(Selees)
Wycliffe Bible Translators Concede-se autorizao para copiar, distribuir e comunicar ao pblico este texto, com as seguintes restries: Atribuio. Deve-se reconhecer e dar crdito Wycliffe Bible Translators (mas no de uma forma que possa sugerir a colaborao dela ou seu apoio na aplicao da obra). Comercializao. No se pode utilizar esta obra para fins comerciais. Obras derivadas. No se pode alterar ou transformar este texto, nem gerar obras derivadas dele.
PRLOGO
Estas selees do Antigo Testamento das Sagradas Escrituras so publicadas com o objetivo de coloc-las disposio dos falantes do idioma ticuna que residem na selva beira do rio Amazonas e seus afluentes.
NDICE
Gnesis xodo Levtico Nmeros Deuteronmio Josu Juzes Rute 1 Samuel 2 Samuel 1 Reis 2 Reis 1 Crnicas 2 Crnicas Esdras Neemias Ester J Salmos Provrbios Eclesiasts Cntico dos Cnticos Isaas Jeremias Lamentaes de Jeremias Ezequiel Daniel Osias Joel Ams 7 74 118 125 146 155 176 192 199 236 250 284 312 326 334 347 356 368 385 512 522 528 530 546 568 571 583 604 611 615
GNESIS
(Naanear gchiga)
Guxma ga yema Tupana ngoxeexchiga
ggu r Tupana nanax i guxma i dauxwa ngxmax r nhaa naane. Notr nhaa naane ga noxri r taxta aixcuma mea inanu r dextwa nayexma r naxanemare. R nma ga Tupanax r natgu nachx. 3R yexguma ga Tupana r nhanagr: Nangexmax i ngonex! nhanagr. R ningone. 4R Tupana r yema ngonexmax natax r yemacax nxrwama nanayexmaxx ga yema ngonex nxna ga yema anex. 5R yema ngonex r ngunexgu nanaxga r ga anex r chtaxgu. R yemaac ningu ga nxraxx ga ngunex. 6R
1-2Noxriar
yemawena r nhanagr ga Tupana: Name nix i ngma dex i cherena ixx r nachxnag nax tama ngma dex i nhaxtwa ngxmaxna yaxxcax r ngmac nax naxchicaanexcax i nor ngxwa nhanagr. R yemaac nix. 7R yemaac Tupana nanaxchicaane ga yexguma yaxgachixeexgu ga yema
7
cherena nxna ga yema dex ga nhaa naanewa yexmax. R dauxwa nayexma ga caixanex r natwa ga dex. 8R Tupana r naanetwemax nanaxu ga yema dauxwa yexmax. R yemaac ningu ga nor taxre ga ngunex. 9R yexguma ga Tupana r nhanagr: Nhaa dex i waixmtwa ngxmax r wxiwa nax nax ngmac nangxcax i paanex! nhanagr. R yemaac nix. 10R yema paanex r waixmgu nanaxga ga Tupana. R yema dex ga wxiwa xchix r mrmax nanaxu. R Tupana nx nadau ga nax namex ga guxma ga yema. 11R nhanagr: Naxg i waixmwa i naguxrax i nanetg r nataneg i xchirx r naig i ox! nhanagr. R yemaac nix ga nangx. 12R yexguma yema waixmwa narxg ga naguxrax ga nanetg r nataneg ga xchirx r naig ga mex nax nangx i nor o. R Tupana nx nadau ga nax namex ga guxma ga yema nangoxeex. 13R yemaac ningu ga nor tamaepx ga ngunex. 14-15R yexguma ga Tupana r nhanagr: Nangexmax i omg i
GNESIS1
dauxwa nax naanex nangonexxcax r nax nangemaxcax i ngunex r chtax, r ngmac nx icuxcax i wxichig i ngunex r taunec r muc! nhanagr. R yemaac nix. 16R yemaac nanax ga yema taxre ga ngonexrux ga axc r tauemac, r ngma rtamaex nax ngunec inabxixcax r ngma rxramaex nax chtac inabxixcax. R nanax ta ga woramacurig. 17-18R dauxwa nanayexmagxx nax nhaa naanegu nabixgxcax i ngunec r chtac. R yemaac yema anexna nayaxgachixx ga ngonex. R Tupana nx nadau ga nax namex ga guxma ga yema. 19R yemaac ningu ga nor gmc ga ngunex. 20R nhuxchi Tupana r nhanagr: Dexwa nang r yamu i naguxrax i choxnig r naguxrax i taxac i to i dexwa maxx! R ngxgumarx ta nang i naguxrax i werig i nhaa naanetgu ixx! nhanagr. R yemaac nix. 21R yexgumarx ta Tupana nanax ga naexg i taxchix i mrwa maxx. R nanax ta ga naguxrax ga choxnig i dexwa maxx, r naguxrax ga werig i pextx. R Tupana nx nadau ga nax namex ga guxma ga yema naxx. 22R mex ga ore namax naxuegu ga yema naxx, r nhanagr: Pexxacg r pimu r penapagxx i taxtg r mr! R pema i werig, r penapaxx i nhaa naane! nhanagr. 23R yemaac ningu ga nor wximexpx ga ngunex.
yexguma ga Tupana r nhanagr: Nangexmax i naanewa i naguxrax i naexg i naxna ixgx, r naexg i naixnecwa maxx, r naexg i waixmanegu ng itgx! nhanagr. R yemaac nix. 25R yemaac Tupana nanax ga naguxrax ga naexg ga naixneccx ga idraex, r naexg i naxnag ixgx, r naexg i waixmanegu ng itgx. R nx nadau ga nax namex ga guxma ga yema. 26R yexguma ga Tupana r ngmax nhanagr: Ngx yigraxc tanax ya yat! R nma r taxrx t naxx nacuax nax namax inacuxcax i guxma i ngma dexwa maxx, r ngma werig, r ngma naxnag, r ngma naexg i naixnecwa maxx nhanagr. 27R yemaac Tupana r ngraxc nanax ga du, yatx r ngex. 28R yexguma ga Tupana r mex ga ore namax naxuegu r nhanagr nx: Pixxacg r pimu! R penapaxx i nhaa naane, r namax ipecu i choxnig, r werig, r guxma i naexg r ngma nhaxtanegu ixx! nhanagr. 29R yemawena r nhanagr ta nx: Dcax, mar pexna chanax i guxma i nanet i xchirx r guxma i naig i ixarxox. R guxma i ngma r per ngxrux t nix. 30Notr guxma i ngma naexg i naixneccx r naxnag r ngma nhaxtanegu ng itgx r ngma werig, r max r nanet nxna chax nax ngmamax naxwemgxcax nhanagr. R yemaac nix. 31R
24R
GNESIS1,2
Tupana nx nadau nax namexechix ga guxma ga yema naxx. R yemaac ningu ga nor 6 ga ngunex. 1R yemaac ningu i ngma dauxwa ngxmagx r nhaa naane r guxma i nawa ngxmagx. 2R yexguma nor 7 ga ngunexwa nanguxgu r Tupana r mar nayanguxx ga guxma ga yema naxx. R inarng. 3R yexguma ga Tupana r mex namax naxuegu ga yema 7 ga ngunex. R nx nixu nax noxr yixx ga yema ngunex yer nagu inarng nawa ga guxma ga yema purac ga naxx. 4R yemaac nix ga naxx i ngma dauxwa ngxmagx r nhaa naane r guxma i nawa ngxmagx.
Naane ga Edwa nayexma ga yat
yexguma Cori ya Tupana noxri naxxgu i ngma dauxwa ngxmagx r nhaa naane, r nataxuma ga nanetg r tata narxg ga nataneg yer Tupana r tata naanetgu nanapuxx. R nataxuma ga dux ga nxna daux ga nanetg. 6Notr ga yema naane r nanaxaiyachi nax guxwama yawaianexcax. 7R yexguma Cori ya Tupana naxxgu ga guma yat, r waixmtexewa nanax. R naragu nacue r yemaac max nxna nax. R yexguma namaxx ga yat. 8R yemawena ga Cori ya Tupana r inanat ga wxi ga mexechix ga naane ga Edwa ga axc rgoxwaama yexmax. R yemagu nanamu ga guma yat ga nma naxc. 9R yemawa nanaxgxx ga naguxrax ga
5R
mexechix ga nanetg ga chi xgaar ox. R yema naanear ngxgu nanat ga yema nanet ga max nawa yexmax. R inanat ta ga yema nanet ga nawa nx icux i mex r chixex. 10R yema naane ga Edgu gaxwa ne nada ga wxi ga nat ga yawaimanexx ga yema naane. R yma Edwa nix ga inaxgx ga yema nat nax naxgmcchacx. 11R yema wxi ga nachacx r Pisgu naxga, r yema nachacx nix ga yawaimanexx ga Awraane ga iru nawa yexmax. 12R yema iru ga yema naanewa yexmax r namexechi. R ngxgumarx ta i ngma naanewa r nayima ya yima nai ya pumra nagwa ixxne. R nayima ta ya nuta ya ngaxrux ya nichegu gac. 13R yema to ga nachacx r Yigu naxga, r yema nat r Cchear naanegu nipogchig. 14R yema nor tamaepx ga nachacx r Tgrigu naxga, r Achriaanear naanewaama nada i axc ne xwa. R yema nor gmc ga nachacx r Eufrtegu naxga. 15R yexguma Cori ya Tupana yema naane ga Edwa nayexmaxgu ga guma yat, r nanamu nax mea nxna nadauxcax ga guxma ga yema naanewa yexmax. 16R nma ga Cori ya Tupana r nanaxucuxe r nhanagr nx: Mar name i cunangx i guxma i nhaa naanewa ngxmax i nanetgar o. 17Notr ngma nanet i cuax i mex r cuax i chixex nawa ngxmax, r taxtma cunangx i nor o. Er ngxguma t cunangxgux r cumax nx chixu r t cuyu nhanagr.
GNESIS2,3
18R
10
yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr: Tama name nax nxica nangexmax ya yat. R ngemacax t chanax i wxi i namc nax nor ngxeerux i nx mex yixxcax. 19R nma ga Cori ya Tupana r waixmtexewa nanax ga naguxrax ga naexg r werig. R guma yatxtawa nanagag nax nma yaxgaxcax. R nma ga guma yat r nayaxga ga guxma ga yema naexg ga naxnag ixgx r yema naexg ga idraex r guxma ga werig. R yema naga ga namax yaxgax r ngmatama nix i naga i nhuxmax namax nx icux. 20R yemaac nma ga yat r nayaxga ga guxma ga yema naexg ga naxna ixgx, r guxma ga yema naexg ga naixneccx, r guxma ga yema werig. Notr yematanwa r nataxuma ga namc ga guma yat ga nx mex nax nor ngxeerux yixx. 21R yemacax ga Tupana r porac nanapexx ga gum yat. R yexguma napeyane r nanayaxu ga wxi ga naga, r wenaxar nayaxxx ga namachi. 22R guma nagawa r Cori ya Tupana r ngx nax ga wxi ga nge. R nhuxchi guma yatxtawa ngx naga. 23R yexguma ngx nadaxgux ga guma yat, r nhanagr: Nhaa nge r chauxchinaxtama r chamachitama ngxcax iyix. R ngemacax ngexgu t ixga er chawa nix i ngx yaxxchixx nhanagr. 24R ngemacax ya yat, r t nanatna r nana nixgachi nax naxmaxmax wxiwa namaxxcax, r nhama wxitama i duxrx yixgxcax i
ngma taxre. 25R nma ga guma yat r ngma ga naxmax r nangexchirug. Notr ga yema taxre r tama naxnee ga woo nax nangexchirugx.
Ad r wa r tama Tupanaga naxne
natanwa ga guxma ga yema naexg ga idraex ga Cori ya Tupana x, r yema xtape nix ga guxar yexera womxx cux. R yema nix ga ngxna cax ga yema nge, r nhanagr ngx: Exna aixcuma yixx i Tupana pemax nx ixux nax tama penangxcax i nor o i ngma nanet i nhaa naanewa ngxmagx? nhanagr. 2R ngma ga yema nge r inangx r nggrg: Ngemacx tanangx i ngexrxmare i nanetar o i nhaa naanewa rxgx. 3Notr ngma nanet i nhaa naanear ngxwa rxxar oxicatama nix i Tupana toxna chuxux nax tanangxcax, r bai i nx tinggmarex. Er ngxguma ngmac tanaxxgu r t tayue, nhanagr tox nggrg nx. 4Notr ga yema ga xtape r ngx nangx r nhanagr ngx: Tama aixcuma nix i ngma. R taxtma peyue. 5Er Tupana r meama nx nacuax ega penangxgux i ngma nanetar o r t nx pecuax i taxac nix i mex, r taxac nix i chixex, r Tupanarx ttama pexg nhanagr ngx. 6R yexguma ga yema nge r nx idawen ga yema nanetar o r ngx nangcha ga nax nangx nax yemaac cuax ngx yexmaxcax. R iyacawe ga wxipx
1R
11
GNESIS3
ga nor o r inangx. R nhuxchi ngtemax ingau r nma r ta nanangx. 7R yexgumatama ningoxnaxetg r nx nicuaxchitan ga nax yangexchirux. R yemacax figurat nangai xcu nax yemamax ng yadxpexegxcax. 8R yuanec ga yexguma yabuuchigu ga buanec, r guma yat r yema nge r Tupanax naxne nax yema naanegu yaxgchigx. R nibuxm r naxchaxwa nanetnecgu nicuxg. 9Notr nma ga Cori ya Tupana r guma yatcax naca. R nxna naca r nhanagr: Ngext cungexma? nhanagr. 10R nma ga guma yat r nanangx r nhanagr: Cux chaxn nax nhaa naanegu quixgx, r chamu er changexchiru. R ngemacax ichicux nhanagr. 11R yexguma ga Tupana r nxna naca r nhanagr: Tex cumax nx tixu nax cungexchirux? Exna cunangx i ngma nanetar o i cuxna chachuxux nax tama cunangxcax? nhanagr. 12R nma ga guma yat nanangx r nhanagr: Ngma nge ga choxna ngx cumuc chamcx r chamax ingau i ngma nanetar o i toxna cuchuxux r chama r chanangx nhanagr. 13R yexguma ga Cori ya Tupana r ngxna naca ga yema nge r nhanagr ngx: Txc ngema cux? nhanagr. R ngma r inangx r nggrg: Ngma xtape chox nawomxx r ngemacax chanangx nggrg. 14R yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx ga yema xtape: Nhaa cuxxgagu r natanwa i guxma i naexg r t
cuchixe. R nhuxmax r cuxtanecamax t iquix r xtexeanexmax t cuxwem nhuxmatta cuyux. 15R nhuxmax r pemax chanaxuegu nax cuma r ngma nge r pegmax perxuangx. R ngxgumarx t ta i cuxacg r ngxacg ngmax narxuang. R yim ngne r t cux nipmeru r cuma r t cunangxchincut nhanagr. 16R yexguma ga Tupana r yema ngex nhanagr: T chanayexeraguxx nax cux nangx i ngxguma cuxxacgux. R cux nangc t cuxraxac. Notr taxtma nx curxo nax cute cux ngchax. R nma r t cumax inacuax nhanagr. 17R yexguma ga Tupana r Adx nhanagr: Ngma ngga nax cuxnx i ngma cuxmax r ngma nax cunangx i ngma ori x i cuxna chachuxux nax tama cunangxcax, r ngemacax i nhuxmax r cugagu t chixexwa nangexma i nhaa naane. R porac t cupurac nax naxxcax i cunet nhuxmatta cuyux. 18R nhaa naane r t tuxug r natanegmaxmare narx. R nanet i naixneccxar omaxmare t cungx. 19R porac t cupurac r cuxaiya nax cux nangexmaxcax i cuwem nhuxmatta cuyux r ngmac wena t waixmcax cutegu, yer yemawa cux chax ga noxrix, r waixm quix r wena txar ngmax quix nhanagr ga Tupana. 20R guma yat r wagu ngx naxga ga yema naxmax. Yer ngma iyix ga na yix ga guxma i duxg. 21R nma ga Cori ya Tupana
GNESIS3,4
12
r naexchaxmmax nayaxxchiru nax yemamax yaxxchiruxcax ga guma yat r yema nge. 22R nhuxchi ga Tupana r ngmax nhanagr: Nhuxma ya daa yat r taxrtama nix nax nx nacux i mex r chixex. R ngemacax ngx tayamugachi nax tama nx naduxcax i ngma nanetar o i maxrux. Er ngrchi t nx naduxgu r t nanangx r guxgutma namaxecha nhanagr. 23R yemacax nix ga Cori ya Tupana ga guma yatx Edwa nataxchix r nagu namuax nax nawa napuracxcax ga waixm ga noxri nawa naxx. 24R yexguma nataxchixguwena r Edmagu nanamug ga nhuxre ga dauxcx ga ixxpextx, r yexma nanax ta ga wxi ga tara ga iyauxracx ga guxcwagu yawexemachix nax nxna nadaugxcax ga yema nama ga nanet ga maxruwa nadax.
Ca r Abuchiga
nicuaxx. 4R yexgumarx ta ga Abu r Tupanana nayax ga nxraxx ga nor carnruxac ga rmemaex r yemamax Tupanax nayarcuaxx. R nma ga Cori ya Tupana r Abumax r nor maremax natax. 5Notr ga Tupana r tama Camax r woo nor maremax natax. R yemacax ga Ca r poracxchima nanu r nanuchamet. 6R yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: Txc cunu r cunuchamet? 7R ngxguma chi aixcuma mex cuxxgu r chi cutaxchamet. Notr ngma nax tama mex cuxx, r ngma chixex r namemare nax cux naporamaex. Notr ega cuma r tama naga cuxngu r t nx curyexera i ngma chixex nhanagr. 8R wxi ga ngunexgu r Ca r naenex ga Abuna naxu nax naanegu naxanexcax. R yexguma mar naanewa nayexmaggu, r Ca r naenex ga Abuna nayuxu r nayamax. 9R yexguma ga Cori ya Tupana r Cana naca r nhanagr: Ngec nix ya cuenex ya Abu? nhanagr. R Ca nanangx r nhanagr: Tama nx chacuax nax ngext nangexmax. Exna cuma nagu curxngu r chaueneear darux chix? nhanagr. 10Notr ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: Txc cueneex quimax? Er yim nag ya waixmgu bac r nhama nmatama ya cuenex choxna cagxrtama nix i choxna nacagx nax cux naxuaxx nax cux chapoxcuxcax. 11R ngemacax i
yexguma ga guma yat r naxmax ga wamax namax. R ixxac namax ga ngne ga Ca. R nggrg: Mar chox nangexma ya chaune ya Cori ya Tupana choxna namuc nggrg. 2R yexgumawena r wena ixxac namax ga Abu ga Caenexe. R guma Abu r carnruar yaexwa napurac r Ca r naanewa napurac. 3R yexguma mar nhuxre ga taunec ngupetxgu r wxi ga ngunexgu r Ca r Tupanacax nayagu ga nor mare ga nanetar o. R yemamax Tupanax
1R
13
GNESIS4,5
nhuxmax r mar cuchixexgu r t cutaxchi nawa i nhaa nachica i cueneeg nagu cubaxx. 12R woo t naanewa cupurac, notr taxuxtma i nanet cux nixo. R t nhaa naanegu cunaxpetanemare r tagutma curng nhanagr. 13R yexguma ga Ca r Cori ya Tupanax nangx r nhanagr: Nataxchi i nhaa poxcu i choxna cuxx r tama yaxna namax chaxn. 14Nhuxma r mar chox cutaxchi nawa i nhaa nachica r ngemacax t cur yxguxchima chanaxpetanemare, r tagutma icharng. R ngmac ngexrxmare i chox iyangaux r t chox nimax nhanagr. 15Notr nma ga Cori ya Tupana r nanangx r nhanagr: Ngxguma chi tex cux imaxgu r 7 expxcna t cur yexera tapoxcu nhanagr. R yexguma ga Cori ya Tupana r Cagu nax tama nanax ga wxi ga cuaxrux tayamxcax ga guxema nx iyangauxe. 16R nix ga Ca nawa ga yema nachica ga Tupana nawa namax idexax. R Edwa inaxchi r axc ne xwaama nax ga Nyianewa. R yexma naxchi.
Nor tamaepx ga nane ga Ad r wa
25R nma ga Ad r wenaxar naxmaxmax namax r ngma r wenaxar ixxac. R guma nane r Chtigu nanaxga r nggrg: Tupana choxna nanamu ya nai ya chaune nachicx ga Abu ga Ca yamc nggrg. 26R yexguma
nayaxgu ga Chti r naxne r Enquigu nanaxga ga guma nane. R yexgumacrwa inanaxge ga duxg ga Cori ya Tupanaar ngxeecax nacagx.
Adtaagchiga
nma ga Ad r nx nayexma ga 130 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Chti ga nanaraxchic. 4R yemawena ga Ad r 800 ga taunec namax. R nx nayexma ga naig ga naneg r naxacg. 5R yemaac 930 ga taunecwa nangu nax namaxx. R yexgumaepx ga taunecgu nayu. 6R Chti r nx nayexma ga 105 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga En. 7R yemawena ga Chti r 807 ga taunec namax. R nx nayexma ga naig ga naneg r naxacg. 8R yemaac 912 ga taunecwa nangu nax namaxx. R yexgumaepx ga taunec nx yexmagu nayu. 9R En r nx
3R
nayexma ga 90 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Cain. 12R Cain r nx nayexma ga 70 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Marare. 15R Marare r nx nayexma ga 65 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Yeryi. 18R Yaryi r nx nayexma ga 162 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Enqui.
GNESIS5,6
14
Enqui r nx nayexma ga 65 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Matuchar. 22R nma ga Enqui r guxguma Tupanaar ngchacma namax. R Matuchar buxguwena r 300 ga taunec namax ga Enqui. R nx nayexma ga tog ga naneg r naxacg. 23R yemaac 365 ga taunecwa nangu nax namaxx. 24R yema nax guxguma Tupanaar ngchacma namaxx ga Enqui, r wxi ga ngunexgu ngrmare inartaxu yer Tupana nayaga. 25R Matuchar r nx nayexma ga 187 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Lamqui. 26R yemawena ga Matuchar r 782 ga taunec namax. R nx nayexma ga naig ga naneg r naxacg. 27R yemaac 969 ga taunecwa nangu nax namaxx ga Matuchar. R yexgumaepx ga taunecgu nayu. 28R Lamqui r nx nayexma ga 182 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga No. 32R No r yexguma nx nayexmagu ga 500 ga taunec r nx
21R
naxx ga guma du. 7R porac nangechacma nhanagr: T ichayanaxoxx i ngma duxg i changoxeex, r ngxgumarx t ta ichayanaxoxx i ngma naxnag, r naexg, r ngma naexg i nhaxtanegu ng itgx, r werig er chox nangux nax chanangoxeex nhanagr. 8Notr ga No r mex Tupanapexewa nax r yemacax ga Tupana r porac Nomax natax.
Nowe
yemacax ga Tupana r Nox nhanagr: Nhuxma r mar t chanax nax chayanaxoxx i guxma i duxg er nagagu nangexma i tax i
13R
yexguma ga duxg r inanaxg ga nax yamux ga gux ga naanewa. 5Notr ga Cori ya Tupana r nx nadau nax porac chixex naxgx r chixexguxicatama naxnex. 6R yemacax ga Tupana r porac nangecha r nx nangux nax
1R
meta i nhaa naanewa. R ngemacax t chanaguxexe i ngma duxg wxigu namax i guxma i nhama i naanewa ngxmax. 14R nax ya wxi ya wapuru nawa ya nai ya gne! R yaxar ucapux i naxmachigwa! R oxwmax nawa i nacuchitag i aixepewa r dxtwa nax tama yachuruxcax! 15R nhaa t nix i nor ta ya yima wapuru: r 135 mtru t nix i nor max, r 22 mtruar ngx t nix i nor taxmachi, r 13 mtruar ngx t nix i nor mxchane. 16R tamaepxgu t cunaxnagchix! R guxcwawa i naxar ngaicamna t cunax i nor xacg! R wxicwawa t cunax i nax! 17Er nma t chanamu ya taxchic ya muc nax guxwama inanguanexcax r nayuexcax i guxma i taxac i maxx i gux i naanewa. R guxtma nayue. 18Notr cumax
15
GNESIS6,7
ichaxuneta r yima wapuruwa t cux chamaxx tmamax ya cuxmax r cuneg r cunexg. 19R ngxgumarx t ta wapurugu cuyamu i taxrechig i naguxrax i naexg i nhama i naanewa ngxmagx, r wxi i yatx r wxi i ngex nax curx namaxexcax. 20R ngmac t wapurugu nicho i taxrechig i naguxrax i naexg, r naxnag, r werig, r ngma naxtanecamax nhaxtanegu itgx nax ngmac namaxxcax. 21R nhuxmachi nanutaquexe i naguxraxx i nawem r namax nangux nax cuma r guxma i ngma naexg r ngmamax pexwemxcax! nhanagr. 22R nma ga No r nayanguxx ga guxma ga yema Tupana namax nx ixux.
Muc ga taxchic
6R yexguma inanguxgu ga nhaa naane namax ga guma muc ga taxchic, r nma ga No r nx nayexma ga 600 ga nor taunec. 7R No r wxigu nanegmax r naxmaxmax r nanexgmax guma wapurugu nicho nax tama dex nanadaixcax. 8-9R yexgumarx ta guma wapurugu nicho ga yema naxnag ga imex nax Tupanax namax yacuaxgxcax r yema naexg ga tama yemawa mex, r
nx ixuxrx. 10R mar 7 ga ngunex nawena ga guma wapurugu nax yachox, r inaxg ga nax inangux ga nhaa naane. 11R yexguma Noax yanguxgu ga 600 ga taunec r wxi ga tauemac r 17 ga ngunex, r yema ngunexgutama nix ga yawixchigx ga dex ga mrtamawa r yawxnaxgx ga dex ga dauxgux i naanewa. 12R 40 ga ngunex r 40 ga chtax napuecha ga nhaa naanewa. 13R mar 7 ga ngunex naxpa nax inangux ga nhaa naane r yematama ngunexgu nix ga No ga yaxex nagu ga guma wapuru tmamax ga naxmax r namax ga guma tamaepx ga naneg ga Ch r C r Yaf r tmamax ga guxema tamaepx ga nanexg. 14R yexguma nagu yachogu ga guma wapuru, r nicho ta ga naguxrax ga naexg ga naixneccx, r naexg i naxna ixgx, r naguxrax ga naexg ga nhaxtanegu ng itgx r naguxrax ga werig. 15R guxma ga yema naexg r wxigu Nomax guma wapurugu nicho. R taxrechig nicho ga yema naguxrax ga naexg r werig. 16R nawxiraxx ga naexgwa r nicho ga taxrechig r wxi ga yatx r wxi ga ngex, yer yemaac nix ga Tupana ga Nomax nx yaxux. R yemawena r nma ga Cori ya Tupana r nanawxta ga x. 17R 40 ga ngunex nix ga napux. R narbai ga dex r yexguma ga guma wapuru r inayangchi. 18R yema nax yexerac nabaichigx ga dex r guma wapuru r ningnagchig. 19R porac
yema werig, r yema naxtanecamax nhaxtanegu ng itgx. R taxrechig nicho r wxi ga yatx r wxi ga ngex yema Tupana Nomax
GNESIS7,8
16
narmaxchi ga dex r yemacax ga guma maxpneg r woo mchanexchigne r inayi. 20R yexguma mar yabaixxgu ga guxnema ga maxpneg, r nat 7 ga mtru nabainag. 21R yemaac nayue ga guxma ga duxg ga nhama ga naanewa maxx. R yexgumarx ta nayue ga werig, r naxnag, r naexg ga naixneccx, r yema naxtanecamax ng itgx. 22R yemaac nayue ga guxma ga taxac ga dauxchitawa yexmagx r maxx r cx. 23R No r guxma ga ing guma wapuruwa yexmagxicatama namax. Notr guxma ga yema tog ga tama wapuruwa yexmagx r nayue ga duxg, r naexg, r naxnag, r werig, r naexg ga naxtanecamax nhaxtanegu ixx. 24R 150 ga ngunex r guxwama inangu ga naane.
Inayacuax ga muc r nixe
Ararchiwa nayaxux r yexma nixex. nixechig ga dex r 3 ga tauemacguwena r nangox ga maxpnetapexeg. 6R 40 ga ngunexguwena r No nayawxna ga wxi ga nor x ga guma wapuru. 7R nanamuxchi ga wxi ga ngurucu, notr yema ngurucu r nu ne nananhamare yer tata nipaane. 8R yemawena ga No r wxi ga muxtucux namuxchi nax nx nacuxcax r ngoxi mar yapaane.
5R
1Notr ga Tupana r tama Nox inayarngma, r tama nx inayarngma ga guxma ga yema naexg ga wxigu Nomax wapuruwa yexmagx. R yemacax ga Tupana r nayabuanexx, r yema dex r inanaxg ga nax yaxex. 2R narwxtaxg ga dex ga mrtamawa yagoxchigx r dex ga dauxwa iwxnaxgx r nayachaxchi ga nax napux. 3-4R yexguma ga yema dex r nixechig. R 150 ga ngunexguwena r mar poracxra nixechig ga dex. R meama nor 7 ga tauemacar 17 ar ngunexgu r guma wapuru r maxpne ga
ga guxema muxtucu r wenaxar wapurucax tategu yer taxuguma tayarwaxga, yer tautama aixcuma nixexechi ga dex. R yemacax ga No r tmacax naxuxuchimexe r wenaxar wapurugu tx nimucuchi. 10R to ga 7 ga ngunex nananguxexe, r yemawena r wenaxar muxtucux namuxchi. 11R yexguma mar nachtachagu r tangu ga guxema muxtucu. R tmapawexegu wxi ga orwachacx yma ne tange. R yemawa nx nacuax ga No ga mar nax yapaanechigx. 12R wenaxar 7 ga ngunex nananguxexe r yemawena r wenaxar tx namuxchi ga guxema muxtucu. Notr ga guxema muxtucu r mar tama tategu. 13R yexguma Noax nayexmagu ga 601 ga nor taunec, r mar nipaane. R 29 ga ngunex ngupetxguwena r No nanangegax ga guma wapuru nax yma nadaxuchixcax. R nx nadau ga mar nax yapaanex. 14R nor taxre ga tauemacar 27 ar ngunexgu r mar aixcuma nipaane. 15-16R yexguma ga Tupana r Nox
9Notr
17
GNESIS8,9
nhanagr: naxe ya yima wapuruwa tmamax ya cuxmax r cuneg r cunexg! 17R ngxgumarx ta i guxma i naexg, r naxnag, r werig, r ngma naxtanecamax nhaxtanegu ixx i cumax ngxmagx, r namu nax guxwama naxxcax r ngmac ng nax yamuxxcax r napaxgaxcax i naane! nhanagr. 18R yexguma ga No r naxmax r naneg r nanexg r nachox nawa ga guma wapuru. 19R yexgumarx ta nacho ga guxma ga naxnag, r naexg ga naixneccx, r werig, r guxma ga yema naxtanecamax ixx. 20R yemawena ga No r Tupanacax nanax ga wxi ga marear guchicax. R nayayaxu ga nhuxre ga yema naxnag r werig ga mex nax namax nx yacuaxxcax. R Cori ya Tupanacax nanadai r yema marear guchicawa nanagu. 21R yexguma Cori ya Tupanax napaxgu ga yema naema r nma r namax natax. R nhanagr: Tagutma wena chixex namax chaxuegu i nhaa naane nagagu i ngma duxg woo yexguma noxritama chanangoxeegux i ngma duxg r chixexguxicatama narxne. R ngxgumarx ta tagutma wena chanadai i guxma i naexg i ngma nhuxmax namax chaxxrx. 22R nhuxmax i nhaa naane nangexmax r tagutma inarxo nax natoegx i duxg r yaxox i nanetg. R t nangexma i naianex r guanex, r t nayima ya muc r taunec, r ngunex r chtax nhanagr.
Tupana r nhaa mex ga dexa Nomax r nanegmax naxuegu, r nhanagr: Pimu r penapaxx i nhaa naane! 2R guxma i naexg i nhama i naanewa ngxmagx r t pex namue. R pexmexwa chanangexmagxx i guxma i ngma ixx, r ngma nhaxtgu ixx, r ngma mrwa maxx. 3R guxma i naexg i nhaa naanewa ngxmagx r nanetg r name nax penangx. Er chama r mar pexna chanaxuax i ngma. 4Notr taxtma penangx i ngma namachi i gx! Er yim nagwa nix i nangexmax i max. 5-6R t nxna chaca i ngma dux i texx imx r ngma naex i wxex imx. R wxichig i dux r t nxna chaca naxcax i nor max i ngma namc i yamx. R ngxguma tex wxi ya duxx imaxgu, r nma r t to i dux nayamax er tx nimax ya yxema Tupana ngraxc tx xe. 7Notr i pemax r
1R
pimuxac r penapaxx i nhaa naane namax i pexacg r petaag! nhanagr. 8R yexguma ga Tupana r Nox r nanegx nhanagr: 9-11Dcax, chama r pemax r petaagmax chanaxuegu, r guxma i ngma werig r naxnag r naexg i pemax yima wapuruwa choxmax chanaxuegu r tagutma wena mucmax chanadai i guxma i taxac i nhaa naanewa maxx. R ngemacax tagutma wena nangexma ya wxi ya
GNESIS9, 11
18
muc ya taxchic ya nadaic i guxma i taxac i nhama i naanewa maxx. R ngma chor uneta r tagutma naxchicx. 12R nhaa t nix i nor cuaxrux i ngma chor uneta i guxgutma ngxmaechax i pemax r guxma i naexgmax chaxuegux. 13R dcax, r caixanexwa t chanangoxexe ya yima chor chirapa nax yimawa nx pecuxcax nax aixcuma yixx i ngma pemax r guxma i nhama i naanewa maxxmax chaxuegux. 14R ngxguma dauxwa chanangoxeegu i caixanex, r yima chirapa r ngma t 15R ngxguma t nxna nangox. chacuaxchi ga yema pemax r guxma i naexgmax chaxuegux nax tagutma wena nangexma ya wxi ya muc ya taxchic ya pex daic nhanagr.
Torre ga mchanexchine ga Babuwa naxgne
nutachicx mucma ga tiyru nanaxg r nhuxchi nanagu. R cemtucharachicx r oxwchara nix i nor tiyruar nhaxcurux. R yemaac tiyrumax nanaxg ga yema torre ga dauxgux ga naanewa nguxchaxx. 5Notr nma ga Cori ya Tupana r narx nax yadauxcax ga guma ane r yema torre ga duxg xgx. 6R ngwa nhanagr: Nhaa duxg r wxiwatama nangexmag r wxitama i nagawa nidexag. R ngemacax nix i naxgx i nhaa purac. R nhuxmax r nataxuma i taxac i t yachaxchigxx nax nx naxoexcax i ngma. 7R ngx tarxg nax naguxrax i nagawa yadexagxchigxcax nax tama ngga nacuaxgxcax i ngma duxg! nhanagr. 8R yemaac nix ga Cori ya Tupana ga gux ga naanegu nawoonex ga yema duxg. R yemaac nx narxoe ga nax naxgx ga guma ane. 9R guma ane r Babugu naxga yer yema nachicawa nix ga Cori ya Tupana nangoxeex ga muxma ga toraxx ga naga nax to ga nagawachig yadexagx ga nhama ga naanecx ga duxg. R yemaac gux ga naanegu Tupana nanawoone.
Chtaagchiga
11
1R yexguma ga guxma ga duxg r wxitama ga nagawa nidexag. 2R nachox nawa ga yema naane ga axc ne xwaama yexmax. R nawa nangug ga wxi ga nachica ga metachinx ga Chinxanewa yexmax. R yexma naxchig. 3-4R wxi ga ngunexgu r ngmax nidexag r nhanagrg: Ngx tanax ya wxi ya ane r wxi i torre i mchanexchix i dauxgux i naanewa ngux! R ngmac t nata i tachiga r wxiwa tangexmag r taxtma yigna tixgachi nhanagrg. R yemacax
nhaag nix ga nataag ga Ch ga No nane. R taxre ga taunec nawena ga guma muc ga taxchic ga yexguma Ch nx yexmagu ga 100 ga taunec, r nabu ga nane ga Arfachyi. 11R yemawena ga Ch r 500 ga
10R
19
GNESIS11,12
taunec namax r nx nayexma ga tog ga naneg r naxacg ga ingex. 12R Afachyi r nx nayexma ga 35 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Chra. 14R Chra r nx nayexma ga 30 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Ebu. 16R Ebu r nx nayexma ga 34 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Perchi. 18R Perchi r nx nayexma ga 30 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Ru. 20R Ru r nx nayexma ga 32 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Cherchi. 22R Cherchi r nx nayexma ga 30 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Na. 24R Na r nx nayexma ga 29 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Ter. 26R Ter r nx nayexma ga 70 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga nane ga Abr. R gumawena nabue ga naneg ga Na r Ar.
Tertaag
Lnat nix. 28R guma Ar r ane ga Ur ga Cauduanewa yexmanegu nayu. R nanatxpa nayu nagutama ga guma ane ga nagu nabuxne. 29R Abr r Charamax naxxmax r Na ga Mucamax. R ngma ga Muca r Arac ga scaeyax iyix. 30Notr ga Chara r taguma ixxac. 31R Ter r ane ga Urwa naxx ga Cauduanewa nax Canaanewa naxxcax. R yma nanaga ga nane ga Abr r nataxa ga L r nanex ga Chara. R yexguma guma ane ga Arwa nanguggu r yexma naxchig. 32R guma anegu nix ga nayux ga Ter ga yexguma 205 ga taunec nx yexmagu.
Tupana r Abrcax naca
12
nhaa nix ga nataag ga Ter. R nma ga Ter r nx nayexma ga tamaepx ga naneg. R Abr r Na r Ar nix. R nma ga Ar r
27R
wxi ga ngunexgu ga Cori ya Tupana r Abrx nhanagr: naxx nawa i ngma cur naane, r ngma nawog i g! R ngma natax ya cutanx cunatpata nax ngma naane i chama t cux chawxwa cuxxcax! 2Er t nx charngxexe i cutaag nax yamuxcax r wxi i tax i nachixane nawa ngxcax. R t mex cumax chaxuegu r t cux chatachigaxexe. R cugagu t mex nayauxg i tog. 3R mex namax t chaxuegu i ngma duxg i mex cumax uegugx. R chixex t namax chaxuegu i ngma duxg i chixex cumax uegugx. R cugagu t nix i mex namax chaxuegux i guxma i duxg i nhama i naanewa ngxmagx nhanagr. 4R yemaac ga nma ga Abr r naxx ga Arwa, yema Cori ya Tupana namax nx ixuxcma.
1R
GNESIS12
20
R nma r nx nayexma ga 75 ga taunec ga yexguma yema naanewa naxxuxgu nax Canaanewa cax. 5-6R ngx niga ga naxmax naxx ga Chara, r namg ga L r ta niga. R nayagag ta ga nor duxg ga Arwa nx yangaux. R yexgumarx ta nayana ga guxma ga nor yemaxg. R yexguma Canaanewa nanguxgu ga Abr, r naxpet nhuxmata Chiqu ga anewa nangu. R yema carabyunec ga uxtx ga Morgu gaxgu naxchi. R yexguma r yema naanegu naxchig ga Canatanxg. 7R yema nachicawa r Cori ya Tupana r Abrcax nangox. R nhanagr nx: Nhaa naane t nix i cutaagna chaxx nhanagr. R yexguma ga Abr r yexma Tupanagagu nanax ga wxi ga marear guchicax yer yma naxcax nangox. 8R yemawena r nhuxchi yema namxpxanexwaama nax ga Betuar anear lstewaama, r yexma naxchi. R yema nachica r ane ga Betu r ane ga iar ngxwa nayexma. R yexma nanax ga wxi ga marear guchica r yma nayumx r Tupanaar ngxeecax naca. 9R inaxchi ga Negubianewa r inape ga nachtaxwa r yemaac nix nhuxmata Negubianewa nangu.
Eytuanewa nayexma ga Abr
Eytuanewa nanguxchagu ga Abr r naxmax ga Charax nhanagr: Dcax, chama r meama nx chacuax r wxi i nge i mechametxchic quix. 12R ngxguma ngma Eytuanecx cux dauggu r nhanagrg t: Nhaa nge r daa yatmax iyix, nhanagrg t. R ngxguma r t chox nimaxg r naxmax t cux nigag. 13R nhuxmax nax mex chox ngupetxcax r tama cugagu chox yamaxgxcax r namax nx ixu nax chaueyax nax quixx! nhanagr. 14R yexguma Eytuanewa nanguxgu ga Abr, r ga ymacxg r Charax nadaug ga nax namechametxchix. 15R yexgumarx ta ga yema nachixanear exgacar ngxeerug nadaug. R nor exgac ga r ngx Faramax ngx nayarxug ga nax namechametxchix ga yema nge. R nhuxchi naxtawa ngx nagag. 16R Charagagu r meama Abrx nayaxu ga guma exgac. R Abrna nanamugmare ga carnrug, r wocag, r brug, r camrug, r puractanx ga yatxg r ngexg. 17Notr ga Cori ya Tupana r Charagagu tax ga daaweane naxcax nanguxx ga guma exgac ga Fara r natanxg. 18R yemacax ga Fara r Abrcax nangema r nhanagr nx: Txc tama mea cug quixu r tama chamax nx quixu nax cuxmax yixx i nhaa nge? 19R cuma nx quixuxgu r cueyax iyix. R taxac chi ngupetx ega chaxmax ngx chixxeexgu? R ngma iyix. R ngx iga r naxx i nua!
yexgumacx r nangebane ga gux ga yema naanewa. R yemacax ga Abr r Eytuanewa nax nax yexma yaxchixcax. Yer ga noxri nayexmaxwa r porac taiya nx nangux. 11R yexguma mar
10R
21
GNESIS12,13
nhanagr. 20R yexguma ga nma ga Fara r nor duxgx namu nax Eytuanewa namuxchigxcax ga Abr wxigu ngmax ga naxmax r guxma ga nor yemaxg.
Ngna nixgachi ga Abr r L
13
yexguma Eytuanewa naxxuxgu ga Abr naxmaxmax r guxma ga nor yemaxmax, r wenaxar Negubianecax nategu. R namg ga L r nawe narx. 2R Abr r porac namuar yemaxgxchi ga iru r dirum r muxma ga naxnag. 3R inaxchi ga Negubianewa r iyapechigcma nix nhuxmata ane ga Betuwa nangu. R wenaxar paac nagu naxchix ga nachica ga Betu r iar ngxwa yexmaxwa nangu. 4R yema nix ga yema nachica ga paac marear guchicax nagu naxx. R yma nayumx r Cori ya Tupanaar ngxeecax naca. 5R yexgumarx ta ga L r nanep ga Abrrx namuar yemaxxchi. R nx nayexma ga ma ga carnrug, r wocag, r mux nor duxg ga naxtagu pegx. 6Notr ga yema nachica ga nawa nayexmagx r tama ningu ga nab naxcax ga yema muxma ga naxnag. R yemacax ga Abr r L r taxucrwama wxiwa nayexmag, yer ga naxna r nayangechica. 7R yemacax ga Abrar carnruar darug r Lar carnruar darug r tama ngmax nataxg, r ng nadaix. R yexgumarx ta yema naanegu naxchig ga Canacxg r
1R
Ferechutanxg. 8R yemacax ga Abr r wxi ga ngunexgu Lmax nidexa r nhanagr: Cuma r chama r yigtanx tixg r ngemacax tama name nax yigchi ixaiex. R tama name nax taxnaar darug r ng nax nadaiechax. 9R dcax, r ngma nix i guxma i nhaa naane nax cuma nx quidaugxcax r cunayaxuxcax i ngma cux ngchax. R ngmac t yigna tixgachi. R ngxguma cuma nrchiwaama cuxxchagu, r chama r t swaama chax. Notr ngxguma cuma swaama cuxxchagu, r chama r t nrchiwaama chax nhanagr. 10R yexguma ga L r nat ga Yurdpechingu nidau, r nx nadau ga nax nabacax ga maxg nhama Tupana inatoxrx, r porac nadexx ga yema naane nhuxmata guma anexac ga Chowa nangu. R Eytuanerx nix ga nax nameanexchix. (R yemaac nix ga noxri taxta Cori ya Tupana naguxgu ga guma aneg ga Chodma r Gomra.) 11R yexguma ga L r nanayaxu ga guxma ga yema naane ga Yurdpechinwa x. R yemaac yema naane ga noxri nawa nayexmagxar lstewaama nax. R yemaac nix ga Abr r L ga ngna yaxgachix. 12R nma ga Abr r yexmatama Canagu naxchi, r L r guma aneg ga Yurdpechinwa yexmagnegu nayaxchi ga Chodmaar ngaicamna. 13R guma anewa nix ga guxma ga duxg ga yachixecmaxchix r porac chixex naxgx ga Tupanapexewa. 14R yexguma mar yaxgachixgu ga
GNESIS13,14
22
L, r Cori ya Tupana r Abrmax nidexa r nhanagr: Ngma cuchixwatama r mea guxgu nadawen i nrchigu r sgu r lstegu r ostegu! 15R chama r t cuxna chanax i guxma i ngma naane i nx cudaux. R guxgutma cuxr r cutaagar t nix. 16R chama r t chayamuxx i cutaag r nhama naxnectexerx t namuxchi. R ngmac taxetma tayaxug i ngma cutaag. 17R inachi r nagu rx i guxma i nor max r nor tatachin i nhaa naane! Er chama r t cuxna chanax nhanagr. 18R yexguma ga Abr r inaxchi. R Marar carabyunecgu nayaxchi ga ane ga Ebrar ngaicamna. R yexma nanax ga wxi ga marear guchica nax yma Cori ya Tupanax yacuaxxcax.
Abr r Lx nayapu
14
yexguma Margu naxchigu ga Abr, r rafu r ane ga Chinxar exgac nix, r Ariqui r ane ga Erar exgac nix, r Quedoraum r ane ga Elar exgac nix, r Tidu r ane ga Goar 2R guxma ga yema exgac nix. exgacg r ng nadai namax ga Bra ga ane ga Chodmaar exgac, r Bich ga Gomraar exgac, r Chinbi ga Ayimar exgac, r Chemebx ga Cheboar exgac, r nor exgac ga ane ga Bel ga Chogu gane. 11R yema rporamaegx ga exgacg r nayana ga guxma ga Chodma r Gomracxgar nab r
1R
yemaxg. R yemaac nix. 12R guma L ga Abrmgx r ta nigag wxigu namax ga guxma ga nor yemaxg, yer nma r ta Chodmacx nix. 13Notr nayexma ga wxi ga yat ga inhax r Abr ga Ebrutanx ixcmax nx nayarxu ga yema ngupetx. R nma ga Abr r Mar ga Amuru ixcar carabyunecgu naxchi ga yexguma. R nma ga Mar r Ecenex r Anxenex nix. R nmag r Abrtwa naxg. 14R yexguma Abr nx cuaxgux ga namg ga Lx nax yayauxgx, r nanaxtaquexexexe ga nor duxg ga naxtawa yaex. R 318 ga yatg nix ga guxwama. R yemamax inaxchi nax yema exgacgwe nax nanggxcax. R guma ane ga Dgu nx nayangau. 15R yemaar chtaxgu r Abr r nor duxgmax yema exgacgx nayabai xg. R nawe ningxtan nhuxmata baar ane ga Damcuar nrchiwa yexmanewa nangug. 16R nxna nanapux ga guxma ga yema yanax. R yemaac ga Abr r namg ga Lx nayapu wxigu namax ga guxma ga nor yemaxg. R yexgumarx ta tx napux ga guxema ngexeg r guxema toxgux ga duxg.
Meuquichedqui r mex Abrmax naxuegu
yexguma Abr yabuxmxgu ga Quedoraum r yema tog ga namcg ga exgacg, r nma ga Abr r napatacax nategu. R yexguma Chawar ngachitamx ga exgacar Doxraegu gaxwa nanguxgu ga Abr
17R
23
GNESIS14,15
r guma Chodmaar exgac r Abrcax yma ninha nax nor taxmax nayauxxcax. 18R Meuquichedqui ga ane ga Charar twa exgac ga Tupana ya gux ngxmacar chacherdte r yematama namawa Abrna nanax ga po r w. 19-20R nhaa oremax mex Abrmax naxuegu r nhanagr: Tupana ya guxtwa ngxmac i dauxgux i naanear rux r nhama i naanear rux r porac mex cuwa naxx! R namecmaxchi ya Tupana ya twa ngxmac ya cur uangx gux cux rporamaexeexc! nhanagr. R yexguma ga Abr r Meuquichedquina nanax ga nor dzmu natanwa ga yema yemaxg ga wenaxar napuxx. 21R yexguma ga guma Chodmaar exgac nhanagr: Choxna r Abrx namug i ngma chor duxg, notr g r cuxrx yix! ngma ngmax nhanagr. 22-23Notr ga Abr r nanangx r nhanagr: Chama r mar Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac i dauxgux i naanear rux r nhama i naanear rumax nx tma i taxac choxrx chixu r taxux chayaxu i ngma cuxr ixx, r bai ya wxi ya tnta, r bai i wxi i chapatucun, nax tagutma chox quixuxcax nax cugagu yixx nax chamuar ngmaxx nhanagr.
Tupana r Abrmax inaxuneta r t porac nx narngxee
xgux ga taguma nx nadaux r namax nidexa r nhanagr nx: Taxucaxma cumu, Pa Abr! Er chama nix i cur poxrux. R ngma ngxee i t cuxna chaxx r t nataxchi nhanagr. 2-3Notr ga Abr r Cori ya Tupanax nangx r nhanagr nx: Taxacwa chox name i ngma ngxee i chamax nx quixux? Er meama nx cucuax nax nataxuxma ya chaune. R ngemacax i ngma t chawena nayaxux i chor ngmaxg r yim chor ngxeerux ya Eriech ya Damcucx t nix nhanagr. 4Notr nma ga Tupana r nanangx r nhanagr: Ngma t cuwena nayaxux i cur ngmaxg r cunexchi t nix r tama wxi i dux i to i nachixanecx ixx nhanagr. 5R nhuxchi ga Cori ya Tupana r dxtwa Abrx naga, r nhanagr nx: Dcax, mea dauxgu nadawen r yaxug ya xtag ega cux natauxchaxgu nax cuyaxugx! R ngxgumarx t ta nix nax namux i cutaag nhanagr. 6R Abr r Cori ya Tupanaax nayax, r yemacax nix ga Tupana ga namax naxuegux nax aixcumac yixx. 7R Tupana r nhanagr nx: Chama nix i Cori ya Tupana chixx. R chama nix ga cux chamuxchix ga Urwa ga Caudutanxgar anewa nax cuxna chanaxxcax i nhaa naane nax guxgutma cuxr yixxcax nhanagr. 8R yexguma ga Abr r Cori ya Tupanax nangx r nhanagr: Nhuxc t nx chacux nax aixcuma choxr t yixx
15
1R
GNESIS15,16
24
i nhaa naane? nhanagr. 9R Tupana nanangx r nhanagr: Nua naga i wxi i woca r wxi i cbra r wxi i carnru i tamaepxar taunecxchigx! R nua naga ta i wxi i muxtucu r nhuxchi wxi i naxac! nhanagr. 10R yexguma ga Abr r yma Tupanapexewa nanagag ga guxma ga yema naxnag. R ngxgu nanadateg r nhuxchi nggu nanangaxgchipan. Notr ga muxtucug r tama nanadateg. 13R yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: Cumax nx chixu r ngma cutaag r to i nachixanewa t namax. R ngmacxg r t nor puractanx nayaxgxx. R ngmac t chixri namax nachopet i 400 ya taunec. 14Notr chama r t ta chanapoxcu i ngma nachixanecxg i chixri cutaagmax chopetx. R ngmawena r t chananguxxexe i cutaag, r t namuar ngmaxxg i ngxguma ngma nachoxgu. 16R ngxguma 400 ya taunecguwena r cutaag r t nhaa naanecax nawoegu. Er nhuxmax r tata nawa nangu nax chanapoxcuex i ngma duxg i Amurutanx i nhuxmax nhaa naanegu chigx nhanagr ga Tupana. 17R yexguma mar nachtagu r guxwama naxanegux, r ngrchi yma nangox ga wxi ga buetare ga xx ga yma . R nangox ta ga wxi ga icaixquex xema ga iyauxrax ga yema naxna
ga rdategxar ngxmachatexewa gopetemax. 18R yematama ga ngunexgu r Abrmax inaxuneta r nhanagr nx: Chama t cutaagna chanax i guxma i nhaa naane i Eytuanear natwa inaxg r nhuxmatta ngma nat i Eufrtewa nangu nhanagr.
Agche r ngne ga Ismau
16
Chara r taguma nx ixxac ga guma ngte ga Abr. Notr ngx iyexma ga wxi ga ngxtax ga Eytuanecx ga Agchegu gac. 2-3R yemacax ga Chara r Abrx nggrg: Dcax, Pa Chamcx, Cori ya Tupana r tama nanaxwaxe nax chaxxacx. R ngemacax cumax nx chixu nax ngmax cumaxx i ngma chauxtax i Agche. R bexmana ngmawa t chox nangexma i chauneg nggrg. R Abr r Charaax nanayaxu ga yema namax nx yaxux. R yexguma ga Chara r yema
1R
Eytuanecx ga Agchecax ica r Abrna ngx imu naxmax. R mar 10 ga taunec Canaanewa nayexmag ga yexguma yema ngupetgu. 4R yexguma ga Abr r Agchemax namax r nx ixxac. Notr yexguma ngg yacuaxchigu ga nax naxxacx r ngr chirapexewa ngg irta r tama ngr chiraga ixncha. 5R yemacax ga Chara r Abrx nggrg: Cugagu nix i Agche i tama chauga naxnx r ngg natax. Chamatama nix ga cuxna ngx chamux r nhuxmax nax
25
GNESIS16,17
naxxacx r chox iryexeracha. R Cori ya Tupana t nix ya nx ixuc r texgagu yixx nax ngma ngupetx r cugagu rexna chaugagu nggrg. 6R yexguma ga Abr r ngx nangx r nhanagr: Dcax, cuxmexwa ingexma i ngma cuxtax. R cuma cunaxwaxexcma ngmax nax! nhanagr. R yexguma ga Chara r inaxg ga Agchex nax yamaxx. R yemachaxwa ga Agche r dxwa iyax. 7Notr wxi ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r nachianexgu ngx nangau naxtagu ga guma burawe ga chianex ga Chrwa dax ga namacwawa yexmac. 8R ngxna naca r ngx nhanagr: Pa Agche i Charaxtaxx, ngext ne cux r ngext cux i nhuxmax? nhanagr. R ngma r inangx r nggrg: Chix ngxna i chor chira i Chara nggrg. 9R yexguma ga yema Tupanaar orear ngerux i dauxcx r nhanagr ngx: Cur chiracax nategu r ngga naxn i guxma i taxac i cux namuxwa! nhanagr. 10R nhanagr ta ngx: R t yexera chayamuxx i cutaag r ngmac dxwa taxucrwa tex tayaxug. 11Nhuxma r cuxxac r yatx t nix. R Ismaugu t cunaxga, er Cori ya Tupana r mar nx nacuax i ngma guxchax i cux petx nhanagr. 13R yexguma yema dauxcxmax yadexaxguwena r Agche r nggmaxtama nggrg: Tupana ya chox dauc nix. R woo chox nax
nadaux r nhuxmax r ta chamax nggrg. 15R yemawena r Abrax ixraxac ga Agche r Ismaugu nanaxga. 16R Abr nx nayexma ga 86 ga taunec ga yexguma nabuxgu ga Ismau.
Tupana r Abrmax inaxuneta
17
yexguma Abr 99 ga taunec nx yexmagu r Cori ya Tupana naxcax nangox r nhanagr nx: Chama nix ya Tupana ya guxtwa ngxmac chixx. R chanaxwaxe i mea cumax i chapexewa. 2Chama r t cumax ichaxga r t chayamuxx i cutaag. R t namuxchi nhanagr. 3-4R yexguma ga Abr r nhaxtanegu nanangcuchi. R yoxni ga Tupana r nidexachigama r nhanagr: Nhac t nix i cumax nax ichaxgax. R cuma t nix i nor oxi quixx i muxtma i nachixanecx i duxg. 5R mar taxtma Abr nix i cuga. R nhuxmacrwa r t Abra nix i cuga er muxtma i nachixanecx i duxgar oxi t cux chixxx. 6R t chayamuxx i cutaag r t namuxchi. R ngma cutaag r muxtma i nachixaneg nangoxeeg. R ngma cutaagtanwa t nangexma i exgacg ixgx. 7R ngma nhuxmax t cumax r cutaagmax chaxuegux r nhaa nix: R chama r guxgutma cur Tupana chix r cutaagar Tupana chix. 8Chama r cuxna r nxna t chanax i guxma i nhaa Canaane i nhuxmax
1R
GNESIS17
26
nawa cumaxx. R t guxgutma nor naane nix i cutaag. R chama r t nor Tupana chix, nhanagr. 9-10R Tupana r Abrax nhanagr ta: Notr i cumax r cutaag r guxgutma peyanguxx i ngma pemax nx chixux! R dcax, chanaxwaxe nax guxma ya iyatxe i petanwa r pewechaxmpexechiragx. 11R peg pewechaxmpexechirag! R ngmawa t nangox nax aixcuma peyanguxx i ngma yigmax nx ixux. 12R nhuxmacx r guxma ya iyatxe ya ngexwacax ixraxe i petanwa r 8 i ngunex tx ngxmagu r name nix i tawechaxmpexechira. R ngxgumartama penaxwaxe i ngmac penax namax i guxma i per puractanx i to i nachixanecxtawa naxcax petaxegx r woo naneg. 13R ngmac ya guxma i pema r per duxg, r chanaxwaxe i peg pewechaxmpexechirag. R ngmac guxgutma pexenewa nangox nax aixcuma peyanguxx i ngma yigmax nx ixux. 14Notr ya yxema tama tg wechaxmpexechiraxe r name nix i noxtacma pegtanwa tx petaxchi er tama tayanguxx i ngma yigmax ixunetax nhanagr. 15R Tupana r Abrax nhanagr ta: R ngma cuxmax i Chara, r mar taxtma ngma nix i ngga. R nhuxmacx r Chra t nix i ngga. 16R chama r t mex ngmax chaxuegu r t cux ixxac.
R aixcuma ngmac t ngx charngxee. R muxma i nachixanegar noxe t iyix. R ngma ngtaag r anegar exgacg t nixg nhanagr. 17R yexguma ga Abra r nhaxtanegu nanangcuchi. Notr nx nacugcma ngwa nhanagr: Exna wxi ya yat ya 100 ya taunec nx ngexmac r t naxxacx nax pap yixxcax? R Chra r t naxxacx nax mar 90 ya taunec ngx ngexmax? nhaxgu narxn ga naxwa. 18R yexguma ga Abra r Tupanax nhanagr: Chier mex Ismaumax cuxueguxgu nhanagr. 19R Tupana nanangx r nhanagr nx: Pa Abrax, aixcuma nix i ngma cumax nx chixux, r cuxmax i Chra r t cux ixxac. R cuma r Isquigu t cunaxga. R yimawa t ningu ga yema cumax nx chixux, r ngmac t guxgutma nx charngxee i nataag. 20R ngxgumarx ta i Ismaucax r mar cux chaxn r yim r t ta mex namax chaxuegu. R t nx charngxee nax yamuxchixcax i naxacg r nataag. R yim Ismau t nix i nanat i 12 i exgacg i poraex. R nataagmax t ichanachixx i wxi i tax i nachixane. 21Notr yema chor uneta ga cumax nx chixux r t ichayadaxx nawa ya cune ya Isqui i cuxmax i Chra ngne ya damarxc ya tauemacgu t buc i nai ya taunecgu nhanagr. 22R yexguma mar nx nachauxgu ga Abramax nax yadexax ga Tupana, r Abrana
27
GNESIS17,18
nixgachi. 23R yematama ngunexgu nix ga Abra ga nane ga Ismaux nawechaxmpexechirax. R yexgumarx ta nanawchaxmpexechirag ga guxma ga nor puractanx ga naxtagu buex r guxema tmacax nataxexe. R yemaac guxma ga yatxe ga nachiwa yexmage ga nx puracexe r tx nawchaxmpexechira yema Tupana namax nx ixuxrx.
Tupana r Abramax inaxuneta r t nx nangexma ya wxi ya nane
ga Chrax nhanagr: Paxa, Pa Nge, r 20 i quru i mexechix i trgutexe ta nayaxu, r po ta nax! nhanagr. 7R nhuxchi ga Abra r wocapxwa nanha. R naxcax nadau ga yema rmemaex ga wocaxac. R wxi ga nor puractanxx namu, r nma r paxa nanax ga yema na. 8R yexgumarx ta ga Abra r yema duxg ga naxtawa ngugxna nanax ga quyu r lchi. R nma r namemare ga nxna nax naxx ga taxac ga nanaxwaxegx ga yexguma carabyutwa nachibeyane. 9R yexguma mar yanguggu ga nax nachibex, r Abrana nacage r nhanagrg: Ngec iyix i cuxmax i Chra? nhanagrg. R nma nanangx: Nga chauchiwa ingexma nhanagr. 10R yexguma ga wxi ga yema naxtawa ngugx r nhanagr: Nai ya taunecgu r wena cuxtagu t chanaxane, r ngxguma i cuxmax i Chra r t mar ixraxac nhanagr. R ngma ga Chra r yoxni bexma nx ixn ga yemaac nax yadexax, yer ngma r bexma Abracaxwegu ichi ga xwa. 11Notr ga nma ga Abra r naxmax ga Chra r mar nayae. R ngma ga Chra r mar ngxna inayarxo ga nax nachixewexnex. 12R yemacax ga Chra r tama yaxna namax ixn ga nax nacugx, yer nhaxgu irxn: Nhuxc t ichaxxacx, er chama r chaute r mar tayaexchi? nhaxgu irxn ga ngxwa. 13Notr nma ga Cori ya Tupana r Abrax nhanagr: Txc ngx
18
1R wxi ga ngunexgu meama tocuchigu r Cori ya Tupana r Abracax nangox ga Marar carabyunecwa ga yexguma napataaxwa natoyane ga Abra. 2R nadaunag ga Abra r nx nadau ga tamaepx ga dux ga napexegu chigx. R yexguma ga nma r inachi r paxa naxcax nix r napexegu nhaxtanegu nanangcuchi. 3R nhanagr: Pa Corix, cux chacaax r taux i yaxtacma quixx. 4R ngxguma cux namexgu r t xrax i dexcax chaca nax peg piyauxgcutgxcax. R nua carabyupechitagu paxachi perngg! 5R nhuxmax nax nua chapatawa pengugx, r t pex chachibexx nax ngmac peporaexcax i namawa ega ipexxgu nhanagr. R nmag nanangx: Mar name nhanagrg. 6R yexguma ga Abra r napatagu nangaxi r naxmax
GNESIS18
28
naxchiga i Chra? Exna tama iyax r t nax naxxacx i woo nax nayaxchichirx? 14Exna nangexma i taxac i Cori ya Tupanaax guxchax nax naxx? R nai ya taunecgu r aixcuma t nux cuxtagu chanaxane. R ngxguma i Chra r t mar ixraxac nhanagr. 15Notr ga Chra r yemax naxngu r imu r iyatxcu nax ngx naxchigachirx. R yemacax nggrg: Tama nix i chacugchirx nggrg. Notr nma ga Cori r ngx nangx r nhanagr: Ngemacx, nx chacuaxama nax cucugx nhanagr ngx.
Abra r Tupanana nachog nax tama napoxcuxcax ga Chodma r Gomra
yexguma ga yema duxg ga Abraxtawa ngugx, r inachig r inaxchi ga Chodmawaama nax naxx. R Abra r paxachi nayaxmc. 17R yexguma ga Cori ya Tupana r nhaxgu narxn: Name nix i Abramax nx chixu i ngma t chaxx. 18Er nma t nix i nor oxi i wxi i nachixane i tax r porax. R mar namax chanaxuegu nax nagagu t nx charngxeex i guxtma i nachixaneg i nhama i naanewa ngxmagx. 19R chamatama mar chanayaxu nax nanegmax r nataagmax nx yaxuxcax i ngma chor mug nax nmag i nataag naga naxnexcax r mex naxgxcax nax ngmac chama chayanguxxcax i guxma ga yema namax nx chixux, nhaxgu
16R
narxn ga Tupana. 20R yemacax ga Cori ya Tupana r Abrax nhanagr: Ngma duxg i Chodmacx r Gomracx, r nx chaxn i nachiga nax nachixexchix r porac pecdu naxgx. 21R ngemacax t ngma cax r aixcuma chax nax chayadaux yix i porac chixex naxgx ngema chamax nx yaxugexrx, r ngmac t nx chacuax nhanagr. 22R taxre ga yema duxg r yoxni inax nax Chodmawa naxxcax. Notr ga Abra r Cori ya Tupanamax yexma nayachigchitan. 23R naxcax nix r Cori ya Tupanana naca r nhanagr: Cunadaix t ta i ngma duxg i mea maxx wxigu namax i ngma chixex gx? 24R ngxguma chi nangexmagu i 50 i duxg i mea maxx nawa ya yima ane r chi cunadaiamax r taxchima nx cungechax i ngma anecx nagagu i ngma 50 i duxg i mea maxx? 25Chauxcax r tama name nax cunadaix i ngma mea maxx i duxg wxigu namax i ngma chixex gx, nhama chi guxma naxgxrx i ngma chixex. R taxucrwama ngma cux er tama ngmagu curxn. R cuma nix i guxar maxmax icucux r tama exna i ngma 50 i mea maxxgagu nx icurngmax nax cunadai xcux ya yima ane? nhanagr. 26R yexguma ga Cori ya Tupana r Abrax nangx r nhanagr: Ngxguma chi yima Chodmaar anewa nx ichayangauxgu i 50 i duxg i mea maxx, r ngmagagu
29
GNESIS18,19
taxtma chanapoxcue i ngma anecx nhanagr. 27Notr ga Abra r wenaxar nxna nacaama r nhanagr nx: Chox nangechax nax cuxna chicachigamax! Er cuma r Tupana quix r chama r wxi i duxmare chix. 28Notr ngxguma chi tama mea yanguxgu i 50 wa nax nangux i ngma duxg i mea maxx, r chi 45 icatama i mex i duxg ngxmagu r ngma nax tama mea 50 wa nanguxcax r t cunapoxcux ya yima ane? nhanagr. R Cori ya Tupana nanangx r nhanagr: Ngxguma chi 45 i duxg i mea maxx ngma ichayangaxgu, r taxtma chanapoxcu nhanagr. 29Notr ga Abra r wenaxar nxna nacaama r nhanagr: Notr ngxguma chi 40 icatama ngxmagux? nhanagr. R nma ga Cori r nanangx r nhanagr: Ngma 40 cax r taxtma chanapoxcue nhanagr. 30Notr ga Abra r wenaxar Tupanana nicachig r nhanagr nx: Cux chacaax nax tama cax naxcax i ngma chamax cunux nax yecr cux chachixewex notr ngxguma chi 30 icatama ngxmagu? nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana nanangx r nhanagr: Woo 30 i duxg i mex ngxmagu r taxtma chanapoxcu nhanagr. 31Notr ga Abra r nx nicaaxchigama, r nhanagr: Pa Corix, mar changupetxchiama nax cux chacaax notr ngxguma chi 20 icatama i duxg i mea maxx ngxmagux? nhanagr. R nma ga
Cori ya Tupana nanangx r nhanagr: Ngma 20 i mea maxxgagu r taxtma chanapoxcu ya yima ane nhanagr. 32Notr ga Abra r wena nxna nacaama r nhanagr: Pa Corix taux i chamax cunux! Nhuxica wena cuxna chacaxcha, r ngmawena r mar taxtma cux chachixewe. R taxac chi cuxx i ngxguma 10 icatama i duxg i mea maxx ngexmaggux? nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr: Ngma 10 gagu r taxtma chanapoxcu ya yima ane nhanagr. 33R yexguma mar Cori ya Tupana nx rchaxgu ga Abramax nax yadexax r nix. R nma ga Abra r napatacax nategu.
Tupana nayagu ga Chodma r Gomra
19
yexguma mar nachtachaxgu r yma Chodmaar anewa nangug ga yema taxre ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx. R guma anear xwa narto ga L ga ngext duxg ngutaquexexwa. R yexguma yema taxre ga duxgx nadaxgux, r inachi ga nax nayauxxcax. R napexegu nhaxtanegu nanangcuchi. 2R nhanagr nx: Pa Corigx, r chama nax per dux chixx r pexna chaxu nax chauchigu pepegx. R ngma t peg piyauxgcutg, r mar name i mox paxmama ipexchi nhanagr. Notr nmag r nanangx r nhanagrg: Tamoxxchi, r nux xtgumare t tapeg nhanagrg. 3Notr nma
1R
GNESIS19
30
ga L r nx nicaaxchigama, r yemacax ga nmag r dxwa naga naxne nax napatawa naxxcax. R yexguma patawa nanguggu, r L r nor na ga mex namexexe. R po ga ngear puxeerux ta nax. R nmag ga yema naxtawa ngugx r nachibe. 4R yexguma tata yachocuxgu, r yma nax ga guxma ga Chodmacx ga yatg. R ngextxxgwa inaxg r nhuxmata iyaxwa nangu. R nx nachoeguchi ga guma Lpata. 5R aita naxecma Lna nacage r nhanagrg: Ngexg nix i ngma yatg i ngewax nua cupatawa ngugx? R namux, er namax tamaxcha! nhanagrg. 6-7R yexguma ga L r naxx ga namax nax yadexax notr meama naxchaxwa nanawxta ga nor x. R nhanagr nx: Pa Chomcgx taux i taxacr chixex pexgx! 8Dcax, chama r chox ingexma i taxre i chauxac i taguma yatx cuaxc. R ngma t pexna ngx chamug nax pema penaxwaxex ngmax pexxcax. Notr tama chanaxwaxe nax taxacr chixex namax pexx i nhaa taxre i yatg i nxna chaxux nax nua chapatawa nangugx nhanagr. 9R yexguma ga nmag r Lx nangxga r nhanagrg: Ixgachi i ngma! R nhuxc i cuma nax to i nachixanecx quixx r nua tox cuyamuchax? R nhuxmax r ngma taxre i nua toxna quinuxuxar yexera t cumax tax nhanagrg. R yexguma r Lna nayuxg nax xgu napogexcax. 10Notr nmag ga
yema taxre ga dauxcx ga Lpatawa ngugx r nachigu nanaxcuxx, r nhuxchi nanawxta ga x. 11R nayangexetgxx ga guxma ga yema duxg ga xtwa yexmagx, r yema ingextxxwa inaxg nhuxmata yema iyaxwa nangu. R yemaac dxwa nipaemare ga nax xcax nadaugx. 12R yexguma ga yema taxre ga orear ngerux i dauxcx r Lna nacage r nhanagrg: Nangemax i tog i cutanxg i nma daa anewa? R ngxguma chi nangexmagu ya cuneg rexna cuxacg rexna cuxxteg r nagax i nua wxigu namax i guxma i taxac i cux ngexmax ya daa anewa, r yxwa namax nax! 13Er t tayagu ya daa ane. Er Cori ya Tupana r mar tama yaxna namax naxn i nhaa duxg i daa anewa maxx, r ngemacax tox namu nax tayaguxcax nhanagrg. 14R yexguma ga L r naxtawa nax ga yema naxtegcha ixgx r nhanagr nx: Ipechig r pechox i nua! Er Cori ya Tupana r t nayagu ya daa ane nhanagr. Notr ga yema naxtegcha ixgx r tama aixcuma nayaxg ga yema namax nx yaxux. 15R yema mar nax yangunechax, r Lx napaxag ga yema taxre ga dauxcx i orear ngerug. R nhanagrg: Paxama, inachi r tx iga ya cuxmax r ngma taxre i cuxacg ega cumaxchaxgu ngxguma tayaguxgu ya daa ane! nhanagrg. 16Notr ga L r nanuxcx, r yemacax ga yema taxre ga dauxcx i orear ngerug r
31
GNESIS19, 21
naxmex nayayauxchig r namax nibuxm, yer Cori ya Tupanaax nangechatmx. R yexgumarx ta ga guxema naxmax r naxacg r tx namux ga guma anewa nax tama tayuexcax. 17R yexguma mar guma anear yxwa nayexmaggu, r wxi ga yema dauxcx i orear ngerux r nhanagr: Inha nax tama peyuexcax! R taxtma cug quidau r taxucaxtma icuyachichi i nua! R ya maxpneanewa nanha ega tama cuyuxchaxgu! nhanagr. 24R yexguma ga Cori ya Tupana r Chodma r Gomratgu xema ga sfremax x naryixx. 25R yemaac nanagu ga guma aneg wxigu namax ga guxma ga duxg ga yma maxx r yema nanetg ga yma rxgx. 26Notr guxema naxmax ga L ga naweama ne nhaxe, r tg tidau r yexgumatama yuxcraptax tanacaxichi.
Isquiar buxchiga
r nx nayexma ga 100 ga taunec ga yexguma Isqui ragu. 6R yexguma ga Chra r ngxwa nggrg: Tupana chox nataxxx. R guxma ya nx cuaxgxe nax chaxxacx r t wxigu chamax tataxg. 7Tex nagu rxnx ga Abraax t nax chaxxacx? Notr mar nx chaxxac i nhuxmax i woo nax mar nayaxchix i nmax, nhaxgu irxn ga ngxwa.
Agche r ngne ga Ismaumax itaxchi ga Abrapatawa
21
nma ga Cori ya Tupana r yema ngmax nx yaxuxc Chragu narxn, r nayanguxx ga yema ngmax naxuegux. 2R yemaac ga Chra r ixxac nx ga Abra ga yexguma mar yaxgux yixxgu. R gumatama tauemac ga Cori ya Tupana nagu unetacgu nabu. 3R nma ga Abra r Isquigu nanaxga ga guma nane ga Chrawac. 4R yexguma 8 ga ngunex nx yexmagu ga nax naxrax, r Abra nanawechaxmpexechira yema Tupana namuxrx. 5R Abra
1R
ga xchana ga Isqui r niyachig, r nayamaig. R yema ngunexgu r wxi ga tax ga peta nax ga Abra. 9Notr ga Chra r nx idau ga Isquigu nax yadauxcraxx ga Ismau ga Abra nane ga Agche ga Eytuanecxwac. 10R yexguma ga Chra r Abramax nx iyarxu r nggrg: Dcax, namuxchi i ngma taxtax nanemaxx! Er yim chaune ya Isqui r taxucaxma i ngma taxtax nanemax nangau i cur ngmaxg nggrg. 11R yema dexa r porac nx nangux ga Abra, yer nanechiga nix ga yema. 12Notr ga Tupana r Abramax nx nixu r nhanagr: Taux i cuxogax naxcax ya cur buc r ngxcax i ngma cuxtax! R nax i ngma Chra cumax nx ixux! Er cutaag ga cumax chaxuegux r Isquiwa t nix i ne naxx. 13Notr ngma cuxtax ngnewa r t ichanachigxx i wxi i tax i duxgtcum, er cune nix nhanagr ga Tupana. 14R moxc ga paxmamaxchi r Abra r Agchena
8R
GNESIS21,22
32
nanax ga po r dex ga naxchaxmgu ibacuchix. R Agchetgu nananug r yemaac ngne ga Ismaumax ngx nimu. R yma ngranewa ixmare ga chianex ga Bechbawa. 15R yexguma naguxgu ga dex r guma ngne r wxi ga naitgu inamu. 16R nor yxwaxra iyarto, yer tama nx idauxcha ga ngxtama nax nayux. R yexguma yma natoxgu r guma ngne r inanaxg ga nax naxaxux. 17Notr ga naxn ga guma buc ga Tupana r nx nax naxaxux. R wxi ga dauxcx i r dauxwa Agchena orear ngerux nacag r nhanagr: Taxac cux nangupet, Pa Agche? Taux i cumux! Er Tupana r mar nx naxn i nor axu ya yim cur buc i ngma naxxwa. 18Inachi r yadau ya yim buc, r naxmexgu iyauxchi! Er chama r nawa t ichanachixx i wxi i tax i nachixane nhanagr. 19R yexguma ga Tupana r Agchex nanawex ga wxi ga puchu. R ngma r yma ix, r inaxcu ga yema ngr dexchi ga naxchaxmnaxcax. R nhuxchi inaxaxexx ga Ismau. 20-21R Tupana r nx narngxee ga guma buc. R nma r niyachig. R chianex ga Pargu nanapextanane. R meama cuc nix. R yexguma maxgtaex nayaxgu, r na r wxi ga Eytuanecxmax inaxxmax.
Tupana r Abraar x nax
Daxe chix, r nua changexma nhanagr. 2R Tupana r nhanagr nx: yaga ya cune ya Isqui ya ngmax wxicac r porac nx cungechac! R ya Moraanewa namax nax! R ngxguma ngma cunguxgu r chanaxwaxe i ngxma chauxcax cuyamax r cuyagu nagu ya yima maxpne ya chama t cumax nx chaxunetane nhanagr. 3R moxc ga paxmamaxchi r Abra narda. R xta nada nax yemamax Tupanacax yaguxcax ga guma nane. R nhuxmachi nanamexx ga nor bru r nayaga ga nane ga Isqui r taxre ga nor dux. R inaxchi nax yema nachica ga Tupana namax ixunetaxwa naxxcax. 4R yexguma mar tamaepx ga ngunex iyaxxgu ga Abra, r yxgu nx nadau ga yema nachica ga nawa naxx. 5R yexguma ga Abra r nor duxgx nhanagr: Nux percho namax i nhaa bru! R daa buc r chama r t yamaxra tax. R ngma t Tupanax tarcuaxxg, r ngmawena r pexcax tawoegu nhanagr. 6R Abra nanayauxcta ga x ga Tupanacax mare t nawa yagux r Isquitgu nanaxnagcta. R nhuxchi ngx nayaxu ga cxchi r wxi ga x ga naixne. R wxigu guma maxpnewa nax. 7Notr yixcamaxra r Isqui r nanatna naca r nhanagr: Pa Papx nhanagr. R Abra nanangx r nhanagr: Taxac cunaxwaxe, Pa Chaunex? nhanagr. R Isqui nanatx nangx r nhanagr: Dcax, tx nangexma i x r tx
22
yemawena ga Tupana r Abraar x nax. R nagamax nxna naca. R nma ga Abra nanangx r nhanagr:
1R
33
GNESIS22, 24
nangexma ya x ya naixne notr ngex i ngma carnru i t igux? nhanagr. 8R nanat nanangx r nhanagr: Pa Chaunex, nma ya Tupana t nix ya nx cuc nax nangexmaxx i wxi i carnruxac nax naxcax yagux nhanagr. R yemaac wxigu inax. 9R yexguma nawa nanguxgu ga yema nachica ga Tupana namax nx ixux, r Abra r yexma nanax ga wxi ga naxnaar guchica. R yematgu nananutan ga x. R nhuxchi nane ga Isquix ninai x r yema xtgu nanaxnag. 10-11Notr yexguma cxchi ngx nayauxgu ga nanex t nax yamx, r Cori ya Tupanaar dux r dauxwa nxna nacag r nhanagr: Pa Abra, Pa Abra nhanagr. R nma ga Abra nanangx r nhanagr: Daxe chix r nua changexma nhanagr. 12R yexguma ga yema dauxcx i orear ngerux r nhanagr nx: Taux i taxacr chixex namax cuxx ya yim buc! Er mar nx chacuax nax aixcuma Tupanaga cuxnx r tama choxna cunachuxu ya yim cune ya ngmax wxicac nhanagr. 13R yexguma ga Abra r nadauegu, r nx nadau ga wxi ga carnru ga nachataxcuremax chuchuxchapaxagu chox. R nayadau, r nayayaxu. R yema nimax r nayagu nanechicx. 14R yemawena ga Abra r nanaxga ga yema nachica nhaxmax: Cori ya Tupana r txna nanax i ngma inaxwaxex, nhaxmax. R ngemacax i nhuxmax r ta duxg nx nixu r nhanagrg:
Yima maxpnewa Tupana txna nanax i ngma inaxwaxex, nhanagrg. 15R yexguma ga yema Tupanaar orear ngerux i dauxcx r wenaxar dauxwa Abrana nacag. 16-17R nhanagr nx: Dcax, r Cori ya Tupana r nhanagr: Ngma cuxxwa nx chacuax nax aixcuma chauga cuxnx, er tama choxna cunachuxu ya yim cune ya ngmax wxicac. R ngemacax chaugagutama cumax nx chixu r t porac cux charngxee. R ngma cutaag r t chayamuxx. R xtagexpx r naxnechictexe ya taxtpechinwa ngxmacexpx t nix i nor mu. R nmag r guxgutma nor uangx narporamaeg. 18R cutaaggagu t nix i nx charngxeex i guxma i nachixaneg, er aixcuma mea chauga cuxn, nhanagr cux ya Cori ya Tupana nhanagr ga yema Tupanaar dux. 19R nma ga Abra r nor duxcax nategu r wxigu nawoegu nachixwa ga Bechbawa. R yexma nix ga naxchix ga Abra.
Abra r nor duxx namu nax wxi ga paccax yadauxcax nax Isquimaxrux yixxcax
24
1R nma ga Abra r mar nayaxchi ga yexguma. R Cori ya Tupana r guxwama porac nx narngxee. 2-3R wxi ga ngunex ga Abra r naxcax naca ga yema nor dux ga ryamaex ga nor yemaxmax icuc. R
GNESIS24
34
nhanagr nx: Chaperematgu naxxmex, r Tupana ya dauxgux i naane r nhama i naanear yoragagu chamax inaxuneta r taxtma chaune ya Isquicax ngx cuyaga i wxi i pac i nhaa naane i Canacx ixc nax cax! 4Notr chanaxwaxe naxmax yixx i ya chauchianewa cux nax ngxma chautanxgtangu ngxcax cuyadaux i wxi i nge nax ngmamax naxmaxcax ya chaune ya Isqui nhanagr. 5R nma ga guma nor du r Abrax nangx r nhanagr: Notr ngxguma ngma nge tama chawe rxxchagu r taxac t chaxx i ngxguma? Exna cunaxwaxex nax yema naane ga nawa cuxxxwa chanagax ya cune? nhanagr. 6R Abra nanangx r nhanagr: Tama chanaxwaxe nax ngma cunagax ya chaune. 7Er yim Cori ya Tupana ya dauxgux i naanear yora ga chaunatchiwa r chautanxar naanewa chox muxchic, r chamax inaxuneta nax chautaagna naxxcax i nhaa naane i nawa changexmax. R ngxgumarx ta r nmatama ya Cori r cupexegu t nayamu i nor orear ngerux i dauxcx nax wxi i pac ngma cuyagaxcax i naxmax ya ngx chaune. 8Notr ngxguma chi ngma nge r tama cuwe naxxchagu r taxucaxma nagu curxn i ngma cux chamux, er mar cuyanguxx i ngma cumax nx chixux. Notr taxucaxma txc ngma cunaga ya chaune nhanagr. 9R yexguma ga guma nor du r nor cori ga Abraperematgu naxxmex, r
namax nx nixu r t nax yanguxx ga yema namuax. 10R yemawena ga guma nor du r marex nanade ga yema rmemaegx ga nor coriar ngaxrug. R nayagag ga 10 ga nor camrug r inaxchi nax guma ane ga Na ga Mechapotmiaanewa yexmanewa naxxcax. 11R nhuxre ga ngunexguwena yexguma nachtachaxgu r guma ane ga Napechinwa nangu naxtawa ga wxi ga puchu. R guma puchuar ngaicamagu nanangxexe ga nor camrug. R yema ora nix ga ngexg guma puchuwa dexwa naxx. 12R nma ga Abraar du r inanaxg ga nax nayumxx r nhanagr: Pa Tupana ya Chor Cori ya Abraar Tupanax, r cux nangechatmx ya chor cori ya Abra, r c mea nanguxuchixx i ngma naxcax nma chox namux! 13R dcax, r nhuxmax r daa puchuxtagu charxux, r daa anecx i pacg r nua dexwa t ix. 14R nhuxmax r cur ngxee chanaxwaxe, r ngxguma dexcax wxi i ngma pacna chacaxgu r nhac chox nangxgu: c, naxaxe! R ngxgumarx t ta chayaxaxegxx i cur camrug, nhaxmax chox nangxgu, r ngmawa t nx chacuax nax ngma yixx i cuma ngx cuxunetac naxcax ya yim cur du ya Isqui. R ngmawa t nx chacuax nax cuma r aixcuma nx cungechax ya yim chor cori ya Abra nhanagr ga nor yumxwa. 15R yexguma tauta nx nachauxgu ga nax nayumxx,
35
GNESIS24
r ngx nadau ga wxi ga pac ga yma ne c ga ngr tx ngtgu ngx ingec. R ngma r Rebca iyix ga Betuuac. R nma ga Betuu r Abraenex ga Na nane nix, r Muca iyix ga na. 16-17R ngma ga Rebca r imechametxchi r taguma nhuxgu wxi ga yat ngmax namax. R guma puchuwa ix r yma ngx ixcu ga ngr tx. R yexguma nateguchagu, r nma ga guma Abraar du r ngxcax ninha, r nhanagr ngx: Pa Pacx taxchima cux namex ega cur xwa chox cuxaxexeegu i xrax i t cur dex? nhanagr. 18R yexguma ga ngma r inangx r nggrg: c naxaxe, Pa Corix! nggrg. R yexgumatama naxxgu ngx icai x ga ngr tx nax naxaxexcax. 19R yexguma mar naxaxeguwena ga guma Abraar du, r ngma ga Rebca r nggrg nx: Paxa dex t chayaxu naxcax i cur camrug nax nmag r ta mea naxaxegxcax nggrg. 20R yexguma ga ngma r paxa yema camrugar axepxgu ngx ibacu ga ngr tx. R muexpxcna paxa nawa inha ga yema dex ga puchuwa nhuxmata naxcu ga dexpa naxcax ga guxma ga yema camrug. 21R nma ga guma Abraar du r yoxni ngx nangug yer nx nacuxcha r aixcuma ngma yix ga Tupana ngx unetac. 22R yexguma mar mea naxaxeggu ga yema nor camrug, r nma ga guma Abraar du r nhuxchi ngxna ngx nax ga wxi ga nera ga irungxcax ga 6 grma yac r
ngxmarawa ngx nichocuchi. R yexgumarx ta ngxna nanana ga taxre ga ngaxcupxmexex ga 100 grma yax ga wxichig. 23R nhanagr ngx: Pa Pacx chamax nx ixu r texac quix! R nangemax i nachica i cunatpatawa nax ngxma chor duxgmax tapegxcax i nhama i chtaxgu? nhanagr. 24R ngma r inangx r nggrg: Chama r naxac chix ya Betuu. R Muca iyix i chor noxe r Na nix ya chor oxi. 25R ngma tochiwa r nangema i nachica nax ngxma pepegxcax i nhama i chtaxgu. R ngxgumarx ta nayima ya max i per camrugar ngxrux r max i pax i nor carux nggrg. 26R yexguma ga guma Abraar du r yexma nacaxpx r Tupanax . 27R nhanagr: nicuaxx Cumecmaxchi, Pa Cori ya Chor Cori ya Abraar Tupanax, er aixcuma cuyanguxx i ngma chor cori ya Abramax nx quixux. Er namax cumecma r porac nx curngxee r ngmac natanxgtanwa mea chox cunguxxnhanagr. 28R yexguma ga ngma ga Rebca r ngchiwa inha, r ngtanxgmax nx iyarxu ga yema ngx ngupetx. 29Ngma r ngx nayexma ga wxi ga ngenex ga Labgu gac. R guma nix ga puchuwa nhac nax naxcax yadauxcax ga guma yat. 30Yer ngx nadau ga yema nera ga ngxmarawa rtuc r yema ngaxcupxmexexg, r nx naxn ta ga yema nx yaxux nax nhux nhax ga guma yat. R
GNESIS24
36
yexguma yma nanguxgu ga Lab, r Abraar ducax nix ga ymatama puchuxtawa nor camrumax yexmac. 31R nhanagr: Pa Yat ya Cori ya Tupana Cux Rngxeecx, r chawe rx! R nhuxc nux anear dxtgu curxux ega tochiwa mar cuxcax tanamexgu i wxi i ucapu nax ngxma cupexcax? R ngxgumarx ta mar tanamexx i wxi i nachica naxcax i cur camrug nhanagr. 32R nhuxchi ga gum Abraar du r nawe narx. R yexguma xwa nanguggu, r Lab camrutawa nananu ga nor yemaxg r nhuxchi yema camrugx nachibuexexe. R yemawena r dex ta nayayaxu nax ng yayauxgcutgxcax ga Abraar du r namcg. 33R yexguma namax naxpexegxgu, r nma ga Abraar du r nhanagr: Taxucrwa chachib ega tama pemax nx chixuxraxgu i ngma pemax nx chixuxchax nhanagr. R yexguma ga Lab r nhanagr: c, idexa! nhanagr. 34R yexguma ga Abraar du r nhanagr: Chama r Abraar du chix. 35R Cori ya Tupana r porac nx narngxee ya chor cori ya Abra, r nanamuar ngmaxxexe. R ngemacax i nhuxmax r namuxchi i nor carnrug, r wocag r camrug, r brug, r irug, r dirumg, r duxg i yatx r ngex. 36R naxmax i Chra r nx iyatne ga woo mar nax nayaxchichirx. R nma ya chor cori ya Abra r yim nanena
nanaxuax i guxma i nor ngmaxg. yexguma nma chox namuxchagu, r nma ya chor cori ya Abra r choxna naxga nax Tupanagagu namax ichaxunetax, r nhanagr chox: Taxtma cunaxwaxe ya yim chaune ya Isqui r wxi i pac i nua Canacxmax naxmax! 38R ya chor paptanxtanwa nax r ngxma ngxcax yadau i wxi i pac i chautanx ixc nax chaunemax yixxcax! nhanagr ga chor cori. 42-44R ngmac i nhuxmax r nma changu naxtawa ya yima puchu. R ngma chayumx r chor cori ya Abraar Tupanamax nx chixu r nhacharg: Ega aixcuma chox curngxeechagu nax mea chox nanguxuchixcax i ngma chor cori nawa chox mux, r chanaxwaxe i chox cungxga i nhuxmax nax puchuxtawa changexmax. R ngma
37R
pac i dexwa nua c r dexcax ngxna chacac nax chox naxaxexxcax r chox ngxxc: c naxaxe! R ngxgumarx t ta chayaxaxegxx i cur camrug, nhaxmax chox ngxxc, r ngmawa t nx chacuax nax ngma yixx i cuma ngx cuxunetac naxcax ya chor cori nane ya Isqui, nhacharg ga chor yumxwa. 45R yexguma tata nx charchauxgu ga nax chayumxx, r ngx chadau ga Rebca ga tx ngtgu yma ngx ne ngec. R puchucax irxe, r dexmax ngx ixcu ga ngr tx. R yexguma ga chama r ngxna chaca
37
GNESIS24
r nhacharg ngx: Pa Pacx Taxchima cux namex ega chox cuxaxeexgu i cur dexmax? nhachagr. 46R yexguma ga ngma r ngx irxe ga ngr tx r nggrg chox: c, naxaxe, Pa Corix! R ngxgumarx t ta chayaxu i dex naxcax i cur camrug nax nmag r ta naxaxegxcax, nggrg. R yexgumatama chox ixaxexe r yaxaxegxx ga chor camrug r ta. 49R nhuxmax r chanaxwaxe nax chamax nx pexux r aixcuma t mea penayaxux i naga ya yim chor cori r exna tama? R chanaxwaxe i chamax nx pexu nax nx chacuxcax i taxac t chaxx nhanagr. 50R yexguma ga Lab r Betuu r nanangxgag, r nhanagrg: Guxma i ngma nx quixux r Cori ya Tupanawa ne nax. R ngemacax taxucrwa nhux nhatagr. 51R dcax, r ngmama iyix i Rebca. R c, ngx iga nax naxmax yixxcax ya nane ya yim cur cori, ngma Tupana naxwaxexrx! nhanagrg. 52R yexguma yemax naxngu ga Abraar du r Cori ya Tupanapexegu nacaxpx r nhuxmata nhaxtane yangcuchix. 53R yemawena nanade ga mareg ga irunaxcax r dirumnaxcax r naxchirug, r Rebcana nanana. R yexgumarx ta ga ngenex r ng r tx naxar marex. 54R yemawena ga nma ga Abraar du r namcg r meama nachibe r yexma napeg. R moxc ga yexguma nadaggu, r guma
Abraar du r nhanagr: Chox pinge nax wenaxar chor corichicax chateguxcax! nhanagr. 55Notr ga ngenex r ng ga Rebca r nhatagrg: Name nix i 10 i ngunex nua ingexma r ngmawena r mar name i cuwe irx nhatagrg. 56Notr ga guma Abraar du r nhanagr tx: Taux i nux chox pechuxux! Tupana r mea nananguxuchixx i ngma naxcax nua chaxx. R ngemacax name nix i chor corichicax chox pemuegu nhanagr. 57R yexguma ga tmag r tanangx r nhatagrg: Ngx, ngxcax taca i Rebca r ngoxi nhuxc tx nangx! nhatagrg. 58R ngxna tacag r nhatagrg: Cx, nawe curxxchaxx ya daa yat? nhatagrg. R ngma r tx ingx r: Ng nggrg. 59R yexguma tayamug ga guma Abraar du r namcg, r nawe irx ga Rebca r nhuxchi ngxtax ga guxguma ngxna dauxc. 60R mex Rebcamax taxuegug r nhatagrg: Pa Toeyax, c muxchix i duxgar mam t quix. R ngma cutaag r t narporamaeg nx i nor uang nhatagrg. 61R yexguma ga Rebca r ngxtaxgmax camrugtgu ixaug. R nawe irx ga guma Abraar du. R yemaac nix ga ngx yagax ga Rebca, r ngmax inix. 62R yoxni nma ga Isqui r yexwacaxtama guma puchu ga Yim Maxc R Chox Daucgu gacwa ne nax, yer yexma Negubianegu naxchi. 63R yuanec ga yexguma
GNESIS24,25
38
mar nayaanegu r nma ga Isqui r yeac nanaxane. R yxgu nx nadau ga nhuxre ga camrug ga ingaixcaetanx. 64R ngma r ta ga Rebca r yxgu nx idau ga Isqui, r ixe ga camrutwa. 65R gum Abraar duxna ica, r nggrg: Texe nix ya yim yat ya meanexwa taxcaxama ixc? nggrg. R nma r ngx nangx r nhanagr: Nma r chor cori ya Isqui nix nhanagr. R yexguma ga ngma r ngr terux iyaxu, r namax ngg iyadxchiwe. 66R guma Abraar du r Isquimax nx nixu ga guxma ga yema nx ngupetx. 67R yexguma ga Isqui r nor mam ga Chrachiwa Rebcax naga, r ngmax naxxmax. R nma ga Isqui r porac ngx nangecha, r yemaac nx inarxo ga nacax nax nangechax.
Nayu ga Abra r inanataxg
Isqui r 40 ga taunec nx nayexma ga yexguma naxxmaxgu ngmax ga Rebca ga Betuuac ga Labeyax ga Aramucxg ga Pad-Aranegu chigx. 21R yexguma Isqui nhuxre ga taunec Rebcaxtawa nayexmagu, r tama nx ixxac. R yemacax ga Isqui r Cori ya Tupanana naca nax naxxacxcax ga naxmax. R nma ga Tupana r nx naxn ga nor yumx r ixxac. 22Notr nataxreexpx ga ngxac ga ngangu ng daix. R yemacax nhaxgu irxn: Ngxguma t ngmac yaxggu i nhaa buxg r taxacrux ichamaxx?, nhaxgu irxn. R yemacax ga ngma ga Rebca r Cori ya Tupanana ica yemachiga. 23R Tupana r ngx nangx r nhanagr: Nataxreexpx
20R
25
Abra r namax ga 175 ga taunec. 8R nma ga Abra r nayu yer mar nayaxchi, r natanxg ga yuextanwa nax. 9-10R naneg ga Isqui r Ismau r yema naxmax ga Maxpraxtawa naxcax nataxexgu nayanaxcuchig. R yema naxma r ane ga Marar lstewa nangexma ga Efar naanewa. (R nma ga Ef r Etutanx ga Chox nane nix.) R yema naxmaxgu nix ga Abrax yanaxcuchigx ngxtagu ga naxmax ga Chra.
7R
nix i ngma cuneg i cuanwa ngxmagx. R nma i taxre r wxichig t nachianemax inacuax. R naxpa nax nabuex r ng nadai. R wxi t nix irporamaex. R ngma rbumaex r ngma ryamaexar yexera t nix nhanagr. 24R ngr ngunexwa nangu ga nax naxraxacx ga Rebca. R nataxreexpx. 25R guma ngne ga nxra buc r nadauye r naxtaxaxne. R Echagu nanaxgag. 26R yemawena nabu ga naenex. R Echamextxgu yangcma nabu. R yemacax Yacgu nanaxgag. (R ngma naga r Iyauxwaxex, nhaxchiga nix.) R nma ga Isqui r 60 ga taunec nx nayexma ga yexguma nabuegu ga guma ngneg ga Rebca. 27R guma taxre ga
39
GNESIS2527
bucg r nayae. R Echa r naixnec nor me nix r wrawa xc nix. Notr ga Yac r nor me nix ga ar ngaicamna nax nayexmax. 28R nma ga nanat ga Isqui r yexera Echax nangecha yer nor me nix ga nax nangx ga yema naexmachi ga Echa imx. Notr ga naxmax ga Rebca r yexera Yacx ingecha. 29R wxi ga ngunex, ga yexguma Yac xwemxgux, r nma ga Echa r maxneewa ne nax r porac nipaxchi. 30R Yacx nhanagr: Taxchima cux namex i chamax cungauxgu i ngma cur na i dautanx? Er ngmatama taiyamax chayu nhanagr. (R yemacax ga Echa r Edmax r ta nanaxug yer nor me nix ga yema na ga dautanx.) 31R yexguma ga Yac r nanangx r nhanagr: Nangexma i ngma cuxna x er tanatnane ya yac quix, r chanaxwaxe i nhaa nacax choxna cunax i ngma cuxna x nhanagr. 32R yexguma ga Echa r nhanagr: Taxacwa chi chox namex i ngma nx quixux i choxna x? Er chox cudau nax taiyamax chayuxchax nhanagr. 33R yexguma ga Yac r nhanagr: Tupanagagu chamax nx ixu nax aixcuma t choxna cunaxx i ngma cuxna x! nhanagr ga Yac. R yexguma ga Echa r Tupanagagu Yacna nanax ga yema naxcax nacaxax. 34R yexguma ga Yac r Echana nanax ga po r guma purutuar dautanne. R yexguma mar chibwa r axewa yanguxgu ga Echa, r inachi r nix. R tama nagu
26
ngmax naxxmax ga Bachem ga nai ga Etutanx ga Elac. 35Notr ga Isqui r Rebca r taguma yema nanexgmax nataxg.
Isqui r Yacmax r Echamax mex naxuegu
27
1R Isqui r mar nayaxchi r natauxet. R wxi ga ngunexgu r nane ga ryamaec ga Echacax naca. R nhanagr nx: Pa Chaunex nhanagr. R Echa nanangx r: Nhux nhacux, Pa Papx? nhanagr. 2R yexguma ga Isqui r nhanagr: Cuma chox cudau nax mar chayaxchix r ngexrx i nhaa ngunexggu r t
chayu. 3R ngemacax chanaxwaxe i cunayaxu ya cur wra r naixnecwa cux r cuyamaxnee r naexta quimax. 4 R nhuxchi chauxcax nax i na i dextanx i chauaxwa rchixmaex! R nua nange nax chanangxcax! R nhuxchi t Tupanagagu mex cumax chaxuegu naxpa nax chayux nhanagr. 5-6Notr yexguma nane ga Echamax yadexaxgu ga Isqui, r Rebca r bexma yma irxn. R yemacax, yexguma Echa nanatcax dauxchitawa maxneewa naxyane, r ngma ga Rebca r naxcax ica ga Yac
GNESIS27
40
ga guma ngne ga rbumaec. R nggrg nx: Dcax, tx chaxn ya cunat nax cuenex ya Echamax nax tidexax. R nhatagr nx: 7 Maxneewa nax r chauxcax naexta imax! R nax i na i dextanx i chauaxwa rchixmaex! R nua nange nax chanangxcax! R nhuxchi t Tupanagagu mex cumax chaxuegu naxpa nax chayux, nhatagr nx. 8 R dcax, Pa Chaunex, chox irxn i nhaa cumax nx chixux! 9R ya cbrapxwa nax r ngma rmemaextanwa nayaxu i taxre i cbraxacg! R chama r ngmawa t tmacax chanamexx i na i dextanx i tmaaxwa rchi xmaex. 10R cuma t nix i tmacax ngma cungex nax tachibxcax, r ngmac t Tupanagagu mex cumax taxuegu naxpa nax tayux nggrg. 11Notr nma ga Yac r nax nangx r nhanagr: Chauenex r naxxtaxaxne, notr chama r tama ngxgumarx chix. 12R ngxguma Pap chox inggxgu r chox tacuaxgu, r nagu t tarxn nax tmagu chidauxcraxx. R ngxguma r taxtma mex chamax taxuegu, r chixex t chamax taxuegu nhanagr. 13Notr ga ngma ga na r inangx r nggrg: Pa Chaunex, r ngxguma chixex cumax taxueguxgu r chagu nangu! Notr i cumax, r chanaxwaxe i cunax i ngma cumax nx chixux. R paxa nawa nax i ngma cbraxacg! nggrg. 14R yexguma ga Yac r nawa nax ga yema cbraxacg r nacax yma nanagag. R ngma ga
na r inamexx ga na ga idextanx ga Isquiaxwa rchi xmaex. 15R yemawena inayaxu ga rmemaex ga Echachiru ga patagu namax nanguxx. R yemagu iyacuxexe ga guma ngne ga rbumaec ga Yac. 16R nhuxchi yema cbraxacchaxmxmax inaxxchichacx ga Yac. R nangextaxaremxwa r ta inax ga yema naxchaxm. 17R nxna inax ga yema idextanx ga na r po ga namexx. 18R nma ga Yac r tmaxtagu naxcu ga nanat ga tayexmaxwa, r nhanagr tx: Pa Papx, mar changu nhanagr. R tma r taca, r nhatagr: Ngexcrc ya chaune quixx? nhatagr. 19R yexguma ga Yac r: Chama r cune ya yac ya Echa chix. R mar chanax i ngma chamax nx quixux. R rda r rto nax cunangxcax i nhaa naexmachi i cuxcax chimx, r nhuxchi mex chamax naxuegu! nhanagr. 20R yexguma ga Isqui r nxna taca, r nhatagr: Nhuxc paxa cuxx, Pa Chaunex? nhatagr. R nma ga Yac r tx nangx, r nhanagr: Nma ya Cori ya cur Tupana chox narngxee r ngemacax paxama nx ichayangau nhanagr. 21Notr ga nma ga Isqui r nhanagr nx: Cax nua nax! R cux chinggcha r aixcuma chaune ya Echa quix nhanagr. 22R Yac r nanatxtawa nax nax nx tinggxcax. R yexguma ga Isqui r nhanagr: Cuga r Yacga nix
41
GNESIS27
notr cuchacx r Echachacx nix nhanagr. 23-24R yemaac tama Yacx tacuax, yer porac naxxtaxachacx naenex ga Echarx. Notr yexguma mar t mex namax taxueguchaxgu r wenaxar nxna taca, r nhatagr nx: Aixcuma yixx i chaune ya Echa quixx? nhatagr. R nma ga Yac r tx nangx, r: Ng, Echa chix nhanagr. 25R yexguma ga nanat r nhatarg nx: C, chox nachibxx, Pa Chaunex, nax chanangxcax i ngma cuex! R ngmawena t mex cumax chaxuegu nhatarg. R nma ga Yac tx nachibxx ga nanat r w r ta txna nanax. R nma ga Isqui r nachib r naxaxe. 26R yexguma ga Isqui r nhanagr nx: Chor ngaicamnaxra nax, Pa Chaunex, r chox nachxu! nhanagr. 27R yexguma Yac nanatna nangaicamagu nax nachaxcax, r nma ga Isqui r nanechirugu nawx. R yexguma ga Isqui r mex namax naxuegu, r nhanagr: Nhaa nix i naema ya chaune ya Echa. R ngma naema r nhama wxi i naane i chi xemax i Tupana mex namax ueguxrx nix. 28 R Tupana cuxna nax ya puc r mea naxg i cunetg nax namuxcax i cur trgu r cur w! R muxchix i duxg cux purace! 29R cuxmexwa nangexmag i mux i nachixaneg! R cueneegmax inacuax r cupexegu nacaxpxg! R cumax uegugxe, r yxema chixex Tupana r t chixex tmamax naxuegu. R yxema mex cumax
uegugxe r Tupana r t mex tmamax naxuegu nhanagr. 30R yexguma Isqui nx rchaxgu ga Yacmax nax mex naxuegux, r naxx ga Yac. R nawe nanguama ga Echa ga maxneewa ne naxx. 31R nma r ta ga Echa r nanatcax nanax ga na ga dextanx ga chanex. R nanatxtawa nanange. R nhanagr tx: Pa Papx rda r nangx i nhaa naexmachi i chama cuxcax chimx, r nhuxchi mex chamax naxuegu! nhanagr. 32R nma ga Isqui r nxna naca r nhanagr: Tex quix? nhanagr. R nma ga Echa r tx nangx r nhanagr: Chama nix i cune ya yac ya Echa chixx nhanagr. 33R nma ga Isqui r porac nabai xchix, r niduxruga, r nhanagr: Exna tex tix ya yxema maxneewa x r chauxcax nua nangexe i ngma na i dextanx? Chama r mar chanangx i guxma i nor na cuxpa nax cungux. R mar mex namax chaxuegu, r nhuxmax i nma r mar nanayaxu i ngma mex nhanagr. 34R yexguma ga Echa yema nanat namax nx ixuxx naxngu, r porac naxaxu. R aita naxcma nhanagr: Pa Papx chamax r ta mex naxuegu! nhanagr. 35Notr nma ga Isqui r nanangx r nhanagr: Mar nua nax ya cuenex r chox nawomxx, r ngemacax mex namax chaxuegu, r nma nanayaxu i ngma mex i cuxcaxchirex ixx nhanagr. 36R yexguma ga Echa r tx nangx, r
GNESIS27,28
42
nhanagr: Yemacax yixx ga Yacgu naxgagx. R mar nor taxre nix nax yadorax r chox nawomxx. R noxri r mar choxna nayapu i ngma nax charyamaexcax choxna x. R nhuxmax r choxna nayapu i ngma mex i chamax cuxueguchachirx. R nataxuxma i to i mex i chox cuyaxxx? nhanagr. 37R yexguma ga Isqui r nanangx, r nhanagr: Dcax, chama r mar Yacmax chanaxuegu nax naxmexwa cungexmax r namax nx chixu nax guxma i natanxg r ta naxmexwa nangexmagx. R ngxgumarx ta namax chanaxuegu nax namux i nor trgu r nor wchi. R nhuxmax Pa Chaunex r taxac t cuxcax chaxx? nhanagr. 38R nma ga Echa r nanatx nacaaxama, r nhanagr: Exna wxixicatama i mex nix i cuxuegux? R chamax r ta mex naxuegu! nhanagr. R aita naxcma naxaxu. 39R yexguma ga nanat ya Isqui, r nhatagr nx: Cuma r ngma naane i mexar yxwa t cumax i ngext taguma napuxwa. 40R cur taramax t cug cupox, r cuenexar dux t quix. Notr ngxguma cumuar duxxgu, r t cuenexna cunguxuchi nhatagr.
Yac r Echachaxwa nix
r t chayamax ya chauenex ya Yac, nhaxgu narxn. 42R yexguma yema Echa nagu rxnx nacuaxgu ga Rebca, r Yaccax ingema, r nggrg nx: Dcax, cuenex ya Echa r nanu r cux nimxcha naxcax i ngma mex i cunat cumax uegux. 43R ngemacax, Pa Chaunex r chox irxn, r nhuxmatama Aranewa nax i chauenex ya Labchiwa! 44-45R ngma nangexma i nhuxre ya taunec nhuxmatta nangxm ya cuenex r nx iyanangma ga yema namax cuxx! R ngxguma mar nx iyanangmagu, r cuxcax t ngma chamuga nax cuteguxcax. Er tama chanaxwaxe i wxitama i ngunexgu nax chox peyuex i pema i taxre i chauneg nggrg. 46R yemawena ga Rebca r Isquimax iyadexa, r nggrg: Dxwa nx charchau i nacma i ngma taxre i Etutanx i Echa namax max. R ngxguma chi Yac r wxi i ngma nmacx i Etutanxmax naxxmaxgu, r narmemae nix i noxtacma chayux
28
yexgumacrwa ga Echa r Yacchi naxai naxcax ga yema mex ga Yacmax taxuegux ga nanat. R nma ga Echa r nhaxgu narxn: R Pap r paxa t tayu, r tmawena
41R
nggrg. 1R yexguma ga Isqui, r nane ga Yaccax naca r mex namax naxuegu. R nhuxchi nanaxucuxe, r nhanagr nx: Tama chanaxwaxe i nuxma Canacx i ngexmax cuxxmax. 2 R ya Pad-Aranewa nax i wa ya cur oxi ya Betuu, r nachi ngxma yaxxmax wxi i naxacmax ya cuta ya Lab! 3R Tupana ya guxtwa ngxmac r cux rngxexex r namuxchix i cutaag
43
GNESIS28,29
yexguma yema nanegwa nabai xchigu ga Yac, r nhaxgu narxn: Aixcumaxchi Cori ya Tupana nanuxma i nhaa nachicawa, r chama r tama nx chacuax, nhaxgu narxn. 17R porac namu. R nhaxgu narxn: R nhaa nachica r naxnexchi. R daa nix ya Tupanachi. R dauxgux i naanear x nix i nhaa nachica, nhaxgu narxn. 18R moxc paxmamaxchi narda ga Yac. R nanayaxu ga guma nuta ga namax nacxeruc. R nanatoxx nax wxi ga cuaxrux yixxcax, r chx nat naba yer naxne ga yema nachica. 19R yema nachicawa r nxcma r nayexma ga wxi ga ane ga Lxgu gane. Notr nma ga Yac r nanaxchicx ga naga ga yema nachica, r Betugu nanaxga. 20-21R yema nachicawa r Yac inaxuneta r nhanagr: Ngxguma Tupana chox ixmcgu, r choxna nadaxgux i chor namawa, r choxna naxxgu i chor na r chauxchiru, r wena mea chaunatcax chox nateguxeexgu, r chi chor Cori ya Tupana t aixcumax nix. 22R daa nuta ya cuaxrux nua chatoxc, r Tupanapata t nix. R dcax, Pa Tupanax, r guxma i chor ngmaxg i choxna cuxxwa r guxgutma cuxna chanax i ngma dzmu i cuxna x nhanagr.
Yac r Aranewa nangu
nma ga Yac r inaxchi ga Bechbawa. R Arwa dax ga namawa nax. 11R yexguma wxi ga nachicawa nanguxgu, r yexma nape yer nachta. R wxi ga nuta nanayaxu, nor cxerux. R inaca r nape. 12R yma naxneg. R yema nanegwa r nx nadau ga wxi ga toxne ga nhaa naanegu caxne r dauxgux ga naanewa nguxne. R gumawa narxgx r nhuxchi naxg ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx. 13R yexgumarx ta nx nadau ga Cori ya Tupana ga naxtagu chic. R nma ga Tupana r nhanagr nx: Chama nix i cur oxi ya Abraar Tupana, r cunat ya Isquiar Tupana chixx. R t cuxna chanax i nhaa naane i nawa cupex, nax cuxr r cutaagar yixxcax. 14R nmag i cutaag r t namuxchi nhama waixmchicutexerx, r gux i naanewa t nangug nhuxmatta nrchiwa r swa r lstewa r ostewa nangug. R cugagu r cutaaggagu t nx charngxee i guxtma i duxg i nhama i naanecx. 15R chama r cumax changexma. R ngext cuxxwa t cuxna chadau. R nhaa naanecax t wena cux chateguxx. R tagutma cuxna chixgachi, r aixcuma t chayanguxx i guxma i ngma cumax chaxuegux nhanagr. 16R
10R
29
Yac r inixchig, r dxwa yema duxg ga axc ne xwaama yexmagxar naanewa nangu. 2R yema naanewa nx nadau
1R
GNESIS29
44
ga wxi ga puchu. R gumaxtagu narngg ga tamaepxtcum ga carnrug, yer guma puchuwa nix ga naxaxegxx. R guma puchu r wxi ga nuta ga tacmax narxta. 3R yexguma yexma naxtaquexeggu ga carnrug, r yema nor darug r nanaxgachigx ga guma nuta nax nor carnrug yaxaxegxxcax. R nhuxchi wenaxar nanaxtagx ga guma puchu. 4R nma ga Yac r yema carnruar darugna naca, r nhanagr: Ngextcx pexg i pemax, Pa Duxgx? nhanagr. R nmag nanangxg r nhanagrg: Toma r Aranecxg tixg nhanagrg. 5R yexguma ga Yac r nhanagr: Nx pecux i pema ya Lab, ya Nactaxa ixc? nhanagr. R nmag r nanangxg r: Ng, ngemac nx tacuax nhanagrg. 6R yexguma ga Yac r wena nicachig r nhanagr: Nhuxc yixx i nmax? R tama yadaawex? nhanagr. R nmag r nanangxg r nhanagrg: Tama nidaxawe r taxuxma nx naxpet. R dcax, r ya nadau! R yea iyix i naxac i Raquu i ngr carnrugmax ngma ne ix nhanagrg. 9R yexguma yema carnrugar darugmax yadexayane ga Yac, r yma ingu ga Raquu namax ga ngnatar carnrug, yer ngma nix ga nxna nadaux. 12R yexguma Yac ngmax ng ixuxgu r nma r Rebca ngne nax
yixx r Labtaxa nax yixx, r ngma ga Raquu r inhachi nax ngnatmax nx yanaxuxcax. 13R yexguma Lab nx nchigagu ga yma nax nangux ga Yac ga naeyax ngne, r paxa inanhachi nax yadaux. R nxna nanai xchicma nx narmox, r nx nachxu. R nachiwa nanaga. R yixcamaxra r Yac nx nixu ga guxma ga yema nanatchiwa nx ngupetx. 14R Lab r nhanagr nx: Aixcumaxchi cuma r chautanxxchi quix nhanagr. R wxi ga tauemac Labxtawa nayexma ga Yac.
Yac r Raquucax r Lecax napurac
mar guma tauemac ngupetxguwena, r Lab r Yacx nhanagr: Ngma nax chautanx quixx, r taxtma ngemacax ngetancma chox cupuracechamare. R chamax nx ixu r nhuxregu i cunaxwaxex nax cux chanaxtanx! nhanagr. 16R nma ga Lab r nx iyexma ga taxre ga naxac. R yema ryamaec r Le nix ga ngga. R yema rbumaec r Raquu nix ga ngga. 17R ngma ga Le r ingechaetcrax, notr ga Raquu r guxwama imexechi. 18R nma ga Yac, r Raquu iyix ga yema ngx nangexeec. R yemacax Labx r nhanagr: Ngma nangx cuxac irbumaec i Raquucax r t 7 ya taunec cuxtawa chapurac nhanagr. 19R yexguma ga Lab r nanangx r nhanagr:
15R
45
GNESIS29
Narmemae nax cuxna ngx chamux r tama i wxi i dux i tama nx chacuxna. R nua chauxtawa nangexma! nhanagr. 20R yemaac ga Yac r 7 ga taunec ngxcax napurac ga Raquu. Notr Yaccax r guma 7 ga taunec r tama nxccrax nix yer porac nx ingchaxchi. 21R yexguma mar yanguxgu ga guma 7 ga taunec, r nma ga Yac r Labmax nidexa r nhanagr: Choxna ngx namu i Raquu nax ngmax chaxmaxcax, er mar chayanguxx ya yima taunecg ya nagu cumax chaxunetac nax ngxcax chapuracx! nhanagr. 22R yexguma ga Lab r naxacx naxchx ga nax naxtx. R yemacax nxna naxu ga guxma ga duxg ga nor ngaicamagu pegx. 23Notr yema chtaxgu ga Lab, r naxac ga Lex nayaga r Yacx ngx napexexe. R yemaac ga Yac r ngmax namax. 25R moxc ga Yac r nx nacuax nax Le yixx ga yema ngmax inapec. R nucma Labna nayaca, r nhanagr: Taxac chamax cux? Tama exna Raquucax yixx ga cux chapuracx? R txc i nhuxmax i chox cuwomxx? nhanagr. 26R Lab r nanangx r nhanagr: Dcax, tama tocma nix nax ngma rbumaecxra taxtx. 27c nanguxexe i wxi i yx nax yagex i ngma ngchx i Le! R ngmawena t nix i cuxna ngx tamux i Raquu, ega cuma r cur me yixgu nax nai ya 7 ya taunec
chox cupuracx nhanagr ga Lab. 28R nma ga Yac r nanayaxu ga yema Lab namax nx ixux. R yexguma mar yagegu ga Lechx, r nma ga Lab r Yacna ngx namu ga Raquu nax ngmax naxmaxcax. 30R yexguma ga Yac r Raquumax namax. R woo nai ga 7 ga taunec ngxcax napurac, notr porac ngx nangechaama, Lear yexera.
Yac naneg
nma ga Cori ya Tupana nx nadau nax tama Lemax natax ga Yac. R yemacax ga Tupana r nanaxwaxe nax Yacax naxxacx ga Le. Notr ga Raquu r ngx
31R
nangexacxx. 32R yemaac ga Le r Yacax ixxac, r Rubgu inaxga. (R ngma naga r Tupana chox nadau nax changechax, nhaxchiga nix.) R yemagu inaxga yer nhaxgu irxn: R Tupana chox nadau nax changechax, r nhuxmax ya yim chaute r t chox nangecha, nggrg ga ngxwa. 33R guma ngnewena r wena ixxac ga Le, r guma r Chimigu inaxga. (R ngma naga r Tupana chox naxn, nhaxchiga nix.) R yemagu inaxga yer nhaxgu irxn: Tupana r mar nx naxn nax tama chamax nataxx ya chaute, r ngemacax wena chaxxac, nggrg ga ngxwa. 34R wenaxar ixxac, r guma r Lewgu inaxga. (R ngma naga r Chauxtawaama ngxmax, nhaxchiga nix.) R yemagu inaxga
GNESIS29,30
46
30
yer nhaxgu irxn: R nhuxmax ya chaute r chamax t inarxux, er mar tamaepxcna nx chaxxac, nggrg ga ngxwa. 35R wenaxar Yacax ixxac ga Le, r guma r Yudgu inaxga. (R ngma naga r Tupanax chicuaxx, nhaxchiga nix.) R yemagu inaxga yer nhaxgu irxn: R nhuxmax r t Tupanax chicuaxx, nhaxgu irxn. R yemawena r iyangeyexac. 22Notr ga Tupana r ngxna nacuaxchi ga Raquu, r nx naxn ga ngr yumx. R yemacax ga Tupana r ngx naxxacxx. 23-24R yexguma naxxacgu namax ga guma nxraxc ga ngne r nggrg: Tupana r mar choxna nanayaxu ga yema guxchax ga noxri namax changexacx. R chierna chox nangexmagu ya nai ya chaune nggrg. R yemacax Ychegu inaxga. (R ngma naga r Chierna chox nangexmagu ya nai, nhaxchiga nix.)
Guxchaxg ngmax naxe ga Yac r Lab
chaxx nhanagr. 27Notr nma ga Lab r nanangx r nhanagr: Taxchima cux namex nax nua chauxtawa cungexmax? Er meama nx chacuax nax cugagu yixx i Cori ya Tupana porac chox rngxeex. 28 R chamax nx ixu i nhuxre nix i cunaxwaxex nax cux chanaxtanx! R ngma cuma naxcax cucaxaxexpx t nix i cux chanaxtanx nhanagr. 29R yexguma ga Yac r nanangx, r nhanagr nx: Cuma r meama nx cucuax nax nhuxc porac cux chapuracx r meama cux nxna chadaux ga cuxnag. 30R yema noxretama ga cuxnag ga cux yexmax ga yexguma noxri nua changuxgux, r nhuxmax r poracxchima cux nimu. Yer yexguma noxri nua changuxgucrwa nix ga Tupana ga porac cux nangxeex. Notr nhuxgu t nix i chauxacgcaxicatama chapuracx? nhanagr. 31R yexguma ga Lab r nxna nicachigama r nhanagr: Nhuxre nix i cunaxwaxex nax cux chanaxtanx? nhanagr. R yexguma ga Yac r nanangx, r nhanagr: Tama chanaxwaxe i chox cunaxtan. R chama r wena t nxna chadau i cuxnag ega cur me yixgu i nhaa t cumax nx chixux. 32R chox imucuchi natangu i cuxnag nax chayadexechixcax i guxma i ngma carnruxacg i wexex, r guxma i cbraxacg i matx r murutagx! R ngmamax t nix i chox cunaxtanx. 33R ngmac ega yixcra chauxtawa cuyadaxgu i
yexguma Ychemax inaxuxyanguwena ga Raquu, r Yac r Labx nhanagr: Chox ingex nax wena chauchianecax chateguxcax! 26R ngemacax chanaxwaxe i choxna cuxga nax chayagagxcax i chauneg r chaxmaxg yer yemagcax nix ga cuxtawa chapuracx. R cuma r meama nx cucuax nax nhuxc mea chayanguxx ga yema purac ga cux
25R
47
GNESIS30,31
ngma chox ngexmax r nx icuyangauxgu i carnru i cmx, rexna cbra i tama matx, r ngmawa t nx cucuax nax cux changx nhanagr. 34R Lab nanangx r nhanagr: Mar name nix i ngma nx quixux nhanagr. 43R yemaac ga Yac r nimuar yemaxx. R nimu ga nor carnrug r camrug r brug r nor duxg ga nx puracex ga yatx r ngex.
Yac nagu narxn nax bexma Labna yaxx
nachauxtagu. 6Pema r meama nx pecuax nax nhuxc penatax meama chapuracx. 7R nma r muexpxcna chox nawomxx r guxguma nayaxchicchig ga chor natan. Notr ga Tupana r tama nx nanaxwaxe nax taxacr chixex chamax naxx. 13R ngemacax ya Tupana r nor orear ngerux i dauxcxwa chox nhanagr: Chama nix ya Tupana ga cuxcax changx ga Betuwa ga yma chxmax cunabatwa ga guma nuta r chamax icuxunetaxwa. R ngx, r inachi, r nategu naxcax ga yema naane ga nagu cubux! nhanagr chox ga Tupana. 14R yexguma ga Raquu r Le r inangxg, r nggrgg: Toma r mar nataxuma i taxac i toxna x i tonatxtawa nggrgg.
Yac r Pad-Aranewa naxx
19R yexguma toxnamana nor carnrugar yotaxawa naxyane ga Lab, r ngma ga Raquu r yoxni naxcax ing x ga ngnatar tupanachicnaxg ga nutagnaxcax. 20R nma ga Yac r tama naxtmax nx nixu ga nax yaxxchax. R yemaac nix ga naxt ga Lab ga Aramutanxx nawomxx ga Yac. 21R nixmare namax ga guxma ga yema nx yexmax. R paxama nawa nangu ga yema nat ga Eufrte. R nixe r nixchig nhuxmata ga maxpneanex ga Yiriyigu gaxwa nangu.
31
1Notr nma ga Yac r nx nacuchiga ga Lab naneg r nachiga nax yadexagx r nhagx: Yac r ngx nanade i guxma ga tanatar ixx, r ngmamax nix i nhuxmax i namuar ngmaxx nhanagrg. 2R yexgumarx ta ga Yac, r nx
nacuaxama r Lab r tama noxrigurx namax natax. 3R yemacax ga Cori ya Tupana r Yacx nhanagr: Nategu naxcax i ngma cunatar naane i ngext nangexmagxwa i cutanxg! R chama r t cux chixmc nhanagr. 4R yexguma ga Yac r ngxcax nangema ga Raquu r Le nax naxtawa naxxcax ga yema nor carnrugna nadauxwa. 5R nhanagr ngx: Nx chicuaxchi r yim penat r mar tama noxrirx mea chox nadawen. Notr ya chaunatar Tupana r guxguma
GNESIS31
48
tamaepx ga ngunexguwena r Lab r nx nacuchiga ga nax yaxx ga Yac. 23R yemacax ga Lab r natanxgmax Yacwe nang. R 7 ga ngunexgguwena nx inayangau nagu ga yema mxpxanex ga Yiriyigu gax. 24Notr yema chtaxgu r Tupanagu naxneg ga Lab ga Aramutanx. R Tupana r nhanagr nx: Dcax, chox
22R
quidexa, nhanagr chox. 30Notr ngxguma cunaxwaxexchi xgu nax cunatcax cutegux r ngemacax yixgu nax quixx i nhuxmax r txc i chor tupanachicnaxgcax cungx? nhanagr. 31R yexguma ga Yac r Labx nangx r nhanagr: Tama cumax nx chixu yer chamu, r chama nx chacuaxgu r choxna chi ngx cupuxga ga cuxacg. 32Notr ngxguma chi wxi i nhaa chor duxgxtawa nx icuyangauxgu i ngma cur tupanachicnaxg, r name nix i noxtacma nayu. R nhaa tatanxg nix i tx nx. R chamax nx ixu r taxac nix i ngma cur ngmax i chauxtawa ngxmax! c yange ega nx icuyangauxgu! nhanagr. Notr nma ga Yac r tama nx nacuax ga Raquu yixx ga naxcax ngxc ga yema ngnatar tupanachicnaxg. 33R nma ga Lab r Yacpatagu naxcu nax naxcax nadauxcax ga nor tupanachicnaxg. R yexgumarx ta Lepatagu r yema taxre ga naxtaxgpatagu naxcu, notr taxuxma inayangau. R yexguma Lepatawa naxxuxgu r Raquupatagu nayaxcu. 34Notr ngma ga Raquu r inade ga yema ngnatar tupanachicnaxg r camrutawaar tochicaxtgu iyacuxg. R natwa irto. R Lab r ngpatachigu naxcax nadau, notr taxuxma inayangau. 35R yexguma ga Raquu r nggrg nx: Pa Papx taux i cunux ega tama ichachixgu i cupexewa! Er nhuxmax r chor
irxn! R tama chanaxwaxe i nuc namax quidexa ya Yac nhanagr. 25R Lab r Yacx inayangau nagu ga yema mxpxanex ga Yiriyigu gax ga Yac nagu rngx. R yematama mxpxanexar tuchigu nix ga nanggx ga Lab r natanxg. 26R Lab r poragac Yacna naca, r nhanagr: Taxac cux? R txc chox cuwomxx? R txc nhama cur uan cuyauxxrx chauxacgx quigag? 27R taxaccax chox cuwomxx r bexma cc quix? R yexguma chi mea nx chacuaxgu nax quixxchax r chi taxc cux ichamuchi r cux chi chapaxpne tutumax r rpamax. 28R woo ga yema chauxacg r chautaag r bai nx chachxcma namax quixmare. R nhama wxi i dux i naechitamare maxxrx quix. 29R taxuxma chox naguxcha ega chi chanaxwaxegu nax pex chadaix. Notr ngewax chtac r cunatar Tupana chamax nidexa, r nhanagr chox: Dcax, chox irxn! R tama chanaxwaxe i nuc Yacmax
49
GNESIS31,32
daawewa changexma nggrg. R yemaac ga Lab r naxcax nidauchigama ga nor tupanachicnaxg, notr taxuguma nx inayangau.
Yac r Lab ngmax inaxgag
43R yexguma ga Lab r Yacx nangx r nhanagr: Ngma cuxmaxg r chauxacg iyix, r ngma cuxacg r chautaag nix. R ngma carnrug r choxrg nix r guxma i nua nx cudaux r choxrg nix. Notr nhuxc taxacr chixex namax chax i chauxacg r ngneg? 44R nhuxmax r nua nax r ngx mea yigmax tanamexx nax ngxma yanaxoxcax i guxma i guxchaxg! nhanagr. 45R yexguma ga Yac r nanayaxu ga wxi ga nuta ga tac r yma nanatoxx. 46R nma ga Yac r natanxgx nhanagr: Guxma r nuta ne penade r wxigu penaxxchita! nhanagr. R nma ga natanxg r nuta ne nanade r yexma nanaxxchita. R nhuxchi guma nuta ga yexma xchitacxtawa nachibe ga Yac r Lab. 52R nma ga Lab r nhanagr Yacx: Dcax, daa nutag r wxi i cuaxrux nix i cuxcax r chauxcax nax taxucrwa yim nutax ichopetxcax nax taxacr chixex yigmax ixxcax. 53R cur oxi ya Abraar Tupana r chor oxi ya Nacar Tupana ta ixc r tx poxcxe ya
ngexerxxe i yixema ega tama yanguxeexgu i nhaa yigmax ixunetax nhanagr ga Lab. R yexguma ga Yac r yim Tupana ga nanat ga Isqui nx icuaxxcgagu inaxuneta. 54R nhuxchi ga Yac r yexma guma maxpnegu nanadai ga nhuxre ga naxnag r nhuxchi Tupanacax nanagu. R guxma ga natanxcax naca nax nachibexcax. R yemaac guxma nachibe r yexma maxpnegu napeg ga yema chtaxgu. 55R moxc paxmamaxchi r Lab narda r nataag r naxacg tx nimexg. R nhuxchi Tupanagagu mex tmamax naxuegu. R yemawena nachixanecax nategu.
Yac r Echa ngmax inarx
32
nma ga Yac r inixchigama. R namagu nx nangau ga nhuxre ga dauxcx ga Tupanaar orear ngerug. 2R yexguma Yac nx daxgu r nhanagr: Nhaag r Tupanaar churarag nix nhanagr. R yemacax Maanagu nanaxga ga yema 3R Yac r inanamuchitan nachica. ga nhuxre ga nor duxg nax Chear naanewa ga Edwa naxxcax nax naenex ga Echamax nx yanaxugxcax ga yma t nax nangux. 4R nhaa dexamax yma nanamug: Nhapegr t nx ya chauenex ya Echa: Cuenex ya Yac ya cur dux ixc r cux narmox. R mar nhuxre ya taunec r tr tut ya Labxtawa chayexma. R nhuxmax r mar nxna chaxx. 5R
1R
GNESIS32
50
chox nangexma i chauxnag i wocag r brug r carnrug r chor duxg iyatxg r ingexg. R ngemacax chaugpexegu cuxcax ngma chanamug i chor duxg nax cumax nx yanaxugxcax i nhaa chor ore nax mar chategux. R chierna mea chox cuyauxgu i ngxguma cuxtawa changuxgu, nhapegr t, nhanagr ga Yac. 6R yexguma mar Yaccax nawoeguxgu ga nor duxg, r nhanagrg: Mar naxtawa tangug ya cuenex ya Echa. R nma r t nua nax nax nmatama cux yadauxcax namax i 400 i nor duxg nhanagrg. 7R yexguma yemax naxngu ga Yac, r porac namu r naxoegax. R yemacax taxregu nayatoye ga nor duxg r nor carnrug r wocag r camrug. 8Yer nhaxgu narxn: Ngxguma Echa nua nguxgu r ngrchi nadaiaxgu i ngma wxitcum i duxg, r ngma totcum r yoxni nibuxm, nhaxgu narxn. 9R nhuxchi inanaxg ga nax nayumxx, r nhanagr: Pa Cori Pa Tupana ya Chor O xi ya Abraar Tupana r Chaunat ya Isquiar Tupanax, cuma r mar chamax nx quixu nax chor naanecax r chautanxgcax chategux r cuma r t mea choxna cudaux. 10Chama r taxuwama chame nax ngmac chamax cumecmax r aixcuma mea chox curngxeex. R yexguma noxri chaunatna chaxxuxgux r nhaatama Yurd i natwa chixegu r taxuxma chox nayexma r chor naixmenaxxicatama. Notr i
nhuxmax nax chategux r chox nangexma i taxretcum i mux i duxg. 11R nhuxmax r cuxna chaca r chanaxwaxe i chox cupox nxna ya chauenex ya Echa. R nx chamu er ngrchi nux tox nayadai r ngmac tx nadai ya chaxmaxg r chauxacg. 12Cuma r mar meama chamax nx quixu r t choxna nax cudaux nax ngmac taxuxma chox petx r ngmac i chautaag r nhama taxtpechinwa ngxmac ya naxnctexerx namuxchixcax, r ngmac dxwa taxucrwa tex yaxugxcax, yemaac nayumx. 13R yema chtaxgu r Yac r yexmatama nape. R nx nidaug ga naxnag r yematanwa nayadexechi ga naenex ga Echaar marerux. 14-15R nayamug ga 200 ga byig ga ingex, r 20 ga byig ga iyatx, r 200 ga carnrug ga ingex, r 20 ga carnrug ga iyatx, r 30 ga camrug ga yexwacax buexacx, r 40 ga wocag, r 10 ga wocaxacg ga yexwacax yaex, r 20 ga brug ga ingex r 10 ga brug ga iyatx. 16R nhuxchi nor duxgna nanamug ga wxitcumchig, r nhanagr nx: C, chapexegu namax pex, r pegna t piyxguetanx namax i wxitcumchig! nhanagr. 17-18R yema nxra inamuchix ga nor dux, r nanaxucuxe, r nhanagr nx: Ngxguma t cux iyangauxgu ya chauenex ya Echa, r cuxna nacaxgu: R texe nix ya cur cori, r ngext cux, r texarg nix i
51
GNESIS32
nhaa naxnag i quigagx, r cuma r t nhac cunangx: Pa Chor Cori ya Echax, r nhaa r wxi i cur mare nix i cuxcax nua namux ya cur du ya Yac. R nma r toweama ne nax nhacurg t nhanagr ga Yac. 19R yexgumarx ta ga yema tog ga duxg ga inamuchigx r nhanagr nx: Ngxguma t pex inangauxgu ya Echa, r ngmatama orex namax pexu! 20R nhapeg nx: Yac ya cuenex ya cux ngechac r toweama ne nax, nhapeg nx! nhanagr ga Yac. R yemaac nayaxucuxe ga yema duxg, yer nhaxgu narxn: Nhaa mareg i chapexegu chimugxmax t chanangxmxx ya chauenex. R ngmawena r chamaxchi t nx chadau. R bexmana ngmac t mea chox nayaxu, nhaxgu narxn. 21R yemaac ga yema mareg r nxra ngpexegu nayamug. R nma ga Yac r yexmatama nape ga yema chtaxgu.
Yac r wxi ga Tupanaar orear ngerux i dauxcxmax ng nawog
yematama ga chtaxgu r narda ga Yac, r tx namuchitan ga guxema taxre ga naxmax r yema taxre ga naxtax, r gum 11 ga naneg. R wxigu, namax ga guxma ga nor yemaxg, tx nimu nawa ga yema nat ga Yurdar nuxtamax ga Yabgu gax. 24R yexguma Yac nxicatama yma yaxchigu, r wxi ga dux namax ng nawog r
22-23R
nhuxmata yangunemare. 25Notr yema dux r nx nacuax ga tama Yacx nax naporamaex. R yemacax dxwa Yactachingu nidag, r nanatxchitachin ga yexguma ng inawoggu. 26R yexguma ga yema dux r nhanagr Yacx: Chox ingex er mar ningonecha! nhanagr. R yexguma ga Yac r nanangx r nhanagr: Ngxguma taxtma mex chamax cuxueguxgu, r taxtma cux chingex nhanagr. 27R Yacna naca ga yema dux r nhanagr: Taxac nix i cuga? nhanagr. R Yac nanangx, r nhanagr: Yac nix i chauga nhanagr. 28R yexguma ga yema dux ga ng namax inawogx, r nhanagr nx: Nhuxma r mar taxtma Yac nix i cuga. R Irau t nix i cuga i nhuxmax, er Tupanamax r duxgmax cug icuwog r tama chox quingex nhuxmata mex cumax chaxuegu nhanagr. 29R yexguma ga Yac r nx nxna naca r nhanagr: Nhuxma chanaxwaxe i chamax nx quixu r taxac nix i cuga? nhanagr. Notr ga yema dux r nanangx r nhanagr: Txc nx cucuxchax i chauga? nhanagr. R nhuxchi ga yema dux r yexgumatama Yacmax mex naxuegu. 30R yexguma ga Yac r Penugu nanaxga ga yema nachica. R ngma naga r Tupanachiwex chadau, nhaxchiga nix. R yemagu nanaxga yer nhanagr: R woo Tupanachiwex chadau, notr chamaxma nhanagr.
GNESIS33, 35
52
33
yexguma Yac r Echax nadaxgu ga yma nax ne naxx namax ga 400 ga nor duxg, r nma ga Yac r tx nitoye ga guxema naxacxg ngmax ga Le r Raquu r guxema taxre ga naxtaxg. 2R wixpexewa tx naxgxx ga naxtaxg
1R
tmaxacgmax, r guxemagwe ga Le ngxacxmax. R Lewe naxx ga Raquu namax ga ngne ga Yche. 3R nma ga Yac r nor duxgpexegu nix. R 7 expxcna nhaxtanegu nayangcuchi nhuxmata naenexar ngaicamna nangu. 4Notr ga Echa r Yaccax ninha r nxna nayanai xchi r nx nachxu. R ngmax naxauxe. 18R Yac, r yexguma Pad-Aranewa ma nx naxpet ne naxxgu, r taxux r mec Canaanewa nangu. R ane ga Chiquar toxmaxtawa nangu r yma nayexma. 19R 100 tachin ga dirugu naxcax nataxe ga wxi ga naane naxtawa ga Amru naneg. R nma ga Amru r Chiqu nanat nix. R nma ga Yac r yexma naxchig. 20R nhuxchi nanax ga wxi ga marear guchicax r Eru-Irau ga Irauar Tupanagu nanaxga.
Tupana r ane ga Betuwa mex Yacmax naxuegu
inaxchi nax Betugu cuyaxchixcax! R ngxma chauxcax nax i wxi i marear guchicax nagu ga yema nachica ga nawa cuxcax changx ga yexguma cuenex ga Echachaxwa quixxgu! nhanagr. 2R yexguma ga Yac r naxmaxgmax r guxma ga nor duxgmax nidexa, r nhanagr nx: penanxx i guxma i per tupanachicnaxg r nua penana nax nawogxcax! R nhuxchi peg pexaiyag r to i pexchiru i ngmataxgu picuxg! 3R ngx r paxa itaxchi nax Betuwa ixx! Er ngxma t chanax i wxi i marear guchicax naxcax ya Tupana ga guxwama ga ngext chaxxwa chox xmcc r chox rngxeexc ga wa chayexmagu yexguma guxchax nhanagr. 4R yexguma ga yema duxg, r Yacxtawa nanana ga guxma ga nor tupanachicnaxg r yema naxmaching ga nor tupanagar cuaxrug ixgx. R ane ga Chiquar ngaicamna rxxne ga carabyutgu Yac inanataxg ga yema tupanachicnaxg. 5R yexguma inaxchigu ga Betuwa nax naxxcax, r Tupana r guxma ga yema anegcx ga namawa yexmagxwa nananguxx ga mu nax tama Yac nanegwe nanggxcax. 6R Yac r guxma ga yema duxg ga namax ixx, r meama Canaanewa yexmane ga ane ga Lxgu ganewa nangug. R to ga naga r Betu nix. 7R yexma nanax ga wxi ga marear guchica r
35
1R
53
GNESIS35, 37
El-Betugu nanaxga, yer yexguma naeneechaxwa yaxxgu, r yma nix ga Tupana naxcax ngx. 9R yexguma Pad-Aranewa ne naxxgu ga Yac, r Tupana r Betuwa wenaxar naxcax nangox, r mex namax naxuegu. 10-11R nhanagr: Cuma r Yac nix i cuga. Notr i nhuxmax r mar taxtma ngma nix i cuga er nhuxmacrwa r Irau t nix i cuga, nhanagr. R yemawena ga Tupana r nhanagr: Chama nix ya Tupana ya guxtwa changexmax. R yamu ya cuneg r cutaag! R cuwa t nangox i wxi i nachixane r muxnetma ya aneg. R cutaagtanwa t nangexma i exgacg. 12R nhaa naane ga Abra r Isquina chaxx, r cuxna r ta chanax. R cuwena r t cutaagna chanax, nhanagr ga Tupana.
Iyu ga Raquu
16R yemawena r Betuwa inaxchi nax ane ga Efrtawa naxxcax. Notr yexguma Efrtax yangaicaggu r ga Raquu r ixraxacama. R tama mex ngx nangupet. 17R yexguma tama paxa yma naxraxacxgu r dxwa ngma ga yema ngr darux r ngx
yema nama ga Efrtawa nadaxgu ngx nataxg. (R guma ane ga Efrta r nhuxmax r Bergu naxga.)
Yac naneg
Yac naneg r 12 nixg. R guma Lewagc r Rub nix ga Yac nane ga yac. R naeneeg r Chimi, r Lew, r Yud, r Ichac, r Yebur nixg. 24R guma Raquuwaxgc r Yche r Byam nixg. 25R guma Raquutax ga Brawagc r D r Natar nixg. 26R guma Letax ga Chpawagc r Gyi r Ach nixg. R gumag nix ga Yac naneg ga Pad-Aranegu buex.
Isquiar yuxchiga
22,23R
nggrg: Yaxna naxn er to i yatx i cuxac cux naxra! nggrg. 18Notr ngma ga Raquu r mar ituraxchi r yaxna irng r: Benni nix ya yim xchana nggrg. Notr ga nanat ga Yac r Byamgu tanaxga. 19R yemaac nix ga nayux ga Raquu. R
37
2R
nma ga Yac r nanat ga Isquix nayadau ga Marwa. R guma ane r namuga. R rba nix ga wxi r Ebr nix ga to. R yexma nix ga naxchigx ga Abra r Isqui. 28R nma ga Isqui r nx nayexma ga 180 ga taunec ga yexguma nayuxgux. 29R yexguma mar nayaxchigu nix ga nayux r natanxgtanwa naxx. R naneg ga Echa r Yac r inanataxg. 1R nma ga Yac r Canaanegu naxchi ga ngext nanat ga Isqui paac taxchixgu.
Yche r naeneeg
27R
GNESIS37
54
taunec nx yexmagu, r nma r carnrugar darux nix wxigu namax ga naeneeg ga nanatxtaxg ga Bra r Chpawagx. R nma ga Yche r nanatmax nx nayarxugx ga naeneegchiga nax chixex naxgx. 3R nma ga Yac ga Iraugu gac, r porac Ychex nangecha guxma ga tog ga nanegar yexera yer yexguma mar nayaxgu ga Yac nix ga nabux ga Yche. R yemacax ga nanat r nx tanax ga wxi ga naxchiru ga mpax ga mexechix. 4Notr yexguma naeneeg nx icuaxchitangu nax nor yexera Ychex tangechax ga nanat, r yemacax Ychechi naxaie, r tama nx narmoxgcha. 5-6R wxi ga chtax ga Yche, r naxneg, r naeneegmax nx nixu ga yema naneg. Notr ga naeneeg r yexerac naxchi naxaie, yer ga Yche r nhanagr nx: Iperxne r t pemax nx chixu i ngma chauneg! 7R nagu chaxneg nax guxma i yixema r wxi i trgunecwa ingexmagx r nagoxctax. Notr i ngma choxr cta r ngr nechama inachicta r meama narto. Notr i ngma pexr ctag r ngma choxrx nachomaeguchi, r ngma choxr ctapexegu nayarmaxgtanchi r choxrx nicuaxxg nhanagr. 8R yexguma ga naeneeg r nanangxgag r nhanagrg: Exna cuma nagu curxngu r cuma t nix i tor exgac quixx r tomax t icucux? nhanagrg.
R yemaac yexerac naxchi naxaie naxcax ga yema naneg ga nx yaxux. 9R yemawena ga Yche r wenaxar naxneg. R yema r ta naeneegmax nx nixu, r nhanagr: Pemax t nx chixu r wena chaxneg. R ngma chaunegwa nx chadau ya axc r tauemac r 11 ga xtag r chapexegu nanangcuchitan r chox nicuaxxg nhanagr. 10R yexguma Yche nanatmax r naeneegmax nx ixuxgu ga yema naneg, r nanat r tanangaxchi. R nhatagr nx: Taxacchiga nix i ngma cuneg i tomax nx quixux? Exna cuma r nagu curxngu r cu r cueneeg r chama r t cupexegu tanangcuchitan nax cux ticuaxgxcax? nhanagr. 11R yemacax ga naeneeg r yexerac nixxchie. Notr ga nanat r bexma txica nagu tarxn ga yema nanegchiga.
Ychemax nataxeg ga naeneeg
wxi ga ngunexgu r ane ga Chiquar ngaicamna nax ga Ycheeneeg nax yexma max ne yadaugxcax naxcax ga nanatar carnrug. 13R yemacax ga nanat ga Irau, r Ychex nhatarg: Paxa cueneegwe rx r yadau i ya Chiquwa i carnrugna nadaugxwa! nhatagr. R nma ga Yche r tx nangx r nhanagr: Mar name, Pa Papx, r taxcma t ngma chax 14R tma ga Irau r nhanagr. tanangx, r nhatagr: c yadau
12R
55
GNESIS37
ya cueneeg r ngma carnrug! R nhuxchi nategu nax chamax nx quixuxcax nax nhuxc nangupetx! nhatagr. R yemaac Ebrwa inaxchi ga Yche ga Chiquwa nax naxx. 15Notr yexguma Chiquwa nanguxgu, r tama nx nacuax ga ngext nax nayexmagx ga yema naeneeg. R wxi ga ymacx yexma nx nangau, r nxna naca r nhanagr: Taxaccax cudau? nhanagr. 16R yexguma ga Yche r nanangx, r nhanagr: Chaueneegcax chadau. Tama nx cucux nax ngext yixx i carnrugna nadaugx? nhanagr. 17R nma ga yema dux r nanangx r nhanagr nx: Mar nixgachi i nua. R nx chaxngu r Dotwa nix nax naxx nhanagr. R yexguma ga Yche r naeneegwe narx nax naxcax yadauxcax. R Dotgu nx inayangau. 18R nma ga naeneeg r yxgu nx nadaug, r naxpa ga natanwa nax nangux r ng nixugcuxe ga nax yamaxgxcax. 19R ngmax nhanagrg: Dcax! Ya nix r ngma ne nax i ngma negechax. 20 R ngx tayamaxg, r nhuxchi wxi ya puchugu tayataxcuchig! R ngxguma Pap txna caxgu, r nhatagrg t: R wxi ya ai nanangx, nhatagrg t. R ngmac t nx tacuax r ngoxi aixcuma t yangug i ngma nanegg nhanagrg. 21-22R yexguma yemax naxngu ga Rub, r Ychex napox nxna ga naeneeg. R nhanagr nx: Tama name nax
yamx r nag ipenabaxx. R nhaa xmaxgu peyataxcuchimare, r taux i peyamx! nhanagr. R yema nhanagr ga Rub, yer Ychetwa nachog nax tama yamaxgaxcax r nanatcax nax nateguxxcax. 23Notr yexguma naeneegtanwa nanguxgu ga Yche, r nxna nanapug ga yema naxchiru ga mexechix ga nagu yacx. 24R nayayauxg, r yema xmaxgu nayataxcuchig. 25R yemawena r nartog r nachibe. R yexguma nachibeyane r yxgu nx nadaug ga Ismautanxg ga Yiriyianewa ne x. R nor camrutagu nayana ga pumrag r tuxunerug r pumra ga mra ga Eytuanewa nanax. 26R yexguma ga Yud r naeneegx nhanagr: Taxacwa tx namex nax yamx ya taenex r nax yacx i nor yu? 27R narmemae nix nax Ismautanxgx namax itaxegx r tama nax yamx, er taeneexchi nix nhanagr. R guxma ga yema tog ga naeneeg r mar nor me nix ga yema. 28R yexguma yema taxetanx yma chopetxgu, r Ychex natxuchig ga xmaxwa. R yema Ismautanxgx namax nataxeg ga 20 tachin ga dierucax. R yemaac Ychex Eytuanewa nagag. 29R yexguma nanguxgu ga Rub r yadaxgu ga yema xmaxwa, r mar nataxuma ga Yche ga yma aixepewa. R nma ga Rub r nor ngechamax ngchirugu nagug. 30R naeneegtanwa nax, r nhanagr nx: Ngma bux r mar nataxuma i ngma xmaxwa.
GNESIS37, 39
56
R taxac t chaxx i nhuxmax? nhanagr. 31R yexguma ga yema naeneeg r nanayauxg ga Ychechiru. R wxi ga carnru tx nimaxg r guxemagmax nanaduchara ga Ychechiru. 32R nanatxtawa nanamug nhax ga dexamax: Nx itayangau i nhaa naxchiru. R mea nx nadau r bexmana ngma yix i cunechiru! nhanagrg. 33R yexguma Yac nx daxgu ga nanechiru nax yixx, r nhanagr: Ngemac chaunechiru nix. R wxi i ai i drax nagu nawag r nanangx nhanagr. 34R yexguma ga Yac r ng nargutechiru, r nor ngechamax nanecax naxaure. R nhuxre ga yx naxauxecha. 35R guxma ga naneg r naxacg r nanataxxgtaax. Notr ga nma r tama nx nanayaxu. R nanecax naxauxama, r nhanagr: Chaunecax t chaxaure nhuxmatta chayux r naxtawa changu nhanagr.
Ychechiga r Putifmaxchiga
39
yexguma Ychex Eytuanewa nagaggu ga yema Ismautanxg, r wxi ga Eytuanecx ga Putifgu gac naxcax nataxe. R nma ga Putif r Eytuanecxar exgac ga Faraar darugeru nix. 2Notr ga Cori ya Tupana r Ychemax nayexma. R yemacax meama nx nangupet ga nor cori ga Putifchiwa. 3R yema nor cori r nx nicuaxchi nax Ychextawa nayexmax ga Tupana,
1R
yer guxma ga yema naxx, r meama inix. 4R yemacax ga nor cori r porac namax natax. R dxwa nor ngxeerux nayaxxx, r naxmexgu nanax ga guxma ga napatawa yexmax nax namax inacuxcax. 5R yexguma Ychemexegu naxxgu ga napata r nor yemaxg, r Cori ya Tupana r porac Putifx narngxee ga napatawa r naanewa r naxnagwa. 6R yexguma Yche mar nxna daxgu ga nor yemaxg, r nma ga Putif r mar taxucax naxoegax, r chibguxicatama narxn. R Yche r wxi ga ngextxc ga mechametc nix r yemacax nangcha. 7R yemacax ga naxmax ga Putif r dxwa ngx nangcha. R wxi ga ngunexgu r nggrg nx: Chamax namax! nggrg. 8Notr nma ga Yche r ngx naxo. R ngx nangx r nhanagr: Dcax, chor cori mar chaxmexwa nanangexmaxx i guxma i nor ngmaxg nax namax ichacuxcax. R nhuxmax chama nax chanuxmax, r taxucaxma naxoegax i nmax. 9R daa napatawa r taxema ya toguxe r chor yexera tix. R nma ya chor cori r taxuxma i taxac choxna nachuxu. R cuxicatama nix i tama nanaxwaxex nax cux chadux er naxmax quix i cumax. R ngemacax nhuxcrwa i taxacr chixex chaxx i nua napatawa ya chor cori
10Notr
r Tupanapexewa? nhanagr. ga ngma r gux ga gu r Ychex ichixeweecha ngunex nax ngxtagu naxxcax r ngmax
57
GNESIS39,40
namaxxcax, notr ga nma r tama nanangxrax. 11-12Notr wxi ga ngunex ga Yche r patagu naxcu nax yma purac naxxcax. R yma aixepewa r nataxuma ga to ga dux. R ngma r naxchiruwa iyachx, r nggrg nx: Chamax namax! nggrg. Notr ga nma ga Yche r inayago, r ngxmexwa nayaxchi ga naxchiru ga nxna yapux. 13-14R yexguma nx nadaxgux ga naxchiru ga ngxmexwa nax yaxchix, r ngr duxgcax ica. R nggrg nx: Dcax! Chaute nua nanaga i wxi i dux i Ebrutanx, r nhuxmax r tagu nua nidauxcrax. R nma r nux xgu chauxcax naxcu r chamax taax namax, notr i chama r porac aita chaxama. 15R ngxguma porac aita chaxxgu, r inayago. R ngemacax nua nanatax i nhaa naxchiru nggrg. 16R nhuxchi ga ngma r namax ingux ga Ychechiru nhuxmata yma xwa nangu ga ngte. 17R yexguma yma nanguxgu ga ngte, r namax nx iyaxu r nggrg: R ngma dux i Ebrutanx i nua cungexmaxx, r chor ucapugu naxcu r chamax taax namax. 18Notr ngxguma porac aita chaxxgu r inayago, r nua nanatax i nhaa naxchiru. 19R ngmac chamax nix i ngma cur dux i Ebrutanx nggrg. R yemax naxngu ga nma ga Putif r porac nanu. 20-21R nor duxgx namu nax Ychex yayauxgxcax. R nhuxchi exgac poxcuexe ga duxgtangu nayataxcuchig. Notr woo ga poxcupatawa nax nayexmax ga Yche
r Cori ya Tupana r naxtawa nayexma, r nx narngxee. R nx nanatauxchaxx nax yema poxcupataar exgac namax taxxcax. 22R yemacax ga nma ga poxcupataar exgac r Ychemexewa nanangex ga guxma ga yema poxcuexe nax namax inacuxcax. R Yche nix ga namax icux ga guxma ga purac ga yma. 23R nma ga yema poxcupataar exgac r taxucaxma txc nayadauux ga yema Ychemexewa yexmax, yer ga Cori ya Tupana r Ychex narngxee nax guxma mea iyaxxcax ga yema poxcupatawa.
Yche r nx nixu nax taxacchiga yixx ga taxre ga poxcuexe nagu negex
40
2R
yexguma Yche poxcupatawa yexmayane r wxi ga ngunexgu r Eytuanear exgacx nanuxeeg ga yema nor war baerux r nor poar rux.
1R
yemacax nma ga exgac r porac namax nanu ga yema taxre ga nor ngxeerug ga yema wmax baegxar exgac r yema poar rugar exgac. 3R yemacax yema poxcupatax ga Putifpatawa yexmaxwa nanamug. R yematama nix ga Yche nagu poxcux. 4R nma ga poxcupataar exgac r Ychex namu nax namax inacuxcax ga yema taxre ga exgacar ngxeerug. R nmag r mar muxma ga ngunexgu yexma napoxcue. 5R wxi ga chtaxgu r yema taxre ga poxcuexe r wxichig r naxnegg.
GNESIS40
58
R wxichig ga yema naneg r nx nayexma ga taxacchiga nax yixx. 6R moxc paxmama ga yexguma Yche natanwa yadaxgu, r nx nadau ga nax porac naxoegagx ga yema taxre. 7R yemacax nxna naca, r nhanagr: Taxaccax pemaechiwe? nhanagr. 8R nmag r nanangxgag, r nhanagrg: Ngewax chtac r taxnege. R tataxuma ya tex ya tomax nx ixuxe nax taxacchiga yixx i ngma nagu taxneggx nhanagrg. R yexguma ga Yche r nhanagr: Taux exna i Tupana yixx ya yim nangoxeec nax taxacchiga yixx? R chamax nx pexu i ngma peneg! nhanagr. yexguma ga yema wmax baegxar exgac r nxra Ychemax nx nixu ga naneg, r nhanagr: Chaunegwa r nx chadau ga wxi ga wamax. 10R yema wamax r narx r niyachig r tamaepx nix ga nachacx. R naxchacu r yema nachacuwa r naxo r nixarexe r nidau. 11R chama r chanange ga naxpx ga Fara. R wata chicawe, r yema naxpgu chanamai xgtx. R nhuxchi chamatama nxna chayaxwe ga Fara nhanagr. 12R yexguma ga Yche r nhanagr nx: Ngma cuneg r nhaxchiga nix: R ngma tamaepx i nachacx r tamaepx i ngunexchiga nix. 13R tamaepx i ngunexwa nanguxgu r nma ya Fara t cuxcax nangema r t cuxna naca nachiga i cur poxcu. R ngmawena r wena ngma
9R
puracwattama cux napuracxx. R cuma r t wena cunaxaxx ya Fara ngma noxri cunaxxrtama, nhaxchiga nix. 14R ngxguma ngmac t yanguxgu r chanaxwaxe i cux changechatmx. R choxna nacuaxchi, r Faramax chox ixu nax chox namuxchixcax i nua! 15R chama i Ebrutanx r chauchixanewa nix ga chox yagagx r nux chamax yataxegx. R taxucaxma txc nua poxcupatawa changexma, yer taxuxma ga chixex chax nhanagr. 16R yexguma yema poar rugar exgac nx ngu ga mexchiga nax yixx ga yema Yche ngoxeex ga nanegchiga r nhanagr: Chama r nagu chaxneg nax chauerugu chayangex ga tamaepx ga pexchicu ga po ga maixcurax. 17R guma pexchi ga dxtwaama cwa r nayexma ga naguxrax ga po ga maixcurax ga Faracax ixx. Notr nangug ga werig, r guma pexchi ga chauerugu chingecwa tanacauxg ga po nhanagr ga yema poar rugar exgac. 18R yexguma ga Yche r nanangx r nhanagr: R ngma cuneg r nhaxchiga nix: R yima tamaepx ya pexchi r tamaepx i ngunexchiga nix. 19R tamaepx i ngunexwa nanguxgu, r Fara t nanangug nax taxaccax cupoxcux. R t nanamu i nor purichag nax cux nawxnaxgxcax. R naixtanwa t cux nartuxg. R ngurucug t nanangxg i cuxune, nhaxchiga nix
59
GNESIS40,41
nhanagr ga Yche. 20R tamaepx ga ngunexguwena r ninguar taunecx ga Fara. R nanax ga wxi ga peta naxcax ga guxma ga nor ngxeerug. R yema duxg ga nxna naxugxpexewa, r Fara nanamu nax napexewa nagagaxcax ga yema war baerugar exgac r yema poar rugar exgac. 21R yema baerugar exgac, r wenaxar yematama puracwa nanamu. R wenaxar noxrirtama Farax nayaxaxexx. 22Notr ga yema poar rugar exgac, r nma ga Fara r nor purichagx namu nax nawxnaxgxcax yema Yche nx ixuxrx. 23Notr ga yema war baerugar exgac r tama Ychena nacuaxchi.
Yche r nx nixu nax taxacchiga yixx ga yema Faraneg
Pa Chor exgacx, r nhuxchaama nxna chacuaxchi nax nhuxc chixex chaxx yer taguma cumax nx chixuchiga ga wxi ga ngextxc ga porac chox rngxeec. R yexguma namax cunuxgu ga yema poar rugar exgac r chamax r ta cunu, r yema cur purichaar capitpatawa yexmax ga poxcuchicaxgu tox cumug. 11R wxi ga chtaxgu ga poar rugar exgac r naxneg, r chama r ta chaxneg. R wxichig ga yema nagu taxnegx r tama nx tacuax nax taxacchiga yixx. 12R yma poxcupatawa tomax nayexma ga wxi ga ngextxc ga Ebrutanx ixc. R nma r poxcupataar exgacar puractanx nix. R namax nx tixu ga toneg. R nma r nx nacuax ga taxacchiga nax yixx ga wxichig ga yema nagu taxnegex. 13R guxma ga yema tomax nx yaxuxrctama ningu. R chama r wenaxar chor puraccax chategu, notr ga yema chamc r purichag nanawxnaxg nhanagr. 14R yexguma ga nma ga Fara r Ychecax nangema. R yexgumatama Ychex poxcupatawa namuxchig. R mea niyoeru r mex ga naxchirugu nacuxuchi. R yemaac Farapexewa nax. 15R nma ga Fara r nhanagr nx: Ngewaxar chtaxgu r chox nangexma i wxi i chauneg. Notr tataxuma ya tex yangoxexxe nax . R nx taxacchiga yixx chaxnchigagu r cuma r nx cucuax nax cunangoxeex i naneg nax
41
yemawena r taxre ga taunec nangupet. R wxi ga chtaxgu r naxneg ga Fara. R nanegwa r taxt ga Nrucutgu nachi. 8R moxc ga paxmama r porac naxoegaxe naxcax ga yema naneg. R naxcax nangema ga guxma ga yema iyux r duxg ga nx cuaxchigx ga Eytuanecx. R nma ga Fara r namax nx nixu ga naneg, notr taxuxma ga yema yuex nx nacuax nax taxacchiga yixx ga yema naneg. 9-10R yexguma ga guma baerugar exgac r Faramax nx nixu r nhanagr:
1R
GNESIS41
60
taxacchiga yixx nhanagr ga Fara. 16R yexguma ga Yche r nanangx r nhanagr: Pa Chor exgacx, ngma r tama chawa nangexma, notr Tupana t nix ya cuxcax nangoxeec nhanagr. 17R yexguma ga Fara r Ychex nhanagr: Chaunegwa r taxt ga Nrucutgu chachi. 18R yma taxtwa nachchi ga 7 ga woca ga ingexchix r imexechix. R taxtanacwa maxne nanangxg. 19R yemawena nachchi ga to ga 7 ga woca i chixemarex r ixaexchix. R taguma nhuxgu nx chadau i woca i nangexgumaraxx i chixex i guxma i nua Eytuanewa. 20R yema wocag ga ixaexchix r ichixemarex, r yema 7 ga woca ga ingexx nagag. 21Notr ga woo yema woca ga ingexx nax nagagx, r aixrgumartama nixaexchi. R yexguma r chabai xchi. 22R yemawena r wena chaxneg. R yema chaunegwa r nx chadau ga 7 rexe ga trgu ga ixcux r imerex ga wxinewatama nguxx. 23R yemawena yemanewatama nangux ga to ga 7 rexe ga trgu ga ingecux r buanecmax ipagx. 24R yema 7 rexe ga ipagx, r yema imerexex nagag. R nhaa taxre i chauneg, r ngma chor duxg i iyuexmax nx chixu, notr taxuxma i ngma yuex r nx nacuax nax nangoxeex nax taxacchiga yixx i ngma taxre i chauneg nhanagr. 25R yexguma ga Yche r Farax nangx, r nhanagr: Pa Chor exgacx, ngma taxre i cunegg r
wxitama i nchiga nix. R Tupana r cumax nx nixu i ngma t naxx r t ngux i yixcamaxra. 26R ngma 7 i wocag i imexechix, r 7 ya taunecchiga nix. R ngmachigatama nix i ngma 7 rexe i trgu i mexechix. R ngma taxre i cuneg r ngmachigatama nix. 27R ngma 7 i woca i ixaexchix r ichixemarex ga yema togar wixweama chchix, r 7 ya taunecchiga nix. R ngmachigatama nix i ngma 7 rexe i trgu i buanecmax ipagx. R ngma r nx nixu nax 7 ya taunec t nangebanex, r t taiya ngx. 28R ngmachiga nix i Tupana cumax nx ixux, Pa Chor exgacx. R ngmac t nanax ya Tupana. 29R 7 ya taunec t naxbane i guxma i Eytuanewa. 30R ngmawena r 7 ya taunec t nangebane. R ngma nax nhuxre ya taunec t porac taiya ngxgagu, r duxg r t dxwa nx narngmae ga guma taunecg ga nagu naxbanec ga Eytuanewa. R ngma taiyagagu r guxwatma guxchax nangu ya nhaa nachixanewa. 33R ngemacax Pa Chor exgacx, r name nix nax naxcax cudaux ya wxi ya yat ya nx cuaxchic nax naxmexgu cunaxxcax i nhaa nachixane. 34R name nix nax nx cuxunetax i tog i exgacg nax gux anegu yaxgtanxcax, i nhaa nachix r ngmac gux i duxgtanwa yadeetanxcax i trgu. R ngxguma tex 5 wetax i trgu tx ngexmagux, r wxi t nix i cuxcax nayauxgx r
61
GNESIS41
namax nanguxgx. R ngxguma yexera nx ngexmagu i duxg r yexera t cuxcax nayauxg. 35R ngmac t nix i nanutaquexex i trguwetax i nagu ya yima 7 ya taunec ya nagu namuc i trgu. R nhuxchi name i wxichig ya anewa ngxmax i trgupatagu namax nanguxg nax ngma cuma namax icucuxcax nax duxg tayauxgxcax i ngxguma taiya nguxgu. 36R ngmac i ngma trgu r t mea namax nanguxg naxcax i cuchixane nax tama taiyamax nayuexcax i duxg i ngxguma nanguxgu ya yima 7 ya taunec ya nagu t nangebanec i nua Eytuanewa nhanagr ga Yche.
Yche r exgacx ningucuchi ga Eytuanewa
yema Ychear ucuxe r Faracax name, r nor ngxeerug r ta nor me nix. 38R yemacax ga Fara r nhanagr nor duxgx: Ngext chi nx iyarngaux i to i yat i nhaa Ycherx Tupanax nawa ngxmax? nhanagr. 39R yexguma ga Fara r Ychex nhanagr: Dcax, r nataxuma i cux ryexerax nax nx nacux, er cuma nix i Tupana cux nx cuaxeex i guxma i ngma nagu chaxnegx.
