Discover millions of ebooks, audiobooks, and so much more with a free trial

Only $11.99/month after trial. Cancel anytime.

Kuranı Kerim Türkçe Meali: Elmalılı M. Hamdi Yazır
Kuranı Kerim Türkçe Meali: Elmalılı M. Hamdi Yazır
Kuranı Kerim Türkçe Meali: Elmalılı M. Hamdi Yazır
Ebook1,539 pages31 hours

Kuranı Kerim Türkçe Meali: Elmalılı M. Hamdi Yazır

Rating: 5 out of 5 stars

5/5

()

Read preview

About this ebook

Elmalılı M. Hamdi Yazır, Hicri 1294 Miladi 1877 yılında Antalya'nın Elmalılı kazasında doğdu. Babası Numan Efendi, aslen Burdur'un Gölhisar kazası Yazır köyü halkındandır. Numan Efendi, küçük yaşta Yazır köyünden çıkıp Elmalı'ya gelmiş, orada okumuş ve "Şer'iye Mahkemesi" başkâtibi olmuştur. Hamdi Efendi'nin annesi, Elmalı âlimlerinden Mehmet Efendi'nin kızı Fatma Hanım'dır.


İlkokulu ve bugünkü ortaokula denk sayılan Rüşdiye'yi Elmalı'da bitiren Hamdi Efendi, 1892 yılında, dayısı hoca Mustafa Sarılar ile birlikte İstanbul'a gelmiş ve devrinin âlimlerinden Kayserili Mahmud Hamdi Efendi'den ders almıştır. İstanbul'daki diğer tanınmış hocaların da derslerine devam ettikten sonra, 1906 yılında "Bayezit dersiâmı" olarak icâzet almıştır. Aynı yıl yapılan seçimlerde Antalya Mebusu olmuş ve II. Meşrutiyet'in bu ilk meclisinde, özellikle 1876 "Kanun-i Esâsi"sinin değiştirilmesinde önemli rol oynamıştır.


1909 yılında Mülkiye Mektebi'nde Ahkâm-ı Evkâf ve Arâzî dersleri okutmuş ve yine aynı yıllarda Mekteb-i Kuzâtta "Fıkıh" dersleri vermiştir. Daha sonra Darü'l-Hikmeti'l-İslâmiye (Şeyhü'l-İslâmlığa bağlı Yüksek Müşavere Heyeti) üyeliğine ve bir müddet sonra da başkanlığına tayin edilmiştir. I. Dünya Savaşı'ndan sonra Evkaf Nazırlığı'nda bulunmuş ve bu sırada Âyan Meclisi üyesi olmuştur.


Cumhuriyetin ilânı sırasında Mütehassısîn medresesinde mantık müderrisi idi. Medreseler kaldırılınca evinde inzivaya çekilmiş, ilmî tetkik ve araştırmalarına devam etmiştir. Yirmi yıl kadar devam eden bu uzlet (yalnızlık) devresi,


"Hak Dini Kur'an Dili" adındaki Türkçe tefsiri hazırlamasına imkân vermiştir. Tefsire başlamadan önce Mısırlı Prens Abbas Halim Paşa'nın teşviki ile "Büyük İslâm Hukuku Kâmusu" ile meşgul bulunuyordu. Bu eserle birkaç yıl meşgul olduktan sonra yarım bırakmış ve tefsiri yazmaya başlamıştır.


Âyan üyeliğinin son yıllarında Fransızca'dan tercümeye başladığı bir felsefe tarihi kitabını tamamlayarak ilave ettiği önemli bir dibace (önsöz) ve diğer haşiyelerle birlikte "Metalib ve Mezahib" adıyla bastırmıştır.


Hamdi Efendi, ayrıca devrinin güzel sanatlarından olan hat ve mûsikî ile de ilgilenmiştir. Özellikle "Nesih" ve "Sülüs" yazılarda iyi bir hattat idi. Aynı zamanda hâfız olduğu için alaturka mûsikînin çeşitli makamlarıyla ciddi bir şekilde meşgul olmuştur.


Hamdi Efendi, 27 Mayıs 1942'de İstanbul Erenköy'de vefat etmiştir.


LanguageTürkçe
PublisherPublishdrive
Release dateApr 4, 2016
ISBN9781365021923
Kuranı Kerim Türkçe Meali: Elmalılı M. Hamdi Yazır

Read more from Elmalılı M. Hamdi Yazır

Related to Kuranı Kerim Türkçe Meali

Related ebooks

Related categories

Reviews for Kuranı Kerim Türkçe Meali

Rating: 5 out of 5 stars
5/5

2 ratings1 review

What did you think?

Tap to rate

Review must be at least 10 words

  • Rating: 5 out of 5 stars
    5/5
    Sizin en hayırlınız Kur'an-ı Kerim'i öğrenen ve öğretenlerinizdir. H. Ş.

Book preview

Kuranı Kerim Türkçe Meali - Elmalılı M. Hamdi Yazır

112 - İHLS SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 4 âyettir. İhlâs, samimi olmak, dine içtenlikle bağlanmak demektir. Allah’a bu sûrede anlatıldığı şekilde inanan, tevhit inancını tam anlamıyla benimsemiş ihlaslı bir mü‘min olacağı için sûre bu adla anılmaktadır.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. De ki: O, Allah’tır, gerçek İlahtır ve Birdir. Burada zikredilen sıfatlara ihlâs ile îmân eden bir kimsenin, cehennemden kurtulacağı rivâyet olunduğundan, bu sûreye de aynı isim verilmiştir. (Râzî, c. 16/32, 176)

2. Allah Samed’dir. Samed: Tam, eksiği olmayan, her şey Kendisine muhtaç olduğu halde, Kendisi hiçbir şeye muhtaç olmayan demektir.

3. Ne doğurdu, ne de doğuruldu.

4. Ne de herhangi bir şey O’na denk oldu. "Kesretli tabaka olan avam (halk) tabakası şundan hisse-i fehmi (anladığı): ‘Cenâb-ı Hakk, peder ve veledden ve akrandan ve zevceden (eşten) münezzehtir (uzaktır).’

Daha mutavassıt (vasat, orta) bir tabaka, şundan: ‘Îsâ Aleyhisselâm’ın ve melâikelerin ve tevellüde mazhar (doğan) şeylerin ulûhiyetini nefyetmektir (ilâh oluşunu reddetmektir).’ (…) İşte cismâniyete mahsus veled ve vâlidi (çocuk ve babayı) nefyetmekten murâd ise, veled ve vâlidi ve küfüvvü (dengi) bulunanların, nefy-i ulûhiyetleridir (ilâhlıklarını reddetmektir) ve ma‘bûd olmaya (ibâdet edilmeye) lâyık olmadıklarını göstermektir. Şu sırdandır ki, Sûre-i İhlâs herkese, hem her vakit fâide verebilir.

Daha bir parça ileri bir tabakanın hisse-i fehmi: ‘Cenâb-ı Hakk mevcûdâta (varlıklara) karşı tevlid ve tevellüdü (doğurma ve doğmayı) işmâm edecek (hissettirecek) bütün râbıtalardan (bağlardan) münezzehtir. Şerîk ve muînden (ortak ve yardımcıdan) ve hemcinsten müberrâdır (uzaktır). Belki mevcûdâta karşı nisbeti, Hallâkıyettir (yaratıcılıktır). اَمْرِكُنْ فَيَكُونْ (Sâdece ‘Ol!’ demesiyle îcâd eden bir emir) ile, irâde-i ezeliyesi ile, ihtiyârı ile îcâd eder. Îcâbî ve ızdırârî (mecbûriyet ve zarûret altında olarak) ve sudûr-ı gāyr-ı ihtiyârî (irâdesi dışında bir şeyler yapmak) gibi münâfî-i kemâl (kemâline aykırı) herbir râbıtadan münezzehtir.’

Daha yüksek bir tabakanın hisse-i fehmi: Cenâb-ı Hakk ezelîdir, ebedîdir, evvel ve âhirdir. Hiçbir cihette ne Zât’ında, ne sıfâtında, ne ef‘âlinde (işlerinde) nazîri (benzeri), küfüvvü (dengi), şebîhi (benzeri), misli, misâli, mesîli yoktur." (Zülfikār, 25. Söz, 41)

113 - FELK SÛRESİ

Medine döneminde inmiştir. 5 âyettir. Felak, sabah aydınlığı demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. De ki: Sabahın Rabbine sığınırım:

2. Yarattığı şeylerin şerrinden,

3. Karanlığı çöktüğü zaman gecenin şerrinden,

4. Düğümlere üfleyip büyü yapan büyücü kadınların şerrinden,

5. Ve hased ettiği zaman hasetçinin şerrinden. 114 - NS SÛRESİ

Medine döneminde inmiştir. 6 âyettir. Nâs, insanlar demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. De ki: İnsanların Rabbine,

2. İnsanların yegane Hükümdarına,

3. İnsanların İlahına sığınırım.

4. O sinsi şeytanın şerrinden

5. O ki insanların kalplerine vesvese verir,

6. O şeytan, cinlerden de olur, insanlardan da.

109 - KFIRÛN SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 6 âyettir. Kâfirûn, inkarcılar demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. De ki: Ey kâfirler!

2. Ben sizin ibadet ettiklerinize ibadet etmem.

3. Siz de benim ibadet ettiğime ibadet etmiyorsunuz.

4. Ben sizin ibadet ettiklerinize asla ibadet edecek değilim.

5. Siz de benim ibadet ettiğime ibadet etmezsiniz.

6. O halde sizin dininiz size, benim dinim bana! Bu âyetin hükmü, cihâd âyetleriyle kaldırılmıştır. (Celâleyn Şerhi, c. 8, 424)

110 - NASR SÛRESİ

Medine döneminde inmiştir. 3 âyettir. Nasr, yardım demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Allah’ın yardım ve zaferi geldiği zaman,

2. Ve insanların kafile kafile Allah’ın dinine girdiklerini gördüğün zaman, Yüce Allah, Peygamberimizi günahtan korumuştur. Onun istiğfar etmesi, insanlara istiğfar etmenin ne kadar gerekli olduğunu ders vermesi, ümmetinin günahları için Allah’tan af dilemesi ve devamlı manevî terakkî halinde olması itibarıyla, son durumuna göre bir önceki makamını eksik bulması ve nadiren daha evlâ olanı terk etmesi yönlerinden olmuştur.

3. Rabbine hamd ile tesbih et ve O`ndan af dile. Çünkü O tevvabdır, tövbeleri çok kabul eder. Yüce Allah, Peygamberimizi günahtan korumuştur. Onun istiğfar etmesi, insanlara istiğfar etmenin ne kadar gerekli olduğunu ders vermesi, ümmetinin günahları için Allah`tan af dilemesi ve devamlı manevî terakkî halinde olması itibarıyla, son durumuna göre bir önceki makamını eksik bulması ve nadiren daha evlâ olanı terk etmesi yönlerinden olmuştur.

(Ebû Bekir) Sıddîk (ra)’ı ve Abbâs (ra)’ı ağlatan şu sûre, وَاسْتَغْفِرْهُ ’nün ‘Vav’ına kadar altmış üç harf olarak ömrünün nihâyetine tevâfukla işâret etmekle berâber فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ وَاسْتَغْفِرْهُ*cümleleriyle işâret edilen üç mühim vazîfe-i nübüvveti ma‘nâsıyla gösterdiği gibi, yirmi bir harfiyle o zaman yirmi bir sene o vazîfeyi îfâ ettiğine ve iki sene kaldığına îmâ ederek Sıddîk (ra)’ın ağlamasına gizli bir sebeb olmuştur. Ve sûrenin yüz beş harfiyle fütûhâtı Ahmediye’nin (asm) yüz beş sene zarfında şark ve garbı (doğuyu ve batıyı) tutacağına işâreten فَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ makām-ı ebcedî (harflerin rakam değerlerine dayanan hesâb) ile dört yüz yirmi sekiz senesinde terakkıyâtı maddiye ve ma‘neviyenin derece-i kemâllerine (maddî-ma‘nevî ilerlemenin son mertebelerine) işâret etmekle berâber, اَنَّاس يَدْخُلُونَ ف۪ي د۪ينِ اللّٰهِ اَفْوَاجاً cümlesinin makām-ı ebcedîsi olan bin iki yüz yirmi ikiye kadar o fütûhâtı Kur’âniye (Kur’ânî fetihler) ve nusret-i dîniye (dînî yardımlar) devâm edeceğine ve ondan sonra bir derece tevakkuf ve tedennî (duraklama ve gerileme) başlayacağına tevâfukla işâret eder. (Mektûbât, Fihriste-i Mektûbât, 174)

111 - LEHEB SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 5 âyettir. Tebbet, kurusun, kahrolsun demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Kurusun Ebû Leheb’in elleri. Zaten de kurudu! Bu sûreye isim olan Tebbet kelimesi, Kurusun! meâlinde bir bedduâdır. (Kurtubî, c. 10/20, 235-236)

2. Ona ne malı, ne de yaptığı işler fayda verdi!

3. O, alev alev yükselen ateşe girecek,

4, 5. Eşi de boynunda bükülmüş urgan olarak, o ateşe odun taşıyacak. Ebû Leheb’in, Ebû Süfyan’ın kızkardeşi olan eşi Ümmü Cemil de kocasından geri kalmayan bir düşmandı. Diken toplayıp Resulullahın yoluna saçardı. hiretteki âkıbetini de kendisi istemiş olarak, kendini yakacak olan odunu taşıma işini devam ettirecektir.

