IWAPERITE TAJORENTSI

Ikenkithatakoetziri Awinkatharite Jesokirishito Owakirari inimotakiri Tajorentsi

El Nuevo Testamento de nuestro Seor Jesucristo en el idioma asheninka (del Gran Pajonal)

El Nuevo Testamento de nuestro Seor Jesucristo en el idioma asheninka (del Gran Pajonal)

Primera edicin, 2002 Segunda edicin, 2008

Publicado por THE SEED COMPANY - 2008 Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar pblicamente la obra bajo las condiciones siguientes: Reconocimiento. Debe reconocer los crditos de THE SEED COMPANY (pero no de una manera que sugiera que tiene su apoyo o apoyan el uso que hace de su obra). No comercial. No puede utilizar esta obra para fines comerciales. Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o generar una obra derivada a partir de esta obra.

OKAATZI TZIMATSIRI
Mateeyo rojankinatakotakiri Jesokirishito, tsika ikanta rowawijaakotantzi Marikoshi rojankinatakotakiri Jesokirishito, tsika ikanta rowawijaakotantzi Rookashi rojankinatakotakiri Jesokirishito, tsika ikanta rowawijaakotantzi Jowa rojankinatakotakiri Jesokirishito, tsika ikanta rowawijaakotantzi Rantayitakirini rotyaantanewo Jesoshi Riraga Paaworo rojankinatziniri oroomajatzi Ritakawo Paaworo rojankinateeyakinirini korintojatzi Riraga Paaworo rapiiteeniri rojankinateeniri korintojatzi Riraga Paaworo rojankinatziniri karaashiyajatzi Riraga Paaworo rojankinateeyinirini ejeesojatzi Riraga Paaworo rojankinatziniri jiriposhijatzi Paaworo rojankinatziniri korojaashijatzi Ritakanari Paaworo rojankinatziniri tejawoonikajatzi Rapiitakiro rojankinatziniri Paaworo tejawoonikajatzi Ritakanari Paaworo rojankinatziniri Temoteeyo Rapiiteeniri Paaworo rojankinateeniri Temoteeyo Riraga Paaworo rojankinatziniri Teeto Rojankinatziniriri Paaworo Jirimooni Rojankineetziniri ijoriiyotzinkarite Jantyaako rojankinatziniri ijoriiyotzinkaritepaeni jatayitaneentsirini Ritakawo Peetero rojankinatziniriri iyemijantzinkarite Rapiiteeniri Peetero rojankinatziniriri iyemijantzinkarite Ritakanari rojankinatziniri Jowa riyotaanewopaeni Rapiitakiro Jowa rojankinatziniri riyotaanewo Rapiitziniri eejatzi rojankinatziniriri Jowa riyotaanewo Riraga Joorashi rojankinatziniriri iyemijantzinkarite Roaagayitakirini Jesoshi Jowa oetarikapaeni awijatsini iinja othonkantapaakyaari kipatsi

(Mt.) 5 (Mr.) 84 (Rk.) 128 (Jowa) (Ran.) (Or.) (1K.) (2K.) (Kar.) (Eje.) (Jir.) (Koro.) (1Tej.) (2Tej.) (1Tm.) (2Tm.) (Te.) (Jrm.) (Ijor.) (Jnty.) (1P.) (2P.) (1J.) (2J.) (3J.) (Jor.) 206 261 328 358 387 408 420 431 439 447 454 458 467 473 477 479 505 516 526 532 540 542 544

(Ro.) 547

MATEEYO ROJANKINATAKOTAKIRI JESOKIRISHITO, TSIKA IKANTA ROWAWIJAAKOTANTZI

Iwaeropaeni ichariniiteni Jesoshi (Rk. 3.23-38)

ijeekawitani Jesokirishito jaka kipatsikika. Tekirani ijeekini jaka, ijeekini itakaantaworini icharinii teni Iraviirini eejatzi Awaraamani. Iroaaka nojankinateeyemironi iwaero paeni riraga ichariniiteni riraga Jesokirishito. 2Eenironi ijeekini paerani rirori Awaraama, iinani otzimiri itomini iitachari Ijaaka. Itomini irira rirotaki Jakoowo. Itomipaenini rirotaki Joraa eejatzi rirentzipaeni. 3Itomini riraga Joraa rirotaki riraga Paareshi eejatzi Shaari. Rinironi irirapaeni owaero Tamaara. Itomini riraga Paareshi iwaero Eshiroomo. Itomini irira rirotaki Araami. 4Itomini irira rirotaki Aminagaawa. Irira rirotaki ashitaririni Naashoni. Itomini riraga Naashoni rirotaki Sharimoo. 5Riraga Sharimoo rirotaki ashitaririni Woosho. Rinironi rootaki Raawa: rootaki paashinijatota tsiri atziri. Itomini riraga Woosho iwaero Oweeri. Rinironi rootaki Roota: rootaki paashinijatotatsiri atziri eejatzi. Itomini riraga Oweeri rirotaki Isayii. 6Itomini irira rirotaki Iraviiri, riraga jewawentziririni joriiyopaenini paerani.
5

1Paerani

Ari ikaataki irinta shiramparipaenini 14. Roojatzi ikoaatapaaki itomini riraga Iraviiri iitachari Sharamoo. Rinironi rowaga iinani Oriiyashi tekira ikami. 7Itomini rirori Sharamoo riraga Rorowaama. Itomini irira rirotaki Awiiyashi. Itomini riraga Awiiyashi rirotaki Aasha. 8Itomini irira rirotaki Joshepaata. Itomini riraga Joshepaata iwaero Joraama. Itomini irira rirotaki Oshiiyashi. 9Itomini riraga Oshiiyashi rirotaki Jotaama. Itomini irira rirotaki Akaashi. Itomini riraga Akaashi iwaero Eshikiiyashi. 10Irira rirotaki ashitaririni Manasheeshi. Itomini irira rirotaki Amoo. Itomini riraga Amoo rirotaki Joshiiyashi. 11Riraga Joshiiyashi rirotaki ashitaririni Jekoniiyashi, eejatzi rirentzipaeni. Ari ikaataki jaka eejatzi paashini shiramparipaenini 14. Ijeekantari riraga Jekoniiyashi eejatzi rirentzipaeni ipokapaaki joraaropaeni poaachari inteenanta kipatsi iitachari Wawirooniya. Ranaakotakiri joraaro joriiyopaeni roojatzi ragaeyakirini osheki irirapaeni roojotakiri raanakiri inampikinta rantawaeteniri. Raanakiri maawaeni joriiyopaenini janta inampikinta. 12Roojatzi ikoaatapaaki itomini riraga Jekoniiyashi iitachari Jaratyeeri. Itomini rirotaki iwaero Jorowaweeri.

MATEEYO1,2
13Itomini

riraga Jorowaweeri rirotaki Awyoori. Irira rirotaki ashitaririni Eryakiimi. Itomini irira iwaero Ajooro. 14Itomini riraga Ajooro rirotaki Sherooko. Itomini irira iwaero Akiimi. Ro itomini irira rirotaki Eryooro. 15Irira rirotaki ashitaririni Eryaari. Itomini irira iwaero Mataa. Itomini riraga Mataa rirotaki Jakoowo. 16Riraga Jakoowo rirotaki ashitaririni Josee. Irira ikashiyakawo rayero Mariiya, rowaga riniro Jesoshi, iitachari eejatzi Rotyaantanewo Tajorentsi. 17Ari ikaataki maawaeni rirori shiramparipae nini eejatzi 14.
Ikoaatapaaki Jesokirishito

nokamantemi tsikarika ikanta ikoaatantapaakari paerani Jesokirishito. Rinirontapaakyaawo irira rowaga tsinani oetachari Mariiya. Eejatzi ikashiyakawo rayero Josee, omaanta tekiraata imatziro, tekiraata rayiro. Roojatzi omotzitashitaka, tema otajonkapaakiro Ishire Tajorentsi omotzitakaapaakiro. 19Riraga Josee tema iaakirowa omotzitaki; roojatzi ikenkithashiryaantawitaka, ikantzi: Tee okameethatzi iroka tsinani. Tema oshinetakari paashini shirampari. Iroaaka eero nayiro. Omaanta irira ikameethataki, rootaki ikowantakari ikamintheero. Tee ikoyi rowashiwenta yero. Ikenkithashiryaawitaka: Eero nokantziri atziripaeni ishirontawenta wokari. Apaniroeni nokamantathatero, nokantero: Eero nayimi. 20Omaanta eenirorika ikenkithashiryaawitaka, imaanaki roojatzi romapokapaakiri ronampiri Tajorentsi romishimpyaakiri, ikantapaakiri: Josee, tema eeroka icharineeteni pero Iraviirini. Eero pikenkithashiryaa

18Iroaaka

kotawo pookero Mariiya. Tekatsi oshinetaya paashini shirampari. Omotzi takirira tema otajonkakitziiro Ishire Tajorentsi, rootaki ikoaatantyaari. 21Aririka otzimaki otomi, piiteri Jesoshi.a Rowawijaakoteri anteeyirorini kaari kameethatatsi, rootaki piitantyaa riri iwaero Jesoshi. Jee, aritaki. Roojatzi ipiyanaka riraga ronampiri Tajorentsi. 22Roojatzi otzimantakariri otomi omonkaatantyaari rojankinatakotzitaka rini paerani kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Iseeyashini. Rootaki Ishire Tajorentsi ojankinatakaakiriri. Ajaa, iroka ikantziri: 23Iinja omotzita shitanakya apaani kaari shinetariri shirampari, otzimeri otomi, iiteeteri Emanoeri. Okantakotziri Emanoeri: Itsipatakae Tajorentsi. Rootaki iroka ikantakiriri rirori ronampiri Tajorentsi. 24Ipiriinantanaka Josee, ikemijantape rotanakiro ikantakiriri ronampiri Tajorentsi. Riyaatashitakiro Mariiya, ikantakiro: Aritaki iinja naaperotemi. Omaanta iroaaka thame nopankoki. 25Omaanta tekira imatziro Josee rowaga Mariiya, roojatzi otzimantakari otomi. Ikoaatantapaakari, riraga Josee iitakiri itominthori Jesoshi. Roojatzikya raantaperotanakawo.
Apaanipaeni yotakotziriri ompokiropaeni rareetakitari Jesoshi

1Ikoaatapaaki Jesoshi janta nampitsiki owaero Weri. Ojeeki Weri janta Joreeyaki. Ikoaatantapaa kari eeniro ijeeki Erooreshi Jerojareeki. Irintapaeni kaari joriiyotatsiri, omaanta ipinkathariwenteeyakirini maawaeni

a 1.21 Okantzi Jesoshi apaanteki aari: Owawijaakotantatsini.

MATEEYO2

joreeyajatzi. Roojatzi rareetapaenta apaanipaeni yotanitzinkaripaeni poaachari paashinikinta kipatsi, ipoaaka janta inteenanta. Ikinapaaki riyowapiintzinta oorya. Riyotapiintawi tari ompokiropaeni iitarikamakya. 2Ipokantapaentari janta rojampitapaa kiri jerojareejatzi, ikantapaakiri: Tee piiiri tsika ijeekakika riraga jewaperowenterini ijoriiyotzinkarite paeni, riraga owakira koaateentsiri? Janta nonampikinta noaawakiri ikontetapaaki jenoki ompokiro, rootaki niyotantanakari koaatapaaki. Nopokantapaakari iroaaka, nopinka thateri, nokimoshirewenteri. 3Ikemantawakariri riraga pinkathari Erooreshi, tee inimotanakiri, ikenkithashi ryaanaka: Tee nokoyi paashini jewawe nantatsini, naaka apaniroeni. Eejatzi maawaeni jerojareejatzi ikemantawakariri, ikenkithashireeyanakani. 4Roojatzi ikaemakaantakiri riraga Erooreshi maawaeni jewatatsiripaeni aanakowe nantatsiripaeni janta Tajorentsipankoki. Eejatzi ikaemakaantakiri maawaeni jewatakayitziririni iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Rojampitawakiri maawaeni, ikantawakiri: Oetaka okantziri Iwaperite Tajorentsi? Tsika ikoaatekapa Rotyaantanewo Tajorentsi? 5Ikantanakiri: Ari okantzi: ikoaate janta Weriki jaka Joreeyakika. Tema paerani aritaki rojankinatakotzitakarini kamanantzirori iaani Tajorentsi iitachari Mikiiyashini, ikantaki: 6Janta Joreeyaki ari ojeeki nampichaaniki oetachari Weri. Tee ikemakotawitawo maawaeni atziri omaanta anaakotero maawaeni nampitsi antawo Joreeyaki ikemakotero maawaeni atziri. Rooma ikoaatzimo teri jeekatsiri janta Jewatatsini, ikempo yeeyerini maawaeni joriiyopaeni.

Erooreshi imanakiro maawaeni okaatzi ikemawakiri, ikaema kaanteeyakirini riraga yotakopiintawita riri ompokiropaeni. Ipokantapaakari, ikantawakiri: Tsika okaatzika piaantakariri ompokiro ikontetapaaki piyotantakari ikoaatapaaki jewatatsini? 8Ikemawakiri ikamantapaakiri, roojatzi rotyaantawakiri ikantawitawa kari: Kameetha piyaate Weriki paminaki teri tsikarika ijeekaperotzi eentsi. Aririka piaapaakiri pipokaate jaka pikamantaatena, kameetha nareetaki tyaari naari nopinkathatantakityaariri nokimoshirewenteri eejatzi. Jee, ari. 9-10Ikemantapaakariri ikantawakiriri, rowaaganaka riraga yotakotziriri ompokiropaeni. Roojatzi janta niyanki awotsi iaawaatziiri eejatzi ompokiro jenokira iaakiri chapinki janta ipoaakanta. Iaantawaariri ikimoshire perotanaki. Reewatanakiri apatziro rowakaanakiri janta ijeekakinta eenchaaniki; ari ikatziyapaaka janta jenoki ipankokira. 11Roojatzi rareetantapaaka janta, ikyaapaaki pankotsiki, iaapaakiri Jesoshi, eejatzi riniro. Rotziwerowashitapaakari, riwethatantapaakari, eejatzi ipinkatha tapaakiri ikimoshirewentapaakiri. Roojatzi itaaparyaantapaakawo itsiwoote, raakiro inowikyaakiro iraata oorotatsiri kameethaperotatsiri, pinape rotachari. Eejatzi raakiro apite kajanka ritatsiri eejatzi kameethatatsiri. Roojatzi ipashitantapaakari Jesoshi. 12Roojatzi imaapaaki. Imishiwaetakaakiri Tajorentsi. Ikantakiri: Eero pipiyanaa janta Erooreshiki. Ikemawakiri roojatzi ikinapithatanta naari paashiniki awotsi, riyaatapitha teeri iipatsiteki.

7Riraga

MATEEYO2

Josee ishiyapithatakari Erooreshi

13Roojatzi ipiyeeyanaani inampiki rirori yotakotziriri ompokiropaeni, roojatzi rapiitakiro Josee romishimpyaantakariri ronampiri Tajorentsi, ikantapaakiri: Pipiriinte! Ikowaki pinkathari riraga Erooreshi rowamaakaanteri eentsi. Paanakiri janta Ejiipitoki, eejatzi pitsipatanakyaawo piina. Ari pijeeka paaki janta, eero pipiyaa. Paata nokantemi pipiyee. Jee, aritaki. 14Roojatzi ipiriintanaka ikantanaka riyaatapithatanakiri niyankipaeteni tsiteniri. Ishiyakaapithatanakari eentsi janta Ejiipitoki, itsipatanakawo iina. 15Ijeekawitapaaka janta, ijeeki, ijeeki, ojamanitanaki janta, roojatzi ikamanaki riraga Erooreshini. Riraga Tajorentsi ikamantakiri Josee roojatzi ipiyantari iipatsiteki. Rootaki omonkaatantaka wori rojankinatakotzitakarini paerani kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Oseeyashini. Rirotaki Awinka tharite jankinatakayiriri. Rojankinatzi: Ikantakini Tajorentsi: Ijeekawita kya notyomi janta Ejiipitoki, roojatzi nokamanteeri ipiyee.

Jee, ari. Rootaki ikanantakawori iroka, rooma ikantziri chapinki riraganki yotakotziriri ompokiropaeni ikantzi tekira imonkaa tziro Jesoshi rojarentsite apite. Ikenkithashiryaawitaka iita eeniro ijeeki Jesoshi Weriki. 17Ari omonkaataka iroka rojankinatzitakarini paerani kamanantzirori iaani Tajorentsi iitachari Jeremiiyashini. Rojankinatako takironi paashini nampitsi okaakini Weri, ikantzi: 18 Iinja ikemakoetero janta Ramaaki ari iraakoeyakarini ramaajato paeni otomipaeni, osheki okoetyagaeyakirini. Rowaga ojawaenini Rakeeri eejatzi tsinanipaeni iraakotyaari otomi paeni eero okaatzimotziro iraako tyaari. Rootaki iraanteeyakaririni okoetyagaeyanakirini rowama gaetakiri otomipaeni, maawaeni.
Ipiyanaa Josee Najareeteki

Ikijanaka Erooreshi

riyotantanakari riraga Erooreshi teera ipiyaa yotakotziriri ompokiropaeni, ikantaki: Irintapaeni ramatawitakinakya. Ikijanaka roojatzi rotyaantanakiri joraaropaeni, ikantakiri: Piyaate janta Weriki, eejatzi piyaate janta paashinipaenikira pankotsikira okaakini. Powamaakiteriroa eentsipaeni janta. Pithonkeri maawaeni shirampari owakira yowatsiri roojatzi irintapaeni monkaateenchari apite rojarentsite, powamaakiteriroa maawaeni.

16Rootaki

ojamanitzi ikamantakari Eroore shini, eeniro ijeeki riraga Josee janta Ejiipitoki. Roojatzi romishimpyaantaari ronampiri Tajorentsi, ikantapaeri: 20Iroaaka okameethatzi pipiyeera kya janta piipatsiteki, tema kamaki kowawitachari rowamayerimi Jesoshi. 21Ikemawakirira roojatzi ipiyantaa iipatsiteki oetachari Ishirayeeri. Riyaatawitanaka Weriki raanakiri eentsi eejatzi itsipatanakawo iina. 22Omaanta niyanki awotsi ikemakotakiri Arekiraawo, itomini Erooreshini, iroaaka ipinkatharitzi ipoyaatakari ashitaririni. Ari ithaawanaki rirori Josee, tee ikoyi riyaatanee janta. Roojatzi rapiitakiro romishimpyaagaeri ronampiri Tajorentsi, ikantapaakiri: Eero piyaatzi pinampiki paerani, riraga Arekiraawo rowamaakaantawaki rikari eentsi.

19Tee

MATEEYO2,3

Rootaki riyaatantanakari iroaaka janta Karireeyaki. 23Ikanta rareetapaaka janta ijeekapaaki nampitsiki tsikarika ijeekawita paerani oetachari Najareete, aritaki rantaritapaaki Jesoshi janta. Rootaki omonkaatantakari iroaaka ikantakirini kamanantzirorini iaani Tajorentsi paerani, ikantzi: Ipoaakya riraga Rotyaantanewo Tajorentsi Najareeteki.
Riraga Jowa kaawoshitakotantatsiri Tajorentsi ikamanantapiintzi janta okaankiityeenta (Mr. 1.1-8; Rk. 3.1-9, 15-17; Jowa 1.19-28)

1Ikanta riyaataki Jowa, riraga kaawoshitakotziriri Tajorentsi janta Joreeyaki okaankiityeenta. Aritaki ritanakawo ikenkithatakaapiinteeyaki rini atziripaeni. 2Ikantapiinteeyirini: Pikenkithashiryaawakyaata, eero pikimitaa paerani. Pipakagaero kaari kameethatatsi panteeyakirini. Pameenteeyari Tajorentsi iroaaka. Rooteentsi reewawentemi, eejatzi raminakowiritantemi. 3Paerani ikenkithatakotzitakarini Jowa riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Iseeyashini. Iroka rojankinatakotzitakaririni, ikantzi: Eenitatsi iinja atziri kenkithataka yerini atziripaeni janta okaankii tyeenta, ikanteri: Paamayarirapa Awinkatharite, pikameethatanaki pineshironkatawakaeya. 4Eejatzi Jowa, tee ikithaatawo kithaarentsi kameethari. Omaanta ikithaatawo ontyaantsi iwitzi kameeyo. Eejatzi ishirikathakitari mashitsimashi ikimitakari riraga Iriiyashi kamanantzirori iaani Tajorentsi. Rowapiintari kimitariri

tsitsiri.b Eejatzi ithotziri iyaa pitsi eenitatsi rika. 5Ipokashitapaakiri maawaeni jerojareejatzi. Eejatzi ikemijantapaakiri maawaeni joreeyajatzi. Eejatzi maawaeni jeekatsiri okaakini iaa oetachari Joriraani, eejatzi ipokashitapaakiri ikemijantapaakiri. 6Ikantapaakiri kemaperotapaakiriri: Niyotzi eenitatsi kaari kameethata tsi nantziri. Nokowaperotzi ineshironka perotena Tajorentsi rowawijaakotena. Roojatzi ikaawoshitakotantawakariri Tajorentsi riraga Jowa iaakira oetachari Joriraani. 7Eejatzi ipokaeyawitakani warijeeyo paeni eejatzi saroseeyopaeni. Ikowawitaka ikaawoshitakotawakirimi rirori eejatzi. Omaanta ikijathatawakiri Jowa ikantawakiri: Eerokateeyakini maankipaeni! Pikimiteeyakaarini kamaaripaeni. Tema pitheeyawaetashita eejatzi pamatawitashi tari maawaeni. Tee okameethatzi pantziri. Tee pikowaeyawitani piyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini, rootaki pikowanta witakari pikaawoshitakotyaarimi Tajorentsi. Eero pikenkithashiryaashiwita eero rowashironkaemi Tajorentsi tema pikaawoshitakotashitatyaari. 8Pikowakirika nokaawoshitakotawakimiri Tajorentsi pityaawo pikenkithashireeya pijeekantee yari kameetha, pookaero kaari kameethata tsi pantapiinteeyakirini niyotantyaari tee pikimita paerani. 9Eero pikantawaetashita: Nocharinetakari Awaraamani, rootaki niyotantakari aritaki nawijakotee. Pamata witashitaka eeroka apaniroeni. Tee paapatziyaperotari. Ikowakirikami riraga Tajorentsi, imatero ipeyeromi atziri iroka mapika osheninkateeyaarinimi Awaraa mani, aritaki rantakiromi. 10Maawaeni inchato kaari kithokitatsi tema ari atowakiro apiyotero atagaeyeroni paamariki. Eejatzi eerori pikimiteeyaka

b 3.4 Janta Ishirayeeriki rowari riraga oshiyariri tsitsiri.

MATEEYO3,4

10

woni inchato kaari kithokitatsi. Kyaaryoowa rookimikari eerori Tajorentsi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 11Niyota kiririka rookaero atziri kaari kameethatatsi rantziri, nokaawoshitakotawakiri Tajorentsi iaakira. Omaanta kaakitaki impaetapaaki nani, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Ranaakotakina, tema rirotaki jewaperowe nantatsiri. Aritaki ikithaatakaapaakaero Ishire Tajorentsi maawaeni aapatziyakariri amitakotantyaariri. 12Owiitakirorika arooso aakiro otzinkayitakiro. Rowaga otaki ataakiro paamaariki. Rooma rowaga owatha otetakiro akempoyaantapiintawo riki. Eejatzi ikimiteri riraga impaetakinari. Tema rinashityaari atziripaeni. Retakotyaari aapatziyeeyakaririni ijeekimo tantyaariri janta okameethatzinta omaanta kya kaari kameethatatsi rookaerini paamariki kaari tsiwakanitatsini.
Jesoshi ikaawoshitakotakari Tajorentsi (Mr. 1.9-11; Rk. 3.21-22)

ikaawoshitakotantawakari rirori. Roojatzi ishitowaataneera iaaki, iaawakitziiro Ishire Tajorentsi opoaaka jenokinta Tajorentsikinta ayiitashitapaakiri okimiwitapaakari jamomo ookantapaakari. 17Roojatzi ikemayitawakirini Tajorentsi janta jenokinta, ikantanaki: Rirotaki notyomi nonintashirepero tanewo. Osheki niweshiryaawentakari.
Ikowawitaka iwinkatharite kamaari rantakayerimi Jesoshi kaari kameethatatsi (Mr. 1.12-13; Rk. 4.1-13)

16Roojatzi

ipoaanaka Karireeyaki Jesoshi, riyaataki iaaki oetachari Joriraani. Riyaatashitakiri Jowa ikaawo shitakotantawakyaariri Tajorentsi, 14omaanta tee ikowawita riraga Jowa. Ikantawitawakari: Eero nokaawoshitakotzimiri Tajorentsi eerori. Rooma eeroka kaawoshitakotanakinarinikya Tajorentsi naari. Iitaka pikowantari nokaawoshi takotawakimiri eeroka? Rooma eerokataki pinkatharitatsiri. 15Ikanta paakiri: Rootaki okameethatantari iroaaka pikaawoshitakotenari Tajorentsi naaka amonkaatantyaawori ikowakaakaeri. Roojatzi ikantawakiri: Jee ari, pipokeeta jaka.

13Ikantaka

riyaataki Jesoshi tekatsinta atziri ipanko: okaankii tyeenta janta. Tema iyaatakaakiri Ishire Tajorentsi. Rootaki iyaatakaantakariri iaanantyaariri iwinkatharite kamaari paeni.c Ikowawitaka irira rantakayerimi Jesoshi kaari kameethatatsi ranaako tantyaaririmi. 2Eeniro ijeekapaaki riraga Jesoshi janta okaataki 40 kitejiri tee rowa, ayimaperotakiri itashe. 3Roojatzi ipokashitapaakiri riraga iwinkatharite kamaaripaeni. Iaantawi tapaakari, ikantawitapaakari: Eerokarika Itomipero Tajorentsi, pipeyero mapika opeyanakya owanawontsi poyaari. 4Omaanta ikantawakiri: Eero nantziro. Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Tee apatziro akoyiro owanawontsi ashintsiwathatantyaari, inta kowaperotachari akemijantapero tero maawaeni ikowakaakaeri Tajorentsi ashintsitantyaari ashireki. 5Roojatzi raanakiri janta Jerojareeki ikatziyakaakari janta okaapankatapaa kinta Tajorentsipankoki. 6Iroaaka ikantawitanakari:

1Roojatzi

c 4.1 Riraga iwinkatharite kamaari ronampiri naawita Tajorentsi paeraniperoroa, omaanta ipiyathatantakaririni paerani riraga Tajorentsi rootaki rookantakariri rirori jaka jaawiki.

11

MATEEYO4

Eerokarika Itomi Tajorentsi, pomyaa nakyaatya jaawiki, aa, eero pikamapaaki. Pikenkithashireerotya okaatzi okantzimiri Iwaperite Tajorentsi: Ari rotyaantakimiri Tajorentsi ronampiripaeni ikempoyeemi. Ari raawakimi rakokira eero pikagaanta paaka jaawikinta mapiki. aakiro, iitaka pithaawantakari? 7Rapiitziri ikantawakiri: Eero nomyaa. Iitaka noaanantyaariri Pawa? Eejatzi paashini okantzi Iwaperite: Tee okameethatzi aaantawityaari riraga Tajorentsi, rowashironkaekari. 8Roojatzi riweyaantanakari raanakiri antawoki ochempi. Roaagakiri Jesoshi maawaeni kipatsipaeni rashi jewawe nantatsiripaeni, iaakiro maawaeni nampitsi owaneenkataka eejatzi maawaeni rowaagawo jeekayitatsirini, 9ikantawitanakari: Naapatziyakagaeyemirini maawaeni jeekatsiri kipatsikipaeni, aririka pipinkathatena naaka. 10Omaanta ikantanakiri: Eero naapatziyimi. Piyaatekya inteenanta, kamaari, eerokakya Jatanaa shi. Rooma okantzi Iwaperite Tajorentsi: Pipinkathateri Awinkatharite, tema rirotaki Tajorentsi. Apatzirokya irira paapatziyari, pipinkathateri, eejatzi pikimoshirewenteri. 11Roojatzi riyaatantanaka inteenanta riraga iwinkatharite kamaaripaeni. Rimpaetaki ipokapaaki ronampiripaeni Tajorentsi, ramitakotapaakiri, ipapaa kiri rowanawo.
Ritanakawo Jesoshi riyotaantzi Karireeyaki (Mr. 1.14-20; Rk. 4.14-15; 5.1-11; 6.17-19)
12Ikantaka ikemawaki riraga Jesoshi ragaetakiri Jowa romonkyaanteetakariri omonkyaagamentotsiki. Roojatzi ipiyanta

naa Karireeyaki, areetapaa inampiki Najareeteki. 13Roojatzi roshirinkantakawo ipanko, riyaatanaki Kaperinawooki ari ijeekapae. Rootaki Kaperinawootatsiri Karireeyawero ojeeki ochereeteki antawo inkaare. Ijeekaki shaporoonijatzi eejatzi nejatariijatzi janta paerani. 14Awijantakari iroka omonkaatantyaari rojankinatakotzita karirini paerani riraga Iseeyashini: 15 Ijeeki shaporoonijatzi eejatzi nejatariijatzi janta ochereetekinta inkaareki intatsikeronta Joriraa niki, janta Karireeyaki. Ijeekaeyi ninta kaari yotziri Tajorentsi. 16 Okimitzimotawitakari eeniro otsitenitzi, okimiwitaka tee riyotawi tarini riroripaeni Tajorentsi. Riyaatantyaarimi paamarikinta omaanta iroaaka eero. Okimitzi motantyaariri okitejitakotapaakiri, okimiwita riyotakaakiri riraga Tajorentsi. Riraga iyotziriri rirori eero riyaatzi paamariki. 17Aripaete Jesoshi ikenkithatakaanakiri maawaeni atziri janta, ikanteeyakirini: Pikenkithashiryaawakyaata, eero pikimita paerani inta pipakaero kaari kameethatatsi pantziri. Pameentyaari iroaaka Tajorentsi. Rooteentsi kameetha ipinkathariwenantemiri.
Riyoyaakiri Jesoshi apaanipaeni riyotaanewo eejatzi riyotaakiri atziripaeni
18Ikinanaki janta ochereetekira rowaga inkaare iitachari Karireeya. Ikinanaki iaapaakitziiri riraga Shimo iiteetziri eejatzi Peetero, eejatzi rirentzi riraga Antereeshi. Irira apite ishiryaata piintzi shima. 19Ikanta Jesoshi ikaema paakiri, ikantapaakiri: Eeroka shiryaawaetapiintatsiri? Pipoke, thame poyaatanakina aritaki niyotaakimi paapatziyakaapiintyaari atziripaeni Pawa Tajorentsi.

MATEEYO4,5

12

rookantanakawo ishiryaa mento royaatanakiri riyotaantyaariri. 21Ro ijanthaneentawitanaka iaapaaki tziiri Jantyaako eejatzi rirentzi Jowa, rirotaki itomi apite Sewereeyo. Ijeekaki ipitoki ishirikawaetzi ishiryaamento. Itsipatari ashitariri. Ikaemapaakiri ikantapaakiri: Thame poyaatanakina. 22Roojatzi royaatantanakariri. Rooka nakiri ashitariri ijeekanaki janta ipitoki. 23Ikanta ikinakinawaetzi ikenkithata kaantzi riraga Jesoshi. Ithotyeeyakironi maawaeni Karireeyaki. Janta ikenkitha takaakiri maawaeni atziri nampitsiki paeni ojeekira pankotsi ipiyotanta piintarira joriiyopaeni. Ikamantapaakiri atziripaeni tsikarika ikanta Tajorentsi reewawenanteeyerini maawaeni. Eejatzi retsiyatakoeyawakirini maawaeni mantsiyatzinkaripaeni paashinijatopaeni matakiriri mantsiyarentsitayitatsirini paeni. 24Riraga jeekaeyatsirini inteenanta janta Shiiryaki ithotyaanaka ikemakoeyakirini Jesoshi. Roojatzi ramanteeyanakaririni maawaeni mantsiyari, kyaantariri kamaari, kijopookitatsiri, katsiwaetatsiri, maawaeni. Retsiyatakotawaeri Jesoshi maawaeni. 25Royaatanakiri osheki karireeyajatzi, tekaaporishijatzi, jerojareejatzi, joreeyajatzi eejatzi poaaneenchari intatsikeronta Joriraa niki. Royaatanakiri maawaeni.
Ikenkithawaetzi riraga Jesoshi janta tonkaariki; ikantziri atziri ikimoshiretanteeyaari (Rk. 6.20-23)

20Roojatzi

kitejiriki iaawakiri piyotawentariri ikaataki oshekini atziri. Rootaki itonkaantanakari eechonkiini tyonkaarikiini. Ari ijeekapaaki jaga. Roojatzi ipokanaki riyotaanewopaeni okaakini, eejatzi

1Paashiniki

ipiyotawentapaakari riraga atziripaeni. 2Roojatzi riyotagaeyawakirini, ikantawakiri: Aririka pikowaperote pikimityaari Tajorentsi rootaki reentsitetantemiri, pikemijantena iroaaka. 3 Eerokarika yotakotachari tee pikameethatzi, aritaki riweshi ryaakaakimi riraga Tajorentsi, kameetha ipinkathariwentakimi. 4 Eerokarika owashiretzinkari, aritaki riweshiryaakaakimi Tajorentsi roemoshirenkakimi. 5 Eerokarika maerishiretatsiri aritaki riweshiryaakaakimi Tajorentsi ineshironkatakimi reentsitetakimi. 6 Eerokarika kowaperotzirori ikoyiri Tajorentsi, aritaki riweshiryaa kaakimi irira ramitakotakimi. 7 Eerokarika neshironkatantaniri maawaeni atziri, aritaki riweshi ryaakaakimi Tajorentsi tema ari ineshironkaperotakimi eeroka. 8 Eerokarika kameethatzinkari pajankaneki, aritaki riweshiryaa kaakimi Tajorentsi aritaki piagaeri. 9 Eerokarika omaeryaantatsiri paashinipaeni atziri ijeeki kamee tha, aritaki riweshiryaakaakimi riraga Tajorentsi. Rootaki kamee tha ikananteetemiri: Eerokataki reentsite Tajorentsi. 10 Eerokarika antaperotzirori kameethaperotatsiri, rootaki ikijantemiri atziripaeni, aritaki riweshiryaakaakimi Tajorentsi. Rooma reentsitetakimi eejatzi piyotzi reewawentakimi. 11 Riyotakirorika atziri paapatziya kina, rootaki ikantzimatantemiri, rowashironkaantemiri, eejatzi itheeyakotantemiri, itheenkemi, omaanta eero pikantashiryaa, eero. Aritaki riweshiryaakaakimi

13

MATEEYO5

riraga Tajorentsi. 12Omaanta pikantyaani piweshiryaaperotana kya, rooma ipinataperotawaemi iinja riraga Tajorentsi janta okameethaperotzinta. Eero pimaejantziri: tema paerani ikijeetakirini rirori kamanantziro rini iaani Tajorentsi eejatzi.
Roshiyakaawentakiro Jesoshi tziwi eejatzi ootamentotsi

Ikenkithatakotziro riraga Jesoshi Iwaperite Tajorentsi okameethatzi

riyaatatyee Jesoshi riyotaa peroteri, ikanteri: Pamine sha! Noshiyakaawentemiro tziwi. Tema aaka akatyokapiintziri iwatha tziwiki, eero ishitzitanta. Rooma teerika okatyotzi okaanteekaata. Tema ari ookakiro, tekatsi koyeroni. Ari poshiyeeyawitakawoni eerokapaeni tziwi: eerokateeyakini iyotagaeyakiririni atziri tsika ikantya ikameethatantyaari. 14Eejatzi ari pikimiwitakawo eeroka oorentamentotsi. Pikenkithashiryaakote rotya. Aririka ojeeki nampitsi tsikarika otonkagaetya, eero omana maawaeni ieetawakiro otamorekanakyaarika tsiteniriki. Tee otzikaa tema ojeekinta tonkaariki. Eejatzi pikimiteeyawitaka woni, eerokapaeni iyotagaeyiririni maawaeni atziripaeni: eero pimaniro piyotayitziririni, inta kameetha piyotaantayiteroni kameethatayitatsi rini. 15Eejatzi, okimitaka aririka poonthoteri pootamento pipankoki, eero pitankimotakotziri kantziriki, inta powakiri janta jeokiinira ootapero tantyaari okoeetye maawaeni pankotsiki pikini paminawaete. 16Ari pikimiwitawo iroka eerokapaeni iroaaka, apatziro pantero maawaeni kameethatatsiri, riyotantyaari pinampi jatzipaeni paapatziyapiintari Tajorentsi, ikimoshiretantyaari riroripaeni, ikanantyaari: Osheki ikameethaperotzi Pawa Tajorentsi.

13Eekiro

riraga Jesoshi ikantziri atziripaeni: Eero piitakaashiwitawo nopokantari jaka nopakaakayemiro paapatziyawo rojankinarini Moeseeshi, eero. Eejatzi eero piitashiwitakawo nokantemi tee okameethatzi oetarika rojankinatakiro kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi paerani, eero. Omaanta nopokantari niyotaaperoeyemironi ikantaperoeyaki rini, piyoperotantyaari kameetha oetarika okantakotziri. 18Othonkyaarika kipatsi eejatzi jenoki inta eero othonki maeta rojankinarini Moeseeshi eejatzi kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Kyaaryo omonkaatyaawo maawaeni ikantakirini paerani. 19Eerorika pikemi jantaperotziro kaminagaantsi, eejatzi eerorika piyoteeri paashinipaeni atziri ikemijantaperotziro roori, tema pijeeka shita janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. Omaanta aririka pikemijantaperotero maawaeni rojankinateeyinirini, eejatzi aririka piyotagaeyerini paashini atziri ikemijantaperoeyeroni, ari pipinkathari wenantapae janta ipinkatharitzinta riraga Tajorentsi. 20Piitakaashiwitaka woma ikameethataki irintapaeni iyotaantawitawori Iwaperite Tajorentsi eejatzi riraga warijeeyopaeni? Iroaaka nokantemi: tee imonkaatziro ikowakaa witariri Tajorentsi. Eerorika panaako tziri pikameethaperote, eero piyaatzi eerori janta ipinkatharitzinta.
Ikenkithatakotakiro Jesoshi kijaantsi (Rk. 12.57-59)

17Eejatzi

ikantzi riraga Jesoshi: Piyotakiro ikantziri achariniitenipaeni paerani: Eero powamayiri paashini atziri. Ninkarika owamaantatsiri eejatzi rirori

21Eejatzi

MATEEYO5

14

rowamagaeteri. 22Omaanta nokantemi naaka: eero pikijiri paashinipaeni: rowashi ronkaemikari Tajorentsi. Eejatzi eero pikantziri atziri: Tee piyotzi. Tee aiiro piipatha. Pikantakiririka ayotaki tema pikijakiri rootaki okameethatantari rowamaakaanantemiri pinkatharipaeni. Eejatzi okimita aririka pikaweyeri atziri pikanteri: Eeroka majontzi, tema pikijakiri rootaki okameethatantari rotyaantemi Tajorentsi paamarikinta kaari tsiwakanitatsini. 23Pamine, piyaatantyaari janta Tajorentsipankoki pikanteri riraga Tajorentsi ipeyakotemiro kaari kameethata tsi pantziri, rootaki pipashitantariri pipira riyotantyaari rirori kyaaryo pookakiro kaari kameethatatsi pantakiro, omaanta eenirorika ikijawentzimiri paashini atziri, 24pityaawo piyaatashiteri riraga kijakimiri pikanteri: Pipeyakotenawo okaatzi nantziri, eero napiitziro kaari kameethata tsi. Eero amaerineentawakaana. Pineshironkatena, kameetha aakameethata wakagaeya. Pipeyakotantawakagaeyaa woni, pipiyanaki iroaakakya Tajorentsi pankoki, roojatzi pipashitantapaakyaari Tajorentsi oetarika pikowashityaari pipashityaariri. 25Eenitatsirika kijakimiri ikowaki raanakimi janta pinkathariki ikantakotantemiri, eero pikijiri inta pishintsite pikanteri: Eero akijawakaa, thame aakameethatawakagaeya. Aririka rareetakaapaakimi pinkathariki, ikanteri joraaro: Paanakiri irika, roojatzi romonkyaakaantawakimi janta omonkyaa gamentotsiki. 26Rooma eerorika pipapero tziri maawaeni pireewitziriri, eerowa roeyowitzimi roojatzi pipinatanteeyariri.
Ikanteeyakirini Jesoshi: Kyaaryoowa, pishirontawokari tsinani kaari payi

paashini tsinani, eero pishirontzimotari piimi paashini shirampari. 28Nokamantemi naaka: Aririka piaawe nashireeyaawo tsinani eejatzi pikenkitha shiryaakotyaaworika pishirontyaawo, ari eenitatsi pantani, kimitaka piaathatzimo takawo piina. 29Noshiyakaawentemiro: aririka antakayemiro poki kaari kameetha tatsi, pikithokireero, pookero. Tema tee pikoyi iyaatakayemi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Tema okameethatzi piyaatashiteeya kashetaakini poki janta jenokinta. 30Aririka antakayemiro pako kaari kameethatatsi, pithatyeero pako pookero. Tema tee pikoyi iyaatakayemi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Tema okameethatzi piyaaponthotziitashiteya janta jenokinta. aakiro, tee okameethape rotzi papiitapiintero kaari kameethatatsi. 31Eejatzi ikantzini riraga achariniiteni paerani: Aririka pikowaki pookaero piina, pojankinateniro paperi pookanteeyaawori, ari okaatapaaki. 32Omaanta nokantemi naaka: Eerowa pookaero piina. Aririka pookaero piina eejatzi pagaerika paashini, tema piaathatzimotaawo piinaperoni. Agaerika eejatzi paashini oemi piina, eeniro antani: oaathatzimotaari oemiperoni. Eejatzi riraga agaeroni, eeniro rantani. Omaanta apatziro okameethawita pookaero aririka oaathatzimotakimiririka paashini shirampari.
Eero pamatawitziri paashinipaeni

ikantziri: Piyotakiro ikantziri achariniiteni paerani: Eero pishirontzimotawo piina

27Eejatzi

riyaatatzi ikantziri riraga Jesoshi: Piyoteeyakini okantziri Iwaperite Tajorentsi, rootaki ikantzirini yotaantatsi rini: Eero pitheeya, eero pikantawaeta shita. Eejatzi ikantakini: Aririka pikante: Riyotaki Awinkatharite ari nomonkaate miro maawaeni nokantakimiri. Namatawi takimirika ari rowashironkaakina. Pikante rorika: Riyotzi Awinkatharite aritaki nomonkaatakimiro maawaeni nokantaki

33Eekiro

15

MATEEYO5

miri, ari okameethatzi pimonkaataperotero okaatzi pikantakiri. Rootaki okantakiri rojankinatakirini paerani riraga Moesee shini. 34Omaanta nokantemi naari: eero pitheeyawaeta. Aririka pothataakiro pikantziri, iitaka pikowantyaari pikante: Riyotakiro Awinkatharite nothataakiro nokantzimiri? Okameethataki pimonkaa taperotero maawaeni pikantakiri. Eero eejatzi pikantashita oetarika. Apaanipaeni ikantashita: Tee notheeya. aakiro, okantani eeniro jenokinta, eejatzi okantani nothataakiro nokantziri, omaanta ikantashita. Nokantemi eero pikimitari irinta; rooma Tajorentsi rirotaki jeekatsiri jenokinta. Riyotzi pothataakirorika pikantziri. Eenitatsi paashini ikantashita: Okantani ojeeki jenokinta jeekamentotsi rashi Tajorentsi eejatzi nokimita naari, nokantani kameetha noaawaetzi, omaanta ikantashita. Nokamantemi naaka: tema tee okameethatzi pikantawaetashitya oetarikapaeni tema riyotzitakimiro Tajorentsi okaatzi pikantakiri. 35Eejatzi apaanipaeni ikantashita: Tee notheeya. aakiro, okantani eeniro kipatsi, eejatzi nokantani nothataakiro nokantziri, omaanta ikantashita. Nokantemi naaka eero pikimitari irinta, rooma Tajorentsi rirotaki ashitawori kipatsi. Ikantako wentziri maawaeni. Riyotzi pothataakiro rika pikantziri. Eejatzi paashinipaeni ikantashita: Tee notheeya. aakiro, okantani eeniro ojeeki Jerojaree, eejatzi nokantani nothataakiro nokantziri, omaanta ikantashita. Eejatzi nokantemi naaka, eero oshiyari irinta; rooma Tajorentsi rirotaki otyaantziriri jewawe nantatsiri ijeekantari janta. 36Eejatzi eero pikimitari paashinipaeni kantatsiri: Tee notheeya. aakiro, kyaaryo eenitatsi noeto, eejatzi kyaaryo tee notheeya. Eero poshekiiro pikantziri. Eero pimatziro pitajonkero pikitamaatakaantyaawori piishi. 37Eero pitheeya. Kyaaryoorika

pantero oetarikapaeni, kameetha pikante: Jee, nantakiro. Eerorika pikoyi pantero, pikante: Eero nantziro. Monkaataka. Tee okameethatzi poshekeero piaani pamata witantyaariri paashinipaeni. Rowashi ronkaemikari Tajorentsi.
Eero pipiyatari kijawitemini (Rk. 6.29-30)
38Eekiro riyaatatzi ikanteeyakirini riraga Jesoshi: Eejatzi ikantakini achariniiteni paerani: Aririka pikithokiriiteri roki paashini atziri eejatzi ipiyatemi ikithokiriitemiro pashi poki. Aririka pitzinkeryaakoteri raeki paashini atziri, kameetha ipiyatemi eejatzi itzinkeryaakotemi pashi paeki. 39Omaanta nokantemi naaka: eero pipiyatari kijakimiri omaanta aririka ipajawootemi rakokira, pishinetayaari jantakironta ipajawootemi eejatzi, eero pipiyatari. 40Aririka atziri raakaantemi pinkathariki okaatzi pireewi tziriri raapithatemirorika piithaari, pipawa kiri eejatzi paashini pipewiryaakotarira, eero pikijiri omaanta pineshironkatawakiri. 41Aririka romperateetemi payeniri rowaagawo apaani kiroometero powawi jaaneenteniri apaani paashini kiroometero eejatzi. Eero pikijashita inta pineshironka teri. 42Ikowakotemirika owashironkaachari koetyeemotziriri, pipawakiri. Eejatzi aririka ikantemi: Pipashitawakinawo iroka eejatzi noepiyeemi osheninka iinja, ari pipashita wakyaari, eero pithaaapithatari.

Ikantzi riraga Jesoshi: Pineshironkateri kijakimiri (Rk. 6.27-36)

riyaatatzi ikantziri Jesoshi: Eejatzi ikantaki achariniiteni paerani: Pineshironkateri neshironka tzimiri eerori. Omaantakya kijakimiri, pikijaperoteri rirori. 44Omaanta nokantemi naaka: pineshironkaperoteri kijawitakimiri, owashironkaawitakimiri,

43Eekiro

MATEEYO5,6

16

maawaeni. Pamanakotyaari, pikanteri Tajorentsi ineshironkateri maawaeni rirori. 45Rootaki ikowakaakiriri Tajorentsi maawaeni aapatziyariripaeni reentsitetayitakarini. Rirotaki wetsikaki riri oorya: rooryaakoteeyakirini maawaeni atziri, aapatziyariri eejatzi kaari aapatziyari. Eejatzi rowariyaaki niri inkani kameetha oshookantari maawaeni owanawontsi. Eejatzi rowawo maawaeni atziri: riraga aapatzi yariri eejatzi kaari aapatziyari, eejatzi kaari yotziri Tajorentsi, maawaeni rowawo. Rootaki ayotantawori ineshironkatziri Tajorentsi maawaeni riraga aapatziyariri eejatzi riraga kaari yotziri. Eejatzi eerori rootaki pineshi ronkateeyantyaaririni maawaeni. 46Apatzirorika pineshironkatawakiri neshironkatzimiri eerori, eero ijeekaka yimi Tajorentsi jenokinta. Riroma riyotzi theenkantatsiri eejatzi ineshironkatawakiri neshironkatziriri. Omaanta panaakoteri eerori, pineshi ronkateeyirini maawaeni. 47Apatziro rika piwethatashityaari wethatzimiri, eero piyaatzi pijeeki janta jenokinta. Riroma riyotzi maawaeni kaari yotziri Tajorentsi riwethatari wethatariri rirori. Panaakoteri: piwethateeyarini maawaeni. 48Pikameethaperotanaki, pikimitakotyaari Piri jenokinta, riroma osheki ikameethaperotaki irira.
Riyotaakae riraga Jesoshi tsika akantya aneshironkatante

pikimitari riraga oshiyakaawaerintzi raapatziyarimi Tajorentsi. Aririka iperi irira owashironkaenkari oetarika, ikamanteeyakirini maawaeni atziripaeni janta nampitsiki. Ikamanantayitaririni atziripaeni iaaperotantyaariri ikamee thatzi. Aririka iaaperotawityaari atziri, monkaataka; omaanta eerowa iaapero tziri riraga Tajorentsi, tekatsi riweshi ryaawenantyaari. 3-4Eero pikimitari riraga oshiyakaawaetawitachari raapatziyarimi Tajorentsi. Rootaki, aririka pineshironkateri owashi ronkaenkari, pimaniro, roojatzi riweshi ryaawenantemiri Tajorentsi. Rooma riyotakiro irira oetarika pantziniriri, roojatzi okimitakya, aritaki ramitakota kimi eenitatsirika koetyeemotemini.
Riyotagaeyakaeni Jesoshi tsika akanterori akenkithatakayeri Tajorentsi (Rk. 11.2-4)

ikanteeyakirini Jesoshi: Paamawentyaawo, pipankinata kotarikari Tajorentsi iaantemiri atziri rootaki iaaperotantemiri pikameethatzi eeroka. Aririka pantero iroka tekatsi okantya ipinatemi rirori iinja. 2Aririka pipashityaari owashironkaenkari koetyeemotariri, eero pithotyeero pikamantziri paashinipaeni. Eero

1Eejatzi

ikantzi Jesoshi: Aririka pikenkithatakayeri Tajorentsi, eero pikimitari oshiyakaa waetawitachari raapatziyarimi rirori. Ikowaperotziro ikatziya ikenkithataka yeri janta pankotsi ipiyotantapiintarira joriiyopaeni eejatzi janta niyanki nampitsi iaantyaariri atziripaeni, rootaki iaaperotantyaariri ikameetha tzi. Kyaaryo nokantemiri iroka: monkaataka. Iaaperotantariri atziripaeni, omaanta tee iaaperotziri Tajorentsi ikameethatzi. 6Aririka pikenkithatakayeri Tajorentsi, piyaate apaniroeni pipankoki, pashitakotanakya inthomaenta roojatzi pikenkithatakayeri ashitzimiri riraga Tajorentsi. Riro eemini apaniroeni pijeekakira ari iaaperotemi pikameethatzi, riweshi ryaawenantemiri. 7Aririka pikenkithata kaakiri, eero poshekiiro aagantsi anik, anik, anik. Eero pikenkithashiriiro

5Eejatzi

17

MATEEYO6

aririka poshekiiro aagantsi osheki rootaki ikemijanantemirimi. Rootaki rametari rirori kaari yotziri Tajorentsi. 8Kyaaryoowa, pikimitarikari riroripaeni. Riyoperotziro Tajorentsi maawaeni koetyeemotakimiri. Tekirani pikanteri, riyotzitakawo. 9Aririka pikenkithataka yeri Tajorentsi, ari pikimiteero eeroka iroka: Pawa, niyotzi pijeeki jenokinta eejatzi jaawikika eejatzi pikemi janteeyanani. Osheki pikameethaperotaki. 10 Kameethapero pipinkathawenteeya nani. Nokowaki nantemiro kipatsikika pikowakaakinari, nokimityaari rantziri ponampiripaeni janta jenokinta. Rooma imatakimiro maawaeni pikowakaakiriri. 11 Maawaeni kitejiri pamitakoeyenani nantawaete, eero okoetyeemo tantana noyaari. 12 Niyotzi eenitatsi kaari kameethata tsi nantziri, omaanta eero pikija wentanawo, inta pipeyakote nawo. Rooma nopeyakotziniri antakaanawori naari oetarika paeni, tee nokijiri. 13 Eero pishinetziri kamaari rantakaye nawo kaari kameethatatsi. Pikanteetatyeeyaani peewawentee yenani. Ashi powantyaawo pitajonka wentena. Eejatzi naari, ashi nowantyaawo noaaperotemi. Rootaki nokantakimiri, ari okaatzi. 14Eejatzi ikantzi riraga Jesoshi: Aririka pipeyakoteniri kijakimiri, eejatzi ipeyakotzitemiro Piri jenokinta eeroka kaari kameethatatsi pantziri. 15Omaanta eerorika pipeyakoteeniri maawaeni rantakaawitakimiri, eero ipeyakotzimiro riraga ashitzimiri

jenokinta okaatzi kaari kameethatatsi pantakiri.

Riyotaakiri Jesoshi riyotaanewo tsika ikantya itzitawentyaari Tajorentsi

ikanteeyakirini: Aririka pitzitawentyaari Tajorentsi pikenkithatakaantakyaariri irira, eero piyotakaakiri paashinipaeni. Eero pikimitari riraga oshiyakaawaetawitachari raapatziyarimi rirori. Aririka itzitawentyaa rimi Tajorentsi, rowashirepootashitaka riyotantyaari maawaeni itzitawentawo. Roojatzi atziripaeni ikenkithatakotziri ikameethaperotzi omaanta kyaaryo tee riweshiryaawentari riraga Tajorentsi. 17Eero pikimitari riroripaeni. Aririka pitzitakotyaari Tajorentsi kameetha pikishitya eejatzi kameetha pikantya pikiwapootya poshepootya, 18eero riyotantzimi riraga atziri pitzitawentatyaari Tajorentsi omaanta apaniroeni yotemini Tajorentsi rirotaki weshiryaawentemini eejatzi aaperotemini pikameethatzi. Rootaki riweshiryaakaantemiri iinja. 19Eejatzi ikantzi: Eero pikenkithashiryaapiintziro pipiyotero powaagawo jaka jaawikika: opathaagaantzikari eejatzi rapeyagaantee tzitzimirokari eejatzi ikoshiteetzimikari. 20Omaanta pikantya pikenkithashiryaako piintyaari Tajorentsi eejatzi pantero ikowakaakimiri rootaki iaaperotantemiri pikameethatzi. 21aakiro, aririka pikowaki pipiyotero powaagawo jaka kipatsikika rootaki pipeyakotantapiintariri Tajorentsi, omaanta aririka pikowaki piweshiryaaka yaari rirori pikenkithashiryaakopiintyaari.
Poki okimiwitakari oorentamentotsi (Rk. 11.33-36)

16Eejatzi

poki paminantari kitejiriki. Okimitaka eenitatsi oorentamentotsi

22Eenitatsi

MATEEYO6

18

pitsiwootapiinantari tsiteniriki piaantyaawori. Aririka okameethataki oki, kameetha paminawaetantyaari. 23Omaanta eerorika okameethatzi poki, eero piiiro, kimitaka tsiteniriki. Eejatzi okimitaka, aririka pikenkithashiryaa piintero kaari kameethatatsi, eero piyotziri Tajorentsi, eero piiiri, kimitaka tsiteniriki.
Eejatzi ikantzi riraga Jesoshi: Aririka pantawaewentya eerori, tekatsi pikantya panteniri Tajorentsi ikowakaakimiri (Rk. 16.13)

riyaatatyee ikantakiri: Tekatsi pikantya pithamaeteniri apite piwaatorote. Aririka pithamaete niri apite, pikenkithashiryaakotakiri apaani kameetha rirori, pineshironka teri, omaanta pikenkithashiryaakoteri paashini tee ikameethatzi, pitheenkiri. Eejatzi okimitakya aririka panteniri Tajorentsi ikowakaakimiri, pikenkitha shiryaakopiinteri kameetha irinta, pinintaperotantyaariri, eero pikoyi pipiyotero powaagawo osheki. Omaanta aririka pikowaki pipiyotero osheki powaagawo, aritaki pantawaetawentero eeroka paantyaawori, eero pikowae paapatziyari riraga Tajorentsi. Eero pimatziro papitetziri piwaatorote.
Pikenkithashireero Tajorentsi ikoyiri (Rk. 12.22-31)

24Eekiro

ikantziri: Ari nokantemi: eero pikenkithashi ryaakotashitapiintawo oetarikapaeni poyaari, pimiri, pikithaatapiintyaari, oetarikapaeni. Rootakima pijeekantari powapiintyaawo? Tee rootaki pijeekanta, inta rootaki pijeekantari pikenkithashireeri Tajorentsi riraga wetsikakimiri, eejatzi pipinkathateri.

25Eejatzi

Rootakima piwatha otzimantari powaneenkatantyaawori? Tee rootaki otzimantari. Omaanta eeniro pijeekantari piyoteri Tajorentsi piweshi ryaakayaari rootaki okameethatantari panteniri ikowakaakimiri. 26Pamineri riraga tsimeripaeni jenokiweri. Tee ipankiwaetzi, tee rowiitzi, eejatzi tee rantzi ipanko ojeekantari rowanawo. Omaanta maawaeni kitejiri eenitatsi royaari: tema ramitakotziri rirori Tajorentsi. Maawaeni kitejiri ineshironkatziri, tema eeroka osheki inintaperotakimi, rootaki ipantakimirori eejatzi. 27Aririka pikenkithashiryaa piintero arima pimatakiro pojanthaya apaniroeni? Eero. Patsipetashita pikenkithashiryaakotashita. 28Iitaka pikenkithashiryaapiinantawori piithaari, oetarika pikithaatyaari? Paminero oteyakipaeni ampee, tee okenkithashi ryaapiintziro ironta: Oetarikapaeni nokithaatyaawo? Tee okirikawaetzi, eejatzi tee ontyaawaetzi, 29omaanta osheki owaneenkataka. Pamine, paerani osheki rowaneenkawaetani riraga jewawenantatsiri iiteetziri Sharamooni, ojeekini oshekini rowaagawo, omaanta tee ikimitaperotawo oteyakipaeni, osheki owaneenkaperotaka irowapaeni. 30Riroma rirotaki Tajorentsi owaneenkatzirori oteyakipaeni inchashi, omaanta intsipaete okamateyatzi, intsipaete opariteyatzi, eejatzi rootakoe tziro. Rooma eerori, pijeekini. Riroma ineshironkaperotzimi eeroka rootaki piyotantaperotari itzimakayemiro oetarika koetyeemotzimiri kameethata tsiri. Pameentyaari, eero pitheenkiri, aritaki itzimimotakaakimiro riraga Tajorentsi. 31Rootaki eero pikenkitha shiryaakotapiinantashitawo oetarika, eero pikantzi: Iitaka noyaari? Oetaka nomiriteri? Oetaka nokithaatyaari? 32Ikowakowaeyironiroa irokapaeni

19

MATEEYO6,7

riraga kaari yotziri Tajorentsi. Eero pikimitari irirapaeni. Riroma riyotzimi riraga piri jenokinta, riyotziro koetyee motakimiri. 33Rootakikya pikantyaani pityaawo pipinkathatantyaaririni Tajorentsi eejatzi pikanteri rowamee thashiretemi, roojatzikya ramitakotemi eenitatsi koetyeemotakimiri. 34Rootaki eero pikenkithashiryaakopiintawo inkaamani oetarika panteri. Rooma tekatsirika tzimimotzimiri, omaanta ramitakotemi riweshiryaakayemi riraga Tajorentsi inkaamani, eejatzi maawaeni kitejiri riweshiryaakayemi.
Eero pikantzimatziri paashinipaeni (Rk. 6.37-42)

pikowakirika pikanteri pisheninka ipakayero kaari kameethatatsi rantziri, pityaawo pipakayero pantziri eerori roojatzi pimatero pikanteri. 6Tee pipapiintziri otsitzi kameethaperotatsiri iwatha. Eejatzi tee pipapiintziri chaancho poreryaanikitatsiri mapi pinaperotachari royaawo, tee ikoyi royaawo. Tema ratsikawitawakawo eejatzi ikijakotyaawo rowitsintakiro mapi. Eejatzi okimitaka kameetharoa oetarika okantziri Iwaperite Tajorentsi. Kameetha pikenkithatakayeri paashini paeni atziri okantziri. Omaanta aririka ikijantemiro, tee ikoyi ikemijantemi, eero poaashirenkiri inta piyotaapiinteri koyirori.
Pamaniri Tajorentsi oetarika, ari ipakimi (Rk. 11.9-13; 6.31)

1Eejatzi ikantzi riraga Jesoshi: Eero pikantakotashitari paashini atziri. Aririka pikantakotashityaari, ikantzimikari Tajorentsi: Pantakiro eerori kaari kameethatatsi. 2Aririka pikijeri paashinipaeni, aritaki ikijawaemi eerori Tajorentsi. Eejatzi okimitaka, aririka pineshironkateri paashinipaeni, ari ineshironkatawaemi rirori. 3Eenitatsirika kaari kameethatatsi pantziri, tee okameethatzi pikanteri paashini atziri eerori: Eenitatsi kaari kameethatatsi pantziri. Noshiyakaa wentemiro iroka: aririka otyaakyaata kimi antawo inchapanki pokikira, arima piiitakiri ityaakyaawo owaanini inchapetoki rokikira paashini atziri? 4aakiro, tee okameethatzi pikanteri: Ajaakya, nagaemiro pityaakyaawo pokikira. 5Poshiyakaawaetashita paapatziyarimi Tajorentsi! Pamatawi tantashita! Pikowawitaka pikimitako tyaarimi kameethaperotzinkari. aakiro, pityaawo pookero eerori antawowa inchapanki konompyaato teencharira roojatzi pikokichaatantee yaari ari pimatero pagaeniri ityaakiro paashinira atziri. Eejatzi okimitaka

ikantzi riraga Jesoshi: Aririka pikanteri atziri ipawakimiro oetarika pikowakowateri, aritaki piaakiro. Aririka pareetya pankotsiki, pikantapaakiri jeekatsiri: Pashitareenawo, roojatzi rashitaryaantakimiro. Ari okimitaka iroka, pikanteririka Tajorentsi pikoyiri, aritaki imatakimiro oetarika kameethatatsiri pikowakowatziri. 8Aritaki ramitakotakiri maawaeni amaniriri. Eejatzi kowakowata kotziriri rirori koetyeemotariri, aritaki imatakiro. Aririka pikenkithatakaapiinteri, ari ikemijantemi, imatemiro oetarika kameethatatsiri pikanteriri. 9Pamine, aririka ikantemi pitomi: Pawa, pipena kaniri noyaari, arima pipashitawakyaari mapi? 10Eejatzi ikantemirika: Pipawakina shima noyaari, arima pipashitawakyaari maanki? 11aakiro, tee pikameethaperotzi omaanta piyotzi pineshironkapiinteri peentsitepaeni. Owanaaperotaka riraga Piri jeekatsiri jenokinta osheki ikameethapero taki. Tema riyoperotziro ineshironkapero tziri maawaeni kenkithatakaakiriri.

7Eejatzi

MATEEYO7

20

ikantaki riraga Jesoshi: Pikowakirika raakameethateeyimini paashini atziri eejatzi pikimitzityaari eerori kameetha paakameethateri raakameethatantemirikya eerori. Tema rootaki okantakirini rojankinarini Moeseeshi eejatzi rojankinatakiro kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi.
Ikenkithatakotziro Jesoshi apite awotsi (Rk. 13.24)

12Eejatzi

ikenkithatakotakiro riraga Jesoshi tsikarika akantya akyaantyaari janta jenokinta roshiyakaawentakiro awotsi, ikantzi: Pikowakirika pikye ijeekinta Tajorentsi, pikinantapaakyaawo okaamanchakitziini awotsi, pikyaantapaa kyaawo okaatzini omoo. Eenitatsi paashini awotsi jaawokipetatziiri. Tee opomeentsita ikinanteetyaawo roori; eenitatsi oshekini kinantawori, eejatzi janta ikyaanteetyaawo antawo omoo. Omaanta maawaeni kinayitaneentsini janta eero rareeta jenokinta inta ikemaatsitapiintyaawo paamari kaari tsiwakanitatsini. Osheki kyaantawori. 14Omaanta rowaga paashini awotsi okaamanchakitziini osheki opomeentsitaka ikinanteetyaawo. Eenitatsi apaanipaeni kinantawori, omaanta kameetha rareetyaawo rirori okaatzini omoo ikyaantapaakyaari Tajorentsikinta, eero rapiiteero ikamae.
Ikenkithatakotziri Jesoshi amatawitantatsiri (Rk. 6.43-46)

13Eejatzi

shitarikari maawaeni iyotaantatsiri riyotaatziimi Iwaperite Tajorentsi kameetha. Kyaaryo riyotaawitzimi apaanipaeni, tee riyotaaperotzimiro kyaaryooperotatsiri. 16Paminaperoteri rantayitzirini, riraga iyotaantzirori, rootaki piyotantyaariri ikameethatzirika. Pamine, okithokitziroma oowa kitochee? Teewee. Okithokitziroma iyeerad kawana? Teewee. Tee omatziro. Eejatzi ikimita riraga amatawitantatsiri, tekatsi ikantya rantero ikowaperotziri Tajorentsi. 17Inchato kameethari okithokitziro okithoki kameethari, ari athotero. Omaanta teerika okameethatzi inchato, tee okithokitziro okithoki kameethari. 18Rowaga inchato kameethari, tekatsi okantya okithokitero okithoki kaari kameethatatsi. Eejatzi kaari kameethatatsi inchato, tekatsi okantya okithokitero kameethatatsiri okithoki. 19Tema achekapiintziro chochoki kaari kithokitatsini, oejapiintziro paamariki. 20Eejatzi okimitaka, potsikanataperotyaari maawaeni kowatsiri riyoteemi. Piyote okameethatzirika rantziri, ari kameetha eejatzi riyotaantziro Iwaperite Tajorentsi. Rooma teerika okameethatzi rantziri, eejatzi tee okameethatzi riyotaantziri.
Ikenkithatakotziri Jesoshi yotakoperoteeriri (Rk. 13.25-27)

ikantzi riraga Jesoshi: Kyaaryoowa, ramatawitzimikari oshiyaawitariripaeni iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Kyaaryoowa, piitakaa

15Eejatzi

ikantzi riraga Jesoshi: Eeniro aawaetashitachari osheki ikantashita: Eeroka Nowinkatharite, osheki nopinkathatzimi. Omaanta eero riyaateeyini irira janta notsipatyaari jenokinta, inta jataperotatsini janta maawaeni riraga antaperotziniriri Pawa ikowakaakiriri. 22Aririka nopinkatharentsiperotanaki nopiyoteeyerini maawaeni atziri

21Eejatzi

d 7.16 Iyeeratatsiri rootaki chochoki, oshiyawo komashiki. Ithoetziro, pocharini. Tee antawoperotzi.

21

MATEEYO7,8

nokantakowenantyaariri. Eenitatsi oshekini atziri kantashitenani: Nowinkatharite, osheki nokenkithata kotzimi. Nokantziri kyaantariri kamaari: Pameentyaari Jesoshi pawijakotantee yaari. Eejatzi nokantziri atziripaeni: Rirotaki Jesoshi matakaanawori notajonkantzi. 23Omaanta nokanteri irirapaeni: Tee niyotzimi, tee reentsite tzimi Pawa. Piyaate inteenanta, osheki pantziro kaari kameethatatsi. Tee nokoyi pijeekimotena jaka.
Atziri owetsikirori pankotsi kijopathariki kipatsi eejatzi owetsikirori impanekiki (Rk. 6.47-49)
24Pamine, aririka paapatziyawo maawaeni okaatzi nokantzimiri eejatzi aririka pantakinawo maawaeni nokowa kaakimiri, okameethataki, eeroka yotaniri, pikimitakotakari atziri wetsikirori ipanko okijopathatzira kipatsi. 25Roojatzi opariyantapaaka inkani, oonkanaka. Opokawitapaaka antawo tampyaa otatsinkawitapaakawo, omaanta tee ataanakiro. Rootaki kaari ataantawo, tema riwetsikakitziiro okijopathaperotzira kipatsi. 26Eejatzi okimitya eerori, eerorika pikenki thashireero maawaeni okaatzika nokantaki miri eejatzi eerorika pantanawo maawaeni nokowakaawitzimiri, tee okameethatzi. Eeroka kimitariri kaari yotatsi. Pikimitako tyaari wetsikirori ipanko janta impanekii teki ochereeteki iaa. 27Okanta opariya paaki inkani, oonkanaka. Opokapaaki antawo tampyaa otatsinkanakiro pankotsi, aanakiro iaa. aakiro, ratsipetashitakawo riraga wetsikawitawori. Eero patsipetashi tawo eerori pikemijantana, omaanta pantaperotero kameetha nokowakaakimiri. 28Rootaki ikanteeyakiririni piyotawenteeyakaririni janta tonkaariki. Ari rotsikanateeyanakarini maawaeni, ikantzi:

riyotanitzi irira, ikenkitha takaakae kimitaaka pinkathari, kameetha riyotaakae; tee ikimitari riraga iyotaantawitawori rojankinarini Moeseeshi.
Retsiyatakotakiri Jesoshi patheenkari (Mr. 1.40-45; Rk. 5.12-16)

29Osheki

1Ithonkapaakiro riraga Jesoshi riyotagaeyakirini atziri janta tonkaariki. Roojatzi roerinkantapaa, eejatzi royaateeyakirini oshekini atziri. 2Roojatzi ipokashitapaakiri apaani shirampari patheenkari, itonkiyotawa kari rotziwerowashitapaakari, ikantapaakiri: Nowinkatharite, tema eenitatsi pitajorenka, pikowakirika petsiyatako tena, niyotzi aritaki pimatakiro. 3Roojatzi rowaankantawakawo rako rirori, ipampitawakiri ikantziri: Jee, nokowaki. Petsiyatakotanee iroaaka. Intsipaete opeyanaka ipathaawo. 4Roojatzi ikantziri: Eerowa pikamantziri paashinipaeni netsiyatakotakaakimi, inta pantero ikantzitarini paerani Moeseeshini: piyaata shiteri riraga aanakowenantatsiri Tajorentsipankokinta pikanteri irira: Paerani nopathaawitani, omaanta iroaaka, etsiyatakotaana. Paminena tee aagaero iroaaka, nopathaawo. Aririka raminawakimi, roojatzi pipantapaakyaari pitsimerite jenokiweri itaantyaanariri Tajorentsi, riyoteeyantyaarini atziripaeni etsiyakotatakimi. Roojatzi riyaatantanaka.

Riraga Jesoshi retsiyatakotakiri ronampiri kapitaano (Rk. 7.1-10)

itharyaanaka Jesoshi, eejatzi riraga oyaateeyakiririni, roojatzi

5Ikantaka

MATEEYO8

22

rareetanteeyapaakani Kaperinawooki. Itonkiyotawakari apaani iwinkatharite oshekini joraaro. Kaari riro joriiyo. 6Ikantapaakiri: Nowinkatharite, eenitatsi nonampiri janta nopankokinta, tee imatziro ishewata, eejatzi osheki ikatsitaki; katsitaperotanaki. Nokowaki petsiyatakotakayeri. 7Roojatzi ikantawakiri: Aritaki niyaate netsiyatakotakaye miri. 8Omaanta ikantanakiri: Osheki nopinkathatzimi. Tee nokameethatzi naari; tee naaka joriiyo, eero notsipatapaakimi janta nopankoki. Apatzirorika pikante etsiyatakotanee rirori, niyotaki aritaki etsiyatakotanaki. Patsipetawokari piyaate nopankoki, osheki pipinkathariwenantzi. 9Eejatzi naari eenitatsi kantanari oetarika nanteri, eejatzi nokimitzita naari nojoraarote eenitatsi nomperateeyaka rini. Nokanteririka apaani joraaro: Piyaate, ari riyaatanaki. Nokanteririka paashini: Pipoke, ari ipokanaki. Eejatzi nokimitziri nonampiri rirori, aririka nokanteri: Iroka panteri, ari rantakiro. 10Ikanta ikemantawakariri, ari rotsikanatanakari, roojatzi ipithokashi tantanakari oyaateeyakiririni, ikantana kiri: Kyaaryootaki iroka nokantemiri, maawaeni jaka anampipathakika tekatsi apaani noaaneente kimitakotyaarini irika paashinijatzitatsiri atziri: osheki rameentaperotakari Tajorentsi. 11Iinja janta ipinkatharitzinta, aritaki ipiyotee yaani oshekini paashinijatzitatsiri atziri ipoaayitapaakyaani paashinipaenikinta kipatsi. Itsipatapaeyaari Awaraama, Ijaaka, Jakoowo, riweshiryaawaetya maawaeni janta. 12Omaanta oshekini joriiyo jeekatsinimi janta, aritaki

ikenkithashirya irirapaeni: Naaka joriiyo, rootaki niyaatantyaari jenokinta, omaanta eero riyaatzi, tee raapatziyaperotari Tajorentsi. Ikowakaawitakari itsipatyaarimi janta ipankokinta, omaanta osheki itheenka kiri, rootaki rotyaanantyaariri janta otsitenikaakiperotzikinta. Tema ijeeki janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. Janta riraaperotanakya eejatzi ratsikae kiteeyanakyaani, tyakiririri. Osheki rowashironkaanakya janta, osheki ikemaatsityaawo paamari owatsinka. 13Roojatzi ikantawakiri riraga iwinkatharite joraaro: Kameetha iroaaka piyaate pipankoki. Paapatziyaperotakina, rootaki retsiyatako tantaneeyari ponampiri. Intsipaete retsiyatakotanee.
Jesoshi retsiyatakotakiro riyote Peetero (Mr. 1.29-34; Rk. 4.38-41)

iroaaka riraga Jesoshi ipankoki Peetero. Ikyaantapaakari iaapaakitziiro riyote omantsiyataki, omaryaaka omaamentokira, ojaawame rikitzi. 15Ipampitapaakiro akokira, roojatzi awijakotantanaa ojaawameriki witaga etsiyatakoperotanee. Roojatzi opiriinantanaka mantsiyawitachari opantawakari rowanawo. 16Okantaka otsitenitanaki, ramaeta paakiri oshekini kyaantakariri kamaari. Roojatzi ikenkithatakaantawakari roojatzi rowawijaakotantawakariri. Eejatzi retsiyatakotawakiri oshekini mantsiyatzinkari. 17Tema imonkaata kiro riraga Jesoshi maawaeni ikenkitha takotzitakaririni paerani Iseeyashini. Ikantakotzitakaririni: Iinja retsiyatakoteri Rotyaanta newo Tajorentsi oshekini mantsi yatzinkari, eejatzi osheki ineshi ronkateeyirini.

14Riyaatanaki

23

MATEEYO8

Kowawitachari oyaaterinimi Jesoshi (Rk. 9.57-62)

kitejiri iaantakariri riraga Jesoshi oshekiniroa piyotawenteeyakaririni, ari ikantanakiri riyotaanewopaeni: Thame aate intatsikeronta inkaare. 19Ikanta ipokashitapaakiri iyotaantzi rori Iwaperite Tajorentsi, ikantapaakiri: Iyotaanari, nokowaki naari noyaatemi tsikarika piyaate. 20Rakanakiri Jesoshi, ikantanakiri: Riraga piratsi eenitatsi imoo imaantari. Eejatzi ikimita riraga tsimeri jenokiweri, eenitatsi rookantari, imaantari. Kyaaryo naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika, omaanta tekatsi naaka nopanko nomaantyaari. Patsipetashita wokari poyaatena, powashironkaakari. 21Ikantapaaki paashini riyotaanewo: Nowinkatharite, nokowawitaka noyaatemimi omaanta tekiraata ikami pawa. Ikamakirika nokitatanakiri roojatzikya noyaatantanakimi kijokiro nowanakimi. 22Omaanta ikantawakiri: Poyaatanakina. Paata ikitateri ikaateeyinira kaari yotziri Tajorentsi, eejatzi ikaateeyinira theenkantatsiri.
Romaerintakiro riraga Jesoshi antawo tampyaa (Mr. 4.35-41; Rk. 8.22-25)

18Paashiniki

Nowinkatharite! Aritaki pimaaki! Rooteentsi apiinkiwee! Powawijaako tena, eejatzi eerori, powawijaakotya! 26Roojatzi ipiriintanaka, ikantawakiri: Iitaka pithaawantari? Iitaka kaari pameentaperotantana? Roojatzi ichereemotantakawo tampyaa eejatzi otamakaari. Ikantakiro: Pimaerite! Roojatzi okaatantanaka tampyaa, eejatzi omaeritzitanaa iaa: tee aaawaero otamakaari. 27Ari rotsikana teeyanakarini riroripaeni, roojatzi ikantawakaaka: Tsikama iitatyaarika atziritatsiri irika? Pamineritya okemijanantakariri tampyaa eejatzi omaetonkaa: romaeryaantakawori.
Rowawijaakotakiri kyaantariri kamaari (Mr. 5.1-20; Rk. 8.26-39)
28Ikantaka Jesoshi rareetapaaka intatsikeronta, raatakotapaaka janta. Tema owaero rowaga kipatsi Karaara. Ikanta apite atziri kyaantariri kamaaripaeni, ipoaaka kaminkarimashiki, itonkiyotawa kari riraga Jesoshi. Riraga kyaantariri kamaari osheki ikijakaakari iyamaarite paeni, rootaki ithaawanantakariri atziripaeni. Tee ikinantanaawo awotsi ikinapiintawitaga. 29Roojatzi icheraache raatakaantakari kamaaripaeni, ikantziri: Iitaka poaashirenkantanari, Jesoshi? Niyotakimi, eeroka Itomi Tajorentsipero. Rootakima pipokashitantanari powashi ronkaena? Tekiraataga omonkaata kitejiri powashironkaantenari. 30Ari ipiyotziteeyakani chaanchopaeni janta, osheki rowawaeteeyani. 31Ikantaka kamaari ikantakiri riraga Jesoshi: Aririka pookakagaenari irika nokyaantawitarika, pishinetena niyaata shiteri chaancho nokyaantapaeyaari irirapaeni.

rotetantanaka riraga Jesoshi pitotsiki, itsipatanakari riyotaanewopaeni. Ikowaki imontyeero inkaare. 24Roojatzi imaanaki rirori pitotsiki. Niyankyaani omapokashitapaakari riyotaanewopaeni antawo tampyaa, omaetonkaapaaki otetaagapaaka. 25Roojatzi riyaatashitanta nakari riyotaanewo, ikaakapaakiri, ikantapaakiri:

23Roojatzi

MATEEYO8,9

24

ikantawakiri: Piyaate, pikyaantapaakyaari irinta. Roojatzi riyaatantanaka ishirinkashitana kari chaancho, roojatzi ishiyanaka maawaeni impeetaki, ipiinkapaaki inkaareki, motoririri, motoririri. Itsitsiyee yapaakini iaakira, motoririri. 33Ikantaka shentawitariri chaancho ishiyanaka, tema ithaawanakitzi rootaki riyaatantanakari ojeekinta nampitsi ikamantapaakiri maawaeni atziri oetaka awijimotakiriri eejatzi ikamantakotapaakiri kyaantawitariri kamaari awijakotee. 34Roojatzi ikijaka maawaeni jeekatsiri janta, eejatzi ithaawantari rootaki ipokashitantapaakari ikantapaakiri riraga Jesoshi: Thame piyaate! Tee nokoyi pipokimotena jaka nonampikika!
Retsiyatakotakiri Jesoshi kijopookitatsiri (Mr. 2.1-12; Rk. 5.17-26)

32Roojatzi

1Roojatzi rotetantanaa riraga Jesoshi pitotsiki, ikaateeyaneerini riyotaanewopaeni. Ipiyanaka inampipe rokinta intatsikeronta inkaare. 2Roojatzi ramaetapaakiniri rirori apaani kijopookitatsiri, ramakotakiri imaamentoki. Riyotaki riraga Jesoshi osheki raapatziyari riraga amiriri, rootaki ikanantawakariri riraga kijopookitatsiri: Piweshiryaanakya, niyompari, tema ari nopeyakotakaemiro kaari kameethatatsi pantawitari, aritaki nowawijaakoteemi. 3Ikanta apaanipaeni iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi ikemawakiri. Roojatzi ikantawakagaeyantanakarini: Irika shiramparika iitajorentsitashi tyaami. Itheenkakiri Tajorentsi. 4Riyotakiri irirapaeni Jesoshi oeta ikenkithashiryaari rajankaneki, rootaki ikanantanakari: Iitaka pitheenkantanari? Iitaka pikijashiryaantanari? 5Aririka nokanteri irika: Iroaaka netsiyatakoteemi,

pipiriintee, panashiteeya, tema ari potsikanatanakyaari. Eerorika imatziro ipiriinta, ari pishirontawentanakina naaka. Omaanta kameetha pikantanaki tekatsi shirampari materoni rowawijaakoteri atziri kaari kameethatatsi rantziri. Kameetha pikantzi. Tema piitashiwitaka nokantashi tari: Nowawijaakotemi, eero nokijawentzi miro kaari kameethatatsi pantziri. 6Nokowaki piyote tee nokantawaetashita. Naaka poaachari jenokinta, nokoaata paaki jaka kipatsikika. Ikantakina paeraniperoroa Pawa janta: Powawijaa kotenari antzirori kaari kameethatatsi eero akijantari paata. Nokowaki iroaaka piyote eenitatsi notajorenka, rootaki nomatantariri nokamintheeri antzirori kaari kameethatatsi, nowawijaakoeyerini. Rootaki ikanantakariri kijopookita tsiri: Pikatziyanaki, paaneero pimaamento, piyaatee pipankoki. 7Roojatzi ipiriintantanaka riraga kijopoo kiri katziyanaa, jatanee ipankoki. 8Iaanta wakariri maawaeni piyoteenchari oetarika awijaneentsiri, rotsikanatawakari, thaawa naki, ikanteeyanakini: Tema ikameethatzi Tajorentsi, imatakaakiri irika retsiyatakotakaakiri mantsiyatzinkari.
Ikantana Jesoshi: Mateeyo, poyaatena (Mr. 2.13-17; Rk. 5.27-32)
9Roojatzi rowaaganaka riraga Jesoshi roojatzi nojeekakinta naari. Naaka Mateeyo. Iaapaakina jaka pankotsikika nopiyotayitzinirininta iyorikitepaeni atziri eekiro noperi pinkatharitatsiri Oroomaki. Ikantapaakina: Thame poyaatanakina. Roojatzi nokatziyantanaka noyaatanakiri. 10Roojatzi naanakiri janta nopankoki nokantziri: Thame nakiyotemi. Eejatzi naanakiri riyotaanewopaeni. Eejatzi

25

MATEEYO9

nakiyotawakiri. Eejatzi nokaemakiri riraga notsipatayitarini nopiyoteeyinirini orooma jatzi iyorikite, eejatzi nokaemakiri paashinipaeni antzirori kaari kameethatatsi. Ari nokaateeyakirini maawaeni; nowaeya kani. 11Ikantaka iaakinaga ipokashiteeya kinani warijeeyopaeni, ikaemapaakiri apaani riyotaanewo Jesoshi, ikantziri: Iitaka rantziri riraga iyoteemiri? Rakiyoteeyakirini piyotziriri iyorikite oroomajatzi, eejatzi ikaateeyakirini paashini kaari kameethatzinkari. Tee okameethatzi iroka. 12Omaanta ikemakiri riraga Jesoshi, rootaki ikanantanakariri: Riraga kaari mantsiyatatsini tee ikoyi aawinantatsiri raawinteri intakya mantsiya tatsiri rirotaki kowatsiri. Okimitaka iroka, riraga kenkithashiryaawitachari ikameetha tzi, tee ikoyi ipokashitena nowawijaako tantyaariri inta apatziro riraga iyotakota chari eeniro rantani rirotaki pokashitanari nowawijaakotanteeyaariri. 13Thame piyaate piyotakoeyawakironi iroka okantakotziri Iwaperite Tajorentsi, okantzi: Tee apatziro nokoyi powamaashitapiinte nari powishate inta eejatzi nokowakaapero takimiri paapatziyaperotena. Eejatzi nokowakaaperotakimi kameetha pineshironkaperoteri maawaeni. Tee apatziro nopokashitziri nowawijaakoteri riraga kameethatzinkari omaantakya nopokashitaperotzi riraga kaari kameetha tatsi, riyotanteeyariri Tajorentsi. Rootaki ikantziriri riraga Jesoshi warijeeyopaeni.
Rojampitanteetari Jesoshi tzitawentaantsi (Mr. 2.18-22; Rk. 5.33-39)

ipokaeyapaakini riyotaa newo Jowa kaawoshitakotziriri Tajorentsi ikantapaakiri riraga Jesoshi: Pamine, notzitawentapiintari Tajorentsi, eejatzi ikimitaka riraga

14Roojatzi

warijeeyopaeni; omaantakya pashi piyotaanewopaeni tee itzitawenta piinteeyarini rirori, inta rowapiintee yani maawaeni kitejiri. Iitakakya? 15Ikantawakiri: Piyotaki rametakawo riraga aatsiri iina ikaemiri inampijatzipaeni rowakaa kari riweshiryaawentakawo roori. Eero retakotanakawo kaemakaantziriripaeni. Omaanta aririka raapithateetaneeri inteenanta, roojatzikya retakotana kyaari, eero rowa. Eejatzi nokimitya naari paata, aririka niyaate. Niyaaterika roojatzi retakoeyantanakyaani rirori niyotaanewopaeni, eejatzi itzitawentee yanakyaarini Tajorentsi tema retakoeya nakityaanani. Rooma eeniroka nojeeki jaka, eero itzitawentari Pawa, tema riweshiryaawentana. 16Tee pimaejantziri iyotaantatsiri, tee. Eejatzi eenitatsirika pimaathapooki antyashi pawo rooteentsi oshipaaye, aririka powawatatero owakirari maathaantsi, roojatzi aririka pikiwero aminthatanaka owakirari, eero omonkaatanawo, roojatzi otzijagaantanakya antyashipa wotatsiri, patsipetashitakawo powawa tatziro. Eejatzi okimitakya, patsipetashi tyaawo paapatziyawo maawaeni okaatzi iyoteetakimiri. Okameethatzi pipakayero paashini paapatziyawitarira roojatzi kameethatanaki paapatziyana naari. 17Rapiitakiro Jesoshi roshiyakaa wenteniri okaatzi riyotaakiriri, ikantzi: Piyotzi aakapaeni joriiyopaeni shirikiriri imashi piratsi apiyaatantyaa wori awishoowaantsi oowa. Omaanta eero apiitantari apiyaatantari awishoo waantsi oowa owakirari inthomaenta itaworimashi inta apiyaatantya owakira mashiri. Apiitantyaaririka tema ari ijagaanaki. Okimitaka iroka, oetarika niyotagaemiri naari eejatzi owakirari. Tee okameethatzi pipiyotero ikemijanta kayimiri paashini iyotaantsi. Pipakayero

MATEEYO9

26

pikemijantziro ikantawitzimiri irintapaeni roojatzi kameethatanaki paapatziyena naari. Rootaki ikantakiriri riraga Jesoshi.
Riraga Jesoshi retsiyatakotakiro jokaawitawori iraa eejatzi raaakagaero eejatzi kamaawiteenchari (Mr. 5.21-43; Rk. 8.40-56)
18Roojatzi ipokashitantapaakari jewawentzirori ipiyotapiinteeyaninta joriiyopaeni, rotziwerowashitapaakari ipinkathatantapaakari riraga Jesoshi, ikantapaakiri: Kamaki nishintyo, nokowaki piyaatakite nopankoki pipampitakite nawo roojatzi aaantaneeyaari eejatzi. 19Roojatzi ikatziyantanaka Jesoshi royaatanakiri janta, nokaateeyanakirini naaka maawaeni riyotaanewo. 20-21Ari janta niyanki awotsi oyaatapaakiri Jesoshi apaani tsinani, okaataki 12 ojarentsite owashironkaaka, omantsiya taki, ari okantatyaani ojokaatziro iraa. Okanta okenkithashiryaaka, okantzi: Aririka nopampitzitakiri iithaari Jesoshi aritaki netsiyatakotanee. Roojatzi okinashitantapaakari itapiiki, opampitzitapaakiri opatziyaakiki iithaari. 22Roojatzi ipithokanaka iaawakiro, roojatzi ikantawakiro: Piweshiryaanakya, choeni, pameentakina, rootaki petsiyatako tantaari. Aripaete etsiyatakotanee. 23Roojatzi nowaaganaka areeteeya paakinani ipankoki jewatatsiri. Noaapaakiri jonkatakoeyawitaworini kamaentsiri eejatzi oshekini atziri iraakoeyawitaworini icheragaeyakini riraaka. 24Roojatzi ikanantapaakari riraga Jesoshi: Thame piyaatanee. Tee okami irowa piraakowitakarira, omaashita.

Roojatzi ishirontawentakari injii, injii, injii. 25Roojatzi riyowantanaka nekokironta roojatzi ikyaantapaaka riraga Jesoshi. Roerikawakotapaakiro roojatzi opiriintanta naka aaanee. 26Othotyaanaka ikemakoe tawakiri Jesoshi janta maawaeni nampitsi kipaeni.
Raminakaakiri apite kaari kokichaatatsini
27Roojatzi nowaagaeyanakani, tema royaatakiri Jesoshi apite kaari kokichaa tatsini ichereemotakiri, ikantakiri: Tema eeroka icharineeteni Iraviirini. Rotyaantakimi Tajorentsi rootaki nokowantari pineshironkatena. 28Roojatzi nokyaanteeyapaakani eejatzi riraga kaari kokichaatatsini ipokashitapaa kiri rirori roojatzi ikanantawakari: Pikenkithashiryaakama aritaki nomatakiro nokokichaatakagaemi? Ikantawakiri: Jee, Nowinkatharite, niyotzi aritaki pimatakina pikokichaatakagaena. 29Roojatzi ipampitantakari rokiki, ikantanakiri: Paapatziyakina rootaki netsiyatako tanteemiri. 30Roojatzi raminantanaa. Ikantakiri rirori: Eerowa pikamantziri paashinipaeni: Ikokichaatakagaana Jesoshi. 31Omaanta riyaatantanakari ikantakiri maawaeni iaapaakiri: Ikokichaatakagaana Awinkatharite. 32Nokantaka riyaateeyakaawitanakinanira riraga Jesoshi, roojatzi noonthaantawakari atziri ramakiri kyaantariri kamaari. Tee imateeya iaawaete. 33Roojatzi rookanta wakanari Jesoshi riraga majontzitakaawita kariri, roojatzi iaawaetantanaa. Ari rotsikanateeyawakariniroa maawaeni aawakiriri, ikantawakaaka: Pamine, paerani tee aaapiintziro kimitaworika iroka jaka aepatsitekika.

27

MATEEYO9,10

ikanteeyakini riraga warijeeyopaeni: Irika shiramparitatsirika ramitako takitziiri iwinkatharite kamaaripaeni. Rootaki imatantariri rookakiniri ikaateeyinira ikamaaritzi rotyaantziri.
Osheki ineshironkatziri riraga Jesoshi atziripaeni, ikowaki raapatziyari
35Osheki ikinakinayitanakini riraga Jesoshi ithotyaakiro maawaeni nampitsi paeni, riyotaantaki janta pankotsi ipiyotantapiintarira joriiyopaeni. Ikenkitha takotapiintziri Tajorentsi, tsika ikanta ipinkathariwenantzi. Eejatzi retsiyatakota kaakiri maawaeni mantsiyaripaeni, tekatsi pomeentsitzimotyaarini. 36Ikanta iaawaki rira oshekini atziri ipiyotawentakari, osheki retakoeyakarini. Ikantzi: Osheki rowashironkagaeyakani irirapaeni, tekatsi iyotaantatsiri riyotaa peroteri oetarika okantaperotziri Iwaperite Tajorentsi. Ikimiwitari owisha riraga kaari ishenteetzi, rootaki rowashironkagaeyantakarini. 37Roojatzi ikanteeyanani: Okimitakawo iroka oshekitziranki okithoki pankiwaerontsi. Omaanta tekatsipero antawaetatsini owiiteroni okithoki. Eejatzi okimitaka roori eenitatsi iroaaka osheki atziri kowawitachari raapatziyaperotyaarimi riraga Tajorentsi omaanta tekatsi osheki aapatziyakagaeyaa ririni. 38Pamaneri Awinkatharite Pawa Tajorentsi rotyaanantyaariri oshekini kenkithatakayeririni anampijatzi, raapatzi yanteeyaririni.

34Omaanta

kamaari nookiniri iyamaarite. Eejatzi netsiyatakotantayityaaririni omatayitzi rini paashinijatopaeni mantsiyarentsi. 2Iroka nowaeropaenika naakapaeni rotyaantanewo: Shimo, (riraga iiteetziri eejatzi Peetero), eejatzi rirentzi Anteree shi; Jantyaako, (riraga itomi Sewereeyo), eejatzi rirentzi Jowa; 3Jiripi eejatzi Waritoromee; Tomashi eejatzi naaka, nowaero Mateeyo (riraga piyotawitanariri paerani iyorikite oroomajatzi); Jantyaako (riraga itomi Arijeeyo); Tareeyo; 4Shimo, (riraga kathaaperotzinkari antayitzirorini oetarikapaeni); eejatzi riraga Joorashi (riraga karyootejatzi, rirotaki aakaante ririni iinja Jesoshi).
Rotyaanteeyantenarini Jesoshi nokenkithateeyeni eejatzi retsiyatakoeyerini mantsiyatayitatsirini (Mr. 6.7-13; Rk. 9.1-6)

Riyoyaakiri Jesoshi 12 riyotaanewopaeni (Mr. 3.13-19; Rk. 6.12-16)

10

1Roojatzi ikaemaeyanakinani Jesoshi maawaeni nokaateeyi nira 12 riyotaanewo. Imatakagaeyakina woni nowawijaakoteri kyaantawitariri

riraga Jesoshi, omaanta rityaawo eenitatsi iroka ikantawakinari: Eerowa piyaatashitziri riraga kaari joriiyotatsi, eejatzi riraga jamaaryajatzi. 6Intakya piyaatashiteri maawaeni ajoriiyo tzinkarite. Nokimitakaantakiri owisha, riraga kaari ishenteetzi. 7Tsikarika pikineeyanakini pikenkithatakayeri atziripaeni. Pikanteri: Rooteentsi ipinkathariwentee Tajorentsi. 8Petsiyata kotakayeri mantsiyatzinkari, paaakagaeri kamatsiri, petsiyatakotakayeri patheenkari, eejatzi powawijaakoteri kyaantawitariri kamaari. Osheki ineshironkatakimi Tajorentsi ramitakotashitakimi eerori, omaanta tee ikowantzimotzimiro. Eejatzi pikimitzitya eerori, pineshironkateri paashinipaeni pamitakoteri. Eero pikowantzimotari. 9Eero paanaki piyorikite, 10piwoorijate, paashini pimaatha, paashini pijapatote, paashini

5Rotyaanteeyantenarini

MATEEYO10

28

pikotzi, oetarika paashinipaeni: piyaatashi tanakya. Ninkarika pineshironkatakiri okameethatzi ineshironkatemi eerori ipashitemi koetyeemoyitakimirini. 11Aririka pareetapaakya nampitsiki pikowakowata paakiri apaani atziri kameethatatsiri rajankaneki. Aririka raakameethatawakimi, ari pijeekapaaki janta, roojatzi paata powaagantaneeya paashiniki nampitsi. 12Aririka pareetapaakya, piwethatapaa kyaari ashitawori inampi. 13Aririka raakameethatawakimi irinta, pikanteri Tajorentsi: Pawa, pineshironkaperoteri. Omaanta teerika raakameethatawakimi, eero pikantziri rirori ijeekakaeri kameetha. 14Eerorika raakameethatawakimi jeekatsiri paeni janta nampitsiki, eejatzi eerorika raapatziyeeyawakimini, ari powaaganakya. Eejatzi potekakontatanakya piitzikira riyotantyaari eero pipiyashitari eejatzi. Pikanteeyanakirini: Iroaaka tee paapatzi yana, ari rowashironkaemi Tajorentsi iinja. 15Kyaaryootaki iroka nokantemiri: aririka othonkaeya iinja kipatsi, ikantako wenanteeyaaririni Tajorentsi maawaeni atziri, roojatzi rowashironkaantakyaari maawaeni joroomajatzini eejatzi maawaeni komoorajatzini, rooma oshekini ranteeyaki ronira kaari kameethatatsi. Omaanta riraga kaari aapatziyeeyawakimini rirotaki iinja kemaatsitaperotyaawoni osheki katsiri. Tema rowashironkaaperotantakyaariri riraga Tajorentsi riroripaeni. 16Pamine, notyaantatziimira iroaaka pikenkithatakotena janta maawaeni anampijatzikinta, omaanta nokimitakaanta witakimi eeroka owisha pojatekantyaari koweenkatatsiri. Kyaaryoowa, rowashi ronkaemikari theenkantatsiri. Rootaki nokowantakimiri pikenkithashiryaaperotya kameetha eejatzi piyothaniperote kameetha. Pikimitakotyaari maanki. Osheki ikenkithashiryaaperota aririka raminaminate royaari; omaanta eejatzi kameetha paakameethatante pikimitako

tyaari jamomo. Tee riyotzi ikijanita paashinipaeni, kameetha ijeeki. Ari pikimitakotyaari eerori: pijeeki kameetha eero powashironkaeri paashinipaeni. Rootaki ikantawakinari riraga Jesoshi.
Iinja ikijemikya oshekini atziri. (Mr. 13.9-13; Rk. 21.12-19)

riraga Jesoshi: Kyaaryoowa, rowashironkayitzimini kari atziri. Aritaki raaneemi janta riyotaawakaakanta jewatatsiripaeni rowashironkaantemiri. Eejatzi raaneemi janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyo ipajapajaapiintemi. 18Riyotakimirika paapatziyakina, raaneemi atziripaeni janta ijeekinta jewaperowenantatsiripaeninta paashinijatzitatsiri atziri, roojatzi eeroka pikenkithatakagaeyerini riyoteeyantana kyaarini atziripaeni. 19Aririka raakaanta kimi eero pikantashiryaashita: Oetaka nokantapaakiriri? Tema naaka yotakaaki miri oetarika pikantapaakiriri. 20Eero piyotashita eerori pikenkithatakayeri, omaanta Ishire Tajorentsi iyotaaperotemini pikenkithatakayeri. 21Iinja osheki ari ikijaperowentakinani atziripaeni. Apaani aririka raakaanteri rirentzi, ari rowamagae takiri; paashini raakaanteri itomi, eejatzi paashinipaeni raakaantayiterini ashitariri. 22Paapatziyakina, rootaki ikijantemiri atziripaeni, omaanta eero pipakaero paapatziyana. Roojatzirika pikantyaani kijokiro poyena paapatziyena, aritaki nowawijaakotakimi kameetha pijeekimo tantenari janta jenokinta. 23Aririka ikijimi jeekatsiripaeni nampitsiki, ari pishiyanaki, pitharyaanaki paashiniki nampitsiki. Kyaaryo, tekira pithotziiro maawaeni nampitsi jaka Ishirayeeriki, tekira piyotagaeri maawaeni, roojatzi nopiyanta paeya naari. Tema naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. 24-25Osheki ikijanakina iroaaka atziripaeni. Paapatziyakina rootaki ikijante

17Ikanteeyakinani

29

MATEEYO10

miri eerori. Pamine, aririka imonkaawi tyaari riyotaanewo iyoteeriri riyote ari kameetha, omaanta eero imatziro ranaako tziri. Eejatzi aririka imonkaawityaari onampirentsi riraga omperatariri ari kameetha, omaanta eero imatziro ranaako tziri. Osheki ikijakina, iitashitakina naaka Wereshewoo riraga iwinkatharite kamaari paeni. Iinja rowanaaperotemi eeroka osheki ikijaperotanakimi.
Ninka athaawantyaarika? (Rk. 12.2-9)
26Omaanta eero pithaawanteeyarini. Iinja ari piyotakiro maawaeni kaari piyotziri iroaaka. Tema ari piyotakiri ninkarika kijakiriri Tajorentsi eejatzi ninkarika kijakimiri eerokapaeni aapatziya nari naari. Piyotero oetaka rantayitakirini eejatzi tsika ikanteeteri rowashironkagae teri. Iroaaka tee riyotzi irirapaeni nopinkatharitaki, omaanta iinja riyoperoe yeni maawaeni; iaawakinaka nopinkatha riperotapaaki naari, eejatzi pikaatena eerori. 27Apaniroeni nokamantakimi eerori iroaaka, omaanta tekira riyotzi theenkantatsiri, nomanawitakawo. Iinja nokowaki pikamanteri maawaeni riyotantyaari irirapaeni. 28Imatawityaawo rirori theenkantatsiri rowamaemi omaanta eero pithaawantari. Tekatsi ikantemi rotyaantemi paamari kaari tsiwakanitatsini. Omaanta riraga Tajorentsi pipinkathapero teri; ikowakirika irira imatero rowamaemi eejatzi rotyaantemi janta paamari kaari tsiwakanitatsini. Rirotaki pithaawantyaari irira. 29Pamine, tee ipinaperowita tsimeri iryaanini, riraga jenokiweripaeni, omaanta teerika ikowakayiri Tajorentsi ikame, eero ikami. Eejatzi riyotzi tsikarika okaate ikamantyaari apaani. Eejatzi okimitakya eerori, eerorika ikowakayimi pikame, eerokya ishinetziri atziri rowamaemi. 30Riyotziro tsikarika okaatzi piishi, tema eejatzi riyotziro maawaeni okaatzi awijimo

temini. 31aakiro, osheki panaakotziri tsimeripaeni jenokiweri, osheki ikenkitha shiryaakimi riraga Tajorentsi. Iroaaka eero pithaawantari. Ikantzimatemirika atziri, omaanta eero pithaawantari. 32Pikanteririka atziri: Naapatziyari Jesoshi, eejatzi naari nokimitzityaawo janta jenokinta nokanteri Pawa: Raapatziyakina rirori, nosheninkata kari. 33Omaanta pikanteririka atziri: Tee naapatziyari Jesoshi, eejatzi nokimitzityaawo naari janta jenokinta nokanteri Pawa: Tee raapatziyana rirori, tee niyotziri naari. 34Eejatzi ikantana riraga Jesoshi: Eero piitakaashita nopokakika jaka ari raakameethatawakagaeyanakyaani atziri. Tee rootaki nopokanta raakameethatawa kaanteeyarini inta ikijawakaeyantyaarini. 35-36Aririka raapatziyena apaani shirampari omaanta rirentzi tee raapatziyana. Rootaki ikijawakaantari. Ikimitaaganki shirampari aririka raapatziyena naaka tema ari ikijawakiri ashitariri. Tsinani aririka aapatziyena roori ari okijawakiro iniro; eejatzi okijitanakyaawo ewatyeero rowaga ayiro kaari aapatziyana. 37Rooma okamee thatzi pinintaperoteri piri eejatzi piniro, omaanta nokowaki kameethapero pinintashireperotena naari. Eerorika pinintaperotana, eero noaaperotzimi eerori pikameethatzi. Eejatzi, okameethatzi pinintashireteri pitomi eejatzi pishinto, omaanta nokowaki kameethapero pinintashireperotena naari. Eerorika pinintashireperotana, eero noaaperotzimi eerori pikameethatzi. 38Nokowaki pikyaaryoowentenawo maawaeni nokowa kaakimiri. Aririka ikijanteetemiro, omaanta nokowaki eekiro piyaatatyee pikyaaryoo wentenawo oetarika nokowakaakimiri. Eerorika pikyaaryoowentanawo maawaeni, eero noaaperotzimi naari pikameethape rotzi. 39Aririka pikaminthaaperotya eerori apaniroeni iroaaka, ari powashironkaape

MATEEYO10,11

30

11

rotanakya iinja. Omaanta paapatziyaperote narika iroaaka, omawitya rowashironka witemi atziri, tema eero patsipetashitawo paapatziyana; aritaki iinja paaagae janta okameethaperotzinta. 40Piyaatantari, ninkarika aakameethatemini eeroka, tema raakameethatzitakina naari eejatzi. Eejatzi maawaeni aapatziyanari, tema rirotaki aapatziyaariri Pawa, riraga otyaantakinari. 41Maawaeni aririka raapatziyari eejatzi raakameethateri kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi imonkaatawakaantyaari iaaperotawakiri rirori. Tema ari ipinatakiri iinja. Eejatzi okimitaka maawaeni aririka raakameethateri kameethatzinkari riraga aapatziyanari eejatzi ikimitakari, imonkaa tawakaatya iaaperotawakiri riraga Tajorentsi ikameethatzi. Eejatzi ipinatzityaari iinja. 42Ninkarika pantashita chari atziri oetarika omawitya apatziro tajokira iaa tema rirotaki aapatziyanari nonintanewo, kyaaryootaki nokantzimiri: Eero patsipetashitawo panteri, ari ipinatakimi Pawa iinja. 1Rootaki ikanteeyanarini riraga Jesoshi, ari okaatapaaki riyotaa kinari. Roojatzi niyaateeyanakini. Eejatzi rowaaganaka Jesoshi janta paashinipaenikinta nampitsi, riyotaakiri jeekatsiripaeni, ikenkithatakaakiri. Niyaatanaki naaka apitepaeni, eejatzi paashinipaeni riyaateeyanakini apitepaeni riyotaanewopaeni, nokaatee yini 12.
Rotyaantakiri Jowa riyotaanewo ieeri Jesoshi (Rk. 7.18-35)
2Riraga Jowa kaawoshitakowentziriri Tajorentsi ijeekaki iroaaka omonkyaa gamentotsiki. Ikantaka ikemakotakiro rantakiri Jesoshi, riraga iiteetziri Rotyaantanewo Tajorentsi, rootaki rotyaanantakari apite riyotaanewo raminakiteri Jesoshi. 3Ikantawakiri:

Piyaatashitakiririka Jesoshi pojampitapaakiri: Eerokama Rotyaantanewo Tajorentsi naamagaeya karini? Eenitatsima paashini naamagaeyarini? 4Roojatzi ipokantapaaka rirori apite rareetapaakari Jesoshi. Rojampitanta paakari, ikantawakiri: Iroaaka pipiyanee, pikamantapaeri Jowa okaatzi maawaeni pikemakinari eejatzi maawaeni piaakotakinari. 5Pikamantapaeri naminakagaeyakirini riraga kaari kokichaawitacharini, nokatziyatziyatakagaeyakarini riraga kijopookiwitacharipaeni, netsiyatakota kagaeyakirini riraga pathaawitachari paeni, nokemakagaeyakirini riraga kaari kemawitachanipaeni, eejatzi nopiriinta yitaneerini kamawiteencharipaeni. Niyotakagaeyakirini owashironkaawita charipaeni tsika ikantya rowawijaako tanteeyaariri riraga Tajorentsi. 6Riweshiryaakaanakimi maawaeni kaari theenkanari naaka. Rootaki pikantapae riri Jowa. 7Roojatzi ipiyantanaa janta riraga apite, ikanantapaariri riraga Jowa okaatzira iaakotakiriri janta.
Riraga Jesoshi iaaperotziri riraga Jowa kaawoshitantatsiri ikameethatzi (Rk. 7.24-30)

Omaanta eeniro ijeekaki riraga Jesoshi ikenkithatakagaeyakirini piyotawentakariripaeni, ikantanakiri: Paerani piyaatapiintzi janta tekatsinta atziri ipanko pikemijantapiintziri Jowa. Iitaka piyaatashiteeyantakitaririni? Rootakima piyaatashitantariri pikemijanteri aawaetashitachari? Teewee. 8 Piyaatashitantakitariri piaakitzirima atziri kithaatachari kameetha? Teewee. Riraga kithaatawori iithaari kameethata tsiri ijeekaeyini janta ipankoki jewawe nantatsiri. 9Ajaatya, pikamantena: iitaka

31

MATEEYO11

piyaatashitakitziri? Riroma piitziri kamanantzirori iaani Tajorentsi piyaatashitantakitariri? Tema kyaaryo ikamantziro, omaanta ranaakoperoeyaki rini paashinipaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. 10Ikenkithatakotzitakarini paerani Tajorentsi, ikantzitakinani: Notyomi, notyaanteri iinja jewatemini ikenkithatakaapaakiri joriiyopaeni, ikanteri: Pikenkithashireeyaanitya, okameethatzi pijeeki kameetha, paamayari Awinkatha rite, kaakitaki. Rirotaki riraga Jowa kaawoshitakotziriri Tajorentsi rojankinata kotziteetakariri paerani. 11Kyaaryo nokamantemiri, tema oshekini naawita kamanantatsiri omaanta tekatsi kimityaa rini Jowa riraga kaawoshitakotziriri Tajorentsi. Tema ranaakoeyakirini maawaeni paashinipaeni riyoperotakiri Tajorentsi. Omaanta riraga atziri kaariroa yoperotatsi omaanta iaakiririka Jesoshi itajonkantzi rootaki ranaakoperotantanaka riri iroaaka Jowa; tema iaakiri tsika ikanta Tajorentsi reewawenantzimatzi. 12Paerani ikenkithatakotanani naari riraga Jowa kaawoshitakotantatsiri Tajorentsi, eejatzi raapatziyakawo osheki atziri okaatzi ikenkithatakotanari. Iroaaka nokenkitha takotziri Tajorentsi piyotanteeyakarini. Eejatzi paapatziyakaanteeyaririni. 13Tema paeraninki ikenkithatakotanani maawaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, riyotanteeyaworini maawaeni nopokaerika iinja. Eejatzi ikimitani Moeseeshini ikenkithatakotana. Maawaeni ikantzini: Aritaki ipokaki Rotyaantanewo Tajorentsi, omaanta rityaawo ipoke kimiwityaarini Iriiyashini, eentsikiro rimpaetapaaki Rotyaantanewo Tajorentsi. 14Aririka paapatziyawo nokantzimiri, rirotaki irira kimiwitariri Iriiyashini ipokapaaki. Tema reewatakina Jowa. 15Iroaaka pikemapero takina pikempitakira. Rootaki ikanteeyiririni maawaeni piyotawentariri.

ikanteeyirini riraga Jesoshi: Tee piyotzi iitarika pikoyiri pikemi janteri. Pikimitakari eentsipaeni jeekatsiri awotsiki, kantziriri paashini paeni: 17Nojonkawaetantawitari omaanta tee inimotakimi, tee piweshi ryaanaka. Niraawitanaka, omaanta tee piraaga. Tee nomatziro niweshiryaaka yemi. 18aakiro, pikowawita ranteeye ronimi pinampijatzi oetarika pikowa kaawitakariri. Piaawitakari Jowa rametakawo tee rowa kameethatatsiri eejatzi rametakawo tee rirapiintziro shinchaaripaeni ikenkithashiryaakotari Tajorentsi. Roojatzi pikantashitari: Oo, eenitatsi iyamaarite pinkakaakiriri, rootaki kaari rowaperotanta eejatzi kaari rirantawo shinchaari. 19Naaka poaachari janta jenokinta, nokoaata paaki jaka kipatsikika. Nowa maawaeni eejatzi niriro shinchaari. Roojatzi pikantzimatakina: Pamine sha, irinta owashitachari, shinkitachari. Itsipaminthatakari ayitakaeriri ayorikite eejatzi paashinipaeni kaari kameetha tzinkari. Omaanta nokantemi riyotzi Tajorentsi ari okameethataki maawaeni ikowakaakinari; eejatzi maawaeni aapatziyanari, riyotaki okameethataki ikowakaakinari Pawa. Rootaki ikantziriri.
Jesoshi ikantakotziri jeekatsiri nampitsikipaeni tsikarika itajonkantzi osheki. Tema tee raapatziyari. (Rk. 10.13-16)
20Roojatzi riraga Jesoshi ikantakotziri jeekatsiri nampitsipaeni tsikarika itajonkantzi osheki. Iaawitawakari osheki riroripaeni omaanta tee ikenkithashiryaa, tee ikoyi ipakaero kaari kameethatatsi rantziri: tema itheenkakiri riraga Tajorentsi. Rootaki ikananteeyaririni:

16Eejatzi

MATEEYO11,12

32

eerokapaeni korashiinijatzi, eejatzi eeroka wetheerajatzi. Powashironkaanakya maawaeni. Osheki piaawitawakina notajonkantzi, omaanta tee pikenkithashiryaawaka, tee paapatzi yana. Iaawakinami notajonkantzi riraga tziirojatzini paerani, eejatzi riraga shirooja tzini, ari ikenkithashiryaanakyaami, ipakaakiromi kaari kameethatatsi rantzirini paerani, raapatziyenami. 22Iinja aririka ikantakowenteri maawaeni Pawa, rowashi ronkayeri riraga tziirojatzini eejatzi riraga shiroojatzini, osheki tee ikameethatzini. Omaanta rowashironkaaperotemiroa eerori. Tema piaakotawitakinawo notajonkantzi omaanta tee paapatziyana. 23Eejatzi eerori kaperinawoojatzi, piitashiwitakawo piyotakiri Tajorentsi piyaatantyaari jenokinta, omaanta pitheenkawaetana, rootaki piyaatantyaari owashironkagaantsikinta, ari pikemaatsi tyaaworoa paamari jaawiki. Iaawaki romi riraga joroomajatzini maawaeni piaawakiri eerori, ari ikenkithashiryaana kyaami, eero ithonkirimi paerani Tajorentsi, roojatzi okantyaani iroaaka inampi. 24Iinja eejatzi rowashironkayerini riraga Tajorentsi joroomajatzini, tee rameentari riraga Tajorentsi, omaanta rowashironkaaperotemiroa eerori kaperinawoojatzi, tee paapatziyana, omawitya piaawitakinaga notajonkantzi. Rootaki ikantziriri riraga Jesoshi.
Pipokashiteena naaka, ari pieero nomakoryaakaayiteemini (Rk. 10.21-22)
25Paashini kitejiri ikenkithatakaakiri riraga Jesoshi Iriri, ikantziri: Noaaperotzimi, Pawa, eeroka jewaperowentziriri maawaeni janta jenokinta eejatzi jaka kipatsikika. Eenitatsi kantashitacharipaeni ikantashita: Niyope rotzi naari, omaanta pimanapithateeyaki rini piyotantari. Ariwee. Omaanta

21Ashironkaamatsitemiini

piyotakaanteeyakirini paashinipaeni, riraga atziri kimitariri eentsipaeni: tema irirapaeni kaari kantakaaperotachari inta raapatziyee yimini. 26Pineshironkateeyakirini irirapaeni, pikowakaakiri riyote. Ariwee, pantziro pikoyiri. 27Rootaki ikantziriri ashitariri, roojatzi ikananteeyakaririni piyotawenteeyaririni: Rirotaki Pawa iyotakaakinari maawaeni, eejatzi riyoyaakina nopinka thariwenante maawaeni. Tekatsi paashini atziri yotakoperotziriri Itomi: apatziro Pawa rirori riyoperotana. Eejatzi tekatsi yotakoperotziriri riraga Pawa, apatziro naari niyoperotakotziri. Eejatzi riyotziri rirori, riraga atziri niyoyaakiri niyotakaantyaariri. 28Eeroka maawaeni, aririka patsipetyaawo kameethatanakimi, aririka powashi ronkaeya, pameentena pikantena, aritaki nowawijaakotakimi niweshiryaa kayemi. 29Paapatziyena pikowakirika niyoteemi; tema naaka amatsinkakaye mini eejatzi osheki noneshironkatantzi. Eero nopomeentsitawentzimi. Aririka paapatziyena, niweshiryaakayemi. 30Pikowakirika naakarika piwinkatha rite, eero nowashironkaantzimi, inta namitakotapiintemi. Pikowakirika naakarika piwinkatharite, eero opomeentsitzimotantzimi paapatziyena, tema nokimoshiryaakaakimi.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi kitejiri amakoryaanteetari (Mr. 2.23-28; Rk. 6.1-5)

12

saawaro noyaateeyaki rini Jesoshi janta pankiwaerentsi mashikinta, maawaeni nokaateeyakirini riyotaanewopaeni. Rooteentsi ojampate teriiko. Eejatzi ayimateeyakinani notashe janta, rootaki notzimpejanteeyanakaworini nowaeyakawoni. 2Iaawakina warijeeyo paeni, roojatzi ikanantakari Jesoshi:

1Paashiniki

33

MATEEYO12

Pamineriita piyotaanewopaeni. Iroaaka kitejitatsiri kaari antawae tantapiinta; iroaaka tee okameethatzi rowiitantyaawori; tee ikemijantapero tziri okaatzi ikantziri Tajorentsi. 3Rakanakiri: Tema tee piaananeentziro Iwaperite Tajorentsi okenkithatakotakirini Iraviirini. Ayimatantawitakarini paerani itashe, eejatzi ayimatantawiteeyakaririni itashe maawaeni oyaatziriri. 4Roojatzi ikyaanta paaka okaankiitzi ipankomawoki Tajorentsi. Eenitatsi jewatatsiri janta, riraga aanakowenantatsiri. Ari ikantapaakiri: Ayimatakina notashe. Eeniro ojeekaki paa janta rashi Tajorentsi. Tee ishinetee tziro royaawo maawaeni joriiyopaeni, apatziro riraga aanakowenantatsiripaeni rirotaki oyaawoni. Omaanta tee ikoyi rowashironkayeeri, rootaki ipantawakariri Iraviirini, eejatzi tsipatariripaeni. Rowaeya kawoni. Iroaaka tee pikantzi: Tee okameethatzi rantzirini Iraviirini. Iitaka pikanantari: Tee okameethatzi iroka rantziri piyotaanewopaeni? 5Eejatzi piyotakiro rojankinatakirini paerani Moeseeshi: Okaate 6 kitejiri pantawaete omaanta apaani kitejiri eero pantawae tantawo. Maawaeni saawaroki tee antawaetapiintzi aakapaeni. Omaanta maawaeni saawaroki riyaatapiintzi aanakowenantatsiri rantawaetapiintzi janta Tajorentsipankoki. Tee pikijantari, tema inimotakimi rantziri. 6Kyaaryo iroka nokantemiri: okaatzi niyotaantziri naari anaakoperotakiro oetarikapaeni riyotagae tziriri atziri janta Tajorentsipankoki. 7aakiro, rojankinateetakini paerani: Ikantzi Tajorentsi: Tee nokoyi apatziro powamashitapiintenari pipira, inta nokowakaaperotakimiri paapatziyapero tena; nokowaki pineshironkatante kameetha maawaeni atziri. Piyotakopero takirorikami iroka ikantziri Tajorentsi, tema eeromi pikanantarimi irika owiitaki

rorika teriiko: Tema eenitatsi kaari kameethatatsi pantziri. 8Nopoaaka naaka jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika: tema naaka kantatsini oetarika anteri saawaroki. Rootaki ikantziri Jesoshi.
Itharyeeyanakani Jesoshi ipiyotapiinanta joriiyopaeni retsiyatakotakiri atziri kijopookitatsiri rako (Mr. 3.1-6; Rk. 6.6-11)

itharyaakagaeyanakinani riraga Jesoshi roojatzi ikyaakaanteeya paakinani pankotsiki apiyotantapiinta rira aaka joriiyopaeni. 10Eenitatsi janta warijeeyopaeni eejatzi eenitatsi atziri kijopookitatsiri rako. Riraga warijeeyo paeni ikantawakiri riraga Jesoshi: Okameethatzima petsiyatakoteri atziri kitejitatsiriki kaari rantawaetanta piinteetari? Ikowaki retsiyatakoteri Jesoshi atziri kitejiriki kaari rantawaetantapiinteetari, rootaki ikantakotashitantakariri jewayitatsi riniki ikante: Rantawaetzi Jesoshi kitejitatsiriki kaari rantawaetanteetari, tee ikameethatzi irika. 11Rakanaki: Pamine, aririka ipariye powishate omookira kitejitatsiriki kaari rantawae tanteetari, eeroma pagaatziri pariyawi teenchari omooki? 12Tema ranaakotziri atziri owisha, ikameethaperotaki. Okameethatzi aneshironkateri atziri kitejitatsiriki kaari rantawaetanteetari. 13Roojatzi ikanantawakari riraga kijopookitatsiri rako: Powankaero pako. Roojatzi rowankantanakawo, kamee thatanee rako, omonkaatanaawo paashini rako. 14Ikanta warijeeyopaeni ikijeeyanakani, riyaatanaki rajaryagae yanakarini, ikantzi: Tsika akanterika owamaakaa nantyaariri Jesoshi?

9Ikanta

MATEEYO12

34

Rowaga Iwaperite Tajorentsi okenkithatakotzitakari Jesoshi (Mr. 3.7-12; Rk. 6.17-19)

riraga Jesoshi ikowatzi warijeeyopaeni rowamaa kaanteri, rootaki ishitowapithatantana kariri, rowaagakaantanakinari, royaateeyakinani osheki atziri. Ikanta Jesoshi retsiyatakotakiri oshekini mantsiyatzinkari, maawaeni pokashitzi riri. 16Roojatzi ikanteeyantakaririni: Eerowa pikamantziri paashinipaeni: Retsiyatakotakaakina Jesoshi. 17Imonkaatakiro Jesoshi maawaeni rojankinatakotzitakarini paerani Iseeyashi. Ikantzitakarini Tajorentsi: 18 Pamine sha! Irika notyaantanewoka. Nokowakaakiri rantenawo maawaeni oetarika nokowakaakiriri. Osheki nonintaperotziri, osheki noaaperotziri ikameethatzi. Notyaanteniri noshire, okithaataka yaari, amitakopiinteri. Ikanteri paashinijatzitatsiri atziri, raapatzi yeena, nookirikari paamariki kaari tsiwakanitatsini, rowaga kitejitatsiri iinja nokantakowenterini maawaeni atziri ikameethatzirika. 19 Eero ipiyawaantetanta, eero ishintsitziro ipaante. Eero akemiri icherayi. 20 Eero rowashironkaeri owashireta chari. Eero ramatawitziri kowatsiri riyotena. Ikantyaani ineshironkatante, roojatzi kitejita tsiri iinja nokantakowenantyaari rini maawaeni atziri. 21Rirotaki owawijaakoteerini paashinijatzi tatsiri atziri, tekatsi paashini owawijaakoteerini. Rootaki maawaeni aapatziyariri raamaantakariri rirori. Rootaki ikantakirini Tajorentsi paerani.

15Riyotakotanaka

Riraga warijeeyopaeni ikantzimateeyakironi Ishire Tajorentsi (Mr. 3.20-30; Rk. 11.14-23)

22Ikanta ramaetakiniri Jesoshi kyaanta riri kamaari. Tee imateeya iee, eejatzi tee iaawaetzi. Roojatzi rowawijaakotantawa kari: iaakagaeri eejatzi iaawaetakagaeri. 23Ari rotsikanateeyanakarini maawaeni aakoeyakiririni ikantawakaeyanakani: Rirotakima irika Owawijaako tanteentsirika aamagaeyakarini riraga icharineeteni Iraviirini? 24Omaanta riraga warijeeyopaeni ikantawakaaka: Rirotaki Wereshewoo, riraga iwinkatharite kamaaripaeni amitakotakiriri imatantakariri rotyaantakiri iyamaarite. 25Omaanta Jesoshi riyotakotakiri okaatzi ikenkithashireeyakirini rootaki ikanantakariri: Aririkami romanatawakaeyaami atziripaeni kipatsikitzirika tema ari ithonkawakagaeyakyaanimi. Eejatzi okimita riraga jeekatsiripaeni nampitsiki aririka rantawakaakya, rinteenaryaawakae yanakyaanimi eero kijokiro rowawakaa nami rookawakaanakya, itsiparyaawakaa nakya. 26Pamine, aririkami ramitakotenami Jatanaashi notyaanteri iyamaarite, tema ari ithonkaeyawakaakyaanimi. 27Eejatzi pikantzi eeroka rirotaki Wereshewoo rirorikami amitakotenanimi notyaantziri kamaari, nojampitemi eerori, rirojatzima eejatzi kamaari amitakotziriri pisheninka paeni eerori rotyaanantariri kamaari? Kaariwee. Pojampiteri piyotaanewopaeni riro kantemini okaatzika pikantakiri kameethatakirika. 28Omaanta rootakirika Ishire Tajorentsi amitakotanari notyaanantakariri kamaari, tema rootaki piyotantyaarimi monkaataka kitejiri ikowantawitari Tajorentsi ipinkathari wenteeyeminimi pajankaneki. 29Eenitatsi

35

MATEEYO12

rika kowatsiri ikoshiteri shintsiperotatsiri, rooma rityaawo roteyiri, shepik, ranaako teri roojoteri. Impaetzi ikoshiteri rowaagawo, eero imatziro ipiyatawakari ashitawitawori rowaagawo. Eejatzi ikimitaka, Jatanaashi ikimiwitakari shintsitatsiri, omaanta otajonkakina roori Ishire Tajorentsi, nanaakotziri rirori, nomatantawori notyaanteri iyamaarite. 30Riraga kaari aapatziyana rirotaki kijantanariri. Eejatzi okimiwita iroka maawaeni kaari amitakotana niyotaakoteri Tajorentsi, ari riyotaakiri atziri kaari raapatziyantyaari rirori. 31-32Eejatzi ikantakiri Jesoshi riraga warijeeyopaeni: Rootaki nokamantemiri: Kyaaryoowa, pitheenkimatzirokarira Ishire Tajorentsi. Riraga Tajorentsi ineshironkatziri maawaeni kaari kameethatawitacha, eejatzi maawaeni kantzimatawitariri eero ikijantari rantziri aririka raapatziyeeyari. Eejatzi ineshironkatziri Pawa maawaeni kantzimatawitanari. Omaanta eero ineshironkatziri riraga kantzimatakirori Ishire. Eero ineshironkatziri iroaaka eejatzi iinja, inta rowashironkaeri kameetha. 33Rooma inchato kameethari okithokitanaki kameetha okithoki. Rooma teerika okameethatzi inchato, tee okithoki tziro okithoki kameethari. Pieerorika okithoki okameethataki piyotanakiro roori owaato kameethataki. Eejatzi nokimita naari, aririka nantero kameethatatsiri, tema kameethatakina, omaanta aririkami nanteromi kaari kameethatatsi eero nokameethatzimi. Iaanteeri atziri okaatzi antziri riyotanteeri akameethatzirika, rooma teerika akameethatzi. 34Amatawi tantaniri eerori maawaeni, poshiyakari maanki. Osheki pitheeya. Tekatsi pikantya piyotaante kameetha. Tee okameethatzi pikenkithashiryaari pajankaneki, rootaki kaari okameethatanta pikantziri. 35Riraga kameethatatsiri atziri ikenkithashiryaa piintawo kameethatatsiri, rootaki okamee

thatantari rantziri. Rooma riraga kaari kameethatzinkari ikenkithashiryaapiintawo rantero kaari kameethatatsi, rootaki kaari okameethatanta rantziri. 36Pamine, oetarika pikantziri jaka jaawikika riyotaki Tajorentsi. Iinja kitejitatsiri othonkantapaa kyaarini kipatsi, arimache ikantakowentee yemini: ikenkithashiryaakayemiro maawaeni tee okameethatzi pikantziri iroaaka. 37Okameethatzirika pikantziri, aritaki iaaperotemi pikameethatzi, omaanta teerika okameethatzi pikantzi, ikantemi: Eenitatsi kaari kameethatatsi pantziri, tema tee paapatziyana kameetha. Rootaki piyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini, osheki pikemaatsityaawo. Rootaki ikantakiriri riraga Jesoshi warijeeyopaeni.
Riraga theenkantatsiri ikowakowitakari Jesoshi itajonkantemi (Rk. 11.29-32)

ikanantawitanakari warijeeyopaeni eejatzi iyotaantayitziro rini Iwaperite Tajorentsi: Iyotaanari, nokowaki noeemi pitajonkero oetarikapaeni, niyotantemiri eerokarika riraga Owawijaakotantatsiri. 39Ikantawakiri riraga Jesoshi: Tee pikameethateeyini, osheki pitheenkakiri Tajorentsi, rootaki pikananta witakinari. Eero noaayimiro notajonkantzi. Omaanta apatziro nokenki thashiryaakagaemiri rantakiri paeranipe roroa Jonaashini riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi. Pikenkithashiryaakota tyeeromi tema ari paapatziyakinami. 40Paerani iniyakirini antari omani, okaataki 3 kitejiri ijeekaki isheetomawokinta inthomaenta. Eejatzi nokimitya naari paata, okaate 3 kitejiri nojeeki inthomaenta omooki kipatsi. 41Aririka ipiriinte niniweejatzi ikantakowenteeyaki mironi oetarika pantziri. Iinja Tajorentsi,

38Roojatzi

MATEEYO12,13

36

ikantemi: Eenitatsi kaari kameethatatsi pantakiri eerori. Paerani riraga niniweeja tzini raapatziyawakarini Jonaashi ikenkithatakotantariri Tajorentsi. Iroaaka eeroka, pieeyawitakinani naari. Tema osheki nanaakoperotakirini riraga Jonaashini, omaanta tee paapatziyawakina. 42Kyaaryo ikantakoeyemini eerori iinja riraga Tajorentsi: Eenitatsi panteeyakirini kaari kameethatatsi. Paerani iwinkatha woteni sheewajatzinipaeni okemakotanta karirini Sharamoo riyothanitzi osheki, rootaki opokashitantakariri okemijanteri. Atsipewentakari opoaanaka inteena. Omaanta naaka nanaakoperotakiri rirori. Pieeyawitakinani omaanta tee paapatzi yeeyanani. 43Eejatzi noshiyakaawentemiro: aririka apaani atziri rookaeri kamaari ikinanaki janta opiryaapathatzinta ikowakowatzi tsika imakoryaantyaari. Omaanta tee ii imakoryaantyaari. 44Roojatzi ikantzi: Nopiyeeta nopoaakanta ishireki shirampari. Roojatzi ipiyantaa, iaapaatziiri shirampari ikimiwitakawo pankotsi pishiityaaka tekatsi jeekantyaarini. Tema tee raapatziyaperotari Tajorentsi. Rootaki ikyaanantapaariri kamaari. 45Roojatzi riyaatantanaka raakitziri paashini kamaari, ikaatzi 7. Maperori osheki tee ikameethatzi. Ikantakiri: Thame aate ajeekaeyini nojeekira chapinki. Irika atzirika paerani rowashironkaawitakani eechonkiini. Omaanta iroaaka rapiiteerira imaperota kiri, osheki rowashironkaaperotanakya. Eejatzi pikimiteeyakani eerori iroaaka tee pikameethatzi, rootaki osheki powashi ronkaanteeyaarini iinja. Rootaki ikanteeyakiririni riraga Jesoshi.
Irira Jesoshi isheninkatakari maawaeni aapatziyariri (Mr. 3.31-35; Rk. 8.19-21)

piyotawentakariri, okantaka riniro areetapaaka eejatzi rirentzipaeni, ikatziyeeyapaakani janta inkokironta. Tema okowaki okenkithatakayeri. 47Eenitatsi kamantakiriri: Areetapaaka piniro eejatzi pirentzi paeni, okowapaakimi. Okowaki okenkithawaetakaemi. 48Omaanta ikantawakiri: Ninkama nanatatsiri? Ninkama yeeyitatsiripaeni? 49Roojatzi rookotanteeyanakarini riyotaanewopaeni ikantanakiri: Irika niyotaanewopaeni, sha, nokashiyakaakari rirotaki yeeyipaeni, eejatzi noaakiro kimitaka nana. 50Rirotaki nonampijatziperoeyakarini maawaeni antziniriri Pawa jenokinta ikowakaakiriri; rirotaki nokanteeyirini yeeyi, choeni, eejatzi nana.
Roshiyakaawentakiri irira Jesoshi pankiwaetatsiri (Mr. 4.1-20; Rk. 8.4-8)

13

ikenkithawaetakagaeyanani riraga Jesoshi naakapaeni maawaeni

46Eeniro

riyowantanaka riraga Jesoshi pankotsiki jataki inkaa reki. Ari ijeekapaaki. 2Eejatzi ipiyota wentakari oshekini atziri. Iaapaakiro rirori pitotsi othataka othapyaakiinira, roojatzi rotetantapaaka, ijeekapaaki. Ari ikatziyeeyapaakani piyotawentariri paeni impanekiiteki. 3Roojatzi osheki ikenkithatakagaeyakinani. Roshiyakaa wentakinari pankiwaetatsiri, ikantzi: Riyaatzi pankiwaetatsiri rookayitzironi okithoki teriiko rowaneki. 4Pariyagaanta paentsiri apaanipaeni okithoki awotsiki ikantaka konthawo ipokapaaki rowapaa kawo. 5Paashini apaanipaeni okithoki opariyagaantapaaki mapipookiki. Tekatsiperowa kipatsi: eechonkiini janta. Intsipaete oshookawitanaka. Eejatzi intsipaete antawotapaaki. 6Ishintsiityaa paaki oorya intsipaete ojampiyanaki. Roojatzi okamantaka, tema tekatsi osheki

1Roojatzi

37

MATEEYO13

oparitha. 7Paashini okithoki pariyapaentsiri kitocheemashiki. Oshookawitanaka pankirentsi anaanakiro kitochee roojatzi okamantanaka. 8Paashinipaeni okithoki opariyapaaki kipatsiperoki kameethari. Oshookanaki, okithokitanaki. Apaanipaeni okithokitanaki okaatzi 30. Paashinipaeni okithokitanaki okaatzi 60. Eejatzi paashini paeni okithokiperotanaki okaatzi 100. 9Eenitatsirika pikempita pikemantari, aritaki powakempitatyaawo nokantakimiri.
Riyotakiri Jesoshi riyotaanewopaeni roshiyakaawentziniriri (Mr. 4.10-12; Rk. 8.9-10)

paashinipaeni riyotaa newo nojampitapaakiri riraga Jesoshi: Iitaka poshiyakaawenantakariri paashinipaeni? Tee imateeyironi riyotakotziro oeta pikantawitariri. 11Ikantawakina: Ishinetzimi Tajorentsi piyotakotero kaari riyotzi paashinipaeni. Ikowaki piyote tsika ikanta rirori ipinkathariwenantzi. Omaanta tee ikoyi riraga paashinipaeni riyotakotero tsika ikanta reewawenantzi. 12Eenirorika yowitachari ikoyirika riyoperote, aritaki niyotakaaperotakiri. Omaantakya paashinipaeni kaari kowatsini riyote, rootaki kaari riyotantyaari. Eero niyoteeri eejatzi ari nopeyapithatakiri riyowitari eechonkiini. 13Rootaki noshiya kaawenantakanariri riroripaeni, rooma tee ikoyi riyote. Ramineeyawityaani omaanta riyotakoeyironi ieeyawitakarini. Ikemaeyawityaani nokantziri omaanta tee riyotakotawakiro nokantawitariri. 14Omaanta imonkaatapaakiro ikenkithata kotzitakarini paerani Iseeyashi, ikantakotzi takarini: Pikemaeyawityaani omaanta eero piyotakotawakiro okantakotziri. Pamineeyawityaani omaanta eero pikenkithashiryaakoeyawoni pieeyawitakarini. 15Tee pikoyi

10Notsipatanakari

piyote, rootaki kaari pikenkitha shiryaantawaka. Tee pikoyi pikemi, rootaki piwitantawaka wori pikempita. Tee pikoyi paminaperote, rootaki pimachoo kantawakari. Aririkami pikowa kimi piyotemi aritaki pikemawa kiromi, eejatzi piaakimi eejatzi piyotakotenami pajankanekira. Rooma tee pikoyi paapatziyana nowawijaakotantemiri. Rootaki ikenkithatakotakiririni paerani Iseeyashi. 16Omaanta eerori amineeyee mini, pikokichaatantawo poki rootaki paapatziyantakinari, tema rootaki pikimoshireeyantarini. 17Kyaaryo, ikowaeyawitakani paerani maawaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi eejatzi maawaeni kameethatzinkarini ieeyeronimi iroka piaakirika iroaaka eerokapaeni. Ikowaeyawitakani ikemae yenanimi okimitaka iroaaka eeroka pikemanari. Omaanta tee ieeyanani, tee ikemaeyanani. Rootaki ikanteeyakinarini Jesoshi.
Riraga Jesoshi riyotagaeyakirini riyotaanewo oetarika kantakotachari (Mr. 4.13-20; Rk. 8.11-15)
18Roojatzi ikanteeyantakinani riraga Jesoshi: Iroaaka niyotagaeyemironi oeta okantakotziri noshiyakaawentakimiri inkaaganki. 19Arimachee nokantapiintziri paashinipaeni tsika ikanta Tajorentsi reewawenantzi, omaanta teerika ikemiro rirori, ikimiwitawo awotsi tsikarika opariyagaantapaaki apaanipaeni okithoki. Ikanta ipokapaaki konthawo rowapaakawo okithoki awotsiki, ari oshiyawori ipoki kamaari raapithatakiri rajankaneki ikenkithashiryaawitawakawo nokantziri. 20-21Rooma mapipooki opariyapaakira paashini okithoki oshiyakaawentakiri atziri kemawitawakawori noaani ariwitanaka

MATEEYO13

38

owakirani ikimoshirewentanakiro. Omaanta tekiraata riyotakoperotziro kameetha noaani opomeentsitzimotakari oetarikapaeni, ikijaneentayitanakirini atziripaeni roojatzi ipakaantanaawo raapatziyawitawo noaani. 22Kitocheema shiki opariyantapaakari paashini okithoki oshiyakaawentakiri atziri kemawitawaka wori noaani omaanta osheki ikenkithashi ryaaperotakawo oetarikapaeni jeekatsiri jaka kipatsiki eejatzi riweshiryaawentashi takawo rowaagawo. Rootaki kaari ikenkithashiryaantawo nokantawitariri. Tee raapatziyana kameetha. 23Kipatsipatha kameethari opariyantapaakari paashini paeni okithoki oshiyakaawentakiri atziri kemaperotawakirori noaani raaperotawa kiro kameetha okaatzi okantziri. Raapatzi yaperotanakawo. Raapatziyakaanakari paashinipaeni atziri oshekiperotanaki iroaaka iyemijantzinkaritepaeni. Apaanipaeni raapatziyakaakari 30 atziri, paashinipaeni raapatziyakaakari 60, eejatzi paashinipaeni raapatziyakaakari 100. Rootaki ikantakinari.
Roshiyakaaventziriri Jesoshi teriikopero eejatzi oshiyawitawori teriiko
24Eejatzi paashini roshiyakaawenta kina riraga Jesoshi, ikantzi: Aritaki ikantari Tajorentsi ipinkathari wenantzi, reentsitetari atziripaeni. Ikimitakari pankitzirori okithoki teriiko. Riyoshiiwitakawo ipankitakiro kameethari okithoki. 25Ikantaka tsiteniriki imaanaki, eejatzi ratziritepaeni. Ikantaka ipokapaaki kijapaakiriri ramakiro okithoki oshiyawita wori teriiko omaanta kaari owaetawo. Ipankitapaakiniri janta rowanekinta, itsipataapaakiro teriiko. Roojatzi riyaatantanaa ithonkanakirowa ipankitana

kiniri. 26Okanta oshookanaki teriiko, okithokitanaki. Eejatzi oshookitanaka roori oshiyawitawori teriiko. Ari ojatzinkana kawo. 27Iaawakiro ratziritepaeni oshooka naki, roojatzi riyaatashitantanakari ashitawori irinta, ikantapaakiri: Tema otsiyakotanaki okithokipaeni rooperori pipankitakiri janta powaneki. Omaanta iitakakya oshookantateetanakari oshiyawi tawori teriiko? 28Ikantawakiri: Rirotaki rika pankitakirori kijanari. Roojatzi ikantapaakiri: Pikowakima niyaate iroaaka nothokakitero oshiyawitawori teriiko? 29Ikantanakiri: Eero. Aririka pithokawitakyaawo ari pithokakotakiro roori teriikopero. 30Ari okaantawakaata. Otsipatawakyaawoota oshooki. Iinjakya aminawakiroota ojampatawakiita owiitantyaawori. Roojatzikya nokanteeye mini: Pithokero oshiyaawitawori teriiko, otayaata janta paamariki. Eekiro pimpaeta nakiro powiitanakiro teriikopero. Pikempo yeenawo janta nokempoyaapiintzironta. Rootaki roshiyakaawentakinari riraga Jesoshi.
Roshiyakaawentakinawo irira Jesoshi okithoki moshitaaja (Mr. 4.30-32; Rk. 13.18-19)
31 Eejatzi paashini roshiyakaa wenteeyakinawoni riraga Jesoshi, ikantzi: Aritaki ikanta Tajorentsi ipinkatha riwenantzi, roshiyawitakawo okithoki moshitaajae ipankiitziri owantsiki. 32Okaatzini okithoki naawita omaanta oshookanakirika, antawotanaki. Anaakotanakiro paashinipaeni pankirentsi aritaki raampeyantayita kyaawoni tsimeripaeni jenokiweripaeni eejatzi ari imaashitantakyaawo. Kimitaka iroka iroaaka eenitatsi

e 13.31 Iroka moshitaaja rootaki okithoki owaanini pankirentsi, shookatsiri inampiki paashinijatzitatsiri atziri

39

MATEEYO13
37Ikantanakina:

apaanipaeni aapatziyanari ipinkatha tziri Tajorentsi. Omaanta eekiro, eekiro ayotakaeri paashinipaeni raapatziyari rirori roojatzi iinja ari roshekitero aapatziyanari.
Roshiyakaawentakiro irira Jesoshi tapiyakawori paa (Rk. 13.20-21)
33Eejatzi paashini roshiyakaawenta nari, ikantzi: Aritaki ikantari riraga Tajorentsi reewawenantzi eekiro eekiro riyoteeri maawaeni ikowakaakiriri. Roshiyakawo tsinani owetsikiro paa. Aakiro osheki opane teriiko, eejatzi otsipataakiro eechonkiini tapiyakaawori eejatzi eechonkiini iaa. Roojatzi otapiyantana kya maawaeni. 34Aritaki ikantapiinta tyaani roshiyakaawentapiinteeyakinirini maawaeni piyotawentakariri. Tee riyotaaperoneentziri kameetha iaani, inta roshiyakaawentashitanari iaani. 35Imonkaatakiro rojankinatzitakarini paerani kamanantzirorini iaani Tajorentsi: Ikantzi riraga Tajorentsi: Osheki noshiyakaawenteeyenirini atziripaeni nokamanteeyerini kaari riyoteeyawityaani rirori paerani, tema omanimotawita kari.

Oeta okantakotzi oshiyawitawori teriiko eejatzi teriikopero

riwethatantanaari riraga Jesoshi piyotawentakariripaeni. Roojatzi riyaatantanaa rirori janta pankotsiki. Naaka maawaeni riyotaa newo noyaatanakiri. Nokantziri: Piyotaaperotenawo poshiyakaa wentakiniriri maawaeni piyotawentzi miri inkaaganki. Oetaka oshiyakawori oshiyawitawori teriiko ipankiitziri teriikomashiki?

36Roojatzi

Arimache nopoaanaka naaka jenokinta, natziriperotapaaki jaka kipatsikika. Naaka kimiwitawori ipankiitziri teriiko kameethari. Naapatziya kagaeyakarini atziripaeni raapatziyari Tajorentsi. 38Rowaga owantsitatsiri rootaki kantakotachari maawaeni kipatsika ajeekantarika. Rowaga teriikopero oshiyakaawentakiri maawaeni reentsite Tajorentsi. Omaanta oshiyawitawori teriiko oshiyakaawentakiri oyaatziriri iwinkatha rite kamaari. 39Riraga kijantatsiri pankita kirori oshiyawitawori teriiko rirotaki iwinkatharite kamaaripaeni. Rowaga owiitachari okithoki oshiyakaawentakiro kipatsi othonkaeyarika iinja, ikantakowe nantyaariri Tajorentsi maawaeni atziri okaatzi rantziri. Riraga owiitzirori pankiwaerentsi okantakotziri ronampiri paeni Tajorentsi. 40aakiro, ipiyotakaanta kiro oshiyawitawori teriiko itaantyaawori. Ari okimitya iinja areetapaakya nokantako wenantyaariri atziri okaatzi rantziri. 41Notyaanteeyirini oshekini nonampiri paeni, ipiyotantyaaririni maawaeni kaari kameethatzinkari, eejatzi maawaeni antakayiriri paashini atziri kaari kameetha tatsi, 42roojatzi nookakaanterini janta paamarikinta kaari tsiwakanitatsini. Osheki rowashironkagaeya janta, osheki ikemaatsi tyaawo paamari. 43Ikimoshiretakaaperoteri Pawa maawaeni kameethatzinkari, rajankaneki, irirapaeni ari ishipakiryaanaki ikimitanakyaari oorya; itsipatyaari rirori janta ipankoperokinta. Powakempitapero tawakyaaworika nokantakimirika ari paawakiro.
Ikenkithatakotziri Jesoshi koriki imaneetziri
44Aritaki ikantari riraga Tajorentsi ipinkathariwenantzi, reentsitetyaaririka atziripaeni. Ikimitakari shirampari aakiriri oshekini koriki imaneetziri

MATEEYO13

40

kipatsikira. Osheki ikowakotakiri rootaki ikenkithashiryaantanakari: Namananteroota kipatsi naakotantyaa riri koriki. Ityaawentakotaneeri jatanaki ipimanteeyakironi rashitayita rini ramanantakotantyaariri kipatsi ijeekakira koriki. Roojatzi ramanananta kawo kipatsi. Ikimoshirewentanakiri osheki iyorikite riraga amanantakiro rira.
Roshiyakaawentakiro Jesoshi poreryaanikitatsiri mapi
45Eejatzi ikantari riraga Tajorentsi reewawenantzi, reentsitetari kowatsiri raapatziyaari. Irintakya ikimitakari kowatsiri ramanantero poreryaanikita tsiri mapi kitamaari, pinaperotachari. 46Iaawakiro apaani okameethapero taki, opinaperotaka. Ikowaperotakiro, rootaki ipimanantawori maawaeni tzimimotziriri raantariri koriki. Roojatzi ithonkakiri iyorikite ramananantaka wori rowaga poreryaanikitatsiri mapi kitamaari, pinaperotachari.

Ikenkithatakotziro irira Jesoshi tsikarika ikanta shiryaatatsiri

riraga Jesoshi roshiya kaawentakinari tsika ikantari Tajorentsi reewawenante, ikantakina: Aririka reewawenante riraga Tajorentsi, ari ikimitari shiryaatatsiri, rowiinkakiro ishiryaamento niyankyaani inkaareki roojatzi inoshika kotakiri raaki osheki shima inashitzinkaripaeni rotetakiri pitotsikira. 48Ojamanitanaki aririka riyeekitanaki pitotsikira roojatzi ipokanta othapyaa kiini. Riyoyaawaetapaaki kameethata tsiri rotetakiri kantziriki. Riraga kaari kameethatatsiri rookayitakirini. 49Aritaki okimiteeya iinja aririka nopokae jaka kipatsikika notyaanterikya nonampiripaeni, ipokapaaki jaka

47Rapiitakiro

jaawikika riyoyaayitapaakirini ikaatzi kameethatzinkari rajankaneki, omaanta riraga kaari kameethatatsi rajankaneki, rinashitapaakyaari rirori 50rookaeyirini janta paamarikinta kaari tsiwakanita tsini. Ari riraakoeyaani eejatzi ratsikae kitya antawaete rirori: ikemaatsiteeyaa woni katsiri. 51Pikemaperotakiroma nokantakimiri? Nokanteeyakirini: Jee, nokemakimi. 52Roojatzi ikanteeyanani: Aririka ikemijantena riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, riyotanakiro osheki. Tema iroaaka riyotziro maawaeni rojankinateetzirini paerani, eejatzi raapatziyanarika, riyotziro owakiratatsiri niyoteeriri iroaaka. Riyotanakiro tsikarika ikantari riraga Tajorentsi reewawe nantzi. Okimitaka, riyotziri koetyeemo tziriri ratziritepaeni irintapaeni ashaagantachari kameethari, roojatzi ipantariri apaanipaeni itaworitatsiri rowaagawo eejatzi apaanipaeni owakiratatsiri rowaagawo, oetarika koetyeemotariri. Eejatzi okimitaka iroaaka eerori, kameetha piyotagaeri paashinipaeni itakaantaworini Iwaperi teki Tajorentsi eejatzi piyoteetyaari owakirari niyotaakimirika iroaaka.
Ipiyanaa Jesoshi Najareeteki (Mr. 6.1-6; Rk. 4.16-30)
53Ari okaatapaaki roshiyakaawentaki nari riraga Jesoshi, thonkapaaka, roojatzi riyaatantanaa. 54Iroaaka ipiyanaa riraga Jesoshi janta iipatsiteki ipoaakanta. Noyaateeyanakirini naaka. Roojatzi riyotaantapaakari janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni. Ari rotsikanateeyanakarini maawaeni kemawakiriri, ikanteeyanakini: Iitakakya iyotaakiriri riyothani tantakari? Ninkakya matakaakiririka

41

MATEEYO13,14

itajonkantzi? 55Tema rirotaki itomini riraga wetsikirori jeekamentotsipaeni. Paminerotya rinirowa Mariiya. Pamine ritya rirentzipaeni Jantyaako, Josee, Shimo eejatzi Joorashi. 56Eejatzi akaateeyakironi ritsiropaeni jaka. Tsika opoaaka maawaeni iroka riyothanitantari? 57Rootaki itheenkantakariri riraga Jesoshi, ikantzimatziri, rootaki ikanantakariri irira: Atziripaeni ieeririka paashinijatzi kamanantzirori Iwaperite Tajorentsi kameetha raapatziyaperotawakyaari. Riroma rirorika jeekariko inampiki ikamanantawityaaworika Iwaperite Tajorentsi eero ikowaperotzi raapatziya perotyaari, inta itheenkiri rirori. 58Osheki itheenkaeyakirini ikaateeyini ijeeki. Tee raapatziyaperoeyarini rootaki kaari osheki itajonkananta janta.
Riraga Erooreshi rowamaakaantakiri Jowa. Roojatzi iitakaawitakari Jesoshi rirotaki Jowani piriintachari (Mr. 6.14-29; Rk. 3.19-20; 9.7-9)

14

kitejiri ikemakotawa kiri Jesoshi riraga Erooreshi. Tema irira rirotaki pinkathariwentziriri maawaeni karireeyajatzi iroaaka. 2Ikemakotantawakariri, ikanteeyanaki rini ronampiripaeni: Aamaaka rirotaki Jesoshitatsiri riraga Jowa kaawoshita kotziriri Tajorentsi. Nowamaakaantawi takari omaanta aamaaka piriintarika aagae eejatzi, rootaki imatantakawori itajonkantapae iroaaka. 3-4Chapinki riraga Erooreshi raapitha takiri rirentzi Jiripi iina, oetachari Eroriiyashi. Roojatzi ikanantakari riraga Jowa kaawoshitakotantatsiri Tajorentsi: Tee okameethatzi okaatzi pantakiri. Rootaki raakaanantanakariri Jowa

1Apaani

romonkyaakaantakiri omonkyaaga mentotsiki. Roojatzi roojotakaantakiri karenathaki. 5Chapinki ikowawitaka rowamaakaanterimi, omaanta ithaawantakari atziripaeni. Osheki raapatziyeeyakarini Jowa, tema ikenkithashiryaakotziri rirotaki kamanantzirori iaani Tajorentsi rootaki ikenkithashiryaantanakari riraga Erooreshi: Aririka nowamaa kaantakiri ari ikijakowentakyaari atziripaeni. Rootaki ithaawantakari rowamaakaanterimi chapinki. 6Roojatzi omonkaatantaka kitejitatsiri paerani ikoaatantapaakari riraga Erooreshi. Ipiyotawentari oshekini inampijatzi ikimoshirewentziri, ishinkitawaeta. Eejatzi okantaka opirantakotziri ishinto Eroriiyashi, osheki iaawenaperota kawo, 7rootaki ikanantakawori: Oetarika pikowakotenari, aritaki nopakimiro. Riyotzi Tajorentsi, eero namatawitzimi. Roojatzi iyaatashitantanakawori ojampitantawori iniro. 8Okantawakiro ishinto: Pikanteri rowamaakaanteri riraga Jowa. Roojatzi okanantakariri roori: Nokowaki powamaakaanteri riraga Jowa, pipakotenawo piratoki iitoni, iyotantyaari nana kyaaryo kamapero taki. 9Roojatzi rowashiretantanaka rirori tee ikowawita rowamaakaanterimi omaanta inkaaganki ikemaeyawakirini maawaeni atziripaeni okaatzi ikantakiri. Tekatsi ikantaneeya roepiyaneero. 10Rootaki ithatyaakaanantakariri iitoki riraga Jowa. 11Roojatzi ramanteetakawo iitoni thatyaaka. Aawakiro, roojatzi aantanakana wori iniro. 12Ikantaka riraga riyotaanewoni roojatzi ipokantapaaka raanakiro iwatha ikitatakiro. Roojatzi riyaatashitantanakari riraga Jesoshi ikamantapaakiri:

MATEEYO14

42

Rowamagaetakirirakya Jova. rirori kamaki irira, roojatzi riyaatantanaka apaniroeni janta tekatsinta atziri. Itsipateeyanakinani.
13Ikemantawakari

Rowakaakari Jesoshi 5000 shirampari (Mr. 6.30-44; Rk. 9.10-17; Jowa 6.1-14)

Itenteeyanakinani, rootaki nokinanta koeyanakarini pitotsi. Omaanta ikemakotakiri oshekini atziri, ipoeeya nakani nampitsikipaeni, ikinanaki onomateeteki iaa, royaatakina. 14Roojatzi naatakoeyantapaakani, notonkagaeyanakini kipatsiki. Eejatzi noaapaakiri oshekini oyaakiriri Jesoshi. Osheki retakoshiryaapaakari irira maawaeni, retsiyatakoeyakirini mantsiyatzinkaripaeni. 15Tsiteniityaaki oorya. Nokaateeyakirini paashini riyotaanewo Jesoshi, nokanteeyawitaka rini: Pamine, tekatsi atziri ipanko jaka, rooteentsi otsitenite. Potyaanteri atziripaeni riyaateeyini pankotsikipaeni ramananteeta royaari. 16Ikantawakina: Eero. Iitaka ratsipetashitantyaari riyaate? Piperi eerori royaari. 17Nokantanakiri: O, tekatsi noperiri. Paminetya sha, tee oshekitzi paa okaatzi apawakooni. Eejatzi mereto ikaatzi apite. 18Ikantawakina: Pamakinawo maawaeni eejatzi mereto. Roojatzi nopantakari. 19Ari ikanteeya nakirini maawaeni: Pijeeki jaawiki katawomashiki. Jeekaeyanakini. Roojatzi raantakawo paa eejatzi mereto. Raminanaki jenokinta, ikantanakiri Ashitariri: Ariwee, Pawa, pipakinawo iroka nowanawo noyaari.

Ari ikagaakiro paapaeni, shimapaeni, ipaeyakinarini maawaeni. Eekiro nopanakiri paashinipaeni atziri. Roojatzi nowaeyakawoni maawaeni. 20Ari rowaeyakawoni maawaeni piyotawentakariripaeni, reshitanakiro owanawontsi. Roojatzi nopiyotayitee roni tzimagaantapaentsiri niyeekitakiro kantzirikira okaatzi 12. 21Naamaashita ikaateeyakini riraga owaeyakaworini shirampari 5.000, eejatzi tsinanipaeni eejatzi eentsipaeni.
Irira Jesoshi ranashaatapaawo inkaareki, tee itsitsiyi (Mr. 6.45-52; Jowa 6.15-21)

rotyaanteeyakinani riraga Jesoshi, ikanteeyakinani: Niyotaanewopaeni, potetanakya pitotsiki, peewatena intatsikeronta. Roojatzi eejatzi rotyaantakiri maawaeni piyotawentakariri, ikantakiri rirori: Piyaaterapa janta pipankokipaeni. Jee, ari. 23Roojatzi itonkaantanaka tonkaariki apaniroeni, ikenkithatakaeri Ashitariri. Otsitenitantanaka, eeniro ijeeki apaniroeni janta. 24Nokanteeyanakani nokinakoeyanakini niyankyaani inkaareki. Roojatzi antawo omaetonkaaki, eejatzi oepiyapiyatakotakina antawo tampyaa. 25Okantaka rootzima teentsi okitejite, noagaatziiri Jesoshi ranashaatapaawo iaa. Tee itsitsiyi. Eejatzi tee niyotawaeri. 26Tema rominthaagapaa kina, nokaemaeyantanakani: Eeeee! Kaakitaki peyariwee! Osheki nothaawantaperotawakari. 27Omaanta ikanteeyapaakinani: Naakakya pokatsiri, piweshiryaa wentawakina, eero pithaawantashitana. 28Roojatzi ikanantanakari Peetero: Eerokarika Nowinkatharite pikaemena nanashaatyaata naari iaaki, niyaatashitemiita pikatziyakaga eerori.

22Roojatzi

43

MATEEYO14,15

ikantakiri: Pipokanaki. Roojatzi imitaanaki inkaareki, ranashaa tantawitanakawo, riyaatemi janta Jesoshiki. 30Omaanta roojatzi ikenkithashi ryaanakiro tampyaa, eejatzi ithaawanaki, itsitsiyimawitanaka. Ikaemanaki: Nowinkatharite, paawaena. 31Roojatzi rakotashitawakiri, rakatha wakotawaeri. Ikantanakiri: Eechonkiini paapatziyana. Iitaka kaari pameentaperotantana? 32Roojatzi rotetantapaa pitotsiki, notsipateeyanaarini, roojatzi kaatanee tampyaa. 33Osheki nopinkatheeyanaki rini, nokanteeyanakirini: Kyaaryootaki, eeroka Itomi Tajorentsipero.
Retsiyatakotakaakiri maawaeni mantsiyatzinkari janta (Mr. 6.53-56)
34Roojatzi nomontyaanteeyanaawoni, naatakoeyapaani intatsikeronta. Tema nareeteeyapaakani janta Jenejareeteki. 35Ikantaka jeekayitatsirini riyotawaerira areetapaa Jesoshi roojatzi ikamantawa kaanteeyanakani maawaeni ikaateeyi nira ijeekaeyini. Ramaeyakirini maawaeni mantsiyatzinkaripaeni. 36Royiikiiyakarini ipampitziteeyakirini imaatha. Ikantaka roojatzi ipampitzitee yantakarini imaatha opatziyaakikira. Etsiyatakoeyaneeni maawaeni okaatzi owawijaakotzitakiriri imaatha.

29Ari

Owaariperotzirori ashire (Mr. 7.1-23)

15

1Paashini kitejiri ipokashitapaa kiri riraga Jesoshi apaanipaeni warijeeyo eejatzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Ipoeeyakani Jerojareeki, ikantapaakiri: 2Tema aakaeyakini joriiyo. Ameteeya kawoni rootzimateentsirika oyaa itakyaawo

akiwero ako, roojatzi owantanakya. Tema tee akimitari kaari yotziri Tajorentsi rootaki riyotaakaerini itakaantaworini paerani. Iitakakya kaari imonkaatantawo piyotaanewopaeni? Tee okameethatzi rowashitya, tekiraata ikiwawakota. 3Ikantawakiri: Iitakakya kaari pimonkaatantawo eeroripaeni ikaminaawitzimirira Tajorentsi? Osheki pimonkaatashitakawo ikantashitayi tarini itakaantaworinipaeni rootaki kaari paapatziyaperotantawo ikaminaawitzimi rira. 4Tema ikantziri Moeseeshini: Pipinkathateri piri eejatzi piniro. Eejatzi ikantzi: Riraga Tajorentsi ikantakotziri akawaantetziriri ashitariri eejatzi riniro: Okameethatzi rowamagaeteri. 5Omaanta eerokapaeni pikanteeyakirini atziri: Pimatero pikanteri ashitzimiripaeni: Eero nomatziro namitakotzimi, nopemi koriki tzimimowitanarika namitakotantemirimi, irika nashi koriki: tema nokashiyakaatziiri Tajorentsi noperi. 6aakiro, pantashitee yakawoni eerori pikowakaeyakarini, tee panteeyironi ikowawitari rirori. Pookaeya nakironi Iwaperite Tajorentsi panantyaa wori okimitaka ranteeyakirini pichariniite nipaeni paerani. Tee pishinetziri atziri ramitakotziri ashitariri eejatzi riniro. 7 Amatawitantaniripaeni! Poshiyakaawae tashita paapatziyakari rirori, omaanta tee paapatziyari. Kyaaryo ikenkithatakotzitee yakimirini paerani Iseeyashi. Iroka rojankinatzitakarini: 8 Ikantzi Tajorentsi: Irika atzirika ikantashiteeyakinani ipaanteki: Nopinkathatzimi, omaanta rajankanekira tee raapatziyapero tana, okimitzimotakina inteena ijeekaeyakini. 9 Ratsipetashitakawo ipiyotawenta shitana, tee riyotaantziro nokami naantariri, inta riyotaantashitawo ikantayitzirini ichariniitenipaeni paerani.

MATEEYO15

44

ikaemantakari riraga Jesoshi piyotawentariripaeni. Ikaemana kiri ikanteeyawakirini: Pikemaperoeyenani, piyotawakiro nokamantemiri: 11okaatzi powayitarini, tee iaakotzimiro Tajorentsi owaaripe rotero pishire. Omaantakya okaatzi piaawaetziri kaariperotatsiri eejatzi okaatzi pikenkithashiryaayitarini rootaki owaariperotzirori pishire. 12Nokantanaka niyaatashiiyakirini riraga Jesoshi, naakapaeni riyotaanewo, nokanteeyapaakirini: Piyotakima eeroka ikijantakimiro warijeeyopaeni pikantakiriri inkaaganki? 13Rakanakina: Okimitaka atziri inothokero maawaeni kaari ipankitzi, arimache iinja rowashironkayeri riraga Pawa jenokinta maawaeni atziri kaari reentsi tetari. 14Eero pikenkithashiryaakota piintawo ikantziri riroripaeni. Tee ikoyi riyotero ikowakiri rirori. Ikimitakari kaari kokichaatatsi. Noshiyakaawente miri: rakathateririka kaari kokichaatatsi paashini kaari kokichaatatsi, eenitatsi rika omoo janta, tema aritaki ipariyee yakini irira apite omooki. Okimiwitaka iroka, riraga warijeeyopaeni riyotaakiri paashini atziri kimitariri kaari kokichaa tatsi. Tema tee ikoyi riyoteri oetarika ikowakaakiriri Tajorentsi. Tema kimitaka kaari kokichaatatsi, tee riyotziri rirori. Rootaki iinja irira rowashironkaantyaariri. 15Ikantziri riraga Peetero: Tee nokemimi. Piyoteenawo oetaka okantaperotziri: Oetarika oyaari, tekatsi okantero owaariperotero ashire. Omaanta oetarika akenkithashiryaari, rootaki owaariperoteeni. 16Ikantawakiri: Eejatzi eeroka, tema pikemapero tana? 17Tema piyotzi oetarika oyaari

10Roojatzi

iyaatzi asheetoki roojatzi ashitantee yaawo? Tekatsi okantziro ashire. 18Maawaeni pikenkithashiryaari opoa pajankaneki rootaki piaawaetantawori. Piaawaeterorika kaari kameethatatsi tema rootaki owaariperotzirori pishire. Omaanta owaariperotziro pishire okaatzi piaawaetayitzirini pipaanteki kaari kameethatatsi eejatzi okaatzi pikenkithashiryaayitarini. Rooma pajankaneki tee pikameethatzi. 19Rooma piyotziro tee pikameethatzi rika pajankaneki ari pantziro kaari kameethatatsiri, powamaantzi, pishirontzimotawo tsinani kaari piina, paapithatziri paashini atziri iina, maenari piaathatawo tsinani kaari payi, pikoshitzi, pitheeya, pikantzima tziri paashini atziri. 20Rootaki eeroka powaariperotantawori. Omaanta teerika pikiwawakota rootentsirika poya, tekatsi okantero pishire. Eero ikijantzi miro Tajorentsi. 21Roojatzi jatanaki rirori Jesoshi, naaka, maawaeni.
Rowawijaakotziro Jesoshi ishinto kanaanajato (Mr. 7.24-30)

Riyaatakaanakina riraga Jesoshi janta Tziiroki eejatzi Shirooki. 22Opokashita paakiri janta kanaanajato, rowaga kaari joriiyotatsi. Okantapaakiri: Nowinkatharite, rooma eeroka ichariniiteni jewatatsirini riraga Iraviiri. Nokowaki pineshironkatena, eejatzi nishintyo pineshironkatero. Ikyaanta paakawo kamaari, shiyashiyataka. 23Omaanta imaeritanaki, tee rakawa kiro. Nokantawitari naari: Pikantero iyaateeta, atama oaashi renkakae. Tema osheki okaemakaemataki. 24Roojatzi ikantzi: Rootaki rotyaanantakinari Pawa, apatziro nowawijaakoteri nojoriiyo

45

MATEEYO15

tzinkaritepaeni. Rirotaki kimitariri owishapaeni kaari ishenteetzi. 25Omaanta otziwerowashitapaakari, apiitakiri okantakiri: Nowinkatharite, pineshironkatena. 26Ikantawakiro, roshiyakaawentakiro: Tee okameethatzi aapithateri atomi owanawontsi apantyaariri otsitzite. Eeroka kaari joriiyotatsi. Iitaka noneshironkatantemiri? 27Tee okantzimoneentanakyaawo ikantawitakaworira, inta okantziri: Kyaaryo, Nowinkatharite, kameetha iroka pikantanarika. Omaanta, riraga otsitzite rowawo opetokeeriki pariyayi tatsirini jaawiki royaarika ashitariri rotsitzite. 28Ikantawakiro: Tsinani, kameetha paapatziyapero takina. Aritaki nomatakimiro pikowako takinarika. Aripaete awijakotanee ishinto. 29Roojatzi riyaatantanaa riraga Jesoshi, eejatzi maawaeni nokaateeyaneerini.
Retsiyatakotakiri irira Jesoshi oshekini mantsiyatzinkari (Mr. 7.31-37)

etsiyatakotee. Ari rotsikanateeyakarini tee riyotzi oeta ikanteeyanakirini roojatzi iaaperoeyantanakarini riraga Tajorentsi. Ikanteeyanakini: Tema ikameethaperotaki Tajorentsi riraga pinkathariwentziriri maawaeni joriiyopaeni.
Rowakaakari Jesoshi 4000 atziri (Mr. 8.1-10)
32Roojatzi ikaemaeyantakinani riraga Jesoshi naakapaeni maawaeni riyotaa newo. Ikanteeyakinani: Osheki netakoeyakarini maawaeni piyotawentanari, tema okaataki kitejiri 3 itsipateeyakinani jaka. Tekatsi roya. Tasheyamoonthataki. Tee nokoyi notyaantashiteeyaari inampiki tekirarika rowa. Rooma notyaantashi teeyaririka, ari ishipetatanaki awotsiki. Eero imatziro rareeta inampiki. 33Nokantapaakiri: Pamine, tekatsi atziri ipanko jaka. Tsika ayenirika owanawontsi aperiri? Oshekini ikaateeyiniroa. 34Ikantawakina: Tsika okaatzika owanawontsi jeekaentsiri? Nokantanakiri: Okaataki 7 paa, eejatzi mereto apaanipaeni. 35Roojatzi ikanantawakariri riraga piyotawentariri: Pijeekaeyini maawaeni katawoma shiki. 36Jeekaeyanakini. Roojatzi raanta kawo paa eejatzi mereto. Ikantziri ashitariri: Ariwee Pawa, eenitatsi noyaari. Roojatzi ikagaantakawo paa eejatzi mereto. Ipakinawo eejatzi maawaeni riyotaanewo. Naawakiro, noshirinkaki niri rirori piyotawentakariripaeni. Itajonkakiniri oshekitanaki paa, rosheki tanaki eejatzi mereto. 37Nowaeyaka

Ikinakaanakina riraga Jesoshi janta othapyaakiini inkaare janta Karireeyaki. Itonkaakaanakina tonkaariki, ijeekakaa paakina janta. 30Ipokashiteeyakirini osheki atziri ramakiri osheki mantsiyari: aashetawitachari, kamampowaakiwita chari, majontziwitacharipaeni, thatyaa ponthowitacharipaeni, eejatzi paashini paeni mantsiyawitachari roojeekaeyaki rini iitzikeroki rirori. Retsiyatakoeyaki rini maawaeni. 31Roojatzi rotsikana tantanakari atziri iaakirira aashetawi tacharini anashitaa kameetha, riraga kaari kokichaawitachani kokichaate, majontziwitachari aawaetanee, kaari shewawitachani rako shewatanaa eejatzi paashinipaeni mantsiyari

MATEEYO15,16

46

woni, kemaeyanakinani maawaeni. Roojatzi nopiyoteeyakironi tzimagaantapaentsiri niyeekiteero kantzirikira, okaatzi 7. 38Tee ayoperotzi tsika ikaatzi maawaeni owaenchari. Owaka osheki tsinani eejatzi eentsipaeni. Omaanta aamaashitya 4.000 shirampari owaenchari. 39Rooja tzi rotyaanantaari, ikantakiri: Piyaateerakya iroaaka pipankoki paeni. Roojatzi riyaatantanaa. Noteteeyanta nakani pitotsiki, montyaakotanakina janta Makataaki.
Ikowawitaka warijeeyopaeni ieerimi irira Jesoshi itajonkantemi (Mr. 8.11-13; Rk. 12.54-56)

Roshiyacaantziniri Jesoshi tapiyakaawori paa (Mr. 8.14-21)

16

ipokashiteeyapaakirini warijeeyopaeni eejatzi saroseeyo paeni ikowaeyawitakani rantakaantyaari rimi riraga Jesoshi kaari kameethatatsi ikijantanakyaaririmi. Ikantawitapaakari: Nokowaki noeemimi pitajonkante, niyotantanakyaari kyaaryo pipoaaka jenokinta. 2Rakanakiri rirori: Pamine, aririka itsiteniityaanaki oorya piaakirorika okiraawayeetyaanaki, tema pikantanaki: Paminetya jenoki kiraawa yeetyaaki. Eero opariyi inkani. 3Omaanta, amaetyaakakya piaakirorika aaninkaki, ari pikantanaki: Rooteentsi opariye inkani. Paminetya aaninkakinta. Amatawitanta niri, piyotakoeyakironi opariyerika inkani. Omaanta tee piyotakotzimaetawo maawaeni okaatzi pieeyawitakarini jaka kipatsikika. 4Tee pikameethateeyini, osheki pitheenkakiri riraga Tajorentsi. Iroka tee okameethatzi. Pikowawita pieena notajonkante, omaanta eero noaayimiro. Apatziro iinja, piaakironi roshiyakaa wentakinarini paerani Jonaashini. Rootaki ikantakiriri riraga Jesoshi, roojatzi riyaatantanaa.

1Ikanta

intatsike ronta inkaare irira. Tema nopeyakotana kiro paa: tee naanakiro. 6Ikanteeyaki nani rirori: Paamayaawowa rowaga tapiyakaa wori paa rashi warijeeyopaeni eejatzi rashi saroseeyopaeni. 7Roojatzi nokantawakaeyantanakani: Iitaka ikanantakaeri: Paamayaa wowa tapiyakaawori paa rashi warijee yopaeni eejatzi rashi saroseeyopaeni? Rooma ikanantakaeri teera amaneero paa. Aamashitya rootakirika ikananta kaeri. 8Ikantaka riyotakotakina oetarika nokantawakaakari, rootaki ikanantana kinari: Tekirama pameentaperotana? Iitaka pikanantari: Tekatsi paa? 9 Tekirama piyotana? Tema pikenki thashiryaawakiro chapinki okaatakota witakagaanki paa apawakooni, omaanta ikemaeyakawoni osheki atziri rowanta kawori? Ikaatakiranki 5.000 shirampari okaatzi tzimagaantapaentsiri 12 kantziriki yeekitapaatsiri. Jee. Kyaaryo. 10 Tema pikenkithashiryaawakiro kaatatsiriranki paa 7, eejatzi nowakaa kari 4.000 shirampari omaanta ikemae yakawoni maawaeni eejatzi tzimagaantapaentsiri poteteero kantziriki okaatzi yeekitatsiri 7? Kyaaritaamakya. 11Ikantanakina: Iitaka kaari piyotantawakawo nokanantawitakimiri: Paamayawowa tapiyakaawori paa rashi riraga warijee yopaeni eejatzi riraga saroseeyopaeni? Tee ro nokantakoperote rowaga paa pipeyakotanakiri inkaaganki.

5Rareetakaeyapaakinani

47

MATEEYO16

niyotakotantakawo oeta okantakotziri ikenkithatakotakiri tee ro ikenkithatakoperotzi tapiyakawori paa omaanta ikenkithatakotziri maawaeni riyotantayitzirini warijeeyopaeni eejatzi saroseeyopaeni. Tema riyotaashitakari kaari rooperotatsiri. Tee ikoyi riraga Jesoshi ramatawitantenawo riroripaeni okaatzi riyotaantayitzirini.
Peetero ikantziri riraga Jesoshi: Eeroka Owawijaakotantatsini (Mr. 8.27-30; Rk. 9.18-21)
13Roojatzi niyaateeyantanakani intatsikeronta Joriraani paashiniki Sesareeya rowaga nampitsi riwetsika kaantapaakiri Jiripi riraga pinkathari. Ari nokinakitzi janta. Roojatzi ikantee yanakinani riraga Jesoshi: Nopoaaka naaka jenokinta natziri perotapaaki jaka jaawikika. Oetaka ikenkithashiryaakoeyanarini naaka atziripaeni? Tsikama iitakinaka naaka? 14Nokantawakiri: Ikantzi apaanipaeni: Jesoshi rirotaki Jowani, riraga kaawoshitakowitariri Tajorentsi, piriintaa. Ikantzi paashini paeni: Irira rirotaki Iriiyashini, riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi, aagaatsiri. Ikantziri paashinipaeni: Jesoshi rirotaki Jeremiiyashini, aagaatsiri. Eejatzi paashinipaeni ikantzi: Rirotaki paashini kamanantzirorini iaani Tajorentsi, piriintaachari. 15Roojatzi ikanteeyantanakinani: Eerokapaeni, oetaka pikenkithashi ryaakoeyanarini naaka? 16Riraga Shimo, iiteetziri eejatzi Peetero ikantawakiri: Eerokataki riraga Rotyaantanewo Tajorentsi naamaakari. Eeroka Itomi Tajorentsi, riraga Aaaperotatsiri. 17Ikantziri: Piweshiryaawaetya, Shimo itomi Jonaashi. Riyotaakimiro iroka riraga

12Roojatzi

18Noetzimi

Tajorentsi. Tee riro yoteemironi atziri. Peetero, tema okantziri piwaero apaanteki aari: mapi. Tema paapatziyana naaka riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Rootaki nokowakaantakimiri piyoteeri atziri iroka niyotagaeyakimirini eerori. Paapatziyakaakari osheki atziri. Rowashi ronkaawitakimirika iwinkatharite maawaeni kamaari omaanta eero imatziro ranaakotemi. 19Niyoteemi oetarika ranteeyerini atziri riyaatanteeyaari Tajorentsikinta jenokinta. Eerorika paapatziyakagaeyaarini atziri jaka kipatsikika, eero riyaatzi jenokinta; omaanta maawaeni atziri paapatziyakagae yakinarini rirotaki jeekaeyatsini iinja janta jenokinta. 20Roojatzi ikanteeyantakinani: Eerowa pathawayitawo pikama nantawaetzi, pikante: Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga Owawijaakotantatsini.
Irira Jesoshi ikamantzitakari ikame (Mr. 8.31-9.1; Rk. 9.22-27)

ritanakawo ikamanteeya nani ikame. Ikanteeyanani: Rooteentsi niyaate janta Jerojareeki. Osheki rowashironkayena janta riraga aataperoteenchari, riraga jewawentayitziri rini aanakowenantatsiri Tajorentsi, eejatzi riraga iyotaantayitzirorini Iwaperite Tajorentsi, maawaeni. Aritaki okantyaari rowamagaetena, omaanta okaate kitejiri 3, ari nopiriintanee naagae. 22Tee inimotziri Peetero okaatzi ikantakiriri. Rootaki raantanakariri eekitziroeni jaga ikantapaakiri: Nowinkatharite, tee okameethatzi pikantakirika! Eero powashironka! Eero pikami! 23Roojatzi ipithokashitantanakari rirori, ikantanakiri: Iitaka pikanantakari? Pikimitakari Jatanaashi, riraga iwinkatharite kamaaripaeni. Iitaka pookakaantana

21Aripaete

MATEEYO16,17

48

wori? Pikantakirika pikenkithashiryaa shitakawo ikenkithashiryaari atziri; tee piyotziro ikowakaakinari Tajorentsi. Eero pookakaanawo ikowakaakinari Pawa. Nomonkaateniriita. 24Roojatzi ikanteeyanani: Pikowaperotzirika paapatziyaperotena, okameethatzi pikyaaryoowentenawo oetarika nokowakaakimiri naari, eero pantashitawo pikowakaari eerori. Pipomeentsiwentena: aririka rowashi ronkaawitemi, omaanta eekiro piyaatanaki tye paapatziyaperotanakina. Tema iroka kimitaka pinatanakitziiro piyoroshite. 25Riraga kowawitachari ikaminthayaami ari rowashironkaantyaari iinja Tajorentsi, omaanta riraga kemaatsitawentenani, ieenaroa janta Tajorentsikinta. 26Omawi tya pipiyotaperotawityaaworika osheki owaagawontsi jaka kipatsikika, omaanta pipeyakotakiririka Tajorentsi, eero piyaatzi jenokinta ijeekinta rirori. Tema patsipeta shiteeyawitakawoni maawaeni pashiteeya witakarini. aakiro, tekatsi pikantya pipinateri Tajorentsi ijeekakaantemiri janta inampikinta. 27Nopoaaka naari jenokinta, nokoaatapaaki kipatsikika. Eejatzi niyaatawitaatya jenokinta. Tema eejatzi nopiyaate iinja jaka, notsipatapaakyaari nonampiripaeni, nopinkathariperotapaaki, nokimitapaakyaari Ashitanari. Roojatzi nokantakowenantapaakyaari maawaeni atziri okaatzi rantayitzirini. 28Kyaaryo, iroka nokantzimirika, eenitatsi apaanipaeni iroaaka pikaateeyakinika jaka, eerotzita rika pikami, ari piaawaena nopinkathari perotapaaki. Rootaki ikantakinari Jesoshi.
Ishipakiriimotakiri Jesoshi 3 riyotaanewo (Mr. 9.2-13; Rk. 9.28-36)

17

1Ikanta itsipatakina naaka maawaeni riyotaanewo, nomaaki 6.

Roojatzi rookanakina, raanakiri apatziro Peetero, Jantyaako eejatzi Jowa, riraga rirentzi Jantyaako, raanakiri janta antawoki tonkaari. 2Roojatzi ishipakiriimo tantanakari. Iaawakiri ishipakiryaapoota naki ikimitanakari oorya, eejatzi iithaari okitamaaperotanakiroa. 3Romapokapaa kiri Moeseeshi, eejatzi Iriiyashi, rirotaki kamanantzirorini iaani Tajorentsi paerani. Ikenkithatakaapaakiri Jesoshi. 4Roojatzi riraga Peetero, ikantziri: Nowinkatharite, kameethataki apokaeyakinika jaka noaantakimiri. Pikowakirika, niwetsikemi pankoshintsi 3: apaani pashi, apaani rashi Moeseeshi, eejatzi paashini rashi Iriiyashi. 5Eenirowa iaawaetzi omapokapaaka menkori, otzikaapaakiri maawaeni, osheki oshipakiryaapaaki roori. Ari ijeekaki Tajorentsi menkoriki iaawae tanaki, ikantzi: Irika rirotaki notyomi nonintapero tanewo, osheki niweshiryaawentapero takari. Pikemijanteri. 6Ikemantawakaworira riraga riyotaa newopaeni ikantziri rirori, ithaawanta nakari osheki, itankimotapithatanakari. 7Omaanta ipokashitapaakiri Jesoshi, ipampitapaakiri. Ikanteeyakirini: Pikatziyanee, eero pithaawantari. 8Roojatzi raminawitanaa tekatsitanee, apaniroeni Jesoshi. 9Roojatzi roerinkantanaa. Ari niyanki awotsi ikantakiri: Eerowa pikamantakotzitana piaakinaka iroaaka. Omaanta naaka riraga atziriperotapaentsiri nokamawita kya arika eejatzi naagae, aripaeterakya pikamanteeyanakirini paashinipaeni atziri okaatzika piaawakiri iroaaka. 10Roojatzi ikanteeyantakarini riroripaeni: Riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi ikanteeyini: Rirotaki itapaakyaawoni ipoke Iriiyashini,

49

MATEEYO17

eentsikiro rimpaetapaaki ipokapaaki rirori Rotyaantanewo Tajorentsi. Iitakakya ikanantawaetakari iroka? 11Rakanakiri: Kyaaryo okaatzi ikantakirini: Rirotaki itapaakyaawoni ipoke riraga Iriiyashi, rowameethateeyapaakirini maawaeni. 12Omaanta nokamantemi: kyaaryo ipokapaentzi Iriiyashini omaanta tee riyotawakiri atziripaeni, osheki rowashironkashiteeyawakarini. Eejatzi ikimitawakina naari iinja, osheki rowashironkaeyawakinani. 13Roojatzi niyotakoperoeyantanaka woni ikenkithatakotatziiri Jowani, riraga kaawoshitakotziriri Tajorentsi.
Rowawijaakotziri riraga Jesoshi ewonkiri kokikokitatsiri (Mr. 9.14-29; Rk. 9.37-43)

Iitakakya kaari nomatantawo nowawijaakoteri naari? 20Ikanteeyanakinani: aakiro, okantakaakimira tee paapatziyaperotawo okaatzi nokantawi takimiri rootaki kaari pimatantawo powawijaakoteri. Kyaaryo, aririkami paapatziyaperotakyaawo nokantzimiri, tema aritaki pimatakiro tonkaari pikanterorika: Pishirinke janta. Roojatzi oshirinkantanakya janta. aakiro, tekatsi pomeentsitzimotemini pameentaperotyaaworika nokantzimiri. 21Pookantyaariri kamaari kimitakaari rika aakiriri eentsika okameethatzi pityaawo pamaneri osheki Tajorentsi eejatzi pitzitakotyaari irira. Roojatzi itharyaanaka rirori Jesoshi, itsipatanakina naaka maawaeni riyotaa newo.
Rapiiteeniri eejatzi Jesoshi ikanteeri ikame (Mr. 9.30-32; Rk. 9.43-45)

rareeteeyantapaanani rookaeyanakinanira chapinki. Osheki atziri oyaakiriri. Roojatzi ipokashitapaa kiri Jesoshi apaani shirampari. Rotziwe rowashitapaakari, ikantapaakiri: 15Nowinkatharite, pineshironkateri notyomi. Osheki ikamanapiintzi, osheki rashironkaapiinta. Ipariyapiintzi itaapiinta paamarikira, pokiree; eejatzi ipiinkaatapiintzi iaakira, chomoog. 16Naawitanakanari piyotaanewo, nokantawitapaakari: Powawijaakote nari notyomi, omaanta tee imatziri. 17Rakanakiri rirori Jesoshi: Atziri theenkantatsiri! Tekiraatama piyotzi? Tsika okaateka notsipatemi piyotantyaari imatakaantemirori Tajorentsi petsiyatakotante? Osheki pitheenkakina. Roojatzi ikantawakiri ashitariri: Pamakinari jaka pitomi. 18Roojatzi ikantakiri Jesoshi kamaari: Eero poaashirenkiri rirori, inta pookaneeri. Roojatzi rawijakotantanaa riraga eentsi. 19Roojatzi nojampitanta paakari:

14Roojatzi

kitejiri janta Karireeyaki, rapiitaana riraga Jesoshi ikanteeyaanani naaka maawaeni riyotaanewo, ikantzi: Nopoaanaka naari janta jenokinta natziriperotapaaki jaka. Rooteentsi ragaetena, rowamagaetena naari. Okaate kitejiri 3 ipiriintaneena Pawa naagae. Nokemantawakari, nowashireeyana kani. Roojatzi notharyaanteeyanakani.
Ipinatakiro Jesoshi riwetsikantayitaworini Tajorentsipanko
24Roojatzi riyaatakagaeyantanakinani riraga Jesoshi janta Kaperinawooki, areeteeyapaakinani. Eeniro ijeeki janta riraga piyotziriri koriki rowameetha tanteetyaawori Tajorentsipanko. Ikanta ipokashitapaakiri Peetero riroripaeni, ikantapaakiri:

22-23Apaani

MATEEYO17,18

50

Ipinatapiintzirima riraga iyoteemiri rowameethatanteetyaawori Tajorentsipanko? 25Rakanakiri rirori: Jee, ipinatziro. Roojatzi ipiyanaka pankotsiki ijeekinta Jesoshi. Ipiyanaka, ikyaapaaki, ikowawitaka rirori Peetero rojampite rimi aririka ipakiri koriki rowameetha tanteetyaawori Tajorentsipanko. Omaanta riyotaki riraga Jesoshi ikenkithashiryaakari Peetero rootaki rathawaakotantanakariri, ikantanakiri: Shimo, oetaka pikenkithashiryaari eerori? Riraga jewawenantatsiri, tsika itzimika ikowakotapiintziri iyorikite? Ikowakotzirima inampijatzipero? Riroma ikowakotziri paashinijatzitatsi ripaeni atziri? 26Ikantawakiri: Riroma ikowakotziri paashinijatzi paeninta atziri. Roojatzi ikantanakiri rirori: Kyaaryo, tekatsi ikowakotziri inampijatzipero. Eejatzi okimitaka naari, tekatsi ikowakotena Pawa, tema nosheninkatakari. 27Omaanta tee nokoyi eeniro ikijawentenari riraga kempoyii riri koriki. Piyaate iroaaka pakachaata kite inkaarekinta. Aririka paaki shima, poerikeri, paminawaanteteri ipaanteki, aritaki piiitakiri koriki. Roojatzi paaneeri kempoyiiririkinta koriki, pipapaakiri. Rirotaki apinatakari aaka.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi jewawenantatsini paata janta jenokinta (Mr. 9.33-37; Rk. 9.46-48)

roterinika atziripaeni janta ipinkathari perotzinta Tajorentsi? 2Roojatzi ikaemantakari eentsi, ikatziyakaakari niyanki, 3ikanteeyawakinani: Kyaaryo nokamantemiri pikenkitha shiryagaeyaari pameentari Tajorentsi, eejatzi pipakaero pajagaaga. Nokowaki pikimitakotyaari irika eentsika, paapatziyaperotena. Eerorika paapatzi yaperotana, eero pimatziro piyaate janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. 4Irika eentsika tee ikantakaaperota, tee itheenkana inta raapatziyaperotana. Maawaeni kimitakotyaarini irira rirotaki tsipateeyeenarini neewawe nantzi. 5Aririka pineshironkateri aapatziyanari, kimitaririka irika eentsi, eejatzi pikimitzitakina naari: pinintashi retakina. 6Omaanta aririka pantakayeri eentsi aapatziyanari kaari kameethata tsi, ari rowashironkaaperotakimi eerori Tajorentsi. Okameethawitami pityaawomi pikamemi eero pantakaantarikya kaari kameethatatsi aapatziyanari, rootaki kaari nowashi ronkaantemimi.
Ikantziri Jesoshi: Pantzirokari kaari kameethatatsi (Mr. 9.42-48; Rk. 17.1-2)

18

nopoka shitapaakiri riraga Jesoshi, naaka maawaeni riyotaanewopaeni, nokantapaakiri: Maawaeni naaka piyotaanewo, nokowaki pikantena ninkama jewape

1Ojamanineentanentsi

eejatzi: Netakotari maawaeni atziri. Kyaaryo, tee ikowawita ranteromi kaari kameethatatsi, omaanta rantakagaeta kiri. Arimache rowashironkaaperotakiri kya Tajorentsi iinja irintapaeni antakaa kiriri. 8Noshiyakaawentemiro antakayemiro rika pako kaari kameethatatsi pichekero, pookero. Eejatzi pikimitzi tyaawo roori piitzi antakayemirorika kaari kameethatatsi. Piyaatyookakita shiteeya janta jenokinta rooma otzima wityaarika apite pako eejatzi apite piitzi iyaatakaashitzimikari janta paamariki

7Ikantziri

51

MATEEYO18

kaari tsiwakanitatsini. 9Eejatzi poki, aririka aminakayemiro kaari inimotziri Tajorentsi pikithokireero, pookero. Kashetaakini pikyaapae janta jenokinta. Rooma otzimaawityaarika apite poki iyaatakaashiteemikari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 10Eejatzi ikantzi riraga Jesoshi: Eero pimanintziri kimitakariri irika eentsika aapatziyanari. Eenitatsi ronampiri Tajorentsi kempoyaakowentapiinteeyakiri rini maawaeni riroripaeni. Eejatzi eerori pikimityaari, pikantani pikempoyaawenteri eentsipaeni. 11Nopoaanaka naaka jenokinta, natziritapaaki. Nopokashiteeya kirini jatatsinimi paamariki kaari tsiwakani tatsini, nowawijaakoteeyerini.
Roshiyakaawentziri Jesoshi owisha peyeenchari (Rk. 15.3-7)
12Noshiyakaawentemiro eejatzi. Eenitatsirika ashitachari 100 rowishate, ipeyakyaarika apaani, tsika ikantanakyaa rika? Tema ari rookanakiri riraga jeekagaantaneentsiri 99 rowishate keshiiki jataki iroaaka ikowakowataateri riraga peyeenchari. 13Omaanta iagaeririka eejatzi, riroma riweshiryaawentyaari riraga piyoteenchari kaari peyachani? Kaari. Omaanta riweshiryaawentyaari riraga peyawiteenchari. 14Ikimitakaga riraga ashitariri rowishate tee ikoyi ipeya apaani, eejatzi ikimita riraga Pawa jeekatsiri jenokinta, tee ikowakaaneentziri ipeya apaani atziri aapatziyanari.

Tsika akantya apeyakotawakaantyuaawori antzimotakimirori kaari kameethatatsi (Rk. 17.3)

ikantakina Jesoshi: Aririka rantzimotakimiro piyemi jantzinkarite kaari kameethatatsi

15Eejatzi

okameethatzi piyaatashiteri pikenkitha takayeri apaniroeni. Omaanta eero pikijiri; eero pikamantziri paashini paeni. Aririka ikemijantemi inetheemi eeroka eejatzi Tajorentsi pipeyakoteniri okaatzi rantzimotakimiri roojatzi pineshironkatanteeyaari, aritaki pineshi ronkatawakagaeya paakameethatawaka gaeya, eejatzi ineshironkatzityaari rirori. 16Omaanta eerorika ikemijanta wakimi, apawo piyaatashiteri. Iroaaka paaneeri paashini apaani eerorika apite piyemijantzinkarite. Paaneeri ikenkitha takayeri, riyotantyaari rirori kyaaryo pikantziri, eejatzi riyotantyaari kyaaryo pikowaki pineshironkateri. 17Eerorika ikemijantawakimi, pipiyoteri maawaeni piyemijantzinkarite jaga, pikanteri maawaeni ikantawakayaari rirori. Eerorika ikemijanteeyawakirini okaatzi ikantawitakariri, rootaki piyotantyaari ikimitakari kaari yotziri Tajorentsi, eejatzi paashini antzirori kaari kameethatatsi. Iroaaka pikimitakayaari kaari yotziri Tajorentsi, riraga antzirori kaari kameethatatsi, eero pikantakotziri aapatziyariri Tajorentsi. 18Kyaaryootaki iroka nokantemiri: eeroka, riraga aapatziyaperotanari, oetarika pithaaari kipatsiki, ari ithaaakyaawo Pawa jenokinta; eejatzi oetarika pishinetziriri kameethatatsiri eejatzi ikanteri Tajorentsi ishinetziri. Pikanteririka eenitatsi kaari kameetha tatsi rantziri, eejatzi ikanteri rirori. Pikanteririka tee aiiro kaari kameetha tatsi rantziri, eejatzi ikimitya riraga Tajorentsi. 19Eejatzi nokantemi, aririka eerokapaeni pikanteri Pawa jenokinta ramitakotemi oetarikapaeni, omawitya pikaaterika apite, aritaki ikemijanta kimi, ramitakotakimi. 20Tsikarika pipiyotawentena aririka apite aapatziya nari, eerorika 3, aririka osheki, eejatzi naari nokaatemi. Eejatzi ari iyotaka

MATEEYO18,19

52

yemi Ishire Tajorentsi oetarika kameetha pikanteriri Tajorentsi. Rootaki ikantakiri Jesoshi.
Pineshironkatante atziri

Peetero, riyaatashitakiri Jesoshi, rojampitapaakiri, ikantakiri: Nowinkatharite, tsika okaateka noneshironkatapiinteri riraga kijapiinta nari nopeyakopiinteniri? Arima okaate 7 nopeyakopiinteniri? 22Ikantawakiri: Pikanteetatyeeyaani pineshironkateri, pipeyakoteniri rantziri. Eero pipiyatakotari kijapiintzimiri. 23Noshiyakaawentemiro tsika ikanta Tajorentsi ineshironkatziri aapatziyariri. Ikimitakari pinkathari rireewiteetziri ronampiripaeni. Tema iroaaka ikowakiri irira ipinateeri ireewita kiriri. 24Ikaemakiri apaani ireewitziriri oshekipero koriki. Ikantawitawaari: Pipinatawaena pireewitanaga. 25Ikanta wakiri: Tekatsi naye nopinatemiri. Roojatzi ikanantakari paashini ronampiri paeni: Paanakiri irika pipimanteri, eejatzi iina, itomipaeni, rowaagawo, maawaeni, roojatzi ipinatanteena koriki rireewitaa naga. 26Ikanta riraga ireewitziriri rotziwe rowashitanakari ipinkathatanakiri, ikantanakiri: Eero pipimantana poyaawentawakyaata aritaki nopinateemi. 27Roojatzi osheki retakotatari iwaatorote, ishinetziri riyowanee, ikantawakiri: Aritaama, monkaataka pireewitana, eero nokowakotaneemi. 28Ikanta ireewitanta witacharira riyaawitanaaga. Ari janta niyanki awotsi itonkiyotawakari ireewitzi riri rirori. Tee rireewiperotziri osheki: inta eechonkiini. Roojatzi roerikakentsitantakari ikentsiki, ikantakiri: Intsipaete pipinatena pireewitana. 29Roojatzi rotziwerowashi tantawitakari, ikantawitakari: Poyaako wentawakyaata, aritaki nopinateemi iinja maawaeni nireewitzimiri. 30Omaanta tee ikoyi ineshironkateri eejatzi royaakowentya

21Ikantaka

omaanta romonkyaagakaantashitakari ikantakiri: Pipinateenarika maawaeni pireewitanaga, roojatzi noemishitowakaa nanteemi. 31Ikantaka iaakowenantakariri paashinipaeni ratzirite riraga iwaatorote, okantzimoneentanakari roojatzi riyaatashi tantanakari iwaatorote, ikantapaakiri: Noaateekiri iriranki petakotaariranki eerori. Teera retakotantateeta rirorita inta romonkyaagakaantateekiri ireewitawitariri rirori eechonkiini. 32Roojatzi ikaemakaa nantakari riraga iwaatorote, ikantawakiri: aakiro, pikantakina inkaaganki: Eero pipimantana, rootaki noneshironkapero tantakimiri, nokanantawitakimiri: Iroaaka eero pipinataana pireewiwita naga. Omaanta eeroka, tee pikameethatzi. Tee pineshironkatziri riraga ireewitawitzi miri eerori eechonkiini. 33Tema okamee thawita pineshironkaterimi eerori ireewitzi miri eechonkiini. Nokimitakimira naari noneshironkatakimi: tee nowashi ronkaemi. 34Roojatzi ikijantaperotanaka iwaatorote romonkyaagakaantakiri, ikantakiri: Nokowaki iroaaka pipinatena maawaeni pireewitanaga; pipinatenarika maawaeni roojatzi noemishitowakaa nanteemi. 35Ikaatakaapaakawo Jesoshi, roojatzi ikanantanaka: Okimitaka iroka noshiyakaawentee yakinirini, eejatzi ikimitemi iinja eerori Ashitanari jeekatsiri jenokinta, eerorika pineshironkatziri atziri, eerorika kyaaryoopero pipeyakotziniri oetarika paeni rantzimotzimiri, ari rowashi ronkaaperotakimi Pawa iinja, eero ipeyakotzimiro eerori pantani.
Eero pookiro piina (Mr. 10.1-12; Rk. 16.18)

19

1Ithonkantanakawori riyotaantzi riraga Jesoshi, ishitowakaanakina Karireeyaki, jatanakina iroaaka janta intatsikeronta

53

MATEEYO19

Joriraani janta okaakintawo Joreeya. royaatanakiri oshekini paashinipaeni atziri. Eejatzi rirori retsiyatakotawakiri maawaeni mantsiya tzinkari. 3Eejatzi ipokashitapaakiri warijeeyo paeni. Ikowawitaka ikompitakayaarimi, rootaki ikanantawitapaakariri: Tsikama okantzika Iwaperite Tajorentsi? Okameethatzima ninkarika kowashitachari rookero iina? 4Ikantawakiri: Tema piaanatapiintawitawo okantziri Iwaperite Tajorentsi. Paerani riwetsikakiri Tajorentsi shirampari eejatzi tsinani. 5-6Eejatzi ikantzi: Aririka rayero shirampari iina, rinteenaryaanakiri ashitariri eejatzi riniro, omaanta tee nokowakayiri rookero iina, eero. Inta nokowaki kijokiro rowanakiro irowa. Rinashitawi tani paerani shirampari eejatzi tsinani, omaanta aririka raaki iina, kimitanaa apaani ikantaka, kijokiro rowawakaana kya. Iaakiri Tajorentsi apaani ikantaka; eero iroaaka rookakagaeri atziri. 7Roojatzi rojampitanakiri, ikantakiri: Iitakakya ishinetantariri riraga Moeseeshi shirampari rookero iina? Tema ikamineeri shiramparipaeni: Tekirarika pookiro piina pityaawo pojankinateniro paperi pikantero iroaaka ookawakaatyeeya. Roojatzi pimatanteeyawo pookaero piina. 8Ikantawakiri: Tema pikijoshiretakitzi pajankaneki rootaki ishinetantakimiri. Omaanta tee ikoyiro Tajorentsi. 9Nokantemi naari, aririka pookero piina roojatzi paye paashini, aritaki panteero kaari kameethatatsi. Tema pishirontzimota kawo piina paashini tsinani. Apatziro aririka oshirontyaari paashini shirampari, okameethawita pookeromi.
2Eejatzi

nokanteeyanakirini naaka riyotaanewopaeni: Kyaaryootaki pikantakinari? Aririka naaki noena eero nomatziro nookero? Okameethatzi eero nayi noena. 11Ikantawakina: Kyaaryo iroka pikantziri. Jee, apaanipaeni atziri tekatsirika iina imaterorika riweshiryaanakya, omaanta kaari maawaeni atziri. 12Eenitatsi apaanipaeni kaari matachani rayi iina, tema ashi royiro ikoaatantakari ipiryaakitzi, rootaki kaari imatantawo itsipatantyaawori tsinani, rootaki kaari raanta iina. Eenitatsi apaanipaeni rayiteetziri iyatharekitho, rootaki kaari raanta iina. Eenitatsi paashini kaari kowatsini raye. Ikowakiri ijeekashitya ikyaaryoowenteniri Tajorentsi oetarika paeni ikowakiri ranteniriri. Eerorika pikoyi pishirontyaawo tsinani tekatsirika piina, omaanta pimatero piweshiryaanakya, aritaki kameetha eero payi piina.
Jesoshi ramanakotakari eentsipaeni (Mr. 10.13-16; Rk. 18.15-17)

10Eejatzi

ramaetakiniri riraga Jesoshi eentsipaeni. Ikantapaakiri ashitariri: Pineeronkawakiri neentsitepaeni, pamaneri Tajorentsi ineshironkatenari. Nokantawiteeyawakarini: Eero pashiiriiri Awinkatharite. 14Omaanta ikantana irira: Eero pikatziyakaari. Pishinetenari ipokashitenaata eentsipaeni. Riyotzi irira rameentana. Maawaeni aapatziya nari, ikimityaari irika eentsipaeni rameentana, tema ari reentsitetakyaari Tajorentsi. 15Roojatzi ipampitantawakari iitokira maawaeni, ikantziri Tajorentsi: Pawa, nokowaki pineshironkateri irika eentsipaenika.

13Eejatzi

MATEEYO19

54

Roojatzi riyaatantanaka riraga Jesoshi, itsipateeyanaanani maawaeni riyotaanewo.

Ikenkithawaetakaakiri riraga Jesoshi ashaagantzinkari (Mr. 10.17-31; Rk. 18.15-17)

kitejiri ipokashitapaakiri shirampari, ikantapaakiri: Iyotaantatsiri kameethari. Pikamantena, iitaka kameethatatsiri nanteri iroaaka naari jaka nojeekantee yaripa janta jenokinta? Nokanteetapaa tyeeyaani. 17Ikantawakiri: Iitaka pikanantanari: Kamee thari? Tekatsi kameethatzinkari, apatziro ikameethatzi Tajorentsi. Omaanta pikowakirika piyaate jenokinta, pantero maawaeni ikaminaa kimiri Tajorentsi rojankinatakirini Moeseeshi. 18Rakanakiri ikantanakiri: Tsika okantyaaka nanteri? Ikantawakiri Jesoshi: Eero powamaeri atziri, eero pishirontawo tsinani kaari payi, eero pikoshitzi, eero pitheeyakotari paashini paeni, 19pipinkathateri piri eejatzi piniro. Pineshironkateri paashinipaeni atziri: pikimitaaga eerori osheki pineshi ronkata, ari pikimitzityaari paashini paeni atziri pineshironkateri. 20Ikantanaki: Nomonkaatakiro maawaeni iroka eenironi neentsitapaakini roojatzi iroaaka. Oetaka paashini nanteri? 21Rakanakiri: Pikowakirika pikameethaperotanta neeyaari pithotyeero maawaeni iroka, piyaate pipimantero maawaeni tzimimotzimiri, piperi owashi ronkaenkari, rootakirakya kaari pikenki thashiryaantaneeyawo pipiyotaneero powaagawo, inta pikenkithashiryaanee

16Paashini

yaari Tajorentsi, roojatzi pipiyashi tanteena, thamerakya poyaataneena naari. 22Ikanta rirori ikemantawakari osheki rowashiretanaka. Riyotakotanaka osheki rowaagawo, tee ikowaki ipimantero. 23Roojatzi ikanantanakina Jesoshi: Kyaaryo nokantzi, osheki opomeentsitzimotari ashaagantzinkari ikowaki Tajorentsi ipinkathariwenante. 24Napiitemiro noshiyakaawentemiro: riraga kameeyo opomeentsitzimotakari roshinthateri imooki kithapi. Rowanaa perotaka riraga ashaagantzinkari opomeentsitzimotaperotakari rirori ikowaki Tajorentsi ipinkathariwenteri. 25Nokemaeyantawakaaworini ikantakinari Jesoshi, ari notsikanateeya nakarini. Roojatzi nojampitantanakari: Ninkama awijakotatsinika? 26Roojatzi ramineeyakinani maawaeni, ikanteeyakinani: Riraga atziri eero imatziro rowawi jaakotya apaniroeni, omaanta Tajorentsi aritaki imatakiro rowawijaa koteri atziri. Kaari imatawita atziri omaanta rirori imatziro oetarika pomeentsiwitachari. 27Ikantanakiri Peetero: Pamine Nowinkatharite, nookaeya nakironi naaka maawaeni tzimimotee yawitanarini, noyaateeyantanakimirini. Oetaka nayeri iinja owinawo? 28Ikanteeyawakinani: Kyaaryo iroka nokamanteeyemirini, Nopoaaka naaka jenokinta, natziripe rotapaaki kipatsikika, Iinja ari otzimae owakirari kipatsi. Naaka nojeeki iinja janta nowinkatharimentoki, nopinka tharitaperote. Eejatzi eeroripaeni pitsipateeyenani pipinkathariteeyeni. Okaate 12 piwinkatharimentopaeni pijeekanteeyarini eerori. Pipinkathari wenteeyerini maawaeni joriiyopaeni. 29Maawaeni ikaatzi ookayitanakirorini

55

MATEEYO19,20

ipankopaeni, rirentzipaeni, ritsiropaeni, iriripaeni, riniropaeni, reentsitepaeni, iinapaeni, iipatsitepaeni royaatantenari, eero ratsipetashiteeyawoni. Riraga Tajorentsi ari roepiyayiteenirini rookae yawitanakarini. Rookanakirika apaani roepiyayiteenirini Tajorentsi osheki. Eejatzi ikanteetatyeeyaani itsipateeye nani janta raaaperoeyapaeni jenokinta. 30Eenitatsi iroaaka osheki pinkathari tatsiri jaka kipatsiki, omaanta eero ipinkathariteeyini maawaeni janta jenokinta: rooma aamashitya apaanipaeni pinkatharitagaantatsini. Eejatzi eenitatsi iroaaka osheki owashironkaenkaripaeni, omaanta iinja janta jenokinta ipinkatharitagaantapae rirori.
Antawaeteeyatsirini janta oowamashiki

20

1Eekiro riyaatatyee ikamantziri riraga Jesoshi: Noshiyakaawentemiro tsikarika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi. Ikimitakari ashitawori roowamashite. Riyaatanaki irira amaetyaaka janta nampitsiki ramineri owiitziniriri roowate. 2Iaapaakiri apaanipaeni kowatsiri rowiiteniri, ikantapaakiri: Aririka pamitakotena iroaaka, aririka itziroryaanaki oorya, aritaki nopinata kimi apaani koriki, riraga iitachari tenaaryo.f Ikantawakiri: Ari kameetha. Roojatzi ikanantakari: Piyaate iroaaka powiitenawo. Roojatzi riyaatantanaka rowiitziro. 3Roojatzi ijenokiityaantapaaka oorya, riyaatanaki janta ramineri owiitziniriri roowate. Iaapaakitziiri janta apaanipaeni jeekashitachari kaari antawaetatsi. 4Ikantapaakiri: Tee pikowaeyini eerori powiitena noowate?

Aritaki nopinatakimi kameetha. Rakanakiri: Jee, aritaki nowiitaki miro. Roojatzi riyaatantanaka rowiite niri. 5Tampatsika oorya riyaatanaki eejatzi janta ramine paashini owiitako terini roowate. Ragaatzi paashini rotyaantakiri rantawaete. Eejatzi tsiteniiteni piyanaa raminaatzi paashini amitakoterini. Iaakitzi apaanipaeni kaari owiitatsi; rotyaantakiri rantawaete eejatzi. 6Tsiteniityaaperotanaki, riweyaantapanaatawo raminapanaatzi paashini, roojatzi iaantapaaka jeekashitzinkari tekatsi rante. Roojatzi ikanantapaakari: Iitaka pithotyaako tziri jaka, tekatsima pantawaero? 7Rakanakiri: Tekatsi antawaetakae nani. Roojatzi ikanantanakari: Thame pamitakotena, powiitakotena noowate. Aritaki nopinatakimi kameetha. Jatanaki. 8Rootzimateentsi itziroriimate oorya, roojatzi ikanantanaka ashitawori roowamashite. Ikantakiri jewatakaantzi rori antawaerontsi: Pikaemeri antawae teeyatsirini pipinateeyerini. Pitanakyaari pipinateri riraga impaeta perotapaentsiri rantawaetzi roojatzi pithonkanteeyaari pipinateri maawaeni iriranki roojatzi ikaatzi antawaeteentsiri amaetyaaka. 9Roojatzi ipokantapaaka riraga impaetapaentsiri rowiitziro. Eechonkiini rantawaetaki irirapaeni omaanta ipinatawakiri maawaeni apaani tenaaryo. 10Roojatzikya ipokantapaaka rirori itakawori rantawaetapaaki amaetyaaka. Iitakaa shiwitaka ari ipinataperoetakiri osheki omaanta ipinatawakiri tenaaryo eejatzi. 11Iaatziiri raawakirira iyorikite roojatzi ikiaanikowenantanakariri owiitakaaki riri, 12ikantanakiri: Iitaka nomonkaa tantakariri owakira pokapaentsiri

f 20.2 Tenaaryo rirotaki ikithoki koriki monkaatachari antawaerontsi apaani kitejiri.

MATEEYO20

56

rantawaetzi? Pipinatakina okaatzira pipinatakiriri rirori. Tema naaka nantawaetaki amaetyaaka roojatzi tsiteniiteni eejatzi osheki natsipetakari ijaawanka oorya. Okameethawita pipinaperotenami oshekyaajeeni koriki. 13Ikantawakiri: Niyompari, tee namata witzimi; nopinaperotakimi kameetha. Eejatzi tema nokantakimi amaetyaaka: Nopinatemi apaani tenaaryo. Eejatzi pakakina: Jee, aritaki, kameethataki. 14Irika piyorikiteka paanakiri, piyaate pipankoki. Nopantakariri irika impaeta paentsiri rantawaetzi ikaatzira nopaki miri eerori. Aritaki nokowakaawo naari rootaki nopantakariri. 15Tema okamee thatzi nopashitakari noorikite. Iitaka kaari pikowakaantana noneshironka teri? Rootaki ikantakiriri riraga ashitawori roowamashite. 16aakiro, riraga Tajorentsi iaaperoeyakirini aapatziyakariri osheki ojarentsi ikamee thataki; eejatzi iaaperoeyakirini riraga aapatziyakariri iroaaka ikameethatzi. Tema imonkaatawakaeyakani maawaeni, rowawijaakoeyakirini, omawitya raapatziyari osheki ojarentsi, rooma eechonkiinirika. Rootaki ikantziri riraga Jesoshi, roojatzi itharyaakaanakina.
Rapiitana Jesoshi ikamanteeyakinani rowamaeteri (Mr. 10.32-34; Rk. 18.31-34)
17Ikantaka Jesoshi itonkaakagaeyakinani janta Jerojareeki. Ari niyanki awotsi roojatzi riyoshiitanakina naakapaeni riyotaanewopero 12 ragaeyanakinani intyaaampiini. Ikamanteeyakinani: 18Iroaaka piyoteeyakini atonkagaeya tyeeni janta Jerojareeki. Nopoaaka naaka jenokinta, natziriperotapaaki jaka, omaanta rooteentsi omonkaatya raanteete nari ragaeyenani jewawentayitziririni aanakowenantatsiri eejatzi iyotaantayitzi

rorini Iwaperite Tajorentsi. Ikanteeyenani: Osheki tee pikameethaperotzi, rootaki pikamantyaari. 19Roojatzi raantena janta kaari yotziri Tajorentsi ikantapaakiri: Irika Jesoshi payeri, powamaeri. Ari ishironta wenteeyawakinani rirori. Ipajapajaatawa kina, ikentakotakaantawakina inchapankeki ikanteetziri koroshi, roojatzi nokamantakya. Okaatapaakirika kitejiri 3 roojatzi ipiriinanteena Pawa aagaana eejatzi. Rootaki ikanteeyakinarini.
Iyaatashitakiri Jesoshi iina Sewereeyo (Mr. 10.35-45)

opokashitantapaakari riraga Jesoshi iina Sewereeyo. Otsipata paakari otomi apite, iitachari Jantyaako eejatzi Jowa, riraga apite riyotaanewo, otziwerowashitapaakari, okantapaakiri: Nokowaki pineshironkatena. 21Ikantawakiro: Oetaka pikoyiri? Okantziri: Aririka iinja pipinkatharitaperota pae nokowakaakiri apiteka notyomi itsipatemi: apaani jeekatsini pakoperoki, paashini pampateki. Ikaatemi itsipatee yemini pipinkathariteeyini. 22Rakanakiro Jesoshi: Tee piyotzi oetarika pikowakotanari. Pamine, rooteentsi nokemaatsityaawo osheki katsiri naari. Rooma patsipetashita kawo eerori teerika imatziro ikimitana naaka nokemaatsityaawoka osheki katsiri. Ikantanakiri otomipaeni: Aritaki nomatakimiro naari. 23Roojatzi ikanantakari: Kyaaryo aritaki pikemaatsiteeyakyaa woni, omaanta naaka eero nomatziro nokantzimi ninkarika jeekimotenani iinja nakoperoki, nampateki; apatziro yotatsiri Pawa jeekatsiri jenokinta ninkarika ikashiyakayitakarini paerani jeekatsini.

20Roojatzi

57

MATEEYO20,21

naaka riyotaanewopaeni iroka ikantakiri roojatzi nokijanteeyanakarini riraga Jantyaako eejatzi Jowa. Nokijanteeyanakaririni ikowaeyawitakityaani ipinkathariteeyenimi. 25Roojatzi ikaemanteeyakinani Jesoshi naakapaeni riyotaanewo, ikanteeyakinani: Piyoteeyakini eeroka riraga iwinkatha ritepaeni kaari yotziri Tajorentsi rametee yawoni romperateeyarini isheninkapaeni. 26-27Omaanta eerokapaeni eero pikimita koeyarini. Eero pomperatanteeyani eerori. Pikowakirika peewawenante, pamitakoeye rini kameetha atziripaeni: petakotyaari, eero pomperatashiteeyarini. Panteniri kameetha maawaeni oetarika ikowakoeye mirini. 28Pikimitakotena naaka. Tee ro nopokantyaari naaka jaka kipatsikika nomperatayitapaakimini, inta nopokantari jaka namitakoeyemini, noneshironkateeye mini, nokamawenteeyemini nopinawe nanteeyemirorini kaari kameethatatsi pantziri eerokapaeni maawaeni pawijako tanteeyaari, eero rowashironkaanteemi Tajorentsi.
Retsiyatakotakaakiri riraga Jesoshi kaari kokichaatatsi apite (Mr. 10.46-52; Rk. 18.35-43)
29Rookaeyakaanaanawoni Jesoshi nampitsi owaero Jerikoo. Ikineeyana kini janta awotsiki itonkaakaantyaariri Jerojareeki. Royaateeyakirini osheki atziri. 30Eeniro ijeekaki jaga othapikira awotsi irira kaari kokichaatatsi ikaatzi apite. Ikamanteetakiri: Kaakitaki Jesoshi. Roojatzi ikaemantawakari, ikantziri: Pineshironkatena! Rooma eeroka icharineeteni Iraviirini! 31Roojatzi ikijathatakiri piyotaneenchari, ikanteeyawakirini: Pimaerite! Eekiro ikaematziiri, ishintsithatakiri ikaemakiri:

24Nokemaeyantakaworini

Nowinkatharite, pineshironkatena. Rooma eeroka naamagaeyakarini, eerokataki icharineeteni Iraviirini. 32Ikatziyapaaka riraga Jesoshi, ikanta paakiri: Oetaka pikoyiri namitakotemiri? 33Ikantawakiri: Nowinkatharite, nokoyi pikokichaa takagaena. 34Roojatzi ineshironkatapaakiri, ipampyaakitapaakiri rokikira. Kokichaa tanee, roojatzi royaatantakari osheki riweshiryaawentanakari.
Rareetya riraga Jesoshi Jerojareeki, ikiyakotakari ewankari wooro (Mr. 11.1-11; Rk. 19.28-40; Jowa 12.12-19)

21

1Rootzimatapaentsi nareetya Jerojareeki, ari nareetapaa kyaawo Wetejajee jeekatsiri janta tonkaariki owaero Oriiwomashi. Roojatzi rotyaanantakari riraga Jesoshi apite riyotaanewo, 2ikantakiri: Thame peewate jaga nampitsiki, aririka piaapaakiri wooro tsinani othatakotaka otsipatakari otomi ewonkiri poojoryaakotapaakiri. Pamaki nari jaka. 3Aririka ikanteetawakimi: Iitaka poojoryaakotantawori? pikanteri: Ikowatziiro Awinkatharite. Ari roepiyeemiri intsipaete. Roojatzi ikanantanakimi: Paanakiniri. 4Ranantakawori iroka, imonkaatziro rojankinatakotzitakaririni paerani kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Jakariiyashi. Ikantzitakani: 5 Pikanteeyerini jeekaeyatsirini janta Jerojareeki: Paamayari iinja Piwinkatharite, kaakitaki. Osheki ikameethaperotaki. Tee riyotzi ikantakaaperota, ikyaakotapaa kyaari ewonkiri wooro. 6Roojatzi riyaatanaki riyotaanewo apite iaapaakitziiro wooro tsinani otsipatari

MATEEYO21

58

otomi ewonkiri, roojoryaakotapaakiro, ramakiniri. 7Ramakiri apite. Nowankitaki niri imitzikaakira kithaarentsi, roojatzi ikyaakotantakari Jesoshi. 8Osheki atziri kinantanakawori janta awotsiki iaawakiri, eejatzi iaaperoeyawakirini maawaeni: ishitashitaantakirig awotsiki imaathaapaeni ikinapaakirapa wooro. Paashinipaeni ichoonkayitakironi kompiroshi ishitashita kiri awotsiki ikinapaakinta wooro. 9Osheki atziri jewateeyakiririni awotsikira. Osheki paashini impaeteentsiri eejatzi. Osheki ikimoshirewenteeyanakirini. Roojatzi ikaemaeyanakini, ikanteeyanakini: Pamineri irika, rirotaki icharinee teni Iraviirini aamagaeyakarini! Thame apinkathateeyerini! Rotyaantakiri Awinkatharite! Thame aaaperoeye rini! Tema iaaperotakiri riraga Tajorentsi, tema ikameethaperotzi! 10Roojatzi rareetakaantapaakina Jerojareeki. Ikemakoeyawakirini maawaeni jerojareejatzi, rojampitawakagaeyanakani: Ninkama irika pokapaentsirika? 11Rakaeyapaakirini paashinipaeni pokaentsiri: Rirotaki Jesoshi, riraga kamanantzi rorini iaani Tajorentsi jeekawitachari paerani Najareeteki, rowaga nampitsi janta Karireeyaki.
Rookaeyakirini Jesoshi pimantayitatsirini janta Tajorentsipankoki (Mr. 11.15-19; Rk. 19.45-48; Jowa 2.13-22)

Jesoshi ikyaakaapaakina janta Tajorentsipankoki. Iaapaakitziiri janta inthomaenta osheki amanantatsiri eejatzi pimantatsiri, rootaki opoaantanakari rookaeyapaakirini maawaeni irirapaeni. Tema rotatsinkitawaetapaakiri maawaeni

12Ikantaka

imeejate riraga kaampiyawakaayitanaririni iyorikite. Eejatzi ikimitzitakari rirori pimantatsiri jamomo rotatsinkitayitapaaki rini maawaeni imeejatepaeni. 13Roojatzi ikanteeyanakirini: Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Ikantzi Tajorentsi: Iroka Tajorentsi pankoka okameethatzi pikenkithatakaa piinteeyenani, omaanta eerokapaeni pikoshitashiteeyakarini atziri pokaeya witacharini jaka Tajorentsipankokika. Tee okameethatzi iroka panteeyakirini. 14Eejatzi janta ipokashitapaakiri oshekini kaari kokichaatatsi, eejatzi kijopookitatsiripaeni. Retsiyatakoeya wakirini. 15Riraga jewawentayitziririni aanakowenantatsiripaeni eejatzi riraga iyotaantayitzirorini Iwaperite Tajorentsi iaakirira okaatzi rantakiri. Eejatzi ikemakiri osheki eentsipaeni ikaemaeya kini: Osheki okameethaperotaki rantayi takirini Jesoshi! Thame aaaperoeye rini! Tema rirotaki icharineeteni Iraviirini! Omaanta tee inimotanakiri riraga jewawentayitziririni aanakowenanta tsiripaeni iroka iaakiri eejatzi ikemakiri. Rootaki ikijantaperotanakari osheki. 16Roojatzi ipokashiiyantapaaka rini Jesoshi, ikantapaakiri: Pikemaeyakirini inkaaganki ikantakimiri riraga eentsipaeni? Tee okameethatzi iroka ikantakimirika. Tee okameethatzi ipinkathateeyemini. Rakanakiri: Jee, nokemaeyakirini. Tekirama piaanatziro Iwaperite Tajorentsi kantakotzirori: Iaaperoeyerini eentsipaeni owawijaakotantatsiri iinja. 17Roojatzi riyaateeyakaantanakinani janta Wetaaniyaki. Ari nomaapaaki.

g 21.8 Rootaki rameteeyarini rirori joriiyopaeni ishitashitaantayitzirini pinkathari imaathaaki ipokerika.

59

MATEEYO21

Rowamaakiro Jesoshi iyeera (Mr. 11.12-14, 20-26)

ipiyeeyakaanakinani janta Jerojareeki. Ari niyanki awotsi itasheyapaaki Jesoshi. 19Iaapaakiro awotsinampiki chochoki iitachari iyeera, oshiyawitawo potooki. Ikowawi tapaaka ithotemi okithoki, omaanta tekatsi; apatziro iyotashitaka oshi. Teera iaapaakiro okithoki roojatzi ikananta nakawo: Eero iroaaka papiitero pikithokite ithotanteemiri atziri. Okantaka rowaga iyeera jampiyashita naki intsipaete. 20Inkaamani aririka rawijakagaeyana kinawoni rowaga iyeera, noaawaki rowa ojampishitanaki intsipaete roojatzi nokenkithashiryaakoeyanakironi. Rojampiteetakiri riraga Jesoshi: Tsika okantanakaka ojampirinka shitantanakari intsipaete rowaga iyeera? 21Ikantawakina: Kyaaryo, aririka eekiro piyaatatye pameentaperotyaari Tajorentsi, aritaki imatakaakimiro pantero kimitaworika piaakirika iroaaka. Eejatzi pikanteri rika Tajorentsi: Poshirinkero iroka tonkaari janta inkaarekinta, aritaki imatakaakimiro. 22Pameentaperotyaa ririka, aririka pamaneri, aritaki imatakaakimiro oetarikapaeni pikowa koteriri. Roojatzi itharyaakagaeyanakinani Jerojareeki.
Ikanteetakiri Jesoshi: Ninkama otyaantzimiri? (Mr. 11.27-33; Rk. 20.1-8)
23Ikantaka Jesoshi ipiyakagaeyakinani Tajorentsipankoki, ikyaaki riyotaanta paaki. Roojatzi ipokashitantapaakariri riraga jewawentayitziririni aanakowe

18Okitejitanaki

nantatsiri eejatzi riraga aatapero teenchari, ikantapaakiri: Ninkama otyaantaperotzimirika piyotaantariri joriiyopaeni eejatzi petsiyatakoeyantakaririni? Ninkama otyaantzimirika pookantapaakariri pimantatsiri chapinki? 24Ikantawakiri: Eejatzi naari, nojampitemi apaani. Aririka pakawakina, aritaki nokamanta nakimi ninkarika otyaantakinari. 25 Ninkama otyaantakiriri Jowa ikaawoshitakotantariri Tajorentsi joriiyopaeni? Rirotakima Tajorentsi otyaantziriri? Atzirima otyaantziriri? Roojatzi ikantathatawakagaeyantana kani: Akanteririka: Tajorentsi otyaanta kiri, ikantanakaekari: Iitaka kaari paapatziyantarikya? 26Omaanta akantakiririka: Atziri otyaantakiri, ikijanakaekari atziripaeni. Tema maawaeni iitashitari Tajorentsi otyaantakiriri Jowa riyotaanantari. 27Roojatzi ikantapaakiri: Tee niyotzi ninkarika otyaantziriri. Rakanakiri rirori: Eejatzi nokimitzitaka naari, eero nokamantzimi ninkarika otyaantakinari nanantawori piaakotakinarika.
Roshiyakaawentakiniri riraga aanakowenantatsiri ashitachari apite itomi
28Eejatzi ikanteeyakirini riraga Jesoshi: Noshiyakaawentemiri ashitachari itomi apite; iitaka pikenkithashiryaako takariri eeroka? Ikantakiri itawori ikoaatzi: Notyomi, piyaate iroaaka pantawaete janta noowamashiteki. 29Rakanakiri, ikantawakiri: Eerowa niyaatzi. Ikantaka paata ikenkithashi ryaanaa, roojatzi riyaatantaa rantawae tzi. 30Eejatzi ikantziri paashini itomi:

MATEEYO21

60

Notyomi, piyaate iroaaka, pantawaete janta noowamashiteki. Ikantanakiri: Ari, pawa, niyaate. Omaanta tee riyaatzi. 31Ari, iroaaka nojampitemi: Ninka kemijantaperotziririka ashitariri ikowakaakiriri? Ikantakiri: Irinta itakawori ikoaatapaaki, jatatsiri rantawaetzi. Ikantakiri: Kyaaryo iroka nokantemirika: ranaakoeyemini riraga piyotziriri koriki ipantyaariri oroomajatzi eejatzi rowaga tsinani aathapiinteeyawitaririni shirampari kaari oemi. Tema raapatzi yakina rootaki imatantakawori Tajorentsi reewawentakiri rajankaneki. 32Pamine, paerani ipokawitapaentaga riraga Jowani kaawoshitantatsiri jaga riyoteeyawitapaakimini tsika pikantya pijeekanteeyari kameetha; omaanta eerokapaeni tee pikowaeyini paapatzi yeeyawakyaarini. Omaanta aapatziyee yawakaririni riraga piyotziriri koriki ipantyaariri oroomajatzi eejatzi rowaga tsinani aathawitaririni shiramparipaeni kaari oemi. Pieeyawitakarini raapatzi yeeyakawoni okaatzi riyotaakiriri Jowa rootaki ikameethatantari. Omaanta eerokapaeni tee pikenkithashiryaa neenta, tee paapatziyimaetawakari Jowani.
Roshiyakaawentakiri Jesoshi aminirori oowamashi (Mr. 12.1-12; Rk. 20.9-19)

paashini roshiyakaawenteeya kiniririni riraga jewateeyatsirini aanakowenantatsiri eejatzi riraga iyotaantayitzirorini Iwaperite Tajorentsi. Ikantakiri: Pikemaeyawakinani paashini nokantemiri. Eenitatsi apaani pankitzi rori roowamashite. Eejatzi rotantotako takiro maawaeni othapiki. Eejatzi

33Iroka

riwetsikashitakiro tsikarika rawishoo wero oowa rowantyaawori owaaga. Riwetsikakiro eejatzi pankotsi jenokita tsiri, ijeekashitantyaawori aminawiri tanteroni oowamashi. Roojatzi riraga ashitawori roowamashite ikantanakiri antawaetziniriripaeni: Iroaaka paminenawo noowamashite eejatzi pithamaetakotenawowa. Iinja pipashi tena kashetani. Rakaeyanakirini: Jee, aritaki, nomatakimiro. Roojatzi riyaatantanaka rirori paashiniki kipatsi. 34Ojamanitakotanaki roojatzi omonkaa tantapaaka irakanaki oowapaeni. Roojatzi rotyaanantawitaka ronampiri paeni ashitawori roowate, ikantawita wakari: Piyaate iroaaka janta pikanteri riraga aminanawori noowama shite ipakaantawakina nashi naari. Roojatzi riyaateeyawitanakani, areetee yapaakani janta. 35Iaawakiririka riraga aminayitzirorini oowamashi, rompoja wakiri apaani, tok; eejatzi paashini rowamaawakiri, shemi; omaanta paashini rompojantawakari mapiki, shemi. 36Ikanta riraga ashitawori roowamashite eekiro rotyaantanakitzi ronampiripaeni. Ikantaka aminirorira oowamashi ithonkawakiri, rowamaakiri ikimitaakirira paashini jewatapaentsiri. 37Roojatzi ikenkithashiryaanaka ashitawori roowamashite ikantzi: Iroaaka notyaanteri notyomi. Aamaaka eero rowamaawakiri irira. Rirotaama ipinkathatawakiri. Roojatzi rotyaanantawitanakari itomi. 38Ikantaka iaawakirira roojatzi ikantawakaanta naka: Kaakitakira riraga itomi ashitawori roowamashite. Aririka ikamaki paata ashitariri, rirotaki poyaateeyaarini iriri; tema rirotaki ashiteeyawoni. Iroaaka thame owamaawakiri. Aakoteeroota aaka roowamashite. 39Roojatzi roerikawa kiri shepik, raanakiri janta othapiki,

61

MATEEYO21,22

rowamaakiri, shemi. 40Oetaka pikenki thashiryaari eeroka? Ipokaerika ashitawori roowamashite tsika ikantee yapaakirinika riraga antawaeteeyawita naririni roowamashiteki? 41Rakaeyanakirini: Ari rowamaeyapaakirini maawaeni, roojatzi raminanteeya paashini riropero tatsiri amineenirini eejatzi pakaanta piintenirini irakapaetetaneerika rotyaanteeniri rirori rashityaari. 42Roojatzi ikantawakiri rirori Jesoshi: Tekirama piiiro okantziri Iwaperite Tajorentsi: Itheenkakiro mapi riraga wetsiki rori pankotsi, omaanta iaapero takiro Tajorentsi okameethatzi: tema okijotakaakiro maawaeni pankotsi. Rooma ikameethataki Awinkatharite, tema otsikanata kaworoa maawaeni rantziri. 43Rootaki nokanantakimiri: eero pieeyirini Tajorentsi eerori ipinkathari wenteeyeminimi. Omaantakya reewawenteeyerini paashinijatzitatsiri atziri: riraga pinkathataperoeyakiririni eejatzi aapatziyaperoeyakaririni. 44Naaka oshiyakawori rowaga mapi: tema nokenkithatakotziro kameethape rotatsiri. Ninkarika kaari aapatziyawa kyaawoni kyaaryooperotatsiri, aritaki rowashironkaakya: riyaate janta ikemaatsityaawonta, ashi rowaero. 45Riraga jewawentayitziririni aanakowenantatsiripaeni eejatzi riraga warijeeyopaeni ikemaeyantawakaworini roshiyakaawentayitakinirini Jesoshi roojatzi riyotakoeyantawakawoni rirotaki irirapaeni roshiyakaawenteeya kirini. Tema tee raapatziyari rirori. 46Ikowaeyawitanakani raakaanterimi Jesoshi omaanta ithaawanteeyakarini atziripaeni. Riyotaki atziripaeni riraga Jesoshi rirotaki kenkithatakotziriri Tajorentsi, rootaki kaari raantari.