40R cuma t nix i chapatamax icucux. R guxtma i chor duxg r t cuga naxne. R chaxica ttama nix i cux charyexerax er chama r nhaa nachixanear exgac chix. 41Dcax, nhuxmax r chama r cux chaxuneta nax cuma t exgac
37R
quixx i guxma i nhaa Eytuanewa nhanagr. 42R yexguma yema nhaxgu ga Fara r ngmexewa ngx nanangoxochi ga nor nera ga cuaxrux ngwa yexmac, r Ychemexewa ngx ningucuchi. R nhuxchi nor duxgx namu nax mexechix ga naxchirugu yacuxeegaxcax, r irumax naxchaggaxcax. 43R yemawena r nhuxchi nayamue nagu ga guma cru ga Faraar cruweama xne ga cowaru itchigne. R duxgx namu nax napexewa nhaxmax aita naxex: Penaxchica! nhaxmax. R yemaac nix ga Yche ga guxma ga Eytuanemax inacux. 44R nhuxchi ga Fara r nhanagr Ychex: Chama nax Eytuanear exgac chixx, r cuxna chaxga nax cuxmexwa nangexmax i guxma i Eytuane nhanagr. 45R yexguma ga Fara r Eytuanecxgamax Ychex naxga. R Chfachi-Panagu nanaxga. R nhuxchi nanaxxmax ngmax ga Achen ga chacherdte ga Putifraxac. R nma ga ngnat r ane ga ar chacherdte nix. R yemaac nix ga Yche ga Eytuanear exgac yixx. 46R nma ga Yche r 30 ga taunec nx nayexma ga yexguma Fara ga Eytuanear exgacpexewa nagaggu r nma ga Fara namcx yangucuchixeegu. R nma ga Yche r Farax narmox r inaxchi. R guxma ga Eytuanegu nixgchig. 47R 7 ga taunecgu r meama nayae ga trgu r porac naxbane ga guxwama ga Eytuanewa. 48R nma ga Yche r 7
GNESIS41,42
62
ga taunecgu nananutaquexe ga guxma ga yema trguwetax ga exgacna x ga Eytuanewa. R wxichig ga anewa yexmane ga exgacar trgupatagu namax ninguxchig ga yema trgu ga guma anena ngaicamax ga naanewa nabuxgx. 49R Yche r nananutaquexe ga trgu, r nhama taxtpechinwa ngxmac ya naxnechictexewarx ixx ga nax namuxchix. R yema nax namuxchixgagu r dxwa tama nixug. 50R naxpa ga nax inaxgx ga nax nangebanex, r mar Ycheax itaxrexac ga naxmax ga Achen. 51R guma yac ga nane r Manachgu nanaxga yer nhanagr: Tupana r chox nx inayarngmaxx i guxma ga yema guxchaxg ga chox ngupetx r nhuxmax r mar tama chautanxgcax changecha, nhanagr. 52R guma rbumaec ga nane r Efragu nanaxga, yer nhanagr: Tupana r nhaa nachixane i nawa ngx chingexwa choxna nanamu ya chaune, nhanagr. 53R nangupet ga guma 7 ga taunec ga nagu trgu muxchic ga Eytuanewa. 54R inaxg ga guma 7 ga taunec ga nagu ngebane nguc, yematama Yche nx ixuxrx. R guxma ga tog ga nachixanewa r porac taiya nangux. Notr ga Eytuanewa r tama taiya nangux, yer nayexma ga nab ga namax nanguxgx. 55R yexguma yema Eytuanecx mar iguxbggu, r Faraxtawa nax nax trgu nxna
tayacagxcax. R yexguma ga nma ga Fara r guxma ga Eytuanecxmax nx nixu r nhanagr: Ya Ychextawa pex, r penaxx i ngma nma pemax nx yaxux! nhanagr. 56R yexguma mar guxma ga Eytuanewa nangebanegu, r nma ga Yche r nayawxnag ga guma trgupatag nax yema Eytuanecxgx namax nataxexcax, yer niyexeraguchig ga nax nataiyaex ga duxg. 57R guxma ga nachixanegwa ne nax ga duxg nax Eytuanewa naxcax nataxegxcax ga nor trgu ga Ychextawa. Yer taxuxma ga to ga nachixanewa nayexma ga nab.
Eytuanewa nax ga Ycheeneeg
42
yexguma Yac nx cuxchigagu ga Eytuanewa nax nayemax ga trgu, r nanegx nhanagr: Taxac nua pexe i peg nua perdaunmarex? 2R chamax nx nixugg r Eytuanewa nax nangemax i trgu. R ngma pex nax trguta peyataxegxcax nax ngmac tama iyuexcax! nhanagr. 3R nhuxchi 10 ga Ycheeneeg r Eytuanewa nax nax trguta yataxegxcax. 4Notr ga Yac r tama nanaxwaxe ga nane ga Byam ga Ycheenex yma nax naxx, yer nagu narxn r ngrchi taxacr chixex yexma nx nayaxpet. 5R naneg ga Yac ga Iraugu gac r tog ga taxetanxtangu naxg, yer guxma ga Canaanewa r taiya 6R Yche nix ga exgac nangux. ixc ga Eytuanewa, r nma nix ga
1R
63
GNESIS42
duxg ga tog ga nachixanewa ne xx namax nataxex ga trgu. R yexguma naeneeg naxtawa nguggu, r napexegu nhaxtanegu nanangcuchitan. 7R nma ga Yche r naeneegx nacuax ga yexguma nx nadaxgux, notr tama ng nx nacuaxeeneta. R nugac naeneegna naca, r nhanagr: R pemax, r ngext ne pex? nhanagr. R nmag r nanangxg r nhanagrg: Toma r Canaanewa ne tax, r trgu nuata tayataxeg nhanagrg. 8R nma ga Yche r naeneegx nacuax, notr ga naeneeg r tama Ychex nacuaxg. 9R yexguma ga Yche r nxna nacuaxchi ga yema pa nagu naxnegx ga naeneegchiga ixx. R nhanagr nx: Pemax r tochixanear ngugtaerug pexg. R pema r nua ngugtaewa pex nax naxcax pedaugxcax nax ngext pex natauxchax nax toechita pichocuxcax nawa i nhaa naane nhanagr. 10R nma ga naeneeg r nanangxg r nhanagrg: Tama nix, Pa Corix. Toma i cur duxg r trguar taxewa nua taxmare. 11R guxma i toma r wxitama nix ya tonat. R duxg i mex tixg. R taguma ngugtaerux tixg nhanagrg. 12Notr ga Yche r nhanagrama: R tama aixcuma nix i ngma. R pema r nua pex nax naxcax pedaugxcax i ngext pex natauxchax nax toechita pichocuxcax nawa i nhaa naane nhanagrama. 13Notr nmag r nanangxg r nhanagrg: Toma i cur duxg
r 12 tixg i togenex. R wxitama tix ya tonat, r Canaanegu nix i taxchigx. R yim toenex ya rbumaec r ngxma tonatxtagu narxux, r guma nai ga toenex r mar nataxuma i toxtawa nhanagrg. 14Notr nma ga Yche r wena nhanagrama: Pema r ngugtaewa nua pex. 15R nhuxmax r t pex chax, r Faragagu pemax nx chixu r taxtma nua pewoegu ega tama nua penagaragu ya yim peenex ya rbumaec. 16R wxe tegu nax tayagaxcax! R yxema nux rchoxe r t tapoxcue. R ngmawa t nx chacuax r aixcuma yix i ngma chamax nx pexux. R ngxguma taxtma aixcuma yixxgu, r ngmawa t nx chacuax nax ngugtaewa nua pexmarex. R Faragagu pemax nx chixu i ngma nhanagr. 17R yexguma ga Yche r poxcupatagu nanawocu tamaepx ga ngunex. 18Notr yema tamaepx ga ngunexguwena r nhanagr nx: Chama r Tupanax chamu. c nhac t penax! R ngxguma t nix i taxtma pex chadaix. 19R ngxguma aixcuma mex i duxg pexggu, r chanaxwaxe i wxi i peenex nua poxcupatawa petax. R nhuxchi i pema i tama poxcuexe r mar name i petanxgcax pewoegu namax i per trgu nax ngma nangxgxcax. 20R nua penaga ya yim peenex ya rbumaec! R ngmac t nx chacuax r aixcuma yix i ngma nx pexux. R ngxguma taxtma nua penagaxgu, r t peyue nhanagr.
GNESIS42,43
64
R yexguma ga nmag r: Ng nhanagrg. 21Notr ga wxichig r ngmax nhanagrg: Aixcumaxchi porac chixex namax tax ga taenex ga Yche. Yer woo nx nax idaux nax ngx yangex, notr tama naga taxne ga yexguma tx nacaaxgu nax tx nangechatmxcax. R ngemacax nix i nhuxmax taxcax nangux i nhaa guxchax nhanagrg ngmax. 22R nma ga Rub r naeneegx nhanagr: Chama r mar pemax nx chixu nax tama chixex namax pexgxcax ga guma buc, notr tama chauga pexnecha. R ngma nix i tr natan ga nax nayux nhanagr. 23Notr ga nmag r tama nx nacuaxg nax Yche r bexma nx naxnx, yer ga Yche r Eytuanecxgawa namax nidexa r to ga dux r Ebrugawa naeneegmax nx nixuchig ga yema Yche namax nx ixux. 24R yexguma ga Yche r nxna nixgachi r yma nayaxaxu. R yexguma wenaxar naeneegtanwa naxxgu, r namax nidexa. R Chimix nigagachi r naeneegpexewa purichax namu nax yanai xgaxcax. 25R yemawena nor duxgx namu nax trgumax yaxcugaxcax ga naeneegar chacug. R yema diru ga naeneeg nxna ngx gc, r nanamu nax yexmatama nor chacuggu ngx yaxchigxcax. R nhuxchi nor duxgmax nx nixu nax naeneegar namawax ga na nxna ta naxgx. R yemaac nanaxg ga nor duxg. 26R yexguma ga
nmag ga naeneeg r nor brutgu nananug ga nor trgupg, r nix. 27R yexguma nawa nanguggu ga yema nachica ga nagu napegchax, r wxi ga natanwa r nayawex ga nor chacu nax nor brux nachibxxcax. R yema chacuaxgu ngx nayangau ga nor diru. 28R naeneegmax nx nixu, r nhanagr: Dcax, chox ngx nateguxg i chor diru. R nua chor chacuwa ingexma nhanagr. R yexguma ga yema tog r guxma porac nabai xchixg. R mumax niduxruxe, r ngmax nhanagrg: Taxac nix i tamax naxx ya Tupana? nhanagrg. 29R yexguma Canawa nanguggu, r nanat ga Yacmax nx nixuge ga guxma ga yema nx ngupetx. 36R yexguma ga Yac ga Iraugu gac r nanegx nangx, r nhanagr: Pema r ngmama chox peguxnexexe. R Yche r mar nataxuma i tatanwa. Chimi r ta mar nataxuma. R nhuxmax r ngmatma peyaga ya Byam. R guxguma r chama nix i ngx chingex nhanagr ga Yac.
Eytuanewa Byamx nagag
43
1R Canaanewa r niyexeraguchig nax taiya ngx. 2R yexguma mar nx naguxgu ga nor trgu ga Eytuanewa ne nangegx, r nma ga Yac r nanegx nhanagr: Wenaxar ngma Eytuanewa pex nax wenaxar
65
GNESIS43
to i tr trgucax peyataxegxcax! nhanagr. 3Notr ga guma nane ga Yud r nanangx, r nhanagr: Pa Papx, notr ga guma exgac r ngxwama toxna naxga r nhanagr: R ngxguma taxtma nua penagaxgu ya yim peenex ya rbumaec, r noxtacma ngexrma i nua nax pexx, nhanagr tox. 4R ngemacax tanaxwaxe i Byam towe cunamu. R ngxguma towe cunamuxgu, r mar name nax ngma . 5Notr ngxguma trguwa taxx taxtma ngma cunamuxgux, r taxtma ngma tax. Yer meama tomax nx nixu, r nhanagr: R ngxguma taxtma nua penagaxgu ya yim peenex ya rbumaec, r noxtacma ngexrma i nua nax pexx nhanagr tox. 6R yexguma ga nma ga Yac ga Iraugu gac, r nhanagr: Txc porac chixex chamax pexe? R txc ga namax nx pexux ga yema yat ga pex nax nangexmax ya nai ya peenex? nhanagr. 7R nma ga naneg r nanangxgag r nhanagrg: Yer nmatama nix ga tochigacax r tatanxgchigacax nacax. R nhanagr tox: Tamaxx ta ya penat? R pex nangexmax ya nai ya peenex? nhanagr tox. R toma r tanangx ga yema toxna nax nacax. R nhuxcrwa chi i nx tacux nax nma r: Nua penaga ya peenex, nhaxmax tox nangxx? nhanagrg. 8R yexguma ga Yud r nanat ga Iraux nhanagr: R ngxguma tama taiyamax iyuechaxgu, r c towe namu ya
yim toenex! R chama ttama nxna chadau, r nhuxmax ttama itaxchi. R ngmac taxtma taiyamax tayue i yixema r toxocg. 9R chama ttama nix i nxna chadaux ya Byam. R ngxguma taxac nx ngupetxgux, r chama ttama nix i chanangenagx i ngma guxchax. R ngxguma taxtma cuxcax chanateguxeexgux, r guxgutma cupexewa chachixexgu. 10R ngxguma chi tax nua tox cunxcxgu, r mar chi taxreexpxcna ngma tax r tawoegu nhanagr ga Yud. 11R yexguma ga nma ga nanat, r nanangx r nhanagr: Ngxguma nataxuxgu nax taxacmax penangxmxx ya yim exgac ega Byam tama pewe rxxgu, r nhac t penax: R per chacuggu nor mare ngma t pinge! ma penana i ngma ngmaxg R ng i mexg i tr naanewa ixx, ngxgumarx i chaxnerux, r pumra, r mra, r ira, r carabyu r amduaar o! 12R ngma diru ga noxri yma ngx pengec r wenaxar ngma ngx pinge nax nxna ngx pexxcax! Yer ngrchi nate r yemacax per chacuggu ngx nanucucrax. R nat nai i ngxgumaepx i diru ngma ngx pinge nax to i trgucax petaxegxcax!
13
R c ipexchi r peyaga ya peenex r wenaxar peyadaux i naxtawa i ngma exgac! 14R chanaxwaxe ya Tupana ya guxma nx tauxchac nxna naxn ya yim exgac nax nx pengechatmxgxcax, r
GNESIS43
66
nanguxuchixxcax ya yim peenex ya Chimi, r taxuxma nx ngupetxcax ya Byam. R ngxguma Tupana naxwaxegu nax changenex, r mar name nax ngmac yixx nhanagr ga Yac. 15R yexguma ga naneg r nanade ga yema mareg r guxma ga yema diru ga yangegchax. R inayagag ga Byam r yemaac Eytuanewa nax. 19R yexguma guma ga Yche nawa puracnewa nanguggu, r yema yat ga napatamax icuxmax nidexag, r nhanagrg nx: 20R yexguma noxri nua taxxgu, Pa Corix, r aixcuma trguwa nua tax. 21Notr yexguma tawoegugu r yema tayapegxwa tanguggu, r tayawg ga tor chacug r wxichig ga tor chacugu ngx itayangaug ga yema diru. R guxcma iyexma. R nhuxmax r nua ngx tange nax ngx tateguxxcax. 22R nhuxmax r yexerac i diru nua ngx tange nax to i trgucax tataxegxcax. Notr tama nx tacuax ga tex tor chacuggu nax ngx nucux ga yema diru ga noxri nua ngx tangec nhanagrg. 23R yema Ychepataar darux r nanangx r nhanagr: Perchianeg, r taux i pemuex! R yim per Tupana ya penatar Tupana ixc nix ga per chacuggu ngx nuc. Yer chamatama ngx chayaxu ga yema diru ga ngx pexgc ga yexguma nua pexxgu nhanagr. R yexguma ga guma yat r Chimix namuxchi r yema naeneeg yexmagxwa nanaga. 24R
nhuxchi Ychepatawa nanagag ga guxma ga yema naeneeg. R dex nxna tanax nax yayauxgcutxcax. R nor brug r ta nayaxwemg. 25R yexguma ga yema naeneeg r nanamexx ga mareg, r Ychex nananguxeeg ga nor puracwa nax ne naxx. Yer nx nacuaxg nax tocuchigu t namax nachibx. 26R yexguma napatawa nanguxgu ga Yche, r nma ga naeneeg r napexegu nhaxtanegu nanangcuchitan. R nhuxchi nxna nanana ga yema mareg ga yma nx nangegx. 27R nma ga Yche r nxna naca, r nhanagr: Nhuxc pex naxpetx? R nhuxc tx naxpetx ya penat ya yxe ga chamax tx pexuchigaxe? Nhuxma r ta tamaxx? nhanagr. 28R naeneeg r wenaxar napexegu nanangcuchitan, r nhanagrg: Pa Tor exgacx, tma ya tonat r taxuxma tx naxpet. R tamax ta nix nhanagrg. 29R yexguma ga Yche r ngcwaguama nadawen, r nx nadau ga Byam ga naeneexchi ixc ga nawac. R nhanagr: R yim yixx ya peenex ya rbumaec ga chamax nx pexuc? R Tupana cux rngxexe, Pa Chaunex! nhanagr. 33R yexguma ga Yche r naeneegx nartogxx. R guma ryamaecwa inanaxg nax natogxx r nhuxmata guma rbumaecwa nangu. R guxma ga naeneeg r porac nabai xchixg r ng nardauntanchi.
67
GNESIS44
44
yemawena ga Yche r bexma yema yat ga napatamax icuxx namu, r nhanagr: Trgumax mea nx yaxcug i nor chacug i ngma duxg! R ngxmatama wxichigar chacugaxgu ngx nanu i nor diru! 2R ngxgumarx ta i chor axepx i dirumnaxcax, r ngma rbumaex i naeneear chacuaxgu t cuyaxcuchi ngmax i ngma diru i trgutan ngx inaxgc nhanagr. 3R moxc ga yexguma noxri iyanagxgu ga axc, r Yche inanamuchitan ga naeneeg namax ga nor brug. 4-5R yexguma tata yxwa nanguggu, r Yche r nor duxx namu, r nhanagr nx: Nawe nang i ngma duxg! R ngxguma nx icuyangaxgu, r nhacugr t nx: R txc i chixexmax penateguxx i ngma mex i chor cori pexcax x? R txc naxcax pengx i ngma chor coriar axepx i dirumnaxcax i nawa naxaxex r nawa nx nacux ega taxac i xgux ngupetxgux? R ngmac porac chixex pexe, nhacugr t nx nhanagr ga Yche. 6R yexguma Ychear dux naeneegx iyangaxgu, r yematama ore ga Yche namax nx ixuxctama nx nixu. 7R nmag r nanangxg, r nhanagrg: Txc ngema nhacurg tox? R
1R
itayangaugc, r mar pex ngx tawoeguxx. R nhuxcrwa nagu perxnex nax per coripatawa naxcax tangx i nor dirum rexna 9 R c tayux ya yxema nor iru? tmaar chacuwa nx icuyangauxe i ngma axepx! R woo i toma r ta per puractanx t tixg nhanagrg. 10R yexguma ga yema Ychear dux r nhanagr: Ngma pema nx pexuxcma t pemax chanax. Notr ya yxema tmaxtawa nx ichayangauxe i ngma axepx, r yixexica ttama tix ya chor duxx ixxe. R yxema taxuxma i chixex gxe r t tx chingexg nhanagr. 11R yexguma ga wxichig r paxa nananu ga nor trgupx, r nayawg. 12R yexguma ga yema Ychear dux r wxichigar chacugu nidaugchig. R yema ryamaexar chacuwa inanaxg nhuxmata rbumaexar chacuwa nangu. R Byamar chacugu nix ga nx iyangaux ga yema axepx. 13R yexguma ga guxma ga yema ngeneeg r nor ngechamax ng nargutechirug. R nhuxchi wxichig nor brutgu nananug ga nor trgupg, r gumatama ane ga Yche nawa yexmanecax nawoegu. 14R yexguma Ychepatawa nanguggu ga Yud namax ga naeneeg, r nma ga Yche r napatawatama nayexma. R ga naeneeg r napexegu nhaxtanegu nanangcuchitan. 15R yexguma ga Yche r nxna naca, r nhanagr: Taxac nix i pexx i pemax? Tama exna nx pecuax nax tx
toma r taguma ngma tax. 8R yexguma noxri nua taxxgu, r yema diru ga tor chacuggu ngx
GNESIS44
68
chacuaxamax ega taxac ixxgux? nhanagr. 16R yexguma ga Yud r nanangx, r nhanagr: Taxacx chi cumax tixugx? R nhuxc chi cuxcax tanangoxeex nax tox cuyaxxcax nax tama toma yixx nax cux tangx? Bexmana Tupana r tor chixexgagu tox napoxcue. R daxeg tixg, r guxma i toma r cur duxgx tox ixgxx wxigu namax ya yim axepxx naxtawa nx ipeyangauxc nhanagr. 17Notr ga Yche r nanangx r nhanagr: Taxucaxma guxma nua tarcho. R yim axepxx naxtawa nx iyangaucxicatama t nix ya chor puracrux ixc. R pema r mar name i penatcax pewoegu. R taxetma pex tachixewe nhanagr.
Yud r Byamtwa nachog
Byam. Er ngxguma tama towe naxxgu, r taxucrwatma exgacxtawa tangug, nhatagrg tx. 27R tma ga tonat r nhatagr tox: Pema r meama nx pecuaxg ga yema chaxmax ga Raquu r taxrexicatama nix ga ngne. 28R wxi r mar choxna inayartaxu, r yexgumacrwa mar taguma nx chadau. R nx chacuax r aixcuma yixx ga ai nax nangx. 29R nhuxmax ega choxna peyagaxgu ya yim chaune ya Byam, r ngrchi taxacr chixex nx petxgu, r pegagu t nix nax ngechamax nayux i nhaa yaxgux, nhatagr ga tonat. 30-31R ngemacax cumax nx chixu ya tor pap r poracxchima nx tangecha ya yim tmane ya buc. R ngemacax i nhuxmax ega tama tomax nateguxgu, r tma ya tonat r t tayu ega tama tomax nanguxgu. R ngmac togagu t nix i ngechamax nayux ya yim yac ya tonat. 32R chama r tmamax nx chixu ga chor pap r chama ttama nxna chadau ya yim toenex ya rbumaec. R nhachagr ta tx: R ngxguma tama cuxcax chanateguxgux, r chama t nix i guxgutma chayangex i ngma guxchax, nhachagr tx. 33R ngemacax cux chacaax, Pa exgacx, nax chama waxi nux cuxtagu charxx nachicx ya yim chauenex ya rbumaec. R c yamu i nma nax naeneegmax nateguxcax! nhanagr ga Yud.
yexguma ga Yud r Ychecax nix, r nhanagr nx: Pa Chor Corix, r cux chacaax r chox irxn! R taux i chamax cunux, er nx chacuax nax cuma r mar Farartama quixx! 24R yexguma noxri nua tayawoeguxgu, r tonatmax nx tixu ga guxma ga yema tomax nx quixux. 25Notr yexguma mar naguxgu ga tor trgu r tonat r wenaxar nua tox tamug nax nua trgucax tayataxegxcax. 26Notr ga toma r tmamax nx tixu ga yema cuga, r nhatagrg: Taxuacma ngma tax ega tama towe naxxgu ya yim toenex ya rbumaec ya
18R
69
GNESIS45
45
dxwa ga Yche r mar tama yaxna namax naxn ga nax naxauxchax ga nor duxgpexewa. R yemacax nor duxgx tagac nhanagr: Guxma i pemax, r pechox i nua! nhanagr. R nxicatama naeneegmax yma nayaxchitan. 2R porac naxaxu. R yema nax porac naxaxux, r guxma ga Eytuanecx ga exgacpatawa yexmagx r nx naxne. R dxwa Faraxtawa nanguchiga ga yema. 3R nhuxchi ga Yche r naeneegx
1R
nhanagr: Chama chix i Yche. R tamaxx ya pap? nhanagr. R nma ga naeneeg r porac nabai xchixg, r taxuxmaama nanangxgga. 4Notr ga Yche r naeneegx nhanagr: c nmaxra pex! nhanagr. R yexguma ga yema naeneeg r naxtawaama nax. R nma r nhanagr nx: Chama nix i peenex ya Yche chixx ga pema Eytuanegu chamax petaxegx. 5Notr tama chanaxwaxe i penax xchitan r pegchitama pexaie naxcax ga yema chamax nax petaxegx. Yer Tupana nix ga woetama pepexegu nua chox muc nax tama taiyamax peyuexcax. 6R nhuxmax r mar taxre ya taunec nix nax taiya ngx i nhaa nachixanewa. R nhuxmax r 5 ya taunecama nayax i nagu taxuxtma i nanet rxx ega woo itoegu. 7Notr Tupana nix ya pepexegu chox imuc nax
ngmac tama taiyamax peyuexcax r yaxgxcax i petaag i nhama i naanewa. R ngmac tama nagu perxneyane r Tupana chaugagu pex namaxexexe. 9 c, paxa pewoegu i tmaxtawa ya pap, r nhapeg tx: R cune ya Yche r nhanagr: Tupana r exgacx chox ningucuchixexe nax Eytuanemax ichacuxcax! R paxa nua nax r chox yadaux! 10R Gochanewa t cungu wxigu namax i cuneg r cutaag r cuxnag r guxma i ngma cux ngexmax. R ngmac t chor ngaicamna cungexma. 11R nua r t na pexna chax i cuma r guxma i cutanxg nax taxuxma pex taxuxcax. Er 5 ya taunecama nayax nax taiya t ngx, nhapeg tx ya pap. 12R chauenex ya Byam r guxma i pema nix i nx pexnex nax chamatama ngma nhachax pex. 13R papmax nx pexu nax chama chixx i exgac i nua Eytuanewa! R tmamax nx pexu i guxma i nua nx pedaux nax nhuxc chauga naxnex i duxg! R paxa pewoegu r tx peyaga ya pap! nhanagr. 14R yexguma ga Yche r naenex ga Byamna nanai xchi r naxaxu. R yexgumarx ta ga Byam r naxaxu r Ychena nanai xchi. 15R nhuxchi ga Yche r guxma ga naeneegx nachxu, r naxauxcma nxna nanai xchichig. R yemawena ga naeneeg r mar tama namuecma namax nidexag. 16R dxwa Faraxtawa nanguchiga nax yma Ychextawa nax nangugx
GNESIS45,46
70
ga naeneeg. R nma ga Fara r nor ngxeerug r porac nataxg. 17R yexguma ga Fara r nhanagr Ychex: Namax nx ixu i cueneeg r nor brug yamexg r paxa nachixanecax nawoegu i Canaanewa! 18R paxa nua tx nagag ya penat r guxma i petanxg! R chama r t txna chanax i ngma rmemaex i naane i Eytuanewa ngxmax. R nua r t mex tangxg r taxuxtma tx nataxu. 19R namax nx ixu i cueneeg r nmacx ya crug ya brug itgne ne yangeg nax yimaggu nua tx nagagxcax ya naxmaxg r naxacg r penat! 20R taux i nor naanecax naxoegagx! Er nua Eytuanewa r ngma rmemaex i naane r noxrg t nix nhanagr. 21R yexguma ga Yche r nanax ga yema Fara namax nx ixux. R naeneegna nanax ga crug r naxchirug r nag ga nor namawa. 22Notr guma naenex ga Byamna r nanax ga 5 ga naxchiru r 300 tachin ga diru. 23R nanatcax yma nanamug ga 10 ga brug ga yema Eytuanewa rmemaex ga yemaxmax ixxwetax, r 10 ga bru ga trgupmax ixxwetax, r naguxrax ga na ga nanatar namawa. 24R nhuxchi naeneegx inamuchitan. R nayaxucuxeg r nhanagr nx: R taux i peg ipeyaxx i namawa! nhanagr. 25R nma ga naeneeg r inaxchi, r Canaanecax nawoegu ga nanatxtawa. 26R yexguma nanguggu, r nanatmax nx
nixugg r nhanagrg: Yche r namax. R nma nix i Eytuanemax inacux nhanagrg. Notr ga nma ga Yac ga Iraugu gac r tama nx nayax, yer mar tama Ychegu narxn. 27Notr yexguma tmamax nx yaxugggu ga yema Ychear dexa, r nx tadaxgu ga guma crug ga ixcune namax ga yema nag ga Yche tmacax yma mugx, r tayax r tataxxchi. 28R yexguma ga nma ga Yac r nhanagr: R aixcumaeca yixx ya chaune ya Yche i namaxx. R ngma t chax r t nx chadau naxpa nax chayux nhanagr.
Yac r Eytuanewa nax
46
yexguma ga Yac ga Iraugu gac r inaxchi namax ga guxma ga natanxg r nor yemaxg. R yexguma Bechbawa nanguxgu, r yma nanat ga Isquiar Tupanacax naxnag nadai r nanagu. 2R yema chtaxgu r Cori ya Tupana r Yacx nx nadauxx ga wxi ga xgux, r
1R
namax nidexa r nhanagr: Pa Yacx, Pa Yacx nhanagr. R nma ga Yac r nanangx, r nhanagr: Daxe chix, Pa Corix nhanagr. 3R nma ga Tupana r nhanagr: Chama nix i Tupana chixx i cunatar Tupana. R taux i cumux nax Eytuanewa cuxx! Er ngma t nix i cutaagwa chachixx i wxi i duxgtcum i tax. 4R chama r t cuwe charx i Eytuanewa. R chama ttama nix i wena chanawoeguxx i cutaag.
71
GNESIS46, 47, 49
47
Notr i cuma r Eytuanegu t cuyu, r Yche r t nacuxtagu i ngxgumax nhanagr ga Tupana. 5R yexguma ga Yac r inaxchi ga Bechbawa. R naneg r guma crug ga Fara yma mugnegu Eytuanewa nanagag wxigu tmamax ga nataag r nanexg. 28R yexguma Eytuanewa nanguxgux ga Yac, r nane ga Yudx ngpexe nimu nax Ychemax nx yanaxuxcax nax naxtawa naxxcax ga Gochanewa. 29R nma ga Yche r nor duxx namu nax nor cru namexxcax nax Gochanewa nanatx yadauxcax. R yexguma tx nadaxgux r txna nanai xchi, r tmaatgu yangcuchicma yma naxauxecha. 30R yexguma ga nma ga Yac ga Iraugu gac r Ychex nhanagr: Nhuxmata waxi nix i mar namex nax chayux, er wena cux chadau r nx chacuax nax aixcuma cumaxx nhanagr. 1R nma ga Yche r Faramax nx nayarxu nax nanat r naeneeg r mar Canaanewa ne naxx r mar Gochanewa nangugx namax ga naxnag ga carnrug r wocag r guxma ga nor yemaxg. 2R Faraxtawa nanagag ga 5 ga naeneeg nax Fara nx dauxcax. 3R nma ga Fara r Ychexeneegna naca r nhanagr: Taxac nix i per purac i pemax? nhanagr. R nmag ga Ychexeneeg r nanangxg r
nhanagrg: Pa exgacx, toma i cur puractanx nax tixgx, r carnrugar darug tixg i tor oxigrtama. 4R nhuxmax r nua tax nax nux nhaa nachixanegu taxchigxcax, er porac taiya nangux i Canaanewa. R nataxuma ya maxe naxcax i tor carnrug. R nhuxmax, Pa exgacx r taxchima cux namex nax Gochanegu taxchigx? nhanagrg. 5R yexguma ga Fara r Ychex nhanagr: Yim cunat r cueneeg r nua nax nax wxiwa cumax nangexmagxcax. 6R nhaa Eytuane r noxr nix. cx, nxna nax i ngma Gochane! Er ngma nix irmemaex i naane i nua Eytuanewa nax ngmagu naxchigxcax. R ngxguma cunangugggu nax ngmatanwa nangexmagx i yatg i aixcuma carnrugar daux cuaxgx, r chanaxwaxe i chauxnagmax r ta inacuaxg nhanagr.
Yacar yuxchiga
49
wxi ga ngunex ga Yac ga Iraugu gac r nayaxucuxeg ga naneg, r nhanagr: Mar xrax nataxu nax chayux. R chanaxwaxe i chor oxigxtagu chox peyatax i Canaanewa. R ngma naxmax i Maprawa i Marar toxmaxtawa ngxmaxgu t nix i chox petaxgx, yer yemagu nix ga nataxgx ga chautanxg. R yema nachica nix ga Abra naxcax taxex naxtawa ga Etutanx ga Ef nax yexma ngx
29-30R
GNESIS49,50
72
50
natxcax ga chor noxe ga Chra. 31R yexma chor noxe ga Chraxtagu nix ga natx ga chor oxi ga Abra, r chaunat ga Isqui r chau ga Rebca. R yexma ta nix ga ngx chatx ga chaxmax ga Le nhanagr. 33R yexguma Yac igegagu ga nanegx nax naxucuxex, r inayacachi r nayu. 7R nma ga Yche r nanatx inayatax nagu ga yema naxmax ga Canaanewa . R nawe narx ga muxma yexmax ga Faraar ngxeerug ga exgacwa gx ga Eytuanewa. 8R Ycheeneeg r guxma ga natanx ga Yac, r Ychewe narx. R buxg r naxnagxicatama yma Gochwa nayaxchitan. 14R yexguma mar nanatx inataxguwena, r Eytuanecax nategu ga Yche wxigu namax ga naeneeg r guxma ga yema tog ga yaxmcgx.
Yche nanataxxx ga naeneeg
curngmaxcax ga yema chixex ga cumax naxgx ga yexguma chixri cumax nachopetgu, nhatagr. R ngemacax i toma nax tanatar Tupanaar duxg tixgx, r cuxna taca nax tox nx curngmaxcax ga yema chixex ga cumax taxx, nhaxmax yma namugag. R yexguma Yche nx ngu ga yema dexa, r nx nangechatmxg ga naeneeg, r naxaxu. 18R yemawena yma Ychextawa nangug ga naeneeg. R napexegu nanangcuchitan r nhanagrg: R daxeg tixg nax cur duxgx tox quixgxxcax nhanagrg. 19Notr nma ga Yche r nanangx, r nhanagr: Taux i chox pemuex! R nhuxcrwa i chama r Tupanachicx chaug chixxx nax ngmac pex chapoxcuexcax? 20Pema nagu perxnegu r chixex chamax pexx, notr Tupana r mexx nananguxuchixexe ga yema chixex ga chamax pexx. R yemacax exgacx chox ningucuchixx i nua nax ngmac namaxxcax i muxma i duxg. 21R ngemacax tama chanaxwaxe i chox pemue. Chama r t mea pexna chadau wxigu namax i pexacg nhanagr. R yemaac ga Yche r naeneegx nataxxx yer nx nangechacma namax nidexa.
Ychear yuxchiga
Yac mar yuxguwena, r Ychex namue ga naeneeg, r ngmax nhanagrg: Nhuxmata waxi nix i Yche inaxtanx naxcax ga guxma ga yema chixex ga namax ixx nhanagrg. 16-17R yemacax naxtawa namugag, r nhanagrg: Naxpa ga nax tayux ga pap, r tox tamu nax cumax nx tixuxcax i tmaar ore i nhax: R cuxna chaca nax cueneegax nx
15R
nma ga Yche r naeneeg r yexmatama Eytuanegu naxchig. R nma ga Yche r nawa nangu nax nx nadaux ga nane ga Efrataag.
22-23R
73
GNESIS50
R yexgumarux ta nx nadau ga nataxa ga Maqu ga Manach nane. R nx nadau ta ga Maqu naneg. R yexguma 110 ga taunec nx yexmagu ga Yche r nayu. 24R wxi ga ngunex naxpa ga nax nayux ga Yche r naeneegx nhanagr: Mar taxtma nxc chayu. Notr Tupana t nix ya pex rngxeexc. R nma t nix i pex nachoxxeex i nhaa nachixanewa nax yema naane ga tr oxig ga Abrana, r Isquina, r tanat ga Yacna naxuaxxwa pexxcax nhanagr.
yexguma ga Yche r naeneegx nhanagr: Aixcuma Tupana t pex narngxee nax pechoxx nawa i nhaa nachixane. R ngxguma t pechoxgu r chanaxwaxe i chamax ipexuneta nax peyangex i chaxune nhanagr. 26R nma ga Yche r nx nayexma ga 110 ga taunec ga yexguma Eytuanegu nayuxgux. R tama nawa iyixix ga texex ga yucrarx ixxmax nanagxneg. R nhuxchi wxi ga naxchixgu nayaxcuchig ga naxne.
25R
XODO
(nachoxxchiga)
Irautanx r ngx ningeg ga Eytuanewa
nhaa nix i nagag ga Yac naneg ga wxigu guxma ga naxmaxg r naxacgmax Eytuanewa namax nangugx. R Rub nix ga wxi r Chimi nix ga to, r Lew, r Yud, r Ichac r Yebur r Byam r D, r Natar, r Gyi, r Ach. 5R guxma ga yema Yactanxg ga Eytuanewa ngugx r 70 nix. R nma ga Yche r woetama mar Eytuanewa nayexma. 6R nma ga Yche r nayu, r naeneeg r guxma ga yema tog ga natanxg ga yexguma maxx, r nayue. 7Notr ga yema Irautanx r nimuxac. R yemaac paxama nimu, r pora nx nayexma yer namuxchi. R nanapxg ga guxma ga Gochane ga Eytuanewa yexmax. 8-9Notr yemawena ga Eytuanewa r nixcu ga wxi ga exgac ga tama Ychex cuc. R nma r nor duxgmax nhanagr: Ngma duxg i Irautanxg r namuxchi r tx narporamaeg. 10R
74
1-4R
ngemacax, ngx naxcax tadaug nax nhuxc yachaxchixx nax yamux! Er ngxguma chi ngrchi to i nachixane tamax ng daixgu, r nma i Irautanx r t tr uangtangu naxg nax tx nadaixcax r nhuxchi ngmac nayoxnieg nax txna naxgx nhanagr. 11R yemacax ga yema Eytuanecxg r nx naxuneta ga nhuxre ga yatg ga puracmax icuaxgx nax porac yema Irautanxgx napuracexxcax. R nx nanaxxx ga taxre ga aneg ga Pitgu r Rachgu gane. R guma anegu nix ga namax nanguxx ga naxneg r churaragar nag ga Eytuanecxar exgac ga Fara. 12Notr yexguma yexerac chixric namugxgu, r yexerac nimuetanama ga Irautanxg. R yemacax nix ga Eytuanecxg ga porac nx namuex. 13-14R nma ga Eytuanecxg r yexerac chixri namax nachopet r porac nanapuracexxchi. R yemaac yema Irautanxgx nachixexg. R mairaxar puxmcharawa
75
XODO1,2
nanamug nax tiyrune naxgxcax r dexmaar wa nanapuracexx nax naanewa nayxcax ga taxtar dex. R yemaac nix ga yema Irautanxgmax chixecma namaxx. 15-16R nma ga Eytuanecxar exgac r ngmax nidexa ga Chfra r Pa ga Irautanxgar buexacxrux. R nhanagr ngx: Ngxguma penaxraxacxeexgu i ngma gar ngex, r ega Irautanx nayatxacxgu r t peyamax i ngma naxac, notr ega nangexgu r taxtma peyamax nhanagr. 17Notr ga ngmag ga yema buexacxrug r Tupanax imue. R yemacax tama inax ga yema Eytuanecxar exgac ngmax nx . R tama tx idai ga guxema ixux xchanag ga iyatxe. 18R yexguma ga guma exgac ga Eytuanecx r ngxcax nangema, r nhanagr ngx: Txc penamaxexexe i ngma buxg i yatx? nhanagr. 19R yexguma ga ngmag r inangx r nggrgg: Er ngma Irautanx i ngexg r tama Eytuanecx i ngexgrx iyixg. R ngexg i paxama xraxacgx nixg, r tauxtama ngma ngxtawa tanguggu r mar ixraxacg nggrgg. yemaac ga yema Irautanxg r nimuetanama, r wxichig ga taunecgu r niyexeragchig nax naporaex. R yema nax Tupanax namuex ga yema buexacxrug, r Tupana r ngx narngxexe nax ngmag r ta yamuxcgxcax. 22R yemacax ga
20-21R
nma ga Fara r nor duxgx namu nax taxt ga Nruwa tx nawoxcax ga guxema Irautanxar xchanag ga iyatxe. Notr ga guxema ingexe ga xchanag r tama tx nadai.
Moichar buxchiga
1R wxi ga yat ga Lewtanx ixc r wxi ga nge ga natanxtama ixcmax naxxmax. 2R ngma ga yema ngec r nx ixxac, r yema ngxac r nayat. R yexguma tx nadaxgux ga guxema ngne ga nax tamexechix, r tamaepx ga tauemac tx iyacux, 3notr taxucrwa yexcr tx iyacecha. R yemacax inayaxu ga wxi ga pexchi ga dexnenaxcax r oxwmax inawacuchita nax tama dex ixcuxcax. R nhuxchi yexma tx iyamue ga guxema ngne, r dexnenecgu tx iyangtaxexe ga taxt ga Nrupechinwa. 4R yemawena ga tma r wxi ga tmaeyax imu nax yma yxwaxra tx nadawenxcax r taxac tx ngupet ga guxema xchana. 5R yixcamaxra
Faraac r iyarxe ga taxtpechinwa nax yaxaiyaxcax. R ngxtaxgmax yexma taxtpechingu iyarx, r yma dexnenecwa nx idau ga guma pexchi ga yexma ngc. R ngma ga Faraac r wxi ga ngxtaxx imu ga nax yayauxxcax ga guma pexchi r ngxtawa nax nangeaxcax. 6R yexguma nangegxgu ga guma pexchi, r yexma tx iyangau ga wxi ga xchana ga ixaxe. R ngma ga
XODO2
76
Faraac r porac ngx tangechatmx, r nggrg: Nhaa xchana r wxi i Irautanxac nix nggrg. 7R yexguma ga tmaeyax ga guxema xchana, r Faraacna ica r nggrg: Namex chi wxi i ngex i Irautanx i gnenxcax chacaxgu nax tx namai xcax ya daxe xchana? nggrg. 8R yexguma ga ngma ga Faraac r ngx ingx r nggrg:c, tayadau! nggrg. R yexguma ga yema buc r tmax iyaga ga guxema xchana. 9R ngma ga Faraac r nggrg ngx: c cugxtawa naga i nhaa xchana r chox nayaxx! R chama r t cux chanaxtan naxcax i ngma cur purac nggrg. R ngma ga tma r tx iyaga r tx iyaxexe. 10R yexguma mar tayaxragu, r Faraacna tx imu. R ngma r ngnex tx iyaxxx. R Moichgu tx ixga r ngma naga r dexwa chayaxux nhaxchiga nix.
Eytuanewa nix ga Moich
13R
naxnectexegu inanatax ga naxne. moxc r wenaxar naxx, r natanxgtanwa nayadau. R nx nadau ga taxre ga Irautanxg ga ng idaix. R yexguma ga Moich r yema namcx imxna naca, r nhanagr: Txc cuyamax i ngma cutanxtama ixx?
nhanagr. 14R nma ga yema Irautanx r nanangx r nhanagr: Tex cux tamu nax cuma r tor exgac i guxchaxar mexrux quixxcax? Exna cuma nagu curxngu r chox r t ta quimx ga yema Eytuanecx ga ne quimxrx? nhanagr. R yexguma yemax naxngu ga Moich, r namu, yer mar nx nacuaxgama ga duxg ga nax yema Eytuanecx yamx. 15R yexguma Fara nx cuaxgu ga Moich r wxi ga Eytuanecx nax yamx, r nor churaragx namu nax Moichcax yadaugxcax nax yamaxgaxcax. Notr ga nma ga Moich r Miyianewa nanha nax yexma yaxchixcax. R yma puchuanacwa nartomare. 21R yemaac ga Moich r Miyiar chacherdte ga Reupatawa nangu, r yexma naxchi. R nma ga Reu r nanaxxmax naxac ga Ypuramax. 22R ngma ga naxmax ga Ypura r nx ixxac. R nma ga Moich r Yersgu nanaxga ga guma nane. R ngma naga r Chama r tama nmacx chix, nhaxchiga nix. 23-24R yexgumayane ga Eytuanecxar exgac r yoxni nayu.
yexguma mar nayaxgu ga Moich, r wxi ga ngunex r natanxgtanwa nayadau. R yma nx nadau ga nhuxc porac chixri natanxgx namux ga Eytuanecxg. R yexgumatama nx nadau ga wxi ga Eytuanecx nax wxi ga Irautanxna nax nacuai xcax. 12R nma ga Moich r nanadauane. R yexguma mar taxuxma ga duxx nadaxgux, r yema Eytuanecx r nimax r
11R
77
XODO2,3
Notr ga yema Irautanxg r guxchaxwa nayexmagecha, r Tupanapexewa naxauxe naxcax ga yema ngx nax yangegx. R yemacax ga Tupana r nx nx naxn ga nor axu, yer nxna nacuaxchi ga nor uneta ga Abramax r Isquimax r Yacmax naxuegux. 25R nx nadau ga nhuxc ngx nax yangegx ga yema Irautanxg, r yemacax namax nixchi.
Tupana r Moichcax naca r namax nidexa
Moichx, Pa Moichx nhanagr. R nma ga Moich r nanangx, r: Daxe chix nhanagr. 5R yexguma ga Tupana r nhanagr nx: Taux i nxna cungaicamax! R nacuaxichi i cur chapatu! Er nhaa nachica i nawa cungexmax r naxne nhanagr. 6R nhanagr ta: R chama nix ga cur oxigar Tupana chixx. R chama nix ga Abraar r Isquiar r Yacar Tupana chixx nhanagr. R yexguma ga Moich r ng nidxchiwe, yer namu nax Tupanax nadawenx. 7Notr nma ga Cori ya Tupana r nhanagrama nx: Meaxchima nx chadau nax nhuxc ngx yangegx i ngma chor duxg i Eytuanewa ngxmagx. R nor yumxwa nx chaxn nax nhuxc nor darugx nax naxuaxgx. R ngmac meama nx chacuax nax nhuxc ngx yangegx. 8R ngemacax nix i nhuxmax charxx nax Eytuanecxmexewa chananguxxeexcax i ngma chor duxg. R ngma naane i nawa t chanagagx, r wxi i naane i tax r mex nix. R ngma r meama narxg i naguxrax i nanetg. R na taguma nataxu. R ngma naanegu nix i naxchigx i Canatanxg r Etutanxg, r Amurutanxg, r Ferechutanxg, r Ewutanxg r Yebuchutanxg. 9R dcax, r mar nx chaxn nax nhuxc ngma Eytuanecxgx naxuaxgx i ngma Irautanxg, r nx chadau nax nhuxc porac chixri namax nachopetx. 10R ngemacax r paxa
nma ga Moich, r naxt ga Yturuar carnrugar darux nix. R guma naxt ga Yturu ga Reugu gac r chacherdte nix ga Miyianewa. R wxi ga ngunex ga yexguma max ga mexcax namax nadaxgux ga naxtar carnrug, r nachianexar tocwawa nangu ga maxpne ga Orbigu ganear ngaicamna. R guma maxpnewa nix ga Moichmax yadexax ga Tupana. 2R yma r wxi ga chuchuxeta ga iyauxraxwa nix ga Moichcax nangx ga Cori ya Tupanaar orear ngerux ga dauxcx. R nma ga Moich r mea nx nadawen r nx nicuaxchi ga yema chuchuxeta ga nax yayauxrax, notr tama nixa. 3R yemacax nagu narxn nax taxaccax tama yaxax ga yema chuchuxeta, r nayadau. 4R yexguma Cori ya Tupana nx daxgu ga yema chuchuxeta ga iyauxraxcax nax yaxx ga Moich, r nma ga Cori ya Tupana r yema chuchuxetawa Moichna naca, r nhanagr: Pa
1R
XODO3,4
78
cug namexx! Er Farapexewa t cux chamu nax Eytuanewa cunamuxxcax i ngma chor duxg i Irautanxg nhanagr. 11R yexguma ga Moich r Tupanax nangx r nhanagr: Exna taxacwa chame i chamax i Farapexewa chaxx nax Eytuanewa changuxxeexcax i ngma Irautanxg? nhanagr. 12R nma ga Tupana r nanangx, r nhanagr: Chama r t chacuxtagu. R nhaa t nix i cuaxrux nax chamatama cux ngma chamux. R ngxguma t mar Eytuanewa cunamuxgu i chor duxg, r guxma i pema r daa ttama maxpnewa chox peyarcuaxxg nhanagr. 13Notr nma ga Moich r Tupanax nangx r nhanagr: Notr ngxguma chi natanwa chaxxgu r nhachaxgu namax: Yim per oxigar Tupana nua petanwa chox namu, nhachaxgu namax, r nmag r t choxna nacagama r: Taxac nix i naga ya yim Tupana ya tomax nx quixuc? nhanagrg t chox. R taxacmax t chanangxx i ngxguma? nhanagr ga Moich. 14R nma ga Tupana r nanangx r nhanagr: Chamatama chix i guxtwa changexmax, r woetama changexma. R ngemacax Chama ya Woetama Ngxmac nix i chauga. R ngmamax t cunangx i ngma Irautanxg. R namax nx ixu, r nhacugr t nx: Yim Woetama Ngxmac nix ya petanwa chox muc, nhacugr t nx!
nhanagr. 15R nhanagr ta ga Tupana Moichx: R namax nx ixu i ngma Irautanx, r nhacugr t: R nma ya Cori ya Tupana ya per oxigar Tupana ya Abraar r Isquiar r Yacar Tupana, r gum nix ga petanwa chox muc, nhacugr t nx! R Cori ya Tupana nix i chauga i tagutma iyagx. R ngma chaugamax t nix i guxgutma duxg chox cux. 16 R ngma nax r nangutaquexexexe ma i Irautanxgar exgacg, i gux r namax nx ixu r nhacugr nx!: R nma ya Cori ya Tupana ya per oxigar Tupana ya Abraar r Isquiar r Yacar Tupana, r gum nix ga chauxcax ngc. R gumtama nix ga chamax nx ixuc nax pegu naxnx r nx nacux nax nhuxc chixri pemax nachopetx i ngma Eytuanecxg. 17R yim Tupana nix ya chamax nx ixuc r t pex nanguxxexe nawa i per guxchaxg i Eytuanewa pingegx. R Canaar naanewa t pex nagag i ngexta naxchigxgu i Canatanxg, r g, r Amurutanxg, r Etutanx Ferechutanxg, r Ewutanxg r Yebuchutanxg. R ngmac ngma naane i ngext mex i na r lchi r ira taguma taxuxwa t pex chagag nhanagr ya Tupana.
Tupana r pora Moichna nax r nanataxxx
1R
79
XODO4
taxtma chox nayaxg, r taxtma chauga naxne. R t nhanagrgama chox: R nma ya Cori ya Tupana r tama nix i aixcuma cuxcax nangx, nhanagrgama t chox nhanagr. 2R nma ga Cori ya Tupana r Moichna naca, r nhanagr: R taxac nix i ngma cuxmexwa ngxmax? nhanagr ga Cori. R Moich nanangx r nhanagr: Wxi ya naixmenax nix nhanagr. 3R yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: R nhaxtanegu nanha! nhanagr. R nma ga Moich r inananha ga guma naixmenax. R yexgumatama xtapex nananguxuchi. R nma ga Moich r naxchaxwa ninha. 4Notr ga nma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: Nargu yayaxu! nhanagrama. R yexguma yayauxxgu r wenaxar naixmenaxx nananguxuchi. 5R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr: R ngma cux chawx, r ngma nix i cuaxrux nax cux yaxgaxcax i ngxguma namax nx quixuxgu nax aixcuma cuxcax changx i chamax nax cur oxigar Tupana chixx r Abraar, r Isquiar, r Yacar Tupana nax chixx nhanagr. 6R nhanagrama ga Tupana: R cugchiruremgu ixuxmex! nhanagr. R yexguma ga nma ga Moich r ngchiruremgu nixuxmex. R yexguma naxuxuchimexegu, r nx nadau ga naxmex nax chaxnemax nax yadaxawex, r nachoxochix. 7R yexguma ga Tupana r nhanagr nx: R wena cugchiruremgu ixuxmex! nhanagr. R yemaac nanax ga
Moich. R yexguma naxuxuchimexegu, r nx nadau ga naxmex ga mar noxrirx nax namex. 8R nhuxchi ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: R ngxguma chi tama ngma nxraxx i cuaxrugagu cux yaxgxgu, r ngma to i cuaxrugagu t nix i cux yaxgax. 9Notr ngxguma tama ngma taxre i cuaxrugagu cux yaxgxgu r dexta nayaux i taxtwa, r nhaxtanegu naba! R ngxguma t ngma dex nhaxtanegu cubaxgu, r t nagx nanaxxchi i ngma dex nhanagr. 10R yexguma ga Moich r Tupanax nangx, r nhanagr nx: Dcax, Pa Corix, chama r chox naguxcha nax chidexax. R taguma chox natauxcha woo ga pa r woo i nhuxmax r ta ngxgumartama chix nhanagr. 11Notr ga nma ga Cori ya Tupana r nanangx r nhanagr: Tex tix ga guxema duxx xe? R tex tix ga guxema yadexaxexxe r nangegaxexxe r nangauxchixexe r naxxchixxe r nangexetxe r naxxtxe? Tama exna ga chama yixx? 12R ngemacax r paxa ngma nax r nx yarxu! R chama r t cux charngxexe i ngxguma quidexaxgu. R t cux changuxexe i ngma t nx quixux nhanagr. 13R yexguma ga Moich r nhanagr: Dcax, Pa Corix, chier to i duxx ngma cumuxgux 14R yexguma ga Cori ya nhanagr. Tupana r Moichmax nanu, r nhanagr: Dcax, r yim nix ya cuenex ya Ar ya Lewtanx. R chama nx chacuax i nma r meama
XODO4,5
80
27R yoxni ga Cori ya Tupana r Moichenex ga Armax nidexa, r nhanagr: R ya nachianexwa icuyangau ya nax! R ngxma t nx Moich nhanagr nx. R nma ga wa nax, r Ar r yma nachianex yexma guma maxpne ga Orbigu Moichx nayangau. (R guma maxpnewa nix ga Moichmax yadexax ga Tupana.) R taxcma nx
nidexa. R nhuxchi i nma r nux t cux nayangau, r porac t natax i ngxguma cux nadaxgux. 15R yimmax idexa, r namax nx ixu i guxma i ngma cuma nx quixuxchaxx! R chama r t pextawa changexma i ngxguma pidexaggu. R t pex changuxexe nachiga i ngma t pexx. 16R cuma r t Armax nx quixu i ngma chor ore, nhama chamatama nx chixuxrx. R nma ya Ar r t chor duxgmax nx nixu i ngma cuma t namax nx quixux. 17c, yange ya daa naixmenax! Er yimamax t cunax i taxac i taguma nx nadaugx nhanagr.
Moich r Eytuanecax nategu
yemawena ga Moich r naxt ga Yturuchicax nategu, r nhanagr : Tupana nanaxwaxe nax tx Eytuanecax chategux nax chayadauxcax i chautanxg r ngoxi namax nhanagr. R naxt ga Yturu tanangx, r nhatagr nx: c ngma nax, r mea cux naxpet! nhatagr. 19R yexguma tata Miyianewa inaxchigu ga Moich, r Cori ya Tupana r nhanagr nx: ma i Nategu Eytuanecax, er gux ngma duxg i cux imaxgchax, r mar nayue! nhanagr. 20R yexguma ga Moich r inaxchi r tx niga ga naxmax r nane. R brutgu tx namug, r yemaac Eytuanecax nategu. R ngmexegu nayange ga guma naixmenax ga Tupanaar pora nawa yexmane.
18R
narmox. 28R nma ga Moich r Armax nx nixu ga guxma ga yema ore ga Cori ya Tupana namax nx ixux. ta namax nx R yexgumarx nixuchiga ga yema mexg ga Tupana namux nax naxgxcax. 29R nhuxchi ga nmag r inaxchi nax yangutaquexexeexcax ga yema Irautanxgar exgacg. 30R nma ga Ar r yema duxgmax nx nixu ma ga yema ore ga Tupana ga gux Moichmax nx ixux. R yexgumarx ta napexewa inanawex ga yema mexg 31R nma ga ga Tupana nx xx. duxg r aixcuma nayaxg. R yexguma nx yacuaxchitangu nax Cori ya Tupana r nx nx naxnx ga nor yumx r nx nax nadaux ga nhuxc ngx nax yangegx, r yemacax ga xg r nataxg, r nma ga du nhaxtanegu nanangcuchitan, r Tupanax nicuaxxg.
Moich r Ar r Faramax nidexag
yemawena ga Moich r Ar r Faraxtawa nax nax namax yadexagxcax. R nhanagrg: Cori ya Irautanxar Tupana r nhanagr: Yangexg i ngma chor
1R
81
XODO5
duxg nax ngext nachianexwa naxxcax nax ngma naxchigagaxcax nax chox yacuaxgx! nhanagrg. ga nma ga Fara r nanangx, r nhanagr: Tex tix ya yxema Cori ixxe, r taxaccax t naga chaxn r chayangexg i ngma Irautanx i duxg? Chama r tama nx chacuax i ngma Tupana i nachiga pidexagx r tatma chayangexg i ngma Irautanxg nhanagr. 6R yematama ga ngunexgu r Fara nanamu ga nor duxg ga puracmax icuaxgx r yema naerug ga wxitcummaxchig icuaxgx, r nhanagr: 7Ngma Irautanxg i tiyruar wa puracex r mar taxtma noxrirx maxe nxna pex nor tiyru! R c nmatama nawa nax ya nor max! 8Notr t penamu nax noxritama naxgc ya tiyruexpx nax naxgx, r bai t nanoxremaex ya yim nhuxmax t naxgc ya tiyru. R wxi i duxg i oex nixg. R ngemacax nix i ngcax nacagx nax nachianexwa naxxcax nax ngma nor Tupanax gxcax. 9R yexerac yanacuax penapuracexx i ngma duxg, r ngmagu ipenachoxx nax tama Moich r Arar doraggu naxnexcax! nhanagr. 10R yexguma ga yema Faraar duxg ga puracmax icuaxgx r yema naeruchig ga wxitcummax icuaxgx, r inaxchi, r duxgmax nx nayarxuge, r nhanagrg nx: Fara r toxna
2Notr
naxga nax pemax nx tixuxcax nax mar taxtma max pexna tanaxxcax per tiyruxx. 11R nhuxmax r pema ttama mar nawa pex i ngext nayimaxwa ya max. Notr taxtma yima noxrixcx penanoxremaexx i nor mu ya yima tiyru! nhanagrg. 12R yexguma ga yema Irautanxg, r guxma ga Eytuanegu ng ninu nax maxne nadaugxcax nor tiyru. 13-14R guxma ga ngunexggu r yema Faraar duxg ga puracmax icuaxgx, r Irautanxx namu nax noxriexpxtama ga tiyru naxgxcax. R nat tx nicuai xg ga guxema Irautanxg ga tmatanxmax icuaxgxe. R nhanagrg tx: Nhuxc ga ne r nhuxmax r tama noxriexpxwa penanguxx ya tiyru? nhanagrg. 15R guxema Irautanxg ga tmatanxmax icuaxgxe, r Faraxtawa tgcax tayardexag, r nhatagrg: Pa Tor exgacx txc ngemac tomax quix? 16Mar tama noxrirx toxcax icunax ya max, notr tox cumuama nax noxriexpxtama ya tiyru tanaxx. R ngmatwa r tox nicuai xg i cur duxg. R ngma cur duxggagu nix i ngma, Pa exgacx nhatargg. 17Notr ga nma ga Fara r tx nangx, r nhanagr: Pema r wxi i oemarex pexg. R ngemacax naxcax pecag nax nachianexwa pexx nax ngma peyarcuaxgxcax. per Tupanax 18 Peyawoegu r peyapuracewaxi! R woo mar tama pexcax ichanaxxgu ya
XODO57
82
max r chanaxwaxe i penax i noxriexpxtama ya tiyru nhanagr. 20R yexguma Faraxtawa tachoxgu, r Moich r Armax tg itayangaug ga xwa tx nanguxgx. 21R namax nx tixugg, r nhatagrg: R Tupana nx daux i ngma nhuxmax tomax pexx, r pex napoxcue! Er pegagu nix i nhuxmax i Fara r nor duxg r chixri tox nadaux. R pegagu nix i nhuxmax i t tox nadaix nhatagrg.
Moichar yumxchiga
nhanagr nx: 11c, Faraxtawa nax r namax nx ixu r namux i Eytuanewa i ngma Irautanxg! nhanagr. 12Notr ga Moich r Cori ya Tupanax nangx, r nhanagr: Nhuxc t chauga naxn i Fara ega woo chautanx i Irautanxg r tama chauga naxnegu, er chox naguxcha nax mea chidexax? nhanagr.
Arar naixmenax r xtapex nayanguxuchi
yexguma ga Moich r nayumx, r nhanagr Cori ya Tupanax: Pa Corix r txc i chixex naxcax cunguxx i nhaa cur duxg? R taxacwa yixx ga nua chox cumux? 23R yexguma noxri cugagu Faramax chidexagu, r nma r yexerac cur duxgmax chixex nax. R cuma r taxuxma cux nax naxmexwa cunanguxxeexcax nhanagr. 1R nma ga Cori ya Tupana r Moichx nangx, r nhanagr: Nhuxma r t nx cudau i ngma Faramax chaxx. Er nma r taxtma ngmacmare nayangexg i chor duxg. R guxchax naxcax changuxguxicatama t nix i yangexgx. R ngmagagu i nma r t dxwa nanawox i chor duxg i nhaa Eytuanewa nhanagr. 10R nma ga Cori ya Tupana r wenaxar Moichmax nidexa, r
22R
9Ngxguma Fara pexna naxcax caxgu nax penaxx i wxi i mex i chor poramax x, r t Armax nx quixu nax Farapexegu nanhaaxcax ya nor naixmenax nax xtapex nanguxuchixcax nhanagr. 10R yexguma ga Moich r Ar r Faraxtawa nax, r nanax ga yema Cori ya Tupana namux. R nma ga Ar r Farapexegu r nor ngxeerugpexegu nananha ga guma nor naixmenax r xtapex nananguxuchi. 11R nma ga Fara, r nor duxg ga nx icuaxchixcax r nor yuxgcax nangema. R nmag ga yema nor duxg r nor yuxgmax nanaxgama ta ga yema Ar x. 12R wxichig ga yema yux r nhaxtanegu nananha ga nor naixmenax. R wxichig ga guma nor naixmenax r xtapex nananguxuchi. Notr guma Arar naixmenax, r yema iyuxar
83
XODO7,8
naixmenaxx nagag. 13Notr woo yemax nax nadaux ga Fara, r ng nanataichiar maxxexe r yema Tupana nx tama inaxncha ixuxrx nix.
Farachaxwa nagx nayanguxuchi ga dex
14R yemawena r nma ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Nma i Fara r t nanuama, r taxtma Irautanxgx namuxcha. 15 Notr mox paxmamaxchi r naxtawa yadau! R ngxguma t trewa yanaxegu, r ngma natanacwa t cunanguxx! R yange ya yima naixmenax ya xtapex yanguxuchine! 16R nhacugr t nx: R yim Cori ya Irautanxgar Tupana r chox namu nax wena cumax nx chixuxcax nax cuyangexgxcax i xg nax nx nor du yanacuaxgxcax i ngext nachianexwa. Notr i nhuxmax r ta tama naga cuxncha. 17R ngemacax ya Cori ya Tupana r nhanagr cux: Nhuxma r t nx cudau nax aixcuma Cori ya Tupana chixx. Er Moichx
nanaxg. R nma ga Ar r nanayaxu ga nor naixmenax r Farapexewa dexchiwa namax nanacuai xca. R yexgumatama ga dex r nagx nayanguxuchi. 21R nayue ga choxni. R porac nanayixchichix ga dex. R yemacax ga yema Eytuanecxg r taxuacma nawa naxaxeg. R guxma ga Eytuanewa r nagx nananguxuchi ga dex. 22Notr ga yema Faraar duxg ga iyux, r yexgumartama nor yumax nanaxg. R yemaac yema Cori ya Tupana nx ixuxrx r nma ga Fara r nanuama r ng nanataichiar maxxexe r tama inaxncha ga yema Moich r Ar namax nx ixux. 23R nma ga Fara r nx nax nataxuraxmare ga yema ngupetx, r napatacax nategu. 24R yema nax taxucrwa taxtxchiwa nax naxaxegxcax r guxma ga Eytuanecxg r nor puchune nanaxx ga taxtanacwa nax yma naxaxegxcax.
Tupana r Faracax cururug nangugxx
chamu nax nor naixmenax yanangexnemax nhaa taxtchiwa nacuai xcaxcax nax ngma dex r nagx yanguxuchixcax. 18R ngma choxnig r t nayue. R ngmac i ngma dex r porac t nayi xchix. R ngemacax taxtma nawa naxaxegcha i ngma Eytuanecxg, nhanagr cux ya Tupana. 20R nma ga Moich r Ar, r yema Cori ya Tupana namuxc
yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Paxa Faraxtawa nax r nhacugr t nx: R Cori ya Tupana r nhanagr cux: R nx ingex i ngma chor duxg nax chox yacuaxgxcax! 2Er ngxguma taxtma nx quingexgu, r t cururugmax chanapoxcu i nhaa guxma i cuchixane. 3R taxt r cururugmax t ninhmichix. R ngma r t cuxcax
1R
XODO8
84
nachchi, r cupatagu t naxg. R cur ucapugu r cur ngrcaregu t nachocu. R cur ngxeerug i exgacgpatagu, r guxma i cur duxgpatagu, r cur popgu, r cur pocharaar nhmrugu t nachocu. 4R ngma cururug r t cuxna niyuxgetan. R cur ngxeerug i exgacgna r guxma i cur duxgna t niyuxgetan, nhanagr cux ya Cori ya Tupana. 5R yexguma ga Cori ya Tupana r nhuxchi Moichx nhanagr: R namax nx ixu i Ar nax natgtgu, r natxacgtgu, r naxtaagtgu namax nawxmexcax ya nor naixmenax! R ngma t nachox i cururug nax guxma i Eytuane namax napaxcax nhanagr. 6R yexguma ga Ar r Eytuanewa yexmagx ga dexchitggu namax nawxmex ga nor naixmenax. R guxma ga Eytuane r yema cururug ga dexwa choxxmax nanap. 8R yexguma ga nma ga Fara r Moichcax r Arcax nangema, r nhanagr nx: Cori ya Tupanana naxcax pecaxa nax yanaxoxxcax i ngma cururug i toxtawa! R chama r t chayangexg i cur duxg nax Cori ya Tupanacax nadaiaxcax i naxnag r ngmamax nx yacuaxgxcax nhanagr. 9R nma ga Moich r Farax nangx, r nhanagr nx: Chamax nx ixu i nhuxgu t nix i cunaxwaxex nax cuxcax r cur ngxeerucax, r guxma i cur duxgcax Tupanana chacaxax nax cuxna r cupatana
yaxgachixcax i ngma cururug r dexwaxicatama nax nangexmagxcax! nhanagr. 10R nma ga Fara r Moichx nangx, r nhanagr: Moxtama nix i chanaxwaxex nax nataxux i ngma cururug nhanagr. R Moich r nx nangx, r nhanagr nx: Mar name. R ngmac t chanax nax nx cucuxcax nax nataxuxma ya tex ya tor Cori ya Tupanarx ixx. 11R ngma cururug r t nixgachi nawa ya cupata. R taxtwaxica ttama nangexmag. R ngmac mar taxtma cux nachixewe, r taxtma nanachixewe i cur ngxeerug r cur duxg nhanagr. 12R yexguma ga Moich r Ar r nachox ga Farapatawa. R nhuxchi ga Moich r Cori ya Tupanana naca nax yaxgachitanxxcax ga yema cururug ga noxri Faracax yma namugx. 13R nma ga Cori ya Tupana r nanax ga yema Moich nxna naxcax caxax. R nayue ga yema cururug ga napatagwa r naaxtgwa r naanegwa yexmagx. 14R ga duxg r nanade ga yema yuex ga cururug, r nananutaquexe. R guxwama namax nayipetane. 15Notr yexguma yema guxchaxgwa nanguxuchigu ga Fara, r yema Cori ya Tupana nx ixuxrx r wenaxar nanuama ga Fara, r tama Moich r Arga naxncha.
Tupana r Faracax naxchig nangugxx
16R
85
XODO8
Armax nx ixu nax nhaxttexewa namax nacuai xcaxcax ya nor naixmenax nax ngmac naxchix nanguxxcax i nhaxttexe i guxma i Eytuanewa! nhanagr. 17R yemaac nanaxg ga Moich r Ar. R nma ga Ar r nor naixmenax nawexnag, r nhaxtanewa namax nanacuai xca. R guxma ga yema nhaxttexe ga Eytuanewa yexmax, r naxchix nananguxuchitan. R yema naxchig r porac yema duxgx r naxnagx nachixewe. 18R yema Faraar yuxg r nor yumax nx naxg nax naxchi yamuxgx, notr tama nx nananguxuchi. R yoxni ga yema naxchig r porac yema duxgx r naxnagx nachixewe. 19R yexguma ga yema yuxg r Farax nhanagr: Nhaa guxchax r aixcuma Tupanawa ne x nix nhanagr. Notr ga nma ga Fara r yema Cori ya Tupana nx ixuxrx nanuama r tama inaxncha.
Tupana r Faracax muren nangugxx
taxtma nx quingexgux, r cuxcax r cur ngxeerucax r guxma i cur duxgcax r t mureng ngma chamug. R ngmac t murengmax nanapg ya guxne ya Eytuanecxgpata. R woo i nhaxtane r t ta murengmax naxanemare. 22Notr ngxguma petanwa ngma nguxgux, r Gochanewa i chor duxg xchigxwa r taxtma ngmac nangupet. Er ngma r bai t i wxi i nax ngmac nx muren ingexmax cucuxcax nax chama ya Cori ya Tupana r aixcuma naanear yora chixx. 23R t cux chanawex nax nx chaxunetax i ngma Irautanxg r tama i pex. R mox t nix i ngmac chanaxx, nhanagr cux ya Tupana nhanagr. 24R yemaac nanax ga Cori ya Tupana. R nhama wxi ga caixanexrx Farapatawa nangug ga mureng. R nor ngxeerugpatawa r ta r guxma ga Eytuanewa nangug. R yema mureng r guxwama nanachixexx ga yema nachixane. 28R yexguma ga Fara r nhanagr: T pex chingexg nax per Cori ya Tupanacax peyadaixcax i pexnag. Notr taxtma yxwaxchi pex! R chauxcax r ta per Tupanana pecage! nhanagr. 29R yexguma ga Moich r nanangx r nhanagr: Nhuxma nua ne chaxxgu ttama nix i Cori ya Tupanana chacax nax moxtama cuxna r cur ngxeerugna r cur
yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Nma i Fara r mox paxmamaxchi r t trewa narxe nax taxtcutwa naxxcax. R ngemacax chanaxwaxe nax ngunetx curdax nax namax nx cuyarxuxcax i nhaa chor dexa. R nhacux t nx!: R ngma nhanagr ya Cori ya Tupana: Nx ingex i chor duxg nax chox yacuaxgxcax! 21Er ngxguma
20R
XODO8,9
86
duxgna yaxgachixxcax i ngma mureng. Notr tama tanaxwaxe i tox cuwomxx nax nxna nax cunachuxux i ngma Irautanxg nax nor Cori ya Tupanacax nadaixcax i naxnag nhanagr. 30R yexguma Farapatawa naxxguwena ga Moich, r Cori ya Tupanana naca nax yaxgachixcax ga muren. 31R nma ga Cori ya Tupana r nanax ga yema Moich naxcax icaxax. R yema mureng r Farana r nor ngxeerugna r guxma ga nor duxgna nixgachitan ga yema mureng. 32Notr nma ga Fara r yemawena r nanuama, r tama nayangexg ga Irautanxg.
Tupana r Eytuanecxar naxnagcax daaweane nanguxx
taxtma nayue nhanagr. 5R yexguma ga Cori ya Tupana r Moichmax inaxuneta nax nhuxgu t yixx i ngma, r nhanagr nx: Chama r mox t nix i chanaxx nhanagr. 6R yemaar moxc r Cori ya Tupana nanax ga yema. R muxma ga Eytuanecxar naxnag r nayue. Notr yema Irautanxgar naxnag r taxuxma nayue, r bai ga wxi. 7R nma ga Fara r nor duxgx namu nax yadaugxcax r aixcuma yix nax taxuxma yuex ga Irautanxgar naxna. R woo yemax nax nacuxchigax, r nanuama r tama tx ningexg ga guxema Irautanxg.
Tupana r taixnamax duxgx r naxnagx nidaxawexexe
yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Paxa Faraxtawa nax, r nx nha: R Cori ya Irautanxgar Tupana, r cuxcax nua namuga r nhanagr cux: R nx ingex i ngma chor duxg nax chox yanacuaxgxcax! 2-3Er ngxguma taxtma nx quingexgux r cunachuxamagu, r nma ya Cori ya Tupana r ngma nachitaxwa ngxmagx i cuxnagtgu t nananguemaxx i daaweane i porax. R nayue t i muxma i cowarug r camrug r wocag r carnrug. 4Notr ya Cori ya Tupana r taxtma guxxnawa nananguxx i ngma daaweane, er ngma Eytuanecxar naxnagxica ttama nayue, notr ngma Irautanxar naxnag r
1R
yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx ga Moich r Ar: R popxwa wxi ya cuxmexcu ya tanimuca nayaxu, r nhuxchi cuma Pa Moichx, r Farapexewa nagnagtexe ya yima tanimuca! 9R ngmac ya yima tanimuca r t narcaxi, r guxma i Eytuanewa t nanguema. R ngmac t taixnag naxnewa inaryi i guxma i duxg r naxnag i Eytuanewa ngxmagx nhanagr. 10R nma ga Moich r Ar r wxi ga popxwa tanimuca ne nanayauxtexeg, r yemamax Faraxtawa nax. R yma Farapexewa r Moich nanagnagtexe ga guma tanimuca. R guxma ga duxg r naxnag r taixnamax nixxnechi. 11R yema
8R
87
XODO9
Faraar yuxg r taxucrwama Moichpexewa nayexmag, yer nmag r ta r nitaixnaxneg naxrtama ga yema tog ga Eytuanecxg. 12Notr nma ga Cori ya Tupana r nanayexr ga Fara nax ngtama nataichiar maxxeexcax nax yemaac tama Moich r Arga naxnxcax, yema nma ga Cori ya Tupana Moichmax nx ixuxrx.
Tupana r gux naryixx
yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Mox paxmamaxchi rda r Faramax nx yarxu, r nha nx: R Cori ya Irautanxgar Tupana r cuxcax nua namuga r nhanagr cux: R nx ingexg i ngma chor duxg nax chox yanacuaxgxcax! 16R nhuxmarta cux chamaxexe r tama cux chimax, er cux nx chadauxcha nax nhuxc chaporaxchix. Er chaug nx chacuaxeecha i guxma i duxg i nhaa naanewa maxx. 17Notr woo nax cux chamaxeex, r cuma r tama r tama cuyangexgcha i icuxncha chor duxg. 18R dcax, r mox i nhama i oragu r t chanayixx i gux ga taguma nhuxgu ngxgumarx Eytuanegu yix. 19R ngemacax, r name nix nax patatgu cunachocuxx i guxma i cur xg r cuxnag i dxtwa du ngxmagx. Er ngxguma t nayixgu i ngma gux, r t nanadai i guxma i xg r naxnag i tama ngma du patatwa ngxmagx nhanagr.
13R
nmax ga yema Faraar ngxeerug, r naxcax namue ga yema Cori ya Tupanaar ucuxe. R yemacax patatgu tx namug ga nor duxg r naxnag. 21Notr nayexma nataxuraxxma ga ga tog ga nx yema Cori ya Tupanaar ore, r yemacax dxtwa nanawogmare ga nor duxg r naxnag. 22R yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Naxunagchacx nax ngma gux r guxma i Eytuanegu nayiiixcax xg r naxnag r natgu i du
20R
nanetg! nhanagr. 23R Moich naxunagchacx, r nma ga Cori ya Tupana r nananguxx ga duruane r mac r gux ga yema naanewa. R yemaac guxma ga Eytuanewa naryi ga gux. 24R yema gux r guma macg r tama nayachaxchi. R taguma nhuxgu yemaac porac gux naryiiix ga Eytuanewa ga nxcma. 25R yema gux r porac nanachixexx ga guxma ga taxac ga Eytuanewa yexmagx. R nanadai ga duxg r naxnag r guxma ga nanetg ga naanegwa. R guxma ga , r naig ga Eytuanewa yexmagx yema guxmax nabchacx. 26R woo nax yema ngupetx ga Eytuanewa, notr yema Irautanx nawa yexmagx ga naane ga Gochwa r taxuxma ga gux yexma nayi r bai ga wxi. 35Notr ga nma ga Fara, r nanuama r tama nayangexg ga yema Irautanxg, yema Cori ya Tupana Moichwa nx ixuxrx.
XODO10
88
10
Moich r Ar r Faraxtawa nax, r nhanagrg nx: Cori ya Irautanxgar Tupana r cuxcax nua namuga r nhanagr cux: Nhuxguxratta i nx curxox nax choxna cug quinuxux? R yangexg i chor duxg nax chox yanacuaxgxcax! nhanagr.
3R
6R ngma Tupanaar poxcu nax mung t cuxcax nangugxx r yima cuchi r munmax t nanap. R ngxgumarx t ta i ngma cur ngxeerugchig r munmax nanapg r guxma i Eytuanecxchig r t namax nanapg. R ngma guxchax i nhuxmax t nx cudaux r cunat r nxcmaxgxe ya cur oxig r taguma nx tadaug r nhuxmata nhama i ngunexwa nangumare nhanagrg. R yema nhaxguwena r nma ga Moich r nadaueguchi r Farachiwa naxx. 7R yexguma ga Faraar ngxeerug r nhanagrg nx: Pa exgacx cuyadaxamatama i nhuxmax nax guxchax nua txna naxx i ngma yat i Moich? Yangexg i ngma duxg nax nor Cori ya Tupanax yanacuaxgxcax! Exna, nhuxmax r ta tama nx cudau i nhaa tr naane i Eytuane r porac nax nachixex? nhanagrg. 8R yexguma ga nma ga Fara r wenaxar Moichcax r Arcax
nangema. R nhanagr nx: Mar name i per Cori ya Tupanax peyarcuaxxg. Notr chanaxwaxe i chamax nx pexu nax texg t tixx ya yxema ngma xe nhanagr. 9R yexguma ga Moich r nanangx r nhanagr: R ngma t tax namax i guxma i tor buxg, r tor yaxguxg, r toneg r toxocg r tor carnrug r tor wocag. Er ngma t taxx, r wxi i taxma i tor Coriar cuaxxchiga nix nhanagr. 10Notr ga nma ga Fara r nhanagr nx: R nangoxochiama i ngma chixex i nagu perxnex. Exna pema nagu perxnegu r per Cori ya Tupana r t pex yaxmcx? R exna nagu perxnegu r chama r t pex chingexgx nax per buxgmax ngma pexxcax? 11R dcax, r taxtma ngmac nix. c, ngma pex ya guxma i yatxe i yxe, r per Cori ya Tupanax peyarcuaxxg! Er ngma nix i penaxwaxex nhanagr. R yexguma ga nma ga Fara r nor duxgx namu nax napexewa tx nawoxxcax. 12Notr nma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Eytuanetgu nawxmex nax ngmac nua naxxcax i mung! R ngma mung r t nayawa i guxma i nanet i nhaa nachixanewa yaxgx nawena ga yema gux ga dauxwa ryix nhanagr. 13R yexguma ga Moich r Eytuanetgu nawxmex. R nma ga Cori ya Tupana r nanamu ga wxi ga buanec ga lstewaama ne c ga gux ga chtax r ngunex yema
89
XODO10,11
nachixanetgu icuec. R moxc r guma buanec ga lstewaama ne emacgu nangug ga mung. 14R yema mung r guxwama nanapxx ga yema nachixane. R nxcma r taguma yemaac namuxchi ga mun, r tagutma wena ngxgumarx nix. 15R ga nhaxtane r munmax nanap, r mar taxucrwa nhaxtanegu tadau, yer namuxchi. R nayawa ga guxma ga nanet r nor o ga yaxgx nawena ga yema gux ga dauxwa ryix. R nataxuma ga nanet ga ngext tx ga guxma ga Eytuanewa, r bai ga naanewa r bai ga naixnecwa. 20Notr nma ga Cori ya Tupana r nanayexr ga Fara nax ngtama nataichiar maxxeexcax nax yemaac tama yangxcax ga yema Irautanxg.
Tupana r Faracax waanex nanguxx
21R yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Nawexnagchacx nax guxma i cax! nhanagr. Eytuanewa nawaanex 22R nma ga Moich r nawexnagchacx r porac nawaane ga guxma ga Eytuanewa. 23R tamaepx ga ngunex r taxema tmamcx tadau, r taxema tmachicawa tixgachi. Notr yema Irautanxgpatagwa r guxwama 24R nma ga Fara r nor nangone. duxgx namu nax Moichcax yacagxcax, r nhanagr: c Cori ya Tupanax peyarcuaxxg, r
peyagag ta i pexacg! Notr i ngma per carnrug r per wocag r nua penawog! nhanagr. 25Notr nma ga Moich nanangx r nhanagr nx: Notr nma ya Cori ya Tupana nanaxwaxe nax tox cuyagagxx i ngma toxna nax ngmatanwa ta timxcax r tayaguxcax r ngmamax nx ticuaxgxcax. 26R ngemacax i ngma toxnag r t tayagag. R bai i wxi i toxna t nua nayax, er ngmatanwa t tayadexechi i nhuxre nax ngmamax nx ticuaxgxcax ya tor Cori ya Tupana. R nhuxmax nax tata ngma nachianexwa tangugx, r tama nx tacuax nax ngexrxmax t nx ticuaxgx ya tor Cori ya Tupana nhanagr. nma ga Cori ya Tupana r nanayexr ga Fara nax ngtama nataichiar maxxeexcax nax yemaac tama yangexgaxcax ga yema g. 28R yematwa ga Irautanx Fara, r Moichx nhanagr: naxx i nua, r mea cugna nadau nax tama wena nua chauxtawa cuxxcax! Er ngxguma wena chauxtawa cuxxgu r t cuyu nhanagr. 29R nma ga Moich nanangx r nhanagr: Mar mea nx quixu. R aixcuma tagutma wena nua cuxtawa chayadau nhanagr.
27Notr
11
XODO11,12
90
ya Tupana r nhanagr cux: Yixc ngxcx r guxtma i Eytuanegu t chixgchig. R ngxguma r t nayu i ngma nane i nxraxx i wxichig i Eytuanecxpatawa. R cumax, Pa Farax, r cune ya nxraxcwa t inaxg r nhuxmax t ta ngma nge i ngma taxmarec ngne ya nxraxcwa nangu. R ngxgumarx t ta nayue i guxma i naxnaxacg i yatx i nxraxgx. 6R guxwatma i Eytuanewa i duxg r t naxauxe er ngx ningeg. R nxcma r taguma yemaac ngx ningeg ga duxg, r tagutma wenaxar nhuxgu nangexma, nhanagr ga Cori ya Tupana. 7Notr ngma Irautanx nawa ngxmagx i naane r taxuxma i ngma chixex nawa nangu. R natanwa r t nachianemare, r woo i airug r taxuxtma narngxtanx. R ngmac, Pa Farax, r t nx pecuax nax yim Cori ya Tupana nx naxunetax i ngma Irautanxg r tama i pex. 8R nhuxchi guxma i nhaa cur ngxeerug r chauxtawa t nax. R dxwa chapexegu nacaxpxgcma t choxna nacag, r nhanagrg t: R pechox i nua namax i guxma i cutanxg! nhanagrg t. R naxpa i ngma, r taxtma nua chixgachi nhanagr ga Moich. R yexguma nma ga Moich r nanucma Farapexewa naxx. 9R yemawena ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Nma i Fara r taxtma pega naxn, r ngemacax i
12
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax r Armax nidexa ga Eytuanewa, r nhanagr: 2R daa tauemac ya taunec namax ixgc, r yim r gucma ya tauemacar yexera t nix nax nagu chox pecuaxgx. 3R guxma i Irautanxgmax nx pexu, r nhapegr t nx: Doma tauemacgu r nor 10 i ngunexgu, r Tupana nanaxwaxe i wxechig i pema r peyamax i wxi i carnru rexna wxi i byixac i wxichig ya patawa! 4R ngxguma wxi ya patacx i duxg r noxretama yixxgu r tama nx naguxgux i ngma carnruxac, r name nix i namc i nxna ngaicamaxna naxu nax ngmamax wxigu nangxgaxcax. R name nix i duxxgexpxgu inanachexg nax wxichig mea nx yanguxcax i guxma i ngma nxna naxux. 5Notr ngma naxna r chanaxwaxe nax nayatx r wxi ya taunec nx ngxmax r taxuwama nachixex. R name nax wxi i carnruxac rexna wxi i byixac nax yixx. 6R namax t pengux nhuxmatta dama ya tauemacar 14 i ngunexwa nangu. R ngma ngunexar yuanec r guxma i pemax i Irautanxg r wxichig t peyamax i ngma pexna. 7R t penayaxu ya nag i ngma naxna. R yim nagmax t
1R
91
XODO12
penachaegu i per xcwawa i wxichig ya yima ya nawa penangxne i ngma naxna. 8R ngma chtaxgu t penangxg i namachi i igux ya max ya xcmax axx. R namax t penaxxbx i po i ngear puxeerux. 9R bai i xrax i ngma namachi r t ngxrax rexna muxrax t pengx! R guxma i namachi r naeru r naparag r naxntag, r penagu! 10 R taxuxtma peyaxxx i per moxcrux! R ngxguma chi yaxxgu i ngma namachi r name i noxtacma peyagu. 11R t peyange ya per naixmenax, r meama pengaxgcma r pichapatuxgcma t pepaxax nax penangxgx i ngma namachi. R ngma chtax r Coriar petchiga t nix i naga. 12Er chama r ngma chtax r nua Eytuanewa t chaxpet. R wxichig ya Eytuanecxar patawa t chayamax ya yim nxraxc ya naneg r nxraxx i naxnaxacg i yatx. R t ngma Eytuanecxgx nx chadauxx nax ngma namax natupanax r yangear porax nax . Er chamatama ya natwa nachogx Tupana nix i chanaxuegux i ngma chaxx. 13Notr ngxguma yim nagmax peyachaeguggu i per xcwa, r ngmawa t nx chacuax nax aixcuma chauga pexnex. R ngxguma nx chadaxgu ya yim nag i per xwa, r t nx chaxpetmare r taxtma chayamax ya yim nxraxc ya pene i ngxguma chanapoxcuegu i ngma Eytuanecx i
duxg. 14R pema r guxcma ya taunecgu t penaxchiga i ngma ngunex nax ngmac nxna pecuaxchiexcax i ngma chtax i nagu chanadaix i nxraxgx i naneg i Eytuanecxg. 15R ngma petchiga r 7 i ngunex t penaxchiga. R guxma i ngma 7 i ngunexgu r po i ngear puxeeruxxicatama t pengxg. R ngemacax i guxma i ngma 7 i ngunexgu r tama penaxwaxe nax pepatawa pex nangexmax i ngma poar puxeerux. R yxema po i puxeerux ngxe i ngma 7 i ngunexgu r yxema r t petanwa tx petaxchi, nhanagr ga Cori ya Tupana. 21R yexguma ga Moich r naxcax nangema ga guxma ga yema Irautanxgar exgacg, r nhanagr nx: 25R ngxguma nawa penguggu i ngma naane i Cori ya Tupana pexna xchax ga yema pemax inaxunetaxrx, r pema r t guxcma ya taunecgu penaxchiga i ngma petchiga. 26-27R ngxguma pexacg t pexna caxgu r taxacchiga nax yixx i ngma pexchigax, r pema r t penangx, r nhapergg t: R nhaa naxna r tayamax naxcax i Cori ya Tupanaar petchiga nax ngmac nx icuaxgxcax. R yexguma nadaiaxgu ga Eytuanecx naneg ga nxraxgx, r nx naxpetmare ga yema Irautanx naneg ga Eytuanewa yexmagx, r
XODO12
92
taxuxma nimax. R yemaac ga tatanx r taxema tayu nhanagr ga Moich. R yexguma ga yema Irautanxgar exgacg r nhaxtanegu nanangcuchig, r Cori ya Tupanax nicuaxxg. 28R nhuxchi nix, r nanax ga yema Cori ya Tupana Moichmax r Armax nx ixuxrx.
Nayue ga Eytuanecx naneg ga nxraxgx
meama ngxcx, r nma ga Cori ya Tupana r nor orear ngerux namu nax wxichig ga Eytuanecxgpatawa nadaixcax ga naneg ga nxraxgx. R yexgumarx ta ga Eytuanecxar exgac ga Fara nane ga nxraxc r nayamax, r woo naxnaxacg ga iyatx ga nxraxx, r nanadai. 30R nma ga Fara r nor ngxeerug r guxma i Eytuanecxg r nardag ga yema chtaxgu. R porac aita naxe r naxauxe ga guxma ga Eytuanewa, yer guxnema ga Eytuanecxpatawa r nayu ga wxi. 31R yematama chtaxgu r nma ga Fara r Moichcax r Arcax nangema, r nhanagr nx: pechox i nua natanwa i nhaa chor duxg! R nx peyarcuaxxg ya yim per Cori ya
29R
nipaxag nax Eytuanewa nachoxxcax, yer nggu narxne nax guxtma yuex. 34R nmag ga yema Irautanx r nanayauxcharag ga yema pochara ga ngear puxeerux. R guxnema ga nor tauxtamax naxchirugu nananuqueg r ngtgu nayanag. 35R nhuxchi yema Eytuanecxgxtawa naxcax nacag ga naxchirug r nor ngaxrug ga irunaxcax r dirumnaxcax. 36R nma ga Cori ya Tupana r yema Eytuanecxgax nanatauxchaxx nax nor ngchamax yema Irautanxgna naxgxcax ga yema nxna naxcax nacagx. R yemaac ga yema Irautanxg r nayana ga yema Eytuanecxar yemaxg.
Eytuanewa nachox ga Irautanxg
Rmechwa nachox ga yema Irautanxg, r Chucchiwa nax. R 600,000 ga yatg ga churarawa imex
37R
Tupana, ngma pema nagu perxnexrx! 32R c peyagag i per carnrug r per wocag ngma penaxwaxerx! R pechox i nua! R per Tupanana chauxcax pecage! nhanagr. 33R nma ga Eytuanecxg r Irautanxgx
nayexmag. R natwa nayexmag ga ngexg r buxg ga tama ixugx. 38R nawe narx ga muxma ga tog ga duxg, r nayagag ta ga nor carnrug r wocag. 39R yema nax nangechicagxgagu r taxucrwama nor nataax namexg, yer ga Eytuanecxg r nachixanewa chixri nanawox. R yemacax po ga ngear puxeerux naxg nawa ga nor pochara ga ngear puxeerux ga . 40R 430 ga Eytuanewa yangegx taunec nix ga Eytuanewa nayexmagx ga Irautanxg. 41R yematama ngunex ga nagu 430 ga
93
XODO12,13
taunecwa nax nanguxgu nix ga yema nachixanewa nachoxx ga guxma ga Cori ya Tupanaar duxg ga Irautanxg. 42R nma ga Cori ya Tupana r yema chtaxx naxuneta nax namuxxcax ga nor duxg ga Eytuanewa. R yemacax nanaxwaxe nax guc ya taunecgu naxchigagaxcax ega nawa nanguuxgu i ngma ngunex, nax yemaac nxna nacuaxchiexcax ga nhuxc Cori ya Tupana nanguxxeex ga Eytuanewa.
Nhuxc t nanaxchiga i petchiga
13
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax r Armax nidexa r nhanagr: Nhuxma r t pemax nx chixu i nhuxc t penaxchiga i petchiga. R tama name i ngma duxg i tama Irautanx ixgx r nax nangx i ngma naxna i chauxcax . 44Notr ngma per dux i imx dirumax naxcax petaxex r nhuxchi mar wechaxmpexechirax, r mar name i nanangx i ngma naxna. 45Notr ngma to i nachixanecx i dux i petangu naxanex rexna petanwa puracx dierucax, r taxuacma nanangx i ngma naxna i . 46R ngma naxna i chauxcax pemx chauxcax pimx r penaxwaxe i wxichig ya patawa penangx. R taxtma patawa penangexechi r bai i xrax i namachi, r taxtma peyapuxx ya naxchinax! 47R ngmac t penaxchiga i guxma i g nhanagr ga pema ya Irautanx Cori ya Tupana.
43R
yexguma Fara yema Irautanxgx ingexgux, r Tupana r tama yema nama ga Firitutanxgar naanewa daxgu nayagag, woo yema nax yixx ga nama ga wexwa Canaanewa dax. Yer nma ga Tupana r nagu narxn ga yema Irautanxg r chi yema Firitutanxgmax ng nadaixgu, r ngrchi yemacax Eytuanecax nawoegu. 18R yemacax ga Tupana r yema nama ga Mr ga Dauchixanacgu idaxguama namax nayaxegu nhuxmata yema nachianexwa nachopet. R nma ga Irautanxg r nhama churaragrx meama nichima ga yexguma Eytuanewa nachoxxgu. 19R nma ga Moich r nayana ga Ychechinaxg, yer Yche r naeneegna naxga ga nax yanaxcax ga naxchinaxg ga yexguma t Eytuanewa nachoxxgu. Yer nma ga Yche r nayax nax Tupana r aixcuma t nanguxxeex ga yema Irautanxg ga Eytuanewa. 20R nma ga Irautanxg r Chucchiwa inaxchi, r Etgu nayapeg ga ngext yema chianex xgxwa. 21R ngunec r nma ga Tupana r wxi ga caixanexgu yema Irautanxgx nixmc r napexegu nixema ga nx nax nacuaxgxcax ga ngext t nax naxx. R chtac r Tupana r wxi ga xemagu nayaxmc nax nangonexcax. R yemaac nx
17R
XODO13,14
94
natauxcha ga ngunec r chtac nax inaxx. 22R yema caixanex r napexegu nixema ga ngunec, r yema xema r nayabixma ga chtac.
Mr ga Dauchixwa nicho ga Irautanxg
14
5R nma ga Eytuanear exgac r nx naxnchiga nax yema Irautanxg r mar naxgx. R yemacax ga nma ga Fara r nor ngxeerug r
yema yapegxgu ga Piarchiar ngaicamagu ga Baachefar toxmaxtagu. 10R yexguma yema Irautanxg r yxgu nx nadauggu ga Fara r nor churarag, r nor cowarug ga yma ne naxx, r porac namue. R Cori ya Tupanana nacag nax nx nangxeexcax. 11R yexguma ga yema duxg r Moichx nhanagrg: Txc nua nachianexwa tox cugag nax nux tayuexcax? Exna cuxcax r Eytuanewa r tama ningu i tauque nax ngexta tataxgxcax? R txc ngex tomax cuwag? R txc Eytuanewa tox cugax? 12R yema nix ga cumax nx tixugex ga Eytuanewa ga yexguma nhataggu: R ntama ega Eytuanecxax tapuracegu. R narmemae tox nax nor puractanx nax tixgx r tama nux nachianexgu nax tayuemarex nhanagrg. 13R yexguma ga Moich r nanangx r nhanagr nx: Taxucaxma pemue! R mea iperchomare r naxcax perdaun nax nhuxc pex t nax napoxx ya Cori ya Tupana! Er ngma Eytuanecxg i nhuxmax nx pedaux, r tagutma wena nx pedaug. 14R pema r taxucaxma pexogag! Er nma ya Cori ya Tupana r t pex napox nhanagr. 15R yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Txc chor ngxeecax cuca? R martama nax cuyumxx! R c namu i ngma Irautanxg r inaxamax! 16R cuma r nayaxu ya cur naixmenax, r mrchitgu
naxchicxar nxg, r nhanagrg ngmax: Txc nx ingexgx i ngma Irautanxg nax ngmac taxema tx puracexcax i nhuxmax? nhanagrg. 6R yemacax ga Fara r yexgumatama nor duxgx namu nax namexxcax ga nawe ga daiwa namax naxxne. R nayagag ga guxma ga nor churarag. 7R nanamexx ta ga 600 ga nor churaragwe ga daiwa mexne. R nat nayexma ga nor churaragar exgacgwe ga guxma ga Eytuanewa ne xne. 8R woo nma ga Fara nx nax nadaux ga nhuxc Tupanaar poramax nachoxx ga Irautanx, notr tama inaxncha r yema Irautanxwe ningchigama. Yer ga Tupana r nanayexr nax yemagu naxnxcax ga Fara. 9R nmag ga Eytuanecxg r guxma ga nor churaragmax r nawegmax r nor cowarugmax inaxchi nax nawe nanggx ga yema Irautanxg. R Mr ga Dauchixcutgu nx inayangaug ga
95
XODO14
nawex! R ngma mrchix r t ngna nixgachichix nax ngmac ngma Irautanxg r paanexwa nax yachoxcax. 17R chama r t chanangexr i ngma Eytuanecxg nax tama pega naxnexcax r pewe yangxtanxcax. R ngmac t chanangoxexe i chor pora. R pema t nx pedau i ngma namax ngupetx i Fara, r guxma i nor churarag i nacutmax marex, r ngma nor churarag i cowarutgu x, r ngma nor churarag i cowaru itgx i crugu x. 18R ngxguma Farapexewa r guxma i ngma nor churaragpexewa chaug chawexgu nax nhuxc chaporax, r nma i Eytuanecxg r t nx nicuaxchitan nax aixcuma Cori ya Tupana chixx nhanagr. 19R yexgumatama ga yema Tupanaar dux ga dauxcx r yema caixanex ga noxri Irautanxpexegu ixxtanchirx r nixgachitan r wixweama naxg. 20R yemaac ga yema caixanex r Eytuanecxg r Irautanxgar ngxmachatexewa nixchi. R yema Eytuanecxgcax r nanaxanexx notr Irautanxgcax r nanangonexx. R yemacax nix ga Eytuanecxg ga taxucrwama Irautanxgx iyangaugx ga yema chtaxgu. 21R yexguma ga Moich r mr-tgu nawexchacx. R nma ga Cori ya Tupana r yema chtaxgu r inanaxxx ga wxi ga porac ga buanec ga lstewaama ne c nhuxmata yangunexmare. R yemaac ga yema mr r taxregu
niyauxyexchix. R yemaac nix ga Cori ya Tupana ga yapayechitamaxx ga mr. 22R yemaac paanexwa nicho ga Irautanxg, yer taxregu niyauxyexchix ga dex. R naxmachatexewa nicho, r nhama wxi i taxac i xtapxrx nixg ga nor tgnecwawa r nor toxwecwawa ga dex. 23R guxma ga churarag ga icowarux r yema churarag ga cowaru itgx i crugu x r Irautanxgwe nangg nhuxmata yema mr-ar ngxtwa nangug. 24Notr yexguma mar ngunetxwa nanguxgu, r nma ga Cori ya Tupana r yema caixanex ga xemarx ixxwa Eytuanecxgar churaragx nadawen. R nanatoxg nax ngmaxtama nanuexcax. 25R yema nor crug ga cowaru itgx r nayichcug, r ngechcuc nhaxtanegu nitgmare. R yemacax nhanagrg: Ngx tibuxm i nua! Er Tupana r natwa nayuxu i ngma Irautanxg r tamax nanu i yixema nhanagrg. 26R yexguma mar guxma ga Irautanxg ingugu, r Tupana r Moichx nhanagr: c ngma mr-ar dextgu nawexchacx nax ngma dex r ngna wena naxxchixcax r ngmac ngxma nayi xcax i ngma Eytuanecxg namax i nor crug r nor cowarug! nhanagr. 27R nma ga Moich r yema Tupana namax nx ixuxcma nanax. R mr-ar dextgu naxuchacx r yemacax ga moxc nax yangunex r
XODO14,15
96
ngna naxxchix ga dex. R yemachaxwa ng nibuxmcha ga Eytuanecxg. Notr yexguma ng yabuxmxgux, r mr-ar dexmax narbuxmama, r yexma nayi. R yemaac Tupana yexma mrgu nanayixx ga yema Eytuanecxg. 28R yexma nayi ta ga nor crug, r nor churarag ga icowarux, r guxma ga yema churarag ga ichox ga yema mrwa nax Irautanxgwe nanggxcax. R guxma ga yemag r yexma nayue r taxuxma nayax ga yexguma ngna naxxgu ga yema mrchix. 1R yexguma ga Moich r yema Irautanxg r Cori ya Tupanax nicuaxxg namax ga nhaa wiyae r nhanagrg: Chama r t chawiyae r nx chicuaxx ya Cori er nx narporamae i tr uang r ngemacax mrgu nanayixx i ngma churarag r nor cowarug. 2Corix nax chicuaxxcax nix i chawiyaex er nma nix i chox naporaxeex r chox namaxeex. R nma nix i chor Tupana yixx r ngemacax guxgutma nx chicuaxxecha. R nma r chaunatar Tupana nix, r ngemacax guxgutma chanataxx. 11Pa Chor Cori ya Tupanax, r ngma duxg namax tupanaxtanwa r nataxuma i taxac i cumax wxigux. R nataxuma i taxac i cuxrx nex r nx cuaxchix. Er taxucrwama tog nanax i ngma tax i mexg i toxcax cuxx. R ngemacax name nax cux
ticuaxgx. 12R icunawex ga cur pora r yemacax tor uangtgu nayagoxchix ga dex nhama waixm nagagxrx. 13R ngma tox nax cungechaxgagu mea tomax icucuax nax Eytuanecxgmexewa tox cunguxxeex. R cur poramax t tox quigag nawa i ngma naane i mex i tomax icuxunetax, nhanagr ga nor wiyaewa.
Dex i xchixchiga
15
r yema Irautanxgmax yema Mr ga Dauchixna nixgachi r nachica ga chianex i Chrgu gaxwa nax. R tamaepx ga ngunex inax r tama dexx inayangaug. 23R yexguma Mrawa nanguggu, r yexma dexx inayangaug notr taxucrwama nawa naxaxeg yer naxxchi. R yemacax nix ga Mragu naxgagx ga yema nachica. (R yema naga r Naxx nhaxchiga nix.) 24R nma ga duxg r chixri Moichchigagu nidexag r nxna nacage: Taxacwa t itaxaxegx? nhanagrg. 25R yexguma ga Moich r Cori ya Tupanaar ngxeecax naca. R nma ga Tupana r Moichx nanawex ga wxi ga naixac ga metanx. R nma ga Moich r nanawoochi ga yema naixac r natchiwa nanate. R yemamax nx inayarxo ga nax naxxchix ga dex. R yma nix ga Tupana ga Irautanxgx naxx r nxna naxx ga nor mug nax yemaac t mea naxcax namaxxcax. 26R Tupana
22Moich
97
XODO15,16
r nhanagr nx: Ngxguma chi ipexnegu i ngma pemax nx chixux, r penaxxgu i ngma namax chataxx, r naga pexnegu i ngma chor ucuxeg, r peyanguxeexgu i ngma mug, r taxuxtma nma pexcax chanamu i ngma daaweaneg ga Eytuanecxgcax yma chamux. Er chama nix i per Cori ya Tupana i pex charmexx chixx nhanagr. 27R yemawena r wxi ga nachica ga Elwa nangug. R yma nayexma ga 12 ga puchu r 70 ga moru. R yexma dexxtagu napeg.
na ga Tupana duxgna x
16
1R guxma ga Irautanxg r inaxchi ga Elwa. R yema chianex ga Chgu gaxwa nangug. R ngma chianex i Ch, r El r maxpne ya Chinamachatexewa nangexma. R yexguma yma nanguggu r mar wxi ya tauemacar ngx ningeg ga Eytuanewa nax nachoxx. 2R yema nachica ga chianex i Chwa nix ga guxma ga yema duxg r Moichmax r Armax wena nanuex. 3R nhanagrg nx: Narmemae chi nix ga Cori ya Tupana r noxtacma Eytuanegu tox nadaix. Yma r buetareg ga namachimax ixcugctanwa tartog r meama tachibe, notr pema r nua nachianexwa tox pegag nax taiyamax nux tox pedaixcax nhanagrg. 4R
yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Nhuxma r t chanax nax na naxcax charyi xeex i
dauxgux i naanewa. R nma i duxg r wxichig i ngunexgu r t nawa naxx nax nayauxgxcax i ngma wxi i ngunexcax ingux. R ngmawa t nx chax i ngma duxg ngoxi chauga naxne rexna tama nhanagr. 8R yexguma ga nma ga Moich r yema duxgmax nidexa r nhanagr nx: R yic yuanec r Cori ya Tupana r t pexna nanax i namachi nax penangxcax, r paxmama r t pexna nanax i muxtma i po, er nma ya Tupana r pex naxn nax nachigagu chixri pidexagx. R texg tixg i tomax? Pema r tama tochiga nix i chixri pidexagx, notr Cori ya Tupanachiga nix nhanagr. 23R nma ga Moich r namax nx nixu r nhanagr: Cori ya Tupana r tx namu nax irngex i moxar ngunexgu. Notr ngma nax irngex r naguxicatama irxnexcax nix. R ngemacax name nix i nhuxmatama penax i ngma pewem i pexxchax r penamuxra i ngma per na i pemuxrachax, r namax penguxg i guxma i ngma pex yaxx per moxcrux nhanagr. 24R yema Moich namax nx ixuxrc nanaxg. R namax nanguxg ga yema nor na ga yaxgx nor moxcrux. R yemaac tama nx niyixe r tama nx nixxmix ga yema nor nag. 31R nma ga Irautanxg r manmax nanaxug ga yema na ga
XODO16,17
98
nadex. (R ngma naga r Taxac nix i nhaa? nhaxchiga nix.) R yema man r nhama chicuriachirerx nix notr nachox, r naaca r nhama po i beruremax caxrx nix. 35R 40 ga taunec nix ga Irautanxg ga manmax naxwemgx nhuxmata naane ga Canawa nangug.
Dex ga nutawa nagoxchixchiga
17
r meama inax yema Cori ya Tupana namax nx ixuxrx. R yemawena r wxi ga nachica ga Refiywa nangug r yexma napeg. Notr yma r nataxuma ga dex nax duxg nawa axegxcax. 2R yemacax Moichmax narxutagag r nhanagrg: c tox ixaxegxx i nhuxmax! nhanagrg. R yexguma ga Moich r nanangx r nhanagr: Txc chamax perxutagag? R txc Tupanax pexg? nhanagr. 3Notr nma ga duxg r nitaxawae r yemacax Moichmax narxutagagama r nhanagrg: Txc ga tox cugaxx ga Eytuanewa? Exna taxawamax tox cudaixcax wxigu tmamax ya toxocg r toxnag? nhanagrg. yexguma ga Moich r nayumx r Tupanax nhanagr: Taxac t chaxx namax i nhaa duxg? Er mar xrax nataxu nax nutamax
4R
chox yamaxgx nhanagr. 5R nma ga Cori ya Tupana r nanangx r nhanagr: c inachi r duxgpexegu ix namax i nhuxre i ngma Irautanxgar exgacg! R yange ta ya yima cur naixmenax ga namax mrchiwa cunacuai xcane, r inaxchi namax i ngma duxg! 6R chama r t yima maxpne ya Orbigu ganewa cux charnguxexe yima maxpnetapxwa. R yima maxpnetapxwa t cunacuai xca r ngma t nanagoxchix i dex nax duxg nawa axegxcax nhanagr. R nma ga Moich r yema Tupana nx ixuxc nanax napexewa ga yema Irautanxgar exgacg. 7R yema nachica r Meribgu nanaxga, yer ga Irautanxg r yema nachicawa Moichmax narxutagag. R to ga naga ga nagu naxgagx nix ga Mcha, yer yma nix ga Tupanax naxgx ga yexguma nhaggu: Exna nanuxmax yixx ya Tupana r exna taxucma i nua tatanwa? nhaggu.
Amarchitanxgmax ng nadai ga Irautanxg
yema Amarchitanxg r yema gu gaxwa nax nax nachica ga Refiy Irautanxgmax ng nadaixcax. 9R yemacax nma ga Moich r Yuchux nhanagr: Yadexechi i nhuxre i yatg r nhuxchi inaxchi nax namax peg pedaixcax i ngma g! R chamax i mox r Amarchitanx t maxpnetapexewa changexma namax ya yima naixmenax ya Tupana nor pora nawa ngoxexne nhanagr. 10R
8R
99
XODO17, 19
nma ga Yuchu r nanax ga yema Moich namax nx ixux. R inaxchi nax ng namax nadaixcax ga yema Amarchitanxg. R yoxni ga Moich r Ar r r r maxpnetapexegu naxg. 11R yexguma Moich unagchacgu r Irautanxg nix ga rporamaegx ga daiwa, notr yexguma naxuechacgu r Amarchitanxg nix ga rporamaegx. 12Notr nma ga Moich r nipachacx r yemacax wxi ga nuta nanayauxg nax gumawa natoxcax. R nhuxchi ga Ar r r r nanangenagchacg r wxichacwa nax ga wxi r nor naichacwa nax ga to. R yemaac ga Moich r taguma narxuechacx nhuxmata yanaxcumare ga axc. 13R nma ga Yuchu r Amarchitanxgar narporamae, r taramax churaragx nanadai. 14R yemawena ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Chanaxwaxe i wxi i poperagu cunaxmat i nhaa daichiga nax guxguma ngmawa duxg nxna cuaxchiexcax. R namax nx ixu ya Yuchu nax chama r t ichayanaxoxx i ngma Amarchitanxg! 15R nma ga Moich r nhanagr. yexma nanax ga wxi ga marear guchicax r Cori ya Tupana r chor cuaxrux nix nhaxgu nanaxga.
Irautanxg r Maxpne ga Chinawa nangug
19
nangug r yexma nayapeg. R yma inaxchi r maxpne ga Chinaar chianexwa nangug. (R yima maxpne r Orbigu r ta naxga.) R yexguma r mar tamaepx ga tauemac ningeg nax Eytuanewa nachoxx. R guma maxpnear toxmaxtagu napeg. 3R guma maxpnegu nix ga naxnagx ga Moich nax yexma Tupanamax ng nangaugxcax. R guma maxpnewa nix ga Moichmax yadexax r nhax nx: R nhaatama orex namax ixu i ngma Irautanxg i Yactanxg!: 4R pema r mar nx pedau ga yema Eytuanecxmax chaxx r nhuxc chaugxtawa pex chagagx nhama wxi i y i mea naxac tx igaxrx. 5R ngxguma aixcuma guxwama chauga pexnegu r peyanguxeexgu i ngma pemax ichaxgax, r guxma i nachixanetanwa r t pexama nix icharngxeex, er guxma i nhaa naane r choxr nix. 6R pema t nix i chor orear urug i chapexewa duxgtwa pidexagx, r wxi i chor duxg i chaugaxicatama ixnex t pexg. R guxma i nhaa cumax nx chixux r namax nx ixu i ngma Irautanxg! nhanagr. 7R nma ga Moich r nategu nawa ga guma maxpne r nanangutaquexexexe ga yema Irautanxgar exgacg. R nixu ga guxma ga yema namax nx ore ga Tupana namax nx ixux. 8R yexguma ga yema Irautanxg r wxigu Moichx nangxg r nhanagrg: T tayanguxx i
XODO19
100
guxma i ngma Cori ya Tupana tox mux nhanagrg. R nma ga Moich r Tupanamax nx narxu ga yema Irautanxgar ngx. 9R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Dcax, cumax nx chixu, r wxi i caixanex i pamemaxwa t chaug cux chawex nax ngmac i ngma duxg r chox nax naxnexcax nax cumax chidexax r ngmac guxguma cux yaxgaxcax nhanagr. R nma ga Moich r wenaxar Cori ya Tupanamax nx nixu ga yema duxgar ngx. 10R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: c, namax nx yarxu i ngma duxg nax ng yamexgxcax i nhuxmax r mox nax ngmac chox yacuaxgxcax! R name i ng niyauxgchirug. 11R c ng namexg naxcax i paxmaacar ngunex, er ngma ngunexgu t nix i charxx nagu ya yima maxpne ya China napexewa i guxma i ngma duxg. 12R inax i cuaxrug i nor guxcwawa ya yima maxpne nax tama nachopetxcax i duxg! R namax nx ixu nax tama nagu naxgx ya yima maxpne, r bai t ta nxna nangaicamagx! Er guxma ya yxema nxna ngaicamaxe r t tayu. 13R yxema maxpnegu nagamxe r taxetma tx pingg, notr nutagmax r wragmax t nix i tx pimaxgx. R ntama nix ega wxi i dux yixgu rexna wxi i naxna yixgu, r taxtma penamaxx. Notr nma i duxg r ngxguma mar nx naxnegu nax
yacuex i carnruchatacuxre, r mar name nax yima maxpnecax naxx nhanagr. 14R nma ga Moich r narx nawa ga guma maxpne nax duxgx yaxucuxegxcax nax nhuxc Tupanax yacuaxgxcax. R nma ga duxg r ng niyauxchirug. 15R nma ga Moich r nhanagr nx: Peg pimexg naxcax i paxmaacar ngunex! R naxpa i ngma r taxtma pexmaxmax pemax! nhanagr. 16R yexguma noxri yangunegu ga paxmaacar ngunexgu r naxmacane r niduruane. R wxi ga caixanex ga pamemax guma maxpnetgu narx. R wxi ga tagax ga nacorntagaraxx yma inanax, r yexguma yemax naxnegu ga duxg r mumax niduxruxe. 17R yemawena r nma ga Moich r yma napegxwa duxgmax naxx nax Tupanax yadaugxcax. R guma maxpnepechinwa nayachaxchitan. 18R guxwama ga guma maxpne ga China r narcaxi yer Tupana r xemamax yexma narx. R yema caxix r nhama wxi ga xemarx nix. R yexgumatama ga guma maxpne r porac nixxcx. 19R yema naga ga nacorntagarax r yexerac nitagachig. R nma ga Moich r Tupanamax nidexa, r nma ga Tupana r nanangx. R yema naga ga Tupana r nhama duruanexrx nix. 20R nma ga Cori ya Tupana r yexerac maxpne ga Chinatapexegu nix ga naxx, r yma Moichcax naca nax naxtagu naxnagxcax. R
101
XODO19,20
nma ga Moich r yexma naxnag. 21R Cori ya Tupana r nhanagr nx: c rx r namax nx ixu i duxg nax tama nawa nachopetxcax i ngma cuaxrux i pexx! R tama chanaxwaxe nax nagu naxnex nax chox nadaugx, er ngxguma chox nadauggu r t nayue. 22R woo i ngma chacherdteg i chapexewa duxgtwa choggx r nanaxwaxeg i ng namexg nax tama natanwa r ta chanadaixcax nhanagr. 23R nma ga Moich r Cori ya Tupanax nangx r nhanagr: Ngma duxg r taxtma nagu naxgama ya daa maxpne ya China, er cuma tox cumu nax tayapoxyeanex nax tama nachopetxcax i duxg, r nhuxchi tomax nx quixu r daa maxpne nax naxnex nhanagr. 24Notr nma ga Cori ya Tupana r nhanagr: c rx r nhuxchi Armax naxnag! Notr ngma chacherdteg r ngma duxg r tama chanaxwaxe i nx nachopet i ngma cuaxrug nax chauxtawa naxxcax, er t ngrchi natanwa r t chanadai nhanagr. 25R nma ga Moich r narx r yema Irautanxgmax nx nixu ga yema Tupana namax nx ixux.
Ngma 10 i Tupanaar mugchiga
Eytuanecxg ga nx cupuracmarex. 3R nhuxmax nax cur Tupana chixx, r tama chanaxwaxe i chaupexewa taxacr ucaxmaremax cutupanax. 4R taxuxtma i taxac cugcax cuxxchicnax nax ngmamax cutupanaxcax, r bai i taxac i dauxgux i naanewa nx cudaux, r bai i taxac i nhama i naanewa ngxmax, r bai i taxac i mrwa ngxmax t cuxxchicnax nax ngmamax cutupanaxcax! 5R taxtma taxacr naxchicnaxpexegu cucaxpx r nx quicuaxx! Er chama ya cur Cori ya Tupana ya porac r porac cux chinux, r ngemacax tmaar chixexcax t tx chapoxcu ya yxema chauxchi aixe, r nhuxmata tmaxacgwa, r tmataagwa chananguxx i ngma poxcu. 6Notr ya yxema chox ngechagxe r naga nexe i ngma chor mug, r tx changecha, r t nx changecha i tmataag ega woo 1,000 expxcna yamuxgu. 7R taxtma chauga cunaxuxuchi ega taxacr chixex cuxxgux! Er chama ya cur Cori ya Tupana r taxtma tx chaxpetmare nax tx chapoxcux ya yxema chaugamax tg ipoxnetaxe ega taxacr chixex taxxgu. 8R nxna nacuaxchi i ngma ngxchigaar ngunex nax chauxcaxicatama nax cunaxxchixcax! 9R 6 i ngunexgu t nix i cunaxx i guxma i cur purac i cuxxchax. 10Notr ngma nor 7 i ngunexgu r t icurng r nagu t chox quicuaxx. R
20
nma ga Tupana r nidexa r nx nixu ga guxma ga nhaa mug r nhanagr: 2Chama nix i cur Tupana ga Eytuanewa cux changuxuchixx, naxmexwa ga
1R
XODO20,21
102
taxuxtma taxacr purac nagu cux i ngma ngunex, r woo cuneg, r woo cuxacg, r woo cur puractanxg, r woo cuxtaxg, r woo cuxnag r woo i ngma dux i to i nachixanecx i cuxtawa ngxmax! 11Yer chama i Cori ya Tupana r 6 ga ngunexgu nix ga chanaxx ga dauxgux ga naane, r nhama ga naane r tax ga mr, r guxma i taxac i nawa ngxmagx. R nhuxchi icharng ga nor 7 ga ngunexgu. R yemacax mex namax chaxuegu ga yema ngunex, r cuxna chanachuxu nax nagu cupuracx. 12 R tx nangechax ya cunat r cu nax ngmac namxcax i cur max i nhaa naane i chama i Cori ya Tupana cuxna chaxxwa! 13R taxtma cumeta! 14R cuma nax cuxxmagx r cuxtegx r taxtma cugechita nai i nge rexna nai ya yatmax cumax! 15R taxtma cungtaxa! 16 R taxtma dorax quixu i cumcchiga! 17R taxtma cugx cunangchaxexe ya cumcpata, rexna naxmax, rexna nor puractanx, rexna naxtax, rexna nor wocag, rexna nor brug, r bai i taxac i noxr ixx! nhanagr ga Tupana.
Nma ga Irautanxg r Tupanax namue
nadauggux, r namue r nxna nayxgug ga guma maxpne. 19R yemacax Moichx nhanagrg: Tama tanaxwaxe i Tupana tomax nidexa er ngrchi t tayue. R narmemae nix nax cumatama tomax nx quixux i ngma Tupana cumax nx ixux r toma r t naga taxne nhanagrg. 20R nma ga Moich r nanangx r nhanagr nx: Taux i pebai xchiex! Er nma ya Tupana r nma nax nax pex nawxcax i nor pora nax nx pemuexcax r guxguma naga pexnexcax r tama chixex pexgxcax nhanagr. 21R yexguma yema Irautanxg r guma maxpnear yxwa yachaxchitanyane, r yoxni ga nma ga Moich r yema waemax ga caixanexcax nix ga Tupana nawa yexmax.
Mug i metagxcax uegux
21
guxma ga yema Irautanxg r nx naxne ga yema duruanex r guma corntagga. R nx nadaug ga yema mac r guma maxpne ga caixanex nagu nguxne. R yexguma yemax naxnegu r nx
18R
12R Tupana r nhanagr Moichx: Tex ya tmamcx imxe r tma r ta noxtacma tx pimax! 13Notr ngxguma tama woetama tx yamxchachirexgu r tx yamaxcraxmaregu, r t cumax nx chixu nax taxacr nachicagu yanacx nax tama nma r ta nayuxcax. 14Notr ngma namcmax nux r woetama tx imxchax, r t noxtacma cuyamax woo marear guchicaxpechitagu yanacuxgux. 15R ngma nanatx rexna nax napi xeex, r name i
103
XODO2123
noxtacma poxcu i yu namax taxuegu. ngma wxi i duxcax ngx r tx icx r t cuyamax woo naxtawa tangexmagu rexna mar tmamax nataxegu. 17R ngma nanatmax rexna namax chixex ixugx r noxtacma cuyamax. 22R ngxguma taxre i yatg ng daixgu r ngx yanguxeegu i wxi i nge i xacxc r ngemacax nayuxacxgu, r yxema ngx yuxacxxxe r tanaxwaxe i tanaxtan i ngma diru i ngte ngxcax cacexpx r exgac nangugxgu nax mar namex nax ngxgumaepx nax yixx. 23Notr ngxguma tex wxi ya ngexex yuxgux, r tmaar maxmax
16R
tanaxtan. 24-25R ngxguma tex wxex tichixetxgu, r chixetmax t ta tx naxtan. R ngxguma tex wxex tibeptaxgu, r beptamax t ta tx naxtan. R ngxguma tex wxex tipoyemexegux, r poyemexemax t ta tx naxtan. R ngxguma tex wxex tipoyecutgu r poyecutmax t ta tx naxtan. R ngxguma tex wxex tiguxgu, r gumax t ta tx naxtan. R ngxguma tex wxex tapi xeegu, r pi xeemax t ta tx naxtan. R ngxguma tex wxena tanacuai xcagu, r cuai xcamax t ta tx naxtan.
Mug i nx ixux nax nhuxc namexx i guxchaxg
r ngmagagu toxguxar naanewa yachibegu, r yxema nor yora i ngma naxnag, r tanaxwaxe i tanaxtan namax i tmanetar o i rmemaex. 6R ngxgumachi tex wxi i taxacwa nangixichigu r togueanewa naniegu r ngxma yaxaegu i tmaar nanetg i mar idaux, rexna ngexwacax rxgx, r yxema yaguanexe r tanaxwaxe nax nor yoraax tanaxtanx naxcax i ngma tmanetg nax taguxcraxx. 29R ngma penetgar o i choxna x, r name nix i paxa choxna penax. R ngxgumarx ta i per wachiwa r chanaxwaxe i paxa choxna penax i ngma choxna x. R yim nxraxc ya pene ya woetama choxna c, r name nix i chapatawa naxcax penaxtan i ngma chama nagu chaxunetaxexpx.
Mug i guxchaxgar mexxchiga
23
22
5R
nx icuyangaxgu i cur uanar woca rexna nor bru iyartaxux, r name nix i nx cunateguxx. 5R tama name i nx cuxo nax nx curngxeex i ngma cuxchi aix. R ngxguma chi nx cudaxgu i nor bru nax naxwetaar yamax ngxma yangux r nx rngxexe nax cunanugx i ngma naxweta i natwa ngxmax! 6R ngxguma wxi i dux i ngear dirux cumax exgacpexewa guxchax mexgu, r tama name i chixri
4Ngxguma
XODO23,24
104
cunamexx i ngma guxchax. 7R nx rxo nax doramax cunaxuaxx i wxi i dux! R tama name i notcaxma cugagu nax yamaxg i wxi i dux i taxuxma i chixex x. Er chama r taxtma nx chaxpetmare i ngma dux i nagagu yixx nax tayux. 8R cuma nax exgac quixx, r tama name i wxiax cunayauxtan, nax natwaama cuxxcax ega taxacr guxchax cuxtawa yamexggu. Er ngma exgac i nayauxtanx, r inayacux i ngma aixcuma ixx, nax tama nx nacuxcax i duxg, r ngmac ya yxema duxe ya taxuxma i chixex chirxe, r nitmaguchi i ngma chixex.
Nxraxx i nor o i nanetgarchiga
nhanagrg. 4R nma ga Moich r nanaxmat ga guxma ga yema ore ga Cori ya Tupana nx ixux. R moxc paxmama narda r maxpnepechingu nanax ga wxi ga marear guchicax. R 12 ga nutamax nanax nagagu ga yema 12 ga Irautcumg. 5R nhuxchi nanamu ga nhuxre ga ingextx ga Irautanxg nax nadaiaxcax ga wocag ga iyatx r Tupanacax nax naguaxcax. R yemawa inanawexg nax aixcuma t wena Tupanaga naxnex. 6R nma ga Moich r ngxgu nayabaye ga gum nag. R gum wxiar ngx r nhuxre ga naxpgu nanabacu. R gum naiar ngx r marear guchicax namax namaxcu. 7R yemawena r nanayaxu ga yema popera ga Tupanaar ga nagu matx, r yema duxgcax tagac nx nadaumat. R nmag r nhanagrg: Guxma i ngma Cori ya Tupana nx ixux r aixcuma t mea tayanguxx nhanagrg. 8R yexguma ga Moich r nanayaxu ga gum nag ga tog ga naxpgu nabacuc r gummax duxgx nimacutan, r nhanagr: Nhuxma nax pexna naxx i nor mug r daa nag nix ya per cuaxrux nax aixcuma yixx i guxma i ngma Cori ya Tupana pemax nx ixux nhanagr.
Moich r maxpne ga Chinagu naxnag
ngma nxraxx i nor o i ngma cunetgwa quibuxgx, r name nix i Tupanapatawa cunana i ngma rmemaegx nhanagr ga Cori ya Tupana.
19R
24
nma ga Moich r natanwa nax ga yema Irautanxg r namax nx nixu ga guxma ga yema ore ga Cori ya Tupana namax nx ixux. R nmag ga Irautanxg r guxma wxigu Moichx nangxg r nhanagrg: Ngemac t tayanguxx i guxma i ngma mug i Tupana tox mux
3R
Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: c naxnag nawa ya daa maxpne ya nawa changexmane r
12R
105
XODO24,25
ngma chox nanguxexe! Er t cuxna chanax i nutataching i chor mug r ucuxeg nagu chaxmatx nax ngma Irautanxgx nawa nangexxcax nhanagr. 13R nma ga Moich r inachi r guma maxpne ga Tupana nawa yexmanegu naxnag wxigu namax ga namc ga Yuchu. 14R nma ga Moich r yema Irautanxgar exgacgx nhanagr: Nuatama nhaa nachicawa tox penanguxexe r nhuxmatta pexcax tawoegu! R Ar r r r t pemax nux narcho. R ngxguma chi tex guxchax tx ngexmagux r name nix i Armax r rmax nx tixu nhanagr. 15R yexguma yema orex namax yaxuxguwena, r nma ga Moich r guma maxpnegu naxnag. R wxi ga caixanex nayadx. 16R Cori ya Tupanaar ne r guma maxpne ga Chinagu narx. R 6 ga ngunex r yema caixanex nayadx ga guma maxpne. R yema nor 7 ga ngunexgu r nma ga Cori ya Tupana r yema caixanexwa Moichcax naca. 17R yema Cori ya Tupanaar ne r yema Irautanxgcax nangox nawa ga guma maxpne ga ngext yexerac namxpxchixtaxpexewa. R nhama wxi ga xema ga nawa ixaxrx nix. 18R nma ga Moich r naxnag nawa ga guma maxpne r yema caixanexgu nayaxcu. R yma nayexma ga 40 ga ngunex r 40 ga chtax.
mareg naxcax ga Tupanapata
i ngma Irautanxg nax chauxcax nanutaquexexcax i nor mareg! R nade naxtawa i ngma duxg i aixcuma nor ngchamax inaxgchax! 3R nhaa t nix i ngma pedex: irum, r dirum, r cbrem, 4r naxchiru i dauxraac wexcharax, r naxchiru i dauxracharax, r naxchiru i daucharax, r naxchiru i lchi i mexechixnaxcax, r byitaxag, 5r carnruchaxmxg i dauxmax ichagx, r tog i naxchaxmx i mexechix, r mrapewag i acchianaxcax, 6r chx i omxwa mex, r pumra i chx i chacherdte ya chor puractanxeru namax nanggx, r pumratexe i guwa mex, 7r nutag ya onchinaxcax r naig ya nutag ya ngaxrux nax chacherdtegar exgacar tremchiruar merux yixxcax. 8R chauxcax penax ya wxi ya chapata nax yimawa duxgtanwa changexmaxcax! 9Notr yima chapata ya nawa t changexmane, r guxma i nor ngmaxg r t ngma cux nx chadauxeexc cunax.
Ba i Tupanaar mugchix
25
1R
c nax i wxi i ba i acchianaxcax i mrapewawa, i wxi mtru r 10 centmetru i nor max r 65 centmetru i nor tachi, r ngxgumarx ta 75 centmetru i nor mchane! 11R naxmawa r irumax natxma! R nor dxtwa r ngxgumarx t ta irumax cunatxne. R naberawa r t irumax cunaxegubera. 12R nax i
10
XODO25
106
gmc i bochicux i irunaxcax, r wxichig ya naparawa nanucu! 13R ngxgumarx ta nax ya taxremenax ya nai ya acchianaxcax, r nhuxchi irumax yatmenax! 14R yima naxpaweru i ngma ba i bochicuxmaxetwa yawexg nax yimamax nachxnagxcax i ngma ba! 15R yima naxpaweru r mar taxtma cunade. R ngma baar bochicuxmaxetwa ttama nangexmagecha. 16R ngma bagu yaxcuchi i ngma nutataching i nagu naxmatx i ngma mug i t cuxna chaxx! 17R c nax i wxi i naxtax i irunaxcax ixx! R nor max r wxi mtru r 10 centmetru t nix, r nor tatachin r 75 centmetru t nix. 18R irumwa t cunaxxchi i taxre i dauxcxchicnax i ixpextx i nor wxichigpexewa ngxmax i ngma batax. 19R ngma dauxcxchicnax i ixxpextgx r naxtawa ttama cunaxxchig. R wxi r t nor wxipexewa nangexma r ngma to r nor topexewa nangexma. 20R ngma taxre r t ngar toxmaxtawa nangexmag. R naxtatgu t nardaun. R yima naxpext r t nayadx i ngma naxtax. 21R ngxma bagu nanucu i ngma nutataching i chor mug nagu matx! R nhuxchi yaxcuchitax! 22R ngmawa t nix i changexmax i naxtatwa i nor ngxwa i ngma taxre i dauxcxchicnax i ixpextx. R ngma t nix i cumax chixux i ngma chor ucuxeg nx naxcax i ngma Irautanxg.
R nax i wxi i mecha i acchianaxcax i mrapewawa! R 90 centmetru t nix i nor max, r 45 centmetru i nor tatachin r 65 centmetru i nor mchane. 24R irummax t cunattachin, r irumax t cunaxegupechin. 25R ngma mecha r t cunaxbera i natwa r 7 centmetru t nix i nor tatachin i ngma naberag. R ngma naberatwa r t irumax cunaxegubera. 26R nax i gmc i bochicux i irunaxcax, r wxichig ya naparacwawa nanucu! 27R ngma naberaxtawa t cunanucu i bochicux nax ngmawa yawexgxcax ya yima naxpaweru ya nor ngetaxrux. 28R ngma nor ngetaxrux r nai ya acchiamenax t nix, r guxwama irumax t cuyatmenaxg. 29R iruwa t cunax i ngma nor poratug r cuyerag r baerug r axepxg i ngma chix i marear axrux. 30R ngma mechatgu t cunan i ngma po i nex nax guxtma chapexewa cax. ngxmax
Ompaweru i irunaxcax
23
R ngxgumarx ta nax i wxi i ompaweru i irunaxcax i pomx! R ngma nachipat r namenax r ngma nachacg r ngma nangug i naputragraxx, r wxiwatama t cunaxxchig. 32R ngma om r wxichig i nacwawa r t nx nangexma i tamaepxchig i nachacg.
31
107
XODO26,27
Tupanapatachiga
26
c nax ya chapata i 10 tachin i mex i lchiar mutachinxwa! R ngma lchi r t nadaunta r nayauxnta r nawexranta. R ngma lchimax t cunamutachin, r taxre i dauxcxchicnaxg t nagu cux. 14R ngma nax ya yima r t carnruchaxmx i dauxmax ichagx t nix. R ngmatwaama x r t byichaxmx t nix. 15R ngma naxtapx ya yima r acchianaxcax i mrapewa t nix. R ngma r mea t icunan. 30R yima chapata r guma maxpnewa cux chawxnec t cunax.
marear guchica i brchenaxcax
ngma nor prag, r nor yaxmexpxg, r ngma nor choxbrug, r ngma naxtaxmx r brchenaxcax t nixg.
Tupanapataar xtchiga
27
1 R nax i wxi i marear guchicax i nor guxcwawa wxigumarex! R taxre mtru r 25 centmetru t nix i wxichig i nacwawa. R mrapewa i acchianaxcax t nix. R ngma nor mchane r wxi mtru r 25 centmetru t nix. 2R ngma marear guchicax, r guxma i nor gmcpexewa r t cunachunagxx r ngma r t naxnewatama cunaxxchi. R brchemax t cunatxne i guxwama. 3R guxma i nor ngmaxg i ngma marear guchicax r t brchenaxcax nixg. R ngma nor tanimucapxg r
yima chapata r t cunaxxt. R ngma nor scwawaama r t lchi i mutachinxmax cunapoxegu. R ngma nor max i ngma cupoxegux r 45 mtru t nix. 10R ngma poxeguxar caxtag r 20 t nix r brchenaxcax t nix. R ngma 20 i caxtamag r ngxgumarx t ta brchenaxcax nix. R ngma lchitachingar chorug r ngma naxpaweru i nagu nachox r t dirumnaxcax nixg. 11R ngma nor nrchicwawaama r t lchi i mutachinxmax cunapoxegu. R ngma cupoxegux r 45 mtru t nix. R yima 20 ya nor caxtag r naxmaxg r brchenaxcax t nix. R ngma lchitachingar chorug r ngma naxpawerug i nagu nachox r t dirumnaxcax nixg. 12R ngma naaxtar tatachin i ostecwawaama x r 22 mtruar ngx t nix i cunapoxegux namax i lchi i mutachinx. R 10 t nix ya nor caxtag r naxmaxg. 13R ngma naaxtar tatachin i lstewaama x r ngxgumarx ta 22 mtruar ngx t nix i cupoxegux namax i lchi i mutachinx. 14R ngma naaxtpexewa i nor cuchicawaama x r ngma i nor cuchicaar wxicwawa r 7 mtru t nix i cupoxegux namax i lchi i
9R
XODO2729
108
mutachinx. R 3 t nix ya nor caxtag r naxmaxg. 15R ngma cuchicaar tocwawa r ngxgumarx ta r 7 mtru t nix i cupoxegux namax i lchi i mutachinx. R 3 t ta nix ya nor caxtag r naxmaxg. 16R ngma naaxtar x r 9 mtru nagux i lchi i mutachinx t nix. R ngma x r naxchiru i dauxraac wexcharax, r naxchiru i dauxracharax, r naxchiru i daucharaxnaxcax t nix. R ngma r t mea penaxmatchara. R 4 t nix ya nor caxtag r naxmaxg i ngma x. 17R guxma i naaxtar caxtamag r brchenaxcax t nix. R ngma nachatag r dirumnaxcax t nix. 18R ngma naaxt r 45 mtru t nix i nor max r 22 mtruar ngx t nix i nor tatachin. R nor poxegux r 2 mtru r 25 centmetru t nix i nor mchane, r lchi i mutachinxnaxcax t nix. R ngma nor caxtagmag r brchenaxcax t nix. 19R guxma i chapataar ngmaxg r brchenaxcax t nix. R ngma nor poxeguxtx nagu ngagx, r naaxtar poxeguxtx nagu ngagx r t ta brchenaxcax nix. 20R namu i ngma Irautanxg nax orwaar chx cuxtawa nangegxcax nax ngmac guxguma yanaigxcax i chapataar omg! 21R nma ya Ar r naneg t nix i nxna nadaugx i ngma omg, nax ngmac guxma i chtax chapexewa nanaigechaxcax nawa ya yima chapata. R ngma ba i mugchar tyepexewaama t nix i
inanaigechax i ngma omg. R nhaa mu r chanaxwaxe i guxgutma ngma Irautanxg r nataag nagu nax.
Chacherdtegchiruchiga
28
R chor puraccax nx naxuneta ya cuenex ya Ar r naneg ya Nadbi, r Abi, r Ereach, r Itam! R nmag t nix i chapexewa duxgutwa nachoggx. 2R cuenex ya Arax nax i wxi i naxchiru i taxechirumax wxigux! R ngma naxchiruwa t nix i duxg nx nacuaxgx nax aixcuma chama chor purac i nexcax nx chaxunetax. 3 R cuma tmamax idexa ya yxemag txna chanaxx i cuax nax guxraxx tixxgx! R yxemag t tix ya naxgxe i ngma naxchiru ya Ar nax ngmac chox napuracxcax.
1
29
wxichig i ngunexgu r t chauxcax cunadai i taxre i carnruacg i wxi ya taunec nx ngxmax. R ngma marear guchicaxwa t cunagu. 39R wxi t nix i paxmama quigux r to r t yuanec cuyagu. 40R ngma nxra quigux i carnru r taxre i quru i trgutexe i mexechix i orwaar chxmax axmax t cuyagu. R nat wxi ya ltru ya w nagu cuba. 41R ngmac ttama cunax namax i ngma to i carnru i yuanec quigux
38R
109
XODO2931
nax trgutexemax r orwaar chxmax r wmax cuyagux. R ngmac t chauxgu nayatx i ngma naema. 42R ngma mareg i chauxcax pigux r pexacgwa r petaagwa t naxe nax guxgutma chauxcax naxgx i chapataar xar ngaicamna. R chama r ngma t changexma nax cumax chidexaxcax. 43R ngxma t nix i chox iyangaugx i ngma Irautanxg. R ngma nachica r t naxne er ngma t changexma. 44R yima chapata r ngma naxnaar guchicax r t chanaxnexx. R ngxgumarx t ta i nma ya Ar r naneg r t chanaxnexx nax naxgxcax i chor purac. 45R chama r t natanwa chamax i ngma Irautanxg, r nor Tupana t chix. 46R ngmac t nix i nx nacuaxgx nax chama chixx i nor Cori ya Tupana ga Eytuanewa nax changuxxeex nax natanwa chamaxxcax. R chama nix i nor Cori ya Tupana.
Pumratexear guchicaxchiga
yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r nayadaxx ga Moichmax nax yadexax, r nhanagr nx: 18 R nax ya wxi ya bacha ya yaxmexpx i brchenaxcax! R ngma nor chicax r narx brchenaxcax t nix. R yima chapata r ngma naxnaar guchicaxar ngxmachatexegu t cunax ya yima bacha. R dexmax t cunaxcu. 19R nma ya Ar r naneg r ngma t nix i dex t nayauxgx nax ngmawa nayaxcutgxcax r nayaxmexgxcax. 20R ngxguma chapatagu nachocuxgu, r ngxguma chauxcax naguxgu i mareg r t ng nayaxcutg r ng nayaxmexg nax tama nayuexcax nhanagr.
Yema yatg ga Tupanapataar meruar rug
17R
30
R ngxgumarx ta nax i pumratexear guchicax nawa i acchianaxcax i mrapewa! 2R nor max r nor tatachin r t nawxigumare, r 45 centmetru t nix. R nor mchane r 90 centmetru t nix. R ngma nacwapexeg i ngma pumratexear guchica r nawa ttama cunaxxchig. 3R natwaama r ngma nor gmc i nacwawa r ngma nor gmcpexewa r irumax t cunat. R irumax t
1
31
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr nx: 2Dcax, r Yudtaatanwa r chanayaxu ya Becharu ya Ur nane ya rtaxa ixc. 3-5R mar nxna chanax i Chaux i nex, r nxna chanax i cuax nax paxama nx nacuxcax i taxacar r nx natauxchaxcax nax guxraxx i merug naxx i iruwa, r dirumwa, r brchewa, r naiwa. R nxna chanax i cuax nax nx nacuxcax nax nuta ya ngaxrux
1R
XODO31,32
110
nangoraxxcax r chacherdtegchiruwa nanhaxcux r guxma i merug naxxcax. 6R ngxgumarx ta nx chaxuneta ya Becharuar ngxeerux ya Auribi ya Icham nane, ya Dtanx ixc. R guxma i ngma yatg i nx icuaxchigx r yexerac cuax nxna chax nax naxgxcax i guxma i ngma cux chamux nax cunaxx.
Ngxchigaar ngunexchiga
ngma ngunex nix i guxgutma tr cuaxrux i yigmax ixx i pema i Irautanxg r chamax. Yer chama ya per Cori ya Tupana r 6 ga ngunexgu ga chayanguxx ga nax chanaxx dauxgux i naane r nhama i naane. R yema nor 7 ga ngunexgu r nx charchau ga nax chapuracx, r icharng nhanagr ga Tupana.
Nutataching i Tupanaar mug nagu matxchiga
yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r nayadaxx ga Moichmax nax yadexax, r nhanagr nx: 13 R namax nx ixu i ngma Irautanxg r nhacurg t nx! R name nix i nagu perngg i ngma ngunex i chauxcax pexxchix. Er gutma tr cuaxrux i ngma nix i gux yigmax ixx nax ngmac guxma nacuxcax nax chama pex nx chadex. 14R ngma ngxchigaar ngunex r nachuxu nax nagu pepuracex, r ngemacax penaxwaxe i mea penaxaure. R yxema tama naxaurexe i ngma ngunex r t tayu. R yxema ngxchigaar ngunexgu puracxe r name nix i noxtacma petanwa tx ipeyarxoxx. 15R mar name i 6 i ngunex pepurace, notr ngma nor 7 i ngunexgu r nagu t iperngg r chauxcax t penaxxchi. R tex ngma ngunexgu puracxe r t 16R ngemacax i pema i tayu. Irautanxg r penaxwaxe nax penaxaurex i ngma ngxchigaar er ngma nix i chor ga i ngunex guxgutma nxna pecuaxchiex. 17R
12R
yexguma Cori ya Tupana nx rchaxgu ga Moichmax nax yadexax ga maxpne ga Chinawa, r nxna nanax ga taxre ga nutataching ga nmatama ga Tupana naxmexmax nor mug nagu naxmatx.
18R
irunaxcax i wocaxacchiga
32
yexguma tama paxa nax xgu ga Moich ga guma maxpnewa, r yema Irautanxg r Arcax nax r nhanagrg nx: Tanaxwaxe i tox cunax i wxi i naxchicnax nax namax tatupanaxcax er tama nx tacuax nax taxac nx ngupetx i ngma Moich ga Eytuanewa tox gaxx nhanagrg. 2R nma ga Ar nanangx r nhanagr: c pexmaxgna r pexacgna penade i ngma naxmaching i irunaxcax, r nua chauxtawa penana! 3R guxma ga yema ngexg r nanachox ga naxmaching ga irunaxcax r Arxtawa nanana. 4R nma ga Ar r nananutaquexe r nanadexx ga yema naxmaching ga irunaxcax. R yemawa purumumax nanaxxchi ga
1R
111
XODO32
wxi ga wocaxacchicnax. R guxma ga duxg r tagac nhanagrg: Pa Irautanxgx, r daa nix ya cur tupana ga Eytuanewa cux nguxuchixc nhanagrg. 5R yexguma yemax nadaxgux ga Ar, r nanax ga wxi ga naxnaar guchicax naxtagu ga yema wocaxacchicnax. R nhuxchi tagac nhanagr: Mox t Cori ya Tupanagagu tataxg nhanagr. 6R moxc ga paxmama r nardag r Tupanacax nanadai r nanagu ga carnrug nax yemaac Tupanapexewa ng yamexgxcax. R yemawena ga duxg r nartog nax nachibexcax r naxaxegxcax, r nhuxchi inachig ga nax incacmax nataxgxcax. 7R yexguma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: c, rx r nategu! Er ngma cur duxg ga Eytuanewa cunguxxeex r mar chixexgu ng nayi xexe. 8R paxama nx inarngmae ga yema namax nx chixux nax nagu naxxcax. R ngcax nanaxg i wxi i wocaxacchicnax i iru i dexexwa, r nhuxmax r nx nicuaxxg r naxcax nanadai r nanagu i naxnag, r ngmax nhanagrg: Pa Irautanxgx, daa nix ya cur tupana ya Eytuanewa cux nguxuchixc, nhanagrg nhanagr ga Tupana. 9R nhanagr ta ga Cori ya Tupana Moichx: R meama chanangug i nhaa duxg r nx chicuaxchi nax tama inaxnechax. 10R nhuxmax r tama chanaxwaxe i choxna cuchog er porac chanuxchi namax i ngma
duxg r noxtacma t ichayanaxoxx. Notr cuwa t chanangoxexe i wxi i nachixane i porax nhanagr. 11Notr nma ga Moich r nhaa dexamax Cori ya Tupanax narngxmxcha: Pa Corix txc porac namax cunu i ngma cur duxg ga cumatama cur poramax cunguxxeex ga Eytuanewa? 12R nhuxc icunaxchicax i ngma Eytuanecxg nax chixri cuchiga yadexagxcax r nhagx: Tupana r Eytuanewa nananguxxexe i Irautanxg nax maxpneanegu nadaiaxcax r iyanaxoxxcax i nhama i naanewa, nhanagrg t? R ngemacax taux i cunux, r nagu curxnx i nor chixex i ngma cur duxg! 13R nxna nacuaxchi ya yim cur du ya Abra, r Isqui, r Irau ga Yacgu gac! R gumagmax nix ga cuggagutama cunaxuegux nax nx curngxeex r nhacux: T nx charngxexe i cutaag r t namuxchi xtagrx, r guxma i nhaa naane i pemax chaxuegux r t pexr nix i guxgutma, nhacux nhanagr ga Moich. 14R nma ga Cori ya Tupana r nayachaxchi nawa ga yema poxcu ga nor duxgmax naxxchax. 15R yemawena ga Moich r guma maxpnewa narx namax ga yema taxre ga nutatachin ga nor guxtachinwa matx namax ga Tupanaar mug. 16R nmatama ga Tupana nix ga naxx ga yema taxre ga nutatachin, r naxmatx namax ga yema nor mug. 17R guma Yuchu ga Moichmc ga namax maxpnegu
XODO32
112
naxnagc, r yexguma duxgx naxngu ga nax yaxicha, r Moichx nhanagr: Nx chaxn i duxg cuxcux r nhama ng nadaixrx ixgx i ngma napegxwa nhanagr. 18Notr nma ga Moich r nanangx r nhanagr: Ngma wiyaeg i nagu nawiyaegx, r tama ngma nax naporamaegxcax nix, r tama ngma nax naturamaegxar wiyae nix. Notr tomare i wiyae nix i ngma nx chaxnx nhanagr. 19R yexguma nma ga Moich yema napegxwa nanguxgu, r nx nadau ga yema wocaxacxchicnax, r nx nadau ga nax napetaegx r yaxchitanx ga duxg. R yemacax nanuxchi ga Moich r nor numax inayachi x ga yema taxre ga nutatachin ga Tupanaar mug nagu matx. R maxpnepechingu nanapuxchixx. 20R nhuxchi nma ga Moich r nanayaxu ga yema wocaxacxchicnax r xxetwa nayataxcuchi. R yemawena ga mar yagauxgu r nanawaxi r nhuxmata naxtexemare. R yema natexe r dexwa nanage r nhuxchi yema Irautanxgx namu nax yema dexwa naxaxegxcax. 21R Arx nhanagr: Taxac cumax nax i nhaa duxg r ngemacax i nhaa tax i chixexgu cunayi xeex? nhanagr nx. 22R nma ga Ar r Moichx nangx r nhanagr: Pa Chor Corix taux i chamax cunux! Cuma r meama nx cucuax i nhaa duxg nax nor me yixx nax chixex naxgx. 23R nmag ga duxg r
nhanagrg chox: c wxi i naxchicnax tox nax nax namax tatupanaxcax, er tama nx tacuax nax taxac nx petx i ngma Moich ga Eytuanewa tox gaxx! nhanagrg chox. 24R yexguma ga chama r chanangx, r nhachagr: R yxema tx nangexmaxe i iru r c tanaxxchi x, nhachagr. R nmag r choxna nanaxg ga nor irug, r chama r xtwa chayagu. R yemawa nix ga nanguxuchix ga nhaa wocaxacxchicnax nhanagr. 25R nma ga Moich nx nadau ga yema duxg ga mar nax nangupetxchix ga naxnear ngcha ga chixex nax naxgx, r yemaac nor uanax nanatauxchaxx nax nx nacugex, yer ga Ar r tama aixcuma mea nxna nadau. 26R yexguma ga Moich r napegxar cuchicagu nachi r nhanagr: Yxema Tupanawaama gxe r nua chauxtawa tax! nhanagr. R guxma ga Lewtanx naxtawa nax. 27R yexguma ga Moich r yema Lewtanxx nhanagr: Tr Cori ya Tupana r nhanagr pex: c wxichig i pemax r penayaxu i per tara, r ngma duxg i noxrtama ngcha i chixex gxxtawa pex wxichig ya wa r penadai i ngma duxg woo peeneeg yixgu rexna pemcg yixgu rexna per ngaicamagu pegx yixgu! nhanagr. 28R yema Lewtanx r nayanguxg ga yema Moich namax nx ixux, r yema ngunexgu r nayue ga 3,000 ga yatg. 29R yexguma ga Moich r nhanagr:
113
XODO32,33
Nhuxmawaxi nix i aixcuma Tupanaga pexnex, er penax nax penadaix i woo peneg r peeneeg. R nhuxmax i nma ya Tupana r mex t pemax naxuegu nhanagr. 30R moxc ga Moich r duxgx nhanagr: Pema r porac chixex pexg. R nhuxmax r t wena daux chax nawa ya yima maxpne ya Tupana nawa ngexmane nax nxna chayacaxcax r mar pex nx iyanangma i ngma chixex i pexx nhanagr. 31R yemacax ga Moich r wena daux nax nawa ga guma maxpne ga Tupana nawa yexmane. R Tupanax nhanagr: Aixcumaxchi i ngma duxg r poracxchi chixex naxg er ngcax nanaxg i wxi i naxchicnax i irunaxcax nax namax natupanaxgxcax. 32R ngemacax cuxna chaca r cux chachixewe nax nx nx cuyarngmaxcax i ngma nor chixex. Notr ngxguma tama nx nx icuyarngmagux r noxtacma napi i ngma chauga nawa i cur popera i nagu cuxmatx! nhanagr. 33Notr nma ga Cori ya Tupana r nanangx r nhanagr: Yxema tama chauga nxexicatama t tix ya tx chapigaxe nawa i ngma chor popera nhanagr.
Cori ya Tupana r Moichx nanawex i nor mex
chawe tx curmux nax chamc tixxcax. R ngxgumarx ta chamax nx quixu nax chox cuyaxx r ngemacax chamax cutax. 13R ngxguma chi aixcuma yixxgux i ngma r chox nx nacuaxexe i ngma nagu curxnx, nax ngmac cux chayaxxcax, r ngmac taguma iyanaxoxcax nax chamax cutaxx! R nagu rxn r cuxr nax yixx i nhaa duxg! nhanagr. 14R yexguma ga Tupana r Moichx nangx r nhanagr: Chama ttama cux chaxmc, r t cux charngxexe nhanagr. 15Notr nma ga Moich r nanangx r nhanagr: Ngxguma cuma tama tox quixmcgux, r taux i tox cuchoxxeex i nua! 16Er ngxguma cuma tama tox quixmcgux r nhuxc t nx tacuax nax cuma r tomax cutaxx? Notr ngxguma tox quixmcgux r chama r nhaa cur duxg r aixcuma t nx tacuax nax cupexewa tama ngma tog i nhama i naanecxrx tixgx nhanagr. 17R yexguma ga Cori ya Tupana r nanangx r nhanagr: Ngma nhuxmax nx quixux r t chanax, er cugu chayax r mar cumax chatax. R aixcuma nix i ngma cumax nx chixux nhanagr ga Cori ya Tupana. 18R yexguma ga Moich r Tupanax nacaax r nhanagr: Pa Corix, chanaxwaxe i chox cug cuwex nax nx chadauxcax i ngma cur mex nhanagr. 19Notr nma ga Cori ya Tupana r Moichx nangx r nhanagr: Nhuxma r t cux
33
nma ga Moich r Cori ya Tupanax nhanagr: Dcax, cuma chox cumu nax nhaa duxgmax ichacuxcax, notr tama chamax nx quixu nax tex t
12R
XODO33,34
114
chanawex nax nhuxc chamecmaxchix r cupexewa t chaug chixu. R chama r t chox tangechatmxg ya yxema woetama chatmawaxexe. R t tx charngxexe ya yxema woetama tx charngxeechaxe. 20Notr cumax nx chixu r taxucrwatma chauchiwe cudau, r yxema chauchiwe duxe r taxucrwama tamax nhanagr. 21R nhanagr ta ga Tupana: Dcax, nua chauxtawa nangexma ya wxi ya nuta. R c yima nutatgu nachinag! 22R ngxguma ngma chaxpetxgux, r yima nutaar xmaxgu t cux chimucuchi. R chaxmexmax t cux charttax nhuxmatta changupet. 23R ngmawena r t chixgachi nax chauxcaxwex cudauxcax. Notr chauchiwe r taxucrwama nx cudau nhanagr.
Ngexwacaxx i nutataching i Tupanaar mug nagu matx
ngaicamax ya daa maxpne, r woo carnrug, r woo wocag r tama chanaxwaxe nax nor ngaicamna max nangxgax nhanagr ga Tupana. 4R nma ga Moich r nanax ga yema taxre ga nutataching. R moxc paxmama r nanade ga yema taxre ga nutataching r namax daux nax nawa ga guma maxpne ga China, yema Cori ya Tupana namax nx ixuxrx. 5R nma ga Cori ya Tupana r wxi ga caixanexgu narx r Moichmax yma nayexma, r nagax nixu. 6R Moichpexewa naxpet r tagac nhanagr: Chamax r Cori chix. Chamax r Cori chix. R chama nix ya Tupana ya mecmaxchic, r ngechawaxec, r yaxna nwaxec, r aixcuma tx ngechac r aixcumax ixuc chixx i chamax. 7R chama r guxguma tx changecha r tx nx ichayarngma i tmaar pecdu r tmaar chixex ya yxema aixcuma chauga nexe. Notr taxtma tx chaxpetmare ya yxema chixex gxe. R t tx chapoxcue nhuxmata tmanegwa r tmataagwa nangu nhanagr. 8R yemacax ga Moich r yexma nhaxtanegu nanangcuchi r Tupanax nicuaxx. 9R nhanagr: Pa Corix, Pa Corix, r ngxguma aixcuma yixxgu nax chamax cutaxx r c tox ixmc! R aixcuma nix i taxegama naxnechax i nhaa duxg. Notr tox nx nangecha i tor pecdug r chixexg, r tox nade nax cur duxg tixgxcax! nhanagr.
34
1R
c, cumatama nax i taxre i nutataching i ngma nanoxriraxxtama, nax ngmagu chanaxmatxcax i ngma chor mug ga yema quipuexxgu chaxmatx! 2R ngxgumarx ta cug namexx nax mox paxmama daux cuxxcax nawa ya daa maxpne
ya China! R ngma yexerac nachuchitaeruwa nax nax ngma cax! 3R chapexewa cungexmax taxetma cuwe daux tax! R tama chanaxwaxe nax tex nxna
115
XODO3436
nma ga Moich r 40 ga ngunex r 40 ga chtax Corimax nayexma ga guma maxpnewa. R taguma nachib r taguma naxaxe. R yexguma nix ga Moich naxmatx ga yema 10 ga Tupanaar mug nagu ga yema nutataching. 29R yemawena ga Moich r guma maxpne ga Chinawa narx namax ga yema taxre ga nutataching ga Tupanaar mug nagu matx. Notr yexguma nax xgu, r tama ng nacuax ga nax bexma yayauxrachametcxx yema nax Tupanamax yadexaxcax. 30R yexguma ga Ar r guxma ga Irautanxg nx dauggu ga Moich ga nax yayauxrachametcxx, r namue, r tama nxna nangaicamagcha. 31Notr nma ga Moich r naxcax naca. R nma ga Ar r guxma ga yema duxgar exgacg r Moichcax nax. R nma r namax nidexa. 32R yemawena r guxma ga Irautanxg r Moichcax nax. R nma ga Moich r namax nx nixu ga yema mug ga Cori ya Tupana namax nx ixux ga maxpne ga Chinawa. 33R yexguma mar nx nachauxgu nax duxgmax yadexax, r ng natchamet. 34R yexguma Tupanamax yadexaxgu ga Moich r ng nangegchamet r yemaac namax nidexa nhuxmata naxx. R nhuxchi yema Irautanxgmax nx nixu ga yema mug ga Tupanaxtawa nayaxux. 35R yexguma yema Irautanxg nx dauggu ga
28R
nax yayauxrachametcxx, r nma ga Moich r ng natchamet. R yemaac ng nixxexe nhuxmata wena Tupanamax yanadexa.
mareg i Tupanapatacax ixx
35
nma ga Moich r guxma ga Irautanxgmax nx nixu r nhanagr: Nhaa nix i ngma Tupana tx mux nax naxxcax. 5R c pegtanwa penade i mareg i Cori ya Tupanacax ixx! R guxma ya yxema inaxgxe r name nix i tmaar ngchamax itanaxg. R nua penana i iru, r dirum r brche, 6r naxchirug i wexracharac yux, r naxchiru i daux i wexracharax, r naxchiru i dauxcharax, r naxchiru i lchi i mexechixnaxcax, r byitaxag, 7r carnruchaxmxg i dauxmax ichagx, r tog i naxchaxmx i mexechix, r mrapewag i acchianaxcax, 8r chx i omxwa mex, r pumra i chx i chacherdte chor puractanxeru namax rnggx, r pumratexe i guwa mex, 9r nutag ya onchi naxcax, r naig ya nutag ya ngaxrux nax chacherdtegar exgacar tremchiruar merux yixxcax! nhanagr ga Moich.
4R
36
1R
XODO36, 39, 40
116
r nor ngmaxg, r pema i Becharu r Auribi t nix i ngma puracmax ipecux. R guxma ya tex ya tx natauxchaxe nax taxacr ngmaxgar x cuxe r guxma ya tex ya Tupana ngma puraccax cuax txna x, r yxema t tix ya pex rngxeegxe i nor wa nhanagr. 2R nma ga Moich r naxcax naca ga Becharu r Auribi, r guxma ga guxema tx natauxchaxe nax taxacr ngmaxgar x cuxe. R guxma ga guxema Tupana yema puraccax cuax txna x r tmaar ngchamax tg tixu. 3R nmag ga yema puractanx r Moichxtawa nanayauxg ga yema yemaxg ga Irautanxg ixgx nax naxgxcax ga guma Tupanapata r nor yemaxg. R nma ga Irautanxg r guxma ga ngunexgu nor ngchamax yema puractanxna nayaxgx ga nor mareg. 4R nmag ga yema puractanx ga guma Tupanapata gx r nayachaxchitan ga nax napuracex. 5R Moichmax nx nayarxuge r nhanagrg: Ngma duxg r mar nanangupetxxchi nax toxtawa nanax i nor mareg naxcax ya yima Tupanapataar purac ga Cori ya Tupana nagu unetax nhanagrg. 6-7R yexguma ga Moich r duxgxtawa namuga nax mar yangux ga mareg, r yemacax mar tama nanaxwaxe nax inaxgx ga nor mareg ga iyatx r ngexg naxcax ga guma Tupanapata. R yemaac duxgx nayachaxchitanxx ga Moich yer
39
yema mareg r meama ningu nhuxmata naxxchimare. 42R nma ga Irautanxg r nanaxg ga guxma ga yema Cori ya Tupana Moichx muxrx. 43R yexguma Moich nx daxgu ga nax meama yanguxgx ga yema Tupana nx ixux, r duxgmax mex naxuegu.
Moich nanax ga Tupanapata
40
yexguma mar taxre ga taunecwa yachocuxgux nawena ga Eytuanewa nax nachoxx, r guma nxraxc ga tauemacar ggu, r yexguma nix ga naxgx
17R
ga guma Tupanapata. 18R nmatama ga Moich nix ga naxx ga guma Tupanapata, r inanux ga natapxmapara. R yemawa nix ga nangucux ga natapxar caxtaparag. R yematwa nananucu ga nor toxcupet. R yemawena nananucu ga guma nor caxtag ga ngxwa gne. 19R nhuxchi nanatt ga guma Tupanapata namax ga yema aixepewaama x ga nax. R yematgu nanat ga yema dxtwaama x ga nax yema Cori ya Tupana namax nx ixuxc. 20-21R yemawena ga Moich r nanade ga yema taxre ga nutataching ga Tupanaar mug nagu matx r yema bagu nayancu. R nhuxchi nanawexcupaweru r nayaxcuchi ga naxtax r Tupanapataar aixepegu nayax. R nhuxchi nayatyepexe r yemamax nayadx ga yema ba
117
XODO40
yema Cori ya Tupana namax nx ixuxc. 22R yema mecha ga poar nurux r Tupanapatagu nayaxcuchi nor tgnecwaguama ga nor tyemachiar dxtwaama. 23R yema mechatgu Tupanapexegu meama nayanuma ga po yema Cori ya Tupana nx ixuxcma. 24R yema om ga irunaxcax r ta yema Tupanapatagu nayaxcuchi nor toxoxwecwagu ga mechaar toxmaxtawa. 25R Cori ya Tupanapexewa nananaigxx ga yema om yema Cori ya Tupana namax nx ixuxc. 26R yema irunaxcax ga pumratexear guchicax r tyemachipexegu nanax ga guma Tupanapatawa. 27R yemawa nayagu ga pumratexe ga yixix yema Cori ya Tupana namax nx ixuxc. 28R yemawena ga Moich r nanachonag ga guma Tupanapataar tx. 29R nhuxchi yema naxnagar guchicax ga Tupanaar mareg nawa gux r guma Tupanapatapexeguama nayax. R yma Tupanacax nanagu ga naxnag r trgutexe ga mexechix, yema Cori ya Tupana namax nx ixuxcma. 30R yemawena ga Moich r guma Tupanapata r maregar ngxmachatexegu nayax ga guma
bacha ga yaxmexpx. R dexmax nanaxcu yaxmexrux. 31R yema bachawa nix ga dex nayauxgx ga Moich r Ar r naneg nax yemawa ng yayaxmexgxcax r ng yayauxgcutxcax. 32R ng nayaxmexg r ng nayaxcutg ga yexguma Tupanapatagu nachoxcuxgux r yexguma maregar guchicaxna nangaicamaggu, yer yemaac nix ga Cori ya Tupana ga Moichmax nx yaxux. 33R yemawena ga Moich r nanapoegu ga yema naaxt ga guma Tupanapata r yema maregar guchicax. R nhuxchi nayaxcuchi ga naaxar trux. R yemagu nix ga yacux ga yema purac.
Yema caixanex r Tupanapatatgu narx
yexguma Moich yanguxgu ga guma Tupanapata r yema caixanex ga noxri Irautanxgpexegu xchigx, r guma Tupanapatatgu narx, r Tupanaar ngonexmax nanap. 35R nma ga Moich r taxucrwama yexma naxcu yer yema caixanex r Tupanapatagu narx r nor ngonexmax nanap ga guma Tupanapata.
34R
LEVTICO
(Lewtanxar puracchiga)
maregar guchicaxchiga
nma ga Cori ya Tupana r napatawa Moichcax naca, r nhanagr nx: 2c namax nx ixu i ngma Irautanxg r ngxguma tex mare choxna xgu r name nix i tmaartama wocagwa rexna tmaartama carnrugwa choxna tanamu! 3R ngma tmaar mare i tmaxnatama ixx r woca iyatx i taxuwama chixex t nix. R ngma nax tx namax chataxxcax r chapataaxtwa ngxmax i guchicaxwa t nix i itayagux. 4R naerugu t nix i taxmx nax tx chanayaxuxcax i ngma tmaar mare, r tx nx icharngmaxcax i tmaar chixexg. 5R ngma woca i yatx r chapexegu t nix i tayawiyenax. R ngma Ar
1R
t nanachexg. 7R ngma chacherdteg t nix i yanaixgx ya x nawa i ngma guchicax. 8R yima xwa t nix i nagux i ngma naxnaar chexgx r naeru r ngma nantaar chx. 9R yxema chauxcax naguxe i ngma namachi r name nix i meama dexmax tayayauxgx i nanta r naparag. R nma ya chacherdte r ngma guchicaxwa t nanagu i guxma nax chama namax chataxxcax i ngma naema i ngma mare nhanagr ga Cori ya Tupana.
Chixexgar tanrux i mareg
naneg i chacherdteg t nix i choxna naxuaxgx ya yim nag. R ngma chapataar xtwa ngxmax i guchicax r yim nagmax t
6R
nanamaxcut r t nanamaxcuegu. yim chacherdte ya chauxcax yaguc i ngma mare r t nanacauxchaxmx i ngma naxna r
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr nx: 2Ngxguma tex chapexewa chixex xgux r wxi i taxewa tmamcx tawomxeexgux, rexna wxi i diru i tmamc tx namax nguxxeexcax tmamcx tawomxeexgux, r chixex tax. R ngxgumarx ta ega tex tmamcxtawa taxaccax tang xgu,
1R
118
119
LEVTICO6
rexna taxaccax tx tachixewegu nax txna tanaxxcax r nhuxchi tama tanateguxgu, r chixex tax. 3R ngxgumarx ta ega tex wxi i toxguxar ngmax i iyartaxux itayangaxgux r itayacuxgu r nhuxchi nx tixuxgu nax tama nx itayangaux, r chixex tax. R ngxgumarx ta ega notcaxma tmamcmax itaxunetagu notr tama tayanguxgu i ngma nx tixux, r chixex tax. 4-5R ngemacax ega tex ngmac chixex xgux, r t tanawoeguxx i guxma i ngma naxcax tangx, r ngma toxguxna tanapux, r ngma wxi i taxewa tmamcx tawomxx, r ngma iyartaxux i nx itayangaux, r ngma womxc tayaxux. R nat i ngma naxcax tangx r t nor yorana tanax i ngma naxcax tangxar yexera, r ngmac nhuxchi chapexewa t tanaga i tmaxna i tmaar chixexcax choxna tayamux. 6R ngma tmaxna i chauxcax timx r tanaxwaxe i wxi i carnru i taxuwama nanhuxraxx nix. R cumax, Pa Moichx, r t cunangug nax nanhuxraxx i tmaar chixex r ngoxi tmaxna i cuxtawa tagax r mar tmaar chixextangu name. R ngma naxna r tmaxnatanwa t nix i tanayaxux r chacherdtextawa tanagax nax chapexewa tmaar chixexcax tayagux. 7R ngmac yim chacherdte r t choxna nachog nax tx nx icharngmaxcax i tmaar chixex. R chama r aixcuma t tx nx icharngma nhanagr ga Cori ya Tupana.