(Sûre-i Tebbet) nâzil olduktan sonra, Ebû Leheb’in karısı Ümm-i Cemîl denilen حَمَّالَةَ الْحَطَبِ [Odun hamalı] bir taş alıp, Mescidi Harâm’a gelmiş. Ebû Bekir (ra) ile Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm orada oturuyorlarmış. Gözü Ebû Bekir-i Sıddîk (ra)’ı görüyor, soruyor: ‘Yâ Ebâ Bekir! Senin arkadaşın nerede? Ben işitmişim ki, beni hicvetmiş (alaya almış). Ben görsem, bu taşı ağzına vuracağım.’ Yanında iken Hazreti Peygamber Aleyhissalâtü Vesselâm’ı görmemiş. (Zülfikār, 19. Mektûb, 64)

106 - KUREYŞ SÛRESİ

Mekke’de nâzil inmiştir. 4 âyettir. Kureyş, Hz. Peygamberin mensup olduğu kabilenin adıdır.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Kureyş’in güven ve barış anlaşmalarından faydalanmalarını sağlamak için,

2. Kış ve yaz seferlerinde faydalandıkları anlaşmaların kadrini bilmiş olmak için,

3. Yalnız bu Ev’in (Kâ’be’nin)Rabbine ibadet etsinler.

4. Kendilerini açlıktan kurtarıp doyuran, korkudan emin kılan Rab’lerine kulluk etsinler. 107 - M’ÛN SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 7 âyettir. Mâ’ûn, yardım ve zekat demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Baksana şu dini, mahşer ve hesabı yalan sayana!

2. O, yetimi şiddetle itip kakar.

3. Muhtacı doyurmayı hiç teşvik etmez.

4. Vay haline şöyle namaz kılanların:

5, 6, 7. Ki onlar namazlarından gafildirler (Kıldıkları namazın değerini bilmez, namaza gereken ihtimamı göstermezler). İbadetlerini gösteriş için yaparlar, zekât ve diğer yardımlarını esirger, vermezler. Namazdan gafil olmak: Ona gereken önemi vermemek, vaktinin geçip geçmediğine pek aldırmamak, namazın mânasından gaflet, dolayısıyla kıldığı namazların kendisi üzerinde güzel tesirler bulunmaması anlamlarına gelir. Namazda farkında olmadan zihnin başka düşüncelere dalması insanın elinde değildir. Bununla beraber, insan dikkatini toplamaya gayret etmelidir. Bu sûre âhirette hesap vermeye inanmanın başlıca iki alameti olarak namazı gereğince yerine getirme ve toplumsal yardımlaşmayı gerçekleştirme üzerinde yoğunlaşmaktadır.

الْمَاعُونَ (Maûn) zekât, sadaka, itâat, ihtiyaç maddeleri ma‘nâlarını taşır. (İbn-i Kesîr, c. 3, 682)

108 - KEVSER SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. Medine döneminde indiği de rivayet edilmiştir. 3 âyettir. Kevser, çok hayır, bereket demektir. Cennette Hz. Peygambere mahsus bir havuzun da adıdır.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Biz gerçekten sana verdik kevser. Kevser kelimesi, kudsî, câmi‘, küllî, nûrânî bir kelime olduğundan ma‘nâ-yı lügavîsi (lügat ma‘nâsı) olan hayr-ı kesîrden (pek çok hayırdan) ve uhrevî havz-ı Kevserden (âhiretteki Kevser havuzundan) ve ma‘nevî bir havz-ı kevser olan Kur’ân’dan tut, tâ hayr-ı kesîr ıtlâkına mâsadak olan (onlara da hayr-ı kesir denilebilen) ve Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm’a i‘tâ edilen (verilen) bütün hedâyâ-yı Rahmâniye (Rahmânî hediyeler) ve fütûhâtı Rabbânîye (Allah’ın ihsân ettiği fetihlere), tâ feth-i Mekke ve feth-i Beyt-i Makdîs (Kudüs’ün fethi) ve feth-i Şam ve feth-i İstanbul’a kadar ma‘nâları olduğu gibi, o ma‘nâlara da işâreti var. (Mektûbât, Fihriste-i Mektûbât, 176)

2. Sen de Rabbin için namaz kıl ve kurban kesiver.

3. Doğrusu, seni kötüleyendir ebter (nesli kesik)! Kevser: Çok hayır demek olup risalet, Kur’ân, şefaat makamı, ilim gibi hususları da kapsar. Kevser, ayrıca cennette Peygamberimize verilen bir havuz olup onun ümmeti oradan su içecektir. Kâfirler; Efendimizin maddî, özellikle manevî neslinin kesileceğini, adının sanının unutulacağını bekleyerek böyle söylemişlerdi. Ama her nesilden yüz milyonlarca tâbii, başta Haremeyn-i Şerîfeyn’deki mescidler olarak bütün dünyadaki milyonlarca mescidi dolduran müslüman cemaat, bu sûrenin ifade ettiği ilahî bereketin pek çarpıcı bir örneğidir.

103 - ASR SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 3 âyettir. Asr, çağ, ikindi vakti, uzun zaman demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Yemin ederim zamana: limlerimiz Asr’dan murâdın, ya uzun ve ibretlerle dolu bir süreyi ifâde eden zaman dilimi veya günlük işlerin artık netîcelendiği ve âdetâ âhir zamânı andıran ikindi vakti ya da o vakitte edâ edilen ikindi namazı veya asır denince hemen akla gelen asr-ı saâdet olduğu husûsunda farklı görüşlere sâhibdirler. (Celâleyn Şerhi, c. 8, 397)

2. İnsanlar hüsranda.

3. Ancak şunlar müstesna: İman edip makbul ve güzel işler yapanlar, Bir de birbirlerine hakkı ve sabrı tavsiye edenler. İmam Şafii (r.a) şöyle demiştir: Kur’ân’dan başka hiçbir sûre nazil olmasaydı şu pek kısa sûre bile, insanların dünya ve âhiret mutluluklarını te’mine yeterdi. Bu sûre Kur’ân’ın bütün öğrettiklerini kucaklıyor. Onun içindir ki Ashabdan iki kişi birbirine kavuşunca, biri diğerine Asr sûresini okumadan, sonra da selam vermeden ayrılmazlardı

104 - HÜMEZE SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 9 âyettir. Hümeze, insanları arkadan çekiştiren, ayıplayan kimse demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Vay haline her hümeze ve lümeze’nin, Yani insanları arkadan çekiştiren, küçük düşüren, kaş göz hareketleriyle eğlenenlerin!

2. Böylesi mal yığar ve onu sayar durur. Bu âyetten anlaşılıyor ki, o kişinin alaycı tavrı, servet sahibi olmasından ileri gelmektedir. Mal yığma, bir de onu tek tek sayıp öğünme her ikisi de mala perestiş etme ve fakat bu malı kendisine nasib eden Allah’ın rızası için muhtaç insanlara ve diğer hizmet yerlerine harcamamayı iyice resmeder.

3. Malının kendisini ebedî yaşatacağını sanır.

4. Hayır! (Vazgeçsin bu hülyadan, malı kendisini kurtaramaz) Mutlaka o Hutame’ye fırlatılır.

5. Bilir misin Hutame nedir?

6, 7. Allah’ın tutuşturulmuş bir ateşidir. Bir ateş ki ta kalplere kadar işleyip yakar. Kalb diye çevirdiğimiz kelime âyette fuâd olup, maddî bedene kan ve hayat gönderen maddî kalb için değil de inanç, fikir, düşünce, hissiyat gibi düşüncelerin merkezi olan manevî latife hakkında kullanılır. Herhangi bir şeyin bütün kalbi kaplaması azabın şiddetini gösterir.

8, 9. Bu ateş mahzeninin kapıları, onların üzerlerine kapatılacaktır. Kendileri de uzun sütunlara bağlı bırakılacaklardır. 105 - FİL SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 5 âyettir. Sûre, fillerle donanmış ordusuyla Kâ‘be’yi yıkmaya gelen Ebrehe’nin helâk edilişinden bahsettiği için bu adı almıştır.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Rabbinin Ashab-ı fil’e ettiklerini görmedin mi? Sûre-i اَلَمْ تَرَكَيْفَ*’de nass-ı kat‘î ile beyân edilen ‘Vak‘a-i Fil’ (fil hâdisesi)dir ki; Kâ‘be’yi tahrîb etmek için, Ebrehe nâmında Habeş meliki gelip, fil-i Mahmûdî nâmında cesîm (büyük) bir fili öne sürüp gelmiş. Mekke’ye yakın olduğu vakit fil yürümemiş. Çâre bulamamış, dönmüşler. Ebâbîl kuşları onları mağlûb etmiş ve perîşân etmiş, kaçmışlar. Bu kıssa-i acîbe (hayret verici hâdise), târih kitablarında tafsîlen meşhurdur. İşte şu hâdise, Resûl-i Ekrem Aleyhissalâtü Vesselâm’ın delâili nübüvvetindendir (peygamberliğinin delillerindendir). Çünki velâdete (doğmasına) pek yakın bir zamanda, kıblesi ve mevlidi (doğum yeri) ve sevgili vatanı olan Kâ‘be-i Mükerreme, gaybî ve hârika bir sûrette Ebrehe’nin tahrîbinden kurtulmuştur. (Zülfikār, 19. Mektûb, 77)

2. Onların hile ve düzenlerini boşa çıkarmadı mı?

3. Üzerlerine ebabili, sürü sürü kuşları salıverdi.

4. Bunlar onlara pişkin tuğladan yapılmış taşlar atıyorlardı.

5. Derken onları kurt yeniği ekin yaprağına çeviriverdi. Bu olay kesin mûcizelerdendir. Tabiatla izah edilemez. Nakil yönünden de kesindir. Zirâ Hz. Peygamber bu sureyi okuduğunda Mekke’de 40 yıl önce olmuş bu olayı gören çok kimse vardı. Bunca aleyhtarlıklarına rağmen onu tenkid etmeye yeltenen kimse çıkmadı.

101 - KRI’A SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 11 âyettir. Kâri’a, vuran, çarpan, kapıyı çalan, yürekleri hoplatan şey demektir. Burada, kıyamet gününü ifade etmektedir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Kari’a,

2. Nedir o kari’a?

3. Kari’ayı, o kapıları döven ve dehşetiyle kalplere çarpan o kıyamet felaketini sen nereden bileceksin ki!

4. O gün insanlar uçuşan kelebekler gibi şuraya buraya fırlatılırlar.

5. Dağlar atılmış rengârenk yünlere dönerler, Buraya kadar, kıyamet kopmasının birinci safhasından bahsedildi. Bu âyetten itibaren diriliş sonrası ikinci safha gelmektedir.