Roshiyakaawentakiri Jesoshi kaemakaantawitariri atziripaeni rowakaeyaarimi

22

eejatzi Jesoshi roshiyakaawentakiniri piyota wenteeyakaririni, ikanteeyakirini: 2Noshiyakaawentemiro tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi. Ikimita kari riraga pinkathari. Eenitatsi itomi owakira aatsiri iina. Ikantaka riraga ashitariri ikowaki riweshiryaawentyaari itomi, rootaki ikaemakaananteeyakari rini inampijatzi rakiyoteri rowakayaari. 3Rotyaantakiri apaanipaeni ronampiri romiaawitakitari atziripaeni ipokeeta rowaeyaani, omaanta tee ikowaeyini ipoke. 4Rapiitakiri rotyaantawitanakari paashini ronampiripaeni, ikantawita kari: Piyaataate pikamantaateriita riraga ikamantakitzirira inkaaganki itawitakitariri: Pojataki kaniri eejatzi iwatha, oyiitaka maawaeni. Thame powakitya. 5Omaanta riraga romiaawitakitari tee ikowaeyini ipoke. Jateeyakini tsikarikapaeni: riyaatzi apaani janta rowaneki, paashini ikinanaki riyomparita. 6Omaanta paashinipaeni ragaeyawakirini rotyaantawitakari, ranteetawakiri pok, pok; ipajapajaateeyakirini osheki rowashironkaeyakirini roojatzi rowamaantakari. 7Ari ikemaki riraga jewatatsiri, antawo ikijanaka. Roojatzi rotyaanantanakari joraaropaeni riyaate rowamaeri owamaantatsiripaeni. Riraga joraaropaeni ithonkakitziri maawaeni, eejatzi ipankopaeni rootakiro maawaeni. 8Roojatzi ikanantanakari paashinipaeni ronampiri. Mataka maawaeni owanawontsi oyiitaka. Omaanta rirori ikanteeyawitakitarini inkaaganki: Tee ikameethatzi, tekatsi okantya ipokanteeyaarini, rooma tee ikameethatzi. 9Piyaatanaki iroaaka

1Rapiitakiniri

MATEEYO22

62

janta awotsikipaeni antawopetatziiki, pomiaanakiri maawaeni piaanakirira. Pikanteri: Thame nakiyotemi kaniri: rooma aaki notyomi iina. 10Ikantaka ronampiripaeni jateeyanakini, ramayita paakirini ikaatzi iaayitakitzirini janta, kameethatzinkaripaeni eejatzi kaari kameethatzinkaripaeni. Rareetakagae yakarini ipaeyapaakirini kithaarentsi rooperori. 11Roojatzi ikyaantapaaka rirori jewawenantatsiri riwethatantawa kari pokayiteentsirinipaeni, ramina paaki jaga; roojatzi iaapaakiri apaani shirampari kaari kithaatacha kameetha. 12Itonkiyotapaakari, ikantapaakiri: Niyompari, nopawitanakimi inkaaganki kithaarentsi kameethari pikithaawentyaarimi notyomi oemoshi ryaantyaariri. Iitaka kaari pikithaa tantawo? Omaanta imaeritashitaka. 13Roojatzi riraga pinkathari ikananta kari ronampiripaeni: Payeri irika poojoteri rakoki eejatzi iitziki, pookeri inteena otsiteniperotzinta rowaga paamariki kaari tsiwakanitatsini, ashi royero rirori janta, riraya eejatzi ratsikaekitya tyakiririri, osheki ikemaa tsityaawo. 14aakiro, eejatzi ikimiwitaka Tajorentsi, ikaemakaantawitakari maawaeni atziri rawijakotanteeyaarimi, omaanta eero roshekitzi kyaatsini, apatziro apaanipaeni owawijaakotaa chani.
Riyotaakiri Jesoshi warijeeyopaeni ranteniri pinkathari ikowakaeriri (Mr. 12.13-17; Rk. 20.20-26)
15Ikanta ikijeeyanakani riraga warijeeyo paeni roojatzi ishitowantanaa ikenkithata kaawakagaeyakani, ikanteeyini: Tsika akanterika Jesoshi akompita kaantyaariri, akijakaantyaariri? 16Roojatzi rotyaanteeyantakarini irirapaeni riyotaanewopaeni itsipateeya

karini riraga oyaateeyiririni Erooreshi. Ipokashitakiri Jesoshi, ikantakiri: Iyotaantatsiri, niyotzi piaawae tziro rooperotatsiri: tee pitheeya. Eejatzi kameetha piyotaantziro Iwaperite Tajorentsi eejatzi eero pikemijantapero tziri atziripaeni oetarika ikantawitemiri rirorika pinkathari kaaririka pinkathari. Eekiro piaawaetatziiro kameethatatsiri. 17Iroaaka pikantena oetarika pikenki thashiryaari. Okameethatzima aperi pinkathari, riraga Seesari ayorikite? Tema irira kaari joriiyo. Terikama okameethatzi? 18Riraga Jesoshi riyotakotakiri ikowaeyawitakani ramatawiterimi ikompitakaantyaaririmi. Rootaki ikanantanakariri: Eerokapaeni oshiyakaawaetashita chari paapatziyarimi Tajorentsi! Iitaka pamatawitantenarimi? 19Poaayenari koriki pipapiintziriri oroomajatzi. Roojatzi ramantakanari apaani ikithoki koriki iitachari tenaaryo. 20Roojatzi ikanantawakari: Ninkama ashitawori ipoo owako teencharika? Tsikama itzimika ashitawori iwaero jankinateencharika? 21Rakanakiri: Kaarima riraga Seesari. Roojatzi ikanantanakari: Panteniri irinta ikowakaakimiri; eejatzi pantzityaanari riraga Tajorentsi ikowakaakimiri. 22Ikemaeyantawakaworini maawaeni iroka, ari rotsikanateeyanakarini, tekatsi paashini ikantaneeriri. Roojatzi rookantanaari: jateeyaneeni.
Ikamantakiri Jesoshi saroseeyopaeni Kyaaryo, apiriintee eejatzi (Mr. 12.18-27; Rk. 20.27-40)

ipokapaaki saroseeyopaeni. Iitashiwitakawo eero apiriinta aagae

23Roojatzi

63

MATEEYO22

eejatzi, eero aatzi jenokinta. Ipokashita paakiri, ikantapaakiri riraga Jesoshi: 24Iyotaantatsiri, ikantzini Moesee shi: Eenitatsirika shirampari iina, omaanta tekatsirika itomi, aririka ikamaki, okameethatzi ragaero iinani rirentzi itzimakaanteeyaawori otomi. Itzimapaakirika otomi kimiwitanaka rirotaki ashityaarini rirentzini itomi. 25Paerani eenitatsi atziri ikaateeyini 6 rirentzi. Itanakawori rantaritzi raawitaka iina, omaanta tee itzimakaero eentsite. Ikamashitaka. Ikantaka paashini rirentzi roojatzi raantawitaawo rirori. 26Eejatzi rirori tee itzimakaero eentsite. Ikamashitaka rirori. Eejatzi ikimiteeyakani maawaeni rirentzipaeni, aawitawori iinani rirentzini. Tee itzimakagaeyironi eentsite. Ikamashitee yakani maawaeni. 27Impaete okamae roori. 28Aririka ipiriinteeyaneeni iinja, ninkama iinanteeyaawoni? Tema iinanteeyakawonika paerani maawaeni. 29Roojatzi ikanantanakari rirori: Osheki pikompitakawo. Tee pikemape rotziro okantziri Iwaperite Tajorentsi, eejatzi tee piyotakoperotziri itajorentsipero taki. 30Aririka ipiriinteeyaneeni raagae eejatzi, tekatsi agaeroni iinja. Maawaeni piriintaachani eero ragae iinapaeni. Omaanta ikimitakoeyaarini ronampiripaeni Tajorentsi jenokinta. 31Riraga kamaawita chari ari ipiriintee iinja, tema piaanatziro ikantziri Tajorentsi iwaperiteki: 32Naaka Tajorentsi, raapatziyanewo Awaraama, Ijaaka, Jakoowo. aakiro, tee ikantzi: Raapatziyawitanaga paerani. Omaanta eeniro ai ishire janta jenokinta, roojatzi ikanta raapatziyari iroaaka rootaki ipinkathariwenantariri Tajorentsi. 33Ikemantawakawori iroka riraga piyotawenteeyakaririni ari imaeriiyana kini, rotsikanateeyanakarini, ikanteeya nakini: Kameetha riyotaantzi Jesoshi.

Ikamantziri Jesoshi oetaka okowakaaperoteeri Iwaperite Tajorentsi (Mr. 12.28-34)

34Ikemaeyantakaririni warijeeyopaeni kameetha rakakiri riraga Jesoshi saroseeyo paeni, romaeryaakiri ipiyoteeyakani ipokashiteeyapaakirini rirori. 35Ikowawi taka ikompitakayaarimi warijeeyopaeni. Ikaatziri apaani iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, riyoperotziro okantziri. Ikantawitapaakari: 36Iyotaanari, eenitatsi osheki iyotaakaeri Iwaperite Tajorentsi: tsika otzimika kameethaperotatsiri kamina gaantsi akemijantaperoteri? 37Ikantawakiri rirori: Rootaki iroka kameethaperotatsiri: Pinintashireperoteriroa kameetha Tajorentsi, riraga Awinkatharite. Pikyaaryoowentero pinintashireperoteri maawaeni pajankaneki, eejatzi maawaeni pishireki, eejatzi pikantyaani pikenkithashiryaapiintyaari. 38Rootaki anaakotantaperotatsiri maawaeni kaminagaantsi Iwaperiteki Tajorentsi. 39Eenitatsi paashini, kimitawori: Okimita osheki pinintaperotaka eerori, pikimiteerira paashinipaeni atziri, pinintaperoteri maawaeni. 40Aririka pantero iroka, aritaki pimonkaatero maawaeni rojankinatzirini paerani Moeseeshi, eejatzi rojankinatzirini riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi.

Ninkama iriri Jesokirishito? (Mr. 12.35-37; Rk. 20.41-44)

ipiyoteeyakani warijeeyo paeni, 42rojampiteeyakirini Jesoshi: Iitaka pikenkithashiryaakotziriri Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga Owawijaakotantatsini? Ninka tominta ririka?

41Eenirowa

MATEEYO22,23

64

Ikanteeyanakirini: Rirotaki icharineeteni Iraviiri. 43-44Ikantakiri: Paerani ojankinatakaakirini Ishire Tajorentsi Iraviirini, ikanantariri Rotyaantanewo Tajorentsi: Nowinka tharite. Rooma piyotziro Iwaperite Tajorentsi okantzi: Riraga Pawa Tajorentsi ikantakiri Nowinkatharite: Pijeekimotena nakoperoki, pitsipatena eewawenteri atziripaeni. Pijeekanaki roojatzi nothonkantakyaari maawaeni kijakimiri. Iitakakya ikanantariri riraga Iraviirini paerani: Nowinkatha rite? 45Tema ikenkithatakotzitarini Iraviirini Rotyaantanewo Tajorentsi, ikantziri: Nowinkatharite. Tsika ikantyaari Iraviirini ipinkathateeri icharineeteni impaetatsiri ijeeki? Rooma ametakawo apinkathatziri jewateeri. 46Imaeritashiteeyanakani maawaeni. Tekatsi akaneentsini eechonkiini. Eejatzi paashiniki kitejiri tee rapiiteeri rojampitaneeri: ithaawantanakari rapiiterimi rojampiterimi eejatzi.
Ikantzi Jesoshi: Eero poshiyakotari iyotaantawitawori Iwaperite Tajorentsi eejatzi warijeeyopaeni (Mr. 12.38-40; Rk. 11.37-54; 20.45-47)

23

riraga Jesoshi piyotawenteeyakaririni eejatzi naaka maawaeni riyotaanewo: 2Irira iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi eejatzi irira warijeeyopaeni rirotaki poyaatariri Moeseeshini riyotaantziro Iwaperite Tajorentsi. 3Okameethatzi pikemijantaperotero oetarikapaeni ikantzimiri omaanta eerokya pantziro rantziri. Ikantawitzimi: Ari pikantya, kameetha pijeeki, omaanta tee ijeeki rirori kameetha. 4Osheki opomeentsitzimotzimi pantero maawaeni riyotagaeyakimirini, omaanta

1Ikanteeyakirini

tee riyoteemi maawaeni okaatzi okantziri Iwaperite Tajorentsi, eejatzi tee ipomeentsiwentzimaetawo rantero rirori oetarika ikantawitakimiri. 5Ranta shitawo oetarikapaeni piaantyaariri, piaaperotantyaariri ikameethatzi. Tema romaawakotakawo eechonkiini Iwaperite Tajorentsi rakoki eejatzi roojoyinatakotzitakawo ipankaki, pikanantyaari kameetha raapatziyapero takari Tajorentsi. Eejatzi rowaneentashi taka ikithaashitetziitakawo ikantakaape rotashitaka. 6Aririka rowaeyani, ikowaperotzi itsipatapiintyaari jewatatsiri. Eejatzi ikimitzitaka janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni ikowaperotaki itsipata piintyaari jewatatsiri janta. 7Ikantakaa perotashitaka rootaki ikowantakari kameetha piwethateeyaarini janta aririka pitonkiyotyaari, eejatzi ikowaki pikanteeyerini: Iyotaanari. 8Omaanta eeroka, eerokya pikimitakotari. Eero pikowanaki ikanteetemi paashinipaeni: Iyotaanari iaaperotantemiri. Maawaeni eerokapaeni pimonkaatawa kagaeyakani: eerokataki yeeyipaeni. Apatziro Rotyaantanewo Tajorentsi rirotaki pikanteri: Iyotaanari. Okameethatzi apatziro piaaperoteri irira. 9Jaka kipatsikika, eero pikantashi tari paashinipaeni atziri: Pawa. Omaanta apatziro pikante Pawa riraga jeekatsiri janta jenokinta, eejatzi piripero eejatzi pirithori jaka kipatsiki. Tekatsi paashini pikanteri. 10Eejatzi eero pishinetziri ikanteetashiyitzimini: Neewatzinkarite. Eenitatsi peewatzinkarite papintzite apaani, naaka riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. 11Pikowakirika peewawenante, pityaawo pamitakotapiinteri paashini paeni, pineshironkateeyerini. 12Aririka pikante: Naaka Neewawentemi, osheki nokameethatanaki, aritaki

65

MATEEYO23

ipashiwentakagaeyakimini Tajorentsi. Aririka pikante: Tee nomatziro apaniroeni, Pawa Tajorentsi, pamitako tenari, roojatzi ramitakotemi, imataka yemiro, kameetha peewawenantyaariri atziri. Rootaki ikanteeyanarini rirori.
Ashironkaamatsitemiini iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi eejatzi warijeeyopaeni

ikantakiri Jesoshi iyotaantayitzirorini Iwaperite Tajorentsi eejatzi warijeeyopaeni: Ashironkaamatsitemiini! Poshiyakaa waetashita paapatziyari Tajorentsi, omaanta osheki pamatawitakiri atziripaeni. Kaari rooperori piyotaakiriri oetarika ikowakaawitariri Tajorentsi riyoteeririmi. Ashironkaamatsitemiini iinja powashi ronkaeyaani osheki. Eero paapatziyari Tajorentsi ipinkatharitakaantemiri pajanka neki, eejatzi eero pishinetziri paashinipaeni atziri raapatziyari ipinkatharitakaantyaariri rajankaneki. 14Eeroka oshiyakaawaerintzi pikoyi paapatziyaarimi Tajorentsi. Osheki netakotakimi rooma paata ari powashi ronkaaperoeyakyaani. Osheki paapithata kiro opankopaeni kamaentsiripaeni oemi. Tema osheki pojanthaashitawo pamanaa waetashitari Tajorentsi. Omaanta tee paapatziyawo iaani, rootaki rowashi ronkaantaperotemiri osheki iinja. 15Eeroka poshiyakaawaetashita paapatziyarimi Tajorentsi. Ashironkamatsitemiini! Pamatawitantaki osheki rootaki powashi ronkaanteeyaarini iinja. Piyaate tsikarika piyotaantawityaaririni paashinijatzitatsiri atziri ipeyanteeyari joriiyo roshiyantemi rimi eerori rootaki riyaatanteeyaarini rirori janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. 16Osheki rowashironkaaperoeyemini Tajorentsi. Pikimitakoeyakarini kaari kokichaatatsini ikathatziri paashini kaari kokichaatatsini. Rooma tee piyotziri

13Roojatzi

Tajorentsi rootaki kaari pimatantawo piyoteeri kameetha paashinipaeni atziri. Pikantashita: Aririka akante: Tema ojeeki Tajorentsipanko jaga, piyotantyaari eero namatawitzimi, pikenkithashiryaashita okameethatzi pamatawitante. Omaanta aririka pikante: Tema ijeeki oorotatsiri pinatachari osheki janta Tajorentsipanko kinta, piyotantyaari tee namatawitzimi, tema kyaaryoopero piaawaetziro kameethatatsiri. Kaari pamatawitantzi. Teemaeta piyotziri Tajorentsi oetarika ikowakaakimiri. 17Eeroka majontzi! Osheki piaawaetashitaka. Oetaka kameethaperotatsiri? Ooroma kameetha perotatsiri? Tajorentsipankoma kameetha perotatsiri? Tema rashi Tajorentsi Tajorentsipanko. Rootaki Tajorentsipanko kameethatakaanakiriri ooro ojeekakira. 18Eejatzi tee okameethatzi pikantashita: Aririka akante: Tema ari ojeekaki aritaari ataantapiintanariri Tajorentsi apira, piyotantyaari eero namatawitzimi, aritaki ayotzi kameetha amatawitante. Omaanta aririka akante: Tema ari eenitatsi apira owamaakiniri Tajorentsi ataakiniri janta aritaariki, piyotantyaari eero namatawi tzimi, ari piyotzi eero amatawitantziroa. 19 Eeroka kaari kokichaagantzi! Iitaka kameethaperotatsiri? Rirotakima pipira? Rootakima aritaari pitaantanariri Tajorentsi pipira kameethatatsiri? Tema rashi Tajorentsi aritaari rootaki ikameetha takaantanakawori pipira pitaakiniri Tajorentsi. 20-22Paminetya, osheki pikantzi: Tema eenitatsi aritaari ataanta piintanariri Tajorentsi apira, Tema eenitatsi Tajorentsipanko, Tema eenitatsi jenokinta, oetarikapaeni. Tee okameetha tziroa pikantashitawo, tema piitashiwi taka okameethatzi pamatawitantzi. Piitashitama tee ijeeki Tajorentsi? Tema ijeeki, eejatzi ari rowashironkaawentaki miro maawaeni pamatawitantzira. 23 Ashironkaamatsitemiini eerokapaeni

MATEEYO23

66

warijeeyopaeni eejatzi iyotaantziroripaeni Iwaperite Tajorentsi! Poshiyakaawaetashita paapatziyari Tajorentsi, aritaki rowashi ronkaaperoeyakimini Tajorentsi iinja. Pamine, eenitatsi eechonkiini panteeyawi takarini. Paakirika piyorikite 10, apaani pipakiri Tajorentsi. Paakirorika piwankiri 10 meentashi, koraanteroshi, eejatzi tsirikana 10, apaani maawaeni irowa pipakiriri Tajorentsi. Rootaki panteeyawita karini eechonkiini; omaanta eenitatsi kameethaperotatsiri ikowakaaperotawitaki miri Tajorentsi, omaanta iroka tee pantziro. Ikowakaawitakimiri kameetha pijeeki, eejatzi pineshironkateeyerini paashinipaeni atziri, eejatzi pikyaaryoowenteniri okaatzi ikowakaakimiri rirori. Maawaeni iroka roowitaka kameethaperotawitachari panteeyerinimi. Eekirokya impaetanaki pipashityaari apaani oshi, maawaeni paakiri. 24 Tee piyoteeyini! Pikyaaryoowentawi takawo kaari ikowakaaperotzimi Tajorentsi. Omaanta tee pikenkithashiryaaperotzimae tawo rowaga ikowakaaperowitakimiri. 25 Ashironkaamatsitemiini eerokapaeni! Poshiyakaawaetashita paapatziyarimi Tajorentsi, omaanta ari pashironkaperotee yaani iinja. Pamine, pameteeyawitawoni pikiwaeyironi pimirimento eejatzi piwiratote otapiikira, omaanta tee pikiwimaetawo inthomaenta. Rootaki oshitzinatantayitakarini rooma tee pikiwiro. Eejatzi pikimiwitakawo eerori pimirimento. aakiro, osheki pikiwayitzironi pakopaeni, pikameethatantyaarimi, omaanta tee paapatziyaari Tajorentsi pikameetha tantyaarimi. Tema eejatzi piaawenashi ryagaero oetarika pashitantawori apatziro eeroka, osheki paapithatatziiri okaatzi rashitari paashinipaeni. 26Eeroka warijeeyopaeni kaari kokichaatatsi: tee piyotziroa pantero kameethaperotatsiri! Aririkami pityaawomi pikameethatanakimi pajankaneki, roojatzimi okameethatzimi

iaaperotantemirimi Tajorentsi, eejatzi atziripaeni. 27Ashironkaamatsitemiini eerokapaeni iyotaantawitawori Iwaperite Tajorentsi eejatzi warijeeyopaeni. Osheki pamatawitantaki rootaki rowashi ronkaanteeyemirini osheki iinja. Pikimiwi takawo omoo impeeta romonkyaanta piinteetariri kaminkari. Kameetha owaneenkawitaka jeokiini kitamaawitaka omaanta janta inthomaenta shitzitanaki. Tema yeekitaki itonkipaeni kaminkari. 28Ari pikimitzimotakari atziri pikameetha temi, iaaperoeyantawitakimirini riroripaeni okaatzi pantziri. Omaanta tee pikameethatzimaeta pajankaneki, osheki pamatawitantzi eejatzi osheki pantapiinta kiro kaari kameethatatsi. Tema pitheeya shita. 29-30Ashironkaamatsitemiini eerokapaeni oshiyakaawaerintzi paapatzi yari Tajorentsi: osheki powashironkaape roeyaani iinja. Iroaaka pimoontashiyitaki rini kaminkari powantyaanariri itonkipaeni. Eejatzi poshirinkantayiteeyaa ririni itakaantaworini kamaentsiri paerani, riraga rowamaayitakirini pichariniiteni riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Powaneenkayitakironi rowaga tonkitsipankopaeni kameetha. Pikitayi tantaririni kameethatzinkaripaeni rajanka neki eejatzi pikantayitzini: Aririkami nokoaatzitakyaami paerani ikoaatanta kari nochariniiteni, eero nokempiyarimi naari nowamaeri rirori, riraga rowamaaki rini nochariniiteni. 31Tema pikantakota shita eeroka apaniroeni aririka pikantee yeni: Nochariniiteni riraga owamaakiririni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Pikantashita: Eero nakawentziri riroripaeni. Pamatawitashitaka eeroka apaniroeni. 32Eejatzi eerori iroaaka pikimitakoeyakarini. Eerokateeyakini owamaantatsiri. Aritaki pimonkaatakiro ritakarini rantakiri pichariniiteni. 33Kimi teeyakimini maankipaeni! Tee pikamee thaperoeyini! Piitashitama eero

67

MATEEYO23,24

rotyaantzimi Tajorentsi paamarikinta kaari tsiwakanitatsini?

Ikanteeyakirini Jesoshi: Rowashironkagaeyakimini Tajorentsi
34Eekiro riyaatatyee ikanteeyirini riraga Jesoshi: Notyaantemiri iinja paashinipaeni kamanantayiterorini iaani Tajorentsi, rirotaki iyothaniperotatsiri eejatzi iyotaantatsiri. Notyaantemiri riyoteemi kameethaperotatsiri. Niyotakotakimi eero paapatziyawakari, inta powamaa gaantashiteeyawakyaarini apaanipaeni eejatzi apaanipaeni pikentakotakaanta wakiri, riraga paashinipaeni pipajapa jaatakaantawakiri janta pankotsiki pipiyotantapiintarira eejatzi paashini paeni pikijagaantawakiri tsikarika ikinayitakini. 35Eenitatsi kaari kameethatatsiri pantakiri eerori, rooma inimotakimi eerori ikameeta maawaeni kameethatzinkari: ritanakawo rowamaa kiri riraga Aweerini eejatzi ikantanaka paashinipaeni maawaeni riro oweyaantapaakawori riraga Jakariiya shi, riraga itomini Perekiiyashini. Rowamagaeyakirini pichariniiteni janta Tajorentsipankoki okaakiniki aritaari. Aririkami pikoaatzitakyaami eeroka, arimache pakawentakirimi eerori. Ashi poyiro powamaantzi. 36Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Ari pimonkaatakiro paata iroka nokantakimiri. Ashi poyiro powashironkaeri paashinipaeni atziri kameethari. Rootaki ikanantemiri Tajorentsi: Eenitatsi pantani. 37Ashi ronkaamatsitemiini jerojareejatzipaeni! Eerokapaeni powamaakiri rotyaantane wopaeni Tajorentsi: tema pompojanta kari mapi kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Okimitziriranki tyaapa ojatewirinikitziri iyeerikini eejatzi nokimiwitaka naari, osheki netakoeya

witakimini. Nokowaperowitaka nowawijaakoeyemini omaanta eerokapaeni tee pikowaeyini namitakoe yemini. 38Pamine sha! Iroka pinampika! Eero roojatzi okanteetatyee yaani ojeeki. Tekatsi jeekatsini iinja. 39Eero papiitaana piagaana. Apatziro piagaena iinja, pikanteerika: Kamee thaperotaki Jesoshi, rirotaki Awinkatha rite, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Osheki pikimoshirewenteeyanakinani. Rootaki ikantakiriri riraga Jesoshi.
Iinja ishekiroryagaeteero Tajorentsipanko (Mr. 13.1-2; Rk. 21.5-6)

24

riraga Jesoshi riyowantanaa Tajorentsipankoki roowiteenchami riyaate. Nopokashitee yapaakirini naakapaeni riyotaanewo naminakagaeyapaakirini notsikanatee yapaakawoni maawaeni Tajorentsi panko. 2Roojatzi ikanteeyantanakarini: Piaakiro maawaeni iroka pankotsika. Piaawitakawoka iroka pankotsi iroaaka. Iinja eero piagaero eejatzi. Ari ishekiroryaagaeteero maawaeni okaatzi piaawitakarika.
Tsika okantyaaka rootzimateentsirika ipokae Jesoshi (Mr. 13.3-23; Rk. 21.7-24)

1Roojatzi

niyaateeyanakini tonkaariki oetachari Oriiwomashi, notonkaanaki, tonka, tonka. Areeteeyapaakinani tonkaariki, ari imakoryaapaaki Jesoshi, roojatzi niyaatashitapaakiri nokantapaakiri: Pikamanteeyenani: tsika okaateka ishekiroryaanteetyaawori ironta pankotsipaeninta? Iitaka iyotakayenani iinja tsika okaateka pipokantyaari, othonkanteeyari kipatsi? 4Ikantanakiri riraga Jesoshi: Kyaaryoowa, ramatawiteetzimikari iinja. 5Eenitatsi oshekini pokatsinipa

3Roojatzi

MATEEYO24

68

kantapaentsini: Naaka Rotyaantanewo Tajorentsi. Kyaaryoowa, ramatawita shitzimikari rirori. 6Pikemakopiinteeye roni omanataantsi. Pikemaeyerini atziri ikanteeyeni: Romanatawakaeyatyaani paashinikipaeni nampitsi eejatzi paashiniki kipatsipaeni. Omaanta eero pithaayi. Aritaki okantyaari romanata wakagaeyaani. Omaanta tekira omonkaatya maawaeni nokantakimiri, okaatzi nopokanteeyari. Tekira othonkanteeyari kipatsi. 7Atziri jeekatsiri paashinikipaeni kipatsi ari ikijawakayitanakyaani jeekatsiri paashini kipatsi, romanatawakagaeyani. Itasheyeeyanakini, tekatsi ragae rowaeyaarini. Opokaeyeni antawo mantsiyarentsi. Omoyekapiintya kipatsi, othonkayiteroni tsikarikapaeni omoyekya. 8Omaanta tekiraata omaperota ikemaatsitaperotyaawo katsiri. 9Eekiro riyaatatyee ikamantawakina: Riyotakimirika atziri paapatziya kina, rowashironkaeyemini ikemaatsita kagaeyemironi osheki katsiri, rowamaa kaantemi, ikijeeyemini maawaeni atziri. 10Osheki atziri piyakoteeyaworini ranteero kaari kameethatatsi, roojatzi rookanteeyawo raapatziyari Tajorentsi. Ikijayitanakirini paashinipaeni kemijantzinkari raakaantayitanakirini. 11Iinja osheki pokatsini theeyashita chani ikantapaaki: Naaka iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Tema ramatawiteeyashitaka rini osheki aapatziyawitakariri Tajorentsi. 12Eekiro riyaatanakityee atziri rantaperotanakiro kaari kameethatatsi rootaki rookantanakyaa wori inintashiretawakagaeyani eejatzi ipeyakotantanakyaariri Tajorentsi. 13Omaanta ninkarika kijokiro owapero tenani ikanteetatyaani raapatziyana rirotaki nowawijaakoteeyerini. 14Piyaa

takayero noaani eerokapaeni maawaeni aapatziyanari. Piyaate maawaeniki kipatsi, pikanteri maawaeni atziri nokowaki nowawijaakoteri. Omonkaatapaakyaarika maawaeni iroka, roojatzikya omonkaatantapaakya maawaeni nokantzitakimiri. 15Eekiro riyaatatyee ikamanteeyanani: Paerani rojankinatzini Intaeeri, riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi, ikantzini: Aritaki ipokaki iinja jaga Tajorentsipankonakiki osheki kaari kameethatatsini, reewanaperoeya shiteeyakawoni okaatzi jeekayitatsirini jaga maawaeni. Tema piyotziro iroka nokenkithatakotziri. Aririka piaakiripa atziri rantapaakirorika okaatzi rojanki natzitakarini riraga Intaeeri rootaki piyotantanakyaari irika nokamantako tziri. 16Roojatzi pijeekirika Joreeyaki, pishintsite pishiyeeyanakini tonkaariki. 17Aririka pijeeki inkokironta, eero pikyaapanaatzi inthomaeki pipankoki paantapanaatyaawori powaagawo, inta pishiyaperotanaki. 18Eejatzi aririka pijeeki owantsiki, eero pipiyashitapa naatawo paashini piithaari. 19Ashironkaamatsiteroeni paata tsinani motzitatsiri eejatzi thotatsiri eentsite eero omatziro oshiyaperota kameetha. 20Kaakitaki iinja pishiyapithatyaari omaanta pamaneri Tajorentsi okantya eero pishiyanta inkanipaeteki, eejatzi eero pishiyanta kitejiriki pimako ryaantapiintari. 21Eejatzi ikantzi riraga Jesoshi: Osheki pieero iinja opomeentsitzimo teeyemini. Pashironkaaperotanakyaaroa, panaakoteri maawaeni itakaantaworini atziri paerani pashironkaeya. Eejatzi eero iiiro maawaeni impaetatsiri ijeeki okimitaka iroka. 22Aririkami ojamanitemi rowashironkaeyeminimi, ari pithonkaeya kyaanimi, omaanta riraga Tajorentsi ikaminthaakiri maawaeni aapatziyariri

69

MATEEYO24

riyoyeeyakirini, rootaki kaari ojamani tantya rowashironkaemi. 23Eejatzi iitarika kantakimini: Areetapaaka Rotyaantanewo Tajorentsi riraga Owawijaakotantatsini; pamineri irika. Paashini kantatsini: Irinta areetapaaka janta. Omaanta eero paapatziyari. 24Kaakitaki iinja osheki amatawitantatsiri ikantapaaki: Naaka Jesokirishito riraga owawijaakotantatsiri. Omaanta kaari. Paashinipaeni ikante: Naaka iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Ramatawitantayitapaakyaaririni atziripaeni tema itajorentsijeempiyaashitapaakya. Eejatzi aritaki ikowakowawitakya tsika ikantya ramatawitantyaaririmi riyoyaape rotayitakirini Tajorentsi. 25aakiro, nokamantzitakimiro tsikarika okantyaari iinja. 26Rootaki piyotantyaari aririka ikanteetemi: Pamine! Irinta Jesokirishito janta okaankiteronkiitziinta. Eero patsipetawo piyaatzi. Eejatzi ikanteetemi rika: Irika jaka Jesokirishito inthomaekika pankotsi. Eero pakiri. 27Kyaaryo, nopoaaka naaka jenokinta, natziriperota paaki kipatsikika. Eejatzi nopiyee paata janta jenokinta. Tema romapokimi tariito rookathatyaarika, tyaaooo, ithotyaa paentziro janta jenokinta. Ari nokimiteeya iinja naari aririka nopokae: nomapokaeya paemini omaanta ari pieeyawaenani maawaeni. 28Tsikarika ijeeki kaminkari, eejatzi rewoteenkatzita riroripaeni tzijo. Eejatzi okimitaka, tsikarika ijeeki kemijantawitanari, eejatzi tsikarika ijeeki kaari yotana, rootaki ipokashitantyaariri oshekini amatawiterini.
Aritaki okantyaari iinja ipokanteeyaarini Jesoshi (Mr. 13.24-37; Rk. 21.25-36; 17.25-36; 12.41-48)
29Eekiro riyaataatyee ikantzi riraga Jesoshi: Ari osheki opomeentsitzimoeyana kyaarini atziri, maawaeni: osheki

rowashironkagaeyanakyaaniroa. Roojatzi intsipaete itsiwakanaki oorya, eejatzi riraga kashiri, eejatzi ipariyanaki ompokiro maawaeni: tema shewatanaka maawaeni jenokijatzi. 30Roojatzi nokontetantapaakya janta jenoki. Roojatzi retakotanteeyanakyaani maawaeni theenkaeyanarini. Ari ieeyawaenani maawaeni atziri nokina pae menkoriki nopinkatharitaperota paaki, noshipakiryaaperotapaaki. 31Itziwootanakiri nonampiri tziwoo rentsi. Maawaeni nonampiri ipokaeya paakini ipiyoteeyerini maawaeni aapatziyanari. Maawaeni ikaatzi niyoyeeyakirini. Ithotyeeyerini ipiyotee yerini riroripaeni maawaeni paashiniki paeni kipatsi. 32Paashini ikamanteeyanarini riraga Jesoshi: Iroaaka noshiyakaawentemiro iyeera. Pikemijantena. Rooteentsirika oshookaempekitanaki, eejatzi oshitanee, ari piyotanaki rooteentsi okithokitee. 33Eejatzi okimitakya, aririka piaawa kiro iroka nokantzitakimirika piyotantyaari rooteentsi nopokae. 34Eerorika pikamita, aritaki piaawa kiro maawaeni iroka nokantzitakimi rika. 35Othonkaeya jenokijatopaeni eejatzi kipatsi omaanta noaani eero othonka. Omonkaataperoteeya kameetha maawaeni nokantakimiri. 36Omaanta tekatsi yotatsini tsikarika okaate; tee riyotzi ronampiri Pawa, eejatzi naari tee niyotzi. Apatziro Pawa apaniroeni yotatsiri. 37-39Paerani eenironi ijeekini riraga Noe, rowapiinteeyani atziripaeni, ishinkitee yani, raapiinteeyini iina, maawaeni. Tee ikenkithashiryaakotanaawo ikantawita kariri Noeni: Kaakitaki oonkawo. Roojatzi iinja rotetantanaka riraga Noeni ipitoki, rashitakotanaka, jaae tok. Omapokapaakiri antawo inkaani,

MATEEYO24,25

70

oonkanaka. Ithonkaeyakani, maawaeni theenkakiriri, itsitsiyeeyakini. Eejatzi ikimitakya iinja maawaeni theenkaeya narini, aririka omonkaatapaakya nopokanteeyari, eero ikenkithashiree yani nomapokaeyapaakirini. Rootaki nowashironkaanteeyapaakyaaririni, eero nowawijaakotapaeri. 40Roojatzi itsipatawakayaarika apite shirampari thamaetatsiri janta owantsiki, apatziro rika apaani rirotaki aapatziyanari. Tema rirotaki irira naaneeri notsipatana kyaari, omaanta paashini, eero naaneeri. 41Okimitakya, eenitatsi apite tsinani tonkayitzirorini shinki, apatziro rika apaani aapatziyanari tema rootaki irowa naaneeri notsipatanakyaawo, omaanta paashini eero naaneero. 42Rootaki paamagaeyantanarini, pikenkithashiryaapiintena. Tee piyotzi tsika okaateka nopokantyaari. Nomapo kapaakimikari. 43Okimitaka riraga ashitawori ipanko ikoshiteetziri. Riyoteemi rooteentsi ipoke koshitanta tsini, ikakitemi, eero ishinetzirimi ikoshiteri, inta roepiyawaerimi. 44Eejatzi naari, paamagaeyantanarini, nomapokaemikari. Paapatziyapero teena, tee piyotzi tsika okaateka nopokantyaari. 45Pikimityaari onampi rentsi kameethari, ikyaaryoowentziniri maawaeni ikantziriri iwaatorote. Ikanteririka irira: Eeroka wetsikapiinte rorini rowanawo notyomi, pipapiinteri kameetha. Tema imonkaatakiniri. 46-47Aririka ieeri kameetha riwetsika piintziro rowanawo, ari ikanteri: Kameetha pantziro nokowakaakimiri. Iroaaka eeroka kempoyeenawoni maawaeni tzimimotanari. Kameetha nopinatemi, niyotzi eero pamatawi tana. Tema ari ikimoshiryaanaki ronampiri. 48Omaanta eenitatsirika paashini ronampiri, kaari aapatziyarini riraga iwaatorote. Ikantashitya irinta:

Iroaaka jatanaki nowaatorote, eero ipiyita. 49Roojatzi irinta kaari aapatzi yariri ikijiri paashinipaeni onampirentsi, ikapojapiintziri, ishinkitapiinta. 50Roojatzi romapokapaakiri riraga iwaatorote, tee raamayari riraga kaari aapatziyarini. 51Roojatzi rowashi ronkaapaakiri, rotyaanteri janta inteenanta, itsipatantyaariri amatawi tantatsiri. Roojatzi janta riraaperotana kya eejatzi osheki ikemaatsityaawo katsiri. Eero pikimitari eeroka, inta irintakya pikimityaari riraga aapatziya perotariri iwaatorote. Rootaki ikantziri riraga Jesoshi.
Roshiyakaawentakiro 10 ewankawo

25

1Eekiro riyaatatyee ikamantee yakinani riraga Jesoshi: Iroaaka noshiyakaawentemiro tsika ikanta Tajorentsi reewawenantzi. Eenitatsi ewankawo 10, kowatsiri aminakowentero rayi iina apaani shirampari. Okanta otsitenitanaki roojatzi aantayitakani oorentamento ootanakyaari iinja aririka ipokaki. 2Okaataki ewankawo iyoperotaneentsiri apawakooni eejatzi okaataki kaari yotatsini apawakooni. 3Aawiteeyanaka woni irowa ootamento, omaanta tee ayiro oyeenka oriiwo ootantyaari roori. 4Omaanta roori yotatsiri, aakotanakiro oyeenka oriiwo ootantyaari awotsikira. 5Ikantaka rojamanitaki aatsini iina, tekiraata ipokeeta. Agaeyakironi owochokini, roojatzi omaanteeyanakani maawaeni. 6Okantaka niyankipaeteki tsiteniri, okemataatzi kaemaantsi: Kaakitaki aatsini iina, piyaate pamina wakiri. 7Roojatzi opiriinteeyantawita nakani maawaeni, owetsikawitanakari ootamento. 8Okantawitakawo kaari yotatsini: Pipena naari eechonkiini pashi oyeenka oriiwo rooteentsi nothaa

71

MATEEYO25

takotya nashi naari. 9Akanakiro rowaga yotanitzinkawo: Eero nopimi. Iyotaka nashi naari. Tekatsi nopemiri eerori. Nopakimirika tekatsi nootaneeya naari. Piyaate pamananantapaentya eerori ipimantapiinanta. 10Roojatzi iyaatantanaka amananantapaenta. Aritaki areetzimatapaaka riraga aatsini iina kyaanaki janta ithomaenta pankotsiki. Itsipaeyanakawoni wetsikaenchari inkaaganki. Ashitakota naka pankotsiki, tog. 11Roojatzi opiyawitapaaka kaari kenkithashiryaa cha, okantawitapaakari: Pashitaree nawo naaka jaga. 12Omaanta ikantawa kiro: Tee niyotzimi, ninkarika. Tee nokoyi pipokashitena jaka. 13Pikenki thashiryaakoperotawakiro iroka noshiyakaawentakimirika. Okimitakaga yotaniperotatsiri aamaaperotakari aatsiri iina, eejatzi pikimitya eerori: paamayena tee piyotzi tsikarika okaatzi nopokanteeyaari. Yotaniperotatsiri kijokiro owakotziro oyeenka oriiwo. Eejatzi pikimitya eerori, kijokiro powanakiro Ishire Tajorentsi.
Roshiyakaawentakiri Jesoshi atziripaeni ipaetakiri koriki roshekeeri (Rk. 19.11-27)

ikantatzi riraga Jesoshi: Eejatzi noshiyakaawentemiro paashini tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi. Kimitaka riyaatzi ranki ashaagantachari paashinikinta nampitsi. Ritakawo ikaemaeyakirini ronampiri maawaeni, ikanteeyakirini: Nokowaki poshekeenari noorikite. 15Roojatzi ipantakari apaani ronampiri koriki 5.000. Ikantakiri: Ajaa, poshekeenarira noorikite. Rakanakiri: Jee, aritaki. Eejatzi paashini ipakiri rirori: ipakiri ikaatzi 2.000, osheki ipinataka. Ikantakiri: Ajaa, poshekee

14Eekiro

narira. Rakanakiri: Jee, aritaki. Eejatzi paashini ipawitakari rirori ikaatzi 1.000. Ikowawitaka roshekeeni rimi. Eejatzi ipinataka rirori osheki. Riro ipaperoetakiri osheki yotaniperota tsiri. Omaanta riraga yotatsiri eechonkiini tee ipaperoetziri osheki. Ipaeyakirini maawaeni roojatzi riyaatantanaka ashitariri iyorikite paashiniki nampitsi. 16Riraga aapero teentsiri koriki 5.000 riyaatanaki, roshekyaaperotantyaanariri iyorikite iwaatorote. Ikantaka riyomparitaka; roojatzi raantaka paashini koriki 5.000. 17Eejatzi riyomparitaka rirori agaentsiri 2.000. Eejatzi roshekitakiniri: raaki rirori paashini 2.000. 18Omaanta riraga aawiteenchari 1.000 raanakiri rotetashi tanakari omooki kipatsi. 19Ojamanitako taki iwaatorote. Ikantaka iinja roojatzi ipiyantapaa ipankoki. Ikantapaakiri: Iroaaka pamaenari maawaeni noorikite. Nokoyi niyote tsika ikaataki. 20Roojatzi ipokantapaaka ipaetanakirira paerani 5.000, ikantapaakiri iwaatorote: Irika piyorikite pipanakinariranki eejatzi irika paashinika piyorikite 5.000 rirotaki naakiri niyomparitantakari. 21Roojatzi ikanantawakari iwaatorote: Kameethataki! Pimataperotakiro nokowakaakimiri. Pikyaaryoowentakiro eechonkiini piyomparitaka rootaki iroaaka nopantemiri paashini osheki. Eeroka aminakaanteroni. Iroaaka pipokanaki jaka, pikye pitsipatena akimoshireeyeni. 22Roojatzi ipokanta paaka riraga ipaetanakirira paerani 2.000, ikantapaakiri iwaatorote: Ajaa, irika piyorikiteka pipakinari. Niyompa ritaka osheki, noshekyaantakimiriri. Naakimini paashini 2.000. 23Ikantawa kiri iwaatorote: Kameethataki, pimata kinawo nokowakaakimiri. Pikyaaryoo wentakiro eejatzi piyomparitaka, rootaki nopantemiri paashini osheki.

MATEEYO25

72

Eeroka aminakaanteroni. Iroaaka pikyee jaka pitsipatena akimoshiree yeni. 24-25Rimpaetapaaki riraga aawiteenchari 1.000, ikantawitapaakari: Niyotakimi eeroka, tee pineshironka tantzi, osheki nothaawantakimi. Noetakaamintheetzi noshekyaakimiri rika piyorikite, ari paapithateenarimi maawaeni, rootaki kaari niyompari tanta. Rootaki nokitatantakariri piyorikite inthomaeki kipatsi. Irika piyorikiteka, pagaeri. 26Roojatzi ikantawakiri: Tee okameethatzi pantziri, osheki piperataka. Piyowitaka nokowawitaka naari roshekitanakimi noorikite. 27Iitaka kaari pipantari riraga kempoyaapiintziriri koriki? Ari pipakirimi iriranki, ipinatawaenami, apawo naantakyaarimi. Eejatzi ipitawaenarimi maawaeni nashipero naari. 28Roojatzi ikantawakiri riraga paashini ronampiri: Paapithateri noorikite, piperi riraga oshekyaakinariri iroaaka 10.000. 29Nopaperoteri osheki riraga ashaagantaperotachari, omaanta riraga kaari ashaagantaperowitacha otzimimowityaaririka eechonkiini aritaki naapithatakiri tekatsi jeekimota neerini. 30Iroaaka irika paanakiri janta pookeri otsiteniperotzinta rowaga paamariki kaari tsiwakanitatsini, tee ikameethatzi. Nokowaki ikaateri maawaeni riraga riraaperotya eejatzi kemaatsitakawori katsiri. Janta riraawaetyaanta, ratsikaekityaanta. Tyakiririri, tyakiririri.
Iinja Jesoshi ikantakowenterini maawaeni atziri

riraga Jesoshi: Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Rooteentsi niyaatanee, roojatzi ari nopiye, notsipatyaari maawaeni nonampiri. Nopokantyaari, arimache nopinkatharentsi

31Ikamanteeyanani

tapaaki, notsipatapaakyaari maawaeni nonampiri. Nopinkatharentsiperotapaaki, ipinkathaperoeyawakinani maawaeni jeekatsiri. 32Nopiyoteeyapaakirini iinja maawaeni atziri, poeeyapaencharini paashinikipaeni kipatsi. Nokimitakotyaari ashitachari ipirapaeni rinashityaaririka: rinashitakari owisha, rinashitzitakari riraga kaawira, maawaeni. Eejatzi nokimita kaantapaakiri iinja naari maawaeni atziri: ninashityaari aapatziyakinari, eejatzi ninashityaari riraga theenkanari. 33Nokanteeyerini maawaeni aapatziyanari: Pipoke jaka nakoperokika. Eejatzi nokanteeyerini paashinipaeni: Pipoke eerori jaka nampatekika. 34Roojatzi nokanteeyantakyaarini maawaeni nakoperokitziri: Pipokaeyanakini maawaeni eerokapaeni ikimoshiretakaape rotemi osheki Pawa. Paerani riwetsikitaki mironi pijeekantyaari janta inampikinta. Iroaaka piyaate pitsipatyaari. Kameetha ipinkathariwenteeyemini. 35Ayimawitaki nani notashe, pipawakinani noyaari. Ayimawitakinani nomiri, pipawakinani nomiri. Tee piyowitanani omaanta pineshironkatantakinarini janta pipankoki paeni. 36Tekatsiwitani noethaari, roojatzi pipakinawo. Nomantsiyawitani, roojatzi pipokashitakina pineshironkatakitana. Romonkyaagaetakinani omonkyaaga mentotsiki roojatzi pipokashitanakina pineshironkatakinani. 37Ari pikaateeyerini maawaeni paashini kameethatzinkari rajankaneki pikanteeyinipa: Nowinkatha rite, tsika okaatzika ayimatantawitakimiri pitashe nopantakimiri powanawo. Tee nokenkithashiryaaneero. Tsika okaatzika ayimatantawitakimiri pimiri, nopantaki miri? 38Tsika okaatzika noneshironka tantakimiri noemaakimi nopankoki? Tsika okaatzika nopantakimiri piithaari? 39Tsika okaatzika noaantakimiri pimantsiyatzi niyaatashitantakimiri noneshironkatantaki miri? Tsika okaatzika omonkyagaetakimi

73

MATEEYO25,26

nareetantakitzimiri? 40Roojatzi nokananta nakyaari: Kyaaryo nokantemi: Pineshi ronkatakiririka apaani aapatziyanari eejatzi pikimitzitakina naari, pineshironkatakina. 41Roojatzi nokanteeyantakyaarini maawaeni katziyeenchari nampateki: Piyaateeyeni iroaaka janta paamarikinta kaari tsiwakanitatsini, pikemaatsityaawo paamari riwetsikakiri paerani Tajorentsi. Riwetsikashitziriri iwinkatharite kamaari paeni eejatzi maawaeni ikaatzi oyaatziriri. Iroaaka ari pikaateri pitsipatyaari janta, osheki powashironkaaperoeyaani. 42Paerani ayimatakina notashe, omaanta tee pipawakina noyaari. Ayimatakina nomiri, omaanta tee pipawakina. 43Niyaa tashitawitzimini noeemi, omaanta tee pineshironkatawakina, tee poejeekawakina pipankoki. Tekatsini noethari, omaanta tee pipawakina nokithaatyaari. Nomantsiya tzini eejatzi romonkeetakina omonkyaaga mentotsiki, omaanta tee pipokashitana pareetena. 44Roojatzi ikanteeyantanaki nani eejatzi: Nowinkatharite, tsikapaete nika okaatzi noaantakimiri pashironkaa waetaka kaari noneshironkatantzimi? 45Roojatzi nokanteri: Kyaaryo, tee pineshironkatziri irintapaeni aapatziyanari, rootaki kaari pineshironkatantana naari. 46Rowashironkaeyerini riraga Tajorentsi janta paamari kaari tsiwakanitatsini. Ikanteetatyeeyaani ashi royiro ijeeki janta; omaantakya riraga kameethatzinkari ijeekaeyini rirori janta jenokinta, ikanteeta tyeeyaani raaaperotapae.
Ikenkithawaetakaawaka joriiyopaeni: Tsikarika akanteri Jesoshi owamaakaanantyaariri? (Mr. 14.1-2; Rk. 22.1-2; Jowa 11.45-53)

rooteentsi areetya kitejiri akenkithashiryaakotapiinantariri rawijantakarini paerani ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki. Okaataki apite kitejiri areetantyaari. Roojatzi raakaananteetenari ikentakoetena. 3Roojatzi ipiyotaka riraga jewayitziri rini aanakowenantatsiripaeni eejatzi riraga aataperoteenchari. Ipiyotaka janta ipankoki iwinkathariteki aanako wenantatsiripaeni. Iwaero irira rirotaki Kaejashi. 4Rajaryaakari Jesoshi rowamaakaanteri: Tsika akanterika Jesoshi aantyaa riri eejatzi owamaakaanantyaariri? Omaanta tee akoyi riyote atziripaeni, ikijakowentarikari. 5Ikantanaki paashinipaeni: Pamine, rooteentsi areetya kitejiri rawijantanakarini paerani ronampiri Tajorentsi Ejiipitoki, rooteentsi ikimoshireeyanakini atziri maawaeni. Eero amatziri aaneeri rirori iroaaka, ikijakowentarikari maawaeni atziri.
Ojeetantakari Jesoshi wetaaniyajato kajankaari (Mr. 14.3-9; Jowa 12.1-8)

2Piyoteeyakini

26

1Ithonkantakawori riraga Jesoshi ikamanteeyakinani maawaeni iroka, ari ikanteeyanani naaka maawaeni riyotaanewo:

riraga Jesoshi itharyaanaka roojatzi rareetantapaaka Wetaaniyaki. Itsipateeyakinani naakapaeni maawaeni riyotaanewo. Nareeteeyapaakani ipankoki Shimo, riraga pathaawitacha rini paerani. 7Nowaeyapaakani, roojatzi opokashitapaakiri roori tsinani, amako takiro kajankaari poteeryaki kameethari. Oshekini owinawo iroka kajankaari. Roojatzi ojeetapaakiri iitoki Jesoshi. 8Noeeyawakironi irowa, nokijeeyanakironi, nokantzi: Iitaka apaatantawori? 9Opimante romi kajankaari, aantyaatami oshekini koriki, oneshironkaterimi oshekini owashironkaenkari. 10Ikantanaki Jesoshi:

6Ikantaka

MATEEYO26

74

Iitaka pikantawenantawori iroka tsinanika? Kameethataki okaatzi antakirika. 11Rooma riraga owashi ronkaenkaripaeni ikanteetatyeeyaani itsipateeyemini jaka pineshironkatapii nantyaariri, omaanta naaka eero nokanteetatyeeyaani nojeekimoteeyi mini naari. 12Iyotakotakina iroka tsinanika rooteentsi nokame, rootaki ojeetantakinari. 13Kyaaryo iroka nokamantemirika, tsikarika ikenkithata koteetero noaani, aririka othotyaana kya maawaeni kipatsiki eejatzi ikenkithatakotzityaawo iroka tsinanika okaatzi antakiri ikenkithashiryaako tantapiinteetyaawori roori oneshironka takina.
Ikantziri Joorashi aanakowenantatsiri: Namitakotemi payeri Jesoshi (Mr. 14.10-11; Rk. 22.3-6)
14Ikantaka riyaatashitakiri Joorashi karyootejatzi riraga jewatayitziririni aanakowenantatsiri ikenkithatakaeri. Rirowitaka naawita riyotaanewo Jesoshi. 15Ikantapaakiri: Aririka nokamantemi tsika pikanteriri Jesoshi paantyaariri, iitaka pipinatenari? Ikantawakiri: Nopinatemi koriki ikaate 30 ikithoki riwetsikaetziri piraata. Roojatzi ipantawakari. 16Roojatzi ipiyantapaa riraga Joorashi. Aripaete raminaperotziri riyotantyaari tsika ikanteriri raakaanantyaariri.

Riweyaantakaanaari rowakaanaari riyotaanewo Jesoshi (Mr. 14.12-25; Rk. 22.7-23; Jowa 13.21-30; 1 Ko. 11.23-26)
17Monkaatapaaka kitejiri nowaeya woni paa kaari tapiyacha. Roojatzi riyaatashitantakari apaanipaeni riyotaa newo riraga Jesoshi, ikantapaakiri:

Tsika pikoyika nowojantemiro owaeyaarini akenkithashiryaantyaawori rawijantanakarini ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki paerani? 18Ikantawakiri: Piyaate Jerojareekinta, pikantapaa kiri shirampari piaapaakirinta janta: Ari ikantzi iyotaantatsiri: Rooteentsi nomonkaatero maawaeni ikowakaaki nari Pawa. Nokoyi noya pipankoki, notsipateeyarini maawaeni niyotaa newo. 19Roojatzi riyaatantanaka, imonkaata kiro maawaeni okaatzi ikantakiriri riwetsikaeyapaakini royaari. 20Otsiteni tantanakari, itsipateeyakinani Jesoshi naakapaeni riyotaanewo, riyaateeyapaa kini janta rakiyoteeyakinani maawaeni janta. 21Eenirowa nowaeyanakani maawaeni, roojatzi ikanteeyantanaki nani rirori Jesoshi: Kyaaryo nokantemi: iroaaka jaka pikaatzika, eenitatsi aakaantenani. 22Roojatzi osheki nowashiretanteeya nakani, ikanteeyanakini apaanipaeni: Naakama, Nowinkatharite, aakaantemini? Eejatzi paashinipaeni ikantziri: Nowinkatharite, naakama aakaantemini? 23Ikanteeyanakinani: Rirotaki irika ochaantakotakinari iroaaka nowiratoteki rirotaki aakaante nani. 24Okenkithatakotzitakinani Iwaperite Tajorentsi paerani, aritaki nomonkaatakiro maawaeni okenkithata kotanari. Omaanta osheki rowashi ronkaaperotanakya riraga aakaantenani. Eero ikoaatzimi paerani irira, eeromi rowashironkashitarimi Tajorentsi. 25Roojatzi rojampitantari Joorashi rirori: Naakama, iyotaanari, aakaante mini? Ikantawakiri: Jee, eerokakya.

75

MATEEYO26

Riyotaakae riraga Jesoshi owawentyaari eejatzi amiriwenteri (Mr. 14.22-35; Rk. 22.19-20; 1 Ko. 11.23-26)
26Rooteentsi nothonkimatero noya, raakiro riraga Jesoshi paa, ipaasonki wentakawo. Roojatzi ikagaakiro, ipaeyakinani naakapaeni, ikantana: Ajaa, payero, poyaawo. Okimitaka nokagaakimiro paa, tema naakataki oshiyakaawenteenchari, paata nokama wenteeyemini. 27Roojatzi raakotantakawo awishoo waantsi oowa pajoki, ipaasonkiwenta kawo. Ipakoteeyakinani, ikanteeyaki nani: Ajaa, pimiriteeyeni maawaeni. 28Rooma iroka oshiyawitawo niraa. Paata aririka nokamawentakimi, napaatawentemi niraa, ineshironka tantemiri Tajorentsi. Aririka pameentena, eero ikenkithashireero kaari kameethatatsi pantziri. Owakirari inimotaakina iroka nokantakimiri, piyotantyaari tsikarika pikantya pawijakotanteeyari eerori eejatzi maawaeni atziri. 29Iroaaka eero napiitziro nomiritziro awishoowaantsi oowa. Iinja aririka napiitero nomiritero, aritaki nokaateeyemini amiritero owakiratatsiri awishoowaantsi oowa janta Tajorentsikinta.

Rooma paeraniperoroa ikantakotzitana Tajorentsi Iwaperiteki ikantzini: Noshi neteririka rowamaeri riraga kempoyii riri rowishatepaeni, ishiyeeyanakyaani, rotsipareeyawakaanakyaani. Iroka rojankinatziro Jakariiyashi riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi paeraniperoroa. 32Omaanta aririka nopiriintanee naagae, neewataneemi janta Karireeyaki, ari pieena janta. 33Roojatzi ikantziri Peetero: Aririka rookemi irikapaeni maawaeni, omaanta naari, eero nookimi. 34Ikantawakiri: Kyaaryo, iroka tsitenirika, tekirarika iee tyaapa, ari okaate 3 pikante: Tee niyotziri Jesoshi. 35Ikantawitari: Aririka notsipatemi akame, omaanta eero nokantzi: Tee niyotziri Jesoshi. Eejatzi nokanteeyawitakani maawaeni.
Ramani Jesoshi Iriri janta Jethemaniiki (Mr. 14.32-42; Rk. 22.39-46)

Ikantana Jesoshi: Iroka tsiteniri, ari pookaeyanakinani (Mr. 14.26-31; Rk. 22.31-34; Jowa 13.36-38)
30Nomampaawenteeyakarini Tajorentsi, roojatzi riyaatakaanteeyanakinani janta tonkaariki oetachari Oriiwomashi, notonkaaneentanaki maawaeni. 31Roojatzi ikanteeyanani riraga Jesoshi: Iroka tsitenirika, aritaki pookaeya nakinani eerokapaeni, maawaeni.

rareetakagaeyapaakinani riraga Jesoshi janta oriiwomashiki owaero Jethemaniiki, ojeeki janta tonkaari owaero Oriiwomashi. Ikanteeyapaakinani rirori: Pijeekawakiita jaka. Niyaatakiteeta janta nokenkithatakaakiteriita Pawa. 37Raanakiri riraga Peetero, eejatzi itomi Sewereeyo apite. Osheki retakota naka riraga Jesoshi, antawo ikenkitha shiryaanakiro okaatzi awijimoterini. 38Roojatzi ikantziri: Osheki netakotanakaroa. Pijeeka wakiita jaka, pikakiterapa. 39Roojatzi ijanthawitanaka eechonkiini, romaryaapaaka tankimota paaka kipatsiki, ikenkithatakaakiri Ashitariri, ikantziri:

36Ikantaka

MATEEYO26

76

Pawa, tee nokowawita nokemaatsi tyaawomi katsiri, omaanta eero nantashitawo nokowawitari naari, inta nantemiro pikowakaakinari eerori. 40Roojatzi ipiyashitapaari riyotaa newo 3, iaapaatziiri imagaeyakini maawaeni. Ikantapaakiri riraga Peetero: Tema pamaweneentziro piwocho kini, tee pimatziro pikakineentzi eechonkiini? 41Pikakite, pamaneri Tajorentsi ramitakotantemiri eero panantawo kaari kameethatatsi. Kyaaryo, pikowawitaka pantaperote romi maawaeni nokowakaakimiri, omaanta tee pimatziro. 42Ikantaka rapiitakiro ipiyanaka jaga, ikantziri: Pawa, pikowakaaperotakinaworika nokemaatsityaawo katsiri, kameetha taki. Aritaki nomatakiro, nomonkaatero maawaeni pikowakaakinari. 43Ari ipiyapaa iaapaeri riyotaanewo 3 imagaeyakini. Osheki ayimaperotakiri iwochokini. 44Roojatzi riweyaanta paentawo ipiyanaka, ikenkithatakaayiri Iriri. Roojatziita rapiitapae ikantakiriri inkaaganki. 45Roojatzi ipiyashitakari riraga riyotaanewo, ikantapaakiri: Pimaatzi? Iroaaka monkaata paaka. Iroaaka ikantakowentenakya kaari kameethatzinkari, iroaaka raaneena. 46Pipiriinte, thame aate. Pamine sha! Kaakitapaaki irinta aakaantenani.
Roerikaetakiri riraga Jesoshi (Mr. 14.43-50; Rk. 22.47-53; Jowa 18.2-11)
47Iroaaka ipokashitantapaakari Joorashi, riraga riyotaanewo naawita Jesoshi. Ipokashitapaakiri, reewatapaa kiri rirori oshekini atziri. Maawaeni ramaeyakironi antawo rowejamento eejatzi ipajamento wetsikachari inchato. Ipoaanaka janta jewatayitatsirini

aanakowenantatsiripaeniki eejatzi aataperoteenchari. 48Ari, ikamantana kiri inkaaganki riraga Joorashi irirapaeni: Nonintapootapaakiri Jesoshi, piyotantyaariri. Rirotaki paerikapaakiri eerori. 49Roojatzi ipokashitantapaakari, ikantapaakiri: Eeniromi, iyotaanari? Roojatzi inintapootapaakiri. 50Ikantawakiri rirori Jesoshi: Notsipatanewo, iitaka pipokashi tziri jaka? Pantero iroaaka. Roojatzi ipokashitantapaakariri maawaeni roerikapaakiri, shepik. 51Roojatzi inojokiryaakiro paashini riyotaanewo Jesoshi rashi rowejamento. Ikowawitaka ichekawakirimi iitoki riraga ronampiri iwinkatharite aanako wenantatsirini, omaanta apatziro ichekawitawakari ikempita. 52Ikantziri riraga Jesoshi: Powaero powejamento ipiyatzimi kari. Rooma ichekaetawakiri rirotaki chekantapiintatsiri. 53Rooma piyotzi nokowakirikami, nokanterimi Pawa, roojatzi rotyaantenarimi oshekiniroa ronampiri ikijakowentenami. 54Omaanta ikijakowentenarikami, rowawijaakotenarikami, eero nomonkaatziromi okantakotanarini Iwaperite Tajorentsi. 55Roojatzi ikanteeyawakirini riraga maawaeni pokashitapaakiriri: Iitaka pamantawori powejamento paeni eejatzi pipajamentopaeni kimitaka naaka koshintzi? Piaapiintana maawaeni kitejiri janta Tajorentsipankoki, niyotaapiintziri atziri, tee payitanakya chapinki. 56Omaanta rootaki paantanari iroaaka omonkaatantyaari rojankinatakotzitana rini riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi Iwaperiteki.

77

MATEEYO26
64Ikantziri:

Roojatzi nothaawantanaka naaka riyotaanewopaeni, noshiyanaka maawaeni.

Riraga jewatatsiripaeni ikantakowenantariri Jesoshi (Mr. 14.53-65; Rk. 22.54, 63-71; Jowa 18.12-14, 19-24)

ragaetanakiri riraga Jesoshi janta ipankoki Kaejashi, riraga iwinkatharite aanakowenantatsiripaeni Tajorentsipankoki. Ipiyotakanta janta riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi eejatzi aataperoteenchari. 58Roojatzi rimpaetanaki Peetero janta inteenaneente roojatzi rareetantyaari ipankoki Kaejashi riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri. Ikyaapaaki otaamapetaataga mapi, ijeekapaaki okaankiityeera. Itsipatapaakari waariryaapaeni. 59Roojatzi riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri, riraga paashini jewawentayitziririni irirapaeni eejatzi paashinipaeni jewatayitziririni ikowanaki atziri itheeyakotashityaarini Jesoshi rootaki, ari rowamaakaananteetyaariri rirori. 60Roojatzi eenitatsi oshekini theeyakota witakariri, omaanta tekatsi ikanteri rowamaakaanantyaariri. Roojatzi ipokapaaki paashini apite theeyakota paakariri, 61ikantapaaki: Ikantzi irika: Noshekiroreero Tajorentsipanko; okaate kitejiri 3 aritaki nowetsikaero. 62Ikatziyanaka iwinkatharite aanako wenantatsiri, ikantanakiri: Tekatsima pikanteri eerori? Oetaka pikantziriri iroka ikantakotzimiri? 63Omaanta imaeritashitaka riraga Jesoshi. Rapiitakiri rirori ikantanakiri: Tema iaakimi Tajorentsi, riraga Aaaperotatsiri. Pikantaperotena: eerokama Itomi Tajorentsi riraga Rotyaantanewo?

57Ari,

Naakataki. Naaka poaachari jenokinta, natziritapaaki jaka kipatsikika. Iinja pieenani nojeeki rakoperoki Tajorentsipero, eejatzi iinja piaawakinani nokinapaakini menko riki, nopiyapae jaka kipatsikika. 65Roojatzi ikijantanakari rirori maawaeni, rootaki itzijagaakotantanaka iithaariki. Ikantzi: Pikemakirikya ikantziri? Tee okameethatziroa, iitajorentsitakimi wee. Iitakama akowantari paashini kantakoterini? 66Iitaka pikenkithashi reeyirini eerori? Tsikama akanterika? Ikanteeyirini: Eenitatsi rantani. Okameethatzi ikame. 67Roojatzi ipokapaaki rirori maawaeni reewapootakiri ipookira. Eejatzi ikapojayitakirini. Rontajawootakiri tak, tak, tak. 68Ikantziri: Rotyaantanewo Tajorentsi, pikantena: ninka kapojakimirika?
Ikantzi Peetero: Tee niyotziri Jesoshi (Mr. 14.66-72; Rk. 22.55-62; Jowa 18.15-18, 25-27)
69Riraga Peetero eenirokya ijeeki janta inkokironta. Oaawakiri onampi rentsi okantawakiri: Eeroka tsipatariri Jesoshi, riraga karireeyajatzi. 70Rakanakiro: Tee niyotzi oetarika pikantanari. 71Roojatzi rawijanaki janta ikyaawita paakaga, eenitatsi paashini onampi rentsi oaawakiri roori, okantziri: Pamine sha, irika tsipatariri Jesoshi, riraga najareetejatzi. 72Ikantanakiro: Tee niyotziri irika pikantakinari. Teerika okyaaryootaki iroka nokantakimiri, nokowaki rowashironkayenaata Tajorentsi.

MATEEYO26,27

78

ojamaniwitanaka eechonkiini, ipokapaaki paashini aawakiriri, ikantapaakiri: Kyaaryo, eerokakya tsipatariri. Nokemakiro piaawaetaki, eerokakya karireeyajatzi. 74Ikantanakiri: Teewee, tee niyotzirikya irika shirampari pikantakiri. Riyotzi Tajorentsi kyaaryo nokantakimiri. Teerika okameethatzi nokantakimiri, nokowaki rowashironkayenaata Tajorentsi. Roojatzi iaantanaka tyaapa. 75Rooja tzi ikenkithashiryaawakiro ikantziriri Jesoshi: Tekiraata iee tyaapa, okaate 3 pikante: Tee niyotziri Jesoshi. Roojatzi riyowanaki, riraapaaka jmmm, jmmm.
Ragaetanakiri Jesoshi janta Peraatoki (Mr. 15.1; Rk. 23.1-2; Jowa 18.28-32)

73Ro

27

okitejitanaki, ikenkitha waetakaawaka riraga jewatayitziri rini aanakowenantatsiri eejatzi aatapero teenchari ikantawakaaka: Tsikama akanterika iroaaka Jesoshi owamaakaanantyaariri? 2Roojatzi roojotakiri, raanakiri janta ijeekinta pinkathari iitachari Peraato. Irinta kaari joriiyo inta rirotaki oroomajatzi.
Ishirikashitaka rirori Joorashi (Ran. 1.18-19)

1Owakira

Joorashi riraga aakaantakiriri Jesoshi riyotaki rowamaa kaantashityaari irinta, omaanta tekatsi rantawita kaari kameethatatsi. Riyotakota naka, osheki ikenkithashiryaanaka, roojatzi ipiyantanaka Tajorentsipankoki roepiya paeniri 30 ikithoki koriki ipinawitakariri chapinki raakaanantakariri. Raminapaakiri jewawentayitziririni aanakowenantatsiri paeni eejatzi aataperoteenchari.

3Ipoaashitanaka

piyorikite. Tee okameethatzi iroka nantakiri: tema naakaantashita kari Jesoshi. Tekatsi rantawita: ikamashitya iroaaka. Omaanta ikanteeyawakirini irintapaeni: Omawitya, eerokaritya. 5Roojatzi rookanakiri iyorikite, romanatanakiri, patareei, janta Tajorentsipankoki, ishiyanaka roojatzi ishirikantapaaka. 6Ari, riraga jewawentziriri aanakowenantatsiri ragaatziri koriki, ikantzi: Tee okameethatzi jaka akempoyeeri irika korikika. Rooma rirotaki apinataki riri Jesoshi raakaanantyaariri. 7Roojatzi ikenkithatakaawaka: Tsikama akanterika korikika? Ikantzi: Thame amanantero kipatsi akitatantyaariri kamatsiri riraga poaachari paashiniki kipatsipaeni. Rootaki ramanantakawori kipatsi oetachari ragaetapiintziri kipatsi kowitzipitha. 8Paerani roojatzi iroaaka iiteetziro rowaga kipatsi: Iwinawo Jesoshi raakaanantakariri. 9Imonkaata kiro rojankinatzitakarini paerani Jeremiiyashi: Raaneeri 30 ikithoki koriki riwetsi kanteetariri iraata oetachari piraata. Rirotaki iwinawo raakaa nantyaariri Rotyaantanewo Tajorentsi. Eero roshekitzi koriki ipinatantawityaariri. 10 Rirotaki ramananantyaawori kipatsi janta ragaetapiintziri kowitzipi tha. Rirotaki Awinkatharite kanterini ramanantero kipatsi.
Peraato rojampitziri Jesoshi (Mr. 15.2-5; Rk. 23.3-5; Jowa 18.33-38)

4Ajaa,

ragaetanakiri riraga Jesoshi janta ijeekinta pinkathari iitachari

11Ari,

79

MATEEYO27

Peraato, ikatziyimotapaakari. Ikantawa kiri irira: Eerokama iwinkatharite joriiyo paeni? Ikantapaakiri: Jee, naakakya. 12Roojatzi ikijakiri riraga jewawenta yitziririni aanakowenantatsiripaeni eejatzi riraga aataperoteenchari ithawe takotakiri, omaanta imaeritashitaka rirori, tekatsi ikantzi. 13Ikantawakiri riraga Peraato: Tema pikemakiri ikantakotzimiri? Iitaka kaari pikananta eerori? 14Tekatsi ikantzi Jesoshi, tee rakiri. Roojatzi rotsikanatanakariroa riraga ikenkithashiryaanaka. 15Ari maawaeni ojarentsi, aririka omonkaataka kitejitatsiri rawijantana karini paerani ronampiri Tajorentsi Ejiipitoki, riraga Peraato ikantapiinta wakiri maawaeni jeekatsiri: Eeniro ijeeki oshekini pinampijatzi janta omonkyaagamentotsiki. Pikowa kima noemishitowaemiri apaani omonkyaagaarewo? Rootaki ikantapiintziri maawaeni ojarentsi roemishitowapiintziri omonkyaagaarewo, ninkarika ikoyiri joriiyopaeni. 16Eeniro ijeeki omonkyaa gamentotsiki shirampari ikemakotakiri joriiyopaeni, iitachari Warawaashi. 17Roojatzi iroaaka kitejiri ipiyotaka oshekini atziri, rootaki ikanantawaka riri: Piyotzi nametakawo noemishito waemiri apaani jeekatsiri omonkyaaga mentotsiki. Ninkama pikowakiri noemishitowaemiri iroaaka? Rirota kima Warawaashi? Teerika pikoyiri irira, rirotakima pikowaki irika Jesoshika, riraga piitziri Rotyaantanewo Tajorentsi? 18Riraga Peraato riyotakotziri jewata tsiripaeni joriiyopaeni osheki ikijashitari

riraga Jesoshi; tema tee ikowakayaari riraga joriiyopaeni royaateri rirori raapatziyari. Rirowitaka ikanterimi maawaeni joriiyo: Nokowaki poemishi towaenari riraga Jesoshi. 19Eejatzi inkaaganki otyaantakiri iina riraga Peraato kantziriri: Okantzi piina: Eero powamaakaantziri riraganki, ikamee thaperotaki. Nomishitawakiri inkaaganki, osheki nokenkithashiryaa kotawakiri. Rootaki kaari ikowanta wita rowamaakaanterimi. 20Omaanta riraga jewatayitziririni aanakowe nantatsiripaeni eejatzi aatapero teenchari ikantziri riraga atziripaeni: Pikanteri: Poemishitowaeri Warawaashi. Riraga Jesoshi, pikentako takaanteri. 21Roojatzi rapiitawakiri, ikantawakiri riraga Peraato: Pamine sha, ikaataki apite. Ninkama pikowakiri noemishitowae miri? Ikantzi maawaeni: Warawaashi! 22Ikantawakiri: Tsika akanterika irika Jesoshika, riraga iiteetziri Rotyaantanewo Tajorentsi? Ikantakiri maawaeni: Pikentakotakaanteri! 23Ikantawitari rirori: Iitama rantakiri nokentakotakaa nantyaariri? Eekiro ikaemapaakitzi: Pikentakotakaanteri! Pikentakota kaanteri! 24Osheki ikijanaka maawaeni. Riyota naki riraga Peraato ratsipetashitaka rojampitawitakari. Ikanantakariri riraga ronampiri: Pamakotenawoota iaa. Ramakotakiniri, roojatzi ikiwawako taka rako riyotantyaari atziri tee ikowawita rowamaakaanteri riraga

MATEEYO27

80

Jesoshi. Tee ikowawita, roojatzi ikantawakiri: Kaari naari kowatsini nowamaa kaanteri, kaari. Pikowakirika eerori, eerokamacheetaka kentakotakaanterini. 25Ikantakiri: Nokowaperotaki, rooma naakakya kantakimiri. Kameetha ikijenaata naari Tajorentsi, eejatzi kameetha ikijeri maawaeni notyomi nashi. 26Roojatzi roemishitowakiri riraga Warawaashi. Roemishitowakiri, ikantawakiri riraga joraaro: Paaneeri Jesoshi, powajankiteri, roojatzi pikentakoteri.
Riraga joraaropaeni raanakiri ishirontawentakari Jesoshi (Mr. 15.16-20; Jowa 19.1-3)

raatonkoryaagaeri kityonkamawo neentatsiri, ikithaatakagaari iithaari pero, roojatzi raantanakari ikentako tantyaariri.
Ikentakotakiri Jesoshi koroshiki (Mr. 15.21-41; Rk. 23.26-49; Jowa 19.17-30)

joraaropaeni raanakiri irira janta ipankokira pinkatharentsi, roojatzi ikaemapaakiri paashinipaeni joraaro. 28Roojatzi raatonkoryaakiri iithaari. Ikithaatziri paashini kithaarentsi kityonkamawoneentatsiri. 29Roojatzi riwetsikantakanari amantheerentsi kitocheetatsiri ramantheetakaakiri. Eejatzi ipakiri kotzitsi, ikantziri: Poerikiro pikotzi. Riraga jewawenantatsiri paerani rametakawo ikithaatapiintawo kityonkari, ramantheetawo ramantheeri pinaperotachari, eejatzi roerikapiintziro ikotzi pinatachari. Roojatzi rotziwero washitapaakari, roshiyakaawaetashitaka ipinkathajeempiyaakari, ikantziri: Eeroka, nowinkatharite. Peewata nakimi, peewawenterimi maawaeni joriiyopaeni? Ishirontawentakari: Injii, injii, injii. 30Reewapootakiri maawaeni. Roojatzi raapithatanakiri ikotzi. Rompojantana kari iitokira. 31Osheki ishirontawenta nakari injii, injii, injii. Roojatzi

27Ikantaka

raanakiri joraaro riraga Jesoshi koroshiki. Romperatakari irira raaneero antawo inchato oetachari koroshi. Osheki otenatzi, ipomeentsiperotawo raaneero. Janta awotsiki itonkiyotawakari shireeneja tzi iitachari Shimo. Romperatawakari joraaro ikantziri: Ajaa, koroshi, paaneeniri irika. Roojatzi itsipatanakari, raanakiniri koroshi. 33Roojatzi rareetapaaka maawaeni tonkaariki oetachari Koorikota. Ari aetziro aari apaanteki: iitonakintsi. 34Areetapaaka, ipawiteetapaakari riraga Jesoshi awishoo waantsi oowa otsipatakawo kepishiyanto. Ikemijantawitawakawo, tee ikoyi rirero. 35Roojatzi ikentakotakiri joraaropaeni koroshiki. Roojatzi rowatzikakotakiri. Eejatzi iaathawaetaka irirapaeni riyotantyaari ninkarika aakironipa iithaari. 36Roojatzi ijeekantanaka jaga, raminako wenteri riraga Jesoshi. Ro ijeekantakari, raminakowenteriita, rowawijaakotzirikari paashini atziri. 37Eejatzi inkaaganki rojankinatakoetakiro owaanini inchakotaki: Irika rirotaki Jesoshi iwinkatharite joriiyopaeni. Roojatzi ikentakoetakiro jeokiiniki iitoki Jesoshi. 38Eejatzi ikentakotakiri apite koshitantatsiri; apaani rowatzikakotakiri rakoperoki riraga Jesoshi, eejatzi paashini rowatzikakotakiri rampateki. 39Eenitatsi oshekini atziri awijayitatsirini awotsiki ininatakiri riraga Jesoshi. Rotekayinatapaaka irinta. Ishirontawentapaakari, injii, injii, injii. 40Ikantapaakiri: Pishekiroreeromi Tajorentsipanko, okaate kitejiri 3, piwetsikaeromi.

32Ikanta

81

MATEEYO27

Ajaatya, powawijaakotya eeroka. Eerokarika Itomi Tajorentsi, ari payiite jaawiki. 41Eejatzi ikimitaka riraga jewatayitzi ririni aanakowenantatsiri eejatzi riraga iyotaantayitzirorini Iwaperite Tajorentsi, eejatzi riraga warijeeyo paeni, eejatzi riraga aataperoteenchari paeni ishirontawentakari. Ikantzi: 42Rowawijaakotakiri apaanipaeni anampijatzi, omaanta iroaaka tee imatziro rowawijaakotya rirori. Thame aminawakiriita, rirotakirika awinkatha rite kimitaka pikantzi, kameetha rayiite jaawiki iroaaka. Rayiiterika jaawikika, ari aapatziyanakyaari aaka. Injii, injii, injii. 43Tema ipinkathatawitarira Tajorentsi rirori: rowawijaakoteriita iroaaka. Aamaashitya aritaki rowawi jaakoterimi itomi, rooma ikantzi: Naakakya Itomi Tajorentsi. Injii, injii. 44Eejatzi ikimitaka riraga koshintzi ikentakoteetakiri, ishirontzitaka rirori.
Ikamaki Jesoshi (Mr. 15.33-41; Rk. 23.44-49; Jowa 19.28-30)

oorya tampatsika, omapo kapaaka otsitenitanaki maawaeni kipatsi, roojatzi shaawiteni. 46Rooteentsi okitejitanee, antawo ikaemanaki Jesoshi, ikantzi: Erii, Erii, raama jawaatani? Rootaki akantziri apaanteki: Notajo rentsite, Notajorentsite, iitaka pookantanari? 47Ikemantawakariri riraga jeekaneentsiri, ikantzi: Pikemiri, ikaemiri Iriiyashi. 48Roojatzi ishiyanaka atziri, rowiinka kiro piyonkashinkanari awishoowaantsi oowa kepishaari. Rojataakiro chekopi kira rowaankakotanakiniri riraga Jesoshi, rajookawakiromi. 49Omaanta ikantziri paashinipaeni:

45Ikaataki

Eero pantziro. Thame aminawaki riita aririka ipokashitapaakiririka Iriiyashi rowawijaakoteriita. Injii, injii. 50Roojatzi rapiitziro ikaemi. Antawo ikaemi. Roojatzi ikamantanaka. 51Ikamantaka Jesoshi, omapokanaka otzijagaanaka antawoni otzikaakiro janta Tajorentsipankoki inthomaenta. Tontari ironta, otzikaakiro omookira. Omapokanaka itanaka jenoki otzijagaa naka owaag, roojatzi jaawiki, apitemankitanaka. Eejatzi omoyekanaka kipatsi, moye, moye. Okotaanaki antawo mapi maawaeni. 52Eejatzi rashitaryaakotanaka ijeekira kaminkari, ipiriintanaka oshekini aapatziyariri Tajorentsi. 53Rimpaetaki ipiriintanaa Jesoshi, riyaateeyanakini Jerojareeki. Ieeyawakirini oshekini atziri. 54Eejatzi riraga omperatariri joraaro eejatzi joraaropaeni riraga kempoyaaki riri riraga Jesoshi iaawakiro omoyeka kipatsi eejatzi iaawakiri riraga piriinta yitaneencharini, iaawakiro otsitenita naki, maawaeni. Roojatzi ithaawantana kariroa, ikantzi: Kyaaryo, rirotaki Itomi Tajorentsi. 55Eejatzi jaga, eeniro oshekini tsinani aminawaetawakiri riraga Jesoshi. Rootaki oyaawaetanakirini, opoeeya kani Karireeyaki. Kijokiro owapiintana kirini, oneshironkatzirini, opapiintzirini rowanawo. 56Okaatakiro Mariiya rowaga makaraarajato; paashini Mariiya rowaga riniro Jantyaako eejatzi Josee; eejatzi paashini rowaga riniro Jantyaako eejatzi Jowa, rirojatzi itomi Sewereeyo apite. Roojatzi oaawakiri rirori, ikamanaki.
Romonkeetakiri Jesoshi omooki (Mr. 15.42-47; Rk. 23.50-56; Jowa 19.38-42)

otsitenityaanaki. Eeniro riyaatanaki apaani riyotaanewoni

57Rooteentsi

MATEEYO27,28

82

Jesoshi iitachari Josee. Ipoaaka irinta Arimateeyaki; rirotaki ashaagantzinkari. 58Riyaatashitanakiri riraga Peraato, ikantapaakiri: Kamaki Jesoshi. Nokowaki pishine tena naaneeri nomonkeeri omooki janta, riwetsikaetzinirinta kamatsiri. Jee, ari. Roojatzi ikaemiri joraaro, ikantawa kiri: Pishineteri irika raaneeri. 59Roojatzi riyaataki rirori Josee, raakitziri, raanakiri, roojatzi rapineeta kotanakiri tokoyakira kitetatsiri. 60Roojatzi romonkyaanakiri omooki, rowaga owakira imokaetziro mapi impeetaki. Ipineero, rotzitakiro antawo mapi omookira, rashitakotantakariri. Roojatzi riyaatapithatantanaari. 61Eenitatsi eejatzi janta Mariiya, rowaga makaraarajato, eejatzi ojameto otsipata kawo. Opokaki, roojatzi ojeekaki okaakinira omoo. Aminakowenantawa kariri rirori romonkyaanakiri.
Riyaataki joraaro ishentawitakawo omoo romonkyaagaetakirira Jesoshini

Piriintanaa Jesoshi, raagae. Paerani osheki ramatawitantzini irinta Jesoshini, omaanta aririka raaneeri riyotaanewo rirori, ramatawitaperotziri kari irintapaeni anampijatzi, ikantziri kari: Piriintanaa Jesoshi aagae. 65Ikantawakiri rirori Peraato: Ajaa, joraaropaeni! Paanakiri janta raminaperoteroota omoo. 66Roojatzi riyaatantanaka, rashitako perotakiri, roojatzi ishenteeyakironi riraga joraaro.
Ipiriintanaka irira Jesoshi

28

kitejiri ikentako tantariri Jesoshi oetachari Kitejitatsini rawijantanakarini Ronampiri Tajorentsi paerani Ejiipitoki. Okitejitanaki riyaata shitapaakiri jewatayitziririni aanako wenantatsiri eejatzi warijeeyopaeni janta Peraatoki. 63Ikantapaakiri: Nowinkatharite, nokemawakiri ikantzi chapinki riraga amatawitanta tsiri: Nokame, roojatzi okaate kitejiri 3, ari nopiriintanee naagae. 64Nokowaki potyaanteri joraaro iroaaka ishentape rotero omoo janta romonkyaagaetaki rinta. Raminaperotero roojatzi omonkaatantyaari kitejiri 3. Riyaatashi tzirikari riyotaanewoni raanakirikari, roojatzi ikantzirikari atziripaeni:

62Rawijantanakawo

1Awijanaki kitejiri imakoryaantari, iroaaka otominkotapaaki. Eeniro otsitenineentzi, opiyaka janta Mariiya makaraarajato, eejatzi otsipatakawo ojameto. Iyaatantari aminashityaawo omoo omonkyaagaetakirinta riraga Jesoshini. 2Omapokanaka antawo omoyekanaka kipatsi rareetapaakaga ronampiri Awinkatharite, poaaneenchari jenokinta. Ipokantapaakari ipinaapitha tapaakiri mapi, roojatzi ijeekantapaa kawo. 3Osheki ishipakiryaapaaki. Ikimitakawo raamorenkiranki tariito osheki ishipakiryaaki. Kitamaaperori iithaari. 4Oshekiroa ithaawantawakari rirori maawaeni joraaro. Tee imatziro ishewata, kimiwitaka kamanaki. 5Rooja tzi opokapaaki tsinanipaeni, othaawantapaakari eejatzi, omaanta ikantziro rirori: Eero pithaayi eerori. Niyotaki pipokashitawitari pamineri Jesoshi, riraga ikentakoteetakiri. 6Tee aiiri iroaaka, piriinta, aagae. Rooma ikantakiminikya paerani, monkaataka. Paminerotya romaryaanteetawitakari rika, tekatsi. 7Iroaaka intsipaete piyaate pikanteriita maawaeni riyotaa newo: Ipiriintanakiri Tajorentsi Awinkatharite, aagae eejatzi.

83

MATEEYO28

Reewatemi Karireeyaki. Iroaaka piyaate eeroka, aritaki pieeri janta. Rootaki nopokantari nokantemi. 8Roojatzi owaperotanakiroroa, eejatzi osheki okimoshiretanakiroa; iyaatanaki oshiyashitanakina naakapaeni riyotaanewo okantena. 9Niyanki romapokapaakiro riraga Jesoshi, riwethatapaakawo, ikantziro: Eeroka? Roojatzi iyotawakiri, iyaatashitapaa kiri, otziwerowashitapaakari, roojatzi oerikapaakiri iitzikira. Osheki opinka thatapaakiri. 10Roojatzi ikantawakiro: Eero pithaayi. Piyaateeyini iroaaka, pikanteri maawaeni niyotaa newo riyaate janta Karireeyaki. Aritaki iaapaakina janta. Jee, ari.
Ikantaki joraaropaeni: Ikoshiteetakiri Jesoshini
11Rootaki opokashitantanari okantapaa kina, eejatzi irinta joraaropaeni riraga aminawitawori omoo ipiyanakawo nampitsikinta riyaatashitanakiri jewatayi tziririni aanakowenantatsiri ikamantapaa kiri maawaeni oetarika awijaneentsiri. Ikemawakiri rirori. 12Roojatzi ipiyoteeyaki rini jewatayitziririni joriiyopaeni eejatzi aataperoteencharipaeni riyotaawakaaka, ikanteeyakini: Iroaaka tsika akantyaaka amana kotantyaariri? Roojatzi ikaemakaantakiri maawaeni joraaropaeni, ikantawakiri: Ajaa, koriki, osheki nopinatemi. 13Rootaki pikanantyaariri atziripaeni: Ragaetaatziri Jesoshini, rooma nomaana kitzi eechonkiini niyankiiteni tsiteniri. Okimitaka ipokapaaki riyotaanewopaeni Jesoshini raapaentziri. 14Aririka ikemako wentawakimi pinkathari, aritaki niyaataki naari janta nokamantakowentemi eero rowajankitantzimi.

raakiri koriki ipinateeyaki rini jewatayitziririni joriiyopaeni, riyaatanaki itheeyawaetaka, imonkaata kiro maawaeni ikamantakiri. Rootaki ikantakiri maawaeni joriiyopaeni roojatzi iroaaka, tee riyotzi kyaaryoo perorika raagae Jesoshi.
Ieeyeerini Jesoshi janta Karireeyaki
16Paashini kitejiri niyaatanaki naaka riyotaanewopaeni Jesoshi 11 tonkaariki janta Karireeyaki ikenkithatakotakiri chapinki Jesoshi tekira ikamini. Tekatsi itsipatanewoni iroaaka Joorashini, rooma kamaki. 17Iaanteeyapaakaririni, ipinkathaperotapaakiri, ikimoshire wentakiri. Omaanta apaanipaeni ikantashiretzi: Rirotakima Jesoshi? 18Roojatzi Jesoshi romapokapaakina ikanteeyapaakinani maawaeni: Iroaaka Pawa iitakina itzinkami jenokinta eejatzi kipatsika. 19Rootaki notyaanantemiri piyaate maawaeniki nampitsi, piyoteeri maawaeni atziri raapatziyena, eekiro riyaatatyee rameentena, pithotyeeyanakironi maawaeni kipatsi. Aririka raapatziya kimi atziri riyotanakirorika naaka owawijaakotakiriri, kameetha pikaawo shitakoteniri Tajorentsi. Rootaki ikowakaakiriri Pawa, eejatzi nokowaka gaeyakiririni naari, eejatzi okowakagae yakiririni Ishire Tajorentsi. 20Eejatzi pikamanteeyerini maawaeni imonkaa tero maawaeni kameethatatsiri nokamantakimiri eerori. Naari kijokiro nowanakimi, nokempoyeemi, eejatzi maawaeni aapatziyanari; roojatzi nopiyanteeyari nopinkatharitantapaa kyaari kipatsikika. Ari okaatzi. Naaka jankinatzirori: Mateeyo

15Roojatzi

MARIKOSHI ROJANKINATAKOTAKIRI JESOKIRISHITO, TSIKA IKANTA ROWAWIJAAKOTANTZI

Rantayitzirini Jowa kaawoshitakotantziriri Tajorentsi (Mt. 3.1-12; Rk. 3.1-18; Jowa 1.19-28)

nokamantemiro kameetha tatsiri. Nokamantemi rowawijaako tantzi Jesokirishito. Tema rirotaki Itomi Tajorentsi. 2Paerani eenironi ijeekini kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Iseeyashi. Rojankinatakotzitakarini Tajorentsi ikantziriri itomi: Pikemina, notyomi. Notyaanteri kenkithatakotemini, reewatanakimi. Tema ari ikanteri maawaeni atziri: Paamayarirapa Awinka tharite, pikameethashiretanaki. 3Eenitatsi iinja atziri kenkithatakayerini atziripaeni janta okaankiityeenta, ikanteri: Paamaya rirapa Awinkatharite. Pikameethatanaki iaaperotantapaakimiri pikameethatzi. Aririka pikameethatanaki pikimityaawo awotsi kameethatatsiri ikinantapaakyaari Jewaperowenantatsiri: powameethatero iaaperotanteeyapaakyaaworini. 4Aritaki monkaatapaaka ikantzitakarini paerani Iseeyashini. Jowa riraga kaawoshitakotziriri Tajorentsi ijeekaki janta tekatsinta atziri ipanko, ikimitakiro rojankinatakotzitakari rini Iseeyashi paeraniperoroa. Ikantakiri maawaeni pokashitziriri: Pikenkithashiryagaeyakya, eero pikimita paerani. Aririka pookapero
84

1Iroaaka

teero pantawitari, aritaki nokaawoshita kotakimiri Tajorentsi, roojatzi riyotee yantanakyaani atziri ikaminthaaperota tziimi rirori, eero ikenkithashiryaako teemiro pantayiwitakarini. 5Ikanta ipokashitapaakiri maawaeni jeekatsiri kipatsiki owaero Joreeya, eejatzi maawaeni jerojareejatzi, ikantapaakiri: Eenitatsi kaari kameethatatsi nantziri. Nokowaki nawijakote, tema naapatziyaperotari Tajorentsi. Roojatzi ikaawoshitakotawakiniri riraga Jowa maawaeni romitsitsiyaako tawakiri iaakira iitachari Joriraani. 6Tee ikithaatawo Jowa kameethatatsiri, inta ikithaatawo ontyagaantsi iwitzi kameeyo. Ishirikathakitakari mashitsi mashi. Rowapiintari kimitariri tsitsiri. Eejatzi ithotziri eechonkiini iyaa pitsi. 7Ikenkithatakaapiintziri maawaeni atziri ikantapiintziri: Kaakitaki impaetakinari, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi; tema ranaakotakina, ipinkathariperotzi irinta. Osheki noaakoweenkatziri irira, omaanta naaka tee noaakoweenkata. 8Nokaawoshitakotzimiri Tajorentsi iaaki, omaanta riraga impaetakinari ikithaatakaapaakaero Ishire, amitako tanteeri.

85

MARIKOSHI1

Jowa ikaawoshitakotawakiniri Tajorentsi Jesoshi, eejatzi Jatanaashi iaantawitakari (Mt. 3.13-17, 4.1-11; Rk. 3.21-22, 4.1-13)
9Paashini kitejiri rareetapaaka Jesoshi janta ijeekinta Jowa. Ipoaaka Najaree teki, jeekatsiri kipatsi iitachari Kariree yaki. Riraga Jowa ikaawoshitakotawaki niri Tajorentsi rirori iaakira iitachari Joriraani. 10Eenirowa othapyaaki iaa, raminanaki jenokinta, roojatzi omapo kapaaka iaawakiro Ishire Tajorentsi, ayiitashitapaakiri Jesoshi, oshiyapaakari jamomo. 11Ikematziiri Tajorentsi ikantziri: Eeroka notyomi nonintashirepero tzimi. Osheki nokimoshirewentaperota kimi. 12Roojatzi aanakiri Ishire Tajorentsi tekatsinta atziri ipanko, okaankii tyeenta. 13Ijeekaki janta okaataki 40 kitejiri. Riraga Jatanaashi ipokashiwita kari iaantawitapaakari, ikoyi rantaka yerimi kaari kameethatatsi. Eejatzi tekatsi atziri itsipatyaari janta, omaanta rojatekaakari koweenkayitatsirini piratsi, omaanta ineshironkatakiri ronampiripaeni Tajorentsi, ipakiri rowanawo.

Omaanta paapatziyeeyaarini Tajorentsi, pawijakotanteeyarini. 16Paashini kitejiri ikinanaki Jesoshi ochereeteki inkaare jeekatsiri Kariree yaki. Iaapaakiri Shimo, eejatzi rirentzi Antereeshi. Ishiryaatzi inkaareki: aritaki ikantapiinta, ishiryaatapiintziri shima. 17Ikanta Jesoshi ikaemapaakiri, ikantapaakiri: Pipoke, thame poyaatanakina aritaki niyotaakimi paapatziyakaa piintyaari atziripaeni Pawa Tajorentsi. 18Roojatzi rookantanakawo ishiryaa mento, royaatanakiri riyotaantyaariri. 19Ro ijanthawitanaka eechonkiini, iaapaakiri Jantyaako itsipatari rirentzi Jowa. Rirotaki itomipaeni Sewereeyo. Ari ijeekaeyini ipitoki ishirikiro ishiryaamento. 20Ikantapaaka Jesoshi, ikaemakotzitapaakari, ikantziri: Thame poyaatanakina. Roojatzi royaatanteeyakarini rirori iroaaka. Intsipaete rookanakiri iriri ipitoki, itsipatayitanakarini ikaatzi amitakotayitziririni ishiryaatzi. Ikantzi: Jatakinagapa, pawa. Noyaatatyeeri Jesoshi. Jee, piyaate.
Ikyaapaaki Jesoshi ipiyoteeyantarini joriiyopaeni (Rk. 4.31-37)

Ritantanakawori Jesoshi riyoyaakiri riyotaanewopaeni (Mt. 4.12-22; Rk. 4.13-15)

kitejiri ragaetanakiri riraga Jowa omonkyaagamentotsiki janta Jerojareeki. Roojatzi ipiyanaka Jesoshi Karireeyaki. Ikamanteeyakirini atziripaeni tsikarika ikanta Tajorentsi rowawijaakotantzi. 15Ikanteeyakirini: Rooteentsi ipinkathariwentayiteeni Tajorentsi. Pikenkithashiryagaeya, pookaero panteeyirini eero pikimita paerani: tee pikameethawitani.

14Paashini

rareetapaa Jesoshi Kaperi nawooki, ikaateeyirini riyotaanewo paeni. Rootaki saawaro, kitejitatsiri imakoreeyantarini joriiyopaeni, ikyaapaaki pankotsiki ipiyotantapiinta rira irira. Riyotaapaakiri atziri. 22Riraga atziripaeni, rotsikanateeyanakarini, ikantawakagaeyanakani: Piaakiri, kameetha riyotaantapero taki, riyoperotzi irira. Tee ikimitari riraga iyotaapiinteeyawiteerorini Iwaperite Tajorentsi: tee riyoperotzi irirapaeni.

21Roojatzi

MARIKOSHI1

86

janta shirampari kyaanta riri kamaari. Ikaemakotawakiri Jesoshi, ikantawakiri: 24Niyotakimi: eeroka riraga Jesoshi najareetejatzi, eejatzi eeroka Itomipero Tajorentsi riraga kameethaperotatsiri. Iitaka pipokashitantanari? Areeta kama pithonkaeyantenarini? 25Iaashintsithatakiri rirori kamaari: Pimaeritewee! Pishitowantaneeyari irira shiramparira. 26Ari rompetawathatakaakari shirampari, ishintsitanaki ikaemanaki, roojatzi rookantanaari kamaari. 27Eejatzi rotsikana teeyakarini atziripaeni maawaeni. Rojampi tawakaanaka: Piaakiroma imatakiri rantakiri? Owakira akemakiro iroka riyotaakaeri. Eejatzi imatakiri kamaari, rotyaantakiri: ithaawantaperotakari, jatanee. 28Roojatzi intsipaete ikenkithatako tanteeyakarini maawaeni karireeyajatzi.
Retsiyatakotakiro Jesoshi riyote Peetero (Mt. 8.14-15; Rk. 4.38-39)
29Ipoagaeyaani pankotsiki ipiyotapii nanta joriiyopaeni riyaateeyanakini ipankoki Shimo, eejatzi Antereeshi. Royaateeyanakirini Jantyaako eejatzi Jowa. 30Ikamanteetawakiri Jesoshi: Ojaawamerikitatzi riyote Shimo. Eeniro jaga omaamentoki omaryaaka. 31Ari riyaatashitanakiro, ikathawako tapaakiro, piriintanaka. Roojatzi opeyantanaa ojaawamerikitzira, roojatzi opaeyantakarini rowanawo.

23Eenitatsi

eejatzi maawaeni kyaantariri kamaari. 33Maawaeni nampitsiweri ipiyoteeya paakani omooki pankotsi. 34Ijeekaeya paakini maawaeni mantsiyari, inashita chari imantsiyaripaeni. Retsiyatakoeyee rini. Eejatzi ikantakiri kamaaripaeni: Pookaeyaneerini riraga pikyaanta newo, eejatzi pimaeriteeyeni. Riraga kamaaripaeni, riyoteeyakirini Jesoshi rirotaki Tajorentsi, rootaki kaari ikowakaantari kamaaripaeni ikamanteri atziri.
Ikenkithatakaeri Jesoshi Iriri (Mt. 4.23; Rk. 4.42-44)

okitejite, ipiriinta naka Jesoshi. Riyaatanaki janta tekatsi jeekatsini, ikenkithatakaeri Iriri. 36Ikowakowateeri Shimo eejatzi ikaatee yinira itsipateeyarini. 37Iaantapaariri, ikantapaakiri: Ikowakowaeyakimini maawaeni atziri. 38Ari ikantawakiri rirori: Ari ikantawakaata. Thame aate paashinikipaeni nampitsi. Aritaki janta nokenkithatakagaeyerini paashinipaeni atziri, rootaki nopokantakari kipatsikika. 39Ikinakinayitanakini, ithotyaagaeya nakironi nampitsipaeni janta Kariree yaki. Ikenkithatakaapiintakiri atziri janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni, rowawijaakoeyakirini maawaeni kyaantariri kamaari.
Retsiyatakotakiri Jesoshi patheenkari (Mt. 8.1-4; Rk. 5.12-16)

35Rootzimateentsi

Ro saawaro retsiyatakotayitantakaririni Jesoshi mantsiyaripaeni (Mt. 8.16-17; Rk. 4.40-41)

itziroree oorya, ramayi takinirini Jesoshi maawaeni mantsiyari,

32Rooteentsi

kitejiri riyaatashitakiri patheenkari Jesoshiki. Patheenkari tee imatziro itsipatari paashini atziri. Tee oshinetziri Iwaperite Tajorentsi. Ari riyaatashitakiri rirori, rotziwerowashitapaa kari ipinkathatantapaakariri, ikantapaakiri:

40Paashini

87

MARIKOSHI1,2

Tema eeroka pinkathari, pikaminthayena. Eenitatsi pitajorenka: pikoyirika petsiyatakoteena, ari pimata kiro. 41Osheki retakotaperotawakari. Ari rakotashitawakiri, ipampitawakiri. Ikantawakiri: Jee, nokoyi: aritaki petsiyatakotee. 42Roojatzi opeyantanaa iwathaawo, etsiyatakotanee. 43Rotyaanteeri, ikantaperotakiri: 44Nokantemi: eerowa pikamantayi tzirini paashini atziri, inta piyaatashiteri aanakowenantatsiri, poaagapaeyaari etsiyatakoteemi, roojatzi ishineteemi pipiyashiteri atziripaeni. Pimonkaatero ikantzirini Moeseeshi: powamaeniri Tajorentsi pipira riyotantyaari atziripaeni etsiyatakoteemi. 45Ari riyaatanaki, omaanta ikamanta kotayitakironi, maawaeni awijimotayi takiririni. Riyotakoeyakirini atziri Jesoshi, rootaki kaari riyaatantanaka nampitsiki. Ijeekakitzi janta okaankii tyeenta. Ipokashiiyakirini atziri poaayitacharini paashinipaeniki nampitsi.
Retsiyatakotakiri Jesoshi kijopookitatsiri (Mt. 9.1-8; Rk. 5.17-26)

kitejiri ipiyanaa Jesoshi Kaperinawooki. Ikemakoeyeerini areetapaaka rirori ijeekapaaki pankotsi nentsiki. 2Ipiyoteeyakani osheki atziri, yeekitaki pankotsiki. Tekatsi ikinapaaki paashini atziri rotzikaapaakiro omoo. Ikenkithatakagaeyakirini Jesoshi iaani Tajorentsi. 3Ari inatakotapaakiri kijopookitatsiri. Ikaatzi 4 amiriri. 4Tekatsi ikantya rontsirokyaari Jesoshi, rotzikaakiri atziripaeni. Roojatzi rateetakaantanakari jenoki pankotsi. Imoontapaakiro kameetha, apatziro rothataakotakiri ijeekakira Jesoshi.

1Paashini

Royiitakotakiri imaamentoki. 5Riyota wakiri Jesoshi rameenteeyakarini riraga 4 amakiriri, rootaki ikanantakariri riraga kijopookitatsiri: Niyompari, ari nopeyakotakaemiro kaari kameethatatsi pantawitari, aritaki nowawijaakoteemi. 6Eeniro jaga ijeekaki iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. 7Ikenkithashiree yakani rajankaneki rirori: Iitaka ikantashiwaetantari irika? Iitajorentsitashitaka. Tsika ikanterika rowawijaakotantyaariri? Tema apatziro rowawijaakotantzi riraga Tajorentsi. 8Riyoshiryaakotakiri Jesoshi ikenkithashiryaari, ikantziri: Iitaka pikenkithashiryaantari? 9 Iitaka pomeentsitaperotachani? Opomeentsitama nokanteri irika kijopookitzinkari: Eero nowashi ronkaemi, inta nowawijaakoteemi? Opomeentsitaperotama nokanteri irika kijopookitzinkari: Pikatziyanee, paaneero pimaamento, pikatziyatziya waetaneeya? Eerorika imatziro, tema aritaki pishirontawentakina. 10Noko waki piyoteeyeni eenitatsi notajorenka nowawijaakotantyaariri. 11Rootaki ikantakiriri kijopookitatsiri: Nokantzimi, pikatziyanaki, paaneero pimaamento, piyaatee pipankoki. 12Roojatzi ikatziyantanaka, raaneero imaamento, ishitowanee. Ieeyawaerini ijoriiyotzinkaritepaeni, ari rotsikanatee yanakarini. Ikanteeyanakini: Tema ikameethaperotzi Tajorentsi, tee aiiro paerani kimitawori iroka.
Riyoyaakiri Jesoshi Rewii (Mt. 9.9-17; Rk. 5.27-39)
13Paashini kitejiri piyanaa Jesoshi othapyaaki inkaare. Ipiyotashiteeyapaa rini eejatzi osheki atziri, riyotagaeye rini. 14Roojatzi rowaaganaa eejatzi.

MARIKOSHI2

88

Iaapaakiri Rewii, riraga itomi Arijeeyo, ijeeki pankotsiki ipiyotapiintziri koriki: ipiyotapiinteeyinirini oroomajatzi. Riraga joriiyopaeni roonakari piyotapiintziriri koriki. Omaanta ikantapaakiri riraga Jesoshi: Thame poyaatanakina. Jee, thametaatyaami. Ari ikatziyanaka, royaatanakiri. 15-16Ari riyaateeyanakini ipankoki Rewii. Rowakagaeyapaakarini osheki oyaateeyiririni Jesoshi, riyotaanewo paeni, osheki piyotapiintziriri koriki, maawaeni. Eejatzi rakiyoteeyakirini osheki paashinipaeni kaari kameetha tzinkaripaeni. Rareeteeyapaakani iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, rirotaki warijeeyo. Iaakotapaakiri Jesoshi ikempiyeeyakarini rakiyoteeyi rini kaari kameethatzinkaripaeni. Rojampitapaakiri riyotaanewopaeni: Iitaka itsipateeyantaririni irikapaeni, rowaeyani? Tee ikameetha teeyini. 17Ari ikemawakiri rirori Jesoshi, ikantziri: Riraga kaari mantsiyatatsini tee ikoyi aawinantatsiri raawinteri, intakya mantsiyatatsiri rirotaki kowatsiri. Tee ro nopokantya nokaemeri kenkithashiryaa chari kameethatatsiri, inta riraga kaari kameethatatsi.
Riraga riyotaanewo Jesoshi tee itzitapiintya

itziteeyani riyotaanewo paeni Jowa eejatzi riyotaanewopaeni warijeeyo. Apaanipaeni atziri ipokashi tziri Jesoshi, ikantapaakiri: Iroaaka itziteeyani riyotaanewo paeni Jowa, eejatzi ikimiteeyani riyotaanewopaeni warijeeyo. Iitaka kaari itzitanta piyotaanewopaeni eerori? 19Ari ikantawakiri Jesoshi:

18Ikantaka

Okimitaka aririka raye shirampari iina, ikaemaeyerini isheninka ikimoshirewentee yerini. Rareetapaakyaarika, arima itziteeyapaakyaani rirori? Eero. Tema riweshiryaawentapaakyaari. aakiro, iroaaka nokaateeyirini naari niyotaanewo paeni: Iitaka notzitakaantyaariri? 20Omaanta aririka rookaeyaneerini isheninka aatsiri iina, aripaetekya itziteeya nakyaani. Eejatzi iinja naari, nookaeyanee rini niyotaanewopaeni, rowashiretakoeya nakinani, roojatzi itziteeyantanakyaani. 21Tee pimaejantziri iyotaantatsiri, tee. Eejatzi eenitatsirika pimaathapooki antyashipawo rooteentsi oshipaaye, aririka powawatatero owakirari maathaantsi, roojatzi aririka pikiwero aminthatanaka owakirari, eero omonkaagaakitanaa, roojatzi otzijagaantanakya antyashipawota tsiri, patsipetashitawo powawatatziro. Eejatzi okimitakya, patsipetashityaawo paapatziyawo maawaeni okaatzi iyoteetaki miri. Kameetha pipakaakiro paashini paapatziyawitariri roojatzi kameethatanaki paapatziyena naari. 22Napiitakiro noshiya kaawentemiro okaatzi niyoteemiri. Piyotzi aakapaeni joriiyopaeni awetsikiri imashi piratsi apiyaatantyaawori awishoowaantsi oowa. Omaanta eero apiitantari apiyaatantari awishoowaantsi oowa owakirari inthomaenta itaworimashi inta apiyaatantya owakira mashiri. Apiitantyaa ririka tema ari ijagaanaki. Okimitaka iroka, oetarika niyotagaemiri naari eejatzi owakirari. Tee okameethatzi pipiyotero ikemijantakayimiri paashini iyotaantsi. Pipakayero pikemijantziro ikantawitzimiri irintapaeni roojatzi kameethatanaki paapatziyena naari.
Ikantawakaawentakawo saawaro (Mt. 12.1-8; Rk. 6.1-5)
23Paashini saawaro ikinanaki Jesoshi pankirentsimashiki, itsipateeyarini riyotaanewopaeni. Ari niyanki rowiita

89

MARIKOSHI2,3

naki riyotaanewo okithoki teriiko, itayaakiro otaki, rowaeyawoni okithoki. 24Ari ikantziri warijeeyo: Iitaka rowiitantawori okithoki, itayaawaetantakawo iroka kitejirika amakoryaantari? Tee okameethatzi. Iitaka ranantawori? 25Rakanakiri Jesoshi: Tema tee pikenkithashiryaa neentziro Iwaperite Tajorentsi kenkitha takotziriri paerani Iraviirini, riraga jewawenantatsiri maawaeni joriiyopaeni? Tekatsi raye royaari, ayimatakiri itashe, eejatzi itsipateeya rini. 26Eeniro janta ipankomawoki Tajorentsi paa riwetsikaetziniriri irira: tee ishineteeyerini rowaeyaawoni maawaeni atziri, apatziro rowaeyaa woni aanakowenantatsiripaeni. Omaanta ayimawitakari itashe Iraviirini. Riyaatashitakiri Awyataari, riraga iwinkatharite aanakowenanta tsiripaeni, ikantziri: Notasheyeeyakini. Tekatsi nowaeyaarini. Ari ipawakiri paa: Eenitatsi iroka, powapaeya. Ari rowakawo, eejatzi rowakagaeyakarini itsipateeyarini. Kaari riroripaeni aanakowenantatsiri, omaanta tee ikoyi Tajorentsi rowashironkagaeyerini. 27Pamine, riraga Tajorentsi riwetsikaki niri atziri kitejiri imakoreeyantyaarini. Tee ro riwetsikantyaanariri atziri iaapinkathatero kitejiri. 28Nopoaaka naaka jenokinta, natziriperotapaaki jaka kipatsiki: tema naaka kantatsini oetarika anteri saawaroki.
Riraga Jesoshi retsiyatakotziri kijopookitatsiri rakoki (Mt. 12.9-14; Rk. 6.6-11)

iijanewo, joreririri: ikowaki riyote aririka retsiyatakoteeri saawaroki. Tee ishineteetziro retsiyatakoteetziri atziri saawaroki. Ikowaeyakini riroripaeni ikantakoeyerini: Tee okameethatzi iroka rantakiri Jesoshi. 3Riraga Jesoshi ikantziri kijopookitatsiri rako: Pikatziyee, pipoke jaka niyanki. Roojatzi riyaatantanaka niyanki, ikatziyantapaaka. 4Roojatzi rojampiteeyakirini maawaeni amineentsiri: Kameethama aneshironkateri atziri kitejiriki amakoreeyantarini? Arima owashironkayeri? Okameethatzima owawijaakoteri? Teerikama, pikowa kima owamaeyerini? Omaanta imaeriiyanakini. 5Ikijanaka Jesoshi, ramineeyanakirini, eejatzi retakoeyanakarini riroripaeni. Tema ikijoshiryaanakitzi rajankaneki tee ikaminthaanteeyini atziri. Ikantziri shirampari: Powaankaero pako. Ari rakotanee, roojatzi retsiyatako tantanaa. 6Ishitowaeyanakini warijeeyo paeni, riyaatashiiyanakirini itsipamintharipaeni Erooreshi. Ikantawakagaeyakani: Tsikatya akanterika Jesoshi, owamaantyaariri?
Retsiyatakotantzi Jesoshi janta inkaareki (Mt. 4.24-25; 12.15-21; Rk. 6.17-19)

Jesoshi riyaatanee eejatzi pankotsiki ipiyotantapiintari joriiyopaeni. Aritaki ijeekiri jaga: shirampari kijopookitatsiri rakoki. 2Raminashiiyawakarini atziri riraga

1Riraga

Jesoshi eejatzi riyotaanewo paeni riyaatapitheeyanakirini warijee yopaeni inkaareki ijeekapaaki apaniroeni, omaanta royaateeyanakirini osheki karireeyajatzi, eejatzi joreeyaja tzi, 8jerojareejatzi, iroomyajatzi, jeekatsiri intatsikeronta iaaki Joriraani, maawaeni jeekatsiripaeni Tziiroki, Shirooki, maawaeni. Ikemakoeyakirini itajonkantzi, rootaki

7Riraga

MARIKOSHI3

90
18Eejatzi

riyaatashiiyantakaririni osheki atziri. riyotaanewo: Pamakinawoota pitotsi, notetawa kyaata: rawitsineeyapaakinanikari atziri. Rooteentsimi rowamayenami. 10Ikanta Jesoshi rotetantakawo pitotsi ari ikenkithatakagaeyakirini atziripaeni kipatsiki, roojatzi rayiitantapaaka eejatzi kipatsiki. Osheki retsiyatakoeya wakirini mantsiyatzinkaripaeni. Riraga paashini mantsiyari rinteenaryaayitaki rini atziripaeni, ikowaki ipampitanta paeyaariri Jesoshi awijakotanee imantsiyari. 11Riraga atziri kyaantariri kamaari rotziwerowashitapaakari ipinkatheeyakirini. Icheraanaki iaawaetakaakiri ikantziri: Jesoshi, eerokataki Itomi Tajorentsi. 12Ikantaperotziri Jesoshi: Pimaerite, eero pikamantakotana.
9Ikantziri

riyoyaakiri Antereeshi, Jiripi, Waritoromee, Mateeyo, Tomashi, Jantyaako (itomira Arijeeyo), Tareeyo, paashini Shimo (riraga kathaapero tzinkari antayitzirorini oetarikapaeni). 19Eejatzi riyoyaakiri Joorashi (riraga karyootejatzi, aakaanterini iinja Jesoshi).
Iitakaawitakari ikyaantakari kamaari Jesoshi (Mt. 12.24-32)

Riyoyaakiri Jesoshi riyotaanewoperotyaari (Mt. 5.1; 10.1-4; Rk. 6.12-16)

13Paashini kitejiri itonkaanaki Jesoshi tonkaariki. Ikaemakaantakiri ikaatzi riyoyaakiri, ari ipokashiteeyakirini. 14Riyoyagaeyakirini 12 shirampari, itsipaperoeyaarini. Iinja iiteri rotyaanta newo, tema rotyaanteeyerini ikenkitha takagaeyerini maawaeni atziripaeni iaani Pawa Tajorentsi. 15Eejatzi ipakiri itajorenka, rookakaakowiritanantyaariri kamaaripaeni atziri. 16Rirotaki riyoyaakiri riyotaanewo 12. Riyoyaakiri Shimo (iitakiri Peetero), 17eejatzi Jantyaako itsipatakari rirentzi Jowa, (rirotaki itomipaeni Sewereeyo. Iitakiri riroripaeni iroaaka Wowanee rejeshi). (Akantziri aaka apaanteki: Oshiyawori oaawaepookitzi.)a

ipiyanaa Jesoshi pankotsi nentsiki. Ipiyoteeyaani eejatzi osheki atziri. Tekatsi ikantya rowaeya eejatzi riyotaanewo. 21Ikemakotakiri Jesoshi isheninkapero, riyaatashitawitaari raaneerimi ipankoperoki. Ikantawakaa naka: Osheki ishinkiwentaka Jesoshi, tee iaakota, thame aaneeri. 22Ipokashitapaakiri eejatzi jerojareeja tzipaeni, iyotaantzirori rojankinarini Moeseeshi. Ikantashitapaakari: Rirotaki Wereshewoo kyaantapaa kariri ishireki Jesoshi. Tema rirotaki iwinkatharite maawaeni kamaari: rirotaki amitakotziriri rirori rotyaantziri iyamaarite, rootaki imatantakariri. 23Ikaemaeyawakirini Jesoshi, roshiyaakaawenteeyawakirini: Kyaaryooma ikyaantapaakina iwinkatharite kamaari? Pamine: tsika ikantyaaka Jatanaashi rookaeya rirojatzi? Eero imatziro. 24Okimitaka aririka ikijawakagaeyani jeekatsiri nampitsiki, rookawakagaeyaarinika, arima ijeekaeyaneeni kameetha? Eero. 25Eejatzi okimitaka aririka ikijawaka gaeyani jeekatsiri pankotsiki, arima kijokiro rowawakaaneeya? Eero. 26Eejatzi ikimitaka, aririka Jatanaashi

20Roojatzi

a 3.17 Oshiyawori oaawaepookitzi okantakotziri: shintsitziniriri rantawaetziniri Jesoshi rootaki iitantakariri.

91

MARIKOSHI3,4

ikijerimi iyamaaritzinkarite, rookawaka gaeyanimi, eeromi ijeekimi, inta aritaki ithonkawakaeyakyaanimi. Rootaki. 27Eejatzi ikimita rirori koshitantatsiri: ithaawantari shintsiperotatsiri ikyaapankoteri ikoshitantyaariri rowaagawo. Aririka ipokashiteri, reewatapaakiri roerikapaakiri, roojota paakiri shintsitatsiri, roojatzikya raantakyaawo oetarikapaeni rowayitzi rini ipankoki. 28Kyaaryootaki iroka nokamantapero temiri: ineshironkateeyirini Tajorentsi maawaeni antzirori kaari kameethatatsi. Tema ipeyakoteniri okaatzi rantziri. Eejatzi, aririka ikantzimateeyawityaa rini, ineshironkateeri eejatzi. 29Omaanta eero ineshironkateeri riraga kantzima tzirori Ishire Tajorentsi: ikanteetatyee yaani ijeeki rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini. Eerowa rawijakotee. 30Rootaki ikantakiriri Jesoshi. aakiro, ikantashiiyawitakani inkaaganki: Rirotaki iwinkatharite kamaari amitakotziriri Jesoshi. Tema rootaki Ishire Tajorentsi amitakotziriri, kaari iwinkatharite kamaari.
Ikamantziri Jesoshi ninka isheninkatakari (Mt. 12.46-50; Rk. 8.19-21)

rookotantanakari jeekimoe yakiririni. Ikantanaki: Iroka nanaka. Irika yeeyika. 35Ninkarika antapiintzirori ikowakaeriri Tajorentsi: riroteeyakini yeeyi, choeni, nana. Nosheninkateeyakarini maawaeni aapatziyeeyanarini.
Roshiyakaawentziro Jesoshi inashitacharipaeni kipatsi (Mt. 13.1-23; Rk. 8.4-15)

34Roojatzi

ijeeki Jesoshi pankotsiki, ijeekimoeyapaakirini areeteeyapaakari rini. Roojatzi areetapaaka riniro, otsipateeyapaakarini rirentzipaeni eejatzi ritsiropaeni. Okatziyapaaka inkokironta, okantziri oaapaakiri: Pikantenari notyomi. Ari ikyaashitanakiri, ikantapaakiri: Areetapaaka piniro, pirentzipaeni, eejatzi pitsiropaeni. Ojeekapaaki inkokironta, okowapaakimi. 33Rakawakiri: Ninka nanatatsiri? Ninka yeeyita tsiripaeni?

31-32Ikantaka

kitejiri, rapiitakiri Jesoshi riyotagaeri janta othapyaakiininta inkaare. Ari ipiyotawentapaakari oshekini atziri. Ikanta Jesoshi iaawaki rira roshekitapaaki atziri, rotetanaka pitotsiki, rotatsinkakiro eechonkiini niyankyaani inkaare, ijeekanaki iroaaka rirori. Tema oshekyaantzi atziri ikatziyashitakari othapyaaki. 2Ari riyotaayitakirini oetarikapaeni, eejatzi roshiyakaawentayitakironi okaatzi ikenkithatakotayitzirini. Ikantakiri iroaaka: 3 Pikemena! Riyaatanaki pankiwae tatsiri janta rowaneki rookakitero okithoki teriiko. 4Ari rookakitapaakiro okithoki teriiko. Eenitatsi apaanipaeni ookakitapaenchari awotsiki. Ikanta ipokapaaki jenokiweripaeni, rowapaa kawo okaatzi rookakitawitakari irika shirampari janta awotsiki. 5Eenitatsi paashini pariyapaentsiri okithoki janta mapipookiki, tee oshenkaawitapaaka, intsipaete oshookawitanaka. 6Ari ijenokitapaaki oorya, roojatzi ojampiya shitantanaka. Tee oparithaperotzi, rootaki okamantanakari. 7Opariyapaaki paashini okithoki kitocheemashiki. Okanta oshookawitanaka, okimotatawi tanaka. Omaanta anaanakiro oshooka naki kitochee rootaki kaari okithoki tantanaka. 8Paashinipaeni okithoki opariyapaaki kipatsiperoki kameethari. Oshookanaki, okithokitanaki. Apaani

1Paashini

MARIKOSHI4

92

paeni okithokitanaki okaatzi 30. Paashinipaeni okithokitanaki okaatzi 60. Eejatzi paashinipaeni okithokipero tanaki okaatzi 100. 9Pikoyirika piyotakotero okaatzi nokenkithatakaaki miri paapatziyena iroaaka. 10Jateeyaneeni atziripaeni ikaatzi piyotawentakariri Jesoshi, eeniro itsipateeyanaarini Jesoshi apaanipaeni aapatziyariri eejatzi riyotaanewopaeni, riyaatee pankotsiki. Ikanta rojampitee yakirini rirori, ikanteeyakirini: Iyotaantatsiri, oetaka poshiyakaa wentakiri inkaaganki okaatzi pikenki thatakiri? 11Ikantakiri Jesoshi: Pamine, iroaaka nokamantemiro eerori kaari piyotawita: aritaki piyotakiro tsika ikantari Pawa reewawe nantzi. Riroma paashinipaeni atziri, eerowa nokantziri rirori inta noshiya kaawentashitayityaanarini. 12Irintapaeni atziri rirotaki aminawi tachari, tee ieemaetawo okaatzi nantziri. Eejatzi rirotaki kemijantawita nari, teemaeta ikemathatziro oetarika nokantawitakariri. Rootaki kaari rookantawo okaatzi rantayitzirinira kaari kameethatatsi, eero ipeyakotzi maetanari Pawa rantziri. 13Eejatzi ikantakiri: Tema pikemathatawakiro eeroka okaatzi noshiyakaawentakiri inkaaganki? Aririka napiitakimiro noshiyakaawentayitemironi, eerowa piyotakotawakiro eejatzi. 14Riraga pankiwaetatsiri okithoki rirotaki oshiyakariri iyotaantzirori iaani Tajorentsi. Rowaga okithoki oshiyakawo iaani. 15Rowaga awotsi opariyantapaakari apaanipaeni okithoki oshiyakari atziri kemawitawakawori iaani Tajorentsi, omaanta riraga Jatanaashi ipokapaaki imanimotakaa paakiri: tee raapatziyanaana. 16Eejatzi

iroka pariyapaentsiri mapipookiki, rootaki oshiyakaawentachari apaanipaeni atziri kemawitawakawori iaani Pawa, intsipaete iroaaka ikimoshirewentawitanakawo. 17Panki rentsi okaatzi kaari tzimaperotatsi oparitha, intsipaete okamanaki. Iroka roshiyakawo riraga atziri ikemijantawi taka roojatzi rowashironkagaetakiri, aririka ikijeetakiri. Rootaki intsipaete rookantanaawori ikemijantawita. 18Rowaga kipatsi kitocheemashiteentsiri oshiyakaawentziri kemathatawitawaka wori iaani Pawa Tajorentsi, 19omaanta ikenkithashiryaapiintziro jeekayitatsi rini jaka kipatsikika, ikimoshirewentee yironi rashitayitarini. Eekiro ikowanaki tzi rashaagawotya, oetarikapaeni, rootaki rookantaawori ikemijantawita. 20Omaanta iroka kameethari kipatsi oshiyakaawentziri kemaperotawakirori iaani Tajorentsi. Aritaki raapatziyape rotakawo, eejatzi raapatziyakaaperota kari paashinipaeni atziri. Apaani raapatziyakaakari 30, paashini raapatzi yakaakari 60, paashinipaeni raapatziya perotakaakari 100.
Roshiyakaawentakiniri Jesoshi ootamentotsi (Rk. 8.16-18)

riyaatatzi ikantakiri Jesoshi: Akowakirika ootakotya arima owakiri ootamentotsi kowitziki inthomaenta? Arima amanakiri ootamentotsi? Eero! Tema akowatzi oyeri ootamentotsi jeokiini okoeetyaantyaari aminanteeyaarini maawaeni. 22Okimitaka iroka iinja okoaatanaki maawaeni amanayitawita rini iroaaka riyoteeyanakironi maawaeni okaatzi anteeyakirini. 23Pikoyirika piyotero kameetha, ari pikemaperotawakiro iroka nokamanta kimiri.

21Eekiro

93

MARIKOSHI4

ikantakiri eejatzi: Pikenkithashireeyawo iroka pikemakiri. Aririka eechonkiini paapatziyawakyaawo nokamantzimiri, ari eechonkiini piyotawakiro. Aririka osheki paapatziyaperotawakyaawo, ari osheki piyotawakiro, niyotaaperotaki miri. 25Riraga aapatziyawakawori niyotaakiriri, eekiro niyaatatye niyotaa peroteri. Riraga kaari aapatziyawaka wori nokamantawitakariri, eero riyotzi oetarika, tema ipeyakotakiro eechonkiini riyowitari.
Roshiyakaawentziniri Jesoshi okithoki shookatsiri

24Paashini

ikantapiinta Jesoshi, roshiyakaawentapiintziniri atziri riyotaantyaariri iaani Tajorentsi. Aririka eechonkiini ikemakiro, ari eechonkiini riyotakiri: oshekirika ikemawakiro, ari osheki riyotakiri. 34Riyotaantariri tema roshiyakaawenta piintziniri. Omaantakya riyotaanewo, ithotyaagaeyakinirini riyotaaperoeyaki rini.
Romaerintakiro riraga Jesoshi tampyaa (Mt. 8.23-27; Rk. 8.22-25)
35Itziroryaanaki oorya, ikantziri Jesoshi riyotaanewopaeni: Thame amontyaanee intatsikeronta inkaare. 36Roojatzi riyaatapithatantanakari ikaatzi piyotawentakariri. Ari ijeekaki Jesoshi rirori pitotsiki. Roteteeyapaakani riyotaanewopaeni roojatzi imontyaakotantanaka. Eejatzi imontyaakotanaka apaanipaeni atziri ikaatzi piyotawenteeyakaririni, ikinakoeyanakini paashiniki pitotsi. 37Imontyaakomintheeyani ari omapoka shitakari niyankyaani inkaare antawo tampyaa. Antawo otamakaari, otetaata paaka pitotsiki roowiteenchami itsitsiyakotemi. 38Omaanta imaatzi Jesoshi rirori janta opataki pitotsi, rotziitotaka. Ikaemanakiri iroaaka riyotaanewo, ikantziri: Iyotaanari! Aritaki pimaaki! Rooteentsi apiinke! 39Ari ikaakakiri Jesoshi, ipiriintanaka, ikaemakotakiro tampyaa, ikantziro: Aritaki pitampyaataki! Ikantziro eejatzi inkaare: Pimaerite! Okanta iroaaka tampyaa awijanaki, maeritanee inkaare. 40Roojatzi ipithoka shitantanakari Jesoshi ikantanakiri riyotaanewopaeni:

33Aritaki

ikantzi: Tema ipinkathariwenteeyakaeni Tajorentsi. Roshiyakari atziri jatatsiri rowaneki ipankitziro okithoki. 27Imaa piintzi tsiteniriki, ikakitapiintzi kitejiriki. Shitowathowatanaki iwankiri, okimotatanaki. Tee riyotakotzimaetawo tsika okanta oshookantakari. 28Oshoo kaki kipatsiki: eewatanaki othowaki, roojatzi owaatotantanaka, roojatzi owathatantanaka. 29Aririka ojampata naki okithoki, ichekakoetero, tema monkaatapaaka rowiitanteetyaawori.
Roshiyakaawentziniri moshitaaja (Mt. 13.31-32; Rk. 13.18-19)

26Eejatzi

ikantzi Jesoshi: Tsika nokantemirorika noshiyakaa wentemiroka tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi? Tsika akanteroka akenkithatakotantyaawori? 31Oshiyakawo okithoki moshitaaja. Omaanta rowaga okithoki, tee okimitawo paashinipaeni kithokitatsiripaeni: okaerikitziini kameetha. 32Aririka apankitero, oshookanaki. Okimotatanaki, anaayitanakironi paashini paeni pankirentsitayitatsirini. Antawotayi tanakini owaempekipaeni, aritaki raampe yakyaawo shiwankitayitatsirini.

30Eejatzi

MARIKOSHI4,5

94

Iitaka pithaawantari? Tekirama pameentaperotana naaka? 41Tema antawo ithaawaeyanakini riyotaanewopaeni, tekatsi ikanteeyana kini. Okanta ojamaniityaaki, rojampita wakagaa, ikantawakaeyani: Ninkama irika, romaeryaantaka wori tampyaa, eejatzi romaeryaantaka wori inkaare? Rirotakima Tajorentsi?
Rookakaakowentakiri Jesoshi shirampari ikyaantashiretari kamaari (Mt. 8.28-34; Rk. 8.26-39)

1-2Rareetakaakari Jesoshi intatsike ronta inkaare, ari rareetakaapaakari iipatsiteki karaarajatzi. Ro raatakoeya paakani kipatsiki. Intsipaete iaawakiri Jesoshi shirampari kyaantashiretariri kamaari. Ishiyashitawakari Jesoshi ipoaaka janta kitataarewontsimashiki, 3ari ijeekawaetzi rirori. Tema tekatsi aaweerini oojoterini karenathakira. 4Okantawitaka roojotantawitapiintee tariri kijothari rakoki, eejatzi iitziki, omaanta itzimpejakopiintayitakini. Tekatsi monkaatzityaarini ishintsini. 5Ikantatyaani, riyaatapiintzi tonkaariki. Ikaemakaematapiintzi, itowaetapiinta mapikipaeni. Tema ishinkiwentakaakari iyamaarite. 6Riraga shirampari iiitawakarira inteena ipokaki Jesoshi, ishiyashitakari rareetapaakari, rotziwerowashitapaa kari, ipinkathatapaakiri. 7-8Ikanta Jesoshi, iaawakirira shirampari ikyaantashiretariri kamaari, icheraako tawakiri, ikantziri: Kamaari, pookaneeri shiramparira! Irika shirampari, antawo icheraanaki ikantakaakarira iyamaarite, ikantanaki: Iitaka poaashirenkantanari? Eeroka Jesoshi, itomi Tajorentsipero. Nokantemi iroaaka eero powashi ronkaana.

Jesoshi rojampitakiri irika kamaari, ikantakiri: Tsika piitaka? Rakanakiri kamaari, ikantzi: Nowaero Oshekyaantzi. Rootaki noetantari, tema osheki nokanta nojeekantari irika shirampari. 10Teera nokoyi potyaantena naakapaeni paashiniki kipatsi. 11Ari ijeekaki eejatzi janta oshekyaantzi chaancho tonkaariki, ikaatzi 2.000, rowawaeteeyani. 12Ikantanaki kamaari, ikantziri Jesoshi: Ari nokoyi potyaantena janta chaanchoki, nojeekanteeyapaakyaarini inthomaenta. 13Ari ishinetakiri. Rookaeyaneerini shirampari, ishirinkashiteeyanakarini chaancho, ikyaanteeyapaakarini. Roojatzi ishiyeeyanakani riraga chaanchopaeni impeetaki, ari ithonkae yakani: ipiinkaeyapaakini inkaareki pooo, pooo, pooo. 14Ikanta irikapaeni shentziriri chaancho, iaakirowa okaatzi awijeentsiri, antawo ithaawaeyanakini iroaaka. Shiyeeyanakani, ikantapaakiri ikaatzi jeekaeyatsirinipaeni okaakinira. Intsipaete antetanaka aagantsi. Pokaeyanakini atziripaeni ramineri iitarika awijimotakiriri chaancho. 15Riyaatashiteetakiri Jesoshi, ieetapaa kiri riraga shirampari ijeekantawitari kamaaripaeni. Ijeekaki ikithaataawo iithaari, kameethatanee. Tema ieetapaakirira, antawo ithaawanteeya paakarini. 16Ikanta irikapaeni aakiriri inkaaganki Jesoshi okaatzi rantakiri, ikanteeyawakirini paashinipaeni atziri owakira pokapaentsiri okaatzi awijeentsiri inkaaganki. Ari okaatzi ikantawakiriri tsika ikanta iaakiri ipiinkantakari chaanchopaeni. 17Ikanta ikemaeyawakinira atziripaeni, ikantee yakirini:

9Roojatzi

95

MARIKOSHI5

Jesoshi, iroaaka tee nokoyi pipoki motena nonampiki, pipiyanaki. 18Ikanta ikemawakira Jesoshi, roojatzi rotetanaa pitotsiki. Ikantawitawaari iroaaka irika shirampari rookakiniri iyamaaritepaeni, ikantziri: Jesoshi, nokoyi noyaataneemi. 19Rakanakiri Jesoshi, ikantanakiri: Eero poyaatana, piyaate pinampiki tsikarika ijeeki pinampijatzipaeni. Pikantapaeri maawaeni okaatzira awijimotakimiri. Pikantapaeri eejatzi: Ineshironkatakina Nowinkatharite. 20Ikemawakirira irika shirampari, roojatzi riyaatanee janta inampiki. Ikantakiri inampijatzi eejatzi riyaataki maawaeni paashiniki nampitsi janta iipatsiteki oetachari Tekaaporishi. Ikantapaeri osheki atziri okaatzi awijimotakiriri. Ikanta ikemaeyawaerini ikenkitha waetapae, osheki itzimaetyaashiiyana kani.
Retsiyatakotziro Jesoshi jokaatzirori iraa (Mt. 9.18-26; Rk. 8.40-56)

imontyaanaka Jesoshi intatsikeronta inkaare. Ipiyoeyakaninta osheki atziri janta othapyaakiini. 22Rareetapaaka shirampari iwaero Jaero, riraga jewatakaayitziririni ijoriiyotzinkaritepaeni janta pankotsiki ipiyotantapiintarira. Iaapaakiri, rotziwerowashitapaakari Jesoshi riwethatantapaakariri Jesoshi. 23Ikanta perotapaakiri: Rooteentsi okame nishintyo. Pipoke pipampitakitero awijakotantaneeyaari roori, eero okamanta. 24Ari royaatanakiri, roojatzi royaata yitanakirini osheki piyotawentariri, rawitsinaawakaanaka. 25Ari okaataki tsinani jokaatzirori iraa, okaatakotaki 12 ojarentsi. 26Osheki raawinteetawita

21Ikantanaka

kawo, thonkapaaka oorikite omaanta eekiro iyaatatzi ojokaatziro iraa. 27-28Okemaki ikantakoeyirini Jesoshi: Osheki retsiyatakotantzi. Ojatekana kari oyaateeyiririni okinapaaki itapiiki. Okenkithashiryaanaka: Aririka nopampitziteri imaatha, aritaki netsiya takotee. Ari opampitzitawakiri imaatha, kaatakotanee ojokaatziro iraa. 29Okemawakitya tsinkaririri, awijakota nee. 30Eejatzi rirori intsipaete ikemashi tawakawo itajorenka. Ari ipithokashita nakari oyaatziriri, ikantziri: Ninkama pampitzitakinawori nomaatha? 31Rakanakiri riyotaanewo, ikantanakiri: Tema piiiri roshekitaki oyaatayi tzimirini. Rawitsinaayitakimini. Eekiro pikantatzi: Ninkama pampitzitana wori nomaatha? 32Raminaminayitanakini ikoyi ieeri pampitzitakiriri imaatha. 33Roori tsinani, osheki othaawanaki ompetata naka, tonki, tonki, tonki. Iyotaki awijakotanaki. Otziwerowashitapaakari, oaaperotantariri. Othotyaakiro okanta perotakiri maawaeni. 34Ikantziro: Tsinani, pameentakina, rootaki petsiyatakotantaari. Iroaaka piyaate, pikimoshiretee. Tema etsiyatakoteemi. 35Tekiraata ithonkiromi ikenkitha waetakayiro, ipokaeyapaakini ronampi ripaeni riraga Jaero. Ikantapaakiri: Kamanaki pishinto. Iitaka poaashi renkantariri irika iyotaantatsiri? 36Ikemawakiro Jesoshi iroka ikantapaakiriri. Ikantziri: Jaero, eero pikantashiryaashita, inta pameentena naaka. 37Tekatsi ishinete oyaatanakirini, inta ishinetakiri riraga Peetero, Jantyaako itsipatanakari rirentzi Jowa. 38Roojatzi rareeteeyapaakani ipankoki Jaero. Iaapaakiri atziripaeni: ikaemaeyakini,

MARIKOSHI5,6

96

rowashiretakoeyakawoni, riraakoeyaka woni. 39Ikyaapaaki, ikantapaakiri: Iitaka pikaemakotantawori? Iitaka piraakotayitantaworini? Tee okamaperotzi ewankawo, omaashita. 40Ishirontawenteeyawakarini, roojatzi roemishitowaeyapaakirini. Raanakiri iri eejatzi iniro, eejatzi riyotaanewopaeni, ikyaashitapaakiro janta omaryaakanta ewankawonta kamawiteencharira. 41Roerikawakotapaakiro. Ikantziro rashi ipaanteki: Tarita komi. (Akantziri aaka apaanteki: Ewankawo, paaagae.) 42Roojatzi aaantanaa, opiriintanaa, sherok, anashitanaa. Okaataki ojarentsite 12, rootaki omatantaari anashiwaeta. Rotsikanateeyanakawoni osheninka paeni. 43Ikantaperotziri rirori: Eerowa pikamantayitzirini atziri okaatzi piaakiri nantakiri. Ari iroaaka pipero owanawo.
Riyaataki Jesoshi Najareeteki (Mt. 13.53-58; Rk. 4.16-30)

Omaanta rirorika kamanantawityaa woni inampijatzi osheki itheenkiri. 5Kyaaryo inampiweri itheenkaeyaki rini riraga Jesoshi, rootaki kaari itajonkantapiinanta janta inampiperoki. Apatziro ipampitayitzirini apaanipaeni mantsiyatzinkari, retsiyatakotayitzirini. 6Omaanta tee raapatziyeeyarini inampi jatzi, rootaki rotsikanatantanakari riraga Jesoshi, ikenkithashiryaaka: Iitaka kaari raapatziyeeyantanani?
Rantayitzirini riyotaanewopaeni Jesoshi (Mt. 10.1-15; Rk. 9.1-6)

1Roojatzi riyaatantanaa Jesoshi, areetapaa inampiki rirori. Royaatee yeerini riyotaanewo. 2-3Roojatzi kitejiri imakoryaantapiintari, riyotaantapae janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni. Rotsikanatawakari osheki kemawakiriri. Itheenkaeyakirini Jesoshi, ikanteeyini: Tema rirotaki asheninkapero aari. Tsika ipoaakaakawoka iroka riyotaantziri? Tsika ikantakari itajonkantayitantakarini? Kaarima irika wetsikapiintzirori jeekamentotsi? Rirotaki otomi Mariiya, tema rirotaki rirentzipaeni Jantyaako, Josee, Joorashi, eejatzi Shimo. Eejatzi ritsiropaeni, tema ojeekimoteeyakaeni jaka. 4Ikantzi Jesoshi: Iaaperoeyakirini atziri kamanantzirorini iaani Tajorentsi.

Ikinakinayitanakini Jesoshi nampitsi kipaeni, riyotaantayitanakini. 7Eejatzi riyoyaakiri riyotaanewo 12. Imatakaa kiri rowawijaakotantyaariri kyaantawi tariripaeni kamaari. Roojatzi rotyaanteeyakirini; itsipatawakaantee yanakarini, apitepaeni riyaatayitanakini nampitsikipaeni. 8Ikantaperotawakiri: Aririka piyaatanaki, tekatsikya paanaki. Eero payi poyaari, eero payiro pithaate. Eejatzi eero payi piyorikite. Omaantakya paanaki pikotzi. 9Eejatzi pijapatotanakya, omaanta eero paanaki paashini pimaatha. 10Eejatzi ikantawakiri: Tsikarika pijeekapaaki, aritaki pijeekaarikotapaaki, roojatzi piyaatanta kya paashiniki nampitsi. 11Eerorika raakameethateeyawakimini janta nampitsiki, eejatzi eerorika ikemijantee yawakimini, ari pishirinkanaki potekakontatanakya piitzikira riyotantyaari eero pipiyashitari eejatzi. Omaanta ari rowashironkaakiripa Tajorentsi iinja. 12Ari riyaateeyanakini riyotaanewo paeni. Ikamanteeyakirini atziripaeni: Pikenkithashiryagaeya, eero pantapiintziro eejatzi kaari kameethata tsi, inta pookaero.

97

MARIKOSHI6

osheki kyaantawitariri kamaari. Ijeetantayita karini oyeenka oriiwo osheki mantsiya ripaeni, retsiyatakoeyakirini.
Riraga Erooreshi rowamaakaantakiri Jowa kaawoshitantatsiri. (Mt. 14.1-12; Rk. 9.7-9)
14Osheki kemakoeyiririni Jesoshi, rootaki ikemakotantakariri eejatzi pinkathari iitachari Erooreshi. Ikantayi tzini atziripaeni: Rirotaki Jowa kaawoshitantatsiri, kamawiteenchari: piriintanaa. Rootaki ipiriinantari itajorentsitzira. 15Eenitatsi paashini kantayitawitacha rini: Rirotakirika Iriiyashini: piriintaa chari. Paashini kantayitatsirini eejatzi: Rirotaki kamanantzirorini iaani Tajorentsi. Roshiyaari kamanantayitzi rorini iaani Tajorentsi paerani. 16Ikemakotantariri riraga Jesoshi, ikantzi Erooreshi: Rirotateekityaami Jowa. Nocheka kaantawitakari ikentsiki omaanta piriintanaa eejatzi. 17-19Ari paerani Erooreshi raapithata kiri rirentzi iina. Iita rirentzi Jiripi, ro iinantawitarini, Eroriiyashi. Riraga Jowa ikantapiintawitakari Erooreshi: Tee okameethatzi paapithateri pirentzi iina. Okijanakiri Eroriiyashi, okowapero taki owamaakaanteri, omaanta tee ikoyi riraga oemi. Osheki oaashirenkapiinta kiri, rootaki raakaanantakariri Jowa, romonkyaakaantakiri omonkyaaga mentotsiki. 20Ipinkathatawitakari riraga Jowa, riyotziri ikameethaperotzi, raapatziyaperotari Tajorentsi. Rootaki kaari ikowanta rowamaakaanteri. Tema

13Rowawijaakoeyakirini

ithaawakaawitatyaari Jowa, ikenkitha takaapiintziri. Raapatziyawitawo ikantziriri Jowa, omaanta tee riyotzi tsika ikantya. 21Monkaataka kitejiri ikoaatantakari paerani Erooreshi. Rowakagaeyakarini osheki inashitayita charini jewatatsiripaeni karireeyajatzi. Rootaki kitejiri owamaakaanantakyaa riri rowaga Eroriiyashi Jowa. 22Okyaa paaki ishinto roori janta rowaeyaninta opirantakotapaakiri. Iaaperotawakiro kameetha riraga Erooreshi eejatzi itsipateeyarini. Ikantziro ewankawo: Pikowakotena iitarika pikoyiri. Aritaki nopakimi. 23Iaakina Tajorentsi, riyotzi eero namatawitzimi. Oetarika paeni pikowakotakinari, aritaki nopakimi. Pikowakirika nopagaantemi noepatsite, aritaki nopakimi kashetani. 24Shitowanee roori, ojampitapaakiro iniro: Oetaka nokowakoteriri? Akawakiro roori: Ro pikowakoteriri iito Jowa kaawo shitakotziriri Tajorentsi. 25Intsipaete opiyashitanaari pinkathari. Okowakotapaakiri, okantziri: Nokoyi iroaaka pipakotenawo piratoki iito riraga Jowa. 26Osheki rowashiretanaka. Tema aritaki ikantakiro inkaaganki: Eero namatawitzimi. Eejatzi ikemaeyawaki rini maawaeni itsipateeyakarini. Tee iroaaka ikowae ramatawitero. 27Ari rotyaantakiri owamaantatsiri, ikantawa kiri: Pamakinawo iito Jowa. Ari riyaatanaki janta romonkyaaki rinta, ichekapaakiri ikentsiki. 28Rama kotakiro piratoki iito, ipapaakiro ewankawo. Roori, owaakiniro iniro. 29Ikemakotakiri riyotaanewoni Jowa, ari riyaatashiiyakirini. Raaneero iwatha ikitatero.

MARIKOSHI6
38Ikantawakiri:

98

Rowakaakari irira Jesoshi osheki atziri (Mt. 14.13-21; Rk. 9.10-17; Jowa 6.1-15)
30Paashini kitejiri ipiyayitaani riraga rotyaantanewo Jesoshi. Ikanteeyapaaki rini maawaeni rantayitakirini. Eejatzi ikantakoeyapaeroni maawaeni riyotaanteeyakirini. 31Osheki atziri piyotawenteeyapaakaririni Jesoshi. Apaanipaeni jatayiteeni, eekiro ipokatzi paashini, rootaki kaari imatanta rowaeyaani rirori eejatzi riyotaanewo. Ikanteeyakirini irirapaeni: Thame ayowaeyanakini, aate janta tekatsinta atziri amakoryaawakiita eechonkiini. 32Roojatzi riyaateeyanakini, ikinakota naki pitotsiki. 33Omaanta ieeyawakirini oshekini atziri, riyoteeyanakirini tsikarika riyaate. Ipoaayitanakani ipankokipaeni, ishiyashitanakari, ishirethapyaatanakawo othapyaakini. Ranaakoeyakirini rirori, royaapaakiri. 34Imitaanaki riraga Jesoshi eejatzi riyotaanewopaeni, iaapaakiri osheki oyaakiriri. Roojatzi osheki retakoshi ryaaperotapaakari roshiyakaantapaakiri owisha kaari ishenteetzi. Osheki riyotagae yapaakirini oetarikapaeni. 35Roojatzi itsiteniityaanaki oorya. Ipokashitapaakiri riyotaanewopaeni, ikantapaakiri: Iroaaka ajeekaki jaka tekatsi pankotsi, tekatsi owanawontsi. Eejatzi itsiteniityaanaki oorya. 36Okameethatzi potyaanteeyerini atziri riyaateeta owantsiki, nampitsikipaeni. Ramananta paente rowanawo. 37Rakanakiri Jesoshi, ikantziri riraga riyotaanewopaeni: Piperiita eeroka owanawontsi. Ikantawakiri riroripaeni: Pikoyima niyaate namanantakite owakagaeyaaririni atziripaeni? Osheki opinata: eero imonkaata koriki.

Tsikama okaatzika owanawontsi? Piyaate, paminakitero. Ari iaakitziro, ikantapaeri: Apatziro apawakooni okaatzi paa, eejatzi apite mereto. 39Ikantawakiri: Poejeekiri atziripaeni jaga katawo mashiki. Pipiyoteeyerini, eejatzi pinashiteeyakyaarini. 40Ari ipiyoteeyakirini, ijeekaeyana kini. Apaanipaeni piyoteenchari ikaatzi 100 atziri, rinashitaka paashinipaeni piyoteenchari ikaateeyini 50. Eenitatsi osheki paashinipaeni piyoteenchari. 41Ari raakiro riraga Jesoshi paa eejatzi mereto, raminanaki jenokinta, ikantziri Iriri: Ariwee, Pawa, eerokataki pakina wori iroka noyaarika. Ikagaakiro paa. Ipayitakirini riyotaa newopaeni roshirinkakiniri piyoteenchari. Eejatzi mereto, royiitaki niri maawaeni atziri, 42ari rowaeyakani. Ikemaeyanakani, tee ithonkanakiro owanawontsi. 43Raayiteeroni tzimagaantapaentsiri, riyeekiteeyironi kantziriki okaatzi 12. 44Ikaateeyini owaenchari 5.000 shirampari, eejatzi tsinanipaeni, eejatzi eentsipaeni.
Ranashaatawo irira Jesoshi inkaare

rotyaantakiri riraga Jesoshi riyotaanewo, ikantziri: Thame potetanakya pitotsiki. Peewateeyenani intatsikeronta inkaareki, janta Wetheeraki: notyaanteeyeriniita ipankokipaeni irika piyoteenchari. Jee, ari. 46Ikanta riyaatanaki atziripaeni roojatzi riyaatanaki riraga Jesoshi tonkaariki, ikenkithatakayiri Tajorentsi 47Tsiteniriki eekiro oepiyakotziri tampyaa. Ari iniyankitakotanaki

45Roojatzi

99

MARIKOSHI6,7

inkaareki riyotaanewo, omaanta eeniro ijeekaki rirori apaniroeni tonkaariki. 48Ikanta iaakiri riyotaanewo, ikomako mateeyawitanaawoni riyotakiri makoempekitapaaki. Ari riyaatashitana kiri rirori. Ranashaatanakawo inkaare, tee itsitsiyi. Roowiteenchami rawijana kirimi 49roojatzi ieeyantawaarini, ranashaatapaakawo inkaare. Iiteeyawi tawakarini peyari. Ari ikaemaeyanakini: Eeeee! Kaakitaki peyariwee! 50Ari ieeyawakirini maawaeni. Ithaawaeyanakini. Intsipaete iaanata paakiri rirori: Piweshireeyanakyaani. Naaka pokatsi. Eero pithaawantana. 51Rotetapaaka pitotsiki itsipateeya paakarini roojatzi opeyantanaa tampyaa. Riweshiryaawentari eejatzi osheki rotsikanateeyanakarini. 52Ieeya witakarini inkaaganki itajonkiro paa omaanta tekira ikenkithashiryaakopero tari irira rirotaki Tajorentsi. Tema eeniro okijotzimoneentakiri rajankane.
Rantayitzirini Jesoshi janta Jenejareeteki

Rameteeyarini joriiyopaeni (Mt. 15.1-9)

rareeteeya paakani Jenejareeteki. Raatakoeyapaa kani. 54Rayiiteeyapaakini, intsipaete riyoteeyawakirini atziri. 55Ishiyashitee yawakarini. Ramakoeyakinirini mantsiyatzinkaripaeni ishitashiki, janta ijeekapaakira Jesoshi, aritaki janta raakotanakiniri. 56Ikinakinayitzini owaaninikipaeni nampitsi, nampitsiki paeni antawo, eejatzi owantsikipaeni. Tsikarika ikinayitzini Jesoshi ipiyotayi takinirini mantsiyaripaeni. Royiitakini rini niyanki nampitsiki, ikanteeyawaki rini: Pishineteenawo nopampitzitawaki miro opatziyaakiki piithaari. Ari rawijakoeyaneeni maawaeni pampitzitawakiriri iithaari.

53Imontyaantanakawori,

ipokapaaki warijeeyopaeni, eejatzi apaanipaeni iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, ipoaaka Jerojareeki. Ipiyotawentapaakari Jesoshi. 2Iagaeyapaerini riyotaanewo, rowaeyani tee ikiwawakota: tema tee ikiteshiretzi. Ikanteeyini: Aririka oyaa, ityaawo akiwawakotya akameethashire tantyaari. 3Riraga warijeeyo rametee yawoni rootzimateentsirika roya ikiwawakoperota. Tema rameteeyawoni maawaeni joriiyopaeni. Rooma eerorika ikiwawakota eero royiita. Imonkaatayi tzironi riyotaantapiintzirini itakaanta worini. 4Aririka ipoagaeya janta nampitsiki niyanki, eerorika ikiwawako perotapaa eero rowa paa. Eejatzi imonkaatashitayitakawoni osheki oetarika riyotaayitziririni atziripaeni. Ikiwapiinteeyironi iwajoni, iwachakate, iyotsironakite; maawaeni. 5Ari rojampi teeyapaakirini Jesoshi: Iitaka kaari imonkaatantawo piyotaanewo riyotaantayitzirini itakaantaworini? Irika iroaaka owaencharika tee ikiwawakota ipeyako takiro okantziri kaminagaantsi: eeniro rantani. 6Ikantanakiri Jesoshi: Osheki pamatawitantayitzini, tema poshiyakaawaetashita paapatziyari Tajorentsi. Aritaki ikamantakotzitaki mini paerani Iseeyashi. Rojankinatakini, ikantzi: Irika atzirika ikantawaetashi teeyakinani: Nopinkathatzimi, omaanta rajankanekira tee raapatziya perotana, okimitzimotakina inteena ijeekaeyakini. 7Ratsipetashitakawo rotziwerowashitana; roshiyakaawaeta shita iaaperotana. Ramatawitashitayi takarini ijoriiyotzinkaritepaeni: ikantawitari iroka riyotaawitariri kimiwitaka rootaki Iwaperite

1Ikanta

MARIKOSHI7

100

Tajorentsi. Kyaaryootaki iroka ikantzi takarini Iseeyashi. 8Eejatzi ikantziri Jesoshi: Pookanakiro ikaminaawitzimiri Tajorentsi, inta paapatziyashitanakawo riyotaanteeyirini atziri. 9Aritaki pitheenkakiro ikaminaawitzimiri Tajorentsi, inta pikowashitaka pimonkaatero riyotaantayitzirini itakaantaworini. 10Tema ikantziri Moeseeshini: Otzimatye pipinkathateri piri eejatzi piniro. Eejatzi ikantzi: Riraga Tajorentsi ikantakotziri akawaantetziriri ashitariri eejatzi riniro: Okameethatzi rowamagaeteri. 11Omaanta pikantashitapiinteeyawita rini atziri: Aririka pikashiyakayeri Tajorentsi piyorikite, ari pipaperoteri. Rashironkaawaetyaarika piri, piniro, pikanteri: Eero nomatziro nopemiri koriki: irika koriwaka, tema nokashiya kaakiri Tajorentsi noorikite noperiri. 12Aritaki iroaaka tee pishinetziri ajoriiyotzinkaritepaeni retakotaneeyaari iriri, riniro. 13Pikowakaakiri raapatzi yawo piyotaapiintziriri, omaanta piyotaakiri itheenkakiro ikantziri Tajorentsi. Aritaki pikantapiintari: pookakaayitzirini ajoriiyotzinkarite paeni raapatziyawowa Iwaperite Tajorentsi.
Ikamantakotziro Jesoshi owaariperotzirori ashire (Mt. 15.10-20)

ikaemaeri riraga Jesoshi piyoteeyeencharini ikanteeyirini: Pikemaperoeyenani maawaeni. Nokoyi pikemaperotena nokantemiri. 15Okameethatzi owaeyaawoni oetarika paeni, eero aiiro antani: tekatsi okantero owanawontsi ashire. Omaanta aririka pikenkithashiryaakotyaawo kaari kameethatatsi, eejatzi piaawaeterorika kaari kameethatatsi, rootaki owaaripe

14Rapiitakiro

roteroni pishire. 16Eerokapaeni kemayi takirorini okaatzi nokantakimiri, pikenkithashiryaakotyaawo. 17Ithonkakiro riyotaakiri eejatzi rookaneeri piyotawentariri, roojatzi ikyaapae pankotsiki Jesoshi eejatzi riyotaanewopaeni. Rojampitapaeri irira: Oetaka poshiyakaawentziniriri inkaaganki? 18Ikantawakiri: Eejatzi eeroka, tee pikemawakina inkaaganki? Oetarikapaeni owayityaa rini okameethatzi, eero aiiro antani. Tema piyotawakiro. 19Rooma eero omatziro owaariperotziro ashire, inta iyaataki asheetoki, roojatzi ashitantee yawori. Rootaki riyotaayitziririni okameetha taki oetarika rowaetari. 20Eejatzi ikantziri: Omaanta pikenkithashireerorika kaari kameethatatsi, eenitatsi pantani. 21Rooma pikenkithashiryaakaworika pajankaneki pantero kaari kameethata tsi, rootaki panantyaawori maawaeni: pishirontyaawo tsinani kaari payi, pishirontyaari shirampari kaari payi, pikoshite, powamaante, 22osheki pikowaperotero oetarikapaeni rashitayi tarini paashinipaeni atziri, pantero kaariperoripaeni, pamatawitante, piaathatantya, piaawenawaetya pikowaperote pikimityaari ashaagantzinkari, pikantzimateri atziri, pikantakaaperotya, tee piyoteeyironi pantero kameetha. 23Kyaaryo, pikenki thashiryaawo pantero kaari kameethata tsi, rootaki panantawori: rootaki powariperotantakari.
Retsiyatakoteero Jesoshi ishinto shirojeniishiyajato (Mt. 15.21-28)

riyaatanee Jesoshi Tziiroki. Ijeekapaaki pankotsinentsiki, tee

24Roojatzi

101

MARIKOSHI7,8

ikowawita riyoteeterimi. Omaanta tekatsi ikantya imanapithatyaari atziri. 25Ojeeki janta tsinani, ikyaantawita kawo ishinto kamaari. Okemakotawa kiri roori Jesoshi, iyaatashitanakiri, otziwerowashitapaakari. 26Kaari joriiyo, opoaaka Shirojeniishiyaki. Okantapaa kiri: Ikyaantakawo nishintyo kamaari, petsiyatakoteenawo. 27Roshiyakaawentashitanawo, ikanta wakiro: Nitawakyaariita nojoriiyotzinkarite netakotyaari. Tee okameethatzi aapitha teeri rowanawo eentsite aperi otsitzi. 28Roori akanakiri: Jee, kyaaryo. Ari ijeekita rirori otsitzi otapinaki raperotayitzironi rowanawopetokipaeni eentsite. 29Ikantaneero: Jee, kameetha; kyaaryo pikantakiri. Kameetha piyaatee iroaaka, awijakota nee pishinto. 30Opiyanaaga opankoki. Oaapaero ishinto, omaryaaka omaamentoki, awijakotanee, tema yowanee owamaa rite.
Riraga Jesoshi retsiyatakotziri matakempitatatsirini
31Roojatzi rowaagakaantanaari Jesoshi riyotaanewo, ikinanee Shirooki, roojatzi kirinkanta Joriraaniki, roojatzi rareetapaa inkaareki owaero Karireeya. Ikinanaki ochereeteki intatsikeronta Karireeya janta Tekaaporishiki. 32Ramaetapaakiniri shirampari amashi tzinkari inthomaenta ikempita, kaari kematsi eejatzi imajontzitzi. Ikantapaa kiri amiriri: Pipampitawakiri, petsiyatakoteeri. 33Riraga Jesoshi rookaneeri piyotawentariri, apaniroeni itsipatana kari matakempitari. Romonkyaakiniri rakoempeki ikempitaki. Reewatakiro

rakoempeki, ipampitakiri ineniki. jenokinta, ikenkithata kaakiri Tajorentsi roojatzi ikantziri ipaante rashi: Epeta! Akantziri aari aaaneki: Piwitaryaa neeya. 35Iwitaryaanaa ikemantari. Opeyanaa imajontziwita, kameetheenkatanee iaawaetanee. 36Rapiitapiintawitari ikantziri: Eerowa pikamantakotana. Omaanta tee ikemijantaperotziri, eekiro ikamantakotanakitziiri. 37Eekiro rotsikanateeyanakityaarini Jesoshi. Ikanteeyini atziripaeni: Iitakakya? Okameethaperotantari rantayitzirini. Imataperotakiro Jesoshi maawaeni rantayitzirini. Kemanee amashitzinkari inthomaenta ikempita, eejatzi riraga majontziwitachari, iaawaetakagaeri.
34Raminanaki

Rapiiteero Jesoshi roshekyagaero paa (Mt. 15.32-38)

1Paashini kitejiri ipiyoteeyakani eejatzi osheki atziri, tekatsi rowae yaarini. Riraga Jesoshi ikaemiri riyotaa newo, ikantawakiri: 2Netakoeyakarini irikapaeni. Ro netakoeyantakaririni 3 kitejiri itsipatee yakinani, tee rowa. 3Agaeyakirini itashe. Eenitatsi apaanipaeni poeenchari inteena: aririka notyaanteeyawiteeyarini iroaaka ipankoki, ari ishipetawathatanaki niyanki awotsiki. 4Rakanakiri riraga riyotaanewo: Tsika akantyaaka akemakagae yantyaaririni paa? Jaka tekatsi atziri jeekatsini. 5Rojampitakiri: Tsika okaatzika jeekaentsiri paa? Ikantzi: Okaatzi 7.

MARIKOSHI8

102

piyotawenteeyaririni: Pijeekaeyeni katawomashiki. Raakiro paa, ipaasonkitziri Iriri. Ikagaakiro, ipaeyakinani naaka riyotaa newopaeni, noshirinkaeyakinirini piyoteenchari. 7Eenitatsi eejatzi mereto apaanipaeni. Ipaasonkiwentakiri eejatzi. Roojatzi ikantziri riraga riyotaanewo: Pipaeyerini eejatzi mereto. 8Roojatzi nowaeyakani, nokemaeya nakani. Naayiteeroni tzimagaanta paentsiri, nowaero kantziriki. Okaatzi yeekitaatsiri 7. 9Ikaateeyini owaenchari 4.000 shirampari. Roojatzi rotyaantee yeerini: Piyaateeyeeni pipankokipaeni.
Ikowawita warijeeyo ieerimi Jesoshi itajonkantayitzini (Mt. 15.39-16.4; Rk. 12.54-56)

6Ikanteeyakirini

riyotaanewo, roteteeyanaani pitotsiki. Niyaateeya neeni janta Tarimanootaki. 11Ari ipokapaaki warijeeyopaeni. Ikijathata paakiri, ikantziri: Ajaatya, pitajonkantayiteni niyotantemiri eerokatakirika Tajorentsi, roojatzikya aririka nomatero naapatzi yemi. 12Osheki okantzimoneentanakari Jesoshi. Ikantzi: Iitaka ikowaeyantarini maawaeni atziri noaayeri notajonkante? Kyaaryoo taki iroka nokamantaperotemiri, eero noaayimiro notajonkantayiteni. 13Roojatzi riyaatakaantanaari riyotanewo, rotetanaa eejatzi pitotsiki. Riyaatanee, imontyaanaa intatsikeronta.
Ikantziri Jesoshi: Ramatawitzimikari warijeeyo (Mt. 16.5-12)
14Ipeyakoeyanakironi riyotaanewo raanakiromi rowanawo pitotsiki, inta apaani paa raanaki. 15Ikantziri Jesoshi:

10Itsipateeyanaarini

Paamawentyaawo tapiyakaawori paa, rashitari warijeeyopaeni, eejatzi rashitari Erooreshi. 16Roojatzi ikantawakaanaka, ikantee yini: Tekatsi paa ashi, rootaki ikananta kaeri: Paamawentyaawo tapiyakaawori paa. 17Riyotakotakiri Jesoshi ikenkithashi ryaari, ikantziri: Iitaka pikantawakaantari: Tekatsi paa ashi? Iitaka kaari pikemapero tanta? Iitaka kaari piyotanta? Pikijo shiryaakitzi pajankaneki? 18Otzimawita poki, iitaka kaari piaanta? Otzima wita pikemantari, iitaka kaari pikemanta? Iitaka kaari pikenkithashi ryaantaawo 19noshekyaantakawori paa? Okaatawita apawakooni paa, ikaatzi owakawori 5.000 shirampari. Ari pagaero tzimagaantapaentsiri. Tsikama okaatzi yeekitatsiri kantziriki? Ikanteeyawakirini: Okaatzi 12. 20Ikantzi Jesoshi: Eejatzi paashini, okaatzi paa 7, ikaatzi eejatzi owakawori 4.000. Pagaero eejatzi tzimagaantapaentsiri. Tsika okaatzika kantziri piyeekitakiri? Ikanteeyirini: Okaatzi 7. 21Ikantziri: Tekirama iroaaka piyotawakiro? Tee ro nokenkithatakoteri paa inkaaganki, omaanta nokenkithatakotzi riyotaantziri warijeeyo eejatzi Erooreshi.
Retsiyatakoteeri Jesoshi kaari kokichaatatsini

rareeteeyanakani Wethee raki. Ramaetapaakiniri Jesoshi kaari kokichaatatsini. Ikantapaakiri amiriri: Pipampitawakiri ikokichaatantanee yaari.

22Ikantaka

103

MARIKOSHI8

ikathatanakiri kaari kokichaata tsini, raanakiri othonkapaakanta nampitsi. Reewakitapaakiri rokiki, ipampitakiri rokiki. Rojampitakiri: Kokichaateemi? 24Raminanee, ikantzi: Jee, kokichaawitaana noaawitaari shiramparipaeninta, omaanta tee ikoaataperotzi, ikimitzimotashitakina inchatopaeni ranashiteeyani. 25Rapiiteeri eejatzi, ipampiteeri rokiki. Roojatzi ikokichaaperotanee, etsiyatakotaperotanee. Raminanee, koaaperotanee maawaeni. 26Ikantziri Jesoshi: Eerowa pikinanee nampitsiki pikamantzirikari atziri oetarika awijimotakimiri. Apatzirokya powaneero pipankoki.
Riraga Peetero riyotakotziri Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi (Mt. 16.13-20; Rk. 9.18-21)

23Ari

ikanantanakari: Eerowa iroaaka pikamantakopero tzitanaata, pikante: Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga Owawijaakotantatsini.
Ikanteeyirini Jesoshi: Nokemaatsitawenteeyemini (Mt. 16.21-23; Rk. 9.22)
31Roojatzi riraga Jesoshi riyotagaeri eejatzi: Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Iinja osheki nokemaatsitawenteeyemini. Kyaaryo, itheenkakina aatapero teenchari atziri, eejatzi jewatayitziririni aanakowenantatsiri, eejatzi iyotaantzi rori Iwaperite Tajorentsi: itheenkaeye nani, rootaki rowamaakaanantenari iinja. Nokamawitakya, omaanta okaate 3 kitejiri, roojatzi nopiriinanteeya. 32Aritaki ikantaperoeyawitakarini. Riraga Peetero raanakiri inteeneeni, ikantakiri: Iitaka pikanantawori iroka? Tee okameethatzi pikame. 33Roojatzi ipithokashiiyakarini Jesoshi riyotaanewopaeni, ramineeya nakirini. Roojatzi ishintsithatakiri Peetero, ikantziri: Pikimitakari Jatanaashi. Piyaate. Eeroka pikenkithashiryaashitakawo ikenkithashiryaari atziripaeni. Tee piyotziro ikowakaakinari Tajorentsi.

30Roojatzi

rowaaganaa Jesoshi, itsipata naari riyotaanewopaeni. Riyaateeyanakini janta Sesareeyaki riwetsikakaantakiri Jiripi. Niyankitanaki awotsiki, rojampitayitakirini riyotaanewo: Iitaka ikenkithashiryaakotanari atziripaeni? Ninkama naaka? 28Rakanakiri, ikantanakiri: Apaanipaeni aamaayiteencharini eeroka Jowani kaawoshitakotziriri Tajorentsi. Irira paashinipaeni raamaakimi eeroka riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi iwaero Iriiyashi. Paashinipaeni ikantzi eeroka inashitachari kamanantziro rini iaani Tajorentsi piriintaachari. 29Rojampiteeyakirini: Eerokakya, iitaka pikenkithashi ryaakoeyanarini? Rakanakiri Peetero, ikantakiri: Eerokataki naamagaeyakarini paerani: eeroka Rotyaantanewo Tajorentsi.

27Ikantaka

Tsika akantyaaka aakapaeni oyaatantyaariri Jesoshi (Mt. 16.24-28; Rk. 9.23-27)

34Roojatzi ikaemakiri Jesoshi piyoteencharipaeni eejatzi riyotaanewo paeni. Ikantakiri: Aririka pikowaki poyaateeyenani, eero pantziro kaari kameethatatsi pikowashitayitarini eerori. Poyaateeya nakinani, pikyaaryoowenteeyenawoni

MARIKOSHI8,9

104

maawaeni nokowakaakimiri: omawitya aririka pikamakotena. 35Tekirarika piwetsika pikamakotena, patsipetashita pijeeki, ari piyaataki paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta aririka piwetsikakya pikamakotena, eejatzi aririka paapatziyakaayitenarini paashinipaeni atziri eero patsipetashi tawo: pikanteetatyeeyaani pae janta jenokinta. 36Aririka pashiteeyawoni maawaeni jeekayitatsirini jaka kipatsiki, omaanta piyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini, tema patsipetashita kawo pashitayityaawoni oetarikapaeni. 37aakiro, tekatsi pikantya pipinateri Tajorentsi ijeekakaantemiri janta inampikinta. 38Tema naaka poaachari jenokinta, natziritapaaki jaka kipatsikika. Eejatzi nopiyanee janta. Roojatzi iinja nopiyanteeya eejatzi jaka kipatsikika notsipatapaakyaari maawaeni ronampiri Pawa riraga kameethatatsiripaeni, notajorentsipero tapaaki: nokimityaari Pawa. Rootaki okameethatanteeyaari pikenkithashiree yaani: aririka pipashiwentzimotakaa kyaari kaariperotatsiri naaka iroaaka, eejatzi aririka pipashiwentakayaawo noaani, ari iinja nopashiwentakaa paemi eeroka aririka nopiyee. 1Kyaaryootaki iroka nokamanta perotemiri. Pamine, akaateeyakini iroaaka jaka. Eerotzitarika pikamitee yani, aritaki piaawaena nopinkathari perotapaaki, notajorentsitapaaki.
Irira Jesoshi ipaashinitzimotanakiri riyotaanewo (Mt. 17.1-13; Rk. 9.28-36)

6 kitejiri. Raanakiri Jesoshi riraga Peetero, Jantyaako, eejatzi Jowa, reewatanakiri janta antawo tonkaari. Ari ijeekapaaki irirapaeni. Ipaashinitanaki Jesoshi, ipaashinitzimotanakiri oyaatziriri.

2Awijanaki

imaatha okitamaa mawoperotanaki osheki. Jaka kipatsiki tee aiiro kitamaari kimityaawoni iroka. 4Romapokapaakiri ikoaatzimotapaakiri Iriiyashini eejatzi Moeseeshini, ikenkithatakaapaakiri Jesoshi. 5Iaawaetashiwaetanaka Peetero: Iyotaanari, tema okameethatapero tzi pamakinaka jaka noaantakimiri. Iroaaka nokowaki niwetsikaeyenimi 3 pankoshintsipaeni: apaani pashi, apaani rashi Moeseeshi, eejatzi paashini rashi rirori Iriiyashi. 6Ithaawaperotayitanakini osheki, rootaki kaari riyotanta Peetero iitarika ikanterimi. 7Otzikaapaakiri menkori. Omapokanaka iaani Tajorentsi menko riki, ikantakiri: Rirotaki notyomi nonintaperotziri, paapatziyaperotyaari. 8Intsipaete raminawitanaari riyotaa newo, tekatsi riroripaeni, inta apaniroeni Jesoshi. 9Roojatzi ipiyantee yanaani, roerinkaeyanaani. Ikantapero tziri Jesoshi: Eerowa pikantakotzirokya iroka piaakiri iroaaka. Aririka piaakina naagae eejatzi, ari pikenkithatakotero okaatzi piaakina. Naaka poaachari jenokinta nokoaatapaaki jaka kipatsiki. 10Ari ikemaeyawitakarini, roojatzi rojampitawakaantanaka iitaka iroka ikantziri Jesoshi: Naagae eejatzi. 11Roojatzi ikanteeyantakarini riroripaeni: Riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi ikanteeyini: Rirotaki itapaakyaawoni ipoke Iriiyashini, eentsikiro rimpaetapaaki ipokapaaki rirori Rotyaantanewo Tajorentsi. Iitakakya ikanantawaetakari iroka? 12Riraga Jesoshi rakanakiri, ikantanakiri: Kyaaryo ikanteetzi: Riro itapaakyaawoni ipoke Iriiyashini,

3Oshipakiryaanaki

105

MARIKOSHI9

rowameethateeyapaakirini maawaeni. Tema naaka rojankinatakotzitakarini paerani: Osheki ikemaatsityaawo, eejatzi osheki itheenkaetawakiri. Iitaka rojankinatantawori iroka? 13Iroaaka nokantemi: aritaki ipokapaentzi paerani paashini Iriiyashini. Ikantaminthatziri atziri osheki rowashironkaakiri, imonkaata kiro rojankinatakotziteetakaririni paerani. Eejatzi ikimitena naari.
Retsiyatakotziri Jesoshi kyaantariri kamaari (Mt. 17.14-21; Rk. 9.37-43)

ipiyanteeyanaani janta ijeekaeyakininta riyotaanewopaeni paashini. Ieeyapaakirini itsipateeya paakarini osheki piyotawentakariri. Ijeeki iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, iaanatziri ipiyapiyawaante teeyakarini riraga riyotaanewopaeni Jesoshi. 15Ari ieeyawakirini Jesoshi ipokae, rotsikanataperotawakari. Ishiyashiteeyanakarini, riwethateeyawa karini. 16Rojampitapaakiri: Iitaka piaanatawakaanteeyarini? 17Rakanakiri apaani shirampari, ikantzi: Iyotaanari, namakimiri notyomi. Ikyaantakari kamaari, romajontziitaki nari. 18Aririka ishinkiwentakaapaeyaari, rowariyaakiri kipatsiki, ishimoretakaa nakiri, ratsikaekitakaanakari, ikijopoo kitakaanakiri. Nokantawitari piyotaa newo: Petsiyatakoteeri. Teewee, tee imatziro. 19Rakanakiri Jesoshi: Atziri theenkantaniri. Tee paapatzi yimaetana. Tsika okaateka piyotee yantyaarini? Niyotaapiintawitakimiri, omaanta tee paapatziyeeyawakawoni. Intsipaete, pamakinaritya pitomi. 20Ari ramakiniri. Riraga kamaari, iaapaakiri Jesoshi. Rapitziwitakaana

14Roojatzi

kari eentsi, ipariyakaanakiri kipatsiki, pok. Ipinaapinaatakaanakari, ishinkana watzitakaanakiri ipaanteki. 21Riraga Jesoshi rojampitakiri iriri eentsi: Tsika okaatzika itantanakariri? Rakanakiri: Eeniro reentsitapaaki. 22Osheki itaakaapiintari paamariki, eejatzi ipiinkakayitapiintakirini iaaki. Ikowawita rowamaerimi. Pitajonkantzi rika, pineshironkateena, petsiyatakotee nari. 23Ikantziri Jesoshi: Iitaka pikanantanari: Pitajonkantzirika? Pameentanarika, aritaki imatakimiro eeroka Tajorentsi oetarikapaeni. 24Ishintsitanaki ikantziri iriri eentsi: Nameentawitzimi. Teerikama nameentaperotzimi, pamitakotena nameentaperotantemiri. 25Riraga Jesoshi iaawakiri ishiyashi teeyapaakarini osheki atziri. Ishintsitha takiri kamaari, ikantziri: Eerokataki kamaari. Pimajontzita kaantzi, eejatzi pamashikempitata kaantzi. Iroaaka nokantaperotemi: Pipakagaeri, eero pipiyantari eejatzi. 26Riraga kamaari ikaemakaanakiri eentsi, rapitziwitakaanakari roojatzi rookaneeri. Riraga eentsi ikimiwitakari kamatsiri. Osheki kantayitatsirini: Kamaperotaki. 27Omaanta ikathawakoteeri Jesoshi, ipiriinteeri, ikatziyanaa rirori, sherok. 28Roojatzi ikyagaeyapaeni pankotsiki. Riyoteeyanakani riyotaanewo, rojampi teeyirini: Iitakakya kaari nomatantawo naari netsiyatakoteri? 29Rakanakiri: Osheki ishintsitzi riraga kamaari, rootaki kaari pimatantari petsiyatako teeri riraga shinkiwentawitachari. Eejatzi maawaeni kimiteeyaririni, eero

MARIKOSHI9

106

pimateeyirini apaniroeni. Apatzirorika pitzitawentyaari Tajorentsi eejatzi pamanaperoteri, ari ramitakotakimi rirori powawijaakoteri kyaantawitariri kamaari.
Rapiitakiri Jesoshi riyotaanewo, ikantakiri: Aritaki nokame (Mt. 17.22-23; Rk. 9.44-45)

pineshironkateri aapatzi yanari, kimitaririka irika eentsi, eejatzi pikimitzitakina naari: pinintashiretakina naari. Eejatzi okimitaka, aririka pininta shiretena, tee apatziro naaka pinintashi reperotena, omaantakya eejatzi Pawa otyaantakinari.
Rowawijaakotantzi paashini aapatziyariri Jesoshi (Mt. 10.42; Rk. 9.49-50)

37Aririka

rowaaganaka Jesoshi eejatzi riyotaanewopaeni janta, ikinanee Karireeyaki. Ari ikowaki rirori riyoteeri riyotaanewopaeni apaniroeni, rootaki imanantanakari riyaatayitaneeni. Ikantanakiri irirapaeni: Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika: rooteentsi raakaanteetena. Rayena atziri rowamaena. Ari nokamaperotawitakya, ari okaate 3 kitejiri, eejatzi naagae. 32Omaanta tee riyoteeyawakironi ikantawitakariri. Ithaawanteeyanakarini rojampiterimi oetarika ikantawitariri.
Tsika akantyaaka apinkathariwenante iinja (Mt. 18.1-5; Rk. 9.46-48)

30-31Roojatzi

rareeteeyapaakani Kaperi nawooki, ijeekaeyapaakini pankotsiki. Rojampitziri Jesoshi riyotaanewo: Iitaka pikantawakaari awotsiki? 34Imaeriteeyanakini rirori, ipashiwenteeyanakani; rooma ikantawa kaanaka janta awotsiki, ikantzi: Iroaaka akaateeyinika, ninkama anagaenika apinkatharite? 35Roojatzi ijeekantapaakawo Jesoshi jeekamentotsi. Ikaemakiri riyotaanewo, ikantziri: Aririka pikoye pipinkathariwenante, petakoeyaarini maawaeni atziri, eejatzi pamitakoeyerini, pineshironkaeyerini. 36Ramakiniri apaani eentsi. Rojateka paakiniri niyanki, rawithakitawakiri. Ikantziri:

33Ikantaka

riraga Jowa ikantanakiri: Iyotaanari, noeeyakirini shirampari, ikantzi: Naapatziyakari Jesoshi, rootaki nookantakariri kamaari. Tee iroaaka akaateeyerini rirori jaka, rootaki nothaaakotantariri. 39Ikantziri Jesoshi: Eero pithaaakotari. Tema naaka nomatakaakiri itajonkantzi. Irira tee ikijeeyeeni, tema rantakinawo nokowa kaakiriri. 40Ninkarika kaari kijaneenteeni rirotaki atsipateeyarini. 41Aririka riyotawakimi atziri eeroka aapatziyanari, rootaki ikaminthaanta wakimiri ipawakimi pimiri, omawitya aririka okaate eechonkiini, aritaki ipinatakiri Pawa. Kyaaryootaki iroka nokamantzimiri.
Koweenkatatsiri antakirorika kaari kameethatatsi (Mt. 18.6-9; Rk. 17.1-2)
42Eejatzi irika eentsi, aapatziyanari: aririka pantakayeri kaari kameethatatsi, aritaki rowashironkaaperotakimi Tajorentsi. Okameethatawitami pikamityaami paerani, eero pantakaantarikya kaari kameethatatsi aapatziyanari; rootaki kaari nowashi ronkaantemimi. 43Eenitatsi iroka noshiya kaawentemiri: iroaaka piyotantyaari tee okameethatziroa pantero kaari kameetha tatsi. Aririka antakayemiro pako kaari kameethatatsi, pithatyeero. Aritaki okameethatziri piyaaponthotziitashitya

38Roojatzi

107

MARIKOSHI9,10

jenokinta, okantyaata janta paaantapero tapaeyaari. Tee okameethatziroa otzime apite pako eerorika pithatyeero, rootaki piyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanita tsini. Tema okanteetatyeeyaani amoreki. 44Eero janta ikami chowitsi, eejatzi eero otsiwakanitzi paamari roori. 45Eejatzi aririka antakayemiro piitzi kaari kameetha tatsi, pithatyeero. Aritaki okameethatzi piyaaponthotziitashitya jenokinta, okantyaata janta paaantaperotapaeyaari. Tee okameethatzi eenitatsi apite piitzi: eerorika pithatyeero, rootaki piyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 46Eero janta ikami chowitsi. Eejatzi eero otsiwaka nitzi paamari roori. 47Eejatzi aririka aminakayemiro poki kaari inimotziri Tajorentsi, pikithokireero, pookero. Ari okameethatziri kashetaakini pikyaapae janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. Rooma otzimaawityaarika apite poki: iyaatakaashi teemikari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 48Eero janta ikami chowitsi. Eejatzi eero otsiwakanitzi paamari roori. 49Eeroka aapatziyeeyakinarini, rootaki ikijantee yantemirini kaari aapatziyeeyanarini. Aririka paapatziyeeyenani, ari pieero opomeentsitzimotemi. 50Okameethatzi tziwi. Omaanta aririka opeyanakya owatyorite, tekatsi okantya okatyotanee eejatzi. Ari pikimitya eerori: pikempoyeero iaani Tajorentsi pajankaneki paakamee thatawakaanteeyaarini. Tema okameetha tzi: pikantyaani paakameethatawakagae yaani, maawaeni. Tema pikimitakotakawo tziwi.
Riyotaakiri Jesoshi atziri: Eero pookaero piina (Mt. 19.1-12; Rk. 16.18)

10

rowaaganaa Jesoshi, ikinakaaneeri riyotaanewopaeni Joreeyaki. Eejatzi riyaatee intatsike ronta Joriraani. Ipiyotawentapaari eejatzi osheki atziri, riyotagaeyapaerini.

1Ikantaka

Tema aritaki rameteeyawoni riyotaanta piintzi. 2Ipokashitapaakiri warijeeyopaeni. Ikowawita ikompitakayaarimi Jesoshi, rootaki rojampitanteeyapaakaririni: Tsikama okantzika Iwaperite Tajorentsi? Oshinetama rookaero shirampari iina? 3Rakanakiri riraga Jesoshi: Oetakama rojankinatakirini Moeseeshi pikemijantaperotantyaawori? 4Rakaeyanakirini rirori: Rojankinarini Moeseeshi oshinetziri atziri rookaero iina. Tema okantzi: Aririka pikoyi pookaero piina, pityaawo, pojankinateniro paperi pikanteero: Iroaaka nookaemi. Roojatzikya pimatantyaawo pookaero. 5Ikantanakiri Jesoshi: Tee ikowakaantziro Tajorentsi pookaero piina, omaanta eerokapaeni tee aiiro pikenkithashiryaantari, rootaki rojankinatantakimirori Moesee shi paerani iroka. 6Paeraniperoroa ritantakawori riwetsikantaki Tajorentsi, riwetsikakiri shirampari eejatzi tsinani. 7Rootaki rotsiparyaantyaariri shirampari iriri, eejatzi riniro, kijokiro rowantanakyaawori iina. 8Rinashitawi tani paerani shirampari eejatzi tsinani. Omaanta aririka raaki iina kimitanaa apaani ikantaka: kijokiro rowawakaana kya. 9Iaakiri Tajorentsi apaani ikantaka; eero iroaaka rookakagaeri atziri. 10Roojatzi ijeekantapaa pankotsiki. Rojampitapaeri eejatzi riyotaanewo: Tsika okantaka iroka pikantakiri? 11Ikantziri: Ninkarika ookeroni iina aririka ragae paashini tsinani, tema iaathatzi motaawo iinaperoni. 12Eejatzi okimitya roori tsinani, aririka ookaeri oemi, agaerika paashini shirampari, tema oaathatzimotaari oemiperoni.

MARIKOSHI10

108

Riraga Jesoshi iaaperotziri eentsipaeni (Mt. 19.13-15; Rk. 18.15-17)

ramaetapaakiniri eentsipaeni, ikantapaakiri Jesoshi: Pipampiteri eejatzi pikanteri Tajorentsi kameetha ijeekakagaeyerini irika eentsipaeni. Omaanta ikantawakiri riyotaanewopaeni: Eero pamiri eentsipaeni jaka, rocheempitaririkari iyotaanari. 14Tee inimotanakiri Jesoshi rantakiri. Ikantanakiri: Pishinetenari ipokashitenaata eentsipaeni. Eerowa pikatziyakari. Pieeya kirini irikapaeni eentsika, tee itheenkaeya nani, inta rameenteeyakinani. Tema reewawenteeyirini Tajorentsi maawaeni kimiteeyaririni rirori. 15Kyaaryootaki iroka nokamantaperotzimiri, irika eentsipaeni rameenteeyakarini Tajorentsi. Riroma riraga kaari oshiyarini eentsi, riraga kaari ameentari Tajorentsi, eero imatziri reentsitetari. 16Inataperoeyawakirini eentsi, rowaeya kinirini rako iitoki. Ikanteeyirini: Kameetha ineshironkatemi Tajorentsi.
Ikenkithawaetakayiri Jesoshi ashaagantzinkari (Mt. 19.16-26; Rk. 18.18-27)

13Ikanta

riyaatee Jesoshi, ikinanee awotsiki. Ishiyapaaka apaani shirampari, rotziwerowashitapaakari. Ikantziri: Iyotaantatsiri kameethari. Oetakama nanteri naaantyaari, nokanteetatyeeyaani? 18Ikantziri: Iitaka pikanantanari: Kameethari? Tekatsi kameethatatsini, inta apatziro Tajorentsi ikameethatzi. 19Piyomacheetawo iroka ikaminagaetakiriri Moeseeshini: Eero powamaantzi. Eero pishirontawo kaari piina. Eero pikoshitzi. Eero pitheeyakotari

17Ikanta

atziri. Eero pamatawitantzi payitantyaariri rashitayitarini paashini atziri. Pipinkatha teri piri eejatzi piniro. 20Ikantanakiri rirori: Pamine, eenironi newankaritapaa kini, nothotyaakiro maawaeni irokapaeni, roojatzi iroaaka. 21Riraga Jesoshi, raminanakiri, inintashireperotakiri. Ikantakiri: Eenitatsi apaani kaari pantzi. Piyaate iroaaka pipimantayiteroni maawaeni pashaagawo. Pipashiteeyaa rini kaari tzimatsi rashaagawo, rooma eeniro ikashiyakaaperotakimiri Tajorentsi kaari thonkanitachani jenokinta. Roojatzi poyaatantanakina. 22Ikemawakirira ikantakiriri, ookantzimotapaakari rajankaneki rowashiretakotanakawo. Ro rowashire tantanakari tema oshekini tzimimotzi riri rowaagawo. Roeyomaetanaka, riyaatanee. 23Ari ipithokashitanakari Jesoshi riyotaanewo, ikantziri: Riraga ashaagantzinkari opomeentsitzimotari ikowaki Tajorentsi ipinkathariwenteri. 24Ikemanteeyawakaririni riyotaa newo, rotsikanatanakari. Rapiiteeri eejatzi Jesoshi, ikantziri: Notyomipaeni, kyaaryo opomeentsi tzimotari atziri ikowaki Tajorentsi ipinkathariwenteri aririka rameentyaawo rowaagawo. 25Noshiya kaawentemiri kameeyo. Tema opomeentsitaka roshinthateri kameeyo imooki kithapi. Omaanta pomeentsipe rotachari ashaagantzinkari ikowaki Tajorentsi ipinkathariwenteri. 26Tema osheki iroaaka rotsikanatee yanakarini rirori. Ikantawakaanaka: Ninkama iroaaka awijakotaa tsini? Pomeentsiritaani. 27Raminanakiri Jesoshi, ikantziri: Eero imatashitawo atziri rowawi jaakoteeya rirori, omaanta rirotaki

109

MARIKOSHI10

Tajorentsi materini rowawijaakoteeri. Tekatsi pomeentsitzimotyaarini rirori.

Tajorentsi ipinateeyerini maawaeni oyaateeyiririni Jesokirishito (Mt. 19.27-30; Rk. 18.28-30)

Peetero ikantanakiri rirori: Omaantakya naaka, nookayitaki roni maawaeni, oetarika nashiteeyawi tarini, noyaatanakimi eerori. 29Ikantzi Jesoshi: Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Aririka pikowaki poyaatanakina, eero patsipetashitawo pookayiteroni pinampi, pirentzipaeni, pitsiropaeni, piniro, piina, piri, peentsitepaeni, powanepaeni. Eejatzi aririka pikowaki pikamanantero noaani raapatziyanteenari atziri, eero patsipetashi tawo. 30Kyaaryo, ikijawentemiro paapatzi yana opomeentsitzimotawitemi, omaanta eero patsipetashitawo. Aririka pookanakiro apaani oetarika, ipaemi Tajorentsi 100: pipankopaeni, pirentzipaeni, pitsiropaeni, piniropaeni, peentsitepaeni, powanepaeni, maawaeni. Aritaki iinja otzimimoteeyee mini osheki janta paaaperoeyapaeninta, pikanteetatyeeyaani. 31Eenitatsi iroaaka osheki pinkatharitatsiri jaka kipatsikika, omaanta eero ipinkathariteeyini maawaeni janta jenokinta: rooma aamashitya apaanipaeni pinkatharitagaantatsini. Eejatzi eenitatsi iroaaka osheki owashironkaenkaripaeni, omaanta iinja janta jenokinta ipinkatharitagaantapae rirori.
Rapiiteeniri eejatzi Jesoshi: Aritaki nokamaki paata (Mt. 20.17-19; Rk. 18.31-34)

28Roojatzi

reewatanaki Jesoshi. Rotsikanatanakari oyaateeyiririni, eejatzi ithaawaeyana kini. Ari ipiyotziri eejatzi riraga 12 riyotaanewo, ikantziri: Pikemijantena. Iroaaka piyoteeyakini atonkagaeyatyeeni janta Jerojareeki. Tema naaka poaachari jenokinta, nokoaata paaki jaka kipatsikika. Rooteentsi omonkaatya raanteetenari ragaeyenani jewatayitziririni aanakowenantatsiri eejatzi iyotaantayitzirorini Iwaperite Tajorentsi, rowamaakaantakina. Raakaanteena eejatzi, raantenari kaari yotziri Tajorentsi. 34Ishirontawenteeyaki nani, reewapootena, ipajapajaatena, rowamaena. Okaatapaaki 3 kitejiri, roojatzi nopiriinantaneeya.
Ikantziri Jesoshi tsika ikantyaari ipinkatharitantyaari (Mt. 20.20-28)
35Ipokashitakiri okaakini Jantyaako, eejatzi Jowa, riraga itomipaeni Sewereeyo. Ikantziri: Iyotaanari. Nokowaki pishinete nawo iitarika nokowakotemiri. 36Ikantawakiri Jesoshi: Iitaka pikoyiri noshinetemiri? 37Ikantziri: Iinja pipinkatharitaperote, pishine tena nojeekimotemi pakoperoki. Irika yeeyika ijeekimotemi pampateki, nokimiteeyemini eerori pipinkatharitzi. 38Ikantziri Jesoshi: Tee piyotzi iitarika pikantakinari. Pamine, osheki nokemaatsityaawo naari, arima pimatakiro osheki pikemaatsityaawo eerori?b 39Ikantaki riyotaanewo: Jee, ari nomatakiro. Ikantawakiri:

ikineeyanakini awotsiki, rooteentsi rareeteeyaani Jerojareeki,

32-33Ikanta

b 10.38 Riraga Jesoshi roshiyakaawentashitawo aririka ikemaatsitakyaawopa katsiri kimitaka rirakitziro kepishaaperotatsiri, eerorika kimitaka ikaawoshiwentakityaawo oetarika pomeentsiperotachari.

MARIKOSHI10,11

110

Iinja pieero pikemaatsityaari. tekatsi nokantya noshine temi pijeeki nakoperoki, eejatzi nampa teki. Inta kantatsine Pawa ninkarika jeekimotenani: riyotzitakarini paerani riraga jeekimotenani. 41Ikemaeyantakaworini riraga paashi nipaeni riyotaanewo iroka ikantakiri, ikijanteeyanakarini riraga Jantyaako eejatzi Jowa. Nokijanteeyanakaririni ikowaeyawitakityaani ipinkathariteeye nimi. 42Ikanteeyirini Jesoshi: Pipokaeyeni. Piyotzi ijeeki iwinka tharitepaeni kaari yotziri Tajorentsi. Romperatayitakarini atziripaeni rirori. Eejatzi riraga jewatatsiripaeni, rompera teeyakarini isheninkapaeni. 43Eero pikimitari eeroripaeni. Omaantakya aririka pikowaki pipinkathariwenteeye rini atziri, petakoeyaarini maawaeni pitsipateeyarini. 44Eejatzi aririka pikowaki peewawenante, otzimatye petakoeyaarini maawaeni. 45Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Tee ro nopokantyaari nomperatemi eerokapaeni, intakya nopokantari namitakoeyemini, eejatzi nokamawenteeyemini eerokapaeni atziri nopinawenantemirori kaari kameethatatsi pantziri, nowawijaako tantemiri.
40Omaanta

tejatzi. Owakira ikemakotawakiri, ikaemawakiri, ikantziri: Jesoshi! Tema eeroka icharineeteni Iraviiri, pineshironkatapaena naari. 48Osheki atziri ishintsitheeyakirini: Pimaerite! Eekiro ikaemaperotanakitzi, ikantzi: Jesoshi! Icharineeteni Iraviiri! Pineshironkataneena! 49Ikatziyapaaka Jesoshi, ikantzi: Pikaemeri. Ikaemaetziri kaari kokichaatatsi, ikanteetziri: Piweshiryaanakya, pikatziyanee. Ikaemimi irinta. 50Roojatzi rookantanakawo ipewiryaakotari, ikatziyanaka, sherok. Riyaatashitanakiri Jesoshi. 51Ikantawa kiri: Iitaka pikowakotanari? Tsika nokantemika? Rakanakiri riraga kaari kokichaatatsi. Pawa, nokowaki naminee. 52Ikantziri Jesoshi: Iroaaka piyaatee. Pameentakina, rootaki petsiyatakotantaari. Roojatzi ikokichaatantanaa, royaata nakiri rirori.
Riyaatanaki Jesoshi Jerojareeki, iaaperotawakiri atziripaeni (Mt. 21.1-11, 14-17; Rk. 19.28-40; Jowa 12.12-19)

Retsiyatakotziri Jesoshi Waritemeeyo (Mt. 20.29-34; Rk. 18.35-43)

rareetaka Jesoshi janta nampitsiki owaero Jerikoo. Rowaaga naa eejatzi, itsipateeyanakarini riyotaa newopaeni eejatzi osheki piyoteenchari. Ari ijeekaetzini awotsinampiki shirampari iitachari Waritemeeyo, rirotaki itomi Temeeyo. Kaari kokichaa tatsi Waritemeeyo, inethaakopiintziri atziri ipashityaari koriki. 47Ikemakota wakiri kaakitaki Jesoshi, riraga najaree

46Ikanta

11

1Paashini kitejiri rareetzimata kaapaakari Jesoshi Jerojareeki eejatzi Wetejajeeki, okaakiniki Wetaani yaki: itonkaanakiro tonkaari oetachari Oriiwomashi. Riraga Jesoshi rotyaanta kiri riyotaanewo apite, 2ikantakiri: Piyaate janta nampitsiki. Aririka pareetakya janta piaapaakiri apaani wooro ewankari, tekira ikyaakotaa. Eeniro ithatakotaka; pithataryaakotashi tapaakyaari pamakinari. 3Aririka ikanteetawakimi: Iitaka pithataryaa

111

MARIKOSHI11

kotantariri wooro? pikantanakiri: Ikaemakaantziri Awinkatharite. Iinja roepiyeemiri. Aritaki ishinetawakimiri iwoorote. 4Roojatzi riyaatanaki riyotaanewo. Iaapaakiri wooro janta awotsiki. Ithatakotaka okaakini ashitakontsi pankotsi. Ithataryaakotapaakiri. 5Eeniro ijeeki atziripaeni, rojampitawakiri: Oetaka pantziri? Iitaka pithata ryaakotantariri wooro? 6Rakanakiri, ikantziri okaatzi ikantawa kiriri inkaaganki Jesoshi. Ari ishinetawakiri iroaaka raanakiri wooro. 7Ari ikathatako tanakiniri Jesoshi. Rowankitakiniri imitzikaaki iithaaripaeni, roojatzi ikyaako tantanakari rirori. 8Ari ranashitakaanakari awotsiki, iaaperoeyawakirini maawaeni atziri, romaankaeyakironi kithaarentsipaeni awotsiki. Paashinipaeni ichekakiro oshi kompiroshi, eejatzi rowakiniri awotsiki. 9Riraga jewateeyakiririni eejatzi impaetee yatsirini, ikaemaeyanakini: Irikatapaaki owawijaakoteeni! Thame aaaperotawakiri! Rirotaki rotyaantakaeniri Tajorentsi! 10Paerani Iraviirini ipinkathariwentzirini nojoriiyo tzinkarite: omaanta iroaaka, ipinkathari wentakae irika aaawakirika. Rirotaki icharineetenipero Iraviirini. Thame aaaperoteri Tajorentsi jenokijatzi. 11Roojatzi rareeteeyapaakani Jerojareeki, ikyaapaaki Tajorentsipankoki. Ithotyaapaa kiro raminayitapaakironi. Ari itsiteniityaa naki oorya. Roojatzi ishitowantanakari, ipiyanaka Wetaaniyaki. Itsipateeyanakarini 12 riyotaanewo.
Iaakiro Jesoshi iyeera kaari tzimatsi okithoki (Mt. 21.18-19)
12Ari okitejitanaki eejatzi rookaneero Wetaaniya, riyaate Jerojareeki. Ari niyanki awotsi aawitakari itashe Jesoshi. 13Iaakiro inteena inchato

iitachari iyeera. Otzimawita oshi. Ari riyaatashitziro, ikowawitapaakawo okithoki. Tee iiiro, inta apatziro oshi. Tekiraata iyopaeteta okithokitantee yaari. 14Ikantanakiro Jesoshi: Tekatsi owaeyaawoni pikithoki iinja. Ikemakiri riyotaanewopaeni.
Riraga Jesoshi rookaeyakirini Tajorentsipankoki pimantayitawitacharini (Mt. 21.12-17; Rk. 19.45-48; Jowa 2.13-22)
15Roojatzi rareeteeyaani eejatzi Jerojareeki. Ikyaapae Tajorentsipankoki. Rookaeyapaakirini maawaeni pimanteeya witacharini eejatzi maawaeni amanantee yawitacharini. Rotatsinkitayitapaakirini imeejatepaeni riraga pimantayitatsirini iyorikite. Eejatzi rotatsinkitayitapaakirini ijeekamentopaeni pimanteeyawitaririni jamomo. 16Ithaaanakawo ipimantero owaagawontsi janta Tajorentsipankoki. 17Ari riyotaantaki, ikanteeyirini: Paerani rojankinateetzironi Iwaperite Tajorentsi, ikantzini: Ikantzi Tajorentsi: Iroka Tajorentsipankoka okameethatzi pikenkithatakaapiinteeyenani eerokapaeni maawaeni inashitzinkaripaeni atziri, omaanta eerokapaeni pikoshitashiteeyaka rini atziri pokaeyawitacharini jaka Tajorentsipankokika. Tee okameethatzi iroka panteeyakirini. 18Ari ikemaeyawakirini maawaeni riraga piyotawentariri, rootaki rotsikanateeyanta nakaririni. Eejatzi ikemakotakiri jewatayi tziririni aanakowenantatsiripaeni, iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, maawaeni. Ikanteeyawitakani: Tsika akanterika Jesoshi owamaantyaariri? Omaanta tekatsi ikanteri, ithaawanteeyakarini. Tema ipinkathee yakirini atziri Jesoshi. 19Itziroryaanaki oorya, ari rookaneero Jesoshi nampitsi.

MARIKOSHI11,12

112

Ieeyakironi rowaga iyeera, okamanaki (Mt. 21.20-22)

eejatzi, ipiyanaa Jesoshi eejatzi riyotaanewopaeni janta Jerojareeki. Ikineetaneero iyeera. Iaapaakiro, okamanaki, roojatzi janta oparithaki. 21Ikenkithashiryaakiro Peetero ikantanakiri Jesoshi chapinki. Ikantziri: Iyotaanari, paminero iyeeraka powamayimatakiri chapinki. Kamanaki. 22Rakanakiri Jesoshi: Pameentyaari Tajorentsi. 23Kyaa ryootaki iroka nokamanteeyemirini. Aririka pikanteri Tajorentsi: Poshirinkero otzishinta, pookero janta inkaareki, eerorika pitheenkashiretzi, inta piyotaperotaki roshirinkero, aritaki imatakimiro. 24Rootaki nokamanantzi mirori iroka: aririka pikenkithatakayeri Tajorentsi, oetarika pikanteriri, pikenki thashirya: Aritaki imatakinawo nokantakiriri. Pameentaperotyaaririka, aritaki imatakimiro. 25Aririka pikenki thatakayeri Tajorentsi, aririka eekiro piyaatatyee pikijiri paashini atziri ari pityaawo piyaate pikaminthayeri irira: oetarikapaeni rantzimotakimiri eero pameaawo pikijiri inta pipeyakoteniri. Roojatzi eerori, eero ikijimi Pawa Tajorentsi pantayitzirini eerori, inta ipeyakotemiro. 26Eerorika pipeyakotzi niri atziri, kijakimiri, eero ipeyakotzi miro eerori Tajorentsi.
Ikantawentawakaakawo itajorenka Jesoshi (Mt. 21.23-27; Rk. 20.1-8)

20Okitejitanaki

Moeseeshi, eejatzi aataperoteenchari ipokashiteeyakirini. 28Ikanteeyapaakiri: Ninka iyotaakimirorika pipinka tharitantari pimatayitantaworini pantayitzirini? Ninkama iitakimirika pinkathari, pantantyaawori iroka? 29Ikantawakiri Jesoshi: Iroaaka apaani nojampiteeyemini eerori. Aririka pakakina eerori, roojatzi nokamanantemiri naaka ninkarika otyaantakinari. 30Riraga Jowa ikaawo shitakotayitzinirini Tajorentsi atziri. Ninkama otyaantziriri ikaawoshitako tayitzinirini? Riroma Tajorentsi otyaantziriri? Teerikama, riroma atziri otyaantziriri? Pakenatya. 31Ari ikantawakaanaka aanakowe nantatsiripaeni: Aririka akanteri: Rirotaki Tajorentsi otyaantziriri, ikanteekari: Iitaka kaari paapatziyantari Jowa? 32Eejatzi eero akantziri: Rirotaki atziri otyaantziriri. Ikijanakaekari maawaeni atziri. aakiro, riraga aanakowenantatsiri ithaawanteeyakarini atziripaeni; maawaeni irira iaaperoeyakirini kameetha Jowa, ikanteeyini: Tema irira Tajorentsi otyaantziriri Jowa ikamanantzi iaani. 33Rootaki ikanantariri aanakowenantatsiripaeni: Tee niyotzi ninkarika otyaantziriri. Ikantzi Jesoshi: Eejatzi naari, eero nokantzimi ninkarika otyaantanari nopinkathari tantari nomatantawori iroka.
Roshiyakaawentziniri Jesoshi pankitzirori oowamashi (Mt. 21.33-46; Rk. 20.9-19)

eejatzi Jerojareeki, ikatziyatziyawaeta janta Tajorentsipankoki. Riraga jewawentayi tziririni aanakowenantatsiripaeni, iyotaantziroripaeni rojankinarini

27Ipiyakagaeyaarini

12

roshiyakaawentziniri Jesoshi iroka, ikantziri: Ipankitziro shirampari roowama shite. Eejatzi rotantotakotakiro maawaeni othapiki. Eejatzi riwetsikashi

1Roojatzi

113

MARIKOSHI12

takiro tsikarika rawishoowero oowa rowantyaawori owaaga. Riwetsikakiro eejatzi pankochaaniki ijeekantyaari jenoki raminakowenantyaawori maawaeni. Roojatzi ikantziri thamaeta koteroni: Paminawiritantenawo maawaeni: iinja pipashitena kashetani. Roojatzi riyaatantanaka paashiniki kipatsi. 2Ojamanitapaentzi iraakanaki okithoki oowa. Ari riraga ashitawori rotyaantawitari ronampiri apaani, raagaantakitemi oowa. 3Tee ipawakiri, omaanta raawakiri, shepik; ipajatashita wakari, tak, tak, tak. Roepiyawaeri, tekatsi raanaki. 4Ari rotyaantawitaka eejatzi paashini ronampiri. Rompojawa kiri iitoki, pok, pok, rowashironkaawa kiri. 5Rotyaantawitaka paashini eejatzi. Rowamaawakiri, shemi. Eejatzi rotyaantawitakari osheki paashinipaeni: apaanipaeni ipajapajaatawakiri; irira paashinipaeni rowamaawakiri. 6Apatziro apaani yotapaencha itomi rirori, inintaperotziri. Ikenkithashiryaa naka rirori: Rirorika notyomi irira ipinkathatawakiri. Rotyaantawitakari rirori. 7Omaanta ikantawakaanaka thamaetakotzirori: Kaakitakira itomi ashitawori, aririka ikamaki iriri, rirotaki irika ashitaperoteeyaawoni. Thame owamaawakiri, roojatzikya aakotantee yaawo aaka roowamashite. 8Ari raawakiri, rowamaawakiri, shemi. Rookakiri othapikinta oowamashi. 9 Iitaka pikenkithashireeyarini? Tsika ikanterika ashitawori rowamaashite? Tema ari ipokaki irira, ithonkapaakiri ratziritepaeni. Paashini raminee aminawiritantenirini. 10-11Tema piaanatziro Iwaperite Tajorentsi, tsikarika okantakotana naaka, noshiya kawo mapi. Okantzi: Riraga wetsikae yirorini pankotsi itheenkakiro apaani mapi ikantzi: Tee okameethatzi, omaanta iinja rowaga mapi itheenkawi

takari, iaakiro riraga Tajorentsi okameethatzi, tema rirotaki yoyaakirori kijotakaaperoteroni pankotsi. Tema rootaki otsikanatantanakawori aakapaeni. 12Riyotakoeyawakironi ikantakiri Jesoshi, rirotaki roshiyakaawentakiri irirapaeni. Rootaki ikowaeyantawitaka rini ragaeyanakirinimi, omaanta ithaawanteeyakarini riraga piyotawenteeyakaririni. Rootaki rookae yantanaarini, riyaateeyaneeni.
Kameethama apinateri iwinkatharite oroomajatzi (Mt. 22.15-22; Rk. 20.20-26)

warijeeyopaeni eejatzi oyaatziriri Erooreshi. Ikowawi taka ikompitakayaarimi Jesoshi. 14Rareetapaaka, ikantapaakiri: Iyotaantatsiri, niyoteeyakimini eerokataki kameethatatsiri. Tee okantzi moneentzimi oetarikapaeni ikantayitzi rini atziri, tee pithaawantari. Kameetha piyotaantziro ikowakagaeyeerini Tajorentsi. Okameethatzima aaka joriiyopaeni noperi iwinkatharite oroomajatzi koriki? Teerikama okameethatzi? Noperima? Eeroma nopiri? 15Riyotakotakiri Jesoshi, ikowashita ramatawiterimi irika jampitakiriri. Ikantziri: Iitaka pikowantakari pikompitaka yenami? Pamakinari koriki, poaaye nari. 16Ari apaani ramakiniri. Rojampitee yirini: Ninkama oshiyakaawentachari ipooka? Ninkama ashitawori iwaero jankinateencharika? Rakaeyanakirini rirori, ikantziri: Irira ashitawori Seesari, riraga iwinkatharite oroomajatzi. 17Ikantziri:

13Rotyaanteetziri

MARIKOSHI12

114

Panteniri pinkathari ikowakaemiri, eejatzi panteniri Tajorentsi ikowakae miri rirori. Rotsikanateeyanakarini riraga jampiteeyiririni.
Rojampitakowenteetziro aririka raaagae kamayiteentsiri (Mt. 22.23-33; Rk. 20.27-40)
18Ikantapiintzi saroseeyo: Eero ipiriintaa kamatsiri. Ari ipokashitziri rirori Jesoshi, rojampitapaakiri: 19Iyotaantatsiri, ikantzini Moesee shi: Eenitatsirika shirampari iina, omaanta tekatsirika itomi, aririka ikamaki, okameethatzi ragaero iinani rirentzi itzimakaanteeyaawori otomi. Itzimapaakirika otomi kimiwitanaka rirotaki ashityaarini rirentzini itomi. 20Ari. Eeniro shirampari rirentzi 6. Raawita iina, roojatzi ikamaki. Tekira itzimakayiro itomi. 21Raawitaawo rirentzini apitetapaentsiri. Ikamaki rirori, eejatzi tee itzimakayiro itomi. Eejatzi ikimitaa rirori riraga tres-tapaentsiri. 22Eejatzi rirori ikimitee yakani maawaeni rirentzini. Tekatsi tzimakayeroni itomi. Roojatzi okamantaka roori tsinani. 23Iinja aririka ipiriinteeyaneeni kamaeyeentsirini, ninkama agaeroni? Tema iinanteeyawi tawoni maawaeni. 24Ikantziri Jesoshi: Tee piyotziro Iwaperite Tajorentsi, eejatzi tee piyotakotziri Tajorentsi, itajorentsiperotaki, tema rootaki pikompitantakawori iroka. 25Ikamaeya kini. Iinja ipiriinteeyaneeni eejatzi. Omaanta eero ragae eejatzi iina. Eero itzimae aakagaerini eejatzi. Aritaki roshiyapaeyaari ronampiri Tajorentsi jeekatsiri jenokinta. 26Iroaaka nokamantemi: aritaki ipiriinteeyaneeni kamatsiripaeni. Tema piaanatakiro rojankinarini Moeseeshi. Okenkithata

kotziro inchashimpoki, oponthowitaka omaanta tee othonka. Janta ikemakiro paerani Moeseeshi ikantziriri Tajorentsi: Naaka Tajorentsi, ikantani ipinkathee yakinani Awaraama, Ijaaka, eejatzi Jakoowo. 27aakiro, eeniro rai riroripaeni ishireki, roojatzi ikantani raapatziyari Tajorentsi. Rootaki pikompitantakawori pikenkithashiryaa shitaka kamaki. aakiro, eero athonka peroeyaani. Osheki pikompitaperota kawo eerori.
Ikenkithatakotziro ikowakaaperotakaeri Tajorentsi (Mt. 22.34-40)

jaga apaani iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Tema ikemakiri rirori. Riyotawakiri Jesoshi kameetha riyotaakiri saroseeyopaeni. Roojatzi rontsirokantapaakari rojampitapaakiri: Iitaka ikowakaaperoteeri Tajorentsi? 29Rakanakiri Jesoshi: Tema rojankinatakaeniro Moeseeshi paerani ikowakaaperoteeri Tajorentsi. Eenitatsi iroka rojankinatzirini: Nojoriiyotzinkaritepaeni, pikemijantee yenani. Riraga Tajorentsi, rirotaki Awinkatharite, apaniroeni ipinkatharitzi irira. 30Oshekipero pinintashireperoteri, maawaeni pajankaneki, pikantyaani. Eejatzi pikenkithashiryaapiinteri. 31Eekiro rojankinatatziini kamina gaantsi, ikantziri: Pikimita eeroka osheki pininta apaniroeni, eejatzi pikimiteeyerini maawaeni atziri osheki pinintaperoeyerini. Rootaki ikowakaa peroeyakaerini. 32Ikantanakiri iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi: Jee, aritaki. Kyaaryootaperotaki iroka pikantakiri. Apaniroeni ikanta Tajorentsi, tekatsi paashini. 33Okameethataperotzi anintashireperoteri maawaeni ajankaneki,

28Eeniro

115

MARIKOSHI12,13

akenkithashiryaapiinteri. Eejatzi akimita aaka aninta, eejatzi akimiteri maawaeni akaateeyinira, anintaperoeyerini rirori. Rootaki ikowakaaperotakaeri Tajorentsi. Tee ro ikowaperote atayeniri tsimeripaeni. 34Ikemakiri Jesoshi, kameetha ikantakiri, ikantziri: Rooteentsi pipinkathateri Tajorentsi, ipinkathariwenantemiri rirori. Roojatzi ithaawantanaka atziripaeni rojampitaneerimi eejatzi.
Ikenkithatakotaa rirojatzi Rotyaantanewo Tajorentsi (Mt. 22.41-23.7; Rk. 20.41-47)
35Riyotaantzi

joriiyopaeni, riyoyaapiintziro jeekamentotsi kameethaperotatsiri. Eejatzi aririka ipiyoteeyani atziri rowaeyani ikowaki rirori rojatekapaeya niyanki itsipatanteeyaaririni pinkatharipaeni. 40Rowashironkayiro kamatsiri oemi raapithatapiintziro maawaeni tzimimotawitawori. Rojamani tziro ikenkithatakayiri Tajorentsi, wero, wero. Osheki ramatawitantzi, omaanta iinja rookeri Tajorentsi paamariki kaari tsiwakanitatsini.
Rowaga ashironkaenkawo opakiri Tajorentsi maawaeni oorikite (Rk. 21.1-4)

Jesoshi janta Tajorentsi

pankoki: Ikantzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi: Riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, icharineeteni Iraviiri. Iitaka ikanantari? 36Tema ro Ishire Tajorentsi jankinatakaeririni Iraviiri. Rojankinataki roni iroka: Riraga Tajorentsi ikantziri Nowinkatharite: Pijeeki jaka nakoperoki, pikaatena apinkathariteeyeni. Aritaki nowashironkagaeyerini maawaeni kijeeyawitakimirini. 37Tema ikenkithata kotzitarini Iraviiri Rotyaantanewo Tajorentsi, ikantziri: Nowinkatharite. Tsika ikantyaari Iraviirini ipinkathateeri icharineeteni impaetatsiri ijeeki? Ari ikemaeyawakirini, ikimoshireeyana kini osheki piyotawentakariri. Ikanantakari iroka riyotakaakiri atziri riyote riraga Rotyaantanewo Tajorentsi kaari apatziro icharineni Iraviiri omaanta eejatzi rirotaki itajorentsite paeraniperoroa tekira ipokapaaki kipatsiki. 38Eejatzi ikantziri: Paamayaarira iyotaanteeyawitaworini Iwaperite Tajorentsi. Ikowashita rowaneenkatya, ikantakaaperotyaawo iithaari, ikinakinathanthanatziitakayero. Ikowaki iaaperotashityaari atziri jaga nampitsiki. 39Eejatzi aririka riyaatapiinte janta pankotsiki ipiyotantapiintarira

ijeekaki Jesoshi, imontetakawo rotetantapiintariri korikika riwetsi kantyaawori kameetha Tajorentsipanko. Raminaminthatziri osheki pokatsiri paeni, rotetziri iyorikite roteteeya piintzinirira. Ipoki osheki ashaagantzinkari, rotetapaaki oshekipero iyorikite. 42Opokapaaki roori kamatsiri oemi ashironkaenkawo. Otetapaakiri roori apimerontakite oorikyaanikite, tee ipinaperowitya irika. 43-44Ikaemiri riyotaanewo, ikantziri: Kyaaryootaki iroka nokamantemiri: eechonkiini otetawitaka iroka ashironkaenkawo, omaanta iaaperota kiro Tajorentsi okameethatzi. Tema opakiri maawaeni tzimimotawitakawori: tekatsi iroaaka amananantaneeya owanawo. Omaanta riraga ashaagantzinkari, osheki roteteeyawita kani, omaanta tee iaaperotziri Tajorentsi ikameethatzi: tema oshekini iyorikite ikempoyaashitari.
Iinja ishekiroryagaetero Tajorentsipanko (Mt. 24.1-2; Rk. 21.5-6)

41Ari

13

1Roojatzi ishitowakaantanakari Jesoshi Tajorentsipankoki. Ikantziri apaani riyotaanewo:

MARIKOSHI13

116

Iyotaanari. Paminero mapika riwetsikanteetawori Tajorentsipanko kameethataki. 2Ikantziri Jesoshi: Piaakiro tsika okantari iroka mapipanko. Antawo naawita, omaanta iinja ishekiroryagaeteero, ookayitana kyaani jantapaeni mapi. Othonkaperota nakya pankotsi.
Ieeteri aririka othonkimateeya (Mt. 24.3; Rk. 21.7)

riyaatatyee ikemaatsiteeyaawoni oetarika paeni, rashironkaaperoeyanakyaani.