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr nx: 9Armax r nanegmax nx ixu nax nhuxc t yagugx i ngma naxnag i chauxcax nadaix! R ngma naxnag i yagugx r guxma i ngma chtax r ngma marear guchicaxar xwe ya naictgu nananu nax ngxma yaxaexcax! 10R moxc paxmama r nma ya chacherdte r t nicuxcuchi i naxchiru i lchinaxcax r natchiru i ngmartama ixx. R ngmawena r ngma guchicaxwa t nanayaxu i ngma naxnaar tanimuca, r ngma marear guchicaxcwagu t nanagtaquexe. 11R ngmawena r t nacuxuchi r to i naxchirugu t nicux. R ngmac wxi i nachica i mex i anepechinwa xpemawa t nayag ya yim tanimuca. 12R yima x ya ngma naxnaar guchicaxwa naixne r tama name nax yaxox. R nma ya chacherdte r nanaxwaxe nax naxxxx i guxma i paxmama. R ngxma xtgu t nanaxnag i ngma naxna i t yagux. R ngxgumarx ta r ngma t nayagu i nor chx i ngma naxnag i duxg choxna x nax namax icharngxmxcax. 13R ngmac ya yima x i marear guchicaxwa naixne r tagutma peyaxoxx nhanagr ga Cori ya Tupana.
8R
LEVTICO8, 10
120
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr: 2 c naxcax naca ya Ar r naneg! R nanutaquexe i ngma chacherdtegchiru, r ngma chx i baerurux, r ngma wocaxac i yatx i chixexar tancax imx, r ngma taxre i carnrug r yim pexchi i po i ngear puxeerux nagu nuc! 3R nhuxchi chapataxtar cuchicagu nangutaquexexexe i guxma i duxg! 4R nma ga nhanagr ga Tupana. Moich r nanax ga yema Cori ya Tupana nx ixux. R nmag ga duxg r guma Tupanapataaxtar cuchicagu nangutaquexeg. 5R nma ga Moich r nhanagr duxgx: Nhaa i nhuxmax nix i ngma Tupana chox t chaxx mux nax chanaxx nhanagr. 6R nma ga Moich r Arcax r nanegcax naca r Tupanapexewa dexmax nayayauxg. 7R yemawena r wxi ga maxpx ga naxchirugu Arx nicuxcuchi r mea nayachota ga nor goyex. R nayacuxcuchi ga yema dxtwa x ga naxchiru. R yematwa nayacuxcuchi ga naxchiru ga nuxx ga ngechacx ga lchinaxcax. R yema r meama nayagota nor goyexmaxtama. 8R nhuxchi nayangaxcuchi ga yema nor tremx. R yema nor tremxar chacugu nananuxcu ga guma nutag ga Ur r Tum. 9R nhuxchi nayangaxcuchipatexe. R yema napatexecatwa nayaxcuchi ga wxi ga iru ga botachinx ga nawa nx nacuaxgx nax chacherdtegar
1R
exgac yixx, yer yemaac nix ga Cori ya Tupana ga Moichx namux. 10R yemawena r nma ga Moich r nanayaxu ga yema chx ga baerurux r nanamaxcut ga guma Tupanapata r nor yemaxg nax yemaac Tupanacaxicatama yaxgxcax. 11R yematama chxmax nanamaxcu 7 expxcna ga yema maregar guchicax. R nhuxchi yema chxmax nanabat ga yema maregar guchicax, r guxma ga nor yemaxg, . R r guma bacha ga yaxmexpx yemaac Tupanacaxicatama nayaxgxx. 12R nhuxchi ga Moich r Arerugu nanaba ga yema chx, r yemaac Tupanaar puraccax nx naxuneta.
Nadbi r Abiar chixex
10
Ar naneg ga Nadbi r Abi r wxichig nanayaxu ga noxrtama xwepx. R ngexcrcmare ga xwe ga tama Tupana naxwaxecmax nanaxcug. R guma xwetgu nanag ga nor pumratexe r nhuxchi Tupanapexewa nanangeg nax yemamax nx yacuaxgxcax. R yemaac tama nayanguxg ga yema Tupana namax nx ixux. 2R yemacax Tupanaxtawa naxx ga xema ga nagux. R Tupanapexegu nayue. 3R nma ga Moich r Arx nhanagr: Nhaachiga nix ga yema Cori ya Tupana nx ixux ga yexguma nhaxgux: R yxema choxna ngaicamachaxe r chanawex nax aixcuma chama r t tx chaxnex. R guxma i Irautanxgpexewa t ichanawex i
1Notr
121
LEVTICO10,11
chor pora, nhaxgu nhanagr ga Moich. R nma ga Ar r yma nangeaxmare. 4R nhuxchi nma ga Moich r naxcax naca ga Michau r Euchap ga Ar nanep ga Uyiu naneg, r nhanagr nx: Ya Tupanapatawa peyadaux i ngma petanxg r peyato i naxneg! R anechipengu peyataxg! nhanagr. 5R nmag ga Michau r Euchap r yma nax, r yema naxchirugmaxtama nananuqueg. R yemaac nayato ga naxneg r nayataxg, yema Moich namax nx ixuxrx.
Chacherdtegar puracchiga
cuma rexna cuneg ngxma chapatagu pechocuxgux r tama name ya w ya ngc rexna taxac i to i ngx pixaxg. R nhaa pemax nx chixux, r ngma nix i wxi i mu i guxgutma nagu pexx i cuma r cuneg r cutaag. 10-11R penaxwaxe i nx pecuax i ngma aixcuma nex r ngma tama nex, r ngma aixcuma mex r ngma tama mex. R ngmac t meama penangexx i duxg nax nagu naxx i guxma i chor mug i Moichwa pemax nx chixux nhanagr ga Tupana.
Naxnag i mex r naxnag i tama mex nax nangx
yemawena ga Moich r nayaxucuxe ga Ar r naneg ga Ereach r Itam r nhanagr: Taxtma peg pexixerugxx r pegchirugu peguge nax ngmac ipenawxcax i per ngecha naxcax i ngma yuex! Er ngxguma ngmac penaxxgux r ngrchi pema r t ta peyue r guxtma i duxgmax t nanu ya Tupana. Notr name nax guxma i ngma tog i Irautanxg naxcax naxauxex i ngma taxre i nor chixexgagu Cori ya Tupana daix. 7Notr i pemax i chacherdteg nax pexgx r taxtma nxna pexgachi ya yima Tupanapata nax tama peyuexcax! Er pema r woetama Tupanaar puraccax pex naxuneta, r yemacax chx i nexmax pex chibaeru nhanagr ga Moich. R yema Moich namax nx ixuxc nanaxg. 8-9R yemawena ga nma ga Cori ya Tupana r nx Armax nidexa r nhanagr nx: Ngxguma
6R
11
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax r Armax nidexa r nhanagr nx: 2-3Namax nx pexu i ngma Irautanxg r mar name i nanangxg i guxma i naxnag i wenaxar iyxmwemgx r taxrepatx! 4Notr ngma naxnag i wena iyxmwemgx notr tama taxrepatx r taxtma penangx! R ngxgumarx ta i ngma naxnag i taxrepatx notr tama wena iyxmwemgx r taxtma
1R
penangx! R ngemacax i ngma camru r woo wena niyxmwem notr taxtma penangx, er tama nataxrepat. R ngma r wxi i naxna i tama mex nix nax nangx. 5R ngxgumarx i ngma naxna i tey (i nangarax). R ngma r wena niyxmwem notr tama nataxrepat r ngemacax tama naxna i ngxwa mex nix. 6R ngxgumarx i ngma
LEVTICO11, 16
122
naxna i lbri (i naculiurax) r wena niyxmwem notr tama nataxrepat. R ngemacax wxi i naxna i tama mex nix nax nangx. 7R ngxgumarx i cuchi r woo nataxrepat notr tama wena niyxmwem r ngemacax tama name nax nangx. 8R taxtma penangx i ngma naxnag i chachuxux, r bai nx pinggmare ega nayuxgux! Er naxna i tama mex nixg nax penangx. 9R natanwa i ngma choxnig i dexwa maxx i mrwa rexna natgwa r t penangx i ngma xpextcaxwegx r chicux. 10Notr ngma choxnig i ngexpextcaxwegx r ngechicugx r taxtma penangx ega woo mrcx yixgu, rexna natgcx yixgu, rexna choxni i xrax yixgu, rexna choxni i tax yixgu, r taxtma penangx! 11R taxtma penangx i ngma choxnig i ngexpextcaxwegx r ngechicugx er choxni i tama ngxwa mex nixg! R ngxguma nayuxgu r taxtma nx pingg er naxchi! 12R ngmac i guxma i ngma dexwa maxx i ngexpextcaxwegx r ngechicugx 13 r taxtma penangx! R ngma werigtanwa r taxtma penangx i ngma y r daw, r daw i mrcx! nhanagr.
Ngunex i nagu nagux i mareg i chixexar tanruchiga
16
Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Namax nx ixu ya cuenex ya Ar r tama name i ngexrx i
2R
ngunexgumare nixcu nagu i ngma nachica i nex i tyemachicaxwena ngxmax r bai nxna nangaicama i ngma batax nax tama nayuxcax! Er chama r ngma batatwa t changexma nawa i ngma caixanex. 3R nma ya Ar r name nix i wxi i wocaxac i yatxmax ngxma chapataaxtgu naxcu nax ngxma yamaxcax noxrtama chixextan. R ngxgumarx t ta ngma nanaga i wxi i carnru nax chauxcax yaguxcax. 4Notr naxpa nax ngxma naxcux r name nix i naxaiyaxra r nagu nicux i naxchiru imxpax i lchinaxcax i woetama ngemacax ixx, r ngma natchiru i lchinaxcax r ta. R t ng nigoye r nayangaxcuchi i napatexe i lchinaxcax. Er ngma nix i naxchirug i woetama ngmarux ixgx. 5R ngma Irautanxgtanwa r taxre i byixac t niyaxu, r ngma t nix i duxgar pecducax choxna namux. R ngxgumarx t ta ngma nanaga i wxi i carnru nax ngma yaguxcax. 11-12R nma ya Ar r t chauxcax nayagu i ngma wocaxac i noxrtama chixexar tanrux nax nx nx icharngmaxcax i noxrtama r napatacxar chixexg. R nhuxchi nma ya Ar r naxnaar guchicaxwa t nanayaxu ya xwe ya naic r yimamax t nanaxcu i ngma pumratexear gurupx. R nat t nanayaxu i taxrecumexe i pumratexe i paacaxchix. R ngmamax t caxwegu naxcu. 13R ngma tyemachi pumratexe r t chapexewa nayagu nax
123
LEVTICO16, 23
ngma nor caxix i ngma pumra r ngma batatgu nacaixnagxcax. R ngmac t nix i taxtma nayux ya Ar. 14R yim nag i ngma wocaxac r t xrac ngma nanange r naxmexmax ttama yim nagmax nanamaxcut i ngma naxtax i ngma ba i nor tgnecwawaama. R nhuxchi t nanamaxcut i 7 expxcna i ngma naxtapexewaama. 15R ngmawena r t nayamax i ngma byi i duxgar chixextan ixx. R yim caxwena nag r t ngma tyemachi nanange. R ngma aixepewa r yim nagmax t nanamaxcut r nanamaxcupexe i ngma batax ngema wocaxacgmax namaxcuxrx. 16R ngmac t nix i Ar ngma nachica i nexwa iyanaxoxx i ngma chixexg i Irautanxg nagu maxx r ngma nax tama chauga naxnex, r ma i ngma tog i chixex i gux naxgx. R ngmac ttama nix i chapexewa namexx ya yima chapata i duxgpataar ngxtanwa ngexmane. 20R ngxguma Ar chapexewa mar namexgu i ngma nachica i nex r yima chapata r ngma marear guchicax, r ngxgumawena t wxex namu nax yagaxcax i ngma byi i maxx. 21R ngma byierugu nanuxmexcma t nx nixu i guxma i ngma Irautanxgar chixexg, r nor nuxwaxeg, r nor pecdug. R ngmac t ngma byiwa t nayaxchi i guxma i ngma duxgar chixexg. R ngmawena r t nx naxuneta i wxi i dux nax
nachianexwa yatxcax i ngma byi. 22R ngxguma ngma chianexgu yanataxuxgu, r ngma byi r t nayange i guxma i Irautanxgar chixexg nax ngma chianexwa cax. yawogax 29R nhaa t nix i wxi i mu i guxgutma nagu pexx i pemax. R ngxguma yim 7 ya tauemacar 10 i ngunexwa nanguxgu t nix i pexaureex. R t peyachaxchigx i per puracwa i guxma i pemax i Irautanxg. R ngxgumarx t ta nanaxg i ngma duxg i to i nachixanecxg i petangu chigx. 30R ngma ngunexgu t nix i pex nx icharngmax i per chixexg, r ngmac t nix i chapexewa pengear pecduxgx. 31R ngma t nix i wxi i mu i guxgutma nagu pexx. R pema i ngma ngunexgu r t iperngg r pexauree nhanagr ga Cori ya Tupana.
Ngunexg ga Tupanaar cuaxx nagu naxgx
23
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr nx: 4Nhaag t nix i ngunexg i chauxcax pexxchix i guxcma ya taunecgu. R ngma ngunexggu t nix i pengutaquexegx nax chox pecuaxgxcax. 5R yim nxraxc ya tauemacar 14 ar yuanec, r t chaugagu penaxchiga i ngma petchiga. 6R ngmaar
1R
LEVTICO23, 27
124
34 Namax nx ixu i ngma Irautanxg i nhaa ore: R yim 7 ya tauemacar 15 i ngunexgu t nix i penaxchigax nax chaugagu penaxx ya per dxeng ya naixatnaxcax! R 7 i ngunex t ngxma nagu pepeg. 41R wxichig ya taunecgu r ngxguma nor 7 ya tauemacwa nanguxgux, r t chaugagu 7 i ngunex penaxchiga nax naixatnaxcax ya per dxengne pixgx. R ngma nix i wxi i mu i guxgutma nagu pexx, r pexacgwa r petaagwa r t ta naxe. 42R ngma 7 i ngunexggu r guxma i pema i Irautanxg r naixatnaxcax ya per dxengwa t pengexmag. 43R ngmac t nix i peneg r petaag i nx nacuaxgx ga yexguma Eytuanewa pex changuxxeexgux, r naixatnaxcax ya per dxengwa nax pex chamaxxx i pema i Irautanxg.
moxctama r t chaugagu penax i po i ngear puxeerux. R 7 i ngunex t nix ipenangx i ngma po. 7R ngma nxraxx i ngunexgu r t chauxcax pengutaquexeg. R taxuxtma i purac pexe! 8R 7 i ngunex t nix i chauxcax peyagux i per mareg. R ngma nor 7 i ngunexgu r t chauxcax pengutaquexeg. R taxuxtma i purac pexe! nhanagr ga Tupana.
Tupanana nanax ga nxraxx ga nor trguar o
yema nhaxguwena r nma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: 10Nhaa ore t nix i namax nx quixux i ngma Irautanxg: R ngxguma nagu pechocuxgux i ngma naane i chama t pexna chaxx, r ngxguma peyabuxggu i ngma per trgu, r t per chacherdtena penax i ngma nxra pebuxux i nor o i ngma trgu. 15-16R ngma ngunex i nagu ngma chacherdtextawa penanax i ngma nxra pebuxux i trgu i per marerux, xchigaar ngunexwama r ngma ng x i ngunexwa t ipenaxg nax i ngunexg nhuxmata 50 i peyaxugx ngunexwa nangu. R ngmawena t nix i wena choxna penaxx i per mareg i per trgutanwa nhanagr.
Tupanagagu nanaxchigag ya naixatnaxcax ya dxeng
9R
Er chama nix i per Cori ya Tupana chixx nhanagr ga Tupana. 44R yemaac nix ga Moich ga Irautanxmax nx yaxux nachiga ga yema ngunexg ga Tupanacax t naxxchigx.
27
33R
30R ngxguma 10 weta i penetar o pex ngexmagu, woo trgu rexna woo taxacr ori x yix, r wxi r Tupanaar nix, er mar nmatama ngcax nanaxxchi nhanagr ga Tupana.
NMEROS
(Irautanxar ugchiga)
Nixug ga Irautanxg ga Chinawa
yexguma nor taxre ga taunecwa nanguxgu nax Eytuanewa nachoxx, r gumar taxre ga tauemacgu nix ga Tupana ga Moichmax yadexax ga guma Tupanapatawa ga Chinaar chianexwa. 2-3R Moichx namu r nhanagr: Peyaxug i guxma i Irautanxg i ngtanxchig, r wxi ya patacxchig, nax nx pecuxcax i naga r nor mu i guxma i ngma yatxg i 20 ya taunec nx ngexmagx rexna yexeraar taunecxgx r mar mex nax churarag yixgx! R natanxtcumchiggu t cunawga. R Ar t nix ya cux rngxeec nawa i ngma purac. 4R ngxgumarx ta r wxitcumwachig r t naxcax peca i wxi i yat i woetama ngmatcumwa exgac ixx nax pex nangxeexcax. 5R nhaag nix i naga i ngma exgacg i t pex rngxeegx. R Rubtanxwa r Erich ya Chede
1R
nane t nix. 6R Chimitanxwa r Cherumi ya Yurichadi nane t nix. 7R Yudtanxwa r Naach ya Aminadbi nane t nix. 8R Ichactanxwa r Natanau ya Chu nane t nix. 9R Yeburtanxwa r Eriab ya El nane t nix. 10R Yche nane ga Efratanxwa r Erichma ya Amiyi nane t nix. R Yche nane ga Manachtanxwa r Gamariu ya Pedach nane t nix. 11R Byamtanxwa r Abid ya Yideni nane t nix. 12R Dtanxwa r Aiyech ya Amichadi nane t nix. 13R Achtanxwa r Payiu ya Ocr nane t nix. 14R Gyitanxwa r Eriachfi ya Reu nane t nix. 15R Natartanxwa r Ara ya En nane t nix nhanagr ga Cori ya Tupana. 16R yemag nix ga yema nor exgacchig ga nadex nax natanxgmax inacuaxgxcax. 20-21R yexguma mar ngtanxchig r wxi ya patacxchig yaxugxgu r nayawgga ga yema yatxg ga 20 ga taunec nx yexmagx rexna
125
NMEROS1, 9, 11
126
yexeraar taunecxgx r mar mex nax churarag yixgx. R nor mu r nhaa nix: R Rub ga Irau nane ga yactanxwa r 46,500 ga yatxg nix ga churarawa mex. 22-23R Chimitanxwa r 59,300 nix. 24-25R Gyitanxwa r 45,650 nix. 26-27R Yudtanxwa r 74,600 nix. 28-29R Ichactanxwa r 54,400 nix. 30-31R Yeburtanxwa r 57,400 nix. 32-35R Yche nanegtanxwa r Efratanxwa r 40,500 nix. R Manachtanxwa r 32,200 nix. 36-37R Byamtanxwa r 35,400 nix. 38-39R Dtanxwa r 62,700 nix. 40-41R Achtanxwa r 41,500 nix. 42-43R Natartanxwa r 53,400 nix. 44-46R yexguma Moich r Ar yaxugggu wxigu namax ga yema 12 ga nor ngxeerug ga wxitcumar exgacchig ixgx, r guxwama r 603,550 wa nix ga nangux ga yema yatxg ga 20 ga taunecwa ngugx r churarawa imex.
Lewtanxar puracchiga
nangexechigx namax i guxma i nor ngmaxg i namax chauxcax napuracex. R nmag r t chapatax napemaeguchi, nhanagr ga Cori ya Tupana.
Caixanex ga Tupanapatatgu rxxchiga
yexguma yaxugggu ga yema yatg ga mar churarawa imex r yema Lewtanxg r tama nixug ga natanwa. 48Yer ga Cori ya Tupana r mar Moichmax nx nixu r nhanagr nx: 49Ngxguma t cuyaxuggu i Irautanxg r taxtma cuyaxug i ngma Lewtanx ixgx! 50R ngma Lewtanxg r chapatawaar puractanx t cuyaxgxx nax nxna nadaugxcax ya yima chapata r nor ngmaxg. R ngxguma ngext penangeggu ya yima chapata, r nmag t nix i
47Notr
yexguma yanguxgu ga guma Tupanapata, r yema ngunexgu r natgu narx. R wxi ga caixanex yuanec r natwa nangoxox ga xemarx ixx, r nayexmaecha nhuxmata yangonexmare. 16R guxguma yemaacx nix, r yexguma ngunec r caixanex nix ga natgu rxx ga guma Tupanapata, r chtac r nhama xemarx nix ga natwa ngoxoxx. 17R yexguma guma Tupanapatatwa iyachxchixgu ga , r nma ga yema caixanex Irautanxg r inaxchix ga nax inaxx. R yema yachaxchixwa ga yema caixanex, r yma nayachaxchitan, r yexma napeg. 18R yexguma Cori ya Tupana namax nx ixuxgu ga nax inaxchix r inaxchi. R yexguma namax nx yaxuxgu ga nax inachox r yexma narcho. R yexguma yema caixanex Tupanapatatwa
15R
11
127
NMEROS11
nxna cuaxchiex ga yema na ga Eytuanewa nangxgx. R nma ga Irautanxg r dxwa yemaga naxne r yemacax nidexag r nhanagrg: Chier tx nangexmagu i namachi nax nangxcax. 5R nhuxc nxna tacuaxchie ga yema choxni ga chx ga ngetancma ingxgx ga Eytuanewa. R ngxgumarx ta nxna tacuaxchie ga nhuxc nangx ga pepnu, r mer, r chabrag r yu. 6Notr i nhuxmax r taiyamax nua tayuecha, er nataxuma i to i taxac i nx idaux r manxicatama nhanagrg. 7R yema man r nanachicriachirerax r nadexra nhama taxac i dexragxrx. 8R nma ga duxg r nanade ga yema man ga dauxwa ryi xiix. R nhuxchi nayacamg r nanamuxrag r nhuxchi nayaxtachin. R yema man r nhama chxwa naguxrx nix ga naaca. 9R chtac ga yexguma nanguxgu ga cherena ga yema napegxtgu, r yexguma ta nix ga nayix ga man. 10R nma ga Moich r nx naxn ga Irautanxg ga naxpatawachig nax yema nacax yadexagx. R nma ga Cori ya Tupana r yemacax porac nanu r yexgumarx ta ga Moich. 11R nma ga Moich r Tupanax nhanagr: Chama nax cur duxchirex chixx r taxaccax tama chamax cutax r ngemacax chauxchaama chox cunangenagxx i nhaa duxgar guxchaxg? 12Exna chauxacg nixg r ngemacax chox cumux nax nhama xchanagrx chayagagx i
nawa i ngma naane ga nxcma tor oxigmax nx quixux? 13R ngext t namachi chox ta iyangaux nax chanachibexxcax i guxma i nhaa duxg? R auxecma nix i chox yacaaxgechax r nhagx chox: R tor ngxrux i namachi toxna ta nax! nhagx. 14R chama r mar tama chox natauxcha nax chaxica namax ichacux i nhaa duxg. Er ngma purac r nata r ngemacax taxucrwa chaxica chanax. 15R ngxguma t ngmac chamax quixxgu r noxtacma choxna nayaxu i nhaa chor max, ega chox cungechaxgu! R ngmac t mar taxtma chauxchaama chayangenag i nhaa duxgar guxchaxg nhanagr ga Moich. 16Notr nma ga Cori ya Tupana r Moichx nangx r nhanagr: c nanutaquexe i 70 i nor exgacg i Irautanxg i duxg naga nex, r chapatawa nagag! R ngma chox namax yarnguxexe! 17R chama r t ngxma charx, r ngma t cumax chidexa. R t ngma exgacgna chanax i ngma chaux i cuwa ngxmax nax nmag cux nangxeegxcax nax namax inacuaxgx i nhaa duxg. R ngxguma r mar taxtma cuxica namax icucuax. 18R nhuxchi namax nx ixu i duxg nax ng yamexgxcax naxcax i moxar ngunex, r ngmac t nix i namachi t nangxgx! Er mar nx chaxn nax auxecma nhagx: Nhuxc ngex yix i namachi r ta ingxg? R narmemae nix ga Eytuanewa
NMEROS11, 13
128
iyexmaggu, nhagx. R mar name r chama t namachi nxna chax nax nangxgaxcax. 19R taxtma wxitama i ngunex nanangxg r bai i taxre, r bai i 5, r bai i 10, r bai i 20 i ngunexguxicatama t nanangxg. 20R wxi ya tauemacxchi t nix i namachi nangxgx nhuxmatta naemamax yangtancxx r nawa naxogag er chox naxoe i chamax i Cori ya Tupana nax natanwa changexmax. R naxauxecma r chapexewa nhanagrg: R taxaccax ga Eytuanewa ichoxx? nhanagrg nhanagr ga Cori ya Tupana. 21R yexguma ga Moich r Tupanax nangx r nhanagr: R ngma duxg i chawe rxx r 600,000 i yatg nixg. R nhuxc nx quixux r wxi ya tauemac t nix i namachi tox cungxeex? 22R ngext nangema i ngma mux i carnrug r wocag nax ngma tadaixcax r guxax yangumachixcax? R woo chi guxma i choxni i tax i taxtcx nxna ixxgu r taxchima nx ningu nhanagr. nma ga Cori ya Tupana r nanangx r nhanagr: Cuma nagu curxngu i ngma chor pora r naxrax? R nhuxmax t nx cudau nax aixcuma t yangux i ngma nx chixux nhanagr. 31R nma ga Cori ya Tupana r nananguxx ga wxi ga tac ga buanec ga mrwa ne buemac. R gumaemagu nangug ga muxchix ga ngugag r yema napegxgu nayi r namax naxanemare nhuxmata wxi i
23Notr
ngunex itix ga nax namax naxanemarex. R wxi ga mtruwa nangu ga nor yaxc ga ngtgu nax nayi x. 32R guxma ga yema ngunexgu, r guxma ga yema chtaxgu r moxcar ngunexgu r nma ga duxg r nanade ga yema ngugag. R guxema r noxremaex dexe r 10 chita tx nayexma. R yema nayexmagxxtgu tayapag. 33Notr yexguma yexwacax nx nangxnetaggu ga namachi ga yema ngugag, r nma ga Cori ya Tupana r duxgmax nanu, r nanayuexx ga muxma. 34R yemacax nix ga Quibrchi-Twamax naxgagx, yer yexma nix ga nataxgx ga yema duxg ga naguxicatama rxnex.
Moich r Canaanewa nanamug ga 12 ga ngugtaerug
13
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr: 2cx, Canaanewa namug i 12 i yatg nax ngma cax, er ngma naane yangugtaegx t nix i pexna chaxx i pema i Irautanxg! R wxitcumwachig r inamuchi i ngma nor exgac ixx! nhanagr ga Tupana. 3R nma ga Moich r yema chianex ga Pargu gaxwa inanamuchitan ga yema exgacg yematama Tupana namax nx ixuxrx. R guxma ga yema 12 r natanxg ga Irautanxg nx ngechagx nixg.
1R
129
17R nma ga Moich r nayamug ga yema yatg nax Canaanewa naxxcax r yma yangugtaegxcax. R nhanagr nx Ngma chianex i Negubiguama pex r namxpxanexwa pechopet! 18R t penangug i ngma naane, r yima ane r ngoxi naporae i ngma duxg i ngxma chigx rexna tama, r ngoxi namu rexna tama. 19R t penangugg ya yima nor ane r ngoxi dxengmare yix rexna mea napoxegug, r ngma naane i nawa nangexmagx r ngoxi mex i waixm yix rexna tama. 20R t penangug r ngoxi nawaxmane rexna tama. R ngxgumarx ta penangug r ngoxi nanaixnec rexna tama. R taux ipemuex! R nua t penge i ngmacx i nanetar o
NMEROS13
nhanagr ga Moich. R yema naanewa r meama nxraxx ga nor waar o idauxgu nix ga yexguma Moich yma namuggu ga yema yatg ga ngugtaewa yma x. 21R yema yatg r yma nax r nayangugg ga yema nachixane. R swaama ga chianex ga Ch yexmaxwa inanaxge ga nax nanguggx ga yema naane r nhuxmata ane ga Rubiwa nangug ga nrchiwaama ga ane ga Amar ngaicamna. 22R yema chianex ga Negubiwaama nachocu r nhuxmata ane ga Ebrwa nangug. R guma anegu nix ga naxchigx ga Aimtanxg, r Chechitanxg r Tamitanxg ga Enquitaag ixgx. R guma ane ga Ebr r mar nxcma nax. R mar 7 ga taunec
nxra nax naxpa ga guma ane ga Yo ga Eytuanewa yexmane. 23R yema ngatex ga Ecwa nangug, r yma nayadaeg ga wxi ga wamaxchacx ga trexex chixar ox. R wxi ga naiwa nayawexg r yemaac ngmax nayangetag. R ori x ga fgu r ori x ga boxra r ta ningeg. 24R yema ngatex r Ecgu nanaxgag naxcax ga yema warexe ga yma yadaegx ga yema Irautanxg. 25-26R 40 ga ngunex ningeg ga nax nanguganegax. R yemawena r naxcax nawoegu ga yema nachica ga Cyi ga Parar chianexwa yexmax yer yma nix ga nayexmagx ga Moich r Ar r guxma ga Irautanxg. R nma ga yema ngugtaewa ne x r nx nixugg ga guxma ga yma nx nadaugx. R nx nanawexg ga yema nanetar o ga yema nachixanewa ne nangegx. 27R Moichmax nx nixuge r nhanagrg: Mar nawa ne tax i ngma naane i nawa tox cumugx. R aixcuma nix i ngma naanewa r guxwama nangexmax i nabane i mex r taguma nataxux. R nhaag nix i ngma nanetg i ngma mux. 28Notr ngma duxg i ngxma chigx r nipora, r yima nor aneg r nita r napoxegug. R to ga yma nx tadaux nix ga guma Enquitaag i nartama imchanexchix. 29R ngma Negubianewa r ngxma naxchig i ngma Amarchitanxg. R ngma namxpxanexgu r naxchig i ngma Etutanxg r
NMEROS13,14
130
Yebuchutanxg r Amurutanxg. R mrcutgu r nat i Yurdcutgu nix i naxchigx i Canaanecxg nhanagrg. 30R yexguma ga wxi ga yema ngugtaerux ga Carbi r nanachianexx ga yema duxg ga Moichpexewa yexmagx r nhanagr: Ngx txrx tayaxxx i ngma naane, er yixema r tx natauxcha nax txrx yaxxx! nhanagr. 31Notr ga yema tog ga namcg r nanangxg r nhanagrg nx: Tama nix i namex nax namax yig idaix i ngma duxg, er nma r t tx narporamaeg nhanagrg. 32R yexguma ga yema tog ga Carbimcg r nx nixuge nax nachixex ga yema naane r nhanagrg: R ngma nachixane i nawa ngugtaewa ne taxx r tama mex nix. R ngma naane ga tayangugx r nachuxu r ngmagagu muxma i ngma naanegu chigx i duxg r nayue. R nhuxchi guxma ga yatxg ga yma nx tadaux r nitaxchi. 33R nx tadaug ga Enquitanx ga itaxchix r mchanexchix. R yemacax ga toma ga naxtawa nax tog tadaugx r tanamungraxmare. R nmag r ta yemaactama tox nadaug nhanagrg.
Nma ga Irautanxg r tama Cori ya Tupanaga naxnecha
ningunexg. 2R guxma ga nmag r chixri Moich r Archigagu nidexag, r nhanagrg: Narmemae chi nix ga Eytuanegu nax iyuex rexna nux nachianexgu r tama ngma naane i yanguggxgu nax iyuex. 3R taxacwa ya Cori ya Tupana i ngma nachixanewa tx nagagx nax ngxma daigu iyuexcax, r taxmaxg r taxacg r tr uangmexegu tayixcax? R narmemae nix i Eytuanecax tawoegu nhanagrg. 4R yexguma ga wxichig ngmax nhanagrg: Ngx nx taxuneta i wxi i tr exgac nax tamax inacuxcax r ngmamax Eytuanecax iwoeguxcax nhanagrg. 5R yexguma ga Moich r Ar r nhaxtanegu nanangcuchitan napexewa ga guxma ga duxg. 6R nma ga Yuchu r Carbi ga yema naane nguggx r nor ngechamax ng nargutechirug. 7R nhanagrg nx ga guxma ga yema Irautanxg: Ngma naane ga tayadaugx r naane i mex nix. 8R nma ya Tupana r t tx narngxexe r tx nanatauxchaxexe nax ngma naanegu ichocux. R t txna nanax nax txrx yixxcax. R ngma nachixanewa r nhama dexrx taguma nataxu i na i mex. 9Notr i pemax r tama name nax Cori ya Tupanamax penuex r tama name i nx pemue i ngma nachixanecx i duxg. Er nmag r t nhama po i ngxrx t tx nixg i taxcax er nataxuma i tex nax nxna daux. Notr i yixema r tx nangexma ya
14
yexguma yema ngugtaewa ne xar orex naxnegu ga yema Irautanxg r aita naxe, r yema chtax r axugu
1R
131
NMEROS14
Cori ya Tupana ya txna dauc. R taux i pemuex! nhanagrg. 10R woo yemax nax naxnex ga duxg r nanueama r nutamax nanamuxchigcha. Notr ga Cori ya Tupanaar ne r yma nangox ga guma Tupanapatawa napexewa ga guxma ga Irautanxg. 11R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: Nhuxguxratta nix i chox inaxnex i nhaa duxg? R nhuxguxratta nix i nx naxoex nax tama chox yaxgax r woo nx nax nadaugx ga yema mexg ga chaxx? 12R naxcax t nma chanamu i wxi i daweane i nawa nayuex nax ngmac tama nawa nangugxcax i ngma naane. Notr cuwa t nix i ichanangoxeex i to i duxg i nhaa duxgx rmumaex r rporamaegx nhanagr.
13-14Notr
i chtac. 15Notr ngxguma t cunadaixgu i nhaa chautanxg r ngma tor uang i cux cuchigagx r t nhanagrg: 16R nma ya Cori ya Tupana r nx naguxcha nax nawa nangugxx i ngma naane ga namax inaxunetax, r ngemacax nix i nachianexgu tx nayuexx, nhanagrg t. 17R ngemacax nix, Pa Corix, i namex nax icunawx i cur pora yema tomax nx quixuxrtama. 18-19R woo nx quixu nax tama nx cuxpetmarex i ngma chixex gx r cunapoxcux i ngma naneg r nataag nagagu i nanatgar chixex, notr nx quixu ta nax tama cunuxwaxex r nataxchix i cur ngecha r tox nx cungechax i tor chixex. R ngemacax cux chacaax nax nx nx curngmax i nhaa duxgar chixex, yer mar yaxna namax cuxn ga yexguma Eytuanewa nachoxgutama nhuxmata nua nhaa nachicawa nangug nhanagr ga Moich.
Cori ya Tupana r tama nayanaxoxx ga duxg notr taxtma nawa nangug ga yema naane ga namax inaxunetax
nma ga Moich r Cori ya Tupanax nangx r nhanagr: Notr ngma Eytuanecxg r meama nx nacuaxg ga cur poramax nax cunguxxeex ga nhaa xg. R ngxguma ngma du Eytuanecxg nx cuaxggu i ngma nhaa duxgmax cuxxchax r t Canaanecxgmax nx nixuge, r nmag r t ta nx nacuaxg. R nmag i ngma Canaanecxg r mar nx naxne nax cuma r natanwa cungexmax i ngma Irautanxg, r cug naxcax cungoxeex, r cuma i guxguma ngma caixanexwa natwa cungexmax, r ngma caixanexgu napexe quixx i ngunec r xemagu
nma ga Cori ya Tupana r Moichx nangx r nhanagr: Mar name. Chama r t nx nx charngma i ngma duxgar chixex ngema cuma choxna naxcax cucaaxrx. 21-23Notr ngma nax aixcuma yixx nax chamaxx r gux i nhama i naanewa nax changexmax, r ngxgumarx t ta aixcuma nix nax
20R
NMEROS14
132
taxetma ya yxema Irautanxg ga nx daugxe ga yema chor ne r yema mexg ga chaxx ga Eytuanewa r nua nachianexwa, r bai t ya wxe ya yxema duxg nx daugx i ngma naane ga tmaar oxigmax nx chixux. R bai t ya wxe ga chox gmarexe r chox oexe r tama chauga nexe nx tadau i ngma naane. R bai t ya wxe. 24R yim chor du ya Carbiicatama nix ya mexgu rxnc r aixcuma chauga nc. R ngemacax yimxxicattama nix i ngxma chaxcuxx nawa i ngma naane ga yangugx. R ngma nataag r ngxma t naxchig. 27Notr ngma tog i Irautanxg i chixri chauchiga idexagx r nhuxguxratta yaxna namax chaxnx nax chauga naxnexcax? 28R ngemacax i ngma duxg i naxcax cagx nax nua nachianexgu nayuex r namax nx ixu r chama ya Cori ya Tupana r ngma nmatama naxcax nacagxc t naxcax chanax! 29R guxma i ngma duxg i 20 ya taunecwa ngugx i chixri chauchiga idexagx r t nux nachianexgu nayue. 30R bai t i wxi i ngma duxg nagu nachocux i ngma naane i pemax nx chixux. R Carbi r Yuchuxicatama t nix i ngma ngugx nhanagr ga Cori ya Tupana.
Irautanxgx narporamae ga nor uang
Moich ga yema Cori ya Tupana namax nx ixux, r guxma ga nma r porac nangechag. 40R yema ga ngunexar moxc r paxmamaxchi nardag r inaxchi nax nachchixcax ga yema namxpxanexwa. R nhanagrg: Mar nma tangug. R aixcuma nix nax chixex taxx, notr i nhuxmax r mar tamemare nax nawa ixx i ngma naane ga Cori ya Tupana tamax nx ixux nhanagrg. 41Notr ga Moich r nhanagr nx: Txc tama naga pexne i Cori ya Tupanaar mu? R ngma nagu perxnex r taxtma mea pex nanguxuchi. 42R tama name nax ipexamax, er ya Cori ya Tupana r tama napextagu. R ngma per uang r t pex narporamaeg. 43R ya pepexewa r ngma pex nananguxeeg i Amarchitanxg, r Canaanecxg nax pemax ng nadaixcax r pex nayuexeexcax. Er pema r nxna pexgachi ya Cori ya Tupana r ngemacax i nma r mar tama pextawa nangexma nhanagr. 44R nma ga Moich r yema napegxgutama narxux namax ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax. Notr ga nmag ga Irautanxg r nachchiama ga maxpneanewa. 45Notr yexguma yma nanguggu r nmag ga Amarchitanxg r Canaanecxg gx r nanadai. R ga yexma chi nawe nangg r nhuxmata mawa nayawog. R yemaac nx narporamaeg.
39R
133
NMEROS16
16
Moichmax nanu ga wxi ga Lewtanx ga Corgu . R nma ga Cor ga Yich nane gax r Cochitaxa nix. R Corwa naxg ta ga tamaepx ga yatg ga Rubtanx, ga Dat r Abir ga Elibi naneg, r ga Perchi nane. R yemawaama ng naxgxx ga 250 ga Irautanxg ga exgacg ga duxgmax icuaxgx r ixgx duxg mea naga nex. 3R guxma ga yemag r nangutaquexeg r Moichmax r Armax narxutagag r nhanagrg: Mar tama nix nax pexica tomax ipecux, yer ga Tupana r guxxma nix ga nadex. R ngemacax ya Cori ya Tupana r tamax nanuxma i guxma i yixemax. R txc i pemax i Tupanaar duxgtwa peg pexgxxcha? nhanagrg. 4-5R yemax naxngu ga Moich r nhaxtanegu nayangcuchi r Corx r yema nawe rxxx nhanagr: Mox paxmama r nma ya Cori ya Tupana r t tx nx nacuaxexe r tex tix ya noxr ixxe r tx naxunetaxe nax napexewa tayaguxcax
1,2R
i mareg nhanagr. 12R nhuxchi ga Moich r naxcax nangema ga Dat r Abir ga Elibi naneg ixgc. Notr ga nmag r Moichxtawa namugag r nhanagrg: Tama cuxtawa taxxcha. 13Exna cuxcax r wxi ga nca nix ga tox nax cugaxx nawa ga Eytuane ga mex ga na taguma
taxuxwa nax nux nachianexgu tox cuyuexxcax? R ngmac i cunaxwaxex nax tor exgac quixx? 14R tama aixcuma nix i nawa tox cugagx i ngma naane i mex i na taguma taxuxwa, r tama toxna cuyaxchig i tor naane r wanecg. R cuma nagu curxngu r nhaa duxg r ningexet nax cuma cunaxwaxexwa cunagagxcax? R taxtma cuxtawa tax nhanagrg. 15R yexguma ga Moich r porac nanu, r Cori ya Tupanax nhanagr: Tama chanaxwaxe i nx cunayaxu i ngma duxgar mareg. Er chama r taguma nhuxgu wxi i nor bru nxna chayaxu, r bai i nhuxgu wxemax chixex chax nhanagr. 16R nhuxchi Corx nhanagr: Moxar ngunexgu r chanaxwaxe i nua Cori ya Tupanapexewa pex namax i cutanxg. R Ar r t ta nangexma. 17R guxma i pema i 250 i duxg pexgx, r name nix i wxichig nua penange i per pumratexear gurux i pumratexemax pexcux. R Ar r ta ngxgumarx ttama nanax nhanagr. 18R yemaac wxichig nanayauxg ga nor pumratexear gurux. R we ga naicmax nayaxcu r nhuxchi pumratexe nat nagg. R yemaac Tupanapataar xgu nayachig namax ga Moich r Ar. 19R nma ga Cor r Moichmax r Armax nananuexx ga duxg. R yemacax Tupanapatapexegu nangutaquexeg ga guxma ga yema duxg. R
NMEROS16
134
Tupanaar ne r naxcax nangox. nma ga Cori ya Tupana r Moichmax r Armax nhanagr: Pexgachi natanwa i ngma duxg! Er nhuxmattama chanadai nhanagr. 22Notr nma ga Moich r Ar r Tupanapexegu nhaxtanegu nanangcuchitan r nhanagrg nx: Pa Tupanax, cuma nax cunamaxxx i guxma i duxg, r tama name i wxitama i duxar chixexgagu r guxma i duxgmax cunu nhanagrg. 23-24R nma ga Cori ya Tupana r Moichx nangx r nhanagr: Namax nx ixu i guxma i Irautanxg r nachox nawa ya yima napatag ya Cor r Dat r Abir nawa ngxmagne! nhanagr. 25R yexguma ga Moich r inaxchi. R nawe narx ga Irautanxgar exgacg. R Dat r Abir yexmagxwa nax. 26R nma ga Moich r duxgmax nx
20-21R
nixu r nhanagr: Nxna pexgachi ya napatag i nhaa duxg i chixexgu rxnex! R taxtma nx pedu i nor ngmaxg nax tama naxrx nor chixexgagu peyuexcax! nhanagr. 31R yexguma Moich rchianegu ga nax yadexax, r ga waixm r ningex napatatwa ga yema duxg. 32R yexma nayicu ga guxma ga yema duxg ga Corweama rxx, wxigu namax ga naxacg r naxmaxg r guxma ga nor yemaxg. 33R maxxma yema waixm ga ingxgu nayicu namax ga nor yemaxg. R
nhuxchi ga yema waixm r ngna nax. R yemaac yema Irautanxgtanwa inayarxo ga yema duxg. 41R yemaar moxc r guxma ga yema Irautanxg r inanaxge ga Moich r Archiga nax chixri yadexagx. R nhanagrg: Pema r penadaimare i nhaa Cori ya Tupanaar duxg nhanagrg. 42R guxma ga yema duxg r Moichx r Arx nachomaeguchi r yma niporagatancx. Notr ga nma ga Moich r Ar r Tupanapatawaama nax. R yexgumatama yema caxix ga Cori ya Tupana nawa yexmax r napatatgu narx, r nor nemax nayadx. 43-44R nma ga Moich r Ar r Tupanapataar cuchicawa nangug r yexma nayachig. R nma ga Cori ya Tupana r Moichx nhanagr: 45 Pexgachi natanwa i ngma duxg, er nhuxmax ttama chanadai! nhanagr. R nma ga Moich r Ar r yexgumatama nhaxtanegu nayangcuchitan. 46R nma ga Moich r Arx nhanagr: Nua nange i cur pumratexear gurux, r xwe i naxnagar guruxwa cuyaxucmax naxcu, r nhuxchi pumratexe ngxma ta nag! R nhuxchi paxa duxg ngexmagxwa nax r ngma xgcax nxna nachog ya Tupana du nax nx nx nangmaxcax i nor chixexg! Er nma ya Cori ya Tupana r porac nanuxchi, r ngma daaweane i namax nadaiax r mar
135
NMEROS16, 20
inaxg nhanagr. 47R nma ga Ar nanax ga yema Moich namax nx ixux. R paxa inanhachi r yema duxg ngutaquexexwa nax. R yema daaweane ga Tupana yma mux r mar natanwa nangu ga duxg r mar poracma ta nayue. R yexguma ga nma ga Ar r yema pumratexear guruxgu nanag ga pumratexe, r Tupanana naca nax duxgax nx yanangmaxcax ga nor chixexg. 48R nhuxchi ga nma ga Ar r yema maxx r yema mar yuexmachatexegu nachi. R yexguma nayachaxchi ga yema daaweane. 49Notr mar 14,700 ga duxg nix ga yuex namax ga yema daaweane. R nat nix ga yema nxra mar yuex ga Corwe rxx ga tama Moichga nechax. 50R yexguma mar iyanaxoxgu ga yema daaweane, r nma ga Ar r wenaxar Tupanapatacax nategu ga Moich yexmaxwa.
Nutawa nichuxchu ga dex ga Meribwa
wxigu namax tayuex ga yema tatanxg ga Cori Tabragu daix. 4 R txc nix i nua tox pegagx i toma i Cori ya Tupanaar duxg nax tixgx? Exna penaxwaxe nax nua tayuex wxigu namax i toxnag? 5 R txc ga tox pegaxx ga Eytuanewa nax nhaa nachica i chixex r cmaxwa tox pegagxcax? Er nua r taxucrwama taxac nux tato, r nataxuma i igura, r wa, r boxra. R dex r nataxu i nawa ixaxex nhanagrg. 6R nma ga Moich r Ar r nxna nixgachi ga yema duxg, r Tupanapataar cuchicawa nax, r yexma nanangcuchitan. R yma nix ga Tupanaar ne ga naxcax nangx. 7-8R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Nayaxu ya yima cur naixmenax r nhuxchi cuenex ya Arar ngxeemax nangutaquexexexe i duxg! R nhuxchi guxpexewa r yim ngma ngxmac ya nutamax nx ixu nax dex pexna naxxcax! R t nx cudau nax yim nutawa t dex yagoxchix nax ngmawa naxaxegxcax i nmag i duxg r naxnag nhanagr. 9R nma ga Moich r Cori ya Tupanapatawa nanayaxu ga guma naixmenax yema nmatama namuaxrx. 10R nhuxchi ga Moich r Ar r gum nutaxtagu nanangutaquexexexe ga duxg, r nhanagr nx: Iperxne, Pa Duxg i Tama Ixnechaxxx! R taxt exna i nhuxmax i nx pedaux nax daa nutawa dex pexcax ngx nax nawa pexaxegxcax? nhanagr. 11R
20
taunecar gar tauemacgu nix ga Irautanxg ga chianex ga Chgu gaxwa nangugx. R nachica ga Cyigu gaxgu narcho. R yexma nix ga nayux ga Moich naeyax ga Miri r ngx nataxgx. 2Notr ga duxg r nx nataxuma ga dex, r yemacax nangutaquexeg r Moichmax r Armax narxutagag. 3R nhanagrg Moichx: Narmemae chi nix ga
1R
NMEROS2022
136
yema nhaxguwena ga Moich r guma naixmenaxmax naxunagchacx, r taxreexpxcna guma nutawa nanacuai xca. R tax ga dex yma inayagoxchix. R yemaac ga duxg r naxnag r naxaxeg. 12Notr nma ga Cori ya Tupana r Moichx r Arx nhanagr: Nhuxma nax tama mea chagu peyaxgx r tama chox pecuaxgx i napexewa i ngma Irautanxg, r ngemacax i pema r mar taxtma nhaa duxgmax nawa pengug i ngma naane i pexna chaxx nhanagr ga Tupana.
xtapechicnax ga brchenaxcax
muxma ga Irautanxg r nayue. nma ga duxg r Moichcax nax r nhanagrg nx: Aixcuma chixex taxg yer chixri cuchiga r Corichiga tidexag. R nxna naxcax naca ya Cori ya Tupana nax toxna yaxgachixxcax i nhaa xtapeg! nhanagrg. R nma ga Moich r Cori ya Tupanana naca nax Irautanxgax nx nangmaxcax ga nor chixexg. 8R nma ga Cori ya Tupana r Moichx nangx r nhanagr nx: c wxi i xtapechicnax nax r nhuxchi wxi i naimax napuxpaweru, r ngxma nachonagnta! R ngxguma texx nangxgux i wxi i xtape, r nx
7R
21
nma ga Irautanxg r nachox nawa ga guma maxpne ga Or r Mr ga Dauchixwaama nax. R yexmaama nayachoegu nax tama Edanewaama nachopetxcax. R yexguma namagu naxyane ga duxg r mar tama Moichga naxnecha. 5R yemacax inanaxge ga Moichchiga r Tupanachiga nax yadexagx. R nhanagrg: Txc ga pema ga Eytuanewa ga tox pegaxx? Exna nua tox pegag nax nhaa nachica i chianex i taxema xpatagu tox peyuexxcax? Nhuxma r tox
4R
tadawen i ngma xtapechicnax i ngxma chonagx, r ngmac taxtma tayu nhanagr. 9R nma ga Moich r nanax ga wxi ga xtapechicnax ga brchenaxcax. R naimax nanapuxpaweru r yexma nanachonagnta. R yexguma texx nangxgux ga xtape, r yema brchenaxcax ga xtapex tadawen, r yemaac tama tayu.
Barqui r Baracax nangema
22
nataxu i dex r na. R nhaa na i chixemarex i tangxgx r mar dxwa nx tarchaue nhanagrg. 6R yemacax ga nma ga Cori ya Tupana r naxcax yma nanamug ga xtapeg nax duxgx nangxgxcax. R yemamax r
nma ga Irautanxg r inax r Mobianear metachinxgu nayapeg ga nat ga Yurdar lstegu ga ane ga Yericar toxmaxtagu. 2R nma ga Mobianear exgac ga Barqui ga Yipru nane r nx nacuchiga ga nhuxc yema Irautanxg r Amurutanxgx naporamaegx. 3R yexgumarx ta ga yema nor duxg ga
1R
137
NMEROS22
Mobianecxg, r namue ga yexguma yema Irautanxgx nadauggu ga nax namuxchix. 4-5R yemacax ga yema Mobianecxg r Miyianecxgar exgacgmax nidexa r nhanagrg nx: Guxma i nhaa duxg i Irautanxg r t nanapaxx i tr naane, nhama wxi i woca i max naguxeexrx nhanagrg. R yemacax ga nma ga Mobianear exgac ga Barqui r Tupanaar orear urux ga Bara ga Be nanecax nangema. R nma ga Bara r ane ga Ptucx nix r taxt ga Eufrtear ngaicamagu naxchi ga Amxanewa. R nma ga Barqui r nor duxgx namu nax Baramax r nhagxcax: Eytuanewa ne nax i duxg i chauchixane yapaxgx. R nhuxmax r mar chor toxmaxtagu napeg. 6R paxa nua nax r chaugagu chixex namax naxuegu i ngma duxg! Er t tox narporamaeg. R bexmana ngmac t chox natauxcha nax nx charporamaex r chawoxx i nua chauchixanewa. R chama r meama nx chacuax r ngxguma taxacmax mex cuxueguxgu rexna chixex namax cuxueguxgu, r guxguma aixcuma ningu, nhanagr. 7R yexguma ga yema orear ngerug ga Mobianecxg r Miyianecxg r dirumax Baraxtawa nax nax naxtangaxcax ga chixex Irautanxgmax naxueguxcax. R yexguma Baraxtawa nanguggu, r namax nx nixugg ga Barquiar ore. 8R nma ga Bara r nanangx
r nhanagr nx: c nux pepeg i nhaa chtax! R mox paxmama t pex changx i ngma Tupana chamax nx ixuxcma nhanagr. R yemaac ga yema Mobianear exgacar orear ngerug r yexma napeg. 12R nma ga Tupana r Baramax nx nixu r nhanagr: Tama chanaxwaxe i nawe curx r chixex namax cuxuegu i ngma Irautanxg, er ngma duxg r chamatama mar mex namax chaxuegu nhanagr. 13R moxc paxmama nadaxgu ga Bara r namax nx nixu ga yema duxg ga Barqui yma mugx r nhanagr nx: c pewoegu pechixanecax! R Cori ya Tupana r tama nanaxwaxe nax pewe charxx nhanagr. 14R yema duxg ga Mobianecxg r nawoegu ga Barqui yexmaxwa, r namax nx nixuge r nhanagrg: Nma i Bara r tama towe narx nhanagrg. 15Notr nma ga Barqui r tama inaxn, r wenaxar tog ga nor duxg yma Baraxtawa namug. Notr yemag r yema nxra yma namugxx narmumae r nhuxchi yematwa gx nixg. 16R nma ga yema exgacg r Baraxtawa nax r nhanagrg nx: Nma ya Barqui ya Chipru nane r moxe cuxcax nua namu r nhanagr: Taux i cuxox nax chauxtawa cuxx! 17R chama r porac cumax chatax r mea t cux chayaxu. R t cuxna chanax i guxma i taxac i naxcax cucaxax.
NMEROS22
138
c nua nax r chox rngxexe nax chixex namax cuxueguxcax i nhaa Irautanxg! nhanagr i nma i Barqui nhanagrg. 18Notr nma ga Bara r nanangx r nhanagr: Woo chi Barqui choxna naxxgu i guxma i iru r diru i napatawa ngxmax notr i chama r taxucrwa taxac chax, r woo tax r woo xrax, ega tama Cori ya Tupanaar mu yixgu. 19Notr name nix i pema r ta r nux pepeg i nhaa chtax, er nhaa chtaxgu t nx chacuax r ngoxi nhuxmagu r taxacx t chamax yaxu ya Cori ya Tupana nhanagr. 20R yema chtaxgu r nma ga Tupana r Baracax nangox r nhanagr nx: Nhuxma nax cuxcax nua naxx i ngma yatg r c, rda r nawe rx! Notr ngma chama cumax nx chixuxxica ttama nix i cuxx nhanagr.
Tupanaar orear ngerux i dauxcx r Baracax nangox
moxc paxmama r narda ga Bara r nor bru naxxmaxwexe r nawe narx ga yema exgacg ga Mobianecxg. 22R nma ga Bara r nor brutgu nix, r taxre ga nor duxg nayaxmcg. Notr ga Tupana r nanu. R yemacax nix ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx ga Baraar brux yachiyepeex nax cax. 23R yema bru taxuac naxpetx r nx nadau ga yema Tupanaar orear ngerux ga nor taramax namagu chix. R yemachaxwa namana naxcu r nangemaanexwa naxmare.
21R
Notr nma ga Bara r tama nx nadau ga yema Tupanaar orear ngerux r yemacax nanacuaxi ga nor bru nax namawa naxxcax. 24R yemacax nma ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r yema nama xxtapxanexgu r yaxi xyemaxgu nayachi ga wanec yixxwa. 25R yema bru r wenaxar nx nadau ga yema Tupanaar orear ngerux i dauxcx r yemacax naxtapxwaama nax xpet r Barax yma nayaxxtpara. R nma ga Bara r wenaxar nanacuaxi. 26Notr nma ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r nxra napexewaama nax r yema porac yaxi xyemaxgu nayachi ga ngext taxuwama naxpetxwa. 27R yema bru r wenaxar nx nadau ga yema Tupanaar orear ngerux i dauxcx, r yemacax narnhuchi yer taxuwama naxpetga. R yexguma ga Bara r nanu, r porac nanacuaxi. 28R yemacax ga Tupana r nayadexaxx ga yema bru nax Baramax yadexaxcax, r nhanagr: Taxac cumax chax? R nhaamax r mar tamaepxcna nix nax chox cucuaxix nhanagr. 29R nma ga Bara nanangx ga nor bru r nhanagr nx: Txc i chagu quidauxcraxx? R ngxguma chi chaxar cxchixgux r nhuxmax chitama nix i nux cux chimx nhanagr. 30Notr ga yema bru r nhanagr nx: Chama nix i cur bru i guxguma chautagu cuxaunagax ega ngext cuxuxgu. Cuma r meama nx cucuax r taguma nhuxgu nhuxmarx cumax
139
NMEROS22,23
chix nhanagr. R nma ga Bara r nanangx r: Aixcuma nix i ngma nhanagr. 31R yemacax ga Cori ya Tupana r Barax nx nadauxx ga yema nor orear ngerux i dauxcx ga namaar ngxgu chix nor taramax. R yemax nadaxgux ga Bara r nhaxtanegu nanangcuchi. 32Notr ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r Barax nhanagr: Txc tamaepxcna cuyamax i ngma cur bru? R chama nix i cux chichiyepeex, er ngma ngma nax r tama chor me nix. 33R cuxx ngma cur bru r chox nadau r ngemacax tamaepxcna chox naxeguchi. R ngxguma chi taxchima chox naxeguchigu, r mar chi cux chimax notr ngma cur bru r chi chanamaxx nhanagr. 34R nma ga Bara r Tupanaar orear ngerux nangx r nhanagr: Chixex chax er tama nx chacuax nax cuma yixx i chox quichiyepeex. R ngxguma cuxcax nachi xegu nax ngma chaxx r t chategu nhanagr. 35Notr ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r nanangx r nhanagr: Mar name i nawe curx i ngma yatg, notr ngma cumax nx chixuxxica ttama nix i nx quixux nhanagr. R yemacax ga Bara r nawe narx ga yema exgacg ga Barqui yma mugx.
Barqui r Barax mea nayaxu
Mobianecxgargu nx nayangau. R guma ane r nat ga Ancutwa nayexma ga Mobichixanear yeanewa. 37R nhanagr nx: Muexpxcna chanamu nax cuxcax yacagxcax. R taxaccax i tama nua cuxxchax? Exna nagu curxn r taxchima mea cux chayaxu? nhanagr. 38R nma ga Bara r nanangx r nhanagr: Dcax, mar nua chax nax cux chayadauxcax. Notr i chama r chox nataxu i pora nax chauechamatama taxacr orex chixuxcax. Er chama r ngma Tupana chamax nx ixuxxicatama t nix i nx chixux nhanagr. 39R Tupanaar orear urux ga Bara r exgac ga Barquiwe narx nhuxmata Quirichi-Uchuchiwa nangug. 40R yma ga Barqui r nor duxgx namu nax wocag r carnrug nadaixcax. R nhuxchi Baraxtawa r yema tog ga exgacg ga yaxmcgxtawa nanamug ga nhuxre ga namachi nax nxna naxgxcax. 41R moxc r nma ga Barqui r Barax nayadau. R maxpne ga Bam-Chibagu nanaxnagxx nax yma nx nadauxcax ga Irautanxg ipegxwa. 1R yexguma ga nma ga Bara r nhanagr nx: c 7 i marear guchicax nux nax, r nayaux i 7 i wocaxacg r 7 i carnrug nax chauxcax namemarexcax! nhanagr. 2R nma ga Barqui r nanax ga yema Bara namax nx ixux. R wxigu
23
NMEROS23
140
ngmax r nayamaxg r nayagug ga wxi ga wocaxac r wxi ga carnru ga wxichig ga naxnaar guchicaxwa.
Bara r mex Irautanxgmax naxuegu
nhuxchi Bara r nhanagr Barquix: c nux naxnaar guchicagxtagu rxux! R chama r t cuxna chixgachi nax chayadauxcax ngoxi ngma chauxcax nax ya Cori nax ngxma chox nangauxcax. R nhuxchi t cumax nx chixu i ngma chamax nx yaxux nhanagr. R nma ga Bara r wxi ga maxpne ga chianenewa nax, r yma nix ga Tupana naxcax ngx. R nma ga Bara r nhanagr Tupanax: Mar chanax i 7 i marear guchicax, r wxichig i ngma guchicaxwa r chayagu i wxi i wocaxac r wxi i carnru nhanagr. 5R yexguma ga Cori ya Tupana r Baramax nx nixu ga wxi ga ore ga Barquicax ixx, r nhuxchi nhanagr nx: c nategu i naxtawa i Barqui r namax nx ixu i ngma ore i cumax nx chixux! nhanagr. 6R nma ga Bara r nategu r Barquix inayangau ga yexma naxnaar guchicagxtagu chigx namax ga guxma ga exgacg ga nma ga Bara Mobianecxg. r nx nixu ga nhaa ore r nhanagr: Yama yxwa namaxpneanexwa i Arwa chox ne naxxx ya Barqui ya Mobianecxgar exgac. R
7R
3-4R
nhanagr chox: R nua nax r chixex namax naxuegu i ngma Irautanxg nax ngmac chixex namax ngupetxcax! nhanagr chox. 8Notr nhuxc t chixex namax chaxuegu i ngma duxg i Tupana tama chixex namax uegux? R nhuxc t chixexgu namax charxn i ngma duxg i Cori ya Tupana tama chixexgu namax rxnx? 9R nua daa maxpnechitaeruwa r meama nx chadau i ngma Irautanxg. R daa maxpnetapexewa r meama nx chadawen. R chanangug r duxg i ngtanxgxicatama ixchigx nixg. R tama tog i duxgmax nawxigu er tama tog i duxgmax ng narxcu. 10R nhama taxac i texexrx namuxchi r tex t tayaxug? R tex t nx cux i nor mu? Chier ngma duxg i mexrx chixxgu nhuxmatta chayux, r ngmawena r Tupana ngma duxgx nadauxrx, chox nadaux nax chamex nhanagr. 11R yexguma ga Barqui r Barax namuama yer ga Bara r tama nanax ga yema nxna naxcax nacaxax, r nhanagr: Taxac nix icuxx? R chama r cuxcax nua changema nax chixex namax cuxueguxcax i nhaa chor uang, notr i cuma r mex namax cuxuegu nhanagr. 12R nma ga Bara r nanangx r nhanagr: Tama exna nx cucuax nax cumax nx chixux r ngma Tupana chamax nx ixuxxicatama t yixx i ngma nx chixux? nhanagr.
141
13Notr
NMEROS23
nma ga Barqui r Barax nicaxaxchigama r nhanagr: c nua toxnamana chawe rx, r ngma t nix i naxpechinguxica ttama cudaux ya yima nor ane i ngma duxg, notr taxtma guxgu cudauane i nor anewa! R chanaxwaxe nax ngma chixex namax cuxuegux nhanagr. 14R
nma ga Barqui r wxi ga naane ga dauxtaechica ga Yfgu gaxwa nanaga ga maxpne ga Pgatapexewa. R yexma nanax ga 7 ga marear guchicax. R wxichigwa nayagu ga wxi ga wocaxac r wxi ga carnru. 15R yema nachicawa r nma ga Bara r nhanagr Barquix: c nua nhaa naxna guxxtagu rxux! r chama r t yoxni Tupanamax chardexa nhanagr. 16R nma ga Cori ya Tupana r yexma Barax nayangau, r namax nx nixu ga yema ore ga Barquimax t nx yaxux. R nhanagr ta nx: c nategu naxtawa i Barqui r namax nx ixu i ngma cumax nx chixux! nhanagr. 17R nma ga Bara r nategu. R Barquix inayangau ga naxna guxxtagu chix namax ga exgacg ga Mobianecxg. R nma ga Barqui r Barana naca r nhanagr: R nhux nhax cux ya Cori ya Tupana? nhanagr. 18R yexguma ga nma ga Bara r nx nixu ga nhaa ore, r nhanagr: Pa Barqui ya Chipru Nane Ixcx dcax, mea chox irxn! 19R Tupana r tama duxg nagu rxnxgu narxn, r taguma nidora r taguma nanaxchicx i nor n.
R ngxguma taxac yaxuxgu r aixcumama nanax. R ngxguma taxaccax inaxunetagu r aixcumama nayanguxx. 20R chama r chox namu ya Tupana nax mex namax chaxueguxcax i ngma duxg i Irautanxg er nmatama ya Tupana r mex namax naxuegu r ngemacax i chama r taxucrwa chixex namax chaxuegu. 21R taguma texx nawomxg i ngma duxg r taguma texmax chixex naxg i ngma Irautanxg i Yacar duxg ixgx. R Cori ya nor Tupana r natanwa nangexma, r nmag r nor exgacc nx nacuaxg nhanagr ga Bara. 25R yexguma ga Barqui r nhanagr Barax: Nhuxma nax tama cux natauxchax nax chixex namax cuxuegux i ngma Irautanxg, r ngexrma noxtacma nax mex namax cuxuegux nhanagr. 26R nma ga Bara r nanangx r nhanagr: Tama exna nagu curxn nax mar cumax nx chixux r ngma Tupana chamax nx ixuxxicatama t yixx i ngma nx chixux? nhanagr. 27R yexguma ga Barqui r nhanagr nx: c, nua toxnamana chawe rx! R bexmana ega ngma nachicawa chixex namax cuxueguxgu i ngma Irautanxg r taxtma nanu ya Tupana nhanagr. 28R yemaac ga Barqui r maxpne ga Pegu ganewa Barax naga. R yma nix ga meama nat idaux ga guxma ga yema chianex. 29R
NMEROS23,24
142
24
yexguma ga nma ga Bara r nhanagr nx: c 7 i marear guchicax nux nax, r nayaux i 7 i wocaxacg r 7 i carnrug nax chauxcax namemarexcax! nhanagr. 30R nma ga Barqui r nanax ga yema Bara namax nx ixux. R nayamax r nayagu ga wxi ga wocaxac r wxi ga carnru ga wxichig ga yema naxnaar guchicaxwa. 1Notr nma ga Bara r mar nx nicuaxchi r Cori ya Tupana r tagutma chixex Irautanxgmax naxuegu. R yemacax mar tama wena Tupanaxtawa nax nax ore yayaxuxcax noxrirx. R yema Irautanxg pegxgu nadawenmare.
Ore i mex i Tupana Baraaxwa nx ixux
pepegxwa. 6R pepatag r nhama temag i mxchimxxrx nixg. R ngma pepegxwa r nhama ori xnec i natpechingu togxrx nixg. R pema r nhama naig i mexechix i Tupanatama itogxrx pexg, r nhama ocayiwag i natpechinwa rxgxrx pexg. 7R pemax, Pa Irautanxgx, r t pex nangexma i taxtama i dex nax nawa pexaxegxcax r penetg namax pimegxcax. R per exgacg r t gux i tog i exgacgtwa nangexmag, r pechixane r t naporaxchi. 8R guma Tupana ga Eytuanewa pex nguxxeec r yim t nix ya pora pexna c. R pema i Irautanxg r t penadai i guxma i nachixanecxg i per uang ixgx. R t ipenapgchinax, r t pexnemax penadai. 9R ngxguma ipecaggux nax pepeexcax r nhama wxi i ai i pexrx t pexg nax taxetma tg rporax nax pex tabai xgxcax. R mex tx ngupet ya yxema mex pemax ueguxe, Pa Irautanxgx, r chixex tx ngupet ya yxema chixex pemax ueguxe! nhanagr ga Bara. 10R yemax naxngu ga Barqui r porac nanuxchi Baramax, r napxmexecmax nhanagr: Chama r cuxcax changema nax chixex namax cuxueguxcax i ngma chor uang, notr mar tamaepxcna nix nax mex namax cuxuegux. 11R narmemae nix nax cuchicax cutegux. Chama r mar ichaxuneta nax mexmax cux chatachigaxx, notr nma ya Cori
yexguma nx nadauyane ga yema Irautanxg nax ngtanxchigcma naxpatagx, r Tupanax ya nex r Barana
2R
nangu r namax inacuax. 3R yemacax ga nma ga Bara r nx nixu ga nhaa ore nachiga ga Irautanxg, r nhanagr: Nhaa nix i chor ore i chama i Pe nane i mear dawenc chixx. 4R ngxguma Tupana chox nx dauxeegux, r nma ya guxtwa ngxmac meama chox nx nacuaxexe i ngma nax nhuxc t yixx i ngma Irautanxg. 5R pemax, Pa Yactanxgx r nimexechi ya pepatag. R pemax, Pa Irautanxgx, r namexechi i ngma
143
NMEROS24,25
nhanagr nx: R wxichig i pema r t penadai i ngma petanxgchig ixgx i ng ixgx nax Ba-Pex yacuaxgx nhanagr. 6Notr yexguma Moichmax Tupanapataaxtwa nangutaquexeggu ga Irautanxg ga xauxex, r yexgumayane r wxi ga Irautanx r wxi ga ngex ga Miyianecxmax yma naxpet nax napatawa nagaaxcax. 7R yexguma yema yatx nadaxgux ga Finya ga Ereach nane ga chacherdte ga Artaxa, r nixgachi ga yema Irautanxg ngutaquexegxwa. R nanayaxu ga nor wocae. 8R nawe nang ga yema yat ga chixex x nhuxmata nor pechicawa. R yexma nayatopettan ga yema taxre nor wocaemax. R yemaac inarxo ga yema daweane. 9Notr 24,000 ga Irautanxg nix ga yema chixexgagu namax yuex. 10R yemawena ga Cori ya Tupana r Moichmax nx nixu r nhanagr: 11Yim Finyagagu nix i charngxmx namax i ngma Irautanxg er nma ga Finya r chauxrx porac nayanux i ngma Irautanxg. R ngemacax nix i yaxna ngma duxgmax chaxn, r tama chanadaxichix. 12-13R Finyamax nx ixu r t nx chaxuneta nax nma r nataag nax Irautanxgar chacherdteg yixgxcax i guxgutma! Er nma r chauxcax nayanux r yemagagu nix ga chox nangxmxx namax i ngma Irautanxg nhanagr.
25
1R yexguma Chitgu naxchiggu ga Irautanxg, r yema nor ngextxcg r inanaxge ga Mobianecxgar paxgmax nax namaxx. 2R dxwa ga nma ga paxg r nor tupanagcax nangutaquexegxwa yema ngextxcgx nagag. R nma ga Irautanxg r natanwa nachibe r nhuxchi yema Mobianecxgar tupanax nicuaxxg. 3R yemaac muxma ga yema Irautanxg r ng inaxg nax Ba-Pex nax yacuaxgx. R yemacax ga Cori ya Tupana r porac Irautanxgmax nanu. 4R yemacax Moichx
nhanagr: c nangutaquexexexe i guxma i ngma Irautanxgar exgacg i nayauxgx nax Ba-Pex yacuaxgx! R chapexegu nadai i ngunec r nhuxchi naitanwa nachxxquegxx i naxneg nax guxma i duxg nx nadaugxcax! R ngxgumaxica t nix i charngxmx namax i ngma Irautanxg nhanagr ga Tupana. 5R yexguma ga nma ga Moich r nanamu ga nor ngxeerug ga exgacg ga wxitcumchig ga Irautanxgmax icuaxgx, r
NMEROS31
144
Miyianecxgx nadai
31
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa r nhanagr nx: 2c naxtan i Irautanxg r nadai i ngma Miyianecxg er chixexgu Irautanxgx nayixexe! R ngmawena, Pa Moichx, r mar name nax cuyux nhanagr. 3R yexguma ga nma ga Moich r duxgx nhanagr: Nhuxre i pema r penamexx i pexneg nax Cori ya Tupanagagu peyadaixcax i Miyianecxg nax ngmac yix ixtanxcax naxcax ga yema chixex ga Tupanapexewa naxgx! 4R
1R
ngemacax r wxitcumwachig t ngma penamug i 1000 chig i churarag i daiwa x. 5R ngemacax name nix i wxitcumwachig peyadexechix i 1000 i churarag nax ngmac guxwama 12,000 wa nanguxcax. R ngmag r mea t nixxne nax daiwa naxxcax nhanagr. 6R nma ga Moich r inanamuchitan nax daiwa naxxcax. R nma ga chacherdte ga Ereach nane ga Finya nix ga yaxmcx. R nma nix ga namax inacux ga yema Tupanapataar yemaxg ga nex ga yangegx r corntag ga yacuegne. 7R yexguma ga yema Irautanxg r guxma ga yema yatg ga Miyianecxgx nadai yema Cori ya Tupana Moichmax nx ixuxrx. 8R nanadai ga yema 5 ga Miyianecxgar exgacg ga wi, r Requ, r Yur, r ru, r Rba. R yexgumarx ta nayamaxg ga Bara
ga Be nane. 9R nma ga Irautanxgar churarag r nanayaux ga yema Miyianecxgar ngexg r nor g. R yexgumarx ta nayagag bux ga nor wocag r tog ga naxnag r nayana ga nor yemaxg. 10R nhuxchi nanagu ga nor aneg ga taxne r nor anexacg. 11-12R guxma ga yema ngexg r buxg ga nayauxx r wocag r tog ga naxnag ga yagagx, r Moichxtawa r chacherdte ga Ereachxtawa nanagag ga ngext yema tog ga Irautanxg yexmagxwa ga Mobianear metachinxwa ga nat ga Yurdar lstewa ga ane ga Yericar toxmaxtawa. 13R nma ga Moich r chacherdte ga Ereach r guxma ga tog ga exgacg, r yema churaragcax nibuxm nax yma napegxpemagu nx yangaugxcax. 14-15Notr nma ga Moich r yema churaragerugmax nanu r nhanagr nx: Txc penamaxxx i ngma ngexg? 16Er nmag nix i Baraar ucuxe inaxnex r yemamax nachixexgax ga tatanx nax Ba-Pex yacuaxgxcax. R yema chixexgagu nix ga Tupana nadaix ga tatanx. 17R nhuxmatama penadai i ngma buxg i yatx r guxma i ngma ngexg i mar yatmax maxx! 18Notr ngma paxg i taguma yatmax maxx, r ngexrma nax penadaix. R pextaxx penayaxu ega penaxwaxegu nhanagr.
145
54Notr
NMEROS33
33
nma ga Cori ya Tupana r Moichmax nidexa ga yexguma Mobianear metachinxwa nayexmagu ga nat ga Yurdcutwa ga Yericar toxmaxtawa. R nhanagr nx: 51-52c ngma Irautanxgmax nx ixu i nhaa dexa!: Ngxguma pema t pichogu i ngma nat i Yurd r nawa pichocuxgux i ngma Canacxgar i guxma i naane, r c penawox ngma duxg nawa i ngma naane! R nagu pepoge i guxma i nor tupanachicnaxg i nutanaxcax r irunaxcax r dirumnaxcax! R ngxgumarx ta nagu pepoge i guxma i nor maregar guchicaxg i maxpnetapexegwa ngxmagx! 53 R pema namax ipecu i ngma nachixane! R ngxma nagu pexchig er chamatama pexna chanax nax pema nawa pemaxxcax!
50R
ngxguma peg peyanuxgu i ngma naane r wxitcumwachig t nanayaxu i ngma nagu nangux. R ngma natcum i rmumaex r t nanayauxg i rtamaex i naane. R ngma natcum i rnoxremaex r t nanayauxg i ngma rxramaex i naane. R ngmac wxitcumwachig t nanayaxu i ngma nagu nangux. 55Notr i pema r ngxguma ngma naane peyauxgux nax nagu pexchigxcax r name nix i penawox i guxma i ngma duxg i ngxma chigx. Er ngxguma taxtma penawoxgu i guxma i ngma duxg, r ngma ngma yaxgx r t pex ngma nachixewe nhama wxi i naitchi pexetgu nguxgurx, r nhama wxi ya tuxugu penguxgurx t nix. 56R ngxguma i chama r t pexama chapoxcu namax i ngma poxcu i ngma duxgcaxchirex ixx, nhanagr ga Cori ya Tupana.
DEUTERONMIO
(Wenaxar naxmat ga Tupanaar mug)
Moichar ore ga Irautanxgmax nx yaxux Yema 12 ga ngugtaetanxg r inaxchi
nhaag nix ga yema ore ga Moich nx ixux namax ga guxma ga Irautanxg ga yexguma Arabar chianexwa nayexmaggu ga nat ga Yurdar lstewa ga Chfear toxmaxtawa. R yema Arabar chianex r Par r Tofu r Lab r Acher r Dichaar ngxwa nayexma. 3-4R 40 ga taunec mar nangupet ga maxpne ga Orbi i Chinagu gacwa nax nachoxx ga yema Irautanxg. R Moich r mar nx narporamae ga guma Amurutanxgar exgac ga Se ga Ebgu chic r guma Bachar exgac ga yi ga Atarchigu chic ga Edranewa. R yexguma nor 40 ga taunecwa nanguxgu ga nor 11 ga tauemacar ggu, r yexguma nix ga Moich Irautanxgmax nx yaxux ga guxma ga yema ore ga Tupana namax nx ixux naxcax ga yema natanxg.
1R
nma ga Moich r nhanagr: Yexguma Orbiwa tachoxgu, r guma maxpneg ga Amurutanxg nagu chignewaama tax, yer yemaac nix ga tr Cori ya Tupana ga nanaxwaxex. R nagu tax ga yema nachica ga chianex ga cmax ga pema mar nx pedaux, r nhuxmata nawa tangug ga Cad-Bana. 20R yma nix ga pemax nx chixux r nhachax: R mar nawa tangug i nhaa Amurutanxg nawa ngxmagx i mxpxanex i Cori ya tr Tupana txna x. 21R nma ya Cori ya tr Tupana ixc, r mar pexna nanax i nhaa naane. R c nawa pex r nagu pexchig ngma Cori ya per oxigar Tupana nx ixuxrx! R taux i pemuex, r bai t peyachaxchitanx! nhacharg. 22Notr ga pema r choxna peyacag r nhapegrg: Tau exna inamex i nhuxre i tamcg i nxra ngma x nax cax i ngma naane r yanguganex
19R
146
147
DEUTERONMIO1
nhuxchi taxcax nawoegux nax tamax nx yaxugxcax r ngexrx i namagu t ixx r ngexnerxne ya aneggu t tachocux? nhapergg. 23R yema pema chamax nx pexux r chauxcax r name. R yemacax petanwa chanade ga 12 ga yatg. R wxi tcumwachig nx chaxuneta ga wxi. 24R yema yatg r inaxchi r namaxpanexwaama nax r Ecar ngatewa nangug r meama nagu nixgtan ga yema naane. 25R yemawena r yema naanecx ga nanetar o tanabuxg r taxcax nua nanangeg, r tamax nx nixug r nhanagrg: R ngma naane i tr Cori ya Tupana txna x, r mexechix nix, nhanagrg. 26Notr ga pema r tama yma pexxcha r tama naga pexne ga yema tr Cori ya Tupana pemax nx ixux. 27R pechigwa r naxcax pidexag r nhapergg: Nma ya Cori r tama aixcuma tx nangecha, r tx nagax ga Eytuanewa nax Amurutanxgna tx yamugxcax nax tx nadaixcax, nhapergg. 28R nhapergg ta: R nhuxmax r ngexta t tax? R tatanxg r nx nixugg r ngma nax nangemax i duxg i tx rporamaegx r tx rmchanemaegx, r nangexmax ya aneg ya itaxne ya imchanear poxeguxgne, r nx nadaugx ga Enquitanx ga imchanexchix. R guxma ga yema nix ga tox yaxoetanchixx, nhapergg. 29R yexguma ga chama r pex changx r nhachagr: Taux i
pexogagx r nx pemuex! yim tr Cori ya Tupana r t pepexegu nix, r nma r t namax ng nadai er pexcax nanu yema Eytuanewa pex naxtangurx. 31R yexguma nachica ga chianexwa pichopetxgu r nma ga per Cori ya Tupana r nhama wxi i pap naxacxe ngchacgu tx igaxrx meama pex nigag r nhuxmata nhaa nachicawa pengug, nhachagr. 32R woo yemaac pex nayagagx, notr ga pema r tama nagu peyaxg. 33R nma nix ga pemax inacux r pepexegu yaxx nax nx naxunetaxcax ga nachica ga nagu t pipegetanx. R yexguma chtac ipexxgu r xemamax pex nx nacuaxexe ga nama ga nagu t pexx, r ngunec r wxi ga caixanexmax pex nx nacuaxexe.
30R
DEUTERONMIO1, 6
148
cuchicx t ngma nangu ya yim cur ngxeerux ya Yuchu ya Nu nane. R nx nangchaxexe er nma t nix i Irautanxgna naxx i ngma naane! nhanagr ga Cori ya Tupana.
38R
pepatagwa r ngext pexxwa, r ngxguma pepeechagu r ngxguma perdaggu. 8R ngma nax tama nx iperngmaexcax i nhaa mug r pegmexewa r pegcatwa peyangaxcuchi x nax ngxma peyangexcax per cuaxrux! 9R c pepataar caxtaggu r pexpatagu penawmat i ngma mug! 14 R taxtma nawe perx i ngma tog i duxg i pexna ngaicamagxar tupanag! 15Er yim per Cori ya Tupana r nx pechuxu r ngrchi pemax nanuxgu r noxtacma pex nadai r pex nayarxoxx. 16R tama name nax nx pexx ya per Cori ya Tupana ga yexguma nachica i Mchawa nx pexxgurx. 17R aixcuma mea nagu pemax i ngma Cori ya per Tupanaar mug r nor ucuxeg ga pemax nx yaxux! 18R penaxx i ngma mex i Cori ya Tupana namax taxx nax ngmac mea pex nangupetxcax r aixcuma penayaxuxcax i ngma mex i naane ga per oxigmax nx yaxux! 19R ngmac ya Cori ya Tupana r yema pemax nx yaxuxrx r t nayabuxmxx i guxma i per uang i ngma naanewa ngxmagx. 20-21R ngxguma wxi i ngunex pexacg pexna caxgux r nhaggu: Taxacchiga nix i nhaa mug r nhaa ucuxeg i tamax nx yaxux ya tr Cori ya Tupana? nhaggu, r pema r t penangx r nhapegrg t: Toma ga nxcma r exgac ga Eytuanecx ga Faramexewa
nhanagr ga Moich: Nma ga Cori ya Tupana r chox namu nax pex changexxcax i nhaa mug nax nagu pexxcax nawa i ngma naane i t pexna naxx. 2R ngmac i pema r peneg r petaag r t aixcuma nx pengecha ya per Cori ya Tupana, r t peyanguxx i ngma nor ore nhuxmatta peyuemare. R ngmac ya Tupana r t porac pex narngxexe r t nanamaxexe i per max i ngma naanewa. 3R ngemacax, Pa Irautanxgx, r name nix i mea nagu pemax i ngma mug. Er ngxguma mea nagu pemaxgu r t mex pex nangupet, r t pimu nawa i ngma naane i ngext nabg i mex r nhama lchi r ira taguma taxuxwa yema Cori ya Tupana per oxigmax nx ixuxrx. 4R dcax, iperxne, Pa Irautanxgx! R nma ya Cori ya tr Tupana r nxicatama nix i Cori yixx. 5R nx pengechaxg ya per Tupana i guxne ya per maxnemax, r gux i pexmax, r gux i per poramax! 6 R pegxgu namax pengux i guxma i nhaa ore i nhuxmax pemax nx chixux! 7R guxgutma namax penangexx i pexacg! R nachigagu t namax pidexag i
1R
149
DEUTERONMIO68
tayexmag. Notr ga nma ya tr Cori ya Tupana r nor poramax tox nanguxxexe. 22R toma r nx tadau ga yema cmax ga Tupana nor poramax Eytuanewa x napexewa ga Fara r guxma ga nor duxg. 23Notr ga toma r tox nagax ga yema Eytuanewa, r mea tox nigag nhuxmata yema naane ga tr oxigmax nx yaxuxwa tox nangugxx. 24R nhuxchi ga nma ya Cori ya Tupana r tox namu nax mea tayanguxx i guxma i nhaa nor mug r nx ticuaxgxcax nax mea tx naxpetxcax r nma tx namaxexeexcax nhuxmata nhama i ngunexwa nangu. 25R ngemacax i yixema i nhuxmax r name nix i tr Cori ya Tupanapexewa mea yanguxx i ngma nor mug, yema tomax nx yaxuxrx, nhapegrg t nhanagr ga Moich.
Tupana r nxna nachog nax tama Canaanecxgar tupananetachicnaxgwe naxx ga Irautanxg
ngxguma pema r mar nx perporamaeggu r noxtacma t penadai r taxtma taxacmax pex narngxmexx r bai t i pex nax nangechatmxgx! 3R ngxgumarx t ta r taxtma namax pexxmaxg i ngma nor ngexg, r bai t i peneg r naxacgmax peyaxxmaxgx r pexacg r nanegmax peyaxtegx! 4Er ngxguma t ngmac penaxxgu r nmag i ngmacx r t penegx r pexacgx Cori ya Tupanana nixgachixx. R ngmac t tomare i tupanax nicuaxxg, r ngemacax t porac pemax nanu ya Cori ya Tupana, r noxtacma t pex nadai, r ngxma t ipeyarxo. 5R ngemacax t penaxwaxe i noxtacma nagu pepoge i ngma nachicag i ngext ngma duxg nor tupanagcax naxnag nawa nagux. R ngxgumarx t ta nagu pepoge ya yim nor nutag r naig i namax natupanaxgx. R t penagu i nor tupanachicnaxg. 6Er pema r wxi i duxg i woetama Tupanacax ixgxe pexg. R nmatama ya Tupana r guxma i nachixanecxgtanwa pex naxuneta nax noxrtama i duxg pexgxcax nhanagr ga Moich.
Moich nanaxucuxe i Irautanxg
nhanagr ga Moich: R nma ya Cori ya per Tupana r t pex nachocuxexe nawa i ngma naane i t pexr ixx. R pepexewa t nanawox i ngma duxg i 7 i natcumg i pex rmumaegx r pex rporamaegx i Etutanxg, r Yerguechutanxg, r Amurutanxg, r Canatanxg, r g, r Ewutanxg r Ferechutanx Yebuchutanxg. 2R ngxguma Cori ya per Tupana pexmexgu nayixgu i ngma natcumg i duxg, r
1R
nhanagr ga Moich: c nagu pex i ngma mug i nhuxmax pexna chaxx nax namxcax i per max r pimuxcax,
1R
DEUTERONMIO8, 11
150
r ngmac penayaxuxcax i ngma naane ga per oxigmax nx yaxux ga Tupana! 2R nxna pecuaxchie ga nhuxc Cori ya Tupana pexna nadaux ga namawa ga yexguma 40 ga taunec yema nachica ga chianex ga taxema xpatagu pexxgu! R yma nix ga pex naxneexx r pex naxx nax yemaac nx nacuxcax ga taxacgu perxnex r t aixcuma peyanguxx i nor mug. 3R woo ngx pex ningexexe r taiya pingeg, notr ga yixcama r nma ga Tupana r dauxcx ga po ga manmax pex nachibexx woo i pema r per oxig r nxcma r taguma nx pedaux ga yema. Notr yemawa pex nx nadauxexe r tama naxica nix i namaxx i wxi i dux, notr ngma ore i Tupanaaxwa xxx nix i aixcuma namaxx. 4R guxcma ga guma 40 ga taunecgu r tama pengauechiru r bai ga nax perchaecutx. 5R nxna pecuaxchie r yim per Cori ya Tupana r pex inayarwexchitanxx nhama wxi i pap nanex inayarwexchixxrx! 6 c mea naga pexne i ngma nor mug ya yim Cori ya Tupana, r nx pecuaxxg r mea nagu pex i ngma nguxeetae i pexna naxx! 7Er nma ya Cori ya Tupana r wxi i naane i mexwa t pex nagag i ngext inamuxwa i natxacg, r puchug, r buraweg i maxpnear ngachitamxwa ichuxchugx. 8R ngma naanewa r nangema i trgu, r chewda, r wa, r figura, r boxra, r orwa r ira. 9R ngma
nachixanewa r taxtma pexogag naxcax i per na, r taxtma pex nataxu. R nor maxpnegwa r namu i frum r cbrem. 10Notr ngxguma pechibeguwena r pengxptweggu, r name nax nx pecuaxx ya Cori ya Tupana naxcax i ngma mex i naane i pexna naxx. 11R pegna pedaug nax tama nx perngmaexcax ya per Cori ya Tupana! R taux i nx perxoex i ngma nor mug r nor ucuxeg i nhuxmax pexna chaxx! nhanagr ga Moich.
Tupana r mex namax naxuegu i Irautanxg
11
nhanagr ga Moich: Ngxguma t pema mea peyanguxeexgu i nhaa mug i nhama i ngunexgu pexna chaxx, r ngxguma aixcuma nx pengechaggu ya Cori ya per Tupana, r ngxguma nx pecuaxggu guxne ya per maxnemax, r gux i pexmax, r ngxguma i nma ya Tupana r t petoexgu nanapuxx r ngexwacax yaxoxgu i penet r t wena nanapuxx nax mea pex nayaxcax r yaxoxcax, r pex nangemaxcax i per trgu, r per wachix, r per chx. 15R ngxgumarx t ta ya Cori ya Tupana r nanaxgxx ya maxg per wocagcax. R ngmac t nimu r tagutma pengewem. 16Notr name nix i pexug nax tama tex Tupanana pex ixgachixx nax tomare i tupanax pecuaxgxcax, r
13,14R
151
DEUTERONMIO11, 18
napexe pecaxpxgxcax. 17Er ngxguma t ngmac penaxxgux, r Cori ya Tupana t pemax nanu r taxtma pexcax nanapuxx. R ngma naane r taxuxtma nawa narx, r pema r t paxaxchi nagu peyue i ngma naane i mex i pexna naxx. 18R pegxgu namax pengux i nhaa ore, r nagu perxneecha! R pegchacwa, r pegcatwa peyangaxcuchi x i ngma mug nax ngmac tama nx iperngmaexcax! 19R nhaa oremax penangexx i pexacg, r nachigagu namax pidexag i pepatawa, r namagwa, r ngxguma pepeechagu r perdaggu! nhanagr ga Moich.
Moich r Irautanxgx naxucuxe nax tama ngma tog i duxgcmagu naxxcax
nax xguxx nacux, r bai t i nxna tayaca i ngma naxgmax puracex, r bai i nxna tayaca i ngma yuetaxecax ngemagx. 12Er ya Tupana r tama namax natax i ngma duxg i ngma nacmaggu maxx. R ngemacax nix ya Cori ya per Tupana i pepexewa t nawoxx i ngma nachixanecxg, er nmag r ngma nacma i chixexgu nix i namaxx. 13R ngemacax i pemax r name nix i aixcuma mea naga pexne ya Cori ya per Tupana. 14Er ngma duxg i t pewoxx nawa i ngma naane r naga naxne i ngma iyuex, notr i pema r tama pex nanaxwaxe ya per Tupana nax ngma nacmagu pexx nhanagr ga Moich.
Orear urux i Moichwena t ingucuchix
18
nhanagr ga Moich: Ngxguma mar nagu pechocuxgux i ngma nachixane i per Cori ya Tupana t pexna x, r tama name i naxcax pedauxtae i ngma nacmag i chixex i ngma duxg. 10R tama name i tex i petanwa r tmanex itamu nax ngma duxgar tupanacax tayagux, r bai i naxcax tangx i ngma nawa nx nacux i ngma xgux, r bai t i tx nangchax nax nx tacux i ngma yixcra ngupetx, r bai t i naxcax tangx nax tayux. 11R tama name i naxcax tangux nax duxgx tatox, r bai i naxtawa tax nax nxna tayacaxcax i ngmawa yuex
9R
nhanagr ta ga Moich: Nma ya Cori ya per Tupana r t petanwa nanangoxexe ya wxi ya chauxrx orear urux, r pema r name nix i naga pexne. 16R yema nix ga Cori ya Tupanana naxcax pecax ga maxpne ga Orbiwa ga yema ngunex ga guxma ga pemax nagu yma pengutaquexegx r nhapeggx: Tama tanaxwaxe i wena nx taxne i naga ya Cori ya tr Tupana, r bai i nx tadauxchax ya daa x nax tama tayuexcax, nhapergg. 17R yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr: Chox r mar name i ngma nx pexux. 18R chama r t ngma Irautanxtanwa chanangoxexe ya wxi ya cuxrx
15R
DEUTERONMIO18, 30, 31
152
orear urux. R nma r wxi ya natanx ixxc t nix. R nma r t mea duxgmax nx nixu i ngma chama namax nx chixux, r t namax nx nixu i ngma chama chanamux. 19R guxma ya yxema tama nx irxnexe ya yim orear urux chaugagu nx ixux, r chama r t txna chaca r taxaccax tama itaxnx, nhanagr chox ga Cori ya Tupana nhanagr ga Moich.
Tupana r Irautanxgmax inaxuneta r t nx narngxexe ega naga naxnegu
30
nhanagr ga Moich: Ngxguma t pexcax nanguxgux i guxma i ngma nhuxmax pemax nx chixux i Tupanaar ngxee r ngxgumarx ta i nor poxcu, r ngxguma ngma per chixexgagu Cori ya per Tupana r tog i nachixanegu pex nawoonegu, r ngma t nix i nxna pecuaxchiex i nhaa ore i nhuxmax pemax nx chixux. 2-3Notr ngxguma nhuxmax pemax nx chixuxrx aixcuma naxcax pewoeguxgux ya Cori ya Tupana, r aixcuma naga pexnegu i guxne ya per maxnemax r gux i pexmax i pema r pexacg, r ngxguma i nma ya Cori ya per Tupana r t inanaxoxx i ngma poxcu i nagu pemax naxnx, r t nx pengechatmx. R pex t nade nawa i ngma nachixaneg ga nagu pex nawoonex nax wena wxiwa pengexmagxcax. 4R woo ngma petanxg i yanegu woonex,
1R
r nma ya per Cori ya Tupana r t ngxma naxcax nayadau r t nanawoeguxx. 5R nma ya Cori r t wena pex nawoeguxexe naxcax i ngma naane ga per oxig nawa yexmagx. R pema r t wena nawa pengexmag r nma ya Tupana r t pex narngxee, r t pex nimuxexe per oxigar yexera. 6R nma ya per Cori ya Tupana r pexwa r petaagxwa t nayanaxoxx i ngma per chixex nax ngmac aixcuma nx pengechagxcax per maxnemax r pexmax nax wenaxar per naanewa pemaxxcax. 19R nhama i ngunexgu r Tupanapexewa r duxgpexewa r pexna chaca nax pematama nx pexunetaxcax i ngexrx t yixx i , r ngma max r exna penaxwaxex ngma yu? R ngma Tupanaar ngxexe r exna nor poxcu? c penayaxu i max nax pema r petaag r ta namaxxcax! 20c nx pengechax ya Cori ya per Tupana, r naga pexne, r aixcuma peyanguxx i ngma pex namux! Er nma nix i pexna naxx i per max r namuxx i per ngunexg nawa i ngma naane ga tr oxig ga Abra r Isqui r Yacmax naxuegux nhanagr ga Moich.
Moich r Yuchux naxuneta nax nx Irautanxgmax inacuxcax
31
7R
153
DEUTERONMIO31, 34
ga Irautanxg: c namax napora r wxigutama rxn! Er cuma t nix i cuyagagx i nhaa duxg nawa i ngma naane ga Cori ya Tupana tr oxigmax nx ixux. R cuma t nix i namax quixcux. 8R nmatama ya Cori ya Tupana r cupexegu t nix, r guxgutma nacuxtagu r tagutma cux nangemc. R ngemacax tama name nax cumux nhanagr ga Moich.
Moich r Irautanxgar exgacgx namu nax duxgmax nx nadaumatx ga Tupanaar mug
9R nma ga Moich r nanaxmat ga yema Tupanaar mug r nhuxchi nxna nanax ga yema chacherdteg ga Lewtanxg ga Tupanaar mugchix ingegx. R yexgumarx ta r guxma ga Irautanxgar exgacg ga itaxna nanax ga yema mug ga matx. 10-11R yexguma ga nma ga Moich r yema exgacgx naxucuxe, r nhanagr: Guxguma i
nachixanecx i petangu chigx, r t nangutaquexeg nax nx naxnexcax i ngma Tupanaar mug nax ngmac nangexcax nax nx nangechagx ya tr Cori ya Tupana, r nagu namaxxcax i guxma i ngma mug i nx yaxux ya Cori ya Tupana nhanagr ga Moich.
Moichar yuxchiga
34
Mobianear chianexwa inaxchi ga Moich ga maxpne ga Nbuwa nax naxx. R yma natapexe ga Pchagu gaxgu naxnag. R guma maxpne r Yericar toxmaxtawa nayexma. R yma nix ga Cori ya Tupana nx nawx ga guxma ga Yiriyiane r nhuxmata Dar naanegu nx nadauxx. 2R yexgumarx ta nx
1R
nanawex ga naane ga Natarar, r Efraar, r Manachar, r guxma ga Yudar naane r nhuxmata Mr ga Mediterniuwa nangu. 3R nx nanawex ta ga Negubiar chianex, r nat ga Yurdar naane ga metachinx, r ane ga Yeric ga cucunecg nawa yexmax r nhuxmata ane ga Chogu nadau. 4R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr Moichx: Nhaa nix i ngma nachixane ga per oxig ga Abra, r Isqui, r Yacmax nx chixux r t nataagna chaxx. R ngemacax nix i chanaxwaxe nax cuxetmaxxchi nx cudaux, r woo i cuma r taxtma nawa cungu nhanagr. 5R yemawena ga Moich ga Tupanaar du r nayu
ngxguma nor 7 ya taunecwa nanguuxgu nax pegx nx pengechagx i per ngetang, r ngxguma t nix i guxma i duxgpexewa nx pedaumatx i nhaa mug. R ngma t nix i duxgpexewa pexx i ngxguma dxengchigaar tauemacwa nanguuxgu r guxma i Irautanxg Tupanapexegu ngutaquexegxgu nawa i ngma nachica i nmatama t nx naxunetax. 12R ngma ngunexgu r t guxtma i duxg i yatxg, r ngexg, r buxg, r duxg i to i
DEUTERONMIO34
154
nagu ga yema Mobiane, yema Cori ya Tupana namax naxueguxrx. 6R wxi ga Mobianear ngatexgu nix ga Tupana natx ga Bexpear toxmaxtawa, nagu ga wxi ga nachica i nhuxmarta taxema nx cux. 7R nma r nx nayexma ga 120 ga nor taunec r yexguma r ta meama tx nadau r napora. 8R nma ga Irautanxg r 30 ga ngunex naxcax naxauxe ga Mobianear chianexwa, r yemaac nayanguxg ga nax naxaurex naxcax ga Moichar
yu. 9R nma ga Yuchu ga Nu nane r mar Moichxtawa nanayaxu ga cuax yer nma ga Moich r natgu naxxmex. R yemacax nix ga Irautanxg ga naga naxnex r naxgx ga yema Cori ya Tupana Moichmax nx ixux. 10R Moichwena r taguma nayexma ga to ga orear urux ga Irautanxgtanwa ga Moichrx ixc ga Cori ya Tupana namaxxchi idexac.
JOSU
(Yuchu)
Yuchux naxuneta ga Tupana nax nx Irautanxgmax inacuxcax
guma Tupanaar du ga Moich yuxguwena, r nma ga Cori ya Tupana r Moichar ngxeerux ga Yuchu ga Nu nanemax nidexa, r nhanagr nx: 2R nhuxmax nax mar nayux ya yim chor du ya Moich, r cuma t nix i guxma i ngma Irautanxgmax quixex nawa i
1R
ngma nat i Yurd, nax nagu pichocuxcax i ngma naane i pexna chaxx. 3R yema mar Moichmax nx chixuxrx, r chama r t pexna chanax i guxma i ngma naane i mar nawa pengagx. 4R ngma naane i t pexna chaxx, r ngma chianex i swaama ngxmaxwa inaxg r nhuxmata Lbanuar maxpnewa nangu i nrchiwaama. R ngma naane r taxt i Eufrtewa inaxg i lstewaama r Etutanxgchixanemax t nangau nhuxmata Mr i Mediterniuwa nangu i ostewaama. 5R guxma i ngunexg i
nagu cumaxxgu r taxuxtma cux narporamae. R chama r t cuxtawa changexma, yema Moichxtawa chayexmaxrx. R tagutma ngext cux chatax, r tagutma cux chaxo. 6 R cug rpora r taux i cug cutegux! Er cuma t nix i nxna cuyaxchigx i nor naane i nhaa duxg, yer yema nix ga per oxigmax nx chixux. 7R wxixicatama nix i cumax nx chixux, r ngma nix nax tama cumux r wxiguxicatama curxnx r aixcuma cunaxx i ngma cumax nx chixux. R chanaxwaxe i cuyanguxx i guxma i ngma mug ga chor du ga Moich cuxna x. R c mea yanguxx nax mea cux nanguxuchixcax i gux i taxac icuxxwa! 8R guxgutma duxgna namax nacuaxchi i ngma nx chixux i chor mugpanewa! R name nix i cuma r chtac r ngunec r nagu curxn i ngma chor ore nax ngmac mea cunaxxcax i ngma cumax nx chixux, r mea cux nanguxuchixcax i guxma i taxac i cuxx. 9R chama
155
JOSU1,2
156
nix i cux chamux nax cug cuporaxxcax r wxigutama curxnxcax. R tama name icumux r icuyarmachi, er chama ya cur Cori ya Tupana r t chacuxtagu i ngext cuma cuxxwa nhanagr ga Tupana. R nma ga Yuchu r ng namexx nax nayauxxcax ga yema naane. 10R yexguma ga nma ga Yuchu r nanamu ga yema Irautanxgar exgacg, r nhanagr nx: 11 Guxma i nhaa duxgtangu pexgtan, r namax nx pexu r nanutaquexeg i na! Er t tamaepx i ngunexwa nanguxgu r t ticho i nat i Yurdwa nax txrx yixxcax i ngma naane i tr Cori ya Tupana t txna x nhanagr ga Yuchu.
Yuchu r Yericwa nanamug ga ngugtaerug
yexguma nachica ga Chitwa nayexmaggu, r yma bexma inanamuchitan ga taxre ga ngugtaerux, r nhanagr nx: c peyangugg i ngma naane i nat i Yurdar tocutwa ngxmax r nhuxmata yima ane ya Yericwa pengug! nhanagr. R nma ga yema taxre r yma nax r wxi ga ngex ga ngexx ga Rabigu gaxpatawa nangug ga Yericwa. R ngma r ngpatagu inapegxx ga yema chtax. 2Notr nayexmaama ga wxi ga dux ga Yericar exgacmax nx ixux, r nhanagr nx: Nhuxre i Irautanxg nua nangug i ngewaxar chtaxgu nax
1R
yanguggxcax i nhaa naane nhanagr. 3R yemacax ga guma exgac r yema nge ga Rabixtawa namuga r nhanagr: namux i ngma yatg i cuxtawa ngugx er ngma r ngugtaewa nua nax! nhanagr. 4Notr ga ngma r inangx r nggrg: Aixcuma nix i taxre i yat i chauxtawa nangugx, notr tama nx chacuax i ngextcx yixgx. 5R mar noxri nachtagu nawoegu, er ngma oragu nix i nawxtax ya daa anear poxeguxar x, r tama nx chacuax i ngext nax naxx. Notr ngxgumachi nhuxmatama nawe pengggu r chi nx peyangaug nggrg. 6Notr ga ngma r dauxnagu inaxgxx ga yema taxre, r yexma pagx ga lchitxgu iyacuxg. 7R guma anear exgacar churarag r yema taxre ga ngugtaerucax nadaug nagu ga yema nama ga nat ga Yurd nuxtamaxwa nadax. R yexguma yema churarag choxguwenatama, r nanawxtag ga nor x ga guma anear poxegux. 8R naxpa ga nax napeex ga yema ngugtaerug, r ngma ga Rabi r nawe daux ix, r nggrg nx: 9Chama nx chacuax ya Cori ya Tupana r pexna nanax i nhaa naane, r ngemacax i nma r toxna naxn nax pex tamuexchixcax. R nhuxmax r guxma i duxg i nuxma pegx r porac pex namue. 10R nx tacuax ga yexguma Eytuanewa penguxgu, r Tupana nix ga yapayexx ga Mr i Dauchix nax yma pichoxcax. R ngxgumarx
157
JOSU2
ta nx tacuax nax nhuxc penadaix ga Che r yi ga Amurutanxgar exgacg ga nat ga Yurdar tocutwa yexmagx. 11R yexguma yemax tacuaxggu r porac tamue, r taxema tg tixx nax pemax tg tadaixcax. Er yim Cori ya per Tupana r guxtwa nangexma i dauxgux i naanewa r nhama i naanewa. 12R ngemacax pexna chaca r nhuxmatama chanaxwaxe i Tupanagagu chamax nx pexu r mea t namax pechopet i chautanxg, ngxgumarx i chama nax meama pex chayaxuxrx. R choxna penax i wxi i cuaxrux nax ngmawa nx chacuxcax nax aixcumax chamax pexux! 13R chanaxwaxe i guxma i tmaar ngmaxgmax tx pengecha ya chor pap, r chor mam, r chaueneeg, r chaueyaxg. R taux i tox pedaix! nggrg. 14R nmag r ngx nangxgag r nhanagrg ngx: Toma ttama pex tapox r pexna tadau nax taxuxma pex petxcax, ega cuma r tama tox quixuxgu. R ngxguma Cori ya Tupana toxna naxxgu i nhaa naane r aixcuma t mea cuxna tadau nhanagrg. 15R ngma ga Rabi r wxi ga ga anear poxeguxwa yaxxnegu ipe. R yema poxeguxar xwa wxi ga napanaxgu inachxe ga yema taxre ga ngugtaerug. 16R nggrg nx: c maxpneanewa pex r ngxma peyarcuxg nax tama pex inayauxgxcax i ngma pexcax daugx! R tamaepx i ngunex t ngxma picuxg, r nhuxmatta
anecax nawoegu i ngma pexcax daugx! R ngmawena r mar name i pix nggrg. 17R nmag r ngx nangxgag r nhanagrg: Toma r t tayanguxx i ngma Tupanagagu toxna naxcax cucaxax. 18Notr ngxguma mar nhaa naanegu tachocuxgu, r nhaa x ga nawa tox curchxexwa t cunatuntaxx i nhaa napanax i duntax. R daa cupatagu t tx cungutaquexexexe ya cunat r cu r cueneeg r guxma ya cunattanxg. 19Notr ngxguma chi ngexerxe cuchiwa xxuxgux r tmagaguttama nix ega tayuxgux, r mar taxtma togagu nix. Notr ngxgumachi ngexerxe cuchiwa ngxmaxex yamaxggu, r ngxguma r t togagu nix. 20Notr ngxguma chi tox quixuxgux, r taxucaxma tayanguxx i ngma Tupanagagu cumax nx tixux nhanagrg. 21R ngma r inangxga r: Mar name nggrg. R yexguma ga ngma r nx irmox, r nmag r ngxna nawoegu. R yemawena r yema ngr xwa iyanai x ga napanax ga duntax. 22R yema taxre ga ngugtaerug r namaxpneanexwa nax r tamaepx ga ngunex yexma narcuxg. R yoxni ga churarag r guxanegu naxcax nadaug r taxuguma nx nayangaug, r dxwa Yericar anecax nawoegumare. 23R yexguma ga nma ga yema taxre ga ngugtaerug r maxpneanewa narcho r nat ga Yurdar tocutwa nax ga Yuchu yexmaxwa. R namax nx nixuge ga guxma ga nx ngupetgx. 24R nhanagrg:
JOSU2,3
158
Nma ya Cori ya Tupana r mar txna nanax i guxma i ngma naane. R ngemacax i guxma i ngma nachixanecx i duxg r porac tx namue nhanagrg.
Irautanxg r nat ga Yurdwa nicho
1R moxc paxmamaxchi r nma ga Yuchu r guxma ga Irautanxgmax r Chitwa inaxchi nhuxmata nat ga Yurdanacwa nangug. R naxpa ga nax yachox r yexmatama napeg. 2-3R yexguma tamaepx ga ngunex ngupetguwena r yema Irautanxgar exgacg r nor duxgtan nixgetan r namax nx nixu r nhanagrg: Ngxguma nx pedaxgu i chacherdteg i Lewtanx nax nua nachopetx namax i ngma ba i Cori ya Tupanaar mugchix r pechox i ngext pengexmagxwa r nawe perx! 4R ngmac t nx pecuax nax ngextama pexx yer ga pa r taguma tex i petanwa nagu tix i ngma nama. Notr taxetma nxna tangaicama i ngma ba! R guxgutma wxi i quirmetru t nix i nor yx i nawe nax pexxtanx! nhanagrg. 5R yexguma ga Yuchu r yema Irautanxgx
nhanagr: Tupanapexewa peg pimexg! Er mox r nma ya Cori ya Tupana r t pex nx nadauxexe i wxi i mex i tax i nor poramax naxx nhanagr. 6R yexguma ga nma ga Yuchu r yema chacherdtegx nhanagr: c
wixpexegu peyangetax i ngma ba i Tupanaar mug nawa ngxmax r topexe namax pex nawa i ngma nat i Yurd! nhanagr. R yexguma ga nma ga chacherdteg r duxgpexegu nayangetag ga yema ba. 7R yexguma ga Cori ya Tupana r nhanagr Yuchux: Nhuxmacrwa t cux chataxexe r yexerac t cuxna cuax chax i napexewa i nhaa Irautanxg. R ngmac t nx nadaug nax chama r aixcuma chacuxtagux yexgumarx ga Moichxtawa chayexmagurx. 8c ngma chacherdtegx namu nax yangetagxcax i ngma ba i chor mug nawa ngxmax! R ngxguma nat i Yurdwa nanguggu r nachixwa nacho r ngxma yachigtanchi! nhanagr. 9R yexguma ga Yuchu r yema Irautanxgx nhanagr: Nua pex r iperxne i ngma ore i Cori ya tr Tupana nx ixux! 10R ngmawa t nix i nx pecux ya Tupana ya maxc r petanwa nax nangexmax. R nma ya Cori r t nanawox i Canatanxg, r Etutanxg, r Ewutanxg, r Ferechutanxg, r Yerguechutanxg, r Amurutanxg r Yebuchutanxg nawa i ngma naane nax pema nawa pingugxcax. 11R nx perdaun i ngma ba i Cori ya Tupana i gux i naanear yora ixcar mugchix nax nhuxc pepexewa yaxex i nat i Yurdwa! 12R ngemacax, Pa Duxgx r nx pexuneta i 12 i yatg! R ngma 12 i
159
JOSU3,4
petcumwachig, r t nx pexuneta i wxi. 13R ngxguma ngma chacherdteg i ngma ba i Cori ya Tupanaar mugchix ingegx r nat i Yurdchiwa nachixgu, r ngxguma t nix i ngma nat r taxregu yayauxyechix, r ngma dex i dauxquena ne yax r t nayachaxchi, r nhama yapoxyepexexrx t nix nhanagr. 14-16R nma ga yema Irautanxg r inaxchi ga yema napegxwa ga nat ga Yurdwa nax yachoxcax. R nanetar buxgar tauemac nix ga yexguma, r yema nat ga Yurd r porac narbai. R nmag ga chacherdteg r duxgpexegu nax namax ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax. R yema chacherdteg ga ba ingetagx r yexguma yema nat ga Yurdchiwa nachogu, r yema dex ga dauxquena ne yax r ngrchi nayachaxchi. R guma dauxquenaxchi yexmane ga ane ga Ad ga dauxtaechica ga Charetar ngaicamna, r ngr nabainag ga dex ga yma, nhama yapoxyepexexrx. Notr yema yachoxar tawaama ga dex r niiyax nhuxmata mr ya Ngear Maxxwa nangu. R yemaac ga yema nat ga Yurd r taxregu niyauxye, r yema Irautanxg r nicho ga ane ga Yericar toxmaxtawa. 17R yemaac ga guxma ga yema duxg r paanexwa nicho nawa ga yema nat ga Yurd. R yexgumayane ga yema chacherdteg ga yangegx ga yema ba ga Cori ya
yexguma guxma ga duxg ichogu ga nat ga Yurdwa, r nma ga Cori ya Tupana r Yuchux nhanagr: 2Ngma 12 i Irautanxgtcumwa r c wxitcumwachig r nx naxuneta ya wxi ya yat! 3R namax nx ixu r wxichig i ngma yat r wxipta ya nuta yayauxchig i ngma natar ngxtamawa i ngma chacherdteg chigxwa, r nhama i chtaxgu peyapegxwa nax nanaxcax r ngxma yanuptaxcax! nhanagr. 4-5R yexguma ga nma ga Yuchu r naxcax naca ga yema 12 ga yat ga nx naxunetax r nhanagr nx: c, wxichig i pemax i 12 i pex
1R
chaxunetaxe r nat i Yurdar ngxtamawa pex! R ngma ba i Cori ya tr Tupanaar mugchixpexewaama r wxichig i pema r penayaxu ya wxi ya nuta nax naexpx yixxcax i ngma 12 tcumg i tatanxg! R pegtgu peyange! 6-7R yim nutag r wxi i cuaxrux t nix i petanwa. R ngxguma peneg pexna caxgu, r nhaggu: Taxacchiga nix ya daa nutag? nhaggu, r pema r t penangxga r nhapegrg t: R daa nutagwa nix i nxna icuaxchiex ga yema ngupetx ga yexguma nat ga Yurdwa yangeetaxgu ga yema ba
JOSU4, 6
160
ga Cori ya Tupanaar mugchix, r yema natchix r taxregu niyauxye napexewa ga yema ba, nhapegrg t nhanagr ga Yuchu. 8R nmag ga yema 12 ga yatg r nanaxg ga yema Yuchu namax nx ixux. R wxichig, r wxipta niyauxchig nagagu ga yema natcum ga nawa naxx. R yemaac nanayauxg ga 12 ga nutag ga Yurdchitamawa. R yema napegxwa nanana, r yexma nayanu, yema Cori ya Tupana nx ixuxrx. 9R yexgumarx ta ga nma ga Yuchu r nai ga 12 ga nuta nanayaxu r natchitamagu nayanu ga yema chacherdteg ga ba ingetagx chigxgu. R yim nutag r nhuxmarta ngma nangexmag. 10R yema chacherdteg ga ba ga Tupanaar mugchix ingegx r nat ga Yurdchitamagu narcho, r yoxni ga nma ga Irautanxg r meama nayanguxg ga guxma ga yema Yuchuwa Tupana namax nx ixux. R guxma mea naxg yema Moich Yuchumax nx ixuxrx. R nhuxc nicho ga duxg. 11R yexguma guxma ga duxg mar ingugu, r nicho ga yema chacherdteg ga ba ga Tupanaar mugchix ingegx. R duxgpexegu naxg. 18R yexguma mar yangugu ga yema chacherdteg ga Yurdwa nax yachox r paanexwa nanguggu, r yema dex r wenaxar nanagoxchix r noxrirtama nanap ga nat.
taxucrwama tex Yericar anegu taxcu rexna taxx, yer ga nor poxeguxar xg r narwxtag nax yemaac taxuwama nachocuxcax ga Irautanxg. 2Notr nma ga Cori ya Tupana r Yuchux nhanagr: Chama r mar cuxna chanax ya Yeric i guxma i nor exgacmax r nor churaragmax. 3R cur churarag i Irautanxg r 6 i ngunex t yima anex nayachoegu. R wxi i eguchi t naxg i wxichig i ngunexgu. 4R ngma ba i chor mug nawa ngxmaxpexegu t nax i 7 i chacherdteg i carnruchatacuxremax icorntax. R wa ngxguma nor 7 i ngunex nanguxgu, r 7 expxcna t yima anex nayachoegu i cur churarag, r ngxgumayane i ngma chacherdteg r t nor corntaggu nicueg. 5R ngxguma nx pexnegu nax porac yacuegx ya corntag r t tagac aita pexe. R ngxguma i nor poxegux ya yima ane r t nangchi. R ngxgumayane r wxichig i pemax r t nagu pechocu ya yima ane nhanagr ga Tupana. 6R yexguma ga nma ga Yuchu r chacherdtegcax naca r nhanagr nx: Peyange i ngma ba i Cori ya Tupanaar mugchix! R 7 i pemax r ngma bapexegu t pex namax ya cornta i carnruchatacuxrenaxcax ixgne nhanagr. 7R yema duxgx r ta nhanagr ga Yuchu:
1R
161
JOSU6
c nx peyachoegu ya daa ane! R pemax i churarag r t ba i Cori ya Tupanaar mugchixpexegu t pex nhanagr. 8R guxma ga duxg r yema Yuchu namax nx ixuxc nanaxg. R yema 7 ga chacherdteg r nor corntagu yacuegcma yema ba ga Cori ya Tupanaar mugchixpexegu nax. R yema ba r yema chacherdtegwe namax nixxtan. 9R yema churarag r chacherdtegpexegu nax, r yema tog ga churarag ga baar darux r wixweama naxg. R nma ga chacherdteg r nor corntagu nicuegecha r taguma inarchianeg. 10Notr guxma ga yema churarag, r Yuchu nxna naxga ga bexmamare inaxxcax nhuxmatta nma namu nax guxma wxigu porac aita naxexcax.
Irautanxg nanapug ga ane ga Yeric
11R yema nxrax ga ngunexgu r nma ga Yuchu r nanamu ga chacherdteg r churarag nax wxicana guma anex nax yangeegutagx ga yema ba ga Cori ya Tupanaar mugchix. R yemawena xg r nawoegu naxcax ga ga yema du yema napegxwa. R yexma nx nanangupetxx ga chtax. 12R moxc ga nma ga Yuchu r paxmamaxchi narda, r nma ga chacherdteg r nanayauxtag ga
nagu yacuegcma ga guma nor corntag. R yema churarag r wixpexegu nax, r yema tog r baweama naxg. R ga corntag r taguma inarchianeg. 14R moxc r nayachoegu, r wena guma anex nhuxmachi yema napegxcax nawoegu. R 6 ga ngunex nix ga yemaac naxgx. 15R yexguma nor 7 ga ngunexwa nanguxgu, r ngunetx nardag. R guma anex nichoeguchitancx yema nxra naxgxgurx, notr yema gu r 7 expxcna nx ngunex nichoeguchitancx. 16R yexguma ga yema chacherdteg r 7 expxcna nor corntagu yacueggu, r Yuchu r yema duxgx namu r nhanagr: Aita pixe! R nma ya Cori ya Tupana r mar pexna nanax ya daa ane. 17R daa ane, r guxma i taxac i max, r t nawa ngxmax peyanaxoxx, er ngmac nix i Cori ya Tupana i nx yaxux. R ngma Rabiicattama iyix i taxtma ngx pimaxc namax i ngma duxg i ngchiwa ngxmagx. Er ngma iyix ga iyacuxgx ga yema taxre ga yatg ga ngugtaewa yma imugx. 18R nhuxmax i pemax r pegna pedaug nax tama penayaxux i taxac i nor ngmax ya yima anewa ngxmax! Er nma ya Cori ya Tupana r namax nanaxuegu ya daa ane nax peyanaxoxxcax r penadaicuxcax. R ngxguma taxtma ngmac penaxxgux, r nma ya Tupana r t chixex tamax naxuegu r t chixex taxcax nanguxx. 19Notr ngma iru r dirum r guxma i ngmaxg i
yema ba ga Cori ya Tupanaar mugchix. 13R yema 7 ga chacherdteg r ba ga Cori ya Tupanaar mugchixpexegu nax r
JOSU6,7
162
brchenaxcax r frunaxcax, r Cori ya Tupanacax t nix r nor ngmaxgtangu t penanu nhanagr ga Yuchu. 20R yexguma ga nma ga yema duxg r aita naxe r ga corntag r naxgatan. R yexguma guma corntagagx naxnegu ga nma ga Irautanxg r inanaxge nax porac aita naxex. R yexguma ga guma anear poxegux r napuxchi. R yexguma ga nma ga Irautanxg r yoxni tauxchac yexma nachocu, r noxrx nayaxgxx. 21R yemawena r taramax tx nadai ga yatxe, r ngexe, r ngextxgxe, r yaxguxg, r wocag, r carnrug, r brug. R noxtacma guxma nadai. 22R nma ga Yuchu r yema taxre ga yatg ga ngugtaewa xx nhanagr: c ngpatawa pex i ngma nge i Rabi r guxma i ngtanxmax nua ngx pega, yema ngmax ipexunetaxrx! 23R nmag r ngchigu nhanagr. nachocu. R Rabix nagaxchig tmamax ya ngnat, r ng, r ngeneeg, r guxma ga ngtanxmax. R wxi ga nachica ga mex ga Irautanxg pegxar dxtwaama gu ngx nayamug. yexmax 27R nma ga Cori ya Tupana r Yuchux narngxee, r yemacax guxma ga yema naanewa nangu ga nachiga.
Acar chixexchiga
chuxux. R yemacax ga guxma ga Irautanxg r naxtg ga Cori ya Tupanapexewa yer ga Ac r nanayaxu ga yema Tupana chuxux. R yemacax ga Cori ya Tupana r Irautanxgmax nanu.
Acar chixexgagu r Irautanxgx narporamaeg ga ane ga ixar duxg
wxi ga Yudtanx ga Acgu gax ga Crmi nane ga Chditaxa r Chrataxa ixx, r nanade ga nhuxre ga yemaxg ga Tupana
1R
nma ga Yuchu r Yericwa inanamuchitan ga nhuxre ga yatg nax ane ga ixwa yangugtaegxcax, r ngoxi nx natauxcha nax guma ane r t nagu nachocuxcax. R guma ane r ane ga Betuar lstewaama nayexma ga chianex ga Betawar ngaicamna. R nmag r yma nax r nayangugtaeg. 3R yexguma nawoegugu, r Yuchux nhanagrg: Tama tanaxwaxe i gux i churaragmax naxcax tayachchi ya yima ane ya ix, er 2,000 rexna 3,000 i churaragmax nix i mar yangux nax yapuxux ya yima ane. R taxtma gux i churarag ngma cumug! Er tama namu i ngma duxg ya yima anena daugx nhanagrg. 4R yemaac 3,000 ga churarag nix ga ixcax yachchix. Notr nma ga yema duxg r Irautanxgx narporamaeg r nayabuxmxx. 5R 36 ga Irautanxgx nadai, r guxema toxogux r tmawe nangg nhuxmata guma anechipenwa nangug, r natchianexgu tx nayadai. R yemacax ga Irautanxg r narmaxchitan r namue. 6R nma ga Yuchu r yema Irautanxgar
2R
163
JOSU7
exgacg r nor ngechamax ngchirugu naguge r waixmtexemax ng niggeru. R nhuxmachi yema ba ga Tupanaar mugchixpexegu nanangcuchitan nhuxmata nayuane. 7R nma ga Yuchu r nhanagr: Pa Corix txc cuyachoxexe ga nhaa duxg ga nat ga Yurdwa? Exna Amurutanxgmexegu tox cuyixxcax nix i nua tox cugagx nax ngmac tox nadaixcax? R narmemae chi nix ga nat ga Yurdar tocut chitama tarchox. 8Pa Corix. Taxac t chaxx i nhuxmax? Er nma i Irautanxg r mar nor uanchaxwa nibuxm. 9R nma i Canatanxg r guxma i duxg i nhaa naanegu pegx r t nx nacuchigag i ngma tox ngupetx. R nma r t wxigu toxcax nayachchi nax tox nadaixcax, r taxetma tayax i totanwa. R tex t cux ticuaxx r cux tataxexe i ngxguma? nhanagr ga Yuchu. 10R nma ga Cori ya Tupana r Yuchux nangxga r nhanagr: Inachi! Taxac ngma cux i nhaxtanegu cunangcuchix? 11R nma i Irautanxg r chixex naxg. Er nmag r tama nayanguxx i ngma mug ga namax nx chixux. R nanayauxgama i ngma ngmaxg i nxna chachuxux. R meama nx nacuaxgcma naxcax nang xg i ngma choxr ixx, r nor ngmaxgtangu nayacuxg. 12R ngemacax i pemax i Irautanxg r taxucrwama nx perporamae i
per uang. R naxchaxwa t pibuxm r pegagutama nix i namex i noxtacma peyuex. R ngxguma i pema i nhuxmax r tama paxa penaguxgu i ngma pexna chachuxux, r mar taxtma petanwa changexma. 13R nhuxmax r inachi, r nangutaquexexexe i duxg! R namax nx ixu nax moxcax ng yamexgx nax ngmac chapexewa nangugxcax! Er chama i Cori ya per Tupana r nhacharg: Pemax, Pa Irautanxgx, r mar penayaxu i ngma ngmaxg i pexna chachuxux. R ngxguma taxtma penaguxgu r tama pegwa nx pexoxoxgux i ngma chixex, r taxucrwatma per uangx perporamae, nhacharg. 14R mox paxmama r petcummaxchig t chapexewa pengug i guxma i pema i Irautanxg. R chama i per Tupana nax chixx r t nx chaxuneta i ngma natcum i nawa naxx i ngma yat i chixex x. R nhuxchi ngma natcumwa r t ngtanxc chapexewa nangug. R chama r t nx chaxuneta i ngma ngtanxtcum i nawa nangexmax i ngma yat. R ngmawena r t ngma ngtanxtcumwa r t nx chaxuneta ya yima pata ya nawa nangexmane i ngma chixex x. R nhuxchi yima patacxtanwa r t nx chaxuneta i ngma yat i chixex x. 15R yxema tmaxtagu nx iyangaugxe i ngma ngmaxg ga chachuxux, r t tx nigug namax i tmaxacg r guxma i tmaar ngmaxg, er tmagagu chixex
JOSU7,8
164
moxc ga Yuchu r paxmamaxchi narda r duxgx namu nax natcummaxchig Tupanapexewa nangugx. R nma ga Cori ya Tupana r Yudtcumx
16R
naxuneta. 17R yexguma ga Yuchu r Yudtcummax nx nixu nax ngtanxtcumc r Tupanapexewa nax naxx. R Tupana r Chratanxx naxuneta. R yema Chratanxwa r guma Chdipatax naxuneta. 18R yema yatxg ga Chdipatacxg r Tupanapexewa nangug, r Tupana nx naxuneta ga Ac ga Crmi nane ga Chditaxa ga Yudtanx ixc. 19R yexguma ga Yuchu r Acx nhanagr: Pa Chaunex, r name nix i cunataxx r nx quicuaxx ya Cori ya tr Tupana. R chamax nx ixu i taxac nax cuxx! R taux icuyacx! nhanagr. 20R Ac nanangxga r nhanagr: Aixcuma nx chixu, r chixex chax namax ya Cori ya tr Tupana. R nhaa nix i ngma chaxx. 21R Yericwa nx chadau ga wxi ga mexechix ga naxchiru ga Babirniaanecxgar r 200 tachin ga diru, r wximenax ga iru ga ngx ga quruar yexera yax. R chox nangcha ga yema yemaxg, r yemacax chaugx chanade, r chauchimachigu chanataxg. R ngma dirutaching r aixepeguama chananu nhanagr.
yexgumatama ga Yuchu r Acchiwa nanamug ga nhuxre ga yatg, r yexma nx nayangaug ga yema yemaxg ga yexma icuxgx namax ga yema diru ga natguama nux. 23R nanade ga yema yemaxg r Yuchupexewa nanana napexewa ga guxma ga Irautanxg. R nmag ga Irautanxg r Tupanapexegu nayanu. 24R yemawena r Acar ngatexwa Acx nagag namax ga yema diru, r yema naxchiru, r yema irumenax, r nanegmax, r naxacgmax, r nor wocagmax, r nor brugmax, r nor carnrugmax, r napatamax, r guxma ga taxac nx yexmaxmax. 25R Yuchu r Acx nhanagr: Txc chixex tatanwa cunguxx? R nhuxmax ya Cori ya Tupana r ngma chixex ttama nix i cuxna nanguxx nhanagr. R yema nhaxgu ga Yuchu, r guxma ga Irautanxg r nutamax Acx r natanxgx nadai. R nhuxchi natanwa nanangxichi. 26R yemawena r nutag natwa nanawog. R gum nutag r nhuxmax r ta ngxma naxxchita. R ngemacax i nhuxmax i ngma nachica r Acar Ngatexgu naxga. R yemaac Irautanxgmax narngxm ga Cori ya Tupana.
ane ga ix nanapug ga Irautanxg
22R
nma ga Cori ya Tupana r Yuchux nhanagr: Taxucaxma cumu r icurmaxchi! R inaxchi naxcax ya yima ane ya
1R
165
JOSU8
ix, namax i guxma i cur churarag! Er chama r t pora cuxna chax nax yima ane ya ixar exgacx r nor xgx curporamaexcax. R yima du nor ane r nor naane r cuxr t nix. 2R guma Yericmax r nor exgacmax cuxxrx ttama cunax namax ya yima ane ya ix r nor exgac. Notr i nhuxmagu r mar name i pegx penade i nor ngmaxg r naxnag. R t penabai xg, r nor anecaxwenaama t pexchi nhanagr. 3-4R yexguma ga Yuchu r ng namexx guxma ga nor churaragmax nax ane ya ixcax yachchixcax. R nayadexechi ga 30,000 ga churarag, r chtac yma nanamug. R nayaxucuxeg r nhanagr nx: Mea iperxne! R ipexchi r nor anecaxwexguama peyarcuxg! R pememare nax yima anegu pechocuxcax! 5R ngma tog i duxg r chamax t yima anecax nayachchi. R ngxguma yima anecx toxcax yayixgux nax tox nadaixcax, r toma r t tibuxm ga to ga ngunexgurx. 6R ngxguma i nmag r t towe nangg er t nagu narxne nax noxrirx naxchaxwa ibuxmx i yixema i Irautanxg. 7R ngxguma i pema r t peyayi i ngma picuxgxwa r yima anegu t pichocu, er Cori ya tr Tupana r pexna t nanax ya yima ane. 8R ngxguma mar nagu pichocuxgu, r t nawa penangixichi, ngma Cori ya Tupana nx ixuxrx. R ngmac nix i pex chamux nhanagr ga Yuchu. 9R yexguma ga Yuchu r
inanamuchitan ga yema churarag. R nmag r inaxchi r Betu r ixar ngxmachatexegu nicuxg ga ixcaxwenaama. Notr nma ga Yuchu r yema napegxwatama nanangupetxx ga chtax. 10R moxc noxri yangunechaxgu r narda ga Yuchu r nor duxgx nidaug. R nhuxchi tmapexegu nax namax ga Irautanxgar exgacg r ane ga ixcax inaxchi. 11R guxma ga nor churarag r guma anepexewaama ne nax r nx ningaicaetan, r wxi ga ngatexpechinwa nayachaxchitan ga guma anear tgnecwawaama. 12R nma ga Yuchu r ane ga Betu r ixar ngxmachatexegu nayacuxg ga to ga 5,000 ga yatg ga guma anear toxoxwecwawaama. 13R yemaac ga Irautanxgar churarag r taxregu niyauxyetcum. R yema wxitcum r anear toxoxwecwagu nicuxg, r yema totcum r yema yachaxchitanxwa nayexmag ga anear tgnecwawaama. R yema chtaxgu ga Yuchu r nanaxpexe r nxra yema ngatexar ngxwa nangu. 14R yexguma Irautanxgx nadaxgux ga ixar exgac, r nor churaragmax nayayi nax ng nadaixcax namax ga yema Irautanxg ga ngatexar tocutwa yexmagx. Notr tama nx nacuax r yema tog ga Irautanxg nax bexma nor anecaxwexgu nayacuxgx. 15R nma ga Yuchu r nor churaragmax nibuxmneta. R yema nama ga chianexwa nadaxgu
JOSU8
166
nibuxm naxchaxwa ga yema ixar churarag. 16R guxma ga churarag ga guma ane ga ixcxg ixgx r Yuchuwe nangg. R yexguma Yuchuwe nangggu r yema nor anena niyxetan. 17R guxma ga churarag ga ixcx r Betucx r Irautanxgwe nangg, r taxuxma anewa nayax. R yema Irautanxgwe nax nanggxgagu r guma ane r taxema nxna tadau r nangeenmare ga nor x. 18R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r Yuchux nhanagr: c, cuaxrux nxna nax i ngma cur churarag i anecaxwexgu icuxgx nax nagu nachocuxcax ya yima ane ya ix, er t cuxna chanax ya yima ane! nhanagr ga Tupana. R nma ga Yuchu r cuaxrux inax nax nagu nachocuxcax ga guma ane. 19R yexguma ga yema icuxgx ga churarag r paxama naxx r guma anegu nachocu r nawa nanangxichig. 20R yexguma ng yadauggu ga yema duxg ga ixcxg r nx nadaug ga nax natxnagtx ga guma nor ane. R yemacax taxuwama naxga, yer nma ga Irautanxg ga noxri naxchaxwa chianexwa buxmchirx r ng nawoegu nax nadaiaxcax. 21R yexguma Yuchu nx daxgux ga yema Irautanxg ga icuxgx r mar guma anegu nax nachocux r nawa nax nangixichigx, r ng nawoegu r ixcxmax ng nadai. 22R nhuxmachi ga yema Irautanxgar churarag ga anegu chocux r nachox. R yemaac ga
yemawena ga nma ga Yuchu r Irautanxgpexewa gum nutag ga mare nawa nagucptagu nanaxmat ga Tupanaar mug ga Moich nxna x. 33R yexguma ga guxma ga Irautanxg nor exgacgmax r yema tog ga tama Irautanxg ixgx ga natanwa maxxmax, r taxregu niyauxye. R wxitcum r maxpne ga Ebuwaama naxg r yema totcum r maxpne ga Garachwaama naxg. R yema taxretcumar ngxmachatexegu nachig ga yema chacherdteg namax ga yema ba ga Tupanaar mugchix. R yema chacherdteg r namemareg nax duxgmax mex naxuegugx. R guxma ga yema naxx r Moich namax nx ixuxcma nanax. 34R yemawena ga Yuchu r duxgcax
167
JOSU8,9
tagac nx nadaumat ga Tupanaar mug, r nhuxc Tupana r mex namax naxuegu i ngma duxg i naga nex, r chixex namax naxuegu i ngma tama naga nex. 35R guxma ga yema mug ga Moich nxna x r Yuchu nx nadaumat naxcax ga guxma ga duxg ga iyatx, r ingex, r buxg, r yema tog ga tama Irautanxg ixgx ga natanwa maxx.
Irautanxgmax inaxgag ga Gabacxg
duxg ga ingauxchirux, r ingauar chapatux, r nor tochicax ga brutawa r ningau. R nor wchix r mar nhuxgumaxgx nixg, r nor po r niche. R yemagu ng nicuxg nax nhama yxwa nax ne naxxrx yixgxcax. 6R yexguma yema nachica ga Irautanxg pegx ga Yiggu gaxwa nanguggu, r Yuchux r Irautanxgx nhanagrg: Yxgux i naanewa ne tax r tanaxwaxe nax tomax ipexgagx nax tama yig idaixcax nhanagrg. 7R nma ga Irautanxg r Ewutanxgx nangxg r nhanagrg: Bexmana i pemax r tor ngaicamagutama pipeg r nhuxc t i pemax mex i nwa tangugx nhanagrg. 8Notr ga nmag r Yuchux nangxgag r nhanagrg: Toma r t pexmexwa tog tangexmagxx nax pex tapuracexcax nhanagrg. R nma ga Yuchu r nxna naca r nhanagr: Tex pexg i pemax? R ngext ne pex? nhanagr. 9-10R nmag r Yuchux nangxgag r nhanagrg: R yxwa ne tax, er nachigax taxne ya Cori ya per Tupana. R nx tacuchiga ga yema Eytuanewa naxx, r nhuxc nat i Yurdar tocutwa pex nangxeex nax penadaixcax ga yema taxre ga exgac ga Amurutanxgar ga Che ga Ebwa exgac ixc, r yi ga Bachwa exgac ixc. 11R ngemacax i tor exgacg r tomcg r nhanagrg tox: Pewem t pinge i per namawax r
gum Etutanxgar exgac, r Amurutanxgar exgac, r Canatanxgar exgac, r Ferechutanxgar exgac, r Ewutanxgar exgac, r gar exgac, r nx Yebuchutanx nacuchigag ga yema Yericwa r ixwa ngupetx. (R yema exgacg r nat ga Yurdar ostegu nix ga naxchigx, r nmax r namxpxanexgu r tog r nametachinanexgu, r tog r Mr i Mediterniucutgu r nhuxmata Lbanuar naanewa nangu.) 2R yexguma ga guxma ga yema exgacg r ngmax nagu narxne nax ng nangxeegxcax, r Yuchumax r Irautanxgmax ng nadaixcax. 3Notr nma ga Ewutanxg ga ane ga Gabagu chigx r ta nx nacuchigag ga yema Yuchu x namax ga guma aneg ga Yeric r ix. 4-5R nagu narxne nax nhuxc womxcma ng napoxgx. R yemacax Yuchuxtawa nax ga nhuxre ga nor
1R
JOSU9,10
168
Irautanxgtanwa peyadaug, r nhapegx t nx: R pexmexwa tog tangexmagxx r mex i nwa pemax tangugcha, nhapeg ta! nhanagrg tox. 12R yexguma itaxchigu nax pexcax tayadauxcax r ga po r nanai, notr i nhuxmax r mar nichux r nipamare. 13R yexgumarx ta i nhaa naxchaxmx ga wachimax tanaxcu r nimexechichirex ga noxri itaxchigu, notr i nhuxmax r mar nargug. R ngxgumarx ta namax nangupet i toxchiru r tor chapatug, er yxwama ne tax nhanagrg. 14R nma ga Irautanxg r yema Gabacxgwemx nangxnetag, notr tama Cori ya Tupanana nacagexra ga taxac t namax naxex ga yema duxg. 15R yexguma ga Yuchu r yema Gabacxmax mex ga nwa nangu, r namax nx nixu nax taxtma nadaiax. R yema tog ga Irautanxgar exgacg r Tupanagagu Yuchurtama mexgu yema Gabacxmax narxne. 16R tamaepx ga ngunex ngupetxguwena r nma ga Irautanxg r nx nacuaxg nax nor ngaicamagutama naxchigx ga yema Gabacxg. 17R yexguma ga nhuxre ga Irautanxgar churarag r inaxchi nax yema Gabacxgar anegcax yadaugxcax. R tamaepx ga ngunexgu nor anegwa nangug. R guma nor aneg r Gaba nix, r Queafra nix, r Berchi nix r Quirichi-Year nix. 18Notr nma ga Irautanxg r tama yema
Gabacxgx nadai yer yema nor exgacg r Cori ya Irautanxgar Tupanagagu nx nixuge nax taxtma nax nadaiaxcax. R yemacax ga Irautanxg ga duxg r tama nor exgacgmax nataxg, r nachigagu nidexag. 19Notr nmag ga yema exgacg r nhanagrg: Toma r Cori ya tr Tupanagagu namax nx tixu nax taxtma tanadaix. R ngemacax i nhuxmax r taxucrwa tanadai. 20R n namx, er ngxguma chi taxchima tayanguxgu i ngma Tupanamax nx tixux r nma ya Tupana r tomax chi nanu nhanagrg. 21R yemaac ga yema exgacg ga Irautanxg r nor duxgmax nx nixu nax tama nadaiaxcax ga yema Gabacxg. Notr nma ga Irautanxg r nor dexar tooxwa r xar tooxwa nanapuracexx. R yemaac tama nanadai ga yema Gabacxg.
Amurutanxgx narporamae ga Irautanxg
10
Adoniched ga Yerucharar exgac nx naxn ga nhuxc Yuchu r ix narporamae, r nayamax ga nor exgac r nayanaxoxx ga nor ane. R yexgumarx ta nx naxn ga nhuxc Yericx narporamae r nayamax ga nor exgac. R nhuxchi nx nacuchiga nax Gabacxg r Irautanxgmax mex ga nwa nangugx nax tama namax ng nadaixcax. R yemacax ga nma ga
1,2R
169
JOSU10
Yerucharar exgac r porac namu yer Gaba r wxi ga ane ga taxne r porane ga ixar yexera ixxne nix, r nor duxg r nipora r tama namuewaxe. 3R yemacax ga nma ga Adoniched r yma namuga naxcax ga Yobe ga ane ga Ebrar exgac, r Pire ga ane ga Yamchiar exgac, r Yafa ga ane ga Lquiar exgac, r Deb ga ane ga Egrar exgac. 4R nhanagr: Nua pex nax chox peyarngxeegxcax nax Gabacxgmax yig idaixcax! Yer Yuchumax r guxma ga Irautanxgar exgacgmax mex ga nwa nanguge nax tama ng nadaixcax nhanagr. 5R yemacax ga yema 5 ga exgacg ga g ga Yerucharar Amurutanx exgac, r Ebrar exgac, r Yamchiar exgac, r Lquiar exgac, r Egrar exgac, r wxigu naxtaquexe. R nor churaragmax Gabaar anecax inaxchi nax namax ng nadaixcax. 6R yemacax ga yema Gabacxg r Yigwa ga Yuchuxtawa namugag, r nhanagrg: Taux ipexoex nax tox peyarngxeex i toma i per puractanx nax tixgx! R paxa nua pex nax tox peyarngxeex r tox pepoxxcax! Er guxma i ngma exgacg i Amurutanxg i maxpneanecxg r wxigu toxcax naxtaquexe nax tox nadaixcax nhanagrg. 7R yexguma ga Yuchu r Yigwa inaxchi namax ga guxma ga nor churarag. 8R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx:
Taux i nx cumux! Er chama r t cuxmexgu chanayixx i ngma Amurutanxg. R bai t i wxi i cux rporamaex nhanagr. 9R Yigwa inaxchi ga Yuchu namax ga nor churarag, r chtac inix. R yemaac Amurutanxgx nayabai xg r nanadai. 10R nma ga Cori ya Tupana r Irautanxgpexewa porac yema Amurutanxgx namuexexe. R yemacax ga Yuchuar churarag r ane ga Gabagu nanadai ga muxma. R nhuxchi Bchi-Orar namagu nawe ningxtan ga yema ibuxmx. R nayadaietan ga yema Amurutanxg nhuxmata aneg ga Achca r Machdawa nangug. 11R yexguma Irautanxgchaxwa yabuxmgu ga yema Amurutanxg nawa ga yema tuchix ga Bchi-Orwa dax, r nma ga Cori ya Tupana r ixptax ga gux natgu nayixx. R Irautanxg daixar yexera yema guxmax nayue ga Amurutanxg. 12R yexguma nma ga Cori ya Tupana r Irautanxgmexegu nayixgu ga yema Amurutanxg, r nma ga Yuchu r duxgpexewa Cori ya Tupanamax nidexa r nhanagr: Pa Tupanax, chanaxwaxe i cuyachaxchixx ya axc Gabatwa. R ngxgumarx ta ya tauemac r yachaxchixx i Ayarar ngatextwa! nhanagr. 13R gum axc r gum tauemac r yma nayachaxchig nhuxmata ga Irautanxg nor uangx nadai. R ngemacax i Yachar poperawa r
JOSU10, 14
170
nhanagr: R yim axc r wixgutaax 24 ora ninge ga nax tama yanaxcux, nhanagr. 14R yemaac Tupana nayachaxchixx ga axc r tauemac nagagu ga wxi ga yatar yumx. R paac r taguma yemaac nangupet, r woo nawena ga yema r taguma yemaac nangupet yer woetama Irautanxgtwa nax ga Tupana. 40R Yuchu r nor churaragmax nanadaicu ga guxma ga yema nachixaneg. R nx narporamae ga yema exgacg ga mxpxanewa yexmagx, r yema nachianexwa yexmagx, r yema nadxonexwa yexmagx, r yema maxpnear tuchixwa yexmagx. R yemaac nanadai ga guxma ga yema duxg. R bai ga wxi ga yaxx yema Tupana namax nx ixuxrx. 41-42R yemaac wxicana guxma ga yema exgacgx nadai r nanapu ga guxma ga nor naaneg ga Cad-Banawa inaxg r nhuxmata Gchawa nangu, r Gochwa inaxg r nhuxmata Gabawa nangu. Yer woetama Irautanxgtwa nax ga Tupana. 43R yemawena ga Yuchu r guxma ga nor churaragmax r napegxcax nawoegu ga Yigwa.
Carbiar naane
nane, r Yuchux nhanagr: Nxna nacuaxchi ga yema ore ga Cori ya Tupana nor du ga Moichmax nx ixux ga tachiga ga chianex ga Cad-Banawa! 7R chama r 40 ga taunec chox nayexma ga yexguma Moich Cad-Banawa chox imuchigu nax chayangugxcax ga nhama Canaane. R yexguma chategugu r meama namax nx chixu r nhachagr nx: R ngma naane r name r natauxcha nax nagu ichocux, nhachagr nx. 8Notr ga yema tog ga chamcg r nx nixu nax naxcmax, r yemaac duxgx namuexexe, r yemacax nayaxoetanchi ga nagu nax nachocux ga nhaa naane. Notr ga chama r tama nx icharngma ga Tupanaar uneta r nagu charxnecha. 9R yexguma ga nma ga Moich r meama chamax naxga r nhanagr chox: Yema naane ga nawa cungux r cuxrttama nix r cutaagar t nix, er aixcuma naga cuxn ya tr Cori ya Tupana, nhanagr. 10R nhuxmax r mar 45 ga taunec nangupet nax Cori ya Tupana r Moichmax nx yaxux ga yema ore ga yexguma nachianexwa iyexmaggu. R yema chamax inaxunetaxcax r nhuxmax r ta chamax woo 85 ya taunec chox ngxmax. 11R nhuxmax r ta chapora yexguma Moich nhaa naanear ngugwa chox muxrtama, r yexgumartama chox natauxcha i nhuxmax nax ichaxchix nax daiwa chaxx. 12R ngemacax i nhuxmax r cuxna naxcax chaca nax choxna
14
171
JOSU14, 23
cunaxxcax i ngma naane i maxpnex ga nmatama ga Cori ya Tupana chamax namax ixunetax nax choxna naxxcax. R cumax, Pa Yuchux, r meama nx cucuax nax nhuxmax r ta nangexmagx i ngma nataag ga guma Enqui ga taxchic r mchanexchictanx. R ngma nor aneg r nita r meama napoxegug. Notr i chamax r nx chacuax nax Cori ya Tupana r t chox nangxeex nax ngma nawoxxcax, yema chamax nx yaxuxrtama nhanagr ga Carbi. 13R yexguma ga nma ga Yuchu r Tupanagagu mex Carbimax naxuegu. R nxna nanax ga Ebrar naane nax noxr yixxcax r nataagar yixxcax. 14R yemaac nix ga Ebrar naane ga Carbiar yixx, r nhuxmax r ta r nataagar yixx. Yer nma ga Carbi r aixcuma Cori ya Irautanxgar Tupanaga naxn.
Irautanxgmax nidexa ga Yuchu
chipa er mar chaya. 3Pema r mar nx pedau ga yema naxx ga Cori ya Tupana ga yexguma nadaigu ga yema duxg ga per uang ixgx. Yer nma ga Cori ya Tupana r petwa nax. 4Chama r wxitcumchigna chanax ga yema naane ga nagu pinguchigx. R tama yema naane ga mar penapuxica nix ga pex chinux, notr namax chanangauxx i ngma naane i taxta penapux i nat i Yurdwa naxg i lstewa, r nhuxmata Mr i Mediterniuwa nangu i ostewaama. 5R ngma duxg i nhuxmax ngma naanegu chigx, r Cori ya Tupana r t nawa nanawox. R pema r t pegx penayaxu ngma Cori ya Tupana nx ixuxrx. 6R mea peyanguxx i ngma mug i Moichar poperagu matx! R ngma naxmatxc nagu pemax! 7 R taxtma namax pexxmaxg r pexteg i ngma tog i duxg i nhuxmax r ta petangu chigx! R taxtma nor tupanax pecuaxxg, r bai t i naga pexnex, r bai t i nor tupanaga penaxuxuchix, r bai t i nor tupanagagu mex pexuegux! 8 R nhuxmartama r guxgutma Cori ya tr Tupanawe perx! 9R nma ga Cori ya Tupana r mar pepexewa nanawoxcu ga aneg ga itaxne r iporane. R nhuxmata nhama i ngunexwa nangu r taxema pex tarporamae. 10R wxetama i pema r pex natauxcha nax 1,000 i duxgx nax pibuxmxx, er Cori ya per Tupana r petwa nax r pexcax ng namax nadai, yema nmatama pemax inaxunetaxrx.
23
mucma ga taunec nangupet nax Tupana r Irautanxgx nangxeex nax nor uangx naporamaegxcax. R yexguma ga Yuchu r mar naya. 2R nma ga Yuchu r guxma ga Irautanxgar exgacgcax nangema. R yema wxitcumchigar exgacgcax nangema, r yema exgacg ga guxchaxgar mexrucax nangema, r yema churaragerugcax r ta nangema. R nhanagr nx: Mar
1R
JOSU23,24
11
172
R pexuxg r pegna pedaug i per maxwa nax tama nx iperngmaexcax ya tr Cori ya Tupana! 12-13R chama r chanaxwaxe i nx nax pecux r ngxguma t Tupanana pexgachigu r nhaa duxg i petanwa ngxmagxmax pexmcgu, r namax pexxmaxggu, r pexteggu, r nma ya Cori ya per Tupana r taxtma pex narngxee nax penawoxxcax i ngma duxg i petanwa ngxmagx. R nma ya Tupana r per guxchaxrux t nayaxgxx i ngma duxg nax ngmac naxmexgu peyi xcax. R ngmac nhama tex pexcaxwena nacuai xcaxrx t nix nhuxmatta taxetma petanwa yax nawa i nhaa mex i naane ya tr Cori ya Tupana pexna x. 14Chama r mar paxa t chayu. Notr naxpa nax chayux r chanaxwaxe i meama nxna pecuaxchie r Cori ya Tupana r mar nayanguxx ga guxma ga yema pemax nx yaxux. R bai ga wxi ga yema nor uneta ga nx naxpetx ga tama yanguxx. 15-16Notr ngxgumarx nax yanguxx i guxma i ngma mex ga pemax inaxunetax, r ngxgumarx t ta pexcax nananguxx i naguxrax i guxchax i ngxguma tama aixcuma naga pexnegu i ngma uneta ga pemax nx yaxux. R ngxguma to i tupananetagu perxnegu r naxcax pemaxgu, r nma ya Cori ya Tupana r t pemax nanu, r paxaxchi t pex inayarxoxx nawa i nhaa naane
24
yexguma ga Yuchu r Chiqugu nanangutaquexexexe ga guxma ga duxg ga Irautanxg, wxigu namax ga yema wxitcumchigar exgacg ga yaxguxg, r exgacg ga guxchaxar mexrux, r yema churaragar exgacg. R yma Tupanapexewa nhanagr: Yim tr Tupana i yixema i Irautanxg r nhanagr: Nxcma ga nma ga Ter r naneg ga Abra r Na ga per oxig ixgc, r taxt ga Eufrtecutgu naxchig. R yma nix ga tog ga tupanax yacuaxgx. 3Notr ga chama ya Tupana r yma taxt ga Eufrtecutwa chanayaxu ga Abra, r Canaanegu chayaxgchigxx. R yma nix ga nane ga Isqui nxna chanamux nax yemaac yamuxcax ga nataag. 4R Isquina chanamug ga taxre ga nane ga Yac r Echa. R Echana chanax ga naane ga mxpxanex ga Chegu gax. Notr ga Yac r naneg r Eytuanewa nax. 5R yexguma ga chama ga Tupana r Eytuanewa chanamu ga Moich r Ar. R chanadai ga yema Eytuanecxg r nhuxmata naxmexwa pex changuxxexe. 6R yexguma per oxig Eytuanewa choxgu r nma ga Eytuanecxgar churarag r tmawe nangg namax ga nor
1-2R
173
JOSU24
cowarug, r naweg ga cowaru itgne, r nhuxmata Mr i Dauchixwa nangug. 7R nma ga per oxig r chauxcax nacag, r yemacax ga naweama r chanaxeanexexe naxchaxwa ga Eytuanecxg. R yexgumarx ta chanax nax mr natgu inhaxchixcax ga yema Eytuanecxg nax yexma nayi xcax. R pematama nix i nx pedaux ga yema chaxx ga yexguma. R nhuxchi ga pemax ga Irautanxg r yema nachianex ga taxema xpataxwa peyexmag mucma ga taunec. 8R yemawena nix ga pex chichocuxx nawa ga yema naane ga Amurutanxg nawa yexmagx ga nat ga Yurdar tocutwa. R nma ga Amurutanxg r pemax ng nadai, notr ga chama r pex charngxee nax nx perporamaegxcax r pexmexegu nayi xcax. R yemaac penayaxu ga yema naane. 9R nma ga Barqui ga Chip nane ga guma Mobianear exgac r pemax ng nadai. R nma ga Barqui r Bara ga Be nanecax nangema nax chixex pemax naxueguxcax. 10Notr ga chama ya per Tupana r nxna chanachuxu ga Bara nax chixex pemax naxueguxcax. R yemaac petwa chachog. 11R yemawena ga pema r picho nawa ga yema nat ga Yurd nhuxmata Yericar anewa pengug. R yema duxg ga guma anegu chigx r pemax ng nadai. R yexgumarx ta ga yema duxg ga Amurutanxg, r Ferechutanxg,
r Canatanxg, r Etutanxg, r Yerguechutanxg, r Ewutanxg, r Yebuchutanxg r pemax ng nadai. Notr ga chamax, r pex charngxee nax nx perporamaegxcax. 12R tama pema nix ga per taragmax r per wragmax nx perporamaex ga yema taxre ga exgacg ga Amurutanxgar. Notr chama nix ga yma chanamugx ga mxeg nax namuexcax r yabuxmxcax naxpa nax yma pengugx. 13R chama r mar pexna chanax ga naaneg ga tama pema pexx, r aneg ga tama pema pexgne. R nhuxmax r yimagu pexchig, r penangxg i wag r orwag ga tama pema ipetogx, nhanagr ga Tupana. 14R nma ga Yuchu r nhanagr ta: Guxma i ngma pemax nx chixuxcax r name nix i mea Cori ya Tupanaga pexnex r noxrtama ngcha pexx. R name nix i nxna pexgachix i ngma nxcma ga per oxigar tupanag ga taxt ga Eufrtecutwa r Eytuanewa nx yacuaxgx. 15Notr ngxguma tama Cori ya Tupanawe perxxchagux r nhuxmatama nx pexu i taxacr tupanawe t perxx, rexna ngma tupanag ga nxcma ga per oxig nx icuaxgx ga taxt ga Eufrtecutwa, rexna ngma nor tupananetag i Amurutanxg i nhaa naanegu chigx! Notr i chamax, r chauxacg r Cori ya Tupanawe t nix i tarxx nhanagr ga Yuchu. 16R yexguma ga nma ga duxg r nhanagrg: Tagutma nxna
JOSU24
174
tixgachi ya tr Cori ya Tupana, r bai t i nhuxgu togmare i tupanagwe tarxx. 17Yer nma nix ya tr Cori ya Tupana ga tx nanguxxeex naxmexwa ga yema Eytuanecxg. R nma nix ga tapexewa naxx ga yema muxma ga mexg ga noxrtama poramax naxx. R nma nix ga txna nadaux r tx napoxx nxna ga tr uang ga
18R
yexguma nor naanewa ichopetgu. nma ga Cori ya Tupana nix ga tapexewa nawoxx ga Amurutanxg r yema tog ga duxgtcumg ga nhaa naanegu chigx. R ngemacax t nawe tarx, er nma nix i tr Tupana yixx nhanagrg. 19Notr ga nma ga Yuchu r duxgx nangx r nhanagr: Pema r taxtma pex natauxcha nax Cori ya Tupanaar ngcha pexgx, er nma ya Tupana r naxne r porac nx tachuxu. R taxtma pemax yaxna naxn ega tama naga pexnegu r chixex pexggu. 20R ngxguma t nxna pexgachigu r tog i tupanagwe perxxgu, r nma ya Cori ya Tupana r t pemax nanu r t pex napoxcue r t pex nayarxoxx woo mucma ga taunecgu mea pexna nax nadaux nhanagr ga Yuchu. 21R nma ga duxg r nanangx r nhanagrg: Toma r tagutma nxna tixgachi ya Cori ya Tupana, r aixcuma nor ngcha t taxg nhanagrg. 22R yexguma ga nma ga Yuchu r nhanagr: Nhuxma r pematama nix i nx pexux nax aixcuma t nor ngcha pexgx ya
Cori ya Tupana nhanagr. R nma ga duxg r nanangx r nhanagrg: Ngmacx, tomatama nix i nx tixux r nagu tarxnex nax aixcuma Coriwe tarxx nhanagrg. 23R yexguma ga nma ga Yuchu r nhanagr: c penawog i ngma tog i tupananetachicnaxg i petanwa ngxmagx, r aixcuma naxcax pewoegu ya yim Cori ya tr Tupana ya yixema i Irautanxg! nhanagr. 24R nma ga duxg r nanangx r nhanagrg: Toma r aixcuma tr Cori ya Tupanaar ngcha t taxg, r ngma tomax nx yaxux r t tanax nhanagrg. 25R yema ga ngunexgutama r Chiquar anewa, r nma ga Yuchu r duxgmax wxigu Tupanamax inaxgae nax guxgutma naga naxnexcax. R nhuxchi yema duxgmax nx nixu ga Tupanaar mug r nor ucuxeg. 26R guxma ga yema mug ga duxgmax nx yaxugx, r nanaxmat nagu i Tupanaar mugpane. R yemawena ga Yuchu r nanayaxu ga wxi ga tac ga nuta r yema carabyu ga Tupanapatacwawa rxxtgu nayax. 27R guxma ga yema duxgmax nx nixu r nhanagr: Daa nutawa t nix i nxna pecuaxchiex i guxma i ngma Cori ya Tupana pemax nx ixux. R ngxgumarx ta r daatama nuta nix ya cuaxrux ixc i ngxguma pema r taxtma peyanguxeexgu i ngma Tupanamax nx pexux nhanagr ga Yuchu. 28R yemawena ga nma ga
175
JOSU24
yemawena r noxre ga ngunexgu namax ga Yuchu ga Nu nane ga Tupanaar du. R nayu ga yexguma 110 ga taunec nx yexmagu. 30R nor naanegutama nayataxg ga Tima-Chraar anewa. R yima ane
29R
r Efraar naanear mxp xanexwa nangexma r Gaxar maxpnear nrchiwa nax. 31R yexguma Yuchu max x gu r nma ga yema Irautanxg r mea Cori ya Tupanaga naxne. R woo ga Yuchuwena r mea naga naxne ga yexguma tauta nayueyane ga yema Irautanxgar yaxguxg ga nx icux ga guxma ga yema Cori ya Tupana nxcma naxcax x.
JUZES
(exgacg i guxchaxgar mexrug)
yexguma Yuchu yamuggu ga yema Irautanxg, r wxichig ga natcum r nix nax nayauxgxcax ga yema nor naane ga nxna x. 7R yexguma Yuchu maxxgu r nma ga yema Irautanxg r mea Tupanaga naxne r naxcax namax. R woo ga Yuchuwena r mea naga naxne ga yexguma tauta nayueyane ga yema Irautanxgar yaxguxg ga nx daugx ga yema tax ga mexg ga Cori ya Tupana naxcax x. 8Notr nma ga Yuchu r nayu ga yexguma 110 ga taunec nx yexmagu. 9R nor naanegutama nayataxg ga Tinchi-Chrear anewa ga Gaxar maxpnear nrchiwa x ga Efraar wa. 10R naane ga mxpxanex yexgumarx ta nayue ga yema Irautanxg ga Yuchu maxxgu maxx. R yemaac ga yema wixweama buex r tama Cori ya Tupanax nacuaxg r tama nagu narxne ga yema mexg ga Irautanxgcax . naxx
6R
nma ga Irautanxg r Tupanapexewa chixex naxg, yer inanaxge ga Bachicnaxx nax yacuaxgx. 12R yema duxg r nor oxigar Tupana ga Eytuanewa tx nguxxeecx nataxg nax yema xg ga nor ngaicamagu pegxar du tupanagx yacuaxgxcax. R yemaac Cori ya Tupanax nanuxeeg. 13R yema duxg ga Irautanxg r Cori ya Tupanana nixgachi nax yema tog ga duxgar tupananetag ga Ba r Atarchichicnaxgx yacuaxgxcax. 14R yemacax ga
11R
nma ga Cori ya Tupana r porac yema Irautanxgmax nanu r nxna nix nax yema ingtaaxgx r nor gcax nang xgxcax, r yema yemax nor uang ga nor ngaicamagu pegx r guxguma nx naporamaegxcax. R nma ga Irautanxg r taxucrwama ng napoxg. 15-16R yexguma nor uanmax ng yadaixchaxgu ga Irautanxg, r nma ga Cori ya
176
177
JUZES2, 4
Tupana r tama nx narngxee, r yemacax chixri nx nanguxuchi yema nmatama ga Cori namax naxueguxrx. Notr woo yema Irautanxgcax nananguxx ga guxchaxg, notr yematwa r nma ga Tupana r Irautanxgtanwa nanangucuxx ga exgacg nax yema napoxgxcax nor uangna. 17Notr nmag ga Irautanxg r tama yema exgacgga naxne. R ta tama Cori ya Tupanaga yexgumarx naxne, yer togmare ga tupanagx nicuaxxg. R woo nxcma ga guxema nor oxig r Tupanaar mugga taxne, notr ga nmag r tama nor oxigcmagu naxxcha. 18R yexguma Cori ya Tupana naporaxeexgu ga guma Irautanxgar exgac, r nma ga exgac r nor duxgx narngxee, r tx nanguxxexe naxmexwa ga yema tmaar uang. Yer nma ga Tupana r yexguma tx naxngu ga nax taxauxex nagagu ga yema nax tapoxcuex, r nx tangechatmxg. 19Notr yexguma nayuxgu ga guma nor exgac, r g r wena nmag ga Irautanx chixexcax nawoegu r nanatgar yexera chixex naxg r togmare ga tupananetagx nicuaxxg. R tama nx narxoecha ga yema chixex nax naxgx, r tama nanataxgcha ga nacma ga chixex.