6. Artık kimin tartıları ağır basarsa,

7. Memnun kalacağı bir hayata girer.

8. Kimin tartıları da hafif gelirse, Evet hiç mümkün müdür ki, insan umum mevcûdât (bütün varlıklar) içinde ehemmiyetli bir vazîfesi, ehemmiyetli bir isti‘dâdı (kābiliyeti) olsun da, insanın Rabbi de insana bu kadar muntazam masnûâtıyla (eserleriyle) kendini tanıttırsa, mukābilinde insan îmân ile O’nu tanımazsa, hem bu kadar rahmetin süslü meyveleriyle kendini sevdirse, mukābilinde insan ibâdetle kendini O’na sevdirmese, hem bu kadar bu türlü ni‘metleriyle muhabbet ve rahmetini ona gösterse, mukābilinde insan şükür ve hamdle O’na hürmet etmese; cezâsız kalsın, başı boş bırakılsın, O izzet, gayret sâhibi Zât-ı zü’l-Celâl bir dâr-ı mücâzât (cezâ yeri) hazırlamasın? Hem hiç mümkün müdür ki: O Rahmân-ı Rahîm’in kendini tanıttırmasına mukābil, îmân ile tanımakla ve sevdirmesine mukābil, ibâdetle sevmek ve sevdirmekle ve rahmetine mukābil, şükür ile hürmet etmekle mukābele eden mü’minlere bir dâr-ı mükâfâtı, bir saâdeti ebediyeyi (Cenneti) vermesin? (Zülfikār, 10. Söz, 18)

9. Onun barınağı da Haviye olur.

10. Onun ne olduğunu bilir misin?

11. Haviye bir ateştir, kızgın mı kızgın! 102 - TEKSÜR SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 8 âyettir. Tekâsür, mal, mülk ve çoluk çocuğun çokluğuyla övünmek demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Dünyalıklarla böbürlenmek, oyaladı sizleri.

2. Tâ boylayıncaya kadar kabirleri! Kur’ân’ın kötülediği, mutlak çoklukla gururlanma değildir. Belki ilimde, taatte, güzel ahlâkta çokla gururlanma mümkündür ve hayırların aslı odur. Onun için et-Tekâsür’deki eliflam istiğrak değil, ahd-i sabık içindir ki o da geçici dünya zevkleriyle çok öğünmedir.

3. Hayır (geçici dünya zevklerine bağlanmak doğru değil, sakının bundan) Hayır, ileride bileceksiniz,

4. Evet, evet! İleride bileceksiniz.

5. Sakının bundan! Eğer kesin bir tarzda (ilmelyakin) bilseydiniz böyle yapmazdınız.

6. Siz cehennemi göreceksiniz.

7. Evet, evet onu mutlaka gözlerinizle göreceksiniz.

8. Sonra o gün nimetlerden hesaba çekileceksiniz. Zübeyr (r.a) Hz. Peygambere: Bize hangi nimetler sorulacak: Bütün yiyeceğimiz iki kara şeyden (hurma ve sudan) ibaret. Kılıçlarımız ise her zaman yanımızda (sürekli tehlike içindeyiz) diye sorunca O: Haberiniz olsun ki ileride, nail olacağınız bir çok nimetler olacaktır" buyurdu.

99 - ZILZL SÛRESİ

Medine döneminde inmiştir. 8 âyettir. Zilzâl, sarsıntı, deprem demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Yer o müthiş depremiyle sarsıldığı zaman…

2. Ve yer bağrındaki ağırlıkları çıkardığı zaman…

3. İnsan şaşkın şaşkın: Ne oluyor buna! dediği zaman…

4. İşte o gün yer, üstünde olan biten her şeyi anlatır: Hz. Peygamber (a.s.) bir hadis-i şerifinde bu âyetin açıklanması ile ilgili olarak şöyle buyurmuştur: Yeryüzünün haber vermesi, her erkek ve kadının, kendisinin üzerinde neler işlediklerini haber verip şahitlik etmesidir, Şu ve şu günlerde şunu, şunu işlediniz" demesidir. Yerin konuşması mecazdır diyen müfessirlerin yanında, Allah dilerse gerçekten de konuşturur, diyenler de vardır.

5. Çünkü Rabbin ona bunları vahyeder. Şu sûre kat‘iyen ifâde ediyor ki, küre-i arz (yeryüzü), hareket ve zelzelesinde (depremde) vahiy ve ilhâma mazhar olarak emir tahtında (altında) depreniyor. Bazen de titriyor. (…) Kadîr-i zü’l-Celâl (sonsuz kudret ve celâl sâhibi olan Allah), (hava, su, toprak ateş gibi) her bir unsura çok vazîfeler vermiş ve her bir vazîfede çok netîceler verdiriyor. Bir unsurun bir tek vazîfesinde, bir tek netîcesi çirkin ve şer ve musîbet olsa da, sâir güzel netîceler bu netîceyi de güzel hükmüne getirir. Eğer bu tek çirkin netîce vücûda (meydana) gelmemek için, insana karşı hiddete gelmiş o unsur o vazîfeden men‘ edilse, o vakit o güzel netîceler adedince hayırlar terk edilir ve lüzumlu bir hayrı yapmamak, şer olması haysiyetiyle, o hayırlar adedince şerler yapılır. Tâ bir tek şer gelmesin gibi, gāyet çirkin ve hilâf-ı hikmet ve hilâf-ı hakīkat (hikmet ve hakīkatin zıddı) ve kusurdur. Kudret ve hikmet ve hakīkat kusurdan münezzehtirler (berîdirler). Mâdem bir kısım hatâlar, unsurları ve arzı hiddete getirecek derecede bir şümûllü isyandır ve çok mahlûkātın hukūkuna bir tahkīrli (aşağılayıcı) tecâvüzdür. Elbette o cinâyetin fevkalâde çirkinliğini göstermek için, koca bir unsura, küllî (umûmi) vazîfesi içinde ‘Onları terbiye et!’ diye emir verilmesi, ayn-ı hikmettir ve adâlettir (hikmet ve adâletin ta kendisidir) ve mazlumlara ayn-ı rahmettir. (Sözler, 14. Söz, 39-41)

6. İşte o gün bölükler halinde insanlar, kabirlerinden çıkıp yüce divana dururlar, ta ki yaptıklarının karşılığını görüp alırlar.

7. Zerre ağırlığınca hayır yapan onu bulur,

8. Zerre ağırlığınca şer yapan da onu bulur. Zerre: Görünür görünmez derecede gayet küçük karınca, güneş ışınında sezilebilen zerrecikler demektir. Burada maksat, beşer duyusunun ilgilenebileceği en küçük şeyle, sorumluluğun asgarisini bildirmektir. Asıl maksat, en küçük bir hayr veya şerrin Allah nezdinde kaybolmayacağını açıklamaktır.

yâ (acabâ)! Bu insan zan eder mi ki başı boş kalacak? Hâşâ! Belki insan, ebede meb‘ustur (gönderilmiştir) ve saâdeti ebediyeye (Cennete) ve şekāveti dâimeye (Cehenneme) namzeddir. Küçük-büyük, az-çok her amelinden muhâsebe görecek (hesâba çekilecek). Ya taltîf edilecek veya tokat yiyecek! (Lem‘alar, 17. Lem‘a, 145)

100 - DIYT SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 11 âyettir. diyât hızlı koşan atlar demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Gazilerin nefes nefese koşan,

2. Koşarken tırnaklarıyla kıvılcımlar saçan,

3. Sabah erkenden baskın basan,

4. O esnada tozu dumana katan,

5. Derken düşman kuvvetinin ortasına dalan atlarına yemin ederim ki: Bu sûrenin nâzil olduğu Mekke döneminde Müslümanlara ait, harp için hazırlanmış at veya silah bulunmadığından, bu âyetlerin gelecek dönemle ilgili olduğu düşünülebilir. Dolayısıyla harıl harıl koşan atlar gibi harıl harıl çalışarak düşmana hücum eden motorlu akın vasıtalarını, tepkili uçakları, ateş saçan silahları da kapsadığı düşünülebilir. Gerçekten bu sûre gibi birçok sûrede çok kapsamlı lafızlar mevcut olup bunlar, geniş tefsirlere imkân vermektedir.

6. Gerçekten insan, Rabbine karşı çok nankördür.

7. Kendisi de buna şahittir.

8. Ondaki mal hırsı pek şiddetlidir.

9, 10. Peki o insan, kendisinin ve malının âkıbetini hâlâ bilip anlamayacak mı? Kabirlerde olanlar diriltilip dışarı atıldığı zaman, sinelerin içinde bulunan her şey derlenip ortaya konulduğu zaman,

11. İşte bilhassa o gün, Rab’leri, onların bütün yaptıklarından haberdardır. Allah o gün insanın yaptığı her şeyi ortaya dökecektir. İnsana düşen, inkâr edip hırsla mala bağlanmak değil, böyle bir gün için hazırlık yapmaktır.

97 - KADİR SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 5 âyettir. Sûre, Kadir gecesini anlattığı için bu adı almıştır. Kadr, azamet ve şeref demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Biz Kur’ân’ı indirdik kadir gecesi. Kur’ân-ı Kerîm, Kadir Gecesinde bir bütün olarak Levh-i Mahfûz’dan dünya semâsındaki Beytü’l-İzze denilen makāma indirilmiş, sonra Cebrâîl (as) onu peyderpey 23 yılda Hz. Peygamber (asm)’a indirmiştir. (İbn-i Kesîr, c. 3, 659)

2. Bilir misin nedir kadir gecesi?

3. Bin aydan daha hayırlıdır kadir gecesi! Ramazân-ı Şerîfte sevâb-ı a‘mâl (amellerin sevâbı) bire bindir. Kur’ân-ı Hakîm’in nass-ı hadîs (hadîsin hükmü) ile her bir harfinin on sevâbı var, on hasene (sevab) sayılır, on meyve-i Cennet getirir. Ramazân-ı Şerîfte her bir harfin, on değil bin, (…) Leyle-i Kadir’de otuz bin hasene sayılır. Evet her bir harfi otuz bin bâkī (ölümsüz) meyveler veren Kur’ân-ı Hakîm öyle bir nûrânî şecere-i Tûbâ (Tûbâ ağacı) hükmüne geçiyor ki milyonlarla o bâkī meyveleri Ramazân-ı Şerîfte mü’minlere kazandırır. İşte gel bu kudsî ebedî kârlı ticârete bak seyret ve düşün ki bu hurûfâtın (harflerin) kıymetini takdîr etmeyenler ne derece hadsiz bir hasârette (zararda) olduğunu anla. (…) Evet, bir tek Ramazan, seksen sene bir ömür semerâtını (meyvelerini) kazandırabilir. (Mektûbât, 29. Mektûb, 251-252)

4. O gece Rab’lerinin izniyle Ruh ve melekler, her türlü iş için iner de iner…

5. Artık o gece bir esenliktir gider…Tâ tan ağarana kadar… 98 - BEYYİNE SÛRESİ

Medine döneminde inmiştir. 8 âyettir. Beyyine, apaçık delil demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Gerek Ehl-i kitaptan, gerek müşriklerden olan kâfirler, kendilerine o açık ve kesin delil gelmedikçe, inkârlarından ayrılacak değillerdi.

2, 3. O kesin delil de: İçinde hak, hikmet ve adaletin ifadesi olan yazılar ihtiva eden tertemiz sayfaları okuyan, ve Allah tarafından gönderilen bir Resuldür. şikâr bir delil: Resulullah (a.s.m)’dır. Onun tertemiz hayatı, dinin en bariz delilidir. Onun dürüst, güvenilir olup güzel ahlâkın bütün dallarında en mükemmel olması, ümmî olmasına rağmen ona Kur’ân gibi bir kitap verilmesi, bedevî bir toplumda tarihin en büyük ınkılabını gerçekleştirmesi, getirdiği inanç esaslarının, ibadetlerin, hükümlerin ve ahlâkî prensiplerin hep mâkul olması, ona tâbi olarak manevîyat, ahlâk ve bilimlerde muazzam ilerleme yapan yüzbinlerce mükemmel insanın yetişmeleri gibi yüzlerce husus düşünülürse Resulullahı tanıma vesîlelerinin ne kadar fazla olduğu anlaşılır.

4. Ehl-i kitap mensupları, o kesin delil gelinceye kadar bu konuda ihtilaf etmemişlerdi. O gelince kimi inanmak, kimi reddetmek sûretiyle, onun hakkında ayrılığa düştüler. Oysa Ehl-i kitap daha önce böyle bir resulün geleceğini beklemekte ittifak içindeydiler.

5. Halbuki onlara, şirkten uzak olarak yalnız Allah’a ibadet etmeleri, namazı hakkıyla ifâ etmeleri, zekâtı vermeleri emredilmişti. İşte sağlam, dosdoğru din budur.

6. Gerek Ehl-i kitaptan, gerek müşriklerden olan kâfirler, hem de devamlı kalmak üzere cehennem ateşindedirler. Onlar bütün yaratıkların en şerlisidirler.

7. Ama iman edip, makbul ve güzel işler yapanlar ise bütün yaratıkların en hayırlı olanlarıdır.

8. Bunların Rab’leri nezdindeki ödülleri, içinden ırmaklar akan, hem de devamlı kalmak üzere girecekleri, Adn cennetleridir. Allah onlardan, onlar da Allah’tan râzı olmuşlardır. İşte bu rıza makamı da Rabbine saygı duyanlarındır.