Ikantziri Jesoshi: Ikijeeyapiinterini aapatziyanari (Mt. 24.9-14; Rk. 21.12-19)

rareetapaaka tonkaariki owaero Oriiwomashi. Imontenampitapaa kawo Tajorentsipanko. Riyaatakaaneenta nakiri jantyaajeeni Jesoshi, Peetero, Jantyaako, Jowa eejatzi Antereeshi. Ari ijeekapaaki. 4Rojampitapaakiri: Pikamanteeyenani. Tsika okaateka ishekiroryaanteetyaawori maawaeni Tajorentsipankonta? Arima iinja omonkaatapaeyaarika ishekiro ryaantyaawori, tsika nokantyaaka niyotantyaari?
Iinja rashironkagaeyani atziri (Mt. 24.4-8; Rk. 21.8-11)

3Roojatzi

Jesoshi: Kyaaryoowa, ramatawiteetzimikari. 6Eenitatsi osheki pokatsini, ikante: Naaka Rotyaantanewo Tajorentsi. Ramatawita paakiri osheki atziri. 7Aririka pikemakoteri romanatawakaaka atziri, eejatzi pikemiri paashini kantatsini: Romanatawakagae yaani atziri. Omaanta eero pithaayi. Aritaki okantyaari iinja, romanatawakaa piintya, omaanta tekiraata omonkaata nopinkatharitantapaeyaari. 8Riraga atziri jeekatsiri paashinijatoki kipatsi romanata piintanakiri atziripaeni jeekayitatsirini paashinikipaeni kipatsi. Eejatzi apaani jewawenantatsiri ragaeyanakirini inampija tzipaeni romanatakayaari. Omoyekapiinta yitanakyaani kipatsi, eejatzi itasheya piinteeyanakini osheki atziripaeni. Eekiro

5Ikantziri

ikantakiri Jesoshi: Paamawentya eerokapaeni. Paapatziyakina rootaki raanteetemiri iyotaawakaenchariki ikantakowentemi. Aririka piyaate janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni, aritaki ipajapajeetawakimi, tak, tak, tak. Raanakimi janta ijeekinta jewawenanta tsiri, eejatzi janta ijeekinta pinkathari perotatsiri. Aririka rayemi, roojatzi pikemijantakayeri rirori, rawijako tanteeyaari. 10Okameethatzi rityaawo ikemakoeyenani maawaeni atziri jeekatsiri kipatsiki nowawijaakotantzi, roojatzi nopokanteeya nopinkatharipe rotapaaki. 11Aririka ragaetanakimi janta, aririka ikantakowenteetemi, eero pikenkithashiryaa: Oetaka nokante riri? Aritaki iyotaakimi Ishire Tajorentsi oetarika pikanteriri. Rootaki aawaetakaemini, tee eeroka aawaeta shitachani apaniroeni. 12Iinja apaani shirampari kaari aapatziyana raakaanteri rirentzi aapatziyanari, rowamaakaanantyaariri. Paashini raakaanteri itomi aapatziyanari. Eejatzi paashini atziri ikijanakiri ashitariri, rowamaakaanteri. 13Paapatziyakina, rootaki ikijanteetemiri maawaeni. Kyaaryo, opomeentsitzimoeyemini, omaanta aririka pikantyaani pameenta perotena, aritaki nowawijaakoteemi.
Iinja opomeentsitaperotanakya janta Joreeyaki (Mt. 24.15-20; Rk. 21.20-23)

9Eejatzi

ikantziri Jesoshi: Aririka piaanatero rojankinarini Intaeeri, piyotawakiro ikantzirini:

14Eejatzi

117

MARIKOSHI13

rashironkagaeyanakyaani atziri. Ikantzi eejatzi eenitatsi Tajorentsipankoki oonariri Tajorentsi, rootaki maawaeni atziri rookantanakawori Tajorentsi pankoki. Aririka pijeeki Joreeyaki, eejatzi pieeririka riraganki, pithaakyaate, pishiyeeyanakini janta tonkaariki. 15Aririka pijeeki pankotsiki inkokironta, eero pikyaapanaatzi paantayitapanaatyaaworini oetarika paeni, inta pishiyanaki. 16Eejatzi piyaaterika owantsiki, eero pipiyapa naata paapanaatero piithaari. 17Aririka omonkaatapaakya maawaeni iroka, ooo, osheki ashironkayitanakyaani motzitayi tatsirini, eejatzi ashironkaakya thotayi riri eentsite: opomeentsitzimoeyaawoni oshiye. 18Pamaneri Tajorentsi areetya iroka owashironkagaantsika ojarentsi paeteki kameetha pishiyaperoeyantana kyaarini eero opariyi inkani raawakimi kari kijeeyemirini.
Raamawentakagaeyakarini Jesoshi ikantziri: Ramatawitzimikari (Mt. 24.21-26; Rk. 17.22-24, 21.22-24)

tantatsini, ikantapaaki: Naaka Jesokiri shito, naaka kamanantzirorini iaani Tajorentsi. Itajorentsijeempiyaashita paakya, ikoyi paapatziyawakyaari, rantayitemironi kaari piaapiintzi. Ikowawita ramatawiterimi aapatziyee yaririni Tajorentsi, omaanta tekatsi ikanteri. 23Paamawentya. Neewatzitaki miro nokamantaperoeyakimironi maawaeni.
Riraga Jesoshi ikamantakotaa ipiyanteeyaari (Mt. 24.29-31; Rk. 21.25-28)

eejatzi ikantziri Jesoshi: Aritaki iinja rashironkaaperoeyana kyaani osheki atziri. Paerani tee aaapiintzironi kimityaawoni iroka, eejatzi riraga maawaeni itakaantawo rini, tee iiironi. Eejatzi maawaeni impaetayitatsini, iinja eero iiiro eejatzi kimityaawoni iroka. 20Tee ishinetziro Tajorentsi ojamanite iroka owashironka gaantsi: rooma aririkami ishineteromi, ari ithonkawakaeyakyaanimi. Rooma romaerintakiro, tema ikamintheeya kaeni aakapaeni aapatziyeeyaririni, riraga riyoyaayitakirini rirori. 21Aririka ikamanteetemi: Pamine, irira rotyaantanewo Tajorentsi, eero paapatziyari. Eejatzi aririka ikanteete: Irira, eero paapatziyaperotari, itheeyashita. 22Ipokapaaki amatawi

19Eenitatsi

ikantziri: Aririka ipakaakiro ikijawakagae yani, roojatzikya itsiteniityaantanakya oorya, eero ikimitanaa ikimitaaka iroaaka. Eejatzi eero ikitamashitanee kashiri. 25Eejatzi ipariyagaantanaki ompokiropaeni, ipoaakya jenoki, ishewashewatashitanakya paashini paeni. 26Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika: iinja ieeyawaenani atziri nokinapae menko riki. Notajorentsiperotapaaki, nopinka tharitapaaki. 27Eejatzi notyaanteeyerini nonampiripaeni ipiyoteeyerini maawaeni aapatziyeeyanarini. Ipoaayi tanakyaani maawaeni kipatsikipaeni.
Roshiyakaawentziniri Jesoshi iyeera (Mt. 24.32-35; Rk. 21.29-33)

24Eejatzi

riyaatatyee ikantziri: Eenitatsi iroka piyotantyaawori oshiyakaawentaantsika iyeera. Owakira rika oshookaempekitanee, aririka otzimanee oshi, piyotaki rootaatsi ojarentsitee. 29Eejatzi, okimita, aririka pieeyawakironi maawaeni iroka nokamantayitakimirini, piyotanaki okaakitapaana, rooteentsi nopokashitaa temi. 30Kyaaryootaki iroka nokamantzi miri. Tekira pikamaeyeni eerokapaeni,

28Eekiro

MARIKOSHI13,14

118

omonkaatapaakya maawaeni iroka nokamantzimiri. 31Aritaki othonkaeya maawaeni kipatsi eejatzi ithonkaeya maawaeni jenokijatzi: kashiri, oorya, ompokiropaeni, maawaeni. Omaanta noaani, eero othonkanita.
Aamagaeyaari Jesoshi: tee ayoteeyini tsikarika okaate ipokanteeyaari (Mt. 24.36-51; Rk. 21.34-36)

Ejiipitoki paerani. Iroka kitejiri tee rowapiintawo tapiyachari paa, inta kaari tapiyacha. Ari ikowaki jewatayi tziririni aanakowenantatsiri eejatzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi tsika ikanteriri ramatawiteri Jesoshi raantyaariri. Aritaki ikowaperotawita rowamaerimi Jesoshi. 2Ikantzi: Eero aantari kitejiri rawijantarini ronampiri Tajorentsi: ikijakowenteeyari nikari atziripaeni.
Apaani tsinani ojeetziri Jesoshi kajankaari (Mt. 26.6-13; Jowa 12.1-8)

eejatzi ikantziri riraga Jesoshi: Tekatsi yotatsini tsikarika okaate kitejiri eejatzi tsikarika ikaate oorya; tee riyotzi ronampiri Pawa, eejatzi naari tee niyotzi. Apatziro Pawa yotatsiri. 33Paamawentya, eejatzi paamagaeye nani. Tee piyotzi tsika okaate nopokanteeyaari. 34Noshiyakaawente miri atziri, jatatsiri inteena. Aririka rookanakiro ipanko, ikanteeyanakirini maawaeni ronampiripaeni iitarika ranteeyeniririni. Eejatzi rirori riraga jeekakaeyiniriri ipanko ikantanakiri rirori: Paamagaenaga. 35Rootaki nokanteeyantzimirini: paamagaeyenani eerori. Tee piyotzi tsika okaate nopokanteeyaari: aririka itziroryaanee oorya, aririka niyankiite tsiteniri, aririka iee tyaapa, aririka okitejiityaa naki nopokae. 36Kyaaryoowa, paamaa peroeyenani. Aririka nopokae, nomapo kapaemikari. Noaapaemikari, maashi retakimi. 37Iroka nokantzimirika, rootaki nokanteeyakiririni maawaeni atziri. Paamaaperoeyenani, maawaeni.
Ikowaeyakini joriiyopaeni raakaanteri Jesoshi (Mt. 26.1-5; Rk. 22.1-2; Jowa 11.45-57)

32Eenitatsi

14

1Okaatapaaki apite kitejiri omonkaatantyaari kitejitatsiri rawijantari ronampiri Tajorentsi janta

Jesoshi ijeekaki Wetaani yaki, janta ipankoki Shimo pathaawita charini. Osheki owaeyacharini janta. Opokapaaki tsinani, amakotapaakiro kajankaari. Iyoshaaka owaa naariwo osheki owinawo. Okameethaperotzi ojeekantari, ro riwetsikaetziri mapi iitachari arawaashitoro. Okagaakotapaa kiniri, ojeetantapaakari iitoki. 4Ijeekae yini apaanipaeni kijaperoeyakirorini. Ikantawakaanaka rirori: Iitaka iroaaka eewanatantaka wori iroka kajankaarika? 5Arimi opimanteromi, aantakyaawomi osheki koriki, roojatzikya opayiterinimi ashironkayitacharini. Tee inimoeyanakirini okaatzi antakiri, 6omaanta ikantziri Jesoshi: Eero pithaaakotawo. Iitaka pikijantawori? Okameethaperotzi ojeetakina. 7Aritaki ikantani ikaatzimi kya osheki ashironkaenkari. Aririka pikowaki petakotyaari, aritaki pimata kiro pipakiri. Omaanta naaka, eero nokantani notsipateeyemini. Eero oshekitzi kitejiri pineshironkatantanaki nari jaka kipatsiki. 8Tee omatayitzironi oetarikapaeni, omaanta ojeetakina naaka. Tema ajeetapiintziri kamatsiri, omaanta tee riyotakotya. Omaanta iroka

3Ikantaka

119

MARIKOSHI14

tsinanika itakina ojeetakina, eeniroka nai. Iyotakina nokame paata. 9Kyaaryootaki iroka nokamantemiri: tsikarika ikamananteeyeroni atziri noaani, eejatzi ikamantakoetero iroka tsinanika oetarika antakiri, ikenkitha shiryaakoeyantyaaworini.
Ikenkithashiryaaka Joorashi raakaanteri Jesoshi (Mt. 26.14-16; Rk. 22.3-6)

paakiri. Pikantapaakiri: Ikantzi iyotaantatsiri: Tsikama nojeekantapaa kyaari nowakaantapaeyaariri niyotaane wopaeni owisha? 15Roojatzi roaagantawakimiro janta jenoki oshitamenkotanta antawo. Ari piwetsi kero janta owanawontsi. 16Roojatzi riyaatanaki riyotaanewo janta, iaapaakiro iroka ikantakiriri, roojatzi rowojantapaakiro rowanawo.
Ikantakotakiri Jesoshi aakaanterini (Mt. 26.20-25; Rk. 22.21-23; Jowa 13.18-30)
17Roojatzi itsiteniityaanaki oorya. Rareetapaaka rirori Jesoshi, itsipateeyapaa karini riyotaanewopaeni. 18Ijeekaeyapaa kini, rowaeyapaakani, ikantziri Jesoshi: Kyaaryootaki iroka nokamantemiri. Apaani akiyotanari iroaaka rirotaki aakaantenani paata. 19Rowashireeyanakani riraga riyotaa newopaeni, ikantaki apaanipaeni: Naakama aakaantemini? Eejatzi paashini: Naakama? Eejatzi paashinipaeni rojampiteeyana kirini. 20Ikantzi Jesoshi: Tema rirotaki aakaantenani ochaanta kotakinarika iroaaka nowajoneki. 21Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Rooteentsi nokame. Aritaki omonkaatakya rojankinatakotziteetakinari. Omaanta ari rowashironkaakya riraga aakaantenani. Eerorikami ikoaatzimi rirori, eeromi raakaantanami, eejatzi eeromi ikemaatsitawomi katsiri.

irira Joorashi karyootejatzi, rirotaki riyotaanewo naawita Jesoshi. Ikantanaka riyaatanaki apaniroeni janta ijeekinta jewatayitziririni aanakowe nantatsiri, ikantakotziri Jesoshi raakaanantyaariri. 11Ari ikemaeyawaki rini riroripaeni ikantapaakiriri, ikimoshireeyanakini, ikantawakiri: Kameethataki: osheki nopinatemi koriki iroaaka. Roojatzi ikenkithashiryaanaka Joorashi: Tsika nokanterika naakaa nantyaariri Jesoshi? Tsika okaateka?
Rotyaanantakariri riraga Jesoshi riyotaanewopaeni ramine tsika rowaeyaani (Mt. 26.17-19; Rk. 22.7-13)
12Monkaatapaaka kitejiri rowaeyanta worini paa kaari tapiyacha. Eejatzi rowamaakiri owisha rowaeyaarini kitejiriki ikenkithashiryaapiintziro rawijantariri ronampiri Tajorentsi paerani. Ikanta riyotaanewo rojampi tziri Jesoshi: Tsika pikoyika nowojanteri owisha? 13Ari rotyaantziri riyotaanewo apite, ikantziri: Piyaate Jerojareeki. Aritaki pitonki yotawakyaari shirampari, aatsiri iaa chomoki. Poyaatanakiri rirori. 14Tsika rika janta ikyaapae, aritaki piaapaakiri ashitawori ipanko; rirotaki piaanata

10Eeniro

Roshiyakaawenteeyakaeroni Jesoshi ikamawentakae aaka (Mt. 26.26-29; Rk. 22.14-20; Jowa 13.21-30; 1 Ko. 11.23-26)

rowaeyakani, raakiro Jesoshi paa. Ipaasonkitziri Iriri Tajorentsi,

22Eeniro

MARIKOSHI14

120

ikagaakiro, ipaeyakirini riyotaanewo. Ikantziri: Powaeyawoni iroka paa, oshiyakaa wentzirori nowatha. Tema naaka kamawenteeyakimirini. 23Eejatzi raakiro pajoki awishoo waantsi oowa. Ipaasonkitakiri Tajorentsi, ipakoeyakirini, rireeyawaki roni. 24Ikanteeyakirini: Iroka oshiyakaawentzirori niraa. Napaatawenteri osheki atziri. Aririka nokamawentemi, piyoteeyakironi kyaaryo ikantakimiri Tajorentsi, rowawijaakoeyemini. 25Kyaaryootaki nokanteeyimirini. Eero iroaaka napiiteero jaka kipatsiki nireero awishoowaantsi oowa. Aririka nojeeka pae janta ipinkatharitzinta Tajorentsi, ari nirapaero eejatzi.
Ikanteeyirini Jesoshi riyotaanewo: Iinja pookaeyaneenani (Mt. 26.30-35; Rk. 22.31-39; Jowa 13.31-38)

ikantaperotzi Peetero: Eero nookimi. Atsipatawakagaeya niroa akamaeyeni, eero nokantzi: Tee niyotziri. Eejatzi imonkaatawakaaka ikanteeya kirini maawaeni paashinipaeni.
Ikenkithatakaeri Jesoshi Iriri janta Jethemaniiki (Mt. 26.36-46; Rk. 22.39-46)
32Roojatzi rareeteeyapaakani janta Jethemaniiki. Ikanteeyirini riyotaa newo: Pijeekaeyawakiniita jaka, nokenki thatakaawakiriita Pawa. 33Rirotakikya raanakiri Peetero, Jantyaako, eejatzi Jowa. Areetzimota paakari ikenkithashiryaanaka, eejatzi osheki rowashiretanaka. 34Ikantziri: Osheki netakotanaka. Pijeekawa kiita jaka, pikakiterapa. 35-36Ari ishirinkaneentanaka eechonkiini jaga. Rotziwerowanaka kipatsiki, ikenkithatakaeri Iriri. Ikantziri: Pawa, eeroka matzirori maawaeni oetarikapaeni. Nokowawitaka powawi jaakotenami iroka nokemaatsityaari, omaanta eero nantziro nokowawitari nanteri naari, inta nokowaki nantemiro pikowakaakinari eerori. 37Roojatzi ipiyanaa jaga ijeekakira riyotaanewo. Iaapaatziiri, imagaeya kini. Ikantapaakiri Peetero: Shimo, maakimima? Eeroma pamawetziro pikakite eechonkiini? 38Pikakite. Pamaneri Tajorentsi okantyaatakya aririka ikowaki iwinka tharite kamaari rantakayitemironi kaari kameethatatsi, eerokya panantawo. Kyaaryo pikowaperowitaka pantenirimi Tajorentsi ikowakaakimiri, omaanta tee pimatziro. 39Ipiyanaka eejatzi, ikenkithatakaa paeri Iriri roojatzi ikanteeri ikantakiriri

31Omaanta

ithonkakiro rowaka, romampaa wenteeyanakarini Tajorentsi, roojatzi riyaatanteeyanakani janta tonkaariki, oetachari Oriiwomashi. 27Ikanteeyaki rini Jesoshi: Iinja pookaeyaneenani. Aritaki rojankinatakotziteetakimini: Rowama gaeteri riraga shentziriri owisha, roojatzi ikinashiwaetanakya rowishate. 28Omaanta, iinja nopiriinteerika naaaga neewateeyanakimini janta Karireeyaki, ari pieena. 29Ikantziri Peetero: Aririka rookaeyemini maawaeni paashini, inta naaka, eero nookimi. 30Ikantawakiri rirori: Kyaaryootaki iroka nokantemiri: iroaaka tsiteniriki, tekiraatarika rapiitakiroota ii tyaapa, osheki pithaawanaki. Okaate 3 pikante: Tee niyotziri Jesoshi.

26Ari

121

MARIKOSHI14

inkaaganki. 40Ipiyapaa, ieeyapaerini magaeyakini eejatzi. Osheki agaeyaki rini iwochokini. Osheki ipashiwenteeya kani, tee riyotzi oetarika ikanteeyirini. 41Ipiyapiyataka riraga Jesoshi, okaatzi 3 ipiyanaka. Roojatzi ipiyantapaaka ikantapaakiri: Eekiroma pimaatzi. Iroaaka monkaatapaaka, rooteentsi ikentakota kaanteetena: rooteentsi rayena kaari aapatziyanari. 42Iroaaka pipiriinte, thame aate. Oo, okaakitapaaki aakaantenani.
Ragaeyakirini Jesoshi (Mt. 26.47-56; Rk. 22.47-53; Jowa 18.2-12)
43Eeniro iaawaetzi Jesoshi, ipokapaaki riraga Joorashi, rirowitaka riyotaanewo. Itsipateeyapaakarini iroaaka osheki atziri. Ramaeyapaaki roni ichekamentopaeni eejatzi rompoja mentopaeni wetsikachari inchato. Riroteeyakini rotyaantanewo jewatayi tziririni aanakowenantatsiri, riraga rotyaantanewo iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, riraga aataperoteenchari. 44Ikantziteeyakarini riraga Joorashi irirapaeni: Iroaaka nokamantaperotemi piyotantapaakyaariri Jesoshi: piaakina rika nothowootapaakiri, rirotaki poerikapaakiri. Paanakiri. 45Ari ipokapaaki rokaakintapaakari. Ikantapaakiri: Iyotaanari. Ithowootapaakiri. 46Roerikaeyapaakirini, shepik, ishirikaperotapaakiriroa ragaeyanaki rini. 47Apaani riyotaanewo raanakiro ichekamento. Ithatziitakiri ikempita ronampiri iwinkatharite aanakowe nantatsiri, thatzik. 48Ikanta Jesoshi iaakiri okaatzi rantakiri riyotaanewo, ikantziri:

Eero! Okanteekaata, poyaankaero pichekamento, ipiyatzimikari. Tema piyotzi maawaeni antawakaantawori ijawirite eejatzi rowamaanteetakari jawiri. Tee piyotzi nokowakirikami, nokanterimi Ashitanari rotyaantenarimi oshekinipero ronampiri piyakowentena nimi? Roojatzi ipampitakiri ikempita, retsiyatakotakiri. Ari ikanteeyawakirini Jesoshi: Naakama koshintzi? Iitaka pamashitantanari pichekamento eejatzi pompojamentopaeni? Paashitanakina, eero noshiyapithatzimi. 49Aritaki maawaeni kitejiri notsipateeyawitzimini janta Tajorentsipankoki, niyotaantzi miri. Pikoyirika payena, paanakina. Iroaaka omonkaataka okantzitakarini Iwaperite Tajorentsi. 50Riraga riyotaanewopaeni rookaeya nakirini, shiyeeyanakani maawaeni. 51Apaanikya ewankari oyaatawitanaka riri Jesoshi. Tee ikithaatanakya, omaanta rapineetashitakawo iwashikawo. Roerikaetawitawakari, 52ithaaanaka rirori, rookanakiro iwashikawo, ishiyamerikitanaka.
Ikanteeyini jewatatsiripaeni: Okameethatzi ikame Jesoshi (Mt. 26.57-68; Rk. 22.54-65; Jowa 18.12-14, 19-24)
53Ari ragaeyanakirini Jesoshi iwinkatha riteki aanakowenantatsiri. Ipiyotawentee yapaakarini maawaeni jewatayitziririni aanakowenantatsiri, aataperoteenchari eejatzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. 54Riraga Peetero royaatakowentawitana kari Jesoshi, omaanta rookaneentanakiri inteenanta, roojatzi rareetantapaaka janta ipankoki iwinkatharite aanakowenanta tsiri. Tee ikyaapaaki rirori pankotsiki; ijeekimotapaakiri onampirentsipaeni rakitsitapaakawo paamari.

MARIKOSHI14

122

inthomaenta ipiyotawentakari Jesoshi riraga jewatayitziririni joriiyopaeni. Rojampiteeyirini atziri: Piaakotakirima rantziri Jesoshi kaari kameethatatsi nowamaakaa nantyaariri? Omaanta tekatsi iaakoteri. 56Ipoka paaki osheki theeyakotakariri, tee omonkaatawaka ikantayitakirini. 57Apaanipaeni katziyaneencha, itheeya kotashitakari, ikantzi: 58Nokemaeyakirini Jesoshi ikantzi: Iinja noshekiroreero Tajorentsipanko iroka riwetsikani atziri. Ari okaate 3 kitejiri niwetsikae naaka paashini Tajorentsipanko, kaari riwetsiki rirori atziri. 59Omaanta tee omonkaatawakakya ikantayitawitakarini. 60Ikatziyanaka niyanki riraga iwinkatharite aanako wenantatsiri. Rojampitakiri Jesoshi, ikantakiri: Iitaka kaari pakantana? Oetaka iroka ikantakotayitakimirini irika? 61Omaanta imaeritaki, tee raki. Rapiitakiri riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri: Eerokama Rotyaantanewo Tajorentsi naamagaeyarini, riraga Itomi Tajorentsi noaaperotziri? 62Rakanakiri: Naaka. Kyaaryo pikantakiri. Iinja pieena nojeeki janta rakoperoki Pawa Tajorentsi, nokaateeyirini neewawe nanteeyapaeni. Eejatzi piaawaena nokinantapaeyaawo janta menkori, aririka nopiyee paata. 63Riraga iwinkatharite aanakowe nantatsiri ikijanaka. Ikenkithashiryaako tanakari Jesoshi ikantzimatakiri Tajorentsi, rootaki itzijagaantanakawori iithaari. Ikantanaki: Iroaaka iitaka akowantyaari paashini kantakoterini? 64Pikemaeyawa kirini iroaaka okaatzi ikantakiri, tema

55Ari

itheenkakiri Tajorentsi. Tsika pikantee yinika eeroka? Ikanteeyanakini: Kyaaryo, eenitatsi rantani. Okamee thatzi ikame. 65Eenitatsi apaanipaeni eewatayitziri rini. Roojatzi ipashikapootakiri, eejatzi ikapojapootakiri. Ikantziri: Pikamantena iroaaka ninkarika kapojapootakimiri. Eejatzi riraga waariryaapaeni ipajapooteeyakirini.
Ikantzi Peetero: Tee niyotziri Jesoshi (Mt. 26.69-75; Rk. 22.55-62; Jowa 18.15-29)
66Eeniro ijeeki rirori Peetero janta inkokironta pankotsiki rakitsita. Opokapaaki apaani ronampiri iwinka tharite aanakowenantatsiri. 67Oaapaakiri Peetero, rakitsita paamariki. Otsikanatapaakari, joreririri, okantapaakiri: Eeroka tsipatariri riraga Jesoshi najareetejatzi. 68Ithaawanaki, ikantanaki: Tee, tee niyotzi oetarika pikantziri. Tee nokemimi eejatzi. Roojatzi riyaatanaki ashitakontsiki shiirikoki. Iaanaki tyaapa. 69Apiiteeri oaagaeri onampirentsi. Okanteeyirini maawaeni okaateeyakinira: Rirotaki irika tsipatariri Jesoshi. 70Eejatzi rapiiteero Peetero, ikantzi: Tee niyotziri. Ari ojamanitapaentzi eechonkiini. Roojatzi ikantziri irikapaeni katziyayi teencharini: Kyaaryooperotaki. Eerokataki tsipatariri Jesoshi, eerokataki karireeya jatzi. 71Ikantaperotanaki: Tee niyotziri riraga shirampari pikantakinari. Riyotzi Tajorentsi

123

MARIKOSHI14,15

kyaaryo nokantaki: notheeyakyaarika, nokowaki rowashironkayenaata Tajorentsi. 72Rapiitakiro iaanaki tyaapa. Ikenki thashiryaaneero Peetero ikantakiriri Jesoshi: Tekiraatarika rapiitanakiroota iaanaki tyaapa, okaate 3 pikante: Tee niyotziri Jesoshi. Ari rowashiretanaka Peetero, roojatzi riraantanaka, jmmm, jmmm.
Ragaeyanakirini Jesoshi Peraato (Mt. 27.1-26; Rk. 22.66-23.5; Jowa 18.28-40)

15

1Rooteentsi okitejiityaanaki, rapiitakiro ipiyotawenteeyarini Jesoshi riraga jewatayitziririni aanako wenantatsiripaeni, eejatzi aatapero teenchari eejatzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. Ikantakowenteeya kirini Jesoshi. Roojatzi roojoteeyakirini irira, raanakiri janta, ipapaakiri Peraato. 2Rojampitawakiri: Eerokama iwinkatharite joriiyo paeni? Riraga Jesoshi rakanakiri: Pikantakiri eeroka kyaaryoopero. 3Ikanteeyini jewatayitziririni aanakowenantatsiri: Osheki rantayitakirini irika, tee ikameethatzi. 4Rapiiteeri Peraato, rojampitziri: Iitaka kaari pakanta? Pikemawa kiri osheki kantakotashiteeyakimirini. 5Tee raki Jesoshi. Riraga Peraato tee riyotzi oetarika ikenkithashireeyarini. 6Ari eenitatsi rametari: maawaeni ojarentsi, aririka omonkaatapaeya kitejitatsiri rawijantakariri ronampiri Tajorentsi achariniiteni paeranipero Ejiipitoki. Roeyowapiintziri omonkyaa gaarewo apaani ikowakagaeyirini atziripaeni. 7Eeniro iroaaka rashitako taka janta atziripaeni kowayitawitacha rini rookerimi pinkathari: iwaero apaani

Warawaashi rirotaki owamaantaneri. riyaatashiiyakirini riraga piyoteenchari, ikanteeyapaakirini Peraato: Nokoyi panteeyenawoni iroka pametari: poeyowaenari apaani pomonkyaaganewo. 9Rakawakiri Peraato, ikantawakiri: Riroma pikowakiri noeyoyemiri riraga Jesoshi piwinkatharite? 10Riyotaki Peraato osheki iaaperoe yirini atziripaeni Jesoshi, rootaki ikijeeyantanakaririni aanakowenanta tsiripaeni raakaanantakariri. 11Ari riraga jewatayitziririni aanakowe nantatsiri ikenkithayitanakini, ikantee yakirini atziripaeni: Pikante: Kaari Jesoshi. Pikantee yirini: Riraga poeyowaeri Warawaa shi. 12Rapiiteeri eejatzi Peraato, ikantziri: Tsikama nokanterika iroaaka irika pipinkatheeyawitakarini? 13Ikaemaeyanakini paashinipaeni: Pikentakotakaanteri koroshiki. 14Rojampitziri: Iitaka rantakiri nokentakotakaa nantyaariri? Eekiro rapiitanaatziiro ikaemaeyana kini: Pikentakotakaanteri, pikentakota kaanteri! 15Ikowanaki Peraato ikimoshiretaka gaeyeerini riraga atziripaeni, rootaki roemishitowantaariri Warawaashi. Omaanta Jesoshi ipajatakaantakiri, roojatzi raakaantakiri ikentakotakaanta kiri.
8Ari

Ishirontawenteeyakarini riraga Jesoshi (Mt. 27.27-31)

16Roojatzi irira joraaropaeni raanakiri Jesoshi inthomaenta ipankoki Peraato, ari okaankiityaaneentzi eechonkiini.

MARIKOSHI15

124

Owaeronta rowaga pankotsi peretooryo. Riraga joraaropaeni ikaemaeyakirini maawaeni paashinipaeni. 17-18Itheenkaeyakirini, ishirontawentee yakarini, ikantziri: Eerokatakima iwinkatharite joriiyopaeni? Iroaaka naari noaapero temi. Ari ikanteetakiriri iroaaka Jesoshi, tema rantaminthatakiri rootaki roshiya kaawenantakariri apaani jewawenanta tsiri. Raatonkoryaagaetakiri Jesoshi, ikithaateetakiri kityonkamawoneenta tsiri. Ragaetakiniri kitochee, riwetsikae takiniri ikimitakaanteetakiniri amantheerentsi roojatzi ramantheeta kaantakari. 19Rotziwerowashitakari, iaapero jeempiyaakari, roojatzi rompojantakari chonkopishitonki iitoki eejatzi reewapooteeyakirini. 20Ari osheki rantaminthatakiri, roojatzi reshitapaa kiri. Roojatzi raatonkoryaakiri ikithaa witakariri kityonkamawoneentatsiri, ikithaateeri iithaaripero rirori. Roojatzi raantanakari ikentakoteetantyaariri antawokotaki koroshi.
Ikentakoteetantakariri riraga Jesoshi (Mt. 27.32-44)

joraaropaeni raanakiri Jesoshi. Niyanki awotsi iaakiri shirampari iwaero Shimo rirotaki iriri Arejaantero eejatzi Roojo. Owakira ijeekapaaki Jerojareeki ipoaakawo paashiniki nampitsi iitachari Shireene. Romperatawakari iroaaka, ikantakiri: Pinatanakiniri Jesoshi iroka koroshi. Ikanta Shimo inatanakiro, raanakiro. 22Ari ragaeyanakirini Jesoshi janta tonkaariki oetanta Koorikota. Rootaki iitantawori tonkaari oshiyakawo iitonaki atziri. 23Ari ipakowitakari

21Roojatzi

kepishaari, eero ikemaatsiperotantawo katsiri, inta tee rirawakiro Jesoshi. 24Roojatzi ikentakoteetakiri Jesoshi rakokira eejatzi iitzikira, rowatzikako teetakiri kipatsiki. Ikanta irikapaeni joraaro, raakiro iithaari. Roojatzi rookayitzironi mapyaaniki. Ro riyotantyaari ninkarika ayeroni iithaari. Eejatzi rapiitakiro riyotakoeyeroni mapi roojatzi raantanakyaawo maawaeni okaatzi ikithaayitarini rirori. 25Jenokiityaapaaki oorya, ikentako teetantakariri. 26Roojatzi raaki paashini inchakota owaanini, rojankinateetakiro jankinarentsi okantzi: Rirotaki jewawentziriri joriiyopaeni. Rootaki rojankinatantakawori, riyoteetantyaari iitarika rowamaanteetakariri. Ikentakoe takiniri jeokiini ipatziitoki Jesoshi. 27Iroaaka eeniro ikaatzi apite koshintzi ikentakoteetakiri eejatzi, ari itsipatakari Jesoshi. Apaani rowatzika koteetakiniri rakoperoki, irira paashini rowatzikakoetakiniri rampateki. 28Rootaki omonkaatantakari jankina rentsi Iwaperiteki Tajorentsi kantatsiri: Ikimitakaanteetyaari kaari kameethata tsi. 29Ari rawijayitzini iroaaka osheki atziri, osheki itheenkimawaetakiri Jesoshi, osheki ishirontawentari, ikanteeyirini: Oo! Eeroka shekiroreeronimi Tajorentsipanko, ro awijawitakya 3 kitejiri ari piwetsikaeromi eejatzi. 30 Arima pitajonkantashiwaeta? Intsipaete, pitajonkakowentya eeroka: payiitee iroaaka ikentakoetakimira koroshiki. 31Roojatzi ipokantapaaka eejatzi irikapaeni jewatayitziririni aanakowe nantatsiripaeni eejatzi iyotaantawita wori Iwaperite Tajorentsi. Ishironta wenteeyakarini, ikantawakaeyanakani: Pamineri irikakya, rirowitaka owawijaakotziriri paashini atziri, tee

125

MARIKOSHI15

imatziro rowawijaakotya rirori. 32Eerokawitaka Rotyaantanewo Tajorentsi, jewawenantawitariri ajoriiyotzinkaritepaeni. Aminamatsita wakiriita aririka rayiitee koroshiki. Aririka aaakiri, thame aapatziyari. Eejatzi ikimitakari rirori tsipatakariri Jesoshi ikentakotaka, itheenkakiri eejatzi.
Ikamanaki Jesoshi (Mt. 27.50-56; Rk. 23.45-49; Jowa 19.30-37)
33Ikaataki oorya tampatsika, omapo kashitapaaka otsitenitanaki maawaeni kipatsi. Tee aaaneeri oorya. Okaatzi ojamanitapaentzi 3 oora. Roojatzi rooryaantanaa. 34Roojatzi ikaemanta naka antawo Jesoshi ikantzi ipaanteki rashi: Eroe, Eroe, raama jawaatani? Rootaki akantziri aaka apaanteki: Notajorentsite, Notajorentsite, iitaka pookantanari? 35Ikemantawakariri apaanipaeni jeekaneentsiri ikantzi: Pikemiri, ikaemiri Iriiyashi. 36Ari ishiyanaka atziri, rowiinkapaaki niri kepishaatatsiri piyonkashinkanari. Rojataakiniri jawookiikira. Ipawitari ratsimiyawakiromi. Ikantziri katziyayi teencharinipaeni jaga: Ari ikantawakaata: aminawakiriita aririka ipokashitapaakiri Iriiyashi rayiitashitapaakiri. 37Antawopero ikaemanaki Jesoshi, kamanaki. 38Eenitatsi janta Tajorentsipankoki antawo tokoya, tontarini, ashitako omooki. Itanakawo jenoki, otzijagaa naki waaaag, roojatzi jaawiki. Thatzii. Apitemankitanaka. 39Eeniro imontetakari itzinkami joraaro. Iaawakiri tsika ikantanakari Jesoshi ikamantanakari. Roojatzi ikanantanaka:

Kyaaryoopero: riroperotaki irika shirampari Itomi Tajorentsi. 40Eeniro apaanipaeni tsinani ojeeki inteenapaeni aminayitzini. Okaateeyaki roni Mariiya makaraarajato, eejatzi ojameto, Mariiya rootaki riniro Jantyaako eejatzi paashini Josee. Jantyaako impaerintzi ikoaatzi. Eejatzi okaateeyironi Jaromee. 41Eeniro ijeekawitani janta Karireeyaki oyaatee yirini maawaeni irokapaeni tsinani amitakotziriri. Iroaaka ojeeki jaka osheki paashinipaeni tsinani. Itonkaantanakari Jesoshi janta Jerojareeki, oyaateeyanakirini.
Iitaka ikantakiriri Jesoshini (Mt. 27.57-61; Rk. 23.50-56; Jowa 19.38-42)

oorya. Ro kitejita tsini inkaamani imakoryaanteeyarini, tema iroaaka riwetsikaeyironi oetarika ashi inkaamani. 43Eeniro Josee, riraga poaachari Arimateeyaki. Aritaki ikaateeyirini riraga iyotaawakagaeya charini. Iaaperoteeyirini atziripaeni rirori. Raamaari Tajorentsi rirori ikowaki reewawenteri. Iroaaka ishirampariperotanaki Josee, riyaatashi tanakiri Peraato, ikantapaakiri: Nokoyi pishinetenari naaneeri Jesoshini. 44Itzimaetyaashitanaka riraga Peraato. Ikenkithashiryaanaka: Okyaa ryootzitanakyaama, intsipaete ikamanaki Jesoshi? Ari ikaemakaanta kiri iwinkatharite joraaro. Rojampitawa kiri: Kyaaryooma? Kamaperotanakima Jesoshi? 45Ikantziri: Jee, kamaperotaki. Roojatzi rotyaanantakari Josee royiitakoteeri jaawikira Jesoshini. 46Ramanantaki Josee tokoya. Royiitakiri Jesoshini rapineetakotakiri. Romaryaa

42Itsiteniityaanaki

MARIKOSHI15,16

126

kiri omooki, janta imoonteetzironta impeeta. Ipinaashitakiri antawo mapi omooki. 47Oaakoperotakiri Mariiya makaraarajato tsika rowakiri. Otsipatawo ojameto, rowaga riniro paashini Josee.
Ipiriintanaka Jesoshi

kiro. Othaawanaki, rootaki kaari okamanantari atziri otonkiyotakari janta awotsiki.

Oaagaeri Mariiya Jesoshi (Jowa 20.11-18)
9Rootaki ipiriinantaari Jesoshi tominko. Ro ritaperotaari roaagaawo Mariiya makaraarajato. Rootaki paerani ikyaantawitakawo 7 kamaari, omaanta retsiyatakotakironi. 10Roojatzikya iyaatantanaka roori okamantapaakiri riraga itsipateeyawitarini Jesoshi. Roojatzi rowashiretakoeyawitarini, eejatzi eeniro riraakoeyawitarini. 11Roojatzi okamantawitapaakari: Piriintanaa Jesoshi, noaagaeri. Tee raapatziyawakawo.

16

kitejiri imakoryaanteeyarini. Roojatzi amananantanakari tsinani kajankapa neri, otziritanteeyaririmi Jesoshini. Ro owaeropaeni roori tziriterinimi Mariiya makaraarajato, eejatzi roori okaatziro ojameto riniro Jantyaako, eejatzi roori Jaromee. 2Ari okitejiityaanaki iyaatzi janta omooki rotetawitakarinta Jesoshini. Rootaki tominko iyaatanta kari. Ari ijenokitapaaki oorya, roojatzi areetantapaaka. 3Okantawakaeyana kani: Ninka pinagaenironika rowaga mapi ashitantari? Antawoni, eero aawiro aaka. 4Aminapaaki, oaapaakiro rowaga mapi antawo, pinaanaka ashitaryaa naka. 5Okyaapaaki omooki janta rowawitakarinta. Tee oaapaeri Jesoshini, omaanta irira oaapaaki apaani shirampari jaga. Ikithaatawo kithaarentsi kitamaaripero. Otsinkashi ryaanakiro irowapaeni oaapaakirira ijeeki. 6Ikantawakiro: Eero pithaayi. Riro paminawitari riraga Jesoshi najareetejatzi, riraga ikentakoetakiri. Piriintanaa, tee aaagaeri jaka. Jatee. Paminerotya rowawiitakarika. 7Piyaatee iroaaka pikamantapaeri Peetero eejatzi paashini riyotaanewopaeni. Pikanta paakiri: Reewatanakimi janta Karireeyaki, aritaki piaapaeri janta. Tema aritaki ikamantzitakimini paerani. 8Ari intsipaete iyowanee, oshiyanaka. Ompetatanaka, osheki otsinkashiryaana

1Awijanaki

Iaakiri apite riyotaanewo Jesoshi (Rk. 24.12-35)

12Roojatzi ipaashinipootanaki ipookira Jesoshi, roaagapaari apite riyotanewoni ranashiiyani janta awotsiki. 13Ari ipiyanaa irika aakiriri, ikamantapaakiri paashinipaeni. Eejatzi ikimitawakiri, tee raapatziyawakari.

Ikenkithatakagaeyirini Jesoshi maawaeni riyotaanewo (Mt. 28.16-20; Rk. 24.36-49; Jowa 20.19-23)

rowaeyani riyotaanewopaeni, ikaateeyini 11. Roojatzi roaagaeyanta paaririni Jesoshi. Ikanteeyapaakirini: Tema nokamantzitakimini ari nopiriintee: iitaka kaari paapatzi yantana? Tema tee aiiro pikenkitha shiryaantari. Iitaka kaari paapatzi yantari aakinari inkaaganki? 15Piyaa teeyeni pithotyaanakiro maawaeni kipatsi. Pikamanteeyerini maawaeni atziri tsika ikanteeya rawijakotantee yaari rirori. 16Ninkarika aapatziyawa kyaawoni rowaga pikamantakiriri,

14Ari

127

MARIKOSHI16

roojatzi raapatziyantawakyaari Tajorentsi ari ikaawoshitawentana kyaari irira tema aritaki rawijakotee. Rooma riraga kaari aapatziyawakyaa woni ari rowashironkaaperoteri Tajorentsi rirori. 17Tsikarika piyaatee yeni, itajonkakowentemi Tajorentsi, riyoteeyantyaarini atziri kyaaryootaki iroka pikantakiriri. Nomatakayemiro petsiyatakotantyaariri kyaantariri kamaari. Piyotayiteroni paashinipaeni aagantsi pikenkithatakotantenari. 18Aririka poerikawityaari maanki, aririka ratsikawitemi, omaanta eero rowamaemi. Eejatzi, aririka piraakowi tyaawo piyantatsiri, eero owamaemi. Eejatzi, aririka pipampiteri mantsiyata tsiri eejatzi pikantakowenteri, ari rawijakoeyeeni.

Ithonkapaakiro Marikoshi rojankinari (Rk. 24.50-53)

ikanteeyakiririni Awinka tharite Jesoshi, roojatzi roenokantanaa jenokinta, ijeekapae janta rakoperoki Tajorentsi, ikaatapaeri ipinkatharitapae rirori. 20Ari riyaateeyanakini riyotaane wopaeni. Ikinakinayitanakini, ikamanantayitanakini tsikarika ikinayi tanakini. Kijokiro rowakiri Awinkatha rite, ramitakoeyirini. Eejatzi itajonkantayitakini, riyoteeyantakarini atziripaeni kyaaryooperotaki ikamantee yakiririni. Aritaki okantaperotari. Ari okaatzi. Naaka jankinatzirori: Marikoshi

19Rootaki

ROOKASHI ROJANKINATAKOTAKIRI JESOKIRISHITO, TSIKA IKANTA ROWAWIJAAKOTANTZI

Rookashi nokoyi niwetha temi eeroka Teyoojiro tsikarika pikanta pijeeki. Iroaaka nokoyi nokenkithatakoteri Jesokirishito. Ikaateeyakini osheki jankinatakoeyakiri rini, ikamantakotayitakironi okaatzi rantayitakirini. Ieeyakirini, eejatzi ikemakoeyakirini, rootaki rojankinata kotantariri. Noaanatakiro naari okaatzi rojankinatakiri, eejatzi nojampitako wentayitakironi rantayitakirini niyotakoperotantakawori, nothotyaakiro maawaeni. Iroaaka nokamantemiro naari, nokowaki piyoperotero kameetha rantayitzirini Jesoshi, rootaki nojanki natantakimirori piyoperotantyaaworini kyaaryo rooperori okaatzi riyotagaetaki miri.
Irira Kawiriyeeri ikamantziri Jakariiyashi itzime itomi
5Paerani, ipinkatharitantari Erooreshi janta Joreeyaki, eenitatsi eejatzi aanakowenantatsiri Tajorentsi iitachari Jakariiyashi. Rirotaki icharineeteni Awiiyashini: aririka areetapaeya kitejiri rantawaetantyaanariri Tajorentsi janta Tajorentsipankoki ikaateeyirini isheninkathoripaeni rashi rirori riraga

1-4Naaka

icharineetenipaeni Awiiyashini. Owaero iina Erijaweera, rirotaki ojariitepaenini Aawooni eejatzi. 6Riraga Jakariiyashi rirotaki aapatziyariri Tajorentsi, eejatzi iina rootaki aapatziyariri. Ikantani rantayitakironi okaatzi ikaminaakiriri rirori, rootaki riyoteeyantakaririni atziri ikameethataki. Tekatsi okantya ikantakowenantyaariri. 7Omaanta tee itzimi reentsite: amashithakitakitya iina, eejatzi imonkaatawakagaeyakani rantyashipariteeyakini. 8Okantaka omonkaatapaaka kitejiri rantawaetakaanteeyaririni isheninka thoripaeni, eejatzi riraga Jakariiyashi. 9Rameteeyawoni riyoyaapiintzi apaani aanakowenantatsiri rotyaanteri inthomaenta Tajorentsipankoki itaantyaanariri Awinkatharite kajanka paneri. Ikanteeyakirini isheninkathori rirori: Iroaaka eeroka niyoyaakimi piyaate inthomaenta janta, pitayeniri Awinkatharite kajankapaneri. 10Ikanta ikyaanaki inthomaenta, omaanta paashini piyoteeyeencharini oyaakiriri inkokironta, ikenkithataka gaeyirini riraga Tajorentsi.a 11Janta inthomaenta, romapokakiri ronampiri

a 1.10 Rameteeyawoni itaakirorika kajankapaneri, ramaneeyani. 128

129

ROOKASHI1

Awinkatharite, ikatziyimotapaakari rakoperoki okaakini aritaari itaakirowa kajankapaneri. 12Iaantawakariri rotsikanatanakari, tee riyotzi oeta ikantanakiri, eejatzi osheki ithaawanaki. 13Omaanta ikantakiri: Jakariiyashi, eero pithaayi. Eenita tsi pamanakotakiriri Tajorentsi; tema ikemakimi, rootaki otzimantyaari iinja piina pitomi. Piiteri Jowa. 14Osheki pikimoshirewenteri, eejatzi ikimoshire wenteeyerini osheki atziri aririka ikoaatapaaki. 15Eejatzi iaaperoteri Tajorentsi ikameethataki. Eero ririro awishoowaantsi oowa eejatzi inashita chari shinchaari. Ojeekantyaari Ishire Tajorentsi rajankanekira; tekiraata okoaatziri riniro roojatzi ojeekantzi tari. 16Osheki raapatziyakagaeyaarini pijoriiyotzinkaritepaeni, ipinkathatee yantyaaririni Tajorentsi, tema rirotaki irira Awinkatharite maawaeni. 17Ikimi tyaari Iriiyashini, osheki iyotaakiri Ishire Tajorentsi, eejatzi oshintsitakaa kiri. Reewatakiri Awinkatharite, ikamanteeyerini isheninkapaeni raamagaeyaarini rirori, eejatzi inintape roeyerini reentsitepaeni. Riyotagaeye rini rirori raapatziyanteeyaariri Tajorentsi, ikimityaari riraga itakaanta worini raapatziyarini. Riyotagaeyerini theenkantatsiri kameetha raapatziyaari rirori. 18Ikantakiri Jakariiyashi: Tsika nokantyaaka niyopero tantyaari kyaaryootakirika iroka pikantakinari? Antyashiparitakina, eejatzi noena, antyashipawotaki roori. 19Rakanakiri: Naaka Kawiriyeeri, kijokiro noyiri Tajorentsi. Rirotaki otyaantakinari nokamanantzimirorika iroka kameetha tatsiri. 20Aritaki omonkaatakya iroka nokamantakimiri, omaanta tee paapatzi yawo nokantawitakimirika, pitheenka

kina. Iroaaka pimajontzite, eero piaawaetanee roojatzi paata ikoaatantakya pitomi. 21Eeniro janta inkokironta piyotee yeencharini royaawitaari Jakariiyashi, ikanteeyakini: Ojamanitateekityaami ipeyaka. Iitaka kaari ishitowantaa? 22Roojatzi iaawaeri ishitowapae, tee imataneeya iaawaetanee, omaanta rookorookotashiwaetaka. Roojatzi riyoteeyantanakani, ikanteeyanakini: Eenitatsi iaakiri janta inthomaenta. Tee iaawaetaantsiperota nee. 23Okaatzi 7 kitejiri rantawaetaki Tajorentsipankoki. Roojatzi ipiyanaa ipankoki rirori. 24Roojatzi omotzi tantaka iina, okempoyaaka opankoki. Ikaatzi 5 kashiri tee oshitowae. 25Okantzi: Paerani tee itzimawityaani notyomi, rootaki nopashiwenantakari, omaanta iroaaka eero napiiteero nopashi wentaa. Ineshironkatakina Awinkatha rite, tema ikameethaperotaki.
Irira Kawiriyeeri ikamantziro Mariiya itzimaki otomi
26Okaatakotaki 6 owashirite omotzi taki Erijaweera. Roojatzi rotyaananta kari eejatzi riraga Tajorentsi Kawiriyeeri: Piyaate Najareeteki: jeekatsiri Karireeyaki. 27Pareetakityaawo tsinani owaero Mariiya, okashiyakari ayeri Josee, riraga icharineeteni Iraviiri. Omaanta tekira oshinetari shirampari. 28Ikantaka riyaatashitakiro riraga Kawiriyeeri. Romapokapaakiro ikantapaakiro: Eeniromi, Mariiya? Nopokantari nokamantemi: piweshiryaanakya. Osheki inintashireperotakimi Tajorentsi, kijokiro rowakimi. Panaakotakiro

ROOKASHI1

130

maawaeni tsinani ikaminthaaperotzimi rirori. 29Omaanta othaawantawakari, okenkithashiryaanaka: Iitaka ikanantanari? 30Ikantapaakiro: Eero pithaawantana. Kyaaryo, ikaminthaaperotakimi riraga Tajorentsi. 31Rooteentsi pimotzite. Iinja pitzimeri pitomi, piiteri Jesoshi. 32Ipinkatharipe rote. Riyoteeyakirini atziri rirotaki Itomi Tajorentsi, riraga jeekatsiri jenokinta. Tema rirotaki Awinkatharite. Paerani riraga Iraviirini ipinkathariwentawita rini ijoriiyotzinkariteni. 33Iinja ipinkatharite rirori eejatzi. Tema ikantziri Tajorentsi itomi: Notyomi, eeroka pipinkathariwenteeyeririni maawaeni, pikanteetatyeeyaani. Aritaki ikantyaari ipinkathariwenante, eero ipakagaero. 34Okantawakiri: Tsika nokantyaaka itzimantyaari notyomi? Tekatsikya noemi. 35Rakanakiro: Irowa tzimakayemini Ishire Tajorentsi. Rootaki tajonkawentemini. Iinja ikantakoeteri pitomi: Ikameetha perotaki, tee aiiro kaari kameethatatsi rantziri. Rirotaki Itomi Tajorentsi. 36Eejatzi nokamantemi: antyashipawo perowitaka roori pinatsito Erijaweera, tema ikanteetziro roori tee iyotziri otzimeri eentsite, omaanta okaatakotaki 6 owashirite iroaaka omotzitaki. Iinja otzimeri otomi. 37aakiro, tekatsi pomeentsitzimotyaarini Tajorentsi, imateeyironi oetarika ikoyiri. 38Okantanakiri: Tema rirotaki Nowinkatharite. Inimotakina oetarika ikowakaakinari. Ikowakaakinarika itzimashitya notyomi, ari kameethataki. Roojatzi ipiyantanaka riraga ronampiri Tajorentsi.

Jataki Mariiya areetyaawo Erijaweera

apaanipaeni kitejiri roojatzi iyaatantanaka rowaga Mariiya Joreeyaki. Oshintsitanaki iyaatanaki otonkaanaki tonkaariki. 40Areetapaaka janta ipankoki riraga Jakariiyashi. Oaapaakiro Erijaweera, okantapaakiro: Eeniromi? 41Rowaga Erijaweera okemantawaka wori Mariiya okaemapaaki, okematziiri ishewatanaka eentsite omotzikira, mitzi. Eejatzi okyaantapaakawo Ishire Tajorentsi iyotaaperotakiro, 42roojatzi ocheraantanaka, okantziro: Tema ineshironkatakimi Tajorentsi, eejatzi ikimiteeyironi maawaeni tsinani; omaanta eeroka, panaakoeyakinani: ineshironkaperotakimi rirori. Tema eejatzi iaaperotziri peentsite ikamee thatzi. 43Eeroka ashityaarini Awinkatha rite. Iitaka pikenkithashiryaantanari pareetantanari? 44Pamine, nokemanta wakimiri piwethatapaakina, ikimoshi ryaanaki neentsite, ishewatanaka nomotziki, mitzi. 45Paapatziyaperotawa kawo maawaeni ikamantakimiri Awinkatharite, rootaki ineshironka tantakimiri. 46Okantzi Mariiya: Tema ikameethaperotaki Awinka tharite, 47rirotaki Atajorentsite eejatzi owawijaakoeyeerini. Osheki nokimoshi rewentakiri. 48Iitaka ineshironkatanta kinari naari? Naaka ashironkaenkawo, tekatsi niyotzi naari. Omaanta iroaaka aripaete ikimoshirewentena maawaeni atziri. 49Osheki itajonkakowentakina, tema itajorentsiperotaki, ikameethape rotaki. 50Ikantatyeeyaani ineshironkae yakirini maawaeni pinkatheeyiririni. 51Osheki itajonkantayitakini. Ithonkae yeroni okaatzi ikenkithashiryaari maawaeni kantakaaperotzinkari.

39Awijanaki

131

ROOKASHI1

pinkatharitawitachari rookakaakiri ipinkathariwenantawita. Omaantakya ashironkaenkari ipeyakiri pinkathari. 53Kimitaka ipakiri osheki oetarika riraga koetyeemotakariri, ari rotyaantakiro Ishire iyoteeri atziri kowatsiri riyoteri Tajorentsi eejatzi raapatziyantyaariri. Omaanta riraga kenkithashiryaakotawori tekatsi koetyeemotyaarini, eero rotyaantziniri Ishire riyotaantyaari. Eero rowawijaako tziri. 54Ikantani riraga Tajorentsi ramitakoeyakirini ajoriiyotzinkarite, tee ipeyakotee aari inta ineshironkaeya kaeni. 55Aritaki rantakiro maawaeni ikantakiriri itakaantaworini paerani: Awaraama eejatzi maawaeni icharinee teni ikanteetatyeeyaani. Rootaki okantakirori rowaga Mariiya. 56Ojeekakitzi 3 kashiri, roojatzi opiyantanaa onampiki.
Ikoaatapaaki Jowa kaawoshitantatsiri

52Imateeyakirini

kitejiri okoaawaa nitantyaariri Erijaweera. Tema koaata paaki otomi. 58Ikemakoeyakironi osheninkapaeni, ikimoshirewenteeyana kironi. Ikanteeyanakini: Tema ineshironkaperotakiro Awinkatharite. 59Ari okaataki imaakotaki 7, roojatzi okitejitanaki omonkaataka itotonatantyaa riri ishiramparitantarira. Rameteeyawoni joriiyopaeni iitakotyaari jewatatsiri itomi ikoaatapaaki iwaero iriri, rootaki ikananteeyarini isheninka: Tema iitya Jakariiyashi, iitakotyaari iriri. 60Omaanta okantzi riniro: Eero iita Jakariiyashi, omaanta iitya Jowa. 61Ikanteeyanakironi: Iitarikya pikowantari piiteri Jowa? Tee aiiri pisheninka iitachani Jowa.

57Monkaatapaaka

rookorookotantanakariri rojampitantakari riraga Jakariiyashi: Oetaka pikoyiri eeroka? 63Rookotanakiniri paperi, rojankinata kiniriri: Aritaki iitya Jowa. Ari rotsikanateeyanakarini riroripaeni. 64Roojatzi imapokashitanaa riraga Jakariiyashi iaawaetanee eejatzi, ikantzi: Tema ikameethaperotaki Tajorentsi. 65Roojatzi rotsikanateeyantanakarini maawaeni isheninka. Ikemakoeyakirini maawaeni jeekatsiripaeni tonkaariki paeni: rowaga jeekatsiri Joreeyaki. 66Ikenkithashireeyanakani rajankaneki maawaeni kemakoeyakiririni ikantzi: Tsikama ikantatyaarika riraga eentsi? Oetakama ranteri paata? Tema ineshironkaperotakiri Awinkatharite itajonkawentakiri. 67Roojatzi rowaga Ishire Tajorentsi iyotaakiri riraga Jakariiyashi, ikananta kawori iroka: 68Tema ikameethaperotzi Awinkatha rite, rirotaki tajonkawenteeyakaerini. Ipokashiteeyakaeni ikamawenanteeyeerini ipinawenanteeyeerorini kaari kameethatatsi antziri rowawijaakoeyanteerini. 69Paerani Iraviirini rantakiniri Tajorentsi ikowakaaki riri. Iroaaka rotyaantakiri Tajorentsi icharineeteni Iraviirini, itajorentsitaki, rowawijaakotante. 70Tema paeranipe roroa riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, riraga kameethaperotatsiri, ikantakirini atziripaeni: Ikantzimi Tajorentsi: 71Notyaantemiri owawijaakoe yemirini, eenitatsirika kijeeyemirini, oonawaetzimiri, aritaki rowawijaakoeyaki mini. 72Tema noneshironkateeyakirini ichariniiteni Awaraama, maawaeni. Eero nopeyakotziro nokashiyakagaeyakarini. 73Paerani nokantaperotakiri pichariniiteni Awaraama: 74Iinja nowawijaakoeyerini picharineetenipaeni, nokijakowenteeyaarini kijeeyawitakaririni, eero ithaawaeyini

62Roojatzi

ROOKASHI1,2

132

aapatziyeeyenarini. 75Ninkarika aapatziye nani rirotaki nashipaeni. Nowameethatee yerini, nokantyaani noaaperoeyerini ikameethatzi. Rootaki ikantakiriri Tajorentsi itakaantaworini. 76Iroaaka notyomi, nokantemi: Iiteetemi: Eeroka taki kamanantzirori iaani Tajorentsi jenokijatzi. Tema ari pikamanteeyeerini atziri okameethatzi ijeeki kameetha, raamagaeyaarini Awinkatharite. 77-78Piyo tagaeyerini atziripaeni riyoteeyantyaarini tsika ikantya rawijakotanteeyaari. Pikamanteeyerini ikaminthaaperoeyakirini Tajorentsi, eero ikenkithashiriiro eejatzi kaari kameethatatsi rantayitzirini. Aririka riyowapaaki oorya, eero otsitenitanee, inta okitejitanaki. Eejatzi okimitakya, aririka ipoaakya Awinkatharite jenokinta, ayoperoeyanakini 79rowawijaakoeyeerini maawaeni aapatziyariri riraga kaari yotawitariri Tajorentsi, riraga thaawanta witawori ikame. Riyotakagaeyapaakirini tsika ikantyaari iaaperotantyaariri Tajorentsi ikameethatzi. Rootaki ikantakirini Jakariiyashi. 80Okanta awijaki osheki ojarentsi, antaritanaki Jowa, osheki raapatziya kari Tajorentsi. Roojatzi riyaatantaka apaniroeni tekatsinta atziri ipanko, roojatzi paata ikenkithatakaapiinteeya kirini atziripaeni.
Ikoaatapaaki Jesoshi

oroomajatzi iwaero Seesari Awoshito, rirotaki pinkatha riwentzirori maawaeni kipatsipaeni. Owakira ikoaatantakari Jowa, otomi Erijaweera, ikaminaakiri Seesari: Nokowaki rojankinatakoeyaani maawaeni atziripaeni, niyotantyaari tsikarika ikaatzi. 2Irira Shiriio rirotaki jewawentziriri shiiryajatzi, rojankinatanteetakawori iwaeropaeni atziri. 3Rootaki riyaatee yantanakarini maawaeni atziri janta

1Eenitatsi

nampitsikinta tsikarika ikoaatapaaki ichariniiteni paerani, rojankinatakota kaantya iwaeropaeni. 4Eeniro ijeekaki riraga Josee janta Najareeteki. Rirotaki icharineeteni Iraviiri riraga pinkathari tawitacharini. Aritaki inampitawoni irira Weriki, ojeeki janta Joreeyaki. Rootaki riyaatantanakari Josee janta, rojankinatakotakaantya. 5Itsipatana kawo Mariiya rowaga ikashiyakarira rayero. Tekira oshinetari shirampari, omaanta omotzitashitaka rooteentsi otzimeri otomi. 6Rareetapaaka rirori janta Weriki roojatzi okemantakari ratsikaneentakiro thowiwiwiwiwi. 7Ikowakowawitapaaka rirori pankotsi imaantapaakyaarimi omaanta ithotyaa kowitapaakawo ijeekantapaakyaarimi, inta iaapaaki apaani ipanko piratsi. Aritaki okoaatakiri otomi jewatatsiri itzimi. Oponatakiri, owakiri jaga royiitantapiinteetantanariri piratsi rowanawo. 8Tsitenitanaki, eeniro ijeekayitzini shentziriri rowishate janta keshiiki. Tee imayi, ikakiwentziri rowishate. 9Roma pokapaakiri Awinkatharite, ishipaki ryaakoeyapaakirini, kimitaka okitejite, eejatzi iagaeyawakirini ronampiri Awinkatharite. Ithaawantawakari oshekipero, ikantaka rompetateeyana kani, tonki, tonki. 10Roojatzi ikantapaa kiri: Eero pithaawantana, eenitatsi nokamantemiri okameethaperotaki. Osheki pikimoshirewentero, eejatzi osheki ikimoshirewentero maawaeni atziri. 11Owakira ikoaatapaaki Weriki owawijaakotemini: rirotaki Awinkatha rite riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. 12Piyaate janta ipankoki piratsi, paminakiteri rirori owakira koaata paentsiri. Piaapaakiri iponataka janta romaryaaka royiitantapiinteetantanariri piratsi rowanawo. Nokamantakimiro

133

ROOKASHI2

iroka iroaaka piyotantyaari kyaaryo tee namatawitzimi. 13Roojatzi romapokantapaakariri jenoki oshekini ronampiri Tajorentsi iaaperoeyapaakirini, ikanteeyapaakini: 14Rooma ikameethaperotaki Tajorentsi, nopinkathateeyirini janta jenokinta. Eejatzi jaka kipatsikika ijeekakagaeyerini kameetha maawaeni antzirori ikoyiri Tajorentsi riraga pinkathatziriri. 15Roojatzi ipiyeeyanta naani maawaeni jenokinta, roojatzi ikantawakaeyanakani rirori shentziriri rowishate: Ikamantakae ronampiri Tajorentsi koaatapaaki Weriki owawijaakoteeni. Thametya aminakiteri. 16Roojatzi ishintsiperotantanakari riyaatanaki, iaapaakitziiri janta ipankokinta piratsi. Iaapaakiri Josee, eejatzi rowaga Mariiya, omaryaakiri otomi royiitantapiinteetanariri piratsi rowanawo. 17Iaantapaakariri, roojatzi ikamanteeyantapaakarini jeekatsiripaeni jaga okaatzi ikantakiriri ronampiri Tajorentsi. 18Ikantaka maawaeni kemakiriri ikantawakaanaka: Pikemakiro ikantziri? Oetaka ikantziri? 19Omaanta roori Mariiya osheki okenkithashiryaanakawo ikanteeyakiri rini, okenkithashiryaakopiintakawo ajankaneki. 20Roojatzi ipiyeeyantanaani rirori shentziriri rowishate keshiiki. Ikimoshirewenteeyanakirini Tajorentsi ikanteeyanakini: Tema ikameethataki Tajorentsi. Okameethataki maawaeni roaagakaeri eejatzi maawaeni ikantakaeri. Kamee thari Tajorentsi!
Itotonateetakiri Jesoshi

iwaero Jesoshi: imonkaatakiro ikantzita kawori Mariiya chapinki ronampiri Tajorentsi.

Ragaetanakiri Jesoshi tajorentsipankoki
22-24Paerani rojankinatakaakirini Awinkatharite Moeseeshi: Aririka okoaawaanite tsinani otomi, okempo yeeya opankoki okaate 40 kitejiri: eero iyaatzita apiyoteeyaninta apinkathape rotzirinta Tajorentsi. Omonkaatakyaa rika 40 kitejiri, okameethatzi iyaate Tajorentsipankoki aanaeri aanakowe nantatsiriki apite jamomo eerorika apite jampakitzi. Eenitatsi paashini rojanki natziniri okantzi: Rirorika shirampari riraga jewatatsiri otzimiri tsinani, ikowakaakiri Awinkatharite raapatziya perotyaari, ranaakoteri impaetatsini ikoaatzi. Ari ikaatakotaki 40 kitejiri itzimanta kari Jesoshi, roojatzi riyaateeyantanaani Jerojareeki: Josee, Mariiya, eejatzi kijokiro owanakiri eentsite. Imonkaatee yakironi maawaeni rojankinatzirini Moeseeshi iroka okyaantapiinteeyaari Mariiya Tajorentsipankoki. Eejatzi okantakiri Tajorentsi: Irika notyomika, nokowaki rantape rotemiro oetarika pikowakaakiriri. 25Ari ijeeki janta Jerojareeki shirampari iitachari Shimiyo. Rirotaki aapatziyaperotariri Tajorentsi, kameetha ijeeki, raapatziyaperotawo roori Ishire. Eejatzi raamaari Rotyaanta newo Tajorentsi: riraga weshiryaakagae yaaririni maawaeni joriiyopaeni. 26Okamantakiri Ishire Tajorentsi: Eerotzitarika pikami, ari piaawakiri Rotyaantanewo Tajorentsi. 27Roojatzi otyaanantakari Ishire Tajorentsi rirori janta Tajorentsipankoki; eekiro rimpae tapaaki Josee, Mariiya, othomaakiri Jesoshi. 28Riraga Shimiyo iaawakirira

7 imaakotaki Jesoshi roojatzi kitejitatsiri 8 itotonatanteetaka riri ishiramparitantarira. Eejatzi iitakiri

21Okaataki

ROOKASHI2

134

Jesoshi, riyaatashitakiri ithomaawakiri; roojatzi ikanantakari Tajorentsi: Nowinkatharite, tema pikamee thaperotaki, 29-30noaakiri owawijaakoteenani, riraga pikantakinari noyeeri. Iroaaka monkaataka, tekatsi noyaanee eejatzi. Nokimoshiretaki, wetsika kina nokame. 31 Kyaaryo, potyaantakiri rowawijaa koeyerini maawaeni atziri: 32riro taki riyotakagaeyerini paashinija tzitatsiri atziri, riweshiryaa wenteeyaarini maawaeni joriiyo paeni aapatziyeeyemirini. 33Roojatzi raminantanaka Josee, eejatzi Mariiya, rotsikanatanakari rirori; ikenkithashiryaakoperotanakawo ikantakiri. 34-35Eekiro ikanteeyanakirini: Nokowaki ineshironkaeyemini Tajorentsi. Eejatzi ikantakiro rinirowa eentsi: Pamine, iinja osheki piraako tyaari pitomi: ipokantakari jaka ayoteeyantyaarini tsika akantya awijakoeyanteeyaarini omaanta ikaate osheki atziri theenkaeyeri rini: rowashironkagaeyaani riroripaeni. Omaantakya paashini atziripaeni, riweshiryaawentape roeyaarini pitomi. Apaani theenkaeyeririni, paashini weshi ryaawenteeyaaririni, okoaatzi motantyaariri ikenkithashireeya rini. Rootaki ikantakirori Shimiyo. 36-37Ari ojeeki eejatzi Tajorentsi pankoki tsinani oetachari Aana: ojeekantawo pankotsi imaantapiintari atziripaeni aapatziyaperotariri Tajorentsi jaga okaankiitzi Tajorentsi pankoki. Tema roori rootaki kamanantakotatsiri, osheki okamanta piintakiri osheninka iaani Tajorentsi. Irini iita Janoeri: rirotaki isheninkani

Asheeri. Antyashipawoperotaki Aana: okaataki ojarentsite 84. Eejatzi roori ayitaka oemi eenironi ewankawota paaki. Okaatzi otsipatawitakari oemi 7 ojarentsi, tekiraata otsipaperotyaarii tami roojatzi ikamapithatantakawo. Rootaki ojeekantakari iroaaka ipankoki Tajorentsi. Otzitawentari rirori, eejatzi okantani: kitejiriki, tsiteniriki amanapiintari Tajorentsi; osheki opinkathatakiri. Tee okenkitha shiryaaperotaawo owayitarini. 38Okanta iyaatashitakiri Jesoshi roori. Okantakiri Tajorentsi: Ariwee, noaakiri naari. Roojatzi okanteeyakirini osheninka thoripaeni: Eeniroka irika, rirotaki owawijaa koeyeririni atziripaeni: maawaeni aamagaeyaririni. 39Imonkaatakiro Josee eejatzi Mariiya maawaeni rojankinatakirini Moeseeshi: tema rirotaki ojankinatakaakiriri Awinkatharite. Roojatzi ipiyanteeya naani Najareeteki: jeekatsiri Kariree yaki.
Rewankaritapaakini Jesoshi, ipiyanaa eejatzi Tajorentsipankoki
40Ikanta ikimotatanaki Jesoshi, eekiro riyaatatzi ithaamentanakitya eejatzi riyothanitaki ikenkithashiryaaperota kameetha, eejatzi eekiro ikimitakotana kityaari Tajorentsi. Eejatzi irira osheki inintaperotakiri rirori. 41Rametapiinteeyawoni maawaeni ojarentsi riyaatapiintzi riraga Josee eejatzi rowaga Mariiya janta Jerojareeki, aririka omonkaatapaeya kitejitatsiri iitachari Rawijantakarini Ronampiri Tajorentsi joriiyopaeni janta Ejiipitoki. 42Ari iroaaka okaataki rojarentsite riraga Jesoshi 12. Rapiitantaawori riyaatee eejatzi janta Jerojareeki.

135

ROOKASHI2,3

Itsipatanakawo riniro, ashitariri eejatzi paashinipaeni inampijatzi. 43Riyaata naki ikimoshirewentero rantakiri Tajorentsi. Rojamanitakitzi apaanipaeni kitejiri ikimoshirewentanakiri janta, roojatzi ipiyeeyawitaani riraga Josee eejatzi Mariiya itsipatawitanaari inampijatzi. Tee riyotzi jeekanakira riraga Jesoshi Jerojareeki. 44Apaani kitejiri ikinanaki Josee eejatzi iina. Raamaashitawitakari itsipatanakari Jesoshi paashinipaeni inampijatzi. Tsitenini raminaminawitakari roojatzi otsitenitantanaka. Ikowakowawitana kari ikaateeyeenira ipokae, 45omaanta tee iagaeri. Roojatzi ipiyantanaka janta raminaminatziri. 46Okaataki kitejiri 3 roojatzi iaantapaari rirori Tajorentsi pankoki: ikaateeyirini iyotaantayitatsi rini. Ikemijantziri irintapaeni riyotaantzi eejatzi rojampitayitakirini rirori oetarikapaeni. 47Ari rotsikanata kari maawaeni kemakiriri, ikantzi: Pikemawakiri ewankarika? Riyothaniperotzi! Kameetha rakawakiri ikantziriri iyotaantatsiri, tee ikompi tawo. 48Ari rotsikanatapaakari Josee, eejatzi iina. Okantakiri irowa: Notyomi, tsika pijeekakika? Pamine, nokowakowawitakimi nokaatziri pirithori. Osheki nokoetyaa kimi. 49Rakanakiro: Iitaka pikowakowatantanari? Tema piyotzi nokowaperotaki nokemi jantaperotero ikoyiri Pawapero. Rootaki nojeekantari jaka. 50Omaanta tee riyotakotawakiri riroripaeni ikantawitakariri. 51Roojatzi riraga Jesoshi royaatantanaawo, roerinkanaka ipiyeeyanaani Najareeteki. Ipiyanaaga ikantani ikemijantaperota piintziri maawaeni okaatzi ikantziriri riraga Josee eejatzi riniro. Tekatsi rante:

tee iperanita, tee ipiyathanita. Omaanta roori Mariiya osheki okenkithashiryaa kawo ajankaneki maawaeni iroka oaakiri eejatzi okemakiri. 52Eekiro, eekiro, riyaatanakitzi riyothaniperota nakitzi, oemonkanaka kameetha. Eejatzi Tajorentsi iaaperotakiri rirori Itomi ikameethatzi, eejatzi maawaeni atziripaeni iaakiri ikameethatzi.
Ritantakawori Jowa ikenkithatzi (Mt. 3.1-6; Mr. 1.1-6; Jowa 1.19-28)

okaatzi 15 ojarentsi ipinkathariwenteeyakirini maawaeni jeekayitatsirini kipatsikipaeni riraga oroomajatzi iwaero Teweeryo Seesari. Ari rotyaantakiri riraga Poonshiyo Peraato ipinkathariwentziri joreeyajatzi. Eejatzi rotyaantakiri riraga Erooreshi ipinkathariwentziri riraga karireeyajatzi; omaanta rirentzi Erooreshi, iwaero Jiripi, ipinkathari wentziri riraga itooryajatzi eejatzi tarakoniitejatzi. Eejatzi riraga Rijaaashi ipinkathariwentziri awireeajatzi. 2Eejatzi iroaaka ipinkathariwenteeyirini aanakowe nantatsiripaeni Aanashi eejatzi Kaejashi. Roojatzi ijeekantapaaka Jowa, itomi Jakariiyashi, janta okaankiityeenta. Ikantakiri Tajorentsi: Nokowaki iroaaka pikenkithata kaeri atziripaeni, eenitatsi nokowakiri pikamanteeyeririni. 3Ikanta ikinakinayitanakini rirori othapyaakiini iaa iitachari Joriraani, ikanteeyakirini atziripaeni: Pikenkithashiryagaeya, eero pikimi tagaa paerani, pookaero kaari kameethatatsi panteeyakirini, roojatzi ikamintheeyantemirini Tajorentsi: eero ikenkithashiryaakoteemiro pantawita rini. Roojatzi nokaawoshitakotanteeya kimirini Tajorentsi riyotantyaari atziri awijakoteemi.

1Iroaaka

ROOKASHI3

136

ikenkithatakotzitakarini Jowa riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Iseeyashi. Iroka rojankinatakotzitakaririni, ikantzi: Eenitatsi iinja atziri kenkithatakayerini atziripaeni janta okaankiityeenta, ikanteri: Paamayarirapa Awinkatharite. Pikameethatanaki iaaperotantapaaki miri pikameethatzi. Aririka pikameetha tanaki pikimityaawo awotsi kameetha tatsiri ikinantapaakyaari Jewaperowe nantatsiri: powameethatero iaapero tanteeyapaakyaaworini. 5Pikiya gaanteero opompaetopaeni, pityaakiyi teroni otenkanaapaeni, powameethatero maawaeni. Eejatzi powameethatero awotsi tzipitayitatsirini, otampatsika tantyaari kameetha, okameethapankaa tanee. Noshiyakaawentashitakawo iroka. 6Roojatzikya maawaeni atziripaeni ieeyantawakyaarini owawijaakoeyeririni, riraga Rotyaanta newo Tajorentsi.
Ikantayitziririni Jowa atziri (Mt. 3.7-12; Mr. 1.7-8; Jowa 1.19-28)
7Ikantaka ipokashiteeyawitakarini osheki atziri ikowawitaka ikaawoshita koeyaarinimi Tajorentsi. Omaanta riraga Jowa eenitatsi ikanteeyawakiri rini: Eerokateeyakini maankipaeni: pikimiteeyakarini kamaaripaeni. Tema osheki pamatawitanteeyini, eejatzi pitheeyawaetashita. Tee okameethatzi pantziri. Tee pikowaeyawitani piyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini, rootaki pikowantawitakari pikaawoshi takotyaarimi Tajorentsi. 8Pikowakirika nokaawoshitakotawakimiri Tajorentsi, pityaawo pikenkithashireeya, pijeekanteeyaari kameetha, pookaero kaari kameethatatsi pantapiinteeyaki rini niyotantyaari tee pikimiwita paerani. Eero pikantawaetashita:

4Paerani

Nosheninkatakari Awaraamani, rootaki niyotantakari aritaki nawijakotee. Pamatawitashitaka eeroka apaniroeni. Ikowakirikami riraga Tajorentsi, imatero ipeyiromi atziri iroka mapika, osheninkatanteeyaaririmi rirori aritaki rantakiromi. Omaanta eerokapaeni eerokawitaka icharineeteni Awaraama, eerorika paapatziyari rirori patsipetashi takawo pisheninkawitakari: rooma pajankanekira kimitakimi mapi: pikijotzira. 9Maawaeni inchato kaari kithokitatsi tema ari atowaeyakironi apiyoteeyeroni atagaeyeroni paamariki. Eejatzi eerori pikimiteeyakawoni inchato kaari kithokitatsi. Kyaaryoowa rookimikari eerori Tajorentsi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 10Rojampiteeyakirini riraga atziripaeni: Iitaka pikoyiri nanteeyerini? 11Rakanakiri: Otzimirika apite piithaari, pipagaanteri ashironkaenkari apaani. Otzimimotzimirika osheki powanawo, pipagaanteri eejatzi ashironkaenkari. Pikaminthaantapiinte. 12Eejatzi ipokashitakiri Jowa aayitziri rini koriki: rayiniri riraga oroomajatzi, osheki ramatawitziri eejatzi atziripaeni. Tema raagaantzitapiintakiri. Ipokashii yakirini ikowaki ikaawoshitakoeyawaki rini Tajorentsi, rojampitapaakiri: Oetarika nanteri naari piyotante nari kyaaryo naapatziyakari rirori? 13Ikantawakiri: Eero powanaashitawo eeroka apaniroeni paashitzitantyaariri iyorikite atziri, omaanta pimonkaataperotero kameetha ikantakimiri oroomajatzi. 14Eejatzi ipokashiiyakirini apaani paeni joraaro, rojampitakiri: Oetaka nanteri naari? Ikantawakiri: Eero pikijashitari atziri pikowantyaari pominthaayeri paapitha

137

ROOKASHI3

tantyaariri iyorikite, eejatzi eero pikowantari payitantyaariri iyorikite. Pikimoshirewenteri ipinatzimirira piwinkatharite, eero pikoyi ipaetemi paashini. 15Ikanta raamagaeyarini Jesokirishito, iitashiteeyawitani rooteentsi rareetya. Ikenkithashiryaakoeyirini ikantzi: Rirotakima Jowa Rotyaantanewo Tajorentsi? 16Omaanta ikanteeyakirini Jowa: Nokaawoshitakoeyakimirini Tajorentsi iaaki: kaari pomeentsita chani. Iinja ipokapaakirika Awinkatha rite, osheki nopinkathaperotakiri, rooma naaka tee nomonkaatari naari. Rotyaanteeyeeni rirori Ishire Tajorentsi ojeekantanakimi pajankaneki, owamee thateeyemini. 17Iinja rinashitakagaeyaa rini irira kameethatatsiri eejatzi kaari kameethatatsi. Akimitzirowanki aari anashitawo okithoki pankirentsi, kitekiyiteentsirini eejatzi anashitakawo roori jampipentakitatsiri. Akempoyeero okithoki, inta atayero jampipentakiri. Eejatzi ikimiteeyeeni rirori impaetaki nari, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi: ikamintheeyerini aapatziyeeyaririni, irira iaaperotakiri ikameethatzi. Omaanta riraga theenkiriripaeni ari rowashironkagaeyakirini. Tema iaaperotakiri tee ikameethatzi.
Romonkyaagakaantakiri Erooreshi Jowa omonkyaagamentotsiki (Mt. 14.3; Mr. 1.14; 6.17)

Eroriiyashi. Eeniro osheki paashini kaari kameethatatsi pantayitzirini. Roojatzi ikijanakiri Erooreshi. Ipinka thariwenteeyirini karireeyajatzi, rootaki imatantakawori raakaantakiri Jowa, shepik, romonkyaagakaantakiri. Eekiro riyaatatzi rantaperotanakiro kaari kameethatatsi.
Riraga Jesoshi ikaawoshitawentakari Tajorentsi (Mt. 3.13-17; Mr. 1.8-11)

romonkyaagakaanteetziri Jowa, eejatzi tekirani ikenkithatakota kiri Tajorentsi riraga Jesoshi, tema riraga Jowa ikaawoshitawenteeyakarini Tajorentsi osheki atziri. Eejatzi riraga Jesoshi ikaawoshitawentakari ashitariri, roojatzi ikenkithatakaantakariri irira. Omapokapaaka ayiitashitapaakiri Ishire Tajorentsi, opoaaka jenokinta. Oshiya witapaakari jamomo. Eejatzi ikemaeya wakironi ikantakiriri Tajorentsi: Eeroka notyomi nonintashirepero tzimi. Osheki nokimoshirewentakimi.
Rojankinatziro iwaeropaeni ichariniitenipaeni paerani Jesoshi (Mt. 1.1-17)
23Okaataki rojarentsite Jesoshi 30, ritantanakawori ikenkithatakagaeyirini ijoriiyotzinkaritepaeni. Omawitya ikenkithashiryaaka maawaeni atziri rirotaki itomi Josee, rirotaki itominthori, riraga jewatatsiri ikoaatzi. Eekiro rimpaetapaaki reentsitepero paeni Josee. Iriri riraga Josee iwaero Erii. 24 Iriri riraga Erii iwaero Mataani. Iriri riraga Mataani iwaero Rewii. Iriri riraga Rewii iwaero Meeriki. Iriri riraga Meeriki iwaero Jaanani. Iriri riraga Jaanani iwaero Josee. 25 Iriri riraga Josee iwaero Matateya shi.

21-22Tekirani

ikenkithatakaapiintziri Jowa: ikamantapiinteeyakirini atziri tsika ikanteeyaa ikameethatanteeyaari, eejatzi ikamantziri tsika ikanteeyaa rawijakotanteeyaarini. 19-20Eejatzi ikantakiri riraga Eroore shi: Tee okameethatzi pantayitzirini. Paapithatakiri pirentzi iina rowaga

18Aritaki

ROOKASHI3

138

Iriri riraga Matateyashi iwaero Amooshi. Iriri riraga Amooshi iwaero Nawooni. Iriri riraga Nawooni iwaero Eeshiri. Iriri riraga Eeshiri iwaero Nagae. 26 Iriri riraga Nagae iwaero Maatari. Iriri riraga Maatari iwaero Matate yashi. Iriri riraga Matateyashi iwaero Shemee. Iriri riraga Shemee iwaero Joseeki. Iriri riraga Joseeki iwaero Joraa. 27 Iriri riraga Joraa iwaero Jowanaani. Iriri riraga Jowanaani iwaero Reeja. Iriri riraga Reeja iwaero Jorowa weeri. Iriri riraga Jorowaweeri iwaero Jaratyeeri. Iriri riraga Jaratyeeri iwaero Neeri. 28 Iriri riraga Neeri iwaero Meeriki. Iriri riraga Meeriki iwaero Ariitzi. Iriri riraga Ariitzi iwaero Kojaami. Iriri riraga Kojaami iwaero Eremo raami. Iriri riraga Eremoraami iwaero Eere. 29 Iriri riraga Eere iwaero Joshoe. Iriri riraga Joshoe iwaero Eriyeshaari. Iriri riraga Eriyeshaari iwaero Joriimi. Iriri riraga Joriimi iwaero Mataa. Iriri riraga Mataa iwaero Rewii. 30 Iriri riraga Rewii iwaero Shimiyo. Iriri riraga Shimiyo iwaero Joraa. Iriri riraga Joraa iwaero Josee. Iriri riraga Josee iwaero Jonaani. Iriri riraga Jonaani iwaero Eryakiimi. 31 Iriri riraga Eryakiimi iwaero Mereeya. Iriri riraga Mereeya iwaero Maenaani. Iriri riraga Maenaani iwaero Mataata.

Iriri riraga Mataata iwaero Nataani. Iriri riraga Nataani iwaero Iraviiri. Iriri riraga Iraviiri iwaero Isayii. Iriri riraga Isayii iwaero Oweeri. Iriri riraga Oweeri iwaero Woosho. Iriri riraga Woosho iwaero Sharimoo. Iriri riraga Sharimoo iwaero Naashoni. 33 Iriri riraga Naashoni iwaero Aminagaawa. Iriri riraga Aminagaawa iwaero Araami. Iriri riraga Araami iwaero Aarani. Iriri riraga Aarani iwaero Eshiromi. Iriri riraga Eshiromi iwaero Paareshi. Iriri riraga Paareshi iwaero Joraa. 34 Iriri riraga Joraa iwaero Jakoowo. Iriri riraga Jakoowo iwaero Ijaaka. Iriri riraga Ijaaka iwaero Awaraama. Iriri riraga Awaraama iwaero Taree. Iriri riraga Taree iwaero Nakoori. 35 Iriri riraga Nakoori iwaero Sherooko. Iriri riraga Sherooko iwaero Ragaawo. Iriri riraga Ragaawo iwaero Pereeki. Iriri riraga Pereeki iwaero Eeweri. Iriri riraga Eeweri iwaero Jaari. 36 Iriri riraga Jaari iwaero Kaenaani. Iriri riraga Kaenaani iwaero Aratajaari. Iriri riraga Aratajaari iwaero Sheeme. Iriri riraga Sheeme iwaero Noe. Iriri riraga Noe iwaero Rameeki. 37 Iriri riraga Rameeki iwaero Matoja reeni. Iriri riraga Matojareeni iwaero Enoko. Iriri riraga Enoko iwaero Jareeri. Iriri riraga Jareeri iwaero Maara reeri.
32

139

ROOKASHI3,4
8Rakanakiri:

Iriri riraga Maarareeri iwaero Kaenaani. 38 Iriri riraga Kaenaani iwaero Enooshi. Iriri riraga Enooshi iwaero Seete. Iriri riraga Seete iwaero Araani. Paerani riwetsikantakariri Tajorentsi riraga Araani.
Jatanaashi ikowawita rantakayerimi Jesoshi kaari kameethatatsi (Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13)

1Ikanta Jesoshi itonkaantanaari tema ipoaakaga Joriraanikira. Ikithaatakotakawo Ishire Tajorentsi, aanakiri janta okaankiityeenta. 2Okaatzi 40 kitejiri ijeekaki janta, tee rowaneenta eechonkiini: aaperotakiri itashe. Ikanta riyaatashitakiri Jatanaashi riraga iwinkatharite kamaaripaeni iaantari, ikowawitaka rantakayerimi kaari kameethatatsi. 3Ikantawitapaa kari: Eerokarika Itomipero Tajorentsi, ajaatya: pitajonkero iroka mapika, opeyanakya paa, poyaari. 4Rakanakiri Jesoshi: Eero nantziro. Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Tee apatziro akoyiro owanawo ashintsiwathatantyaari, inta kowaperotacha akemijantaperotero maawaeni ikowakaa kaeri Tajorentsi ashintsitantyaari ashireki. 5Roojatzi raanakiri antawoki ochempi, rookotapaakiniri maawaeni kipatsi, 6ikantakiri: Pikowakirika nokanteeyerini maawaeni jeekatsiripaeni ipinkathatee yemini, raakameethateeyemini. Aritaki nomatakiro noperi ninkarika nokoyiri. Tema naaka pinkathariwenteeyiririni maawaeni, 7aririka nokanteri ipinkatha teeyemini eerori, aritaki ipinkathateeya kimini. Apatzirokya nokowaki potziwe rowashitena, pipinkathatena naari.

Rooma okantzi Iwaperite Tajorentsi: Pipinkathateri Awinkatha rite, tema rirotaki Tajorentsi. Apatziro kya irira paapatziyari, piaaperoteri, eejatzi pikimoshirewenteri. 9Roojatzi raantanakari janta Jerojareeki, okaapankatapaakinta Tajorentsipankoki, jantoo jenoki. Ikantapaakiri: Eerokarika Itomi Tajorentsi, ajaatya: pomyaanakyaatya jaawiki, eero pikamantapaaka. 10Pikenkithashireero tya okaatzi okantzimiri Iwaperite Tajorentsi: Ari rotyaantakimiri Tajorentsi ronampiripaeni, ikempo yeemi. 11Eeniro eejatzi paashini rojankinatzirini: Aritaki raawakimi rakokira, eero pikagaantapaaka jaawiki mapiki. aakiro, iitaka pithaawanta kari? 12Rakanakiri: Eero nomyaa. Iitaka noaanantyaariri Pawa? Rooma eenitatsi paashini okantzi Iwaperite Tajorentsi: Tee okameethatzi aaanta wityaari Tajorentsi: rowashironkaemi kari. 13Ikanta iwinkatharite kamaari teera imatziro rantakayiri Jesoshi kaari kameethatatsi, roojatzi rookantanaari. Omaanta iinja rapiiteeri.
Ipiyanaa Jesoshi Karireeyaki (Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15)

ipiyantanaa Jesoshi Karireeyaki, osheki omatakaakiri Ishire Tajorentsi: tema okithaatakaakari roori. Tee ojamanitzi ikemakoeyakirini maawaeni jeekatsiripaeni janta. 15Riyotaantapiintaki pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni. Ikanteeyanakini: Tema ikameethataperotaki Jesoshi; tema kameetha riyotagaeyakaeni.

14Roojatzi

ROOKASHI4

140

Rareetapaa Jesoshi Najareeteki (Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6)

riyaatantanaa Jesoshi Najareeteki, rootaki inampi rantarita kira paerani. Ikantanaka saawaroki riyaatanaki janta pankotsiki ipiyotanta piintarira joriiyopaeni, tema rameta piinteeyawoni riyaatzi saawaroki. Inthomaenta ikatziyapaaka, iaanateniri atziripaeni Iwaperite Tajorentsi. 17Ipaetawakiri rojankinarini Iseeyashi. Rapineeryaakiro, raminakiro iaanate niriri. Okantzi: 18Okithaatakaapaakina Ishire Awinkatharite, otyaantakina nokamanteri maawaeni ashironkaayita charini tsika ikantyaari rawijakotantee yaari. Nokamanteri maawaeni rompera tanewopaeni kamaari noemishitowae yeerini. Noaakagaeri eejatzi kaari kokichaatatsi. Eejatzi nopakaako wenteeri maawaeni rowashironkagae tziri. 19Eejatzi nokamanteeyerini atziri rooteentsi notajonkakowenteri. 20Roojatzi rapineetantawo Iwaperite Tajorentsi, roepiyeeniri ipaeri, roojatzi ijeekantanaa. Ari rotsikanateeyanakarini joreririri. 21Ikanteeyakirini: Kyaaryo iroaaka nomonkaatakiro iroka noaanatakimirika, naaka okenkithatakotzi. 22Ikanta iaaperoeyawitakarini kameetha Jesoshi, eejatzi iaaperoeya kironi okaatzi ikantakiriri. Roojatzi rojampitawakaeyakani: Kaarima itomiranki Josee? 23Ikantakiri: Pitheenkatyaanama? Naamaashita pikantenami: Ajaatya, powawijaakote ritya pinampijatzipero eerori. Nokema kotakimi pitajonkantaki janta Kaperina wooki, iroaakakya pitajonkantetya eejatzi jaka anampikika. 24Omaanta nokamantemi pameteeyaawoni eerokapaeni pitheenkaeyirini

16Roojatzi

pisheninkapero: tee piyotzi pipinkatha tziri rirori, omaantakya paashinijatzi rirotaki pikoyiri pipinkathateri. 25-26Kyaaryo iroka nokamantemiri: paerani eenironi ijeekini Iriiyashini, piyoteeyakini tee opariyini inkani. Tema paerani osheki ojarentsitakini. Okaatzi 3 ojarentsi eejatzi 6 kashiri, tee opariyanee inkani. Itasheyeeyanakini maawaeni jeekatsiripaeni kipatsiki. Eejatzi ojeeki osheki kamayiteentsirini oemi jaka, omaanta rotyaantakiri Tajorentsi Iriiyashi paashiniki kipatsi owaero Jeniishiya. Rotyaantziri riyaata shitero kamatsiri oemini jeekatsiri janta Jareepetaki, okaakintawo Shiroo. Itajonkawentapiintakiniro owanawo. Omaanta jeekatsiri jaka inampiki, tee itajonkawentziniro. 27Eejatzi, paerani ijeekantakari Eriseeyoni riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi, ijeekini jaka osheki patheenkari, omaanta tekatsi retsiyatakote. Apatziro retsiyatakotakiri shiiryajatzi iitachari Naamaani. Tema raapatziyari Tajorentsi. 28Ikemaeyantawakarini piyotee yeencharini, ikijeeyaperotanakani. 29Roojatzi ikatziyeeyantanakani, ragaeyakirini, shepik. Raanakiri janta othapiiteki nampitsi, ojeekinta impeeta. Rotatsinkantyaaririmi, 30omaanta tee imatziri, tee iaawakiri tsikarika ikinanawo.
Ipiyanaa Jesoshi Kaperinawooki (Mr. 1.21-28)
31Ari ipiyanaa Jesoshi Kaperinawooki karireeyawero. Saawaroki riyotagaeya kirini atziri. 32Riraga atziripaeni rotsika nateeyanakarini, ikantawakagaeyana kani: Tema okameethataki iroka riyotaa kaeri. Ikimiwitakari pinkathari: rooma riyotaaperotakae kameetha.

141

ROOKASHI4,5

ijeekaki pankotsiki janta ipiyotantapiintarira joriiyopaeni shirampari kyaantariri kamaari. Icherayimotawakiri, ikaemakotawakiri: 34Eeroka Jesoshi poaachari Najareeteki. Niyotakimi: eeroka Itomipero Tajorentsi riraga kameethape rotatsiri. Iitaka pipokashitantanari? Pikowawitama pookena janta otsiteni perotzinta? 35Iaashintsithatakiri Jesoshi, ikanta kiri: Pimaerite! Pishitowantaneeyari irira shiramparira. Roojatzi rotyaantanakari shirampari kipatsiki, tereei, roojatzi rookantanaari. Tekatsi ikantanakiri shirampari, riroperotanee. 36Rotsikanateeyanakarini eejatzi ikanteeyanakini: Piaakiri: apatziro iaanatakiri kamaari, roojatzi ishitowantanaka. Osheki ipinkatharentsitaki, osheki itajonkantzi. 37Ikanta ikemakoeyakirini Jesoshi maawaeni jeekatsiripaeni jaga.
Retsiyatakotakiro Jesoshi riyote Peetero (Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)

33Ari

inashitachari imantsiyarentsite. Ipampi teeyawakirini, retsiyatakoeyawakirini. 41Eejatzi rowawijaakoyitakirini osheki kyaantariri kamaari. Riraga kamaari paeni riyotawakirira Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi rootaki ikaemaeyantanakani, ikanteeyini: Eeroka Itomi Tajorentsi. Omaanta riraga Jesoshi ro romaeryaantakariri, tema ikantanaki tziiri: Pimaerite, eero pikamantakotana. Roojatzi rookantanaari rirori atziripaeni.
Rowaaganaa Jesoshi paashinikipaeni nampitsi (Mt. 4.23-24; Mr. 1.35-39)
42Okantaka okitejitanaki riyaatanaki Jesoshi janta tekatsinta jeekatsini. Omaanta ikowakowaeyanakirini atziripaeni. Iaantaariri, ikanteeyawita paarini: Eero piyaatee, pijeeki jaka Kaperi nawooki. 43Omaanta ikantanakiri Jesoshi: Eero nojeeki. Nokowaki nokamanteri paashinipaeni atziri ipinkathariwenteeyerini Tajorentsi, tema okameethatzi riyoteeyeroni riroripaeni. Rootaki rotyaanantakinari Pawa. 44Ikantaka ikinakinayitanakini Jesoshi janta Karireeyaki, ikenkithatakagaeya kirini atziri janta pankotsikipaeni ipiyotantapiintarira joriiyopaeni.

ishitowantana Jesoshi pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni riyaatanaki ipankoki Shimo. Ikanteetawakiri: Omantsiyatatziira riyote Shimo, osheki ojaawamerikitaki. Petsiyatakoteero. 39Roeyotashitapaakawo, ikantapaakiro: Ari opeyaneeya pijaawamerikiri, petsiyatakotanee. Roojatzi opeyantanaa, tekatsitanee; okatziyanaka, opaeyawakirini rowanawo.
Retsiyatakotayitakirini paashinipaeni atziri (Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34)

38Roojatzi

Riraga Shimo ishiryaataki osheki shima (Mt. 4.18-22; Mr. 1.16-20)

itziryaanee oorya. Ramaeta paakiniri Jesoshi osheki mantsiyari

40Ikanta

kitejiri ikenkithatzi Jesoshi janta othapyaaki inkaare iitachari Jenejareete. Iiteetziro eejatzi Karireeya. Itsitachonchoeteeyapaakani atziripaeni, ikowaeyakini ikemero

1Paashini

ROOKASHI5

142

iaani Tajorentsi. 2Ikanta Jesoshi iaakiro apite pitotsi janta othapyaaki. Tekatsi otetantyaawoni: riraga shiryaa tatsiri ikiwatziiro ishiryaamento iaaki. 3Rotetaka Jesoshi ipitoki Shimo, ikantakiri: Shimo, potyaantero eechonkiini niyankyaani pitotsi. Ari ijeekakotaki, riyotagaeyakirini piyoteencharipaeni othapyaakininta. 4Ithonkantakawori riyotagaeyakirini, ikantakiri Shimo: Piyaate janta ojaanaatakinta, pishiryaate. 5Rakanakiri: Iyotaanari, nokitejitakowitaka noshiryaatzi inkaaganki, tekatsi naaneente eechonkiiniroa. Iroaaka kya pikantakinaka, aritaki niyaataki noshiryaataate eejatzi. 6Ikantaka ishiryaataatzi: raaperotaki osheki shima monki, monki. Yeekitaki ishiryaamentoki, rooteentsi otzijagaana kimi. 7Ikaemawakotakiri iyempiya minthari jeekatsiri paashiniki pitotsi ikantziri: Pipoke pamitakoteeyenani. Roojatzi ipokakotanteeyapaakani, rotetakotakiri terori, terori; yeekita paaki apite pitotsiki, roowiteenchami otsitsiyanakimi. 8-10Ikaatzi osheki shima raaki, antawo ikenkithashiryaakotana kawo okaatzika iaakiri; Peetero eejatzi ikimiteeyakani iyempiyaminthari: riraga Jantyaako eejatzi Jowa. Rirotaki itomi Sewereeyo. Itsipatapiintari Shimo ishiryaatapiintziri shima. Rotziwerowa shitanakari Peetero Jesoshi, ikantana kiri: Nowinkatharite, potsipareena. Tee nokameethaperotzi naaka, eero pitsipatana. Rakanakiri Jesoshi: Eero pithaawantana. Eenitatsi nokamantemiri: eerokataki shiryaawita riri shima, omaanta iroaaka eero

pishiryaataneeri shima, inta paapatziya kaapiinteeyaarini atziripaeni Tajorentsi. 11Ikanta raatakoeyapaani, roojatzi rookaeyantanakawoni ipitopaeni, ishiryaamentopaeni, maawaeni. Royaateeyanakirini Jesoshi.
Retsiyatakoteeri Jesoshi patheenkari (Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45)
12Paashiniki kitejiri janta nampitsiki ari ijeeki Jesoshi roojatzi ipokantapaaka shirampari pathaaperotatsiri: othonka kiri ipathaawo. Iaantapaakariri Jesoshi, rotziwerowashitapaakari, ikantziri: Nowinkatharite, tema eeniro pitajorenka: pikowakirika petsiyatako tena, aritaki pimatakiro. 13Roojatzi rowaankantawakawo rako rirori, ipampitawakiri. Ikantziri: Nokowaki. Petsiyatakotee. Intsipaete opeyanaka ipathaawo. 14Roojatzi ikantanakiri: Eerowa pikamantakotana. Apatziro piyaatanaki janta aanakowenantatsi riki, poaagapaeyaari riyotantyaari etsiyatakoteemi. Pimonkaatero ikantaki rini Moeseeshi: Paanakiniri aanako wenantatsiri pipira itayeniri Tajorentsi riyoteeyantyaarini atziripaeni etsiyata koteemi. 15Omaanta eekiro riyaatatyee ikamanta koeyakirini Jesoshi. Oshekiniroa atziri riyaatashiteeyawitakarini raapatziyarimi, eejatzi osheki ikowaeyawitani retsiyatako tantyaaririmi. 16Omaanta riyaatanaki rirori janta tekatsinta atziri ipanko, ikenkithata kayeri Iriri.

Retsiyatakoteeri Jesoshi kijopookitatsiri (Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12)

kitejiri riyotaantee Jesoshi pankotsiki. Ari ijeekayitakini okaakini

17Paashini

143

ROOKASHI5

warijeeyopaeni eejatzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi: ipoaayitanakani osheki nampitsikipaeni, janta Kariree yaki, Joreeyaki, eejatzi poaayita neencharini Jerojareeki. Tema eenitatsi itajorenka Awinkatharite imatantawori retsiyatakotantzi. 18Okaakitapaaki shiramparipaeni, ramakoeyakirini kijopookitatsiri. Ikowaeyawitakani raanakirimi janta ijeekakinta Jesoshi, omaanta tekatsi ikinakaanakiri, rotzika gaeyakirini atziripaeni. 19Tekatsi ikini ikyaapaaki, rootaki rateetakaantanaka riri opatziitoki pankotsi. Rothataakota kiri imoontakiro ijeekakira Jesoshi, roojatzi royiitakotakiri kijopookitatsiri. 20Riyotawakiri amakiriripaeni raapatzi yeeyakarini, rootaki ikanantawakariri: Niyompari, ari nopeyakotemiro kaari kameethatatsi pantawitari, aritaki nowawijaakotemi. 21Ikantaka ikenkithashireeyanakani warijeeyopaeni eejatzi iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi: Tee okameethatzi iroka: iitajorentsitashitaka. Apaniroeni Tajorentsi rowawijaakotantzi. 22Omaanta riyotakotakiri Jesoshi ikenkithashireeyarini riroripaeni, roojatzi ikanantanakari: Iitaka pikenkithashiryaantari pajankaneki: Iitajorentsitashitaka? 23Aririka nokanteri irika: Netsiyatako teemi iroaaka, pikatziyatziyawaeta naki, tema ari potsikanatanakyaari. Eerorika imatziro ipiriinta, ari pishirontawentanakina naaka. Omaanta ari kameetha pikantanaki tekatsi shirampari materoni rowawijaakoteri atziri kaari kameethatatsi rantziri. Kameetha pikante. Tema piitashiwitaka nokantashitari: Nowawijaakotemi, eero nokijawentzimiro kaari kameethatatsi pantziri. 24Nopoaaka naaka jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Nokowaki piyoteeyeni eenitatsi

notajorenka, eejatzi nomatakiro nokamintheeri antzirori kaari kameethatatsi, nowawijaakoeyerini. Roojatzi ikanantanakari kijopookita tsiri: Iroaaka nokantemi: pikatziyanaki, paaneero pimaamento, piyaatee pipankoki. 25Ieeyawakirini ikatziyanaa, raaneero imaamento, jatanee ipankoki. Ikantanaki: Ariwee, tema ikameethaperotaki Tajorentsi. 26Ari rotsikanateeyanakarini atziripaeni, ikanteeyanakini: Tema ikameethaperotaki Tajorentsi, ipinkatharitaperotzi. Tee aaapiintziro iroka aaakirika iroaaka.
Royaatanakiri Rewii Jesoshi, tema rirotaki piyotawitanariri pinkathari iyorikite (Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17)

ishitowantanaa Jesoshi, roojatzi iaantapaakari Rewii, riraga piyotayitziniriri atziri iyorikite, ipantyaariri pinkathari. Ijeeki janta pankotsiki ipiyotapiintzirira koriki, rojankinatapiintzinta. Ikantapaakiri: Thame poyaatanakina. 28Ipakaanakiro rojankinatakotayitzi rini koriki, rookanakiro maawaeni, ikatziyanaka, royaatanakiri Jesoshi. 29Riraga Rewii raanakiri irira eejatzi riyotaanewo janta ipankoki. Roojatzi ikaemakaantakiri paashinipaeni piyotzi niriri pinkathari iyorikite, eejatzi paashinipaeni atziri, rowakagaeyakarini. 30Ipokapaaki warijeeyopaeni eejatzi riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi ikiaanikowentakiri rirori: ikantakiri riyotaanewo: Pamineritya Jesoshi: itsipateeyaka rini piyotziriri iyorikite oroomajatzi, rowaeyani, imiriiyini. Eeniro eejatzi

27Roojatzi

ROOKASHI5,6

144

paashinipaeni kaari kameethatatsini. Tee okameethatzi itsipateeyaarini rowakagaeyaarini. 31Ikantawakiri riraga Jesoshi: Riraga kaari mantsiyatatsini tee ikoyi aawinantatsiri raawinteri. Intakya mantsiyatatsiri rirotaki kowatsiri. 32Tee riro nopokashitziri kameethatzinkari omaantakya nopokashitziri riraga kaari kameethatatsi, riyotanteeyariri Tajorentsi eejatzi raapatziyari. Rootaki ikantziriri rirori warijeeyo paeni.
Rojampitakiri aanakowenantatsiri: Iitaka kaari itzitanta piyotaanewo? (Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22)

omonkaatawakaana. Eejatzi pikiwero rika aminthamawotanakyaarika owakirari, eejatzi eekiro iyaatanakitye oshipaanaki itaworipooki. 37-38Tema apyaaganantawo owakirari pyaarentsi imashiki owakirari, roojatzi ashirikako tantakyaawo eero apaatanta. Aririka oshimowanaki oshinchaatanakirika, otapiyaperotakiri imashi. Rirorika owakirari, eero ipejakotzi, eejatzi eero apaata oowaa. Roorikami apyaaga nantyaawomi pyaarentsi itawori imashi, tema itapiyamootzitanakirika itonkanaki: pooo. Tzijaanaki, eejatzi apaatanakya pyaarentsi. 39Tema aririka ireeyeroni itaworyaateentsiri pyaarentsi, eero akoyiro irero owakirari.
Ikantawakaanteeyakawoni kitejitatsiri saawaro (Mt. 12.1-9; Mr. 2.23-28)

warijeeyopaeni Jesoshi: Pamine, itzitapiinta riyotaanewo Jowa, eejatzi ikenkithatakaapiintziri Tajorentsi: eejatzi ikimiteeyakarini riyotaanewo warijeeyo. Omaanta riraga piyotaanewopaeni pashi tee itzitawo; inta rowapiinteeyani, rirapiinteeyini. 34Rakanakiri: Aririka raye shirampari iina, ikaemaeyerini isheninkapaeni ikimoshi rewenteeyantyaaririni. Aririka rareetee yakyaani, arima itziteeyapaakyaani? Eero. Eejatzi naari, nokaateeyirini iroaaka niyotaanewopaeni: Iitaka notzitakaantyaariri? 35Rooma rookaeya neerini isheninka aatsiri iina, roojatzi kya itziteeyantanakyaani. Eejatzi nokimiwitaka naari: aririka iinja nokame, ari rowashiretakoeyanakinani niyotaanewo, roojatzikya itziteeyanta nakyaawoni rirori. 36Eejatzi roshiyakaawentziri iroka; ikantziri: Eejatzi, eenitatsirika atziri iithaari owakirari, eero itzijagaero owawatawo eechonkiini rowawata tantyaawori antyashipawopooki imaatha. Aririka powawatatero, eero

33Ikantakiri

1Apaani saawaro, ikinanaki Jesoshi teriikomashiki, itsipatanakari riyotaanewopaeni. Irirapaeni ithatyaayi takini apaanipaeni okithoki teriiko, ramirokakitakiro, okaankikitanaki okithoki, rowaeyakawoni. 2Ieeyakirini warijeeyopaeni, ikantakiri: Tee okameethatzi iroka pantziri. Tema iroka saawaro, kitejitatsiri amakoreeyantarini, eero atayaantawo iroaaka. Iitaka panantakawori? 3-4Rakanakiri Jesoshi: Tema tee piaananeentziro rojankina takoteetakiririni Iraviiri. Aantakariri itasheni eejatzi itsipateeyarini. Eenitatsi janta ipankomawoki Tajorentsi paa riwetsikaetziniriri irira. Apaniroeni rowaeyawoni aanakowenantatsiripaeni, tee oshinetziri Iwaperite Tajorentsi paashinipaeni royaawo. Omaanta rashironkaantawitakari, aantawitakariri itashe Iraviiri, rootaki ipantakariri paa riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri, eejatzi ipaeyakirini maawaeni oyaateeyiri

145

ROOKASHI6

rini. aakiro, tema tee ikowakayiri rowashironkaeya itasheyi. 5Nopoaaka jenokinta, nopokapaaki jaka kipatsikika, nokoaatapaaki: tema naaka kantatsini oetarika anteri saawaroki.
Retsiyatakotakiri kijopookiwakori (Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6)

saawaro riyaatanee janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni, ikyaapaaki riyotaantapaaki irirapaeni. Ari ijeekaki janta shirampari kijopookitatsiri rakopero. 7Rotsikanaperotakari iyotaantzi rori Iwaperite Tajorentsi eejatzi warijeeyo paeni, ikowaki riyoteri aririka retsiyatako tante saawaroki, ikantakotantyaariri iwinkathariteki: Noaakiri Jesoshi rantakiro kaari kameethatatsi. 8Omaanta riyotakiri Jesoshi ikenkithashireeyakarini. Ikantanakiri kijopookiri rako: Pipoke, pikatziyapae jaka niyankika. Roojatzi ikatziyantanaka, riyaatashita kiri. 9Ikanteeyakirini rirori: Iroaaka nojampiteeyemini. Oetaka kameethatatsiri anteeyerini saawaroki? Kameetharinima akaminthayeri atziri? Teerika okameethatzi, pikowatziima owashironkaeri? Kameetharinima owawijaakoteri atziri? Teerikama okamee thatzi, pikowatziima owamaeri? 10Ramineeyakirini Jesoshi, imaeriiya kini. Roojatzi ikanantanakari: Powaankaero pako. Roojatzi rowaankantanakawo, kamee thatanee rako. 11Omaanta ikijaperoeya nakani aanakowenantatsiripaeni. Ikantawakaeyanakani: Tsika akanterika owamaakaa nantyaariri?
Riyoyaantakariri Jesoshi riyotaanewopaeni (Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19)

6Paashini

Ari ikitejitakotakaakiri ikenkithataka yiri. 13Ikaemaeyakirini oyaateeyakiri rini, riyoyaanteeyakaririni 12 riyotaane wopero. Ikowaki rotyaanteri iinja ikenkithatakotantyaawori iaani Tajorentsi, rootaki iitantariri rotyaanta newo Jesoshi. Iroka iwaeropaeni: 14-16Shimo (eejatzi iitziri Jesoshi Peetero), Antereeshi (riraga rirentzi Shimo), Jantyaako, Jowa, Jiripi, Warito romee, Mateeyo, Tomashi, Jantyaako (riraga itomi Arijeeyo), Shimo (riraga kathaaperotzinkari antayitzirorini oetarikapaeni), Joorashi (riraga rirentzi Jantyaako) eejatzi Joorashi karyooteja tzi (riraga aakaanterini iinja Jesoshi). Rootaki iwaeropaeni riyotaanewo riyoyaakiri Jesoshi. 17Roojatzi roerinkapaa janta okamee thapatheetyeenta. Ipiyotakanta osheki riyotaanewopaeni, eejatzi osheki paashinipaeni atziri: ipoeeyakani Joreeyaki, Jerojareeki, Tziiroki, eejatzi Shirooki. Ojeeki Tziiro eejatzi Shiroo inteena, janta othapyaaki antaworoa inkaare. Riyaatashiiyakirini Jesoshi ikemijanteeyawakirini, eejatzi ikowae yakini retsiyatakoeyeni maawaeni mantsiyaripaeni. 18Rowawijaakoeyaki rini kyaantariripaeni kamaari. 19Ikowae yakini maawaeni ipampiteeyapaakirini, itajonkakowenantyaariri retsiyatako tantaneeyaari imantsiyatakira.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi kimoshireteeyatsirini (Mr. 5.1-12)
20Riraga Jesoshi ramineeyanakirini riyotaanewopaeni, ikantakiri: Aririka pashironkaawitakya iroaaka, pikimoshirete: aritaki ipinkathariwenteeyeemini Tajorentsi. 21Aririka pikoyi pantero oetarika ikowakaakimiri irira, pikimoshirete: aritaki ramitakotakimi pantero. Aririka

kitejiri riyaataki Jesoshi tonkaariki, ikenkithatakaantyaariri Iriri.

12Paashini

ROOKASHI6

146

powashiretawitakya iroaaka, pikimo shirete: aritaki ikimoshiryaakagaemi rirori iinja. 22Aririka ikijeeyemini atziripaeni panantawori okaatzi ikowakaakimiri Tajorentsi, eerorika ikowaeyimini itsipateeyimini, imaninteeyeminirika ikantemi: Tee pikameethatzi. Eejatzi ikijanteeyemiro nirika paapatziyanaka, omaanta ikimoshiryaakayemi Pawa. Tema nopoaaka naaka jenokinta, nokoaata paaki jaka kipatsikika. 23Aririka ikijeeyemini, pikimoshireperote, pikanteeyeni: Kameethawee. Tema aritaki kameetha ipinaperotemi Pawa jenokinta. Kyaaryo riraga itakaantawo rini ikijeeyakirini riraga kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi paeranipe roroa.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi ashironkaachani iinja
24Eenitatsi paashini eejatzi ikantaki riri Jesoshi: Omaanta riraga ashaagantachari, ikimoshirewentziro rowaagawo iroaaka: monkaataka, rowashi ronkaeya rirori iinja. 25Eejatzi rowashi ronkaeyani iinja riraga kimoshire wenteeyawitaworini iroaaka rowana wopaeni, tema ari iaakiro iinja itashe. Rowashironkaya iinja shironteeyacha rini iroaaka: iinja rowashireteeyana kyaani eejatzi riragaeyaani. 26Aririka iroaaka iaaperoeyemini maawaeni atziri, iinja osheki pashironkaeya: tema riraga itakaantaworini paerani iaaperoeyashitarini riraga amatawitee yiririni.

Ikowaki Jesoshi anintaperoteri kijayiteerini (Mt. 5.38-48; 7.12)

27Eejatzi

ikanteeyakirini riraga

Jesoshi:

Pikemijanteeyawakinani nokante miri: pinintaperoteri eeroka kijeeyimi rini, pikaminthayeri. 28Pamaneri Tajorentsi ramitakoeyerini maawaeni kantzimateeyakimirini, eejatzi maawaeni kijeeyimirini. 29Aririka ipajawootemi, pishineteeyaari ipajawootemi eejatzi jakakiroka. Aririka raapithatemiro pipewiryaakogo, piperi paashini piithaari eejatzi. 30Aririka ramanakotemiro oetarikapaeni, piperi. Aririka raapithatemiro powaagawo, eero pikowakoteeri eejatzi. 31Aririka pikowaki ikaminthayemi paashinipaeni, eejatzi eerori pikaminthayeri irirapaeni. 32Apatzirorika pinintaperotashiteeyarini maawaeni nintaperoeyimirini eerori, tema monkaataka okaatzika pantakiri: tekatsi ikantya ipinatemi Tajorentsi. Tema riyotzitari riraga kaari aapatziya riri rirori inintaperoeyakirini riraga nintaperoeyiririni rirori. 33Eejatzi okimitaka roori: apatzirorika pineshi ronkatashityaari neshironkapiintzimiri eerori, tema eejatzi monkaataka okaatzika pantakiri. Iitaka pikoyiri ipinatemiri Tajorentsi? Eejatzi riraga kaari aapatziyari Tajorentsi ikaminthee yirini kamintheeyiririni rirori. 34Aririka pikowaki roepiyeemi pipakiriri atziri, tema monkaataka: pikenkithashiryaa kama ipaemi eejatzi Tajorentsi? Tema eejatzi ipakiriri riraga kaari aapatziyari irira oetarikapaeni, eejatzi ikowaki roepiyeeniri okaatzi ipawitariri. 35Rootaki nokanantakimiri pineshi ronkaeyerini eeroka kijeeyakimirini, pikaminthaante, pipashitayityaarini ashironkaenkari: eero pikenkithashirya aririka imatero roepiyeemi. Aririka pantero iroka, aritaki ipinataperotakimi Tajorentsi kameetha, eejatzi itomintape roeyemini. Tema kameetha ipinkathari wenantzi rirori janta jenokinta. Kyaaryo ikamintheeyakirini piyaathateeyawitari

147

ROOKASHI6

rini, riraga kaari kameethateeyatsini. Tajorentsi: eejatzi pikimitakoeyaarini eerori pineshironkatante.

36Ineshironkataperotantzi

Eero pikantawentziri paashinipaeni (Mt. 7.1-6)

riyaatatyee ikantakiri Jesoshi: Eero pikantakowentashitari atziri, eejatzi eero pikantashitari: Eeniro rantani, ikantzimikari Tajorentsi: Eeniro pantani eerori. Eero pikijawentziri atziri rantayitzirini inta pikaminthayeri: panterorika iroka eero ikijawentzimiro riraga Tajorentsi pantayitzirini eerori, inta ikamintha yemi. 38Aririka pipayiterini ashironkaenkari koetyeemotayitaririni, eejatzi ikimiteemi rirori Tajorentsi: ipayitemironi maawaeni koetyeemotayi takimirini eerori. Noshiyakaawente miro: tee ithaaaneentawo ipaperotemi; inta kameetha rotenakero, ipatzitako tero, rowintaaperotero, ranonkayitakaa neentakawo ipashitemiri. Omaanta aririka eechonkiini pikaminthaante, eejatzi eechonkiini ikaminthayemi eerori. Aririka pikaminthaantaperote osheki, eejatzi osheki ikaminthaaperoe temi eerori. 39Roojatzi roshiyakaawentakiniriri Jesoshi, ikantakiri: Arima imatakiro kaari kokichaata tsi rakathateri ikaateeyinira paashini kaari kokichaatatsi itentawakaya? Eero imatziro: eenitatsirika omoo jaga, tema ari ipariyeeyakini. 40Apaani riyotaa newo tee ranaakotziri iyoteeriri riyoperote. Omaanta aririka ithonkakiro rishitooryataperotaki, aritaki ikimitako tanakyaari iyoteeriri. 41Iitaka pikijawe nantariri pisheninka rantayitzirini? Piyotakotawakyaata eerori aamaashitya eerokarika maperotakirori kaari

37Eekiro

kameethatatsi, eeniro osheki pantani. Okimitaka pikantawitakaririra pisheninka: Otyaakyaatakimi opaneki kipatsi, omaanta eerori, eeniro tyaakyaatakimiri antawo inchapanki, konompyaatoteencharira pokiki. 42Okameethatzima pikanteri: Ajaatya, nosheninka, nagaemiro pityaakyaawo. Tema piyotakotya eenitatsi inchapanki otzikaakimiri eerori pokikira. Tsika pikantyaaka paanteeyaanariri ityaakyaawo pisheninka? Pamatawi tantaki! Pikowawitaka pikimitakotyaa rimi kameethaperotzinkari. aakiro, pityaawo pookiro eerori antawowa inchapanki konompyaatoteencharira pokikira, roojatzi paminaperotaneerika, ari pamitakoteri pagaeniri ityaakyaa wowa pisheninka rokikira rirori.
Inchato kameethari eejatzi inchato kaari kameethatatsi (Mt. 7.17-20)

paashini roshiyakaawenta kiniriri Jesoshi, ikantakiri: Aririka okameethate inchato, eejatzi okimitzitaka okithoki roori okameetha taki. Rooma teerika okameethatzi inchato, eejatzi okimitzitaka okithoki roori tee okameethatzi. 44Aririka aeero okithoki inchato ayotzi tsika okantari inchato roori. Tema rootaki ayoteeyantaworini inchato rooperori, aririka okameethate okithoki. Aririka pikowaki pithote chochoki, arima piyaataki janta kawanaki? Eero piyaatzi, tema piyotakiro tee okithokitantawo komashiki kawana; eejatzi okimitzita tsikontochee eero okithokitziro oowa. 45Aririka akenkithashireero kameethata tsiri, akenkithatayiteroni kameethatayi tatsirini. Aririka akenkithashireero kaari kameethatatsi, akenkithatakotayiteroni kaari kameethatatsi. Tema aaawae tantakityaawo akenkithashiryaayitarini.

43Eenitatsi

ROOKASHI6,7
4-5Ikantaka

148

Owatzikantakari apite pankotsi inashitachari kipatsi (Mt. 7.21-29)

riyaatatyee ikantakiri Jesoshi: Iitaka pikantashiwaetantanari: Nowinkatharite? Tee pikemijantape rotana. 47Iroaaka noshiyakaawentemiri tsika ikantari aapatziyanari. Ikemawa kiro noaani, ikemijantaperotanakiro: ranteeyakironi maawaeni nokantakiriri. 48Ikimitakarini atziri wetsikirori ipanko. Ikiyashiperotakiro inthomaenta, royaankakiro tzinkamintsipanke ityaaki takotakiro kameetha, kijoperotanaki. Okantaka opariyaperotaki inkani roojatzi amaanitantapaaka iaa. Otatsinkawitapaakawo antawo amaani, omaanta tee aawiyiro: rooma kijopero taki kameetha tzinkamintsipanke. 49Omaanta riraga kaari kemijantapero tanari ikimitakari shirampari wetsikawi tachari ipanko, tee ikiyashitaperotziro inthomaenta, eejatzi tee ityaakitakope rotziro kameetha. Okantaka osheki amaanitapaaki iaa roojatzi otyaantana kawo ipanko ayitanakiri, tee aagaero. Rootaki ikanteeyakiririni Jesoshi.
Retsiyatakotakiri Jesoshi ronampiri kapitaano (Mt. 8.5-13)

46Eekiro

1Eejatzi ipiyanaa Jesoshi janta Kaperinawooki. 2Janta nampitsiki ari ijeeki kapitaano. Rirotaki oroomajatzi, kaari joriiyo. Ikantaka imantsiyataki ronampiri, roowiteencha ikamemi. Riraga kapitaano osheki inintaperotziri ronampiri. 3Ikemakotakiri Jesoshi itajonkantaki, roojatzi rotyaanantakariri aatapero teenchari joriiyopaeni ikantakiri: Pikamantakiteri Jesoshi ipokana kiita jaka retsiyatakotakitenari nonampiri.

rareeteeyapaakarini, ikantaperoeyapaakirini: Piyaatashiteri. Ikameethaperotzi riraga kapitaanonta, osheki ininteeya kaeni aaka joriiyopaeni. Riwetsika kaantakaeniro pankotsi apiyotanta piintyaari. Okameethatzi petsiyatakote niri ronampiri. 6-7Roojatzi royaateeyanakirini. Okaakitapaaki inampi, itonkiyotawakari paashini rotyaantanewo kapitaano. Ikamantapaakiri, ikantziri: Eenitatsi iroka ikantakiri nowapi taanote: Nopinkathataperotakimi, rootaki kaari niyaatanta notonkiyotemi. Rooma naaka tee nokameethatzi, rootaki kaari nokowanta pipoke nopankokika. Niyotaki pikowakirika petsiyatakoteri nonampiri, aritaki retsiyatakotee. 8Eejatzi naari eenitatsi kantanari oetarika nanteri, eejatzi nokimitzita naari nojoraarote eenitatsi nomperateeyakarini. Nokanteririka joraaro: Piyaate, ari riyaatanaki. Nokanteririka: Pipoke, ari ipokanaki. Eejatzi nokimitziri nonampiri rirori, aririka nokanteri: Iroka panteri, ari rantakiro. 9Ikemantawakawori Jesoshi okaatzi ikantakaantawakiriri, ari rotsikanatana kari. Roojatzi ipithokashiteeyantanaka rini oyaateeyakiririni, ikanteeyanaki rini: Pikemakiroma iroka ikantakirika riraga oroomajatzi? Tekatsi noe nojoriiyotzinkarite apaani kimitakotyaa rini rirori: osheki rameentakina. 10Roojatzi ipiyanteeyanaani rotyaanta newo kapitaano ipankoki. Iaapaatziiri ronampiri, etsiyatakotanee.
Rowaagaeri Jesoshi kamawiteenchari janta Nayiikinta

kitejiri riyaatanaki riraga Jesoshi janta Nayiiki, itsipateeyakarini

11Paashini

149

ROOKASHI7

ronampiripaeni eejatzi osheki paashini oyaateeyiririni. 12Rokaakinteeyapaaka woni nampitsi, roonthaakowentakari inatakoetapaakiri kaminkari, ikitateete rimi. Rinirowa kamaki roori oemi, eejatzi apintzite otomi tekatsi paashini. Oyaatakowentakiri otomini, otsipatee yarini osheki onampijatzi. 13Iaantawa kawori Awinkatharite, osheki retakota wakawo, ikantawakiro: Eero piraakotari pitomi. 14Riyaatashitakiro kajo inatakotantee takariri, ipampitapaakiro. Ikatziyakaa paakari natakotziriri. Ikantakiri Jesoshi kamaentsiri: Ewankari, pipiriintee. 15Roojatzi ipiriinantanaa, ikotyaata naka; aawaetanee. Roojatzi ikanantawo riniro: Irika pitomika aaanee. 16Rotsikanateeyanakawoni atziripaeni iaanteeyawakawoni, ithaawaeyanakini, ikanteeyanakini: Tema ikameethaperotaki Tajorentsi. Rotyaantakaeniri kamanantzirorini iaani. Kyaaryo, itajonkawentakae, ikaminthagaeyirini aapatziyeeyaririni. 17Roojatzi ikemakoeyantakaririni maawaeni joreeyajatzi, eejatzi othotyaa naka aagantsi paashinikipaeni nampitsi.
Irira Jowa Kaawoshitantatsiri rotyaantakiri riyotaanewo Jesoshiki (Mt. 11.2-6)

newo Tajorentsi naamagaeyakarini? Eeniroma paashini naamagaeyaarini? 20Ikanta rareeteeyapaakarini rirori, ikantapaakiri: Rotyaantakina riraga Jowa, ikantana: Pojampitakiteri Jesoshi: Eerokama Rotyaantanewo Tajorentsi naamagaeyakarini? Eeniroma paashini naamagaeyaarini? 21Omaanta tee rakawakiri rirori, inta rantzi retsiyatakotayitzirini osheki mantsiyatayitatsirini, eejatzi rowawijaa kotayitakirini osheki kyaantariri kamaari rajankaneki. Eejatzi raminakaa yiteerini osheki kaari kokichaatatsini. 22Roojatzi ikantakiri riroripaeni: Iroaaka pipiyanee pikamantapaeri Jowa okaatzira pikemakinari eejatzi piaakotakinari nantziri. Pikamanta paeri naminakagaeyakirini riraga kaari kokichaawitacharini, nokatziyatziyata kagaeyakarini riraga kijopookiwitacha ripaeni, netsiyatakotakagaeyakirini riraga pathaawitacharipaeni, nokemaka gaeyakirini riraga amashitachari inthomaenta ikempita eejatzi nopiriinta yitaneerini kamawiteencharipaeni. Eejatzi niyotakagaeyakirini owashi ronkaawitacharipaeni tsika ikantya rowawijaakotanteeyaariri riraga Tajorentsi. 23Riweshiryaakaanakimi maawaeni kaari theenkanari naaka.
Irira Jesoshi ikantzi: Ikameethaperotaki Jowa (Mt. 11.7-15)

ikemakotakiri riraga Jesoshi riyotaanewopaeni Jowa, riraga kaawoshita kotziniriri Tajorentsi. Riyaatashiiyakirini, ikamantapaakiri rantayitakirini rirori. Riraga Jowa, ikaemakiri riyotaanewo apite. 19Roojatzi rotyaantakiri Awinkathariteki, ikantawakiri: Piyaatakite Jesoshiki, pojampitaki teri pikanteri: Eerokama Rotyaanta

18Ikanta

ipiyeeyanaani riraga rotyaantanewo Jowa, omaanta eeniro ijeekanaki Jesoshi ikenkithatakagaeya nakirini piyotawentakariri. Ikenkithata kotanakiri riraga Jowa, ikanteeyanaki rini: Paerani piyaatapiintzi janta tekatsinta atziri ipanko pikemijantapiintziri rirori. Iitaka piyaatashiteeyantakitaririni?

24Ikanta

ROOKASHI7

150

Rootakima piyaatashitantariri pikemijanteri aawaetashitachari? Tee iaawaetashita. 25Iitaka piyaatashitanta perotariri pieeri? Piyaatashitantakitariri piaakitzirima atziri kithaatawori owaneenkatachari kithaarentsi pinaperota chari? Teewee. Pamine, riraga kithaatawori owaneenkatachari isheninkatakari pinkathari, riweshiryaawentawo rowaagawo jeekatsiri ipankoki pinkathari. Omaanta riraga Jowa tee ikimitakotari rirori. 26Ajaatya, pikamantena: iitaka piyaatashitakitziri? Riroma piitziri kamanantzirori iaani Tajorentsi piyaatashitantakitariri? Tema kyaaryo ikamanantziro, omaanta ranaakoperoeyaki rini paashinipaeni kamanantzirori iaani Tajorentsi. 27Tema piyoteeyironi riraga Tajorentsi ikenkithatakotzitakarini rirori Iwaperiteki paerani, ikantzitakinari: Notyomi, notyaanteri iinja jewatemini ikenkithatakaapaakiri joriiyopaeni, ikanteri: Pikenkithashireeyaani, pijeeki kameetha, eero pantziro paashini kaari kameethatatsi, paamayari Awinkatharite, kaakitaki. Kyaaryo, rirotaki riraga Jowa Kaawoshi tantatsiri ojankinatakotziteetakariri paerani. 28Tema ranaakoeyakirini irira maawaeni paashinipaeni kamanantatsiri: imatakiro maawaeni ikowakaakiriri Tajorentsi, rootaki iaaperotantakariri irira ikameetha tzi. Omaanta iaaperotaperotakiri kameetha Tajorentsi maawaeni ipinkathari wentaperoeyirini.
aanakowenantatsiri itheenkaeyakirini Jowa eejatzi Jesoshi (Mt. 11.16-19)

Eejatzi ikaateeyakirini kemaeyakiri rini riraga piyotayitziririni iyorikite eekiro iperi oroomajatzi, tema ikaawo shitakotayitawakinirini Tajorentsi Jowa chapinki. 30Omaantakya riraga warijee yopaeni eejatzi riraga iyotaantayitziro rini Iwaperite Tajorentsi tee ikowaeyini ranteniri rirori ikowakaawitariri: tema tee riyaatashitziri Jowa ikaawoshitako tantyaariri rirori. Eejatzi tee inimotziri ikantawitariri Jesoshi. 31Ikantzi eejatzi: Iitaka noshiyakaawenteniriri irikapaeni kaari raapatziyantana? Tee ikoyi ikenkithashiryaaneentya. Iitaka ikimitakari? 32Irira noshiyakaawenteeyerini eentsi, aathawaeteeyacharini pankotsiki okaankiityeera. Ipoaanaka apaani ikantanakiri: Apaniroeni nojonkawaeta wita omaanta tee poyaatana, tee pomampaawaeta. Nowashiretakotawitari kamaentsiri, omaanta eeroka tee pitsipateeyanani powashiretakoeyaarini. 33aakiro, riraga Jowa itzitapiintaka, tee ririro kachaja eejatzi paashini shinchaari, eekiro pikanteeyatziini: Eenitatsi iyamaarite pinkakaakiriri, rootaki kaari rowaperotanta, eejatzi kaari rirantawo shinchaari. 34Omaanta naaka nopoaaka janta jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika, roojatzi nowapiintawita eejatzi nirapiintawita. Omaanta eekiro pikantee yatziini: Irinta owaagatzinkari, shinkitzinkari. Itsipatapiinteeyakarini piyotapiintziniriri oroomajatzi iyorikite, eejatzi itsipatapiinteeyakarini paashinipaeni kaari kameethatatsini. 35Omaanta nokantemi: Riyotzi Tajorentsi ari okamee thataki maawaeni ikowakaakinari; eejatzi maawaeni aapatziyanari, riyotaki okamee thataki ikowakaakinari Pawa.
Riyaataki Jesoshi ipankoki Shimo riraga warijeeyo rakiyoteri

ikemaeyakirini osheki atziri ikantakiriri Jesoshi. Ikemantakariri, ikanteeyanakini: Kyaaryo, tema ikameethaperotaki Tajorentsi.

29Ikanta

apaani warijeeyo iwaero Shimo, ikantakiri Jesoshi:

36Ikanta

151

ROOKASHI7,8

Pipoke nopankoki, owaeyaani. Rakanakiri: Jee, kaakitakina. Ikanta riyaateeyanakini, ijeekapaaki jeekamentotsiki. 37Ari ojeeki tsinani jaka nampitsiki antapiintawitawori kaari kameethatatsi. Okemakotakiri Jesoshi, rowatya jaga ipankokinta warijeeyo, iyaatashitakiri oaakiteri. Aakotanakiniri kajankaari. Ro aakotantanakanari mapi kitamaari imokaetziri. 38Ojeekimotapaakiri okaakini iitziki Jesoshi. Iraaperotapaaka, opitenkantakari oyaaki iitzikira, oshetanta naari oeshi. Roojatzi othoyitzitanakiri iitzi, eejatzi ojeetantakari kajankaari iitziki. 39Iaantawakawori riraga warijeeyo, ikenkithashiryaanaka: Rirotakima Rotyaantanewo Tajorentsi, ari riyotawaki romi iroka tsinanika opampitakiri, eejatzi eeromi ishinetawomi opampiterimi iitziki. Tema osheki antapiintziro kaari kameetha tatsi. 40Omaanta riyotakiri Jesoshi okaatzi ikenkithashiryaakari, ikantakiri: Shimo, eenitatsi nokantemiri. Rakanakiri: Ajaatya, iyotaanari, pikantenatya. 41Noshiyakaawentemiri. Eenitatsi shirampari ikaatzi apite ireewitziriri. Apaani rireewitziri 500 tenaaryo, paashini rireewitziri 50 tenaaryo. 42Irika apiteka atziri ireewitantatsiri tee imatziro ipinako wenteeya ireewitantatsiri. Ikantaka riraga rireewiteetziri iaakirira tee imatziro ipinateeri, rootaki ikanantakariri: Iroaaka nokoyi netakotemi, eero pipinataana pireewiwitanaga, ikaanteekaata. Apaani rireewitawitakari eechonkiini, omaanta riraga paashini rireewitaperotawitakari. Pikantena: ninka inintaperoetanakirika ashitariri iyorikite? 43Rakanakiri: Naamaashitya riraga ireewitapero tawitakariri, tema rirotaki ikaminthaa perotakiri kameetha. Ikantanakiri:

Kyaaryo okaatzi pikantakinari. raminantanakawo Jesoshi tsinani, ikantziri Shimo: aakiro, inkaaganki nokyaapaaki jaka pipankokika, omaanta tee paakameethata wakina: tema tee pipawakina iaa nokiwantapaakyaaworimi noetzi. Omaanta tsinanika, okiwantapaakinawo oyaaki noetziki, eejatzi oshetantakinawo oeshi. 45Piwethatantanari, tee pithowootana, omaanta roori, onintanintaatakiro noetzi. 46Tee pijeetantanawo noetoki iyeenka, omaanta iroka, ojeetantakinawo noetziki kajankaari. 47Pamine, eeniro antayitawita karini osheki kaari kameethatatsi omaanta nokaminthaakiro, eero nokenkithashiryaa koteero antayitzirini: tema rootaki onintaperotantakinari. Aririka nokamintha yeri antayitawitaworini eechonkiini, eechonkiini inintashiretakina rirori. Omaanta nokaminthaaperoteririka osheki eejatzi inintaperotzitena osheki rirori. 48Roojatzi ikantawakiro tsinani: Eeniro pantayitawitakarini, omaanta eero nokijantzimiro, eero nokenkithashiryaakoteemiro eejatzi. 49Eeniro ijeekaeyakini owaeyeencha rini, rojampitawakagaeyanakani: Tsikama iitatyaarika irika, ipeyakotakaantakanawori antzirori kaari kameethatatsi? 50Omaanta Jesoshi eekiro riyaatatzi ikantziro roori: Pameentakina, rootaki pawijako tantaari. Piyaatee kameetha, piweshi ryaaperotaneeya.
44Roojatzi

Oyaateeyakirini Jesoshi tsinani amitakopiinteeyiririni

Jesoshi ikinakinayitana kini nampitsikipaeni. Ikenkithata kagaeyakirini atziri, ikamanteeyakirini: Rooteentsi ipinkathariwenteeyemini Tajorentsi.

1Roojatzi

ROOKASHI8

152

Kijokiro rowakiri riyotaanewopaeni, ikaatzira 12, 2eejatzi oyaateeyakirini tsinanipaeni. Tema apaanipaeni roori ikyaantawitakawo kamaari, eejatzi paashinipaeni omantsiyatashitawitaka omaanta retsiyatakoeyeeroni Jesoshi. Owaero apaani tsinani Mariiya makaraarajato. Ikaatawita kamaari jeekantawitawori 7. 3Eejatzi paashini oyaatziriri, owaero Jowaana, iina Kooja. Riraga Kooja, rirotaki amitakotziriri pinkathari Erooreshi. Eejatzi oyaatakiri Sosaana, eejatzi paashinipaeni tsinani. Iroka tsinanipaeni amitakopiinteeyaki rini Jesoshi, opapiinteeyakirini koetyee motakariri.
Roshiyakaawentziniri ookakitzirori okithoki teriiko (Mt. 13.1-23; Mr. 4.1-20)

Jesoshi oshekini atziri, roojatzi roshiyakaa wenteeyakinirini ookayitzirorini okithoki teriiko, ikanteeyakirini: 5Riyaataki shirampari rookakitziro okithoki teriiko owantsiki. Apaanipaeni pariyapaentsiri awotsiki: raatzikayitaki roni anashitayitacharini, ikanta ipokaeyapaakini konthawopaeni rowaeyapaakawoni, ithonkapaakiro pariyapaentsiri. 6Paashinipaeni pariyapaentsiri mapimashiki. Oparitha witanaka eechonkiini, omaanta tee ashepathatakoperotzi, rootaki ojampi shitantanakari, intsipaete okamaeyana kini. 7Paashini okithoki opariyapaaki kitocheemashiki: oshookawitanaka, omaanta anaanakiro kitocheepaeni, rootaki okamantanakari. 8Omaanta paashini opariyapaaki kameethariki kipatsi: oshookanaki kameetha, okithokitaperotanaki osheki. Rootaki roshiyakaawenteeyakiniririni. Roojatzi ishintsithatanakiro ipaante, ikanteeyanakirini:

4Ipiyotawenteeyakarini

Eenitatsirika pikempita pikemantari, powayempitaperotyaawo iroka nokantakimirika. 9Rojampiteeyakirini riyotaanewo paeni: Oetaka kantakotachari poshiya kaawentziri inkaaganki? 10Rakanakiri: Eerokataki aapatziyariri Tajorentsi, rootaki ikowakaantakimiri irira piyotee yeroni eeroka kaari riyoteeyini paashinipaeni atziri kaari aapatziyariri. Eeroka niyotakaakimi tsika ikanta Pawa ipinkathariwenteeyakimini. Omaanta noshiyakaawenteeyakinirini paashini paeni: ramineeyawityaani irirapaeni, omaanta eero riyotakoperotziro oetarika iaawityaari; ikemaeyawityaani, omaanta eero riyotakotziro ikemaeyawi takarini. 11Rootaki iroka noshiyakaawentzimiri: rowaga okithoki oshiyakaawentzirori iaani Tajorentsi. 12Iroka awotsi opariyantawitapaakari okithoki oshiyakaawentziri kemaeyawitawaka worini iaani Tajorentsi: ipokapaaki kamaari, rookakagaeri ikenkithashiryaa witakawowa iaani Tajorentsi. Tee ikowakayiri raapatziyari eejatzi rawijakote. 13Rowaga mapipooki teentsiri opariyantawitapaakari okithoki, oshiyakaawentakiri atziri weshiryaawentawitanakawori iaani Tajorentsi, inimotawitakari. Omaanta tee ikyaaryoowentziro: aririka opomeentsitzimotakari raapatziyari, roojatzi rookantaneeyawo. 14Iroka kitocheemashi opariyantawitapaakari, oshiyakaawentakiri kemaeyawitakawo rini iaani Tajorentsi, omaanta ikenkithashiryaapiintziro rantapiintziri, iweshiryaawentawo owaagawontsi paeni, eejatzi ikowaki ikimoshirewenta shityaawo oetarikapaeni kaari kameethatatsi. Ratsipetashitakawo

153

ROOKASHI8

ikemawitawo iaani Tajorentsi: tee raapatziyawo kameetha, tee rantapero tziniri rirori ikowakaawitariri. 15Omaanta iroka okameethatzi kipatsi oshiyakaawentziri atziri kemaperotawa kirori iaani Tajorentsi. Ikyaaryoo wentaperotanakiro kameetha raapatzi yaperotanakawo, ikameethashiryaanaki rajankaneki. Rirotaki antaperotzirori maawaeni ikowakaakiriri Tajorentsi. Tema riyotaakiri paashinipaeni iaani Tajorentsi.
Roshiyakaawentakiniri Jesoshi ootamentotsi (Mr. 4.21-25)

rirentzipaeni. Rareeteeyapaakani pankotsiki janta ijeekakinta rirori, omaanta tekatsi ikantapaakya rontsiro kaeyapaakyaarini: rookagaeyakirini oshekipaeni atziri. 20Ikamanteetakiri Jesoshi: Okowapaakimi piniro, eejatzi pirentzipaeni. Ojeekapaaki janta inkokironta. 21Omaanta rakanakiri: Ninirontakawo maawaeni aapatzi yaperoeyakaririni Tajorentsi, maawaeni antaperotziniriri ikowakaakirori. Eejatzi maawaeni aapatziyariri riroteeyakini yeeyipaeni, choenipaeni.
Romaerintakiro Jesoshi tampyaa eejatzi omoetonkaari inkaare (Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41)

paashini roshiyakaawenta kiniriri Jesoshi riyotaanewo, ikanteeya kirini: Aririka oonthoteri ootamentotsi amineeyantyaarini, arima ataapatakotakiri kantziriki? Arima amanakiri tsikarika? Okameethatzi owakoteri jeokiini okoaatantyaari oetarikapaeni. Rootaki imatantapaakyaawori kyaapaentsirira iaapaakiro oetarikapaeni jeekatsiri inthomaenta. 17Okimitaka iroka iinja okoaatanaki maawaeni amanayitawitarini iroaaka riyoteeyanakironi maawaeni okaatzi anteeyakirini. 18Paamayawowa okameethatzi pikemaperoeyawakinani piyoteeyanteeyarini. Eechonkiini piyotaki iroaaka, omaanta aririka pikemaperotena, nothotyeeyemironi niyotakaaperoeyemini. Aririka piitakaashiwita piyotzi, eero pimatziro paapatziyawo niyotaawitakimi rika, eejatzi ari pipeyakotakiro okaatzi piyotawitari eechonkiini: tekatsi piyotzimaetaneeya.
Riyaatashiteeyakirini isheninkapero Jesoshi ieeri (Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35)

16Eenitatsi

iyaatashitantanakari Jesoshi riniro, otsipateeyanakarini

19Okantaka

kitejiri rotetanaka Jesoshi pitotsiki, itsipateeyakarini riyotaanewo paeni. Ikantakiri: Thame amontyagaeyaneeni intatsikeronta inkaare. 23Ikantaka riyaatakoeyawitanakani, aakotanakiri tampyaa. Jatakotaki niyankyaani, ari janta opataki pitotsi imaanaki Jesoshi. Roojatzi omapokaeya kirini antawo tampyaa, otetaatapaa kawo iaa pitotsiki, rooteentsi itsitsiya koeyenimi. 24Roojatzi ikaakantanakari riyotaanewopaeni ikantakiri: Iyotaanari! Pipiriinte! Rooteentsi wee atsitsiyakoteeyeni! Ari itzinaanaka, roojatzi rojantzi kaantakawo tampyaa, ipeyeero omoetonkaari: opeyaperotanaa kameetha. 25Ikantziri riyotaanewo: Iitaka kaari pameenteeyantanani? Ithaawanteeyanakarini, eejatzi rotsikanateeyanakarini. Ikantawakagae yanakani: Ninkama irika? Omaerintakirori tampyaa, eejatzi omoetonkaari: ipeyeero. Tee aaapiintziri kimityaarini irika.

22Paashini

ROOKASHI8

154

Rookaeniri Jesoshi atziri iyamaarite (Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20)

Jesoshi Karireeyaki, roojatzi rareetapaaka intatsikeronta: janta Karaaraki. 27Raatakotapaaka, rayiiteeyapaakini kipatsiki. Iaapaakiri atziri kyaantawitariri kamaari: ojamani taki ijeekamerikitzi tee ikithataawo iithaari. Tee ijeeki pankotsiki, inta ikinakinamerikitzi janta kaminkarima shiki. 28Iaantawakariri Jesoshi, rotziwerowashitawakari, roojatzi icheraakaantanakari iyamaarite ipaante kira shirampari, ikantakiri: Iitaka poaashirenkantanari? Niyotawakimi: eerokataki Itomi Tajorentsipero jeekatsiri jenokinta. Eero powashironkaana. 29Rootaki ikaemantanakari, ithaawantawakari Jesoshi, riyotaki kamaari rotyaantatyeeri. Riraga shirampari ojamanitaki ijeekantakari kamaari, ikinakaapiintziri tsikarika paeni. Roojotapiinteetawitari rakoki eejatzi iitziki karenathaki, omaanta osheki ishintsitakaakiri kamaari, ithatyaakiro karenatha roojotanteetayi taririni. Aririka ithatyaanakiro, ishiyakaanakari kamaari janta teenta ijeeki atziri. 30Rojampitakiri Jesoshi: Oetaka piwaero? Rakanakiri: Nowaero Oshekyaantzi. Rootaki iitantakari Oshekyaantzi ijeekantakari inthomaenta oshekini kamaari. 31-32Ari ijeeki janta tyonkaari kiini osheki chaancho rowaeyani. Riraga kamaari ikanteeyakirini Jesoshi: Eero potyaanteeyanani jaawikinta otsitenikaakitzinta inta nokowaki potyaanteeyenani janta chaanchoki, nokyaantapaakyaari rirori. Ikantanakiri:

26Ipoaanaka

Piyaateeyeni. rookaeyantanaarini shirampari, ishirinkashitanakari chaanchopaeni, roojatzi ishiyeeyantana kani riroripaeni ipariyeeyanakini impeetaki, ipiinkaeyapaakini inkaareki, motoririri, motoririri. Tsitsiyeeyapaa kini maawaeni. 34Riraga shentawitariri chaancho iaantawakariri, ishiyeeyanakani janta nampitsiki ikamanteeyerini isheninka eejatzi jeekaeyatsirini owantsiki. 35Roojatzi ipokaeyantanakani atziri ramineri riraga kyaantawitakariri kamaari, oetarika awijimotakiriri. Iaapaatziiri, tekatsitanee, tee ishinkiwentanaa, ijeekae kameetha Jesoshiki. Ikithaataawo imaatha, kenkitha shiryaaperotanaa kameetha iroaaka. Ithaawanteeyapaakarini. 36Riraga aapero takiriri ikamanteeyawakirini maawaeni inampijatzi okaatzi rantakiri Jesoshi, ithotyaawakiniri. 37Osheki ithaawaeyana kini maawaeni nampitawori jaga. Rotyaanteeyeerini Jesoshi, ikantziri: Piyaatee, eero pipokae eejatzi. 38Omaantakya riraga kyaantawitaka riri kamaari ikantawitakari Jesoshi: Nokowaki noyaataneemi. Omaanta ikantziri: 39Eero poyaatana. Aritaki pijeeki, piyaatee pipankoki. Pikamanteeyapae rini pinampijatzipaeni ikaminthaakimiri Tajorentsi. Roojatzi riyaatantanaa, ikinakinayita nakini nampitsiki, ikamanteeyakirini inampijatzipaeni: Piaakina: osheki ikaminthagaana Jesoshi.
33Roojatzi

Retsiyatakoteero Jesoshi ojokaatzirori iraa eejatzi ipiriinteero rishinto Jaero (Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43)

ipiyantanaa Jesoshi, imontyaanaawo inkaare. Royagaeyaki

40Roojatzi

155

ROOKASHI8,9

rini osheki atziri, raakameethateeya waerini. 41-42Itonkiyotawakari shirampari iitachari Jaero: rirotaki jewatakaantatsiri janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni. Rotziwerowashitapaakari iitziki Jesoshi ipinkathatantapaakariri, ikantapaakiri: Thame nopankoki, rooteentsi okame nishintyo. Apinto rishinto, okaataki ojarentsite 12. Roojatzi royaatanakiri, rawitsina gaeyanakirini oyaateeyanakiririni. 43Oyaatanakiri eejatzi tsinani ojokaatzi rori iraa, okaatakotaki 12 ojarentsite ojokaatakiro. Osheki raawintawitakawo; othonkakiri oorikite aawintakaanantari. Omaanta tekatsi materoni etsiyatakote roni. 44Okinashitapaakiri itapiiki opampitzitakiri iithaari okaatapaakira, roojatzi opeyantanaa iraa. 45Roojatzi ikantanaki Jesoshi: Ninka pampitzitakinawori noethaari? Ikanteeyanakini paashinipaeni: Tee nopampitzitzimiro piithaari. Roojatzi ikantanakiri Peetero: Iyotaanari, pamine, ikaateeyini atziri osheki rinkiteeyakimini, rawitsi neeyakimini. Eekiro pikantanakitzi: Ninka pampitzitakinawori noethaari? 46Omaanta royiikiitakari rirori: Eenitatsi pampitzitakinawori. Okamantakina notajorenka: eenitatsi notajonkakowenteri. 47Iyotanaki tsinani tekatsi okantya omanapithateri opampitzitakirira iithaari. Ompetatanaka, iyaatashitanakiri, otziwero washitapaakari, okantapaakiri: Naakataki antzitakimirori piithaari, rootaki netsiyatakotantaari nojokaawi tawoni niraa. Ikemaeyawakironi maawaeni atziripaeni. 48Ikantakiro Jesoshi: Tsinani, pameentakina, rootaki petsiyatakotantaari. Piyaatanee kameetha pipankoki, pikimoshiretanee.

ikenkithawaetakayiro tsinani, areetapaaka paashini ikaateeyi nira ijeeki Jaero ikamantapaakiri: Kamanaki pishinto. Eero poaashi renkantari iroaaka iyotaantatsiri riyaate apankoki. 50Ikemawakiri Jesoshi, roojatzi ikanantanakari: Eero pikantashiryaa. Aririka pameentena, ari aaagae pishinto. 51Ari rareeteeyapaakani pankotsiki. Ikantzi Jesoshi: Eero eeroka pikyeeyapaeni: intakya rirori kyaatsini Peetero, Jowa, Jantyaako, iri, eejatzi iniro, ari ikaate. 52Eeniro riraakoeyakawoni osheninka paeni, rowashiretakoeyakawoni. Ikanteeyakirini Jesoshi: Eero piraakoeyawoni: tee okamape rotzi, inta omaatzi. 53Ishirontawenteeyanakarini, tema riyoteeyakini kamaperotaki. 54Roojatzi roerikawakotapaakiro, ishintsithatapaa kiro ipaante, ikantzi: Ewankawo, pipiriintanee! 55Roojatzi opiriinantanaa. Ikantakiro iniro: Pipero owanawo oyaata. 56Ashitaanitachari ari rotsikanatana kari ikantanaki: Pamine! Imatakiro ipiriintziro kaminkawo! Omaanta ikantakiri Jesoshi: Eerowa pikamantakowaetana iroaaka okaatzika piaakiri.
Rotyaantakiri Jesoshi riyotaanewo ikenkithatakagaeyerini atziri (Mt. 9.35-38; 10.5-15; Mr. 6.7-13)

49Eenirowa

Jesoshi riyotaa newo 12, imatakagaeyakirini itajorenkaki, itajonkakowenantyaariri paashinipaeni, ikanteeyakirini: Nokowaki pookakaakowenteeyerini atziri kyaantawitariri iyamaarite,

1Ipiyoteeyakirini

ROOKASHI9

156

pimateri pookeri maawaeni kamaari paeni, eejatzi petsiyatakoeyerini maawaeni mantsiyatayitatsirini. 2Iroaaka piyaateeyeni. Pikinakinayita nakini, pikamanteeyerini atziri: Rooteentsi ipinkathariwenteeyemini Tajorentsi. Eejatzi petsiyatakotayiterini mantsiyayitatsirinipaeni. 3Nokantemi, tekatsi paanaki: eero payi paashini pimaatha, pikotzi, pithaate, powanawo, piyorikite, pipewiryaakogo, apatziro pikithaatakarika. 4Ninkarika aakamee thatawakimini ari pijeekapaaki. 5Eerorika raakameethateeyawakimini jeekatsiripaeni, powaaganakya, eejatzi potekakontatanakya piitzikira riyotantyaari eero pipiyashitari eejatzi. Pikanteeyanakirini: Iroaaka tee pikemijantana, ari rowashironkaemi Tajorentsi iinja. 6Roojatzi riyaatanteeyanakani, ikinayitanakini nampitsikipaeni. Ikamanteeyakirini atziri tsika ikantee yaka rawijakotanteeyaari. Eejatzi retsiyatakotayiteerini mantsiyatayitatsi rini.
Riraga Erooreshi ikowaki ieeri Jesoshi (Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29)
7Ikanta riraga pinkathari Erooreshi ikemakotakiri rantayitakirini Jesoshi, itajonkantayitakini. Tee riyotzi oetarika ikenkithashireeyaari. Ikanteetayitzini: Irira Jesoshitatsiri rirotaki Jowani: piriintaachari. 8Ikantayitzini paashini paeni: Roaagantapaa eejatzi Iriiyashi. Paashini kantayitatsirini: Piriintaa paashini kamanantzirorini iaani Tajorentsi. 9Omaanta ikantzi Erooreshi: Nothatyaakaantakiri Jowani: kamataaki. Omaanta, ninka irika akemakoeyakirini itajonkakowenteeya kirini atziripaeni? Nokowaki noeeri.

Ikaatzi 5.000 shirampari ipakiri Jesoshi rowanawo (Mt. 14.13-23; Mr. 6.30-46; Jowa 6.1-15)
10Ikanta ipiyeeyanaani rotyaantanewo Jesoshi, ikamanteeyapaerini rantayitaki rini. Rothatagaeyaneerini ragaeyanee rini riyotaanewopaeni janta Wetheeraki. 11Omaanta riyoteeyakini atziri jatanaki, roojatzi royaateeyantanakarini. Riraga Jesoshi riwethateeyawakarini riyotagae yakirini tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenteeyakirini. Eejatzi retsiyatakoeyakirini mantsiyaripaeni. 12Okantaka otsiteniityaanaki, ipokashi tapaakiri riyotaanewopaeni, ikanteeya paakirini: Paminerotya, kaankiityaaki jaka. Potyaanteeyerini atziri iroaaka nampitsikipaeni: raminantyaari imagae yantyaarini eejatzi rowaeyantyaarini. 13Omaanta ikantawakiri: Pipaeyerini eeroka rowaeyaarini. Ikantanaki: Tekatsi nopaeyeririni. Pamine, okaataki jaka paa apawakooni, eejatzi apite mereto. Pikowakima niyaatee yeni namanantakiteniri rowaeyaarini maawaeni irikapaeni? Eenitatsi oshekini atziri. 14Aamaashitya ikaateeyini shirampari 5.000 ipiyoteeyakani. Ikantziri Jesoshi: Poejeekaeyerini maawaeni: pinashi tayityaarini ikaatayiteni 50 piyotachani, eejatzi paashinipaeni ikaate 50. Eejatzi ikimiteeyakyaani maawaeni. 15Ari ikanteeyakirini, roejeekaeyaki rini. 16Roojatzi roerikantakawo Jesoshi paa, eejatzi mereto. Raminanaki jenokinta, ikantziri Iriri: Ariwee, Pawa, pipakinawo nowanawo. Roojatzi ipantakari riyotaanewo, ikantakiri: Ajaa, poshirinkeniri riraga piyotee yeencharinira.

157

ROOKASHI9

maawaeni, ikemaeya paakani. Roojatzi raantayitaawoni tzimagaantapaentsiri, roteteero kantziriki. Okaatzi riyeekiteeri 12.
Ikantziri Peetero: Eerokataki Jesoshi riraga Rotyaantanewo Tajorentsi (Mt. 16.13-23; Mr. 8.27-33)
18Paashini kitejiri riyaatanaki apaniroeni Jesoshi ikenkithatakaeri Iriri. Riyoshiitana kiri raanakiri riyotaanewoperopaeni 12. Roojatzi rojampitantakari: Iitaka ikenkithashiryaakoperota nari ajoriiyotzinkaritepaeni? Tsikama noetaperotaka naari? 19Rakanakiri: Ikantayitzini apaanipaeni: Riroja tziita Jowani kaawoshitantawitacharini, piriintaacha. Irira paashini ikantzi: Rirojatziita Iriiyashini, oaagantapaa cha eejatzi. Irira paashini ikantzi: Rirojatziita paashini kamanantzirorini iaani Tajorentsi, piriintaachari. 20Roojatzi rojampitantanakari rirori ikantanakiri: Omaanta eeroka, tsika pikanteeyi nika? Rakanakiri Peetero: Eerokataki Rotyaantanewo Tajorentsi naamagaeyakarini. 21Omaanta ikantaperoeyirini: Eerowa pathawayitawo pikama nantawaetzi, pikante: Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga Owawijaakotantatsini. 22Kyaaryo, nopoaanaka jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika omaanta osheki nokemaatsitya paata. Itheenkaeyenani aataperoteenchari, jewatayitziririni, aanakowenantatsiripaeni, iyotaantzi rori Iwaperite Tajorentsi, maawaeni. Ikanteeyenani: Kaari irira Jesokiri shito. Rowamaakaantena, okaate kitejiri 3, nopiriintanee eejatzi.

17Rowaeyakani

Ikantzi Jesoshi: Poyaataperoeyanakinani: eero piperawenteeyawoni (Mt. 16.22-28; Mr. 8.32-38)

23Roojatzi ikanteeyantakarini Jesoshi maawaeni: Pikowaeyakinirika poyaataperoeya nakinani, otzimatye pookaperoeyanaki roni oetarikapaeni inimoteeyawitzimi rini eerokapaeni pantziri, inta maawaeni kitejiriki pipomeentsiwentee yaawoni nokowakagaeyakimirini naari, omawitya rowamaanteetemiro, omawi tya ikijanteetemiro. 24Aririka pantawae tawentashitya eeroka iroaaka, eero piyotaperotziri Tajorentsi, eejatzi eero pijeekimoteeri iinja. Rooma aririka pinintaperotena naari, eejatzi pipomeentsiwentayitenawoni nokowa kagaeyimirini naaka, eero patsipetashi tawo, inta piweshiryaawentyaari iroaaka Tajorentsi, eejatzi pijeekimota paeri iinja. 25Omawitya pipiyotaperota wityaaworika osheki owaagawontsi jaka kipatsiki, omaanta pipeyakotakiririka Tajorentsi, eero piyaatzi jenokinta ijeekinta rirori. Tema patsipetashiteeya witakawoni maawaeni pashiteeyawita karini. aakiro, tekatsi pikantya pipinateri Tajorentsi ijeekakaantemiri janta inampikinta. 26Tema naaka poaachari jenokinta, natziritapaaki jaka kipatsikika. Eejatzi nopiyanee janta. Roojatzi iinja nopiyanteeya eejatzi jaka kipatsikika, notajorentsipe rotapaaki: nokimityaari Pawa eejatzi maawaeni ronampiri, riraga kameetha perotatsiripaeni. Rootaki okameetha tanteeyaari pikenkithashireeyaani: aririka pipashiwentakayena naaka iroaaka, eejatzi aririka pipashiwenta kayaawo noaani, ari iinja nopashi wentakaapaemi eeroka aririka nopiyee. 27Omaanta kyaaryo iroka nokamante

ROOKASHI9

158

miri, eero namatawitzimi: eerorika pikamita, piaayitawakironi tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi.
Ipaashinitzimotakiri Jesoshi riyotaanewo (Mt. 17.18; Mr. 9.28)

awijanaki apaani tominko riyaatantakari Jesoshi tonkaa riki, ikenkithatakayiri Iriri. Raanakiri Peetero, Jantyaako, eejatzi Jowa. 29Eenirowa ikenkithatakaakiri Iriri, ari omapokashitapaaka ipaashinipootanaki, eejatzi oshipakiryaaperotanaki iithaari, ochookyaakiri riraga amineeyakiririni. 30Romapokashitapaakari eejatzi apite shirampari, ikenkithatakaapaakiri Jesoshi. Riraga ayiitapaentsiri rirotaki Moeseeshini eejatzi Iriiyashini; 31tee ikimitee akimiteeyanika aaka, ikamee thaperotaki: ikimiteeyakarini jenokija tzi. Ikenkithatakaawakagaeyakani 3: ikenkithatakotakiro ikame iinja Jesoshi janta Jerojareeki. 32Osheki ipochokyaa yitawitanaka Peetero eejatzi itsipateeya rini, omaanta tee imagaeyini. Raminee yakirini Jesoshi, ishipakiryaaki, ikimita nakawo kitejiri. Eejatzi ramineeyakirini riraga itsipateeyakarini. 33Rooteentsi ipiyanee riraga apiteteentsiri, ikantziri Peetero: Iyotaanari, kameethataki pamaki naka jaka, noeeyakimini. Iroaaka nokowaki niwetsikemi 3 pankoshintsi: apaani pashi, apaani rashi rirori Moeseeshi, eejatzi apaani rashi rirori Iriiyashi. Ikanta Peetero iaawaetashitanaka, tee ikenkithashireeya oetarika iaawae teri. 34Omapokashitapaakari eenirowa ikenkithawaeteeyini menkori, otzikagaeyapaakirini, roojatzi ithaawae yantanakani. 35Roojatzi ikemaeyakirini Tajorentsi, iaawaetaki menkorikira, ikantanaki:

28Rootzimateentsi

Rirotaki irika notyomi nonintapero tanewo: pikemijanteeyawakirini. 36Roojatzi ramineeyantawitanaarini: tekatsi iaanee, apatziro Jesoshi apaniroeni ikatziya. Ikanta imaneeyaki roni okaatzi iaakiri, ojamanitakotaki, tee ikamantawaetzi. Paatakya ikamanta koteeripa okaatzi iaakiri.
Retsiyatakoteeri Jesoshi eentsi ikyaantawitakari kamaari (Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29)

roerinkaeyanakani, itonkiyoteeyawakarini osheki atziri. 38Ikantawakiri apaani: Iyotaanari, pikaminthaaneenari notyomi napintzite, tekatsi paashini. 39Rowariyaapiintziri kamaari, ikaema kaapiintziri. Rompetatakaapiintari, ishimoretakaapiintari. Rowashironkaa piintakiri: tee rotsiparyaaneentari. 40Nokantawitakari piyotaanewopaeni retsiyatakoterimi, omaanta tee imatziri. 41Rakanakiri Jesoshi: Eero imatziri: tema ari pikaateeyini pitheenkanteeyini, rootaki kaari imatantari kamaari; tema pikenkithashi ryaaneenta. Osheki neshiwentakimi notsipatakimi niyotagaeyawitakimironi iaani Tajorentsi. Tekiraatama piyotakoperoeyironi itajorenka Tajorentsi? Pamakinari pitomi jaka. 42Rootaki iniyankitakaawitapaakari itomi, romapokashitanaka kamaari iparyaakaakiri kipatsiki, tereei, rompetatakaakari tonki, tonki. Roojatzi rotyaanantaari Jesoshi kamaari, rowawijaakoteeri eentsi. Ikanteeri Iriri: Irika pitomi: awijakotee iroaaka. 43Rotsikanateeyanakarini kameetha maawaeni atziripaeni, ikantawakagae yanakani: Tema itajorentsiperotaki kameetha Tajorentsi.

37Okitejitanaki,

159

ROOKASHI9

Rapiiteero Jesoshi ikamantakota ikame iinja (Mt. 17.21-23; Mr. 9.29-32)

Eenirowa rotsikanateeyakarini, ikanteeyakirini Jesoshi riyotaanewo: 44Pikenkithashiryaaperotero iroka nokamantemirika. Eero pipeyakotziro. Nopoaaka naaka janta jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika, omaanta iinja aritaki raakaanteetakina. 45Omaanta tee riyoteeyawakironi ikantawitakariri. Tee ishinetziri Tajorentsi riyotakoeyawakironi. Ithaawanteeyakarini rojampiterimi oetarika ikantawitariri.
Ikantziri Jesoshi riyotaanewo tsika ikantyaari ipinkatharitanteeyarini (Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37)

rini kyaantawitariri kamaari. Ikamanta witakina raapatziyimi, rootaki imatantariri rowawijaakotziri. Omaanta tee kijokiro rowaeyeeni aaka rootaki nookakaantakariri rowawijaakoteri kyaantawitariri kamaari. 50Rakanakiri Jesoshi, ikantziri: Eero pithaaakotari. Irira tee ikijeeyeeni, tema rantakinawo nokowa kaakiriri. Rootaki atsipateeyantakari rini.
Riraga jamaaryajatzi tee raakameethatziri Jesoshi
51Rooteentsi areetya kitejiri riyaatee Jesoshi jenokinta. Apatziro ipoaanaka riyaatanaki Jerojareeki. 52Rotyaantakiri riyotaanewo, ikantakiri: Thame pityaawo janta Jamaaryaki, pamine ajeekanteeyapaakyaarini. 53Ikanta riyaatawitanaka, omaanta riyoteeyakirini jamaaryajatzi riyaatatye Jesoshi janta Jerojareeki, rootaki kaari ishinetantawakari roojeekawakiri inampiki. Roojatzi ipiyantanaa, ikamantapaeri Jesoshi, ikantziri: Eero ishinetee amaye inampiki. 54Ikemantawakari Jantyaako eejatzi Jowa, ikantakiri: Nowinkatharite, pikowakima nokanteri Tajorentsi itagaeyerini maawaeni jamaaryajatzi? Nokimityaari Iriiyashini paerani: itaakaantakirini joraaropaeni kijeeyakiririni. 55Rookathatanakiri Jesoshi, ikantana kiri: Tee okameethatzi akijeri. Tee piyoteeyini eeroka tsika pikantakari: tee pikameethashiretzi. 56Naaka poaachari jenokinta, natziritapaaki jaka kipatsikika. Tee ro nopokantya nowamaayiterini atziri, inta nopokantari nowawijaakoeyerini. Roojatzi rowagaeyantanaani paashi niki nampitsi.

ikantawakagaeyanakani riyotaanewopaeni Jesoshi, raamagaeya kani, ikantzi: Jaka akaateeyinika: ninka anaako tantaatsini ipinkatharitee? Naakama pipinkathateeyeni? 47Riyotakotakiri Jesoshi oetaka ikenkithashireeyakarini. Ikaemakiri eentsi: Pipokanaki jaka okaakini. 48Roojatzi ikanteeyantanakarini riyotaanewopaeni: Pamineri irika eentsi, aapatziyanari. Aririka petakotyaari irika eentsika, eejatzi petakotakina naari. Aririka petakotakina naari, eejatzi petakotakari otyaantakinari. Aririka petakotyaari paashinipaeni atziri, aritaki pipinkatharitaki iinja.
Retsiyatakotantaki paashini aapatziyariri Jesoshi (Mr. 9.38-40)

46Roojatzi

ikanantakari Jowa: Iyotaanari, chapinki noaakiri shirampari janta rowawijaakotayitaki

49Roojatzi

ROOKASHI9,10

160

Riraga kowatsiri oyaateeyeririnimi Jesoshi (Mt. 8.18-22)

Rotyaantakiri Jesoshi 72 kenkithatakaanteeyatsirini

ikineeyanakini awotsiki, itonkiyotawakari shirampari, ikantawa kiri Jesoshi: Nowinkatharite, nokowaki noyaata perotanakimi, tsikarika piyaate. 58Ikantanakiri: Naaka poaachari janta jenokinta nokoaatapaaki jaka kipatsikika nowawijaakotantyaariri atziri. Pikemi jantawakiro iroka nokamantemiri: riraga otsitziniro eenitatsi imoo imaapii nantari, riraga jenokiweripaeni eenitatsi imaashi; omaanta naaka, tekatsi nopanko nomaantyaari. 59Roojatzi ikantakiri paashini atziri: Poyaatanakina eeroka. Rakanakiri ikantzi: Nowinkatharite, nokowawitaka, omaanta ikamawakiita pawa. Aririka nokitatanakiri roojatzikya noyaatanta nakimi. 60Rakanakiri Jesoshi: Eeniro ikaateeyini theenkantatsiri paeni, rirotaki kitaterini aririka ikamaki. Omaantakya eeroka, thame poyaatena pikamanteeyeriniita atziri tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenanteeyeerini. 61Ikantziri paashini shirampari: Aritaki, nowinkatharite, noyaatape rotanakimi: omaanta niteeyapaentyaari niita niwethateeyapaentyaariniita nosheninkapaeni. 62Omaanta rakanakiri Jesoshi: Pithapaterorika kipatsi pipankiwae tantyaari piwankiri, eero paminaminawae tzi tsikarikapaeni, eero otzipitzipiwaetanta naka pithapatakiri. Eejatzi okimitaka roori: pikowakirika ipinkathariwentemi Tajorentsi, poyaataperotena, eero pikenki thashiryaapiintziro panteero eejatzi pantapiintawitarini paerani.

57Ikanta

10

rotyaanteeyakirini Awinkatharite osheki riyotaane wopaeni reewateeyanakini, ikaateeyini 72. Ikantawakiri: Piyaateeyini nampitsikipaeni nokanteeyakimirini, apite pikantawa kaayitanakyaani. Eekiro nimpaeteemi iinja naari. 2Okimitaaka pankirentsi oshekiterika okithoki tekatsiperorika owiiteroni apaatanakya okithoki rooma tee roshekitzi owiiteroni. Eejatzi okimitaka iroaaka eeniro oshekipero atziri kaari aapatziyana. Pamanapiinteri Awinkatharite rotyaanteeyantyaaririni osheki amitakotemini pikenkithataka gaeyerini atziri, riyaatanteeyaarini rirori jenokinta. 3Pamine, osheki opomeentsi tzimoeyemini, osheki rowashironkaeye mini theenkantatsiri: pikimityaari owisha, rojatekakari manitzipaeni. Iroaakakya, piyaateeyini pikenkitha teeyeni. 4Eero paanaki pithaate, piyorikite, pijapatote. Aririka pitonkiyo tawakyaari atziri niyanki, eero pikatzi yakaari pikenkithawaetakayiri, omaanta pawijanakiri: apatziro powaanakiro janta nokantakiminta. 5Tsikarika pijeekapaaki, pikanteri Tajorentsi ramitakoteri ashitawori ipanko raapatzi yantenari ijeekantyaari kameetha. 6Aririka raapatziyena, ari rawijakotee, ijeekantyaari kameetha. Rooma eerorika raapatziyana tee patsipetashitawo pikenkithatakayiri iaani Tajorentsi: tema pantakiniri iroka nokantakimiri. 7Tsikarika janta pijeekapaaki, aritaki pijeekaeyapaakini. Eero pikinakinayi tzini pankotsikipaeni. Poyaawo oetarika ipawakimiri, eejatzi pirero, maawaeni. Okameethatzi ipawakimi oetarikapaeni koetyeemotakimiri: riraga atziri antawaetatsiri ikameethatzi ipineeteri.

1Roojatzi

161

ROOKASHI10

pareetapaakya, aririka raakameethatawakimi, powapaakyaawo oetarika ipawakimiri. 9Eenitatsirika mantsiyaripaeni, petsiyatakoeyerini. Pikamanteeyerini maawaeni: Rooteentsi ipinkathariwenteeyemini Tajorentsi. 10Omaanta eerorika raakameethatawakimi paashinipaeni atziri, pikanteeyanakirini: 11Pikemae yawakinani: ikowawita Tajorentsi ipinkathariwentemimi, omaanta tee pikoyi. Tee paakameethateeyawakinani, eejatzi okimitaka, tee paakameethata wakiri Tajorentsi. Iroaaka pashironka gaeyaani. 12Rootaki nokowakiri pikamanteriri. aakiro, paerani riraga joroomajatzini imaninteeyakirini Tajorentsi rootaki ithonkanteeyakari rini. Omaanta eerorika raapatziyeeya wakimini atziri iroaaka, ari iinja ranaakotaperoteri joroomajatzini ikemaatsitaperoteeyaawoni osheki.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi piyatheeyakaririni (Mt. 11.20-24)

8Tsikarika

tsityaawo. 16Niyotaanewo, pikemaeye nani. Aririka raapatziyeeyawakimini atziripaeni, eejatzi naari raapatziyeeya kinani. Aririka itheenkaeyawakimini eerori, eejatzi ikimitzitakina naari itheenkaeyakinani. Eejatzi okimitaka, aririka itheenkaeyenani naari, tema itheenkaeyerini eejatzi riraga otyaanta kinari. Iroaakakya, piyaateeyeni. Ari ikanteeyakani.
Piyeeyapaani riyotaanewo Jesoshi kaatatsiri 70
17Ikantaka ipiyeeyapaani rotyaantane wopaeni Jesoshi, ikimoshireeyapaakini. Ikamanteeyapaakirini: Nowinkatharite, riyotakina kamaari naapatziyakimi, ikemijantaperotakina. Nomatakirikya notyaanteeyakirini. 18Rakanakiri: Kyaaryo riraga Jatanaashi ipinkathariwentawitakari iyamaari tzinkarite, omaanta noeeyakimini pimateeyakirini potyaantakiri kamaari eerori: iroaaka niyotaki eero ipinkatha ritaperotzi Jatanaashi, tema ramitakota kimi Tajorentsi panaakotantakariri kamaaripaeni. 19Iroaaka osheki notajonkawentakimi: okimiwitaka aririka paatzikawityaari maanki, eero rowamaemi; eejatzi riraga kitoniro, tekatsi ikantemi. Eejatzi ikijawitemi riraga iwinkatharite kamaari, omaanta tekatsi ikantemi, tema notajonkako wentakimi. 20Kyaaryo potyaantayitaki rini kamaari, omaanta eero piweshiryaa wentawo iroka, inta pikimoshirewenta peroeyeroni piyaateeyeni jenokinta, tema rojankinateetakiro piwaero janta.

ikantzi Jesoshi: Ashironkaamatsiterini korashiinija tzi eejatzi wetheerajatzi: osheki iaakoeyawitakinawoni notajonkanta piintaki, omaanta tee raapatziyeeyawa kinani. Rirorikami eeyakinanimi tziirojatzi eejatzi shiroojatzi, tema ari ikenkithashireeyaneeyaanimi, rookae yeeronimi kaari kameethatatsi ranteeyi rini. 14Kyaaryootaki rowashironkaeyaki rini Tajorentsi iinja tziirojatzi eejatzi shiroojatzi, rowashironkagaeyerini, omaanta rowashironkaaperoeyerini osheki korashiinijatzi eejatzi wetheera jatzi. 15Eejatzi ikenkithashireeyawita kani kaperinawoojatzi riyaateeyenimi janta jenokinta, omaanta eero riyaatee yini inta riyaateeyeni janta paamariki jeekatsiri inthomaenta kipatsi ikemaa

13Eejatzi

Ikimoshireperotaki Jesoshi (Mt. 11.25-27; 13.16-17)

21Roojatzi riraga Jesoshi okimoshire takaaperotakiri Ishire Tajorentsi, ikantziri Iriri:

ROOKASHI10

162

Pawa, osheki pikameethataki. Pipinkathariwenteeyirini maawaeni jenokijatzi eejatzi maawaeni kipatsija tzi. Eeniwitacha atziri iyotawitachari, riyotayitawitawoni oetarikapaeni, omaanta pimanapithatakiri piaani: tee riyoteeyironi tsika ikantyaari rawijako tanteeyaari. Omaantakya piyotaaperoe yakirini riraga kaari iyoperowitachari: itheenkaeyawitakarini ijoriiyotzinkarite omaanta pikowakaaperoeyakirini rirori riyote. 22Roojatzi ikanteeyakirini piyotawenteeyakaririni: Rirotaki Pawa matakaakinawori maawaeni. Apaniroeni riyoperotana Pawa, tekatsi paashini iyoperotenani. Eejatzi nokimita naari, apaniroeni niyoperotziri, tekatsi paashini iyopero terini: omaantakya ninkarika nokowa kaakari noaayeri, rirotaki yoterini Pawa eejatzi. 23Ipithokashitanakari rirori riyotaanewo paeni, apaniroeni irira ikanteeyakirini: Pieeyakinani eeroka nomatakiro kaari iaapiinteeyini paashinipaeni atziri. Okameethatzi pikimoshirewentena, eejatzi ikimoshirewentena paashini aayitanarini. 24Ikowaeyawitakani paerani riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi ieenami notajonkantayiteni, omaanta tee iaana notajonkantayitzini. Eejatzi ikowaeyawitani ieenami riragapaeni pinkatharitayitawitacharini. Eejatzi ikowaeyawitani ikemaeyenanimi, omaanta tee ikemaeyanani. Intakya eerokapaeni pieeyakinani, pikemaeyakinani.
Ikowaperotzi Tajorentsi anintashireperoteri, eejatzi anintashireperoteri maawaeni atziri (Mt. 22.34-40; Mr. 12.28-34)

rowaga rojankinarini Moeseeshi. Ikowawitaka ikompitakayaarimi Jesoshi, ikantawitapaakari: Iyotaanari, tsika nokantyaaka nojeekantyaari jenokinta, nokanteeta tyeeyaani? 26Ikantawakiri: Oetaka okantziri rojankinarini Moeseeshi? Oetaka okantzimiri? 27Rakanakiri: Okantana: Okameethatzi anintashireperoteriroa Tajorentsi maawaeni ajankaneki. Rirotaki Awinka tharite. Eejatzi kameetha akyaaryoo wenteri aapatziyaari. Eejatzi kameetha akenkithashiryaaperotyaari tema ikameethaperotaki. Eejatzi paashini ikowaki Tajorentsi: akimitaaka anintaa aaka, eejatzi akimiteri paashinipaeni atziri, anintaperoteriroa. 28Ikantanakiri: Kyaaryooperotaki iroka pikantaki rika. Aririka pimonkaatero iroka eerori, aritaki pijeekae jenokinta pikanteeta tyeeyaani.
Ikantakotziri jamaaryajatzi, neshironkatziriri joriiyo

kitejiri ipokashitakiri iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi

25Paashini

riraga iyoperowitawori rojankinarini Moeseeshi tee inintashire perotziri maawaeni atziri, rooma ikowawita imaniromi. Rootaki rojampi tantanakariri Jesoshi: Ninkama atziri nonintaperoeye rini? 30Ikantawakiri: Noshiyakaawentemiro. Ikinanaki apaani joriiyo awotsiki. Ipoaanaka Jerojareeki roerinkawitanaka taapiki rareetantyaami nampitsiki iitachari Jerikoo. Ikantaka niyanki awotsi romapo kapaakiri apaanipaeni koshintzi roerikapaa kiri, shepik. Roojatzi raatonkoryaapaakiri, raapithatapaakiri iithaari, osheki ipajapajaatakiri tag, tag, tag. Roojatzi

29Omaanta

163

ROOKASHI10,11

rookamerikitanakiri awotsiki, rawijanakiri. Rooteentsi ikamemi riraga owashironkaenkari. 31Ikantapaaka ikinapaaki awotsiki aanakowenantatsiri, rirowitaka joriiyo eejatzi. Iaawitapaakari rirori rowashironkagaetakiri, roshinampita pithatanakiri, tee retakotanakari. 32Eejatzi ikimitaka irira paashini shirampari riraga icharineeteni Rewiini. Tema maawaeni irirapaeni ramitakotziri aanakowenanta tsiri janta Tajorentsipankoki. Ikinapaaki awotsiki, iaawitapaakari rirori, eejatzi roshinampitapithatanakiri, tee retakotana kari rirori eejatzi. 33Omaanta ikinapaaki paashinijatzitatsiri atziri rirotaki jamaarya jatzi, roonanewo joriiyopaeni. Ikinapaaki iaapaakitziiri rirori, roojatzi retakotanta paakari. 34Riyaatashitapaakiri raawintapaa kiri, eejatzi roojotakotapaakiri rompojeeta kirira. Eejatzi eeniro ramakiri iwoorote riraga jamaaryajatzi. Roojatzi raakiri rirori rowankitakiri iwooroteki, raanakiri janta ojeekinta pankotsi. Eejatzi janta kameetha inintashireperotanakiri raawintapaakiri. 35Okitejitanaki ikowaki riraga jamaaryaja tzi riyaate. Ikantanakiri ashitawori ipanko: Ajaa, irika korikika. Nokowaki pikamintheeri irika shirampari. Tekirarika imonkaata koriki, paata nopinatapaemi paashini aririka nopiyee. 36Ari ikaataki 3 aakiriri owashironkaenkari awotsiki. Ninka atziri nintaperotakiriri? Rootaki rojampitakiriri riraga Jesoshi iyoperowitawori rojankinarini Moesee shi. 37Rakanakiri: Tema rirotaki riraga etakotakariri. Ikantanakiri riraga Jesoshi: Eejatzi eerori, pikimityaari: pininta shireperoteri maawaeni atziri.
Jesoshi rareeteeyapaawoni Maarita eejatzi Mariiya
38Ari ikinanaki awotsiki Jesoshi, itsipateeyarini riyotaanewopaeni. Rareetee yapaakawoni owaanini nampitsi.

Roojatzi janta oaantawaari tsinani owaero Maarita, okantawakiri: Thame pijeekaeyeni nopankoki. 39Otsipatawo irento janta opankoki owaero Mariiya. Ojeekimotakiri Awinkatharite iitziki, okemijantawakiri, riyotaapaakirori. 40Rowaga Maarita, oshintsiwaetawakiniri onkotsitayitzini rini rowanawopaeni. Roojatzi iyaatashi takiri, okantapaakiri: Nowinkatharite, pamine, apaniroeni nonkotsitayitzimironi poyaari. Rooma rowaga eentyo, tee amitakotana. Potyaantero amitakotenaata jaka. 41Rakanakiro: Maarita, osheki pikenkithashiryaa perotakawo eeroka ponkotsiwaete owanawontsi, eejatzi powameethayite roni oetarikapaeni. Osheki pikenkitha shiryaakawo. Okameethatawita maawaeni iroka, 42omaanta eenitatsi apaani kameethaperotatsiri: rootaki iyoyagaanantakari pirento roori, tekatsi kantawenteroni.
Riyotayiri Jesoshi riyotaanewo tsika ikantya ramaneri Tajorentsi (Mt. 6.9-15; 7.7-11)

11

kitejiri riyaataki Jesoshi ikenkithatakayeri Ashitariri. Ithonkatapaakiro ikenkithata kayiri Iriri, roojatzi ikantapaakiri apaani riyotaanewo: Nowinkatharite, paerani riraga Jowani riyotaakiri riyotaanewopaeni tsika ikantya ikenkithatakayeri Tajorentsi. Eejatzi eeroka iroaaka nokowaki piyoteena naari tsika nokantya namaneri. 2Ikantawakiri: Aririka pikenkithatakayeri, ari pikimitero iroka pikanteri: Pawa, jeekatsiri jenokinta, osheki pikameethaperotaki, nokowaki pipinkathariwenteeye nani, maawaeni.

1Paashiniki

ROOKASHI11

164

Okameethatzi nanteeyemironi maawaeni pikowakaakinari: nokoyi nokimi tyaari ponampiripaeni jenokijatzinta ranteeyimironi maawaeni pikowakaakiriri. 3 Pamitakotena maawaeni kitejiriki eero okoetyeemotantana noyaari. 4 Eero pikijawentanawo kaari kameethatatsi nantziri inta pikaminthayena: tema naari nokamintheeyirini maawaeni atziri. Eero pishinetziri kamaari rantakayenawo kaari kameethatatsi.
Pikowakotaperoteri Tajorentsi koetyeemotzimiri, aritaki imatakimiro

ikantakiri Jesoshi: Pamine, niyotaanewopaeni, noshiyakaawentemiro. Aririka piyaata shiteri pitsipaminthari tsiteniriki pinetheeri rowanawo. Pikantapaakiri: 6Tekatsi nopawakiriri niyompari owakira rareetapaaka. Nokoyi pipawa kina nowakayaariri. 7Aamashitya ari ikantawakimimi: Eero poaashi renkana, osheki nowochokini. Maawita kina naaka, eejatzi neentsitepaeni, maawaeni. Ashitaka ashitakontsi. Tekatsi nokantya nopiriinte nopantemi rori poyaari. 8aakiro, pitsipaminthari powawitari. Tee ikowawita ipiriinte ipantemirori poyaari. Omaanta eekirowa poaashirenkiri roojatzi ipiriinantanakya, ipawakimiro poyaari pikowakotakiriri. Rooma tee ikoyi poaashirenkapiinteri. 9Eejatzi okimita, aririka pamanapiinteri Tajorentsi, ari ramitakotapiintakimi ipakimi koetyee motzimiri. Pikowakotapiinteri aritaki piaakiro koetyeemotzimiri. Pikenkitha takaapiinteri aritaki ikemakimi,

5Eejatzi

imatakayemiro kameethatatsiri. 10Kyaa ryo, maawaeni amanapiintziriri Tajorentsi ari ramitakotakiri iaantyaa wori koetyeemotariri. Maawaeni kowakowapiintatsiri riyotaapiinteri iaantyaawori koetyeemotariri. Maawaeni kenkithatakaapiintziriri ari ikemakiri kameetha imatantyaawori kameethatatsiri. 11aakiro, ikowakotemirika pitomi owanawontsi royaari, arima pipawakiri mapi? Ikowakotemirika shima royaari, arima pipawakiri maanki? 12Aririka ikowakotemi iithoki tyaapa, arima pipawakiri kitoniro? Eero pipawakiri, inta pipaperotawakiri kameethatatsiri royaari. 13aakiro, tee pikameethawitya eerokapaeni, omaanta piyotzi pineshi ronkatziri peentsitepaeni. Rooma irintapaeni Ashitakaeri jenokinta riyotaperotzi rirori ineshironkaperotee aakapaeni. Aririka pikowakoperoteri, rotyaantemiro Ishire amitakotemini.
Ikanteetziri riraga Jesoshi rirotaki kamaari (Mt. 12.22-32; 12.43-45; Mr. 3.20-30)

kitejiri iaakiri Jesoshi shirampari imajontzitakaakiri kamaari, ikyaantawitakari rajankaneki. Itajonka kowenteeri Jesoshi, rowawijaakoteeri, roojatzi iaawaetantanaa eejatzi. Rotsikanateeyanakarini maawaeni eeyakiririni. 15Omaanta ikantayitzini apaanipaeni: Ramitakotashitakari Jesoshi Wereshewoo: riraga iwinkatharite kamaari, rootaki imatantawori rowawi jaakoteeri imajontzitakaakirira kamaari. 16Ijeekaki paashini theenkiriri Jesoshi, ikantziri: Ajaatya, pitajonkante, niyotante miri kyaaryorika pipoaaka jenokinta. 17Omaanta riyotakiri rirori ikenkitha shireeyakarini. Ikantziri:

14Paashini

165

ROOKASHI11

Aririka romanatawakagaeyaani atziri, tema aritaki ithonkawakagaeya kyaani. Eejatzi aririka ikijawakagae yaani asheninka, tema ari itsipareeya wakaanakyaani. 18-19Eejatzi okimita, aririka ikijeeyerinimi Jatanaashi iyamaaritzinkarite, tsika ikantyaari ipinkathariwenantyaariri? Eerori pikanteeyakini iroaaka: Rirotaki Wereshewoo amitakotziriri Jesoshi rowawijaakotantariri imajontzitakaeri kamaari. Rirorika amitakotenanimi nowawijaakotziri imajontzitakaeri kamaari, ninka amitakotziriri pisheninkapaeni rowawijaakotantariri atziri kyaantawitakariri kamaari? Rirojatzima pisheninka eerori kamaari? 20Omaanta imatakaakinawo Tajorentsi nowawijaakotantakariri imajontzita kaeri kamaari, piyoteeyantyaarini iroaaka kijokiro rowaeyakimini riraga Tajorentsi, ikowaki ipinkathariwentee yemini. 21Paashini roshiyakaawentakiniriri Jesoshi, ikantaki: Pamine, eenitatsirika shirampari shintsitatsiri ithatyaamento, ichekopite, maawaeni, tema ishentaperotziro ipanko. Eero ishinetziro ikoshiteeteri rowaagawo. 22Omaanta ipokapaakirika anaakotapaakirini shintsitaperotatsiri, eero imatziro rotsinampaawakiri rirori oetarika ranantapaakyaariri. Tema ari raapithatapaakiri rowamaamentopaeni. Roojatzi ikoshitantanakyaari rowaagawo, ipaeyanakirini isheninka paeni rirori. 23Ikijeeyakinani maawaeni kaari inimoteeyirini nantero, rootaki rantawakaantanakari osheki atziri kaari raapatziyantaneena.
Ipiyawo eejatzi kamaari

yitakini riraga kamaari janta ochempiki, ikowakowawita tsika ijeekantyaari. Omaanta teerika iee ijeekantyaari, roojatzi ikenkithashiryaantanaawori ipoaanakanta, ikante: Nopiyaneeta janta nopoaakanta. 25Aririka ipiyapae, iaapaeri shirampari kimitaka pankotsi, opishitaka eejatzi kameetha okaankiityaaki. 26Roojatzi riyaatantaka ikaemeri paashinipaeni iyamaaritzinka rite, ikaatzi 7. Maperori tee ikameetha tzi riroripaeni. aakiro, iroka pankotsi roshiyakawo kyaantawitariri kamaari. Aririka rapiiteeri ikyaanteeyari, roojatzi imaperotanteeya eero ijeekanee kameetha.
Ikantzi Jesoshi: Ikimoshireeyakini maawaeni aapatziyanari

janta osheki kemaeya kiririni Jesoshi. Ocheraanaki apaani tsinani, okantzi: Tema okimoshirewentakimi piniro koaatakimiri! 28Omaanta ikantawakiro: Jee, kyaaryo, omaanta ikimoshire peroeyakini maawaeni kemaeyirorini iaani Tajorentsi, eejatzi raapatziyee yari.
Ikowakotziri theenkantaniri Jesoshi itajonkante (Mt. 12.38-42; Mr. 8.12)
29Eekiro ipiyotawenteeyatyaarini Jesoshi paashinipaeni atziri. Roojatzi riyotagaeyantakarini, ikantziri: Tee pikameethateeyini. Pikowaeya witani pieeyenanimi notajonkanteemi eejatzi, omaanta eero notajonkantzi. Apatziro pikenkithashireeyaari Jonaashini piyotantyaari: 30paerani iniyakiri antari omani. Okaatzi 3 imaakotaki inthomaenta, roojatzi ishitowantanaa ipaanteki, riyaatanta naka riyoteeri niniweejatzi. Tema

27Ijeekaeyakini

ipakagaeri atziri kamaari, okameethatzi ipinkanakiri: rapiiteeri kari eejatzi. Okimitaka iroka: ikinakina

24Aririka

ROOKASHI11

166

rotyaantakiri Tajorentsi. Ari nokimi teeya iinja naari piyoteeyantyaarini rotyaantakina Tajorentsi: tema nopoaaka janta jenokinta natzirita paaki jaka kipatsiki. 31Eejatzi rowaga iwinkathawoteni sheewajatzi, opoaaka inteena kameetha, paashiniki kipatsi. Paerani opoaaka inteena okemija nantariri Sharamooni. Okowaki riyotakaaperotero riyotaantziri. Pamine, nanaakoperotakiri naaka Sharamooni niyotzi, omaanta eeroka pitheenkaeya kinani. Iinja, aririka ipiyoteeyerini Tajorentsi maawaeni kamatsiripaeni, ikanteeyemini: Eenitatsi pantani: pitheenkakiri Notyaantanewo. Rooma roori rowaga iwinkathawoteni sheewa jatzi, tema riro aapatziyakaakaworini okaatzi riyotaakirori Sharamooni. 32Eejatzi ikimitaka riraga niniweeja tzini: raapatziyakari Jonaashini. Ikenkithashireeyanaani, ipakagaeyee roni kaari kameethatatsi ranteeyawita rini. Nanaakotziri naaka Jonaashini, omaanta eeroka tee paapatziyeeyanani. Iinja ikantemi Tajorentsi: Raapatziya karini niniweejatzini Jonaashini: omaanta eeroka, iitaka kaari paapatzi yantari Notyaantanewo?
Ikenkithatakotziro Jesoshi ootamentotsi (Mt. 5.15; 6.22-23)

akinaki. Eejatzi okimita aririka akenkithashireero kameethatatsiri ari antero kameethatatsiri. Omaanta akenkithashireerorika kaari kameethata tsi rootaki anantyaawori kaari kameethatatsi. 35-36Okameethatzi piyotakotya eeroka paapatziyaperotaka ririka Tajorentsi. Pimonkaaterorika iroka, ari piyoperotanaki iroaaka eero pitheenkimatantee. Tema pikimitakota kari ootamentotsi ootaperotachari. Rootaki ikanteeyakiririni Jesoshi.
Ashironkaamatsitemiini ari rowashironkagaeyeemini Tajorentsi iinja (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Rk. 20.45-47)
37Roojatzi ikantanakiri warijeeyo Jesoshi: Thame aate nopankoki, oya. Roojatzi royaatantanakari, rowakaapaa kari. 38Tee ikiwawakota Jesoshi, rootaki rotsikanatantanakariri kameetha warijeeyo. 39Ikantanakiri rirori: Eerokapaeni pikenki thashiryaakopiinteeyironi okaatzi piaayi tzirini. Omaanta tee pikenkithashiryaako piinteeyironi oetarika jeekayitatsirini pajankaneki. Pametawo pikiwiro pako, piwatha, piithaari, maawaeni. Omaanta tee pookimaetawo kaari kameethatatsi jeekatsiri pajankanekira. Pikimitakari atziri kiwawitawori iwajoni ikiwashitakawo jeokiini, omaanta inthomaekira eeniro ojeeki owanawontsi opathayitakawoni. Omaanta tee pithonkiro pikiwiro. 40Tee pikenkithashiryaaneenta. Apatziroma riwetsikakiro Tajorentsi pako? Tema eejatzi riwetsikiro pikenkithashiryaantari. 41Pipashitayitawitarini ashironkaenkari koetyeemowitariri, omaanta tee pikaminthaaperotziri, patsiwakashitakawo pipakiri. Omaanta aririka pikaminthaape roteri paashinipaeni atziri, tema ari pikameethataki. 42Pashironkagaeyani

ikanteeyakirini Jesoshi: Aririka poonthoteri ootamentotsi, arima pimanakiri tsikarika? Arima potetakiri kantziriki? Tema powapiintziri jeokiini ijeekapiintzira, pikoaatakotantyaari. 34Iroka oki okimitawitawo ootamentotsi ashi awatha. Okameethatzirika oki, ari aeeyakironi oetarikapaeni. Omaanta teerika okameethatzi, eero aiiro oetarikapaeni, okimitaka akinaki tsiteniriki, tee ayoteeyini tsikarika

33Eejatzi

167

ROOKASHI11,12

eerokapaeni. Kyaaryo pipagaantapiintawi tari Tajorentsi eechonkiini pashi meenta, koraantero, kachaarikishi, omaanta tekira omonkaata ikowakayimiri Tajorentsi. Eeniro pantawitakari kameetha, eejatzi eeniro kaari pantzi. Tee pinintashirepero tziri irira eejatzi tee pikaminthaaperotziri paashinipaeni atziri. Okameethatzi piperi Tajorentsi eechonkiini piwankiri, omaanta eero pipeyakotziro pinintashireperoteri eejatzi pantaperoteniri ikowakaakimiri. 43 Ashironkaamatsitemiini eerokapaeni! Aririka ipiyoteeyaani ajoriiyotzinkarite iaaperotantyaariri Tajorentsi, pikowaeyini ipinkathateeyemini eeroka eejatzi. Aririka pikinayitanakini pankotsikipaeni, pikowaki kameetha raakameethateeyaperotemini atziripaeni. 44Kyaaryo, rowashironkagaeye mini Tajorentsi. Pikimitakari kaminkari kitatachari kipatsiki, imanaka; tekatsi yotatsini ari ikineeyini atziripaeni, tee riyoteeyini rootentsimi raatzikakoterimi kaminkari pathagaentsiri. Eejatzi pikimitaka eerori, pimanayitawitawoni kaari kameethatatsi pantayitzirini. Rootaki ikantakiriri Jesoshi warijee yopaeni. 45Roojatzi ikanantanaka iyotaantzirori rojankinarini Moeseeshi: Iyotaantatsiri, okaatzika pikantakiri eejatzi naaripaeni pikijakaakina. 46Rakanakiri Jesoshi: Jee, eejatzi eerori rowashironkagaeye mini Tajorentsi. Osheki powanaayitakini rini atziripaeni pikowakaaperotakiri imonkaatero, omaanta tee imatziro. Eejatzi pikimitaka eerori: tee pimonkaateeyironi. Eejatzi tee petakotari riroripaeni. 47Kyaaryo, pashironkagaeyaani. Pimonkaa teeyakarini pichariniiteni rowamagaeyaki rini kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. 48Tema riyotakotakina naaka irirapaeni. Eejatzi eerokapaeni owamaantatsiri. Tee pikoyi eeroka paapatziyena. Ari pitzimita kyaarikami paerani eerori, ari powamagae yakirinimi eerori eejatzi riraga kamananta

tsirini. 49Riyotakoeyakimini Tajorentsi, ikantzimi: Notyaanteniri atziri kenkithata kayerini, omaanta rowamaayitawakirini apaanipaeni, irira paashinipaeni ikijawakiri, ikemaatsitakaawakyaari. 50Eenitatsi panteeyakirini maawaeni: pashi powaeyi roni powamaantzi. Riraga itakaantaworini powamagaeyerinimi, roojatzi pikanta iroaaka eerori pikowaki powamagaeyerini aapatziyeeyakaririni Tajorentsi. 51Pisheninkateeyakarini owamaakiririni Aweeri. Eejatzi pisheninkateeyakarini owamaakiririni riraga Jakariiyashi: rowamagaetakiri rirori janta Tajorentsi pankoki. Eeniro panteeyakirini maawaeni, rootaki rowashironkaawentemiri Tajorentsi. 52Pashironkagaeyani eerokapaeni. Piyotaantawitawo rojankina rini Moeseeshi, omaanta pashironkagae yaani: tema pamatawiteeyakirini ajoriiyo tzinkaritepaeni. Tee pikowaeyini piyotako teri Tajorentsi eerokapaeni, eejatzi tee pikowakagaeyirini riyoteeyerini riroripaeni riyoteri irira. 53Rootaki ikanteeyakiririni maawaeni, roojatzi ishitowantanaa. Ikijeeyanakirini riraga warijeeyopaeni eejatzi riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, eejatzi eekiro roaashirenkanakitziiri, rojampi jampitanakiri oetarikapaeni, 54ikowaeyawi takani ikompitakayaarimi, ipoaakaantyaa riri, raakaanantyaaririmi.
Paamagaeyaawoni warijeeyo ranteeyirini (Mt. 10.28-33; 12.32; 10.19-20)

12

Jesoshi oshekiperoroa atziri, rawitsi naawakagaeyakani. Roojatzi ikananta kari riyotaanewopaeni: Paamayaarira warijeeyopaeni, ramatawiteeyiminikari. Roshiyakaawae tashita raapatziyari Tajorentsi, omaanta osheki ramatawitantzi. 2Iiteeyawitakani tekatsi yotatsini ramatawiteeyawitaka

1Ipiyotawenteeyakarini

ROOKASHI12

168

rini, omaanta iinja aritaki riyotakoeye rini maawaeni atziri rashi rowaeyironi ramatawitantzi. 3Eejatzi eeroripaeni, oetarika pomanawitari pikantziri iroaaka, ari ikemakoeyeemini iinja. Oetarika pikamantathatantawitariri apaani atziri janta pipankoki, ari itacheronkawaantetanaki ikaemanaki janta ipiyoteeyaninta atziripaeni.
Ninka athaawantaperotyaari?

notsipaminthari, nokamantemi: eero pithaawantari riraga atziri kowatsiri rowamaemi. Aririka rowamaemi, omaanta apatziro rowamaawityaawo piwatha, omaanta eero rowamaero pishire. 5Omaanta riraga Tajorentsi pithaawantyaari: ikowakirika, rowamaemi ari imatakiro. Omaanta eejatzi ikowakirika rotyaantemi paamariki kaari tsiwakani tatsini, ari imatakiro. Rirotakikya pithaawantya rotyaantzimikari paamariki. 6Ipinaperotama iyaanini shiwankitzinkari? Tee ipinataperota, omaanta riyoteeyirini Tajorentsi: tee ipeyakoeyirini apaani. 7Eejatzi okimitaka, riyoperoeyakimini eerori: riyotziro eejatzi tsika okaatzi piishipaeni. Ikempoyeeyakirini shiwankitzinkari iyaanini, tema eerokapaeni ikempoyaaperoeyakimini. Eero pikantashiryaashita, omaanta piweshiryaawentyaari Tajorentsi. 8Eejatzi piyoteeyakironi iroka nokante miri: eero pipashiwentakaana, aririka pikamanteeyerini paashinipaeni atziri paapatziyakina, aritaki nokamantakiri Pawa eejatzi ronampiripaeni janta jenokinta pisheninkatakina. Tema naaka poaachari jenokinta, nokoaata paaki jaka kipatsikika. 9Omaanta pipashiwentakayenarika jaka kipatsiki, eejatzi eerori nopashiwentakayemi naari janta jenokinta iinja. 10Aririka

4Iroaaka,

ikantzimatena atziri, ari imatero Tajorentsi ikaminthayeri, aririka raapatziyeena iinja, eero ikenkithashi reero ranteeyirini. Omaanta aririka ikantzimateeyeroni Ishire Tajorentsi, eero ikaminthayimaetari Tajorentsi. Tema tee ikoyi rirori raapatziyena. 11Aririka ragaetemi janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni, eejatzi janta kantakowenantatsiriki, eejatzi janta jewatatsiriki, eero pithaawantee yarini. Eero pikenkithashiryaashita piintawo: Iitaka nokanteriri? 12Aririka ragaetemi, ro iyoteemini Ishire Tajorentsi oetarika pikanteriri.
Kyaaryoowa, piaawenataperotawokari osheki owaagawontsi

ikantakiri apaani shirampari Jesoshi: Iyotaanari, ipanakirini pawani yeeyika maawaeni tzimimoeyawitari rini. Tekatsi ipena naari. Pikanteri yeeyi ipagaanteena naari rowaagawo. 14Rakanakiri: Eero nokantziri. Naakama kantakowenantatsiri, nokanantyaariri pirentzi? 15Roojatzi ikanteeyirini maawaeni piyotawenteeyakaririni: Kyaaryoowa: piaawenaperotawo kari rashitayitarini paashinipaeni, eero oweshiryaaperotakayimi. 16Roojatzi roshiyakaawenantakanari, ikantziri: Eenitatsi iipatsite ashaagantzinkari. Osheki onintzi pankirentsi kameetha oshookayitanakini iwankiripaeni. 17Monkaatapaaka rowiitantyaawori okithokipaeni, ikempoyaantyaaworimi opankokipaeni roori, omaanta iroaaka yeekitapaaki. Tee omonkaatapaakawo paashini. 18Ikenkithashiryaaka ikantzi: Tsika nokanteroka? Tekatsi

13Roojatzi

169

ROOKASHI12

nowantyaawori maawaeni. Jaa, niyotaki iroaaka tsika nokantero: noshiryaa kaantero pankochaanikira, nantakaantee antawopero pankotsi nowantyaawori maawaeni nowankiri paeni, eejatzi maawaeni nowaagawo. 19Oshekitaki iroaaka maawaeni, tekatsi koetyeemoteenani. Ojamani okantya, eeroota othonkitaa nowanawo; iroaaka nomakoree osheki ojarentsi, eero nantawaetzitaa. Iroaaka nowapiintya, noshinkitapiintya, niweshiryaa wentyaawo maawaeni tzimimotanari. Rootaki ikenkithashiryaakari ashaagantzinkari. 20Omaanta ikantzi Tajorentsi: Tee piyotakota. Iroaaka tsiteniriki pikame, roojatzi ninkarika ashiteeyawoni maawaeni tzimimoeya witzimirini? 21aakiro, tee riyotzi maawaeni kowawitachari roshekeero rowaagawo jaka kipatsiki. Okameetha wita ijeekimi kameetha ijeekanteeyaa rimi iinja janta jenokinta. Tema rootaki ikowakiri Tajorentsi.
Pikanteri Tajorentsi ikempoyaawentemi (Mt. 6.25-34)

ikantakiri Jesoshi riyotaa newo: Eero pikenkithashiryaakoperota piintawo tsika paye poyaari eejatzi pikithaatyaari. 23Tema rirotaki Tajorentsi owaaakimiri. Opomeentsi tzimotarima iroaaka ipemi poyaari eejatzi pikithaatyaari? 24Pikenkithashi ryaakotyaari tsika ikantari tsimeri jenokiweripaeni: tee ipankitaanta eejatzi tee ikempoyaanta rowanawo pankotsiki, omaanta ipapiintziri Tajorentsi royaari. Pamine, ikempoyaa wenteeyakirini irira tsimeripaeni jenokiweri tema eejatzi eerori ari ikimitemi. 25Iitaka patsipetashitanta wori pikenkithashiryaapiintawo

22Eejatzi

oetarikapaeni? Piitzima aririka pikenkithashiryaapiintawo eekiro piyaatatyee pantaripenthakiitanaki? Eerotaatyaami. Eejatzi arima pimata kiro pojanthayero paaantari? Eero pimatziro. 26aakiro, patsipetashita kawo pikenkithashiryaapiintawo. Tekatsi paye. 27Pikenkithashiryaako tyaawo tsika okanta oteyakipaeni. Tee othamaetaanta, eejatzi tee ontyaanta oethaari, omaanta okameethaperotaki. Paerani osheki rowaneenkatani Sharamooni, omaanta tee ikimipero tawo oteyakipaeni: anaakotakiri, okameethaperotaki irowa. 28aakiro, rowaneenkatakiro Tajorentsi oteyaki paeni inchashi. Eechonkiini ojeekawita, omaanta intsipaete ojampiyanee. Omaanta eerokapaeni ojamani pijeeki: tema piyotzi ikenkithashiryaaperota kimi eerori. Iitakakya pitheenkantaka riri? 29Eero pikenkithashiryaapiintawo oetarika poyaari, eejatzi oetarika pireri: ikemakayemi Tajorentsi. 30Tema rootaki rantapiinteeyirini kaari yotziri Tajorentsi ikenkithashiryaapiintawo oetarika rowapiinteeyaarini. Omaanta eeroka, riyotzitakimiro Pawa Tajorentsi maawaeni koetyeemotakimiri. 31Eeroka paeni pityaawo pikenkithashiryaakope roteri Tajorentsi eejatzi pipinkathatape roteri irira, aritaki ipakimiro maawaeni koetyeemotakimiri. 32Niyotaanewo, osheki inintaperotakimi Pawa Tajorentsi: ikowaperotaki ipinkathari wenteeyemini, ikaminthaaperoeyemini. 33Pipimantero pashitayitarini, pipayite rini ashironkaenkari owinawo. Aritaki ipinatakimi Tajorentsi janta jenokinta. Ojeekaperote powaagawo janta: eero opathagae, eero opitsitee, eero ikoshiteeteemi, eero rapeyeero kaero. 34Aririka ojeeki powaagawo jaka kipatsiki, osheki pikenkithashiryaakiro jeekayitatsirini kipatsikika. Omaanta

ROOKASHI12

170

aririka ojeeki powaagawo janta jenokinta, aritaki pikenkithashiryaako piintakiri Tajorentsi.

Piwetsikaeyaani, tee piyotzi tsika okaate ipokashiteeyemini Tajorentsi (Mt. 24.45-51; 25.1-13; Mr. 13.33-35)

thashireeyenani, paamagaeyeenani: nomapokapaemikari.

Onampirentsi kyaaryoowentzirori ikanteetziriri eejatzi kaari kyaaryoowenteroni

riyaatatzi ikanteeyakirini Jesoshi riyotaanewo: Paamagaeyaarini piwinkatharite, piwetsikashireeyaani. Pikimitakotyaari riraga ronampiri ashitawori ipanko. Riyaataki riraga ashitawori ieeri isheninka raye iina. Raamagaeyaarini ronampiripaeni janta ipankoki. Aririka rareetapaeya ikowapae rashitaryaawae niri, eejatzi ikowapae iaapaero owetsikayitakani kameetha. Aririka otsitenitanee, ikowaki oorentya ipanko. Eejatzi ikowaki ikakite ronampiripaeni, ramitakotantawaeyaariri onampitariri. 37Aririka iaapaeri riwetsikaeyakani, ikimoshireeyanakini maawaeni. Riraga ashitawori ipanko ijeekakagaeyerini maawaeni ronampiripaeni, rowakagae yapaeyaarini. 38Omawitya tee riyotee yawityaani tsika okaatzi ipokantee yaari: aririka niyanki tsiteniri, rooma rootzimateentsirika okitejite. Omaanta roojatzi ieeyapaerini ronampiri riwetsikaeyakani maawaeni, ari ikimoshireeyanakini irirapaeni. 39Piyotakoteeyakironi iroka nokamante miri: aririkami riyotemi ashitawori ipanko rooteentsi ipoke tsiteniriki koshitantatsiri, tema aritaki ikakita kimi, eero imatziromi ikoshiterimi. Omaanta tee riyotzi tsikarika okaate ipokantyaari koshintzi. 40Eejatzi nokimitawitari koshintzi, tee nokamantzimi tsikarika okaate nopokanteeyari. Paerani nopoaaka jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsi kika. Iinja nopiyaate eejatzi. Pikenki

35-36Eekiro

rojampitakiri Peetero: Nowinkatharite, apatziroma poshiyakaawenteeyanawoni naakapaeni kameetha? Eejatzima rirori, pikowa kima poshiyakaawenteeyerini maawaeni atziri kameetha? 42Rakanakiri: Nokenkithatakagaeyatziirini maawaeni kyaaryoowentzirori nokowa kagaeyakiririni. Ikimitaka iwaatorote atziripaeni, ikowakaakiri apaani ronampiri ikyaaryoowenteniri rowakaa piintyaari paashinipaeni ronampiri paeni. Roojatzi riyaatantaka iwaatorote tsikarika. 43Aririka rowakaapiintakyaari kameetha, ipokaerika iwaatorote, riweshiryaawentapaakyaari. 44Ikanta paakiri: Kameetha pimonkaatakinawo. Iroaaka eeroka amineeyenaworini maawaeni tzimimotanari. 45Omaanta, ikantatyeerimi riraga ratzirite: Eero ipokitaa nowaatorote. Apatziro ipoaanaka ikijakijaatanakiri onampi rentsipaeni, ipajapajaatakiri: shirampari, tsinani, maawaeni. Iperataka osheki, ishinkishinkitashitaka. Omaanta tee imonkaatziniri ikowakaa witanakariri iwaatorote retakotyaarimi paashinipaeni. 46Paashiniki kitejiri ipokae iwaatorote, romapokapaeri. Rowajankitaapaakiri ronampiri, ikimita kaanteri paashinipaeni kaari monkaate roni ikantawitanakariri. 47aakiro, riyotawitakawo ronampiri ikowakaayi tawitakaririni iwaatorote, omaanta tee ikemijantaperotziri, tema rootaki ipajatakaanantyaariri, tema osheki ipajapajaatakaantaperoteri. 48Omaanta eero rowajankitaaperotziri kaari

41Ikanta

171

ROOKASHI12,13

yotzinkari. Tekirarika riyoteeri iwaato rote oetaka kameethatatsiri ranteri eero ipajatashitari osheki. Omaantakya riraga yoperowiteenchari rirotaki ipajeeteri kameetha.
Iinja osheki ikijawakaawenteeyenani atziripaeni (Mt. 10.34-36)

ikantzi Jesoshi: Atayerorika owantsi, taanaka maawaeni. Okimiwitaka iroka, nopoka kika jaka kipatsikika nokenkithataka gaeyakirini maawaeni atziri iaani Pawa, eejatzi nokamawenteri. Apaani paeni raapatziyawakawo omaanta paashinipaeni tee raapatziyawo inta ikijashitawakina roojatzi rowamaantaki napa iinja. Nokowakaawitakari ranteromi iroaaka. 50Osheki nokenki thashiryaakotaka iroaaka: rooteentsi nokemaatsiperotyaawo katsiri. 51Piita shiteeyawitanima nopokashiteeyakirini atziri nomaerinteeyerini, kameetha raakameethatawakaantyaari? Teewee, omaanta ikijawakaanteeyenani. 52Apaani pankotsi ijeekantyaaworika apawakooni atziri, riraga 3 ipoaashita nakya ikijanakiri riraga paashini apitera. Riraga apitera ipiyatakotzitana kyaari rirori. 53Apaani atziri ikijanakiri itomi, eejatzi itomi ipiyatzitanakyaari iriri. Tsinani okijanakiro ishinto, eejatzi rowaga ishinto opiyaatzitanakyaawo iniro. Tsinani okijitanakawo ewatyeero opiyatakotzitanakyaawo ayiiro.
Pikenkithashireeya piyotantyaari riyoteemiro Tajorentsi (Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13)
54Roojatzi ikanteeyirini piyotawentee yaririni: Aririka piaakiro antawo tampyaa amakiro menkori otsitenipithatanaki,

49Eejatzi

pikanteeyini: Kaakitaki inkaniwee. Tema piyoteeyakini opariyatye inkani. 55Aririka piaakiro opiteyaryaanaki piyogo, pikanteeyeni: Rooteentsi oniyankite ojarentsite. Tema eejatzi piyoteeyakini. 56Amatawitantaniri! Piyotakoeyawitawoni tsikarika okantya jenoki, eejatzi kipatsi. Tema piyoteeya kini opariyatyeerika inkani. Omaanta tee pikowaeyini piyoteeyeni opomeentsitzimoteeyemini iinja. 57 Iitaka kaari pikantakotantari okaatzi kyaaryooperotatsiri? 58Aririka raakaanantemiri atziri koriki pireewitzi riri, aririka raanakimi kantakotantatsi riki. Tekiraatarika rareetakayemi, piwetsikaeri pikanteri: Eero pikijana, ari nopinateemi iinja. Rooma eerorika pikantziri rootaki romonkyaagakaa nantemiri omonkyaagamentotsiki. 59Aririka romonkyaakimi, ipinatakaape rotakimiri maawaeni koriki okaatzi pireewitziriri. Eerorika pipiri, eero roemishitowiteemi.
Pookaero kaari kameethatatsi pantapiinteeyirini

13

ipokaki paashini atziripaeni, ikamantapaakiri

1Roojatzi

Jesoshi: Riyaateeyawitakani karireeyajatzi paeni janta Jerojareeki rowamaenirimi Tajorentsi ipira. Riraga kaaripero Peraato rowamaakaanteeyakirini karireeyajatzipaeni janta okaankiitziira ipankoki Tajorentsi, tsikarika rowamaa piintzinirinta ipirapaeni. Ari rowamaa kiri itsipatakari eejatzi ipirapaeni. Riraa atziri otsipateeyanakawoni rashira ipira. 2Rakanakiri Jesoshi: Piitakaakirima riraga karireeyaja tzi rirotaki antaperoeyakirorini kaari kameethatatsi ishinetantakariri Tajorentsi rowamaakaanantakariri Peraato? 3Nokamantemi: tee ro

ROOKASHI13

172

ikamantari. Omaanta eerokapaeni, kyaaryoowa: eerorika pikenkithashi ryaa, eejatzi eerorika pookaero kaari kameethatatsi pantapiinteeyirini, aritaki pikimiteeyakyaarini riroripaeni pithonkakya. 4Eejatzi paerani otziroryaantakari antawo mapipanko janta Shiroeki, atsinakaeyakirini 18 shirampari, ikamaeyakini. Iitaka ikamaeyantakarini? Rantaperotakitzii roma kaari kameethatatsi ikamaeyanta karini? 5Nokantzimi: Tee. Tema ikimiteeyakarini maawaeni paashini atziri. Eejatzi nokantzimi eerori, pikimityaari riroripaeni eeromi pikenki thashireeyaani, pookaero kaari kameethatatsi pantapiinteeyirini. Eerorika pantziro iroka eerokapaeni, aritaki rotyaantakimi paamariki kaari tsiwakanitatsini.
Rowaga iyeera kaari kithokitatsini

Retsiyatakotakiro saawaroki Jesoshi kyaantawitawori kamaari

roshiyakaawenteeyantaka narini iroka, ikantzi: Ipankitakiro atziri iyeera janta roowamashiteki. Ojamanitaki ojeekaki, tee okithokitzi. Riyaatapiintawita raminee okithoki, rowiitemi: omaanta tee okithokitzi. 7Roojatzi ikantziri riraga thamaetziniriri: Pamine, okaataki 3 ojarentsi nopokapiintawitaka nowiitemi okithokipaeni, omaanta tee okithokitzimaeta eechonkiini. Aminashita okatziya. Pichekero, nopankiteeta oetarikapaeni kameethata tsiri. 8Rakanakiri thamaetziniriri: Ari okantawakaata iroaaka iroka ojarentsika. Noshewatawakiroota kipatsi amethopanetantanakyaari, eejatzi nowapiinteniro itziya pipira, kameetha otzimantyaari okithoki. 9Rooma okithokitakirika paashini ojarentsi, tema kameetha eerokya achekiro. Rooma eerorika okithokitzi, roojatzi nochekantakyaawo.

6Roojatzi

saawaro riyotaantaki Jesoshi janta pankotsiki ipiyotanta piintarira joriiyopaeni. 11Eenitatsi janta pankotsiki apaani tsinani kyaantawita wori paerani kamaari itsiyajoemitzita kaakiro. Okaatakotaki 18 ojarentsi otsiyajoemitziwitaka, ashi owakiro otsiyajoemitzitaki: tekatsi okanteeya otampatsikatanteeyaari. 12Iaantaka wori Jesoshi, ikaemakiro: Pipokanaki, iroaaka netsiyatako teemi. 13Ipampitawakiro, roojatzi awijako tantanaa. Kameethatanee, okatziyanaa. Okantanaki: Retsiyatakotaana Tajorentsi, tema ikameethaperotaki. 14Riraga jewawentzirori janta pankotsiki ipiyotantapiintarira joriiyopaeni ikijanakiri Jesoshi. Ikantee yanakirini piyoteeyeencharini: Okameethatzi antawaeteeyeni 6 kitejiri, omaanta aririka omonkaatapaa kya kitejiri 7 okameethatzi amakoryaa peroeyanakini. Eero antawaetzimae tantawo. Aririka pikowaki petsiyatakoe yeeni, pipoke paashiniki kitejiri, eerokya pipoki saawaroki. 15Ipiyawaantetanakari Awinkatharite, ikantanakiri: Amatawitantaniri! Osheki pamatawi tantashitaka. Tema pantawaeteeyini eeroka saawaroki. Pamine, aririka imiritaki piwaakate saawaroki, tema ari pithatako ryaakoteri paanakiri janta ojeekinta iaa. Eejatzi pikimitziri piwoorote, maawaeni. Kyaaryo, pineshironkateeyirini pipirapaeni saawaroki. 16Omaanta kaari pipira iroka tsinanika, inta pijoriiyotzinkawote. Paerani taki ikyaantawitakawo kamaari kimitaka othatakotaka roori: tema okameethataki akaminthayero saawaroki, etsiyatakoteero.

10Paashiniki

173

ROOKASHI13

iroka, ipashiwenteeyanakani maawaeni kijeeyaki ririni Jesoshi. Omaanta riroripaeni paashini atziri riweshiryaawenteeyanakarini Jesoshi, ikanteeyanakini: Okameethateeyakini rantayitakirini Jesoshi.
Jesoshi roshiyakaawentziro moshitaaja eejatzi tapiyakaawori paa (Mt. 13.31-34; Mr. 4.30-32)

17Ikemantawakawori

ikantzi Jesoshi: Piyoteeyinima tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi? Tsika nokanteroka noshiyakaawenantemirori? 19Oshiyakawo okithoki moshitaaja ipankitziri shirampari rowaneki. Oshookanaki, okimotatanaki, oshiyawitakawo inchato. Rookantapiinta kawo tsimeri jenokiweri imakoryaanta piintawo owaempekikipaeni. 20Rapiitakiro, ikantzi: Tsika nokanteroka noshiyakaawe nantemirori tsika ikanta Tajorentsi ipinkathariwenantzi? 21Okimitakawo tsinani aakiro tapiyakaawori paa eechonkiini. Otsipataakiro osheki teriikopane otapiyantanakari. Oshineeya kaanakiro maawaeni, roojatzi antawotanta naka. Eejatzi ikimita riraga atziri. Eenitatsi rika apaani antzirori kaari kameethatatsi, rantakagaeyerini paashinipaeni atziri rantero kaari kameethatatsi.
Pipomeentsiwentyaawo pareetantyaari jenokinta (Mt. 7.13-14, 21-23)
22Ikantaka ikinakinayitakini Jesoshi nampitsikipaeni, riyotaantayitzini. Roshiretakawo riyaate Jerojareeki. 23Rojampitakiri apaani: Nowinkatharite, tsika ikaateeyi nika awijakoeyaatsini? Arima ikaate apaanipaeni? Rakanakiri:

18Roojatzi

Okimiwi takawo okaatzini omoo akyaantyaari jenokinta. Eenitatsi osheki kowawita chani riyaatemi jenokinta, omaanta eero imatziro rareeta. Pipomeentsi wentyaawo pareetantyaari janta. 25Eejatzi okimiwitakawo rantziri ashitawori ipanko. Ijeekaki inthomaenta rirori, rashitakotaka, riyaawitakiro ashitakontsi. Roojatzi pipokaeyantawi takyaani eerokapaeni, pikantawitapaa kyaari: Nowinkatharite, pashitaree nawo, nokyaantyaari. Omaanta ikantawakimi: Tee niyoteeyimini tsikarika pipoaa. 26Roojatzi pikantee yawitanakyaarini: Paerani pitsipatee yakinani nonampiki owaeyakani, eejatzi piyotagaeyakinani. 27Aritaki ikantemi: Tee niyotzimi. Piyaatee, pipiyanee tsikarika pipoaaka. Osheki pantayitzi roni kaari kameethatatsi. Tee pikamee thatzi. 28Piaantakariri Awaraama, Ijaaka, Jakoowo, maawaeni riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi ijeekaki jenokinta, omaanta eerokapaeni, roepiyawaemi Tajorentsi, eero pimateeyironi pikyaapae. Roojatzi osheki powashiretaperotanakya, piraaperotanakya eejatzi patsikaekitee yanakyaani, tyakiririri. 29Ipoeeyapaa kyaani aapatziyariri Tajorentsi intatsikeronta, jakakiroka, katonko, kirinka, maawaeni kipatsikipaeni. Ijeekaeyapaakini janta ipinkatharentsi tzinta rirori. 30Rareetaperoteeya riraga pitheenkaeyakirini. Omaanta riraga pipinkathateeyawitakarini eero rareeteeyaani rirori: ashi rowaeyeroni ijeekaeyanakini jaka.
Riraaneentakotawo Jesoshi Jerojaree (Mt. 23.37-39)

24Noshiyakaawentemiro.

ipokantaka apaanipaeni warijeeyo. Ikantapaakiri Jesoshi:

31Roojatzi

ROOKASHI13,14

174

Piyaate paashiniki kipatsi. Ikowaki Erooreshi rowamaakaantemi. 32Rakanakiri: Pikamantakiteri riraga amatawi tantatsiri: Ikantzi Jesoshi: Eero noshiya. Nokantyaani nowawijaakoeye riniita kyaantawitariri kamaari eejatzi mantsiyaripaeni: iroaaka, inkaamani, eejatzi paashini kitejiri. Roojatzi nomonkaatakiro maawaeni. Rootaki pikanteriri. 33Rootaki nokinakinayi tantyaarini iroaaka, inkaamani, eejatzi paashiniki kitejiri. Eejatzi okameethatzi nokame Jerojareeki: tema janta aritaki ikamapiintzi kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. 34Eejatzi ikantakiri Jesoshi: Riraga jerojareejatzi osheki rowamaayitakirini kamanantzirorini iaani Tajorentsi. Roshemyaapiinteeya kirini mapiki paashinipaeni rotyaanta newo Tajorentsi. Okimitziriranki tyaapa ojatewirinikitziri iryaanipaeni, eejatzi nokimiwitaka naaka osheki nokowawi taka nopiyoteeyerinimi jerojareejatzi: naapatziyakagaeyaarinimi iaani Tajorentsi omaanta tee ikowaeyini. 35Pamine, tekatsi amitakoterini iroaaka, rookaeyirini Tajorentsi, ikantzi: Ari ikantakaata. Eero iagaana eejatzi iroaaka. Iinja, aririka nopiyee, ari iaawaena, eejatzi ikantee yeeni: Tema ikameethaperotaki Rotyaantanewo Tajorentsi.
Retsiyatakoteeri saawaroki Jesoshi aawayinkaripaeni

aawaayitakini maawaeni iwatha. 3Rojampitziri riraga iyotaantziroripaeni Iwaperite Tajorentsi eejatzi warijeeyo paeni: Okameethatzima etsiyatakoteri mantsiyaripaeni kitejiriki amakoree yantarini? 4Omaanta ari imaeriteeyanakini, tee rakaneentzi eechonkiini. Ipoaanaka Jesoshi ikathatakiri mantsiyari, retsiya takoteeri, roojatzi rotyaanantaari ipankoki. 5Roojatzi ikanantakari riraga aminaperoeyakiririni: Tema pantawaeteeyini eerokapaeni saawaroki. Aririka ipariyaki piwaakate omooki, tema ari pagaeri eejatzi. 6Eejatzi imaeriiyanakini.
Eero pikantakaaperoeyani

14

1Paashiniki saawaro riyaatanaki Jesoshi janta ipankoki jewataka gaeyiririni warijeeyopaeni rowakayaari. Paashini warijeeyopaeni inetapitakiri Jesoshi, ikowakowataki tsika ikantya ipoaakaantyaariri ikantakowenantyaa riri. 2Ijeeki janta apaani mantsiyari, ari inewootakiri riraga Jesoshi. Tema

rotsikanateeyakarini Jesoshi riraga owaeyacharini riyoyagaeyakironi rooperori jeekamentotsi. Ikowaki ijeekimoteri okaakini riraga pinkathari iaaperotantyaaririmi. Roojatzi roshiya kaawenteeyakirini Jesoshi: 8Aririka rakiyotemi pijoriiyotzinka rite, eero pijeekantashitawo jeekamentotsi ijeekakerotzira pinkathari. Ari aamaashitya, rareetapaa kyaarika paashini owakotyaarini pinkathariperotatsiri, 9roshirinkimikari paashiniki jeekamentotsi riraga kaemakaantakimiri, ikantzimikari: Eero pijeeki jaka. Ijeekapaakiita rirori pinkathariperotatsiri. Roojeekaemikari janta othapiki, tema ari pipashiwenta nakya. 10Omaantakya okameethatzi pijeekapaaki janta othapiki. Roojatzi aririka iaakimi riraga kaemakaantzi miri, roojatzi ikanantakimi: Pipokanaki jaka, niyompari, pijeekimoteri okaakini pinkathari. Iagaeyemini maawaeni owaeyeencharini itsipateeyakimini pinkathari. 11Pikantakaaperotashityaa rika eeroka apaniroeni pikowaki

7Ikanta

175

ROOKASHI14

iaaperotanteetemiri, ari ipashiwenta kaakimi Tajorentsi: tekatsi aaperota neemini. Omaanta riraga kaari kantakaaperotachani rirotaki iaapero teri Tajorentsi kameetha, itsipatantyaa riri ipinkathariwenante.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi kaemakaantawitariri atziri rowakagaeyaarinimi (Mt. 22.2-14)

ikantakiri Jesoshi riraga kaemakaantakiriri roya: Aririka pikaemakaanteri atziri powakaanteeyaaririni, eero pikaema piinteeyirini pisheninkaperopaeni eejatzi riraga ashaagantzinkaripaeni. Aririka powakaakyaari, ari rirori ipiyateemi, rowakagaemi iinja. 13Omaanta okameethaperotzi pikaema kaantaperoterira riraga kaari ashaagantayitachani, riraga kijopookita tsiri, riraga kaari kokichaatatsi, maawaeni. 14Rooma paata rirori tekatsi ikanteemi ipiyateemi rowakagaeyee mini. Omaanta iinja ipiriinteeyeerini Tajorentsi maawaeni aapatziyeeyaririni. Roojatzi ipinaperoteemi rirori Tajorentsi. Eero patsipetashitawo pikaminthaantzi. 15Ikemantakariri apaani owaenchari, ikantanaki: Tema okameethaperotaki ajeekae janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. 16Ikantawakiri Jesoshi: Ikimitaka apaani shirampari ronkotsi takaantakiro osheki owanawontsi, roojatzi ikaemakaantakiri osheki atziri roya. 17Onkotsiteeyakani maawaeni. Roojatzi rotyaantakiri ronampiri: Piyaate, pikamanteeyerini: Monkaataka, onkotsitee yakani maawaeni, pipoke iroaaka. 18Omaanta tee ikowaeyini riyaateeyeni. Ikantzi apaani: Owakira namanantakotaki noepatsite. Niyaate iroaaka naminakitero,

12Eejatzi

kameethatakirika. Pikamanteeri: Eero ipoki rirori. 19Ikantzi paashini: Owakira namanantakiri 10 waaka. Nokowaki naminakiteri kameethatakirika. Pikamanta paeri: Eero ipoki rirori roya. 20Ikantziri paashini: Owakira naaki noena. Tekatsi nokantya niyaate. 21Ikantaka ipiyanaa riraga ronampiri rotyaantawitari. Ikamantapaeri: Ikanteeyini: Eero niyaatzi nowa. Roojatzi ikijantanaka riraga iwaatorote, ikantanakiri ronampiri: Ikantakaata nosheninkapaeni. Iroaaka piyaate janta pankotsikipaeni nampitsi, pikinayitanakini pikowakowayitakiterini riraga kaari ashaagantachani, riraga kijopookitatsiri, riraga aashetatzinkari, riraga kaari kokichaatatsi, maawaeni. Roojatzi riyaatantanaka, ikaemaeyakitzi rini, pokaeyapaakini. 22Ikantaka rareetapaa eejatzi, ikantapaeri iwaatorote: Niyaataki tzi, nokamanteeyakirini. Areeteeyapaakani, omaanta tekiraata imonkaata. 23Ikantakiri eejatzi: Piyaatakite eejatzi janta, pikinayi tanakini awotsikipaeni, pikaemaeyakiterini paashinipaeni ipokanakiita, nokowatzi riyeekitantaperoeyapaakyaawoni nopanko. 24Omaanta riraga nosheninka nitawitakari nokaemakaantawitakari, eero royimaetawo iroka nonkotsitakaantawitakanariri. Rootaki ikenkithatakagaeyiririni Jesoshi janta ipankoki warijeeyo.
Pipomeentsiwentaperoteniri Jesoshi ikowakagaeyakimirini (Mt. 5.13; 10.37-39; Mr. 9.50)

paashiniki kitejiri ikinanaki Jesoshi awotsiki eejatzi royaateeyanakirini osheki atziri. Ipithokashiteeyakarini, ikanteeyakirini: 26Niyotaki pininteeyirini piripaeni, piniropaeni, piinapaeni, pitomipaeni, pirentzipaeni, pitsiropaeni, maawaeni. Eejatzi eeroka ninteeyachani apaniroeni. Omaanta pikowaeyakinirika poyaatee yenani, okameethatzi naaka pinintape

25Ikantaka

ROOKASHI14,15

176

roeyenani kameetha. Eerorika pininta perotana, tekatsi pikantya pipeyeeya niyotaanewo. 27Eejatzi eerorika pipomeentsiwentaperotanawo nokowa kagaeyakimirini, eejatzi eerorika poyaataperotana, tekatsi pikantya pipeyeeya niyotaanewo. Pikenkithashi reeyaani tsikarika pikantyaari. 28Okimi taka aririka ikowaki rantakaantero shirampari ipanko, rityaawo rojampiteri riraga wetsikenirini tsika okaate opinatya. Roojatzi raminantakyaari iyorikite monkaatakarika. 29Eerorika ritawo raminiri tsika ikaatzi iyorikite imonkaatyaarika, aamaashitya aririka ikompitakyaawo. Apatzirorika imonkaa takawo otzinkamipankepaeni ari ikaatapaaki iyorikite rootaki kaari imatantawo ithonkakaantero. Roojatzi ishirontawentyaari atziri. 30Ikanteeyeni: Pamineri, riwetsikakaantawitaka ipanko, omaanta tee ithonkakaantziro. Tee itzimaperotzi iyorikite, injii, injii. 31Eejatzi riraga pinkathari, aririka ikemakotakiri paashini pinkathari rotyaantakiri 20.000 joraaro rowayiri tantyaariri. Aririka ikaate ijoraarote 10.000, tee riyoperotzi okameethatzi rika romanatawakiri riraga pokatsini. Tema rityaawo ikaemaeyerini isheninkapaeni ikenkithawaetakagaeye rini riyotantyaari okameethatzirika romanatya roepiyantyaariri riraga pokashiterini. 32Aririka ikanteeyakini isheninka: Ari ranaakoeyakaeni, oshekiperotaki. Eero amatziro apiyatari. Ikanteeyanakini: Tekira rareeteeyaani, thame otyaante apaanipaeni asheninka rojampiteri oetarika ikowakoteeri eerokya rowayiri tantee. 33Eejatzi pikimitya eeroripaeni: aririka pikowaki poyaatena, pityaawo pikenkithashireeya tsika okanteeyarini maawaeni tzimimoeyimirini. Pikenki thashiryaaperoeyakyaarinika: roojatzi

pookaeyeeroni, poyaataperoeyanakinani naari. 34-35Nokowaki riraga aapatziya nari riyoteeri paashinipaeni atziri ijeekae kameetha, rooma eerorika riyoteeri, tee imatziro rantero nokowa kaayitawitakaririni, ratsipetashitakawo ijeeki. Ikimitakawo tziwi kaari katyota tsini: tema tee okameethatzi, ookapiintziro. Pikenkithashiryaapero tero iroka nokanteeyakimirini piyotako perotantyaawori. Rootaki ikanteeyakiririni Jesoshi oyaateeyiririni.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi riraga owisha peyachari (Mt. 18.10-14; Jowa 10.1-18)

15

1Ijeekaeyini janta osheki joriiyo piyotziriri iyorikite ijoriiyo tzinkarite eekiro ipiri riraga oroomaja tzi. Ikaateeyakirini paashinipaeni antapiintzirori kaari kameethatatsi. Ikemijantapiinteeyakirini Jesoshi ikenkithatzi. 2Ikiaanikowenteeyakirini riraga warijeeyopaeni eejatzi riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi: Tee okameethatzi iroka rantakirika Jesoshi: itsipatapiinteeyakarini kaari kameethatayitatsini, rowaeyani. 3Roojatzi roshiyakaawenantakanari iroka Jesoshi, ikantakiri: 4Pamine, ikaaterika powishate 100, ipeyakyaarika apaani, tema ari pookanakiri riraga 99 janta keshiiki, roojatzi piyaatantanakya janta teenta ijeeki atziri, pikowakowataateri peyeenchari. Pikowakowateeririka roojatzi piaanteeyaari. 5Aririka piaapaeri, tema osheki pikimoshire wentapaeri. Tema ari pamaeri pinateeri, powapaeri janta ijeekaeyininta paashinipaeni owisha. 6Eejatzi, aririka pareetapaeya pinampiki, tema ari pikaemaeyapaakirini pisheninka, pikanteeyerini: Thame akimoshiree

177

ROOKASHI15

yeni: ipeyawitaka nowishate, noaagaeri eejatzi. 7Eejatzi ikimita rirori Tajorentsi. Aririka ikenkithashi ryagaeya apaani antzirori kaari kameethatatsi, rookaerorika rantziri, iroaaka Tajorentsi ikanteri maawaeni jeekatsiripaeni jenokinta: Thame akimoshirewenteeyerini. Tema tee riro ikantakotziri riraga paashinipaeni kameethateeyatsirini.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi koriki peyachari
8Eenitatsi paashini ikantakiriri Jesoshi: Paashini eejatzi noshiyakaawente miro: eenitatsi tsinani oorikite, ikaatzi ikithoki 10. Aririka ipeyakya apaani, okowakowayiteerini. Aririka otsitenita naki, oonthoteri ootamento, oaantyaa riri, eejatzi opishitaperotero pankotsi aminayiteerini otyaakitakiririka kipatsi. Okanta okowakowateeri roojatzi oaanteeyaari. 9Aririka oaagaeri, okaemaeyerini osheninkapaeni, okanteri: Thame pitsipateeyenani, akimoshireeyini. Noagaeri eejatzi noorikite peyawiteenchari. 10Eejatzi nokamanteeyemini: eejatzi ikimitaka riraga Tajorentsi. Aririka ikenkithashi ryagaeya apaani antzirori kaari kameethatatsi rookaerorika rantayitzi rini, kimoshiretanaki Tajorentsi, eejatzi ronampiripaeni.