Dbora r Bar r Chcherax narporamaeg
1R
nma ga Irauanecxg r wenaxar Cori ya Tupanapexewa chixex naxg. 2R yemacax ga nma ga Cori ya Tupana r Irauanecxgx wxi ga Canatanx ga exgac ga Yabgu gaxmexewa nanayexmagxx. R nma ga Yab r ane ga Achar exgac nix. R yema nor churaragar exgac r Chcheragu naxga. R nma ga Chchera r Aroch-Gogu nix ga naxchix. 3R nma ga Yab r nx nayexma ga 900 ga nawex ga frunaxcax ga daixwa mexne ga cowaru itgne. R 20 ga taunec porac Irauanecxgchi naxai r chixri namax inacuax. R yemacax ga yema Irauanecxg r dxwa Cori ya Tupanaar ngxeecax nacage. 4R ggu r wxi i nge ga yema ngunex Dboragu gac iyix ga Irauanecxgmax icuaxc. R ngma r Tupanaar orear urux iyix r Lapidx naxmax iyix ga ngma. 5R ngma ga Dbora r wxi ga cucutwa irtoox, r yemacax ga yema cucu r Dboraar cucu nix ga naga. R yema cucu r Efraanear maxpneanewa nayexma ga Ram r Betuar ngxwa. R yma nix ga ngxcax naxx ga Irauanecxg nax nor guxchaxg namexgxcax. 6R wxi ga ngunex ga Dbora r naxcax ingema ga wxi ga yat ga Bargu gac ga Abinu nane ixc. R nma ga Bar r naxchi nagu ga wxi ga ane ga Chedgu gane ga Nataranewa yexmane. R nggrg nx: Cori ya tr Tupana r cux namu r nhanagr cux: R
JUZES4
178
Natartanxwa r Yeburtanxwa nade i 10,000 i yatg, r yima maxpne ya Tabgu nangutaquexexexe! 7R chama r t nxna chaxn i Chchera ya Yabar churaragar exgac nax Chichar ngatexwa naxxcax nax ngmac nor churaragmax r nawexg ya cowaru itgnemax cuxcax nax yaxchixcax. Notr i chama ya Cori ya Tupana r t cux chanatauxchaxexe nax cunadaixcax, nhanagr cux ya Tupana nggrg. 8R nma ga Bar inanangxga r nhanagr ngx: Ngma t chax ega cuma r ta ngma cuxxgu. Notr ngxguma tama ngma cuxxgu i cumax, r taxtma ngma chax nhanagr ngx. 9R yexguma ga ngma ga Dbora r inangxga r nggrg: Mar name r cux t chixmc. Notr ngma nax Chcherax nax quimx r taxtma cuma nix er ya Tupana r wxi i ngexmexegu t nix nax naxx nax yamaxcax nggrg. R yexguma ga ngma ga Dbora r Barx yaxmc ga ane ga Quedwa. 10R yexguma Quedwa nanguggu, r nma ga Bar r naxcax nangema ga Yeburtanxg r Natartanxg ga yatg nax churarawa naxxcax. R yemaac nanangutaquexexexe ga 10,000 ga yatg. R Dbora r iyaxmc. 11R Quedar ngaicamagu ga Chanaar carabyutgu naxchi ga Ebu ga wxi ga Quenutanx ga natanxna ixgachix r nxica txmagu chix. R nma ga Ebu r guma Moichnaxt ga Obtanx nix. 12-13R yexguma
Chchera nx cuaxgu ga Bar r maxpne ga Tabwa nax naxx, r nma ga Chchera r nanangutaquexexexe ga guxma ga nor churarag r guma 900 ga nawex ga frunaxcax ga cowaru itgne. R yemagmax Aroch-Gowa inaxchi r nhuxmata ngatex ga Chichwa nangug. 14 R yexguma ga ngma ga Dbora r Barx nggrg: Nhuxmawaxi nix namex nax Chcheracax quixx, er nma ya Cori ya Tupana r cur churaragpexegu t nix, r t cux nanatauxchaxexe nax Chcherax curporamaex nggrg. R nma ga Bar r guma maxpne ga Tabwa nayarxe namax ga yema 10,000 ga nor churarag. 15R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r yema Chcheraar churarag ga ixmarexgtanwa, r yema churarag ga ixwexxtanwa, r nananguxx ga mu ga yexguma Barmax ng nadaixgu. R nmatama ga Chchera r nawexwa naxe, r yemaac ninha. 16R yexgumayane ga nma ga Bar r yema Chcheraar churaragwe r yema churarag ga ixwexxwe nang nhuxmata Aroch-Gowa nangu. R yema ngunexgu r taxuxma ga Chcheraar churarag nayax. R guxma nayue. 17R yexgumayane ga nma ga Chchera r Yau ga Ebu naxmaxchicax ninha, yer nma ga Ebu ga Quenutanx r Achar exgac ga Yabmax namecma r ng narngxeeg. 18R ngma ga Yau r Chcheracax iyag, r nggrg nx: Nux chauchigu
179
JUZES4, 6
nangaxi, Pa Corix, r taxucaxma cumu! Er t cuxna tadaug nggrg. R nma ga Chchera r ngchigu nangaxi. R yexma wxi ga dxrumax iyadx. 19R nma ga Chchera r nhanagr ngx: xrax i dex choxna nax, er chitaxawaxchi! nhanagr. R yexguma ga ngma ya Yau r lchi nxna ix. R wenaxar iyadx. 20R nma ga Chchera r nhanagr ngx: xgu rxux! R ngxguma dux ngma ne xgu, r cuxna nacaxgu r: Nataxuma nix i taxac, nhacux t nx! nhanagr. 21Notr nma ga Chchera r porac nipa r yemacax napexechi. R yexgumayane ga ngma ga Yau r inayaxu ga wxi ga porux r wxi ga nai ga magux ga ngpatacuna nagu ngax. R bexma Chchera yexmaxwa ix. R naerugu inacax r yema porumax yma iyapocuchi nhuxmata yatopetxeru r nhaxtanewa nangu. R yemaac nayu ga Chchera. 22R yexguma Bar yma nguxgu ga Chcheracax nax nadaux, r ngma ga Yau r ngchiwa iyag ga Barx nax nayaxuxcax. R nggrg nx: Nua nax nax cux chanawxcax i ngma naxcax cudaux! nggrg. R nma ga Bar r ngchigu naxcu. R yexma Chcherax nayangau ga yexma x ga nhaxtanewa ipoterux namax ga yema nai ga magux. 23R yemaac ga yema ngunexgu r Cori ya Tupana nx narngxee ga Irauanecxg nax Canatanxar exgac ga naporamaegxcax. 24R Yabx yexgumacrwa ga Irauanecxg r
yexerac exgac ga Yabx narporamaetan r nhuxmata yamaxg r nadai ga guxma ga nor duxg.
Tupana r Yidecax naca
1Notr
Tupana r 7 ga taunec Irauanecxgx r Miyianecxgmexewa nayexmagxx. 2R nma ga Miyianecxg r niyexeragutan nax chixri Irauanecxgmax inacuaxgx. R yemacax ga yema Irauanecxg r Miyianecx namue, r maxpneg ga guxchaxc nawa inguxnear xmaxgu nicuxg. 3R yexguma Irauanecxg toeggu, r nma ga Miyianecxg r Amarchitanxg r yema duxg ga lstewa ne x, r naxcax nayaxchix. 4R Irauanecxgar naanewa nangug r guxma ga tmanetggu nidaug r tmaxnag nanadai nhuxmata Gchaar naanewa nangu. R taxuxma ga Irauanecxgar ngxrux nayaxgxx, r bai ga carnrug, r bai ga wocag, r bai ga brug ga yaxgx. 5R yema duxg r muxchix ga nor camrugmax nangug, nhama mung i nanetar chixexwa xrx. R yexma nachocu namax ga nor wocag, r napatag ga naxchaxmnaxcax. R guxma ga yema Irauanewa yexmax ga nanetg r nanaguxexe. 6R yemaac ga yema Miyianecxggagu r
JUZES6
180
Irauanecxg r tax ga guxchaxwa nayexmag. R dxwa Cori ya Tupanaar ngxeecax nacag. 7-8R yexguma Irauanecxg r Cori ya Tupanaar ngxeecax nacaggu nax Miyianecxgmexewa nanguxxcax, r nma ga nor Tupana r yma nanamu ga wxi ga nor orear urux ga nhax: Nhanagr ya Cori ya Tupana: Chama nix ga Eytuanewa pex chagaxx ga ngext nor puractanxx pex yaxgxexwa. 9R yema Eytuanecxmexewa nax pex changuxxeexrx, r pex changuxxexe naxmexwa ga yema tog ga per uang ga pex daixchax. R pepexewa chanawox ga yema duxg, r pexna chanax ga nor naane. 10R pemax nx chixu nax chama yixx ya per Cori ya Tupana chixx, r ngemacax taxucaxma nor tupanagx pemue i ngma Amurutanxg i nhuxmax per ngaicamagu chigx. Notr ga pema r tama chauga pexne nhanagr. 11R wxi ga ngunexgu r Tupanaar orear ngerux i dauxcx r yma nangu r gum carabyu ga farawa yexmanetwa narto. R gum carabyu r Yobe ga Abiechtanxar nix. R nma ga Yide ga Yobe nane r ccma trgu nabugtexe nawa ga yema nachica ga wa yapumgxwa nax w naxgxcax. R yma napurac nax yemaac taxucrwa Miyianecxg nx daugxcax. 12R nma ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r Yidecax nangox r : Cori ya Tupana r nhanagr nx cuxtawa nangexma, Pa Yat ya Porac
13R
r Tama Muwaxecx nhanagr. nma ga Yide r nanangxga r nhanagr: Chox nangechax, Pa Corix! R ngxguma chi Cori ya Tupana toxtawa ngxmagu txc tox nangupet i nhaa guxchaxg i nhuxmax ngxmax? R ngex nix i ngma nor pora ga namax naxx ga yema mexg ga taxg ga tor oxig nx ixugchigagx ga yexguma Eytuanewa tx nanguxxeegu? R nma ya Cori
r toxna nixgachi i nhuxmax, r Miyicxgna tox namug nhanagr. 14R nma ga Cori ya Tupana r Yidex nadawen r nhanagr: Chama t cux chaporaxx. R ngma nax r Miyianecxmexewa nanguxxexe i ngma Irauanecxg! R chama nix i ngma cux chamux nhanagr. 15Notr ga Yide r wena Cori ya nangxga r nhanagr: Tupanax Nhuxmarica chox nangechax, Pa Corix! Notr nhuxc t chananguxxexe i Irauanecxg? Er guxma i Manachtcumwa r chautanxg r guxma i ngma togar nhaxtmaewa taxg i tor ngmaxgwa. R chama r guxma i chautanxgar yexera taxuwama chame nhanagr. 16R nma ga Cori ya Tupana r nanangxga r nhanagr: Chama i Tupana r cuxtawa t changexma. R tauxchacma t cunadai i ngma Miyianecxgar churarag nhanagr. 25R yematama chtaxgu r Cori ya Tupana r Yidex nhanagr:
181
JUZES6
Chanaxwaxe i cuyayaxu i wxi i cunatar woca i yatx r ngma to i woca i yatx i 7 ya taunec nx ngxmax. R ngma taxre i wocamax yatxuchi r nagu napog i ngma Baar marear guchicax i cunat nawa Bacax yagux i mareg! R ngxgumarx ta natxuchi r yawaxexe i ngma tupananeta i Achrachicnax i nainaxcax i ngma Baar marear guchicaxtawa ngxmax! 26R nhuxchi chanaxwaxe i yima maxpnetapexegu chauxcax cunax i wxi i marear guchicax. R ngmawena r yamax i ngma woca i 7 ya taunec nx ngexmax r chauxcax yagu! R ngma tupananetachicnax i cutxxmax naxxx! nhanagr ga Tupana. 27R yexguma ga Yide r gumeexpx xcax naca, r nanax ga ga nor du guxma ga yema Cori ya Tupana namax nx ixux. Notr chtac nanax yer nanattanxx namu, r nx namu ga yema duxg ga guma anecx ixgx. 28Moxc ga paxmama ga yexguma duxg rdaggu, r nx inayangaug ga yema Baar marear guchicax ga yexma nhaxtanegu pogx r yexgumarx ta ga yema Achrachicnax ga yma yexmax r nax yawx. R nhuxchi yema nachicawa nayexma ga wxi ga yexwacaxx ga marear guchicax, r yematwa nigu ga wxi ga woca ga yatx. 29R ngna nacage r nhanagrg: Tex tix ya yxema ngex wagxe? nhanagrg. R yexguma muxguma yadaugetangu,
r yacagetanguwena, r nx nacuaxg ga Yide ga Yobe nane nax yixx. R Yobextawa nax r nhanagrg nx: 30namuxchi ya cune er t tayamax! Er nhaxtgu nanate i ngma Baar marear guchicax r nhuxchi nayawaxexe i tor tupana i Achrachicnax nhanagrg. 31Notr nma ga Yobe r yema duxgx nangxga r nhanagr: Exna pema r t penapox i Ba r naxcax t peg pedai? R naxpa nax yangunex r name nix nax tayux i yxema Bax poxxe. R ngxguma chi aixcuma tupana yixxgu i Ba r ngtama napox r tx yam ya yxema nagu pogxe i ngma nachica i nawa naxcax tanagux i mareg! nhanagr. 33R yexguma ga nma ga Miyianecxg r Amarchitanxg r yema duxg ga lstewaama ne x, r wxiwa nax. R nat ga Yurd nicho r ngatex ga Yergu nayapeg. 34Notr ga Cori ya Tupanax i nex r Yidemax inacuax. R nma ga r carnruchatacuxregu nicue Yide nax yemaac naxtawa naxxcax ga Abiechtanx nax yaxmcgxcax. 35R nhuxmachi duxgx namu nax Manachtcumcax yacagexcax nax nx nangxeegxcax. R yexgumarx ta duxgx namu nax Achtcum r Yeburtcum r Natartcumcax yacagexcax. R nmag r yma nax r yexma naxtaquexe. 36R Yide r Tupanana naca r nhanagr: Taxacwa t nx chacuax nax aixcuma chox
JUZES6,7
182
curngxeex nax Irauanecxgx changuxxeex, yema cuma chamax nx quixuxrx? 37R dcax, r ngma nachica i trgu nawa pxgu t chanachaxa i wxi i carnruchaxmx i xmx. R ngxguma mox paxmama cherenamax yawaixgu i ngma carnruchaxmx, notr waixm r napaanegu i nacwawa r ngmawa t nx chacuax nax aixcuma t chox curngxeex nax Irauanecgx xeex, yema cumatama changux chamax nx quixuxrx nhanagr. 38R yemaacxchi ningu. R yexguma paxmama nadaxgu ga Yide, r nanaxx ga yema naxchaxmx ga xmx r wxi ga ngxwecu yema nanamai x ga dex ga cherenawa ne x. 39Notr ga Yide nhanagrama: r Tupanax Taxtma chamax cunu nax wena cux chacaaxx! Notr nhuxmarica chanaxwaxe i to i cuaxrux. R nhuxmax r chanaxwaxe i ngma carnruchaxmx r t cunapaxxmare notr i nacwawa r cherenamax t cunawaianexx nhanagr. 40R yema ga chtaxgu r Tupana r yema Yide naxcax caxaxc nanax. R c paxmama r yema mox carnruchaxmx r napamare, notr ga nacwawa r cherenamax nawaiane.
Yide nayadexechi ga 300 ga yatg
nardag. R inaxchi, r burawe ga Aryiwa yexmacxtagu nayapeg. R yema nachica ga yema Miyianecxg nagu pegx r ar duxg yapegxar Yide nrchiwaama nayexma ga maxpne ga Morar tuchiwa. 2R Tupana r Yidemax nidexa r nhanagr: Ngma duxg i nua cugagx r namuxchi. R taxucrwa gux i ngma duxg Miyianecxgmax peg pedai, er nma i ngma duxg r t nagu narxne nax noxrtama poramax ng nanguxxeex Miyianecxgmexewa. 3R ngemacax namax nx ixu i ngma duxg r tex ya muxe r tmachicax tawoegu! nhanagr ga Tupana. R yexguma nma ga Yide xgmax nx nixu. R r yema du 22,000 nachicax nawoegu, r 10,000 yma nayaxchitan. 4Notr nma ga Cori ya Tupana r Yidemax nx nixuchigama r nhanagr: Namuxchiamatama. c dexar axwa nagag! R ngma t cumax nx chixu i ngexrx t nix i cuwe rxx, r ngexrx t nix i napatacax cumuegutanx nhanagr. 5R nma ga Yide r dexar axwa nanagag ga yema duxg. R nma ga Cori ya Tupana r Yidex nhanagr: Ngma duxg i naxmexwa axegx nhama airug nadexcuxchixrx r chanaxwaxe i nxrguma cunachigxx nxna i ngma duxg i iyarcaxgtanchix r dexchigu nhxgcma axegx nhanagr. 6R yema naxmexwa axegx nhama
Yide i nhuxmax Yerubagu naxgagc r wxigu namax ga guxma ga yema duxg ga naxtawa yexmagx r ngunetx
1R
183
JUZES7,8
airug nadexcuxchixrx r 300 nix. R guxma ga yema tog r dexchigu nanhxgc naxaxeg. 7R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r Yidex nhanagr: Nhaa 300 i yatgmax t pex changuxxexe, r t chanadai i Miyianecxg. R guxma i ngma tog r mar name nix nhanagr.
Yide r Miyianecxgx narporamae
yema ga chtaxgu r nma ga Cori ya Tupana r Yidex namu r nhanagr: c cur churaragmax Miyianecxgcax peyaxchi! R chama r t pex charngxee nax nx perporamaegxcax nhanagr. 16R yexgumatama ga nma ga Yide r tamaepxtcumgu nayatoye ga yema 300 ga nor duxg. R carnruchatacuxre nx ninu, r nhuxchi txg ga aixepewa ixomx nx ninu. 17R nma ga Yide r nhanagr nx: Ngxguma ngma tr uang pegxar tocwawa changuxgu, r mea chox perdaun! R ngma chawa nx pedaux r ngma ttama nix ipexx. 18R
9R
ngxguma chama r ngma chawe rxxmax carnruchatacuxregu ticueggu, r ngxguma t nix i pema i peyacuegx i per carnruchatacuxreg naxpechinwa i ngext napegxwa i ngma tr uang. R nhac t aita pexe: R Cori ya Tupanacax r Yidecax yig
tadai, nhapegx t! nhanagr. yemaac ga Yide r yema 100 ga yatgmax r ngxcx yema Miyianecxg pegxar tocwawa nangug, ga yexguma ng naxchicgyane ga yema dauxtaegx. R nhuxmachi ga Yide r namcg r nagu nicueg ga nor carnruchatacuxreg r nayapuexx ga yema txg nax nangxcax ga yema omemag ga yanax. 20R yexgumatama ga yema tamaepxtcum r nagu nicueg ga yema carnruchatacuxreg r nayapuexx ga txg. R nor toxoxwemexegu nayana ga nor omg ga iyauxratanx, r nor tgnemexegu nayana ga carnruchatacuxreg. R Cori ya Tupanacax r Yidecax yig tadai, max aita naxe. 21R nma ga nhax Irauanecxg r Miyianecxg pechinwatama pegx nayachaxchitan, r guxma ga yema Miyianecxgar churarag r aita naxecma nibuxm. 22R yexgumayane ga yema 300 ga Irauanecxg r yexerac carnruchatacuxregu nicueg, r nma ga Cori ya Tupana r Miyianecxgx yemagu natexx nax ngtanwatama ng nadaixcax. R yxwa nabuxm nhuxmata Betichtaar anewa nangug ga Cherraar anear ngaicamna r tog r nhuxmata Abemeraar yeanewa nangug ga Tabar ngaicamna. 22R nmag ga Irauanecxg r Yidex nhanagrg: Nhuxma nax tox cunguxxeex i
19R
JUZES8, 13
184
Miyianecxgmexewa, r tanaxwaxe i cuma r cune r cutaag r tomax nax ipecuaxgx nhanagrg. 23Notr nma ga Yide r nanangx r nhanagr: Tama chanaxwaxe i chama rexna chauneg nax pemax itacux. R Cori ya Tupana t nix ya pemax icuc nhanagr. 28R yemaac nix ga Miyianecxg ga Irauanecxgmexewa nayexmagx r taguma wena daigu naxnex. R yexguma namaxxgu ga Yide, r ma ga yema naanewa nayexma ga gux tax ga 40 ga taunec, yer ga Irauanecxgar uang r namue nax namax ng nadaix. 33R yexguma Yide yuxguwena, r nmag ga Irauanecxg r wena Tupanana nixgachi. R naguxraxx ga Bachicnaxx nicuaxxg, r nor tupanax nayaxxg ga Ba-Ber.
Chachar buxchiga
cungexacecha, notr i nhuxmax r t cuxxac r t cuyatxac. 4Notr taxtma w quixax rexna to i axchi i ngchixx, r taxtma taxac i Tupanapexewa chix cungx! 5Er cux t nangexma i wxi i cune i tagutma tex iyoerux, er ngma xchana i naxpa nax nabux r woettama Tupanacax naxxchi. Er yim cune t nix i inaxgc nax Irauanecxgx nanguxxeex naxmexwa i ngma Firitutanxg nhanagr. 6R ngma ga yema nge r ngtemax nx iyarxu r nggrg: Wxi i Tupanaar orear ngerux chauxcax nangox. Chama nagu charxngu r Tupanaar orear ngerux i dauxcx nix er nanaTupanaar orear ngeruraxxchi. R tama nxna chaca nax ngext ne naxx, r woo i nma r tama chamax nx nixu i taxac nax yixx i naga. 7Notr nhanagr chox: Cux t nangexma i wxi i cune. R nhuxmacrwa r mar taxtma w quixax rexna axchi i ngchixx, r taxtma taxac i Tupanapexewa chix cungx! Er ngma xchana r woettama Tupanacax xxchix nix i naxpa nax nabux r nhuxmatta nayux, nhanagr chox nggrg. 8R yexguma ga Mana r nayumx r Cori ya Tupanax nhanagr: Cux chacaax, Pa Corix, nax wena nua toxcax cunamuxcax i ngma cur orear ngerux i dauxcx nax tomax nx yaxuxcax i taxac t namax tax i ngma xchana ixrachax nhanagr. 9R nma ga Tupana r
13
nma ga Irauanecxg r Cori ya Tupanapexewa wena chixex naxe, r yemacax ga Cori ya Tupana r Firitutanxgmexegu nanayixx ga 40 ga taunec. 2R Chraar anewa nayexma ga wxi ga yat ga Dtanx ixc ga Managu gac. R guxema naxmax r taguma taxxac yer woetama tangexacecha. 3Notr Cori ya Tupanaar orear ngerux i dauxcx r ngxcax nangox r nhanagr ngx: Cuma r
1Notr
185
JUZES13,14
Manax nangxga, r wenaxar naxmaxcax nangox ga yema Tupanaar orear ngerux i dauxcx ga yexguma tmaanewa tayexmayane. R nma ga Mana r nataxuma ga yma. 10R yemacax ga tma r itanhachi, r tmatecax tayadau r nhatagr nx: Yema to ga ngunexgu nx chadaux ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r wenaxar chauxcax nangox nhatagr. 11R nma ga Mana r inachi r naxmaxmax yema dauxcx i Tupanaar orear ngerux yexmaxwa nabuxm. R nxna naca r nhanagr: Cuma quixx ga to ga ngunexgu choxmacax cungx? nhanagr. R nma ga yema dauxcx r nanangxga r nhanagr: Ng, chama chix nhanagr. 12R yexguma ga Mana r nhanagr: Ngxguma yanguxgu i ngma tomax nx quixux r nhuxc t itanayaxx i ngma bux? R taxac t namax taxx? nhanagr. 13R nma ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx r Manax nangx r nhanagr: Ngma cuxmaxmax nx chixux r nax i guxma! nhanagr. 19R nma ga Mana r wxi ga byixac niyaxu r nhuxre ga trgu nayaxu, r nhuxchi wxi ga nutatgu nananug nax Tupanana mare naxxcax. R yma Cori ya Tupanacax nayagu. R yexguma ga nma ga Tupana r Manapexewa r naxmaxpexewa nx nx nadauxexe ga wxi ga cuaxrux ga mexechix. 20Yer yexguma yema naxnaar
guchicaxwa napuxnagemagu ga x, r Mana r naxmaxmax nx nadaug ga yema Tupanaar orear ngerux i dauxcx r guma xemagu dauxwa nax naxx. R yexguma yemax nadauggu, r yexma nanangcuchitan. 21R yema nix ga nawa iyacux ga nx nax nadaugx. R yexgumatama ga nma ga Mana r dxwa nx nicuaxchi ga Tupanaar orear ngerux i dauxcx nax yixx. 22R nma ga Mana r naxmax nhanagr: Nhuxmawaxi r aixcuma t tayue er Tupanax tadaug nhanagr. 23Notr ga tma r tanangxga r nhatarg: Ngxguma chi Cori ya Tupana tx daixchaxgu r taxchima tx nanayaxu i ngma tr mare i naxcax igux, r taxchima tx nanawex i ngma nx idaugx, r bai chi i tamax nx yaxux i ngma nhuxmax tamax naxunagx nhatarg. 24R yexguma nabuxgu ga yema bux r Chachgu nanaxga. R yexguma yayaxchiggu, r Tupana r porac nx narngxee. 25R wxi ga gu ga Chach ga yexguma ngunex Dtanxar churaragar pegchicawa naxxgu ga aneg ga Chra r Etaar ngxwa, r Tupanax i nex inanaxg nax Chachmax inacux.
Chachar xmaxchiga
14
wxi ga ngunexgu ga Chach r ane ga Tinxwa nax r yma ngx nadau ga wxi ga nge ga Firitutanx ixc. 2R yexguma nachicax nateguxgux r nanatmax
1R
JUZES14
186
r namax nx nixu r nhanagr: Wxi i nge i Firitutanx ya ane ya Tinxwa ngx chadauxcmax chingxcha, r chanaxwaxe i ngnatmax penamexx nax ngmax chaxmaxcax nhanagr. 3Notr tma ga nanat r na r nhatagrg: Txc i cuxmax ngxne cuyadau natangu i ngma Firitutanxg i tama Tupanax cuaxgx? Exna itaxuma i nge i nua tatanwa r natanwa i guxma i nhaa Irauanecxg nax ngmax cuxmaxcax? nhatagrg. Notr ga nma ga Chach r tx nangxga r nhanagr: Notr ngma pac yix i chox ngchac r changxwaxec nax chaxmax yixxcax nhanagr. 4R tma ga nanat r na r tama nx tacuaxg nax Cori ya Tupana r woetama yemaac naxuegux, yer naxcax nadau ga nhuxc Firitutanxgna guxchax nax naxx. R yexguma nix ga Irauanecxg ga Firitutanxgmexewa nayexmagx. 5R yemaac ga Chach r nanat r na r ane ga Tinxwa tax. R yexguma Chach guma anear wanecwa nanguxgu ga guma anepechinwa, r wxi ga ai ga yexwaca yax r yma nxna nayuxu. 6R yexgumatama ga Cori ya Tupanax r Chachx naporaxexe. R nhama wxi ga byixacx yamxrx r ngexnecma yema aix nimax. Notr ga yema nx ngupetx r tama nanatmax r namax nx nixu. 7R nhuxmachi ga Chach r yema pac ga nx ngchacxtawa nax r
ngmax nayardexa. 8R mar nhuxre ga ngunex ngupetxguwena, r yexguma ga Chach r wena nategu nax ngmax yangxcax ga yema pac, r nidau ga yema ai yamxwa. R yexma nx nayangau ga yema aixne ga berure nagu xchiax. 9R nanayauxcuchix ga guma berure, r nayawechig. R yexguma tx iyangauxgu ga nanat r na r tmamax nangau r tanaweg. Notr tama tmamax nx nixu ga yema ai ga yamxxnewa nax nayauxx. 10R tma ga nanat ga Chach r ngx tayadau ga yema pac nax ngmax tayamexgxcax ga ngr ngchiga. R nma ga Chach r ng naxchix naxcax ga nhuxre ga ngextxc ga Firitutanxg yer woetama yema nix ga nacmag. 11Notr nma ga Firitutanxg r Chachx namue r yemacax yma nanagag ga 30 ga namcg. 12R yexguma ga nma ga Chach r yema 30 ga ngextxcgx nhanagr: Wxi i dexa i xgux t pexna chax nax pema chamax nx pexuxcax nax taxacchiga yixx. R 7 i ngunex t natai i nhaa peta. R ngxguma nhaa 7 i ngunexgu chamax nx pexuxgu i taxacchiga yixx i ngma ore i xgux, r wxichig i pema r t pexna chanax i wxi i naxchiru i mex i lchinaxcax, r nat wxi i per petachiru i mex. 13Notr ngxguma tama mea chamax nx pexuxgu nax taxacchiga yixx i ngma dexa i xgux r wxechig i pema r choxna t penax i wxi i naxchiru i mex i lchinaxcax, r nat wxi i petachiru i mex nhanagr. R
187
JUZES14,15
nmag r Chachx nangxgag r nhanagrg: c tomax nx ixu i ngma dexa i xgux! R toma r t mea itarxne nhanagrg. 14R Chach r nx nixu ga yema dexa ga xgux r nhanagr: R guxema chibewa naxx ga na, r yxema poraxewa naxx i maixcurax nhanagr. R tamaepx ga ngunexguwena r nmag r tama nx nacuaxg ga taxacchiga nax yixx ga yema dexa ga xgux. 15R yemaac ga nor gmc ga ngunexgu r Chachmax nhanagrg: Pora nax nax yim cute tox natauxchaxeexcax i ngma dexa i xgux i tomax nx yaxux! R ngxguma taxtma tomax nx quixuxgu i taxacchiga nax yixx, r t cux tigu r itanagu i cunat r guxma i cutanxg. Pema r per petawa toxna pexu nax toxna penapuxxcax i tor ngmaxg nhanagrg. 16R yemaac ga ngma r Chachxtawa ix r auxcma nggrg nx: Cuma r tama cuchoxwaxe r chauxchi cuxai. R chautanxna cunax i wxi i dexa i xgux, notr tama chamax nx quixu nax nhux nhax i ngma orear ngxga nggrg. R nma ga Chach r ngx nangxga r nhanagr: Woo chaunatmax r chaumax r tama nx chixu, r yexera i cumax r taxtma nx chixu nhanagr. 17Notr ga ngma r yema 7 ga ngunex ga nagu napetaex r naxtawa ixauxecha, r nx icaax. R yexguma nor 7 ga ngunexwa nanguxgu, r dxwa ngmax nx nixu
ga yema dexa ga xguxar ngxga. R yexguma ga ngma r ngtanxmax nx iyarxu. 18R yema nor 7 ga ngunexgu ga tauta yanaxcuxgu ga axc, r nma ga Firitutanxg r Chachmax nx nayarxug, r nhanagrg: Cur ore i xgux r nhaxchiga nix, R ngma maixcurax r berurechiga nix. R ngma porax r aichiga nix nhanagrg. R nma ga Chach r nanangx r nhanagr: Chaxmax pemax nx iyaxu, r ngemacax nix i nx pecux i nor ngxga nhanagr. 19R yexgumatama ga Cori ya Tupanax ya nec r Chachmax inacuax. R nma ga Chach r ane ga Acarwa nax r 30 ga yat yexma nayadai. R yema napuxx ga naxchirumax nx nanaxtan ga yema yatg ga ore ga xguxar ngxgax cuaxgx. R yemawena ga Chach r nucma nanatchicax nategu. 20R yema naxmax ga ngmax iyangc r ngnat r wxi ga Chachmcna ngx namu.
Chach r bruchicramax Firitutanxgx nadai
15
nhuxre ga tauemac nawena ga yema guxchax, r Chach r wenaxar naxmaxcax nategu ga yexguma trguar buxguwa nanguxgu. R wxi ga byixac ngx tx yma naga. R yexguma yma nanguxgu r naxtx nhanagr: Ngr ucapugu chaxcu nax ngx chayadauxcax i chaxmax nhanagr. Notr ga guxema naxt r tama
1R
JUZES15
188
tayaxcuxx. 2R nhatarg nx: Chama nagu charxngu r mar tama cung xwaxe r ngemacax wxi i cumcna ngx chamu. Notr ingexma i ngeyax i rbumaec i cuxmax rmemaec. R ngmax naxxmax! nhatagr. 3Notr ga nma ga Chach r nanu. R naxtx nangx r nhanagr tx: Nhuxma r taxtma chaugagu nix i ngma chixex i cutanx i Firitutanxgmax chaxx nhanagr. 4-5R yema nhaxguwena r nhuxchi 300 ga ngowag nayaux r taxrechig ngrexwa nayanai xg. R yemagrexwa nayangacuchig ga x ga iyauxrane. R nhuxchi Firitutanxgar trguchitaxwa nayangexg ga yema ngowag. R yemaac nixae ga yema trgu ga mar yexma nutaquexex r yema taxta ibuxgx. R nhuxmata nor wanecg r orwanecg r ta nixae. 6R nma ga Firitutanxg r naxcax nicaetan nax tex tixx ga guxema yex wagxe. R dxwa nx nacuaxg ga Chach nax yixx ga nor numax yex wagx naxtgagu, yer ga naxmax ga Chach r wxi ga namcna ngx tamu. R yemacax ga nma ga Firitutanxg r tx nagu ga guxema naxt ngmax ga yema Chach naxmax. 7R yexguma ga nma ga Chach r Firitutanxgx nhanagr: Nhuxma nax ngex pewagx ngmax i chaxmax r taxtma pemax icharngxm. R yexerac t pemax chanu r pex chadai naxcax i ngma chaxmaxmax pexx nhanagr. 8R yexgumatama
nor numax nanadai, r muxma ga yema Firitutanxg r nayue. R yemawena ga Chach r nix, r maxpne ga Etar xmaxwa nayamax. 9R nma ga Firitutanxg r nanamu ga nhuxre ga nor churarag nax Chachx yanayauxgxcax. R Yudar naanegu nayapeg r yexma ng ninu nhuxmata maxpneane ga Liwa nangug. 10R yema Yudtanx r nxna nacage r nhanagrg: Taxacwa nua pex? nhanagrg. R nma ga Firitutanxg r nanangxgag r nhanagrg: Chachwe tangg nax tayayaxuxcax nax naxtanxcax ga yema tomax naxx nhanagrg. 11R yemax naxnegu r 3,000 ga yatg ga Yudtanx r Chachcax nayadaug nagu ga yema xmax ga guma maxpne ga Etwa yexmax. R Chachx nhanagrg: Tama exna nx cucuax i ngma Firitutanxg r tox nax naporamaegx? R txc guxchaxwa tox cungexmagxx? nhanagrg. R Chach nanangxga r nhanagr: Chama r chaxtan naxcax ga yema chamax naxgx nhanagr. 12-13R nmag ga Yudtanxg r nanangxgag r Chachx nhanagrg: Toma nua tax nax cux taryauxgxcax, r Firitutanxgna cux tamugxcax nhanagrg. R nma ga Chach r nanangxga r nhanagr: Mar name. Notr chamax ipexga nax taxtma chox pimx! nhanagr. R taxre ga napanaxmax nayanai xg r yemaac nayagag. 14R yexguma
189
JUZES15,16
Liwa nanguggu ga yema Chachx iyauxgx, r nma ga Firitutanxg r taxmax aita naxe. Notr Cori ya Tupanax r Chachmax inacuax, r yema napanax ga namax yanai xgax r nhama tntarx inacag r napxmexewa nayi. 15R yexguma ga Chach r nanayaxu ga wxi ga bruchicra ga yexma x ga tauta mea ipax. R yemamax tx nadai ga 1,000 ga Firitutanxg.
Chach r Darra
exgacg r Darraxtawa nanana ga 7 ga wratx ga naxchaxmnaxcax ga tauta ipagx, r yemamax Chachx iyanai x ga Darra ga yexguma napeyane. 9R naxpa ga nax yanix r wxi ga ucapugu iyacuxg ga nhuxre ga Firitutanxg. R nhuxmachi aita ix r nggrg: Pa Chachx, Firitutanxg r cuxcax nayaxchi! nggrg. R yexguma ga Chach r nanacag ga yema wratx ga naxchaxmnaxcax, nhama wxi i napanax i mar ixaxrx. R yemaac ga Firitutanxg r tama nx nacuaxg ga ngext nax ne naxx ga nor pora. 10R ga Darra r Chachx nggrg: Chox cuwomxx r chamax quidora. Notr i nhuxmax r aixcuma chamax nx ixu r nhuxc cux inai xgu nix i taxuac cug quiwex! nggrg. 11R Chach ngx nangxga r nhanagr: Ngxguma chi ngexwacaxxchix i napanaxmax chox pinai xggu, r t chanaturachi r ngexrx i duxrmare t chix nhanagr. 12R yexguma ga Darra r wxi ga ngexwacaxx ga napanax iyaxu, r yemamax Chachx iyanai x ga yexguma napeyane. R noxrirtama r wxi ga ucapugu nhuxre ga Firitutanxgx iyacuxg. R nhuxchi ga ngma r aita ix r nggrg: Pa Chachx, Firitutanxg r cuxcax nayaxchi nggrg. R yexguma ga Chach r nagu nacag ga yema napanax nhama tnta ga i xntaxgu icagxrx. 13R yexguma ga Darra r Chachx nggrg: Nhuxmarta
16
yemawena ga Chach r wxi ga nge ga Darragu gacx nangexe. R ngma r Chorquear tuchigu ixchi. 5R nmag ga yema Firitutanxgar exgacg r Darraxtawa nax r nhanagrg ngx: Chachx nawomxx, r nxna naca nax ngext ne naxx i ngma nor pora, nax ngmac nx tarporamaegxcax, r tayayauxgxcax, r tayanai xgxcax! R wxichig i toma r t cuxna ngx tax i 1100 tachin i diru ega cunaxxgux i ngma nhanagrg ngx. 6R yexguma ga ngma r Chachx nggrg: Chamax nx ixu nax ngext ne naxx i ngma cur pora! R nhuxc cux inai xgu nix i taxuac cug quiwex? nggrg. 7R Chach ngx nangxga r nhanagr: Ngxguma chi 7 i wratx i naxchaxmnaxcax i tauta mea ipagxmax chox yanai xggu, r t chanaturachi r ngexrx i duxrmare t chix. 8R nmag ga Firitutanxgar
4R
JUZES16
190
wena chox cuwomxx r wena chamax quidora. R chamax nx ixu r taxac ixx nax cux inixcax! nggrg. R nma ga Chach r ngx nangxga, r nhanagr: Ngma t cuxx nix i 7 ctagu chox cumuxyaex r ngma 7 cta i chauye t ngma naxchiruar muruwa meamatama cunawxcu. R ngxguma i chama r t chanaturachi r ngexrx i duxrmare t chix nhanagr. R yexguma ga Darra r Chachx ipexexe. R 7 ctagu namux ga naye nawa ga yema naxchiruar murux. 14R yemawena r meama inapu ga yema naxchiruar murux. R nhuxmachi aita ix r nggrg: Pa Chachx, Firitutanxg r cuxcax nayaxchi nggrg. R yexguma nayuxnag ga Chach r nanapu ga yema naxchiruar murux ga naye nawa nadachapaxax. 15R yexguma ga ngma ga Darra r Chachx nggrg: Idorataaxchix! R nhuxc chamax nx quixu nax cuchaxwaxex? R mar tamaepxcna nix i chox cuwomxx r nhamarta tama chamax nx quixu nax ngext ne naxx i ngma cur pora. 16R ngma ga Darra r wxichig ga ora nx icaaxecha r yemacax ga nma ga Chach r nachixex r dxwa yuxgu ngmax narxn. 17R dxwa Darramax nx nixu r nhanagr: Chor bucrwa taxema chox tiyoeru, yer naxpa ga nax chabux r Tupanacaxtama woe chaxxchi. Notr ngxguma chi chox yayoeruggu r ngxguma i
chama r t chanaturachi r ngexrx i duxrmare t chix nhanagr. 18R yexguma ga Darra r nx nax nacux r aixcumax ngmax nax yaxux ga Chach r Firitutanxgar exgaccax yacaxx, r nggrg: Nhuxmawaxi nua pex! Er Chach r mar chamax nx nixu i taxacwa nax ne naxx i nor pora nggrg. R yexguma ga Firitutanxgar exgacg r yma nax ngmax ga yema diru ga ngxna ngx naxuaxgc. 19R yexguma ga Darra r Chachx nggperemawa inapexx. R wxi ga yatcax ica nax yayoxcax ga yema 7 cta ga naye. R nhuxmachi ga ngma r inaxg ga nax nacuai xx. 20R aita ix r nggrg: Pa Chachx, Firitutanxg r cuxcax nayaxchi nggrg. R nma ga Chach r nabai xchi r nagu narxn ga yema tog ga ngunexgurx ng nax napoxx, notr tama nx nacuax ga Cori ya Tupana r mar nxna nax yaxgachix. 21R yexguma ga nmag ga Firitutanxg r nayayauxg r nanacaxxetg. R ane ga Gchawa nanagag ga ngext curti ga chenaxcaxmax nangaxgxwa. br R poxcupataar caerxar dixeguwa nanapuracxg. 22Notr ga yema naye ga Chach r paxama wena naya.
Chachar yuxchiga
191
JUZES16
yayauxgx. R nor tupana ga Dagcax naxna nadai r nhuxchi naxcax nanagu. R nhac nawiyaeg: Tr tupana r taxmexgu nananguxx i tr uan i Chach nhanagrg. 24R yexguma yema tog ga Firitutanxg dauggu, r nmag r ta nx nawiyaeg r nor tupanax nicuaxxg r nhanagrg: Tr tupana r taxmexgu nananguxx i tr uan i Chach ga tr naaneg chixexx r tamcg tx daix nhanagrg. 25R poracxchi nataxg, r yemacax Chachcax nacag nax napexewa nagagaxcax r nagu nax yadauxcraxgxcax. R poxcupatawa Chachx nagaxchig r nor tupanapatawa nanagag. R taxre ga caxtaar ngxmachatexegu nanachixxg. R yma ncax nayaxxg r nagu nidauxcraxg. 26R yexguma ga nma ga Chach r yema bux ga yapuchigxx nhanagr: Yima taxre ya caxtag ya daa ngutaquexepataar ngxwa ngxmagnegu chox ingxx nax yimagu changxxcax! nhanagr. 27R guxma ga Firitutanxgar exgacg r nawa nayexmag ga guma ngutaquexepatax ga yatxgmax r gmax cune. R dauxnawa ngex nayexmag ga 3,000 ga duxg ga yma
nx rdaunx ga yema Chachgu idauxcraxgx ga nhaxtchiwa. 28R yexguma ga nma ga Chach r Cori ya Tupanana naca r nhanagr: Cux chacaax, Pa Corix, r nhuxmarica choxna nacuaxchi r pora choxna nax nax chaug chaxtanxcax naxcax ga guma taxre ga chauxet ga Firitug chox caxne! nhanagr. 29R nhuxchi naxmexmax naxcax nangg ga guma taxre ga caxta ga ngxwa gne nagu taxne, ga guma ngutaquexepatax 30R r gumagu ningg ga naxmexg. aita nax r nhanagr: Chamax wxigu nayue i Firitutanxg! nhanagr. R yexguma r guxma ga nor poramax nx nacuxneta ga guma taxre ga caxta. R guma ngutaquexepatax r natgu nangu ga yema Firitutanxgar exgacg, r ma ga duxg ga yma yexmagx. gux xgu nadaixar yexera R yema namax narmumae ga yema Firitutanxg ga Chach daix ga yexguma nayuxgu. 31R yemawena r nangug ga naeneeg r natanxg ga Chach. R nanayauxg ga naxne. R nanat ga gu nayataxg ga Chra r Mana tx Etaar ngxwa. R 20 ga taunec nix ga Chach ga Irauanecxgmax inacux.
RUTE
(Rchi)
Erimer r Mobianewa nax ngmax ga naxmax ga Noem r naneg
yexguma Irauanecxgmax inacuaxggu ga yema exgacg ga guxchaxgar mexrug ga Tupana nx unetax, r nangu ga tax ga taiya ga guxma ga yema naanewa. R yexgumacx r Yudanewa nayexma ga wxi ga yat ga Erimergu gac ga Berar anegu chic. R nma ga Erimer r naxmax ga Noemmax r naneg ga Mar r Querimax Berwa inaxchi nax Mobianewa naxxcax. R nmag r Efrtacx nixg yer Efrta nix ga to ga naga ga Ber. R Mobianewa nangug r yexma nayaxchig. 3Notr nma ga Erimer ga Noem ngte r yexma Mobianegu nayayu. R ngma ga namax ga Noem r ngxicatama yma iyax namax ga taxre ga ngne. 4-5R yixcamaxrachig r nmag ga yema taxre ga ngextxc r Mobianecx ga ngexgmax nixxmax. R wxi r rfa nix ga ngga, r yema nai r Rchi nix ga
1-2R
ngga. Notr yexguma 10 ga taunec ngupetxguwena, r nayue ta ga Mar r Queri. R ngma ga Noem r ngxica yma itax, yer mar nataxuma ga guma ngneg r ngte.
Berwa ix ga Noem r Rchi
6R wxi ga ngunexgu ga Noem ga yexguma Mobianewa nayexmayane, r nx ixn ga guma ngr ane ga Berwa r mar nax nataxuxma ga taiya, yer Tupana r namax nixchi. 7R yemacax nagu irxn ga Yudar naanecax nax nategux. R ngma r ngneaxgmax nawa chox ga yema nachica ga nagu naxchichirx ga Mobianewa nax ngchiane ga Yudanewa naxxcax. 8-9Notr ga namawa r ngneaxgx nggrg: c pewoegu r pextawa pex! R Cori ya Tupana guxguma mea pex ngechax yema chox r chaunegx mea pengechaxxrx, r pex
natauxchax nax wena mea pextegx, r ngmac petaxgxcax! nggrg. R nhuxmachi ga Noem r wxi ga
192
193
RUTE1
chxumax ngneaxgx irmox. Notr ga ngma ga ngneaxg r ixauxeama. 10R nggrgg: Tama. R toma r t cuchixanewa cuwe tarxama nggrgg. 11R ngma ga Noem r nggrgchigma: Pewoegu, Pa Chauxacgx! Taxacwa chi chawe perxx? Chama r mar tagutma wena chaxxac nax wena chaunemax pextexcax. 12-13 c pechicax pewoegu! Chama r mar chaya r ngemacax taxtma wena chaxte. R woo chi nhamachitama i chtaxgu chaxtegu r chingxgu r chox nangexmagu ya chauneg r pema r chi penanguxuxeegx nhuxmachita nayae nax namax pinggxcax? R ngma nax penanguxuxeexgagu r taguchima pexteg. R dcax, r taxucrwama nix, Pa Chauxacgx. R Cori ya Tupana r ngx chox ningexexe, notr yexera chi changecha, r ngx chinge ega chi pex chadaxgu nax ngx pingegx i pemax nggrg. 14R ngma ga ngneaxg r wenaxar ixauxe. R dxwa ga rfa r ng xex irmox wxi ga chxumax, r ngchicax itegu. Notr ga Rchi r ng xextagutama irxux. 15R yexguma ga Noem r Rchix nggrg: Dcax i ngma nai i chauneax r ngchicax r ngr tupanagcax itegu. c ngwe rx! nggrg. 16Notr ngma ga Rchi r ngx ingxga r nggrg: Taux i chox cucaaxx nax cuxna chixgachixcax, r cuxna chateguxcax! Er ngext cuxxwa r ngma t chax, r ngexta
cupexwa r ngxma t chape. Cur ane r chor ane t nix, r yim cur Tupana, r chor Tupana t nix. 17R ngexta cuyuxgu r ngxma t chayu, r ngxma t chatax. R Cori ya Tupana chox poxcu ega tauta chayuyane cuxna chixgachigu, er yuxicatama nix i yigna tx ixgachixx nggrg. 18R yexguma Noem nx cuaxgu ga Rchi r aixcuma ngwe nax naxxchax, r mar tama yemamax ngx ichixewe. 19R yemaac ga yema taxre r nggmax namagu ix, r nhuxmata Berwa nangug. R yexguma Bergu nachocuxgu, r guxma ga yema duxg r nabai xchixg. R yema anecx ga ngexg r nggrgg: Tama exna nhaa iyix i Noem? nggrgg. 20Notr ga ngma r inangx r nggrg: Taux i Noem nhaperg chox! R name nix i Mra nhapegr chox! Er Tupana ya guxtwa ngxmac r tax i guxchax choxna nax. (R ngma naga i Noem r Taxc nhaxchiga nix. Notr ngma naga i Mra r Taguma Taxc nhaxchiga nix.) 21cumexecma nua chaxx, r ngecumexecma chategu, er ngmac nanaxwaxe ya Cori ya Tupana. R txc Noemmax chox pexu, ega ngxguma Cori ya Tupana ya guxxma cuc chox poxcuxgu r ngechax choxna xgu? nggrg. yemaac nix ga Noem ga Mobianewa nategux ngmax ga ngneax ga Rchi ga Mobianecx ixc. R chewdaar buxuwa nangu ga yexguma Berwa nanguggu.
22R
RUTE2
194
Noem r ngx nayexma ga wxi ga ngtanx ga ngte ga Erimertanx ixc ga Bugu gac. R gum r wxi ga diruxchic nix r guxma nx cuc nix. 2R wxi ga ngunexgu ga Rchi r Noemx nggrg: Chebdachitawa t chax, r ngrchi ngxma t nx chayangau i wxi i buxetatanx i chox nadexeex i ngma chewda i nawe iyietanx nggrg. R yexguma ga Noem r nggrg ngx:
1R
Mar name Pa Chauxacx. c ngma nax r nax i ngma nx quixux! nggrg. 3R yexguma ga Rchi r wxi ga naanewa ix r yema buxetatanxgwe iyadeetan ga chewdayaxa ga yma iyietanx. R megu ingu yer yema naane r Bu ga Erimertanxar nix. 4R yexguma Rchi yma yexmayane r nma ga Bu r nangu ga Berwa nax ne naxx, r yema naanewa nayadau. R yema buxetatanxgx narmox r nhanagr: Cori ya Tupana pextawa ngexmax! nhanagr. R nma ga buxetatanxg r nanangxgag r nhanagrg: Cori ya Tupana cux rngxexe! nhanagrg. 5R nhuxmachi ga Bu r yema buxetatanxgeruna naca, r nhanagr: Textanx iyix i nga pac? nhanagr. 6R nma ga buxetatanxgeru r nanangx r nhanagr: Mobianecx iyix, r Noemmax Mobianewa ne ix. 7R choxna ica nax ngma buxetatanxgwe chewdayaxa nax
yadeetanxcax. R paxmamacrwa inaxg nax napuracx, r nhuxmatama nix i paxachi inangx nhanagr. 8R yexguma ga nma ga Bu r Rchix nhanagr: Pa Chauxacx irxn, r tama chanaxwaxe i to i naanewa cuyabuxeta! Nuxtama rxux natangu i chauxtaxg! 9R nhuxchi nawe rx i ngma buxetatanxg ega ngxguma nx cudaxgu i ngext nax napuracex! Er mar nxna chaxga i ngma chor duxg nax taxuxma cux chixewexcax. R ngxguma quitaxawaxgu r ngma dexpagwa nax r ngma dex i nma nayauxgxwa naxaxe! nhanagr. 10R ngma ga Rchi r Bupexegu inangcuchi r nxna ica, r nggrg: Taxac chawa cudau ecax chamax cumecmax i chama nax to i nachixanecxmare nax chixx? nggrg. 11R nma ga Bu r ngx nangx, r nhanagr: Chama r meama nx chacuax ga nhuxc ngx nax cungechax ga cuxe nawena ga cute ga cuxna yuc. R ngxgumarx ta meama nx chacuax ga txna nax quixx ga cunat r cu, r cur naane nax nux totangu cuyaxchixcax ga woo tama tox cucux ga cumax. 12R Tupana cux naxtan i ngma! R nma ya Cori ya Irauanecxgar Tupana ga nor ngxeecax cudauc cux naxtan naxcax ga guxma ga yema mex ga cuxx! nhanagr. 13R ngma r inangx r nggrg: Cuma r porac chamax cumecmaxchi, r ngma cur ore r chox nataxxx.
195
RUTE2,3
Er cuma r chox cungechacma chamax quidexa nax woo tama wxi i cuxtax chixx nggrg. 14R yexguma chibar orawa nanguxgu, r nma ga Bu r ngxcax naca ga Rchi, r nhanagr ngx: Nua nax r tomax nua nachib! nhanagr. R ngma ga Rchi r yema buxetatanxgtanwa irto. R nma ga Bu r taxma ga na ngpexegu nax. R ngma r meama ichib nhuxmata ngx yax. 15R yexguma wenaxar buxetawa naxxgu, r nma ga Bu r nor duxgna naxga r nhanagr: Mar name nax ngma r ta chewdayaxa ta nadex. R taux i ngxna peyanuxx! 16R woetama ngxcax ngma peyayixetanxx nax ngma r yadeetanxcax! R taux i ngxna penachuxux! nhanagr. 17R ngma ga Rchi r Buanewa chewdayaxa ta ide nhuxmata nachtamare. R nor y ga yema chewda r 20 quruar yexera nix ga yexguma mar nabuxxgu. 18R nhuxchi guma anecax itegu r iyangexpx ga yema chewda r ng xex iyawex. R yemawena r inayaxu ga yema ngwem ga yaxx r ng xe ga Noemna inax. 19R ng xe ga Noem r ngxna ica, r nggrg: Ngext nix icuyapuracx i ngewax? R ngext nix i mux i chewdayaxa ta cudex? R porac Tupana nx rngxexe ya yim du ya cux rngxeec! nggrg. R ngma ga Rchi r ng xex ingx r nx iyaxu ga Buanewa nax yixx ga chewdayaxa ta nadex. 20R ngma ga Noem r ngx ingx r nggrg:
Tupana nx rngxexe ya yim du! R nma ya Tupana r tamax namecma i nhuxmax r guma cute ga mar yucmax r ta namecma. Er yim yat ya Bu r wxi i tatanx nix r ngemacax nix i nagu nangux nax tx nangxeex r txna nadaux nggrg. 21R ngma ga Rchi r nx iyaxuchigma r nggrg: R chamax nx nixu nax naxtaxgmax chapuracx nhuxmatta nag i buxetaar purac nggrg. 22R yexguma ga Noem r ngneax ingx r nggrg: Mar name, Pa Chauxacx, nax naxtaxgxtawa curxx. R tama chanaxwaxe i toganewamare cux nax taxuxma cux chixewexcax nggrg. 23R yemacax ga ngma ga Rchi r nawe irx ga Buxtaxg nax chewdayaxa ta nadex nhuxmata nag ga nax yabuxgx ga chewda r trgu. R yemaac ipurac ga yexguma ng xe ga Noemxtawa nayexmayane.
Bu r Rchimax namecma
wxi ga ngunexgu ga Noem r Rchix nggrg: Pa Chauxacx, chama r t cux naxcax chadau ya wxi ya cute ya tax t cuxna c. 2R dcax, r yim tatanx ya Bu ya naxtawa cupuracc, r nhama i chtaxgu r t naanewa nax nax ngma chewda yabugtexexcax. 3R nhuxmax r chanaxwaxe i cunax i ngma t cumax nx chixux. R naxaiya r cug napumraxne r nagu icux i ngma cuxchiru i rmemaex, r ngma naanewa nax! Notr taxtma cug nx cucuaxexe nax tex
1R
RUTE3
196
quixx naxpa nax yangux nax nachibx r naxaxex i nma i Bu! 4 R mea nangug nax ngexta yixx i nacax nax napexcax! R ngma nacaxwa nax r inangegcut r ngxma naca nacutguama! R nmattama nix cumax nx yaxux nax taxac t cuxx nggrg. 5R ngma ga Rchi r Noemx ingx r nggrg: Mar t chanax i guxma i ngma chamax nx quixux nggrg. 6R ngma ga Rchi r naanewa ix, r inax ga guxma ga yema ng xe ngmax nx ixux. 7R yexguma mar chibwa yanguxgu ga Bu, r inachi r natax r nhuxchi yexma xchitax ga chewdaxtagu nayaca nax yexma napexcax. R yixcamaxra r ngma ga Rchi r bexma naxcax iyax r inangegcut r yexma ica. 8R nma ga Bu r ngrchi ngxcx pewa nabai xchi. R yexguma nangeguxgu r ngmax nayarnha. R nx nicuaxchi ga wxi ga nge nacutwaama yexmax. 9R ngxna naca r nhanagr: Tex quix i cumax? nhanagr. R ngma r inangx r nggrg: Chama nix i Rchi, r cuma nix i chautanxxchi quixx. R ngemacax cugu nangu nax cuxmax chox quixxx ngema Tupanaar mug nx ixuxrx nggrg. 10R yexguma ga nma ga Bu r nhanagr: Cori ya Tupana cux rngxexe! R nhuxmawaxi nix i mea cunangoxeex nax aixcuma nx cungechax ga gum cute ga mar yuc, er chox cuyaxu cutex i chama i cutetanx nax chixx. R tama naxcax cudau ya wxi
ya cute ya chox rngextxmaec ya diruc, r woo tama diruc. 11R taux i cumux, Pa Chauxacx! Er guxma i duxg i daa chor anecx r mar nx nacuaxg r cuma r wxi i nge i mec nax quixx. R ngemacax i chama r t chanax i ngma choxna naxcax cucax. 12Notr nangexma i wxi i guxchax. R aixcuma nix i cutanx chixx i chamax, notr nangexma i to i chor yexera cutanxxchi ixx. 13c nux rxux i nhama i chtaxgu! R mox paxmama r t ngma to i cutanxmax chidexa r ngoxi cumax naxxmaxcha. R ngxguma nanaxwaxegu nax cumax naxmax r mar name nax ngmac yixx, er nma r chor yexera cutanxxchi nix. Notr ngxguma tama nanaxwaxegu, r Tupanagagu cumax nx chixu nax chama t cumax chaxmax. c nape r nux ingunex! nhanagr. 14R ngma ga Rchi r yexma ipe, r Bucutguama ica r yexma iyangunex. R moxc taxtama yangonexchigu r rda yer yema nhanagr ngx ga Bu: Tama chanaxwaxe nax tex nx nacux i nua chauanewa nax cuxx i chewda yabugtexegxwa, nhanagr. 15R yexguma mar inaxchichaxxgu ga Rchi, r nma ga Bu r nhanagr ngx: c nacuxuchi i ngma cur deyuchiru r mea nx ing! nhanagr. R ngma ga Rchi r mea nx iyang ga yema ngr deyuchiru, r nma ga Bu r yema ngr deyuchirugu ngx nanag ga 40 quru nagux ga chewda. R
197
RUTE3,4
nhuxchi ngx narngxee ga ngtgu nax naxnagpx. R ngma r yemamax anecax itegu. 16R yexguma ng xextawa nanguxgu ga Rchi, r ng xe ngxna taca r nggrg: Nhuxc cux nangupetx, Pa Chauxacx? nggrg. R ngma ga Rchi r nx iyaxu ga guxma ga nhuxc ngx nax nangxeex ga gum Bu. 17R nhuxchi nggrg ta: R choxna nanax i guxma i nhaa chewda, r nhuxchi chox nhanagr: Tama name i ngecumexecma cuxecax cutegu, nhanagr. 18R yexguma ga ngma ga Noem r nggrg: Nhuxma Pa Chauxacx, r name nix i mea cunanguxexe nax nhuxc t nangupetx i ngma cumax nx yaxux. Er nma ya Bu r taxtma nanangexr ega tama namexgu i ngma cumax nx yaxux. R nma r nhuxmattama nix i namexx nggrg.
Bu r Rchimax naxxmax
naxcax naca ga 10 ga exgacg ga guma anecx ixgx, r yemag r ta nanatogxx nax nmag r ta ntanx yixgxcax. 3R nma ga Bu r gum natancx nhanagr: Ngma Noem ga Mobianewa teguc r namax itaxecha i ngr naane ga gum tatanc ga Erimerar ixx. 4R cumax nx chixu nax nx cucuxcax i ngmachiga. R ngxguma cux nangchagu nax naxcax cutaxex r name nix i nhuxmatama naxcax cutaxe napexewa i nhaa exgacg i netanxrux ixgx. Er cuma nix i chor yexera natanc quixx ya Erimer, r ngemacax cuxna nax nax naxcax cutaxex i ngma naane. Notr ngxguma cuma tama naxcax cutaxegu, r chamax nx ixu! Er chama nix i cuweama chaxx nax choxna naxx i ngma naane nhanagr. R yexguma nma ga gum natanc r nanangx r nhanagr: Ngmacx, naxcax chataxe t nhanagr. 5R yexguma ga Bu r nhanagr: R ngxguma Noemxtawa naxcax cutaxegu i ngma naane r cuxna nax ta nax Rchimax cuxmax, nax ngmac naxxacxcax, r yim ngne r tauxeta i ngtechicx nxna naxxcax i ngma naane nhanagr. 6R yemax naxngu ga guma natanc r nanangx r nhanagr: Ega ngmac yixgu, r taxuacma naxcax chataxe, er chi ngxguma naxcax chataxegu r ngma choxna x i naane r chi ta ngnena naxe. R aixcuma cumax nx chixu r cuma naxcax nataxe! nhanagr. 7R woetama nxcma nix ga Irautanxg r
nma ga Bu r guma anear cuchicawa nayarto yer yma nix ga guxma ga duxg nachopetx r namexx ga nor guxchaxg. R yexguma yma natoyane r yma naxpet ga guma natanc ga Bu Rchimax nx yaxuc. R nma ga Bu r naxcax naca r nhanagr nx: Dcax, nua chauxtawa nax r rto, r paxachi t tidexag! nhanagr. R nma ga yema natanc r yma nax, r naxtawa nayarto. 2R nma ga Bu r
1R
RUTE4
198
yexguma taxac ga nxna x natanxna naxxgu, r nacuaxichi ga wxicut ga nor chapatu r yema to ga natanxna nanax. R yemawa nix ga duxgx nx nacuaxeex ga aixcuma ngna nax naxgx. 8R yemacax ga gum Butanc r nacuaxichi ga wxicut ga nor chapatu r Buna nanax r nhanagr nx: Cuma naxcax nataxe i ngma naane! nhanagr. 9R yexguma nma ga Bu r nhanagr nx ga yema exgacg ga netanxrux ixgx, r yema tog ga yma irdaunx: Guxma i pemag i nhuxmax nua rdaunxe, r pema nix i nx pexnex nax chama ngx naxcax chataxex i Noem i ngma naane ga Erimerar, r Queriar, r Marar ixx. 10R ngxgumarx ta nx pexne nax ngx chayaxux i ngma yutec i Mobianecx i Rchi nax ngmac naxxacxcax r yim ngne r guma tauxeta ngte ga Marchicx nxna naxxcax i ngma naane nhanagr. 11R nma ga yema exgacg r guxma ga yema duxg ga yma irdaunx r nanangxga r nhanagrg: Aixcuma toma nix i nua itardaunx r itarxnex. R nma ya Tupana i nhuxmax cuxna imuc i nhaa nge, r tanaxwaxe i ngx narngxee nax naxxacxcax ngxrx ga Raquu r Le ga ngwa ne ixc i guxma i yixema i Irautanxg. R cumax, Pa Bux r Tupana cux rngxexe nax wxi ya yat ya duxgpexewa mec quixx i nua Berwa i Efrtawa! 12R Cori ya Tupana cuxna namug i mux i cuneg
ngwa i nhaa nge, r yamu i cutanxg yexgumarx ga nax yamux ga naneg ga guma Pre ga Yud nane ixc ga Tamwac! nhanagrg. 13R yemaac nix ga Bu r Rchimax naxmax. R Tupana r ngxna nanamu ga wxi ga ngne. 14R yexguma ga yema ngexg ga guma anecx r Noemx nggrgg: Namecmaxchi nix ya Tupana er mar cux nanangexmaxexe ya daa cutaxa. R chier natchigagu i Irauanecxgtanwa. 15R nma t nix i cux nataxxx r cuxna nadaux i ngxguma cuyaxgu, er ngma cunex i cux ngechaxchic ngne nix. R ngma r cux ime i nor yexera ya 7 ya cuneg ega chi ngxgumaepx cux ngexmaxgu nggrgg. 16R ngma ga Noem r tx iyaxu r tx iyaxexe ga guxema ngtaxa. 17R yemax nadauggu ga yema tog ga ngexg ga ngr ngaicamagu chigx r nggrg: Wxi ya ngtaxa ngx nabu i Noem nggrgg. R Obyigu inaxgag. R gum Obyi nix ga Yech nanat r exgac ga Dawar oxi ixc.
exgac ga Dawar oxigchiga
oxig nix ga Buar oxig ixgx: R Pre r Er nanat tix, r Er r R nanat tix. R R r Aminadbi nanat tix, r Aminadbi r Naach nanat tix. R Naach r Cham nanat tix, r Cham r Bu nanat tix. R Bu r Obyi nanat tix, r guma Obyi r Yech nanat tix, r nma ga Yech r Daw nanat tix.
18-22Nhaa
1 SAMUEL
(1 Chamu)
Tupana r nax narngxee nax naxxacxcax
nayexma ga wxi ga du ga Eucnagu gac. R nma r Efratanx nix r ane ga Ramgu naxchi. R guma ane r mxpxanex ga Efratanxwa nayexma. R nma ga Eucna r Yeru nane nix, r Yeru r Eri nane nix, r Eri r Tu nane nix, r Tu r Chfe nane nix. 2R guma Eucna r nx iyexma ga taxre ga naxmax. R wxi ga naxmax r na nix ga ngga, r yema nai ga naxmax r Penin nix ga ngga. R yema naxmax ga Penin r ixxac, notr ga yema naxmax ga na r ingexac. 3R guxcma ga taunecgu r nma ga Eucna r wxigu naxmaxgmax guma ane ga Chruwa naxx nax Tupana ya guxtwa ngxmacx yacuaxxcax, r naxcax yamaxcax r yaguxcax ga nor mare. R guma
1R
Opni nix ga naga, r yema to r Finya nix ga naga. 4R yexguma Eucna nor mare Tupanana naxxgu, r naxmax ga Penin r ngx naxar marex, r ga naxacg r ta nayaxar marex. 5Notr ga naxmax ga na r taxre ga mare ngxna nax yer porac ngx nangecha woo Tupana ngx nax ngexacxx. 6R yema nax nangexacxcax ga na, r ngma ga Penin r guxguma nagu iyadauxcrax r ngx icug. 7R guxcma ga taunecgu ga yexguma Tupanapatawa naxxgu r ngma ga Penin r yemaac nax icugax. R yemacax ga na r nggmax ingecha r ixaxu r tama ichibcha. 8R nma ga Eucna r naxmax ga nana naca r nhanagr ngx: Taxaccax cuxaxu? R taxaccax cungecha r tama cuchib? Tama exna i chama r 10 ya cunear yexera cux chamex? nhanagr. 9R yexguma ane ga Chruwa nayexmaggu, r wxi ga yuanec ga chibwena r ngma ga na r Tupanapatawa ix. R nma ga chacherdte ga Er r nor tochicax ga nawa natoooxwa narto ga
anewa nayexma ga wxi ga chacherdte ga Ergu gac. R nma r nx nayexma ga taxre ga naneg ga chacherdteg ixgx. R wxi r
199
1 SAMUEL1
200
10R
Tupanapataar xar ngaicamna. ngma ga na r porac ixaxu, r nggmax ingecha, r yemaac iyumx, r Tupanana ica. 11R ngr yumxwa r Tupanamax ixuneta r nggrg: Pa Tupana ya Daxwa Ngxmacx, r ngxguma chi nx cucuaxgu nax nhuxc ngx nax chingex naxcax i ngma nax changexacx r chox nx naxn i nhaa chor yumx, r choxna namu ya wxi ya chaune! R yim r t cuxna chanamu nax cuxrx yixxcax. R ngma nor cuaxrux nax aixcuma cuxna chanamux r tagutma niyoeru nggrg. 12R ngma ga na r imar yumxex nax Tupanamax yadexax, r nma ga Er r ngxgu nadawen. 13R ngma r ngxwa iyumx, r tama nx taxn ga ngga. R ngxicatama nix ga ixxcx. R yemacax ga Er r nagu narxn ga nax nangxx. 14R nhanagr ngx: Nhuxc i ngxc nua cuxx? R martama nax cungxechax! nhanagr ngx. 15R ngma ga na r inangx r nggrg: Tama nix i changxx, Pa Corix. Tama nix i taxac r axchi i ngchixx rexna w ya ngchixac chayaxaxx. R ngma chox ngupetx nix nax changexacx r ngemacax changecha, r Tupanamax nx chixux i ngma guxchax. 16R taux i nagu curxnx r chama r wxi i nge i chixec chixx! R guxma i nhaa ngunexggu r chayumx naxcax i ngma chor ogax r i xchix nggrg. 17R yexguma ga Er r ngx nangx r nhanagr:
c taxc nategu! R nma ya Irauanecxgar Tupana r cuxna nax i ngma nxna naxcax cucaxax! nhanagr. 18R ngma ga na r inangx r nggrg: Moxxchi naxcax i ngma dexa nggrg. R nhuxchi itegu r iyachib r mar taguma wena ingecha. 19R moxc r nangunetxeg ga Tupanapatawa nax naxx nax nx yanacuaxgxcax. R yemawena r napatacax nawoegu ga ane ga Ramwa. R nma ga Eucna r naxmax ga nax nape. R nma ga Tupana r nanangx ga ngr yumx. 20R yemacax ga na r ixxac. R yexguma nawa nanguxgu ga nax nabux ga guma ngne, r inaxga r Chamu nix ga naga yer Tupanana naxcax ica. R ngma naga r Naxcax nacaxac, nhaxchiga nix. 21R guma nai ga taunecgu r nma ga Eucna r naxmax ga Peninmax r guxma ga naxacgmax r ane ga Chruwa nax nax Tupanana yma yaxxcax ga nor mareg, r nx yanacuaxgxcax yema guxcma ga taunecgu naxxrx. 22Notr ga naxmax ga na r tama yma ix, r nggrg nx ga ngte: Taxtma ngma chax i chama nhuxmatta yamaie ya daa buc. R ngxgumaxica t nix i ngma chanagax nax Cori ya Tupanana chayamuxcax r ngxma nax yanaxuxchixcax nggrg. 23R nma ga ngte ga Eucna r ngx nangx r nhanagr: c nax i ngma cuma nagu curxngu rmex! R mar name i nux curxux r nhuxmatta cuyamaie ya yim cune nax
201
1 SAMUEL1,2
ngmac yanguxxcax i nor ngcha ya Cori ya Tupana. R yemaac ga ngma r yexma irxux, r inayaxx ga guma ngne r nhuxmatta yamaie nhanagr. 24R yexguma mar yamaieguwena ga guma buc r Cori ya Tupanapatawa inaga ga ane ga Chruwa. R yexgumarx ta yma inagag ga tamaepx ga wocaxac ga iyatx, r wxiwetax ga trgu, r wxi ga txacu ga w. 25R yexguma wxi ga wocaxac Tupanacax yamaxgguwena, r chacherdte ga Erna nayamug ga guma buc. 26R ngma ga na r nggrg nx ga guma chacherdte: Pa Corix chox cucux yixx? R chama nix ga yema nge ga pa cupexewa Tupanana chacaxax chor yumxwa. 27R nxna chacaxax nax choxna namuaxcax ya daa chaune, r nma r mar chox nangx ga yema naxcax chacaxax. 28R ngemacax i nhuxmax r nua cuxtawa chanaga ya daa chaune nax nxna chayamuxchixcax ya Tupana nggrg. R nhuxchi ga nma ga Er r nhaxtanegu nayangcuchi r Cori ya Tupanax nicuaxx.
naar yumx
duxegna duxe, Pa Tor Tupanax. R nataxuma i taxac i cux ryexerax nggrg. 11R nhuxchi nma ga Eucna r naxacxg r naxmaxgmax napatacax nawoegu ga ane ga Ramwa. Notr nma ga guma nane ga buc r yexma chacherdte ga Erxtagu narxux nax yma Cori ya Tupanaax napuracxcax.
Chamux nayaxu ga Cori ya Tupana
nhac iyumx ga na: Pa Corix, r porac cumax chatax er choxna cunamu ya chaune. R nhuxmax r chox natauxcha nax chanangxgax i ngma chox cugex er cuma chox curngxee. R ngemacax chataxxchi. 2R tataxuma ya tex ya cuxrx nexe, Pa Corix. R tataxuma ya tex cuxrx
1R
nma ga guma buc ga Chamu r niyachig r Cori ya Tupanaax napurac. R naxchiru r chacherdtegchirurx nix nax lchinaxcax yixx. 19R wxichig ga taunecgu ga yexguma nor mam tmatemax guma Tupanapatawa taxxgu nax Tupanacax yma tanangegxcax ga tmaar mareg, r Chamucax r ta yma tanangeex ga wxi ga naxchiru ga nx taxx. 20R nma ga guma chacherdte ga Er r Eucnamax r naxmaxmax mex naxuegu r nhanagr: Nma ya Cori ya Tupana r t cux nanaxtan namax nax cux nax yaxxacxchigxcax i nhaa nge natan ya yim ngne ya Corina namuc nhanagr. R yemawena ga Eucna r na r napatacax nawoegu. 21R nma ga Cori ya Tupana r nax narngxee r yemacax iyaxxacxchig. R yemaac tamaepxwa nangu ga ngne r taxre ga ngxac. R yoxni ga guma ngne ga Chamu r Tupanapexewa niyachig. 22R nma ga guma
18R
1 SAMUEL2,3
202
chacherdte ga Er r mar porac nayaxchi. Notr nx nacuaxama ga yema chixex ga naneg ixgx, r g ga nhuxc yema ngex Tupanapataar cuchicawa puracexmax nax namaxx. 23R nhanagr: yemacax nanegx Guxma i duxg r chamax nx nixugg nax nhuxc chixex pexgx r chixri pemaxx. R txc ngmac pemax? 24R dcax, Pa Chaunegx, r nachixexchima nix i ngma ore i Tupanaar duxg nx i pechiga. 25R ngxguma nixuggx wxi i dux r to i duxmax chixex xgux r nangexma i nor mexrux. Notr ngxguma wxi i dux Tupanamax chixex xgux r tex t tanamexx i ngma? nhanagr. Notr ga nmag ga naneg r tama naga naxnecha, yer ga Tupana r mar namax nanaxuegu ga nax nadaiax. 26R yoxni ga nma ga guma ngextxc ga Chamu r niyachig. R Cori ya Tupana r porac namax natax, r duxg r ta namax nataxg.
Tupana r Chamux naca
nma ga ngextxc ga Chamu r Cori ya Tupanaax napurac yema Er namuxcma. R yexguma ga Tupana r nhuxguacrica texmax nidexa. R nhuxguacrica texcax nanangoxexe ga xgux. 2R nma ga Er r mar naya r yemacax mar nixoxet r tama mea taxacx nadau. R wxi ga chtaxgu r nor ucapuwa nape ga Tupanapatawa. 3R
1R
nma ga Chamu r yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmaxxtaguama nape. R yema nor om ga guma Tupanapata r nanaiecha. 4R wxi ga chtax r nma ga Cori ya Tupana r Chamux naca r nhanagr: Pa Chamu, Pa Chamu nhanagr. R nma ga Chamu r nanangx: Daxe chix nhanagr. 5R yexgumatama narda ga yema napexwa r Er yexmaxwa nanha, r nhanagr: Daxe chix r nua changexma. R taxaccax chauxcax cuca? nhanagr. R nma ga Er r nanangxga r nhanagr: Taguma nix i cuxcax chacax. c nategu r yape! nhanagr. R yexguma ga nma ga Chamu r nategu r nayape. 6Notr nma ga Cori ya Tupana r wenaxar Chamuna naca r nhanagr: Pa Chamu nhanagr. R nma ga Chamu r narda, r Er yexmaxwa nanha r nhanagr: Daxe chix r nua changexma. Taxaccax chauxcax cuca? nhanagr. R nma ga Er r nanangxga r nhanagr: Taguma nix i cuxcax chacax, Pa Chaunex. c nategu r yape! nhanagr. 7R nma ga Chamu r tama nx nacuax nax Cori ya Tupana yixx ga namax idexax yer ga aixrgumac taguma namax nidexa. 8Notr yema chtaxgu r nma ga Cori ya Tupana r nor tamaepxcna Chamuna naca. R nma ga Chamu r narda r Erxtawa nanha r nhanagr: Daxe chix, r nua changexma. R taxaccax chauxcax cuca? nhanagr. R nma ga Er r nx nicuaxchi ga Cori ya Tupana nax yixx ga gum Chamuna
203
1 SAMUEL3,4
caxac. 9R nma ga Er r Chamux nhanagr: c yape! R ngxguma Cori ya Tupana wena cuxna caxgu r nangxga r nhacux t: R idexa r yim cur du r nx naxn nix, nhacux t! nhanagr. R yexguma nma ga Chamu r nategu r nayape. 10R yemawena ga nma ga Cori ya Tupana r wenaxar Chamux naca ga yema noxri nx nacaxgurtama, r nhanagr: Pa Chamu, Pa Chamu nhanagr. R nma ga Chamu r nanangxga r nhanagr: Idexa! R cux naxn nix ya cur du nhanagr. 11R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr: Nhuxma r Irauanecxgtanwa t chanax i taxac i guxtma namax bai xchiex. R guxma ya nx nxe r t namax tanguxmachi xeg. 12R ngma ngunexgu r taxtma chanangupetxx i guxma ga yema Ermax nx chixux ga nanegchiga. 13R namax nx chixu r t chanapoxcue i ngma naneg naxcax i ngma chixex i nma mar nx nacux. Yer ga naneg r chixex chamax nixugxe r nma r tama nxna nachog naxcax ga yema chixex ga naxgx. 14R ngemacax i nhuxmax r Er nanegmax chanaxuegu nax taxtma nx nx nax changechax i nor chixexg woo naxnag chauxcax naguxgu rexna mareg choxna naxuaggu nhanagr ga Tupana. 15R yemawena ga Chamu r nape nhuxmata moxc yangune. R yexguma nadaxgu r inanawx ga Tupanapataar xg. Notr nma ga Chamu r namu ga Ermax nx nax
yaxux ga yema dexa ga Tupana namax nx ixux. 16Notr nma ga Er r Chamucax naca r nhanagr nx: Pa Chaunex, Pa Chamu nhanagr. R nma ga Chamu nanangxga r nhanagr: Daxe chix nhanagr. 17R nma ga Er r Chamuna naca r nhanagr: Nhux nhax yixx cux ya Cori ya Tupana? R guxxtma chamax quixu, r taxuxtma iquicux! R Tupana porac cux poxcux ega taxtma gux i ngma cumax nx yaxuxx chamax quixuxgu nhanagr. 18R nma ga Chamu r guxxma Ermax nixu r taxuma iniicux. R nma ga Er r nabai xchi r nhanagr: Nma nix i Cori ya Tupana yixx. c nax i ngma naxcax rmemaex! nhanagr. 19R nma ga Chamu r niyachig, r Cori ya Tupana r nanaxtagu. R guxma ga duxg r meama nx inarxne ga nor ucuxeg. 20R Dwa inaxg, r nhuxmata Bechbawa nangu ga Chamux nax nacuaxgx ga guxma ga Irauanecxg ga nax aixcuma Tupanaar orear urux nax yixx. 21R nma ga Cori ya Tupana r inayadaxx ga Chamumax nx nax yaxux ga nor ore nawa ga guma Tupanapata ga Chruwa yexmane. R nma ga Chamu r nhuxchi duxgmax nx nixu ga yema nor ore ga Tupana.
Firitutanxg r nachixanewa nanangeg ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax
1 SAMUEL4
204
Irauanecxgar churarag r ane ga Ebenchear ngaicamna nayexmag r Firitutanxgar churarag r ane ga Afwa nayexmag. 2R nma ga Firitutanxg r ng namexx nax Irauanecxgmax ng nadaixcax. R yexguma ng nadaixgu, r nma ga Firitutanxg r Irauanecxgx narporamaeg r tx nadai ga 4,000 ga nor churarag. 3R yexguma yema napegxcax nawoeguxgu ga Irauanecxgar churarag r yema namax icuaxgx r ngmax niporagatancx nachiga ga yema nax Firitutanxg nadaix, r nhanagrg ngmax: Txc i nhuxmax ya Tupana i Firitutanxgx naxchicax nax tx nadaixcax? R ngx Chruwa tax r tayayaxu i ngma ba i Cori ya Tupanaar mug nawa ngxmax nax ngmac i nma r tatanwa nangexmaxcax r tx napoxxcax nxna i ngma tr uang! nhanagrg. 4R yemacax ga Irauanecxg r nhuxre ga churarag Chruwa namug. R yma nayayauxg ga yema ba ga nawa nayexmax ga nor mug ga Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac. R Opni r Finya ga yema taxre ga Er naneg r yema ba ga Cori ya Tupanaar mug nawa yexmaxxta nixxtan. 10Notr ga yema Firitutanxg r Irauanecxgx nadai. R nma ga Irauanecxg r nix, r yema napegxwa nabuxm. R nayue ga muxma ga Irauanecxgar churarag, r 30,000 wa nangu. 11R
yexgumarx ta nanapug ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax, r nanadai ga Opni r Finya ga yema taxre ga Er naneg. 12Notr wxi ga churara ga Byamtanx ixx r ninha ga yema ng nadaixwa r yematama ngunexgu Chruwa nangu. R nor ngechamax ng nayargutechiru, r ng nabuxeru, r yemaac nangu. 13R yexguma yma nanguxgu ga yema churara r nma ga Er r xwa narto nawa ga yema nor tochicax. R namagu nadawen yer naxcax naxoegax ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax. R yema yat r guma anegu naxcu r nx nixu ga yema ngupetx. R yexgumatama ga guxma ga duxg r inanaxge ga porac nax naxauxex. 14R yemax naxngu ga Er r naca r nhanagr: Taxacchiga nix i ngma nax yacuxcux? nhanagr. R nma ga yema churara r nanhuxx ga Ermax nx nax yanaxux ga yema ngupetx. 15R nma ga Er r nx nayexma ga 98 ga taunec r mar natauxetxchi ga yexguma. 16R nma ga churara r nhanagr: Nhuxmatama changu i ngma tog tadaixwa nax ne chanhax. R nhuxmatama chinha i nawa i ngma dai nhanagr. R nma ga Er r nxna naca r nhanagr: Taxac nangupet, Pa Chaunex? nhanagr. 17R nma ga yema churara r nanangxga r nhanagr: Nma i Irauanecxg r Firitutanxchaxwa nibuxm nhuxmachi muxema ya tatanxex nadai. R ngmatangu nayue ya yim taxre ya cune ya Opni r Finya, r
205
1 SAMUEL4,5
ngma ba i Tupanaar mug nawa ngxmax r Firitutanxg nanapug nhanagr. 18R yexguma yemax naxngu ga Er, ga Firitutanxg nax napux ga yema ba ga Tupanaar mugchix, r nor tochicaxwa nawax r xtagu nangu. R yema nax nayaxchix r yangx, r yemacax nibyenax ga yexguma nanguxgu, r yexma nayu. R nma ga Er r 40 ga taunec nix ga Irauanecxgmax inacux.
Firitutanxg r nachixanewa nanangeg ga yema ba ga Tupanaar mugchix
1R yexguma mar yapugxgu ga yema ba ga Tupanaar mugchix, r nma ga Firitutanxg r ane ga Ebenchewa nanayauxg r nor ane ga Asddewa nanangeg. 2R nhuxchi nor tupana ga Dagpatawa nanangeg r yema naxchicnaxxtagu nanaxg. 3R moxc ga yexguma nanguggu ga yema Asddecxg, r Dagchicnaxx inayangaug ga nhaxtmanegumare ngux napexegu ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax. R yexguma ga yema duxg r nanayauxg ga yema Dagchicnax r wena nachicagu nanachixg. 4Notr yexguma moxc paxmama yma naxxgu ga yema Asddecxg, r nx inayangaug ga Dagchicnax ga wenaxar nhaxtmanegu marex napexegu ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax. R ga naeru r
guma taxre ga naxmex r nab r xgu nayanmare. R yema naxnerica nix ga mex. 5R ngemacax nix i woo i nhuxmax i ngma Dagar chacherdteg r ngxguma yima tupauca ya Asddewa ngexmanegu nachocuxgu r tama ngma mrapewa i xwa itoxexwa nangagx. 6Notr nma ga Cori ya Tupana r nanapoxcue r nanabai xg ga yema duxg ga Asddecxg, r taixnamax nayadaxaweexexe. 7R yemax nadauggu ga yema duxg ga Asddecxg r nhanagrg: Ngma ba ya Irauanecxgar Tupanaar ixx r tama tanaxwaxe i tatanwa nax nangexmax er ngmagagu nix i ngma Tupana r taxcax r tr tupana i Dagcax r porac guxchax nanguxx nhanagrg. 8R yemacax ga yema Asddecxg r guxma ga Firitutanxgar exgacgcax nangema nax namax nangutaquexegxcax. R nxna nacage r nhanagrg: Taxac t namax ixgx i ngma ba i ngma Irauanecxgxar Tupanaar mugchix? nhanagrg. R yema exgacg r nanangxga r nhanagrg: c ane ya Gyiwa penangeg! nhaxmax nanangxg. R nma ga yema Firitutanxg r yma guma anewa nanangeg. 9Notr yexguma mar yma nangegxguwena, r nma ga Cori ya Tupana r yema anecxgx nayax xchixg, yer taixnamax nayadaxaweexexe ga guxma ga duxg ga ibux r iyax. 10R
1 SAMUEL5,6
206
yexguma ga nma ga Firitutanxg r ane ga Ecrwaama nanangeg ga yema ba ga Tupanaar mugchix. Notr yexguma Ecrwa nanguxgu ga yema ba, r yema duxg ga Ecrcxg r nixaixcha r nhanagrg: Txc nua penange i ngma Irauanecxgar Tupanaar mugchix nax tox nadaixcax ya guxma? nhanagrg. 11R guma anewa r guxma ga duxg r nanax xchixg, yer Tupana r porac nanapoxcue. R yemacax ga yema anecxg r guxma ga Firitutanxgar exgacgcax nangema r nhanagrg nx: Nua tor anewa penangexechi i ngma ba i Irauanecxgar Tupanaar mugchix, r nachixanecaxtama penateguxx nax tama tox nadaixcax i guxma i tomax! nhanagrg. 12R porac naxauxe ga guma anecx, yer yema tama yuex r guxwama nataixnaxneg.
Firitutanxg r nanateguxg ga yema ba ga Tupanaar mugchix
nhanagrg. 3R nma ga yema chacherdteg r yuxg r nanangxgag, r nhanagrg: Ngxguma penateguxgu i ngma ba i Irauanecxgar Tupanaar mugchix, r taxtma ngmacmare penateguxx! R name nix nax nxna penaxx i wxi i mare nax ngmac Irauanecxgar Tupanax namax perngxmxx. R ngxguma i pema r t pexcax nitaaneg r t nx pecuaxchitan nax ngmagagu yixx i Tupana i pex yadaxaweexeex nhanagrg. 4R nma ga duxg r yema chacherdtegna r yuxgna nacage, r nhanagrg nx: Taxac t nix i nxna taxmarex nax namax tanangxmxxcax? nhanagrg. R nmag ga chacherdteg r yuxg nanangxg r nhanagrg: Penaxwaxe i penax i 5 i naxchicnaxg i irunaxcax i nataixnapxgraxx. R ngma naxchicnaxg r ngma 5 i per exgacgexpx t nix i penaxx. R nhuxchi 5 i cachicnax i irunaxcax t pex. Er ngma taixnagmax nix i Tupana i pex yadaxaweexeex, r cagmax nix i guxchax pexna naxx i guxma i pemax r per exgacg. 5R ngemacax name nix i penaxx i ngma taixnachicnaxg r naxchicnaxg i ngma cag i guxchax pexna x i per anewa. R nx pecuaxx ya yim Irauanecxgar Tupana! R bexmana ngmac t nx narchau nax pex yadaxaweexeex, r pex
yema ba ga Tupanaar mugchix r 7 ga tauemac Firitutanxgar naanewa nayexma. 2R nma ga Firitutanxg r nanangutaquexexexe ga nor chacherdteg r yuxg nax yemagna nacagexcax, r nhanagrg: Taxac t namax taxx i ngma Irauanecxgar Tupanaar mugchix? Tomax nx pexu nax nhuxc t wena nachixanecax tanateguxx!
1R
207
1 SAMUEL6
napoxcuex i pemax r per tupanag r per naaneg. 6R txc peg penataichiar maxxg narx ga yema Eytuanecxg r nor exgac ga Fara? Yer yexguma Tupana dxwa guxchax naxcax nguxguxicatama nix ga Irautanxgx yangexgx. 7R ngexwacaxne ya pewe ya chicune pexx! R yima pewe r taxre i woca i xacx r taguma paac nhuxgu taxac i tgxwa peyangaxcuchi x! Notr ngma naxacg r naxpgu namax pengux nax tama nawe nanggxcax! 8R nhuxmachi yima pewegu peyaxe i ngma ba i Cori ya Tupanaar mug nawa ngxmax! R ngma bacwagu peyaxechix i ngma naxchicnaxg i irunaxcax ixgx i nor Tupanaar ngxmxrux ixx! R ngmawena r peyangexg i ngma wocag nax nma nanaxwaxexwa naxxcax namax i ngma ba! 9R pema r mea t penangug r ngextama nax i ngma wocag namax i ngma ba. R ngxguma Irauanecxgar naanewaama naxxgu i Bechemwaama, r ngmawa t nx tacuax nax yim Irauanecxgar Tupana yixx i taxcax nanguxx i ngma daxaweane. Notr ngxguma tama ngmaama naxxgu r ngmawa t nx tacuax nax tama Irauanecxgar Tupana yixx ga tx poxcuc r woetama ngma taxcax nangumare nhanagrg. 10R yemaac nanaxg ga yema yatg. R taxre ga woca ga ixxacx niyauxg r tmapgu tx nawocu ga guxema
naxacg. R yemawena ga yema wocag r guma nawewa nayangacuchig. 11R nhuxmachi guma nawegu nayaxeg ga yema ba ga Cori ya Tupanaar mug nawa yexmax. R yexma nayaxechixg ta ga yema cachicnaxg ga irunaxcax, r yema taixnachicnaxg. 12R yemawena ga yema wocag r ane ga Bechemwa nadax ga namagu nax, r nixietan, r wexgu nax r taxuwama nachocu. R nma ga Firitutanxgar exgacg r naweama nixxtan nhuxmata Bechemar yeanewa nangug. 13R yema duxg ga Bechemcxg ga naanegwa trguar buxuwa puracex, r yexguma nx nadauggu ga yema ba ga Cori ya Tupanaar mug nawa yexmax, r nataxg. 14R yexguma Yuchuar naanewa nanguxgu ga Bechemwa, r yma nayachaxchi. R yma nayexma ga wxi ga nuta ga tac. R nma ga Bechemcxg ga duxg r nagu napoge ga guma nawe r xx nayaxxg. R ga yema wocag r Tupanacax nanadai r nanagu. 15R nmag ga Lewtanx r mar nanaxeg ga yema ba ga Tupanaar mugchix r yema caicha ga nawa nayexmagx ga yema cachicnaxg, r yema irupxg ga nataixnapxgraxx. R guma nuta ga tactgu nananug. R yema ngunexgu ga yema Bechemcxg r Cori ya Tupanacax nanagu ga naxnag r muxma ga tog ga nor mareg. 16R nma ga yema 5 ga exgacg ga Firitutanxg r yxwa nx nardaun. R yexguma
1 SAMUEL6,7
208
mar nx nadauggu ga mar Irauanecxgmexewa nax nangux ga yema ba, r yemawena r Ecrcax nawoegu ga yematama ngunexgu. 17R yema 5 ga taixnachicnaxg ga irunaxcax ga Firitutanxg Cori ya Tupanana naxuaxgx nor ngxmxrux, r yema r guma aneg ga Asdde, r Gcha, r Acar, r Gyi, r Ecrar mareg nix. 19Notr nma ga Cori ya Tupana r nanadai ga nhuxre ga duxg ga Bechemcxg yer yema Tupanaar mugchix ga bagu nadacu. R 70 ga yatg nix ga yuex. R nma ga yema anecxg r poracxchima naxauxe naxcax ga yema duxg ga Cori ya Tupana natanwa daix. 20R yemacax ga nma ga Bechemcxg r nhanagrg: Tex tame nax Cori ya Tupana ya necpexegu tachix? R i ngma ba i ngext t namux nhuxmax? nhanagrg. 21R yemacax ane ga Quirite-Yearcxgcax yma namugag r nhanagrg: Ngma Firitutanxg r mar nanateguxg i ngma ba i Cori ya Tupanaar mugchix. R ngemacax name i nua pex r peyayaxu nhanagrg. 1R nma ga Quirite-Yearcxg r Bechemwa nayayauxg ga yema ba ga Cori ya Tupanaar mugchix. R nor anewa nanangeg r nayaxcuchig napatagu ga Abinadbi ga wxi ga maxpnegu chic. R nane ga Ereachx naxunetag nax nxna nadauxcax.
20 ga taunec ningu ga yema Tupanaar mugchix ga ane ga Quirite-Yearwa nax nayexmax. R guxma ga Irauanecxg r porac nangechag yer nma nagu naxnegu r nma ga Cori ya Tupana r mar nanawog. 3R yemacax nma ga Chamu r guxma ga yema Irauanecxgx nhanagr: Ngxguma pema r aixcuma Cori ya Tupanacax pewoeguxgux, r name nix i penawog i guxma i ngma tupananetag ixgx, r ngma tupananeta i Atarchichicnax. R penaxwaxeg i Cori ya Tupanaguxicatama perxne r nx pecuaxxg. R ngxguma ngmac penaxxgux, r nma ya Tupana r t pex nanguxxexe naxmexwa i ngma Firitutanxg nhanagr. 4R nma ga Irauanecxg r nanawog ga naguxraxc x ga Bachicnaxg r Atarchichicnaxg. R Cori ya Tupanaxxicatama nicuaxxg. 5R yemawena ga Chamu r Irauanecxgx nhanagr: ane ya Mspagu pengutaquexeg i guxma i pemax i Irauanecxg! R ngma t nix i petwa nxna chachogx ya Tupana nhanagr. 6R nma ga Irauanecxg r Mspagu nangutaquexeg. R yma puchuwa dexta nayauxg, r Cori ya Tupanapexegu nanabag nor marerux. R yema ga ngunexgu r naxauree r tama nachibe. R guxma
2R
209
1 SAMUEL7,8
ga duxg r nx nixuge nax chixex naxgx ga Tupanapexewa. R yma Mspawa nix ga Chamu ga inaxgx ga Irauanecxgmax inacux. 15R yexguma namaxxgu ga Chamu r Irauanecxgmax inacuax. 16R gucma ga taunecgu r aneg ga Betuwa r Yigwa r Mspawa naxx nax yema Irauanecxgx yanangxeexcax nax nhuxc inawexchixxcax ga nor guxchaxg. 17R nhuxmachi nor ane ga Ramcax nateguux, yer yexma nix ga naxchix. R yma nix ga Irauanecxgmax inacux. R yexma nanax ga Cori ya Tupanaar cuaxxchica ga nawa naxnag yagux.
Irauanecxg r nanaxwaxeg nax nx nangexmax ya wxi ya exgac ya ri
1R yexguma mar nayaxgu ga Chamu, r nanegx naxuneta nax Irauanecxgmax inacuaxgxcax. 2R guma nxraxc ga nane r Yougu naxga. R guma nor taxre ga nane r Abagu naxga. R Bechbawa nix ga exgac yixgx. 3Notr tama nanatrx nixg, yer nor yemaxgguama narxne. R yexguma taxacr guxchax
namexggu r nanayauxtang, r tama aixcuma mea guxma ga duxgx narngxee. 4R dxwa ga Irauanecxgar exgacg r ngmax nangutaquexeg, r ane ga Ramwa nax nax Chamux
yadaugxcax. 5R Chamux nhanagrg: Cuma r mar cuya, r cuneg r tama cuxrx mea namax. R ngemacax nx naxuneta i wxi i tor exgac i ri nax tomax inacuxcax ngxgumarx i ngma tog i nachixaneg nax nx nangexmax i nor exgac i ri! nhanagrg. 6R yexguma ga nma ga Chamu r tama namax natax yer yema duxg r nanaxwaxeg nax nx nangexmax ya wxi ya exgac ya ri nax namax inacuxcax. R yemacax Tupanamax nx nixu nor yumxwa. 7Notr nma ga Cori ya Tupana r Chamux nangxga r nhanagr: c nax i ngma cuxna naxcax nacagx! Er tama cux nix i naxooxgx, r choxwaxi nix, er tama nanaxwaxeg i nor exgac nax chixx. 8R yexguma Eytuanewa changuxxexexgucrwa nix ga choxna yaxgachix nax tupananetawe nax naxxcax. R ngmatama nix i nhuxmax cumax naxgx. 9c nax i ngma naxcax nacagx! Notr mea namax nx ixu i ngma duxg i nhuxc t ya namax naporae ega nangexmagu ya wxi ya nor exgac ya ri porac namux! nhanagr. 10R nma ga Chamu r yema duxgmax nx nixu ga yema Tupana namax nx ixux. 11R nhanagr nx: Ngxguma penaxwaxegu nax pex nangexmax i per exgac i ri r nhac t nix i pemax inacux i ngma exgac: R tmacax t naca ya peneg nax churarag tixgxcax, r tmxeg r churarag i nawe ya dairumax
1 SAMUEL8,9
210
icuaxgx nax tixgxcax, r tmxeg r cowarug i dairumax icuaxgx nax tixgxcax, r tmxeg r churarag i noxrtama darug nax tixgxcax. 12R ngxgumarx t ta tx naxuneta ya toguxeg nax 1000 i churaragar exgac nax tixgxcax, r toguxeg nax 50 i churaragar exgac nax tixgxcax. R pemag, r ngma exgac r tmxeg r t nor naanear aimanewa tx napuracexx, r toguxe r t nor nanetar buxgwa tx napuracexx, r toguxe r t naxnegar wa tx napuracexx, r toguxe r t nawe ya dairuar wa tx napuracexx. 13R t tx nade ya pexacg nax nx taxwemgxcax, r nor poar wa nax tapuracexcax, r nor pumra nax taxgxcax. 14R ngx t nanayaxu i ngma naaneg irmemaegx, r ngma rmemaegx i per wanec r orwanec, r nhuxchi ngma exgacg i natwa gxna t nanana. 15R ngma 10 wetax i per trguwa r per wawa, r ngma exgac t pexna nanayaxu i wxiwetax, r nhuxchi ngma exgacg i natwa gxna t nanana. 16R ngxgumarx t ta pexna tx napux ya yxema duxg ya pex puracexe r yxema pextaxg. R ngma rmemaex i per woca i puracrug, r brug, r t pexna nanade nax ngx napuracexxcax. 17R ngma 10 i per carnrugwa r t pexna nanayaxu i wxi nax noxrx yixxcax. R pema ttama nix i nhuxmachi nx
pepuracex. 18R ngma i ngunexgu i namax pechixeggu i ngma exgac i nhuxmax naxcax pecagx r nma ya Cori ya Tupana r mar taxtma pex nacuxcha nhanagr ga Chamu. 19-20Notr nma ga yema duxg, r tama inarxnecha ga yema Chamu namax nx ixux. R nhanagrgama: Ntama, r tanaxwaxeg i tox nangexma ya wxi ya exgac ya ri nax ngma tog i nachixanerx tixgxcax. R nma t nix i tr exgac yixx, r t tomax inacux ega ngxguma togmax tog tadaixgux nhanagrgama. 21R yexguma yema duxggax naxnguwena ga Chamu, r Cori ya Tupanamax nx nixu ga yema duxgga. 22R nma ga Cori ya Tupana r Chamux nangxga r nhanagr: Nax i ngma naxcax nacagx r nx naxuneta ya wxi ya nor exgac ya ri! nhanagr. R yexguma nma ga Chamu r yema Irauanecxgx namu nax nor anegcax nawoegux.
Cha r Chamuxtawa nangu
Byamtanxwa nayexma ga wxi ga yat ga Quchigu gac. R nma r Abi nane nix r Chertaxa nix. R guxema toguxe ga nor oxi r Becorchi ga Afa nane tix. R nma ga Quchi r wxi ga yat ga guxma nx ngechac nix. 2R nma r nx nayexma ga wxi ga nane ga ngextxc ga guxwama mexechic ga Chagu gac. R guxma ga yatx ga Irauanecxgar yexera namexechi,
1R
211
1 SAMUEL9
r nor mchanewa r taxema nx tangupet ga naatwa. 3R wxi ga ngunexgu r Quchiar brug r inartauxe. R yemacax nane ga Chax nhanagr: Cug namexx r naxcax yadau i ngma brug! R wxi i tr duxmax xmc! nhanagr. 4R nma ga Cha r inaxchi. R Efraar naanear mxpxanexwa nixpet, r nhuxchi Charichar naanewa r ta naxpet, notr tama nx inayangau ga nor brug. R yexgumarx ta Charar naanewa r Byamar naanewa naxpet, notr yma r ta taxuxma inayangau. 5R yexguma Chfe naanewa nanguxgu, r nma ga Cha r guxema nor duxe ga yaxmcxex nhanagr: Ngx tawoegu! R nhuxc ya chor pap r ngma brugcax nax taxogaxar yexera taxcax taxogax nhanagr. 6R nma ga yema nor dux r nanangxga r nhanagr: Daa anewa nangexma i wxi i Tupanaar orear urux i guxma nx ngechagx, er guxma i nx yaxux r ngmac ningu. R ngx naxtawa tax! R nma t tamax nx nixu nax ngext nangexmagx i ngma brug nhanagr. 14R yexguma ga Cha r yema duxmax guma anecax nixama. R yexguma guma anewa nanguggu, r nma ga Chamu r yma ne nax ga ngutaquexepatawa nax naxxcax. 17R yexguma Chax nadaxgux ga Chamu, r nma ga Cori ya Tupana r
nhanagr nx: Ngma nix i ngma yat i cumax nx chixux, r nma t nix i chor duxgmax inacux nhanagr. 18R yexguma guma anear cuchicawa nayexmaggu, r nma ga Cha r Chamucax nix r nhanagr: Tomax nx ixu r ngexta nix i napex ya yim Tupanaar orear urux! nhanagr. 19R nma ga Chamu r nanangxga r nhanagr: Chama nix i orear urux chixx. R ngx chawe rx i ngutaquexepatawa, r chauxtawa yachib! R mox paxmama t cumax nx chixu i guxma i ngma choxna naxcax cucaxax, r nhuxmachi t cux chimu. 20R taux i naxcax cuxogax i ngma brug i tamaepx i ngunex mar iyartauxex! Er mar nx inayangaug. R nat r guxma i Irauanear ngmaxg r cuxmexwa nangexma i nhuxmax nhanagr. 21R nma ga Cha r nanangxga r nhanagr: Notr i chama r Byamtanx chix, r ngma totcum r guxma i tog i Irauanecxgtcumx narnoxremae. R nhuxmachi ngma ngtanxchig i Byamtcumwa gx, r chautanx nix i guxar yexera taxema nagu rxnex. R ngemacax txc chamax nx quixu nax guxma i Irauanear ngmaxg r chaxmexwa nangexmax? nhanagr. 22R yemawena ga Chamu r chibchicawa nanagag ga Cha r nor dux. R yema rmemaex ga nachicawa nanatogxx natanwa ga yema 30 ga duxg ga nxna naxux. 23R nma ga Chamu
1 SAMUEL9,10
212
r yema wemxx namu nax Chana naxxcax ga yema rmemaex ga namachi ga woetama naxcax naxxchix. 24R yexgumatama ga yema wemrux r wxi ga naperema ga mexne nayaxu r Chapexegu nayax. R nma ga Chamu r Chax nhanagr: Ngma nix i woetama cux chaxxchix. R nayaxu r nangx! Er woetama cux chanaxxchi naxpa ga nhaa duxgna nax chaxux nhanagr. R nma ga Cha r Chamumax nachib ga yema ngunexgu. 25R yexguma mar Tupanapatawa nachoxgu ga anewa nax naxx, r pataar dauxwa Chacax nanamexg ga wxi ga pechica. 26R nma ga Cha r yexma nape. R moxc nma ga Chamu r Chax naca ga pataar dauxnawa, r nhanagr nx: rda r mar name nax quixx! nhanagr. R nma ga Cha r narda. R yemawena r nachox ga Cha r Chamu, r namawa nax. 27R yexguma mar guma anewa nachoxgu, r nma ga Chamu r Chax nhanagr: c cugpexe yamu i ngma cur dux, r cuma r paxachi nux rxux! Er cumax nx chixuxcha i ngma ore i Tupana chamax nx ixux nhanagr.
Chamu r chxmax Chax nabaeru nax Irauanecxgar exgac yixxcax
nhanagr nx: Cori ya Tupana cux nayaxu nax nor duxg i Irauanecxgar exgac i ri nax cax i nhuxmax. R cuma t quixx namax icucuax r nor uang i nx chomaeguchixwa t cunapox. R ngma cuaxrux i nawa nx cucux nax aixcuma Cori ya Tupana cux unetax nax nor duxg i Irauanecxgar exgac nax quixx, r nhac t nix: 2R nhuxmax nax choxna quixx r Byamar naanewa i Chchawa t nx icuyangau i taxre i yatg i Raquuchiquexear ngaicamagu chigx. R nmag t cumax nx nixug: R mar nx nax iyangaux i ngma brug i naxcax cudaux. R tma ya cunat r mar tama naxcax taxoga i ngma brug, notr pexcax nix i taxogax i nhuxmax, r nagu tarxnx nax nhuxc t pex itayangaux, nhanagrg t cumax. 3R ngma nax cuxpetx r ngxguma Tabar carabyu ngexmaxwa cunguxgu, r t ngxma peg namax peyangaug i tamaepx ya yat i Betuwa x nax Tupanax yanacuaxgxcax. R ngma wxi r tamaepx i byi niga, r ngma to r tamaepx i po ninge, r ngma to r wxipxwex ya w ninge. 4R nmag r t cux narmoxg, r t cumax nangau i taxre i po. R name nix i nx cunayaxu. 5R ngmawena r t Yiba ya Tupanaar Maxpnegu ganewa cungu i Firitutanxgar dauxtaechica ngexmaxwa. R ngxguma yima anewa pichocuxgux, r ngxma t nx cungau i nhuxre i
10
1R
213
1 SAMUEL10
Tupanaar orear urug i Tupanax i nex namax icux i Tupanaar cuaxxwa ne x. R ngemapexegu t nax i duxg i paxetaetanx i nor rpamax, r rpaxacmax, r pdrumax r wowerumax. 6R ngxguma ttama cuxna nangu i Tupanax i nex, r t cumax inacuax narx i ngma tog i Tupanaar orear urug. R t Tupanaar oremax quidexa r to i n t cux nangexma. 7R ngxguma ngma cux ngupetxgu r nax i ngma cuxcax mex! R Tupana t cux narngxee nax ngma cuxx. 8R nhuxchi Yigwa nax! R 7 i ngunex ngma chox rnguxexe! Er ngma t chax nax ngma Cori ya Tupanacax naxna chayaguxcax, r mareg nxna chayanaxcax nax nangxmxcax. R ngma t nix i chixux nax taxac t cumax nx cuxx nhanagr. 9R nma ga Cha r Chamux narmox nax yaxxcax. R yemawena r Tupana r ngexwacaxx ga n nxna nax. R guxma ga yema ore ga Chamu namax nx ixux, r ningu ga yema ngunexgu. 10R yexguma Cha r yema nor duxmax Yibawa nanguggu, r nx nadaug ga yema orear urug ga yexma ng namax yangaux. R Tupanax r Chana nangu, r nma r ta inanaxg ga Tupanaar oremax nax yadexax. 13R yexguma Chana iyachxchigu ga Tupanax ga yadexaxx, r nma ga Cha r nawa nangu ga guma maxpne ga Tupanaar
cuaxxchica. 14R nanep r nxna naca r nhanagr: Ngext nix ga pexx? nhanagr. R nma ga Cha r nanangx r nhanagr: Naxcax tayadaug ga yema brug. Notr yexguma tama nx itayangauggu r Chamuxtawa tayadaug nhanagr. 15R nma ga nanep r nxna nacaama r nhanagr: R nhux nhax pex ga Chamu? R mea chamax nx ixu! nhanagr. 16R nma ga Cha r nanepx nangxga r nhanagr: Meama tomax nx nixu ga mar nx nax iyangauxgx ga brug nhanagr. Notr tama nx nixu ga Chamu nax chxmax naberux nax Irauanecxgar exgac i ri yixxcax. 17R yemawena ga Chamu r Irauanecxgcax nangema nax Mspawa naxxcax r yma Cori ya Tupanax yanacuaxgxcax. 18R yexguma yma nanguggu r nma ga Chamu r yema Irauanecxgx nhanagr: Nma ya Cori ya tr Tupana r nhanagr: Chama nix ga Eytuanewa pex chagaxx, Pa Irauanecxgx. R chama nix ga naxmexwa pex changuxxeex ga yema Eytuanecxg r guxma ga yema tog ga exgacg ga pex chixexgx. 19Notr i nhuxmax i pemax r nx pexo ya yim per Tupana ga guxma ga per guxchaxgwa r per i xchigwa pex nguxxeec. R ngemacax wxi i per exgac i ricax peca nax pemax inacuxcax. R ngemacax i nhuxmax r Cori ya Tupanapexewa pengug ya wxitcumchig r tgtanxchig
1 SAMUEL10,11
214
nhanagr. 20R yemawena ga nma ga Chamu r guxma ga Irauanecxgtcumcax naca nax naxtagu nangutaquexegxcax nax naxcax nadaugxcax ga ngexrxtcumwa t ne naxx ga nor exgac. R Byamtcumgu nangu. 21R yexguma ga Chamu r Byamtcumcax naca nax naxtawa naxxcax, r yema Byamtcumwa r Mattanxgu nangu. R yematanwa r Cha ga guma Quchi nane ixcgu nangu nax Irauanecxgar exgac yixx. Notr yexguma naxcax nadauggu ga Cha, r tama nx inayangaug. 22R yemacax wenaxar Cori ya Tupanana nacage ga nx nax nacuaxgxcax ngoxi nayexma ga Cha. R nma ga Cori ya Tupana r nx nixu ga yma nax nayexmax, r Irauanecxgar yemaxtangu nax yacx. 23R yexgumatama naxcax nayadaug r nayagag ga yema yacxwa. R nma ga Cha ga yexguma duxgpexewa nanguxgu, r nx nadaug ga Irauanecxgtanwa r taxema naatx ngupetx ga tmaar mchanewa. 24R nma ga Chamu r guxna naca r nhanagr: Mar nx pedaux ya yim Cori ya Tupana nx unetac nax per exgac i ri yixxcax? R nataxuma i wxi i Irauanecx i namax wxigux nhanagr. R nma ga duxg r: Namaxx ya tr exgac ya ri! nhaxmax nanangxgagama. 25R yexguma ga nma ga Chamu r duxgmax nx nixu ga yema mug ga nagu t yaxx ga gum exgac
nor duxgmax. R nhuxchi wxi ga poperagu nanaxmat ga yema mug r Tupanapatagu nayax. R yemawena ga Chamu r nayamug ga guxma ga yema Irauanecxg nax napatawa naxxcax. 26R yexguma ga nma ga Cha r nachicax nategu ga Yibawa. R nawe narx ga nhuxre ga yat ga daiwa imex ga Cori ya Tupana nor maxgu ingggx nax yaxmcgxcax. 27Notr nayexmag ta ga dux ga Chamax chixexgu rxnex r nhagx: Nhuxc t i nhaa yat i tamax inacux? nhagx. R yemaac nx naxooxg r tama namax nataxg. Notr nma ga Cha r tama yemagu narxn.
Cha r Amtanxgx narporamae
11
1R
ga Irauanecxgar ane ga Yab ga Yibaanewa yexmane. Notr ga yema duxg ga Yabcxg r nhanagrg: Tomax nax i wxi i ga, r ngxguma t nix i cuxmexwa tog tangexmagxx! nhanagrg. 2R nma ga Amtanxgar exgac ga Na r nanangx r nhanagr: Mar name i pemax ichaxga ega chi pex namexgu nax per tgnexet chayaxux i wxichig i pema nax ngmac wxi i cugrux pexgxcax i guxma i pema i Irauanecxg nhanagr. 3R nma ga Yabar exgacg r
215
1 SAMUEL11
nanangxg r nhanagrg: Toxna nax i 7 i ngunex nax naxcax tadauxcax i ngxee i totanx i Irauanegtanwa! R ngxguma chi nataxuguma i toeneeg i tox rngxeex, r mar name i tomax cunax i ngma cuma nagu curxnx nhanagrg. 4R nhuxre ga yema Yabcx r guma ane ga Yiba ga Cha nawa yexmanewa nanangeg ga yema ore. R duxgmax nx nixuge ga yema Yabwa ngupetx. R yexguma nx naxnegu r guxma ga duxg r porac naxauxe. 5R nma ga Cha r naanewa ne nax namax ga nor wocag ga puracrux. R nor duxgna naca r nhanagr: Taxac nx nangupet i duxg? Taxaccax naxauxe? nhanagr. R nma ga nor duxg r Chamax nx nixuge ga yema ore ga yatg ga Yabcx yma ngegx. 6R yexguma yema orex naxngu ga Cha, r Tupanax nxna nangu r porac nanu ga Cha. 7R yexguma ga Cha r taxre ga woca niyaxu r gmcgu teg nanachex. R nhuxchi nhuxre ga orear ngerugmax gux ga Irauanecxgtanwa nanamu ga yema namachig. R yema orear ngerug r nhaa orex nixuetan: Nhaattama tmaar wocamax tax ya yxema tama Chawe r Chamuwe rxxchaxe nhanagrg. R nma ga duxg r porac namue r nhama wxitama ga yatrx inaxchi, r Chawe r Chamuwe narx. 8R yexguma Bechwa Cha yaxugxgu ga nor duxg ga yexma ngutaquexegx, r nayexma ga
300,000 ga yatg ga Irauanecxg r nat 30,000 ga Yudanewa ne x. 9R yemawena r yema duxg ga Yabcxg ga orear ngerugx nhanagr: Namax nx pexu i duxg i Yabcxg r mox tocuchigu t ngma tangug nax tanapoxxcax! nhanagr. R yema duxg r natanx ga Yabcxgmax nx narxuge ga yema ore. R nmag r porac nataxgxchi. 10R nma ga yema Yabar exgacg r Amtanxgar exgac ga Namax nx nayarxug, r nhanagrg: Mox r t cuxna tog tana nax cuma cunaxwaxex tomax cuxxcax nhanagrg. 11R moxc r nma ga Cha r nor churaragx mea ininu, r tamaepxtcumgu nayayauxye. R naxpa ga nax yangonex r nor uang pegxgu nachocu. R tx nadai ga guxma ga Amtanxg nhuxmata tocuchiwa nangu. R guxema maxxe, r tgmax tanawoone, r yemacax taxema mcxe tinha. 12R yemawena ga nmax ga duxg r Chamux nhanagrg: Texg tix ya yxema tama yaxgxe nax Cha yixx ya mec nax tr exgac yixx? R toxna penamug i ngma yatg nax tanadaixcax! nhanagrg. 13Notr nma ga Cha r natwa nachog r nhanagr: Nhama i ngunexgu r taxetma tayu, er Cori ya Tupana r Irauanecxgx narngxee nax nor uanx nax naporamaegxcax nhanagr. 14R nma ga Chamu r
1 SAMUEL11,12
216
guxma ga Irauanecxgx nhanagr: Ngx r Yigwa tax nax ngma yanangucuchixxcax ya tr exgac! nhanagr. 15R yemacax guxma ga duxg ga Irauanecxg r Yigwa nax. R yma Cori ya Tupanapexewa Chax ningucuchixg nax nor exgac yixxcax. R yemawena r Tupanacax nayagug ga mareg ga Tupanaar ngxmxrug ixgx. R nma ga Cha r guxma ga nmag ga Irauanecxg r porac nataxg.
Chamu r Chamexewa nanaxexx nax Irauanecxgar exgac yixxcax
changetanx nhanagr. 4R nma ga Irauanecxg r nanangxgag, r nhanagrg: Taguma toxchi cuxai rexna chixri tomax icucuax, r taguma cunayauxtan ga tor guxchax cumexgu nhanagrg. 5R nma ga Chamu r nhanagr: Nhuxma r nma ya Cori ya Tupana, r nma ya yim exgac ya nma nx naxunetac nix ya nx nec nax pema r taxuxma i chixex chawa ipeyangaux nhanagr. R nma ga duxg r nhanagrg: Aixcuma ngmac nix nhanagrg. 6R nma ga Chamu r nhanagr ta nx ga yema Irauanecxg: R nma ga Cori ya Tupana nix ga Moichx r Arx naporaexeex nax Eytuanewa per oxigx nanguxxeexcax. 12Notr ga pema ga yexguma Amtanxgar exgacx pexnegu nax pexcax yachochichax nax pex nadaixcax, r choxna naxcax peca ga wxi ga exgac nax pemax inacuxcax woo nax Cori ya Tupanachirex nax yixx ya per exgac. 13R daa nix ya yim exgac ya pematama naxcax pecaxac. R nma ya Cori ya Tupana r mar pexna nanamu ya yim exgac ya naxcax pecaxac. 14R nhuxmax i pema r name nix i aixcuma Tupanax pengechag, r nx pecuaxxg r, naga pexne i guxma i ngma nor mug. R wxigu namax ya yim per exgac r penaxwaxe i Tupana naxwaxexcma pemax. R ngxguma ngmac penaxxgu r guxtma mea nix.
12
yemawena ga Chamu r guxma ga Irauanecxgpexewa nhanagr: Pema nx pecuax r guxma ga yema naxcax pecaxax r pexcax chanax nax yangucuchixcax ya yim per exgac ya ri. 2Daa nix ya exgac ya pemax t icuc. Chama r mar chaya r chataueru, r chauneg r petanwa nangexmag. Chama nix ga pemax ichacux ga yexguma changextxgucrwa r nhamamare. 3R nhuxmax r daxe chix. Ega ngxguma chi texar wocacax rexna brucax chang xgux, rexna texchi chaxaixgu, r chixri tmamax ichacuaxgu rexna chanayauxtangu ga taxacr guxchax chamexeexgu, r mar name i Cori ya Tupanapexewa r napexewa ya yim exgac ya Tupana nx unetac, r chox pexuax. R chama r t chanaxtan i ngma pex
1R
217
15Notr
1 SAMUEL12, 15
ngxguma taxtma naga pexnegu r ngxguma nx pexoxoxgu i ngma nor mug, r nma ya Tupana r t pex r per exgacx napoxcu. 16R dcax, iperdaun naxcax i ngma tax i mex i Cori ya Tupana pepexewa t x i nhuxmax! 17Pema r meama nx
pecuax r nhuxmax nax trguar buxgwa nangux r taguma napu. R ngemacax i nhuxmax r t Tupanana chaca nax mac r puc nua namuxcax nax ngmawa nx pecuaxchitanxcax i ngma chixex i tax i pexx ga yexguma wxi ya per exgaccax pecaxgu nhanagr. 18R yexguma ga nma ga Chamu r Tupanana naca. R yexgumatama nma ga Cori ya Tupana r mac inanaxxx r nanapuxx. R yexguma ga guxma ga yema duxg r porac Cori ya Tupanax r Chamux namue. 19R yemacax guxma ga yema duxg r Chamux nhanagrg: Cori ya cur Tupanana toxcax naca nax tama tayuexcax! Er nhuxmax r tanayexeraxx i guxma i tor chixexg nagagu nax wxi i tor exgac i ricax nax tacaxax nhanagrg. 20R nma ga Chamu r nanangxga r nhanagr: Taxucaxma pemue! R aixcuma nix ga chixex pexx. Notr i nhuxmax r pexux nax tama Cori ya Tupanana pexgachixcax, r aixcuma nx pengechagxcax r nx pecuaxgxcax! 21R tama name i nawe perx i ngma tupanagneta i tama pex rngxeex r tama pex maxxx, er doragmare nix i
ngma. 22R nmatama ya Cori ya Tupana r mar pex nade yer yemaac nanaxwaxe, r nx nixu nax nor duxg pexgx. R ngemacax tagutma pex nawog er tama nanaxwaxe i tex nx tixu nax tama yanguxx i nor ore. 23R nhuxmawena i chama r tama chanaxwaxe i nx charchau nax pexcax chayumxx, er ngma r chixex nix. R ngemacax t pex changexama nax mea Cori ya Tupanacax pemaxx r mea nawe nax perxxcax. 24R nhuxmax i pema r penaxwaxe i Tupanaax peyaxg r aixcuma nx pecuaxxg. R nagu perxne nax nhuxc porac pex nax nangxeex! 25Notr ngxguma chi chixex pexgamagu, r nma ya Cori ya Tupana r t porac pex r per exgacx napoxcu nhanagr ga Chamu.
Cori ya Tupana r Chax naxo
15
1R wxi ga ngunexgu r Chamu r Chax nhanagr: Nma ga Cori ya Tupana nix ga chox namux nax chxmax cux chabaeruxcax nax yemaac Irauanecxgar exgac quixxcax. R ngemacax irxn i ngma Cori ya Tupana cumax nx ixux! 2R nhanagr ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac: Chanapoxcu t i ngma Amarchitanxg naxcax ga yema Irautanxgmax naxgx, yer yexguma Eytuanewa nachoxgu r tama nor naanewa nanachopetxcha. 3R ngemacax
1 SAMUEL15
218
ngma nax r nadai i guxma i ngma Amarchitanxg iyatx, r ingex, r buxg, r xchanag, r wocag, r carnrug, r camrug, r brug! R bai t i wxi cuyaxxx! nhanagr ga Cori ya Tupana. 4R nma ga Cha r guxma ga duxgcax nangema r Teragu nanangutaquexexexe. R 200,000 ga churarag nix ga ixmarex. R yematwa nayexma ga 10,000 ga yatg ga Yudtanx ixgx ga yexma ngutaquexegx. 7R yemawena r nma ga Cha r nanadai ga yema Amarchitanxg. R Abraanewa inanaxg r nanadai nhuxmata Chrwa nangu ga Eytuanear yeanewa. 8R nayayauxg ga guma nor exgac ga Agche r nanadai ga guxma ga nor churarag. 9Notr nma ga Cha r yema nor churarag r tama nayamaxg ga guma Amarchitanxgar exgac ga Agche, r tama nanadai ga yema rmemaegx ga carnrug, r wocag, r wocaxacg. R tama nanagu ga yema Amarchitanxgar yemaxg ga itatanx. R yema yemaxg ga taxuwama imexxicatama nix ga yema nagux. 10R yemawena ga Cori ya Tupana r Chamumax nidexa r nhanagr: 11Chox nangux ya Cha nax exgacx nx nax chaxunetax, er choxna nixgachi r tama nayanguxx i ngma chanamux nhanagr. R nma ga Chamu r porac naxwa nangux ga yema. R Cori ya Tupanamax nidexa ga guxma ga yema chtaxgu. 12R moxc
paxmama ga tauta yangonegu, r nma ga Chamu r inaxchi nax Chacax yadaux. Notr ga duxg r Chamumax nx nixuge ga Cha r Maxpne ga Carmruwa nax naxx nax yma yanadaxxcax ga wxi ga nutapta ga cuaxrux nax nor uangx naporamaex, r yemawena r nhuxchi Yigwa nax naxx. 13R yexguma yemax nacuaxgu ga Chamu r Chacax nayadau r dxwa yema nayexmaxwa nangu. R nma ga Cha r nx narmox r nhanagr nx: Cori ya Tupana cux rngxexe! R mar chayanguxx i ngma Cori chox mux nhanagr. 14R nma ga Chamu nanangxga r nhanagr: Texar nix i ngma carnrug i ngma iwicha, r ngma ma icagx i nx wocag i ng chaxnx? nhanagr. 15R nma ga Cha r nanangxga r nhanagr: Ngma chor churarag r nayaxgxx i ngma rmemaex i carnrug, r wocag. Notr Cori ya cur Tupanacax t tanadai. R guxma i ngma tog i naxnag i Amarchitanxgar r mar tanadai nhanagr. 16R nma ga Chamu r Chax nhanagr: Dcax, irxn i ngma ngewax chtac Tupana chamax nx ixux! nhanagr. R nma ga Cha r naca r nhanagr: Nhux nhax cux? nhanagr. 17R nma ga Chamu r nanangxga r nhanagr: Yexguma cuggu curxngu ga taxuwama nax cumex, r nma ga Tupana r cux nayaxu ga Irauanecxgar exgac nax quixxcax. 18R yexguma r cuxcax
219
1 SAMUEL15,16
34R yemawena ga Chamu r nor ane ga Ramwa nax. R nma ga Cha r nachicax nategu ga Yibawa. 35R nma ga Chamu r taguma wena Chax nadau, notr naxcax naxauxecha, yer Tupanaax nangux ga Chax Irauanecxgar exgacwa nax nanguxx.
choxna naxga nax cuyadaixcax i guxma i ngma Amarchitanxg i chixexgu maxx r taxuxtma nax cuyaxxxcax, nhanagr cux. 19 R nhuxmax taxaccax tama Tupanaga cuxn? R txc cunhux nax cunadex i ngma ngmaxg i Tupana cuxna chuxux, r tama cunax i ngma cux namux? nhanagr. 20R nma ga Cha r nanangxga r nhanagr: Chama r Cori ya Tupanaga chaxn, r chayanguxx ga guxma ga yema chox namux. R guma Agche ga Amarchitanxgar exgac ga chiyaxuc r nua chanaga, r mar chanadai ga guxma ga yema tog ga Amarchitanxg. 21R yema churarag nix ga nadex ga yema rmemaegx ga carnrug r wocag r yemaxg nax Yigwa Tupanacax naguaxcax nhanagr. 22R nma ga Chamu r naca r nhanagr: Taxac nix i ngma rmemaex cuxcax? R cuxcax r ngma naxnag Tupanacax igux r exna Tupanaga nax ixnex? R dcax r ngma Tupana yexera namax taxx nix nax naga ixnex, r tama carnrugar chx naxcax nax gux. 23R yxema tama Tupanaga nxe r nhamatama tayuxrx porac chixex tax i Tupanapexewa. R yxema chixri Tupanaga nxe r nhamatama tupananetax ticuaxrx chixex tax. R dcax, r nhuxmax nax nx cuxox i nor mug, r nma ya Tupana r cux naxo nax Irauanecxgar exgac quixx nhanagr ga Chamu.
16
yemawena ga Tupana r Chamux nhanagr: Martama nax Chacax nax cungechaechax, er mar tama chanaxwaxe nax Irauanecxgar exgac nax yixx. R wxi i carnruchatacuxre nayaxu r orwaar chxmax naxcu! R Berwa nax r ngxma naxcax yadau ya wxi ya yat ya Yechgu gac! Er wxi ya nane chanayaxu nax ngexwacaxc ya Irauanecxgar exgac nax yixxcax nhanagr. 4R nma ga Chamu r nanax ga yema Tupana namax nx ixux. R wa nanguxgu, r guma yexguma Ber anear exgacg r namuecma nanayauxg, r nxna nacage r nhanagrg: Taxac nangupet? R taxacwa nua cux? nhanagrg. 5R nma ga Chamu r nanangxga r nhanagr: Taxuxma nix i ngupetx. R nua chax nax Tupanacax wxi i naxna chimxcax. R ngemacax Tupanacax peg pemexg r chox pixmc nax ngma naxnaar maxwa r Tupanaar cuaxwa
1R
1 SAMUEL16
220
ipexgxcax! nhanagr. R yemawena ga Chamu r nacmagc Yechx r nanegx Tupanacax nimexx, r nxna naxu nax yaxmcgxcax ga Tupanaar wa. 6R yexguma Tupanax cuax yacuaxgchaxwa nanguggu ga Yech r naneg, r nma ga Chamu r Yech nane ga Eribex nadawen r nhaxgu narxn: Cux daa nix ya yim yat ya Tupana nayaxuc nax Irauanecxgar exgac yixxcax, gu narxn. 7Notr ga Tupana r nhax Chamux nhanagr: Tama name i nor dxtmare r nor mchanemare nax cungugx ya wxi ya yat. Tama daa nix. Chama r tama duxg nangugxcma chanayaxu ya wxi ya yat. Duxg r ngma dxtxnemare nix inanguggx, notr i chama r ngma nor max r nor n nix i ngma changugx nhanagr. 8R yexguma ga Yech r nane ga Abinadbicax naca, r Chamuxtawa nanaga. Notr nma ga Chamu r nx nixu ga tama gum nax yixx ga Tupana nayaxuc. 9R yemawena ga Yech r nane ga Chamx Chamuxtawa naga, notr nma ga Chamu r nhanagr: Tama daa nix ya Tupana nayaxuc nhanagr. 10R nma ga Yech r 7 ga nane Chamupexewa nagag, notr nma ga Chamu r nx nixu nax taxucma ga gumatanwa Tupana nayaxux. 11R nma ga Chamu r Yechna naca r nhanagr: Nangexmax ya nai ya cune? nhanagr. R nma ga Yech nanangxga r nhanagr: Yim rbumaecxicatama nix i yataxuc, er
ya naanewa carnrgna nadau nhanagr ga Yech. R yexguma ga nma ga Chamu r nhanagr: c nhuxmatama wxi i duxx ngma cax! Er namu nax naxcax yacaxax taxtma tartog nax ichibexcax nhuxmatta nangu i nmax nhanagr. 12R yexguma ga nma ga Yech r wxi ga dux yma namu nax naxcax yacaxaxcax. R nma ga guma ngextxc r nachox, r nachoxyae r nidauchametcx r namecmachamet. R nma ga Tupana r Chamux nhanagr: Daa nix. R c nabaeru! nhanagr. 13R nma ga Chamu r nanayaxu ga yema carnruchatacuxre ga chxmax cux, r Dawerugu nanaba ga naeneegpexewa. R yexgumatama ga Tupanax r Dawna nangu r namax inacuax. R nhuxchi ga nma ga Chamu r nor ane ga Ramcax nategu. 14R yexgumayane ga Tupanax r Chana nixgachi. R nxna nangu ga wxi ga nax ga chixex ga naxi xchixx ga Cori ya Tupana yma mux. 15R yemacax ga xg ga ngxeerug yema nor du r nhanagrg nx: Pa ixgx exgacx, wxi i chixex i nax i Tupana nua mux cuxna nangu, r ngma nix i cux naxi xchixx. 16 R txc tama tox cumu nax wxi i meama paxetax cuxcax nax tadaux r cupexewa rpa nax napaxxcax ega gu i ngma ngxguma cuxna nanguux nax i chixex? R ngma paxeta t nataxxx r mex t cumax cux nax nhanagrg. 17R nma ga Cha r nhanagr: Mar name R
221
1 SAMUEL16,17
naxcax chox pedaux i wxi i paxetatanx i rpaar paxx mea cux, r nua penaga! nhanagr. 18R yexguma ga wxi ga nor dux r chadau i wxi nhanagr: Chama nx i Yech nane i Berwa ngxmax, r nacuax. R nhuxmachi meama paxetax wxi i porac nix i daiwa r nx cuc nix ega yadexagu. R nma r mec nix r Cori ya Tupana nx rngxeec nix nhanagr. 19R yexguma ga Cha r Yechxtawa nanamug ga nor xg nax nx nhagxcax: Nua du namu ya cune ya Daw ya yim carnrugar darux ixc! 20R nma ga Yech r nane ga Dawx Chaxtawa namu. R guma nanemax Chacax yma nanamu ga wxi ga bru ga pomax xwetax r wxiwex ga w r wxi ga byixac. 21R yemaac ga Daw r Chaxtawa nax, r yma tawa nayexma. R nma ga Cha r nax Dawx nangechaxchi, r nor ngxeerux nayaxxx. 22R nma ga Cha r Yechxtawa namuga r Dawcax naca nax ngxtawa nayexmaxxcax, yer porac nor me nix. 23R yexguma Chana nanguuxgu ga yema nax ga chixex ga Tupana naxcax yma mux, r nma ga rpa r ga Daw r nanayaxux nanapaxx. R yemamax ga nma ga Cha r nataxx r naxcax nitaanex, r nma ga nax ga chixex r nxna nixgachix.
Daw r Gorix nimax
churaragmax ng nadaixcax. R Efedamgu nayangutaquexeg ga aneg ga Choc r Achcaar ngxmachatexewa ga Yudanewa. 2R nma ga Cha r Irauanecxgmax ng nanutaquexeg ga Elar ngatexgu. R yma ng namexg ga Firitutanxgmax ng nax nadaixcax. 3R nmag ga Firitutanxg r wxi ga maxpnegu ng ninu, r yexgumarx ta ga Irauanecxg, r ni ga maxpnegu ng ninu. R guma taxre ga maxpnegar ngate r ngxwa nax. 4R yema Firitutanxgtanwa nixx ga wxi ga churara ga 3 mtrugu ixchanex, r yema ngatexwa nax. R Gorix nix ga naga, r ane ga Gyicx nix. 5R napatexe r brchenaxcax nix. R naxnewa r yexgumarx ta brchemax natxne. R yema nor txnex r 55 quru nix ga nayax. 6R yema nor tperemax r guma nor wocae ga ngt yangec r brchenaxcax nixg. 7R guma nor wocae r natamenax r ga napexe r frunaxcax nix r 6 quru naya. R Gorixpexegu nixchig ga yema nor poxruar ngerux. 8R nma ga Gorix r yema ngatexar ngxwa nayachaxchi r yma tagac Irauanecxgar churaragx nhanagr: Taxaccax mea peg ipinu nax tomax peg pedaixcax? Er chama r wxi i Firitutanx chix r name nix i pema i Irauanecxg r Chaar churaragtanxwa nx pexuneta i wxi nax nua naxxcax nax tog namax tadaixcax. 9R ngoxi t
17
1 SAMUEL17
222
chox naporamae r chox yam nax ngmac pexmexwa nax tangexmagxcax. Notr ngxguma chama nx charporamaegu, r pema t nix i toxmexwa pengexmagx. 10R nhama i ngunexgu, Pa Irauanecxgar Churaragx, r pexcax chaca r c nua penamux i wxi i per churara nax tog namax tadaixcax! nhanagr. 11R yexguma yema Firitutanxar dexax naxnegu ga Cha r guxma ga yema namcg ga Irauanecxg, r narmaxchitan r namue. 12R nayexma ga wxi ga yat ga Bercx ixc r Yech nix ga naga. R nma r mar naya ga yexguma Cha exgac ixxgu. R nma ga Yech r nx nayexma ga 8 ga naneg, r wxi ga nane r Daw nix. 13-14R guma tamaepx ga nane ga ryamaegx ga Eriab r Abinadbi r Cham r mar Chawe narx ga daiwa. 15R nma ga Daw ga rbumaec r Irauanecxgar churarag yexmagxwa naxx r nhuxchi Bercax nateguax nax nanatar carnrugna yadauuuxcax. 16R yoxni yexguma yma naxxyane ga Daw, r nma ga yema Firitutanx r Irauanecxgx nachixewe ga paxmama r yuanec. R yemaac tmamax nix nhuxmata 40 ga ngunexwa nangu. 17R wxi ga ngunexgu ga Yech r nane ga Dawx nhanagr: c nayaxu i wxiwetax i trgu i igoxtanx, r nhaa 10 i po r ya ng nadaixchaxwa cueneegcax nana! 18 R nhuxmachi ngma nana ta i nhaa
10 pta i quyu naxcax ya yim churaragar exgac! R cueneegx yadau r nhuxc nx nangupetg, r wxi i nor popera nua nange nax ngmawa nx chacuxcax nax meama nx nax nangupetgx! nhanagr ga Yech. 19R nma ga Cha r yema Irauanecxgar churarag r yema maxpnear tuchix ga Elgu gaxwa nayexmag. 20R moxc ga nma ga Daw r yexwacax yangonechaxgu r to ga darumexegu tx namug ga guxema nanatar carnrug r inaxchi. R nayana ga yema na ga nanat ga Yech nxna nax. R yma naeneeg yexmagxwa nangu ga yexguma inaxchichaxgux ga Firitutanxgmax ng nax nadaixcax. 21R nma ga Irauanecxg r ga Firitutanxg r ngar toxmaxtagu ng ninu. 22R nma ga Daw r yema Irauanecxgar churaragar yemaxgar daruxtagu nananu ga yema trgu, r po, r quyu ga yma nanax, r nhuxchi nanhachicma Irauanecxgar churaragtangu nayangaxi nax naeneegna nacaxaxcax r nhuxc nx nangupetg. 23R yexguma naeneegmax dexayane, r nma ga yema Firitutanx ga Gorix ga Gyicx ixx, r Firitutanxgar churaragtanwa nichixichi. R wenaxar Irauanecxgcax naca r tx naxxne r yema aixrguma naxxrcma nidexa. R nma ga Daw r nx naxn. 24R nmag ga Irauanecxg ga yexguma yema
223
1 SAMUEL17
yatx nadauggu r porac namue, r naxchaxwa nibuxm. 25R ngmax nhanagrg: Mar nx pedaux i ngma yat i ngxma ichixichix nax nhuxc tx naxxnex i yixema i Irauanecxg? R tex ya yxema nx rporamaexe, r nma ya tr exgac r muxtma i ngmaxg t txna nana, r naxacmax t tx naxxmax r taxtma tx nanaxtanxx i ngma diru i exgacna x nhanagrg. 26R yexguma ga Daw r yema naxtawa yexmagxna naca r nhanagr: Taxacmax t nx naxtan ya yim yat ya nhaa Firitutanxx imc r naxoxc nax ngma Irauanecxgmax taxac nax yaxugx? Er taxac nix i nhaa Firitutanx i tama Tupanax cux ecax Tupana ya maxcar churaragmax taxac yaxugx? nhanagr. 27R nmag ga Irauanecxgar churarag r Dawx nangxg, r yema noxri namax nx yaxugexmaxtama nanangxgag, r namax nx nixu ga taxacmax t nx nax naxtanx i ngma Gorix imx. 28Notr nma ga Eriab ga Dawenex ga yac, r nx naxn ga yema yatgmax nax yadexax ga Daw. R yemacax naeneemax nanu r nhanagr nx: Taxacwa nua cux? R texmax ngma wa cunawog i ngma nachianex tanatar carnrug? Chama r mar nx chacuax i ngma cucma nax nua cuxx nax icuyadawenmarexcax nax tog tadaix nhanagr. 29R nma
ga Daw r nanangxga r nhanagr: Taxac exna chax ecax ngma nhacux chox? R nua chidexamare nhanagr. 30R yemawena ga Daw r naeneena nixgachi, r to ga churarana naca. R yemaactama nanangxga. 31R nmax ga Irauanecxg ga Dawx nex ga nax nacax, r Chamax nx narxuge. R nma ga Cha r Dawcax nangema. 32R yexguma ga Daw r Chax nhanagr: Tama name nax tex ogax nagagu i nhaa Firitutanx, er chamax i cux puracxe nax chixx, Pa exgacx, r ngma t chax r namax t tog tadai nhanagr. 33R nma ga Cha r nanangxga r nhanagr: R taxuacma cuxica ngma Firitutanxmax peg pedai. Er cuma r cungextxxchi, notr i nma r nor ngextxgucrwa dai xcax nangux nhanagr. 34-35R nma ga Daw r nanangxga r nhanagr: Yexguma chaunatar carnrugna chadaxgu, r wxi ga le rexna wxi ga su i drax yma ne xgu r wxi ga carnru tx yayaxugu, r chama r nawe chang, r naaxwa tx chanapu. R yexguma chauxcax yanhaxgu nax chox yayaxuxcax, r nachicrawa chatxe r chayachi xg r nhuxmata chayamax. 36R chama i cur dux, Pa exgacx, r woo le yixgu r su i drax yixgu r chayamax. R nhaa Firitutanx i tama Tupanax cux r ngmac t namax chanax, er Tupana ya maxcar churaragx naxxne. 37R gum Cori ya Tupana ga lena r su i
1 SAMUEL17
224
draxna chox poxc, r yimattama nix i nhaa Firitutanxmexewa chox ipoxc nhanagr. R yexguma ga Cha nanangxga r nhanagr: c ngma nax r Cori ya Tupana cux xmc! nhanagr. 38R yemawena nanamu nax Dawx yacuxcuchigx nagu ga yema naxchiru ga brchenaxcax ga nmatama ga Cha nagu yacuxuux. R brchenaxcax ga napatexemax nanaxpatexe. R naremar poxrux r naxcaxwexar poxrugu nayacuxeeg. 39R yemawena ga Daw r nor goyexwa nor tara ningaxcuchi. R nx nax ga nax yaxx namax ga yema ngxnewa nanucux. Notr tama namax nix ga guxma ga yema ngxnewa nanucux yer taguma yema ng nax. R yexgumatama Chax nhanagr: Taxuacma chix namax i nhaa chaxunewa ngxmagx er tama chamax nix nhanagr. R yexguma r ng nacuxxne ga Daw. 40R yemawena r nanayaxu ga guma nor naixmenax r nixgachi. R yema ngatexwa nanade ga 5 px ga nutaxac ga ibipxc r nor chacu ga yangechigxgu nananucu. R nhuxchi nor maxgtaex ga naxmexgu yangexmax yema Firitutanxcax nix. 41R nma ga Firitutanx r meamare Dawcax nixchig. R napexegu nixchig ga yema nor poxruar ngerux. 42-43R yexguma Dawx nadaxgux ga yema Firitutanx nax wxi ya ngextxc ga idauchametcc nax yixx r mec nax yixx, r tama
nayaxaixcumax nax ng namax nadaix. R nhanagr nx: Exna cuxcax r wxi i airu chix ecax naimax nua chauxcax cuxx? nhanagr. R yexgumatama Dawmax chixex naxuegu nor tupanagagu. 44R nhuxchi nhanagr: Nua nanha r ngurucugna r aigna t chanax i cumachi! nhanagr. 45R nma ga Daw nanangxga r nhanagr: Cuma r chauxcax quix taramax r wocaemax. Notr i chamax r cuxcax chix nagagu ya yim Irauanecx i churaragar Tupana ya guxtwa ngxmac ya cuma nor churaragx cuxxnexc quix. 46R nhuxmax ya Cori ya Tupana r t chaxmexgu cunanguxx nax cux chimxcax. R t cux chadaeeru r ngma cur churarag i yuex r t ngurucugna r aigna chanana. R ngmac t gux i naanewa nx nacuaxg nax Irauanewa nangexmax ya wxi ya Tupana. 47R guxma ya yxema nma ngxmagxe r t nx tacuaxg ya Cori ya Tupana r tama taramax, rexna wocaxemax nix i naxx i ngma nma nagu naxnx. Er nma ya Tupana r tama duxgrx xnec texmax ng nadai. R nma ttama nix i tomexgu pex nayixeex i nhuxmax nhanagr. 48-49R yexguma ga nma ga Firitutanx r nayuxnag r Dawcax ninha. R yexgumarx ta ga nma ga Daw r paxama Firitutanxcax ninha. R nor chacugu nixu r wxi ga nuta nayaxu, r nor maxgtaerugu nanax. R yemamax Firitutanxx
225
1 SAMUEL17,18
namax, r meama nacatmax namexchin. R guma nuta r nacatwa narwax, r nma ga Firitutanx r nachametmax nhaxtanegu nayangu. 50-51R yemaac nix ga Daw ga Firitutanxx naporamaex namax ga wxi ga maxgtaex r wxi ga nuta. R nma ga Daw r nangear tarax, r yemacax yema Firitutanxcax ninha r nanayaxu ga nor tara r yemamaxtama nanadaeeru, r yemaac nayamax. R yemax nadauggu ga Firitutanxg ga mar nax nayux ga yema nor churara ga namax porax, r nibuxm. 52R yexguma ga Irauanecxgar churarag r Yudtanx ga churarag r aita naxe yer mar Firitutanxgx narporamaeg. R nawe nangg nhuxmata aneg ga Gyi r Ecrar chiwa. R yema Firitutanxgar churarag ga yuex r nanuqueg nawa ga yema nama ga Charawa ne dax r nhuxmata aneg ga Gyi r Ecrwa ngux. 53R nma ga Irauanecxg r yema Firitutanxgwe nanggguwena, r yema napegxwa nax r nanade ga guxma ga nor yemaxg ga yma nxna yabuxmx. 54R yexguma ga nma ga Daw r nanayaxu ga Gorixeru r Yerucharwa nanange. Notr ga guma naxneg r nor pegpatagu nayanu. 55R yexguma Daw r Firitutanxcax inhaxgu, r nma ga Cha r nor churarageru ga Abnna naca r nhanagr: Tex tix ya nanat ya yim ngextxc? nhanagr. 56R nma ga yema nor
churarageru ga Abn r nanangx r nhanagr: Pa exgacx, tama nx chacuax nax tex nane yixx nhanagr. R nma ga Cha r nhanagr nx: c, naxcax cagchig nax tex nane yixx! nhanagr. 57R yexguma Daw r yema Firitutanxar maxwa ne xgu, r nma ga Abn r Chapexewa nanaga namax ga yema Firitutanxeru ga yangechigx. 58R nma ga Cha r nxna naca r nhanagr: Pa Ngextxcx chamax nx ixu r tex nane quixx! nhanagr. R nma ga Daw nanangx r nhanagr: Chama r yim cur du ya Yech ya Bercx nane chix nhanagr.
Ynata r Daw r ngmax nanaxuegu nax ngmcg yixgxcax
18
yexguma Daw Chamax igegagu ga ngmax nax yadexagx, r nma ga Cha nane ga Ynata r Dawmcx ng nixxx, r nx nangechaxchi nhama ngtama nangechaxrx. 2R nma ga Cha r yematama ngunexgu Dawx nayaxu nor ngxeerux, r tama nanatcax nanamuegu. 3R Ynata r Daw r Tupanagagu ngmax nanaxuegug nax ngmcg nax yixgxcax yer ga Ynata r Dawx nangecha nhama ngtama nangechaxrx. 4R nhuxchi nma ga Ynata r nacuxuchi ga yema napax ga nagu yacuxuux r Dawna nanax wxigu namax ga yema nor tara r nor
1R
1 SAMUEL18
226
wra r nor goyex. 5R nma ga Daw r Chaar ngxeerux nix, r guxguma mea nayanguxx ga yema namuaxwa. R yemacax nma ga Cha r nor churaragar exgacx nayangucuchixx. R yema duxg r churarag r naerug r namax nataxg r nanappneg.
Nixxchi ga Cha yer ga duxg r nor yexera Dawx nangechag
nma ga Cha r guma nor wocae nange. 11R ngrchi Dawx nanacux ga guma nor wocae nax xtapxmax yapaitarexcax, notr nma ga Daw r taxreexpxcna ng napoxama. 12R nma ga Cha r Dawx namu, yer Cori ya Tupana r Dawx narngxee, notr mar tama Chax narngxee. 13R yemacax ga ngxtawa r nayamugachi r wxitcum ga 1,000 icatama ga churaragar exgacx nayangucuchixx. R yema churaragmax nix ga Daw ga daiwa naxx r nateguxx. 14R guxma ga taxac ga naxxwa ga Daw r meama nx nanguxuchi yer Cori ya Tupana nx narngxee. 15R yemacax ga nma ga Cha r nx namu, yer nx nadau ga nhuxc nor yexera natachigamaex ga Daw. 16Notr guxma ga Irauanecxg r Yudtanx r Dawx nangechag, yer nma nix ga namax inacux ga yexguma daiwa naxxxgu. 17R nma ga Cha r wxi ga ngunex Dawx nhanagr: Cuxna t ngx chamu cuxmax i ngma chauxac iryamaec i Mer ega wxi ya porac quixxgu r cunadaixgu i Cori ya Tupanaar uang nhanagr. R nma ga Cha nagu narxn nax tama nmatama Dawx yamx, notr nor n chi nix nax Firitutanxg yamxcax nagu i dai. 18Notr ga Daw r nanangx r nhanagr: Taxuxma chix i cupexewa, r chautanxg r taxuxma nixg i Irauanegtanwa nax cuxxte nax chixxcax nhanagr. 19Notr yexguma nawa
yexguma nawoeguxgu ga churarag nawena ga yema Firitutanxx nax yamx ga Daw, r guxnema ga Irauanecxgar anegwa nor exgaccax nachox ga ngexg ga taxcma r iyaxchitancma r wiyaegcma r pdrug r rpa napagcma nor exgacx rmxegx. 7R yexguma yema ngexg wiyaeggu r yaxchitanxgu, r nhaxgu nawiyaeg: Cha r 1,000 i churarag nadai, r Daw r 10,000 i churarag nadai, nggrgg. 8R yema wiyae nix ga Chaxwa ngx, r porac nanucma nhanagr: Dawna nanaxuge nax 10,000 i churarag nadaix, notr choxna i 1,000 icatama. R nhuxmax ngma taxux nix nax chauchicx exgacx yangucuchigxx nhanagr. 9R yexgumacrwa ga Cha r Dawx namu. 10R moxc ga Tupana r Chacax yma nanamu ga nax ga chixex r nxna nangu. R nma ga Cha r nhama naxxrx nix ga nachiwa. R yexguma ga Daw r nor rpa napax to ga ngunexgurx. R
6Notr
227
1 SAMUEL18
nanguxgu ga yema ngunex nax Dawna ngx namux ga naxac ga Mer, r nma ga Cha r ngx namu nxna ga to ga yat ga Meorcx ga Adrigu gax. 20Notr ga yema nai ga Chaxac ga Mic, r Dawmax ixarx. R yexguma Chamax nx yaxugggu ga ngchiga, r nma ga Cha r natax. 21Yer nagu narxn ga Dawna ngx nax namux nax Dawmax yixxcax r ngma Firitutanxgmexegu nanguxxcax. R yemacax ga nma ga Cha r wenaxar Dawx nhanagr: R nhuxmax twaxi nix i chxte quixx nhanagr. 22R yemawena r nma ga Cha r nor ngxeerugx namu r nhanagr: Pema r pexicatama namax pidexag i Daw, r namax nx pexu r chama i exgac nax chixx r porac nx changecha r guxma i pema i chor ngxeerug r ta r nx nax pengechagx r penaxwaxex nax nma r chxte yixx, nhapegr t nx! nhanagr. 23R nma ga yema Chaar ngxeerug r yma Dawxtawa nax r namax nx nixug ga yema ore ga Cha namax nx ixux. Notr nma ga Daw r nanangxga r nhanagr: Exna pema nagu perxnegu i natauxchax nax wxe ya chauxrx ngear diruxe r taxuxma ixxe nax exgacxxte tixx? nhanagr. 24R nma ga yema Chaar ngxeerug r Chamax nx nayarxuge ga yema ore ga Daw namax nangxx.
25Notr
naxnechax ga nhuxc Dawx Firitutanxgmexegu nax nanguxchax, r yemacax yema nor ngxeerugmax nhanagr: Namax nx pexu i Daw r tama chanaxwaxe i diru choxna ngx nax ngxcax i chauxac! Notr ngma natan i chanaxwaxex nix i 100 i Firitutanxgchaxmxpexechirag nax nua nanax nax ngmac nax chanayauxtanxcax i ngma chor uangar chixex i chamax naxgx nhanagr. 26-27R nma ga yema Chaar ngxeerug r Dawmax nx nayarxug ga yema Chaar ore. R nma ga Daw r natax namax ga yema Cha naxcax caxax, yer yemaac nx nanatauxchaxexeama nax naxte yixxcax. R naxpa ga yema ngunex ga Cha namax ixunetax, r nma ga Daw r nananutaquexe ga nor churarag r inaxchi, r 200 ga Firitutanxg nayadai. R yema Firitutanxgchaxmxpexechirag r Chana nayana nax yemaac naxte yixxcax. R yexguma ga nma ga Cha r yema naxac ga Mic Dawna ngx namu naxmax. 28Notr nma ga Cha r nx nicuaxchi nax nma ga Cori ya Tupana r Dawx nangxeex, r naxac ga Mic r Dawx nangechaxchi. 29R yemacax yexerac Dawx namu r naxchi naxai. 30R yexguma Firitutanxgar churaragmax ng nadaixgu, r nma ga Daw nix ga guxma ga tog ga Chaar churarageruar yexera nor uangx narporamaex. R yemacax nix ga
228
ixux, r tagac nhanagr: Cori ya Tupanagagu nx chixu r taxtma chayamax ya Daw nhanagr.
Chachaxwa ninha ga Daw
19
nma ga Cha r nane ga Ynatax r guxma ga nor churaragx namu ga Dawx nax yamaxgxcax. Notr nma ga Ynata r porac Dawx nangecha. 2R yemacax ga Ynata r Dawmax nx nixu ga yema nanatar ore, r
1R
22
nhanagr: Chor pap ya Cha r cux timxcha. R ngemacax i mox paxmama r naxux r nawa nax i ngma naane i taxema nawa cux daux, r ngxma icux! 3R chama r ngma naane i nagu quicxwa t chaunatmax chax. R cuchigax t tmamax chixu, r ngoxi nhux nhatag. R yixcama t cux nx chacuaxexe i ngma chaunatar ore nhanagr. 4R nma ga Ynata r nanat ga Chamax nidexa r Dawtwa nachog r nhanagr: Pa exgacx, tama name i chixex cux namax i cur dux i Daw, er taxuxma i chixex cumax nax. R guxguma mea cux narngxee. 5 Exna mar nx curngma ga yexguma nor max cmaxwa nayexmaxgu ga Gorix yamaxgu, r yemaac ga Cori ya Tupana r Irauanecxgx guxchaxwa nanguxxexe? Cumax, Pa exgacx, r nx cudau ga yema, r cutax. R txc, Pa exgacx, i cuyamxchax i wxi i dux i taxuxma cumax x? R taxaccax t cuyamax ya Daw? nhanagr. 6R yexguma Cha nx ngu ga yema Ynata namax nx
nma ga Daw r Gyiwa naxx r xmax ga Adurgu narcux. R yexguma naeneeg r guxma ga natanxg nx cuaxggu r naxtawa nax r nayaxmcg. 2R yexgumarx ta naxtawa nax ga yema duxg ga tama exgac nx rngxeegx r yema duxg ga nangetangx r yema duxg ga tama exgacmax taxgx, r nma ga Daw r yema duxgeru nix. R yema duxg ga Dawwe rxx r dxwa 400 ga yatgwa nangu. 5R wxi ga ngunexgu ga Tupanaar orear urux ga Gyi r Dawmax nx nixu nax nxna yaxgachixcax ga yema xmax r Yudar naanecax nateguxcax. R nma ga Daw r naixnec ga rewa nangu.
Daw r nachianex ga taxema xpataxwa nayexma
1R
23
nma ga Daw r yema chianex ga Chpewa nax, r yma wxi ga maxpnear xmaxwa nor duxgmax nayexma. R nma ga Cha r guxma ga ngunexgu naxcax nadau, notr ga Tupana r Dawna nadau, r yemacax ga Cha r taguma nx inayangau. 15Notr nma ga Daw r Chacax namu, yer
14R
229
1 SAMUEL23
naxcax nadau ga nax yamaxcax. R yemacax ga Daw r naixnec ga Orchigu narxux ga chianex ga Chpewa. 16R wxi ga ngunexgu, r nma ga Ynata ga Cha nane r Orchiwa nax ga Daw yexmaxwa. R nayataxxx r pora nxna nayax nax yexera Tupanaax yaxxcax. 17R Dawx nhanagr: Taxucaxma cumu er chaunat ya Cha r tagutma cux itayangau. Cuma r t Irauanecxgar exgac quix, r chama r t cutwa chax. R ngma r chaunat ya Cha r mar nx tacuax nhanagr. 18R yexguma ga nma ga Daw r Ynata r Cori ya Tupanapexewa ngmax inaxgae. R yemawena ga Ynata r nategu, r nma ga Daw r yexmatama Orchigu narxux. 19Notr yema nachica ga Chfecx ga duxg, r Yibawa nax r Chamax nardexag, r nhanagrg: Daw r tor naanegu nicux nagu i ngma xmaxg i maxpne ya Aquirwa ngxmagx i Orchiar naixnecwa i ngma chianex i nawa tangexmagxar swaama. 20R ngxguma cur me yixxgu, Pa exgacx r towe rx! R toma r t cuxcax tayayauxg r cuxna t tanamu nhanagrg. 21R nma ga Cha r nanangx r nhanagr: Tupana pex rngxexe er chox pengecha r chagu perxne! 22Ru c pewoegu i nhuxmax, r mea naxcax peyadaux i ngma nachica i nawa nangexmax! R ngxguma nx ipeyangaxgux r chamax nx peyarxu! Er nma r naxx nacuaxchi. 23R mea nx pidaug i
guxma i nor cuxchicax r nhuxchi nua chamax nx peyarxu! R chama r t pewe ngma chax. R ega aixcuma ngma naanewa nangexmagu, r chama r t naxcax chadauama natangu i ngma Yudtanx nhanagr. 24R nma ga yema Chfecxg r Chax narmoxg, r nhuxchi nor anecax nawoegu. R nma ga Daw r nor churaragmax r chianex ga Mawa nayexmag ga yema chianexar swaama. 25R nma ga Cha r nor churarag r inaxchi nax naxcax nayadaugxcax. R yexguma yemax nacuaxgu ga Daw, r guma maxpnear xmaxwa nixgachi r toxnamana nax ga Maar chianexwa. R nma ga Cha r yema Maar chianexgu naxcu nax yexma Dawcax nadauxcax. 26-27R nma ga Cha r guma maxpnecwagu namax nix ga nor churarag. R nma ga Daw r nor tocwagu Chachaxwa nibuxm namax ga nor churarag. R yexguma mar Cha nor churaragmax Dawx naxexgu nax yayauxgaxcax, r Chaxtawa nangu ga wxi ga orear ngerux ga namax nx yarxux nax paxa nateguxcax yer ga Firitutanxg r wenaxar Irauanecxgcax nayaxchi. 28R yemacax ga nma ga Cha r nanangex ga Dawwe nax yangchigx, r nategu nax Firitutanxgmax ng yadaixcax. R yexgumacrwa ga yema nachica ga Daw nawa yexmax r Maxpne ya Nawa Yigna Ixgachitanchnegu naxga. 29R yemawena ga Daw r
1 SAMUEL23,24
230
24
yexguma nategugu ga Cha ga Firitutanxgmax ng nadaixwa, r namax nx nixugg ga Egdiar chianexwa nax nayexmax ga Daw. 2R yexguma ga Cha r 3,000 ga churarag nidexechi ga guxma ga Irauanecxgtanwa, r Dawcax nayadaug nagu ga guma maxpneg. 3R yexguma namagu naxxgu ga Cha, r yexma nx nangau ga nhuxre ga carnrutcumg nor ngaicamagu ga wxi ga maxpnear xmax ga nagu yacx ga Daw nor churaragmax. R nma ga Cha r yema xmaxgu nangaxi nax yexma yawoxxcax. 4R nma ga Dawar churarag r nhanagrg Dawx: Nhuxmawaxi nix i yangux ga yema uneta ga Cori ya Tupana cumax nx ixux nax cuxmexgu nanguxx i ngma cur uan. R c yamax cuma nagu curxnxcma! nhanagrg. R nma ga Daw r bexma yamaxcxchigcma yma nax r Chaar deyuxchiru xrax niwepechin. 5Notr ga yixcama ga Daw r porac nx nangux ga yema naxx. 6R nhanagr nor churaragx: Cori ya Tupana chox rngxexe nax tama taxac namax chaxxcax i ngma chor exgac! Nma r exgac nix yer Cori ya Tupanatama nx naxuneta nhanagr. 7R yemaac ga Daw r
1R
nxna nachog ga nor churarag yer tama nanaxwaxe nax Chax nax yamaxgx. R nma ga Cha r naxx ga yema xmaxwa r inax. 8Notr nma ga Daw r Chawetama inayago ga yema xmaxwa r nxna naca r nhanagr: Pa exgacx, Pa exgacx nhanagr. R nma ga Cha r ng nadauegu. R nma ga Daw r nhaxtanegu yangcuchicma nx narmox. 9R nhanagr nx: Txc i naga cuxnx, Pa exgacx, i ngma duxg i cumax nx ixux nax chama r naxcax chadaux nax cux chimx? 10Pa Chor exgacx, nhuxmawaxi nix i aixcuma nx cucux nax tama cux chimxcha. R woo Cori ya Tupana r chaxmexgu cux nax nanguxchirx i nua maxpnear xmaxwa, notr i chama r tama cux chimax, Pa exgacx. Er nagu charxn nax cuma r exgac quixx er Cori ya Tupana r mar ngemacax cux naxuneta. 11R dcax, mea nux nadawen, Pa exgacx, i nhaa chaxmexwa ngxmax! Tama exna chirutchi yixx i nhaa? R cur gux ngmawa nx cucuax nax mar chi cux nax chimx. R ngmawa nx cucuax, Pa exgacx, nax taxuxma i chixex cumax chaxxchax, r tama chanaxwaxex nax chacuechitaex r bai i nhuxgu taxacr chixex cumax chaxx. Notr i cumax, Pa exgacx, r chawe quingchig nax chox quimxcax. 12R Tupana nangug i ngma yigmax ixx! R nma nix i nx nacux i taxac t cumax naxx, notr i chamax, Pa exgacx,
231
1 SAMUEL24, 26
r tagutma taxacr chixex cumax chax nhanagr. 16R yexguma Daw r chianegu nax yadexax, r nma ga Cha r tagac nanangxga r nhanagr: Exna , Pa Chaunex, Pa Dawx, i cuma quixx chamax quidexax? nhanagr. R nhuxchi inanaxg ga nax naxaxux. 17R nhanagr Dawx: Ngma cuma nx quixux nix i aixcuma ixx. Er chox cudauxexe nax woo cuma r mex chixex cumax chaxx i chamax. 18R nhuxmax r aixcumaxchi chox cunawex nax cuma r naxcax cudaux nax mex chamax cuxx. Er nma ya Cori ya Tupana r mar cuxmexgu chox nanguxeechirex nax chox quimxcax, notr tama chox quimax. 19R aixcuma nix i nataxuxma i dux i nor uanx ega naxmexegu nanguxgu. R maxx ngemacax Tupana cux naxtan naxcax i ngma mex i nhuxmax chamax cuxx! 20R nhuxmawaxi nix i aixcuma nx chicuaxchix nax cuma t yixx i Irauanecxgar exgac quixx. R cuma t nix i namax icucux, r cuxmexwa mea t Irauanecxgx nangupet. 21R c Tupanagagu chamax nx ixu r tagutma cuyanaxoxx i ngma chautaag nax ngmac tagutma iyanaxoxcax i chauga i chautanxgtanwa! nhanagr. 22R nma ga Daw r Tupanagagu Chamax inaxuneta. R yemawena ga nma ga Cha r napatacax nategu. R nma ga Daw r nor churaragmax wenaxar yema maxpnear xmaxwa nax.
26
yema duxg ga ane ga Chpegu chigx r Yibawa nax ga Cha yexmaxwa r nhanagrg nx: Daw r maxpne ya Aquirgu nicux i ngma taxema xchixar toxmaxtawa nhanagrg. 2R yexguma ga Cha r inaxchi namax ga 3,000 ga Irauanecxgar churarag ga nx rcuaxmaegx ga daiwa, r Char chianexwa nax nax Dawcax yadaugxcax. 3R nma ga Cha r nor churaragmax maxpne ya Aquir ga namacwawa yexmanegu nayape ga yema chianexar toxmaxtawa. Notr nma ga Daw ga yema chianexwa nax nayexmax, r nx nacuax ga Cha nawe yma nax ngx. 4R yemacax ga Daw r ngugtaerug yma namug nax nx nacuxcax ga ngext nax nayexmax
1R
ga Cha. 5R yemawena ga Daw r Cha yexmaxwa nax, r nayangug nax ngexta napegx ga Cha r Abn ga N nane ga Chaar churaragar exgac. R nma ga Cha r nor duxgar ngxtangu nape. 6R yexguma ga nma ga Daw r nidexa namax ga Aimre ga Etutanx ixc, r Abichi ga Cheru nane ga Yobeenex. R yemagna naca r nhanagr: Tex ya memarexe nax chawe tarxx nax Cha ngexmaxwa ixx? nhanagr. R nma ga Abichi nanangxga r nhanagr: Chama t cuwe charx nhanagr. 7R yematama ga
1 SAMUEL26
232
chtaxgu ga Daw r Abichi r yma Cha yexmaxwa nax. R nma ga Cha r nor churaragar ngxtangu nape r nor wocae r naeruxtaguama napu. R nma ga Abn r nor churaragmax nx nacamaeguchi. 8R yexguma ga Abichi r Dawx nhanagr: Nhuxma ya Tupana r cux nanatauxchaxx nax cuyamxcax i cur uan. Chayamaxtaxax nix, r nor wocaemaxttama nhaxtanewa chayapait, r mar ngmamax ttama nayu nhanagr. 9Notr nma ga Daw r nanangxga r nhanagr: Taux i cuyamx! Er tex ya yxema yamxe i ngma exgac i Tupana nx unetax, r Tupana r tautma nanangupetxmare nax tx napoxcux. 10R Cori ya Tupanagagu cumax nx chixu r nma ya Tupana t nix i nor max nxna nayaxux, r woettama nayuxmare rexna daigu nayuxx. 11R Cori ya Tupana chox rngxexe nax tama nagu charxnxcax nax chayamx ya yim exgac ya nmatama ya Cori ya Tupana nx unetac! R nayaxu ya yima wocae ya naeruxtagu puxuxc r ngma dexpax, r ngx tix! nhanagr. 12R yemaac ga Daw r nanayaxu ga guma wocae r dexpax ga Chaeruxtagu nux, r nix. R taxuxma nx nadau r bai nx naxn. R taxuxma nabai xchi. R guxma napeexchi, yer Cori ya Tupana nanapeexxxchi. 13R yemawena ga Daw r namc r yema ngatexar tocutwa nax r wxi ga maxpnetapexegu naxg, r yemaac
nxna niyxtanchi. 14R yexguma ga Daw r tagac Abnna r nor churaragna nacag, r nhanagr: Pa Abnx, chox nangxga! nhanagr. R nma ga Abn r nanangxga r nhanagr: Tex quix i cumax ecax tagac exgacna cucaxax? nhanagr. 15R Daw nanangxga r nhanagr: Tama exna cuma quixx i guxma i Irauanecxgar churaragmax icucux? R nhuxc tama mea nxna cudaux ya cur cori ya exgacx? Er wxi i dux ngexma naxcu nax yamaxcax. 16R tama name i ngma cuxx. Chama r Cori ya Tupanagagu cumax nx chixu r name nix nax cuyux, er tama mea nxna cudau ya cur exgac ya Cori unetac. Naxcax ya Tupana nx nadau ya nor wocae r nor dexpa ga naeruxtaguama nux, r ngoxita ngext nx cuyangaux! nhanagr. 17R yexguma Cha nx cuaxgu nax Daw yixx ga yma idexax, r tagac yexma nacag r nhanagr: Exna cuma quixx, Pa Chaunex, Pa Dawx? nhanagr. R nma ga Daw r nanangxga r nhanagr: Ng, Pa exgacx, chama chix. 18Notr txc chawe quingchig Pa exgacx, i chama nax cur dux chixx? R taxac chax? R taxacr chixex cumax chax? 19Chama i cur dux nax chixx r cux chacaax Pa exgacx nax chox cuxnx. R ngxguma chi Tupana cuxna ngu, Pa exgacx, nax chamax curxuanxcax r nayaxu i chor mare nax chamax
233
1 SAMUEL26, 28
curngxmxcax! Notr ngxguma chi cumatama nagu curxngu nax chauxchi cuxaix, r Tupana t nix ya nx cuc nax cux naxtanx naxcax i ngma. Yer cuma nix ga Tupanaar duxgar naanewa chox cutaxchix nax ngmac tog i tupanax chicuaxxcax. 20R tama chanaxwaxe i Tupanaar duxgar naanear yxgu chayu i ngext tupananetax yacuaxgxwa. Notr i cumax, Pa exgacx, r nhama wxi i airuchicax idauxrx chauxcax cudau r nhama wxi i ngugacax idauxrx chawe quingchig i daa maxpnegwa nhanagr. 21R yexguma ga Cha r nhanagr: Pa Chaunex, Pa Dawx, r nx chicuaxchi nax chixex chaxx. R nhama wxi i dux i ngexmarexrx chamax, r porac chat. c nategu, r taxuxtma i chixex cumax chax! Er nhama i ngunexgu r nx cungecha i chor max, r tama chox quimax nhanagr. 22R nma ga Daw r nanangxga, r nhanagr: Daa nix ya cur wocae, Pa exgacx r wxi i cur dux nua nax yayauxcax! 23R Tupana tx naxtan ya wxechig naxcax i ngma mex nax taxx r ngma nax tixaixcumax! Er chama r nhama i ngunexgu r tama cux chimxcha ga yexguma Tupana chox natauxchaxgu ga cux nax chimxcax. 24R ngma nax nhuxmax cur maxx changechaxrx r tama cux nax chimx, Pa exgacx, r ngxgumarx ta chanaxwaxe i Cori
ya Tupana nx nax ngechax i chor max r nawa chox nanguxuchixx i guxma i nhaa ngxg nhanagr. 25R yexguma nma ga Cha r tagac nhanagr: Tupana cux rngxexe, Pa Chaunex, Pa Dawx! R tax i mex t cux, r guxwatma mea cux nanguxuchi nhanagr. R yemawena ga Cha r nachicax nategu. R nma ga Daw r nixchigama.