6. Ancak iman edip güzel ve makbul işler yapanlar müstesnadır. Onlara ise hiç eksilmeyen ve tükenmeyen bir mükâfat vardır.

7. Bütün bunlardan sonra ey insan, senin mahşere ve hesaba inanmana hangi engel kalabilir?

8. Allah hakimlerin hâkimi değil midir? Hz. Peygamber (a.s.m.) bu sûrenin sonunda: Elbette! Bende buna şahitlik edenlerdenim denilmesini istemiştir. (Ebu Davud, İmam Ahmed).

Bu sûreyi sonuna kadar okuyan kimsenin Evet! Ben de buna şâhidim! demesi sünnettir. (İbn-i Kesîr, c. 3, 655)

96 - ALAK SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 19 âyettir. Sûre, adını ikinci âyette geçen alak kelimesinden almıştır.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Yaratan Rabbinin adıyla oku,

2. İnsanı yapışkan bir hücreden yaratan. Genel olarak müfessirler alaka’nın çoğulu olarak alak kelimesine, kan pıhtısı görünümünde olan döllenmiş hücre anlamı verirler. Fakat Elmalılı M. H. Yazır, bu maddî mânadan başka kelimenin bir de: ruhanî ve manevî olarak alâka gibi aşk ve sevgi mânası da olduğunu, dolayısıyla alaktan, "rabbanî bir izafetten ibaret olan ruhî ilişiğe kadar, insanın yaratılışının başlangıçlarını kapsayan, hem de okunan metnin ruhî bir sevgi ve alaka ile takip edilmesine bir uyarı ihtiva eden bir mâna düşünmenin mümkün olduğunu yazar ki, güzel ve dikkate değer bir tefsirdir.

Alak ta‘bîrinin îzâhı için, bakınız

3. Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir.

4. Kalemle yazmayı öğretendir.

5. İnsana bilmediklerini öğretendir. Bu sûrenin buraya kadar olan ilk beş âyeti, Kur’ân’ın ilk nâzil olan âyetleridir. (Kurtubî, c. 10/20, 118)

6, 7. Hayır! Rabbinin bunca nimetlerine rağmen kâfir insan kendisini ihtiyaçsız zannetti diye azar. Hastalık, hayât-ı ictimâiye-i insâniyede (insanların cem‘iyet hayâtında) en mühim ve gāyet güzel olan hürmet ve merhameti telkīn eder. Çünki insanı vahşete ve merhametsizliğe sevk eden istiğnâdan (kendini hiçbir şeye muhtaç görmeme hâlinden) kurtarır. Çünki اِنَّ الْأِنْساَ لَيَطْغٰي۞اَنْ رَاهُ اسْتَغْنٰي [Şübhesiz insan, kendisini ihtiyaçtan kurtulmuş görmesinden dolayı gerçekten haddini aşar!] âyetinin sırrıyla, sıhhat ve âfiyetten gelen istiğnâda bulunan bir nefs-i emmâre (kötülüğü emredici nefis), şâyân-ı hürmet çok uhuvvetlere (hürmete lâyık çok kardeşliklere) karşı hürmeti hissetmez. Ve şâyân-ı merhamet ve şefkat olan musîbetzedelere ve hastalıklılara merhameti duymaz. Ne vakit hasta olsa, o hastalıkta aczini ve fakrını anlar, lâyık-ı hürmet olan kardeşlerine karşı hürmeti hisseder. (Lem‘alar, 25. Lem‘a, 221)

8. Ama dönüş elbette Rabbinedir.

9, 10. Baksana şu namaz kılan o mükemmel kulu engelleyen kimseye,

11, 12. Ne dersin, o hidâyette olsa ve Allah’ı sayıp O’na karşı gelmemeyi tavsiye etse, ne iyi olurdu!

13. Ne dersin, o kul dini yalan saysa ve haktan yüzçevirse iyi mi olurdu?

14. O bilmiyor mu ki Allah, olan biten her şeyi görür?

15, 16. Hayır! Hayır! Olmaz böyle şey! Eğer bu tutumundan vazgeçmezse, onu perçeminden tutup cehenneme sürükleriz. Evet, o yalancı ve suçlu perçeminden tutup sürükleriz.

17. İstediği kadar grubunu yardıma çağırsın!

18. Biz de Zebanîleri çağırırız.

19. Hayır! Ona boyun eğme! Rabbine secde et, O’na yaklaş. Bu âyeti okuyan veya dinleyenin tilavet secdesi yapması vaciptir.

Bu âyet-i kerîme, Kur’ân-ı Kerîm’deki on dört secde âyetinin on dördüncüsüdür. Tilâvet secdesinin ta‘rîfi için bakınız

4. Elbette senin için her zaman, işin sonu, başından daha hayırlıdır. Bulunduğun her halin sonu, mesela hayatının başlangıcına nazaran peygamberlik dönemi, nübüvvetin başlangıcında vahyin gelişine nazaran muvakkat kesintisi, vahyin kesilişine nazaran tekrar böyle başlayışı hali, böylece bu sûrenin inişinden sonra, zamanla ulaşacağın her halin ardarda sonu, nihayet ölümden sonra âhiret nimeti, kısacası nübüvvetin başlangıcına nazaran sonrası, hayat ve ölümünde, bulunduğun ve bulunacağın her halin önüne nazaran sonu ve bütün dünyaya nazaran âhiret; senin için, öncesinden daima hayırlıdır. Yani sen daimi bir yükseliş kaydedeceksin.

5. Elbette Rabbin sana ileride öyle ihsan edecek, ta ki sen de O’ndan ve verdiğinden razı olacaksın. Peygamber Efendimize vâd edilen bu hoşnutluk hem dünya hem de âhiret yönündendir. Dünyada: İlahî feyizler, öncekilerin ve sonrakilerin ilimlerini bilme, fetihler ile dini yüceltmek, hakkı ve hayrı yaymada başarı, âhirette ise şefaat-ı uzmâ makamıdır. Bazı zatlara göre, Kur’ân’da en ümit veren ayet budur, zira kendisine ümmet olma şuur ve şerefini taşıyan kimseye şefaatçi olmadıkça Efendimizin razı olacağı düşünülemez.

6. Seni yetim bulup barındırmadı mı?

7. Seni dinin hükümlerinden habersiz bulup seçerek dosdoğru yola koymadı mı? Hz. Peygamber (a.s.) hayatında hiçbir zaman akıl ve din yönünden sapık olmamıştır. Puta hiç tapmamış, Allah’ın birliğine küçüklüğünden beri inanmıştır. Ahlâk yönünden hep takdir edilmiştir. Fakat Peygamberliğinden önce sırf akıl ile idrâk edilmesi mümkün olmayan hak dini bilmiyordu. Bu dinin hükümlerinden habersizdi.

8. Seni muhtaç bulup ihtiyacını gidermedi mi?

9. Öyle ise, sakın yetimi güçsüz bulup hakkını yeme, sakın onu küçümseyip üzme.

10. İsteyene de kaba davranma, onu azarlama.

11. Rabbinin nimetlerini ise durmayıp söyle! 94 - İNŞIRH SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 8 âyettir. İnşirah, açılmak, genişlemek demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Biz senin göğsünü açıp genişletmedik mi? Mirac gecesi Efendimiz Kâbe’nin yanında iken melekler tarafından göğsünün yarılıp zemzem suyu ile yıkanarak ilim ve hikmetle doldurulmasına işarettir.

2, 3. Senin belini çatırdatan o ağır yükünü indirmedik mi?

4. Hem senin şanını yüceltmedik mi?

5. Demek ki güçlükle beraber kolaylık vardır.

6. Evet, güçlükle beraber kolaylık vardır.

7. O halde bir işi bitirince, hemen başka işe giriş, onunla uğraş.

8. Hep Rabbine yönel, O’na yaklaş! 95 - TİN SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 8 âyettir. Tîn, incir demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. İncir ve zeytine, Cenâb-ı Hakk, tîn (incir) ve zeytin ile kasem (yemin) vâsıtasıyla, azameti kudretini ve kemâl-i rahmetini ve büyük ni‘metlerini ihtâr ederek, esfel-i sâfilîn tarafına (aşağıların aşağısına) giden insanın yüzünü o taraftan çevirip, şükür ve fikir ve îman ve amel-i sâlih ile tâ a‘lâ-yı illiyyîne (en yüce mertebeye) kadar terakkıyâtı ma‘neviyeye (ma‘nen ilerlemeye) mazhar olabilmesine işâret ediyor. Ni‘metler içinde tîn ve zeytinin tahsîsinin sebebi, o iki meyvenin çok mübârek ve nâfi‘ (faydalı) olması ve hılkatlerinde (yaratılışlarında) da, medâr-ı dikkat ve ni‘met çok şeyler bulunmasıdır. (Mektûbât, 29. Mektûb, 240)

2. Sina dağına,

3. Bu emin beldeye yemin olsun ki: İlk üç ayette Hz. Musâ, Hz. Îsâ, Hz. Muhammed (aleyhimü’s-selam) gibi ülülazm peygamberlere vahiy gelen kutlu yerlere dikkat çekilmiştir.

4. Biz insanı en mükemmel sûrette yarattık,

5. Sonra da onu en aşağı derekeye düşürdük. İnsan ahsen-i takvîmde (en güzel sûrette) yaratıldığı ve ona gāyet câmi‘ bir isti‘dad (kābiliyet) verildiği için, esfel-i sâfilînden tâ a‘lâ-yı illiyyîne, ferşten (yerden) tâ arşa, zerreden tâ şemse (güneşe) kadar dizilmiş olan makāmâta, merâtibe, derecâta, derekâta (makamlara, mertebelere) girebilir ve düşebilir bir meydân-ı imtihâna atılmış, nihâyetsiz sukūt ve suûda (düşüş ve yükselişe) giden iki yol onun önünde açılmış bir mu‘cize-i kudret ve netîce-i hılkat (yaratılışın netîcesi) ve a‘cûbe-i san‘at (şaşılacak bir san‘at) olarak şu dünyaya gönderilmiştir. (Sözler, 23. Söz, 108)

92 - LEYL SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 21 âyettir. Leyl, gece demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Karanlığı ile ortalığı bürüdüğü zaman geceye,

2. Açılıp parladığı zaman gündüze,

3. Erkeği de, dişiyi de yaratan kudrete yemin olsun ki:

4. Sizin işleriniz çeşit çeşittir.

5. Malını Allah yolunda harcayıp O’na saygı duyarak haramdan sakınan, Burada geçen en güzelden maksad, kelime-i tevhîd لا إله إلا الله olup, Allah’dan başka ilâh yoktur demektir. (Celâleyn Şerhi, c. 8, 338)

6. O en güzel kelimeyi (kelime-i tevhidi) tasdik eden kimseyi.

7. Biz de en kolay yola muvaffak ederiz.

8. Cimri davranan, bir de kendini güçlü sanıp Allah’tan müstağni gören,

9, 10. O en güzel kelimeyi (kelime-i tevhidi) yalan sayanı ise, en güç yola sardırırız.

11. O aşağıya doğru yuvarlanırken malı kendisine hiç fayda etmez.

12. Doğru yolu göstermek elbette Bizim işimizdir. Dalâletin (hak yoldan sapmanın) gāyet müdhiş ma‘nevî elemini hisseden bir adama, îmân ile hidâyet ihsân etmek, eğer tevhid nazarıyla (Allah’ın birliğine îman ile) bakılsa, birden o cüz’î (küçük) ve âciz ve fânî adam bütün kâinâtın hâlıkı (yaratıcısı) ve sultânı olan Ma‘bûdunun (ilâhının) muhâtab bir abdi (kulu) olmak ve o îman vâsıtasıyla bir saâdeti ebediyeyi (Cenneti) ve şâhâne ve çok geniş ve şa‘şaalı bir mülk-i bâkīyi ve bâkī bir dünyayı ihsân etmek ve onun gibi bütün mü’minleri dahi derecelerine göre o lütfa mazhar etmek (kavuşturmak) olan bu ihsân-ı ekber (bu en büyük lütuf) yüzünde ve sîmâsında, bir Zât-ı Kerîm ve Muhsin’in (ikram ve ihsânı sonsuz olan Allah’ın) öyle bir hüsn-i ezelîsi ve öyle bir cemâl-i lâyezâlîsi (yok olmaz güzelliği) görünür ki, bir lem‘ası (parıltısı) ile bütün ehl-i îmânı kendine dost ve has kısmını da âşık yapıyor. (Şuâ‘lar, 2. Şuâ‘, 5)

13. hiret gibi dünya da elbette Bize aittir.