Ikenkithatakotakiri Jesoshi apaani ewankari shiyapithatariri Iriri

11Paashini eejatzi roshiyakaawentaki niriri Jesoshi, ikantzi: Eenitatsi shirampari ikaatzi itomi apite. 12Riraga impaetatsiri ikoaatzi ikantakiri Iriri: Pawa, nokowaki pipena iroaaka kashetani powaagawo eejatzi piyorikite pipanakinari paata aririka pikamae. Roojatzi ipakiri. 13Paashini

kitejiri ipimantanakiro rowaagawo ipawitakariri Iriri. Roojatzi riyaatanaki inteena, paashiniki kipatsi, raanakiro maawaeni jeekimotziriri. Janta riyaata kinta, tee ijeekapaaki kameetha, rootaki rapaatantakawori maawaeni rowaagawo eejatzi iyorikite. 14Roojatzi ithonkatakotantapaaka, tekatsi jeekimo taneerini, eejatzi tee aaagaero rowaeyaarini. Osheki rashironkaawae taka ewankarika, aaperotakiri itashe. 15Rootaki ikinakinatantanakari ramini antawaerontsi. Ari iaapaakiri ashitachari osheki ichaanchote. Ikantapaakiri: Pikowakima nantawae temi? Ikantawakiri: Jee, nokowaki paminenari nochaanchote. 16Ikantaka raminawitanari ichaanchote, ipapiintziri rowanawo: rowaga oshiyawitawori otaki intsipa. Omaanta riraga ewankari tekatsi perini rowanawo, ikowawitaka rakiyoterimi chaancho, omaanta riraga ashitariri tee ishinetziri. 17Roojatzi ikenkithashiryaanaka ikantzi: Janta pawakinta ikaateeyini osheki ratzirite. Eeniro rowaeyarini maawaeni. Ikemapiinteeyani kameetha, eejatzi otzimagaantzi owanawontsi. Omaanta naaka jaka aaperotakina notashe, rooteentsi nokame. 18Iroaaka nopiyee janta pawaki, nokantapaeri: Pawa, tema nopiyathatakimi tee nokemijanta perotziro okaatzi pikantawitakinari, eejatzi tee naapatziyari riraga Tajorentsi. Eenitatsi nantzimotakimiri. 19Eero iroaaka pitomintaana inta pikimitakayeena ponampiri, naaka thamaeteemironi powanipaeni. 20Roojatzi ipiyanta, ikinanee awotsiki. Ikantanaa, rootaatsi rareeteeya ipankoki iriri. Ikanta irira iiitawaari janta inteena, ikinapae. Osheki ikimoshireta nee, retakoshiryaawaari. Ishiyashita waari, rawithakitawaeri, ithowoota waeri, ikaminthaaperotawaeri. 21Rooja

ROOKASHI15,16

178

tzi ikanantapaari itomi: Pawa, tema nopiyathatakimi tee nokemijantapero tziro pikantawitakinari eejatzi nopiya thatakari Tajorentsi. Eeniro osheki nantani. Tee okameethatzi pitominteena iroaaka, inta pikimitena ponampiri. 22Omaanta iriri ikaemakiri ronampiri paeni, ikanteeyirini: Pishintsiteeyini paakitero kithaarentsi kameethari, pikithaateri notyomika. Eejatzi paakite niri aniiyo, poyaankeniri rakoki. Paakiteniri ijapatote, pijapatotapaeri. 23Eejatzi paakiteniri waaka ewonkiri, tzimaperotatsiri iyeenka, powamayeniri. Thame maawaeni akimoshirewenta waeri notyomi, owaeyaani maawaeni. 24Noetakaawitaka eero noaagaeri, ikimitzimotakina kamawitaka. Omaanta iroaaka kimitaka aaagae eejatzi, noaagaeri. Ipeyawitaka, iroaaka ipokae, aaayiteerini eejatzi. Osheki ikimoshireeyanakini rowakagaeyakarini. 25Eeniro paashini itomi, riraga jewataneentsiri rantaritzi, ikantana kawo, riyaatzi ithamaetzi janta owantsiki: tee iaawaeri rirentzi rareetantapaari rirori. Ikanta ipokae, rokaakintapaawo pankotsi, ikemapaa tziiri ijonkateeyini eejatzi iwaerateeyini. 26Ikaemapaakiri apaani onampirentsi, rojampitakiri: Oetaka piwaerata wenteeyirini? 27Rakanakiri: Areetapaa pirentzi. Rowamaakaantawakiniri piri waaka ewonkiri riraga wathantzi, rowakagaeyakarini maawaeni atziri. Osheki riweshiryaawentawaari pirentzi ipokae, kameetha rareetaa tekatsi oyerini. 28Roojatzi ikijantanaka rirentzi, tee ikoyi ikyaapae pankotsiki. Riyowanaki iriri, ikantawitawaari: Pipokanaki, notyomi, pikyaapae. Piweshiryaawentawaeyaari pirentzi. 29Omaanta rakanakiri itomi: Eerowa, pawa, nokoyi nokantemi. Paerani nantakimiro oetarikapaeni pikaminaaki

nari, tee nopiyathaneentzimi eechonkiini. Omaanta tekatsi pipaneentena naaka eechonkiini nowakaayityaaririni notsipaminthari paeni. Tee pipaneentana apaani chiiwo. 30Inta riro pikowateekikya yeeyira piperi, riyaatapithawitakimi inteena ithonkitakimiri piyorikite; ipinayitakiro rini tsinanipaeni imayempitziro. Iroaaka ipiyapaaga powamaakiniri waaka wathantzi. 31Rakanakiri iriri, ikantanakiri: Notyomi, akantatyaani kijokiro owawakaa. Eerokataki ashitee yaawoni maawaeni owaagawontsika aririka nokamae. 32Omaanta okamee thaperotzi aweshiryaawentawaeyaari pirentzi. Okimiwitaka ikamaki, aetakawitaka eero aaagaeri eejatzi. Iroaaka kimitaka aaagae eejatzi aagaeyeerini. Ipeyawitaka, iroaaka aaagaeri eejatzi. Thame aweshiryaa wenteeyaarini. Okimitaka iroka, ari ikimitee Tajorentsi aari inintaperotakae, ajeekimoteririka kameetha eejatzi eerorika ajeekimotziri kameetha.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi amatawitziriri iwaatorote

16

1Eejatzi ikantakiri Jesoshi riyotaanewo: Eenitatsi eejatzi ashaagantzinkari apaani kempoyaawitanariri iyorikite, maawaeni. Roojatzi ikamananteetakari ashaagantzinkari: Ikoshitakimira riraga kempoyaawitzimiriri piyorikite. 2Roojatzi ikaemakiri, rojampitakiri: Kyaaryooma iroka ikanteetakinari? Pikoshitakina noorikite? Iitaka pikoshitantanari? Iroaaka poepiyeenari maawaeni noorikite, nokowaki pojanki natenawo iwaeropaeni maawaeni ireewitanari. Iroaaka eero noshineta neemiri eejatzi noorikite. 3Ikantaka ikenkithashiryaanaka rirori: Eero

179

ROOKASHI16

iroaaka ishinetanaana nowaatorote nokempoyagaeniri iyorikite. Tsika nokantyaaka iroaaka? Tee noshintsi wathatzi nothamaetantyaari. Eejatzi nopashiwentaka nonethaakoteri atziri ipashitena koriki. 4Jaaa! Niyotaki iroaaka oetaka nanteri. Iroaaka nokaminthagaeyerini maawaeni ireewiteeyiririni nowaatorote, raakameethatanteeyenarini naari janta ipankoki: eero ishinetantana nowashi ronkaawaetya. 5Ikanta ikaemaeyakirini maawaeni ireewiteeyiririni iwaatorote. Rojampitakiri riraga jewatapaentsiri ipokapaaki, ikantziri: Tsika ikaatzika pireewitziriri nowaatorote? 6Rakana kiri: Nireewitziri osheki oyeenka oriiwo. Okaatzi nireewitziriri yeekita chani 100 wiroo owaanini. Ikantawa kiri: Jee, kyaaryo. Eeniro iroka paperi ojankinataka pireewitziriri. Payero paperika, pojankinateniri paashini, pikante: Nireewitzimi 50 wiroo owaanini yeekitatsini oyeenka oriiwo. Amatawiteriita nowaatorote. Rakana kiri ireewitziriri Jee, kameethataki. 7Roojatzi ishitowanee jewatapaentsiri, ipokapaaki paashini. Rojampitawakiri: Tsika okaatzika pireewitziri nowaato rote? Rakanakiri: Osheki nireewitziri teriiko, okaatzi yeekitatsini koshitaariki 100. Roojatzi ikantanakiri: Eeniro paperika pojankinatakiniriri paerani nowaatorote. Kyaaryo, ari okaatzi pireewitziri 100. Thame amatawiteriita. Pookaero iroka paperika; pojankinate niri paashini, pikanteri: Ari okaatzi nireewitzimi 80 koshitaari, yeekitatsini teriiko. Roojatzi rojankinatakiniri. 8Ikanta riraga iwaatorote riyotantanaka ramatawitakiri. Ikantanaki: Tee okameethatzi ramatawitakina, omaanta osheki riyothanitzi tsika ikantya rayero koetyeemotakariri. Kyaaryo riraga theenkantatsiri riyothanitzi ikenkitha

shireeya tsika ikantya rantero kaari kameethatatsi. Ari ikimityaami rirori riraga aapatziyariri Tajorentsi ikenkitha shiryaaperotyaawomi rantero okaatzi kameethatatsiri ikoyiri Tajorentsi. 9Iroaaka nokamanteeyemini: eenitatsi rika piyorikite, pikaminthagaeyerini paashinipaeni, pipaeyerini koetyeemota riri rirori. Ari ipinaperoteemi eerori Tajorentsi iinja. Aririka pikamaeyakini, ari pookanakiro tzimimoeyimirini, omaanta raakameethateeyawaemini rirori janta jenokinta. Tema eenitatsi janta pijeekantyaari kaari thonkanita chani. 10Eerorika pikoshitzi eechonkiini eero eejatzi pikoshitzi osheki. Omaanta pikoshiterika eechonkiini, eejatzi aritaki pikoshitaki osheki. 11Aririka pikoshita yiteni oetarikapaeni, riyotaki Tajorentsi tee paapatziyari rirori: eejatzi eero isheninkatzimi, eero pimatziro piiiro inampi. 12Eerorika pamitakotantari atziri piyorikite itajonkawentawitaki miri Tajorentsi, tsika ikantyaaka ipinatantawaemiri iinja janta jenokinta? 13Eero pimatziro pantawaetziniri kameetha eenitatsirika piwaatorote apite. Omaanta apaani pinintaperota naki, inta paashini poonanakyaari. Piweshiryaawentyaari apaani, omaanta riraga paashini, eero piweshiryaa wentari. Eejatzi okimita iroka, aririka pikenkithashiryaakopiintyaari koriki, eero pimatziro poyaataperotziri kameetha Tajorentsi.
Riraga Jesoshi riyotaakiri warijeeyopaeni ikowakaakiriri Tajorentsi

ikemaeyantawakaririni warijeeyopaeni ikantakiriri Jesoshi, roojatzi ishirontawenteeyantanakaririni. Ikowaperotakiita rashaagantya osheki, rootaki ishirontawenantanakariri Jesoshi. 15Roojatzi ikanantakari:

14Ikanta

ROOKASHI16

180

Pikowaeyawitakani iiteeyemini atziri pikameethateeyakini, omaanta riyoteeyakimini Tajorentsi. Iaaperoe yawitakimini atziri, omaanta riyotaki Tajorentsi tee pikameethateeyini pajankaneki. 16Paerani okameethatzini paapatziyakawoni rojankinarini Moeseeshi eejatzi riraga kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi. Omaanta areetapaaka iroaaka Jowa, riraga kaawoshitakotziriri Tajorentsi. Paashini iroaaka ikowakagaeyakimirini Tajorentsi. Riraga Jowa ritanakawo ikamanteeyakimini kameethatatsiri: rooteentsi ipinkathariwenteeyemini rirori. Ikowaperoeyawitakani atziri ieeri. 17Iinja opeyaneeya kipatsi eejatzi jenoki, omaanta eero opeyaa roori rojankinarini Moeseeshi: ikowaki Tajorentsi pikantyaani pikemijantero piyotantyaari pijeeki kameetha. 18Tema okantzi: Eero piaathatzimotawo piina paashini tsinani. Aririka pookaero piinapero pagaerika paashini tsinani, piaathatzimotakawo piinaperoni. Eejatzi tee okameethatzi payero tsinani ookiriri oemi.
Ashaagantzinkari eejatzi Raajawo (Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12)

ikanteeyakirini Jesoshi: Eeniwitacha shirampari ashaagantzinkari, osheki iithaari kameethamawotatsiri, osheki rowaneenkataka. Maawaeni kitejiriki rowakagaeyakarini isheninka owanawontsi pinaperotachari. 20Eenita tsi eejatzi ashironkaaperotachari iitachari Raajawo. Ojonkayitakini ijoepaeni opathaakayitakirini. Ari ijeekapiintawita janta ikyaapiintzinta riraga ashaagantzinkari ipankoki. 21Osheki rowashironkaawaetaka, aaperotakiri itashe. Ikowawita raperota yiteronimi rowanawo rowariyaayitzirini

19Ikanta

ashaagantzinkari jaawiki. Eejatzi riraga otsitzipaeni ithoyitapaakirini ipathaa wokipaeni. 22Roojatzi ikamaki rirori. Riyaatashitakiri ronampiripaeni Tajorentsi, raawaeri, roojatzi raantanaari janta ijeekinta Awaraamani. Okameetheetyeenta osheki. Eejatzi ikamaki riraga ashaagantzinkari. Ikitateetakiri kipatsiki. 23Osheki rashironkaaperotaka iroaaka riraga ashaagantawitacharini janta jaawiki paamariki, osheki ikemaatsitakawo. Raminanaki janta ijeekinta Awaraama, iaataatziiri eejatzi riraga Raajawo. 24Ikaemakotakiri: Pawa Awaraama, petakotena. Pikanteri riraga Raajawo rowiinkeroota rakoempeki iaaki, ipokeeta jaka ipitenkaatenaata nopaanteki iaa. Oshekipero nashironkaaka jaka paamariki. 25Omaanta ikantakiri Awaraama: Notyomi, pikenkithashireeya tsika pikanta paerani pijeekini kipatsiki. Kameetha pijeekawitani, omaantakya riraga Raajawoka osheki rashironkaawi takani. Tema iroaaka kameetha ijeekapae rirori jaka, rooma eeroka osheki pikemaatsitakawo janta. 26Eejatzi pijeekakotaki intatsikeronta impeeta, tekatsi ikinashitemi Raajawo. Eejatzi eerori, tekatsi pikinashiteri pipokantyaari jaka. 27Roojatzi ikanantakari: Eerorika pimatziro pikaminthayena, nokowaki potyaanteeri Raajawo kipatsiki: janta ipankoki pawani. 28Ijeekinta janta yeeyipaeni, ikaatzi apawakooni. Nokowaki ikamantapaeri, ipokikari rirori jaka. Paminena naari iroaaka, osheki nokemaatsitakawo jaka. 29Roojatzi ikantziri Awaraama: Eenitatsi rojanki narini Moeseeshi eejatzi rojankinarini paashini kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Rootaki raapatziyeeyaarini. 30Ikanta rakanakiri: Jee, eeniro

181

ROOKASHI16,17

naawita. Omaanta aririka iagaeri kamaentsiri ipiriinteeya, aritaki ikenkithashireeyaneeyaani, rookaero kaari kameethatatsi ranteeyirini. 31Ikantanakiri Awaraama: Teerika raapatziyawo Iwaperite Tajorentsi, eero eejatzi raapatziyari kaminkari ipiriinta witeeyarika.
Eero pantakaeri atziri kaari kameethatatsi (Mt. 18.6-7; Mr. 9.42; Mt. 18.21-22)

Pameentaperotakaeri Jesoshi (Mt. 21.22; Mr. 11.22-26)

17

Jesoshi riyotaa newopaeni: Nokamantemi: ikantyaani eenitatsi atziri antakagaeyeririni paashinipaeni atziri kaari kameethatatsi. Omaanta rowashironkagaeyerini Tajorentsi riraga antakayiriri paashinipaeni kaari kameethatatsi. 2Aritaki rowashironkaa peroeyerini antakagaeyiririni eentsipaeni kaari kameethatatsi. Okameethawitami riteetyaarimi roojoteetenirimi mapi antawo ikentsiki rowiinkaeterimi. Rowiinkaetatyeeriri kami tekatsi antakaaneerinimi eentsi kaari kameethatatsi. 3Kyaaryoowa, pantakaerikari atziri kaari kameethata tsi. Eejatzi ikantakiri: Aririka piaakotakiri pisheninka rantero kaari kameethatatsi, pikenkithata kayeri. Aririka rookaero rantziri, pikaminthayeri, paakameethateeri. 4Aririka ikijemi atziri, ikoshitemirika, ikantzimate mirika, oetarika. Omaanta aririka ikanteetemi: Tee okameethatzi nantzimo takimiri, osheki nowashiretakota, eero napiiteero, pikaminthagaena pipeyakote nawo nantzimotakimiri, ari nokowaki pikaminthayeri. Aririka osheki rapiiteero rantzimoteemiro, eejatzi osheki ikantemi: Pikaminthayena pipeyakotenawo nantakiri. Tema nokowakaakimi eejatzi osheki pikaminthayeri: eero pikijawentziri.

1Ikanteeyakirini

rotyaantanewopaeni ikantakiri Awinkatharite: Nameentawitzimi, omaanta nokowaperotaki piyoteena nameentape rotantemiri. 6Rakanakiri: Pameentenarikami eechonkiini, pikowakirikami, pikanteri Tajorentsi iponchakireero inchatowa, rowiinkero janta inkaareki. Tema ari imatakimi romi, rowiinkaatemiromi.
Rantayiterini omperatatsiri

5Riraga

ikanteeyakirini Jesoshi: Okimitaka eenitatsi shirampari ratzirite. Ithamaetapiintziniri eejatzi raminapiintziniri ipira. Aririka ipokae ratzirite pankotsiki, iitaka ikantawae riri iwaatorote? Arima ikantawaeri: Pipoke, pijeekapae, powapaeya? Eero ikantziri. 8Tema ikantashitawaeyaari iwaatorote: Iroaaka ponkotsiwenta paena noyaari; eejatzi nomiriteri, pamakinawo. Aririka nokemapaakya, ari powanakya eerori. 9Eejatzi tee ikantziri: Ariwee, pantakinawo; tema rametakawo apatziro rantawaetapiintzi niri iwaatorote. 10Eejatzi eeroripaeni, okameethatzi pantapiinteeyinirini maawaeni ikowakagaeyakimirini Tajorentsi. Roojatzi okameethatzi pikante: Apatziro nantakiniri ikowakaakinari. Iitaka nokantakaape rotantyaari? Tekatsi okantya Tajorentsi ipinatantenari.
Retsiyatakoeyakirini Jesoshi 10 patheenkari
11Ikanta rowaaganaa Jesoshi, ikinayi tanakini okaakini oweyaantawonta Jamaaryaki eejatzi Karireeyaki. Roshire takawo rareetya Jerojareeki. 12Roojatzi

7Eejatzi

ROOKASHI17

182

rareetapaaka paashiniki nampitsi, ieeyawakirini patheenkaripaeni, ikaateeyini 10. Ikatziyeeyakani eekitziroeni jaga. 13Ikaemakoeyawaki rini: Jesoshi, eeroka nopinkathateeyirini, petakoeyenani, petsiyatakoeyenani. 14Iaantakariri riraga Jesoshi, ikantee yakirini: Piyaateeyeni janta ijeekinta aanakowenantatsiri, poaagapaeyaari. Ari ikemijantaperoeyakirini, riyaatee yanakini. Janta niyanki awotsi ari retsiyatakoeyaneeni. 15Ieeyantawaani etsiyatakoeyaneeni, ipiyanaa apaani janta Jesoshiki. Icheraaperotaki, ikantzi: Tema ikameethataki Tajorentsi, retsiyatakotakina. 16Rotziwerowashitapaakari Jesoshi, roeyotashitaperotakari, ipinkathatapero takiri, ipaasonkitaperotapaakiri. Ipoaa irika shirampari Jamaaryaki! 17Roojatzi ikantakiri Jesoshi: Tema ikaateeyini netsiyatakoeyaki rini 10. Tsikama paashinipaeni? 18Apatziro irika paashinijatzitatsiri atziri ipiyashitapanaatana, ipaasonkita kina, eejatzi iaaperotakiri Tajorentsi. Riroma asheninkaperopaeni naawita, tee ipiyapanaataa ipaasonkitantyaariri rirori. 19Roojatzi ikantziri otziwerowashita kariri: Iroaaka pikatziyee, okameethatzi piyaatee. Pameentakari Tajorentsi, rootaki pawijakotantaari.
Tsika ikantari Tajorentsi ipinkathariwenantzi (Mt. 24.23-28, 36-41)
20Riraga warijeeyopaeni rojampitee yakirini Jesoshi, ikantziri: Tsika okaate ipoke Tajorentsi ipinkathariwenteeyanteerini?

Rakanakiri: Aririka ipinkathariwenante Tajorentsi, omaanta eero piaaperotziri. 21Eero pimatziro pikante: Eeniro jaka, eejatzi: Eeniro janta. Kyaaryo, eero ikoaataperotzi: okameethataki pipinka thashireeyerini maawaeni. 22Eejatzi ikanteeyakirini riyotaanewo paeni: Tema naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika, omaanta eero nokantatyeeyaani kijokiro nowaeyee mini. Iinja pikowaeyawitaneeyaani piagaenami eejatzi, omaanta eero piagaana. 23Eejatzi aririka ikanteetemi: Piyapaa Jesoshi, ari ijeekapaaki janta. Paashini ikanteetemi: Ari ijeekapaaki jaga. Omaanta kaarina naaka. Eero patsipetashitawo piyaatashitana. 24Aririka omonkaataperotapaakya nopokanteeyari, ari piyotaperotawaena. Okimitaaganki aririka aamorenkiranki maawaeni jenoki morek, morek, eejatzi nokimitapaeya naari aririka nopiyee eero nomanapaa, eero pikompitawaana. 25Omaanta nityaawo nokemaatsitayityaawoni osheki katsiri, eejatzi itheenkaeyenani atziripaeni. 26Ikimitaka paerani ijeekantakari Noeni tema maawaeni paashinipaeni atziri itheenkaeyakirini Tajorentsi, eejatzi rantakiro osheki kaari kameethatatsi. Eejatzi ikimiteeya iinja atziripaeni aririka nopiyee naari riraga atziriperotapaentsiri, osheki itheenkaeyeenani rirori. 27Rowa piinteeyani paerani, rirapiinteeyini, raapiinteeyironi iinapaeni, raakaayitakironi rishintopaeni oemi, paashini oetarikapaeni. Ari ikanteeyani, roojatzi rotetantanaka Noe ipitoki. Roojatzi opokapaaki antawo inkani, oonkanaka maawaeni kipatsi. Ikamaeyana kini maawaeni theenkantatsiri. 28Eejatzi ikimiteeyakani isheninka riraga Roote, jeekaeyatsirini Joroomaki: rowapiintee yani, rirapiinteeyini, ikinayitanakini riyomparitayitanakani, ipankitayitzironi

183

ROOKASHI17,18

rowayitarinipaeni, riwetsikayitzironi ipankopaeni. 29Omaanta ishitowantanakari Roote, rotyaantakiro Tajorentsi osheki paamari poaachari jenokinta, itagaeyaki rini maawaeni joroomajatzini. Theenkaeya tsirini rootaki ithonkanteeyakaririni Tajorentsi maawaeni, thoperee. 30Aritaki okantyaari aririka nopiyee. Ijeeki osheki theenkantatsirini, eero ikenkithashiryaari Tajorentsi. 31Pamine, aririka omonkaatapaakya nopokanteeyaari, pijeekerika okaankii tyeera pankotsi, eero pikyaapanaatzi pankotsiki paantapanaatyaawori powaagawo. Eejatzi, pantawaeterika powaneki, eero pipiyapanaata pipankoki paantapanaatyaawori powaagawo. 32Kyaaryoowa pikimitawokari iinani Roote, pipithokakari eerori pitapiiki. 33Ninkarika kaari kowatsini ratsipewentena naaka omawitya ikamawentena eero riyaatzi janta ijeekinta Tajorentsi. Omaanta kowatsiri ratsipewentena naaka omawitya ikamawentena naari, ikanteetatyeeyaani ijeekimotena jenokinta. 34Aririka nopokae, eenitatsirika apite atziri imayi imaamentoki. Apaani aapatziyanari rootaki naantaneeyariri notsipatanakyaari, omaanta paashini, eero naaneeri. 35Otsipa tawakayaarika apite tsinani otoonkiro shinki. Apatziro apaani aapatziyanari rootaki naantaneeyawori notsipatana kyaawo, omaanta paashini, eero naaneero. 36Itsipatawakayaarika apite shirampari janta owantsiki, ithamaetzi. Apatziro apaani aapatziyanari rootaki naantaneeya riri notsipatanakyaari, omaanta paashini, eero naaneeri. 37Ikemaeyantakaririni riyotaanewo paeni, rojampitanakiri: Nowinkatharite, tsikama oaagantee yaaka iinja iroka pikantakinari? Rakanakiri: Tsikarika ijeeki kaminkari, aritaki ipiyotawenteeyari tzijopaeni. Oshiya

kaawentachari tzijo, tema iinja maawaeni aapatziyeeyanarini naaka aritaki ipiyotawenteeyenani.

Jesoshi ikenkithatakotakiri kantakotantatsiri kaari kameethatatsi

18

kitejiri roshiyakaa wenteeyakinirini eejatzi Jesoshi riyotaanewo. Ikowaki riyoteeri ikenkithatakaapiinteri Tajorentsi, ikyaaryoowenteeyeroni, eero ipakagaero. 2Ikanteeyakirini: Eenitatsi janta nampitsiki riraga kantakotantatsiri, kaari pinkathatziri Tajorentsi. Eejatzi tee riyotzi ikaminthayeri atziripaeni. 3Ari ojeeki janta nampitsiki apaani tsinani, kamaentsiri oemi. Iyaatashi tapiintawitari riraga kantakotantatsiri, okantapiintawitari: Pamitakotena, tee okameethatzi ikijapiintena riraga paashini shirampari. 4Tee ikowawita riraganki ramitakoteromi, omaanta ikenkithashiryaa naka, ikantzi: Tee nopinkathawitari Tajorentsi, eejatzi tee nokoyi nokamintha yeri paashinipaeni atziri. 5Omaanta osheki ashiiryaakina iroka tsinanika. Namitakote roota, eerokya opokashitantanaana, eero ashiiryaanaana eejatzi. 6Ikantanaki Awinkatharite: Pamine, tee ikameethatzi riraga kantakotantatsiri nokenkithatakotaki rika, omaanta ramitakotakiro iroka tsinani oaashirenkapiintziriri. 7Omaantakya riraga Tajorentsi, ikamee thaperotaki. Aririka ikantyaani ramana piinteri aapatziyanari ikenkithatakaa piinteri rirori, tema aritaki ramitakota kiri. 8Kyaaryootaki iroka nokamante miri: intsipaete ramitakoeyerini Tajorentsi maawaeni kenkithatakagae yeririni. Omaanta aririka nopiyee jaka kipatsikika arima roojatzi noeeyapae mini pikantyaani pameenteeyenani, pikenkithatakagaeyirini Tajorentsi?

1Paashiniki

ROOKASHI18

184

Jesoshi ikenkithatakotakiri warijeeyo eejatzi piyotziniriri oroomajatzi koriki

Ikowaki Jesoshi ipokashiteeyerini eentsipaeni (Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16)

eejatzi roshiyakaawenta kiri Jesoshi. Ikenkithatakotziri riraga kantakaaperotzinkari, riraga theenkaeyiririni paashinipaeni atziri. Ikantziri: 10Riyaataki apite shirampari Tajorentsipankoki ikenkithatakayeri Tajorentsi. Apaani rirotaki warijeeyo, omaanta paashini piyotziniriri iyorikite joriiyopaeni eekiro iperikya oroomaja tzi. 11Ikantaka ikatziyapaaka riraga warijeeyo, ikantawitapaakari: Tajorentsi, ariwee, osheki nokameetha taki naaka. Tekatsi nante, tee nokimitari riraga koshitantatsiri, riraga amatawi tantatsiri, shirontayitaworini osheki tsinani. Eejatzi tee nokimitari irika ayitziriri atziri iyorikite. 12Nametakawo maawaeni tominko notzitapiinta apite kitejiri, eejatzi nopagaantapiintayitzimi roni maawaeni naayitzirini. Naakirika 10 oetarika, apaani nopakimi. 13Omaanta riraga piyotapiintziniriri oroomajatzi iyorikite ikatziyaneenta paaka inteena. Tee ikantakaaperota rirori, omaanta osheki ipashiwentakaa kawo rantayitzirini, rootaki kaari raminanta jenokinta, apatziro rompoja shipaneetaka. Ikantzi: Tajorentsi, pineshironkatena naari, tee nokamee thaperotzi, eeniro osheki nantani. 14Nokamantemi, oshekini naawita rantani riraga shirampari, omaanta ikaminthaakiri Tajorentsi. Aririka ipiyee ipankoki riyotanaki iaaperotakiri rirori ikameethatzi. Omaantakya riraga warijeeyo, tee ikimitari. Eero iaapero tziri riraga Tajorentsi kantakaaperota chari. Omaanta riraga kaari kantakaape rotachani ipeyeeri pinkathariwenanta tsini.

9 Paashini

tsinanipaeni amaeyakini rini Jesoshi eentsipaeni, okowaki ipampiteeyerini eejatzi ikanteri Tajorentsi ramitakotantyaariri. Omaanta iaantawakawori riyotaa newo, ithaaakowitakawo eero amiri eentsitepaeni: tee ikowakaawityaari ipokashiteri. 16Omaanta ikaemiri Jesoshi eentsipaeni, ikantakiri riyotaa newo: Pishinetenari ipokashitenaata eentsipaeni. Eerowa pikatziyakari. Nokowaki ipokashiteenaata. Pieeyaki rini irikapaeni eentsika: tee itheenkae yanani, inta rameenteeyakinani. Tema reewawenteeyirini Tajorentsi maawaeni kimiteeyaririni rirori. 17Eejatzi, kyaaryootaki iroka nokamantemiri: maawaeni kaari oshiyarini eentsi riraga aapatziyanari kameetha, eero imatziri reentsitetari Tajorentsi.
Ewankari ashaagantzinkari (Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31)

15Okantaka

kitejiri riyaatashitakiri Jesoshi apaani iwinkatharite joriiyo. Ikantapaakiri: Iyotaanari kameethari. Pikamantena: oetakama nanteri naaantyaari, nokanteetatyeeyaani? 19Ikantawakiri Jesoshi: Iitaka pikanantanari: Kamee thari? Tekatsi kameethatatsini, inta apatziro Tajorentsi ikameethatzi. 20Piyotakoeyironi maawaeni ikaminaa kaeri Tajorentsi: Eero piaathatzimo tawo piina paashini tsinani, eero powamaantzi, eero pikoshitzi, eero pitheeyakotari paashini atziri, pipinka thateri piri eejatzi piniro. 21Rakanakiri:

18Paashini

185

ROOKASHI18

Tema maawaeni iroka nomonkaata kiro: eenironi newankaritapaakini, roojatzi iroaaka. 22Ikemantawakawori iroka, ikantana kiri Jesoshi: Eenitatsi apaani koetyeemotakimiri eejatzi: pipimanteeyeroni maawaeni tzimimotayitzimirini, pipaeyerini ashironkaenkari owinawo. Aririka pimatakiro iroka, ojeeke osheki tzimimoeyeemirini janta jenokinta. Pipimantakirorika powaagawo, pipoka naki poyaataperotanakina. 23Ikemantawakawori iroka, osheki rowashiretanaka. Rooma ashaagantzinkaripero, tee ikoyi ipimantero rowaagawo, omaanta rompetakawo. 24Iaakirira Jesoshi rowashiretanaka, roojatzi ikantaki: Opomeentsitzimotakari ashaagantzinkari ikowaki Tajorentsi ipinkathariwenteri. 25Napiitemiro noshiyakaawentemiro: tema opomeentsitzimotakari riraga kameeyo roshinthateri imooki kithapi. Omaanta ashaagantzinkari opomeentsitzimotape rotyaari ikowaki Tajorentsi ipinkathari wenteri. 26Ikanta rojampitanakiri riraga kemawakiriri: Arima? Pomeentsitakama? Ninkama materoni awijakotaatsini? 27Rakanakiri Jesoshi: Iroka kaari imatapiintzi atziri, omaanta imatakiro Tajorentsi rirori. 28Roojatzi ikantakiri Peetero: Iyotaanari, nookaeyakironi maawaeni tzimimoeyanarini noyaatee yantakimirini iroaaka. 29Rakanakiri: Kyaaryootaki iroka nokamantemiri: tee patsipetashitawo. Aririka pookaeye roni pipankopaeni, piinapaeni, pirentzi paeni, pitsiropaeni, piripaeni, piniropaeni, pitomipaeni, pishintopaeni:

omaanta rootaki pookaeyantyaaririni pikowaperotaki ipinkathariwentemi Tajorentsi, eero patsipetashitawo. 30Aritaki ipinatakimi Tajorentsi iroaaka jaka kipatsikika, eejatzi ipinatawaemi iinja janta jenokinta: pikanteetatyeeyaani paaaperotapae janta.
Rapiiteero Jesoshi ikamantakota rowamagaeteri (Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34)

roojatzi ikaemantakari Jesoshi riyotaanewo 12, ikantakiri: Pamine, iroaaka aateeyeni Jerojareeki. Eenitatsi rojankinatakotzi takinarini paerani riraga kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi. Naaka poaachari jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Iroaaka janta Jerojareeki ari omonkaatya maawaeni rojankinatakotzitakinarini. 32Raakaantena asheninka aari, rayena kaari yotziri Tajorentsi. Ishironta wenteeyenani, rowashironkagaeyenani, reewapootayitenani, 33ipajapajaatena, rowamaena. Okaatapaakirika 3 kitejiri, nopiriintanee eejatzi. 34Omaanta tee riyotakoeyawakironi oetarika ikanteeyawitakaririni, ikompi teeyawakawoni.
Raminakagaeri Jesoshi kaari aantatsi (Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52)

31Riyoshiiteeyanakirini

Jesoshi, ikinanaki awotsiki, rootzimateentsi rareetya nampitsiki iitachari Jerikoo. Ari ijeeki janta awotsinampiki shirampari kaari aantatsi, inethaakotapiintziri koriki awijayitatsirini. 36Ikemantawakari rirori ipokaeyapaakini osheki atziri, rojampi takiri paashini atziri: Ninka pokatsiripaeni?

35Ikantanaka

ROOKASHI18,19
37Rakanakiri:

186

Kaakitaki Jesoshi, riraga Najareete jatzi, royaateeyakirini osheki atziri. Ari ikinapaakawo jaka. 38Roojatzi ikaemakotantawakari: Jesoshi, eeroka icharineeteni Iraviirini. Pamitakaajeetenatya naaka! 39Ikanteeyanakirini jewateeyiririni Jesoshi: Pimaerite! Omaanta, eekiro ikaemanakitzi: Jesoshi! Pamitakaajeetenatya! 40Roojatzi ikatziyantapaaka Jesoshi, ikantanaki: Pamakinari. Ikanta ramaetakiri. Roojatzi rojampi tawakiri: 41 Iitaka pikoyiri? Rakanakiri: Nowinkatharite, nokowaki noaantee naari. 42Ikantanakiri: Aritaki piaantee iroaaka. Pameenta kina, rootaki petsiyatakotantaari. 43Aripaete iroaaka iaantanee. Roojatzi royaatantanakari Jesoshi, ikantanaki: Iaakagaana Tajorentsi, tema ikameethataki. Eejatzi ikimiteeyakarini maawaeni eeyakiririni, ikanteeyakini: Tema ikameethataki Tajorentsi.
Iaakiri Jakeeyo Jesoshi

19

ikinanaki riraga Jesoshi janta nampitsikinta iitachari Jerikoo. 2Ari ijeeki janta ashaagantzinkari iitachari Jakeeyo. Rirotaki riraga jewataka yitziririni maawaeni piyotapiintziniriri oroomajatzi iyorikite ijoriiyotzinkaritepaeni. 3Ikowawita rirori Jakeeyo ieerimi riraga Jesoshi, omaanta tee rantaripenthakiitzi: ikaamokokitziini. Oshekini atziri rotzikaa kiri rootaki kaari imatanta ieeri rirori. 4Roojatzi ishiyantanaka, ranaanakiri maawaeni atziri reewatanaki janta

1Roojatzi

awotsiki. 5Roojatzi rateetantapaakawo inchato janta othapiki ikinanakinta paata Jesoshi. Rateetapaakiro inchato roojatzi raminakotawakiri riraga Jesoshi ikinapaaki jaawiki. Rareetantapaakariri, raminapaaki jenoki, roojatzi iaantapaakari, ikantapaa kiri: Jakeeyo, intsipaete pojoonki. Ari noshiretakawo iroaaka pipankoki. 6Roojatzi intsipaete rojoonkanaka, ikantawakiri: Jee, thameeta nopankoki. Osheki ikimoshirewentawakiri riraga Jakeeyo. 7Omaanta ikijanaka amineeya kiririni, ikantzi: Irira teera ikameethatzi. Iitarikya riyaatashitantariri Jesoshi janta ipanko kinta? 8Niyanki awotsi riraga Jakeeyo raapatziyari Jesoshi, roojatzi ikantakiri: Nowinkatharite, iroaaka nopagaanteeyerini owashironkaenkari kashetani tzimimotanari. Eenitatsirika atziri namatawitakiri nokoshitakiri, noepiyeeniri maawaeni, eejatzi nopaeri paashini osheki. Okaatzirika apaani nokoshitakiri, nopaeri 4. 9-10Roojatzi ikantawakiri: Iroaaka kitejiri pawijakotaki. Iroaaka pikimiperotari achariniiteni paerani Awaraamani, paapatziyakari Tajorentsi. Naaka poaachari jenokinta nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Rootaki nopoaantari jenokinta: naminaminatziri owashironkaenkari, riraga kaari yoperotziriri Tajorentsi, nokowaki nowawijaakoteri maawaeni.
Jesoshi ikenkithatakotziri pinkathari pakiriri ronampiripaeni koriki (Mt. 25.14-30)
11Ikemaeyakironi atziripaeni ikantakiri Jesoshi. Eejatzi riyoteeyakini rooteentsi rareetya Jerojareeki.

187

ROOKASHI19

Iitashiteeyakani rooteentsi ipoke Tajorentsi ipinkathariwenante jaka kipatsiki, 12roojatzi roshiyakaawenanta kanariri iroka, ikantziri: Ijeeki apaani shirampari, pinkatha ritawitachari. Tema ikaemakaantakiri paashini pinkathari janta paashiniki kipatsi. Ikantaka riyaatanaki, ipeyawa kiri pinkatharipero ipinkathariwe nantyaariri inampijatzipaeni. 13Ikanta rootzimateentsi riyaate, ikaemakiri ronampiripaeni ikaatzi 10, ipaeyanaki rini osheki koriki. Ikantakiri: Irika korikika, osheki iwinawo. Nokowaki piyompariteeyantyaarini. Aririka nopiyee, naminapaeri tsika ikaatzi koriki paakiri. 14Ikantaka riyaatanaki iitantyaariri pinkathari. Omaanta tee ikowaeyirini inampijatzipaeni ipinkatharite, osheki ikijeeyakirini. Rotyaanteeyawitakani apaanipaeni inampijatzi, ikantawitari riraga paashini pinkathari: Tee nokowakagaeyirini ipinkathariwenteeyenani riraganki, tee ikameethatzi. 15Omaanta iitawakiri pinkathari, roojatzi ipiyantanaa ipinkathariwenantyaariri. Ikaema kaanteeyakirini ronampiripaeni: riraga ipaeyawitanakarini iyorikite. Rojampi teeyakirini: Poshekyaakinarima noorikite? 16Ari ikantapaakiri riraga jewatatsiri: Pamine, iroaaka noshekyaaperotakiri piyorikite. Apaani pipakinari, noshekyaaperotakiri, iroaaka naaki 10. 17Ari ikantanakiri pinkathari: Kameethatakimi. Osheki piyotaki. Pikyaaryoowentakinawo eechonkiini okaatzi nokantakimiri. Iroaaka noetemi pinkathariwenteroni osheki nampitsi, okaate 10. Pikyaaryoo wentenawo pipinkathariwentero. 18Ikantaka ipokapaaki paashini, ikantapaakiri: Irika piyorikiteka. Pipakinari apaani, iroaaka naaki apawakooni. 19Eejatzi ikantawakiri:

Iroaaka pipinkathariwentero eeroka apawakooni nampitsi. 20Roojatzi ipokantapaaka paashini, ikantapaakiri: Nowinkatharite, eeniro piyorikiteka pipawitakinari chapinki. Nokempoyaa kimiri nowaaoerateki. 21Osheki nothaawantakimi, niyotaki osheki pipinkatharitaki. Paapithatziri paashini paeni rashitayitarini, eejatzi payitantziro okithoki kaari pipankitzi. 22Roojatzi ikanantanakari: Tee pikameethatzi, tee pantanawo nokowa kaawitakimiri. Pikantawitana: Osheki pipinkatharitzi, paapithatziri paashini paeni rashitayitawitarini, paayitzironi okithoki kaari pipankitzi. Piyotawita kaga, rootaki nokijantakimiri iroaaka. 23 Iitaka kaari powantanari noorikite waankoki? Powakirimi janta, ari roshekyaanakyaami iroaaka noorikite. 24Roojatzi ikanantakari riraga katziyayi teencharini: Paapithateri noorikite. Piperi riraga agaentsiri 10. 25Ikantee yawitanakarini: Nowinkatharite, eenitatsi oshekini iyorikite iroaaka. Iitakakya pipashitantyaariri paashini eejatzi? 26Rakanakiri: Nokamantemi, itzimerika ashaagantachani, nopaeri paashini eejatzi. Omaanta riraga kaari ashaagantacha, naapithateeri rowaga tzimimotawitariri eechonkiini. 27Eejatzi riraga kijakinari kaari kowakaawitenani nowinkatharite, pamaeyakinarini, naminakoeyemiriniita powamaeyerini. Rootaki ikenkithatakagaeyakiririni Jesoshi atziripaeni.
Rareetapaa Jesoshi Jerojareeki (Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jowa 12.12-19)

rowaaganaka eejatzi Jesoshi, riyaate Jerojareeki. 29Roota paentsi rareetyaawo nampitsi iitachari Wetejajee eejatzi Wetaaniya. Ari ojeeki janta tonkaari iitachari Oriiwomashi.

28Roojatzi

ROOKASHI19

188

Roojatzi rotyaanantaka riyotaanewo apite, 30ikantakiri: Piyaate janta nampitsiki, ari piaapaakiri wooro ithatakotaka janta. Tekira ikyaakoetari. Pithataryaakota paakiri, pamakinari. 31Aririka rojampi teetemi: Iitaka pithataryaakotanta riri? Pikanteri: Ikowakiri Awinkatha rite. 32Roojatzi riyaateeyantanakani apite, iaapaakitziiri ikantakiriri Jesoshi. 33Ikanta ithataryaakotapaakiri. Roojatzi rojampitantanakari ashitariri: Iitaka pithataryaakotantariri nowoorote? 34Rakanakiri: Ikowakiri Awinkatharite. Ari, paanakiniri. 35Roojatzi raantanakari janta Jesoshiki. Rowankitakiniri imitzikaaki iithaaripaeni ijeekantyaari Jesoshi, roojatzi ikyaakotantakari. 36Ikanta rowaagakotanaka janta awotsiki, ishitashiteeyakinirini atziripaeni iithaaripaeni awotsiki, ranashitantana kyaari wooro. 37Ari ritanakawo iroaaka roerinkakotanaka. Royaateeya nakirini osheki aapatziyeeyakaririni, iweshiryaawenteeyanakarini, ikaemae yanakini. Ikanteeyanakini: 38Tema ikameethataki Tajorentsi. Aeeyakirini itajonkawentapiinteeya kaeni. Ikameethataki Awinkatharite rotyaantakaeniri Tajorentsi. Kameetha ijeekaeyakini maawaeni jenokijatzi, iaaperoeyakirini Tajorentsi. 39Ari ijeekitaka riraga warijeeyopaeni, ikaateeyakirini atziripaeni. Ikantawita kari Jesoshi: Iyotaantatsiri, pojantzikagaeyerini riraga oyaateeyimirini. 40Rakanakiri: Iitaka nojantzikaantyaariri? Okameethataki ranteeyakirini. Ijantzikaeyanakinirikami irikapaeni,

tema ari iaawaetakaakiromi Tajorentsi mapipaenika oaaperotantenarimi. 41Ikanta rokaakiteeyapaakawoni, iroaaka raminakotapaakiro Jerojaree. Riraakoeyapaakarini Jesoshi jeekatsiri paeni, 42ikantzi: Nokowawitaka nojeekakagaeyemi nimi kameetha, omaanta tee pikowae yini. Pitheenkaeyakinani, iroaaka eero piagaana nopinkathariwenteeyemini. 43Iinja ipoke powayiritepaeni rotzikape roeyapaakimini, itapoteeyapaakimini joraaropaeni, eero ishineteeyimini tsikarika pikini pishiyantyaari. Romana teeyapaakimini, 44ijoweyaperoeyapaaki roni pipanko kameetha. Rowamaa gaantapaakimi. Nopokashiteeyawitaki mini, nopinkathariwenteeyeminimi, omaanta tee pipinkathateeyawakinani, inta pitheenkaeyawakinani. Rootaki awijatsini iinja maawaeni iroka.
Romishitowiri Jesoshi pimantayitatsirini tajorentsipankoki (Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jowa 2.13-22)

Jesoshi Tajorentsipankoki ieeyapaakirini pimantayitatsirini eejatzi amanantayita tsirini. Roojatzi rookatheeyantapaaka rini rookakiri inkokironta. Ithonkaeyaki rini maawaeni, 46ikantakiri: Tema rojankinatziteetakawo Iwaperiteki Tajorentsi: Ikantzi Tajorentsi: Iroka Nopankoka okamee thatzi pikenkithatakaapiinteeyenani eerokapaeni maawaeni atziri, rootaki niwetsikakaanantawori. Omaanta iroaaka eerokapaeni pikoshitashiteeya karini atziripaeni pokaeyawitacharini nopankoki. 47Ikantapiintatyaani maawaeni kitejiri riyaatapiintzi Tajorentsipankoki, riyotaantapiintaki. Omaanta ikijeeyana

45Rareetantapaakari

189

ROOKASHI19,20

kirini riraga jewatayitziririni aanako wenantatsiripaeni, riraga iyotaantzirori rojankinarini Moeseeshi, eejatzi riraga pinkathariwenteeyiririni jeekatsiripaeni. Rojampitawakagaeyakani: Tsika akanterika Jesoshi, owamaa kaanantyaariri? 48Omaanta tee riyoteeyini tsika ikanteriri, tema eeniro osheki atziri piyotawenteeyakaririni, ikemijantziri okaatzi ikantziriri.
Rojampitziri Jesoshi: Ninka otyaantakimiri? (Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33)

ikananteeyanakaririni: Tee niyoteeyini ninkarika otyaanta kiriri Jowa. 8Roojatzi ikanantaka rirori Jesoshi: Eejatzi naari, eero nokamantzimi ninkarika otyaantakinari.
Jesoshi ikenkithatakotakiri riraga pankitzirori oowa (Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11)
9Roojatzi ikenkithatakagaeyakirini Jesoshi atziri, roshiyakaawenteeyakini rini, ikantakiri: Eenitatsi atziri pankitzirori oowamashi. Roojatzi ikanantakari ratzirite: Paminawi ritantenawo, iinja aririka okithokitanaki, paye eerori kashetani okithoki, kashetani pipena naari. Ikanteeyanakirini: Ari, kameetha. Roojatzi riyaatantanaka ashitawori paashiniki kipatsi, ipeyaka ojamani janta. 10Okanta omonkaatapaaka rowiitakiro okithoki. Riraga ashitawori roowate rotyaantakiri riraga ronampiri, ikantakiri: Piyaatakite janta ojeekinta noowate, pikowakotakiteri riraga aminana wori rotyaantawakina kashetani. Ikantaka jatawitanaka omaanta ikijeeyawakirini, ipajapajaatawakiri, roepiyawakiri. Tekatsi ipawakiri. 11Roojatzi rotyaanantawitakari paashini ronampiri, omaanta ikaweyawae tawakiri, ipajapajaatawakiri, roepiyawakiri. Tekatsi ipawakiri. 12Roojatzi rotyaananta witakari paashini eejatzi, omaanta eejatzi ipajatawakiri, tak, tak, osheki riyowakaa kiri riraa. Roepiyawakiri eejatzi. 13Ikenki thashiryaaka iroaaka riraga ashitawori, ikantzi: Iitaka nanteri iroaaka? Aamaashitya rirorika notyaanteri iroaaka notyomi nonintaperotziri. Aririka ieeyawakirini irira, aamaashitya rirorika ipinkathatawakiri. Roojatzi rotyaananta witakari rirori. 14Iaanteeyawakaririni, ikantawakagaeyanakani: Pamineritya itomi ashitawori iipatsite. Aririka ikamaki iriri, tema rirotaki aakoteroni. Thame

7Rootaki

20

kitejiri ijeekaki Jesoshi janta Tajorentsipankoki riyota gaeyakirini atziripaeni, ikamantakiri tsika ikanteeyaarini rawijakotanteeya rini. Ikantaka ipokaeyapaakini riraga jewatayitatsirini aanakowenantatsiri paeni, riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, riraga aataperoteenchari, maawaeni. 2Ikanteeyapaakirini: Pikamanteeyenani ninka owakimi rika pinkathari: ninka otyaantakimi rika pantayitantaworini iroka? 3Rakanakiri: Eejatzi naari, eenitatsi nojampitee yemirini. Pikamanteeyenani: 4Ninkama otyaantakiriri Jowa ikaawoshitakotanta riri Tajorentsi? Riroma Tajorentsi otyaantakiriri? Kaarima, riroma otyaantziriri atziri? 5Tee rakaeyirini, inta ikantawakagae yanakani: Iitaka akanteriri? Akanteririka: Rirotaki Tajorentsi otyaantakiriri, ikanteekari: Iitaka kaari paapatzi yantari? 6Eejatzi akantawitakyaaririka: Riraga atziripaeni otyaantakiriri, tema ari ikijeeyanakaeni atziripaeni. Rompojantee rokari mapi. Tema rirori ikenkithashiryaa koperotziri Jowa rirotaki kamanantzirori iaani Tajorentsi.

1Apaani

ROOKASHI20

190

owamaawakiri, agaeroota iinja aaka kipatsi. 15Roojatzi roerikantawakari, shepik. Ragaeyanakirini janta okaatapaaki iipatsite, rowamagaeyakirini, shemi. Rootaki ikenkithatakagaeyakiririni Jesoshi. Ikanteeyakirini: Oetaka pikenkithashiryaari ikanteriri riraga ashitawori iipatsite. 16Tema ari riyaatakite rirori, ikijaperoe yakiterini thamaetawitanariri rowani, eejatzi rowamaakiteri. Roojatzi raminanteeya paashini thamaeteenirini. Ari ikanteeyanakirini kemaeyawakiririni: Tema eero imatziro ranteeyeroni iroka, eero ishinetziri Tajorentsi. 17Ramineeyakirini Jesoshi, ikantziri: Piitakaawitakama eero imatziro? Oetakama otzimantakari Iwaperite Tajorentsi? Tema okantzi: Riraga wetsikaeyirorini pankotsi itheenkakiro apaani mapi, ikantzi: Tee okameethatzi, omaanta iinja rowaga mapi itheenkawita kari, iaakiro riraga Tajorentsi okameetha tzi, tema rirotaki iyoyaakirori iroka mapi kijotakaaperoteroni pankotsi. Tema rootaki otsikanatantanakawori aakapaeni. 18Noshiyakawentemiri atziri aririka ipariyaki antawoki mapi tema ari ikagaapo kitapaaki. Eejatzi aririka opariyaki antawo mapi ari atsinakapaakiri, opithoryaapaakiri. Kimitaka iroka, ninkarika kaari aapatziyana naaka eero rawijakote, eejatzi aririka nokantakoteri kaari aapatziyana aritaki notyaanteeyakirini paamari kaari tsiwakanitatsini.
Riyoteeri Jesoshi atziri ikemijantaperoteri ikantziri pinkathari eejatzi ikantziri Tajorentsi (Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.12-17)
19Riraga jewatayitziririni aanakowe nantatsiripaeni, eejatzi riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi

ikowaeyawitakani ragaeyerinimi iroaaka Jesoshi, tema riyotakoeyawa kani rirotaki roshiyakaawenteeyakirini. Omaanta tee imatziro rayiri, ithaawanteeyakarini atziripaeni, ikantzi: Eero ayiri, ikijakotanakarikari atziripaeni. 20Roojatzi rotyaanantakari aanakowenantatsiri atziri, ikantakiri: Iroaaka piyaate pamatawiteri riraga Jesoshi. Pikimitakaantapaakyaari kyaaryo pikowaperotaki paapatziyari; omaanta, pikompitakaeyari iaani. Aririka ikompitanakyaawo ikanteri, intsipaete pipokanaki pikamantena. Roojatzi aatashitantakyaari pinkathari, akamanteri ikantakiri. 21Ikantaka riyaatashitanakiri Jesoshi, ikantapaakiri: Iyotaanari, niyoteeyakini kyaaryoo perotaki maawaeni pikantakinari eejatzi maawaeni piyotaakinari. Tee pamina shitari atziri ipooki piyotantyaariri ikameethatzirika, inta paminaperotzi rajankani ikenkithashiryaantari. Eejatzi kameetha piyotagaeyakinawoni ikowakagaeyakinarini Tajorentsi. 22Iroaaka pikamantena: okameetha tzima apaeyerini riraga iwinkatharite oroomajatzi ayorikite ikowakotakaeri? Eeroma apiri? 23Ikanta riraga Jesoshi riyotakotakirini ikowaeyawitani ramatawiterimi. Ikantziri: Iitakakya pikowantari pikompita kayenawo noaani? 24Poaayenari ikithoki piyorikite. Ninka roshiyapoo takarika irika korikikika? Ninka ashitawori iwaero jankinateencharika? Rakanakiri: Rootaki ipoo iwinkatharite orooma jatzi, riraga Seesari, eejatzi ojankina taka iwaero. 25Roojatzi ikanantanakari Jesoshi: Okameethatzi panteniri irinta ikowakaakimiri, eejatzi pantzityaanari Tajorentsi ikowakaakimiri.

191

ROOKASHI20

ikanteeyaani ikompitaka yaari iaani Jesoshi, kameetha riyotaantaperotaki. Rotsikanateeyanaka rini riraga amatawiterinimi, rootaki imaeriteeyantanakarini. Tekatsi ikantaneeri eejatzi.
Rojampitakoventeetziro aririka raagae kamayitatsirini (Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)
27Roojatzi riyaatashitantakari Saroseeyo Jesoshi. Ikenkithashireeyani riraga Saroseeyo, ikantzi: Eero ipiriinteeyaani riraga kaminkaripaeni, eero riyaateeyini jenokinta. Rareeta paakaga, ikantapaakiri: 28Iyotaantatsiri, ikantzini Moesee shi: Eenitatsirika shirampari iina, omaanta tekatsirika itomi, aririka ikamaki, okameethatzi ragaero iinani rirentzi itzimakaanteeyaawori otomi. Itzimapaakirika otomi kimiwitanaka rirotaki ashityaarini rirentzini itomi. 29Aamashitya eeniro shirampari ikaatzi rirentzi 6 impaetatsiri. Riraga itawitana kawori raawitaka iina, ikamashitaka. Tee itzimi itomi. 30Roojatzi raantawi taawo rirori rirentzini. Eejatzi tee itzimakayiro itomi, roojatzi ikamantaka rirori. 31Eejatzi ikimitaka paashini rirentzini. Raawitaawo tsinani, ikamashitaka eejatzi rirori. Eejatzi ikimiteeyakani maawaeni rirentzini. Tekatsi tzimakayeroni otomi. 32Ro impaeteentsi roori tsinani, okamaki. 33Iroaaka pikamantena: kyaaryorika ipiriinteeyaneeni maawaeni kamaeyawi teencharini, ninka iinanteeyaawoni iroka tsinani? Tema ikaateeyawitani aawitawori 7. 34Ikanta ikantawakiri Jesoshi: Kyaaryo, jaka kipatsiki rameteeya kawoni shirampari rayi iina. Eejatzi tsinanipaeni ameteeyawoni ayi oemi. 35Ari ipiriinteeyeerini Tajorentsi

26Tekatsi

maawaeni atziri iaaperotziri, omaanta janta jenokinta eero ragae iina. Eejatzi tsinani, eero agae oemi. 36Eejatzi eero janta ikamae eejatzi, ikimiteeyapaeyaa rini maawaeni ronampiripaeni Tajorentsi, jeekimoeyiririni: tee ikamae yini rirori. Ikantani raagaeyini. Eejatzi itomintaperoeyeeyarini maawaeni atziri riraga ipiriinteeyeerini. 37Paerani riyotzitakani Moeseeshi ipiriinteeya neeni kamayitatsirini. Ikenkithatako tantawori inchashimpoki amorekawita chari, ikenkithatakotakiri eejatzi Awinkatharite. Ikantzini: Raapatziyana Awaraama. Eejatzi Ijaaka raapatziyana, eejatzi Jakoowo. 38aakiro, tee ikantzi: Raapatziyawitakinani Awaraamani. Aaatsi iroaaka Awaraama eejatzi paashinipaeni, rootaki ikanantakari: Raapatziyana. 39Roojatzi ikantayitantakarini apaani paeni iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi: Iyotaanari, kameethataki iroka pikantakiri. 40Ithaawanteeyakarini rojampiteeya neerinimi eejatzi.
Jesokirishito rirotaki icharineeteni Iraviiri (Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37)

eejatzi ikantakiri Jesoshi: Iitaka pikanteeyantarini: Rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi icharineeteni Iraviirini? 42Tema paerani romampaa wentarini Iraviiri Tajorentsi, rojankina takiro iroka: Riraga Tajorentsi, ikantakiri Nowinkatharite: Notyomi, pijeeki jaka nakoperoki, pikaatena apinkathariteeyeni, 43roojatzi ipinkatha teeyantemirini maawaeni kijeeyawitaki mirini. 44Riroma Jesokirishito icharineeteni Iraviiri? Rirorika icharineeteni iitaka ikanantaririkya paerani: Nowinkatharite? Tee

41Paashini

ROOKASHI20,21

192

pameteeyawitawoni pipinkathateeyirini impaetatsiri ijeeki.

Paamayaarira iyotaantawitawori Iwaperite Tajorentsi (Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Rk. 11.37-54)

atziri ikemaeyakirini Jesoshi, riyotagaeyakirini riyotaanewo paeni, ikantakiri: 46Paamayaarira riraga iyotaantee yawitaworini Iwaperite Tajorentsi. Osheki ikowaki ikinakinathanthana tziite. Eejatzi ikowaki kameetha raakameethateeyawakirini atziri janta nampitsiki. Eejatzi janta pankotsiki apiyotantapiintarira, ikowaki ijeekimo tapiinteri pinkatharipaeni. Eejatzi aririka ipiyoteeyani atziri rowaeyani, ikowaki kijokiro rowapiinteri pinkatha ripaeni. Eero pikimitari riroripaeni. 47Kimiperowitaka ikameethatzi. Rojamanitziro ikenkithatakayeri Tajorentsi. Ikowaeyawitakanira atziri raapatziyaperotakayaarimi Tajorentsi. Omaanta osheki ramatawitapiintakiro kamatsiri oemi, ikoshitashitakawoni tzimimotzirori. Kyaaryootaki iroka nokamantemiri: rowashironkaaperoeye rini osheki Tajorentsi paamariki iinja.
Ikenkithatakotziro Jesoshi tsinani ashironkaenkawo (Mr. 12.41-44)

45Maawaeni

iaaperotzitakiro Tajorentsi irika amakirika, anaakotakiri ramaeyawitaka rini riraga ashaagantzinkari. 4Osheki iwinawo ramawitakari rirori, omaanta eeniro ikempoyaagaantanaki tzimagaantapaentsiri rirotaki ramakiri rirori. Rooma iroka, amanakiri maawaeni tzimimotawitawori, tee aagaeri tzimagaantanaatsini, tekatsi aantaneya oyaari.
Iinja ishekiroryagaeteero Tajorentsipanko (Mt. 24.1-3; Mr. 13.1-4)
5Ikenkithatakaawakaeyakani riyotaa newopaeni, ikanteeyini: Tema okameethaperotaki Tajorentsipankoka. Eejatzi maawaeni mapipaeni riwetsikantakawori, okamee thateeyakini, eejatzi maawaeni rowaneenkatantakawori janta otantoki. Ikemanteeyakaririni, ikantziri Jesoshi: 6Iinja ishekiroryagaeteero maawaeni iroka piaaperoeyirini iroaaka. Rookaeteero mapipaenika inteena.

Oeta awijatsini iinja rootzimataatsirika ipokae Jesoshi

21

1Ari ijeekaki Jesoshi janta Tajorentsipankoki. Raminayita wakirini ashaagantzinkari otetziriri iyorikite janta rotetantapiintaririra. 2Eejatzi iaakiro irowa kamaentsiri oemi owashironkaenkawo. Otetapaakiri roori apimerontakite oorikyaanikite, kaari pinatacha. 3Ikantzi: Kyaaryo iroka nokamantemiri: pitheenkitzirokari irika amakiri iroka kamaentsiri oemi. Omaanta osheki

rojampiteeyakirini: Tsika okaateka omonkaatantyaari iroka pikantakinari? Tsika nokantyaaka niyotantyaari rooteentsi omonkaatya? 8Ikantakiri: Kyaaryoowa, ramatawiteetzimikari. Ipoke osheki atziri ikantapaakimini: Naaka Jesokirishito. Paashini kantapaentsini: Rotyaantakina Jesokirishito nokamantemi rooteentsi ipokae. Omaanta eero paapatziyari. 9Pikematyeeri atziri ikante romanataka gaeyatyaani atziripaeni, eejatzi rookae yerini iwinkatharitepaeni. Omaanta eero pithaawaeyini. Aritaki okantyaari

7Roojatzi

193

ROOKASHI21
18-19Omaanta

ikijawakaapiinteeyaani, omaanta tekira omonkaata nopokanteeyaari. 10Eejatzi eenitatsi paashini ikantaki riri: Riraga atziripaeni romanaterini inashitapaeni atziri. Eejatzi riraga jewawe nantatsiri paashiniki kipatsi ragaeyanakirini inampijatzipaeni romanatakayaari romana teeyirini riraga jeekatsiripaeni paashiniki kipatsi. 11Eejatzi osheki otzimayitanakini antawo omoyeka jaka kipatsiki. Agaeyerini atziripaeni itashe, osheki ikamaeyanakini; eejatzi omateeyirini mantsiyarentsi atziripaeni, ikamagaantayiteni rirori. Eejatzi okimitzitanakya janta jenokinta ari piaawakiro kaari piaapiinteeyini, osheki pithaawanteeyanakyaawoni.
Jesoshi ikantakiri riyotaanewo: Iinja ikijeeyemini atziri (Mt. 24.9-22; Mr. 13.9-20)

ikanteeyakirini: Omaanta reewateetemi ikijeetemi: tema paapatziyakina. Ragaeyanakimini theenkantatsiri janta pankotsiki ipiyotanta piintarira joriiyopaeni, eejatzi romonkyaa yitemini omonkyaagamentotsiki. Ragaeya nakimini eejatzi janta pinkatharipaeniki, ikijatheeyemini, ikantemi: Iitaka paapatziyantariri Jesoshi? 13Omaanta eero pithaawantari riraga kijawitemini, inta pikamanteeyerini tsikarika nokanta nowawijaakoeyakimini. 14Eero pikenkitha shiryaa: Aririka ragaetena, oetaka nokanteriri? 15Aririka ragaetakimi niyotagaeyemini naaka oetarika pikanteriri. Eero imatantzimi riraga kijemini ipiyawaantetemi, ikantemi: Pikompitashi tawo. 16Nokamantemi: tee apatziro raakaantemi paashinijatzi atziri eejatzi raakaantzitemi piripaeni, piniropaeni, pirentzipaeni, pitsiropaeni, pisheninka paeni, maawaeni. Rowamaagaantemi. 17Tema riyoteeyakiminirika atziri paapatzi yakina, rootaki roonaperotantemiri.

12Eejatzi

aririka kijokiro poyena eejatzi pikyaaryoowentenawo maawaeni nokanteeyakimirini, ari nokempoyaaperoe yakimini. Eejatzi piyaaperoeyanteeyaarini janta jenokinta pikanteetatyeeyaani pijeekaperoeyapaeni. Eero imateeyironi riraga kijeeyawitakimirini rookakagaeyemi roni piyaateeyini janta jenokinta. 20Eejatzi ikantaki Jesoshi: Aririka piagaeyawakirini joraaro rinkiteeyapaakironi Jerojaree, ari piyoteeyanakini rooteentsi ithonkaeyee roni pinampi. 21Roojatzi okameethatzi ishiyeeyanakini tonkaariki maawaeni jeekaeyatsirini nampitsiki. Eejatzi maawaeni jeekatsirini Joreeyaki, ishiyeeyanakini. Eejatzi riraga jatayita tsirini owantsikipaeni, eero ipiyapa naata nampitsiki. 22Aritaki omonkaata kya maawaeni iroka rojankinatziteeta karini paerani: Rowajankitaperoeyerini Tajorentsi maawaeni theenkaeyakiri rini. 23Aririka omonkaatapaakya maawaeni iroka, oo, osheki ashironkayi tanakyaani motzitayitatsirini, eejatzi ashironkaakya thotaayitziririni eentsite: opomeentsitzimoeyaawoni oshiye. Osheki ikemaatsitayitanakyaawoni riraga jeekatsiripaeni. Osheki rowashi ronkagaeyerini Tajorentsi. 24Romana teeyerini osheki atziri, ikamagaantayita nakini. Paashinipaeni roojotayiterini, ragaetanakiri paashinikipaeni kipatsi. Ijeekapaaki kaari yotziripaeni Tajorentsi ojamani Jerojareeki, roojatzi ikananteeya Tajorentsi: Aritapaaki, monkaatapaaka.
Ikenkithatakotaa Jesoshi, tsika okantyaari aririka ipiyee (Mt. 24.23-31; Mr. 13.21-27)

riyaatatyee ikantziri Jesoshi: Pieeyawakirini ipaashiniteeyana kini jenokijatzi: riraga oorya, kashiri, ompokiropaeni, maawaeni. Pieero

25Eekiro

ROOKASHI21,22

194

kaari piaapiinteeyini. Eejatzi jaka kipatsiki ithaawaeyanakini maawaeni atziri, ikemaeyawakironi opoematanaki antaworoa inkaare, mooo. Eejatzi iaawakiro antaworoa otamakaari. Ramineeyanakironi, joreririri. 26Eero riyoteeyini atziri tsikarika ikanteeyana kyaani, rootaki ithaawaperoeyantana kyaarini. Ishewatayitanakyaani ompokiro. 27Roojatzi pieeyantawaki nani, nopiyee eejatzi. Tema nopoaaka paerani jenokinta, nokoaatanta paentari jaka kipatsiki. Aririka nopiyee eejatzi, nokinapae menkoriki, notajorentsitaperotapaaki, nopinkathari taperotapaaki. 28Aririka piagaeyawaki roni iroka nokanteeyakimirini, piweshi reeyanakyaani, pamineeyawakinani: rooteentsi nowawijaakotaperoeyemini, tema nagaeyaatatyeemini naaneemi jenokinta.
Ikantakota Jesoshi aririka ipokaatee iinja (Mt. 24.32-35; Mr. 13.28-32)
29Roojatzi roshiyakaawenantakanari iroka, ikantakiri: Paminero iyeera tsika okantari. Kaaririka iyeera, eejatzi paashini inchato paminero. 30Aririka eereshita nee oshi, piyoteeyanakironi rootzima taatsi ojarentsitanee. 31Eejatzi okimitaka, aririka piaakiro omonkaata kya maawaeni nokamantzitakimirika, piyoteeyanakini rooteentsi ipinkathari wentaperoeyemini Tajorentsi. 32Aririka piagaeyawakironi itanakya iroka nokamantakimiri, ari eerotzitarika pikamita, aritaki piagaeyakironi omonkaatakya maawaeni. 33Aritaki othonkaeya maawaeni kipatsi eejatzi ithonkaeya maawaeni jenokijatzi: kashiri, oorya, ompokiropaeni, maawaeni. Omaanta noaani, eero othonkanita.

Ikantzi Jesoshi: Paamaperoeyeenani kameetha. (Mt. 24.36-44; Mr. 13.33-37)

ikantakiri: Paamaaperoeyenani: nomapokapae mikari nokantakowenantemiri. Kyaaryoowa pikenkithashiryaakotawo kari kaari kameethatatsi pajankaneki. Pishinkiteeyanikari. Pikenkithashiryaa piintzirokari jeekaeyatsirini jaka kipatsiki. 35Aritaki nomapokapaakiri maawaeni jeekatsiripaeni kipatsiki. Nowashironkagaeyerini maawaeni kaari aamaawenteeyachani. 36Eekiro piyaata tyee paamawentya. Eejatzi pamaneri Tajorentsi ramitakotemi kameetha pareeteeyanteeyaarini jenokinta, eerokya pikemaatsitantawo maawaeni iroka nokamantakimiri. 37Maawaeni kitejiriki riyotaantaki Jesoshi janta Tajorentsipankoki. Maawaeni tsiteniniki riyaatapiintzi janta tonkaariki iiteetziri Oriiwomashi. 38Eejatzi maawaeni kitejiriki riyaata piinteeyakini atziripaeni Tajorentsi pankoki ikemijanteeyirini.
Ikamantawakaeta raakaanteeteri Jesoshi (Mt. 26.1-5, 14-16; Mr. 14.1-2, 10-11; Jowa 11.45-53)

34Eejatzi

22

areetya kitejitatsiri rowantapiinteeyaworini paa kaari tapiyacha. Tema ikenkithashiryaa kopiintawo joriiyopaeni paerani rawijeeyantakaworini ronampiri Tajorentsi ipankopaeni janta Ejiipitoki. 2Rowameethatawakagaeyakani riraga jewatayitziririni aanakowenantatsiri paeni eejatzi riraga iyotaanteeyirorini Iwaperite Tajorentsi ikantzi: Tsika akanterikakya Jesoshi owamaantyaariri? Aamaashitya ari ikijakotanakyaari atziripaeni.

1Rooteentsi

195

ROOKASHI22

riraga Jatanaashi ikyaanta paakari Joorashi karyootejatzi, riraga riyotaanewo naawita Jesoshi: riyotaa kiri raakaanteri iwinkatharite. 4Ari riyaatashitakiri riraga jewatayitziririni aanakowenantatsiripaeni eejatzi waariryaa ashi Tajorentsipanko, ikantapaakiri: Namitakotemi paakaanantyaariri Jesoshi. 5Ikemantawakariri, ikimoshireeyana kini, ikanteeyawakirini: Ari, kameetha. Ari nopinatakimi koriki iroaaka. 6Ikantakiri: Ari, kameethataki. Iroaaka naminaperoteri, roojatzi nokamantemi tsika pikantyaari pimanakaantyaariri payeri eerokya iaakowenantawakari atziripaeni.
Awinkatharite rowakaakari riyotaanewopaeni (Mt. 26.17-19; Mr. 14.12-16)

3Ikantaka

janta oshitamenkotakanta jenoki. Owetsikaeyakani ajeekaeyantyaarini. Ari powojanteeyapaakini owaeyaarini. 13Roojatzi riyaateeyanakini, iaapaa kiro ikantakiriri Jesoshi. Ronkotsiteeya paakirini royaari, ikenkithashiryaako tantyaariri ronampiri Tajorentsi rawijantanakariri ichariniitenipaeni paerani janta Ejiipitoki.
Jesoshi riyotagaeyakirini riyotaanewo rowawentapiintyaari paa (Mt. 26.20-29; Mr. 14.17-25; Jowa 13.18-30; 1 Ko. 11.23-26)

kitejitatsiri rowanta piinteeyaworini paa kaari tapiyacha eejatzi rowamaapiinantariri owisha, ikimitzirira ichariniitenipaeni paerani janta Ejiipitoki. 8Riraga Jesoshi rotyaantakiri Peetero eejatzi Jowa, ikantawakiri: Thame peewate powojantero owanawontsi owaeyaarini, akenkitha shireeyantyaaworini rawijantanakari paerani owamaantatsiri. 9Rojampitanakiri: Tsika pikowakiroka nowojantero? 10Rakanakiri: Aririka pareetakya nampitsiki, piaapaakiri shirampari raakotaneero iaa. Poyaatanakiri janta pankotsiki, tsikarika ikyaapae. 11Pikantapaakiri riraga ashitawori ipanko: Ikantzi Awinkatharite: Tsika nowakayaarika niyotaanewopaeni? 12Roaayimiro

7Areetapaaka

Jesoshi eejatzi rotyaantanewopaeni rowaeyapaakani. 15Ikanteeyakirini Jesoshi: Osheki nokoyitakani nowakagaeya neemini iroka owanawontsika eeniroka nai, akenkithashiryaantyaawori rowawijaakotantaki Tajorentsi paerani. 16Nokamantemi, naapatziyaperotakari Tajorentsi rootaki nokamantyaari. Eero napiiteero nowawo iroka eejatzi jaka kipatsikika. Kyaaryo, rooteentsi nokame, nomonkaatero maawaeni rojankinatzitakarini riraga kamananta yitzirorinipaeni eejatzi paashini jankina tayitakirorini Iwaperite Tajorentsi paerani. Nomonkaatero maawaeni roojatzi nowapaeyaawo tsikarika ipinkathariwenante Tajorentsi. 17Ikanta raakotakiro pajoki, ipaasonkitakiri Iriri, roojatzi ikantzi: Paakoeyawakironi iroka, pireeyeroni. 18Nokamantemi: eero napiiteero nireero awishoowaantsi oowa jaka kipatsikika. Omaantakya nirapaero eejatzi janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. 19Roojatzi raakiro paa, ipaasonkitakiri Iriri. Ikagaakiro, ipaeyakirini riyotaa newo, ikantziri: Iroka paaka, powaeyaawoni. Naaka kamawenteeyemirini. Nokowaki

14Rareeteeyapaakani

ROOKASHI22

196

powapiintyaawo paa pikenkithashiryaa kotapiinantenari nokamawenteeyaki mini. 20Rowaeyakani maawaeni. Roojatzi ipakoeyakirini awishoowaantsi oowa. Ikanteeyakirini: Aririka pirero iroka, nokowaki piyoteeyeni oaaganteroni owakirari inimotawakaantsi. Tema rootaki niraa apaatawenteeyemirini, nokamawentee yemini nowawijaakoeyantemirini. 21Roojatzi ikanteeyakirini: Eenitatsi akaateeyakinika iroaaka owaeyakani riraga aakaantenani owamaakaantenani. 22Naaka riraga atziriperotapaentsiri nokamawenteeye rini maawaeni atziri rootaki ikowaki nari Pawa Tajorentsi, omaanta ashironkaamatsiterini riraga aakaante nani. 23Ikemanteeyawakaririni, rojampita wakagaeyanakani: Ninkama aakaanterini?
Riyotagaeyakirini Jesoshi riyotaanewo tsika ikantyaari ipinkatharitantyaari (Mr. 10.42-45)

Riragama wetsikapiintziniriri rowanawo? Kaari. Tema riro ipinkatha teetziri riraga omperateeyaririni ronampiripaeni. Omaanta naaka tee nomperateeyimini, inta netakoeyaki mini. 28Kijokiro powaeyakinani paerani roojatzi iroaaka, piyoteeyakini opomeentsitzimotapiinteeyakaeni. 29Rootaki nokanantzimiri iroaaka eerori pipinkathariwenante, ikimitaa kina Pawa ikowakaakinawo nopinkatha riwenante. 30Pitsipatapiinteeyenani owapiinteeyaani eejatzi irapiinteeyeni janta nopinkatharitapaenta, eejatzi apinkathariwenteeyerini maawaeni joriiyopaeni.
Jesoshi ikenkithatakotakiri Peetero rookeri (Mt. 26.31-33; Mr. 14.27-31; Jowa 13.36-38)

ikantawakaanteeyakarini riyotaanewopaeni: Ninka iinja jewatakaaperoeyanta tsirini? Ninka anaakotantaperotatsini ipinkatharitaperote? 25Ikantanakiri Jesoshi: Rameteeyawoni riraga jewatatsiri paeni kaari yotziri Tajorentsi ipinkatha teeyakirini iwinkatharitepaeni. Ikantashiteeyakani: Retakoeyakarini atziripaeni, omaanta eeniro romperata perotapiinteeyarini. 26Omaanta eerokapaeni, eero pikimitakoeyarini. Aririka pikowaki pipinkathariwenante, eero pikantakaaperota, inta pamitakota piinteri kameetha paashinipaeni. 27 Ninka ipinkathataperotziri atziri?

24Roojatzi

ikantakiri Awinkatharite: Shimo, pikemina, riraga Jatanaashi ikantakiri Tajorentsi ikowaki iaantemi, riyotantyaari paapatziyaperotakinarika. Kyaaryoowa, ikowaki rantakayemiro kaari kameethatatsi. 32Omaanta nokantakiri Tajorentsi ramitakotemi eerokya pookaperotantawo paapatzi yana. Iinja, aririka pithawetakotya oetarika pantakiri, eejatzi pookero ari poyaatena eejatzi, pikenkithashiryaaka gaeyeerini maawaeni piyemijantzinka rite, paapatziyakaaperoeyantyaaririni. 33Rakanakiri Shimo: Tema eeroka Nowinkatharite, kijokiro nowanakimi; aririka romonkee temi, eero nookimi. Romonkeetenaata naari. Aririka rowamagaetemi, notsipa taperotanakimi. Rowamagaetenaata naari. 34Ikantakiri: Nokamantemi: iroaaka tsiteniri kika, tekiraata iee tyaapa, okaate 3 pikante: Tee niyotziri Jesoshi.

31Eejatzi

197
41Roojatzi

ROOKASHI22

Thaato eejatzi jawiri

35Roojatzi ikanteeyantakarini Jesoshi riyotaanewopaeni: Paerani notyaanteeyakimini pikenkithatakagaeyantaririni atziripaeni. Nokanteeyawakimini: Eero payi pithaate, piyorikite, eejatzi paashini piithaari. Iroaaka nojampi teeyemini: Pashironkagaeyakanima? Eenitatsima koetyeemoeyakimirini? Raanakirini: Tekatsi koetyeemotenani. 36Roojatzi ikanteeyanakirini: Iroaaka nokanteeyemini: eenitatsi rika pithaate, paanakiro. Eenitatsirika piyorikite, paanakiri. Tekatsirika pijawirite, pipimantero pipewiryaako tari pamananantyaawori apaani pijawirite. 37Aritaki omonkaatakya rojankinatakotakinarini paerani Iseeyashi: Rowamagaeteri, ikimita kaanteetyaari owamaantzinkari. Kyaaryo, othotyaaperotakya kameetha maawaeni rojankinatakotzitakinari paerani riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi. 38Roojatzi ikanteeyirini: Eenitatsi iroka, Nowinkatharite: apite okaatzi nojawirite. Rakanakiri: Ari, monkaataka.

rowaaganaka Jesoshi apaniroeni eekitziroeni jaga. Rotziwero wapaaka, ikenkithatakaeri Iriri, ikantziri: 42Pawa, pikowakirika, powawijaa kotenawo iroka nokemaatsitakyaari. Omaanta eero pantziro nokowakiri naari, inta pantero pikowakaakinari eerori. 43Roojatzi ipokapaaki apaani ronampiri Tajorentsi, ramitakotapaakiri Jesoshi, ishintsitantakari. 44Osheki ikemaatsitakawo, eekiro ikenkithatakaa perotanakitziiri Iriri. Antawo ikemawa kiro imajawitanaki, tema otsipatana kawo iyaaki riraa roojatzi othaatanta naka, pitek, pitek. 45Ithonkanakiro ikenkithatakaeri Iriri, riyaatanee janta ijeekaeyakininta riyotaanewopaeni, ieeyapaatziirini magaeyakini. Rooma osheki rowashireeyanakani inkaaganki, rootaki imaantanakari. 46Ikanteeyapae rini: Iitaka pimagaeyantakarini? Pipiriinteeyaneeni. Pamaneeyaarini Tajorentsi ramitakotemi eerokya panantawo kaari kameethatatsi.
Ragaetakiri Jesoshi (Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jowa 18.2-11)

Janta Jethemaniiki ikenkithatakayiri Jesoshi Iriri (Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42)

ishitowanaki Jesoshi, riyaatanee eejatzi janta riyaata piintzinta: janta tonkaariki iitachari Oriiwomashi. Itsipateeyanakarini riyotaanewopaeni. 40Rareeteeyapaakani, ikanteeyapaakirini: Iroaaka pamaneeyaarini Tajorentsi ramitakoeyantemirini: pantzirokari kaari kameethatatsi.

39Roojatzi

ikenkithatakagaeyawita rini Jesoshi riyotaanewo, areeteeyapaa kani osheki atziri, reewateeyapaakirini Joorashi. Rirowitaka riyotaanewo Jesoshi, omaanta iroaaka ikowaki raakaanteeri. Ipokashitapaakiri rirori, ithowootapaakiri. 48Ikantawakiri: Ro pithowootantanari, paakaa nanteenari. Tema piyotaki naaka riraga atziriperotapaentsiri riraga poeenchari jenokinta. 49Ikanta iaakowentawakirira okaatzi awijimotakiriri Jesoshi. Rojampiteeyi rini:

47Eenirowa

ROOKASHI22

198

Nowinkatharite, pikowakima nochekiri? 50Rootaki ichekaetakiri ikempitapero apaani ronampiri riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri, thatzik. 51Ikanta kiri Jesoshi: Ari okantakaata, eero pikoshekari. Roojatzi roepiyeeniri ikempita, rowithagaeniri. 52Irira itsipateeyapaaka rini Joorashi riraga jewatayiririni aanakowenantatsiripaeni, eejatzi riraga jewatakaantatsiri janta ipanko kinta Tajorentsi, eejatzi aatapero teenchari. Ikantawakiri Jesoshi: Iitaka pamashitantanari picheka mentopaeni eejatzi pompojamento paeni? Naakama koshintzi? 53Tema notsipatapiinteeyawitzimini janta Tajorentsipankoki, omaanta tee pikoshekaeyanani. Omaantakya iroaaka monkaataka paantakinarika: rooma ipinkathariwenteeyakimini iwinkatharite kamaari.
Ikantzi Peetero: Tee niyotziri Jesoshi (Mt. 26.57-75; Mr. 14.53-72; Jowa 18.15-27)

Tema eeroka oyaatziriri Jesoshi. Ikantakiri: Teewee. Tee noyaatziri. 59Ari ojamanitapaentzi, roojatzi ikantaki paashini: Kyaaryo, rirotaki oyaatakiriri irika shirampari, tema eejatzi ipoaaka Karireeyaki. 60Ikantanakiri riraga Peetero: Tee niyotzi oetarika pikantakinari. Roojatzi iaantanaka tyaapa, antere kooo. 61Riraga Jesoshi ipithokashitana kari Peetero, raminanakiri. Roojatzi ikenkithashiryaantanakawo ikantzitaka riri inkaaganki: Tekiraatarika iee tyaapa, okaate 3 pikante: Tee niyotziri Jesoshi. 62Ari ishitowanaki Peetero, riraaperotanaka, jmmm, jmmm. Osheki retakoperotanaka.
Ishirontawenteeyakarini Jesoshi (Mt. 26.67-68; Mr. 14.65)
63Riraga shenteeyakiririni Jesoshi ishirontawenteeyakarini, eejatzi ipajapajaatakiri, tak, tak. 64Roojatzi ipashikapootantakari eejatzi ipajapoota kiri, ikantakiri: Pikamantenaata ninka pajapootaki miri. Injii, injii. 65Osheki rowashironkaeyakirini, tema itheenkakiri, ishirontawenteeyakarini.

roteyanteetakari Jesoshi, shepik. Ragaeyanakirini janta ipankoki iwinkatharite aanakowenantatsiri. Ikantaka rimpaetanaki Peetero itapiiki Jesoshi. 55Janta pankotsiki, okaankii tyeera, ari roeshita paamari. Ijeekaeya paakini, rakitsiteeyapaakani riraga agaeyakiririni Jesoshi. Ari itsipateeya paakarini Peetero. 56Roojatzi opokapaaki ronampiri aanakowenanta tsiri. Okatziyapaaka, aminapaakiri Peetero, joreririri. Roojatzi okantanaki: Eejatzi irika rirotaki oyaatziriri Jesoshi. 57Ikantawakiro: Tee niyotziri rirori. 58Roojatzi paashini aminakiriri, ikantakiri:

54Roojatzi

Ipiyotaventeetari Jesoshi (Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jowa 18.19-24)

okitejitanaki ipiyoteeyani riraga aataperoteenchari, riraga jewatayitziririni aanakowenantatsiri paeni, riraga iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, maawaeni. Ragaeyanakirini Jesoshi janta ikantakowentapiinteeyiri ninta atziri. 67Rojampiteeyakirini: Pikamantenaata: eerokama Rotyaantanewo Tajorentsi naamagaeya karini?

66Okantaka

199

ROOKASHI22,23

Rakanakiri: Nokantemirikami: Jee, naaka Jesokirishito, eero paapatziyawo nokantemiri. 68Eejatzi, nojampitemiri kami oetarikapaeni, eero pakana. 69Omaanta nokantemi iroaaka riraga atziriperotapaentsiri ijeekimotapaeriita Pawa rakoperoki, notsipatapaeyaariita notajorentsitaperotapae. 70Rojampiteeyakirini: Eerokama Itomi Tajorentsi? Rakanakiri: Jee, naaka. 71Roojatzi ikanteeyanakini: Iitaka akowantyaari paashini kamantakoterini? Tema akemaeyakirini aaka ipaanteperoki, iitajorentsitashi taka. Eenitatsi rantani.
Raanakiri Jesoshi janta Peraatoki (Mt. 27.1-14; Mr. 15.1-5; Jowa 18.28-38)

Raanakiri Jesoshi janta Erooreshiki

23

maawaeni, raanakiri Jesoshi janta Peraatoki. Rirotaki oroomajatzi, pinkathariwenteeyiri rini joriiyopaeni. 2Ikantapaakiri: Eenitatsi rantakiri irika. Ramatawi teeyakirini nojoriiyotzinkaritepaeni, ikanteeyawitakarini: Eero pipiri pinkathari piyorikite. Eejatzi ikantapiintzi: Naaka Rotyaantanewo Tajorentsi, naaka jewawentzimiri. 3Rojampitakiri Peraato: Kyaaryoma? Eerokama iwinka tharite joriiyo? Rakanakiri: Jee, naaka. 4Roojatzi rirori ikanteeyawakirini: Tee aiiro rantani irika. 5Omaanta eekiro ikanteeyanakitziini: Ikijakagaeyakarini atziripaeni, ikanteeyakirini: Thame ookeri awinka tharite. Ritanakawo janta Karireeyaki, iroaaka ikinakinayitzini jaka Joreeya kini, ramatawiteeyakirini maawaeni.

1Riyaateeyanakini

Peraato ikanteeyaki ririni, rojampitakiri: Rirotakima karireeyajatzi irika? 7Rakanakiri: Jee, rirotaki. Ikantawakiri: Paanakiri janta Erooreshiki. Rirotaki pinkathariwenteeyiririni karireeyajatzi. Ari ijeekaki iroaaka jaka Jerojareeki. Ipokaki chapinki. 8Ikanta ragaeyaneerini janta. Iaanta wakariri Erooreshi, ikimoshiryaanaki. Osheki ikemakotzitapiintari, itajonkantayitakini, rootaki ikowantawi takariri ieeri. Ikowawita ieerimi itajonkantayitenimi. 9Osheki rojampita yitawitakarini oetarikapaeni, omaanta tee rakiri Jesoshi. 10Osheki rapiitapiintakiniri riraga amakiriri, ikantzi: Tee ikameethatzi. Eeniro rantani. 11Roojatzi ishirontawenanteeyakari rini Jesoshi riraga Erooreshi eejatzi maawaeni joraaropaeni. Tema ikithaata kaakari kameethari kithaarentsi, ikimitakaantawitakari pinkathari, ishirontawenteeyantyaaririni. Roojatzi rotyaanantaari eejatzi janta Peraatoki. 12Aripaete raakameethatawakagaa Erooreshi eejatzi Peraato. Omawitya paerani ikijawakaawita.
Rowamaakaantakiri Peraato Jesoshi (Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jowa 18.39-19.16)
13Roojatzi ipiyoteeyantakarini Peraato riraga jewatayitziririni aanakowe nantatsiripaeni, pinkatharipaeni, eejatzi osheki atziripaeni. 14Ari ikanteeyakirini: Pamine, inkaaganki pamawitakinari irika, pikanteeyawitakinani riyotagaeyaki

6Ikemantakawori

ROOKASHI23

200

rini atziri rookaeyenani naari, eejatzi rirori nowinkatharitzinkaritepaeni. Pieeyakinani nojampitakiri oetarikapaeni, omaanta noaaperotakiri ikameethatatzi: tee aiiro rantani. 15Eejatzi rirori Erooreshi, iaapero takiri kameethatatsi, rootaki roepiyantaki nariri jaka. aakiro, tekatsi rante nowamaakaanantyaariri. 16Iroaaka nopajatakaantashitawakyaari, roojatzi noeyowaanteeyari. 17Rametapiinteeyawoni rirori maawaeni ojarentsi aririka omonkaatapaeya iroka kitejiri ikimoshiryaanteeyarini roeyowa piintzi apaani omonkyaagaarewo. 18Omaanta maawaeni piyotawentakariri Jesoshi ikaemaeyanakini: Powamaakaanteri irika, omaanta riraga Warawaashi poeyowaeri. 19Paerani irika ikanteeyakirini atziri janta Jerojareeki: Thame ookeri riraga pinkathari. Eejatzi rowamayitzirini atziri, rootaki romonkyaanteetariri omonkyaaga mentotsiki. 20Ikowawita Peraato roeyowae rimi Jesoshi, rootaki ikowantawitakari rojantzikaerimi atziripaeni. 21Omaanta eekiro ikaemaeyanakitziini riroripaeni: Pikentakotakaanteri! Pikentakota kaanteri! 22Rapiitawitaari eejatzi Peraato: Iitaka nokentakotakaanantyaariri? Iitaka rantakiri? Nojampiteeyawitaki mini, omaanta tee pikamantaperotana opoaantyaari nowamaakaanantyaariri. Nopajatakaantashitawakyaari, roojatzi nopakaanteeyari. 23Eekiro ikaemaeyanakitziini: Pikentakotakaanteri! Pikentakota kaanteri! Eekiro ikantanakitzi, roojatzi rakakaantakari Peraato, 24Ikantziri: Ari nomateeyakironi iroka pikowa kagaeyakinarini. 25Roeyowakaanteeri Warawaashi, riraga piyathatachari eejatzi owamaantatsiri, eejatzi ikanteeyakirini:

Paanakiritya Jesoshika, pantero oetarika pikoyiri pantakaeriri.

Ragaeyanakirini ikentakotantyaari. (Mt. 27.31-32; Mr. 15.21-23; Jowa 19.16-17)
26Ari ragaeyanakirini Jesoshi janta ikentakoterinta, ikinanaki awotsiki. Itonkiyoteeyawakarini shireenejatzi iitachari Shimo. Ipoaanaka owantsiki. Ari romperatawakari joraaro inatanaki niri Jesoshi koroshi, rowaga ikentako tantyaarira. Royaatapaeri itapiiki Jesoshi. 27Royaateeyanakirini osheki atziri. Eenitatsi eejatzi osheki tsinani ocheragaeyakini iraakoeyakarini. Osheki owashiretakoeyakarini. 28Omaanta raminanakiro Jesoshi, ikanteeyanakironi: Jerojareejatopaeni, eero piraakoeya nani, inta eeroka iraakoeyeenchani, eejatzi piraakoeyaarini peentsitepaeni. 29Iinja opomeentsitzimoeyemini, pashironkagae yanakyaani. Iinja ikanteete: Okimoshireta naki kaari tzimatsi otomi. 30Eejatzi ikowaeyawitanakyaani atziripaeni opariya shiteeyerinimi impeeta atsinakantyaariri eero raaantana. 31Pamine, tekatsi nanteni naaka, omaanta rowashironkaawaetashi tena. Tema iinja rashironkaaperoeyani osheki maawaeni antzirori kaari kameetha tatsi. 32Eejatzi ragaetanakiri apite koshitantatsiri, itsipatantakariri rirori Jesoshi, ikentakoetakiri.

Ikentakotakiri Jesoshi koroshiki (Mt. 27.33-38; Mr. 15.22-32; Jowa 19.18-24)

janta tonkaariki iiteetziri Iitonakintsi ikentakoe yapaakirini koroshiki, tyag, tyag. Omaanta apaani koshintzi ikentakoetakiri rirori paashiniki koroshi janta rakoperokira Jesoshi. Irira paashini ikentakoetakiri

33Rareetakaanteeyapaakaririni

201

ROOKASHI23

jakakiroka rampateki. 34Roojatzi ikenkitha takaantakariri Jesoshi Iriri: Pawa, pikaminthayeri irikapaeni, eero powajankitawentziri rowamaaki naka. Tee riyowaetzi rirori oetarika rantziri. Riraga joraaropaeni ikowaeyakini ragaeyeroni iithaarini Jesoshi. Ikantawakagaeyakani: Thame ookero mapyaaniki ayotee yantyaarini ninkarika ayeroni iithaarini. Ikantanaki paashini: Jee, thame. 35Ipiyotawenteeyakarini janta osheki atziri, amineeyiririni, eejatzi riraga pinkatharipaeni. Ishirontawenteeyaka rini Jesoshi, injii, injii; ikantzi: Rowawijaakotawitakari paashini paeni, ajaatya aminawakiriita aririka iroaaka imateeya rirori rowawijaako teeya. Riroperotakirika Jesokirishito, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, ari imateeya rowawijaakoteeya. 36Eejatzi riraga joraaropaeni, ishirontawenteeyakarini. Riyaatashita kiri, iperimi awishoowaantsi oowa kepishaari. 37Ikantakiri: Eerokarika iwinkatharite joriiyo, ajaatya powawijaakoteeya iroaaka: injii, injii. 38Eeniro ikentakoteetakiro janta koroshiki jankinarentsi owaetakiniri jeokiini ipatziitoki Jesoshi. Ojankina taka iaaniki kireeshiyajatzi, eejatzi iaaniki oroomajatzi, eejatzi iaaniki joriiyo. Ojankinataka, okantzi: Irika rirotaki jewawentziriri joriiyopaeni.
Ikenkithatakaakiri Jesoshi koshitantatsiri ikentakoetakirira (Mt. 27.39-53; Mr. 15.33-38; Jowa 19.28-30)
39Apaani koshintzi kentakoteencha rira rampateki Jesoshi ishirontawenta kari rirori ikantakiri:

Eerokarika Rotyaantanewo Tajorentsi, powawijaakotya eejatzi powawijaakotzitena naari. 40Omaanta ikijathatanakiri paashini koshintzi, ikantakiri: Pimaerite! Tema pithaawantari Tajorentsi? Eejatzi eeroka rooteentsi pikame. 41Eeniro antziri aaka, tee akameethatzi rootaki akamantyaari, omaantakya irika tekatsi rante ikamashitakya. Tee ikimitakotee aaka. 42Roojatzi ikanantanakari: Jesoshi, aririka pareeteeya janta Tajorentsikinta pikenkithashiryaapaena naari, powawijaakotena. 43Rakanakiri: Kyaaryo nokantemiri: iroaaka kitejirika pitsipatapaakina janta okameethaperotzinta. 44-45Ikaataki oorya tampatsika. Omapokashitanaka otsitenikaakiperotapaaki maawaeni kipatsi. Tee aaaneri oorya. Okaatzi ojamanitaki 3 oorapaeni. Roojatzi ooryaantanaa eejatzi. Tema eejatzi eenitatsi janta Tajorentsipankoki otzikayirori niyanki. Okantaka omapo kashitanaka otzijagaanaki, waaag, thatzik; apitemankitanaka. 46Roojatzi ikaemanaki Jesoshi, ikantanaki: Pawa, iroaaka nokame. Eeroka pikempoyagaena. Roojatzi ikamantanaka.
Rowashireteeyanakani maawaeni aakiriri Jesoshi ikamaki (Mt. 27.54-56; Mr. 15.39-41)

iyapitaanote joraaropaeni, ikantanaki: Tema ikameethataki Tajorentsi. Kyaaryo ikameethaperotzini irika shiramparini. Tekatsi rantani. 48Eejatzi riraga amineeyiririni, ikenkithashireeyanakani maawaeni. Ipiyeeyanaani inampiki, osheki rowashi reteeyanakani. 49Omaantakya riraga

47Iaantawakariri

ROOKASHI23,24

202

yotakiriri Jesoshi, ikatziyeeyakani jantyaajeeni, ramineeyanakini. Okaatee yakirini iroka tsinanipaeni poaachari Karireeyaki, tsipatapaakariri chapinki Jesoshi.
Romonkyaagaetakiri Jesoshi omooki (Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jowa 19.38-42)
50-51Ari ijeeki janta kameethari shirampari, iitachari Josee, arimateeya jatzi. Ojeeki Arimateeya janta Joreeyaki. Ari ikaatziri Josee riraga paashinipaeni ikaatzira ipinkatharitee yini joriiyopaeni, rowameethatawakae yani, omaanta tee ikowawita rirori ikentakotakaanterimi Jesoshi. Ipinkathatziri riraga Tajorentsi, raamagaeyakarini ipokae ipinkathari wenteeyerini maawaeni atziri. 52Ikanta riyaataki rirori Peraatoki, ikantapaakiri: Nokowaki pishinetenari Jesoshini, naaneeri. Ikantawakiri: Kameethataki, ari paaneeri. 53Roojatzi royiitakotantari, rapineetako takiri tokoyaki, kameethamawotatsiri. Raanakiri janta ojeekinta mapi, rowaga owakira imokaetzi, romonkyaapaakiri inthomaenta. Tekiraata rowanteetawo kaminkari, rirotaki omapokapaakirori Jesoshi. 54Tema rootaki weereneshi ikamantakari Jesoshi. Riwetsikaeyakironi atziri oetarikapaeni, tema rooteentsi saawaro imakoryaantapiintari. 55Rowaga tsinanipaeni oyaatakowenteeyakirini Jesoshini, aminakoeyakirini ragaeyanaki rini omooki, janta royaankakoeyakirini inthomaenta. 56Roojatzi opiyanteeyanaani janta opankoki. Owetsikapaakiro kajankaari eejatzi paashini kajankaatatsiri. Areetantapaakari saawaro omakoryagaeya kini, omonkaatziro ikaminaantziri Tajorentsi.

Ipiriintanaa Jesoshi (Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jowa 20.1-10)

24

okanta tsinanipaeni iyaataki amae tyaaka janta rookaetakitzirinta Jesoshi. Aanakiro kajankaari owetsikakiri. Oyaatanakiro paashinipaeni tsinani. 2Areetapaaka rowaetakirira chapinki omooki antawo mapi, ratsinakako tanteetakariri omooki. Areetantawita paakawori oaapaatziiro ashitaryaanaka mapi. 3Okyaashitawitapaakari Jesoshini omooki, omaanta tee oaapaeri Awinka tharite. 4Tee iyoteeyanakini oetarika okenkithashiryaanakyaari. Roojatzi romapokantapaakawo apite shirampari, ikatziyimotapaakawo okaakini. Oshipa kiryaamawotaki iithaari. 5Osheki othaawantawakari, oeyomaetanaka roojatzi kipatsiki. Rojampitapaakiro: Iitaka paminantariri aaatsiri jaka? Jaka rookaetziri kaminkari. 6Tee aagaeri Jesoshi jaka, tema tzinaanaa. Pikenkithashireero ikamantzitakimirini janta Karireeyaki. 7Tema ikantzi: Naaka poaachari janta jenokinta, nokoaatapaaki jaka kipatsikika. Iinja rayena kaari aapatziyana, ikentakotena koroshiki. Okaate 3 kitejiri ari nopiriintanee eejatzi. Monkaataka iroaaka. 8Roojatzi okenkithashiryaantanaawo ikamantzitakaworini rirori. 9Opiyanaa okamantapaakiri riyotaanewopaeni eejatzi paashinipaeni aapatziyariri. 10Owaero iroka tsinanipaeni: Mariiya rowaga makaraarajato, Jowaana, Mariiya riniro Jantyaako, eejatzi paashinipaeni tsinani. Tema okantawi takari rotyaantanewo Jesoshi iroka. 11Omaanta tee raapatziyawo riraga riyotaanewopaeni Jesoshi iroka okamantawitapaakariri, iitakaashiteeya

1Otominkotapaaki,

203

ROOKASHI24

kani okantawaetashita. 12Omaanta riraga Peetero ishiyanaka janta omooki rowaeyawitakarininta chapinki Jesoshi. Raminapaakiro inthomaenta, iaapaa kiro tokoya iponatantawitakariri. Roojatzi ipiyanaa pankotsiki, osheki ikenkithashiryaakotanaka.
Janta awotsiki iaawakiri riyotaanewo Jesoshi (Mr. 16.12-13)

riyaatanaki apite riyotaa newo Jesoshi janta nampitsiki owaero Emawooshi. Ipoaaka Jerojareeki, okaatzi ojamanitzi 11 kiroometero rareetantyaari nampitsikinta. 14Ikina naki, ikenkithatakaawakaanaka. Ikenkithatakotziri awijimotakiriri Jesoshi, eejatzi maawaeni okaatzi rantakiri. 15Ranashita ikenkithatakaa waka, roojatzi itsipatantapaakari riraga Jesoshi, kijokiro rowanakiri janta awotsiki. 16Iaawitawakari, omaanta tee ishinetziri Tajorentsi riyotawakiri. 17Ikantapaakiri: Inkaaganki pikinantapaakari awotsiki, iitaka piaanatawakaantari? Iitaka powashiretantakari? 18Ikanta apaani iitachari Kerejowashi, rakanakiri: Riyoteeyakini maawaeni jerojaree jatzi okaatzi awijeentsiri. Apatziroma pikantakaakawo eeroka tee piyotzi oeta awijeentsiri? 19Ikantanakiri: Iitakakya? Ikantawakiri: Tema pikemakotziri Jesoshini, riraga Najareetejatzi? Ikenkithatakaa piinteeyanawoni ikoyiri Tajorentsi eejatzi osheki itajonkantapiintzi. Iaaperotziri irira eejatzi iaaperotziri maawaeni atziri ikameethatzi. 20Raakiri riraga jewawentziriripaeni aanakowe nantatsiripaeni eejatzi awinkatharite

13Ikanta

paeni. Ikanteeyakini tee ikameethatzi, ikentakotakaantakiri kamaki. 21Noeta shitawitaka irira rirotaki owawijaakoe yenarinimi aakapaeni maawaeni joriiyopaeni, pinkathariwenteeyenari nimi. Omaanta iroaaka okaataki 3 kitejiri ikamantakari. 22Jataki tsinani paeni inkaaganki amaetyaaka janta rowawiitakarinta Jesoshi. Opiyantapaa kari, 23okamantapaakina: Tee noagaeri Jesoshini, tekatsi. Omaanta kya noaapaakiri ronampiripaeni Tajorentsi, ikantawakina: Piriintanaa, aaagae Jesoshi. Rootaki okantapaaki nari. 24Roojatzi ishiyantanaka apaanipaeni riyotaanewo Jesoshi janta, raminakitziro rowawiitakarinta iaapaa kiro okaatzi okantakinari, omaantakya Jesoshini, tee iiiri. 25Roojatzi ikantakiri: Tee aiiro piyotantari, pitheenka kiro ikantziri riraga kamanantayitziro rini iaani Tajorentsi. Tee paapatzi yawo. 26Tema ikantzitakani rityaawo riraga Rotyaantanewo Tajorentsi ikemaatsityaawo osheki katsiri, roojatzi kya ipinkathariperotanaki. 27Roojatzi riyotaantakoperotanaka rirori apaniroeni Iwaperite Tajorentsi, ithotyaanakiro maawaeni kenkithatako tziriri rirori. Ritanakari rojankinarini Moeseeshi, rimpaetakiro riyotaakiri rojankinarini paashinipaeni kamananta yitzirorini iaani Tajorentsi. 28Rareetee yantapaakarini nampitsiki, rooteentsi rawijanakimi riraga Jesoshi, 29omaanta ikanteeyawakirini paashinipaeni: Eero piyaatziita, pijeekanakiita nopankoki. Tsiteniityaaki, rooteentsi otsitenite. Roojatzi riyaatantapaenta ipankoki. 30Roojatzi itsipateeyantapaakarini rowa. Raapaakiro paa riraga Jesoshi, ipaasonkitakiri Tajorentsi, roojatzi ipantakari maawaeni. 31Okantaka

ROOKASHI24

204

opokimotapaakiri ikenkithashiryaanaka, riyotataatziiri Jesoshi. Roojatzi ipeyimo tantanaari eejatzi, tee iaawaeri. 32Ikantawakaanaka: Rootawetsikya rookantzimotakaaki nawo kameetha najankaneki ikenkitha waetakaantapaakaeri janta awotsiki. Riyotaantakaerori okantakotziri Iwaperite Tajorentsi. Tema osheki akimoshirewentaperotakiro okaatzi ikantakaeri. 33Roojatzi ipiyantanaa Jerojareeki. Iaapaatziiri janta riraga 11 riyotaa newo Jesoshi, itsipatakari paashinipaeni aapatziyariri, ipiyoteeyakani. 34Ikanta wakiri maawaeni jeekatsiri janta: Kyaaryoroa piriintaperotanaa Awinkatharite aaagae. Iaawakiri Shimo. 35Roojatzi ikanantapaakari riraga apite: Eejatzi naari, noaagaeri janta awotsikinta, kameethapero riyotaakina omaanta tee niyotzitawitari, omanimo shiryaakina janta nopankoki ikagaanta kawori paa, ipantakinawori, aripaete niyotanakiri.
Ieeyeerini riyotaanewo Jesoshi (Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jowa 20.19-23)

piyoteeyantenarini. Piaakina, eenitatsi nowatha eejatzi notonki. Tee naaka kamaari. Riroma kamaari tekatsi iwatha eejatzi itonki. 40Roojatzi roaaganteeyakarini rako eejatzi iitzi. 41Omaanta eeniro itheenka neentayitzini, tee raapatziyaperotari rirotaki piriintaacha. Ikimoshireeyawi takani jeokiini iwathakira omaanta jaga rajankaneki eeniro ikantashiree yini: Kyaaryo, rirotakiroa ari aamaashitya kaaririka. Rootaki ikanantanakariri: Eenitatsima oyaari? 42Ari ipakiri shima tashirentsi. 43Raawakiri, royimotakari. Ari raminee yakirini, joreririri.
Ari riweyaakiro Jesoshi riyotagaeyakirini riyotaanewo (Ran. 1.4-8)

ipiyoteeyakani pankotsiki ikenkithatakaawakagaeyani, roojatzi romapokantapaakari Jesoshi, ikatziyi moeyapaakarini niyanki. Ikantapaeri: Pikimoshireeyanakini, maawaeni. 37Rotsikanateeyanakarini, tee riyotee yawakirini, iitashiteeyawitawakarini kamaari. Ithaawanteeyakarini. 38Rojampitapaakiri: Iitaka pithaawanantanari? Iitaka pitheenkaeyantanarini pajankaneki? 39Pamineeyeroni nako eejatzi noetzi ikyaantanakinaga kiraawo. Naaka pokaatsiri. Ajaatya, pipampiteeyenani

36Eeniro

ikanteeyantakarini: Tema chapinki nokamantzitakimi: Osheki nokemaatsityaawo, rowama gaetena. Otzimatye omonkaatya maawaeni rojankinatakotzitakinarini Moeseeshi, eejatzi riraga kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi, eejatzi riraga mampaawaetawenteeyaririni irira. Iroaaka monkaataka. 45Roojatzi riyotaaperoeyantakaririni okantayitzirini Iwaperite Tajorentsi, 46ikanteeyakirini: Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: Aritaki ikamaki Rotyaantanewo Tajorentsi, okaate 3 kitejiri ari ipiriinta nee eejatzi. 47Ikenkithatakoteeteri maawaeni kipatsikipaeni, ritanakyaawo jaka Jerojareeki: ikemakoeyakirini maawaeni atziri. Ikamanteeyerini irirapaeni: Pikenkithashireeyanakyaani, pookaeyeroni kaari kameethatatsi panteeyirini. Pameentyaari Tajorentsi rowawijaakotantemiri. 48Ari piagae yakironi iroaaka monkaataka rojanki

44Roojatzi

205

ROOKASHI24

natakotziteetakinarini paerani. notyaantemiro ikashiyakaa kimiri Pawa: opokashitemi Ishire, okithaatakayemi. Omaanta pijeekawa kiita jaka nampitsikika roojatzi opokawakiita. Ari omatakagaeyemini panteeyantyaaworini oetarikapaeni ikowakagaeyemirini Pawa.
49Iroaaka

Roenokanaa Jesoshi jenokinta (Mr. 16.19-20; Ran. 1.9-12)

kitejiri ragaeyantanakarini riraga Jesoshi riyotaanewopaeni janta Wetaaniyaki. Ari janta niyanki,

50Paashini

rowankanakiro rako Jesoshi, ikenkitha takaakiri Iriri, ikantziri: Pawa, irika niyotaanewopaenika: pitajonkawenteeyerini, piweshiryaaka gaeyaarini. 51Ikantzirika iroka, eekiro roenokanaa jenokinta, peyanaa. 52Osheki ipinkatha teeyakirini, roojatzi ipiyanteeyanaani Jerojareeki, ikimoshireeyanakini osheki. 53Riyaatapiintaki janta Tajorentsi pankoki, ikantapiinteeyakini: Tema ikameethataki Tajorentsi. Ari okaatzi. Naaka jankinatzirori: Rookashi

JOWA ROJANKINATAKOTAKIRI JESOKIRISHITO, TSIKA IKANTARI ROWAWIJAAKOTANTZI

naaka Jowa nojankinata koteri irira apintzitatsiri rirotaki iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi. Naaka riyotaanewo Jesoshi. Tekirani riwetsikironi kipatsi, eeniro ijeeki riraga iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi. Itsipatarini irira Pawa Tajorentsi. Eejatzi rirotaki Tajorentsi. 2Ikempiyakarini paeraniperoroa ashitariri. 3Riraga iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi rirotaki wetsikirori maawaeni, oetarika paeni aaayitzirini. Tekatsi paashini wetsikeroni oetarika. Tekatsimi irira, eeromi riwetsikaeyeronimi okaatzi aaayitzirini, ari tekatsi tzimashitachanimi. 4Rirotaki owaagaeyakaerini eejatzi roshiyakawo kitejitakotakagaeyeerini: tema riyoperotakaakae tsika ikantari Tajorentsi. 5Paerani tee ayoteeyawitarini rirori, okimitzimotakae ajeekakitzi tsiteniriki; roojatzi ipokantapaakari riraga iyoperota kotakaaneeriri Pawa Tajorentsi. Iroaaka okimitzimotakae akitejitakoeyakini. Tema kameetha riyoperotakotakaeri rirori aakapaeni. Iroaaka riraga theenkiriri rirori okimitzimotari eekiro riyaatatyee ijeeki tsiteniriki; omaanta tee imatziro rantakagaero apiitantyaawori ajeeki tsiteniriki. 6Riraga Pawa Tajorentsi rotyaantakiri shirampari iitachari Jowa. 7Ikowanteeri

1Iroaaka

rirori maawaeni aaka aapatziyapero tyaari riraga iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi. Rootaki rotyaanantariri riraga Jowa ikantakotayitapaakirini irira. Ari ikinanaki riraga Jowa ikantakotayitapaakirini rirori. 8Kaari irira rirotaki iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi, inta riraga Tajorentsi rotyaantakaeri rirori ikantakotantapaa kyaariri irira impaetatsini. 9Ari impaetzi ipokantapaakari riraga iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi jaka kipatsiki. Roojatzi riyoperotakaantanakae riri Tajorentsi aakapaeni jeekatsirika kipatsikika. 10Ari ijeekimotapaakiri atziripaeni kipatsikika. Tema riwetsikanta kawori kipatsi paeraniperoroa omaanta tee riyoteeyawakirini atziri rirotaki wetsikaeyakirorini. 11Ipokawitapaaka rashiki iipatsiteki: ipokawitapaaka ijoriiyotzinkarite, omaanta tee ipinkathata wakiri. 12Omaanta reentsitetari Tajorentsi apaanipaeni atziri. Ninkarika aapatziyaka riri riraga iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi, riraga ameentariri, tema reentsitetakari riraga Tajorentsi. 13Eero reentsitetee akowashitari aaka, eejatzi tee ro akoaatashitee reentsitetee Tajorentsi inta ikowashitanaka irira reentsitetakae. 14Riraga iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi ipokapaaki jaka kipatsiki
206

207

JOWA1

ikoaatapaaki atziri. Iitantakari Jesoshi. Riraga Pawa Tajorentsi rotyaantakiri jaka. Ijeekimoeyapaakaeni aakapaeni itsipatakae. Noaayitawakirini irira rapintzite Itomi Pawa Tajorentsi ishipakiryaaki. Ikimiperotakari Iriri; rirotaki kyaaryooperotatsiri, eejatzi ineshironkaperotakae aaka. 15Ikanta riraga Jowa riyotaakotakiri riraga Jesoshi ikantakotakiri irira rirotaki iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi. Ikantayitakirini riraga atziri: Irika Jesoshi nokamantakotakiri chapinki. Ranaakotena riraga impaeta tsini. Tekirani nokoaatzini naari, eenironi ijeeki rirori itsipatari Ashitariri Tajorentsi. 16Irira Jesoshi ashi royiro inintapero tantzi rootaki ineshironkaperotanteeri aaka. Eekiro riyaatatzi ineshironkapero takae. 17Paeraniperoroa riraga Tajorentsi rojankinatakaeriri Moesee shini. Rojankinatziro oetarika ikowakiri anantyaawori aaka ajeekantyaari kameetha. Eejatzi rojankinatakotziri riraga Jesokirishito ineshironkaperota kae. Iroaaka ipokaki irira tema rirotaki kyaaryooperotatsiri, neshironkapero tantatsiri. 18Tekatsi atziri eerini Tajorentsi, omaanta riraga Jesoshi Itomi rapintzite iiiri. Ikimitari Iriri, rooma kijokiro royiri. Tema itsipatawakaaka. Apintzi irira iyoperotakotakaaneeriri riraga Tajorentsi.
Riraga Jowa ikantakotakiri Jesoshi

nokantakoteri riraga Jowa okaatzi ikantakotakiri riraga Jesoshi. Riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni jeekatsiri janta Jerojareeki rotyaantakiri apaanipaeni aanakowenantatsiri Jowaki rojampikowentakaantakiri irira. Eejatzi rotyaantakiri apaanipaeni

19Nityaawo

amitakotantatsiri aanakowenantatsiri itsipatakari: tema rirotaki icharineeteni Rewiini. Rojampitapaakiri, ikantapaa kiri: Iitaka pikaawoshitakotantariri Tajorentsi atziri? Ninkamika? Eerokama Rotyaantanewo Tajorentsi naamagaeyawitakarini? 20Ikantaperotawakirikya: Kaari naaka. 21Rapiitakiri: Kyaaryo? Eerokama Iriiyashini? Kaarina. Eerokama riraga kamanantzirori iaani Tajorentsi naamagaeyakarini? Kaarina. 22Rapiitakiri: Ninkamika? Iitaka nokantapaeriri otyaantakinari? Iitaka pantziri? 23Ikantawakiri: Naaka ikenkithatakotzini paerani peroroa Iseeyashi riraga kamanantziro rini iaani Tajorentsi. Rooma rojankina tzini: Iinja ipokae kaematsini, ikenkitha tapiinte janta tekatsinta atziri ipanko, ikante: Pikenkithashiree yakya, paapatziyari Awinkatha rite, rowameethatantemiri. Rootaki ipokantyaari riyoteemiro pijeekatyaari kameetha. Ipokantyaaripa. 24Irika pokaentsiri riraga ojampitanta tsiri rirotaki warijeeyopaeni.a 25Ikanta paakiri: Kyaaryo? Kaarimima Rotyaanta newo Tajorentsi? Kaarimima Iriiyashini? Kaarimima riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi naamagaeyakarini ipokae? Iitaka pikaawoshitakotantawakariri Tajorentsi riraga atziripaeni? 26Ikantawakiri:

a 1.24 Warijeeyo rirotaki jewatatsiri piyotapiintantsiki joriiyopaeni.

JOWA1

208

Tema naaka nokaawoshitakotanta wakariri Tajorentsi apatziro iaa. Eenitatsi iroaaka paashini shirampari kaari piyotzi eerokapaeni itsipatakae: tema rirotaki riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. 27Rirotaki impaetanari, tema rirotaki jewaperotatsiri. Osheki noaakoweenkaperotziri irira. Tee noaakoweenkaperota naari. 28Aritaki ikantapiinta riraga Jowa janta Wetaaniyakinta, intatsikeronta Joriraaniki. Janta ikaawoshitakota piintarinta Tajorentsi atziripaeni iaaki.
Rapiitakiri riraga Jowa ikenkithatakotakiri Jesoshi

ikanantanakari: Tee niyotawitarini naaka. Omaanta rotyaanantakinari riraga Tajorentsi, ikantakina: Pikaawoshitapiintawakiri atziri iaaki, piyoteeri maawaeni riroripaeni ikenkithashiryaakotena. Iinja piaawakiro ayiitapaaki Noshire. Ninkarika ookantapaakyaari rirotaki riraga kithaatakotawakawori atziripaeni Noshire. Ari impaetzi noaawakiro oshawiinkapaaki Ishire Tajorentsi. Opoaaka jenokinta, ookantapaakari Jesoshi. Oshiyaawitapaakari jamomo. 34Kyaaryo noaaperotakiro. Rootaki nokantakotantakariri: Rirotaki Itomi Tajorentsi.
Atziri ikamantakotziri Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi

32-33Roojatzi

raminanaki riraga Jowa iaawakiri Jesoshi ipokapaaki. Ikantziri atziripaenika: Pamine sha! Irikatapaaki Jesoshi riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Iwaero eejatzi rowishate Tajorentsi. Ikamawentee paata aaka maawaeni atziri, iaaperotanteeri Ashitariri akameethatzi. Raapithateero aakapaeni oetarika kaari kameethatatsi antziri. Oshiyantyaariri rowamagaetantyaariri owisha iaaperotanteeri riraga Tajorentsi aaka maawaeni joriiyo akameethatzi. 30Rirotaki irira nokenki thatakotakiri chapinki nokanantakariri: Ranaakotakina impaetapaenani, rirotaki jewaperotatsiri. Osheki noaakoweenkaperotakiri irira. Tee noaakoweenkata naari. Tekirani nokoaatzini naaka, eenironi ijeeki irira itsipatakari Pawa Tajorentsi. 31Paerani tee niyowitarini rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi, omaanta iroaaka niyopero tziri. Eejatzi ikowaki riraga Tajorentsi riyoteri maawaeni ikaateeyinira nojoriiyotzinkarite. Rootaki nopokanta kari naaka nokaawoshitakotawakiri maawaeni nojoriiyotzinkarite nookotantyaariri rirori.

29Okitejitanaki

rapiitakiro ikatziya riraga Jowa jaga itsipatana naaka riyotaanewo apite. 36Raminakiri riraga Jesoshi ikatziyatziyawaetatya janta awotsiki. Ikantzi riraga Jowa: Sha! Pamineri irinta. Rirotaki Rowishate Tajorentsi; riraga Rotyaanta newo. Rotyaanantariri ikamawenteeye rini maawaeni atziri, rowawijaako tanteeri. Roshiyakari owisha rowamaa piintziri aanakowenantatsiri iaapero tanteeri Tajorentsi aakapaeni joriiyo akameethatzi. 37Nokemantawakariri riraga Jowa naaka riyotanewo apite, rootaki noyaatantanakariri riraga Jesoshi. 38Ipithokashitakina irira iaakina noyaatakirira. Ikantakina: Iitaka pikoyiri? Nokantawakiri: Tekatsi. Iyotaantatsiri, tsika pijeekika? 39Ikantawakina: Thame poyaatanakina noaayemiro. Roojatzi noyaatantanakariri rirori, noaapaakiro pankotsi ashinentsi

35Okitejitanaki

209

JOWA1

ijeekantari. Ari jenokitapaaki oorya. Noaapaakiro pankotsi, nojeekimota paakiri maawaeni kitejiri. 40Iwaero paashini areetapaenchari Antereeshi rirotaki rirentzi Shimo iiteeteri paata Peetero.b 41-42Tsitenini oorya riyaatanaki Antereeshi raminakiteri rirentzi. Iaantapaakariri irira, ikantapaakiri: Noaakiri Rotyaantanewo Tajorentsi. Thame poyaatanakina, piaapaeri. Jee, thame. Ari rareetapaakari Jesoshiki. Ramina wakiri, ikantawakiri: Rooma eeroka Shimo, itomi Jonaashi. Iinja iiteetemi: Peetero. 43-44Okitejitanaki riraga Jesoshi ikoyi ipiyanee ipankokinta janta paashiniki kipatsi. Oeta kipatsi Karireeya. Naakapaeni riyotaanewopaeni itsipatakina. Omaanta tekirani riyaateni janta, riraga Peetero raminakitziri jaga riyompari Jiripi. Romiaakiteri. Jiripi, Peetero eejatzi Antereeshi ipoaaka Wetheeraki: itsipatawakaaka janta. Wetheera rootaki nampitsi jeekatsiri janta Karireeyaki. Raminakitziri, ari iaakiri rirori, ikantziri: Thame pamineri Rotyaantanewo Tajorentsi. Jee, thame. Iaantawakari Jesoshi riraga Jiripi ikantawakiri: Thame poyaatanakina. Roojatzi royaatantanakari. Ari jateeyanakini maawaeni. 45Ari yowapaakina maawaeni janta okaakini Kanaa, paashini nampitsi jeekatsiri Karireeyaki. Ari irira Jiripi riyaatakitzi ipankoki riyompari Nataneeri. Iaapaakiri ikantapaakiri:

Noaakirikya riraganki, rojankina takotzitakarini paeraniperoroa Moeseeshi. Eejatzi kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi rojankinatzitakoeya rini rirori. Rirotaki Jesoshi, itomini Josee najareetejatzi. 46Ikantawakiri: Tee ikameethatzi maawaeni najareetejatzi. Kyaaryooperoma ikameethatzi rirori? Rakanakiri Jiripi: Thame paminakiteri, piyotantyaa riri ikameethatzirika. Ari riyaatanaki. 47Ari rokaakinteeyapaakarini riraga Jesoshi iaawakiri ipokapaaki, ikantziri tsipatayitakaririni: Pamineriroa riraga Nataneeri. Rirotaki joriiyopero kimiperotariri itakaantawori paerani Ishirayeerini: ikameethataki, tee riyotzi ramatawi tantzi. 48Rojampitapaakiri Nataneeri, ikanta paakiri: Tsika pikantakaka piyotantawaki nari nokameethatzi? Ikantawakiri: Noaakimi janta pontsiritawo iyeera, tekira ikenkithatakaemi Jiripi. 49Rakapaakiri riraga Nataneeri: Tema eeroka Itomi Tajorentsi: pithotyaakiro maawaeni, piyotayitzirini. Eerokataki jewawentziriri joriiyopaeni. 50Ikantawakiri: Pamine, inkaaganki nokantakimi: Noaakimi pontsiritawo iyeera. Rootakima paapatziyantakinari? Ari pieena iinja notajonkantaperotanaki osheki, impaetzikya paapatziyantaperote nari. 51Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Aritaki piaakiro iinja jenokiperonta

b 1.40 Okantzi: Iinja iiteetemi Sheejashi okantakotzi Peetero. Tema akantziri aari apaanteki Sheejashi eejatzi Peetero: mapitatsiri. Sheejashi rootaki agaantsi ipaanteki ewereeyojatzi. Peetero rootaki agaantsi ipaanteki kireeshiyajatzi.

JOWA1,2

210

inthomaenta. Piaakiri ronampiripaeni Tajorentsi rayiitashitena ipiyaneero eejatzi. Ikanantari nopokantari jaka kipatsiki niyoperotakotakaeriri riraga Tajorentsi maawaeni atziri. Tema naaka poaachari jenokinta, nokoaataki jaka kipatsikika.
Ritanakawo Jesoshi itajonkantawori iaa

nomaaki apite. Okitejita naki aritaki ikimoshireeyini maawaeni kanaajatzi. Ojeeki nampitsi owaero Kanaa kipatsi owaero Karireeya. Ikimoshire wenteeyakirini riroripaeni apaani shirampari owakira rayirowa iina. Tema romiaakiri oshekini atziri rakiyoteri.c Eeniro ikaateeyinira kanaajatzi, eejatzi roori riniro Jesoshi, eejatzi notsipateeyaka rini naaka, Jesoshi, eejatzi paashinipaeni riyotaanewo, maawaeni. 3Ari rowaeyakani maawaeni atziri eejatzi imiritaki awishoo waantsi oowa, rootaki iwyaaritayitarini joriiyopaeni rirori. Rooteentsi ithaatzima tero, rootaki okanantariri rowaga riniro Jesoshi: Tekatsi paashini awishoowaantsi oowa: tema aritaki pimatakiro pamita koteri? 4Ikantawakiro: Nana, iitaka pikanantanari? Tekiraata omonkaata notajonkante. 5Omaanta okantziri roori onampi rentsipaeni jaga: Pikemijantaperoterira oetarika romperatemiri. 6Eeniro jaga chomoo antawoperod okaatzi 6. Riwetsikaetziro mapi. Rootaki ojeekantari iaa ikiwantapiintari joriiyopaeni ikiwawakowentari Tajorentsi. Omaanta iroaaka thaataka. 7Ikantziri rirori maawaeni onampirentsi:

1-2Okaatzi

Piyeekitero iaa chomookipaenira. Ari riyeekiteeyakironi maawaeni. 8Roojatzi ikanantanakari: Pikitero iroaaka paakotanakiniri omperatzimiri, pimpaete paakotanaki niri maawaeni atziri. Ari raakotanakiniri. 9Ikemijantawa kiro riraga omperatariri, tema opeyanaka awishoowaantsi oowa. Tee riyotzi omperatariri onampirentsi tsikarika opoaaka iroka, omaanta riyotaki onampirentsi, iyeekitzirori chomookira iaa. Roojatzi riraga omperatantachari ikaemantakariri aatsiri iina. 10Ikantziri: Tema rootaki itapiintari kameethari awishoowaantsi oowa aperi atziri. Aririka ashinkitawitanakyaani apokashi tapaero majankaari. Aritaki okantari ameteeyarini. Eerokaritya eeroka kempoyaakirori rowaga kameethari. Owakira iroaaka pamakaantakiro. Ari maawaeni ririro. 11Ari janta Kanaa jeekatsiri Kariree yaki, ritakawo Jesoshi itajonkantaki. Roaagakinawo ishintsinka. Noaakiri naaka eejatzi paashini riyotaanewo, roojatzi ameenantanakariri maawaeni. 12Roojatzi noerinkanteeyanakarini Kaperinawooki. Itsipatanakina Jesoshi naaka, riniro, rirentzipaeni, rirojatzi paashinipaeni riyotanewo. Ari nokaatee yanakirini maawaeni. Nomagaeyanakini janta apaanipaeni tsiteniriki.
Iroaaka nokantakoteri riraga Jesoshi roemishitowaeyakirini Tajorentsipanko pimantatsiripaeni
13Rootzimateentsi kitejiri nokimoshi ryaantapiintari naakapaeni joriiyo owaero Kitejitatsiri rawijantariri

c 2.1-2 Naakapaeni joriiyopaeni nametapiintawo iroka. Aririka atziri raye iina, ari romieeri oshekini atziri rakiyoteri. Ikimoshireeyakini maawaeni. d 2.6 Apaani okaate yeekitatsini 80 riitero iaa.

211

JOWA2,3

ronampiri Tajorentsi. Nokenkithashi ryaakotawo kitejiri paeraniperoroa rawijantakarini irira ipankokipaeni nochariniiteni janta Ejiipitoki. Rootaki oshekini atziri itonkaantana kari Jerojareeki tonka, tonka, tonka, ipinkathatantariri riraga Tajorentsi. Ari itonkaanaki riraga Jesoshi janta. Nokaatanakiri paashinipaeni riyotanewo noyaatanakiri. 14Nokyaa kaapaakiri Tajorentsipankoki noaapaa kiri janta pimantatsiri waaka, owisha, jamomo, maawaeni. Eejatzi ijeekaki jaga kaampiyayitziririni atziri iyorikite paeni. 15Ari iaakiro riraga Jesoshi shiwithapaeni riwetsikashitakiri pajamentotsi ipajatantyaariri waaka. Roojatzi romishitowanteeyakaririni owisha, waaka, maawaeni. Ipitamenka kotakiri imeejatekipaeni kaampiyayitzi ririni iyorikitepaeni, rojokitakiri iyorikite. 16Ikanteeyirini pimantatsiri jamomo: Pagaeyanakirini irika. Eero pipimanta waetzi jaka nopinkathatapiintzirika Pawa. 17Roojatzi nokenkithashiryaantana kawo rojankinatakotziteetakaririni irira Jesoshi paeraniperoroa Iwaperiteki Tajorentsi: Naamaakotzitakari, Pawa, iroka Tajorentsipankoka; rootaki rowamaanteetenari iinja. 18Ikantana kiri jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Iitaka panantawori iroka? Iitaka poaayenari niyotantemiri eerokarika rotyaantzi irira Tajorentsi? 19Ikantawakiri: Pishekiroreero iroka Tajorentsi pankoka ari okaate 3 kitejiri napiiteero notzinagaero. 20Roojatzi ikijathatanta nakari riraga jewatatsiripaeni joriiyo: Okaatzi oshekini ojarentsi riwetsi kanteetakawori iroka Tajorentsi pankoka. Arima okaate 3 kitejiri piwetsikanteeyaawori eerori? Eerowa pimatziro.

rirojatzi oshiyakaawenta chari. Riroma rirotaki oshiyakaawenta chari iwatha Tajorentsipankoka, rooma kijokiro royiri Ashitariri. 22Ikamanta kari, okaataki 3 kitejiri ipiriinantanaari. Roojatzi, aritaki nokenkithashireeyana kironi iroka oshiyakaawentachari. Eejatzi niyotanakiro okenkithatakotaki rini paerani Iwaperite Tajorentsi monkaataka iroaaka maawaeni okenkithatakotakiri. 23Areetapaaka Kitejitatsiri rawijantari ronampiri Tajorentsi nokimoshi ryaantari maawaeni naaka joriiyojatzi. Ijeekapaaki riraga Jesoshi Jerojareeki, osheki itajonkantayitapaakini. Iaayita kirini atziri, rootaki raapatziyeeyantaka ririni. 24Omaanta riyotzi rirori iitaka ikenkithashiryaari maawaeni atziri, rootaki raamaantanakari: Ragaetanaki nakari. 25Riyotakiri riraga atziri iitaka ikenkithashireeyarini. Riyotashitaka, tekatsi kamanterini.
Ikenkithawaetakaakiri Jesoshi Nikoreemo

21aakiro,

shirampari jewatziriri joriiyopaeni iwaero Nikoreemo. Rirotaki warijeeyo. 2Ikanta riraga Nikoreemo ipokashitakiri Jesoshi tsiteniriki, ikantapaakiri: Iyotaanari, niyotakimi pipoaaka Tajorentsiki. Rootaki pipokantakari, piyoteeyapaenani. Eeromi itsipatzimimi Tajorentsi eeromi pitajonkantzimi. Rootaki nokowantari piyoteena naari. 3Ikantawakiri riraga Jesoshi: Kyaaryooperotaki iroka nokante miri: riraga kaari apiitaachani ikoaatee, eero reentsitetari Tajorentsi, eejatzi eero imatziri iiiri irira, itsipatantyaariri jenokinta. 4Ikantapaakiri riraga Nikoreemo: Aririka antyashiparitaki, tsika akantyaaka apiiteero akoaatantee

1Eeniro

JOWA3

212

yaari? Arima amateero apiyaneero omotziki anironi apiitero akoaatanta paeyaari? 5Ikantawakiri: Kyaaryootaki iroka nokantemiri: maawaeni kaari apiitaachani ikoaatee eero reentsitetari Tajorentsi. Omaanta aririka rityaawo okoaateri riniro eejatzi impaetzi apawo otzimiri Ishire Tajorentsi, aritaki rashitakyaari riraga Tajorentsi eejatzi raminakowiritantakiri. 6Tsinani aririka oeyoyeeri otomi, ikimitari ashitariri, ikame. Eejatzi okimiwitaka Ishire Tajorentsi, aririka otzimeri atziri ikimityaari Tajorentsi, eero ikami, inta ikantyaani ijeeki itsipatyaari Tajorentsi. 7Aririka nokantemi: Papiiteeya pikoaatee, eero pitzimaetyaashitanaka. 8Tsikarika okoyi otampyaataki tampyaa, pikema wakiro opoematapaaki, mooo. Omaanta tee piyotzi tsikarika okinapaaki eejatzi tee piyotzi tsikarika iyaate. Eejatzi ikimiwitawo maawaeni otzimantari Ishire Tajorentsi. 9Ikantapaakiri riraga Nikoreemo: Oetaka poshiyakaawentanari? 10Ikantawakiri: Kaarimima eerori iyotaayitziririni maawaeni ajoriiyotzinkarite? Iitaka kaari piyotantawakawo iroka nokantzi miri? 11Kyaaryooperotaki iroka nokantemiri: nokantakotziri iitarika niyotziri eejatzi noaayitzirini omaanta tee paapatziyawo nokantayitawitzimi rini. 12Iroaaka nokenkithatakowitzi miro ieetziri jaka kipatsikika, omaanta tee paapatziyawo. Aririka nokenkithata kotemiro oetarika ikoyiri riraga Tajorentsi, arima paapatziyakina? 13Tekatsi atziri jatatsini jenokinta eejatzi ipiyee jaka kipatsikika ikantemi oetarika ikoyiri Tajorentsi. Omaanta naaka nopoaaka jenokinta nokoaata paaki kipatsikika. Aririka nokenkithata

kotero jenokinta, niyotakiro oeta nokantziri. 14Paeraniperoroa riyaatantakari achariniiteni paerani janta tekatsinta atziri ipanko, ratsikayi tawakirini oshekini maanki. Ikamayita kini osheki. Ari ikantakiri riraga Tajorentsi Moeseeshini: Piwetsikeri oshiyaarini maanki powatzikakoteri inchapankeki. Raminayiterinirika atziripaeni ari retsiyatakotanee, eero ikami. Aritaki imatakiri Moeseeshini. Retsiyatakotantariri osheki atziri. Ikimiwitaka ikantana riraga Tajorentsi: Rowamagaetemi eerori rowamayemi atziri, rowatzikakotemi inchapankeki. 15Pikamawenteri atziri powawijaakoteri maawaeni aapatziyemini. Rootaki ikantziriri Jesoshi riraga Nikoreemo. Ithonkapaakiro ikenkithata kaakiri. 16Inintashireperotanteeriroa riraga Tajorentsi aakapaeni maawaeni atziri kipatsikika, rootaki rotyaanantakariri Itomi rapintzite jaka kipatsikika. Ninkarika aapatziyeeyaaririni rirori, eero riyaatzi paamariki kaari tsiwakani tatsini, inta ikanteetatyeeyaani ijeeki jenokinta itsipatapaeyaari Tajorentsi. 17Tee ro rotyaanantariri Tajorentsi riraga Itomi jaka rowashironkae aakapaeni atziri, inta rotyaanantakaariri rowawijaakotee. 18Eero ikantako wenteeyirini Pawa Tajorentsi maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Omaanta ikantakowenanteeyakaririni rirori maawaeni kaari aapatziyaarini, rootaki rowashironkaantyaariri iinja. 19Ro rowashironkaantyaariri theenkaeyiririni riraga Jesoshi. Omaanta Irira ipokaki rirori riyotaanteeri aaka tsikarika ikantari riraga Tajorentsi eejatzi riyotaanteeri ajeeki kameetha. Noshiya kaawentemiri: okimiwitaka ikitejitako takiri atziri jaka kipatsiki tema iaakiro maawaeni oetarika ranteeyirini.

213

JOWA3

Omaanta riraga kaari aapatziyari rantapiinteeyironi kaari kameethatatsi, tee ikoyiro riyotero iroka riyotaawitaka riri; inta okimiwita inintaperotziro tsiteniriki irirapaeni. Tee ikoyi ijeeki kitejiriki, ikantzi: Ieeterokari riraga Tajorentsi antziri aaka, rowashi ronkaanteerokari. 20Maawaeni antzirori kaari kameethatatsi ikijakiri Jesoshi. Tee ikoyi ipokashiteri: riyotaki rooaawontzitzirikari kaari kameethata tsi rantziri, rootaki kaari ipokashitantari raapatziyantyaariri. 21Omaanta antzirori kyaaryooperotatsiri, rirotaki pokashitzi riri riraga Jesoshi. Roaagayitzirini kameethatatsiri rantziri. Riroma rirotaki Tajorentsi antakayiriri kameethatayita tsirini, rootaki kaari ipashiwenanta rirori ipokashitziri. Kimiwitaka ijeekaki kitejiriki imatziro iiiri maawaeni atziri eejatzi Tajorentsi.
Jowa riraga kaawoshitakotantatsiri rapiitziro ikantakotziri Jesoshi

riyaatakaanakina riraga Jesoshi Joreeyaki. Nojeekapaaki janta, nokaawoshitakotantapaakari Tajorentsi atziri. 23Eejatzi riraga Jowa ikaawoshi takotawakiri Tajorentsi atziri jaga Aenookira okaakintawo Jariimi; tema oshekitapaaki iaa jaga. Riyaatashitana kiri oshekini atziri ikaawoshitakotawa kiniri riraga Tajorentsi. 24-25Tekiraata romonkyaagaetziri riraga Jowa. Riyotaanewopaeni rashi ipiyawaanteta kari paashini joriiyo. Ro ipiyapiya waantetawakagaeyani, ikantzi tsika akanteeyanakyaanika akiteshiretantee yaarini. 26Roojatzi riroripaeni ipokashi tantapaakariri riraga Jowa ikantapaa kiri: Iyotaanari, ikaawoshitakotawakiri Tajorentsi riraganki pitsipatariranki chapinki jantakironta Joriraaniki. Riraganki pikantakotakiri rirotaki

22Iinja

Rotyaantanewo Tajorentsi. Rootaki riyaatashitantanakariri maawaeni atziri, tema iroaaka rookanakae aaka. Iitakakya? 27Ikantawakiri: Tekatsi amatashiteeyani aaka apaniroeni, inta Tajorentsi jenokijatzi matakagaeroni maawaeni kameethata tsiri. 28Pikemakina eerokapaeni nokantakimi chapinki: Kaarina naaka riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Omaanta rotyaantakina riraga Tajorentsi neewatanakiri rirori. 29Noshiyakaawentemiro. Irira owakira aatsiri iina, aaperotzirori. Ikimoshire wentakiro iina. Rootaki riraga isheninkathoripaeni ikimoshirewe nantyaariri. Iroaaka nokimiwitari riraga kimoshirewentziriri aatsiri iina. 30Kyaaryo chapinki osheki atziri ipokashitapiintana ikemakotziri Rotyaantanewo Tajorentsi; omaanta iroaaka rookanakina, riyaatashitakiri ipinkathaperotziri rirori. Naaka tee: eero iroaaka ipinkathatanaana. 31Riragakya poaachari jenokinta reewaperowenteeyirini maawaeni. Naaka kipatsijatzi, nomonkaateeyarini maawaeni jeekatsiripaeni kipatsikika, tee apinkathariteeyini ikimitaaga rirori. Tema apatziro akenkithawaetakotashi tawo iroka aaayitzirini jaka kipatsikika. 32Omaanta riraga poaachari jenokinta ikamantakotziro oetarikapaeni iaayitzirini eejatzi ikemayitzirini janta. Omaanta tekatsi osheki aapatziyaperotawakyaawoni ikantakiri. 33Omaanta maawaeni aapatziyawakawori okaatzi ikantziri riyotzi kyaaryooperotaki maawaeni ikantziriri Tajorentsi. 34Rirotaki Tajorentsi otyaantziriri riraga Jesoshi, iroaaka riyotaantapaakiro iyenkithari. Riraga Tajorentsi tee ithaaawo Ishire, inta ikithatzitakari Itomi Ishireki.

JOWA3,4

214
9Okantziri:

Pawa jenokijatzi inintaperotziri Itomi, eejatzi rotyaantakaeri reewapero wenteeyeeni aakapaeni maawaeni atziri. 36Maawaeni aapatziyariri Itomi Tajorentsi ikanteetatyeeyaani rae jenokinta. Omaanta eero riyaatzi jenokinta riraga kaari aapatziyari rirori, tema ikanteetatyeeyaani ikijantyaari Tajorentsi.
Rookaneero Jesoshi Joreeya

35Riraga

warijeeyopaeni ikemako takiri Jesoshi. Ikanteeyirini atziri: Riraga Jesoshi ranaakotziri Jowa riyotaantzi. Osheki raapatziyakaakari atziripaeni, osheki ikaawoshitakotawa kari Tajorentsi. Omaanta tee ikaawoshitakotari Tajorentsi riraga Jesoshi inta naakapaeni riyotaanewo kaawoshi teenchari. Riyotaki Awinkatharite ikemakotakiri riraga warijeeyopaeni oetarika rantziri. Rootaki rookakaanta naanawori Joreeya ipiyakaantanaanari Karireeyaki.
Ikenkithatakaakiro Jesoshi jamaaryajato

1-3Riraga

Jesoshi Jamaaryaki naakapaeni. Rareetakaapaentana okaakini nampitsi iitachari Shikaari. Rootaki iipatsiteni Jakoowoni paerani peroroa: iroka ipakiriri itomini Joseeni. 6Eenitatsi jaga iiyakotanewo iaa Jakoowoni. Makotapaaki riraga Jesoshi, rooma nopoaaka maawaeni inteena. Ijeekimotashitapaakawo okaakini roori imakoryaantapaaka. Tema tsiteniityaapaaki oorya. 7-8Notsi patakari naaka paashinipaeni riyotaa newo niyaatapaentzi jaga nampitsiki namanantapaentzi nowanawo. Roojatzi opokantapaaka tsinani jamaaryajato okitaatzi iaa. Ikantawakiro rirori: Pipakotena nomiri.

4-5Ikinakaanaana

Kaarimima joriiyo? Iitaka pikowakotantanari iaa? Naaka jamaaryajato. Tema tee raakameethateeyirini joriiyopaeni jamaaryajatzi. Rootaki okanantakariri: Iitaka pikowakotanta nari iaa? 10Ikantawakiro riraga Jesoshi: Tee piyotzi oetarika ikowakaakimiri riraga Tajorentsi nomatemiri. Eejatzi tee piyotzi naari ninkarika. Nokantakimi: Pipakotena nomiri. Omaanta piyotaki narikami naari, pikantakinami eerori: Eerokakya pipenaata nomiri. Roojatzi nopashitantemirorimi iaa owaaanta tsiri. 11Okantakiri: Tekatsi pikitaatantyaari. Inthomae peronta ojeeki iaa kiteyaaperotatsiri. Ninka payenirika iroka iaa owaaantatsiri? 12Panaakotakirika achariniiteni riraga Jakoowoni kiyashi tzirori iroka iiyakotanewoni? Imiritzi rini iaaka imiriteeyironi maawaeni rirori itomipaeni eejatzi maawaeni ipira. Roojatzi iroaaka nomiriteeyirini naaka. Okameethataki iaa: pikenkithashi ryaaka pipena iaa anaakotzirorini iroka okameethatzi? 13Ikantawakiro: Ninkarika miriteeyirorini iroka iaa ari rapiitero maawaeni ikemaero imiri. 14Omaanta ninkarika miritakironi iaa nopiriri naaka, eero rapiitziro imiritee. Rowaga iaa noperiri okimita iyowaata paakitzi ishireki, rootaki owaaakiriri. Ikantyaani ijeekimotapaakina. 15Okemakiri. Tee iyotzi ikantakotziro roori Ishire Tajorentsi. Okenkithashi reeya ikantakotziro iaa. Okantakiri: Pipenawokya iroaaka iroka iaa pikantakinari, eerokya nomiritantanaa. Eero natsipetaatawo nopokaate jaka nokitaatanee iaa.

215

JOWA4
26Ikantawakiro:

rirori: Pityaawo piyaate pikaemakitenari piimi. 17Okantawakiri: Tekatsi noemi. Ikantanakiro: Kyaaryootaki pikantakinari: Tekatsi noemi. 18Ikaataki piimi paawitakari apawakooni. Irira pitsipata shitari iroaaka kaari piimi. Kyaaryo pikantakina. 19Okantawakiri: Kyaaryo eerokakya kamanantayitzi rorini iaani Tajorentsi: apaani iroaaka nojampitemi. 20Jaka tonkaariki ipinkathapiinteeyirini riraga Tajorentsi maawaeni nochariniitenipaeni. Eeroka paeni joriiyopaeni pikantzi kameetha apinkathateri Jerojareeki. Oetaka kameethatatsiri? 21Ikantawakiro: Pikemijantero iroka nokantemiri iroaaka. Paata eero pikenkithashiriiro tsikarika pipinkathateri riraga Tajorentsi. Atsipetashita akenkithashiryaashitawo tsikarika apinkathateri inta okameethapero tzi akenkithashireeri ninka apinkathateri. 22Eerokapaeni jamaaryajatzi tee piyotziri irira pipinkathawitari. Naakapaeni joriiyo, niyotziri naaka ninka naapatziyeeyarini. Riraga owawijaakotantatsini rirotaki joriiyotatsini paata. 23Monkaatapaaka pipinkathaperoteri riraga Pawa: pikoyirika, ari amitakoeyemini maawaeni Ishire Tajorentsi, iyoteemiro kyaaryooperotatsiri. Rootaki ikoyiri Tajorentsi. 24Tekatsi iwatha riraga Pawa Tajorentsi. Riraga kowatsiri raapatziyaari irira, okameethatzi ikemijantaperotero Ishire okaatzi iyotayee riri kyaaryootatsiri. 25Okantanakiri: Niyotaki ipokae Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga iiteetziri Kirishito. Rareetapaakaerika riyotakaapaakae oetarikapaeni.

16Ikantanakiro

Naaka riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. 27Rootaki ikantakirori riraga Jesoshi rowaga tsinani. Roojatzi naaka, nokaatakiri paashinipaeni riyotaanewo nareetapaa. Noaapaakiri. Omaanta tee nojampitapaeri: Iitaka pikantzirori tsinani? Iitaka pikenkithatakaanta wori? Naminashitapaakari. 28Naminashitapaakari, ookanakiro oowitzite opiyanaka onampiki. Okanta paakiri onampiweri: Thame poyaatanakina maawaeni. 29Noaayemiri shirampari kantakinari maawaeni oetarika nantayitzirini. Riromachee Rotyaantanewo Tajorentsi. Ikemijanantawori okaatzi okantakiri, 30roojatzi royaatantanakawo maawaeni raminakiteri riraga Jesoshi. 31Rootaki tekira opiya roori iiyakota newoki, nokantawitanakari Jesoshi: Iyotaanari, poya. 32Ikantawakina: Eenitatsi nowari nashi naari kaari piyotzi eeroka. 33Roojatzi nokantawakaantanaka: Ramaetakinirima rowanawo? 34Ikantanakina: Nantziniri otyaantakinari ikowakaa kinari okimitzimotakina nowaka, oshintsitakaakina eejatzi iweshiryaakaa kina. 35Rooma pikantawakaawita eerokapaeni tekira omonkaata 4 kashiri ari agaeyantyaaworini opiyotapiintaga, pankirentsi. Piitashiwitaka aririka pareetakya janta Karireeyaki roojatzi piyoteeri atziri oetarika ikantziriri Tajorentsi. Omaanta nokantemi: pamineri oshekini atziri pokatsini jaka. Piaakiri? Kithaatawori kitamaari. Ikoyiri maawaeni riyoteri Tajorentsi. Piyotaantyaariri oetarika ikoyiri rirori raapatziyantyaariri. 36Aririka piyotaa kiri atziri roojatzikya raapatziyari riraga

JOWA4

216

Tajorentsi, ari nokimoshiryaakayemi. Okimiwita aririka powiiteniri piwaato rote ipinatemi. Piyotaashitari eejatzi ikemijantana roojatzi eero ikami inta ikanteetapaatyeeyaani ijeeki jenokinta Tajorentsiki. Rootaki iinja maawaeni rityaawo yotaakotziriri Tajorentsi eejatzi maawaeni impaetatsiri riyotaa kotanakiri rirori apiyowentyaari riraga Tajorentsi akimoshireeyantyaarini, maawaeni. 37Kyaaryootaki iroka ikantapiinteetziri: Irira pankitakirori eero rowiitziro inta paashini owiiteroni. 38Notyaanteeyemini piyotagaeyeririni atziri oetarika ranteri reentsitetanteeyakaririni riraga Tajorentsi. Naari eejatzi paashinipaeni atziri niyotaakiri eechonkiini, iroaaka thame pithonkaeri piyoteeri eeroka. 39Aririka okantakotapaakiri riraga Jesoshi rowaga tsinani, raapatziyana kari oshekini onampiweri. Tema okantziri: Noaayemiri shirampari kantakinari maawaeni oetarika nantayi tzirini. Rootaki royaatantawori jaga. Rareetanteeyakaririni maawaeni. 40Ipokashitantakari ikantapaakiri: Pijeekimotanakinaata. Ari ijeekakaanakina apite kitejiri janta, 41nokenkithatakaanakiri irirapaeni Jesoshi eejatzi naaka maawaeni riyotaanewo. Raapatziyape rotanakari osheki riraga shikaarijatzi. 42Ikanteeyakironi riraga shikaarijatzi rowaga tsinani: Naapatziyakawo eechonkiini pikanta kinari omaanta iroaakakya nokemapero takiri irira Jesoshi, rootaki niyoteeyantaka rini kyaaryokya oetarika pikantakinari. Rirotaki Owawijaakotantatsiri maawaeni jeekatsiri kipatsiki riraga aapatziyariri. Rirotaki irinta Rotyaantanewo Tajorentsi. 43Ari apite imaaki Jesoshi janta. Okitejitanaki tee ikoyi ikijanakiri riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni rootaki

riyaatantanakari. Ipiyanee iipatsiteki Karireeyaki. Noyaatanakiri naakapaeni riyotaanewo. 44Riyaatantari omaanta riyotzi tee raapatziyaperotari osheki atziri janta. Rirotaki Jesoshi kantapiintatsiri: Tee raapatziyari atziri kamanantzirorini iaani Tajorentsi iipatsiteki inta itheenka piintziri inampijatzi. 45Omaanta aririka nareetapaeya maawaeni naakapaeni Karireeyaki, raakameethatawakiri riraga Jesoshi maawaeni karireeyajatzi. Riyaatakitzi oshekini irirapaeni chapinki janta Jerojareeki, ikimoshireeyini maawaeni. Aritaki janta iaayitakironi rantziri Jesoshi. Rootaki iroaaka raakameetha tantakariri maawaeni.
Jesoshi retsiyatakotziri itomi jewatatsiri

riyaatanee riraga Jesoshi Kanaaki: rowaga karireeyawero. Janta chapinki ipeyakiro iaa awishoo waantsi oowa. Eeniro ijeeki Kaperinawooki jewata tsiri, imantsiyataki itomi. 47Ikemakota wakiri riraga Jesoshi poaachari Joreeyaki, areetapaa Karireeyaki. Ari riyaatashitanakiri, ikantapaakiri: Rooteentsi ikame notyomi. Thame petsiyatakotakitenari. 48Ikantakiri riraga Jesoshi atziripaeni: Eerorika notajonkantayitzini, arima paapatziyeeyakinani? Aritaki pikanteeyarini eeroka, pitheenkaeya nani. 49Rapiitziri ikantapaakiri: Nowinkatharite! Intsipaete, pipoke nopankoki! Ikamikari notyomi! 50Ikantawakiri: Pipiyee iroaaka. Eero ikami pitomi, aritaki retsiyatakotee. Ikemijantaperotanakiri piyanaa. 51Niyanki awotsi itonkiyotawakari ronampiripaeni, ikantapaakiri:

46Rapiitakiro

217

JOWA4,5

Etsiyatakotee pitomi. rojampitantapaakari, ikantapaakiri: Tsika ikaatakika oorya retsiyatako tantakari? Ikantakiri: Chapinki, itziroryaanaki oorya, aritaki awijanaki ijaawamerikitzi. 53Ikenkithashiryaanakiro aritaki ikaataki oorya ikanantakariri Jesoshi: Eero ikami pitomi. Rootaki rameenantanakariri Jesoshi. Eejatzi ikimiiyakani riraga isheninka maawaeni, rameentakari rirori. 54Iroaaka apite itajonkantaki riraga Jesoshi janta Karireeyaki ipoaanakanta Joreeyaki.
52Roojatzi

Retsiyatakotziri mantsiyatzinkari janta inkaareki

monkaatapaaka paashini kitejiri nokimoshiryaantanaari maawaeni joriiyopaeni. Tema ipiyota kiri oshekyaantzi atziri janta Jerojareeki, ipinkathatantyaariri Tajorentsi. Eejatzi itonkaanaki riraga Jesoshi janta tonka, tonka. 2Eenitatsi oshiirikota riwetsikaetziro mapi inkinagaakitakiro maawaeni pankotsi janta rowakinta Jerojareekinta. Eejatzi eenitatsi ashitakontsipaeni. Apaani owaero ipaanteki ewereeyo, rashitako owisha. Ari inthomaenta oshiirikota okaakini rashitako owisha eenitatsi inkaare iitachari Wetheshita. Eejatzi eenitatsi janta kaapa apawakooni. 3Rootaki janta romaryaanteeyarini mantsiyari osheki. Ipiyoteeyanira mantsiyaperotatsiripaeni: riraga kaari kokichaatatsi, kijopookita tsiri, matharitonki, maawaeni. Royeeyi roni iaa omaemaaatya. 4Aririka omaemaaatya iaa nokantapiintzi naakapaeni joriiyo: Ipokapaaki inkaareki ronampiri Tajorentsi,

1Iroaaka

imaemaaatakaakawo iaa, chomok, chomok. Roojatzi ninkarika ityaawoni itsitsiyaatantyaawo ari retsiyatakotee. Ari oshekini mantsiyatzinkari janta royeeyeroni omaemaaatya iaa. 5Eenitatsi jaga shirampari okaatzi 38 rowawijaakiri rojarentsite imantsiya taki. 6Ari ikatziyatziyawaetashita riraga Jesoshi janta iaapaakiri irira mantsiya tzinkari romaryaaka. Riyotakotapaakiri aritaki okaataki rojarentsite osheki imaryaaka jaka. Ikantziri: Pikoyi petsiyatakotee? 7Ikantawakiri: Jee. Omaanta tekatsi tsitsiyakaye nani aririka omaemaaatya iaa. Naaka tee nomatziro notsitsiye apaniroeni: tema rootaki ranaakotantanari paashini, itakawori itsitsiyaki rirori. 8Ikantapaakiri: Pipiriintee, paaneero pishitashi, piyaate pipankoki. 9Roojatzi etsiyatakotanaki. Ipiriinta naa raaneero ishitashi ipankoki. Rootaki kitejitatsiri nomakoryaanta piintari naakapaeni maawaeni joriiyo. 10Rootaki ikanteeyantakaririni riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni okaatzi iaakiri rirori: Rootaki iroaaka kitejitatsiri amakoryaantapiintari. Tee oshineta aaneero iroaaka ashitashi. Iitaka paantanakawori pashi? 11Ikantawakiri: Riraga etsiyatakotakaanari rirotaki kantanari: Paaneero pishitashi, piyaatee pipankoki. 12Roojatzi ikanantanakari: Ninka kantakimirika iroka? 13Tee riyotzi rirori ninkarika etsiyata kotziriri. Eenitatsi jaga osheki atziri, ipeyimotanakari riraga Jesoshi. 14Iinja irira Jesoshi raminaminatakiri riraga etsiyatakotziriri, eejatzi iaakiri janta Tajorentsipankoki. Ikantziri:

JOWA5

218

aakiro. Eeroka etsiyatakoteemi. Eero pantapiintziro eejatzi kaari kameethatatsi. Apiitaneemikari pimantsiyate, pikamaekari. Jee. Aritaki. 15Roojatzi riyaatantanaka shirampari. Ikantapaakiri riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Rirotaki etsiyatakotakaakinari Jesoshi. 16Rootaki ikijantanakariri irirapaeni jewatatsiripaeni joriiyo riraga Jesoshi. Ikowantakari rowamagaeterimi rirori tema retsiyatakotantakari kitejitatsiriki nomakoryaantapiintari maawaeni naaka joriiyopaeni. Ari ikantziri piyotawenta riri: Iitaka pikanantari kitejitatsiriki amakoryaantapiintari? 17Rootaki ikantawakiriri: Roojatzi ikantani Pawa rantziro kameethatatsiri. Eejatzi nokimitari naaka. Iitaka nopakaantyaaworikya nantziro kameethatatsiri kitejitatsiri amakoryaantapiintari? 18Eekiro riyaatatzi ikowaperotziroa rowamaeriroa riraga Jesoshi. Tee apatziro iaakiri ranantashitawo kitejitatsiriki nomakoryaantapiintari; inta eejatzi ikemakiri riraga Jesoshi ikantzi: Pawa nashi rirotaki Tajorentsi. Roojatzi ikanantanaka riroripaeni jewatatsiri joriiyopaeni: Iitajorentsitashitaka, tee ikameetha tzi. 19Ikantawakiri riraga Jesoshi: Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Tee nantashitawo naaka apaniroeni inta nomonkaatakiro oetarika noaakotziriri rantziri Pawa. 20Irira inintaperotana naaka Itomi riyotaakinawo maawaeni nantziri. Iinja imatakayena nanaakotero nantakiniririka shiramparika, tema notajonkaperotantyaariri oetarikapaeni, rootaki potsikanaperotantanakinari

osheki. 21Rooma ipiriinteeri Pawa kaminkari rowaaakiri. Eejatzi nokimi tyaari naaka, nowaaanakiri ninkarika nokowakaari. 22Eero ikantakowentziri Pawa atziri ikameethatzirika, eero: inta rootaki rotyaanantakinari naaka nokantakowenantyaariri. 23Ikowakiri Pawa maawaeni atziri iaakoweenkateri rirori. Eejatzi ikowakaakina iaapero tena naari maawaeni atziri nokameetha perotzi. Riraga kaari aaperotanaa naaka nokameethatzika, tee iaapero tziri Pawa rirori ikameethatzi. Tema rirotaki Pawa otyaantakinari. 24Kyaa ryootaki iroka nokantemiri. Maawaeni kemirori nokantziri, aririka raapatziya kyaari otyaantanari, aritaki ikantyaani ijeekantakyaari janta jenokinta notsipa tyaari naaka. Eero ikantakowentziri Pawa. Ikamawitakya, omaanta ari rapiiteeya raaagae. 25Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Iroaaka riraga kaari aapatziyari ikemaeyawaeroni noaani: tema naaka Itomi Tajorentsi. Ikanteeta tyeeyaani raagaeyeni maawaeni aapatziyawori noaani. Aritakikya iroaaka omonkaatakya raapatziyee yantenarini. 26Irira Pawa ashi royiro rai eejatzi rowaaakiri atziri. Naaka nomonkaatakari. Ikowakaakinari naaka ashi noyiro nai eejatzi nowaaakiri atziri. 27Tema nopoaaka jenokinta natziritapaaki jaka kipatsikika. Ro rotyaanantanari nokantakowenteri maawaeni atziri ikameethatzirika. 28Eero potsikanatana. Iinja ikemaeye nani maawaeni riraga kaminkari okaatzi nokantziri. 29Aritaki ipiriintanakiri antzirori kameethatatsiri, raeeyanakini ijeeki jenokinta ijeekira Tajorentsi. Eejatzi riraga eekiro riyaatatyee antzirori kaari kameethatatsi ipiriinta witanakyaapa omaanta ikantakowe nantyaariripa riraga Tajorentsi maawaeni: rotyaanteri paamariki kaari

219

JOWA5,6

tsiwakanitatsini. 30Tekatsi nokantya nantashityaawo. Nokantakowenantyaa ririka atziri ikameethatakirika nomonkaatakiro ikantanari Pawa. Kyaaryoopero nokantakowenantariri. Tee nantashitawo oetarika nokoyiri naari inta nanteniri Pawa otyaantaki nari ikowakaakinari irira. 31Eejatzi ikantziri Jesoshi: Aririka naaka kantakotachanimi apaniroeni, pikantemi: Tee kyaaryoo pero ikantzi. 32Omaanta eenitatsi paashini kantakotanari, riraga Pawa. Niyotzi kyaaryootaki ikantakotanari irira. 33Omaanta eerokapaeni, potyaantayitakirini riraga Jowa, pojampitakaantakiri. Eejatzi irira ari ikantakoperotakiro kyaaryooperotatsiri, ikantakimi: Rirotaki Jesoshi Owawijaa kotantatsiri, rirotaki Itomi Tajorentsi. 34Tekatsi okantya ikamantakotena atziri: Ikameethatzi Jesoshi, omaanta nokowaki eeroka pawijakote, rootaki nokanantzimirori iroka. 35Riraga Jowa roshiyawitari ootamentotsi amorekape rotatsiri. Piaawakiri okoeetyaapaaki rashi: rooma osheki riyotakaakimi. Pikimoshirewentawitawakari eechonkiini. 36Eenitatsi eejatzi paashini riyotakaakimiri, rowaga anaakotziriri Jowa, piyoperotantenari. Iroaaka nothotyaaneeniri Pawa otyaantakinari maawaeni okaatzi ikantakinari. Oetarika nantayitzirini naari, iyotakaa kimiri rotyaantakina Pawa. 37Eejatzi ikamantakotakina naaka Pawa riraga otyaantakinari. Omaanta tee pikemi jantaneentziri oetarika ikantziri, eejatzi tee piaaneentziri tsika ikantari. 38Eejatzi tee paapatziyana naaka Rotyaantanewo, rootaki kaari paapatzi yantawo ikantziri rirori. 39Piaana piintawitakawo Iwaperite Tajorentsi, rootaki pikenkithashiryaantari pawijakotantari, pikantatyeeyaani

paaanaki. Omaanta rootaki roori kantakotanari naaka. 40Omaanta tee pikoyi pameentena naaka nowaaante miri. 41Omawitakya pikantashita piaaperotana, tee pameentana. 42Niyo tzimi naaka, tee pinintaperotziri Tajorentsi pajankanekira. 43Rotyaantana Pawa, rootaki nopokantakari. Omaanta tee piaapero tana eerokapaeni. Aririka ipokashitemi paashini atziri kaari rotyaantanewo Pawa, iaaperota apaniroeni, rirotaki kya piaaperotawakirikya. 44Eejatzi eeroka aaperotawakaachari. Aritaki pikantari. Omaanta tee pikoyi iaapero temi rapintzite Tajorentsi pikameetha tantyaari. Tsika pikantyaaka paapatzi yaperotantyaariri eeroka? Eero pimatziro. 45Eero pikenkithashiryaa shita naaka thawetakotemini Pawaki: Eeniro, Pawa, irikapaeni rantziro kaari kameethatatsi. Eenitatsi paashini thawetakotemini: rirotaki riraga Moeseeshini, ikanteri irira Pawa: Tee raapatziyawo irokapaeni rowaga pojankinatakaakinari. Piitakaa ari rowawijaakoteemi? Eerowa. 46Arimi paapatziyaperotyaarimi riraga Moesee shini, ari paapatziyaperotakinami naari. Tema rojankinatakotzitakina rirori paerani. 47Niyotakimi tee paapatziyawo rojankinarini Moeseeshi. Arima paapatziyakyaawo nokantzimiri naari? Eerowa. Rootaki ikantziriri Jesoshi riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni.
Roshekyaakiro paa eejatzi mereto rosheekyaakiri

kitejiri riraga Jesoshi imontyaakaanakinawo inkaare naakapaeni maawaeni riyotaanewo. Noetziro inkaare Karireeya naakapaeni joriiyo. Omaanta iitziro Teweeryashi riraga paashinijatzitatsiri atziri.

1Paashini

JOWA6

220

inkaare, royaatakiri oshekyaantzi atziri. Iaako tantakariri maawaeni itajonkantzi. Itajonkawentakiri mantsiyatzinkari. 3Itonkaakaanakina tonkaariki. Ijeekakaapaakina janta. 4Rooteentsi omonkaatya Kitejitatsiri rawijantari ronampiri Tajorentsi. Rootaki nokimo shiryaantanakyaari naakapaeni joriiyo. 5Ijeekakaapaakina riraga Jesoshi, raminanaki. Iaawakiri oshekini atziri pokashitakiriri. Ikantziri Jiripi: Tsika amananteeka rowayityaarini atziripaeni? 6Ro ikantashitantariri, ikowaki iaantyaari riraga Jiripi. Omaanta riyotaki oetarika ranteri. 7Ari ikantawa kiri: Taanitya. Aririka amanantawi tyaawo oshekini, aririka ikaate 200 tenaaryo, tekira omonkaata owanawontsi royaari atziripaeni. Itasheni. Aaka tekatsi osheki koriki. Eero amatziro amanantziro osheki owanawontsi. 8Ari eenitatsi janta paashini riyotaa newo, riraga Antereeshi. Rirotaki rirentzi Peetero. Ikantziri rirori: 9Iyotaanari, eenitatsi jaka apaani ewankari ipaani apawakooni. Eenitatsi eejatzi mereto apite. Omaanta notheenkakiri: eero riyomaatari, eenitatsi oshekini atziri.e 10Eenitatsi jaga oshekini katawoma shi, roojatzi ikanantawakari riraga Jesoshi: Aritaki poejeekaeyerini maawaeni atziri katawomashikira. Ikaataki 5.000 shirampari jeekaeyeentsirini. Eejatzi tsinanipaeni eejatzi eentsipaeni ijeekaeyini: maawaeni. 11Roojatzi raantakawo rirori paa eejatzi raantakari mereto. Roojatzi raminanaki jenokinta ikantziri Ashitariri:

2Imontyaakaanakinawo

Ariwee, Pawa, eenitatsi nowanawo. Ari ikagaakiro paa eejatzi ikagaakiri mereto, ipakiri riyotaanewopaeni, eekiro rowawijeeniri maawaeni atziri ijeekira. Rowaeyani atziripaeni maawaeni ikoyiri. 12Ikemaeyantapaaka rini maawaeni ikantana riraga Jesoshi naakapaeni riyotaanewo: Pagaatero maawaeni tzimagaanta paentsiri, tee nokoyi eewanatyaawo. 13Ikemaeyakawoni iroka paa apawa kooni. Nagaatziro tzimagaantapaentsiri. Notetakiro kantzirikipaeni: niyeekita kiro okaatzi 12. 14Ieeyakirini itajonkakiro paa, roojatzi ikanteeyantanakarini: Riroperotaki irika kamanantzirorini iaani Tajorentsi akemakotziri, aamagaeyarini paerani. 15Riyotawakiri Jesoshi ipokashiiyeri nimi owaeyeencharini raanakirimi iiterimi jewawenantatsini. Roojatzi ipeyapithatantanakari. Riyaatanaki riraga Jesoshi tonkaariki apaniroeni.
Riraga Jesoshi ranashaatawo inkaare

oorya noerinkaeyanakani naaka maawaeni riyotaanewo inkaareki, noyeri riraga Jesoshi janta. Tsitenitapaaki, omaanta tekira ipoki. Roojatzi notetantanaka pitotsiki nomontyaantyaawori intatsike ronta janta Kaperinawooki. 18Opoka paaki antawo tampyaa mooo, mooo, omaemaaata inkaare, rootaki amanta paakawori antawo otamakaari. 19Aritaki nokomakomatakiro niyanki. Inteena kipatsi, aamaashitya ari okaatzi 5 kiroometero aririkapa 6 nareetanta kyaari. Eekiro nokomaeyawitakani. Roojatzi noaantawakari riraga Jesoshi ranashaatawo inkaare; rokaakintapaa

16-17Itziroriimatanaki

e 6.9 Joriiyojatzi rowaka paa maawaeni kitejiri okimitaaganki aari owawo kaniri.

221

JOWA6

kina. Tee itsitsiyi: kimiwitapaaka rootaki ranashitantapaakari kipatsi. Nothaawaperotanaki maawaeni. 20Omaanta ikantapaakina irira: Naakataki, eero pithaawantana. 21Roojatzi nokimoshiretantanaa naawakiri notetawakiri pitotsiki. Intsipaete naatakoeyapaakani othapyaa kiini janta niyaatenta.
Rirotaki Jesoshi oshiyawori owanawontsi aaakaakiriri aapatziyariri
22Okitejitanaki riraga atziripaeni eeniro ijeekanaki intatsikeronta inkaare raminaminawitanakari Jesoshi. Ikantawakaaka: Tsika ijeekika riraga Jesoshi? Chapinki rotetaa pitotsiki riyotaanewo paeni riyaatanaki. Tee rotetaka riraga Jesoshi. Kaari paashini pitotsi. Tsikarika ijeekaki rirori? 23Iroaaka rareetawitapaaka oshekini teweeryashijatzi, ikinakotapaaki ipitoki. Raatakoeyapaakani okaakini nowawae teeyakaninta paa chapinki. Ikowawita paakari ikantzi: Tsikama Jesoshi? Tsikama riyotaanewo? 24Tee ieeyapaerini; eejatzi naakapaeni, tee ieeyapaanani. Roojatzi rotetantanaa atziri ipitokipaeni riyaata kotanaki Kaperinawooki, ikowanteeya paakaririni riraga Jesoshi. 25Aritaki ieeyapaakirini. Ikantapaa kiri: Iyotaanari, naminamineeyakimini. Tsika pikantaka pareetantapaari jaka? 26Ikantawakiri: Iitarikya pikowantanari? Kyaaryootaki iroka nokantemiri: tee ro pikowantana pipinkathatena, inta pikowantana nowakayemi kimitaka nantakiri chapinki. 27Iroka oyaarika ari othonkanakya. Eero patsipewentashi

tawo, inta naaka patsipewentaperotya; naaka materoni nowaaaperotemi rootaki paaaperotantapaakyaarini janta jenokinta pikantyaani. Nopoaaka jenokinta, rotyaantakina Pawa jaka kipatsikika, natziritapaaki rootaki nowaeeyantakimirini. 28Rojampitakiri: Tsikama nokantyaaka nanantyaa wori ikowakaakinari Tajorentsi? 29Ikantawakiri: Paapatziyeeyenani naaka Rotyaantanewo: rootaki ikowakaemiri Pawa. 30Roojatzi rojampiteeyantanaarini, ikantaneeri: Oetaka poaayenari naapatzi yantemiri? Aririka noaakimi pitajonkante, aritaki niyotaki kyaaryoo pero pikantakinari. 31Paeraniperoroa riraga achariniitenipaeni rowaeyaka woni manaa janta tekatsinta atziri ipanko. Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Ipaetakiri rowanawo rowaeyantawo rini. Opoaaka jenokinta. Tema riro Moeseeshini paeyakiririni, rootaki riyoteeyantakyaarini achariniitenipaeni paerani okameethatzi royaateri maawaeni. 32Ikantawakiri riraga Jesoshi: Kyaaryootaki nokantemiri. Tee riro Moeseeshini piriri rowaeyarini poeenchari jenokinta, inta riraga Pawa pawitakariri. Iroaaka ikowawita ipemi paashini powaeyaari kameethaperota tsiri, poaachari jenokinta. 33Rowaga paa poaachari Tajorentsi jenokinta rootaki owaiiriri maawaeni atziri. 34Rootaki ikantakiri Jesoshi. Rirotaki kantakotacha apaniroeni. Omaanta tee ikemaperotziri atziri. Ikantziri: Aritaki pikanta, Nowinkatharite, pikantyaani pipapiintenawo rowaga noyaari pikantakotakinari. 35Ikantawakiri rirori:

JOWA6

222

Naaka Rotyaantanewo Tajorentsi. Naaka oshiyawori paa owaaantatsiri. Naaka owaaakiriri atziri. Aririka poyaatanakina eero ayimi pitashe eejatzi paapatziyanarika eero pimirita nee. 36Aritaki nokanteeyawitakimini. Pieeyawitakinani notajonkantzi omaanta tekira paapatziyana. 37Ikanta nari riraga Pawa: Pikempoyeeyinarini maawaeni ameentakinari. Riyoteeyaki rini ipokashiteeyanakinani raapatzi yanteeyanakinarini. Riraga pokashita paenani, eero noepiyawakiri. 38Tee ro nayiitantapaari nanantyaawori nokowa shitari naari, inta nantero ikowakaaki nari otyaantakinari. Rootaki nayiitanta paakari. 39Irintapaeni nokempoyaakiniri irira Pawa, eero nopeyakotzi apaani. Nopiriinteeyirini irirapaeni iwatha omonkaatantapaeya kitejiri othonkanta paeyaari kipatsi. Rootaki ikowakaanari riraga Pawa otyaantakinari. 40Maawaeni atziri eenani aririka raapatziyena, ari ikanteetatyeeyaani ijeekimotakiri Tajorentsi jenokinta. Nopiriinteeyerini iinja, othonkantapae yaari kipatsi. Rootaki ikowakaakinari Pawa otyaantakinari. 41Roojatzi ikiaanikowenantanakari riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni. Tema ikemakiri ikantaki: Naaka oshiyawori owanawontsi, poaachari jenokinta, rootaki ikiaanikowenanta nakariri. 42Ikanteeyini: Ayotziri rirori. Tema rirotaki Jesoshi, itomi Josee. Ayotziri iriri, rirotaki Joseeni. Eejatzi ayotziro riniro. Iitaka ikanantari: Nopoaaka jenokinta? Ikantashitaka. 43Riyotzi riraga Jesoshi oetarika ikantawakaakari. Ikantziri: Eero pikiaanikowentana. 44Eeromi ikoyimi Pawa otyaantakinari, tekatsi pokashitenanimi raapatziyantenarimi. Omaanta riraga aapatziyanari rirotaki

nopiriintaneeri iinja omonkaatapaa kyaarika kitejiri nokantakowenantyaa riri maawaeni atziri. 45Rojankinatako tzitakari paeraniperoroa kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi: Tajorentsi riyotagaeyakirini maawaeni. Maawaeni aapatziyakawori ikantziri rirori, riyotawakirorika, aritaki rameentakina nowawijaakotantyaariri. 46Nopoaaka jenokinta, rootaki noaantariri Pawa. Tekatsi paashini eerini. 47Kyaaryootaki iroka nokantemiri, riraga aapatziyanari ikantyaani ijeeki iroaaka eejatzi iinja jenokinta janta Tajorentsiki. 48Iroka ikanteeyirini eejatzi: Naaka oshiyawori owanawontsi owaaakiriri atziri. Kyaaryo naaka owaeerini rirori. 49Raaawitanaka pichariniitenipaeni paeraniperoroa rowaeyawitakawoni manaa janta tekatsinta atziri ipanko. Omaanta ari ikamaki janta. 50Omaanta naaka tee nokimitawo iroka. Tee nomatziri noshinetziri aapatziyakinari riyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. 51Naaka oshiyawori owanawontsi owaaakiriri atziri, nopoaaka jenokinta. Ninkarika oyaawoni iroka owanawontsi ikanteetatyeeyaani raagaeyeeni jenokinta. Noperi maawaeni jeekatsiri kipatsikika raeeyantyaarini: tema rootaki nowatha. 52Roojatzi ikantawakaeyantanakarini riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni. Ikanteeyini: Tee nokemaperotziri. Tsika ikantyaaka ipanteerori Jesoshi iwatha aari owantyaawori? 53Ikantawakiri rirori: Kyaaryootaki iroka nokantemiri, rooma nopoaaka jenokinta, natzirita paaki jaka. Eerorika powawo nowatha, eejatzi eerorika piriro niraa eero pai. Jee, noshiyakaawentemi nowatha

223

JOWA6

eejatzi niraa. Kyaaryo nokantzimi eejatzi, eerorika paapatziyawo nokama wenteri atziri iaaperotantariri riraga Tajorentsi, eero pikantani pijeeki jenokinta. 54Maawaeni oyaawoni nowatha, eejatzi ireroni niraa, ikantee tatyeeyaani raee omaanta eerorika pikenkithashiryaakotana nokamawenta kimi eejatzi eerorika pikowakaana nowawijaakotemi eero nopiriintzimi iinja omonkaatapaakyaarika kitejiri nokantakotantyaariri maawaeni atziri. 55Nowatha rootaki owanawontsipero. Niraa rootaki imiritaperoetziri. 56Ninka rika oyaawoni nowatha eejatzi miriteroni niraa roojatzi ikantya, kijokiro rowana. Eejatzi nokimitya naaka, kijokiro noyeri. 57Aaatsiri rirotaki Pawa otyaantakinari: rirotaki owaaakinari naari. Eejatzi ikimitee yaani rirori oyaawoni nowatha, nowaeeyerini maawaeni. 58Rootaki iroka owanawontsi ayiitapaentsiri jenokinta. Tee okimitawo rowaga rowaeyarini achariniiteni paeranipe roroa. Irira ikamaki okaankiityeenta. Intakya nowaaakiri maawaeni aapatzi yanari. Riraga oyaawoni owanawontsika nokantakimiri ikantee tatyeeyaani raagaeyeni rirori jenokinta. 59Aritaki riyotagaeyakiririni Jesoshi piyotapiintaantsiki rashi joriiyopaeni, janta Kaperinawooki. Tema osheki roshiyakaawentakaero iwatha eejatzi riraa.
Ikantakotakiro tsika ikantyaani ijeekantyaari atziri

kemaeyawitawakaworini riyotagaeyawitakaririni, roojatzi ikanantanaka: Opomeentsitzimotakae antero iroka ikantakaerika aaka, eero amatziro aapatziyawo.

60Oshekini

riraga Jesoshi ikijima waetakiri riraga iyotagaeyawitakaririni. Ikantanakiri: Teerika okameethatzimotzimi iroka nokantakimirika? 62Paerani nopoaaka naari jenokinta, natzirita paaki jaka kipatsikika. Iinja pieeyawa kinani nopiyanee jenokinta. Roojatzi iitaka pikenkithashireeyantarini? Ikantziro iroka ikenkithashiryaakotziri ikame, ipiriintanee, eejatzi ipiye Iririki. 63Ishire Tajorentsi rootaki owaagae yeririni maawaeni jeekaeyatsirini jenokinta. Eero ijeekaeyini maawaeni atziri. Iroka nokamantakimiri oshiyawi tawo Ishire Tajorentsi: aririka paapatzi yaawo, ari owaaakimi jenokinta. 64Niyotakoeyimini: eenitatsi pikaateeyi nika kaari aapatziyana. Paerani riyotzitari riraga Jesoshi ninka kaari aapatziyaarini. Eejatzi riyotzitakari aakaanterini iinja. 65Eekiro riyaatatzi ikantanakiri: Niyotaki tee paapatziyeeyanani maawaeni, rootaki nokanantakimiri inkaaganki: Eeromi ikowakaerimi Pawa, tekatsi materoni pokashitenanimi naaka. 66Rootaki rookantanakariri osheki riraga aapatziyaaririmi. Aripaete tee royaateeya neerini. 67Roojatzi riraga Jesoshi ikanteeya nakinani 12 riyotaanewo: Arima pookaeyanakinani eeroka eejatzi? 68Rakanakiri Peetero: Nowinkatharite, eerorika noyaatzimi eeroka, ninkakya noyaata nakirika? Ikantyaani raeeyanakini jenokinta maawaeni aapatziyeeyakawo rini pikantakirika. 69Naapatziyeeyimini, niyoteeyanakimini; eeroka Rotyaanta newo Tajorentsi, pikameethaperotaki. 70Ikantanakiri: Rooma eeroka niyoyagaeyakimini. Pikaatzi jaka 12, omaanta apaani

61Riyotashitaka

JOWA6,7

224

pikaatzika, rirotaki oyaatziriri iwinka tharite kamaari. 71Ikenkithatakotakiri Joorashi karyoo tejatzi, itomi riraga Shimo. Eeniro itsipatawitana maawaeni. Omaanta rirotaki aakaanterini riraga Jesoshi iinja.
Iroka ikantayitziririni karireeyajatzi eejatzi jerojareejatzi

1Roojatzi ikinakinatakaanakina riraga Jesoshi Karireeyaki. Ikowa wita riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni rowamaerimi, rootaki kaari ikowantari rirori riyaate Joreeyaki. 2Rooteentsi napiitero nokimoshireeyantyaarini naaka joriiyopaeni. Rooteentsi maawaeni atziri riyaate Jerojareeki riwetsikaeyeroni pankoshintsi ijeekantyaari 7 kitejiri, ikenkithashiree yantyaaworini ikineeyanakini icharinii tenipaeni paerani janta tekatsinta atziri ipanko. 3Rirentzipaeni riraga Jesoshi ikantziri: Piyaate iroaaka Joreeyaki. Poaagapaeri piyotaanewopaeni janta oetarika pantziri. Tema pitajonka wenteeri osheki atziri. 4Pikowakirika riyoteeyemini maawaeni atziripaeni pikinakinayitanakini ieeyantemirini. Eero pimaniro oetarika pantayiterini. Aririka pitajonkantayiteni, poaayaari maawaeni atziri. 5Tee raapatziyari rirentzipaeni rirori, 6rootaki ikanantakariri rirori: Tekiraata omonkaatya kitejiri niyaatakaantyaariri osheki atziri janta Jerojareeki. Omaanta eerokapaeni piyaate oetarika kitejiri pikoyiri. 7Tekatsi ikantya maawaeni atziri ikijemi eeroka, pikimiiyarini. Inta naaka roonakina osheki. Nokananteeyakari rini: Tee okameethatzi iroka pantayi tzirini, rootaki ikijantanakinari. 8Pitonkagaeyanakiniita eeroka

Jerojareeki. Tekiraata niyaatziita, tekira omonkaatya kitejiri notonkaakaantyaa riri osheki atziri. 9Aritaki ikantawakiri. Ari ijeekanaki Karireeyaki. 10Omaanta rirentzipaeni rirotaki jateentsiri Joreeyaki, itonkaa naki tonka, tonka. Ikimoshiretapaaki. Rimpaetanaki riraga Jesoshi itonkaakaa nakina. Omaanta tee roaaganta paeroa: tee ikoyi iaayitawakirini oshekini atziri. 11Janta Jerojareeki ikanta riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni raminaminawitakari riraga Jesoshi. Ikowantawitakari rayerimi. Ikanteeyini: Tsika riraganki Jesoshi? 12Piyoteenchari janta ikamantawa kaaka rirori. Apaanipaeni ikantzi: Rirotaki kameethari. Apaanipaeni paashini ikantzi: Tee ikameethatzi, irira osheki ramatawitziri atziri. 13Omaanta ithaawantakari atziripaeni riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni, rootaki imanakotantakawori ikantako tziriri rirori.
Riyotaantaki Jesoshi janta Tajorentsipankoki
14Tee roaagantapaaroa riraga Jesoshi, imaaki 3. Okitejitanaki itonkaa naki irira Tajorentsipankoki. Riyotaantapaaki. 15Rotsikanatakari riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni rirori. Ikantawakaaka: Tee ayotaatziiri aaka. Iitaka riyotantayitaworini oetarikapaeni? 16Ikantawakiri: Tee naaka yotashitawori iroka niyotaakimirika, inta riyotakaanawo riraga otyaantakinari. 17Pikowaperote rika panteniri ikowakaakimiri riraga Tajorentsi, aritaki piyotanakiro. Piyotanaki rotyaantanarika rirori. Piyotanaki noaawaetashitarika.

225
18Ikowantari

JOWA7

ikimoshiryaashitakaakari atziri riraga aawaetashitachari, ikantakotziro okaatzira ikoyiri. Aririka itheeyashita, ikowanakiri riraga atziri ikantakoteri: Kameetharini irika aawaetashitachari. Omaanta eenitatsi rika kantakaanantatsiri ikowanakiri otyaantziriri ikantakoteri: Kameetha rini otyaantakiriri. Tema riyotaantaki kyaaryooperotatsiri, tee itheeyashita. 19Rooma rootaki ikantzimiri Moesee shini paeraniperoroa: Iroka pantayite rini. Rootaki ikowanakiri Tajorentsi. Omaanta tekatsi jaka mataperoteroni iroka ikantakimiri. Iitarikya pajaryaantanari naaka powamaena? 20Ikantawakiri maawaeni piyoteenchari: Ikyaantashitakimi kamaari. Ninka ajareemini rowamaemi? 21Aritaki ikemiri riraga Jesoshi omaanta tee ikantawakiri. Inta ikantziri riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Eerokapaeni pikoyi powamaena. Apaani notajonkantaki saawaroki, rootaki pikowantari powamaena. 22Omaanta ikantakimiri riraga Moesee shini Iwaperiteki Tajorentsi: Pitotona teri pitomi aririka ikaatakotapaaki 8 kitejiri. Omaantakya kaari Moeseeshini kantaperotatsini, intakya riraga ichariniiteni paerani. Rootaki iroaaka pitotonatantariri pitomi pitothowapiinta eejatzi saawaroki rowaga kitejitatsiri amakoryaantari. 23Pitotonatanta piintawo kitejitatsiri amakoryaanta piintari, pimonkaatantawori rojankina tziri Moeseeshini Iwaperiteki Tajorentsi. Rootaki kitejitatsiri amakoryaanta piintari netsiyatakotantariri riraga shirampari. Omaanta eekiro piyaatatzi pikijashitatyaana. Iitarikya? 24Aririka paminapooteri pisheninka, eero pikanta shita: Kameetharini irinta. Riraga paashini pikante tee ikameethatzi.

Pityaari piyoperoteri, roojatzikya piyotanaki oetarika pikenkithatakoteriri. Eejatzi okimitya pikenkithashiryaapero tero nokantzimiri piyoperotantenari.
Ipoaaka Rotyaantanewo Tajorentsi jenoki

ikanantawakaaka jerojaree jatzi apaanipaeni: Kaarima irika ikowaetziri rowama gaeteri? 26Pamineri iroaaka, riyotaantayitzini jaka tee imaniro. Tekatsi kanterini: Pimaerite. Raamaatyaarima maawaeni jewatatsiri riyoperotaki irika Rotyaantanewo Tajorentsi? 27Omaanta ayotakotakiri aaka tsikarika ipoaaka irika Jesoshi. Irira karireeyajatzi. Ipokaperotapaerika riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, tekatsi yotakoterini tsikarika ipoa rirori. Paamaakama irinta rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi? 28Eekiro riyaatatzi riyotaantzi riraga Jesoshi Tajorentsipankoki, ikantzi: Pikenkithashireeya piyotenami? Piyotzima tsikarika nopoaakari? Tee piyoperotzi. Tee nopokashita, eenitatsi otyaantakinari: riroperotatsiri. Kaari piyotziri eeroka, 29inta naaka niyotziri naari. Riraga otyaantakinari rirotaki nopoiimotanakari jenokinta. 30Roojatzi ikowantaperotawitakari rayerimi. Omaanta tekatsi ayerini. Tekiraata omonkaatya raanteetyaariri.
Rooteentsi riyaatee Jesoshi

25Roojatzi

piyotantyaariri raapatziya kari. Ikantayitzini: Aririka ipokapaaki riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, ranaakota paeri riraganki itajonkantapae? Eerowee. 32Riraga warijeeyopaeni ikemaeyawa kirini atziri ikenkithatakotakiri riraga Jesoshi. Ari maawaeni ikijanakiri.

31Osheki

JOWA7

226

Rootaki irirapaeni eejatzi jewatatsiri paeni aanakowenantatsiri rotyaananta kariri waariryaapaeni raantyaaririmi. 33Rootaki ikanantanakariri riraga Jesoshi atziri: Iroaaka notsipatanakimi. Rooteentsi nopiyanee otyaantakinari kinta. 34Pikowakowawitakitenarika omaanta eero piaana. Tsikarika nojeeki eero pimatziro piyaate eerori. 35-36Ikantawakaaka riraga jewatatsiri paeni joriiyopaeni: Iitaka ikanantari? Tsikama riyaateka irika shirampari eero aiiri? Tsikama riyaateka kaari amatantyaawo aate aaka? Arima riyaate riraga atziri jeekayitatsirini paashinikipaeni kipatsiki. Arima riyotaapaeri atziri janta?
Ikashiyakari rotyaanteniri roori Ishire Tajorentsi
37Rowaga riweyaantanakawo kitejiri niweshiryaawenteeyantyaaririni Tajorentsi rootaki kameethaperotatsiri kitejiri. Ishitowantapaakari oorya maawaeni naaka nopiyotantakari janta Tajorentsipankoki, nopinkathatantariri riraga Tajorentsi, eejatzi nokimoshirepe rotaki. Tema ikatziyashita riraga Jesoshi janta. Romapokashitanakawo itacheronkawaantetanaki, ikantanaki: Maawaeni ninkarika miritatsiri ishireki ipokashitenaata imiritapaeta! 38Ari otzimantakyaari rajankaneki aapatziyanari iaa owaaantatsiri oshitowantapaakyaari. Rootaki okanta kotziri Iwaperite Tajorentsi iroka iaa nokantakimirika imiritapaeta. 39Ro roshiyakaawentakiri iaatatsiri rowaga Ishire Tajorentsi, rootaki iinja kithatakayaarini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Omaanta tekiraata ijenokanaa riraga Jesoshi rootaki tekira opokashi tantari roori Ishire Tajorentsi aapatziyariri.

oshekini piyoteeyeencha rini jaga ikemawakiri ikantakiriri rirori, roojatzi ikanantanaka apaanipaeni: Riroperotaki irika kamanantzirorini iaani Tajorentsi aamaantakariri maawaeni. 41Paashini kantayitatsirini: Rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi. Paashini kantatsiri: Arima ipoeeyani riraga Rotyaantanewo Tajorentsi Karireeyaki? Teewee. 42Rooma okantzi Iwaperite Tajorentsi: Rotyaantanewo Tajorentsi rirotaki icharineeteni Iraviirini. Ipoaakya Weriki, janta ijeekawitani irira paerani. 43Roojatzi ipiyapiyawaantetakotanta kariri maawaeni riraga Jesoshi. 44Eenitatsi apaanipaeni kowawi teenchari ragaerimi, omaanta tee imatziro. 45Ipiyeeyanakani maawaeni waariryaapaeni. Rareeteeyapaakarini riraga jewatatsiripaeni aanakowe nantatsiri eejatzi warijeeyopaeni. Ikantawakiri: Iitakajaga kaari pamantanari jaka? Nokantawitzimi inkaaganki: Pamakinari. 46Rakapaakiri: Kameetha iaawaetzi irinta shiramparinta. Kameetha riyotaantzi, tekatsi paashini kimityaarini. Tee ikantziro oetarika kaari kameethatatsi. 47Ikantawakiri: Ramatawitashitakimi eerokapaeni eejatzi. 48Naapatziyakari naakapaeni jewatatsiri? Kaari naapatziyari. Raapa tziyakaririka warijeeyopaeni? Kaari. 49Omaanta irintapaeni atzirinta tee riyojeempiyaawo Iwaperite Tajorentsi. Tee okameethatzi iaaperotziri riraganki. Rowashironkaeri Tajorentsi maawaeni irinta iinja. 50Eenitatsi jaga Nikoreemo, pokashi takiriri riraga Jesoshi chapinki

40Eenitatsi

227

JOWA7,8

tsiteniriki. Itsipatawakaeya iwarijeeyo tzinkarite, ikantanakiri: 51 Pikantakotashitari: Tee ikamee thatzi Jesoshi? Eeromi okantakae rojankinarini Moeseeshi okameethatzi ityaawo akemijanteri ikantakiri, eejatzi okameethatzi ityaawo ayotero kameetha oetarika rantakiri. 52Ikantawakiri: Tema eeroka eejatzi pikimiwitari karireeyajatzi riraga kaari iyotziriri. Paminaminayiteroni Iwaperite Tajorentsi piyotantyaari tee ipoa Karireeyaki riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. 53Roojatzi riyaatanee maawaeni ipankokipaeni.
Tsinani shirontariri shirampari kaari oemi

irira Jesoshi riyaatakaa nakina tonkaariki, iitachari Oriiwo mashi. Ari nomaaki janta. 2Okitejitzima taki ipiyakaapaakina Tajorentsipankoki. Oshekyaantzi atziri riyaatashitanakiri. Ijeekapaaki riraga Jesoshi, riyotaanta paariri. 3Ramaeyapaakinirini apaani tsinani ieetakiro oshirontakari shirampari kaari oemi. Riraga amirori rirotaki iyotaantziroripaeni Iwaperite Tajorentsi, eejatzi warijeeyopaeni. Rojatekakiro niyanki. 4Ikantapaakiri: Iyotaantatsiri, ieetakiro tsinanika oshirontakari shirampari kaari oemi. 5Paerani rojankinatzini Moeseeshi okameethatzi rompojanteetyaawo mapi tsinani oshirontakari kaari oemi. Tsika pikantzika eerori? 6Iaantawitari, ikowaeyawitani ikompitakayaarimi, rootaki ikanantee yawitaririni. Omaanta apatziro roeyota naka Jesoshi, rojankinatantanakawo rakoempeki kipatsiki. 7Rapiitawitana kari riroripaeni: Iitaka pikantziri?

1Omaanta

Ikatziyanaka irira. Ikantawakiri: Eenitatsirika pikaatzika iroaaka kaari antziro kaari kameethatatsi, rityaawo rompojero mapiki, ari roojatzi pompojero maawaeni. 8Rapiitziro roeyotanaka, eejatzi rojankinatanee kipatsiki. 9Omaanta ikemantawori iroka, maawaeni thaweta kotzirori riyaatanee. Ritanaawo riraga aatayiteencharini, rimpaetanaki riraga maawaeni ewankaripaeni riyaatanee. Roojatzi ijeekanaki riraga Jesoshi, eejatzi roori tsinani, roojatzi okatziya jaga. Eejatzi nojeekanaki naakapaeni riyotanewo eejatzi paashini atziri. 10Ikatziyanaa riraga Jesoshi. Tekatsi iaaki thawetakotzirori, inta eenitatsi tsinani. Ikantziro: Tsika iroaaka riraganki thaweta kotakimiriranki? Tekatsima thawetako temironi pantziri? 11Okantanakiri roori: Tee noaawaeri, nowinkatharite, jateeyaneeni. Roojatzi ikanantawakawo: Eejatzi naari, eero nokantako wentzimiro pantakiri. Piyaatanee iroaaka, eero papiitziro panteero kaari kameethatatsi.
Tajorentsi rirotaki kantakotziriri Jesoshi

rapiitantawori iaanata neeri Jesoshi atziri ikantanakiri: Naaka oshiyaworiranki ootamentotsi ranki koeetyaakayeroni maawaeni kipatsipaeni. Tema niyoperotakotziri riraga Pawa Tajorentsi eejatzi niyoperotakotzi miro tsika ikanta. Eejatzi nokantakotzimiro oetaka kyaaryooperotatsiri. Ninkarika aapatziyakinari eero rantapiintziro kaari kameethatatsi, tema kimitakotaka ijeekaki kitejiriki ikimitaaga riraga Tajorentsi. 13Roojatzi ikanantanakari warijeeyo paeni:

12Impaetzi

JOWA8

228

Tema pikantakotashita eeroka apaniroeni. Nokemimi omaanta tee nomatziro naapatziyemi, eerorika tekatsi apite ikantana. Tema tee niyotzi kyaaryooperorika okaatzi pikantziri. 14Ikantawakiri: Jee, naaka kantakotacha. Omaanta kyaaryooperotaki nokantakiri. Ro okameethatantakari niyotzi naaka tsikarika nopoaakari. Eejatzi niyotzi tsika niyaatee. Omaanta eeroka tee piyotzi tsikarika nopoaanakari. Eejatzi tee piyotzi tsikarika niyaatee. 15Pikimi takari oshekini paashini atziri. Tee piyotana omaanta pikantakowentashita kina maawaeni. Pikenkithashiryaashita: Irika shirampari ikimita maawaeni paashini shirampari. Omaanta naaka tee nokantakowentzimi iroaaka. 16Omaanta nokantakowentemimi pikameethatzirika iroaaka, kyaaryoo taki nokantakowentemimi. Niyotakimi; eejatzi kijokiro royena Pawa riraga otyaantakinari, riyotakimi eejatzi. Nokaataki apite niyoperoeyemini. 17Rooma okantzi Iwaperite Tajorentsi rowaga piaanatapiintziri: Apiterika ikaate kantakoterini atziri ari ayopero tanaki kyaaryooperotaki ikanteri. 18Ari nokantakota naaka, eejatzi ikantakotana Pawa riraga otyaantakinari; apite nokanta. 19Ikantanakiri riraga warijeeyo: Tsika iroaaka piri? Ikantawakiri riraga Jesoshi: Tee piyotana. Tee piyotziri Pawa eejatzi. Aririka piyotakinami eeroka, piyotakirimi riraga Pawa eejatzi. 20Rootaki ikantakiriri maawaeni Jesoshi janta Tajorentsipankoki. Ijeekanaki okaakini janta ipapiintzirinta Tajorentsi koriki. Ikowawitaka riraga warijeeyopaeni ragaeterimi riraga Jesoshi omaanta tekira omonkaata ikamantyaari maawaeni ikowakaakiriri

Ashitariri, rootaki kaari imatanteetari ragaeteri. 21Eekiro riyaatatzi riraga Jesoshi ikantanaki: Rootzimateentsi niyaatee. Pikowa kowawitanakinami maawaeni piaana kinami omaanta eero piaana. Eero pimatziro piyaate niyaateenta naari. Tema roojatzi pikantyaani pantapiintero kaari kameethatatsi roojatzi pikamanta kya, rootaki piyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 22Ikantawakaaka riraga jewatatsiri paeni joriiyopaeni: Pikenkithashireeya ishinetatya. Pikemakiriroa ikanantari: Rooteentsi niyaatee, eero pimatziro piyaate niyaateenta naari. 23Ikantanakiri riraga Jesoshi: Eeroka jeekatsiri kipatsikika omaanta naaka nopoaaka jenokinta. Jaka kipatsikika rootaki pijeekantari eerokapaeni. Tee nojeekaperotzi naaka kipatsikika. 24Rootaki nokanantakimiri inkaaganki: Tema roojatzi pikantyaani pantapiintero kaari kameethatatsi roojatzi pikamantakya. Eerorika paapatziyawo nokantakimiri, aritaki piyaataki paamariki kaari tsiwakanita tsini. 25Rojampitakiri, ikantakiri: Ninkamika? Ikantawakiri: Tema nokantaperowitakimi. 26Eeni tatsi osheki nokantemirimi; eenitatsi eejatzi pantayitzirini nokantakowente mirimi. Omaanta riroperotaki otyaanta kinari, eenitatsi ikantakinari irira: rootaki iroka nokamanteriri atziripaeni. 27Tee riyotziri riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni rirotaki ikenkithatakotakiri Ashitariri, riraga Pawa Tajorentsi. 28Roojatzi ikantziri riraga Jesoshi: Aririka powatzikakotakina paata koroshiki, aritaki piyotanakina

229

JOWA8
39Ikantawakiri:

eerokapaeni. Piyotena nopoaanaka jenokinta, natziritapaaki jaka kipatsikika. Eejatzi ari piyotanakina tekatsi nantawitya naari. Nokantziro iroka riyotaakinari Pawa otyaantakinari, 29kijokiro rowanakina rirori. Tema nantziniri naari oetarika ikowakaakinari irira, rootaki kaari rookantana. 30Eeniro ikanteeyakiririni iroka, ari osheki atziri raapatziyimawitakari. 31Roojatzi Jesoshi ikanantanakari riroripaeni: Aririka paapatziyaperotanakyaawo nokantzimiri, tema eeroka niyotaanewo paeni. 32Aritaki piyotakoperotanakina naaka riraga kyaaryooperotatsiri. Rootaki nookakaakowenantakimiri. Eero omperateeteemi paashini. 33Ikantawakiri riroripaeni: Naaka icharineetenipaeni Awaraa mani. Tekatsi omperatenani paerani roojatzi iroaaka. Iitakajaga pikananta nari: Pookakaakowenantakinari? 34Rakakiri rirori: Kyaaryooperotaki iroka nokante miri. Eenitatsi omperatariri maawaeni antzirori kaari kameethatatsi. Rowaga kaari kameethatatsi rantapiintziri, oshiyawitari omperatariri. 35Riraga omperarentsi eero ikantani ijeekaperote ipankoki omperatariri. Omaantakya riraga itomi ashitawori ipanko ikantani ijeekaperote irira. 36Naaka Itomi Tajorentsi. Aririka nookakaakowenta kimi, eero rapiiteemi romperateemi. 37Niyoperotakimi maawaeni, eerokata witaka icharineetenipaeni Awaraamani. Omaanta tee paapatziyawo nokantzi miri. Rootaki pajaryaantanari powamaena. 38Naaka nokamantzimiro okaatzi ikantakinari Pawa nashi eejatzi roaagakinawo janta notsipatarinta. Omaanta eeroka ikantzimi pirintakari pashi rootaki pantapiintziri eerokapaeni okaatzi ikowakaakimiri.

Naakapaeni joriiyopero, naaka icharineetenipaeni Awaraamani. Ikantziri riraga Jesoshi: Kaari. Eerokami maawaenimi icharineeteniperopaenimi Awaraamani aritaki pikimitanakyaarimi. Raapatziya nani paerani rirori, picharineetenita kyaarinimi, pikimityaarimi eeroripaeni, paapatziyakinami. 40Naaka kantawita wori kyaaryootatsiri nokemiri Tajorentsi. Omaanta pajareeyanani powamaena. Tee pikimitani riraga Awaraamani, tee. Ikimoshiryaantakari rirori raapatziyakawo oetaka ikantziri riraga Tajorentsi. 41Omaanta pantapiintziro eeroka rantziri piripero tari. Roojatzi ikanantanakari irirapaeni: Paashinika ashitanari? Apaani nirintari naakapaeni. Rirotaki Tajorentsi. 42Ikantakiri riraga Jesoshi maawaeni: Rirorikami pirintyaarimi Tajorentsi aritaki pinintaperotakinami naaka. Tee nopokashita; aritaki nopoaakari riroriki, rirotaki otyaantakinari. 43 Iitaka kaari piyotantawakawori nokantzimiri? Tema tee pikoyi paapatzi yawo okaatzi nokantzimiri, rootaki kaari pimatantawo paapatziyawo. 44Rirotaki Jatanaashi pirintakari eerokapaeni. Rootaki pikowantakari pantapiintziniri ikowakayimiri. Owamaantatsirini paerani: irira rirotaki oaagantzirori rowamaantzi. Tee ikenkithashireeyawo kyaaryootayitatsi rini, rootaki kaari ikameethatanta. Theeyachari irira, rootaki itheeyantayi taarini atziri. 45Omaanta naaka nokamantawitakimiro kyaaryooperota tsiri, omaanta tee paapatziyana; tema poyaatatziiri riraga Jatanaashi. 46Eeni tatsi jaka aakinari naari nantziro kaari kameethatatsi? Teewee. Rooma

JOWA8,9

230

okameethatakirika nokantakimiri, iitaka kaari paapatziyantana? 47Maawaeni itomintari Tajorentsi, rirotaki aapatziyawori ikantziri. Tee itomintzimi eerokapaeni. Rootaki kaari paapatziyantawo ikantziri rirori. 48Roojatzi ikantawakiri riraga jewata tsiripaeni joriiyopaeni: Kyaaryootaki nokantakimiri. Eerokataki jamaaryajatzi, eejatzi ithawirentsitakaashitakimi kamaari. 49Ikantawakiri rirori: Tee nothawirentsitzi: nopinkatha tziri Pawa. Omaanta eeroka tee pipinka thatana; pitheenkakina eeroka. 50Tee nokowashita iaaperotena atziri; inta Pawa kowaentsiri iaaperotena maawaeni atziri. Eejatzi rirotaki kantakowenterini maawaeni theenka nari ikameethatzirika. 51Kyaaryootaki iroka nokantemiri: raapatziyaperotawa kyaaworika nokantziriri, eero ikamape rotzi. 52Roojatzi ikanantanakari riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Iroaakaroa niyoperotakimi pithawirentsitaki. Kamaki Awaraamani. Eejatzi kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, kamaki riroripaeni. Omaanta pikantzi eerori: Eero ikami aapatziya worini nokantziri. 53Kamaki acharinii teni paerani Awaraamani. Kamaki riroripaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Piitashiwitama panaakotziri riraga Awaraamani? Piitashiwitama panaakotziri maawaeni paejatziiteni peewaperotaki eeroka? 54Ikantawakiri Jesoshi: Aririka nokantashityaami neewawe nantzi, rooma natsipetyaawomi. Pawa, riraga pikantziri eerori: Notajo rentsite, rirotaki jewatakaakinari. 55Tee piyotziri eeroka rirori, omaanta niyotziri naaka. Aririka nokantakimi: Tee niyotziri, aritaki nokimitemimi

eerori, notheeyakyaami naaka. Rooma niyotziri riraga Pawa. Nomonkaateniri okaatzi ikantanari. 56Achariniiteni paerani riraga Awaraamani, riyotakota kina rootaki ikimoshiryaantakari. Riyotzi iinja nopoke jaka kipatsiki, natziritapaaki. Iaakina roojatzi ikimoshireperotantanaka eejatzi. 57Ikantziri riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Tekiraata pantyashiparitzima neenteeta. Piiirima Awaraamani? Teewee. 58Ikantawakiri rirori: Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Tekirani ikoaatzini riraga Awaraa mani, eenirona nojeeki naari. Jee, noaanakiri. 59Roojatzi ramantawitanakawori mapi riraga jewatatsiripaeni, rompojerimi riraga Jesoshi. Omaanta romanapithata nakari irira Tajorentsipankoki, ramina minawitapaakari janta. Tee iiiri. Tema shitowanaki rirori.
Retsiyatakotakiri Jesoshi kamampowaakitatsiri

ikinakaanakina janta riraga Jesoshi. Noaapaakiri shirampari kamampowaakitatsiri. Aritaki ikantapaaka owakira ikoaatapaaki. 2Nokaatziri riyotaanepaeni nojampitee yirini, nokanteeyirini: Iyotaanari, iitaka ikoaatantakari kamampowaakitatsiri? Rooma rantayi tzironi kaari kameethatatsi ashitariri ikamampowaakitantakari itomi? Aririka irika antakirori kaari kameethatatsi ikamampowaakitanta kari? 3Ikantawakiri: Tekatsi rantzi, ikamampowaakita shitaka. Eejatzi ashitariri, tekatsi rantzi. Ro ikamampowaakitantakari irika itajonkakowenantakyaariri riraga

1Iinja

231

JOWA9

Tajorentsi. Ikowakaakiri maawaeni atziri riyotanaki kyaaryo itajorentsitaki. 4Iroaakaroa okameethatzi antero oetarika ikowakiri Tajorentsi. Rotyaa nantanari nokimitantari irira, notajonkakowenantakyaariri irika. Kaari nojamanitzi. Aririka ojamanitaki aaka aririka itziroryaanaki oorya eero amatziro antero oetarika. 5Eenirona nojeekika jaka kipatsikika, naaka iyotakotakaakiriri Tajorentsi maawaeni atziri. 6Ikanantakariri iroka, reewatantana kawori kipatsi, ijampowathatakiro, roojatzi itziryaakitantakari rokikira kamampowaakitatsiri. 7Ikantakiri Jesoshi irira: Piyaate janta Shiroeki, pikiwaakita kitya. Rootaki Shiroef inkaare. Roojatzi riyaatantanaka, ikiwaakitapaaka. Ipiya, aminanee. 8Eenitatsi jaga inampiweri, eejatzi riraga aapiintziriri inethaanta piintzi koriki. Ikanteeyanakini: Kaarima irika riraganki jeekapiintatsiri nethaantapiintatsiri koriki? 9Apaanipaeni kantayitatsirini: Rirotaki. Paashini kantayitatsini: Kaari irira. Roshiyashitari. Ikantawakiri rirori: Naakataki. 10Rojampitakiri: Tsika ikanteetakimika pikokichaa tantaari? 11Ikantawakiri rirori: Riraga shiramparinta iitachari Jesoshi reewatakiro kipatsi, ijampowa thatakiro, itziryaakitantakinawo nokikira. Ikantakina: Piyaate Shiroeki, pikiwaakitakitya. Niyaatanaki, nokiwa paaka, roojatzi nokokichaatantanaa.

ikanantanakari: Tsikaroa irira? Ikantawakiri: Tsikarika, taanitya. 13-14Rootaki kitejiri nomakoryaanta piintari naakapaeni joriiyo itziryaaki tantariri riraga Jesoshi kamampowaaki tawitachari ikokichaatakaantaariri. Roojatzi raanteetanakanariri warijeeyo paeni. 15Rojampitawakiri ikantawakiri: Oetaka raashitakimiri pikokichaa tantaari? Ikantziri: Itziryaakitantakinawo jampowatha nokiki, roojatzi niyaatantanakari nokiwaakitakita. Iroaaka kokichaa taana. 16Roojatzi ikanantanaka warijeeyo apaanipaeni: Riraga shirampari rantawaetantawo kitejiri amakoryaantapiintari. Teetsikya ipoaaka Tajorentsiki. Paashini kantayitatsini: Rirorikami antzirori kaari kamee thatatsi, eero imatziromi itajonkantayi tenimi. Tema ipiyapiyawaantetawa kaanteeyakarini, anik, anik, anik. 17Rapiitanakiri ikantanakiri: Iitaka piitzirika eerori riraga kokichaatakaakimiri? Ikantawakiri: Noetziri naaka rirotaki kamanantzi rori iaani Tajorentsi. 18Riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni tee raapatziyari: iitakaashitawitaka tee ikamampowaakitzi. Ikaemakaantakiri ashitariri eejatzi riniro 19rojampitawa kiri, ikantawakiri: Rirotaki irika pitomi pikantziri ranki: Ikoaatapaaki kamampowaaki tatsiri? Iitaka iroaaka ikokichaa tantaari? 20Rakapaakiri:

12Roojatzi

f 9.7 Akantziro aari apaanteki Shiroe: Rotyaantziri.