Cha r Edwa nax ngxtawa ga wxi ga ngec ga yuc
28
yexguma ga Chamu r mar nayu. R guxma ga Irauanecxg r naxcax naxauxe, r yemawena r guma ane ga nagu nabuxne ga Ramgu nanataxg. R nma ga Cha r ga paac mar nanawox ga guxma ga yema xguxx cuaxgx r yema yuetagcax ngmagx. 4R nma ga Firitutanxgar churarag r nangutaquexeg r Chunwa nax r yexma nayapeg. R nma ga Cha r guxma ga Irauanecxgar churaragx nangutaquexexexe r Yibagu ng ninu. 5-6Notr nma ga Cha r yexguma yema Firitutanxgar churaragx nadaxgu, r porac nabai xchi r namu. R Tupanana naca ga taxac t nax naxx. Notr nma ga Tupana r tama nanangxga woo nanegwa, r woo yema cuaxrux ga chacherdtegar exgac ingex ga Urwa, r woo Tupanaar orear urugwa. 7R yemacax ga Cha r
3R
1 SAMUEL28
234
nor churaragx namu r nhanagr: c ngxcax pedaux i wxi i nge i nx cuaxc nax yuetacax nangemax, nax ngma chaxxcax, r ngxna chayacaxcax! nhanagr. R nma ga churarag r nanangxg r nhanagrg: R Edwa ingexma i wxi i nge i nx cux nax yuetaecax nangemax nhanagrg. 8R nma ga Cha r ng nanatoxchiruraxxexe, r taxre ga namcg nigag, r chtac yema ngexxtawa nax, r nhanagr ngx: Namax chidexacha i wxi i dux i yux. R cux natauxchax i naxecax nax cungemax? nhanagr. 9R ngma ga yema nge r inangx r nggrg: Taxac nix? Exna cunaxwaxe nax chox yamaxgx? Cuma nx cucuax ga Cha r guxma ga yema xguxx cuaxgx r duxe ga yuetacax ngmagx r nanadai. Cuma r wxi i ngugtaerumare quix nggrg. 10Notr nma ga Cha r Cori ya Tupanagagu nhanagr ngx: Tupanagagu cumax nx chixu r taxutma i taxac cux nangupet nhanagr. 11R ngma ga yema nge r inangxga r nggrg: R tex cutmawaxe nax tmacax changemax? nggrg. R nma ga Cha r ngx nangxga r nhanagr: Chamucax nangema! nhanagr. 12R ngrchi ga yema nge r Chamux idau, r aita ix. R nhuxchi Chax nggrg: Txc chox cuwomxx? Cuma r Cha quix nggrg. 13Notr nma ga exgac r nhanagr ngx: Taux i cumux! Taxacx cudau?
nhanagr. R ngma ga nge r inangxga r nggrg: Nx chadau i wxi i tupana i nhama i naanewa chxnagx nggrg. 14R nma ga Cha r naca r nhanagr: Nanhuxraxx? nhanagr. R ngma ga yema nge r inangxga r nggrg: Wxi i yaxgux i maxpx nix nggrg. R nma ga Cha r yexgumatama nx nicuaxchi ga Chamu nax yixx. R nhaxtanegu nanangcuchi. 15R yexguma ga Chamu r nhanagr: Taxaccax i chox cuchixewex r nua chox cuxxx? nhanagr. R nma ga Cha nanangxga r nhanagr: Porac chaxogax, er nma i Firitutanxg r toxcax nayaxchi, notr nma ya Tupana r mar choxna nixgachi r tama chox nacuxcha, r tama chox nangxga i orear urugwa rexna chaunegwa. R ngemacax nix i cuxcax changemax nax cuxna chacaxaxcax nax taxac t chaxx nhanagr. 16R nma ga Chamu nanangxga r nhanagr: Txc choxna cuca ega Tupana r mar cux naxoxgu r cur uanx ng yaxxgu? 17R Cori ya Tupana cumax nayanguxx ga yema chawa cumax nx yaxux. R cuxna nanayaxu nax exgac quixx r yim naxchi cuxaic ya Dawna nanax. 18R ngmac cumax naxpet ya Tupana, yer tama naga cuxn ga yema cux namuxwa r tama cuyanguxx ga Amarchitanxgx nax cudaix. 19R ngemacax i nma ya Tupana r t Firitutanxgmexegu pex nayixexe i cuma r cuneg r guxma i
235
1 SAMUEL28, 31
Irauanecxgar churarag. R t pex nadai r ngemacax i mox i cuma r cuneg r nua chauxtawa t mar pengexmag. R ngmawena i ngma Firitutanxg r t pexna nanapux i guxma i taxac pex ngexmax i cuma r cur churarag nhanagr. 20R yexguma yema Chamuar orex naxngu ga Cha, r porac namax nabai xchix r yexma niyuchi r nhama wxi ya nai i wxnerx niwax. R nat r naturaxne yer taguma nachib ga wxi ga ngunex r wxi ga chtax. 21R yexguma Chax nadaxgux ga yema nge ga nhuxc nax naxi xchix, r naxcax iyax r nggrg nx: Chama nax cur dux chixx r mar chanax i ngma naxcax cucaxax. R woo cmaxwa nangexma i chor max r chanaxama i ngma chox cumux. ngemacax i nhuxmax r cuxna chaca nax chox icurxnx. R xrax i na t cuxna chax nax ngmac cuporaxcax nax cuteguxcax nggrg. 23R nma ga Cha r tama nachibcha, notr ga yema nor churarag r yema nge r nx icaaxgama, r yemacax dxwa: Ng nhanagr. R yexgumatama inachi ga nhaxtanegu nax nangux, r wxi ga pechicaxwa narto. 24R yexgumayane ga ngma ga yema nge r iyamax ga wxi ga wocaxac ga ingx ga ngchiwa yexmax. R iyanhum ga trgutexe, r po ga ngear puxeerux ta ix. 25R yemawena r inaxwem ga guma exgac r nor
22R
31
nma ga Firitutanxg r Irauanecxgmax ng nadai, r ga Irauanecxg r naxchaxwa nibuxm. R namuxchima ga Irauanecxg ga maxpne ga Yibagu yuex. 2R nma ga Firitutanxg r Chawe r nanegwe nangg r tx nadai ga naneg ga Ynata, r Abinadbi, r Maquicha. 3-4R yemawena ga yema wratanx r Chamax nameching, r porac nanapi xeeg. R yemacax ga Cha r nor poxrux nhanagr: Cur taramax chox imax naxpa nax chox yayauxgx r ngx chox yangexeegx, r chox yamaxgx i nhaa Firitutanxg i tama Tupanax cuaxgx!
1R
nhanagr. Notr nma ga yema nor poxrux r tama nayamxcha, yer nx naxcma. R yemacax ga nma ga Cha r nor tara nayaxu r yemamagugu ng nanha r yemaac nitoxpet r nayu. 5R yexguma yemax nadaxgux ga yema nor poxrux, r nma r ta nor taramagugu ng nanha r Charx yemaac nayu. 6R yemaac yematama ga ngunexgu nayue ga Cha r nor poxrux r guma tamaepx ga naneg r muxma ga nor churarag.
2 SAMUEL
(2 Chamu)
Daw r nx nacuchiga ga nax nayux ga Cha
yexguma Cha yuxguwena, r nma ga Daw r ane ga Chiclchicax nategu ga mar Amarchitanxgx nadaixguwena. R taxre ga ngunex yexma narxux. 2Notr nor tamaepx ga ngunexgu, r yma Dawxtawa nangu ga wxi ga yat ga Cha nor churaragmax yexmaxwa ne x. R nor ngechamax ngchirugu nagug r waixmmax ng nabuxeru, r yemaac nangu. R yexguma Dawpexewa nanguxgu r nhaxtanegu nanangcuchi. 3R nma ga Daw r nxna naca r nhanagr: Ngext ne cux? nhanagr. R nma ga yema yat r nanangxga r nhanagr: Irauanecxgar churarag ngexmagxwa chinha nhanagr. 4R nma ga Daw r nxna naca, r nhanagr: Taxac nangupet? Chamax nx ixu! nhanagr. R nma ga yema dux nanangxga r nhanagr: Ngma Irauanecxgar churarag r
1R
nibuxm i ngma ng nadaixwa, r muxma ngxma nayue. R ngxma ta nayu i Cha r nane i Ynata nhanagr. 11R nma ga Daw r yema nor duxg r yexguma yema orex naxnegu r nor ngechamax ngchirugu naguge. 12R porac nangechag r naxauxe naxcax ga Cha r nane ga Ynata. R yexgumarx ta naxcax naxauxe ga yema mux ga churarag ga Irauanecxg ga yuex. R yemacax tama nachibe nhuxmata nayuanemare.
Dawx naxunetag nax Yudanear exgac yixxcax
yemawena r nma ga Daw r Cori ya Tupanana naca r nhanagr: Exna Yudanecax t chategux yixx? nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana nanangxga r nhanagr: Ng, name nix i ngma cux nhanagr. R yexguma ga Daw r naca r nhanagr:
1R
236
237
2 SAMUEL2, 5
Ngext t chaxx? nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana nanangxga r nhanagr: ane ya Ebrwa nhanagr. 2R yexguma ga Daw r yma Ebrwa nax ngmax ga yema taxre ga naxmax ga Aina ga ane ga Yercx, r Abigi ga Crmecx ga yutec ga Nabu naxmax ixchirexc. 3R yma nanagag ta ga nor churarag natanxgmax, r Ebrgu nayaxchig. 4R yemawena ga Yudanecxgar exgacg r yma nangug, r Dawx chxmax nabaerug r Yudanear exgacx nayangucuchixg.
Daw r guxma ga Irauanecxgar exgacx ningucuchi
moxcamachig r wxichig ga Irauanecxgtcumar exgac r Ebrwa nax, r Dawmax nardexag r nhanagrg: Toma r cutanxxchi tixg. 2R yexguma Cha Irauanear exgac ixxgu, r cuma nix ga aixcumama tomax icucux. R nma ga Tupana r nx nixu nax cuma t quixx i toxna cudaux r guxma i Irauanecxgar exgac t quixx nhanagrg. 3R yemaac ga yema duxg r Dawmax nidexag ga Ebrwa. R nma ga Daw r Cori ya Tupanapexewa yema duxgmax inaxga. R nma ga yema duxg r Dawx chxmax nabaerug r yemaac guxma ga Irauanecxgar exgac nix. 4R nma ga Daw r nx nayexma ga 30
1R
ga taunec ga yexguma exgacx yangucuchigu. R 40 ga taunec nix ga exgac yixx. 5R Ebrwa r 7 ga taunecar ngx nix ga Yudanear exgac yixx. R yemawena r nma ga Daw r guxma ga Irauanear exgac nix ga 33 ga taunec ga Yerucharwa. 6R nma ga exgac ga Daw r nor churaragmax Yerucharwa nax nax naxcax yaxchixcax ga yema Yebuchutanxg ga yema naanegu chigx. R nma ga Yebuchutanxg r nagu narxne nax taxtma Dawax natauxchax ga guma anegu nax naxcux. R yemacax nhanagrg nx: Cuma r taxtma nux cuxcu er woo ngma ingexetx r ichixeparax r ningu nax napoxgx ya daa ane nax tama nagu cuxcuxcax nhanagrg. nma ga Daw r nor churaragmax nagu naxgama ga guma maxpne ga Chi ga yema anecxar churarag nagu chigne r nxna nayapu. R ngemacax nix i nhuxmax i Dawar ane nhac naxugx. 8R yexguma Daw nx ngu ga yema Yebuchutanxg ga nx nax nacugex, r nor churaragx nhanagr: Ngma Yebuchutanxg i chixri tachiga idexagx r naxchi chaxai. R yima anear dex nagu iyaxwa pichocu r penadai x i ngma anecxg i Yebuchutanxg i ngtama ixugex nax yangexetx r yachixeparax! nhanagr. (R ngma nix i ne i ngma dexa i nhax: R tama naxx chanaxwaxe i ngma ingexetx r
7Notr
2 SAMUEL5, 7
238
ichixeparax nax chapatagu nachocux, nhax.) 9R yemawena ga Daw r guma maxpne ga Chiwa ngexmane ga anegu nanax ga napata nax yma nor churaragmax nayexmaxcax. R guma ane r Dawar anegu nanaxga. R nanaxtapxg ga guxwama. R Mruar dauxtaechicawa inanaxg, r anewaama nanadaxx ga naxtapx nhuxmata exgacpatawa nangu. 10R nma ga Daw r yexerac niporachig yer ga Tupana ya guxtwa ngxmac r nx narngxee. 11R yemacax ga Ir ga ane ga Truar exgac ixc r Dawxtawa nanamug ga nhuxre ga nor ngxeerug nax Dawmax yanadexagxcax. R nhuxchi yma nanamug ta ga yatg ga nx icux ga nutaar mexcwag r corapnag. R yema duxg r yma nanana ga mrapewag ga ocayiwanaxcax nax yemamax naxgxcax ga guma Dawpata.
Tupana nx nixu nax Dawx t nangxeex
yexguma nma ga exgac ga Daw nawa xgu ga guma pata ya exgacar ixxne, r Cori ya Tupana nanangxmxx namax ga guxma ga nor uang ga Irauanena ngaicamagx. 2R nma ga Daw r guma Tupanaar orear urux ga Natx nhanagr: Dcax i chama r wxi ya mexechine ya pata ya ocayiwanaxcax ixnegu chape! Notr ngma ba i Tupanaar mug nawa ngxmagx r wxi ya pata ya
1R
naxchirunaxcaxwa nangexma nhanagr. 3R nma ga Nat r nhanagr: c nax i ngma nagu curxnx! Er Cori ya Tupana r namemare nax cux nangxeex nhanagr. 4Notr yema chtaxgu ga Tupana r Natx nhanagr: 5 Chor du ya Dawmax idexa r namax nx ixu i chama i Cori ya Tupana nax chixx r nhacharg: Taxtma nma nix i chauxcax naxx ya yima pata ya nawa t changexmane! 6R yexguma noxritama Eytuanewa chananguxxeexgu ga Irautanxg, r yexgumacrwa r taguma wxi ga pata ga mrapewanaxcaxtwa chayexma, notr pata ga naxchirunaxcaxtwa nix ga chayexmax. 7R gucma ga gum taunecg ga nagu Irautanxgmax ichixc, r taguma nxna chaca ga wxi ga nor exgac nax chauxcax wxi ga pata ga ocayiwanaxcax naxx woo chama nax chayangucuchixx ga yema exgacg nax Irautanxgmax inacuxcax. 8R ngemacax namax nx ixu ya chor du ya Daw r chama ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac, r nhacharg nx! Yexguma carnrugar darux quixxgu r ya naanewa nxna cudaxgu, r chama cux chayaxu nax nhaa chor duxg i Irautanxgar exgac nax quixxcax. 9R cux chixmc ga ngext cuxxwa, r cux nx charporamaexx ga guxma ga cur uang ga cumax ng daix. R cux chatachigaxx nax wxi ya exgac ya aixcuma tac quixx i nhama i naanewa.
239
10-11R
2 SAMUEL7, 9
nhuxmachi wxi ga naane mar nxna chax ga yema chor duxg i Irautanxg. R yma chanangugxx nax noxr yixxcax ga yema naane. R woo nor uang nagu nidauxcraxg, r nanachixeweg ga yexguma Yuchuwena nx chaxunetagu ga exgacg ga guxchaxar mexrug, notr i nhuxmax r cuxmexwa chanangexmaxx i ngma Irauanecxg nax namax icucuxcax r taxema nagu idauxcraxxcax r taxema nachixewexcax. R mar nataxutma i cur uang i cux rporamaex, r ngma cutaxag t nix i ngma chor duxgmax icuaxgx. 12Er ngxguma cuma t cuyuxgu, r wxi ya cune t chanamu nax Irauanecxgar exgac yixxcax. R ngma exgac r t napora er chama ttama chanaporaxx. 13R nma t nix i wxi ya chapata naxx. R chama r guxgutma nx charngxee nax duxgmax inacuxcax. 14Chama r t nanat chix r nma r t chaune nix. R ngxguma nma chixex naxxgu, r chama r t to i nachixanecxgx chamu nax napoxcugaxcax. 15Notr tagutma nx charchau nax nx changechax, r tagutma nx chaxo yema Chax chaxoxrx r yemacax nachicx cux
nhuxmax r ta ngext maxxe? Er ngxguma tayxemagu r Ynatagagu tx charngxeecha nhanagr. 2R yexguma Daw nx cuaxgu ga nax nayexmax ga wxi ga yat ga Chbagu gac ga Chaar dux ixc, r nma ga Daw r naxcax nangema nax naxtawa naxxcax. R yexguma Chba Dawxtawa xgu, r nma ga exgac r nxna naca r nhanagr: Cuma nix i Chba quixx? nhanagr. R nma nanangxga r nhanagr: Ng, Pa Chor exgacx nhanagr. 3R yexguma ga nma ga exgac r nxna naca r nhanagr: Tangexmax ya maxxe ya Chatanxwa yaxxe? R ngxguma tangexmagu, r Tupanagagu chayanguxcha i ngma nagu charxnx nax ngmac nx chanawxcax nax chox nangechatmxx nhanagr. R nma ga Chba r nanangxga r nhanagr: Nangexma nix ya wxi ya Ynata nane ya nor guxneparawa chixec nhanagr. 4R nma ga exgac r nhanagr: Ngext inangexmax? nhanagr. R nma ga Chba nanangxga r nhanagr: Lodebwa nix i nangexmax i Maqu ya Amiu nanepatawa nhanagr. 5R yexguma ga nma ga exgac ga Daw r nanamu ga yema nayexmaxwa nax yagagaxcax. 6R yexguma Dawxtawa nanguxgu ga nma ga Mepiboch ga Ynata nane ga Chataxa ixc, r napexegu nanangcuchi ga nx nax namoxxcax. R nma ga Daw r nxna naca r nhanagr: Exna
2 SAMUEL9, 11
240
cuma quixx, Pa Mepibochx? nhanagr. R nma nanangxga r nhanagr: Cuxmexwa changexma Pa exgacx nhanagr. 7R nma ga Daw r nhanagr nx: Taxucaxma cumu! Er chama r meatma cumax ichacuax cunat ga Ynatagagu. R t chanamu nax cux nateguxgaxcax i guxma i ngma naane ga cur oxi ga Chaar ixx. R guxgutma chor mecha i chama chachibxwa t cuchib nhanagr. nma ga Mepiboch r exgacpexegu nanangcuchi r nhanagr nx: Txc chagu curxn i chama i cur dux chixx, Pa exgacx, ega ngxguma taxuwama cux chamexgu? nhanagr. 13R yemawena ga nma ga Mepiboch ga guxneparawa chixec r Yeruchargu naxchi, yer guxguma exgacar mechawa nachib.
Daw r Bachichba
8Notr
11
guma tauemacgu ga yexguma taunecwa nanguxchagu, r yexguma nix ga exgacg ga nachoxx ga daiwa nax naxxcax. R nma ga Daw r nor churaragar exgac ga Yobex namu nax yema nor churaragmax nadaiaxcax ga Amtanxg. R guma Amtanxgar ane ga Rabx nachoeguchi. Notr nma ga Daw r Yeruchargu narxux. 2R wxi ga yuanec ga yexguma tocuchiguwena ngwa nadaxgu ga Daw, r guma napataar dotxgu
1R
naxnag r yexma nixchix. R yexguma guma anet nadawengu, r ngx nadau ga wxi ga nge ga mexechic ga yma aiyac. 3-4R yema nge r ngg imexx, yer yexwaca ngxcax nitaane ga ngr daxawexnewa. R nma ga Daw r nor duxx namu nax nacaxcax nax texe yixx ga yema nge. R namax nx nixuge ga Bachichba ga Eriac ga Ura ga Etutanx naxmax nax yixx. R yexguma ga Daw r nhuxre ga nor duxgx namu nax ngxcax yacaxgxcax nax naxtawa naxxcax. R yexguma yma naxtawa nanguxgu, r nma r ngmax namax. R yemawena ga ngma r ngpatacax itegu. 5R ngma ga yema nge r nx ixxac, r yemacax Dawx nx icuaxexe. 6R yexguma ga Daw r wxi ga poperagu Yobextawa nanamu ga ore ga nhax: Nua chauxtawa namu ya yim Etutanx ya Ura! nhax. R yemaac nanax ga Yobe. 7R yexguma Ura Dawxtawa nguxgu, r nma ga Daw r nxna naca nax nhuxc nx naxpetx ga Yobe r yema nor churarag, r nhuxc iyaxx ga yema ng nadaixwa. 8R yemawena ga Daw r nhanagr: c, cuchiwa nax r ngxma yarng! nhanagr. R yexguma Dawxtawa naxxuxgu ga Ura, r nma ga Daw r Urapatawa nanamu ga wxi ga na ga mex nor marex. 9Notr nma ga Ura r tama nachiwa nax. R exgacpataar xtagu nape naxtagu ga yema churarag ga yma dauxtaegx. 10R
241
2 SAMUEL11
yexguma Daw nx cuaxgu ga Ura r tama nachiwa nax naxx, r nxna naca r nhanagr: Taxac cux nangupet? Txc tama cuchigu cuyape woo nax nhuxre i ngunex ngextmare nax cungexmax? nhanagr. 11R nma ga Ura nanangxga r nhanagr: Ngma ba i Tupanaar mugchix r Irauanecxgar churarag r Yudanear churarag r dxengtgumare napeg. R ngxgumarx ta ya Yobe ya chor exgac, r ngma exgacg i cutwa gx r dxtanegumare napeg. R nhuxc i chama r chiar chauxchigu chaxcux, r chachibx, r chaxaxex, r chauxmaxta chi chapex? R Tupanagagu cumax nx chixu r tagutma ngma chax nhanagr. 12Notr nma ga Daw r nanamu ga yexmatama nax naxxcax r nhanagr: Nuxmatama rxux i nhuxmax r chanaxwaxe i mox nax cutegux! nhanagr. R yemaac ga Ura r moxc r ta Yeruchargu narxux. 13R nma ga Daw r nxna naxu nax namax nachibxcax r namax nax naxaxexcax, r nanangxx. R yexguma mar nachtagu ga Ura, r naxx r yema churarag ga dauxtaegxtangu nayape, notr tama nachiwa nax. 14R moxc paxmama ga Daw r Yobecax popera naxmat r Uramax yma nanamu. 15R yema poperawa r nhanagr: Ngma napexegu gx i cur churaragmax yamu ya Ura i ngext ngma tr uangar churarag
rporamaegxwa nax naxxcax! R nhuxchi nxica ngma penatx nax ngmac yapi xeegaxcax r ngxma nayuxcax! nhanagr ga nor poperawa. 16R yemacax ga Yobe ga yexguma guma anex nachoeguchigu ga ng nax nadaixcax, r Urax namu nax ngext nor uangar churarag rporamaexwa yaxchixcax. 17R yexguma iyayixgu ga yema nor uang nax Yobear churaragmax ng nadaixcax r napoxgxcax ga guma nor ane, r yexma nayue ga nhuxre ga Dawar churarageru. R yematanwa nayexma ga Ura. 18R nma ga Yobe r Dawxtawa nanamu ga popera ga nawa nx yaxux nax nhuxc nanguxuchix ga yema ng nadaixwa. 19R nanaxucuxe ga yema dux ga orear ngerux, r nhanagr: Ngxguma quigegagu nax exgacmax nx quixux i nachiga nax nhuxc nanguxuchix nax yig namax idaix i tr uang, ngrchi nma ya exgac r t nanu r cuxna t naca r nhanagr t: Txc nxna pengaicamaxchi ya yima ane? Tama exna nx pecuax i nor poxegurutwa nax pex namuxchigx namax ya nutag i ngma tr uang? 21Tama exna nxna pecuaxchiex ga yema nge ga Tbecx ga exgac ga Abimerchi ga Yeruba nanex imaxc ga yexguma wxi ga nuta ga caex nat nanhaxgu? R ngemacax txc nxna pengaicamaxchi ya yima anear poxegux? nhac t cuxna naca. R ngxguma i cuma r t cunangxga r
20r
2 SAMUEL11,12
242
nhacurg t: Ngxma ta nix i nayux ya Ura ya Etutanx ixc, Pa Chor exgacx, nhacurg t nhanagr ga Yobe. 22R yema orear ngerux r yma Dawxtawa nax. R yexguma yma nanguxgu r Dawmax nx nixu ga guxma ga yema ore ga Yobe namax nx ixux. R nma ga Daw r Yobemax nanu, r yema orear ngerux nhanagr: Txc nxna pengaicamaxchi ya yima ane? R tama exna nx pecuax i nor poxegurutwa nax pex namuxchigx namax ya nutag i ngma tr uang? Tama exna nxna pecuaxchiex ga yema nge ga Tbecx ga Abimerchi ga Yeruba nanex imaxc ga yexguma wxi ga nuta ga caex nat nanhaxgu? R ngemacax txc nxna pengaicamaxchi ya yima anear poxegux? nhanagr. 23R nma ga yema orear ngerux r nanangxga r nhanagr: Nma ga yema tr uangar churarag r inayayi, r tomax ng nadai. Notr ga toma r ng tayabuxmxx r nhuxmata anecax ixcuxwa nangug. 24R yexgumayane ga yema tr uang r anear poxeguxar dauxwa wramax cur churaragx nadai, Pa Chor exgacx. R ngxma nayue i nhuxre i churarageru r ngmatangu nayu ya Ura ya Etutanx ixc nhanagr. 25R yexguma ga Daw r yema orear ngerux nangxga, r nhanagr: Yobemax nx ixu r taxucaxma naxcax naxoegax i ngma, er woetama ngmac nangupet i daiwa! R namax nx ixu nax yexera
pora naxxcax nax nadaicuxcax ya yima ane, nhacurg t nx! R cuma r name nix i yexerac pora Yobena cux nhanagr. 26R yexguma nx nacuaxgu ga Ura naxmax ga mar nax nayux ga guma ngte r inaxaure. 27Notr yexguma mar nangupetxgu ga nax naxaurex, r nma ga Daw r nachiwa ngxcax nangema, r naxmax ngx nixxx, r nx ixxac. Notr nma ga Cori ya Tupana r tama namax natax ga yema Daw x.
Nat r Dawx naxoreg
12
nma ga Cori ya Tupana r nor orear urux ga Natx namu ga Dawxtawa nax naxxcax. R yexguma Nat Dawxtawa nguxgu, r nhanagr nx: Wxi ga anewa nayexma ga taxre ga yat. Wxi r namuar yemaxxchi r yema to r nangear yemaxx. 2R yema muar yemaxx r muxma ga carnrug r wocag nx nayexma. 3Notr ga yema ngear yemaxx r wxitama ga carnruac nx tayexma ga tmacax nataxexe. R nmatama tx nayaxexe ga guxema carnruac, r naxtawa r nanegxtawa taya. R yematama na ga tmaar yora ngx tangx r naxpxwatama taxaxe, r ngxta tx napexexe. R nma ga guma yat tx nangecha nhama naxacx nangechaxrx. 4R wxi ga ngunex r yema muar yemaxxxtagu nanaxane ga wxi x ga toxnamana ne x. Notr ga du nma ga yema dux ga muar yemaxx r tama nor carnruta
1R
243
2 SAMUEL12
rexna nor wocata nimxcha nax yemaac naxcax nax naxwemxcax ga yema naxtagu naxanex. R guxema ngear diruxear carnru niyaxu, r yema yma nguxcax tx nax nhanagr. 5R yexguma yemax naxngu ga Daw, r yema yatmax porac nanu, r Natx nhanagr: Tupanagagu cumax nx chixu r tex ya ngma xe r name nix i tx nax imx. 6R 4 expxcna t tx naxtan ya yxema carnruac, er tama nx tangechatmxcma nanax i ngma nhanagr. 7R yexguma ga Nat r nhanagr: Cuma nix i ngma yat quixx. R nhaa nix i nor ore i Cori ya Irauanecxgar Tupana cumax nx ixux. Chama cux chayaxu nax Irauanecxgar exgac nax quixx, r Chamexewa cux chapox. 8R napata cuxna chax, r cuxmexwa tx changexmagxx ga naxmaxg, r guxma i Irauane r Yudane r cuxna chax. R ngxguma chi cuxcax nanoxregu i ngma, r chi muxma i tog i ngmaxg chi cuxna chax. 9R txc tama naga cuxn i chor ore, r cunax i ngma tama chauwa mex? R cuma r Amtanxgar taramax cuyamax ya Ura ya Etutanx r naxmaxcax cung x. 10R ngma nax chox cuxox, r ngemacax Ura ya Etutanx naxmax tx cuyapu r cuxmax tx quixxx. R ngmagagu r guxgutma cmaxwa cungexma. 11R chama i Cori ya Tupana r cumax nx chixu r chama r t chanax nax cutanx ttama yixx i guxchax
cumax x. R cupexewa ttama tx chade ya cuxmaxg r ngma cutanxna t tx chamug, r guxpexewa t tmamax namax. 12Cuma r cc cunax i ngma chixex, notr i chama r guxma i Irauanecxgpexewa t chanax i ngma cumax nx chixux nax guxma nx dauxcax nhanagr. 13R nma ga Daw r Natx nangxga r nhanagr: Tupanamax chixex chax nhanagr. R nma ga Nat nanangxga r nhanagr: Ngemac, notr Tupana r cux nangecha, r taxtma ngma chixexgagu cuyu. 14Notr ngma chixex icuxxgagu r Tupanaar uangax cunatauxchaxexe nax Tupanax naxoex r namax naguxchigagx. R ngemacax ya yim cune ya ngexwacax xrac r t nayu nhanagr. 15R yexguma Nat nachicax teguxgux r nma ga Cori ya Tupana r porac nayadaxawexexe ga yema bux ga Ura naxmaxwax. 16R nma ga Daw r Tupanana naca naxcax ga yema bux, r naxaure r nhaxtanegumare naca r yexma nx nangupet ga nhuxre ga chtax. 17R yema exgacg ga nor ngxeerug ga yma naxtawa yexmagx, r nx nacaaxg nax inachixcax ga nhaxtanewa. Notr ga nma ga Daw r tama inachixcha r tama natanwa nachibcha. 18R 7 ga ngunex ngupetxguwena r tayu ga guxema buxe. R nmag ga yema Dawar ngxeerug r namue ga namax nx nax yaxugex, yer nhaxgu
2 SAMUEL12, 15
244
narxne: R yexguma tamaxyane ga guxema buxe r nma ga exgac r tama taga naxncha r tama nachibcha. R ngemacax i nhuxmax nax tayux r nhuxc t namax nx tixu, er tama nx tacuax nax taxac t ngmax naxx, nhaxgu nma ga Daw r narxne. nx nadau ga yema nor ngxeerug ga bexma ngmax nax yadexagx, r yemawa nx nacuax ga guxema buxe r mar nax tayux. R yemacax nxna naca r nhanagr: Mar tayu ya yxema buxe? nhanagr. R nma ga yema nor ngxeerug r nanangxgag r nhanagrg: Ng, mar tayu nhanagrg. 20R yexguma ga Daw r inachi ga nhaxtanewa, r naxaiya r ng napumra r nacuxuchi r to ga naxchirugu nicux. R Tupanapatawa nax r yexma naxcu r Cori ya Tupanax nicuaxx. R yemawena r nachicax nategu r nacax naca r nachib. 21R yexguma ga yema nor ngxeerug r Dawna nacag r nhanagrg: Notr taxaccax ngmac cunax Pa exgacx? R yexguma tamaxxgu ga guxema buxe, Pa exgacx, r cuxaure r tmacax cuxaxu. Notr i nhuxmax mar nax tayux ya buxe, Pa exgacx, r icuchi r cuchib nhanagrg. 22R Daw nanangxga r nhanagr: Yexguma tamaxxgu ga guxema buxe r chaxaure r chaxaxu yer nagu charxn chi ga Cori ya Tupanaax nax changechatmxx r tx namaxx ga guxema buxe. 23Notr i nhuxmax nax mar tayux r
19Notr
taxaccax ichaxaurex ega taxucrwa wena tx chamaxeegu? Chama r t tmaxtawa chax, notr i tma r taxuacma chauxcax tategu nhanagr.
Charumuar buxchiga
yemawena ga Daw r naxmax ga Bachichbax nayataxxx. R ngxta nanaxane r ngmax namax, r nx ixxac. R nma ga Daw r Charumugu nanaxga.
Abichar r nanat ga Dawx nataxchicha
24R
15
1R wxi ga ngunex r nma ga Daw nane ga Abichar r naxcax nataxe ga wxi ga nawex ga mexechine ga cowarug itxne. R naxcax nadau ga 50 ga nor churarag. 2-3R paxmama nardaxx r namacwagu nayachiix ga duxg anecax chocuxwa. R guxma ga guxema exgacx dauxchagxe nax tmaar guxchax tayamexeegxcax, r nma ga Abichar r tmacax naca r nhuxchi txna naca ga ngexnerxne ga anewa nax ne taxx. R guxema tg ixuxe nax wxi ga Irauanecxgtcumwa nax taxx, r nma ga Abichar r nhanagr tx: R aixcuma nix i ngma nx quixux, notr nataxuma i exgacar ngxeerug i cux rngxeex
nhanagr. 4R nhanagr ta: Chier nhaa nachixanewa exgac i guxchaxar mexrux chixxgu nax ngmac guxma chauxtawa naxxcax ya yxema guxchaxg tx
245
2 SAMUEL15
ngxmaxe nax tx chanamexeexcax nhanagr. 5R yexguma tex napexegu yacaxpxgu, r nma ga r tama nanaxwaxe ga Abichar yemaac nx nax tarmoxgx, r tmamexegu nayayauxchi r tx nachxu. 6R yemaac ga nma ga Abichar r tmamax ng namecmaxx ga guxma ga Irauanecxg ga exgacxtawa xchaxe nax namexxcax ga tmaar guxchaxg. R yemaac nix ga ngna tx yapuexeex ga guxema Irauanecxg. 7R yexguma 4 ga taunec ngupetxgu, r nma ga Abichar r nanat ga exgacx nhanagr: Cuxna chaca, Pa exgacx r mar cur me yixx nax Ebrwa chaxx nax chayanguxxcax ga yema uneta ga Cori ya Tupanamax nx chixux? 8R yexguma Chriaanegu chaxchigu ga Yechar anewa, r chama nax cur dux chixx, r yma Cori ya Tupanamax nx chixu r ngxguma chi nma chox natauxchaxeegu ga Yerucharcax nax chategux r chi nx chayarcuaxx namax i wxi i chor mare i naxcax chigux nhanagr. 9R nma ga exgac r nanangxga r nhanagr: Mar name r mea ngma nax! nhanagr. R yexguma ga nma ga Abichar r Ebrwa nax. 10R yexguma Ebrwa nayexmayane ga Abichar r nhuxre ga nor xgx namu nax gux ga du Irauanecxgtcumwa naxxcax r nx nax yanaxugxcax ga nor ore ga nhax: R ngxguma nx pexnegu i
corntaga, r ngmawa t nx pecuax nax Ebrwa yangucuchix ya Abichar nax Irauanecxgar exgac yixxcax, nhax. 11R nhuxmachi ga nma ga Abichar r nxna naxu ga 200 ga yatg ga Yerucharcx ga mexgu rxnex. R nawe narx notr tama nx nacuaxg ga taxac nax yixx ga yema nor n. 12R yexgumarx ta ga nma ga Abichar r naxcax nangema ga wxi ga Dawar ucuxerux ga Aitpegu gac ga nor ane ga Yirgu chic. R namax nx nixu nax naxmcaxcax ga yexguma Tupanacax naxna nadaixgu r naguxgu. R yemaac ga yema Abicharar nwaama gx ga yatg r nimuetan ga yema nawe rxx.
Daw r Yerucharwa ninha
wxi ga dux r Dawmax nx nayarxu r ga Irauanecxg r Abicharwe nax naxx. 14R yexguma nma ga Daw r nanamu ga guxma ga nor churarageru ga namax Yerucharwa yexmagx, r nhanagr: Ngx nhuxmatama tibuxm! Er yixcama r taxucrwatma Abicharchaxwa tibuxm. Ngx, r peporag! Er ngrchi t tx nayangau r chixex
13R
t tamax nax, r nor taramax t tx nadai ya guxma ya anecx nhanagr. 31R yexguma Dawmax nx yaxugegu ga Aitpe r Abicharar nwaama x, r nma ga Daw r
2 SAMUEL15, 18
246
nhanagr: T chanax i ngma pexcax rmemaex nhanagr. R yexgumatama ga nma ga exgac r guma anear xgu nachicuchi r nma ga nor churarag r nachoxtcum. 5R nhuxchi ga nma ga exgac r nayaxucuxeg ga Yobe r Abichi r Iti, r nhanagr nx: Mea namax pechopet ya yim ngextxc ya Abichar! nhanagr. R guxma ga nor churarag r nx naxne ga yexguma exgac yema nhaxgu nx ga yema churaragar exgacg nachiga ga gum Abichar. 6R yemaac inaxchi ga yema churarag nax Irauanecxgar churarag ga Abicharwaama gxmax ng nax nadaixcax. R Efraar naanewa ga naixnecgu nix ga ng yexmax nadaix. 7R yema Dawwe rxx ga churarag r Abicharar churaragx narporamaeg. R porac ng nadai, r 20,000 ga yat yexma nayue. 8R guxwama nangu ga ng nax nadaix ga yema Efraar naanewa. R woo yema noxri ng nadaixgu nayue ga muxma, notr yemaar yexera nix ga naixnecgu yuex ga yexguma Dawar churarag nawe ngggu. 9R yexguma ng nadaiyane r nma ga Abichar ga nor mlagu ixc, r ngrchi yexma Dawar churaragmax ng nangau. R nma ga Abichar r nor mlamax ninha. R wxi ga carabyu ga taxchactwa namax nagopet, r yma niwaxcuchinax, r yma nartu. R yema mla r nagopetmare. 10R wxi ga yema Dawar dux ga nx
18
nma ga Daw r nor churaragx nixug. R wxichig ga 1000 ga churaragcax r nx naxuneta ga nor comadte. R wxichig ga 1000 wa r 100 gu inananu. R wxichig ga 100 cax r nx naxuneta ga nor capit. 2R yemawena r tamaepxtcumgu nayayauxye ga nor churarag. R wxitcummax inacuax ga Yobe. R totcummax inacuax ga Abichi ga Cheri nane ga Yobeenex ixc. R yema totcummax inacuax ga Iti ga Getu ixc. R nhuxchi ga nma ga Daw r guxma ga yema nor churaragx nhanagr: Chama r t ta pex chixmc i daiwa nhanagr. 3Notr ga nmag r nanangxgag r nhanagrg: Taxuacma ngmac cunax, Pa exgacx, er ngma tor uangcax r ntama ega woo naxchaxwa tibuxmxgu rexna ngx i tatanx yuegu, er ngma nma nanaxwaxegx nix nax cux yamaxgx. R ngemacax, Pa
1R
exgacx, r cuma r 10,000 i toma i cur churaragar yexera tox cume. R ngemacax narmemae i nuxtama anegu curxux nax ngmac to i churarag toxtawa cumugxcax nhanagrg. 4R yexguma ga nma ga exgac r nanangxga r
247
2 SAMUEL18
daux r Yobemax nx nixu. 11R nma ga Yobe r nhanagr: Taxac nix? R ngxguma nx cudaxgu r txc tama noxtacma cuyamax? Er ngxguma chi cuyamaxgu r chama r 10 tachin i diru chi cuxna chax r wxi i goyex nhanagr. 12Notr ga yema churara r Yobex nangxga r nhanagr nx: Woo chi 1000 tachin i diru choxna cuxxgu r taxchima chanax i ngma. Er guxma i tomax r nx taxne ga exgac ga yexguma cux r Abichix r Itix nhaxgu: R taxtma chixex namax pex ya Abichar!, nhaxgu. 13R ngxgumachi exgacechita chayamaxgu ya nane r nma ya exgac r t nx nacuax nax tex yamx, r cuma r taxchima chautwa cuchog nhanagr. 14R nma ga Yobe r nhanagr: Martama i ngma dexa i chixemarex! nhanagr. R yexguma nanayaxu ga tamaepx ga naixmenax ga ixmagux, r yemamax Abicharx , yer nacanapactx carabyuchacxwa nax natux r tama nayu. 15R yemawena r 10 ga Yobear churarag r Abicharx nachomaeguchi r nayamaxgxchi. 24R yexgumayane r nma ga Daw r guma anear xwa narto. R nma ga yema dauxtaerux r yema anear poxeguxtgu naxnag nax yma nadauxtaexcax. R yexguma yexama nadawengu ga yema dauxtaerux r nx nadau ga wxi ga
yat ga nxica yma ne nhax. 25-26R tagac exgacmax nayacax. R nma ga exgac r tagac nanangx r nhanagr: Ngxguma nxicatama ngma ne nanhaxgu, r mex i ore ngma ne nange nhanagr. Notr yexguma yema yat ga yma ne nhax ingaicagu, r nma ga yema dauxtaerux nx nadau ga to ga yat ga yma ne nhax. R yemacax yema xar daruna tagac nacag r nhanagr: Yea nix i to i yat r ngma ne nanha nhanagr. R nma ga exgac r tagac nhanagr: Ngma r ta mex i ore ngma ne 27R yexguma nange nhanagr. nma ga yema dauxtaerux r nhanagr ta: Ngma napexe inhax r nor nhachiwa nx chacuax nax Chadchi nane ya Aimax yixx nhanagr. R nma ga exgac r nanangx r nhanagr: Nma r wxi ya mec ya yat nix, r mex i ore nua nange nhanagr. 28R nma ga Aimax r exgaccax nix r napexegu nayacaxpx r nhaxtanegu nanangcuchi r yemaac nx narmox r nhanagr: Name ya Cori ya Tupana, ya cur Tupana, Pa exgacx, er mar nanadai ga yema tama cuga nechax, Pa exgacx nhanagr. 29R nma ga exgac r naca, r nhanagr: Nhuxc nx nangupetx ya yim ngextxc ya Abichar? R namemarex yixx? nhanagr. R nma ga Aimax r nanangxga r nhanagr: Ngxguma Yobe chox muxgu r nixaicha, notr tama nx chacuax, Pa exgacx, nax taxac ngupetx
2 SAMUEL18,19
248
nhanagr. 30R nma ga exgac r nhanagr nx: Inachi r ngxma nachicuchi! nhanagr. R nma ga Aimax r yexma nachicuchi. 31R yexgumatama nangu ga yema to ga yat ga Echiopaanecx r nhanagr: Nangexma i wxi i mex i ore, Pa exgacx. R nhuxmax ya Cori ya Tupana r mex cumax nax, Pa exgacx, er cux napox nawa ga yema tama cuga nechax, Pa exgacx nhanagr. 32R nma ga exgac r yema Echiopaanecxna naca r nhanagr: R yim ngextxc ya Abichar, r taxuxma nx petx? nhanagr. R nma ga Echiopaanecx r nanangxga r nhanagr: Chier ngma cur uang, Pa exgacx, r guxma i ngma chixex cumax gchax r yim ngextxcrx nayuegu nhanagr. 33R nma ga exgac r axumax aita nax. R daux nax ga yema nor ucapu ga anear poxeguxtwa yexmaxwa, r yma nayaxaxu. R yexma naxxcma nhanagr: Pa Chaunex, Pa Abicharx. Pa Chaunex, Pa Abicharx. Chier chama cuchicx chayuxgu. Pa Chaunex, Pa Abicharx, Pa Chaunex nhanagr.
exgac ga Daw r wenaxar Yerucharcax nategu
ngunexgu ga yema nax nor uangx naporamaegchirx ga daiwa r ngechax nanacaxichi. 3R nmatama ga yema churarag r bexmamare anegu nachocu r nec inax nhama chi daiwa yabuxmxrx. 4R yexgumayane ga nma ga exgac r ng yadxchiwecma porac aita naxx r nhanagr: Pa Chaunex, Pa Abicharx. Pa Chaunex, Pa Abicharx, Pa Chaunex nhanagr. 5R yexguma ga Yobe r Dawxtawa nax r nhanagr: Pa exgacx, wxi i ne nx quingexexe i ngma cur churarag i cux poxgx nax tama peyuexcax i cuma r cuneg, r cuxacg, r cuxmaxg, r cuxtaxg. 6R nhuxmax r icunawex nax cuxcax r taxuwama namex i ngma cutwa gx i exgacg r churarag, er nx cungecha i ngma cuxchi aixex, r naxchi cuxai i ngma cux ngechagx. Nhuxma nx chicuaxchi, Pa exgacx, r cuxcax narmemae chi nix nax Abichar maxx, r ntama chi nix ga nax tayuex ga tomax. 7R naxx r nataxgxx i ngma cur churarag! Er Tupanagagu cumax nx chixu r ngxguma taxtma ngmac cunaxxgux, r bai i wxi t nux cuxtagu narxux i nhama i chtaxgu. Ngma r t guxma ga chixex ga yema cur ngextxgu cux ngupetxar yexera t nix i cuxcax ngux nhanagr ga Yobe. 8R yexguma ga nma ga exgac r inachi, r anear xwa narto. R yexguma duxg nx cuaxggu ga guma exgac r anear xwa nax yanatox,
19
yexguma duxg nx cuaxggu ga nma ga exgac ga Daw ga porac nane ga Abichar x r naxcax ga yuccax nax nangecha naxaxux r Yobemax nx nayarxuge. R yemaac ga yema
1-2R
249
2 SAMUEL19, 22
r guxma ga duxg r naxtawa nax. R yema Irauanecxg ga Abicharwe rxx r nibuxm r wa nax. nachi
Nawiyae ga Daw yer nor uangx narporamae
R cuma nix i chor uangmexewa chox cunguxuchixx nax tama chox yamaxgxcax. 4R cuxwaxi nix i namex, Pa Corix, nax ticuaxgx. R ngxguma cmaxwa changexmagu r aita cuxcax chaxxgu, r cuma r chor uangmexewa chox cupox. 31R ngma Tupana nagu rxnx r aixcumama iniwex. R ngma Cori ya Tupanaar uneta r name nax yaxx. R Tupana r tx napox ya guxma ya yxema nagu yaxgxe. 32R tex Tupana tix ega tama tr Cori ya Tupana yixxgu? R taxacr to i tupana nangexma i nx tauxchax nax tx napoxx? 33R nma ya Tupana nix ya nor poramax chox idxxc. R yim nix ya namexc i chor max nax taxuwama nachixexcax, nhanagr.
22
1R yexguma Cori ya Tupana Dawx rngxeegu nax Chamexewa r guxma ga nor uangmexewa nanguxuchixx, r nma ga Daw r nhaa wiyaemax Tupanax nicuaxx. 2-3R nhanagr: Cumax, Pa Cori r chor poxrux quixx, r chor cuxchicax quixx, r chor nguxuchixrux quixx, r chor Tupana quixx, r nhama tac ya nutarx ya chor poxrux quixx, r chor tpexerux quixx, r chor maxrux quixx, r maxpnetapexewa ngxmax i chor cuxchicax i nagu changaxix quixx.
1 REIS
(Nxraxx i popera i exgacgchiga)
Nayaxchi ga Daw
yexguma nayaxgu ga exgac ga Daw r naxchiwa nayexmaecha. Guxguma nx nanadeyu, r woo nhuxre ga dxrumax nax yadxgx r nx
1R
nanadeyuama.
Adona r exgacx ng ningucuchixx
t nangxeegx nax exgacx cax. 8Notr gum yangucuchix chacherdte ga Chadchi, r tama Adonawaama ng naxxx r bai ga Benaa ga Yoda nane, r bai ga gum Tupanaar orear urux ga Nat, r bai ga Chime ga exgac ga Dawmcxchi ixc, r bai ga yema Dawar churarag ga nx rcuaxmaegx r taxuxma Adonawaama ng naxgxx. 9R yema naxyane, r nma ga Adona r wxi ga taxma ga na nax ga nuta ga taxchic ga Choerxtawa ga burawe ga Royar ngaicamna. R tx nadai ga carnrug, r wocag r wocaxacg ga ingexe. R guxma ga naeneegna naxu, r guxma ga duxg ga Yudtanx ga exgac ga Dawax puracexna naxu. 10Notr tama nxna naxu ga guma orear urux ga Nat, r bai ga Benaa, r bai ga yema nanat ga Dawar churaragerug r bai ga naenex ga Charumu. 11R yexguma ga nma ga Nat r Charumu na ga Bachichbamax nidexa, r nhanagr: Mar nx cucux yixx nax
yexgumayane ga Adona ga Daw nane ga naxmax ga Aquchiwac r exgacwa ng nanguxcha tmachicx ga nanat. R naweg ga cowarug itchigne ne nanutaquexe r churarag ga gumagu x. R nanade ga 50 ga churarag nax nor darug yixgxcax. 6R nma ga nanat ga exgac ga Daw r taguma nanacuaxi r bai ga nangaa. R wxi ga yat ga mechametc nix, r naenex ga Abicharx rbumaec nix. 7R nma ga Adona r nanatar churaragar exgac ga Yobe ga Chbia nanemax nidexa r chacherdte ga Abiatmax. R nmag r nx nixuge nax nx
5R
250
251
1 REIS1
Adona i Aquchi ngne r exgacx ng nax yangucuchixx tama nx nacucma ya yim tr exgac ya 12R dcax! r t cumax nx Daw? chixu i wxi i ucuxe nax ngmac tama peyuexcax i cumax, r cune ya Charumu. 13R exgac ya Dawxtawa nax, r nhacurg t nx: Pa Chor Corix tama exna i chamax icuxunetax r chaune ya Charumu t yixx ya yim exgac ixc i cuchicx? R nhuxc i Adona r exgacx ng yaxxx? nhacurg t nx! 14R ngxguma cuma exgacmax quidexayane r chama r t chixcu, r natwa t chidexa i ngma cur ore i nx quixux nhanagr. 15R yexguma ga ngma ga Bachichba r exgac gu ixcu. R nma ga exgac r pex mar nayaxchi ga yexguma, r Abiach ga Chuntanx r nxna idau. 16R ngma ga Bachichba r exgacpexegu inangcuchi r nhuxmata xmachixwa iyaxcat. R nma ga exgac r ngxna naca r nhanagr: Taxac cunaxwaxe i cuxcax chaxx? nhanagr. 17R ngma inangx r nggrg: Pa exgacx Tama exna Cori ya Tupanagagu mar chamax icuxunetax nax chaune ya Charumu t yixx ya yim exgac ixc i cuchicx? 18Notr i nhuxmax r tama nx cucucma r Adona exgacx ng ningucuchixx nggrg. 22-23R yexguma exgac ga Dawmax yadexayane ga Bachichba r yma exgacpatawa nangu ga
Tupanaar orear urux ga Nat. R yema nor xar darug r Dawmax nx nayarxuge ga yma nax nangux ga guma orear urux. R nma ga Nat r Dawxtawa nax r napexegu nanangcuchi nhuxmata xmachixwa yaxcat. 24R exgacna naca r nhanagr: Pa exgacx exna cuma yixx i nx cuxunetax ya Adona nax cuchicx exgac yixx? nhanagr.
Daw nx nixu r Charumu t nix i nachicx exgac ixx
nma ga exgac ga Daw r Bachichbacax nangema. R ngma ga Bachichba r exgacpexewa ix, r yexma iyachi. 29-30R nma ga exgac nixu r r Tupanagagu ngmax nx nhanagr: Yim Tupana ya guxma ga guxchaxwa chox nguxuchixcgagu cumax nx chixu r nhamatama i ngunexgu r cune ya Charumu t nix ya ngexwacaxc ya exgac. R nma t nix i chauchicawa natox ga yema pama Cori ya Irauanecxgar Tupanagagu cumax nx chixuxrx nhanagr. 31R ngma ga Bachichba r exgacpexegu inangcuchi nhuxmata xmachixwa yaxcat, r tagac nggrg: Guxguma namax ya chor cori ya exgac ya Daw! nggrg. 32-33R yemawena ga nma ga exgac ga Daw r nor duxgx namu nax naxcax yacagxcax ga chacherdte ga Chadchi r orear urux ga Nat r Benaa ga Yoda nane. R yexguma
28R
1 REIS13
252
exgacxtawa nanguggu ga yema r nma ga exgac r nhanagr: yaxmcg i ngma chor ngxeerug i chautwa gx, r chor cowarugu penatonagxx ya chaune ya Charumu r burawe ya Yiwa penaga! nhanagr. 39R nma ga chacherdte ga Chadchi r Tupanapatawa nanayaxu ga yema carnruchatacuxre ga chxmax cux, r yema Charumut nabag ga exgac nax yixxcax. R yemawena r carnruchatacuxregu nicueg, r guxma ga duxg r tagac nhanagrg: Namax ya exgac ya Charumu! nhanagrg.
Nawa iyacuaxgx ga mug ga Daw Charumumax nx ixux
ningaica ga Daw ga nax nayux, r yemacax nane ga Charumux naxucuxe r nhanagr: 2Chama r gux i duxgrx t pexna chix i nhama i naanewa. R cug naporaxx r taux icumux! R chanaxwaxe i chauxrx mec ya exgac quixx. 3R Cori ya Tupanaar mug r naga naxn, r nor ngcha nax! R yanguxx i guxma i nor mug ga Moich matx nax ngmac mea cux nanguxuchixcax i guxma i cuxx r mea cux nangupetxcax i ngext cuma cuxxwa! 4R ngxguma ngmac cunaxxgux r Tupana r t cuwa nayanguxx ga yema uneta ga chamax nx yaxux ga yexguma
1R
nhaxgu chox: R ngxgumachi yim cune r cutaag r mea chauga naxnegu r aixcuma chauxcax namaxgu r tama choxna yaxgachi xgu, r guxgutma natanwa t nix i Irauanecxgar exgac ne naxx, r tagutma nataxu nax wxi i cutanx i Irauanecxgar exgac yixx nhanagr chox. 10R nhuxchi ga Daw r nayu, r nor oxigxtagu nayataxg ga Yerucharwa. 11R 40 ga taunec nix ga Irauanecxgar exgac yixx. R 7 ga taunec nix ga Ebrwa exgac yixx r 33 ga taunec Yerucharwa. 12R Charumu nix ga yexwacaxc ga exgac ga nanat ga Dawchicx ixc. R yexguma exgac yixxgu ga Charumu, r meama nx nangupet ga Irauanecxg.
Charumu r Tupanaxtawa naxcax naca i cuax
wxi ga chtaxgu r ane ga Gabawa r Cori ya Tupana r Charumucax nangox ga nanegwa, r nhanagr nx: Choxna naxcax naca i ngma cunaxwaxex r chama r t cuxna chanax! nhanagr. 6R nma ga Charumu r nanangxga r nhanagr: Cumax, Pa Chor Tupanax, r nx cungechaxchi ga chaunat ga Daw ga cur dux ixc, yer nma r meama cupexewa inix, r mex nax, r cupexewa r mea iniwex ga nor max. R yemacax porac nx cungecha r wxi ya
5R
253
1 REIS3
nanena cunax nax nachicawa natoxcax r Irauanecxgar exgac yixxcax. 7R cumax, Pa Corix, Pa Chor Tupanax, r chox cumu nax chaunat ya Dawchicx exgac nax chixxcax, woo i chama r wxi i ngextxx i taxux cux nax chixx. 8Notr i nhuxmax r chaxmexwa nangexmag i guxma i ngma Irauanecxg i cuma nx cuxunetax. R nma i ngma duxg i nhuxmax r namuxchi r ngemacax taxucrwa tex tayaxug. 9R ngemacax chanaxwaxe i choxna cunax i cuax nax ngmac mea namax ichacuxcax i cur duxg r nx nax chacuxcax i ngma mex r chixex. Er texax natauxcha nax namax itacux i nhaa cur duxg i muxchix? nhanagr. 10R nma ga Cori ya Tupana r namax natax ga yema Charumu naxcax caxax. 11-12R yemacax nhanagr nx: Ngma nax choxna naxcax cucaxax i ngma, r tama naxcax cucax nax namxcax i cur max, rexna cumuar diruxcax, rexna cur uang chadaixcax, notr naxcax cucax i cuax nax mea namax icucuxcax i ngma cur duxg, r ngemacax t cuxna chanax i ngma choxna naxcax cucaxax. R chama r t cuxna chanax i cuax ga pa taguma texax yexmax r cuwena tagutma texax ngexmax. 13R nat t cuxna chanax i ngma tama naxcax cucachirx. R t cuxna chanax i muxtma i cur ngmaxg i mex, r t cux charngxee nax cumax nataxgxcax i ngma cur duxg i
Irauanecxg. R ngmac i cuma r guxma i cur maxgu r nataxutma i to i exgac i cumax . 14R ngxguma mea wxigux cunaxxgux i chor ngcha r cuyanguxeexgu i chor mug, yema cunat ga Daw naxxrx, r chama r t chanamaxexe i cur max nhanagr. 15R yexguma nabai xchigu ga Charumu, r nx nicuaxchi ga naneg nax yixx ga yema. R yexguma Yerucharwa nanguxgu, r Tupanapatawa nax r yema ba ga Cori ya Tupanaar mugchixpexewa nangu. R naxna nadai r nanagu r yemaac Tupanax namax nicuaxx. R yemawena r taxma ga na nax naxcax ga guxma ga nor ngxeerug.
Charumu nanamexx ga taxre ga ngexar guxchax
wxicana r taxre ga nge ga ingexmarec r Charumuxtawa ix. R yexguma napexewa nayexmaggu, r wxi ga yema nge r nggrg: Pa exgacx, chama r nhaa nai i nge r wxi ya patawatama tangexmag. R yexguma yma tayexmagyane, r chaxraxac. 18R tamaepx ga ngunexguwena ga nax chaxraxacx, r ngma i nhaa nai i nge r ixraxac. R toxicatama yma tayexmag, r nataxuma ga to ga duxg ga guma patawa. R toxicatama tixg. 19Notr wxi ga chtaxgu r tayu ga guxema ngxac i nhaa nge yer tmat ica. 20R yexguma ga ngma r bexma ngxc irda. R yexguma chama chapeyane r bexma chauechita tx
16-17R
1 REIS3,4
254
iyaxu ga guxema chauxacxe r nggxtagu tx iyacaxexe. R guxema ngxacxe ga yuxe r chauxtagu tx iyacaxx. 21R yexguma paxmama chardaxgu nax tx chamai xcax ga guxema chauxacxe, r tx chadau ga nax tayux. Notr ga mea nax yangonex, r mea tx chadau r nx chicuaxchi nax guxema buxe r tama chauxacxe nax tixx nggrg. 22R ngma ga yema nai ga nge r nggrg: Tama nix. R chauxacxe tix ya yxema maxxe r yxema yuxe r cuxac tix nggrg. Notr ga ngma ga yema nge ga ngxra idexac r nggrgama: Tama nix. R cuxace tix ya yxema yxe r chauxace tix ya yxema maxxe nggrgama. R yemaac nggmax yma iyaporagatancx exgacpexewa. 23R yexguma ga nma ga exgac r meama nagu narxn r ngwa nhanagr: Nhaa nge r nggrg: Ngxacxe tix ya yxema maxxe r yxema yuxe r ngma nai i ngexac tix, nggrg. Notr ngma nai i nge r tc nx iyaxu, nhanagr ga ngxwa. 24-25R nhuxchi ga nma ga exgac r nhanagr: Nua penange i wxi i tara! nhanagr. R yexguma exgacxtawa nangegxgu ga tara, r nanamu r nhanagr: c ngxgu tx perdate ya daxe buxe r wxichipan ngxna pexchig i ngma nge! nhanagr. 26Notr ga yema nge ga tma ixc ga guxema buxe yamaxxe r porac ingechaxchi tmacax ga guxema ngxacxe, r
exgacx icaax r nggrg: Pa Chor exgacx taux i tx quimx ya yxema buxe! R narmemae nix i ngxna tx cumu i ngma nai i nge nggrg. Notr ga yema nai ga nge r nggrgama: Mar name i cunadate i ngma bux nax taxuearma nax yixxcax nggrg. 27R yexguma nma ga exgac r nhanagr: Ngxna tx pemu i ngma tama naxwaxec nax tx rdatex ya yxema buxe, er ngma iyix i aixcuma tma ixc! nhanagr. 28R guxma ga Irauanecxg r nx nacuchigag ga yema exgac x ga nhuxc nanamexx ga yema taxchix ga guxchax. R yemacax nx nangechag yer nx nacuchigag ga nhuxc Tupana cuax nxna x nax namexxcax ga guxchaxg.
Charumu r Irauanecxgmax inacuax
nix. 20R Yudanewa r Irauanewa r namuxchima ga nor duxg nhama naxnectexe i taxtpechinwa ngxmacrx. R yema taxre ga naanegwa r taguma nataxu ga na r axex, r ga duxg r nataxg. 21R yema naane ga Charumu namax icux, r lstewaama r taxt ga Eufrtewa inaxg nhuxmata Firitutanxgar yeanewa r Eytuanear yeanewa nangu ga ostewaama. R guxma ga yema tog
255
1 REIS4,5
ga duxg ga tama Irauanecxg ixgx ga Charumuar naanewaama ixgetanx r nanaxtang ga yema diru ga exgacna x, r Charumumexewa nayexmag ga yexguma namaxyane. 25R yexguma Charumu maxyane r ga Yudanecxg r yema tog ga Irauanecxg r ng nangechag r taxc ngmax namax. R nrchiwaama r ane ga Dwa inaxg nhuxmata ane ga Bechbawa nangu ga swaama r wxichig nx nayexma ga napata r naane. 29Tupana r taxma ga cuax r mex ga n Charumuna nax. R yemaac nx nacuaxchi. R nor cuax r nhama naxnectexe ya mrpechinwa ngxmacrx namuxchi. 30R yemaac ga Charumuar cuax r Eytuanecxgar cuax nangupet, r yema duxg ga lstewaama yexmagxar yexera nix ga nor cuax. 31R guxma ga tog ga yatar yexera nx nacuax. R Et ga Chrataxaar yexera nx nacuax, r Em, r Cac, r Dra, r Ma nanegar yexera nx nacuax. R yema nachiga r guxma ga yema nachixaneg ga nacwawa yexmagxwa nangu. 32R 3,000 ga ucuxegx nixu, r nanaxmat ga 1,005 ga wiyaeg. 33R naigchiga nidexa r nanetchiga. R guma ocayiwa ga taxne ga Lbanuar naixnecwa yexmanechiga nidexa r nhuxmata yema natane ga xrax ga xtapxwa rxgxchiga nidexa. R nhuxchi nachiga nidexa ga naexg,
r werig, r naexg i naxtanecamax itgx r choxnig. 34R muxma ga to ga nachixanecxar exgacg r tawa nanamu ga nor Charumux ngxeerug nax naxtawa yayauxgaxcax ga nor ucuxeg r cuax.
Charumu r ane ga Truar exgac ga Irmax inaxga
yexguma Ir ga Truar exgac nx cuaxgux ga Charumu r nanat ga Dawchicx exgac nax yixx, r nor ngxeerug yma Charumuxtawa namug, yer ga Ir r guxguma Dawx nangecha. 2R yexguma ga Charumu r nanangxga r Ircax yma namuga r nhanagr: 3Cuma nx cucuax ga gum chaunat ga Daw nax taxucrwama naxx ga guma Cori ya Tupanapata nagagu ga yema dai ga nagu tamaxx, nhuxmata Cori ya Tupana tmamexewa nayexmagxeex ga yema tmaar uang. 4Notr i nhuxmax i nma ya Cori ya Tupana r tax toxna nax i guxwama i tochixanewa r nataxuma i tor uang r nataxuma i chixex i toxcax ngux. 5R ngemacax nagu charxn nax chor Tupanacax chanaxx ya wxi ya napata yema chaunatmax inaxunetaxrx nax chama t yixx i naxcax chanaxx. Yer Tupana r nhanagr tx ga chaunat: R yim cune ya cuchicx cuchicawa chartoxc, r yim t nix ya naxc ya chapata, nhanagr tx. 6R ngemacax, Pa exgacx, Pa Irx, r cuxna chaca i nhuxmax nax
1R
1 REIS5,6
256
nhaa i puracwa chox curngxeexcax. R namu i cur duxg nax Lbanuar naixnecwa ocayiwa chox ne nadexcax! R chamax r t chor duxg ngma xgx chamug nax cur du nangxeegxcax. R chamax r t cux chanaxtan i ngma naxcax cucaxaxexpx naxcax i cur duxgar purac. Er cuma nx cucuax r taxema ya Irauanecxg nx tacuax nax mrapewa tayaxux i ngma cur duxg i Chidcxgrx, nhanagr. 7R nma ga Ir r nataxxchi namax ga yema dexa ga Charumu yma mux, r nhanagr: Tupanax chicuaxx, er Dawna nanamu ga wxi ya nane ya nx cuc nax exgac nax yixxcax i nhuxchi Irauanewa nhanagr. nma ga Ir r Charumucax yma namuga r nhanagr: Mar chanayaxu i ngma ore i nua chauxcax cumux, r t chanax i ngma naxcax cucaxax. R cuxna t chanana i ngma mrapewa i ocayiwanaxcax r pnaxcax, nhanagr. 13R yexguma ga Charumu r 30,000 ga puractanx nade ga guxma ga Irauanecxgtanwa. 14R ga guxema r Lbanuar naixnecwa tx napuracexx. R wxi ga tauemacgu r 10,000 yma tx namug r nai ga tauemac r toguxe ga 10,000 yma tx namug. R yemaac nanapuracexx ga guxma ga yema tamaepxtcum. R wxichig ga yat r wxi ga tauemac naixnecwa nayexma r taxre ga
8R
tauemac napatawa nayexma. R Adunir nix ga tmamax icux ga yema puracwa. 15R nma ga Charumu r nx nayexma ta ga 70,000 ga yatg ga nugtaerux r 80,000 ga yatg ga nutaar mexcwawa puracex ga maxpneanewa. 16R yemat nx nayexma ga 3,300 ga nor duxg ga yema puractanxmax icuaxgx. 17R yema nutaar mexcwarug r nutaar maxpnewa ne nayapoxochig ga nutag ga itac r itatanxchic r meama nayatogcwag nax guma Tupanapata nat taxxcax.
Charumu nanax ga Tupanapata
yexguma 4 ga taunec exgac yixxgu ga Irauanewa, r nma ga Charumu inanaxg ga nax naxx ga guma Tupanapata. R gum taunecgu ga nor taxre ga tauemac ga chbegu gax (mrzo) nix ga inaxgx. R yexguma guma Tupanapata ixggu, r mar 480 ga taunec ningu ga nax Eytuanewa nachoxx ga Irautanxg. 2R nma ga guma Tupanapata r nx nayexma ga 27 mtruar ngx ga nor max, r 9 mtru ga nor tachi, r 3 mtru r 75 centmetru ga nor mchane. 3R yema nachi ga nxra nawa ixcux ga guma Tupanapata r 9 mtru nix ga nor max. R 4 mtruar ngx nix ga nor tachi. 4R guma Tupanapataar xgg ga nor ngonemachirux r frumenaxgnaxcax nixg.
1R
257
7R gum nutag ga guma Tupanapata namax naxgc r mar memarec nix. R yemacax ga yexguma naxggu ga guma r taxuxma ga martyuga, rexna yuemaga, rexna to ga taxac namax ixxga taxn ga yema naxgxwa ga guma . 11R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r Charumumax nx nixu r nhanagr: 12-13Yima chapata ya cuxxnechigax cumax chixu, r ngxguma chi chor mug nx ixuxcma cumaxgu r chi nagu quixxgu i ngma chor mug, r chama r t chayanguxx ga yema uneta ga cunat ga Dawmax nx chixux ga cuchiga r petanwa t chamax r tagutma pexna chixgachi
1 REIS6, 8
Charumu 11 ga taunec mar exgac yixxgu. R gum taunecar 8 ga tauemac ga blgu (nowbru) nix ga . R yemaac 7 ga taunecgu yangux nix ga yanguxgx ga guma Tupanapata.
Tupaucawa nanangeg ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax
i pema i Irauanecxg i chor duxg nax pexgx nhanagr. 14R nma ga Charumu r mar nx ningu ga nax naxx ga guma Tupanapata. 15R nor aixepetapxwa ga guma pata r mrapewa ga ocayiwanaxcaxmax nanaxxtapx. R dauxwa inanaxg r nhuxmata nhaxtwa nangu nax mrapewamax nanaxxtapxgax. R pnaxcax ga mrapewamax nanaxxmachix. 22R yemaac ga guma Tupanapata r guxchiwama irumax nanapexmachig. R yexgumarx ta ga yema pumraar guchicax ga nachica ga nexpexegu tax r irumax nanapexeneg. 38R guma Tupanapata r guxma ga nor yemaxgmax ningu ga yexguma
yexguma ga Charumu r Yerucharwa naxcax nangema ga guxma ga yema nor ngxeerug ga exgacg r guxma ga yema exgacg ga wxichig ga Irauanecxtcummax icuaxgx. R nanangutaquexexexe nax Chi ga Dawar anewa yayauxgxcax ga yema ba ga Cori ya Tupanaar mug nawa yexmax nax Tupanapatawa nangegxcax. 2R gum taunecar 7 ga tauemac ga Etangu (utbru) nix ga Charumu nangutaquexexeex ga yema Irauanecxg nax yaxxchigaxcax ga guma Tupanapata. Notr meama nagu nangu ga yema nor peta ga wxichig ga taunecgu nor dxeng nagu naxchigagx. 3-4R yma nangug ga guxma ga Irauanecxgar exgacg. R yema chacherdteg r nanayauxg ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax. R guma pata ga Moich xne ga nawa Tupana namax idexane r nayangeg namax ga guxma ga yemaxg ga nex ga yma yexmagx. R yemag r chacherdteg r Lewtanx nix ga yanax. 5R nma ga exgac ga
1R
1 REIS8
258
Charumu r guxma ga yema Irauanecxg ga yexma ngutaquexegx r yema bapexewa r Tupanacax nayagu ga muxchixma ga carnrug r wocag. R taxucrwama tex ixugx ga nor mu. 6R yemawena ga yema chacherdteg r tupaucaar aixepewa nanangeg ga yema ba ga yema tupaucachi ga nexwa. 10R yexguma nachoxxgu ga chacherdteg ga yema nachica ga nexwa, r caixanexmax nanap ga guma Cori ya Tupanapata. 11R nagagu ga yema caixanex r nma ga yema chacherdteg r taxuacma yexma narcho nax Tupanax yacuaxgxcax, yer Cori ya Tupanaar nemax nanap ga guma Tupanapata. 22R yemawena ga Charumu r napexegu nachi ga yema guchicax ga ngext Cori ya Tupanacax mareg guxwa. R guxma ga yema Irauanecxgpexewa naxunagmexe. 23R nhanagr: Pa Corix, ya Irautanxgar Tupanax, r woo dauxgux i naanewa r woo nhama i naanewa r nataxuma ya Tupana ya cuxrx ixc. Er cumax r cuyanguxx i cur uneta r tx cungecha ya guxma ya yxema aixcuma cuga nx. 27 Notr i cumax, r nhuxcrwa i wxi i xrax i nachicawatama cumaxx i nhama i naanewa? R ngxguma chi dauxgux i naane r
tama yanguxgu nax nawa cungexmax r nhuxc t yangux ya daa tupauca ya xrane ya cuxcax chaxxne? 28Notr Pa Corix, Pa Chor Tupanax, r chanaxwaxe i chox nx cuxn i chor yumx. R nax i ngma nhuxmax cux naxcax chacaxaxx! 33-34R ngxgumachi cur duxg chixex egu r ngmagagu nor uang nx rporamaegu, r to i nachixanewa nagaggu, r chanaxwaxe nax dauxgux i naanewa icurxnx r nx nx icurngmax i nor chixexg, r nhaa tor naane ga tor oxigna cuxxcax cunawoeguxx ega aixcuma cuga naxnegu r daa cupatawa naxcax nacaggu i cur ngxee. 35-36R ngxguma yapaganegu r taguma napuxgu nagagu i ngma chixex i cur duxg i Irauanecxg cupexewa gx, notr i nmag r ngxguma cuxcax nawoegugu r daa cupatawa yayumxggu, r cux yacuaxggu, r nx naxoegu i nor chixexg i naxcax cupoxcuex, r chanaxwaxe i dauxgux i naanewa nx cuxn r nx nx curngma i nor chixexg r cunangexx nax mex i nacmagu naxxcax r cunamu ya yim puc nawa i nhaa naane i tor oxigna cuxx. 37R ngxguma nhaa nachixanewa nangemagu i taiya, rexna nanguxgu i nanetar daxaweane, rexna naianexmax nayuegu i nanetg, rexna nanguggu i mung, rexna xmig, rexna naweaneg, r ngxguma tor uang
259
1 REIS8
nx chomaeguchigu i tor aneg nax tox nadaixcax, rexna taxacr to i guxchax, rexna daxaweaneg toxcax nguxgu, 38-39notr ngxguma cur duxg nx naxoegu i nor chixexg r daa tupaucawa yayumxggu, r chanaxwaxe i dauxgux i naanewa icurxn r nx nx curngma i nor chixexg r nx cungxga i guxma i ngma duxg i aixcuma cumax nx ixux i nor chixex. Er cuxicatama nix i nx cucux i wxichigar max. 40R ngmac i cur duxg r nhaa naane ga tor oxigna cuxxwa namaxyane, r t cux nicuaxxg. 41-42R ngma duxg i tog i nachixanecx r t nx naxne i cuchiga r t nx nacuaxg nax nhuxc porac tox curngxeex. 43R ngxguma t yxwa cuxcax ne naxxgu nax nua daa tupaucawa yayumxgxcax r dauxgux i naanewa irxn r nx nangx i nor yumx! R ngmac guxtma i nhama i naanecx i nachixaneg t cux nacuaxg r t cuga naxne ngma cur duxg i Irauanecxgrx. R nmag i yxwa ne x r t nx nacuaxg nax nua daa tupauca ya cuxcax chaxxnewa nix i cumax yadexagx i duxg. 44-45R ngxguma toma itaxchigu nax tor uangmax tog tadaixcax i ngext cuma tox cumugxwa, r ngxguma daa ane ya cuma nx cuxunetane r daa tupauca ya cuxcax chaxxneguama tardauncma tayumxgu r dauxgux i naanewa irxn i tor
yumx r tox napox i tor uangmexewa! 46R ngxguma cur duxg gux i duxgrx cupexewa chixex naxggu r ngemacax namax cunuxgu, r nor uangmexegu cunayi xeegu nax ngmac to i nachixane i yxguxwa rexna ngaicamaguxwa nagagaxcax, 47notr ngxgumachi ngma nachixanewa nxna yacuaxchiggu i nor chixex i cupexewa naxgx r cuxcax nawoeguxgux r cuxna nacaggu nax nx nx curngmaxcax i nor chixexg, 48r ngxguma ngma nachixanewa aixcuma cuga naxnegu r nhaa naane ga tor oxigna cuxxguama nadauncma nayumxggu, r daa ane ya Yeruchar ga cuma nx cuxunetanegu r daa tupauca ya cuxcax chaxxneguama nadauncma nayumxggu, 49r dauxgux i naanewa r nx nx naxn i nor yumxg i nawa cux nacaaxgx, r napox i nor uangmexewa! 50R cur duxgax nx iyarngma i ngma nax tama cuga naxnex r ngma nor chixexg i cupexewa naxgx! R ngma exgacg i to i nachixanewa nagagx i cur duxg r naxchicx i nor n nax cur duxg nx ngechatmxgxcax! nhanagr ga Charumu ga nor yumxwa. 54-55R yemaac yema marear guchicaxpexegu nacaxpxcma r naxunagmexecma Tupanamax nidexa ga Charumu, r Tupanana naxcax naca ga nor ngxee. R
1 REIS8,9
260
yexguma nx nachauxgu ga nax nayumxx, r inachi r guxma ga Irauanecxgmax mex naxuegu. R tagac nhanagr: 56Porac tamax namecma ya tr Cori ya Tupana ya tx poxc nxna i tr uang, yema inaxunetaxrx. Yer nma r aixcuma nayanguxx ga guxma ga yema nor unetag ga mex ga nor du ga Moichwa nx yaxux. nhuxmax ya Cori ya Tupana r nataxtagu ga yexguma tr oxigtanwa nayexmagurx. R taxtma txna nixgachi r taxtma tx nawog. 58R tx naporaexexe nax ngmac naxcax idaugxcax r nor ngcha ixgxcax, r nagu imaxxcax i guxma i nor mug ga tr oxigmax nx yaxux nax nagu imaxxcax. 59R guxma i nhaa nxna naxcax chacaxax ya tr Cori ya Tupana, r chanaxwaxe i nma r chtac r ngunec nagu narxn nax ngmac chox nangxeexcax r pex nangxeexcax i guxwama. 60R ngmac chanaxwaxe i guxma i nachixaneg i nhama i naanewa ngxmagx nax nx nacuaxgxcax nax aixcuma Tupana nax yixx ya tr Cori, r nataxuxma i to i naxrx ixx. 61R ngemacax i pemax r name nix i tr Cori ya Tupanamax pixaixcumag, r name nix i peyanguxx r naga pexne i guxma i nor mug nhama i ngunexgurx nhanagr ga Charumu. 65R yexguma yaxxchigxgu ga guma tupauca ga taxne r 14 ga ngunex ningeg. R yexma
57R
nangutaquexeg ga muxchixma ga duxg ga guxwama ga Irauanewa ne x. 66R yemawena ga Charumu r guxma ga yema duxgx narmox nax nachicax nawoeguxcax. R nma ga duxg r taxcma nawoegu yer Tupana r nx nanawex nax nhuxc porac nor du ga Dawtanxx nangechax, r nhuxc porac nx nax nangxeex i guxma i nor duxg i Irauanecxg. R nma ga yema duxg r nor exgacmax mex naxuegug.
Tupana r Charumumax inaxga
1-2Yexguma Charumu mar yanguxgu ga Cori ya Tupanapata, r guma exgacpata, r ma ga tog ga naxxchax, r gux Cori ya Tupana r wenaxar Charumucax nangox yema Gabawa naxcax nangoxgurx. 3R nhanagr nx: Nx chaxn i ngma cur yumx r ngma chox nax cucaaxx. R mar chanaxnexx ya daa ngutaquexepatax ya cuxxne nax guxguma ngma nax cax. R guxgutma changexmax nxna chadau r namax chatax. 4-5R ngxguma cunat ya Dawrx mea chapexewa cumaxxgu r quixaixcumagu r guxgutma naga cuxngu i chor mug, r chama r guxgutma Irauanewa exgacgx
chayaxgxx i cuneg r cutaag, yema cunat ga Dawmax ichaxunetaxrx ga yexguma namax nx chixuxgu nax tagutma nataxux i nataag i Irauanecxgar exgac
261
1 REIS9,10
ixx. 6-7Notr ngxgumachi pema r pexacg choxna pexgachigu, r tama peyanguxgu i ngma chor mug i pexna chaxx, r tupananetagwe perxxgu r ngmax pecuaxggu, r chama r t pex chawox nawa i nhaa naane ga pexna chaxx. R t nxna chix ya yima ngutaquexepatax ya chaugcax chaxnexxne. R ngxguma i guxma i tog i nachixanecxg r t pex nacugeecha. 8R daa ngutaquexepatax r ngma natapxg t ngt nayi, r guxma i ngma ngma petx, r t namax nabai xchi r nx t nacuge r t naca: Txc ya Tupana r ngmac namax nanangupetxx i nhaa naane r daa tupauca ya taxne? nhanagrg t. 9Notr ngma ngxga r nhanagr t: R ngma Irauanecxg r ngmac nx nangupet er nxna nixgachi ya yim nor Tupana ga nor oxigx Eytuanewa nguxxeec, r tupananetagwe narx r nx nicuaxxg. R ngemacax ya Cori ya Tupana r guxma i nhaa chixex naxcax nanguxx nhanagrg t.
Charumuxtagu inaxane ga Chabanear exgac
yacaxaxcax nax yemaac nx yaxxcax. 2R ngma r meama ngaxc Yerucharwa ingu namax ga muxma ga camrug ga pumragmax r irumax r nutag ga merugmax ixxwetax. R yexguma Charumuxtawa nanguxgu r guxma ga yema nagu naxnxcma nxna ica. 3R nma ga Charumu r meama ngx nangxga ga guxma ga yema nxna nax nacaxax, r nataxuma ga wxi ga ngear ngxx. 4-5R yexguma ngma ga yema Chabanear exgac nx ngu ga Charumuar cuax r nx nadaxgux ga guma exgacpata ga naxxne r yema mexechix ga nag ga nor mechagu inumax r nor ngxeerugar ucapug r nor puractanxgchiru r yema nor war baerug r yema muxchix ga naxnag ga tupauca ga taxnegu Tupanacax daix r gux, r ngma r porac namax ibai xchix. 6R exgac ga Charumux nggrg: Yema chauchixanewa nx chaxnx ga cuchiga r cur cuxchiga, r aixcuma nix. 7R nhuxmawaxi nix ichayaxx er nua chax, r chauxetmax nx chadau. Notr yema nx chaxnx ga cuchiga, r cur cuxchiga ga chamax nx yaxugx, r tama ngxwa nangu. Er ngma cur cuax, r cur ngmaxg, r yema nx chaxnxar yexeraxchi nix. 8R nhuxc ecax tatagx ya cuxmaxg, r nataxgx i ngma cur puractanxg i guxguma cuxtawa ngxmagx r nx nex nax
10
1R ngma ga Chabanear exgac r yexguma nx naxngu ga nachiga ga Charumu r nhuxc Tupana mexmax r cuaxmax porac nx nax nangxeex, r yemacax yma ix nax guxchagx ga oremax nxna
1 REIS10,11
262
nhuxc cuax cux ngexmax i ngxguma quidexaxgu! 9R namecmaxchi ya Cori ya cur Tupana ya cumax taxc r cux imucuchic nax Irauanecxgar exgac quixxcax. R yemaac cux ningucuchixx nax aixcuma meama ngma Irauanecxgmax icucuxcax, er guxguma porac pex nangecha nggrg. 10R yemawena ga ngma ga yema exgac r nxna inana ga 3,960 quru nagux ga iru, r muxchixma ga pumra r nutag ga meruwa mec. R paac r taguma Irauanewa nangu ga yexgumaepx ga pumrag ga yema Chabanear exgac Charumuna naxexpx. 23R nma ga exgac ga Charumu r nor cuaxwa r nor yemaxgwa r nx naryexeramae ga guxma ga tog ga exgacg ga nhama ga naanewa yexmagx. 24R guxma ga duxg r nx nadaugcha r nx naxnecha ga yema cuax ga Tupana nxna x.
Charumu r tog ga nachixanegar tupananetax nicuaxx
Etutanx ga Cori ya Tupana Irautanxgna chuxux ga namax nax yaxmax, yer ngrchi ngma Irautanxg r t ngma ngexgar tupananetagwe narx. Notr nma ga Charumu r yema ngexgx nangexe, r yemacax namax naxxmax. 3R nx nayexma ga 700 ga naxmaxchi, r nai ga 300 ga nge ga ngmax namaxmarec. R yema naxmaxggagu nix ga Tupanana yaxgachix ga Charumu. 4R yexguma mar yaxgux yixgu ga Charumu, r yema naxmaxg r nanatoxg nax yemaac tupananetagwe naxxcax. R tama nanat ga Dawrx aixcuma Cori ya Tupanawe narx. 5R nma ga Charumu r Chidcxgar tupananeta ga Atarchix nicuaxx. R yexgumarx ta nx nicuaxx ga Mco ga Amtanxgar tupananeta ga buxe naxcax tx yagugx. 6R yemaac ga yema Charumu x r Cori ya Tupanapexewa tama name. R tama nanat ga Dawrx aixcuma Cori ya Tupanaga naxn. 7R yemacax ga Charumu, r guma maxpne ga Yerucharar lstewaama yexmanegu nanax ga wxi ga ngutaquexepatax naxcax ga Cam ga Mobianecxgar tupananetachicnax ga buxe naxcax tx yagugx. R yexgumarx ta nanax naxcax ga Morchi, ga Amtanxgar tupananetachicnax ga buxe naxcax tx yagugx ta. 8R yemaac ta tmacax nanax ga guxma ga naxmaxg ga tog ga nachixanecxg ixgxe nax pumra tagutexegxcax
11
1,2R nma ga Charumu r Eytuanecxar exgac ga Faraacmax naxxmax. R yexgumarx ta namax naxxmax ga muxma ga ngexg ga tog ga nachixanecx ixgx ga Mobitanx, r Amtanx r Edtanx, r Chidcxg, r
263
1 REIS11,12
r naxna nax tadaixcax naxcax ga tmaar tupananetag. 9-10R nma ga Cori ya Irauanecxgar Tupana r Charumumax nanu yer nxna nixgachi, woo taxreexpxcna naxcax nax nangx, r namax nx yaxux nax tama tog ga duxgar tupananetachicnaxgx yacuaxxcax. Notr ga nma ga Charumu r tama Cori ya Tupanaga naxn. 11R yemacax ga Cori ya Tupana r Charumux nhanagr: Nhuxma nax ngmac tama chauga cuxnx r tama cuyanguxx i ngma yigmax ixunetax, r ngemacax mar tauxtma cunegwa nangu nax nx guxma i Irauanecxgar exgacg yixgxcax. R wxi i cur ngxeeruna t chanax i nhaa Irauane. 12Notr ngma cunat ga Dawgu nax charxnxgagu, taxtma nhuxmax cumaxyane cuxna chanayaxu i nhaa Irauane. Notr cunena t nix ichanayaxux. 13Notr taxtma gux i nhaa naane nxna chayaxu. R wxi i Irauanecxtcummax t ichanacuaxexe i cune, er cunat ga Dawgu r yima ane ya Yeruchar ya chama chayaxunegu charxn nhanagr ga Cori ya Tupana.
Nayu ga Charumu
12
nma ga Charumu nane ga Robu r ane ga Chiquwa nax yer guxma ga Irauanecxg yma nax nax yma exgacx yangucuchixeegaxcax. 2Notr ga Nebchi nane ga Yerubu ga paac Charumuchaxwa Eytuanewa nhac, r yma nx nacuchiga nax exgacx yangucuchix ga Robu. 3R Yerubucax nangemag ga namcg.
1R
R nma r Irauanecax nategu r guxma ga Irauanecxgmax exgac ga Robuxtawa nax nax namax yadexagxcax. R nhanagrg nx: 4Gum cunat ga Charumu r porac tax ga diru toxtawa nayaxu. R nhuxmax i cuma r tama tanaxwaxe i cunatrx quix. R tanaxwaxe i tox cunaxxx i ngma. R ngxguma tomax cumecmagu r tox cunaxxgu r mea tomax icucuaxgux, r t cuga taxne r cux tapurace nhanagrg. 5R nma ga Robu nanangxga r nhanagr: pix r tamaepx i ngunexguwena nua pex! nhanagr. R nma ga duxg r nawoegu. 6R yexgumayane ga nma ga exgac ga Robu r naxcax nangema ga yema ucuxerug ga nanat ga Charumuax puracex ga yexguma namaxxgux. R nxna naca r nhanagr: Taxacmax i chox pexucuxex i pemax, r nhuxc t chanangxgax i nhaa duxg?
nma ga Charumu r 40 ga taunecg nix ga Irauanecxgmax inacux ga Yerucharwa. 43R yexguma nayuxgu r ane ga Yerucharar ye ga nanat ga Dawgu gaxgu nanataxg. R
42R
1 REIS12
264
nhanagr. 7R nmag r nanangxg r nhanagrg: Ngxguma chi mea quixxgu namax i nhaa duxg r mex i dexamax cunangxgagu, r nmag r guxgutma cuxmexwa ng nangexmagxx nhanagrg. 8Notr ga Robu r tama yema nanatar ucuxerugax inaxn. R naxcax nangema ga yema namcg ga wxigu namax yaex r nx puracex, r nxna naca r nhanagr: 9Taxacmax i chox pexucuxex i pemax? R nhuxc t chanangxgax i nhaa duxg i choxna cagx nax namax chanaxxxcax i ngma diru i natanwa chayaxux r tama chaunatrx porac tax i diru natanwa chayaxuxcax? nhanagr.
10R
13Notr
nmag ga yema namcg ga namax wxigu yaex r nanangxgag r nhanagrg: Ngma duxg i cuxna cagx nax tama cunatrx tax i diru natanwa cuyaxuxcax r nhac t cunangx: Gum chaunat r porac pex
namu, notr i chama r t nor yexera porac pex chamu. 11R aixcuma nix ga chaunat r porac tax ga diru petanwa nayaxu notr i chamax r t yexerac tax i diru petanwa chayaxu. R chaunat r goyexmax pex nicuai xg, notr i chama r t cuai xrux i frumax pexexmax pex chicuai xgx nhanagrg nx. 12R yema exgac ga Robu nx ixuxrx, r tamaepx ga ngunex ngupetguwena r wenaxar Robucax nategu ga Yerubu
namax ga guxma ga duxg. nma ga exgac ga Robu r nanucma nanangx, r tama naga naxn ga yema nanatar ucuxerug ga yaex. 14R duxgmax nx nixu ga yema ore ga namcg ga namax wxigu yaex nx ixugx, r nhanagr: Aixcuma nix ga chaunat r porac tax ga diru petanwa nayaxux notr i chama r t yexerac tax i diru petanwa chayaxu. R chaunat r goyexmax pex nicuai xg, notr i chama r t cuai xrux i frumax pexexmax pex chicuai xgx nhanagr. 15R yemaac ga nma ga exgac r tama yema duxgga naxn yer woetama Cori ya Tupana r yemaac nayaxxx nax yanguxcax ga nor ore ga Nebchi nane ga Yerubumax nx yaxux naaxwa ga nor orear urux ga Aa ga Chrucx. 16-17R yexguma yema duxg nx icuaxchitangu nax nma ga exgac tama nayauxx ga yema naxcax nacagx, r inanaxge nax yaxixchax r nhagx: Taxuwama tx name i Daw r natanxg. Ngx tachixanecax tawoegu! R Robu r natanxgar exgac yix r tama i txr! nhagx. R guxma nawoegu. R yema Yudtanxxica yma nayaxg r Robux nayauxg ga exgac nax yixx. 18R nma ga exgac ga Robu r nanamu ga nor ngxeerux ga Adur ga nor puracmax icuc. R namax nx nixu nax nor puraccax nangutaquexexeexcax ga yema Irauanecxg ga tama naga nechax. Notr nma ga yema
265
1 REIS12,13
duxg r nanueama r nutamax Adurx nimaxg. R yexguma yemax nacuaxgu ga exgac ga ga cowaru Robu r paxa nawe itchignegu nixe r Yerucharwa nanha. 19R yemaac ga yema tog ga Irauanecxg r nanue Robumax r guxma ga Dawtanxmax. R nhuxmax r ta ngmac nix. 20R guxma ga yema Irauanecxg ga tama Robuga nechax r nx nacuchigag nax Eytuanewa ne naxx ga Yerubu. R yemacax ga xg r Yerubucax yema du nangemag nax namax nangutaquexexcax. R nayangucuchixg nax Irauanecxar exgac yixxcax. R guxma ga yema duxg r Yerubuwe narx. R Yudtanxxicatama nix ga naxwaxegx ga Dawtaxa ga Robuwe rxx.
Yerubu r Irauanecxgx namu nax tupananetachicnaxgx yacuaxgxcax
Irauanecxar exgac chixx. 27R ngxguma nhaa duxg Yerucharwa xgu nax tupauca ya taxnegu Cori ya Tupanacax naxnag yadaixcax, r ngrchi t Robu ya Yudanear exgacx nangechag, r t chox nimaxg, r wena txar Robuwe narx, nhaxgu narxn ga Yerubu. 28R nor ucuxerugna naca ga yemachiga. R yemawena ga nma ga exgac ga Yerubu r taxre ga wocaxac ga irunaxcax naxxexe r duxgx nhanagr: Pemax, Pa Irauanecxgx, r wxi i tax i guxchax nix nax Yerucharwa pexx nax ngma Tupanax peyarcuaxgxcax. R dcax, nhaa wocaxacchicnaxg nix i per tupanag ga Eytuanewa pex gaxx nhanagr. 29R yexguma r ane ga Betugu nanax ga wxi, r yema to r ane ga Dgu nanax. 30R yemagagu nix ga chixexgu nayi xiix ga Irauanecxg. R yema duxg r Betuwa r Dwa naxx nax yema wocaxacchicnaxgx yanacuaxgxcax.
Wxi ga Tupanaar orear urux ga Yudanewa ne x r poragac Yerubux naxucuxe
nma ga Yerubu r wenaxar nanamexx ga guma ane ga Chiqu ga Efraar maxpneanewa yexmane. R gumagu naxchi ga nma ga exgac ga Yerubu. R guma Chiqu
25R
namexguwena r nanamexx ga guma ane ga Penu. 26Notr ga nma ga Yerubu r nhaxgu narxn: Ngxguma taxtma chaxxgu, r ngrchi ngma Dawtanx r t chox nataxchig nax
13
1R yexguma Betuwa Yerubu pumratexe iguyane nawa ga maregar guchicax, r yma nangu ga wxi ga orear urux ga Yudanewa ne x ga Cori ya Tupana yma Yerubuxtawa mux. 2R Cori ya Tupana namuxcma tagac yema maregar guchicaxchiga nidexa r
1 REIS13
266
nhanagr: Pa maregar Guchicaxx, Pa maregar Guchicaxx, r Cori ya Tupana r nhanagr: Dawtanxwa t nabu i wxi i xchana r Yocha t nix i naga. R nma t nix i cuwa naguax i ngma tupananetachicnaxgar chacherdteg i nhuxmax cuwa pumratexe gugx. R ngmac duxgchinax t cutwa nagu nhanagr. 3R yematama ngunexgu ga yema orear urux r exgacmax nx nixu ga wxi ga cuaxrux nax yemawa nx nacuxcax nax aixcuma Tupanaar ore yixx ga nx yaxux, r nhanagr: Nhaa nix i cuaxrux i Cori ya Tupana nx ixux: R nhaa marear guchicax r t nangchi r yima tanimuca ya natwa ngxmac r t nagane nhanagr. 4R yexguma nma ga exgac ga Yerubu nx ngu ga yema ore ga Tupanaar orear urux nx ixux nachiga ga yema marear guchicax ga Betuwa yexmax, r nma ga Yerubu r nanu r naxunagmexe r nor purichagx namu r nhanagr: Peyayaxux! nhanagr. Notr guma naxmex ga naxunagne r namax nx naxunetane r yma nayatait r mar taxuacma narxuechacx. 5R yexgumatama ga yema marear guchicax r nangchi r guma tanimuca ga natwa yexmac r nagane yema Cori ya Tupanaar orear urux nx ixuxrx. R yemawa nangox nax aixcuma Tupana yixx ga namux nax nx yaxuxcax ga yema ore. 6R yexguma ga nma ga
exgac r yema orear uruna naca r nhanagr: Cux chacaax, r Cori ya cur Tupanana naca nax ngmac charmemxcax! nhanagr. R nma ga orear urux r Cori ya Tupanana naca, r yemaac narmexmex ga guma exgac, r noxrirtama nix. 7R yemawena ga nma ga exgac r yema orear urux nhanagr: Ngx r chawe rx i chauchiwa nax ngma rax cax! R t wxi i mare cuxna cungx chax nhanagr. 8Notr nma ga orear urux r exgacx nangxga r nhanagr: Woo chi nor ngx i cur ngmaxg i cuchiwa ngxmagx choxna cuxxgu, r taxchima cuwe charx, r taxchima chachib, r taxchima chaxaxe i nhaa nachicawa. 9Yer yemaac chox namu ga Cori ya Tupana. R nhanagr chox: Taxtma cuchib r taxtma cuxaxe r taxtma ngma nama i noxri nagu quixxgu cutegu! nhanagr. 10R nma ga yema orear urux r to ga namagu nategu nax tama yema nama ga noxri Betuwa nagu ne naxxgu nateguxcax. 11R yexguma r Betugu naxchi ga wxi ga orear urux ga mar yac. R guma naneg r namax nx nixuge ga guxma ga yma Betuwa naxx ga guma orear urux ga Yudanecx. R yexgumarx ta nanatmax nx nixuge ga yema ore ga exgac nx . 12R tmax ga nanat r ixux tmanegna taca r nhatagr: Ngexrx i namagu nategux? nhatagr. R nma ga tmaneg r tmamax nx nixuge ga yema nama
267
1 REIS13
ga nagu nategux ga guma orear urux ga Yudanecx. 13R yexguma ga nma ga orear urux r nanegx nhanagr: Paxa chauxcax penaxxmaweex i chor bru! nhanagr. R nmag r nanamexg ga yema bru, r yematagu natonag ga nanat. 14R nma r gum orear urux ga Yudanecxwe nang. R nx inayangau nax wxi ga carabyutwa natox. R nxna naca r nhanagr: Cuma quixx i orear urux i Yudanewa ne cuxx? nhanagr. R nma nanangxga r nhanagr: Chama chix nhanagr. 15R yexguma ga gum orear urux ga yac r nhanagr nx: Ngx chauchiwa tax nax ngma cax! nhanagr. 16Notr ichibex nma ga gum orear urux ga Yudanecx r nanangxga r nhanagr: Taxuacma cux chixmc r taxuac cuchigu chaxcu, r taxuacma chachib r taxuacma chaxaxe i nhaa nachicawa. 17Er nma ya Cori ya Tupana r meama chamax nx nixu nax tama nua chachibxcax r chaxaxexcax r tama ngma nama ga noxri nagu chixxgu chateguxcax nhanagr. 18Notr nma ga guma yac ga orear urux r nhanagr: Chama r ta cuxrx orear urux chix. R Cori ya Tupanaar orear ngerux i dauxcx chox namu nax chauchiwa cux chagaxcax r ngma cux nax cax, r cux nax chachibxx chaxaxexxcax nhanagr. Notr doramare nix ga yema nx yaxux ga
guma orear urux ga yac. 19R yexguma ga gum orear urux ga Yudanecx r dxwa nawe narx r nachiwa nayachib r nayaxaxe. 20R yexguma ngmax mechawa natoggu ga guma taxre r nma ga Cori ya Tupana r guma yac ga orear urumax nidexa. 21-22R nma r tagac gum orear urux ga Yudanecx nhanagr: Nma ya Cori ya Tupana r cumax nx nixu r ngma tama naga nax cuxnx ga yema cux namuxwa, r cug nax cutegux nax cuchibxcax r cuxaxexcax i ngext Cori ya Tupana tama cux naxwaxexwa, r ngmagagu r taxtma cur oxig taxgxgu cutax nhanagr. 23R yexguma mar chibwa r axewa yanguxgu ga guma orear urux ga Yudanecx, r nma ga orear urux ga yac r nx nanamexexe ga nor bru. 24R nma ga gum orear urux ga Yudanecx r nix. Notr namagu nx nangau ga wxi ga ai r yexma nayamax. R yema naxne r namagu nax. R yema bru r yema ai r naxtagu narcho ga yema naxne. 25R yexgumayane yma nachopet ga nhuxre ga duxg r nx nadaug ga naxne ga namagu x r yema ai ga naxnextagu irxx. R yexguma guma ane ga guma orear urux ga yac nagu pexnewa nanguggu ga yema duxg, r nx nixuchigag ga yema nx nadaugx. 26R yexguma guma orear urux ga yac nx nacuaxgu ga gum nax yixx ga gum orear urux ga nateguxc, r aita nax r nhanagr: Yim yixx
1 REIS13,14
268
ya yim orear urux ya tama Cori ya Tupanaga nc. R ngemacax i nma ya Cori ya Tupana r wxi i ai napexegu namu nax ngmac nagu nawagxcax r yamaxcax, yema Cori ya Tupana namax nx ixuxcma nhanagr. 27R yexgumatama nanegx namu ga naxcax nax namexgaxcax ga wxi ga bru. R nma ga naneg r naxcax nanamexg. 28R yexguma ga guma orear urux ga yac r nayadau. R yexma namagu nx nayangau ga naxne r yema bru r yema ai ga yema naxnextagu rchox. R nma ga ai r tama yema naxnex nangx r tama tx nimax ga guxema bru. 29R yexguma ga nma ga orear urux ga yac r gum orear urux ga Yudanecxne nangenag r brutagu nanaxnag. R nor anewa nanange nax naxcax naxaxuxcax r inatxcax. 30R nma naxx ga naxmaxgu nayaxcuchi ga naxne. R naxcax naxaxu r nhanagr: Porac cuxcax changecha, Pa Chauenex nhanagr. 31R yexguma mar yexma yaxcuchiguwena, r nanegx nhanagr: Ngxguma chama chayuxgu r ngma naxmax i ngma Tupanaar orear urux nagu chixcuchixgu ttama chox pixcuchi! R yima chauxchinaxg r naxchinaxxtagu ttama penanu! 32Er aixcuma t ningu i guxma ga yema Cori ya Tupana nx nx ixuxeex nachiga i ngma tupananetaar marear guchicax i Betuwa ngxmax, r nachiga i guxma i ngma tog i marear guchicax i
Chamriaanecxar anegwa ngxmagx nhanagr. 33R woo yemaac Tupana nx nax nx dauxx, r nma ga exgac ga Yerubu r tama nx narxo ga yema chixex ga nagu naxnx. R wenaxar duxgx naxuneta ga chacherdte nax yixgxcax nawa ga guma ngutaquexepatax ya nor tupananetachicnaxcax ixgne. R guxema tx nangchaxe, r nma ga Yerubu r chxmax tx nabaeru, r chacherdtex tx ningucuchixexe nawa ga guma ngutaquexepatag. 34R yema Yerubu xgagu nix ga chixexgu nayi x ga nataag r yanaxox ga guxma. 20R nma ga Yerubu r 22 ga taunec exgac nix ga Irauanewa. R yexguma nayuxguwena r nane ga Nadbi r nachicx nixcu nax exgac yixxcax.
Yudanear exgac ga Robuchiga
14
yoxni ga Yudanewa r Charumu nane ga Robu nix ga exgac ixc. R nma r nx nayexma ga 41 ga taunec ga yexguma yaxcuxgu nax exgac yixx. R 17 ga taunec nix ga exgac yixx ga Yerucharwa. R guma ane nix ga Tupana nx unetane natanwa ga guxma ga Irauanear aneg nax gumawa nayexmaxcax ga napata. R Robu na r wxi ga Amtanx iyix r Nama nix ga ngga. 22Notr ga yema Robu x, r porac nachixexchi ga Tupanapexewa. R
21R
269
1 REIS14,15
yema nor chixexg ga naxx, r guxma ga nor oxigar chixexgar yexera nachixe ga Tupanapexewa. 23Yer nmag ga duxg r nor tupananetachicnaxcax nanax ga nor cuaxchicag. R wxichig ga maxpnewa r wxichig ga nai ga itaetaxtwa nanatogxx ga nutag r naixptag nax yemax yacuaxgxcax. 24R guxma ga yema nachixanewa r ngrtama yatx r ngex ngmax namax. R yema duxg ga Yudtanx r gux ga chixex naxg naxrx ga yema nachixaneg ga tama Tupanax cuaxgx ga nma ga Cori ya Tupana Irauanecxgpexewa woxx. 30R guxguma ng nadaiecha ga Robu r Yerubu. 31R yexguma nayuxgu ga Robu, r ane ga Yeruchargu natax tmatangu ga nor oxig. R nachicx exgacx ningucuchi ga nane ga Abi.
Abi r Yudanewa exgac nix
yexguma mar taxre ga taunec exgac yixxgu ga cha ga Yudanewa, r nma ga Nadbi ga Yerubu nane r yexwaca inanaxg ga exgac nax yixx ga Irauanewa. R taxretama ga taunec exgac nix ga yma. 26Notr yema naxx ga nma ga Nadbi, r porac nachixe ga Tupanapexewa. R yematama chixexg ga nanat x nax. R muxma ga tupananetachicnaxgx nicuaxx. R yemaac porac chixexgu Irauanecxgx nayi xexe. 27Notr ga Bacha ga Aa nane ga Ichactanx ixc r bexma natanxx nanutaquexe nax Nadbix yamaxgxcax. R Firitutanxgar ane ga Yibetgu Nadbix nimaxg, ga yexguma nma ga Nadbi guma anex nachoeguchiyane namax ga guxma ga Irauanecxgar churarag. 28R nma ga Bacha r Nadbix nimax ga yexguma cha mar tamaepx ga taunec exgac ixxgu ga Yudanewa. R Nadbichicx exgac nix. 29R yexguma noxritama yangucuchigu ga Bacha nax exgac yixx r tx nadai ga guxma ga Yerubutanx. R yema Cori ya Tupana nor orear urux ga Aa ga Chrucxwa nx yaxuxrx, r nma ga Bacha r guxma ga Yerubutanx tx nadai naguxexe. R taxema tx r tx nayaxxx. 30R yemaac nangupet nagagu ga yema Yerubu x ga . R yema nor pecdugagu nix chixex ga chixexgu nayi x ga Irauanecxg
25R
15
Abi inanaxg ga exgac ga Yudanewa ga nax yixx yexguma Yerubu ga Nadbi nane mar 18 ga taunec exgac yixxgu ga Irauanewa. 2R tamaepx ga taunec nix ga Yerucharwa exgac nax yixx. R guxema na r Maca nix ga tmaga. R tma r Abicharac tix. 3R nma ga Abi r yematama nanat x ga chixex nax r tama aixcuma Cori ya nor Tupanaga naxn. R tama guma nor oxi ga Daw ga meama Tupanacax maxcrx nix.
1R
1 REIS1517
270
r nor Cori ya Tupanax nanuxeegx. guxma ga yema Nadbi x i tama nua ngx, r ngma popera i Irauanecxgar exgacgchiga ixmatxgu naxmat. 32R gum Yudar exgac ga cha, r gum Irauanecxar exgac ga Bacha r ng nadaiecha. 33R yexguma tamaepx ga taunec exgac yixxgu ga cha ga Yudanewa, r nma ga Bacha ga Aa nane r yexwaca ningucuchi ga Tchawa nax Irauanecxar exgac yixxcax. R 24 ga taunec exgac nix. 34Notr yema Bacha x r porac nachixe ga Cori ya Tupanapexewa. Yer nanax ga yematama chixex ga Yerubu Irauanecxgx nagu nayi xixeex, r muxma ga tupananetachicnaxgx nicuaxx.
31R
ane ga Chamriagu Bacax nanax ga wxi ga ngutaquexepatax r wxi ga marear guchicax. 33R yexgumarx ta Chamriawa nanax ga tupananeta ga Achrachicnax. R yemamax porac Cori ya Irauanecxgar Tupanax nanuxexe, gux ga yema nxraxx ga Irauanecxgar exgacgar yexera.
Era nanaxunag r t nax yapaganex
32R
17
nma ga Tupanaar orear urux ga Era, ga Yiriyiar naanewa yexmane ga ane ga Tibcx, r Acbix nhanagr: Yim nx
1R
16
yexguma 38 ga taunec exgac yixxgu ga cha ga Yudanewa r Acbi ga ri nane r yexwaca ningucuchi ga exgac nax ga Irauanewa. R 22 ga taunec yixx exgac nix ga Irauanewa. R ane ga Chamriawa nix ga nayexmax. 30Notr poracxchima nachixe ga nor max ga Cori ya Tupanapexewa. R yema nxra exgacg ixgxar yexera porac chixex nax. 31R yematama chixexg ga Yerubu ga nax. R nat r Nabx nane x Yechab ga Chidar exgac ga Ebaxacmax naxxmax. R dxwa nggagu nawa nangu ga nor tupananeta ga Bax nax yacuaxx.
29R
chapuracc ya Cori ya Irauanecxgar Tupanagagu cumax nx chixu, r dama taunecgu r tagutma napu r bai t i cherena nax rngux nhuxmatta chama wena nx chixu nhanagr. 2R yemacax ga Cori ya Tupana r Erax nhanagr: 3-4 naxx i nua r axc ne xwaama nax! R nat i Yurdar lstewaama ngxmax i natxac i Querchigu yarcux! R ngma natxacwa t cuxaxe r nangurucuraxx t chamu nax ngma cux nangewemgxcax nhanagr. 5R nma ga Era r nanax ga yema Cori ya Tupana namax nx ixux. R nat ga Yurdar lstewaama nax, r yema natxac ga Querchixtawa nayayexma. 6R nmag ga nangurucuraxx r paxmama r yuanec po r namachi Eracax yma nangegx. R yema natxacwa
271
1 REIS17
naxaxe ga Era. 7Notr mar nhuxre ga ngunex ngupetxgux r yema natxac r nipa yer taguma napu ga yema nachixanewa.
Era r yutec ga ane ga Charpacx
ngma nx quixux! Notr i ngma cur trgutexe i cux ngexmaxwa r chox naxxra i wxi i xrax i po i maixcurax r nua chox nange, r ngmawena r cugax r cuneax nax! 14Er nma ya Cori ya Irauanecxar Tupana, r nx nixu r ngma cur trgutexe i txwa ngxmax r ngma cur chx i naxchiwa ngxmax r tagutma nagux, r nhuxmatta Cori ya Tupana nhama i naanegu napuxx nhanagr. 15R ngma ga yema yutec r iyax r inax ga yema Era ngmax nx ixux. R yemaac ga ngma r ngne r Era r muxma ga ngunexgcax naxwemg. 16R taguma nagux ga trgutexe ga txwa r yema chx ga naxchiwa yema Cori ya Tupana Erawa nx yaxuxrx. 17Notr wxi ga ngunexgu r nidaxawe ga yema yutec ngne r nayu. 18R yexguma ga ngma ga yema yutec r Erax nggrg: Taxac chamax cux Pa Tupanaar Orear Ngeruxx? R nua cux nax choxna nx cucuaxchixx i chor chixexg r ngmagagu cunayuxx ya chaune? nggrg. 19R nma ga Era ngx nangxga r nhanagr: Nua namu ya cune! nhanagr. R yema yutecxnewa nanaganag, r yema ucapu ga nagu napexgu nanagacuchi, r nor pechicaxgu nayacaxx. 20R yemawena ga Era r tagac Cori ya Tupanana naca r nhanagr: Pa Cori ya Chor Tupanax r ngx t exna ngx quingexx i nhaa yutec i ngchigu chapec, r ngemacax cunayuxx ya
yexguma ga Cori ya Tupana r Erax nhanagr: 9ane ya Charpa ya Chidanewa ngexmanewa nax, r ngxma yarxux r ngxma nape! R mar ngx chamu i wxi i yutec i ngxma chic nax cux nachibxxcax nhanagr. 10R nma ga Era r inaxchi, r ane ga Charpawa nax. R yexguma guma anear chiwa nanguxgu, r yma ngx nadau ga wxi ga yutec ga yma xwa c. R ngxcax naca r nhanagr ngx: Taxchima cux name i wxi i axepxgu dex chox nuata cunge nax chaxaxexcax? nhanagr. 11R yemataax mar yma nangeagu, r nma ga Era r wenaxar ngxna naca, r nhanagr ngx: Tauchi cux name ega wxichipexe ta i po nua chox cungexgu? nhanagr. 12Notr ga ngma r inangxga r nggrg: Cori ya Tupanagagu cumax nx chixu r chox nataxuma i po. R wximexecu i trgutexexicatama chox nangexma ya wxi ya txwa, r xrax i chx i naxchiwa. R ngemacax nix i xta chayayaxux nax xrax i po chaxxcax nx ya chaune r chaugcax r ngmawena r taiyamax t tayue nggrg. 13R nma ga Era r ngx nangxga r nhanagr: Taxucaxma cumu! R c yax i
8R
1 REIS17,18
272
ngne? nhanagr. 21R yexgumatama ga Era r tamaepxcna guxema buxet nayarnhuchi r tagac Cori ya Tupanana naca r nhanagr: Pa Corix, Pa Chor Tupanax, r cux chacaax nax wena cunamaxxcax i nhaa bux nhanagr. 22R nma ga Cori ya Tupana r nx naxn ga Era nx nacaaxx. R wenaxar tx namaxx ga guxema buxe. 23R yexgumatama ga Era r tx naganag ga guxema buxe r yema napexwa tmamax narx r patachi ga nhaxtguxwa tx naga. R tmana tx nayamu, r ngx nhanagr: Dcax, nx nadau ya cune r namax! nhanagr. 24R ngma ga yema nge r inangxga r nggrg: Nhuxmawaxi nix i meama nx chacux i Tupanaar dux nax quixx r ngma nx quixux r Cori ya Tupanawa ne naxx nggrg.
Era r wenaxar exgac ga Acbixtawa nax
natwa nachogx ga 100 ga Tupanaar orear urug ga yexguma Acbi naxmax ga Yechab nadaixchagu. R nma ga Obaya r taxretcum ga 50 gu nayatoye r nhuxchi taxre ga xmaxgu nayacuxg r yma nayaxwemx. 5R yexguma namawa nayexmayane ga Era, r nma ga exgac ga Acbi r Obayax nhanagr: Ngx, r guxma i nhaa tachixanegu tanaxane i guxma i natgwa r natxacgwa nax naxcax idauxcax ya maxe naxcax i tr brug nax ngmac tama nayuexcax r nataxuxcax! nhanagr. taguma tx 6R yemaac ga Acbi r Obaya r ngmax nx nixu nax toxnamana naxx ga Acbi r toxnamana ga Obaya nax naxcax nadaugxcax ga dex r 7R yexguma namawa naxxgu ga max. Obaya r Erax yexma nangau. R yexguma nx yacuaxchigu nax Era yixx r napexegu nayangcuchi r nhanagr: Exna cuma quixx, Pa Chor Cori, Pa Erax? nhanagr. 8R nma ga Era r nanangxga r nhanagr: Ng, chama chix. R paxa cur corimax nx yarxu r nua changexma! nhanagr. 16R yexguma ga Obaya r Acbimax nx nayarxu nax Era yma ngux, r nma ga Acbi r yma nax nax Erax yadauxcax. 17R yexguma Erax nadaxgux r nhanagr: Cuma exna quix i ngma yat i Irauanecxgcax chixex cunguxx? nhanagr. 18R nma ga Era nanangxga r nhanagr: Tama chaugagu nix i ngma guxchax i ngupetx i nua Irauanewa. R cuma
18
yema ngunexg r nigetan. R tamaepx ga taunecguwena, r nma ga Cori ya Tupana r Eramax nidexa r nhanagr: exgac ya Acbixtawa nax r namax nx yarxu r nhama i naanegu t chanapuxx! nhanagr. 2R nma ga Era r inaxchi nax Acbimax nx yanaxuxcax. R yexguma r porac nangux ga taiya ga Chamriaanewa. 3R nma ga Acbi r naxcax naca ga nor ngxeerux ga Obaya ga aixcuma Cori ya Tupanax ngechax. 4R nma ga Obaya nix ga
1R
273
1 REIS18
r cur duxggagu nix i ngma ngupetx, er tama naga pexne i ngma Cori ya Tupanaar mug r Bachicnaxgx pecuaxxg. 19R xgx namu nax nhuxmax r cur du maxpne ya Carmrugu nangutaquexegxcax i guxma i Irauanecxg namax i ngma 450 i Baar orear urug r 400 i Achraar orear urug i Yechabmexewa ngxmagx r nx rngxeex! nhanagr ga Era.
Era r Baar orear urug
nayanai xexe ya x. R ngxgumarx t ta i chamax r chanamexx i ngma to i wocaxac r xtgu t chananugmachi, notr taxtma chayanaixx ya yima x. 24R ngmawena i pema r t per tupanana pecage, r chama r t Cori ya Tupanana chaca. R yim xmax tx ngxgac, r yim t nix ya aixcuma Tupana ixc nhanagr. R guxma ga duxg nanangxgag r nhanagrg: Mexma nix i ngma n nhanagrg. 25R nhuxchi ga Era r yema Baar orear urugx nhanagr: Ngexrx i nhaa wocaxac peyaxu r pexra penamexx, er pemu i pemax! R nhuxchi per tupanana peca notr taxtma nawa penangixichi! nhanagr. 26R yemaac ga nmag r nayayauxg ga yema wocaxac ga nxna namugx. R nanamexg r paxmamacrwa inanaxge ga nor tupana ga Bana nax nacagex r nhuxmata tocuchiwa nangu. R nhanagrg: Tox nangxga Pa Bax! nhanagrg. R yema marear guchicax ga naxgxx niyuxeguchitancx, notr nataxuma ga taxac ga nangxgx. 27R yexguma tocuchiwa nanguxgu, r nma ga Era r yema Baar orear uruggu nidauxcrax r nhanagr: Yexera porac pexixcha! Er ngma per tupana r ngrchi i puracgu narxux, rexna nayawoxex, rexna newa nax, rexna ngrchi nape r name nix i penabai xg nhanagr. 28R nmag r nayadaxx ga nax yaxixchax. R cxchimax ng niwtchacg r
yexguma ga Acbi r guxma ga Irauanecxgcax nangema, r nanangutaquexexexe ga yema orear urug ga maxpne ga Carmrugu. 21R yexguma ga nma ga Era r guxma ga duxgmax nidexa r nhanagr: Nhuxguxratta i pemax i nx perxoex nax taxre i ngu perxnex? R ngxguma Cori ya Tupana r aixcuma Tupana yixxgu r nawe perx! R ega Ba yixxgu r ngmawe perx! nhanagr. R nma ga duxg r taxuxmaama nanangxgag. 22R nma ga Era r nidexachigama r nhanagr: Chaxicatama chix i Cori ya Tupanaar orear urux i chayaxx r chamaxx. Notr ngma Baar orear urug r 450 nix. 23R nhuxmax r name nix i taxre i wocaxac nua pega. R nmag i Baar orear urug r t nayayauxg i wxi. R gmcgu t inanachexcu. R ngmac xtantgu t nananug i ngma namachi i Baar marear guchicaxwa, notr taxtma
20R
1 REIS18
274
ng inapaiaxneg, yer yema nix ga nacmag ga naxgx, nhuxmata naduegumxneg. 29R tocuchiwa nangu r nmag r inayadaxg ga nax yaxixchaechax r nax nayuxtanxx, r yemaac nayuanexgmare, notr taxuxma nanangx r bai ga wxi ga naga ga nx naxnex. R dxwa orawa nangu nax Era Tupanacax yamx ga yema to ga wocaxac. 30R yexguma ga Era r guxma ga duxgx nhanagr: Nmamaxra pex! nhanagr. R guxma ga duxg r naxtawaama nax. R nma ga Era r nanamexx ga yema Tupanaar marear guchicax ga rngutax. 31R nanayauxpta ga 12 ga nuta naexpx ga naneg ga Yac ga Irauanegu gac. 32R guma nutagmax nanax ga Cori ya Tupanaar marear guchicax. R yemawena r nanacaegu ga yema marear guchicax r 20 ga ltruxcu ga nanetchire nagu mex nix ga nor taxmachatexe. 33R yemawena r mea inananu ga x. R gmcgu tx inachexcu ga guxema wocaxac, r yema xtgu tx nanugmachi. 34R nhuxchi nhanagr: gmc i tx ngx pixgcu dexmax r ngma namachitgu r ngma xtgu ngx pebagcu! nhanagr. R yemaac nanaxg ga duxg. R wena nanamu nax yemaac naxgxcax. R nor tamaepxcna wena nanamu nax yexma ngx nabagcuxcax ga tx. R yemaac nanaxg ga nmag. 35R yema dex r yema marear guchicaxx nayeguchi, r yema caeguxmachatexe r nanap. 36R
yexguma orawa nanguxgu nax yagux ga wocaxac, r nma ga Tupanaar orear urux ga Era r naxcax nix ga yema marear guchicax. R tagac nhanagr: Pa Corix, ya Abraar r Isquiar r Irauanecxar Tupanax cug inawex i nhuxmax nax cuma quixx i Irauanecxar Tupana, r chama nax chixx i cur dux, r cuma quixx i chox cumux nax chanaxxcax i guxma i nhaa chaxx! 37 Chox nangxga, Pa Corix, chox nangxga nax ngmac i nhaa duxg nx cuaxgxcax nax cuma quixx i Tupana r nxna cuxux nax wena cuxcax nawoeguxcax! nhanagr. 38R yexgumatama Cori ya Tupanaar xema r ngrchi yexma nat nangu ga yema wocaxacmachi. R nixa ga yema namachi r x r wootama ga guma nutag r waixm. R yema dex ga yema caeguxmachatexewa yexmax r inayache. 39R yemax nadauggu ga guxma ga duxg r nhaxtanegu nanangcuchitan r nhanagrg: Nma ya Cori nix ya Tupana ixc. R nma ya Cori nix ya Tupana ixc nhanagrg. 40R yexguma ga Era r yema duxgx nhanagr: penayaux i guxma i Baar orear urug r taxuxtma ninha! nhanagr: R nma ga duxg r nanayaux. R yexguma ga Era r natxac ga Chichwa nx nanagagxx r yexma nayadanax.
Era r puccax nayumx
275
1 REIS18,19
Er mar nicuxcu ya puc nhanagr. 42R nma ga Acbi r nategu r nayachib r nayaxaxe. Notr ga Era r maxpne ga Carmrugu naxnag. R yexma nayacaxpx r nanangcuchi nhuxmata ga nachamet r napxgmachatexewa nangu. 43R nor ngxeerux nhanagr: Dauxguamaxra naxnag, r mrguama yadawen! nhanagr. R nma ga nor dux r yma nax r mrt nayadawen. R yemawena ga yema nor dux r nhanagr: Nataxuma nix i taxac nhanagr. Notr ga nma ga Era r nanamu r nhanagr: R 7 expxcna yadau! nhanagr. 44R yexguma mar nor 7 expxcna yadaxgu r yema nor dux r nhanagr nx: R nx chadau i wxi i rax i caixanex i mrchitwa nagemax i wxi i naxmexeraxx nhanagr. R yexguma ga Era r nor duxx nhanagr: Paxa inanhachi r Acbimax nx yarxu r nawegu yaxe r nax x nawa ya daa maxpne r yax naxpa ya puc! nhanagr. 45R nawegu naxnag ga Acbi, r paxa ane ga Yerwa nax. R yexgumayane r nanaxchiane, r nibua, r tac ga puc nangu. 46R nma ga Cori ya Tupana r Erana pora nax. R yexguma mar ngna pexnagchirugu r ane ga Yerwa nanha. R Acbixpa yma nangu.
Era r maxpne ga Orbiwa nanha
nax nadanax ga yema Baar orear urug. 2R yexguma ga Yechab r wxi ga ngr duxx imu ga Eramax nx nax yanaxuxcax ga ngr dexa r nhanagr: Cuma r Era quix r chamax r Yechab chix. R cumax nx chixu r name nix i chor tupanag porac chox napoxcu ega mox nhama i oragu tama cumax chanaxxgu i ngma Baar orear urugmax cuxx nggrg. 3R nma ga Era r nx nicuaxchi ga cmaxwa nax nayexmax, r yemacax ane ga Bechba ga Yudanewa yexmanewa nanha. R yma nanatax ga gum nor ngxeerux. 4R yemawena r taxema xchixwa nax. R wxi ga ngunex inix, r wxi ga naixtwa nayartochi. R nggu naxngu r nayuxcha. R yemacax Cori ya Tupanax nhanagr: Martama Pa Corix, r choxna nayaxu i nhaa chor max! Er woettama chayu r narmemae nax nhuxmatama chayux nhanagr. 5R yexma naixtgu naca r yma nape. Notr wxi ga dauxcx ga Tupanaar orear ngerux r yma nangu r nx yanggcma nhanagr nx: rda r nachib! nhanagr. 6R Era r nanadauane, r nx nadau ga naeruxtagu naxx ga wxi ga po ga maixcurax ga xtwa igux r dex ga yexma wex. R yexguma ga nmax r narda r nachib r naxaxe. R yemawena r wena inaca. 7Notr ga Cori ya Tupanaar orear ngerux ya dauxcx r wenaxar Eraxtawa nax. R nayabai xg, r nhanagr
19
1R
1 REIS19
276
nx: rda r nachib! Er yxgu t quix i ngma cuxxwa nhanagr. 8R nma ga Era r narda, r nachib r naxaxe. R yema na r pora nxna nax. R 40 ga ngunex r 40 ga chtax nix nhuxmata nawa nangu ga guma maxpne ga Orbi. (R gumawa nix ga Tupana ga Moichcax nangx.) 9R yexguma guma maxpnewa nanguxgu ga Era r wxi ga xmaxgu naxcu, r yma nanangupetxx ga chtax. R nma ga Cori ya Tupana r namax nidexa, r nhanagr nx: Taxac nua cux, Pa Erax? nhanagr. 10R nma ga Era nanangxga r nhanagr: Porac natwa chachog i cur ore, Pa Chor Cori ya Tupana ya Guxtwa Ngxmacx. Er ngma Irauanecxg r mar nx inarngmae i ngma cur uneta ga namax cuxx, r nagu napoge i ngma cur marear guchicaxg, r taramax tx nadai ya yxema cur orear urug. R chaxicatama chayax, r nhuxmax r chauxcax r ta nadaug nax chox yamaxgxcax nhanagr. 11R nma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: naxx r chaupexe yachi ya daa maxpnetwa! nhanagr. R nma ga Era r yemaac nanax. R nma ga Cori ya Tupana r yma naxpet. R wxi ga poraxchic ga buanec r nagu nangu ga guma maxpne, r nabu r ga nutag r nipue r naryiixchipan, notr nma ga Tupana r tama gum buanecwa nayexma. R gum buanecwena r naxxchiane, notr nma ga Tupana
12R
r tama yema xchianewa nayexma. yema xchianewe nax ga wxi ga xema, notr nma ga Tupana r nataxuma ga yema xemawa. R yema xemawena r yma inanax ga wxi ga gax ga naga ga mexechix. 13R yexguma yema nagax naxngu ga Era, r ng nidxchamet nor guxchirumax. R naxx ga yema maxpnear xmaxwa r naaxgu nayachi. R yexma nachiyane r nx naxn ga wxi ga naga ga nx nhax. Taxac ngma cux, Pa Erax? 14R nma ga Era r nanangx r nhanagr: Nx chicuaxchi nax porac cux chachuxux, Pa Corix Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx. Notr ngma Irauanecxg r mar nx inayarngmae ga yema namax nax icuxgax. R nagu napoge i ngma cur marear guchicaxg, r yim cur orear urug r taramax nanadai. R chaxicatama chayax i nhuxmax notr chauxcax r ta nadaug nax chox yamaxgxcax nhanagr. 15R yexguma ga Cori ya Tupana r Erax nhanagr: c nategu nagu i ngma nama ga noxri nagu quixx i Damcuar chianexwa dax! R ngxguma Damcuar anewa cunguxgu r chxmax nabaeru ya Achau nax Chriaanear exgac nax yixxcax! 16R ngxgumawena r chxmax nabaeru ya Ye ya Nchi nane, nax Irauanecxgar exgac cax! R ngxgumarx ta nax yixx chxmax nabaeru ya Erichu ya Chfachi nane ya Abe-Meracx nax cuchicx chor orear urux nax yixxcax! 17R yxema Achaumexewa
277
1 REIS19, 21
inhaxe r Ye t tx nimax. R yxema Yemexewa inhaxe r Erichu t nix i tx dai xc. 18R dcax, r cumax nx chixu r chama r mar chayaxgxx i 7,000 i Irauanecxg i taguma Bapexegu capxgx nax nx yacuaxgxcax! nhanagr ga Tupana.
Tupana r Erichux nayaxu
21
wxi ga yat ga ane ga Yercx ga Nabchigu gac r guma anewa nx nayexma ga wxi
1R
yexguma ga nma ga Era r inaxchi, r Erichu ga waixmanear aiegumanewa puraccx yexma nangau. R gum Erichupexegu nax ga 12 chimx ga woca ga taxrechig ngwa ngacux, r nmatama ga Erichu namax nix ga yema nawa iyacux. R nma ga Era r Erichucax nix r Erichutgu nanachaxanag ga nor guxchiru. 20R nma ga Erichu r nxna yma ninha ga nor wocag, r Erawe nang, r nhanagr nx: Chanaxwaxe i chox cuxchica nax chaunatx r chaux chayamexcax, r nhuxmachi t cuwe charx nhanagr. R yexguma ga nma ga Era r nhanagr nx: Mar name i ngma cux, notr nxna nacuaxchi nax Tupana mar cuxcax caxax nax nor orear urux quixxcax! nhanagr. 21R nma ga Erichu r Erana nixgachi r taxre ga woca ga yatx niyaxu, r nanadai, r gmcgu inanachexcu. R yema naixmenaxg ga wocawa inai xgxmax nanaxxx. R yemawa nanagu ga namachi, r namcgx nanangxexe. R
19R
ga wanec ga exgac ga Acbipataar ngaicamna. 2R wxi ga ngunex ga Acbi r Nabchix nhanagr: Choxna nax i cur wanec nax ngmac chox nangexmaxcax i chor nanetnec er chapatana nangaicama! R ngmachicx t cuxna chanax i wxi i wanec i irmemaex, rexna ega cunaxwaxegu r dirumax cux chanaxtan nhanagr. 3Notr ga Nabchi r Acbix nangxga r nhanagr: R Tupana tama nanaxwaxe nax cuxna chanaxx i nhaa naane i chaunat choxna x nhanagr. 4R yema Nabchiar ngxgagu r nma ga Acbi r nangechacma r nanuxcma napatacax nategu, yer Nabchi r namax nx nixu ga tagutma nxna nax naxx ga yema naane ga nanat nxna x. R nma ga Acbi r nachiwa nangu, r naxchigu nayaca, r xtapxguama nabuen, r tama nachibcha. 5R yexguma ga naxmax ga Yechab r naxcax iyax r nggrg nx: Taxaccax cuma r tama cuchibchax? nggrg. 6R nma ga Acbi r ngx nangxga r nhanagr: Nabchimax chidexa, r nxna naxcax chaca nax chox namax nataxexcax i nor wanec. R
1 REIS21
278
ngxgumachi choxna naxxgu r to i wanecmax nx chanaxchicx. Notr i nmax r tama choxna nanaxxcha nhanagr. 7R yexguma ga naxmax ga Yechab r inangxga r nggrg nx: Notr cuma quix i nua Irauanewa exgac quixx. R yachib r natax! R mar chama cux t chanayaxu i Nabchiar wanec nggrg. 8R yexgumatama ga ngma r Acbigagu inaxmat ga nhuxre ga popera. R yemagu iyaxcuchi ga Acbiar cuaxrux ga nor nerawa yexmax. R nhuxchi iyamu naxcax ga guma ane ga Yerar exgacg. 9-10R yema ngr poperagwa r nhanagr: c, guxma i duxgmax nx pexu nax nangutaquexegxcax nax tama pechibuecma peyumxgxcax! R nxna pexu ya Nabchi nax petanwa naxxcax! R naxcax pedaux i taxre i yat i nx ixugx nax nma ya Nabchi r Tupanamax naguxchigax r exgacmax chixex naxuegux! R ngmax pexneguwena, r penagaxchi r nutamax penamuxchi r peyam! nhanagr ga yema ngr poperagwa. 11R nma ga yema exgacg ga guma anecx r nayanguxg ga yema ngr poperagwa namax nx yaxux. 12R nanaxg ga yema ngutaquexe r yma Nabchina nacage. 13R nma ga yema taxre ga yatg r guxma ga duxgpexewa doraxmare nixuge Nabchichiga. R nhanagrg: Nhaa Nabchi r Tupanamax naguxchiga r exgac ya Acbimax r ta naguxchiga
nhanagrg. R yemax naxnegu ga duxg, r Nabchix niyauxg r anepechinwa nanaguchigg. R yexma nutamax nanamuxchig r yemaac nanayuxx. 14R yex nawageguwena ga guma anear exgacg, r Yechabxtawa namugag r nhanagrg: Nabchi r mar nutamax nanamuxchig i duxg, r mar nayu nhanagrg. 15R yexguma Yechab nx cuchigagu ga Nabchi r mar nax nayux r nggrg nx ga gum ngte ga Acbi: Yema wanec ga Nabchi tama cux namax taxechax, r nhuxmax r ngetancma cuxr nix. Er nma ya Nabchi r mar nayu nggrg. 16R yemax naxngu ga Acbi r nayadau ga yema Nabchiar wanec, r noxrx nayaxxx. 17Notr nma ga Cori ya Tupana r Erax nhanagr: 18Dcax, r nhuxmatama Chamriawa nax i naxtawa i Irauanecxgar exgac ya Acbi. R nma i nhuxmax r nawa nangexma i ngma Nabchiar wanec i noxrx yaxxx. 19R nhacurg t nx: Pa Acbi, r Cori ya Tupana r nhanagr cux: Nhuxma nax cuyamx ya Nabchi r nxna nax cuyapux i ngma noxrtama ixx, r ngemacax i nhuxmax i cumax r t ta cuggu nadexge i airug yematama nachica ga Nabchig nawa nadexgxwa nhanagr ga Tupana. R nma ga Era r yma Acbixtawa nax nax namax nx yanaxuxcax. 20R nma ga Acbi r Erax nangx r nhanagr: Cumax, Pa Chor Uanx,
279
1 REIS21,22
r chox icuyangauama? nhanagr. R nma ga Era r nanangx r nhanagr nx: Ng, cux ichayangau nax cumax nx chayarxuxcax nax Cori ya Tupanapexewa porac chixex nax cuxx. 21R ngemacax ya Cori ya Tupana r nhanagr cux: R t cuxcax chananguxx i tax i guxchax i chixex r cugagu t chanadai i guxma i cutanxg i yatxg i Irauanewa ngxmagx. 22R yema Nab nane ga Yerubutanxmax, r yema Aa nane ga Bachatanxmax chaxxrx t chanax namax i ngma cutanxg. Er yema exgacgrx chox cunuxexe nagagu nax chixexgu cunayi xeex i Irauanecxg, nhanagr ga Tupana. 23R Yechabchiga r Cori ya Tupana r nhanagr: R ngma airug r t ngx nangmachig i Yerar anechipenwa. 24R ngma cutanxg i anegu yuex, r airug t nanangmachi. R ngma cutanxg i anear dxtgu yuex, r xchag t nanangmachig nhanagr. 25R nataxuma ga to ga Irauanecxar exgac ga Acbirx naxmaxgagu chixex x ga Tupanapexewa. 26R nma ga Acbi r porac Tupanapexewa chixex nax ga yexguma yema tupananetachicnaxx yacuaxxgu naxrx ga yema Amurutanxg ga Cori ya Tupana Irautanxgtanwa woxx. 27R yexguma yema Era namax nx ixuxx naxngu ga Acbi r ngchirugu nagug. R tmx ga naxchirugu nicux r tama nachib. R
yema tmx ga naxchirumax napeex r nangechacma inarxx. 28R yexguma ga Cori ya Tupana r Erax nhanagr: 29Nx cudaux yixx ya Acbi nax nhuxc chapexewa ng naxxrax? R ngma nax chapexegu ng naxxraxgagu r taxtma chixex naxacgtanwa changuxx i nhuxmax nax namaxxgu i nma ya Acbi. Notr ngxguma mar nayuxguwena r nane exgac ixxgu t nix i Acbiacgcax chananguxx i ngma chixex nax ngmac yanaxoxcax i natanxg nhanagr.
Micaa nx nixu r Acbix t narporamae i nor uang
22
mar tamaepx ga taunec ninge nax taguma ng nadaix ga Irauanecxg namax ga Chriaanecxg. 2Notr gum nor tamaepx ga taunecgu r nma ga Yudanear exgac ga Yochap r Irauanecxar exgac ga Acbixtagu nanaxane. 3R nma ga Irauanecxar exgac r nor xeerugx nhanagr: Pema r ng mar nx pecuax r yima ane ya Ramchi ya Yiriyianewa ngexmane r txna nax. R txc i tama pora taxe nax naxmexwa napuxcax i ngma Chriaanear exgac? nhanagr. 4R yexguma ga nma ga Acbi r exgac ga Yochapna naca r nhanagr: Exna tama chox quixmcchax nax yanapuxcax ya yima ane ya Ramchi ya Yiriyianewa ngexmane? nhanagr. R nma ga Yochap r nanangx r nhanagr:
1R
1 REIS22
280
Chama r chor churarag r tamemare nax pex tarngxeegx. 5Notr naxpa nax ngma ixx, r name nix i Cori ya Tupanaar ncax tadaug ngoxi nor ngcha yixx i ngma nhanagr. 6R nma ga Irauanecxar exgac r nanangutaquexexexe ga wixgutaax 400 ga nor tupanaar orear urug. R yemagna naca r nhanagr: Mar namex yixx r exna tama nax ya yima ane ya Ramchi ya napux Yiriyianewa ngexmane? nhanagr. R nma ga yema orear urug r nanangxg r nhanagrg: Mar name i naxcax peyaxchi nax peyapuxcax er Cori ya Tupana r mar cuxna nanax nhanagrg. 7Notr ga nma ga Yudanear exgac ga Yochap r nacaama r nhanagr: Nua r nataxuma i to i orear urux i aixcuma Cori ya Tupanaar orear urux ixx nax ngma r ta namex nax nxna icaxax? nhanagr. 8R nma ga Irauanecxar exgac ga Acbi r Yochapx nangx r nhanagr: Ng, nangexma nix ya wxi nax tx Tupanana nacaxac, r nma nix ya Micaa ya Ir nane. Notr naxchi chaxai er taguma taxacr mexx chamax nixu, r guxguma chixemarexxicatama nixu nhanagr. Notr nma ga Yochap r nanangx r nhanagr: Taux i ngma nhacux! nhanagr. 9R yexgumatama ga nma ga Irauanecxar exgac r wxi ga nor churaragerucax naca r nhanagr nx: Paxa nua penaga
ya yim Ir nane ya Micaa! nhanagr. 10R nma ga guma Irauanecxar exgac ga Acbi, r Yudanear exgac ga Yochap r meama ningax ga nor exgacchirumax r yexma ane ga Chamriaar xtagu natox nor tochicaxgu. R guxma ga yema tupananetaar orear urug r exgacpexewa nx nixu ga yema ore ga naxwa ngugx. 11R wxi ga orear urux ga Yedequa ga Quenna nane r nanax ga nhuxre ga wocachatacuxrechicnax ga frunaxcax. R nhuxchi tagaxc nhanagr: R ngma nhanagr ya Cori ya Tupana: R nhaa wocachatacuxregmax t nix i cunadaix i ngma Chriaanecxg nhuxmatta cunaguxeex nhanagr. 12R guxma ga yema orear urug yemaxtama nixuge namax ga yema exgacg. R nhanagrg nx: c naxcax peyaxchi ya yima ane ya Ramchi ya Yiriyianewa ngexmane! R t nx perporamae, er nma ya Cori ya Tupana r mar cuxmexgu nananguxx, Pa exgacx nhanagrg. 13R yoxni ga yema churara ga Micaacax yacax r nhanagr nx: Guxma i ngma tog i orear urug r wxigu exgacmax nx nixuge nax nma t yixx i naporamaex ya yima anear puwa. R ngemacax r cux chacaax nax cuma r ta ngxgumarx exgacmax nx quixux nax nma t yixx i naporamaex ya yima anear puwa nhanagr. 14R nma ga Micaa nanangx r nhanagr:
281
1 REIS22
Tupanagagu cumax nx chixu r ngma ore i nma ya Tupana chamax nx yaxuxxicattama nix i t nx chixux nhanagr. 15R yemawena r nma ga Micaa r exgacxtawa nax. R nma ga exgac r Micaana naca r nhanagr: Pa Micaax mar namex nax naxcax tayaxchix ya yima ane ya Ramchi ya Yiriyianewa ngexmane r exna tama? nhanagr. R nma ga Micaa r nanangx r nhanagr: Mar name nax naxcax peyaxchix er nma ya Cori ya Tupana r mar pex naporaexexe nax pexmexgu nanguxx ya yima ane nhanagr. 16Notr nma ga exgac r Micaax nangx r nhanagr: Mar muexpxcna cumax nx chixu r ngxguma taxacx chamax quixuxgu r chanaxwaxe i Tupanagagu aixcumax chamax quixu nhanagr. 17R nma ga Micaa r nanangx r nhanagr: Nx chadau i guxma i Irauanecxg i maxpneanegu woonemarex r nhama carnrug i ngear daruxrx nax yixgx. R nma ya Cori r nhanagr: Nhaa duxg r nangear daruxg, r ngemacax name nix i wxichig i nma r napatacax nawoegu nhanagr. 18R nma ga Irauanecxar exgac r nhanagr Yochapx: Ngma nix i cumax nx chixux. R nhaa yat r taguma taxacr mexx chamax nixu. R ngma nx yaxux r chixexxicatama nix nhanagr. 19R nma ga Micaa r nanangx r nhanagr: Chanaxwaxe i curxn i nhaa to i
nor ore ya Tupana. R nx chadau ya Tupana ya nor tochicaxwa rtoc, r guxma i dauxcx i orear ngerux i naxtagu chigx i nor tgnecwawa r nor toxoxwecwawa. 20R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r naca r nhanagr: Tex t tix ya Acbina nxe r ngmac naxcax ixchixcax ya yima ane ya Ramchi ya Yiriyianewa ngexmane nax ngmac ngxma nayuxcax? nhanagr. R nhuxre ga nor orear ngerug r nx nixuge ga wxi ga n, r tog ga toraxx ga n. 21Notr wxi ga dauxcx r Cori ya Tupanaxtawa nax, r nhanagr: Chama r t ngma chax nax Acbina chayaxnxcax, nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana r nxna naca nax nhuxc t yixx ga nxna naxnx. 22R nma ga yema dauxcx r Tupanax nangx r nhanagr: Chama r t doramare i ore naxwa changuxx i guxma i ngma Acbiar tupananetaar orear urug, nhanagr. R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: Cuma i nx cucux nax ngma cunaxx nhanagr. 23R yexguma ga Micaa r Acbix nhanagr: Nhuxmawaxi nix i nx cucux nax nma ya Cori ya Tupana r cur orear uruggu naxx i wxi i nax i doramax naaxgwa idexax r cur yuchigax ixugmarex nhanagr. 24R yexguma ga Yedequa ga Quenna nane r Micaacax nix r nayapechamet r nhanagr nx: Nhuxgu nix i Tupanax i choxna yaxgachix nax cumaxma
1 REIS22
282
yadexaxcax? nhanagr. 25R nma ga Micaa r nanangx r nhanagr nx: Ngma naxcax cucaxaxar ngx r t nx cucuax i ngxguma pataggu nuxica cunacchiggu naxchaxwa i ngma cux imaxgchax nhanagr. 26R yexguma ga nma ga exgac ga Acbi r nor purichax namu nax Micaax yayauxgxcax r nhanagr: Peyayaxux i Micaa r daa anear exgac ya Amxtawa r chaune ya Yuxtawa penaga! 27R namax nx pexu ya exgac r napoxcu r xramarex i na r dex nxna naxg r nhuxmatta mea changu nax daiwa ne chaxx! nhanagr. 28R yexguma ga nma ga Micaa r nanangx r nhanagr: Ngxguma cuma t maxc cuteguxgux, r ngmawa t nx cucuax nax Tupana r tama chawa yadexax nhanagr. 29R yexguma ga nma ga Acbi ga Irauanecxar exgac r nma ga Yochap ga Yudanear exgac r naxcax inaxchi ga guma ane ga Ramchi ga Yiriyianewa yexmane. 30R nma ga Irauanecxar exgac r Yochapx nhanagr: Chama r t tomare i naxchirugu chicux i ngxguma ichocuxgux nax ngma Chriaanecxgmax yig idaixcax, r cuma r t chauxchirugu quicux nhanagr. R yemaac ga Irauanecxar exgac r tomare ga naxchirugu yaccma nix ga ng nadaix. 31Notr nma ga gum Chriaanecxar exgac, r nxna naxga ga yema 32 ga nor churarageru ga cowaru itgne ga
nawemax icuaxgx, r nhanagr: Taxtma peg namax pedai ega tama Irauanecxar exgac yixxgu! 32R yexguma yema nhanagr. churarageru Yochapx dauggu, r naxcax nax r nx nachomaeguchi nax namax ng nadaixcax yer nma nx nacuaxggu r guma nix ga Irauanecxar exgac. R yemacax ga Yochap r aita nax, r ngxeecax naca. 33R yexguma nx nicuaxchitan nax tama gum yixx ga Irauanecxgar exgac r nxna nixgachimare, r mar tama nawe nangg. 34Notr wxi ga Chriaanecxar churara yexma nanamaxmare ga nor wra r meama Irauanecxar exgaccax ninha r nor daixchirucuchitamax namexchin, r porac nanapi x. R yemacax ga nma ga Acbi r nawear xrux namu, r nhanagr: Chamax nategu r chox namue er porac chanapi x! nhanagr. 35R niyexeraguchig ga yema ng nax nadaix ga Irauanecx namax ga Chriaanecx. R nma ga Irauanecxar exgac r nawewatama nayexma r yema nawear xrux nx narngxee nax inachixcax. R yemaac Chriaanecxmax ng nadai x. Notr yexguma mar nayuanegu r nayu ga nma ga guma exgac ga Acbi. R guma nag r nawexmawa narchuxchue. 36-37R yexguma mar yanaxcuchagu ga axc r Irauanecxar churarag r nhanagrg: Wxechig r tmaar anecax r tmaar naanecax tawoegu
283
1 REIS22
er ya exgac r mar nayu nhanagrg. R nma ga guma exgac r ane ga Chamriawa nanangeg, r yexma nayataxg. 38R yexguma mar inataxgguwena, r nanayauxg ga guma nawe nawa ga
wxi ga puchu ga Chamriawa yexmac r ngexg ga chixri maxx nawa aiyagxc. R ga airug r nanadexeg ga guma Acbig yema Cori ya Tupana nx ixuxrx.
2 REIS
(Nor taxre i popera i exgacgchiga)
yexguma nawa nanguxchagu nax dauxgux ga naanewa Erax nagax ga Cori ya Tupana nagu ga wxi ga buanec ga xuxemac, r nma ga Era r nor ngxeerux ga Erichu r ane ga Yigwa nachox. 2R nma ga Era r Erichux nhanagr: Nux rxux! Er Cori ya Tupana r Betuwa chox namu nhanagr. Notr nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Cori ya Tupanagagu r cugagu cumax nx chixu r tagutma cux changemcxx nhanagr. R yemacax wxigu ngmax Betuwa nax. 3Notr yema ngextxcg ga Betuwa Tupanaar orear urucax ngex r Erichucax nibuxm. R nxna nacage r nhanagrg: Nx cucux r nhuxmax t nix ya Tupana i cuxna yagax ya Era? nhanagrg. R nma ga Erichu r nanangx r nhanagr nx: Ngemacx, mar nx chacuax. Notr tama chanaxwaxe i nx pexu nhanagr.
1R
yemawena r nma ga Era r Erichux nhanagr: c nux rxux! Er Cori ya Tupana r Yericwa chox namu nhanagr. Notr nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Cori ya Tupanagagu r cugagu cumax nx chixu r tagutma cux changemcxx nhanagr. R yemacax wxigu ngmax Yericwa nax. 5Notr yema ngextxcg ga Yericwa Tupanaar orear urucax ngex r Erichucax nibuxm. R nxna nacage r nhanagrg nx: Nx cucux r nhuxmax t nix ya Cori ya Tupana i cuxna yagax ya yim cur nguxeerux ya Era? nhanagrg. R nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Ngemacx, mar nx chacuax. Notr tama chanaxwaxe i nx pexu nhanagr. 6R yexguma ga nma ga Era r Erichux nhanagr: c nux rxux! Er Cori ya Tupana r nat i Yurdwa chox namu nhanagr. Notr nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Cori ya Tupanagagu r cugagu cumax nx chixu r
4R
284
285
2 REIS2
tagutma cux changemcxx nhanagr. R yemacax wxigu yema natwa nax. 7Notr 50 ga yema ngextxcg ga orear urug r nawe narx. R yexguma Yurdcutwa nanguggu, r Eraar yxwaxra nayachaxchitan. R nma ga Era r Erichu r nat ga Yurdcutgu nayachig. 8R yexguma nma ga Era r nanayaxu ga naxchiru ga mmx r nanadixcum r yemamax dexchiwa nanacuai xca. R ga dex r niyauxyexchichi. R nma ga yema taxre r yma ngmax nicho pachitamaxwa. 9R yexguma mar Yurdar tocutwa nanguggu, r nma ga Era r Erichux nhanagr: Chamax nx ixu r taxac cunaxwaxe nax cuxcax chaxx naxpa nax Tupana cuxna chox igax! nhanagr. R nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Ngma Tupanaar pora i cux ngexmax r chanaxwaxe i taxreexpxcna ngmaar yexera choxna cunax nhanagr. 10R yexguma nma ga Era r nanangx r nhanagr: Tama wxi i tauxchax nix i ngma naxcax cucaxax. Notr ngxguma chox cudauamagu i ngxguma Tupana chox igaxgu, r t cunayaxu i ngma naxcax cucaxax. Notr ngxguma tama chox cudaxgu i ngxguma Tupana chox igaxgu r taxtma cunayaxu nhanagr. 11R yemaac yadexatanyane ga nax inaxx r ngrchi naxcax nangox ga wxi ga nawe ga iyauxracxne ga cowarug ga iyauxratanx itgne, r yema taxretangu nayangaxi. R guma nix
ga Erax igaxne ga dauxgux ga naanewa nagu ga wxi ga buanec ga xuxemac. 12R yemax nadaxgux ga Erichu r tagac aita nax r nhanagr: Pa Chaunatx, Pa Chaunatx, cuma r Irauanecxgcax r nhama wxi i churaratcum i poraxchixrx quix nhanagr. R yema nhaxguwena r mar tama Erax nadau. R yexguma nma ga Erichu r nor ngechaxmax ng nargutechiru.
Erachicx inarxux ga Erichu
yemawena r nma ga Erichu r nanayaxu ga Erachiru ga yma ngux. R nat ga Yurdcax nategu, r yemacutgu nayachi. 14R nhuxchi yema Erachirumax dexchiwa nanacuai xca, r tagac nhanagr: Ngexc yixx ya Cori ya Eraar Tupana ixc? nhanagr. R yexguma yema nhaxgu r dexchiwa nanacuai xca r niyauxyexchix ga dex. R nma ga Erichu r wenaxar nixe nawa ga yema nat. 15R yexguma yema orear urug ga Yericcxg nx dauggu ga yema ngupetx, r tagac nhanagrg: Ngma Nax i nex i Erawa ngxmax r Erichuwa naxe nhanagrg. R nhuxchi naxcax nax r napexegu nayangcuchitan. 16R nhanagrg nx: Toma nax cur duxg tixgx r nua totanwa nangexmag i 50 i totanx i poraex. R ngma ngma namug nax cur ya Eracax yadaugx! Er nguxeerux ngrchi i ngma Tupanax i nex r maxpnewa rexna ngatewa nayatax
13R
2 REIS2, 4
286
nhanagrg. Notr nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Tama chanaxwaxe i texx ngma pemug nhanagr. 17Notr ga nmag r porac nanachixeweg, r dxwa nx inaxn nax yma namugaxcax ga yema 50 ga yatg nax Eracax yadaugxcax. R tamaepx ga ngunex naxcax nayadaug, notr taguma nx inayangaug. 18R yemacax wenaxar Yericcax nawoegu ga Erichu yexmaxwa. R nma r nhanagr nx: Mar pemax nx chixu nax tama yma pexxcax nhanagr.
Chxwa tax ga mex nax ga Tupana
i chxxicatama chox nangexma nggrg. 3R yexguma nma ga Erichu r ngx nangx r nhanagr: c cur ngaicamagu pegx i duxgtanwa nax r naxcax naca i guxma i nor butyag i ngecux, r cugpatawa nana! 4R nhuxchi ngxma cuchigu naxcu namax i ngma cuneg, r nawxta i cur x! R chxmax yaxcu ya yima butyag! R yima mar napagc r nxrguma nanu! nhanagr. 5R ngma ga yema nge r inax ga yema Erichu ngmax nx ixux. R nma ga ngneg r yma ngxtawa nanana ga guma butyag, r ngma r chxmax iyaxcu. 6R yexguma mar ngx yaxcuxgux ga guxcma ga guma butyag r wxi ga ngnex nggrg: Nai ya butya nua penange! nggrg. R nma ga ngne r ngx nangx r nhanagr: Mar nataxuma nhanagr. R yexguma ga yema chx ga yma ibaibex r nayachaxchi. 7R ngma r nhuxchi gum orear urux ga Erichuxtawa ix r namax nx iyarxu. R nma r nhanagr ngx: c nhuxmax r namax nataxe i ngma chx r ngmatanmax naxtan i ngma coriax cungetanx! R ngma yaxc i dirumax t nix i pemaxx namax ya cuneg nhanagr.
Erichuchiga r nge ga Chnacxchiga
iyexma ga wxi ga nge ga orear urux naxmax, r ngma ga yema nge r Erichuxtawa ix r yma nx iyarxu r nggrg: Chaute r mar nayu r cuma r nx cucuax ga nma r aixcuma Tupanax nax nangechax. Notr i nhuxmax i ngma dux ga diru naxtawa ngx nayaxux ga chaute, r chauxtawa nax nax nx chanaxtanxcax. R ngemacax tx nigagcha ya yxema taxre ya chaune nor puractanxrux nggrg. 2R yexguma nma ga Erichu r nhanagr: Taxac i cunaxwaxex nax cuxcax chaxx? Chamax nx ixu r taxac nix i cux ngexmax i cupatawa! nhanagr. R ngma r inangx r nggrg: Chama i cur ngxeerux r chox nataxuma i taxac i chapatawa. R wxi i xrax i cpucu
1R
wxi ga ngunexgu r ane ga Chnawa naxpet ga Erichu. R yma iyexma ga wxi ga nge ga guma
8R
287
2 REIS4
anegu chic r mex ga ngchiga ngx yexmac. R nxna ixu ga ngchiwa nax nachibxcax. R guxguma ga yexguma yma naxpetxgu ga Erichu, r yexma ngxtagu nidauux r yma nachibax. 9R ngma r nggrg ngtemax: R chama nx chacuax i nhaa yat i nux taxtagu dauux r wxi i Tupanaar orear urux nix. 10R ngemacax ngx tapataar dauxwa naxcax tanax i wxi i ucapu! R wxi i pechicax ngexma tax, r wxi i mecha, r wxi i torux, r wxi i om nax ngxma napexcax ega nua taxtawa naxxgu nggrg. 11-12R wxi ga ngunex r nma ga Erichu r yema ucapu ga naxcax naxgxwa nangu nax yexma napexcax. R nor ngxeerux ga Yeachx nhanagr: Ngxcax naca i ngma chira i daa pataar yora! R ngmax chidexacha nhanagr. R nma ga gum nor ngxeerux r ngxcax naca. R ngma ga yema nge r Erichuxtawa ix. R nma ga Erichu r nor ngxeerux ga Yeachx namu 13 Ngmax nx ixu i r nhanagr: ngma chira r porac namax tataxg i ngr ngxexe! R ngxna naca r taxac nanaxwaxex nax ngxcax naxx! R bexmana inaxwaxe nax ngxtwa ichogx i exgacpexewa rexna churaragar exgacpexewa nhanagr. R yexguma ga ngma r inangx r nggrg: Taxuxma chanaxwaxe er nua chautanxgtanwa r porac chataxxchi nggrg. 14R yexguma nma ga Erichu r
Yeachna naca r nhanagr: Cuxcax r taxac i mex nax ngcax naxx? nhanagr. R nma ga Yeach r nanangx r nhanagr: Ngma r ingexac r nhuxchi yim ngte r mar naya nhanagr. 15R yexguma nma ga Erichu r nhanagr nx: c ngxcax naca r nua nax! nhanagr. R yexguma ga Yeach r ngxcax nayaca, r ngma r yma ix notr xgutama iyachichi. 16R yexguma nma ga Erichu r nhanagr ngx: Yim nai ya taunecar nhxgumac r t mar cunaga ya wxi ya cune nhanagr. R ngma r inangx r nggrg: Pa Tupanaar Duxx, r tama name i ngmac chox cuwomxx nggrg. 17Notr yema Erichu ngmax nx ixuxrtama ningu. R ixxac, r gum nai ga taunecgu r nabu ga gum ngne. 18R nma ga gum buc r niyachig. Notr wxi ga ngunexgu r nanatx nayadau ga trgu buxgxtanwa yexmaxe. 19R nma ga gum buc r inanaxg ga aita nax naxx, r nhanagr: Porac changuxchametxchi nhanagr. R yexguma ga nanat r wxi ga tmaar duxcax taca r nhatagr: Ya naxtawa naga! nhatagr. 20R nma ga yema tmaar dux r naxtawa nanaga. R ngma r inaganag r nggperemawa inatoxexe nhuxmata tocuchiwa nangu. R yexgumatama nayu ga gum buc. 21Notr ngma ga na r yema ucapu ga Erichu nagu pexgu iyax nagu ga yema nor pechicax ga nagu napex. R ixx r
2 REIS4
288
inawxta ga yema x. 22R yemawena ngtecax yma imuga r nggrg: Nua namu i wxi i tr dux namax i wxi i bru nax naxtawa chaxxcax ya yim Tupanaar orear urux! R nhuxchi t chategu nggrg. 27R maxpne ga Carmruwa ingu ga Erichu yexmaxwa. R yexguma naxtawa nanguxgu, r nacutwa inai xchi. R guma Erichuar ngxeerux ga Yeach r ngxcax nix nax ngx yagagachixcax. Notr nma ga Erichu r nhanagr nx: Ntama er ngma r porac ngecha ngx nangux, notr nma ya Cori ya Tupana r tauta chamax nx nixu nax taxac ngx ngupetx nhanagr. 28R yexguma ga ngma r nggrg: Pa Corix, r cumatama nix ga chamax nx quixux r t nax chaxxacx, r tama chama cuxna naxcax chaca ga yema. Notr ga yexguma r cumax nx chixu nax tama chox cuwomxx r nhuxc i nhuxmax i mar nayux ya chaune? nggrg. 29R yexguma ga Erichu r Yeachx nhanagr: Paxa cug namexx r nayaxu ya yima chor caxrux r paxa ngma ngpatawa nax! R ngxguma texx namagu cungauxgu r taxtma nx curmox! R ngxguma tex namawa cux rmoxgu r taxtma cunangx! R ngxguma ngpatawa cunguxgu r yim bucchametgu nax ya yima chor caxrux! nhanagr. 30Notr ga ngma ga na ga guma buc r Erichux nggrg:
Cori ya Tupanagagu r cugagutama cumax nx chixu r taxtma chategu ega tama cumax yixgu nggrg. R yexguma ga nma ga Erichu r ngwe narx. 31R nma ga Yeach r yoxni napexegu nix. R yexguma ngpatawa nanguxgu, r guma caxrux r gum bucchametgu nanax, notr taxuxma nangupet nax wena namaxxcax. R yemacax ga nma ga Yeach r Erichucax nategu, r namagu nx nangau. R nhanagr nx: Yim buc r tama naxcax nategu i nor max nhanagr. 32R yexguma Erichu yma nguxgu, r guma patagu naxcu. R yexma nx nayangau ga gum buc ga mar yuc ga nor pechicatgu c. 33R yema ucapugu naxcu ga Erichu, r nanawxta ga x, r inanaxg nax Cori ya Tupanamax yadexax. R gum bucmax nxicatama yma nayexma. 34R yemawena r yema pechicaxgu nanhunag nat ga gum buc. R gum bucaxgu nanhax, r naxetgu naxxet, r naxmextgu naxxmex. R gum buctgu ninhu. R yexguma ga naxne ga gum buc r ngr nanai. 35R yexguma ga nma ga Erichu r narda, r yema ucapugu narxx. R yemawena r wenaxar noxrirtama gum buct nanhunag. R ngrchi ga gum buc r nangaixchu 7 expxcna, r nidauuchi. 36R yexguma ga nma ga Erichu r Yeachcax naca r nhanagr nx: Ngxcax naca i na ya daa buc! nhanagr. R nma ga Yeach r ngxcax naca. R yexguma Erichu yexmaxwa nanguxgu, r
289
2 REIS4,5
nma r nhanagr ngx: Daa nix ya cune nhanagr. 37R ngma r naxcax iyax r Erichupexegu inangcuchi. R yemawena iyaga ga guma ngne r ixx nawa ga yema ucapu.
Naam r naxcax nitaane ga nor chaxnewa
ga wxi ga yat ga Chriaanecx ga Naamgu gac. R nma r Chriaanear exgacar churarageru nix. R nor exgac r porac nx nangecha r nx narngxee yer muexpxcna r nor churaragmax nor uangx
1Nayexma
nacuxcax nhanagr. R yexguma nma ga Naam r inaxchi. R yma nanana ga 6,000 tachin ga diru ga irunaxcax r 30,000 tachin ga dirumnaxcax r 10 ga naxchiru. 6R yema popera ga yma namux naxcax ga Irauanecxgar exgac, r nhanagr: Yim yat ya ngma nangec i nhaa popera r chor dux ya Naam nix. R chanaxwaxe nax naxcax cuyataanexx nawa i nor chaxne, nhanagr. 7R yexguma yema poperax nadaumatgu ga gum Irauanecxgar exgac, r ng nargutechiru r nhanagr: Exna nma nx nacuaxgu r chama chix ya Tupana i max nxna chaxx r nxna chanayaxux, r ngemacax nua chauxcax namuax i nhaa yat nax naxcax chayataanexxcax i nor chaxnewa? R nhuxmax i nma r ngmagu ng nicuxmare nax nhuxc wena t taxcax yaxchix nhanagr. 8Notr yexguma gum orear urux ga Erichu nx cuchigagu ga yema ng nax nagutechirux ga gum exgac nagagu ga yema popera ga nayaxux, r naxcax yma namuga r nhanagr: Txc i cug curgutechirux? R c nua namu i ngma yat nax nua chox yadauxcax! R t naxcax nitaane nax ngmawa nx nacuxcax r nua Irauanewa nax nangexmax i Tupanaar orear urux nhanagr. 9R nma ga Naam r yma nax nagu ga nor cru ga cowarug itxne, r Erichuar xpatawa nayachaxchi. 10Notr nma ga Erichu r Naamxtawa nanamu ga wxi ga
narporamae. Notr nma ga yema yat r chaxnemax nidaxawe. 2R nma ga Chriaanecxg r muexpxcna Irauanecxgcax nayaxchi. R guxema tx nayauxetanwa r iyexma ga wxi ga pac ga Irauanecx ga Naam napatawa ngx gac nax naxmaxtax yixxcax. 3R wxi ga ngunexgu ga yema pac r ngr chirax nggrg: Chier nax namex ya yim chor cori ega naxtawa naxxgu ya yim orear urux ya Chamriaanewa ngxmac, r ngxguma r chi naxcax nitaane i nor chaxnewa nggrg. 4R nma ga Naam r nor exgacmax nx nixu ga yema ore ga yema pac nx ixux. 5R nma ga gum Chriaanear exgac r nanangx r nhanagr: c ngma nax! R chama r t cuxna chanax i wxi i popera naxcax ya Irauanecxgar exgac nax cux
2 REIS5
290
nor ngxeerux nax namax nx yanaxuxcax ga yema Erichuar ore. R nma ga yema dux r nhanagr Naamx: c 7 expxcna nat i Yurdwa cug nayaxune! R ngmac t cuxcax nitaane nax curchaxnex nhanagr. 11R nma ga Naam r nanu r ninha r nhanagr: Chama nagu charxngu r chi chauxcax naxx r ngmac mea chox nayaxu r ngxma nachicma chi Cori ya Tupanana naca r nagu ningg i ngma charchaxnexwa r ngmac chi chauxcax nitaane nawa i chor chaxne. 12 R tama exna i ngma natg i Abna r Ffa i Damcuanewa ngxmagx r gux i tog i nat i Irauanewa ngxmagxar yexera namexechix? R ngemacax r taxucrwama ngma chax nax ngma natwa chaug chayayaxuxcax r charmexcax nhanagr. R yemaac porac nanu r nategu. 13Notr ga nor duxg r naxcax nax r nhanagrg nx: Pa Corix, ngxguma chi yim orear urux r taxacr guxchax cux naxxgu r ngxguma r chi cunax. Notr i nhuxmax nax natauxchax i ngma cumax nx yaxux r yexera name nix i naga cuxn. R cug nayaxunemare nawa i ngma nat nax ngmac t nix i cuxcax yataanex! nhanagrg. 14R yexguma ga nma ga Naam r nawa nax ga yema nat ga Yurd. R 7 expxcna narbai r ng nawa nayaxune yema orear urux namax nx ixuxrx. R yexguma ga naxchaxmx r narme r
wxi ga buxechaxmxrx nix. 15R yexguma ga nma ga Naam r guxma ga yema namcg r Erichuxtawa nax. R yexguma Erichuxtawa nanguggu, r nma ga Naam r nhanagr nx: Nhuxmawaxi nix i aixcuma chayaxx r guxwama i nhama i naanewa r nataxuma i to i Tupana, r yim Irauanecxgar Tupanaxicatama nix ya aixcuma Tupana ixc. R ngemacax cux chachixewe nax chox cunayaxux i nhaa wxi i mare i cuxna chaxxchax nhanagr. 16Notr nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Chor Tupanagagu cumax nx chixu r taxtma cux chanayaxu i ngma mare nhanagr. R nma ga Naam r namax nayachixewechigama nax nx nayauxxcax. Notr ga nma ga Erichu r tama nanayaxu. 17R yexguma ga nma ga Naam r nhanagr: c, ngxguma ngmac yixgu r nua chox yangexexe i taxre i cowaruwetacu nagux i waixm! Er nhuxmacx r mar taxtma togmare i tupanacax chayamax r chayagu i naxnag, r Cori ya Tupanacaxicatama t nix ichanaxx i ngma. 18Notr ngxguma yim chor exgac nor tupana i Yimpatagu naxcuxgu r chauxchacx yangcma napexegu chamax nacaxpxgu, r chanaxwaxe ya Tupana r chox nx inarngma i ngma nhanagr. 19R yexguma ga Erichu r nanangx r nhanagr: c, taxc nategu! nhanagr.