14. İşte Ben, sizi alev saçan bir ateşe karşı uyarıyorum.

15, 16. O ateş ki dini yalan sayan ve ona sırtını dönenden başkası oraya girmez.

17, 18. Ama Allah’a karşı gelmekten çok sakınan ve gönlünü arındırmak için Allah yolunda mal harcayan ise ondan uzak tutulur.

19. O, verdiğini kendisine yapılan bir iyiliğin karşılığı olarak vermez. Verdiğinden ötürü hiç kimseden mükâfat da beklemez. Burada zikredilen kişinin İslâm’a maddî ma‘nevî hizmet eden Hz. Ebû Bekir (ra) olduğunda ehl-i sünnet âlimleri müttefiktir. (Râzî, c. 16/31, 205)

20. Sadece ve sadece yüce Rabbini razı etmek ister.

21. Kendisi de ukbada elbet hoşnut olur. 93 - DUH SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 11 âyettir. Duhâ, kuşluk vakti demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Güneşin yükselip en parlak halini aldığı kuşluk vaktine,

2. Sükûnete erdiği dem geceye yemin olsun ki:

3. Ey Resulüm! Rabbin seni terk etmedi, sana darılmadı da. Nübüvvetin başlangıç döneminde, çok az da olsa vahyin kesintiye uğramasına işaret edilmektedir.

8. Biz ona görmesi için gözler,

9. Gönlüne tercüman olacak bir dil ve dudaklar, vermedik mi?

10. Ona hayır ve şer yollarını göstermedik mi? [

11. Fakat o sarp yokuşu aşmaya çalışmadı. Böyle yaparak verilen nimetlerin şükrünü eda etmedi.

12. Sarp yokuş, bilir misin nedir?

13. Sarp yokuş: bir köleyi, bir esiri hürriyetine kavuşturmaktır. Gerek mevcut Tevrat, gerek İncîller yabancı köle âzad edilmesinden bahsetmezler. Yahudi kölenin âzadı: (KM, Çıkış 21,2-3; Tesniye 15,12-15) cümlelerinde geçer. Kur’ân-ı Kerîm ise bu konuda bir çok düzenlemeler yapıp çeşitli vesilelerle, çok yaygın biçimde kölelerin hürriyetlerine kavuşmasını sağlamıştır.

14. Kıtlık zamanında yemek yedirmektir.

15. Yakınlığı olan bir yetimi,

16. Ya da yeri yatak, (göğü yorgan yapan, barınacak hiçbir yeri olmayan) fakiri doyurmaktır.

17. Hem sarp yokuş: Gönülden iman edip, birbirlerine sabır ve şefkat dersi vermek, sabır ve şefkat örneği olmaktır.

18. İşte hesap defterleri sağ ellerine verilecek olanlar bunlardır.

19. Ayetlerimizi inkâr edenlerin hesap defterleri ise, sol ellerine verilecektir.

20. Onların cezası da, kapıları, üzerlerine sımsıkı kapatılmış ateş deposuna konulmak olacaktır. 91 - ŞEMS SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 15 âyettir. Sûre, adını birinci âyetteki eş-Şems kelimesinden almıştır. Şems, güneş demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Güneşe ve onun aydınlığına,

2. Onu izlediği zaman ay’a,

3. Dünyayı açığa çıkaran gündüze,

4. Onu bürüyüp saran geceye,

5. Göğe ve onu bina edene,

6. Yere ve onu yayıp döşeyene,

7. Herbir nefse ve onu düzenleyene,

8, 9. Ona hem kötülüğü, hem de ondan sakınma yolunu ilham edene yemin olsun ki: nefsini maddî ve manevî kirlerden arındıran felaha erer.

10. Onu günahlarla örten ise ziyana uğrar.

11. Azgınlığı yüzünden Semûd halkı Resullerinin bildirdiği gerçekleri yalan saydı.

12. Bir ara onların en azılı olanları öne atıldığında, bu yalanlamaları iyice şiddetlendi.

13. Elçileri ise kendilerine: Mûcizevî olarak verilen Allah’ın devesini ve onun su içme sırasını gözetin, ona dokunmayın dedi.

14. Fakat onlar o Peygamberi yalancı sayıp deveyi kestiler. Allah da böylesi suç ve isyanları sebebiyle azap indirdi, onları yerle bir etti.

15. Bunun sonucundan da asla endişe etmedi. Kur’ân-ı Mu‘cizü’l-Beyân’ın esâs-ı i‘câzı (mu‘cizeliğinin temeli), en mühimlerinden belâgatından (ifâdesindeki hârikalıktan) sonra îcâzdır (az sözle çok şey anlatmaktır). Îcâz, i‘câz-ı Kur’ân’ın en metîn (sağlam) ve en mühim bir esâsıdır. Kur’ân-ı Hakîm’de şu mu‘cizâne îcâz o kadar çoktur ve o kadar güzeldir ki; ehl-i tedkīk, karşısında hayrettedirler. Meselâ: (…) (âyet 11-15) İşte, Kavm-i Semûd’un acîb ve mühim hâdisâtını (hâdiselerini) ve netâicini (netîcelerini) ve sû’-i âkıbetlerini (kötü sonlarını), böyle kısa birkaç cümle ile îcâz (az söz) içinde bir i‘câz (mu‘cizelik) ile selâsetli (akıcı) ve vuzuhlu (açık) ve fehmi ihlâl etmez (anlamaya zarar vermez) bir tarzda beyân ediyor. (Sözler, 15. Söz, 58)

15. Rabbi, insanı denemek için ikram ve değer verip, nimetlere garkedince o: Rabbim bana değer verdi der.

16. Ama yine denemek için nasibini daraltınca O: Rabbim beni zelil, perişan etti der.

17. Hayır! Siz Allah’tan hep ikramı devam ettirmesini istersiniz ama, yetime değer vermezsiniz!

18. Muhtaçları doyurmaya teşvik etmezsiniz.

19. Mirasları helâl haram demeden ne gelse yersiniz. İslâmdan önce araplar kadınlar ve çocukları mirastan mahrum bırakırlardı. Bunların dışında kalanların miraslarını ise kim baskın çıkarsa o ele geçirirdi.

20. Mal mülk sevgisi ise bütün benliğinizi kaplamış!

21. Hayır! Bu yaptıklarınız kesinlikle yanlış! Dünya sarsılıp parça parça döküldüğü zaman, Bu haksızlıkları yapmanızın sebebi, âhiret hesabını inkâr etmenizdir. Ama, iş öyle değil, siz elbette hesaba çekileceksiniz.

22. Rabbinin emri gelip melekler de saf saf geldikleri zaman,

23. Ve cehennemin getirildiği gün… İnsan işi anlar o gün! Ama anlamasının ne faydası var o gün!

24. Keşke sağlığımda bu hayatım için hazırlık yapsaydım der. Bil ki: Uzun ve kısalığı nisbetinde iki hayâtın levâzımâtını (ihtiyaçlarını) tahsîl etmek için Mâlik-i Kerîm (herşeyin sâhibi ve bol ikrâm edici olan Allah) sana, bir sermâye-i ömür verdiği hâlde; sen o sermâyenin kısm-ı a‘zamını (büyük bir kısmını) -hayât-ı bâkıyeye (ebedî hayâta) nisbeti, bir bahrin (denizin) bir katre (damla) serâba nisbeti gibi olan-şu hayât-ı fâniyede (geçici hayatta) zâyi‘ ettin. Eğer aklın varsa, elde kalan kısmının yarısını veya üçte birini veya lâekall (en azından) onda birisini, hayât-ı bâkıyeye sarf et! Yoksa, eyvahlar olsun diyeceğin bir zaman gelecek! (Nûrun İlk Kapısı, 36)

25. İşte o gün O’nun ettiği azabı kimse edemez.

26. O’nun vurduğu bağı kimse vuramaz.

27, 28, 29, 30. Ey gönül huzuruna ermiş ruh! Sen Rabbinden razı, O senden razı olarak dön Rabbine! Sen de katıl has kullarımın içine, gir cennetime! Ayetteki Nefs-i mutmainne tabiri: Allah’ı tek İlah kabul edip O’nun peygamberleri vasıtasıyla gönderdiği bütün buyruklara bütün gönlü ile inanan, tam bir teslimiyetle imanının gereğini yapan mümindir. Bu söz, ona, rûhunu teslim edeceği sırada söylenecektir.

90 - BELED SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 20 âyettir. Sûre, adını ilk âyetteki el-Beled kelimesinden almıştır. Beled, şehir, belde demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Hayır! Gerçek, kâfirlerin dediği gibi değil. Bu şanlı belde hakkı için,

2. Senin bu beldeye girişin hakkı için, Bu belde Mekke’dir. Hz. İbrâhim (a.s.) buraya gelip hanımı Hacer’i bıraktığında burası dağlık, susuz, bitkisiz bir vadi idi. Kâbe’yi bina ettiğinde çevresinde burayı şenlendirecek insanlar yoktu. Ama sonra bütün Arap yarımadasının merkezi oldu. Tam bir anarşinin hüküm sürdüğü bu kıtada, tek emin yer burası oldu.

3. Hem o değerli baba, hem o değerli evladının hakkı için:

4. Biz insanı meşakkat, imtihan ve çile ile içli dışlı yarattık. İnsan bu dünyaya eğlenme ve dinlenme için gönderilmemiştir. Ana rahminde nutfe halinden başlayarak dokuz ayda dünyaya gelmesine, uzun çocukluk, gençlik devresinden dünya yükü altında seneler geçirerek ölümüne kadar geçirdiği meşakkatli ömür süreci bu gerçeği ispatlar. Dünyada sıkıntıdan uzak, tam güvenlik içinde âsûde bir ömür, hiç bir insana nasib olmamıştır.

5. O insan kendi üzerinde kimsenin güç sahibi olmadığını mı sanır?

6. Ben yığınla servet tükettim diye övünüp durur.

7. Kendisini gören olmadığını mı sanır?

12. Orada akan berrak pınarlar…

13. Orada üstün, kıymetli tahtlar…

14. Hazırlanmış kadehler…

15. Dizilmiş koltuklar, yastıklar…

16. Yayılmış halılar ve döşemeler…

17. O kâfirler bakıp düşünmezler mi: (Mesela) deve nasıl yaratılmış?

18. Gök nasıl kurulup uçsuz bucaksız yükseltilmiş?

19. Dağlar nasıl da yeri tutup, dengeleyen direkler halinde dikilmiş.

20. Yeryüzü nasıl yayılıp hayata elverişli kılınmış? Sâni‘in (herşeyi san‘atla yaratan Allah’ın) kudreti, kibriyâ (büyüklük) ve celâl (nihâyetsiz büyüklük ve kahır) noktasında, kâinâtı öyle muhteşem bir saray şeklinde îcâd ediyor (yaratıyor) ki; (…) zemîn yüzünü bir sofra, bir tarla, bir bahçe, bir halîçe (halı) ve dağları birer mahzen, birer direk, birer kal‘a (kale) ve hâkezâ (bunun gibi) bütün eşyâyı büyük bir mikyasta (ölçüde) o büyük sarayın levâzımâtı (eşyaları) şekline getirerek, şa‘şaalı (parlak) bir sûrette haşmeti rubûbiyetini (umûm kâinâtı terbiye edişinin heybetini) gösterdiği gibi; cemâl (güzellik ve lütuf) noktasında rahmeti dahi en küçük zîhayâta (canlıya) kadar her zîrûha (ruh sâhibine) envâ‘-ı ni‘metini (ni‘metinin çeşitlerini) verir, onun ile tanzîm eder. Baştan aşağıya kadar ni‘metlerle süsleyip, lütf u keremle tezyîn eder (ziynetlendirir). (Mektûbât, 20. Mektûb, 64-65)

21. İşte böyle… Sen insanları irşada devam et. Zaten senin görevin sadece irşad edip düşündürmektir.

22. Yoksa sen kimseyi zorlayacak değilsin.

23. Lâkin kim ki imana sırtını döner ve inkâr eder,

24. Allah da onu en büyük çezaya çarptırır.

25. Elbette onların dönüşü Bize olacaktır.

26. Elbette hesaplarını görmek de Bizim işimiz olacaktır. 89 - FECR SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 30 âyettir. Sûre, adını birinci âyetteki el-Fecr kelimesinden almıştır. Fecr, tan yerinin ağarması vakti demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Fecre,

2. O on geceye, On gece: Zilhicce ayının ilk on gecesi diye tefsir edilir.

Bu on gecenin Zilhıcce veya Muharrem aylarına âid olduğu veya Ramazan’ın son on gecesi olduğu rivâyet edilmiştir. (Nesefî, c. 4, 518)

3. Çifte ve teke, Çift ve tek birçok kavram hakkında geçerlidir. Gök-yer, gece-gündüz, deniz-kara. Yahut tek ve çift rekatlı namazlar. Yahut zilhiccenin onuncu günü olan kurban bayramının ilk günü çift, dokuzuncu arefe günü ise tek’dir gibi tefsirler yapılmıştır.