JOWA9

232

Jee, rirotaki notyomi. Noaapero tziri ashi royiro ikoaatakotapaakiro ikamampowaakitapaaki. 21Omaanta tee noiiri tsikarika ikantaari ikokichaa tantaari, tee niyotzi naaka. Eejatzi tee niyotzi ninkarika kokichaatakaakiriri. Tee reentsitanee iroaaka. Pojampiteri irira. Rootaki ikantziri ashitariri riraga warijeeyopaeni. Ari jatanee. 22Riraga ashitariri ithaawanteeyaka rini riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni, tema riyotaki aritaki ipiyowenteeyaka rini riraga Jesoshi. Ikanteeyitakani: Eenitatsirika kantatsini: Rirotaki Jesoshi Rotyaantanewo Tajorentsi, eero ishinetziri irira atsipatyaari akemijanteeyini. Rootaki ithaawantee yanakarini ashitariri, 23rootaki ikanantanakariri: Tee reentsitanee iroaaka notyomi. Pojampiteri irira. 24Roojatzi rapiitakiri rirori ikaema kaantakiri riraga kamampowaakiwita chari. Ikantawakiri: Piaaperoteri Tajorentsi. Irinta shirampari niyoteeyirini rirori antzirori kaari kameethatatsi. 25Ikantapaakiri riraga kamampowaa kiwitachari: Rirorikama antzirori kaari kamee thatatsi, tee niyotzi naaka. Apatziro niyotakikya, nokamampowaakitawitani paerani, iroaaka kokichaataana. 26Rapiitakiri ikantawakiri: Tsika ikantapaakimika ikokichaa takaanteemiri? 27Rakapaakiri: Rootaki nokantawitakimiri inkaaganki omaanta tee paapatziyawakawo. Iitaka pikowantari papiitero pikemiro? Pikowae yanakinirika eeroka paapatziyari rirori? 28Roojatzi ikijathatantanakariri ikantana kiri: Eerokatajaantaki eerori riyotaa newo. Omaanta naakapaeni riyotaane

wopaeni Moeseeshini. 29Niyoteeyini ikenkithatakaakirini Tajorentsi riraga Moeseeshi paeraniperoroa. Rooma riroriranki shirampari tee niyoteeyirini tsikarika ipoaakari irira. 30Ikantawakiri: Kyaaritaamakya! Rootaki notsika natantakimiri. Tee piyotziri eerori tsikarika ipoaakari, omaanta rirotaki kokichaatakaakinari. 31Ayotakoeyirini Tajorentsi, tee ikemijantziri antayitziro rini kaari kameethatatsi. Omaanta riraga pinkathaperoteriri Tajorentsi, antzirori ikowakaakiriri, rootaki ikemapiintantariri riraga Tajorentsi. 32Tee akemakotapiintziri kokichaataka yerini koaatapaentsiri kamampowaaki tatsiri. Omaanta naaka nokoaatapaaki nokamampowaakitapaaki, tema retsiyatakotaana rirori. 33Eeromi ipoaami Tajorentsiki tekatsimi matena nimi etsiyatakoteenani. 34Ikantziri riroripaeni: Paerani pikoaatantapaakari tee pikameethatapaaki. Arima pikowaki iroaaka piyoteeyinani? Jantzikoeni! Intsipaete piyaate jaga! Rootaki rookantakariri Tajorentsi pankoki. 35Ikemakotakiri riraga Jesoshi rookae yakirini warijeeyopaeni riraga kamampowaakiwitachari. Roojatzi raminakitziri, ikantapaakiri: Paapatziyarima Itomi Tajorentsi? 36Ari ikantawakiri: Tsika ijeekakika, naapatziyakari? 37Ikantapaakiri: Naakataki. Piaakinaroa, nokenki thatakaakimi iroaaka. 38Ikantawakiri: Naapatziyawakimi, Nowinkatharite. Eeroka riroperori. 39Ikantapaakiri: Rootaki nopokantakari kipatsikika, nokantakotantyaariri maawaeni atziri

233

JOWA9,10

tsika ikanteeyani. Tema noaakimi eeroka, eerokawitaka kamampowaakita tsiri omaanta iroaaka nokokichaataka gaemi. Niyotaakotakimiri Tajorentsi. Tema paapatziyana rootaki iinja piaantyaariri irira. Kimitaka iroka nopokapaaki jaka niyotaakoteeriri Tajorentsi maawaeni atziri. Riraga aapatziyeeyanarini aritaki riyotaakiri paashini atziri ieeri iinja. Omaanta riraga kaari aapatziyeeyanarini inta ikenkithashiryaawita riyoterimi Tajorentsi, tema tee riyotzimaetari eejatzi eero iiiri iinja. Iitashiwitaka riyotziri iroaaka. Omaanta roshiyashi takari kamampowaakitatsiri tee riyoperotziri irira. 40Riraga warijeeyopaeni itsipateeya karini, ikemaeyawakironi ikantakiriri. Roojatzi ikanteeyantanakani apaanipaeni: Iroka poshiyakaawentakiri kamampowaakitatsiri, teetsikya pikenkithashiryaakowitana naaka kamampowaakiwitachari? 41Rakapaakiri rirori: Pikamampowaakitzira, eero ojeeki kaari kameethatatsi pantziri; omaanta pikanteeyawitani: Namineeyini, rootaki ojeekantari pantani.
Riraga Jesoshi ikenkithatakotziri ashitariri rowishate

10

1Eekiro riyaatatzi riyotaantzi riraga Jesoshi, ikantanakiri: Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Rooma tsiteniniki romonkyaapiintziri ashitariri rowishate ishiirikoteki. Eenitatsi apaani omoo eejatzi ashitako kameetha. Romonkyaantariri ikempo yaantari tsiteniriki. Ninkarika pokatsini eerorika ikyaapaaki omooki inta rateetashitapaakya raantyaariri owisha, irira rirotaki koshintzi. Ikoyi ikoshite. 2-3Eenitatsirika atziri shentziniriri

ashitako, aririka ipokapaaki ashitariri, ari rashitaryaawakiniri ishineteri ikyaanaki. Aririka ikyaashitapaakiri, ikaemapaakiri rowishate iwaeropaeni, ari ipokashiteri maawaeni, eero ithaawantawakari ashitariri. Roojatzi raanakiri janta paashitomashiki, 4reewatanakiri. Ari riyowaantetziri iaani, rootaki royaateeyantaririni. 5Aririka ikaemawityaari kaari iaapiintzi rowishate, eero riyowaante tawakiri ipaante. Eero royaatziri inta ishiyaapithatanakyaari maawaeni. 6Rootaki roshiyakaawentawitakanariri riraga Jesoshi omaanta tee riyotakotee yironi oetarika roshiyakaawentziniriri. 7-9Ikanteeyanakirini eejatzi: Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Naaka oshiyawori ashitakontsi ikyaapiintzira owisha. Tema kimitaka iroka, aririka pikowaperotaki piyoteeri Tajorentsi paapatziyakinarika naari. Maawaeni eeroka jewatatsiri joriiyopaeni jaka kaari aapatziyanari kimitakimi koshintzi. Kaari piyotaako perotakiriri Tajorentsi atziri. Omaanta naaka iyoperotziriri riraga Pawa. Ninkarika aapatziyenani naaka nowaaakiri ikantyaani nojeekakayeri eejatzi nopaperoteri oetarika owaeerini. 10Ipokashitziri koshintzi ikoshite owisha, rowamaeri. Eeroka paeni jewatatsiri pikimiwitakari: rooma tee pikameethatzi. Tee piyotaakotanta perotziri Tajorentsi atziri, rootaki aririka ikame irira, tee riyoperotanakiri Tajorentsi. Rootaki kaari iaaperotanta riri rirori ikameethatzi. Tema rootaki kaari nomatantawo nojeekakayeri naaka eejatzi Pawa. Omaanta naaka nopokaki nowaaantakariri kameetha. 11Naaka oshiyariri riraga shentziriri rowishate kameethari. Tema naaka ashitariri kameethari aapatziyaperota nari rootaki nokowantakari nokama

JOWA10

234

wenteri. 12Tee nokimitari shentziniriri owisha ipinatziri ashitariri. Irira kaari ashitariri owisha. Aririka iaawakiri rirori ipokapaaki manitzi, ithaawanta nakari ishiyaapithatanakari; rookanakiri owishapaeni. Roojatzi raantapaakyaari kya riraga manitzi apaanipaeni owisha, rowamayitapaakirini. Maawaeni paashinipaeni owisha itsiparyaayitana kani. 13Aritaki ikantari rirori. Tee ikenkithashiryaaperotziri owisha, inta ikenkithashiryaashitakari koriki ipineeteriri, rootaki ishiyaapithatanta nakariri. Pikimitaka eerokapaeni jewatatsiripaeni pookanakiri irika kamampowaakiwitachari, tee pamitako tziri kameetha. 14-15Tema naaka oshiyariri riraga shentziriri rowishate kameethari. Kyaaryo naaka ashitariri kameethari riraga aapatziyanari. Tema maawaeni irirapaeni nokashiyeeyirini nosheninka. Kimitaka niyotziri Pawa eejatzi riyotakina naaka, tema niyotziri riroripaeni, eejatzi naaka riyotzitana. Eejatzi nokamawenteri. 16Eenitatsi eejatzi paashinijatzitatsiri atziri kaari joriiyotatsiri. Nokowakiri maawaeni irira eejatzi ikemantenari oetarika nokantziri, niyotaakotantariri Pawa Tajorentsi roojatzi raapatziyanteena. Aririka raapatziyena ari nokashiyeeri nosheninka. Tema nokashiyeeri nosheninka maawaeni aapatziyanari, joriiyotatsiri eejatzi paashinijatzitatsiri atziri. 17Eejatzi ikantzi Jesoshi: Nokowashitari naaka nokama wenteri atziripaeni, rootaki nokamawe nantyaariri iinja eejatzi nopiriintanee. Rootaki inintaperotantanari Pawa. 18Tekatsi matashityaawonimi rowamae nami, inta nokowaperotaki nokama wenteri maawaeni atziri rootaki nomatantyaawori. Nomatero nokama wenteri atziri, eejatzi nomatero

nopiriinte: rootaki ikowakaakinari Pawa. Ari riyaatakaanakina naakapaeni. 19Aritaki okantari ikantakiriri riraga Jesoshi. Roojatzi ipiyapiyawaante tanteeyapaakaririni maawaeni jewatatsiripaeni joriiyopaeni. 20Eenita tsi osheki kantayitatsirini: Ikyaantashitakari kamaari. Iitaka pikemijanantariri? 21Ikantzi paashinipaeni: Tee ikyaantari kamaari, tema kameetha riyotaantzi. Kaari irinta kamaari: tema ineshironkatakiri kamampowaakitatsiri, rootaki ikokichaatakaantariri.
Rapiitziro ikantzi Jesoshi: Naaka monkaatakariri Tajorentsi

okyaawontsitapaaki. Monkaatapaaka kitejiri nokenkithashi ryaantawori rowameethatanteetawori Tajorentsipanko paerani. Ipiyakaakina Jesoshi Jerojareeki. 23Ari ikatziyatziyawaeta rirori janta owitheenkayitani otzinkamipaeni pankotsi, noetziro pankotsi Rashi Sharamooni. Tema rootaki ikaapanoma tantakawori rinkinagaakitero okaatzira. 24Ipiyowentapaakari osheki jewatatsiri paeni joriiyopaeni, rojatekapaakiri Jesoshi. Ikantapaakiri: Paerani pimanapithatakinawo. Pikantaperotena iroaaka: eeroka Rotyaantanewo Tajorentsi poemishito waeri oroomajatzi? 25Ikantawakiri: Aritaki nokanteeyawitakimini; omaanta tee paapatziyawakina. Oetarika nantayitakirini, rirotaki Pawa otyaantakinari matakaakinawori. Iroka nantayitakirini, rootaki riyotakaemirini naaka Rotyaantanewo Tajorentsi. 26Aritaki nokantakimi: tee ro kaari pikowanteeyani pikemijantena, inta

22Okanta

235

JOWA10,11

kaari pimatantawo pikemijantana. aapatziyanari ikemiro nokantziri. Niyotziri maawaeni eejatzi irirapaeni royaatana. 28Aritaki naaka nowaaakiri maawaeni. Tema roojatzi ikantyaani nojeekakaakiri naaka. Eero riyaatzi paamariki kaari tsiwakanita tsini. Nokempoyaaperotakiri, okimitzi motawitana noerikawakotakiri. Tekatsi aapithatenarini. 29Riraga Pawa pakinariri ikantakina: Pikempoyeenari irirapaeni. Ranaakotakiri maawaeni itajonkantaperotzi, tekatsi aapithaterini eejatzi Pawa rakoki. 30Nomonkaatapero takari Pawa, eejatzi naaka imonkaata kina. 31Roojatzi maawaeni riraga jewatatsi ripaeni joriiyopaeni ramawitanaka mapi rompojantyaaririmi. 32Omaanta ikantanakiri rirori: Rirotaki Pawa tajonkakaakinari. Osheki noaagayitakimironi. Iitakama nantakiri pikowantari pompojantenari mapiki? 33Ikantawakiri: Tee ro nompojantemiri mapiki pantzirowa kameethatatsiri. Eeroka shirampari, omaanta piitajorentsitashi taka, rootaki nompojantemiri mapiki. 34Ikantanakiri rirori: Tema rojankinatakaantakiniri Tajorentsi atziri Iwaperiteki rirori, okantzi: Nokanteeyemini eeroka maawaeni tajorentsitatsiri. 35Riraga ojankinatzirorini Iwaperite Tajorentsi ikantziri: Tajorentsitatsiri. Tekatsi akantero inashitakayaawo Iwaperite Tajorentsi. 36Ikowakaakina Pawa, rootaki rotyaanantakinari jaka kipatsikika. Inkaaganki nokantakimi: Naaka Itomi Tajorentsi. Iitaka iroaaka pikanantanari: Piitajorentsita shitaka? Itajonkantaki Pawa. 37Eerorika nokimitari irira eero paapatziyana. 38Omaanta nokimitari
27Riraga

rika, paapatziyeeyanani. Eerorika pikoyi paapatziyashitana naari, okameethatzi paapatziyakotenawo nantziri. Paapatzi yawo, roojatzi piyotantyaari ikimitana Pawa. Eejatzi naari nokimitari irira. Piyoperotawakiro. 39Rapiitziri ikowaperoeyawitanakani rayerimi, omaanta ipeyimotanakari Jesoshi. 40Ari imontyaakaanakinawo naaka riraga Jesoshi Joriraaniki. Riyaatakaa nakina janta intatsikeronta tsikarika paerani Jowani ikaawoshitantzi. Aritaki ijeekakaapaakina janta apite kashiri. 41Osheki pokashitanakiriri eejatzi. Ikanteeyawakaapaakani: Tee itajonkantzi Jowani omaanta kyaaryootaki maawaeni ikantakotakiriri Jesoshika. 42Osheki aapatziyayitawakaririni riraga Jesoshi janta.
Ipiriintanakiri Jesoshi Raajawo

11

Wetaaniyaki shirampari iwaero Raajawo, imantsiyataki. Ojeeki eejatzi ipankoki ritsiropaeni: rowaga Mariiya, eejatzi rowaga Maarita. 2Chapinki ojeetziri Mariiya Awinkatha rite iitziki. Ro ojeetantari kajankaari. Oshetantari oeshi eejatzi. Tema mantsiyataki iyaariri, 3rootaki otyaanantakariri kanterini Jesoshi. Inteenanta riyaatashitakiri. Iaantapaa kariri ikantapaakiri: Nowinkatharite, riraga Raajawo pinintaperotziri, mantsiyataki. Thame aate. 4Ikemantawakariri Jesoshi ikantawakiri: Imantsiyatawitawakyaata omaanta eero ikamaperotzi. Ro imantsiyatanta kari, ikowaki Pawa Tajorentsi maawaeni atziri ipinkathatena naari eejatzi ipinkathatzityaari irira. 5Jesoshi inintaperotziro roori Maarita, irento, eejatzi iyaariri. 6Ari ikemakotzi

1Ijeeki

JOWA11

236

takari imantsiyataki, tee riyaatzita intsipaete, ijeekanaki apite kitejiri. 7Roojatzi ikanantanakina maawaeni: Thame apiyeeyanakini eejatzi Joreeyaki. 8Nokantanakiri naari: Iyotaanari, chapinki janta ari rompojakimimi mapiki riraga joreeyaja tzi. Eekiroma pipiyashitanaatyeeri janta? Eero aatzi: rowamaemikari. 9-10Riyotantari Jesoshi oetarika ikenkithashireeyari Pawa Tajorentsi eejatzi oetaka ikowakaanari naari, ikantana maawaeni: Tema eeniro okaatzi 12 oorapaeni apaani kitejiri akatziyatziyawae tantyaari eero antziwatanta. Eejatzi eenitatsi 12 oorapaeni tsiteniri akatziya tziyawaetantyaaworika aritaki antziwa takya. Okimiwitakawo iroka, tekiraata omonkaata kitejiri rowamaena. Aritaki amatakiro akatziyatziyawaete janta. Eero rowamagaetana iroaaka, eero. Pawa ikowakaakae aate aaka. Aririka aapatziyaperotyaari riraga Tajorentsi, eero imatziro paashini atziri ipakaaka gaero aapatziyakarira. 11Aritaki ikantakinari. Roojatzi ikanantanari: Imaashitakag Raajawo. Niyaate iroaaka nokaakapaeri rirori. 12Nokantanakiri: Maaperotakirika, Nowinkatharite, aritaki retsiyatakotanee. 13Omaanta ikenkithatakowitakari Raajawo, ikamaki. Naaka, noetakashita witaka ro ikantanari: Imaashita, imakoryaantari. 14Roojatzi ikantapero tantanakinari: Kamaperotakiroa Raajawoni. 15Kameethaperotaki tee noiiri naaka ikamimotena, pimatantyaawori

paapatziyaperoeyanakinani, rootaki nokimoshiryaantanakari. Thame amineeyakiterini maawaeni. 16Riraga Tomashi iiteetziri Tsipantzi, ikanteeyanani: Thame aateeyanakini maawaeni, rowamagaete aaka. 17Roojatzi niyaatantanaka. Nomagaeyakini niyanki awotsi. Okitejitanaki roojatzi nowaagantanaka. Tsitenini rootzimateentsi nareetya inampiki Raajawoni. Ikanteetawakina ikaatakotaki 4 kitejiri omonkyaagantee tantakariri Raajawoni omooki impeetaki. 18Rowaga Wetaaniya okaakintawo Jerojaree, aamaashitya okaatzi 3 kiroometero. 19Ipoaaka Jerojareeki osheki joreeyajatzi pokashi tzirori Maarita eejatzi Mariiya. Eejatzi itsipatawo wetaaniyajatzi. Ikantapaa kiro: Eero petakotashitari piyaaririni. 20Ari ritakawo apaani shirampari, kamanteroni Maarita: Kaakitakira Jesoshi. Ookanakiro opanko, jatanaki otonki yotawakari. Omaanta Mariiya, eeniro ojeekanaki pankotsiki. 21Okantawakiri rowaga Maarita: Aririkami pijeekimi jaka, Nowinka tharite, eeromi ikamimi aarinini. 22Niyotaki iroaaka oetarika pikanteriri riraga Tajorentsi aritaki ipakimi okaatzi pikowakoteriri. 23Ikantapaakiro: Aritaki rapiiteero raaagae piyaari rini. 24Okantawakiri: Jee, aririka omonkaatapaakya kitejiri ipiriinanteeyariri Tajorentsi maawaeni kamayitatsirini, aritaki ipiriintanee rirori aarinini. Niyotakiro iroka.

g 11.11 Ikantzirorika joriiyopaeni imaashitaka omatero okantakotziri apite inashita. 1. Irira imaaki 2. Ikamaperotakitzi.

237
25-26Ikantapaakiro: 35Ari

JOWA11

Naaka aaakagaerini maawaeni kamawiteenchari, eejatzi nowaagaeri riraga piyaaririni eejatzi. Ikamawita kyaarika aapatziyanari ari rapiiteero raaagae eejatzi. Eero noshinetziri apaani atziri aapatziyanari itsipatyaari Jatanaashi janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. Paapatziyawoma iroka nokantakimirika? 27Okantawakiri: Jee, Nowinkatharite, niyotakimi eerokataki riraga Itomi Tajorentsi riraga Rotyaantanewo naamaakari. 28Ari, piyaate pikaemiro pirento. Roojatzi opiyanaka, okantziro rowaga Mariiya. Okamantathatapaakiro: Areetapaaka Iyotagaeri, ikaema kaantapaakimi. 29Okantziro: Jee, ari. Intsipaete okatziyanaka, iyaatashitanakiri Jesoshi. 30Tekiraata rareetya rirori pankotsiki. Eeniro ijeeki janta otonkiyotaki tarinta Maarita. Ari royiiro janta Mariiya. 31Ari iaakiro roori iyaatzi maawaeni tsipataworipaeni pankotsiki ari roemoshi renkaatziiro, roojatzi royaatantanakawo maawaeni. Iitawitaka ari iyaate apiitero iraakotyaari iyaaririni janta omookinta. 32Ari oaapaakiri Jesoshi, iyaatashitziri otziwerowashitapaakari owethatari. Okantapaakiri: Poemoshirenkapaena, Nowinkatha rite. Aririkami pijeekimi jaka, eero ikamimi aarinini. 33Iaawakiro riraga Jesoshi irayimo tapaakari, eejatzi riragaeyakani joriiyopaeni riraga tsipatayitaworini. Roojatzi ikantashiretanaki rirori, rowashiretanaka. 34Ikantanaki: Tsika powakirika? Okantawakiri: Janta, Nowinkatharite, nowakiri omooki. Thame paminakitero.

riraapaaka riraga Jesoshi. ikanantanakari joreeyajatzi: Piaakiri, osheki inintashiretawita rini. 37Eenitatsi apaanipaeni kantaneentsiri: Kaarima irika kokichaatakagaeriri kamampowaakitatsiri? Eenirorikami jaka, arima retsiyatakoteerimi eejatzi Raajawoni, eero ikamimi? 38Rapiitziro ikantashireperotanaki rirori. Rokaakiwitapaakawo omoo imoontashitanteetakariri kaminkari impeetaki. Rashitakotanteetakari mapi. 39Ikantapaaki riraga Jesoshi: Pipinoyaakoteri mapikika. Okantawakiri rowaga Maarita: Eero, Nowinkatharite, ikaatakotaki imaakotaki 4 kitejiri ikamantakari. Shitzitanaki. 40Ikantanakiro: Eero pikantzi: Eero. Tema nokantakimi: Paapatziyakinarika aritaki piaakiro itajonkante Tajorentsi. 41Roojatzi ipinoyaanteetakawo mapi. Raminanaki riraga Jesoshi jenoki, ikantanaki: Ariwee, Pawa, niyotaki pikemakina. 42Niyotaki pikanta pikemapiintana. Eenitatsi osheki katziyimotanari jaka. Nokowaki riyote maawaeni potyaanta kina, rootaki nokenkithatakaantzimiri. 43Roojatzi ikaemaperotantanaka: Raajawo, pipiriintee, pipokae. 44Roojatzi riyowantanaka kamawi teenchari. Chapinki roojotanteetawaka riri tokoyatha: rakoki, iitziki, maawaeni. Ipashikapootanteetawakariri paao. Iroaaka ikantziri Jesoshi: Poojoryaakoteeri, potyaanteri riyaatee. 45Riraga joreeyajatzi, rirotaki tsipateeya kaworini Mariiya, iaakoeyakirini Jesoshi ipiriintakagaari Raajawo rowaaagaeri.
36Rootaki

JOWA11,12

238

Rajaryagaeyakarini rowamaeri Jesoshi

Tema oshekini riraga jewatatsiri raapatziyeeyanakarini Jesoshi. 46Paashi nipaeni riraga jewatatsiri iaakiri eejatzi ikijanaka. Roojatzi riyaatashita kiri warijeeyopaeni, ikantakotapaakiri riraga Jesoshi, okaatzi rantakiri. 47Ari ikantakoeyakitzirini riraga warijeeyo paeni. Tema ikaemakaanteeyakirini riraga 70 jewawentziriri joriiyopaeni. Ikantawakaeyakani: Tsika akanterika? Riraganki shirampari osheki itajonkantapiintaki. 48Aririka ashinetanakiri eekiro riyaatzi itajonkantzi, ari raapatziyeeyanakyaa rini maawaeni atziri, ipokashiteekari oroomajatzi, ishekirowakoteekari Tajorentsipankoki. Eejatzi ithonkaekari aaka, maawaeni. 49Itsipatari Kaejashi riroripaeni janta. Iroaaka ojarentsi rirotaki irira iwinkatharite aanakowenantatsiri paeni. Ikantanaki rirori: Tekatsi piyote eerori. 50Tee pikenki thashiryaakya. Pamineeyini: okamee thatzimoeyeminiita ikameeta apaani shirampari rowawijaakoeyanteerini aakapaeni, eero athonkanta maawaeni aakapaeni. 51Tee ikantashitari iroka. Rooma rirotaki iwinkatharite maawaeni aanakowenantatsiri. Riyotaakiri Tajorentsi, rootaki ikantakotzitantaka riri ikamawenteeyerini riraga Jesoshi maawaeni joriiyopaeni. 52-53Tee apatziro ikamawenteeyirini joriiyopaeni, inta ikamawenteri maawaeni atziri reentsitetantyaariri Tajorentsi maawaeni aapatziyariri rirori. Inashiteeyawitani, ijeekaeyini maawaeni nampitsikipaeni inteenaki omaanta ikamawenteri ipiyoeyantyaari rini maawaeni. Aripaete riraga

jewatatsiripaeni joriiyopaeni rajarya gaeyakarini riraga Jesoshi, rowamaeri. 54Rootaki kaari iroaaka ikinapiinanta nakari irira janta roshekitzinta joreeya jatzipaeni, tee roaagapaari. Riyaata kaanakina paashiniki kipatsi. Ari ijeekakaapaakina nampitsiki oetachari Ejerayeemi othapikinta janta tekatsinta atziri ipanko. 55Rootzimateentsi omonkaatya Kitejitatsiri Rawijantariri Ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki ikimoshiree yantyaarini maawaeni nojoriiyotzinka rite. Iroaaka itonkaanaki maawaeni Jerojareeki rowameethatantanakyaariri, ipinkathatantyaariri Tajorentsi. Riyaateeyanakini jeekatsiri tsikarika paeni, 56tema raminaminawitapaakari Jesoshi. Ikyaapaaki maawaeni Tajorentsipankoki ipinkathateri Tajorentsi, ikantawakaapaaka: Oetaka pikenkithashiryaari eeroka, arima ipokaki Jesoshi? Aamashitya aririka. 57Tema aritaki ikantakaantakae aaka maawaeni atziri riraga warijeeyopaeni eejatzi jewatatsiripaeni aanakowe nantatsiripaeni: Aririka piaakiri Jesoshi, pipoke pikamantakitena intsipaete. Tema ikowaeyanakini raakaanteri.
Janta Wetaaniyaki ojeetziri tsinani Jesoshi

12

1Tekiraata 6 kitejiri omonkaa tantyaari nokimoshirewe nantyaawori Kitejitatsiri Rawijantariri Ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki. Rareetakaaneena riraga Jesoshi Wetaaniyaki janta ijeekinta riraga Raajawo kamawiteenchari: riraga rowaagaeri Jesoshi. Tema itsipateeya kawoni ritsiropaeni, rowaga Maarita eejatzi rowaga Mariiya. 2Ari riwetsikae takiro owanawontsi iaaperotantyaariri

239

JOWA12

Jesoshi. Tema eejatzi ikaateeyirini Raajawo, naaka riyotaanewopaeni eejatzi paashinipaeni atziri. Rakiyotee yirini maawaeni. Maarita rowaga ritsiro riraga Raajawo rootaki kitantatsirini okitziri atziripaeni. 3Irento Mariiya amapaakiniri Jesoshi kajankapithari yoshaachari naariwo, kameethaperota tsiri. Pinaperotachari. Otziripithatanta kari iitziki, roojatzi oshetantanakari oeshi. Kajankaenkatanaki maawaeni pankotsiki. 4Ari eenitatsi jaga Joorashi karyootejatzi rirowitaka riyotaanewo. Riyotaki riraga Jesoshi rirotaki aakaanterini iinja. Ikantawakiro: 5 Iitaka kaari pipimanantawo kajankapitharika? Pinaperowitachari osheki koriki. Apayitanakiririnimi riraga ashironkaenkaripaeni. Omaanta peewanatashitakawo owinawo maawaeni. 6Ikantashita: tee ineshironkatziri ashironkaenkari. Ikempoyaawitanari noorikite maawaeni, omaanta rirotaki ayitanariri eechonkiini noorikite. Tema eejatzi ikowaki eechonkiini owinawo kajankapithari, rootaki ikijakotantawori tee opiri owinawo. 7Ikantziri Jesoshi: Okantyaata. Iyotaki nokame, rootaki otziripithatantanarih tekiraata nokame. 8Ikantyaani ikaatemikya maawaeni owashironkaenkari, ari pimatero pineshironkatapiinteeyerini. Omaanta naaka eero nokantani nokaatemi maawaeni kitejiri. Eero oshekitzi kitejiri pineshironkatantanaki nari jaka kipatsiki. 9Osheki joreeyajatzipaeni kemakoeya wakiririni riraga Jesoshi eenitatsi janta, rootaki riyaatashitantanakari maawaeni. Eejatzi riyaatashitanakiri maawaeni

ikoyi iaantyaariri Raajawo, riraga kamawiteenchari ipiriintapaakiri rirori. 10Rajaryagaeyakarini maawaeni jewatayitatsirini Tajorentsipankoki: tema ikowanaki rowamaeri eejatzi Raajawo. 11Osheki joreeyajatzipaeni aakoeyakiririni riraga Jesoshi rowaaakiri Raajawo, rootaki iroaaka osheki jewatatsiri joriiyopaeni raapatzi yeeyantanakaririni riraga Jesoshi, eejatzi rotsipariitanakari paashinipaeni jewatatsiri riraga kowatsiri rowamae rimi.
Riraga jerojareejatzi iaaperotziri Jesoshi

oshekini pokaentsiri ikimoshireeyini maawaeni. Ikemakoeya kirini riraga Jesoshi ari ipoki Jerojareeki. 13Ari ragaeyanakironi oshipaeni kompiroshi eejatzi paashini paeni oshiyawori raanakiro janta awotsiki itonkiyoteeyawakarininta Jesoshi. Itacheronkawaanteteeyini: Sha! Irika owawijaakotantatsini! Ikameethaperotzi! Rirotaki Rotyaanta newo Tajorentsi! Rirotaki irika reewawenteeyirini nojoriiyotzinkarite paeni! 14Iaapaakiri Jesoshi apaani wooro tekiraata ikyaakotari atziri. Rirotaki omapokaantapaakariri ikyaakotapaakari rirori. Rootaki imonkaatantakawori jankinarentsi Iwaperiteki Tajorentsi. Okantziri: 15Maawaeni jeekatsiri Jerojareeki, eero pithaayi, pokapaaki jewawente mini ikyaakotapaakari wooraani tekira ikyaakoetari. 16Omaanta tee niyotzi naaka maawaeni riyotaanewo imonkaatziro

12Okitejitanaki

h 12.7 Rametari joriiyopaeni ijeetantyaari kajankaari kaminkari eejatzi itziripithatantyaari kajankapithari eejatzi ityaakitantyaari panetatsiri tokoyamaashiki iponatantyaaririra kaminkari tekiraata ikitata. Roojatzi raantanakyaari ikitateri.

JOWA12

240

rojankinateetziro paerani Iwaperiteki Tajorentsi. Aritaki ikamawentee riraga Jesoshi, ipiriintaka eejatzi riyaatanee jenokinta, ari okanta nokenkithashi ryaakotziro maawaeni noaakiri atziri rantakiri rirori. Rootaki nokanantari: Kyaaryo ari okanta. Imonkaatakiro rirori oetaka rojankinateetziri Iwaperi teki Tajorentsi. 17Ari chapinki ikaemiri Raajawo: Pishitowae, ari shitowanee. Kamaperotawiteenchari, omaanta rapiitziro raee: nokaatzi osheki aakoeyiririni, roojatzi nokantakoeyaki roni iroka noeeyakirini. 18Ari ikemako takiri riraga Jesoshi maawaeni atziri itajonkantzi rirori, rootaki riyaatashitee yantakaririni itonkiyotawakari maawaeni. 19Roojatzi ikanantawa kaantanaka warijeeyopaeni: aakiro. Maawaeni atziri royaatziri rirori. Tee okameethatzi! Oetakatya anteri? Tekira amatziri apakaeri rirori. Riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni eekiro riyaatatzi iperatanaka royaateri rirori.
Paashinijatzitatsiri atziri ikoyi ieeri riraga Jesoshi

Jerojareeki osheki atziri ikimoshiretantyaari, eejatzi ipinkatha tantyaariri Tajorentsi. Ikaatziri kireeshi yajatzi owakira peyacha joriiyo. 21Riyaatashiteeyapaakirini irirapaeni riraga Jiripi, rirotaki wetheerajatzi. Ojeeki Wetheera Karireeyaki. Ikantapaa kiri: Yeeyi, nokoyi noeeri Jesoshi. 22Jiripi riyaatashitanakiri ikantakiri Antereeshi. Roojatzi riyaatantanaka apite eejatzi riroripaeni ikanantyaariri riraga Jesoshi. 23Ikantawakiri irira: Eerokataki paashinijatzitatsiri atziri omaanta pikoyi piyotena naaka. Kamee tharini. Okameethatawita maawaeni

20Itonkaanaki

atziri maawaeni kipatsiki raapatziye nami naaka. Tema rooteentsi nokama wentemi eerokapaeni maawaeni atziri. 24Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Aririka omanakitero teriiko mapipoo kiki, eerorika opariyapaaki kipatsiki, eero oshooki roojatzi okantya: apaani okithoki ojeekanaki. Omaanta tziroryaa paentsiri kipatsiki, kimiwitaka kamaki okithoki oshookantari owakirari owaatha, roojatzi okithokitantanakya osheki. 25Eenitatsi atziripaeni kempo yaayiwitacharini, tee ikoyi rowashi ronkaya, omaanta ratsipetashitakawo ikempoyaaka, tema rootaki riyaatantyaari paamariki kaari tsiwaka nitatsini. Omaanta kaari kempoyaacha inta rantakiniri Tajorentsi ikowakaaki riri omawitya ikemaatsiwentyaari kipatsikika, tema roojatzi ikantyaani raaapae janta jenokinta nojeekakayeri kameetha. 26Maawaeni kowatsiri rantenawo nokowakaakiriri, okameetha tzi royaatenaata; tema ikaatena tsikarika nojeeki naari. Eejatzi iaakiri Pawa ikameethatzi rirori. 27Iroaaka nokenkithashiryaanaka. Oetaka nokanteriri Pawa? Nokanteririka: Pawa, rooteentsi rowashironkayena atziri, powawijaakotena? Eero nokantziri. Tema ro noshintsitashitanta kawori nopokantakari kipatsiki nokemaatsityaawo eejatzi nokama wenteri maawaeni atziri. 28Roojatzi ikenkithatakaantakariri Ashitariri. Ikantziri: Pawa, nokowaki ipinkathateeyemi niita atziripaeni, iaaperoeyeminiita pikameethatzi. Roojatzi nokemaeyantakaririni Pawa janta jenokinta, ikantzi: Tema poaagakotakityaanari notajorenka eeroka, rootaki iaapero tantakinari atziripaeni nokameethatzi. Iinja papiitero poaagakaanteroni

241

JOWA12

notajorenka eeroka, rootaki iaapero tantenari osheki atziri. 29Ari ikemaeyawitawakarini katziyee yawiteencharini, inta tee riyoperotawa kiro. Ikantagaantashitanaka: Oaawaepookitatzi. Paashini kantayiteentsini: Iaanatatziiri ronampiri Tajorentsi. 30Ikantziri riraga Jesoshi: Tee naaka opokashitzi aagantsi iyotaantenari: inta eeroka riyotakagae yawitakimini Tajorentsi otyaantakinari. 31Iroaakaroa ikantakowenteri maawaeni theenkantatsiri, ikantziri: Eeniro pantziro kaari kameethatatsi, aritaki nowashironkaemi. Iroaaka eejatzi rookakaakiri Pawa riraga iwinkatharite maawaeni kamaaripaeni eejatzi maawaeni kaari aapatziyana. 32Rooteentsi rowamagaetena rowatzika koetena koroshiki roojatzikya nokenki thashiryaakaakari maawaeni atziri, ipokashiteeyenani, ikoyi nowawijaako teri riroripaeni. 33Rootaki ikantakiri riraga Jesoshi. Ikamantzitakari tsika ikantyaaka ikamantyaari iinja. 34Ikantawakiri atziri: Iyotagae Iwaperite Tajorentsi: Roojatzi ikanteetatyeeyaani Rotyaanta newo Tajorentsi rae. Iitaka pikantziri? Iitaka pikanantawori eeroka: Ari rowamagaetakiri atzirita paentsirika? Ninkakya irika kamatsi neka? 35Rakanakiri: Notsipatemi naaka riraga iyotako perotakaaneeriri Tajorentsi paashini eechonkiini. Paapatziyena iroaaka. Eerorika paapatziyana eero piyotziri riraga Tajorentsi. Rootaki piyaatantyaari paamariki kaari tsiwaka nitatsini. 36Rootaki paapatziyantanari imatantyaawori reentsitetemi. Roojatzi ojeekantapaakimi pajankaneki noaani.

Roojatzi riyaatantanaka imanapithata nakari.

Kaari raapatziyantari jewatatsiripaeni joriiyopaeni
37Iaawitakari osheki atziri itajonkantayitakini riraga Jesoshi omaanta tee raapatziyeeyawakarini. 38Imonkaatakiro rojankinatakotzitakari rini paerani Iseeyashi riraga kamananta yitzirorini iaani Tajorentsi, ikantzi: Nowinkatharite, eero roshekipero tzi aapatziyawakimini rowaga akamanteriri. Iaawitemi pitajonkante. Omaanta eero raapatziyimi. 39Rootaki kaari imatantyaawo raapatzi yari Jesoshi. Tema ikantzitakani eejatzi: 40 Riraga Tajorentsi tee ishinetziri riyoperoteri kimitaka tee iiiri rokiki riraga kaari aapatziyaariri Jesoshi eejatzi tee ishinetziri riyotakayeri rajankaneki kimitaka tee ikenkithashiryaa rajankaneki. Ikantzi Tajorentsi: Ieekari. Riyotzikari. Rameentanakari. Nowawijaakotzirikari. Rootaki kaari imatantawo maawaeni kaari aapatziyariri Jesoshi ikenkithashi ryaaroa. 41Paerani iaakiri riraga Iseeyashi ishipakiryaaki Awinkatharite, impaetzi ikenkithatakotziri. 42Eejatzi osheki jewatatsiripaeni joriiyopaeni raapatziyawitanakari Jesoshi. Omaanta ithaawantari warijeeyopaeni, rootaki kaari ikanantari inampijatzi: Naapatzi yakari Jesoshi. Ikenkithashiryaa: Ikijantanarikari naapatziyari irira, eero ishinetanaana notsipataneeyaari atziri janta piyotaantsiki nopinkathateri Tajorentsi. 43Riraga warijeeyopaeni ikowapiintzi iaaperoeyerini atziripaeni ikameethatzi, tee ikenkithashiryaakope rotari Tajorentsi iaaperoteririka irirapaeni ikameethatzi.

JOWA12,13

242

Kameetha aapatziyari riraga Jesoshi

itacheronkawaantetanta naka riraga Jesoshi: Maawaeni aapatziyanari, tee apatziro naaka raapatziyaperotana, inta eejatzi raapatziyitari otyaantakinari. 45Maawaeni aapiintakinari, iaapiintzityaari eejatzi otyaantakinari. 46Tema nopokapaaki jaka kipatsiki, nokimitapaakari ootamentotsi niyotako takaantyaariri riraga Tajorentsi maawaeni atziri eero eekiro riyaatatyee ijeekanaki tsiteniriki; omaanta imatziro raapatziyana, eero rantapiintanakiro kaari kameethatatsi, inta imonkaatakiro ikowakaakiriri Tajorentsi. 47Omaanta ninkarika kemayitawitakaworini nokantziri: eerorika ikemijantapero tziro, eero nokantakowentziri naaka. Tee ro nopokantari kipatsikika nokanta kowentayiterini atziri, inta nopokantari nowawijaakoteri. 48Maawaeni theenka kinari kaari aapatziyawori noyenkithari, eenitatsi okantakowenteri iinja. Iroka noyenkithari nokantawitakari: iinja omonkaatapaakyaarikaroa othonkantyaari kipatsi, ari okantako wenteri theenkakinari okaatzi nokantziri. 49Tee noaawaetashita. Pawa otyaantakinari, rirotaki kantanari: Rootaki irokakya piaawaetapaeri. Irokakya pikantapaeriri. 50Riraga aapatziyawori kaminagaantsi rashi Pawa okaatzika nokamantakiriri, ari owaaanakiri ikanteetatyeeyaani ijeeki jenokinta. Tema nomonkaatakiro maawaeni okaatzi ikantakinari Pawa.
Jesoshi riyotagaeyakinawoni tsiteniriki tekiraata ikami

44Roojatzi

13

1Rooteentsi nokimoshirewentee yanakironi Kitejitatsiri Rawijantari Ronampiri Tajorentsi janta

Ejiipitoki. Aritaki riyotaki riraga Jesoshi omonkaataka rookantanaawori kipatsika, ipiyantanaari Ashitaririki. Ikantatyeeyaani ineshironkaeyakaeni maawaeni rashiteeyakaeni kipatsija tzika. Iroaaka ineshironkaperotee, tee ithaawanaki ikamawentee. 2Ari nowaeyani maawaeni notsipata kari Joorashi karyootejatzi, riraga itomi Shimo. Ikenkithashiryaakaakari rajanka neki riraga iwinkatharite kamaaripaeni riraga Joorashi raakaantawityaarini Jesoshi iinja. 3Riraga Jesoshi riyotaki Iriri iitakiri jewawenteroni maawaeni oetarikapaeni kipatsikika eejatzi jenokinta. Riyotaki eejatzi ipoaaka Tajorentsiki, rooteentsi ipiyashitaneeri eejatzi. 4Ari rowakagaeyakinani irira Jesoshi, roojatzi ikatziyanaka. Raatonkoryaanakawo iithaari. Rapinee thakitanakawo roshewootantari. 5Rooja tzi ijantakawo iaa tajokira antawo, ikiwanteeyakinawoni noetzipaeni: nashi naari eejatzi paashinipaeni riyotaanewo. Ro roshetantakinawori noetzi roshewoo tantari. 6Roowiteenchami ikiwayitzita paakirimi riraga Peetero, ikantziri: Rooma eerokataki Nowinkatharite, tee okameethatzi pikiwenawo noetzi naari, inta okameethatemi nokiwemi romi piitzi eeroka. 7Ikantawakiri: Tee piyotakotziro iroaaka iroka nantakimiri. Aritaki piyotakiro iinja. 8Ikantziri rirori: Eerokya pikiwanawokya noetzikya. Ikantawakiri: Eerorikakya nokiwimiro piitzi, eero akimitawakaa iinja. 9Roojatzi ikanantakariri rirori: Nowinkatharite, eero apatziro pikiwenawo noetzipaeni, inta eejatzi pikiwenawo nako, nopoo, maawaeni. Nokoyi akimitawakayaaroa. 10Ikantawakiri:

243

JOWA13

Eero rapiitziro ikiwakya kaawoshi teenchari. Rapiitziro ikiwiro apaniroeni iitziki. Kiteteeyawitakimini eerokapaeni inta apaani kaari kitetatsi. 11Riyotakiri Joorashi rirotaki aakaante rini. Rootaki ikanantakari: Apaani kaari kitetatsi. 12Ithonkaeyakinani ikiwaeyaki nawoni noetzi maawaeni. Roojatzi ikithaatantaawo iithaari. Eejatzi ijeekimo teeyakinani, ikantana: Piyoteeyakinima iroaaka iitaka nanantayitaworini irokapaeni? 13Rooma pikantapiinteeyanani: Iyotaantatsiri, eejatzi Nowinkatharite. Kyaaryootaki iroka pikantakinari. Naaka iyotagaeyimi rini. Okameethatzi pipinkathatena. 14Naaka piwinkatharite, omaanta nokiwakimiro piitzi namitakotantzimiri nokimitakari ponampiri. Ari poshiyakote nawo naaka: pamitakoperotawakaya. 15Noaagakimiro inkaaganki tsika pikantya eeroka. Aritaki iroaaka pikimita wakagaeyanakyaani. 16Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Ronampiri tee ranaakotziri omperatariri. Eejatzi riraga rotyaantanewo eero ranaakotziri otyaantakiriri. 17Iroaaka piyotakiro iroka niyotaakimiri, tema rootaki pikimoshiretantyaari pimonkaataki rorika nokowakaemiri nokimoshiryaa kaantemiri. 18Eeniro iroaaka apaani nokantakoperoteri, tee maawaeni nokenki thatakotzimi. Niyoyagaeyakimini maawaeni, tema niyoteeyakimini. Eenitatsi Iwaperite Tajorentsi tekiraajeeni omonkaa tyaata, okantzi: Riraga owakotakinari nopaani, rirotaki piyankashitenani. 19Aritaki nokanteeyakimini tekiraata ragaetena. Piyotantari omonkaataka okaatzi nokantakimiri, aritaki paapatziya kotena naaka riraga Rotyaantanewo Tajorentsi riraga Owawijaakotantatsiri. 20Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Aririka raakameethateetawakiri notyaantanewo, eejatzi naari, raakameethatena. Aririka raakameethatawakina naari eejatzi

ikimiteri riraga otyaantakinari raakamee thateri.

Ikantzi Jesoshi: Rooteentsi raakaanteetena
21Roojatzi rowashiretantanaka Jesoshi, ikamanteeyanani: Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Eenitatsi jaka aakaantenani. 22Ari naminawakaanaka naaka maawaeni riyotaanewo, tee niyotzi ninkarika kantakotakinari. 23Naaka riyotaanewo inintaperotana Jesoshi, eenirona naari notziintanakari ichopineeki noaanatantakari. 24Rooko takina Peetero, ikantana: Pojampiteri. Ninka ikenkithatako tzirika? 25Roojatzi apawo notziitotaperotanta nakariri ichopineeki riraga Jesoshi. Nokantakiri: Nowinkatharite, ninka aakaante minika? 26Ikantakina: Aririka nochaantero paa, irika nopakiri, rirotaki aakaantenani. Roojatzi rochaanantanakawo paa, ipakiri Joorashi itomi Shimo karyooteja tzi. Ari raawakiro. 27Roojatzi ikenkitha shiryaakaantakariri iwinkatharite kamaaripaeni Joorashi raakaanteri rirori. Riraga Jesoshi riyotzi oetaka ikenkithashiryaari rirori. Ikantanakiri: Oetarika pikenkithashireeyirini pantero, pimateroota intsipaete. 28-30Raantawakawori rowaga paa, rowakawo, roojatzi riyaatantanaka raakaanantyaariri. Rirotaki kempoyaakina riri noorikite maawaeni. Naakapaeni owaeyeencharini jaga tee niyotawakiro ikantakiriri: Pimateroota intsipaete. Riyaatantakari, raamaanaka apaanipaeni ikantziri Jesoshi: Pamanante oyaari akimoshirewenantyaawori Rawijantariri Ronampiri Tajorentsi. Paashini raamaaka

JOWA13,14

244

ikanteri: Piyaate pipashitayityaarini ashironkaenkari. Niyankitaki tsiteniri ipiyashitanakari.

Ikamantakina naakapaeni riyotaanewo riyaateeta

ikamantanakina Jesoshi: Nopoaanaka naari jenokinta, natziritapaaki jaka kipatsiki. Rooteentsi kijashitanari raantaneenari. Roojatzi nokamawenteri maawaeni atziri, nopiriinantaneeyari, nopiyantari jenokinta. Tema nokamawenantyaariri aapatziyeeyanarini ipinkathateeyantee narini naari eejatzi Pawa ikanteri: Tajorentsi riroperori. Rotyaantakaeri Itomi riraga Jesoshi ikamawentee aari. 32Eejatzi ikimitya Pawa, riyotakagaeye rini atziri ipinkathateeyinani naari. Eejatzi ikantakotenari rirori: Rirotaki notyomi. Rantakiro kameetha maawaeni nokowakaantakariri rantero. Iroaaka imatero: eero ijamaneentawo. 33Iroaaka, niyotaanewopaeni, rooteentsi nookanteeyaneemirini. Pikowakowaperotana omaanta okimitaka nokantakiri jewatatsiripaeni joriiyopaeni chapinki, eejatzi iroaaka nokanteeyemini eerokapaeni: Nopiyantari janta, omaanta eero pimatziroota eerori piyaateeta, tekira. 34Paashini nokamineeyemirini iroaaka: Pineshironkatawakaeyanikya maawaeni. Nokimitaka naaka noneshi ronkaeyimini, eejatzi pikimitawakae yani eeroka, pineshironkatawakaeyani kya. 35Aririka pineshironkatawakagae yanikya, aritaki riyotakoeyakimini eeroka maawaeni atziri: eerokapaeni niyotaanewopero.
Ikante Peetero: Tee niyotziri Jesoshi
36Ikantzi

31Roojatzi

Ikantakiri: Janta niyaatee, eero pimatziroota poyaatanakina iroaaka. Iinja aritaki poyaatanakina. 37Ikantziri rirori: Nowinkatharite, iitarikya kaari nomatantyaawo noyaatemi iroaaka? Omawitya rowamagaeteerika, aritaki okanta. 38Ikantawakiri: Arima pantero? Kyaaryootaki iroka nokantemi. Tekirani iiini tyaapa, pikante: Tee niyotziri Jesoshi. Okaate 3 pikante.
Raanakiri Jesoshi aapatziyariri Pawaki

14

riraga Peetero: Tsika piyaateka, Nowinkatharite?

1Eejatzi ikanteeyanakinani Jesoshi: Eero pikenkithashiryaashipiintawo inta pameentyaari Tajorentsi. Eejatzi naari, pameentena. 2Janta inampiki Pawa eenitatsi oshekini pankotsipaeni. Eero oshekitzimi, ari nokantemimi: Tee oshekitzi. Niyaate janta niwetsikaeya paemini pipanko, pijeekanteeyapaeyaa rini eeroka iinja. 3Aririka nomatemiro pijeekantyaari, ari napiitaatero nopiya shiiyakitemini nagaeyaatemini. Aritaki notsipatapaakimi nojeekinta naari. 4Piyotzi tsikarika niyaatee. Piyotzi eejatzi tsikarika nokinanaki. 5Ikantziri riraga Tomashi: Tee niyotzi naaka tsikarika piyaatee. Tsika niyotantyaari tsikarika pikinee? 6Ikantakiri: Tema naaka oaayemironi pikinantanakyaari pareetantyaari Pawaki, eejatzi naaka yotaapiinteeyaki mironi kyaaryooperotatsiri, naaka aaakagaeyakimirini pikanteetatyee yaani. Tekatsi pikantya piyaatashiteri Pawa, inta naaka aaneemini. 7Piyotee yantakinarinimi naaka piyoteeyakiri

245

JOWA14

nimi Pawa eejatzi. Paata pieena nokamawenteri maawaeni atziri ikimitaaka ikantanari Pawa roojatzi piyoperoteri tsika ikantari rirori. 8Ikantziri riraga Jiripi: Nowinkatharite, poaagaeyenarini Piri; ari okaatapaaki, eero napiitaneemi nojampikowentaneeri. 9Ikantakiri: Paerani notsipateeyakimini. Tekirama piyotana? Maawaeni aakinari, kimitaka iaakiri Pawa rirori. Iitaka pikanantanari iroaaka: Poaayenari piri? 10Tekirama piyotzimate nokimitari Pawa? Eejatzi ikimitana rirori. Tee nokantashita. Ikimitana irira, rirotaki matakaanawori notajonkantzi. 11Tema nokantzimi nokimitari irira. Eejatzi ikimitana naari. Paapatziyawo iroka nokantakimiri. Eerorika pikoyi paapatziyashitana, ari piaaperoeyakinani notajonkantaki, tema rootakikya paapatziyantanakinari.
Aririka riyaatanee Jesoshi, osheki imateniri aapatziyariri
12Eejatzi ikanteeyanakinani riraga Jesoshi: Rootaki kyaaryootaki nokamante miri. Maawaeni aapatziyenani ikimitee yanani, eeniroka nantziro naaka eejatzi ikimitya rirori rantaperotero. Tema niyotaakiri atziri rootaki raapatziyanta kinari apaanipaeni. Ari niyaateeta Pawaki, eejatzi opoki rowaga Ishire Tajorentsi amitakotemini. Roojatzi pikamanantyaari atziri maawaeni nokantakimiri naaka, rootaki raapatzi yantayitenarini oshekini. 13Aririka paapatziyanakina, aritaki nomatakimiro oetarika pikowakoteriri riraga Pawa. Iroka nokantemiro ikanantyaari maawaeni atziri iaaperoteri Pawa. 14Paapatziyaperotakinarika, pimatero pinetheena Naaka oetarikapaeni, aritaki

nomatakimiro pikantenari. 15Pinintape rotanarika, pikemijantaperoeyenani oetarika nokaminagaeyemirini. 16Naaka amanerini Pawa rotyaanteeyemironi paashini Amitakoeyemirini. Aritaki imatakimiro. Roojatzi okantyaani otsipateeyemini roori: 17rootaki rowaga Ishire Tajorentsi iyotayemironi maawaeni kyaaryootakotatsirini Tajorentsi. Omaanta tee riyoteeyironi irowa kaari aapatziyanari, rootaki kaari opokashiteeyantaririni otsipateeyarini. Omaanta aritaki kijokiro owanteeyaki mirini eerori. Rootaki piyoteeyantaka worini eeroka. 18Nopiyaneerika Pawaki, eero nookimi apaniroeni, ari nopiyashii yemini Noshireki. 19Rooteentsi niyaate. Eero rapiitana ieeyanakinani kaari aapatziyanari, inta pieeyenani eeroka. Ashi noyiro nai, rootaki paaanteeya nakarini eerori: pikantyaani pijeeki jenokinta. 20Aririka nopiriintanee, aritaki piyoteeyanakini nokimitari Pawa. Tema eejatzi pikimiteeyenani eeroka, eejatzi nokimiteeyimini naari: akimitawakaeyani. 21Maawaeni yotawa kirori nokaminaakiriri, ikemijantapero takirorika eejatzi, rirotaki nintashirepe rotanari. Pawa aritaki inintashireperota kiri nintashireperotanari. Eejatzi naari aritaki nonintashiretakiri rirori. Niyota kaaperoteri tsika nokanta. 22Eenitatsi janta paashini Joorashi, kaari karyootejatzi. Rojampitziri irira, ikantziri: Nowinkatharite, piyotakaaperota kina naaka tsika pikantari. Iitaka kaari piyotakaantari kaari aapatziyemini tsikarika pikantari? 23Ikantakiri: Pinintaperotana eeroka omaanta tee inintaperotana riraga kaari aapatziya nari. Pinintaperotanarika, pikemijanta perotero nokantzimiri, roojatzi inintape rotantemiri riraga Pawa. Roojatzi

JOWA14,15

246

nopokashiiyakimini pishireki, kijokiro nowantemiri Naaka eejatzi Pawa. 24Omaanta kaari nintashiretanari, eero ikemijantaperotziro nokantziri. Iroka nokantakimirika, kaari nashi nokantzi miri naari, inta ikantziri otyaantakinari. 25Eenironaka notsipateeyimini, aritaki nokamantzitakimiro omaanta tekiraata pikemaperotana. 26Riyotzi Pawa paapatziyakina, rootaki rotyaanantemi rori amitakotantatsiri roori Ishire Tajorentsi. Iyotakaemiro oetarikapaeni. Okenkithashiryaakaapaakimiro maawaeni nokantzimiri. Rootaki kenkithashiryaakayemironi eerokapaeni maawaeni nokantakimiri. 27Eekiro riyaatatyee ikantanakina riraga Jesoshi: Rooteentsi niyaate. Nokimoshiryaa naki naaka tee nowashiretakota. Nokowaki pikimitena pikimoshireeyana kini eeroka: tema naaka pikimoshire wente. Eero imatziro atziri roemoshi renkemi. Omaanta naaka oemoshirenke mini. Aririka eekiro piyaatatyee pikenkithashiryaakotena naaka aritaki nojeekakagaeyakimini kameetha. 28Aritaki pikemakiro nokanteeyakimi rini rooteentsi niyaate, eejatzi nopiyee. Aririka pinintaperotena kameetha pikimoshirewentena niyaate Pawakinta. Aritaki riraga Pawa ranaakotakina. 29Iroaaka nokamantzitakimiro tekirani niyaatee. Aririka piyotaki omonkaataka nokamantakimiri, paapatziyaperoe yantenarini. 30Eechonkiini napiitzimi nokenkithatakaakimi. Awotsikitapaaki jewatatsiri maawaeni kaari aapatziya nari: rirotaki iwinkatharite kamaari paeni. Tekatsi ikantya rirori reewawentena naaka. 31Omaanta noshinetari rowamaena oyaatziriri rashi. Irira Pawa ikowakaakinari nokamawenteri maawaeni atziri. Rootaki nokanantariri riyoteeyantana

kaworini atziri nonintaperotziri riraga Pawa, eejatzi nantapiintziniri oetakarika ikowakaakinari. Pikatziya naki. Thame aatee.
Riraga Jesoshi rirojatzi oshiyakaawentacha owaatotha oowa

15

riraga Jesoshi inta eekiro riyaatatzi riyotaana. Iroka paashini roshiyakaawentakinari irira: Naaka kimitawori owaatotha oowa. Eeroka kimitawori otha. Rirotaki Pawa thamaetakotzirori. 2Aririka otha kaari kithokitapaentsiri riraga thamaetakotzi rori ipejayitzironi, eejatzi rookiro. Omaanta rowaga kithokitatsiri rowameethatakotakiro okithokipero tantanakyaari. Kimitaka iroka, Pawa rantakimiro eerokapaeni aapatziyanari. Raapatziyaperotakaantemiri, ikameetha takaaperotakimi. 3Iroka niyotagaeyaki mirini, rootaki owameethashireeyakimi rini Ishire. 4Kijokiro powaeyenani. Aritaki naari kijokiro nowaeyemini. Otha oowa aririka ochewaryaanaki, eero omataa okithokite, rooma ari okamae. Aritaki pikimiteeyaworini eerori. Eerorika kijokiro powaeyenani, eero pimatziro piyoteeyerini kameetha paashini atziri raapatziyantenari. 5Naaka kimitawori owaatotha. Eeroka paeni pikimitawo othapaeni. Maawaeni kijokiro oyenani rirotaki mateeyanaki rorini oetarika nokowakaakiriri. Tema kijokiro noyeri naari. Omaanta aririka pintareeyanakinani, eero pantzimae tawo nokowakaakimiri. Rootaki okameethatantari kijokiro powanakina naaka. 6Riraga kaari kijokiro owana, ari ikimitakaanteetakyaari otha oowa ipejeetero, thatzik. Roojatzi aririka ojampishitanaki, rookaetero paamariki, pok, otaya, tzininini. 7Roojatzirika

1Ikantawitanaana

247

JOWA15

kijokiro powaeyanakinani eejatzi aririka paapatziyaperotyaawo nokantzimiri, pikantena oetarika pikowayitzirini: aritaki nomatakimiro. 8Aririka pimata yitakironi oetarika nokowakayemiri, riyoperotemi maawaeni atziri eerokape rotaki niyotaanewopaeni. Aritaki iaaperoteri atziri riraga Tajorentsi ikameethatzi.
Riraga Jesoshi isheninkatakari maawaeni riyotaanewo

wori oetarika nokowakaayitemirini. Eero patsipetawo oetarika pantayitena rini. Pikemijantaperotenarika, aritaki imatakaakimiro riraga Pawa oetarika pikanteriri. 17Napiitanakimiro iroka nokaminagaeyakimini: pinintawakagae yani maawaeni.
Theenkantatsiri roonakari Jesoshi eejatzi aapatziyariri
18-19Eekiro riyaatatzi ikantakina Jesoshi: Riraga kaari aapatziyanari ineshironkatawakaaka. Aririkami pikimityaarimi eeroka, aritaki ineshironkatakimimi eeroka. Omaanta tee pikimitari. Niyoyeeyakimini maawaeni, rootaki roonantakimiri. Kyaaryo, roonantakimiri riraga kaari aapatziyanari, omaanta nokowanaki piyoperote ritawo roonana naari. 20Pikenkithashiryaakiro nokantakimiri chapinki: Riraga ronampiri tee ranaakotziri onampitariri. Aritaki ikijakina. Eejatzi ikimitemi eeroka, ikijeeyemini. Tee ikemijantaperotziro nokanteeyawitakaririni. Eejatzi eeroka, eero ikemijantaperoeyimini pikamantee yawityaaririni eerokapaeni. 21Rirotaki Tajorentsi otyaantakinari. Omaanta tee riyotziri maawani rirori, rootaki ikijantemiri. Tema piyotaakowitakinari riroripaeni. Rootaki ranantawori iroka. 22Ari nopokashitawitakari, nokenkitha takaawitakari. Eeromi nopokashitzirimi eero eenitatsimi iroaaka rantani. Omaanta iroaaka tekatsi okantya irirapaeni ikantero: Tee niyotziro nantziro kaari kameethatatsi. 23Riraga oonakinari roonakari Pawa rirori. 24Eero eeniromi rantani, eeromi iaawi takina notajonkawentzimotakirimi. Nomatayitakironi kaari imatayitzini atziri. Omaanta iaawitakina notajonkantzi, eekiro roonatyaana.

eejatzi ikanteeyanarini riraga Jesoshi: Kimitaka inintashiretana Pawa osheki, eejatzi naaka nokimiteeyimini, nonintashireeyimini osheki. Kijokiro poyena, rootaki anintaperotawakagae yantyaarini osheki. 10Pikemijantapero terorika nokaminagaeyimirini, aritaki nokantanakimiri nonintaperoeyanaki mini naaka. Nokemijantaperotziro ikantakinari riraga Pawa, roojatzi ikantani inintaperotakina. 11Ashi noyiro nokimoshiryaanaki naari. Ro nokama nantzimirori iroka pikimoshirewe nantyaawori eeroka. Nokowaki pikimo shireperotanaki maawaeni. 12Iroka nokaminaantemiri: tema nonintashiree yimini naaka. Rootaki nokaminaantaki miri: pikimitaaga eerori, pinintaperota wakagaeyani. 13Riraga neshironkapero tziriri atziri, ikamawentakiririka, rirotaki nintashireperotziriri kameetha. 14Aririka pimateeyakironi nokantaki miri, eerokaperotaki notsipaminthari pero. 15Eero noeteeyakimini iroaaka nonampiri, tee riyotzi onampirentsi oetarika rantziri onampitariri. Omaanta niyotakagaeyakimini okaatzi ikamanta kinari riraga Pawa, rootaki atsipaminthatawakaantaperotakari iroaaka. 16Tee eerokapaeni yoyeenani; inta naaka yoyayitakimirini eerokapaeni. Notyaantakimi panantyaa

9Iroka

JOWA15,16

248

16

Eejatzi roonitakari riraga Pawa. 25Aritaki ikantari maawaeni. Tema monkaatapaaka iroka rojankinakotzitee takaririni rirori Iwaperiteki Tajorentsi: Roonashiitana maawaeni, tekatsi nantawitya. 26Ari notyaantakimiro eerokapaeni Amitakotemini, rowaga Ishire Tajorentsi. Opoaakya Pawaki, kameetha iyotaapaemiro kyaaryoopero tatsiri. Aririka opokapaaki okantakota paakina naaka. 27Eejatzi eerori, okameethatzi pikantakotakina naari eejatzi. Tema eeroka tsipatapiintakinari paerani nitantakawori niyotaakotakiriri atziripaeni. 1Eekiro riyaatatzi ikantana riraga Jesoshi: Nokoyi eero pipakaero paapatzi yana, rootaki nokanantzimirori maawaeni iroka. 2Paata pikowaeyawi tyaani pikaaterimi ajoriiyotzinkarite janta piyotapiintaantsiki inta roepiya wakimi. Rowamaemi eejatzi. Aritaki riraga kijakimiri ikenkithashireeya rantziniri Tajorentsi ikowakaakiriri. 3Tee riyotziri riraga Pawa, eejatzi naaka, tee riyotana, rootaki ranantemi rori iroka. 4Aririka omonkaatakya iroka nokantakimiri, aritaki pikenkithashi ryaanakiro nokantakimikya rootaki iroaaka nokanantzimirori. Paerani notsipatzimini, rootaki kaari nokanantzimini, omaanta rooteentsi niyaatee, rootaki nokanantaperotaki miri.
Opoke Ishire Tajorentsi

riraga Jesoshi: Iroaaka niyaate otyaantakinariki. Omaanta tee pojampitana: Tsika piyaateka? 6Iroaakaroa nokantakimi, rootaki petakoperotantanakari maawaeni pajankaneki. 7Kyaaryoopero taki iroka nokantakimiro. Okameetha tzimotzimi niyaatee. Eerorika niyaatee

5Ikantanakina

eero opokashitzimi Amitakoperotemini rowaga Ishire Tajorentsi. Aririka niyaatanaki, aritaki notyaanteeyapaaki mironi Noshire. 8Areetapaakimirika, ari oaanashiretapaakiri maawaeni kaari aapatziyanari okanteri: Eeroka antayitzirorini kaari kameethatatsi. Oaanashiretapaakiri maawaeni ikamawenterira Jesoshi iaaperotanta riri Tajorentsi ikameethatzi, eejatzi rowameethatantyaariri. Eejatzi oaana shiretapaakiri maawaeni tsika ikantyaari Tajorentsi ikantakowe nantyaariri maawaeni kaari aapatziya nari. 9Tema tee raapatziyana rootaki rowashironkaawentyaari iinja kaari kameethatatsi. Eejatzi rowaga Ishire Tajorentsi okanteri: Iitaka kaari paapatziyantari Jesoshi? 10Maawaeni kaari aapatziyanari tee riyotakoperotziri Pawa Tajorentsi iaaperotakotantanari naaka. Omaanta aririka opokapaaki rowaga Ishire Tajorentsi oaanashireta paakiri maawaeni atziri nokamawenteri eejatzi nopiyanteeyari Pawaki, rootaki raapatziyantenaririka iaaperoteri rirori ikameethatzi. 11Eejatzi opokashitanta paakari Ishire Tajorentsi iyotakagaeya paerini maawaeni theenkantatsiri ari ikantakotanteri Tajorentsi, rowashi ronkagaeyerini. Tema rirotaki rirori rowashironkagaeyerini Jatanaashi riraga iwinkatharite kamaaripaeni, eejatzi rirotaki jewatatsiri maawaeni theenkakinari jaka kipatsiki. 12Tekira eeniro osheki nokamantemirimi omaanta eero pimatziro piyoteeyawaki roni iroaaka. 13Kyaaryooperotaki maawaeni iyoteemiri Ishire Tajorentsi. Aririka opokapaaki, iyotakaapaemiro maawaeni kyaaryootatsiri. Eero iyotaashita apaniroeni. Oetarika okemakinari naaka niyotaantziri aritaki iyotaapaemi maawaeni. Iyoteemi oetarika awijatsini iinja. 14Aawakironi

249

JOWA16

noyenkithari roojatzi iyotaantawakimi eeroka, tema apatziro okamantemiro maawaeni iroka noyenkithari. Tema ari oaaperoteena. Tema apatziro okamantakotana naaka. 15Maawaeni ikantayitanarini Pawa, nokantayitaki roni naaka, rootaki nokanantakimiri maawaeni: Iyotaantemiri rowaga Ishire maawaeni iroka nokantziri. 16Ikantanakina Jesoshi: Paata eero piaana. Paashini paata ari papiitero pieena. Ikantakota Jesoshi ikamawentee eejatzi ipiriinantaneeyari omaanta tee nokemaperotziri. 17Roojatzi nokanta gaantawakaeyakani: Tsika okantaka iroka ikantakaeri? Paata eero piiitana. Paashini paata ari papiitena pieena. Ikantzi eejatzi: Niyaatee Pawaki. 18Iitakakya ikanantari: Paata? Tee ayotakotawa kiri oetarika ikantakaeri. 19Riyotaki Jesoshi nokamantawa kaaka. Riyotaki nokowawitari nojampi terimi. Ikantanakina: Pojampikowentawakaanakawo nokantakimiri? Paata eero piaana. Paashini paata papiitena pieena. 20Kyaaryootaki iroka nokantemiri. Ari piraakotanakina maawaeni, powashire tanakya. Omaanta kimoshirewitachari maawaeni kaari aapatziyanari. Powashi rewitakya eerokapaeni, omaanta ari papiitero pikimoshiryaanee. 21Aririka omonkaatakya oeyowantyaariri otomi tsinani, okemaa tsitakari. Ikoaatantakari eentsite, tee okenkithashiryaanaka okemaatsitakari, inta okimoshirewentziri riraga otomi. 22Aritaki pikimitakari iroaaka eerokapaeni, powashiretawitaka nokamantari. Omaanta aritaki nopiriintanee napiitero noaaneemi. Rootaki pikimoshireeyantanakarini, tekatsi owashiretakaaneemini eeroka.

nopiriintanee, roojatzi piaantawaena eero pikowanaki pojampitena kyaaryootaki nokantemiri. Paerani nojeekawitani janta Pawaki roojatzi nopokantakari jaka kipatsikika eejatzi nopiyimaetaneeya Pawaki. Kyaaryootaki iroka nokantemiri: aririka paapatziyena, ari ramitakotemi Pawa oetarika pikanteriri. 24Paerani tekira paapatziyanani, pikenkithatakaeyirini Pawa omaanta tee pikenkithatakoeya nani naaka. Iroaakaroa pamanakote naata roojatzi ikemantakimiri, ipantemiri okaatzi pikowakotanari pikimoshireeyantanakyaarini kameetha. 25Eejatzi ikantanakina riraga Jesoshi: Ari noshiyaakaawentapiintzimironi oetarika, omaanta paata eero napiitziro noshiyaakaawenteemiro. Inta okamee thatzi nokamantakoperoteri Pawa, eero nomanapithatzimiro. 26-27Iinja eero pikenkithashiryaa pikantena naaka: Nowinkatharite, pamaneri Pawa nokoyi ramitakotena. Eeroka nintashi retakinari. Paapatziyena kyaaryo nopoaaka Pawaki, rootaki inintapero tantakimiri irira Pawa. Ari ineshironka peroeyakimini, rootaki ramitakotante miri koetyeemotzimiri maawaeni. 28Nojeekawitani riroriki, roojatzi nopokantakari kipatsikika. Iroaaka nookaneero kipatsika, nopiyashitaneeri Pawa. 29Nokantziri naakapaeni: Iroaakaroa pikamantaperotaki nawo. Tee poshiyakaawentanawo. 30Ari tekirani nokantzimini, piyotzi oetaka nokenkithashiryaakari. Iroaaka niyoteeyakini maawaeni pithotyaakiro piyotziro maawaeni, rootaki nokimoshi ryaantakari pipoaaka Tajorentsiki. Tekatsi iroaaka nojampiteemiri. 31Ikantawakiri Jesoshi: Kyaaryooma paapatziyaperotakina iroaaka? 32Rooteentsi nokemaatsi

23Aririka

JOWA16,17

250

tantyaawori, ari nominthaagakaanta kimi, piyaatanaki eeroka pinampiki paeni. Pookaeyanakinani apaniroeni. Aritaki rootzimateentsi omonkaatapaa kyaaroa. Inta tee naaka apaniroeni, kijokiro rowana riraga Pawa. 33Ro nokamanantzimirori iroka piweshi ryaantyaari. Aritaki piweshiryaawenta kina. Jaka kipatsikika rowashironkae temi, omaanta piweshireeyanakyaani kya. Nanaakotakiri maawaeni jeekatsiri kipatsikika, nopinkathariperotzi naaka, notsipatemi.
Jesoshi ikenkithatakayeri Iriri

17

okaatapaaki maawaeni ikanteeyakinarini Jesoshi, rooja tzi raminantanaka jenokinta, ramanantanakari Iriri, ikantakiri: Pawa, monkaatapaaka kitejiri nokamantyaari. Rooma naaka Pitomi. Paerani akashiyeeyakawoni nokamashi teri atziripaeni, pipiriinantaanari nokamawitakaga rootaki piaapero tantariri maawaeni atziri ikameethatzi raapatziyantenari naaka eejatzi nowaaakiri ikantyaani ijeeki jenokinta atsipatawakaantyaari aaka. Iroaaka pamitakotena nomonkaatapaakiro maawaeni nokemaatsiwenantyaariri. Ari nowaaakiri maawaeni aapatziyanari ipinkathatanteeyemirini eeroka. 2Tema ari piitakina riraga pinkathariwenanta tsiri maawaeni jeekatsirika kipatsiki, rootaki nomatantawori naaakagaeyee rini maawaeni piyoyagaeyakinarini nashityaari. Ro piyoyaantakariri ikanteetatyeeyaani raagaeyeeni itsipateeyeeni. 3Eeroka Tajorentsi apintzi. Kameetha riyoteeyemini atziri maawaeni. Eejatzi kameetha riyote naaka potyaantanewo: tema naaka Jesokirishito. Maawaeni riyoperotena ikanteetatyeeyaani raee jenokinta. 4Jaka kipatsikika nantakimiro

1Ari

maawaeni pikowakaakinari, rootaki nopinkathatakaantakimiriri atziripaeni. 5Paerani, Pawa, tekirani awetsikironi kipatsi, pitsipatanani janta jenokinta apinkathariiyini. Iroaaka papiitero pikimitakagaena eejatzi akaate apinka thariiyeni. 6Ari eekiro riyaatatzi ikantziri Ashita riri: Irika atziripaeni kipatsijatzi maawaeni pashitakari. Pikantakina: Pikempoyaanaki nari. Ari niyotakaakiri maawaeni tsikarika pikantari. Raapatziyaperotawakawo maawaeni piyoyaakiri. 7Iroaaka riyoteeyanakimini eeroka itaperotawori piyotagaeyanakinani maawaeni okaatzi niyotagaeyakiririni. 8Maawaeni piyotaaki nari, nokamantakiri niyotaanewopaeni, niyotaaperotakiri maawaeni. Raapatziya kawo rajankaneki. Rootaki riyotakotantaki nawori kyaaryo nopoaakanta jenokinta eejatzi eeroka otyaantakinari. 9-10Namana koeyakarinika irikapaeni. Tee namanakoe yarini irirapaeni kaari aapatziyanari inta apatziro irika nokempoyaakimiri. Tema eeroka ashitariri maawaeni irika, eejatzi pashitakaakinari naari maawaeni. Tema ashiteeyanakarini maawaeni, rirotaki ashi. Raapatziyana maawaeni, rootaki ipinkatha tantanari. 11Eero eekiro niyaatatyee nojeekanaki kipatsikika, omaanta irikakya jeekaneentsini maawaeni jaka, omaanta kya naakakya piyashitaneemini. Pawa, eeroka riroperori. Tema eekiro piyaatatzi pitajonkantzi. Iroaaka eeroka aminanee rini pitajorenkaki, ikimitanteeri. Nokowaki imonkaatawakaya ikimitakae aaka amonkaatawakaaka. 12Notsipatanteeyakari rini maawaeni, tema pimatakaakina, rootaki nomatariri nokempoyaantakariri. Naminakowentakiri maawaeni; tekatsi ashironkaachani, inta apaani rashironkaeya riraga Joorashi, rirotaki jatatsini paamariki kaari tsiwakanitatsini. Aritaki omonkaata kya okantakotzirini jankinatacharini

251

JOWA17,18

Piwaperite paerani. 13-14Niyotaakiri riroripaeni pikantanari, rootaki iroaaka ikijantanakariri maawaeni kaari aapatziya nari. Ro ikijantakariri, tee ikimitarikya. Ikimitana naari riraga niyotaanewopaeni nashi, tee nokimitari naari kaari aapatziya nari. Iroaaka nopiyashitaneemi. Tekiraata eenirona nojeeki kipatsikika, nokantziri riroripaeni maawaeni piaani, ro nokimo shireperotakaantyaariri maawaeni, ikimitenaata naari nokimoshiretzi. 15Tee namanatziimi: Paapithateri kipatsiki, inta apatziro nokantzimi: Pikempoyeeri eero imatantari iwinkatharite kamaari rantaka yeeri oetarikapaeni. 16Irikapaeni tee ikimitari theenkantatsiri, ikimitaakina naaka: tee nokimitari theenkantatsiri. 17Pinashityaari riroripaeni, piyotakagaeye rini kyaaryooperotatsiri, ikyaaryoowente miro maawaeni pikowakagaeyiririni. Piaani rootaki kyaaryooperotatsiri. 18Potyaantakina niyaatashitantariri atziripaeni nokenkithatakagaeyirini. Eejatzi naari nokimitakari notyaanteeyerini riyaatashitantyaariri atziri maawaeni kipatsiki ikenkithatakagaeyerini. 19Nokyaa ryoowentemiro maawaeni pikowakaaki nari: tema nokamawenteri riroripaeni, riyoteeyantyaaworini ikyaaryoowenantee yemirorini oetarika pikowakaakiriri. 20Iroka eejatzi ikantziriri Jesoshi Ashitariri: Tee riro namanakotari apatziro ayotaanewoka jaka; inta eejatzi namanako tari maawaeni riraga raapatziyakagaeyaa ripa: riraga aapatziyeeyanarini iinja. 21Nokowakikya ikimitawakaanakyaaroa maawaeni. Tema akimitawakaaka, Pawa, atsipatawakaaka aaka. Eejatzi nokowaki ikimitee aaka maawaeni riraga aapatziya nari, roojatzi riyotantyaawori atziri kyaaryo potyaantaperotakina. 22Pitajonka kowentakina nokimitantakimiri eerori, eejatzi notajonkakowentakirini maawaeni rirori ikimitawakaantyaari. Imonkaateeya

kaeni aaka, akimitawakaaka. 23Ikimitana naari. Nokimitzimi eerori. Rootaki ikimitawakaaperotantyaari maawaeni aapatziyanari, roojatzi riyotantyaari maawaeni atziri potyaantakina, eejatzi pimonkaatakagaeyakinarini naaka eejatzi riraga aapatziyanari, pinintaperoeyanani. 24Tekirani ojeekini kipatsi, tema pinintape rotanani, rootaki piitantakinari naari, nopinkathariwenteri atziri. Iroaaka, Pawa, nokowaki itsipateeyenani iaantenari nopinkathaperotanaki. Tema pikantana: Pikempoyeeyenarini maawaeni, aritaki nomatakimiro. 25Pikameethaperotaki, Pawa. Tee riyotzimi maawaeni kaari aapatziyanari, omaanta niyotzimi naari. Eejatzi riyoteeyakimini irikapaeni potyaantakinari, 26niyotakagaeyakirini tsikarika pikantari eerori. Aritaki napiitaki niri niyotakaaperoteri, pinintaperotantariri, pikimitakaantenari naari pinintashirepero tana. Eejatzi ikimiteeyakinani maawaeni. Ari okaatzi. Rootaki ikantziriri Jesoshi Ashitariri.
Raantanakariri Jesoshi

18

Jesoshi ikenkithatakaeri Ashitariri roojatzi riyaatakaantanakina: Jesoshi, eejatzi naaka maawaeni riyotaanewo. Noerinkanaka nomontyaanakawo piryaajanteniri iitachari Sherooni. Notonkaanaki roojatzi nareetantapaaka Oriiwomashiki. Nokyaapaaki. 2Aritaki janta riyaatakaapiintanakina Jesoshi, rootaki riyotantari riraga Joorashi, riraga aakaanterinira. 3-5Riraga jewatayitatsirini aanakowenantatsiri Tajorentsipankoki eejatzi warijeeyo paeni rotyaantawakiri joraaropaeni eejatzi waariryaapaeni. Reewatapaakiri riraga Joorashi. Ramapaaki ootamento tsipaeni, oorenantyaaripaeni, rompoja mentopaeni eejatzi; ipokashitapaakiri riraga Jesoshi maawaeni. Riyotaki irira

1Ipakaanakiro

JOWA18

252

iitaka ikanteriri. Riyaatanaki itonkiyota wakari, ikantawakiri: Ninka paminirika? Rakapaakiri: Riraga Jesoshi najareetejatzi. Ikantawakiri: Naakataki. 6Ikanantawakariri riraga Jesoshi: Naakataki, roojatzi ipiyantanakawo itapiiki. Ityaapaaki maawaeni kipatsiki, tereei. 7Rapiitawakiri: Ninka pikowaperotzirika? Ikantawakiri: Riraga Jesoshi najareetejatzi. 8Ikantziri: Tema nokantakimi: Naaka Jesoshi. Naakarikakya pikoyi, pishine teri riyaateeta irikapaeni notsipataka rika. 9Omonkaatantapaakawori ikantakiriri Jesoshi Ashitariri: Irika pikantakinari: Pikempoyeenari, tekatsi ashironkaa chani. 10Roojatzi Peetero inojaki ryaantanakawo ichekamento. Ithatziita wakiri ronampiri Iwinkatharite aanakowenantatsiripaeni, omaanta ithatziitashitawakari ikempita rakojano rikitzirika. Iwaero onampirentsi Maariko. 11Roojatzi ikanantariri riraga Jesoshi rirori: Poepiyero pichekamento poyaankaero. Rootaki ikowakaakinari Pawa ragaetena nokemaatsitawe nantyaariri atziri. Eero nothaaapitha tari.
Raanakiri Jesoshi joraaro Aanashiki

wenantatsiri iroaaka. 14Irika rirotaki kantakiriri jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Okameethatzimotzimi ikameeta shiramparinta apaani, rowawijaako tantyaariri maawaeni atziripaeni eero rowamaeri oroomajatzi.
Peetero imanakotashitakari Jesoshi

rirotaki oyaatakowentawita nakariri riraga Jesoshi, notsipatari naaka. Riraga iwinkatharite aanakowe nantatsiripaeni riyotana naaka rootaki ishinetantanari naaka nokyaantapaaka niyankiiteki ipankoki, notsipatapaakari riraga Jesoshi. 16Omaanta riraga Peetero ikatziyapaaka ashitakontsikira jantakirowa. Niyowanee inkokironta, nokantapaakiro shentzirori ashitakontsi: Pishineteri irira ikye. Okantana: Jee, ari. Roojatzi ikyaakaantapaakinari riraga Peetero. 17Rowaga onampirentsi okanta wakiri: Kaarimima eerori riyotaanewo Jesoshi? Ikantziro: Kaarina. 18Okatsinkaetyaaki. Roeshitaka paamari onampirentsipaeni, eejatzi waariryaapaeni. Rakitsiiyakani osheki paamariki. Eejatzi riraga Peetero itsipatapaakari maawaeni rakitsiiyapaa kani.
Riraga Kaejashi rojampitakiri Jesoshi
19Riraga iwinkatharite aanakowe nantatsiripaeni rojampitakiri Jesoshi, ikantakiri: Ninka yotaapiintziririka? Oetaka piyotaapiintziriri maawaeni? 20Ikantawakiri rirori: Ikemakina maawaeni atziri niyotaantziri. Niyotaantapiintzi janta

15Peetero

ragaeyantakarini riraga Jesoshi. Rirotaki agaeyanakiririni joraaropaeni, iwinkatharite joraaro paeni, waariryaapaeni. Roojatzi roojotantanakari. 13Ritapaentawo raanakiniri Aanashiki. Rirotaki rikonkiri Kaejashi riraga iwinkatharite aanako

12Roojatzi

253

JOWA18

ipiyotapiintanta joriiyopaeni. Eejatzi niyotaantapiintzi jaga Tajorentsi pankoki. Tekatsi nomanapithatziri atziri. 21Iitaka pojampitantanari naari? Pojampiteri irirapaeni kemakinari oetarika nokantakiriri. Riyotakiro riroripaeni. 22Roojatzi ipajapootantanakariri apaani waariryaa katziyeenchari jaga. Ikantziri: Arima apiyathatakyaari iwinkatha rite aanakowenantatsiri? 23Ikantawakiri: Teerika kyaaryooperotatsiri nokantakiriri, piyotakayenawo. Rooma okyaaryootzirika nokantakiriri, iitaka pipajapootantanakinari? 24Rootaki riraga Aanashi rotyaananta kariri waariryaa raaneeri Jesoshi oojoteencharira janta Kaejashiki.
Rapiitziri Peetero imanakotashitakari Jesoshi

Peetero eekiro rakitsitatya. Roojatzi ikananteetakariri: Tema eeroka riyotaanewo Jesoshi. Roojatzi imanakotashita, ikantanaki: Kaari naaka. 26Itsipatari maawaeni janta paamariki apaani ronampiri Kaejashi. Rirotaki isheninka riraga ithatyaakempitawita kari riraga Peetero. Ikantziri: Eerokama noaakiri oriiwomashiki itsipatzimi Jesoshi. 27Rapiitakiro Peetero imanakotaka. Roojatzi iaantanaka tyaapa.
Raanakiri Jesoshi Peraatoki

25Riraga

rookanakiro maawaeni ipanko Kaejashi. Raanakiri Jesoshi ipankoki Peraato, riraga oroomajatzi rirotaki jewawentziriri joriiyo. Kaari joriiyo, rootaki kaari ikowanta joriiyopaeni ikyaapae ipankoki. Ikantzi riraga jewatatsiri joriiyo:

28Okitejiityaanaki

Rooteentsi owawentakotyaari Tajorentsi aaka akenkithatakoteeri paeraniperoroa aririka rawijanakiri joriiyopaeni ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki. Aririka aate inthomaenta ipankoki Peraato eero amatziro oya aaka, eero iaaperotee aaka Tajorentsi akameethatzi. 29Roojatzi riyowashitantanakariri Peraato. Ikantawakiri riraga amaeyaki ririnira: Iitaka rantakiri irika shiramparika pamantakinariri? 30Ikantapaakiri rirori: Eenitatsi rantayitzirini. Eeromi rantziromi kaari kameethatatsi, eero namimirimi. 31Roojatzi ikanantawitakari Peraato: Paaneeri eerori. Tema ojeeki jankinarentsi pashi yotayimiri powashi ronkaantyaariri. Pimateri eerori powashironkaeri. Ikantapaakiri rirori: Tee ishineteetanari nowamaeri. 32Rootaki ikantakiriri omonkaatanta kari ikantzitakari Jesoshi. Tema ikantzi tani: Ari ikentakoteetena koroshiki. 33Roojatzi ipiyantanaa Peraato ipankoki. Ikaemakaanteeri Jesoshi. Ikantziri: Eerokama jewawentziriri joriiyo paeni? 34Ikantawakiri Jesoshi: Piyowitakinakya? Iitaka pojampi tantanari? Eenitatsima paashini kamantakimiri? 35Rakanakiri: Naakama iroaaka joriiyo? Rirotaki atziri amakimiri jaka, riraga jewatayitatsirini aanakowenantatsiri. Iitaka pantakiri ikijantakimiri maawaeni? 36Ikantawakiri riraga Jesoshi: Tee nopinkathariwenantzi jaka kipatsiki. Nopinkathariwenanterikami

JOWA18,19

254

jaka, aritaki ikijakowentakinami maawaeni nonampiri: eeromi ishinetzi rimi rirori riraga joriiyopaeni ramaki nami. Omaanta tee jaka nopinkathari wenantzi. 37Roojatzi ikanantakari: Kyaaryooma? Eerokama jewape rotatsiri? Jee, naaka jewaperotatsiri. Kyaaryo pikantakina. Nokantziri maawaeni atziri kyaaryooperotatsiri. Rootaki natziritantapaakari, rootaki nopokanta kari kipatsikika. Maawaeni riraga iyotanakirori kyaaryooperotatsiri, rirotaki maawaeni aapatziyanari. 38Ikantziri riraga Peraato: Oetaka iroka pikantziri: kyaaryooperotatsiri? Roojatzi riyowashitantanaari irira riraga joriiyopaeni, ikantakiri maawaeni: Nojampitawitakimi inkaaganki, tee pikantana iitaka rantaperotakiri nowamaantyaariri.
Riraga Peraato ikowawitaka ipakayerimi Jesoshi

19

riyaatatzi ikantzi: Aririka omonkaatapaeya Kitejita tsiri Rawijantariri Ronampiri Tajorentsi, noeyowapiintzimiri apaani romonkee tziri. Tema aritaki okantari ameteeya rini. Pikoyima noeyowaemiri jewape rotzimiri? 40Roojatzi ikaemantanaka maawaeni: Eero poeyowaanari irira, inta poeyowaenari riraga Warawaashi. Tema irira rirotaki koshintzi. 1Roojatzi raakaanantakariri Peraato riraga Jesoshi, ipajata kaantakiri. 2Riraga joraaro itapotayita kinirini ramantheeri kitochee okimiwi takawo tsikontochee. Ramantheetakaa kariri. Ikithaatakiri kityonkamawori. 3Ipokashitapiintakiri maawaeni riraga

39Eekiro

joraaro iaathawaetashitari ipinkatha tziri, ikantajeempiyaashitapaakari: Eeroka jewawentziriri joriiyo nopinkathatemi. Injii, injii, injii. Roojatzi ipajawootantapaakari rakoki. 4Rapiitziro riyowashitaneeri Peraato jewatatsiripaeni joriiyopaeni. Ikantziri: Rirotaki irika, napiitzimiri namae miri. Nojampitawitakimi, omaanta tekatsi pikanteeyinani niyotantyaari iitaka pikijantakariri. Namakaanantariri pamineri eerokapaeni nopajatakaanta kiri. Omaanta tee niyotzi iitakakya nowamaakaanantyaariri. 5Riyowanee Jesoshi rirori. Ramantheetakawo okimiwitakawo tsikontochee, ikithaatakawo kityonka mawori. Ikanteeyirini Peraato: Rirotaki irika. aakiri, nopajata kaantakiri. 6Raminawakiri jewatayitatsirini aanakowenantatsiripaeni eejatzi waariryaapaeni. Ikaemanaki: Pikentakotakaanteri koroshiki! Pikentakotakaanteri koroshiki! Ikantziri Peraato: Pagaeyanakirini eeroka, pikentako takaanteri. Nojampitawitakari, tekatsi nokemakotziri rantzi iitakakya nowamaakaanantyaariri. 7Ikantawakiri jewatatsiri Tajorentsi pankoki: Eenitatsi Iwaperite Tajorentsi iyotaanari okameethatzi ikame iitajorentsitashita. Tema ikantzi rirori: Naaka Itomi Tajorentsi, rootaki okameethatantakari ikame.
Rapiitakiri riraga Peraato rojampitakiri Jesoshi

Peraato ikanteeya kiririni eekiro riyaatatzi ithaawaperota naki. 9Ipiyakaanaari, ikyaanee ipankoki eejatzi Jesoshi. Ikantapaeri riraga Peraato:

8Ikemantawakariri

255

JOWA19

Tsika pipoaaka eeroka? Ninkami eeroka? Tee rakanakiri rirori. 10Roojatzi ikanantanakari: Iitaka kaari pakantana? Naaka jewatatsiri atziriki. Nokowakirika, ari nomatero nookakaakowentemi. Eejatzi okimitaka, nokowakirika, nomatero nokentakotakaantemi koroshiki. Tema piyotakiro. 11Ikantawakiri Jesoshi: Eeromi ishinetzimimi Tajorentsi, tekatsi pikantenami. Riraga amakaanta kinari jaka, rirotaki antaperotakirori kaari kameethatatsi. 12Roojatzi ikowantawitanaka Peraato ipakaerimi. Omaanta rapiitziro ikaema naki jewatatsiripaeni joriiyopaeni: Aririka pipakaeri irira, tee pitsipa minthatari Seesari! Irika riraga kantashitachari: Naaka jewatatsiri. Tema rirotaki kijakiriri peewatzinkarite riraga Seesari janta Oroomaki.
Ikentakotakaantakiri riraga Jesoshi

Nokentakotakaanteri piwinkatha rite? Ikantawakiri riroripaeni: Tee nopinkatharitakaayiri, omaanta apaniroeni Seesari nopinkatharitakaa yiri. 16Roojatzi ikantakiri joraaropaeni: Paaneeri pikentakoteri. Roojatzi raantanakari.
Ikentakotakaantakiri Jesoshi janta koroshiki

Peraato ikanteeyakiri rini riyowakaaneeri Jesoshi. Janta riwetsikaetzironta, oenokamentotsi iwetsikaetziri mapi. Janta eenitatsi jeekamentotsi ijeekapiintzira Peraato ikantakowenantapiintzirira atziri. Nokantziro naaka maawaeni joriiyo: Kawaata.i 14Okitejitanaki Kitejitatsiri Rawijantariri Ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki. Roojatzi ikanteeyanta karini Peraato: Rirotaki irika jewatatsiri pashi eerori. 15Omaanta ikaemaeyanakini riroripaeni: Payeri! Paanakiri janta! Pikenta kotakaanteri koroshiki! Rojampitziri ikantziri:

13Ikemantakari

raashitantanaka Jesoshi koroshi. Rookanakiro pankotsipaeni riyowakotantanaki owitheenkapaataga inkokironta antawopaeni mapi, rareetanta paakawo tonkaariki oetachari Iitonakintsiki. Iitziro rowaga tonkaari joriiyopaeni: Koorikota. 18Aritaki ikentakotakiri koroshiki. Itsipatakari apite shirampari. Ikentakotakiri riroripaeni paashini koroshiki apite. Rowamagaetakiri Jesoshi rojatekaetakiri niyanki. Apaani rowamagaetakiri rakoperoki Jesoshi, riraga paashini rampateki. 19Peraato rojankinata kaantaki kantatsiri: Jesoshi najareetejatzi, rirotaki jewawentziriri joriiyopaeni. Ipatakakotakaantakiro koroshiki. 20Okaakintawo nampitsi aritaki ikentakota kiri Jesoshi. Osheki jewatatsiri joriiyopaeni aanatakirori rojankinatziri. Ojankinatawi taka ipaante joriiyo, eejatzi oroomajatzi eejatzi ipaanteki kireeshiyajatzi. 21Riraga jewatayitatsirini aanakowenantatsiri joriiyopaeni ikantziri Peraato: Tee okameethatzi pojankinatziro: Rirotaki jewawentziriri joriiyopaeni, inta pojankinate: Irira kantashitachari: pinkathariwentziriri joriiyo. 22Ikantawakiri Peraato: Aritaki, nomatakiro: nojankinata kaantakiro. Eero ninashitawo nojanki nari.

17Roojatzi

i 19.13 Ikantziro rirori ipaanteki arameeyojatzi Kawaata: opatziito pankotsi.

JOWA19

256

ikentakotakiri joraaro. Ari ikaatzi 4 joraaro: itakariri rayitakiri ipashikari iitoki, paashini ishintoromashite, paashini ijapatote, paashini iithari eejatzi. Omaanta ipewiryaakotari, tee oshirika inta ontyaajaampanatashita maawaeni. 24Rootaki ikanantawakagaeyakarini: Eero atzijagaero. Thame aaatha waetawentyaawo ninkarika ayiterini. Aritaki ikantari joraaro. Imonkaatakiro kantatsiri Iwaperiteki Tajorentsi, ikantzi: Ipawakaayitawoni noethaarini. Ipankina tzitenawo nopewiryaakotari. 25Rowaga riniro Jesoshi okatziyapaaka okaakini ikentakotakaga. Otsipatawo irentopero, roojatzi owaero Mariiya. Rootaki iina Kerejowashi. Eeniro jaga eejatzi Mariiya makaraarajato. Eejatzi naaka nokatziya okaakini. 26Iaanakiro Jesoshi riniro, eejatzi iaakina naari. Ikantziro: Nana, ajaa, irikakya Jowa rirotaki pitomintanakyaari. 27Ikantanakina: Ajaa, rootaki pinironteeyari pitsipa taperoteeyawo. Roojatzi naantanaawo nopankoki noshenantawori. Ro ikanantanari tema inintashireperotakina. 28Riyotanaki Jesoshi aritaki monkaataka maawaeni. Roojatzi ikanantanaka: Nomiritaatyaami. Ro ikanantari imonkaatakiro okantziri Iwaperite Tajorentsi. 29Eenitatsi jaga chomokira yeekitaki kepishaari. Ijashiteetakiniri piyonkashinkanarikira. Rojataakiniri jawokiikira. Ipakotakiri ipaantekira riraga Jesoshi. 30Ratsimiya wakiromi roojatzi ikanantanaka: Aritaki iroaaka, nomonkaatakiro ikowakaakinari Pawa. Roojatzi roeyotantanaka, ikamanaki.
Rojataakiri Jesoshi

23Ari

Itziroriimatanakirika oorya, rooteentsi areetya saawaro rootaki kitejitatsiri nomakoryaantapiintari. Tee ikowaeyini joriiyopaeni riraga kentakoeyeencharini rowawijeero koroshiki, rootaki ikantee yantakaririni Peraato: Pikagaakaantero iporipaeni, roojatzi pojataakaanantanakyaariri, ikamantyaari intsipaete. 32Roojatzi riyaatashitanteeyanakari rini joraaro, ikagaaporitakiri iporikira riraga tsipatakariri riraga Jesoshi. Eejatzi ikagaaporitayiteetakarini paashinipaeni. 33Apatziro rowashiwita paakari Jesoshi, ikagaerimi iporikira: omaanta iaapaakitziiri kamaki, rootaki kaari ikagaantari iporiki. 34Omaanta apaani joraaro rojataapaakiri imerikiki. Iyowaatanaki riraa tyonkinininini. Eejatzi iaa iyowaatanaki. 35Naaka aakotakiriri, iroaaka naaka kantako takiriri paapatziyantyaariri Jesoshi. Niyotzi kyaaryo nokantzimiri. 36Aritaki ikanteetakiriri, eejatzi omonkaataka Iwaperite Tajorentsi kantatsirini: Eero ikagaayiteetzirini itonki apaani. 37Eenitatsi paashini jankinarentsi Iwaperiteki Tajorentsi okantzi: Aritaki ramineeteri Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga rojatagaetakiri.
Romonkeetakiri Jesoshi omookira

riwetsikawenteeyironi joriiyo kitejiri nomakoryaantapiintari.

31Iroaaka

janta ijeekaki koroshiki Josee arimateeyajatzi. Riyotaanewo Jesoshi naawita, omaanta imanakiro. Ro imanantakawori ithaawantakari jewatatsiripaeni joriiyopaeni. Omaanta ishirampariwentanakiri riyaatashitakiri riraga Peraato ikantapaakiri: Pishinetayenari Jesoshini, naanee riita. Ikantawakiri: Paaneeri. Roojatzi riyaatantanaka ragaateri. 39Itsipatanakari riraga Nikoreemo.

38Eeniro

257

JOWA19,20

Rirotaki jatashitziriri paerani Jesoshi tsiteniriki. Raakotanakiniri itziritantyaa riri. Imaemaaatziro owaa inchato owaero miira, eejatzi opane inchato owaero aaroe. Aamaashita okaatzi otenatzi 30 kiiro. 40Ragaetaatziri Jesoshini. Ro tokoyatha rapineetako tantakariri, itsipatakiro kajankari. Rootaki rametari joriiyopaeni aririka riwetsikeri kamatsiri. 41Ojeekinta pankirentsi okaakini ikentakoeyakiri ninta koroshiki. Janta pankirentsiki ojeekinta rowanteetyaariri, owakirarika imokaetzirika. 42Rooteentsi itziroryaa naki oorya, omonkaatantyaari kitejiri amakoryaantapiintari. Iaakiro Josee okaakinitaki omoo. Rootaki rowantaka riri Jesoshini janta. Ari ipinaashitanakiri mapi omooki. Ipiyanaa maawaeni pankotsiki.
Okowawitari Mariiya Jesoshini

riraga Peetero. Rirotaki kyaapaentsiri inthomaenta. Roojatzi iaapaakiro tokoyatha. 7Eejatzi rowaga paao opashikantawitakariri iitoki, tee otsipatawo tokoyatha. Apitziwita ookashitanaka roori. 8Ari nokyaanaki naaka, noaakiro, roojatzi niyotantana kari piriintanaa Jesoshi. 9Tekiraata nokenkithashireeyironi Iwaperite Tajorentsi kantatsiri: Ikamakirika Rotyaantanewo Tajorentsi, aritaki ipiriintanee. 10Noaapaakiro, nopiya naka nopankoki.
Aminawakiri Mariiya Jesoshi (Mr. 16.9-11)

20

1Otominkotapaaki. Rooteentsi okitejitzimate iyaatakaakiro Mariiya makaraarajato janta omooki rowawiitakarinta Jesoshini. Oaapaa kiro ookanaka mapi rashitakotantawita kariri. 2Oaapaakiro inthomaenta omooki. Tee oiiri Jesoshini. Tekatsi. Oshiyakaanakawo roori. Ari areetapaaka pankotsiki tsikarika nojeeki naaka eejatzi Peetero, okamantapaa kina: Tekatsi Jesoshini omooki. Tema ragaetaneeri. Tee ayotzi tsikarika owaetakiri. 3Okamantapaakina, niyaatantanakari naaka eejatzi Peetero. Niyaatanaki rowawiteetakarinta. 4Noshiyanaka apite, omaanta nanaakotakiri Peetero. 5Niyowapaaki noeyotapaaka naminantapaakari inthomaenta. Noiiro tokoyatha ookanaka omooki, omaanta tee nokyaapae. Tekatsi iwatha Jesoshini. 6Rimpaetapaaki ipokapaaki

Mariiya makaraarajato opiya omooki eejatzi katziyeencharira inkokiroeni, iraakotakari riraga Jesoshini. Oeyotanaka, aminanaki inthomaenta. 12Oaakiri apite ronampiri Tajorentsi, ikithaatawo kitamaari. Ijeekaki rowawiteetakarinta Jesoshini. Ijeekaki apaani iitokira rowawiitakarira Jesoshini, paashini iitziki. 13Ikantziro: Tsinani, iitaka piraantari? Okantawakiri irowa: Ragaetanakiri Nowinkathariteni. Tee niyotzi tsikarika rowaetakiri. 14Roojatzi opithokaantanaka. Oaamacheetawakari riraga Jesoshi ikatziyapaaka, omaanta tee iyotawakiri. 15Ikantziro: Tsinani, iitaka piraantari? Ninka pikoyirika? Oetakaashiwitakari irira rirotaki thamaetakotzirori pankirentsipaeni. Okantziri: Eerokama aanakiriri Nowinkatha riteni? Pikamantenaata tsikarika powakiri. Aritaki naakiteri naari. 16Ikantziro: Mariiya.

11Omaanta

JOWA20

258

Opithokanaka, okantawakiri: Iyotaanari! 17Okimoshiryaantari okenkithashi reeya ipiyaka. Oerikawakiri. Roojatzi awithakitantawakariri. Ikantziro: Pipankaena, eero poteyaana. Tekiraata noenokana Pawaki. Iroaaka nokowaki piyaatashiteri maawaeni aapatziyanari, pikamantapaakiri maawaeni rooteentsi noenokaeya Pawaki. Tema rirotaki Tajorentsi. Tema rirojatzi Piri eeroka, piyotziri rirotaki Tajorentsi, rootaki pipinkathatantariri. 18Roojatzi opokashitantaanari naaka, eejatzi paashini riyotaanewopaeni, okamantapaakina maawaeni: Noagaerikya Awinkatharite. Eejatzi okamantapaakina okaatzi ikantayitakirorini rirori.
Ritapaakari Jesoshi, roaagaeyarini riyotaanewo
19Itsiteniityaanaki oorya, nopiyoteeya kani, nokaatakiri paashini riyotaanewo. Nothaawantari jewawentziriripaeni joriiyopaeni, riraga owamaakaantakiri rini Jesoshini, rootaki noyaawitantaka wori ashitakontsi. Romapokashitapaa kina riraga Jesoshi ikatziyapaaka niyanki. Ikantapaakina maawaeni: Pikimoshireeyanakini maawaeni. 20Roojatzi roaagantapaakinawori maawaeni rako eejatzi imerikiki. Noaawakiri maawaeni rirotaki Nowinkatharite, roojatzi nokimoshi ryaantanaka maawaeni. 21Rapiitakina: Pikimoshireeyanakini maawaeni. Rirotaki paerani otyaantakinari Pawa, eejatzi eerori iroaaka nokimitemi eeroka, notyaantemi. 22Roojatzi itajonkantanakina maawaeni, joo. Ikantzi: Pagaero Ishire Tajorentsi, kijokiro owaeyanakimini maawaeni. 23Piaakiri atziri raapatziyaperotakina, roojatzi

pikanantyaariri: Ikamintheemi Tajorentsi eerori, eero ikijawentzimiro pantayitzirini. Rootaki ikaminthaape rotantyaariri Pawa riraga pikantziri. Pikanteririka paashini atziri: Tee paapatziyari Jesoshi, rootaki ikijawe nantemirori Tajorentsi, aritaki paata ikijawentakimiro.
Ikanteeyakirini Tomashi: Noeeyakirinikya Awinkatharite

tee aiiri Tomashi, riraga iiteetziri Tsipantzi: apaani peyeenchari. 25Ipokantapaakari irira, nokamanantawakari: Noeeyakirinikya Awinkatharite. Omaanta ikantana: Kyaaryo? Tee naapatziyawo. Nokoyi noeero rako, tsikarika ikyaaki kiraawo, nokoyi nomonkeero nakoempeki. Eejatzi nokoyi nomonkeero nako imerikiki. Eerorika nomonkiiro, eero naapatziyawo.
Rapiitakiri ieeyakirini riyotaanewo riraga Jesoshi
26Awijanaki apaani tominko, ari napiitziro nopiyoteeyanakani pankotsiki, itsipatakina maawaeni riraga Tomashi. Oshekini nothaawanta kari maawaeni kijanakinari, rootaki napiitantakawori noyaawitantakawori ashitakontsi. Rapiitapaakina romapoka paakina riraga Jesoshi, ikatziyashita paaka niyanki. Ikantapaakina maawaeni: Pikimoshiryaanakyaaroa maawaeni. 27Roojatzi ikanantapaakari riraga Tomashi: Paminero nako. Pakote, pomonkeero pakoempeki jaka. Pakote, eejatzi pomonkeero pako nomerikikika. Eero pitheenkana, inta paapatziyena. 28Roojatzi ikanantawakari riraga Tomashi:

24Ipokashitanteeyakinarini,

259

JOWA20,21
5Ikantapaakina:

Eerokaperotaki Nowinkatharite, eerokaperotaki Notajorentsite. 29Ikantapaakiri: Iroaaka piaakina, rootaki paapatziyantakinari. Eenitatsi kaari aanari, omaanta raapatziyeeyakinani: nokimoshireperotakaanakiri maawaeni irikapaeni. 30Oshekini itajonkantayitakini riraga Jesoshi. Naaka maawaeni riyotaanewo, noeeyakirini, omaanta tee nojankina tziro maawaeni jaka. 31Ro nojankina tantakawori iroka paapatziyantyaariri maawaeni riraga Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi, riraga Itomi. Aririka paapatziyakyaari, aritaki rowaaakimi pikantyaani ijeekakaayemi rirori.
Rapiitziri riyotaanewo 7 iaakiri Jesoshi janta Karireeyaki

21

1Nokanta nopiyeeyanaani naakapaeni riyotaanewo janta Karireeyaki. Roojatzi rapiitana roaaga paana riraga Jesoshi, eejatzi paashini paeni riyotaanewo. Noeeyawaerini othapyaakiini inkaareki Teweeryashiki. Iitziro eejatzi Inkaare Karireeya. Aritaki okantakari. 2Nopiyoteeyakani, naaka itomi apite Sewereeyo. Nokaateeyirini Peetero, eejatzi riraga Tomashi. Itsipatana Nataneeri, riraga karireeyaja tzi poaachari Kanaaki. Eejatzi eenitatsi apite paashini riyotaanewo Jesoshi. Nopiyotaka maawaeni. 3Ikantana Peetero: Niyaate noshiryaate. Nokanteeyanakirini: Eejatzi naari. Ari niyaateeyanakini. Noteteeyapaa kani maawaeni pitotsiki. Noshiryaatawi taka, roojatzi nokitejitakotantaka. Tekatsi nayi. 4Okitejitanaki ikatziya paaka riraga Jesoshi othapyaakiini. Tee niyoteeyawakirini.

Notsipaminthari, Paaki shima? Nokantawakiri: Tekatsi. 6Ikantakina: Apawo pishiryaate pakoperoki, aritaki paaki. Ari noshiryaatanaki maawaeni. Naaki oshekiniroa shima, tee naawyaakotziri notetakoteri nopitoki. 7Naaka nokantziri Peetero: Jaa, rirotakimakya Awinkatharite. Ari ikithaatanakawo rirori iithaari. Ipiinkashitanakiri ramaatanaki othapyaakiinira raatapaaka. 8Nimpaeta kotapae naakapaeni, nonoshikakotziri shima. Okaakitapae othapyaakiini, aamaashitaka okaatzi 100 meetero. 9Nomitaanaki maawaeni omerikyaataki othapyaakiiniki. Noaapaaki paamari, itashitziri shima. Eenitatsi eejatzi paa. 10Ikantawakina: Pamagaantakinari iroaaka shima pishiryaatakirira. 11Rapiitziro rotetapaa Peetero pitotsikira inoshikaatakotapaakiri shima ishiryaatamentoki kipatsiki. Yeekipero taki antaripaeni shima, ikaatzi 153. Oshekiperoroa omaanta tee opejanaki noshiryaatamento. 12-13Ikantawakina: Ajaa, poya. Ikagaakinawo paa eejatzi ikagaakinari shima. Nowaeyakarini maawaeni. Nothaa wantakari nokanterimi: Ninkamika? Maawaeni niyotawakiri rirotaki Awinka tharite. 14Ikamaki chapinki Jesoshi, ipiriintanaa. Rootaki roaagaana eejatzi maawaeni riyotaanewo. Iroaaka okaatzi 3 roaagaana naakapaeni.
Riraga Jesoshi ikenkithatakaakiri Peetero
15Nowaeyakani maawaeni. Roojatzi rojampitantakari Jesoshi riraga Shimo, iitziri Peetero:

JOWA21

260

Peetero, panaakotakiri irikapaeni, pinintashireperotana eeroka? Ikantawakiri rirori: Eeroka, Nowinkatharite, yotatsiri nonintzimi. Ikantanakiri: Piyoteeri riraga aapatziyanari: tema ari roshiyakyaari nashi nowishaanite. 16Rapiitakiri, ikantawakiri: Pinintashiretana? Rapiitawakiri ikantawakiri: Jee, Nowinkatharite, eeroka yotatsiri nonintashiretzimirika. Ikantziri: Pikempoyeenari maawaeni ameenteeyakinarini. 17Rapiitziro rojampitziri, tres-tapaentsiri. Ikantziri: Pineshironkatanama? Roojatzi rowashirewaetantanaka Peetero. Tema ro rowashiretantakari okaatzi 3 rojampitziri Jesoshi okimitaka chapinki riraga Peetero imanakotashi taka okaatzi 3. Ikantawakiri: Eerokakya, Nowinkatharite, yotzirorikya maawaenikya. Piyotana eeroka nonintashiriimirika eechonkiini. Ikantziri: Pikempoyeeri kameetharini maawaeni aapatziyanari. Tema roshiya witakaari nowishate. Piyotakoperota kina. 18Kyaaryootaki iroka nokantemiri: paerani, eeniro pewankariwaetzini, pikithaatapiintawoni piithaari. Piyaata piintayitzini tsikarika pikoyiri piyaate: tekatsi atziri kantemini: Eero piyaatzi. Omaanta aririka pantyashipariperota paaki, pakote pakoki, roojoteetemi, ikithaatemi paashinipaeni. Raanakimi janta tsikarika tee pikowawita piyaate. 19Aritaki ikantakiri. Riyotaakiri tsika ikantyaari rowamagaetantyaariri

Peetero iinja. Aririka ieeteri ikamaki, riyotanaki maawaeni iaaperotakiri Tajorentsi ikameethatzi. Roojatzi ikanantanakyaari: Thame, poyaatanakina. 20Ipithokanaka Peetero. Iaakina noyaatanakiri, rooma naaka riyotaa newo Jesoshi inintaperotziri. Chapinki nowakagaeyantakaririni Jesoshi, naaka ojampitakiriri: Nowinkatharite, ninka aakaanteminika? 21Iaantakinari Peetero, rookotana, eejatzi ikantziri Jesoshi: Nowinkatharite, tsika ikanteete rika iinja riraganki? 22Ikantawakiri: Nokoyirika ijeekanakiita jaka roojatzi nopiyanteeyaari, eero pikenki thashiryaakotari. Omaanta eeroka poyaatenaata. 23 Rowaagaeyakinirini maawaeni paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi okaatzi ikantziriri irira. Iitashiwitaka irira eero nokami. Omaanta tee ikantzi Jesoshi: Eero ikami Jowa. Inta ikantawitari: Nokoyirika ijeekanakiita jaka roojatzi nopiyanta kyaari, eero pikenkithashiryaako tari. 24Naakapero riyotaanewo riraga Jesoshi, jankinatzirori iroka. Noiiro maawaeni. Niyoteeyakini kyaaryoopero taki maawaeni iroka nojankinatakiri. 25Teera nothotziiro nojankinatziro maawaeni rantayitakirini Jesoshi. Arimi ojankinatayitakotyaami maawaeni, rantayitakirini, naamaashitya ari iyeekitakiromi maawaeni kipatsi iaanamentopaeni. Ari okaatzi. Naaka jankinatzirori: Jowa

RANTAYITAKIRINI ROTYAANTANEWO JESOSHI

chapinki nokantzitakimiriroa. 5Riraga Jowani ikaawoshitakotzimiri Tajorentsi iaaki, riyotantakari atziri paapatziyari Tajorentsi. Omaanta eero ojamanitzi opokashitemi Ishire Tajorentsi, okithaa takaapaakimi, riyotantyaari atziri kyaaryo pikemijantaperotakina naari.
Roenokantanakari Jesoshi jenokinta
6Paashini kitejiri ipiyotawenteeyaka rini Jesoshi riyotaanewopaeni eejatzi paashinipaeni aapatziyariri janta tonkaariki owaero Oriiwomashi. Rojampiteeyirini. Ikantziri apaani: Nowinkatharite, aaka isheninkani riraga achariniiteni Ishireeyeerini. Paerani ijeekawitani jewawenantatsiri paeni achariniitenipaeni; omaanta iroaakaroa tekatsi. Arima iroaaka pikanteri paashini reewawenteeyenani? Osheki nokowaki. 7Ikantawakiri: Tee ikowakayimi Ashitanari piyotero tsikarika okaate. Ojamanitatzii rika rooma tsikarika okaate. Apatziro Ashitanarikya apaniroeni kantatsini. 8Iinja itajonkawenteeyeminiita eejatzi opokashiteeyemini Ishire. Omataka yemi, rootaki nokowakaakimiri pikenki thatakotena jaga Jerojareeki, eejatzi pithotyaanakiro Joreeyaki pikenkithata

Rookashi rapiiteeniri rojankinatakiniri Teyoojiro

niwethatemi, nonintanewo Teyoojiro. Tekatsima oyemini? Naaka kameetha. Paerani nitantakawori nojanki natantakimirori, niyotaantakimirori osheki rantayitzirini Jesoshi. Eejatzi niyotaantaki mirori osheki riyotaantayitzirini. 2-3Ari iaashitzimaetakawo ikamakira, ari raaagae, roojatzi roaagantapaakariri riyotaanewopaeni. Osheki iaakotapiintee yirini rantapaakiri rirori, rootaki riyopero tantariri raaagae. Okaatzi 40 kitejiri roaagapiinantariri. Ikenkithatakotziri tsikarika ikanta Tajorentsi reewawenantzi. Rotyaantanakiri riyotaanewopaeni riyoteeri paashini atziri oetarika ikowakaakiriri ranteri. Ro kantziriri Ishire Tajorentsi. Roojatzi riraga Tajorentsi raaneeri Itomi jenokinta, roojatzi noweyaantakawori nokenkithatakotakiri paerani. Iroaaka eekiro niyaatatzi nowaayemiro nokantemi rantziri riraga rotyaantanewopaeni Jesoshi, riraga otyaantanakiriri paerani. 4Apaani kitejiri, tekira riyaatee jenokinta, ikaatakagaeyakirini Jesoshi eejatzi riyotaanewopaeni ikantaperotakiri riraga Jesoshi: Eero pookanakiro Jerojareeki, nokowaki poyaawakiroota ikashiyakaa kimiro Ashitanari, rowaga pikemakinari

1Nokoyi

261

RANTAYITAKIRINI1

262

kotena. Eejatzi pikenkithatakotena janta Jamaaryaki, eejatzi pithotyaanakiro maawaeni paashinipaenikinta kipatsikinta, pikenkithatakotena. Tsikarika piyaate nokowaki pikenkitha takotena. 9Rootaki ikantanakiriri Jesoshi. Ari ramineeyawakirini maawaeni, roojatzi roenokantana jenoki, ipeyimotanakari menkoriki. 10Ari ramineeyanakirini jenoki joreririri, jatanaki. Ari romapo kapaakiri apite ronampiri Tajorentsi, ikatziyimoeyapaakarini. Ikimitapaakari shirampari; kitamaamawori imaatha. 11Ikantapaakiri: Eeniromi, karireeyajatzi? Iitaka eekiro paminanta jenoki? Piaawakiri riraga Jesoshi roenokanaka jenokinta. Eejatzi ipiye paata. Aririka ipiye, ikimitapaeya iroaaka riyaatantanaari. 12Roojatzi roerinkantanaa taapiki, ipiyeeyanaani Jerojareeki riraga rotyaanta newo Jesoshi kimitaka apaani kiroometero. Okaakini Jerojaree, tee inteenaperotzi. 13Ari rareeteeyapaakani, rateeteeyapaa kini oshitamenkota jenoki. Janta imaapiinteeyininta riraga Peetero, eejatzi Jowa, Jantyaako, Antereeshi, Jiripi, Tomashi, Waritoromee, Mateeyo, Jantyaako (riraga itomi Arijeeyo), Shimo (riraga kathaaperotzinkari antayitzirorini oetarikapaeni), eejatzi Joorashi (riraga itomi paashini Jantyaako), imaapiinteeyini maawaeni. 14Ari rapiitapiinteeyironi ipiyoteeyani eejatzi ikenkithatakagaeyirini Tajorentsi. Itsipateeyarini rirentzipaeni Jesoshi, eejatzi riniro rowaga Mariiya, eejatzi paashinipaeni tsinani. Aritaki ikantani ikenkithatakaapiinteeyirini Tajorentsi.
Riyoyaayitantakaririni Mateeyashi poyaatariri Joorashini

paashini kitejiri ikatziyanaka riraga Peetero ikatziyimoteeyanakarini

15Ari

iyemijantzinkaritepaeni. Aamashitya ikaateeyini 120. 16Ikantzi: Nojoriiyotzinkaritepaeni, okamee thatzi amonkaatero okantzirini Iwaperite Tajorentsi. Paerani iyoteerini Ishire Tajorentsi Iraviirini ikenkithata kotantaririni Joorashini: riraga jewatee yakiririni agaeyakiririni Jesoshi. 17Aritaki akaateeyawitariniroa. Paerani itsipateeyawiteeni rantawaeta kaawitakina. 18Omaanta raakaantashi taari Awinkatharite, ipinatashiteetawi takari koriki. Raawitakari, roojatzi roepiyeeniri, rirotaki koriki ramana nanteetakawori kipatsi. Roojatzi irira ishirikantanaka, shirik; ithatanaka. Roojatzi ithatyaakotantanaka, thatzik; ipityaankanaka; roojatzi ikotaantapaaka imotziki, waag, iyowapaaki isheeto. 19Riyoteeyakirini maawaeni jerojareeja tzi. Rootaki iitanteetawori kipatsi ramananteetziri Asheererama. Akantziro apaanteki aaka: Iwinawoni Jesoshi rowamaanteetawitakariri. 20Aritaki paerani rojankinateetzironi mampaantsi kantatsiri: Okaankipankotanaki ipankoni aakaanterini Awinkatharite, tekatsi jeekantzityaarini. Eejatzi okantzini mampaantsi: Okameethatzi eeniro poyaatyaarini kenkithatakaa nantatsini. 21-22Iroaaka thame akanteri paashini: Pipoyaatyaari Joorashini: tema rootaki ikowakaa kaeri Tajorentsi. Rirotaki akanteri tsipatapiinteeyeerini paerani: aapero tziriri Jowani ikaawoshitantzini, eejatzi aapiintziriri Jesoshi. Akowaki aakiriri raaagae eejatzi riyaatanee jenokinta: akanteri ikaateeyeeni akenkithatakoeye rini Jesoshi. Ninka akanterika iroaaka ipoyaatyaari? 23Ari ikantzi paashini: Rirorika irika Josee Warajawaashi, iiteetziri eejatzi Jooshito. Teerika irira, rirorika irika Mateeyashika. Ari ikaemiri apite:

263

RANTAYITAKIRINI1,2

Pipokanaki jaka niyanki. 24-25Rooja tzi ikenkithatakaeri Tajorentsi, ikantziri: Nowinkatharite, eerokakya iyotzirori tsika ikanteeyarini maawaeni atziri rajankaneki. Eeniro irika apite. Piyotakayenari ninkarika pikowakayaari eeroka poyaatyaarini Joorashini. Tekatsi ikanta iroaaka rirori ikenkitha tee eejatzi ranantee: tema kamaki rirori, jataki janta paamariki kaari tsiwakani tatsini. 26Roojatzi iaathawaetaka, tema riyoyaakiri Mateeyashi. Ari ikaatawitani chapinki rotyaantanewo Jesoshi 11. Iroaaka ikaateeyeeni eejatzi 12.
Kitejiri iiteetziri: Pentekoshiteshi

1Ari iroaaka omonkaatapaaka kitejiri iiteetziro: Pentekoshiteshi. Ari ipiyoteeyakani Jerojareeki maawaeni aapatziyariri Jesoshi. 2Omapokashitapaakari, ikemawakiro oshiyaawitawori antawo tampyaa, opoematapaaki, mooo. Opoaanaka jenokinta, othotyaapaakiro pankotsi ijeekaeyantarini. 3Eejatzi okoaatzimo tashitapaakari oshiyaawitakawori paamari, otsiparyagaeyapaakani ojeekanteeyapaakarini iitokipaeni maawaeni jeekaentsiri. 4Okithaataka gaeyapaakarini Ishire Tajorentsi. Roojatzi iaawaetantanakawo inashita chari paantentsipaeni tekatsi iyoteerini, imateeyakironi rowaga oaawaetakaa paakiri Ishire Tajorentsi. 5Ari ijeeki janta Jerojareeki joriiyo paeni, aapatziyaperotawori rojankina rini Moeseeshi, ipoaayitanakani paashinipaeni kipatsiki, tsikarika. 6Ikemanteeyawakaririni iaawaeteeya nakirini, rootaki ipiyotawentapaakari osheki atziri. Ikemaeyapaakironi ipaantepero. Tee riyotakotapaeri. 7Rotsikanatakari, ikenkithashireeyapaa kani rojampitawakagaeyapaakani:

Tema maawaeni riraga aawae teentsirika rirotaki karireeyajatzi. 8 Tsika akantaka akemanteeyanakawo rini maawaeni apaanteperopaeni? 9Iroaaka akaateeyakirini paaratyajatzi, meryaajatzi, eraamajatzi. Eejatzi eenitatsi jeekatsiri Mesopotaamiyaki, Joreeyaki, Kaparooshiyaki, Poontoki, Aashiyaki, 10Jiriijiyaki, Pampiiriyaki, Ejiipitoki. Eejatzi akaateeyakirini poaayiteencharini okaakintapae Shireeneki, janta kipatsiki owaero Riiwya. Eejatzi eenitatsi areetantachari poaayitacharini Oroomaki joriiyopaeni eejatzi peyeenchari joriiyo. 11Akaatee yakini joriiyoperotatsiri eejatzi peyaachari joriiyo. Akaateeyirini kireeshiyajatzi eejatzi araawyajatzi. Akemaperoeyakironi ashi apaantepero omawitya inashita atziri rashi ipaante paeni ikemayitzironi. 12Ari rotsikanatee yanakarini oshekyantzi atziri, tee riyotakotziri. Rojampitawakagaeyana kani: Tsika akantaka akemantawori apaantepero? 13Omaanta paashinipaeni, ishironta wenteeyanakarini, ikantzi: Ishinkiteeyakani irinta, injii, injii. 14Ari eeniro janta riraga Peetero, ikaateeyirini paashinipaeni rotyaanta newo Jesoshi. Itacheronkawaantetanaki ikantanakiri: Nojoriiyotzinkaritepaeni, maawaeni eeroka jeekatsiripaeni jaka Jerojareeki, piyoteeyawakironi iroka nokantemiri, pikemijanteeyawakinani. 15Piitashitee yawitakarini ishinkiteeyakani irikapaeni. Omaanta tee ishinkiteeyani. Jaka aepatsiteki tema ishinkitapiintee yani atziri tsiteniriki, omaanta kitejiriki eero ishinkita. Tema iroaaka tekira ijenokitapaaki oorya. Tekira omonkaata ishinkitapiinteeta, 16omaanta iroka pikemakiri ikantakotziri kamanantziro

RANTAYITAKIRINI2

264

rini iaani Tajorentsipero iitachari Joeri paerani, tema rojankinatzitakawoni oetarika ikantziri Tajorentsi. 17Ikantzi Tajorentsi: Iinja ieero maawaeni atziri notyaanteniri Noshire. Okamantakaayi terini noaani pitomipaeni, pishinto paeni. Riraga ewankaripaeni niyotakaeri oetarikapaeni rajankaneki. Eejatzi Ishire Tajorentsi oaagayitaki rini antyashiparipaeni oetarikapaeni, kimiwitaka imishiwaetatzi. 18Eejatzi maawaeni aapatziyenani shirampari paeni, tsinanipaeni, notyaanteniri Noshire, ikenkithatakotantenari. 19Ari nomatero iinja kaari piaapiintzi jenoki eejatzi jaka kipatsikika: potsikanatana kyaawo. Aritaki pieeyeroni iinja riraani oshekini kamaentsiri, eejatzi piaawakiro otagaeyanakyaani pankotsipaeni: oshekipero okachaapero tanaki. 20Nityaawo noetsiwakanakiri oorya; eejatzi riraga kashiri, ikityonka tanaki, roshiyanakyaawo iraantsi. Roojatzi omonkaatapaakya kitejiri rareetantapaakyaari Piwinkatharite reewatawenteri maawaeni atziri. Osheki imatapaakiro, ikantakoeyantyaaririni irira. 21Omaanta rowawijaakoeyirini maawaeni atziri ikantzi: Nowinkatha rite, powawijaakotena. Rootaki rojankinatzirini Joeri. 22Eekiro ikantzi Peetero: Nojoriiyotzinkarite, pikemijantawa kiro iroka nokantemiri, nokenkithatako teri Jesoshi, riraga najareetejatzi. Itajonkantayitzini, imatayitakirini kaari aaapiintzi. Eejatzi imatayitakironi oetarikapaeni, ayotantariri itajorentsipe rotaki. Tema piaapiinteeyakirini eerori, piyotakiriroa. Tema rirotaki Tajorentsi matakaakiriri. 23Paerani aritaki riyotakotzitarini irira, ikantzi tani: Aritaki okantyaari, ipimanteeteri riraga Jesoshi. Rirotaki atziri kaari kameethatatsi owamaakiriri, omaanta

eerokapaeni pikentakotakaanteeyaki rini, powamaakaanteeyakirini. 24Ari osheki ikemaatsitayitakawoni, ikamaperowitaka. Omaanta rowaaagaeri eejatzi Tajorentsi, tee ikowakayiri eekiro ikamaperotatye. 25Tema rojankinatzitakawoni paeranipe roroa Iraviiri iaani Jesoshi: Niyotaki kijokiro rowakina Ashita nari, ijeekaki nakoperoki ramita kotapiintakina, kaari nothaa wantya. 26-27Osheki nokimoshire wentakiri, rootaki nokanantariri: Pawa, osheki niweshiryaaka. Niyotaki eero pookana janta jaawikinta. Eejatzi eero pishine tana nopathayi paata, tema piaaperotana nokameethatzi. Niyotaki pimatakaakinawo iroka pikantakinari. 28Piyotakaakinawo nokantyaani naaaperotanaki, kijokiro owawakaeya, nokantyaani niweshiryaawenta nakimi. Rootaki iaani Jesoshi rojankinatzirini Iraviiri. 29Eekiro rowaaganakitziiro Peetero: Iroaaka, nojoriiyotzinkarite, piyotape rotziro nokamantaperotemi ikamaki achariniiteni riraga Iraviirini, ikitataka. Eenitatsira iroaaka ikitatakanta. 30Kama nantzirori rinawitani. Riyotaperotzironi ikantaperotziriri Tajorentsi: Kyaaryootaki iroka nokamantaperotemiri, eero namata witzimi. Iinja reewawenante pijoriiyo tzinkariperote, poyaatemini. 31aakiro, tekirani ipiriintaani Rotyaantanewo Tajorentsi, omaanta riyotakotzitakarini Iraviiri. Tema rojankinatzitakani: Ikante Rotyaantanewo Tajorentsi: Pawa, niyotaki eero pookana janta jaawiki, eejatzi eero pishinetana nopathaye. 32Rirotaki Jesoshi piriinteeriri Tajorentsi. Aritaki noeeyakirini naari, iroaaka nokamantaperotakimiro.

265

RANTAYITAKIRINI2

raawaeri janta rakoperoki, ikaatantapaakariri reewawenantzi. Eejatzi okithaatakaakari Jesoshi Ishire Tajorentsi, rowaga ikashiyakaakiriri Iriri. Iroaakakya, rotyaanteeyakina woni naari jaka: rootaki piaanteeyaki narini eejatzi pikemaeyantakinarini. 34-35Pamine, tee riro kenkithatakota chani riraga Iraviiri paerani, inta ikenkithatakotziri Rotyaantanewo Tajorentsi. Tee roenokaeya irira Iraviirini jenokinta inta riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Tema rojankinatzitani rirori paerani: Irira Pawa Tajorentsi rirotaki kantziriri Awinkatharite riraga Rotyaantanewo Tajorentsi: Pijeekapae jaka nakoperoki, pikaatena eewawenante roojatzi iaaperoeyantemirini paata maawaeni kijeeyawitzimirini. 36Eekiro ikamantanakiri Peetero: Tema aakateeyakini icharineeteni Ishireeyeerini. Kameetha riyoperoeye roni maawaeni ajoriiyotzinkarite iroka nokantakimiri: pikentakotakaantawita kari Jesoshi, omaanta ipiriinteeri Tajorentsi, kyaaryo ipeyawaeri eejatzi Jewawenantatsiri, eejatzi Rotyaanta newo, kimitaka ikashiyakaakiriri achariniiteni paerani. 37Ikemanteeyawakaworini iroka, osheki ikenkithashiryaaperoeyanakani. Riyotakoperotanaka kyaaryo rantziro kaari kameethatatsi. Rojampiteeyirini Peetero eejatzi paashinipaeni rotyaanta newo: Nojoriiyotzinkarite, tsika nokanteeyaanika aritakima ikamintha gaena Tajorentsi? 38Rakanakiri: Pikenkithashiryaagaeyakya, eero pikimitaaga paerani. Kameetha paapatziyari Jesokirishito eejatzi pikaawoshitakowentyaari Tajorentsi riyotantyaari atziri paapatziyari Jesoshi.

33Aritaki

Rootaki ikaminthaanteeyemirini Tajorentsi, eero rapiiteemiro ikenkitha shiryaakotzimiroroa eejatzi kaari kameethatatsi panteeyawitakarini. Rootaki okithaatakaantakimiri Ishire rotyaantzimiri. 39Rootaki ikashiyaka gaeyakimirini eerori; eejatzi ikashiyaka gaeyakirini rirori pisheninkatanakyaa rini iinja, eejatzi maawaeni atziri jeekayitatsirini paashinipaeni kipatsiki. Rootaki ikashiyakagaeyakaerini maawaeni; rootaki ikowakagaeyakaeri Awinkatharite, aririka aapatziyeeyaa rini. 40Osheki paashini ikamantaperoeyiri rini, ikowaki raapatziyakaaperotyaari. Eejatzi iroka ikantakiriri: Pookero kaari kameethatatsiri pantziri ari rowawijaakoteemi Tajorentsi. Rootaki eero rowashi ronkaantzimi paata. 41Ari ikemaperotakiro oetarika ikantakiri riraga Peetero, raapatziyawa kawo ari ikaawoshitawentakari Tajorentsi, aamashitya ikaateeyakini 3.000. 42Ikantatyeeyaani ikemijantape roeyirini iroka riyotagaeyiririni. Ikantatyeeyaani kameetha ikimitawaka gaeyakani: itsipatawakagaeyakani rakiyotawakaeyani owanawontsi, ikenkithashireeyantakaririni riraga kamawenteeyakiririni, eejatzi ramana piinteeyirini Tajorentsi.
Ijeeki kameetha riraga aapatziyariri Jesoshi

rotyaantanewo Jesoshi rantapiintakiniri atziripaeni kaari aapiinteeyirorini eejatzi imatayitaki roni oetarika riyotantanakariri kyaaryo itsipatari Tajorentsi. Osheki rotsikanata nakari maawaeni atziri, ikantzi: Imatakaakiri Tajorentsi aapatziya riri Jesoshi. 44Ari ikimitawakaeyakani irirapaeni. Tee ithaawakaeyawoni

43Riraga

RANTAYITAKIRINI2,3

266

oetarikapaeni, omaanta ipawakaapiinta tzimimotayitziririni, oetarikapaeni. 45Ipimanteeyironi rowaagawo eejatzi iipatsite. Ipagaanteeyakirini iyorikite maawaeni aapatziyariri Jesoshi koetyee motziriri. 46Maawaeni kitejiri riyaata piinteeyini janta Tajorentsipankoki. Eejatzi rakiyotawakaeyakani owanawontsi ipankokipaeni rirori, ikenkithashiryaantariri kamawenteeya kaerini. Aririka rowaeyani, ikimoshire peroeyini, eejatzi kameetha ipashitawa kaeyakani. 47Ikanteeyini: Kameetharini Tajorentsi. Eejatzi riraga maawaeni jeekatsiri paeni ieeyakirini rirori ikameethatzi. Ikantatyeeyaani maawaeni kitejiri raapatziyaperotanakyaari paashinipaeni atziri, roshekitakaaperoeyakirini Awinkatharite.
Ikenkithatakaantzi Peetero janta Tajorentsipankoki

Paminenatya. iitashiwi taka ari ipakirimi oetarika. 6Omaanta ikantanakiri: Tekatsi noorikite, omaanta nokowaki nokaminthayemi. Nokanteri Jesokirishito, riraga najareetejatzi ikatziyatziyatakagaemi rirori. Iroaaka pipiriinte, pikatziyatziyawaete. 7Roerikakiri rakoperoki, ikatziyakiri. Intsipaete retsiyatakotee, ishintsitanaki iitziki. 8Ishintsitzi ikatziyanaka, sherok. Ikatziyaperotanaka, ikatziyatziyawaeta naka. Itsipatanakari, ikyaanaki Tajorentsipankoki. Ijapojapotanaka, ikantanaki: Kameetharini Tajorentsi. 9Ieeya wakirini maawaeni atziri: ranaashita naka. Ikemaeyawakirini ikantanaki: Kameetharini Tajorentsi. 10Ari riyoteeyawakirini, rirotaki irika jeekawitacharini omooki, nethaapii nantawitachari koriki. Ieeyakirini retsiyatakotee, rootaki rotsikanatantana kariri. Tee riyotakotziri. 11Ari roerikaperotanakiri Peetero eejatzi Jowa. Eeniro ikatziya janta ipiyotapiinteeyantarinira: ro ikaapano matakaantziro iiteetziro rashi Sharamoo, rirotaki wetsikakaantzirori paerani. Roojatzi ishiyashitantapaakari maawaeni atziri, rotsikanatapaakari. 12Iaawakiri Peetero, ikantawakiri ijoriiyotzinkaritepaeni: Iitarikya potsikanatantanari? Iitaka paminanteeyanarini, joreririri? Eero piitashitana naaka Tajorentsi nanashitakaantaariri irika kijopookiwi tachari. Eero eejatzi piitashitana naapatziyaperotakari nomatantaariri. 13-14Irira Tajorentsi rirotaki etsiyatako teeriri. Paerani raapatziyapaakari Awaraama, Ijaaka, Jakoowo, eejatzi maawaeni achariniiteni. Okameethatzi pikimitagaeyarini rirori paapatziyeeya
5Raminaperotawitawakari,

kitejiri, shaawiityaaki oorya, itonkaanaki Peetero eejatzi Jowa janta Tajorentsipankoki oetotzii kinta tonkaari. Maawaeni kitejiri shaawiityaaki oorya riyaatapiintzi joriiyopaeni janta ramanantapiintariri Tajorentsi. 2Eeniro ijeekaki janta apaani shirampari kijopookitatsiri. Aritaki ikantzitapaaka paerani owakira ikoaatapaaki. Ari maawaeni kitejiri ramaetapiintziri omooki Tajorentsi panko iiteetziro: Kameethari omoo. Aritaki rowaetapiintziri omooki inethaantyaariri iyorikite kyaayitatsi rini. 3Riraga Peetero eejatzi Jowa roowiteencha ikyeeyapaenimi Tajorentsipankoki, omaanta iaawakiri rirori ikantawitawakari: Pikaminthayena, nojoriiyotzinka rite, pipena koriki. 4Ari ramineeyapaakirini Jowa, Peetero, ikantziri:

1Paashini

267

RANTAYITAKIRINI3,4

rini Tajorentsi. Rirotaki aaperotapero tziriri Jesoshi ikantzi: aakiro, ikamee thaperotzi Notyomi, rantakinawo maawaeni nokowakaakiriri. Kyaaryo osheki ikameethaperotzi Jesoshi. Rirotaki paakaantakiri. Ro ipankagae rimi Peraato, aritaki pikantakowenta kiri: Tee nokoyi pipankaeri, omaanta pikowakiri ipankaeri owamaantatsiri. Kyaaryo ikamawenteeyerini maawaeni atziri. 15Powamaakaantakiri owaaagaeyiririni atziri. Ikamawita paenta, roojatzi ipiriinantaari Tajorentsi. Noeeyeerini rootaki nokanantzimiri. 16Eeniro irika shirampari: ikemakotantawakariri Jesoshi, raapatziyaperotakari kameetha, rootaki retsiyatakotanteeri. Irika iroaaka piaakiri. Tema piyoteeyirini. Ari raapatziyaperotakari Jesoshi, rootaki itekatsitantaari. Piaakiri iroaaka ranashitanaka. 17Eejatzi ikanteeyirini Peetero: Ari nojoriiyotzinkaritepaeni, iroaaka niyotaki tee piyotawitarini Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi. Eejatzi riraga jewatatsiripaeni tee riyoteeyawitarini rootaki pikentakotakaanteeyantakaririni rirori. 18Omaanta irira Tajorentsi ishineta kimi panantakawori maawaeni iroka, pimonkaatantakawori maawaeni rojankinatakaakiri kamanantayitzirorini iaani paeraniperoroa. Tema maawaeni rojankinatakotzitarini Rotyaantanewo Tajorentsi otzimatye ikemaatsityaawo. 19Pikenkithashireeyanakyaani, eero pikimita paerani, inta paapatziyeeyarini Jesoshi; roojatzi ikaminthayemi Tajorentsi; tema rowameethateeyimini, eero ikenkitha shiryaakoteemiro eejatzi kaari kameethata tsi pantayitawitarini. Eejatzi itsipateeyante mirini Awinkatharite, riweshiryaakagaeye mini. 20Eejatzi iinja rotyaantemiri eejatzi Jesoshi, riraga Rotyaantanewo. Tema paeraniperoroa riyoyaakiri rotyaanteri

rowawijaakoteri atziripaeni. 21Omaanta iroaaka ijeekapae janta jenokinta, ikantyaani roojatzi riraga Tajorentsi rowameethatantayitapaakyaaworini maawaeni, oetarikapaeni. Tema rootaki ikantziniriri paeraniperoroa riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, riraga rowameethateeyirini rirori: rirotaki aawaetakagaeyiririni maawaeni. 22Ikantzini Moeseeshi: Riraga Pawa Tajorentsi rotyaantemiri paashini kamanantzirorini iaani Tajorentsi, ikimitena naari rotyaantakina. Rirotaki joriiyo ikimitakae aaka. Oetarikapaeni ikamantemiri, paapatziyawakyaari. 23Omaanta maawaeni kaari aapatziyaarini rirori, ithonkaeyerini Tajorentsi, eero rapiiteero itsipatari ijoriiyotzinkaritepaeni. 24Eejatzi rojankinatakotzitawoni paerani Samoeri eejatzi maawaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi iroka piaayitakirini iroaaka. 25Aritaki ipokapaaki riraga Rotyaantanewo Tajorentsi ikashiyaakari rotyaanteeri. Tema ikashiyakaanantakaririni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi eejatzi paejatziiteni riraga Awaraama, Ijaaka eejatzi Jakoowo. 26Rotyaantakiri Tajorentsi aakaki, reewateeyakaeni riyotagaeyakaeroni. Eeniro panteeyironi kaari kameethatatsi, omaanta ipokashi teeyakimini rowawijaakoeyemini eero pashironkanta; ikowaki riweshiryaaka gaeyemini. Rootaki kyaaryo pikenkitha shiryaanteeyanakyaarini, eero pikimitaga paerani.
Riraga yotaawakaencharipaeni ipiyotashitakari Peetero eejatzi Jowa

ikenkithatzi Peetero eejatzi Jowa, ikenkithatakayiri atziripaeni. Ari ipokapaaki aanakowenantatsiri paeni, eejatzi jewatatsiri waariryaapaeni ashi Tajorentsipanko eejatzi saroseeyo

1Eeniro

RANTAYITAKIRINI4

268

paeni. 2Ikijashireeyanakani, ikantawa kaanaka: Oetakama riyotaantariri atziri? Iroka ikamantakiriri: Ipiriintanee kamatsiripaeni: tema piriintanaa Jesoshi. Tee okameethatzi iroka riyotaanteeyirini. 3Itsitenitzimatantanaka oorya, ragaeyanakirini, omaanta eeniro jankinarentsi rashi rirori joriiyopaeni othaaantsita rojampitantyaariri atziri tsiteniriki, rootaki raantanakariri romonkyaagaeyapaakirini omonkyaaga mentotsiki, roojatzi ikitejitakoeyakini. 4Omaanta raapatziyaperotawakawo osheki kemaeyawakiririni Peetero, aamashitya ikaateeyakini 5.000 shirampari, aapatziyakariri Jesoshi; eejatzi okaateeyakini roori tsinanipaeni eejatzi eentsipaeni. 5Inkaamani ipiyoteeyani eejatzi janta Jerojareeki jewatatsiripaeni, aatapero teenchari, iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi. 6Ikaateeyirini Aanashi, riraga iwinkatharite aanakowenanta tsiripaeni. Eejatzi itsipatari Kaejashi, paashini Jowa, Arejaantero, eejatzi maawaeni isheninka iwinkatharite aanakowenantatsiripaeni. 7Ari ikaema kaantakiri Peetero, Jowa eejatzi riraga kijopookiwitachari rojatekakiri niyanki, rojampiteeyakirini: Ninka matakaakimirori petsiyata kotantariri irika shirampari? Ninka kantakimiri? 8Ari iyotaakiri Ishire Tajorentsi Peetero, omatakaaperotakiri. Ikenkithatakagaeyakirini piyotawentee yaririni ikantzi: Jewatatsiripaeni eejatzi aatapero teencharipaeni. 9-10Pininaneentakina nantakirowa kameethatatsiri? Pojampi takina tsika nokantaka netsiyatakota kaantariri irika kijopookiwitachari. Nokowaki eerokapaeni eejatzi maawaeni atziri piyotawakiro. Rirotaki

Jesokirishito riraga najareetejatzi etsiyatakoteeriri. Pikentakotakaantawi takari, omaanta ipiriinteeri Pawa Tajorentsi. Jee, imatakaakina Jesoshi netsiyatakotantariri irika iroaaka katziyeencharika jaka etsiyatakoperotee. 11Rirotaki Jesoshi oshiyakaawentachari mapitatsiri pitheenkakiri eerokapaeni wetsikawitawori pankotsi, omaanta iroaaka ipeyakiro rooperotatsiri mapi pankotsi. Ikimiwita iroka Tajorentsi ipeyakiri Jesoshi riroperotatsiri. Eeroka teeyakini oshiyakariri wetsikawitawori: pitheenkakiri Jesoshi. 12Omaanta tekatsi paashini owawijaakotantatsini. Tee ijeeki jaka kipatsikika paashini owawijaakoteeni. Apaniroeni Jesoshi imatziro rowawijaakotee. 13Ikemantawori iroka rotsikanateeya nakarini riraga jewatatsiripaeni. Ari imaeritanaki ikenkithashiryaakotana kari, iaakirira tee ithaayi. Roojatzi ikantawakaaka: aakiro, tee ithaawanteeyarini riroripaeni. Iitaka kaari ithaawanta? Eejatzi tee ithotyaaperotziro Iwaperite Tajorentsi, tee niyotayiri naakapaeni, omaanta osheki riyotzi apaniroeni. Tsika ikantaka riyotantakari? Arima imatakiro Jesoshi, riraga kijokiro rowawitakari riyotagaeyirini? 14Ari ieeyakirini itsipatakari riraga retsiyata koteeri. Tekatsi ikantya ikantakoteri. 15Ari rotyaantanakiri: Piyowakite janta. Ari riyowanaki. Roojatzi ikantawaka gaeyanakani rirori jewatatsiripaeni: 16 Tsika akanterika irintapaeni? Riyotanakiri maawaeni jerojareejatzi itajonkawentakiri riraga kijopookiwita chari. Tekatsi akante: Tee imatziro. 17Omaanta tee okameethatzi ikenkitha takagaeyanakirini atziripaeni. Thame akantaperoteriita: Eerotya iroaaka pikenkithatakotziri riraga Jesoshi.

269

RANTAYITAKIRINI4

Aririka papiitero pikenkithatakoteri aritaki nowashironkaakimi. 18Ari rapiiteeri, ikaemaeri. Ikantape rotziri: Eerotya iroaaka pikenkithatako tziri Jesoshi. Aririka papiitero pikenki thatakoteri, aritaki nowashironkaakimi. 19Rakanakiri: Tema iee Tajorentsi maawaeni aari. Pikantaperotenatya: Kameethama nothotyeero naapatziyemi okaatzi pikantakinari? Tema irira Tajorentsi naapatziyari. 20Tekatsi nokantya iroaaka nookaero nokenkithatakotziro iroka noaaperotakiri, eejatzi iroka nokemaperotakiri. 21-22Ari rapiitakiri eejatzi ikantapero witakari, roojatzi rotyaanantaari. Tekatsi rante rowashironkaantyaariri. Paerani imonkaatakiro 40 rojarentsite kijopookiwitachari. Ari osheki ikenkithashireeyakironi atziri retsiyata kotziri Jesoshi, riyoteeyantakarini itajorentsitaki. Ieeyakironi atziri iroka imatakaakiri, ikantapiinteeyanakini: Kameetharini Tajorentsi, osheki imatakagaeyakirini aapatziyakariri Jesoshi, rootaki kaari rowashi ronkaantari.
Ramanakiri Tajorentsi riraga aapatziyariri Jesoshi

roeyowaeyanakirini jewatatsiri paeni, roojatzi riyaateeyanakini Peetero eejatzi Jowa aapatziyeeyakaririni Jesoshi. Ikamantapaakiri iroka ikantawitakariri riraga jewatatsiripaeni aanakowenantatsiri eejatzi aatapero teenchari. 24Ikemantawakawori iroka, ikenkithatakagaeyakirini Tajorentsi. Ishintsipaantetziro apaani, ikantzi: Nowinkatharite, eeroka wetsikirori jenoki, kipatsi, inkaare, maawaeni; eejatzi piwetsikaeyakirini maawaeni tzimanteeyaworini. 25Eejatzi paerani

23Ari

piyotaakirini nochariniiteni Iraviiri, riraga aapatziyaperotzimiri. Iyotaakiri pishire, rojankinatantawori iroka: Iitaka ikijanteeyakarini riraga kaari yotziri Tajorentsi? Iitaka ikenkithashiryaashitantawori joriiyopaeni ranteeyeroni kaari kameethatatsi? 26Riraga iwinka tharitepaeni atziri jaka kipatsiki rajaryagaeyawityaarini Tajorentsipero, eejatzi riraga Rotyaantanewo, ikowaeyawi tyaani ithonkaeyerinimi. 27Jaka nampitsikika ipiyoteeyakani rajaryagaeyawitakarini pitomi Jesoshi, riraga piaaperotziri ikameethaperota tzi. Irira piyoyaaperotakiri, eejatzi potyaantaperotakiri. Ikaateeyini ajaryaanteeyawitacharini Erooreshi, Poonshiyo Peraato, jewatatsiripaeni joriiyopaeni, eejatzi joraaropaeni tema rirotaki paashinijatzitatsiri atziri; maawaeni. 28Paerani eeroka pikantaki: Aritaki okantyaari. Ari chapinki ithonkakiro imonkaatakiro irikapaeni. 29Iroaaka, Pawa, piyotakiro iroka ikantaperotawitakina: Eero pikenkitha takoteeri Jesoshi. Tema naaka aapatzi yaperotakimiri. Pimatakaaperotena eero nothaawanta nokenkithataperotero piaani. 30Pitomi Jesoshi rirotaki Nowinkatharite iroaaka, rootaki nokowantakari imatakaaperotena notajonkakowenante, netsiyatako tantyaariri mantsiyaripaeni; nomata piintero kaari iaapiinteeyini, niyotaka gaeyerini atziri kyaaryo irira riropero taki pitomi, eejatzi piaaperotziri ikameethaperotzi. 31Aritaki ramaneeyirini Tajorentsi. Roojatzi omoyekanaka pankotsi ijeekae yantarini. Otajorentsiwenteeyapaakirini Ishire, roojatzi kameetha ikenkitha tantawori iaani Tajorentsi, tee ithaawaneentzi.

RANTAYITAKIRINI4,5
2Tee

270

Raakameethatawakagaeyakani riraga aapatziyariri Jesoshi

ikaatzi iroaaka aapatziyariri Jesoshi, kameetha ijeekaeyakini, eejatzi imonkaatawakagaeyakani: oetarika ikowaeyirini eejatzi oetarika ikenkithashi reeyani. Tee imashithatawakagaeyani, omaanta ipawakagaeyakawoni maawaeni tekatsitzimotakiriri. 33Rowaga Ishire Tajorentsi imatakaakiri riraga rotyaanta newo Jesoshi, rootaki kameetharini ikamanantapiintariri atziripaeni: Ikamawentakae Awinkatharite Jesoshi omaanta ipiriintakiri Pawa Tajorentsi, raaakiri eejatzi iroaaka. Eejatzi ikanteeyini atziri: Tema ikameethateeyakini aapatzi yariri Jesoshi. 34-35Riraga ashitachari paeni iipatsite eejatzi ipanko, ipimanta gaanteeyini. Iroka opinayitarini, ramaeyakirini rotyaantanewo Jesoshi, ipapaakiri. Roojatzi ipagaantakiriri paashinipaeni rirori koetyeemotariri, kaari rashironkaanteeyantani aapatziya riripaeni Jesoshi.
Nokantakoteri pakiriri eejatzi amatawitantatsiri
36Iroaaka nokantakoteri aapatziyariri Jesoshi icharineeteni Rewii iitachari Josee. Paashini iitziri riraga rotyaanta newo Jesoshi: Werenawee. Akantzi aaka apaanteki: Weshiryaakaantachari. Rirotaki poaachari Cheepereki. 37Rashitawitawo kipatsi, omaanta ipimantziro. Raanakiro owinawo, ipapaakiri riraga rotyaantanewo Jesoshi aritaki irirapaeni ipakiri aapatziyariri Jesoshi. Ipakiri atziri tekatsi oetarika royaari. Rootaki maawaeni aapatziyariri Jesoshi iaaperotziri Werenawee. 1Omaanta eeniro paashini aapatzi yariri Jesoshi iwaero Ananiiyashi, ro iina Sajiira. Ipimantakiro iipatsite.

32Osheki

ikoyi iperi rotyaantanewo Jesoshi maawaeni iyorikite, rootaki ikanantaka wori iina: Aririka aate aperi koriki, eero akantziri tsika okaatzika ipineetakaeri. Apashitapaakyaari kashetani koriki akimitakaantero rootaki maawaeni ipineetakaeri, rootaki iaaperotanteeri aari akameethatzi. Jee, aritaki. Roojatzi riyaatanaki riraga Ananiiya shi apaniroeni, ipapaakiri rotyaanta newo Jesoshi iyorikite. Ikantapaakiri: Irika korikika, rootaki maawaeni owinawo noepatsiteni nopimantakiri. 3Omaanta iyotaakiri Ishire Tajorentsi Peetero: Ikowaki ramatawitashitemi. Ipakimi kashetani koriki rashi iipatsite. Kaari maawaeni. Rootaki ikanantariri: Ananiiyashi, pishinetaakari Jatanaashi itheeyakaakimi. Pikowawita kami pamatawiteromi Ishire Tajorentsi. Pipashitakinari kashetani piyorikite. 4Tekirani pipimantero rowaga piipatsi teni rootaki pashi eerori. Ari pimate romi pamanantero oetarika pikowayitzi rini eejatzi piperi ninkarika. Iitaka pamatawitashitantanari? Naaka pamata wiwitakina apaniroeni; omaanta Tajorentsi eero pimatziri pamatawitziri. 5Ikemantawakariri Ananiiyashi, roojatzi ityaantanaka, pog. Kamanaki. Ithaawaperoeyanakini osheki maawaeni eeyakiririni. 6Roojatzi riwetsikaeyaki rini ewankari ikitateri; raanakiri, ikitateri. 7Ojamanitapaentzi eechonkiini, ari okyaapaaki iina roori. Tee iyotzi kamaki oemini. 8Ikantawa kiro Peetero: Kyaaryooma pipakinari maawaeni koriki, rowaga owinawo piipatsiteni pipimantakiri? Ari akanakiri:

271

RANTAYITAKIRINI5

Jee, nopakimiri maawaeni. ikanantakawo roori: Iitaka pikimitantariri piimini, pamatawiteromi Ishire Tajorentsi? Okaakitapaaki kitatziriri piimini: rirojatzi aanakimini eerori. 10Roojatzi otyaantanaka roori, pog, kamanaki. Ikyaapae riraga ewankari paeni, iaapaakiro, kamaki. Ari raanakiro, ikitatero roori, otsipatapaari oemini. 11Ari ithaawaeyanakini maawaeni riraga aapatziyariri Jesoshi rowashironkaerikari Tajorentsi, eejatzi ithaawaeyanakini maawaeni kemakoe yakiririni. Ikenkithashireeyawoni: Tee okameethatzi namatawitante. Rowashi ronkaanakari naari Tajorentsi.
9Roojatzi

kini Jerojaree. Ramayitakinirini mantsiyaripaeni, eejatzi kyaantariri kamaari. Retsiyatakoeyeerini maawaeni.

Riraga aanakowenantatsiripaeni ikijaperotziri rotyaantanewo Jesoshi

Retsiyatakotakiri osheki atziri

ipiyoteeyakani maawaeni aapatziyariri Jesoshi janta kaapanoma rentsiki iiteetziro rashi Sharamoo. Eejatzi eekiro riyaatatzi roshekiperota naki aapatziyariri Awinkatharite. Osheki ikaateeyini shirampari eejatzi tsinani. Osheki iaaperoeyakirini atziripaeni riraga aapatziyariri Jesoshi, ikanteeyini: Ikameethataperoeyini aapatziyariri paeni Jesoshi. Omaanta riraga kaari aapatziyariri irira ithaawakaanteeyakaririni itsipatee yaarinimi. Osheki itajonkawenantzi riraga rotyaantanewo Jesoshi. Osheki omatakaakiri Ishire Tajorentsi. 15-16Roo taki rowapiinantakariri atziripaeni mantsiyaripaeni janta awotsiki: romaryaayitzirini shitashintsiki, okantyaata aririka rawijanaki Peetero, ipampitanakiri, eerorika ipampitanakiri aririka ramparyaatawakyaari rootaki retsiyatakotantyaari. Eejatzi ipiyotashi teeyakani osheki atziri, poaachari nampitsikipaeni janta othapikiyitapaa

12-14Ari

ikijanakiri iwinkatharite aanakowenantatsiri, eejatzi paashini paeni aanakowenantatsiri, tema rirotaki saroseeyotatsiri. 18Ari raakaantakiri riraga rotyaantanewo Jesoshi, romonkyaagakaantawitakari omonkyaagamentotsiki. 19Omaanta niyanki tsiteniri roeyowaeri ronampiri Tajorentsi riragapaeni rotyaantanewo Jesoshi, rashitaryaapaakiniri ashitakontsi, raanakiri inkokiroeni. 20Ikantzi: Piyaate janta Tajorentsipankoki, pikatziyapaaki. Pikamantaperoeyerini atziri tsika ikantyaari ijeekanteeyari ikanteetatyeeyaani jenokinta. 21Ikantawakiri: Jee, ari nokamanteeyakirini. Ari owakira okitejitanaki riyaatanaki Tajorentsipankoki, riyotaantapaaki. Eeniro iwinkatharite aanakowe nantatsiripaeni eejatzi tsipateeyaririni janta paashiniki pankotsi. Tekira riyotakoteri roeyoyiri rotyaantanewo Jesoshi. Roojatzi ikaemakaantakiri maawaeni paashini jewatatsiri joriiyopaeni. Roojatzi ikantziri waarirya: Piyaate janta pomonkyaagakitzi rinta tsitenini chapinki aapatziyariri Jesoshi, pamaeyakinarini. 22Ari riyaatashitawitakari, tee iaapaakiri. Roojatzi ipiyantanaka, ikantapaakiri: 23Tee aiiri. Noaapaakiro pankotsi, oyaawitaperotaka. Eejatzi eeniro ikatziyawitaka shentawitawori

17Ari

RANTAYITAKIRINI5

272

omoopaeni. Roojatzi nashitaryaantawi tapaakawo omoo, nokyaawitapaaka; tekatsi noaapaaki inthomaenta. 24Ikemantawitakariri, ikantawakagae yanakani: Tsikarika ikinanakika? Taanitya. Eerokaritya. Tsika akanterika iroaaka? Taanitya. 25Roojatzi ipokashitantapaakari apaani kamantapaakiriri, ikantapaeri: Riragapaeni shirampari pomonkyaagakaantawitakari, katziyee yapaakani janta Tajorentsipankoki. Riyotagaeyapaakirini atziri. 26Roojatzi riyaatashitantanakari iyapitaanote itsipatantanakari waariryaapaeni, ragaeyanakirini, omaanta tee ikoshekanakari ithaawanta kari atziri; ikantzi: Kameetha aanakiri ikijakowentari kari atziri aapatziyariri Jesoshi, rompojanteerokari mapi aaka. Rootaki raantanakariri kameetha, tee ikijanakiri. 27Ari raanakiri, rowapaakiri janta ijeekinta jewatatsiripaeni. Ikantawakiri iwinkatharite aanakowe nantatsiri: 28 Iitaka pikenkithatakaantariri eejatzi atziri? Tema nokaminaawitzimi: Eero pikenkithatakotaneeri Jesoshi. Iroaaka eekiro piyotagaeyirini maawaeni jerojareejatzi. Ro iroka pikantakotakinari: Irira jewatatsiri paeni owamaakaantakiriri Jesoshi; ikantashita rantashitakawo kaari kameethatatsiri. Tee okameethatzi pikanteeyakirini. Pimaeriteeyeni, eero pikamanantanee eejatzi. 29Rakanakiri Peetero, ikantanakiri: Omaantakya naapatziyaperotari Tajorentsi. Eero naapatziyimi eeroka aririka pikantena: Eero pikenkithatako tziri Jesoshi. Inimotakiri paashinipaeni rotyaantanewo Jesoshi. 30Eeroka

kyaaryootatsi powamaakaantakiri Jesoshi. Pikentakotakaantakiri koroshiki. Omaanta ipiriinteeri Tajorentsipero. 31Itzinagaeri rakoperoki janta jenokinta. Ipeyeeri Jewaperowe nantatsiri eejatzi Owawijaakoeyakae rini. Ikowakagaeyakirini ajoriiyotzinka ritepaeni ikenkithashiryaaperotantee yari eejatzi rookero rowaga kaari kameethatatsi ranteeyawitakarini aritaki ikaminthagaeyerini, eero ikenkithashiryaakoteero eejatzi okaatzi kaari kameethatatsi ranteeyawitakarini. 32Aritaki noaaperotakiro rantayitaki rini Jesoshi, eejatzi niyotaki okithaata kagaeyakarini Ishire Tajorentsi maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Rootaki nokenkithatakotapiinantariri rirori. Tekatsi nokantya nomaerite. Roojatzi ikanteeyini paashinipaeni rotyaantanewo Jesoshi: Kyaaryo iroka ikantziri Peetero. 33Ikemanteeyawakaririni, riyotantee yawakaworini kyaaryo ranteeyakironi kaari kameethatatsi, rootaki ikijanteeya nakaririni, ikowaeyawitanakani rowamaerimi. 34Omaanta ikatziyanaka apaani jewatatsiri iitachari Kamariyeeri. Rirotaki warijeeyo, eejatzi iyotaantzirori oetarika rojankinatziri Moeseeshi. Maawaeni atziri iaaperoeyirini. Ikantzi: Nojoriiyotzinkarite, nokoyi ishitowaeyakiteniita aapatziyariri Jesoshi, eero ikemantawo nokantemiri. Ari rotyaanteeyakirini inkokironta. 35Roojatzi ikananteeyakarini: Nojoriiyotzinkarite. Kyaaryoowa, paamawentyaaga pantzirikarira aapatzi yariri Jesoshi. 36Pikemina. Nokenkitha shiryaakayemiri apite shirampari. Nokantakotziri riraga Teyoorashi, rirotaki jeekatsiri paerani, osheki ikantakaaperotani. Ari ipiyotashitawita kari osheki ratzirite, naamaashitya

273

RANTAYITAKIRINI5,6

ikaateeyini 400. Omaanta rowamaeta kiri, roojatzi rinteenaryaantanakari oyaateeyawitaririni. Ipeyashiteeyana kani, tekatsi akemakoteeri eejatzi. 37Eejatzi imawitanakawo rirori iitachari Joorashi, riraga karireeyajatzi. Janta rojankinatakoeyantani, eejatzi reewata witanakari apaanipaeni atziri. Eejatzi rirori, rowamagaetawakiri. Rowaaga naka oyaatawitariripaeni, tekatsi akemakoteeri paashini. 38Rootaki iroaaka nokamanantzimiri, eero pashiiriiri irikapaeni, ikantakaata. Rirorika otyaantziriri atziri ikenkithatzi, tema eejatzi ipeyaneeya rirori. 39Rirorika otyaantziriri Tajorentsi, tekatsi pikanteri pomaerinteri. Pikijima tzirikari Tajorentsi. 40Ari inimoeyanakirini rirori. Ikaemaeri eejatzi, ipajatakaantakiri. Roojatzi ikantaperotawitari: Eero eejatzi pikenkithatakoteeri Jesoshi. Roojatzi rotyaanantaari. 41Ari riyaateeyanakini, ikimoshireeyanakini, ikanteeyini: Iaaperotee Jesoshi akameethatzi, rootaki ishinetantakaeri akemaatsita wenteeyakarini. 42Maawaeni kitejiri riyotaantapiintzi janta Tajorentsipankoki, eejatzi pankotsikipaeni. Ikantani: riyotaanta piintzi, ikamanantapiintzi. Ikamanta piintziri atziri: Jesoshi rirotaki riraga Rotyaanta newo Tajorentsi aamagaeyarini paerani.
Riyoyaakiri amitakotantatsini

roshekyaantakari aapatziyariri Jesoshi, eejatzi ikijashiryaanaka riraga iyotzirori ipaante kireeshiyajatzi. Ikantawakaanaka: Maawaeni kitejiri, aririka ipantawi tya owanawontsi, tee ipaperotziro natziritzinkawote ashi aari: iroka

1Ari

kamayiteentsirini oemi. Omaanta ipaperoeyirini kameetha iyotzirori ewereeyo, rowaga ipaante joriiyopaeni. 2Ari riraga rotyaantanewo Jesoshi ipiyoteeyakirini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Ikantziri: Tee okameethatzi nookanakiro nokenkithatapiintziro iaani Tajorentsi, nopantayitemirorini owanawontsi. 3Iroaaka, noyemijantzinkaritepaeni, piyoyee 7 shirampari, riraga piaapero tziri ikameethatzi. Piyoyeeri riraga iyothanetatsiri, kemijantaperotzirori Ishire Tajorentsi. Akanteriita rirori rirotaki pantatsini owanawontsi. 4Omaanta naaka, apatziro namaneri Tajorentsi, eejatzi nokenkithatero iaani. 5Inimoeyakirini maawaeni iroka ikantakiriri. Riyoyaakiri Eshiteewa, rirotaki aapatziyaperotariri Jesoshi, kemijantaperotzirori Ishire Tajorentsi. Riyoyaakiri eejatzi Jiripi, Pirookoro, Irikanoori, Temoo, Parimeenashi. Eejatzi riyoyaakiri Nikoraashi, riraga peyeenchari joriiyo, poaachari Antyokiiyaki. Omaanta iroaaka raapatziyaperotari Jesoshi. 6Roojatzi roaagantapaakari riraga rotyaanta newo Jesoshi. Rowakiniri rako iitoki, roojatzi ramaneeyirini Tajorentsi: Pamitakoeyerini irikapaeni pantayita tsirini owanawontsi. 7Osheki ikaatzi kemaeyakirorini iaani Tajorentsi. Eekiro roshekyaapero tanakitya aapatziyakariri Jesoshi janta Jerojareeki. Eejatzi oshekiniroa ikaatzi aanakowenantatsiri ikimitakotanaari aapatziyariri Jesoshi.
Riraga Eshiteewa rirotaki riyoyaanewo Tajorentsi
8Osheki ramitakoperotakiri Tajorentsi Eshiteewa. Osheki imatakaakiri Tajorentsi ikenkithatakaantakariri atziri.

RANTAYITAKIRINI6,7

274

Osheki itajonkakaakari Tajorentsi. Imataperotayitzinirini atziri kaari iaapiinteeyini. Imatakaakiniri oetarika paeni riyoteeyantakaririni Jesoshi rirotaki Tajorentsi. 9Eeniro ipiyota piinteeyantarini janta Tajorentsipankoki atziri riraga ipimanteetawitari paerani, omaanta ipakaeri amanantawitariri. Eejatzi janta ipiyotanta shireenejatzi, arejanteriiyajatzi, poaachari Shiriishi yaki, Aashiyaki. Riyaatashiteeyawitaka rini Eshiteewa, ikijatheeyawitakarini eejatzi ipiyapiyawaantetakari. 10Omaanta osheki riyothanetzi Eshiteewa, tekatsi ikanteeyerini ipiyapi yawaantetaperoeyaarini. Eenitatsi riyotantari kameetha iaawaetzi, tema iyotaakiri Ishire Tajorentsi. 11Ari osheki ikijeeyakirini riraganki, ikantziri paashini isheninkapaeni: Pamine, nokowaki pitheeyakotyaari Eshiteewa. Aririka pimateeyeroni nokantakimiri, nopinatemi koriki. Ro iroka pikantakotashityaariri: Nokema kiri Eshiteewa, itheenkimatakiri Moeseeshi. Eejatzi ikimitakiri rirori Tajorentsi, ikantzimatakiri. Ikantziri: Ari nokamanteeyerini atziripaeni. 12Ikemanteeyawakani atziripaeni, ikijeeyanakani eejatzi aatapero teenchari, iyotaantzirori rojankinarini Moeseeshi, maawaeni. Intsipaete riyaatashiteeyakirini Eshiteewa, raapaentziri, shepik; ragaeyanakirini janta pinkatharipaeniki ikantakotanta riri. 13Raanakiri eejatzi riraga theeyachari, ikantapaakiri: Aritaki ikantaperotzi Eshiteewa, ikantapiintzi: Tee okameethatzi Tajorentsipanko. Eejatzi ikimitziro rojankinarini Moeseeshi, itheenka piintziro. 14Nokemakiri, ikantzi: Riraga Jesoshi, najareetejatzi, ishekiroreero iroka Tajorentsipankoka. Ipaashinitero

iroka ametayitakarini eejatzi ipaashini tayiteroni riyotaayitakaerini Moesee shi. 15Ramineeyakirini maawaeni jeekaentsiripaeni, joreririri. Ishipaki ryaapootanaki Eshiteewa, ikimitanakari ronampiri Tajorentsi. 1Roojatzi rojampitantakari iwinka tharite aanakowenantatsiri riraga Eshiteewa: Kyaaryooma iroka ikantakiri?
Eshiteewa raakowenta apaniroeni
2Ikantawakiri

Eshiteewa: Nowinkatharitepaeni maawaeni, teewee nokantzimatziri Pawa Tajorentsi. Pikemena, nojoriiyotzinkaritepaeni. Paeraniperoroa iaaperotantariri achariniiteni ipinkathatziri Tajorentsi, eejatzi naari iroaaka nopinkathatziri. Paeraniperoroa ijeekantawitarini janta Mesopotaamiyaki achariniiteni Awaraa mani, roaagapaakari Tajorentsi riraga kameethatatsiri. 3Ari ikantapaakiri: Pookanakiro piipatsiteka eejatzi pisheninka, piyaate janta paashiniki kipatsi rowaga noaayemiro. 4Roojatzi rookantanakawori iipatsite kareeyajatzi, rareetaka Araanaki. Aritaki janta ikamapaakiri iriri, roojatzi rareetakaa kari Tajorentsi jaka aepatsitekika. 5Omaanta, tee ipiri iipatsite, tee ipaneentziri eechonkiini ijeekantyaari. Eejatzi tekirani itzimini itomi. Omaanta ikantzitakarini Tajorentsi: Paata ikoaate pitomi eejatzi iinja oshekini impaetatsiri. Noperi irikapaeni iroka kipatsi. 6Eejatzi ikantakiri Tajorentsi: Iinja riyaate poyaatemini ijeeki iipatsiteki paashinijatzitatsiri atziri rowaga Ejiipitoki. Okaate ojarentsi 400 ijeekanaki janta. Riraga ejiipitojatzi rirotaki owashironkaerini pisheninkani iinja, romperataperotakyaari osheki. 7Roojatzikya nokantakotanteeyerini

275

RANTAYITAKIRINI7

riraga omperatayitaririni. Omaanta irira pisheninkani, noepiyayiterini jaka kipatsikika, ari ipinkathaperotakina jaka. 8Nokowaki iroaaka pitotonayi tyaani pishiramparitantari riyotantyaari atziri paapatziyaperotakina eejatzi pikenkithashiryaantyaawori nokantaki miri. Rootaki ikantakiriri Tajorentsi Awaraama. Ari roojatzi ikoaatapaaki itomi, riraga Ijaaka. Okaataki kitejiri 8, roojatzi itotonatantakari. Roojatzi ikoaatapaaki itomi riraga Ijaaka, iitakiri Jakoowo. Itomipaeni riraga Jakoowo ikaateeyakini 12. Tema itotonatakaanteeyakirini maawaeni. Tema riroteeyakini achariniiteni. 9Eekiro ikantziri Eshiteewa: Ari rantariteeyanakini itomipaeni Jakoowo, ikijeeyakirini apaani rirentzi, iwaero Josee. Ipimanteeyakirini, roojatzi ragaetanakirini Ejiipitoki. Omaanta kijokiro rowakiri Tajorentsi. 10Janta rowashironkagaeyawitakarini jeekatsiripaeni, omaanta rowawijaako takiri rirori Tajorentsi. Ramitakotziri oetarika rantziri rootaki iaaperotanta riri iwinkatharite ejiipitojatzi iiteetziri Jarayoo. Iaakiri otzimimotziri riyotantari, rootaki iitantanakariri riraga Josee jewaperotatsiri. Reewatee yirini maawaeni ejiipitojatzi, eejatzi isheninka Jarayooni. 11Impaetzi ari itasheyeeyanakini maawaeni ejiipitoja tzi eejatzi jaka aepatsiteki rowaga Kanaanaki, tsikarika ijeeki Jakoowo, eejatzi itasheyeeyanakini atziripaeni. Osheki rowashironkaeyanakani: tekatsi raanakiro rowaeyarini achariniiteni. 12Riraga Jakoowo ikemakotakiro ari eenitatsi teriiko janta Ejiipitoki. Ritakari rotyaantakiri itomipaeni, ikantakiri: Piyaate Ejiipitoki pamanantakite owanawontsi. Ari ramanantakitzi roojatzi ipiyantaa. 13Rooteentsi ithonkimateero

owanawontsi, eejatzi rapiiteeri rotyaanteeri itomipaeni ikantziri: Piyaate pamanantakite eejatzi owanawontsi. Ari riyaateeyanakini eejatzi, roojatzi ieeyantapaakarini jewatatsiri. Ikantawakiri: Naaka Josee pipimantakiri paerani. Eejatzi ikantziri Josee Jarayooni: Irika rirotaki yeeyipe ropaeni naari. 14Roojatzi ikanantakari rirentzi: Pikantaateri pawa ipokae jaka, eejatzi ikaateeyinira rirori. 15-16Rooja tzi riyaatantanaka Jakoowo janta Ejiipitoki, ragaeyanakirini isheninka paeni, ikaateeyini 75. Ari ikamapaaki janta. Roojatzi raaneeri Jakoowoni, ikitatapaeri janta Shekeemiki, ari oetari kipatsi ramanantzirini Awaraama. Irira pimantzirori kipatsi itomipaenini Emoori. Ipinatakiri koriki. Eejatzi paata ikimiteeyakarini maawaeni itomipaeni riraga Jakoowoni, ikamaeyakini maawaeni rirori janta Ejiipitoki. 17Eekiro ikantziri Eshiteewa: Rootaneentsi omonkaatakya ikantakiririni Tajorentsi Awaraama. Ikaatzi osheki achariniiteni aari, roshekitanaki janta Ejiipitoki. 18Impae tzi ipinkathariwentziri paashini Jarayoo, kaari yotakotziriri Josee. 19Ramatawi teeyirini achariniiteni. Ishintsithateeya kirini, ragaeyakirini itomipaeni, rowamayiteeyakirini. 20Roojatzi ikoaatantapaaka Moeseeshi. Aritaki ikanta Tajorentsi, iaakiri rirotaki kameetha eentsi. Ikaataki 3 kashiri ikempoyaakiri ashitariri janta inthomaenta ipankoki, imanapithatakiri ejiipitojatzi. 21Tee imatziri imaneri eejatzi ipankoki, rootaki riwetsikantaka nariri tsiwoonaki, imanakotawitakari othapyaakiini iaaki. Okantaka rishinto Jarayoo opokaki roojatzi oaantakariri. Ari aanakiri okempoyaakaantapaakiri onampiki, okimitakaantanakari rirotaki otomipero. 22Riyotaaperotakiri ejiipito

RANTAYITAKIRINI7

276

jatzi maawaeni okaatayitzini riyotayi tzirini rirori. Kameetha iaawaetzi. Imaperotziro oetarikapaeni rantayitzi rini. 23Eekiro riyaatatzi ikantziri Eshiteewa: Ari okaatzi rojarentsite Moeseeshi 40, roojatzi riyaatantanakari rareetari ijoriiyotzinkaritepaeni. 24-25Ikenkitha shiryaa riraga Moeseeshi ari reewatee yawakirinimi ijoriiyotzinkaritepaeni eejatzi ikenkithashiryaawitaka ari riyoteeyawakirini rirotaki amitakoeye rini. Ikenkithashiryaawitaka riyotemi rotyaantakiri Tajorentsi, omaanta tee riyotawakiri rirotaki jewatatsiri. Iaako wentapaakiri apaani joriiyo, rowashi ronkaakiri: ipajapajaatakiri ejiipitojatzi, tak, tak. Ari ikijakowentapaakari Moeseeshi ijoriiyotzinkarite, roojatzi rowamaantapaakari ejiipitojatzi. 26Inkaamani iaakiri ijoriiyotzinkarite apite, ikijathatawakaanaka. Ikowawita rirori romaereerimi. Ikantziri: Tema pijoriiyotzinkaritawakaaka. Iitaka pikijawakaanteeyakarini? 27Ari rotatsinkawakiri riraga kijapero teenchari, ikantziri: Ninkama peyakimiri iroaaka nowinkatharite? Pikowakima pomperatayitenani? 28 Pikowakima iroaaka powamaena naari, pikimitakaantenami riraganki ejiipitojatzi powamaakiri chapinki? 29Ikemantawakari ikantakiriri, roojatzi ishiyantanaka Moeseeshi, ithaawanaki. Roojatzi ijeekantapaaka nampitsi nentsiki janta iipatsiteki Mariyaani. Raapaaki iina, roojatzi ikoaatapaaki itomi apite. 30Ari eekiro ikenkithatakagaeyirini Eshiteewa: Okaataki 40 ojarentsi ijeekimotziri Moeseeshi rikonkiri. Roojatzi roaagantakari ronampiri Tajorentsi, janta amorekimotakiri inchashimpoki, janta okaankiitye tee oshookaperotzi

inchashi okaakintawo ochempi owaero Shinayii. 31Raminanakiro, roojatzi rotsikanaperotanakawo ikenkithashi ryaa: Amorekawitaka inchashimpoki, omaanta tee otaaga. Iitarikya? Ari riyaatashiteromi, ikowawita raminape roteromi. Roojatzi ikemantakari Awinkatharite, 32ikantziri: Naaka Tajorentsipero, ikantani iaaperoeyaki nani pijoriiyotzinkariteni paerani: riraga Awaraama, Ijaaka, eejatzi riraga Jakoowo, maawaeni. Jaa, omaanta riraga Moeseeshi ithaawaperotanaki, tee raminanakiro. 33Ikantziri eejatzi Tajorentsi: Piaaperotena, pijapato reeya, iroaaka pikatziyantakawo kipatsi nowameethatani, iroka nopaashinitziro. 34Noaakiri janta Ejiipitoki pijoriiyotzinkarite niyoyaayi takirini, osheki rowashironkagaeyakani. Nokemakiri ikaminthagaeyanakani, iroaaka nokaminthagaeyirini. Rootaki nopokashitantariri nopakakowenteri. Iroaaka notyaantemi eeroka janta Ejiipitoki. 35Tema paerani itheenkawi takari riraga Moeseeshi, ikantzirini: Ninkama peyakimiri nowinkatharite? Rirotaki irira rotyaanantakariri Tajorentsi. Iroaaka ipeyakiri jewatatsiri eejatzi owawijaakotziriri riraga achariniiteni. Rirotaki otyaantaki riri ronampiri Tajorentsi paerani iaakiri janta inchashimpoki. 36Ragae yeerini ijoriiyotzinkaritepaeni, imatayi takironi kaari iaapiinteeyini eejatzi itajonkakowenantzi. Imatayitakironi itajonkakowenantzi janta Ejiipitoki, janta ocheraaki inkaareki Kityonkari eejatzi janta okaankiitye tekatsinta atziri ipanko. Okaatzi 40 ojarentsi imatapiintayitakironi. 37Eejatzi ikantzi Eshiteewa: Rirotaki irika Moeseeshi kantziriri ijoriiyotzinkariteni: Ikimitakinaka riyoyaakina Tajorentsi kamanantzirori

277

RANTAYITAKIRINI7

iaani, ari iinja riyoyeeri paashini ajoriiyotzinkarite kamananterorini iaani. 38Paerani ikinakinatanteeyarini achariniiteni janta tekatsinta atziri ipanko, reewawenteeyakirini riraga Moeseeshi. Janta ochempiki oetachari Shinayii ikenkithatakaeri ronampiri Tajorentsi. Ikemawakiro Moeseeshi iaani Tajorentsi, roojatzi ikamanantee yakaririni maawaeni achariniiteni, riyotaantakariri iaani. Roojatzi ikamananteeyakaerini iroaaka aari, rootaki ayotantakariri rirori. 39Tee notheenkiri naari oetarika riyotayita kaerini Moeseeshi, inta naapatziyapero takawo maawaeni ikantziri rirori. Omaanta paerani itheenkakiri acharinii teni, tee ikoyi raapatziyari. Ikowaeyawi tani ipiyeemi Ejiipitoki. 40Ikanteeyirini Aawooni: Riraga Moeseeshi rirowitaka agaeyakiteerini janta Ejiipitoki, ramaeyawitakaeni jaka. Omaanta riyaataki chapinki Shinayiiki. Iroaaka tee ayotakotziri iitarika owakiriri kaari ipokantaa. Iroaaka piwetsikaeyenani paashini atajorentsite, aaaperotero roori. 41Ari riwetsikaeyakironi, roshiyakaantakiri ewankari tooro. Ikoyi ipeyeeromi itajorentsite. Rowamagaeya kinironi owisha, ramashiyitakanawoni, ipashiyitakawoni. Ikimoshirewenteeya shitakawoni riwetsikani. 42Ijamashi ryaaneentakari Tajorentsi, rookanakiri: ishineteeyakirini ikenkithashirya rirotaki Tajorentsi riraga oorya, kashiri, ompokiropaeni, oetarikapaeni. Tema rootaki rojankinatakotzirini paerani riraga Amooshini. Ro iroka rojankinatzi rini: Nojoriiyotzinkarite, iroka ikantzi miri Tajorentsi: Icharineeteni Ishirayeeri, janta okaankiitye pijeekae yawitaninta paerani 40 ojarentsi. Omaanta aririka powamaantapiintana riri piratsi pitaantapiintanariri, kyaaryoperoma pipinkathapiintapero

tana naari? Tee. Tee pipinkathapiintana kyaaryoopero naaka, 43inta piaapero tapiintakiri irira Marooko piitajorentsi tashitari ipankomawoki. Eejatzi pipinkathatashitakari oshiyariri ompokiro iwaero Renejaa. Pipinkathata shitakari piwetsikaeyirini eerori. Rootaki notyaanantyaariri inteenajatzi riraga ashiiryajatzi ragaeyakitemini raanakimi inampiki, romperateeye mini. Rootaki rojankinatzirini paerani Amooshi. 44Eekiro ikantanatzi Eshiteewa: Ikantakoeyakinani naari nokantzi matashitakawo rootaki nanantakawori kaari kameethatatsiri. Omaanta tee apatziro ijeeki Tajorentsi pankotsiki wetsikachari mapi. Paeraniperoroa riraga achariniiteni riwetsikaeyakinirini Tajorentsi ipankomawo janta okaankii tye. Rantziro okimitaaka ikantakiriri Tajorentsi Moeseeshi. Riroma riyotakaa kiri janta ochempiki tsikarika ikantya riwetsikantyaawori. 45Ikamantakari riraga Moeseeshi, rirotaki Joshoe poyaataariri reewawenteeyaneerini achariniiteni. Rareetantapaakari jaka aepatsitekika rootaki ikashiyakaakaeri Tajorentsi paerani, eejatzi ramaeyaki roni ipankomawo. Rareetanteeyawita paakarini ieeyapaakirini paashinijatzi tatsiri atziri jeekawitachari jaka. Imatakaakiri Tajorentsi joriiyopaeni rookakaakiri riroripaeni iipatsite. Rootaki ipakiriri ajoriiyotzinkaritepaeni aepatsitepero. Ari iaaperotziri Tajorentsi ipankomawoki, eejatzi Iraviirini iaaperotzitakarini rirori janta. 46Riraga Tajorentsi iaaperotziri Iraviirini ikameethatzi. Ikantawitarini rirori: Pawa, tema eeroka Tajorentsi pero iaaperotzimini achariniiteni. Iroaaka nokowaki pishinetena niwetsi kemiro pijeekantyaari. 47Omaanta riraga Tajorentsi tee ikowakayiri

RANTAYITAKIRINI7,8

278

Iraviirini riwetsikero ipanko, omaanta ikowakaakiri itomi riraga Sharamooni rirotaki wetsikaperoteroni Tajorentsi panko. 48Tee apatziro ijeekantawo Tajorentsi riraga jenokijatzi iroka Tajorentsipanko riwetsikaetziniri mapi. Tema ithotyaakiro maawaeni kipatsi: ijeeki tsikarika. Rirotaki matakirori oetarika ikoyiri. Tema rirotaki wetsika kirori maawaeni, oetarikapaeni. Aritaki ikantzita kamanantzirorini iaani Tajorentsi: 49 Ikantzi Pawa Tajorentsi: Noshiya kaawentemiro. Jenokinta okimi taka nojeekinta. Rowaga kipatsi oshiyawitakawo shitashintsi naatzikantawo noetzi. Tsika pikantyaaka piwetsikantenari pankotsi nojeekantyaari? Arima nomonkaatashitakyaawo? 50Tema naaka wetsikaeyakirorini maawaeni jeekatsiripaeni. Rootaki ikantziri kamanantzirorini iaani Tajorentsi. 51Nojoriiyotzinkaritepaeni, kyaaryo noaaperotatziri Tajorentsi eejatzi nokemijantziro rojankinarini Moeseeshi omaanta eeroka, tee pikoyi piyote. Poshiyeeyakarini paashinijatzitatsiri atziri: tee pikenkithashireeya. Tee pikemijantaperotziri Tajorentsi. Aritaki pikantatyaani pipiyathatakawo Ishire. Poshiyakari achariniiteni. 52Eenita tsima kamanantzirorini iaani Tajorentsi kaari ikijini achariniiteni? Teewee aiiri, tema riyotashitaka kijeeyakiririni maawaeni. Rowamagae yakirini maawaeni kenkithatakaananta witacharini; riraga kantakiriri: Iinja ipoke kameethataperotatsirini. Tema pokawitaka, rirotaki Jesoshi, omaanta tee piaaperoeyawakirini eeroka, inta paakaantakiri, powamaakaantakiri. 53Piyoteeyawitawoni ikaminaantziri Tajorentsi ronampiri riyotaawitariri

Moeseeshi, omaanta tee paapatziyapero tawo. Rootaki ikantziriri Eshiteewa atziri. 54Ari ikemaeyawakironi iroka ikantakiriri, roojatzi ikijanteeyantana kani. Osheki ikijeeyanakirini, ratsikaeki tawenteeyanakarini raekiki, tyakiririri. 55Omaanta irira Eshiteewa, riweshiryaa wentashiryaaperotakawo Ishire Tajorentsi. Raminaperotanaki jenokinta, iaakiro ishipakiryaani Tajorentsi. Eejatzi iaakiri Jesoshi ikatziyaka rakoperoki. 56Ikantanaki: Jaa, irinta noaaperotakiri jenokinta, riraga Atziriperotapaentsiri janta rakoperoki Tajorentsi. Rirotaki Jesoshi. 57Ishintsitanaki ikaemaperoeyanakini, rashiteeyanakironi ikempita, ishiyashii yapaakarini. Ragaeyapaentatziirini, shepik. 58Ragaeyanakirini jata oweyaa paakanta nampitsi. Roojatzi rompojanteeyakaririni mapiki. Riraga ompojakiriri, raatonkoryaakiri iithaari, rowankitziro iitziki Sawoori, ikantziri: Paminawakinawo noethaari, nompojawakiriita. Ikantziri: Ari. 59Ari rompojampojaatakiri Eshiteewa, roojatzi ramanantanakari Tajorentsi, ikantanakiri: Nowinkatharite Jesoshi, paashireta waenawo noshire. 60Rotziwerowanaka, antawo ikaema naki, ikantanaki: Nowinkatharite, tee okameethatzi iroka ranteeyakirini, omaanta eero pikijawentziro iroka rantakinari inta pipeyakoteniri. 1Rootaki ikantakiri, roojatzi ikamantanaka. Ikantanaki rirori Sawoori: Ariwee, kamaki; aa okaanteeki rira.

279

RANTAYITAKIRINI8

Riyaatzi aapatziyariri Jesoshi janta Jamaaryaki

Roojatzikya ritantanakawori kijakiriri Eshiteewa ikijeeyakirini maawaeni aapatziyariri Jesoshi janta Jerojareeki. Ithonkagaanteeyanakani, ishiyeeyana kani maawaeni paashinipaeni janta Joreeyaki, eejatzi Jamaaryaki. Inta jeekaneentsiri riraga rotyaantanewo paeni Jesoshi. 2Ari ikitatakiri Eshiteewa. Riro tyaakitakotziriri aapatziyaariri Jesoshi. Osheki riraakoeyakarini. 3Omaanta Sawoori, ikowawita ithonkaeyerinimi riraga aapatziyariri paeni Jesoshi. Riyaatashiteeyirini ipankokipaeni, inoshikaeyirini shirampari, tsinani, maawaeni. Romonkyaagaeyakirini omonkyaaga mentotsiki.
Raapatziyeeyakarini Jesoshi jeekatsiri paashinipaeniki nampitsi

shiyeeyaneencharini, ikinaki nayitanakini paashinikipaeni nampitsi. Ikenkithateeyakotakirini Jesoshi eejatzi ikenkithateeyakironi iaani Tajorentsi. 5Riraga Jiripi rareetapaaka nampitsiki, ironta Jamaaryawero. Ikamantakotapaa kiri Rotyaantanewo Tajorentsi raamaa kari rirotaki Jesoshi. 6Ikemaeyantakari rini, eejatzi ieeyantakaririni itajonkantayitzini, raapatziyaperoeya wakarini atziripaeni. 7Rowawijaakoeya kirini osheki kyaantawitariri kamaari, antawo ikaemaeyanakini riraga kamaaripaeni, roojatzi ishitowantanaka. Retsiyatakoeyakirini osheki kijopookita tsiri, eejatzi paashinipaeni atziri amashi tachari iitziki. 8Roojatzi ikimoshiree yantanakani riraga jeekatsiripaeni nampitsikinta. 9-11Eenitatsi janta shirampari iitachari Shimo. Paerani osheki ojarentsi isheripi yaritawitaniroa. Tema ramatawitakiri

4Riraga

maawaeni jamaaryajatzi, ikenkithashi ryaakotakiri imatakiromi kaari iaapiinteeyini, roojatzi rotsikanatanta kaariri irirapaeni, rootaki ikantakaape rotantakari osheki. Iaaperoeyawitaka rini atziri: jewatatsiripaeni, atziritzinka ripaeni, maawaeni. Ikanteeyini: Irika Shimo ojeekantakari itajorenka Tajorentsi. Tema rirotaki jewatatsiri. Thame apinkathateri. 12Omaanta roojatzi rareetantapaakari Jiripi, ikamantakotakiri Tajorentsi, tsika ikanta reewawenantzi. Eejatzi ikamantakotakiri Jesokirishito. Ari ikaawoshitakotakiri Tajorentsi maawaeni aapatziyeeyakaririni Jesoshi: shirampari, tsinani, maawaeni. 13Eejatzi ikimiwitaa riraga Shimo ikantzi: Eejatzi naaka naapatziyari. Eejatzi ikaawoshitakoteetakiri Tajorentsi. Roojatzi kijokiro rowantanakari Jiripi. Iaakotayitakirini oetarika rantayitaki rini, eejatzi itajonkantaperotayitzini. Roojatzi rotsikanaperotanakari iaakirowa rantayitakirini. 14Riraga rotyaantanewo Jesoshi, jeekatsiri Jerojareeki, ikemakoeyakirini jamaaryajatzi raapatziyeeyakawoni rirori iaani Tajorentsi, roojatzi rotyaanantakariri Peetero eejatzi Jowa janta. 15-16Riyaatanaki. Janta Jamaaryaki tekiraata okithaata kaari Ishire Tajorentsi jamaaryajatzi; apatziro ikaawoshitawenteeyakarini Awinkatharite Jesoshi. Rootaki aririka rareetakari riraga Peetero eejatzi Jowa ramanantakaariri Tajorentsi. Ikantziri: Pikithaatakayaari riraga jamaaryajatzi Pishire. Tema rootaki matakayerini. 17Ari rowakiniri rako iitoki riraga jamaaryajatzipaeni, roojatzi okithaata kaantakari Ishire Tajorentsi, otajonka kagaeyakirini. 18Iaakotakiri riraga Shimo. Riyotanaki aririka rowapaaki niri rako iitoki atziri, okithaatakaakari

RANTAYITAKIRINI8

280

rowaga Ishire Tajorentsi, roojatzi ikanantakari: 19Ajaa, koriki, nokowaki piyoteena notajonkante naari, nokimitemi eerori. Nokowaki aririka noyeniri nako iitoki atziritzinkaripaeni, raashireeyantyaawo rini Ishire Tajorentsi. 20Omaanta ikantanakiri Peetero: Itsipataantemiri Tajorentsi piyorikite rotyaantemi janta paamariki kaari tsiwaka nitatsini. Piitakaashiwitaka eeroka ari pamanantakiro itajorenka Tajorentsi. 21Tekatsi pikantya pikimitena: riyotzimi Tajorentsi tee pikameethashiretzi. 22Pikenkithashiryaagaeya, eero pikimita paerani, pookaero kaari kameethatatsi pantayitzirini. Pamaneri Tajorentsi, pikanteri: Pikaminthagaena: pipeyakote nawo iroka kaari kameethatatsi nantakiri. 23Niyotakimi osheki pikantakaaperota, pikowawitaka pimonkaatenami, eejatzi ashi poyiro tee pikameethatzi. 24Rakanakiri Shimo, ikantzi: Pikanteriita Tajorentsi ikamintha yena okantyaatakya eero niyaatanta paamariki kaari tsiwakanitatsini. 25Riraga Peetero, Jowa, Jiripi ikamantakotakiro iaani Awinkatharite, ikenkithatakotakiro. Ikinayitanakini osheki nampitsikipaeni Jamaaryaki, ikanteeyakirini jeekatsiripaeni: Aririka paapatziyeeyari Jesoshi, rowawijaakoteemi Tajorentsi, ragaeya nakimini jenokinta. Roojatzi ipiyeeyantaani Jerojareeki.
Raapatziyaperotakari Jesoshi eteyopiiyajatzi
26Ari ikantaki ronampiri Awinkatha rite, ikantakiri Jiripi: Iroaaka piyaatanaki, pikinanaki janta awotsiki kinachari okaankiitye teenta oshookaperotzi inchashi: rowaga poaaneenchari Jerojareeki, roojatzi areetachari janta nampitsi Kaashaki.

riyaatanaki, ikinanaki awotsiki. Itonkiyotawakari shirampari poaachari Eteyopiiyaki. Rirojatzi owinkathatzinka rite Kantaasheshi, riraga kempoyeeyini rorini maawaeni oorikite. Rootaki roori iwinkathawote eteyopiiyajatzi. Ari chapinki riyaatakitzi janta Jerojareeki, ipinkathaperotziri Tajorentsi. 28Iroaaka ipiyaa, ijeekaki ishiyako mentoki, iaanatziro rojankinarini Iseeyashi, riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi. 29Ro Ishire Tajorentsi kantakiriri Jiripi: Piyaate janta, pitonkiyotawa kyaawo shiyakomentotsinta. 30Ishiyashitanakari, ikemapaakiri iaanatziro. Ikantapaakiri: Pikemaperotakiroma iroka piaanatzirika? 31Rakanakiri: Teewee nokemaperotziro. Tsika nokantyaaka nokemaperotantyaawori? Tekatsi iyotayenani. Potetapaeya, pijeekimotapaena jaka. 32Eeniro iroka okantziri jankinarentsi iaanatziri: Aririka rowamagaeteri owisha, imaeritashitanaka. Aririka ramee teetziri owishaaniki, imaerita shita. Eejatzi ikimityaari Rotyaantanewo Tajorentsi rirori, imaerite. 33Rowashiwentagaeteri, eero okameethatzi ikantakoteetzi riri. Roojatzi rowamaantyaari. Eero itzimi itomipaeni. 34Rojampitziri, ikantziri: Pikamantenatya. Ninka ikenkitha takotziri riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi? Rirojatzima kenkithatako tashitacha? Paashinima ikenkithatako tziri? 35Roojatzi ikamanantanakari Jiripi, ikamantakotziri Jesoshi. Ritakanari okantziri rowaga Itawori Iwaperite Tajorentsi, riyotaaperotakiri. 36Eekiro

27Ari

281

RANTAYITAKIRINI8,9

riyaatakaatziiri awotsiki, roojatzi iaantapaakawo eteyopiiyajatzi iaa. Ikantakiri: Eeniro iroka iaa. Kameetharima nokaawoshitakotyaari Tajorentsi? 37Rakanakiri: Paapatziyaperotakaririka Jesoshi, kameetha pikaawoshitakotyaari Tajorentsi. Ikantziri: Naapatziyaperotakari. Niyoperotaki rirotaki Jesokirishito Itomi Tajorentsi. 38Ikanta ikatziyakaapaakawo ishiyakomento. Ari rayiitapaaki, ranashiteeyanakani, itsipatawakaanaka apite, ranashaateeyakawoni iaa. Roojatzi ikaawoshitawentakari Tajorentsi. 39Ari ishitowanee iaakira roojatzi Ishire Awinkatharite omapoka shitanakari aanakiri Jiripi inteena. Tee iaawaeri eejatzi riraga itsipatawitari inkaaganki. Apaniroeni riyaatanee rirori, ikimoshireperotanaki. 40Omaanta Jiripi, aanakiri Ishire Tajorentsi iaakotashitapaaka nampitsiki janta oetanta Ashooto. Ari rareetantapaaka, ikenkithatayitanakini nampitsikipaeni: Paapatziyeeyaarini Jesoshi pawija koeyantyaarini. Roojatzi ipiyantanaa janta Sesaree yaki.
Ipaashinitantaari Sawoori

ashi royiro ikijaperotaka Sawoori. Rajaryaawitakari rowama gaeyerinimi maawaeni aapatziyeeyari rini Jesoshi. Roojatzi riyaatashitantakari iwinkatharite aanakowenantatsiripaeni ikantziri: 2Nokowaki pojankinateniri riraga aapatziyakaworini rojankinarini Moeseeshi jeekatsiri janta Tamaashi koki, pikanteri: Pamitakoeyerini Sawoori eejatzi tsipatariri ragaeyerini maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi.

1Ari

Nokowaki ragaeyerini: shirampari, tsinani, maawaeni. Roojatzi roojoteeye rini, ramaeyakirini jaka Jerojareeki. Ari rojankinatziniri, ipakiri. 3Roojatzi riyaatantanaka, ikantanaka shok, shok: roowitapaenchami Tamaashikoki. Omapokashitapaakari oshipakiryaa paaki, ikatziyakaga Sawoori: opoaaka jenokinta. 4Pariyanaki irira kipatsiki, tereei, ikematziiro iaani Jesoshi jenokinta: Sawoori, Sawoori: iitaka pikijanta nari? 5 Ninkamika, Nowinkatharite? Naaka Jesoshi, piijani. Pikijakiri maawaeni aapatziyanari rootaki pikijantakinari naari. 6Iroaaka eero pikijana omaanta pikatziye piyaate, powaaganakya janta Tamaashikoki. Iinja ari ikanteetemi oetarika panteri. 7Ari ikatziyeeyakani riragapaeni shirampari itsipateeyawitakarini, osheki imaeriiyanakini. Tema ikemashitakawo paantentsi, omaanta tekatsi ie. 8Riraga Sawoori, ikatziyanaa. Rokiryaawitanaa, tee imateeya ikokichaatee, rootaki ikathatantanakariri, rareetakaakari Tamaashikoki. 9Okaatzi ijeekashitaka 3 kitejiri. Tee ikokichaatee, tee rowaeya, tee riree. 10Ari eeniro janta Tamaashikoki aapatziyariri Jesoshi, iitachari Ananiiya shi. Ramparyaatakari Awinkatharite, ikantapaakiri: Ananiiyashi! Ikantawakiri: Iitaka, Nowinkatharite? Eenirona jaka. 11Ikantakiri: Iroaaka piyaate awotsiki iiteetzi rinta Tampatsikari. Pikowakowatapaa kiri shirampari iitachari Sawoori, riraga taarishojatzi. Pikowakowatapaakiri janta ipankoki Joorashi. Tsitenishitako taki. Eeniro rirori ramanana.

RANTAYITAKIRINI9
12Koaatziro

282

iaaperotakiro, iaakimi pikyaashitapaakiri, pipampitapaakiri iitoki, iaanaa etsiyatakotanaki. 13Ikantawakiri: Nowinkatharite, osheki nokemako tziri, ikenkithatakoteetziri riraga pikantakinari. Osheki rowashironkaeyi rini aapatziyeeyimirini janta Jerojareeki, ikantanakirikya. 14Rooma rotyaantziri jaka riraga jewatayitziririni aanakowenantatsiripaeni rirori ragaeyantanakinani maawaeni ameenteeyimirini. Osheki nothaawanta perotakari. 15Omaanta ikantakiri riraga Awinka tharite: Piyaate. Rooma rirotaki niyoyaakiri. Rirotaki kenkithatakotanakinani. Ikenkithatakagaeyerini paata joriiyopaeni, kaari joriiyo, jewawentayi tziririni atziri, maawaeni. 16Eejatzi iinja noaayeri oetarikapaeni okaate ikemaa tsitawentena. 17Ari riyaatanaki Ananiiyashi, ikyaapaaki pankotsiki. Rowaapaakiniri rako iitoki, ikantziri: Sawoori, eerokataki noyemi jantzinkarite. Rotyaantakina Awinka tharite Jesoshi, riraga oaagakimiri janta awotsiki pikinapaakinta. Rotyaantana pikokichaatantaneeyari, eejatzi okithaatakaakimi Ishire Tajorentsi. 18Roojatzi opariyaantanaka rokikira oshiyawitawori ipentaki shima, kokichaataperotanee. Ari riyaatanaki, ikaawoshitakoteetakiri Tajorentsi. 19Ari rowawaetaka, roojatzi ishintsitantanaa. Apaanipaeni kitejiri ijeekimotawitana kari aapatziyariri Jesoshi janta Tamaashikoki. 20Riyaataki riraga Sawoori ipiyotapiintaga joriiyopaeni, ikantapiinteeyirini: Riroperotakiroa Jesoshi Itomi Tajorentsi.

tee riyotakotziri riraga kemaeyawakiririni. Ikanteeyini: Tema rirotaki riraga thonkaeyeri nimi aapatziyariri Jesoshi janta Jerojareeki. Tema rootaki ipokashi tantawitakariri jaka roojoteeyakiteri nimi aapatziyariri Jesoshi, ragaeyanaki rinimi janta aanakowenantatsirikinta. Omaanta iroaaka ikantzi: Paapatziya perotyaari Jesoshi. 22Eekiro riyaatanakitzi Sawoori ikenkithataperotzi, tee ithaawanta neentaari amineeyakiririni. Tee riyotakotziriroa riraga joriiyotatsiri. Riyotakaaperotakiri, ikantzi: Riraga Jesoshi, rirotaki Kirishitota tsiri, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi.
Riraga Sawoori ishiyapithatakari joriiyopaeni

21Antawo

awijanaki osheki kitejiri roojatzi rajaryaanteeyawitakarini joriiyopaeni rowamaerimi riraga Sawoori. 24Omaanta riyotakotakiri Sawoori rajaryaakari. Maawaeni kitejiriki tsiteniriki ramineeyawitakawoni joriiyopaeni ikyaantapiintari rowaga Tamaashikoki, ikowaeyawitakani raawakirimi Sawoori, rowamagaeyeri nimi. 25Omaanta, tsiteniriki itsipatana kari riyotaanewopaeni otantotsiki rowaga inkitzirori pankotsipaeni; rateetakaanakiri, roojatzi rotetantakari antawoki kantziri, roojatzi royiitako tantaari kantziriki okaankiitziira. Roojatzi ishiyantanaa, tee ieeyawaerini owamagaeyerinimi. 26Ari rareetapaaka Jerojareeki. Ikowawitaka itsipateeya paeyaarinimi aapatziyariri Jesoshi, omaanta ithaawanteeyawakarini. Iitakashiwitakari tee raapatziyari Jesoshi. 27Roojatzi raanakiri Werenawee, itentanakari janta ijeekinta rotyaanta newo Jesoshi. Ikamantapaakiri:

23Ari

283

RANTAYITAKIRINI9

Kyaaryo, ragaeyerinimi Sawoorika ayemijantzinkarite janta Tamaashikoki, omaanta janta awotsiki iaakiri Awinkatharite Jesoshi, ikenkithatakaa kiri. Raapatziyari, roojatzi janta Tamaashikoki ikenkithatakotapiintapaa kiri irira, tee ithaawantayitapaakarini theenkantatsiri. 28Ari raakameethateeyakirini aapatzi yariri Jesoshi, kameetha ijeekimotakiri rirori janta Jerojareeki. Ikantani Sawoori, kijo rowaeyakirini ayemijantzinkarite. Kameetha ikenkithatakotaperotziri Awinkatharite. 29Ikenkithatakagaeyawitakarini joriiyopaeni iyotzirori ipaante kireeshi yajatzi, omaanta ipiyathateeyawakarini; ikowaeyawitanakani rowamaerimi, 30omaanta riyotakotakiri iyemijantzinkarite, roojatzi raantanakari Sawoori janta Sesareeyaki. Roojatzi rotyaanteeyakirini Taarishoki. 31Kameetha ijeekaeyini aapatziyeeya karirinipaeni Jesoshi janta Joreeyaki, Karireeyaki, Jamaaryaki. Eekiro riyaata nakitzi raapatziyeeyanakarini Jesoshi. Rameteeyakawoni iaaperoeyirini Awinkatharite. Eejatzi osheki iweshiryaakaaperoeyakarini Ishire Tajorentsi.
Itajonkantayitzini Peetero janta Riiraki
32Ari ikinakinayitakini Peetero rareetayitarini aapatziyariripaeni Jesoshi, roojatzi rareetantakari nampitsiki iitachari Riira. Janta ijeeki osheki aapatziyariri Jesoshi. 33Iaapaa kiri shirampari iitachari Eneeyashi. Okaatzi ojarentsi 8, imaryaaka imaamentoki, ikijopookitaki. 34Ikanta paakiri: Eneeyashi, rirotaki Jesokirishito etsiyatakoteemini. Pikatziyanee, piwetsikaero pimaamento.

Intsipaete ipiriintanaka. 35Ieeyakirini riirajatzi, eejatzi saroonajatzi; roojatzi maawaeni raapatziyeeyantanakarini Awinkatharite Jesoshi. 36Ojeekawita Joopeki aapatziyariri Jesoshi oetachari Tawiita. Owaero ipaanteki kireeshiyajatzi: Toorikashi. Kameetha iroka antayitzirini: ashi oyiro oneshironkatantayitzini. 37Omantsiyata naki, roojatzi okamantaka. Ari ikiwachempokiteetakiro owathani, roojatzi rowakiro janta shitamenkotsiki, janta jeokiini. 38Rowaga Riira okaakintawo Joope aritaki ijeeki riraga Peetero. Riraga aapatziyariripaeni Jesoshi, ikemakotakiri rirori eeniro ijeeki janta. Rootaki rotyaantanakariri apite shirampari: Pishintsite, pikantakiteri Peetero ipokeeta. Ari riyaataki, ikantaperotapaakiri: Intsipaete, poyaatanakina pamina kitero tsinani, kamaki. 39Ari riyaatanaki Peetero, royaatana kiri. Rareetakaakari, raanakiri janta pankotsiki jeokiini. Otapotheeyawenta kawoni maawaeni kamayiteentsirini oemi, iragaeyakani. Eeniro oaapiyita kironi ookayitakirini, eejatzi oethaaripe ropaeni. Okanteeyakini: Tekirani okamini Tawiita, opayita nawoni maawaeni iroka noethaari. 40Ari roemishitowaeyapaakirini maawaeni atziri. Rotziwerowanaka, ikenkithatakaeri Tajorentsi. Ipithokashi tanakawo kamaentsiri, ikantanakiro: Tawiita, pipiriintee. Roojatzi okiryaantanaa, oaatziiri Peetero okaakini, roojatzi opiriinanta naa. 41Ikathawakoteero, ikatziyeero. Ikaemaeyakirini eejatzi aapatziyeeyari rini Jesoshi, eejatzi roori ikaemaeyaki roni kamayiteentsirini oemi, maawaeni. Ikyaapaaki, ikanteeyawakirini: Pamine, aaanee eejatzi.

RANTAYITAKIRINI9,10

284

ikemakoeyakironi maawaeni joopejatzi. Ikaatzi oshekini aapatziyayi tanakaririni Awinkatharite Jesoshi. 43Osheki kitejiri ijeeki Peetero Joopeki. Ijeeki ipankoki Shimo, riraga wetsika piintziriri mashitsipaeni.
Koroneeryo, riraga kapitaanotatsiri, raapatziyakari Jesoshi

42Ari

10

1Ari eeniro ijeeki janta Sesaree yaki shirampari iitachari Koroneeryo. Rirotaki iyapitaanote osheki joraaro, poaayitacharini Itaaryaki. 2Kaari joriiyo omaanta raapatziyaperotari Tajorentsi. Eejatzi ikimiteeyarini maawaeni jeekimotziriri paeni. Osheki ikaminthagaeyirini joriiyopaeni owashironkayitacharini. Ikantatyaani ikenkithatakaeri Tajorentsi. 3Itsiteniityaanee oorya iaashitawakari ronampiri Tajorentsi, roaagaperotapaakari. Rokaakintapaa kari, ikantapaakiri: Koroneeryo. 4Raminaperotawakiri, joreririri. Oshekini ithaawantaperotanakari. Ikantawakiri: Iitaka, Nowinkatharite? Ikantanakiri: Ikemakimi Tajorentsi pamana piintakiri, eejatzi iaakimi pikaminthaa kotapiinteeyakirini atziripaeni. 5Rootaki ikowantakari iroaaka potyaante apaanipaeni shirampari janta Joopeki. Pikaemakaanteri riraga Shimo, iiteetziri eejatzi Peetero. Irira ikamantemi oetaka ikowakaakimiri Tajorentsi. Pikemijanta wakiri. 6Irira ijeekimotziri iitachari eejatzi Shimo, riraga wetsikapiintziririni mashitsi. Eenitatsi ipanko othapyaakiini antawo inkaare. 7Ari ipiyanaa ronampiri Tajorentsi, riraga kenkithawaetakaakitziriri. Ikaemakiri Koroneeryo ronampiri apite, eejatzi joraaro apaani. Riraga joraaro

rirotaki aapatziyaperotariri Tajorentsi. Ikaateeyirini amitakoeyiririni Koronee ryo. 8Ikamanteeyakirini maawaeni iroka ikantakiriri ronampiri Tajorentsi, roojatzi ikantziri: Nokowaki piyaateeyeni Joopeki, pamineri riraga Peetero. Ari riyaateeyanakini. 9Inkaamani, aririka itampatsikatapaaki oorya, rokaakinantapaakawo rowaga Joope. Tekiraata rareetapaakari, riraga Peetero eeniro rateetanaki jenoki, ikenkithata kaeri Tajorentsi. 10Itasheyawitaka, ikowawita royaami. Eenitatsi wetsikini riri royaari, omaanta tekira othonkiro, ari ramparyaatakari. 11Iaakiro jenokinta inthomaenta. Ayiitakotapaaki pankotsiki oshiyawitawori tokoya antawo. Roerikakoetakiro janta okaamawotapaakinta. 12Rotetayitakani inthomaenta maawaeni inashiyitacha rini riraga kaari rowaeta; rirotaki otetayiteenchani chaancho, maanki paeni, jenokiweripaeni, maawaeni. 13Iroaaka ikemawakiri Tajorentsi, ikantziri: Peetero. Ajaa, thame powamaeri, eejatzi poyaari. 14Ikantawakiri: Nowinkatharite, paerani pikantakiri nochariniitenipaeni iitarikapaeni ikameethatzi royaari, eejatzi iitarika paeni kaari royaari. Eejatzi naari, tee nametapiintari noyaari irika kaari rowaetari pikantawitakinarika noyaari iroaaka. 15Rapiiteeri: Tema naaka Tajorentsi. Nokantzimi naaka: Kameetharini riroripaeni. Aririka nokowakaakimiri naaka, eero pikantashitari eerori: Tee ikameetha tzi. 16Rapiiteeniri paashini: Powamaeri, poyaari. Roojatzi itzinaakotanteetaariri jenokinta.

285

RANTAYITAKIRINI10

riyotakotawakiro Peetero iroka iaakirika. Ikenkithashiryaanaka: Iitaka ikowakaanari Tajorentsi nanteniriri? Iitakakya ikanantanari? Roojatzi rareetantapaaka pankotsiki rotyaantanewo Koroneeryo. Rojampita kowentapaakiri: Tsika ipanko Shimo, riraga wetsikapiintziriri mashitsi? Ikamanteetawakiri: Iroka ipankoka. 18Ari rojampitakiri atziri inthomaenta: Arima ijeekimotzimi riraga Shimo Peetero? Rakanakiri: Jee, aritaki ijeekaki. 19Eeniro ikenkithashiryaawo Peetero iaakiri, ari okantakiri Ishire Tajorentsi: Ikantaka rareeteeyapaakani 3 shirampari, kowapaakimiri. 20Payiita shiteri. Eero pikantashiryaashita, poyaateeyanakirini. Tema naaka amaeyakiririni. 21Ari ranaashitashitapaakari, ikanta paakiri: Naaka pikoyiri. Iitaka pipokashi tantanari? 22Ari rakanakiri rirori: Rotyaantakina Koroneeryo, riraga kapitaanotatsiri. Rashi royiro ikamee thatzi, eejatzi iaaperotziri Tajorentsi. Maawaeni joriiyotatsiri iaaperoeyirini ikameethatzi. Ikantziri ronampiri Tajorentsi: Pikaemakaanteri Peetero pipankoki. Pikemijantawakiro iaani. Rootaki rotyaanantanari jaka. 23Ari ikantawakiri: Pikyaapae. Ari. Ineshironkatawakiri roejeekawakiri. Inkaamani royaatanakiri, itsipateeyana karini apaanipaeni aapatziyariri Jesoshi rirotaki joopejatzi. 24Apaani imagaeya nakini niyanki, roojatzi rareetantaka

17Tee

janta Sesareeyaki. Royaakiri Koronee ryo janta, ipiyoteeyakirini maawaeni isheninka eejatzi itsipaminthapiinteeya rini. 25Roojatzi rareetanteeyapaakarini Peetero, riyowashitanakiri Koroneeryo riwethatawakari, roojatzi rotziwerowa shitawakari iitziki, ipinkathatawakiri. 26Ari ikatziyakagaari Peetero, ikantziri: Pikatziyanee. Tee naaka Tajorentsi, rooma naaka atziri eejatzi, akimitawa kaaka. 27Ari ikenkithatakaawakaapaaka, ikyaapaakira pankotsiki. Iaapaakiri osheki piyoteenchari, 28Ikantapaakiri: Naaka joriiyo. Piyoteeyini eerori tee ishinetana nojoriiyotzinkarite notsipa teeyaarini paashinijatzitatsiri atziri. Eejatzi tee ishinetana nareetyaari. Nokenkithashireeyakironi tee ikowakaa nawo iroka Tajorentsi. Omaanta iroaaka riyotaakina Tajorentsi tee okameethatzi nopinkiri paashini atziri, tee okameethatzi nokante: Tee ikamee thatzi. Niyotaki ishinetakina Tajorentsi notsipatyaari paashinijatzitatsiri atziri. 29Ari pikaemakaantakina, roojatzi nopokantanaka, tee nokijotanaki. Iroaaka nojampitemi, iitaka pikaema kaanantanari? 30Ikantawakiri Koroneeryo: Chapinki tsitenini oorya, ikimitaka iroaaka, namanakiri Tajorentsi jaka nopankoki. Noaakiri ikimiwitapaakari shirampari, ikatziyimotapaakina. Ikithaatawo shipakiryaatsiri iithaari. 31Ikantapaakina: Koroneeryo, ikemakiro Tajorentsi pamanakiriri. Riyotakimi osheki pineshironkatayitzi rini ashironkaenkari. 32Potyaanteri atziri janta Joopeki, ikaemakiteri Shimo, iiteetziri eejatzi Peetero. Ijeekimotziri paashini Shimo, riraga wetsikiriri mashitsi. Ojeeki ipanko othapyaakiini antawo inkaare. 33Intsipaete nokaemakaantakimi,

RANTAYITAKIRINI10

286

roojatzi pipokantaka. Iroaaka nokaateeyakirini riraga Tajorentsi jaka. Nokowaeyakini nokemaeyeroni iroka ikowakaakimiri Awinkatharite. 34Ari iaawaetanaki Peetero, ikantzi: Iroaaka niyotaperotaki tee rinashi takagaeyeeni Tajorentsi atziri. Ikowakaakiri maawaeni atziri, joriiyo eejatzi kaari joriiyo raapatziyeeyarini Jesoshi, rootaki reentsitetantariri maawaeni. 35Tee ikenkithashiryaako teero inashitayitanika aaani eejatzi ametayitarini inashitacharipaeni, omaanta iaaperoeyakirini ikameethatzi maawaeni pinkathateeyiririni, eejatzi maawaeni antapiintzirori kameethatatsi ripaeni. 36Naaka joriiyo. Piyoteeyawaki roni iaani Tajorentsi reewateeyakinani, riyotakagaeyakinani. Kameethari iroka ikantakinari: Aririka paapatziyaperoe yarini Jesokirishito, kameetha nojeeka kagaeyemini, pikimitawakaanteeyarini. Rooma rirotaki Awinkatharite maawaeni, 37piyoteeyakironi. Reewataki Jowani kaawoshitantatsiri ikenkithatakotakiri, ikantzi: Kameetha pikaawoshitawenteeyarini Tajorentsi. Roojatzi ikenkithatakotakiri paashini paeni, itanakawori janta Karireeyaki. Ikamanantakiro iaani Tajorentsi maawaeni nampitsikipaeni janta Joreeyaki. 38Ikamanteeyirini atziri tsika ikantakiri Tajorentsi Jesoshi, riraga najareetejatzi, rotyaanantakawori Ishire, eejatzi ipitakari itajorenka; rootaki ikinakinayitantakarini, ranantayitaka worini kameethatayitatsirini. Rowawi jaakoeyakirini kyaantariri kamaari. Eejatzi retsiyatakoeyakirini mantsiyari paeni. Kijokiro royiri Tajorentsi, rootaki imatantakariri. 39Noeeyakirini rantayi tzirini janta inampikipaeni nojoriiyo tzinkaritepaeni, eejatzi janta Jerojareeki. Noaakowenteeyakirini rowamaanteetakariri, ikentakotanteeta

kariri koroshiki. 40Aritaki okaataki kitejiri 3 ipiriinteeri Tajorentsi, roaaga kinari. 41Tee roaagari maawaeni atziri, inta naakapaeni roaagakari. Riyoyaa kina Tajorentsi, rootaki noaantawaa riri. Ikamaperotawitaka, ipiriintanaa eejatzi. Roojatzi nowakaawaari, eejatzi nirakaawaeri. 42Rotyaantayitakinani nokenkithatakoteri Jesoshi rirotaki owawijaakotantatsiri. Ikantakina: Pikamanteeyerini atziri: Ikowakaa waeri Tajorentsi Jesoshi ipiriinteeri maawaeni kamatsiripaeni roojatzi ikantakowenteeyerini maawaeni atziri: aaatsiri eejatzi kamawitachari. 43Tema paerani ikenkithatakotzirini Rotyaantanewo Tajorentsi riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, ikanteeyini: Eeniro ranteeyakironi maawaeni atziri kaari kameethatatsi; omaanta aririka raapatziyeeyarini Rotyaantanewo Tajorentsi, ikamintha gaeyerini rirori, eero ikijawentziri ranteeyirini, eero rowashironkaawentzi niri kaari kameethatatsiri rantawitakari, eero ikenkithashiryaakoteero eejatzi. 44Eeniro ikenkithatzi Peetero, roojatzi opokashitantakari Ishire Tajorentsi. Eejatzi opokashiteeyakirini maawaeni kemaeyawakirorini ikantakiriri. 45Ari rotsikanateeyakarini riragapaeni joriiyo, aapatziyariri Jesoshi: riraga tsipatariri Peetero. Ari riyoteeyanakini rotyaanta perotakiro Tajorentsi Ishire, okithaata kaakari paashinijatzitatsiri atziri. Rootaki rotsikanatantanakariri. 46Ikemaeyawakirini isheninka Koronee ryo iaawaetantashitakawo paashini paeni paantentsi, tee riyotagaetziri, eejatzi ikanteeyini: Kameetharini Tajorentsi. 47Ari ikantanaki Peetero: Ikimitakae aari, raashireteeyakironi Ishire Tajorentsi. Rooma okameethatzi ikaawoshitakoteeyarini Tajorentsi.

287

RANTAYITAKIRINI10,11

Ikantziri paashinipaeni joriiyo: Jee, kameethataki. 48Roojatzi ikanantariri Peetero isheninka Koroneeryo: Pikaawoshitawenteeyarini Jesokiri shito, riyoteeyantemirini atziri piaape rotakiri. Ikanteeyanakirini: Intsipaete pikaawoshitakotenari Tajorentsi. Ari imatakiniri. Rootaki ikantantaka riri isheninkapaeni: Pijeekimotanakinakya apaanipaeni kitejiri, piyotaaperotanakina paashini. Ari ijeekanaki.
Ikemaeyakini jerojareejatzi raapatziyakari Jesoshi kaari joriiyo

11

1Ikemakoeyakirini riraga rotyaantanewo Jesoshi eejatzi maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi jeekatsiri janta joreeyaki, ikemakoeya kirini Koroneeryo. Ikanteetakiri: Raapatziyakari Jesoshi paashinija tzitatsiri atziri; riro aapatziyakaakariri Peetero. 2Itonkaantanaari Peetero Jerojareeki, ikenkiimatashiteeyawakarini ijoriiyo tzinkaritepaeni: aapatziyariri Jesoshi omaanta eeniro ikenkithashiriiro eejatzi itotonatya ishiramparitantari. 3Ikantee yawakirini: Iitaka piyaatashitantariri paashini jatzitatsiri atziri? Iitaka pakiyotantariri rirori? Tee okameethatzi. 4Ithotyaaperotakiniri Peetero, ikantziri: 5Iroaaka nokamantemi. Janta nojeekakitzinta Joopeki, nokenkithata kaeri Tajorentsi. Koaatziro noaapero takiro, tema noaakiro oshiyawitawori tokoya antawomawo. Roerikaetakiro janta okaamawotayitapaakinira, opoaaka jenokinta, ayiitzimotapaakina. 6Naminaperotawakiro, joreririri:

noaakiri kaari owaeyani: chaancho, maanki, jenokiweri, maawaeni. 7Nokemakiri Tajorentsi, ikantakina: Iroaaka powamaeri; poyaari. 8Omaanta nokantawitakari: Nowinka tharite, eero nowari. Tee nametari kaari rowaetari, kaari ikowakagaetana noyaari. 9Rapiitakina, ikantana: Tema naaka Tajorentsi kantzimiri: Kameetha rini. Eero pikantashitari eerori: Tee ikameethatzi. 10Aritaki okaatzi 3 rapiitakina. Roojatzi itzinagaero jenokinta. 11Ikanteeyapaakani 3 shirampari rareeteeyapaakani janta pankotsiki nojeekinta. Ipoaanaka Sesareeyaki, rotyaanteetakinari. 12Roojatzi okanantakina Ishire Tajorentsi: Poyaatanakiri, eero pikijotanaki. Ari noyaatanakiri. Eejatzi royaatanakina irikapaeni ayemijantzinkarite, ikaateeyini 6. Nokyagaeyapaakini ipankoki riraga kaemakaantakinari. 13Ikenkithatakaa wakina, ikamantawakina tsika ikantakari iaantakariri ronampiri Tajorentsi. Roaagantapaakariri, ikantziri: Potyaanteri atziri janta Joopeki. Pikaemakaanteri Shimo: iiteetziri eejatzi Peetero. 14Rirotaki iyotaapaemironi Iwaperite Tajorentsi, pawijakotanteeyaari. Eejatzi ikimita gaeya rirori maawaeni jeekayitatsirini pipankoki. 15Nitantakawori nokenki thatakaakiri, roojatzi okithaatakaantee yakarini Ishire Tajorentsi. Okimiteeya kaenika aari itantakaeri. 16Nokenkitha shiryaanakiro iaani Awinkatharite ikantzitakari: Riraga Jowa ikaawoshi takotantariri Tajorentsi iaaki, rooma naaka ari nokithaatakaakimiro Ishire Tajorentsi. 17Paerani aapatziyanteeya karirini Awinkatharite Jesokirishito, tema ikithaatakaakaero Tajorentsi Ishire. Iroaaka imonkaatanakiniri rirori paashinijatzitatsiripaeni atziri. Arima

RANTAYITAKIRINI11

288

nothaaakyaari? Tema irira rirotaki Tajorentsi. 18Ikemaeyantawakaworini iroka, tekatsi ikantaneeri rakaneeri, inta ikanteeyanakini: Kameethaperotakiroa Tajorentsi. Rooma ikowakagaeyakirini eejatzi paashinijatzitatsiri atziripaeni ikenkithashiryaagaeya, raapatziyaperoe yarini rirori, riyaatanteeyanakarini janta jenokinta.
Itsiparyaayitanakironi janta paashinipaeniki nampitsi
19Riraga kijakiriri Eshiteewani, eejatzi ikijeeyanakirini maawaeni aapatziyariri Jesoshi, roojatzi ishiyeeyantanakani paashinikipaeni kipatsi: Jeniishiya, Cheepere, Antyokiiya, maawaeni. Janta tee ikenkithatakagaeyirini paashinijatzi tatsiri atziri, inta rothataayitzirini ijoriiyotzinkaritepaeni ikenkithatakaayi takirini. 20Eeniro itsipatayitakarini paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi, poaayitaneencharini Cheepereki, eejatzi Shireeneki. Rareetantayitapaaka rini rirori janta Antyokiiyaki, ikenkitha takaapaakiri kireeshiyajatzi eejatzi. Ikanteeyirini: Paapatziyari Jesokirishito pawijako tanteeyarini. 21Itajonkakowentapiintziri Awinka tharite, ikaatantakari oshekini aapatzi yeeyawakaririni Jesoshi, ameenteeyari rini Tajorentsi. 22Ari janta Jerojareeki ikemakoeyaki rini riraga aapatziyariripaeni Jesoshi. Rotyaantakiri Werenawee janta Antyokiiyaki. 23Rareetapaaka rirori, iaapaakiri ineshironkatziri Tajorentsi antyokiiyajatzi. Ikimoshiryaapaaki, ikanteeyirini: Kyaaryooroa, kijokiro powaeyirini riraga Awinkatharite, pikyaaryoowente niri maawaeni ikowakagaeyakimirini.

rirori Werenawee. Kijokiro rowaperotziro Ishire Tajorentsi, ashi royiro raapatziyaperotari Awinka tharite. Eejatzi eekiro riyaatzi rosheki teeyanakini aapatziyariripaeni Awinka tharite. 25Roojatzi rowaagantanaka Werena wee Taarishoki, ikowapaakiri Sawoori. Iaapaeri, roojatzi royaatantaariri Antyokiiyaki. 26Janta ikantani ipiyota piintzirinta aapatziyariri Jesoshi okaatzi apaani ojarentsi. Riyotaapaakiri oshekyantzi atziri. Aritaki janta itanakawo iiteetziri aapatziyariri Jesoshi: Kirishiteyanotatsiri. 27Roojatzi rareeteeyantapaakani Antyokiiyaki paashinipaeni kamananta yitzirorini iaani Tajorentsi, ipoaanaka rirori Jerojareeki. 28Eenitatsi apaani iitachari Akaawo. Ikatziyapaaka janta ipiyoteeyaninta, iyotaakiri Ishire Tajorentsi, rootaki ikanantari: Iinja itasheyeeyanakini atziripaeni janta maawaeni Joreeyaki. Eenironi ipinkathariwenantzi Kiraaworyo, tema monkaataka ikantzi tarini Akaawo. 29Ikanteeyini aapatziya riri Jesoshi: Thame akaminthagaeyerini ayemijantzinkaritepaeni janta Joreeyaki, apakaanteri oetarika koetyeemotariri. 30Tsikarika okaatayi tzini jeekimotayiteerini, aritaki okaate apakaantayiteririni. Aritaki imatakiro ikantakiri. Ipiyota kiri koriki, ipawakiri Werenawee, eejatzi Sawoori. Ikantakiri: Ajaa, irika koriki: pagaeyanakini rini aataperoteenchari aapatziyariri paeni Jesoshi janta Jerojareeki, ikaminthagaeyantyaaririni ashironka gaeyacharini. Ari raanakiniri jerojareejatzi, ipapaa kiri rirori. Ari rowaagaeyakinirini rirori ashironkagaeyacharini.

24Kameetharini

289
9Ishitowanee,

RANTAYITAKIRINI12

Erooreshi Akiriipa, rirotaki kijakiriri aapatziyariri Jesoshi

12

riraga jewaperowe nantatsiri Erooreshi, iiteetziri eejatzi Akiriipa, ikijayitakirini apaanipaeni aapatziyariri Jesoshi. 2Rowamaakaantakiri Jantyaako, ro ithatyaanteetakariri jawiri, thatzik. Irira rirentzi Jowa. 3Riyotaki inimoeyakirini joriiyopaeni, rootaki raakaanantawita kariri Peetero eejatzi. 4Ro raakaananta kariri apaani kitejiriki rowantapiinteeta wori paa kaari tapiyacha. Iitashiwitaka aririka omonkaatakya kitejiri Rawijantari achariniiteni paerani, roaagaeyerini joriiyopaeni rowamaeri. Raakiri, roojatzi ipakiri 16 joraaro, shenterini. 5Ari romonkyaagaetakiri. Riraga aapatziyariripaeni Jesoshi ikantatyaani maawaeni kitejiriki ramanakowentapiinteeyarini, ikantziri: Powawijaakoteeri Peetero. 6Ari otsitenitananki, ro inkaamani roeyowakaanterimi Erooreshi, rowamaa kaanantyaaririmi. Ikowawita ramineeyeri nimi atziri rowamaakaantakiririka. Ari omonkyaagakaantawitakari Peetero omonkyaagamentotsiki, imaanaki; rojatekakiri apite joraaro, imaaki irira. Roojotantakari apite karenatha. Ishentawi takawo ashitakontsi paashinipaeni joraaro. 7Ari romapokashitapaakari janta ronampiri Awinkatharite. Rotzinkapaakiri imerikiki, ikaakapaakiri. Ikantakiri: Pishintsite pipiriintee. Roojatzi oshiryaashitantanaka karena tha apaniroeni rakokitzirira, roojotanta witakariri. 8Eejatzi ikantziri: Pikithaataneeyawo pimaatha, pijapatotaneeya. Ari ikithaataa, ijapatotetaa. Eejatzi ikanteeri: Papineekakotya pijawamento poyaatanakina.

1Roojatzi

royaatanakiri. Tee riyotzi Peetero kyaaryooperotakirika rowawijaakoteeri ronampiri Tajorentsi. Raamashitaka imishiwaetashitaka. 10Rawijanakiri shentawitariri apaani, eejatzi paashini rawijanakiri. Rareeta kawo ironta ashitakontsi, ironta ikinantapiintari nampitsiki. Ashitariimo tashitanakari. Rawijaneero, rowaaga naka janta awotsiki. Roojatzi rinteena ryaantanakari ronampiri Tajorentsi. 11Riyotakotaa Peetero, ikantzi: Iroaaka niyoperotaki rotyaantakinari Nowinkatharite ronampiri raakowenta kina rowamaenami Erooreshi. Eejatzi ikimitakowentakina, tsikarika ikantenami nosheninkapaeni. 12Ikenki thashiryaanakiro, roojatzi riyaatantaka opankoki Mariiya, riniro Jowa. Iiteetziri eejatzi Marikoshi. Janta ipiyoeyakaninta osheki aapatziyariri Jesoshi, ikenkitha takagaeyirini Tajorentsi. 13Rompojako witapaakawo Peetero ashitakontsi, rowaga othapikitzirinta: tok, tok. Ari okatziyashitawitanakari onampirentsi oetachari Roore. 14Iyowaantetawaeri ipaante Peetero, roojatzi okimoshi ryaantaperotanaka. Omaanta tee ashitaryaanakiniri, omaanta oshiyashi tanaka. Okamanteeyirini kenkithataka gaeyiririni Tajorentsi: Pokapae Peetero omookinta. 15Ikanteeyawakironi: Pishinkiwentashitaka. Eekiro okantanakitzi: Kyaaryooperotaki. Ikantakiro: Kaari Peetero, irintakya ronampiri Tajorentsi aminakowentziriri. 16Eekiro rompojanakitziroroa, tok, tok, roojatzi rashitaryaantaanari. Ari ieeyawaerini, rotsikanatakari, ikantawakagaeyanakani: Tsika ikinapaeka? 17Ari rakotashitanakiri, ikantziri:

RANTAYITAKIRINI12,13

290

Pimaerite. Roojatzi ikamanteeyapaerini tsika ikanteeri Awinkatharite, roeyowaantaa riri. Eejatzi ikantziri: Pikanteri Jantyaako, eejatzi pikamanteeyerini ayemijantzinkarite paeni. Roojatzi ishitowantanaa, riyaatanee imanapithatakari joraaropaeni. 18Okite jitanaki osheki ikantawakaawenteeya karini joraaropaeni: Tsikakya ikantanakaka iroaaka Peetero? 19Ikowakowatakaantawitakari Eroore shi, tee iaagaeri. Rojampiiyawitakarini joraaro shentawitariri: Tsikaroa ikinaneeka? Rakanakiri, ikantanakiri: Taanitya, tsikarika, tee niyotzi; tee noaawaeri. Ari ikijakiri Erooreshi rirori, rowamaakaanteeyakirini, shemi. Ari roojatzi rookaneero rirori Joreeya, rowaaganaa janta Sesareeyaki, roojatzi ijeekantapaa.
Ikamantakari Erooreshi

ikanta Erooreshi ikoshekawakari poaachari Tziiroki eejatzi Shirooki ikanta ikenkithashiryaagaeyakani ikoshekanewo raakameethateeri, tema ari riyompariteeya. Rotyaanteeyakini jatashiterini rirori. Ikanta jeekapankotziriri rirori rameentaperotanewo, iitachari Waraashito raakameethatawakiri pokashitakiriri. Ikanteeyapaakirini: Pikanteri Erooreshi: Paakameetha teeri tziirojatzi eejatzi shiroojatzi riyomparityaata, eero pithaaawo royaari. Ikantziri Waraashito: Ari, namitakoeyemini. 21Ari paashini kitejiri ikaemaeyakirini Erooreshi, raakameethateeyakirini.