291
2 REIS5,6
R nma ga Naam r nategu. 20R yexguma mar yxwaxra nanguxgu, r guma Erichuar ngxeerux ga gu narxn: Yim Yeach r nhax chor cori r taxuxma Naam ya Chriaanecxna nayaxu i ngma ngmaxg i nua naxcax nanax. R ngemacax i nhuxmax r t nawe chang nax nxna chayacaxcax, nhaxgu narxn. 21R nma ga Yeach r Naamwe nang. R yexguma Naam nx daxgu nax nawe nangx r nayachaxchi r nachie nawa ga nor cru. R Yeachcax nix r nxna naca: Taxacr chixex nangupet? nhanagr. 22R yexguma nma ga Yeach r Naamx nhanagr: Taxuxma nangupetchirex. Notr yim chor cori r cuwe chox narmu nax cumax nx chayarxuxcax r ngexwacaxtama ngma nangug i taxre g i ngextxx i Efraar i orear uru . R ngemacax i maxpneanewa ne x nma ya chor cori r nua cuxcax namuga nax nxna cunaxxcax i 3,000 tachin i diru r taxre i petachirug nhanagr. 23R nma ga Naam r nanangx r nhanagr: c, yange i 6,000 tachin nagux i diru! nhanagr. R nma ga Naam r yexerax ga diru nxna naxama. R taxre ga chacugu ngx nanucu wxigu namax ga yema taxrem ga naxchiru. R taxre ga nor duxgna nanana nax Yeachpatawa nangegxcax. 24R yexguma guma maxpne ga Erichu nagu chinewa nanguggu, r nma ga Yeach r Naamar duxgna nanayaxu ga yema diru, r nhuxmachi nanamuegutan. R yemawena r
patagu nayacuxg ga yema diru. 25R nma ga Yeach r nhuxchi nor corixtawa nax. R nma ga Erichu r nxna naca r nhanagr: Ngext ne cux Pa Yeachx? nhanagr. R nma ga Yeach nanangxga r nhanagr: Taxuwama nix ne chaxx nhanagr. 26Notr nma ga Erichu r nxna nicachigama r nhanagr: Tama exna nx cucuax i ngxguma Naam nawewa cuxcax xegu r Tupana r chox nx nacuaxexe i ngma? Notr nhuxmax nax Tupanaar poramax yixx i naxcax yataanex i ngma yat, r ngemacax tama name nax naxtawa naxcax icax i naxchiru, r nayauxtanx nax naxcax itaxexcax i naaneg, r wanecg, r carnrug, r wocag, r puractanxg i yatxg r ngexg. 27R ngemacax i nhuxmax i ngma Naamar chaxne r t cuxna naxe r nxna naxe i cuxacg r cutaag. R ngmac t nix i guxgutma nhanagr. R yexguma nma ga Yeach r Erichuna yaxgachigu r nxna naxe ga chaxne, r nanacmchi ga naxchaxmx.
Erichu r Chriaanecxgchiga
8R nma ga Chriaanecxar exgac r Irauanecxgmax ng nadaixcha. R yemacax namax nangutaquexe ga nor churarageru r namax nx nixu nax taxacr nachicawa t nagagax ga nor churarag. 9Notr Tupana r Erichux nx nacuaxexe ga yema
2 REIS6
292
Chriaanecxar exgacar n. R yemacax ga Erichu r Irauanecxgar exgacxtawa namuga nax tama yema nachicawa naxxcax yer yema Chriaanecxg r yexma nayacuxgcha. 10R nma ga Irauanecxar exgac r yma nanamug ga nor ngugtaerug nax nx nacuxcax r aixcuma yixx ga yema Erichu nx ixux. R aixcuma nix ga yema, r yemaac muexpxcna tama yema Chriaanecxgmexegu nayi ga Irauanecxg. 11R nma ga Chriaanear exgac r nabai xchix. R nor churaragerux nangutaquexexexe r nxna naca r nhanagr: Tex tix ya petanwa ya bexma namax nx ixuamxe? R tex tix ya Irauanecxgar exgacmax nx ixuamxe i ngma nagu charxnx? nhanagr. 12R wxi ga nor churarageru r nanangx r nhanagr: Pa exgacx, taxema tix ya tex ya nx ixuxe i ngma nagu curxnx. Notr yim Erichu ya Tupanaar orear urux ga Irauanewa ngxmac, r yim nix ya Irauanecxgar exgacmax nx ixuamac woo ngma cuxicatama nagu curxnx ega cur pechicawa cungexmagu nhanagr. 13R yexguma nma ga Chriaanear exgac r nor duxgx namu r nhanagr: c ngma pex r naxcax peyadaux i ngma Erichu! R ngxguma nx ipeyangauxgux r chamax nx pexu nax ngma chanamugxcax i nhuxre i churarag nax yanayauxgaxcax!
nhanagr. R namax nx nixuge ga ane ga Dotwa nax nayexmax. 14R yma nanamug ga wxitcum ga churarag ga cowarutgu x r totcum ga crug ga cowaru itgnegu x r muxma ga churarag ga nacutgumare x. R yema churarag r chtac guma ane ga Dotwa nangug r nx nachomaeguchi. 15R moxc paxmama narda ga Erichuar ngxeerux. R yexguma naxxgu ga patawa, r nx nadau ga yema churarag ga guma anex chomaeguchix namax ga nor cowarug, r namax ga naweg ga cowaru itgne. R Erichumax nx nayarxu r nhanagr: Nhuxmax, Pa Nguxeeruxx, r taxac t ixex? nhanagr. 16R nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Taux i cumux! Er ngma Tupanaar churarag i dauxcx i tamax ngxmagx r ngma Chriaanecxar churaragar yexera narmumae nhanagr. 17R nma ga Erichu r nayumx r nhanagr: Pa Corix, Pa Tupanax, cuxna chaca nax cunangoxetxxcax ya daa chor ngxeerux nax nx nadauxcax i ngma cur churarag i tor darux ixgx nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana r nanangoxetxx ga gum Erichuar ngxeerux. R nx nadau ga guma maxpne r namax nanap ga Tupanaar churarag ga cowarutgu x r nawe ga nhama xemarx ixgne ga Erichux chomaeguchix. 18R yexguma yema churarag ga Chriaanecx Erichucax
293
2 REIS6, 8, 9
ibuxmchagu, r nma ga Erichu r Cori ya Tupanana naca r nhanagr: Pa Tupanax, c yangexetxx i ngma duxg! nhanagr. R nma ga Cori ya Tupana r nayangexetxx yema Erichu naxcax caxaxrx. 19R yexguma ga Erichu r naxx ga napatawa r yema Chriaanear churaragx nhanagr: Pa Churaragx, r pete r tama daa nix ya yima ane ya naxcax pedauxne. R c nua chawe perx! R t naxtawa pex chagag i ngma yat i naxcax pedaux nhanagr. R ane ga Chamriawa nanagag. 20R yexguma Chamriawa nanguggu, r nma ga Erichu r nayumx r nhanagr: Pa Corix, nhuxmax r yadauuchigxx nax nx nadaugxcax! nhanagr. R yexguma ga nmag r nidauuchig, r nx nicuaxchitan ga ane ga Chamriaar aixepewa nax nayexmagx. 21R yexguma ga nma ga gum Irauanecxgar exgac r yema Chriaanecxgar churaragx nadaxgux, r Erichuna naca r nhanagr: Pa Corix namex nax chanadaix? nhanagr. 22Notr nma ga Erichu r nanangx r nhanagr: Tama name nax cunadaix, er tama tacma nix nax nadaix i ngma duxg iyauxx. R narmemae nix nax mea cunachibexx r nax cunaxaxegxx. R nhuxchi nachixanecax nawoeguxx! nhanagr. 23R yexguma ga nma ga Irauanecxgar exgac r nanax ga wxi ga tax ga na naxcax
ga yema Chriaanecx ga churarag, r nanachibexx r nanaxaxegxx. R nhuxchi nor exgaccax nayamug. cx ga nma ga R yexguma Chriaanecxg r mar taguma Irauanecxgx nachixewe.
Acacha nixcu nax Yudanecxar exgac yixxcax
yexguma 12 ga taunec Irauanecxar exgac yixxgu ga Yor ga Acbi nane, r yexguma nix ga Yudanewa yexwacax yaxcux ga Acacha nax Yudanecxar exgac yixxcax. R nma ga Acacha r Yudanecx ga Yor nane nix. 26R nma ga Acacha r 22 ga taunec nx nayexma ga yexguma inaxgxgu nax exgac yixx. R wxi ga taunec nix nax Yerucharwa exgac yixx. R na ga Atara r Irauanecxar exgac ga Acbiac iyix r ngr oxi r exgac ga ri nix. 27R nma ga Acacha r porac nachixecma yema nor oxi ga Acbitanxrx. R yemacax ga yema Acacha x r tama name ga Cori ya Tupanapexewa.
Ye ningucuchi nax Irauanecxar exgac yixxcax
25R
1R nma ga Tupanaar orear urux ga Erichu naxcax naca ga wxi ga nor ngex, r nhanagr nx: Paxa cug namexx nax icuxchixcax! R yange i wxi wex i chx, r Yiriyianewa ngexmane ya ane ya Ramchiwa nax! 2R
2 REIS9
294
ngxguma ngma cunguxgu r naxcax nadau ya Ye ya Yochap nane ya Nchitaxa! R nagu naxcu ya yima pata ya nawa nangexmane! R natanxgna yagagachi, r to i ucapuwa naga! 3R yawxnax i ngma chx i ngma quingex! R ngmamax nabaeru r nhacurg t nx: R nhanagr ya Cori ya Tupana: Chama r Irauanecxar exgacx cux chingucuchixexe, nhacurg t nx! R ngmawena r yawxna i x r ix r taxuwatma cuyachaxchi! nhanagr. 4R yema Erichuar ngex ga orear urux r inaxchi nax Yiriyianewa yexmane ga ane ga Ramchiwa nax naxx. 5R yexguma yma nanguxgu, r nx inayangau ga churaragar capitg ga ngutaquexegx. R nhanagr nx: Chox nangexma i wxi i ore i cumax nx chixuxchax, Pa Capitx nhanagr. R nma ga Ye r nanangx r nhanagr: Tex i totanwa ya tmamax quidexachaxe? nhanagr. R nma ga yema orear urux r nanangx r nhanagr: Cumax nix i chidexachax, Pa Capitx nhanagr. 6R yexgumatama inachi ga nma ga Ye, r yema orear urumax to ga ucapugu naxcu. R nma ga orear urux r chxmax nanabaeru r nhanagr nx: Cori ya Irauanecxgar Tupana r nhanagr cux: Nhuxma i chama r cux chaxuneta nax ngma chor duxg i Irauanecxgar exgac quixxcax i nua Irauanewa. 7R cuma r t cunadai i guxma i Acbitaag. R
ngmac t nayangutanxx i guxma i chor orear urug r chor duxg ga nadaix ga Yechab. 8R guxtma i Acbitanxg r t nadai. R ngmac t chanaguxexe i guxma i ngma iyatx i natanx i Irauanewa ngxmagx. R taxuxtma ngext namax, nhax ya Tupana nhanagr ga yema orear urux.
Ye r nayamax ga Yor ga Irauanecxar exgac
yemawena ga nma ga Ye r nawe ga cowaru itxnegu nixe r ane ga Yerwa nax ga exgac ga Yorxtawa. R nma ga Yor r nidaxawe nagagu nax nor uangmax ng nadaix. R nma ga Yudanecxar exgac ga Acacha r ta yma Yorxtawa nayexma, yer yexma nanaxane. 17R yema dauxtaerux ga ane ga Yerar dauxtaechicawa yexmax r nx nadau ga yema Yetanx nax yma ne naxx. R yemacax nica r nhanagr: Duxg nix i yea ngma ne x nhanagr. R nma ga Irauanecxar exgac ga Yor r nor duxgx namu r nhanagr: Wxi i churara i cowarutgu ixx ngma pemux nax yadauxcax ngoxi tama nuewa nma x yix i ngma! nhanagr. 18R yema churara ga cowarutgu ixx r Yecax ninha r nxna naca r nhanagr: exgac nua chox namu nax cuxna chayacaxcax r: Tama nuewa nua pex? nhanagr. R nma ga Ye
16R
295
2 REIS9, 11
r nanangx r nhanagr: Ngma r tama cuxna nax. R name nix i chaweama cux nhanagr. R yema anear dauxtaerux r exgacx nhanagr: Ngma churara r mar natanwa nangu notr tama nategu nhanagr. 19R nma ga exgac r yexgumatama to ga churara ga cowarutgu ixx yma namu. R nma r yma Yetanwa nangu r nhanagr: exgac nua chox namu nax pexna chayacaxcax r: Tama nuewa nua pex? nhanagr. R nma ga Ye r nanangx r nhanagr: Ngma r tama cuxna nax. R name nix i chaweama cux nhanagr. 20R yema anear dauxtaerux r wenaxar exgacmax nx nixu r nhanagr: Ngma to i churara i ngma x r natanwa nangu notr tama nategu. R chauxcax r ngma nawemax icux r Nchitaxa i Ye nix, er wxi i ngexxrx inayaxxx ya yima nawe, er woetama ngma nix i nacma nhanagr. 21R yexguma nma ga exgac ga Yor r nor churaragx namu nax nawe cowaruwa yachocuchigxcax. R cowaruwa nx nayachocuchig. R nma ga Irauanecxar exgac ga Yor r Yudanecxar exgac ga Acacha r wxichig nawegu inaxchi nax Yepexegu yayi xixcax. R meama Nabchi ga Yercxar naanegu nx nayangaug. 22R yexguma Yex inangauxgu ga Yor r nxna naca r nhanagr nx: Pa Yex, tama i nuwa nua cuxx? nhanagr. R nma ga Ye r
nanangx r nhanagr: Taxacr ngechax i naxcax cucaxax ega ngma cu i Yechab r nagu namaxxgu i ngma chixex i guxx namax nachixexx? nhanagr. 23R yexgumatama nma ga Yor r nadauegu r ninha. R aita Acachacax nax r nhanagr: Tr daiwa x nix, Pa Acachax, r nataechitae nhanagr. 24Notr nma ga Ye r nor wra nayaxu r Yorx namax. R Yorcaxwena ningaxi ga naxne r nor maxnewa nayargo. R yexma nawegu nayu ga nma ga Irauanecxar exgac ga Yor.
Ye r Yudanecxar exgac ga Acachax nimax
yemax nadaxgux ga Acacha ga Yudanecxar exgac, r ane ga Betagcax ninha nagu ga yema nama ga Gruwa dax. Notr nma ga Ye r nawe nang r nor churaragx namu nax yamaxgaxcax. R guma ane ga Ibaar ngaicamagu nx nayangaug, r yexma nawegutama
27R
nanapi xeeg. Notr ga nma r ninhaama r nhuxmata ane ga Meyduwa nangu. R yexma nayu.
Atara r ngxchaama Yudanecxar exgacx ngg iyangucuchixx
11
yexguma ngma ga Atara ga Acacha na nx cuaxgu ga ngne r mar nax nayux, r duxgx imu nax nadaiaxcax ga guxma ga Acachaxacg. 2Notr ga
1R
2 REIS11
296
Yochba ga exgac ga Yorac ga Acachaeyax r wxi ga ucapugu Atarachaxwa iyacux ga Yo ga Acacha nane nor darumax. R yemaac tama nayamaxg. 3R ngma ga Yoar darux r 6 ga taunec Tupanapatagu namax iyacux. R yexgumayane ga Atara r Irauanewa exgac iyix. 4R yexguma mar 7 ga taunec ngx inguxgu ga exgac nax yixx ga Atara, r nma ga chacherdte ga Yoida r naxcax nangema ga yema churaragerug ga exgacpatamax icuaxgx r yema capitg ga exgacna daugx, r Cori ya Tupanapatagu nanamucu ga yema nma nayexmaxwa. R yma Tupanagagu yema churaragmax inaxga nax tama nx yaxugexcax nax namaxx ga Acacha nane ga Yo. R yemawena r Yox nangoxexe nax nx nadaugxcax. 5R nhuxchi nayaxugcuxe r nhanagr nx: Nhac t nix i pedauxtaegx. R ngxguma wxichig i yxgu exgacpataar dauwa pichocuxgux r wxitcum i pema r t ngma x i exgacpatapexewa ngxmaxna pedaug. 6R ngma toxchimx r ngma x i Chgu gaxwa t nadauxtaeg. R ngma per tamaepxchimx r exgacpatacaxwena x i xwa t nadauxtaeg. R ngmac t nix i nxna pedaux ya yima exgacpata. 7R pema i ngxchigaar ngunexgu exgacpataar dauwa pechoxx, r t pex Tupanapatana pedaug ya daa buc ya exgac t ixc ngexmaxwa. 8R xnexc t nx pechomaeguchi
ya daa Tupanapata ya daa buc nawa ngexmane. R tex ya nagu cuchaxe r t tx pimax. R nawe t pexxtan ya daa buc i nma naxxwa nhanagr. 9R nma ga yema churarageru r chacherdte ga Yoidaga naxne r nanaxg ga yema namax nx yaxux. R wxichig ga yema churarageru r nor churaragtcummax inacuax. R yemaac yema chocux ga churarag ga exgacpatawa dauxtaegx, r yema churarag ga yema puracwa choxx, r wxichig ga ngxchigaar ngunexgu gum chacherdtepexewa naxx. 10R nma ga chacherdte ga Yoida r yema churarageruna nanana ga guma wocaeg r poxrug ga guma Tupanapatagu nux ga exgac ga Dawar ixgx. 11R nma ga yema churarag ga dauxtaegx r nachicawa nixchig ga Tupanapataar tgnecwawa r nor toxwecwawa. R yexgumarx ta nx nachomaeguchi nax nxna nadaugx ga yema marear guchicax. R wxichig ga yema dauxtaex r nixxne nax nxna nadaugx ga gum buc. 12R yexguma nma ga Yoida r nanamuxchi ga gum buc ga tauexta exgac ga Acacha nane r naeruwa nayangaxcuchi ga nanatpatexe. R nananucu ga nor cuaxrux ga exgac nax yixx. R chxmax nanabaeru r yemawena r nanaxunag nax exgac yixx. R guxma ga duxg r nanacapneg r tagac nhanagrg: Namaxx ya exgac! nhanagrg. 13R yexguma Atara
297
2 REIS11,12
nx ngu ga nax nacapnetaegx r tagac nataxgx ga yema churarag r duxg, r ngma ga Atara r Tupanapatawa ix ga yema nangutaquexegxwa. 14R nx idau ga yema nacma ga peta ga exgacar ngucuchichiga r nma ga gum exgac ga Tupanapataar caxtaxtagu nax nachix. R nx idau ta nax naxtagu nachigx ga churarageru r paxetarug r duxg ga porac taxgx ga nor corntagu icuegx. R yexguma ga Atara r ngg irgutechiru r tagac nggrg: Taechitawaxegx. Taechitawaxegx nggrg. 15-16R yexguma nma ga Yoida r tagaxc yema churaragerux namu r nhanagr: Ngx ipegaxchi i nua! R taxtma nux Tupanapatachigu ngx pimax! R ngxguma tex ngtwa choggu r peyamaxama! nhanagr. R yemacax ga nmag r guma Tupanapatawa ngx nagaxchig, r yema nachica ga exgacar cowarugmax nanguxgxwa ngx natchigg. R yexma ngx nayarmaxg. 17R yemawena nma ga chacherdte ga Yoida r Tupanamax inaxga r nma ga exgac r nor duxg r t Tupanaga naxnex. R yexgumarx ta r exgacmax r duxgmax inaxga nax duxg r t mea exgacga naxnex r nma ya exgac r t mea duxgmax inacux. 18R nhuxchi guxma ga duxg r Baar ngutaquexepatawa nax r nagu napoge. R nagu napoge ta ga guxma ga yema Baar marear
guchicaxg r naxchicnaxg. R guma Baar chacherdte ga Mat r Baar marear guchicaxxtagu nayamaxg. R yemawena r Tupanapatacax nawoegu, r nma ga chacherdte ga Yoida r yexma Tupanapatagu nanamug ga dauxtaerug nax nxna nadaugxcax. 19R nhuxchi nma ga chacherdte ga Yoida r naxcax naca ga yema churarageru ga exgacpatamax icuaxgx r ga capit ga exgacna daugx r guxma ga duxg. R wxigu guma Tupanapatawa inaxchi nax exgacpatawa nagagaxcax ga gum exgac. R yema x ga exgacpatapexewaama yexmaxwa namax nichocu. R nma ga exgac wa nayarto. ga Yo r nor tochicax 20R guxma ga duxg r nataxg. R yemaac Ataraar yuwena r guxma ga guma anecx r taxuxma ga guxchaxgu narxne. 21R nma ga Yo r 7 ga taunec nx nayexma ga yexguma exgacx yangucuchigu.
Tupanapataar mexchiga
12
wxi ga ngunexgu ga exgac ga Yo r chacherdte ga Yoidax nhanagr: Name nix r tanamexx ya Tupanapata. R ngemacax name nix i penade i guxma i ngma diru i woetama Tupanana x r ngma diru i wxichig i dux nor ngchamax ixx. R nhuxchi cur duxg i dirumax icuaxgxmax nx ixu nax ngma dirumax namexgaxcax ya yima
4-5R
2 REIS12, 17
298
Tupanapata! nhanagr. 6Notr yexguma 23 ga taunec exgac yixxgu ga Yo r nma ga chacherdteg r taxtama nanamexg ga guma Tupanapata. 7R yemacax ga nma ga exgac ga Yo r naxcax nangema ga chacherdte ga Yoida r yema tog ga chacherdteg ga namcg. R nhanagr nx: Taxaccax tama penamexx ya yima Tupanapata? R nhuxmacx r mar taxtma pegxtama diru ngx peyaxu naxtawa i ngma dirumax nguxgx! R guxma i ngma diru i nhuxmax ngxmax r Tupanapataar mexrux t nix nhanagr. 8R nma ga chacherdteg r nor me nix nax nx naxunetax ga wxi ga diru ga woetama Tupanapataar mexrux ixx r mar taxtma ngxtama ngx nayauxgxcax. 9R yexguma nma ga chacherdte ga Yoida r wxi ga diruchix naxtawa naxxmaxet. R marear guchicaxar tgnecwaguama nanax ga Tupanapataar xwa. R yema xar darug r duxgna nayadetan ga yema diru, r yema diruchixgu nayanucuetan. 10R yexguma mar naxcugu ga diruchix, r nma ga exgacar diruar ugrux, r nma ga chacherdte r ngx nixuggx ga diru, r wxi ga chacugu ngx nanucu. 11-12R yema diru r yexguma mar poperagu ngx nawpaneguwena, r yema puractanxeruna ngx nana nax yemaac yema corapnagax, r yema puracmax icuaxgxax, r yema xtapar rugax, r yema nutaar
mexcwarugax naxtangaxcax. R yexgumarx ta yema dirumax naxcax nataxeg ga mrapewag r nuta ga mar imexcwagc r guxma ga tog ga yemaxg ga nanaxwaxegx Tupanapataar mexrux.
Achriaanecxar exgacmexegu nangu ga ane ga Chamria r Achriaanewa Irautanxgx nagag
17
yexguma 12 ga taunec nx inguxgu ga Aca nax exgac yixx ga Yudanewa, r yexguma nix ga nma ga Ocha ya ra nane r yexwaca yangucuchix nax Irauanecxar exgac yixxcax. R nma ga Ocha r 9 ga taunec nix ga Chamriaar anewa exgac yixx. 2Notr ga yema Ocha x r nachixe ga Tupanapexewa r woo tama yema nxraxgx ga Irauanecxar exgacg gxrx nix. 3R nma ga Achriaanear exgac ga Charimancha, r nor churaragmax Irauanecxar exgac ga Ochacax nayagochi r nx narporamae. R nor duxgx nayaxgxx, r natanwa tac ga dierucax nacax ga gucma ga taunecggu. 4Notr nma ga Achriaanear exgac ga Charimancha r nx nacuaxama nax Ocha r bexma Eytuanecxar exgacmax nax ng naxucuxegx nax Achriaanemexewa nanguxuchixcax. R nat mar tama nx ngx naxtan ga yema diru ga wxichig ga taunec nxna ngx
1R
299
2 REIS17
naxgc. R yemacax nma ga Charimancha r nor churaragx namu nax Ochax yayauxgxcax r napoxcugaxcax. 5R nor churarag r Irauanegu nachocu r ane ga Chamriacax nayaxchi r tamaepx ga taunec yma nxna nadaug nax taxema xxxcax. 6R yexguma 9 ga taunec mar exgac yixxgu ga Ocha, r nma ga exgac ga Achriaanecx r nanapu ga guma ane, r Achriaanewa tx nagag ga guxema Irauanecxg. R ane ga Argu r ane ga Gochgu ga nat ga Abcutwa tx ninu. R toxgux r Medgar aneggu tx ninu. 7R yema guxchax nix ga nx ngupetx ga yema Irauanecxg, yer tama naga naxne ga Cori ya Tupana ga Eytuanewa nanguxxeec ga Faramexewa. R tupananetax nicuaxxg, r yemaac Tupanapexewa chixex naxg. 14R woo Tupana r nor orear urugwa nayaxucuxeg, notr ga nma ga Irauanecxg r tama inaxnecha r tama nx nacuaxgcha naxrx ga nor oxig ga tama aixcuma Cori ya Tupanaax yaxgx. 15R yemaac ga yema duxg r nx naxoe ga Tupanaar mug r nx inarngmae ga yema uneta ga nxcma nor oxigmax Tupana nx ixux, r tama naga naxne ga Tupanaar ucuxeg. R woo Tupana nxna nachuxux, notr naxcax nadauxtaegama nax naxchicnaxg i taxuwama mexx nax yacuaxgx naxrx ga yema
tog ga nachixanecx ga tama Tupanaax yaxgx. 16R nx narxoe ga nor Tupanaar mug, r yemacax ngcax nanax ga taxre ga wocaxacchicnaxg ga irunaxcax, r nanaxg ta ga Canatanxgar tupananeta ga Achrachicnax. R nat nx nicuaxxg ga axc r tauemac r xtag r Bachicnax r ta. 17R yexgumarx ta yema tupananetagar marear guchicaxwa tx nigu ga naxace ga yate r ngexe. R nagu namax ga yu ga xguxx nawa nacux. R yemaac chixexcax ng inaxg ga Tupanapexewa r porac nananuxx.
Tomare ga duxg Chamriaanear anegwa namug
nma ga Achriaanecxar exgac r Irauanecxchicx Chamriaanear anegwa nanamug ga duxg ga Babirniaanecx r Ctaanecx r Awanecx, r aneg ga Amchicx, r Chefarawicx nax yexma naxchigxcax. R yemaac Chamriaanegu nachocu r Irauanecxgar anegu naxchig. 25Notr yema duxg ga Achriaanecx r tama Cori ya Tupanax nicuaxxg, r yemacax ga Tupana r yma nanamug ga aig nax nadaiaxcax ga nhuxre ga yema duxg. 26R yemacax nhuxre ga yema duxg r Achrianecxar exgacxtawa nax ga namax nx yanaxugxcax, r nhanagrg nx: Toma i Chamriaanear anegwa tox nax cumugx nax ngxma
24R
2 REIS17,18
300
taxchigxcax, r tama nx tacuax i nacma i nor Tupana i ngma nachixane. R ngemacax i ngma nor Tupana r toxcax ngma nanamug i ngxcux nhanagrg. aig i tox 27R yexguma ga nma ga Achriaanecxar exgac r nanamu r nhanagr: Penamuegu i wxi i chacherdte i Chamriaanecxchirex nax ngma Chamriaanewa naxxcax r ngma nangexmaxcax r ngma ngexwacax ngma ngugx i xgx nangexxcax i ngma du Chamriaanecxar Tupanacma! nhanagr. 28R yemaac ga wxi ga chacherdte ga Chamriaanewa nagaxchigx r Betugu nayaxchi. R yema nix ga nangexx nax nhuxc Cori ya Tupanax nax yacuaxgx. 29Notr yema duxg ga to ga nachixanewa ne x r noxrtama tupananetachicnax ta naxg, r Chamriaanecxg gx ga tupananetachicnaxchicagu nananug ga maxpnetapexewa. 30R yema Babirniaanecxg r yema namax natupanaxgx ga Chucobenchicnax naxg. R yema Ctaanecxg r yema namax natupanaxgx ga Nerigchicnax naxg. R yema Amchicxg r yema namax natupanaxgx ga Achmachicnax naxg. 31R yema Awanecxg r yema namax natupanaxgx ga Nibchicnax r Tatchicnax naxg. R yema Chefarawicxg r naxacxeg tx nagu napexewa ga nor tupananetachicnaxg ga Adramerche r Anamerche. 32Notr
ga yema duxg r Cori ya Tupanax nicuaxgchirex. Notr ngtanwa nx naxunetag ta ga nor chacherdteg nax yemag nor tupananetachicnaxgcax nagux ga mareg ga maxpnetapexegwa. 33R yemaac woo Cori ya Tupanax nax yacuaxgchirx, notr nor tupananetagx r ta nicuaxxg, yema nachixaneg ga nawa ne naxxcmac ga wxichig.
Yudanewa exgac nix ga Echequa
18
yexguma tamaepx ga taunec Irauanear exgac yixgu ga Ocha ga ra nane, r ningucuchi ga Echequa ga Aca nane nax Yudanewa exgac yixxcax. 2R nma ga Echequa r nx nayexma ga 25 ga taunec ga yexguma exgacx yangucuchigu. R 29 ga taunec exgac nix ga Yerucharwa. R na r Yacaraxac tix r Ab nix ga tmaga. 3R yema Echequa x r name ga Cori ya Tupanapexewa gum nxcmac ga nor oxi ga Daw xrx. 4R nma ga Echequa nix ga duxgx namux nax nagu napogexcax ga yema nachicag ga tupananetachicnaxg nawa yexmagx. R gum nutag ga duxg nx icuaxgc r xraxgu nanapo. R yema Achrachicnaxg r nayapuexx. R nagu nabge ga yema xtapechicnax ga brchenaxcax ga Moich x ga Irauanecxg napexewa pumratexe igugx. 5-6R nma ga Echequa r porac Cori ya
1R
301
2 REIS18
Irauanecxgar Tupanaax nayax. R natanwa ga guxma ga nxra exgacg ixgx ga Yudanewa r yema nawena exgac ixgx, r nataxuma ga to ga exgac ga Echequarx Tupanaga nx. R nma ga Echequa r taguma Tupanana nixgachi, r aixcumama nagu namax ga nor mug ga Moichna naxx. 7R yemacax ga Cori ya Tupana r porac nx narngxee. R guxma ga taxac wa r meama nx ga naxx nananguxuchixx.
Chenaquer r Yudanegu naxcu
13R yexguma mar 14 ga taunec exgac yixgu ga Echequa, r nma ga Chenaquer ga Achrianecxar exgac r nor churaragmax guxnema ga aneg ga Yudanewa yexmagne ga poxegugnecax naxchi r nanapux. 14R yemacax nma ga Echequa ga Yudanecxar exgac r Achriaanecxar exgac ga Lquiwa yexmaccax nimuga r nhanagr: Nx chacuax r aixcuma wxi i guxchax cumax chax. R ngemacax chanaxwaxe i cutegu nawa i chauchixane, r chama t cux chanaxtan i ngma nagu cuxunetax i diru nhanagr. R nma ga Achriaanear exgac r Echequa ga Yudanecxar exgacmax nx nixu ga natan. R 9,900 quru nagux i dirum r 990 quru nagux i irugu
naxuneta. 15R nma ga Echequa r ngx inax ga gucma ga diru ga Tupanapatawa yexmac r gucma ga diru ga exgacpatawa yexmac. 16R
yexgumarx ta ga Echequa r guma Cori ya Tupanapataar xwa r nor naxpenwa nanade ga yema iru ga nmatama yma nanucuchirx, r Achriaanear exgacna nanax. 17Notr woo yemaac nanaxtan ga Echequa ga yema Achriaanear exgac nagu unetax, notr nma ga Achriaanear exgac r Yerucharwa nanamugama ga wxi ga namc ga churarageru r wxi ga to ga exgac ga porax namax ga muxma ga nor churarag. R Lquiwa inaxchi nax Yerucharcax yaxchixcax. R yexguma Yerucharwa nanguggu, r yema puchu ga maxpnewa yexmaxar ngaicamawa nangug, r yma nayachaxchitan nacwawa ga yema nama ga Yauxchiruchicawa nadax. 18R nhuxchi exgac ga Echequacax nangemag nax namax yanadexaxcax. Notr nma ga exgac r tama yma nax. R nachicx yma nanamug ga Eriaqu ga Icha nane ga exgacpatamax icuc, r Chna ga exgacar poperagna dauc, r Yo ga cha nane ga exgacar ngxeerux ixc. R yma nax nax yema Achriaanecxgmax yanadexagxcax. 19R nma ga yema Achriaanear churarageru r nhanagr nx: Namax nx pexu ya Echequa i tor exgacar ore i nhax: Cuma nagu curxngu r t nangexma i tex cux nax poxx i chaxmexwa? 33R dcax, r natanwa ga guxma ga yema tog ga nachixaneg r
2 REIS18,19
302
ngexrx ga yema nachixanegar tupanag r napora nax Achriaanear exgacmexewa napoxx? 34R ngexg nix i ngma tupanag i Amchicxar, r Arpcxar, r Chefarawicxar, r nacxar r bacxar? R yema tupanag r nx natauxchax yixx ga exgac ga Achriaanecxmexewa nax nanguxuchixx ga ane ga Chamria? 35R ngexrx nix ga yema tupanagtanwa ga nachixanex poxx naxmexwa ga Achriaanear exgac? R txc i nhuxmax i nagu perxnex r Cori ya Tupana t yixx ya napoxc ya Yeruchar? nhax ga tor exgac! nhanagr ga yema Achriaanear churarageru. 37R yexguma ga Eriaqu ga exgacpatamax icuc r Chna ga exgacar poperagna dauc r Yobe ga exgacar ngxeerux ixc r nanax xchixg r ng nargutechirug. R exgac ga Echequaxtawa nax nax namax nx yanaxugexcax ga yema Achriaanear churarageruar ore.
Yudane r tama Chenaquermexegu nangu
ryamaegx nax nmag r ta naxchiru ga yaxcx r tmxgu yacuxgxcax. R yemaac orear urux ga Ichaaxtawa nanamug nax namax nx yanaxugexcax i ngma guxchax. 3R Ichaa ga Am nanemax nx nixuge ga exgacar ore r nhanagrg: Nhuxma r wxi i taxma i cmaxwa tangexmag, r tr uang r tomax naguxchigag r tox nacuge. R porac ngx tingeg nhama wxi i ngex i nguxacx r turaxrx. 4Bexmana Cori ya cur Tupana r mar nx naxn i ngma ore i nx yaxux i ngma Achriaanear churarageru nax Tupana ya maxcmax yaguxchigax. Chierna napoxcuxgu ya cur Cori ya Tupana naxcax i ngma ore i nmatama nx naxnx. R ngemacax chanaxwaxe i toxcax cuyumx nax tayaxgx nhanagrg. 5-6R yexguma Ichaa nx ngu ga yema ore r nhanagr: exgac ya Echequamax nx pexu r Tupana r nhanagr!: Taux i cumux naxcax i ngma ore i chixex i chauchiga nx yaxugex i ngma nor duxg ya yim Achriaanear exgac! 7R dcax, chama r t nxna chananguxx i wxi i guxchax i ore i t nachixanecax nateguxx nax ngxma yamaxgaxcax nhanagr. 8R nma ga yema Achriaanear churarageru ga Echequax xnex r nx nacuchiga ga gum nor exgac ga Chenaquer r mar naxxx ga ane ga Lquiwa r ane ga Dnawa naxx. R yemacax ga yema churarageru r nategu ga
19
yexguma yemax naxngu ga gum exgac ga Echequa r ng nargutechiru. R nor i xchimax nagu nicux ga wxi ga naxchiru ga yaxcx r tmx r yemaac Tupanapatawa nax r yma nayayumx. 2R nma ga exgac r nanamu ga Eriaqu, r Chtina, r nhuxre ga chacherdteg ga
1R
303
2 REIS19
Yerucharwa, r nor exgac ga Chenaquer yexmaxwa nax ga Dnawa. 9-10R nma ga exgac ga Chenaquer r yma nx nayaxnchiga r ga exgac ga Tirca ga Echiopaanecx r naxcax nayagochicha. Notr nma ga exgac ga Achriaanecx ga Chenaquer r wenaxar nor duxgx namuama nax Yudanecxar exgac ga tawa nangegxcax ga Echequax popera ga nhax: Taux i cug cuwomxx ya cur Tupana ya nx cuyaxc! R nma cumax nx nixu ya yima ane ya Yeruchar r taxtma chaxmexgu nax nangux, notr doramare nix i ngma. 11Cuma r mar nx cucuchiga ga yema naxgx ga tochixanear exgacg namax ga guxma ga yema tog ga nachixaneg ga nadaix. R nhuxc i cuma i nagu curxnx nax taxtma chaxmexgu nax cungux? 12R yema nachixaneg ga Goch, r Ar, r Rechpa r ga duxg ga Betedcx ga ane ga Terachrawa maxx, r yema nor tupanag r tama nanapoxg ga yexguma tr oxig nadaixgu? 13R ngexg yixx i nhuxmax ga yema nor exgacg ga guma aneg ga Amchi, r Arupx, r Chefarawi, r na r ba? nhanagr ga yema poperagu matx. 14R yexguma Echequa nayaxuxgu ga yema popera ga Achriaanear exgacar duxg yma ngegx, r nx nadaumat. R nhuxchi Tupanapatagu naxcu r yexma Tupanapexegu nayax. 15R nhac
yma nayayumx: Pa Corix, Pa Tor Tupana i Nua Daa Cupataar Aixepewa i Nachica i nexwa Ngxmaxex, r cuxicatama nix ya Tupana i nor yora quixx i guxma i nachixaneg i nhama i naanewa ngxmagx. R cumatama cunax ga dauxgux ga naane r nhama ga naane. 16Chox nadawen, Pa Corix, r chox irxn! R nx naxn i ngma ore i ngma exgac i Chenaquer nua chauxtawa mux! R guxma i ngma nor oregwa r cumax naguxchiga, Pa Tupana ya Maxcx. 17R aixcuma nix, Pa Corix, Pa Tupanax, ga yema nxcmax ga exgacg ga Achriaanecxg ga nadaicux ga nachixaneg r napuxx ga nor naaneg. 18R yema nachixanegar tupanachicnaxg, r nx nanagu, yer yema tupanachicnaxg ga duxg nutawa r naigwa gx r tama aixcuma cuxrx tupanag nix. R yemacax nix ga nx nagu napogex r naguax. 19R nhuxmax, Pa Corix, Pa Tor Tupanax r ngma Achriaanecx i exgacmexewa tox xexe nax ngmac gux i nangux nachixaneg i nhama i naanewa ngxmagx nx cuaxgxcax nax cuxicatama yixx nax Tupana quixx! nhanagr ga nor yumxwa. 20R yemawena nma ga Ichaa r Echequacax yma namuga r nhanagr: Nma ya Irauanecxgar Tupana r nhanagr cux: Mar cux nx chaxn i cur yumx nachiga i Achriaanear exgac, nhanagr. 21R nhaa nix i ngma ore ga Cori ya
2 REIS19,20
304
Tupana nx ixux naxcax i ngma Achriaanear exgac: Dcax, Pa Chenaquerx, r yima Tupanaar ane ya Yerucharcx r tama cux namue. R nhama wxi i pac cux cugxrx t cux nacuge i ngxguma nxna quixgachigux. 22R texmax nix i cuguxchigax r cunux? R texmax nix i quipurax r cunuxetx? R cumax nx chixu r chamax nix i cunux i chama i Irauanecxgar Tupana ya nec, nhanagr. 32R Tupana r Echequaxtawa namuga r nhanagr: Nhaa nix i chor ore i ngma Achriaanecxgar exgacchiga: R taxtma Yeruchargu naxcu r bai ya wxi ya naxne t inamax. R nor churarag r taxtma nor poxrumax ngma nangug, r taxnetma ya toxne naxtapxgu nanguxg nax yimawa naxgxcax. 33R yematama nama ga noxri nagu ne naxxgutama t nategu r taxtma nagu naxcu ya daa ane. R chama ya Tupana, r ngma nix i chor ore i cumax nx chixux. 34R chamatama t nxna chadau ya daa ane r t chanapox er nx changecha ya chor du ya Daw, r chayanguxx i ngma nx chixux, nhanagr. 35R yematama chtaxgu r wxi ga dauxcx ga Tupanaar orear ngerux r nanadai ga 185,000 ga churarag ga Achriaanecx. R yexguma yangunegu r guxma nayue. 36R yemawena ga nma ga Chenaquer ga Achriaanear exgac r nayachaxchi ga Yerucharcxmax
ng nax nadaixchax. R nor ane ga Nniwecax nategu. 37R wxi ga ngunexgu ga yexguma nor tupana ga Nrupatawa nx yacuaxyane, r naneg ga Adamer r Charech r yma nax r nayamaxg. R nmag r Ararchianewa nabuxm. R yemawena r Chenaquer nane ga Echarad nachicx exgacx ningucuchi.
Echequa r nidaxawe notr Tupana r naxcax nayataanexx
20
nma ga Echequa r porac nidaxawe. R yemacax ga orear urux ga Ichaa ga Am nane, r nayadau, r nhanagr nx: Cori ya Tupana r nhanagr cux: c namax idexa i cuxacgx, r namax nx ixu nax nhuxc t cuwena namaxx! Er nhuxmax r taxtma cuxcax nitaane, r t cuyu, nhanagr. 2R nma ga Echequa r nadixeguchi r xtapguama nabuen r nhac nayumx: 3Pa Corix, Pa Tupanax, r cux chacaax nax nxna cucuaxchixcax nax nhuxc cuxcax chapuracx r guxguma chanaxx ga yema cuma namax cutaxx nhanagr. R yema nhaxguwena r nhuxchi porac naxaxu. 4R naxpa ga Ichaa nax xxx naxtwa ga guma exgacpata, r nma ga Cori ya Tupana r Ichaamax nidexa r nhanagr nx: 5Wena yadau ya Echequa ya chor duxgar exgac ixc! R namax nx ixu: R chama ya nxcmac ga cur oxi ga Dawar Tupana r mar cux nx chaxn i cur yumx, r nx chadau i
1R
305
2 REIS20
cuxgxet nax cuxaxux! R chama r t cuxcax chayataanexx r tamaepx i ngunexguwena r t mar curda r t chapatawa cux. 6R cux t chanaxnag i 15 ya taunec nax cumaxx. R chama r t cux chapox r t chanapox ya yima ane ya Yeruchar nxna i ngma Achriaanecxar exgac. R ngmac chanax er nx changecha ya chor du ya Daw r chayanguxx i ngma nx chixux nhanagr ga Tupana. 7R Ichaa r nanamu nax naxgx ga wxi ga fguchara. R yemamax nanachag ga yema nataixnaxwa ga exgac. R yemaac naxcax nitaane. 8R nma ga Echequa r Ichaana naca r nhanagr: Taxacr cuaxruwa t nix i nx chacux nax Cori ya Tupana chauxcax yataanexx, r tamaepx i ngunexguwena r napatawa t nax chaxx? nhanagr. 9R nma ga Ichaa r nanangxga r nhanagr: Nhaa t nix i ngma cuaxrux i nma ya Cori ya Tupana t cuxna x nax nawa nx cucuxcax r aixcuma t nayanguxx i ngma cumax inaxunetax: Cunaxwaxe i axcpechita r 10 i wye nax naxnagx, rexna 10 i wye nax nategux? nhanagr. 10R nma ga Echequa nanangxga r nhanagr: Ngma axcpechita nax naxnagx r natauxcha, notr ngma ng nax nategux nix i guxchax nhanagr. 11R yexguma nma ga orear urux ga Ichaa r Cori ya Tupanana naca, r nma ga Cori ya Tupana r 10 ga wye nanateguxx ga axcpechita nawa ga
yema ngunexggu r nma ga Babirniaanear exgac ga Merod-Barad ga exgac ga Barad nane ixc, r Echequaxtawa nanamug ga nhuxre ga nor duxg nax nor mox yma nangegxcax r mare nxna yaxgxcax, yer nx nacuchiga ga nax yadaxawex. 13R
12R
nma ga Echequa r meama nanayaxu ga yema exgacar duxg. R nx nanawex ga guxma ga nor yemaxg ga nx yexmax ga dirum, r iru, r pumrag r chx. R yexgumarx ta r nx nanawex ga naxnegpatax, r guxma ga nor yemaxg ga yexma namax nanguxx. R guxma ga nor yemaxg ga exgacpatawa yexmagx, r nx nanawex r taxuxma inicux. 14R yemawena ga nma ga orear urux ga Ichaa r exgac ga Echequaxtawa nax r nxna nayaca r nhanagr: Ngext ne nax i ngma yatg i cuxtawa ngugx, r taxac yixx i cumax yaxugx? nhanagr. R nma ga Echequa r nanangx r nhanagr: Ngma duxg r yxgux i nachixane i Babirniaanewa nix i ne naxx nhanagr. 15R yexguma ga nma ga Ichaa r exgacna naca r nhanagr: R taxac nix ga nx nadaugx i nua cupatawa? nhanagr. R nma ga Echequa r nanangx r nhanagr: Nx nadaug i guxma i ngmaxg i
2 REIS20,21
306
chapatawa ngxmax. R guxma nx chawex r taxuxma ichicux nhanagr. 16R yexguma ga nma ga Ichaa r nhanagr nx: Dcax, irxn i nhaa ore i Tupana cuxcax nua mux! 17R t nangug i ngunexg i nagu ngma Babirniaanecx t nadex i guxma i ngmaxg ga cur oxig daa exgacpatagu nutaquexex. R t Babirniaanewa nanana, r taxuxtma nua nayaxchi. 18R woo ya cutaag r ngma Babirniaanewa t tx nagag r t tx nidegpxcharexe, r ngmac nor puractanxx exgacpatagu t tx namug nhanagr. 19Notr Echequa r tama porac naxoegax yer nhaxgu narxn: Nhuxma nax chamaxgu r taxtma ngma nangupet, nhaxgu narxn. R yemacax Ichaax nangxga r nhanagr: Chauxcax name i ngma Tupanaar ore i chamax nx quixux nhanagr. 20R guxma ga yema Echequaar purac ga naxx r Yudanecxar exgacgar poperagu naxmat. R ngma nangox ga nhuxc nax naxx ga yema anear dexpax ga taxchix r wxi ga dexmax ga anewa nadax.
Nayu ga Echequa
55 ga taunec exgac nix ga Yerucharwa. R ngga ga na r Echba nix. 2Notr yema Manachcma r tama name ga Tupanapexewa. R nagu namax ga yema nacma ga chixex ga nagu naxx ga yema duxg ga nxcma Cori ya Tupana Irautanxpexewa woxx. 3-5Yer wena nayamexg ga yema tupananetagar marear guchicaxg ga maxpnetapexewa yexmagx ga nanat ga Echequa nagu pogex. R wena nanaxx ga Bachicnaxar maregar guchicax. R Irauanecxar exgac ga Acbirx nanax ga wxi ga Achrachicnax. R nhuxchi nx nicuaxx ga axc, r tauemac r xtag. R guma Tupanapatachiwa r nayaxag ga maregar guchicax naxcax ga axc, r tauemac, r xtag woo nma ga Tupana r nx nixu nax naxcaxicatama yixx ga guma napata ga Yerucharwa. 6R nat nanetama tx nigu nawa ga wxi ga yema tupananetachicnaxar marear guchicax. R nagu namax ga yu ga naxgcax nawa ingemax, r yu ga nawa nx icux ga xgux. R duxgmax nanaxunag nax nangexcax ga yu r nax nangexcax nax nhuxc duxex nachixexgx r tx nangxgx. R yemaac porac chixex nax ga Tupanapexewa r yemacax porac namax nanu ga Tupana. 16R yema chixextwa r nma ga Manach r yexera chixex nax ga Tupanapexewa yer nanamu ga duxg
21R
21
1R
307
2 REIS21,22
ga Yudanecx nax nmag r ta yema chixex naxgxcax. R nma ga Manach r muxema ga duxeg ga ma ga chixex gxe r tx nadai taxux ga Yerucharwa. 17R ngma tama nhaa poperawa ngx i Manachchiga r guxma ga nor purac ga naxxchiga r nor pecduchiga, r Yudanecxar exgacgar poperagu naxmat. 18R yexguma nayuxgu ga Manach, r napata ga chawa yexmaneaxtgu nanataxg. R yemawena r nane ga Am r nachicx exgacx ningucuchi.
Yudanewa exgac nix ga Am
Yerucharwa. R na r tmaga r Yedda nix, r tmanat r Buccx nix, r Adaa nix ga naga. 2R nma ga Yocha r Tupanapexewa r mex nax. R nxcmac ga nor oxi ga Daw nagu ixxgu nix. R taguma taxaccax nhuxgu nxna naxx ga yema nacma ga mex. 3R yexguma mar 18 ga taunec exgac yixgu ga Yocha, r nma r Tupanapatawa nanamu ga nor poperaar matrux ga Chap ga Achara nane ga Mechur nataxa. R nhanagr nx: 4c ya chacherdtegar exgac ya Irichaxtawa nax r namax nx ixu r ngx nanutaquexe i ngma diru i duxg Tupanapatawa ngx ngec r xar darug ngx nutaquexec! 5 R ngma diru r nxna ngx nax i ngma duxg i Tupanapataar mexmax icuaxgx! R nmag r ngma dirumax t nx nayaxgtan i nor puractanx i Tupanapataar mexwa puracex nhanagr ga exgac ga Yocha. 8R wxi ga ngunex ga yexguma Tupanapataar mexx naxgyane, r nma ga chacherdtegar exgac ga Iricha r yexma nx inayangau ga Tupanaar mugpane ga nxcma iyartaxux. R poperaar matrux ga Chapxtawa nanange r nhanagr nx: Dcax! R Tupanapatagu nx ichayangau i nhaa Tupanaar mugpane nhanagr. R Chapna nanax nax nma nx nadaumatxcax. 9R yemawena r nma ga Chap r exgac ga Yochamax nx nayarxu r
nma ga Am r nx nayexma ga 22 ga taunec ga yexguma exgacx yangucuchigu. R taxre ga taunec exgac nix ga Yerucharwa. R na r Mechurem nix ga tmaga, r tmanat r Achru ga Ybacx nix. 20Notr Tupanapexewa r nachixe ga nacma ga Am nanat ga Manachcmartama. 25R ngma tama nhaa poperawa ngx i Amchiga r guxma ga nor purac ga naxxchiga r Yudanecxar exgacgar poperagu naxmat. 26R yexguma nayuxgu ga Am, r napata ga chawa yexmaneaxtgu nanataxg. R yemawena r nane ga Yocha r nachicx exgacx ningucuchi.
19R
22
nma ga Yocha r nx nayexma ga 8 ga taunec ga yexguma exgacx yangucuchigu. R 31 ga taunec exgac nix ga
1R
2 REIS22
308
nhanagr nx: Ngma cur duxg, Pa exgacx, r mar ngx nanutaquexe i ngma diru i Tupanapatawa ngexmaxc. R mar nxna ngx nax i ngma Tupanapataar mexwa puracexmax icuaxgx nhanagr. 10R nma ga Chap r yexgumarx ta exgacmax nx nixu r chacherdte ga Iricha r nxna nax naxx ga wxi ga mugpane ga Tupanapatagu nx iyangaux. R nhuxchi nma ga Chap r exgaccax nx nadaumat. 11R yexguma exgac nx ngu ga yema Tupanaar mug ga poperagu matx, r porac
12-13R
nix.) R ngma ga da r wxi ga ngexwacaxx ga tamgu ixchi ga Yerucharwa. 15R yexguma ngxna nacagegu r ngma r inangxga r nggrg: Nhaa nix i nor ore ya Cori ya Irautanxgar Tupana r nhanagr i nmax: Namax nx pexu ya yim nua pex mugc nax choxna peyacaxaxcax! 16R chama i Cori ya Tupana r nx chixu r guxchax t naxcax changuxx i nhaa nachica r nor duxg yema popera ga exgac nx daumatx nx ixuxrx. 17Er ngma duxg r choxna nixgachi r nor tupananetagcax pumra nagu. R ngmac chox nanuxeeg namax i ngma chixex nax naxgx. R ngemacax nix i chanux namax ya daa ane r taxtma icharngxmx. 18-19Notr t nx charngxexe ya yim Yudanecxar exgac ya nua pex mugc nax choxna peyacaxaxcax. R chanaxwaxe i namax nx pexu i chor ore, r nhaperg nx: Mar nx chadau nax nhuxc chauga cuxnx i ngxguma chor orex cuxngux, r nhuxc cuxoga i ngxguma poxcu namax chaxuegugu i nhaa ane r nor duxg i t chadaix, r nhuxc cug curgutechiru r cuxaxux i chapexewa. R ngemacax i chama r t cux ichaxn r t cux charngxexe. 20R ngemacax i nhuxmax nax ngma cuxxgagu r taxtma chanadaicu ya daa ane nax ngmac taxc cuyuxcax r naxtawa cunguxcax i cur oxig. R ngmac taxtma nx cudau i ngma poxcu i namax t
naxoegax r ng nargutechiru. yexgumatama ga nma ga exgac r nanamu ga Chap r Iricha, r Aic ga Chap nane r Abru ga Micaa nane r Achaa ga nor ngxeerux, r nhanagr nx: c, Cori ya Tupanana peyacaxa chaugagu r Yerucharcx i duxggagu r guxma i Yudanecxgagu nax tx nx nacuaxeexcax i nor ore i nhaa popera ipeyangauxgu matx! Er i nx ngrchi ya Cori ya Tupana r tamax nanu yer ga tr oxig r tama naga naxne i ngma nhaa poperawa nx yaxux, r tama nagu namax i ngma nhaa poperagu matx nhanagr ga exgac ga Yocha. 14R nma ga Iricha, r Aic, r Abru, r Chap r Achaa r ngxtawa nax ga yema orear urux ga da ga Char naxmax. (R nma ga Char r Chba nane nix r Artaxa nix. R nma ga Ar r chacherdtegchiruar darux
309
2 REIS22,23
chanapoxcux ya daa ane nhanagr. R yema exgacar duxg ga daxtawa namugx r nawoegu nax namax nx yaxugexcax ga yema Tupanaar ngx.
Achrax, r axcx, r tauemacx r xtagx namax nx yacuaxgx ga duxg. R nma ga exgac r nanamu ga Yerucharar dxtwa nax iyaguxcax ga ngatex ga Chidwa. R nhuxchi gum nor tanimuca r Betuwa nanangeg.
Yocha r nanaxchiga ga petchiga
23
yexguma ga nma ga exgac ga Yocha r naxcax nangema ga guxma ga exgacg ga yaxguxg ga Yudanewa r ane ga Yerucharwa yexmagx nax namax nangutaquexexcax. 2R nhuxchi nma ga exgac r Tupanapatagu namax nangutaquexe ga guxma ga yema duxg ga Yudanecx r Yerucharcx r anexacgcx ga duxg ga iyax, r buxg, r chacherdteg r orear urug. R nma ga exgac r yma napexewa tagac nawa nangux ga yema popera ga Tupanapatagu nx iyangaux ga Tupanaar mug nagu matx. 3R yexguma yema poperax nadaumatguwena ga exgac r nhuxchi Tupanapataar caxtaxtagu nayachi. R yma Tupanapexewa nx nixu nax aixcuma t naga naxnx r nagu namaxx i ngma nor mug r ucuxeg i ngma poperagu matx. R guxma ga duxg r ta yemagutama narxne.
Yocha nanawox ga tupananetachicnaxg
1R
nma ga exgac ga Yocha r duxgx namu nax Cori ya nor Tupanagagu naxchigagaxcax ga petchiga yema popera ga mugpanewa nx yaxuxrx. 22R nxraxx ga Irauanecxgar exgacggu r taguma yemaac nanaxchigag ga petchiga. R woo nawena ga Yudanecxar exgacg r Irauanecxar exgacg r taguma yemaac nanaxchigag. 23R yexguma 18 ga taunec exgac yixxgu ga Yocha nix ga naxunagx nax Cori ya Tupanagagu naxchigagaxcax ga yema petchiga ga Yerucharwa.
Yocha r aixcuma Tupanaga naxn
21R
yexguma ga nma ga exgac r nanamu ga chacherdtegar exgac ga Iricha r tog ga chacherdteg r xar darug nax guma Tupanapatawa nawoxxcax ga guxma ga yemaxg ga Bax, r
4R
nma ga Yocha r inayanaxoxx ga yu r taxac ga xguxx cux. R yexgumarx ta inayanaxoxx ga yema tupananetachicnaxg ga wxichig ga patawa yexmax r guxraxx ga yema tupananetagar yemaxg ga duxg namax nx icuaxgx ga Yudanewa r Yerucharwa. R yemaac nanax ga Yocha yer aixcuma naga naxn ga guxma ga
24R
2 REIS23,24
310
yema mug ga chacherdte ga Iricha Tupanapatagu nx iyangaux. 25R naxpa r nawena ga Yocha r nataxuma ga wxi ga exgac ga naxrx aixcuma Cori ya Tupanacax tegux i guxne ya nor maxnemax, r gux i nor nmax, r gux i nor poramax ngma Moich matx i mugwa nx yaxuxrx.
Nayu ga Yocha
ngma tama nhaa poperawa ngx i Yochachiga r guxma ga nor purac ga naxxchiga r Yudanecxar exgacgar poperagu naxmat. 30R yexguma Megudugu nayuxguwena ga Yocha, r nor ngxeerug r wxi ga crugu Yerucharwa nanangeg ga naxne. R yema nma naxx ga naxmaxgu nayaxcuchig. R nma ga duxg ga Yerucharcx r Yocha nane ga Yoacx naxuneta. R nanatchicx exgacx nayangucuchixeeg.
exgac nix ga Yoac ga Yudanewa
28R
Eytuanecxar exgac ga Fara-Neco r Yoacx niyaxu, r ane ga Dbaragu nanapoxcu ga Amchiwa nax tama exgac yixxcax ga Yerucharwa. R nma ga Fara-Neco r Yudanecx ga duxgx namu nax nx naxtanxcax ga 3,300 quru nagux ga dirum r 33 quru nagux ga iru. 34R nhuxchi nma ga Fara-Neco r Yocha nane ga Eriaqux naxuneta nax exgac yixxcax nanatchicx. R nanaxchicx ga naga r Yoachgu nanaxga. R guma naenex ga Yoac r Eytuanewa nanaga r yexma nayayu. 35R nma ga Yoach r Fara-Necona nanana ga yema dirum r iru ga naxcax nacaxax nax duxg nxna naxxcax. R wxichig ga Yudanecx ga duxg r nanaxtan ga yema iru r dirum ga exgac nagu unetax nax naxtangaxcax.
exgac nix ga Yoach ga Yudanewa
33 ga taunec nx nayexma ga Yoac ga yexguma exgacx yangucuchigu. R tamaepx ga tauemac exgac nix ga Yerucharwa. R tmaga ga na r Amut nix. R Amutnat r Yerema ga Lnacx nix. 32Notr nacma ga Yoac r porac nachixexchi ga Cori ya Tupanapexewa yema nor oxigcmartama. 33R nma ga
31R
25 ga taunec nx nayexma ga Yoach ga yexguma exgacx yangucuchigu. R 11 ga taunec exgac nix ga Yerucharwa. R na r Chebda tix r tmanat r Pedaa ga Rmacx nix. 37Notr nacma ga Yoach r porac Cori ya Tupanapexewa nachixe nor oxigcmartama.
36R
24
311
2 REIS24
Nabucudonoch r Yudanegu nachocu nax yapuaxcax ga nor ane ga Yeruchar. R nma ga Yoach r tamaepx ga taunec Nabucudonochmexewa nayexma r nx nanaxtan ga yema tax ga diru ga naxcax nacaxax. Notr ga yixcamaxra r togu narxn r yemacax Nabucudonochmax nanu r tama nanaxtan ga yema diru. 2Notr nma ga Cori ya Tupana r Yoachcax yma nanamug ga muxma taaxgx ga Caudutanxg, r ga ng Chriaanecxg, r Mobitanxg, r Amtanxg nax nachixexgaxcax ga nor ane, yema Cori ya Tupana nor orear urugaxwa nx yaxuxrx. 5R nangexma i tama nhaa poperawa ngx i Yoachchiga r guxma ga nor purac ga naxxchiga. R ngma r Yudanecxar exgacgar poperagu naxmat. 6R yexguma nayuxgu ga Yoach r nane ga Yoaqu nachicx exgacx ningucuchi. 8R nma ga Yoaqu r 18 ga taunec nx nayexma ga yexguma exgacx yangucuchigu. R tamaepx ga tauemac exgac nix ga Yerucharwa. R na r Necha nix ga tmaga. R tmanat r Yerucharcx nix r Enat nix ga naga. 9Notr nacma ga Yoaqu r porac nachixexchi ga Cori ya Tupanapexewa yema nanatcmartama. 10R yema
ngunexggu r Babirniaanear exgac ga Nabucudonoch r nanamu ga nor churarag nax Yerucharcax yaxchixcax nax nx nachomaeguchixcax r yapugxcax. 11R yexguma mar nx nachomaeguchigu nax yapugxcax ga guma ane ga Yeruchar r yma nangu ga nma ga Nabucudonoch. 12R yexguma nma ga Yoaqu ga Yudanecxar exgac r wxigu tmamax ga na, r nor churaragerug, r nor ngxeerug, r tog ga exgacg, r Babirniaanear exgacna ng nana. R nma ga yema Babirniaanear exgac r nanayaux. R yexguma yema ngupetxgu r 8 ga taunec ninge nax exgac yixx ga Nabucudonoch. 13R yemawena ga nma ga Nabucudonoch r nanade ga guxma ga diru ga Tupanapatawa yexmax, r guxma ga diru ga exgacpatawa yexmax yematama Tupana naxueguxrx. R nagu napog ga guxma ga Tupanapataar yemaxg ga irunaxcax ga Irauanecxar exgac ga Charumu x. 14R nhuxchi tx nigag ga guxma ga Yerucharcxg ga exgacg r churarag ga yexerac nx icuxe, r guxema taxacar x icuxe, r guxema frumax taxac xxmgxe. R yemaac 10,000 wa tangu ga guxema tx nayauxxe. R guxema yexerac i ngear diruxgxexicatama yma tayaxg.
I CRNICAS
(Nxraxx i popera i wenaxar exgacgchigax matx)
10
nma ga Firitutanxg r Irauanecxgcax nayaxchi. R maxpne ga Yibagu ng nadai. R muxma ga Irauanecxg yexma nayue r yemacax Firitutanxgchaxwa nibuxm. 2R yexguma ga nma ga Firitutanxg r Chawe r nanegwe nangg, r nanadai ga Cha naneg ga Ynata r Abinadbi r Maquicha. 3R yemawena r Chacax nibuxm r yema wramax ixxnex
1R
ga nor tara r nmatama nagu ng nanguxexe. 5R nma ga gum nor poxrux r nx nadau ga nax nayux ga Cha r yemacax ga nma r ta ngtama nor taragu ng nanguxexe r nayu. 6R yemaac nix ga nayuex ga Cha r naneg r guxma ga natanxg. 7R guxma ga yema tog ga Irauanecx ga guma maxpnear tuchigu ipeax, r yexguma nx nadauggu ga nax yabuxmx ga Chaar churarag r mar nax nayuex ga Cha r naneg, r yexguma ga nma ga yexma chigx r nachox nawa ga guma aneg r nma r ta nibuxm. R nma ga Firitutanxg r yma nangug r yexma naxchig nagu ga guma aneg. 8R yexguma ng nadaixgu wenaxar moxc r nma ga Firitutanxg r yema ng nadaixwa nax nax tx yadexenegxcax ga guxema yuexe. R yexma Chax r nanegx nayangaug ga yexma yuex nagu ga guma maxpne ga Yiba. 9R nma ga Firitutanxg
r Chamax namexching r porac nanapi xeeg. 4R yexguma ga nma ga Cha r yema nor poxrux nhanagr: Nayaxu i ngma cur tara r ngmamax chox nacan! Er tama chanaxwaxe i chox ngx ningexeeg i yea duxg i tama Tupanaax yaxgx nhanagr. Notr nma ga gum nor poxrux r tama nanacanpactcha yer namu. R yexguma ga nma ga Cha r nanayaxu
312
313
I CRNICAS10,11
r Chax nacuxxne r nanade ga naxne. R nayadaerug r nayangeg ga naeru r naxneg. R nhuxchi guxma ga Firitutanxgar anegwa nor tupanachicnaxpatawa duxgmax nx nixugetan ga nachiga ga mar nax nayux. 10R nhuxchi ga guma naxneg, r nma ga Firitutanxg r nor tupanagchicnaxpatagu nayanu. R yema naeru r nor tupana ga Dagar tupaucaar xtapxgu nayacho. 11-12R guxma ga yema Irauanecxg ga ane ga Yabcx ga Yiriyianewa yexmane, r yexguma nx nacuaxggu ga yema Firitutanxg Chamax gx, r guxma ga yema yatg ga tama muewaxex r wxigu ngmax nagu narxne nax yadeaxcax ga yema Chaxne r nanegxne. R Yabwa nanana. R yexma nix ga nataxgax ga yema naxneg natgu ga wxi ga carabyu. R yemawena 7 ga ngunex naxauree. 13-14R yemaac nix ga nayux ga Cha nagagu ga yema chixex ga naxx. Yer nma ga Cha r tama Tupanaga naxn r nhuxchi yux ga xguxx cuxna nayaca. R tama nxna naca ga Tupana. R yemagagu nix ga nma ga Tupana ga nayuxx r Yech nane ga Dawx naxunetax nax nma Irauanecxgar exgac yixxcax.
Dawx naxunetag nax Irauanecxgar exgac cax yixx
nax r Dawmax nardexag. R Dawx nhanagrg: Toma r cutanxtama tixg. 2Notr woo yexguma tr exgac yixxgu ga Cha, notr cuma nix ga tr churaragmax icucux ga yexguma tr uangmax ng nadaixgu. R nhuxmachi nma ya Cori ya cur Tupana r cumax inaxuneta nax cuma yixx i tomax icucux nax tor exgac quixxcax nhanagrg. 3R yexguma ga nma ga Daw r Cori ya Tupanapexewa natanxga naxn. R nmag r Dawx chxmax nabaerug nax Irauanecxgar exgac yixxcax. Yer yemaac nix ga Tupana ga Chamumax nx yaxux.
Daw r nanapu ga yema nor uangar dauxtaechica ga maxpne ga Chiwa yexmax
11
r guxma ga yema Irauanecxgar exgacg r Yerucharwa nax. R guma ane r Yebuchugu nix ga naga ga noxri yer yema naanegu nix ga naxchigx ga Yebuchutanxg. 5Notr nma ga yema Yebuchutanxg r Dawna nanachuxg r nhanagrg: Cuma r taxuacma nux cuxcu nhanagrg. Notr nma ga Daw r nanapu ga yema dauxtaechica ga maxpne ga Chiwa yexmax. R yexguma mar napuguwena r nggu nanaxga. R nhuxmax r Dawar ane nix i naga. 6R naxpa ga nax napux ga yema nachica r nma ga Daw r nhanagr: R yxema txra naxcax yagochixe i ngma
4Daw
I CRNICAS11, 13, 15
314
Yebuchutanxg r yxema t tix ya chor churaragar exgacx tx chaxunetaxe nhanagr. R Yobe ga Charaba nane nix ga nxra Yebuchutanxgcax yagochic r gumx naxuneta ga Daw nax nor churaragar exgac yixxcax. 7R yemawena ga nma ga Daw r yema dauxtaechicagu naxchi, r yemacax nix ga Dawar anemax naxugx. 8R nma ga Daw r nayaxama ga guma ane nacwawa ga yema dauxtaechica. R yoxni ga Yobe r nayamexx ga guma naig ga Yerucharar g ga nagu napogexwa. 9R yemaac ga Daw r guxwama nanguchiga nax naporaxchix. R nma ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac r naxtawa nayexma.
Daw r nagu narxn nax Yerucharwa nangeax ga yema ba ga Tupanaar mug nawa yexmax
taxu nax nmag r ta tx nangxeegxcax, nax nua nangegx i ngma ba i Tupanaar mug nagu ixcuchix! Yer yexguma Cha exgac ixxgucrwa r nx itarngmae ga yema ba nhanagr. 4R guxma ga xg r nor me nix nax yema du yemaac naxgx. Yer yema ore ga Daw nx ixux r naxcax r name.
Daw r Lewtanxgx namu nax Yerucharwa nangegxcax ga yema ba ga Tupanaar mugchix
15
13
nma ga Daw r nangutaquexe namax ga yema nor churaragerug r capitg nax cax. 2-3R nor ucuxegcax nacaxax yemawena r guxma ga yema Irauanecxg ga yexma ngutaquexegxx nhanagr: Ngxgumachi per me yixxgu i pemax r nma ya Cori ya Tupana r tx
1R
natauxchaxgu, r name nix i naxcax tangema i guxma i tatanxg i r chacherdteg Irauanewa ngxmagx r Lewtanxg i nor anewa r nor naanewa ngxmagx. R ngx nxna
nma ga Daw r duxgx namu nax yema nma naxpatagu ni ya napatag yexma nx naxgxcax. R yexgumarx ta nanamu nax naxgxcax ga wxi ga yexwacaxne ga pata ga naxchirunaxcax nax yma nayexmaxcax ga yema ba ga Tupanaar mugchix. 2R yexguma ga nma ga Daw r nhaa ore inax r nhanagr: R ngxguma ngexwacaxne ya napatawa penangexgu i ngma ba i Tupanaar mug nagu ixcuchix r Lewtanxxicattama nix i ngma yangegx. Er nmag nix i woetama Tupana nx unetax nax guxgutma ngma purac naxgxcax, nhanagr. 3R nhuxchi nma ga Daw r Yeruchargu nanangutaquexexexe ga guxma ga Irauanecxg nax yemaac yexwacaxne ga napatawa nangegxcax ga yema ba ga Tupanaar mug nagu x.
1R
315
I CRNICAS16
16
1R yema ba ga Tupanaar mug nagu x r nawa nanangeg ga guma pata ga naxchirunaxcax ga Daw woetama yemacax xne. R nhuxchi nma ga Daw r chacherdtegx namu nax yma Tupanapexewa naguaxcax ga mareg ga naxnag r pumrag ga duxg yma nax nax Tupanax namax nangxmxgxcax. 2R yexguma mar nx nachauegu nax Tupanacax mare nagux, r nma ga Daw r Tupanagagu mex nor duxgmax naxuegu. 3R nhuxchi ga Daw r guxma ga Irauanecxg ga yatx r ngex r tx nayanu ga
ga nor poramax naxx r ngma nor mug ga pemax nx yaxux, Pa Irauanecxg ya Yactaag i Tupana Pex Unetagxex! 14R nma nix i Cori ya tr Tupana yixx. R nma nix i nhama i naanemax inacux. 15-17R woo 1,000 tcum i duxg i nhama i naanewa ngex ngupetgu r nma ya Tupana r tagutma nx inayarngma i nor uneta ga Abramax nx yaxux r Isquimax inaxgax r wenaxar Yacmax nx yaxux nax guxgutma nx nangxeex i nataag i Irautanxg. 18R yemacax Yacmax nx nixu r nhanagr nx: Chama r t cuxna chanax i guxma i nhaa Canaane nax guxgutma cuxr r cutaagar yixxcax, nhanagr. 19-22R nmag ga tr oxig r woo noxretama nixg ga noxri r toxnamanacx nixg, r woo nhuxre ga nachixanegwa nichopetetan r nhuxre ga exgacgmexewa ninguxetan nax nhaa naanewa nangugxcax, notr nma ga Tupana r tama nanaxwaxe nax tex chixri namax icux. R yemacax yema exgacg ga naxmexwa nayexmagxmax nx nixu r nhanagr nx: R tama chanaxwaxe i ngma chama nx chaxunetax i duxg r chixri namax ipecuax r ngma chor orear urug r ngx nx pingexeeg, nhanagr. 23Pa ma i nhama i Naanecx i Gux Duxgx r naxcax pewiyaeg ya Cori ya Tupana! R gux i ngunexggu penaxunag nax nma yixx i tx namaxxx! 24R guxma i duxg
nax wiyaec Tupanana mox naxgx namax ga nhaa wiyae: 8Mox nxna pexg ya Cori ya Tupana! R guxwama nx pexuchiga! R guxma i nachixanecxgmax nx pexu i ngma mexg i pexcax naxx! 9 R per wiyaegmax nx pecuaxxg! R pegmax nx pexu i ngma tax i mexg i naxx! 10R peg namax pecuaxxg ya yim nec! R pema nax naxcax pedaugx r petaxg! 11R naxcax pex ya Cori ya Tupana r nor poracax pedaug! R guxguma nor ngxeecax peca! 12-13R nxna pecuaxchie ga yema mexg ga taxg
I CRNICAS16,17
316
i gux i nachixanegwa ngxmagxmax nx pexuchiga nax nma r naxnex r naxx i muxma i mexg i nor poramax naxx! 25Er nma ya Cori ya Tupana r guxtwa nangexma, r ngemacax name nax nxicatama icuaxgx. Er nma r naxcmaxchi r guxma i ngma tupananetagtwa nangexma. 26R ngma tog i nachixanegar tupananetag r naxchicnaxmare nixg. Notr nma ya Cori ya Tupana nix ga naxx i guxma i ngma dauxwa nx idaux. 27R nma nangexmaxwa r porac nangone. R napatawa nangexma i pora r tax. 28Pa Guxma i Nachixanecxgx r nx pexuchigag r nma ya Tupana r nxicatama nix nax aixcuma naporax r naxnex! 29R nx pengechaxgcma nx pecuaxxg, er nma r guxtwa nangexma! R naxtawa penana i per mareg r napata ya mexechinewa nx pecuaxxg! 30R name nix i guxma i duxg i nhama i naanewa maxx r napexewa namue. Er nma r wxitama ga namaxgu nayaxxx ga nhama ga naane nax tama ngma namaxna yaxgachixcax. 31R name nix i natax i guxma i ngma dauxgux i naanewa ngxmagx r ngma nhama i naanewa ngxmagx. R gux i nachianegwa nx pexu r nhapegg: Nma ya Cori ya Tupana nix i exgac ya guxtwa ngxmac yixx, nhapegg! 32R name nix i nor taxmax naxga i ngma mr,
r naxgatan i guxma i ngma nawa ngxmagx. R natax i ngma naaneg r guxma i nanetg i nagu togx! 33R ngma naig i naixnecwa ngxmagx r name nix i taxc nicuxcu napexewa ya Cori ya Tupana ya nma xc nax nhama i naanemax inacuxcax. 34R mox nxna pex ya Cori ya Tupana! Er nma r namecmaxchi r ngma nor ngecha r taguma nagux. 35R nhapeg nx: Tox nanguxxexe, Pa Tupanax, Pa Tor Maxxruxx! R tox nade nax naxmexwa tox cunguxxeexcax i ngma tog i nachixaneg nax ngmac tanataxxcax i cuga i nex r taxcma cux ticuaxgxcax, nhapeg nx! 36R guxguma namecmaxchi ya yim tr Cori ya Tupana i yixema i Irautanxg, yemaac nawiyaeg ga Ach r namcg. R guxma ga duxg r nachonagtan r nhanagrg: Aixcuma ngmac nix nhanagrg. R yemaac Cori ya Tupanax nicuaxxg.
Tupana r Dawmax inaxuneta
17
yexguma mar napatawa nayexmagu ga Daw r Tupanaar orear urux ga Natmax nidexa r nhanagr nx: Dcax,
1R
chama r wxi ya pata ya ocayiwanaxcax xxnewa changexma. Notr ngma ba i Tupanaar mug nawa ngxmax r wxi ya pata ya naxchirumarenaxcax ixxnewa nangexma nhanagr. 2R nma ga Nat r nanangx r nhanagr:
317
I CRNICAS17, 21
c nax i ngma nagu curxnx! Er ngma nix i Tupanaar ngcha nhanagr. 3Notr yematama chtaxgu r nma ga Tupana r Natmax nidexa r nhanagr nx: 4 c yim chor du ya Dawxtawa nax r namax nx ixu r chama ya Cori ya Tupana r mar nhacharg nx: Taxtma cuma nix i cunaxx ya yima pata ya nawa t changexmane! yexguma Eytuanewa per oxigx changuxxeexgucrwa r
5R
nhamamarema r taguma wxi ga pata ga taxnewa chayexma. R ixgxne ga patawamare chiyexmachig. 6R yexguma namax ichixxgu ga yema chor duxg r nx chaxunetaggu ga nor exgacg, r taguma wxi ga yema Irautanxar exgacx chamu nax chauxcax naxgxcax ga wxi ga pata ya ocayiwamax xtapne, nhacharg nx. 7R ngemacax i nhuxmax r namax nx ixu ya yim chor du ya Daw r chamax ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac nax chixx r nhachagr: Chama r cux chamuxchi ga carnrugpxwa r cux chayaxu nax mar tama carnrugna cudauxcax! R nhuxmax, r chanaxwaxe nax cuma namax icucux i ngma chor duxg i cutanxg i Irauanecxg. 8R chama r mar cux chixmc ga ngext cuma cuxxwa r mar chanadai ga guxma ga cur uang ga cux imaxgchax. R mar cux chatachigaxx naxrx i ngma yatg i nhama i naanewa itagatancx. 9-10R chor duxg i Irautanxcax r chanamexx ga wxi ga naane. R
yemawa nix ga chanangugxx nax nor naanegutama naxchigxcax i ngext taxema nachixewexwa r bai i ngma nor uang ga noxri chixri namax inacuaxgx ga yexguma Irautanxgar exgacg ga guxchaxar mexrugmexewa chanayexmagxgurx. R chama r t chanaxneexx i guxma i cur uang. R nhuxmax r cumax chanaxuegu r ngma cutaag r t nx Irautanxar exgac nixg cuxrx i nhuxmax exgac nax quixx. 11R ngxguma mar cuyuxguwena, r chama r t nx chaxuneta i wxi i cune nax nx exgac yixxcax. 12R yim exgac t nix ya naxc ya chapata. R chama r t nx charngxee nax ngma nataag ya cune r nx guxgutma Irautanxar exgac yixgxcax. 13R chama r t nanat chix r nma r t chaune nix. R tagutma nx charxo nax nx changechax, r taxtma nx chaxo yema exgac ga Chax nax chaxoxrx. 14R yim exgac ya chama nx chaxunetac r chor duxgmax t inacuax r t Irauanecxgmax inacuax i guxgutma. R tagutma nanguxuchi nax exgac yixx nhanagr ga Tupana.
Daw r duxgx nixug
21
nma ga Chatan r Irauanecxgmax nanu, r yemacax Dawxwa nananguxx nax Irauanecxgx yaxugxcax. 2R nma ga Daw r nanamu ga Yobe r
1R
I CRNICAS21
318
nor churaragar exgacg r nhanagr nx: c ipexchi r peyaxug i ngma Irauanecxg! R ane ya Bechbawa ipenaxg nax peyaxugx r nhuxmatta Dar anewa nangu! R ngmawena r nhuxchi nua penange i napane nax nx chacuxcax nax nhuxre yixx i nor mu i ngma duxg! nhanagr. 3Notr nma ga Yobe r nanangx r nhanagr: Ngxgumachi Cori ya Tupana naxwaxegu r taux exna nx natauxcha nax 100 expxcna yamuxx i nor duxg? R taux exna guxma i ngma duxg r chi cuxmexwa nangexmagx, Pa exgacx? R txc i cumax i cunaxwaxex nax tayaxugx? R ngmac exna chixexgu cunayi xeechax i Irauanecxg? nhanagr. 4Notr nma ga exgac r nanamuama, r dxwa nma ga Yobe r nanax ga yema exgac namax nx ixux. R inaxchi r guxma ga Irauanegu nixg. R yemawena r Yerucharcax nategu. 5R nma ga Yobe r Dawmax nx nixu nax nhuxre yixx ga nor mu ga yema yatg ga mar churarawa imex. R Irauanewa r 1,100,000 wa nangu ga yema yatg ga mar nagu imex nax churara yixgx, r Yudanewa r 470,000 nix. 6Notr tama nayaxug ga yema Lewtanx r Byamtanx yer nma ga Yobe r tama nor me nix ga yema exgac nx xx. 7R nma ga Tupana r tama nor me nix ga yema nax yaxugx ga duxg, r yemacax yema Irauanecxgx
napoxcu. 8Notr nma ga Daw r Tupanamax nx nixu ga yema nor chixex r nhanagr: R aixcuma cupexewa porac chixex chax. Notr cuxna chaca nax chox nx curngmaxcax er wxi i dux i naechitamare maxxc chanax nhanagr. 9R yexguma ga Cori ya Tupana r Dawar ucuxerux ga Gyix namu yer gum nix ga Dawmax Tupanaar orex ixuc. R nma ga Tupana r Gyix nhanagr: 10 c Dawxtawa nax r namax nx yarxu i nhaa tamaepx i poxcu nax nx yaxuxcax r ngexrx i ngma poxcu nix i nanaxwaxex nax namax chanapoxcuex i Irauanecxg! nhanagr. 11R nma ga Gyi r Dawxtawa nax r nhanagr nx: Cori ya Tupana r cumax nx nixu i tamaepx i poxcu nax cuma nx quixux r ngexrx yixx i ngma cuma cunaxwaxex. 12R wxi nix nax tamaepx ya taunec taiya ngxmax i Irauanewa. R to nix nax tamaepx ya tauemacgu per uang pex daix. R to nix nax tamaepx i ngunex Cori ya Tupana nanguxx i daxaweane r ngma nor dux i dauxcx r porac nachixexx i guxma i Irauanewa. R nhuxmax r chanaxwaxe nax chamax nx quixux r ngexrx yixx i ngma cuma cunaxwaxex nax namax nx chixuxcax ya yim cuxtawa chox muc nhanagr. 13R nma ga Daw r Gyix nangx r nhanagr: Nhuxma r taxma i guxchax chaut nangu. R chauxcax narmemae nax Tupanamexegu
319
I CRNICAS21
changux er nma r porac nx tangechatmx. Er tama chanaxwaxe nax tr uangmexegu iyix nhanagr. 14R yexguma ga nma ga Cori ya Tupana r Irauanecxgcax yma nanamu ga daxaweane r 70,000 ga Irauanecxg nayue. 15R nma ga Tupana r yema daxaweanemax yma nanamu ga wxi ga dauxcx ga nor orear ngerux nax yemamax Yerucharcx nadaixcax. Notr yexguma mar Yerucharwa nanguxchagu nax duxgx nadaix ga yema dauxcx, r nma ga Cori ya Tupana r nx nangechatmx ga duxg r yemacax nxna nachog ga yema dauxcx r nhanagr nx: R martama nax cunadaix! nhanagr nx. R nma ga yema dauxcx r mar gum Yebuchutanx ga Orn trgu pxwa nayexma ga yexguma Tupana nxna choggu. 16R nma ga Daw r dauxgu nadawen, r nx nadau ga yema dauxcx ga Cori ya Tupanaar orear ngerux. R dauxgux ga naane r nhama i naanear ngxmachatexewa nayexma namax ga nor tara ga naxchixwa natxuchix. R Yerucharguama namax nabuenchacx. R yemacax nma ga Daw r guxma ga yema Irauanecxgar exgacg r tmx ga naxchirugu icuxgx r nhaxtanegu nanangcuchitan r yemaac Tupanax nacaaxg. 17R nma ga Daw r Tupanax nacaax r nhanagr: Chama nix ga chanamux ga nax yaxugx ga
duxg. R chama nix i chixex chaxx r chanaxx i pecdu. R taxacr chixex naxe i nhaa duxg r ngemacax cunadaix? Pa Corix, Pa Chor Tupanax, cuxna chaca nax chox r chauxacgxwaxi nax cupoxcux, r martama nax cunadaix i duxg nhanagr.
yexguma ga nma ga yema dauxcx ga Tupanaar orear ngerux r Gyix namu nax Dawmax nx yanaxuxcax nax Tupanacax wxi ga marear guchicax naxx nagu ga yema nachica ga Orn ga Yebuchutanx nawa trgu px. 19R yexguma ga nma ga Daw r nanax ga yema Cori ya Tupanagagu Gyi namax nx ixux. 20R nma ga Orn r nor trgu napux. R yexguma ngweama nadaxgux r nx nadau ga yema dauxcx ga Tupanaar orear ngerux. Notr gum gmc ga nane ga namax yma nayexmac r nibuxm r nicuxg ga yexguma nx nadauggu. 21R yexguma Daw Ornxtawa nguxgu, r nma ga Orn r Dawx nadawen. R yexguma Dawx yacuaxchigu, r nma ga Orn r naxx ga trgu napxwa r Dawpexegu nanangcuchichi. 22R yexguma ga nma ga Daw r nhanagr nx: Choxna nax i nhaa nachica i trgu nawa cupx nax ngxma Cori ya Tupanacax chanaxxcax i wxi i marear guchicax! R ngma cunaxwaxexexpx chox namax
18R
I CRNICAS21,22
320
nataxe, r t cux chanaxtan nax ngmac yaxgachixcax i ngma daxaweane i duxg namax yuex! nhanagr. 23R nma ga Orn r Dawx nangx r nhanagr: Pa exgacx c nayaxu i nhaa naane r nagu nax i taxac i cuma cunaxwaxex! R chama t cuxna chanamug i nhaa tuirug nax ngma Tupanacax cuguxcax. R yimatama naixmenaxg ya trgu namax chapoxnemaatama naxxx. R nhaatama trgu r wxigu ngma wocagmax r cuxna chanaxmare nax Tupanana cuxmarexcax, Pa exgacx nhanagr. 24Notr nma ga exgac ga Daw r nanangx r nhanagr: Mox cuxna chax notr chanaxwaxe nax naxcax cux chataxex r chamax cuxtanx i guxma i ngma. R tama chanaxwaxe i ngetancma cuxna chanayaxux i ngma cuxr ixx, er tama chanaxwaxe i taxac i chox ngetanx Cori ya Tupanacax chagu nhanagr. 25R nma ga Daw r Ornax nanaxtanama. R 600 tachin ga diru ga iru ngxcax nxna ngx nax. 26R yexma Tupanaax nanax ga marear guchicax r yma nanagu ga mareg ga nor chixexar tanrux nax Tupanax nangxmxxcax. R nhuxchi Cori ya Tupanamax nidexa r nx nacaax. R nma ga Cori ya Tupana r nanangx r dauxgux ga naanewa xema narnguxx, r yema marear guchicaxtgu nangu. 27R nma ga Cori ya Tupana r yema dauxcx namu nax naxchixgu yaxcuchixcax ga nor tara.
22
yexguma nx nadaxgux ga Daw nax Cori ya Tupana nx ngxx nawa ga yema nachica ga Orn ga Yebuchutanx trgu nawa px, r wena yma Tupanacax nanagu ga mareg. 29R yexgumacx ga guma Tupanapata r yema marear guchicax ga chianexgu Moich xne, r mar Gabaar maxpnewa nanangeg r yemacax yma nayexma. 30Notr nma ga Daw r taxucrwa Gabawa nax nax yma Tupanacax mare yanaguxcax r Tupanana yacaxaxcax, yer namu ga yexguma nx nadaxgux ga yema Tupanaar orear ngerux ga nor taramax yexma chix. 1R yexguma ga Daw r nhanagr: Nhaa nachica i Orn trgu nawa pxwa t nangexma ya Tupanapata r ngma marear guchicax nax ngmawa Irauanecxg Tupanacax naguxcax i nor mareg.
28R
yemawena r nma ga Daw r nanangutaquexexexe ga yema duxg ga to ga nachixanecxg ga Irautangu chigx. R guxemagx namu nax nutaar mexcwawa tapuracex nax gumamax naxgxcax ga Tupanapata. 3R yexgumarx ta nananutaquexe ga muxma ga fru nax yemawa naxxcax ga itapag ga xar
2R
321
I CRNICAS22
potarug r xar chotarug. R yexgumarx ta nananutaquexe ga muxma ga brche naxcax ga guma Tupanapata. 4R yexgumarx ta nananutaquexe ga muxma ga mrapewa ga ocayiwag, yer ga aneg ga Chidcxg r Trucxg r muxma ga mrapewa ga ocayiwag yma nana. 5R nma ga Daw r nhaxgu narxn: Yim chaune ya Charumu r nabumare, r taxta naxx nacuax nax naxx ya yima Tupanapata, er yima napata t ixxne r tanaxwaxe nax natax r namexechix, r gux i nachixanewa nanguchigax. R ngemacax i nhuxmax r mar ichanaxg nax chanantaquexex i guxma i ngmaxg i namax naxx, nhaxgu narxn. R yemaac ga Daw r nananutaquexe ga guxma ga yemaxg naxpa ga nax nayux. 6R yemawena r nma ga Daw r nane ga Charumucax naca r namax nx nixu nax nma naxxcax ga guma pata ga Cori ya Irauanecxgar Tupanaar ixxne. 7R yexguma ga Daw r Charumux nhanagr: Pa Chaunex, r chox nangcha nax chanaxx ya wxi ya pata naxcax ya Cori ya chor Tupana. 8Notr nma ya Tupana r chamax nx nixu r nhanagr: Cuma r tac ya nag cunabaxx r mux ga daiwa cuxpet. R ngemacax taxtma cuma nix i chauxcax cunaxx ya yima pata, er chapexegu cunabaxx ya tac ya nag i nhama i naanewa. 9Notr wxi ya cune t cux nangexma, r nma r wxi ya yat ya ngxmxrux t nix
namax i nor uang i nxna ngaicamagx. R t chayachaxchixx i ngma nor uang nax tama nachixewegaxcax. R ngemacax i naga r Charumu t nix. (R ngma naga r ngxmxrux, nhaxchiga nix.) 10R nma t nix i naxx ya chapata. R nhama chaunexchirx t nix r chama r t nhama nanatrx chix. R t nx charngxexe nax nma r nane r nataag guxgutma exgac yixx i Irauanewa, nhanagr ga Tupana. 11R nhuxmax, Pa Chaunex, r cuxtawa nangexma ya Tupana, r mar cuax cuxna nax nax cunaxxcax ya yima napata, yexgumarx ga cumax nax naxuegux nax cuma t yixx nax cunaxx. 12R nma ya Cori ya Tupana r mar cuxna nanax i n i mex r cur cuax. R ngxguma nma cux yangucuchixeegu nax Irauanecxgar exgac quixx r yanguxx i ngma nor mug ya Cori ya cur Tupana! 13R guxtma mea cux inix i ngxguma t cuyanguxeexgu i ngma nor mug r nor ucuxeg ga Cori ya Tupana Moichmax nx ixux naxcax ga Irauanecxg. c napora r cug naporaxama! R taux i curmachix! R taux i cumux! 14R dcax, chama r pora chax nax chananutaquexex i ngmaxg nax naxxcax ya Cori ya Tupanapata. R nangexma i 3,300 tonelda nagux i iru, r 33,000 tonelda nagux i dirum, r taxma i brche r fru i taxucrwama ingugx i nor ywa. R ngxgumarx ta mar
I CRNICAS22, 28
322
chanantaquexe i mrapewag r nutag. R name nix i cumax r to ta icux i nor nguxrux. 15R ngxgumarx ta i cumax r cux nangexma i muxma i puractanx i nutaar mexcwarug, r cux nangexma i xtapxar chauxnagrug, r corapnag, r yatg i naguxraxx i puracx cux. 16R ngma irum, r ngma dirum, r ngma brche, r ngma fru r mar namuxchiama, r taxucrwama tanangug. R ngemacax name nax icunaxgx i ngma purac. R nma ya Cori ya Tupana cux rngxexe! nhanagr ga Daw.
Charumu r nanat ga Dawchicx exgacx ningucuchi
Chor Duxgx r chox iperxne! R chama r chox nangcha nax chanaxx ya Tupanapata nax ngxma naxxcax i ngma ba i Tupanaar mug nagu nucux nax ngma cax ya Tupana. R nangexmax yemacax ga chama r chananutaquexe ga yemaxg nax naxxcax ya Tupanapata. 3Notr nma ya Tupana r nhanagr chox: R taxtma cuma nix i cunaxx ya yima chapata. Er cuma r daigu cumeta r poracma nag icunabaxx, nhanagr chox. 4Notr nma ya Cori ya tr Tupana r chautanxgtanwa chox nayaxu nax guxguma per exgacx chox yaxxxcax. R yemacax nx naxuneta ga Yudtanx nax yematcumwa exgacg choxtancx. R yema Yudtcumwa nix ga nx naxunetax ga chautanxtcum, r yema chaueneegtanwa r chox naxuneta nax guxma i Irauanecxmax ichacuxcax. 5R nhuxmax r namu i chauneg i Tupana choxna mugx, r ngma chaunegtanwa r Tupana nx naxuneta ya chaune ya Charumu nax nma chauchicx exgac yixxcax i Irauanewa. 6R nma ya Cori ya Tupana r chox nhanagr: Yim cune ya Charumu t nix ya yim naxc ya yima chapata r nor xg. Er chama r chanayaxu nax chaune yixxcax, r chama r nanat chixxcax. 7R chama r t guxgutma nx charngxexe nax exgacecha yixxcax i ngxguma t
28
nma ga Daw r Yeruchargu nanangutaquexexexe ga guxma ga Irauanecxgar exgacg. R yematanwa nayexma ga nor exgacg ga yema 12 ga Irautcumgmax icuaxgx, r exgacg ga Dawar churaragmax icuaxgx, r yema churaragar comadteg r capitg, r yema exgacg ga Dawar r nanegar naanegmax r naxnagmax icuaxgx, r guxma ga yema tog ga exgacg ga itagatancx ga Irauanewa, r guxma ga yema churarag ga tama muwaxegx. 2R yexguma mar yexma nangutaquexegu, r nma ga Daw r inachi r nhanagr: Pa Chomcg r Pa
1R
323
I CRNICAS28,29
nhuxmarx naga naxnechagu i ngma chor mug r chor ucuxeg nhanagr chox ya Tupana. 8R yexguma ga nma ga Daw r nane ga Charumucax nadauegu r nhanagr nx: R nua napexewa i nhaa exgacg i Irauanecxg i Tupanaar duxg ixgx, r napexewa ya tr Tupana, r cux chaxucuxe nax mea nagu cumaxxcax i guxma i nor mug ya Cori ya Tupana nax ngmac cuxmexwa nangexmaechaxcax i nhaa mex i naane, r cunegmexewa cunaxexxcax nax nmag r guxgutma namax inacuaxgxcax. 9Pa Chaunex, Pa Charumux c naga naxn ya chor Tupana r guxma i cur ngchamax r cur n i mexmax nax i ngma cux namux! Er nma ya Cori ya Tupana r nanangug i ngma taxwa ngxmax r nx nacuax i guxma i ngma nagu rxnx. R ngxguma t cuma naxcax cudaxgu, r nma r t cuxtawa nangexma. Notr ngxguma nxna quixgachigux, r nma r t cux ngemacax r name i narxoxochi. porac cuxu er nma ya Cori r cux naxuneta nax cuma cunaxxcax ya yima napata ya nene. R c napora, r nax i ngma nma cux namux! nhanagr ga Daw.
10R
nangexma. Notr i ngma purac i t naxx r nataxchi, er tama exgacpatamare nax, notr Cori ya Tupanapata nix ya naxxne. 2R yemacax pora naxcax chax nax chananutaquexex i ngmaxg nax naxxcax ya yima Tupanapata. R ngma chanutaquexex r irum, r dirum, r brche, r fru, r mrapewag nix. R ngxgumarx ta chananutaquexe ya mucma ya nutag ya imexechic ya berru, r naigama ya nutag ya imexechic, r tatanc ya merug. R ngxgumarx ta mucma ya nuta ya mrmo i xtapxrux chanutaquexe. 3R natwa i ngma ngmaxg i mar naxcax chanutaquexex ya yima Tupanapata r nxna chanax i ngma choxrxchi ixx i irum r dirum, er porac chox name ya yima Tupanapata. 4R ngmac 100,000 quru nagux i iru, r 230,000 quru nagux i dirum i mar memarex nix i nxna chaxx nax ngmamax nachaxuxcax i naxtapxg ya yima Tupanapata. 5R ngmac mar nangexma i iru r dirum nax ngmawa ngma puractanx naxgxcax i naguxrax i merug i Tupanapatacax ixx. R nhuxmax R tex tanaxwaxe nax tmaar ngchamax itanaxx i tmaar mare naxcax ya Cori ya Tupana? nhanagr ga Daw. 6R yexguma ga yema wxichig ga pap r wxichig ga yema exgacg ga ngtanxchig ixx, r yema exgacg ga churaragmax icux, r yema exgacg ga Dawar
29
yemawena ga exgac ga Daw r nhanagr nx ga yema duxg ga yexma ngutaquexex: R daa chaune ya Charumu nix ya Tupana nx unetac, r nma r nangextxxchi r taxta cuax nx
1R
I CRNICAS29
324
puracmax icux r nor ngchamax mare inaxg. 7R yema nor mareg ga Tupanapatacax inaxgx r 165,000 quru nagux ga iru nix, r ngt 10,000 tachin ngxguxc ga diru ga irungxcax, r 330,000 quru nagux ga dirum r wixgutaax 600,000 quru nagux ga brche, r 3,300,000 quru nagux ga fru. 8R yema nx yexmax ga nuta ga imexechic r guma r ta inanana nxna ga Yeriu ga Yerchtaxa ga Tupanapataar dirumax icux. 9R nma ga duxg r nataxg yer nor ngchamax Cori ya Tupanana nanaxmareg ga nor yemaxg. R yexgumarx ta r nma ga exgac ga Daw r porac nataxxchi. 10R yexguma ga nma ga Daw r Cori ya Tupanax nicuaxx napexewa ga guxma ga yema duxg ga yexma ngutaquexex r nhanagr: Pa Cori ya Tonatgar Tupanax, r guxgutma cux ticuaxxg. 11R cumax, Pa Corix, r guxtwa cungexma, r cupora r cuxne r namax icucuax i guxma. Er guxma i taxac i ngxmax i dauxgux i naanewa r nhama i naanewa r cuxr nix. R cuxrg ta nix i guxma i naaneg er guxtwa cungexma. 12R cuma nix i cunangoxeex i guxma i irug r dirug r ngmaxg. R cugagu nix i mea tochiga yadexagx i duxg. R cuma nix i namax icucux i guxma. R cuwa nix i ne naxx i pora. R cuxmexwa nangexma nax tox cutaxx r tox cuporaexeex ya guxma. 13R ngemacax, Pa Tor
Tupanax, i nhuxmax r mox cuxna taxx r cux ticuaxgx er cuxne. 14R taxac exna chix i chamax, r taxacg nix i ngma chor duxg nax ngmac tox natauxchax nax cuxna tanaxx i muxma i ngmaxg? R dcax i guxma i ngma r cuxtawa ne nax, r ngma cuxna taxx r cuxtawa tayaxux nix. 15R cupexewa i nhama i naanewa r toma r nhama duxg i anetanxrmare tixg nax paxachi i nhama i naanewa tangexmagx yema nxcma ga tor oxigrx. R ngma tor max i nhama i naanewa r nhama wxi i naxchipetarx paxa inartauxmare. 16Pa Corix, Pa Tor Tupanax, cuxrg nix i guxma i nhaa ngmaxg i tanutaquexex r cuxmexwa nix i ne naxx nax naxgxcax ya yima cupata ya cuxcax taxxne, Pa Tupana ya necx. 17R chama r nx chacuax nax guxguma mea cunangugx i tor n r namax cutaxx nax tixaixcumagx. R ngemacax aixcuma mexgu charxncma chor ngchamax cuxna chanana i guxma i nhaa mareg. R nhuxmax r chatax er nx chadau i nhaa cur duxg i nux ngutaquexex r guxma i nor ngchamax cuxna nanana i ngma nor mareg. 18Pa Corix i Tor O xig i Abra r Isqui r Irauar Tupanax c nx rngxexe i nhaa cur duxg nax guxguma nx nangchaxcax nax cuga naxnex, r tagutma nx naxoexcax nax cux nangechagx! 19R ngxgumarx ta ya yim chaune
325
I CRNICAS29
ya Charumu r nxna nax i wxi ya maxne ya cugu rxnne nax ngmac mea nagu namaxxcax i ngma cur mug r cur ucuxeg r cucmag, r ngmac naxxcax ya yima cupata ya naxcax chananutaquexene i ngmaxg! nhanagr ga Daw. 20R yemawena r nma ga Daw r nhanagr nx ga guxma ga yema duxg ga yexma ngutaquexegx: R nhuxmax r chanaxwaxe i nx pecuaxxg ya Cori ya tr Tupana nhanagr. R yexguma ga yema duxg r Cori ya Tupanax nicuaxxg, r Tupanapexegu r exgac ga Dawpexegu nacaxpxg. 21R moxc r yma nanagag ga 1,000 ga wocaxacg ga yexwaca yaex, r 1,000 ga carnrug. R Tupanacax nanadai ga yema naxnag r mare ga w nat naba, r yemaac guxma ga Irauanecxgagu Tupanacax nanagu. 22R yema ngunexgu r meama nachibe r naxaxeg r porac nataxg napexewa ga Cori ya Tupana. R nhuxchi wenaxar nx nixuge nax Charumu ga Daw nane nax exgac yixxcax. R Tupanapexewa chxmax nanabaerug nax nma Irauanecxgmax inacuxcax. R
yexgumarx ta nx naxunetag ga Chadchi nax chacherdtegar exgac yixxcax. 23R yemaac nix ga Tupana nx unetax ga Charumu nax nx nanat ga Dawchicx yangucuchixcax. R guxma ga Irauanecxg r naga naxne r yemaac mea inix ga guxma. 24R guxma ga Irauanecxgar exgacg r churaragerug r Charumueneeg r namax nx nixuge ga naga t nax naxnex. 25R nma ga Cori r porac nanatachigaxx ga guxma ga Irauanewa. R yexerac namuar yemaxx r nanatar yexera nx nicuaxxg.
Nayu ga Daw
Daw ga Yech nane r 40 ga taunec nix ga exgac yixx ga Irauanewa. R 7 ga taunec nix ga exgac yixx ga Ebrwa r 33 ga taunec nix ga Yerucharwa. 28R yexguma nayuxgu r poracxchima mar naya r namuar yemaxx. R xg r poracxchima namax du nataxg. R nane ga Charumu nix ga nachicx exgacx ingucuchic.
26-27R
2 CRNICAS
(Nor taxre i popera i wenaxar exgacgchigax matx)
bacax yexma naxxne. 5Notr Gabawatama nayexma ga yema marear guchicax ga brchenaxcax ga naxx ga Becharu ga Ur nane ga rutaxa ixc. R yema marear guchicax r Cori ya Tupanapatapexewa nayexma ga Gabawa. R nma ga Charumu r guxma ga yema duxg ga yaxmcgx r yma Gabawa nax nax Tupanamax yanadexagxcax. 6R nma ga Charumu r nagu nachinag ga yema marear guchicax ga brchenaxcax ga Tupanapatapexewa yexmax. R yemawa nanagu ga 1,000 ga mareg ga naxnag ga Tupanacax daix. 7R yematama chtaxgu, r nma ga Tupana r Charumucax nangox r nhanagr nx: Choxna naxcax naca i taxac i cunaxwaxex! R chama r t cuxna chanax nhanagr. 8R nma ga Charumu r Tupanax nangxga r nhanagr: Cumax, Pa Tupanax, r porac chaunat ga Daw cux nangechatmx. R nhuxmax
Charumu ga Daw nane, r wxi ga porac ga exgac nix, yer Cori ya Tupana nx narngxee, r yemacax natachiga. 2R yexguma ga nma ga Charumu r naxcax nangema ga guxma ga Irauanecxgar exgacg ga churaragerug, r anegar exgacg, r chacherdtegar exgacg, r papg ga exgac ixgx ga Irauanewa. 3R yexguma mar yema duxg ga yexma ngutaquexexmax yadexaguwena ga Charumu, r Gabawa namax nax yer yma nix ga nayexmax ga guma Tupanapata ga naxchirunaxcax ga nxcma nor du ga Moich chianexgu naxxne. 4R mar tama Gabawa nayexma ga yema ba ga Tupanaar mug nagu nux, yer nma ga Daw r paac mar Quiri-Yearwa nayayaxu r Yerucharwa nanange nawa ga guma pata ga naxchirunaxcax ga yema
1R
326
327
2 CRNICAS13
r chaunatchicx exgacx chox quingucuchixx. 9R nhuxmax, Pa Cori Pa Tupanax c yanguxx ga yema chaunat ga Dawmax nx quixux r t nx curngxee i naneg r nataag! Er nhuxmax r mar exgacx chox cuxuneta natanwa i ngma muxchix i cur duxg i nhama naxnectexerx imux. 10R c choxna nax i cuax nax guxxma chacuxcax r ngmac mea namax ichacuxcax i ngma cur duxg! Er tex tx natauxcha nax namax i nhaa cur duxg i itacux muxchix? nhanagr. 11R nma ga Tupana r Charumux nangx r nhanagr: Nhuxma nax chauxtawa naxcax cucaxax i cuax nax mea chor duxgmax icucuxcax r chatax, er tama naxcax cuca nax cumuar ngmaxx rexna cux chatachigaxx, r tama naxcax cuca nax chanadaixcax i cur uang r tama naxcax cuca nax cumar maxxcax. Notr ngma naxcax cucaxax nix i cuax r cux nax cucux nax ngmac mea namax icucuxcax i chor duxg i naxcax exgacx cux chingucuchixeex. 12R nhuxmax r cuxna chanax i cuax nax guxxma cucuxcax. Notr nat cuxna chanax i diru r ngmaxg r cux chatachigaxexe. R yema nxraxgx ga exgacg r tama cuxrx chanatachigaxexe, r ngma cuwena exgacg ixgx r taxtma ngxgumarx chanatachigaxexe nhanagr ga Tupana. 13R yemawena r nma ga Charumu r nategu nawa ga guma Tupanapata ga
nma ga Charumu r nanaxunag nax Cori ya Tupanaax naxx ga wxi ga tupauca ga taxne. R yexgumarx ta nx nixu r t naxx ga napata nax exgac yixx. 2R yemacax nx naxuneta ga 70,000 ga nugtaerug, r 80,000 ga nutagar mexcwarug ga maxpneanewa puracex, r 3,600 ga naerug ga yema puracmax icuaxgx. 3R
1R
yemawena ga Charumu r ane ga Truar exgac ga Irxtawa namuga r nhanagr: Cuxna chaca nax chox curngxeex yema chaunat ga Dawx curngxeegurx ga yexguma mrapewag ga ocayiwanaxcax nma cumuggurx nax napata naxxcax nhanagr.
Charumu nanax ga Tupanapata
nma ga Charumu r inanaxg ga maxpne ga Moragu nax naxx ga Cori ya Tupanapata ga Yerucharwa. R guma maxpnewa nix ga Cori ya Tupana r nanat ga Dawcax nangx. R yema nix ga yema nachica ga gum Yebuchutanx ga Orn trgu nawa px r Daw nx unetax nachicax ga guma Tupanapata. 2R yexguma mar 4 ga taunec mar exgac yixgu ga
1R
2 CRNICAS3, 5
328
Charumu r meama nor taxre ga tauemacar taxre ga ngunexgu (abruar 17) nix ga inaxgx nax naxx ga guma Tupanapata. 1R yexguma mar yanguxgu ga guma Tupanapata, r nma ga Charumu r yma nanana ga yema Tupanapataar yemaxg ga irunaxcax r dirumnaxcax ga nanat ga Daw Cori ya Tupanana nax. R Tupanaar dirutangu namax nangux.
Yema ba ga Tupanaar mug nagu nux r guma yexwacaxne ga Tupanapatawa nanangeg
2R nma ga Charumu r Yeruchargu nanangutaquexexexe ga yema Irauanecx ga exgactcumwa gx, r guxma ga yema 12 ga Irautcumgar exgacgchig, r guxma ga papg ga natanxeru ixgx. R yemaac nanangutaquexexexe nax maxpne ga Chiwa yayauxgaxcax ga yema ba ga Tupanaar mug nagu nux, r guma yexwacaxne ga napatawa nangegxcax. 3R yema ngunex ga Irauanecxg nagu naxchigagx nax dxengtwa nayexmagx ga meama nor 7 ga tauemacgu (utbru) r yexguma nix ga Charumumax nangutaquexegx ga yema Irauanecxgar exgacg. 4R yma maxpne ga Chiwa nangug ga ma ga yema Irauanecxgar gux exgacg. R yema Lewtanxg r nayangeg ga yema ba ga Tupanaar mug nagu nucux. 5R guma
yexwacaxne ga napatawa nanangeg ga yema ba wxigu namax ga guma nxraxne ga napata ga naxchirunaxcax r guxma ga nor yemaxg. R yema chacherdteg r Lewtanxg nix ga yma nanax. 6R nma ga exgac ga Charumu r guxma ga Irauanecxg r yexma nangutaquexeg napexegu ga yema ba ga Tupanaar mug nagu nucux. R yema nax namuxchix ga yema carnrug, r wocaxacg i yatx ga Tupanacax daix r taxucrwa tex tayaxug. 7R yemawena ga yema chacherdteg r guma Tupanapataar aixepewa nanangeg ga yema ba ga Tupanaar mug nagu nucux. R yema Nachica i nexgu nayaxg natgu ga guma naxpext ga yema taxre ga dauxcxchicnax. 8R yema taxre ga dauxcxchicnaxg r guma naxpextg r ba xxtguama narxun r nayadxtg ga yema ba r guma naxpawerug. 9Notr guma naxpawerug r nimax, r yemacax yema napexeg r nx tadauama ga yexguma nxraxx ga nachiwa idawengu, notr yema nor xwa r tama nx tadau. 13R yema wiyaetanx r paxetatanx r wxigu nawiyaeg r Tupanax nicuaxxg r Cori ya Tupanana mox naxg. R yemaac napaxetag namax ga nor corntag r nor botaching r tog ga paxetarug. R yexguma nawiyaegyane r nhanagrg: Nx pecuaxxg ya Cori ya Tupana
329
2 CRNICAS5,6
er nma r namecma r ngma nor ngecha r taguma inayagux! nhanagrg. R yexgumatama ga guma Cori ya Tupanapata r caxixmax nanap. 14R yema caxixgagu r nma ga chacherdteg r taxucrwama yexma narcho nax yadaxgaxcax ga yema purac ga yma Tupanacax naxgx. Yer Tupanaar nemax nanap ga guma napata.
Charumu r Tupanamexegu nanax ga guma pata ga naxxne
yexguma ga Charumu r nayumx r nhanagr: Cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r cug quixu nax caixanex i waemaxwa cumaxx. 2Notr chama r cuxcax chanax ya daa pata nax yimawa cungexmaechaxcax, nhanagr. 3R nhuxchi nma ga exgac ga Charumu r naxcax nadauegu ga guxma ga yema Irauanecxg ga yexma chigx. R mex namax naxuegu r nhanagr: 4Namecmaxchi ya Cori ya tr Tupana. R nma r mar nayanguxx ga yema chaunat ga Dawmax nx yaxux ga yexguma nhaxgu nx: 5R yematama ngunex ga Eytuanewa chor duxg ga Irautanx changuxxeexgumama r taguma nx chaxuneta ga wxi ga ane nax yimagu naxxcax ga chapata. R taguma natanwa nx chaxuneta ga wxi ga yat nax chor duxg i Irautanxgmax inacuxcax. 6Notr i nhuxmax r nx chaxuneta ya Yeruchar nax ngxma naxxcax
1R
ya chapata. R nx chaxuneta ya Daw nax yim chor duxgar exgac ixxcax, nhanagr ga Tupana. 7R nma ga guma chaunat ga Daw r nx nangcha ga nax naxx ga wxi ga pata ya taxne naxcax ya Cori ya tr Tupana. 8Notr nma ga Cori ya Tupana r nhanagr nx: Wxi i mex nix nax nagu curxnx nax chauxcax cunaxx ya wxi ya chapata. 9Notr taxtma cuma nix i cunaxx. R yim cune ya t cux ngxmac t nix ya naxc ya yima chapata, nhanagr ga Tupana. 10R yexguma ga nma ga Charumu r duxgx nhanagr: Nma ya Cori ya Tupana r mar nayanguxx ga yema nor uneta. Er nhuxmax i chama r exgac chix tmachicx ya chor pap. R chanax ya yima pata ya taxne naxcax ya Cori ya tr Tupana. 11R nhuxmax r yimagu chayaxcuchi i ngma ba i nawa nangexmagx i Cori ya Tupanaar mug ga nutagu matx ga nxcmaxgx ga tr oxigmax nx yaxux nhanagr. 12-13R nma ga Charumu r duxgx nanaxxx ga wxi ga chinagchica ga brchenaxcax. R meama Tupanapataar ngxxtgu nx nanaxxexe napexegu ga marear guchicax. R yima chinagchica r nx nayexma ga 2 mtru r 70 ga nor max, r taxre ga mtru ga nor tatachin, r wxi ga mtru r 57 ga nor mchane. R yemagu nachinagcma r guxma ga Irauanecxg ga yexma ngutaquexegxmax nidexa. R yexguma duxg nx rdaunyane
2 CRNICAS6,7
330
r nma ga Charumu inacaxpx, r daux naxunagchacx r nhac nayumx: 14Pa Cori Pa Tor Tupanax, r woo i dauxgux i naanewa, r woo i nhama i naanewa, r nataxuma i taxac i cuxrx ixx. Er cumax r cuyanguxx i cur unetag r aixcuma nx cunawex nax namax cumecmax i ngma cur duxg i nor ngchamax cuga nex. 15R cuma r cuyanguxx ga cur uneta ga chaunat ga Dawmax nx quixux ga daa cupatachiga. R nhuxmax r aixcumaxchima cunangoxexe i ngma. 16 R nhuxmax, Pa Tor Tupanax, r ngxgumarx ta yanguxx ga yema uneta ga chaunat ga cur du ga Dawmax nx quixux ga yexguma nhacuxgu nx: R cutaag t nix i guxgutma exgacg ixgx i Irautanwa ega cuxrx mea nagu namaxgu i chor mug, nhacuxgu! 17R ngemacax, Pa Cori Pa Tor Tupanax, cux chacaax nax cuyanguxxcax i ngma cur uneta ga chaunat ga cur du ga Dawmax nx quixux, nhanagr. 1,2R yexguma Charumu nx rchaxgu nax nayumxx r gux ga naanewa narngu ga daux xema r yema mareg ga Tupanacax yma nanax r yema naxnag ga Tupanacax nadaixtgu nangu r nixae. R yema Tupanaar ne r guma Tupanapata namax nanap r yemacax ga yema chacherdteg r taxucrwama nagu nachocu. 3R yexguma yema Irauanecxg yema xemax r
Tupanaar nex nadauggu nax nhuxc Tupanapatatgu naxx, r guxma ga nmag r yema nachauxtgu nacaxpxg r nanangcuchitan. R Tupanax nicuaxxg r nxna mox naxg r nhanagrg: Nma ya Tupana r namecma r nor ngecha r taguma inayagux nhanagrg. 4R yemawena r nma ga exgac ga Charumu r guxma ga yema tog ga Irauanecxg r Tupanacax nanadai r nayagu ga muxma ga naxnag.
Tupana r Charumumax inaxuneta
11-12R yexguma Charumu yanguxgu ga guma Tupanapata r guma exgacpata r guxma ga yema tog ga yemaxg ga naxx, r nma ga Cori ya Tupana r wxi ga chtac naxcax nangox r nhanagr nx: Mar nx chaxn i ngma cur yumx r mar nx chaxuneta ya daa chapata nax yimagu chauxcax penadaixcax r penaguxcax i ngma naxnag i choxna pexmaregx. 13-14R ngemacax i ngxguma chayachaxchixgu ya puc nax taguma napuxcax r mung changugxgu nax penetg nangxcax rexna pexcax daxaweane changuxgu, notr ngxguma chapexegu peg perxraggu i pemax nax chor duxg pexgx, r peyumxggu r chauxcax pedauggu, r nx perxoegu i ngma chixex i pecmag, r chama r t pex chaxn i ya dauxgux i naanewa
331
2 CRNICAS7, 36
changexmaxwa. R t pex nx icharngma i per chixexg r t ichayanaxoxx i ngma guxchax i per naanewa ngxmax. 15R nhuxmacrwa r mea t pex nx chaxn i per yumxg i daa chapatawa pexx. 16Er chamatama nx chaxuneta r chanaxnexx ya daa chapata nax nawa t guxguma changexmax. R guxguma chauwa nangexma r t nxna chadau. 17-18R nhuxmax i cumax, Pa Charumux, r ngxguma t cunat ya Dawrx mea chauga cuxngu, r nagu cumaxgu i ngma chor mug r chor ucuxeg, r chama r t chayanguxx ga yema uneta ga cunat ga Dawmax nx chixux nax cumax r cutaag r guxgutma Irauanecxgar exgacg t yixgx. 19-20Notr ngxguma pema r choxna pexgachitangu r tama peyanguxgu i ngma mug ga pexna chaxx r naxchicnaxgxmare pecuaxggu, r t nawa pex chawox i nhaa naane i pexna chaxx. R t nxna chixgachi ya daa chapata ya chaxnexchirne, r t wxi i cugrux chayaxxexe napexewa i ngma tog i nachixaneg. 21R daa chapata ya mexechichirne r nachicaxica t ngma nayax. R ngxguma i guxma i dux i nawa petx i nhaa nachica r nx nadauggu i ngma chapatachica r t namax nabai xchie r t nhanagrg: Txc ya Cori ya Tupana i porac nachixexx i nhaa nachixane r daa napata? nhanagrg t. 22R namcg r t nanangxg r
nhanagrg t: Ngmac namax nangupet er nhaa duxg r nxna nixgachi ya Cori ya nor oxigar Tupana ga Eytuanewa nanguxxeec, r nawe narx ga yema naxchicnaxgmare r nx nicuaxxg. R yemacax nix ga Tupana ga naxcax nanguxgx ga yema tax ga guxchaxg, nhanagrg t nhanagr ga Tupana nx ga Charumu.
Yerucharwa exgac nix ga Yedequa
36
nma ga Yedequa r nx nayexma ga 21 ga nor taunec ga yexguma noxri exgac yixxgu. R 11 ga taunec nix ga exgac yixx ga Yerucharwa. 12Notr wxi ga exgac ga tama Tupanaga nc nix. Yer tama inarxncha nx ga gum orear urux ga Yerema ga Tupana nawa namax idexac. 13R nat tama nayanguxx ga nor uneta ga Tupanapexewa Babirniaanear exgac ga Nabucudonochmax nx yaxux nax nor churaragmax t nx nangxeex. R nma ga Yedequa r porac ng nataixx nax tama Tupanaga naxnxcax. 14R yexgumarx ta ga guxma ga Yudanecxar exgacg r nor duxg r chacherdteg r ta, r porac chixri namax. R to ga nachixane ga tama Tupanax cuaxgxar tupanachicnaxx nicuaxxg. R yemaac chixex nawa naxg ga guma Tupanapata ga
11R
2 CRNICAS36
332
nma ga Tupana nx unetane nax napata yixxcax ga Yerucharwa. 15R nma ga Cori ga Irautanxgar oxigar Tupana r guxguma yma nanamug ga nor orear urug nax yaxucuxegaxcax, yer nma ga Tupana r nx nangechatmxg ga nor duxg r nx nangecha ga guma napata ga nawa nayexmane. 16Notr nmag ga yema duxg r nx nacugeama ga yema Tupanaar orear urug r tama nx inarxnecha ga yema namax nx yaxux. R yemacax ga nma ga Tupana r dxwa namax nanu ga yema nor duxg r taxema Tupanax tayachaxchixx.
Nagu narchixe ga Tupanapata r nawox ga Yudanecxg
Yerucharar poxegux r nagu napoge. R guma exgacpatag nanagu r inayanaxoxg ga guxma ga taxac ga tatanx ga guma anewa yexmax. 20R yemawena r yema Yudanecxg ga yaxgx r Babirniaanewa nanagag nax exgacar r nanegar puractanx yixgxcax. R yemaac nixg r nhuxmata Prchiaanear exgacmexewa nayexmag ga Caudutanxg. 21R yemaac nix ga yangux ga yema Tupanaar ore ga Yeremawa nx yaxux ga nhaxgu: R ngma naane r t inarng, nhaxgu. R aixcuma yemaac nangupet yer yema 70 ga taunec ga Caudutanxgmexewa nax nayexmax r inarng ga yema Yudane yer nataxuma ga duxg ga nawa puracex.
Prchiaanear exgac ga Chru nanaxunag nax wena naxx ga Tupanapata
22R gum taunec ga nagu yangucuchic ga Chru nax Prchiaanear exgac yixxcax, r nma ga Tupana r Chruwa nananguxx ga n nax naxunagaxcax ga wxi ga mu ga Yudanecxgtwa idexax nax nx nangxeegxcax. R nanaxmat ga yema mu r gux ga nor naanewa nanamu nax yemaac yanguxcax ga
yemacax nma ga Cori ya Tupana r Caudutanxgar exgacx namu nax nadaiaxcax ga yema Yudanecxgar ngextxxg ga Tupanapatawa puracex. R tama nx tangechatmxg ga guxema ngextxgxe, r paxeg, r yaxguxg, r guxema ichixxe. R yemaac ga nma ga Cori ya Tupana r guxma ga Yudanecxgx Caudutanxgmexegu nayixx nax nadaiaxcax. 18R guxma ga Tupanapataar yemaxg ga itax r ixrax r nayana. R nor dirug ga guma Tupanapata, r guma exgacpataar dirug r yema nor ngxeerugar dirug, r nma ga Caudutanxgar exgac r ane ga Babirniaanewa nanana. 19R guma Tupanapata r nayagug r yema
17R
Cori ya Tupanaar ore ga Yeremawa nx yaxux. 23R nma ga Chru ga Prchiaanear exgac r nanaxunag i nhaa ore ga nhax: R nma ya Cori ya dauxgux i naanear Tupana, r
333
2 CRNICAS36
chaxmexwa nanangexmagxx i guxma i exgacg i nhama i naanewa ngxmagx. R chox namu nax Yeruchargu chanaxxcax ya napata i Yudanewa. R ngemacax ya
ngexerxxe i pemax nax Cori ya Tupanaar duxg pexgx r c pechixanecax pewoegu! R nma ya Cori ya per Tupana pex rngxexe! nhanagr ga exgac ga Chru.
ESDRAS
(dra)
exgac ga Chru nanaxunag nax wena naxgxcax ga Tupanapata
gum taunec ga nagu exgac yangucuchic ga Chru ga Prchiaanecxar exgac, r Cori ya Tupana nayanguxx ga nor ore ga noxri Yeremaaxwa nx yaxux. R yemacax ga nma ga Tupana r exgac ga Chruwa nananguxx nax gux ga nachixaneg ga nma namax inacuxmax naxunagaxcax ga nhaa ore ga matx ga nhax: 2R chama i Chru i Prchiaanecxar exgac r chanaxunag i nhaa ore. R nma ya dauxcx ya Cori ya Tupana r mar chaxmexwa nanangexmagxx i guxma i nachixaneg i nhama i naanewa ngxmagx. R chox namu nax naxcax chanaxxcax ya wxi ya napata nawa ya yima ane ya Yeruchar i Yudanewa ngexmane. 3R ngemacax i guxma i pema ya Yudanecxg ixgxe, r name nix nax Yerucharcax pewoegux nax wena penaxgxcax ya napata ya yim per Tupana. R nma pex nangxexe
1R
nawa i ngma purac! 4R yxema petanxg ya tama woeguchaxe, r name nix i naxchirumax, r tmawexmax, r namax nx tarngxee i ngma woegux. R nat r name nix i nxna tanax i tmaar mare naxcax ya Tupanapata ya Yerucharwa wena t naxgne, nhanagr ga exgac ga Chru.
Yudanecxg r wena Yerucharcax nawoegu
nma ya Tupana r yema Yudtanxar r Byamtanxar exgacgwa r chacherdtegwa nananguxx ga wxi ga ngcha nax Yerucharcax nawoeguxcax nax wena naxgxcax ga Tupanapata. 6R yema Yudanecxg ga tama Yerucharcax woeguchax, r yema woeguxx narngxeeg dirumax, r irumax, r wocagmax r nor yemaxg ga tatanxmax. R nat nxna nanaxg ga mareg Tupanapatacax. 7R nmatama ga exgac ga Chru r nanawoeguxx ga yema cpug ga irunaxcax r guxma ga togamachig ga Tupanapataar
5R
334
335
ESDRAS13
yemaxg ga exgac ga Nabucudonoch Yerucharwa nax r nor tupanapatagu yanux. 8R nma ga Chru ga Prchiaanecxar exgac r nor diruar darux ga Mitradchix namu nax Yudanecxar exgac ga Chebachrana nanaxcax ga yema Tupanapataar yemaxg. 11R yema Tupanapataar yemaxg ga irunaxcax r dirumnaxcax r 5,400 nix ga nor mu. R guxma ga yema yemaxg r Chebachra nayana ga yexguma Babirniaanewa nateguxgu namax ga yema duxg ga Yerucharcax woegux.
Yudanecxg ga Babirniaanewa woegux
chacherdtegchiru ga mmx nix ga inaxgx. 70R yema chacherdteg r yema Lewtanxg r nhuxre ga yema tog ga duxg r yexma Yeruchargu naxchig. Notr yema wiyaetanxg, r yema Tupanapataar xar darug, r yema Tupanapatawa puracex, r yema tog ga Irautanxg r wxichig nor anewa ningugetan.
Yerucharwa r wena inanaxg nax Tupanacax nangutaquexegx
42,360 nix ga nor mu ga yema Yudanecxg ga woegux. Notr tama yematangu nixug ga nor puractanxg r naxtaxg ga 7,337 ga duxg ixgx. R yexgumarx ta nayexmag ga 200 ga wiyaetanx ga yatx r ngexg. 66-67R 736 ga cowarug nx nayexmag, r 245 ga mlag, r 435 ga camrug r 6,720 ga brug. 68R yexguma Yerucharwa nanguggu ga yema Yudanecxg, r nhuxre ga nor exgacg r nor mareg inaxg nax wena Cori ya Tupanapata namexgxcax. 69R yema wxichig nx tauxchax ga diru nix ga inaxgx naxcax ga guma Tupanapata. R 488 quru nagux ga iru, r 2,750 quru ga dirum, r 100 ga
64-65R
yexguma 7 ga tauemacwa nanguxgu nax Babirniaanewa ne naxx r nma ga Irautanxg ga nor anewachig ngugx r Yerucharwa nax nax yma yangutaquexegxcax. 2R yemacax ga Yuchu ga Yochadchi nane r namcg ga chacherdtegmax r Chorobab ga Charati nane r natanxgmax wenaxar nanaxg ga Tupanaar marear guchicax nax yma naguaxcax ga Tupanaar mareg, yema mug ga Moich matx nx ixuxrx. 3R yema Tupanaar marear guchicax r nxraxx ga nachicagutama nanaxg r meama natai. R yema nax naxcax namuex ga yema duxg ga yema naanewa yexmagx, r yemacax guxguma ga paxmama r yuanec r Cori ya Tupanacax nanagugx ga nor mareg. 4R yema Moich matx ga mug nx ixuxrx r nanaxchigagx ga yema naixatmax ng nax yaxpatax. R guxma ga ngunexgu r nanaguux ga mareg aixrgumartama yema Moich
1R
ESDRAS3
336
matx ga mug nx ixuxrx. 5R yexgumarx ta nanagu ga mareg ga ngxchigaar ngunexgu gux, r yema mareg ga yexwaca ixcuc ga tauemacgu gux, r yema mareg ga tog ga petagu Tupanacax gux. R yexgumarx ta nanagu ga yema mareg ga tex tmaar ngchamax Tupanacax ixmaregx. 6R yema nax Tupanacax naguax ga mareg, r inanaxge meama 7 ga tauemacar ggu naxpa nax inachixgax ga yema naxtapx ga guma Tupanapata. 7R nhuxchi naxcax nadaug ga pataar rug ga nutaar nhaxcurug r corapnag, r dirumax nx nanaxtan. R Lbanuanewa ga Truwa r Chidwa naxcax nataxeg ga mrapewa ga ocayiwag. R yema mrapewa r namax, r wmax, r orwaar chxmax nanaxtang. R yema mrapewag r Lbanuanewa nix ga ne nanax. R mrpechingu nayana nhuxmata Ypear trewa nangug, yer yemaac nix ga nxna naxgax ga Prchiaanecxar exgac ga Chru.
Inanaxge ga wena nax naxgx ga Tupanapata
nma ga Chorobab ga Charati nane r Yuchu ga Yochadchi nane r nma ga chacherdteg r Lewtanxg r guxma ga yema Irautanxg ga wenaxar Yerucharcax woegux r inanaxge ga yema purac nax wena namexgax ga Tupanapata. R yema purac r inaxg ga yexguma mar taxre ga taunec nguxgu r nat taxre
8R
ga tauemac yixxgu ga Yerucharwa nax nayexmagx. R yema puracmax inacuaxg ga yema Lewtanx ga 20 ga taunecar yexera nx yexmagx. 9R nma ga Yuchu r naneg r naeneeg r ng nade, r wxitcum ngmax nax namax ga Camier r naneg ga Yudtaag ixgx. R yexgumarx ta ngtanwa nanaxgxx ga Enadchi naneg r naeneeg r natanxg ga Lewtaag ixgx. R nmag nix ga namax inacux ga yema Tupanapataar mexrug. 10R yexguma yema Tupanapataar mexrug nanucuxgu ga nxraxc ga nutag ga natapxparag nawa rtogne, r nma gachacherdteg r mea ng nangaxcma yexma nachig r nayacue ga nor corntag. R yema Lewtanx ga Achtaag r yma nanana ga nor paxetarug ga namax Tupanax yacuaxgx, yema exgac ga Daw unagxrx. 11R nhuxre ga nmag r nawiyaeg r Tupanax nicuaxxg. R yema tog r nanangxg r nhanagrg: Nxna mox pex ya Cori ya Tupana er nma r tamax namecma r ngma nor ngecha i taxcax r taguma nagux! nhanagrg. R guxma ga duxg r nataxg, r tagac Cori ya Tupanax nicuaxxg, yer mar inaxg ga nax wena namexx ga Cori ya Tupanapata. 12R muxma ga yema chacherdteg r Lewtanx r exgacg ga iyax ga mar nx daugx ga guma nxraxne ga Tupanapata, r yemag r tagac naxauxe, yer nx nadaug ga wena
337
ESDRAS3,4
nax inaxgx ga guma yexwacaxne ga Tupanapata. R yexgumarx ta ga tog r nor taxmax tagac aita naxg. 13R yemaac taxema nx tacuax r nataxg rexna nangechag yer yema auxex r yema taxgx r wxigu aita naxe r yxguma nx naxne.
Nor uang nayachaxchigxx nax naxgx ga guma Tupanapata
ga yema uang ga yema naanegu chigx r inanaxge nax chixri yema Irautanxgchiga yadexagx nax yachaxchigxcax ga yema purac. 8R yexguma Artayre r Prchiaanecxar exgac yixxgu, r yema Irautanxgar uangar exgac ga Re r nanamu ga nor poperaar matrux ga Chchi nax Artayrextawa namuax ga wxi ga popera ga chixex tmachiga ga guxema Yerucharcxg ga nhax: 12R cux nx tacuaxexe, Pa exgacx, r ngma Yudug ya Irautanxg ga Yerucharcax woegux ga Babirniaanewa ne x, r nhuxmax r wena nanamexg ya yima nor ane i ngma duxg i taxega nex r chixex gx. R mar inanaxge nax namexgax i nor anear poxeguxtapx r mar nananucu ga nor Tupanapataar nutag ya natapxparag nawa rtogne, nhax. 17R yexguma nma ga exgac ga Artayre nayaxuxgu ga yema popera, r nanangx r nhanagr: Pa exgacx, Pa Rex, r yim cumuc ya Chchi ya poperaar matrux, r ngma cumcg i ane ya Chamriawa ngxmagx, r guxma i cumcg i taxt i Eufrtear ostewa ngxmagx, r pex charmox. 18R ngma per popera i chauxcax nua pemux r mar chauxtawa nangu r ngmac nx chacuax i per ore i chamax nx
yexguma yema nor uang nx cuaxggu nax wena namexgax ga guma Tupanapata ga yema duxg ga Yudtanx r Byamtanx ga Babirniaanewa ne x ga Yerucharcax woegux, r nma ga nor uang r Chorobabxtawa r Yuchuxtawa r yema tog ga exgacgxtawa nayadaug. R nhanagrg nx: Taux i toxna penachuxux nax pex tarngxeegx nawa i nhaa purac! Er toma r ta pexrx nx tayaxg ya yim per Tupana. R naxcax tanaguux ga tor mareg ga yexguma Achriaanear exgac ga Echarad nua tox gaggumama nhanagrg. 3Notr nma ga Chorobab r Yuchu r yema tog ga exgacg ga iyax, r nanangxg r nhanagrg: Taxucrwama pemax wxigu tanax ya daa tor Tupanapata. R mar toxicattama tanax ya napata ya Cori ya tor Tupana, yer yemaac nix ga tomax nx yaxux ya Chru ya Prchiaanecxar exgac nhanagrg. 4R yexguma ga nma
1-2R
ESDRAS4,5
338
pexux. 19R mar chanamu i chor ngxeerug nax poperatangu naxcax nadaugxcax i nachiga i ngma duxg i Yerucharcx. R yema poperawa r nx nayangaug nax ngma nx yaxux nax aixcuma yixx r ngma duxg r yema nxraxgx ga Prchiaanecxar exgacgcax ng nanutaquexegx nax ng namax nadaixcax, yer tama yema exgacgga naxnecha. 20R ngxgumarx ta nx itayangau r nxcmaxchima r nayexmag ga nor exgacg ga iporaxchix ga namax icux ga guxma ga naaneg i taxt i Eufrtear ostewaama ngxmagx. R yema naanegcx ga naxmexwa yexmagx r nx nanaxtang ga tax ga diru. 21R ngemacax chanaxwaxe nax peyachaxchitanxx i ngma duxg i nor anear mexwa puracex, nhuxmatta wena nxna chaxga nax ngma purac naxgxcax. 22R tama name nax ngma nx perdaunmarex er tax i guxchax t chauxcax nanguxg i ngma duxg ega tama nxna pedaxgu, nhanagr ga nor poperawa. 23R yexguma naxtawa nanguxgu ga yema exgac ga Artayrear popera, r Re r Chchi ga poperaar matrux, r namcg r nx nadaumatg. R yexgumatama ga guxma ga nmag r Yerucharwa nax, r nuc Yudugx namu nax yachaxchigxcax nax napuracex. 24R yemaac nix ga yachaxchix ga Tupanapataar mexx ga
Yerucharwa. R tama nawa napurace nhuxmata Daru taxre ga taunec inguxx nax exgac yixx ga Prchiaanewa.
Wena inanaxge ga purac Tupanapata nax namexgx
nma ga Tupanaar orear urug ga Ayu r Yacara ga du nane, r yema Yudug (ga Irautanxg) ga Yudanecxmax, r cxmax nx nayarxuge Yeruchar ga yema ore ga Cori ya Tupana namax nx ixux. 2R yexguma ga Chorobab ga Charati nane r Yuchu ga Yochadchi nane r wenaxar inanaxge ga nax nawa napuracex ga Tupanapataar mexx ga Yerucharwa. R nma ga Tupanaar orear urug r ta nx narngxeeg. 3-4Notr nma ga Tani ga taxt ga Eufrtear ostewaamaar exgac, r nma ga Chetru-Boni r namcg, r Yerucharwa nax r Yudugna nayacag r nhanagrg: Tex pex tamu nax wena penamexx ya daa Tupanapata r nax peyamexgx i nor poxegux ya daa ane? nhanagrg. R nhuxchi naxcax naca ga tmaga ga guxema Tupanapataar mexwa puracexe. 5Notr nma ga Tupana r nxna nadau ga yema Yudug ga yema puracmax icuaxgx. R yemaac nataxuma ga tex nxna nachuxux nax napuraceamaxcax. R yoxni ga yema Yudugar uang r Prchiaanecxar exgac ga Darucax nanaxmat ga wxi ga popera nax nma namexxcax ga yema guxchax.
1R
339
ESDRAS5
yema popera ga Daruxtawa namugx ga Tani, r Chetru-Boni r nor ngxeerug ga exgacg r 7Pa exgacx, Pa Darux, nhanagrg: r cux tarmoxg. 8R cumax nx tixu nax Yudanewa tayadaux ya napata ya yim Yudugar Tupana ya guxtwa ngxmac. R yima r nanamexg nuta ya itaxchicmax. R ngma natapx r meama mrapewamax natchi. R ngma purac r naxcax napaxag r ngemacax paxama inix. 9R yema Yudug ga yema puracmax icuaxgxna taca nax tex tixx ga namuxe nax wena namexgaxcax ya yima Tupanapata, r mrapewamax nax napexgx i nachiwaama. 10R naxcax tacag ta ga nagag ga yema puracmax icuaxgx r tayawgga nax ngmac cumax nx tixuxcax, 11R nma r tox Pa exgacx. nangxg r nhanagrg: Toma r yim Tupana ya dauxgux i naanear rux r nhama i naanear ruar duxg tixg. R tanamexx ya daa napata ga nxcmaxchima ga tor oxigar exgac ga Charumu xne, 12R nx nixugg ta r nhanagrg. nhanagrg: R tor oxig r Tupana ya dauxcx nanuxeeg r yemacax nma ga Tupana r exgac ga Nabucudonochmexegu nanayixx. R nma ga Nabucudonoch r nagu napog ga guma Tupanapata, r yema duxg r nanayaux r Babirniaanewa nanagag, nhanagrg. 13R nma i Yudug r nx nixuge r gum nxraxc ga taunec ga nagu Babirniaanear exgac yixc ga Chru,
6R
r nma ga gum exgac r nanaxunag nax guma Tupanapata r t wena namexgax. 14R yexgumarx nixuge r nma ga exgac ga ta nx Chru r mar nanawoeguxx ga yema Tupanapataar yemaxg ga irunaxcax r dirumnaxcax ga Nabucudonoch Yerucharwa dex r Babirniaanewa yexmane ga nor tupanapatagu yanux. R nx nixuge ta r yema Tupanapataar yemaxg r exgac ga Chru r wxi ga yat ga Chebachragu gaxna nanana. R nma ga Chebachra nix ga Chru nx unetax nax Yudanecxar exgac yixxcax. 15R nma ga exgac ga Chru r gum Chebachrax namu nax yima Yerucharwa ngexmane ya Tupanapatawa nanaxcax ga yema g. R nhuxchi nanamu nax yemax wena namexgaxcax ga Tupanapata ga noxritama naxxwa. 16R yemawena ga nma ga Chebachra r Yerucharwa nax, r nananucu ga guma nutag ya natapxparag nawa rtogne ya yima Tupanapata. R ga duxg r yexgumacx r inanaxge ga nawa nax napuracuex, 17R ngemacax i notr taxta ningu. nhuxmax, Pa exgacx, r cuxna naxcax taca nax naxcax cudaux i Babirniaanear poperatangu nax nx cucuxcax ngoxi aixcuma yixx nax exgac ga Chru naxunagx nax wena naxgxcax ya yima Tupanapata i Yerucharwa. R nhuxchi cuxna naxcax taca nax tomax nx quixuxcax i nagu curxnx i r taxac yixx cuma i ngmachiga, nhanagrg ga nor poperawa.
ESDRAS6
340
1R yexguma ga nma ga exgac ga Daru r nor duxgx namu ga naxcax nax nadaugxcax ga yema mugpane ga Chru matx natangu ga nxcmax ga poperag ga Babirniaanewa yexmagx. 2R yema popera ga nagu naxmatx ga yema Chruar mug r nx inayangaug nagu ga guma exgacpata ga ane ga Ebatnawa yexmane ga Mdiaanewa. 3R yema mu ga yema poperagu matx r nhanagr: Gum nxraxc ga taunec nagu exgac yixc ga Chru r nhax ga mu naxunag: R guma Tupanapata ga Yerucharwa yexmane ga Yudug nor mare ga naxna nawa gugxne, r tanaxwaxe i wena namexx, r yima naparag r mea inapug. R ngma nor mchane r 27 i mtruar ngx t nix, r ngma nor tachi r 27 i mtruar ngx t nix. 4R natapxar g r tamaepxchimx ya nutag ya itac t nix. R yimatwa r ngexwacaxx i mrapewa i yaxcx t nixcuchig. R chor diruar darux t nix i naxtanx i guxma i ngma purac. 5R Tupanapataar yemaxg i irunaxcax r dirumnaxcax ga Nabucudonoch Tupanapatawa dex, r cax tanaxwaxe i Yeruchar tanawoeguxx r nagu tayanu ya yima Tupanapata ya wena t xne, er woetama ngma nix i nachica nhanagr ga yema Chruar poperawa. 6R yexguma ga nma ga Prchiaanecxar exgac ga Daru r nanaxmat ga wxi ga popera naxcax ga Tani ga taxt ga Eufrtear ostewaamaar exgac, r
Chetru-Boni r nor ngxeerug ga exgacg ixgx ga yema naanewa. R nor poperawa r nhanagr: Taxtma nx penaguxchaxexe i ngma Yudug nax wena naxgx ya yima Tupanapata! R ngma noxrirx i nachicagu ttama nanaxg. 7R taxtma penachixewe ya yim Yudanecxar exgac r ngma tog i duxg i ngma puracmax icuaxgx! 8R nhuxchi pemax nx chixu nax per dirumax nx perngxeegx i ngma Yudug i ngma puracmax icuaxgx nax naxgxcax ya yima Tupanapata. R ngma diru i per naanewachigtama per duxgtanwa ngx peyaxucmax t nix i paxa penaxtanx i ngma Tupanapataar mexx nax ngmac tama yachaxchixcax i ngma purac. 9R ngma chacherdteg i Yerucharwa r chanaxwaxe i nxna ngxmagx penamug i ngma wocaxacg r carnrug i nanaxwaxegx nax naxcax yagugx ya yim Tupana ya dauxwa ngxmac. R nat nxna penax i trgutexe, r w, r yucra, r orwaar chx i wxichig i ngunexggu r 10R ngmac t nx tagutma nixye! natauxcha nax yim dauxguc ya i taxac i namax Tupanacax yagugx nataxx r nhuxchi chauxcax r chauxacgcax nayumxgxcax. 11R ngxguma chi tex tama naga ngu i nhaa chor mu, r name nix i wxi ya tmapataar omta tayaxu r yimamax tx tapai nax ngxma tayuxcax ya yixema tama naga nxe. R yima tmapata r ngxma narxo r naachinaxgxica ngma nayax. 12R
341
ESDRAS6,7
yim Tupana ya ngcax nx unetac ya yima ane ya Yeruchar r t nanachixexx i ngexrxmare i ane rexna nor exgac i tama nachix yanguxx i nhaa chor mu, r nachixexx ya yima Tupanapata. R chama i Daru nix i chanaxunagx i nhaa mu. R ngemacax chanaxwaxe i aixcuma naga naxne, nhanagr ga nor poperawa.
Ningu ga Tupanapata
nma ga Tani ga taxt ga Eufrtear ostewaamaar exgac r Chetru-Boni r nor ngxeerug r paxama naga naxne ga yema mu ga exgac ga Daru unagx. 14R yemaac ga nma ga yema Yudug ga yema puracmax icuaxgx r nayadaxg ga nax napuracex. R g ga Ayu r Tupanaar orear uru Yacara ga du nane r Tupanaar oremax porac nanataxxx. R yemaac ga guma Tupanapataar mexx r ningu yema Tupana nx ixuxrx r yema Chru r Daru r Artayre ga Prchiaanecxar exgacg unaggxrx. 15R yexguma 6 ga taunec exgac yixgu ga Daru ga Prchiaanear naanewa, r yexguma nix ga nax yangux ga guma Tupanapata, meama adar tauemacar tamaepxar ngunexgu (18 fewerru).
dra r namcgmax Yerucharwa nangug
13R
Yudu ga dragu gac. R nma r nxcmac ga Artaxa nix. 6R nma ga dra r wxi ga nguxeetaerux nix, r meama nx nacuax ga Tupanaar mug ga Moich matx. R wxi ga ngunexgu r exgac ga Artayrena naca nax Yerucharcax namueguaxcax. R nma ga exgac r naga naxn, yer Tupana r porac drax narngxee. R yemaac ga dra r Babirniaanewa inaxchi r Yerucharcax nategu. 7-9R yexguma mar 7 ga taunec exgac yixgu ga Artayre r nategu ga dra. R namax nawoegu ga wxitcum ga Irautanxg. R yematanwa nayexmag ga chacherdteg r Lewtanxg, r wiyaetanxg, r Tupanapataar xar darug, r Tupanapatawaar ngxeerug. R yemamax inaxchi ga dra meama nxraxc ga tauemacar ggu. R Yerucharwa nangug meama guma nor 5 ga tauemacar ggu yer Tupana r porac nx narngxee. 10R nma ga dra r aixcuma nagu narxn nax Tupanaar mugwa nangx r nagu nax namaxx r yema tog ga Irautanxgx nax nangexxcax ga yema Tupanaar mug. 11-12R nma ga dra r wxi ga nguxeetaerux ga meama guxma ga Tupanaar mugx cuc nix. R yexguma Babirniaanewa inaxchichaxxgu ga dra, r nma ga exgac r drana nanax ga wxi ga popera ga nhax: Chama i exgac i Artayre r cux charmox Pa Chacherdte, Pa drax. R cuma r wxi
1R
ESDRAS7
342
i nguxeetaerux i meama Tupana ya dauxgucar mugx cuxe quix. 13R mar chanaxunag i wxi i mu nax ngmac guxma i Irautanxg i chaxmexwa ngxmagx r naxwaxegx nax cumax Yerucharcax nawoegux, r mar name nax cuwe naxx. R ngxgumarx ta i ngma Lewtanxg r chacherdteg r mar name nax nawoegux. 14Er chama i exgac, r xeerugmax r ngma 7 i chor ng ngma cux tamu nax mea cuyangugxcax nax nhuxc namaxx i ngma cutanxg i Yudanewa, r ane ya Yerucharwa, r ngoxi nagu namax i ngma cur Tupanaar mug i cux ngexmax. 15R ngxgumarx ta cuxna taxga nax cuyanaxcax i ngma dirum r iru i chama i exgac r chor ngxeerugmax tor ngchamax cuxna taxmaregx naxcax ya per Tupana ya Yeruchargu patac. 16R ngxgumarx ta r name nix i cutanxg i duxg r chacherdteg i Babirniaanewa ngxmagxtanwa cunade i ngma dirum, r iru, r mareg i nor ngchamax inaxgx naxcax ya yima Tupanapata ya Yerucharwa ngexmane. 17R ngma dirumax r t naxcax cutaxe i wocaxacg, r carnrug r carnruxacg wxigu namax i mareg i trgu r w. R ngma mareg t nix i Tupanapataar marear guchicaxwa cuyagux i ngxguma Yerucharwa penguggu. 18R ngma diru r iru yaxxmax r cuma r cumcg r t naxcax
petaxe i ngma pema nagu perxnegu r Tupanaar ngcha ixx. 19Notr ngma cur Tupanapataar ngmaxg i pexna taxx r cunaxwaxe nax cumatama yima Tupanapatagu cuyanux i Yerucharwa. 20R ngxguma iyataxuxgu i diru naxcax ya yima Tupanapata rexna taxac i to i purac i Tupanacax pexxchax, r mar name i chor diruar daruxxtawa naxcax cuca. 21R pemax, Pa exgacgx i Taxt i Eufrtear Ostewaama Ngxmagxe i Dirumax Icuaxgxex, r chama i Prchiaanecxar exgac i Artayre r pexcax chayamupane i nhaa mug: R nxna penax i guxma i taxac i pextawa naxcax nacaxax ya yim chacherdte ya nguxeetaerux ya dra i meama Tupana ya dauxcxar mugx cuc! 22R name nix i nxna penax nhuxmata 3,600 quru nagux i dirum r 22,000 ltru nagux i trgu, r 2,200 ltru naguc ya w, r 2,200 ltru nagux i chx. R yim yucra ya nma naxcax nacaxac r nxna penax! 23R ngxgumarx ta i ngexrxmare i ngmaxg i Tupana ya dauxcx naxwaxex i napatacax, r name nix i nxna penax nax tama chauxcax r chaunecax poxcu nanguxx. 24R ngxgumarx ta chanaxunag i nhaa mu: R ngma chacherdteg, r Lewtanxg, r wiyaetanxg, r xar darug r guxma i ngma tog i Tupanapatawa puracex, r tama chanaxwaxe nax exgacax nax naxtangax. 25R cumax, Pa drax, r name nix i nagu quix i ngma cuax i Tupana cuxna x. R ngmac ngma naaneg i taxt i
343
ESDRAS7,8
Eufrtear ostewaama ngxmagx i duxgcax t nx cuxuneta i exgacg i duxgar guxchaxar mexrux ixgx, r exgacg i mea ngma duxgmax icux. R ngxguma nangemagu i duxg i tama cur Tupanaar mugx cuaxgx, r name nix i cuma cunangexx. 26R ngexerxxemare ya tama naga nxe i ngma cur Tupanaar mug r chor mug r noxtacma tx pimax rexna tx petaxchi i per naanewa, rexna txna penapux i tmaar ngmaxg, rexna tx pepoxcu! nhanagr ga exgac ga Artayre nor poperawa.
draar yumx
27R yexguma ga dra r nayumx r nhanagr: Pa Tor O xigar Tupanax, r cuma r cumecmaxchi. R ngemacax exgacwa cunanguxx nax yima cupata ya Yerucharwa ngexmane wena cax i cur duxg. 28R namexgax mox cuxna chax, Pa Tupanax, er cux changechatmx napexewa ya exgac, r ngma 7 i namcg, r guxma i nor ngxeerug. R chapora er cumax, Pa Tupanax, chauxtawa cungexma r natauxcha nax nx ngemacax chox chanangchaxeex i nhuxre i g i Irautanxgar chautanx exgacg nax chawe Yerucharcax nawoegux, nhanagr ga nor
yumxwa.
Tupanapatawaar puractanxg
15R
Yerucharcax woeguchax. R yexma tapeg ga tamaepx ga ngunex. R yma yoxni tayawgga ga duxg r chacherdteg ga yma ngugx. R yemaac nx tacuax r nataxuma ga Lewtanx ga nechamatama yma x. 16R yemacax Eriechcax, r Aricax, r Chemaacax, r Enatcax, r Yarcax, r to i Enatcax, r Natcax, r Yacaracax, r Mechurcax changema, yer nmag nix ga Lewtanxar exgacg yixx. R yexgumarx ta naxcax changema ga Yoiarbi r Enat ga nguxeetaerug ixgx. 17R Cachipaar anewa chanamug ga yema duxg nax Lewtanxar exgac ga dumax r namcg ga ngxeerug ga yema anear Tupanapatawa puracexmax yanadexagxcax, r namax nx yaxugxcax nax toxtawa namugaxcax i Lewtanxg nax yima Tupanapata ya Yerucharwa ngexmanewa tox nangxeegxcax. 18R Tupana r tomax namecma, r yemacax toxtawa nanamu ga Chereba ga meama poperax cuc ga Lewtanx ga Martaxa ixc. R nma ga Chereba r toxtawa nangu wxigu namax ga naneg r naeneeg ga meama 18 ga duxg ixgx. 19R yexgumarx ta Tupana yma nanamug ga Achaba namax ga namc ga Yechaa ga Merri nane ixc. R namax nangug ga naneg r naeneeg ga meama 20 ga duxg ixgx. 20R natwa r nangug ga 220 ga Tupanapatawaar ngxeerug. R nxcma r exgac ga Daw nix ga
ESDRAS8,9
344
yemaac inanuc naxcax ga Tupanapataar purac. R guxma ga yema 220 ga ngxeerug r nayawg 21R yemawena r ga nagag. chanaxunag nax aurec tayumxgx nat ga wacutwa nax Tupanamax nx tixugxcax ga tor chixexg, r Tupanana naxcax tacaxaxcax nax mea tox naxpetxcax i namawa, r toxna r toxocgna nadauxcax wxigu namax i guxma i tor ngmaxg i namax itaxx. 22Yer chor ne nix ga exgacxtawa naxcax chacaxax ga churarag ga cowarugu x nax tor uangna tox napoxxcax i namawa, yer yexguma taxta itaxchigu r mar exgacmax nx tixug nax Tupana tx rngxeex ya yxema naxcax daugxe, notr tx napoxcu ya guxma ya tama naga nexe. 23R ngemacax aurecma tayumxg r Tupanana tacage nax toxna nadauxcax. R nma r aixcuma tox nangxga. 31R nat ga wacutwa itaxchi meama nxraxc ga tauemacar 12 ar ngunexgu nax Yerucharwa taxx. R Tupana r namawa toxna nadau r tox napox nxna ga tor uang r ngtaaxgx. 32R yexguma Yerucharwa tanguggu, r tamaepx ga ngunex tarngg. 35R yemawena r wxichig ga toma r naxna tagu naxcax ga gum tor Tupana. R guxma ga Irautanxggagu r tanagu ga 12 ga wocaxacg r 96 ga carnrug r
77 ga carnruxacg. R tor chixexgar tanrux r tanagu ga 12 ga byig. 36R toma r yema nachixaneg ga taxt ga Eufrtear ostewaamaar exgacgna tanax ga yema popera ga Prchiaanecxar exgac toxna x. R nmag r paxa tox narngxee nax wena tanaxxcax ga guma Tupanapata.
dra r Tupanamax nx nixu ga Irautanxgar chixex
yemawena ga yema Irautanxgar exgacg ga mar nxra Yerucharwa ngugx r chauxcax nax r chamax nx nayarxuge r nhanagrg: Muxma i ngma tatanxg i Irautanxg ga nxra tomax woegux, r woo chacherdteg r Lewtanxg r tama ngx nx naxoxoxg i nacmag i chixexg i nagu naxx i ngma tog i duxg i nua tr naanegu yaxchigx. Notr ngma tatanxg r woo porac Tupanapexewa nachixe nax ngma togcmagu nax naxx, notr nagu naxama i nacmag i ngma Canatanxg r Etutanxg, r Ferechutanxg, r Yebuchutanxg, r Amtanxg, r Mobitanxg, r Eytuanecxg, r Amurutanxg. 2Yer nma i tatanxg r naneg r mar nixxmaxg namax i ngma tog i duxgxacg i nua tr naanegu yaxchigx i tama Tupanaax yaxgx. R yemaac ga Tupanaar duxg r yema tama yaxgx ga duxgmax ng narxcutan. R
1R
345
ESDRAS9,10
tatanxg i exgacg nix ga nxra inaxgx nax nagu naxx ga yema chixex, nhanagrg chox. 3R yexguma yema orex chaxngu r chor ngechamax chaug chargutechiru r chaug chapuxye r chaug chapuxchingu, yer porac chauwa nangux ga yema. 4R guxma ga yema Irautanxg ga nor Tupanaar poxcucax muex nagagu ga natanxgar chixexg r chauxtawa nayartog. R chama r chor ngechamax yematama chauchicawa charto nhuxmata nawa nangu ga yema yuanecar ora ga nagu Tupanacax yagugx ga mareg. 5R yexguma yema orawa nanguxgu r mar chox nangupetxra ga nax changechax. R charguchirucma ichanaxg nax chayumxx. R Cori ya Tupanamax chidexa. 6R nhachagr nx: Pa Chor Tupanax, Pa Chor Tupanax, r porac chaxnexchi i cupexewa. R tama nx chacuax nax taxac chaxx r nhuxc cumax chidexax. Er ngma tor chixex r mar nangupetxchiama r ngma tor pecdug r mar nhama i naane namax nanap. 7R nxcmacrwa ga tor oxig r chixexgu namax r nhamaxcx i toma r ta nagu tamax. R ngma tor chixexgagu r toma r tor exgacg r tor chacherdteg r naxmexgu tayi i ngma to i nachixanecxgar exgacg i tama cux yaxgx. R nmag r tox nayaux r toxcax nang xg r duxgpexewa tox nacuge. R ngmatama nix i nhuxmax
tox ngupetx. 8Notr i nhuxmax, Pa Corix, Pa Tor Tupanax, r ngma nax tomax cumecmaxgagu r tox cunatauxchaxx nax nhuxre i toma r wena nhaa naane i cuma cuxnexxcax tawoegux nax nagu taxchigxcax. R cuma r wxi i ngexwacaxx i n toxna cux, r ngmac paxachi tox cutaxxx natwa i tor guxchaxg. 9R woo to ga exgacmexewa nax tangexmagx notr i cumax r tama tox cuwog. R ngma Prchiaanecxar exgacgwa cunanguxx nax tomax namecmagxcax. R toxna cudau nax nhuxmax r ta tamaxxcax, r ngmac tawoeguxcax, r wena noxrixx ga nachicagutama tanaxxcax ya yima cupata. R cumax, Pa Tupanax, r toxna cudau i guxma i nhaa naane i Yudanewa r daa ane ya Yerucharwa. 10Notr i nhuxmax, Pa Tupanax r taxacx t cumax tixux nawena i guxma i ngma chixex i taxx. Er aixcuma nix nax tama naga taxnex i cur mug, nhachagr ga chor yumxwa.
Yudug r nanawox ga yema ngexg ga to ga nachixanecxg ixgx
10
1R yexguma nhaxtanegu chayangcuchigu nor toxmaxtawa ga guma Tupanapata, r yma chaxauxcma chayumx, r Tupanamax nx chixu ga tor chixexg. R yexgumayane yma nangug ga muxma ga yatg r ngexg r buxg r chauxtagu
ESDRAS10
346
10R yexguma ga chama ga chacherdte ya dra r ichachi r nhachagr: Pema r porac chixex pex er namax pexxmaxg i ngma ngexg i to i nachixanecx ixgx. R ngmac penayexeraxx i tr chixexg i Tupanapexewa. 11R nhuxmax r penaxwaxe i tr oxigar Tupanapexewa penax i ngma nma nanaxwaxex r nx pexu nax aixcumama chixex pexgx. R ngemacax pemax nx chixu r nxna pexgachi i ngma duxg i tama yaxgx r ngma ngexg i to i nachixanecxg ixgx! nhachagr. 12R yexguma yemax naxnegu ga guxma ga yema duxg r tagac nanangxgag r
nangutaquexe r wxigu chamax naxauxe. 2R yexguma nma ga Checana ga Yeri nane ga Ertanx ixc r nhanagr chox: R aixcuma nix i Tupanapexewa chixex ixgx. Er ngexg i to i nachixanecx ixgx i tama Tupanaax yaxgxmax tixxmaxg i yixema i Irautanxg. Notr nangexmaama nax nhuxc Tupanapexewa namexx i ngma tor chixex. 3R ngemacax tr Tupanapexewa t nx tixu nax txna tixgachixcax ya yxema toxmaxg ya tama Tupanaax yaxgxe r yxema toxocg ya tmawa tox ngxmagxe. R ngmac ngma cuma r ngma tog i duxg i aixcuma Tupanaga nex tomax nx ixuxrx t naga taxne ya tr Cori ya Tupanaar mug. 4R inachi r nax i ngma Tupana cux mux nax cunaxx! R toma r t cuga taxne. c tomax nx ixu nax nhuxc t tanamexx i ngma chixex i taxx! nhanagr.
nhanagrg: Ngemac t tanax i ngma tox cumux, nhanagrg. 44R guxma ga yema Irautanxg ga to ga nachixanecx ga ngexgmax ixxmaxgx r tmanatgcax tx nawoeguxexe wxigu tmamax ga tmaxacg.
NEEMIAS
(Neema)
Neema r natanxgcax nayumx
nhaa nix i chauchiga i chama i Neema ya Acara nane nax chixx. R yexguma 20 ga taunec exgac yixxgu ga Artayre r meama Quiruar tauemacgu (desbru), r chama ga Neema r ane ga Chuchwa 2R chauxtawa nangu ga chayexma. chauenex ga Anan namax ga nhuxre ga yatg ga Yudanewa ne x. R yexguma chayoxnie ga nxna nax chacaxax nachiga nax nhuxc nangupetx ga Yerucharwa, r nhachagr: Nhuxc nx nangupetx i ngma? R yema g ga Yudanegu rchox, Yudutanx r mea nx nangupetx r exna
1R
tama? nhachagr. 3R nmag r chox nangxg r nhanagrg: Ngma r tama aixcuma mea inix. R ngma duxg i Yudanegu rchox r porac ngx ningeg r chixex nx naxpet. R ngma natapx ya yima tr ane ya Yeruchar r nanaxaixrgumaraxtama ga nagu nax napogex, r yema natapxar xg
ga nagux r tautama nimexg, nhanagrg. 4R yexguma yemax chaxngu r porac chox nangux r chaxaxu. R nhuxre ga ngunex r chaxaure r Cori ya Tupanamax chidexa. 5R nhachagr nx: Pa Cori Pa Tupana ya Daxcx, cuma r Tupana ya guxtwa ngxmac quix, r cuxcma. R taguma naxchicx i ngma nx quixux, er cuma r namax quixaixcuma i ngma duxg i cux ngechagx r yanguxgx i cur mug. 6R ngemacax i nhuxmax r cux chacaax nax chox nx cuxnx i nhaa chor yumx i chtac r ngunec cumax nx chixux naxcax i ngma cur duxg i Irautanxg. R nx chacuax nax cupexewa chixex taxx i toma i Irautanxg, r woo i chama r chautanxg r cupexewa chixex taxg. 7R cupexewa porac chixex taxg, er tama tayanguxx i ngma cur mug r cur ucuxeg ga cur du ga Moichwa tomax nx quixux. 8-9 R nxna nacuaxchi i cur ore i Moichmax nx quixux! Er cuma r nx quixu r ngxguma toma
347
NEEMIAS1,2
348
chixex cupexewa taxxgu r t tog i nachixaneggu tox cuwoonemare, notr ngxguma chi wena cuxcax tawoeguxgu r aixcuma nagu tamaxgu i cur mug, r woo nhama i naane yacuxgu tawoonegu, r cuma r chi tochixanecax tox cuyagag, r ngma nachica i nex i cumatama nx cuxunetax nax nawa cungexmaxwa wenaxar tox cugagxcax. 10Toma r cur duxg i cur puractanx tixg, yer cuma r cur poramax tor uangmexewa tox cunguxxexe. 11Pa Corix, cux chachixewe nax chox nx cuxnxcax i nhaa chor yumx i cumax nx chixux i chamax nax cur dux chixx. Er ngma chor ngcha i nagu charxnx nix nax cux chicuaxx. R ngxgumarx ta cuxna naxcax chaca nax chox curngxeex nax chamax namecmaxcax ya exgac, nhachagr.
Artayre r Neemax ningex nax Yerucharwa naxxcax
Exna wxi i guxchax?, nhanagr chox. R yexguma ga chama r porac chamu. 3R exgacx ga r nhachagr: Pa changx exgacx Guxguma namax! Nhuxc chi i tama changechax? Er yima ane ya chaunatg nagu taxgne r nachicaxicatama nix, r natapxar xg r nanagu, nhachagr. 4R nma ga exgac r choxna naca r nhanagr: Taxacwa i cux charngxeex? nhanagr. R yexguma ga chama r Tupanamexegu chaug chax. 5R exgacx changxga r nhachagr: Ngxguma chi cuxcax namexgu, Pa exgacx, r chox curngxeechaxgux, r cuxna chaca, Pa exgacx, nax Yudanewa chox cumux nawa ya yima ane ya chaunatg nagu taxgne, nax ngmac wena chanamexxcax, nhachagr. 6R ngma ga exgacmax r nacwawa irto. R nma ga exgac r choxna naca r nhanagr: Nhuxre i ngunex t icuyartaxux nax ngma cuxx? R nhuxgu t cutegux? nhanagr. R chama r namax nx chixu ga ngunex ga nagu t chategux. R yexguma ga nma r yma chox namu. 7R yema to ga naxcax chacaxax nix ga choxna naxx ga wxi ga popera naxcax ga yema exgacg ga taxt ga Eufrtear tocutwa yexmagx nax yemaac nor naanewa mea chox namupetgxcax nhuxmata Yudanewa changu. 8R to ga popera ga naxcax chacaxax, r Achcax nix. R nma nix ga exgacar naixnecar darux yixx. R yema poperawa r exgac nxna
yexguma ga chama r exgac ga Artayrear cpuar cuxrux chix. R wxi ga ngunex ga Nisar tauemacgu (abru) ga yexguma Artayre mar 20 ga taunec exgac yixxgu, r naxpx wmax chaxcuyane r nma ga exgac r chox nadawen ga nax changechachametx. R yemacax choxna naca r nhanagr: 2Cux chadau nax cungechachametx. Taxac cux nangupet? Tama cuwa nangox nax quidaxawex. R ngemacax taxac cux nangexma?