4. Akıp giden geceye yemin olsun ki: Kıyamet gelecektir.

5. Nasıl, bunlarda aklı olan için yemin değeri vardır değil mi?

6, 7, 8, 9, 10. Beldeler içinde benzeri yaratılmamış ve yüksek binalarla dolu İrem şehrinde oturan d halkına. İrem’den maksat d halkıdır [53,50]. Bu azapla helâk olanlar d-ı ûlâ: ilk d olup, bu azaptan kurtulup geriye kalanlara d-ı Uhrâ: sonuncu d denir. Hz. Nûh’un oğlu Sam’ın İrem adlı oğluna mensup olduklarından bu ad verilmiştir. Zi’l-evtad: Mecazen Firavun’un büyük ordular sahibi olduğuna veya kazıklar dikerek insanlara işkence uygulatmasına veya Mısır piramitlerine işaret olabilir.

11. Bütün bunlar, bulundukları ülkelerde azdıkça azdılar.

12. Oralarda fesat ve bozgun çıkarıp, nizamı altüst ettiler.

13. Bu yüzden senin Rabbin de onların üstüne azap kamçıları yağdırdı.

14. Çünkü Rabbin hep gözetlemededir.

87 - A’L SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 19 âyettir. Sûre, adını birinci âyette yer alan ve Allah Teâlâ‘yı niteleyen el-A’lâ kelimesinden almıştır. A’lâ, en yüce demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Tenzih et Rabbinin yüce adını!

2, 3. O seni yaratıp, mükemmel yaratılış vereni.

4, 5. O, yeşillikleri çıkarıp sonra da onu kara kuru bir çöpe çevireni.

6, 7. Bundan böyle sana Kur’ân okutacağız da sen unutmayacaksın. Ancak Allah’ın dilediği müstesna. Çünkü O, size göre açık ve net olanı da, gizli olanı da pek iyi bilir.

8. Seni en kolay olana muvaffak edeceğiz.

9. O halde öğütün fayda vereceği ümidiyle sen nasihat et.

10. Allah’a saygı duyacak olan, nasihatı düşünüp ders alır.

11. Ama pek bedbaht olan ise ondan kaçınır.

12. Böyle olanlar âhirette, en büyük ateşe girer.

13. Orada artık ne ölür, ne de rahat yüzü görür.

14, 15. Kendisini kötülüklerden arındıran,Rabbinin adını anıp namaz kılan, felaha erer.

16. Fakat bilakis siz dünya hayatını ve zevklerini tercih ediyorsunuz.

17. Halbuki âhiret mutluluğu daha üstün, daha hayırlı, hem de ebedîdir.

18, 19. Bu, elbette önceki sahifelerde, İbrâhim ile Mûsâ’ya verilen sahifelerde de bildirilmiştir. 88 - ĞŞIYE SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 26 âyettir. Sûre adını, birinci âyetteki el-Gâşiye kelimesinden almıştır. Ğâşiye, kaplayıp bürüyen demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Gâşiye’nin, dehşeti her tarafı saracak olan o felâketin mahiyeti hakkında elbet sen de bilgi sahibi oldun.

2. Yüzler vardır o gün yere eğilmiştir, zelildir. Yüzden maksat, insanın kendisidir. İnsanın yüzü, bütün varlığını yansıtan bir temsilcisi durumunda olduğundan Kur’ân-ı Kerîm’in birçok ayetinde vech, yani yüz, mecazen zat anlamında kullanılmıştır.

3. Yorgundur, bitkin mi bitkindir!

4. Kızgın ateşe girerler.

5. Susayınca kaynar su kaynayan bir çeşmeden içerler.

6. Yiyecekleri sadece bir dikenden ibarettir.

7. Bu diken ne besleyicidir, ne de açlığı giderir.

8. Ama yüzler vardır, o gün mutludur,

9. Emeklerinin neticesini almadan ötürü gayet memnundur.

10. Pek üstün ve pek muteber bir cennettedir.

11. Orada hiç boş söz işitmezler.

12. Senin Rabbinin darbesi çok müthiştir.

13. O ilkin yaratır, sonra öldürüp tekrar diriltir.

14. O gafurdur (mağfireti boldur), vedûddur (kullarını sever, onlar tarafından da sevilir). Ma‘lûmdur ki; her kalb, kendine ihsân edeni (iyilik edeni) sever ve hakīkī kemâle (olgunluğa) muhabbet eder ve ulvî cemâle meftûn olur. Kendiyle berâber sevdiği ve şefkat ettiği zâtlara dahi ihsân edeni daha pek çok sever. Acabâ, (…) her bir isminde binler ihsan defîneleri bulunan ve bütün sevdiklerimizi ihsânâtıyla mes‘ûd eden ve binler kemâlâtın menbaı (kaynağı) olan ve binler tabakātı cemâlin medârı (güzellik mertebelerinin sebebi) olan binbir esmâsının müsemmâsı olan Cemîl-i zü’l-Celâl, Mahbûb-ı zü’l-Kemâl, ne derece aşk ve muhabbete lâyık olduğu ve bütün kâinât, onun muhabbetiyle mest ü sergerdân (kendinden geçmiş) olmasının şâyeste (lâyık) bulunduğu anlaşılmaz mı? İşte şu sırdandır ki; ‘Vedûd’ (kullarını çok seven) ismine mazhar bir kısım evliyâ: ‘Cenneti istemiyoruz. Bir lem‘a-i muhabbeti İlâhiye (Allah’ın sevgisinin bir parıltısı), ebeden bize kâfîdir’ demişler. (Sözler, 32. Söz, 289-290)

15. O arş sahibidir, şanı pek yücedir.

16. Dilediği her şeyi yapar.

17, 18. Nitekim o orduların, Firavun ve Semûd milletlerinin başlarına gelenleri mutlaka öğrenmişsindir.

19. Fakat kâfirler yine de dini yalan saymaya devam ediyorlar.

20. Ama ne yaparlarsa yapsınlar, Allah’ın hükmünden kaçamazlar! Zira Alllah, ilmi ve kudretiyle onları, arkalarından kuşatır.

21, 22. Hayır, hayır! Kur’ân onların iddia ettikleri gibi beşer sözü değildir.O, Levh-i Mahfuzda olan pek şerefli bir Kur’ân’dır. 86 - TRIK SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 17 âyettir. Sûre, adını birinci âyetteki et-Târık kelimesinden almıştır. Târık, şiddetle çarpan, vuran, gece gelen şey demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Göğe ve Tarık’a kasem ederim.

2. Tarık, bilir misin nedir?

3. O pırıl pırıl parlayan bir yıldızdır.

4. Hiçbir kimse yoktur ki yanında bekçi bir melek bulunmasın.

5. Öyleyse insan neden yaratıldığını bir düşünsün!

6, 7. O, bel ile göğüs nahiyesinden çıkan, atılan bir sudan yaratıldı. Ayet metninde sulb ve teraib arasındaki nahiyeden çıkan bir sıvıdan sözedilir. Normalde sulb: belkemiği, teraib: ise kaburga kemiğidir. Erkek ile kadının üreme hücreleri bu bölgede yer aldığı için böyle ifade buyurulmuştur. Yoksa maksat, bu sıvının tamtamına nereden çıktığını bildirmek değildir.

8. Onu ilkin yaratan Allah, elbette onu diriltmeye kadirdir.

9. Gün gelir, bütün gizli haller ortaya dökülür.

10. O gün insanın ne bir kudreti, ne de bir yardımcısı kalır.

11, 12. Yağmur dolu göğe, bitkilerin çıkması için yarılan yere yemin olsun ki:

13. Bu söz, bu Kur’ân kesin bir sözdür, hakla batılı ayırt eden bir sözdür.

14. O bir şaka değildir.

15. O kâfirler, vargüçleriyle hile kurarlar.

16. Ben de kurarım, (yani hilelerini boşa çıkarırım).

17. Öyleyse o kâfirlere biraz mühlet ver! [31,24] Onları biraz kendi hallerine bırak, yakında sana olan desteğimiz gelecektir.

14. Hiçbir sûrette Rabbine dönmeyeceğini sanırdı.

15. Hayır! O Rabbine dönecek! Zira kendisini yaratmış olan Rabbi onu başıboş bırakmamıştı, devamlı sûrette onun yaptıklarını görüyor, tek tek kontrol ediyordu. Bu kontrolün de elbette böyle bir neticesi olacaktı.

16. Demek, gerçek onun sandığı gibi değildir. Şafak hakkı için,

17. Gece ve gecenin barındırdığı, ihtiva ettiği şeyler hakkı için,

18. Dolunay halini alan ay hakkı için:

19. Siz halden hale geçeceksiniz.

20. Öyleyse onlara ne oluyor ki iman etmiyorlar?

21. Kendilerine Kur’ân okunduğunda derin bir saygı ile eğilmiyorlar? Hz. Peygamber (a.s.) namazda bu ayeti okuduğunda secde etmiştir. Bu sabit olduğundan, bu ayet tilavet secdesi gerektiren ayetlerden sayılmıştır.

Bu âyet-i kerîme, Kur’ân-ı Kerîm’deki on dört secde âyetinin on üçüncüsüdür. Tilâvet secdesinin ta‘rîfi için bakınız

22. Bilakis, o kâfirler dini yalan saymaya devam ediyorlar.

23. Allah, onların kalplerinde ne sakladıklarını pek iyi bilir!

24. Sen de onlara gayet acı bir azap müjdele!

25. Fakat iman edip makbul ve güzel işler yapanlara ise, hiç kesintiye uğramayan, bitip tükenmeyen mükâfat vardır. 85 - BÜRÛC SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 22 âyettir. Sûre, adını birinci âyetteki el-Bürûc kelimesinden almıştır. Bürûc, burçlar demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Burçlarla süslü göğe,

2. Geleceği vâd olunan kıyamet gününe,

3. Şahid ile meşhûda kasem ederim ki: (Kur’ân’ı inkâr eden kâfirler mel’undurlar).

4, 5. Tıpkı kahrolası Ashab-ı uhdud’un, o tutuşturulmuş ateşle dolu hendeği hazırlayanların mel’un oldukları gibi… Ashab-ı uhdud hakkında tefsirlerde dört kadar hadise zikredilir. Bunlar arasında en meşhuru, Yemen hükümranlığını ele geçiren Zû Nuvas hakkında olmasıdır. Dördüncü asırda Yemen’e hakim olan bu kral Yahudi dinini benimseyip Hıristiyan olan Necran ahalisini de Yahudiliği kabule zorlar. Halk direnince, bir çok insanı ateş dolu hendeklere attırır. Böylece öldürülenlerin 20.000 kadar olduğu söylenir. Yahudi hakimiyeti 340-378 yılları arasında yer almaktadır.

6, 7. Hani onlar ateşin başında oturur, müminlere yaptıklarını acımasızca seyrederlerdi. Rivâyetlere göre, zâlim bir kralın memleketinde, îmanlı bir râhibin yetiştirdiği bir çocuk, Cenâb-ı Hakk’ın kendisine verdiği hârika hâl ile kendisine gelen her türlü hastaların derdlerine, îmân etmeleri şartı ile derman oluyordu. Bunu öğrenen kral o râhibi ve sonunda da o çocuğu öldürttü. Ama insanlar çocukdaki harikulâdeliği görerek Allah’a îmân ettiler. Bunun üzerine kral onları içi ateş dolu hendeklerle çevrili bir meydana topladı. Îmânından dönmeyenleri teker teker ateşe attı. En sonunda bu dehşetli zulmü seyretmek için kurduğu iskelelerin tutuşmasıyla o zâlim kral ve avanesi de helâk oldular. (Celâleyn Şerhi, c. 8, s. 284)

8, 9. Onların müminlere bu işkenceyi yapmalarının tek sebebi, müminlerin göklerin ve yerin tek hâkimi, azîz ve hamîd (mutlak galip ve bütün övgülere lâyık) olan Allah’a iman etmeleri idi. Allah her şeye şahittir.

10. Mümin erkeklere ve mümin kadınlara işkence edip de, sonra tövbe etmeyenler var ya, İşte onlara cehennem azabı var, yangın azabı var.