20Ari

Rowaneenkatakawo jewawenantatsiri iithaari, ijeekaki janta iwinkathari mentoki. Osheki ikantakaaperotaka ikenkithatakagaeyakirini. Ikantziri: Eero pikenkithashiryaashita. Nopae yemini maawaeni koetyeemotayitakimi rini. 22Roojatzi ikimoshireeyantanakani pokaentsiri, ikanteeyanakini: Kaari irira atziri akemaeyakirini, inta apaani tajorentsi. Kameetharini rirori. 23Ari osheki ikantakaaperotaka Erooreshi, riweshiryaawentakawo ikanteeyakiririni atziri. Omaanta roonakari Awinkatharite, rotyaantakiri ronampiri ikantakiri: Tee iaaperotana Erooreshi. Piyaate pomantsiyeeri. Ari riyaataki, roojatzi romantsiyaanta kari, ikamantaka, roojatzi rowantakari chowitsi. 24Omaanta riraga aapatziyariri Jesoshi ikinakaantayitanakawoni iaani Tajorentsi. Roshekiperotanaki aapatzi yeeyawakaworini. 25Riraga Werenawee, eejatzi Sawoori retakotari aapatziyariri Jesoshi janta Jerojareeki. Roojatzi ipiyantanaa Antyokiiyaki, itsipatanaari Jowa, iiteetziri eejatzi Marikoshi.
Riyaatzi Sawoori eejatzi Werenawee janta Cheepereki

13

1Iroaaka janta Antyokiiyaki ikaateeyirini aapatziyariri Jesoshi matakaakiriri Ishire Tajorentsi: omatakaakiri apaanipaeni kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi eejatzi paashini apaanipaeni omatakaakiri riyotaakiri atziri Iwaperite Tajorentsi. Iwaero apaani omatakaanewo Ishire Tajorentsi rirotaki Werenawee, paashini Shimo (iiteetziri eejatzi Chenkari), paashini Rooshiyo, (riraga shireeneja tzi); paashini Maneemi, (itsipamintha

291

RANTAYITAKIRINI13

rini pinkathari Erooreshi eenironi ikaatzini), paashini Sawoori, (iiteetziri eejatzi Paaworo), maawaeni. 2Ari paashini kitejiri ipiyoteeyani ipinkatha tziri Awinkatharite ikenkithatakaakiri, itzitawenteeyakarini Tajorentsi. Roojatzi okanantakari Ishire Tajorentsi: Pikanteeyerini Werenawee eejatzi Sawoori: Panteniri Tajorentsi oetarika ikowakaakimiri. 3Ari roojatzi rowakiniri rako iitoki ramanakowentakiri Tajorentsi, roojatzi ikanantanakariri: Piyaate pantero ikowakayimiri Tajorentsi, naakakya kanterini Tajorentsi ramitakotemi. 4-5Ari otyaantakiri Ishire Tajorentsi, roojatzi riyaatantakari Sereeyoshiyaki janta okaakini inkaare antawo. Raanakiri Jowa Marikoshi ramitako tantyaariri. Ari rotetapaaka pitotsiki. Otyaantakotziri tampyaa, ikinakotanaki Cheepereki, rootaki antawo othampishi. Ojeeki janta nampitsi oetachari Jaramiina: rareetanteeyapaakarini janta, ikenkithatapaakiro iaani Tajorentsi janta ipiyotapiinteeyaninta joriiyopaeni. 6Roojatzi ithotyagaeyanakironi maawaeni nampitsiki janta Cheepereki, maawaeni. Roojatzi rareeteeyapaakani Paajoshiki. Janta iaapaakiri sheripiya ritatsiri, iitachari Warijesooshi, rirotaki joriiyo. Roshiyaarimi kamanantayitziro rini iaani Tajorentsi, ikantapiintzi: Naaka kenkithatzirori iaani Tajorentsi. Jaa, itheeyashita. 7Itsipatapiintari jewawenantatsiri iitachari Seerijiyo Paaworo. Eeniro riyoperotzi irira. Ikaemakaantakiri Werenawee, eejatzi Sawoori; ikowaki ikemiro iaani Tajorentsi. 8Ari ikanta Sawoori ikenkithatakotapaakiri Jesoshi omaanta ithaaawitakari riraga sheripiyari; tee ikowakaawitari riraga jewawenantatsiri

raapatziyari Jesoshi. 9Ari iyotaaperota kiri Ishire Tajorentsi Sawoori, iitachari eejatzi Paaworo. Iyotaakotakiri sheripi yari, rootaki raminaperotanakiri Paaworo, 10ikantanakiri: Pamatawitantaperotaki. Teeroa pikameethatzi; pikimitakari iwinkatha rite kamaari. Tee pikoyiro kameethata yitatsirini, inta pikowaperotaki pamata witantayiteni. Pikowaki pamatawiteeye rini maawaeni kowatsiri riyoteri Nowinkatharite. Eerowa pikenkithashi ryaaneenta. 11Iroaaka itajonkemi Nowinkatharite pitsitenishitakote. Ojamanitanaki, eero paminitaa. Roojatzi itsitenishitakotantanaka, tee ikokichaatanee. Ipampipampitanaki, ikantanaki: Teewee nokokichaatzi. Pikathata neenawee. 12Ari iaawakiri riraga jewawenanta tsiri, rootaki rotsikanatantanakari. Roojatzi raapatziyantanakari Jesoshi. Ikantzi: Kameethawee iroka ikamantakotzi riri Awinkatharite.
Rowaaganaa kenkithatzirori iaani Tajorentsi janta Aashiyaki
13Ipoaaka Paaworo Paajoshiki, rotetanaka pitotsiki, roteteeyanaani eejatzi maawaeni ikaateeyirini. Ikinako tanaki janta Peerijiki, rowaga pampiiri yakiwero. Riraga Jowa Marikoshi rookanakiri, ipiyanaa rirori Jerojareeki. 14Roojatzi paashini kitejiri rowaagaeya naani riroripaeni eejatzi. Rareeteeya paakani janta paashiniki Antyokiiya: rowaga pishiiryawero. Saawaroki ikyeeyapaakini ipiyotapiinteeyanira joriiyopaeni, ari ijeekaeyapaakini. 15Iaanateetziro eechonkiini rojankina rini Moeseeshi paeraniperoroa, eejatzi eechonkiini rojankinarini kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi paerani.

RANTAYITAKIRINI13

292

Roojatzi riraga jewawentzirori janta ikantawakiri: Nojoriiyotzinkarite, pikowakirika eerori pikemijantakayeri atziri jaka, pikamanteri iroaaka. 16Ari ikatziyanaka Paaworo, rakota shitakiri romaeryagaeyakirini. Ikantziri: Nojoriiyotzinkarite, pikemijantena. Eejatzi eerokakya maawaeni paashini paeni atzirika pinkathaperotakiriri Tajorentsi, pikemijanteeyawakinani. 17Iroaaka nokenkithatakotemiri Tajorentsi raapatziyari joriiyopaeni. Paerani riyoyaakirini riragapaeni achariniiteni raapatziyari. Impaetzi, ijeekantakari rirori janta Ejiipitoki romperatantawitakaririni, roshekitakaa witakarini Tajorentsi. Itajonkako wenteeyirini, roojatzi rowawijaakowe nantaari ejiipitojatzi. 18Okaatzi 40 ojarentsi ikempoyaakiri riraga acharinii teniroa janta okaankiteronkiitzinta ijeekakagaeyawitakarini omaanta osheki itheenkaeyakirini Tajorentsi. 19Ikowaeyawitakani rareeteeyaanimi Kanaanaki omaanta eenitatsi jeekawita charini paashinijatzitatsiri atziripaeni, otzikaeyawitawakaririni. Rinashitayi tani rirori. Roojatzi itajonkawentziniri Tajorentsi achariniiteniroa. Ithonkae yakirini okaatzi ipaantepaeni 7. Roojatzi ipakiri achariniiteni iipatsite, ikantziri: Ajaa, iroka piipatsite, pijeekaeyantyaarini. 20Paerani ikashiyakaakari Tajorentsi Awaraamani ipashityaari icharineeteni iipatsite, omaanta roojatzi ijeeki irirapaeni janta Ejiipitoki. Rimpaetakiri riraga Tajorentsi raantanaariri iipatsiteki. Maawaeni iroka okaataki ojamanitaki 450 ojarentsi. Janta ijeekawitanta, tekatsi jewawenantaperoeyeririni, inta riyoyaakiri Tajorentsi kantakotantatsiri paeni riyotakaantyaariri aririka rantziniri oetarika ikowakaakiri.

Roojatzi reewatakaantzi riraga kamanantzirorini iaani Tajorentsi iwaero Samoeri. 21Roojatzi ikantakiri achariniiteni Tajorentsi: Nokowaeya kini atziri reewawentaperoeyenani. Ari riyoyaakinirini noshametzi Sawoori itomi Shishi, reewawenantaririni achariniiteni. Riroteeyakini icharinee teni Irijamiini. Okaatzi 40 ojarentsi reewawenantaki Sawoori, 22roojatzi ikanantaa Tajorentsi: Eero reewawe nantanee eejatzi Sawoori, tee ikamee thatzi, inta reewawenantee Iraviiri, riraga itomi Isayii. Rirotaki noaapero takiri ikameethaperotaki, tema ari rantakinawo maawaeni nokowakayi riri. 23Rirotaki icharineeteni Iraviirini owawijaakotakaeri: iwaero irira Jesoshi. Tema ikantzini Tajorentsi: Riro icharineeteni Iraviirini owawijaakoeye ririni atziri. Monkaataka iroaaka ikantzitakaririni. 24Roojatzikya Jowa kaawoshitantatsiri ikenkithatakagaeya kiririni maawaeni ajoriiyotzinkarite paeni: Pikenkithashiryaagaeyani, eero pikimiteeyaani paerani, ari nokaawoshi takoeyemirini Tajorentsi, eejatzi rowawijaakoeyemini irira. Roojatzi ikenkithatapaaki riraga Jesoshi. 25Eejatzi riraga Jowa rooteentsi ikame, ari ikantzi: Tee naaka irira pikenkitha shireeyawitarini. Tee naaka riraga owawijaakoeyemirini, omaantakya poyaatanari rirotaki Jesoshi owawijaa kotemini. Osheki noaakoweenkatakiri rirori; rooma naaka tee noaako weenkata. 26Eekiro rowaaganakitziniri Paaworo, ikanteeyakirini: Nojoriiyotzinkaritepaeni, tema asheninkateeyakarini Awaraamani, eejatzi eerokapaeni paashinijatzitatsiri atziri, thame akimitaperoeyaarini rirori, apinkathaperoeyerini Tajorentsi. Iroaaka nokanteeyemini: aririka

293

RANTAYITAKIRINI13

aapatziyeeyarini Jesoshi, ari rowawijaa koeyakaeni. 27Omaanta tee riyoteeya wakirini jerojareejatzi, itheenkaeyawa kirini. Eejatzi ikimiteeyakani iwinkatha ritepaeni, tee riyoteeyawakirini rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi. Maawaeni saawaro iaanatapiinteeyawitawoni rojankinatayitzirini kamanantayitziro rini iaani Tajorentsi, omaanta tee ikemaperotawakiro, rootaki kaari riyoperoeyantawoni kameetha okenkithatakotziri Jesoshi. Tema okantzi: Rowamaeteri paata Rotyaanta newo Tajorentsi. Ari rowamaakaantee yakirini maawaeni atziri rirori, rooma tee riyotawakiri. 28Tekatsi rantawitya, rowamaakaantashitakari. Ikantako wentashitakari Peraato riraga jewawentziriri: Powamaakaanteri. 29Monkaateeyakani maawaeni rojanki natakotziteetakaririni: osheki rowashi ronkaakiri, ikentakoteetakiri koroshiki, ikamaki. Roojatzi paashinipaeni atziri royiitakoteri rowaeri janta omooki impeeta. 30Ikamaperowitaka, omaanta rowaaagaeri Tajorentsi. 31Ari okaataki osheki kitejiri roaagayitarini riyotaane wopaeni, riraga tsipateeyapaaririni chapinki Jerojareeki: riraga poaachari Karireeyaki. Riroteeyakini iroaaka kamanteeyiririni atziri: Piriintanaa Jesoshi. Noaagaeyaki rini. 32-33Eekiro ikanteeyanakitziirini Paaworo: Okameethataki ikanteeyakiririni paerani Tajorentsi achariniiteni. Rojankinatakaakiri paerani ojeekanta kari mampaantsi, apiteteenchari. Okantzini: Ikanteri Tajorentsi Rotyaantanewo paata: Rooma naaka kowashitacha: nopiriinanteemiri nokantaperotanteemiri notyomi. Iroaaka nokanteeyemini: imatakiro Tajorentsi ikantakiririni achariniiteni:

ipiriinteeri Jesoshi, ayoteeyantakarini rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi. 34Iroka paashini ikantakiririni Tajorentsi: Notyomi, nomonkaatapero temiro maawaeni okaatzira nokantayita kiririni Iraviirini: notajonkakowentemi peewaperowenantyaari. Aritaki okimitakaantzi Iwaperite Tajorentsi: ikamaperotawitaka, ipiriintaneeri Iriri, eero ijeekaperotzi inthomaenta kipatsiki. 35Tema rootaki iroka rojanki natakiniri paashiniki mampaantsi: Tajorentsi, niyotaki eero pishinetziri pitomi ipathaye kipatsiki: rooma osheki piaaperotakiri ikameethaperotzi. 36Pikenkithashireeri Iraviirini, paerani imonkaatakiniri Tajorentsi maawaeni ikowakaeriri. Roojatzi ikamantaka rirori. Ikitateetakiri, itsipatagaetakiri isheninkapaeni, roojatzi ipathaapero tantanaka. 37Omaanta irira Jesoshi ipiriinteeri Tajorentsi, tee ipathaa neentzi rirori. 38-39Iroaaka, nojoriiyo tzinkarite maawaeni, piyoteeyawakironi iroka. Eeniro panteeyakirini kaari kameethatatsiri, omaanta aaatsi iroaaka Jesoshi, ikaminthagaeyaki mini. Tee ikowakayimi piyaateeyeni paamariki kaari tsiwakanitatsini, inta ikowaki rowameethateeyemini, rowawi jaakoeyemini. Iroka rojankinarini Moeseeshi, tekatsi okantya owameetha teeyemini. 40Kyaaryoowa, pikimitarikari riraga ojankinatzirorini kamanantayitzi rorini iaani Tajorentsi ikantzini: 41 Ikantzimi Tajorentsi: Pamine, theenkantatsiri, pikenkithashiree yanakyaani: nothonkaeyimini kari. Iinja pieeyinani notajonka wenantaperotanaki nomatayite roni kaari piaapiinteeyini. Aririka nokamantawitemi oetarika nanteri, eero pikemi jantana. Rootaki ikantziri kamanantayitzirorini iaani

RANTAYITAKIRINI13,14

294

Tajorentsi. Ari nojoriiyotzinkari tepaeni, iroaaka paapatziyaari Jesoshi, ithonkaeyiminikari Tajorentsi. Rootaki ikantakiriri Paaworo ijoriiyo tzinkaritepaeni. 42Ari ishitowaeyanakinira, roojatzi ikantaperoeyawakirini riraga paashini jatzitatsiri atziri: Iinja paashini saawaro pipokaeye nira eejatzi. Paashini pikenkithataka gaeyenawoni niyotaperotantanakyaari. 43Ari riyaateeyanakini. Eeniro ikinanaki Paaworo awotsiki, itsipatana kari Werenawee. Royaateeyanakirini osheki aapatziyariri Jesoshi: rirotaki apaanipaeni joriiyopero, paashinipaeni peyachari joriiyo. Ari ikantakiri Paaworo: Eekiro pikemijantaperotapiinteri Jesoshi ineshironkatantemiri Tajorentsi. 44Ari paashini saawaro ipiyoteeyakani maawaeni antyokiiyajatzi. Ipiyota wentawo ikemijantero Iwaperite Tajorentsi. 45Riraga jewatatsiripaeni joriiyopaeni riraga kaari aapatziyariri Jesoshi iaakirira piyoteeyeencharini, roojatzi okantzimoneenantanakari. Ikanteeyini: Tee okameethatzi iroka ikantziri Paaworo, eejatzi tee ikameethatzi irira. Osheki ramatawitantzi. 46Kameetha rakaperotanakiri Paaworo, eejatzi Werenawee. Tee ithaawashiretanaki, ikantzi: Eerokateeyakini nitawitakari nokamanteeyawitakimironi iaani Tajorentsi, omaanta pitheenkawakiro eeroka. Iroaaka niyotaki tee pikoyi pikanteetatyeeyaani paaaperotee janta jenokinta. Iroaaka niyaatashiteri niyotaakiteri irira paashinijatzitatsiri atziri, niyotaki raapatziyari Jesoshi rirori. 47Rootaki niyaatashitantyaariri, rooma rotyaantakina Nowinkatharite

ikantana: Tema eeroka notyaantakiri maawaeni kipatsiki pikantayiterini paashinijatzitatsiri atziri, rawijako tanteeyari riroripaeni. Pikenkithataka gaeyerini maawaeni, pithotyeeyanaki roni maawaeni nampitsipaeni. 48Ikemanteeyawakaririni riraga kaari joriiyotatsi, ikimoshireeyanakini. Ikanteeyini: Kameetharini iaani Awinkatharite. Ari ijeeki osheki kaari joriiyotatsi riyoyagaeyakirini Tajorentsi ijeeki jenokinta, ikanteetatyeeyaani: rirotee yakini aapatziyeeyakaririni Jesoshi, maawaeni. 49Othotyaayitanakani iaani Awinkatharite maawaeni nampitsiki paeni janta. 50Omaanta irira jewatatsiri joriiyo, osheki ikijeeyanakani. Riyaatashiteeyi roni tsinanipaeni aapatziyawitariri Tajorentsi sheninkatakariri aatapero teencharipaeni, eejatzi riyaatashiteeya kirini aataperoteencharipaeni rirori. Ikanteeyirini: Thame akijeeyerini riraga Paaworo, eejatzi Werenawee. Tee ikameethatzi. Roojatzi rotyaanantanakariri: Thame piyaateeyanakini. Eero pipokae paata jaka nonampikika. 51Ari rirori, rotekimotanakiri kipatsi iitzikira, pakak, pakak. Ikantziri: Iroaaka piyoteeyakinani eero napiiteero nopiyaa. Tee pikowaeyini pikemijante. Roojatzi riyaatantanaka Ikoooki. 52Omaanta ikimoshireperoeyanakini aapatziyariripaeni Jesoshi janta Antyokiiyaki. Kijokiro owaperoeyakirini Ishire Tajorentsi.
Rowaaganaa Paaworo janta Ikoooki

14

1Janta Ikoooki ikyaapaaki Paaworo eejatzi Werenawee janta pankotsiki ipiyoteeyantapiintari

295

RANTAYITAKIRINI14

nira joriiyo, ikenkithatapaaki. Raapatzi yeeyawakarini Jesoshi oshekini joriiyo, eejatzi kaari joriiyotatsi. 2Riraga joriiyopaeni, kaari aapatziyari Jesoshi, riyotagaeyakirini paashinijatzitatsiri paeni atziri, ikijeeyawakirini aapatziya riripaeni Jesoshi. 3Ari ojamani ijeekapaaki Paaworo, ikenkithatakota piintziri Awinkatharite, tee ithaawantari atziripaeni. Riraga Awinkatharite, imatakaakiri riraga Paaworo eejatzi Werenawee itajonkantayitzini, imatakaakiri oetarika kaari iaapiintayi tzini. Riyotakaakiri atziri kyaaryoopero taki ineshironkatantaperotaki Tajorentsi. 4Omaanta ikijathatawaka gaeyanakani maawaeni ikooojatzi. Eejatzi inashiyitanakani: apaanipaeni kimitayitanakaririni jewatatsiripaeni joriiyo. Rirori paashini kimitayitanaka ririni riraga Paaworo eejatzi Werena wee. 5Maawaeni kaari aapatziyariri Jesoshi riraga joriiyo, kaari joriiyotatsi, jewatatsiri: ikowaeyawitakani rompojanteeyarinimi mapi Paaworo, eejatzi Werenawee. 6Ari eenitatsi apaani kamantakiriri, rootaki ishiyeeyantana karini janta Riishitaraki. Roojatzi rowaagantanaka Teeriwiki. Rootaki nampitsipaeni rikawooniyawero. Eejatzi riyaatzi othapikitapaakinta, 7ikamantee yapaakirini atziri tsika ikantyaari rawijakotanteeyari.
Riyaatzi Paaworo Riishitaraki

Riishitaraki ari ijeekaki shirampari amashitachari iitziki. Roojatzi ikantzitapaaka owakirani ikoaatapaaki. Tee ranashineenta eechonkiini. 9Ikemijantawakiri Paaworo. Ari raminapaakiri irira riyotakotakiri, rameentakari Tajorentsi, rootaki imatantyaariri retsiyatako tantyaariri. 10Antawo itacheronka waantetanaki ikantakiri:

8Janta

Pikatziyaperotee. Roojatzi romyaantanaka rirori, japok, roojatzi ikatziyatziyatantanaka. 11Oshe kiniwee ikaatzi aakirori iroka imatakiri Paaworo. Ari iaawaetanteeyawoni iaani rikawooniyajatzi, antawo ikanteeyanakini: Rayiitashitapaakae tajorentsika, ikimitapaakari shirampari. 12Riraga Werenawee iitashitari Joopiteri. Riraga Paaworo kenkithata kaantatsiri, rootaki iitantakariri rirori Merekooryo. 13Janta otsipanampitawo rotantoteetziri nampitsi ari ojeeki roori opanko Joopiteri. Eejatzi riraga aanakowenantatsiri irira ramaeyakirini tooropaeni, eejatzi oteyaki inchateyaki. Ramayitakinirini janta ikyaapiintziro nampitsi, ikaateeyakirini osheki isheninkapaeni. Ikowaeyawitakani rowamaenirimi tooropaeni; iperimi Werenawee eejatzi Paaworo. 14Ikemantawakari rirori, itzijagaana kiro imaatha. Ishiyashiteeyanakarini piyotawentariri. Ikaemanaki, ikantzi: 15Atziripaeni. Oetaka panteeyirini? Eejatzi akimitawakagaeyani: aaka atziri. Ro nopokantakari nokamantemiro pookaero kaari kameethatatsiri pantayi tzirini. Eero iroaaka patsipetashitawo piaaperotashitawo piwetsikayitzirini. Pikenkithashireeyerini Tajorentsipero, riraga aaaperotatsiri. Rirotaki wetsikaeyirorini jenoki, kipatsi, inkaare, maawaeni; wetsikaeyirorini eejatzi maawaeni jeekanteeyaworini. 16Paerani ishineteeyimini maawaeni kaari joriiyotatsiri oetarika pametayitakarini pantayiterini pikowashitayitakarini eerokapaeni. 17Omaanta riwetsikaki miro Tajorentsi riyotakagaeyimirini tsikarika ikanta. Ineshironkaperoteeya kimini. Rowariyeeyakimironi inkani. Ikithokitakaapiinantawori inchatopaeni. Ikemakaapiintzimiro poyaari. Roemo

RANTAYITAKIRINI14,15

296

shirenkapiinteeyimini pajankaneki. Rirotaki irika nokowakaakimirini pipinkathaperoteri; eerokya pipinkatha perotashitana naaka. 18Osheki ikamantapiintawitakariroa, omaanta roowitaneencha rowamaashi tyaanarimi tooro. 19Roojatzi ipokanta paaka joriiyopaeni, poaayitacharini Antyokiiyaki eejatzi Ikoooki. Ramata witapaakiri osheki atziri, ikantziri: Osheki ramatawitantzi Paaworo; pikijeri. Ari rompojanteeyakarini mapiki, iiteeyawitakarini kamaperotaki. Inoshikanakiri, rookakitziri janta othapikitapaakinta nampitsi. 20Ari riyaatashiteeyakirini aapatziyariri Jesoshi, itapotheetapaakari; roojatzi piriinantanaa. Ipiyeeyanaani nampitsiki. Inkaamani rowaaganaa Paaworo Teeriwiki, itsipatanaari Werenawee. 21Ikenkithatakotapaakiri tsika ikantari Tajorentsi rowawijaakotantzi. Ikemijantaperotakaakiri osheki atziri. Roojatzi ipiyantaa Riishitaraki, Ikoooki, Antyokiiyaki. 22Eekiro riyaatanakitzi raapatziyakaaperoeyaka rini aapatziyariri Jesoshi. Ikantapero tziri: Eero pookiro iroka paapatziyapero takari. Osheki akemaatsitayityaawoni oetarikapaeni, roojatzikya aatanteeyaa rini janta reewaperotzinta Tajorentsi; omaanta eero akantashiryaa. 23Janta ipiyotapiinteeyanira aapatzi yariri Jesoshi, riyoyagaeyakirini aataperoteencharipaeni ashi piyotaantsi. Roojatzi itzitawenteeyakarini Tajorentsi ramaneeyirini, ikanteeyirini: Irika aapatziyeeyakimirini. Pamina kowenteeyerini eejatzi pookakaako wenteeyerini. 24Ari ikinayitanakini paashiniki kipatsipaeni, ritapaakawo Pishiiriyaki, roojatzi rareetantapaaka eejatzi Pampii

riyaki. 25Ikamanantziro iaani Tajorentsi janta nampitsi owaero Peeriji, roojatzi rowaagantanaa janta Ataaryaki. 26Roojatzi rotetantanaka pitotsiki, ikinakotanee Antyokiiyaki. Aritaki janta rotyaanteetakirinta paerani, ikanteetzirini Tajorentsi: Irika, pineshironkateri imatantemirori oetarika pikowakayeriri. Rooma aritaki imatakiro. 27Rareetantapaari Antyokiiyaki ipiyoteeyapaakirini aapatziyariripaeni Jesoshi. Ikenkithatakagaeyakirini maawaeni rantakagaeyakiririni Tajorentsi rirori. Eejatzi ikantakiri tsika ikantaari ishineteeyantaaririni paashini jatzitatsiri atziripaeni raapatziyee yantaaririni rirori Jesoshi. 28Ari ojamani ijeekimotaatziri iyemijantzinkaritepaeni janta.
Ipiyoeyakani aapatziyariri Jesoshi janta Jerojareeki

15

rareeteeyapaakani Antyokiiyaki joriiyopaeni poaachari Joreeyaki. Irirapaeni rirotaki aapatziyariri Jesoshi omaanta riyotaapaakiri ayemijantzinkarite, ikantapaakiri: Rojankinatzini Moeseeshi: Pitoto nayiteroni pishiramparitantari. Eerorika pantziro iroka, eero pawijako tee. 2Ari ipiyathatawakari Paaworo, itsipatari Werenawee. Tee eechonkiini iaanatawakiri: osheki riyotaawakaeya witakawoni. Riro ikowakaakari maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi rotyaantakiri Paaworo, Werenawee, eejatzi apaanipaeni paashini. Ikantawa kiri: Piyaateeyeni Jerojareeki janta ijeekinta rotyaantanewo Jesoshi, eejatzi riraga aataperoteencharipaeni aapatzi yariri Jesoshi. Pojampitakowentapaakiri

1Ari

297

RANTAYITAKIRINI15

ikantakotziro iroka. Kyaaryoma ikowakagaeyakinani nototonateeyeroni noshiramparitantari? 3Ari rotyaanteeyakirini, ikinanaki Jeniishiyaki. Rowaaganaka, roojatzi Jamaaryaki. Ikamantapiintayitzirini aapatziyariri Jesoshi janta: Osheki raapatziyeeyarini Jesoshi iroaaka paashinijatzitatsiri atziri, rookaeyakironi rameteeyawitakarini paerani. Rootaki ikimoshireperotanteeyawaka rini maawaeni kemaeyawakiririni. 4Roojatzi rareeteeyapaakani janta Jerojareeki, raakameethateeyawakirini maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi: rotyaantanewo Jesoshi, aatapero teencharipaeni ipiyotantapiinantari, eejatzi maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Ikantapaakiri: Niyaatanaki inteenanta oshekiniwee inashitayitacharinipaeni nampitsipaeni. Nokantakotakiri Jesoshi nokantayitaki rini paashinijatzitatsiri atziri. Osheki imatakaakina Tajorentsi naapatziyaka gaeyakarini paashinijatzitatsiripaeni atziri. Iroaaka oshekini rirori rirotaki reentsitepaeni Tajorentsi. 5Omaanta ikatziyayitanakani apaani paeni warijeeyo, aapatziyariri Jesoshi rirori. Omaanta ikantzi: Otzimatye itotonatya ishirampari tantari paashinijatzitatsiri atziri. Otzimatye athotyeero rojankinarini Moeseeshi, maawaeni. 6Ari paashini kitejiri ipiyoteeyanaani eejatzi rotyaantanewo Jesoshi, aataperoteencharipaeni ipiyotantapii nantarira, maawaeni. Ikowaeyakini riyote oetarika ikanteriri Antyokiiyaja tzi. 7Osheki iaawaetantawakagaeyaka woni iroka. Roojatzi ikatziyantanaka Peetero, ikanteeyakirini: Noyemijantzinkarite. Paerani riyoyaakina Tajorentsi, piyoteeyakironi

eerori: tema piaakoeyakinani. Aritaki riyoyaakina nokamanteeyirini paashini jatzitatsiri atziri tsika ikantyaari raapatziyanteeyariri Jesoshi, rawijako tanteeyari. 8Tema riro Tajorentsi iyotzirori akenkithashireeyarini ajankaneki. Rirotaki otyaantziniriri paashinijatzitatsiripaeni atziri Ishire, ayoteeyantakarini rawijakoeyeeni. Rooma iroaaka ikimiteeyakaeni aari. 9Kyaaryo, aritaki amonkaateeyakarini rirori. Tema eejatzi ikantzi Tajorentsi: Pimonkaatawakagaeyakani. Raapatzi yari Jesoshi paashinijatzitatsiri atziri, rootaki rowameethashiryaantariri. 10Iroaaka, pikowakima pikanteri Tajorentsi: Tee piyotzi? Eeniro iroka pikowakiro pipomeentsitakaaperotyaari ayemijantzinkaritepaeni. Aakateeyakini joriiyo ameteeyawitakawoni paerani, omaanta tee amatziro athotyeeyironi, eejatzi maawaeni achariniiteni, tee imateeyironi rirori imonkaatero. Tsika ikantyaari paashinijatzitatsiri atziri imatantyaawori? Osheki opomeentsi taka. 11Ineshironkatakae Jesokirishito, rootaki awijakoeyantakarini. Tema maawaeni akemijanteeyironi iroka. Eejatzi ikimitagaeya rirori paashinijatzi tatsiri atziripaeni. 12Imaeriteeyanakini maawaeni piyoteencharipaeni. Ikemijanteeyawaki rini Werenawee, eejatzi Paaworo. Ikantakiri: Imatakaakina Jesoshi notajonkako wentziri paashinijatzitatsiri atziri. Imatakaakina kaari iaapiinteeyini, rootaki riyoteeyantakarini kyaaryo Jesoshi rirotaki Tajorentsi. 13Ikanta ithonkakiro ikamanantzi. Roojatzi ikantanaki Jantyaako: 14Noyemijantzinkarite, pikemi jantena. Ikenkithatakaemi Shimo tsika ikanta Tajorentsi ritantakawori ineshironkateeyakirini paashinijatzita

RANTAYITAKIRINI15

298

tsiri atziri. Aritaki riyoyagaeyakirini ikenkithatakotantakariri. 15Omonkaa taka iroka rojankinatzitakarini kamanantzirorini Iaani Tajorentsi iitachari Amooshi. Rojankinatzini: 16-18 Ikantzi Awinkatharite: Iinja nopiyapae kipatsiki, niwetsika paero eejatzi inampini Iraviiri ishekiroryagaeyawitakarini. Niwetsikaero eejatzi maawaeni pankotsi. Nokowaki rameenteeye nani maawaeni paashinijatzita tsiri atziri, nokowaki raapatziyee yenani. Rootaki ikantziri Awinkatharite, wetsikirori paerani maawaeni jeekatsiri paeni. 19Rootaki nokanantakari naaka tee okameethatzi apomeentsitakayaari riraga paashinijatzitatsiripaeni atziri. Raapatziyaririka Tajorentsi, monkaa taka. 20Omaanta, thame apakaanteri jankinarentsi. Akamanteri iroka: Pijeekapithatero riwetsikani atziri iitajorentsitashitari: amatawitashiteeyi minikari. Eero piaaminthatziro tsinani kaari payi. Eero powari shirikachari, powakotawokari iwatha riraa. 21Tema maawaeni saawaroki, aririka ipiyota piinteeyani ajoriiyotzinkaritepaeni, ikantani ithaaapiintakawo iroka nokantzimiri: tema ithaeeyakawoni paerani Moeseeshi. Eerorika ranteeyi roni iroka, ari okameethatzi raakamee thateeyerini ajoriiyotzinkaritepaeni. Rootaki ikantakiriri Jantyaako. 22Ari inimoeyakirini rotyaantanewo Jesoshi, aataperoteenchari eejatzi maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi, ikantzi: Kameethataki. Rootaki akamanteriri antyokiiyajatzi. Ari riyoyeeyakirini apite jewawentziriri aapatziyariri Jesoshi: Joorashi Warajawaa shi, eejatzi Shiirashi. Ikantakiri:

Eerokapaeni oyaateeyaneerini Paaworo eejatzi Werenawee janta Antyokiiyaki. Pikamantapaakiri ayemijantzinkaritepaeni nokantakiri eejatzi pipapaeri jankinarentsika. 23Iroka okantziri jankinarentsi rojankinatziniri: Nokoyi niwethatemi noyemi jantzinkarite tsikarika pikanta pijeeki. Jaka Jerojareeki nokaa teeyirini rotyaantanewo Jesoshi eejatzi aataperoteenchari aapatzi yariri Jesoshi. Iroaaka nojanki nateeyimironi eerokapaeni kaari joriiyotatsi, jeekatsiri janta Antyokiiyaki, Shiiryaki, eejatzi Shiriishiyaki. 24Nokemakotakiri riraga nokaateeyawitarini: osheki ikenkithatakaashiwitakimiro, ikompitakaakimiro. Ikantashireta kaantemiri. Tee naaka otyaante rini. 25Aritaki inimoteeyakinani maawaeni naari notyaantemiri irika niyoyaakirika. Itsipatana kyaari Werenawee, eejatzi Paaworo: irika nonintaperota newo. 26Riroteeyakini kaari thaawatsini ikamawenteri Awinkatharite Jesokirishito. 27Notyaantemiri Joorashi eejatzi Shiirashi. Ikamantaperotemiro rirori, iroka nojankinatzimiri. 28Ari inimotakiro Ishire Tajorentsi, eejatzi inimotakina naari nokamantemiro iroka. Eero nopomeentsitakaantzimiro, omaanta apatziro pimatero iroka. 29Eero powari riraga rowawiita kanariri riwetsikani atziri. Eero powakotawo riraa iwathakira. Eero powari shirikachari. Aririka powakyaari, osheki ikenkithashi ryaanakya joriiyopaeni. Eero piaaminthatziro tsinani kaari payi. Aririka pimatayitakironi

299

RANTAYITAKIRINI15,16

irokapaeni, kameethataki. Ari kameetha pijeekaeyeni. Ari okaatzi nokantakimiri. Rootaki rojankinatziniriri Antyokiiyaja tzi. 30Ari riyaateeyanakini Antyokiiyaki riraga rotyaantanewo, ipiyoteeyapaaki rini aapatziyariripaeni Jesoshi, ipapaa kiri jankinarentsi. 31Iaanateeyawaki roni, roojatzi ikimoshireeyantanakani. 32Rirotaki kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi riraga Joorashi, eejatzi Shiirashi. Osheki ikenkithatakaapaakiri ikimoshiryaakaapaakiri, ikemijantakaa peroeyapaakirini. 33Ojamani ijeekimota kitziri, roojatzi ipiyantaa eejatzi Joorashi. Riwethateeyanaarini riraga iyemijantzinkaritepaeni, ikantawakiri: Kameethakya piyaatee. Roojatzi ipiyantanaa kameetha janta ijeekinta otyaantakiriri. 34Omaanta riraga Shiirashi ikowaki ijeekanaki Antyokiiyaki.
Rapiitakiro ikinakinayitanakini Paaworo
35Roojatzi ijeekantapaaka Paaworo, eejatzi Werenawee. Riyotaantaki, ikamanantanakiro iaani Awinkatharite. Itsipateeyakarini eejatzi osheki paashinipaeni, ikamananteeyini. 36Paashini kitejiri ikantzi Paaworo: Werenawee. Thame aagaateri eejatzi ayemijantzinkarite janta maawaeni nampitsikipaeni: riraga paerani akamanteeyakitzirini iaani Awinkatharite. Aminaateriita tsikarika ikanteeyakani. 37Ikowawita Werenawee raanakirimi eejatzi Jowa. Iiteetziri eejatzi Marikoshi. 38Omaanta Paaworo, ikantakiri: Paerani janta aatantakari Pampiiri yaki, rookanakae. Tee itsipatanakae janta akenkithatzinta. Eero iroaaka aaneeri.

inimotanakiri, roojatzi rotsipa ryaantanakari. Riraga Werenawee raanakiri Marikoshi. Rotetanaka pitotsiki, riyaataki Cheepereki. 40Omaantakya Paaworo, raanakiri riraga Shiirashi. Ikanteeyini aapatziya riri Jesoshi: Nowinkatharite, pineshironkateeye rini irika, kijokiro powanakiri kameetha. 41Ari ikinanaki Shiiryaki, eejatzi Shiriishiyaki. Janta ikemijantakaaperoe yakirininta aapatziyakariri Jesoshi.
Itsipatanakari Temoteeyo riraga Paaworo eejatzi Shiirashi

39Tee

16

rareetapaaka Teeriwiki, eejatzi Riishitaraki. Ijeekanaki janta aapatziyariri Jesoshi iitachari Temoteeyo. Rootaki rinirontari joriiyo. Rooma irira iriri, kaari joriiyo. Riniro rootaki kemijantzinkawo. 2Ikanteeyini aapatziyariripaeni Jesoshi janta Riishitaraki eejatzi Ikoooki: Ikameethatzi Temoteeyo. 3Ikowaki Paaworo itsipatanakyaari. Riyotakoeyirini joriiyopaeni iriri rirotaki kaari joriiyo, ikanantariri Temoteeyo: Aririka pikowaki poyaatena pitotonatya pishiramparitantari, raakameethatanteeyemirini joriiyo. Ikantziri: Ari. Ari raanakiri, itothowawentanakari joriiyopaeni, jeekatsiri janta nampitsiki paeni. 4Roojatzi ikinantanakari nampitsikipaeni, riyotagaeyakirini maawaeni ikantayitzirini jerojareejatzi: riraga rotyaantanewo Jesoshi eejatzi aataperoteenchari aapatziyariri Jesoshi. Ikantzi: Aririka raapatziyakyaari Jesoshi paashinijatzitatsiripaeni atziri, eero akantziri: Pipeyeeyani joriiyo.

1Iinja

RANTAYITAKIRINI16

300

raapatziyakaaperotantakariri kameetha maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Maawaeni kitejiripaeni eekiro riyaatatzi roshekiperotanakitzi aapatzi yariri Jesoshi. 6Ikinanaki Jiriijyaki, Karaashiyaki. Tema okantzitakari Ishire Tajorentsi: Eero pikamanantzi janta Aashiyaki. 7Rareetaka Miishiyaki, ari ikowawi taka riyaatemi Witziiniyaki. Omaanta tee oshinetziri Ishire Tajorentsi. 8Ikinanaki Miishiyaki, roojatzi roerinkantanaka Toroowareki: ari noaawakiriri naari. 9Tsiteniriki imishitakiri Paaworo apaani masheroo niyajatzi. Ikatziyimotapaakari, ikantape rotapaakiri: Pipoke jaka masherooniyaki, pamitakoeyakitenani. 10Roojatzi nokowantanaka tsika nokinantyaari nareetantyaari masheroo niyaki. Niyotanaki rotyaantakina Tajorentsi janta nokamanantyaariri jeekatsiripaeni tsika ikanteeyaarini rawijakoeyanteeyaarini.
Riyaatzi Paaworo Eyoroopaki

5Rootaki

Toroowareki noteteeyanakani pitotsiki. Aakotanakina tampyaa Jamotowaashiyaki. Inkaamani eejatzi nowaaganaka Neyaaporishiki. 12Nowaa ganaka eejatzi Jiriposhiki. Rootaki jewatakaantzirori nampitsi Masherooni yawero. Inampitapaawo iroaaka poaachari Oroomaki. Ari nojeekaeya paakini apaanipaeni kitejiri. 13Ari saawaroki noshitowanee omooki inkinagaakitzirori nampitsi, niyaatanaki janta othapyaakiini iaa. Naamaapaa kari aritaki janta ikenkithatakaapiintziri joriiyopaeni Tajorentsi. Nojeekapaaki, nokenkithatakaapaakiro tsinanipaeni piyoteenchari. 14Ojeeki apaani kemawa kinari oetachari Riirya. Opoaanaka paerani nampitsiki janta Tziyateeraki.

11Janta

Rootaki pinkathatakiriri Tajorentsi. Opimantapiintayitzironi tokoya kityonkaneeronkari. Raapatziyashiryaa kaakawo Awinkatharite okaatzi okemawakiri ikantayitzirini Paaworo. 15Okaawoshitakotakari Tajorentsi, otsipateeyakarini maawaeni jeekatsiri paeni opankoki. Okantaperotakina: Piyotaakina nokemijantaperotziri Awinkatharite, piyaateeyeni nopankoki, pijeekimotakitena. Ari okowakaakina, rootaki nokananta kari: Thametya. 16Ari paashini kitejiri niyaateeyana kini janta ikenkithawaetakaapiinteetzi rinta Tajorentsi. Otonkiyotawakina onampirentsi, riyotakaero kamaari. Iyotashita, okenkithawaetakotzitawo oetarikapaeni tekiraatarika oiiro. Rootaki raantayitarini osheki koriki riraga omperatawori. Ikantapiintziri atziri: Pikowakirika pikemero, pipinatena. 17Ari oyaateeyanakinani. Okaema naki, okantzi: Irika shirampari, riroteeyakini aapatziyariri Tajorentsi, riraga jenokija tzipero. Ikamanteeyemini tsika pikantya pawijakotanteeyari. 18Aritaki okantapiintatyaani maawaeni kitejiriki. Ijamapaakawo Paaworo, ipithokashitanakawo, ikantakiri kamaari: Rirotaki Jesokirishito nokemi jantziri, rootaki nokanantzimiri: pookaneero. Roojatzi rookantanaawo. 19Roojatzi riyotantanaka riraga omperatawori, ikantanaki: Tee okameethatzi; iroaaka tekatsi akanteeya aanteeyari koriki. Roojatzi raantakari Paaworo eejatzi Shiirashi, shepik. Inoshikanakiri nampitsiki, niyanki: janta ijeekinta

301

RANTAYITAKIRINI16

jewawentziroripaeni nampitsi. 20Raana kiri jewawentziroriki ikantapaakiri: Ikenkithashiryaakagaeyakinani maawaeni jeekatsiripaeni jaka anampiki. Tema joriiyo rirori. 21Ikamantakotziro iroka rametayitaka rini rirori. Tee oshinetziro iroka, rowaga rojankinatziri oroomajatzi. Tema aaka asheninkateeyakarini oroomajatzi. Rootaki kaari okameethatanta akemijantawakiro ikantakaeri, eejatzi tee okameethatzi ametayityaawoni. 22Ikijeeyanakani maawaeni piyoteencharipaeni, roojatzi ikanantari komantaante: Paatonkoreeri iithaari Paaworoka, eejatzi Shiirashika; pipajamerikiteri. 23Osheki ipajaperotakiri, roojatzi romonkyaagantakari omonkyaaga mentotsiki. Ikantaperotziri osheki riraga shentziriri: Kameethaga pishentaperoteri, ishiyakari. 24Ikemakiro iroka ikaminaaperotaki riri, romonkyaagaakiri. Eejatzi rawitayi tzitakiri iitziki, rawitatantakari inchakota. 25Niyankipaeteni tsiteniri, ari ramaneeyirini Tajorentsi, romampaa waetawenteeyakarini. Ikemijanteeyirini paashinipaeni romonkyaagayitzirini. 26Omapokashitanaka omoyekanaka kipatsi, eejatzi omoyekanaka pankotsi, tsikarika maawaeni otzinkamipaeni, moye, moye, moye. Intsipaete ashitaree yanakani ashitakontsipaeni. Roojatzi awitaryaantanaka inchakota, rawitatanteetawitakariri iitzikira. 27Ipiriintanaka shentziriri. Iaakiro ashitakontsi, ashitareeyanakani. Iitashiwitaka shiyeeyanakani riraga romonkyaaganewopaeni, roojatzi raantanakawo ijawirite, roowiteenchami rowamashitanakyaami rirojatzi. 28Ari intsipaete ikaemakotana kiri Paaworo:

Eero powamaashitaa eeroka. Roojatzi nojeekaeyini maawaeni jaka, tee noshiya. 29Ikantzi shentziriri ikantziri ronampiri: Pamakina ootamentotsi. Ramakiniri, roojatzi ikyaantanaka rirori janta roojotawitakarinta. Rompe tatanaka, rotziweroyimotapaakari Paaworo, eejatzi Shiirashi. 30Roojatzi raantanari inkokironta. Ikantziri: Iyotaantatsiri, tsika nokantyaaka naari nawijakotanteeyari? 31Ikantawakiri: Paapatziyeeyaarini Nowinkatharite Jesoshi, rowawijaakotanteemiri. Eejatzi ikimitagaeyani maawaeni pisheninka. 32Riyotaaperotziri iaani Tajorentsi. Eejatzi isheninkapaeni rirori, riyotagae yirini. 33Aritaki tsiteniriki raantanakari riraga shentziriri, ikiwayiteerini iroka raawyaakirira ipajatakiri, roojatzi raawinantaari. Roojatzi ikaawoshitako tantaariri Tajorentsi, ikaateeyakirini maawaeni isheninka. 34Ari itsipatana kari rateetanaki ipankoki, rowakaapaa kari. Raapatziyeeyarini Tajorentsi, rootaki ikimoshireeyantanakarini rirori eejatzi maawaeni isheninka. 35Ari okitejiityaanaki, riraga jewawentzirori nampitsi rotyaantziri waariryaa: Piyaate omonkyaagamentotsiki, pikantakiteri shentziriri roeyowaeri aapatziyariri Jesoshi. Ari riyaataki, ikamantapaakiri shentziriri: Potyaanteeyeerini riyaateeta rirori. 36Roojatzi ikanantakari rirori: Ikantaana jewawentzirori nampitsi notyaantaneemi. Iroaaka pishitowanee, kameetha piyaatanaki. 37Omaanta ikantziri Paaworo: Tema eenitatsi nowaperite nokimi tantariri oroomajatzi. Tee rojampitako

RANTAYITAKIRINI16,17

302

wentena jewawentzirori, tee riyotzi eenirorika nantani. Ipajatakaantashitakina, eejatzi romonkyaagakaantashitakina. Tema ieeyakinani maawaeni jeekatsiripaeni rowashironkaakina: iiteeyawitani eeniro nantani. Arima iroaaka romanakiro roeyowakaantashitaana? Eerowa niyaatzi iroaaka. Ipokeeta rirori, rirojatzitakya oeyowaatenani riyoteeyantyaarini atziripaeni tekatsi nante. 38Ari ipiyanaa waariryaa, ikamantapaeri. Riyotantakari jewawentzirori nampitsi eenitatsi Paaworo iwaperite ikimitantariri oroomajatzi, ari ithaawaeyanakini. 39Ipoka paaki, kameetha ikenkithatakaapaakiri. Roojatzi roeyowaantapaari: Iroaaka piyaatee, pookaneero nonampi. 40Ari ishitowanee, ikinanee opankoki Riirya. Iaapaeri ayemijantzinkarite paeni, ikantapaakiri: Kameethakya pijeekaeyeni. Roojatzi rowaagantanaka paashiniki nampitsi.
Rareetapaaka Paaworo eejatzi Shiirashi Tejawoonikaki

17

Paaworo Ajiiporishiki, Aporooaki, rooja tzi rareetantaka Tejawoonikaki. Ari janta ojeeki ipiyotaantapiintarira Joriiyo, 2roojatzi ikyaantapaaka. Aritaki ikantatyaani rametapiintawo ikenkitha takaapiinteeyirini joriiyo. Okaatzi 3 saawaro riyotagaeyirini okantayitzirini Iwaperite Tajorentsi. 3Ari riyotaaperota paakiri. Roojatzi ikantziri: Aritaki okantzita Iwaperite Tajorentsi: Ikemaatsitawakyaawoota riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. Aritaki ikamaki, roojatzi ipiriinanteeya. Riro nokamantakotziri Jesoshi, rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi. 4Raapatziyaperotawakari Jesoshi apaanipaeni kemijantziriri, roojatzi

1Ikinakaanakiri

royaateeyantanakaririni Paaworo, eejatzi Shiirashi. Eejatzi ikimiteeyakani osheki kaari joriiyotatsi, pinkathateriri Jesoshi eejatzi royaateeyanakirini Paaworo. Eejatzi okimitaka roori tsinani, isheninkapaeni jewatatsiripaeni. Aapatziyeeyakarini Jesoshi. Rooripaeni osheki, tee apaanipaeni. 5Ari osheki ikijanaka joriiyopaeni, riraga kaari aapatziyarini Jesoshi; ipiyoteeyakirini antapiintziroripaeni kaari kameethata tsi, eejatzi perantzipaeni. Ikijakagaeya karini jeekatsiripaeni nampitsiki. Riyaateeyanakini ipankoki Jasoo, ikowaeyawitapaakarini Paaworo, eejatzi Shiirashi. Ikowawitaka raanakirimi janta ipiyoteeyakaninta atziri, ikijeeye rinimi. 6Tee iaapaeri riroripaeni, omaanta inoshikashitanakari Jasoo, eejatzi apaanipaeni aapatziyariri Jesoshi. Raanakiri janta jewatatsiripae niki nampitsi. Ikaemaeyapaakini: Eeniro irika kijakaanteeyakiririni maawaeni jeekatsiripaeni maawaeni nampitsiki. Eeniro irika Jasoo aakamee thatawakiriri. 7Ikaminaanteeyini aapatziyariri Jesoshi, ikantzi: Eero pimonkaatziniri Seesari ikantzimiri. Eenitatsi paashini jewawenantatsiri, riraga Jesoshi: rirotaki pimonkaateniri rirori. 8Ikemantawakawori iroka, ikijeeyana kani atziripaeni, eejatzi riraga jewatatsi ripaeni nampitsi. 9Ikantanaki Jasoo, eejatzi paashinipaeni: Eeniroka koriki: pikempoyaanaki nari piyotantenari eero noshiyapitha tzimi, tekatsi nante. Otzimerika nantani, ari paaperoteriita noorikite.
Rareetaka Paaworo eejatzi Shiirashi Wereeyaki
10Ikanta kemijantzinkaripaeni rotyaanteeri tsiteniriki riraga Paaworo eejatzi Shiirashi, riyaate Wereeyaki.

303

RANTAYITAKIRINI17

Rareetantapaakari, roojatzi riyaatanta paaka ipiyotapiinanta joriiyo. 11Irirapaeni kameethaperoteentsiri, tee roshiyari riraga tejawoonikajatzi. Ikowaperotaki ikemijantero Iwaperite Tajorentsi. Iaanatapiintziro maawaeni kitejiriki riyotantyaari kyaaryooperorika iroka ikantakiriri. 12Oshekini raapatzi yeeyarini Jesoshi, joriiyopaeni eejatzi kireeshiyajatzi. Aapatziyari tsinanipaeni kaari joriiyotatsi, rootaki isheninka paeni pinkatharitatsiri, maawaeni. Eejatzi raapatziyari Jesoshi shirampari paeni, tee apaanipaeni inta oshekyaantzi. 13Ari riyotaantziro Paaworo iaani Tajorentsi janta Wereeyaki. Ikemakotakiri joriiyotatsiri, riraga tejawoonikajatzi kaari aapatziyari Jesoshi. Ipokapaaki rirori, ikijakaapaa kari atziri, ikantashiryaakaakiri. Ikantziri: Eero pikemijanteeyirini Paaworo, inta pikijeeyerini irira. 14Riraga aapatziyariri Jesoshi intsipaete rotyaantakiri Paaworo janta inkaareki. Omaanta irira jeekaneentsiri Shiirashi, itsipatanakari Temoteeyo. 15Eeniro aanakiriri Paaworo janta Ateenashiki. Ikantawaeri: Aririka pareeteeya pinampiki, pikaemakaantapaenari Shiirashi eejatzi Temoteeyo ipokanakiita intsipaete. Ari riyaatanaki, ikantakaantapaeri.
Rantayitapaakirini Paaworo janta Ateenashiki

royaapaakiri Paaworo janta Ateenashiki. Rirotaki royeeyapaakirini Shiirashi eejatzi Temoteeyo. Iaakiro janta nampitsiki oshekini riwetsikashi tayitarini iitajorentsitashitayitarini, roojatzi rowashiretantapaaka. 17Eejatzi janta osheki riyotagaeyirini joriiyopaeni eejatzi kaari joriiyotatsi: riraga pinkathateeyiririni Tajorentsi. Osheki

16Ari

riyotaawakagaeyakani. Eejatzi ikimita kaapiintakari maawaeni atziri janta nampitsiki niyanki. 18Riyotaapaakiri kowapiintatsiri riyote oetarikapaeni, ikaateeyirini riyotaanewopaeni Epekoo reyo. Eejatzi ikaateeyirini oyaatzirori oetaka riyotaakiri riraga atziri ikantee tziri eshitoeko. Riraga Paaworo ikamantakotziri Jesoshi ikamawentakae aaka, eejatzi ikantzi: Ipiriintee kamatsiripaeni. Ikantzi apaanipaeni kemawakiriri: Iitaka ikantakiri irika aawaetashi tachari? Ikantzi paashini: Ikamantakotziri paashinijatzi tajorentsitatsiri. 19Roerikakiri, raanakiri janta ipiyota piinteeyaninta iiteetziri Areyoopawo, ikanteeyirini: Kameethama niyotero iroka pikantakiri? Nokowaeyini niyotero tsika okantakotari iroka. 20Tee nokema piintziro iroka pikantakiri. Nokowaeyini niyotero oetaka kantakotachari. 21Aritaki ikantari ateenashijatzi: tee ithamaetzi, inta ikowaki ikemijantashi tyaari kenkithatakagaeyiririni owakira tatsiri apaanipaeni kaari ikemapiintee yini. Eejatzi ikimiteeyani poaachari paeni inteena, ikenkithatakotashitayita woni oetarikapaeni. 22Janta ikatziyaka Paaworo niyanki, ikantziri: Ateenashijatzi. Niyotakotakimi eerori, ashi poyiro pikemijantaperotee yawitani. 23Janta nokinakinayitzininta noaayitakironi iroka pikemijantashita yitarini. Eejatzi noaapaakiro janta powapiintziniri pitajorentsite oetarika paeni. Eeniro ojankinataka, okantzi: Apinkathatantyaariri tajorentsitatsiri kaari iyotakoetzi. Riraga kaari piyotzi eeroka: pikemijantaperotashitari, rirotaki irika nokamantakotziri. 24Riraga Tajorentsipero, rirotaki

RANTAYITAKIRINI17,18

304

wetsikirori kipatsi. Riwetsikaeyirini maawaeni jeekantaworipaeni. Rirotaki wetsikirori jenokinta eejatzi kipatsi. Tee ijeekantawo rowaga pankotsi riwetsikiri atziri. 25Inta aakakya, tekatsi akanteri etakotyaari. Teeroa ikoyiri etakotariri. Tema rirotaki owaaayiteerinipaeni, etakoteeyakaerini rirori. Tema rirotaki pakaerori maawaeni, oetarikapaeni. 26Apaani riwetsikawitaka paerani, rirotaki itakaworini; iroaaka ashekitee yanakini, athotyagaeyanakironi maawaeni kipatsipaeni. Rirotaki Tajorentsipero kantatsiri tsikarika ajeekaeyeni aaka maawaeni atziri, eejatzi tsikarika okaate othonkae yantyaarini; rirotaki kantakaantzirori. 27Ijeekakagaeyakaeni akowantyaari ayoteeyerini, eejatzi aaanteeyaririni iinja. Omaanta tee rinteenatee. 28Rirotaki owaagaeyakaerini. Rirotaki shewatakaayiteerinipaeni. Rirotaki jeekakaayiteerini. Rooma aritaki ikantzitani atziri pashi paerani mampaa piintachari: Kyaaryo aakateeyakini ijeekakaani Tajorentsi. 29Aakateeyaki nirika ijeekakaanipaeni Tajorentsi, tee okameethatzi pikenkithashiryaakoteri Tajorentsipero roshiyari riwetsikani paeni atziri: riwetsikaetziri ooro, peraata, mapi, oetarikapaeni. Eejatzi eero roshiyakaawentziri oetarika ikenkithashiryaari atziri. 30-31Paerani tee riyotawitani achariniiteni, tekatsi ikanteri Tajorentsi ikijawenteri rantayi tzirini. Omaanta riyotzi rirori tsika okaate ikantakowenantyaariri maawaeni atziripaeni. Eenitatsi shirampari iitachari Jesoshi, ikamapero tawitaka. Roojatzi ipiriinantaari Tajorentsi, riyotanteeyaririni maawaeni atziri. Iitakiri rirori kantakowenanta tsiri. Iinja ipiriinteeri atziri roojatzi kameetha ikantakowenteri. Rootaki ikananteeyaririni atziri iroaaka:

Pikenkithashireeyanakyaani, eero pikimita paerani, inta pameenteeyaarini Tajorentsipero. Aritaki ikanteeyirini maawaeni atziri, tsikarika ijeekakagae yirini. Rootaki ikantakiriri Paaworo. 32Ikemanteeyawakaririni ikantzi: Ari ipiriintanee kamawiteenchari, eenitatsi apaanipaeni shirontawentanakariri; omaanta ikantanakiri paashinipaeni: Iinja papiiteenawo iroka eejatzi. Roojatzi riyaatantanaa Paaworo. 33-34Ijeekagaantanaki aapatziyawakariri Jesoshi, roojatzi royaatantanakari rirori. Iita apaani aapatziyariri Jesoshi Ironiishiyo: rirotaki jewatatsiri janta nampitsiki, ikaateeyirini ipinkatharii yini riyotaawakagaeyakani. Eejatzi okemijantzi tsinani oetachari Taamari shi. Ikaatziri eejatzi paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi.
Riyotaantzi Paaworo janta Korintoki

18

rookanakiro Paaworo Ateenashi, rowaaganaa janta Korintoki. 2Janta iaapaakiri joriiyota tsiri iitachari Akiirishi. Poontojatzi rinawita, ipoaanaka iroaaka Itaaryaki. Owakira rareetapaaka. Itsipatapaakawo iina, Pirishiira. Ro ipokantakari, riraga jewawenantatsiri iitachari Kiraaworyo ikijeeyakirini joriiyo jeekaeyawitacharini Oroomaki, rotyaanteeyakirini: Piyaateeyeni paashiniki kipatsi, eero pijeekaeyini jaka. Ari ijeekaeyapaakini Korintoki. Roojatzi rareetantapaaka Paaworo, ijeekimotapaakiri. 3Eejatzi ikimitawaka gaeyakani, riyoteeyini rantziro kaawira witzipanko riwetsikaetziro kaawirawi tzi. Rootaki ijeekimotantapaakariri, itsipatawakaapaaka janta riwetsikaeyi roni. 4Maawaeni saawaroki riyotaawa

1Roojatzi

305

RANTAYITAKIRINI18

kagaeyakawoni janta ipiyotaapiintanta joriiyopaeni. Raapatziyakaaperoeyaka rini joriiyotatsiri, kaari joriiyotatsi eejatzi. 5Ari ipoaanaka masherooni yaki Shiirashi eejatzi Temoteeyo, rareetantapaaka jaka. Iaapaakiri Paaworo, ikenkithatakaakiri rirori. Ikamantapiintawitakari joriiyotatsiri: Rirotaki Jesoshi riraga Rotyaanta newo Tajorentsi aamagaeyarini paerani. 6Omaanta ipiyathateeyawakarini joriiyo eejatzi ikantzimaeyakirini, rootaki rotekimotantanaariri iithaari Paaworo riyoteeyantyaarini rootaki riyaatee. Ikantanakiri: Eerokataki jatashitachani janta paamariki kaari tsiwakanitatsini: tee aiiro nantani nashi naari, tema nokamantawitakimi. Iroaakaroa niyaatashiteri irira paashinijatzitatsiri atziri, nokenkithatakagaeyerini. 7Ari ishitowanaki janta, ikinanakiro ipankoki Jooshito: rirotaki pinkathate riri Tajorentsi. Itsipanampitawo pankotsi ipiyotantapiintarira. 8Riraga Kiriishipo rirotaki jewawentzirori janta ipiyotaantapiintari joriiyopaeni. Kamee tha raapatziyari Awinkatharite. Eejatzi ikimiteeyakani maawaeni jeekatsiri paeni ipankoki, raapatziyeeyarini Jesoshi. Eejatzi ikimitagaantaka osheki korintojatzi. Ikemawakiro iaani Tajorentsi raapatziyaperotawakawo roojatzi ikaawoshitakotanteeyakarini Tajorentsi. 9Ari paashini tsiteniriki kimitaka imishiwaetatzi Paaworo iaashitakari riraga Awinkatharite, ikemakiri ikantziri: Eero pithaayi. Eekiro piyaatatyee pikamanante, eero pimaeritzi. 10Kijokiro nowakimi. Jaka nampitsiki, tema ikaatzi osheki aapatziyanari. Tekatsi ikantee temi rowashironkaetemi. 11Roojatzi ijeekantanaka apaani ojarentsi, okyaawontsitapaaki eejatzi.

Riyotagaeyakirini korintojatzi iaani Tajorentsi. 12Ipinkathariwenantzi iroaaka Kariyooni akaayajatzi. Roojatzi joriiyopaeni ikijantanakari Paaworo. Raanakiri janta ijeekinta iyotaawa kaenchari. 13Ikantapaakiri: Irika shirampari, ikantajeempiyaa kari atziri: Paapatziyaperoeyaarini Tajorentsi, omaanta ikinakaashitakawo iaani Tajorentsi. 14Roowitaneenchami iaawaetana kimi Paaworo, ari riraga Kariyooni ikantziri joriiyotatsiri: Eeroka joriiyotatsiripaeni, pashiiryaakinani. Aririkami ranteromi irika kaari kameethatatsi, aririkami rowamaantemi, aritakimikya okamee thatemi pamakirimi jaka naakaki. 15Iroaaka pikantawakaawentakawo iroka riyotaantziri. Pikantawakaawenta shitakawo iwaeropaeni. Pikantawakaa wentakawo Iwaperite Tajorentsi. Eerokaritya. Osheki pashiiryaakinani: eero pipokashitana. 16Piyaateeyaneeni. Ari riyaateeyaneeni. 17Riraga kireeshi yajatzi raagaeyakirini Sooshiteneshi, shepik; ipajeeyakirini, tak, tak. Riraga pajatakiriri rirotaki jewawentzirori janta ipiyoteeyantarininta joriiyopaeni. Iaakotawitakari Kariyooni ipajeeyaki rini, omaanta tekatsi otzikaakotana kyaarini, tekatsi ikanteeyerini. 18Osheki kitejiri ijeekanaki Paaworo, roojatzi ipiyanta, rookaneeri ayemijantzinkaritepaeni. Rotetapaaka pitotsiki, aakotanakiri tampyaa Shiiryaki, ikantanaka, jakiririri. Itsipata nakawo Pirishiira eejatzi oemi, Akiirishi. Eeniro ikashiyakaakiriri Paaworo Tajorentsi, rootaki rameetanta wori iishi maawaeni janta Shinkeree yaki. 19Rareeteeyantapaakarini Ejeesoki. Riyaatantanaari Paaworo, ari rookaneeri itsipatarini. Omaanta

RANTAYITAKIRINI18,19

306

tekirani riyaateeni apaniroeni riyaatapa naatzi ipiyotapiinanta joriiyo, ikenkitha takaapaakiri. 20Ikanteeyawitawakarini: Ojamanitanakiita pijeekanaki, piyotagaeyanakinaniita. Omaanta tee ikoyi rirori. 21Ikantana kiri: Osheki nothaankitee iroaaka; omaanta aririka ikowakaakina Tajorentsi, nopiyee iinja. Roojatzi rotetantanaa eejatzi pitotsiki, aakotanakiri tampyaa, ikantanaka eejatzi jakiririri. 22Rareetapaaka Sesareeyaki, roojatzi rowaagantanaka Jerojareeki, rareetapaakari ayemijantzinkaritepaeni jaga. Roojatzi rowaaganaa eejatzi Antyokiiyaki, ipoaanakanta paerani.
Ikinayitakini Paaworo tres-tapaentsiri
23Ojamani ijeekanaki Paaworo Antyokiiyaki. Ari rapiiteero eejatzi. Ikinakinayitanakini Karaashiyaki, eejatzi Jiriijyaki. Riyotaaperoeyakirini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. 24Rareetaka Ejeesoki joriiyo iitachari Apooro, rirotaki arejanteriiyajatzi. Kameetha ikenkithatapiintzi, riyotanta perotziro Iwaperite Tajorentsi. 25Ikamanteetziri tsika ikantani Jowani, eejatzi tsika okantari maawaeni ikenkithatakotzirini Jesoshi, omaanta tekira ikemakoperotziro maawaeni rantayitzirini rirori. Ithotyaaperotakiro riyotaantziro maawaeni riyotayitawita rini. 26Ari ikenkithatakotaperotziro janta pankotsiki ipiyoteeyantarinira. Tee ithaayi, kameetha ikenkithatzi. Ikemantawakari Akiirishi, eejatzi Pirishiira, ikantziri Apooro: Nokowaki nokenkithatakayemi eechonkiini. Ikantzi: Ajaatya.

Ari eechonkiini ithotyaakiniri, riyotagaeyakirini tsika ikantari Jesoshi, eejatzi tsika akanteeyarini aatanteeya rini janta Tajorentsiki. 27Roojatzi ikantziri Apooro aapatziya riripaeni Jesoshi: Nokowaki niyaate iroaaka Akaayaki, niyotagaeyerini jeekayitatsi rini janta. Ari ikanteeyawakirini: Kameethataki piyaate, piyotagaeye rini kameetha. Ajaa, jankinarentsi pagaeyanakinirini. Iroka rojankinatawakiniriri iyemijantzinkarite janta: Paakameetha teeyawakiriniroa Apooro, pikemi janteeyawakirini. Ari paerani ineshironkatzitakari Tajorentsi akaayajatzi, rootaki raapatzi yanteeyakaririni Jesoshi. Iroaaka, rareetantakari Apooro, osheki retakoe yapaakarini. 28Riyotaaperotakiri riyotaperotantaari. Ikemaeyakirini atziri riyotaantaperotziro Iwaperite Tajorentsi, ikantzi: Rirotaki Jesoshi okenkithatakotziri Iwaperite Tajorentsi, rirotaki irira Rotyaantanewo Tajorentsi.
Riyaataki Paaworo Ejeesoki

19

1Ijeekantakari Apooro Korintoki, riraga Paaworo ikinanaki tonkaarikipaeni, rareetapaaka Ejeesoki. Iaapaakiri apaanipaeni aapatziyariri Jesoshi. 2Ikantapaakiri: Paerani paapatziyeeyantakaririni Jesoshi, okithaatakaakimima Ishire Tajorentsi? Tee. Tee nokemakoneentziro roori. 3 Iitakakya pikaawoshitawentari? Nokaawoshitawentari Jowa. 4Ari ikantziri Paaworo: Aririka ikenkithashiryaanakya atziri, rookaero kaari kameethatatsi rantziri, ari ikaawoshitakiri Jowa

307

RANTAYITAKIRINI19

riyotantyaariri atziri tee ikoyi rapiitapiintero kaari kameethatatsiri, inta ikowaki raapatziyaperotyaari Tajorentsi. Tema eejatzi ikantzitarini: Paapatziyeeyaarini riraga impaetapae nani, rirotaki Jesoshi. 5Ikemanteeyawakaworini iroka, ikaawoshitawenteeyanakarini Awinka tharite Jesoshi. 6Paaworo rowakiniri rako iitokipaeni aapatziyariri, roojatzi opokashitantakariri Ishire Tajorentsi, iaawaetanteeyanakawoni paashini paeni paantentsi, kaari riyoteeyini. 7Aamaashitya ikaateeyini 12 shirampari kaawoshitawenteeyakaririni Jesoshi. 8Ari riyaatapiintzi Paaworo pankotsiki ipiyotantari joriiyopaeni, ikaatzi 3 kashiri ikenkithatakaantayitakini. Tee aiiri thaaakotyaarini. Osheki ikamantakotakiri Tajorentsi, tsika ikanta ikantakowenantzi. Roojatzi osheki riyotaawakagaeyakani. 9Apaani paeni, tee aiiro ikenkithashiryaantari, tee ikoyi ikemijante. Ikanteeyirini riraga atziripaeni: Tee okameethatzi iroka riyotaantziri Paaworo. Roojatzi rookantanaari Paaworo, raanakiri aapatziyariripaeni Jesoshi. Ikenkithatakaapiintziri maawaeni kitejiri janta riyotaantapiintzinta Tziraano. 10Okaatzi apite ojarentsi riyotaantapiintzi, rootaki ikemantaka wori maawaeni aashiyajatzi iaani Awinkatharite. Ikemaeyakironi: joriiyopaeni, kaari joriiyotatsi, maawaeni. 11Itajonkantayitzini Paaworo, imatantawori kaari aaapiintzi. Rirotaki matakaeriri osheki Tajorentsi. 12Ipampi tzitziri atziri iwaaoerote Paaworo, eejatzi ipewiryaakotaga roojatzi raanakiro paashinikipaeni mantsiya tzinkarikipaeninta inteenanta rootaki etsiyatakotakaakiriri. Eejatzi rowawijaa

koteeri kyaantariri kamaari. 13-14Eeniro janta joriiyo, kinakinayitatsirini, owawijaakotapiintawitariri kyaantariri kamaari: riroteeyakini itomipaeni Esheewa, ikaateeyini 7. Esheewa rirotaki joriiyo, isheninkatakari jewawe nantatsiri aanakowenantatsiripaeni. Ieeyawitakarini Paaworo rowawijaako tziri kyaantariri kamaari. Ikowaeyawi tani ikimityaarimi, ikantashitantariri paashini kamaari: Eeniro Jesoshitatsiri ikenkithatako tziri Paaworo. Rirotaki amitakotanari nowawijaakoteri irika kyaantzimiri. Pookaneeri, atama pijeekantakari. 15Rakanakiri kamaari: Noiiri Jesoshi. Noiiri Paaworo. Rooma eeroka, tee niyotzimi. Iitaka nokemijanantemiri? 16Roojatzi ijapoka shitantanakariri kyaantariri kamaari, japok, japok; rantawakiri riroripaeni ranaakoeyawakirini. Roojatzi ishiyame rikiiyanakani, rookanakiro pankotsi. Osheki rowatsinaakiri. 17Ikemakoeyakirini maawaeni ejeesojatzi: joriiyo, kaari joriiyotatsini, maawaeni. Ithaawaeyanakini eejatzi ikanteeyakini: Ikameethatzi Awinkatharite Jesoshi: imatakaeri aapatziyaperotariri rowawi jaakotziri kyaantariri kamaari. Omaanta kantakaaperotawori, tekatsi matakaye rini. 18Roojatzi ipokapaaki osheki aapatzi yariri Jesoshi, ikanteeyapaakini: Eeniro nantayitzironi kaari kamee thatatsi, tee nokoyi napiitero, inta nokowaki rowameethatena Tajorentsi. 19Osheki sheripiyaritatsiri ramayitakironi jankinarentsi rashitayitarini: rootaki iyoteeriripaeni isheripiyaritantari. Ipiyotee yakironi, roojatzi itayimotantakari maawaeni atziri. Ikanteeyini: Tee nokoyi namatawiteeyeerini eejatzi natziritzinkaritepaeni.

RANTAYITAKIRINI19

308

Imonkaateeyakironi owinawo jankina rentsi, opineeyakani S/.11.000.000. 20Osheki ikinakayitanakironi iaani Awinkatharite, eejatzi ijeeki osheki aapatziyeeyaworini. 21Roojatzi roshiretantakawo Paaworo riyaate Jerojareeki, roojatzi riyaatanta naka. Ikinanaki Masherooniyaki, eejatzi janta Akaayaki. Ikantzitaka: Nitanakyaawo niyaate Jerojareeki, roojatzi niyaatanaki Oroomaki. 22Rotyaantaki apite amitakotapiintzi riri masherooniyajatzipaeni: riraga Temoteeyo, eejatzi Eraashito. Rirori Paaworo, ojamani ijeekanaki janta Aashiyaki.
Ikijeeyanakani ejeesojatzi

iroaaka eechonkiini ikantawa kawentyaawo iroka akamantakotakiriri Awinkatharite. 24Ijeekinta wetsika piintzirori peraata iitachari Rimiiteyo. Roshiyakawentapiintziro opanko Aretemiija ikemijantapiinteeyantawo rini atziripaeni. Rowaga Aretemiija rootaki iitajorentsiteeyirini. Eeniro riraga amitakotziriri, wetsikapiintzini riri rowaga oshiyakaantsi opanko Aretemiija; ari ipinatapiintziri osheki peraata, ragaeyantarini osheki koriki. Omaanta tee iroaaka ramananteero aapatziyariri Jesoshi, roojatzi ikenkitha shiryaantanaka Rimiiteyo. 25Rootaki ipiyoteeyantakaririni maawaeni atziripaeni, ikanteeyirini: Antapiinteeyirorini iroka oshiya kaantsi agaeyantarini ayorikite osheki. 26Iroaaka piaakiri Paaworo, eejatzi pikemakotakiri: ramatawiteeyirini osheki atziri, ipaashiniteeyantaaririni asheninkapaeni. Ikantzi: Riraga Tajorentsipero kaari iroka riwetsikayi tzirini atziri. Tee apatziro riyotaante jaka: rooteentsi ithotyeero Aashiyaki riyotaantayiteni. 27Itheenkaeyanakaeni

23Tee

kari maawaeni atziri, eejatzi itheenka nakirokari maawaeni awetsikaeyakirini. Tema opinkathawoperotzi Aretemiija: raapatziyeeyawitakawoni maawaeni aashiyajatzi, eejatzi maawaeni atziri. Ipinkathateeyawitawoni iroaaka, omaanta raapatziyeeyantaririni Paaworo, rookaeyaneeroni raapatziya wowa roori. 28Ikemanteeyawakaworini iroka, ikijeeyanakani. Ikaemaeyanakini: Opinkathawotaperotzi Aretemii jaka, iroka pinkathariwenteeyiririni ejeesojatzi. 29Ikaemaeyanakini jeekatsiripaeni nampitsiki. Ishiyeeyanakani maawaeni janta rantawaetapiinteeyininta. Inoshikaeyanakirini Kaayo, Arishitaa riko, jererere. Irira rirotaki masherooni yajatzi apite, tsipatapiintariri Paaworo. 30Ikowawita Paaworo royaatakowenta nakirimi janta, omaanta tee ishinetziri aapatziyariri Jesoshi. 31Eeniro ijeeki eejatzi apaanipaeni jewatatsiri, poaachari Aashiyaki, nintaperotziriri Paaworo. Rotyaantziri iyemijantzinka rite kantapaakiriri: Eerowa poyaatziri janta rowamae mikari. 32Ikaemaeyanakini piyoteencharipaeni, inashitayitakani ikantayitzirini. Ikaemashi teeyanakani. Omaanta tee riyoteeyini osheki atziri oetarika ipiyotawentari. 33Eenitatsi janta Arejaantero, rotyaantani joriiyo, rojatekakiri niyanki. Itzinaapaakiri rako rirori, riyotantyaari ikowaki ikenkithatakagaeyerinimi. 34Omaanta riyoteeyantakarini irira joriiyo, ojamanita naki ikaemapiinteeyanakini maawaeni: Opinkathawoperotzi Aretemiija, iroka pinkathawowentziriri ejeesojatzi. Roojatzi ishirinkakotantanaka oorya. 35Romaeryagaeyakirini riraga jankinata piintatsiri janta nampitsiki. Roojatzi ikanteeyirini:

309

RANTAYITAKIRINI19,20

Natziritzinkaritepaeni. Tema aakateeyakini aaperoeyirorini Aretemiija, eejatzi ashentapiintziniro opanko. Tema eejatzi ashentapiintziniro iroka oshiyakawori, pariyapaentsiri jenoki. Ayoteeyanakironi iroka, 36tekatsi kantatsini tee kyaaryoopero iroka nokantakiri. Kameetha iroaaka pimaeriteeyanakini. Eero pishintsitzi panteri irika shiramparipaeni. 37Irika pamakiri, tekatsi ikantero opanko, eejatzi tee ikantzimatziro atajorentsite. 38Eeniro eejatzi irika Rimiiteyo, ikaatee yirini paashini antzirori peraata. Ikowakirika ikantakotante apaani, kameetha raaneeri janta kantakotanta tsiriki, roojatzi riyotaawakagaeyani janta. Intsipaete riyaatanaki janta ikantakowentawakaya. 39Eenitatsirika paashini pikowakiri piyoteri, ari pikanteri iinja riraga iyotaawakaachari, ipiyoteeyakanira. 40Jaka iroaaka apiyoteeyakani, akijathatawakagaeya kani. Ikantakotashiteekari akijeeyakirini awinkatharite, roojatzi tekatsi akantya akantakowenteeya aaka. 41Ikanantawori iroka, rotyaanteeyee rini maawaeni piyoteencharipaeni: Iroaaka, pipitsimaryagaeyaneeni, piyaateeyeni pipankokipaeni.
Riyaatanaki Paaworo Jerojareeki

20

imaeriiyanakini ejeesojatzi. Roojatzi rirori Paaworo ikaemaeyirini aapatziyeeyaririni Jesoshi, riyotaaperoeyirini. Roojatzi riyaatanee, rowaaganaa Masherooni yaki. 2Janta osheki ikinakinayitanakini, osheki riyotaantayitanakini. Roojatzi rareetantanaka Kireeshiyaki. 3Ikaatzi 3 kashiri ijeekapaaki. Rooteentsi rotetyaa womi pitotsi riyaatantyaarimi Shiiryaki. Roojatzi riyotakotantakariri joriiyo rajaryaawitakari rowamaerimi. Roojatzi ikenkithashiryaantanaka:

1Ari

Nopiyaneeta janta Masherooniyaki. riyaatanaki, ikaateeyanakini Soopateri itomi Piiro rirotaki wereeyaja tzi; Arishitaariko eejatzi irira Sekoonto rirotaki tejawoonikajatzi; Kaayo rirotaki teeriwijatzi; Temoteeyo; Teekiko, eejatzi Toroojimo rirotaki aashiyajatzi, maawaeni. 5Reewateeyanakinani Toroowareki, royagaeyakinani janta. 6Awijanaki kitejiri rowanteetapiinta wori paa kaari tapiyacha, roojatzi nopoaanaa Jiriposhiki, nokinakotanaki pitotsiki. Okaatzi 5 kitejiri nareetantaari Toroowareki, janta ijeekinta oyeeyaki narini. Roojatzi nojeekantapaaka okaatzi 7 kitejiri. 7Otominkotapaaki. Nopiyoteeyakani nakiyoteeyantawakaakani owanawontsi nokenkithashiryaantaririni Jesoshi ikamawenteeyakaeni. Ikenkithatakagae yakinani Paaworo. Roshiretakawo riyaate inkaamani, rootaki rojamani tantanakawori ikenkithatanaki, wero, wero. Roojatzi niyankiiteni tsiteniri. 8Ijeeki oshekini ootamentotsi janta nopiyoteeyakaninta. Ro nopiyoteeyanta karini shitamenkotsi ironta jeokiininta. 9Ijeekaki omooki riraga ewankari iitachari Eyoteeko. Ojamani ikenkitha taki Paaworo, rootaki aantapaakariri iwochokini. Roojatzi ipariyantanaka: ikinateenaki, sherooo, roojatzi jaawiki ompojateepaaka, tereei, janta kipatsiki. Ari nayiitashiiyanakirini, itzinaawita paakari; irira kamapaaki. 10Ari ranashi tashitapaakari Paaworo rirori. Imaecho pineetapaakiri, rawithakiperotapaakiri. Ikantzi: Eero powashiretakotari: irika aaagae. Ari ipiriintanaa. 11Ari nateeteeyaneeni, ikagaapaakiro Paaworo paa, nowaeyakawoni nokenki thashiryaanakari Jesoshi riraga kamawentakaeri. Ikenkithatakagaeri,
4Ari

RANTAYITAKIRINI20

310

roojatzi okitejitantanaka. Roojatzi riyaatantanaa. 12Ragaetaneeri ewankari ipankoki, aaanee. Tee eechonkiini riweshireeyanakani. 13Neewatakotanaki pitotsiki, nokina kotanaki nokowaki noonthagaeyari Paaworo Ashooki; tema irira ikinanaki awotsiki. 14Ari iaapaana Ashooki, roojatzi notetantanaariri pitotsiki. Nowaagaeyanaani Mitereeneki, nokantanaka, jakiririri. 15Inkaamani nowaaganaa eejatzi. Nomontenampita nakawo Kiiyo. Paashini kitejiri, roojatzi janta Saamoshiki. Roojatzi paashini kitejiri nareetapaaka Mireetoki. 16Ikenkithashiryaaka Paaworo rawijita nakyaawo Ejeeso, eero rojamanitapae Aashiyaki. Ikowaperotaki rareetziteeya Jerojareeki, roonthaantapaeyawori kitejiri oetachari Pentekoshiteshi.
Ikenkithatakayiri Paaworo ejeesojatzi

Ejeesoki, ikaema kaantakiri aataperoteenchari aapatziya riripaeni Jesoshi janta. 18Ari rareeteeyapaakani ejeesojatzi, roojatzi ikanteeyantawakarini: Piyotakoperotakina tsika nokantari nojeekimotanteeyakimirini. Owakirani nareetaka Aashiyaki, aritaki nokantzita paaka, roojatzitatsi iroaaka. 19Janta osheki nantawaetapiintziniri Awinka tharite, teekya ro nokantakaaperotya. Niraakotapiintakimi. Eejatzi okantzimo neentakina janta rajaryaawitakina nojoriiyotzinkaritepaeni rowamagaeye nanimi. 20Nothotyaakiro, tema aritaki nokanteeyakimironi maawaeni iroka kameethatatsiripaeni. Tee nomaerita shita. Niyotagaeyimini janta ipiyoteeya kaninta atziripaeni eejatzi janta pipankokipaeni. 21Nokanteeyirini joriiyo, kaari joriiyotatsiri, maawaeni: Pikenkithashiryaagaeya piyoteeyanta

17Rotyaantaki

yaaririni Tajorentsi. Paapatziyari Nowinkatharite Jesokirishito. 22Ari iroaaka niyaate Jerojareeki, iyaatakaanakina Ishire Tajorentsi. Tee niyotzi tsikarika ikanteetena janta. 23Apatziro niyotakiro iroka okantakinari Ishire Tajorentsi. Maawaeni nampitsiki okantapiintana: Kyaaryo roojoteetemi, rowashironkagaetemi. 24Omaanta tee nokowaperotzi nokanteetatyeeyaani nojeeki jaka kipatsiki, intakya nokowa perotaki nomateniri Awinkatharite Jesoshi oetarika ikowakaakinari. Eejatzi nokowaperotaki nothotyeeniri iroka nantawaetapiintziniriri. Okameethatzi iroka nokamantapiinteeyimirini: Ineshironkateeyakaeni Tajorentsi. 25Niyotaki iroaaka eero aaawakagaa eejatzi. Nokaateeyawitakimini, nokamanteeyakimironi tsika ikantari Tajorentsi reewawenantzi. 26Rootaki iroaaka nokamanantzimirori iroka. Aririka rowashironkagaantemi Tajorentsi, tee naaka owashironkaa kaantzimini: tema nokamantzitakimini paerani. 27Tee nothaayi, nothotyaaki miro maawaeni ikantayitzirini Tajorentsi. Rootaki ikanteeyiririni Paaworo. 28Eeniro iroka ikanteeyiririni eejatzi: Kyaaryoowa, paakowenteeyerini piyemijantzinkarite janta. Tema eerokateeyakini iyoyaani Ishire Tajorentsi, paminakowenteri maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi, petakoeyaa rini. Tema riroteeyakini rowawijaakoe yakirini Jesoshi, ikamawenteeyakirini, apaatawenteeyakarini riraa. 29Iinja, niyaataneerika, ipokashitemi amatawi temini: noshiyakaawentakiri katsimata tsiri. Eero ipeyakotzimi, ikowaki rowashironkaemi. Niyotakiro iroka. 30Eenitatsi jaka pikaateeyawitanika kenkithatakaawitemini, omaanta eero otampatsikataperotzi riyotagaeyemini.

311

RANTAYITAKIRINI20,21

Rookakaemirikari piyemijantzinkarite, royaatantyaariri rirori. 31Kyaaryoowa, pikenkithashireperotero. Okaatakira 3 ojarentsi niyotaapiintakimi. Nokanta tyeeyaani: tsiteniriki, kitejiriki. Eejatzi niraakotapiintakimi. 32Nokantziri Awinkatharite: Paminakowenteeyerini ejeesojatzi, eejatzi pamitakoteri raapatziyawo piaani. Aritaki omataka iaani aapatziyakaaperotakimi, owawijaakoeyakimini. Tema pikaateeyi rini aapatziyeeyakaririni Jesoshi riyoyagaeyakirini. 33Tee noaawenatzi tari iyorikite paashini atziri. Tee noaawenatzitari iithaari. 34Piyoteeya kini naakakya antawaetantacha, naantari oetarika koetyeemotanari, eejatzi netakoeyakarini notsipateeyarini. 35Nomayitakironi maawaeni iroka piyoteeyantyaarini eerori petakotantee yaririni paashinipaeni. Pikimiteeyenani naari, pantawaetaperoteeyeni, petako tanteeyaaririni owashironkaachari. Pikenkithashireero iaani Awinkatharite Jesoshi, ikantzitarini: Ro kameethape rotatsiri apashitantya. Tee apatziro okameethatzi aashityaawo oetarika ipashiteeteeri. 36Rootaki ikanteeyakiririni Paaworo irira. Roojatzi rotziwerowanaka, ikaateeyirini ejeesojatzi maawaeni, ikenkithatakagaeyirini Tajorentsi. 37Riragaeyanakani maawaeni. Rawitha kiteeyawaerini, riwethateeyawaarini. 38Rowashiretakoeyanakarini ikemaki rira ikantaneeriri: Eero piagaana eejatzi. Rookaeyawaerini janta pitotsiki, raminawaeri riyaatee.
Eekiro rowaagatya Paaworo

21

1Roojatzinookaeyantanaarini

aapatziyakaaperoeyaririni ejeesojatzi. Noteteeyanakani pitotsiki, tampatsika nokinakotanaki Kooshiki, nokantanaka jakiririri. Inkaamani

nowaaganaa Roorashiki, roojatzi nowaagantanaa Paataraki. 2Noaapaa kiro janta pitotsi poagaenchari Jeniishiyaki. Notetapaaka, nokinakota naki. 3Noaantanakawori Cheepere, nokinanampitanakiro nampateki. Nanaanakiro, roojatzi Shiiryaki, naatakotapaaka Tziiroki. Janta nampitsiki royiitanakiro marineero owaagawontsi. 4Nokowayitapaakirini naari aapatziyariri Jesoshi. Noaanta paakariri, nojeekimotapaakiri 7 kitejiri. Iyotagaeyakirini Ishire Tajorentsi, ikanteeyantaririni Paaworo: Eero piyaatzi Jerojareeki: rowashi ronkagaetawakimikari. Omaanta tee ikemijantziri Paaworo. 5Ari omonkaataa notetantanaari eejatzi niyaateeyaneeni. Itsipateeyanakinani aapatziyariripaeni Jesoshi roojatzi othonkapaakanta nampitsi, janta othapyaaki, namaneeyakirini Tajorentsi. Roojatzi niwethatawakagaeyanaani. 6Notetanaawo pitotsi, ari ipiyeeyanaani rirori ipankokipaeni. 7Ari nopoaanaka Tziiroki, nokinako tanaki, nowaaganaa eejatzi Toremae raki. Nareetapaakari ayemijantzinkarite niwethatapaakari. Apaani nomaaki. 8Inkaamani nowaaganaa eejatzi. Nareetantapaakari Sesareeyaki, nareeta paakari Jiripi, riraga iyotaantatsiri. Aritaki ikaateeyirini riraga siete-tatsiri paerani, payitzirorini owanawoni kamayiteentsirini oemini. Ari osheki nojeekimotapaakiri. 9Eenitatsi rirori rishinto okaatzi 4, jeekashitachari; okamananteeyini roori Iaani Tajorentsi. 10Osheki nomaanaki. Ari rareetapaaka kamanantzirorini iaani Tajorentsi iitachari Akaawo, ipoaanaka rirori Joreeyaki. 11Ipokashitapaakina, raapaakiro roojothaki tari Paaworo. Rirojatzi oojotashiteenchari iitziki, rakoki. Ikantzi:

RANTAYITAKIRINI21

312

Aritaki okantzi Ishire Tajorentsi: Eejatzi ikimiteetakiri paata riraga ashitaworika roojothakiro. Roojoteri joriiyopaeni, riraga jerojareejatzi: shirik, shirik. Iperi kaari yotziri Tajorentsi, raanakiri. 12Nokemantawakawori iroka, nokaateeyakirini maawaeni kemijantzinkaripaeni janta, nokanteeya witarini Paaworo: Eero piyaatzi Jerojareeki. 13Rakanakina: Iitaka piraantari? Iitaka pikanta shiryaakaantanari? Tema naaka aapatzi yaperotariri Awinkatharite Jesoshi. Roojoteetenaata janta Jerojareeki, rowamagaetenaata: tee nothaawantari. 14Tee ikemijantana, roojatzi nomaeri tantanaka. Nokanteeyini: Omawitya oetarika ikowakayimiri Awinkatharite.
Rareeteeyanakani Jerojareeki

niwethateeyanaarini sesareeyajatzi, nokinanee tonkaariki, niyaatantyaari Jerojareeki. 16Itsipatee yanakinani apaanipaeni aapatziyariri Jesoshi, rirotaki sesareeyajatzi. Raanakina janta ipankoki Manashoo, riraga cheeperejatzi: rirotaki itakaanta wori aapatziyariri Jesoshi. Nomayimo tapaakiri rirori. 17Nareetantapaakari Jerojareeki, raakameethateeyawakinani ayemijantzinkarite, ikimoshirewentawa kina. 18Okitejitanaki rareetakayenari Paaworo Jantyaako, noyaatanakiri naari. Janta ipiyoteeyakaninta maawaeni aataperoteenchari aapatziya riripaeni Jesoshi. 19Niwethatawakagae yakani, roojatzi ithotyaakiniri Paaworo, ikenkithatakaapaakiri: Rotyaantakina Tajorentsi nokenki thatakagaeyirini oshekini paashinijatzi tatsiri atziri. Ikaateeyini osheki aapatzi yeeyakaririni Jesoshi.

15Roojatzi

ikanteeyini: Tajorentsi rirotaki kameethari. Roojatzi ikanteeyirini: Pamine, Paaworo, amonkaatawaka gaeyakani aapatziyeeyarini Jesokiri shito. Raapatziyeeyakarini oshekipe roroa ajoriiyotzinkaritepaeni, omaanta eejatzi ikemijantaperoteeyakironi rojankinatzirini Moeseeshi. 21Osheki ikemakoeyakironi pikantziriri ajoriiyo tzinkaritepaeni, jeekimotziriri paashini jatzitatsiri atziri: Pookero rojankinarini Moeseeshi. Eero pitothowaeyirini pitomi. Pookaeyeeroni iroka ameteeya witarini aari. 22Tsika pikantyaari? Aritaki ikemakoeyakimini, areetapaaki mini: ikijeeyawakimini. 23Pikemijantero iroka nokantemiri: eeniroka paashinija tzi shirampari, eenitatsi ikashiyakaaki riri Tajorentsi. 24Paaneeri maawaeni rirori Tajorentsipankoki, pikanteri Tajorentsi rowameethatanteeyemirini. Pipinateniri irikapaeni oetarika, rameetantyaawori iishi. Roojatzi riyoteeyantanakyaarini ajoriiyotzinkari tepaeni tee kyaaryoopero iroka ikemakotakimiri. Riyotanaki pimonkaa takiro Iwaperite Tajorentsi rojankinata kaakiriri paerani Moeseeshi. 25Omaanta riraga paashinijatzitatsiri atziri, riraga aapatziyariri Jesoshi: nopakaantakiri rirori jankinarentsi. Eeniro iroka nokantakiriri: Eero powayitarini iwatha rowaetakinirori riwetsikaetziniri, kaari Tajorentsi. Eero powakotawo riraa iwathakira. Pityaawo pookero riraa ari poyaawo iwathapero. Eero powari shirikachari. Eero piaaminthatziro tsinani kaari payi. Romonkyaagaetakiri Paaworo. 26Ari ikemijantakiri Paaworo. Okiteji tanaki raanakiri ewankaripaeni, ikanteeyakirini rowameethatantyaariri, eejatzi ikyeeyapaakini Tajorentsi pankoki. Ikantapaakiri janta:

20Ikemantawakawori,

313

RANTAYITAKIRINI21,22

Okaate 7 kitejiri nomonkaatanta kyaawori nanteeyerini rowameetha tantenari Tajorentsi. Roojatzi nowama yeniri piratsipaeni, notayeniri. 27Roowiteencha omonkaatyaami 7 kitejiri. Ieeyakirini janta Tajorentsi pankoki joriiyopaeni, poaachari Aashiyaki. Ikijakaakari piyoteenchari paeni, roojatzi ragaeyakirini Paaworo, shepik. 28Ikaemaeyanakini: Nojoriiyotzinkarite, pamitakoeye nani. Rirotaki irika kinakinatatsiri maawaeniki nampitsi amatawiteeyiririni atziri; ikanteeyakirini: Tee ikameetha tzi joriiyopaeni. Tee okameethatzi rojankinarini Moeseeshi. Tee okamee thatzi Tajorentsipankoki. Rootaki ikanteeyiririni atziri. Paminetya iroaaka ramakiri eejatzi jaka paashini jatzitatsiri atziri, kaari okameethatanta naa iroaaka iroka pankotsika kameethatawitachari. Rootaki ikanteeyakiririni. 29Chapinki iaawakiri Paaworo janta nampitsiki, itsipatawitari Toroojimo: riraga ejeesojatzi. Iitashiteeyawakarini rirotaki ikyaakaapaakiri Tajorentsipankoki, rootaki ikanantakari: Ramakiri jaka paashinijatzitatsiri atziri. 30Ari ikijeeyanakani maawaeni nampitsi weri, ipiyoteeyanakani janta. Raakiri Paaworo shepik, inoshikanakiri inkokironta, jerererere. Roojatzi rashitanta nakawo Tajorentsipanko. 31Roowiteencha rowamaerimi, omaanta ikemakotakiri riraga iyomantaantete joraaropaeni, kaateentsiripaeni 600. Ikamanteetziri: Ikijeeyanakani maawaeni jerojaree jatzi. 32Ishintsitzi raanakiri joraaro, eenitatsi kapitaanotatsiri, ishiyashitee yanakarini. Iaanteeyawakaririni atziri, ipakaanteeyanakaririni ipajeeyirinira. 33Ari ipokapaaki komantaante, raapaa kiri Paaworo. Roojotakaantakiri. Ro

roojotantapaakariri apite karenatha. Rojampikowentapaakiri riroripaeni: Ninka irika? Oetaka rantakiri pikijeeyantakaririni? 34Ipaashinitayitanakironi ikantayita nakirini. Ikaemaeyanakini, tekatsi ikantya komantaante riyotakoteri, rootaki raakaanantanakariri janta ipankoki joraaro. 35Rareetapaakawo ateetamentotsinta, osheki rotatsinkaeya nakirini. Roojatzi rateetakaantapaakari joraaro. 36Royaatanakiri osheki atziri ikaemaeyanakini: Powamayeri. 37Roowitapaencha ikyaakaapaakirimi Paaworo pankotsiki. Ikantziri riraga komantaante: Kameethama nokenkithatakayemi? 38Ikantziri: Piyotziroma ipaante kireeshiyajatzi? Tema eeroka ejiipitojatzi riraga kijakaaka riri atziri chapinki? Tema eeroka aaneeriri chapinki 4.000 owayiri janta okaankii tyeenta tee oshookaperotzi oetarika? 39Rakanakiri: Tee. Naaka joriiyo. Nopoaanaka Taarishoki, rowaga shiriishiyawero. Iyotakotzirori nonampi. Iroaaka nokantemi: pishinetena nokenkithataka yeri atziri. 40Ari ishinetakiri, ikantziri: Intsipaete, pikenkithatakayeri. Roojatzi ikatziyantapaaka ateetamentotsiki. Roojatzi itzinayimota nakiri atziri rako. Imaeriteeyanakini, roojatzi ikenkithatakagaeyantakarini. Ro ikenkithatakaantariri ipaante ewereeyo, rootaki rashi joriiyopaeni.
Ikenkithatakaakiri Paaworo joriiyopaeni

22

1Iroka ikanteeyiririni Paaworo: Nojoriiyotzinkarite. Iroaaka naaka kantakotachani. Pikemijanteeya wakinani.

RANTAYITAKIRINI22

314

iaawaetantana kawo ewereeyo, eekiro osheki imaerita peroeyanakini. Ari ikantanaki: 3Naaka joriiyo. Ari ojeekakaakina nana janta Taarishoki, ironta shiriishi yawero. Jaka nampitsikika ari nantari taki. Riyotaakina Kamariyeeri, ithotyaa perotakinawo iroka ikanteeyirini achariniiteni. Nokowaperotaki noshintsiteniri Tajorentsi oetarika nantziniriri, nokimitawitakimi eerori iroaaka. 4Nokijaperotziri iyotaantzirori iroka owakiratatsiri, rootaki nowantayi taririni, noojotakaantayitakirini, eejatzi nomonkyaagakaantayitakirini shirampari, tsinani, maawaeni. 5Riyotana iwinkatharite aanakowe nantatsiri kyaaryootaki iroka nokantaki miri. Eejatzi ikimiteeyanaani maawaeni aataperoteenchari joriiyopaeni: riraga iyotaawakaenchari, riyoteeyini. Rirotee yakini panawori jankinarentsi rojanki natziniri tamaashikojatzi. Rotyaanta kina nokijeeyantyaaririnimi aapatziyee yaririni Jesoshi. Niyaatawitaka Tamaashikoki nayiterimi jeekatsiri janta, noojoterimi. Namakirimi jaka rowashironkaantyaaririmi aanakowe nantatsiri. 6Nokinanaki awotsiki, nokaakintapaa kawo Tamaashiko. Ari ikaataki tampatsika oorya. Omapokapaakina, amorekakotapaakina amorekatsiri, opoaaka jenokinta. 7Notyaanaki kipatsiki, tereei. Nokemakiri ikantakina: Sawoori, Sawoori. Iitaka pikijantaki nari? 8Nakanakiri: Ninkamika Nowinkatharite? Ikantakina: Naaka Jesoshi, najareetejatzi: naaka pikijakiri. 9Ieeyakironi notsipateeyarini iroka amorekatsiri, omaanta tee ikemaeyawa kironi ikantakinari Jesoshi. 10Nokantziri: Iitaka pikowakaakinari nanteri? Ikantana Awinkatharite: Pikatziyanee, piyaate Tamaashikoki.

2Ikemantawakariri

Janta ikanteetemi oetarika panteri.

11Oshipakiryaakoperotanakina

amorekatsiri, rootaki kaari nokokichaa tantanaa. Ari ikathatanakina notsipata ripaeni. Roojatzi rareetakaantakina Tamaashikoki. 12Ijeeki janta shirampari iitachari Ananiiyashi. Ikemijantaperotziro rojankinarini Moeseeshi. Iaaperoeyirini maawaeni joriiyo, jeekatsiripaeni janta. 13Ipokashitakina, rokaakintapaakina, ikantapaakina: Sawoori, eerokataki noyemijantzinkarite. Paminanee. Roojatzi naminantanaa, kokichaata naana. 14Eejatzi ikantana: Riyoyaakimi Tajorentsi piyotantyaawori ikowakaaki miri rirori. Riyoyaakimi pikemapero tantyaariri. Riyoyaakimi piaawae tantyaawori rowaga Kameethaperota tsiri. Eejatzi riyoyaakimi pikemapero tantyaariri rirori. 15Eejatzi pikenkithata koteri. Pikanteri maawaeni atziri iroka piaakiri eejatzi iroka pikemakiri. 16 Iitaka pojamaninkantawori? Thame, pikaawoshitakotyaari Tajorentsi. Eeniro kaari kameethatatsi pantayitzirini, omaanta aririka pameentyaari Tajorentsi, rowameethateemi. 17Ari roojatzi nopiyanaa Jerojareeki. Namanawitakari Tajorentsi janta Tajorentsipankoki, roojatzi okimiwitaka nomishiwaetatzi, 18tema noaashitakari Awinkatharite. Ikantakina: Pishintsite, pookaneero Jerojaree, pishiyanaki. Eero ikemijanteetziro iroka pikenkithatakota kinari. 19Nokantziri: Nowinkatharite, riyoteeyakini nothotyaakiro maawaeni pankotsi ipiyoteeyantarinira joriiyo, nagaeyakirini aapatziyemini. Nomonkyaagakaantakiri, eejatzi nopaja takaantakiri. 20Naaka owamaakaantaki riri Eshiteewani: riraga kantakotzimiri. Nokatziyaka okaakini, nokantziri: Kameetha ikame. Naminakiniri owakiniriri imaatha. 21Omaanta

315

RANTAYITAKIRINI22,23

ikantakina: Thame piyaate. Nokowaki notyaantemi inteena, janta ijeekinta paashinijatzitatsiri atziri. 22Ikemijanteeyawitakarini joriiyo paeni, omaanta ikemaeyantawakaworini iroka, ikaemaeyanakini. Ikanteeyini: Pookaneeri. Tee okameethatzi raee: powamayeri, ikameeta. 23Ikaemaeyanakini, ikijeeyanakani, rootaki raatonkoryagaeyanakawoni itzinaatzinaatakiro imaatha jenoki eejatzi kipatsipane romanapanetakiro jenoki. 24Iaateeyakaririni komantaante ikijeeyakani, roojatzi ikanantakari joraaro: Paanakiri, pikyaakaanakiri janta: pipajapajaateri ikanantemiri oetarika rantakiri ikijeeyantakaririni ijoriiyo tzinkaritepaeni. 25Ari roojotawitakari ipajatantyaari rimi. Ari ijeeki janta kapitaanotatsiri, ikantziri Paaworo: Eenitatsi nowaperite nokimitanta riri oroomajatzi. Tekira piyotakoteeya nani eenitatsirika nantani, arima pipajatakaantashitakina? 26Ikematziiri, riyaatashitakiri komantaante. Ikantapaakiri: Iitaka pantakayeriri? Kyaaryoowa! Eenitatsi irira iwaperite roshiyantariri oroomajatzi ikimitantanari. 27Ari ipokashitakiri komantaante, ikantziri: Pikantaperotenaata. Eenitatsima piwaperite pikimitantariri oroomajatzi? Ikantziri: Jee, eenitatsi. 28Ikantanaki komantaante: Osheki nopinawentakiro nowape rite nokimitantariri naaka oroomajatzi. Ikantzi Paaworo: Owakirani nokoaataki ari otzimaki nowaperite nokimitantariri oroomajatzi. 29Intsipaete rotyaantaneeri riraga pajaterinimi. Omaanta komantaante,

ithaawanaki. Riyotaki roojotakaantashi takari kimitakariri oroomajatzi: tee okameethatawita roojotakaantashityaa rimi.
Raanakiri Paaworo janta jewawentziriri joriiyopaeni

23

komantaante riyotaperote oetarika ikantakotantariri joriiyopaeni Paaworo. Inkaamani roojoryaakoteeri. Ipiyotakaanteeyakirini jewawenantatsi ripaeni aanakowenantatsiri, eeniro maawaeni jewawentziriri joriiyopaeni. Roojatzi roerinkakaantanakari Paaworo, raanakiri janta. 1Raminaperotapaakiri maawaeni iyotaawaka gaenchari. Ikantziri: Nojoriiyotzinkarite. Niyotzi iaape rotakina Tajorentsi. Nokantatyaani kameetha nojeeki, roojatzi iroaaka. 2Riraga Ananiiyashi iwinkatharite aanakowenantatsiri, ikantziri tsipatariri janta: Pipajawaanteteri. Ari, ipajawaanteteetakiri. 3Ikantanaki Paaworo: Eerokataki eeroka ikijekya Tajorentsi: eeniro pantani: osheki pamatawitantzi. Iroaaka eeniro pijeeki jaka, pikowaki pimonkaateromi Iwaperite Tajorentsi, pikantakowenante narimi. Omaanta pipajatakaantashita kina, tee pimonkaatziro Iwaperite Tajorentsi. 4Ikantanaki katziyeenchari jaga: Rirotaki pikantakiri iwinkatharite aanakowenantatsiripaeni. 5Rakanakiri: Nojoriiyotzinkarite, tee niyotzi rirorika iwinkatharite aanakowenanta tsiri. Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Eero pikantzimatziri jewawenantatsiri atziripaeni. Niyotakimirika, eero nokantzirimi.

30Ikowaki

RANTAYITAKIRINI23

316

ikenkithashiryaa naka Paaworo janta rojatzinkaakarinta aanakowenantatsiri, eeniro janta saroseeyopaeni eejatzi warijeeyopaeni. Ikaemanaki: Nojoriiyotzinkarite. Naaka warijeeyo. Naaka itomi warijeeyo. Niyotaki ipiriinteeyeeni maawaeni kamaentsiripaeni, rootaki ikijantakinari iroaaka irikapaeni. 7Ikemanteeyawakaworini iroka ikantakiriri, ikijathatawakagaeyanakani warijeeyopaeni eejatzi saroseeyopaeni. Ikijawakagaeyanakani. 8Ikantapiintee yini saroseeyopaeni: Eero ipiriinta kamaentsiripaeni. Tee aiiri Tajorentsi ronampiri. Tee aiiro ashire aari. Omaanta ikanteeyini warijeeyo: Apiriinteeyaneeni. Eenitatsi ronampiri Tajorentsi. Eenitatsi ashire maawaeni. 9Ari ikijathatawakagaeyanakani. Ikatziyanaka iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi, rirotaki warijeeyo. Ikantape rotanaki: Tekatsi nokemakoteri irika rantakiro kaari kameethatatsiri. Aririka riyotaakiri Tajorentsi. Aririka riyotaa kiri ronampiri. 10Eekirowa ikijathatawakagaeyana kani. Raamaanaka komantaante ari ichokiryagaetakiri Paaworo. Rotyaanta kiri joraaro: Piyaate, pagaateri. Ari ranashiteeyanakani, riyaatanaki niyanki, raapithateeyawaerini. Raaneeri janta ipankoki joraaropaeni. 11Apaani imaaki, otsitenitanee eejatzi, ikoaatzimo tapaakiri Awinkatharite. Ikantapaakiri: Piweshiryaanakya. Pikenkithatako takina jaka Jerojareeki, eejatzi pikimiteeya iinja janta Oroomaki.
Raaneeri Paaworo Sesareeyaki

6Opokimotapaakiri

okitejitanaki, apaanipaeni joriiyopaeni, rajaryaagaeyawitakarini

12Ari

Paaworo rowamaerimi. Ikantawakagae yakani: Iroaaka tekiraata owamayiri, eero oyitaa, eejatzi eero iritaa amiri. Aririka amatawitawakagaeyani, tema akowatzi rowashironkagae Tajorentsi. 13-14Ikaateeyawitakani 40 shirampari ajaryaawitakariri rowamaerimi. Riyaatashiteeyakirini jewawenantatsiri paeni aanakowenantatsiripaeni eejatzi aataperoteencharipaeni. Ikantapaakiri: Tekiraata nowamaeri Paaworo, rooma eero nowanaa, eejatzi eero niranee. Eerorika nowamaeyirini, nokowaeyakini rowashironkayenaata Tajorentsi. 15Pikaateeyerini maawaeni iyotaawakagaenchari, pikantakiteri riraga komantaante: Pamakinari Paaworo, nokowaki niyotakotaperoteri, iitarika rantakiri. Rootaki pikanteriri. Omaanta naakakya, niwetsikaeyita kyaani nowamaantawakyaariri niyanki awotsi, tekiraata rareetya. 16Eeniro otomi ritsiro Paaworo, ikemakowentakiri rikonkiri rajaryaagae takari rowamagaeteri. Ari riyaatanaki janta ipankoki joraaro, ikamantathata paakiri rikonkiri. 17Roojatzi ikaemakaa nantakari rirori apaani kapitaanotatsiri, ikantziri: Paanakiri irika ewankari janta ijeekinta komantaante. Eenitatsi ikanteriri. 18Roojatzi raantanakari janta. Ikanta paakiri: Ikaemakina Paaworo, riraga omonkyaagakiriri chapinki. Ikantakina: Paanakiniri komantaante irika. Eenitatsi ikanteriri. 19Ari ikathatanakiri eekitziroeni jaga. Imanakaakari, rojampitakiri: Oetaka pikoyiri pikantenari? 20Ikantziri: Ikantawakaaka joriiyopaeni, ikowakoeyakimini paaneeniri Paaworo

317

RANTAYITAKIRINI23,24

janta riyotaawakagaeyakaninta. Ikowaki ramatawitemi, ikante ikowaki rojampitakowentaperoteri konki. 21Omaanta, eero paapatziyari Jesoshi. Eenitatsi shirampari, ikaateeyakini 40, ajaryaakariri rowamaeri. Ikanteeyakini: Tekiraata owamayiri, eero oyita eejatzi eero irita amiri. Eerorika owamaeri akowaki rowashironkagaeyeeniita Tajorentsi. Iroaaka riwetsikaeyakani. Royagaetakimi iroaaka panteniri iroka ikowakotemiri. 22Ari rotyaantziri komantaante riraga ewankari. Ikantawakiri: Eero pikantziri paashini atziri iroka pikantakinari. Ari. 23Roojatzi ikaemiri apite kapitaano. Ikantziri: Aririka oniyankiitetzimatanaki, piwetsikaeyerini 200 joraaro raanakiro ichekamentopaeni, 70 kyaakotyaarini kawayo, eejatzi 200 oerikeroni rojataa mento. Riyaateeyini Sesareeyaki. 24Piwetsikeniri Paaworo kawayo, ikyaakotanakyaari. Kameetha pagaeya nakirini janta ijeekinta jewatatsiri Jeerishi. 25Roojatzi rojankinatziniri jankina rentsi, ikimitakiro iroka: 26Eeniromi Jeerishi? Nokoyi niwethatemi tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Kiraaworyo Riishiyashi ojankinatzimirori iroka. Osheki nopinkathatzimi. 27Piaawaki rira irika shirampari notyaantemiri. Roowiteencha rowamaerimi chapinki joriiyopaeni. Ikanteetana eenitatsi iwaperite ikimitantariri oroomajatzi, roojatzi niyaatashitantakariri, notsipa teeyanakarini joraaro, nowawijaako teeri. 28Nokowaki niyote oetaka ikantakotanteetariri, naanakiri janta riyotaawakagaeyakaninta. 29Nokema paakiri, ikantawakaawenteeyawoni jankinarentsi rashi riroripaeni. Omaanta

tekatsi ikantakoeteri omonkyaagantee tyaariri eejatzi rowamaanteetyaariri. 30Eenitatsi kantapaakinari rajaryagaeta kari rowamagaeteri, rootaki notyaa nantakimiriri. Notyaantemiri iinja riraga kijakiriri riyaatashitemi ikantako peroteri Paaworo. Rootaki rojankina tziniriri, roojatzi ipawakiri joraaro, ikantziri: Eenitatsi iroka nowaaritate paanakiniri Jeerishi, eejatzi paanakiniri Paaworo. 31Ari ikemijantakiri joraaro, raanakiri Paaworo. Tsiteniriki rareetakaakari Anteepatzirishiki. 32Okitejitanaki ipiyeeyanaani joraaro inampiki. Irira tsipataperotanakariri Paaworo riraga kyaakoeyanakaririni kawayo. 33Raree teeyantapaakarini Sesareeyaki, ipapaa kiri pinkathari jankinarentsi. Eejatzi riraga Paaworo, roaagapaakiri. 34Iaanatawakiro jankinarentsi, roojatzi rojampitantawakari: Oetaka piipatsite pipoaantakari? Rakanakiri Paaworo: Nopoaanaka Shiriishiyaki. 35Ikantziri pinkathari: Iinja ipokawakiita kantakotemini, ari nokemijantanakimi. Roojatzi ikanantakari joraaro: Pashitakoteri janta ipankoki Eroore shi, paminaperoteriroa.
Ikantakowentziri Jeerishi riraga Paaworo

24

kitejiri apawakooni, ari riyaatanaki Ananiiyashi, riraga iwinkatharite aanakowenanta tsiri itsipatanakari apaanipaeni aataperoteenchari. Eeniro eejatzi itsipatanakari aawaetakotantatsiri, iitachari Teeretoro. Riyaatashitakiri pinkathari ikantakoeyerini Paaworo. 2Ikaemaetakiri, roojatzi ikenkithatzi Teeretoro. Ikenkithatakaapaakiri

1Okaataki

RANTAYITAKIRINI24

318

Jeerishi, riweshiryaapaakari eejatzi ikantakotashitakari Paaworo, ikantzi: Iroaaka, nowinkatharite, nopaasonkiteeyimini. Kameetha pipinkathariwenteeyakinani, rootaki kameetha nojeekaeyantakarini jaka. Powameethateeyakinawoni oetarika paeni jaka aepatsiteki, 3pamitakoeyaki nani rootaki nopaasonkitantakimiri maawaeni. 4Iroaaka eero nojamanitzi miro. Aritakikya pametawo pineshi ronkatantzi, eechonkiini nokowaki pikemijantawakina. 5Noaakiri irika Paaworo, osheki roaashirenkantzi. Ikijakagaeyakarini joriiyopaeni maawaeni nampitsikipaeniweri. Rirotaki jewatakaeriri kemijanteeyiririni riraga najareetejatzi. 6Roowitaneencha ramashitantyaawomi Tajorentsipankoki kaari kitetatsi, roojatzi nagaeyantakari rini. Roowitaneencha nomonkaateromi rojankinateeyanarini Moeseeshi, nokantakowenantyaaririmi iroka. 7Omaanta rareetapaaka Riishiyashi riraga komantaante. Rotatsinkantayita paakinarini, raapithatapaakinari. Rotyaantakina nopokantakari jaka, noaawaetakotantyaariri Paaworo. 8Iroaaka pojampiteri, piyotantyaari kyaaryorika iroka nokantakotakiriri. 9Ikanteeyanakini joriiyopaeni: Kyaaryootaki iroka ikantakiri. Aritaki okantakari. 10Ari riraga pinkathari ikantakiri Paaworo iaawaete rirori, ikantzi: Niyotaki okaatzi iroaaka osheki ojarentsi pipinkathariwenteeyirini natziritzinkaritepaeni, rootaki nokimo shiretantanakari. Iroaaka naaka kantakotaachani. 11Intsipaete, pojampi takowenteeyenani. Owakiratatsi okaatzi 12 kitejiri niyaatantakitari Jerojareeki. Niyaatakitzi nopinkathatakitziri Tajorentsi. 12Tekatsi eenani nokijatha tawakayaani janta Tajorentsipankoki,

eejatzi tee nokijathatawakayaani janta pankotsiki nopiyoteeyaninta nampitsiki, tekatsi. Eejatzi tee nopiyoteeyirini osheki atziri. 13Tekatsi ikantya iroaaka riyotakaaperotemi iroka ikantakotashitakinari. 14Iroaaka nokamantaperotemi. Naapatziyari riraga Tajorentsi rirotaki raapatziyarini nochariniiteni paerani. Nokemijanteeyi roni rojankinarini Moeseeshi, eejatzi roori rojankinarini kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Kyaaryo, eeniro riyotaakinari Jesoshi ayoteeyantyaarini aateeyanteeyarini jenokinta, omaanta ikantashiteeyakani irikapaeni tee okameethatzi aapatziyawo. 15Nokimi teeyakarini rirori, niyotaki ipiriintee yeerini Tajorentsi maawaeni kamawi teencharipaeni: kameethatatsiri, kaari kameethatatsi, maawaeni. 16Rootaki nokowaperotantakari nowameethashire tzimotyaari Tajorentsi, eejatzi atziri. Tema ieeyakinani. Nokowaki nojeeke kameetha, niyotantyaari iaaperotakina nokameethatzi. 17Nojeekawitaka janta inteena osheki ojarentsi, iroaaka nopiyaa. Namakiniri nosheninkapaeni ipakaantashitayitakaririni jeekatsiri inashitachariki nampitsipaeni. Eejatzi nopashitapaakari Tajorentsi oetarika. 18Paminetya iroaaka, iaakina janta Tajorentsipankoki, nopinkathaperotziri Tajorentsi. Tekatsi nopiyotakayaari, eejatzi tekatsi nokijakayaari. 19Ari ijeekitaka janta joriiyopaeni poaacha ripaeni Aashiyaki, rirotaki kijakagaeya karirini atziripaeni. Eenirorikami nantayitzirini, tema ari ipokakimi rirori ikantakowentenami. 20Omaanta oetaka ikanteeyirini irikapaeni? Oetaka riyotakotanari janta riyotaawa kagaeyakaninta? Eenitatsima nantakiri? 21Apatziro nokantakiri chapinki: Niyotaki ipiriinteeyaneeni maawaeni kamawiteencharipaeni,

319

RANTAYITAKIRINI24,25

rootaki pikantakowenantakinari iroaaka. 22Riyotaperotzi riraga Jeerishi iroka akantakotziriri Tajorentsi. Ikantanaki: Aritaama iroaaka. Iinja ipokawaeta komantaante Riishiyashi, ari nokantakowentemi. 23Ikantziri kapitaano: Paaneeri Paaworo, pomonkyaa gaeri: paminaperoteri, omaanta pishine teri oetarikapaeni ikoyiri. Eejatzi pishineteri tsipatapiintakariri retakotyaari. 24Paashini kitejiri ipokapaaki Jeerishi. Itsipatapaakawo iina oetachari Toroshiiya. Irowa rootaki joriiyo. Ikaemakaantziri Paaworo ikemija nantyaariri. Ikenkithatakotziro tsika akantya aapatziyantyaariri Jesokirishito. 25Eejatzi ikenkithatakotziro tsika akantyaari akameethashiretanee, eejatzi ajeeke kameetha. Eejatzi ikenkithatako tziri Tajorentsi, tsika ikantyaari iinja ikantakowenantyaariri maawaeni atziri. Ari ithaawanaki Jeerishi. Ikantzi: Iroaaka piyaatee. Iinja tekatsirika nante, ari nokaemakaanteemi paashini. 26Ari oshekitaki ikaemakaantapiinta kiri, iitashitaka Jeerishi ari ipashitanee yarimi koriki ishinetantyaaririmi riyaatanteeyari. Ari ikenkithatakaa piintakiri, omaanta tee ipiri koriki. 27Apite awijanaki ojarentsi. Ipoyaataari Jeerishi riraga Poorishiyo Jeeshito. Ikowaki ikimoshiretakayeri joriiyopaeni, rootaki kaari ishinetantaari Paaworo ishitowae.
Rawentaakari Paaworo Seesari

25

rareetapaaka Jeeshito janta ipinkathariwenantenta. Imaapaaki 3 Sesareeyaki, roojatzi rowaagantanaa Jerojareeki. 2Eeniro riraga jewawenantatsiripaeni aanako wenantatsiri, eeniro jewawentziriri

1Ari

joriiyo, iaawaetakoeyirini Paaworo. Ikantziri Jeeshito: 3Pikimoshiretakayena. Pamakaantaki nari Paaworo jaka Jerojareeki. Ari rajaryaawitakari romapokawaki rimi niyanki awotsi, rowamaakirimi. 4Ikantzi Jeeshito: Ijeekawakiita Sesareeyaki. Eero ojamanitzi nopiyee. 5Ari eenirorika rantani, nokowaki itsipatanakina jewatatsiripaeni ikantakotantyaariri. 6Ari aamaashitya ijeekaki janta 8 kitejiri, rooma teerika 10. Roojatzi ipiyantaa Sesareeyaki. Inkaamani ijeekaki janta iwinkatharimentoki. Ikaemakaantziri Paaworo. 7Rareeta paaka, ari rojatekawakiri joriiyopaeni riraga poaachari Jerojareeki. Osheki ikantakotaperotantyaariri Jeeshito. 8Rirojatzi kantakowentaacha Paaworo, ikantzi: Tekatsi nokantero Iwaperite Tajorentsi raapatziyawo joriiyopaeni. Tekatsi nokantero Tajorentsipanko. Eejatzi okimitaaka, tekatsi nokantzima teri Seesari. 9Omaanta Jeeshito ikowaki ikimoshi ryaakagaeyerini joriiyopaeni. Ikantziri Paaworo: Pikemaki iroaaka ikantakoeyaki mini irikapaeni. Pikoyima piyaate Jerojareeki? Janta ari nokantako wenteemiri. 10Rakanaki Paaworo: Eenitatsi nowaperite nokimitanta riri naaka oroomajatzi, ariwitakami jaka pikantakowentenami. Piyoperotaki tekatsi nokantziri joriiyopaeni. 11Nanta kirorika kaari kameethatatsi, nokantzi matakiririka Tajorentsi, eeniro nantani rowamaanteetenari, ari. Kameethataki rowamagaetenaata. Omaanta aririka ikantakotashiteeyanani, tekatsi pikantya pishinetakowentena. Nokowaki potyaantena iroaaka Seesariki:

RANTAYITAKIRINI25,26

320

nawentayaari, ikantakowenantenari rirori. 12Ari ikenkithatakaakiri Jeeshito riraga iyotaawakaenchari. Roojatzi ikantziri Paaworo: Iroaaka pikowaki notyaantemi Seesariki. Aritaki notyaantemi riroriki, ikantakowenantemiri.
Ikenkithatakaakiri Jeeshito Akiriipa

wenteri irira Seesari, riraga Awoshito. Ari nokantakiri joraaro ishenteri, roojatzi notyaanantyaariri janta Seesariki. 22Ikantzi Akiriipa: Nokowaki nokemijanteri naaka. Ikantziri: Aritaki, inkaamani pikemeri.
Ikenkithatakaakiri Paaworo Akiriipa

okaataki apaanipaeni kitejiri imaaki. Areetapaaka Sesareeyaki jewawenantatsiri Akiriipa, itsipatawo Wereniishe. Ipoki rareetari Jeeshito. 14Ijeekapaaki osheki kitejiri, ari ikenkithatakotakiri Paaworo: Eeniro jaka shirampari romonkyaa gakiri Jeerishi. 15Niyaatantakari Jerojareeki, ikantakotakiri joriiyopaeni: riraga jewawenantatsiripaeni aanako wenantatsiri, aataperoteenchari joriiyopaeni, maawaeni. Ikowakotakina nokantakowentashityaari Paaworo: Eeniro rantani. 16Omaanta nokanta kiri: Naaka oroomajatzi. Tee nametawo noshinetakaantashityaari tekiraatarika ikantakoetziri. Ikemawakiroota irika pikantakoteriri eerokapaeni. Rirojatzi kya aawaetakotaacha. 17Roojatzi ipiyoteeyantakani jaka, ari tee nojama ninkiro. Inkaamani nojeekaki jaka nowinkatharimentoki, nokaemakaanta kiri Paaworo. 18Ari neewawitaka ikanteeyini rantaperotziro kaari kameethatatsi. Omaanta, tekatsi ikantakotaperoeyerini. 19Ikijathatawa kaawentakawo iroka raamaashiteeyaka rini rirori. Eejatzi ikijathatawakaa wentakari Jesoshini. Ikamaki, omaanta ikantzi Paaworo: Aaagae. 20Tee niyotzi tsika nokanterori nojampitako wenantyaawori iroka ikantayitzirini. Nojampiwitakari ikowakirika riyaate Jerojareeki, janta nokantakowenantyaa ririmi. 21Omaanta ikowanaki ikantako

13Ari

26

riyaataki Akiriipa, eejatzi Wereniishe. Ari rowaneenkaperoteeya nakani apite. Ikyaanaki janta ipiyota piinteetanta. Ikaateeyakirini komantaantepaeni, eejatzi pinkatharita tsiripaeni: riraga jeekatsiripaeni janta. Riraga Jeeshito, ikaemakaantakiri Paaworo. Ari ramapaakiri joraaropaeni. Ikantzi Jeeshito: 24Pinkathariwenantatsiri Akiriipa. Maawaeni eeroka nokaateeyirini jaka. Eeniro irika. Ipokashiteeyakinani maawaeni joriiyopaeni: jerojareejatzi, eejatzi irika jeekatsiripaeni jaka. Ikantakotawitari irika: Tee okameetha tzi eekiro ijeeki. 25Omaanta tekatsi niyotakoteri nowamaantyaariri. Eeniro iroaaka rawentaakari Seesari, ari iroaaka nokoyi notyaanteri riroriki. 26Omaanta tee niyotzi oetarika nokanta peroteriri awinkatharite. Rootaki nokaemakaanantakimiri eeroka, ojampi takowenantyaariri. Roojatzikya ojeeke nojankinatakotantyaariri. 27Eeniro irika nomonkyaagakiri. Tee okameethatzi notyaantashityaari, tekatsirika nokanta koteri. 1Riraga Akiriipa ikantziri Paaworo: Iroaaka noshinetemi eeroka aawaetakotaachani. Roojatzi itzinaantanakawo rako Paaworo, rirotaki aawaetakotaacha apaniroeni:

23Inkaamani

321

RANTAYITAKIRINI26

Pinkathariwenantatsiri Akiriipa. Iroaaka nokantemi oeta ikijawenantakinari nojoriiyotzinkarite. Nokimoshirewentakimi, 3tema piyotape rotziro maawaeni rametayitarini nojoriiyotzinkarite, eejatzi piyotzita woni maawaeni ikantawakaawenteeya rini. Nokowaki pikemijantaperotena, eero pijamashiryaana. 4Riyotakotziteeyakinani nojoriiyo tzinkaritepaeni paerani eenironi newankaritapaeni. Nojeekini Jerojareeki, nokaateeyakirini nosheninka. Roojatzi iroaaka riyotana. 5Tema kemijantzinkari warijeeyotatsiri. Paerani nowarijeeyowitani naari, nokimitaperowitarini. Riyotaperoeyaki nani nojoriiyotzinkaritepaeni, ikowaki rikami ikanteeyeminimi. 6Nokowapero taki noeeri ikashiyakaakariri Tajorentsi nochariniiteni, rootaki iroaaka pikantakowenantakinari. 7Pinkathari Akiriipa, paerani ikoaatantapaakarini nochariniiteni Jakoowoni itomi ikaatzi 12, ijoriiyoteeyinini. Iroaaka ikowae yakini maawaeni icharineeteni ieeri riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, rootaki rantawaetantanariri irira iroaaka. Ikantatyaani raamagaeyawita karini: kitejiriki, tsiteniriki. Iroaaka nokantakiri ipokaperotaki, rootaki ikantakotantanari iroaaka nojoriiyo tzinkarite. 8Piitzima eero imatziro Tajorentsi ipiriinteeri kamatsiripaeni? Iitaka pitheenkantariri? 9Nokenkithashiryaawitani naari paerani okameethatzi nokijeri riraga aapatziyeeya ririni Jesoshi riraga najareetejatzi. 10Aritaki nomatakiro janta Jerojareeki. Nomonkyaa gayitawitakarini osheki riyoyaanewopaeni Tajorentsi. Rirotaki otyaantakinari jewawe nantatsiripaeni aanakowenantatsiri. Nokowaeyawitani ikamaeyenimi aapatziyeeyaririni Jesoshi. 11Aritaki osheki nowashironkaapiintawitzitarini janta

2Piaakina,

nampitsikipaeni. Nokijantakariri, rootaki noyaakyaatantakariri roojatzi paashiniki nampitsiki ijeekinta paashinijatzitatsiri atziri. 12Rootaki niyaatashitantawitakariri tamaashikojatzi, rotyaantana jewawenanta tsiripaeni aanakowenantatsiri nayerimi. 13Ari nokantanaka niyaatanaki awotsiki, itampatsikataki oorya. Ari noaawakiro janta awotsiki shipakiryaatsiri opoaanaka jenokinta, shipakiririri. Oshipakiryaaperota paakiroa, anaakoperotakiri oorya. Inkitapaakina, eejatzi rirori nokaateeyaki nira. 14Notyagaeyanakini kipatsiki, tereei. Roojatzi nokemantakariri, ikenkithatakaana ipaanteki ewereeyo. Ikantakina: Sawoori, Sawoori. Iitaka pikijantanari? Aririka nokenkithatakayemi, iitaka pikijashi ryaantanari? Tema eeroka kijashiteencha apaniroeni. 15Nakanakiri: Ninkami, Nowinkatharite? Ikantakina: Naaka Jesoshi, piijaneentani. 16Pipiriintanee, pikatziyanee. Nokowaki nopeyeemi etakoeyaaririni atziripaeni, kamanteeyeri rini; rootaki nokenkithatakaantzimiri iroaaka. Pikanteri atziri iroka piaakirika, eejatzi okaatzi noaayemiri iinja. 17Oetarika rantakayemiri pijoriiyotzinkari tepaeni, eejatzi paashinijatzitatsiripaeni atziri, ari nowawijaakotemi: eero noshine teeyirini rowashironkaeyemini. Ro notyaanantakimiri riyoteeyanteeyarini. 18Okimitzimotawitakari otsitenitzimotawi takari: tee riyoteeyanani, tema irira Jatanaashi amatawiteeyiririni. Piyaatashi teeyerini piyoteeyerini rameenantenari, roojatzi okimitzimotyaari ijeeki kitejiriki. Roojatzi nowameethateeyanteeyaririni, eero nokenkithashiryaakoteeri kaari kameethatatsi ranteeyawitakarini; ikaateeyerini maawaeni aapatziyeeyanarini, eejatzi nojeekakagaeyerini kameetha. 19Rootaki noaakiri eejatzi rootaki ikantakinari Jesoshi. Tee nopiyathatari, inta nothotyaakiniri ikantakinari. 20Nitana kari riraga tamaashikojatzi, nokamantakiri.

RANTAYITAKIRINI26,27

322
28Rakanakiri:

Roojatzi janta Jerojareeki nokamanantaki. Eejatzi nothotyagaeyakirini janta Joreeyaki. Nokamanteeyakirini riraga kaari yotziri Tajorentsi, maawaeni. Nokamanteeyakirini: Pikenkithashireeyanakyaani, eero pikimita paerani, inta pameenteeyaarini Jesoshi. Kameetharoa pijeekaeyeeni, riyoteeyanteeyarini atziri kyaaryo paapatzi yaperoeyakarini. 21Ari nokenkithatakota kiri Jesoshi, rootaki ragaeyantakinarini joriiyopaeni janta Tajorentsipankoki, ikowaki rowamaenami. 22Ikantatyaani Tajorentsi retakotana: paerani, roojatzi iroaaka. Rootaki nomatantawori nokenki thatakagaeyirini pinkatharitatsiri, kaari pinkatharitatsini, maawaeni. Ari niyotaantapiintziro rojankinarini kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, eejatzi rojankinarini Moeseeshi. Nokamantakotziri ikenkithatakotziniri paerani: monkaataka ikenkithatakotziniri, aaayitakironi. 23Tema rootaki ikantzita rini: Ikemaatsityaawo Rotyaantanewo Tajorentsi, ikamae. Roojatzi reewawentee yerini maawaeni kamaentsiripaeni, ipiriintanee. Ikanteeyerini joriiyo, eejatzi paashinijatzitatsiri atziri: Iroaaka piyotaperoeyerini Tajorentsi. 24Aritaki okantari ikantakiriri Paaworo. Antawo ikaemanaki Jeeshito: Piaawaetashitaka, pishinkiwenta shitaka, piyojeempiyaaka. 25Rakanakiri: Tee noaawaetashita, niyoperotaki. Kyaaryootakiroa iroka nokantakimiri. 26Irika Akiriipa riyoteeyironi iroka nokantakiri, rootaki kameetha nokenkitha takaaperotakiriri. Tekatsi nomaneri, niyoperotaki ithotyaakiro, riyotawakiro; tee omana. 27Pinkathariwenantatsiri Akiriipa, tema paapatziyakawo rojankinateeyakini rini kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Niyotaki paapatziyakawo.

Roowiteencha paapatziyakayena rimi Jesokirishito. 29Rakanakiri: Roowiteenchami pikemijante, rooma ojamanitanakirika, tee niyotzi. Omaanta nokantakiri Tajorentsi pikimitanteenari naari. Eejatzi nokowa kagaeyawitakarini ikimiteeyenanimi maawaeni kemaeyakinarini iroaaka: apatziro tee nokowakayimi roojotantee temiro iroka karenatha. 30Ikatziyanaka pinkatharitatsiri: riraga Akiriipa, Jeeshito, eejatzi okimitaka Wereniishe, okatziyanaka roori. Eejatzi ikimiteeyanakani maawaeni jeekimoteeyiririni, ikatziyee yanakani. 31Riyaateeyanakini, ikantawakagaeyanakani: Tekatsi rante Paaworo ikamantyaari. Tekatsi rantawitya, romonkyaagashiitakari. 32Riraga Akiriipa ikantziri Jeeshito: Eeromi rawentaarimi Seesari, potyaanterimi riyaateetami.
Jataki Paaworo Oroomaki

27

janta iyapitaanote osheki joraaro, iitachari Jooriyo. Rirotaki iyapitaanote joraaro paeni iiteetziri rashi Awoshito.a Ikantee tziri: Eeniro iroaaka antawo pitotsi, paaneeri Paaworo Itaaryaki, eeniro ironta paashini roojoteetziri. Eejatzi ikanteetana: Pikowakirika poyaatanakiri Paaworo, potetyaawo ironta pitotsinta ikinantyaari rirori. 2Ari noteteeyanaka woni pitotsi poaachari Ataramiishi yaki, roowiteencha iyaate nampitsiki paeni janta othapyaakini Aashiya: janta owapiintanta pitotsi. Ari nokinakoyita

1Eeniro

a 27.1 Awoshito okantakotziri apaanteki aaka: jewaperowenantatsiri.

323

RANTAYITAKIRINI27

nakini, notsipatanakari Arishitaariko. Ipoaanaka rirori Tejawoonikaki, rowaga Masherooniyawero. 3Okitejita naki nareetaka Shirooki. Riraga Jooriyo, ineshironkatakiri Paaworo: ishinetakiri riyaatzi rareetantapaentari iyemijantzinkaritepaeni janta, ari retakoeyawakarini. 4Roojatzi nowaagantanaa eejatzi. Ro oepiyakotee nami tampyaa, rootaki nokinantanakari okaakini kipatsi ojeeki niyankyaanini inkaare antawopero othampishi owaero Cheepere. Tema nokinakotanaki jantaki ronta. 5Nomontyaanaawo inkaare okaakintawo Shiriishiya eejatzi Pampii riya. Nowaaganaa, nareetapaaka Miiraki, rowaga Riishiyawero. 6Ari iaapaakiro kapitaano joraaro paeni pitotsi poaachari Arejanteriiyaki: iyaatemi Itaaryaki, roojatzi notetee yantanakawoni. 7Okaatzi osheki kitejiri nokinakoeyanakini, eentsikiroeni. Opomeentsitzimotakinani, omaanta nokaakintapaakawo Jeniiro. Tee oshinetaana tampyaa, rootaki ninkitantanakawori paashini kipatsi ojeeki niyankyaani antawopero inkaare. Nokinakotanaki jakakiroka othampi shiki owaero Kereeta, ojeekira nampitsi Jaramoone. 8Opomeentsitzimotakina, omaanta ninkitanakiro rowaga othampi shi. Roojatzi nareetanaka ironta iiteetziro Kameethari Othatapiinta Pitotsi. Okaakintakawo nampitsi oetachari Rasheeya. 9Iroaaka ojamanitanaki, tema kyaawontsitakotaki. Ari okoweenkata perotanaki nokinakotanaki, rooteentsi otampyaate, osheki omoetonkani. Ikaminaawitakari Paaworo: 10Nojoriiyotzinkarite, niyotaki opomeentsitzimotakae akinakoeyanakini iroaaka. Agaekari antawo tampyaa. Otsitsiyikari pitotsi, othonkakari owaaga wontsi, eejatzi apiinkaeyinikari aari.

kapitaano, tee ikemijantziri Paaworo, ikemijantaperotziri riraga jewatziriri marineero. Eejatzi ikemijantziri riraga ashitawori pitotsi. Ikanteeyini rirori: Thame owaagaeyaneeyani. 12Rootaki opokantyaari antawo tampyaa, omaanta tee okameethatzimo tziri nojeekaperoeyeni janta. Riraga oshekiteentsiri ikowaeyakini nowaagae yaneeyaani. Ikowawitaka nareetyaami Jeniishiyaki, ironta Kereetawero. Janta ojeekapiintzi pitotsi, okameethatzimo teeyirini nojeekaeyenimi janta. Ikowaki janta royaawakirootami tampyaa, awijanakiita kyaawontsi. Okameethatzi ithatakoteromi pitotsi Jeniishiyaki: tee aaaperotziro tampyaa janta. 13Ari roojatzi kameetha otajonkakiro tampyaa: iyaatzi janta noshireeyawitaka woninta niyaatemi. Iitashiteeyawitani ari nareeteeyami Jeniishiyaki, roojatzi nowaagantanaa. Nokinakotanaki othapyaaki othampishi Kereeta. 14Omaanta, tee ojamanitzi, ari omapoka paakina antawo tampyaa, ikanteetziro Noreeshite. Opoaanaka kipatsiki, 15otyaantaperotakiro pitotsi niyankyaani; tekatsi okantya iyaate okinapaakinta tampyaa. Ari noshinetakotanaka, eekiro otyaantaperotziro. 16Nokinakotanaki janta oetachari Kaawora. Eejatzi opoaanaka tampyaa otapothakyaaga. Opomeentsitzi moeyawitakinani, omaanta nomatakiro noojotakotakiro pitochaani: rowaga onoshikapiintziri opatakira. 17Roojatzi raamaashitakawo ari otsiparyaanakya taawirapaeni riwetsikantawori antawo pitotsi roojatzi roojotantakawori. Eejatzi ithaawaeyanakini ookakoeyenanimi kipatsiki, janta Shiiriteki, rootaki ragaeyantaaworini maawaeni tokoyatatsiri. Ishinetakiro pitotsi, ikantzi: Aanakiroota tampyaa, tekatsi akantero.

11Riraga

RANTAYITAKIRINI27

324

eekirokya otyaantako taperoeyakinani tampyaa. Ari rowiinkaeyakironi owaagawontsi, poog, poog, poog. 19Awijanaki apite kitejiri. Okitejitanaki rowiinkashitakawo eejatzi owaagawo pitotsi, jookatha, maawaeni. 20Ari okaatanaki osheki kitejiri: tee ikoaatee oorya, eejatzi ompokiro, tekatsi. Okantatyeeyaani tampyaa antawo otajonkaki, mooo. Noeteeyawi takani eero nawijakoteeyeeni. 21Awijanaki osheki kitejiri, tee nowaeya. Ikatziyanaka Paaworo, ikantaki: Atziritzinkari, okameethatakimi pikemijantawakinami. Eeromi ookiromi Kereeta, eero otsitsiyimi pitotsi, eero othonkami maawaeni. 22Omaanta piweshireeyanakyaani iroaaka. Iinja otsitsiyanaki pitotsi, omaanta eero apiinkaeyini aaka. 23Rirotaki Tajorentsi aakowentakinari. Naapatziyari naaka eejatzi nopinkathaperotziri. Chapinki noaakiri ronampiri romapokapaakina. 24Ikantakina: Paaworo, eero pithaayi. Aritaki pareetakyaari Seesari, riraga oroomajatzi. Pikantakiri Tajorentsi ikaminthagaeyerini maawaeni pikaatee yakirini jaka: aritaki ikemijantakimi. 25Iroaaka piweshiryaanakya. Naapatzi yakari Tajorentsi, niyotaki ari omonkaa takya maawaeni ikantayitakinarini. 26Omaanta iinja ookakotakae tampyaa othampishiki, omaanta eero akamae yini. 27Okaatanaki iroaaka 14 kitejiri, iroaaka otsitenitanaki. Nokinakotashi tanaka inkaareki oetachari Ateerya. Oniyankiityaanaki, raamaaka marineero ari nokaakintakawo othapyaakini. 28Iaantakawo, ojaanaatzirika. Okaatzi 37 meetero. Tee ojamanitzi ari rapiitakiro. Okaatzi iroaaka 28 meetero niyotantakari merikyaatapaaki. 29Ithaawaeyanakini, ikantzi:

18Okitejitanaki

Kyaaryoowa, ompojakotawokari mapi. Janta opataki rowiinkakiro 4 othatakotantari pitotsi tenatatsiri, othatakotantakari niyankyaaki. Ikowaperotanaki okitejitee. 30Ikowape rotawitanaka riraga marineero rowawi jaakotya, rowiinkeromi pitochaani ikinakotantyaarimi othapyaaki. Ikowawita rookaeyenanimi naaripaeni. Ikowaeyawitakani ramatawiteeyena nimi, ikanteeyawitanani: Nowiinkeroota othatakotantari pitotsi, ironta othowakitziri. Ro naanteeyawori pitochaaniki, nowiinkero jaga, okijotantyaari antawo pitotsi. Jaa, ikowaeyawitani rookaeyenanimi. 31Riraga Paaworo ikantakiri kapitaano, eejatzi joraaropaeni: Eerorika kijokiro royiro marineero pitotsi, tekatsi pikantya eerori pawijakoeyeeni. Eero pishinetziri rookaeyanakaeni. 32Roojatzi ipejantakawo joraaro jookatha: iroka othatakotantawitari pitochaani. Rowiinkakiro, poog. 33Rooteentsi okitejitee, ikanteeyakirini Paaworo: Thame, powaeyawakyaaniita. Okaatzi iroaaka 14 kitejiri pijeekashi taka, tee powaeya. 34Iroaaka nokanta perotakimi, powaeyani. Pishintsitanta neeyari. Piyoperotanaki: tekatsi oyeminiroa. 35Ikanantawori iroka, ipaasonkitakiri Tajorentsi, noeeyakirini. Ikaatakiro paa, reewataki rowaka. 36Riweshireeya naani maawaeni rowaeyanakani. 37Nokaateeyakini maawaeni otetawori pitotsi 276. 38Ikemaeyanakani, ari rowiinkaeyakironi maawaeni teriiko, roojatzi opiyonkatantanaa pitotsi. 39Ari okitejitaperotanee, tee riyotee yeeroni kipatsi. Omaanta iaakiro othanthaa roojatzi janta kipatsiki,

325

RANTAYITAKIRINI27,28

ojeekakinta impaneki. Ikowaeyawita kani raatakotapaakyaami janta. 40Rookaero othatakotantawitarinta inkaareki. Ari ithataryagaero jookatha oojotantawitarini oomaro. Rowankitero tokoya, rowaga othowakitziri. Aakota nakina tampyaa, ikowaeyawitani raatakotapaakyaami impanekiiteki. 41Omaanta nawikakotapaaka niyankyaaki, ayeentapaaka eentaatzira. Awikaperotapaaka othowaki. Okijotape rotapaaki, tee eewotanee. Rowaga omoetonkaare okagaakiro opataki, watzireeii. 42Ikowaeyawitani joraaro rowamagaeyerinimi maawaeni riraga romonkyaanewopaeni. Ikenkithashi ryaanaka: Ramaatanakikari, ishiyapithatana kaekari. 43Omaanta ikowaki kapitaano rowawijaakoteri Paaworo. Tee ishineta kaantziri rowamagaeteri. Ikanteeyaki rini maawaeni iyotatsiripaeni ramaatzi: Peewaeyeni pijapokanaki, pamaa teeyanakini roojatzi janta kipatsiki. 44Eerokapaeni kaari yotatsi pamaate, eenitatsi iroka okotaki taawira, eejatzi kagayiteentsirini: rootaki pamaatanta nakyaari. Aritaki okantakari, nawijakoeyantaa rini. Naateeyapaakani janta kipatsikinta.
Ijeekaeyapaakini Maarataki

28

1-2Naateeyantapaakarini, ineshironkataperoeyawakinani riraga jeekatsiri janta. Ikantawakina: Owaero iroka paashini othampishi Maarata: ojatekakiro inkaare antawo. Ari roejawakinawo paamari, ikaemae yakinani: Pipokanaki jaka, pakitsitapaeya paamarika. Opariyaki inkani, okatsinkaetyaanaki. 3Raayitapaakini Paaworo incheempeki,

okaatsinatziitzi. Roejapaakiro paamariki. Ojaawaperotanaki roojatzi ishitowantanaka maanki, roojatzi ratsikawakotantapaakari rakoki, thatzik. 4Ieeyatziirini ithatantakari rakokira, ikantawakagaeyanakani: Aamaashitya rirotaki owamaanta tsiri. Ikemawakiroota. Tee ipiinkatziira kya janta inkaareki, omaanta iaashi tyaawoota iroaaka, roojatzi ikamanta kya. 5Roojatzi rotekantanakari maanki paamariki, rookakiri, pokiree; tee ikemaatsitari. 6Iitashiteeyawitakani ari raawaakanakirimi; intsipaete ityaana kimi, ikamanaki. Ojamani raminashiiya karini, joreririri. Iaatziiri ikenkithashi ryaanakani eejatzi, ikanteeyini: Rirotaki tajorentsitatsiri rootaki kaari ikamanta. 7Eeniro okaakini rowaga iipatsite riraga pinkathariwentziriri jeekatsiri paeni. Iwaero Poowiryo. Raakameetha teeyawakinani. Okaataki 3 kitejiri kameetha ineshironkaeyakinani. 8Eeniro iriri rirori imaamentokinta. Ijaawameri kitaki, eejatzi ishiwaetaka. Rareetapaa kari Paaworo irira, ramanakiri Tajorentsi, eejatzi rowakiniri rako iitoki, roojatzi retsiyatakotantaari. 9Imatanta kawori iroka, ipokashiteeyakirini maawaeni paashini mantsiyatatsiri paeni. Retsiyatakoeyeerini. 10Osheki iaaperoeyakinani jeekatsiripaeni. Rooteentsi niyaate, ipaeyawakinani oetarika koetyeemotakinari.
Rareetaka Paaworo Oroomaki

ikaatzi 3 kashiri, roojatzi noteteeyantanakani pitotsiki poaachari Arejanteriiyaki. Opokantakari chapinki antawo tampyaa, eeniro ojeekaki pitotsi janta othampishiki antawo inkaare. Eeniro ikijaathowayitzironi okimita kaantayitakawoni atziri tsipantzi

11Ari

RANTAYITAKIRINI28

326

rowithaakotakiro janta opatakira pitotsi. Iwaero apaani Kaashitori, paashini iwaero Pooroshi. 12Nareetapaaka Shirakoosaki, okaatzi 3 nomaanaki. 13Nowaaganaa eejatzi, ninkitaneero janta othapyaaki, roojatzi Reejyo. Okitejitanaki opoaanaka tampyaa rampateki oorya. Roojatzi okitejitanaki nareetantakawori Poteyooriki. 14Noaapaakiri ayemijantzinkarite paeni. Ikowaki nojeekimotanakiri 7 kitejiri. Ari nowaaganaka, nareetantaka Oroomaki. 15Ari ikemakoeyawakinani ayemijantzinkaritepaeni, roojatzi ipokashiteeyantakinani, itonkiyoteeya wakinani. Ojamani ipoaayitanakani. Apaanipaeni itonkiyoteeyawakinani Jororepiyoki, eejatzi paashinipaeni janta Tres Taweerinashiki. Paaworo, iaantawakariri, ipaasonkitakiri Tajorentsi eejatzi riweshiryaanaka. 16Nareetantakari Oroomaki, ishinetakiri Paaworo ijeekapaaki ipankoki rirori. Itsipatakari apaani joraaro, aminiriri. 17Imaapaaki 3, roojatzi ikaemakaanta kiri jewatayitziririni joriiyopaeni. Ipiyoteeyantakarini, ikantakiri Paaworo: Nokanteeyemini, nojoriiyotzinka rite. Tee nokantzimatziri atziritzinkari tepaeni aari. Eejatzi tekatsi nokantako tziro iroka rameteeyawitarini atziripae nini paerani. 18Omaanta roojoetakina janta Jerojareeki, ikantziri oroomajatzi: Payeri irika. Rojampitakowentakina pinkathariwenantatsiri, roojatzi ikowawita romishitowakaantenami. Riyotaki tekatsi nanteri nokamantyaari. 19Omaanta ipiyathatawakari joriiyopaeni, rootaki nawentaantakariri Seesari. Tekatsi nokantzimatziri natziritzinkaritepaeni. 20Rootaki nokaemakaanantakimiri, nokenkithata kagaeyakimini. Paerani aamagaeyawita karini Rotyaantanewo Tajorentsi ipokantyaari. Iroaaka nokanteeyirini

atziripaeni areetaka, rootaki roojotanteetakinari karenathaki. 21Rakaeyanakirini: Tekatsi noi jankinarentsi poaachani Joreeyaki, kenkithatakote mini. Eejatzi tee ijeeki ajoriiyotzinkarite kantakotemini. 22Omaanta nokowaeya kini pikantena oetarika pikenkithashi ryaayitzirini. Inashitaka iroka paapatzi yari Jesoshi: niyotaki osheki ikijawenteeyakawoni janta maawaeni nampitsikipaeni. 23Ari riyotakagaeyakirini tsika okaate kitejiri ikantawakawenteeyantyaawo rini. Ari osheki riyaateeyanakini ipankoki. Ikantaperotawakiri tsika ikanta Tajorentsi reewawenantzi. Ritakawo amaetyaaka, roojatzi itsitenii tyaakowentakiro. Ikowaki riyotakaape rotakiri rojankinatakotziri Moeseeshini, eejatzi maawaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi: tema rojankinatakota kiri Jesoshi. 24Raapatziyakari apaanipaeni, itheenkakiri paashinipaeni. 25Ipiyathatawakaanaka, roojatzi rinteenaryaawakaanaka. Tekira riyaatzini, ikantaki Paaworo: Kyaaryo iroka okantakiri Ishire Tajorentsi. Ojankinatakaakiri Iseeyashini, kamanantzirorini iaani Tajorentsi. Rojankinatakiniri rirori ajoriiyotzinkaritepaeni. 26Ikantzini: Piyaate janta joriiyopaeniki, pikanta paeri: Eeniwitacha pikempita pikemantyaarimi, omaanta tee piyotawakiro. Eeniwitacha poki, paminantari, omaanta tee pikoki chaaperotzi. 27Iroaaka tee aiiri atziri ikenkithashiryaantari kamee tha. Tee ikoyi ikemijantzi, tee ikoyi raminaperotero kyaaryooperotatsiri, ikowaperotakiro rantero kaari kameethatatsi, rootaki ikantashiree yantakarini: Eero akemijantzi. Aminikari. Akemijantzikari.

327

RANTAYITAKIRINI28

Ayotaperotzikari. Akenkithashiryaa kari. Owawijaakotakari. 28Piyoteeyawakironi iroaaka: rowawi jaakotantzi Tajorentsi. Iroaaka rotyaantziri aapatziyakariri Jesoshi riyotakagaeyerini paashinijatzitatsiri atziri. Ikemijanteeyawakini irirapaeni. 29Ikemantawakawori ajoriiyotzinkari tepaeni iroka ikantakiriri, riyaateeyana kini, ipiyapiyawaantetawakagaeyana kani.

apite ojarentsi ijeekaki Paaworo pankotsinentsiki, ipinatakiro. Raakameethateeyakirini maawaeni areeteeyaririni. 31Ikantatyaani ikantako tapiintziri Tajorentsi, tsika ikantari rirori reewawenantzi. Ikantakotapiinta kiri Awinkatharite Jesokirishito, tee imaniro. Tekatsi thaaakotyaarini ikenkithatzi. Naaka jankinatzimirori: Rookashi

30Okaatzi

RIRAGA PAAWORO ROJANKINATZINIRI OROOMAJATZI

niwethateeyemini, oroomajatzi, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo jankineeyimiro rini iroka. Rotyaantakina Jesokirishito nantawaetziniri. Ikowakaakina nokamanteeyerini atziri tsika ikantari Tajorentsi rowawijaakotantzi. Tekatsi paashini ikowakaenari. 2-3Tema paerani ikamanteeyakirini Tajorentsi riraga kamanantayitzirorini iaani ipoaakya jenokinta Itomi, ratziritapaaki, rowawi jaakoeyantyaaririni maawaeni kaari kameethatayitatsirini. Ikantakirini rirotaki icharineeteni Iraviiri riraga jewawenantatsiri maawaeni joriiyo paeraniperoroa. Roojatzi rojankinata kaantakaririni Tajorentsi riraga kamanantayitzirorini iaani, rootaki ojeekantakari iroaaka Iwaperite Tajorentsi. 4Roojatzi ipokantaka Jesokirishito jaka kipatsikika, rowama gaetawakiri, roojatzi ipiriinantanaa. Rootaki ayoteeyantakani eeniro itajorenka, rirotaki Itomi Tajorentsi, eejatzi okithaatakiri Ishire. Rootaki apinkathaperoeyantakaririni. 5Naapatzi yakari riraga Jesoshi, rootaki ikaminthaantakinarini, eejatzi rotyaanantakanarini aapatziyakagaeyaa rini maawaeni paashinijatzitatsiri atziri. 6Eejatzi eeroripaeni, ikowakaakimi pisheninkateeyaarini. 7Osheki inintashi

1Nokoyi

reperoteeyakimini Pawa Tajorentsi janta Oroomaki, tema riyoyaakimi reentsitetantzimiri eejatzi maawaeni paashinipaeni aapatziyeeyaririni. Iroaaka nokowaki ikantyaani ineshironkaperoeyemini, eejatzi kameetha ijeekakagaeyemini. Eejatzi ikimitakagaeyemini Awinkatharite Jesokirishito.
Ikowaki Paaworo rareetyaari oroomajatzi

nokamantemi: tsikarika niyaatayitakini nokemakotapiintakimi pameentaperoeyakarini Jesokirishito. Ikemakoeyakimini maawaeni atziripaeni, jeekayitatsirini tsikarika paeni, rootaki nopaasonkitantakariri Tajorentsi, tema naaka eejatzi aapatzi yariri Jesokirishito. 9Riyotzi Tajorentsi namanapiintziri ramitakoeyemini. Nokyaaryoowentziniri nantawaetziniri, eejatzi nokantani nokenkithatakotziri Itomi: nokamanteeyirini atziri tsika ikanta rowawijaakotantzi. 10Eejatzi nokantziri Tajorentsi: Nokowaki, Pawa, pikowakayenarika, nareeteeyarini oroomajatzi. 11Osheki nokenkithashi reeyakimini noeemi: nokowaki omatakagaeyemini oetarikapaeni rowaga Ishire Tajorentsi, paapatziyape rotantyaariri Jesoshi. 12Eejatzi aririka

8Iroaaka

328

329

OROOMAJATZI1

aaawakagaeyaani aapatziyawakaape roeyakani, ari aweshiryaakaawakagae yaani. 13Nokowaki piyoteeyeroni, noyemijantzinkarite, osheki nokowa piintawitaka niyaatashiteeyeminimi, omaanta tee ikowakaana Tajorentsi niyaatashitemi. Nokowawita namitakoe yeminimi, nokimitaakiro namitakoeya kirini paashinijatzitatsiri atziri janta paashinikipaeni nampitsi riyotaaperota kiri Tajorentsi 14Nokowaperotaki nokenkithatakaapiinteri kireeshiyajatzi, riraga yotawitachari eejatzi paashini paeni atziri; tema nokenkithatakaa piinteri maawaeni riroripaeni: riraga yotawitachari eejatzi riraga kaari yotatsi. Tema rotyaantakina Tajorentsi nokenkithatakagaeyerini maawaeni. 15Rootaki nokowaperotantakari nokenkithatakagaeyemini eerokapaeni jaga Oroomaki eejatzi.
Ikowaki Tajorentsi rowawijaakoteri maawaeni atziri

nopashiwenta nokamanteeyirini atziri tsika ikanta Jesokirishito ikaminthagaeyakaeni. Itajonkawenteri Tajorentsi maawaeni aapatziyeeyaririni, rowawijaakoeyerini. Ritakari riyotaakiri joriiyopaeni, eejatzi iroaaka riraga kaari joriiyotatsi. 17aakiro, aririka ameentaperotakyaari Jesoshi, iaape roeyakaeni Tajorentsi akameethatzi. Tema paerani rojankinatakaakiri irira riraga Awakookoni: Iaaperoeyerini Tajorentsi ikameethatzi maawaeni ameentariri kameetha ijeekanteeyaari janta jenokinta.
Ikijeri Tajorentsi maawaeni theenkantatsiri
18Riraga Tajorentsi jeekatsiri jenokinta, riyotakagaeyakaeni ikijakiri maawaeni kaari aapatziyari, eejatzi maawaeni antapiintzirori kaari

16Tee

kameethatatsi, eejatzi riraga maawaeni kaari kowatsi raapatziyawo iroka kameethatatsiri. 19Ikowakirikami riyoteeyenimi tsika ikantari Tajorentsi, aritaki riyoteeyaki nimi. Tee opomeentsitzimotawitari, tema riyotagaeyawitakarini. 20Paerani okoaataki maawaeni riwetsikaeyaki rini, ayoteeyantakarini eenitatsi Tajorentsi, eejatzi eenitatsi itajorenka. Koaataperotaki. Tekatsi ikanteeyaani theenkantatsiri ikanteeyeni: Tee niyotakotziri Tajorentsi. 21Tema riyoteeyawitaririni, omaanta tee ipinkathateeyirini. Ikaminthaapiinteeya witarini riraga Tajorentsi, omaanta tee ipaasonkiteeyirini riroripaeni. Tee ikenkithashiryaagaeyani: ratsipetashita kawo ikenkithashiryaashitakawo oetarikapaeni ikoyiri rirori; rootaki iroaaka kaari aaantawo riyotantari. 22Omawitya ikanteeyawitani: Osheki niyotzi naaka, omaanta tee riyotziri. 23Ikameethaperotaki Tajorentsi, ikantani ijeeki jenokinta. Omaanta tee ipinkathateeyirini atziripaeni, inta iitajorentsitashiteeyakarini tsimeripaeni, oretsi, maanki, maawaeni: eejatzi iitajorentsitashiteeyakawoni riwetsika newopaeni ikimitakaantakari atziri eejatzi paashinipaeni oetarikapaeni.
Rowashironkagaeyirini Tajorentsi kaari aapatziyariri
24Osheki ikowaeyakini atziri ikenkithashiryaapiinteeyakironi kaari kameethatatsi, iaathatapiinteeyawoni tsinani; rootaki ikanantari Tajorentsi: Ari ikantakaata, tee ikoyi ikemi, ranteroota. 25Ari paerani riyoperoeya witarini tsika ikanta Tajorentsi, omaanta ramatawiteeyaani apaniroeni. Ipinkathatashiteeyakawoni maawaeni riwetsikaeyirini Tajorentsi, iitajorentsi tashitari. Omaantakya riraga wetsikae

OROOMAJATZI1,2

330

yirorini, tee ipinkathateeyirini irira. Omaanta aaka thame aaaperoeyerini rirori, akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari. 26Rootaki ishinetantariri Tajorentsi riraga kaari joriiyo ranteeyi roni oetarika ikowaeyakirini. Tee okoyi tsinani aye oemi, omaanta okowaki antatenkatawakaeyani okaateeyini otsinaninkaeteki. 27Eejatzi ikimitzitaka riraga shirampari: tee ikoyi raye iina, omaanta ikowaki rantatenkatawakae yani ishiramparinkaeteki. Oetarikapaeni ranteeyakirini, omaanta tee riyotzi ipashiwentakayaawo. Ari rowashi ronkaeyakirini Tajorentsi. 28Ari tee ikowaeyini ipinkatheeyerini Tajorentsi eejatzi ikenkithashiryaako tyaari rirori, rootaki ikanantakari Tajorentsi: Ikantyaata. Ikenkithashiree yaawoota kaari kameethatatsi, eejatzi eero ijeekimaeta kameetha. 29Ranta piinteeyakironi kaari kameethatayitatsi rini: ashi royiro tee ikameethateeyini, ishirontawo kaari rayi, oshirontari kaari ayi, iaawenatzitakari atziri rashitayita rini, ikowaki rowashironkaayiterini paashinipaeni, ikowawitaka ikimitako tyaari paashinipaeni rootaki ikijawa kaanteeyakarini, rowamaawakagaeya kani, ikijathatawakagaeyakani, ramata witantapiinteeyini, ikatsimatawakagae yakani, ikantakotantashita makaawaanteri riroripaeni, 30itheeyako tawakagaeyakani, ikijeeyakirini Tajorentsi, rakawaanteteeyakirini paashinipaeni, ikantakaaperoeyani, ikantashiteeyawitani, Naakapero, ikowakowayitakini ranteeyeroni paashinipaeni kaari kameethatayitatsini, ipiyatheeyakarini ashiteeyaririni, 31tee aeeyironi riyoteeyantarini, tee imonkaateeyironi oetarika ikanteeyawi tarini, tee inintawakagaeyaani, tee riyotzi ipeyakoteniri paashinipaeni okaatzi rantziri, tema tee ineshironkata

wakagaeyaani. 32Riyoteeyawitawoni ikantziri Tajorentsi: Maawaeni antapiinteeyirorini kaari kameethatatsi riyaateeyeni paamariki kaari tsiwakani tatsini, omaanta rothataashiteeyani ranteeyironi eejatzi inimotakiri paashinipaeni antzirori iroka kaari kameethatatsi.
Riraga joriiyo eero rawijakotashiteeyaani omawitya rirotaki joriiyo

ijeeki joriiyo kantatsiri: aa, okantateekirira ikemawaki roota, tee ikameetheeyeni. Omaanta nokamantemi: kyaaryoowa, aririka pikantakoteri paashinipaeni atziri: Eeniro rantani, eejatzi eerori eeniro pantani, pikimiteeyakarini riraga pikantakotawitakarira. 2Ayoteeyakini okameethatzi rowashironkagaeyirini Tajorentsi riraga antzirori kaari kameethatatsi. Tema riyotakotziri maawaeni atziri okaatzi rantziri. 3Omaanta eerori, pikantzi: Eeniro rantanipaeni irinta, eejatzi pikimitee yakarini, pantapiinteeyakironi eerori kaari kameethatatsi. Piitashitama eerori eero rowashironkaeyimini Tajorentsi? Tema riyoperotakiro okaatzi rantziri maawaeni atziri. 4Pamine, osheki ineshironkateeyakimini, ikaminthaaperoeyakimini, tee intsipaete roonimi: ojamani royaakoeyawitakimini pikenkithashireeyaneeyaanimi pookae yeronimi kaari kameethatatsi panteeyi rini. Omaanta, tee pookaeyironi. 5Tee pikenkithashiriiro ikantziri Tajorentsi, tee pikoyi pikenkithashireeyaani. Eekiro piyaatatzi pantapiinteeyironi kaari kameethatatsi, rootaki rowashironkawe nantemiri rirori. Kyaaryo, iinja ikijaperoeyerini maawaeni antzirori kaari kameethatatsi. Omaanta ayoteeya nakini ikameethaperotzi rirori, eero

1Naamaaka

331

OROOMAJATZI2

ikijashitari atziri, riyoperotakiri maawaeni, tsikarika ikanteeyani. 6Rowashironkaeyerini maawaeni kaari kameethatatsi, omaanta ijeekaka gaeyerini kameetha janta jenokinta maawaeni kameethateeyatsirini. 7Aririka akowaperote aagaeyerini Tajorentsi eejatzi akowaperote akamee thaperotanaki, eejatzi akowaperote akanteetatyeeyaani ajeeke jenokinta, thame akyaaryoowenteeyeroni maawaeni ikowakagaeyakaerini. Roojatzi ijeekakagaeyeeni jenokinta, akanteetatyeeyaani ajeekimotapaeri. 8Omaanta riraga kaari kameethatatsi, kaari kowatsi riyotero ikowakaawitariri Tajorentsi inta ikowashiteeyani rantapiintero kaari kameethatatsi, tema ikijaperoeyerini rirori, rowashironkaa peroeyerini. 9Imonkaatawakagaeyaani joriiyo eejatzi kaari joriiyotatsi: aririka ikantyaani rantero kaari kameethatatsi, ari rashironkagaeyaani, rowashironkae yerini Tajorentsi. 10Omaanta maawaeni antapiintzirori kameethatatsiri iaapaeri Tajorentsi jenokinta, iaaperotawaeri rirori, ijeekakagaeyerini kameetha: joriiyopaeni, kaari joriiyotatsi, maawaeni. Amonkaatawakagaeya kyaani. 11Riraga Tajorentsi tee rinashi takagaeyarini paashinijatzipaeni atziri: riyotzi akimitawakagaeyakani maawaeni. 12Riraga paashinijatzitatsiri atziri tee iiiro rojankinarini Moeseeshi, omaanta eeniro rantayitzirini, eejatzi riyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta eero ikantziri Tajorentsi: Iitaka kaari paapatziyantawo rojanki natzirini Moeseeshi? Omaanta riraga joriiyopaeni iyotawitawori rojankina rini, eeniro rantayitzirini, eejatzi riyaate rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini; ari rowashironkaaperoteri Tajorentsi, ikanteri: Tee paapatziyaperotawoni

iroka rojankinatzirini Moeseeshi. iaaperotashitari Tajorentsi ikameethatzi riraga kemashiteeyawita worini iaani, intakya iaaperotaperoe yini ikameethatzi riraga aapatziyapero tawori iaani: tema rootaki ikowakaaki riri. 14Pamineri riraga paashinijatzita tsiri atziri, tsika ikanteeyani. Tee iaawitawo Iwaperite Tajorentsi, omaanta apaanipaeni eeniro rantayita kironi okantayitzirini. aakiro, riyotashitayitani ijeeki kameetha. 15Aririka ijeeki kameetha, ayoteeyakini riyotawitawo rirori okantziri Iwaperite Tajorentsi. Eeniro ikenkithashiryaakari Tajorentsi rajankaneki: riyoteeyakini okameethatzirika ranteeyirini, rooma teerika. 16Iinja ikanteri Tajorentsi riraga Jesokirishito: Eeroka yotzirori tsikarika okantari ranteeyakirini atziripaeni, pithotyaakiro maawaeni ikenkithashi reeyirini. Iroaaka eeroka kantakoterini tsikarika riyaateeyeni. Eeroka kantatsini aririka aaaperoteri ikameethatzi, aririka owashironkayeri. Rootaki nokamanteeyiririni naari, ikenkithashi reeyantyaarini, rowawijaakoeyanteeyaa rini.
13Eero

Riraga joriiyo eejatzi kaminagaantsi Tajorentsi

eerokarika joriiyo, kyaaryoowa. Pikantzikari: Niyotziro naaka rojankinarini Moeseeshi. Nosheninkataperotakari naaka Tajorentsi. Pikantakaaperotakarira. 18Piyoteeyironi ikowakagaeyakaerini Tajorentsi. Paerani piyotawitakawoni Iwaperite Tajorentsi, rootaki piyotee yantawitakaworini kameethatayitatsi rini. 19Iroaaka piitashiteeyawitani pimatero piyotakagaeyerini maawaeni kaari yoteeyatsini okaatzi ikowakaaki miri Tajorentsi. Kimiwitaka poorenta koeyerinimi maawaeni jeekaeyatsirini

17Omaanta,

OROOMAJATZI2,3

332

tsiteniriki, 20piyotakagaeyerinimi maawaeni kaari yoteeyatsini, okimiwi taka piyotagaeyerinimi eentsipaeni. Kyaaryo piyoteeyawitawoni Iwaperite Tajorentsi, tema kameetha riyotaawita kimi, tee amatawitantzi. 21Pamine, piyotagaeyerinimi paashinipaeni, omaanta, iitaka kaari pitantawo piyoteeya eerori? Tema okameethata wita piyotaawakagaeyaanimi eerori. Eeniro pikanteeyawitakaririni paashini paeni: Eero pikoshitzi. Roojatzi pantzitanakawo eerori pikoshitzi. 22Pikanteeyawitarini: Eero piaathatzi motawo piina paashini tsinani. Roojatzi pantzitanakawo eerori, eeniro piaathatzimotawo piina paashini tsinani. Pikanteeyawitarini: Eero piitziro piwetsikani: Rootaki Tajorentsi. Kaarimachee. Aririka poonari iitajorentsitashitari, iitaka pikoshitantawori ashi owaagawo ikemijantapiinteetzinta? 23Pikantakaa peroeyakani, pikanteeyawitani: Niyotziro naaka iaani Tajorentsi. Omaanta teerika pimonkaatayitzironi okantayitzirini, tema pitheenkakiri Tajorentsi. 24Eenitatsi iroka rojankina teetziniriri paejatziiteni: Eeniro rantayitakirini ajoriiyotzinkarite kaari kameethatatsi, rootaki ikantzimatee yantakaririni Tajorentsi riraga kaari joriiyotatsi, ikanteeyini: Tee ikamee thatzi Tajorentsi, eero aapatziyari.
Tee rinashitayitarini Tajorentsi joriiyopaeni
25Pamine, aririka pikemijantaperotero iaani Tajorentsi, tee patsipetashitawo pijoriiyotzi, tema piyotakiri rirori. Omaanta teerika pikemijantaperotziro, patsipetashitakawo pijoriiyotashitawita. 26Aririka rantapiintero kameethatatsiri kaari joriiyotatsi, tema iaaperoteri Tajorentsi rirori ikameethatzi. Ikimita

kaanteeyari joriiyo, aapatziyariri Tajorentsi rirori. 27Eerokarika joriiyo, piyotawitaworika rojankinarini Moesee shi; omaanta teerika pikemijantapero tziro, okameethatzima? Teewee, tee okameethatzi. Pamineri riraga kaari joriiyotatsi: tee iaaneentziro Iwaperite Tajorentsi, omaanta aririka ijeeki kameetha, rantakiro ikowakaakiriri Tajorentsi. Tema okameethaperotzi iroka. Eejatzi tema roaagakiri paashinipaeni tee pikameethatzi eerokapaeni. 28Kaari joriiyopero riraga kaari aapatziyarini Tajorentsi. Eejatzi tee okameethatzi itotonawitakyaarika ishiramparitantari, teerika raapatziyari rirori. Ratsipetashitakawo itotonatziro. 29Omaanta riraga joriiyoperotatsiri rirotaki riraga kenkithashiryaapiintziriri Tajorentsi rajankaneki rootaki okithaa takaantariri Ishire Tajorentsi. Tee ro iaaperotantariri itotonatzirowa ishiramparitantari, omaantakya iaaperotantariri raapatziyakari. Eerorika iaaperotziri atziri, omaanta kya riraga Tajorentsi rirotaki aaperote rini. 1Naamaashitaka pikantzi: Natsi petashitama nojoriiyotaki? Natsi petashitama nototonatziro noshirampa ritantari? 2Tee patsipetawitawo pijoriiyotzi. Tema irira joriiyo riyotaa kiri Tajorentsi iaani. 3Kyaaryo, tee raapatziyeeyarini maawaeni, eenitatsi amatawiterinimi Tajorentsi. Arima ramatawitakiri Tajorentsi riraga aapatziyariri? 4Eero ramatawitziri. Omawitya ramatawitanteeyeeni maawaeni atziri, omaanta Tajorentsi tekatsi ikantya ramatawiteeyeeni rirori. Tema paerani rojankinatzini Iraviiri, ikantzi: Kyaaryooperotaki, Tajorentsi, piaani: tee pitheeyaa. Tekatsi ikantya atziri ipiyatheeyemini. 5Naamaashita eeniro ijeeki kantashitachari: Aririka

333

OROOMAJATZI3

nantero kaari kameethatatsi, roojatzi riyoteeyantanakyaani paashinipaeni ikameethaperotaki Tajorentsi, tee ikimitana naari. Roojatzi aririka ipinkatheeyerini, iitaka iroaaka ikijawenantenawori Tajorentsi kaari kameethatatsi nantayitzirini? Tema rootaki ipinkathatantyaariri paashini paeni. (Iroaaka nokenkithatziro kimitariri kaari aapatziyariri Tajorentsi.) 6Tee okameethatzi iroka raamaayiwitakarini. Arima ramatawi takae Tajorentsi? Eero. Ikantzi rotyaanteri antapiintzirori kaari kameethatatsi paamariki kaari tsiwaka nitatsini. Eeromi rantziromi iroka, eeromi imatziromi ikantakoneentawomi paashinipaeni atziri. 7aakiro, okameethatzima notheeya niyotakaantyaariri atziri tee itheeya Tajorentsi, roojatzi ipinkathatantyaa riri? Teewee. Aririkami okameethatemi notheeya, eeromi ikijawentanawomi Tajorentsi notheeya. Omaanta, tee okameethatzi iroka ikantziri. 8Okamee thatzima antapiintero kaari kameethata tsi ikimoshiryaantyaari Tajorentsi? Teewee, eero antziro. Okameethatzi rotyaante aaka Tajorentsi paamariki kaari tsiwakanitatsini kantashitayitawo rini iroka, aa, okantateeteri iinja iaashitateetyaawoota. Omaanta eeniro kantakotashitakinari: Riyotaakiri Paaworo paashini atziri rantero kaari kameethatatsi. Itheeyashita rirori.
Aakapaeni maawaeni anteeyakironi kaari kameethatatsi
9Pamine, aakapaeni joriiyo. Okamee thatzima akante: Tee ikameethateeyeni paashinipaeni atziri, omaantakya aaka kameethateentsiri? Tee okameethatzi akantero iroka. Tema amonkaatawaka gaeyakani, eenitatsi antanipaeni maawaeni: aaripaeni, eejatzi riraga

paashinijatzitatsiripaeni atziri. 10Tema aritaki okantzi Iwaperite Tajorentsi: Tee ijeeki kameethaneentatsini apaani. 11Tekatsi kowatsini riyoteri Tajorentsi, eejatzi tekatsi kowatsini riyotero ikowakaawitariri. 12Ipiyathateeyakarini Tajorentsi maawaeni, ranteeyironi maawaeni kaari kameethatatsi. Tekatsi antzirori kameethatatsiri, tekatsipero. 13Tee okameethatzi iaawaetashitayita rini. Osheki otheeyakaari ineni. Osheki ikijathateeyirini paashinipaeni, ikimiwi takari maanki koweenkatatsiri atsikantaniri. 14Osheki ikatsimatakiri paashinipaeni, ikijathatapiinteeyakirini. 15Eejatzi rametakawo rowamaayitashi takarini atziri. 16Tsikarika riyaatayita kini, rowashironkaayitakirini paashini paeni. 17Tee riyotziro ikaminthaante, ineshironkatante, ijeekantyaari kameetha. 18Tee ipinkathateeyirini Tajorentsi. Rootaki rojankinatakiniriri Tajorentsi maawaeni atziri paeranipe roroa. 19Ayoteeyakini iroaaka rashironkaa perotya maawaeni yoteeyawitaworini rojankinarini Moeseeshi. Riyoteeyawita kawoni oetaka ikowakaakiriri Tajorentsi, tekatsi kanteeyatsini: Tee niyotzi. Tema rowashironkagaeyerini maawaeni atziri antzirori kaari kameethatatsi. 20Tekatsi ikante atziri: Nanteeyakironi maawaeni okantziri rojankinarini Moeseeshi, iroaaka iaaperotena Tajorentsi nokameethatzi. Teewee, tee imatziro. Tema rootaki Rojankinarini Moeseeshi iyotagaeyakae rorini eeniro antani.
Rowawijaakoeyakirini Tajorentsi maawaeni aapatziyariri Jesokirishito
21Iroaaka nokamantemi: riyotagae yakaeni Tajorentsi tsika ikantya iaaperotanteeri akameethatzi. Riraga

OROOMAJATZI3,4

334

Moeseeshini eejatzi riraga kamanantayi tzirorini iaani Tajorentsi rojankinatzi takaero ipoke Itomi Tajorentsi ikamawentakae rowawijaakotanteeri. Tee ro ikamanteeri amonkaatero Rojankinarini Moeseeshi, 22omaanta ikamanteeyakaeni aririka aapatziya kyaari Jesokirishito, iaaperoeyakaeni Tajorentsi akameethatzi. Aritaki amonkaatawakagaeyakani, aakateeya kini joriiyo eejatzi paashinijatzitatsiri atziri: 23tema eeniro anteeyakironi kaari kameethatatsi, maawaeni. Tee anteeyi roni kameethatayitatsirini ikowakagae yakaerini Tajorentsi. 24Ikamawentakae Jesokirishito rootaki aririka aapatziyee yakarini irira, rowawijaakoeyakaeni Tajorentsi, iaaperoeyakaeni akamee thatzi. Tema ineshironkateeyakaeni: tee ikenkithashireeyeeyaawoni eejatzi kaari kameethatatsi anteeyakirini. 25-26Rotyaantakiri Itomi, ikamawenta kae, apaatawenteeyakaeni riraa. Iroaaka, aririka aapatziyakyaari, monkaataka, eero ikenkithashiryagaawo eejatzi anteeyakirini. Eejatzi paerani, tekiraatani ipokini jaka kipatsiki Jesoshi, tee rowashironkagaeyirini Tajorentsi riraga aapatziyariri. Riyotzi tani iinja ikamawenteeyerini riraga Itomi. Rootaki ayoteeyantakarini ikameethaperotaki Tajorentsi eejatzi iaaperoeyakirini maawaeni aapatziyee yaririni Jesoshi ikameethatzi.
Tekatsi akantya aari akantakaaperotya, eero amatziro owawijaakoteeya apaniroeni
27Iroaaka tekatsi akantya akantakaa perotya. Iitarikya? Tema tekatsi akantya owawijaakoteeya apaniroeni. Iitaka kaari amatantawo? Tema apatziro Tajorentsi rowameethatee aakapaeni riraga aapatziyariri Jesoshi. 28aakiro, aririka aapatziyaari Jesoshi,

rowameethatakae Tajorentsi. Tee ikanteeyeeni: Pimonkaateeyeroni rojankinarini Moeseeshi pawijakoe yanteeyaarini. 29Apaniroenima rowawijaakoeyirini Tajorentsi joriiyo? Teewee, tema eejatzi rowawijaakoeyaki rini paashinijatzitatsiri atziri. 30Apintzi Tajorentsi, ikaminthagaeyakaeni maawaeni. Riyotaki amonkaatawaka gaeyakani. Aririka raapatziyaari joriiyo, riraga Jesoshi rowawijaakoteri. Aririka raapatziyaari irira paashinijatzitatsiri atziri, rowawijaakoteri eejatzi. Roojatzi iaakiri riraga Tajorentsi ikameethatzi maawaeni. 31Aririka aapatziyakyaari Jesoshi, okameethatzima ookaero Iwaperite Tajorentsi? Teewee, eero ookaero. Aririka aapatziyakyaari, rootaki anantyaawori okamanteeyakae rini.
Roshiyakaavenantzi Awaraamani

1Piyoteeyakini tsika ikantani achariniiteniperoni Awaraama. Iroaaka nokamantemi: 2tee rowawijaa kotaa apaniroeni. Rowawijaakotyaami apaniroeni, imateromi ikantakaapero tyaami, ikantemi: Osheki nokameetha taki, nawijakotantaari. Omaanta tema riyotaki Tajorentsi tee ikameethatzi Awaraamani. 3Oetaka okantziri Iwaperite Tajorentsi? Tema okantzi: Raapatziyakaarini Awaraama Tajorentsi, rootaki iaaperotantaririni ikameethatzi. 4Noshiyakaawentemiri: eenirorika thamaetenirini iwaatorote, tema okameethatzi ipinateri. Okamee thatzima ikanteri: Irika, korikika, nopashitzimirira? Tee okameethatzi: tema ipomeentsitakanari ithamaetziniri. 5Omaanta riraga Tajorentsi, rinashita: eerorika antayitzironi kameethatayita tsirini, omaanta ameentyaaririka Tajorentsi, aritaki rowameethateeya kaeni, iaakae akameethatzi. Eero

335

OROOMAJATZI4

apomeentsiwentari apinateri. 6aakiro, tekatsi antaperote rowameethatanteeri Tajorentsi, omaanta riweshiryaakagae yeeni, aririka aapatziyaari ari iaapero takae akameethatzi. Tema rootaki ikantakirini Iraviiri: 7 Ikimoshireeyakini maawaeni atziri riraga ikamintheeri Awinkatha rite. Eero ikenkithashiryaaneero eejatzi kaari kameethatatsi rantayitzirini. 8Kyaaryo, ikimo shiryaaperotanaki, riyotaki eero ikijawentziri riraga Awinkatharite rantayitzirini. 9 Ninka ikenkithatakotziri Iraviirini? Apaniroenima ajoriiyotzinkarite? Tema ikenkithatakotziri eejatzi maawaeni paashinijatzitatsiri atziri. Tema ayoteeyakini raapatziyakari Awaraa mani, rootaki iaaperotantakariri Tajorentsi ikameethatzi. 10Omaanta tsika okaatzika iaaperotantakariri Tajorentsi ikameethatzi? Tema tekirani ijoriiyotzini, tekirani itotonatzironi ishiramparitantari. 11aakiro, tekirani itotonatzironi rameentarini Tajorentsi, rowameethatantariri. Roojatzikya itotonatzironi, riyoteeyantakarini atziripaeni ritakawo rameentakari Tajorentsi rootaki iaaperotakiri irira ikameethatzi. Iroaaka ayoteeyakini aritaki ikimiteeyaarini rirori paashinija tzitatsiri atziri: eero iitashita itotonatero iaaperotantyaariri Tajorentsi ikamee thatzi, omaantakya rameentzitakarini irira. Tema riraga Awaraamani rirotaki itaperotakawori rameentakari rirori. 12Eejatzi ikimiteeyaarini maawaeni atziritzinkarite aari, aririka rameentyaari Tajorentsi. Eero iitashita aririka itotonatero, ari rawijakotee, omaanta okameethatzi rameentyaari rawijakotanteeyaari. Ikimityaari achariniiteni Awaraama, tekira itotona tzironi ishiramparitantari paerani rirori.

Eenitatsi iroka ikashiyakaakaririni Tajorentsi Awaraamani

rameentashitakari Awaraamani Tajorentsi, rootaki iaaperotantakariri rirori ikameethatzi, roojatzi ikantakiri: Nokowakaakimi iinja paawakiro okaatzi nokashiyakaakiriri maawaeni jeekatsiri kipatsiki. Iitaka ikanantari rini iroka? Imonkaatayitakironima rojankinarini Moeseeshi? Teewee, tekirani ojeekini. Ro ikanantakarini, rameentakarini. 14Apatzirorikami iaaperoterimi Tajorentsi riraga kowawitachari imonkaateromi rojanki narini Moeseeshi, tema ramatawitaki rimi Awaraamani okaatzira ikantakiriri. Eero okameethataneemi rameentawita karira. 15Rowashironkagaeyerini Tajorentsi maawaeni kaari monkaapero tzirori rojankinarini Moeseeshi, ikijiri. Omaanta eerorikami otzimimi rojanki narini Moeseeshi, tekatsimi okantya ikijawenterimi Tajorentsi. 16Aririka ameentyaari Tajorentsi, tema imonkaa takiro ikantakaeri. Kyaaryo, ineshironkaeyakirini maawaeni kimitee yaririni Awaraamani. Tee apaniroeni ineshironkaeyerini joriiyo, omaanta ineshironkaeyakirini maawaeni aapatzi yariri. Tema rirotaki Awaraamani itakawori raapatziyari; aririka aapatzi yari aari, akimiteeyaarini irira. 17Tema ikantakirini paerani Tajorentsi: Eeroka taki itaperotakaworini, impaetzikya ikimiteeyemini osheki paashinijatzita tsiri atziri. Rirotaki Tajorentsi kijokiro rowakiri Awaraamani tema rameenta kari. Eejatzi rowaagaeri kamayitawi teencharini, tema rirojatzi tzimakagae yirorini maawaeni aeeyakirini. 18-20Riyotakotaka Awaraamani antyashiparitaki, rootzimateentsi ikame. Aamaashitya okaataki rojarentsite 100. Eejatzi riyotakiro iina antyashipawotaki,

13Ari

OROOMAJATZI4,5

336

eejatzi tee iyotzi otzimeri eentsite. Tekatsi reentsite omaanta ikashiyakaa kari Tajorentsi: Aritaki roshekitaki picharineetaperoeyaarini. Omaanta tee itheenkiri Tajorentsi, riraga Awaraama ikenkithashiryaakiro ikantakiriri, riyoperotaki kyaaryo ikantakiriri, imonkaatero maawaeni. Tekirani ijeekini ichariniitenipaeni, raapatziya kari Tajorentsi eejatzi riweshiryaa wentakari, ikantzi: Tema ikameetha taki Tajorentsi. 21Riyoperotzini eenitatsi itajorenka, tekatsi pomeentsi tzimotyaarini; riyoperotzini rantero maawaeni ikantakiriri. 22Rootaki ikanantakari Tajorentsi: Rameentakina Awaraama, rootaki noaaperotantariri ikameethatzi. 23-24Rootaki ikantakiririni Awaraa mani, eejatzi iroaaka ikanteeyakaerini aari; ayoteeyakini aririka ameentyaari Tajorentsi, iaaperoeyakaeni akamee thatzi, ikimitakaanteeyakaeni tee antziro kaari kameethatatsi. Tema rirotaki piriinteeriri Awinkatharite Jesoshi. 25Eeniro anteeyakirini kaari kameethatatsi, rootaki ikamawenantee yakaerini Jesoshi. Roojatzi ipiriintanaa eejatzi, rootaki ayoteeyantakarini maawaeni iaaperoeyakaeni akamee thatzi maawaeni aapatziyariri rirori, okimitaka tee antapiintziro kaari kameethatatsi.
Iaaperoeyakaeni Tajorentsi akameethatzi, ayoteeyantakarini ajeeke jenokinta

1Ari ikamawenteeyakaeni Awinka tharite Jesokirishito, rowawijaakoe yantakaerini. Iroaaka ameenteeyaka woni maawaeni ikantakaeri Tajorentsi, rootaki iaaperoeyantakaerini akamee thatzi, okimitaka tee antziro kaari kameethatatsi; rootaki iroaaka raakameethatanteeyakaerini maawaeni.

aapatziyakari Jesoshi, rootaki ineshironkatantakaeri Tajorentsi, ikantatyaani. Osheki aweshiryaawenta kari, ayoteeyakini aeeyeerini janta ipinkatharitaperotzinta. 3Eejatzi, aririka akemaatsityaawo oetarikapaeni, kameetha aweshiryaawentyaari Tajorentsi. Ayoteeyakini aririka akemaatsityaawo, iyotaakaero eshiwe nantyaawori oetarikapaeni. 4-5Eejatzi aririka eshiwentakiro, ramitakotakae Tajorentsi akyaaryoowentakiro antawaetziniri rirori. Aririka akyaaryoo wentakiniri oetarikapaeni, ayotanaki ameentakawo ikantakaeri, eejatzi ayotanaki tee ramatawiteeyeeni. Tekatsi ikantee ramatawiteeyeeni, tema rotyaantakaero Ishire okithaatakaakae, rootaki iroaaka inintaperoeyantakae rini kameetha. Aweshiryaawentakari. 6aakiro, paerani ashironkaaperoeya kani, tekatsi akantya owawijaakotashi tya aaka apaniroeni. Roojatzi omonkaa tantakari kitejiri ikowakiri Tajorentsi, ipokaki Jesoshi. Tee apinkathatawita rini, omaanta ikamawenteeyakaeni. 7Ari tekatsi aaapiinte paashini atziri kowatsini ikamawenteri paashinipaeni kameethatatsiri, rowawijaakotantyaa riri. Omaanta eenitatsirika kameethape rotatsiri atziri, aamaashitya eenirorika apaanipaeni kamawentziriri rirori. 8Omaantakya aaka tee akameethatee yini, omaanta rotyaantakiri Tajorentsi Itomi riraga Jesokirishito ikamawentee yakaeni. Tema rootaki ayoteeyantaka rini ineshironkaperoeyakaeni, inintape roeyakaeni. 9Apaatawentakae riraa, ikamawenteeyakaeni. Tema ameenta kari rootaki iroaaka iaaperotanta kaeri Tajorentsi akameethatzi, okimitzi motawitakari tee antziro kaari kameethatatsi. Iinja, ikijeri Tajorentsi maawaeni antapiintzirori kaari kameethatatsi, inta aaka, aritaki

2Kyaaryo

337

OROOMAJATZI5

rowawijaakoeyakaeni. 10Paerani akijawitarini Tajorentsi, omaanta ikamawenteeyakaeni Itomi, iroaaka apinkathatakiri rirori; eejatzi irira, iaaperotakae akameethatzi. Iroaaka eero rapiitero ikamae eejatzi Jesoshi, inta ikantyaani raaaperotee, imatanta wori itajonkawentapiinteeyakaeni iroaaka. 11Kaari apatziro iroka, inta eejatzi ayoteeyakini aapatziyakari Awinkatharite Jesokirishito, rootaki iaaperoeyantakaerini Tajorentsi akameethatzi. Tema rootaki aweshiryaa wenantariri iroaaka.
Rantakiri Araani akamantyaari omaanta rantakiri Jesokirishito aaantyaari
12Paerani ritakaantakawo kaari kameethatatsi apaani atziri, riraga Araani; rootaki ikamantakari rimpaetzi. Eejatzi akimiteeyakarini aaka eejatzi riraga maawaeni paashinipaeni atziri: anteeyakironi kaari kameethatatsi, ashi owaeyanakironi. Rootaki iroaaka akamaniteeyantarini aari maawaeni: ashi oyiro akamaeyini maawaeni. 13Paerani tekirani ojeekini rojankinarini Moeseeshi, rantapiinteeyakironi atziri kaari kameethatatsi. Omaanta tekira riyotaperoeyironi kameetha oetaka ikowakagaeyakiririni Tajorentsi: aakiro, tekirani ojeekini rojankinarini Moeseeshi. 14Omaanta eekiro riyaatana kitzi ikamaeyanakini maawaeni atziri, ritakaantanakawo owakira tzimajaanta neentsiri, riraga Araani, roojatzi ijeekantapaaka Moeseeshini. Omawitya tekiraata otzimi kaminagaantsi rashi Tajorentsi, tema riraga anteeyakirorini kaari kameethatatsi ikamaeyakini, omawitya rantakiro inashitapaeni kaari kameethatatsi. Tema owamagaeyakirini okaatzi ranteeyakirini. Riraga Araani roshiyawitakari riraga pokapaentatsiri

rimpaetzi, 15omaanta rinashitaka rirori eejatzi. Eeniro rantakiri Araani akamae yantakarini aakapaeni. Omaanta ikaminthaaperoeyakaeni Tajorentsi, tee ikoyi ikijawentaperoteero antayitzirini, rootaki rotyaanantakariri pokapaenta tsiri: riraga Jesokirishito. 16-17Iroka rantakiri Araani owamagaeyakirini osheki atziri, omaanta iroka rantakiri Jesokirishito owaagaeyakirini osheki atziri. Tema ikamawentakae maawaeni aaka, rootaki iroaaka ineshironkatape roeyirini Tajorentsi rirori, tee ikenkitha shiryaakoteero anteeyakirini, omaanta iaaperoteeyakaeni maawaeni aapatzi yariri Jesokirishito akameethatzi. Rowaagaeyakaeni maawaeni, akantee tatyeeyaani ajeekae jenokinta. 18Rantakiro kaari kameethatatsi apaani shirampari: riraga Araani, rootaki maawaeni aakapaeni aateeyantyaarinimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta eeniro rantakiri paashini shirampari, riraga Jesokirishito. Rootaki imatantawori Tajorentsi iaaperotakae akameethatzi, ajeekaeyanteeyarini jenokinta, akantee tatyeeyaani. 19Tee ikemijantaperotziri Araani Tajorentsi okaatzi ikantawitaka riri, rootaki kaari akameethateeyantani. Ikemijantaperotakiri Jesokirishito Iriri, rootaki imatanteeyakaerini iaaperoe yakaeni akameethatzi. 20Rojankinata kaakiri paerani Tajorentsi Moeseeshi ayoteeyantakarini tee okameethatzi iroka anteeyakirini. Tee akameetha neentzi eechonkiini, omaanta osheki ineshironkaeyakaeni Tajorentsi. 21Ari tee akameethateeyini, rootaki akamae yantakarini, omaanta aapatziyeeyaka rini Awinkatharite Jesokirishito, rootaki ineshironkatanteeyakaerini Tajorentsi. Tee ikijawenteero anteeyakirini, omaanta iaaperoeyakaeni akameetha tzi rootaki akanteetatyeeyaani

OROOMAJATZI5,6

338

ajeekimotantapaeyaariri iinja janta jenokinta.

Aririka akaawoshitakoeyaarini Tajorentsi kimiteeyakani atsipateeyakarini Jesoshi akamaeyakini eejatzi apiriinteeyanaani

ikamawentakae Jesokirishito rookakowentakae eero omperatantanee eejatzi kaari kameetha tatsi. Oetaka anteeyerini iroaaka? Antapiinteeyeeronima kaari kameetha tatsi ineshironkantapiinteeyeerini Tajorentsi? 2Eero. Eero antapiinteero eejatzi kaari kameethatatsi. Okimiwi taka akamaki, eero amatantawo antapiinteero kaari kameethatatsi eejatzi. Iitaka, ikanantari apaani kaminkari nantapiinteroota? Eero imatziro. 3Aapatziyantakariri Jesokiri shito eejatzi akaawoshitawenteeyaka rini, kimitaka akaateeyakirini akamae yakini. Tema piyotziro? 4Eejatzi okimitaka akaateeyakirini akitateeya kani, eejatzi okimitaka akaateeyakirini apiriinteeyaani. Iroaaka ajeekaeya neeni kameetha, akimiteeyakarini Jesokirishito: ikamaki, ikitateetakiri roojatzi itajonkaperoteeri Ashitariri ipiriinantaariri eejatzi. 5Iroaaka akimiteeyakarini Jesoshi. Okimitaka akaateeyakirini akamaeya kini, eejatzi okimitaka akaateeyakirini apiriinteeyanaani: aeeyaneeni, omaanta inashiteeyanaani maawaeni aakapaeni. 6Paerani osheki akowapiinteeyini antapiinteeyironi kaari kameethatatsi, omaanta okimitaka atsipatakari Jesokirishito akentakoeya kani koroshiki, akamaeyakini: iitakama akowanteeyari eejatzi apiiteero kaari kameethatatsi? Paerani okimitaka aakateeyakini ratziritepaeni iwinkatharite kamaaripaeni, rantakaa

1Ayoteeyakini

piintakaero kaari kameethatatsi; omaanta iroaaka okimiwitaka akamaki, tekatsi ikantya romperatee eejatzi. 7aakiro, aririka ikame atziri, tekatsi omperateeyaarini. Iroaaka aaka, eero anteero kaari kameethatatsi. 8Aririka akaateeyakirini Jesokirishito akamaeyakini, ayoteeyini akaateeyerini eejatzi ajeekimoteri janta ijeekinta rirori. 9Ayoteeyakini ikamaki, eejatzi ipiriintanaa. Eero rapiiteero ikamae eejatzi: tekatsi ikanteeya ikamae eejatzi. 10Ikamantakari Jesoshi, ikamawentakiro kaari kameethatatsi anteeyakirini. Monkaataka: eero ikamae eejatzi. Iroaaka aaanee: kijokiro rowaeri iroaaka Tajorentsi, ikanteetatyeeyaani. 11Eejatzi eeroripaeni, pikimiteeyakani pikamaperoeyakini, eero panantaawo kaari kameethatatsi; omaanta raaaka gaeyemini eejatzi Awinkatharite Jesokirishito tema ijeekanaki pajanka neki, rootaki, piyoteeyantaaririni piweshiryaakayaari Tajorentsi. 12Tema okimiwitaka pikamaki: eero iroaaka pantapiinteero kaari kameethatatsi, eero pikenkithashiriiro roojatzi eero pantziro okowashitari piwatha. 13Ari okimiwitaka pikamaki, eero pathaagakotaawo iroaaka piwatha antakaapiinteemiro kaari kameethatatsi. Eejatzi okimiwitaka rowaagaemi Tajorentsi, rootaki pishinetantyaariri rantakaayitemironi kameethatayitatsirini. 14Eero iroaaka panteero kaari kameethatatsi. Tekatsi okantya omperatemini pantero oetarika paeni, tema ikaminthagaeyakimini Tajorentsi, ineshironkateeyakimini.
Noshiyakaawentemiri apaani omperataarewo
15 Iitaka anteri iroaaka? Ayoteeya kini tekatsi omperateeyeeni eejatzi ayoteeyakini ineshironkatapiinteeya

339

OROOMAJATZI6,7

kaeni Tajorentsi. Okameethatzima antashitapiintyaawo kaari kameethata tsi ineshironkatantapiinteeyakaerini? Teewee, tee okameethatzi. 16Ninkama pipinkathataperoteri? Aririka pipinka thateri iwinkatharite kamaaripaeni, rantakaapiintemiro kaari kameethatatsi, omaanta rootaki piyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta aririka pipinkathateri Tajorentsi, eejatzi pikemijantaperoteri, rantakaapiintemiro kameethatayitatsi rini, rootaki piyaatanteeyari jenokinta Tajorentsiki. 17-18Kyaaryo paerani pipinkathatawitarini iwinkatharite kamaari, omaanta iroaaka pipinkatha teeri Tajorentsi. Pikemijantaperoteero maawaeni riyotagaeyeemirini irira, rootaki nopaasonkitantariri. Pantapiintawitawoni kaari kameethata tsi, omaanta oeyowakimi Ishire Tajorentsi, iroaaka pantapiinteero kameethatayitatsirini. 19Nokamantemiro okimitawo iaawaetzi atziripaeni, riraga theenka tsiri pikemaeyantyaaworini. Okimitaka paerani pipinkathawitarini iwinkatha rite kamaari eejatzi eekiro piyaatatye panantaworini kaari kameethatatsi, okameethatzi iroaaka pipinkathateeye rini Tajorentsi eejatzi eekiro piyaatatye panteeyantyaaworini kameethatayitatsi rini, pikameethaperoeyantyaarini. 20Paerani, pikemijantaperoeyawitarini iwinkatharite kamaari pantawitakawo oetarikapaeni, tee pipinkathateeyirini Tajorentsi. 21Omaanta osheki iroaaka pipashiwentakagaawo panteeyawitarini: iitaka ipinatemirimi kamaari? Pantee yawitanarini, rootaki piyaatantyaarimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 22Iroaaka tekatsi ikantya iwinkatharite kamaari romperateeyeemini eejatzi: tema iroaaka pipinkathateeyeerini Tajorentsi, panteeniri okaatzi ikowaka

yemiri. Rowameethashireeyemini rirori, ijeekakagaeyemini jenokinta pikanteeta paatyeeyaani. 23Pantapiinteeyawitaka woni kaari kameethatatsi, piyaatee yantyaarinimi paamariki kaari tsiwaka nitatsini. Omaanta paapatziyakari Awinkatharite Jesokirishito, rootaki ikaminthaantashitakimiri Tajorentsi, ijeekakagaeyashitemini jenokinta, pikanteetapaatyeeyaani. Tema ikaminthaashiiyeeni ikowashita.
Aririka aapatziyaari Jesoshi tee omperateeyeeni rojankinarini Moeseeshi

eerokateeya kini nojoriiyotzinkarite, nokenki thatakagaeyemini. Tema piyotzi aririka ikame asheninka, tekatsi ikanteeya raapatziyeeyaawo ikantawitakaririni kaminagaantsi. 2Noshiyakaawentemiro iroka. Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Aririka aye tsinani oemi, kijokiro owanakiri, roojatzi ikamantakya. Tee okameethatzi ookashityaari. Omaanta aririka ikamaki, ojeekashitanaa, omatero roori antero oetarika okoyiri. 3Omaanta eenirorika oemi, tee okamee thatzi oaathatzimotyaari paashini shirampari. Aririka ikamaki oemi, ari okameethatzi agae paashini oemi, iroaakakya tee oaathatzimotari itaworini oemi. Tekatsi thaeeyaawoni ayeeta paashini. 4Eejatzi, noyemi jantzinkarite, ikamaki Jesokirishito: eejatzi okimiwitaka pikaateeyakirini, pikamaeyakini. Iroaaka eero ompera teemi rojankinarini Moeseeshi, tema okimiwitaka kamakimi. Omaanta raaakagaeyeemini eejatzi Tajorentsi panteeyantyaaworini maawaeni ikowakagaeyakimirini. Okimiwitaka aakiri paashini oemi, riraga Jesokiri shito. 5Paerani aapatziyawitarini iwinkatharite kamaaripaeni. Akowa

1Noyemijantzinkarite,

OROOMAJATZI7

340

piintawitawoni antapiintero kaari kameethatayitatsini, rowaga ithaaapi thatawitakaeri Tajorentsi. Aritaki akanteeyarini, antapiinteeyironi okaatzi okowakiri awatha, rootaki aateeyantyaarinimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 6Omaanta iroaaka okimitaka akamaeyakini. Eero akenkithashiryaagaeyaawoni ikanteeyi rini joriiyopaeni, rameteeyarini rirori. Iroaaka tee antapiintziro okantzirini rojankinatzirini paerani okaatzi okowaki awatha, intakya antapiinte okowakagaeyakaerini Ishire Tajorentsi.
Akyaaryoowentero eero anantaperotawo kaari kameethatatsi
7 Iitaka nokanteeyimirini? Nokantzi mima tee okameethatzi rojankinarini Moeseeshi? Teewee, tee nokantzimi. Eeromi otzimimi, eero niyotziromi nantayitzirini kaari kameethatatsi. Eeromi okantzimi: Eero piaawena tawo rashitayitarini paashinipaeni, eero niyotziromi kaarira kameethatatsi. 8Iyotaawitakina tee okameethatzi nokowashiryaaperoeyironi oetarika paeni, niyotawitawo; omaanta eekiro niyaatatyee nokowashiryaaperotanakiro oetarikapaeni. Eeromi otzimimi kamina gaantsi rashi Tajorentsi, eero niyotzi romi tee okameethatzi nokowashiryaa witakari. 9Paerani, tekirani niyotzironi Kaminagaantsi rashi Tajorentsi, nokimo shiryaashitawitakani. Omaanta roojatzi iyotaantakina eeniro nantani, rootaki nowashiretantakari. Niyotanaki niyaatemi paamariki kaari tsiwakanita tsini. 10Noetawitaka aririka nanteromi maawaeni okantziri Rojankinarini Moeseeshi nokanteetatyeeyaani nojeekemi jenokinta, omaanta tekatsi nokantya nomonkaatero. Iyotaakina iroaaka eenitatsi nantani, rootaki

niyaatantyaarimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 11Osheki nokenkitha shiryaakiro kaari kameethatatsi, amatawithawitakina, rootaki kaari nomonkaatantaworini okantziri Rojankinarini Moeseeshi. Roojatzi niyotantanaka iyaatakaatyeenami paamariki kaari tsiwakanitatsini. 12aakiro, okameethaperotaki Rojanki narini Moeseeshi: rootaki iaani Tajorentsi, okameethaperotaki.
Ikantziri iitaka antapiinantawori kaari kameethatatsi
13Ari okameethatzi Rojankinarini Moeseeshi, omaanta iitaka niyaatantyaarimi paamariki kaari tsiwakanitatsini? Rooma rojankinarini Moeseeshi jatakayenanimi? Kaari, omaanta jatakayenanimi nantakiro kaari kameethatatsi, rootaki niyaatantyaarimi. Tema iyotagaana rojankinarini Moeseeshi tee okameetha tzi iroka nantawitakarini. 14Okameetha taki roori, tema Tajorentsi rirotaki jankinatakaantzirori; omaanta naaka, kantakaashitakawo tee nokameethatzi naaka. 15Tee niyotakota oeta awijimota kinari: nokowawita nojeekemi kameetha, omaanta, tee nomatziro. Nantapiintakiro kaari nokowaperota wita nanteri. 16Niyotaki tee okameetha tzi iroka nantayitakirini, niyotaki okameethataki iroka iyotaantziri Rojankinarini Moeseeshi. 17Tee nokowa wita nanteromi oetarikapaeni, omaanta ashi noyiro tee nokameethatzi, rootaki nanantawori. 18Niyotaki tee nokamee thaperotzi nowathaki. Nokowaperotawi taka nanteromi kameethatayitatsirini, omaanta tee nomatziro. 19Tee nantapiintziro kameethatatsiri nokowa witari nanterimi, inta eekiro nantapiintanakitziro kaari kameethata tsi kaari nokowawita nanteri. 20Iitaka

341

OROOMAJATZI7,8

nantashitantawori kaari nokowawita nantero? Rooma ashi noyiro tee nokameethatzi, rootaki nantashitantaka wori. 21Aritaki nokantatyaani: nokowawi taka nojeekemi kameetha, omaanta omapokakina eejatzitanee nantaneero kaari kameethatatsi. 22Nokenkithashi ryaaperotawitakawo najankaneki iaani Tajorentsi, nokowaperotawitaka nanteromi kameetha ikowakaakinari. 23Osheki nokenkithashiryaakotaka nowathakira eenitatsi kaari shinetenani nantero kameethatatsiri. Osheki nokenkithashiryaawitakari Tajorentsi, nokowawitaka nanteromi ikowakaaki nari. Omaanta tee nomatziro nantero, omapokashitanaana nantaneero eejatzi kaari kameethatatsi. 24-25Osheki nashironkaawitaka. Nokenkithashiryaa witaka nanteromi ikantakinari Tajorentsi, omaanta ashi noyiro tee nokameethatzi. Ninka amitakotenani eero nantapiinantawo eejatzi kaari kameethatatsi? Tema tee nokoyi niyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. Rirotaki Awinkatharite Jesokirishito amitakotenani. Rootaki iroaaka osheki nopaasonkitantariri Tajorentsi.
Amitakoeyakaeni Ishire Tajorentsi

aapatziyeeyantaririni Jesokirishito kameetha, eejatzi kijokiro oyeri, eero rowashironkagae yeeni. Tema eero iroaaka antapiintee yironi kaari kameethatatsi akoyiri aari. 2Paerani ashi noyironi nantapiintzironi kaari kameethatatsi, niyaatemi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta naapatziyakari rirori, owawijaakotantaanari Ishire Tajorentsi, owaaashiryaantaanari. Ojeekakagaena iinja janta jenokinta, nokanteetapaa tyeeyaani. 3aakiro, tekatsi okantya owawijaakoeyeeni rojankinarini

1Rootaki

Moeseeshi: ashi oyiro tee akameethatzi. Tee amonkaateeyironi okantakaeri. Omaanta rowawijaakoeyakaeni Tajorentsi. Rotyaantakiri Itomi jaka kipatsiki, ratziritapaaki, ikimitaperota paakae aari, omaanta tee rantziro kaari kameethatatsi. Ikamawentakae aaka, ipaashinitakagae eero akimitantaa paerani. 4Iroaaka, aririka aapatziyawo Ishire Tajorentsi, ari amonkaatakiro okantakaeri Iwaperite Tajorentsi. Paerani ashi oyironi tee akameethatzi, tee amonkaatzironi okantakaeri. 5Riraga kaari kameethateeyatsini ikenkithashiryaakopiintawo rantero kaari kameethatatsi. Omaanta riraga yotzirori Ishire Tajorentsi ikowaki rantero okowakaakiriri. 6Aririka akenkithashireero akowashitayitarini aari, aate paamariki kaari tsiwakanita tsini. Aririka akenkithashireero okowakaakaeri Ishire, ari ajeekaki kameetha eejatzi kameetha akanteeta tyeeyaani ajeekimoeyerini Tajorentsi. 7Aririka akenkithashiryaakotero antayiteroni akowakiri aari, atheenka kiri rirori: tee akoyi antayiteroni ikowakagaeyawitakaerini. Rootaki kaari amatantawo antero. 8Tee imatziro ikimoshiryaakayeri rirori maawaeni antapiintayitzirorini oetarikapaeni ikowashitakari.
Tsika ikanta riraga kameethatayitatsirini

eerokapaeni, tee pijeekae yini iroaaka okimitaaga okoyiri piwatha, inta okithaatakaapaakimiro eerori Ishire Tajorentsi, rootaki pijeekaeyantaarini kimitaka okowakaakimiri Ishire. Riraga kaari kithaatakotawori Ishire, tee riyotziri Jesokirishito. 10Osheki pantakiro kaari kameethatatsi, rootaki pikamaeyantyaarini piwatha, omaanta pisheninkatakaririka rirori, iaaperotakimi Tajorentsi pikamee

9Omaantakya

OROOMAJATZI8

342

thatzi pishireki, pikanteetatyeeyaani pijeekimoteri. 11Tema rowaga Ishire opiriinteeri Jesoshi. Iroaaka aririka okithaatakaakimi roori, opiriinteeyeemini eejatzi eerori, owaeeyeemini pishireki eejatzi. Ro imatanteemiri pameentakawo. 12Iroaaka, noyemijantzinkarite, atsipeta shiwitakawo aapatziyawitakari iwinkatha rite kamaari, eejatzi atsipetashitawitakawo antero kaari kameethatatsi. 13Aririka pantapiintero iroka, piyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta aririka paapatziyawo Ishire Tajorentsi, eero panteero eejatzi kaari kameethatatsi, roojatzikya pijeeke jenokinta, pikanteeta paatyeeyaani.
Itominteeyakarini Tajorentsi aapatziyariri Jesoshi

atziri ikithaatakaakari Ishire Tajorentsi, riroteeyakini reentsitepaeni Tajorentsi. 15Pamine, aririka okithaatakaa kae roori, aakateeyakini itomipaeni rirori eejatzi rishinto. Tee akimitari rompera nawo, eejatzi eero athaawantari. Eero akimitaa paerani athaawanteeyawitarini iitarikapaeni. Tema kyaaryo, akanteeri Tajorentsi iroaaka: Pawa nashi. 16Aririka ayotaki okithaatakaakae roori, eejatzi iyotagaeyakaeni, rootaki ayoteeyantakarini reentsiteteeyakaeni Tajorentsi. 17Aakateeyakinirika reentsite paeni, ari ipaeyakaeni Tajorentsi maawaeni ikowakaakaeri ojeekimoeyeeni iinja, akimiteeyaarini Jesokirishito. Iroaaka aririka akimitakoeyakyaarini akemaatsi tyaawo oetarikapaeni, aritaki iinja akimita koeyaarini, kameetha ajeekimoeyapaerini Tajorentsi, aweshiryaawenteeyaarini.
Iinja eero akenkithashiriiro oetarika akemaatsitawitakari iroaaka

14Maawaeni

kameetha ijeekakaaperoeyeeni janta inampiki, kyaaryo ajeekaperote

18Iinja

roojatzi eero akenkithashiriiro oetarika paeni akemaatsitawitakari iroaaka jaka. 19Ayoteeyakini maawaeni riwetsi kaeyakaeni Tajorentsi ijeekakaaperoe yakaeni kameetha, eejatzi ipeyee iinja pinkatharitatsini. Raamagaeyaarini maawaeni ikantzi: Tsika okaateka itajonkawenanteeyeerini maawaeni reentsitepaeni ayoteeyantaririni? 20-21Ratsipetashitakawo ijeekayitakini maawaeni riwetsikaeyakirini Tajorentsi: ikamapiinteeyakini rirori tsimeripaeni, pankirentsipaeni, maawaeni; eero aagaeri eejatzi iinja. Tekatsi ranteeya wityaani ikamaeyantakarini, omaanta ikamaeyantakarini rantakirini paerani Araani. Riyotaki Tajorentsi iinja eero okimitaa iroaaka, inta rowameethape roeyeerini eejatzi maawaeni ikaatzi jeekanteeyaworini kipatsi, tema eejatzi ikimitagae aari iinja rowameethaperoe yeeni: tema aakateeyakini reentsite paeni maawaeni. 22Ayoteeyakini rowashironkaapiinteeyakani maawaeni riwetsikani Tajorentsi, eejatzi ikamae yini: ikantani, roojatzi iroaaka. Tema ikimiteeyakawoni tsinani, rowashi ronkaapiinteeyironi, tema atsikamoonthatziro tsinani aririka okoaawaanite eentsite. 23Eero apatziro okaatzi riwetsikakiro Tajorentsi oyeero kitejiri rowameethatero, inta eejatzi aaripaeni aapatziyariri Jesoshi, ashironkagaeyawitakani, oyeero. Tema eeniro akemaatsiteeyakarini, omaanta eenitatsi Ishire Tajorentsi, ojeekantakae ajankaneki amitakoeyakaeni. Omaanta akowaeyakini ikimitakaantaperoeyeeni Tajorentsi aaka reentsitepaeni ipaashini takagae aririka apiriinte. Roojatzi eero akemaatsitaawo oetarikapaeni, eero akamae eejatzi. 24Aririka ayotaki imonkaatero Tajorentsi ikantakaeri, aapatziyakari awijakotantaari. Omaanta tekira ithonkiro, tekira imonkaateeyi

343

OROOMAJATZI8

roni maawaeni ikantakaeri aari rootaki oyaakotantyaariri. Omonkaatakyaarika, arima oyaakoteero okaatzi ikantakaeri? Eero. 25Aririka ayotaperotaki imonkaa teero ikantakaeri, kameetha eekiro aatatyee oyaakotero, eero akantashi ryaa.
Amitakoeyakaeni Ishire Tajorentsi, okantziri Tajorentsi ramitakoeyeeni
26Tee ayoperoeyini aari, omaanta amitakoeyakaeni Ishire Tajorentsi. Tee ayoperoeyini amaneri Tajorentsi kameetha, omaanta iyotzi roori Ishire, okantakowenteeyakaeni; kameetha okenkithatakaeri, eero amatziro akimityaawo. 27Riyoperotakae Tajorentsi okaatzi akenkithashiryaari ajankaneki, eejatzi riyotakiro oetarika okantziriri Ishire. Aririka okantako wentakae, iyotakiro maawaeni ikowakaakaeri Tajorentsi, rootaki amanantyaariri, tema rootaki Ishire kantakoteeni. 28Ayoteeyakini aririka anintaperota kiri Tajorentsi, eejatzi aririka antapiintakiro ikowakagaeyakaerini, roojatzi ikantyaani rirori itajonkako wenteeyeeni. Aririka opomeentsitzimo tawitakae, omaanta eero ishinetee owashironkaeya. 29Paeraniperoroa riyotzitakaeni ari aapatziyakyaari rootaki ikantzitantakarini: Ikameetha tanaki aapatziyeeyanarini, ikimiteeyaari Notyomi. Tema irira rirotaki Jesokiri shito. Rirotaki itomipero paeranipe roroa, ijeekitani; rimpaeteeyakaeni aririka aapatziyeeyarini irira ari reentsi teteeyakaeni aari, akimitaari paashini reentsite Tajorentsi. 30Paerani ikantzita kani: Neentsiteteeyaarini, roojatzi reentsitetaperoeyakaeni; eejatzi iaaperoeyakaeni akameethatzi ikimita kaantakae tee antziro kaari kameethata tsi. Eejatzi ikantzitakani: Iinja

kameetha ijeekimoeyenani jaka nonampikika. 31Tema okameethateeyakini iroka. aakiro, itajonkawentaperoeyakaeni Tajorentsi: ninka iroaaka owashi ronkagaeyeeni? Tekatsi. 32Tee ithaeeyari Itomi, omaanta rotyaanta kiri jaka kipatsiki ikamawenteeyakaeni. Tema ayoteeyakini eejatzi iinja ipapiinteeyeeni aaka maawaeni koetyee moeyakaerini. 33Tema riyoyagaeyakaeni Tajorentsi, iaakae akameethatzi ikimitakaantakae tee antziro kaari kameethatatsi: ninka iroaaka kantatsini eeniro antani? Tekatsikya. 34 Ninkama kantakoteenika: Eeniro pantani? Tekatsi: tema ikamawentee yakaeni Jesokirishito rowawijaakoeya kaeni. Eejatzi ipiriintanaa, ijeekimota paeri Ashitariri rakoperoki, ikaatziri ipinkathariwenteeyakaeni, eejatzi raminakowentakae. 35Ninkama ookakaeyerinika Jesokirishito inintape roeyakaeni? Tekatsiroa. Omawitya rowashironkagaeteerika, aririka opomeentsitzimoeyeeni oetarikapaeni, rajaryagaeteerika rowashironkagaetee, aaperoterika atashe, tekatsirika akithaa tyaari, athaawantayitarini oetarika paeni, rowamagaetakaerika; omaanta ikantani Jesokirishito, inintaperoeya kaeni. 36Okimita okantzitakarini rojankinateetakirini paeraniperoroa: Naapatziyakimi Tajorentsi, rootaki rajaryaantapiinteetakinari rowamagae tena. Ikimitakaantena owisha: tema rowamaapiinteetayitzirini maawaeni kitejiri rowantariri. 37Kyaaryo osheki inintaperoeyakaeni Jesokirishito, ikantani: itajonkawenteeyakaeni, ranaakotakaakaeri maawaeni kowatsiri rowashironkaakae. Tema rootaki aweshiryaawentaperoeyantakaririni. 38-39Kyaaryo, tekatsi ookakagaeyenarini ininteeyakaeni: eero imatziro ronampiri

OROOMAJATZI8,9

344

Tajorentsi, kamaaripaeni, pinkathari paeni, jenokijatzi, kipatsijatzi, maawaeni riwetsikaeyakirini Tajorentsi, eero imatziro. Okantawitya aririka akamaki, eeniroka ai, eero imateeyi roni iroaaka, eejatzi eero imatziro iinja. Rooma aapatziyakari Awinkatha rite Jesokirishito, iroaaka inintaperoe yakaeni, eejatzi kijokiro rowaeyakaeni maawaeni.
Tajorentsi riyoyaakiri ninkarika ikowakaakiri irira

nokenkithashiryaakotakiri maawaeni nojoriiyotzinkarite. Kyaaryootaki iroka nokantakiri, riyotaki Jesokirishito tee notheeya. Eejatzi okithaa takaakina Ishire, iyotakaakina kyaaryo nokantaki. Netakoperotakari nojoriiyo tzinkarite, tee raapatziyari Jesoshi. Aririkami nomateromi nowawijaakoterimi riroripaeni, niyaateetami paamariki kaari tsiwakanitatsini rawijakotanteeyarinimi; niyaaterikami janta, eero noiirimi naaka Jesokirishito. aakiro, osheki nokowapero witaka rawijakoeyeenimi 4icharineeteeya karini Ishirayeeri.a Tema irira reentsitetee yawitakarini Tajorentsi. Ieeyakirini itajonkantaki, eejatzi ikemaeyawitakawoni ikantawitariri, riyoteeyawitakawoni Rojankinarini Moeseeshi, riyoteeyawitakani tsika ikantyaami raapatziyarimi, eeniro ikashiyakagaeyakiririni aririka ikemijanta peroteri, 5riroteeyakini ichariniitenipaeni riraga itakaworini paerani, riroteeyakini ichariniiteni paerani Rotyaantanewo Tajorentsi. Tema rirotaki Tajorentsi, okameethatzi akanteetatyeeyaani aaaperoeyerini eejatzi apinkathataperoe yerini maawaeni. Aritaki okantyaani. 6Riyoteeyawitawoni Iwaperite Tajorentsi, omaanta tee raapatziyeeyawoni. Iitaka kaari raapatziyeeyantawoni? Ramatawita

1-3Osheki

kirima Tajorentsi? Teewee, tee ramatawi tziri. Pamine, maawaeni icharineeteni Ishirayeeri tee ikimitaperoeyarini: rooma tee raapatziyeeyarini Tajorentsi maawaeni, inta apaanipaeni. 7Eejatzi tee ikimitaperoe yarini Awaraamani maawaeni icharinee teni. Tema ikantakirini paerani Tajorentsi: Apatziro picharinitaperoeyaarini maawaeni icharineeteni riraga Ijaaka. 8Iroaaka nokamantemiro iroka roshiyaka wentziri. Tee reentsitetari Tajorentsi maawaeni icharineeteni Awaraamani. Apatziro isheninkaeyakarini riraga icharineeteni Ijaaka. 9Tema ikantakirini Tajorentsi riraga Awaraama: Awijaneentsirika apaani ojarentsi roojatzi otzimantakya Jaara otomi. 10Paashini ojarentsi ikoaataki Ijaaka. Ikantaka rantaritaki, raaki iina, owaero Riweeka. Roojatzi omotzitakiri, rirotaki tsipantzi. 11-13Eenirowa rirori omotzitziri riniro, tekira rantziro kameethatatsiri eejatzi tekira rantziro kaari kameethatatsi, omaanta eeniro ikowakaetakariri Tajorentsi. Irira riyoyaakiri ikantzitakawoni rowaga Riweeka: Riraga jewatatsini ikoaatapaaki ipinkatheeteri riraga oyaatapaakyaarini. Tema rootaki okenkithatakotzitakaririni Iwaperite Tajorentsi: Ikantzi Tajorentsi: Nonintape roteri Jakoowo osheki, omaanta riraga Isawoori eero nonintaperotziri osheki. aakiro, riyotzitani Tajorentsi ikowakaeta karirini: roojatzi imatakaantakari.
Tsika ikantziriri Tajorentsi joriiyo eejatzi kaari joriiyotatsi
14 Okameethatzima akante: Tee okameethatzi iroka rantziri Tajorentsi? Teewee, eero akantzi. 15Tema paerani ikantakirini Moeseeshi: Tema naaka kantatsiri ninkarika noneshironkateri, eejatzi ninkarika netakotyaari. 16Tee

a 9.4 Ishirayeeri eejatzi Jakoowo rirotaki apitetachari iwaero apaani atziri.