1R
349
NEEMIAS2
naxga nax mrapewa choxna tanaxxcax nax ngmamax chanamexxcax i nor xg ya yima Tupanapataar dauxtaechica r ngma anear poxeguxar xg, r yima pata ya nawa t changexmane. R nma ga exgac r choxna nanax ga guxma ga yema naxcax chacaxax, yer Cori ya Tupana r porac chox narngxee. 9R yexguma taxt ga Eufrtear tocutwa yexmagx ga exgacgxtawa changuxgu, r nxna chanana ga yema poperag ga exgac ga Artayre yma mugx. R chox nixmcg ga nhuxre ga churaragar exgacg namax ga nor churarag ga cowarutagu x. 10Notr yexguma Chabra ga Ortanxgar exgac, r Toba ga gar exgac nx Amtanx cuaxggu nax changux, r porac nanue yer nx nacuaxg nax chautanxg ga Irautanxgar ngxeewa nax chaxx.
Wena nanamexx ga Yeruchartapx
nhuxmata Guxchirear xwa changu. R meama chanangug ga yema natapx ga guma Yerucharar poxegux ga nagu napogex r nor xg ga nagux. 14R nhuxchi ichixchig nhuxmata Dex i Chuchuxgu gax ga xwa changu ga exgacar puchu yexmaxwa. Notr ga chor bru r taxuacma natwa naxpet ga yema natapxar puex. 15R yexguma r tautama ningune. R yema ngatexwa daux chax r yma chayangug ga yema natapx. R yemaac nx chayaxegu ga guma anetapx, r wenaxar Ngategu gax ga xwa chixcu. 16R gum anear exgacg r tama nx nacuax ga ngext nax chaxx r taxaccax yma chaxx. Yer taxta yema chacherdtegmax, r anear exgacgmax, r puractanxmax, r yema tog ga Yudugmax nx chixu nax taxaccax Yerucharwa changux. 17R yemacax chanangutaquexexexe ga yema duxg r nhachagr nx: Pema meama nx pecuax nax wxi i guxchaxwa ingexmagx, r daa ane ya Yeruchar r nachixe, r natapxar xg r nagu. R ngx wxigu tanamexx ya daa anear poxegux nax ngmac mar tama wxi i cugrux ixgxcax! nhachagr. 18R yexguma namax nx chixuxgu nax nhuxc Tupana porac chox rngxeex r yema ore ga exgac ga Artayre chamax nx ixux, r nma ga duxg r chox nangxgag r nhanagrg: Ngx itanaxg nax namexx ya daa anear poxegux!
dxwa Yerucharar anewa changu. R yexguma tamaepx ga ngunex yma chayexmagu, r chtac r charda. R chox nixmcg ga nhuxre ga yat nax tayadaugxcax ga guma anear poxegux. Notr taxemaama nx chixu ga yema Tupana chauwa nguxx nax taxaccax Yerucharwa chaxx. R chaxicatama brutgu chix. 13R yematama chtaxgu r Ngategu gax ga xwa chayaxx r Dragar Puchuwaama chax
11-12R
NEEMIAS2, 4
350
nhanagrg. R inanaxge ga nax napuracex. 19Notr yexguma Chabra ga Ortanxgar exgac, gar exgac, r Toba ga Amtanx r Yech ga rabe ixx nx cuchigagu ga yema purac r tox nacuge r togu nidauxcraxg. R toxna naca r nhanagrg tox: Taxac pexe? Exna nagu perxne nax tama exgacga pexnex? nhanagrg. 20Notr ga chama r chanangxga r nhacharg: Nma ya dauxcx ya Tupana r t tox narngxee. Toma i nor duxg r itanaxg nax tanamexx ya daa anear poxegux. Notr i pemax r nataxuma i taxac i pexna x nawa i nhaa purac, nhachagr nx.
Nor uang nx nacuge ga Yudug
Amtanx. R nma r nhanagr ta: Dcax i ngma naxtapx i naxgx! R wxi i cugrux nix. Er woo wxi i ngowa daux nawa xgu r t nayawaxtapxexe, nhanagr.
Neemaar yumx
yexguma ga chamax, r chayumx r Tupanamax chidexa r nhachagr: Pa Tor Tupanax nx naxn nax nhuxc tox nacugex! c naxcaxtama nateguxx i ngma namax tox nacugex, nax ngmac nor uanmexegu nayi xixcax r to i nachixanewa nagagaxcax! nhachagr.
Nor uang nanaxxneg
4R
yexguma nma ga Chabra nx nchigagu ga nax namexgax ga guma anear poxegux, r nanu r nor numax tox nacug. 2R nhanagr napexewa ga namcg ga Chamriacx ga churaragar exgacg: Taxacgu narxne i ngma Yudug i taiyamax yuechax? R nma nagu naxnegu r chi wena nx tanaxxx nax naxna nor Tupanacax nadaix r nagux? Exna nagu naxnegu r wxi i ngunexgu ttama nx nagux i ngma purac i naxgx? Exna ngma naxtapx i ngxma xchitax i mar ixaexwa ttama nadeax ya ngexwacaxc ya nutag? nhanagr. 3R naxtawa nayexma ga Toba ga
1R
nawa tapuraceama ga yema anetapx ga mar ngxgu ixx ga nax naxx. R nma ga duxg r nor ngchamax napurace. 7Notr yexguma tor uang ga Chabra r Toba r yema rabeg, r Amtanxg, r Adtanxg nx negu nax mea iyaxx ga yema purac ga Yerucharar poxeguxtapxwa r yema xmaxtgx r mar nax nanhaxtagx, r nmag ga yema uang r porac nanue. 8R guxma ga nma r wxigu ngmax nagu narxne nax Yerucharcax inaxchix nax nagu napogexcax ga naxtapx. 9R yexguma ga toma r tayumxg, r Tupanana taca nax tox nangxeexcax. R nhuxchi dauxtaerux itamug nax chtac r ngunec nadauxtaegxcax nax
6R
351
NEEMIAS4, 6
yemaac tog tapoxxcax. 10R nmax ga yema Yudanecxg ga yema puracmax icuaxgx r nidexag r nhanagrg: R ngma puractanx i nuta nanuggx r mar nipae er namuxchima ya nuta ya xchitac, r ngmac tagutma tx name i ngma naxtapx, nhanagrg. 11R yema tor uang r nagu narxne nax taxchima nx tacuaxgx r nx tadaux ga yexguma chi bexma totangu nachocuxgux nax tox nadaixcax, r yemaac nax yachaxchigxxcax ga yema purac. 12Notr yema totanxg ga tor uangar ngaicamagu pegx r muexpxcna tomax nx nayarxuge, r yema tor uang r guxcwawa toxcax nax yaxchichax. 13R yemacax ga chama r chanamu ga duxg nax ngtanxgchigc ng iyanuxcax ga yema naxtapxpechitagu ga nanuxchanexwa r naxxmaxetchigxwa, r taramax, r wocaemax, r wramax ixxnex nax yemamax ng napoxgxcax. 14R yexguma nx chicuaxchigu ga nax namuex ga duxg, r nxna chaxu ga guxma ga exgacg r duxg nax chamax nangutaquexegxcax, r nhachagr nx: Taux i pemuex! R nxna pecuaxchie r nma ya Tupana r poraxchic r nec nax yixx! R ngemacax name nix nax pemex nax per uanmax peg pedaix r penapoxx i pemcg, r petanxg r pepatacxg, nhachagr nx. 15R yexguma tor
uang nx cuxchigaggu ga toma r mar nx nax tacux ga yema nagu naxnex, r Tupana r mar tox napoxx, r yemacax ga nmag r toxna nixgachitan. R toma r naxcax tawoegu ga nawa nax tapuracex ga yema anear poxeguxtapx. 16-17Notr yexgumacx r ngxtcum ga duxg napurace r yema totcum r nadauxtaeg ga meama ixxnex wocaemax r wramax. R nanangaxcu ga nor poxrug ga escdug, r nacuxcu ga naremar poxrux. R yema nor exgacg ga Yudanecxg r natangu naxg r namemare nax nxna nadaugx ga yema duxg ga anetapxwa puracex. R yema tog ga puractanxg ga nutaar nugrug r napuraceama, notr xnecma nananugama ga nutag. 18R guxma ga yema puractanxg r ngcwawa nanatuxx ga nor tara. R yema corntaar cuerux r chauxtawatama nayexma nax yemaac nx natauxchaxcax nax paxama yacaxxcax ga uang.
Neemax nimaxgcha
yema tor uang ga Chabra r Toba r yema rabe ga Yech r yema tog ga tor uang r nx nacuchigag nax wena chanamexx ga yema anear poxeguxtapx. R taxuxma ga ngext yangoxnaxwa r nx chaxpet ga nax chachauxtax. R nor xgxicatama nix ga chox taxux nax chanucux. 2R yemacax ga yema
1R
NEEMIAS6,7
352
chor uang ga Chabra r Yech r chauxtawa namugag nax chamax nangutaquexegxcax nawa ga wxi ga ane ga nuar ngatexwa yexmane. Notr yema nagu naxnex nix nax yemaac chox yamaxgchax. 3R yexguma ga chamax r yma chanamug ga duxg nax namax nx yanaxugxcax nax chama r taxucrwa yma chaxx yer nataxchi ga chor purac, r changechica yer chi yma chaxxgu r yema purac ga chaxx r chi nayachaxchi. 4R gmcexpxcna nix ga chauxcax yma namugagx, notr ga chama r noxrictama chanangx. 5R yexguma ga nma ga Chabra r nor 5 expxcna wxi ga nor duxmax chauxcax yma namuga, r yematama ore ga noxri chauxcax yma namax namugaxtama nix ga nagu naxmatx ga yema popera ga yma chauxtawa nangex. 6R yema popera r nhax nagu naxmat: Nua r duxgtanwa r Yechxtawa nx taxne nax cuma r ngma Yudugmax nagu perxnex nax tama exgacga pexnex, r ngemacax yixx nax penamexx i ngma naxtapx ya yima ane. R ngxgumarx ta nx chaxnchiga nax cuma t yixx i exgac quixx. 7R cumax r mar nx cuxuneta i orear urug nax ngma naxunaggxcax nax cumax nax exgac quixx i Yerucharwa, r nx yaxugxcax nax mar nayimax ya exgac i Yudanewa. R ngma ore r ngrchi t nx naxn ya exgac ya Artayre, r ngemacax name i nua
cux r ngx yigmax tidexag, nhanagr ga yema popera. 8R yexguma ga chamax r chanangx r nhachagr: Tama aixcuma nix ga yema nx cuxnchigax yer yema r cumatama nagu curxnmarex nix, nhachagr. 9R yemaac tox naxaxneg, yer tox namuexeecha nax nx tarchauexcax nax tapuracex. Notr ga chama r yexerac chanaxama ga yema purac. 15R meama Elar tauemacar 25 ga ngunexgu (setbru 25) nix ga nagx ga guma anear poxeguxtapx. R yema purac r meama 52 ga ngunex nagu tinge. 16R tor uang r guxma ga yema tog ga nachixanecx ga tor ngaicamna yexmagx r nx nacuchigag ga mar nax yangux ga guma anear poxeguxtapx. R yemacax ga nmag r porac namue r nixnechitan yer nx nicuaxchitan ga yema purac ga taxx r Tupanaar ngxeemax nax yangux.
Duxg r nor anecax nawoegu
yexguma mar naguxgu ga Yerucharar poxeguxtapx r nanucuxgu ga nor xg, r nx naxunetag ga xar darug r wiyaetanxg r Lewtanxg ga chacherdtegar ngxeerug ixgx. 73Notr yema chacherdteg r Lewtanxg r xar darug r wiyaetanxg r yema Tupanapatawa
1R
353
NEEMIAS7,8
puracex ga paxachi irngex r wxichig nor anegwa nixchig wxigu namax ga yema tog ga duxg.
Tupanaar mug r gux ga duxgpexewa nx nadaumatg
1R guma nor 7 ga tauemacgu (setbru) r guxma ga yema xg ga mar nor anewa du iyexmachigx r wena Yerucharcax nawoegu nax nx naxnexcax ga Tupanaar ore. R yema anear ngutaquexechica ga x ga Dexgu gaxar toxmaxtawa yexmaxgu nangutaquexeg. R nhuxchi ga nma ga duxg r chacherdte ga drax
nhanagrg: c nua nange i ngma Cori ya Tupanaar mugpane ga Moich matx naxcax ga tr oxig ga Irautanxg! nhanagrg. 2R nma ga chacherdte ga dra r yma nanange ga yema Tupanaar mugpane napexewa ga yema duxg ga yexma ngutaquexegx ga yatx r ngex r ngextxcg r pacg. 3R exwa inanaxg r nhuxmata tocuchiwa nangu nax duxgcax nx nadaumatx ga Tupanaar mug nawa ga yema anear ngutaquexechica ga x ga Dexgu gaxar toxmaxtawa yexmax. R guxma ga duxg r meama inarxne ga yema Tupanaar mug. 4R nma ga chacherdte ga dra r nachinag nagu ga wxi ga chinagrux ga mrapewanaxcax ga woetama yemarux yexma x. R nor tgnecwaguama nachig ga
Matata, r Chma, r Ana, r Ura, r Icha r Maacha. R nor toxwecwaguama nachig ga Pedaa, r Michau, r Maqua, r Ach, r Abadna, r Yacara r Mechur. 8R nmag r tagac duxgcax nx nadaumatg ga yema Tupanaar mugpane. R nhuxchi meama duxgmax nanangoxexe ga yema ore nax nx nacuaxgxcax nax taxacchiga yixx. 9R guxma ga duxg r yexguma nx naxnegu ga yema Tupanaar mug r naxauxe. Notr ga chama ga exgac ga Neema, r nmatama ga chacherdte ga dra, r yema tomcg ga Lewtanxg r tanataxxx ga yema duxg, r nhatagrg nx: Taux i pengechaxgx r pexauxex! Er nhama i ngunex r woetama tr Cori ya Tupanacax tanaxxchi, nhatagrg. 10R nhanagr ta ga dra: c mea peyachibe r w ya maixcurac peyaxax r txna pexu ya tex ya tx nataxxe i tmaar na nax wxigu petaxgxcax! Er nhama i ngunex r woetama Cori ya Tupanacax tanaxxchi. R ngemacax tama name nax pengechagx er ngma tax i tr Cori ya Tupana txna x r tr poxrux nix, nhanagr. 11R yexgumarx ta ga nma ga Lewtanxg r duxgmax nx nixuge r nhanagrg: Martama nax pexauxex. Er nhama i ngunex r woetama Cori ya Tupanacax tanaxxchi, nhanagrg. 12R yexguma ga nma ga guxma ga
NEEMIAS8,9
354
duxg r chibwa r axewa nax r namcgmax nangaug ga nor nag. R yemaac nanaxchigag ga yema ngunex, yer nx nicuaxchitan ga yema dra nangexx.
dra r Tupanamax nx nixu ga Irautanxgar chixexg
guxguma maxc! R naga r naxne r guxtwa nangexma, r ngemacax name nix i nx ticuaxxg, nhanagrg. 6R nhuxchi ga nma ga dra r nayumx r nhanagr: Pa Tupanax, cuma nix i Cori quixx r nataxuma i to. R cuma nix ga cunaxx ga dauxgux i naane, r ngma dauxgux i naanetwa ngxmax r guxma i nor xtag. R cuma nix ga cunaxx ga nhama i naane, r taxtg, r guxma i taxac i nawa ngxmax. R cuma nix i max nxna cuxx i guxma i ngma maxx. R ngemacax nix i cux yacuaxgx ya xtag ya dauxwa ngxmagx. 9Cuma r tx cudau ga nhuxc ngx nax tingegx ga tor oxig ga Eytuanewa. R tx cuxn ga nax taxauxex ga Mr ga Dauchixcutwa. 10R cuma r Farapexewa r guxma ga nor ngxeerugpexewa, r guxma ga yema nachixanecxg ga duxgpexewa, r cuyaxchigama ga tax ga mexg ga cur nemax cuxx. Yer nx cudau ga nhuxc totanxgmax chixri inacuaxgx, r ngemacax cutachigax i nhuxmax. 34Notr woo ga tor exgacg r yatg ga tomax icuaxgx, r chacherdteg, r bai ga tor oxig r taguma nayanguxg ga cur mug r taguma naga naxne ga cur ucuxeg ga namax nx quixux. 35R yexguma tor oxigna cunaxxgu i nhaa naane nax noxr yixxcax, r woo porac nx curngxee, notr
gumtama tauemacar 24 ga ngunexgu r nma ga Irautanxg r nangutaquexeg nax naxaureexcax. R nxna nixgachi ga yema duxg ga tama Irautanxg ixgx. R tmx ga naxchirugu nicuxg r waixmtexe ngeru nagnagg. R yexma nachigcma Tupanamax nx nixuge ga noxrtama chixexg r nxna nacuaxchie ga nor oxigar chixexg r ta. 3R nachicawatama nayexmagyane r tamaepx ga ora ningeg ga nx nax naxnex ga Cori ya Tupanaar mug. R nat to ga tamaepx ga ora ningeg ga Tupanamax nx nax yaxugex ga nor chixexg r Tupanax nax yacuaxgx. 4R yemawena ga yema Lewtanxg ga Yuchu, r Bini, r Caxmi, r Chebana, r Bni, r Chereba, r Bni r Quenni r yema chinagchicagu naxg r yma tagac Cori ya Tupanamax nidexag. 5R nhuxchi yema Lewtanxg ga Yuchu, r Caxmi, r Bini, r Achana, r Chereba, r Oda, r Chebana r Petaa r duxgx nhanagrg: c, ipechig r nx pecuaxxg ya Cori ya Tupana i
1,2R
355
NEEMIAS9,10
togumare narxne. R woo nxna nax cunaxx ga nor yemaxg, r woo naxmexgu cunayi xexe ga nhaa nachixane ga mea nanet nawa yaex, notr taguma cux nicuaxxg, r tama nx narxoecha ga nacma ga chixexg. 36R dcax, r nhaa tochixane ga tor oxigna cuxx nax nagu natogaxcax ga nab, r nhuxmax r nhaatama naanewa r to i nachixanemexewa tangexmag. 37R guxma i tomax, r tor wocag, r tonetg r nhuxmax r tor chixexggagu tor uang i exgacgmexewa tangexmag, r nma nanaxwaxexc tomax inacuax. R ngemacax i nhuxmax r porac tanaxi xchitan, nhanagr ga dra nor yumxwa.
Irautanxgar exgacg r Tupanamax inaxunetag nax Tupanaar mugga naxnexcax
10
toma tixg ga yema poperagu tog taxmatgagx naxcax ga guxma ga yema tog ga duxg ga chacherdteg, r Lewtanxg, r Tupanapataar xar darug, r wiyaetanxg, r yema puractanxg ga Tupanapatawa puracex, r guxma ga yema tog ga duxg ga wxigu naxmaxgmax r naxacgmax Tupanacax nxna ixgachitanx ga yema tog ga nachixanecx ga tama Tupanax cuaxgx. 29R guxma ga toma r
28R
yemacax ga guxma ga toma r Tupanamax nx tixu nax aixcuma t naga taxnex ga nor mug. R napexewa poperagu tanaxmat ga yema namax nx tixux. R toma ga exgacg, r Lewtanxg, r chacherdteg r toga nagu
38R
mea tanayauxg ga yema uneta r nx tixu nax aixcuma t mea naga taxnex i ngma Tupanaar mug r ucuxeg ga nma ya Tupana nor du ga Moichna naxx. 30R wxigu nagu tarxne r tama tanaxwaxe i toxocg r toneg r ngma duxg i tama Irautanx ixxmax nixte rexna nixxmax.
ESTER
(It)
Tax ga na nax ga exgac ga Achuru
nma ga Achuru r exgac nix ga Mdiaanewa r Prchiaanewa. R yema nor naane r 127 gu nixye. R diaanewa inaxg r nhuxmata Echiopaanewa nangu ga nor ta. 2R guma exgacpata r ane wa nix ga nayexmax. 3R ga Chuch yexguma mar tamaepx ga taunec exgac yixxgu ga Achuru r nanax ga wxi ga taxma ga peta. R nxna naxu ga guxma ga nor ngxeerug ga exgacg r churaragerug ga Mdiaanecx r Prchiaanecx, r yema exgacg ga wxichig ga nor naanear yewa yexmagx. 4R yemaac nanax ga yema peta, yer ga nma r ng inawxcha nax nhuxc naporax r nhuxc namuxchix ga nachixanear yemaxg r nhuxc namexechix ga nor ane. R yema peta r natai ga ngx ga taunec. 5R yema petawena r nma ga exgac r to ga peta nax ga exgacpataaxtwa ga 7 ga ngunex taix. R yema petawa r nxna naxu ga guxma ga yema
1R
duxg ga exgacpatawa puracex xeerug r nor ga nor ng puractanxg ixgx. 10-11R yema peta nagu yagx ga ngunexgu r nma ga exgac r mar wmax nangx r yemacax natax. R nanamu ga 7 ga nor ngxeerug ga Meum, r Bich, r Arbna, r Bta, r Abta, r Chet, r Crca nax napexewa ngx nagagxcax ga yema naxmax ga Wchi ga meama ngaxc namax ga yema nor ngaxcuerux. R yemaac nanamu nax guxma ga duxgx r exgacgx ngx nawxcax nax nhuxc namexechix, yer aixcuma imexechi.
12Notr
ngma ga naxmax r tama naga ixn ga yema exgacar duxg ngmax nx ixux. R yemacax ga nma ga exgac r porac nanu. 13R nor numax nor ucuxerug ga meama yema naanear mugx icuxna naca nax taxac t naxx ngmax ga naxmax. Yer nma ga exgac r nacma nix nax nor ucuxerug ga meama mugx icuaxgxna nacaxrax naxpa nax
356
357
ESTER1,2
taxacr mu naxunagx. 14R yema ucuxerug ga exgacmax mcgx r Cachna, r Chetru, r Amchita, r Trchia, r Mre, r Marchna r Memuc nixg. R nmag ga yema 7 ga yatg ga iporaex ga Prchiaanewa r Mdiaanewa r exgacar ucuxerutcumwa naxg. R tax ga exgacg nixg ga yema nachixanewa. 15R nma ga exgac ga Achuru r yema yatgna naca r nhanagr: Taxac t chax i nhuxmax? R taxacr poxcu nix ixmatx i mugwa ngxcax i wxi i exgacmax i tama exgacga nc ega nor ngxeerugx namuggu nax ngxcax yacagxcax? nhanagr. 16R nma ga Memuc r namcggagu exgacx nangx r nhanagr: Pa exgacx, r ngma cuxmax r tama cupexewaxica chixex ix, notr guxma i exgacg r duxg iyatxpexewa inax i ngma chixex. 17R ngxguma ngma naig i ngexg i cur naanewa ngxmagx nx cuaxggu i ngma naxx i ngma cuxmax i Wchi, r nmag r ta r taxtma natega naxne. Er t nx nixuge r exgac ya Achuru r naxmax ga Wchicax nangema r ngma r tama naga ixn. 18R guxma i ngma exgacg i Prchiaanewa r Mdiaanewa ngxmagx naxmaxg r ngxguma nx nacuchigaggu i ngma naxx i ngma cuxmax, r ngma ngexg r t ta ngmac natemax nanaxg nax tama natega naxnex. 19R cumax nx tixu, Pa exgacx, r ngxguma chi cur me
yixgu nax cunaxunagxcax i wxi i mu i tagutma tex iyarxoxx i Prchiaanewa r Mdiaanewa, r ngma muwa r t nx quixu nax tagutma wena cupexewa nax nangux i cuxmax i Wchi. R nhuxchi, Pa exgacx, r name i nai i cuxmaxcax cudau, i ngmaar yexera cuga nc. 20R ngma mu r name nix i cunaxunag i guxma i ngma naaneg i namax icucuxwa. R ngmac i guxma i ngexg r t natega naxne r woo exgac yixxgu rexna ngexrxmare i dux yixxgu nhanagr. 21R yema Memucar ucuxe r exgaccax r nor ngxeerugcax r name. R yemacax ga nma ga exgac r nanamu nax naxmatx ga yema mu. 22R wxichig ga nagawa naxmat r nhuxchi guxma ga yema naaneg ga exgac namax icuxwa nanamupane nax guxma ga ngexg r guxwama natega naxnexcax.
Itgu nangu nax exgacmax yixx
yexguma mar inangxmguwena ga nma ga exgac ga Achuru, r ngxna nacuaxchi ga naxmax ga Wchi, r nagu narxn ga yema mu ga nma naxmatxgagu nax tagutma wena ngx nadaux. 2R yexguma ga yema nor ngxeerug r nhanagrg nx: Name nix i cux ngxcax tadaug i pacg i mexechic i taguma yatx cuaxgc. 3c nx naxuneta i duxg i wxichig i naane i namax icucuxwa nax ngma pacg i mexechic i taguma yatx cuaxc
1R
ESTER2
358
ngx idexechixcax r nua cur ngexgpatawa ngx nagagxcax! R nhuxchi name nix ya yima ngexgpataar darux ya Egi ngxna nadau i ngma pacg nax ngx yangaxgxcax. 4R ngma pac i yexera cur me ixc Pa exgacx, r ngma t iyix i cuxmax ixc ngchicx i Wchi nhanagrg. R yema n r nor me nix ga exgac, r yemaac nanax. 5R Chuchwa ga exgacpatawa napurac ga wxi ga Yudu ga Byamtanx ga Marduquu ga naga. R nma r Yax nane nix, r Chime r Ch tix ga nor oxig. 6R nma ga Marduquu r natanwa nayexma ga yema muxma ga Yudug ga Nabucudonoch Yerucharwa gaxx wxigu namax ga Yecona ga Yudanecxar exgac ixc. 7R nma ga Marduquu r nx iyexma ga wxi ga nanepxac ga guxwama taxcuc. R ngga r Adcha rexna It nix. R ngma r imechametxchi r ngxine r namexechi. 8R yexguma naxunaggu ga exgacar mu ga pac ngx nax nanutaquexegxchiga, r mucma ga pac ngx nanutaquexeg nagu ga exgacpata ga Chuchwa yexmagne. R pacgar darux ga Egimexewa iyexmag. R yema pacgtanwa ta iyexma ga It. 9R nma ga Egi ga yema pacgmax icuaxc r porac nor me iyix ga It. R yemacax ga nma ga Egi r noxtacma ngx nayangax r memaex ga na ngxna nax. R ngx naxuneta ga 7 ga ngexg ga exgacpatawa puracec ga nx rcuaxmaegc nax yema Itna
daugxcax. R yema rmemaex ga ucapuwa ngx nagag nax yma nayexmaxcax ga ngexgpatawa. 10Notr ngma ga It r tama ngg iyaxu nax Yudu yixx r tama ngg iyaxu ga textanx nax yixx. Yer yemaac ngx naxucuxe ga Marduquu nax tama ngg yaxuxcax. 15R ngma ga It ga Marduquueyax ga Abiixac, r yexguma ngwa nanguxgu nax exgacpexewa ngx nagagx, r ngma r inayaxu ga yema Egi ga pacgar daruar ucuxe. R meama ngg ingax yema ngmax nx yaxuxrx. R yema naig ga pacg r porac ngmax itaxg ga yexguma ngx nadauggu. 16R yexguma mar 7 ga taunec exgac yixxgu ga Achuru, r meama nor 10 ga tauemac ga Tebxgu gacgu (yanru) nix ga exgacpatawa Itx nagagx naxtawa ga Achuru. 17R yexguma ngx nadaxgux ga Achuru r porac nx ingcha guc ga naig ga pacar yexera. R yemacax ngeruwa nayangaxcuchi ga yema ngaxcuerux ga exgacmaxcax ixx, r ngx naxuneta nax naxmax yixx ngchicx ga Wchi.
Marduquu r nx nacuchigaama nax exgacx yamaxgchax
wxi ga ngunex ga yexguma Marduquu exgacpataar xwa nadauxtaeyane r nx naxn ga taxre ga xar darug ga Bigat r Tre ga nugac ngmax idexagx
21R
359
ESTER2,3
nachigagu nax nhuxc t exgac ga Achurux yamaxgx. 22R yexguma yemax nacuaxgu ga Marduquu r exgac naxmax ga Itmax nx nixu ga exgacx nax yamaxgchax. R ngma ga It r exgacmax nx iyaxu ga yema Marduquu ngmax nx ixux. 23R nma ga exgac r naxcax nicagchig nachiga ga yema nax yamaxgchax. R nx nacuchiga nax aixcuma yixx ga yema. R yemacax nanawxgnax ga yema taxre ga yatg. R guxma ga yema ngupetx r exgacpexewatama nanaxmat nagu ga nachixanepane.
Marduquu r Amchiga
r nhanagrg: Txc tama naga cuxn i ngma exgac unagx? nhanagrg. 4R guxma ga ngunexggu r yemaactama Marduquuna nacagx, notr nma ga Marduquu r nanangx nax nma r Yudu yixx r yemacax tama Ampexegu nayarmaxchi. R yemacax ga yema duxg r Ammax nx nayarxuge r nxna naca r name nax yemamax ng napoxx ga Marduquu. 5R yexguma Am Marduquux daxgu nax tama inacaxpxx rexna yanamaxchix ga yexguma yma naxpetxgu, r nma ga Am r porac nanu. 6Notr yema mar nx nax nacux nax taxacr dux yixx ga Marduquu r yemacax tama nxica nanapoxcucha. R nagu narxn nax nhuxc t nadaiax ga guxma ga yema Yudug ga yema naaneg ga Achuru namax icuxwa yexmagx.
Mu ga Yudugar daixchiga unagx
yema ngupetxguwena r nma ga exgac ga Achuru r wxi ga yat ga Amx naxuneta nax nor ngxeerugmax inacuxcax. R yemaac nawa nangu nax guxma ga yema naanemax inacux ga Am. R Achuruxicatama nix ga natwa yexmax. R nma ga Am r Amedta nane ga Agchetanx nix. 2R guxma ga yema exgacpatawaar puractanxg r Ampexegu nacaxpxg r inarmaxchitan ga yexguma Am napexewa petxgu rexna napexewa nayexmagu. Yer yemaac nix ga exgac ga naxunagx. Notr nma ga Marduquu r tama naga naxncha ga yema mu, r yemacax tama narmaxchi ga yexguma Am napexewa petxgu. 3R yexguma yemax nadauggu ga exgacar ngxeerug, r Marduquuna nacage
1R
yexguma 12 ga taunec exgac yixxgu ga Achuru, r meama gum nxraxc ga tauemac ga Nisgu gacgu (abru) r Ampexewa naxcax nadaug nax taxacr ngunex t yixx ga Yudugx nagu nadaix. R nagu naxunetag nax guma nai ga 12 ga tauemac ga adgu gacar 13 ga ngunexgu (13 fewerru) t yixx nax nadaiax. 8R nma ga Am r exgac ga Achuruxtawa nax nax namax nx yanaxuxcax nachiga ga yema. R nhanagr: Pa exgacx, r natanwa i guxma i ngma tog i
7R
ESTER3,4
360
nachixanecxg r nangexma i wxitcum i tama togmax wxiguchax. Er ngma nacmag r nanatorax r tama naga naxne i ngma cur mug, Pa exgacx. R ngemacax, Pa exgacx, r tama name nax nhaa naane i namax icucuxwa namaxx. 9R ngemacax Pa exgacx, ega cur me yixxgu i ngma nx chixux r c naxunag i wxi i mu i nx ixux nax noxtacma nadaix i ngma Yudug! R chama r t 330,000 quru nagux i dirum ichax nax ngmamax naxtanxcax nx i ngma nadaix nhanagr. 10-11R yexguma ga nma ga exgac r nhanagr nx: R ngma diru r cuxrtama yix! R ngma Yudug r namax nax i taxac i cuma cunaxwaxex! nhanagr. R nhuxchi ngmexewa ngx nayaxu ga nor nera r Amna ngx nax nax yemaac exgacga nawa ngxcax ga yema mu ga Am unagx. 12R gum taunecar nxraxc ga tauemacar 13 ga ngunexgu r nma ga Am r nanangutaquexexexe ga exgacar g. R namax poperaar matru nx nixu nax naxmatgxcax ga wxi ga mu naxcax ga guxma ga exgacg ga namax icux ga yema (127) nachixaneg ga Achurumexewa yexmagx. R wxichig ga yema nachianecxggawa naxmat ga yema mu, r exgacga nagu nax r nor neraga nawa nangox. 13R yema exgacar orear ngerug r inayanuetan ga yema popera nawa ga guxma ga yema nachixaneg ga exgac namax icux. R yema
poperawa r nx nixu r nhanagr. R meama nai ya 12 ya tauemac ya adgu gacar 13 ya ngunexgu (13 fewerru) r t nadai i guxma i Yudug i yatx r ngex r ngextxxg r paxg r buxg. R guxma i ngma nor ngmaxg r ngma nadaixmexewa t nacho, nhanagr.
Nangechag ga Yudug yer naxunag ga nor daichiga
yexguma Marduquu nx cuaxgu ga yema unagx r ng nargutechiru yer porac nangecha. R yemacax tmx ga naxchirugu nicux r tanimucamax ng nageru. R guma anegu nayaxegu r tagac aita nax nor ngechamax. 2R yemaac inix r nhuxmata exgacpataaxwa nangu r yma nayachaxchi, yer nachuxu ga ngechachirugu icxe exgacpatagu nax cux. 3R yexgumarx ta ga wxichig ga anewachig ga ngext yanguchigxwa ga yema mu ga exgac x, r ga Yudug r porac nanax xchitan. R porac nangechag r tama nachibe r naxauxe. R muxma ga nmag r tanimucatexegu napeg r naxchiru ga tmxgu nicuxg.
1R
Yudugtwa ichog ga It
yema ngxtaxg ga It r yema yatg ga ngr darug ixgx r ngmax nx nixug ga yema Marduquux ngupetx. R yemax naxngu ga ngmax r yexerac
4R
361
ESTER4,5
inaxi xchix. R yemacax Marduquucax yma inamu ga mex ga naxchiru nax nacuxuchixcax ga yema tmx ga naxchiru ga nagu yacx. Notr ga nmax r tama nacuxuchicha. 5R ngma ga It r naxcax ingema ga yema ngr darueru ga Atqui. R Marduquuxtawa inamu nax nxna yacaxaxcax nax taxac ngupetx r taxaccax natmchirux. 6R nma ga Atqui r Marduquuna nayaca ga anear ngutaquexechicawa ga exgacpataar xar toxmaxtawa. 7R nma ga Marduquu r namax nx nixu ga guxma ga yema ngupetx r nhuxre ga diru ngx nax inaxx ga Am nax yemaac guxma ga Yudugx nadaixcax. 8R yexgumarx ta Atquina nanaxpane ga yema mu ga nx ixux ga Yudugar daixchiga. R Atquimax nx nixu nax Itna naxxcax r yemaac nx nacuxcax ga yema ngupetx. R yexgumarx ta Itcax yma namuga nax ngmatama exgacmax nx yanaxuxcax r yemaac natwa nachogxcax ga ngtanxg. 9R nma ga Atqui r nategu r Itmax nx nayarxu ga yema Marduquu namax nx ixux. 10R ngma ga It r wenaxar Marduquuxtawa inamu ga Atqui nax namax nx yanaxuxcax ga ngr dexa ga nhax: 11Guxma i duxg r nx nacuax r ngxguma tex exgacxtawa maregu r tama nma tmacax nangemacma r tayu ega nma ya exgac r tama nor nai i irumax chauxmenaxne tmatgu nawexgu. R chamax r mar 30 i
ngunex taguma chauxcax nangema ya exgac, nggrg. 12-13R yexguma Marduquu nx ngu ga ngr ngx ga It, r ngxcax yma namuga r nhanagr: Exna cuma nagu curxngu r taxtma cuyux er exgacpatawa cungexma woo Yudu nax quixx? 14R nhuxmax nax ngma cungeaxmarex r tama natwa nax cuchogx i tatanxg i Yudug, r toxnamana t ne nax i ngxee nax nawa inguxxcax i ngma guxchax, notr i cumax r ngma cunattanxg r t nayue. R bexmana ngma nax tox cupoxxcax nix i exgacmaxwa nax cungux i nhuxmax, nhanagr. 15R yexguma ga ngma ga It r nhac Marduquucax yma imuga: 16c ngma nax r nangutaquexexexe i guxma i Yudug i Chuchwa nax chauxcax aurec ngxmagx nayumxgxcax! R tamaepx i ngunex r tamaepx i chtax r taxuxtma taxac nangxg rexna taxac nixaxg! R chamax, r namax i chauxtaxg r ngmac ttama tanaxg. R ngmawena r t exgacxtawa chayadau woo nachuxu nax tex ngma marex tama tmacax nangemayane. Notr t ngma chaxama r ntama ega woo chayuxgux, nggrg. 17R yexguma ga nma ga Marduquu r nanax ga yema It namax nx ixux.
exgacxtawa ix ga It
ESTER5
362
exgacpatagu ixcu. R yema ucapu ga exgac nawa rtoxar xar wexgu iyachi ga exgac mea ngx wa. 2R nma ga exgac r daux yexguma ngx nadaxgux ga It nax yexma nachix, r ngmax natax r nanawexnag ga nor irumenax. R ngma ga It r naxcax iyax r nor irumenaxpexegu iyarngg. 3R nma ga exgac r ngxna naca r nhanagr: Taxac cux nangupet Pa Itx? R taxac cunaxwaxe? R woo chi ngxgu i chauchixanecax choxna cucaxgu r chi cuxna chanax! nhanagr. R It r inangx r nggrg: 4R ngxguma chi cur me yixxgu, Pa exgacx, r cuxna chaxu nax chauxtawa cuxxcax er cuxcax r Amcax chanax i wxi i na i mex i nhuxmax nggrg. 5R nma ga exgac r nor duxgx namu r nhanagr: Naxcax pedaux ya Am r nua nax nax ngmac nataxxcax i It! nhanagr. R nhuxchi ga nma ga exgac r Am r yma nax nawa ga yema na ga It naxcax x. 6R yexguma nachibeyane r nma ga exgac r Itx nhanagr: Choxna naxcax naca i taxac i cuma cunaxwaxex r t cuxna chanax woo chitama ngxgu i chauchixanecax choxna cucaxgu! nhanagr. 7R ngma ga It r inangx r nggrg: Nhaaxicatama nix i ngma chanaxwaxex i t cuxna naxcax chacax. 8Pa exgacx, ngxguma chi aixcuma chox cungechaxgu, r chi cur me yixxgu i ngma chanaxwaxex, r chi choxna
cunaxxchagu i ngma cuxna naxcax chacaxax, r cuxna chaxu nax moxar ngunexgu Ammax nua chauxtawa pexx naxcax i to i na i pexcax t chamexx. R ngma t chixux, Pa nix i cumax nx exgacx, i ngma choxna naxcax cucaxax nggrg.
Am r Marduquucax nanax ga wxi ga wxnaxchicax
nma ga Am r porac nataxcma nategu nawa ga chib. Notr yexguma exgacpataar xwa naxxuxgu r porac nanu yer ga Marduquu ga xwa yexmac r tama inachi r bai ga nax naxxchix ga yexguma nx nadaxgux ga yma nax naxpetx. 10Notr yexgumatama r tama ng nangoxexe ga nax nanux. R yexguma nachiwa nanguxgu r namcgcax nangema r ngxcax nangema ga Chre ga naxmax. 11R yema namcgpexewa inanaxg ga ng nax yacuaxx. R nx nixu nax nhuxc namuar ngmaxxchix r namuxacxchix r nhuxc exgac nx icuaxx natanwa ga yema nor ngxeerug r yemacax yema togtwa nanaxxx ga exgac. 12R nhanagr ta: R chaxicatama nix i choxna naxux i It i exgac naxmax nawa i ngma na i nhuxmax exgaccax naxcax nangemax. R wenaxar choxna ixu nawa i ngma na i mox t exgaccax naxx. 13Notr ngxguma nx chadaxgu i ngma Yudu i Marduquu i exgacpataar xwa rtox r chauwa nangux er
9R
363
ESTER5,6
tama chox nicuaxx. R ngmagagu choxna ninha i ngma chor tax i exgac naxmax chauxcax x nhanagr ga Am. 14R yexguma ga naxmax r namcg r nhanagrg nx: c duxgx naxxx i wxi i wxnaxchica i 22 mtru i nor mchane, r mox paxmama r exgacna naca nax ngmagu nawxnaxgxcax i Marduquu! R nhuxchi ngmac chibwa nax namax ya exgac! Er mar taxugutma curxn i ngxguma nhanagrg. R yema n r nor me nix ga Am r yemacax duxgx nanaxxx ga wxi ga wxnaxchica.
Marduquu narporamae
yema ga chtaxgu ga exgac r tama nape r inadauecha. R yemacax naxcax nangema ga yema popera ga nagu naxmatx ga guxma ga yema nachixanewa ngupetx nax naxcax nx nadaumatgxcax. 2R yexguma nx nadaumatggu ga yema popera r yexma nx nayangaug ga ore ga Marduquuchiga ga nhuxc exgac ga Achurux napoxx ga yexguma yema exgacpataar darug ga Bigat r Tre ng ucuxeggu nax exgacx yamaxgchax. 3R yemax
1R
yexguma yadexagyane r yoxni ga nma ga Am r yma nangu r yemacax xtwa nayexma nax exgacna yacaxcax nax Marduquux yema wxnaxchica ga naxxgu nawxnaxxcax. R yexguma ga nma ga exgac r naca r nhanagr: Tex tix ya xtwa ngxmaxe? nhanagr. 5R yema nor ngxeerug r nanangx r nhanagrg: Am nix i ngma nhanagrg. R nma ga ngxmax exgac r nhanagr: Namax nx pexu r nua nax! nhanagr. 6R yexguma ga nma ga Am r nixcu r exgacpexegu nayachi. R nma ga exgac r nxna naca r nhanagr: Nhuxc chi i nx quicuaxx i wxi i yat i cuma cunaxwaxex nax nx quicuaxx? nhanagr. R nma ga Am r ngwa nagu narxn: Texx t nicuaxx ya exgac? R taux exna i chox ttama yixx?, nhaxgu narxn. 7-8R yemacax ga nma ga Am r exgacx nangx r nhanagr: Ngxguma chi nx chicuaxxchagu i wxi i yat r naxchiru i exgac nagu icxgu chi chayacuxexe, r nhuxchi nor cowaru i exgac nagu ixxgu chi chayaxxx r ngaxcuerux i exgac namax ngaxcuerumax chi chanangaxcueru. 9R chi chor ngxeerugerux chamu nax nagu yacuxeexcax i ngma naxchiru r chi cowarutgu chanaxaunagxx nax ngmac anemagu namax yacaechigxcax: Nhac nix ya exgac i nx yacuaxx i wxi i dux i namax nataxx, nhachagr chi
naxngu ga exgac r naca r nhanagr: Taxacr mare r cuaxx nix ga nayaxux ga Marduquu naxcax ga yema mex ga chauxcax naxx? nhanagr. R nma ga nor ngxeerug r nanangxg r nhanagrg: Taxuxma noxtacma, Pa exgacx nhanagrg. 4R
ESTER6,7
364
nhanagr ga Am. 10R yexguma ga nma ga exgac r nhanagr: Namexechi nix i ngma. c nhuxmax r nayaxu i ngma naxchiru r ngma cowaru r ngma nx quixuxcma nax namax ya Marduquu ya Yudu ya exgacpataar xar darux! nhanagr. 11R yexguma ga Am r nanayaxu ga yema exgacchiru r ga cowaru ga exgac natagu tonagx, r Marduquux nicuxcuchi r yema cowarutagu nayaga. R anemagu namax nanaxane r namax nicaechig r nhanagr: R nhac nix i namax naxx i ngma yat i exgac nx icuaxx nhanagr. 12R yemawena r nma ga Marduquu r nategu nax exgacpataar xna yadauxcax. Notr nma ga Am r ng nidxchiwe r nangechacma paxa nachiwa nax. 13R yexguma nachiwa nanguxgu r naxmaxmax r namcgmax nx nixu ga yema ngupetx. R nmag nanangxg r nhanagrg: Ngma Yudu i Marduquu r taxucrwa nx curyexera, er ngxguma chi ngmac namax cunaxxgux r t cuxchaama chixex cuxcax nangu nhanagrg. 14R yexguma yadexayane r nangug ga exgac ga Achuruar duxg nax Amcax yacagxcax nax Itar nawa nagagaxcax.
Ammax nanaxuegu nax yamaxgax
yaxaxgyane r nma ga exgac r wena ngxna naca ga It, r nhanagr: Taxac nix i naxcax cucaxchax, Pa Chaxmax, Pa Itx? R choxna naxcax naca i ngma cunaxwaxex r chama r t cuxna chanax woo chi naxcax cucaxgu i ngxgu i chauchixane! nhanagr. 3R ngma ga It r inangx r nggrg: Pa Chor exgacx, ngxguma chi aixcuma chox cungechaxgu, r cuxcax namexgu i ngma cuxna naxcax chacaxax, r nhaaxicatama nix i chanaxwaxex nax cuxna naxcax chacaxax, Pa exgacx: R chox nx nangechax i chor max r nx nx nangechax i ngma chautanxgar max! 4Er chama r chautanxg r mar tox naxpane nax ngmac tox nadaixcax ya guxma. R ngxguma chi tomax nateggu nax togar puractanxg tixgxcax, r chama r chi taxu nhachagrmare, woo i ngma r ta r wxi i chixex i tax nix i cuxcax, Pa exgacx nggrg. 5R yexguma ga nma ga Achuru r ngxna naca r nhanagr: Tex tix ya yxema tg rporaxe nax ngma chixex cumax taxx? nhanagr. 6R ngma r inangx r nggrg: Ngma tor uan i chixex tomax xchax r nhaa chixecmax i Am nix nggrg. R yexguma yemax naxngu ga Am r porac nor mumax nanax xchixe napexewa ga exgac r naxmaxpexewa. 7R nma ga Achuru r nor numax nayuxnag r yma nxna ninha ga yema nachibexwa r exgacpataaxtwa
nma ga exgac r Am r nawa nax ga yema chib ga It naxcax mexx. 2R yexguma nor w
1R
365
ESTER7,8
nanha. R nma ga Am ga mar nx nax nacux nax exgac t namax naxuegux nax yamaxgax, r yoxni Itpexegu nayangcuchi r ngx nacaax nax natwa nachogx nax tama exgac namax naxueguxcax nax yamaxgax. 8R yexguma napataaxtwa nateguxgu ga exgac r wena nixcu nawa ga yema ucapu ga nawa nachibex, r nx nadau ga Am ga Itxtagu nangcuchix r nugac nhanagr: Chopexewatama ngmax cumxcha i nhaa chaxmax nawa ya daa chapata nhanagr. R yexgumatama Amx nidxchiweg namax ga yema naxchiru ga dux imxchax namax natchiwegx. yexguma ga Arbna ga exgacar ngxeerux ixx r nhanagr: Pa Cori Pa exgacx, nhaa Am r duxgx nanaxxx i wxi i wxnaxchica i 22 mtruar ngx i nor mchane nax ngmagu nawxnaxxcax ya Marduquu ga cux poxc ga yexguma Bigat r Tre cux imaxgchagu. R ngma wxnaxchica r Ampataaxtwa nangexma nhanagr ga Arbna. R nma ga exgac r nanangx, r nhanagr: Ngmagu peyawxnaxx i Am! nhanagr. 10R nma ga exgacar duxg r yema nmatama ga Am Marduquucax naxx ga wxnaxchicagu nanawxnaxg. R yexguma narngxm ga exgac.
Mu ga Yudugtwa chogx
9R
Am ga Yudugmax rxuanx. R nma ga exgac r Marduquucax nangema r yemacax exgacxtawa nax yer ngma ga It r nx iyaxu nax ngnep nane yixx. 2R yexguma ga nma ga exgac r ngx nangaxchi ga nor nera ga Amna ngx nayaxuxc. R Marduquuna ngx nax. R ngma ga It r Marduquux ixuneta nax namax inacuxcax ga yema yemaxg ga Amarchirex ixx. 3R nhuxchi ngma ga It r wenaxar exgacxtawa ix. R napexegu iyangcuchi r ixaxu. R nx icaxax nax napixcax ga yema mu ga Am unagx ga Yudugar daixchiga nax yemaac yanaxomarexcax. 4R nma ga exgac r Ittguama nanawexnag ga nor irumenax. R yexguma ga ngma ga It r napexewa ichi, r nggrg nx: 5Pa exgacx, ngxguma chi aixcuma chox cungechaxgu, r aixcuma cuxcax namexgu i ngma cuxna naxcax chacaxax, r chanaxwaxe i cunaxmat i to i mu i nx ixux nax mar yanaxox i ngma mu ga Am unagx nax chautanxg i Yudugx nadaixcax i guxma i cuchixanewa. 6R ngemacax taxucrwa yaxna namax chaxn i ngma chixex i chautanxmax naxuegux nax nadaixchax nggrg. 7R yexguma ga nma ga exgac ga Achuru r naxmax ga Itmax r Yudu ga Marduquumax nx nixu r nhanagr: Chama r mar cuxna chanax, Pa Itx, ya yima Ampata. R nma ga Am r mar
yematama ngunexgu r nma ga exgac ga Achuru r naxmax ga Itna nanaxmare ga guma napata ga
1R
ESTER8
366
chanamu nax nawxnaxgxcax yer nanaxunag nax guxma i pemax i Yudug pex nadaixchax. 8R nhuxmax r pex chamu nax chaugagu penaxmatx r penaxunagx i wxi i to i mu i pexcax mex nax petwa nachogx. R chor nera i chauga ngwa ngxmacmax penaxga! Er wxi i mupane i chaugagu unagx r chor neraga nawa ngx r taxucrwama tex itayanaxoxx nhanagr. 9R yexgumatama naxcax nangema ga exgacar poperaar matrug. R yema ngunex ga nagu naxmatx r meama nor tamaepx ga tauemac ga siwgu gacar 23 ga ngunexgu nix (yriuar 23). R Marduquu r yema poperaar matrugmax nx nixu nax nhuxc t naxmatgx naxcax ga Yudug, r naxcax ga wxichig ga exgac ga namax icuaxgx ga yema 127 ga Achuruchixaneg ga diaanewa ixgx r nhuxmata Echiopaanewa nangu. R yema mupane r wxichig ga nagawachig naxmat. R Yuduggawa r ta naxmat. 10R yema poperawa nangox ga naga ga gum exgac ga Achuru r nor neraga r ta nawa nangox. R nhuxchi poperaar nurug ga exgacar cowarug ga iporaxchixgu x namax nanueg. 11R yema poperawa r nma ga exgac r guxma ga Yudugna naxga nax ng nanutaquexegxcax nax ngtama napoxgxcax r nadaiaxcax ga guxma ga duxg ga guxchax namax x r noxrx yaxxgaxcax ga yema nor
12R
uangar naaneg r nor yemaxg. yematama ga ngunex ga Am Yudugx nagu daixchaxgu r yematama ngunexgu nix ga naxunetax ga Marduquuar mu nax guxwama Achuruchixanegwa ng nanutaquexegxcax ga Yudug nax ngtama napoxgxcax. R yema ngunex r meama nor 12 ga tauemac ga adgu gacar 13 ga ngunexgu nangu (13 fewerru). 13R yema muwa r nx nixu ta nax guxanewa naxunagxcax nax guxma ga duxg nx nacuaxgxcax r nmag ga Yudug r namemaregxcax nax nor uangmax ng nadaixcax r nx naporamaegxcax. 14R yema poperaar nurug r paxama inaxchi
nagu ga yema exgacar cowarug ga iporaxchix yer yemaac nanamu ga exgac. R yema mu r Chuchar 15R yema anewa r ta naxunag. ngunex ga nagu naxunagx ga yema mu, r nma ga Marduquu r nagu nicux ga exgacchiru ga cmx r yux. R ng natt namax ga wxi ga ttrux ga lchinaxcax ga dauracharax. R ngeruwa nayangaxcuchi ga wxi ga ngaxcuerux ga irunaxcax. R yemaac naxx ga exgacpatawa. R guxma ga duxg ga Chuchcx r tagac nx nicuaxxg. 16R nma ga Yudug r porac nataxg, r guxwama ga duxg r yema Yudugx nicuaxxg. 17R guxma ga Achuruchixanegwa r anegwa ga ngext nanguxwa ga yema mu ga exgac unagx, r nma ga Yudug
367
ESTER810
r porac nataxg, r nanaxchigag ga yema ngunex. R muxma ga yema tog ga duxg r ng nixuge nax Yudug yixgx, yer porac yema Yudugx namue.
Yudug r narporamaeg
yema exgacar mu ga Yudugtwa chogx r meama nor 12 ga tauemac ga adgu gacar 13 ga ngunexgu nangu (13 fewerru). R yematama ngunex nix ga nanguxchachirx ga Amar mu ga Yudugar daixchigax ixux. Notr tama yema Am nagu rxnxrx nanguxuchi, yer yema ngunexgu nix ga Yudug nor uangx naporamaegx r nadaiax. 2R guxma ga Achuruchixanegwa r nmag ga Yudug r guma nor anegwa ng ninutaquexegchig nax namax ng nadaixcax ga nor uang ga nadaixchax. Notr nataxuma ga ngexrx ga nor uan ga naxcax yma x nax nadaiaxcax, yer guxnema ga anewa r Yudugx namue. 20R nma ga Marduquu r nanaxmat nachiga ga yema ngupetx. R nhuxchi guxma ga Yudug ga ngaicamagx r
1R
yxgugx ga Achuruchixanegwa yexmagxcax nayamug ga yema popera. 21-22R yema poperawa r Yudugmax nx nixu nax guc ya taunecgu ga adar tauemacar 14 r 15 ga ngunexgu (14 r 15 fewerru) naxchigagaxcax nax yemaac nxna nacuaxchiexcax ga yema ngunexg ga nagu nor uangmexewa nanguxx ga nmag ga Yudug r yemaac ga nor ngechag r nor axu r taxx yanguxuchixcax. R yema poperawa nx nixu r ngxguma naxchigagagu r name nax ngmax nataxgx r ngmax nachibex r mare ngna naxgx r diru ngx nanutaquexegx tmacax ya ngear diruxgxe.
Marduquux nicuaxxg
10
nma ga Marduquu r exgac ga Achurutxwaama nayexma, r guxma ga nor ngxeerugeru nix. R nma ga Marduquu r guxma ga Yudugtanwa r exgac ya porac nix. R guxma ga natanxg r nx nangechag yer meama namax inacuax r guxguma naxcax nadau nax nhuxc nx nangxeex.
3R
J
(Y)
Tupana r Chatanx naxchica nax Yx naxx
anegu naxchi ga wxi ga yat ga Ygu gac. Nma r meama namax r nataxuma ga chixex
1R
ga nachiga. R aixcuma Tupanaar ngcha nax, r ngna nadau nax taxemaama chixex naxx. 2-3R nma ga Y r nx nayexma ga 7 ga naneg r tamaepx ga naxacg. R nx nayexma ta ga 7,000 ga carnrug, r 3,000 ga camrug, r 500 chimx ga wocag ga puracrux ixgx, r 500 ga brug ga ingex. R yexgumarx ta nx nayexma ga muxma ga nor puractanxg. R yemaac ga nma ga Y r wxi ga yat ga guxar yexera muar yemaxxchic nix ga yema nachixane ga lstewaama yexmax. 4R gum Y naneg r wxichig napatawachig nanaxgx ga peta ga nawa ngna naxugx. R yexgumarx ta guxguma txna naxugx ga guxema tamaepx ga naeyaxg. 5R yexguma mar nawena ga yema nanegar peta ga naxgx,
r nma ga Y r nanegcax nangemax. R paxmamaxchima nardax r wxichig ga naneggagu r naxacggagu Tupanacax nayamax r nayagu ga wxi ga naxna nax yemaac Tupana nx nx rngmaxcax ga yema naxacgar chixexg. R yemaac nanaxx ga Y yer nagu narxn r ga naxacg r bexmana mar Tupanapexewa guxchax naxge ga nor nwa ga yexguma peta naxgxgux. 6R wxi ga ngunex ga yexguma Cori ya Tupanapexewa naxxgu ga nor orear ngerug ga dauxcx, r nma ga Chatan r ta Cori ya Tupanapexewa nangu. 7R nma ga Cori ya Tupana r Chatanna naca r nhanagr: Ngext ne cux i cumax? nhanagr. R nma ga Chatan r Corix nangx r nhanagr: Gux i naanegu chayaxegu i duxgtanwa nhanagr. 8R yexguma ga nma ga Cori r nhanagr nx: Exna cunangug ya yim chor du ya Y? Er nataxuma i ngma naanewa ya yimrx aixcuma chauga nc r mea
368
369
J1
maxc. R nataxuxma i chixex i nachiga r mea ngna nadau nax taxemaama chixex naxxcax nhanagr. 9Notr nma ga Chatan r Corix nangx r nhanagr: Tama notcaxmamare cuga naxn. 10Er cuma r cunachuxu nax taxema guxchax namax xcax i nmax r guxma ya naxacxg r nor ngmaxg. R cuma r nx curngxee i guxma i taxac i naxxwa, r ngemacax i nma i nhuxmax r wxi ya yat ya guxar yexera muar wocaxchic nix nawa i ngma nachixane. 11R dcax, nx yanaxoxx i guxma i ngma nx ngxmax, r ngxguma t nx cudau nax cupexewatama cumax naguxchigax! nhanagr. 12R nma ga Cori ya Tupana r Chatanx nangx r nhanagr: Mar name. c nax i taxac i cuma cunaxwaxex namax i nor ngmaxg ya yim Y! Notr tama chanaxwaxe nax namaxxchi chixex cuxx nhanagr. R yexguma ga nma ga Chatan r Cori ya Tupanana nixgachi. 13-14R wxi ga ngunex ga yexguma naneg r naxacg wxi ga peta ga tax naxgyane naenex ga yacpatawa, r wxi ga yat Ypatawa nangu r namax nx nayarxu ga nhaa ore: Yexguma naanewa aimanerux i wocagmax tapuraceyane, r ngma brug ga ingex r tor ngaicamnatama nachibe. 15R ngrchi ngma g, r naxcax nangug i Chabutanx nang xg i ngma wocag r brug, r taramax nanadai i ngma chamcg i
puractanxg. R chaxicatama chinha nax cumax nx chayarxuxcax nhanagr. 16R tautama yagegayane ga yema yat r to ga yat yma nangu r nhanagr: Wxi ya mac yexma nangu r wxigu nor darugmax nanadai i ngma carnrug. R chaxicatama chinha nax cumax nx chayarxuxcax nhanagr. 17R yema yat r ta tautama yagegayane r yma nangu ga nor tamaepx ga yat r nhanagr: Tamaepxtcum i Caudutanxg toxcax nayaxchi r naxcax nang xg i cur camrug r ngma chamcg i puractanxg r taramax nanadai. R chaxicatama chinha nax cumax nx chayarxuxcax nhanagr. 18-19R yema yat r ta tautama yagegayane r yma nangu ga to ga puractanx r nhanagr: Yim cuneg r ngma cuxacg r cune ya yacchiwa tax i peta naxg. R ngrchi ngma nachianexwaama ne nax ya wxi ya taxchic ya buanec r guxcwawa nagu nangu ya yima r cuxacgtgu nanguxuchi. R guxma ya cuxacxg r ngxma tayue. R chaxicatama chinha nax cumax nx chayarxuxcax nhanagr. 20R yexguma ga nma ga Y r inachi r nor ngechamax ngchirugu nagug r ng nabai xeruxexe r waixmanegu nayangcuchi r Tupanax nicuaxx. 21R yexguma r nhanagr: Ngexchiruxc chauanwa chabu nax nhama i naanewa changxcax. R ngxgumarx t ta taxuxtma chox
J1,2
370
nangexma i ngxguma chayuxgux. R nma ya Cori ya Tupana choxna nanax i guxma, r nmatama wena choxna nanayaxu. Namecmaxchi ya Cori ya Tupana! nhanagr. 22R yemaac ga Y r woo guxma ga yema guxchaxg nx nax ngupetx r tama chixex nax r tama Tupanamax naguxchiga.
Chatan r Yx nidaxawexexe
tg nax tamaxxcax r tamemare nax itanaxx i guxma i taxac i tx ngxmax. 5Notr ngxguma chi newaxchi yadaawexeexgu r t nax nx cudau nax chixex t cupexewatama cumax yaxugx nhanagr. 6R nma ga Cori ya Tupana r Chatanx nangxga r nhanagr: Mar name. R namax nax i ngma cuma cunaxwaxex, notr taxtma nx cudu i nor max! nhanagr. 7R yexguma ga nma ga Chatan r Cori ya Tupanapexewa nixgachi, r Ycax nananguxx ga wxi ga chxne ga porax ga guxma ga naxnewa iryi xix. R naeruwa inaxg r nhuxmata nacutwa nangu. 8R yexguma ga nma ga Y r tanimucatexewa narto. R nanayaxu ga wxi ga ngxwechipe nax yemamax ng yawxnexcax. 9Notr tma ga naxmax r nhatagr nx: Nhama r ta pora cux nax mea Tupanapexewa cumaxx? R Tupanamax chixex naxuegu r noxtacma nayu! nhatagr. 10Notr ga nma ga Y r ngx nangxga r nhanagr: Pa Nge, tama name i ngmac chixex i oremax quidexa. R guxguma taxc g i Tupana tanayaxu i ngma mex txna x. R nhuxc chi i taxchima nayaxux i ngma guxchaxg i taxcax ngux? nhanagr. R yemaac ga Y r woo yema nx nax ngupetx r tama chixex nax r bai ga nor dexawa.
Yx nayadaug ga namcg
yexguma nawa nanguxgu ga ngunex nax Tupanapexewa wena nangugx ga yema nor orear ngerug ga dauxcx, r nma ga Chatan r ta natangu nax. 2R nma ga Cori ya Tupana r nxna naca r nhanagr: Ngext ne cux i cumax? nhanagr. R nma ga Chatan r nanangx r nhanagr: Gux i naanegu chayaxegu i duxgtanwa 3R yexguma ga nma ga nhanagr. Cori ya Tupana r nhanagr nx: Exna cunangug ya yim chor du ya Y? R tataxuma ya tex ya naxrx ixx, r naxrx chauga nx, r naxrx mea maxxe, r naxrx wa ngechigaxe, r naxrx chixex tgna duxe nax taxemaama chixex taxxcax. R woo i cuma choxna naxcax cuca nax chixex nx cungupetxxcax nma taxuxma i chixex naxyane, notr nma r nanaxaixrgumaraxmare i nacmawa r taxuxma i chixex nax nhanagr.
4Notr
1R
ga nma ga Chatan r Cori ya Tupanax nangxga r nhanagr: Ngxguma taxema ya tex tmaxnexchimax chixex xgux ya wxe, r taxucaxma tanaxi xchix. R
371
J24
Erif ga Temanecx ixx, r to r Birid ga Chaanecx ixx, r yema to r Chof ga Naamanecx ixx. R yexguma nx naxnechigagu ga naguxrax ga guxchaxg nx nax ngupetx ga Y, r wxigu naxtawa nax nax nataxgxxcax r naxmcgaxcax nawa ga yema ngx nax yangex. 12R yexguma yxgutama naxxgu r Yx nadaug, r yema porac nax yadaxawex r tama aixcuma nx nacuaxg. R yemacax inanaxge ga aita nax naxex r naxauxex. R yema tax ga ngecha nax yangegxgagu r ng nargutechirug r waixmtexe ngerugu nagnagtexeg. 13R yemawena r Ymax nhaxtanewa nartog. R 7 ga ngunex r 7 ga chtax yma nayexmag r taxuxma ga dexa nanaxuxuchig, yer nx nadaug ga Y ga tax ga ngx nax yangex.
Nidexa ga Y naxcax ga yema ngx ga naxcax ngux
nhama diru icxcax idauxrx? ngma tax i naxcax tadaux r dxwa txna nangu i ngxguma tayuxgux. 23R taxaccax nangx ya wxi ya yat ega chi Tupana ngxwa r guxchaxwa namaxgu? 24R ngma chox nax nangxgagu r tama chataiya r ngma nax chaxaxux r chauxgxet r nhama dexrx nichuru. 25R guxma ga yema guxchaxg ga naxcax chamux r
22R
nhuxmax r chawa nangu. 26R taguma icharng r taguma chatax, er ngma guxchaxg r chagu nangu, r ngmagagu r nataxu i chor tax nhanagr ga Y.
Erif r Yx naxucuxe
dxwa nidexa ga Y r chixex namax naxuegu ga yema ngunex ga nagu nabux r nhanagr: 2-3Nachixe ga yema chtax ga nagu changx. R nachixe ga yema ngunex ga nagu chabux. 20 Txc ya Tupana i tx nangexx ya yxema ngx ingeechaxe? R txc i tx namaxx ya yxema guxchaxg r ngechag tmacax nguechaxe? 21R txc tama tayu ya yxema yucax duxe r woo porac naxcax tadaxgu
1R
Erif ga Temcx ixx r Yna naca r nhanagr nx: 2Ngxguma chi tex cumax idexagu r taxchima cux nawaxtmx? Er taxucrwama charchianemare nax tama cumax chidexax. 3-5R cuma nax tx cungexx ga guxema muxema ga guxchax tx ngupetgxe, r tx cuporaxeex ga guxema turxe, r tx cunangchaxeex nax tardaxcax ga
1R
guxema rnguxe, r tmamax cuporax ga guxema rnguxchaxe, notr i nhuxmax nax guxchaxg cuxcax ngux, r cuma r cungear porax r cumu. 6R cuma nax aixcuma Tupanaax cupuracx r mec ya nor du quixx r nhuxc i tama aixcuma nagu cuyaxx ya yim nxna nadauc i ngma mex i duxg? 7R mea nagu rxn! Wxi ya duxe ya aixcuma mexe r taguma
J4, 6, 8
372
21R ngmac pexg chauxcax i pemax. R nx pedau i nhaa tax i chor guxchax notr pebai xchix r ngemacax pemue.
chixex xe, r mar nhuxgu nx cudaux nax ngrmare Tupana tx poxcux? nhanagr ga Erif.
Y r namcgx nangx
Chamax nx pexu nax ngext chatx r chixex chaxx! R chama r t charngeaxmare. 25R taxema nx taxo i wxi i ore i aixcuma ixx, notr i pema r taxuxma i chixex chaxchirx r chox pexug
24
nma ga Y r nanangxga r nhanagr: Ngxguma chi guxma i chor ngechag r chor guxchaxg
1-3R
r inayxgu, r naxnechictexe ya taxt i taxwa ngxmagcar yexera chi nay. R ngma ngx nax chingexcax nix nax max dxwa ore i tama mex chachonagx. 8-9Chierna Tupana noxtacma choxna naxxgu i ngma nxna naxcax chacax i chanaxwaxex. R chierna wxicana chox yagaxgu nax ngxma nagxcax i chor max. 10-11R nhuxmax nax ngx chingex, r wxi i chor tax nix nax chox yagax nhamarta nx changecha i nor ore ya Tupana ya nec. R nhuxmax r chagar porax r mar tama yaxna namax chaxn i ngma guxchaxg r mar taxucaxma txc nua chamaxecha. 12R chor max r tama wxi ya nutarx natai. R chama r tama wxi i brcherx chatai. 13R taxucrwa chaugnatama pora chax r taxema tex chox taporaxexe. 14R wxi i tamc i ngx ingex r nx tangecha woo tama yim guxtwa ngxmacmax yaxaixcumagu. 15Notr i pemax, Pa Chomcgx, r tama chamax pixaixcumag. R nhama wxi i natxac i paxrx pexg.
nhanagr ga Y.
Birid r Yx nangx
nma ga Birid ga Chaanecx r Yx nangxga r nhanagr: 2Nhamarta Pa Y, r quidexachigama. R nhuxguxratta nx curchaux nax nhama wxi ya buanec ya tacrx yixx i cur dexa? 3R Tupana ya guxtwa ngxmac r guxguma nixaixcuma r tama nanangupetxmare i wxi i chixex. 4R gum cuneg r maneca Tupanapexewa chixex naxe, r ngemacax nma ya Tupana r nanapoxcue naxcax ga yema naxgx. 13R ngmatama nix i nx ngupetx i guxma i duxg i chixexar rux ixgx r Tupanax rngmaex, r gux i nagu naxnex r ngxma narxomare. 20Tupana r taguma nx inayarngma ya yim yat ya chixexwa ngechigac, r tama nx narngxee i ngma duxg i chixexar rux ixgx. 21R nma
1R
373
J8, 9, 11
ya Tupana r t wena cux nacugxx r t cur taxmax tagac aita cunaxxx nhanagr ga Birid.
Y r Biridx nangx
yexguma ga Y r Biridx nangx r nhanagr: 2Chama r meama nx chacuax i guxma i ngma, r nataxuma i ngexwacaxx i chamax nx quixux. R aixcuma nix nax Tupanapexewa r nataxux ya yat ya ngear chixexc. 3R ngxguma chi wxi ya yat r Tupanapexewa ng napoxchagu, r woo 1000 i oremax ng napoxgu, r bai i wxi r ningu nax ng namax napoxx. 15R woo chi changear chixexxgux, r taxucrwama chanangx er nma nix i chor maxx nangugx. R ngma nax nx changechatmxxicatama nix i chox tauxchax nax naxcax chacax. 19 R tex nagu tarxn nax tmaar poramax t nx tarporamaex? Er nxicatama nix i naporax r yaxaixcumax. R tex t nxna taca i nor maxchiga? 33-34R chierna toxcax nangexmagu i wxi i exgac i guxchaxar mexrux i Tupanamax r chamax icux nax chautwa nachogx nax tama chox yapoxcuchigxcax r chox yamuxeechigxcax ya Tupana. 35R ngxguma i chama r taxchima chamucma namax chidexa, er
1R
11
yexguma ga Chof ga Naamanecx r Yx nangx r nhanagr: 2Guxma i ngma dexagane i nx quixuxcax r t chanangx. R tama ngma nax namaar dexaxcax nix i aixcuma i wxi i duxar ore. 3R yixx cuma nagu curxngu i ngma cur dexamax chi tox curngeaxgxx r taxechima cux tangxgax naxcax i ngma cur ore i namax tox cucugcraxx? 4R cuma nx
1R
quixuxgu r nawexgu i ngma cur n, r cug curmear maxx i 5Chierna Tupana Tupanapexewa. idexagu nax cumax nx yaxuxcax i ngma nma cumax nagu naxnx. 6R nma ya Tupana r chi cuxcax nanangoxexe nax taxacwa yixx ga chixex cuxx, er nma r aixcuma nx nacuax i guxma i cuxx. R ngmac i cuma r t nx cucuax r xramarex i poxcu cuxna nax r tama i ngma cuxxmax wxigux. 7R nx cucux yixx i ngma Tupanaar n i xgux? R cux natauxchax nax nx cucux i ngma nagu naxnx ya yim guxtwa ngxmac? 11R nma ya Tupana r aixcuma nx nacuax nax tex tixx ya yxema idorataxxe. R nma r nx nadau i ngma chixex. Exna cuma nagu curxngu r tama nix i nx nacux
374
13
i ngma cuxx? 12R wxi i dux i Tupanaar cuaxwa ng nguxchax r nhama wxi i bruxac i ng duxwa nguxchaxrx nix. 13R yachaxchi nax chixex cuxx r mex nax! R Tupanana naca nax cux nangxeexcax! 14R ngxguma chixex cuxxgu r nxna ixgachi! Er tama name i cur maxwa cunaxchica i ngma chixex. 15R ngxgumarica t nix i cungear chixexcma cudaunagx r taxcma Tupanamax quidexax r taxtma cumux nhanagr ga Chof. 1R yexguma ga nma ga Y r nanangx r nhanagr: Guxma i ngma nx pexux r chauxetmax nx chadau, r chauchi xemax nx chaxn. 2R ngma pema nx pecux r chama r ta nx chacuax. R taxuwama nix i pex nax charnhaxtgumaex i chor cuaxwa. 3Notr narmemae chi nix nax Tupanamaxxchi chidexax nax namax tog tachoxgagx ya yim guxtwa ngxmac. 4Pema r per doramax peyadx i ngma aixcuma ixx. R pema r nhama dutrug i taxexma xxrx pexg. 15R woo chi Tupana nhaa guxchaxmax chox imaxgu, notr napexewaxchi r t chaug chapoxama, ma i chixex chax. er taxux 23 Chamax nx ixu! Taxacr chixex chax? R taxacwa nix i tama Tupanaga chaxnx?
Taxaccax chauxchaxwa cudauegu? R txc wxi i cur uanrx chamax quix? nhanagr ga Y.
Erif r wenaxar Yx nangx
24
15
yexguma ga Erif r nanangxga r nhanagr: 2 Ngmac yadexax ya wxi ya yat ya nx cuc? R ngma cur ore i cug namax cupoxx r nhama mare nix. 3R wxi ya yat buanecr ya aixcuma nx cuc r taguma
1R
ngexcmare nidexa r tama ng napox namax i ore i natxcaxmamare ixx. 4Exna tama Tupanax cumu? R exna tama nx cungecha? R txc i ngma ngx i quingex cux narporamae r ngemacax cunuxet? 13R txc Tupanamax cunu r ngemacax tama cuxne nax napexewa naxcax quidexax i ngma cuxcax ngux? 20R ngma dux i chixex r nuxwaxex, r nor max r nanuxu r guxguma nachixexechamare. 34R ngma chixri maxx i duxg r t nangexacgmare. R yima napatag ya muar ngmaxne ngmax i ngma diru i chixexwa ngx nayaxuxc r t nixae nhanagr ga Erif.
12
Y r Erifx nangx
16
1-2R
375
J1618
17
nangexgumaraxx i dexa. Pema r tama tax choxna pex, r yexerac ngx chox pingexeeg. 3R ngma per dexag i taxuwama mex r ipeyadaxmare. R nhuxguxratta nx perxoex nax chixri chauchiga pidexagechax? 15Chama r chor ngechamax naxchiru i tmxgu chicux, r tanimucagu chaxeru. 16R axumax dxwa charchachiwe r ngemacax charchaxet. 17R ngmac chauxcax nangu woo taguma nhuxgu texmax chanu r taxuxma i chixexgu charxncma chayumx. 18R nhaa guxchaxg i chauxcax ngugxgagu, r chanaxwaxe nax tex chox poxx. R ngma naxcax chacax nix nax naxpa nax chayux r aixcuma nangx nax tama bexma pecdu chaxxgagu yixx i ngx chingex. 19-20R nhama wxi i duxpexewa tamctwa idexaxrx r bexmana tayxema i dauxgux i naanewa ya chautwa idexxe r nx ixuxe i Tupanapexewa i ngma chor ng nax ngmac nma ya Tupana r nx nax nadauxcax i ngma chauxgxet r nx changechatmxxcax nhanagr ga Y. 1R nma ga Y r nhanagr ta: Mar nataxuma i chor pora r mar ningaica nax chayux. R chauxmax i nagu t chatx r mar namemare. 2R ngma duxg i chauxtawa ngxmagx r nua chox yacugemarex nixg. R ngunec r
chtac r nx chadau nax nhuxc chox nachixewegechax. 11R ngma ngunexg i nagu chamaxx r nigetan, r guxma i ngma chaxxchax r nagu charxnx r ngxma narxogmare. 13R yuxicatama nix i ngma chananguxeex nax ngma anexgu charngxcax nhanagr ga Y.
Birid r wenaxar Yx nangx
18
yexguma ga nma ga Birid r Yx nangxga r nhanagr: Nhuxguxratta nx curchaux nax ngmac quidexax?
1-2R
R ngxguma chi aixcuma yixxgu i cur ore r mar name i yigmax tidexag. 5R ngma chixri maxx i dux r paxa inayagux i nor max, r ngmawena r taxtma wena namax i nhama i naanewa. 7R ngma nacma i chixex i naxcax mex r taxtma mea nx nanguxuchi. R nma ttama nagu nangu i ngma chixex i togcax nagu naxnx. 11R ngma chixri maxx i dux r gux i naanewa r duxg nanaxxneg, r ngext naxxwa r nawe ningxtan. 17R guxma i nachiga r t inayarxo i nhama i naanewa, r mar
J18, 19, 22
376
taxuwatma duxg nxna nacuaxchie. 21R ngmac ngxma nayagux i nor max i ngma dux i chixri maxx i tama Tupanax cuxchax nhanagr ga Birid.
Y r namcgx nangx
19
1-2R yexguma ga nma ga Y r namcgx nangxga, r nhanagr: Nhuxguxratta i nx perchaux nax chox penaxi xchixx r ngx chox pingexx namax i per dexa? 3R guxguma chamax peguxchigag. Exna tama pexnee nax ngmac chamax pexgx? 7R porac aita chax nax tex chox yapoxxcax, notr taxema chox tangx. R ngxeecax chaca r taxema chox tarngxee. 8R Tupana r chox nipoxyemax r chox nixyemax nax taxucrwa chaxpetxcax.
naxmexmax chox nimax. 22Txc i pema r Tupanarx chawe pingxtanx? R tama exna i nax chixex chamax martama yixx pexx? 23-24R chier tex naxmatgu i chor dexa. R chier wxi i frunaxcax i matrumax chbutachingu rexna nutatachingu naxmatgu i nhaa chor ore nax guxguma ngma nangexmaechaxcax. 25R chama r nx chacuax r yim chox poxc r namax. R nma t nix i chautwa nachogx i nhama i naanewa. 26R woo i nhaa chaxune r t nua chanatax, notr ngexwacaxx i chaxunemax r ngxwama t Tupanax chadau. 27R chamatama chauxetmax t nx chadau r tama toguxexetmax nhanagr ga Y.
Wenaxar Yx nangx ga Erif
22
11R porac chamax nanu r nhama wxi i nor uanrx chamax nix. 19R ngma chamcxchigchirex ixgx r chauxchi naxaie. R ngma porac nx changechagxchichirx r chamax narxuang. 20R ngma chauxchaxm r mar chauxchinaxwa nayaxux. Notr natwa i ngma r chamaxama. 21 Pex changechaxtmx, Pa Chomcgx! Er nma ya Tupana r
yexguma ga nma ga Erif r Yx nangx r nhanagr: Cuma nagu curxngu r Tupanaax namex ya wxi ya yat ega nx cuaxchic yixxgu? 3R yim Tupana ya guxtwa ngxmac r taxacr mex t cuwa nayaxu ega mea cumaxxgu r napexewa nataxuxgu i cur chixex? 4-5R nhuxmax nax Tupana cux poxcux r tama i taxacr mex nax cuxxgagu nix i cuxna nacax r cux yanawexchixx. Notr ngma cur chixex i taxchix i taxuguma yagxgagu nix i cux napoxcux.
1,2R
377
J22,23
Nhuxc i cuma i nagu curxnx nax Tupana tama nx nacux i ngma cuxx r ngma pamx i caixanexgagu taxucrwa cux nangugar maxx? R nhuxc nx quixux nax Tupana tama cux daux? Er nma r guxwama nax i dauxwa.
21
23
R dcax, r wenaxar Tupanamax rngxm! R ngmac t wenaxar mea cux naxpet. 22R irxn i nor ucuxe r cugu namax nangux i nor ore! 23-25R ngxguma chi yim guxtwa ngxmacna cug cuxgu r naxcax cuteguxgux r chi cugna cuyaxgachixgu i guxma i chixex i cuchiwa ngxmax r chi cugwa nx cuxooxgu nax cux nangchax i diru r irug, r nmattama ya Tupana t nix i cuxcax nhama tax i cur iru r cur dirurx yixx. 26R ngxguma r t cur tax nix ya Tupana r taxucaxtma nx cuxne. 27R ngxguma cur yumxwa taxaccax nxna cucaxgu, r nma r t cux naxn. R cuma r t cuyanguxx i guxma i ngma namax icuxunetax. 28R guxma i ngma cuxxwa r mea t nanguxuchi. R Tupana r cuax t cuxna nax nax mea yaxx i cur max. 29Er nma ya Tupana r nanaxnexx i ngma ng icuaxx notr nanapox i ngma napexewatama tama ng icuaxx nhanagr ga Erif.
yexguma ga nma ga Y r nanangxga r nhanagr: Chanaxi xchicma t chanangxga i nhuxmax er nma ya Tupana r naxmexmax chox nimax. 3-4R chier nx chacuaxgu nax ngext Tupanax ichayangaux nax naxtawa changuxcax, r namax ngma chayardexaxcax, r nx chixuxcax i ngma chox . Er chox nangexma nax ngupetx taxacmax chanangxgax.
1-2R
10Notr nma r nx nacuax nax nhuxc mea chamaxx r ngemacax ngxguma chox naxxgu r nhama iru i ngear chixrx t chix. 11R chama r guxguma mea naga chaxn r taguma nxna chaxx i ngma nor ucuxe i chamax nx yaxux. 12R guxguma mea chayanguxx i nor mug r nor ucuxeg, r taguma choxrtama ngcha chax. 13R ngxguma taxac naxxchaxgu i nmax r nanax, r taxema tex tanaxchicx i ngma nor n. 14R ngma nma nagu naxnx nax chamax naxx r t nanax wxigu namax i ngma to i nangexgumaraxx i t chamax naxx. 15R ngemacax nx chamu. R ngxguma nagu charxnmaregu i ngma chox ngupetchax r mu chauxcax nangu nhanagr ga Y. 1 R nma ga Y r nhanagr ta: Txc ya yim guxtwa c ya Tupana r tama
24
J24, 31, 32
378
tamax nx yaxux ega taxac naxxchaxgu nax ngmac i yixema r nx icuxcax? 2R ngma chixex i duxg r nayapugachig i ngma yeanear cuaxrug. R tmacax nang xg ya carnrug nax yexerac nx timuxcax. 3R tmaxnacax nang xg ya yxema taxcutag r yutegxe. 12R yxema anewa ngxmagxe r yuechaxe r taxauxe r tangechagag, notr nma ya Tupana r tama tx nx naxn i tmaar yumx. 1R nma ga Y r nidexachigama r nhanagr: Chama r meama chaugna chadau nax tama chauwa chox nangchax i togar ngmaxg r bai i pacg. 5R aixcuma nx chixu r taguma chixexgu charxncma taxac chax, r bai nagu charxn ga texx nax chawomxx. 16R taguma tx icharngma ga guxema ngear diruxgxe nax tx charngxeex, r woo ga guxema yutegxe r taguma chanaxwaxe ga taiya nax tingegx. 24R taguma chor dirugu chayax. 25R ngma chor tax r bai ga nhuxgu chor mux ga yemaxwa nayexma, r bai ga yema mucma ga diru choxna nguxwa nax nayexmax. 33-34R taguma togrx ichayacux ga yema chixex ga chaxx r taguma
chayacchig nax duxg tama nx cuxcax. R taguma chautanxgpexewa chaug chibexcu nax yemaac tama nx nacuaxgxcax i chor chixex r tama chox nax naxoexcax. 35Chier tayxemagu ya chox irxnxe. R ngma nx chixux r aixcuma nix r ngemacax chauga nagu chax. Chier nhuxmax ya Tupana ya guxx cuc r chox nangxga. R ngma chox xuaxgx r name nix i poperagu nanaxmatg i ngma namax chox yaxugx nhanagr ga Y.
Eri r nx Ymax nidexa
31
32
1R yexguma ga yema tamaepx ga yatg r narngeaxg r mar tama Yx nixuchigachig, yer nma ga Y r nx nixuchigama ga taxuxma ga chixex nax naxx. 2R yma nayexma ta ga wxi ga to ga yat ga Erigu gac. R nma r Baraqu ga Buchtanx nane nix. R nor oxi r R nix. R nma ga Eri r mar tama yaxna namax naxn nax Ymax nanux, yer nx nadau ga ng nax napoxx r Tupanana naxugx. 3R nma ga Eri r yema tamaepx ga Ymcgmax r ta nanu, yer tama nx nacuaxg ga nhuxc Yx nax nangxgagx, r yemaac nayaTupanaguchixg ga yema chixex. 4R nma ga Eri r guxxma narngextxmae, r yemacax yema togx nananguxexe ga nax yagegagx ga Ymax nax yadexagx. 5-6Notr yexguma nx
379
J3234
33
nadaxgux nax tama nx nacuaxgx ga nhuxc nax nangxgagax, r dxwa tama yaxna namax naxn r nhanagr: Chama r pex charbumae r ngemacax changeaxmare, r tama pemax nx chixu i ngma nagu charxnx. 7Er chama r nagu charxn r pema nax peryamaegx r yexera pex mea pecuax. 8-9Notr tama ngma nax namuar taunecxgagu nix nax wxi ngexmax. Er yim ya yat cuax nx Tupana ya guxtwa ngxmac nix ya inaxc i wxechigar cuax nhanagr ga Eri. 1R nma ga Eri r nidexachigama r nhanagr: Ngemacax, Pa Yx, chanaxwaxe nax icurxnx i chor ore. R nangug i ngma t cumax nx chixux! 2R nhuxmax r mar chox nangexma nax taxacmax t cux changxx. 3R ore i aixcuma ixxmax t chidexa. R aixcuma t cumax nx chixu i ngma nagu charxnx. 4R Tupana ya guxtwa ngxmac r chox nangoxexe r chox namaxexe. 5R ngxguma chi nx cucuaxgu nax chox cungxx r c chox nangx! 6R dcax, r chama r cumax r Tupanapexewa r tawxigumare. Er yixema i taxre r waixmwa tx nax ya Tupana. 7R ngemacax tama name i chamax cubai xchi er taxtma nhama wxi i exgac tx muxrx t cux chamu. 8-10R chama r aixcuma chauchi xemax cux chaxn nax nhacux: R Tupanapexewa chame, r nataxuma i chixex i chawa, r taguma
taxacr chixex chax. Notr nma ya Tupana r naxcax nadau nax taxaccax chox naxuaxx. R nhama wxi i nor uanrx chamax nix, nhacux. 12Notr tama aixcuma nawexgu i ngma nx quixux er ya Tupana r guxtwa nangexma. 13R txc napexewatama Tupanana cunaxu nax tama cux nangxx i cur ore i namax cugtwa cuchogx? 14Tupana r naguxrac tamax nidexa notr i yixema r tama nx tacuax i ngxguma tamax yadexagu. 15Nhuxguac r chtac tamax nidexa i tanegwa, rexna tx nangoxetxx i ngxguma yaxta tx poragu r ipeegu. 16-17R Tupana r nidexa naxmachi xewa i duxg r nayaxucuxeg r nanamuexexe nax ngmac nxna yaxgachixcax i ngma nacma i chixex r tama ng yacuaxgxcax. 18R ngmac ya Tupana r cmaxwa nananguxxexe i duxg nax tama nayuexcax r tama tauquegu yataxgxcax. 19R nhuxguac ya Tupana r duxgcax nananguxx i daweane r ngx nx ningexexe nax ngmamax iyanawexchixxcax. 29-30R Tupana r muexpxcna ngmac duxmax nanax nax napoxxcax nxna i yu nax ngmac namaxechaxcax nhanagr ga Eri. 10R nma ga Eri r nhanagr ta: Notr pemax, Pa Chomcgx nax Pex
34
J34,35
380
Pecuxx r chox iperxne! R taux i nagu perxnex ya yim Tupana ya guxtwa ngxmac r chixex naxx rexna natx i ngxguma texx iyanawexchixgu! 11R nma ya Tupana r ngma wxe taxxcma tx nanaxtan. R yxema mex gxe r mexmax tx nanaxtan r yxema chixex gxe r poxcumax tx nanaxtan. ngxguma Tupana duxgna nayaxuxgu i nor max r guxma nayue r wenaxar waixmx nixg. 16R ngxguma cuma r wxi i dux i cux cux quixxgu r c chox
14-15R
chixexg, r nhagx: Chixex taxe notr t nx tarxoe i ngma chixexg, nhagx? 32R txc i tama Tupanax nhagx: c chox nawex i ngma chixex i chaxx! R ngxguma chi mar chixex chaxxgu r t nx charxo, nhagx? 33Exna cumax, Pa Yx, r nagu curxngu r Tupana r t cunaxwaxexcma cux nanaxtan woo cuma r tama naga nax cuxnx? R nhuxmax r cuxna chaca r nhux nhaxgu curxnx i nhuxmax nax ngma orex cumax chixux? R chanaxwaxe i tox cungxga. 34R nhaa yatg i nuxmagx i nx icuaxchix r chox nex, r wxigu namax i guxma i ngma tog i duxg i naxx icux r t chamax nx nixug r nhanagrg t: 35Y r tama nx nacucma nidexamare, r ngma nor ore r taxuwama name. 36R name nix nax ng nangugar maxx ya Y er ngma nor ngxga r nhama wxi i dux i chixexar ngxgarx nix. 37R tama chixexxicatama nax i Y notr nat tama Tupanaga naxn. R tapexewa r Tupanagu nidauxcrax r namax ng nachoxgag nhanagr ga Eri. 9R nma ga Eri r nidexachigama r nhanagr: Ngxguma wxi i exgac nor xgmax chixri icuaxgu, r nma i du duxg r aita naxe r naxcax nadaug nax tex naxmexwa nanguxxeex i ngma exgac i chixri namax icux. 10Notr ngma
irxn i nhaa chor dexa! 17R ngxgumachi Tupana naxchi aixgu i ngma mex r nhuxc chi namax inacuax i guxma i naane? R nma nax guxar yexera mec yixx r nhuxc i cumax i chixex namax cuxuegux? 18R ngxguma chixex naxggu i ngma nachixanegar exgacg r ngma diruxgx, r Tupana r tama nxc poxcu namax naxuegu. 19Notr nma ya Tupana r guxxma wxigu narngxee, r woo exgac ixxe r woo diruxgxe r woo ngear diruxgxe r Tupana r wxigutama guxx narngxee, er nma ya Tupana r guxxma nangoxexe. 22R nataxuma i taxac i waanex i Tupanachaxwa yadxx i wxi i dux i chixexar rux. 31 R txc i duxg i tama Tupanamax nx yaxugx i nor
35
381
J3538
36
duxg r tama naxcax nadaug ya yim Tupana ga nangoxeec r pora nxna c i ngxguma tax i guxchaxwa nangexmaggu. 11R nx narngmae ya yim Tupana ya cuax txna c r tx nguxeec nax naexg r werigar yexera cuax tx ngxmaxcax. 12R ngma duxg r dxwa Tupanacax aita naxe, notr nma r tama nanangx er nmag r duxg i chixex r ng icuaxgx nixg. 13R yim Tupana ya guxtwa ngxmac r tama naga naxn i ngma ore i doramare ixx nhanagr ga Eri. 13R nma ga Eri r nhanagr ta: Ngma tama yaxgx r Tupanamax nanueama r woo poxcuwa nax nangexmagx r tama Tupanana ngxeecax nacage. 14R nangextxgutama nayu. R ngxguma nayuxgu r wxi i ne nix, er chixexgumare nayu. 15Notr Tupana r dxwa ngx tingecma tx nanguxuchixx ya wxe nawa i tmaar chixex nax ngmac ngma ngx itingexwa nxna tacuaxchixcax i tmaar chixex. 16R cuma r ta, Pa Yx, r cur i xchiwa cux nanguxuchixx r muxma ga cur yemaxg cuxna nax r nanap ga cur mecha namax ga na ga chi xichix. 22 R nagu rxn nax nhuxc naporaxchix ya Tupana! R nataxuma i nguxeetaerux i namax wxigux nhanagr ga Eri.
37
1R nma ga Eri r nidexachigama r nhanagr: Ngxguma nx chadaxgu ya buanec ya taxchic r chamu r yima chor maxne r porac niyuxnecx. 2R pema r meama nx pexne i Tupanaga i naaxwa xxx i nhama i duruanexrx tagax. 3R nma ya Tupana r nanamu i bai xbeanex i guxanewama ngx. 13R guxma i ngmawa Tupana tx nx nadauxexe i nor pora. R tac ya buanec r puc nma namu nax namax duxgx yanawexchixxcax. R yimwatama tx nanawex nax nx ingechatmxgx. 14Pa Yx yaxna
naxn, r irxn, r nagu rxn i ngma taxg i mexg i Tupana x! 15 R nx cucux nax nhuxc Tupana mea namax inacux r mea nachicagu nanux i guxma i ngma dauxwa nx idaux? R nx cucux nax nhuxc yayauxracxx ya yim mac i caixanexwa? 23R tama nx tacuax i nor n ya yim guxxma cuc ya Tupana. Er nma r guxar yexera naporaxchi, r aixcumac nix, r nawexgu i nor n, r taguma chixri texmax inacuax nhanagr ga Eri.
Tupana r Ymax nidexa
38
1R
J38, 40
382
Tex quix i cumax r ngemacax tama cunayaxux i ngma chor ucuxeg? R cur dexawa nix i nangx nax cux nataxux i cur cuax. 3R nhuxmax ega cug curporagu, r chanaxwaxe i chox cunawex nax tama cumux nax chox cungxx i ngma cuxna t naxcax chacax. 4R ngext cuyexmax ga noxrix nhaa naane changoxeegu? Chamax nx ixu ega aixcuma cuax cux ngexmagu! 5Nx cucux nax tex tixx ga noxri nagu rxnxe ga nhama ga naane r tex tixx ga guxema nor ngugrux ixx? 8R yexguma naanear aixepewa nagoxchigu ga dex i mrwa ngxmax r tex tixx ga guxema wxiwatama nayexmaxxe ga yema dex? 12R cuma r yexguma nhama ga naanewa cungoxguwena r mar nhuxgu cunamux ya axc nax ya nachicawa iyanagox nax yangunexcax? 16 R mar nhuxgu cuyadaux i ngma xmax i nawa inaxgx i ngma mr? 25 R tex tix ya puc iwxnaxxe r naxmaxxe ya buanec r bai xbeaneg? 31 R exna cuma yixx i wxiwa cungexmagxx ya xtag? R ngma xtagtcum i Pryadegu gagx r cuma yixx nax wxiwa cungexmagxechax nax tama ng
40
3R
nawoonexcax? R ngma xtagtcum i Origu gagx r cuma yixx nax nachicawatama cungexmagxechax i wxichig nax tama ngcax naxxcax? 32R cuma yixx i meama nor oragu cunangoxeex ya yim woramacuri ya ngunetx rxc? R cuma yixx i namax cucux ya yim xtagtcum i cha i Taxgu gagx r yim xtagtcum i cha i xraxgu gagx? nhanagr ga Tupana. 1R nma ga Cori ya Tupana r nidexachig r nhanagr: 2Nhuxma i cuma i chamax curxutagachax i chama nax guxtwa changexmax r exna quidexachigamax t nax chox cungxx? nhanagr ga Tupana. yexguma ga nma ga Y r Tupanax nangx r nhanagr: 4Chama r taxumaama cux changx, Pa Tupanax, er chama r taxuwama chame i cupexewa. R narmemae nix i noxtacma ichayarngeax. 5R mar porac chidexa r ngemacax taxuxma i taxacr tox chixu nhanagr ga Y.
Tupana r wena Ymax nidexa
6R Cori ya Tupana r wenaxar buanec ya xuxemacwa Ymax nidexa r nhanagr nx: 7c chox nawex nax tama chox cumux! R nangx i nhaa cuxna naxcax chacax! 8Exna chamax nagu curxn nax chama r wxi i dorataxx chixx r chaugagu yixx
383
J4042
nax chixex cuxcax ngux nax ngmac i cuma r cug quixuxcax nax taxuxma i chixex cuxx? 9Exna cug cucuaxgu r chauxrx cuporaxchi? R ngma cuga r chaugarx duruanexrx nix? 15 Dcax, nangug i ngma naex i taxchix i ipoputmu i chama changoxeex ngema cux changoxeexrx! R nma r max nanangx nhama wocagrx. 16R dcax i ngma naxcaxwex r nhuxc naporaxchi r ngma namachi r natai! 17R yima narex r nhama wxi ya ocayiwarx mea niwex. R yima naparaar tarumag r nipora. 18R yima naxchinaxg r nhama brchemenaxgrx r frumenaxgrx nixg. 19R guxma i g i chaxxtanwa r ngma naex ngma ipoputmu nix i yexerac duxg nx muex. R chama i nor ruxicatama nix i nx charporamaex nhanagr ga Tupana.
ngxguma tex nachixewegu r nma r nidra. R taxema tapora nax naxcax tixamax. 11R yxema naxcax ixamxe r tamaxx yixx? R taxema i nhama i naanewa tapora nax naxcax tixamax nhanagr ga Tupana.
Y r Tupanax nangx
42
41
nma ga Tupana r nhanagr ta: Ngma barya i tax i mrwa ngxmax r cuxcax r wxi i poxwamax icuyayaxux? R cux natauxchax nax wxi i naxntamax cunawxar conx? 5 R cuxcax r nhama wxi i werirx t cuyapuxx? R cuxcax r t cuxtxx cuxacgar ncarux? 9R ngxguma tex nx daumaregu i ngma barya, r porac tamu. 10R
1R
yexguma ga nma ga Y r Tupanax nangx, r nhanagr: 2Nx chacuax nax guxxma cucux r nataxuma i taxac i cux guxchax nax cunaxx. 3 R tex chix i chamax r ngemacax tama cux chanayaxux i ngma cur ucuxeg? R ngmac chanangoxeex nax taxuxma chacux. R chama r nachiga chidexa i taxac i cmax i tama nx chacux i cuxicatama nx cucux. 4Cuma r nhacurg chox: Chox rxn r cumax chidexacha! R chox nangx nax cuxna chacax! nhacurg chox. 5Noxri r cux chaxnchigaxwaxica nix i cux chacux, notr i nhuxmax r daa chauxetmax cux chadau. 6R ngemacax i nhuxmax r mar nx charxo ga yema noxri cumax nagu charxnx. R ngemacax nua waixmtexewa r tanimucatexewa charto nhanagr ga Y.
Tupana r wena Yx narngxee
1R
yexguma Ymax yadexaxguwena ga Tupana r nhuxchi Erifx nhanagr: Yim chor du ya Y r aixcumax nixu ga chauchiga. Notr porac cumax chanu r
7R
J42
384
namax chanu i ngma cumcg yer tama Yrx aixcumax pexu ga chauchiga. 8R c i nhuxmax r 7 i woca i yatx peyauxg r 7 i carnrug r chor du ya Yxtawa penagag! R yimpexewa per maxcax penadai r peyagu i ngma naxnag! R nma ya yim chor du ya Y r t pexcax nayumx. R chama r t nx nx chaxn i nor yumx r taxuxtma chixex pemax chax woo nax namex nax pex chapoxcuex nagagu nax tama aixcumax pexux ga chauchiga yema chor du ga Y aixcumax ixuxrx nhanagr ga Tupana. 9R nma ga Erif r Birid r Chof r inaxchi r nanaxg ga yema Cori ya Tupana namax nx ixux. R nma ga Cori ya Tupana r nx naxn r nanayaxu ga yema Y namax nx ixux nor yumxwa. 10R yexguma Y namcgcax yumxguwena r Tupana r noxriar yexera Yx narngxee. 11R yexgumawena r guxma ga naeneeg r naeyaxg r namcg r guxma ga yema duxg
ga paac nx cuaxgx r Yxtagu nanaxane. R nachiwa r namax nanaxg ga wxi ga tax ga na. R wxigu nanataxgxx nax tama nagu naxnx ga yema ngx r guxchaxg ga Tupana nx ingexeex. R wxichig ga nma ga yema namcg r nxna ngx nixchig ga nhuxre ga diru r wxi ga nera ga irungxcax. 12R Tupana r porac noxriar yexera Yx narngxee ga yexguma mar nayaxgu. R yexguma r 14,000 wa nangu ga nor carnrug, r 6,000 wa ga nor camrug, r 1,000 chimxwa ga nor wocag ga puracrux ixgx, r 1,000 wa ga nor bru ga ingex. 13R yexgumarx ta wenaxar naxxac r nx nayexma ga 14 ga naneg r tamaepx ga naxac. 16,17R yexgumawena ga Y r namax ga 140 ga taunec r nx nadau ga nataag r nataaxacg. R yema nataaxacgacgx r ta nadau. R yemaac mar nayaxchicma nayu.
SALMOS
(Wiyaeg)
Tax i aixcuma ixx
tatax ya yxema tama naga nxe i ngma chixex i duxgar ucuxe r tama nagu ixx i ngma chixex gxcma r tama nanaxraxxe i ngma duxg i Tupanax cugex. 2Notr tmaar tax nix nax nagu tamaxx i Tupanaar mug r guxguma chtac r ngunec ngmagu tarxn. 3R yxema duxe r nhama wxi i nanet i natanac tox r guxguma ox r taguma rnhexatxrx tix. R guxma i taxac i taxxwa r mea tx nanguxuchi. 4Notr ngma duxg i chixex gx r tama ngmac mex nx naxpet. R nhama max ya pac ya buanecema cuenagxrx nixg. 5R ngemacax i ngma duxg i chixri maxx r ngxguma Tupana nx icaggu, r taxumaxtma ng napoxg r poxcu i taguma gx t namax naxuegu. R ngma chixex gx r t nangechica natanwa i ngma duxg i aixcuma Tupanapexewa imex. 6Er nma ya Cori ya Tupana r meama
1R
nx nacuax i tmaar max r txna nadau ya yxema aixcuma naga nexe, notr ngma chixex i duxg i tama naga nechax r nagagu ttama poxcuwa nax.
Cuma nix i chaune quixx
1 Taxaccax ngmax narnuetancx i nhama i naanecx i tama Tupanax cuaxgx? R txc i ngmax nagu narxne i taxac i taxuwama mex nax nhuxc nor cuaxmax Tupanax ng nayexeragx? 2R nhama i naanecx i nachixanegar exgacg r Tupanamax r yim nma yangucuchixcmax nanue, r wxigu nagu narxne nax nhuxc yimx nataxchigx. 3R tagac nhanagrg: Ngexrma nax naga ixnex! R ngx naxmexwa yig tanguxxexe nax tama natwa ingexmagxcax! nhanagrg. 4Notr nma ya Cori ya Tupana ya exgac ixc i dauxgux i naanewa r nx nacugmare. 5R nhuxchi nor numax nanabai xg r nugac nayangag r nhanagr nx: 6Chama
385
SALMOS24
386
r mar nx chaxuneta ya yim exgac ya chama chanaxwaxec nax namax inacuxcax ya yima ane ya Yeruchar ya yima maxpne ya nene ya Chiwa ngexmane, nhanagr. 7R nma ya yim nx naxunetac r nanangx r nhanagr: R nhuxmax, Pa Chaunatx, r t chanaxunag i ngma cuma nagu curxnx, er cuma r nhacurg chox: Cuma r chaune quix, r chama nix i cux chamaxeex i nhuxmax. 8R choxna naxcax naca nax cuxmexwa changexmagxxcax i guxma i nachixaneg i nhama i naanewa ngxmagx nax cuxr yixxcax! R chama r t cuxna chanax. 9R inawex i cur pora r ngmamax nadai i ngma nachixanegar exgacg nhama frumenaxmax ya buetare ya waixmnaxcaxwa nacuai xcagurx! nhacurg chox. 10R ngemacax i pemax, Pa exgacgx r iperxne i nhaa ucuxe r naga pexne i nhaa pemax nx chixux! 11-12R taxc r nx pengechagc nx pecuaxxg ya Cori ya Tupana! R nx pemuecma napexegu pecaxpxg, r naga pexne nax tama pemax nanuxcax, r ngmac namagu peyuexcax! Er ngxguma dxwa pemax nanuxgu r t ipeyartauxe. Notr tataxg ya yxema naxmexwa tg ngxmaxgxe.
Daw r nor yumxwa Tupanaar ngxeecax naca
chauchigagu nhagx: Tupana r taxtma nanapox, nhagx. 3Notr cumax, Pa Corix, r chor poxrux quix. R cuma nix i chox cuporaxx nax nx charporamaexcax i chor uang. 4R Cori ya Tupanacax aita chax nax chox nangxeexcax. R nma r chox naxn ya yima napata ya maxpne ya Chiwa ngexmanewa, r chox nangx. 5R ngemacax ngxguma ichacaxgu r mea chape, r taxc chabai xchi er nma ya Cori ya Tupana r choxna nadau. 6R tama namax chabai xchi i nhaa muxchix i chor uang i chox chomaeguchix nax chox yamaxgxcax. 7Pa Corix, Pa Chor Tupanax chauxtwa nayuxu r chox napox nxna i nhaa chor uang! R cuma t nix i nachiwewa t quimx r cunabptax i ngma chor uang i chauxchi aiex. 8R cuma nix, Pa Corix, i cmaxwa tox cunguxxeex. R mex namax naxuegu i cur duxg!
Aixcuma Cori ya Tupanagu tayaxg
Chor Poxruxx, Pa Tupanax r chox nangx ega cuxna chacaxgu! R cuma r ngxguma ngx chingexgu, r cuma nix i chox cutaxxx. R cux changechaxtmx r chox nx
1Pa
Corix, namuxchi i chor uang r namuxchi i ngma chauxchi aiex. 2R namuxchi i ngma
1Pa
naxn i chor yumx! 2R pema nax peg pecuaxgx r nhuxguxratta i nx perxoex nax chox picugex r ne chox pingexeex? R nhuxguxratta i nxna pexgachix nax nagu pemaxx i pecmag i
387
SALMOS4,5
chixex i taxuwama mex r notcaxmamare ixx? 3R dcax, r nma ya Cori r aixcuma natmawaxe ya yxema duxe ya aixcuma naga nxe. R nma r chox naxn ega nxna chacaxgux. 4R nx pemuecma nx iperxne, r martama nax chixex pexgx! R ngxguma ipeyacaxchitangu i pexchixwa r pexwa peg pengug nax nhuxc yixx i per max i Tupanapexewa! 5R Tupanana penax i ngma mareg i nma aixcuma namax nataxx, r guxguma nagu peyaxg! 6R muxma i duxg r nhanagrg: Tex t tx tarngxexe? nhanagrg. Pa Corix cux tangechatmxcma tox nadawen r tox rngxexe! 7Cuma r tax choxna cux i nor yexera i ngma duxg i muxma i trgu r w nx ngxmagx. 8Chama r taxc ichayacachi r ngxgumatama mea chape, er nx chacuax, Pa Corix, nax cuma r choxna cudaux.
Tupanamax itanaxg i ngunex
chox cungxx. 4R nx chacuax, Pa Tupanax, r tama namax cutax i taxacr chixex. R ngma duxg i chixri maxx r taxucrwama cuxtawa nangexmag. 5R cupexewa r nangechica i ngma ng icuaxgx. R cuma r naxchi cuxai i ngma chixex gx. 6R ngma idorataaxgx r cunadai. R cuma r nx cuxo i ngma cuechitawaxegx r metagx. 7Notr i chamax r cur ngechagagu chox natauxcha nax nagu chaxcux ya yima cupata. R chox natauxcha nax cux changechacma cux chicuaxx i ngxguma cupata ya nene ngexmaxguama chadawengu. 8Pa Corix choxna nadau naxchaxwa i ngma chor uang! R cur namawaama chox naxxx nax tama taxaccax chox yaxugexcax! 9Er ngma chor uang r taguma nhuxgu aixcumax nixug. R chixexguxicatama narxne. R ngma nax r nhama wxi i yuetamax i ngenaxrx nix. R yim nor con r nidorataax. 10R ngemacax, Pa Chor Tupanax napoxcue i ngma duxg! R naxoxx i ngma chixex i nagu naxnex! R nor pecduggagu nx naxo, er cumax nix i nanuex! 11Notr guxma ya yxema naxcax daugxe i cur ngxee r tataxg. R guxguma taxcma tawiyaeg er cuma r tx cupox. R guxma ya yxema cux ngechagxe r cugagu tataxg. 12Er cuma r mex tmamax cuxuegu ya yxema aixcuma cuga nxe r ngma cur ngecha r tmaar poxrux nix.
Corix, Pa Chor exgacx, Pa Chor Tupanax chox nx naxn i nhaa chor dexa i cumax nx chixux! R chox nayaxu i nhaa chor yumx i auxcma cumax nx chixux! R nx naxn i ngma cuxna naxcax chacax! Er cumax nix i nx chixux i chor yumxwa. 3R exwa noxri yangonegu r t nx cuxn i chauga. R paxmama t cumax nx chixu i taxac nix i chanaxwaxex. R chananguxexe nax
1-2Pa
SALMOS6,7
388
cupoxxcax nxna i ngma chawe ingxtanx. 2R naxmexwa chox nanguxuchixx! Er nhama aig i chagu wagchagxrx nixg. R tataxuma ya tex ya nxna chox poxxe. 3Pa Corix, Pa Chor Tupanax r taxacr chixex chax? R exna chameta? 4R exna ngxguma chamc mex chamax xguyane r chixexmax tx chanateguxx? R exna wxi i chor uan r ngrmare chanapoxcux? 5R ngxguma chi ngmac chanaxxgux, r mar name nax chor uang chawe yangxtanx r waixmanegu chox nanhagx r xtexeanexgu napuxcuchigax i chor max. 6Pa Corix cur numax chautwa nachog r nadai i ngma chor uang i chox imaxgchax! Cuma r cunaxuegu nax cunapoxcuex i ngma duxg i chixex gx. R nhuxmax r chanaxwaxe nax chautwa cuchogx. R cugpexegu nangutaquexegxx i guxma i nachixanecxg i duxg! R guxma i ngma nachixanecxgar exgacgtwa cug nangexmaxx r namax inacuax! 8R cuma nax gux i nachixanecxgmax icucux, r chanaxwaxe i duxgpexewa nx quixu nax aixcuma cupexewa chamex r chawa r nataxuxma i taxacr chixex. 9Pa Cori Pa Tupana ya Ixaixcumacx, cuma r cunangug i wxichig i duxgar ng r nor ngchag i naxwa nagu naxnex. R yanaxoxx i nor chixex i ngma chixri maxx i duxg! Notr ngma mea maxx i dux r nxna
7
Corix taux i chox cuxx ega chaugagu cunuxgu! R taux i cur nugagu chox cupoxcux! 2Pa Corix changechatmx er chama r cux chatura! R chauxcax yataanexx! Er porac chidaxawe. 3R nhuxmax r chor mumax chiduxrux. R cumax, Pa Cori Pa Tupanax r nhuxguxratta i chox curngxeex? 4Pa Corix nua nax r chauxcax yataanexx! R cux changechatmxgagu chox napox! 5Er yxema yxe r mar taxucrwa cuxna tacuaxchi. R nhuxc t cux ticuaxxx ya yxema yuxe ya tmamaxwa ngxmaxe? 6R mar chipa nax chaxaxux. R gux i chtaxgu r
1Pa
porac chaxaxu r ngemacax dxwa chauxgxetmax chayawaixx i chor . 7R ngma ngx nax cxerux chingexgagu r daa chauxetg r mar nixog. R ngma chor uanggagu r chixogxet. 8R choxna pexgachi, Pa Chixexar ruxgx, er nma ya Cori ya Tupana r mar nx naxn i chor axu! 9R nma r mar nx naxn nax nxna chacaxax, r mar chox nanayaxu i chor yumx. 10R guxma i ngma chor uang r t nabai xchie r namue, r ngemacax cugrux t nixg. R ngmac paxa nor nemax t nibuxm.
Cori ya Tupana r exgac ya mea xgmax icuc nix du
1R
389
SALMOS79
nadau nax guxguma cugu yaxgechaxcax! 10R Tupana ya guxtwa ngxmac r chor poxrux nix. R nma nix i tx namaxxx ya yxema namax ixaixcumagxe. 11R Tupana r exgac ya aixcuma wexguc nix, r nma r guxguma naxchi naxai i ngma chixex. 12R ngxgumachi taguma Tupanacax nateguxgu i wxi i dux r nma ya Tupana r t nanawaixmagu i nor tara r t tx nadai. R yima nor wra r mar naporamax. 13R mar nartonmare ya nor chuxchig ya iyauxramagugne. R mar namemare ya naxneg ya tx imxne. 14R dcax, nx pedaux i ngma chixexar rux! R nhama wxi i ngex i ixraxacchaxrx nix er nanax xchix. R ngma chixex i nawa ngxmax r nawa t nanguxuchi i ngma dora. 15R nma r toguecax nanax i maxmaxx i xmax notr nmattama nagu ningucuchi i ngma. 16R ngma chixex i togcax naxx r ngma meta i nagu naxnx, r nagu ttama nangu. 17Notr i chamax r Cori ya Tupanax t chicuaxx er nma r aixcumac nix. R chama r chor wiyaemax t chanataxx ya yim Tupana ya guxtwa ngxmac.
Tupana r guxar yora nix notr yima duxmexewa nanangexmaxx i nhama i naane
ngma cur ne r dauxgux i naanear yexerawa nangu. 2R ngma buxg r woo ngma maiex r nxna cunanguxx nax cux yacuaxgxcax nax ngmac nangxcax i cur pora, r ngma cur uang r cupexewa naxneexcax r yanangeaxgxcax. 3-4R ngxguma chtac dauxgu chadawengu r nx chadau i ngma cumatama cuxx ya tauemac r xtag i ngma . R chaugna chaca cungexmagxx r nhachagr: Taxacwa cux name i duxg r ngemacax nagu curxnx? R txc nxna cucuaxchix r naxcax cuxogax? nhachagr. 5R wixgutaax cugraxxchic cunax ya yim yat, r cunataxx, r nagu cuyax. 6R guxma i ngma cuxxtwa cunangexmaxx ya yim yat, r namax nx icucuaxexe. 7R carnrugtwa r wocagtwa r naexgtwa cunangexmaxx. 8R werig i dauxanegu ixxxtwa, r choxnig i natwa maxxtwa r guxma i mrwa ngxmagxtwa cunangexmaxx ya yim yat. 9Pa Cori ya Guxtwa Ngxmacx, r cuga r guxma i nhama i naanewa nx nacuaxg.
Tupanax ticuaxx er mex nax
1Pa Cori Pa Tupanax, cux chicuaxxcha guxne ya chor maxnemax. R nx chixuchigacha i ngma muxma i mexg i cuxx. 2Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx, r chor taxmax porac cux chicuaxx. R cuxcax chawiyaecha. 3R ngma chor uang r cuxchaxwa
SALMOS9,10
390
nibuxm r nayayi r nayue. 4Cuma r exgac ya ixaixcumac quix. R cur tochicaxwa curto nax ngma cax. 5R chautwa cuchogx cuyangag i ngma tama cux yaxgx, r cunadai i ngma chixri maxx. R noxtacma cunapi i nagag i cur poperawa. 6R ngma chor uan r mar nayu, r yima nor aneg r namaxtama narxog. R cumax, Pa Tupanax, nix ga cuyanaxoxx. R taxuxma i taxac nawa inayaxg r bai i taxac i nawa nxna nax icuaxchixcax. 7Notr nma ya Cori ya Tupana r guxgutma exgac nix. R nma r nor tochicaxwa narto nax ngma nangugaxcax i wxichig i duxgar max. 8R nma r t mea gux i duxgar max nangug. R nhuxchi t nx nixu i taxac t nix i namax naxuegux. 9R nma ya Cori ya Tupana r txna nadau ya yxema chixri tmamax inacuaxgxe. R tx narngxee ega ngx tingeggu. 10Pa Corix, yxema cux cuaxgxe r cugu tayaxg. R taguma tx icuyarngma ya yxema cuxcax daugxe. 11R naxcax pewiyaeg ya Cori ya Tupana ya Yerucharwa exgac ixc! R guxma i anegwa nx pexu i ngma mexg i naxx! 12R nma ya Tupana r txna nacuaxchi ya yxema ngechagxe r tama nx inarngma i ngma tmaar axu. Notr nanapoxcue i ngma chixri tmamax icuaxgx. 13Pa Corix cux changechaxtmx! R dcax, nx nadawen i nhuxc chox nachixex i ngma chauxchi aiex! R nawa chox nanguxuchixx i ngma yu! 14R ngxguma chox
cunguxuchixgu r chama r t Yerucharar xwa cux chicuaxx napexewa i guxma i duxg. R namax t nx chixu nax chataxx er chox cunguxuchixx. 15R ngma tama yaxgx i duxg, r nmattama nagu nayi i ngma xmax i toguxecax namagu naxgx. R nmattama nagu nanue i ngma pxcha i toguxecax bexma ngxma naxgx. 16R nma ya Cori ya Tupana r ng nangoxexe i ngxguma napoxcuxgu i ngma chixex gx. R ngemacax i ngma chixex gx r t napoxcue nagagu i ngma chixex i nmagtama bexma toguxecax naxgx. 17R ngma chixex gx r ngma tama yaxgx r ngma Tupanax iyarngmaex r poxcu i taguma gxwa t nax. 18Notr yxema yaxna nexe ega woo guxchaxg tmacax nguxgu r tama notcaxma Tupanaar ngxee tananguxeeg, er nma ya Tupana r taxtma tx inarngma r t tx narngxee. 19Pa Cori Pa Tupanax taux i cunaxchicax i ngma duxg i cutwa ng gxchax! c cugpexewa nagag i ngma tama yaxgx nax nxna cucaxaxcax nachiga i nor chixexg! 20Pa Corix namuexexe i ngma chixex gx! R nx nx nacuaxexe nax nmag r duxgmare yixgx!
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax caxax
10
Corix, Pa Tupanax Txc toxna cuyxgu? R txc iquicux ega ngx tingeggu? 2Er
1Pa
391
SALMOS10
ngma chixri maxx r ng rtax r nor numax tx nachixewe ya yxema tama nx cuxe nax tg tapoxx. Notr nmattama nagu nangu i ngma chixex i toguxemax nagu naxnx. 3R ngma chixex i dux r ng namax nicuaxx i noxrtama ngcha. R ngma dux i ngmaxg ngna nanuxchix, r Cori ya Tupanamax naguchiga r nx naxo. 4R ngma yat i chixex r ng nicuaxx r nhanagr: Nataxuma ya Tupana. R taxetma choxna taca nachiga i ngma chaxx, nhanagr. R ngmaguxicatama narxn. 5-6R ngma naxxwa r guxguma mea nx nanguxuchi. R nma r nxna nixgachi i cur mug r nagu naxngu r tagutma cunapoxcu, Pa Tupanax. R nor uangx nacug r nagu narxn nax taxetma iyanguxx r tagutma guxchax nx ngexmax. 7R naxwa naxx i chixex i dexa r dorax nixu r naguxchigawaxe. R ngxguma yadexaxgu r mex i oregu nayacux i ngma chixex i nagu naxnx, r ngmac tx nawomxx ya duxg. 8R chtac r aneacg i anexgu tx nicuxex r ngxma tx nimax ya yxema ngma petxe. R guxguma bexma tx nidawenchigx ya yxema turaxe i taxucrwama tg poxxe. 9R nhama ai i naxmaxwa naexcax idawenxrx ng nixxx i ngma yat i chixex. R ngma yacxwa nananguxexe ya yxema turaxe nax tx ngmac tx yayaxuxcax. R ngxguma tx yayaxuxgu r mar
taxucrwama nxna tinha. 10R nhama ai i yauxexchaxrx nor poramax tx naryexera ya yxema
11R
turaexe r ngmac naxmexgu tayi. ngma yat i chixex r nagu narxn nax nma ya Tupana r mar nx yanangmax r ng yadxchiwex nax tama nx nadauxcax i ngma nor chixex i naxx i ngma dux. 12Inachi Pa
Corix, Pa Tupanax, r naxunagchacx! R taux i tx curngmax ya yxema naxi xchixgx! 13R txc, Pa Tupanax, icunaxchicax nax cux nacugx i ngma chixex i duxg? Er nmag nagu narxne r tagutma nxna cuca nachiga i ngma chixex i naxgx. 14Pa Corix, cumatama nx cudau i ngma chixex i naxgx. c napoxcue naxcax i ngma guxchaxg i naxgx r ngx nax duxegx yangexeegx! R yxema turaexe r cur ngxeecax nix itadaugx, er cuma nix i tmaar poxrux quixx. R cuma nix i tx curngxeex ya yxema 15 R yanaxoxx i ngma taxcutag. nor pora i ngma chixexg! R nxna naca nachiga i nor chixexg, r bai t i wxi i nx cuxpetmarex! 16R nma ya Cori ya Tupana nix i exgac yixx i guxguma. R ngma duxg i tama Tupanaax yaxgx, r Tupanaar naanewa t nawox. 17Pa Corix, cuma r nx cuxn i tmaar yumx ya yxema tama tg icuaxgxe. R cuma r tx cutaxgxx r tx curngxee. 18 R c tmatwa nachog ya
SALMOS1012
392
yxema taxcutag r yxema togmexewa ngxmagxe! R yima yat ya waixmwa cunaxc, r tama tanaxwaxe nax wena mu naxcax nanguxx i cur duxg.
Cori ya Tupana r aixcuma tr poxrux nix
chixex gx. 7R nma ya Cori ya Tupana r ixaixcumac nix, r ngemacax nx nangecha i ngma wexgux. R ngemacax ya yxema aixcuma imexe r t nx tadaugxchi.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax caxax
11
1Chama r Cori ya Tupanamexewa chaug changexmaxx nax chox napoxxcax nxna i chor uang. R txc chox nhapegr: Maxpneanewa nanha nax ngma cug quicxcax! werigrx nhaperg chox? 2R dcax, nangug i ngma chixex gx i duxg! R yima naxneg r pexcunne ya nor wrawa nanadag r yacuxgcma duxg i mea maxxguama nanamaxg. 3R ngxguma chi nma ya exgac mar chixexgu nanguxgu r nhuxc t ng napox ya yim mec ya du? 4Notr nma ya Cori ya Tupana r napata ya nenewa nangexma. R nma ya Cori r dauxgux i naanewa nx nangexma i nor tochicax, r ngma meama nadawen r nanangug i duxg. 5R nma ya Tupana r nanangug i ngma mex gx r ngma chixex gx, r naxchi naxai i ngma mxwaxegx. 6R nma ya Cori ya Tupana r nhama pucrx t ngma chixex gxtgu nanayixx ya xwe r xema i srfremax xx. R t naxcax nananguxx ya wxi ya buanec nax yaxaexcax i guxma. R nma ya Cori ya Tupana r ngmac t nanapoxcue i ngma duxg i
12
1Pa Cori Pa Tupanax paxa tox rngxexe! Er mar nataxuma i ngma aixcuma cux yaxgx. R mar inarxo i ngma duxg i aixcuma mexgu rxnex. 2R ngtanwa i duxg r ng nawomxg. R mea nidexagneta notr tama aixcumax nixug. 3Pa Tupanax iyanaxoxx i guxma i ngma ng rmegnetax r ngma ng icuaxgx! 4R napoxcue i ngma nhagx: Toma r mea nx tacuaxg nax tidexagx r tor oremax tog tapox. R tex t tox tarngeaxgxx? nhagx! 5Notr nma ya Cori ya Tupana r pex nangx r nhanagr pex: Yxema ngear ngmaxxgxe r chixri tmamax ipecuaxgxe r ngx tx
pingexg. R ngemacax i nhuxmax i chama r t tmatwa chachog r t tx charngxee er ngma nix i guxguma tma tanaxwaxegx, nhanagr. 6R ngma Cori ya Tupanaar uneta r aixcuma nix. R nma r tama nidora ega taxacx yaxuxgux. R ngma nx yaxux r aixcumama nayanguxx. R ngma dirum i 7 expxcna i guxrx nix nax namex i nor uneta. 7-8Pa Cori Pa Tupanax, r woo guxma i duxg r
393
SALMOS1215
namax natax i ngma chixex i naxgx r woo guxwama tox nachomaeguchi i ngma duxg, notr i cuma r t toxna cudau r guxgutma tox cupox nxna i ngma chixex gx.
Yumx i nawa ngxeecax caxax
guxma r chixexgu narxne r nanaxg i ngma Tupanapexewa chixexchix. R bai i wxi i mex x. nma ya Cori ya Tupana r dauxgux i naanewa duxgx nadawen. R tx nangug r ngoxi tayxema ya tmax cuxe r naxcax dauxe. 3Notr guxma i duxg r chixexwe narx r guxma wxigu chixexgu narxne. R mar tataxuma ya tex ya mex xe, r bai ya wxe. 4R tama naxx nicuax i ngma chixex gx. R nor chixexmax nanaguxexe i chor duxg nhama po ingx r iguxeexrx. R taguma Cori ya Tupanacax nadaug. 5Notr ngma chixex gx r wxi i ngunex t mumax niduxrue. Er Tupana r tmaxtawa nangexma ya yxema naga nxe. 6R ngma chixex gx r tx nx nacuge i tmaar n ya yxema mea maxxe, notr nma ya Cori ya Tupana r tx napox. 7Chier yim Tupana ya maxpne ya Chiwa ngxmac nua xgu nax nor uangmexewa nanguxxeexcax i xg i Irauanecxg. R nor du ngxguma nma ya Cori ya Tupana nanguxxeegu r guxma i Yactaag i Irautanxg r t nataxg.
Tupana nanaxwaxe nax mex naxx ya yat
2R
13
1Pa Cori Pa Tupanax R nhuxguxratta nx curchaux nax chox icurngmax? Exna chox icurngmaxchi? R nhuxguxratta nx curchaux nax chauxchaxwa iquicx? 2R nhuxguxratta iyanaxox i ngma guxchaxg i chox ngexmax? R txc i gux i ngunexgu r ngx r ngecha chingeechax? R nhuxguxratta iyanaxox nax chor uanmexewa changexmax? 3Pa Cori Pa Chor Tupanax chox nadawen r chox nangx r choxna nax i max nax tama chayuxcax! 4R ngmac i
chor uan r taxtma nhanagr: Mar nx charporamae, nhanagr. R choxna nadau nax tama nataxxcax i ngma chor uan i ngxguma guxchaxgu changuxgux! 5R chama r chayax nax aixcuma chox cungechax r chatax er cuma r chox cumaxexe. 6R chor wiyaemax t Cori ya Tupanax chicuaxx er porac chox narngxee.
Nma ya yat r chixexgu narxnecha
15
14
Corix tex t tix ya yxema cupata ya nenewa ngxmaxe? R tex t tix ya yima cur maxpne ya nenegu chixe? 2R yxema ngear chixexxe, r mex 3r yxema tama xe, r ixaixcumaxe,
1Pa
SALMOS1517
394
texchiga chixri idexxe, r yxema taxuxma i chixex tmamcmax xe, r yxema taxuxma i chixex xe namax i ngma tmaar ngaicamagu pex, 4r yxema naxchi aixe i pecdug r tama nanaxraxxe i ngma duxg i chixex gx, r yxema nx ngechagxe i ngma duxg i Tupanax ngechagx, r yxema naxamxe i ngma nagu taxunetax woo tama mea tx nanguxuchigu, 5r yxema tmaar diru ngx ixxe ngear tcma, r yxema dirux oxe ega tex naxtanchagu nax napoxcuxcax i ngma taxuxma i chixex x. R yxema ngmac maxxe r tagutma taxacr chixexgu tx nanguxexe.
Ngma mex i Tupana txna x r nataxuma i to i ngmaar yexerax
nix i chamax icucux. R cuma nix i choxna cunaxx i guxma i mexg. R cuxmexwa nangexma i chor max. 6R yexguma icuyanuxgu ga yema naane nx ga Irautanxg, r yema choxna cuxx nix ga yema rmemaex. R namexechi i ngma naane i choxna cuxx. 7R nx chicuaxx ya Cori ya Tupana er nma r chamax inacuax. R chtac r nma r chauxwa chox naxucuxe. 8R guxguma nagu charxnecha ya Cori. R nma nax chauxtawa nangexmax r taxuxtma i taxacr chixexgu chox nanguxexe. 9R ngemacax i nhuxmax r guxguma chatax r taxucaxtma taxaccax chaxogax. 10Er cuma r taxtma tauquewa chox cutax. R taxtma wxi i xmaxgu nx curngma ya yima aixcuma cumc ixc. 11R cuma r t chox cunawex i ngma nama i maxwa nadax. R cuxtawa nangexma i taxchix i tax, r ngma tax r taguma inayagux.
Dux i mea maxxar yumx
16
Choxna nadau, Pa Tupanax! Er cuma nix i chox cupoxx. 2Chama r mar cumax nx chixu r nhachagr: Cuma nix i chor Cori quixx, r nataxuma i to i cuxrx aixcuma chox rngxeex, 3R ngma duxg i nhacharg. namax taxgx i nor tupananetachicnaxg r nhanagrg: Tor tupanag r naporae, nhanagrg. 4R ngemacax nayamuxtan i ngma naxchicnaxg r nx nicuaxxg guxma i nor taxmax. Notr i chama r tagutma ichax nawa i ngma nacma i nor tupananetagcax nag nawa inabaxgx r bai i chauxmax nx chixu i ngma tupananetagga. 5R cumax, Pa Corix,
17
Corix chox nx naxn i chor yumx, r choxna nax i ngma ngxee i cuxna naxcax chacax! Er cupexewa r taxuxma i chixex chax r tama wxi i dorataxx chix. 2R cuma r guxguma quixaixcuma, r ngemacax gux i duxgpexewa nangox nax taxuxma i chixex chaxx. 3R cuma r mar nx cucuax i ngma chauwa nagu charxnx, r chtac r choxna cudau. R chox cux r taxuxma i chixex chawa
1Pa
395
SALMOS17,18
icuyangau. R ngmawa nx cucuax nax aixcumax chixux. 4R mea nagu chamax i ngma cur mug r tama nx chayadaux i ngma duxg i metagx r chixex gx. 5R aixcumama mea nagu chix i ngma cucma r taguma ichayangex. 6Pa Tupanax, cumax nix i chidexax er nx chacuax r cuma r chox nx cuxn i chor yumx ega cumax chidexaxgux. R choxna nax i nhaa cuxna naxcax chacax! 7R chanaxwaxe i chox cunawex nax aixcuma chox cungechax. Er cuma r tx curngxee ya yxema cuxtawa tmaar ngxeecax cagxe naxchaxwa i tmaar uang. 8R choxna nadau nhama cugpxxetna cudauxrx! R cugpexttwa chox nangexmaxx! 9R ngma chor uang r chox nachomaeguchi, r ngma chixex i duxg r chauxcax nayaxchi. 10R ng yacuaxgcma nidexag, r tama ngechax nacuaxg. 11R chox nangugg nax ngext chaxx nax chox yanguxeegxcax. 12R nmag r nhama aigrx nixg nax chox iyacuxegx nax chox yamaxgxcax. 13Pa Corix c chautwa nayuxu r nadai i ngma chor uang! R cur taramax yabuxmxx r chox napox nxna i ngma duxg i chixex! 14Pa Corix cur poramax chox nanguxuchixx naxmexwa i ngma duxg i chixex gx! R nawox nawa i nhama i naane i nawa ng yacuaxgx namax i nor ngmaxg! R taxuwama chox name ega woo
nmag r namuar ngmaxxggu r naxacg r meama nachibegu r nataagcax r mux i nor ngmaxg nx yaxxgu. 15Notr i chamax r ngma namax chataxx nix nax cuxxchi t chadaux r cuxtawaxchi t changexmax i ngxguma t yuwa chardaxgux.
Nor uanx nax naporamaexchigaar wiyae
18
cuma nix, Pa Corix, i chor poraxrux quixx. Chama r cux changecha. 2R cuma nix i chor poxrux quixx r chor cuxchicax quixx, r chor nguxuchixrux quixx, r chor Tupana quixx. R cuma nix i nuta i taxchix i chor poxrux quixx, r chor tpexerux quixx, r chor maxrux quixx, r ngma chor cuxchicax i maxpnetapexewa quixx, r ngma chor cuxchicax i maxpnetaxpexewa nagu changaxix quixx. 3R cuma nix, Pa Cori Pa Tupanax, i namex nax cux ticuaxgx. R ngxguma cmaxwa changexmagu, r aita
1R
cuxcax chaxxgu, r cuma r chor uangmexewa chox cupox. 4R yema yu r choxna nangaicama r chox nimxcha. R porac chamu napexewa ga guxma ga yema cmax ga chauxtawa namux. 5R yema yu r chox nananumaeguchi ga nor yarug, r yemaac chox niyaxu nax chox yamxcax. 6R yema cmaxwa nax chayexmax, r Coricax aita chax nax nma ga Tupana chox rngxeexcax. R nma r
SALMOS18
396
18R
chox naxn ga ya nayexmaxwa. R yema aita nax chaxx r naxmachi xewa changuga. 7R yexguma r porac naxxchiane. R guma maxpneg r naxxchitan. R Cori ya Tupanaar numax nixtancx. 8R naxmarawa r caxix naxx. R naxwa naxx ga xema ga nhama ga naane ixaxx, r xwe ga inaic. 9R ningena ga dauxgux ga naane r nma ga Tupana r nhama ga naanegu narx. R nacuttwa r nataxchi ga caixanex r naxane. 10R wxi ga dauxcx ga xpextxtgu naxaunag r yema namax nigoe. R buanecemagu namax nayangaxi. 11R yema waanex nix ga yadxchipetax. R caixanex ga pucmax waxgu namax nayangaxi. R yemagu ng nicux r yemaar aixepewa nayexma. 12R naxtawa r naxmacane r yema caixanexwa naryi ga gux r xwe ga inaic. 13R nma ga Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac r dauxgux ga naanewa inanax ga naga ga nhama iduxruanexrx ixx. R yma naryi ga gux ga pxx r xwe ga naic. 14R yma inanacuxg ga naxne, r macg inaxxx. R yemachaxwa ga yema chor uang r ng nawoone r nibuxm. 15R yema mrtama r nipa, r yexma nangox ga natama nagagu ga yema naga ga cmax r gum buanec ga yma namuc. 16R nma ga Tupana r dauxgux ga naanewa chauxcax narxe r chox nayaxuchi nawa ga yema tax ga cmax. 17R chor uang ga poraex ga chauxchi aiexmexewa chox nanguxuchixx.
yexguma chaturayane r chauxcax nayaxchi. Notr nma ga Cori ya Tupana r chox narngxee. 19R nanguxuchixx r chox chox nanapu er chox nangecha. 20R nma ga Cori ya Tupana r chox nanaxtan naxcax ga yema mex ga
chaucma. 21Yer chama r nagu chix i ngma Tupana nagu rxnx r taguma nx chaxo. 22R guxma i nor ucuxeg r nachauxgu, r taguma nx chaxo i nor mug. 23R napexewa r taguma taxacr chixex chax r nxna chayxgu i chixex. 24R nma ga Cori ya Tupana r chox nanaxtan naxcax ga yema mex ga napexewa chaxx. 25R cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r tmamax quixaixcuma ya yxema aixcuma cuga nxe. R cux tangechatmx ya yxema tmamc tx ngechatmxe. 26R cuma r aixcuma tx curngxee ya yxema cuga nxe, notr ngma tama cuga nx r cuma nx cucuax nax nhuxc t cunapoxcux. 27R cumax, Pa Tupanax, r tx cunguxuchixx ya yxema tama tg icuaxgxe, notr cuyaxcuchi i ngma ng icuaxgx. 28R cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r chauxcax cunangonexx. R ngxguma anexwa changexmagu r chox quibaixmax. 29R cur ngxeemax r t naxcax chayagochi i ngma chor uan. R nor anegar poxeguxtwa t chaxpet. 30R ngma Tupanaar n r aixcuma guxwama name. R ngma nor uneta r name nix nax aixcuma yaxx. R nma ya Tupana r txna nadau ya yxema nx yaxgxe. 31R tex tix
397
SALMOS18,19
ya Coritwa Tupana ixxe? R taxacr to i tupana nangexma i txna daux? 32R Tupana nix ya yim chox poraxc. R yim nix ya iyanawexchixc i chaucma nax taxuwama nachixexcax i chor max. 33R nma ya Tupana nix i chox naporaeparaxx nhama cowrx r maxpneanewa chamax inacuax nax taxuguma chayarnguxcax. 34R nma nix i chox nanguxeex nax daix cax r pora choxna nax nax chacux brchenaxcax ya wra ichamaxxcax. cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r chox cupox r chor uanmexewa chox cunapu. R cur tgnechacmax chox quing. R ngma cur ngechagagu r cuaxwa changu. 36R chox cunatauxchaxexe ga chamax nax yemaac tama ichinguxcax. 37R nawe chang ga yema chor uang r nhuxmata nx ichayangau. R tama chategu nhuxmata guxma chadai. 38R nagu chachexg r yemaac mar taguma nardag r chayapuxyenaxg. 39R cumax, Pa Tupanax, r chox cuporaxx ga daiwa r yemacax ga yema chamax nuex r chaxmexgu cunayixx. 40R yemacax choxna nibuxm ga yema chor uang. R yemaac chanadai ga yema chauxchi aiex. 41R aita naxe nax ngxeecax nacagx notr taxema nx tarngxee. R cuxna nacage, Pa Cori Pa Tupanax, notr ga cuma r tama nx cungxga. 42R chanapuxchixx r nhuxmata nhama texeanex i buanec nx cuexrx yixg. R nagu chapug nhama
35R
namaar charaxgu ipugxrx. 43R cuma r chox cunguxuchixx naxmexwa ga yema duxg ga tama chauga nechax. R yema tog ga nachixanegar exgacx chox quixxx. R yemaac ga yema duxg ga noxri tama nx chacux r nhuxmax r chor puractanxg nixg. 44R ngxguma chox naxnegu r chauga naxne r ngma tog i nachixanecx i duxg r chamax nataxgneta. 45R ngma tog i nachixanecxg r chox namue, r ngma yacuxgxwa r duxruec nachox. 46Namax ya Cori ya Tupana! R namecmaxchi ya yim chor poxrux! R nx icuaxxg ya yim chor maxrux ya Tupanax! 47R nma ya Tupana nix i chautwa nayuxux r chaxmexgu nayixx i ngma tog i nachixaneg. 48R nma r naxmexwa chox nanguxuchixx i chor uang r ngma chamax nuex. R cumax, Pa Corix, r chox cupox nxna i ngma chox imaxgchax. 49R ngemacax i natanwa i ngma nachixaneg r cux chicuaxx r cugagu chawiyae. 50R cuma r chor uangx chox curporamaexx er cumatama chox cuxuneta nax exgac chixx. R cuma r guxguma chox cungecha r nx cungecha i chautaag.
Ngma naxxwa nangox i Tupanaar ne
19
ngma dauxwa nx idaux nanangoxexe i Tupanaar ne r nor pora. R guxma i ngma dauxwa ngxmax
1R
SALMOS19,20
398
tx nx nacuaxexe nax nhuxc namexechix i ngma nma naxx. 2R wxichig i ngunex r wxichig i chtax r taxcax nanangoxexe nax nhuxc namexechix ya Tupana. 3R woo taxuxma i dexagx taxn r taxux i naga taxmachxwa nanaxu, ngma Tupanaar nechiga r gux i naanewa nangu nhuxmata naane yacuxwa r nhuxmata axc ngexmaxwa. 5R nma ya axc r taxc inargo nax ngma namaxgu yaxx nhama wxi i dux inhachichaxrx r nhama wxi i yat i ngexwacax ngwa xxxrx. 6R nma ya axc r wxi i nhama i naanecwawa ne nax r nor tocwawa narxcu, r taxucrwa tex nor naimaxchaxwa tinha. 7R Cori ya Tupanaar ore r aixcuma name er nanaxchicx i tacma r ngexwacaxx i max txna nax. R Cori ya Tupanaar mug r aixcumax nixu r cuaxwa nananguxexe ya yim yat ya memarec nax nayauxx i ucuxeg. 8R Cori ya Tupanaar ucuxeg r aixcuma mea iniwex r ngemacax tax txna nax. R Cori ya Tupanaar mu r taxuwama nachixe r ngemacax taxx tx nacuaxexe. 9R Tupanaar ore r taxuwama nachixe r tagutma nagux. R nor mug r aixcuma name r mexwa tx nagag. 10R ngma mug r mexechix i iruar yexera nix. R berure ya naxchiwa yaxunear yexera tx name. 11R chox napox naxpa nax chixexgu changux r mex i namawa chox naga i ngxguma naga chaxngu. 12R tex ya nx cuxe i
4notr
tmaar chixex tmawatama ngxmax? Pa Cori Pa Tupanax chox nx irngma i ngma chixex i chawa ngxmax! 13R chox napox nax tama ngma chixex i nagu charxnxgu changuxcax! R chox rngxexe nax ngma chixexna chixgachixcax! R ngxgumarica t nix i taxtma chixex chaxx r nawa changuxuchix i ngma chixex i taxchix. 14R chox nayaxu i ngma chor dexag i cumax nx chixux r chor ng, Pa Cori Pa Tupana ya chor poxrux r chor nguxuchixrux ixcx!
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax caxax nax ngma uanx naporamaegxcax
20
R nma ya Cori ya Tupana cux n, Pa exgacx, ega guxchaxwa cungexmayane cuyumxgu! R yim Yacar Tupana cux pox nxna i cur uan! 2R Yerucharwa ngexmane ya napatawa cuxcax ne nanamu i ngxee nax cur uangpexewa cuporaxcax! 3R nxna nacuaxchi i cur mareg, r cux nanayaxu i ngma naxnag i naxcax quigux! 4R nma r cuxna nanax i ngma cuma cunaxwaxex, r aixcuma yanguxx i guxma i taxac nagu curxnx! 5R ngmac t tanaxchiga, Pa exgacx, i ngxguma cur uangx curporamaegu. R Tupanagagu t tanawexg ya tr wonerag. R Tupana yanguxx i guxma i ngma nxna naxcax cucaxax! 6R chama ya exgac ya Tupana chox naxunetax r chayax
399
SALMOS2022
nax nma r t chor uangx chox naporamaexx. R nx chacuax nax nma chox naxnx i dauxgux i naanewa r t chox nangxx r nor poramax t chox naporamaexx nx i chor uang. 7R nmax i nachixanegar exgacg r nx nangexma ya nawexg ya daiwa namax naxxne. R tog r nx nangexma i nor cowarug i dairux ixgx. Notr i yixema r tx nangexma ya tr ngxeerux napexewa i tr uang, r nma r Cori ya Tupana nix. 8R ngma nachixaneg r t inayayitan r t inayarxo. Notr i yixema r t tanaxaixrgumagraxecha r yexerac t taporae. 9Pa Cori Pa Tupanax naporamaexx ya yim tor exgac r tox nx naxn i tor yumx!
Natax ya exgac er nor uanx narporamae
21
1Pa Cori Pa Tupanax, r yim exgac r natax er pora nxna cux. R porac nataxxchi er nor uangx cunaporamaexexe. 2R cuma r mar nxna cunax i ngma nor ngcha ixx, r tama nxna cunachuxu i ngma naxcax cuxna nacax. 3R taxc cunayaxu r porac nx curngxee. R irunaxcax i exgacar ngaxcuerux i naeruwa quixcuchi. 4R cuxna naca nax cunamar maxxeexcax r cuma r nxna cunax nax guxguma nx nangexmaxcax i max. 5R ngma cur ngxeegagu r nataxchi i nor pora ya yim exgac. R cuma r
nor duxgpexewa nx quicuaxx. guxguma nx curngxee, r ngma nax naxtawa cungexmaxgagu r guxguma nataxxchi. 7R cumax, Pa exgacx, r aixcuma Cori ya Tupanaax cuyax, r ngemacax i cur uang r taxtma cux narporamae, er cuyax nax cux nangechax ya yim guxtwa ngxmac. 8R nhuxmax, Pa exgacx, r guxma i cur uangmax t icucuax. R ngmac cuxmexwa t nangexmag i ngma cuxchi aiex. 9R ngxguma cunapoxcuxgux, r nhama xemawa taxac iguxrx t cuyaxxx. R nma ya Cori ya Tupana r t nor numax xwa nayawocu i ngma cur uang nax ngxma yanaxoxcax. 10R ngmac i cur uang r naxacg r nataag r t icuyanaxoxx i nhama i naanewa. 11R ngma cur uang r woo chixex cumax naxgchagu, notr taxtma mea nx nanguxuchi i ngma nagu naxnex. 12Er cuma r t cuyabuxmxx er yima cur wra r naguama cunatoen. 13R c cur poramax totwa nayuxu, Pa Cori Pa Tupanax! R toma r t tanaxchiga nax wiyaegmax cux ticuaxgx, er cuma r nx curporamae i tor uang.
6R
22
Chor Tupanax, Pa Chor Tupanax txc choxna quixgachi? R txc tama chox curngxeecha r tama nx cuxncha i chor axu? 2Pa Chor Tupanax, ngunec r chtac cuxna
1Pa
SALMOS22
400
chaca r tama chox cungx r mar dxwa chipa. 3Notr i cumax r cuxne r tor exgac quix r ngemacax i toma i Irauanecxg r cux ticuaxxg. 4R tonatg r cugu tayaxg, r cuma r tx cunguxxexe naxmexwa i tmaar uang. 5R ngxeecax cuxna tacag r cuma r tx cunguxxexe. Cux tayaxg r taguma tx cuwomxx. 6Notr i chamax r tama wxi i dux chix, r nhama wxi i xmirmare ngma chataxmare. R duxgar cugrux chix. 7R ngma chox daugx r chox nacuge r choxna nabiaxg r nanexerug. 8R nhanagrg: Nhaa nix i ngma yat ga Cori ya Tupanaax yaxx. R c r nanguxuchixexex r namaxexex nangechagu! ega aixcuma nx nhanagrg. 9Notr cumax, Pa Corix, nix i chauanwa chox cunaxxchixx r chabuxgumama chox curngxeex. 10R yexguma tauta chabuxgu r choxna cudau. R yexguma noxri chabuxgutama r chor Tupana quix. 11R taux i choxna quixgachix! Er ngmama choxna nangu i cmax r taxema chox tapox. 12R nhama tuirug i Bachcx i draexrx chox nachomaeguchi i chor uang. 13R nhama ai i nor dramax aita exrx nichog r choxna nayuxg. 14R ngma chor pora r nhama dex i baxrx nix r guxnema ya chauxchinax r ta inag. R yima chor maxne r nhama taxac idexexrx nix. 15R ngma chor pora r choxna naxx r nhama
mairax i axcemamax ipaxrx nix. R yim chor con r chauxmanaxwa nayaxux er yuwa chox cutgachi. 16R chor uang r nhama airugrx chox nachomaeguchi i guxwama r chauxmexwa r chaucutwa chox nipotag. 17R ngma ngx nax chingexgagu r nangox ya wxichig ya chauxchinaxremg. R ngma chor uang r tama choxna ningexetg, r chox nardaunecha. 18R ng nayanu ga chauxchiru r ngmax naxcax naxncaxwaxeg nax nx nacuaxgxcax nax texgu nangux. 19Notr cumax, Pa Corix, nax chor poraxrux quixx r taux i choxna quixgachix! R paxa nua nax r chox rngxexe! 20R chox napox nax tama taramax chox yamaxgxcax i nhaa chor uang i nhama airugrx taxuwama mex! 21R chox napox nxna i nhaa yatg i nhama aigrx r nhama tuirug i draexrx ixgx! 22R chaueneegmax t cuchigax chixu, r cur duxgtanwa t cux chicuaxx. 23R chama r nhacharg: Guxma ya tex ya Tupanax ngechagxe r nx pecuaxxg! R guxma i pema i Irautanxg i Yactaag ixgxe r penataxx! nhachagr. 24Er nma ya Cori ya Tupana r taguma tx inarngma ya yxema ngx ingegxe r taguma tmachaxwa inicux. R nma ya Tupana r tx naxn ega ngxguma nxna icaxgux, r tx narngxee. 25R ngemacax, Pa Cori Pa Tupanax, r t cux chicuaxx napexewa i ngma
401
SALMOS2224
cur duxg. R t nx chixu nax quixaixcumax. R napexewa i ngma duxg i cux taxeegx r t chayanguxx i ngma cumax ichaxunetax. 26R pema i tog chixri pemax cuaxgxe r meama pechibe r nhuxmata mea pex yangu! R pema i Tupanacax daugxe r nx pecuaxxg! R nam i per max! Pa Guxma ya Duxg i Nhama i Naanewa Maxxe r nxna pecuaxchie ya Cori ya Tupana r naxcax pex! R napexegu pecaxpxg r nx pecuaxxg! 28Er nma ya Cori ya Tupana r exgac nix r gux i nachixanegmax inacuax. 29R guxma i ngma diruxgx r name nix nax Cori ya Tupanapexegu nacaxpxgx nax nx yacuaxgxcax. Er guxma i ngma nhama i naanewa maxx r wena t waixmx nixg, er ngwatama r nataxuma i max. 30R ngma tawena ngex i duxg r t Cori ya Tupanax nicuaxxg r nx nixuchigag. 31R woo ngma duxg i ngmawena buex r t nx naxnechiga ga yema tax ga mexg ga Cori ya Tupana nor poramax x.
Cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r chauxtawa cungexmaecha
27R
naga nax ngmac natachigaxcax i naga. 4R woo taxacr cmax i taxwa chaxpetxgux, r taxucaxma chamu er cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r chauxtawa cungexma. R yima cur naixmenaxmax mex i namawaama chox cuxxx, r cur caxrumax chox cupox. 5R mex i na chauxcax cumexx, napexewa i chor uang, r pumramax chox cubaeru. R nangupetxchi i ngma cur ngxee i choxna cuxx. 6R gux i ngunexgu r chamax cumecma, r cux changechatmx. R ngemacax, Pa Corix, r cupatawa t changexmaecha r guxgutma cuxtawa chamaxecha.
Tupana nix ya exgac ya nec
24
23
1R nma ya Cori ya Tupana r chor darux nix r taxuxma chox nataxu. 2R mex i nachicagu chox narngxee r mechix i natwa chox naga. 3R ngxguma chaturagu r chox naporaxama r mex i namawa chox
Cori ya Tupanaar nix i guxma i nhaa naane, r guxma i nawa ngxmagx r nawa maxx. 2Yer nma nix ga naxx ga nhama ga naane. R nma nix ga naxchicax ga mrg r taxtg nax yemaac nangxcax ga paanex. 3R tex tame nax nawa tangux ya yima maxpne ya nene i Tupana ngexmaxwa? R tex tame nax napata ya nenewa tamaxx? 4R tma tix ya yxema taguma chixex xe r taguma tmwa chixexgu rxnxe, r taguma tupananetachicnaxgx icuaxxgxe r taguma idoraxe. 5R Cori ya tmaar Tupana ya tmaar maxrux r t mex tmamax naxuegu r t tx narngxee. 6R ngmac tanaxwaxe nax tamaxx ya yxema Yacar Tupanacax daugxe
1R
SALMOS24,25
402
nax tmaxtawa nangexmaechaxcax. 7 R piwxnag, Pa Nxcmaxx i Yerucharar xgx, pengeeng nax yaxcuxcax ya yim guxar exgac ya nec ya porac! 8R tex nix ya yim exgac ya nec? R nma nix ya Cori ya Tupana ya porac r tama muc. R aixcuma nma ya Cori ya Tupana nix ya taxuxma muc ega ngxguma texmax ng nadaixgux. 9 R piwxnag, Pa Nxcmaxx i Yerucharar xgx, r pengeeng nax yaxcuxcax ya yim exgac ya nec ya porac! 10R tex nix ya yim exgac ya nec ya porac? R nma nix ya Cori ya Tupana ya guxtwa c. R nmatama nix ya exgac ya aixcuma nec ya porac.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax caxax
tangechatmxgx! 7Notr taux i nxna cucuaxchix i chor chixexg r yema chixex ga chaxx ga yexguma changextxgu! Pa Cori Pa Tupanax choxna nacuaxchi er ngma cur ngecha r cur mecma r nata! 8R nma ya Cori ya Tupana r namecma r aixcumac nix. R nma r tx narwexchixx ya yxema chixri maxxe. 9R namaxgu tx naxxx ya yxema tama tg icuaxgxe, r mexwa tx nagag. 10R ngxguma naga ixnegu i nor mug r mea yanguxgu i ngma uneta i namax ixx, r nma r tx nangechacma tx naxucuxe namax i nor ore i aixcuma ixx. 11Pa Cori Pa Tupanax, nata i chor chixex i cupexewa chaxx R chox nx irngma i ngma nax taxema chixri cuchiga idexaxcax! 12R yxema Cori ya Tupanax ngechaxe, r nma r t tx nanawex i nama i mex nax nagu tixx. 13R t tx narngxee r tmaxacgmexegu nanax i nhaa nachixane nax namax inacuaxgxcax. 14R nma ya Cori ya Tupana r yxema nx ngechagxemc nix, r meama tmacax nanangoxexe i ngma nor uneta. 15R guxguma Cori ya Tupanaar ngxeecax chadau er nma nix i chox napoxx nawa i guxma i cmax. 16Pa Corix chox rngxexe r cux changechatmx! Er chatura r tax i guxchaxwa changexma. 17Chama r yexera chanaxi xchichig. R nawa chox nanguxuchixx i nhaa ngx i chingex! 18Chox nx nadau i chor
25
Cori Pa Tupanax, r cuxna nix i chacaxax. 2Pa Chor Tupanax, cux chayax. R taux i cunaxchicax i chor uang nax ne chox yangexeegxcax r chox nacugexcax! 3R tama chanaxwaxe nax tex ne tx ingexeex ya yxema cux yaxgxe. Notr i ngma tama cuga nex r cumax nuex, r name nix i ne nx quingegxx. 4Pa Corix chox nawex i cumax r ngmagu chox ixxx! 5R chamax inacuax r chox nanguxexe i ngma cur ore i aixcuma ixx! Er cuma nix i chor Tupana r chor maxrux quixx. R guxma i oragu r cugu chayax. Cori Pa Tupanax nxna nacuaxchi nax nhuxc guxgumachirex tox cungechax r cux
6Pa
1Pa
403
SALMOS2527
guxchaxg r nhaa ngx ichingex r chox yanaxoxx! R chox nx yarngma i chor chixexg! 19R dcax i nhuxre i chor uang i chox imaxgchax! 20R choxna nadau r chox napox nax tama chox yamaxgxcax! R taux i cunaxchicax i chor uang nax ne chox yangexeegxcax! Er cuma nix i chor poxrux quixx, r cuxtagu nix i nx ichayangaux i ngxee. 21R x nix ngma chaug namax chapox nax aixcumax chixux r taxuxma i chixex chaxx. R ngmac chamax er cugu chayax. 22Pa Tupanax napox i guxma i chautanxg i Irauanecxg nawa i tor guxchaxg!
Yim nor maxmax mea icacar yumx
ngmac cux chawxcax nax chawa r nataxuxma i taxacr chixex. R ngmac, Pa Cori Pa Tupanax, cur marear guchicaxwa changu nax cuxcax chawiyaexcax r cux chicuaxxcax naxcax i ngma mexg i cuxx. 8Pa Corix, chama r nx changecha ya yima cupata ya nawa cur nemax cungexmane. 9R tama chanaxwaxe i chox quimax wxigu namax i ngma pecduxgx. R tama chanaxwaxe i ngma metagxrx chamax quix. 10R tama chanaxwaxe i ngma chixex gxrx r ngma exgacg i dierucax chixri duxgmax icuaxgxrx chamax quix. 11Er chor max r taxuwama nachixe r ngemacax chox rngxexe r cux changechatmx! 12R cumax, Pa Corix, r taianexgu chox cuchixexe nax tama chor uangmexegu changuxcax. R ngemacax gux i duxgpexewa t cux chicuaxx r mex cumax chaxuegu.
Cori ya Tupana r chor om r chor maxrux nix
26
Cori Pa Tupanax chox rngxexe! Er chor maxwa r nataxuma i chixex. R aixcuma cugu chayax, Pa Cori Pa Tupanax. 2R c chox nangug! R chox nax! R nx nax i chor n r chor ngcha i chaxica nx chacux! 3Chama r nagu charxn nax chox cungechax, r guxguma meama cuga chaxn. 4R taguma namax chaxmc i ngma idorataaxgx r bai i nhuxgu wxiwa namax changexma i ngma duxgpexewa mex gnetax. 5R chox nawaxtmx i nor ngutaquexe i ngma chixex gx i duxg. R
1Pa
27
taguma namax chaxmc i ngma duxg i chixecmax. 6-7R cupexewa chaug chayauxmex nax
nma ya Cori ya Tupana r chor om r chor maxrux nix. R ngemacax r texx t nix i chamux? R nma ya Cori nanapox i chor max. R nhuxmax r texx t nix ichamux? 2R ngxguma chixexg i chor uang chauxcax ibuxmgu nax chox yamaxgxcax, r nxchama t guxchaxgu nayi. 3R woo muxchix i chor uang chox chomaeguchigu r taxucaxtma chamu. R woo ng
1R
SALMOS27,28
404
namexggu nax chauxcax yaxchixcax r taxucaxma chanaxi xchix er nx chacuax nax nma ya Tupana t chox poxx. 4R ngma Cori ya Tupanana naxcax chacax r chox ngchax r wxitama nix. R ngma nix nax guxma i chor maxgu Cori ya Tupanapatawa changexmax nax ngmac nx chicuaxxcax r nor nemax chataxxcax. 5R ngxguma guxchax chauxcax nguxgu r nma ya Cori r napatawa t choxna nadau. R ngmax t chox natxchipeta r wxi ya nuta ya tactgu t chox namunag nax taxuxma chox imxcax. 6R ngma r taxuxtma i chor uan choxna nangu. R ngxguma r t chox natauxcha nax Cori ya Tupanacax chayagux i mareg i napatawa r taxcma naxcax chawiyaex r nx chicuaxx. 7R cuxna nix i chacaxax, Pa Corix. R chox naxn! R cux changechaxtmx r chox nangx! 8R chauwa r nagu charxn r chaug nhachagr: Cori ya Tupanacax t chadau, nhachagr. R ngemacax i chamax, Pa Corix, r cuxcax chadau. 9R taux i chauxchaxwa iquicx r taux i cur numax chox cuxox! Er cuxicatama nix i chor ngxeerux quixx. R taux i chaxica nua chox cutx nax ngmac changemcxcax! Er cuma nix ya chor Tupana r chor maxrux quixx. 10R woo chaunat r chau chox taxggu notr cumax, Pa Corix, t nix i choxna cudaux. 11Pa Corix chox nawex i cumax r chor
uangchaxwa chox nx nacuaxexe i ngma mex i nama nax nagu chixxcax! 12R taux i nor ngchawa chox cutx! Er ngma duxg i chox imaxgchax r chixri chauchiga nidexag, notr guxma i ngma r doragmare nix. 13Notr i chama r chayax nax nx t chadaux nax nhuxc chox nangechax ya Cori ya Tupana i guxma i ngunexg i nagu chamaxxwa. 14c nx yax ya Cori! R cug naporaxx r taux i nx curxox nax cuyaxx! R cumax nx chixu r nagu yax ya Cori ya Tupana!
Cori ya Tupana r nx naxn i tr yumx
28
Cori Pa Tupana Pa Chor Poxruxx, r cuxna nix i chacax. R taux i chauxchaxwa iquicx nax tama chox cungxxcax! Er ngxguma taxtma chox cungxxgu r t chayu. 2R chox naxn i ngxguma cupata ngexmaxgu chawxmexcma cur ngxeecax chacaxgu! 3R tama chanaxwaxe i chox cupoxcu wxigu namax i ngma chixex gx. R nmag r mea tmamax naxmcgneta ya duxg, notr naxwa r nagu narxne nax nhuxc tx yamaxgchax. 4R ngemacax, Pa Corix, r name nax cunapoxcuex naxcax i ngma nor chixex i naxgx. R ngma chixex i toxguxmax naxgxtama naxcax nateguxx nax ngmatama i chixexmax cupoxcuexcax! 5R
1Pa
405
SALMOS2830
nmag r tama Tupanax nacuaxgcha r tama nx nacuaxgcha i ngma Tupana ngoxeex. R ngemacax ya Tupana r t nanadai r tagutma wena inanachigxx. 6R namecmaxchi ya Cori ya Tupana er nx naxn i chor yumx. 7R nma ya Cori ya Tupana r chor poxrux ya poraxchic nix. R nagu nix ga chayaxx r nma nix ga chox nangxeex. R porac chatax i nhuxmax. R ngemacax t Cori ya Tupanacax chawiyae r t mox nxna chax. 8R nma ya Cori ya Tupana nix i nor duxgx naporaexeex. R nma nix i nx nangxeex r napoxx ya yim exgac ya nmatama nx naxunetac. 9Pa Cori Pa Tupanax nx rngxexe ya cur duxg r mex namax naxuegu! R nhama wxi i carnruar darurx nxna nadau r guxguma mea yagag!
Napora i naga ya Cori ya Tupana
nayaduxruexexe ya yima maxpneg ya Lbanu r Chiri. R nhama tuirugrx r nhama naxacgrx nanayuxnagtanxx. 7R ngma nagawa r naxx i xema. 8R ngma naga ya Cori ya Tupana r ngma nachianexwa r nayaduxruxexe. 9R ngma naga ya Cori r yima carabyug r nayawaxgxx r ngmac i ngma dauxchitag r nanangear naixnecxexe. R napatawa ya Cori r guxma nx ticuaxxg. 10R nma ya Cori ya Tupana r pucmax inacuax. Er nma nix i guxguma exgac yixx. 11R nma ya Cori ya Tupana r nanaporaexx i nor duxg. R mex namax naxuegu r nanataxxg.
Daw r Cori ya Tupanax ticuaxx er nor daxawewa naxcax nayataanexx
29
1Pa Dauxcx nx pecuaxx ya Cori ya Tupana naxcax i nor pora r nor ne! 2R nx pecuaxx i ngma naga i nex! R yima napata ya mexechinewa r penatachigaxx! 3R ngma naga ya Cori ya Tupana r mrtgu nayax. R nma ya Tupana ya porac r nayaduruanexx. R nma r ngma tax i mr-twa nangexma. 4R ngma naga ya Cori ya Tupana r napora r guxwama nangu. 5R ngma naga ya Cori ya Tupana r nanabchacx ya yima ocayiwag ya Lbanuwa ngxmagne. 6R nagamax
30
Cori Pa Tupanax, r cux chicuaxx er cuma nix i chor daxawewa chox curdaxamax r ngemacax tama chayu. Er cuma r tama cunaxwaxe nax chox nacugex i chor uang. 2Pa Cori Pa Chor Tupanax, chama r cuxtawa naxcax xee, r cuma r chox chaca i cur ng cungxga r chauxcax cuyataanexx. 3R nawa chox cunguxuchixx i ngma yu r chox cumaxeeama. R ngemacax tama chayu. 4R ngemacax i pemax, Pa Chamcg i aixcuma Cori ya Tupanaax Yaxgx r ngx wxigu Tupanacax tawiyaeg r nx ticuaxxg ya yim nec! 5Er ngma nor nu r paxachimare nix,
1Pa
SALMOS30,31
406
notr ngma nor ngxee r taguma inayagux. R woo chtac ixauxegu, notr moxc r taxc g. 6R chama r yexguma tingunex taxta chidaxawegu r chauggu charxn r nhachagr: Nhuxma r mar taxuxtma i taxac chox nangupet, nhachagr. 7Notr i cuma r chox cux, r choxna quixgachi r tama chox curngxee. R ngemacax chor mumax chabai xchix. Notr yemawena r chamax cumecma, r chauxcax cuyataanexx. 8R cuxna nix i chacax, Pa Cori Pa Tupanax, r cux nix i chachixewex. 9R nhachagr: Pa Cori Pa Tupanax r taxacwa namex ega taxwa chox nangeggu? Er wxi i waixm r taxucrwa cux nicuaxx r taxucrwa nx nixu nax cuma r aixcumac quixx, 10Pa Cori Pa Tupanax cux nhachagr. changechaxtmx r chox naxn r chox rngxexe! 11R nhuxmax nax chauxcax cuyataanexx r ngma chor ngecha r taxx chox cuyanguxuchixx. R ngmac choxna cuyaxgachixx i ngma chor ngecha r nhuxmachi tax choxna cux. 12R nhuxmax, Pa Cori Pa Tupanax, r taxucrwama charngeaxmare. R ngemacax wiyaegmax t cux chicuaxx r guxgutma mox cuxna chax.