11. İman edip makbul ve güzel işler yapanlara ise, içinden ırmaklar akan cennetler var. İşte en büyük başarı, en büyük mutluluk budur!

27. O şaraba Tesnim içkisi de karıştırılır.

28. Tesnim de, Allah’a yakın olanların içecekleri bir kaynaktır.

29. Cürümlere, suçlara batanlar dünyada iken, müminlerle alay edip onlara gülerlerdi.

30. Yanlarından geçerken kaş göz hareketleriyle onları küçümserlerdi.

31. Ailelerine döndüklerinde yaptıkları bu işlerle övünüp eğlenirlerdi.

32. Onları gördükleri zaman: Şunlar kaçık insanlar, anormal tipler! derlerdi.

33. Hoş bunları müminlere gözcü tayin eden de yoktu ya! (Fuzulî bir tarzda, kendi kendilerinde öyle bir yetki görürlerdi).

34. İşte bu gün de, müminler kâfirlerin üstüne gülerler.

35, 36. Koltuklarına kurulurlar Kâfirler yaptıklarının cezasını buldular mı? diye bakınırlar. 84 - İNŞIKK SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 25 âyettir. Sûre, adını birinci âyette geçen inşakka fillinin mastarı olan İnşikâk kelimesinden almıştır. İnşikâk, yarılmak demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Gök yarıldığı zaman…

2. Ve hep yapageldiği gibi, Rabbinin buyruğunu dinlediği zaman…

3. Yer yayılıp dümdüz edildiği,

4. İçindekileri dışarı atıp boşaldığı,

5. Ve hep yapageldiği gibi, Rabbinin buyruğunu dinlediği zaman… Seyredin siz: neler olacak o zaman! Kıyamet günü ilk insandan sonuncusuna kadar bütün insanlar dirilecektir. Bütün yeryüzü dümdüz edilmek sûretiyle, ancak bu şekilde, bütün insanlar tıkabasa yere sığacaklardır. Rivayete göre, her insan ancak ayağını basacak kadar bir yer bulabilecektir.

"(Bu âyet-i kerîmeler,) gök ve zemînin Cenâb-ı Hakk’ın emrine karşı derece-i inkıyâd (bağlılık derecelerini) ve itâatlerini şöyle âlî bir üslûb (yüksek bir ifâde tarzı) ile beyân eder ki: Nasıl bir kumandanı a‘zam, mücâhede (cihâd) ve manevra ve ahz-ı asker (asker alma) şu‘beleri gibi, mücâhedeye lâzım işler için iki dâireyi teşkîl edip açmış. O mücâhede, o muâmele işi bittikten sonra, o iki dâireyi başka işlerde kullanmak ve tebdîl ederek isti‘mâl etmek (değiştirerek kullanmak) için o kumandanı a‘zam o iki dâireye müteveccih olur (yönelir). O dâireler, her birisi hademeleri lisânıyla veya nutka gelip kendi lisânıyla der ki: ‘Ey kumandanım! Bir parça mühlet ver ki, eski işlerin ufak tefeklerini, pırtı-mırtılarını temizleyip dışarı atayım, sonra teşrîf ediniz. İşte atıp senin emrine hâzır duruyoruz! Buyurun ne yaparsanız yapınız! Senin emrine münkādız (boyun eğmişiz)! Senin yaptığın işler bütün hak, güzel, maslahattır.’

Öyle de: Semâvât ve arz, böyle iki dâire-i teklîf ve tecrübe ve imtihân için açılmıştır. Müddet bittikten sonra semâvât ve arz, dâire-i teklîfe (imtihan dünyasına) âid eşyâyı (şeyleri) emr-i İlâhiyle bertaraf eder. Derler: ‘Yâ Rabbenâ! Buyurun, ne için bizi istihdâm edersen et! Hakkımız, sana itâattir (boyun eğmektir)! Her yaptığın şey de haktır!’ " (Zülfikār, 25. Söz, 10-11)

6. Ey insan! Sen, tâ Rabbine kavuşuncaya kadar didinip duracaksın.

7, 8, 9. Hesap defteri sağ eline verilen kimsenin hesabı kolayca görülür. Ve ailesine sevinç içinde döner. Müminlerin iyilikleri kötülüklerinden ağır basarsa, kötülükleri affedilecek, bundan dolayı hesaba çekilmeyecekler [46,16]. Ama kâfirlerin hesabı çok zor olacaktır. Hz. Aişe (r.a) bir defasında namazın sonunda Efendimiz (a.s.)’ın kolay hesap istediğini duyunca, selam vermesini müteakip mânasını sormuştu. Şöyle buyurdular: Kolay hesap: kulun hesabının hemen görülmesi ve affedilmesidir. işe! Her kime hesap sorulursa o helâk oldu demektir.

10. Hesap defteri arkasından sol eline verilen kimse ise,

11. Yok olmayı ister.

12. Alevli ateşe girer.

13. O dünyada iken ailesi içinde keyifli, şımarık idi.

83 - MUTAFFIFÎN SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 36 âyettir. Sûre, adını ilk âyette geçen el-Mutaffifîn kelimesinden almıştır. Mutaffifîn, ölçüde ve tartıda hile yapanlar demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Vay haline eksik ölçüp tartanların!

2. Onlar ki satın alırken haklarını tam olarak alırlar.

3. Fakat kendileri başkalarına satar, ölçüp tartarken eksik yapar, hîle karıştırırlar.

4, 5, 6. Sahi onlar, o en mühim günde, yani bütün insanların Rabbülâlemin’in divanında duracakları günde, diriltilip toplanacaklarını düşünmezler mi?

7. Hayır! Hileye sapmayın, âhireti inkâr etmeyin! Doğrusu, yoldan sapan kâfirlerin hesap defterleri Siccîn’dedir.

8. Siccîn nedir bilir misin?

9. Siccîn kâfirlerin yaptıkları işlerin kaydedildiği bir defterdir.

10. Hakkı yalan sayanların o gün, vay hallerine!

11. Hesap vermeyi yalan sayanların vay hallerine!

12. Buna yalan diyenler, ancak zalimler, azgınlar, günaha dadananlardır.

13. Kendilerine ayetlerimiz okunduğunda: Bunlar, eski devirde yaşamış insanların masalları! diyenlerdir.

14. Hayır! Gerçek öyle değil! Asıl onlardır ki yapmaya alıştıkları kötü işler, gitgide kalplerini paslandırdı da, onun için âhireti inkâr ederler. Bu ayeti açıklama sadedinde Peygamber Efendimiz (a.s.m) şöyle buyurmuştur: Kul bir günah işlediği vakit, kalbinde siyah bir nokta oluşur. Eğer tövbe edip vazgeçer, af dilerse kalbi yine parlar. Ama döner tekrar yaparsa o leke büyür, nihayet bütün kalbini kaplar. İşte Kur’ân’da Yüce Allah’ın Yapmaya alıştıkları kötü işler, git gide kalplerini paslandırdı ayetinde bildirdiği pas budur.

Günah kalbe işleyip, kalbi siyahlandıra siyahlandıra tâ, nûr-ı îmânı kalbden çıkarıncaya kadar kalbi katılaştırıyor. Her bir günah içinde küfre gidecek bir yol var. O günah, istiğfâr (Allah’a tevbe edip yalvarma) ile çabuk imhâ edilmezse, kurt değil, belki küçük ma‘nevî bir yılan olarak ısırır. Meselâ, utandıracak bir günâhı gizli işleyen bir adam, başkasının ıttılâından (haberdar olmasından) çok hicâb ettiği (utandığı) zaman, melâike ve rûhâniyâtın (rûhanîlerin) vücûdu (varlığı) ona çok ağır gelir. Küçük bir emâre (ipucu) ile onları inkâr etmek arzu eder. (Lem‘alar, 2. Lem‘a, 4-5)

15. Hayır! Hayır! Bu, cezasız kalmayacak. Onlar, o gün Rab’lerini görmekten mahrum kalacaklardır.

16. Peşinden de elbette cehenneme gireceklerdir.

17. Sonra kendilerine: İşte size yalan saydığınız cehennem! denilir.

18. Fakat hayırlı insanların hesap defterleri illiyyûndadır.

19. İlliyyûn bilir misin nedir?

20. İlliyyûn: müminlerin yaptıkları işlerin kaydedildiği defterdir.

21. Allah’a yakın olanlar ona şahit olurlar.

22. İşte o hayırlı insanlar, naîm cennetlerindedirler.

23. Koltukları üzerinde neşe ile etrafa bakınırlar.

24. Sen onlara bakınca yüzlerinde, cennet nimetlerinden yararlanmanın sevincini okursun.

25. Kendilerine ağzı mühürlü saf şarap şişelerinden şarap ikram edilir.

26. Hitamı misktir, içildiğinde sonu mis gibi kokar. İşte yarışacaklarsa insanlar, bu cennet devletine konmak için yarışsınlar!

21. Göklerde ona itaat edilir, vahiyler ona emanet edilir.

22. Şunu da bilin ki, içinizden biri olan bu arkadaşınız deli değildir.

23. O, vahyi getiren elçi Cebrail’i, apaçık ufukta görmüştü.

24. O, vahiy hususunda cimri davranan, vahyi sizden esirgeyen bir zat değildir. Vahiy hakkında her türlü töhmetten de uzaktır.

25. Bu söz, hele hele, kovulmuş şeytanın sözü hiç değildir!

26. Siz nereye gidiyorsunuz öyle, neden bahsediyorsunuz?

27, 28. Bu, olsa olsa bütün âlemlere bir öğüttür, bir uyarıdır! İstikamet sahibi olmak isteyenler onu dinlerler.

29. Ama bu iş sizin istemenizle değil, ancak Rabbülâlemin olan Allah’ın dilemesiyle tamam olur. 82 - İNFITR SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 19 âyettir. Sûre, adını birinci âyetteki infetarat fiilinin mastarından almıştır. İnfitâr, yarılmak demektir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Gök yarıldığı zaman… Kur’ân’ın hemen üçten birisi haşirdir (kıyâmetten sonra dirilmekten bahseder) ve ekser (pek çok) kısa sûrelerin başlarında gāyet kuvvetli âyetler, âyât-ı haşriyedir (haşre dâir âyetlerdir). (…) اِذَاالسَّمَٓاءُ انْفَطَرَتْ [Gök yarıldığı zaman!] (…) gibi, otuz-kırk sûrelerin başlarında bütün kat‘iyetiyle hakīkati haşriyeyi kâinâtın en ehemmiyetli ve vâcib (mantıken kabûlü gereken) bir hakīkati olduğunu göstermekle berâber, sâir âyetlerinde dahi, o hakīkatin çeşit çeşit delillerini beyân edip iknâ‘ eder. (Şuâ‘lar, 9. Şuâ‘, 184)

2. Yıldızlar parçalanıp etrafa saçıldığı zaman…

3. Denizler birbirine katılıp tek deniz haline geldiği zaman…

4. Kabirlerin içi dışına çıkarıldığı zaman…

5. İşte o zaman… Her kişi ne yapıp ne yapmadığını iyice anlayacaktır.

6. Ey insan, nedir seni o kerim Rabbin hakkında aldatan?

7. O değil mi seni yaratan, bütün vücud sistemini düzenleyen ve sana dengeli bir hilkat veren,

8. Ve seni dilediği bir surette terkib eden?

9. Hayır, yanlış yapıyorsunuz! Siz tutup dini, dirilip hesap vermeyi yalan sayıyorsunuz.

10. Halbuki yanınızdan ayrılmayan muhafızlar var.

11. O muhafızlar değerli, şerefli kâtiplerdir. Kiramen kâtibin (şerefli kâtipler) insanın yaptığı her şeyi kayd eden meleklerdir. Kerim olmaları: Kin ve nefret gütmeme, tam bir tarafsızlıkla hareket etme, rüşvet gibi ahlâk zaaflarından uzak olma, gözlerinden kaçan hiçbir iş bulunmama gibi özellikleri ifade eder.

12. Yaptığınız her şeyi bilip yazarlar.

13. İyi ve hayırlı insanlar naîm cennetinde, nimetler içindedirler.

14. Yoldan sapan kâfirler ise ateştedirler.

15. Onlar yalan saydıkları hesap günü oraya girerler.

16. Hem oradan hiç ayrılmazlar.

17. O din gününün, o hesap gününün ne olduğunu sen bilir misin?

18. Evet, bir daha söylüyorum: Din gününün ne olduğunu sen bilir misin?

19. O, kimsenin kimseye hiç fayda veremeyeceği bir gün! O gün, bütün hüküm ve yetki yalnız Allah’ın!

34, 35, 36. İşte o gün kişi kardeşinden, annesinden ve babasından, eşinden ve evlatlarından bile kaçar.