345

OROOMAJATZI9

riro atziri kantatsini, inta Tajorentsi. Riyotzi irira ninkarika ineshironkatape roteri. 17Tema paerani ojankinatakani ikantziririni riraga iwinkatharite ejiipitojatzi: Nopeyemi pinkatharita tsini, riyoteeyantyaarini atziri osheki notajorentsitaki, eejatzi osheki ipinkathateeyantenarini maawaeni jeekatsiripaeni kipatsiki. 18aakiro, tema rirotaki Tajorentsi kantatsiri ninkarika ikowakaari ineshironkateri. Tema eejatzi rirotaki kantatsiri ninkarika kijoshiretatsiri rajankaneki. 19Naamaashita iroaaka pikantena: Arima? Kyaaryorika pikantakiri, iitaka ikijawenantenawori nantayitzi rini? Tema nantayitakironi rantakaaki nari rirori. 20Pamine, eeroka atziri: tee okamee thatzi pipiyathatyaari Tajorentsi, osheki ipinkatharitzi irira. Noshiyakaawente miro kowitzi. Okantzirima wetsikirori: Iitaka kaari piwetsikantana naari kameetha? 21Rowaga wetsikirori tema rootaki kowakawori tsikarika okanterori kipatsi. Apaani owatha kowitzi. Tema okameethatzi owetsikakiri apaani rooperotatsiri, omaanta paashini tee opantaperotya. 22Aririka ikowaki Tajorentsi, tema okameethatzi rowashi ronkaayiterini iinja. Tema okameethatzi riyotakagaeyerini atziri eeniro itajorenka. Omaanta tee rowashironka gaeyirini intsipaete riraga kaari kameethateeyatsini, omaanta imaerita kotashitawo rantayitzirini, tema ikowakiri ikenkithashireeyami ikaminthaantakyaaririmi. 23Omaanta ikaminthaaperotakiri riraga jatatsini jenokinta; ikowakaakiri riyoteeyeni osheki ikaminthaantzi, eejatzi osheki ipinkatharitzi. 24Riyoyaakiri apaanipaeni joriiyo riyoteeyantaaririni eejatzi riyoyaakiri apaanipaeni kaari joriiyotatsi. Aakateeyakini riyoyayitaki

rini, ayoteeyantaaririni. 25Tema paerani rojankinatakotzitakaeni riraga Oseeya shi, ikantzi: Ikantzi Tajorentsi: Kaari naawita nosheninka, omaanta iroaaka nosheninkataari. Kaari naawita nonintanewo, omaanta iroaaka nonintaperoteeri. 26Eejatzi janta tsikarika Tajorentsi ikanta kiri: Kaari naawita nosheninka, iinja ikenkithatakoteeteeri riraga peyaachani ikanteri: Eeroka paeni reentsitepaeni Tajorentsi, riraga aaaperotatsiri. 27Eejatzi eenitatsi iroka rojankinataki rini Iseeyashi. Ikenkithatakotakiri joriiyopaeni ikantzi: Ikaateeyakini icharineeteni Ishirayeeri oshekipe roroa. Ikimitakawo opane impaneki roshekiperotaki. Omaanta eero rosheki perotzi awijakotaatsini. 28Iinja imonkaa tero Tajorentsi maawaeni ikantakiri: romapokaeyerini maawaeni theenkanta tsiri, rowashironkagaeyerini. Ithotyaa peroeyerini, maawaeni. 29Tema eejatzi rojankinatakini rirori, ikantzitakani: Eeromi ikamintheeyee nimi Tajorentsi, riraga antzirori oetarikapaeni, eeromi isheninkateeyee nimi, tema ari ithonkaeyeenimi maawaeni, akimiteeyaarinimi riraga joroomajatzini eejatzi riraga komooraja tzini.
Ikamantziri iitaka kaari raapatziyantari joriiyopaeni

Iitaka eejatzi nokamantemiri? Paerani riraga paashinijatzitatsiri atziri tee ikowaeyawitani rowameethateri Tajorentsi, omaanta iroaaka raapatzi yeeyarini rootaki iaaperotantakariri ikameethatzi. 31Omaanta riraga joriiyopaeni ikowaeyawitani rirori imonkaatayiteronimi ikantayitziririni Moeseeshi ikameethatantyaarimi,

30

OROOMAJATZI9,10

346

10

omaanta tee imateeyironi. 32-33Iitaka kaari iaaperotantariri riroripaeni ikameethatzi Tajorentsi? Tee rameenteeyarini omaanta ikowaeyawi tani rantero oetarikapaeni. Osheki ikompitakawo, tee ikowaeyini raapatzi yari Jesoshi. Paerani rojankinateetzironi iroka: Ikantakotakiniri Tajorentsi Rotyaantanewo: Notyaantawityaanari joriiyopaeni notyomi, omaanta eero riyoteeyawakirini. Okimiwitaka rantziwatyaawo mapi, ipariyantyaawo; tee riyoteeyirini rirotaki Notyaanta newo, rootaki rowashiretantyaari. Omaanta eero rowashireta riraga aapatziyariri, inta riweshiryaawentape roeyaarini. 1Noyemijantzinkarite janta Oroomaki, osheki nokowapero taki rawijakoeyenimi maawaeni nojoriiyotzinkarite, osheki namana piintziri Tajorentsi: Paapatziyakagae yaarini nojoriiyotzinkaritepaeni rawijakotanteeyaari. 2Niyotaki osheki ikowaeyawitani ikyaaryoowentenirimi Tajorentsi oetarikapaeni rantziniriri, ishintsiteniri maawaeni. Omaanta tee riyoteeyini oetarika ikowakaaperoeyaki ririni. 3Tee riyoteeyini tsika ikanteeri Tajorentsi iaaperotanteeyaarini ikameethatzi. Ikowaeyawitani rowamee thatashityaami apaniroeni, omaanta tee ikoyi raapatziyawo okaatzi ikantziro Tajorentsi iaaperotantakariri ikamee thatzi. 4Pamine, ipokaki Jesokirishito, ikamawenteeyakaeni. Iroaaka, aririka aapatziyakyaari rirori, ari iaaperoe yeeni Tajorentsi akameethatzi. Atsipeta shitakawo iroaaka antayiteroni ikantzi rini Moeseeshi awijakotanteeyaarimi.
Tsika akantya awijakoeyanteeyaarini

riraga Moeseeshi ikenkitha takotakiri riraga kowatsiri rawijako

5Paerani

tantyaawomi Rojankinarini Moeseeshi: Eenitatsirika kowatsini imonkaayite roni rawijakotantyaari, okameethatemi imonkaateeyeronimi maawaeni, ikanteetatyeeyaani. Eeromi ikompita womi. 6Omaanta aririka aapatziyee yaarini Jesoshi iaaperotantariri Tajorentsi akameethatzi eero akantzi ajankaneki: Pomeentsitaka awijako tanteeyari. Thame aatashiteri Jesokiri shito janta jenokinta, aakiteri jaka rowawijaakotanteeri. Eero akantashita; 7eejatzi eero akantashita: Thame aate tsikarika iyaatzi ishire kamaentsiripaeni inthomaenta kipatsi, apiriinantyaariri Jesokirishito, rowawijaakotanteeri. Eero akantzi. Tema tzinaanaa paerani. 8Aririka aapatziyakyaari, aritaki awijakotee: eero antayitzironi pomeentsitayitacharini. Tema eeniro jaka iaani Tajorentsi: kaari pomeentsi tachani pikenkithatakotero eejatzi pameentyaawo. Rootaki iroka nokama nantapiintziri: paapatziyari Jesoshi pawijakotanteeyarini. 9Aririka pikamanteri paashinipaeni atziri pipinkathatakiri rirori, eejatzi aririka pikenkithashiryaakiro pajankaneki ipiriinteeri Tajorentsi, aritaki pawijako tee. 10aakiro, aririka ameentyaari riraga Jesoshi ajankaneki iaaperoe yeeni Ashitariri akameethatzi; eejatzi aririka akamanteri paashinipaeni atziri aapatziyakari rirori, aritaki awijakotee. 11Tema okantzini Iwaperite Tajorentsi: Eero ipashiwenta riraga aapatziyariri Jesoshi, tema eero ramatawitziri. 12Amonkaatawakagaeyakani: joriiyo eejatzi paashinijatzitatsiri atziri, apintzi Awinkatharite. Ameenteeyakarini, rootaki ipinkathariwenanteeyakaerini, ineshironkateeyantakaerini maawaeni. 13Tema eejatzi okantzini Iwaperite Tajorentsi: Rawijakoeyeeni maawaeni ameenteeyaririni Awinkatharite.

347

OROOMAJATZI10,11

Osheki itheenkanteeyini joriiyopaeni

raapatziyena. Rootaki rojankinataki narini riraga Iseeyashi.

Tsika ikantyaaka riraga joriiyopaeni

raapatziyari Tajorentsi atziri, tsikama ikantyaaka rameenantyaariri? Eero imatziro. Eerorika ikemakotziri, tsika ikantyaaka raapatziyantyaariri? Eero imatziro. Tekatsirika kenkithatakaantatsini, tsika ikantyaaka ikemakotantyaariri? Eero imatziro. 15Arima imatakiro atziri riyaate ikenkithatero iaani Tajorentsi tekatsirika otyaanterini irira? Eero imatziro. Tema okantzini Iwaperite Tajorentsi: Tema osheki aweshiryaa wentakari riraga pokatsiri kenkithatzi rorini iaani Tajorentsi, tema aaape roeyakirini. 16Omaanta tee raapatzi yeeyimini maawaeni. Tema rootaki ikantakirini paerani Iseeyashi: Nowinkatharite, nokamanteeyawitaka rini, omaanta eenitatsi osheki kaari aapatziyeeyimirini. 17Eerorika ikamanteetee, eero amatziro aapatziyari Jesoshi. Tema ikamanteetakae ikamawentakae irira, rowawijaakotanta kaeri. 18Tema ikemaeyakini maawaeni joriiyopaeni. Kyaaryo, ikemaeyawitaka woni. Tema okantzini Iwaperite Tajorentsi: Riyaataki kenkithatakaanta tsiri maawaeni kipatsiki, ikemaeyakirini maawaeni jeekatsiripaeni. 19Tee riyoteeyawakironi joriiyopaeni? Tema ikamantakirini paerani Moeseeshi: Ikantzi Tajorentsi: Iinja paamakotyaari paashinijatzitatsiri atziri pimaninteeya witakarini. Ro pikijantyaariri nowawi jaakoeyeerinira. 20Eejatzi rojankinata kini Iseeyashi: Ikantzi Tajorentsi: Tee ikowawitena riyotena riraga atziripaeni, omaanta riyoteeyakinani iroaaka: niyotakaaperoeyakirini. 21Omaanta riraga joriiyopaeni nokantapiintawita kari, omaanta ipiyathatakina, tee ikoyi

14Eerorika

11

1Naamaashita pojampitena iroaaka: Arima? Eeroma iroaaka rookaeri Tajorentsi maawaeni joriiyopaeni, riraga reentsiteteeyawita rini? Eero. Tema naaka joriiyo. Nocharineeteeyakarini Awaraamani eejatzi Irijamiini. 2-3Naakateeyakini joriiyo. Tema paerani riyoyagaeyaki nani Tajorentsi, roojatzi iroaaka raakameethateeyantaanarini. Tema piyoteeyakini okantzini Iwaperite Tajorentsi. Okenkithatakotakirini Iriiyashi paerani, ikenkithatakaeri Tajorentsi, ikantziri: Nowinkatharite, teewee ikameethateeyini irika nojoriiyo tzinkarite. Rowamaapiintayitakirini riraga kamanantayitzirorini piaani. Rookakaayiteerini isheninka raapatzi yeeyawitzimini. Iroaaka ikowaeyakini rowamaena naari. Apaniroeni naaka naapatziyimi. 4Tema piyoteeyakironi eejatzi rowaga rakanakiriri, ikantzirini: Eenitatsi ikaatzi jeekatsiri 7.000 shirampari aapatziyaperotanari. Tee rotziwerowashitawo ipinkathatanteeya worini rirori rowaga Waari iitajorentsi teeyawitarini paashinipaeni. 5Eejatzi okimitaaka iroaaka. Eenitatsi eejatzi apaanipaeni joriiyo riraga riyoyaanewo Tajorentsi, ineshironkaeyakirini. 6aakiro, ineshironkaeyakirini, tee ikantziri rantero oetarikapaeni. Ikanteri rikami rantayiteronimi oetarikapaeni, tee ineshironkatziri. 7Ari, tsika okantari iroaaka? Ikowaeyawitakani iaaperoeyerinimi Tajorentsi, omaanta, tee. Iaaperotayi takirini apaanipaeni: riraga riyoyayita kirini. Omaantakya paashinipaeni, tee ikowaeyini raapatziyaperoeyaarini

OROOMAJATZI11

348
15Itheenkaeyakini

Tajorentsi inta romajontyaakiri rajanka neki. 8Tema eejatzi okantzini Iwaperite Tajorentsi: Ipeyapithatakiri Tajorentsi ikenkithashiryaantawitari. Iaayitawita kawoni oetarikapaeni, ikemayitawitaka woni, omaanta tee riyotakotawakiro: tee raapatziyari Tajorentsi. Aritaki ikanteeyani, roojatzi iroaaka. 9Eejatzi ikantzini Iraviiri: Riweshiryaawentawi takawo oetarikapaeni, omaanta ramata witeeyaani apaniroeni. Roojatzi ikamae yeni, ikemaatsiwenteeyaawoni rantayi tzirini. 10Eero iinja ojeeki riyotantari, eero riyoteeyini. Ikantyaani ashi royiro rashironkaeya.
Tsika ikantaka joriiyo eejatzi paashinijatzitatsiri atziri
11Ari itheenkaeyakini joriiyopaeni rootaki nojampitantzimiri: Ikijaperoe yakirinima iroaaka Tajorentsi rirori, eero ishinetantari rawijakotya? Teewee. Omaanta ranantakawori kaari kameethatatsi rowawijaakoeyantakari rini paashinijatzitatsiri atziri ikowantyaari joriiyopaeni ikimiteeyaa rini riroripaeni, raapatziyaari Jesoshi. 12Itheenkaeyakini, tee ikowaeyini raapatziyari irira, omaanta rawijakoe yeeni paashinijatzitatsiri atziri. Iinja, aririka raapatziyaperoeyaarini joriiyopaeni rirori, tema eekiro riyaata tyee raapatziyaperoeyarini eejatzi paashinijatzitatsiri atziri rawijako tanteeyaarini. 13Tee eerokapaeni joriiyo. Piyoteeyini rotyaantakina Tajorentsi nokenkithata kagaeyakimini. Aririka notsipatyaari nojoriiyotzinkarite nokantani nokenki thatakotero nantawaero eejatzi pawijakotantyaari osheki eerokapaeni. 14Nokowaki nokenkithashiryaakagaeye rini iaani Tajorentsi nojoriiyotzinkarite eejatzi raamaawaeta kaari joriiyo, rawijakotagaananteeyarini rirori.

iroaaka, rootaki kaari iaaperoeyantarini Tajorentsi ikameethatzi; omaanta eeroka iaaperoeyakimini pikameethatzi. Omaanta iinja iaaperoeyeerini rirori ikameethatzi, tema okameethaperota naki. Riyaateeyenimi oshekipero janta paamariki kaari tsiwakanitatsini, omaanta iinja riyaatagaanteeyini osheki janta jenokinta, okimiwitaka ipiriintee rimi. 16Pamine, iaaperotakirini Tajorentsi Awaraamani ikameethatzi, rootaki riyoyaantakariri icharineeteni paeni ratziritantyaariri. Noshiyakaa wentemiro eejatzi inchato: aririka okameethataki oparitha, tema eejatzi okameethataki owaempeki roori. Okimitaka ikameethatakini Awaraa mani, eejatzi ikimityaari iinja icharinee teni ikameethateeyanakini. 17Iroaaka noshiyakaawentemiro eerokapaeni kaari joriiyo rowaga inchato oetachari oriiwo. Okameetha taki oparitha, omaanta tee okithokitzi owaempekiki. Rootaki ichekanteeta wori, rookaeteero. Rayi paashini owaempeki, omaanta roori oriiwoniro. Riyontaakiro roori, rootaki tzimatsini okithoki. Ro oparitha shookakayeroni. Rowaga owaempekini ichekaetziro oshiyakaawentziri joriiyo; rowaga owakirari oriiwoniro riyontaakiro oshiyakaawentakimi eeroripaeni, tema eeroka kaari joriiyo. 18Iroaaka eero pikantakaaperota eerori: Nokameetha tzi naaka, tee nokimitari riraga joriiyo. aakiro, tee pijeekashita apaniroeni, eero pimatziro apaniroeni, inta omatakaakimiro Ishire Tajorentsi, kimitaka oparitha oriiwo amitakotakiro owaempeki oriiwoniro. Ari okanta riyotaakaero riraga joriiyopaeni ramitakotakae eejatzi riweshiryaakagae yakaeni. 19Naamaashita pikantzi: Rookakiri Tajorentsi joriiyo kimitaka

349

OROOMAJATZI11

ichekanteetawori owaempeki oriiwo rooma riyontaakinawo. Tema iroaaka kijokiro royena naaka. 20Kyaaryo, omaanta itheenkakiri, rootaki rookanta witakariri. Paapatziyeeyakarini Jesoshi eeroka, rootaki kijokiro rowaeyantaki mirini. Kyaaryoowa pikantakaaperota shitakarira, omaanta okameethatzi pipinkathataperoteri. 21Pamine, rookakiri riraga Tajorentsi riraga theenkiriri, omawitya rirotaki riyoyaa witakari. Eejatzi eeroka, kyaaryoowa rookimikari aririka pitheenkiri. 22Piyoteeyakini ikaminthaantaki Tajorentsi, omaanta eejatzi rowashi ronkagaeyakirini riraga antzirori kaari kameethatatsi. Aririka pikantyaani paapatziyari, ari ikantyaani ikaminthee yemini. Eerorika pikantyaani paapatzi yaperotari, rookaneemi eerori. 23Eejatzi riroripaeni: aririka rookaero itheenki rira roojatzi raapatziyeeyarini, ari iaaperoeyerini Tajorentsi ikameethatzi, tema rirotaki Pinkatharipero. Okimiwi taka riyontaakiro eejatzi oriiwoki. Tema rirotaki rirori kantakowenteririni tsikarika ikanteeyerini atziri. 24Paerani tee piyoteeyawitarini, omaanta iroaaka iaaperoeyakirini pikameethatzi. Aririka raapatziyari riraga iyoeyawitari rini, tema eejatzi iaaperoeyeerini rirori ikameethatzi. 25Noyemijantzinkarite, eenitatsi nokoyiri nokamantemiri kaari piyotee yawitani. Ro nokamanantemiri tee nokoyi pikantakaaperotya. Pamine, itheenkaeyawitani riraga joriiyopaeni iroaaka, omaanta eero roojatzi ikantatyaani. Aririka omonkaatakya raapatziyeeyari Tajorentsi paashinijatzi tatsiri atziri, roojatzi omonkaatanteeya eejatzi raapatziyanteeyaariri riraga Tajorentsi eejatzi joriiyopaeni. 26Kyaa ryo rawijakoeyeeni iinja, maawaeni irira. Tema paerani okantzini Iwaperite

Tajorentsi: Ikantzi Tajorentsi: Ijoriiyo taki riraga owawijaakoeyeririni, raapatziyakagaeyaarini isheninka rookakagaeyerini itheenkantzi. 27Nomonkaatero iinja maawaeni nokantzitakaririni ichariniiteni paerani: nowawijaakoeyerini, eero napiiteero nokijantari kaari kameethatatsi ranteeyakirini. 28Iroaaka ikijeeyakirini, eejatzi itheenkaeyakirini; rootaki iroaaka rowawijaakoeyantakimirini Tajorentsi eeroka. Omaanta inintzitarini riraga itakaantakaworini joriiyopaeni, rootaki eejatzi iroaaka inintaperoeyantakari rini maawaeni. 29Tee ramatawitantzi Tajorentsi: eero raapithateero oetarika ipaeyakaerini, eero rotsiparyaagaari riraga riyoyaakiri. 30Paerani tee paapatziyarini Tajorentsi, omaanta iroaaka itheenkaperoeyakirini joriiyopaeni rirori, rootaki ikamintha gaeyantakimirini eeroka. 31Iroaaka tee raapatziyari joriiyo, omaanta iinja raapatziyeeyaari eejatzi, ikimiteeyee mini eerori. Roojatzi ikaminthaanteeya riri Tajorentsi, ikimitakaanteeyeemini eerori ikaminthagaeyakimini iroaaka. 32Ikantzi Tajorentsi: Eeniro rantani paeni maawaeni atziri, omaanta nokowaki noneshironkaeyerini maawaeni, nowawijaakoeyerini.
Riraga Paaworo iaaperoteri Tajorentsi

osheki ikameethaperotaki. Eenitatsi riyotantari, osheki riyotzi. Tee amatziro ayotziro ikenkithashiryaari rirori, tee ayotayitzironi rantayitzirini. 34Tema rootaki okantziri Iwaperite Tajorentsi: Eenitatsima yotzirori ikenkithashiryaari Awinkatharite? Eenitatsima yoteeriri ranantayitaworini oetarikapaeni? 35Eenitatsima perini Tajorentsi oetarikapaeni ipantyaariri

33Tema

OROOMAJATZI11,12

350

okaatzi ikoyiri? Tekatsi. Tema irira ipakae aaka maawaeni, oetarika. 36aakiro, rirotaki irira wetsikirori maawaeni. Itajonkakiri maawaeni, ijeekaeyantakarini. Tema rirotaki ashiteeyaririni maawaeni jeekaeyatsi rini. Thame iroaaka maawaeni apinka thataperoeyerini, akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari.
Okaate rantayiterini aapatziyariri Jesoshi

12

tema osheki ikaminthaaperoeyakaeni Tajorentsi. Rootaki nokowakaapero tantakimiri eero pantashitawo eerori oetarikapaeni, inta panteniri irira okaatzi ikowakayimiri. Eenirowa pai, kameetha pijeeke riweshiryaawenante miri: rootaki ikowakagaeyakiririni maawaeni aapatziyariri Jesoshi. 2Eero pikimiteeyarini theenkantatsiri, omaanta paashini pikenkithashiryaagae yapiinteni. Piyotaperotero ikowakaaki miri Tajorentsi: okameethaperotaki. Aririka pantapiintero iroka, monkaa taka: iaaperoeyemini Tajorentsi pikameethatzi.
Eero pikantakaaperota

1Noyemijantzinkarite,

Tajorentsi: Piyotagaeye rini oroomajatzi, rootaki nokama nanteeyimirorini iroka. Eero pikanta kaaperota, eero piitashita panaakoeya kirini paashinipaeni pipinkatharitzi. Pikenkithashireeyaani tsika pikantari, piyoteeyeni imatakaaperotakimirika Tajorentsi paapatziyakari Jesoshi. 4Pamine tsika akanteeyarini: eenitatsi oki aminantari, akempita akemantari, apaante aaawaetantari, ako oerikantari, aetzi anashitantari, maawaeni. 5Eejatzi akimiteeyakarini maawaeni aapatziyeeyaririni Jesokiri shito: akaateeyakini osheki, asheninka

3Ikantakina

tawakagaeyakani. Omaanta inashitayi takani anteeyakirini. 6Tema osheki ineshironkaeyakaeni maawaeni. Imatakagaeyakaeni antayitakironi oetarikapaeni, omaanta inashitayita kani. Eero aperawentawo antayiteroni. Aririka imatakaakimiro pikenkithataka yeri atziri, paapatziyaperotyaari kameetha pikenkithatakaantyaariri irira. 7Aririka imatakaakimi petakotyaari paashinipaeni, ari pantero petakotyaari kameetha. Aririka imatakaakimi piyotaante, ari piyotaante kameetha. 8Aririka imatakaakimi piweshiryaaka yaari paashinipaeni, ari kameetha piweshiryaakagaeyaarini. Eejatzi aririka ikantemi pipashitatyaarini ashironkaenkari oetarikapaeni, pipape roteri: eero pishampitsitzi. Aririka pamitakoteri paashinipaeni, eero piperatari, inta pishintsite pamitakoteri. Aririka pineshironkateri paashinipaeni, piweshireeyeeyani. 9Pinintaperoeyerini paashinipaeni kameetha, eero pikantashitari: Nonintakimi, omaanta pinintapero teri. Eero poejokirotawo kaari kameethatayitatsini, omaanta pikowa perote pantayiteroni kameethaperota tsiri. 10Pinintaperotawakagaeyaani maawaeni: tema pikimitawakagaeya kani, paapatziyeeyarini Jesoshi. Pikowa peroeyeni pipinkathatawakagaeyani paashinipaeni. 11Eero piperata, omaanta pikowaperoeyeni pishintsite panteniri Awinkatharite maawaeni ikowakagae yemirini. 12Piyoteeyakini imatakimiro Tajorentsi maawaeni ikantakimiri: iroaaka piweshiryaawentyaawo. Aririka opomeentsitzimotemi oetarika paeni, pimaeritakotashitawo inta pikanteri Tajorentsi: Pamitakotena. Tema okameethatzi pikantyaani pamaneri Tajorentsi. 13Pipapiinteri piyemijantzinkarite koetyeemotariri.

351

OROOMAJATZI12,13

Paakameethatapiinteri ninkarika areetemini. 14Pikanteri Tajorentsi ikamintheeye rini kijeeyakimirini, eero pipiyatari. 15Aririka ikimoshiryaanaki atziri, pitsipatanakyaari pikimoshiryaaperota naki eerori. Aririka rowashiretya atziri, aritaki pitsipatanakyaari powashiretya piweshiryaantanakya. 16Paakameethata wakagaeyaani maawaeni atziripaeni. Eero pikantakaaperota inta paakamee thateri owashironkaenkaripaeni pineshi ronkateri. Eero pikantzi: Naaka yotzinkaripero. 17Aririka rantzimotemiro pisheninka kaari inimotzimi, eero pipiyatari. Kameetha pijeeke riyoteeyantemirini atziri pikameethataki. 18Eero pipiyawaantetari paashinipaeni. Pikowaperoeyeni paakameethateeyerini paashinipaeni, maawaeni. 19Noyemi jantzinkarite, osheki nonintaperoeyaki mini. Eero pipiyatari owashironkaawite mini. Rirokya Tajorentsi piyakowente mini. Tema paerani rojankinatakaanta kironi Iwaperiteki, ikantakini: Naaka piyawenteemini, naaka owashironka gaeyeririni. Tema naaka Piwinkatharite. 20Aririka ayeri kijakimiri itashe, piperi rowanawo roya. Aririka imiritaki irira, pipakoteri imiri. Pantakirorika iroka, roojatzikya ipashiwenantanakya, eerokya rapiiteero ikijeemi eejatzi. 21Eero pathaagawo kaari kameethatayi tatsini antakayemiro oetarikapaeni, omaantakya pikaminthayeri paashini paeni, poaayeri kameethatayitatsirini.
Okameethatzi apinkathateeyerini pinkathariwenteeyeerini

piyathatariri jewatatsiri, eejatzi ikimita kiri Tajorentsi, ipiyathatakari irira. Tema rirotaki kowakayiriri reewawe nantzi. Iinja rowashironkagaeyerini maawaeni piyathateeyakaririni. 3Riraga jeekatsiri kameetha tee ithaawantari pinkathari, intakya riraga antapiintzi rori kaari kameethatatsi. Eerorika pikoyi pithaawantyaari pinkathari, pijeeki kameetha; pijeekirika kameetha, tekatsi ikantemi. 4Kyaaryo, ikowakaa kiri Tajorentsi ipinkathariwenante pijeekaeyantyaarini kameetha. Omaanta teerika okameethatzi pantayitzirini, ari pithaawantakyaari. Tee ratsipetashita ipinkathariwenantzi. Ikowakaakiri Tajorentsi rowashironkagaeyerini maawaeni antzirori kaari kameethatatsi. 5Tee akoyi rowashironkagaeyeeni Tajorentsi, omaanta akowaki antero inimotziriri, rootaki okameethatantari apinkathateri pinkatharipaeni. 6Rootaki eejatzi pipagaanantariri pinkatharipaeni piyorikite. Pipinatakiri ranantyaawori ikowakayiriri Tajorentsi: ipinkathariwenteeyakimini. 7Pipinatee yeerini maawaeni okaatzira pireewitaki riri: pipaeri koriki, impoeshito oetarika paeni. Pikemijantaperoeyerini eejatzi pipinkathateeyerini.
Kameetha anintawakaaperoeyaani, maawaeni
8Eero pireewitayitzirini atziri oetarikapaeni, inta pinintaperotawaka gaeyaani. Aririka anintawakagaeyaani, amonkaatayiteroni rojankinatayitzirini Moeseeshi, maawaeni. 9Ikaminaakini: Eero piaathatzimotawo piina paashini tsinani, eero piaathatzimotari piimi paashini shirampari, eero powamaantzi, eero pikoshitzi, eero piaawenatawo rashitayitarini paashini atziri. Osheki eejatzi ikantakirini. Eejatzi ikantakini: Pikimitaaga eeroka pikaminthaaga,

13

1Pathaagakoperoeyaarini

maawaeni jewatatsiripaeni: tema rirotaki Tajorentsi kowakaakiriri reewawenante. Eeromi ikowakaerimi, eeromachee reewawenantzimi. 2Riraga

OROOMAJATZI13,14

352

eejatzi pikimiteeyirini paashinipaeni pikaminthagaeyerini, pinintaperoeye rini. Aririka anteeyakironi iroka, tema amonkaatakiro maawaeni ikantakirini Moeseeshi. 10Aririka anintashireperoteri paashini atziri, tekatsi akantya akijashi reeri tema amonkaatakiro maawaeni ikantzirini Moeseeshi.
Eero ojamanitzi ipiyashitaate Awinkatharite

ojamanitzi ipiyashiteeyeeni Awinkatharite ragaeyantaateerini atsipatee yantyaaririni. Paerani aapatziyantakaririni, aetashiteeyawitakarini, ari ojamanitanaki ipiyanteeyari. Iroaaka aamagaeyakarini, rootaki okameethatantari ajeeke kameetha. 12Aririka antapiintero kaari kameethatatsi, kimitaka ajeekaki tsiteniriki, amanantawori antayitzirini. Aririka ajeeki kameetha, kimitaka ajeekaki kitejiriki, tee apashiwentakaawo antayitzirini. Ari iroaaka oshiyawitakawo rooteentsi okitejitee, tema rootzimateentsirika ipokae Awinkatharite eejatzi. Eero antapiintziro iroaaka kaari kameethatayitatsini, inta okameethatzi ajeekaeyeni kameetha. 13Thame iroaaka kameetha ajeekaeyeni. Eero antayiteeroni kaari kameethatayita tsini, eero ashinkiteeyaani, eero aaatha tawo kaari ayi, eero oaathatari kaari ayi, eero akijawakagaa, eero aaawenatapero tzitari rowaagawo paashini atziri, 14eero antayitzironi kaari kameethatatsi akowayi tzirini eejatzi akenkithashiryaayitzirini. Omaantakya thame akanteri Awinkatharite Jesokirishito ramitakoeyeeni kameetha ajeekaeyantyaarini.
Okameethatzi raakameethatawakagaeyaani maawaeni atziri

11Eero

14

1Ikowakirika paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi ikaateeyemini piaaperoeyerini Tajorentsi, ari paakamee

thateeyawakirini. Tekirarika riyotaperotayi teroni maawaeni ikowakagaeyakaerini Awinkatharite, omaanta eero pipiyawaantetakotari okaatzi riyotawitari rirori. 2Noshiyakaawentemiro. Eenitatsi kantatsiri okameethatzi owaeyaarini iitarikapaeni: iwatha, shinki, chochoki paeni, maawaeni. Omaanta eenitatsi paashini kaari yotaperotatsi: iitawitachari tee okameethatzi oyaari iwatha. 3Pametari eeroka powapiintari iwatha, eero pimanintaneentziri riraga kaari owari. Eejatzi, teerika powapiintyaari iwatha, eero pikantzi: Tee ikameethatzi riraga owariri iwatha. Tema riroteeyakini itomipaeni Tajorentsi, iaaperoeyakirini rirori ikameethatzi. 4Tema rirotaki Tajorentsi Iwinkatharite. Okameethatzima pikante eerori: Tee ikameethatzi rirori, tee raapatziyaperotari Iwinkatharite? Tema Tajorentsi kantawenterini rirori okamee thatzirika rantayitakirini, eejatzi ramitako teri rantayitakironi kameethatayitatsirini. 5Eejatzi eenitatsi paashini kantayitatsirini: Tee omonkaatawakagaeyani kitejiripaeni, inashitakagaeyawoni apaanipaeni kitejiri aaaperotaperotantyaariri Tajorentsi. Irira paashini ikantzi: Okameethateeyini maawaeni kitejiripaeni aaaperotantyaa riri, tee inashitayitani. Ari okameethatzi piyoteeyeni oetarika pikoyiri eerori, omaanta eero pikantawakaawentawo kitejiripaeni. 6Riraga kantatsiri: Ninashita kagaawo apaanipaeni kitejiri noaapero tantaariri, tema ikowaki ipinkathateri Awinkatharite. Iitaka athaaakotantyaa riri? Riraga paashini, rowari iwatha, ipaasonkitziri Awinkatharite, eejatzi ipinkathatziri. Iitaka athaaakotantyaa riri? Eejatzi riraga kaari owari iwatha, ipaasonkitziri Awinkatharite eejatzi ipinkathatziri rirori. Tema eejatzi okamee thatzi. 7Tee ajeekawaetashita apaniroeni aaka iroaaka anantyaawori akowayitzi

353

OROOMAJATZI14

rini. Eero akantashita oetarika antayite rini iroaaka, eejatzi tsikarika okaate akamantyaari. 8Iroaaka aeeyatyeeni aari, kameetha apinkathateeyirini Awinkatharite, anteniri rirori maawaeni ikowakagaeyakaerini. Rirotaki kowaka gaeroni tsikarika okaate akame, omaanta akantatyeeyaani apinkathatee yirini. Ikantani ipinkathariwenteeyirini aaatsiri eejatzi kamaentsiri, maawaeni. 9Ikowaki Jesokirishito ipinkathari wenteeyerini aaatsiripaeni eejatzi kamatsiripaeni, rootaki ikamantakari eejatzi ipiriinantaari. 10Iitaka pikanta kotantakariri piyemijantzinkarite: Tee ikameethatzi? Iitaka pikiaanikowe nantayitakaririni? Eero pipeyakotziro iroka: iinja aagaeririka Tajorentsi, roojatzi ijeekanaki Jesokirishito iwinka tharimentoki ikananteeri okameethatzi rika anteeyakirini aari. 11Iroka ikantzi Awinkatharite Iwaperiteki: Nokantani naaaperotzi naaka, kyaaryootaki iroka nokamantemiri. Iinja rotziwerowashi teeyenani maawaeni atziri ipinkathatee yenani. Ikanteeyenani: Eeroka Tajorentsipero. 12Kyaaryo, aagaeyee rini eejatzi, ari akamanteeyerini maawaeni okaatzika antayitakirini jaka kipatsiki, roojatzi ikantakoeyantakarini okameethatzirika antayitakirini.
Kyaaryoowa, pantakaerikari piyemijantzinkarite kaari kameethatatsi

iroaaka tee okameethatzi akantakotantariri ayemijantzinkarite oetarika, akante: Tee okameethatzi rantayitzirini rirori. Kyaaryoowa, pipakaakaerikarira raapatziyari Jesoshi. 14Riyotaakina Awinkatharite Jesoshi, rootaki niyotantakari okameethataki maawaeni rowaetayitarini. Okameetha tzi oyaari iwatha. Omaanta riraga iitashitachari: Tee okameethatzi oyaari

13Ari

iwatha, ari okameethataki eero rowantari rirori; rooma tee okameetha tzimotziri aririka rowakyaari rirori. 15Eejatzi eerori, aririka poyimotyaari piyemijantzinkarite ipinkakirira rirori, aritaki powashiretakaakyaari: tee okameethatzi. Aritaki pikenkithashi ryaakaanakyaari, tee pinintaperotziri. Tema ikamawentakiri Jesokirishito rirori, iroaaka eero pitheenkakaeri. 16Piiteeyawitani okameethatayitakini pantayitakirini, omaanta kyaaryoowa, ikantzimawentzimirokari paashinipaeni. 17Aririka apinkathatakiri Tajorentsi, eero akenkithashiryaayitzironi owayita rini eejatzi irayitzirini; omaanta akemijantaperotero Ishire Tajorentsi akameethatantyaari, ajeekantyaari kameetha, akimoshirewenteeyantyaa worini rowaga Ishire. 18Aririka kameetha akemijantaperotakiro, ari kameetha antawaeteniri Jesokirishito. Roojatzi iaaperoeyeeni Tajorentsi eejatzi maawaeni atziripaeni akamee thatzi. 19Thame iroaaka aakameethateeye rini ayemijantzinkarite, maawaeni; eejatzi ikimitee rirori, raakameethatee yeeni. Eejatzi ayotaawakagaeyaani kameetha aapatziyaperoeyantyaaririni. 20Piyoterika ari pookakaakiri atziri raapatziyari Jesoshi tema poyimotakari iwatha, okameethatzi eero poyimotari iwatha. Kyaaryo okameethatzi oyaari iitarikapaeni, omaanta tee okameethatzi ookakayeri atziri raapatziyari Jesoshi. 21Tee okameethatzi pantero oetarika paeni pookakaantyaariri atziri raapatzi yakari Jesoshi: eero powashitari iwatha, eero pirashitawo pyaarentsi eejatzi kepishaari, oetarikapaeni, maawaeni. 22Aririka piyotaki ishinetakimiro Tajorentsi oetarikapaeni, eero pikanta kowenanteeyarini riraga kaari ametawo, eero pikantawakaawentawo. Aririka

OROOMAJATZI14,15

354

piyotaperotaki okameethataki pantayi takirini, tema ari pikimoshiryaaperota naki. 23Omaanta piiterika tee okamee thatzi oetarikapaeni rantayitzirini piyemijantzinkarite, eero pantashitawo eerori, otzimikari pantani. Teerika piyotzi ikowakaakimiro Tajorentsi pantero, tee okameethatzi pantashi tyaawo.
Pikenkithashiryaakotyaari piyemijantzinkarite, eero pikenkithashiryaakotashita apaniroeni eeroka

15

1aakiro, aririka aapatziyapero takyaari Jesoshi eejatzi ayotee yakini okameethatayitakini iroka nokenkithatakotakiri, omaanta okamee thatzi akenkithashiryaakoeyaarini riraga kaari shintsishireperotatsini, tekira riyoperotzironi kameetha Iwaperite Tajorentsi. Eero antashitawo akowakaayitarini aari, 2omaanta akenkithashiryaakoeyerini ayemijantzinkarite, ikimoshireeyantyaa rini riroripaeni. Eejatzi amitakoeyerini riyoperotantyaari, raapatziyapero tantyaariri. 3Tema eejatzi riraga Jesokirishito, tee rantashitawo ikowakari irira. Tema rojankinatakotzi takani paerani: Riraga Jesokirishito ikantziri Iriri: Ikijeeyakinani maawaeni kijeeyakimirini eerori. 4Rowaga Ishire Tajorentsi ojankinatakaakiri paejatzii teni ayoteeyantyaaworini kameethatayi tatsirini antayiterini, eshiwenantyaa wori pomeentsitzimoyiterini oetarika paeni, aweshiryaawenantyaariri Tajorentsi, eejatzi ayotaperotantyaari iinja ajeeke kameetha janta inampiki. 5Nokowaki Tajorentsi ramitakota piinteeyakaeni eshiwenantakawori akemaatsitayitakarini oetarikapaeni, eejatzi riweshiryaakagaeyakaeni. Nokowaki iroaaka ramitakoeyemini

paakameethatawakagaeyaani. Rootaki ikowakagaeyakimirini Jesokirishito eejatzi. 6Tema amonkaatawakagaeya kyaani akanteeyeni: Tema ikameetha taki Pawa Tajorentsi eejatzi Awinkatha rite Jesokirishito. 7Tema raakameetha teeyakaeni irira. Iroaaka pikimiteeyaa rini, paakameethatawakagaeyaani maawaeni, iaaperoeyantyaaririni atziri Tajorentsi ikameethatzi. 8Paerani ipokantakari Jesokirishito jaka kipatsiki, retakoeyakarini ijoriiyo tzinkaritepaeni riyoteeyantakarini tee ramatawiteeyirini Tajorentsi. Eejatzi riyotakagaeyakirini imonkaateeyeroni maawaeni ikantakiririni ichariniiteni paerani. 9Eejatzi ikowakaakiri riyotee yeni paashinijatzitatsiri atziri ineshironkaeyakirini, ikanantyaari rirori: Tema ikameethataki Tajorentsi. Rootaki okantzirini Iwaperite Tajorentsi: Nokamanteeyerini paashinijatzitatsiri atziri: Ikameethataki Tajorentsi, thame omampaawenteeyaarini. 10Eenitatsi paashini Iwaperite Tajorentsi kantatsiri: Tee eeroka naawita joriiyo, omaanta pikaateeyerini rirori piweshiryaa wenteeyaarini Tajorentsi. 11Paashini eejatzi rojankinataki, okantzi: Maawaeni kaari joriiyotatsi ikantee yeni: Tema ikameethatzi Tajorentsi. Piaaperoeyerini maawaeni. 12Eejatzi riraga Iseeyashi rojankinatzini: Itzimini icharineeteni Isayii, ipoke ipinkathari wenteeyerini paashinijatzitatsiri atziri, riyoteeyakini rowawijaakoeyerini. 13Tema ayoteeyakini imonkaateeniro Tajorentsi maawaeni ikantakaeri. Pameenteeyakarini, rootaki nokowanta kari roemoshirenkaeyemini, kameetha ijeekakagaeyemini. Roojatzi otajonka wenteeyemini Ishire Tajorentsi piyotaperotantyaari eero ramatawitzimi Tajorentsi, ithotyaakimiro maawaeni ikantakimiri.

355

OROOMAJATZI15

Osheki ikowaki Paaworo ikenkithate

noyemijantzinkarite, niyotaki pikameethateeyakini, eejatzi piyoperoeyakironi iaani Tajorentsi pimateeyantakaworini piyotaawakagae yakawoni. 15Iroaaka osheki nojankina teeyakimironi, nokenkithashiretakaaki miro maawaeni iroka eero pipeyako tantawo. Kyaaryo, ineshironkatakina Tajorentsi, 16rootaki rotyaanantakinari nokenkithatakagaeyerini riraga kaari joriiyotatsi. Nokamanteeyakirini atziri tsika ikanta Jesokirishito rowawijaakoe yantakaerini. Roojatzi owameethaperoe yakirini Ishire Tajorentsi maawaeni raapatziyari Jesoshi, roojatzi raakamee thateeyakirini Tajorentsi. 17Rootaki niweshiryaawenantakimiri: riyoyaakina Jesokirishito nokamanteeyakimini tsika ikanta Tajorentsi. 18Eero nokenkithata kotashitayitawoni oetarikapaeni, apatzirokya nokenkithatakotero imatakaakinari. Riraga paashinijatzita tsiri atziri ieeyakinani, eejatzi ikemae yakinani, rootaki raapatziyantayitaari rini Jesokirishito. 19Otajonkakaakina Ishire Tajorentsi, nomatayitantaworini oetarikapaeni kaari iaapiintzi atziripaeni. Ari nokenkithatakagaeyakirini atziripaeni janta, nitanakawo nokina naki Jerojareeki, tema nothotyaanakiro maawaeni nampitsikipaeni roojatzi nareetantaka janta Iriiriyaki. Nokamanteeyakirini tsika ikanta Jesokirishito rowawijaakotantzi. 20Nokowaperotaki nokenkithatakagae yerini riraga kaari iyotakoeyiririni irira. Tee nokoyi napiitakotapaeri naari tsikarika paashini atziri ikenkithatakota kiri. 21Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: Ikemero riraga kaari kemakowitawori; riyoteeri riraga kaari

14Iroaaka,

yotawitariri. 22Ari osheki nokenkitha takagaeyakirini kaari yotatsi, rootaki kaari nareetanta pijeekira eerori. 23Omaanta nothotyaagaeyakironi nampitsi jaka, nokenkithatakagaeyaki rini jeekayitatsirini, eejatzi osheki ojarentsi nokowawita noeemimi, 24rootaki niyaatantyaari iinja pinampiki. Tsikarika okaate nojeekimoeyanakimini roojatzi nawijantanakya janta Eshipaaaki. Nokowaki eejatzi pamita kotena nowaaganakya janta. 25Omaanta nitapaentyaawoota niyaatapaente Jerojareeki, nagaeyanaki nirini ayemijantzinkarite 26iyorikite ipakaantziriri riraga masherooniyajatzi eejatzi riraga akaayajatzi. Ipiyoteeyiniri rini ashironkaenkari koriki. 27Aritaki ikowakaakawo ineshironkaeyerini joriiyopaeni janta Jerojareeki. Tee isheninkawitari, omaanta tema riroteeyakini itakariri ikamanteeyakirini tsika ikantyaari rawijakotanteeyaarini. Ikanteeyini: Tema rirotaki aapatziyaka gaeyakaerini joriiyopaeni, rootaki okameethatantari iroaaka akamintha gaeyerini rirori. Apaeyerini koriki ramananantyaawori koetyeemotakariri. 28Aririka nopapaakiri koriki ipiyoteeyi niririni, ari niyaate pinampiki. Roojatzi nowaaganeeya, roojatzi Eshipaaaki. 29Niyotaki aririka nareetapaakimi nokenkithatakaapaakimi piweshiryaa wentaperotantyaariri Jesokirishito. 30Iroaaka, noyemijantzinkarite, tema akimitawakagaeyakani aapatziyakari Awinkatharite Jesokirishito, eejatzi iyotagaeyakaeni Ishire Tajorentsi anintaperotawakagaeyakani. Nokowaki iroaaka pamaneri Tajorentsi pikantee yerini ramitakotena, 31eero raantana riraga theenkantatsiri janta Joreeyaki. Eejatzi pikanteri riyotagaeyerini riraga jerojareejatzi ikimoshirewenantyaariri koriki ipakaantziriri iyemijantzinkarite.

OROOMAJATZI15,16

356

aririka ikowakayena Tajorentsi, nareeteeyapaakimini, osheki nokimoshiretapaaki. Eejatzi osheki oemoshirenkawakagaeyaani maawaeni. 33Tema ijeekakagaeyakaeni kameetha Tajorentsi, maawaeni. Nokowaki kijokiro rowaeyanakimini. Aritaki okantyaari.
Riwethateeyarini oroomajatzi

32Roojatzi

16

1Iroaaka nokamantemi: iinja iyaatashitemi oeemi ayemi jantzinkawote Jeewera. Opoaaka Shinkereeyaki, osheki etakoeyakarini aapatziyariri Jesoshi janta. 2Nokoyi paakameethateeyawakironi, tema rootaki aapatziyariri Awinkatharite. Petakoeyaawoni, pipayitawakironi maawaeni koetyeemotyaaworini. Tema etakoeyakarini osheki ayemijantzinka rite; eejatzi naari, etakotapiintakina. 3Niwethatawo Pirishiira eejatzi riraga Akiirishi. Osheki ramitakoeyakinani rirori nantawaeteeyinirini Jesokirishito. 4Paerani rooteentsi rowamagaetenami, omaanta owawijaakotakina Pirishiira eejatzi riraga Akiirishi. Owawijaako tantakinari, rooteentsi rowamagaete romi roori, eejatzi oemi. Osheki nopaasonkiteeyakironi: naari eejatzi maawaeni ayemijantzinkarite jaga, riraga kaari joriiyoteeyatsini. 5Niwetha teeyarini maawaeni aapatziyariri Jesoshi piyotapiinteeyacharini jaga opankoki. Niwethatari eejatzi Epeneeto, nonintaperotakiri rirori. Paerani nokenkithatakaantakariri riraga aashiyajatzi, rirotaki jewateentsiri raapatziyanakari Jesokirishito. 6Niwethatawo Mariiya, tema osheki etakoperoeyakimini roori. 7Niwethatee yarini notsipaminthari Antorooniko eejatzi Jooniyashi. Paerani notsipatee yakarini romonkyaagaetakina omonkyaagamentotsiki. Osheki

iaaperoeyakirini riraga rotyaantanewo paeni Jesokirishito. Reewateeyakinani naari, raapatziyaperotakari Jesoshi paerani. 8Niwethatari Ampiiriyashi, raapatziyakari riraga Awinkatharite, osheki nonintaperotakiri rirori. 9Niwethatari Orowaano, osheki ikaatee yakinani nokenkithatakotakiri riraga Jesokirishito. Eejatzi rirori Eshitaakishi, niwethatari; osheki nonintaperotakiri. 10Eejatzi niwethatari Apereeshi; riraga Jesokirishito osheki iaaperotakiri ikameethatzi, tema osheki ikemaatsita wentziniri. Niwethatari Arishitooworo, eejatzi maawaeni jeekatsiri ipankoki. 11Niwethatari nojoriiyotzinkarite Erooriyo. Niwethateeyarini riraga aapatziyariri Awinkatharite riraga jeekatsiri ipankoki rashi Narishiisho. 12Niwethateeyawoni Terijeena, eejatzi Terijoosha, tema roojatzi antawaetzini riri Awinkatharite. Eejatzi okimitaka Peereshira, niwethatawo. Osheki nonintaperotakiro. 13Niwethatari Roojo, riraga aapatziyaririroa Awinkatharite. Eejatzi niwethatawo riniro, osheki etakotakina nokimitakaantakawo ro nana. 14Niwethateeyarini Ashiinkirito, Jerekoonte, Reemashi, Patoroowashi, Eeremeshi, eejatzi maawaeni ayemijantzinkarite tsipateeyaririni. 15Eejatzi niwethateeyarini Jirooroko, Joorya, Neeryo, eejatzi ritsiro, rowaga Oriimpashi, eejatzi maawaeni aapatzi yeeyaririni Jesoshi tsipateeyaririni, maawaeni. 16Piwethatawakaya, paakameethaperotawakagaeyani. Riwethateeyimini maawaeni aapatziyee yaririni Jesokirishito jeekatsiri paashini kipaeni nampitsi. 17Iroaaka nokantemi, noyemi jantzinkarite: piyoteeyerini riraga iyotagaeyiririni ayemijantzinkarite ikantawakagaeyani, eejatzi piyoteeye rini antakayiriri kaari kameethatatsi,

357

OROOMAJATZI16

eejatzi kantzimiri: Tee okameethatzi paapatziyawo iroka riyotagaeyakimi rini. Eero pitsipateeyarini, eero poyaateeyirini. 18Tee rantziniri rirori ikowakagaeyawitaririni Awinkatharite Jesokirishito, omaanta rantashiteeya woni ikowayitzirini rirori. Kameetha iaawaetawita, omaanta ikowaki ramatawiteeyerini kaari tzimatsini riyotantari. 19Riyoteeyakimini atziri pikemijanta perotakiri Awinkatharite, rootaki niweshiryaawenantakimiri. Omaanta nokowaki piyotaperoeyeni pantero maawaeni kameethatayitatsirini; omaanta roori kaari kameethatatsi, eero pantaneentziro eechonkiini. 20Tema Tajorentsi jeekakagaeyimirini kameetha. Eero ojamanitzi ranaakotaperoteri Jatanaashi eero rantakaanteemiro eejatzi kaari kameethatatsi. Nokowaki iroaaka ineshironkaeyemini Awinka tharite Jesokirishito. 21Riwethateeyi mini Temoteeyo; itsipatakina nantawae teeyinirini Jesoshi. Eejatzi riwethateeyi mini notsipaminthari Rooshiyo, Jasoo, eejatzi Soshiipatere. 22Naaka Teereshiyo jankinatziniriri Paaworo iroka. Eejatzi naari, aapatziyariri Awinkatharite. Niwethateeyimini naari. 23Eejatzi riwethateeyakimini rirori Kaayo. Nojeekimotziri jaka ipankoki. Eejatzi ipokapiintzi aapatziyariripaeni Jesoshi jaka ipankoki, osheki raakameethatee

yakinani, ineshironkaeyakinani. Riwethateeyimini Eraashito, riraga kempoyeeyiniririni iyorikite jeekatsiri jaka. Eejatzi riwethateeyimini ayemijantzinkarite iitachari Kowaarito. 24Nokoyiri Awinkatharite Jesokirishito ineshironkateeyemini maawaeni eeroka. Aritaki okantya.
Ikaatakiro rojankinari

iroaaka apinkathateeyerini Tajorentsi. Rirotaki matakaakimiri pikemijantaperotantakariri, aririka ameentaperoeyakyaawoni iroka nokenkithatakotakimiri Jesokirishito. Paeraniperoroa tee riyoteeyini riraga itakaantaworini ari ipokaki rirori rowawijaakoeyeeni. Tee ikamantzirini Tajorentsi, 26omaanta iroaaka riyotakagaeyakaeni. Rojankinatakaaki rini riraga kamanantayitzirorini iaani paerani, eejatzi iroaaka rotyaanteeya kinani naari nokamanteeyakirini maawaeni atziripaeni: Okameethatzi paapatziyeeyarini Tajorentsi. Tema okameethatzi aapatziyaperotyaari rirori, tee ikamanitzi irira, ikantatyaani rai. 27Osheki riyoperotziroa apaniroeni rirori. Thame, maawaeni aapatziyeeya rini Jesokirishito, akanteeyeni: Tema ikameethaperotaki Tajorentsi. Aritaki okantyaani. Naaka ojankinatzimirori: Paaworo

25Thame

RITAKAWO PAAWORO ROJANKINATEEYAKINIRINI KORINTOJATZI

niwethateeyimini eerokapaeni, noyemijantzinkarite janta Korintoki, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo jankinateeyimi rorini iroka. Tema riyoyaakina Tajorentsi, rootaki rotyaanantakinari Jesokirishito, ikowakaakina nokenkitha takoteri. Notsipatari jaka Jooshiteneshi nojankinateeyimironi maawaeni aapatziyeeyaririni Jesoshi jaga. Paapatziyakari rirori, rootaki rowamee thateeyantakimirini; iroaaka pisheninkatakari Tajorentsi. Pikimitee yakarini maawaeni ameenteeyakaririni Awinkatharite, rootaki rowawijaako tantakariri. Tema iroaaka asheninka teeyakarini maawaeni aapatziyeeyari rini rirori tsikarika ijeekaeyini. 3Nokowaki ineshironkaeyemini Pawa Tajorentsi, eejatzi nokowaki kameetha ijeekakagaeyemini. Eejatzi ikimiteeye mini riraga Awinkatharite Jesokirishito.
Riweshiryaawenteeyarini Paaworo korintojatzi

1-2Nokoyi

riyotakaaperoeyakimironi oetarikapaeni ikowakagaeyakimirini. Eejatzi imatakaakimiro piyotagaeyakirini paashinipaeni atziri tsika ikantya rirori rawijakotanteeyaari. 6Tema monkaa taka nokanteeyakimirini paerani: kyaaryo ranteeyakimironi Jesokirishito maawaeni. 7Tema rirotaki Awinkatha rite: paamagaeyaari roojatzi ipokanteeya. Tema itajonkakowenta kimi pimatantakawori pantziniri oetarika ikowakagaeyakimirini, tekatsi koetyeemotemini eejatzi. 8Ikanteeta tyeeyaani ramitakotemi eekiro piyaata tyee pameentyaari rirori kijokiro poyeri; roojatzi, aririka ipokae, iaaperoeyapae mini pikameethatzi. Eero ikijawentapae miro pantayitawitarini. 9Eero ramatawi teeyimini Tajorentsi, aritaki imataki miro okaatzi ikashiyakaakimiri. Tema eeroka riyoyagaeyakimini pikempiya minthatantyaariri Itomi Awinkatharite Jesokirishito.
Ikantziri: Pinintaperotawakagaeya
10Noyemijantzinkarite, tema apinka thateeyirini Awinkatharite Jesokirishito. Rootaki iroaaka nokantakowenantee yantzimirini kameetha inimoeyakimini maawaeni, eerokya pikenkithashi

Jesokirishito, rootaki ineshironkaeyantakimirini Tajorentsi, rootaki iroaaka nokanantariri: Ariwee, pimatakagaeyakirini korintoja tzi. 5Osheki itajonkakowenteeyakimini rirori, kameetha ijeekakagaeyakimini,

4Paapatziyakari

358

359

1 KORINTOJATZI1

ryaantawo oetarikapaeni. Pikempiya minthatawakagaeyani, eero pikantawa kaawenteeyawoni oetarikapaeni. 11Rootaki nokanantzimiri iroka, tema ikamantapaakina okaateeyinira Koroe osheki pipiyapiyawaantetawakagaeya nakani. 12Eenitatsi kantashitachari paeni: Naapatziyari naari Paaworo. Eenitatsi paashini kantashitacharipaeni: Riro naapatziyari Apooro. Paashini kantashitacharipaeni ikantzi: Riro naapatziyari Sheejashi.a Paashini kantashitacharipaeni eejatzi ikantzi: Naaka apatziro naapatziyari Jesokiri shito. Rootaki nokanantzimiri: Eero pipiyawaantetawakagaeyani. 13Itsipa ryaakama Jesokirishito? Tee, rirotaki apaani. Nokentakotawentakimima naaka? Pikaawoshitakotakinama naaka? Teewee. 14Iroaaka nopaasonki tziri Tajorentsi tee nokaawoshitakotee yimirini Tajorentsi. Inta apatziro nokaawoshitakotakiri Tajorentsi Kiriishipo, eejatzi Kaayo. 15Tekatsi kantashitachani: Pikaawoshitakotakari Paaworo. 16Eejatzi nokaawoshitakota kiri Tajorentsi riraga Eshiteejana, eejatzi ikaateeyinira. Tee nokenkithashi reeyari paashini nokaawoshitakotakiri rika Tajorentsi.
Jesokirishito rirotaki iyothanitatsiri eejatzi itajorenka Tajorentsi
17Tee rootaki rotyaanantenari Jesokirishito nokaawoshitakotanteri Tajorentsi, intakya rotyaanantanari nokamantakotziro kameethatatsiri. Nokamanantzirika, tee nokantakaapero thatakayaawomi noaani. Nokantakaa perothatakayaawomi, eero okameetha tzimi. Piitakaashiiyanikari ikowakaa kimi Tajorentsi piyoteeyeni osheki pawijakotanteeyaari. Omaanta rirotaki

Jesokirishito kamawenteeyakaerini koroshiki, rootaki rowawijaakoeyanta kaerini: rootaki iroka nokowakiri niyotakagaeyemini. 18Aririka akamanta wityaari riraga jatatsini paamariki kaari tsiwakanitatsini: Ikamawentakimi Rotyaantanewo Tajorentsi koroshiki, ikowawita rowawijaakoeyeminimi, tema ishirontawenteeyakaeni. Omaanta aaka, awijakoeyakaeni, ayoteeyakironi iroka iaani rootaki itajorenka Tajorentsi omatantawori owawijaakoe yakaeni. 19Aritaki rojankinateetzini: Ikantzi Tajorentsi: Nothonkiteeri riyotantawitari riraga yotayitawitacha rini. Nopeyapithateeri kenkithashiryaa witachari okaatzi ikenkithashiryaawi tari. 20 Tsika ikantyaaka iroaaka yotzinkari? Tsika ikantyaaka iroaaka iyotaantzirori Iwaperite Tajorentsi? Tsika ikantyaaka eejatzi riraga yotaawakaachari? Tema itheenkakiro Tajorentsi maawaeni riyoteeyawitarini atziripaeni. 21Tema irira yotawitachari tee riyoteeyirini Tajorentsi. Omaanta irira riyotanetzi, rootaki ikowantari rowawijaakoeyerini maawaeni aapatzi yawori okaatzi nokamanteeyakiririni: riraga ameenteeyakaririni. Omaanta riraga theenkantatsiri ishirontawenta shitakina okaatzi nokamantawitakariri. 22Tema ikowaki joriiyopaeni atajonke niri oetarikapaeni riyotantyaari itsipata kae Tajorentsi. Riraga kireeshiyajatzi ikowaki riyotaashitawakaapiintyaawo oetarikapaeni. 23Omaanta nokamantziri atziri: Ikamawentakae Jesokirishito koroshiki rowawijaakoeyantakaerini, rootaki ikijantakinari joriiyo. Omaanta irira kaari joriiyotatsi, ishirontawentee yakawoni okaatzi nokamantziriri. 24Omaanta ijeeki riyoyagaeyakirini

a 1.12 Sheejashi rootaki inashita iwaero Peetero.

1 KORINTOJATZI1,2

360

Tajorentsi rowawijaakoteri: joriiyo, eejatzi kaari joriiyotatsi. Riyotakagaeya kirini rirori eenitatsi itajorenka Jesokiri shito, rowawijaakotantyaariri. Eejatzi eenitatsi iyothanetaantsi riyotakaakae okaatzi ikowakaakaeri Iriri. 25Iitaka itheenkaeyantaririni atziri Tajorentsi? Tema irira anaakoperotantatsiri riyotzi. Tema rirojatzi anaakoperotantatsiri ishintsitzi. Tee aiiri atziri kimityaarini. 26Pikenkithashireeyakya, noyemi jantzinkaritepaeni, tsika pikanteeyawi tarini ikaemanteeyakimirini Tajorentsi. Osheki itheenkaeyakimini patziritzinka rite, ikanteeyini: Tee riyotzi aapatziya riri Jesoshi. Kyaaryo, tee peewawenteeyirini, eejatzi tee pashaa ganta, rootaki itheenkaeyantzimirini. 27Ishirontawenteeyawitakimini atziri, tee iaaperoeyawitzimini, tema ikenkithashiryaakotawitakimi tee piyotzi, omaanta riyoyaakimi Tajorentsi rowawijaakoeyemini. Riyotakaaperoe yemi, ipeyeeyemini jewawenantatsini. Roojatzikya ipashiwenanteeyanakyaani shirontawenteeyawitzimirini, theenkae yawitzimirini. 28Riyoyaaperotakiri Tajorentsi riraga kaari jewatatsiri, riraga pinkimayitawitaririni atziri, riraga theenkapiintawitariri: irira reentsitetaperoeyarini rirori. Omaanta kya riraga jewawenantawitachari eejatzi yoteeyawitacharini rowashironkagaeyi rini. 29Iroaaka tekatsi ikantya atziri ikantakaaperotzimotyaari Tajorentsi. 30Paapatziyakari Jesokirishito, rootaki rowaagaeyantakimirini Tajorentsi, ijeekakagaeyemini inampiki. Tema rirotaki Jesoshi riyotakagaeyakaeni, owameethateeyakaerini, rinashitakaa kae amatantyaari ashiperotyaari rirori, owawijaakoeyakaerini. 31Tema aritaki rojankinateetzironi: Eero akantakaape rota aaka, omaantakya aaaperoteri Awinkatharite ikameethaperotzi.

Tsika ikanta Paaworo ikenkithatakaantapiintzi

naaka, nareetantapaaki miri, noyemijantzinkarite, nokenki thatakotapaakiri Tajorentsi. Tee nokantakaaperothatapaakawo noaani, tee niyotaashitayitapaemironi niyotayi tzirini naaka; apatziro niyotaapaemiro ikantziri rirori. 2Eenironi notsipatzimi apatziro nokowaki nokenkithatakota paakiri Jesokirishito, ikamawenteeya kaeni koroshiki. Tekatsi paashini nokenkithatakote. 3Nopashiwentashi ryaawitapaaka, nothaawashiryaawita paaka, okimityaami nokinakashiryaashi tyaawomi. Nokenkithashiryaakotakawo, aamashitya eero nomatziro kameetha naapatziyakaakimiri Jesoshi eerokapaeni. 4Pamine, nokenkithatakaa paakimi eejatzi nokamantapaakimiro iaani Tajorentsi, omaanta tee niyotaa shitapaemiro niyotayitzirini naari. Iyotaakaaperotakimi Ishire Tajorentsi kyaaryootaki ini, eejatzi itajonkako wenteeyakimini piyotantawori kyaaryo niyotaakimiri. 5Rowaga riyotagaeyawi tzimirini atziri, tekatsi okantya owawijaakoteeyemini, omaanta itajonkakowentakimi Tajorentsi pawijakoeyantakarini. 6Aririka niyotaapiintziri aapatziyape rotariri Jesoshi riraga yoperotzirori iaani Tajorentsi, kyaaryo nothotyaaki niri irira niyotaaperoeyirini, niyotaki ikemawakiro nokantakiriri. Omaanta tee niyotaashitari riyotayitziririni atziripaeni riraga kaari aapatziyariri Jesoshi eejatzi iwinkatharitepaeni. Eero owawijaakoeyirini roori riyotaawakaa shitayitarini oetarika riyotashitari riroripaeni. 7Omaantakya nokenkithata kotziro riyotayitzirini Tajorentsi. Paerani imanawitakawo, tee ayoteeya witawoni. Paeraniperoroa, tekirani

1Eejatzi

361

1 KORINTOJATZI2,3

riwetsikironi oetarikapaeni, ikantzitani: Nojeekakagaeyerini kameetha jaka nonampiki maawaeni riraga pinkatha peroeyenarini paata. 8Tee riyoteeyironi paerani riraga jewatatsiri. Aririkami riyoteeyakironimi, eeromi ikentakota kaantzirimi Awinkatharite, riraga kameethaperotatsiri. 9Rootaki rojanki natanteetakawori: Eeniro riwetsikakiri Tajorentsi kaari iaayitzini atziri, tee ikemakotziro, tee ikenkithashiriiro. Omaanta riwetsikiniri maawaeni nintaperotziriri ijeekantyaari kameetha. 10Omaantakya riyotakagaeyakaerini Tajorentsi aaka, tema rootaki owaaga kaerori Ishire. Iyotaaperoeyakaeroni maawaeni, tema othotyaakironi maawaeni ikenkithashiryaakiri rirori. 11 Ninkama yotzirori ikenkithashiryaari atziritzinkari? Tema apatziro riyotziro rirori. Eejatzi okimitaka, tekatsi yoteroni ikenkithashiryaari Tajorentsi: apatziro iyotzi Ishire roori. 12Pamine, tee akemijantashitayitawoni riyotayitzi rini atziripaeni, inta akemijantakiro Ishire Tajorentsi. Rootaki ayotantaka wori ikowaki Tajorentsi ineshironkatee yeeni, ijeekakagaeyeeni kameetha. 13 Pikemakiroma nokantakimiri? Tee riyotziro atziripaeni, eejatzi tee riyotagaeteeroni, inta iyotagaeyakaero rini Ishire Tajorentsi. Iyotagaeyakaeni aakapaeni rowaga jeekantashiretariri, ikemaeyantaworini irowa. 14Riraga kaari ojeekantashireta Ishire Tajorentsi, tee ikemawakiro okantayitzirini, inta ishirontawentakawo. Tekatsi ikantya ikemero. Ro kaari ikemantawo, tee ojeekantashiretari roori. Apatziro ikemaeyironi iaani Tajorentsi ojeekantashiretaperotari. 15Ikemathatee yakironi riraga atziri ojeekashiretantari, omaanta riraga theenkantatsiri tee ojeekantari, rootaki kaari riyotantawo

oetarika kameethatatsiri. 16Pamine, rojankinatakoetziro Ishire Tajorentsi okantzi: Eenitatsima yotzirori ikenkithashiriiri Awinkatharite? Eenitatsima materoni riyoteeri Tajorentsi? Tee aiirikya. Omaanta aaka ojeekantakae roori, rootaki omatero iyotakagae oetarika ikowakaa kaeri Jesoshi antero eejatzi ayotero. Omaanta niyotziro naaka ikenkithashi riiri rirori, tema riyotaakinawo.
Ikijawakagaeyakani korintojatzi

naaka, noyemijantzinka rite, tee nokantzimi kimitakimi kemijantaperotzirori Ishire Tajorentsi, inta nokantakimi kimitakimi kaari kemijantaperotzirori. Tema pikimitaka owakira paapatziyari Jesokirishito, pikimiteeyakarini eentsi. 2Rootaki niyotagaeyantzimirorini paerani kaari opomeentsitantya. Noshiyakaawentzi miro: okimitzimotakina nirakaakimiro tenitsi; tee nopaeyimirini iwatha, tekira pimatziro powa. Roojatzi pikanta iroaaka, tekira pimateeyironi. 3Tekira pikemijantaperotziro Ishire Tajorentsi. Eeniro paamakotawakaeyawoni oetarikapaeni eejatzi pikijawakagaeya kani, tee pikemijantaperotziro rowaga Ishire. Pikimitakotakari kaari aapatzi yeeyaririni Jesoshi. 4Aririka ikantzi apaani: Naapatziyari Paaworo, eejatzi ikantzi paashini: Naapatziyari Apooro. Tema pikimiteeyakarini kaari aapatziya riri Jesoshi. 5Pamine, tsika ikantaka Apooro? Eejatzi, tsika nokantari naari pikanta wakaawenantanari? Naakateeyakini apatziro atziri, omaanta riyoyaakina Tajorentsi romperatena, rootaki naapatziyakaantakimirori. 6Okimitzimo takina nopankitziro naari okithoki pajankaneki. Rowaga okithoki oshiyakaawentziro iaani Tajorentsi.

1Eejatzi

1 KORINTOJATZI3

362

Paapatziyimaetakawo. Iinja Apooro, kimitawitaka thamaetatsiri, eekiro riyaataki riyotaakimi iaani Tajorentsi. Omaanta irira rirotaki aapatziyakaape rotakimiri kimitaka ishookakaayitziro rini okithoki. 7Rootaki riraga pankita tsiri eejatzi riraga thamaetatsiri riyotaa kiri eechonkiini; omaantakya irira Tajorentsi rirotaki shookakaayitzirorini. Tema raapatziyakari. 8Eejatzi imonkaa tawakaaka riraga pankitzirori eejatzi riraga thamaetatsiri. Rootaki imonkaa tanteeyaanaririni riraga ashitawori pankirentsi ipinatanteeyaariri. 9Eejatzi okimitaka, nomonkaatakari Apooro nantziniri Tajorentsi ikowakagaeyakina rini. Eerokapaeni poshiyeeyakawoni rowani Tajorentsi. Eejatzi poshiyakawo ipanko riwetsikakiri. 10Noshiyakaawenteri yotaperotatsiri wetsikirori pankotsi. Ikantakina nokatzi yero otzinkamipaeni. Roojatzi paashini atziri wetsikakaakinawori pankotsi. Tema riyoyaakina Tajorentsi eejatzi imatakaakina nityaawo nokenkithata kaakimiri eerokapaeni eejatzi oshekini paashini atziri iaani Tajorentsi: naapatziyakaakari Jesokirishito. Iinja eekiro riyaatatyee riyotaakimi Apooro iaani Tajorentsi; eejatzi eenitatsi paashini owaagawakimirori. Omaanta okameethatzi aamayawo akompitakari kari ayotaakiriri paashini atziri iaani Tajorentsi. 11Otzinkami pankotsi oshiyakari Jesokirishito, irira oshiyaka wori otzinkamipero. Tee aiiri paashini oshiyaawoni otzinkamipanki. 12Riraga owaagawakirori, iitaka riwetsikantyaa wori? Roorika ooro, roorika piraata, roorika mapi shipakiryaatsiri, roorika inchato, roorika inchashi, roorika kompiroshi: akenkithashiryaakoperotero oetarika kijoperotatsiri. 13Ari okoaata naki iinja aririka ipokae Jesoshi riwetsi kayitzirini okameethatatziirika.

Okimitaka paamari otaaga inchapanki aawiiro, inchashi, kompiroshi, irira Tajorentsi ikantakowenteri rompera nawo oetarika rantakiniriri aririka rantakiro kameethatatsiri rooma rantakirorika kaari kameethatatsi. 14Aririka okameethataperote anteeyeni rini, oshiyakawo kijoperotatsiri awetsikantayitaworini; aritaki kameetha ipinateeyakaeni. 15Teerika okameethatzi antayitakirini, okimityaawo awetsikantakawo kaari kijotatsini; otaanakya irowa oshiyakaawentakae tee antaperotziniri Tajorentsi kameetha. Aririka awijakotawitakya, omaanta tekatsi jeekimotaneeni apatziro aaka owawijaakotyaa. Tekatsi okantya ipinatee. 16Tema aakateeyakini oshiyakawori Tajorentsipanko ijeekantari Tajorentsi. Tema eejatzi okimitaka ojeekanteeya kaeni Ishire. 17Eerorika pikamintheeri ijeekantari rirori, eero eejatzi ikaminthayimi eerori. Okameethapero tzi ijeekantarira: tema ijeekantatziimi eerokapaeni pajankaneki. 18Eero pamatawitashita eeroka apaniroeni. Aririka pikaateeyirini iitawitachari riyoperotzi oetarikapaeni, aritaki pikantakaaperota tee okameetha tzi iroka. Aririka pikantakaaperotyaawo piyotayitzirini, eero riyotakayimi Tajorentsi. Omaanta pikanteririka: Tee niyotzi naaka, piyoteena, aritaki riyotaaperotakimi. 19Itheenkakiri Tajorentsi okaatzi riyotayitawitarini atziripaeni jaka kipatsiki. Tema aritaki rojankinatziteetani: Riraga iyotayitawi taririni iitawitaka tekatsi ayerini, omaanta omapokapaakiri owashironka gaantsi owamaakiri. Eejatzi ikimiteeya kani maawaeni kantakaaperowenteeya worini riyotayitzirini: romapokapaakiri Tajorentsi, rowashironkagaeyerini. 20Eejatzi rojankinatziteetani: Riyotzi

363

1 KORINTOJATZI3,4

Awinkatharite tee okameethatzi ikenkithashireeyakirini yoperotawita chari. 21Eero pikantakaaperotashitari atziri, tee okameethatzi. Riwetsikaeyaki mirorini Tajorentsi maawaeni jeekayita tsirini piweshiryaawenantyaawori roori. Rootaki nokanantzimiri: 22Rotyaanta kina Tajorentsi namitakoeyantemirini, eejatzi rotyaantakiri Apooro eejatzi Peetero rirori, maawaeni ramitakoe yantemirini. Riwetsikaeyakironi maawaeni jeekayitatsirini kipatsiki, aweshiryaawenantyaawori. Aaatsimi rika piweshireeya, pikamakirika eejatzi piweshiryaanakya. Piweshiryaa wentyaawo jeekayitatsirini iroaaka, eejatzi jeekayitatsirini iinja. 23Tema pikempiyamintheeyakarini Jesokiri shito, riweshiryaawentakimi. Eejatzi okimitaka, irira ikempiyaminthatakari Pawa Tajorentsi, rootaki eeroka pikempiyamintheeyakarini Pawa. Tema riweshiryaawentakari rirori eejatzi eerokapaeni.
Rantayitakirini Rotyaantanewo Tajorentsi

piyoteeyakinani naaka romperanari Jesokirishito. Omaanta rotyaanteeyakinani nokamantayitenirini atziripaeni iroka kaari riyotawitarini paerani: okaatzi rantakiri Tajorentsi. 2Aritaki okameethaperotaki nokyaa ryoowenteniri oetarika ikowakaakinari, eero namatawitziri. Eejatzi okimitaka, maawaeni antziniriri Tajorentsi okameethatzi ikyaaryoowenteniri okaatzi ikowakaakiriri. 3Tee nokenki thashiryaapiintawo oetarika pikantako tashiteeyanarini, eenitatsirika nantakiri; eejatzi tee nokenkithashiryaapiintawo oetarika kantakotashiteeyenarini paashini atziripaeni. Eero nokantakota naaka, tee nokantzi: Nokameethatzi. 4Nokenkithashiryaaka naari tekatsi

1Iroaaka

nantani, omaanta eero nokantashita: Kameetha nantakiro maawaeni. Intakya Awinkatharite rirotaki kantako wentenani rirori, okameethatakirika oetarika nantakiri. 5Rootaki iroaaka nokamanantemirori: iroaaka tee okameethatzi akantakotashityaari paashinipaeni: Eenitatsi rantani; iinjakya ari ayotaperoeyanakini. Aririka ipokae Awinkatharite, ikitejitakotapaa kiro maawaeni okaatzi manawitachari iroaaka tsiteniriki. Roaagaero oetarika akowaperoeyirini maawaeni ajankaneki. Akameethatzirika ari ikanteeyeeni Tajorentsi: Kameethata kimi. 6Pamine, noyemijantzinkarite, naaka kenkithatakotacha, eejatzi nokenkitha takotziri Apooro piyotanteeyenarini eero piaakoweenkatashitantari atziri. Aririka pikante: Nonintaperotziri irinta, paamawentyaawo pimanintziri kari paashini. 7Iitakama pikantakaape rotakari kimitaka panaakotakiri paashini atziri? Tema Tajorentsi pashiteeyimirorini maawaeni jeekimo teeyemirini. Iroaaka iitakama pikantakaaperotantari, kimitaka tee ipashitzimiro? 8Pikimitakotawitakari ashaaganta chari: piitashiteeyawitakani piyoperoe yini: tee pikowaeyini riyotagaeyemini. Piitashiteeyawitakani eerokapaeni jewaperowenantatsiri, pimanintakina naari. Pikimitakaantakina naaka patzirite. Jaa, nokowawitaka peewawe nantaperoeyanakinimi, atsipatawaka yaami eewawenanteeyenimi. 9Ari nokaateeyakirini paashinipaeni rotyaantanewo Jesoshi, tema pikimita kaanteeyashitakinani onampirentsi paeni: pimaninteeyakinani. Eejatzi okimitaka rajaryaagaetakina rowama gaetena; ramineeyakinani maawaeni: ronampiri Tajorentsi eejatzi atziripaeni.

1 KORINTOJATZI4,5
10Noaaperotakiri

364

Jesokirishito ikamee thatzi, rootaki pikanteeyantanarini: Tee piyotzi. Omaanta pikenkithashi ryaashitaka paapatziyeeyakarini kameetha rirori, rootaki pikanantari: Niyoteeyakinimi naari. Pikanteeyashi tani: Tekatsi imatzimaetya riraga Paaworo, osheki amateeyakironi aaka. Osheki piaaperotashita eeroka apaniroeni pikameethatzi, omaanta naaka pimaninteeyakinani. 11Osheki aapiintakinani notashe, aapiintakinani nomiri, shipaakowaetakina noethaariki, ipajapajaapiinteetanani, nokinakinayita kini; roojatzi iroaaka. Tekatsi nashi nopanko nojeekantyaari. 12Nokanta tyaani nopomeentsitapiintakawo nantawaetzi nakoki. Aririka ikijeeta kina, nokantziri Tajorentsi: Pikaminthayeri riraga kijakinari. Aririka ikijaperopiinteetena, eero nopiyatari. 13Aririka itheeyakoteeta kina, kameetha nokenkithawaetakaawa kiri. Kyaaryo, ipinkaetakina, ikimita kaanteetakina kaagashi, ikanteetzi: Tee ikameethatzi Paaworo. 14Tee ro nojankinatantzimirori iroka nopashiwentakagaeyemini, omaanta nokimitakaantakimi eeroka neentsite paeni nonintaperotziri; nokowaki nokaminthayemi, nokaminaantemiri kameetha. 15Omawitya eenitatsi oshekiperoroa yotagaeyakimirorini iroka kameethatatsiri okantakotziri Jesokirishito, omaanta tee ijeeki osheki ashitzimirini. Pamine, nokamanteeyaki mironi iroka kameethatatsiri paapatzi yantakariri Jesokirishito, rootaki apaniroeni naaka nokimitakaanantaki miri eeroka notyomipaeni, nishintyo paeni. 16Rootaki nokanantaperoeyantzi mirini: Poshiyakotaperoeyenawoni. 17Rootaki notyaanantzimiriri Temoteeyo, nokimitakaantakari notyomi nonintaperotziri. Ikyaaryoo

wentakiniri Awinkatharite oetarika rantziniriri. Ikenkithashiryaakayemiro tsika okantari nokamantakotapiintziri Jesokirishito, tsikarika janta ipiyota wenteeyarini. 18Apaanipaeni pikaateeyinira ikantakaaperoeyakani, tema iitakaashi tawitaka eero niyaatashiteeyimini naari. 19Omaanta ikowakaakinarika Awinka tharite, nokowaki intsipaete niyaatashi teeyemini. Eero naapatziyashitapaa kawo ikantayitzirini riraga kantakaape rotachari, omaanta niyotapaaki naari eenirorika imatakaakiriri Tajorentsi. 20Aririka reewawentakae Tajorentsi, eero aaawaetashiwaetawo inta antaperoeyeroni kameetha okaatzi ikowakagaeri. Tema irira rirotaki amitakotakaeri. 21Oetaka pikowaeyaki rini? Pikowaeyakinima nareetemi nowashironkaemi? Rooma pikowaeyi rini nareetemi noneshironkaperoeyapae mini?
Itsipatayitakarini aapatziyariri Jesoshi kaari kameethatatsiri. Pookeri

pikaateeyakirini ayirori iyashiyani. Raayiteeroni shirampari rinirothori raawitarini iriri. Tekatsi kimityaarini: riraga kaari yoterini Tajorentsi eero rayiro raawitari iriri. 2Omaantakya eeroka pikantakaa peroeyakani kimitaka kameetha paapatziyari Jesoshi. Iitaka kaari powashiretakotantari okaatzi rantakiri rirori? Roojatzi aririka pipiyotawentee yaarini Tajorentsi, piyotemi tee okamee thatzi pishinetziri ipokajeempiyaashita paeya rirori. 3Tee nokaateeyawitzimini, omaanta nokenkithashiryaakoeyakimini. Okimitzimotakina aririka nojeekimotee yawitakimini, nokanantzimiri tee okameethatzi rayero iyashiyanipaeni. 4Itajorentsiperotaki Awinkatharite

1Ikamanteetakina

365

1 KORINTOJATZI5,6

Jesoshi, riro matakaakinawori nokanta kowenantariri riraganki. Aririka pipiyoteeyani piyoteeyeni nokenkitha shiryagaeyakimini naari. 5Pishineteri Jatanaashi raanakiriita, rowashironkae riita. Roojatzi aririka ikenkithashirya gaeya, ari rawijakotee paata ipokaerika Awinkatharite Jesokirishito. 6 Iitakama pikantakaaperotantari? Tee okameethatzi. Noshiyakaawente miro. Tema piyoteeyini ojeekirika tapiyakaawori paa eechonkiini, otsichaagantanakawo maawaeni paa, otapiyakagaeyakawoni maawaeni. 7Pookaeri riraga noshiyakaawentakimiri tapiyakaawori paa, pikimiteeyantyaa worini paa owakirari, kaari tapiyacha. Eerorika pookiri, poshiyakotanakarikari rirori. aakiro, rowamagaetakiri Jesokirishito, roshiyakari owisha rowamaantapiinteetari rowaga kitejita tsiri rawijantakari paerani ronampiri Tajorentsi janta Ejiipitoki. 8Iroaaka, aririka aweshiryaawentyaari Tajorentsi, thame akameethatanaki: eero amatawi tantzi. Eero akija, eero antapiintziro kaari kameethatatsi. 9Nojankinatantawori paerani, nokanteeyawitakimini eero pitsipatari mayempitzirori tsinani kaari rayi. Eejatzi eero pitsipatawo mayempitziriri shirampari kaari ayi. 10Tee nokenkitha takotziri kaari aapatziyariri Jesoshi mayempitzirori kaari rayi, riraga kowaperotzirori tzimimotayitziririni atziripaeni, amatawitantatsiri ikoshite, kenkithatakaawitawori riwetsikashitayi tarini atziri. Tee nokantzimi: Eero pitsipatari kaari aapatziyariri Jesoshi. Tekatsi pikanteeyani pookawakaya, tema pikantyaani piaapiinteri ijeeki jaka kipatsiki. 11Omaanta nojankinata kotziri riraga kantatsiri: Naaka piyemi jantzinkarite. Omaanta eeniro imayempitziro tsinani kaari rayi, eero

kijokiro powaeyirini. Eejatzi pikimitee yirini riraga kowaperotzirori rashitayi tarini paashinipaeni, eejatzi kenkithata kaashitawori riwetsikayitzirini atziri, ikowawita ipeyiromi iitajorentsite, theeyawaetashitachari atziri, eejatzi shinkitzinkari eejatzi amatawitziriri atziri ikoyi ikoshiteri. Aritaki nokanta kimi, eero pitsipatari rirori eejatzi eero poyimotari. 12Arima pikantakotakiri tsika ikantyaaka kaari aapatziyarini Jesoshi? Eero. Omaanta pimateri irira pikantakowenantyaariri riraga piyemi jantzinkarite. 13Omaantakya Tajorentsi rirotaki kantakowenterini kaari aapatzi yariri Jesoshi. Iroaaka pookaeyeerini riraga kaari kameethatatsiri pitsipatee yawitakarini: eero piitakashitari raapatziyakari Jesokirishito. 1Aririka pikijakiri piyemijantzinka rite, okameethatzimotzimima pawentaapaakyaari kaari aapatziyari Jesoshi ikantakotantemiri tsikarika pikanteeyaari? Teewee. Tema okamee thatemi pawentaapaakyaarimi irira piyemijantzinkarite? 2Tema piyotzi riraga aapatziyariri Jesoshi rowamee thatziri Tajorentsi imatero ikantako wenteeyantyaaririni maawaeni atziri, tsikarika ikanteeyaarini. Aririka pikantakowenteeyerini iinja maawaeni atziri, iitakakya kaari pimatantawo iroaaka pikantakowenteeyerini piyemi jantzinkarite? Tema aritaki pimatakiro pikantakowentawakaya. 3Tema piyotzi akantakowenanteeyerini iinja ronampiri Tajorentsi rinawita tsikarika ikanteeyaa rini. Akantakowenteeyerinirika rirori, eeroma pimatziro pikantakowenteeye rini iroaaka atziritzinkari eerori? 4Eenitatsirika iroaaka pikijawakaa wentari, okameethatzi piiteri paashini piyemijantzinkarite, ninkarika, ikantakowenanteeyemirini tsikarika pikanteeyaarini. 5Nokantero iroka

1 KORINTOJATZI6

366

pipashiwenantyaari. Tekatsima aapatziyariri Jesoshi yoteroni ikantako teri paashinipaeni tsikarika ikantyaari? 6Omaanta tee apatziro pikijakiri piyemi jantzinkarite, tema eejatzi pawentaakari kaari aapatziyariri Jesoshi. Pantzimota kiri kaari kameethatatsi. 7Patsipetashiteeyakawoni pawentee yakarini kantakowenantatsiri riraga kaari aapatziyariri Jesoshi; tema tee ikowakaakimi Tajorentsi pantero iroka. Omaanta kameethatawitachari pimaeri takotero awijashitya: omawitya ikoshiteetemiita. 8Omaanta eeroka tee pimaeritakotziro inta pantashiteeyaka woni: pamatawitantzi eejatzi pikoshita wakagaeyakani tema ari paanakiri pawentaanikinta kaarinta aapatziyariri Tajorentsi. Osheki pantapiinteeyakirini piyemijantzinkarite. 9-10Riraga kaari kameethatatsi eero rareeta janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. Tema piyotziro, eero pikompitawo. Eero riyaatzi janta ipinkatharitzinta riraga shirontawori tsinani kaari rayi, eejatzi riraga pinkathatzirori iitajorentsitashi tari, eejatzi aathatzimotawori iina, eejatzi antatenkatawakaachari ishiramparinkaeteki, eejatzi koshintzi, eejatzi kowaperotzirori rashitayitarini rowaagawo paashinipaeni, eejatzi shinkitzinkari, eejatzi theeyawaetashita chari ratzirinkaki, eejatzi amatawitziriri ratzirinkaki ikoshitantariri. Tekatsikya ikanteeya rirori rareeteeya janta ipinkatharitzinta Tajorentsi. 11Aritaki pikimitayitawitarini. Omaanta rowameethateeyakimini Awinkatharite Jesokirishito, eejatzi Ishire Tajorentsi; rootaki iaaperotantakimiri Tajorentsi pikameethatzi, reentsitetakimi. 12Ikanteetzi: Okameethatzi nantero oetarikapaeni kaari ithaaakotee Jesoshi, omaanta aririka antashityaawo oetarikapaeni, tee amitakotee

maawaeni: tema atsipetashitakyaawo antero apaanipaeni. Tee akoyi ametape rotyaawo kaari inimotziri paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi. 13Eeniro owanawo akemari. Eejatzi eeniro asheetomawo ojeekantari owanawo. Omaanta iinja eero aaagaero owaeyari eejatzi asheetomawo. Ipeyeero Tajorentsi, eero aaagaero jenokinta. Tema atsipetashi tawo aaawenaperotawo oetarikapaeni. Tee ro riwetsikantee amayempitero kaari ayi, intakya riwetsikantakaeri Awinkatharite akenkithashiryaanteeyaa ririni rirori. Eejatzi ikimita, ikenkitha shiryaapiinteeyakaeni aaka. 14Eenitatsi itajorenka Tajorentsi, rootaki imatanta wori ipiriinteeri Awinkatharite Jesoshi, eejatzi ikimitagae aaripaeni: ipiriintanee iinja. 15Awathapaeni aari rootaki rako Jesokirishito, ikempita, roki, iitzi, maawaeni. Tema piyotakiro iroka. Aakateeyakinirika iwatha rirori, okameethatzima amayempitero tsinani aayitziririni paashinipaeni shirampari? Tema okimiwitaka amayempitakaakiri Jesoshi tsinani. Teewee, tee ari okanta kotya: tee okameethatzi. 16Aririka imayempitziro shirampari tsinani, okimitzimotakari Tajorentsi raaperota kiro. Tema piyotziro. Rojankinateetzi, ikanteetziri: Apite ikaatawitani shirampari eejatzi tsinani, omaanta aririka raawakakya apaani ikantanakya, tee okameethatzi rookawakagaeya. 17Omaanta aririka akempiyaminthata kari Awinkatharite, tema apaani akanta ashireki. 18Eerokya pimayempitziro kaari payi, eerokya pimayempitziri kaari payi. Oetarikapaeni paashini kaari kameetha tatsi pantayitakirini, powashironkaakiri paashinipaeni pisheninka; omaanta riraga mayempitzirori paashinipaeni tsinani, rowashironkaakiro iwatha rirori

367

1 KORINTOJATZI6,7

apaniroeni. 19Tema piyotzi ojeekanta kawo piwatha Ishire Tajorentsi. Rotyaantakimiro Tajorentsi kijokiro owantakimiri. Tee eeroka iroaaka jewawentashitachani, inta riraga Tajorentsi jewawentzimiri. 20Rowawi jaakoetanteemiri osheki opomeentsitzi motawitakari: tema rotyaantakiri Itomi ikamawentakae, rapaatawentakaero riraa ipinawenantakaerori kaari kameethatatsi antakiri. Iroaaka, oetarikapaeni pantayitakirini, pantaki niri Tajorentsi, iaaperotanteetyaariri irira ikameethatzi.
Ikenkithatakotziri aatsini iina

chapinki pojankinatantakinari, eenitatsi pojampitakinari piyaarita teki: okameethatzirika payi piina, piimi. Iroaaka nakemi. Kyaaryootaki okamee thataperotzi eero payi piina. 2Omaanta aririka pijeekashitya, kyaaryoowa pimayempitzirokari tsinani kaari payi; eejatzi tsinani, kyaaryoowa omayempi tzirikari shirampari kaari ayi. Rootaki okameethatantari paaperoteroota piina, eejatzi aaperoteriita tsinani oemi. 3Okameethatzi shirampari imatero iina, eejatzi okimitya roori oshinetayaari oemi. 4Iina eero eewawentziro owatha roori apaniroeni, inta eejatzi reewawentziro owatha oemi. Eejatzi ikimitya rirori oemi, eero reewawentziro iwatha rirori apaniroeni, inta eewawentziro iwatha iina eejatzi. 5Eero pithaaapithatawo piina; eejatzi tsinani, eero pithaaapithatari piimi. Omaanta aririka pikantawakaya: Eeroota aaaminthatawakaa ajeekashi tawakya apaanipaeni kitejiri; iyotyaata amaneri Tajorentsi, ari kameetha okanta, omaanta aririka omonkaata paeya roojatzi pimatanteeyaawo eejatzi.
b 7.7 Tekatsi Paaworo iina.

1Ari

Pamine, eerorika papiitziro rantakaemi rokari Jatanaashi kaari kameethatatsi. 6Tee nokantaperotawitzimi: Paye piina, omaanta pikowakirika paye, okameethatzi. 7Nokowawitaka pikimiteeyenanimi naari,b omaanta rinashitakagaeyakaeni Tajorentsi, tee amonkaatawakagaeyani. Irika apaani, eeniro imatakaakaeri. Irira paashini, inashita imatakagaeyakaerini rirori. 8Riraga kaari aatsi iina, eejatzi kamaentsiri iina, nokamanteeyemini: kameetha pikimiteeyenani naari, pijeekashitya. Eejatzi okimitya tsinani, kameetha ojeekashitya roori. 9Omaanta eerorika pimatziro pijeekashitya, kameetha pagae eejatzi. Kameetha paye, tee okameethatzi pikowawaetashitya paye. Eejatzi okimita tsinani, tee okameethatzi okowawaetashitya ayeeta. 10Iroaaka nokaminaaperotero aatsiri oemi. Tee naaka kaminaaperoteroni inta Awinkatharite: tee okameethatzi pookaeri piimi. 11Aririka pookaeri, pijeekashitaperoteeya. Eerorika pijeeka shita, papiiteeri pagaeri eejatzi piimentawitari. Eejatzi okimitaka, tee okameethatzi rookaero shirampari iina. 12Iroaaka nokamanteri paashini paeni, tee riro Awinkatharite kamante rini: eenirorika ayemijantzinkarite iina kaari kemijantatsini, aririka okowaki aaperoteri, tee okameethatzi rookaero. 13Eejatzi tsinani, rirorika piimi kaari kemijantzinkari, aririka ikowaki kijokiro rowaperotemi, tee okameetha tzi ookaeri. 14Ojeekirika tsinani aapatzi yariri Jesoshi, eejatzi oemi tee raapatzi yari Jesoshi, irira tee ikimitari theenkantatsiri; rinashitakari Tajorentsi, ikantzi: Rirotaki oemi aapatziyanari. Rirotaki iriri eentsitepaeni. Nokowape roteeyakirini raapatziyeeyenani

1 KORINTOJATZI7

368

maawaeni. Eejatzi okimitaka iina aapatziyanari, teerika aapatziyari Jesoshi roori. Tee okimiteeyawoni theenkinkawo; rinashitakaakawo Tajorentsi, ikantzi: Rootaki iina aapatziyanari. Rootaki riniro reentsite paeni. Nokowakaaperotakiro aapatzi yena, eejatzi nokowaperotakiri raapatzi yeeyenani eentsitepaeni. Aririka rookiro aapatziyariri iina eejatzi rookakotanta kiri reentsite, eero riyotakoteeri reentsi tepaeni Tajorentsi. Omaanta eerorika ashitariri rookiro iina, eeniro riyotaako tziri Tajorentsi. 15Teerika okemijantzi iina ayemijantzinkarite, okowakirika ookaeri, ari okameethatzi ookaeriita. Eejatzi oemi ayemijantzinkawote, teerika raapatziyari rirori: ikowaerika rookaero, ari okameethatzi rookaeroota. Tekatsi iroaaka kanterini shirampari ayemijantzinkarite kijokiro rowantyaa wori rowaga kowatsiri ookaeri. Eejatzi okimityaari tsinani aapatziyariri Jesoshi aririka ikowaki oemi rookaero, tekatsi kanterini kijokiro owantyaawori. Tee ikoyi Tajorentsi akijawakagaeyaani. 16Tsinani, aririka kijokiro poyiri piimi kaari aapatziyarini Jesoshi, tee piyotzi aririka powawijaakotakaanteeri. Eejatzi pikimita eerori, shirampari: aririka kijokiro poyero piina kaari aapatziyariri Jesoshi, tee piyotzi aririka powawijaa kotakaanteero. 17Aritaki riyoyagaeyakimini Tajorentsi. Kameetha panteeyenirini Awinkatharite oetarika ikowakaemiri eerori. Rootaki nokanteeyakiririni maawaeni aapatziyariri Jesoshi tsikarika ipiyoteeyakani. 18Paerani riyoyagaeyakimini Tajorentsi. Pitaka woma pitotonatziro pishirampari tantari? Aritapaaki, pipeyakotero. Eeroka paashini, teerika pitotonatziro, eero pikoyi iroaaka pitotonatero, ataama. 19Aririka pitothowawityaawo

pishiramparitantari, tekatsi okantemi owawijaakotemi. Eejatzi okimita, teerika pitotonatziro, tekatsi okantemi owawijaakotemi. Ro kameethaperota tsiri anteri akemijantaperotero ikantee yeerini Tajorentsi. 20Tsikarika pikantee yawitani paerani riyoyaantakimiri, aritaki pikantyaari. 21Riyoyaantakimiri Tajorentsi, eerokarika ipimanteetziri? Eero pikenkithashiryaashitapiintawo. Omaanta ishineteemirika pipinateeya amanantawitzimiri, okameethatzi pishitowanee. 22Riyoyaantakimiri Awinkatharite, eerokarika pimantaa rewo paerani pinawita, ari iroaaka okimitaaka riraga Jesoshi ipakaako wenteemi. Tema rowawijaakotzimi. Eerokarika kaaririka pimantaarewo pinawita riyoyaantakimiri, iroaaka okimitaka ramananteemi Jesokirishito, iroaaka ikantemi rirori oetarikapaeni pantayiteniririni. 23Kimiwitaka ramanantakimi irira, osheki piwinawo. Rooma osheki ipomeentsitawentakimi rowawijaakotantakimiri. Eero pishine tziri atziri ikantzimi oetarika panteri, omaanta panteniri Tajorentsi oetarika ikowakaakimiri. 24Rootaki, noyemi jantzinkarite, nokamanantzimirori iroka: tsikarika pikanteeyawitani paerani riyoyaantakimiri, aritaki pikantyaari; omaanta kijokiro powana kiri Tajorentsi. 25Iroaaka nokenkithatakotero kaari shinetaariri shirampari, eejatzi kaari matzirori tsinani. Tekatsi ikantapero tena Awinkatharite, inta nokamantemi nokenkithashiryaari naari. Ineshironka takina, rootaki kaari namatawitantzimi. Piyoteeyironi iroka. 26Rooteentsi opomeentsitzimoteeyeeni, rootaki nokenkithashiryaantakawori iroka. Tsikarika pikanteeyakani iroaaka, aritaki pikantyaari. 27Paakirika piina, eero pookaero. Pijeekashitarika

369

1 KORINTOJATZI7,8

iroaaka, eero pikoyi paye piina. 28Aririka paye piina, okameethatzi: tee pantziro kaari kameethatatsi. Eejatzi aririka aye oemi rowaga kaari shinetaa riri shirampari, kameetha: tee antziro kaari kameethatatsi; omaanta osheki pikemaatsiteeyaani. Aririka payi, osheki opomeentsitzimotaperoeyakimini. Tee nokoyi opomeentsitzimotemi, rootaki nokanantzimiri: Eero payi iroaaka. 29Iroaaka nokamantemi, noyemi jantzinkarite: eero ojamanitzi ipiyantee yaari Awinkatharite. Kyaaryoowa, rookakaashiteetemirokari pantayitawi tanaririni Awinkatharite ikowakaemiri. Eenirorika piina, omaanta pikyaaryoo wenteniri riraga Tajorentsi ikowakaaki miri. 30Aririka petakowaetya, aririka pikimoshirewaete; omaanta eero pikenkithashiriiro inta pikyaaryoo wenteniri Awinkatharite panteniri. Aririka pamanantayiteni oetarikapaeni, omaanta eero ojamanitzi piiiro pamanantayitawitarini. 31Eero ojamani tzi piweshiryaawentawityaawo jeekayi tatsirini kipatsiki, roojatzi eero pimatziro piweshiryaawentyaawo. Kameetha pijeekawita iroaaka, eeniro pameteeyakarini, omaanta inashitayita nakyaani maawaeni aaayitzirinika kipatsiki; iinja opomeentsitzimoteeye mini. 32Nokowaki eero pikenkithashiryaa piintanakawo. Riraga jeekashitachari, ikenkithashiryaapiintziro ikowayitzirini Awinkatharite, ikowaki ikimoshiryaaka yeri irira. 33Omaantakya riraga aatsiri iina, ikenkithashiryaapiintziro maawaeni rantapiinteeyirini atziri eejatzi okaatzi awijimotziriri jaka kipatsiki: ikowaki ikimoshiryaakayero iina, 34osheki ikenkithashiryaayitaka woni oetarikapaeni. Rowaga tsinani jeekashitachari eejatzi kaari shinetaariri shirampari: osheki okenkithashiryaagae

yeroni ikowayitzirini Awinkatharite, okamantakiri: Oetarika pikowakaenari, ari nomatakimiro. Oetarika pikowaka yenari nokenkithashireeyaari, ari nokenkithashireero. Omaanta rowaga aatsiri oemi okenkithashiryaatziiro maawaeni rantapiinteeyirini atziri, okowaki okimoshiryaakayeri oemi. 35Rootaki nokamanteeyantzimirorini iroka, nokowaki namitakoeyemini, tee nokoyi nopomeentsitakaemi. Nokowaki kameetha pijeekaeyeni, eejatzi piyotee yini panteeyenirini Awinkatharite oetarikapaeni ikowakayemiri. 36Pamine, eenitatsirika pishinto kaari shinetaariri shirampari, aririka piaakiro antawotaki, pikoyi iroaaka paakayero oemi; ari kameethataki. Ayeeta, eero aiiro pantani. 37Aririka pikowaperote pithaeeyawo ari kameethataperotaki, eero pikemijanta shitari riraga ashiryaayitemirini, omaanta pantero pikowaperotziri eerori, oetarika pikenkithashiryaari, okamee thatzi. 38aakiro, aririka paakayero pishinto, okameethatzi; omaanta aririka pithaeeyawo, okameethaperotzi. 39Aririka aye tsinani oemi, ari kijokiro owanakiri, roojatzi ikamakotaki. Aririka ikamaki, ari oshinetaantsiteya agae paashini oemi okowaperotzirika. Omaanta apatziro agae aapatziyariri Awinkatharite. 40Aririka okanteetatyee yaani ojeekashitya, nokenkithashi ryaaka okimoshireperotanaki. Ari naamaaka riyotaakinawo Ishire Tajorentsi iroka nokamantakimiri.
Iwatha rowamagaetzinirori riwetsikashitayitarini iitajorentsitashitari

1Iroaaka nakemi tsika pikanteriri iwatha rowayitzinirorini riwetsika shitayitarini iitajorentsitashitayitarini pojampitakinaga chapinki. Iitakayitawi

1 KORINTOJATZI8,9

370

takani atziripaeni riyotaperotzi tsika ikanteriri iwatha. Omaanta, aririka ayotashitya, akantakaaperotakari. Tee ikowakaaperotee Tajorentsi ayowaeta shitya, inta ikowakaaperotakae anintashireperotawakaeyani ayotapero tawakaantyaari ajeekanteeyari kameetha. 2Eenitatsirika iitakaawita chari riyotzi okaatzi kameethatatsiri rantero, apaniroeni ramatawitaa: tee riyotaperoeyini. 3Omaanta aririka anintaperoteri Tajorentsi riyotagaeyeeni irira. 4Pojampitakowentakiri iwatha rowaetakinirori iitajorentsitashitari riwetsikayitzirini. Ari ayoteeyini tee otajorentsitzi riwetsikashiteetari. Apatziro ijeeki apaani Tajorentsipero, tekatsi paashini. 5Eenitatsi jeekayitatsi rini janta jeokiinira eejatzi jaka kipatsiki iitajorentsitashitayitarini atziri. Eenitatsi osheki iitajorentsitashitayita rini, osheki iwinkatharitepaeni. 6Ayoteeyakini aaka apintzi Tajorentsi, riraga Pawa. Tema rajaryaakawo riwetsikero maawaeni aaayitakirinika eejatzi aakapaeni. Eenitatsi eejatzi apintzi Awinkatharite: riraga Jesokiri shito, wetsikaeyakirorini maawaeni jeekayitatsirini eejatzi aaka. 7Omaanta eeniro ayemijantzinkarite kaari yoteeyirorini iroka nokamantaki miri. Paerani rameteeyawoni apaanipaeni ikenkithatakaawitawoni riwetsikashitayitarini atziripaeni. Aririka rowakarini iwatha rowamagae tzinironi, iitawitakarini ashipero riraga iitajorentsitashitayitarini. Tee riyotawita; aririka rowashityaari iroaaka iwatha rowamagaetzinirori riwetsikaetziri, osheki ikenkithashiryaa nakya, iitakawita tee okameethatzi royaari. Roshiyakaawitakawo rantakiro kaari kameethatatsi. 8Aririka oyaari iwatha, eero ikijawenteeri Tajorentsi. Oyaaririka, tekatsi ikantee. Atzityaari

rika, eero rowameethashireetee. poyaari, omaanta kyaaryoowa pantakaerikari kaari kameethatatsi riraga kaari yotatsi. Omaanta pishineteri royaariita iitarika paeni ikoyiri. 10Ieemirika kaari yotatsi powaka janta opankoki iitajorentsitashi tayitarini, ikantzikari: Riyotzi rirori. Nokimityaariita noyaari naari iwatha rowamagaetzinirori iitajorentsitashitee tari. Rootaki rowantakawori omawitya ikenkithashiryaakotawori: Tee okamee thatzi noyaawo. Rootaki ipakaagaa nantakawori royaateri Jesokirishito. 11Piyotaperotzi okameethatantari poyaari. Omaanta rirori, tee riyotzi. Aririka rowashityaari, osheki ikenkitha shiryaanakya: Teerika okameethatzi nantakirika, eeniro iroaaka nantani. Aririka rookaero royaatzirira Jesoshi rootaki riyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta rirotaki piyemijantzinkarite, ikamawentakiri Jesokirishito. 12Tee okameethatzi pantakiri. Tema ikantakae riraga Jesoshi: Pinintaperoeyerini pisheninka, eero pantakayiri kaari kameethatatsi. Aririka pantakiro iroka, tema pantzimo takiri Jesokirishito. 13Rootaki nokanantzimiri: aririka nowakyaari iwatha, nantakaakiri noyemijantzinka rite kaari kameethatatsi, eerowa napiiteeri nowari iwatha eejatzi. Nantakaerikari kaari kameethatatsi.
9Kameetha

Ikantziri Paaworo: Pikimiteeyenani naari

1Tema ishinetakina Tajorentsi oetarikapaeni. Tema rotyaantakina. Tema noaaperotakiri Awinkatharite Jesokirishito. Tema rirotaki matakaaki nawori naapatziyakaantakimiri. 2Teerika riyoteeyini paashinipaeni rotyaantakina Jesoshi, omaanta eerokapaeni piyoperoeyakinani

371

1 KORINTOJATZI9

rotyaantakina. Tema eerokapaeni naapatziyakagaeyakimirini Jesoshi rowawijaakotantemiri. Rootaki piyotantari rotyaantakina Awinkatha rite. 3Eenitatsi theenkakinari, ikantako wenantakinari, ikantzi: Tee rotyaantzimi Tajorentsi. Ari eenitatsi iroka nokantawakiriri: 4Tema okamee thataki pamitakotena: pipena noyaari eejatzi nomiri. 5Aririka nokinayitana kini nokenkithatakaayiterini atziri; eenitatsirikami noena aapatziyariri Jesoshi, tema okameethatzimi notsipa tanakyaawomi. Aritaki rantapiinteeyaki roni paashinipaeni rotyaantanewo Jesoshi, eejatzi rirentzipaeni, eejatzi Peetero. Eejatzi okameethatzi ipakiromi owanawo eejatzi omiri. 6Apaniroenima naaka eejatzi Werenawee nopomeentsi wentyaawo nopinatero nowanawo? 7Noshiyakaawentemiro: tema ipinako wentapiinteetziri joraaro. Aririka apomeentsiwentyaawo apankitziro oowa, tema ari athotagaantero. Aririka ashentapiinteri apirapaeni, tema irapiintziro iteni. Rootaki nokantakiriri riraga theenkakinari. 8Nokenkithatako takiro aaapiinteeyakirini, omaanta oetaka okantziri rojankinatzirini Moeseeshi? 9Ajaatya iroka okantziri: Eero poojopatziri tooro ayiteetziri iyatharekitho aatzikakitzirori teriiko ishaagantyaawori, omaanta pishinetziri roya. Apaniroenima waaka ikenkitha shiryaakotari Tajorentsi? Tee. 10Tema eejatzi aakapaeni oshiyakaawentakae rojankinarini. Iyotagaeyakaeni oetarika anteeyakirini. Aririka atziri ikiyaapane takiro kipatsi ipankitantyaawori, ikowaki irira raagaantayiteeroni okithoki paata. Eejatzi ikimita riraga shaagakitzirori, ikowaki raagaantayitee roni okithoki rirori. 11Pamine, oshiyakaawentaka nopankitakimiro pishireki iaani Tajorentsi.

Opomeentsitzimotzimima iroaaka pipagaantena noyaari, nokithaatyaari, oetarikapaeni? 12Aririka pipagaantashi tayityaarini paashinipaeni, tema okameethatzimi pipagaantakinami naari. Omaanta tekatsi pipena. Paapatziyakawoni paerani iroka kameethatatsiri nokamantakotziriri Jesokirishito. Osheki opomeentsitzimo takinani, omaanta tee nokoyi nookaka yemiro paapatziyakarini, rootaki kaari nokowakotantzimini oetarikapaeni. 13Pamine. Riraga antawaetatsiri Tajorentsipankoki ari ipoaakaa piintawo rowanawo janta, royaari. Eejatzi riraga taakiniriri Tajorentsi piratsipaeni janta aritaariki, rowagaantakaga rirori iwatha ipashitee tariri Tajorentsi rootaki ipantakariri rirori koetyeemotariri. Tema piyotziro aritaki okantakota. 14Eejatzi okimita roori, ikantziri Awinkatharite: Irira kemijantawakiriri okameethatzi ipashityaari koetyeemotariri riraga kenkithatzirori iroka kameethatatsiri. 15Okameethawita naagaantemimi oetarikapaeni, omaanta tekatsi nayitemi. Eejatzi tee ro nojankinatantzimiro pipantenari oetarikapaeni. Nokimoshire taki tekatsi nokowakotemini; aririkami aakinani notashe, eero eejatzi nokantzi mimi: Pipena noyaari. Ayenaata, nokameeta. Eerokya nokowakotantzimi oetarikapaeni. 16Aririka nokamantako tero iroka kameethatatsiri riyotaantari atziri ikamawentakiri Jesoshi, tekatsi nokantya nokantakaaperotya. Tekatsi nokantya nomaerite, eenitatsi nokenki thashiryaari: Eerorika nantero, tee nantziniri Nowinkatharite ikowakaawi takinari rootaki rowashironkaantenari. 17Naakami kowashitachanimi niyotaante, tema ari ipinatenami Tajorentsi. Omaanta tee naaka nokowa

1 KORINTOJATZI9,10

372

18

wita, tema rirotaki omperatakinari. Iroaaka oetaka ipinatenari? Okameethatawitani nokowakoteeyemi nimi, omaanta tee nokoyi pipinatena. Apatziro niweshiryaawenteeyanakimini naapatziyakagaeyakimirini Jesoshi. 19Ipineetenarikami, nopeyakyaami ratzirite pinatenanimi, ikantapiintenami oetarikapaeni nantapiinteniririmi. Omaanta nopomeentsiwentashiteeyaka rini osheki atziri naapatziyakaantariri Jesoshi. 20Aririka nokaateeyakirini joriiyo, nokimiteeyakarini rirori naapatziyakaantariri Jesoshi. Tema irira rirotaki aapatziyawori rojankinarini Moeseeshi, rootaki nokimitantakariri rirori, naapatziyakaantariri. Omaanta tee noaaperotziro iroaaka rojankina rini Moeseeshi, tee nopomeentsita wentawo. 21Omaanta aririka nokaatee yakirini paashinijatzitatsiri atziri riraga kaari aapatziyawori rojankinarini Moeseeshi, nokimiteeyakarini rirori, naapatziyakaantariri Jesokirishito. Tee nokamanteeyirini ikantawitari Tajorentsi paeraniperoroa; inta nokemijantakaaperoteeri ikantziri Jesokirishito. 22Eejatzi, aririka nokaateeyakirini kaari maperotzirori raapatziyawo kameetha, nokimitakowi takari rirori, naapatziyakaantaperota kari. Aritaki nokimiteeyawitakarini maawaeni atziripaeni naapatziya kaanteeyantakaririni Jesoshi apaanipaeni. 23Rootaki nokimitapii nanteeyaaririni riroripaeni raapatziyee yantyaaworini iroka kameethatatsiri niyotagaeyakiririni. Eejatzi naari niweshiryaawentyaawo iroka kameetha tatsiri kenkitharentsi amitakoterini atziri. 24Pamine, tema piyoteeyini ishiyeeya nakani osheki shirampari riyotanteeya rini ninkarika anaakotanteentsini. Ranaakotantaki apaani riraga shiyapero

teenchari, ari ipaetziri iiteetziri pereemyo riweshiryaantyaari kameetha. Eejatzi pikimityaari eerori, pishiyapero tanaki paantyaawori pereemyo. Aririka pishintsiwenteniri ikowakaakimiri Tajorentsi, aritaki paakiro weshiryaaka yemini. 25Rirojatzi aamakowentacha maawaeni kowawitachari ranaakotante aririka ishiye. Rootaki ikaminthaantari rirojatzi imatantyaawori ishiyaperote raantyaawori amantheerentsi. Intsipaete opathayi irowa, omaanta iroka amantheerentsi ayeri aaka, eero opathaanitzi roori, rootaki okameetha tantari ashintsitashiperotero aantyaa wori kaari pathanitatsi. 26Eejatzi naaka tee notzipitzipitayitanakini noshiya naka, omaantakya noshiyanaka nomatantawori nanaakotante. Paashini noshiyakaawentemiri kapojawakaa chari. Ikapojawakaaperotaka riyotantyaari ninkarika anaakotanta tsini. Okimiwitaka eejatzi nokapojape rotziri paashini, tee nokapojashitari; tee nantashitawo naaka oetarikapaeni inta nokyaaryoowentziniri Tajorentsi ikowakaakinari, 27noshintsitaperotaki niri; nomperata naaka. Osheki nokenki thatakagaeyirini paashinipaeni, tee nokoyi ikantena Tajorentsi paata: Tee pantaperotanawo nokowakaawitzimiri.
Ikenkithatakoyitzirini joriiyopaeni paerani

10

1Iroaaka, noyemijantzinkarite, nokamantemi piyotantyaari tsika ikanteeyarini joriiyopaeni janta okaankiityeenta paerani. Otsimankapi theeyakirini menkori ijeekantakawowa Tajorentsi: eejatzi oteenkaryaaganaki inkaare antawo, niyanki ranashitantee yanakawoni piryaapathatanaki. 2Janta jaawiki menkori, janta inkaareki riyotagaeyakirini Tajorentsi riyotee yantakarini raapatziyaperoeyakarini

373

1 KORINTOJATZI10

paerani Moeseeshi. Tema okimiwitaka ikaawoshitakotakiri Tajorentsi eeniro royaatziri Moeseeshi. 3Rowapiinteeya kawoni rowanawo ipapiinteeyakiririni Tajorentsi. 4Rirapiinteeyakironi iaa ipapiintziriri, rowaga shitowaatatsiri mapiki. Rowakiniri Tajorentsi rowaga mapi, oshiyakaawentakiri Jesokirishito, oyaateeyanakiririni. 5Omaanta tee inimotziri Tajorentsi. Tee riweshiryaa wenteeyarini osheki riraga atziripaeni, rootaki ikamaeyantakarini janta okaankiityeenta. 6Pikenkithashiryaagaeyeroni iroka piyoteeyantyaarini ikowakaemiri Tajorentsi. Kyaaryoowa, pikimiteeyari nikari joriiyopaeni: pikoyirokari kaari kameethatatsi. 7Eero paapatziyawo iitajorentsitashiteetari jaka kipatsikika. Tema imatagaantakiro paerani. Ojanki natakani: Ijeekaeyanakini atziri, rowaeyakani eejatzi ishinkiteeyakani. Roojatzi ikatziyanteeyanakani, romampagaeyanakani, eejatzi ishironteeyanakawoni tsinanipaeni. 8Kyaaryoowa, akimitakoeyarinikarira aakapaeni: paerani iaaminthateeyaki roni kaari iina, rootaki ikamanteeyaka rini 23.000 atziri apaani kitejiriki. 9Iaantagaantakari Awinkatharite, riyotantyaari aririka ikijantakyaari rantakiri, rootaki rotyaanantakanariri osheki maanki. Roojatzi ratsikanteeya karirini, ikamayitakini. Kyaaryoowa, oshiyakotarikarira aakapaeni, aaantari kari Tajorentsi. 10Eejatzi apaanipaeni ikiaanikowentakiri irira, rootaki rowamaagaanteeyantakaririni riraga ronampiri Tajorentsi. Kyaaryoowa, akimiteeyarinikari aaka, akiaaniko wenteri. 11Ro imatantayitakaworini iroka, akenkithashiryaantanakyaari. Rojanki nateetzironi, ayoteeyantakarini iroaaka. Rootawiteencha omonkaa

12Iroaaka

teeya ipokanteeyari Jesokirishito. aririka pikante: Nokanta tyeeyaani naaka nokyaaryoowentero naapatziyari, nokantzimi naari: Paamawentyaaga, pantzirokari kaari kameethatatsi. 13Eeniro akenkithashi reeyironi antero kaari kameethatatsi: ashi owaeyironi maawaeni atziri antziro. Omaanta aririka ameentyaari Tajorentsi, ramitakoeyeeni eero anantawo. Ikyaaryoowentakae ramitakoperoeyeeni eerokya anantawo kaari kameethatatsi akenkithashiryaa witakari. 14Rootaki, nonintaperotanewo, nokamanantemirori iroka: Eerokya pipinkathatziro riwetsikashiteetari iitajorentsitashitari. 15Eeniro piyotantari, iroaaka pikenkithashiree yeroni iroka nokantzimiri. 16Aririka akanteri Tajorentsi: Ariwee, Pawa, eeroka panawori iroka niriri, tema akimitawakaapiinteeyakani, aweshi ryaawenteeyawoni riraa Jesokirishito rapaatawentakae. Eejatzi aririka akagaapiintziro paa, tema akimitawa kaapiinteeyakani, aweshiryaawenteeya woni iwatha, akenkithashireeyirini ikamawenteeyakaeni. 17Ari okaatzi owapiinteeyarini paa apaani. Eejatzi okimitawita, osheki akaateeyawitani omaanta amonkaatawakagaeyakani, asheninkateeyakarini Jesokirishito: tema apaani ikanta. 18Pikenkithashireeyeroni rameteeya karini joriiyopaeni. Riraga aanakowe nantatsiri aririka itaakiniri Tajorentsi ipira paashini atziri janta aritaariki, tema itsipatakarira irira ipinkathateeya kirini rirori, tema ari rowakaakyaari iwatha. 19Eenitatsi iroka nojampitemiri: Tajorentsima iroka riwetsikaetzirika? Kaari. Tema ratsipetashitawo rowapiintziniro iwatha. 20Eenitatsi iroka nokamantaperotemiri. Eeniro

1 KORINTOJATZI10,11

374

rowakiniri kaari aapatziyariri Jesoshi ipira. Omaanta kaari Tajorentsi rowaki niri, inta kamaari. Tee nokowakayimi pitsipatyaari riroripaeni ipinkathateeya kirini kamaari. 21Aririka pirawenteri Awinkatharite, eero pimatziro pirawenteri kamaari eejatzi. Aririka powawentyaari Awinkatharite, eero pimatziro powawentyaari kamaari eejatzi. 22Arima pikowaki ikijimi Awinkatharite? Panaakoeyirinima pishintsitaperotzi? Teewee. Tee panaakoeyirini eejatzi rowashi ronkaantyaari Tajorentsi ninkarika ameentakotyaarini kamaari. 23Ikanteetzi: Okameethatzi nantero oetarika kaari ithaaakotee Jesoshi, omaanta aririka antashityaawo oetarika paeni, eero oshintsitakae maawaeni, tema atsipetagaantashityaawo. Kyaaryo amatakiro akoyiri, omaanta eerorika amitakoeyerini paashinipaeni atziri ishintsitakayeri rajankaneki, ari tee okameethatatzi antashitayitawityaarini. 24Eero pikenkithashiryaakotapiintziro pikowayitawitarini eerori, omaanta pikenkithashiryaakotapiinteri ikowayi tziri paashinipaeni, eejatzi ikaatzi amitakoteri. 25Aririka ipimantayitzini iwatha, poyaari. Eero pojampitako wentziri: Tsika ipoaaka irika? Rooma rowamagaetzinirori iitajorentsi teetziri? Aririka pamananteri iwatha, eero pojampitakowentziri, piitzikari aririka poyaari eero pikameethashiryaa naki. 26Okantzini Iwaperite Tajorentsi: Irira Awinkatharite ashitayitaworini kipatsi eejatzi maawaeni jeekanteeya worini. 27Aririka ikaememi kaari aapatziyariri Jesoshi rowakayemi ipankoki. Aririka pikowaki piyaate, powaeyaarinikya maawaeni ipaeyawakimirini. Eero pojampitakowentziri iwatha, eero piitziri aririka poyaari, eero pikamee

thashiryaanaki. 28-29Omaanta ikanteete mirika: Eenitatsi irika iwatha, rowaetzinirori iitajorentsitashitari. Aririka eenitatsi jaga eejatzi piyemi jantzinkarite kaari shintsiperotatsi rajankaneki, ari pikenkithashireeri irira iiteri tee okameethatzi royaari, eero powari eerori eejatzi. Omawitya eeroka piyotawitaka tekatsi ikantemi iwatha, omaanta pikaminthayeri riraga kaari yotatsi. Naamaashitaka eenitatsi kantatsini: Ishinetana Tajorentsi noyaari oetarika paeni, iitarikya ithaaakotashitantana riri riraga kaari yotatsi? 30Aririka owapiinteeyarini, akantapiinteeyirini: Ariwee, Pawa, eeroka panaariri nowayitarini. Aririka apaasonkiteri, iitarikya ikiaanikowenanteeriri oyaaririka? 31Ari nokamantemi. Aririka powae yani, eejatzi aririka pireeyeni; omaanta oetarikapaeni pantayiterini, panteniri Tajorentsi ikowakaemiri, riweshiryaa wenantemiri. Roojatzikya ikanteeyeni atziri: Tema ikameethatzi Tajorentsi. Kameetha ijeekakagaeyirini aapatziya riri Jesoshi. 32Eero pantakayiri kaari kameethatatsi riraga joriiyo, riraga kaari joriiyotatsi, eejatzi aapatziyeeyari rini Tajorentsi. 33Oetarikapaeni nantayi tzirini, nokoyi namitakoeyerini atziri. Tee naaka etakotachani apaniroeni, inta netakotapiinteeyarini paashinipaeni atziri. Ro nomatapiinteeyantanaririni rawijakoeyantakyaarini.
Antayitzirini tsinani kemijantayitatsirini

11

nokimitaka naari nomonkaatakari Jesokiri

1Poshiyakotenawo,

shito. 2Pikenkithashiryaapiintakina, eejatzi pikenkithashireero maawaeni niyotapiintakimirini, rootaki noaapero

375

1 KORINTOJATZI11
14Aakapaeni

tantakimiri. 3Eenitatsi iroka, piyotero: riraga Jesokirishito kanteeyiririni atziri oetarika ranteeyerini; riraga shirampari kanteeyirorini iina; eejatzi riraga Tajorentsi kantziriri Jesokirishito. 4Pamine riraga shirampari, aririka ramaneri Tajorentsi, eejatzi aririka ikamanante iaani, tee rametawo ipashikayinatya. Aririka ipashikayinata kya, tema itheenkatziiri Jesokirishito. 5Omaanta tsinani, aririka amaneri Tajorentsi, eejatzi aririka okamanante iaani, opashikapiintaka. Teerika opashikapiinta, otheenkatziiri oemi: okimitzimotakawo ameetakiro oeshi, kimitaka tsinani mayempiro. 6Teerika okoyi tsinani opashikayinatya ari okameethatzi ameetero oeshi. Omaanta aririka opashiwentakayaawo ameeta, kameetha opashikayinatya. 7Riroma shirampari, eero ipashikayi nata: tema ikimiwitakari Tajorentsi, eejatzi ipinkathatziri. Rooma tsinani, oaaperotziri oemi. 8Paeraniperoroa ritakari Tajorentsi riwetsikakiri shirampari. Rootaki imeriki shirampari riwetsikakiniriri tsinani; omaanta omeriki tsinani, tee riwetsikaetziri shirampari. 9Riraga shirampari tee riwetsikawenteetakiniro tsinani, inta rowaga tsinani riwetsikawenteetakiniri shirampari. 10Okameethatzi opashikayinatya tsinani riyotanteeyaarini ronampiri Tajorentsi oaaperotziri oemi. 11Pamine, tee ojeekashita tsinani, tee ijeekashita shirampari. Ikowaki Awinka tharite akoetyaawakagaeyani. 12Irowa imeriki shirampari riwetsikakiro tsinani, eejatzi iroaaka okoaatapiintziri tsinani otomi. Omaanta Tajorentsi wetsikaeyiririni maawaeni. 13Oetaka pikenkithashireeyarini eeroripaeni? Aririka amaneri tsinani Tajorentsi, kameethama opashikaryaayinatya?

shirampari, iroaaka tee ametawo aeshithanthamaeshiteeyini. Aritaki apashiwentakya. 15Omaanta tsinani, tema aaaperoteeyironi oeshithanthamaeshitzi oeshi: rootaki opashikayinatantari. 16Eenitatsima kowatsiri ipiyapiyawaantetena? Nokamantemi: nameetakawo iroka nokamantakimiri, eejatzi rameeteeyaka woni maawaeni aapatziyeeyakaririni Tajorentsi.
Riyotaantziro rowawentapiinteeyarini Jesoshi

17Eenitatsi paashini nokamantemiri. Tee noaaperotziro iroka panteeyirini aririka pipiyoteeyani: tee okameethatzi, tee pamitakotawakaaneenta. 18Nityaawo nokamantemiro iroka. Ikamanteetana aririka pipiyoteeyani pipinkathatantapiinta riri Tajorentsi, pipiyawaantetawakagaeya nakyaani, tema pikenkithashiryaatziiro inashitachari. Naamaashita kyaaryo ikamantagaanteetakina. 19Pipiyawaanteta wakagaeyanakyaani piyoteeyantakaririni ninkarika kyaaryoowentaperotzirori raapatziyari Jesoshi. 20Aririka pipiyotee yani pikenkithashiryaakoteri Awinkatha rite, powaeyawitani, tema tee powakoeya rini Awinkatharite kameetha. 21Aririka powapiinteeyani, pagaanteeyanakani powanawo eerori, powapithateeyawakaani paashinipaeni. Tee poyaawakagaeyani powantyaari maawaeni. Itasheyaki apaanipaeni, ishinkitaka paashinipaeni. 22 Oetakama jaga panteeyirini? Tema eeniro pipanko powantyaari, pirantyaari. Pitheenkakirima riraga pokashitziriri raapatziyari Tajorentsi? Pishirontawenta rima riraga kaari ashaagantacha? Tsikama nokantemika? Arima noaaperotemi? Teewee. 23-25Irira Awinkatharite iyotaanawori iroka nowaagakimirika. Paerani, tsiteniriki raakaanteeyakirini, raakiro

1 KORINTOJATZI11,12

376

Awinkatharite Jesoshi paa. Ikantziri Iriri: Ariwee, Pawa, eeroka panawori iroka noyaari, roojatzi ikagaakiro. Ikantzi: Eenitatsi iroka paa oshiyaa wori nowatha: aririka powapiintyaawo, pikenkithashiryaapiinteeyenani. Tema naaka kamawenteeyakimirini. Ari rowaeyakawoni. Roojatzi raakiro eejatzi riramento. Ikanteeyirini: Eenitatsi iroka awishoowaantsi oowa, aririka pirapiinteeyeroni, pikenkithashireeye nani, piyoperoteeyeni apaatawenteeye mini niraa pawijakoeyanteeyarini. Aririka nokamawentemi, piyotanaki eero namatawitzimi, nomatemiro maawaeni nokamantakimiri. Roojatzi ranashitantanaka tsiteniriki, roojatzi raanteetakari. 26Aripaete powapiintee yaawoni, pirapiinteeyeroni, piyotaanta piintyaariri atziri ikamawenteeyakaeni Awinkatharite. Pimatapiinteeyeroni, roojatzi ipokanteeyari. 27Aririka powawentyaari, aririka pirawenteri, pikenkithashiryaakoteri: eero pantashitawo. Eeniro rantani riraga antashitawori: itheenkakiro iwatha Awinkatharite, itheenkakiro riraa. 28Pityaawo piyotakotya eeroka, eenirorika pantani. Piyotakotyaarika tekatsi pantani, ari poyaawo, eejatzi pirero. Eenirorika pantani ari pityaawo pookaero kaari kameethatatsi pantziri eejatzi pamaneri Tajorentsi ipeyakote miro pantani, eejatzi pijeeki kameetha roojatzi pimatero powawentyaari Jesoshi, pirawenteri. 29Tee okameetha tzi owashiwaetyaawo, eejatzi irashiwae tyaawo. Teerika akenkithashiryaapero tziri Awinkatharite, tema owashiwaeta kawo, irawaetashitakawo: eeniro ojeeki antani; ari rowashironkaakae Tajorentsi. 30Rootaki pimantsiyagaanantayitakarini osheki, eejatzi kaari pishintsitantayitani. Rootaki eejatzi ikamagaantayitantaka rini piyemijantzinkaritepaeni. 31Aririka

ayotakotakya eenirorika antani, okameethatzi akenkithashireeya, eero akimitagaa paerani, ookaero kaari kameethatatsi antakiri; roojatzi ameentanteeyaariri Jesokirishito, eero rowashironkagae Tajorentsi. 32Tema eejatzi okameethatzi ikantakowentee Awinkatharite, eejatzi rowashironkae, okantyaatakya eero aatanta paamariki kaari tsiwakanitatsini. Tee ikowakagae yeeni atsipateeyaarini maawaeni riraga theenkantatsiri. 33Iroaaka noyemijantzinkarite, aririka pipiyoteeyani powawenteeyarini Awinkatharite, poyaawakaawakyaata. 34Aririka pitasheyaperotaki, pityaawo poya janta pipankoki. Eero pipiyotashi teeyani pikemantyaawori pitashe: eenirorika pantani. Aririka nareetemi nothotyaapaemiro, niyotaayitemironi paashini.
Ikenkithatakotziro omatakagaeyakaerini Ishire Tajorentsi

12

1Iroaaka, noyemijantzinkarite paeni, niyoteeyemironi maawaeni omatakagaeyakimirini Ishire Tajorentsi. Tee nokoyi pikompiteeyaa woni, inta nokowaki piyoteeyawakironi. 2Piyoteeyini paerani tee paapatziyeeya witarini Jesoshi inta pikemijantashitayi tawitawoni piwetsikashitayitarini, piitajorentsitashitawitari. Tema omajontziteeyakini roori. Pamatawita shitaka eeroka apaniroeni. 3Nokowaki piyoteeyawakironi iroka. Aririka oaawaetakaakiri Ishire Tajorentsi atziri, eero ikantzi: Tee ikameethatzi Jesoshi. Eejatzi okimitaka, eeromi piyoteerimi, eero pikantzimi: Irira Jesoshi rirotaki nowinkatharite. 4Inashitayitakani omatakagaeyakae rini antawaetziniri Tajorentsi, omaanta apaani Ishire Tajorentsi. 5Inashitayita

377

1 KORINTOJATZI12

kani iroka anteeyenirini Awinkatharite, omaanta apaani ikanta irira. 6Inashita yitakani anteeyakinirini Pawa Tajorentsi, omaanta rirotaki irira riyoyaakaero oetarika antayiterini eejatzi ramitakotakae amonkaatero maawaeni. 7Iyotagaeyakaeni Ishire amitakotawakaantyaari kameetha ajeekimotantyaariri Tajorentsi. 8Iyotakaayitakirini apaanipaeni kameetha ikaminaantakariri paashini paeni; riro paashinipaeni iyotaakaeri kameetha riyotaantakaerori paashini paeni. Okaatzi iyotakaayitziririni apaani: rowaga Ishire Tajorentsi. 9Eejatzi omatakaayitzirini paashinipaeni rameentaperoeyakawoni ikantayitzirini Tajorentsi; paashinipaeni omatakaakiri retsiyatakotayitzirini mantsiyaripaeni. 10Eejatzi matakayitziririni paashinipaeni itajonkantayitzini. Paashinipaeni omatakaakiri ikenkithatakotziro kameetha Iaani Tajorentsi. Paashini paeni iyotakaakiri riyotayiterini kenkithatakaantatsiri: rirotakirika kenkithatakaeriri kamaari, rooma kaaririka. Paashini, omatakaayitakirini iaawaecheepookitashitawo paashinija topaeni paantentsi kaari riyotzi rirori. Paashini eejatzi omatakaayitakirini riyotanakiro kameetha okaatzi iaawae teri rirori eejatzi rowaagakaeniro. 11Inashitayitakani iyotagaeyakaerini, omaanta apatziro apaani iyotagaeyiri rini: rootaki Ishire Tajorentsi. Oetarika okowakaayitziririni, rootaki iyotaayitzi ririni, omatakaantakariri. 12Pamine: apaani okantawita awatha, omaanta eeniro aetzi, ako, aeki, akempita, maawaeni. Osheki okanta wita, omaanta apaani okantawita awatha. Eejatzi ikimita riraga Jesokiri shito. 13Apaani okantawita Ishire Tajorentsi. Opokapaaki ojeekanantapaa kawori ashire, rootaki asheninkatawa

kaanteeyantakaririni, okimitakagaeya kaeni apaani akanta. Akaateeyirini joriiyo, paashinipaeni kaari joriiyotatsi; omawitya apaanipaeni pimantaari rinawita, paashinipaeni kaari ipimantee tzi. Kijokiro owaeyakaeni Ishire Tajorentsi: apaani okanta. 14Noshiyakaawentemiro. Apaani okantawita awatha, omaanta eenitatsi anashitantari, oerikantari, aminantari, akemantari, osheki inashitapaeni. 15Tee okantzi aetzi: Tee naaka rako, tee naaka iwatha rirori. Kyaaryo aetzi rootaki awatha, tee inashita. 16Tee okantzi akempita: Tee naaka roki, tee naaka iwatha rirori. aakiro, tema rootaki akempita awatha, tee inashita. 17Iyotyaari kami awatha rootaki aminantyaarimi, arima amatakiromi akemantyaawomi? Iyotyaarikami akemantyaarimi, arima amatakiromi akemaenkatantyaarimi? 18Omaanta kameetha riwetsikayitakironi Tajorentsi awatha: akemantyaari, aminantyaari, akatziyatziyawaetantyaari, maawaeni. Oetarika ikoyiri, imatakiro. 19Iyotakyaarikami oki ojeekakimi, tsika akantyaakami? 20Kyaaryo, apaani okanta awatha, omaanta eenitatsi aetzi, oki, akempita, ako, maawaeni. 21Tekatsi okantya oki okantero ako: Tee pikameethatzi. Eejatzi aeto, tee okantziro aetzi: Tee nokoyimi. Teewee, tee okantziro. 22Eenitatsi jeekantayiteerini awathakipaeni oetarikapaeni, omaanta apaanipaeni tekatsi ishintsini aetakaashiwi tawo ojeekashita, omaanta okameethapero taki ojeekayitzini. 23Eejatzi okimita, eenitatsi apaanipaeni apashiwentakaakari, omaanta okameethatzi ojeeki. Akithaatako tyaawo kameetha tee akoyiro iaagaete. 24Tee akithaatakotawo kaari apashiwentaka. Omaanta kameetha riwetsikayitakironi maawaeni awatha riraga Tajorentsi. Okameethatzi ojeekae yeni rowaga kaari aaaperotawita.

1 KORINTOJATZI12,13

378

iroka amitakotawakagae yantyaarini aetzi, oki, maawaeni. Tekatsi okanteeyani okijawakagaeyani. 26Aririka okatsitaki eechonkiini apaani, ari akemaa tsitanakyaawo maawaeni awathaki. Tekatsirika oyeroni awatha eechonkiini tema kameetha akimoshirewenteeyakironi maawaeni awatha. 27Aakateeyakini oshiyakawori iwatha Awinkatharite Jesokirishito. Aakateeyakini eejatzi oshiyakawori iitzi, rako, roki, ikempita, oetarika. 28Iroaaka akaateeyaki rini osheki aapatziyeeyaririni Jesoshi. Reewawentakae irira rotyaantagaantakae apaanipaeni ikenkithate. Paashinipaeni rotyaantakiri ikamanantayitzirorini iaani. Paashinipaeni rotyaantzi riyotaantzi. Roojatzi paashinipaeni rotyaantayitakirini itajonkantzi, paashini retsiyatakotayitzirini mantsiyatzinkari, paashinipaeni ramitako tziri paashini atziri, paashinipaeni rotyaantakiri ikantayitzirini aapatziyariri Jesoshi oetarika rantayiterini, eejatzi paashini iaawaetashitayitawoni paashini jatopaeni paantentsi. 29Rotyaanteeyakae nima akenkithate maawaeni? Teewee. Akamananteeyinima iaani Tajorentsi maawaeni? Ayotaanteeyinima maawaeni? Atajonkanteeyinima maawaeni? Teewee. 30 Etsiyatakoeyirinima maawaeni aaka mantsiyaripaeni? Amateeyakironima maawaeni ayotayitakironi paashinipaeni paantentsi? Amateeyakironima maawaeni owaagakiniri asheninka iroka ikantziriri rirori? Teewee. 31Omaanta kameetha pikowakotaperoteri Tajorentsi imatakaye miro rooperotatsiri antawaerontsi.
Kameetha anintaperotawakagaeyaani

25Imatakiro

13

Omaanta iroaaka niyotaaperotemiro kameethaperotatsiri. 1Aririka amatero aaawaetashi wityaawo paashinipaeni paantentsi, eejatzi aririka amatero

akemero ipaante ronampiri Tajorentsi, omaanta eerorika anintaperoeyirini paashinipaeni, tema atsipetashiteeyaka woni, ayotashitayitawitakawoni aaawaetzi. Akimitawokari kampana, okantashita, toon, toon, toon. Akimitari kari tampoo ikantashita, teen, teen, teen. 2Aririka ayotzitayityaawoni kaari ieetzi, aririka ayotzitakityaawo maawaeni imanayitawiteeni Tajorentsi, aririka amatayitakironi maawaeni riyotayitzirini atziri Iwaperite Tajorentsi, eejatzi aririka akyaaryoo wentaperotero aapatziyaperotyaari Tajorentsi, rootaki amatantyaawori oshirinkayiteroni ochempipaeni: omaanta eerorika anintaperotziri paashinipaeni, atsipetashiteeyakyaa woni ayotashitawitakawo maawaeni, tee iaaperotana Tajorentsi nokamee thatzi. 3Aririka apashitayityaarini ashironkaenkari maawaeni jeekimoteeri, aririka akyaaryoowentaperoteri kameetha Tajorentsi akenkithatakoteri, rootaki ikijanteeri atziri, itaawenantee rori; omaanta eerorika anintaperotziriri paashinipaeni, atsipetashiteeyakyaa woni maawaeni, tee iaaperotanee Tajorentsi akameethatzi. 4Aririka anintaperoeyerini paashini paeni, tema amaeritakotashityaawo oetarika awijatsini, akaminthayeri paashinipaeni, eero akijashiryaaneenta shitari riraga ashaagantzinkari eejatzi riraga jewatatsiri tema pikowawitaka poshiyaari, eero ajagaakotawo, eero akantakaaperota. 5Aririka anintapero teri paashinipaeni eero akantakaape rota, eero oaashirenkiri paashinipaeni, eero antashitawo akowaperotziri aaka, inta anteniri ikowakagaeri rirori; eero akijiri intsipaete, eero akenkithashiryaa piintziro kaari kameethatatsi rantayitee tzirini owashironkaakae. 6Aririka anintaperoteri paashinipaeni, eero

379

1 KORINTOJATZI13,14

akimoshirewentziro kaari kameethatatsi ranteetziri intakya akimoshiryaa wentero kyaaryooperotatsiri, 7akantani akempoyeeri, akantani kameetha ameentaperotyaari, akantani akenkitha shiryaakotari ari rantakiro kameethata tsiri, omaanta amaeritakotashityaari oetarikapaeni ranteri. 8Aririka anintaperoteri paashinipaeni, eero apakaero; omaanta eero akantatyaani akenkithatero iaani Tajorentsi, eero akantatyaani aaawaetashityaawo paashinipaeni paantentsi. Eero akantyaani ayotashitawityaawo oetarikapaeni, omaantakya akanteetatyeeyaani anintape rotawakagaeyani. 9Tee ayotaperotawitani iroaaka, akamanantakoteri apatziro okaatzi ayotakotakiriri. 10Iinja ipokapaaki rika kameethaperotatsiri, eero akowaero iroka kameethatayitawitacharini iroaaka. Tema ari ayotakiro maawaeni. 11Paerani eenironi eentsitawitani aaawaetashiwaeta, ayotashitayitarini aari eechonkiini, ayotzi akenkithashiryaawita eechonkiini. Omaanta iroaaka antaritapaakika, ookanakiro antzirowa akimiwitakari eentsipaeni. 12Iroaaka kimitaka aminaata kotakiri Tajorentsi aarontsiki, tee ikoaataperotzi. Iinja aminapootaperota paeri jenokinta. Iroaaka ayoteeyawitarini eechonkiini, iinja ayotaperoeyapaerini, okimitaka riyoperotakae iroaaka. 13Iroaaka akantatyaani ameenteeyakarini Tajorentsi, ayoteeyakini eero ramatawitee rootaki ayotantari ari aate iinja jenokinta, anintaperotawakagaeyakani. Omaanta kameethaperoteentsiri anintaperotawaka gaeyaani.
Iaawaetashitayitaworini paashinipaeni paantentsi

14

1Pikowaperoeyeni pinintaperoe yerini paashinipaeni. Eejatzi pikowaperotero pantero maawaeni omatakaakaeri Ishire Tajorentsi,

pikamananteeyaaririni paashinipaeni iaani Tajorentsi. 2Eenitatsi atziri omapokashitakari iaawaetashitana kawo paashinipaeni paantentsi. Tee ikemawakiri atziri omaantakya Tajorentsi. Tekatsi atziri kemawakironi ikantziriri. Omanawitaka iroka oaawaetakayiri Ishire. 3Omaanta riraga iyotaantzirori iaani Tajorentsi, riyotaakiri atziri ishintsitakaakiri rajankaneki, ikimoshiretakaakiri, riweshiryaakaakari. 4Riraga aawaeta shitawori paashinipaeni paantentsi kaari riyotzi, ishintsishiretaki apaniroeni, omaanta riraga kenkithatakotziriri Tajorentsi rashiki ipaante rirori riyotagaeyakirini maawaeni iyemijantzinkarite, ishintsishiretaki irira. 5Nokowawita maawaeni eeroka piaawaetero paashinipaeni paantentsi, omaantakya nokowaperotaki pikama nantero iaani Tajorentsi pashiki pipaante. Riraga kenkithatakirori iaani Tajorentsi ranaakotziri riraga aawaeta shitawori paashinipaeni paantentsi; tema ramitakotakiri paashinipaeni atziri riyoperotziri Tajorentsi. Omaanta eenirorika owaayiniriri iaani riraga aawaetashitawori paashini paantentsi, okameethatzi eejatzi. 6Pamine, noyemijantzinkarite, noaanatashitapaemirika paashinijatoki paantentsi tema natsipetashitapaakyaa womi eero piyotawakiromi oetarika nokantemiri. Nokowapiintaki namita koeyemini, tema rootaki nokamanantzi mirori okaatzi kaari piyotzi apaanteki ashi, rootaki niyotakaantakimirori piyotakotantyaariri kameetha Tajorentsi. Tema nokamantzimiro iaani irira. Tema niyotaakimi. 7Noshi yakaawentemiro. Tee ai kiina, tee oshiyari atziri. Omaanta ari omatashita kyaawo opaemate aririka ijonkateetero. Aririka apatziro ijonkatashityaawo toot,

1 KORINTOJATZI14

380

toot, toot, tee ayotakotziro oetarika mampaantsi okanterimi. 8Pamine, itziwooteetziri joraaro riyotantyaari rooteentsi romanatya, tziiii, tziiii, tziiii. Eerorika opoemaenkatzi kameetha, arima riyoteeyakini omanatachani riwetsikanteeyarini romanatantyaari? Eero. 9Eejatzi pikimiteeyakawoni. Aririka iaawaetashitawityaawo kaari ikematheetzi wero, wero, tsika okantyaaka ikemanteetawakyaaworini pikanterimi? Okameethatzi piaawae tantyaawo ashi apaante akemathata kaantyaariri asheninkapaeni okaatzi pikanteriri. Tema ari patsipetashita kyaawo piaawaetashitya. 10Jaka kipatsikika eenitatsi osheki paantentsi paeni. Inashitayitakani, omaanta tee ikompiteeyawoni riraga ashitawori ipaante. 11Omaanta teerika akemapero tziro ipaante aawaetatsiri, kaari asheninka. 12Tema pikowaeyakini omatakagaeyemini Ishire Tajorentsi, ari okameethatzi pikowaperotaki iroaaka omatakayemi pamitakoteri piyemi jantzinkarite riyotantyaariri Tajorentsi kameetha. 13Rootaki nokamanantzimirori iroka: aririka piaawaetero paantentsi kaari riyoetzi, okameethatzi pikanteri Tajorentsi ramitakotemi pimatantyaa wori powaayeniri piyemijantzinkarite apaante ashi pikantakiriri. 14Aririka noaanatantyaari Tajorentsi paantentsi kaari noaawaetantari, nokenkithata kaawitakari rirori noshireki, omaanta tee niyotziro noaawaetashitaka. Eejatzi tee namitakotziri paashini atziri. 15 Iitaka nanteri naari? Aririka namaneri Tajorentsi okameethatzi noaawaetantyaawo paanteentsi noshireki kaari niyotzi; omaanta eejatzi okameethatzi namaneri nopaanteki nomatantyaari nokenkithashiryaakotero okaatzi nokantziri. Aririka nomampaa

wentyaari Tajorentsi, rooma nomampaantyaaworika paanteentsi noshireki kaari niyotzi, omaanta okameethatzi eejatzi nomampaa wentyaari nopaanteki okaatzi niyotziri. 16Pamine, aririka piaaperoteri Tajorentsi, omaanta pinashitakyaawo rika pipaante, tsika ikantyaaka ikemathatantyaawori riraga owakirari tsipateeyakimirini? Eero riyotawakiro oetarikapaeni pikanterimi. 17Aririka pipaasonkiteri Tajorentsi paashinijatota tsiriki paantentsi, eejatzi itsipatzimirika paashinipaeni atziri, teerika riyotziro iroka paashini paantentsi eejatzi teerika ikemimi kameetha, tekatsi pikantya piyotayeri riroripaeni. Tee ikemawaantetzimi. 18Nanaakoeyakimini noaawaetanta shitakawo paanteentsi nojeekira apaniroeni, kaari niyotzi, rootaki nopaasonkitantariri Tajorentsi. 19Omaanta aririka apiyotawenteeyarini Tajorentsi, nokowaperotaki noaawae tantyaawo niyotaperotakiri, niyotaantyaariri paashinipaeni. Aririka noaawaetantashityaawomi osheki agaantsi paantentsi kaari piyotzi, eero amitakotzimi. Natsipetashitakyaawomi, wero, wero. Okameethatzi noaawae tero apaanipaeni agaantsi pikemaeya kirini. 20Iroaaka, noyemijantzinkarite, eero poshiyakotari eentsi: pikenkithashiryaa perotanakya. Eerokya pikenkithashiriiro kaari kameethatatsi: intakya pikimitee yarini owakira koaatatsi, tee ikenkitha shiriiro kaari kameethatatsi. Omaanta aririka pikenkithashiryaaperotanakya, kameetha pikimityaari antaripaeni, eenitatsi riyotantari. 21Eeniro iroka okantzirini Iwaperite Tajorentsi: Ikantzi Awinkatharite: Nokantawi takari joriiyopaeni, omaanta tee ikemijantana. Iinja notyaanteniri

381

1 KORINTOJATZI14

paashinipaeni atziri, inashitayita worini ipaante, ikamantawityaari, omaanta eejatzi rirori, eero ikemijantawakiri. 22Rootaki nokanantzimirori iroka: iaawaetashiteetakawo paashinijato paantentsi riyotantyaariri kaari aapatzi yari Jesoshi. Tee iaanatashitanari aapatziyariri Jesoshi riyotaantariri. Omaanta okameethatzi akamanteri aapatziyariri Jesoshi okaatzi riyotaa kaeri riraga Tajorentsi eerorika oetarika ikowakaakaeri antero. Omaanta eero akamanteri kaari aapatziyariri Jesoshi iroaaka: rooma eeroota aapatziyawo. 23Pamine, nokamantemiro: pipiyota wenteeyaaririnika Tajorentsi, aririka piaawaetantashiteeyakyaawoni paantentsi kaari piyotzi: wero, wero, wero; eero ikemiro maawaeni. Aririka ikyaapaaki paashini atziri, kaari aapatziyarini Jesoshi; tema ari ikantapaaki: Sha! Pamineritya irika, ithawirentsitaki. 24Omaanta aririka piyotaante apaanteki, ari ikemapaakiro kaari aapatziyariri Jesoshi aririka ipoki. Ikemapaakimirika, riyotantyaari tee ikameethatzi, eeniro rantani. Okenki thashiryaakayeri maawaeni ikemaeya paakirini. 25Ikenkithashiryaaneero maawaeni imanawitakari rajankaneki. Roojatzi rotziwerowashitantanakari Tajorentsi, ipinkathatantyaariri. Ikantemi: Kyaaryo, itsipataperoeyaki mini Tajorentsi. 26aakiro, noyemijantzinkarite. Aririka pipiyoteeyani, kameetha pomampaaya apaanipaeni, riyotaante paashini, ikenkithatakaante paashini, paashini iaawaetantashitakawo paantentsi kaari riyotzi, paashini rowaagaeyakinirini aapatziyariri Jesoshi ikantakiriri. Omaanta, oetarikapaeni panteeyerini, pantero piyotanteeyaari rini piyemijantzinkarite. 27Eenitatsirika

aawaetashityaawoni paantentsi kaari riyotzi, kameetha iaawaete aririka ikaate apite, eerorika 3: eerokya osheki. Eero itsipatawakagaeyani iaawae tantyaawo. Rityaawo apaani, rimpaeta paaki paashini. Omaanta okameethatzi ijeeki rowaagaeyakinirini pisheninka ikantakiriri. 28Teerika aiiri owaagaeya kirorini ikantziri, okameethatzi imaerite, eero iaawaetantashitawo paantentsi kaari riyotzi piyoteeyeencha rini, omaanta kameetha iaawaetashi rete rajankaneki, eejatzi iaanateri Tajorentsi rajankaneki. 29Okameethatzi riyotaantero Iaani Tajorentsi, ikaatzi kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi apite, eerorika 3. Omaantakya paashinipaeni, ikenkitha shiryaakotaperoeyeroni ikamantayitaki ririni okameethatzirika. 30Aririka riyoteeri Tajorentsi paashini jeekatsiri kaari riyoteeyawitani paashinipaeni, okameethatzi imaerite. Aririka ithonka tapaakiro riraga jewatatsiri ikenkithatzi, roojatzi rirori imatantanakyaawo riyotaante. 31Okameethatzi riyotaantero iaani Tajorentsi apaani, roojatzi rimpaete paashini, roojatzi riyotee yantyaarini maawaeni kowatsiri, riweshiryaanteeyaarini maawaeni. 32Riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, kameetha imaerite, aririka ritakyaawo iaanataki paashini. Tema imatziro atziri imaeritawakiita roojatzi ithonkantapaakyaawo itakawori roojatzi iaawaetantanakya paashini. 33Tee ikoyi Tajorentsi akishiyeenkatya aaawaete eero akemaperotantawakawo iyenkithari, inta ikowaki amaeriteeya nakini kameetha, akemanteeyawakyaa worini. Aririka ipiyotawentapiintari Tajorentsi maawaeni rowameethateeyi rini, ameteeyakani 34tsinani omaeritee yakini. Tee oshinetaantsita. Kameetha

1 KORINTOJATZI14,15

382

okemijante, tema aritaki okantzi Iwaperite Tajorentsi. 35Okoyirika iyote oetarikapaeni, kameetha ojampiteri oemi janta opankoki. Tee okameethatzi oaawaete pipiyotawenteeyarinirika Tajorentsi. 36Pamine, tee eerokapaeni itawori piyotanteeyironi iaani Tajorentsi. Piitakima apaniroeni piyotziro eerokapaeni? 37Pikaateeyiri nima kamanantzirorini iaani Tajorentsi? Pikaateeyirinima aapatzi yaperotawori Ishire Tajorentsi? Okameethatzi riyotawakiro iroka nojankinatzimiri rootaki kaminagaantsi rashi Awinkatharite. 38Eerorika raapatziyawo pisheninka iroka, eero paapatziyeeyarini rirori. 39Rootaki, noyemijantzinkarite, pikowaperotantee yarini pikamanteri paashinipaeni iaani Tajorentsi. Omaanta eero pithaaapi thatari iaawaetantyaawo paantentsi kaari riyotzi. 40Omaanta powameetha tero oetarikapaeni pantayitzirini. Tee okameethatzi piaawaeteeyini: pimaeri teeyini maawaeni, pikemijanteri apatziro apaani aawaetatsini.
Ikenkithatakotakiri Jesoshi ipiriinantakari, eejatzi apiriinantyaari aari

15

1Iroaaka noyemijantzinkarite, nokenkithashiryaakagaemiro eejatzi nokamantzitakimiri: tema okameethataki paapatziyitawakawoni; roojatzi iroaaka pikanta piyotaperotzi kyaaryooperotaki, tee otheeyaantsita. 2Rootaki owawijaakoeyemirini, aririka pikantatyeeyaani paapatziyantyaawo, omaanta eerorika eekiro piyaatatyee paapatziyawo eero owawijaakotzimi. 3Nityaawo nokamantakimiro iroka rooperotatsiri ikamantziteetakinari: eeniro anteeyakirini kaari kameethata tsi, rootaki ikamawenanteeyakaerini Jesokirishito. Imonkaatakiro okamanta

kotzitaririni Iwaperite Tajorentsi. omooki. Okaataki 3 kitejiri ipiriinantanaari eejatzi. Imonkaatakiro eejatzi okamantakotzita ririni Iwaperite Tajorentsi. 5Roaaga kari Peetero, eejatzi roaayitapaari riraga riyotaanewopaeni. 6Roojatzi roaagaeyaarini osheki ayemijantzinka rite, ipiyotawakagaeyani. Ranaakotakiri 500 agaeyakiririni. Ijeekaeyanakini iroaaka osheki aakiriri rirori, omaanta ikamagaantaki apaanipaeni. 7Roojatzi roaagantari Jantyaako, eejatzi roaagaeyaarini maawaeni rotyaantanewopaeni. 8Riweyaantanaana naari roaagana, omaanta tee nokimi tari paashinipaeni rotyaantanewo, tee nojeekakaakiri Jesoshi eejatzi paashini riyotanewo jaka kipatsiki. 9Rotyaantakina, omaanta tee nokimi tari paashinipaeni rotyaantanewo, tee nokameethatzi; tema nokijawitarini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. 10Ineshironkatakina Tajorentsi, rootaki nokimitantariri iroaaka. Tee ratsipeta shitawo ineshironkatakina. Ipomeentsi wentaari Tajorentsi paashinipaeni riraga rotyaantakiri, omaanta nanaakoe yakirini naaka, nopomeentsiwentapero takari nantawaeteniri. Tee nantashi tyaawo naari, omaanta ineshironkata kina, nomatantakawori. 11Aririka nokenkithatakagaeyemini, rirorika paashini rotyaantanewo kenkithataka gaeyemirini: tee opaashinitzi. Aritaki omonkaatawakaakya nokamanteeyimi rini: aririka paapatziyawo, aritaki pawijakotee.
4Romonkyaagaetakiri

Ipiriinte kamaentsiripaeni

nokamanteeyakimini: Ikamaki Jesokirishito, ipiriintanaa eejatzi. Paapatziyeeyawakinani. Iitarikya pikantagaanantakari eero ipiriinta kamaayiteentsirini? 13Eeromi

12Pamine,

383

1 KORINTOJATZI15

ipiriintaami kamaentsiri, eeromi ipiriintaami riraga Jesokirishito. 14Eerorikami ipiriintemi, natsipetashita kawomi nokamanantayitzini, patsipeta shitakawomi eerori aapatziyeeyarini Jesoshi. 15Eejatzi piyotakimi notheeya kotakari Tajorentsi. aakiro, tema nokamantakotakiri: Ipiriinteeri Jesokirishito, omaanta eeromi ipiriintaami kamayiteentsirini, eeromi ipiriinteerimi rirori. 16Eeromi ipiriintaami kamaentsiri, eeromi ipiriintaami Jesokirishito. 17Eeromi ipiriintaami, patsipetashiteeyakyaawo nimi paapatziyeeyakarini; eeniromi ojeekimotemimi kaari kameethatatsi, 18eejatzi ikantyaami riyaatapiintemi paamariki kaari tsiwakanitatsini kamaeyatsirini, eejatzimi riraga aapatzi yeeyawitaririni Jesokirishito. 19Eejatzi aaka, eeromi apiriintaami, atsipetashita kawomi aapatziyawitakari iroaaka Jesokirishito, owashironkaaperota kyaami, anaakoeyakirinimi maawaeni atziri ashironkagaeyacharinimi. 20Omaanta ipiriintaperotanaa Jesokirishito, reewaeyakirini maawaeni paashini kamaeyatsirini eero ikamae eejatzi. 21Eeniro rantakiri riraga Araani, rootaki akamaeyantakarini iroaaka. Eejatzi ikimitakari, eeniro rantakiri riraga paashini shirampari, riraga Jesokirishito, rootaki apiriinteeyantyaa rini iroaaka. 22Asheninkateeyakarini Araani, rootaki akamaeyantakarini. Eejatzi okimitaka, asheninkateeyakarini Jesokirishito iroaaka, rootaki rowaaanteeyeerini. 23Reewaeyakaeni rirori. Roojatzi aririka ipokae, ipiriintee yaneeni maawaeni aapatziyeeyaririni. Aritaki okantyaari: aririka omonkaata kya, apiriinteeyaneeni maawaeni. 24Ikantziri Jesoshi ashitariri: Ari okaatapaaki. Tema nothonkakiri kamaaripaeni, jewatatsiripaeni irira,

nantatsiripaeni, theenkantatsiripaeni eejatzi ponampiripaeni naawita piyatha takimiri paerani, maawaeni. Iroaaka Pawa, pipinkathariwenteri eeroka maawaeni jeekaeyatsirini. 25Ipinkathari wenante Jesokirishito jaka kipatsiki roojatzi ithonkaeyantyaaririni maawaeni kijeeyawitakaririni. 26Rooja tzi eero ikamae eejatzi atziri. 27Okantzini Iwaperite Tajorentsi: Iitakiri Tajorentsi Jesokirishito jewawentzirori maawaeni jeekaeyatsi rini. Tema okantzi: Maawaeni jeekaeyatsirini, omaanta eero ipinkathariwenantzi Iriri: tema rirotaki iitakiriri pinkathariwenantatsini. 28Iinja aritaki ranaakoeyerini Jesokirishito maawaeni jeekaeyatsirini, ipinkathari wenteeyerini maawaeni. Apatziro irira Iriri, tekatsi ikantya ipinkathariwenteri. Ikanteri: Pawa, eeroka noaaperotzimi, panaakoeyanani maawaeni pipinkatha riperotaki eeroka. Kyaaryo, Tajorentsi pero irira, pinkathariwenantaperotatsiri rirori. 29Pamine, eenitatsi kaawoshitawenta riri kamaentsiri. Eeromi ipiriintaami kamaentsiri, tema ratsipetashityaawomi ranteromi. 30Eejatzi, eeromi apiriintaami, tema natsipetashityaa womi nopomeentsiwentapiintawo nokenkithatzi. 31Paapatziyeeyakarini Awinkatharite Jesokirishito, rootaki niweshiryaawenanteeyakimirini: kyaaryo iroka nokantakimiri. Eejatzi okimitaka, kyaaryo iroka nokamante miri: tee niyotzi tsika okaateka rowamaawenteetenawo nokenkithatzi. Maawaeni kitejiri eenitatsi kowawita chari rowamaawentenawo. 32Janta Ejeesoki ikijaperotakina jeekatsiri, osheki opomeentsitaka. Pamine, eeromi apiriintaami, tema natsipetashitakyaa womi. Eero apiriintaami, eero akenkithashiretzirimi Tajorentsi: thame

1 KORINTOJATZI15

384

owaeyani, thame ashinkiteeyani; roojatzi akamantakya, ari okaatzi. 33Eero pishinetziri theenkantatsiri ramatawitemi. Tema kyaaryo ikanteetzi: Eero kijokiro poyiri theenkantatsiri: rantakaemirokari kaari kameethatatsi. 34Pikenkithashireeya, eero papiiteero eejatzi kaari kameethatatsi. Pikaata piinteeyirini kaari yoteeyirini Tajorentsi: iitarika kaari pipashiwe nanta?
Owakirari iwatha

rojampitee theenkantatsiri: Tsika ikanteeyaka ipiriinantaneeyaari kamaentsiri? Tsika okantyaaka iwatha, aririka ipiriinte? 36Tee ikenkithashi ryaa rirori. Eerorika opankita okithoki kipatsiki, roojatzi okamantakya, eero oshooki. 37Aririka apankitero okithoki, tee apankitakotziro owatha, owaato, oshi, maawaeni: athatyeero apankitziro okithoki. Aririka apankitero teriiko, aririka paashini okithoki, 38omaanta Tajorentsi ijeekakaakiro owatha, owaato, oshi, maawaeni; imatakiro ikowakaakirori. Teriiko okithokitakaero okithokipero roori. Kaniri ojeeki owathapero roori. Eejatzi okimiteeya kani maawaeni shookayitatsirini. 39Tee imonkaatawakagaeyani iwatha maawaeni aayitatsiripaeni. Eeniro atziri rashi rirori iwatha, rinashita rirori tsimeri. Rinashita eejatzi shiwanki tzinkari. Rinashita eejatzi shimapaeni. 40Eeniro jeekatsiri kipatsiki, eejatzi jeekatsiri jenokinta. Ikameethateeya kini, omaanta inashitayitakani, tee imonkaatawakagaeyani. 41Ishipakiri oorya. Rinashita riraga kashiri, ikitamaashitatzi rirori. Rinashita eejatzi riraga ompokiro, ikitapookitzi. Eejatzi rinashiteeyakani ompokiropaeni: apaani kitejagaakiwitachari, omaanta paashini, tee.

35Aririka

oshiyakari aari, aririka apiriintanee: eero akimitaa iroaaka. Ikiteetee, ari apathagaeyanakini. Apiriinteerika, eero apathaanee eejatzi. 43Kitateencharika, tee okameethatzi. Apiriinteerika, eero apiiteero apathagae. Iroaaka tee ashintsitzi, rooma apiriinteerika, ashintsitaperotanee. 44Iroka awatha ikitateetziri, tema ametakawo kipatsi ajeekaeyantawoni. Aririka apiriintanee inashitanakya awatha, ametantapaakyaawori ajeekae yapaeni janta jenokinta. 45Okantzi Iwaperite Tajorentsi: Aaatsiri naawitani riraga jewateentsiri paerani shirampari, riraga Araani. Omaanta impaetapaentsiri, riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, rirotaki owaaantaperota tsiri, eenitatsi itajorenka irira. 46Tema itawo iroaaka iroka awatha ajeekanta kari jaka kipatsiki; iinja ojeekae awatha owakirataatsini, jeekatsiri jenokinta roori. 47Riwetsikaetakiri kipatsi riraga jewateentsiri atziri iiteetziri Araani, rootaki kipatsi iwatha. Omaanta riraga apitetapaentsiri rinashita, ipoaaka jenokinta. Tema rirotaki riraga Rotyaantanewo Tajorentsi. 48Ijeekawi tani kipatsiki Araani, eejatzi akimiteeya karini maawaeni jeekatsiri jaka kipatsiki. Ijeeki jenokinta paashini, eejatzi akimiteeyaarini maawaeni jatatsini jenokinta. 49Eejatzi okimitaka: oshiyaanteeyakawoni aaka iroaaka iwatha riraga kipatsijatzi, iinja oshiyapaakyaawo iwatha riraga Rotyaantanewo Tajorentsi riraga jenokijatzi. 50Rootaki, noyemijantzinkarite, nokama nantzimirori iroka: tekatsi okantya iroka awathaka iyaate janta ipinkatharitzinta Tajorentsi, tema ari opathagae. Tekatsi okantya iyaate janta teenta ipathagaeyi ninta jeekatsiri. 51Pamine, nokamantemiro iroka manawitachari: eero akamaeyini

42Eejatzi

385

1 KORINTOJATZI15,16

maawaeni, omaanta apaashiniteeyanakini maawaeni. 52Itziwootanteetanakya ayoteeyantyaarini monkaataka. Intsipaete kimiwitaka amachookanakitzi apaani aaka aaatsiri apaashinitanaki. Eejatzi intsipaete ipiriinteeyanakirini Tajorentsi maawaeni aapatziyaririni Jesoshi riraga kamaeyawi teencharini; eero ikamae eejatzi. Ari ipaashinitanaki irirapaeni eejatzi. 53Ashi oyiro apathagaeyini, omaanta eero apathagaeyeeni eejatzi. Ashi oyiro akamae yini, omaanta eero akamaeyeeni eejatzi. 54Opathagaeyanakini iroka awathaka maawaeni, omaanta eenitatsi awatha kaari pathaanitatsini. Akamaeyanakini maawaeni, rooma iinja, eero akamaeyeeni eejatzi. Roojatzi omonkaatakya iroka rojankinateetziri: Ariwee. Eero apiitaa akamaeyeeni eejatzi. 55Eero akenkithashi ryaaga akame. Kameethawee. Iroaaka eero athaawanteeyaa woni akame. 56Aririka antayiteroni kaari kameethata tsi, ari athaawantakyaawo akame. Eenitatsi eejatzi rojankinarini Moeseeshi, kamanta kaeri: Eeniro pantani. 57Rootakikya rowawijaakoeyantakaerini Awinkatharite Jesokirishito. Ariwee. Kameetharini Tajorentsi. Eero athaawanteeyawoni akame. 58Rootaki, noyemijantzinkarite nonintaperotziri, nokamanantemirori iroka: pikyaaryoowenteniri Awinkatharite oetarikapaeni panteniriri, eero piperashi ryaa, pikantatyeeyaani pikyaaryoowentero. Rootaki kaari pipakaantyaawo. Piyoteeya kini eero patsipetashitawo pipomeentsi wentyaari.
Aapatziyariri Jesoshi ipiyotziniri jerojareejatzi iyorikite

nokamantakiri eejatzi aapatziyariri Jesoshi janta Karaashiyaki. 2Maawaeni tominko okameethatzi pipiyotapiinteniri jerojareejatzi piyorikite, pikempoyeniri. Tsika ikaate piyorikite, pikempoyaa gaanteniri. Pityaawo pipiyotzityaanari iroaaka, opomeentsitzimotzimikari aririka nareetapaakya. 3Eejatzi nokowaki piyoyiitya aaneenirini. Aririka nareetapaeya, nojankinateniri jerojareejatzi, riyotantawakyaariri. Roojatzi otyaanantyaariri Jerojareeki. 4Pikowaeyenirika niyaate naari, ari notsipateeyanakyaarini. 5Iinja niyaate noeeyemini, omaanta nityaawo niyaatapaente Masherooni yaki. 6Aririka ojamani nojeekimoteeye mini, aririka nokyaawontsitakotaki. Roojatzi pikaminthagaeyawakinani, tsikarika niyaate eejatzi. 7Aririka noaapaakimi, tee nokoyi noshintsita naki nawijanakimi. Nokowaki ojamani nojeekimotanakimi, ishinetenarika Awinkatharite. 8Omaanta nojeekana kiita jaka Ejeesoki, roojatzi omonkaa tantyaari kitejitatsiri owaero Penteko shiteshi. 9Ikowakagaeyakinani osheki nokenkithatakagaeyanakirini. Osheki raapatziyeeyarini Jesokirishito. Omawi tya ijeeki eejatzi osheki kijeeyakinarini.
Riwethateeyakarini iyemijantzinkaritepaeni
10Rareetapaemirika Temoteeyo, pineshironkaeyawakirini. Tema ikimita kina naari, osheki rantawaetziniri Awinkatharite. 11Eero pitheenkawakiri. Aririka omonkaatapaakya ipiyee jaka, eejatzi kameetha pineshironkatawaeri, kameetha rareetzitanteeyaari jaka. Noyayitakirini, eejatzi paashinipaeni ayemijantzinkarite. 12Eejatzi nokantawi takari ayemijantzinkarite Apooro. Nokantaperotawitakari riyaatemi ieemimi, itsipatyaarimi paashinipaeni

16

1Iroaaka nokenkithatakoteri koriki pipiyoteniri ayemi jantzinkarite ashironkagaeyacharini janta Jerojareeki. Iroka nokamantzimiri,

1 KORINTOJATZI16

386

aapatziyariri Jesoshi. Tee ikoyi riyaate iroaaka. Aririka iinja riyaatanaki. 13Kyaaryoowa, ramatawiteetzimikari. Pikyaaryoowenteeyeroni paapatziyape roeyarini Jesoshi. Eero pithaawantee yani. Pishintsiteniri Tajorentsi maawaeni. 14Thame anintaperoeyerini atziripaeni, oetarikapaeni anteniriri. 15Piyoteeyirini, noyemijantzinkarite, riraga Eshiteejana eejatzi ikaateeyinira irira reewateeyirini akaayajatzi raapatziyeeyarini Jesoshi. Ikyaaryoo wentakiro ikaminthagaeyirini maawaeni ayemijantzinkarite rowameethatziri Tajorentsi. Tekatsi kanterini, riyotashi taka ikaminthaawakagaeyakani. 16Ipomeentsitaka ramitakotaperoteeyi mini, oetarikapaeni rantayitzimirini. Nokowaki paapatziyeeyawakyaarini rirori, eejatzi paapatziyeeyawakyaarini maawaeni kimiteeyakaririni. 17Niweshi ryaawentawakari riraga areeteeyacha rini riraga Eshiteejana, Jorotonaato, eejatzi Akaeko. Eeniroteeyatsini jaka, okimitzimotakina eerokateeyakinirika tsipateeyakinarini jaka. 18Ikimoshiryaa kaakimi pajankaneki chapinki, iroaaka

ikimoshiryaakaapaakina naari najanka neki. Rootaki okameethatantari piaaperoeyawakirini rirori. 19Riwethataperoeyakimini maawaeni piyotawentaririni Tajorentsi jaka Aashiyaki. Eejatzi riwethateeyimini Akiirishi eejatzi roori Pirishiira, eejatzi maawaeni piyotapiinteeyacharini janta ipankoki. Tema riyoteeyakini aapatzi yeeyaririni Awinkatharite. 20Riwetha teeyakimini maawaeni ayemijantzinka rite kameetha.c Aririka piwethatawa kaakya, ari kameetha paakameethata wakagaeyaani. 21Naaka Paaworo wethateeyimirini. Naaka jankinateeyi mirorini iroka nakoki. 22Riyaateeta paamariki kaari tsiwakanitatsini maawaeni kaari ninterini Awinkatha rite. Pishintsite, Nowinkatharite, pipokae. 23Nokowaki kameetha ineshironkaeyemini Awinkatharite Jesoshi. 24Tema eeroka aapatziyeeyari rini Jesokirishito, rootaki iroaaka nonintaperoeyantzimirini. Aritaki okantyaari. Naaka jankinateeyimirorini iroka: Paaworo

c 16.20 Rametari joriiyopaeni paeraniperoroa ithowootawakaeya aririka riwethatawakaeya.

RIRAGA PAAWORO RAPIITEENIRI ROJANKINATEENIRI KORINTOJATZI

Paaworo nojankinateeyimi roni eerokapaeni korintojatzi. Nokoyi niwethatemi eerokapaeni tsikarika pikanta pijeeki. Paerani rotyaantakina Pawa Tajorentsi noshiya kaawenteri Jesokirishito, nokenkithata kayeri maawaeni atziri. Nojankinateeyi mini maawaeni aapatziyariri Jesoshi jaga Korintoki eejatzi jaga maawaeni kipatsiki owaero Akaaya. Iroaaka notsipatari jaka ayemijantzinkarite Temoteeyo. 2Maawaeni kitejiriki namaniri Pawa Tajorentsi, nokantziri: Pineshironkaeyerini aapatziyariri Jesoshi janta Korintoki eejatzi pamita koteri ijeekanteeyarini kameetha. Eejatzi ikimiteeyemini riraga Awinka tharite Jesokirishito.
Ashironkayaarika ari ishintsitakaakae Tajorentsi ajankaneki

1Naaka

3Thame aaaperoteri Tajorentsi, riraga Ashitariri Awinkatharite Jesokiri shito. Rirotaki neshironkateeyakaerini eejatzi weshiryaakagaeyeerini. 4Aririka ashironkaeyawityaani tema ari riweshi ryaakagaeyakaeni. Pamine, itakawori riweshiryaakagaeyakaeni aari, roojatzi ayoteeyantakarini aweshiryaakagaeyaa rini riraga paashinipaeni ayemijantzinkarite, aririka

rashironkaeya rirori. 5Kyaaryo, aritaki okanta akemaatsitakyaawo ikimitaa kaga paerani Jesokirishito, aritaki riweshiryaakaanakae Pawa Tajorentsi. 6Ro nokemaatsitantakawori riweshi ryaawenantemiri rirori, eejatzi rowawi jaakotantemiri. Aririka riweshiryaa wentakina naaka eejatzi eeroka ari riweshiryaawenteetakimi, tema piyotakotakina riweshiryaawentakina irira. Ari pikantya eeroka pikemaatsita yityaawonirika, ari riweshiryaakaakimi rootaki peshiwenantyaawori oetarika paeni. 7Rootaki niyotantari eerokapaeni eekiro piyaatatyee pameentyaari Jesokirishito. Tema niyoperotaki aririka pikimiteeyenani pikemaatsityaawo eerori oetarikapaeni, eejatzi pikimitee yenani piweshiryaawenteeyaarini Tajorentsi. 8Nokowaki piyoteeyeni, noyemi jantzinkaritepaeni, osheki nokemaatsi taperotayitakawoni janta Aashiyaki, tema nokenkithatakotantakariri Jesokirishito. Osheki nashironkaaka, tee eechonkiini. Nokenkithashiryaawitaka aritaki nokamaki. 9Kyaaryo nokamemi; omaanta ishinetziro Tajorentsi riyotaa kina tee okameethatzi ameentyaawo ashintsini aakapaeni inta ameentyaawo ishintsini rirori, riraga piriinteeriri kamaentsiripaeni. 10Ari rowawijaakota
387

2 KORINTOJATZI1

388

kina riraga Tajorentsi, kaari nokamanta; eejatzi eekiro riyaatatyee rowawijaako tena irira, roojatzi ikowaki nokame. Niyotzi ikantyaani rowawijaakota piintena, 11aririka pamaneeyerini Tajorentsi ramitakotena. Roojatzi, aririka riyoteeyeni paashinipaeni ikemijantakimi rirori, rowawijaakota kina, osheki riweshiryaawenteeyaarini irira eejatzi ipaasonkiteri.
Pimatero pameentyaawo nokantzimiri
12Niyotaki iroka: tema ramitakotakina riraga Tajorentsi, ineshironkatakina, rootaki nokyaaryoowenantanariri nantziniriri. Tee niyotashita oetarika nantziniriri, omaanta riyotaakina rirori okameethatantari nantayitakinirini. Niyotaki piaaperotakiro okameethataki nantayitakinirini, eejatzi ikimitaka paashinipaeni atziri, rootaki nokimoshi ryaantakari. 13-14Tee opomeentsita piaanatero maawaeni nojankinatzimiri, eejatzi tee opomeentsita piyoteeyeroni. Niyotaki iroaaka eechonkiini pikema perotawakiro nokamantakimiri paerani, eejatzi eechonkiini paapatziyawitakina. Nokowaki eekiro piyaatatyee piyotero paashini nojankinatzimiri roojatzi piyoperoeyawakironi kameetharini. Aririka ipiyee Awinkatharite Jesoshi, niweshiryaawenteeyemini, omaanta nokowaki pikemaperotero nokamantzi takimiri piweshiryaawenteeyantenarini iroaaka. 15-16Ari niyotaki piweshiryaa wentawitakina, piaaperotawitakina, rootaki nokenkithashiryaantawitakari napiitaatemi nareetaatemi. Niteeyemi nimi noagaeyaneeminimi, roojatzi nowaaganakyaami janta Masherooni yaki. Roojatzi noaapaemimi eejatzi, roojatzikya nowaaganakyaami Joreeyaki. Apite aweshiryaawentawaka gaeyaanimi. 17Arima nokowaki

namatawitemi? Nokimitakarima amatawitantatsiri kantashitachari: Ari, eejatzi kantashitachari: Eero? Tee nokimitari. Tee nokoyi naaka namata witemi. 18Tema imonkaatziro Tajorentsi ikantziri, tee ramatawitantzi. Eejatzi naaka, nomonkaatziro ikowakaakinari, rootaki kaari nokanantapiintzimi: Ari nantero, roojatzi nokantashitzimi: Eero nantziro. 19Ari nokaatakiri Shiirashi, eejatzi Temoteeyo nokamanteeyakimini tsika ikantari Jesokirishito, riraga Itomi Tajorentsi. Tee ikantzi rirori: Ari nantero, roojatzi ikantashita: Eero nantziro. Apatziro ikantapiintzi: Ari nomata kiro, roojatzi rantziro. 20Kyaaryo ranteeyakaeroni maawaeni ikashiyakaa kaeri Tajorentsi aakapaeni atziripaeni. Tema ikamawentakae rowawijaako tanteeri. Rootaki akanteeyantaririni maawaeni atziri ikameethataki, ipinkathateeyantyaaririni rirori. Aritaki okantyaari. 21Aapatziyeeyakarini Jesokirishito, rootaki itajonkawenanta kaeri Tajorentsi asheninkatawakagae yantakarini. Eejatzi riyoyeeyanani naaka nokenkithateeyakoterini. 22Tema rotyaantakiro Ishire ojeekantakae ajankaneki. Iroaaka ayoteeyakini itomintakae, rishintontakae, rootaki kaari rookaeyanteeni.
Ikamanteeri iitaka kaari riyaatanta iaagaeri

kaari niyaatanta noeemi paerani, tee nokoyi nokenkithatakaawente miro pantayitawitakarini: tee nokoyi nowashiretakagaeyemini. Riyotzi Tajorentsi tee notheeya. 24Tee nokoyi nokantapiintee yemini pikemijantaperoeyenani naari, tema pikemijantaperoeyakirini Tajorentsi. Omaanta nokowaki namitakoeyemini: niweshiryaakagaeyemini maawaeni.

23Rootaki

389

2 KORINTOJATZI2
1Nokenkithashiryaaka:

Iroaaka eero niyaatzi noeeri riraga korintojatzi. Napiitakagaarikari nowashiretakagaeyaarini, eejatzi nowashiretakotarikari naari. 2Aririka nowashiretakayemi, tema eejatzi naari ari nowashiretakoeyemini. Roojatzi tekatsi janta weshiryaakagaeyenani naari. Aririka noeeyeemini piweshiree yani, ari niweshiryaaneeya naari. Rooma eerorika piweshireeya, eero niweshiryaa naari. 3Rootaki paerani nojankinatantzimirori, nokaminaantaki miri: Pookero iroka kaari kameethata tsi pantayitzirini. Tema tee nokowaki nopokantyaari nowashiretakoeyemini, omaanta okameethatzi niweshiryaaka gaeyemini. Nokenkithashiryaakotzimi eerokapaeni pikemijantaperotena okaatzi nojankinatzimiri rootaki atsipatawakaantaari akimoshireeyeni. 4Paerani nojankinateeyantakimirorini, osheki nowashiretakotakimi eerokapaeni, tema osheki niraakoeyaki mini. Tee nojankinatakimiro nowashire takaantemiri, omaanta nokowakini piyoteeyenani osheki nonintaperoeyaki mini.
Ipeyakotziri Paaworo riraga antawitaworini kaari kameethatatsi

tantanawo Tajorentsi eejatzi okaatzi nanantawitakawori. 8Nokowaki iroaaka piyotakayeri kyaaryo pininta peroeyakirini, pipeyakoteniri okaatzi rantawitakari. 9Paerani nojankinatzi miro nokantzimi: Powashironkaeri riraga antzirori kaari kameethatatsi. Nokantashitzimi iroka noaantashi tzimi. Nokowaki niyote kyaaryorika pikemijantaperotakina. 10Niyotaki ari pipeyakoteeniri okaatzi rantakiri; eejatzi naari omawitakya oetarika rantawitakari nopeyakotantakawori. Okaatzi nopeyakotakayeniriri tema nopeyakowentemiri eeroka. Riyotzi Jesokirishito kyaaryo nopeyakotakiri pimatanteeyaaworini pikimitaawakae yani iroaaka. 11Tema tee akoyi rantakagaeyeeroni Jatanaashi kaari kameethatatsi. Ayotaki osheki ikowawita ramatawiteeyeenimi.
Ikamantakae Paaworo iitaka ipaasonkitantariri Tajorentsi

nowashiretakotawitakari riraga kantzimatanari, omaanta tee apatziro naaka rowashiretakaawitakina inta eejatzi eeroka rowashireperotaka yimi. Tee nokoyi nokantakoteri osheki, tema tee nokoyi nokantakowaetashi tyaari. 6Ari powashironkaeyakirini rirori, rootaki rookantaawori rantawita karini, iroaaka monkaatapaaka. 7Iroaaka eero pikijiri eejatzi, omaanta pikaminthagaeyerini: pipeyakoteniri okaatzi rantawitakari. Eerorika pipeyakotziniri ari ikantashireperota kya, ikenkithashirya: Eero ipeyako

5Kyaaryo

chapinki nareetaka Toroowa shiki, nokamanteeyakirini jeekatsiri paeni tsika ikanta Jesokirishito rowawi jaakotantzi. Osheki ramitakotakina Awinkatharite, osheki raakameethatee yakinani jeekatsiripaeni, eejatzi nokenkithatakotantakariri Jesoshi osheki raapatziyakari rirori. 13Omawita kya osheki atziri janta raapatziyakari Jesoshi, osheki nokowawitapaakari noyemijantzinkarite Teeto, omaanta tee noiiri. Tema nokowawitaka nokemi jantakotemi eerokapaeni. Osheki nokenkithashiryaakimi, rootaki kaari nojeekaperotanta janta roojatzi nowaagaantanaari Masherooniyaki. 14Ari nokantani naari nopaasonkita piintziri Tajorentsi. Tema itentapiintee tsikarika aateeyini. Naapatziyeeyarini Jesokirishito, rootaki itajonkakowentee yantakinarini, imatakagaeyantakinawo

12Ari

2 KORINTOJATZI2,3

390

rini maawaeni ikowakagaeyakinarini. Iroaaka niyotakaakirini maawaeni jeekatsiripaeni riyotakotantyaariri rirori. 15Akimiwitakawo aaka kajanka paneri itagaetziniriri Jesokirishito inimotantyaariri Tajorentsi. Tema othotyaanakiro okajankaekatanaki maawaeni ikemaeyantyaaworini riraga awijakotatsini eejatzi riraga theenkanta tsiri. 16Niyotagaeyawitarini iaani Tajorentsi omaanta apaanipaeni itheenkaeyakironi, rootaki okantakowe nantyaariri riyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. Rowaga kamantaantsi oshiyakariri riroripaeni kaminkari shitzitatsiri. Riraga paashini paeni niyotagaeyakirini, ari raapatzi yawo rirori, rootaki riyaatanteeyaarini jenokinta, ikantyaani ijeeki. Rowaga kamantaantsi oshiyakariri riroripaeni kajankatatsiri kameetha. Osheki nokenkithashiryaaperotakirowee: noshinetzirikari riyaateeyeni paamariki kaari tsiwakanitatsini. Eeromi ramitako tanami Tajorentsi, eero nomatziromi naapatziyakagaeyaarinimi paashini paeni. 17Eeniro osheki iyotaantashitee yawitaworini iaani Tajorentsi raantyaari koriki. Tee nokimitari naaka. Rotyaantakina Tajorentsi niyotaantero iaani, riyotaki nokowaperotaki niyotaantero kameetha. Eejatzi ramitakotakina Jesokirishito.
Ikenkithatakotziri riyotakayeriri atziri kameetha riyotaantzi

iroka, piitashitama napiitaatatyeemiro eejatzi najagaashitaata? Tema eero. Tee nokoyi paashini atziri rojankinatako tena naaka nokameethatzi roojatzi rotyaantemi eeroka. Eejatzi tee nokoyi pojankinatakotena nokameethatzi potyaanantyaari paashini atziri. 2Riyaa teeyanakimini riraga amatawitantatsiri

1Nojankinatantawori

ipakimi kaarita rojankinatatzi paashini atziri, okantzi: Irika atziri kameetha riyotaantzi iaani Tajorentsi, omaanta otheeyashita. Omaanta naaka omawitya tekatsi kaarita rojankinatakotenari paashinipaeni atziri nopemiri eeroka, piyotzi kameetha niyotaantzi iaani Tajorentsi. Tema paapatziyakawo rootaki ipaashinitantakimiri Tajorentsi, iroaaka pijeeki kameetha, rootaki riyotantakawori paashinipaeni atziri kyaaryooperotaki okaatzi niyotaakimiri. 3Poaaganteeyarini paashini atziri kyaaryo paapatziyari Jesoshi, tema pijeeki kameetha. Tema pikimitakawo iyaaritate rojankinatzi Jesokirishito, ikantzi: Riraga Paaworo riyotaantziro noaani kameetharini. Tema niyotaa kotakimiri Jesokirishito rootaki pijeekantyaari kameetha iroaaka. Iroka kaarita kaari rojankinatantawo tziintaki paperiki, inta owameethashiretakimi Ishire Tajorentsi omatakaakimi pijeeki kameetha. Paeraniperoroa riraga Tajorentsi rojankinatakiro iaani mapiki omaanta opeyakotakya roori. Iroka kaarita iroaaka tee okimita iroka ojankinateenchari paerani mapiki, inta antawaetakayirini Ishire Tajorentsi ojankinatakiro pajankaneki eerokapaeni; tema okanteetatyeeyaani ojeeki. Omawitya rojankinatakiro itakawori iaani Tajorentsi mapiki. 4Niyotaki kyaaryootaki okaatzi niyotaakimiri. Nameentakari Jesokiri shito rootaki ramitakotantanari Tajorentsi nantayitakironi nokantakimi rika. 5Kyaaryo, tee nomatziro nantashi tanari apaniroeni ikowakaakinari, omaanta rirotaki rirori matakaakina wori. 6Rirotaki irira riyotakaanari owakirani inimotawakaantsi: okantana tsika ikanta iroaaka rowawijaako tantzi. Kaari nokenkithatakoeyirini rojankinarini Moeseeshi, inta nokanta

391

2 KORINTOJATZI3

koeyirini antzirori Ishire rajankaneki paeni atziri. Tema okantakoeyirini rojankinarini Moeseeshi eeniro rantani atziripaeni, rootaki riyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini, omaanta rowaga Ishire Tajorentsi aaakaakiri atziripaeni ikantyaani ijeeki.
Okameethatzi iroka owakirari ikashiyakaakaeri Tajorentsi

achariniiteni Moeseeshi rameentaperotakari Tajorentsi. Rootaki ikantakiri irira itonkaashitanakiri itonkiyotawakari ikenkithatakayeri janta Shinayiiki. Ro rojankinatzimotantakariri rirori mapimaanka okaatzi ikowakaakiriri atziri. Eejatzi ikantakiri Tajorentsi: Maawaeni kaari monkaatziro okantziri rojankinarini, ari riyaateeyakini paamariki kaari tsiwakanitatsini. Iaantakariri Moeseeshi Tajorentsi ishipakiryaapaakiro irira rowaga ipoo, shipakiririri. Roojatzi roerinkantapaa ikenkithatakaantyaariri ijoriiyotzinka rite iaani Tajorentsi. Roojatzi iaantee yawaaririni rirori oshipakiryaaka ipoo, omaanta tee imateeyironi eekiro riyaatatyee raminapooteeyeerini, tema osheki ishipakiryaaki: omaanta shipaki ryaantsi eentsikiroeni opeyimata. 8Riyotaantakariri riraga Moeseeshi atziripaeni ikantziri Tajorentsi ari oshipakiryaanaki rootaki oaaganteeya rini atziri eechonkiini itajorenka Tajorentsi. Omaanta iroaaka ayotaki itajonkawentero irira osheki aririka niyoteeyerini atziri iaani owakirari, okantakotziro Ishire. 9Riraga Tajorentsi roaaganteeyeni eechonkiini itajorenka ishipakiryaantapaaki ipoo Moeseeshi riyotaantakariri iaani rowaga kantako wentakiriri maawaeni atziri riyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. Ari

7Paeraniperoroa

roaagaperotanteeyawoni itajorenka aririka ayotakagaeyerini atziri tsika ikantari Tajorentsi iaaperoteri rirori ikameethatzi eejatzi ipeyakoteniri okaatzi rantakiri. 10Kyaaryo okameetha tzi rowaga iaani riyotaantzirini Moeseeshi eenironi ishipakiryaaki ipoo omaanta iroaaka tee oshintsitzi itawori iaani Tajorentsi. Tema iroaaka osheki anaakotakiro owakirari iaani okanta kotziro Ishire Tajorentsi. 11Okameetha tawitaka okaatzi riraga Tajorentsi rojankinatakaakiriri Moeseeshi tema otsipatakari oshintsitzini, omaanta eero okanteetatyaani ojeeki. Iroaaka riyotaakae kameetha Jesoshi owakirari iaani Tajorentsi, anaakotakiro itakawori aagantsi paerani, osheki oshintsitzi roojatzi okanteetyaani ojeeki. 12Tema ayotaki eero othonka roori ayotagaeyirini atziripaeni eejatzi eero ipoyaataa rootaki kaari apashiwenanta ayotagaeyantakaririni atziri. 13Tee akimiteeyarini Moeseeshini, ipashika pootaka rirori riyotaantakiro iaani Tajorentsi: tee ikoyi ieeyerini ijoriiyo tzinkarite opeyaneeya ishipakiryaapoo tawitaka. 14Omawitya ishipakiryaakiro ipoo Moeseeshi tee ikoyi raapatziyeeya woni iaani Tajorentsi riroripaeni, rootaki kaari ishinetantari irira raapatzi yaperotyaari. Ikantani iaanatapiintawi tawo rojankinarini Moeseeshi roojatzi iroaaka, omaanta tee riyotakotziro. Okimiwita ipashikawo ikenkithashi ryaantari, ipakaero riyotaantziri rowaga owakirari iaani Tajorentsi okantako tziri Jesokirishito opoyaatakawo rowaga rojankinarini Moeseeshi. Tekira ipashikaryaakaantziro riyotaantziri. Apatziro Jesokirishito matzirori ipashikaryaakaakaero aapatziyantyaa riri. 15Kyaaryo, roojatzi ikanteeyani iroaaka. Aririka iaanatero rojankina rini Moeseeshi, tee riyotakotziro: tekatsi

2 KORINTOJATZI3,4

392

ikantya ikemantyaawori. 16Omaanta aririka rameentyaari Awinkatharite, riyotakayeri eero ramatawitantaa rirojatzi; omaanta riyotaperotanaki Jesokirishito rirotaki owawijaakotanta tsiri rotyaantakiri Tajorentsi. 17Eenitatsi Awinkatharite Ishire, iyotagaeyakaeni eero apomeentsiwentawo rojankinarini Moeseeshi. 18Iroaaka tekatsi amatawi teeyeerini, inta eenitatsi ayoteeyirini. Ayoteeyakini ikameethaperotaki Awinkatharite. Otajonkawenteeyakaeni Ishire akimiteeyantyaaririni. Iroaaka akimiteeyawitakarini eechonkiini. Akantani apaashinitapiintanaki. Iinja akimitaperoeyapaeyaarini, akameetha peroeyapaeni.
Kameetha ikenkithatakotziro Paaworo iaani Tajorentsi

ikaminthagaeyakinani Tajorentsi ipeyakotakinawo nantawitakari, rootaki rotyaanantanari nokenkithatakayeri atziripaeni. Rootaki iroaaka eero nokantashiretashita eejatzi eero nopakagaero niyoteeri paashinipaeni atziri. 2Omaanta tee nokoyi namatawiteri, eero napiitero nantero oetarika kaari kameethatatsi nopashiwentakotanakawokari aririka riyotanaki rirori: tee ikameethatzi riraga paashini amatawiteeyiririni. Tee nopaashinitziro iaani Tajorentsi, eejatzi tee nokamantashitari atziri okameethatayitakini ikowayitzirini rirori: namatawitzirikari. Omaanta kyaaryo niyotagaeyakirini. Piyoteeya kini, eejatzi riyotaki Tajorentsi kyaaryo iroka nokantakimiri. 3Eenitatsirika kaari yotatsini tsika ikantyaari rawijako tanteeyaari, riroteeyakini jatatsini janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. Tema tee ikoyi raapatziyawo iaani Tajorentsi. 4Ramatawitakiri Jatanaashi kaari aapatziyariri Jesoshi. Tema

1Tema

rirotaki iwinkatharite maawaeni theenkantatsiri. Tee ikowakayiri riyote tsika ikantyaari rawijakotee; tee ikowakayiri riyoteeyeni osheki ipinkatharitzi Jesokirishito, eejatzi rirotaki irira Tajorentsipero. 5Tee naaka kenkithatakotacha naari, inta riraga Awinkatharite Jesokirishito nokenkitha takotziri. Naapatziyakari rirori, rootaki nokowantakari netakoeyemini. 6Paera niperoroa riwetsikantawori Tajorentsi kipatsi otsitenitawitani, omaanta ikantzi: Okitejitanaki. Roojatzi okitejitantanaka, rootaki iroaaka amineeyantarini oetarikapaeni. Okimiwitaka iroka iroaaka riyotaka gaeyakinani iaani Tajorentsi tsika ikantakotari Jesokirishito. Okimiwitaka iroka iroaaka otamoreka najankaneki iyotaakina nojeekantari kameetha. Tema iroka iaani iyotaakotakinari Tajorentsi osheki inintaperotakae eejatzi osheki ikameethatzi, tekatsi rantani, eejatzi osheki ipinkatharitzi kimitaka roaagakaero Jesokirishito. Okimiwitaka iroka iroaaka riyotaka gaeyakaeroni tsika ikantari Jesokiri shito, ayotantakari osheki ipinkathari taki irira.
Irira Tajorentsi rirotaki matakaakaeri akenkithatzi

Tajorentsi eejatzi Jesokirishito kimitaka eenitatsi powaagawo pinaperotachari. Omaanta iroka pinaperotachari ojeeki awathaki. Tema roori osheki ashipetawathatzi. Riraga Tajorentsi ikowakaakaero ashipetawathate riyotanteeyaarini atziripaeni rotyaantakiro Ishire omatakaakina nokenkithatakoteri riraga Jesoshi. Eejatzi ikowaki riyotanteeyaari riroripaeni eero amatakaa aaka apaniroeni. 8Nokantzimi iroka tema rowashironkaetakina riraga kijakinari

7Ayotantariri

393

2 KORINTOJATZI4,5

paeni. Omaanta tee ishinetziri Tajorentsi rookakaenawo nokenkithata kotziri Jesoshi. Tee niyotaperoeyini oetarika nanteri omaanta niyotzi ikantani Tajorentsi ramitakoeyanani. 9Osheki ikijeetakina, omaanta riraga Tajorentsi tee rookana; ipajapajaata piinteetakina, omaanta tee ishinetziri rowamaena. 10Okimitaka paerani ijeeki osheki kowapiintawiteenchari rowamaakaanteri Jesoshi, ari iroaaka ijeeki osheki kowapiintawitachari rowamaakaantenami naari; tema niyotaakiri atziripaeni iaani Tajorentsi. Apaniroeni Jesoshi rowawijaakota piintakina, riyoteeyantakarini paashini paeni atziri rirotaki Aaatsiri eejatzi ishintsitakaakina nokenkithatako tantyaawori iaani. 11Kyaaryo, eeniro nai omaanta oshekiwitaka nokama piintakoterimi Jesoshi. Ro nokemaatsi tantapiintakawori iaaperotanteri paashini atziri rirori rirotaki matakagae yakinaworini eekiro niyaatyee niyotaa koteri. 12Nokenkithatzi, rootaki nokemaatsitantakawori osheki rooteentsi nokamimi, omaanta paapatzi yeeyakarini Jesoshi eerokapaeni, rootaki pijeekaeyantaarini kameetha, tema riro jeekakaakimiri Jesoshi. 13Tema rojankinatzini paerani riraga ayemijantzinkariteni: Naapatziyakari Tajorentsi, rootaki nokenkithatakaanta riri atziri iaani rirori. Eejatzi nokimi teeyakarini naari: naapatziyakari Jesoshi, rootaki eekiro niyaatatyee nokenkithatakotakiri irira. 14Ayoteeya kini eeniro riraga piriinteeriri Awinka tharite Jesoshi. Iinja ipiriintaperoeyeeni aari eejatzi, eekiro aatakotatyee atsipateeyaarini Jesoshi. 15Osheki nokemaatsitawenteeyakimini, piyotee yantyaarini ikamintheeyeemini Tajorentsi. Rootaki paapatziyantakariri Jesoshi pipaasonkiteeyerini

eerokapaeni, pikanteeyeni: Tema ikameethatzi Tajorentsi. Rootaki raapatziyakaantakariri rirori atziripaeni, roojatzi iaaperotantyaariri riraga Tajorentsi ikameethatzi.
Eero akantashiretashita

osheki nokemaatsi wentakari nokenkithatakiro Iaani Tajorentsi rootaki eenitatsi osheki paashini atziri iaaperotantariri rirori rootaki kaari nokantashiretanta eejatzi tee nopakaero nokenkithatakotziri Jesoshi. Osheki amakoteeyapaakini, kimitaka antyaashipariteeyanakityeeni, akamaeyanakini; omaanta eero akenkithashireeyironi. Tema ikantani riraga Tajorentsi riweshiryaakagaeya kaeni maawaeni kitejiriki. 17Iroaaka rowashironkagaeyakinani theenkanta tsiri, omaanta tee natsipetashitzimae tawo nashironkaaka. Eechonkiini noaakiro iroaaka, omaanta riyotzi Tajorentsi, roojatzi iinja kameetha ijeekakagaeyenani janta inampiki. Nokanteetatyeeyaani nojeeke kameetha, eero okimitaa jaka. 18Rootaki eero nokenkithashireperoeyironi pomeentsi tayitacharini eejatzi jeekayitatsirini noeeyerini jaka kipatsiki. Ari iinja opeyeeyaani maawaeni aeeyakirini jaka. Omaanta nokenkithashiryaapero tero kaari noaapiintzi iroaaka: rowaga jeekaeyatsirini jenokinta. Eero opeyaa roori.
Ikenkithatakotziro akimoshireeyantaarini

16Iroaakakya,

1Tema ayotzi awatha jaka kipatsiki oshiyawitawo pankotsi kaari kijotatsi intsipaete ojoweyanaki. Eero ajeekantawo osheki ojarentsi. Omaanta ayoteeyakini aririka akamaeyeni jaka, aapatziyeeyaririka Jesoshi, ari ajeekae yini jenokinta. Eenitatsi janta awatha

2 KORINTOJATZI5

394

kameethari jeekanitatsini riwetsikakae niri Tajorentsi, kaari irira atziri wetsika kaeroni. Akanteetapaatyeeyaani ajeeke janta. 2Iroaaka jaka kipatsiki osheki nashironkaapiintaka roojatzi osheki nokowakiri Tajorentsi ipenawo nowatha owakirari janta jenokinta. 3Roojatzi eero apatziro ojeeki ashire, omaanta ojeeki eejatzi awatha owakirari. 4Eeniro ajeeki jaka osheki ratekaperotzi: tee akowaeyawitani ookaero iroka awatha, omaanta akowaperotaki awatha owakirataatsini. Akowaki apaashinita nee ojeekantyaari awatha owakirari kaari thonkanitachani. 5Rirotaki Tajorentsi reentsitetakae ipantakaerori owakirari awatha. Omaanta eejatzi iroaaka rotyaantakinawo Ishire niyoperoeyantarini kyaaryo iinja itajonkawentena, ipoyaatantakinawori nowatha owakirari. 6Rootaki niyoperoe yantanakarini riraga Tajorentsi imonkaatero iroka. Ayoteeyakini eeniro nojeekaeyini jaka kipatsiki, tekiraata atsipataperotyaari Awinkatharite. 7Tekira noeeyerini irira, omaanta nameentaperotari rirori, niyoteeyanta karini noeeri iinja. 8Omaanta ayotakoeyakirini Tajorentsi iinja ipakaero awatha owakirari kimitaka ikantzitakaeri. Tema aweshiryaawenta kawo ookero awatha kipatsijato aatantyaari jenokinta ajeekantyaari awatha owakirari atsipatantapaeyaariri Awinkatharite Jesoshi. Aweshiryaa wenteeyawitarini irira jaka kipatsiki, omaanta osheki akowawitaka atsipata perotyaari janta jenokinta, anampitape rotyaawo. 9Rootaki nantziri naaka eeniroka nojeeki jaka, nokowaperotaki nomonkaateeyeroni okaatzi ikowakaaki nari riweshiryaawenanteeyenarini. Eejatzi, aaterika janta jenokinta atsipateeyari, akowaki oemoshi renkanteeyaariri. 10Iinja ikantakowe

nanteeyeeni Jesokirishito. Aririka iroaaka antayiteroni kameethatatsiri, ipinateeyeeni; aririka antayiteroni iroaaka kaari kameethatatsi eejatzi oetarika akowashitari aaka, eero ipinateeyeeni aritaki apashiwentakya.
Ikenkithatakotaa rirojatzi Paaworo

niyotzi Jesokirishito iinja ikantakowenanteeyeeni, rootaki osheki nopinkathateeyantakaririni, rootaki naapatziyakaanteeyakaririni atziri. Riyotzi Tajorentsi nopinkathataperota kiri, rootaki eekiro niyaatatyee nokenki thatakayemiro kyaaryooperotatsiri; eejatzi nokenkithashireeya piyotakoeya kinani nokenkithatakayimiro kyaaryoo perotatsiri. 12Tee nokoyi noaanatako tya naaka nokameethaperotzi. Omaanta tee nokoyi eejatzi pipashiwentakotena. Riraga kantzimatakinari, osheki ikantakaaperotaka rirori, ikantakaapero tawentayitakawoni rantayitzirini, omaanta tee ikameethashiretzi. Ikantzi matakina rirori, omaanta nokowaki piyote nokenkithatziro kyaaryooperota tsiri, rootaki pimatantyaawori pikanteri: Kaari. Riraga Paaworo riyotaakae rowaga kameethaperotatsiri. 13Aririka pikenkithashireeya noshinkiwentatya, tema eero nopakaero niyotaantziro iaani Tajorentsi, tema ikowakaakina nantero pikenkithashireeya: ro nananta wori ikowakaakinari rirori niyotaanta kiro iaani. Aririka pikenkithashireeya ayoperotatye, antero kameethatatsiri okameethatzi, tema antero kameethata tsiri amitakotantemiri. 14-15Osheki inintaperotakina Jesokiri shito, ikaminthaaperotakina. Niyotaki ikamawenteeyakaeni maawaeni: iroaaka okimiwitaka akamaeyakini maawaeni, eero antapiinantaawo eejatzi kaari kameethatatsi. Eejatzi ikowakaa kae eero antawentaa aaka apaniroeni,

11Kyaaryo

395

2 KORINTOJATZI5,6

omaanta anteniri rirori ikowakaakaeri: tema ikamawenteeyakaeni, ipiriintanaa eejatzi. 16Paerani noetawitakari Jesoshi rirotaki atziri, tee niyotawitarini rirotaki Tajorentsi. Omaanta iroaaka niyoperotakiri, niyotaki tsika ikanta. Eejatzi riraga ayemijantzinkarite, eero atheenkiri: tema iaaperoeyakirini Tajorentsi ikameethatzi. 17Ninkarika aapatziyaarini Jesokirishito, ari rinashi takaakyaari rirori; eero ikenkithashi ryaapiintawo ikimitaaga paerani eejatzi eero rantapiintziro rantawitarini, omaanta ipaashinitanee. 18Rirotaki itakawori Tajorentsi rotyaantakiri Jesokirishito ikamawenteeyakaeni, rowameethateeyakaeni, rootaki imatantyaawori iaaperotantakaeri rirori akameethatzi. Iroaaka ikowaki akamanteri paashinipaeni atziri raapatziyari Jesoshi imatantyaariri Tajorentsi raakameethatantyaariri rirori. 19aakiro, rotyaantakiri Jesokirishito rowameethateeyeeni aaka, iaaperoe yanteerini akameethatzi. Eero ikenkithashiriiro eejatzi kaari kameetha tatsi anteeyawitarini. Iroaaka rotyaanteeyakaeni aari akamanteeyerini paashinipaeni atziri, aririka raapatzi yaari Jesoshi, ari reentsitetakyaari rirori maawaeni. 20Kyaaryo, rotyaantakina Tajorentsi nopiyawenantyaariri Jesokirishito: nokamanteemiro iaani Tajorentsi. Rootaki niyotaantemirori okaatzi rantakiri Jesoshi okimiwitaka riyotaakimi Tajorentsi. Eejatzi riraga Jesokirishito ikowakaakimi paapatziyari iaaperotantemiri rirori pikameethatzi. 21Tekatsi rante rirori kaari kameethata tsi, omaanta rotyaantakiri Iriri ikamawenteeyakaeni. Tema rowashi ronkaawentashitakawo okaatzi antayitzirini. Rootaki imatantyaawori roeyowapithateero antani eejatzi

iaaperotee kimitaka tekatsi antani. Okimitzimotawitakari rantakiro rirori kaari kameethatatsi. Rootaki iroaaka rowameethatanteeyeerini Tajorentsi, iaakae akameethatzi.
Tsika ikantapiinta Paaworo

nantziniri Tajorentsi ikowakaakinari, rootaki nokanantzimiri: Ikaminthaaperoeyaki mini; tema paapatziyari Jesokirishito eejatzi pinetheeri ipeyakotemiro pantani. Rootaki nokanantzimiri: Eero iroaaka pitheenkiri: eero papiitziro pantapiintero kaari kameethatatsi. 2Eenitatsi iroka ikantziri riraga Tajorentsi Iwaperiteki: Pikantakina, rootaki nokemija nantakimiri; monkaataka kitejiri pawijakotantaari, rootaki namita kotantakimiri. Iroaaka eejatzi naari nokamantemi: monkaataka iroaaka kitejiri okamee thatzi paapatziyari Jesoshi, pawijako tantyaari. 3Tekatsi nokantya pikijantenari; omaanta kameetha niyotagaeyakimini piyoteeyanta karini pawijakoeyeeni. 4Nokantani nopankinatanari Tajorentsi iaani, nokyaa ryoowentakiro, piyoteeyantakarini kyaaryo nopinkathataperotakiri. Nokantani nopankinatanari iaani, omaanta osheki nokemaatsitawentakari, nashironkaa piintaka, maawaeni. 5Ipajapajaatakina joraaro, romonkyaapiintakina. Ikijapiintee yakinani atziripaeni. Osheki opomeentsitzi motakina nokenkithatakagaeyirini atziripaeni. Nokakitapiintzi tsiteniriki. Nokemapiintakiro notashe. 6Omaanta kameetha nojeeki, niyotaantaperotakiro iaani Tajorentsi, osheki nomaeritakotashi takawo ikijakina kaari kemijantatsi, nokaminthaakiri paashinipaeni. Amitakota piintakina Ishire Tajorentsi, noneshironka perotantakariri paashinipaeni, 7Kyaaryoo

1Iroaaka

2 KORINTOJATZI6,7

396

taki iroka niyotaantapiintziri, tee notheeya. Itajonkakowentapiintakina Tajorentsi, rookakowentakina, eejatzi imatakaakina naapatziyakaakariri paashinipaeni atziri ikameethatantaari. 8Eekiro niyaatatyee nopankinatanari Tajorentsi iaani omawitya eenitatsirika pinkathatakinari, eenitatsirika shirontawentakinari, eenitatsi rika aaperotakinari, eenitatsirika ookatha takinari. Naakapaeni riroperotatsiri omaanta ikantakotana notheeyashita. 9Tee riyoteeyanani atziripaeni, omaanta riyotakina Tajorentsi. Rajareeyawitakinani atziri rowamaenami, omaanta eeniro nai. Osheki ipajapajaateetakina, omaanta tee nokami. 10Nowashiretakoeyakarini ajoriiyotzinkaritepaeni, omaanta niweshi ryaawentakari Tajorentsi. Nashironkaawi taka naari, omaanta niyotagaeyakirini atziripaeni kameetha riweshiryaawenantaa riri rirori. Tekatsi nowaagawo omaanta ipashitakina maawaeni koetyeemotakinari.
Osheki ikamintheeyakirini Paaworo riraga korintojatzi
11Noyemijantzinkarite, nokamantaperoe yakimini maawaeni nokenkithashiryaaka, eejatzi maawaeni nantziro eejatzi nokamantzimi iitarika nanantawori: tekatsi nomanapithatemi. 12Rootaki iroaaka eekiro niyaatatyee nonintaperotakimi eerokapaeni, omaanta kimitaka eeroka tee pinintaperoeyinani kimitaka paerani. 13Ari nokimitakaanteeyakimini notyomipaeni, nishintyopaeni: osheki nonintaperoeyaki mini. Eejatzi nokowaki poshiyakotenawo, pinintaperoeyenani naakapaeni eejatzi.

Eero kijokiro poyiri riraga kantashitachari raapatziyarimi Jesoshi

14Eero kijokiro poyiri riraga kaari aapatziyariri Jesoshi. Pamine, aririka akameethataki, akimitakarima riraga kaari kameethatatsi? Amonkaateeyaka

rinima? Teewee. Okimitaka kitejiri eejatzi tsiteniri: tee omonkaatawakaaya, inashita roori. Riraga aapatziyaperota riri Jesoshi tee imatziro ijeeki kameetha aririka itsipatakari aapatziyaperotariri Jatanaashi. 15Riraga Jesokirishito eero inimotziro oetarika rantziri Jatanaashi. Rootaki riraga ameentariri rirori eero imatziro itsipatapiintari atziri jamashi ryaakariri Jesoshi. 16Omonkaatawa kaakama Tajorentsipankoki eejatzi opanko tsikarika ojeeki roshiyakaa wentziriri iitajorentsite atziri? Teewee. Pamine, kijokiro rowaeyakaeni Tajorentsi, riraga aaaperotatsiri, tema paerani rojankinateetzironi iaani rirori okantzi: Ikantzi Tajorentsi: Kijokiro nowae yanakirini maawaeni aapatziya nari, eero nookaeyirini. Notajonkawenteeyerini, eejatzi ipinkathateeyenani. 17Eejatzi rojankinateetzironi: Pitsipareeri riraga antzirori kaari kameethatatsi. Eero kijokiro powaeyirini, eero pantayitzironi kaari kameethatatsi kimitariri rirori. Apatziro pijeekanaki piweshiryaawentena naaka. Roojatzi naakameethaperoeye mini maawaeni eeroka nashi neentsitepaeni. 18Notominteeye mini, nishintoteeyemini, pikanteeyenani: Pawa. Rootaki ikantakiririni Awinkatharite, riraga Tajorentsipero riraga antzirori oetarika. 1Ari, nonintanewopaeni, ayoteeya kironi iroka ikashiyakaakaeri Tajorentsi. Eero iroaaka antayitzironi kaari kameethatatsi, eejatzi eero akenkithashiryaakotawo antero, apakagaerikari ameentarira Tajorentsi. Thame akyaaryoowenteeyenirini ikowakagaeri. Eejatzi okameethatzi

397

2 KORINTOJATZI7

athaawantyaari antero oetarika kaari ikowakaakaeri.

Paaworo ikenkithatakotakiri raapatziyakari korintojatzi
2Nokowaki kameetha pameenteeye nani eejatzi pinintaperoeyanani. Piyoteeyakini tee nowashironkagaeyi mini, tee nantakagaeyimironi kaari kameethatatsi, tee namatawiteeyimini. 3Tee nokantzimi: Eeniro pantani, teewee. Tema nokamantakimi osheki nonintaperoeyakimini. Nokantani nokenkithashireeyakimini jaka kipatsiki, eejatzi aririka nokamae, nokantyaani nokenkithashireeyapaemini janta jenokinta. 4Niyotaki pinintaperoeyaki nani eejatzi pipinkathateeyakinani rootaki niweshiryaawenantakimiri, nokimoshirewenantakimiri. Nokantziri osheki atziri: Riraga korintojatzi osheki raapatziyari Jesoshi. Omawitakya osheki rowashironkaetakina, niweshi ryaawentaperoeyakimini. 5Paerani, nareetantakari Masherooni yaki, tee nomatziro nomakoryaapae: rowashironkaapiinteetakina. Tsikarika niyaataki osheki ikowaki rookakayena womi niyotaakiri atziri. Riraga kaari aapatziyariri Jesoshi ikijawakina osheki. Nokenkithashiryaakopiintaka najanka neki. 6Omaanta riraga Tajorentsi tema riweshiryaakaapiinteeyarini ninkarika kantashiretakiriri. Eejatzi naari, riweshi ryaakaakina rirori rareetantakinari Teeto. Rotyaantakinari rirori, rootaki nokimoshiryaantakari. 7Ari niweshi ryaawentakari irira itsipatakina. Eejatzi ikamantapaakina paakameethateeyawa kirini chapinki, eejatzi riweshiryaa wentakimi. Ikamantakina pompeteeya kinani, eejatzi pikenkithashiryaanaka: eero papiiteero iroka pantawitarini paerani. Eejatzi ikamantakina pininta peroeyakinani. Nokemantawakariri

ikantapaakina, osheki nokimoshireta naki. 8-9Nojankinatantakimirori paerani, nokenkithashiryaakagaeyakimini. Piaanatantakawori nowaaritate, ari powashiretakoeyawitakani. Omaanta roojatzi pookakiro pantawitari, eejatzi pikantziri Tajorentsi ipeyakotemiro okaatzi pantakiro. Rootaki tee natsipeta woni nojankinateeyakimironi. Tema ikowakimi Tajorentsi powashiretakotya pantakirowa. Paerani nokenkithashiree yanakimini, omaanta iroaaka akimoshireeyakini. 10Aririka kameetha rowashiretakotya atziri okaatzi rantakiri kimitaka ikowakiri Tajorentsi, ari ikantziri irira ipeyakoteniri okaatzi rantawitakari. Aritaki ipeyakotakiniri rantawitakari eejatzi rowawijaakoteri, eero ikanteetatyeeyaani ikemaatsi tantyaawori janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. Roojatzi eero rowashi retantanaa paashini. Omaanta riraga atziripaeni omawitya rowashiretako tyaawo okaatzi rantayitzirini, tee ikoyi inetheeri Tajorentsi ipeyakoteniri roori. Tema tee ikoyi ijeeki kameetha kimitaka ikowakaakiriri Tajorentsi. Rootaki riyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. Ikantatyeeyaani itsipareeri Tajorentsi. 11Omaanta eerokapaeni pinethaakiri irira ipeyako temiro kaari kameethatatsi pantakiri. Iroaaka piyotakotaa okaatzi pantakiri. Pikantakiri paashinipaeni ipakaero kaari kameethatatsi. Pikantakina iroaaka rantakiro rirori. Tema pithaawantari Tajorentsi rowashironkaemikari. Poyaakoperotana napiitantaatemiri nareetaatemi niyotantyaari pikowapero taki pikemijantaperoteri Tajorentsi. Pikowaki powashironkaeri antzirori kaari kameethatatsi. Rootaki poaagantakariri eeroka tekatsi pantani. 12Nojankinatantakimirori paerani kaari apatziro nokowakaakimi pamitakoteri

2 KORINTOJATZI7,8

398

riraganki antakotziriri iriri kaari kameethatatsi, inta eejatzi iriri, pamita koteri. Omaanta nokowakaaperotakimi piyoteeyakini pinintaperoeyakinani. Tema rootaki ikowakaakimiri eejatzi Tajorentsi. 13Ari iroaaka niweshiryaawenteeya kimini, eejatzi niweshiryaawentawaari Teeto. Osheki ikimoshiryaapaaki, ikamantapaana: Kameetha ijeekakagae yawakinani korintojatzi. 14Chapinki tekiraatani riyaatashitemi, nokamanta wakiri: Ikameethateeyakini korintoja tzi, kameetha raakameethatawakimi. Ari rareetantakimiri riyotaki kyaaryo nokantakiriri, tee notheeya. Eejatzi okimitaka, tee namatawiteeyimini eerokapaeni. 15Iroaaka eenironi ikenkithashiryaakotemi, osheki inintaperoeyakimini: riyotaki pikemi jantaperoeyawakirini eejatzi pipinka thateeyawakirini. 16Eejatzi naari, niweshiryaawenteeyakimini: niyotaki pantapiintakiro ikowakaakimiri Tajorentsi.
Osheki ikaminthaantzi riraga masherooniyajatzi

noyemijantzinkarite, nokowaki nokamantemi osheki ikamintheeyakirini Tajorentsi maawaeni ayemijantzinkarite jaka Masherooni yaki. Rootaki ikowantakari rantero okaatzi ikowakaakiriri Tajorentsi. 2Osheki rowashironkagaeyawitakarini ayemijantzinkaritepaeni jaka omaanta osheki riweshiryaawenteeyakarini Tajorentsi. Eejatzi tee rashaagantapero tawita, omaanta osheki koriki ipiyotee yinirini aapatziyariri Jesoshi janta Jerojareeki, rotyaantakiri. Riyoteeyakini rashironkagaeyakani ayemijantzinkarite janta. 3Noaakiri rootaki nokanantako takimiri tee eechonkiini rotyaantziri inta osheki. Tee riyoteeyini ithaeeyaari

1Iroaaka,

iyorikite. Tekatsi kanterini: Pikaminthayeri ayemijantzinkarite omaanta naaka tee nomatziro. Rirotaki yotashitakawo apaniroeni ikamintheeri. 4Inethaaperoeyakinani, ikantzi: Nokowaki namitakoeyerini noyemi jantzinkarite. 5Ari niyotawitaka iperi koriki, omaanta romapokakina ikantee yakinani: Nanteniri Tajorentsi oetarika ikowakaanari, eejatzi nantemiro oetarika pikantakinari. Pikamantena oetarika ikowakaakinari Tajorentsi. 6Ari chapinki itanakawori Teeto ikantakimi: Pipiyoteniri jerojareejatzi piyorikite. Ari kameetha pipiyoteeyaki rini. Iroaaka notyaanteemiri rirori eejatzi ikanteemi pipiyotaperoeyeenirini eejatzi piyorikite, roojatzi potyaanteri ayemijantzinkarite janta Jerojareeki. Pikaminthaaperoeyerini piyemi jantzinkarite. 7Osheki panaakoeyakirini paashinipaeni piyemijantzinkarite: panaakotakiri pameentaperoeyarini Tajorentsi, pikenkithataperoeyini, piyoperoeyini, pikyaaryoowentaperotzi niri Awinkatharite ikowakaemiri, eejatzi pinintaperoeyakinani. Iroaaka nokowaki panaakoeyerini pineshironka taperoeyerini ashironkaenkari. 8Tee nokoyi nomperatemi pipaeyerini ashironkaenkari, omaanta aririka pipaperoteri, piyotakagaeyerini paashinipaeni kyaaryo pinintaperoeya kirini piyemijantzinkarite. 9Tema eejatzi osheki inintashireeyakaeni Awinkatharite Jesokirishito. Osheki rashaagantaka janta jenokinta, eejatzi oshekipero ipinkatharitzini, omaanta ipokantakari jaka kipatsiki, rookanakiro maawaeni kameethatatsiripaeni jenokinta. Rashironkaawitapaaka: tekatsi jeekimotaneerini, itheenkaeyaki rini atziri. Rashironkaawentakae aari, okantyaata kameetha ijeekakagaeyeeni janta jenokinta.

399

2 KORINTOJATZI8

iroka nokaminaakimiri oetaka kameethatatsiri pipantyaariri piperi piyorikite. Paerani tema eeroka itapero takawori pikowakiro pipagaanteri piyorikite eejatzi itaperotakawori pipiyotapaakiri. 11Pikowaeyakini petakotyaari jerojareejatzi: iroaaka, eenitatsirika piyorikite pipagaanteritya, ajaatya, pithonkeritya pipagaanantyaa riri kameetha pipiyoteri, potyaa nantyaariri. Pipagaantashiyiityaarini kameetha. 12Aririka pipashityaari Tajorentsi pikowashitantari pipagaanta shitariri kameetha, aritaki riweshiryaa wentakyaawo oetarika pipashitariri. Tekatsirika powaagawo eero ikijantzi miro rirori eerorika pipashitari. 13Tee nokoyi opomeentsitzimoeye mini pipantyaariri paashinipaeni eejatzi eero opomeentsitzimoeyarini paashini paeni. Nokowaki pimonkaatawakaeyani. 14Omaanta eenitatsi iroaaka osheki pashaaganteeyakani, okameethatzi pikaminthayeri riraga ashironkaenkari. Iinja aririka rashaagantakya rirori, eejatzi aririka pashironkagaeyakyaani eerori, roojatzikya ipiyatemi ikamintheeyemini eerori. Okameethatzi pimonkaatawakaya. 15Tema okantzini Iwaperite Tajorentsi: Riraga piyotape rotawitakawori manaa, tee otzimimo teeri eejatzi tzimagaantapaetsiri. Omaantakya riraga aatsiri eechonkiini, tee rashironkaa rirori. Aritaki imonkaa tawakagaeyakani maawaeni. Rootaki thame amitakotantyaariri riraga ashironkaenkari.
Rotyaanteeri Teeto iaagaeri eejatzi korintojatzi

10Ari

ikimitakina Teeto, osheki inintaperoeyakimini, rootaki nopaasonkitantakariri Tajorentsi. 17Nokantakiri: Piyaatashiteeri eejatzi korintojatzi, pieeri. Omaanta tee

16Ari

apaniroeni naari nokowakayeri, rirojatzi kowashitaperotachari iaagaemi eejatzi. 18Notyaantemiri paashini ayemijantzinkarite itsipatanakyaari. Osheki ikenkithatapiintziro iaani Tajorentsi, rootaki iaaperoeyantakari rini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Eejatzi eerori, pikemakoeyakirini. 19Eejatzi riyoyeeyakirini ayemijantzinkarite jaka itsipatanakina naari janta Jerojareeki, ramitakotena naaneeniri ashironkaenkari koriki. Osheki ikamintheeyakirini ayemijantzinkarite, rootaki ikanantyaari riraga jerojareejatzi: Ikameethataki Tajorentsi. Eejatzi riyoteeyanakini osheki akaminthagaeyakirini. 20Ari ikaataki osheki koriki potyaanteniriri, osheki pikamintheeyakirini. Rootaki nokowantakari eenitatsi tsipatenani naaneeniri; tekatsi nokantya ikanteeta nakari: Pikoshitakiri. 21Tee apaniroeni nokoyi iaaperotena Tajorentsi nokameethatzi, eejatzi nokoyi iaaperoeyenani atziripaeni nokamee thatzi. 22Eejatzi piaawaeri paashini ayemijantzinkarite notyaanteri. Niyotakiri, ikyaaryoowentakiro rantziniri Tajorentsi. Nokamantakiri osheki pameenteeyakarini Jesoshi eejatzi osheki pikaminthaanteeya kini, rootaki ikowaperotantakari riyaate ieemi. 23Riraga Teeto, kijokiro rowapiintakina, ramitakopiintakina netakoeyakimini. Eejatzi riraga itsipatee yaarini ieemi, rirotaki rotyaantanewo paeni ayemijantzinkaritepaeni jaka. Rirotaki kameethaperotatsiri aapatziyapero tariri Jesokirishito. 24Ari osheki nokanta piinteeyakirini aapatziyariri Jesoshi jaka: Ikameethateeyakini korintojatzi. Rootaki nokowantari pipagaanteri ayemijantzinka ritepaeni janta Jerojareeki piyorikite riyotantyaawori kyaaryo pinintaperoeyaki rini rirori.

2 KORINTOJATZI9

400

okantya nojankinatante mirori: Pikaminthaantyaariri piyemijantzinkarite. Tema piyopero taki pikamintheeyakirini. Niyotaki tee pithaeeyarini piyorikite, rootaki nokamanantariri masherooniyajatzi: Okaataki iroaaka apaani ojarentsi ikowantakari korintojatzi eejatzi paashinipaeni atziri janta kipatsi owaero Akaaya rotyaanteniri jerojaree jatzi koriki. Riyotakoeyakimini, rootaki ikowaperoeyantakarini ikimitee yemini, retakoeyatyaaririni riroripaeni. 3-4Ari nokanteeyakirini: Ikowaki korintojatzi rotyaanteniri jerojareejatzi iyorikite. Iroaaka notyaanteri riroripaeni reewatanakina, ikantemi pipiyotaperotantyaariri. Nimpaetanee naari noeeyemini, aririka itsipatana kina paashinipaeni masherooniyajatzi. Aririka iaapaakimi pipiyotakiniri jerojareejatzi piyorikite, riyoteeyapaa kini kyaaryo nokantakiriri, eejatzi eero nopashiwenta naari. 5Ari nokantakiri irika ayemijantzinkaritepaeni reewata nakina, pipiyoteeyantyaaririni piyorikite. Eerokapaeni kantashitachari paerani: Netakotyaari ashironkaenkari, tee naaka kantapero temini. Rootaki okameethatantari piperi kameetha.
Tajorentsi ramitakotemi oetarika aririka pamitakoteri paashini atziri oetarikapaeni

1-2Tekatsi

iroka: aririka pipiyoteri piyorikite, pikimiwita kari pankiwaetatsiri: aririka ipankitero osheki okithoki, rowiitero iinja osheki. Omaanta ipankiterorika eechonkiini, ari eechonkiini raye. Eejatzi eeroka, aririka piperi paashini eechonkiini piyorikite eejatzi Tajorentsi apatziro ramitakotemi eechonkiini; omaanta aririka piperi osheki ari osheki ramitakotemi.