Name nax aixcuma Tupanagu nax yaxx
taux i nx icurngmax ega cur ngxeecax chacaxgux! R chox nanguxuchixexe naxmexwa i chor uang! Er cuma r Tupana ya aixcuma mec quix. 2R c chox nx naxn i chor yumx! R paxa nua nax r naxmexwa chox nanguxuchixx i chor uang! R chanaxwaxe i chor poxrux nax quixx i cumax, r chanaxwaxe nax chor cuxchicax nax quixx nax tama chox yamaxgxcax. 3R cuma nix i chor poxrux r chor cuxchicax. R chamax inacuax r choxna nadau naxchaxwa i chor uang! R ngmac i nmag r t nx nacuaxg nax aixcuma Tupana ya porac nax quixx. 4R chox nanguxuchixama nawa i ngma guxchax i chauxcax inaxgx! Er cuma nix i chor poxrux quixx. 5R cuxmexwa chanangex i chor max. R chox nanguxuchixx, Pa Cori Pa Tupana ya Ixaixcumacx! 6R tama namax chatax i ngma duxg i naxchicnaxg i taxuwama mexx icuaxgx. Er cugu nix i chayaxx, Pa Cori Pa Tupanax. 7R ngma chox nax cungechaxcax r chatax r mexgu charxn. R cuma r nx cucuax nax ngecha chingex r chanaxi xchix. 8Notr tama chor uanmexegu chox cunguxexe. R chauxcax cunamexx i wxi i nachica i nx guxchax nax choxna nangugx. 9Pa Cori Pa Tupanax cux changechaxtmxx! Er cmaxwa changexma i nhuxmax. R ngma ngx nax chingexcax r changuxet r changuxune r guxwama chox
31
Cori Pa Tupanax, cuxtagu nix i chaug charcx nax cupoxxcax nax tama chox chox yamaxgxcax i chor uang. R
1Pa
407
SALMOS31,32
nangux. 10R ngma nax ngx chingex r nax changechaxgagu r t paxa chayu. R ngma nax ngecha chingexgagu r chiturachig. R ngemacax i chaxune r natura. 11R chama r nor cugrux chix i ngma chor uang. R ngma chor ngaicamagu chigx i duxg r nor ncarumare chox nixgxx. R ngma chox cuaxgx i duxgcax r wxi i chix chix. R ngxguma tamwa chox nadauggu r chauxchaxwa nibuxm. 12R chox inarngmaexchima r nhama mar chayuxrx chox nadau. R ngmac nhama wxi i axepx i puxchixrx chix. 13R duxg r bexma chox nixugechamare chixexmax. R ngexta chadawenxwa r nangexma i cmax r porac chamu. R duxg r wxigu nagu narxne nax nhuxc chox yamaxgchax. 14Notr i chamax, Pa Cori Pa Tupanax, r cugu chayax r nhachagr: R cuma nix i chor Tupana quixx, nhachagr. 15R nhaa chor max r cuxmexwa nangexma. R ngemacax chanaxwaxe i naxmexwa chox cunguxuchixx i ngma chor uang i chauxchi aiex. 16R chama nax cur dux chixx r cux changechaxtmx! R c chox nanguxuchixx er chox cungecha! Cori Pa Tupanax, r cuxna nix ichacax. R chanaxwaxe i chox cungxga nax tama ne chingexcax. Notr ngma chixex gx i duxg r name nix i ne nx quingexeex. R c noxtacma naxmax i chianex
17Pa
i tauquewa ngxmaxwa namug! 18R ngmac t narchianeg i ngma duxg i dorataaxgx i r toxgux oex r cugwaxegx guxchigawaxegx tmamax ya yxema mexe ya duxeg. 19Pa Tupanax, cuma r porac cumecma tmamax ya yxema cuga nexe. R duxgpexewa cunawex nax nhuxc cumecmax tmamax ya yxema cugu yaxgxe. 20R cuma r tx cupox nxna i ngma duxg i chixexgu rxnex. R cugtwa tx cungexmagxx nax ngmac tama tmamax naguxchigagxcax i tmaar uang. 21R cumexechi, Pa Cori Pa Tupanax. Er chox nax cungechaxgagu tax i mex chauxcax cux ga yexguma ngx chingeyane. 22R ngxguma guxchaxwa changexmayane r nagu charxn nax choxna quixgachix. Notr yexguma cuxna chacaxgu nax chox curngxeexcax r cuma r chox cuxn nax aita cuxcax chaxx. 23Pa Guxma i Pema i Cori ya Tupanaax Yaxgxex r nx pengechaxgx! Er nma ya Cori r txna nadau ya yxema naga nexe. Notr ngma tama naga nex r t porac nanapoxcue. 24R guxma i pema i Cori ya Tupanagu nax peyaxgx r peporae r petaxg!
Ngxguma Tupanamax nx ixuxgu i tr chixex r nma r tx nx inarngma
32
1R
SALMOS32,33
408
natax ya yim yat ya tama chixexgu rxnc r Tupana taxuxma i chixex nachigax ixuc. 3R yexguma tama Tupanamax nx chixuxgu ga yema chor chixex r gux ga ngunexgu r chaxauxecha r yexerac chaxogax r chiturachig. 4R chtac r ngunec chox cuchixewe Pa Tupanax. R yema chor pora r naxx nhama putrachacu i axc ipaxxrx. 5Notr wxi ga ngunexgu r cumax nx chixu ga guxma ga chor chixexg r taxuxma chicux. R chaugmax nhacharg: Cori ya Tupanamax t nx chixu i chor chixexg, nhacharg. R cumax, Pa Corix, r chox nx icurngma ga guxma. 6R ngemacax i guxma i duxg i aixcuma yaxgx r ngxguma ngrchi guxchaxwa nangexmagu r t cumax nidexa. R woo chi taxchix i guxchax nx ingaicagu r taxtma nxna nangu. 7R cumax r chor darux quix, r cuma nix i chox cupoxx i ngxguma cmaxwa changexmagu. R ngxguma nx charporamaegu i chor uang r chapexewa taxc cunawiyaegxx i duxg. 8R cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r nhacugr chox: Chama r guxguma cux chadawen r t cux changuxexe i ngma cux chanaxwaxex. R t cux chaxucuxe r cumax t nx chixu i ngma nama i nagu t quixx. 9R tama name nax nhama cowarurx rexna nhama mlarx quixx r nax nataxuxma i cur cuax r nhuxmata txngucax cuwx nax mea namagu
quixxcax, nhacurg chox. 10R muxtma i ngx ningeg i ngma chixexar rux ixgx, notr ngma cugu yaxgx r guxgutma Cori ya Tupana nx nangecha. 11R Cori ya Tupanamax petaxg, Pa Yatg i Mex i Tama Chixex gxx! R petaxg r taxmax Tupanax pecuaxxgx!
Tupanana mox tax r nx ticuaxxg
33
pemax, Pa Duxg i Tupanaga nexx r nx pecuaxxg! Er nma ya Tupana r namax natax i nor duxgar cuaxx. 2R mox nxna pexg ya Cori ya Tupana! R rpamax r rpaxacmax taxc naxcax pewiyaeg! 3R ngexwacaxx i wiyaegu pewiyaeg! R mea pepaxetagcma nx pecuaxxg! 4R ngma Cori ya Tupanaar ore r aixcuma name. R ngma naxxwa nangox nax nma r aixcuma yanguxx i ngma nx yaxux. 5R nma ya Cori ya Tupana r namax natax i ngma aixcuma ixx r ngma wexgux. R ngma nor ngecha r nhama i naane namax nanap. 6R ngma dauxgux i naane r guxma i ngma ngxmagx r nma ga Cori ya Tupana r nor dexamax nanax r nat cue, nhanagr. 7R nma ga Tupana r nanax ga yema tax ga mr i mtamax. R yema nor dex r wxitama ga nachicawa nanayexmaxx. 8Pa Guxma i Taxac i Nhama i Naanewa Ngxmagxx r
1R
409
SALMOS33,34
Tupanaga pexne! R guxma i pemax, Pa Nhama i Naanecx i Duxgx r nx pengechaxg! 9Yer nma r nor dexamax guxma nax. R nanamu r guxma mea inanu. 10R nma ya Cori ya Tupana r nagu nayanaxoxx i ngma nagu naxnex i ngma duxg i tama nx yaxgx. 11Notr i ngma nma ya Cori ya Tupana nagu rxnx r guxguma nanaxaixrgumarax r nataxg i ngma taguma narxo. nachixane ya Cori ya Tupanamax Tupanaxgx r ngma duxg ya Cori ya Tupana ngx dex. 13R nma ya Cori ya Tupana r dauxgux i naanewa nadawen, r nx nadau i guxma i duxg. 14R ngma dauxgux i naane i nawa nangexmaxwa nix i tx nangugx ya yxema nhama i naanewa ngxmagxe. 15R nma nix i max txna naxx r nx nadaux i guxma i ngma taxgx. 16R taxucma ya exgac ya woo muar churarac r t ng napox ega tama Tupana nx rngxeegu. R bai ya wxi ya yat ya poraxchic r t nor poramax ng napox ega tama Tupana naxtawa ngxmagu. 17R woo cowarug i poraxchix r taxuacma nor yorax napox ega tama Tupana nx rngxeegu. 18Notr nma ya Cori ya Tupana r guxguma txna nadau ya yxema nx ngechagxe r nagu yaxgxe. 19R ngmac yuwa tx napox r max txna nax ega taiya nguxgu. 20R Tupanaxtaguxicatama nix i nx yarngaux i tr max. Er nma r
12R
tx narngxee r tx napox. 21R ngemacax tr Cori ya Tupanamax tataxg r aixcuma naga i nexgu tayaxg. 22R taux i nx curxox nax tox cungechax, Pa Cori Pa Tupanax! Er cuma r tomax icuxuneta r taxtma tox cuwog.
Tupanax ticuaxx er tamax namecma
34
gux i oragu r Cori ya Tupanamax t mex chaxuegu, r chauxmax r guxgutma nx chicuaxx. 2R Cori ya Tupanamax chaug chicuaxx. R nx iperxne r namax petaxg, Pa Duxg ya Mexgu Rxnexex! 3R ngx wxigu nx ticuaxxg r tanatachigaxx i naga!
1R
Cori ya Tupanana chaca r nma r chox nangxga, r chox nanguxuchixx nawa i guxma i chor ogag. 5R yxema Cori ya Tupanagu rdaunxe r guxgutma tataxg r tagutma ne tingeg. 6R dama yat ya ngear ngmaxc r Cori ya Tupanana naca r nma nx naxn r nor guxchaxgwa nananguxuchixx. 7R Cori ya Tupanaar orear ngerux i dauxcx r txna nadau r tx namaxexe ya yxema Cori ya Tupanax ngechagxe. 8 R nx pixx nax ngmac nx pecuxcax nax nhuxc namecmax ya Cori ya Tupana! R natax ya yim yat ya Cori ya Tupanagu yaxc. 9R pema i aixcuma Cori ya Tupanax ngechagxe, r name nix i nx pecuaxxg r naga pexne. Er taxuxtma taxac tx nataxu ya
4R
SALMOS34,35
410
yxema nx ngechagxe r naga nexe. 10R woo ya yim ai ya porachirc i nhuxguxac r taiya nx nangux. Notr yxema aixcuma Cori ya Tupanaga nexe r tagutma tx nataxu i mex. 11Pa Chauxacgx nua pex r chox iperxne! R pex t changexx i nhuxc Cori ya Tupanax nax pecuaxgx. 12 Cunawaxex nax cutaxx r namx i cur max i nhama i naanewa? 13R dcax naxux r nxna nadau ya cur con r taux i quidorax! 14R nxna ixgachi i guxma i chixex r mea namax! R naxcax nadau nax taxemaama nax cuguxchaxx r ngmac namax! 15Er nma ya Cori ya Tupana r txna nadau ya yxema aixcuma mea maxxe. R tx nx naxn i tmaar yumx. 16Notr nx naxo i ngma chixex gx r inayanaxoxx i nhama i naanewa nax taxema nxna cuaxchixcax. 17R nma ya Cori ya Tupana r nx naxn i nor yumx ya yim mec ya du. R guxma i nor guxchaxgwa r nanapox. 18R nma ya Cori ya Tupana r namemare nax tx nangxeex ya yxema tgcax iyartauxexe. R tx namaxx ya yxema tmaar chixexcax tgmax ngechagxe. 19R yim yat ya mec r nawa nangupet i muxma i guxchaxg. Notr nma ya Cori ya Tupana r nawa nanapox i guxma i ngma. 20R nma ya Tupana nxna nadau nax tama yexerax i guxchaxg naxcax nguxcax r woo naxchinaxg r nxna nadau. 21R ngma dux i
chixex gx r ngma nor guxchaxgu ttama nayi. R ngma tmachi aix ya yxema mex xe r Tupana t nanapoxcu. 22Notr nma ya Cori ya Tupana r tx napox ya yxema nor duxg ixgxe. R tama tx napoxcue ya yxema nagu yaxgxe.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax caxax
35
Cori Pa Tupanax naxcax yaxchi i ngma chauxcax yaxchix r nadai i ngma chox imaxgchax! 2R c nayaxu i cur poxrux r nua nax r chox rngxexe! 3R nhuxmax r nayaxu ya cuxne nax namax cunadaixcax i ngma chawe ingxtanx! R chamax nx ixu nax cuma yixx i chox cumaxeex! 4R yabuxmxx i ngma chox imaxgchax! R
1Pa
yabuxmxx r naxneexx i ngma chox chixexeegchax! 5R namu i cur orear ngerux i dauxcx nax nawoxxcax nhama buanec archuchirex ngianexeexrx! 6R i chor uang r ngma namax naxanexx r nacoraxx i namax! R chanaxwaxe i cur orear ngerux i dauxcx nawe ningchig. 7R woo taxuxma i chixex chaxyane r nmag r chixexgu chox nanguxgcha. R woo taxuxma i chixex chaxyane r nmag r bexma nanaxg i wxi i xmax nax ngmagu chingucuchixcax. 8R c ngrchi chixexgu nayixx nax ngma nmatama namexgx i xmaxgu nayi xcax r ngmac nagu
411
SALMOS35
yanachixexcax! 9Notr i chamax r Cori ya Tupanamax t chatax er chox napox. 10R guxma i chor maxmax r nhacharg t: Tex cumax tawxigu, Pa Cori Pa Tupanax? Er yxema ngear diruxgxe r tx nataxu i ngmaxg, r cuma r tx cupox nxna i ngma tx rporamaegx r ngma chixri tmaar purac tangx, nhachagr. 11R nhuxmax r inachig i duxg i chauchiga dorax ixugx. R choxna naxcax nacage i taxac i chama tama nx chacux. 12R ngma duxg r yema mex ga naxcax chaxx r chixexmax chox nanateguxg. R ngma nix i porac ngecha choxna x. 13R yexguma nmag yadaxaweegu r chama r naxcax chaxogax r naxchiru ga tmmarexgu chicux. R tama chachibcma guxguma naxcax chayumx. 14R chama r naxcax changecha r nhama chau yuxrx rexna wxi i chamc rexna chauenex yuxrx chix. 15Notr yexguma guxchax chauxcax nguxgu ga chamax r nmag r naxtaquexe r chox nacuge nhama tama chox nacuaxgxrx. R yemaac chixexmax chox nixugecha. 16R ngx chox ningexeeg r chox nacuge r numax choxna nadaug. R yemaac chauxchi naxaie. 17Pa Cori Pa Tupanax nhuxguxratta i nx curchaux nax ngma nx i ngma duxg i cudawenmarex nhama aigrx chauxcax inginetancx? R nxna chox napox nax tama choxna
nayauxgxcax i ngma ngmax chox wxicax i chor max! 18R nhuxchi i chama r t mox cuxna chax napexewa i ngma muxchix i cur duxg. R guxma i ngma duxgpexewa r t cux chicuaxx. 19R tama chanaxwaxe i chauchigagu nataxg i ngma chor uang. R tama chanaxwaxe nax choxna nanuxetgx i ngma duxg i chauxchi aiex woo taxuxma chaxyane. 20R nmag r tama ngxmecax nadaug. Notr ngma naxcax nadaugx nix nax tmaechitawaxegx ya yxema nhaa nachixanewa mexgu rxnexe. 21R porac nichog chixex i chauchigamax r nhanagrg: Dcax, toxetxchimax cux tadau nax chixex cuxx, nhanagrg. 22Pa Corix, cuma r meama nx cucuax i ngma naxgx i ngma duxg. R taux i choxna cuyxgux! 23Pa Corix, Pa Chor Tupanax nabai xchi r inachi r chautwa nachog! 24Pa Corix, Pa Chor Tupanax, cuma nax mec quixx r chox nangug! Er tama chanaxwaxe i chox nax nacugex i chor uang. 25R tama chanaxwaxe i chauchiga nidexag r chauchiga chixexgu narxne nhaxmax: Nhaa nix i ngma inaxwaxegx r dxwa mar chixexgu tananguxx, nhanagrg. 26R nhuxmax chanaxwaxe i ne ningeg i ngma duxg i taxgx naxcax nax chixexgu changux. R chanaxwaxe i guxwama ne ningeg i ngma ng ixugex nax chox nayexeragx.
SALMOS3537
27Notr yxema naxwaxegxe nax chor uangx charporamaegx, r name nix i taxc guxguma tagac nhatargg: Nma ya Cori ya Tupana r namecmaxchi. R namax natax i ngxguma nor dux mex nx ngupetgu, nhatargg. 28R chama r chor conmax t nx chixuchiga i nhuxc exgac ya mec nax quixx. R gux i ngunexgu t cux chicuaxx.
412
36
ngma dux i tama Tupanaga nx r ngma pecdu nix i nor nwa nx nangchaxeex nax chixex cax. R ngemacax taguma nagu naxx narxn nax Tupanax namux. 2R nggu narxn nax namex i ngma chixex i naxx r ngmamax ng nicuaxx. 3R ngma dux i chixex
1R
ngma cur mug r guxgucax nix nhama mr i tax r mtamaxchixrx. R cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r nxna cudau i guxma i duxg r naexg. 7R ngma cur ngecha, Pa Tupanax, r namexechi. R ngemacax i duxg r cupexttxcax nibuxm nax cupoxxcax. 8R cuma r duxgna cunax i nawem i mex r nat i mexwa cuyaxaxegxx. R ngmac meama nx ningu. 9R aixcuma cuwa nangexma i max r cuma nix i toxcax cunangonexx. 10R ngma cur duxg i cux cuaxgx r cuga nex, r cuma r nx cungecha r mea namax icucuax. 11Notr taux i cunaxchicax i chaut nax nachigx i ngma ng icuaxgx r bai i chox nax nataxchigx i ngma tama cuga nex! 12Dcax, mar ngxma nayayitan i ngma chixexar rug. Nayayitan r mar taxucrwa inachig.
Cori ya Tupanagu yax!
r ngxguma yadexagu r taguma mex i orex nixu r doraxxicatama nixu. R wxi i dux i tama naxx cux nix, r taguma mex nax. 4R ngxguma nor pechicaxgu nacaxgu r ngma nagu narxn nax chixex naxx. R ngma nax porac nx nangcha i ngma chixex i naxx r ngemacax tama nanangxcha. 5Notr i ngma cur ngecha, Pa Cori Pa Tupanax, r dauxgux i naanewa nangu. R ngma nax quixaixcumax r yauxtweanexar yexerawa nangu. 6R ngma nax mea guxmax icucux r nanaxaixrgumarax, nhama maxpneg ya taxnegrx. R
37
Taux i cunaxi xchix namax i ngma duxg i gx! R taux i chixex quixauxchix! 2Er ngma duxg r paxa t inayarxo nhama max ya rnhexecrx r nhama natane i pagxrx. 3R nagu yax ya Cori ya Tupana r mex nax! R nhama i naanewa namax r guxguma aixcuma nagu yax! 4R aixcuma nx nangechax ya Cori ya Tupana! R nma r t nayanguxx i ngma cuma nagu curxnx. 5R Cori ya Tupanamexegu nax i cur max! R
1
413
SALMOS37
nagu yax! R nma r t cux narngxee. 6R nma r t ngxwa nanange nax cumex r quixaixcumax nhama axc tocuchigu ibxixrx. tama name nax taxaccax quidexax napexewa ya Cori ya Tupana. R yaxna naxn! R nma r t cux narngxee. R taux i namax cuchixexx ega ngma chixex gx muar ngmaxxggu r mea yaxxgu i ngma chixex i nmag nagu naxnex! 8R nx rxo nax cunuxwaxex r nxna ixgachi nax ngma cur numax chixex cuxx! R taux i ngma nugu curxnx! Er ngxguma ngmagu curxnamagu r yexera cugtama cuchixex. 9Er ngma duxg i chixex r t nawox nawa i nhaa nachixane. Notr ngma duxg i Cori ya Tupanagu yaxgx r nmag t nix i nayauxgx i nhaa nachixane. 10R noxretama i ngunex nataxu nax ngma chixex gx r nax iyanaxox. R woo t naxcax cudaxgu r taxugutma nx icuyangau. 11Notr yxema Cori ya Tupanapexewa mexgu rxnexe r yxemag t tix ya nayauxgxe i nhaa naane r ngmawa t nix i aixcuma tataxgx. 12R ngma duxg i chixex r naxcax nadaug nax nhuxc yim yat ya mecx nachixexx. R nucma nx nadawen. 13Notr nma ya Cori ya Tupana r nx nacug. Er nx nacuax nax mar yangaicax i nor poxcu i ngma duxg i chixexg. 14R ngma chixex r nor tara nanatxuchi nax tx nachexexcax r nor wrax nat nax tx
7R
namxxcax ya yxema ngear ngmaxxgxe r mex gxe. R ngmac tx nadaixcha ya yxema mea maxxe. 15Notr ngma nor tara ttama nix i nor maxnewa yarwx, r yima nor wrag r xraxgu t inabe. 16R woo namuar ngmaxxg i ngma duxg i chixex, notr narmemae nix ya yim yat ya mec nax noxretama i ngmaxg nx ngexmax. 17Er nma ya Cori ya Tupana r t inayanaxoxx i ngma duxg i chixex gx, notr t tx inachigxx ya yxema mex gxe. 18R nma ya Cori ya Tupana r txna nadau ya yxema mea maxxe, r ngma tmaane i tmanatwa tayaxux r guxtma tmataawa naxxe. 19R ngxguma guxchaxg nguggux, r taiya nguxgu, r taxtma ne tinge, er na r t tx nayaxxchi. 20Notr ngma chixex gx r nhama max i pagc guxrx t inayarxog. R ngma Tupanaar uang r nhama taemaxrx t inayartauxe. 21R ngma chixex i dux r ngxguma texxtawa taxaccax nacaxgu r taguma nanateguxx. Notr yim mec ya yat r namc nx tangechatmx r nor ngmaxg tmamax nangau. 22R yxema Cori ya Tupana tx rngxeegxe r tmaar t nix i naane. Notr i ngma tama naga nex r Tupana t chixexwa nanawog r t inayarxog. 23R yim yat ya mec r Cori ya Tupana r ngma nama i mexwaama nanamu. R ngxguma ngma namagu yaxxgu ya
SALMOS37,38
414
yim yat r nma ya Cori r natax. woo ega ngrchi chixexgu nanguxgu ya yim yat r tama ngma nangexmaecha er nma ya Cori ya Tupana r naxmexgu ning r wenaxar inanachixama. 25R yexguma changextxgucrwa r nhuxmax nax chayaxgu r taguma nx chadau ya wxi ya yat ya mex c r ngext nax nataxmarex r bai i naneg i nx chadaux i ngext dierucax nax nacaaxwaxegx. 26R nma ya yim yat ya mec r guxguma duxe nx tangechatmx r txna nanax ga
24R
taxaccax nxna tacaggu. R naneg r nor taxxrux nixg. 27R nxna ixgachi i ngma cucma i chixex, Pa Duxx, r mex nax! R ngmac t guxgutma cux nangexma i cuchica i taguma gx i Tupanaxtawa. 28Er nma ya Cori ya Tupana r aixcuma mea tx nangug r ngemacax taguma tx natax ya yxema aixcuma nawe rxxe. Notr ngma chixex gx r t inayanaxoxx r taxuxtma i tmataxa nayaxg. 29Notr ngma mexg r noxr t nix i nhaa naane r guxgutma nawa namax. 30R yim yat ya mec nx nacucma nidexa, r ngxguma yadexagu r aixcumax nixu. 31R nggu namax nangux i ngma ore i Tupana namax nanguxeex. R ngemacax i ngext naxxwa r naxux nax tama chixexgu nanguxcax. 32R ngma chixex i dux r yim yat ya mecx nangug er naxcax nadau nax nhuxc yamaxcax. 33Notr nma ya Cori ya Tupana r t yim yat ya
mecx napox nax tama ngma chixex i duxmexegu nanguxcax r taxetma i tex exgacpexewa nachiga ixuxcax. 34R cumax, chixex Pa Duxx r Cori ya Tupanagu yax r naga naxn! R nma r t cux nicuaxx r t cuxna nanax i nhama i naane nax cuxr yixxcax. R cuxetmax t nx cudau i nhuxc nax yanaxox i ngma chixex gx. 35R nx chadau i ngma duxg i chixecmax nax ng yacuaxgx r ng natagx nhama wxi i nai i mex r taetaxrx. 36Notr ngxguma wena ngma chaxpetxgux, r naxcax chadau r mar nataxuma r taxuxxma ichayangau. 37Notr dcax, nangug ya yim du ya aixcuma mec r taguma chixex c! R ngma naxcax ngux r tax nix. 38Notr ngma duxg i tama Tupanaga nechax r t inayarxo r ngma naxgx r ngxma nayacuax. 39Notr ngma duxg i mex r Tupanawa nix i ne naxx i nor ngxee. R nma nix i nxna nadaux ega guxchax naxcax nguxgu. 40R ngxguma Tupanaar ngxeecax nxna nacaggu, r nma ya Cori ya Tupana r nx narngxee nax tama ngma chixex i duxgmexegu nayi xcax.
Yumx i Tupanaar ngxeecax icax
38
Cori Pa Tupanax taux i chox cuxx ega chaugagu cunuxgu! R taux i chox cupoxcux i cur numax! 2R yim cuxne r chawa narwaxg r cuxmexmax chox
1Pa
415
SALMOS38,39
quimax. 3R ngma chor chixexgagu nix i chamax cunux. R ngemacax i nhaa chaxune r guxwama nidaxawe r bai ya wxi ya chauxchinax ya mexne. 4R ngma chor chixexg r chautwa nangu r chox naryexera r taxucrwama namax chapora. 5R ngma tama chaux nax chacuxgagu r chor oxri r niyixi r naxxchix. 6R guxma i ngunexgu r changecha r cham r chanaxi xchix. 7R chauxcaxwe r niyauca er chixaxne. R guxwama i chaxunewa r chidaxawe. 8R chaxune r nhama inapoexrx nix er chipaxchi r changear porax. R ngma nax chixnecx r aixcuma nix er porac chox nanguxuchi. 9Pa Cori Pa Tupanax, cuma r meama nx cucuax i guxma i chor ngchag. R ngma nax yaxna charngx r cuma nx cucuchiga nax taxaccax ngmac chixx. 10R chor maxne r porac nixxcx r ngma chor pora r nigchig. R woo ya yima chauxet r mar taxuxma nadau. 11R ngma chamcxchi ixgx r woo i ngma chautanxg r choxna nayxgug naxchaxwa i ngma chor oxrig. 12R ngma chox imaxgchax r chapexegu nananu i nor yaxrug. R ngma chox chixexchagx r ngmax nidexag nax nhuxc chox iyanaxoxgxcax. R gux i oragu r nagu narxne nax nachauechitaegchax. 13Notr i chama r chaug changauchi xenetaxeemare r nhama tama nx chaxnxrx chix. R
14R
nhama ngexrx taguma chidexa. wxi i ngauchi xex i taxuxma ixux nax ng napoxxcaxrx chaug chixxx. 15Pa Cori Pa Chor Tupanax, r cur ngxee nix i ngma chanaxwaxex. R chanaxwaxe nax cuma yixx i cunangxx i ngma chor uang. 16R ngma cuxna naxcax chacax nix nax tama chox nacugex r nataxgx i chor uang i ngxguma guxchaxgu changuxchagu. 17R aixcuma nix nax mar ichayanguxchax. R ngma nax chox nangx r taguma chox
narna. 18R nhuxmax, Pa Tupanax, r cumax nx chixu i ngma chor pecdug er naxcax chaug chicuax ga yema chixex ga chaxx. 19R ngma chor uang r nimuetan r ngemacax namuxchi i ngma notcaxma chauxchi aiex. 20R ngxguma mex naxcax chaxxgux r chixexmax chox nanaxtang. R ngxguma naxcax chadaxgux nax mex chaxx r nmag r chamax nanue. 21Pa Corix taux i chaxica nua chox cutx! Pa Chor Tupanax r taux i choxna quixgachix! 22Pa Tupana ya Chor Maxrux Ixcx paxa nua nax r chox yarngxexe!
Max r paxa nagux
39
1Chama r mar chaugmax nhachagr: Chaugna t chadau nax ngmac tama chixex chaxxcax i ngxguma chidexaxgu. R t changeaxmare i ngxguma chapexewa nangexmaggu i ngma duxg i chixexgu rxnex, nhachagr. 2R wxi ga tama
SALMOS39,40
416
idexaxrx chaug chixxx. R taxuxma chixu r bai ga wxi ga dexa ga mexx chixu. Notr yema chox ngx r yexerac ningchig. 3R porac chauwa nangux i ngma chox petx. R yexguma yexerac nagu charxngu r yexerac chanux. R yemacax dxwa tagac nhachagr: 4Pa Cori Pa Tupanax chox nx nacuaxexe nax ngexta t yacux i chor max r nhuxre i ngunex t chox ngexmax! R chox nx nacuaxexe nax nhuxc nanuxx i nhaa chor max! 5Er nhaa max i choxna cuxx r aixcuma nanuxu. R cupexewa r wxi i paxachirumare nix. R wxichig i duxar max r nhama wxi i ngcrx nix. 6R wxichigar max r nhama wxi i gauxchipeta i ngupetxrx nix. R notcaxma nananutaquexe i nor ngmaxg, notr tama nx nacuax i texar t yixx i nawena. 7R ngemacax, Pa Corix r taxac chi i to i chayanguxeex? Er cuma nix i choxna cunaxx i nhaa chor max. 8 R chox nanguxuchixx nawa i chor pecdug! R taux i nx cunatauxchaxx i ngma chixear nx i duxg nax chox nacugex! 9Pa Corix, cupexewa r changex r taxu nhachagr, er cuma nix i cunaxx i nhaa chor max. 10 R martama nax chox quimx! Er nhaa cur maxmax r t chayu. 11R cuma r ngxguma nor chixexgagu cunapoxcuxgux i wxi i dux, r ngmac cuyanawexchixx. R ngma yexerac nx cungechax r
aixcumama cuyanawexchixx. R wxichig i dux r nhama wxi i ngcrx nix i nor max. 12Pa Cori Pa Tupanax chox nx naxn i chor yumx! R irxn nax nhuxc auxc cumax chidexax! R taux i cungexmarex naxcax i chor axu! Chama r cupexewa r nhama wxi i dux i tama cur dux ixxrx chix. R chor oxigrx r wxi i paxachimare nhama i naanewa ngxmaxe chix. 13Pa Corix taux i yumax chox cupoxcux! R chauxcax yataanexx nax wena chataxxcax naxpa nax chayux! nhachagr.
Chor taxmax chanax i cur ngcha, Pa Chor Tupanax
40
chama r yaxna chaxncma chananguxexe nax Tupana chox rngxeex. R nma r chox naxn ga yema nxna nax chacaxax. 2R yuwa chox
1R
nanguxuchixx. R ngxguma ngma charaanexgu changuchagu r taianexwaama chox nagagachi nax chixxcax. 3R wxi i ngexwacaxx i wiyae chauxwa nanguxx nax ngmamax nx chicuaxxcax. R muxema ga yema wiyaex taxnegu r tataxg r Cori ya Tupanax tamue r nagu tayaxg. 4R tataxg ya yxema Cori ya Tupanagu yaxxe, r tama ngma chixex gxxtagu naxcax dauxe i tmaar ngxee r tama ngma tupananetachicnaxgx icuaxgxe. 5Pa Cori Pa Chor Tupanax, r namuxchima nix ga yema mexg ga cur poramax toxcax
417
SALMOS40,41
cuxx. R cuma r guxguma togu curxn r taxema cumax tawxigu. R ngma toxcax cuxx r ngma togu nax curxnx r chanaxunagcha, notr namuxchi i ngma r ngemacax taxucrwama nx chixu i guxma. 6Cuma r tama namax cutax nax duxg cuxcax nadaix r yagugx i wocaxacg r carnrug. R woo i ngma mareg i chawar r trguar r chewdaar r tama namax cutax. R tama naxcax cuca nax mareg cuxcax yagugx i duxg nax ngmac nor chixexx curngmaxcax. Notr ngma cuma cunaxwaxex nix nax guxguma cuga chaxnx r cuxna chanaxx i chor max. 7R ngemacax cumax nx chixu r daxe chix r chaug ichax yema cur orear urug cur orewa naxmatxrx. 8R chamax, Pa Chor Tupanax, r namax chatax nax cur ngcha chaxx. R chaugu namax changux i ngma cur nguxeetae. 9R ngma mux i cur duxgpexewa chanaxunag i cur ore i aixcuma ixx. Cumax r meama nx cucuax nax mar namax nx chixux.
10R
cux changechatmxx. Er ngma cur ngecha r cur ore i aixcuma ixxicatama nix i chor poxrux ixx. 12R ngma chixexg i chox ngupetx r namuxchi, r dxwa taxucrwama chayaxug. R ngma choxrtama chixexggu changu r ngmagagu taxucrwa cux chadawen. Er ngma chor chixexg r chauyex narmumae r ngmagagu cux charxochig. 13Pa Corix, cux chacaax r chox nanguxuchixx nawa i ngma chor chixexg r paxa chox rngxexe! 14-15R ngxgumarx ta, Pa Corix, r chanaxwaxe i cunaxneexx i ngma chor uang i chox imaxgchax. R name nix nax nor nemax cuyabuxmxx i ngma duxg i chixex chamax gchax r nhuxmax chox cugex. 16Notr guxma ya yxema cuxcax daugxe r name nix nax porac tataxgx. R guxma ya yxema tx nangchagxe nax tx cumaxexeex r name nix i guxguma nhatargg: Cori ya Tupanax pecuaxxg er guxtwa nangexma! nhatargg. 17R chama nax taxuxma chixx r chanaxi xchix r taux i chox curngmax, Pa Corix! Er cuma nix i chox curngxeex r chox cupoxx. R ngemacax, Pa Chor Tupanax r taux i cunxcx nax chox curngxeex!
Dux i daxawexar yumx
tama chauggu chayacux nax nhuxc aixcuma namex i ngma cuxx. R mar namax nx chixu nax nhuxc cuyanguxx i ngma nx quixux r nhuxc tox cumaxxx. R ngxgumarx ta r mar tama ichayacux nax nx chixux nax aixcuma cux nangechatmxgx i ngma muxchix i cur duxg. 11R nhuxmax, Pa Corix, r tama chanaxwaxe nax nx curchaux nax
41
1R
SALMOS41,42
418
rngxexxe. R nma ya Cori ya Tupana r t tx nanguxuchixx ega ngxguma guxchax tmacax nguxgu. 2R nma ya Cori ya Tupana r t txna nadau r t max txna nax r t tx nataxxx i nhama i naanewa. R taxtma tmaar uangar ngchawa tx natax. 3R nma ya Cori ya Tupana r t pora txna nax ega ngx tingeggu. R ngxguma tidaxawegu r t tmacax nayataanexx. 4R chama r nhac chayumx: Pa Corix cux changechaxtmx r chauxcax yataanexx! Er mar cumax nx chixu i chor chixexg, nhachagr. 5Notr ngma chor uang r nhanagrg: Chierna paxa nayuxgux nax ngmac ngxma yanaxoxcax, nhanagrg. 6R ngxguma chox yadauggu i ngma nax chidaxawex r chamcx ng nixxnetag. Notr chauxchi naxaie r nataxg i ngxguma nx nadauggu nax ngx chingex. R ngxguma choxna nawoeguxgu r chox nacuge. 7R ngma chauxchi aiex r naxtaquexe r chauchiga nidexag. R nagu narxne nax chaugagutama ngx chingex. 8R nhanagrg: R ngma nax yadaxawex r yux chixex namax nax r ngemacax i nhuxmax r mar tagutma wena narda, nhanagrg. 9R woo ga yema mex ga chamc ga nagu chayaxx nax aixcuma chox nangechax r wxiwa chamax chibchirx r nhuxmax r chamax narxuan. 10Notr cumax, Pa Corix r cux changechaxtmx! R chox rdaxx nax ngmac
chanapoxcuexcax i ngma chamax rxuangx! 11R aixcuma t nx chacuax nax cux chataxxx ega ngxguma ngma chor uang r taxtma ng yaxuxgu nax chox naporamaex. 12R chamax nax mea chamaxx r taguma chixex chaxx r choxna nadau nax ngmac guxguma cuxtawa changexmaxcax! 13R namexechi ya Cori ya Irautanxar Tupana. R nhuxmax r guxgutma r ngmacecha nix.
Tupanaxtawa ne nax i chor ngxee
42
nhama wxi i cow i taxawaxchix i natcax dauxrx chix nax cuxcax chadaux, Pa Chor Tupanax. 2R chox nangcha nax namax chaxmcx ya Tupana ya maxar yora. R nhuxgu t i wena napatawa chaxx nax ngma nx chicuaxxcax? r chtac r chaxaxu nax nor ngxeecax chacaxaxcax. R yoxni i chor uang r chox nacuge r nhanagrg: Ngexc nix ya cur Tupana? nhanagrg. R ngmamax chox nacuge. 4R ngxguma ngmagu charxngu r mar tama yaxna namax chaxn i ngma chox ngx. R nxna chacuaxchi nax nhuxc taxcma r Tupanana mox itaxcma napatawa chanagagx ga yema muxma ga duxg. R nhuxc tataxg ga yexguma. 5R nhuxmax r taxaccax chi i nx charxox? R taxaccax chi i naxcax chaxogax? R Tupanawaxicatama nx ichayangau i chor ngxee, r yimx t nix i
3Ngunec
1R
419
SALMOS4244
chicuaxxamax. Er nma nix ya chor Tupana ya chor maxrux. 6Notr i nhuxmax r poracxchima chayaxochi. R ngemacax, Pa Tupanax, porac cuxna chacuaxchi nawa i nhaa naane i nat i Yurd nawa dapetx r yima maxpneg ya Erm r Mich nawa ngxmagne. 7R guxma i ngma guxchaxg r ngxg i chauxcax cunanguxx r nhama wxi ya yuape ya taxchicrx chautwa naxpet. R nhama dex i dauxwa nagoxchixrx chaut nangu. 8R ngunec r nma ya Cori r chox nangecha. R chtac r tama nx charchau nax chawiyaex r chayumxx naxcax ya Tupana ya chor maxrux. 9R nhachagr nx ya Tupana ya chor poxrux: Txc chox curngma? R taxaccax i nhuxmax r ngechac chixx r chox nua nachixexgx i chor uang? nhachagr. 10R woo ya chauxchinaxg r ta nange nagagu i ngma chor uang i guxguma chox cugex r nhagx: Ngexc nix ya cur Tupana? nhagx. 11 Notr taxaccax chi nx charxox? R taxaccax chi ichaxogax? Er Tupanagu nix i chayaxx r yimx t nix i chicuaxxamax. Er nma nix i chor Tupana ya chor maxrux ixc.
Chox nangcha nax Tupanapatawa changux
yaxgx! R naxmexwa chox nanguxuchixx i ngma idorataxx r ngma chixexgu rxnx! 2Er cuma nix i chor Tupana i chor poxrux quixx. R txc i cugna chox cuyxguxexex? R taxaccax i ngecha chingeechax r ngma chor uang r chixri chamax nachopet? 3 R c chauxcax nangonexx nax nx chacuxcax i ngma cur ore i aixcuma ixx nax ngma chox nx cuaxeexcax i ngma nama ya yima cur maxpne ya nenewa nadax i ngext cuma cungexmaxwa! 4R ngmac t nawa changu i ngma cur marear guchicax, Pa Tupanax. R ngma t cux chicuaxx rpagamax. Er cumax, Pa Tupanax, r taxmax chox cunapaxexe. 5R nhuxmax r taxaccax t i nx charxox i ngma? R taxaccax t ichaxogax? Er chama r mar Tupanaax chayax r t yimx nix i chicuaxxechax. R nma nix i chor Tupana i chor maxrux yixx.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax icax
44
43
1Pa
Tupanax, tomatama nx taxnechiga ga yema tax ga ga nxcma cuxx. Yer tor mex oxig r nx tixugg ga yema nxcma cuxx ga yexguma tma tamaxgu. 2R cumatama nix ga nor naanewa cuwoxx ga yema duxg ga tama cux yaxgx. R yemaac cunapoxcue ga yema duxg nax yema naanegu tor oxigx cuxchigxxcax. 3R tama tmaar poramax r tmanegmax nix ga
1Pa
SALMOS44
420
tanayauxgx ga yema naane. Notr yema cur poragagu r cur ngxeegagu nix ga nawa tangugx ga yema naane. Yer cuma r tx cungecha r yemacax tmamax cumecma. 4Pa Chor exgacx, Pa Chor Tupanax, cuma nix i icunaporamaexx i cur duxg. 5R cugagu nix i nx tarporamaegx i tor uang. R ngxguma cuga tanaxuxuchigu r nx taryexera i ngma tox daixchax. 6R chama r tama chauxneggu chayax er yim chauxneg r tagutma chor uangx chox narporamaexx. 7R cuma nix ga tor uanx tox curporamaexx r cuma nix i cunaxneexx i ngma toxchi aiex. 8R guxguma cumax tog ticuaxxg, Pa Tupanax. R guxgutma nx ticuaxx i cuga. 9Notr i cumax r tox cuxo r tox cuxneexx. R mar tama cuyaxmc i tor churarag. 10R cuma r nx cunatauxchaxexe i tor uang nax tox yabuxmxxcax. R ngemacax i ngma toxchi aiex r tox nang xg r nayana i ngma nma nanaxwaxegx. 11R cuma r nxna tox cumug nhama carnrug i daiwa nagagxrx. R ngma duxg i tama cux yaxgxtangu tox cuwoonexmare. 12R tanxgu tomax cutaxe r taxuxma nawa cuyaxu nax tomax cutaxex. 13R ngma toxna ngaicamagx i nachixanecxg r tox nacuge r tomax naguxchigag nagagu ga yema chixex ga toxcax cunguxx. 14R ngmagagu i ngma duxg i tama
yaxgx r tox nacuge. R ngxguma tox nadauggu r nanexerugcma tox nacuge. 15R wxichig i ngunex r ngma guxchaxwa changexma. R ngemacax chor nemax tama chadaunag. 16Er ngma chor uang r chox nimaxgcha r chamax naguxchigag r chagu nidauxcraxg. 17R ngma nhuxmax tox ngupetx r tama ngma cux nax itarngmaexgagu nix r tama nax taxacr chixex cupexewa taxxgagu nix. 18R toma r tama nagu tarxne nax cux tatx r tama nagu tarxne nax nx itarngmaex i cur ore. 19Notr i cuma r tox cupoxcueama. R ngexta guxma i ngmaxg taxuxwa tox cuwog r ngmac yuwa tox cumug. 20-21R ngxguma chi cux itarngmaegux r chi nx ticuaxxgux i tomare i tupana, r cuma r chi nx cucuaxama. Er cuma r meama nx cucuax i guxma i ngma bexma toxwa nagu tarxnex. 22Notr cugagu r guxguma cmax i yuwa tangexmag. R ngma tor uang r nhama carnrug i daiwa nagagxrx tomax nixg. 23Pa Corix txc tama cuxux? R nabai xchi, r taux i tox cuwogxchix! 24Txc toxchaxwa quicux? R txc tox icurngma i toma nax porac ngx tingegechax? 25R nhuxmax r tipaexchima r ne tingeg. R nhaxtanegumare tog titg. 26c inachi r nua nax r tox yarngxexe! R tax i cur ngechamax tox nanguxxexe!
421
SALMOS45
45
chauxwa nangu i mex i dexag, r chor con r nhama wxi i matxrurx nix. R nhaa chor ore i chaxmatx r exgacpexewa t nx chixu. 2R cumax, Pa exgacx, r gux i yatgx
1R
curmemae. R ngma cur dexa i cuaxwa xxx r namexechi. R ngemacax ya Tupana r guxguma cux narngxee. 3Pa Poracx c cugcwawa yangaxcuchi i ngma cur tara! R ngma nix i cur merux ixx. 4R cumax, Pa exgacx, r ngma cur poramax nx curyexera i guxma i tr uang r cunapox i ngma ore i aixcuma ixx. R yxema duxg i tama tg icuaxgxe r cuma r tx cupox. R yima cur tgnechacmax r taxma i mexg cux. 5Pa exgacx, r ngma tog i nachixanecxg r cuxmexgu nayi. R yim cuxneg r meama nixmagu r ngma cur uangar maxnewa nayarwaxg. 6Pa Tupanax, cuma r guxguma exgac quix r aixcuma ma i duxgmax icucuax. mea gux 7R cumax, Pa exgacx, r namax cutax i ngma mex ixx, notr naxchi cuxai i ngma chixex. R yemacax nix ga Tupana ga cux naxunetax r cumcgar yexera tax cuxna naxx. 8R guxma i cuxchirug r pumra i paacaxchix i mra r aro r canramax napaxema. R paxetarug i txxmax cux nataxxg nawa ya cupata ya nuta ya mexechic ya marflnaxcax ixxne. 9R natanwa i ngma ngexg i cupatawa
ngxmagx r nangexmag i to i nachixanegar exgacgar paxg. R cur tochicaxar tgnecwawa ingexma i cuxmax i iru i mexechixmax ngaxc. 10R irxn, Pa Chauxacx, r mea nangug i ngma t cumax nx chixux! R nx irngma i ngma cutanxg r ngma cur duxg! 11Er nma ya yim exgac r nx cungcha. R nma nix i cur cori yixx r name nix i naga cuxn. 12Pa Pac i Trucx, r ngma duxg i cur anewa porac diruxchigx r mexechix i mare t cuxna naxg nax ngmamax cux yapuxgxcax. 13R nhuxmax r iyaxcu i ngma pac i meama ngaxc. R ngma naxchiru r irumax naxmat. 14R meama ngaxc exgacpexewa ngx nagag. R ngma ngmcg i pacg r ngwe nixxtan. 15R taxcma iyax r taxc nagu ichocu ya yima exgacpata. R yim cuneg i t cux ngxmagc, Pa exgacx, r nmag t nix i cuchicx exgacg yixgx. R cuma r naxmexwa t cunangexmaxx i nhaa nachixane nax nma namax inacuaxgxcax. 16R chama r tagutma ichayanaxoxx i ngma cuga nax ngmac i guxma i ngma ngexwacax i ngoetanx i duxg r nxna nacuaxchiexcax, r guxma i nachixanecxg cux icuaxgxcax. 17R chamax, Pa exgacx, r chanaxmat i nhaa ore nax guxma i ngma duxg i ngexwacax t ingetanx cuxna cuaxchiexcax r guxgutma cux yacuaxgxcax i guxma i nachixanecxg.
SALMOS46,47
422
46
nma ya Tupana r tr poxrux nix r tr poraxrux nix. R nma r tx narngxee ega guxchax taxcax nguxgux. 2R ngemacax taxucaxma tamue ega woo nhama i naane r nangchigu r maxpneg r mrchitamagu nayixgu. 3R woo naxgachigutama i ngma mr r porac nayuapegu r ngmac ya yima maxpneg r niduxrue nagagu nax nanux i ngma mr, notr i yixema r taxucaxma tamue. 4R wxi i nat r nachacgmax nanataxxx ya yima Tupanaar ane ya Yeruchar. R yima ane r naxnexchi r yimawa nix i nangexmax ya Tupana ya guxtwa ngxmac. 5R nma ya Tupana r ngxma naxchi r namax napora. R nma r guxma i ngunex i noxri yangunegu r nx narngxee. 6R ngma nachixaneg r ngmax nanue r ng naxxneg. Notr ngxguma Tupana idexagu r ngma exgacg r niduxrue r ngma waixm r nananguxmchiane. 7R nma ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac r tatanwa nangexma. R yim Yacar Tupana nix ya tr poxrux ixc. 8R nua peyadaux i ngma tax i cmax i Cori ya Tupana nhama i naanewa x! 9Er guxwama i nhama i naanewa r mar inayanaxoxx ga ng nax nadaix i duxg r nx nayachixegxx ya nor wrag r naig ya naxneg. R
1R
yima nawexg ya daiwa namax naxxne r nanagu. 10R nma ya Tupana r nhanagr: Pa Nachixanegar exgacgx r chox iperxne! R nagu perxne nax chama r Tupana chixx! R chama nix i namax ichacux i guxma i nachixaneg. R chama nix i guxma i nhama i naanetwa changexmax, nhanagr. 11R Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac r tatanwa nangexma. R nmatama nix i Yacar Tupana yixx. R nma nix i tr poxrux yixx.
Tupana r nhama i naanear exgac nix
47
Guxne ya anecxgx penappne ya Cori ya Tupana r taxc naxcax pewiyaeg! 2Er nma ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac r naxcma. R nma nix i nhama i naanear exgac yixx. 3R nma r nanadaicu ga aneg r nachixaneg r taxmexwa nanangexmagxx i nor duxg. 4R nmatama nix ga tx naxunetax nax nor duxg i Yudug ixgx.
1Pa
R ngmac nanataxxx ya Yac ya nma nx nangechaxchic. 5R nma ya Cori ya Tupana r daux nax nax nor tochicaxwa namax inacuxcax i guxma. R duxg yoxni taxcma nawiyaeg r corntamax nanapaxpneg. 6R naxcax pewiyaeg ya Cori ya Tupana! R naxcax pewiyaeg ya yim tr exgac! 7Er nma ya Tupana r nhama i naanear exgac nix. R ngemacax name nix i mea nagu
423
SALMOS4749
perxnecma nx pecuaxgx r naxcax pewiyaegx. 8R nma ya Tupana r gux i nachixanegar exgac nix. R nma ya Tupana r nor tochicax i nexwa narto. 9R ngma tog i nachixanegar exgacg r tamax nangutaquexe nax wxigu Abraar Tupanax icuaxgxcax. Er Tupanamexewa nangexmag i guxma i exgacg i nhama i naanewa ngxmagx. R nma ya Tupana r natwa nangexma i guxma.
Namexechi ya Tupanaar ane ya Chiar maxpnewa ngexmane
48
1R nma ya Cori ya Tupana r guxtwa nangexma r nx nacuaxchi. R ngemacax name nax nx icuaxgx nawa ya yima nor ane ya nor maxpne ya nene ya Chiwa ngexmane. 2Namexechi ya yima maxpne ya Chi i nrchiwaama ngexmane. R yima nix ya namax nataxgne i guxma i duxg i nhama i naanewa maxx. R yimawa nix i nangexmax i nor ane ya yim exgac ya guxtwa ngxmac. 3R Yerucharwa ngexmane ya exgacpatagwa nix i nangexmax ya Tupana. R nma ya Tupana r ng nangoxexe nax yima anear poxrux ya aixcuma mec yixx. 4R nhama i naanecx i nachixanegar exgacg
ixxraxacchacrx. 7R nma ya Tupana r wxi ya taxchic ya buanec ya lstewaama ne namucmax inanayixx ya yima Trchiacxgar wapurug ya tr daiwa xne. 8R yima Tupanaar ane ya Yeruchar r namexechi yema tr oxigwa nx taxnechigaxrx. R nhuxmax i yixema r ta r taxetmaxxchi nx tadaug i ngma. R nmatama ya Tupana ya guxtwa ngxmac r guxgutma yima anex napox. 9Pa Tupanax, r nua cupatawa tangexmaggu r nxna tacuaxchie nax nhuxc porac tox cungechax i cumax. 10Pa Tupanax, guxwama i nhama i naanewa r cux nicuaxxg, er woetama ngmac nix i cuxna x. R ngma cur poramax nix i mea tomax icucux. 11R name nix i petaxgx, Pa Yerucharcxgx r Guxma i Pemax i Yudanecxgx. Er nma ya Tupana r aixcuma mex pemax naxuegu. 12R c, nx peyachoegu ya yima ane r peyaxug ya yima nor trreg r nhuxre yixx! 13 R mea penangug i ngma nor poxeguxtapxg r yima exgacpatag nax pex natauxchaxcax nax namax nx pexuchigax i ngma petaag! 14Er nma ya Tupana r guxgutma tr Tupana nix. R nma r guxgutma mea tamax inacuax.
Tr max r tama dirumax naxcax tataxe
r ngmax nangutaquexeg r wxigu yima anecax nayachchi. 5Notr yexguma nx nadauggu r porac nabai xchixg r nibuxm. 6R porac namue. R nanax xchig nhama wxi i nge i
49
Dcax, r mea iperxne i nhaa ore, Pa Guxma i Duxg i Nhama i Naanewa Maxxx!
SALMOS49,50
424
guxma i pema i diruxgxe, r pema ya ingear diruxgxe, r pema i duxgmax icuaxgxe, r pema i togmexewa ngxmagxe r mea iperxne i nhaa ore! 3R nhuxmax r t chidexa namax i ore i aixcuma cuax txna x r t nx chixu i ngma n i aixcuma Tupanaar cuaxwa ne x. 4R mex i cuaxchixruggu t charxn r rpamax chapaxetaxc ore i xguxchiga t chawiyae. 5R taxaccax t chamu i ngxguma nanguggu i ngunexg i cmax r ngxguma ngma chauxchi aiex i duxg chox chomaeguchigu namax i nor chixexg? 6R nmag r nor diruguama narxne r mux i nor ngmaxgmax ng nicuaxxg. 7Notr taxema tx natauxcha nax tgtama tamaxx rexna Tupanaax tanaxtanx nax tx namaxeexcax. 8-9R taxuxma i diru ningu nax naxcax itaxexcax i wxi i duxar max nax ngmac nxna nanguxuchixcax i yu r guxguma namaxechaxcax. 10R nhuxmax r nx tadau nax guxma i duxg yuex woo i ngma nx cuaxchigx r nayue, r woo i ngma naechitamare maxx r nayue r ngma nor ngmaxg r togcax ngma nawog. 11R ngma diruxgx r nggu nanaxga i ngma nor naane nhama guxgutma noxr yixxrx. Notr ngxguma nayuxgux r ngma naxmax t nix i napata ixx i guxgutma. 12R wxi ya yat r tama nix i namaxechax ega woo nadiruxchigux, er nhama naexgrtama nayu. 13R ngmac
2R
nix i nayuex i ngma duxg i nggu yaxgx, r ngmactama nayue i ngma duxg i ngtama icuaxgx. 14R yu nix i namax icux i ngma duxg er naxmaxwa nanagag nhama carnrug igagxrx. Notr ngma ngunex i nagu yuwa nadagxgu i duxg r ngma mea maxx r t ngma chixri maxxmax inacuaxg. Er ngma chixri maxx i duxg r ngma ng namax yacuaxgx, r ngxma t nayacuax i ngxguma nayuegu, er taxucrwa nayana i nor ngmaxg. 15Notr nma ya Tupana t nix i yuwa chox nanguxuchixx, er ngxtawa t chox naga. 16R taux i naxcax quixauxchix ega tex muar diruxgu r yamuxgu i nor merug i napatawa! 17Er ngxguma nayuxgux r taxucrwatma taxac ninge. R woo i ngma nor merug r taxtma naxmaxwa namax nax. 18-19R woo nhuxmax nax maxgux r natax, r duxg r nx nicuaxxg naxcax i nor ngmaxg, notr wxi i ngunexgu r t nayu r mar tagutma nhamaar ngonexx nadau. 20R wxi i dux r tama namaxecha ega woo namuar ngmaxxgux, r nayuama nhama naexgrtama.
Tupana t nix ya nxna caxc i ngma mea maxx r ngma chixri maxx
50
nma ya Cori ya Tupana ya guxtwa ngxmac r nidexa r naxcax nangema i guxma i duxg i nhama i naanewa ngxmagx. 2R nma ya Tupana r
1R
425
SALMOS50
12R
yima mexechine ya napata ya Chiwa ngexmanewa nor nemax nanangonexx. 3R nma ya tr Tupana r nua nax. Notr tama bexma nangu er napexewa nangexma i wxi i xema i tx igux, r nacwawa nangexma ya buanec ya tac. 4R dauxwa r Tupana naxcax nangema i ngma dauxcx r nhama i naanecx nax inadaunxcax i ngxguma nor duxg i Irautanxgx yacaggux. 5R nhanagr nx: Penangutaquexexexe i ngma duxg i nor mareg i chauxcax yaguxmax chamax ixunetagx nax aixcuma chauga naxnex! nhanagr. 6R ngma dauxcxg r nx nixug nax nma ya Tupana r exgac ya aixcuma mecmac nax yixx er meama nor duxgmax inacuax. 7R nma ya Tupana r nhanagr: Pa Chor Duxg i Irautanxgx r iperxne! R nhuxmax r t pemax chanangoxexe i ngma per chixex. R dcax, chaxicatama nix i Tupana chixx. R chamatama nix i per Tupana chixx. 8R nhuxmax r tama pex chapoxcu naxcax i ngma mareg i guxguma chauxcax pedaix r chauxcax pegux. 9R tama pexna naxcax chaca i ngma wocaxac i yatx r carnruxac i yatx i per naxpcx ixx. 10Er choxrg nix i guxma i naexg i naixneccx ixgx, r ngxgumarx ta i ngma wocag i mxpxanexwa ngxmagx. 11R choxrg nix i ngma werig i maxpneanecxg, r guxma i ngma nhama i naanewa aex r naxanex.
ngxguma chi chataiyaxgu i chama r taxchima pemax nx chixu er choxr nix i nhama i naane namax i guxma i taxac i nawa ngxmagx. 13 Exna pema nx pecuaxgu r wocamachimax chaxwemx r namax chaxaxexx ya yim nag i wocaxac i yatx? 14R ngma mare i chanaxwaxex nix nax mox choxna pexx r aixcuma peyanguxx i ngma per uneta. 15R chauxcax peca ega ngxguma guxchax pex ngupetxgux! R chama r t pex chapox r pema r t chox pecuaxxg, nhanagr ya Tupana. 16-17Notr ngma chixex gx r Tupana r nhanagr nx: Taxacwa i cux namex nax nx cucuaxmarex i ngma chor mug r nx quixumarex i ngma chor uneta, notr tama namax cutaxgu i ngxguma cux chaxucuxegu r tama nx cucuxchagu i ngma chor ore? 18Notr taxc cunayaxu i ngma ngtaaxgx r namax cuxmc i ngma duxg i naxmaxechita nai i ngemax maxx. 19R ngxguma quidexaxgu r chixex i dexa cuxuxxexe, r cur con r dorax nixu. 20R ngxguma curtoxgu, r chixri nachiga quidexa ya cuenex. R yim cuenexxchi r namax cuguxchiga. 21R guxma i ngma nix i ngma cuxx, r chama r ngma changexmare. R cuma nagu curxngu r mar nx icharngma i ngma cuxx. Notr i nhuxmax r t cupexewa chanangoxexe i ngma chixex icuxx r t naxcax cuxna chaca. 22Dcax i pemax nax chox
SALMOS50,51
426
iperngmaex! R chauxcax pewoegu naxpa nax pex chadaix r taxema pex poxx! 23R chox ticuaxx ya yxema mox choxna x. R chama r tx chamaxexe ya yxema aixcuma chauga nxe, nhanagr ya Tupana.
Yumx nax Tupana pecdux rngmaxcax
51
1Pa Tupana ya Chox Ngechawaxec r Mecmacx cux changechaxtmx! R cur ngechagagu r chox nx 2 R chox irngma i chor pecdug! nayaxu i nhaa chor chix! R chox nx irngma i chor pecdug! 3R chamatama chaug chicuax nax aixcuma wxi i ne yixx i ngma chaxx. R ngma chor pecdugagu r ngunec r chtac r chox nachixexecha. 4R cupexewatama nix i chanaxx i ngma tax i chixex i nagagu chox cupoxcux. R ngemacax i ngma poxcu i chamax cuxuegux r aixcuma name r taxucrwa tex nx tixu nax chixri chox cungugx. 5R aixcuma nix nax wxi i chixex chixx ga noxritama chabuxgu r woetama pecduwa chayaxxchi ga chauanwa. 6Cuma r aixcuma nx cungecha i ngma dux i aixcuma cumax nx ixux i nor pecdug. R ngemacax chanaxwaxe i choxna cunax i cuax nax aixcumax cumax chixuxcax. 7R c ngma maxcurumax chox namaxcuxne nax iyanaxoxcax i chor chixex! R ngmac wena cupexewa t chame r ngma caixanex i cmxar yexera t nacmx i chor
max. 8R woo chox nax cupoxcuchirx naxcax i chor chixex, notr i nhuxmax r chanaxwaxe i wena chauxcax cunateguxx i chor tax. 9R c chox nx irngma i chor pecdug r taux i nx cudawenx! 10Pa Tupanax n i mex chauwa nanguxx! R choxna nax i wxi i nax i ngexwacaxx i cumax ixaixcumax! 11R taux i chox cuxox! R taux i choxna cuyaxgachixxx i Cux i nex!
12-13
c wena chauxcax nateguxx i ngma tax ga noxri chox yexmax nagagu nax chox cumaxeex! R chox naporaxexe nax nhuxmawena r aixcuma cuga chaxnxcax r ngmac chanangexxcax i ngma chauxrx pecdu gx nax nmag r ta nx naxoexcax i nor chixex r cuxcax nawoeguxcax! 14Pa Tupana ya Chor Maxruxx chox nanguxuchixx nawa i ngma nax chamxwaxex! R wiyaec t nx chixu nax cuma r aixcumac quixx. 15Pa Corix c chox ichoxexe nax cuxcax chawiyaexcax r ngmac cux chicuaxxcax! 16Er cuma r tama cunaxwaxe nax taxacr mare cuxcax igux. R chama r chi cuxna chanax, notr tama ngma nix i namax cutaxx. 17R ngma cuma cunaxwaxex, Pa Tupanax, nix i wxi i dux i aixcuma nor maxwa nx rxox i chixex. R cumax, Pa Tupanax, r tama nx cuxo i ngma dux i ngmax nangechacma cumax ng ixux nax nachixex. 18Pa Cori Pa Tupanax cux nangechaxtmx ya yima cupata ya
427
SALMOS5153
ngxguma mar cupexewa chamexgux, r ngxguma r t chox cunayaxu i ngma mareg i wocag i t cuxcax chadaix r chagux. R nhuxchi i duxg r t cur marear guchicaxwa cuxcax nayagug i wocaxacg.
Natcaxma ng nicuaxx i ngma dux i chixri maxx
ngmaxggu yaxx r chixexguama maxx! nhanagrg t. 8Notr i chama r nhama wxi i nanet i orwa i bacax i Tupanapataaxtgu toxrx chix. R ngemacax guxgutma nor ngechaxgu chayax. 9Pa Tupanax, chama r guxgutma mox cuxna chax naxcax i ngma cuxx. R napexewa i ngma aixcuma cuga nex r t mea cux chananguxexe, er chamax cumecma.
Duxgar chixexchiga
52
Yat i Poraxx txc cug quicuaxx namax i ngma chixex i cuxx napexewa i ngma Tupanaar duxg i nma guxguma nx nangechaxx? 2R cuma r chixexar guxicatama curxn. R yim cur con r naxcma nhama wxi i cxchi i texechixrx. 3R cuma r chixexguama curxn. R ngma mexar yexera cunaxwaxe i ngma chixex. R ngma ore i aixcuma ixxar yexera cur me nix i ngma dora. 4R cur me nix nax cur conmax toxgux quixux r cur me nix nax nx quixux i doramare i toxguxchiga ixx. 5Notr nma ya Tupana r ngemacax t cux napoxcu, r tagutma ngmawa cunguxuchi. R t cupatawa cux nataxchi, r t cuxna nanayaxu i cur max. 6R ngma duxg i Tupanaga nex r ngxguma nx nadauggu i ngma, r t porac namue. R t cux nacuge r nhanagrg t: 7Dcax, nx pedaux i ngma dux i tama Tupanaga nchax r ngma nor
1Pa
53
ngma duxg i naechita maxmarex r nhanagrg: Nataxuma ya Tupana, nhanagrg. R guxma i duxg r chixexgu narxne r chixex naxg. R tataxuma ya tex ya mex xe. 2R nma ya Tupana r dauxwa duxgx nadawen nax nx nacuxcax r tayxema ya aixcuma tmax cuxe r naga nxe r naxcax duxe. 3Notr guxma i duxg r Tupanana nixgachitan r guxma chixexgu narxne. R mar tataxuma ya tex ya mex xe, r bai ya wxe. 4R ngma chixex gx r nangexgmare r paxama nanachixexx i chor duxg. R ngma duxg i tama Tupanaga nex r chor duxgx inarxoxg nhama po ingxgu r iyanaxoxxrx. R ngmac nixg i ngma duxg i tama Tupanax cuaxgx. 5R woo i nhuxmax r taxuxma namue i nmag, notr wxi i ngunex r t mumax
1R
SALMOS5355
428
ngmac t wxi i cugx nixg er nma ya Tupana r mar nx naxo. 6Chier yima maxpne ya Chiwa ne gar naxxgu i Irautanx maxxrux. R ngxguma nmatama ya Tupana ngcax nawoeguxgu i ngma nor duxg r ngxguma t nix i nawoegux i guxma i chautanx i Irautanxg i Yactaag ixgx.
Tr yumxwa Tupanaar ngxeecax taca
54
Tupanax cumatama chox nanguxuchixx! R chox namax i cur pora! 2Pa napox Tupanax chox nx naxn i chor yumx r c irxn i chor dexa! 3Er ngma duxg i ng rtagx r mxwaxegx r chauxchi naxaie r chox nimaxgcha. R ngmag r tama cux namue, Pa Tupanax.
1Pa
i cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r chox curngxee r chox cumaxexe. 5R cumax, Pa Tupanax, r t ngma chor uangcax cunateguxx i ngma nor chixexg. R c nadai, Pa Corix! Er cuma r quixaixcuma. 6R chama r chor ngchamax t cuxna chanax i chor mare i cuxcax chigux. R t cux chicuaxx er cuma r chamax cumecmaxchi. 7Er chox cunguxuchixx nawa i guxma i chor guxchaxg r nx chadau i ngma chor uangx nax curporamaex.
Wxi ya yat ya nawe yangextancar yumx
4Notr
ngma cuxna naxcax chacax! 2R chauga naxn er ngx chingeyane cuxna chaca! 3R ngma naga i chor uang i chixexg r chox niduxruxexe. R porac chox nanax xchixg r nucma chauxcax nibuxm. 4R chiyuxnear maxnex er porac chamu nx i ngma yu i choxna ngux. 5R poracxchi mu choxna nangu r ngemacax ngma mumax chiduxrux. 6R ngemacax nhachagr: Chier nhama muxtucurx chaxxpextgu r ngxguma r chi chigoe nax naxchaxwa chinhaxcax r ngexta charngxcax. 7-8R yxgux i chianexwa chi chanha r ngxma chi charxux, r paxa chi chanhachi nax chaug ichayarcxcax naxchaxwa i ngma guxchaxg i nhama buanec ya poraxchicrx chauxcax ngma ne , nhachagr. 9Pa Corix nadai max i ngma chamax rxuangx! R noxrtama dexagu natexx! Er ngma nx chadaux nix nax ng nadaix r yapuraex. 10R chtac r ngunec r anex nayachoegu, r ngmac nor chixexmax nayapaxx ya yima ane. R ngemacax r duxg r exgacmax nanue r exgacax nanaxtan nax tama napoxcuexcax ega woo taxacr chixex naxegu. 11R yima anear tamg r namax nanap i metagx r dorataaxgx. 12R ngxguma wxi i chor uan chamax nuxgu, r chama r chi yaxna namax chaxn. R ngxguma chi ngma chauxchi aiex chox imxchagu, r chama r chi naxchaxwa ichicux. 13-14Notr
55
429
SALMOS55,56
cumatama, Pa Chomcxchichirex Ixxex, nix i cuchauechitaex woo wxigu Tupanapatawa nax ixxxchirx nax yig ingechagcma yigmax idexagx natanwa ga yema muxma ga duxg. 15R ngma chor uang r noxtacma yu naxcax ngu r maxc naxmaxgu nayicu! Er ngma nor chixex r nanachixexxchi i nor max. 16Notr i chama r Tupanana chacaama r nma ya Cori r t chox napox. 17R exwa r tocuchigu r chtac r Tupanax chacaax r nma r t chox naxn r t chox nangxga. 18R ngxguma chor uangmax tog tadaixgux r nma ya Tupana r t chox narporamaexx nax tama chox yamaxgxcax woo namuxchigu i ngma chor uang. 19R nma ya Tupana ya guxguma exgac ixc r t chox naxn r ngmac t nayaxnechitanxx i ngma chamax rxuangx. Er nmag r tama nx narxoecha i nacmag i chixex r tama Tupanaga naxnecha. 20R tx nimaxgama ya yxema namcchirex ixxe. R ngmac tama aixcuma nayanguxx i ngma uneta i namcmax nx yaxux. 21R ngxguma yadexaggu r namexechi i nor dexa, notr i nor nwa r daigu narxne. R mexechix i dexamax nidexagchirex nax ngmac tx nayapuxx, notr ngma dexag r nhama tarag i meama txrx nixg. 22Notr i cumax, Pa Chomcx r Cori ya Tupanamexewa nangex i cur guxchaxg! R nma r t cux
naporaxx. R tagutma chixexgu nananguxx ya yim yat ya naga nc. 23Pa Chor Tupanax, r ngma metagx r idorataaxgx r taxtma ngx i nor maxwa nangug nax namaxx. R cuma r yumax t cunapoxcue. Notr i chama r cugu chayax.
Tupanagu chayax r nor oremax chatax
56
Chor Tupanax cux changechaxtmx! Er guma nangexma i duxg i chawe gux ingxtanx r chauxcax yaxchix r chox naxi xchixgxx. 2R ngma chamax rxuangx r gux i ngunexggu r chawe ningxtan. R namu i ngma ng rtagx r chauxcax yaxchix. 3R ngxguma chamugu r cugu chayax. 4R chama r Tupanagu chayax r nor oremax chatax. R ngma nax nagu chayaxxgagu r taxucaxma chamu. R taxacr chixex t chamax naxgx i ngma chamax rxuanxgx? 5R ngma chamax rxuanxgx, r guxma i oragu r nor dexamax ngx chox ningexg. R ngma nax chixexgu chox nanguxeegxxicatama nix i nagu naxnex. 6R ngext chaxxwa r chawe ningxtan r nuxica chox nicuxexg. R ngmac naxcax nadaug nax chox yamaxgx. 7R nma nagu naxnegu r tagutma tex nx tacuaxama i ngma chixex i naxgx. Pa Chor
1Pa
SALMOS5658
430
8R
nhuxreexpxcna naxchaxwa chinha. R cuma r nux cudau i nhuxreexpxcna ngx chingex r chaxaxux. R cuma r cur poperagu cunaxmat i guxma i ngma chor guxchaxg. 9R ngma chamax rxuanxgx r t cuxchaxwa nibuxm i ngxguma cur ngxeecax cuxna chacaxgu. Pa Tupanax, chama r meama nx chacuax nax chautwa cuchogx. 10R chama r Tupanagu chayax, r nor oremax chatax. R Corigu chayax r nor oremax chatax. 11R Tupanagu chayax r taxucaxma chamu. R taxacr chixex t chamax naxx i ngma chamax rxuanx? 12Pa Tupanax, chicuaxxcma t cux chayanguxx i ngma chor uneta i cumax nx chixux. 13Er cuma r yuwa chox cunguxuchixx r chox cupox nax tama chayuxcax r ngmac cupexewa chamaxxcax.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax icax
ngxee nax naxmexwa chox nanguxuchixxcax i ngma nucma chawe ingxtanx. 4R ngxguma chapexgu r nhama aitanwa chapexrx chix er cmaxwa . R ngma nangexma i chor max chamax rxuanxgx r napta r nhama naxneg i maguxrx nix r nor con r nhama tara i meama waixmaguxrx nix. 5Pa Chor Tupanax, cuma r dauxgux i naanemax icucuax r cur ne r nhama i naane namax nanap. 6Ngma chamax rxuanxgx r chauxcax nanaxg i wxi i yaxrux nax ngmagu changuxcax. R chamaxwa nanaxg i xmax, notr nmatama nagu nayi. 7Pa Chor Tupanax, nhuxmax r chatax r chame nax chor wiyaemax cux chicuaxx. 8R paxmama t charda r chor paxetarugmax t chapaxeta. R ngmac t naxcax charda i ngma ngexwacax i ngunex. 9Pa Cori Pa Tupanax, r chor wiyaegmax t cux chicuaxx napexewa i guxma i nachixanecx i duxg. 10Er ngma cur ngecha r dauxgux i naanear yexerawa nangu. R ngxgumarx ta i cur aixcuma r yauxtweanexar yexerawa nangu. 11Pa Chor Tupanax, cuma r dauxgux i naanemax icucuax r cur ne r nhama i naane namax nanap.
Tupanana naxcax naca nax exgacg mea duxgmax inacuaxgxcax
57
Cux changechaxtmx, Pa Chor Tupanax, cux changechaxtmx! Er cuxcax chinha nax chox cupoxxcax. R cupexttgu chaug chicxcha
1
nhuxmatta nangupet i ngma cmax. 2R nhuxmax r t nxna chaca ya yim Tupana ya guxtwa ngxmac, er nma r guxwama chox xee. 3R nma r nixaixcuma r narng porac chox nangecha. R ngemacax dauxwa t chauxcax ne nanamu i nor
58
pexna chaca, Pa exgacgx r pexcax mar meama nxna pecax i ngma duxg
1R
431
SALMOS58,59
i chixex gx? R pexcax r mar aixcuma nawexgux i ngma poxcu i namax pexuegux? 2R tama ngmac nix. Er ngxguma tex tmaar guxchax pepexewa mexchagux r tama tx iperxne, notr naga pexne i ngma doramare pemax ixux er pex nanaxtan. R ngemacax pegmax penanexx i duxg i pechixanewa. 3R ngma chixri maxx i duxg r woetama naanwa nix i chixex nxna ngux. R ngma idorataxx r woetama taxta nabuxgu r ngma dora namax inacuax. 4-5R nor dexa r nhama xtapeguchatarx tx nimax. R nacma r nhama xtape i draxchix i tama nor puxruar paxetaga nchaxrx nix. 6Pa Tupanax r napoxpta i ngma chixex gx! R nab ya yima nor cuainag i ngma duxg i aigrx idraex! R noxtacma yanaxoxx nhama wxi i dex i yachexrx! R nxna nayaxu i nor max nhama wxi ya max ya namawa yadaxchicrx! 8 R nhama wxi i meru i yarxoxrx r nhama wxi i bux i naangu yux r taguma ngonexx dauxrx yaxxx! 9R name nix nax nayuex nhama chuchuxg i paxa ixaxrx. R name nix nax cur numax cunadaix nhama max i woxxrx. 10R ngma duxg i aixcuma Tupanaga nex r t nataxg i ngxguma nx nadauggu nax napoxcuex i ngma chixex gx. R nmag i ngma mea maxx r ngma chixex gxgwa t nangag. 11R nhuxchi ngma aixcuma
7
Tupanaar duxg ixgx r nhanagrg t: Aixcuma nangexma i natan i mex ega mea Tupanapexewa imaxgu. R nma ya Tupana r aixcuma nanapoxcue i ngma chixex gx, nhanagrg t.
Nma ya Cori ya Tupana nix ya tr poxrux ixc
59
1Pa chor Tupanax chox nanguxuchixexe naxmexwa i ngma chamax rxuanxgx! R nxna chox napox i ngma chauxcax yaxchix! 2R nxna chox nanguxuchixx i ngma duxg i chixex gx! R chox napox nxna i ngma metagx! 3Er nangexma i yatg i mxwaxegx i naxcax daugx nax nhuxc chox yamaxgx. 4Pa Cori Pa Tupanax,
taguma nhuxgu cumax chanu r chixri cuga chaxn rexna cupexewa pecdu chax. R taxuxma i chixex chax. Notr ngma chor uang r nanhuxg nax chauxcax yaxchix. R paxa nua nax, r chox yarngxexe! 5Pa Cori ya Guxtwa Ngxmac ya Tor Tupana Ixcx r paxa napoxcue i ngma tama cux yaxgx! R tama chanaxwaxe i cux nangechatmxg i ngma chixex gx r taechitawaxegx. 6Nmag r chtac nanaxane r anemaxgwa naxgatan nhama airug i ng daixrx. 7R chixex i dexamax nanacaetanane r cumax naguchigag r nhanagrg: R nataxuma i taxac i tx nx, nhanagrg. 8Notr i cumax, Pa Corix, r nx cuxn r nx cucug
SALMOS59,60
432
r cunaxneexx i ngma duxg i tama cux yaxgx. 9R cumax, Pa Chor Tupanax, t nix i choxna cudaux er cuma nix i chor poxrux r chor darux quixx. 10R nma ya Tupana ya chox ngechac r t chox nayadau. R t chox nx nadauxx nax nhuxc nx naporamaex i ngma chamax rxuanxgx. 11R taux i noxtacma cunadaix notr cur poramax namax nawoone r naxneexx nax ngmac i chautanxg tama paxa nx iyanangmaexcax i cur poxcu! Er cumax, Pa Corix, r tor darux quix. 12R ngma duxg i chixex r guxma i nor dexawa nidora. R ngma ng nax yacuaxgagu r nax inaxunetanetaxgagu r napoxcu! 13R cur numax yanaxoxx i ngma duxg! R noxtacma nayuexx nax ngmac nx nacuaxgxcax i duxg nax cuma aixcuma Irautanwa r gux i nhama i naanewa exgac quixx! 14-15R ngma duxg i chixex r ngxguma chtac nhama airugrx naxgatan r anegu nayachoegu nax nawemcax nadaugxcax, r t naxauxe er tama nx ingux i nawemx i inayangaug. 16Notr i chama r paxmama t cuxcax chawiyae. R ngma chor wiyaewa r t nx chixu nax cuporax r cux tangechatmxgx. Er cuma r chor darux quix r cuxtagu nix i chaug charcx i ngxguma cmaxwa changexmagu. 17R ngmac t cuxcax chawiyae, Pa
Tupanax, er cuma nix i chor poxrux quixx r cuma nix i choxna cudaux. R aixcuma cuma nix i chor Tupana i chox cungechaxx.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax icax
60
Tupanax, cuma r cur numax toxna quixgachi r tox cuwoone. R tanaxwaxe i wenaxar toxcax cutegu nax noxrirx taporaexcax. 2Cuma r
1Pa
cunaxxchixx ga nhaa naane r yemacax inangcuane. R c ngna naxxx i ngma nor ngcuane nax tama nabuxcax! 3R cuma r tax i guxchaxg toxcax cunguxx. R nhama wxi ya w ya tox xxcrx tox nixgxx i ngma guxchaxg. 4R nhuxmax i toma nax cuga taxnex r tanaxwaxe i wxi i cuaxrux toxna cux nax ngmac nxna tox cupoxxcax ya yim naxne i ngma tor uang. 5R tox nangx r cur poramax tox nanguxxexe i toma nax tox cungechagx! 6R cumax, Pa Tupanax, r cupatawa quidexa r nhacurg: Guxma i ngma naane i ostewaama Chiquwa ixgx r nhuxmata lstewaama Succhiar ngatexwa ngux r choxr nix. 7R ngxgumarx ta i Yiriyiar naane r Manachar naane r choxr nix. R ngma Efraar naane i churarag i nawa ne x r choxr nix. R porax ngxgumarx ta i ngma Yudar naane i Irautanxgar exgacg nawa ne x r choxr nix. 8R ngma Mobiane r Edane r chautwa
433
SALMOS6062
nangexmag. R ngma Firitutanxg r chama r t nx charporamae, nhanagr ya Tupana. 9-10Pa Tupanax Tex t Edanewa chox taga? R tex t nor ane ya poranegu chox taxcuxx i nhuxmax nax tox cuxox r mar tama tor churaragx quixmcx? 11R tor uangchaxwa tox rngxexe nax nx tarporamaegxcax! Er taxuwama tox name i toxrx i duxgar ngxee. 12Notr cur ngxeemax, Pa Tupanax, r t nx tarporamae i ngma tor uang, er cuma r t cuyayitanxx.
Tupanagu tayax er nma tx napox
cunax i ngma mare i ngma duxg i cux ngechaxgxcax ixx. 6R chama nax exgac chixx r chanaxwaxe i cunamaxexe i chor max nax ngmac muc ya taunec chamaxxcax. 7R chanaxwaxe i mex chamax cuxuegu nax ngmac meama chor duxgmax ichacuxcax. R cumax, Pa Tupanax, r quixaixcuma r chox cungecha. R ngemacax meama choxna cudau. 8R ngemacax guxgutma cux chicuaxx. R wxichig i ngunexgu t cupexewa chayanguxx i ngma unetag i cumax nx chixux.
Tupanaxicatama nix ya poxrux ixc
61
Chor Tupanax r chox nx naxn i chor yumx nax cuxna chacax nhuxmax nax porac ngx chingex! R chox nangx! 2R nhuxmax nax chor naanena chayxgux r cuxna chaca nax chox curngxeexcax, er guxchax chox nangexma. R ngemacax chanaxwaxe i chox cupox. R wxi i nachica i ngext taxucrwa chor uang nawa choxna nguxgu chox namunag! 3Er cuma nix i chor darux quixx. R cuma r nhama wxi i poxchicax i taxucrwa taxacr uan nawa ngugxrx quix. 4R chanaxwaxe nax guxgutma cupatawa changexmax nax ngma gu chicxcax. 5R cumax, cupextt Pa Chor Tupanax, r mar nx cuxn i chor unetag i cumax nx chixux. R cuma r mar choxna
1Pa
62
Tupanaxicatama nix ya aixcuma chox taxxc. R nma nix i choxna naxx i max. 2R nma nix i chor darux i choxna nadaux. R ngemacax tagutma ichayangu er nma nix i chor poxrux yixx. 3R nhuxguxratta nx perchau nax chauxcax peyaxchix nax ngmac ichayanguxcax nhama wxi ya xtapx iwaxgxrx rexna nhama wxi ya poxegux iwxrx? 4R ngma duxg i chixex r ngma nagu naxnexxicatama nix nax chox nataxchigx. R ngma guxar yexera namax nataxgx nix i nor dora. R naxmax chox nicuaxxg, notr nor nwa r chamax naguxchigag. 5R Tupanaxicatama nix ya aixcuma chox taxxc. Er nma t nix i chox nangxeex. 6R nma nix i chor darux i choxna
1R
SALMOS6264
434
nadaux. R ngemacax tagutma ichayangu, er nma nix i chor poxrux yixx. 7R naxmexwa nangexma i chor max r guxma i chauchiga nax nhuxc chamaxx. R nma nix i chor darux r chor poxrux. 8Pa Chor Duxgx r guxguma nagu peyaxg! R taux i nx pemuex nax per yumxwa namax nx pexux i per guxchaxg! Er nma nix i aixcuma tr poxrux yixx. 9R Tupanapexewa r taxacwa name i ngma diruxgx r ngma ngear diruxgx? Er guxma r napexewa r nawxigumare. R nmag r ngxguma chi yaxar ngugxwa iyanguggu, r taxuxma ng naryamaeg. 10R taux i metagu rexna ng xgu peg pediruxeex! R ngxguma pemuar diruxgu r taux i ngma per dirugu peyaxgx! 11-12R chama r mar taxreexpxcna nx chaxn i Tupanaar ore i nhax: R ngma pora r ngma ngechax r Tupanaar nix. R ngma nhuxc nx tapuracxrx ttama tx nanaxtan ya wxechig, nhax.
Tupana r duxgar taxxrux nix
chadauxcax nax nhuxc cuporax r cuxnex. Er ngma cur ngecha r maxar yexera name. R chauxmax t cux chicuaxx. 4R nhuxmax nax nhama i naanewa chamaxxgu r t cux chixuchiga r cuxcax chaxunagmexecma t chayumx. 5R ngxguma r t porac chataxxchi nhama wxi i dux i na i taxwa chibxrx. R taxc chauxmax t cux chicuaxx. 6R ngxguma chtac i mar ichacaxgu r cuxna chacuaxchi r cugu charxn. 7Er cuma nix i chox curngxeex. R chatax i cupextgtwa. 8R nhaa chor max r cuxna chanax. R yima cur tgnemexe r tama chox ningex. 9-10R ngma chor uang i chox imaxgchax r nxchama waixmgu nataxg. Er taramax t nadai r aigwemx t nixg. 11Notr i chama nax exgac chixx r t Tupanamax chatax. R guxma i ngma nx yaxgx r t taxc naxcax nawiyaeg r nx nicuaxxg. Notr ngma idorataaxgx r Tupana r t inayanangeaxeeg.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax icax
63
Chor Tupanax, cuma nix i aixcuma chor Tupana quixx. R guxma i chor ngchamax cuxcax chadau er poracxchi chox cungcha. R chacuxwaxe er nhaa chor max r nhama wxi i waixm i paxrx nix. 2-3R ngemacax chanaxwaxe i cupatawa chauxcax cungox nax ngmac nx
1Pa
64
Cori Pa Tupanax chox nx naxn nax cuxtawa chaxuaxx! R choxna nadau naxchaxwa i ngma chox imaxgchaxx! 2R naxchaxwa chox icux i ngma mxwaxegx i bexma nagu rxnex nax nhuxc chox yamaxgchaxx! R nagu yanachixexx i ngma nagu naxnex!
1Pa
435
SALMOS64,65
nor con r nhama tararx natexechi nax dorax yaxux. R nhama naxnegrx inananha i nor dexag i porac tx nanguxeex. 4R ngma yacuxgxwa r nanaxxxx i chixex i ore tmacax ya yxema taxuxma guxchax namax xe. R tama namucma ngrchi
3Er
tmaechita nanaxxxx i ngma nor dexa i chixex. 5R ngx nanangchaxexe nax chixex naxgx. R ngmax nagu narxne nax nhuxc bexma duxgx chixexgu nayixchax. R nma nx nacuaxggu r taxema nx tadau. 6R nagu narxne nax taxema bexma nanguggx i ngma chixex i naxgx. Notr yim nx cuc i guxar n r nma t nix i bexma nangugx. 7R nma r ngrchi naxnemax t nanapexx. 8R ngmac i ngma chixex i togcax nagu naxnex r nmagttama nagu nayi. R tex ya nx daugxe nax nmagtama nagu nayi x, r t nx tacuge. 9R ngxguma ngmax nadauggu i duxg r t Tupanax nicuaxxg. R ngma naxxchiga t nixugg r t nx nicuaxchitan nax taxacchiga yixx. 10R yim yat ya mea maxc r Cori ya Tupanamax t natax r t naxcax nix nax napoxxcax. R guxma i duxg i mexgu rxnex r t nataxg.
Tupana nix ya mec nax nx icuaxxgx
tayanguxx i ngma unetag i cumax nx tixux. 2Er cuma r nx cuxn i tor yumx. R guxma i duxg r cuxtawa nax nax cur ngxeecax yacagxcax. 3R ngma tor chixexgama tomax inacuax notr cuma r tox nx icuyarngma i ngma tor pecdug. 4R natax i ngma dux i cuma cuyaxux nax yima cupata ya Chiwa ngexmanewa cumaxxcax. R wxi i tax t nix nax natanwa tangexmagx i ngma mexg i cupata ya nenewa ngxmagx. 5Pa Tupana Pa Tor Maxxruxx, cuma r tomax quixaixcuma r ngemacax tox cungx namax i ngma mexg i cur poramax cuxx. R guxma i duxg r woo ngma mr-ar tocutwa i yxwa ngxmagx r cugu nayaxg. 6R cuma r cur poramax mea nachicawa cunangexmagxx ya yima maxpneg. 7R cuma r cunachichixx i ngma yuapeg i taxg, r cuyanangexgxx i ngma duxg i puraex. 8R woo ngma mr-ar tocutwa i yxwa ngxmagx r nx namue i ngxguma nx nadauggu i ngma tax i mexg i cur poramax cuxx. R guxwama i duxg r cugagu porac nataxg. 9R cuma nix i nhama i naanena cudaux r nagu cupuxx nax naxgxcax i nanetg. R cuma r natxacgmax cuyawaimanexx nax naxgxcax i trgug. R ngmac nix i cunangomanexx i waixm. 10R cuma r cuyamegtan i ngma nanet
65
1R
SALMOS65,66
436
i aimanexgu togx. R ngma ngchitaerugx r cuyanawexchianexx. R pucmax cunangomanexx r ngmac duxgax cunamuar oxxx i nanetg. 11R wxichig ya taunec r mexmax cunanguxx. R ngma cur caixanexg r porac nanapuxx. 12R ngma carnruchitaxg i paanexwa ngxmagx r narxg r nayauxtane. R yima maxpneg r maxmax nangaxg. 13R ngma metachinanegx r carnrugmax nayapag. R ngma ngateg r trgunec i bacax nixg. R guxma i ngma r taxc nacuxcutang.
Guxma i ngma Tupana x r namexechi
nma ya Tupana r guxguma nor poramax nhama i naanemax inacuax. R nma r nxna nadau i guxma i nachixaneg nax tama namax nanuexcax i ngma tama naga nex. 8Pa Guxma i Nachixanecxgx mex i nachigax pexug ya tr Tupana! R per wiyaegmax nx pecuaxxg! 9Er nma r txna nadau r txna nanax i max nax tama iyuexcax. 10Pa Tupanax, cuma r porac tox cux. R ngmac tox cumexx nhama dirum xwa imexxrx. 11R cuma r tor uangax cunatauxchaxexe nax tox nayauxxcax nax ngmac porac tox napuracexxcax. 12R cunatauxchaxx nax ngexrxmare ga duxg togu idauxcraxgx. R toma r guxchaxg ga cmaxchixwa tachopet, notr dxwa nhaa naane i mexwa tox cugag. 13-14R ngemacax i nhuxmax r cupatawa t chax r ngma t cupexewa chayagu i mareg. R ngmac t chayanguxx i ngma cumax ichaxunetax ga yexguma cmaxwa chayexmagu. 15R ngma cur marear guchicaxwa r t cuxcax chayagu i wocaxacg i ngex, r wocag i yatx, r byig i yatx, r carnrug nax ngma naemamax cutaxxcax. 16Pa Duxg i Tupanaga nexx r nua pex r iperxne! R t pemax nx chixu i ngma mexg i Tupana chauxcax x. 17R nhaa chauxmax nxna chaca r daa chor conmax nx chicuaxx. 18R ngxguma chi chixexgu charxngu r nma ya Cori r
66
Duxg i nhama i Naanewa Maxxx r Tupanacax taxc pewiyaeg! 2R per wiyaewa nx pexu nax naxnex i naga! R wiyaecma nx pecuaxxg! 3-4R Tupanamax nx pexu r nhapegg: Cur puracg r namexechi er cur poramax cunax. R ngma cumax rxuangx r nor mumax cuxmexgu ng nayixx. R guxma i duxg r cux nicuaxxg r nor wiyaegmax cux nataxeeg, nhapegg! 5R nua pex nax nx pedaugxcax i ngma tax i mexg i duxgcax naxx ya Tupana! 6R
1Pa
nma r nayapachitamaxx ga yema mr nax tmacutmax yma tichoxcax ga tr oxig. R yemacax porac nataxg ga duxg. 7R
437
SALMOS6668
taxchima chox nangx. 19Notr i nmax r chox naxn r nanangx i chor yumx. 20R namexechi ya Tupana, er tama chox nx naxox i ngma naxcax chacax. R tama nx narchau nax chox nangechax.
Name nix i guxma i nachixaneg r Tupanax nicuaxxg
gx. 3Notr ngma mex gx r t nataxg. R cupexewa, Pa Tupanax, r taxc t cux nicuaxxg. 4Pa Duxgx Tupanacax pewiyaeg r per wiyaewa penataxx! R nx pecuaxxg ya yim caixanextgu ixc! R namax petaxg ya yim Cori r napexewa petaxg! 5R yim Tupana ya napata ya nenewa ngxmac r ngma tacutagmax inacuax r ngma yutegxar poxrux nix. 6R ngma duxg i nx nataxux i natanx r nma ya Tupana r nx nanangexmaxx ya nachi. R nma r nananguxxexe i ngma poxcuex nax mexwa nangexmagxcax. Notr ngma tama ixnechaxx r naane i taxuxma nawa rxxwa t nanamaxxx. 7Pa Tupanax, r yexguma Eytuanewa cunanguxxeegu ga cur duxg r chianexgu cuyagag. 8R yexguma ga nhama ga naane r naxxchi. R puc narxe ga dauxgux ga naanewa. R guma maxpne ga China r cunaxxchixx, Pa Tor Tupanax. 9R cuma r cunapuechaxx nax yemaac cuyawaimanexxcax ga yema cur naane ga ipax nax nawa naxgxcax ga nanetg. 10R yema cur duxg r yexma naxchig. R cumax, Pa Tupanax, r namax cumecma, r yemacax nxna cunax ga nor na ga nx taxux. 11-13R yexguma Tupana idexagu r yema uang r nibuxm. R yema ngexg ga patawachig yexmagx r tagac nx nixugg nax yabuxmx ga yema nor uang ga nor daiwa yma
67
Tupanax cux tangechaxtmxg r tox xexe, r taxc tox nadawen rng nax ngmac gux i nachixanecxg nx cuaxgxcax nax cur ngcha yixx nax cunamaxxx i duxg! 3Pa Tupanax, r name nix nax guxma i duxg i gux i nachixanegwa ngxmagx cux icuaxxgx. 4R ngma nachixaneg r name nix nax taxc cux yacuaxgx er nor exgac quix r mea namax icucuax. 5Pa Tupanax, r name nix nax guxma i duxg i guxma i nachixanecx cux icuaxgx. 6Er porac tox curngxee r ngemacax ngma
1-2Pa
waixmwa mea nayae i tonetg r namu i nor o. 7R Tupana tx rngxexe! R name nix i guxma i duxg nx nicuaxxg.
Tupana r nor uanx narporamaeg
68
1Pa Tupanax paxa nua nax r nawox i ngma cumax rxuanxgx! R ngmac i ngma cuxchi aiex r t cuxchaxwa nibuxm. 2R nmag r nhama caixanexrx t ngxma nartauxe. R nhama wera idexexrx t inarxo. R cupexewa r taxuwama name i ngma chixex
SALMOS68
438
x. R nma ga yema ngexg r nanade ga yema nor uangar yemaxg ga nxna yma yabuxmx r ngmax nayatoye. R nor uangar ngaxrugmax ng ningaxg. R namax naxxneg r nhama wxi i muxtucu i naxpextmax txnexrx nixg. 14R yexguma Tupana ya guxtwa ngxmac yabuxmxgu ga tr uang r guma maxpne ya Charumcax nibuxm, notr gux yexma nayi. 15R namxchanexchi ya yima maxpne ya Bach. R nataxpexeg r nadauxguxchi. 16R pemax, Pa Maxpneg ya Mchanexchignex r txc auxchic nx perdaun ya yima maxpne ya Chi ya Tupana nagu chaxne? R nma ya Cori ya chi Tupana r ngma t nangexmaecha. 17R nma ya Tupana r guxnema ya nawexmax Chinaar maxpnewa naxx nax napata ya Chiwa ngexmanewa naxxcax. 18Pa Tupanax, r ngxguma Chi ya maxpnegu cuxnaggu r cugwe cuyagag i ngma cuyauxx i cur uang, r natanwa cunayaxu i diru. R woo i ngma tama cuga nechaxx r cuxmexwa ng nangexmagxx. 19Cumexechi, Pa Cori Pa Tor Tupana i Tor Maxxruxx. R wxichig i ngunexgu r tox curngxee. 20R nma ya tr Tupana r tx maxxc nix. R nx natauxcha nax yuwa tx nanguxxeex. 21R nma ya Tupana r t nanamateeru i ngma nor uang i tama nx rxoechaxx i nor chixexg. 22R nma ya Tupana
r nhanagr: Pa Irautanxx, r chama r t pex chamupettanamax i Bachanewa nax nawa pengugxcax i per naane i mr i mtamaxcutwa ngxmax. 23R ngma r t peg piwaiecutxx nagmax i per uang. R per airug r t yim nagwa naxaxeg, nhanagr. 24Pa Tupanax, Pa Chor Tupanax, Pa Chor exgacx, r cupataxtwa nx tadau i ngma cur duxg i ngma r cux nicuaxxg er chocuchimx nanaxchigag nax cur uangx curporamaex. 25R ngma wiyaegx r napexegu naxg, r ngma paxetagx r ngmaweama naxg, r ngma paxg i pdru pagx r ngxtangu naxg. 26R guxma i pema i ngxma chocuxe r nx pecuaxx ya Cori ya Tupana! R guxma i pema i Irautanx r nx pecuaxxg! 27R Byamchimx r napexewaama nax, r ngmaweama nax i Yudchimx nor exgacgmax. R ngmaweama naxg i Yeburchimx r Natarchimx. 28Pa Chor Tupanax inawex i cur pora! R wenaxar toxcax nax ga yema tax ga mexg ga nxcma cur poramax cuxx! 29R yima cupata ya maxpnewa ngexmane i Yerucharwa r tog i nachixanegar exgacg cuxcax ngma nananag i mareg. 30R yima cupatawa yangag i ngma cumax rxuangx i nhama dexneneccx i wocag i draexchixrx ixgx! R nmag r nhama tuirug i draexrx nachixecma, r nhama wocaxacgrx nimu. R
439
SALMOS68,69
naxneexx i ngma duxg i nor diruguama rxnex! R nawoone i ngma daigu rxnex! 31R ngma Eytuanecxar exgacg r t cupexewa nangug r ngma Echiopacxg r t cux nicuaxxg. 32Pa Nhama i Naanewa Ngxmagx i Nachixanegar exgacgx r nx pecuaxxg ya Tupana! R naxcax pewiyaeg ya Cori! 33R nma r caixanexgu nix i dauxgux i naane i nxcma xwa. R ngma r tagac 34 R nagu perxne nax nidexa. nhuxc naporaxchix ya Tupana! R nma r guxma i Irautanxmax inacuax. R nor pora r yauxtweanexwa nangu. 35R nma ya Tupana ya napatawa ngxmac r naxne. R nma ya Irauar Tupana r nanaporaexx i nor duxg r nx nanatauxchaxexe nax nor uangx naporamaegxcax. R namexechi ya Tupana!
Aita Tupanacax nax er tax i guxchaxwa nangexma
69
Chox namaxexe, Pa Chor Tupanax! Er ngmatama nagu changu i tax i guxchax. 2R nhama wxi i ngxcharawa r wxrx chix. R taxuguma chayachichiga. R nhama mtamaxchix i dexwa ingaxgurx chix nax chox yachaxx i poraxchixx. 3R
1
narmumae. R nimuetan i ngma chamax rxuanxgx. R nmag r naxcax nadaug nax nhuxc chox yamaxgchax. R chox nachixeweg nax chanateguxxcax i ngma tama naxcax chang xchirx. 5Pa Chor Tupanax, cuma nx cucuax nax nhuxc tama chaux chacux. R ngemacax taxucrwama cupexewa ichayacuxg i chor chixexg. 6Pa Cori Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx, tama chanaxwaxe nax chaugagu ne yangegx i ngma chautanx i cux yaxgx. Pa Tor Tupanax, r tama chanaxwaxe nax chaugagu cux naxoex i chautanxg i noxri nor ngchamax cuxcax daugx. 7R cuxcax nix ga yaxna namax chaxnx r ne chingex ga yexguma cumax nachixegaggu i ngma cumax rxuanxgx. 8R chautanxgpexewa r nhama wxi i to i nachixanecxrx chix r nhama tama chox nacuaxgxrc chox nardaun. 9R chama r ngx chinge er porac chayanux ya cupata nax taxema chixex nawa xcax. R chauxchaama chanangenag i nor guxchigag i ngma cumax rxuangx. 10R ngxguma cuxcax chaxaxuxgu r tama chachibcma chayumxgu r nmag r chox nacuge. 11R ngxguma chor ngechaxchirugu chicuxgu r guxma chox narcutanx. 12R duxg r chauchiga nidexag r ngma ngxx r chagu nawiyaeg. 13Notr i chamax, Pa Corix, r chor yumxwa r cuxna chacaama. R ngemacax, Pa Chor Tupanax chox rngxexe i
chama r dxwa chipa nax cur ngxeecax chacaxax. R mar dxwa changuxmanax. R dxwa chipaxet nax cuxcax ichadawenx, Pa Chor Tupanax. 4R ngma natxcaxma chauxchi aiex r chauyex
SALMOS69
440
nhuxmax! R ngma chox nax cungechaxgagu r chox nangx! R cuma nax guxguma chox curngxeex, r chanaxwaxe i chautwa cuchog. 14R chox rngxexe nax tama nagu changuxcax i ngma chixexg, nhama wxi i chixanexgu inguxgurx! R naxmexwa chox nanguxuchixx i ngma chauxchi aiex! R nxna chox ixgachixx i ngma chor guxchaxg i nhama dex i mtamaxrx ixx! 15R tama chanaxwaxe i ngma guxchaxg chox naryexera nhama poraxchix chox ichaxxrx. R tama chanaxwaxe i nagu changu i ngma guxchax i taxchix nhama wxi ya tupuyuca chox itcuchigurx. 16Pa Corix chox nangx! Er cuma r chamax cumecma r porac chox cungecha. R ngma nax chox cungechaxxgagu r chagu rxn! 17R chama nax cur dux chixx r taux i chox cuxox! R paxa chox nangx! Er cmaxwa changexma. 18 R nua nax r chox rngxexe! R naxmexwa chox nanguxuchixx i ngma chamax rxuangx! 19Cuma r nx cucuax nax nhuxc chamax nachixegagx r chamax naguxchigagx r ne chox yangexgx. R cuma nx cucuax nax taxacg yixx i ngma chamax rxuangx. 20R ngma chamax nax nachixegagx r porac chox nangux. R ngemacax charmachi r changear porax. R notcaxma naxcax chadau nax texax changechatmxx r tex chox
taxxx. 21R ngma chauxchi aiex r chawemgu nanaxg i chxrux. R yexguma chitaxawagu r w ya ngchiaxchic choxna naxg. 22Notr ngma nor na i taxg i ngmax nangxgx r namax nataxgx r nhuxmax r chanaxwaxe nax noxrtama chixexrux yanguxuchix. 23R c yangexetxx r guxguma yaduxrueparag! 24R c cur numax napoxcue nax ngmaar poramax nayuexcax! 25R chanaxwaxe i ngma naxchigxwa r wxi i nachica i chianexx cunanguxuchixx nax taxema napatagwa ngxmagxcax. 26Er nmag r tmawe ningxtan ya yxema cuma tx cunaxi xchixx. R tx nacuge ya yxema tx nange nagagu nax tx cunapi xeex. 27 c poxcumax nx naxtan naxcax i ngma chixex i naxgx! R taux i nx nx curngmax i ngma nor chixex! 28R napiga nawa i ngma cur popera i cur duxgga nagu matx! R tama chanaxwaxe i ngma cuga nextanwa cunangoxgagxx. 29Notr i chama nax chidaxawex r chanaxi xchix r chox rdaxx r chox napox, Pa Chor Tupanax! 30R chama r wiyaemax t cux chicuaxx r mox t cuxna chax, Pa Tupanax. 31R ngxguma wxi i tuiru rexna wocaxac cuxcax chiguxguar yexera t namax cutax i ngxguma cux chicuaxxgu r mox cuxna chaxxgu, Pa Corix. 32R yxema naxi xchixgxe r t tataxg i
441
SALMOS6971
ngxguma nx tadauggu nax nhuxc Tupana chamax taxx. R yxema Tupanacax daugxe r t yexera tx nangcha nax nawe tarxx. 33Er nma ya Cori ya Tupana r tx naxn ya yxema tx nataxxe i tmaar ngmaxg. R tama tx naxo ya yxema nor duxg ya poxcuexe. 34Pa Dauxgux i Naane, r Pa Nhama i Naane r Pa Mr, r name nix i Tupanax pecuaxxg i pemax r guxma i pewa maxx. 35-36Er nma r t natwa nachog ya Chi. R t narngxee i nor duxg nax nx wena txar namexgaxcax ya Yudtanxar aneg. R yima ane ya Yeruchar r Tupanaar duxgxacgar t nix. R ngma t namax r t namax inacuaxg. R guxma i ngma Tupanaga nex r ngxma t naxchig.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax icax
changear ngmaxx r chanaxi xchix, r chanaxwaxe i paxa nua cux r chox curngxee, Pa Tupanax. Er cuma nix i chox curngxeex r chox cunguxuchixx nawa i guxchaxg. R paxa chox rngxexe, Pa Corix!
Wxi i yaxguxar yumx
71
1Pa Cori Pa Tupanax, cuma nix i chor poxrux quixx. R taux i ne choxna cuxx! 2R c chor uangna chox napox! Er cuma r quixaixcuma. R chox nx naxn i chor yumx r chox nanguxuchixx! 3R chanaxwaxe nax chor txchipetarux r chor cuxchicax r chor poxrux quixx. R ngmac taxucrwa chox
70
1Pa Chor Tupanax nua nax r chox yanguxuchixx! Pa Corix paxa nua nax nax chox curngxeexcax! 2R naxneexx i ngma chox imaxgchax nax ngmac nor neemax yabuxmxcax i ngma chixex chamax gchax! 3R ngma chox cugex, r chanaxwaxe i
nimaxg. Er cuma nix i chor txchipetarux r chor cuxchicax quixx. 4Pa Chor Tupanax chox nanguxuchixexe naxmexwa i ngma duxg i chixexg i metagx r nuxwaxegx! 5Yer yexguma changextxgutama cux chayax yer cuma nix ga aixcuma chox curngxeex r choxna cudaux. 6R yexguma chauanwa chayexmagu, r cuma r woetama mar chox curngxee r chox cubuxexe. R ngemacax i nhuxmax r guxgutma cux chicuaxx. 7R muxma i duxg r chamax nabai xchixg er mar chaya. Notr cuma nix i chor poxrux quixx. 8R guxma i ngunexggu r cux chicuaxxecha, Pa Tupanax, naxcax i ngma mex i chauxcax cuxx. 9Notr nhuxmax nax yaxgux chixx r changear
cunaxneexx. 4Notr guxma ya tex ya cuxcax daugxe r name nix nax porac tataxgx. R yxema naxwaxegxe nax tmatwa cuchogx r name nix i guxguma nhatagrg: Namexechi ya Tupana, nhatagrg. 5Notr i chama nax
SALMOS71,72
442
porax r taux i chox cuxox, r taux i chox cutx! 10R ngma chor uang i chox imaxgchax r ng narngxeeg r wxigu ngmax nagu narxne nax nhuxc chox yamaxgx. 11R nhanagrg: Nawe pengxtan r peyayauxg, er ya Tupana r mar nxna nixgachi r taxetma tanapox! nhanagrg. 12Pa Tupanax taux i choxna quixgachix! R paxa nua nax r chox yarngxexe! 13R naxneexx r nadai i ngma chor uang i chox imaxgchaxx! R duxgar cugrux yaxgxx i ngma nanaxwaxegx nax chixexgu changux! 14Notr i chama r guxguma chananguxexe nax chox curngxeex. R ngemacax yexerac chicuaxx. 15R wxichig i t cux ngunexgu r t nx chixu nax cuma quixx nax tox cumaxexeex r aixcuma tox curngxeex. R ngma nax namuxchix i ngma mexg i chauxcax cuxx, r taxucrwama guxx chixu. 16Pa Corix, guxma i duxgmax t nx chixu i ngma taxg i mexg i cuxx. R t chanaxunag nax cuxicatama yixx nax quixaixcumax. 17Pa Chor Tupanax, yexguma changextxgutama chox cunguxexe i cur ore, r nhuxmax r ta nx chixuchigama ga yema mex ga tax ga cuxx. 18Pa Chor Tupanax taux i choxna quixgachix i nhuxmax nax mar chayax r chapuxerux! R nhuxmax r ta cur porachigax chixu namax i ngma nhuxmax maxx i duxg nax nmag r ta ngma duxg i t
19Pa
ingetanxmax nx yaxugxcax. Tupanax, ngma cur porachiga r cur mecmachiga r guxwama nangu nhuxmata dauxgux i naanewa. R cuma r cunax i taxg i mexg. R tataxuma ya tex ya cumax wxiguxe. 20R woo muxma ga guxchaxg r i xchigwa chox cuxpetxx, notr wenatxar chox cutaxxx. R t chox curdaxx nawa i chor guxchaxg, nhama waixmtwa rdaxgurx. 21R noxriar yexera t chamax cutax r wena txar chox cuporaxx. 22Pa Chor Tupana ya Guxma i Irauanecxgar Tupana ya necx, r cuxcax t chawiyae r chor rpamax r chor rpaxacmax t cux chicuaxx. Er aixcuma cuyanguxx i guxma i ngma nx quixux. 23R ngmac taxcma
chauaxmax t cuxcax chawiyae, r chaux i wena curdaxxmax t cux chicuaxx. 24R chor con r guxma i oragu t nx nixu nax cuma r ixaixcumac quixx. Er ngma duxg i naxwaxegx nax chixexgu changux r nhuxmax r ne ningeg.
Yumx i exgaccax ixx
72
Tupanax nxna nax ya exgac i cuax nax cuxrx mexgu naxnxcax r aixcumac nax yixxcax, nax ngmac mea namax inacuxcax i cur duxg r tx nangxeexcax ya yxema guxchaxwa
1-2Pa
ngxmagxe! 3R chanaxwaxe i cunabacaxx i ngma nanetg i maxpneanewa ngxmagx nax ngmac nataxgxcax i duxg r mea namaxxcax. 4R chanaxwaxe i
443
SALMOS72
nma ya exgac r mea tmamax inacuax ya yxema ingear ngmaxxgxe, r tx narngxee ya tmaxacg ya yxema tx nataxxe, r napoxcue i ngma chixri nor puractanxmax icuaxgx. 5R ngmac ya yim exgac r guxgutma cux namu r cuga naxn ngxgumarx ya axc r tauemac r guxguma nangexmagechaxrx. 6R chanaxwaxe nax yim exgac r meama guxma i nor duxgx nangxeex nhama puc i guxma i nanetg meama iwainecxcrx. 7R nma exgac yixxyane r chanaxwaxe nax guxma mea ixx r gux i ngunexgu nax nataxuxma i chixex r nu. 8R nma r name nix i namax inacux i guxma i naane i lstear taxtwa inaxg r nhuxmata ostear mrwa nangu. R ngmac i nor naane r taxt ya Eufrtewa t inaxg r naane yacuxwa t nangu. 9R ngma exgacar uang i chianexgu chigx r name nix i yim exgacpexewa ng nangexmagxx r naga naxne. 10R ngma Trchiaanear exgac, r Capaxgar exgac, r Chabanear exgac, r Chbaanear exgac, r name nix i guxma i ngma exgacg r tor exgacxtawa nanana i nor mareg r dirug. 11R guxma i nachixanegar exgacg, r name nix i tor exgacpexegu nacaxpxg. R guxma i ngma nachixanegar duxg, r name nix i tor exgacmexewa nangexmag. 12Er nma ya yim
exgac r t tx napox ya yxema ngear ngmaxxe ya nxna caxe. R yxema taxema tx rngxexxe r narngxee. 13R yxema nma t tx tama tg icuaxxgxe, r t nx tangechatmxg. R yxema ngear diruxgxe r t tx napox. 14R t tx nanguxxexe naxmexwa i ngma chixri tmamax icux r tx daix. Er ngma tmaar max r naxcax r namexechi. 15Namax ya yim exgac! R nxna penax i ngma Chabanear iru! R guxguma Tupanapexewa naxcax peyumxg! R name nix i guxguma mex nx naxpet! 16R tox rngxexe, Pa Tupanax, nax tox yaxoxochixcax i tor trgug r tox nabacaxcax i tor trgunecg i maxpneanewa ngxmagx! R namuxx i nor o ngma Lbanuanewa ngxmagx i nanetgrx! R nhama max i naanegwa rxgxrx yamuxexe i duxg i tor anegwa! 17R chanaxwaxe nax guxguma mea yim exgacchiga yadexagx i duxg. R name nix i guxguma duxg nx nacuchiga nhama axc guxguma ibxixrx. R chanaxwaxe nax guxma i nachixanecxg i duxg nayauxgx i nor ngxee r ngmac guxma i ngma nachixanecxg nx icuaxxgx. 18Namexechi ya Cori ya Tupana ya tr Tupana ixc. R nxicatama nix i naxx i ngma mexg i taxg i nor poramax naxx. 19R name nix i guxguma nx ticuaxxg er namexechi. R tanaxwaxe nax guxma i nhaa naane r namax napax i nor
SALMOS72,73
444
ne. R ngmac yix. 20R nux nix i yagx i nor yumxg ya Daw ya Yech nane.
Tupanaar mecmachiga
73
Tupana r namax namecma i ngma Irautanx i mexgu rxnex. 2R chama r chiwxchi r wixgutaax nagu changu ga yema chixex. 3Yer chixauxchi naxcax nax nhuxc namuar ngmaxxgx i ngma duxg i ng icuaxxgx r chixex gx. 4R ngma duxg r tama nagu narxne t nax nayuex er naporae r taxuxma nx naxpet. 5R taguma ngx ningeg r taguma toxguxgrx nangear
1R
diruxg. 6R ngma nax ng yacuaxgx r nor ngaxxrux nayaxxg. R ngma dai nix i guxguma naxwa ngxmaechax. 7R nor ngmax naxetg r nanayig, r ngma nor chixex i nagu naxnex r nangupetxchiama. 8R Tupanax nacugecma chixex namax nixuge. R chixexmax r maxmax duxgx naxxneg. R ng yacuaxgcma nidexag. 9R chixri dauxgux i naanechiga nidexag r ngext naxxwa r nor ngmaxgmax ng nicuaxxg. 10R ngemacax i nmax i Tupanaar duxg r dxwa nawe narx r naga naxne r nanayauxg i nor ore i nx yaxugex. 11R ngma duxg i chixex r ngmax nhanagrg: Nma ya Tupana r taxtma nx nacuax i ngma ixgx. R yim guxtwa ngxmac r taxtma nx
nacuaxama, nhanagrg. 12R dcax i ngma duxg i chixri maxx nax nhuxc taxcma yamuxx i nor ngmaxg! 13R ngemacax i chamax r dxwa nagu charxn r notcaxmamare nix nax mea chamaxx r chaugna chadaux nax tama chixex chaxxcax. 14Er nhuxmax nax Tupanawe charxx r taxuwama chox name. Er gux i ngunexgu r ngx chinge r guxchaxg chox nangupet. 15Notr, Pa Tupanax, r ngxguma chi ngma nma nagu naxnexgu charxngu r chama r chi naechita chixri chamax i cur duxg. 16R yexguma ga chama r pora chax nax nx chacuxcax nax txc i ngma chixri maxx r porac namuar ngmaxxgx notr ngma yaxgx r ngx yangegx. Notr chox naguxcha nax nx chacax. 17Notr yexguma cupatagu chaxcuxgu, Pa Tupanax, r yexguma nix ga nx chicuaxchix nax ngext t naxx i ngma chixex gx. 18R cuma r mar nx quingex nax ngmac nor chixexgu nayi xcax r ngxma yanaxoxcax i nor guxma. 19-20R ngrchimare t narxo. R nor mumax t nayue. R ngxguma cumax, Pa Corix, curdaxgu nhama wxe pewa rdaxrx, r cuma r t nx cuxo er tama aixcuma mea cupexewa namax. 21R noxri ga chama r chixxchi naxcax nax nhuxc namuar ngmaxxgx i ngma chixex gx, r porac chauwa nangux. 22Yer wxi ga ngmarex chix ga yexguma r tama chaux
445
SALMOS73,74
chacuax. R cupexewa, Pa Tupanax, r nhama wxi ga naermare chix. 23Notr i chama r guxguma cugu charxn. R chor tgnemexegu cuyayauxchi. 24R ngma cur ucuxemax chox icuyarwexchixx. R wxi i ngunex r taxcma t chox cuyaxu i dauxgux i naanewa. 25 R tex tix ya chamc i dauxgux i naanewa? R cuma nix, Pa Tupanax. R cuxicatama nix i chacuxwaxex i nhama i naanewa r taxuxma i to. 26R nhama i naanewa r guxma i nhaa chaxune r inayarxo, r ngma chor pora r nhaxtwa nax. Notr i cumax, Pa Tupanax, r guxgutma chor Tupana quix. R cuma nix i chox cuporaxeex i chor maxwa. 27R ngma duxg i cuxna ixgachix r t nayue. R t icuyanaxoxx i ngma tama aixcuma cuga nex. 28Notr i chamax r yexerac t cuxna changaixcama. Er ngma nix i chauxcax rmemaex. R cumax, Pa Cori Pa Tupanax, r chor poxrux quix. R ngemacax t nx chixuchiga i guxma i ngma chauxcax cuxx.
Yumx i nawa naxcax nacaxax nax nor uangmexewa nanguxxcax i Tupanaar duxg
74
1Pa Tupanax, toma nax cur duxg nax tixgx, r txc tox cuwogxchi? R txc tomax cunu? 2R nxna nacuaxchi i cur duxg ga woetama nxcma cudex! R yemag nix ga nor uangmexewa cunguxxeex nax cur duxg yixgxcax. R
nxna nacuaxchi ya yima maxpne ya Chi ga nagu cuxchixne! 3R nua nax r yadau ya daa cur ane nax guxwama nagu napogene! R yema cur uang r cupatawa r nagu napoge ga guxma ga taxac yma yexmagx. 4R nhuxmax i ngma cur uang r noxrtama wiyaeggu nawiyaeg nawa ya cupata er mar narporamaeg. R yim nor wonerag r ngma nanawxnagg. 5-6R nhama naixnecwa x imaxrx r nagu namage r nagu napoge ga guxma ga nor merug ga guma cupata. 7R guma cupata ga nene r nagu nanangixg r nayawaxeeg. R yemaac nanachixexg ga guma cupata. 8R ngma tor uang r nagu narxne nax noxtacma tox nadaixchix. R tor anegwa r nanagu ga tor ngutaquexepatag ga nawa cux ticuaxgne. 9R nhuxmax r mar nataxuma ya cupata r nataxuma i cur orear urug. R tama nx tacuax nax nhuxgu t nangupetx i nhaa guxchax i totwa ngxmax. 10Pa Tupanax nhuxguxratta nix i nx nachauex i ngma tor uang nax chixri tomax nachopetx? R ngxgumarx ta r nhuxguxratta nix i nx nachauex nax cumax chixex yaxugex? 11R txc tama icunawxchax i cur pora? R txc ngma nx cudawenmare? 12R nxcmacrwatama r cuma nix ga tor exgac quixx. R nhama i naanewa r muxma ga exgacgx curporamae. 13R cuma r cur poramax cuyayauxye ga mr-ar dex.
SALMOS74,75
446
R yema ngoxog ga mrwa yexmagx r cunadaieru. 14R yema ngoxo ga taxchix ga mrcx r cuyamaxeru. R yema aig ga dauxchitacxna cunax nax nawem yixxcax. 15R cuma nix ga cungexx ga dexar baibeanegx r natg. R cuma nix ga cuyapagxx ga natg ga noxri taguma ngear dexxgx. 16R cuma nix ga cuxx ga ngunex r chtax. R yim tauemac r axc, r cuma nix ga namagu cuyaxxchigx ga wxichig. 17R cuma nix ga cuxunetax ga ngext t yacux ga naane. R cuma nix ga cungoxeex ga muc r taunec. 18Pa Corix taux i nx icurngmax i nhuxc ngma cur uanxg cumax chixex yaxugex! R dcax i ngma duxg i tama naxx cuaxgx r nhuxc chixri cuchiga nidexag! 19R taux i tox curngmax! Er muxtucuxacgrx taturae. R taux i tor uang i draexmexewa tox cuwogx! 20R nxna nacuaxchi ga yema cur uneta ga tor oxigmax cuxx! Er nhuxmax r nhaa tor nachixane r daimax nanap i guxwama. 21R taux i cunangexrx i ngxguma ngma duxg i poraex chixri namax chopetgu i ngma ngear ngmaxxgx! c nx natauxchaxx nax cux yacuaxgxcax i ngma ngear diruxgx r ngma ngear ngmaxxgx! 22Inachi, Pa Tupanax, r napox i ngma cuxcax mex! R nxna nacuaxchi nax tor uang i naechitamare maxx r guxguma chixex cumax nixuge! 23R taux i
cunangexrx i nor guchigag i ngma cur uang! Er wxichig i ngunexgu r niyexerachig i ngma nor dexa i chixex.
Tupana r exgac ya duxgar maxar ngugrux ya mec nix
75
cuxna tax, Pa Tupanax, mox cuxna tax. R cuxna nix i tacax i tor yumxwa. R ngma mexg i cur poramax cuxxchiga nix i tawiyaegx. 2R nma ya Cori ya Tupana r nhanagr: Ngxguma nawa nanguxgu i ngma ngunex i chama nx chaxunetax, r aixcuma t nxna chaca i wxichig i dux i nor maxchiga. 3R ngxguma naxxchigu i nhaa naane guxma i nor duxgmax, r chamatama nix i namax ichacux nax tama yaxgachixcax i namaxwa, nhanagr. 4R chama ya Tupana r nhachagr nx i ngma ng icuaxxgx r ngma chixex gx: Taux i peg pertagx r peg pecuaxgx! 5R taux i per porachiga pidexagx! R ngxguma pidexaggu r taux i chox peryexeragchaxx namax i per cuax! nhachagr. 6R ngma tr ngxee r tama nachixaneg i lstewa ngxmagxwa rexna ngma nachixaneg i ostewa ngxmagxwa, r bai i ngma nachixaneg i swa ngxmagxwa ne nax. 7Notr nma ya Tupana nix ya aixcuma exgac ixc r nma nix i nangugx i wxechigar max. R tmxe r tx naxneexx r toguxe r tx nicuaxx. 8R nma ya Cori ya
1Mox
447
SALMOS7577
Tupana r naxmexwa nangexma i ngma cpu i nor nu nawa ngxmax nhama wxi ya w ya ngchiaxchicrx. R ngxguma inabaagu i ngma nor nu nat i ngma duxg i chixex gx r guxwatma nangu r taxuxtma ninha. 9Notr i chama r guxgutma nx chixuchiga ya yim Yacar Tupana. R chor wiyaemax t nx chicuaxx. 10Er nma r t inayanaxoxx i nor chixexg i ng namax yacuaxgx i ngma duxg i chixri maxx. Notr yxema mex gxe r nma r t tx nicuaxx.
Tupana r narporamae
76
Yudanewa r duxg r meama Tupanax nacuaxg. R nma r natachigaxchi i guxwama i Irauanewa. 2R yima napata r Chiar maxpnewa nangexma i Yerucharar anewa. 3R yma nix ga nagu nabgx ga tr uangar naxneg ga poxrug r tarag r wrag r chuxchig. 4R cumax, Pa Corix, r guxar yexera cuxcmaxchi! R yima maxpneg i guxguma ngxmaechanear yexera quix. 5R yema tama cux muechax r cuma r cunawox. R yema ng rporagx r taxucrwama taxac cumax naxe, r nayuemare. 6R yema churarag ga cowarutgu x r wxigu nor cowarugmax nayachaxgtanchi r taxuxma naxe ga yexguma nxna cuchoggux, Pa Yacar Tupanax. 7Er cuma r cuxcmaxchi. R tex
1R
tapora nax cupexewa itachiamax i ngxguma cuma tmamax cunuxgu? 8-9R dauxgux i naanewatama mar cunaxuegu i cur poxcu namax i ngma chixex gx. R ngemacax i nhama i naane r niduxrux r nachianemare i ngxguma cunaxueguxgu i cur poxcu naxcax i ngma chixex gx r cunanguxxeegu i ngma cur duxg i tog chixri namax icuaxgx. 10R ngma nor nu i ngma cumax rxuangx r cur cuaxxrux t nayanguxuchi. R woo ngxguma xrarwa nanuegu r cur ngaxrux nayanguxuchi i ngma. 11 R Tupanamax ipexunetag, notr aixcuma peyanguxx i ngma per uneta! R guxma i pema ya yim cmacar duxg pexgx r c nxna penana i per mareg! 12R ngma exgacg i duxgmax icuaxgx r nma ya Tupana r nanadai. R ngmac nanamuexexe i ngma nachixanegar exgacg.
Naxcax nicuaxg nax nhuxc Tupana Eytuanewa nanguxxeex
77
tagac Tupanana chaca i chor yumxwa nax chox naxnxcax. 2R ngma ngunex i guxchaxwa changexmagu r Tupanacax chadau. R taguma nx
1R
charchau nax chaxunagmexecma chtac chayumxx. Notr woo ngmac chayumx r taguma chatax. 3R nxna chacuaxchi ya Tupana r chaxaxu. R Tupanaar ngxeecax chadau, notr changecha er tama paxa nangu i nor ngxee.
SALMOS77,78
4R cumax, Pa Tupanax, r tama chox cuyaxtaxx. R ngma nax porac chanaxi xchix r taxucrwa 17R
448
chidexa. 5R nxna chacuaxchi ga yema ngunexg r taunecg ga nagu mex chox ngupetx. 6R nxna chacuaxchi ga yexguma chtac taxcma chawiyaegu. R chauxwa nagu charxn r chaugna chaca: 7 Exna guxgutma i nanux ya Cori ya Tupana? R taxtma exna wena ? 8R exna mar tamax nangxmx nx narchau nax tx nangechaxx? Exna nx narngmaxchi ga nor uneta ga nx yaxux? 9Exna nx narxo ya Tupana nax namecmax? Exna tamax nanuxchi r ngemacax mar tama nx tangechatmxg? nhachagr. 10R ngma yexera chox ngx nix i ngxguma nagu charxngu nax nma ya Tupana ya guxtwa ngxmac r mar tama noxrirc tamax yixx. 11R chama r t nxna chacuaxchi ga yema mexg ga pa nor poramax naxx. 12R nagu t charxn ga guxma ga yema naxx. 13Pa Tupanax, cuma r cuxne r ngemacax cunax i ngma cuxx. R nataxuma i taxac i to i tupana i cumax wxigux. 14Er cuma nix ya Tupana ya guxma i ngma mex cuxx. R gux i nachixanecx i duxgpexewa cunawex i cur pora. 15R ngma cur poramax nix i Eytuanewa cunanguxxeex i cur duxg i Yactaag r Ychetaag. 16Pa Tupanax, r yexguma cux nadaxgux ga yema mr r cux namu. R niduxruxchix woo namatamaxwa.
yema caixanexg r nanapuxx. R dauxwa r niduruane r guxwama naxmacane. 18R yema cuga ga duruanexrx ixx r buanec ga xuxemacwa inanax. R gum mac r nhama ga naanex nangonexx. R naxxchi ga nhaa naane. 19R cuma r mrwaama cux r yemaac cunaxmax ga dex. Notr taxema nx tadau ga cucutchica. 20R cunamu ga Moich r Ar nax yagagaxcax ga cur duxg nhama carnrug igagxrx.
Tupanaar ngxee ga nxcma nor duxgcax naxx
78
1Pa Chor Duxgx naga pexne i nhaa ore i pex changexx! R iperxne i nhaa pemax nx chixux! 2R cuaxrugu ixux i orec t pemax chidexa. R t pemax nx chixu i ore i xgux ga nxcma taguma tex nx cux. 3-4R yema ore ga mar nx ixnex r mar nx icux ga tr oxig mar tamax nx ixuggx r
taxtma taxacgchaxwa itayacux. R ngmac i ngma taweama gx i duxg t tr Corix nicuaxxg r t naxacgmax nx nixug nax nhuxc naporax r nhuxc yema nor poramax tax ga mex naxx. 5-6R nma ga Tupana r tr oxi ga Yactanxna nanax ga nor mug r namax nx nixu nax nhuxc t namaxx. R tr oxigx namu nax naxacgx nangexxcax nax ngma naweama gx i nataag r ta nx nacuaxgxcax r nmag r ta
449
SALMOS78
naxacgx nangexxcax. 7Yer nma ga Tupana nanaxwaxe nax yema tr oxigweama gx ga duxg r ta nagu nax yaxgxcax nax tama nx iyanangmaexcax ga yema tax ga mex ga nxcma naxx r ngmac naga naxnexcax i ngma nor mug. 8R yemaac nanamu ga Tupana yer tama nanaxwaxe nax yema duxg nor oxigrx yixgxcax. Yer nmag ga nor oxig r tama Tupanaga naxne r tama naxx nicuax r tama aixcuma Tupanawe narx r tama naxcax namax. 9R yema Efratanxg r woo ga nma r nixxne namax ga nor wrag r chuxchig r tama inaxgcha ga yexguma ng nadaixgu, r nor uangchaxwa nibuxmmare. 10R tama nayanguxg ga yema nor uneta ga Tupanamax nx yaxugx. R yema Tupanaar mug r tama naga naxnecha. 11R nx inarngmae ga yema mexg ga tax ga Tupana nor poramax napexewa x. 12R Eytuanewa ga Choanewa r Tupana r aixcuma tax ga mex nax napexewa ga nor oxig. 13R yema mr r nayapoxyexchix. R nhama naxtapxrx nayaxxx ga yema dex nax yemaac paanexwa yachoxcax. 14R ngunec r wxi ga caixanex nix ga nor cuaxrux ga napexegu ixx. R chtac r wxi ga xema nix ga nor cuaxrux. 15R yema chianexwa ga ngext nataxuxwa ga dex r wxi ga maxpnetapxgu naponeta. R yma nayagoxchix ga dex r yemaac meama naxaxeg ga guxma. 16R
nmatama nix ga Tupana ga yema maxpnetapxwa yagxchixx ga tax ga dex naxcax ga yema nor duxg. 17Notr ga nmag ga nor duxg r chixex naxgama napexewa ya yim guxtwa ngxmac r tama naga naxnecha ga nachianexwa. 18R nx naxgmarecha, r yemacax naxcax nacag ga namachi ga nx chi xga. chixri Tupanachiga nidexag r nhanagrg: Exna Tupanaax natauxchax nax txna naxx i na i mex i nua chianexwa? 20R aixcuma nix ga Tupana ga nangxtexx ga gum nuta ga taxchic. R aixcuma yma nayagoxchix ga dex nhama natrx r ga paanex r nibaxichi. Notr nx natauxchax nax po r namachi txna naxx txna naxx i yixema nax nor duxg ixgx? nhanagrg. 21R yexguma Tupana nx ngu ga yemaac nax yadexagx, r porac nanu namax ga yema Irautanxg. R yema nor nu r nhama wxi ya xemarx nix. 22Yer ga nmag r tama aixcuma Tupanagu nayaxg r nagu naxnegu r tama nx natauxcha nax nma ya Tupana nx rngxeex. 23-24Notr ga nma ga Tupana r caixanexgx namu nax yema duxgcax nayixxcax ga nawemrux ga po ga dauxcx ga man. 25R yemaac Tupanaar orear ngerux i dauxcxwem nangxg ga tr oxig. R nma ga Tupana r meama nanachibexx. 26R Tupana r nor poramax nananguxx ga buanec ga lstewaama ne xc r buanec ga
19R
SALMOS78
450
swaama ne xc, r porac nibuane. 27R Tupana r gum buanecgu nanangugxx ga muxma ga ngugag nhama naxnectexerx ixx nax namuxchix. 28R yema duxg naxchigxgu Tupana nanayixx ga yema muxchix ga ngugag. 29R yema nangxg r nhuxmata mea nx yangu. R yemaac nix ga Tupana ga aixcuma nxna naxx ga yema naxcax nacagx. 30-31Notr yexguma yexwacax yanguggutama r naxwatama nayexmagyane ga nawem, r Tupana nor numax nanapoxcue. R yema yatg ga rporamaegxx nadai. R yemaac nanayuexx ga yema rmemaegx ga yatg ga Irautanx. 32R woo nax yemaac Tupana napoxcuex notr wenaxar chixex nixetanama r tama aixcuma nagu narxne ga yema tax ga mexg ga Tupana nor poramax napexewa naxx. 33R yemacax nix ga Tupana ga poxcu ga cmaxchix naxcax nanguxx, r noxtacma nanadai ga muxma naxpa ga nawa nax nangux ga yema ngunex ga woechitama nagu nayuex. 34-35R yexguma Tupana napoxcueguama ga yema duxg r yexgumama porac naxcax nadaug r naxcax nawoegu. R nxna nacuaxchie ya yim Tupana ya guxtwa ngxmac ga nor darux r nor poxrux ixc. 36Notr nor dexawaxicatama nix i nx yaxugex nax nawe naxx, notr nor maxwa
37R
yaxugex. 38Notr woo nax yemaac nax yixgx, r nma ga Tupana r nx nangechatmxgama. R nx nx inarngma ga nor chixexg r tama guxx nadai. R muexpxcna ga yexguma namax nanuxgu r yaxna namax naxn r tama naga naxn ga nor nu. 39R nma ga Tupana r nxna nacuaxchi nax duxgmare yixgx r nhama wxi ya buanec ya petc r taguma tegucrx nix i nor max. 40R muexpxcna tama Tupanaga naxne r yema nachianexwa r ngx Tupanax ningexg. 41Notr wenaxar nx naxgx r yemaac porac nanangechaxeeg ya yim Irautanxar Tupana ya nec. 42R tama nxna nacuaxchie ga yema ngunex ga nagu Tupana nor uangmexewa nanguxxeegux. 43R nx narngmae ga yema tax ga mexg ga Eytuanewa naxcax naxx. 44R tama nagu narxne ga yexguma nagx yanguxuchixeegu ga naxtg, r nma ga Eytuanecxg r taxucrwa nawa naxaxeg. 45R nma ga Tupana r yma Eytuanecxtanwa nanamug ga muxchix ga mureng r cururug ga guxwama namax anemarex. 46R yema xmigx r mungx nanangxexe ga yema Eytuanecxar nanetg ga nmatama nawa napuracex. 47R guxmax nanadai ga nor nanetg ga figug r wag. 48R yexgumarx ta ga nor wocag r nor carnrug r nayue ga yexguma gux r mac natgu yixgu. 49R yemaac ga nma ga Tupana r nor
r tama aixcuma ngmagu narxne. taguma aixcuma nawe narx r taguma aixcuma nayanguxg ga nor unetag ga Tupanamax nx
451
SALMOS78
numax nanapoxcue ga yema duxg. R tax ga guxchax r ngechax naxcax nanguxx. R nanamu ga nor orear ngerug ga dauxcx nax nadaiaxcax ga yema duxg. 50R yemaac ga nma ga Tupana r tama yaxna namax naxn ga nor nu. R yemacax tama nx nangechatmxg ga yema Eytuanecxg r noxtacma nanayuexx. 51R yema naanewa r guxnema ga patawachig r nayamax ga yema Eytuanecx nane ga nxraxx. 52R Eytuanewa Irautanxgx nagax nhama carnrug naxpwa gaxxrx. R chianexwa nanagag ga yema nor duxg ga Irautanxg. 53R yemaac meama nxna nadau nax tama yema Eytuanecx namuexcax. Notr yema nor uang ga nawe ingxtanx r yema mr-ar dex r nat nanagoxchixxx ga yexguma nawe yachogu. 54-55R nma ga Tupana r yema naane ga nma nagu naxchixwa nanagag ga yema nor duxg ga Irautanxg. R nawa nanagag ga yema maxpneane ga nmatama nawa nawoxx ga yema duxg ga nxra yexma chigx ga tama nx yaxgx. R wxitcumchigx nayanu ga yema naane. R yemagu nixchigchig. 56Notr ga nma ga yema Irautanxg r nx naxgmare ya yim Tupana ya guxtwa ngxmac r namax nanue r tama naga naxnecha ga nor mug. 57R yema nor oxigrtama nxna nixgachitan r tama aixcuma nx nayaxg. R
nhama wxi ya wra ya wxnerx nixg. 58R Tupanax nanuxeeg namax ga yema mareg ga tupananetagcax gux. R nx nicuaxxg ga tupananetachicnaxg r yemaac Tupanawa nananguxeeg. 59R yemax nadaxgux ga nma ga Tupana r porac nanu r yema Irautanxgna nixgachi. 60R nxna nix ga guma napata ga naxchirunaxcax ga duxgtanwa yexmane ga Chruwa. 61R nanayexr nax yema Irauanecxgar uang yangegxcax ga yema ba ga nor mug nawa yexmax. 62R nma ga Tupana r poracxchi namax nanu ga yema nor duxg ga Irauanecxg r yemacax nor uangax nanatauxchaxexe nax nadaiaxcax. 63R nor ngextxcg r nor uang r nanagu r yemacax taxucrwa nixtexacg ga yema duxg. 64R yema nor chacherdteg r taramax nanadai. R naxmaxg r ta tayue r yemacax tataxuma ga yutegxe ga tmatecax axuxe. 65Notr yemawena ga nma ga Cori ya Tupana r nhama wxi i pewa ibai xchixrx nix. R wxi i churara i wmax poraxxrx nix. 66R yema namax rxuangx narporamae r nayabuxmxx. R yemaac guxguma nanaxneexx. 67R tama nanaxwaxe nax Yche nane ga Efratanxwa ne naxx ga Irauanecxgar exgacg. 68R yemacax nx naxuneta nax Yudtanxwa ne naxx ga nor duxgar exgacg. R nx naxuneta ga maxpne ga Chi nax
SALMOS7880
452
gumawa nayexmaxcax ga napata. 69R yexma nanax ga napata ga mchanene ga dauxwa nguxne nax guxguma ngma nangexmaechaxcax nhama i naane ngxmaechaxrx. 70R nx naxuneta ga gum nor du ga Daw ga carnrugar darux ixc. 71R yemaac yema carnrugwe nax naxxwa nanayaxu nax nor duxg ga Irautanxgna nadauxcax. 72R nma ga Daw r meama nxna nadau ga yema Tupanaar duxg r meama Tupana naxwaxexcma namax inacuax.
Porac ngx ningeg yer Yeruchargu napoge ga nor uang
totanx ga Yactanxx nadaix r guxwama nachixexx ga tochixane. 8R taux i toguama cuyangutanxx ga yema chixexg ga tor oxig gx! R paxa cux tangechaxtmxg! Er mar tox naryexera i nhaa guxchaxg. 9Pa Tupana ya Tor Maxxruxx r cur negagu r tox rngxexe, r tox nanguxxexe, r tox nx irngma i tor chixex! 10R ngma duxg i tama cux yaxgx r taxucaxma txc nhanagrg: Ngec nix ya yim nor Tupana? nhanagrg. R nhuxmax r nx tadauxcha nax nhuxc t cunadaix i ngma tor uang ga cur duxgx daix. R woo i ngma nachixanecxg i tama cux yaxgx r nmag r ta nx nadaugxcax i ngma cuxx. 11R nx naxn i nor axu i ngma totanxg ipoxcuex! R cur poramax nanguxxeeama i ngma totanxg i dai namax naxuegugx! 12R ngma nachixaneg i cumax guxchigagx, Pa Cori Pa Tupanax r 7 expxcna napoxcue! 13R nhuxchi i toma nax cur duxg tixgx r guxgutma mox cuxna tax. R tor wiyaemax guxgutma guc ya taunecggu cux ticuaxxg.
Tupanaar ngechacax nacage
79
Tupanax, ngma tama cux yaxgx r naxcax nayaxchi ya yima cupata ya nene r nanaxchixx. R nma ya ane ya Yeruchar r nagu napoge. 2R ngma naxneg i ngma aixcuma cur duxg ixgx r ngma nanawog nax ngmac chawem r aigwem yixgxcax. 3R nhama dex ibaxrx nix ga gum nag ga Yerucharar namagwa. R nataxuma nax tex inataxgx. 4R ngma nachixaneg i tor ngaicamna ngxmagx r togu nidauxcraxg r tox nacuge. 5Pa Cori Pa Tupanax r nhuxguxratta i nx curchaux nax tomax cunux? R exna guxgutma nhama wxi ya xrx niyauraecha i ngma cur nu? 6R c namax nanu i ngma nachixaneg i tama cux yaxgx r taguma yumxwa cuxna cagex! 7Yer nmag nix ga
1Pa
80
Cori Pa Tupana Pa Irautanxar Daruxx, r cuma nix i carnrugrc Ychetanxmax icucux. R cuma nax ngma taxre i dauxcxchicnaxg i
1-2Pa
453
SALMOS80
ixpextxar ngxwa nax curtox r nx naxn i tor yumx! R tox nangechaxcma mea nx nadawen ya Efratanx r r Manachtanx! R Byamtanx inachi, r nua nax nax cur poramax tox cunguxxeexcax! 3Pa Tor Tupanax tox rngxexe nax noxrirtama wxi i nachixane i porax tixgxcax! R tanaxwaxe nax tox cungechaxx nax ngmac naxmexwa tanguxxcax i tor uang. 4Pa Cori Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx r nhuxguxratta nx curchaux nax tomax cunux r ngemacax tama tox nx cuxnchax i tor yumxg? 5R ngma namax tox cuxwemx r axu nix, r ngma namax tox cuxaxexx r toxgxxet nix. 6R ngma nachixaneg i tor ngaicamagxar dauxcraxrux tox quixxx, r ngma tor uang r tox nacuge. 7Pa Tor Tupanax tox rngxexe nax noxrirtama wxi i nachixane i porax tixgxcax! R tanaxwaxe i tox cungecha nax ngmac naxmexwa tanguxxcax i tor uang. 8R Eytuanewa tox cugax nhama wxi i wa i ngexwacax rxx i to i naanewa ngex r ngxma yatoxrx. R toxcax cunawox ga yema duxg ga tama cux yaxgx nax yema nachica ga nawa cunawoxxgu tox cumugxcax. 9R cunamexx ga yema naane naxcax ga yema wa. R yema wa r mea narx r naxxchumax r guxwama ga yema nachixanewa r nimu. 10R guma maxpneg r
nanagauxpechitagxx r yema nanetg ga mchaneg r ta nanagauxpechitaanexeeg. 11R yema wama nangug r nachacg r gux nhuxmata mrwa nangug r nhuxmata nat i Eufrtewa nangug. 12R nhuxmax, Pa Tupanax r txc cuyawaxexe i ngma wanecar poxegux r ngemacax nx natauxcha i ngma duxg i ngma chopetx nax nacauxcax i nor o? 13R ngma ngg r nanacaumaxg r ngma tog i naexg r nayawacutang. 14Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx r toxcax nategu r dauxgux i naanewa tox nadawen! R wenaxar tox nayaxu nhama wa ga tx r wena iyaxuxrx! 15R nhama wa itoxrx r cuma r nhaa naanegu tox cumug. R cumatama toxna cudau nhama wa i ngexwacax rxx r igpnexrx. 16c cur numax nadai i ngma tor uang i cur duxgx daix r xmax naguxchax! 17Notr tox rngxexe i toma i woetama tox cuxunetax nax cur duxg tixgx! R toxna nadau i toma tayaxgx natanwa ga yema duxg ga cumatama nx cuxunetax! 18c tox rngxexe r tagutma cuxna tixgachi! R tox namaxexexe r cuxnaxica ttama nix i tacaxax i tor yumxwa! 19Pa Tor Tupana ya Guxtwa Ngxmacx tox rngxexe nax noxrirtama wxi i nachixane i porax tixgxcax! R tox nangechax nax ngmac tor uangmexewa tanguxxcax!
SALMOS81,82
454
petupanaxg i ngma tama aixcuma Tupana ixx r tama chanaxwaxe i nx pecuaxxg i naxchicnaxg.
10R
81
R taxc Tupanacax pewiyaeg! Er nma nix i tx naporaexeex. c tagac nx pecuaxxg ya yim Yacar Tupana! 2 R pdrumax r rpamax r rpaxacmax peg pepaxpexegcma pewiyaeg! 3R ngxguma ngexwacax nangoxgux ya tauemac r peyacue ya cornta! R ngxgumarx ta i ngxguma tema yixxgu r peyacue! R ngma nix i ngunex i nagu naxchigax nax Tupanax icuaxgx. 4Er yema nix ga mu ga Yacar Tupana Irautanxna x. 5R yema nix ga mu ga Ychetanxna naxx ga yexguma Tupana Eytuanecxar exgacx naxxnegu. R chama r nx chaxn ga wxi ga naga ga tama nx chacux ga nhax: 6Pa Irautanxgx, mar pex ichaxxweta r pex changuxxexe nawa ga yema purac ga nagu pex nadaix. 7R yexguma guxchaxwa peyexmaggu ga Eytuanewa r choxna pecage, r chama r pex changuxxexe. R yema caixanex ga duruanex nawa naxxwa pex changx. R yexguma Meribwa penguggu r nataxuxgu ga dex r chama r pex chaxmare yer nx chacuxcha ga per . 8Pa Chor Duxgx naga pexne i nhaa chor ucuxe i pemax nx chixux! Chier chauga pexnegux, Pa Irautanxgx!
9R
chama nix i per Cori ya Tupana chixx ga Eytuanewa pex changuxxeex. R ngxguma taxac pex taxuxgux r choxna peca! R chama r t pexna chanax. 11Notr i pema i chor duxg i Irautanxg, r tama chox ipexne r tama chauga pexnecha. 12R yemacax nix ga pex chayexrx nax penaxamaxcax ga per chixex r pema penaxwaxexcma pemaxxcax. 13-14R yexguma chi chauga pexnegu, Pa Chor Duxgx, r chi nagu pexxgu ga yema pex chamux, Pa Irautanxgx, r chi paxaxchi chanaxneexx ga yema pemax rxuanxgx r chi chanapoxcue, nhanagr ga Tupana. 15R ngma naxchi aiex ya Cori ya Tupana, r nor mumax t napexegu nayayitan er ngma nor poxcu r mar namax naxuegu. 16Notr ngxguma chi nor duxg ya Tupana naga negu r chi mex i trgumax nanaxwem r chi berurewa nayaxaxegxx.
exgacg i guxchaxar mexrutwa nangexma ya Tupana
82
1R Tupana exgac yixxwa i dauxgux i naanewa r inachi nax poxcu namax naxueguxcax i ngma exgacg i guxchaxar mexrug i chixri nor duxgmax icuaxgx. R nhanagr: 2 Nhuxguxratta i nx perchaux nax chixri duxgmax ipecux r
455
SALMOS82,83
ngma chixri maxxtwaama nax pexgx? 3R dcax, r name nix i nx perngxeeg i ngma duxg i taxucrwa ng poxgx r ngma taxcutag. R c nx perngxexe i ngma ngear diruxgx r ngma nx nataxux i nor ngmaxg. 4R ngma chixex i duxgmexewa penanguxxexe i ngma taxucrwama ng poxgx r ngma ngear diruxgx! 5Notr i pemax, Pa exgacgx, r tama pex pecuax r peechitamare pemax. R ngemacax nangexma i tax i chixex i petanwa r ngma duxg i namax pecux r pemax nanue. 6R chama r pex chaxuxgu r tupanag pexg er chauxacg pexg i chama nax guxtwa changexmax. 7Notr i pema r gux i duxgrx t peyue. R ngexrx i exgac i chixri nor duxgmax icuxrc t peyue, nhanagr ya Tupana. 8Pa Tupanax c inachi r nxna naca i nor chixexchiga i nhama i naanecxg i exgacg! Er cuma nix i nor yora quixx i guxma i nachixaneg.
Yumx i nawa Tupanaar ngxeecax nacagx
naporamaegx. 4R nagu narxne nax nhuxc nua toxtawa naxx nax tox nadaixcax nax ngmac itayarxoxochixcax r taxema nx cuxcax i ngma tochixanega i Irau. 5Pa Tupanax, cuxcax ngmax nangutaquexeg r wxigu ngmax inaxgag nax cur duxgx nadaixcax. 6-7R ngmac toxcax nayaxchicha i ngma Edanecxg, r Ismautanxg ga Agchetaag, r Mobitanxg, r Gebtanxg, r Amtanxg r Amarchitanxg r Firitutanxg, r Trucxg. 8R woo i ngma Achriaanecxg r ngma Ltanxg r natangu naxg. 9-10Pa Tupanax c ngma tor uangx nadai yexgumarx nax cunadaix ga yema Miyitanxg r exgac ga Chchera r exgac ga Yab ga Chichar ngategu yux ga Edwa! R nmag r nhuxmax r waxmanex ga waixm nixg. 11-12R ngma churaragar exgacg i nhuxmax toxcax yaxchichax r c nadai yexgumarx nax cunadaix ga yema churaragar exgacg ga Orbe r Chebi! R nadai i nor exgacg yexgumarx nax cunadaix ga yema exgacg ga Cheb r Chamna ga cur duxgar wocachitaxg ngx yauxgchax! 13Pa Tupanax, r ngma tor uang r tanaxwaxe nax chuchuxeta i buanec idixgxxrx cuyaxgxx. R nhama naixat i pagx i buanec cuenagtanxrx yaxgxx! 14-15R nhama xema i naixnec ixaxx r naguxxrx tanaxwaxe i cur
83
2
Tupanax taux i curchianex, r taux i ngxma curxuxmarex! R nangx i tor yumx r tox nanguxxexe!
1Pa
Dcax i ngma cur uang i cuxchi aiex! R nmag r nananuexx i duxg nax tama cuga naxnexcax. 3R nma r meama nanangugg r naxcax nadaug nax nhuxc t cur duxg i cumatama cupoxxx
SALMOS8385
456
numax nawe quingchig i ngma tor uang. R cur numax namuexexe! 16Pa Corix naxneexx i ngma duxg nax ngmac cuxcax nadaugxcax! 17R c naxneexx nax ngmac guxgutma naxneexcax r nayuexcax! 18R ngmac t nx nacuaxg nax cuxicatama yixx i Cori ya Tupana quixx r cuxicatama yixx i guxtwa cungexmax i nhama i naanewa!
Chox nangcha nax Tupanapatawa changexmax
R ngxguma cur maxpne ya nene ya Chiwa tanguggu, r ngma t cux tadaug, Pa Tupanax. 8Pa Cori Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmac ya Irautanxgar Tupanax r nx naxn i chor yumx! 9Pa Tupana i Tor Poxruxx r cux nangechaxtmx ya yim cuma nx cuxunetac nax Irauanecxgar exgac yixxcax! 10R ngma 1,000 i ngunex i nagu ngextmare changexmaxar yexera r narmemae nix nax wxitama i ngunex cupataaxtwa changexmax. R narmemae nax cuaxpataar darumare chixx, Pa Tupanax, r tama chixex naxgxwa nax changexmax. 11Er nma ya Cori ya Tupana r nor duxgx nibixmax r nanapox. R yxema tama naxgxe i ngma chixex r nma ya Tupana r tx nangecha r tx nicuaxx r tama txna nanachuxu i nor mex. 12Pa Cori Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx, r tataxg ya yxema aixcuma cugu yaxgxe.
Wenaxar tox rngxexe, Pa Tupanax!
84
Cori Pa Tupanax ya Guxtwa cx, r namexechi ya cupata ya nene. 2R porac chox nangcha nax cupataaxtgu chaxcux. R guxma i chor taxmax cuxcax chawiyaecha Pa Tupana ya Guxguma Maxcx. 3R woo i chirug r tog i werig r naxchica i ngma cupatawa nax ngxma naxxchixgxcax, Pa Chor Tupana Pa Chor exgac ya Guxtwa cx. 4R tataxg ya yxema cupatawa ngxmagxe r guxguma cux icuaxxgxe. 5R tataxg ya yxema cuxtagu tmaar ngxeex iyangauxe r yxema yxwa ne xe nax yima cur maxpnewa cux tayarcuaxgxcax. 6R ngxguma ngma ngatex i pachitamax i Naxgxetgu gaxwa tangupettangu r cuma r ngma t cunamu ya puc nax ngmac nayimaxcax ya buraweg nax ngma cax. 7R wxichig i taxaxegx ngunexgu r yexerac t tiporaetan.
1Pa
85
Corix, toma nax cur duxg i Yactanxg nax tixgx r cuma r porac tomax cumecma r wenaxar tox cutaxxx. 2R mar tox nx curngma i tor chixexg r pecdug ga cupexewa . 3R yema nax tomax cunux r taxx mar curngxmxchi. 4Pa Tupana ya x, r nhuxmax r Tor Maxxrux tanaxwaxe i wenaxar totwa cuchog. R tama name i tomax cunuecha. 5Exna
1Pa
457
SALMOS85,86
cuyadaxx nax guxgutma tomax cunuechax? 6R tama exna i wenaxar tox curdagxx nax ngmac cumax tataxgxcax i tomax i cur xg nax tixgx? 7Pa Cori Pa du nangechax r tox Tupanax tox nanguxxexe! 8R nhuxmax r t icharxn i ngma nx yaxux ya Cori ya Tupana er nor duxg i naga nexmax t nx nixu nax mar namax inangxmx. Notr tama nanaxwaxe nax wena nor chixexcax . 9R aixcuma nix ya Tupana i nawoegux txna nangaicamax nax tx nangxeexcax ya yxema naga nexe. R ngmac i ngma nor ne r tor naanewa t nangexma. 10R ngxguma Tupana nor duxgtanwa ngxmagu, r t ng nangechag r t ngmax nixaixcumag r t ngmax inarngxmxe r t meama niwexg i nor maxwa. 11R duxg r t ngmax nixaixcuma r ngma r guxwama t nangox nhama wxi i nanet i waixmwa ngxrx. R ngma nax mea namaxx i duxg r t ta meama nangox nhama axc i caixanexpechitawa ngxrx. 12R nmatama ya Cori ya Tupana r t puc nananguxx r ngma tr naanewa r t mea narxg i tanetg. 13R ngxguma tatanwa nangexmagu ya Cori ya Tupana, r t aixcuma mea naxcax tamax. R nma r t tx narngxee nax nacmagu ixx.
Cuxicatama nix i Tupana quixx
changexma. 2R choxna nadau! Er chama r cumax chixaixcuma. R chox nanguxuchixx! Er cuma nix i chor Tupana quixx r cugu nix i chayaxx. 3Pa Cori Pa Tupanax, cux changechaxtmx! Er guxma i oragu r chor yumxwa r cuxna chacaecha. 4Pa Corix, chama nax cur dux chixx r c chox nataxxx! Er cumax nix i chidexax i chor yumxwa. 5Er cumax, Pa Corix, r cumecma r nx icurngma i tor chixexg. R aixcuma tx cungecha ya yxema cur ngxeecax cuxna caxe. 6Pa Corix chox nx naxn i chor yumx! R chox nangx r choxna nax i ngma cuxna naxcax chacax! 7R nhuxmax nax guxchaxwa changexmax, r cuxna chaca er cuma r guxguma chox cungxga. 8R nataxuma i to i tupana i cumax wxigux, Pa Corix. R taxema tanax i ngma tax i mexg i cuma cuxx. 9Pa Corix, cuma nix ga cunangexx i guxma i nachixaneg. R ngma nachixaneg r t cuxcax nax nax cux nataxeegxcax r cux yacuaxgxcax. 10Er cuxicatama nix nax Tupana quixx. R cuma nix i nx cucuaxchix r cunaxx i ngma tax i mexg i cur poramax cuxx. 11Pa Corix chox nawex i ngma cumax nax aixcuma nagu chixxcax! R chanaxwaxe i chox cunangchaxexe nax cux chicuaxxcax. 12Pa Cori Pa Chor Tupanax, r guxma i chor maxmax t cux chicuaxx. R guxgutma chanataxx i cuga. 13R nataxchi i
86
SALMOS8688
458
cur ngecha i chauxcax. R mar choxna cuyaxgachixx i ngma yu nax tama naxmaxgu chixcuchixcax. 14Pa Tupanax, r nangexma i nhuxre i duxg i tama cugu rxnex r ng icuaxxgx r mxwaxegx, r chauxchi aiex, r ngma r chox nimaxgcha. 15Notr i cumax, Pa Corix, r Tupana ya mecmac r ngechawaxec quix. R cuma r yaxna tomax cuxn, r porac tox cungecha, r guxguma tomax quixaixcuma. 16R chox nadawen nax cur dux chixx! R cux changechaxtmx! R pora choxna nax! R chox nanguxuchixx naxmexwa i ngma duxg i chox imaxgchaxx! 17R chox rngxexe! R choxna nax i wxi i cuaxrux nax ngmawa nangxcax nax chamax cumecmax r ngma chauxchi aiex naxneexcax i ngxguma nx nadauggu! Er cumax, Pa Corix, r guxguma chox curngxee r chox cutaxxx.
Tupanaar ane ya Yerucharx nicuaxxg
Firituganegu buex, rexna Truar anegu buex rexna Echiopaanegu buex. R wxichig i ngmag r porac ngma ane i nagu nabuxmax natax. 5Notr guxar yexera nataxg i ngma Yeruchargu buex. Er nmatama ya Tupana ya guxtwa ngxmac r nx naxuneta ya yima ane nax noxr yixx. 6R ngma popera i nawa nangoxgagx i duxg, r Tupana r t nx nawneta i ngma duxgag i Yeruchargu buex. 7R ngma Yerucharwa wiyaegx r ngma paxetagx r nhanagrg t: Guxma i chor tax r cuwa nangexma, Pa Yerucharx, nhanagrg t.
Pa Corix txc tama chox cucuxchax?
88
Corix, Pa Chor Tupanax, Pa Chor Maxruxx, ngunec r chtac r cuxna chaca nax chox curngxeexcax. 2R chox nx naxn i chor yumx, r choxna nax i ngma cuxna naxcax chacaax! 3R porac tax i guxchax chaut
1Pa
87
yima maxpne ya Chigu ya yima nix i naxx Tupanaar ane ya Yeruchar. 2R nma ya Cori ya Tupana r porac nx nangecha ya yima ane guxnema ya naig ya Irauanear anear yexera. 3Pa Tupanaar anex, r mexechix i ore cuchiga nixug. 4R natanwa i ngma duxg i chox cuaxgx r nangexma i duxg i Eytuanegu buex, rexna Babirniaanegu buex, rexna
1R
nangu r nagu charxn r ngmamax t chayu. 4R duxgcax r mar yuextanwa changexma er mar nataxuma i chor pora. 5R nua yuextanwa chox nataxg. R chama r wxi i dux i daigu yux r itxrx chix. R nhama wxi i dux i nx cuxox r nx icurngmaxrx chix. 6R ngma xmax i maxmaxchixwa chox cutax i ngext nawaanexchixwa. 7R chaut cunanguxx i ngma cur nu.
459
SALMOS88,89
R porac cmaxwa chox cungexmaxx nhama dexgu inguxgurx. 8R ngma chamcgwa cunanguxx nax choxna naxgxcax. R wxi i nor guxchaxrux chox quixxx. R nhama wxi i poxcux i taxucrwama inhaxrx chix. 9R ngma nax porac chaxauxechaxgagu r dxwa chixoxet. R guxma i ngunexgu r cuxcax chaxunagmexecma cuxna chaca, Pa Corix, r auxcma cumax nx chixu i chor guxchax. 10R taxacwa i chox namex i ngma tax i mexg i cur poramax cuxx ega mar chayuxgux? R nhuxc i wxi i yux r mox cuxna nax? 11R ngxguma chayuxgu r axmaxwa changexmagu r nhuxcrwa duxgmax nx chixu nax nhuxc quixaixcumax r tox cungechaxx? 12R ngma yuextanwa i ngext naxanexwa r tayxemax ya tex ya nx ixuxe nax quixaixcumax r tax i mexg cuxx? 13Notr i chamax, Pa Corix, r cuxna nix i chacax r guxguma i paxmama r cumax nix i chidexax. 14R txc nix i chox cuxox, Pa Corix, r txc nix i chauxchaxwa iquicx? 15R changextxgucrwatama r guxchaxwa changexmaecha r ngmamax wixguxuchi chayu. R porac yaxna namax chaxn ga yema guxchaxg ga cuma chauxcax cunguxx. R nhuxmax r dxwa mar tama namax chapora. 16R ngma cur nu i cmax r mar chautwa nangu r chox narporamae. 17R gux i oragu r
ngma cur nu r chox nayeguchi nhama wxi ya tac ya mucrx. 18R cuma r mar choxna cuyaxgachixx i guxma i ngma chamcg r yema pa namax chaxmcgx. R nhuxmax r ngma anexxicatama nix i namax chaxmcx.
Tupana r Dawmax inaxuneta
89
1Pa Corix, guxgutma chor wiyaewa nx chixu nax cuma r cumecmaxchix. R guxgutma duxgmax nx chixu nax cuma r aixcumac quixx. 2R t namax chanacaeane nax cuma r guxguma tox cungechax, r ngma nax quixaixcumax r taguma naxchic nhama dauxgux i naane taguma chicxrx. 3R cuma r gum cur dux ga cumatama cuyaxuc ga Dawmax icuxuneta r nhacurg nx: 4R t cutaagmax chanaxuegu nax nmag t yixx i guxgutma cuchicx exgacg yixgx i Irautanwa, nhacurg. 5Pa Tupanax, guxma i ngma dauxwa ngxmagx r cux nicuaxxg naxcax i ngma taxg i mexg i cur poramax cuxx. R ngma cur orear ngerug i dauxcx r t cux nicuaxxg er aixcumac quix. 6R nataxuma i taxac i woo i dauxgux i naanewa i cumax wxigux, Pa Cori
Pa Tupanax. 7Er cuma r Tupana ya porac r cmac quix. R cur orear ngerug i dauxcx r cux nachomaeguchi. 8Pa Cori Pa Tupana ya Guxtwa Ngxmacx, r guxma i pora r guxma i ore i aixcuma ixx r cuwa ne nax. R nataxuma i taxac i
SALMOS89
460
cumax wxigux. 9R cuma r namax icucuax i ngma mr i cmax r cuyachaxchixx i nor yuape ya taxchic. 10R cuma r cunanguxx ga Eytuane nhama wxi i churara i porax i daigu yuxrx. R cuchacx ya poraxchinemax cunawoone i ngma cumax rxuangx. 11R ngma dauxgux i naane r nhama i naane r cuxrg nix er cumatama nix i cunaxx r cunangoxeex ma i ngma nawa namax i gux ngxmagx. 12R cuma nix i cunangoxeex i nrchi r s. R yima maxpneg ya Tab r Erm r ngma cuga taxc nagu nicagx.
13R
yima cuchacx r naporaxchi. R yima cur tgnechacx r napora r yimamax nx curporamae i ngma cumax rxuangx. 14R ngxguma cur tochicaxwa curtoxgux nax cunangugxcax i wxichig i duxar max, r guxma wxiguraxcma cunangug r aixcuma nawexgu i ngma namax cuxuegux i wxichig. R cuma r aixcuma ngechaxwaxec r ixaixcumac quix. 15Pa Corix, nataxg i ngma duxg i nx cux nax taxc cux yacuaxgx r aixcuma cur oregu namaxx nax ngmac cur ngonexwa nangexmagx. 16R nataxg i ngma cur duxg i guxguma cumax taxgx r naxcax daugx nax cucmagu naxx. 17R aixcuma nix i cur duxgar poraxrux quixx r cuma nix i nx curngxeex nax cucmagu naxxcax. R ngma yexerac nax tiporaetanx
r cur ngchagagu nix. 18R nma ya Cori r tr poxrux nix. R nma nix i tr exgac ya nec i yixema i nax ixgx. 19R nxcma Irautanx r cur duxgx nx cudauxexe i xgux r yemaac namax quidexa, r nhacurg nx: Chama r nx chaxuneta i wxi i chor dux i porax r guxtwa chanangexmaxx r porac nx charngxee. 20R nma nix ya yim chor du ya Daw. R yexguma chor chx i nexmax chanabaerugu r nx chaxuneta nax chor duxgar exgac yixxcax. 21R chama r guxgutma nx charngxee r chor poramax t chanaporaxx. 22R ngma namax rxuanxgx r taxtma naxcax nayaxchi. R ngma chixri maxx r taxtma nx narporamaeg. 23R ngma namax rxuanxgx r chama r t nagu chayanaxoxx r t nxna chayaxgachixx. R t chanadai i ngma naxchi aiex. 24R chama r porac t nx changecha, r namax t chixaixcuma. R t yexerac chayaporaxchig. 25R chama r t aixcuma nxna chanax i pora nax namax inacuxcax i ngma naane i Mr i Mediterniuwa ixgx r nhuxmata nat i Eufrtewa ngux. 26R nma r t nhanagr chox: Cuma nix i chaunat quixx r chor Tupana ya chox poxc r choxna dauc quixx, nhanagr t. 27R chama r nhama chaune ya yacrx t namax chix. R guxma i nachixanegar exgacgtwa t chanangexmaxx. 28R ngma chor ngecha r guxgutma naxtawa
461
SALMOS89
nangexma. R yema chor uneta ga namax nx chixux r tagutma inayarxo. 29R ngma nataag r nachicx guxgutma nx Irauanecxgar exgacg nixg nhuxmatta nag i naane. 30-31Notr ngxguma chi nxna yaxgachigu i ngma chor nguxeetae r tama nagu namaxgu i ngma chor mug r chixri naga naxnegu i chor ore r tama yanguxgxgu i ngma namax nx chixux, 32r aixcuma t chanapoxcue nagagu nax tama chauga naxnex r porac t nxna chanacuai xca. 33Notr taxtma nx charxo nax nx changechax ya Daw r aixcumaxchi t chayanguxx i ngma namax nx chixux. 34R taxtma chanangexr i ngma chor uneta ga namax nx chixux r aixcuma t chayanguxx i guxma i ngma chor ore. 35R noxtacma chor negagu ichaxuneta r tagutma chanawomxx. 36R ngma nataag r nx nachicx guxgutma Irauanecxgar exgacg nixg nhama axc ibixechaxrx. 37R nhama tauemac guxguma ngxrx r ngxgumarx guxgutma Irauanecxgar exgacg nixg nhama dauxgux i naane ngxmaechaxrx, nhacurg chox, Pa Tupanax. 38Notr i nhuxmax r nx cuxo r tama nx cucuxcha ya yim exgac ya cumatama nx cuxunetac. R namax cunu. 39R ngma cur uneta ga cur duxmax nx quixux r mar cuyanaxoxx r nxna cunayaxu nax exgac yixx. 40R ngma nor anear poxegux r
cuyangxnaxx r yima nor g r cuyawaxgxx. 41R guxma i ngma tog i duxg i ngma chopetx r naxcax nang x i taxac i nma nanaxwaxex. R ngma nachixaneg i nxna ngaicamagx r nx nacuge ya yima ane. 42R cuma r cunangexr i ngma namax rxuanxgx nax taxcma cur duxgx nadaix r nx naporamaegx. 43R ngma cur duxgar tara r cuyatcaxx, r tama nx curngxee i ngxguma nor uangmax ng nadaixgux. 44R ngma nor pora r cunanguxx, r cunataxchi ya yim nor exgac. 45R mar cunanuxx i nor max, r porac cunaxneexx. 46Pa Corix r nhuxguxratta i nx curchaux nax iquicx? Exna guxgutma wxi ya x ya naiechanerx yixx i cur nu? 47Pa Corix nxna nacuaxchi r ngma chor max r nax nanuxx! R yim du ya cuma cuxc r tama namax i nor max. 48R taxema tex tamaxecha r taguma tayu. R