37. O gün onlardan her birinin başından aşkın derdi ve tasası vardır.

38. Yüzler vardır o gün pırıl pırıldır.

39. Güleçtir, sevinç doludur.

40. Yüzler de vardır toza toprağa bulanmış,

41. Üstünü karanlık kaplamıştır.

42. İşte bunlar kâfir, günaha dadanan, haktan sapan kimselerdir. 81 - TEKVİR SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 29 âyettir. Sûre, adını birinci âyette geçen küvviret fiilinin mastarından almıştır. Tekvîr, dürmek demektir. Sûrede başlıca, kıyamet, vahiy ve peygamberlik konuları ele alınmaktadır.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1. Güneş dürülüp ışığı söndüğü zaman;

2. Yıldızlar yerlerinden düşüp dağıldığı zaman,

3. Dağlar yürütüldüğü zaman,

4. Doğurmak üzere olan develer, kıyılmaz mallar terk edildiği zaman,

5. Vahşi hayvanlar diriltilip toplandığı zaman, Vahşi hayvanların bir araya gelmeleri, ya genel bir âfetin her tarafı sarması sebebiyle âdeta bir şoka mâruz kalmaları veya kısas yapılmak, birbirlerinden hakları alınıp verilmesi için diriltilip toplanmaları tarzında tefsir edilir.

6. Denizler ateşlenip kaynatıldığı zaman, Tescîr: ateşlemek, ateşi tutuşturmak anlamındadır. Allah suyu, yanıcı hidrojen ile yakıcı oksijen gazlarının birleşmesinden meydana getirmiştir. Böylece iki ateşli maddeden, ateşi söndüren su hasıl olmuştur. Bu terkip ayrışınca hidrojen hemen alev alır, oksijen de yanmayı hızlandırır.

7. Nefisler eşleştirildiği, ruhlar bedenlere girdiği zaman,

8. Diri diri gömülen kız çocuğuna,

9. Hangi suçtan ötürü öldürüldüğü sorulduğu zaman…

10. Hesap defterleri açıldığı zaman…

11. Gök cisimleri yerlerinden kaydırıldığı zaman,

12. Cehennem alev alev kızıştırıldığı zaman…

13. Cennet yaklaştırıldığı zaman…

14. İşte o zaman… Her insan hazırladığını, ortaya ne koyduğunu anlayacaktır.

15. Bakın: Gündüzün sinip gizlenen yıldızlara,

16. Dolaşıp dolaşıp yuvalarına, yörüngelerine giren gezegenlere, Evet, seyyar yıldızlara ve istitar ve intişarlarına (gizlenip ortaya çıkmalarına) işâret eden şu âyet, gāyet âlî (yüksek) bir nakş-ı san‘at ve âlî bir levha-i ibret, nazar-ı temâşâya (seyreden bakışlara) gösteriyor. (…) Şu خُنَّسٌ*[Geri dönenler] كُنَّسٌ [Gizlenenler] ta‘bîr edilen seyyâreleriyle (gezegenleriyle) şu zemînimizi kâinât fezâsında birer gemi, birer tayyâre sûretinde kemâl-i intizâm ile döndüren ve seyr ü seyâhat ettiren Zât’ın haşmeti rubûbiyetini (terbiye ve idâre ediciliğinin azametini) ve şa‘şaa-i saltanatı ulûhiyetini (umûm kâinâta hâkim göz kamaştırıcı ilâhlığını), güneş gibi parlaklığıyla gösteriyorlar. Bak bir saltanatın haşmetine ki, gemileri ve tayyâreleri içinde öyleleri var ki, bin def‘a küre-i arz (dünya) kadar bir cesâmette (büyüklükte) ve bir sâniyede sekiz saat mesâfeyi kat‘ eden (geçen) sür‘attedir! İşte böyle bir Sultâna ubûdiyet ve îmânla intisâb etmek (bağlanmak) ve şu dünyada O’na misâfir olmak, ne kadar âlî bir saâdet, ne derece büyük bir şeref olduğunu kıyâs et! (Mektûbât, 3. Mektûb, 11)

17. Geçmeye başladığı dem geceye,

18. Nefes almaya başladığı dem sabaha kasem ederim ki:

19. Kur’ân, değerli bir elçinin, Cebrail’in getirip okuduğu sözdür!

20. O elçi ki çok kuvvetlidir. Yüce arş sahibi Allah’ın nezdinde pek itibarlıdır.

80 - ABESE SÛRESİ

Mekke döneminde inmiştir. 42 âyettir. Sûre, adını birinci âyetteki abese fiilinden almıştır. Abese, yüzünü ekşitti demektir. Sûrede başlıca, itikat, peygamberlik, Allah’ın kudreti ve kıyamet halleri konu edilmektedir.

Bismillâhir Rahmânir Rahîm

1, 2. Yanına görmeyen (âma) biri geldi diye yüzünü ekşitti ve sırtını döndü. Hz. Aişe’den (r.a) şöyle dediği nakledilmiştir: Abese diye başlayan ayetler, âma olan İbn Ümmi Mektum hakkında indi. O Resûlullah’a (a.s.m) gelip: Beni irşad et deyip duruyordu. Hz. Peygamberin yanında ise müşriklerin ileri gelenlerinden birisi vardı. O böyle derken Resulullah âmadan yüzünü çevirip diğerine döndü ve: Ne dersin, sana söylediğim sözlerde, sence mahzurlu bir taraf var mı? deyince o da: Hayır, (böyle bir şey yok) dedi. İşte bu sûre, bu vesile ile indirildi. Bu rivayeti kitabına alan Tirmizî, senedi yönünden bu hadisin garîb" olduğunu söyler. Ayrıca Hz.işe’den olmaksızın başka bir rivayete de yer verir. Kütüb-i Sitte’den Tirmizî dışında bu rivayeti nakleden muhaddis yoktur. Fakat müfessirler, bu rivayete dayanarak, bu âyetlerin nüzul sebebinin, bu hadise olduğunu yazarlar. Abese sûresinin baş tarafındaki âyetler başka türlü tefsire de müsaittir. Fakat nüzul sebebi bu hadise olsa ve âyetler buna göre tefsir edilse dahi, burada Hz. Peygamber (a.s.)’a itab edildiğini söylemek doğru olmaz. Zira Hz. Peygamber görevi olan tebliğ işini yapmaktadır. Gelen kişi, sözün arasına girmekle âdaba aykırı davranmıştır. Peygamberimizin işine müdahele ederek, görgü kuralına aykırılığın ötesinde ma’siyet bile işlediği söylenebilir. Hz. Peygamber, onu azarlamamış, sadece cansıkıcı bir iş yaptığını yüz ifadesiyle belirtip onu eğitmiştir. Bu eğitme de onun hem hakkı, hem görevi idi. Dolayısıyla burada itap için hiçbir sebep yoktur.

Bu sûreye isim olan Abese kelimesi yüzünü ekşitti anlamındadır. Birgün Resûlullah (asm) Kureyş’in ileri gelenlerine İslâm’ı teblîğ ederken, Ümm-i Mektûm (ra) meclise gelip: Yâ Resûlallah! Allah’ın sana öğrettiklerinden bana da öğret! diye seslenerek, bu sözü birkaç def‘a tekrâr etmesi üzerine, Efendimiz (asm) mübârek yüzünü diğer tarafa çevirmişti. (İbn-i Kesîr, c. 3, 599)

3, 4. Ne bilirsin, belki de alacağı öğütle arınacaktı. Yahut nasihatı dinleyip ondan yararlanacaktı.

5, 6. Ama irşada ihtiyaç duymayana ise, ona dönüp itibar ediyorsun.

7. Halbuki kendisi arınmak istemiyorsa onun arınmamasından sana ne!

8, 9, 10. Fakat Allaha saygı duyarak sana şevkle koşa koşa gelenle sen ilgilenmiyorsun.

11. Hayır! Öyle yapma. Çünkü o ayetler öğüttür, uyarıdır.

12. Artık isteyen ders alır. Bu ayetler, insanları hakka dâvet edenlerle ilgili önemli irşadlar ihtiva etmektedir. Maksat, kim olursa olsun faydalanmasını sağlamaktır. İştiyakla gelene değer verip anlatmalı. Fakat usulüne uygun hikmet ve güzel öğütle yapılan dâvetlere rağmen kaskatı durup hidâyetten ısrarla uzak duranların peşinde koşmaya gerek yoktur.

13, 14, 15, 16. O ayetler şerefli yüce ve tertemiz sahifelerde, iyilik timsali çok değerli kâtiplerin elleriyle yazılıdır.

17. Kahrolası kâfir insan, ne nankördür O!

18, 19, 20, 21, 22. Yaratan onu neden yarattı? Bir meni damlasından yarattı. Yarattı ve güzel bir biçim verdi. Sonra da hayat yolunu kolaylaştırdı. En sonunda da onu öldürür ve kabre koyar. Daha sonra da, istediği zaman onu diriltir. Bu âyet-i celîleye: Sonra (hayır ve şer) yolunu ona açıkladı diye de ma‘nâ verilmiştir. (Nesefî, c. 4, 80)

23. Hayır! İnsan, Allah’ın buyruğunu lâyıkıyla yerine getirmedi.

24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31. Hele, insan, yiyeceklerinin kaynağına bir baksın: Biz yağmuru gökten şırıl şırıl döktük. Sonra nebat bitsin diye, toprağı iyice sürdük, Orada hububatlar, taneler, üzümler ve yoncalar, zeytinler ve hurmalar, ağaçları gür ve sık bahçeler, meyveler ve çayırlar bitirdik. (Şu âyet) bütün esbâbı (sebebleri), îcad kābiliyetinden (yaratabilir olmaktan) azleder. Ma‘nen der: ‘Size ve hayvanâtınıza rızkı yetiştirmek için su semâdan geliyor. O suda, size ve hayvanâtınıza acıyıp şefkat edip rızık yetiştirmek kābiliyeti olmadığından, su gelmiyor, gönderiliyor’ demektir. Hem toprak, nebâtâtıyla (bitkileriyle) açılıp, rızkınız oradan geliyor. Hissiz, şuursuz toprak, sizin rızkınızı düşünüp şefkat etmek kābiliyetinden pek uzak olduğundan, toprak kendi kendine açılmıyor, birisi o kapıyı açıyor, ni‘metleri ellerinize veriyor. Hem otlar, ağaçlar sizin rızkınızı düşünüp merhameten size meyveleri, hubûbâtı yetiştirmekten pek çok uzak olduğundan, âyet gösteriyor ki, onlar bir Hakîm-i Rahîm’in (sonsuz hikmet ve merhamet sâhibi olan Allah’ın) perde arkasından uzattığı ipler ve şeritlerdir ki, ni‘metlerini onlara takmış, zîhayatlara (canlılara) uzatıyor. (Zülfikār, 25. Söz, 49)

32. Bütün bunları sizin ve davarlarınızın faydalanması için yaptık.

33. Ama vakti gelip de o kulakları patlatan kıyamet gürültüsü geldiği zaman

15. Mûsa’nın hadisesinden haberin olmuştu değil mi?

16. Hani Rabbi ona kutlu Tuvâ vâdisinde şöyle seslenmişti: Tuva: Ya bir vâdinin özel ismi veya Gecenin ilerleyen vakti manâsınadır.

17, 18. "Firavuna git, zira o iyice azdı Ona de ki: kendini arındırmaya gönlün var mı?

19. İster misin Seni Rabbine kavuşturan ola vurayım. Böylece Sen de O’na saygı duyasın? Hz. Mûsa (a.s.) yalnız İsrailoğullarını kurtarmak için değil, Firavunu ve onun ülkesinde yaşayanları uyarmak için elçi gönderilmişti. Fakat bunlar onu dinlemedikleri takdirde, kavmini Mısırdan çıkarmak görevi vardı.

20. Ona en büyük mûcizeyi gösterdi.

21. Fakat o buna yalan dedi ve isyan etti.

22. Sonra sırtını dönüp Mûsâ’ya karşı bir çalışma içine girdi.

23, 24. Adamlarını topladı ve onlara: Sizin en yüce rabbiniz benim! dedi.

25. Allah onu dünyada da, âhirette de azaba çarptırdı.

26. Bu da Rabbini sayacak kimselere bir ibret oldu.

27. Siz ey haşri inkâr edenler: Düşünün, sizi yeniden yaratmak

Enjoying the preview?
Page 1 of 1