6Pikenkithashiryaakotero

pikenkithashiryaakoeyeroni kameetha, piyoteeyakini tsika ikaate koriki pikowakiri piperiri. Aritaki ikaataki piperiri. Eero pithaaashiretari, eejatzi eero ishintsitzimi paashinipaeni. Tema Tajorentsi inintashireperotakiri riraga pashitariri weshiryaawentariri. Tema ikoyi pimonkaatero iroka. 8Aririka kameetha piperi piyorikite, tema riyotzi Tajorentsi eejatzi ikaminthaaperotakimi kameetha. Aritaki ipakimiro maawaeni koetyeemo takimiri, ipaperotemiro ojeekantyaari, rootaki pimatantyaawori pikaminthaantyaariri eejatzi paashini paeni. 9Tema aritaki okantzini Iwaperite Tajorentsi: Riraga oyaatziriri Tajorentsi ipashi tagaantari rowaagawo owashi ronkaenkari. Tee ratsipetashita ikamintheeyirini irirapaeni, eerokya ipeyakotziro Tajorentsi ikaminthaantzi. Tema Tajorentsi imatakaakiri eekiro riyaatatye ipashitari paashinipaeni. 10Riraga Tajorentsi ipapiintziri pankiwaetatsiri okithoki ipankitantyaa wori, eejatzi ipapiinteeyakaeni owaeya rini. Tema eejatzi roshekitanakimiro tzimimoeyemirini ojeekantyaari pikaminthagaeyantyaaririni ashironkaenkari. 11Eekiro riyaatakaa tyeemi Tajorentsi petakotaperotantyaa riri paashinipaeni. Roojatzi ipaasonki teeyerini rirori, iaaperotaperoeyerini. 12Aririka etakotantya aari, apaperoteri aapatziyariri Jesoshi riraga ashironkaenkari koetyeemotakariri. Omaanta eejatzi ayotagaeyerini ipaasonkiteeyerini Tajorentsi. 13Aririka pikaminthagaeyerini piyemijantzinka rite, riyoteeyanakini rirori kyaaryo eeroka rirotaki aapatziyaperoeyaririni Jesokirishito kimitaka pikantzi. Eejatzi riyoteeyanakini tee pithaeeyari

7Rootaki

401

2 KORINTOJATZI9,10

piyorikite, omaanta osheki petako tantaka, roojatzi iaaperoeyerini Tajorentsi. 14Osheki ikenkithashireeya kimini, eejatzi osheki ramanapiintziri Tajorentsi ramitakoeyemini. Riyoteeya kini oshekipero ineshironkateeyakimini Tajorentsi. 15Thame apaasonkiteeyerini irira okaatzi ipashitakaeri, tema ikaminthaaperoeyakaeniwee: rotyaanta kaeri Itomi Jesoshi ikamawentakae rowawijaakotanteeri. Tee amatziro athotyeero ayotero tsika okaatzika ipashitakaeri.
Ikamantakowentaa rirojatzi Paaworo

10

itsipateeyemini janta kijakinaripaeni, itheeyakotana, ikantzimi: Tee ikameethatzi Paaworo: tee rantziro ikowakaakiriri Tajorentsi. Aririka itsipateeyakimini ithaawantzimi, tee ishincheenkaperotzimiro ipaante. Omaanta aririka ijeeki inteena ipakaantakimi iyaaritate, ari ishincheenkaperotzimiro. Omaanta tema ineshironkaeyakaeni Jesokirishito, tee ishincheenkatee: eejatzi naaka, nokoyi nokimityaari rirori. Nokantemi eerokapaeni jewawentziriri maawaeni aapatziyariri janta: Pookeri irirapaeni kantzimiri: Tee rantziro Paaworo ikowakaawitariri Tajorentsi, omaanta rantashitakawo ikowayitzirini rirori. Teerika imaeritzi rirori, paminawa kinakya niyaatashiteri, eero nothaawanta paakari, inta nokijathatapaakiri. Omaanta tee nokoyi nokijatheeyapaemini eeroka, inta nokowaki aakameethatawakagaeyaani maawaeni. 3Jaka kipatsikika eenitatsi kamaari kijeeyakaerini: tekatsi akantya omanateri; tee ikimiteeyarini atziripaeni omanateeyantyaaririni. 4Ikimitaka joraaropaeni romanatziri kijakiriri inashitzinkawokipaeni tonkamentotsi, eejatzi aakapaeni omanatantyaari kijantee rori iaani Tajorentsi inashitzinkawoki

1-2Ari

paeni oshiyawoni tonkamentotsi. Tema riraga Tajorentsi rirotaki tajonkakowentee yakaerini amatantyaariri apiyateeyantyaa ririni riroripaeni, eejatzi anaakotakiri. 5Eenitatsi riraga piyathatakariri Tajorentsi, eejatzi kantziriri atziri: Eero paapatziyari Jesoshi. Omaanta itajonkakowenteeya kaeni Tajorentsi amaeritakaantyaariri maawaeni piyatheeyawitakaririni, eejatzi ameentakaaperotantyaariri; eejatzi akempoyaakiro okaatzi akenkithashi ryaantari amatantyaawori akemijantapero teri Jesoshi. 6Eejatzi janta pinampiki niyotaki pikemijantaperoeyakinani, omaanta naamaashitaka itzimagaantaki apaanipaeni piyathatakinari. Omaantakya riraga piyathatakinari, nokanteri Tajorentsi rowashironkagaeyerini.
Naaka rotyaantanewo Jesokirishito

kaweyakinari, eejatzi theenkakinari. Iitawitakina tee naaka rotyaantanewo Jesokirishito. Ikantako tashitaka rirojatzi: Naaka rotyaanta newo Jesokirishito, omaanta nokantemi naaka: Naakapero rotyaantanewo. 8Nokantapiintakimi rotyaantakina, omaanta kyaaryootaki iroka nokantzimiri. Ikowakaakina Awinkatharite naapatziyakaaperoeyemi rini: tee ikowakaana notheenkakagaeye mini. Nantziniri ikantakinari, rootaki kaari nopashiwenanta. 9Tee nojankina takotziro paashini, tema tee nokoyi nothaawakagaeyemini nowaaritateki. 10Eenitatsi kantayitzimirini: Icheree motakiri Paaworo rojankinatantzimiri: ikijathatashitakimi. Aririka ipoke jaka, piaawakiri tekatsi pipinkathatantawa kyaariri. Tee riyotzi ikenkithatakaape roeyemini. 11Pikamanteri rirori: Aririka rareeteeyemini Paaworo, ikamantaperotapaemiro iroka rojankina teeyimirini. Eero rinashitapaawo ipaante.

7Eeniro

2 KORINTOJATZI10,11

402

Tee okameethatzi ajagaaperotya

12Ari iaaperoeyashitaani ikameethatzi rirojatzi riraga theenkaeyanarini. Iitaka nokowantyaari nokimiteeyarini irirapaeni? Ikanteeyakini: Nomonkaatawakagaeya kani naaka, nokameethaperoeyakini. Kyaaryo, imonkaatawakagaeyakani, omaanta tee riyoteeyini, tee aiiro riyoteeyantarini. 13Tee nokoyi noaapero tashitya naaka: apatziro nokowaki nantaki niri Tajorentsi maawaeni ikowakaakinari. Niyotaki ikowakaakina naapatziyakaape roeyemirini eerori. 14Tee nantziro kaari ikowakaana, omaanta tema naaka rirotaki itaperotakawori nokenkithatakagaeyaki mini paerani. Naakakya itaperotakawori kamanteeyakimirini: Aririka paapatziyee yarini Jesokirishito, ari rowawijaakoeyee mini. 15Tee nokoyi nokantashitya nantakiro naaka rantakiri rirori: tema rinashitayitakani. Nokowaki eekiro piyaateeyatyeeni eerori paapatziyaperoeya nakyaarini Jesoshi. Roojatzi nokamanteeya naari, 16nokenkithatakagaeyerini paashini paeni atziri eejatzi, riraga kaari riyoteeyiro rini. Eero nimpaetziri paashinipaeni kenkithatakaantatsiri, eero nokantashita naaka aapatziyakagaeyaririni riraga raapatziyakaakari rirori. 17Tee okameetha tzi ajagaaperotya antakiri aari, omaanta okameethatzi aweshiryaawentyaawo imatakagaeyakaerini Awinkatharite. 18Tee ikameethatzi aaperotashitachari rirojatzi ikameethatzi, omaantakya riraga atziri iaantakari roojatzi ikanantakari Awinka tharite ikameethatzi.

Riraga Paaworo ikenkithatakotaa rirojatzi eejatzi kijakiriri

11

nokenkithatako teeya naaka eejatzi. Teerika aiiro niyotantari, omaanta eero pijamaneentana. 2Omaanta niyotzi eeniro pimaeritakotana. Naamaakota

1Nokowaki

piintzimi kimitaka Tajorentsi ikenkitha shiryaakopiintzimi eeroka, tema nokowaki paapatziyaperotyaari apatziro Jesokirishito. Noshiyakaawentemiro, tema ikowaperotapiintzi shirampari rayero kaari shinetariri shirampari. Aririka oshinetaakyaari paashini shirampari ari imanintanakiro, rookaero. Eejatzi nokimitaka naari, nokowaki naapatziyakaaperotemiri Jesoshi iaaperotantemiri Tajorentsi pikameethatzi, eero rookantzimi. 3Paerani riraga Jatanaashi ikyaantapaa kari maanki ramatawitantakaworini Eewa. Tema rantakaakiro opiyatha tantakariri Tajorentsi. Iroaaka nothaawakaakimi poshiyawo kari Eewa: ramatawiteeyiminikari. Eero pishinetziri ikompitayemiro okaatzi pikenkithashiryaari, inta eekiro piyaatatye pikenkithashiryaakoperotyaari Jesokiri shito. 4Tee pikenkithashiryaaneenta. Pikemijantashiteeyawakarini maawaeni jatashiteeyimirini. Inashita iroka ikenkitha takotakiri Jesoshi. Nokowakaakimi iyotagaeyemini Ishire Tajorentsi, omaanta ikowakaakimi rirori riyotagaeyakotemirini kamaari. Nokamanteeyakimini paapatzi yari Jesoshi pawijakoeyanteeyaarini, rinashita riyotagaeyakimirini rirori amatawiteeyimirini. Iitaka pikemijantee yantaririni? 5Riraga amatawitantatsiri ikantakaaperotaka ikenkithashireeya ranaakotakina ikenkithatakotziri Tajorentsi. Omaanta tee nokenkithashiryaakotziri naaka ranaakotakina. Itheenkaeyawitanani rirori, omaanta iitaka nokowantyaari nopinkathateri rirori? 6Raamaawitakina tee nokenkithatzi kameetha, omaanta niyotayi tzironi kameetharini iaani Tajorentsi. Piyoteeyakinani niyotayitzirini kameetha. 7Pamine, paerani owakira naapatziya kaantakimiriri, tekatsi nokowakoneenteeye mini, inta nantawaetzi nojeekantyaari rootaki nomatantyaawori nokenkithatako

403

2 KORINTOJATZI11

takimiri Jesoshi ari pawijakotanteeyari. naaki iyorikite ipakinari paashini paeni aapatziyariri Jesoshi, rootaki kaari nonethaakotantzimiri piyorikite nomatantawori niyotaanteeyakimini eerokapaeni. 9Nojeekimoeyantakimirini, nashironkaawitaka, omaanta tee nokamantzimi. Roojatzi ipoaaka Masherooniyaki ayemijantzinkaritepaeni, ipapaakinari eejatzi koriki. Rootaki tee nokowakoeyimini koriki eejatzi tekatsipero nokowakoeyemini eerori iinja. 10Iroka nokashiyakaakimiri rootaki kyaaryoopero tatsiri kimitaka kyaaryooperotatsiri iaani Jesokirishito rootaki iroaaka nokamantee yeririni maawaeni akaayajatzi tekatsi nokowakoeyemiririni. 11Iitaka nokama nantyaariri? Piitzima tee nonintashireeyi mini? Riyotzi Tajorentsi kyaaryo noninta shiryaaperoeyakimini osheki. 12Omaanta nokowaki niyotakaaperoeyemini tee nokimitari riraga paashinipaeni iyotagaeya witzimirini, amatawiteeyimirini. Pipinatziri, rootaki riyotagaeyantakimirini rirori. Omaanta naaka, tekatsi nokowakotemi. 13Tee rotyaantziri riraga Tajorentsi. Ramatawiteeyakimini. Roshiyakaantashi taka rirotaki rotyaantanewo Jesokirishito. 14Aritaki ikanta, ramatawitantzi, ikimitakari Jatanaashi, ramatawitantzi rirori. Roshiyakaantashitakari rirori ronampiri Tajorentsi. 15Aritaki ikantari aapatziyariri kamaari: ikowaki roshiyakaantashitaka aapatziyariri Tajorentsi. Tema ikenkithatakotashitakari atziri ijeekantyaari kameetha. Ashironkaa matsiterini! Iinja Tajorentsi rowashi ronkaeri rotyaanteri paamariki kaari tsiwakanitatsini.
8Eejatzi

Riraga Paaworo ranaakoeyirini kijakiriri riyotaperotzi

16Napiiteemiro: eero piitashitana tee aiiro niyotantari. Omaanta piitashite narika kaari yotatsi, pikemina

nokantemi: kimitaka pikemijantakiri riraga amatawitantatsiri. 17Tee ikamantana Awinkatharite nokenkitha takotya, tee ikowakaana nokantakaape rotashitya, kimitaka riraga amatawi tantatsiri. 18Omaanta ikantakaaperoe yani riraga kijeeyakinarini: iroaaka nokimitawityaari naari, nokantakaape rotya. 19Tema piiteeyawitakawoni eenitatsi piyotantari. Rootaki pikemija nanteeyaririni riraga amatawitantatsiri paapatziyawo theeyaantsi riyotaakimiri. 20Omaantakya riraga amatawiteeyimi rini, tee pitheenkiri rirori. Osheki romperateeyakimini, raapitheeyakimi rini piyorikite, ikantakaaperotzimoeya kimini, eejatzi ipajapooteeyakimini eejatzi ikaweyeeyakimini. Iitakakya? 21Pikowaki eerokapaeni nokimiteri irikapaeni kaari yotzinkari; omaanta kyaaryo tee niyotzi nokimityaari. Ari riraga amatawitantatsiri eeniro osheki ikantakaaperotawentawoni okaatzi rantakiri: iroaaka nokimiwi tyaari, noaawaetakotero okaatzi awijimotakinari. 22Ikantakaaperowenta kawo ijoriiyotaki. Tema naakakya joriiyo. Isheninkatakari Ishirayeeri, riraga riyoyaanewo Tajorentsi. Eejatzi nokimitakari naari. Ikantzi: Noshe ninkatakari Awaraamani. Eejatzi naari, nosheninkatakari irira. 23Ikantashita wita: Nantziniri Jesokirishito ikowakaakinari. Omaanta naaka osheki nanaakotakiri. Osheki nokyaaryoo wentakiro nantziniri Jesokirishito ikowakaakinari, rootaki romonkyaa ganteetapiintawitakinari omonkyaaga mentotsiki, ipajapajaatantapiinteetaki nari, omaanta riroripaeni, kaari. Osheki nokamapiintawitaka. 24Riraga nojoriiyotzinkarite ipajapajaatapiinta kina, tak, tak, tak, okaataki 39 ipajata kina. Paashini kitejiri eejatzi 39 ipajapa jaataana, tak, tak, tak. Eejatzi

2 KORINTOJATZI11,12

404

ikimitaana paashini kitejiri, okaataki kitejiri apawakooni ipajapajaatakina. 25Paashini kitejiri rompojantapiintaki nawo inchashithaki, tak, tak, tak. Okaatzi apite rapiiteetakina. Eejatzi paashini kitejiriki rompojantaanawo mapi, pok, pok, pok. Eejatzi nokinako witaa pitotsiki antawokiroa inkaare. Ari otsitsiyanaki, roowiteencha nopiinkemi. Roojatzi eejatzi nokimita piintaka napiitaki 2 inashitaka kitejiri, nopiinkemi. Apaani kitejiri nothataaga inchapankikira niyankyaanikira inkaare, opoaaga pitotsi; roojatzi nokitejitako taki. 26Osheki nokinakinayitanakini nokenkithatantakari. Osheki nopiinkemi eniki. Osheki ikoshitapiintakina koshitantatsiri, rowashironkaapiinta kina. Rowamaenami nojoriiyotzinkarite eejatzi paashinijatzitatsiripaeni atziri. Rowamaenami jeekatsiri nampitsiki. Notzimpinawitaka antamiki ari opomeentsitzimotakina osheki janta. Roowiteencha nopiinkemi antawokiroa inkaare. Rowamaenami atziri itheeya shita ikantzi: Naaka aapatziyariri Jesoshi. Omaanta tee. 27Osheki opomeentsitzimotakina, osheki nashironkaapiintaka. Osheki tee nomatziro nomaye tsiteniriki. Nokema piintakiro notashe eejatzi nomiri. Osheki kitejiri tee otzimi noyaari. Nokemakiro nowatsinkari, tekatsi nopewiryaakotari. 28Kyaaryo nokemaatsitawo maawaeni iroka, eejatzi nokantani nokenkithashi ryaapiintakiri ayemijantzinkarite, nokowakaaperotakiri raapatziyaari Tajorentsi kameetha. 29Aririka rowashi retaka ayemijantzinkarite, nowashireta kotakari naari. Eenitatsirika ayemijantzinkarite rantakagaetakiri kaari kameethatatsi, ari noshiyari Tajorentsi nokijawentakirori okaatzi rantzi riraga antakaakiriri

ayemijantzinkarite kaari kameethata tsiri. Eejatzi nopashiwentakotyaari antakirori. 30Nokamanteeyakimironi iroka piyoteeyantyaarini eero nokantakaape rota okaatzi nantakiri, tema tee naaka antashityaawoni oetarikapaeni, omaanta riraga Tajorentsi matakaana wori maawaeni. 31Riyotaki rirori tee notheeya. Rirotaki Iriri Awinkatharite Jesokirishito, thame akanteetatyeeyaani aaaperoteeyerini maawaeni. 32Paerani ipinkathariwenantzini riraga Areetashi. Rotyaantziri amitakotantatsiri ipinkathariwenantzi janta Tamaashi koki. Irira rirotaki otyaantziriri joraaro paeni jaga ashitakokira rinkiteeyakironi maawaeni nampitsi ragaetanteenarimi. Ikowakowaeyawitakinani joraaropaeni, 33omaanta raanakina ayemijantzinkarite janta shiirikoki inkitzirori nampitsi. Rateetakaanakina roojatzi omoo, impaetzi royiitakotaana kipatsiki kantziriki. Rootaki nomatantawori noshiyapithatakari pinkathari aakaante nanimi.
Koaatziro iaakiri Paaworo kimitaka jataki jenoki

12

1Pamine, tee okameethawita nokenkithatakotapiintya naaka nokameethatzi, omaanta nokowaki nokamantemi noaakiri naari. Eejatzi nokamantemiro ikamantakinari Jesokirishito. 2-3Okaataki iroaaka 14 ojarentsi raanakina Awinkatharite janta jenokinta, janta oshekinta okameethee tyaaperotzi. Iyaatakirika nowatha, tee niyotzi: apatzirorika iyaataki noshire. Riyotzi Tajorentsi rirori. 4Tekatsi nokantya nokamantemiro maawaeni nokemakiri janta. Aririkami nomawita kyaawomi, eero ikowakaanawo Tajorentsi nokamantemiro. 5Osheki niweshiryaawentayitakawoni noaayita

405

2 KORINTOJATZI12

kirini, omaanta tekatsi nokantya nokantakaaperotyaawo. Omaanta nokamantemi tee nomatziro nokamee thatzi naari apaniroeni. Tekatsi nomate nanteniri Tajorentsi ikowakaakinari apaniroeni: rirotaki Tajorentsi matakaa nawori oetarikapaeni, rootaki niweshi ryaawenantakariri. 6Niweshiryaawenta kyaawomi nantakiri naari, eeromi otzimimi niyotantari, eejatzi nothee yami. aakiro, tekatsi nante apaniroeni. Tee nokoyi nokamantemiro nantayitzi nirinika naari. Eenitatsi piaakotakinari eejatzi pikemakotakinari: monkaataka, eero nokantzimiro paashini. 7Eenitatsi osheki riyotakaakinari Tajorentsi, omaanta tee ikowakaana nokantakaaperotyaawo. Rootaki ishinetantakariri Jatanaashi rowashi ronkaakina, nokemaatsitantakawori nomantsiyataki. 8Okaataki 3 nonethaa witakari Awinkatharite nokantziri: Petsiyatakotena, 9omaanta ikantakina: Noneshironkatemi, monkaataka. Eero netsiyatakotzimi, omaanta eero nookimi: notajonkakowentemi pimatantyaawori pantero oetarika nokowakaakimiri. Iroaaka niweshi ryaawentakawo iroka nokemaatsitakari: niyotaki iroaaka itajonkakowentakina Jesokirishito. 10Rirotaki niweshiryaa wentaperotakari. Tee noshintsitzi, ishirontawenteeyakinani paashinipaeni, nokemaatsitayitakawoni oetarikapaeni, ikijeetapiintakina, nashironkaapiintaka, omaanta niweshiryaawentakari Jesokiri shito. Tema riyotzi tee noshintsitzi, eenitatsi osheki tee nomatziro nantero, omaanta imatakaakina nantero.
Kameetha ijeekaki Paaworo janta Korintoki
11aakiro, osheki nokenkithatakotaa naaka. Okameethatemi piaaperotenami nokameethatzi, pikenkithatakotenami

kyaaryooperotatsiri, omaanta, tee. Rootaki nokenkithatakotantaari naaka kyaaryooperotatsiri. Tee nokameethatzi naari, tekatsi nantaperote apaniroeni. Omaanta tee ranaakoeyanani riraga iyotagaeyawitzimirini piaaperoeyawi tarini ikameethatzi. 12Okameethawita pikenkithashiryaakoperotenami naari. Paerani, eeniro notsipateeyimini, ari piaakoeyakinani omatakaakina Ishire Tajorentsi notajonkantayitakini, nantayitakironi kaari piaapiintzi. Tema iroka niyotakaaperoeyakimini kyaaryo rotyaantaperotakina Jesoshi. 13Noka mintheeyakimini, maawaeni. Nokimita kaanteeyakimini maawaeni aapatziya riri Jesoshi janta paashinikipaeni nampitsi. Apatziro eeroka, tee nokantee yemini: Pipena koetyeemotakinari. Tekatsikya nantziri oetarika pitheenkantanari. 14Rooteentsi niyaate noaantaatemiri eejatzi. Okaate 3 nareetaatemi. Eero opomeentsitzimoeyimini, tekatsi nokowakoeyemini. Apatziro nokowaki pinintaperoeyenani eejatzi pipinkatha tena. Nokimitakagaeyakimini neentsite paeni. Eentsitepaeni tee ipapiintee koetyeemoteeri, omaanta aaka apapiintziri koetyeemotariri rirori. 15Nokaaashitawo maawaeni nantakiri paapatziyaperoeyantyaaririni. Osheki pero nonintaperoeyawitakimini eeroka, omaanta eerori, tee pipiyatana pineshi ronkatena. 16Ari ikanteeyimini kijakinari: Kyaaryo, tekatsi ikowakoeyemini Paaworo, omaanta eenitatsi riyotantari rirori. Naamaaka ramatawiteeyakimini, raapithatantzimirori oetarikapaeni. 17 Eenitatsima raapithatakimiri riraga notyaantakimiri? Tekatsi. 18Chapinki notyaantakimiri Teeto eejatzi notyaantakiri paashini ayemijantzinka rite. Eenitatsima rayitakimiri rirori?

2 KORINTOJATZI12,13

406

Tema ikimitakina naari: tekatsi ikowakoeyemini.

Osheki ikenkithashiryaaka Paaworo
19 Piitashiteeyawitakani apatziro nokowaki noaawaetakotya naaka kyaaryooperotatsiri? Pikompitakawo iroka pikenkithashireeya. Naapatziya kari Jesokirishito, rootaki nokowanta kari naapatziyakagaeyemirini. 20Osheki nokenkithashiryaaka iroaaka. Naamaa shitya aririka noeeyapaakimini eero noaaperotaperoeyapaemini. Eejatzi naamaashitya eero piaaperotawakina naari. Naamaashitya noaapaakimi aririka pipiyapiyawaantetawakaaka, aririka piaawenashiryaakotawakaya aririka tee pimonkaatawakaaka, aririka pikijathatawakaaka, aririka pinashiiyaa woni pikenkithashiryaari, aririka pikantzimatawakagaeyakani, aririka pithawetakotawakagaeyakani, aririka pikantakaaperoeyakani, aririka osheki pikantashiwaetayitakani, maawaeni; tee pijeekaeyini kameetha. 21Naamaashitya aririka nareeteemi eejatzi nowashireta kotapaemi. Ro nowashiretakotantemiri, riyotaakina Tajorentsi tee okameethatzi panteeyakirini. Nopashiwentakayaari riraga kaari ookironi kaari kameethata tsi rantapiintayitakirini: riraga mayempiyitzirorini tsinani, riraga shirontawentawori iina, riraga ayirori iyashiyani, maawaeni.

Ikowaki Paaworo ikemijantakaaperoeyerini korintojatzi

13

okaataki apite noaantaa tzimiri paerani, iroaaka naree taatemi eejatzi. Ari okantzini Iwaperite Tajorentsi: Eenitatsirika apite eerorika 3, aakoterini atziri rantakiro kaari kameethatatsi, piyoperotaki kyaaryo

1Ari

rantaperotakiro, rootaki okameetha tantyaari powashironkaeri. 2Paerani eenironi nareetantakimiri apiteta paentsiri nokamineeyawitakarini ipakagaero riraga antzirori kaari kameethatatsi, eejatzi iroaaka nojanki neeyakinirini ipakaanteeyaworini ninkarika eekiro riyaatatyee rantero kaari kameethatatsi. Tema iroka apiteta paentsiri nokaminaantziri. Aririka napiitero nareetaatemi tema rootaki tres-tapaentsiri rootaki nowashi ronkaantapaakyaariri eerorika ipakaero rantziri. 3Rootaki piyoteeyantanakyaa rini kyaaryo naaka rotyaantanewo Jesokirishito eejatzi nokamanteeyimi roni iaani. Tee ithaawakagaeyimini irira, omaanta osheki ipinkathari wenteeyakimini, itajorentsitaperotaki. 4Ikentakotanteetakaririni paerani Jesoshi, tee ishintsitawita, omaanta itajonkakowentakiri Tajorentsi raaantaari. Eenitatsi iroaaka osheki itajorenka. Tee noshintsiteeyini naari, nokimiwitakari Jesokirishito paerani janta koroshiki. Omaanta itajonka wentakina, rootaki iroaaka nomatanta wori nanteniri oetarikapaeni ikowakaa kinari namitakotantemiri. 5Okameethatzi piyotakoeyani eeroka paeni kyaaryorika paapatziyaperoeyaka rini Jesokirishito, eejatzi kameetha pikemijantaperoeyakirini. Tema piyotzi okithaatakaakimi Ishire itajonkawentee yakimini. Teerika okithaatakaakimi, tee kyaaryo paapatziyari Jesokirishito. 6Niyotzi aririka pikenkithashiryaakope rotyaawo okaatzi nokantzimiri eejatzi nantziro, ari piyotero kyaaryo riyoyaa kina Tajorentsi nokenkithatakaantemiri eerokapaeni iaani. 7Namanapiintziri Tajorentsi ramitakoeyemini eero pantziro kaari kameethatatsi. Tee nokoyi nowashironkaemi. Eejatzi tee nokowawita piaaperotashitena,

407

2 KORINTOJATZI13

omaanta nokowaperotaki pijeeki kameetha omawitya paashini atziri ikenkithashiryaakotena natsipetashita kawo nantakiri. 8Aririka pantero kyaaryooperotatsiri, eero nowashi ronkaemi. Tema eero nomatziro nantziro kaari ikantanari Tajorentsi. Omaanta aritaki apatziro namitakotakiri aapatziyariri Jesoshi. 9Nokimoshire wentzimi aririka pameentaperotakyaari Jesoshi eejatzi pikemijantaperoteri. Aririka pameentaperotyaari monkaa taka, eero okantzimoneentana pitheenkanarika, tema tekatsi okantya nowashironkaemi, omawitya ikenkitha shireeya amatawitantatsiri nothaawa neentatzi. Omaanta aritaki namaniri Tajorentsi ramitakoeyemini paapatziya peroeyarini. 10Rootaki noshintsithatee yantzimirini nojankinatakimiro iroaaka, roojatzi aririka nareeteeye mini tekatsikya noshintsithatawentapae miri eejatzi. Ikowakaakina Tajorentsi nopinkathariwenante, omaanta tee nokoyi nowashironkaeyantemirini,

omaanta namitakoeyemini paapatziya perotantyaariri.

Riwethateeyanaarini

noyemi jantzinkarite, niwethateeyaneemini, nokowaki piweshiryaawenteeyaarini Jesokirishito. Pikenkithashireeyani, eero papiiteero eejatzi kaari kameethatatsi. Piweshiryaakaawakagaeyaani, paakameethatawakagaeyaani, roojatzi kijokiro rowaemi Tajorentsi. Tema osheki inintaperoeyakaeni, kameetha ijeekakagaeyakaeni. 12Piwethatawa kaeya, paakameethataperotawakagae yaani. 13Riwethateeyimini maawaeni ayemijantzinkarite jaka. 14Nokowaki iroaaka ineshironkaeyemini Awinka tharite Jesokirishito, inintashireeyaki mini Pawa Tajorentsi, eejatzi ikithaata kaakimiro Ishire pijeekanteeyaarini kameetha. Ari okaatzi Naaka nojankinateeyimirini: Paaworo

11Noweyaantaneemiro,

RIRAGA PAAWORO ROJANKINATZINIRI KARAASHIYAJATZI

nowethatemi noyemi jantzinkarite tsikarika pikanta pijeeki janta Karaashiyaki. Naaka jaka Paaworo jankinatzimirori iroka. Tee naaka rotyaantanewo atziri, tee ikantana atziri: Pikenkithatakoteri Jesoshi, inta otyaantakinari rirotaki Jesokirishito, nokenkithatakaapiintziriri atziri. Eejatzi Ashitariri rotyaantakina: riraga piriinteeriri. Nokaateeyakirini jaka aapatziyariripaeni, notyaanteeyaki mironi iroka jankinarentsi eerokapaeni. 3Nokantapiintziri Pawa Tajorentsi: Pineshironkaeyerini karaashiyajatzi, pijeekakagaeyerini kameetha; eejatzi rirori nokantapiintziri Awinkatharite Jesokirishito. 4Tema rirotaki shinetashi teencha paerani ikentakotanteetakariri, rootaki ikowakaakiriri Pawa Tajorentsi. Tee akameethawitani, rootaki ikentako wenantakaeri, rowawijaakoeyanteerini, maawaeni: eero akimitagaa paerani. 5Thame aaaperotaperoeyerini Tajorentsi akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari.
Ijeeki apaani owawijaakotantatsiri: riraga Jesokirishito

1-2Nokoyi

tsikarika pikanteeyakarini. Riyoyaayitakimini Tajorentsi, rootaki ineshironkatantakimiri Jesokirishito. Apatziro irira rirotaki

6-7Nokenkithashiryaakotakimi,

owawijaakotzimiri. Rooma eeroka paapatziyakari irira. Omaanta iroaaka netakoperotakimi, intsipaete pipeyakota kiro iroka niyotaawitakimiri. Paapatziyi maetakari paashinipaeni janta, ikompitaka gaeyakimironi. Ikowaki rantakagaeyemiro nimi paashini eejatzi, ikantawitzimi: Eero imatziro Jesokirishito rowawijaakotemi apaniroeni, inta eejatzi pimonkaatero rametayitarini joriiyopaeni. Omaanta kyaaryo nokamanteeyawitakimini tsika pikantyaaka pawijakotanteeyari. Eerorika paapatziyana, eero pawijakotee. 8Omaanta aririka naaka nopaashiniteromi iroka nokamantzitakimiri, okameethatemi rowashironkaenami Tajorentsi, rotyaante nami paamariki kaari tsiwakanitatsini. Eejatzi ikimitya riraga ronampiri Tajorentsi, aririka ipaashiniteromi, okamee thatemi eejatzi rowashironkagaeyerinimi Tajorentsi. 9Aritaki nokamantzitakimi, iroaaka napiiteemiro: eenitatsirika paashiniteroni nokamantzitakimiri, aritaki rowashironkaakiri Tajorentsi. 10Ninka nokowakiri nokimoshiryaakayeri? Riroma atziripaeni? Kaari, tema rirotaki Tajorentsi. Riroma atziri nokowaki niweshiryaaka yaari? Kaari. Nokowakirikami niweshiryaa kayaari atziri, tekatsi nokantyaami nanteni rimi Jesokirishito. 11Iroaaka, noyemijantzinkarite, piyoteeyakini nokamanteeyakimini

408

409

KARAASHIYAJATZI1,2

tsika akanteeyari awijakoeyantyaarini. Tee riro atziri ashityaawoni iaani kameethatatsiri. 12Kaari atziri iyotakaa nawori iroka, tee riro iyotaanawori atziri, inta Jesokirishito iyotakaanawori maawaeni. Thame aapatziyawo apatziro iroka.
Tsika ikantaka Paaworo ipeyantaari rotyaantanewo Jesoshi
13-14Piyoteeyakini tsika nokantawitani paerani: naaka joriiyo, nanaakoeyakirini maawaeni noshiramparinkaki: nomonkaataperotawitawoni maawaeni rametapiinteeyarini nojoriiyotzinkarite paeni. Kyaaryo, nomataperotawitawoni maawaeni rameteeyarini nochariniiteni paerani, rootaki nokijantawitaririni maawaeni ameenteeyaririni Jesoshi. Najaryaagaeyawitakarini. Nokowawi tani nookakagaeyerinimi ameenteeyari rini rirori. 15Omaanta paerani, tekirani nokoaatapaakini, riyotzitakinani Tajorentsi. Ineshironkatzitakinani, rootaki riyoyaantaanari rowawijaako taana. 16Riyotakaakinari itomi, rootaki niyotantariri tsika ikanta. Eeroka kaari nojoriiyotzinkarite, omaanta ikowakaa kina nokamanteeyanteemirini tsika ikanteeyakaerini rowawijaakotanteeya kaerini. Tee nojampitashitari paashini paeni atziri: Oetaka nokamanteriri atziri? 17Tema rotyaantakina Tajorentsi rirotaki irira nokenkithatakotziri. Tee niyaatzi Jerojareeki nojampiteri paashini rotyaantanewo Jesoshi: ritakari rotyaantakiri riraga Tajorentsi, inta niyaataki Araawyaki. Roojatzi nopiya naa eejatzi Tamaashikoki. 18Ari 3 ojarentsi nojeekanaki, roojatzi niyaatanaki Jerojareeki, noaantapaa kariri Peetero. Okaataki kitejiri 15 nojeekimotapaakiri. 19Eejatzi noaakiri Jantyaako, riraga rirentzi Awinkatha rite. Tee noiiri paashinipaeni

rotyaantanewo Jesoshi. 20Iaakina Tajorentsi, riyotaki tee notheeya. Kyaaryootaki iroka nojankinatakimiri. 21Roojatzi nokinayitanakini janta iipatsitekinta shiiryajatzipaeni eejatzi shiriishiyajatzipaeni. 22Tekirani riyotee yanani riraga aapatziyariri Jesokirishito janta Joreeyaki, 23omaanta ikemakota shitakina naapatziyari Jesokirishito. Ikanteeyakini: Ikijeeyawiteeni maawaeni, ikowawitani ipakaakaerimi raapatziyakarira Jesoshi omaanta iroaaka ikamanteeyeerini atziri: Paapatziyeeyarini Jesokirishito. 24Riweshiryaawentakina maawaeni aapatziyariri janta, ikanteeyini: Tema ikameethatzi Tajorentsi, rowawijaakota kiri Paaworo.
Ipiyanaa eejatzi Paaworo Jerojareeki

1Ari awijanaki okaataki 14 ojarentsi, roojatzi nopiyantanaa eejatzi Jerojareeki. Notsipatanakari Werenawee eejatzi naaneeri riraga Teeto. 2Tekatsi kaemakaantenani; omaanta riyotakaakina Tajorentsi okameethatzi niyaatenta. Nitakawo tee niyaatashiiyirini maawaeni aapatziyari ripaeni Jesoshi janta, inta niyaatashiiya kirini riraga jewawentziriri ayemijantzinkarite. Nokantziri: Nokamantaperotakiri paashinijatzita tsiri atziripaeni: Rirotaki Jesoshi apatziro imatakiro rowawijaakotee. Nojampiteeyirini: Okameethatzima iroka nokamantapiinteeyiririni riroripaeni? Natsipetashitawoma? Ikanteeyanani: Jee, kameetha; tee patsipetashitawo. 3Eejatzi Teeto, omawitya kaari joriiyo, tee ikanteeye rini: Pitotonatya pishiramparitantari. 4Omaanta ijeeki paashinipaeni joriiyo kantawitachari: Naaka piyemi jantzinkarite, omaanta kaari. Tee

KARAASHIYAJATZI2

410

raapatziyaperotari Jesokirishito. Ikenkithashiryaawita: Kameetha Jesoshi, omaanta okameethaperotzi eejatzi amonkaateeyeroni rameteeyarini achariniiteni. Itsipateeyakarini aapatzi yariri Jesoshi tsikarikapaeni iaapero tzirinta Tajorentsi. Omaanta ro itsipatantakariri, ikowaki riyote nomonkaateeyironirika rameteeyarini ajoriiyotzinkaritepaeni, ikowaeyawitani itotonatakagaeyaarinimi. Tee riyotzi awijakoeyakaeni maawaeni aapatziya riri Jesokirishito, tee romperateeyeeni Jesokirishito amateeyeroni rameteeya karini joriiyopaeni. 5Omaanta naaka, tee inimotana. Tee naapatziyako neentari eechonkiini ikantziri. Nokowa peroeyakini piyotaperotero apatziro riraga Jesoshi rirotaki owawijaakotanta tsiri. 6Pamine, riraga jewawentziriri aapatzi yariri Jesoshi rirotaki paerani riyotaanewo Jesoshi, itsipatapiintari. Rootaki riroripaeni iyoteemiri iroaaka iaaperotantakariri. Omaanta riraga jewawentziriri aapatziyari ripaeni Jesoshi tee inimotziri okaatzi riyotaantziri riraga joriiyopaeni, inta inimotakiri niyotaantziri naaka. Rooma nokenkithawaetakaantakitariri, tekatsi paashini ikantawakinari. Tee ikantana: Ipeyeeyani paashinijatzitatsiri atziri joriiyo rawijakotanteeyari. 7Tekatsi romperatena, omaanta ikantaki: Kyaaryo, rotyaantakiri Tajorentsi Paaworo ikenkithatakaeri paashinijatzitatsiri atziri, ikamanteeyi rini tsika ikantyaaka rawijakotantee yaari. Ikimitaaka rotyaantakiri Peetero ikamanteeyirini ajoriiyotzinkaritepero aari. 8Kyaaryo, riraga Tajorentsi imatakaakiri Peetero ikenkithatakagae yirini ijoriiyotzinkaritepaeni. Omaanta naakakya, imatakaakina nokenkithata kagaeyirini paashinijatzitatsiri atziri. 9aakiro, reewatakaantzi Jantyaako,

Peetero eejatzi Jowa. Ari riyoteeyakini rirori itajonkakowentaana Tajorentsi. Iaaperoeyawakinani, eejatzi iaaperoe yawakirini Werenawee; ikanteeyaki nani: Kyaaryo, akimitawakagaeyakani. Okimitaka nokenkithatakagaeyirini naari ajoriiyotzinkarite, piyaateeyeni eeroka pikenkithatakagaeyerini paashinijatzitatsiri atziri. 10Apatziro eejatzi ikantakina: Pikaminthagaeye rini owashironkaenkari. Tema aritaki nametakawo nokaminthaapiintziri.
Rantziri Peetero janta Antyokiiyaki

ipokantakari Peetero Antyokiiyaki, eeniro ikompitakawo, rootaki nokanantakariri. Iroaaka nokamantemiro tsika okantari. 12Raree tantapaakari rirori, rowakotapiintawita kari kaari joriiyotatsi, rootaki rowanta kariri riraga kaari rowayitani joriiyo. Okameethataki iroka, omaanta roojatzi rareeteeyantapaakani rotyaantanewo Jantyaako. Riraga Peetero ithaawanta kari riraga kantatsiri okameethatzi amonkaateeyeroni rojankinarini Moeseeshi owawijaakotanteeri, rootaki itsiparyaantanakariri riraga rowakoeya witakarinira. Omaanta iroka rantakiri, tee okameethatzi. 13Roojatzi iaakoeya kirini riraga paashinipaeni joriiyo rantakiri Peetero eejatzi ikimiteeyana kani: itsiparyaanteeyanakaririni iyemijantzinkarite, ipashiwentakagaeya karini itsipateeyaneeyarini. Riyotaka gaeyawitakarini paashinipaeni ayemijantzinkarite tee okameethatzi riraga joriiyopaeni rakiyoteri paashini jatzitatsiri atziri, eejatzi ikimiteeyaka rini Werenawee. 14Noaantapaakariri naaka Peetero eejatzi paashini joriiyopaeni tee itsipateeya rini paashinijatzitatsiri atziri, niyotaki tee imonkaatziro iroka kyaaryootatsiri akamanteeyiririni atziri: Rowawijaakota

11Ikanta

411

KARAASHIYAJATZI2

shiteeyeeni apatziro Jesokirishito, tee ikanteeyeeni amonkaatero rametayitarini ajoriiyotzinkarite awijakotantyaari. Roojatzi ipiyoteeyantakarini maawaeni ameenteeyaririni Jesoshi, nokantzimotakiri irira riraga Peetero: Tema eeroka joriiyo, omaanta chapinki tee pikimitaperotari ajoriiyotzinkaritepero, inta pikimitakari paashinijatzitatsiri atziri. Piyotaki apatziro Jesoshi rowawijaakotakimi; omaanta iroaaka tee powanaawo maawaeni owanawontsi ikimitaga kaari joriiyotatsi rowayitawoni maawaeni; inta powakawo rametayitarini achariniiteni. Kimitaka pikenkithashiryaakagaeyakarini tee riro Jesoshi apatziro rowawijaakotantzi. Pikenkithashiryaakagaeyakarini okamee thatzi eejatzi imonkaatero maawaeni rametayitarini joriiyopaeni. Tee okamee thatzi iroka. 15Pamine, aakataki joriiyo, ashi oyiro ajoriiyoeyini. Tee akimitari paashinijatzitatsiri atziri: tee riyoteeyirini paerani riraga Tajorentsi. 16Riraga joriiyotatsiri ikantawita: Aririka amonkaa teeyeroni maawaeni rametayitarini ajoriiyotzinkaritepaeni, ari iaaperotee Tajorentsi akameethatzi. Omaanta ayotakiro kaari iroka, inta iaaperotanteeri akameethatzi aririka ameenteeyari Jesokiri shito, eero ikenkithashiryaawo eejatzi kaari kameethatatsi anteeyakirini. Tema aaka ameenteeyakarini Jesoshi, aapatziyakari, rootaki iaaperoeyantakaerini Tajorentsi akameethatzi, ikimitakaantakae tee anteeyironi kaari kameethatatsi. Tee ikenkithashiriiro amonkaatakirorika rametayitarini ajoriiyotzinkarite. Tee iaaperotashitari ikameethatzi riraga monkaateeyerorinimi maawaeni rametayi tarini achariniiteni. Rootaki nokantakiriri Peetero eejatzi maawaeni nojoriiyotzinka rite. Kyaaryo, aririka amonkaatawityaa womi rametayitarini ajoriiyotzinkarite, eero omatee owawijaakotee. Apatziro rowawi jaakotantzi Jesoshi.

Eero owawijaakotee rojankinarini Moeseeshi

iitaka ameenanteeyakari rini Jesokirishito? Tema akowaki rowameethashireteeyeeni, rootaki apakaantawori akowawitari amonkaate romi rametayitarini achariniiteni rootaki awijakotanteeyaari. Rootakima rantakagaeyakaerini Jesokirishito kaari kameethatatsi? Kaari, tee rantakagaero. 18Kyaaryo apakaantawori amonkaatawi tyaarimi rametayitarini achariniiteni, tee antziro kaari kameethatatsi. Omaanta nokantemirikami iroaaka: Thame amonkaatero rametayitarini achariniiteni owawijaakotanteeri, tema nantakiro kaari kameethatatsi nopakaantawitawori nomonkaatawi tyaarimi rametayitarini achariniiteni. 19aakiro, nomonkaatakirorikami rowaga ametayitarini aaka joriiyopaeni achariniiteni niyotanaki tee okameetha tzi nameenteeyawo roori iaapero tanteenari naari Tajorentsi nokameetha tzi. Rootaki nopakaantaawori, inta iroaaka nameentaari apatziro Jesokiri shito. 20Ikentakotaka Jesokirishito koroshiki, ikamaki. Iroaaka kimiwi taka notsipatakari naari koroshiki, nokamaki. Kyaaryo, eenirona nai, omaanta tee naaka aaashitachani apaniroeni, omaanta kijokiro rowana Jesokirishito. Iroaaka tee nantziro nokowakaari naari, inta nantziro ikowakaakinari Jesoshi. Rirotaki Itomi Tajorentsi naapatziyakari. Inintashirepe rotakina, eejatzi ikamawentakina. 21Tee ratsipetashitawo Tajorentsi ineshironkaeyakaeni. Omaanta, pikenki thashiryaakari aririka pimonkaateeyaki ronimi rametayitarini nojoriiyotzinka rite ari pawijakoeyakini. Pameentakyaa worikami rowaga rametayitarini tekatsi pikantyaami paapatziyari Jesokirishito.

17Pamine,

KARAASHIYAJATZI2,3

412

Eerorikami paapatziyari, tema ratsipeta shitakawo ikamawenteeyakimini.

Aririka aapatziyaari Jesoshi, tema akithaatakotakawo Ishire

1Iroaaka, karaashiyajatzi, tee aiiro piyotantari. Ninkama amatawiteeyimirini? Paerani nokamanteeyakimini ikentakotawentee yakaeni Jesokirishito rowawijaakotanta kaeri. Piyotaperoeyawitakawoni, iroaaka pikompitanaawo. 2Apaani nojampiteeyemini: rowaga Ishire Tajorentsi, iitaka ikithatakaantakimi rori? Rootakima pimonkaateeyantaka worini rametayitarini nojoriiyotzinka rite ikithaatakaantakimirori? Kaari. Tema ro ikithaatakaantakimirori paapatziyakawo nokamantzitakimiri. Tema pameentakari Jesokirishito. 3Paapatziyantakariri paerani, tsika pikantakari pawijakoeyanteeyarini? Tema ro Ishire Tajorentsi. Iitateetaka jaga pikowantakari iroaaka pimonkaa teeyeroni rametayitarini nojoriiyo tzinkarite? Arima omatakagaeyakimini ikowakagaeyakimirini Tajorentsi? Eero. 4Osheki pikemaatsitawentakari Jesokiri shito. Patsipetashitawoma? 5Pamine: tema rotyaantakimiro Tajorentsi Ishire. Tema itajonkakowentapiintakimi. Iitaka itajonkakowenantakimiri? Rooma pimonkaatapiintakiro rametayi tarini nojoriiyotzinkarite? Kaari. Tema pameentakari, rootaki itajonkakowe nantakimiri.

Rameentakari Awaraama Tajorentsi, rootaki iaaperotantakariri ikameethatzi

eejatzi pikimitakari Awaraa mani. Rameentakawoni paeranipe roroa maawaeni ikantakiriri Tajorentsi, rootaki iaaperotantakariri ikameethatzi, kimiwitaka tee rantziro

6Tema

kaari kameethatatsi. 7Iroaaka ninka sheninkaperotaariri Awaraamani? Tema riraga kimitaperotaariri: riraga ameentaperotariri Tajorentsi. 8Paerani peroroa ikenkithashiryaakotzitakarini aririka paashinijatzitatsiri atziri rameenteeyaari, aritaki iaaperotakiri Tajorentsi rirori ikameethatzi. Rootaki ikamantzitakaririni iroka kameethata tsiri: Eeroka pamitakotena iinja notajonkakowenanteeyaaririni jeekaeyatsirini maawaeni kipatsiki paeni. Iinja rirotaki pisheninkani owawijaakotantatsiri. 9Aritaki ikanta, itajonkakowenteeyakirini maawaeni ameenteeyakaririni Jesokirishito, ikimitakaanteeyakarini Awaraama rameentakari Tajorentsi. 10Rootaki ayotantawori iroka: maawaeni kowatsiri imonkaateeyeronimi maawaeni rojankinatakirini Moeseeshi rawijakotanteeyarimi, aritaki ikantako tzitakarini Tajorentsi paerani. Rooma rootaki ikantakotzitantakaririni: tekatsi materoni imonkaatero, rootaki rowashi ronkaanteeyaririni, rotyaanteeyerini paamariki kaari tsiwakanitatsini. aakiro, okantzi Iwaperite Tajorentsi: Rowashironkaeyerini Tajorentsi riraga kaari monkaataperotapiinteeyirorini maawaeni rojankinayitzirini Moesee shi. 11aakiro, tekatsi akantero amonkaateeyeroni maawaeni rowaga jankinarentsi. Rootaki kaari iaapero tanteeyeerini Tajorentsi akameethatzi, omaanta ikantakae irira: Aririka pameenteena, ari noaaperoeyakimini pikameethatzi, roojatzi pikanteetatyee yaani paagaeyaneeni. 12Eejatzi rowaga rojankinarini Moeseeshi tee iyotagaeyeeni ameenteeyari Tajorentsi awijakotanteeyari, apatziro rowaga iyotagaeyakaeni akantatyeeyaani amonkaataperoteromi maawaeni okantayiteerini, awijakotanteeyaari.

413

KARAASHIYAJATZI3

Rantakaeniri Jesokirishito
13Kyaaryo rowawijaakotakae Jesokiri shito rootaki kaari rowashironkaantee Tajorentsi omawitya tee amonkaatawi tawo rojankinarini Moeseeshi. Omaanta Tajorentsi rowashironkaantakari antani Jesoshi janta koroshiki ikamawentakae aaka rowawijaakotantakaeri. Tema okantzitani Iwaperite Tajorentsi: Riraga kentakotachani inchatoki, rowashironkaanteetakari rantani. Ari ikantakaantziro pinkathari. 14Ari ikamawenteeyakaeni Jesokirishito riraga icharineeteni Awaraamani. Ikamawenteeyakaeni maawaeni joriiyotatsiri eejatzi kaari joriiyotatsi, rowawijaakoeyantaaririni maawaeni ameenteeyaririni. Eejatzi Ishire Tajorentsi, tema akithaatzitakari maawaeni ameenteeyaririni Jesokiri shito. Rootaki ikashiyakaetakaririni Awaraamani paerani.

Ikashiyakaetakarini Tajorentsi Awaraamani

15Pikenkithashireero, noyemi jantzinkarite, iroka ameteeyakarini. Aririka akowaki akashiyakaeri ajoriiyo tzinkarite aperi oetarikapaeni, ojankina teniri akashiyakaakiriri, riyopero tantyaawori. Eejatzi ojankinatero awaero. Tekatsikya paashini ikantya atziri rowashieero iwaero, eero imatziro ramatawiteri riraga akashiya kaakariri oetarikapaeni. 16Eejatzi riraga Tajorentsi, ikantziri Awaraama: Aririka paapatziyena ari nowawijaakoteemi. Eejatzi ikantakiri: Notyaanteri pichari neteeyaari iinja, rowawijaakoeyeerini maawaeni ameenteeyaaririni. Pamine, tee ikantzirini: Notyaanteeyerini osheki owawijaakoeyemini. Eero! Irira ikenkithatakotakiri apaniroeni icharine teeyari paata owawijaakotantatsini:

riraga Jesokirishito. 17aakiro, ikantaki rini Tajorentsi Awaraama paeranipe roroa. Ikanantakaririni, tekirani ojeekeni rojankinarini Moeseeshi. Ari okaataki ojarentsi 430, roojatzi rojanki natakaantakari Tajorentsi Moeseeshi. Tee ipaashinitziro iroka ikamantzitaka ririni riraga Awaraama, tee ramatawi tziri. 18Aririkami imonkaateromi Awaraama rojankinarini Moeseeshi, rootaki rowawijaakotantakyaaririmi Tajorentsi, eeromi ikashiyakayirimi rowawijaakoterimi. Omaanta rirotaki kowashitacha rowawijaakotashitari. Tee ro rowawijaakotantakariri Tajorentsi Awaraama imonkaatakiro rojankinarini Moeseeshi. Rooma tekatsi. 19 Oetaka ojeekantakari rojankinarini Moeseeshi? Iyotakagaeyakaeni eeniro antani, rootaki akowaeyantakarini owawijaakoeyeeni. Ipokaki Rotyaanta newo Tajorentsi, iroaaka tee akowaero rojankinarini Moeseeshi. Tema rirotaki Jesokirishito icharineni Awaraama: riraga ikamantzitarini paerani Tajorentsi: Notyaantemiri iinja owawijaakotemini. Eejatzi nokamante miro iroka: riraga Tajorentsi ikantziri ronampiri: Pikamanteri Moeseeshi noaani. Ari ikantakiri. Roojatzi riraga Moeseeshi ikamanteeyakirini atziripaeni iaani Tajorentsi. 20Omaantakya ikenkithatakaaperotakiri Tajorentsi Awaraama, tekatsi kamanterini. Apatziro ikamantakiri apaniroeni. 21Paerani ikantziri Tajorentsi Awaraama: Aririka paapatziyena, aritaki nowawijaakotakimi. Roojatzi rojankinatakaeri Moeseeshi, otzimanta kari rojankinari. Inashitama iroka rojankinatakaakiriri Moeseeshi? Teewee. Iroaaka ayoteeyini tee owawijaakoeyeeni rojankinarini Moeseeshi, tekatsi okantee owameetha shireperoeyeeni rootaki kaari imatanta

KARAASHIYAJATZI3,4

414

wori Tajorentsi iaaperotee akameetha tzi. 22Omaanta iyotakagaeyakaeni rowaga rojankinarini Moeseeshi eeniro antanipaeni maawaeni. Tee amateeyi roni ikowakaakaeri Tajorentsi. Omaanta eeniro ikanteeyakaerini maawaeni aaka aapatziyariri: rootaki akowantari ameenteeyaari Jesokirishito, aritaki rowawijaakoeyakaeni. 23Paerani, osheki omperateeyawita kaeni rojankinarini Moeseeshi, okimita kari waarirya, aririka romonkyaagakae omonkyaagamentotsiki. Okimitakaanta kae okempoyeeyakaeni roojatzi ipokanteeyaari riraga aapatziyeeyarini. 24Eejatzi rojankinarini Moeseeshi oshiyaakari iyotaantatsiri: iyotagaeya kaeni eeniro antani, akowanteeyakarini ameenteeyaarini Jesokirishito, rowameethashiryaanteeri, iaakae akameethatzi, ikimitaakaantee tee antziro kaari kameethatatsi. 25Iroaaka ayoteeyakirini Jesokirishito, ameenta kari. Aritapaaki. Tee okempoyee iroaaka rojankinarini Moeseeshi: tema monkaataka.
Aakapaeni aapatziyariri, akimiteeyakarini Awaraamani
26Ameenteeyakarini Jesokirishito, rootaki itominanteeyakaerini Tajorentsi. 27Pamine, eejatzi akaawoshitakota wentari Tajorentsi riyoteeyantakaerini atziri ameentakari Jesokirishito, eejatzi asheninkateeyakarini Tajorentsi. 28Iroaaka akaateeyakirini joriiyotatsiri, kaari joriiyotatsi, eejatzi akaateeyakirini pimantaari, kaari pimantacha, shirampari, tsinani, maawaeni: amonkaatawakagaeyakani ameenteeya karini Jesokirishito. 29Eejatzi okimitaka, aririka asheninkateeyakyaarini Jesokiri shito, eejatzi asheninkateeyakyaarini Awaraamani. Tema Jesokirishito rirotaki icharineni. Paerani riraga

Tajorentsi ikashiyakaayitakarini itajonkakowenteeyakaeni aaka, ikimitaakirira itajonkakowentakiri Awaraamani.

Tsika akantawitani paerani, tekirani ipokini Jesokirishito

rametayitakarini ashaagantachari. Eeniro itomi, ikowaki iperi maawaeni rashitayitarini. Eejatzi ikantziri isheninka: Aririka nokamaki paata, pikempoyaawakiniri notyomyaaniki maawaeni nashitayitarini. Aririka rantarite, ari pipaeri maawaeni. Ikamantakari iriri, iroaaka rirotaki ashitanaawori itomi maawaeni, omaanta eeniro reentsitzi, ari ikimitakotawitakari omperanarentsi. 2Eenitatsi kempoyiriri, eejatzi kempoyiiniriri rashitayitarini. Aririka omonkaatapaeya ikantakiriri iririni, aritaki ishinetagaeri ragaero rashaagawo. 3Aritaki akimitawitani paerani aari, tekirani ipokini Jesokirishito. Okempoyaa witeeni rojankinarini Moeseeshi, iyotagae yawiteeni antapiinteeyironi pomeentsitayi tacharini. Akemijantashitayitawitawoni ikantayitzirini atziri, rootaki omperatee yantakaerini oshiyakari omperanarentsi ikemijantaperotapiintziri omperatariri. 4Roojatzi areetantapaaka kitejiri riyoyaantakawori Tajorentsi omonkaapero tantakari ikantzitakarini rirori, rootaki rotyaanantakaririni itomi, ikoaatantapaa kawo tsinani, joriiyo rinawitapaaka. Otzimatye ikemijantaperotapaakiro rirori rojankinarini Moeseeshi. 5Rootaki rotyaanantakariri Pawa Itomi ikamawenta kae rapaatawentakaero riraa eero ompera tanee rojankinarini Moeseeshi. Akimiwita rini pimantaari, omaanta rowawijaakoeya kaeni, rootaki iroaaka itomintaperoe yantakaerini Tajorentsi. 6Rootaki ayotantariri aakateeyakini itomipaeni, aritaki ikanta Tajorentsi eejatzi Itomi rotyaanteeyakaeroni Ishire

1Piyotakotziri

415

KARAASHIYAJATZI4

okithaatakaakae. Rootaki iroaaka akanteeyantaaririni: Eeroka Pawa. 7Tee aakapaeni iroaaka pimantaari, inta iroaaka aakateeyakini itomipaeni Tajorentsi. Ineshironkaeyakaeni, eeniro ikashiyakagaeyakaerini maawaeni.
Aririka apomeentsiwentyaawo rojankinatziniriri Moeseeshi, akimitakari pimantaari
8Paerani, eerokapaeni tee piyoteeya witarini Tajorentsipero, piitajorentsitee yawitarini riwetsikanipaeni atziri, rootaki omperatanteeyawitakimirini. Omaanta tekatsi okanteeya otajorentsite. 9Omaanta iroaaka piyoteeyakirini Tajorentsipero, eejatzi riyotaperotakimi eerori, reentsiteteeya kimini. Eejatzi iaaperotakimi pikamee thatzi. Iitaka pikowaeyantakarini pikimiteeya paerani? Eeniro pikenki thashiryaakawo okameethatzi pimonkaateromi rametayitarini joriiyopaeni aritaki owameethashireta kimi? Iitaka paapatziyashitantyaariri kaari tajorentsitatsi? Eero imatziro rowawijaakotemi. Pikowakima pikimiteeya eejatzi pimantaari? 10Eerokapaeni rirotaki paashinijatzita tsiri atziri omaanta pikimitaari joriiyopaeni: pinashitaakaapiintayita woni kitejiripaeni, kashiripaeni, ojarentsipaeni, oetarikapaeni. Ro pinashitakaapiintayitantaworini piitashitawitaka ari rowameethataki mimi. 11Osheki nokantashiryaaka iroaaka. Natsipetashitakawoma nopomeentsitawentakimi niyotagaeya witakimini? 12Iroaaka, noyemijantzinkarite, osheki nokowaperotakaakimikya pikimiteeyenani: eero pipomeentsita wentaawo rojankinarini Moeseeshi. Tema nookaero naari, iroaaka nokimi teeyeemini eerori, tee pipomeentsita

wentawoni paerani, tee piyotawitawoni. Niyaatashitantakitzimiri paerani, tee pitheenkaeyawakinani inta paakamee thateeyawakinani. 13Eejatzi piyoteeyakini nokamananta paakimirini tsika pikantyaaka pawijako tantyaari, omawitya noshipetawathawi tya naaka. 14Pipinkimatawakinarikami noshipetawathawaetantarini. Rooma tee pipinkimatawakina, kameethapero paakameethaperotawakina kimitaka riro paakameethaperotawaki ronampiri Tajorentsi, eejatzi kimitaka riro paakameethaperotawaki Jesokirishito. 15Omaanta iroaaka pitheenkimatakina. Pipeyakotakiro paerani pikimoshire wentawakina. Nokamantakoeyakimini paerani pikaminthaaperoeyakinani. Nokantemirikami: Pipenawo poki, ari pipakinawomi, aririka pimateromi. Niyotaki osheki pinintaperoeyakinani. 16Ari piyotaki kyaaryooperotaki iroka nokenkithatakagaeyakimirini. Inta eekiro nokenkithatakagaeyanakitziimi roni iroka kyaaryooperotatsiri, iroaakama pikijantenawo? 17Kyaaryo: ikowaki riweshiryaaka yemi riraga amatawitzimiri, omaanta eero ramitakoperotzimi. Ikowaki pitheenkaeyenani naari, paapatzi yantyaariri rirori. 18Pamine, nokowaki naaka namitakoperotemi maawaeni kitejiri: aririka notsipatemi, eejatzi aririka notsiparyaaneemi, nokowaki niyotaakotemiri Jesoshi, eejatzi nokowaki namitakotemi. 19Nokimitee yakimini eeroka neentsite. Okimita ganki tsinani aririka okoaawanite otomi, osheki okemaatsiperotanakawo katsiri. Ari okimitzimowitakina naari, oshekipero nokemaatsitawenteeyaki mini najankanekira, roojatzi pameenta perotantakyaariri apatziro Jesokirishito, maawaeni pajankaneki. 20Nokowapero tawitakaroa nojeekimotanakimimi,

KARAASHIYAJATZI4,5

416

kameetha nokenkithatakaaneemimi. Tee niyotakotzimi oetarika nokantemiri ojeekantanakyaari piyoperotantyaari.

Iroaaka nokenkithatakotero Akaara eejatzi Jaara
21Aririka piitawitaka pimonkaatakiro rojankinarini Moeseeshi pawijakotantee yari, pikamantena: piyotaperotziroma okantziri rojankinarini? 22Okantzi eenitatsi Awaraama itomi apite. Apaani ashi omperanawo iina ramanantziro. Riraga paashini ashi iinapero, tee ramanantziro irowa. 23Riraga otomi omperanawo ikimitaperoeyakarini paashinipaeni eentsipaeni. Omaanta inashita rirotaki otomi iinapero. Ikantzi takawoni Tajorentsi: Aritaki itzimaki pitomi paata. Ari monkaataka ikantaki rori, tzimaki iroaaka. 24-25Eeniro oshiyakaawentakiri iroka tsinani apite. Owaero omperanawo Akaara. Oshiya kaawentakiri roori pomeentsiwentawori rojankinarini Moeseeshi. Rojankinata kiro irira ikantakiriri Tajorentsi janta tonkaariki jeekatsiri janta Araawyaki, oetachari Shinayii. Otomi rowaga omperanawo, ikimitakawo riniro: rirotaki omperanari rirori, eeniro omperatariri. Eejatzi oshiyakaawenta kiri omperanawo joriiyopaeni jeekayita tsirini iroaaka Jerojareeki: ratsipetashi takawo ipomeentsiwenteeyakawoni rojankinarini Moeseeshi, maawaeni. 26Omaanta eeniro paashini tsinani, rowaga Jaara iinapero Awaraama. Okimitakawo aniro. Oshiyakaawentakiri roori jeekayitatsini iinja paashiniki Jerojaree, jeekatsiri iroaaka janta jenokinta. Aakateeyakini jeekatsini iinja janta, anampiteeyawoni. Tee aakapaeni omperanawo; tee apomeentsiwentawo rojankinarini Moeseeshi; eero apomeentsiperowentawo. 27Rootaki rojankinatakotakirini Iseeyashi:

Pijeekashitawitaka omaanta piweshi ryaanakya. Tekira itzimi pitomi, omaanta pikimoshireperotanaki, roshekiperotanaki pijaripaeni, eero roshekiperotzi ojaripaeni omperatzi miri. 28Iroaaka, noyemijantzinkarite, aaka asheninkateeyakarini Jesokirishito riraga icharineni iinja Ijaaka, riraga itomi ikashiyakaakariri Tajorentsi Awaraama. Rootaki acharineteeyantakaririni eejatzi ikashiyakagaeyakaerini rirori. 29Paerani, otomi omperanawo ikijapiintakiri rirentzi: riraga Ijaaka otomi Jaara iinapero Awaraama. Riraga Ijaaka rirotaki ikashiya kaakiri Tajorentsi. Iroaaka eejatzi okimitaaka, riraga kowatsiri amonkaatee yeroni rojankinarini Moeseeshi ikijapiintee yakaeni aari: tema aakateeyakini ameenta kariri Jesoshi riraga icharineeteni Awaraama. 30Eeniro iroka okantziri rojankinatziniri Moeseeshi: Ikantziri Tajorentsi Awaraama: Potyaanteero rowaga pomperanawo eejatzi otomi. Riraga otomi, eero ikimitaperotari otomi piinapero. Riraga Ijaaka rashitaperotee yawo maawaeni jeekimoteeyimirini. 31aakiro, noyemijantzinkarite, iaapero takae Tajorentsi rootaki tee ajawoteeya woni rowaga omperanawo. Roori oshiyakaawentakiro rojankinarini Moesee shi; rootaki kaari apomeentsiwenantawo rojankinarini Moeseeshi. Omaantakya ojaripaeni rowaga Jaara rirotaki ikashiya kagaeyakiririni Tajorentsi Awaraama. Iroaaka akimiteeyakarini riroripaeni rootaki asheninkateeyantaririni icharinetee yarini Awaraama: riraga Jesokirishito.
Piyoyagaantya: teerika inimotzimi pipeyeeya joriiyo, ari paapatziyari Jesokirishito

1Tema paerani rowawijaakotakae Jesokirishito, rootaki iroaaka okameethatantari oyaataperoeyerini.

417

KARAASHIYAJATZI5

Tee ikoyi akimiteeyari pimantaari. Eero pikoyi romperateetemi pantayiteroni oetarikapaeni pawijakotanteeyari. 2Pikemijantaperotena. Naakatakikya naaka kamantzimirori iroka. Aririka pitotonatakaantya pishiramparitantari, piitzima ari owawijaakotakimi? Eero, patsipetashitakawo pitotonatakaanta. Apatziro pameentaperotyaari Jesokiri shito, pawijakotantyaari. 3Nokamanteemi eejatzi: aririka pitotonatakaantya pawijakotanteeyari, okameethatzi pimonkaateeyeronimi maawaeni rojankinarini Moeseeshi, pithotyeero maawaeni. Eerorika pimonkaateeyironi maawaeni, eero pawijakotzi. 4Aririka pikoyi pimonkaa teeyeroni rojankinarini Moeseeshi iaaperotantemiri Tajorentsi, tee pikoyi ineshironkatemi. Pitheenkakiri Jesokiri shito. 5Omaanta naaka naapatziyari irira noyaataperoeyakirinikya. Niyotaki eerokapaeni tee kijokiro powaeyirini rirori. Omaanta aririka ashinetero Ishire Tajorentsi iyotagaeyeeni aapatziyari Jesoshi, ayoteeyakini imonkaatero riraga Tajorentsi maawaeni ikantakaeri. Aritakikya ayoteeyakini rowameethata peroeyeeni. 6Aririka akempiyaamintha takyaari Jesokirishito, ayoperotaki eero rojampitee Iriri: Pitotonatama? Eero ikenkithashiryaakotee. Omaanta ikenkithashiryaakotakae aririka ameentaperotakyaarikya Itomi aritaki anintaperoeyakirini paashinipaeni atziri. Rootaki ikowakaakaeri Tajorentsi. 7Paerani kameetha paapatziyeeyawi tarini. Paapatziyaperoteeyawitakawoni kyaaryootayitatsirini. Ninkama ookakaakimirori paapatziyawitakari? 8Tee rookakaemiro Tajorentsi. Rirotaki kowakaakimirori poyaatero kyaaryoo perotatsiri. 9Aririka owetsikya paa ari owaetakya tapiyakaawori apatziro owaetakya eechonkiini, othotyaanakiro

maawaeni otsichaagantakawo. Eejatzi okimita roori, paapatziyakowitakarira eechonkiini ikantziri amatawitantatsiri, ari ikenkithashiryaanakyaami atziri eekiro piyaatanakityeemi pameaapero tanakyaawomi. Roojatzi pimatapero tanteeyaami pipaashiniperoteero oetarika pikenkithashiryaayityaarini. 10Omaanta naaka nameentakari Tajorentsi, niyotaki ikenkithashiryaa kaaperoeyemini, eekiro piyaatatye pikimiteeyantenarini. Omaanta iinja rowashironkaeri Tajorentsi, riraga kowatsiri ikompitakaayitemironi, omawitya rirorika atziri jewatatsiri. 11Noyemijantzinkaritepaeni, eenitatsi theeyakotakinari ikantakotakina nokamantziri atziri imonkaatero rojankinarini Moeseeshi. Nokantemiri kami: Pitotonatya pawijakotanteeyaa rini, eero nokamantzimimi: Ikama wentakae Rotyaantanewo Tajorentsi koroshiki rowawijaakoeyakaeni. Roojatzi eeromi ikijanami joriiyopaeni. Ikijaneenantakinawo osheki nokenkitha takotakirira Jesoshi ikamawentakae koroshiki omaanta rametayitarini nochariniiteni eero apomeentsita wentawo. 12Eenitatsi riraga kantawitzi miri pitotonatya, osheki roaashirenka kina. Nokenkithashiryaawita naari rirotaki oeyoyeroni iyatharekitho, aririka iyoteemi tee okameethatzi ikantzimiri.
Aririka pinintaperotawakagaeyani, ari monkaataka
13Iroaaka, noyemijantzinkarite, nokamantemi. Ikowayitakimini Tajorentsi rowawijaakoeyemini, tee ikowaperotakayimi pipomeentsi wentyaawo rojankinarini Moeseeshi. Rowawijaakoeyakimini, omaanta tee ishinetzimi pantero oetarika kaari kameethatayitatsini pikoyiri eeroka.

KARAASHIYAJATZI5

418

Ikowaki pinintaperotawakagaeyaani maawaeni, eejatzi pikaminthaawaka gaeyaani. 14Eeniro iroka rojankinatzirini Moeseeshi: Kimitaka eeroka pikaminthagaatya apaniroeni, eejatzi pikimiteeyerini paashinipaeni, pikaminthaaperoeyerini, pinintaperoe yerini. Aririka amateeyakironi iroka; kameetha. Monkaataka. 15Noshiyakaa wentemiro iroka: aririka pikijawakagae yaani, pikantzimatakiririka paashini atziri pitheeyakotyaaririka kimitaka patsikawakagaeyatyaani, eejatzi pitzimpithaawakagaeyaani. Kyaaryoowa, pithonkawakagaeyanika rira: pookakaawakagaeyaawoni paapatziyarira Jesoshi.
Akowaeyawitarini aari, eejatzi okowakagaeyakaerini Ishire Tajorentsi
16Nokamantaperotemi: pikantero Ishire Tajorentsi iyoteeyemini oetarika paeni panteri eejatzi pimonkaaperotero maawaeni. Eerokya pantero kaari kameethatatsi pikowaeyawitarini eerori. 17Eenitatsi kaari kameethatatsi pikowaeyirini panteeyerini eerori, eejatzi eenitatsi okowakaawitakimi Ishire Tajorentsi antakayemi. Tee omonkaatawakagaeyani. Inashitayita kani, rootaki kaari pimateeyantawoni pantero kameethatayitatsirini okowakaawitakimi Ishire. 18Aririka aapatziyawo Ishire Tajorentsi oetarika antakagaeri, eero akenkithashiriiro amonkaatero rojankinarini Moeseeshi. 19Ayoteeyakironi kaari kameethatatsi rantapiinteeyirini kaari aapatziyaperota wori Ishire Tajorentsi, shirampari iaaminthatziro kaari rayi, oaamintha tziri tsinani kaari ayi, rantaminthatawa kagaeyani: ranteeyakironiwee, tee ipashiwentakaaneetawo. 20Eejatzi iitajorentsitashitayitakawoni oetarika

paeni, imatsitantzi, roonawakaeyakani, ikijathatawakagaeyakani, raamaakota wakaeyani, intsipaete ikijeeyani, ininatawakaeyani, riyoshiiteeyani tee ikoyi itsipateeyarini paashinipaeni, apatziro itsipateeyarini oshiyariri. 21Eejatzi iaawenatzitayitakarini rowaagawo paashinipaeni atziri, ishinkiteeyani, osheki rowaperoteeyani, eejatzi maawaeni paashinipaeni kimitayitaworini. Paerani nokama nantzimiri: Kyaaryoowa. Aririka pantapiintero maawaeni irokapaeni, eero pimatziro piyaatee janta reewape rowenantzinta Tajorentsi. Iroaaka napiiteemiro: Kyaaryoowa. Piyaatee kari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 22Omaanta aapatziyaantakawori Ishire Tajorentsi rootaki anteeyantaka worini inashitacharipaeni: tema iyoteeyakaeni anintashireperotawaka gaeyakani; akimoshireeyakini; eero akenkithashiryaapiintaneero oetarika paeni tema aritaki itsipaperotakae Tajorentsi; eero ajamashiryaashitari; kaari akijathatantawakaantya; akaminthaawakaeyakani; akameetha taki, eero amatawitantzi, 23kaari akantakaaperotantya, aamaako wentyaawo awatha aaka apaniroeni eero antayitzironi kaari kameethatatsi akowawitari anterimi. Tema inimotakiri rojankinarini Moeseeshi maawaeni iroka. 24Riraga kentakoeyacharini koroshiki ikamaeyakini, tekatsi rantee eejatzi. Aapatziyantakariri Jesokirishito, kimitaka ari akaatakiri akentakotaka, kamakae; tekatsi akanteeya akowae yeeni anteero kaari kameethatatsi.
Eenitatsi iroka paashini riyotaayitziririni Paaworo
25Omaanta okimitzimotakae owaaagae eejatzi Ishire Tajorentsi, iyotakagaeyakaeni. Thame anteeyeroni

419

KARAASHIYAJATZI5,6

oetarikapaeni iyotagaeyeerini. 26Eero akantakaaperota, eero akijaneentziri paashinipaeni, eero akowashiriitziri rashitayitarini rashi rirori. 1Noyemijantzinkaritepaeni, aririka pieeri piyemijantzinkarite rantziro kaari kameethatatsi, pikantero Ishire Tajorentsi iyoteemi pikaminthaantyaariri. Kyaaryoowa, pikijirikari, eentsikiroeni pikanteri pikijakaarikari. Kyaaryoowa pantzirokari eerori kaari kameethatatsi. 2Pikaminthaawakagaeyani eejatzi pamitakotawakagaeyani. Aririka pantero iroka, aritaki pimonkaatakiro okaatzi riyotaakiri Jesokirishito. 3Eenitatsirika asheninka kantakaaperotachari, ramatawi tashitaka apaniroeni. Tee ikameethatzi rirori. 4Pikenkithashiryaakotya: piyotantyaari okameethatzirika pantayitzi rini. Aririka okameethatzi pantayitzirini, pikimoshiryaanaki. Eero pikantakaaperota, eero pitheenkiri paashinipaeni, 5tema eenitatsi anteeyirini maawaeni. 6Okameethatzi apagaanteeyerini okaatzi tzimimoteeri riraga yotagaeyeerorini iaani Tajorentsi eero okoetyeemotantariri rirori. Tee akoyi ikoetyaayiteroni oetarikapaeni. 7Kyaaryoowa, eero pamatawiteeyaani eeroka, tee ikowakagae Tajorentsi atheenkaeyerini. Noshiyakaawentemiro: oetarikapaeni apankitayitzirini, aayiteeroni okithokipaeni roori. Rooma atheenkakiri rika Tajorentsi, eero raanee jenokinta. 8Oshiyakawo iroka aririka antapiintero kaari kameethatatsi akowaeyawitarini, ari aate paamariki kaari tsiwakanitatsini. Aririka antapiintero okowakaakaeri Ishire Tajorentsi, ari akanteetatyeeyaani ajeeke jenokinta. 9Eero apakayiro antapiintero oetarika okowakaakaeri Ishire Tajorentsi, rooma ari ipineeyakaeni iinja Tajorentsi. 10Ari thame akaminthagaeyerini paashini paeni atziri, eekiro aatatye akaminthaape roeyerini ayemijantzinkaritepaeni.

Ari riweyaakiro rojankinari

antawo nojankinatakiro naaka iroka. 12Riraga kowawitachari itotonatero ishiramparitantari, ikowaki riraga ijoriiyotzinkarite iaaperoeyerini. Tee ikowaperotzi ikijeeyerini. Ikantemimi: Ikamawentakimi Jesokirishito koroshiki rowawijaakoeyeemini, ari ikijeeyerinimi ijoriiyotzinkarite. 13Maawaeni riraga totonatachari tee imonkaatzironi rojankina rini Moeseeshi, omaanta ikowawitaka pitotonatya eerori ikantakaaperotantyaariri. Ikantakaaperowentemimi, ikanterimi ijoriiyotzinkarite: aakiro, nototonatakaa kari. Ikemijanteeyakinani. 14Omaanta tee okameethatzi nokantakaaperotya naaka, omaanta nokowaki niweshiryaawentyaari riraga Awinkatharite Jesokirishito, riraga kentakowentakaerori kaari kameethatatsi antziri. 15Eero rawijakotashita maawaeni totonatachari, eejatzi eero rawijakotashita kaari totonatacha. Omaanta aririka ipaashinitakaagae Tajorentsi aapatziyantee yaririni Jesokirishito, ari owawijaakoteeya. 16Aririka pikemijantaperotakiro iroka, ari isheninkatakimi Tajorentsi, eejatzi nokowaki kameetha ijeekakayemi, eejatzi nokowaki ineshironkatemi eerokapaeni eejatzi nojoriiyotzinkaritepaeni, riraga aapatziyariri Jesoshi. 17Iroaaka roojatzi paata tee nokoyi nokemakoteemi eejatzi pookaero kyaaryooperotatsiri. Naaka antawaetzi niriri Jesoshi, rootaki ikijantakinari theenkantatsiri, rootaki nopirotantayita karini nowathakipaeni. 18Iroaaka, noyemijantzinkarite, nokowaki ineshironkaeyeemi eejatzi Awinkatharite Jesokirishito. Tema aritaki ikantapiinteeyemini. Ari okaatzi. Naaka jankinatzimirori iroka: Paaworo

11Piaakiro,

RIRAGA PAAWORO ROJANKINATEEYINIRINI EJEESOJATZI

niwethatemi eerokapaeni, ejeesojatzi, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo jankinatzimirori iroka. Rotyaantakina Jesokirishito nokenkitha takoteri, tema rootaki ikowakaakinari Tajorentsi. Iroaaka nojankinateeyaki mironi maawaeni aapatziyariri Jesoshi jaga Ejeesoki: eerokapaeni reentsitetee yakarini Pawa Tajorentsi. 2Nokowape rotaki iroaaka ineshironkateeyemini Pawa Tajorentsi, eejatzi kameetha ijeekakagaeyemini. Eejatzi ikimitakari riraga Awinkatharite Jesokirishito.
Ikowakaakae Tajorentsi ayoteeyerini

1Nokoyi

akanteeyerini atziri tema ikameethaperotaki Tajorentsi riraga Ashitariri Awinkatharite Jesokirishito. Aapatziyakari irira, iroaaka ikantakae Tajorentsi: Ari pijeekimotena paata janta jenoki. Tema eejatzi iroaaka osheki ineshironkatakae, itajonkawenta kae aweshiryaawentaperoeyakarini, kimitaka ajeekimotakiri jenokinta. 4Paerani tekirani riwetsikironi kipatsi, riyoyagaeyakaeni, riyotzitakani rirori aritaki rowawijaakotakae Jesokirishito. Ikenkithashiryaaka: Nowameethaape roeyerini maawaeni aapatziyaarini Notyomi. Iroaaka iaaperoeyakaeni akameethateeyeeni ikimitakaanteeya

3Thame

kaeni tee antziro kaari kameethatatsi. rootaki rotyaanantakariri Jesokirishito ikamawenantakaeri. Rooma aritaki ikantzitakani paeraniperoroa: Notomintayiteeyarini riraga aapatzi yeeyakaririni Jesoshi. Rootaki ikowakagaeyakaerini maawaeni. 6Iroaaka asheninkateeyakarini Itomi inintashireperotziri, rootaki ineshironkateeyantakaerini. Ikaminthaa peroeyakaeni osheki. Roojatzi akantani akanteeyerini atziri: Ikameethaperotaki Tajorentsi. Eejatzi thame akanteeyerini Tajorentsi: Eeroka pikameethapero taki. 7-8Ineshironkaperoeyakaeni maawaeni, inintashireperoeyakaeni osheki. Rotyaantakiri Itomi ikamawenteeyakaeni rapaatawenteeya kaeni riraa. Ikaminthaaperoeyakaeni iroaaka tee ikenkithashiryaakoteero eejatzi kaari kameethatatsi anteeyawita karini. Tema aritaki rowawijaakotakae. Riyotakagaeyakaeni, otzimantakari ayoteeyantarini. 9Eejatzi riyotakaakaero iitarika rotyaanantakariri Jesokirishito: tee ayotawitawoni paerani. Aritaki, paerani riyoyayitakarini rotyaanteri rowawijaakotanteeri. 10Eenitatsi iroka ikowakagaeyakaerini maawaeni: iinja reewawenantaperotanaki Jesokirishito. Aririka omonkaatakya iroka kitejiri, ari
5Inintaperotashiteeyakaeni

420

421

EJEESOJATZI1,2

ipiyoteeyakaeni maawaeni: jenokijatzi eejatzi maawaeni kipatsijatzi. Roojatzi reewawenanteeyakaeni, maawaeni. 11Maawaeniroa okaatzika awijayi teentsirini iroaaka, aritaki ikenkitha shiryaakarini Pawa Tajorentsi paerani, tekirani riwetsikironi kipatsi. Imonkaa takiro iroaaka ikantzitakarini paerani. Tema ikashiyakayitakaerini rotyaantee niri Itomi Jesokirishito jaawikika ijeekashiretanteeyapaakaerini. Ari okantzimaetaka iroaaka imonkaata kiro. 12Naakapaeni joriiyo jewateeyatsi rini naapatziyaperoeyakarini Jesokiri shito. Rootaki nokowantakari noaape roeyerini Tajorentsi, eejatzi nokanteeye rini atziri: Ikameethaperotaki Tajorentsi. 13Eejatzi eeroripaeni pikemakoeyakirini Jesokirishito pikemaki ipokashitakaeni rowawijaa koeyakaeni. Kyaaryooperotaki paapatzi yakari. Paerani ikanteeyakaeni Tajorentsi: Aririka paapatziyakyaari Notyomi, okithatakaanakimi noshire. Kyaaryo iroaaka kijokiro owakimi rootaki piyotantakari pisheninkatakari Jesokirishito. 14Aririka kijokiro owanakae, ayotanaki kyaaryoopero ithotyaagaero Tajorentsi maawaeni ikantzitakaeri. Eero ramatawitee. Tema kyaaryooperotaki ragaeyaneeni jenokinta atsipateeyantapaeyaaririni rirori. Tema ikameethaperotaki. Thame akanteeyerini maawaeni atziri: Ikamee thaperotaki Tajorentsi.
Ipaasonkitziri Paaworo Tajorentsi

Tema ikameethaperotaki. Nokantziri: Piyotakaaperoeyerini ejeesojatzi, piyotaka gaeyerini tsikarika pikanta eerori. 18Noko waki eejatzi riyotakaaperoeyemini, piyotantyaari tsika ikanteeyani paata: tema okameethaperotakiroa janta jenokinta. Tema rashiteeyakaeni, rootaki nokowanta kari piyoteeyeni okameethaperotaki maawaeni ikashiyakagaeyakaerini. 19Oshekipero itajorentsiperotaki, tee opeyaneenta itajorenka. Itajonkawenteeya kaeni aakapaeni maawaeni aapatziyariri. Paerani iyotakagaeyakaeni itajorentsitape rotaki, 20tema ipiriinteeri Jesokirishito. Raaneeri janta jenokinta, eejatzi ijeekaka gaeri janta rakoperoki ikaatapaeri reewawenantapae. 21Ikantakiri: Notyomi, nokowaki peewawentaperoeyerini maawaeni jewaperoeyawitacharini: jewawenantatsiri, aataperoteenchari, eewatakaantayiwitacharini, maawaeni jewatatsiri kamaaripaeni, jewataperotatsiri nonampiripaeni, maawaeni. Peewawenta peroeyerini maawaeni jeekaeyatsirini iroaaka, eejatzi peewawentaperoeyerini maawaeni impaetayitatsini ikoaatee paata. Ari ranaakoeyakirini maawaeni, reewaperowenantziroa. 22Eejatzi ikantakiri: Notyomi, eeroka antakaantayi terorini tsikarika okantayityaarini oetarika paeni, eejatzi peewaperowenteeyerini maawaeni aapatziyeeyemirini. 23Iaaperoe yemini rirori. Tema pikimitakina naari, pitajorentsitaperotaki kameetha, pikanta tyaani pitajonkawenteeyakirini maawaeni aapatziyeeyakimirini.
Itajonkawenteeyakirini Tajorentsi aapatziyeeyakaririni Jesoshi

eeroka, paapatzi yaperoeyakarini Awinkatharite Jesoshi, eejatzi pinintashireperoeyakirini piyemijantzinkaritepaeni. 16Nokantatyaani nopaasonkitakowenteeyimini eerokapaeni, eejatzi namaniri Tajorentsi eekiro riyaatatzi ramitakoeyemini. 17Namanapiintziri riraga Ashitariri Awinkatharite Jesokirishito.

15Nokemakoeyakimini

eerori, tee piyotawitarini Tajorentsi, pantapiintawitawoni kaari kameethatatsi, rootaki iroaaka piyaatantyaarimi paamariki kaari tsiwakanitatsini: omaanta rowawijaa koeyakimini Tajorentsi rootaki

1Paerani,

EJEESOJATZI2

422

piyaatanteeyari jenokinta paaaperota pae janta eero pikamanitee. 2Kyaaryo pikimiteeyawitarini paerani paashini paeni theenkantatsiri, paapatziyawita rini Jatanaashi, riraga iwinkatharite maawaenipaeni kamaari. Rirotaki jewawenteeyiriri maawaeni piyathatayi taririni Tajorentsi, rantakaanteeyantari rini kaari kameethatatsi. 3Tema paerani akimitawitarini riraga theenkantatsiri antapiintawitawoni kaari kameethatatsi akowawitawoni. Ari akantatyaani antapiintawitawoni oetarikapaeni akowawitarini, oetarikapaeni akenkitha shireeyawitarini. Rootaki ikijawenanta witakaerori Tajorentsi okaatzi antakiri, eejatzi kimitaka iroaaka ikijantari riraga kaari aapatziyariri Jesoshi okaatzi rantziri. 4-5Paerani antapiintawi tawoni kaari kameethatatsi ashi owaeyi roni: tee ayotawitarini Tajorentsi, eejatzi aateeyenimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Omaanta ashi royiro rirori ineshironkaperoeyakaeni osheki inintashireperoeyakaeni. Paerani rowaaagaeri itomi ikantatyaani iroaaka rai. Iroaaka eejatzi rowawi jaakoeyakaeni aari, akanteetatyeeyaani ajeekimoteeyerini jenokinta. Tema ineshironkaperotakae, rootaki rowawi jaakoeyanteerini. 6Ikamawitaka Jesokirishito, rowaaagaeri Tajorentsi eejatzi aari akimitawitakari, ipaashinitakaakae Tajorentsi, eejatzi ayotaki akaateeyerini paata janta jenokinta. 7Ikanteetatyee yaani riyotakagaeyeni, oshekipero ineshironkataperoeyakaeni, ikaminthaa perotakae: ashi royiro. Rootaki ikamintheeyantakaerini asheninkatakari Jesokirishito. 8Aapatziyaperotakari rootaki rowawijaakotantakaeri Tajorentsi. Tema osheki ineshironkata peroeyakaeni. Tekatsi akanteeya owawijaakotashiteya aaka, inta riro

apaniroeni owawijaakotashiteeyakae rini. 9Aakarikami owawijaakotashita chanimi, tema ari akantakaaperota kyaami. 10Omaanta iroaaka rowashiaashiretakae Tajorentsi rooma aapatziyakari Jesokirishito. Ikowakaa kae antayitenirini okaatzi kameethayita tsirini. Paerani tekirani atzimini aari, eenitatsi ikowakagaeyakaerini antayite rini ikowakaakae akantatyeeyaani anteeyironi eero apakayiro.
Amonkaatawakagaeya

eerokapaeni joriiyo. Ipinkaeya kimini rirori, ikantzi: Tee riyoteeyirini paashinijatzitatsiri atziri Tajorentsi, tee itotonatziro rirori ishiramparitantari. Iiteeyawitakani rirotaki totonatachani, tema riyotziri riraga Tajorentsi. 12Pikenkithashireeyeroni tsika pikantee yarini paerani: tee paapatziyeeyawita rini Jesokirishito, tee pisheninkateeya rini joriiyopaeni, tee piyoteeyawitawoni ikantayitzirini Tajorentsi, eejatzi tee piyotawitarini ikashiyakagaeyakaerini. Tee piyotawitarini rirori eejatzi tee piyotawitani ikowakini ineshironkatee yemini. 13Kyaaryooperotaki, paerani tee piyoteeyawitarini Tajorentsi, okimitzi motawitakimi pijeekaki inteenapero. Omaanta ikamawenteeyakimini Jesokirishito, apaatawenteeyakimini riraa. Iroaaka paapatziyeeyakarini, pisheninkateeyakarini. Rootaki piyotantaariri Tajorentsi, kijokiro powanteeyakaririni. 14Paerani naaka eejatzi maawaeni nojoriiyotzinkarite nokijawitakimini: naari eejatzi rirori maawaeni pisheninkapaeni eejatzi pikijeeyawitanani naari. Omaanta rowawijaakoeyakaeni Jesokirishito ipeyakoteero akijawakaeyawitakani, kameetha iroaaka ijeekakagaeyakaeni. Kijokiro owawakaeyakani: akimitawa kagaeyakani maawaeni, tee apaashini

11Tee

423

EJEESOJATZI2,3

tzi. 15Ikamawentakae, eero apomeentsi wenantawo rojankinarini Moeseeshi, tekatsi okaminagaeyeni. Paerani inashitakaawitakaeni tee asheninkata wakaawitani omaanta iroaaka asheninkateeyakarini Jesokirishito. Eejatzi asheninkatawakaeyakani maawaeni, kaari akijawakaanta, 16aakameethatawakaeyanani maawaeni. Rootaki aakameethatawakaanteeyana rini, asheninkataari riraga kentakota wentakaeri koroshiki. Iroaaka aaape roeyirini Tajorentsi maawaeni: nosheninkapaeni eejatzi pisheninka paeni eerori. 17Naakapaeni joriiyo: niyoteeyawita kani tsika ikantari Tajorentsi, niyotawi tawo iaani, omaanta tee naapatziyee yarini. Omaanta eerokapaeni tee piyoteeyawitariniroa, kimitaka pijeekakini eeroka inteena. Omaanta ipokantakari Jesokirishito, ikamantee yakaeni maawaeni tsika akanteeyari asheninkatawakaanteeyarini, akimita wakaanteeyaarini: tema ajeeki kameetha. 18Osheki imatakaeniri rirori, rootaki amateeyantakaworini akenkithatakagaeyakirini Tajorentsi. Eejatzi Ishire iyoteeyakaeni akenkitha takaanteeyaririni. 19Paerani tee piyotawitarini rirori, tee pisheninkata witarini. Omaanta iroaaka, osheki pipaashinishiretanaki; ari pikimitakotee yakarini paashinipaeni aapatziyakariri Jesokirishito, piyoteeyakirini Tajorentsi, pisheninkateeyakarini. 20-22Iroaaka noshiyakaawentemiro. Aririka akoye awetsike pankotsi, tema ityaawo amine tsikarika okameethapathatzi kipatsi, roojatzi aminantakya otzinkamipanke kameetharipaeni, kijoperotatsiri eejatzi osheki inashitayitakyaani inchapanki paeni aayiterini owashiterori achempo kyaatantyaawori apanko. Aririka athonkakiro pankotsi roojatzi ajeekanta

kya. Eejatzi akimiwitakawo aari, aririka aapatziyakyaari Jesokirishito. Ritakae riraga Rotyaantanewo Tajorentsi riyotaakaero iaani Tajorentsi, eejatzi riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi riyotagaeyakaeni tsika ikantari Jesokirishito: ikameethapero taki, imatakiro rowawijaakoeyakaeni. Tema rirotaki iroaaka Awinkatharite. Roojatzi roshekitantanaka maawaeni aapatziyariri, eejatzi otajonkawenteeya kaeni Ishire Tajorentsi akimitawa kaanteeyantaarini: tema asheninkatee yakarini Jesokirishito, maawaeni. Iroaaka rashitakae Tajorentsi, kijokiro rowaeyakaeni.
Rantayitzirini Paaworo

eerokapaeni joriiyo, omaanta nonintashireperoeyakimini. Nokaminthagaeyakimini, nokantakimi: Aririka paapatziyeeyarini Jesokirishito, ari rowawijaakoeyakimini, rootaki romonkyaanteetakinari omonkyaaga mentotsiki. 2Tema ineshironkatakina Tajorentsi, rootaki nomatantawori nokenkithatakagaeyakimini. 3Riyotaa kina kaari riyoteeyini paashinipaeni, kameetha riyotaaperotakina. Aritaki nojankinateeyakimironi, nokamananta kimirori ikantakinari. 4Aririka piaana takiro iroka nojankinatakimiri piyope roeyawakironi iroka niyotaakotakiri Jesokirishito, kaari riyotawitani paerani. 5Tee riyotawitawoni riraga itakaanta worini, omaanta Ishire Tajorentsi iyotakaakina naakapaeni rotyaantanewo Jesokirishito riraga kameethashire tzinkari eejatzi riraga kamanantayitziro rini iaani Tajorentsi. 6Tee eerokapaeni joriiyo, omaanta iyotakaakina aririka paapatziyeeyarini Jesokirishito, ari pawijakoeyeeni. Pimonkaateeyakarini nosheninkapaeni naari: aritaki ikashiya kayitakaerini Tajorentsi rotyaanteri

1Tee

EJEESOJATZI3

424

owawijaakoteeni aakapaeni maawaeni. Rootaki iroaaka asheninkatawa kaanteeyantaarini. Rooma aritaki paapatziyeeyaarini Jesokirishito eerokapaeni rootaki amonkaatawa kaantakariroa. 7Rootaki iroka nokenkithatakota piintakiri. Ineshironkatakina Tajorentsi, eejatzi itajonkawentakina nomatantaka wori nokenkithatzi. 8-9aakiro, naapatziyawitari Jesoshi; omaanta tee nokimitari paashinipaeni aapatziyariri: tekatsi nomate naari. Omaanta ineshironkatashitakina Tajorentsi, riraga wetsikaeyiririni maawaeni jeekatsiripaeni, rotyaantakina nokamanteeyakirini paashinijatzitatsiri atziri tsika ikantari Jesokirishito ikaminthaaperoeyakaeni. Tee ayotako tawitari paerani, omaanta iroaaka iyotagaeyakaeni Ishire. Eejatzi rotyaantakina nokanteeyakimini ikowaki rowawijaakoeyemini eeroka, eejatzi maawaeni paashinipaeni atziri. Aritaki paeraniperoroa ikowakini rowawijaakoeyemini, omaanta tee riyotziteetani paerani rowawijaakoeye mini, owakira riyotakagaeyakaeni. 10Iroaaka ikowaki riyotakagaeyerini maawaeni riraga jenokiweri: riraga kantakaantayitatsirini eejatzi riraga jewawenantayitatsirini kamaaripaeni. Riyoteeyanakini jenokiweri osheki itajonkawenteeyakirini Tajorentsi aapatziyariripaeni Jesokirishito, roojatzi riyoteeyanakirini eeniro riyotantariroa rirori, ashi royiro riyoperotziroa. 11Aritaki ikoyitakani paerani riyotee yeni maawaeni jenokijatzi roojatzi iroaaka. Eeniro imatayitakaerini Awinkatharite Jesokirishito, riyotanta kari riraga jenokijatzi oshekiniperoroa riyotzi Tajorentsi. Rootaki ikowakaaki riri. 12Aapatziyakari Jesokirishito, rootaki ayotantakari okameethataki

akenkithatakayeri Tajorentsi, ari ikemakae. Eero athaawantari. 13Piyotee yakini niyotagaeyakimini, rootaki osheki rowashironkaanteetakinari, omaanta eero powashiretakoeyashita nani, inta pikimoshireeyanakini.
Paaworo ramanakoventeri Tajorentsi ejeesojatzi
14Osheki riyotzi Tajorentsi, osheki imatakaeniri, rootaki notziwerowanta naka noaaperotantanakariri, eejatzi nokenkithatakaapiinantanakariri. 15Rirotaki ashitakaeri aakapaeni, maawaeni aapatziyayitaririni Jesoshi. Ajeekaeyini aaka jaka kipatsikika, eenitatsi ijeeki paashini jenokinta, omaanta asheninkateeyakarini. 16Ikameethaperotaki Pawa, itajorentsita perotaki kameetha, rootaki nokanantakariri ikantero Ishire otajonkawentemi, oshintsi takaantemiri eejatzi iyotaaperotemi kameetha pajankaneki. 17Nokantakiri raapatziyakaantaperoeyemirini pikenkitha shiryaapiinantyaariri Jesokirishito riraga kijokiro owakimiri. Eejatzi nokowaki pikenkithashireero tsika ikanta Tajorentsi inintaperoeyakimini, paapatziyaperotantee yaririni. 18Aririka paapatziyaperotakyaari, pikimityaari paashinipaeni aapatziyariri, piyoperotatye osheki inintaperoeyakaeni Jesokirishito, tee eechonkiini inintee. Ashi royiro inintaperoeyakaeni ikantatyaani. 19Nokowaki piyoteeyini inintashireperoeya kaeni, omaanta tee ayoteeyini iitarika inintashireeyantakaerini. Aririka piyoteeya kini inintashireperoeyakimini, nokowaki eejatzi pikenkithashiryaaperoteeyanakirini Tajorentsi eejatzi nokowaki imatakaapero teeyemini maawaeni ikowakagaeyakimi rini.

Thame aaaperoeyerini Tajorentsi

itajonkawentaperoeyakaeni Tajorentsi, osheki retakoeyakaeni, rowana

20Ari

425

EJEESOJATZI3,4

kaeniro maawaeni koetyeemoyitakaerini. Tekatsi akantya athotyeero akenkithashi reeyironi maawaeni imatakaayitakaerini. 21Thame maawaeni aapatziyeeyaririni Jesokirishito aaaperoeyerini Tajorentsi; akantapiinteeyerini atziripaeni ikameetha perotzi, akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari.
Thame akimitawakagaeyani

Awinkatharite, rootaki romonkyaanteetakinari jaka omonkyaagamentotsikika. Iroaaka nokanteeyemini kameetha pijeekaeyeni; riyoyagaeyakimini rirori iroaaka panteniri maawaeni ikowakagaeyakimirini. 2Eero pikantakaaperoteeyani, pikaminthaantee yeni, eero pijamashiryaashitari pisheninka paeni, inta eekiro peshiwentatyeeri, pamawetawakagaeyaani, pinintashirepero tawakagaeyaani, eero pikijiri. 3Pikanteeye roni Ishire Tajorentsi iyotagaeyemini pikimitawakaanteeyarini kameetha paakameethatawakaanteeyarini. 4Maawaeni aapatziyariri Jesokirishito asheninkateeyakarini, eejatzi eenitatsi Ishire Tajorentsi apaani, rowaga kijokiro owaeyakaerini. Amonkaatawakagaeyakani: riyoyagaeyakaeni Tajorentsi, ayotaki imatakaeniro ikantakaeri, rootaki aweshiryaawenantaperotakariri. 5Apaani ikanta Awinkatharite aaaperoeyakirini, amonkaatawakagaeyakani aapatziyeeyaka rini aakapaeni, eejatzi amonkaatawakagae yakani akaawoshitawenteeyakarini Tajorentsi. 6Apaani ikanta Pawa Tajorentsi: riraga ashitaperoteeri maawaeni. Ipinkathariwenteeyakaeni aaka, itajonka wentaperoeyakaeni eejatzi ojeekashire tantakae ajankaneki Ishire.
Inashitayitakani imatakaayitakaerini Jesokirishito

1Naapatziyakari

Jesokirishito, eejatzi imatakagaeyakaerini maawaeni

7Ineshironkateeyakaeni

amitakoeyantyaaririni aapatziyariri paeni. 8Kyaaryo Iwaperite Tajorentsi okenkithatakotzitarini, okantzitakani: Roenokaeyaarika Jesokirishito iinja jenokinta, ranaakoeyerini maawaeni kamaari kijeeyawitakaririni; omaanta atziripaeni imatakagaeyerini oetarika paeni. 9Iitaka okanantari: Ari roenokaeya Jesokirishito? Aritaki ipoaaka paerani jenokinta roojatzi ipokantaka jaka kipatsiki eejatzi ipiyanee. 10Riraga ayiitapaentatsiri jaka kipatsiki jatee eejatzi janta jenokinta. Janta ipinkathariwenteeyapaeni eejatzi itajonkawenteeyakaeni maawaeniroa. 11Jee, kyaaryooperotaki imatakaape roeyakirini aapatziyeeyakaririni ranteeyakironi oetarikapaeni ikowaka gaeyakiririni: apaanipaeni rirotaki rotyaantanewo Jesoshi, paashinipaeni rirotaki kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, paashinipaeni rirotaki kenkithatakaantzirori Iwaperite Tajorentsi, paashinipaeni rirotaki jewawentziriri aapatziyariri Jesokiri shito, paashinipaeni rirotaki iyotaanta tsiripaeni, maawaeni. 12Ari imatakagae yakaeni aari eejatzi rirori maawaeni aapatziyeeyaririni rootaki amateeyanta kaworini antziniri. Eejatzi imatakagae yakaeni aapatziyakaaperoeyakarini maawaeni aapatziyeeyawitaririni Jesokirishito. 13Ari ikantatyeeyaani imatakagaeyeeroni roojatzi amonkaata wakaantyaari aapatziyaperotyaari, eejatzi ayotaperotanteeyaririni rirori. 14Paerani akimiwitarini eentsi, intsipaete aapatziyashiiyawitakarini amatawiteeyawitakaerini, tee ayopero tawitani. Omaanta tee ikowakagaero Tajorentsi akimityaari eentsi, ikowakaa perotakae otzimaperote ayotantari. 15Ikowaperotaki iroaaka akaminthaa peroeyerini paashinipaeni kameetha. Akamanteeyerini iaani: tema

EJEESOJATZI4

426

kyaaryooperotaki. Ikowakaaperotakae maawaeni aaka eekiro aatatyee akimita peroeyanakyaarini Jesokirishito: riraga Awinkatharite. 16Aapatziyeeyakarini, rootaki asheninkatawakaanteeyaarini. Eejatzi riyotagaeyakaeni amitakotawa kaanteeyakarini, eejatzi riyotagaeya kaeni amateeyantakanaririni maawaeni ikowakagaeyakaerini. Eejatzi riyotagae yakaeni anintaperotawakaanteeyaka rini.
Eero pikimitagaa pikimitaaga paerani
17Iroaaka nokamanteemiro ikantakiri Awinkatharite, nokantaperotemiro ikowakaaperotakimiri. Tee ikowakagae yimini pikimityaari kaari aapatziyariri Jesoshi: ratsipetashiteeyakawoni rirori rantayitakironi oetarikapaeni, tee ikenkithashireeya. 18Tee riyoperotziri Tajorentsi. Tee inintashireperoeyini ikenkithashireeri, tee ikowaeyini riyoteri, rootaki kaari imatantawori irira rowaaaperoeyerini ijeekimo tanteeyaririni janta jenokinta. 19Ranta piintashitakawo kaari kameethatatsi, tee ipashiwenteeyani ishirontawo tsinani paeni, shirampari rantatenkatziri ikaateeyini ishiramparinkaeyini, tsinani paeni antatenkatawakagaeyani, rotsinampaawakaeyani, maawaeni. 20Riraga Jesokirishito, tee riro yotayemironi pikimityaari riraga kaari aapatziyariri. 21Tema pikemakotakiri Jesoshi: kyaaryo niyotagaeyakimini tsika ikantari. 22Ari iroaaka eero pikimitagaa paerani. Ashi poyironi tee pikameethaperotzini. Pinintaperotzironi pantayiteroni kaari kameethatatsi, rootaki pamatawitantakarini apaniroeni. 23Eero papiiteero pikenkithashiryaa gaero pantawitarini paerani, omaanta pikenkithashiryaagaero kameethatatsiri. 24Pipaashinitaperoeyanakini: eero

pantashitawo kaari kameethatatsi, omaanta pikimitaperotyaari Tajorentsi, tema ikameethaperotaki kameetha.

Ikanteeyirini Paaworo oetarika rantayiterini
25Iroaaka eero pitheeya eejatzi, omaanta kameetha piaawaetantyaawo oetarika pikanteriri paashinipaeni atziri. Tema asheninkatakari Jesokirishito, eejatzi asheninkatawakagaeyakani, maawaeni. 26Aririka pikijashiryaakya eero pantaperotziro kaari kameethatatsi. Eejatzi aririka pikijashiryaakya intsipaete pipitsimaryaanee eejatzi, eero pojamaninkiro, 27okantyaatakya eerokya rantakaantzimiro kamaari kaari kameethatatsi. 28Pikoshiwitarika paerani, iroaaka eero papiiteero pikoshitee; inta pantawaete paantyaari eerori oetarika koetyeemotakimiri, eejatzi pikaminthayiteerini ashironkaa yitacharini. 29Eero piaawaetantawo kaari kamee thatatsi inta piaawaetero aagantsi rooperotatsiri. Kameetha piyotaawa kaya, piweshiryaakagaeyarini piyemi jantzinkarite. 30Teerika pijeeki kameetha, owashiretaka Ishire Tajorentsi. Eero powashiretakawo: tema rootaki kempoyagaeyakimirini. Okanta tyaani okempoyagaeyakimini roojatzi pareetanteeyaari janta jenokinta. Pawijakotantaperotapaeyaari kameetha. 31Aritapaaki iroaaka pikija, eero pitsimaenkata, eero pikatsimatantzi, eero pimashireyantzitzi, eero pikijeeri paashinipaeni. Eero pikijathapiinantzi, eero pikantzimatantashita. Eero pashiminthatawo pitheeyakotashityaari paashini atziri pikowantyaari powashi retakayaari. 32Inta pikaminthagaeyerini, pineshironkaeyerini. Tema paapatziya kari Jesokirishito, iroaaka tee ikijantzi miro eerori Tajorentsi pantayiwitakarini

427

EJEESOJATZI4,5

omaanta ikaminthaaperoeyakimini eejatzi pikimiteeyirini rirori pisheninka paeni, eero pikijantari rantayitakirini, omaanta pikamintheeyerini. 1Tema eeroka reentsitepaeni Tajorentsi inintashireperotzimi. Ari iroaaka pikimitakoeyaarini. 2Inintashi reperoeyakimini Jesokirishito, rirotaki shinetashiteencha apaniroeni ikentako tanteetakariri, ikamawenteeyakimini. Inimoperotakiri Tajorentsi iroka rantakiri Itomi. Kimitaka inintashirepe roeyakimini Jesokirishito, eejatzi pikimiteri eerori pisheninka, pinintashi reperoeyerini. 3Eero pishirontawo tsinani kaari payi, eero pishirontari shirampari kaari payi, eero powashiyathatakotawo, eero powashiyathatakotayitawoni oetarika paeni kaari kameethatatsi, eero piaawenatakotari rashitayitarini paashinipaeni atziri oetarika tzimimota yitziririni: tee okameethatzi aapatziya riri Jesoshi rowashiyakotantya. 4Eero powashiyathatakotawo tsinani, eero powashiyathatakotari shirampari. Okameethatzi pipashiwentakayaawo maawaeni kaari kameethatatsi. Omaanta okameethaperotzi apaasonki teri Tajorentsi: tema ikaminthaaperoe yakaeni. 5Iroka nokantemiri, piyotape rotawakiro: eero riyaatzi jenokinta riraga shirontapiintawori tsinani kaari rayi, eejatzi eero iyaatzi jenokinta tsinani shirontapiintari kaari ayi, eejatzi eero riyaatzi owashiyathatakopiintawo rini kaari kameethatatsi, eejatzi aawenatakotzitapiintariri rowaagawo paashinipaeni atziri. Riraga kowapero tzirori rashaagantya ikimitakaantakiro rootaki itajorentsite inintaperotanta wori. aakiro, irikapaeni tee raapatzi yari Jesoshi, rootaki kaari riyaatantee yani riroripaeni janta ijeekaperotzinta Jesokirishito eejatzi Tajorentsi. 6Eenita

tsi kowawitachari ramatawitemi: osheki iaanatashitemimi wero, wero, wero; ikantashitawiteeyemini okameethatzi pantero iroka kaari kameethatatsi, omaanta eero pikemijantaperotziri. Ari rowashironkagaeyakirini Tajorentsi maawaeni kaari kemijantaperotziri. 7Eerokapaeni eero poshiyakotari ikimitaaga rirori.
Pijeekaeyeni kitejiriki

kimitaka pijeekini tsiteniriki: tema pantapiintzironi kaari kameethata tsi. Omaanta rowameethateemi Jesokiri shito, kimitaka ijeekakagaemi kitejiriki. Iroaaka kameetha pijeekae, kimitaka jeekaemi kitejiriki. 9Aririka ajeekaki kitejiriki, akaminthaante, ajeeki kameetha, kameetha aaawaete oetarika kyaaryooperotatsiri. 10Piyope roeyeroni ikowakaakimiri Awinkatha rite, ari panteeyeroni. 11Eero pantziro rantayitzirini maawaeni jeekatsiripaeni tsiteniriki, piyotakagaeyerini tee okameethatzi iroka ranteeyakirini rirori. 12Nopashiwentakaakawo nokenkithata kotziro ranteeyirini, rowaga imanakowi takari. 13Aririka piyotakaakiri tee okameethatzi ranteeyakirini, okoaatzi motanakiri maawaeni ranteeyakirini. Roojatzi riyotakotantanakya tee okameethaperotzi rantziri. Roojatzi aririka ikowanee ikameethate, kimitana kya ijeekanee rirori kitejiriki. 14Rootaki ikananteetari: Aririka pimaaki, pipiriintanee. Aririka pikamaki, pipiriintee eejatzi. Riyotakaaperotemi Jesokirishito, ijeekakagaemi kitejiriki. 15Pikenkithashiryaaperotero oetarika paeni pantayiterini: eero pikimitari kaari yotatsi, omaantakya okameethape rotzi ojeekaperote piyotantari. 16Osheki peroroa rantayitakironi atziri kaari

8Paerani

EJEESOJATZI5

428

kameethaperotatsi. Omawitya opomeentsitzimotemirika, pikyaaryoo wentero pantero kameethatayitatsirini. 17Eero pantashitayitawoni oetarika paeni, inta pityaawo pikenkithashiryaa perotya. Piyoteeyeroni oetarikapaeni ikowakaakimiri Awinkatharite: roojatzi ari pimateeyeroni ikowakaemiri. 18Eero pishinkita, rooma eero piyotaneero oeta panteri: inta pikemijantaperotero Ishire Tajorentsi maawaeni oetariki iyotaanteeyantemirini. 19Osheki pikantapiinteri pisheninka: Tema ikameethataki Awinkatharite, eejatzi pomampaawentapiinteeyarini Tajorentsi, piweshiryaawentyaari maawaeni pajankaneki. 20Paapatziya kari Awinkatharite Jesokirishito, rootaki itajonkakowenantakimiri Pawa Tajorentsi. Iroaaka pipaasonkita piinteri.
Okameethatzi ikaminthaaperotero shirampari iina, eejatzi okameethatzi oaaperoteri tsinani oemi

pipinkathaperoteri Jesokiri shito, pipinkathatawakagaeyani eerokapaeni maawaeni shirampari eejatzi tsinani, eejatzi paapatziyawaka gaeyani. 22Tsinani, paapatziyaperotarima Awinkatharite? Ari, eejatzi pikimiteri piimi, paapatziyaperotyaari rirori. 23Ikimitaka Jesokirishito reewawe nanteeyirini aapatziyariripaeni, eejatzi ikimitya shirampari, reewawentero iina. Tema osheki ikamintheeyakaeni Jesokirishito, rootaki rowawijaakoe yantakaerini. 24Maawaeni aapatziyeeya ririni Jesokirishito ipinkathateeyanaki rini, ari okimiteeyani eejatzi maawaeni tsinanipaeni tzimayitatsirini oemi, otzimatye aapatziyaperotyaari.

21Aririka

Jesokirishito inintashire peroeyakaeni, eeroka shiramparipaeni, kameetha pinintashireperotero piina. aakiro, inintaperoeyakaeni Jesokiri shito, ikamawenteeyakaeni, 26rootaki rowameethatanteeyakaerini. Aririka aapatziyeeyawoni iaani Tajorentsi eejatzi akaawoshitawenteeyarini irira, ari rowameethaperoeyakaeni Jesokiri shito akyaaryoowenanteeyaworini maawaeni ikowakagaeyakaerini. 27Ikowaki iaaperoeyeeni aaka akamee thatzi, eejatzi riraga maawaeni paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi; eero ojeekimoneentee kaari kameethata tsi. Ikowaki akameethataperotanaki, eero ojeekantaneenta eechonkiini kaari kameethatatsi. aakiro, osheki inintashireperoeyakaeni. 28Eejatzi, eeroka shirampari, pinintashireperoeye roni piina. Pikimitaaga pineshironkata eeroka, pineshironkatero piina. Riraga neshironkatzirori iina rirojatzi neshironkatacha apaniroeni. 29Tee iaagaetzi apaani atziri kijashitachani iwatha, inta ikaminthaa rirori. Eejatzi, ikimitakae Jesokirishito aaka, aririka aapatziyeeyarini, 30tema ikaminthaakae, isheninkateeyakaeni, kijokiro rowaeya kaeni. 31Ayoteeyakini shirampari eejatzi iina apaani ikantana: rooma okantzi Iwaperite Tajorentsi: Aririka raaki shirampari iina, rookanakiri iriri, eejatzi riniro, kijokiro rowanakiro iina. Riraga shirampari eejatzi iina tema kimitanaka apaani iwatha rirori: kijokiro rowawa kaanaka, tee okameethaperotzi rookawakagaeya. 32Opomeentsiwitaka akemiro iroka, omaanta oshiyakari Jesokirishito eejatzi maawaeni aapatzi yeeyakaririni, apaani akanteeyakani: asheninkatawakagaeyakani, atsipatawa kagaeyakani. 33Ari napiiteemiro: kimitaka ineshironkataaga rirori shirampari, kameethaperotatsiri

25Ikimitaaka

429

EJEESOJATZI5,6

ineshironkataperotero iina, ikanteeta tyeeyaani. Eejatzi okameethaperotzi oaaperoteri tsinani oemi ikameethatzi.
Tsika akanteri eentsitepaeni ayotayeri

1Eentsipaeni, paapatziyakaririka Awinkatharite, eejatzi ikowakaa kimi pikemijantaperoteeyerini piri eejatzi piniro. Rootaki inimoperotziriri Tajorentsi. 2-3Eenitatsi ikaminaakiriri Tajorentsi paeraniperoroa itakaantaka worini, ikantakiri: Piaapinkatapero teri piri eejatzi piniro, rootaki kameetha nojeekakaantemiri: ojamani pijeeki eeroka jaka kipatsiki. 4Shirampari, eero pijamaneentari peentsitepaeni, pikijakarikari eejatzi pikantashiryaakaa neentarikari inta piyotagaeyerini kameetha ikantayitzirini Awinkatharite, eejatzi piyotagaeyerini ipinkathateri rirori.

antawaetakayiriri atziri: pikaminthagae yerini maawaeni pantawaetakaanewo paeni eejatzi poejeekanewopaeni, tema nokantakiri ikemijantemi. Eero pikijapiintziri. Eero pipeyakoeyironi: eerokateeyakini ipinkathariwenteeyaki rini Jesokirishito, eejatzi ipinkathari wenteeyakirini rirori pantawaetakaane wopaeni: pimonkaatawakaeyakani.
Aapatziyariri Jesokirishito roshiyakari joraaro

Ronampiripaeni eejatzi omperatatsiri

5Ninkarika antawaetakayimiri, pikemijantaperoteri eejatzi pipinkatha teri. Kimitaka pantakiniri Jesokirishito maawaeni ikowakaakimiri, panteniri antawaetakayimiri maawaeni ikowakaa kimiri rirori. 6Eero pamatawitziri. Kameetha pantawaete aririka rotyaantemi apaniroeni. Eerorika raminimi pikantatyeeyaani pantawaete niri kameetha: tema eejatzi kimitaka pantawaetatziiniri Jesokirishito. Pikowaperotanakikya pantawaeteniri Tajorentsi maawaeni ikowakaakimiri. 7Tee riro pantawaetaperotziniri apatziro atziri, inta eejatzi pantawaetatziiniri riraga Awinkatharite. 8Tema ayoteeya kini irira Awinkatharite pinateni okaatzira antayitakirini kameethatayita tsirini, omawitakya aakarika omperataa rewo teerika romperaete. 9Eejatzi eerori

nokantemi: noyemi jantzinkarite, pikanteri Awinkatharite reewawenteeyemini eejatzi ramitakoe yemini pishintsishiretantyaari. 11Ikimi taaganki joraaro rawentaawo iithaari kijotatsiri eero raawyaantari ikentziri rowayirite, ari pikimiteeyaani iroaaka eerori pameenteeyarini Tajorentsi, eero rotsinampaantzimi iwinkatharite kamaari riraga amatawitantaneri. 12Tee riro owayirita atziri koaatziro, omaanta owayiritakari kaari iagaetzi: riraga iwinkatharite kamaaripaeni, jewawentziriri kamaaripaeni, jewawenteeyeririni maawaeni theenkantatsiri, oshekiperoroa kamaari. Ikijeeyakaeni riroripaeni maawaeni. 13Ikimitaaga joraaro rameentawo iithaari kijotatsiri, eejatzi eerori ari pikimitya pameentyaari Tajorentsi potsinampaantyaariri kamaari. Rowashironkaemikari inta eero imatantaperotzimi, panaakoteeyi rini pithotyayeniri Tajorentsi maawaeni ikowakagaeyakimirini; eero pipakaero paapatziyaperotakarira. 14Paapatziyape rotyaari kameetha Jesoshi, pikenkitha shireeyironi kyaaryooperotatsiri eero rowashironkaantzimi kamaari: poshiya kowitakari ikimita joraaro rameentawo ishirikathakiro eero ikenantari riraga rowayirite. Pikameethaperote eerokya imatantzimi kamaari: pikimitakotyaari

10Noweyaantemi

EJEESOJATZI6

430

joraaro, rameentawo rotzikaayitawoni kijori. 15Ikimitaaga joraaro ijapatotaka kameetha raatzikantayitarini, tsikarika riyaatayitzini, ari pikimiteeyaani eerori piwetsikashiretya kameetha, pikinakina yitantyaarini piyotayeri atziri tsika ikanteeyaari rawijakotanteeyaarini. 16Eejatzi eenitatsi joraaro rotzikaari, roepiyantawori chekopi jathowatatsiri kaari ikenanteetari. Eejatzi eerori, pameentaperotyaari Tajorentsi, eerokya raawyaantzimi iwinkatharite kamaari rantakayemiro kaari kameethatatsi. 17Eejatzi, joraaro ramatheetakawo iitoki kijotatsiri rootaki aakowentziriri; eejatzi pikimitya eerori, paapatziyeeyaarini Tajorentsi pawijakotanteeyaarini, eerokya imatantzimi kamaari rantakayi temironi kaari kameethatatsi. Eejatzi eenitatsi ithatzinkamento kimiwityaa woni jawiri. Rootaki ithatzinkantariri rowayiritepaeni kaari imatantari ipiyatyaari: eejatzi okimita Iwaperite Tajorentsi oshiyakawo iroka thatzinka mentotsi, tema rootaki apiyakowe nantyaari eero imatantee kamaari. Rooma Ishire Tajorentsi rootaki amitakoteeri iyotayitakaeni amatantyaa wori apiyathatantyaari kamaari oetarika ikowakaawiteeri rantakagaerimi. 18Eero pipakayiro pikenkithatakaa piinteri Tajorentsi. Pikanteri oetarika paeni okowakayimiri Ishire. Pikamanteri koetyeemotayitakimirini. Eero piperawentawo pamanakoeyaarini

piyemijantzinkaritepaeni. 19Eejatzi pikanteri ramitakotena naari, eero nopashiwenanta nokenkithatakagaeye rini atziri. Nokamanteeyerini kaari riyoteeyawitani paerani: rowawijaakoe yerini Tajorentsi maawaeni aapatziyayi teeyaaririni. 20Niyotaapiintakiri atziri, rootaki romonkyaaganteetakinari jaka omonkyaagamentotsiki. Pikanteri ramitakotenaata kameetha nokanta piinteri atziri, eero nomanantawo. Tema rootaki ikowakaakinari Tajorentsi. 21 Aririka rareetakya Teekiko, ikantapaakimi tsikarika nokantakari, eejatzi ikamantemi oetarika rantayi takirini. Rirotaki ayemijantzinkarite, nonintaperotziri, ikyaaryoowentape rotziniri Awinkatharite maawaeni ikowakaakiriri. 22Rootaki notyaa nantakariri, nokowaperotaki piyotee yini tsikarika nokantaka. Eejatzi nokowaki riweshiryaakagaeyemini. 23 Iroaaka, noyemijantzinkarite, nokowaki kameetha ijeekakaeyemini Pawa Tajorentsi, nokowaki riyotagaeyemini paapatziyapero tanteeyaririni eejatzi pinintaperoeye rini pisheninka. Eejatzi nokowaki ikimitakayemi riraga Awinkatharite Jesokirishito. 24Aririka pikantyaani pinintaperoteri Awinkatharite Jesokirishito, nokowaki ineshironka teeyemini Tajorentsi, maawaeni. Naaka jankinateeyimirorini: Paaworo

RIRAGA PAAWORO ROJANKINATZINIRI JIRIPOSHIJATZI

nowethateeyemini eerokapaeni jiriposhijatzi tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo jankina teeyakimirorini, notsipatakari jaka Temoteeyo. Naaka antawaetziniriri Jesokirishito ikowakaakinari. Nojanki nateeyimironi maawaeni noyemi jantzinkarite: jewawentziriripaeni, amitakoeyiririni aapatziyariripaeni eejatzi maawaeni aapatziyariripaeni Jesoshi. 2Nokowaki eekiro riyaatatyee ineshironkateeyemini Pawa Tajorentsi, eejatzi kameetha ijeekakagaeyemini. Eejatzi nokowaki ikimitakagaeyemini Awinkatharite Jesokirishito.
Ipaasonkitziri Paaworo Tajorentsi

1Nokoyi

nokenkithashireeyemini, nopaasonkitapiintziri Tajorentsi. Nopaasonkitakowentzimi eerokapaeni. 4Aritaki nokantatyaani namanapiintziri Tajorentsi, nokantapiintziri: Pikaminthagaeyerini jiriposhijatzi, pamitakoeyerini, eejatzi niweshiryaa wenteeyakimini. 5Pikantatyaani pamita kotapiinteeyakinani akamanantakiro iaani Tajorentsi, akamanteeyirini atziri tsika ikanteeyarini rawijakotanteeyari. Rootaki nopaasonkitawenantzimiri. 6Okameethataki iroka pantapiinteeyaki rini, tema riro Tajorentsi matakaakimi rori. Niyotaki ikantatyeeyaani,

3Aririka

imatakaapiintemiro, roojatzi ipokantee yari riraga Jesokirishito. Aririka ipokapae rirori, ari monkaatapaaka maawaeni panteeyakirini. 7Tema okameethataki noaaperoeyakimini, aritaki osheki nonintashireeyakimini. Eenirona nojeekaki jaka omonkyaaga mentotsiki, nokenkithatakotziri Jesokiri shito, eejatzi aririka roeyowaena, eejatzi nokenkithatakoteri. Nokamantapiintziri riraga pinkathariwenantatsiripaeni oetaka nokenkithatakotantariri Jesokiri shito; eejatzi nokamantziri okyaaryoo perotaki iaani Tajorentsi. Omaanta pikantani eerori pikaminthaaperoeyaki nani, pamanakotapiinteeyakinani ineshironkatantenari Tajorentsi. 8Riyotaki irira osheki nonintaperoeyaki mini. Osheki inintaperoeyakaeni Jesokirishito, eejatzi naari nokimitakari irira osheki nonintaperoeyakimini. 9Eejatzi namaniri Tajorentsi ramita koeyemini, tema nokowaki eekiro piyaatatye pinintaperoeyerini paashini paeni. Eejatzi nokantziri riyotagaeye mini rirori piyotaperoeyantyaaririni, eejatzi otzimimoeyantemirini piyotantyaari: eekiro piyaateeyanaki tyeeni. 10Nokowaki piyoteeyeni pantero kameethatatsiri, eerokya pantashitawo kaari kameethatatsi. Nokowaki pikameethaperoeyanakini, eero ojeeki

431

JIRIPOSHIJATZI1

432

pantani; pikanteetatyeeyaani, roojatzi ipokanteeyari Jesokirishito. 11Tema rowameethataperoeyakimini, iroaaka nokowaki kameetha pijeekaeyeni, ramitakoeyemini rirori. Roojatzi maawaeni atziri iaaperoeyerini Tajorentsi, ikanteeyeni: Tema ikamee thaperotaki Tajorentsi.
Ijeeki Paaworo omonkyaagamentotsiki, omaanta oshekyaanaka iaani Tajorentsi

noyemijantzinka rite: romonkyaagaetakina, omaanta tee natsipetashitawo nojeeki jaka omonkyaagamentotsiki. Nokantani nokamanteeyirini atziripaeni tsika ikantyaari rawijakoeyanteeyaarini. Ikemaeyakina maawaeni joraaropaeni: riraga shenteeyirorini ipanko jewawe nantatsiri oroomajatzi. Eejatzi paashini jatzitatsiri atziri, ikemaeyakinani. Riyoteeyakini tekatsi nante, omaanta romonkyaagashiteetakina; apatziro nokenkithatakowitari Jesokirishito. Eeromi nojeekimi jaka, eeromi riyotee yeenimi tsika ikantyaari rawijakotantee yaari. 14Iaapaakina ayemijantzinkarite tsika nokantari jaka, rootaki riweshi ryaawenteeyantakaririni Awinkatharite. Iroaaka tee ithaawaeyini, omaanta ikowaperoeyanakini ikamanteeyerini maawaeni atziri iaani Tajorentsi. 15Eeniro osheki kenkithatakotziriri Jesokirishito. Iaakina apaanipaeni osheki naapatziyakagaeyakarini atziripaeni, rootaki ikowantanakari ranaakoeyenani raapatziyakagaeyaarini atziripaeni. Omaanta eeniro paashini paeni kaminthaaperotakinari, kameetha ikenkithatakaantakiro iaani Tajorentsi. 16Osheki inintashireeyakinani riroripaeni, rootaki riyotakotantakariri Jesokirishito. Riyoteeyakini nojeeki jaka omonkyaagamentotsiki nokamantee

12-13Nokamantemi,

yantyaaririni jewatatsiripaeni iitarika nokenkithatakotantariri Jesokirishito, nokamanteeyerini tsika ikantyaari rawijakotanteeyari. 17Riraga kijakinari, tee ikowakayiri atziri raapatziyeeye nani, omaanta rirotaki kowaentsiri ranaakotena raapatziyakagaeyarini atziripaeni. Tee rantawaetaperotziniri Jesokirishito, omaanta ikowashita rowashironkayenami jaka omonkyaaga mentotsiki. 18Ari, omawitya ikijawitena. Apaanipaeni ikijaneentakina, riraga paashinipaeni ikaminthaakina, omaanta ikenkithatakoeyakirini Jesokirishito, rootaki niweshiryaantakari naari. Nokantyaani niweshiryaaperotanakya. 19Tema pamanakoteeyakinani rootaki ramitakotantakinari, eejatzi amitakota kina Ishire Tajorentsi, rootaki niyotanta kari ijeekakaakina kameetha, nokimita kotantyaariri rirori. Rootaki noemoshi ryaantariri. 20Tee nokoyi nopashi wentya, omaanta nokowaperotaki naari kameetha naapatziyaperotyaari Jesokirishito; nokowaki nokimiteeya paerani, tee nothaayi. Omawitya rowamagaetenarika rooma eerorika rowamagaetana, omaanta oetarikapaeni nanteniriri, nokowaperotaki ikanteeyeni atziri: Tema ikameethaperotaki Jesokirishito. 21Eerorika rowamagaetana iroaaka, roojatzi nokantyaani naapatziyapero tyaari Jesokirishito. Aririka nokame, okameethaperotaki eejatzi: tema ari noaaperotapaeri janta jenokinta; rootaki nokowaperotakiri. 22Eerorika nokami, roojatzi nokantyaani nanteniri Awinkatharite oetarikapaeni ikowakaa kinari. Tema okameethataki. Eejatzi, aririka nokame okameethataki. Tee niyotzi oetarika nokowaperoteri. 23Nokowaperotawitakawo apite. Nokowaki nokame, niyaatashitanteeyaa riri Jesokirishito, kijokiro nowantapae

433

JIRIPOSHIJATZI1,2

yaariri. Tema okameethaperotaki. eejatzi okameethaperotaki roojatzirika nae, nokantyaani namita koeyantemirini eerori. 25Niyotaki iroaaka eero rowamagaetana, eero niyaatzita jenokinta. Nojeekimoteeyana kiminiita kipatsikika namitakoeyemini paapatziyaperoeyaarini Jesoshi, eejatzi piweshiryaawenteeyaarini riraga paapatziyakari. 26Aririka niyaatashii yeemini eejatzi, piweshiryaawenta waena, eejatzi piyoteeyanakini ikamee thaperotaki Jesokirishito.
24Omaanta

yakimirini. Iroaaka eejatzi pikemakoe yakinani, osheki nopomeentsitawenta karini niyotagaeyakirini paashinipaeni atziri.
Eero pikaminthaashita eeroka apaniroeni, omaanta pikaminthagaeyerini paashinipaeni

Ikantziri: Kameetha pijeekaeyeni

iroka nokowakaakimiri pikenkithashiryaaperoteri: paapatziya kari Jesokirishito pawijakotantaari, iroaaka ikowaki kameetha pijeekae yeni, pantapiinteeyeroni maawaeni ikowakaakimiri. Aririka niyaatashitee yemini nokowaki noeeyapaemini eekiro piyaatatzi pikyaaryoowenteeyi roni paapatziyeeyakawoni maawaeni. Eerorika niyaatashiiyimini, omaanta nokowaki nokemakoeyemini eekiro piyaatatzi pikempiyaaminthatawakagae yani, pipomeentsiwentawo pikamantee yerini atziri: Aririka paapatziyaari Jesokirishito, ari rowawijaakotemi. 28Eero pithaawanteeyarini riraga kijeeyawitakimirini: ari ikenkithashiree yanakyaani: Iitaka kaari ithaawa nantana? Ari riyoteeyanakini rirori riyaateeyeni paamariki kaari tsiwakani tatsini, riyoteeyeni eejatzi rowawijaako takimini Tajorentsi. 29Ikaminthagaeya kimini Tajorentsi, ikowakagaeyakimini paapatziyeeyarini pikantyaani kijokiro poyeri Jesokirishito. Omaanta ikowaka gaeyakimini iroka omawitya pikemaa tsitawenteeyaarini. 30Aritaki amonkaa tawakagaeyakani apomeentsiwenteeya rini Jesokirishito. Paerani pieeyakinani nopomeentsitawentakarini niyotaakoe

27Eenitatsi

riweshiryaawenteeyimini Jesokirishito. Inintaperoeyakimini, retakoeyakimini, roemoshirenkaeya kaeni. Tema pikithaatakotakawo Ishire Tajorentsi. Tema piyoteeyini ineshironkatakae Jesoshi eejatzi ikaminthaakae. 2Rootaki iroaaka nokanantzimiri: Kameetha pijeekae yeni, paakameethatawakagaeyani, pinintaperotawakagaeyani. Kameetha omonkaatawakagaeyani oetarikapaeni pikowaeyerini eejatzi oetarikapaeni pikenkithashireeyerini. Aririka panteeyeroni iroka, ari nokimoshire wenteeyanakimini. 3Oetarikapaeni panteeyerini, eero pikijawakaanteeya woni, eero pikantakaaperoeyani. Eero pikenkithashireeyani pikameethapero tzi, eero pikenkithashireeyani panaakoe yakirini paashinipaeni, inta pikenkitha shiryaakoeyaarini: Ikameethaperoeyini paashinipaeni, ranaakoeyakinani ikameethatzi. 4Okameethatawita pikaminthaya eeroka apaniroeni, omaanta okameethaperotzi eejatzi pikaminthagaeyerini paashinipaeni. 5Pikimitakoeyaarini Jesokirishito: tee ikenkithashiryaakota ikaminthaya rirori, omaanta ikenkithashiryaakoeyakaeni ikaminthagae aaka. 6-7Paeraniperoroa rirotaki Tajorentsipero, omaanta ikantakiri Iriri: Pawa, niyotzi akimita wakagaeyakani, atajorentsitaperoeya kini aaka, omaanta nokowaki nopeya paeya atziri, nantemiro maawaeni pikowakaakinari. Roojatzi rookantana kawo reewawenantzi, itajorentsitantari.

1Tema

JIRIPOSHIJATZI2

434

Roojatzi ijeekantapaakari paerani kipatsikika, ratziritaperotapaaki: 8ikimiteeyapaakaeni aaka. Tee reewawenantawitapaaka, omaanta iaaperotakiri Iriri. Rirotaki kowashi teencha ikentakoteetantakariri koroshiki, ikamawenteeyakaeni. Rootaki ikowakaakiriri Iriri. 9Omaanta paata ragaeri jenoki, kameetha ijeekakagaerikya Ashitariri. Rapiita waeri iitawaeri Tajoretsipero: ranaakoe yapaerini maawaeni jeekaeyatsirini. 10Ikowaki Tajorentsi apinkatheeyerini Jesoshi maawaeni: riraga jenokijatzi, aakapaeni kipatsijatzi, riraga jeekatsiri inthomaenta kipatsi, maawaeni. Eekiro aatatye apinkathataperoeyeriniroa rirori. 11Eejatzi akantaperoeyeni: Rirotaki Jesokirishito Awinkatharite, rootaki aaaperotaperoeyantyaaririni kameetha riraga Pawa Tajorentsi. 12Ari, nonintaperotanewopaeni, pikantani paapatziyaperotapiinteeyaka woni okaatzi niyotaakimiri. Notsipa tantawitakimirini paapatziyaperoeyaka woni. Iroaaka tee notsipateeyemini, omaanta nokowaki paapatziyaperoeyaa woni eejatzi. Tema rowawijaakoeyaki mini Tajorentsi: iroaaka pipinkathata peroeyerini, pantaperoteniri kameetha maawaeni ikowakagaeyakimirini. 13Tema rirotaki kowakaashiryaapiinta kimirori pikowantapiintakari panteniri ikowakaakimiri. Rootaki imatakaantaki mirori. 14Pantaperoeyeroni maawaeni ikowakaakimiri: eero piaawaepookitzi oetarika pantayiterini, eero pipiyawaantetari oetarika ikantemiri. 15Aririka panteniri Tajorentsi maawaeni ikowakaakimiri, eero ojeeki pantani, omaanta pikameethashiryaanaki. Tema itominteeyakimini, rishintoeyakimini. Rowameethataperoeyakimini. Jaga pinampiki pikaateeyakirini osheki

theenkantatsiri: tee ikameethatzi irirapaeni, tee riyotziri Tajorentsi. Kimitaka ootamentotsi ootaka aminantari, ari pikimitya eerori, kameetha pijeekaeyeni piyotakagae yantyaaririni riraga theenkantatsiri kyaaryo paapatziyeeyakarini Tajorentsi. 16Napiitemiro nokantemi: kimitaka pootakawo ootamentotsi paminantari tsiteniriki, eejatzi piyotagaeyerini maawaeni jeekimoeyimirinira jaga Iaani Tajorentsi iaantapaeyaaworini rirori jenoki, ikanteetatyeeyaani raaapae janta. Ari pimateeyeroni iroka; roojatzi ipokanteeyari Jesokirishito, nokimoshirewenteeyakimini. Niyotanaki tee natsipetashitawo niyotagaeyakimini. 17Iroaaka paapatziyeeyakarini Jesoshi. Tema naaka aapatziyakaakimiri, rootaki ikowanteetakari rowamagaetena. Aririka rowamagaetena iroaaka, niyotaki eekiro piyaatatye pipinkathata perotanakiri Tajorentsi. Rootaki nokimoshiretantakari, eejatzi nokowaki pikimoshirewentena eerori. 18Kyaaryo, okameethatzi pikimoshireeyanakini, akimitawakagaeyantyaarini, akimoshi reperoeyantyaarini, maawaeni.
Rotyaantziri Paaworo Temoteeyo

ikowakayena Awinkatharite Jesoshi, nokowaki intsipaete notyaante miri Temoteeyo. Aririka ipiyee eejatzi jaka, ikamantapaena tsika pikanteeya rini, nokimoshiretantyaari. 20Tekatsi paashini kimityaarini rirori: osheki ikowaperotaki ikaminthagaeyemini kameetha pijeekaeyantyaarini. 21Eeniro paashinipaeni: ikenkithashireeyakironi oetarikapaeni ikowayitzirini rirori, tee ikenkithashiryaaperotero ikoyiri Jesokirishito. 22Omaanta piyoteeyakini ikameethataki Temoteeyo, ikyaaryoo wentziro ramitakotakina nokenkithata kaakiri atziri: nokamanteeyirini tsika

19Aririka

435

JIRIPOSHIJATZI2,3

ikantyaari rawijakotantyaari. Osheki ramitakotakina, ikimitakaantakina naaka ashitariri. 23Rootaki nokowanta kari notyaantemiri. Aririka niyotapero taki rowamagaetena, rooma eerorika, ari intsipaete notyaanteri Temoteeyo ikamantapaemi. 24Eejatzi nameentakari Awinkatharite ishinetana niyaatashiiye mini. Eero ojamanitzi, ari nareeteeya paemini.
Ikenkithatakotziri Epajororiito

tapiinteeyenanimi eeroka, pijeekirikami jaka. Tee ikenkithashiryaakota rirori, rootaki ikamantyaarimi.

Paamayarira riraga kowatsiri ipeyakagaeyemini joriiyo

potyaantakinari ayemijantzinkarite Epajororiito, osheki petakotakina. Ikaatakina, nantawaetee yinirini Awinkatharite. Ikimitaaganki joraaropaeni ikyaaryoowentziniri iyapitaanote oetarikapaeni rantziniriri, ari nokimitaaka naaka eejatzi Epajoro riito nokyaaryoowentziniri Awinkatha rite maawaeni nantziniriri; tee nopera tawentawo ikowakaakinari. 26Osheki ikoetyeeyakimini. Pikemakoeyawitaka rini mantsiyataki, osheki powashireta kotawitakari. Iroaaka ikenkithashi ryaakimi, tee ikoyi powashiretakotyaari. 27Kyaaryo, imantsiyaperowitaka, roowiteencha ikamemi, omaanta ineshironkateeri Tajorentsi, retsiyatako teeri. Eejatzi naari, ineshironkataana, tee ikowakaana ikamimotena. Riyotzi nashironkaawitaka, tee ikowakaana nowashiretakotyaari. 28Iroaaka nokowaperotaki notyaanteemiri. Aririka pieeyawaerini, pikimoshirewenteeya waerini, roojatzi eero nowashiretako tantaneemi. 29Rootaki paakameetha tantawaeyaariri, pikimoshirewenta waeri; tema rirotaki aapatziyariri Awinkatharite. Piaaperotawaeri eejatzi piaaperoeyerini maawaeni kimitariri rirori. 30Tema rantawaetziniri Jesokiri shito, rootaki imantsiyatantakari, roowiteencha ikamemi. Osheki retakotapiintakina: ikimitakimi petako

25Chapinki

1Eejatzi, noyemijantzinkarite, nokanteeyemini: pikimoshire wenteeyerini Awinkatharite. Eero nojamaneentawo napiitemiro rowaga nojankinatakimiri, tema okameethatzi pikemapiintero. 2Paamayarira riraga kowatsiri ipeyakagaeyemini oyaatzirori rametayi tarini joriiyopaeni: tee ikameethatzi. Paamayarira, rowashironkaemikari, ikowawita itotonatakaemimi pishiramparitantari pawijakotanteeyari. 3Atsipetashita atotonatziro, eero owameethatee, eero owawijaakotee. Omaanta Ishire Tajorentsi iyotagaeyakaeni apinkathaperoeyirini Tajorentsi, rootaki rowameethateeyanteerini, rowawijaakoe yanteerini. Aweshiryaawenteeyakarini Jesokirishito, ayoteeyakini tekatsi akantya owawijaakotashitya aaka. 4Aririkami amateromi owawijaakotyaami aaka, tema naaka owawijaakotashitachanimi. Osheki nomatayitawitakani, nanaakotee yawitakarini paashinipaeni. 5Owakira nokoaatapaakini, 7 nomaakotapaaki, ari itotonateetakiro noshiramparitantari. Naaka icharineeteni Ishirayeerini. Eejatzi nocharinetakari Irijamiini. Tema naakapero joriiyo. Nomonkaataperotakiro rojankina rini Moeseeshi, tema naakawitaka warijeeyo. 6Nokowaperotawitanikya osheki naapatziyarimi Tajorentsi, rootaki nokijeeyantakaririni riraga aapatziyeeyari rini Jesoshi nowamaayitakini apaanipaeni. Kameetha nomonkaatakiro rojankinarini Moeseeshi, tekatsi kantenani: Eenitatsi pantani. 7-8Niweshiryaawentawitawoni maawaeni nantziniriri paerani, nokanta

JIRIPOSHIJATZI3

436

kaaperotawitani, nokantashiretaki, Okameethatzi iroka nantakiniriri Tajorentsi. Omaanta iroaaka noyaateeri Jesokirishito, rootaki niyotantari natsipetashitawitakawoni paerani. Iroaaka tee nokenkithashirya gaero maawaeni nantawitarini paerani. Omaantakya iroaaka naapatziyaari Jesokirishito rootaki nookantaawori nantawitarini, nokimitakaantaawo ookirowanki kaagashi. Omaanta iroaaka naapatziyaari Jesokirishito, nopinkathateeri. Nokoyi niyotaperoteri irira eejatzi nokoyi nanteniri oetarika ikowakaakinari. 9Nokowaki nosheninka taperotakyaari. Tee nokameethatashitya naari: nomonkaatayitawitawoni rojanki narini Moeseeshi, omaanta tee owamee thatena. Omaantakya naapatziyakari Jesokirishito, rootaki rowameethatanta kinari rirori. Aritaki rowameethateeyi rini Tajorentsi maawaeni aapatziyeeya ririni. 10Nokowaki niyotaperoteri kyaroa Jesokirishito. Ikimitagaerira Tajorentsi ipiriinteeri, nokowaki itajonkakowentapiintena naari. Eejatzi, okimitaka osheki ikemaatsitawenteeya kaeni, nokowaki nokemaatsitawentyaari naari; okimitaka ikamawenteeyakaeni, nokowaki nantawaeteniri naari omawi takya rowamaawenteetenawo. 11Rooja tzi aririka ipiriinteeyaneeni kamakotaki rorira raapatziyakarira Jesoshi, nokowa perotaki nopiriintanee naari, notsipata perotantapaeyaariri Tajorentsi.
Ikamantakotaa rirojatzi Paaworo

nomonkaataperotayitakironi maawaeni nokowakiri nomonkaateri. Iroaaka tee nokenkithashiryagaero maawaeni nantayitawitarini paerani, omaantakya apatziro nokenkithashiryaaperotziro maawaeni nanteniriri Jesokirishito, eejatzi nokowaperotaki osheki kijokiro nowanakiri rirori. 14Naapatziyakari, rootaki ikowantakinari Tajorentsi niyaate jenokinta, nojeekimotapaeri rirori. Iroaaka nokyaaryoowentziniri nantawaetaperotziniri, ipinatantenari iinja janta jenokinta. 15Nokowaki pikimiteeyenani, maawaeni aapatziya peroeyaririni Jesoshi. Teerika pikimitee yanani, riyotakagaeyemini Tajorentsi tekiraata omonkaatya paapatziyaperoe yarini. 16Omaanta pikyaaryoowentero pimonkaataperotero maawaeni piyotakiri. Tema aritaki riyotakaaki miro.
Ikowaki Paaworo akimiteeyaarini rirori

nomonkaatayitzironi iroka nokenkithatakotakiri, tekiraata nokameethaperotzi okimitaka ikowakaakinari Jesokirishito. Omaanta nokowaperotaki nomonkaataperotayite nirini, tema rowawijaakotaana irira nomonkaatantyaawori. 13aakiro, noyemijantzinkarite: tee nokantzimi

12Tekiraata

pikimiteeye nani. Eejatzi pamineeyerini paashini paeni, ikimiteeyakinarinika. Roojatzi pikimiteeyenani maawaeni: paapatziya peroeyarini Rotyaantanewo Tajorentsi. 18-19Paerani nokamantakimi eeniro osheki kijakiriri Jesokirishito: riraga kentakotawentakaeri koroshiki. Iroaaka napiiteemiro: kyaaryo ikaatzi osheki kijakiriri. Tee iaaperoeyerini Tajorentsi, omaanta riweshiryaawenta shitawoni kaari kameethatatsi eejatzi rowayitarini: ikimitakaantakawo itajorentsitashitakawo iwatha okaatzira okowashitari. Okameethatemi ipashiwenteeyanimi, omaanta ikantakaaperotashiteeyakani. Apatziro ikenkithashireeyironi tsika ikanteeyani jaka kipatsiki. Iinja riyaateeyanakini paamariki kaari tsiwakanitatsini. Niraakoeyakarini naari. Eero poshiyari

17Noyemijantzinkarite,

437

JIRIPOSHIJATZI3,4

rirori. 20Omaanta aaka akowaki anampitaperotyaawo jenokinta. Iroaaka oyaatziiri owawijaakoeyeerini riraga Awinkatharite Jesokirishito. Ikinantapaakyaawo menkori ragaeyantaneerini aakapaeni jenokinta. 21Ashi royiro itajonkantzi, imatayitzi roni iitarikapaeni ikowakiri. Itajonkako wentapaakae aari, ipaashinitapaakae niro awatha, akimitanteeyaariri rirori. Iroaaka ashi oyiro apathagaeyini, akamaeyini; omaanta iinja akimiteeyaa rini rirori, okameethaperotanakikya awatha: eero apathagaeyeeni, eero akamae eejatzi. 1Rootaki noyemijantzinkarite, nonintaperoeyantakimirini, osheki nokoetyaakimi, osheki niweshiryaa wenteeyakimini. Kijokiro powaeyerini Awinkatharite, poyaataperoeyerini. Kyaaryo, osheki nonintaperoeyakimini. 2Iroaaka nokamantero Ewoorya eejatzi Shiinteki eero okijawakaa. Kameetha okanteri Awinkatharite ramitakotero aakameethatawakagaeya. 3Iroaaka nokamantemi, nojoriiyotzinkarite, tema paerani atsipatawakaaka antawaetziniri Awinkatharite: iroaaka nokowaki pamitakotero rowaga tsinani aakamee thatawakagaeya eejatzi. Paerani opomeentsiwentawitawoni okamantee yawitarini atziri tsika ikantyaari rowawijaakotanteeyaari: okaateeyawita kinani, eejatzi rirori Kirimiintzi, eejatzi paashini amitakoeyanarini. Ojankina teeyakani iwaeropaeni riraga amitakoe yanarini janta jenokinta, rojankinatako taka maawaeni iwaero jeekatsini jenokinta iaanamentoki Tajorentsi.
Pikimoshirewenteri Tajorentsi
4Pikanteetatyeeyaani pikimoshire wenteeyerini Awinkatharite. Napiitee miro: pikimoshirewentaperoeyerini, maawaeni. 5Nokowaki riyoteeyeni atziri

pikaminthaantaperoeyeni. Eero pipeyakotziro: rooteentsi ipokae Awinkatharite. 6Eero pikenkithashiryaa kopiintziro oetarika awijimotemini. Pikanteetatyeeyaani pamaneri Tajorentsi, pikanteri oetarika pikoyiri. Oetarikapaeni koetyeemotzimiri, ari pikamanteri. Eejatzi pipaasonkita piinteeyerini. 7Roojatzi Tajorentsi ijeekakagaeyemini kameetha ikimoshiretakaaperoeyemini osheki. Ranaakotaperoeyakaeni aari, tee amatziro ajeekakagaeyerini kameetha paashinipaeni, tee ayotziro. Aririka paapatziyaari Jesokirishito, ikantyaani Tajorentsi ijeekakagaeyemini kameetha, riweshiryaakagaeyemini. 8Noyemi jantzinkarite, eeniro paashini nokamante miri. Okameethatzi pikenkithashiryaakoe yeroni okaatzi kyaaryooperotayitatsirini, okaatzi aaaperotayiterini kameethayitatsi rini; maawaeni okaatzi kameethatatsiri. Kyaaryo, pikantatyeeyaani eero pikenkitha shiryaakopiintawo pantero kaari kameetha tatsi, inta pikenkithashiryaaperoeyaarini maawaeni okaatzi inimotziriri Tajorentsi; eejatzi okaatzi kameethatatsiri inimoeyiri rini maawaeni atziri. Kyaaryo okameetha tzi ashi poyiro pikenkithashiryaakotero oetarika kameethatatsiri eejatzi oetarika aaaperoteeyerini okameethatzi. 9Pantapiinteeyeroni maawaeni niyotagae yakimirini, maawaeni nokamanteeyakimi rini, maawaeni pikemaeyawakinarini. Oetarikapaeni piaakirini nantakiri naari, ari panteeyeroni eerori. Rootaki kijokiro rowantemiri Tajorentsi: ijeekakagaeyemini kameetha.
Riraga jiriposhijatzi osheki ineshironkaeyakirini Paaworo
10Paerani pikenkithashiryaawiteeyaki nani, roojatzi pipeyakotawitaanani; omaanta niyotaki iroaaka pikenkitha shireeyaanani eejatzi, pikaminthagaeya

JIRIPOSHIJATZI4

438

kinani, rootaki nokimoshireperotanta kari. Tema ikameethataki Awinkatha rite. Tee pipeyakotaperotana, omaanta tee pimatawitawoni pikaminthagaeye nani. 11Tee nokamantawitzimi eeniro koetyeemotakinari oetarikapaeni: tee. Tee otzimaperotawita tzimimotanari, omaanta iroaaka nametakawo nokimo shiretashita, omawitya tekatsirika tzimimotenani. 12Nametakawo nojeeka shita tee nashaagantya osheki, eejatzi nametakawo aririka nashitayityaawoni oetarikapaeni. Niyotayitakironi maawaeni: niyotaki nokemakawo nowanawo, eejatzi niyotakiro tsika okanta notasheyi. Niyotakiro nashaa gantaka, eejatzi niyotakiro nashironkaaka. 13Tema kijokiro rowana Rotyaantanewo Tajorentsi, imatakaa kina, rootaki nomatantawori oetarika paeni ikowakaakinari. 14Omaanta pineshironkaeyakinani. Piyoteeyakini nowashironkaawitaka, rootaki pikaminthagaeyantakinarini. Tema kameethataki okaatzi pantakiri. 15Eejatzi piyoteeyini tsika okantani paerani, owakiraani nokenkithata kaantakimirini jaga pinampiki, netako peroeyakimini. Niyaatantaari eejatzi, nopoaanaa Masherooniyaki, niyaatayi takini paashinipaeniki nampitsi. Apatziro eerokapaeni petakoeyawaki nani, pipashiteeyawakinawoni koetyee motakinari. Tee ikimiteeyemini riraga aapatziyeeyaririni janta paashinikipaeni nampitsi. 16Eejatzi, nojeekantakarini janta Tejawoonikaki, potyaanteeyakina rini okaatzi koetyeemotakinarini.

Eejatzi paashini pipakaantaana. 17Tee nokowakaawitzimi pipapiintena oetarikapaeni, omaanta nokowaperotaki pimatayiteroni kameethatatsiri, kameetha ipinataperoeyantemirini Tajorentsi. 18Ipapaakinawo Epajororiito maawaeni pipakaantakinari. Okamee thaperotzi iroka pantakiri, okimitaka riro pipakiri Tajorentsi maawaeni. Iaaperotakiro, riweshiryaawentakimi. Iroaaka ojeekimotaperotakina oetarikapaeni, tekatsi paashini koetyee motenani; monkaataka. 19Pameentape rotakari Jesokirishito, rootaki retakoe yantemirini Tajorentsi, ipaeyemini maawaeni koetyeemoeyakimirini. Ashaagantzinkari rirori, tee imashitha tzi. Tema reewawenantaperotzi, ikameethaperotzi. 20Thame aaaperoeyerini Pawa Tajorentsi, akanteetatyeeyaani. Aritaki akantaperoeyaani.
Riweyantakawo Paaworo rojankinari
21Nowethateeyemini, eejatzi nowetha teeyarini maawaeni riraga aapatziyariri Jesokirishito. Riwethateeyakimini eejatzi maawaeni ayemijantzinkarite jaka. 22Eejatzi riwethateeyakimini maawaeni aapatziyariri: riraga ratzirite paeni Seesari, maawaeni. 23Nokowaki ineshironkaperoeyemini Awinkatharite Jesokirishito. Piweshiryaawenteeyaa rini, maawaeni. Naaka jankinatzimirori iroka: Paaworo

ROJANKINATZINIRI PAAWORO KOROJAASHIJATZI

Eeniromi, noyemijantzinkarite, maawaeni aapatziyariri Jesokiri shito janta Korojaashikinta? Naaka Paaworo nojankinatzimiro. Naaka Rotyaantanewo Jesokirishito, rootaki nokenkithatakaantzimiri, rootaki ikowakaakinari Tajorentsi. Notsipata kari jaka ayemijantzinkarite Temoteeyo. Nojankinatzimiro maawaeni aapatziya perotariri Tajorentsi jaga pinampiki. Nokowaki ineshironkatapiintemi eejatzi riweshiryaakayemi Pawa Tajorentsi, eejatzi rirori Awinkatharite Jesokiri shito.
Ipaasonkitakowentziri Paaworo korojaashijatzi

1-2

pikemakironi iaani Jesoshi paapatziyakawo, rootaki pawijakotantari. Kyaaryo iroka pikema kiri. Eejatzi piyoteeyawakironi kameetha ijeekakayemi riraga Tajorentsi janta jenokinta. Rootaki paapatziyantaperotakariri Awinkatha rite, eejatzi osheki pineshironkaperotziri maawaeni ayemijantzinkarite. Nokema kotakimi, rootaki maawaeni kitejiri namanantapiintariri Tajorentsi, nokantapiintziri imatakaapiintemiro kameethatatsiri, eejatzi noaaperotziri Tajorentsi, riraga ashitariri Awinkatha rite Jesokirishito. Eerokateeyakini

3-5Paerani

nopaasonkitakowentziri. 6Pikemakiro iyaatakotayitanakini iaani Tajorentsi maawaeni nampitsikipaeni. Raapatzi yeeyakarini Jesokirishito oshekini riroripaeni. Pikemantakawori eerori, piyotaperotawakiro kyaaryo ineshironkatakae riraga Tajorentsi. Paapatziyawakawo rootaki kaari pikimitanta paerani, omaanta eekiro, eekiro piyotakiro pantero ikowakiri rirori. Eejatzi ikimitakimi paashinipaeni kemaperotakirori ipaashiniperoteeyeeni. 7Riroma Epaajagashi rirotaki kenkitha takaakimirini paerani. Ikimitana, ikantani ikyaaryoowentziniri Jesokiri shito. Kameetha ikyaaryoowentziniri, rootaki notyaanantariri ikenkithata kaantayitakimirini. 8Ikamantapaakina omatakaakimiro Ishire Tajorentsi, rootaki pineshironkaperotantakariri paashinipaeni atziri. 9Rootaki namanapiintariri Tajorentsi: Pimatakayeri pikowakaakiriri maawaeni noyemijantzinkarite janta Korojaashiki. Roojatzi nokantani nokantapiintziri Tajorentsi: Piyotakayeri korojaashijatzi maawaeni pikowakaakiriri kameetha raapatziyantaperotemiri. Eejatzi nokantziri: Nokowaki Pishire iyotaape roteri maawaeni, iyotakaaperoteri, kameetha ikemantaperotyaawori

439

KOROJAASHIJATZI1

440

pikantziri. 10Eejatzi nokantziri imatakayemiro apatziro pikenkithashi ryaapiintero pantero kameethatatsiri, piweshiryaakaaperotantyaariri, eejatzi panantyaawori maawaeni kameethata tsiri. Riroma rirotaki Awinkatharite, rootaki okameethatantari anteniri iroka, iaaperotanteeri. Nokantziri imatakaye miro apatziro pantero kameethatatsiri, rootaki imatakayemiro piyotantyaariri, eekiro, eekiro piyoperoteri. 11Riroma rirotaki Tajorentsipero, ikameethapero taki, imataperotero oetarika ikoyiri, rootaki nokanantariri imatakaantemi rori pimatantapiintyaawori maawaeni kameethatatsiri, eero pijamashiryaawo inta pikimoshirewentanakiri Tajorentsi. Rooma aririka rowashironkaawitemi atziri, rirotaki matakayemironi Tajorentsi eero pipiyatantari pikijiri. 12Rooma rirotaki owameethatakaeri, riwetsikashiryaakae aatantyaari janta ikashiyaakaakaenta. Rooma ari akaatee yapaakirini maawaeni ayemijantzinka rite janta okitejiperotzinta, kameetha ajeekapae. Rootaki akanantakariri Tajorentsi: Ariwee, Pawa.
Ikenkithatakotakiri Jesokirishito

reewawenantawitakaerini iwinkatharite kamaaripaeni rootaki akimitantawitakaririni ajeekawitani janta otsiteniperotzinta. Omaanta rowawijaakotakae Tajorentsi, rootaki iroaaka reewawenantakaeri Itomi, riraga inintaperotanewo rirori. 14Ikama wentakae riraga Itomi, rapaatawentakae riraa rowawijaakotantakaeri. Ineshironkaperotakae Iriri, iroaaka eero ikenkithashiryaakoteero kaari kameethatatsi antawitakari paerani. 15Kaari ikoaanitzi Pawa Tajorentsi, omaanta ipokapaaki jaawikika Itomi, ikoaatapaaki kipatsikika, rantaritapaaki jaka. Omaanta ikimitaperotari Ashitariri.

13Paerani

Tekirani ojeekini kipatsi eejatzi maawaeni oetarikapaeni aaayitzirini, ari ijeekitani janta jenokinta rirori. 16Rirotaki wetsikaki riri maawaeni: jenokijatzi, kipatsijatzi, koaatatsiri, kaari koaatatsi, maawaeni. Aritaki riwetsikakiri maawaeni rinashitayi takani ronampiri Tajorentsi. Rirotaki Jesokirishito wetsikakiriri maawaeni. Tee riwetsikashitari, inta riwetsikantayitakari rini maawaeni iaaperoteri. 17Rirotaki Jesokirishito itaperotakaworikya ijeekitani paerani. Ikantakiri maawaeni riwetsikani: Aritaki pikanteeyaani. 18Rirotaki Jesokirishito iyoperotatsiri reewatawenta kae aaka, eejatzi maawaeni paashinipaeni aapatziyariri. Tekatsimi rirori, eeromi ayotzirimi Tajorentsi, eeromi aapatziyarimi, eeromi awijakoteemi. Ipiriinteeri Itomi riraga Tajorentsi paerani, eero ikamae eejatzi. Rirotaki Jesoshi itakawori ipiriinta. Riro impaetatsini kaminkari ipiriintee aririka omonkaatapaakya ipokantaatyaari Jesoshi jaka kipatsiki. Kyaaryo ipinkathari perowenantziroa maawaeni, 19itajorentsi perotakiroa. Rootaki ikowakaakiriri Ashitariri. 20Paerani eenitatsini kaari kameethatatsi rantawitarini maawaeni atziri, rootaki kaari riweshiryaantawita riraga Tajorentsi, omaanta rotyaantakiri Itomi ikamawentakae koroshiki, rapaata wentakae riraa. Ikamawenantakaeri kameetha atsipatanteeyaariri rirori, rootaki roemoshirenkantakaeri. Rowameethatakae eejatzi ikoyi rowameethateri maawaeni kipatsijatzi eejatzi jenokijatzi. Iroaaka iaaperotakae akameethatzi, eejatzi aaaperoteeri rirori.
Ikenkithatakoteri korojaashijatzi

paerani tee pikenkithashiryaa piintzirini Tajorentsi, pikijawitarini. Pikenkithashiryaawitawoni kaari kameethatatsi, eejatzi pantapiintawita woni. 22Omaanta ipokapaaki Jesokiri shito kipatsikika, ikoaatapaaki ikimita

21Ari,

441

KOROJAASHIJATZI1,2

kotawitapaakae aaka. Roojatzi ikamawentakae koroshiki rowameetha tantakaeri, rootaki iroaaka piaapero tantariri Tajorentsi ikameethatzi, eejatzi iaakimi eerori pikameethaperotaki, ikimitakaantakimi tee pantziro kaari kameethatatsi. 23Omaanta ikowaki akantatyeeyaani aapatziyawo iaani. Eekiro aatatye aapatziyaperotana kyaawo. Piyotaperote kyaaryoopero atsipataperotyaari Tajorentsi paata jenokinta. Eero pipakayiro paapatzi yawo iaani. aakiro, othotyaaka okamantakotaka iaani Tajorentsi maawaeni nampitsiki. Eejatzi naari nokenkithatakotakiro, notsipatakari paashinipaeni kenkithatakaanantatsiri.
Riyoteeri Paaworo kaari riyotawitani paerani

ikemaatsitakawo Jesokiri shito rowawijaakotantakariri maawaeni aapatziyariri, iroaaka ikimitakaantakae aaka inampijatzipero, rooma aapatziya kari. Iroaaka okimitaka maawaeni aapatziyariri ikemaatsitawentyaari paashinipaeni rawijakotantyaari, eejatzi naaka nokemaatsitawentzimi, niyotaantzimiri paapatziyaari rirori, rootaki nokimoshiryaantari. Monkaa taka iroaaka. 25Ikantana Tajorentsi: Pineshironkateri maawaeni piyemi jantzinkarite, eejatzi piyotaaperoteri nokoyiri. Ari iroaaka niyotaakimiro. 26Niyotaakimiro maawaeni kaari riyotawitani paerani ronampiripaeni Tajorentsi, eejatzi kaari riyoteeyawitani atziripaeni. Iroaaka riyotakaakaero aaka eejatzi maawaeni paashinipaeni aapatziyariri. 27Iroaaka ikowaperotaki piyotero imatakaakimiri; okameethape rotziroa. Eeroka kaari joriiyotatsi, omaanta ikamawenteeyakimini eeroka eejatzi rootaki kijokiro rowaperotantzi miri Jesokirishito pishireki, rootaki

24Osheki

piyotantari kameetha pijeekimotapero teri Tajorentsi iinja. 28Rirotaki Jesokiri shito nokenkithatakotziri. Nokantziri maawaeni atziri: Kyaaryoowa, pantzirokari kaari kameethatatsi. Eejatzi niyotaaperotziri irinta riyotape rotantyaariri riraga Jesokirishito, raapatziyaperotantyaariri kameetha. Eejatzi eeroka, aririka piyoperoteri, paapatziyaperotyaariri, ari pikimitape rotyaari Tajorentsi pikameethaperota naki. 29Rootaki nopomeentsiwenantzi mirori, kaari noperawenantzimi. Eejatzi rootaki niyotaantakariri maawaeni. Imatakaakina riraga Jesokirishito, rirotaki shintsitakaakinari, itajonka wentakina nomatantakawori. 1Nokowaki piyote nokantani nopomeentsitawentzimi nokenki thatakayiri Tajorentsi. Nokantapiintziri imatakayemiro kameethatatsiri, eejatzi nokimitakowentziri ayemijantzinkarite janta Raworisheeyaki. Eejatzi nopomeentsitawentziniri maawaeni kaari aana, nokantapiintziri Tajorentsi imatakayeri rirori kameethatatsiri. 2Nokantapiintziri eejatzi imatakayemiro piweshiryaantyaari, pineshironkatawa kaantyaari. Eejatzi nokowaki imataka yemiro pikemaperotero maawaeni rantawentzimiri Jesokirishito. Rootaki nokowakiri piyoperoteri Jesokirishito. 3Paerani tee riyotawitarini atziri irira, omaanta iroaaka riyoteeri rirori. Jee, nokowaki piyoperoteri kameetha. Rootaki nokanantakimiri. 4Omaanta eenitatsi paashini atziripaeni rinashita riyotaantzi. Kyaaryoowa, ramatawiteetzimikari, rootaki niyotaantzimirori maawaeni iroka. 5Kyaaryo, tee notsipatawitzimi, omaanta osheki nokenkithashiryaakimi. Niweshiryaawentakimi kameetha pijeeki. Kyaaryo, pineshironkatawa kaaka, eejatzi eekiro piyaatatzi

KOROJAASHIJATZI2

442

paapatziyaperotari Jesokirishito, rootaki niweshiryaantari.

Kijokiro poyeri Jesokirishito

paerani paapatziyakari Awinkatharite Jesokirishito, rootaki rowawijaakotantakimiri. Rootaki iroaaka, eekiro piyaatatzi paapatzi yaantariri apatziro irira: maawaeni kitejiriki panteniri oetarikapaeni ikowakaakimiri. 7Noshiyakaawente miro: rowaga pankirentsi, aririka oparithaperotaki inthomaeki kipatsi, rootaki oshookantari kameetha, eejatzi oshintsitantakari. Eejatzi pikimitanakya eerori, kijokiro poyeri Jesokirishito. Apatziro pikenkithashireeri, ari imatakayemiro kameethatatsiri, eejatzi ishintsishiretakayemi. Pikantatyeeyaani pikemijantaperoteri, rooma rootaki riyotagaetakimiri. Aritaki pikantya, eekiro piyaatatye pipaasonkiteeyerini Jesokirishito, tema ineshironkaperota kae. 8Omaanta eenitatsi paashini atziripaeni inashita riyotaantzi. Kyaaryoowa, riyotaantziro theeyaantsi, rowaga maawaeni ikenkithashiryaari rirori eejatzi maawaeni riyotashitawi tari: rootaki riyotaanteeyawitarini ichariniiteni, itaperotakaworini ijeekini. Ramatawitzimikari. Eero paapatziyari. Tee riyotagaero ikantaperotziri Jesokiri shito: tema tee ikowakayimiro paapatzi yaari. 9Inta okameethatzi paapatziyari irira. Paerani ikimitakae awatha aaka, omaanta itajorentsiperotakiroa, ashi royiro. 10Eejatzi eerori, aririka kijokiro poyeri, paapatziyari, ikantyaani itajonkawentapiintemi, eero powashi ronkaantaroa, inta ipashitzimiro maawaeni koetyeemotzimiri. Ipinkatha riperowenantziroa, ranaakoperotziri maawaeni paashinipaeni jewatawita

6Rooma

chari. 11Paerani ikantzini Tajorentsi itotonateeyani ishiramparitantari joriiyopaeni, rootaki riyotantakari atziri raapatziyakari Tajorentsi. Omaanta iroaaka aririka paapatziyari Jesokiri shito, inashita ikowakayimiri. Kaari pitotonatantyaawo. Iroaaka kimiwi taka pitotonatakiro, omaanta rowamee thatakimi pishireki pipakaantaawori kaari kameethatatsi pantzirini, iroaaka eero pikoyiro pantapiintero. 12Eeroka ikaawoshitanteetakimiri, kimiwitaka itsipatakimi Jesoshi, pikamaki eejatzi kimiwitaka romonkeetakimi omookinta. Tema Tajorentsi ipiriinteeri Jesoshi, eejatzi eeroka kimiwitaka ipiriinteemi. Tema paapatziyakari riraga Tajorentsi pero, riraga piriinteeriri Jesokirishito, rootaki ipaashinitakaanteemiri. Iroaaka tekatsi pikanteeyaa pantero kaari kameethatatsi, rooma kimiwitaka pikamakitzi. 13Paerani okimitzimota kimi tee pai, tee pikenkithashireerini Tajorentsi; inta pantapiintawitawoni kaari kameethatatsi. Tee piyotawitarini riraga Tajorentsi. Iroaakakya ineshironkatakimi, tee ikenkithashirya gaero kaari kameethatatsi pantawitarini. Rowameethatantakimiri panteero kameethatatsiri, pikimitakari Jesokiri shito. 14Paerani osheki apomeentsi wentawitakawoni rojankinarini Moesee shi awijakotantyaarimi, omaanta tee amonkaatzironi. Ayotaki eenitatsini kaari kameethatatsi antzirini, rootaki aatantyaarimi paamarikinta akemaatsi tyaawomi. Omaanta ikamawentakae Jesokirishito koroshiki, rowawijaakota kae. Iroaaka eero apomeentsita wentawo ironta jankinarentsi awijako tantyaari. 15Paerani, ikamantari Jesokirishito koroshiki, riyotakaakae tekatsi ikantee rowashironkae riraga iwinkatharite maawaeni kamaari eejatzi maawaeni pinkathatziriri riraga

443

KOROJAASHIJATZI2,3

paashinipaeni kaari iagaetzi. Ithaaakowentakae Jesokirishito, eero ishinetziri irintapaeninta ranaakotee.

Eero pikenkithashiryaawo riyotaawitzimiri atziripaeni
16Tee okameethatzi ikijantemiro atziripaeni oetarika powayitarini eejatzi pimiritayitzirini. Eenitatsi osheki kitejitatsiri rinashitakayitakarini joriiyopaeni imakoryaanteeyarini. Rantzironi: maawaeni ojarentsi, maawaeni kashiri eejatzi maawaeni saawaro. Teerika pimonkaatziro eerori, eero pishinetziri ikijawentemiro. 17Paerani ikantani rametapiinteeyawoni joriiyopaeni, ikenkithashiryaantariri Tajorentsi, omaanta iroaaka rareetaka Jesokirishito. Riroperotaki apinkathee yerini. Monkaataka, ari okaatzi: eero iroaaka apiitapiinteero rameteeyarini joriiyopaeni. 18Kyaaryoowa, eero pishinetziri riroripaeni ramatawitemi. Inashita oetarika riyotaantziri. Ikowakaemikari pikimityaari rirori, ikantzimikari: Pipinkathateri ronampiri Tajorentsi pawijakotantyaari. Noaakiro kaari iaapiintziri paashinipaeni, piaakiroma eerori? Ikantakaaperota shita. Eero pikenkithashiryaawo ikantawitzimiri, itheeyashita. 19Tee raapatziyaperotari riraga Jesokirishito, omaanta irira rirotaki Jewateeni. Aakakya, aririka akenkithashireeri irira apaniroeni, kameetha aapatziyaari. Riyotakaakae, imatakaakae kijokiro owakiri ayemijantzinkarite antapero tantyaawori ikowakaakaeri Tajorentsi. 20Ikamaki Jesokirishito, eejatzi okimiwitaka itsipatakimi pikamaki eerori. Iroaaka eero pikenkithashi ryaawo riyotaawitzimiri atziripaeni, eero owawijaakotzimi. Iitaka patsipeta shitantawori pantashiwitakawo ikantzi miri irintapaeni? 21Tee okameethatzi

ikantawitzimiri: Aririka pikowaki pawijakote, eero pipampitziro okaatzi ithaawakari Tajorentsi, eero powari kaari ishinetzi Tajorentsi, eero poteeyiro ithaawakagaetari. 22Tee rootaki ikantziri Tajorentsi. Rooma riyotashita kawo atziripaeni iroka, riyotaashitzi miro. Pamine, riwetsikakaero Tajorentsi maawaeni owanawontsi owaeyarini. Aririka owaeyawo, ari okaatzi, thonka paaka. Tekatsi okantziro ashire. 23Aririka atzityaawo owanawontsi aetakaashitakari ayotzi, aetakaashita kari aapatziyaperotakari Tajorentsi, aetakaashitakari tee akantakaaperota, aetakaashitakari ashironkaawentakari Tajorentsi. Omaanta atsipetashitakawo atzita. Aririka atzitayityaawoni owanawontsi, akantatyaani akoyiro kaari kameethatatsi, tee akoyi amaejantero, eejatzi akantakaaperotaka.
Ikanteri: Kameetha pijeeki

tee piyoteeyawityaarini Tajorentsi, piyaateeyenimi paama riki kaari tsiwakanitatsini; omaanta ikamawenteeyakimini Jesokirishito, rowawijaakoeyakimini. Roojatzi ipiriinanta; rootaki iroaaka piyotanta riri Tajorentsi, eero piyaateeyeeni paamariki, inta piyaateeyeeni jenokinta: janta ijeekinta Jesokirishito rakoperoki Ashitariri, itsipatapaari ipinkatharipero tzi. Iroaaka eekiro piyaatatye pikowa perotanaki pijeekaeyeni janta, pitsipa teeyantapaeyaaririni. 2Rootaki kaari apatziro pikenkithashiryaantapiintawo tsika pikantyaari jaka jaawikika, inta pikenkithashiryaakotaperotyaawo jenokinta, rowaga tsika ikanta Tajorentsi, eejatzi oetarika ikowakayi miri. 3Okimitaka pikamaki, eero iroaaka pikenkithashiryaayiteroni jeekatsiri kipatsikipaeni, eero pikimitaa paerani. Omaanta raaakagaemi

1Paerani

KOROJAASHIJATZI3

444

Tajorentsi, pijeekantapaeyaari jenokinta. Ikempoyaaperotakimi, ikimitakaantakimi riraga Jesokirishito. 4Iinja ipiyee kipatsikika Jesokirishito, riraga aaakaeyakagaerini. Kameetha ipinkathariperotapaaki, akaateeyapae rini apinkatharitapae aakapaeni.
Eero papiitziro kaari kameethatatsi pantawitarini paerani
5Iroaaka kimiwitaka kamakimi omaanta rowaaagaemi Tajorentsi, rootaki kaariroa papiitanteeyaawo kaari kameethatatsi pantawitarini paerani. Eeroka shirampari, eero pishirontawo tsinani kaari payi. Eeroka tsinani, eero pishirontari kaari piimi. Shirampari, eero pantatenkatawakaa pishiramparinkaki, pikimitakaantyaari riro tsinani. Tsinani, eero pantatenkata wakaa pitsinaninkaki. Eero pikowapero tziro pantero iroka, eejatzi oetarika paeni kaari kameethatatsi. Eero piaawenatapiintawo pipiyotaperotero pashaagawo maawaeni kitejiri. Aririka pikenkithashiryaapiintero pipiyotero, pikimitakaantakawo rootaki pitajorentsite. 6Osheki rantayitzironi atziri irokapaeni, rootaki rowashi ronkaantyaariri Tajorentsi iinja. 7Paerani pantapiintawitawoni, ashi poyironi. 8Iroaaka pipakaeroroa iroka: eero pikijawakaa, eero pimanintawakaa, eero powariperotawa kaa, eero pikantzimatawakaa, eero powashiyakothatanta, 9eero pamatawi tawakagaeyani, kameetha pijeeki; rooma iroaaka tee pikimitagaeya paerani, eero papiiteero pantawitakari, kameetha pijeeki. 10Paashinishiretayi teemini, tema rowameethateemi Tajorentsi. Iroaaka pikameethashirepe rotanaki, pikimiteeyaarini riraga Wetsikanakimiri paerani. Eejatzi maawaeni kitejiri tema rirotaki

amitakotzimiri pantero kameethatatsiri, eekiro piyaatatye piyotaperoteri kameetha. 11Tee ikenkithashiryaakotero Tajorentsi tsika akantari: omawitya rirorika joriiyotatsiri, kaari joriiyotatsiri, totonatachari ishiramparitantari, kaari totonatziro, poaachari paashiniki kipatsi, yotzinkari, kaari yotzinkari, pimantaarewo, kaari pimantaarewo, omaanta ikenkithashiryaakoteeri aapatziyakaririka Jesokirishito riraga Awinkatharite.
Tsika akantyaaka ajeekae aakapaeni aapatziyariri Jesoshi

ineshironkaperotakimi Tajorentsi. Rowameethatakimi pishireki, rooma riyoyaakimi reentsitetzimi. Rootaki ikowakaakimiri ashi poyero petakotantya, pikaminthaante, eero pikantakaaperota, pitsinampashirete, eero peshiwentziro. 13Poyaakotawaka gaeyani: eero pipiyatakotari kijawite miri, inta pipeyakoteniri eejatzi pineshi ronkateri. Rooma ipeyakotzimiro Awinkatharite kaari kameethatatsi pantziri. Eejatzi pikimiteri atziripaeni eerori pipeyakoteniri oetarika rantzimo tawitemiri. 14Iroka kameethaperotatsiri pantaperoteri: eekiro pinintashirepero tawakagaeyanakyaani maawaeni. aakiro, aririka anintashireperotawa kaaya, aritaki aakameethatawakagaeya nakyaani maawaeni. 15Piweshiryaawenteeyarini riraga Jesokirishito. Rootaki riyoyaantakimiri Tajorentsi piweshiryaawentyaari rirori. Roojatzi pikantyaani pipaasonkita piinteri. 16Pikantyaani pikenkithashi ryaaperotantyaawori iaani Jesokiri shito. Pikanteri riyotakayemi kameetha piyotaawakagaeyantyaarini ikowakaaki miri Tajorentsi. Eejatzi pikantawaka gaani: Thame aweshiryaawentyaari Tajorentsi. Ikamintheeyakimini

12Pamine,

445

KOROJAASHIJATZI3,4

Tajorentsi, iroaaka pipaasonkiteeyirini. Pomampaawenteeyarini irira maawaeni pajankaneki, pomampaawaetya okantziri Iwaperite. Pomampaa wentyaari Tajorentsi, eejatzi pomampaakotyaawo Ishire Tajorentsi iyotashiretakaakimiri. 17Tee akowae yeni ipashiwentakagaeyeeni Awinkatha rite Jesoshi, rootaki nokowakaantaki miri powameethatayiteroni maawaeni oetarika panteri. Okameethatzi akenkithashiryaapiinteri, apaasonkitee yantyaaririni Tajorentsi.
Ikantziri tsika akanterika atziripaeni

Oetarikapaeni anteeyakirini, eenitatsi ikanteeri aaka iinja, tekatsi akantya amatawiteri. 1Eeroka antawaetakaantatsiri, pineshironkateri patzirite, kamee tha pipinateri. Eero powashironkaashi tari, kameetha pijeeki. Rooma piyotzi ijeeki janta jenokinta Piwinkatharite, riyotaki maawaeni pantziri.
Pikenkithatakaapiinteri Tajorentsi

tsinani, pikemijantaperoteri piimi, rootaki ikowakaakimiri Awinka tharite. 19Eeroka shirampari, pineshi ronkaperotero piina, eerokya pikijatha tziro. 20Eejatzi eeroka eentsi, pikemi jantaperoteri piri oetarikapaeni ikantemiri. Eejatzi pikimitero piniro, pikemijantaperotero oetarikapaeni okantemiri. Tema rootaki inimotziriri Awinkatharite. 21Eenitatsirika pashi peentsitepaeni, kameetha pikemijanta kayeri. Omaanta eero pikijathata piintziri, pikantakaashiryaakaneentari kari. 22Pimantaari, pikemijantaperoteri riraga amanantzimiri, oetarikapaeni ikantzimiri. Eero pamatawitziri: omawi tya eerorika raminimi, omaanta kameetha pantawaeteniri. Pipinkatha tziririka Awinkatharite, ari pikyaaryoo wenteniri rirori kameetha piwaatorote. 23Oetarikapaeni panteniriri, pikyaaryoo wenteniri. Pikimitakaantyaari riro Awinkatharite pikyaaryoowentziniri, tee riro atziri. 24Piyoperotaki pikyaaryoo wenteniri Awinkatharite Jesokirishito, rirotaki pinatemini iinja, raaaperotaka gaemi janta Tajorentsikinta. 25Omaanta riraga antapiintzirori kaari kameethata tsi, ari rowashironkaakiri Tajorentsi.

18Eeroka

pamanapiinteri Tajorentsi, maawaeni kitejiri. Pikenki thashiryaakoperotyaari oetarika ikantziri, eejatzi ikoyiri, eejatzi pikanta piinteri: Ariwee Pawa, paasonki, rooma ikameethaperotaki. 3Rooma nokamantapiintziri atziripaeni tsika ikantyaari rawijakotanteeyaari, rootaki romonkyaanteetakinari jaka omonkyaa gamentotsiki. Pamaneri Tajorentsi ramitakoeyenani nokamanteeyerini paashinipaeni atziri tsika ikantakaeri Jesokirishito rowawijaakotantakaeri. 4Pikanteri imatakayenawo kameetha nothotyeeniri atziripaeni, ikemapero tantyaawori. 5Eejatzi aririka pitsipatyaari kaari aapatziyariri Jesoshi, nokowaki kameetha pijeeki, eero pipashiwenta. Eejatzi kameetha piyotagaeyerini, eero piperashiryaawo. 6Aririka pikenkithatakayeri, pineshi ronkateri, kameetha ikemaperotante miri. Eero poaashirenkiri piaaaatziri. Aririka rojampitemi oetarika, piyote kameetha tsika pikanteri pakeri ikowantaperotyaari rirori raapatziyari Jesoshi.
Ikenkithatakotziri Teekiko

2Pikantyaani

notyaantemiri Teekiko, ayemijantzinkarite nonintashirepero tziri. Ikimitakina, ikyaaryoowentziniri Awinkatharite oetarikapaeni rantziri. Ikamantapaakimi tsikarika nokanta

7-8Iroaaka

KOROJAASHIJATZI4

446

nojeekaki. Rootaki notyaanantyaariri, piyotantyaari tsikarika nokanteeyarini jaka, eejatzi nokowaki riweshiryaaka yemi. 9Itsipatanakyaari irira Oneeshimo, poaachari piipatsiteki. Rirotaki ayemijantzinkarite: ikyaaryoo wentziniri Awinkatharite oetarikapaeni rantziniriri. Nonintaperotziri. Ari ikaate apite kamantapaakimini maawaeni oetarika awijeentsiri jaka.
Riweyaantari riwethatyaari korojaashijatzi
10Eeniro jaka eejatzi Arishitaariko, riwethatzimi. Ikaatakina nokyaaryoo wentziniri Awinkatharite, rootaki romonkyaanteetakariri eejatzi naaka. Eejatzi riwethatzimi Marikoshi, riraga rirentzithori Werenawee. (Tema irika Marikoshi rirotaki nokamantakotakiri paerani. Nokantakimi: Aririka rareeta kya pinampiki, paakameethatawakiri.) 11Eenitatsi jaka eejatzi Jesoshi, iitachari eejatzi Jooshito, riwethatzimi. Rirotaki joriiyopaeni omaanta ikaateeyakinani nokenkithatakotziri Tajorentsi tsika ikantari reewawenantee. Eejatzi osheki riweshiryaakaakina. Paashinipaeni joriiyotatsiri tee ramitakotana. 12Eeniro Epaajagashi riwethatzimi eejatzi. Poaachari pinampiki. Rirotaki kyaaryoowentziniriri Jesokirishito eejatzi. Ikantani ramanapiintziri

Tajorentsi imatakayemi pikimityaari, pikameethatantyaari, eejatzi pimatantyaawori maawaeni ikowakaa kimiri. 13Nokantemi: kyaaryo, ikyaaryoowentziniri rirori. Eejatzi ikyaaryoowentziniri riraga raworishee yajatzi, eejatzi riraga iyeraaporeshijatzi. 14Eejatzi riwethatzimi Rookashi, riraga aawinantatsiri noneshironkaperotziri. Eejatzi riwethatzimi irira Teemashi. 15Niwethatari maawaeni ayemijantzinkarite janta Raworishee yaki, eejatzi niwethatawo Niijowa, eejatzi niwethatari maawaeni kemijantapiintzirori iaani Tajorentsi janta opankoki. 16Piaanatawakiniri nojankinari maawaeni ayemijantzinka rite eerokakinta. Roojatzi pikanteri riraga raworisheeyajatzi iaanatawaki niri maawaeni iyemijantzinkarite rirori. Eejatzi piaanatawakiro nojankinatzini riri irinta. 17Iroka pikanteriri Arikiipo: Pimonkaateniri maawaeni ikowakaaki miri Awinkatharite, eero piperawentawo. 18Naaka Paaworo nojankinatakimiro nakoki: Nowethatzimi. Eenirona nojeeki jaka omonkyaagamentotsikika, eero pipeyakotziro. Nokowaki ineshironkatemi Tajorentsi. Ari okaatzi. Naaka jankinateeyimironi: Paaworo

RITAKANARI PAAWORO ROJANKINATZINIRI TEJAWOONIKAJATZI

niwethatemi eerokapaeni, noyemijantzinkarite, maawaeni aapatziyariri Jesokirishito janta Tejawoonikakinta. Naaka jaka Paaworo, notsipatari Shiirashi eejatzi Temoteeyo nojankinatzimiro iroka. Tema eeroka sheninkateeyakaririni Pawa Tajorentsi eejatzi Awinkatharite Jesokirishito. Nokowaki ineshironkatapiinteeyemini eejatzi kameetha ijeekakagaeyemini.
Riraga tejawoonikajatzi osheki rameentari Jesoshi

1Nokoyi

nopaasonkitziri Tajorentsi: nopaasonkitawenteeyimini eejatzi nokantani namaniri ramitakoe yemini. 3Nokenkithashiryaapiintzimi osheki paapatziyeeyakarini Pawa, rootaki panantanakanariri maawaeni ikowakaakimiri. Eejatzi nokenkithashi ryaakimi pineshironkateeyirini, rootaki pamitakotantariri paashinipaeni atziri, pikyaaryoowentziro, eejatzi pinintashi ryaawakaaka. Eejatzi nokenkithashi ryaakimi pikyaaryoowentziro pameenta kari Awinkatharite Jesokirishito, paamaantaperotariri ipiyee. 4Noyemi jantzinkarite, ikantani ineshironkata kimi Tajorentsi. Niyotaki riyoyeeyaki mini, rootaki reentsitetanteeyakimirini. 5Piyoteeyakini paerani nokamanteeyaki mini tsika pikantyaari pawijakotantee

2Nokantatyeeyaani

yarini, tee nokantashitzimi. Iyotaakimi Ishire Tajorentsi kyaaryooperotakikya nokantakimiri. Eejatzi piyotzi okamee thataki maawaeni nanteeyakirini, rootaki piyotantakari kyaaryooperotaki kya okaatzi nokantakiri. 6Oetarika piaakotakinari nantakiri naari, aritaki pikimitanteeyakinarini eerori, paapatziyawo ikantziri Awinka tharite Jesoshi. Pikemaperotantari ikantziri irira, pameentakari roojatzi pikimitakari. Osheki rowashironkaakimi kaari aapatziyari, omaanta eekiro piweshiryaanakitya; kaari pikantashire tzi, iweshiryaakaakimi Ishire Tajorentsi. 7Kameetha pijeekaki, rootaki ikowanta kari ikimitemi maawaeni ayemijantzinkarite janta kipatsikipaeni owaero Masherooniya eejatzi Akaaya. 8Aritaki powaaganakiro ikantziri Awinkatharite. Tee apaniroeni ikemako takimi riraga masherooniyajatzi eejatzi Akaayajatzi, inta ikemakotakimi maawaeni paashinipaeni atziri paapatzi yaperotakari Tajorentsi. Iroaaka tee nokamantziri naari, rooma riyotakota kimi paapatziyari Jesoshi, 9eejatzi ikenkithatakotashiteeyakimini. Riyotee yakini maawaeni atziri paerani niyaatantashiteeyakimirini, niyotaakota kimiri rirori kameetha. Riyotaki pookae yakironi maawaeni piwetsikashitawitari

447

1 TEJAWOONIKAJATZI1,2

448

piitajorentsiwitari, roojatzi pameenta kari Tajorentsipero, riraga Aaaperota tsiri. Iroaaka paapatziyeeyaarini apatziro irinta: pikyaaryoowentziniri ikowakaakimiri. 10Eejatzi ikenkithatako tashitakimi pikantyaani paamayari riraga Itomi Tajorentsi. Arimachee ipokae, ipoaakya jenokinta. Ikamaki paerani, ijeekaki 3 kitejiri omookinta. Roojatzi ipiriinteeri Tajorentsi, raaaka gaeri, roojatzi roenokantanaa jenokinta, eejatzi ipiyee iinja. Ari rowashironka gaeyerini iinja maawaeni kaari aapatzi yari, omaanta eero athaawantari, tema rowawijaakotakae riraga Jesoshi maawaeni aari, riraga aapatziyaperota riri.
Oetaka rantziri riraga Paaworo Tejawoonikaki

noyemijantzinkarite paeni, aririka nareetanteeyakimirini niyoteemi, tee natsipetashitawo. 2Piyotaki paerani tekirani niyaatzini pinampiki, ikijayitakinani janta Jiriposhiki, osheki nokemaatsitashita kawo eejatzi ishironteetawentakinani inji, inji, inji. Omaanta ramitakotakina Tajorentsi imatakaakinawo rootaki kaari nothaawanta inta niyotagaeyaki mini maawaeni ikantziri Jesokirishito. Eejatzi osheki ipiyathatakina janta pinampikinta, omaanta omatakaakina Ishire niyotaakotakimiri riraga Jesokiri shito. 3Eejatzi piyotaki kameetha nokenkithatakaakimiro ikantziri Tajorentsi, tee nokompitawo. Tee namatawitzimi, inta niyotaakimi kameetha: tee notheeya. 4Omaanta iaantakina rirori nokemijantaperotziri rika. Tema iaakina nantakiro, rootaki rotyaanantakinari nokamanantzimiri. Tee nokowashitawitari iaaperotena atziri, inta apatziro nokoyiri Tajorentsi iaaperotena nokameethashiretzi.

1Piyotaki,

Rooma riyotzi irintapaeni maawaeni oetarika akenkithashiryaari. 5Eejatzi piyotzi tee nokoyi kameetha niweshi ryaashiteeyemini namatawitantemiri, tee nokantashitzimi: Pikameethaperoe yakini. Tee nokowashita piyorikite. Riyotzi Tajorentsi nokantzimiri kyaaryooperotatsiri. 6Tee nokowashita piaaperotena eeroka, eejatzi tee nokowaki iaaperotena paashinipaeni atziri. Omawitya naaka rotyaantanewo Jesoshi, 7rootaki okameethatantawitari nokantemimi: Piaaperotena. Omaanta tee nokowaki. Tee nokimitari peewatzinkarite. Okimitaka aririka othoteeri tsinani eentsite oteni, oneshironkatantariri, eejatzi nokimita kaapaakimi, noneshironkatakimi eerokapaeni. 8Osheki nonintaperoeya paakimini, rootaki niweshiryaantapaa kari nokamanantapaakimirori okaatzi ikantziri Tajorentsi. Eejatzi nokyaaryoo wentzimi namitakotakimi paapatziyape rotari Jesoshi. Iroaaka oetarikapaeni nantayitakirini, nokantani nokenkitha shiryaapiintzimi. 9Pikenkithashireeya, noyemi jantzinkarite, nojeekantzimotakimiri osheki nantawaetakiroa kitejiriki eejatzi tsiteniriki, oshekini nomaakota perotakiwee. Tee nokoyi nonetheemi koetyeemotanari, rootaki nantawae tantari nopinatantyaawori koetyeemota nari. Tee nokoyi pipomeentsiwente nawo eerori pipashitayitenani oetarika. Nantawaetaki eenironi nokamanteeyaki mironi ikantziri Tajorentsi. 10Pieeyaki nani naapatziyaperotakari Jesoshi, nomonkaatakiro ikowakaakinari rirori. Rootaki kameetha nojeekantakari, tekatsi kaari kameethatatsi nantziri, tekatsi nantani. Eejatzi iaakina irira, kameetha nojeekimotakimi eeroka noyemijantzinkarite. 11-12Iroka noshiya kaawentemiri: tema kameetha riyoteeri

449

1 TEJAWOONIKAJATZI2,3

shirampari reentsitepaeni. Piyoteeyakini nokimitakaanteeyakimini neentsite paeni, nokanteeyakimini paapatziyari Jesoshi, niweshiryaakagaeyakimini, eejatzi niyotaakimi kameetha pijeekae yeni ikimoshiryaawenantemiri Tajorentsi. Tema ikowakaakimi pathaa gakotyaari rirori reewawenantemiri. Eejatzi iinja pijeekimotantyaariri janta ipankokinta, janta ishipakiryaakoeyi ninta maawaeni. 13Paerani, nokenkitha takaantapaakimirini, paapatziyaperota wakawo ikantziri Tajorentsi. Tee piitashitawakawo ro nashi nokantziri, inta piyotakiro rooperotatsiri ikantziri irira. Tema kyaaryoopero ikantziri eejatzi paapatziyeeyakawoni, rootaki opaashinitakaantakimiri, owameetha shiryaantakimiri pishireki. Rootaki nokanantakariri Tajorentsi: Ariwee, raapatziyawo tejawoonikajatzi pikantziri. Aritaki nokantani nokanta piintziri. 14Ari, noyemijantzinkarite, pikimitee yakarini riraga aapatziyariri Jesokiri shito janta Joreeyaki. Ikijeeyakirini ijoriiyotzinkarite ayemijantzinkarite janta, eejatzi ikimiteeyakimini kaari aapatziyariri rirori jaga pinampiki, ikijeeyakimini. 15Rowamaakaanteeyaki rini joriiyo Awinkatharite Jesoshi, eejatzi itakaworini ichariniiteni paerani rowamagaeyakirini kamanantayitziro rini iaani Tajorentsi. Eejatzi rirotaki riraga joriiyopaeni janta ikimitakina naari, ikijakina. Jee, rookakina romishi yakina, tee ikowakaana nonampijatzi tyaari. Tee okameethatzi rantziri, tee inimotziri Tajorentsi: tema ikijeeyakirini rirori maawaeni kaari joriiyotatsi. 16Jee, osheki ithaaakotapiintawitakina nokenkithatakayemi eeroripaeni, rooma eeroka kaari joriiyotatsi. Tee ikowaka gaeyawitzimini paapatziyawo ikantziri Jesokirishito rowawijaakotantemiri

Tajorentsi. Eekiro riyaatatzi rantziro kaari kameethatatsi, omaanta iroaaka ikijiri irira, kyaaryo rowashironkagaeye rini.
Ikowaki riraga Paaworo rapiiteri iaakiteri tejawoonikajatzi

osheki nokowaki aaawakaya. Tee akaatawa kaawita, tee aaawakaaga, omaanta osheki nokoetyagaemi, nokenkithashi ryaapiintzimi. Pijeeki inteenanta omaanta iroaaka osheki nokowakiroa napiitemi nareetaatemi. 18Nokowaeya witakani nareeteeyeeminimi, eejatzi nokowapiintawitaka naari niyaatashite mimi apaniroeni, omaanta rotzikaakina iwinkatharite kamaaripaeni. 19Iinja ipokae Awinkatharite Jesokirishito. Riyotaki irira niyotagaeyakimini paapatziyaari. Aririka ipokae, nokimo shirewenteeyemini eerori, tsipateeyaki nariniroa akaateri aririka ikantena: Kameetha pikenkithatakotakina eeroka piyotakaakiri raapatziyana riraga maawaeni irika tejawoonikajatzi. 20Kyaaryo, niweshiryaawentaperoeyaki mini eeroka iroaaka, nokimoshirepero wenteeyakimini. 1Osheki nokenkithashiryaawita kimi, omaanta tekatsi nokanta nareetakimi naari. Naamaaka okamee thatzi nojeeki apaniroeni jaka nampitsiki oetachari Ateenashi, 2notyaanantakimiriri riraga Temoteeyo. Tema rirotaki ayemijantzinkarite; ikimitakae akenkithatakotziri ikantziri Jesokirishito riraga Owawijaakotanta tsiri. Ari rareetapaakimi rirori, ramitakotapaakimi paapatziyapero tyaari Jesoshi, eejatzi riweshiryaakagae yapaakimini. 3Nokowakaakimiri eeroka eero pikantashiretanaka aririka ikijakimi atziri. Piyotzi aapatziyari Awinkatharite, rootaki akemaatsiwe

17Noyemijantzinkaritepaeni,

1 TEJAWOONIKAJATZI3,4

450

nantariri iroaaka. 4Paerani nareetanta kimirini janta, nokamantakimini: Aririka paapatziyari Jesoshi, rowashi ronkayemi theenkantatsiri. Aritaki piyotaki iroaaka monkaataka nokamantakimirini paerani. 5Rootaki kaari nojamanitantaka nokemakotakimi, ari notyaantakiri Temoteeyo iaantaki temiri janta Tejawoonikakinta niyotantyaari eekirorika piyaatatzi paapatziyari Jesoshi. Naamaakowita kimi iaantawitapaakari iwinkatharite kamaaripaeni rantakaakimiro kaari kameethatatsi. Aririka pikemijanterimi irinta, natsipetashitakawomi nokantawi takimi niyotakaakimini paerani aapatzi yari Jesoshi. 6Ari iroaaka ipiyapaa jaka riraga Temoteeyo. Iaapaakimi, ikamantakota paakimi kameetha paapatziyaperotari Jesoshi, eejatzi kameetha pineshironka perotawakaapaa. Eejatzi ikantapaakina pikowakina piaaperotana. Eejatzi naari, osheki nokowaki noeemi eerori. 7Eeniro nowashironkaaka jaka, ikijeeta kina. Omaanta niyotaki, noyemi jantzinkarite, pikantatyeeyaani paapatziyari Jesoshi, rootaki piweshi ryaakaantakinari. 8Iroaaka nokimoshi rewentakimi, kameetha nojeeki tema niyoteeyakini kyaaryo paapatziyari Awinkatharite Jesoshi. 9Oshekipero nokimoshirewentakimiroa, rootaki nopaasonkitantakariri Pawa Tajorentsi eejatzi Awinkatharite Jesokirishito. Tema raminakoeyakaeni maawaeni. 10Namanapiintziri riraga Tajorentsi kitejiriki eejatzi niyankipaeteni tsiteniriki. Nokantani nokantziri: Nokowaki potyaantena napiiteeri noeeri tejawoonikajatzi. Rootaki nokanantari rotyaantakina eekiro niyotanteemiri paapatziyaperotantyaa riri, eerokya pitheenkashiryaanta. 11Nokowaki riraga Pawa Tajorentsi

eejatzi Awinkatharite Jesokirishito rareetakayena janta pinampiki. 12Noko waki imatakayemi kameetha pineshi ronkaperotawakaya, eejatzi pineshi ronkaperoteri paashinipaeni. Nokowaki pimonkaatena, noneshironkaperotakimi eerori. 13Nokantawentakimiri nokowaki rowameethashiryaaperotemi, pikimitantyaariri riraga Pawa Tajorentsi. Iinja ipokae Awinkatharite Jesoshi, itsipatyaari maawaeni aapatzi yariri, riraga rowameethashireeyakirini. Aririka ipokae, nokowaki iaaperotemi riraga Tajorentsi pikameethatzi: tema irira rirotaki Pawa Atajorentsite.
Okaatzi inimotziriri Tajorentsi

noyemijantzinkarite paeni, nokowaki panteeyeroni iroka nokantemiri: rootaki ikowakaemiri Awinkatharite Jesoshi. Niyotaakimi paerani tsika pikantya pijeeki kameetha, piweshiryaakaantakyaariri Tajorentsi. Tema pantapiintakiro paerani; iroaaka eekiro piyaataperotatyee pantero kameetha. 2Piyotakiro nokaminaaki miri, rootaki riyotaakinari naari Awinkatharite Jesoshi niyotaantakimiri eeroka. 3Ikowaperotaki Tajorentsi pikameethaperoeyeni. Eejatzi ikowape rotaki eeroka shiramparipaeni eero pishirontawo tsinani kaari piina. Eejatzi tsinanipaeni, eerokya pishirontari shirampari kaari piimi. 4Inta ikowaki kameetha piyote eerori paaperotero pashi piinapero, kijokiro powaperotero, pineshironkaperotero. 5Eero pikimitari kaari aapatziyari Tajorentsi. Tema osheki iaaminthatziro tsinanipaeni. 6Omaanta paapatziyaperotyaawo ikoyiri Tajorentsi, eero pishirontakotari iina paashini atziri. Aririka pantero, aritaki rowashironkaaperotakimi Awinkatha rite. Tema nokamantaperotzitakimiro paerani. 7aakiro, ikowakaakae riraga

1Iroaaka,

451

1 TEJAWOONIKAJATZI4,5

Tajorentsi antero kameethatatsiri, tee ikowakaagae antero oetarika kaari kameethatatsi. 8 Iitaka kaari raapatziyaperotantawo iroka nokantakimiri? Tee naaka ipiyathata inta ipiyathatakari riraga Tajorentsi, riroma rirotaki otyaantzimi rori Ishire kameethatatsiri. 9Pinintashi ryaawakagaeyakani: tema rirotaki Tajorentsi iyotakimirori pinintashiryaa wakaantari maawaeni. Tekatsi okantya nojankinateemimi eejatzi: Pinintashi reeyerini piyemijantzinkarite, tema natsipetyaawomi. Tema pikantani pinintashiryaawakagaeyakani. 10Jee, niyotaki pineshironkatziri maawaeni masherooniyajatzi, riraga ayemijantzinkarite, omaanta iroaaka nokantemi eekiro piyaatatyee pineshi ronkaperotawakayaroa. 11Pikowako wataki pijeeki kameetha: eero pashiiriiri paashinipaeni. Eero pakita eerori inta pikenkithashiryaakotya pashi eerori. Pantawaetapiinte eerori paantyaari koetyeemotzimiri. Tema nokaminaaki mironi paerani. 12Aririka pantero iroka, ari iaaperotemi maawaeni kaari aapatziyariri Jesoshi, eejatzi eero okoetyeemotzimi oetarikapaeni.
Ipiriintaneerini kamaentsiri raaagae, aririka ipokae Jesokirishito
13Iroaaka, noyemijantzinkarite, nokowaki nokantemiro tsikarika ikanteeya riraga ayemijantzinkarite iinja, riraga kamaentsiripaeni. Nokowaki piyoperotero eero piraakope rotantari osheki. Ari papiiteri piaagaeri. Eero pikimitari kaari iyotatsini ari ipiriinteeri Tajorentsi aapatziyariri raagae. 14Ayotaki ikamaki Jesoshi, eejatzi raagae. Eejatzi ari ikimitakyaari maawaeni aapatziya riri, riraga kamaeyawiteencharini:

aritaki ipiriintaneeri Tajorentsi, aririka ipokae Jesoshi itsipateeyapaeyaarini. 15-17Rootaki nokamantzimiri iroka riyotaakina Awinkatharite. Iinja aririka ipiyee, rotyaanteri Tajorentsi apaani jewatakaakiriri ronampirepaeni ikaemeri paashinipaeni: Iroaakakya piyaate pipiyoteri maawaeni aapatziya riri Awinkatharite. Roojatzi itziwoo tantakyaawo itziwoore riraga jewatakaakiriri ronampirepaeni, eejatzi ikaemapaaki. Roojatzi ishaawinkanta paakyaari rirori Awinkatharite, ipoaakya jenokinta. Tekirarika akami aaka, eero eewatziri kamayiteentsirini aate jeokiini. Ipiriintawakyaata raagae riraga aapatziyariri Jesokiri shito. Roojatzikya aate, atsipatanakyaari kamawiteenchari. Ragaetanee janta menkoriki, atonkiyotawakyaari Awinka tharite janta. Impaete akanteetatyee yaani kijokiro owanakiri. 18Pikanteri maawaeni ayemijantzinkarite okaatzika nokamantzimiri rootaki piweshiryaanta nakyaari maawaeni. 1Ari, noyemijantzinkarite, tee nokoyi nojankinatemiro tsikarika okaate ipokantyaari Jesoshi, tema tee ayotzi. 2Riraga koshitantatsiri: aririka ipokapaaki ikoshite, ramawenatawo tsiteniriki eero aaantari. Eejatzi ikimitapaakya Awinka tharite, romapokashitapaakae tsikarika ikaate ipiyanteeyari: tema piyoteeyakironi iroka, rootaki nokamantakimiri paerani. 3Aririka ikante atziri: Iroaaka kameetha ajeeki, tekatsi antenani, roojatzi romapo kapaakiri rowashironkaapaakiri Tajorentsi, eero imatziro ishiyaapithatari. Ikimityaawo tsinani motzitatsiri, omapokapaakiro atsikamoonthatapaakiro, tekatsi okantya oshiyaapithatyaawo atsikamoonthataki rowa. 4Omaanta eeroka noyemijantzinka rite, piyotaki tee okimitzimotzimi pijeeki tsiteniriki romapokantapaakimiri

1 TEJAWOONIKAJATZI5

452

Awinkatharite. Aririka ipokae, omawi tya romapokapaakimi, eero roshiya kaantapaakimi koshitantatsiri romapo kapaakimi. 5Aritaki piyotaki, okimitzi motzimi eeniro pijeeki kitejiriki pantziro kameethatatsiri, rooma eeroka reentsite Tajorentsi. Tee akimitari kaari yotziriri Tajorentsi. Okimitzimotari irirapaeni ijeeki tsiteniriki rantziro kaari kameethatatsi. 6Okimitaka imaakota piintziri Awinkatharite riraga kaari aapatziyariri, tee ikenkithashiryaakota piintari, okimitzimotakari imaakitzi tsiteniriki. 7Tema imaapiinteetzi tsiteniriki, ishinkitapiinteeta tsiteniriki. 8Omaanta aapatziyari Jesoshi rootaki akinakinapiinte kitejiriki, eero antziro kaari kameethatatsi, eero ashinkita. Aririka romanatapiintya joraaro paerani, ikithaatanakyaawo kijokipero tatsiri, eejatzi iitoki. Rameentakawo, eero rojanaryaakotantari rojataamentoki owamaerinimi. Thame akimiwityaari irintapaeni omaanta thame ameentyaari Tajorentsi, rowakowenteeta: aapatzi yari, anintashireperoteri, tema ayotaki aritaki rowawijaakotakae, rootaki kaari raawyaantee aaka riraga kamaari. 9Tee ikoyi Tajorentsi rowashironkae aari, inta ikowaki rowawijaakotee aririka aapatziyaari Awinkatharite Jesokiri shito. 10Ikamawenteeyakaeni maawaeni, aaatsiri eejatzi kamaentsiri, atsipatee yantyaaririni rirori maawaeni. 11Rootaki nokananteemiri: piyotaawa kagaeyani maawaeni piweshi ryaantyaari, piyoperotantyaari. Rooma aritaki panteeyakironi iroaaka.
Oetaka ikowakaakiriri Paaworo ranteri aapatziyariri Jesoshi
12Noyemijantzinkarite, pipinkathatee yerini maawaeni iyotakaakimiri paapatziyari Jesoshi, rooma ikyaaryoo wentzimiro maawaeni. Riroma rirotaki

Awinkatharite otyaantakiriri, rootaki reewawenantakimiri eejatzi riyotaa gaantakimi. 13Kameetha rantawaeta piintzi, rootaki okameethatantari piaaperoteri, pineshironkaperoteri. Eejatzi nokowaki kameetha paakamee thateri paashinipaeni, eero pikijawakaa. 14Eejatzi nokantaperotemi, noyemi jantzinkarite, nokowaki pikanteri perantzi rantawaete, eero iperata. Riraga owashiretzinkari piweshiryaaka yaari. Pikenkithatakayeri kaari aapatzi yariri Jesokirishito. Eentsikiroeni piyoteeri maawaeni, eero pikijathatziri. 15Aririka rowashironkaemi ikijemi eero pipiyatari, inta maawaeni pikantyaani pineshironkatawakaapiintya eejatzi pineshironkatapiinteri maawaeni paashini atziri. 16Pikantyaani pikimoshi rewenteri Tajorentsi. 17Eekiro piyatatyee pamanapiinteri irira. 18Oetarika ikanteetemiri, pikanteri: Ariwee, Pawa, rowashironkaetenaata inta eeroka nokimoshirewentzimi. Rootaki ikowakaakimiri riraga Tajorentsi, tema eeroka aapatziyariri Jesokirishito. 19Eero pithaaawo Ishire Tajorentsi yoteemi, eero pipiyathatawo. 20Eero pitheenkiro iaani Tajorentsi ikamanteetemirika. 21Omaanta piaantaperotawakyaawo maawaeni riyoteemimi paashinipaeni. Aririka okameethaperote, ari paapatziyawa kyaawo. 22Pithaaapithatyaawo maawaeni kaari kameethatatsi.
Riwethateeyanaarini Paaworo

royiro riweshiryaakaakae Tajorentsi. Nokowaki rowameethashi ryaaperoeyemini. Nokowaki ramitako temi powameethatero maawaeni oetarika pikenkithashiryaapiinteri, eejatzi imatakayemiro powameethatero maawaeni oetarika pantapiintziri.

23Ashi

453

1 TEJAWOONIKAJATZI5

Kameetha ikempoyeemi roojatzi ipokantyaari Awinkatharite Jesokiri shito. 24Paerani riyoyaakimi riraga Tajorentsi. Iroaaka eero ramatawitee yemini, aritaki rantakiro maawaeni ikanteeyakimirini, rowameethatemi. 25Noyemijantzinkarite, nokowaki pamanapiinteeyerini Tajorentsi imatakayena naari okaatzi ikowakaaki nari. 26Kameetha pikanteri maawaeni

ayemijantzinkarite janta niwethatari. 27Eejatzi nokowakaakimi piaanateniri maawaeni ayemijantzinkarite iroka nojankinatakimirika; rootaki ikowakaa kimiri Jesokirishito. 28Nokowaki ikanteetatyeeyaani ineshironkateeye mini irira Awinkatharite Jesokirishito. Ari okaatzi iroka nojankinatakimi rika: Paaworo

RAPIITAKIRO ROJANKINATZINIRI PAAWORO TEJAWOONIKAJATZI

niwethatemi, noyemi jantzinkarite, maawaeni aapatziya riri Jesokirishito janta Tejawoonika kinta, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka jaka Paaworo, nokaatakiri Shiirashi eejatzi Temoteeyo nojankinatzimiro. Rooma eeroka aapatziyariri Pawa Tajorentsi eejatzi paapatziyari Awinka tharite Jesokirishito. 2Nokowaki ineshironkapiinteeyemini eejatzi ijeekakagaeyemini kameetha irirapaeni.
Ipaasonkitakotakiri Tajorentsi tejawoonikajatzi

1Nokoyi

3Okameethatzi nopaasonkitakowenta piintzimi, noyemijantzinkarite. Nokantapiintziri Tajorentsi: Ariwee, Pawa, eekiro riyaatatyee raapatziyape roeyanakimini riraga tejawoonikajatzi eejatzi eekiro riyaatatzi roshekyaanaka ineshironkaperotawakaanaka. 4Kyaaryo, aririka nopiyoteeyirini paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi nokantziri: Pikantyaani paapatziyari Jesoshi. Osheki ikijeetzimi eejatzi osheki rowashironkaetakimi, omaanta tee pipakayiro paapatziyari irira. 5aakiro, kameetha reewatawentzimini Tajorentsi. Omaanta ishinetanteeyaki mirini pikemaatsitakawo maawaeni iroka, pikameethashiryaantyaarikya

pitsipateeyantyaaririni janta ipanko kinta. 6Ikameethataperotaki Tajorentsi: aritaki ipiyakowentakimi Tajorentsi riraga owashironkagaeyakimirini, aritakikya iaashityaawoota iroaaka. 7-8Iroaaka rowashironkaanteetawitaki miri, omaanta iinja aririka ipokae Awinkatharite Jesoshi, pikaatena naari ijeekakaakae kameetha, roojatzi eerokya akemaatsitakawo. Iinja romapokapae rirori, ipoaanakya jenokinta, itsipatapaakyaari ronampiri paeni shintsitaperotatsiri. Ishipakiryaa paaki, ikimitapaakyaawo paamari. Kameetha itsipatee ijeekakaakae omaanta rowashironkaapaakiri riraga maawaeni kaari kowatsiri riyoteri Tajorentsi, eejatzi maawaeni kaari aapatziyawori ikantawitariri. 9Ikantee tatyeeyaani ikemaatsitakayaari irirapaeni riraga Tajorentsi janta paamarikinta kaari tsiwakanitatsini kinta. Eeroroa iiiri riraga Awinkatha rite. Kyaaryo, eero iiiri reewaperote, eero iiiri itajonkaperotantayiteni. 10Aririka ipokae Awinkatharite, maawaeni aapatziyariri ikimoshire wentawakiri iaaperotawakiri rirotaki riroperori. Eejatzi pikaateeyerini eerori, rooma paapatziyeeyawakawoni paerani maawaeni nokantakimiri. 11Ari riyoyaa
454

455

2 TEJAWOONIKAJATZI1,2

kimi Tajorentsi, rootaki nokantani namanakotapiinteeyemirini. Nokantziri imatakayemiro pikameethatantyaari rootaki iaaperotantemiri pikameetha tzi. Eejatzi nokantapiintziri imatakaye miro maawaeni kameethatatsiri ikowakaakimiri pikyaaryoowenteniri. Eejatzi nokantapiintziri itajonka wentemi pimataperotantyaawori ikantakimiri, tema paapatziyaperota kari. 12Roojatzi aririka iaawaemi atziri pikameethatanaki, iaaperotantyaariri riraga Awinkatharite Jesokirishito. Riyotzi atziri eeroka aapatziyariri, rootaki iaaperotantemiri. Rooma osheki ineshironkatakae Tajorentsi eejatzi Itomi.
Ipokapae Jesoshi

piyotaki, noyemijantzinkarite, ipiyapae Awinkatharite Jesokirishito. Ipokaerika arimache ipiyotakaapaakae aakapaeni akaatantyaariri. Iroaaka nokoyi nokantemi: 2eero powashiretakota, eejatzi eero pithaayi. Aririka ikanteetemi: Iyotaakina Ishire Tajorentsi, pokaki Awinkatharite, eero paapatziyawo. Aririka ikanteetemi: Noaakiri naari. Aririka ikanteetemi: Noaakiro rojankinari Paaworo okantzi areetapaaka Jesokiri shito, eero paapatziyawo. Tema ikantashita. 3Ramatawiteetzimikari. Eero paapatziyaneentawo ikantemirika. Tekira omonkaata ipokantyaari riraga Jesoshi. Tekirani ipoki, rityaawo oshekini atziri ikijeri riraga Tajorentsi, ipiyathatyaari. Roojatzi ipokantapaakya irinta shirampari riraga jataperotatsini paamariki kaari tsiwakanitatsini, riraga jewatziriri maawaeni piyathatariri Tajorentsi. 4Ari ikoyi rirori ipakaakayeri maawaeni aapatziyariri Jesoshi, eejatzi ipiyathatakari Tajorentsi, ikantzi: Naaka jewawentziriri maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Naaka osheki

1Ari

notajorentsitaki, kameetha pipinkatha tena naaka. Tema naaka Tajorentsipero. 5Tema pikenkithashiriiro paerani nareetantakimirini nokantakimironi maawaeni iroka. 6Iroaaka piyotaki ipokemi riraga piyathaperotariri Tajorentsi, omaanta iroaaka eenitatsi thaaakariri rirori, rootaki kaari omonkaatanta kitejiri riyowantyaari. 7Eeniro rantawitakari iroaaka riraga piyathatapiintariri Tajorentsi, omaanta imanakiro rantziri. Tema tee okameethatzi okaatzi rantziri. Omaanta eenitatsi thaaakariri iroaaka rowaga Ishire Tajorentsi, rootaki kaari riyowanta rirori. Aririka omonkaatya kitejiri ipokantyaari, ari ishinetakiri iroaaka riraga thaaakariri, 8-11roojatzi ipokaperotantapaakya rirori. Ramitakota kiri riraga Jatanaashi rareetantari rirori, roshiyaakotapaakyaari irira. Eenitatsi ishintsinka, osheki ramatawitante aririka itajorentsijeempiyaawitapaakya. Ikowaki atziri rotsikaneeyawakyaariniroa. Rantapiintero kaari kameethatatsi ramatawiperotantyaariri maawaeni jatatsini paamariki kaari tsiwakanitatsini. Kyaaryo, tee ikowaki riyotero rooperotatsiri owawijaakoterinimi. Aritaki ishinetakiri Tajorentsi ramatawiteri raapatziyawo theeyaantsi. Aririka ipiyee riraga Jesokiri shito ishipakiryaakotapaakiri, roojatzi rowamaantapaakyaari itajonkapaakiri itajorenkaki. 12Roojatzi rowashironkaeri Tajorentsi maawaeni kaari aapatziyawori kyaaryooperotatsiri riraga weshiryaawenta wori kaari kameethatatsiri.
Eekiro piyaatatye pameentyaari Jesokirishito

ineshironkatzimi riraga Pawa Tajorentsi. Kyaaryo noyemi jantzinkarite, paeraniperoroa riyoyaa kimi rowawijaakotantakimiri. Owamee thataperoeyakimi Ishire, eejatzi paapatziyakawo kyaaryooperotatsiri,

13Omaanta

2 TEJAWOONIKAJATZI2,3

456

rootaki rowawijaakotantakimiri, rootaki nokanantapiintariri: Ariwee, powawi jaakotakiri tejawoonikajatzi rootaki ikameethatantakari. 14Nokamanantaki mirori ikantziri Tajorentsi, pikemapero takiro ikowantakimiri rowawijaako tantemiri. Ikowakimi pikimityaari Awinkatharite Jesokirishito, pikaateri peewawenante. 15Ari, noyemijantzinka rite, pikantyaani paapatziyaperotyaari Jesoshi. Eero pipeyakotziro maawaeni niyotaakimiri paerani nareetantakimiri. Eejatzi eero pipeyakotziro maawaeni nojankinatakimiri. 16Osheki ineshironkatakae Awinkatharite Jesokirishito eejatzi Pawa Tajorentsi. Ikantyaani riweshiryaakaakae. Aririka owashironkaya omaanta ineshironkata kae rootaki ayotantakari imatakaakaero maawaeni ikantakaeri. 17Nokowaki riweshiryaakagaeyemini pajankaneki. Eejatzi nokowaki imatakagaeyemironi eekiro piyaatatzi pantapiinteeyeroni oetarika kameethatatsiri eejatzi pikanteeyeroni oetarika kameethata tsiri.
Paashini ikowakaakiriri Paaworo aapatziyariri Jesoshi Tejawoonikaki

noyemi jantzinkarite, nokoyi pamanakoeye nani Awinkathariteki imatakayenawo nokyaaryoowenantyaawori nokamanteri paashinipaeni ikantziri, eejatzi ipinkathatantyaariri maawaeni kemawa kirori, ikimitemi eerori. 2Eejatzi pikanteri rirori rowawijaakowentenari irintapaeni kijapiintanari riraga kowatsiri rowashironkaena. Jee, kaari maawaeni atziri kowatsiri rameentyaari Tajorentsi. 3Omaanta eero ramatawi tzimi Awinkatharite, kameetha pameentyaari. Ishintsitakayemi pajanka neki pijeekantyaari kameetha, eejatzi

1Noweyaantemiro,

raakowentemi, eero ishinetziri iwinka tharite kamaaripaeni rantakayemiro oetarikapaeni. 4Pameenteeyarini Awinkatharite ramitakoteeyemironi pantapiintero maawaeni nokaminaaki miri paerani. Aritaki pikantyaani pikemijantaperotena. 5Nokowaki Awinkatharite Jesokirishito imatakaye miro piyoperotero inintashireperotzimi Tajorentsi eejatzi piyote ikantyaani ikyaaryoowentziniri irira maawaeni ikowakaakiriri. Nokowaki imatakaye miro pikimityaari. 6Iroaaka, noyemijantzinkarite, ikowakaakina riraga Awinkatharite Jesokirishito nokaminaaperotemi iroka ikowakaakimiri: aririka iperatakya piyemijantzinkarite, eero pikimitari. Tee nokimitari naari, piaakina tee noperata naaka. 7Piyotaki okameethatzimotzimi pikimitena naari. Paerani nareetantaki miri, tee noperata. 8Aririka pipakinawo nowari, nopinatakimiri. Arimache noshintsitzi nantawaetapiintaki kitejirikipaeni eejatzi tsitenirikipaeni. Nokyaaryoowentakiro nantawaetaki eenitatsi koetyeemotakinari: tema tee nokoyi opomeentsitzimotemi eerori. 9Okameethatawitaka nokowakotemimi oetarikapaeni, omaanta nokoyi niyotayemiro okameethatzi pantawaeta piinte, eero piperata. 10Nareetantakimiri nokaminaaperotakimi aririka eenitatsi kaari antawaetatsiri, eero pipiri royaari. 11Nokemakotakiri ari pikaatakiri perantzi. Tee rantawaetzi, inta ikinashita iaawaetashita, wero, wero, wero. Tee okameethatzi iroka. 12Tema iaakae Awinkatharite Jesokirishito, rootaki nokaminatzimirori iroka. Pikantaperoteri rirori imaerite, kameetha rantawaete rowantyaari. 13 Noyemijantzinkarite, eero pipera tawo pantapiintero kameethatatsiri. 14 Piyoteri piyemijantzinkarite riraga

457

2 TEJAWOONIKAJATZI3

kaari kemijantaperoteroni iroka nojankinatzimiri. Eero pitsipatari, rootaki ipashiwenantanakyaari. 15 Omaanta eero pikijiri, inta kamee tha piyotaaperoteri, tema rirotaki piyemijantzinkarite. 16Tema kamee tha ijeeki Awinkatharite, iroaaka nokowaki ijeekakagaeyeni kameetha maawaeni kitejiriki, tsikarika pijeekaeyini. Nokowaki kijokiro rowapiinteeyemini.

Paaworo wethatzimiri. Nojankinatzimiro iroka nakoki: Niwethatemi; kaari paashini atziri. Aritaki nametakawo, aririka nojankina tapiintziniri ayemijantzinkarite, nojankinatziniri naaka nowaero: kaari paashini atziri. 18Nokowaki ineshironkatapiintemi Awinkatharite Jesokirishito. Ari okaatzi iroka nojankinatakimiri: Paaworo

17Naaka

RITAKANARI PAAWORO ROJANKINATZINIRI TEMOTEEYO

niwethatemi, Temoteeyo, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo jankinatzimirori iroka; rotyaantakina Awinkatharite Jesokiri shito nokenkithatzi, eejatzi rotyaanta kina Pawa Tajorentsi. Rirotaki rirori matzirori rowawijaakoeyeeni, tema ayoperoeyini tekatsi paashini owawijaa kotantatsini. Naapatziyakaakimini paerani, rootaki noshiyakaanantakimiri notyomipero. Nokowaki ineshironka temi Pawa, ikaminthayemi, eejatzi kameetha ijeekakayemi. Eejatzi nokowaki ikimitakayemi Jesokirishito.
Kyaaryoowa, ramatawitzimikari yotaawitantachari rojankinarini Moeseeshi

1-2Nokoyi

riyotagaeyakaeroni. 5Oetaka nokami naantzimirori iroka? Rootaki nokama nantzimirori nokowaki pikameethashi retanee, nokowaki pijeeki kameetha, eerokya poshiyakaawaetashita pantero, inta kameetha paapatziyaperotanakarini Jesoshi. Aririka panteeyakironi iroka, aritaki pimatakiro eejatzi pinintaperoe yaperoterini kameetha paashinipaeni. 6Eenitatsi apaanipaeni kompitayitaka worini, ikenkithatakotashitayitawoni riraga kaari riyotayitzini, ratsipetashita kawo ikantawitakariri. 7Ikowayitawi tani riyotaanteromi ikantakaantziniri Moeseeshi, omaanta tee riyoperotziro ikantawitari. Tee riyoperotziro oetarika iaawaetashita, wero, wero: roshiyakari tsirotzi.
Ikenkithatakotziro kaminagaantsi rashi Tajorentsi

3Niyaatantakari Masherooniyaki, nokaminaaperotanakimi: Pijeekawa kiita jaka Ejeesoki. Nokowakaakimi pikanteeyerini amatawitantatsiri: Eero piyotaantziro theeyaantsi. 4Pikanteeye rini ayemijantzinkarite: Eero pikemi jantashitawo ikenkithatashitayitarini. Pikanteri eejatzi: Eero paapatziyari ikenkithatakotashitayitarini maawaeni paejatotatsiri. Patsipetashitawokari paamaashitayityaawoni oetarikapaeni. Tekatsi okantemi irokapaeni iyotagae yemini. Eeniro ikowakaakaeri Tajorentsi: aririka aapatziyaari, ari

okameethatzi kamina gaantsi rashi Tajorentsi, omaanta akompitawokari. 9Piyoperotawakiro iroka nokamantemiri: aakateeyakini rowameethatani Tajorentsi, tee aaka rojankinateeteni, inta rojankinateetzi niri kaari kemijantaperotzirori kamina gaantsi, riraga piyathatariri, kaari aapatziyariri Tajorentsi, antapiintzirori kaari kameethatatsi, kaari kameethata tsiri, kaari pinkathaterini Tajorentsi,

8Ayoteeyini

458

459

1 TEMOTEEYO1,2

owamayitziririni ashitariri, owamaanta shitachari, 10mayempiriite eejatzi mayempiroete, antatenkatawakaenkari ishiramparinkaeteki, antatenkatawa kaenkawo otsinaninkaeteki, noshikanta tsiri, theeri, theeyawaetashitachari, maawaeni. Eejatzi rojankinatziniri maawaeni kijayitziririni riraga iyotaantayitzirorini kameethatatsiri. Tema riro Tajorentsi jankinatakaakiri rini Moeseeshini. 11Kameetha iroka niyotaantziri. Rotyaantakina Tajorentsi nokamantakoteri irira, riyotzi nomataki niri ikantakinari. Kameetha iroka nokamantakotziriri: tema ikameethata perotzi irira.
Ikaminthaakiri Tajorentsi riraga Paaworo

kameethatatsi. Rootaki ayotantakari eejatzi ikimiteeyerini rirori maawaeni aapatziyaariri iinja: ineshironkaeyerini, ikanteetatyeeyani ijeekaperoeyantyaa rini janta jenokinta. 17Ikanteetatyee yaani Atajorentsite reewawenteeyakaeni aari. Tekatsi ikantya ikame. Ashi royiro imana. Apaniroeni itajorentsiperotzi. Thame akanteetatyeeyaani aaaperota peroeyanakirini, akamantapiinteeyana kirini atziri ikameethataperotzi. Aritaki okantyaari.
Eenitatsi iroka ikantayitziririni Paaworo Temoteeyo

Awinkatharite Jesokiri shito nanteniri oetarikapaeni ikowakaa kinari. Riyotaki nomonkaateniri maawaeni: riyotaki eero namatawitziri. Eejatzi imatakaakinawo nantayitziniri rini, rootaki nokanantariri: Ariwee, pimatakaakinawo. 13Paerani nokantzi matawitarini, nokantakaaperotzimowi tarini, eejatzi nokijeeyawitarini maawaeni aapatziyariri. Omaanta tekirani niyotawitarini Jesokirishito, tekirani naapatziyawitarini. Tee niyotawitani oetarika nantayitzirini, rootaki ikaminthaantakinari. 14Ineshi ronkaperotakina osheki Awinkatharite: riyotaakina naapatziyari Jesokirishito, eejatzi riyotaakina nonintaperotziri. 15Kyaaryootaki iroka nokamantemiri, kameetha paapatziyawakyaawo. Ipokapaaki jaka kipatsikika Jesokirishito rowawijaakoeyakirini kaari kameetha teeyatsirini. Nanaakoeyakimini maawaeni, tee nokameethatawitani. 16Rootaki ikaminthaantakinari, ritakina naari reshiwentanakina, tee ikijana, omawitya naaka antzirori osheki kaari

12Riyoyaakina

Temoteeyo, noshiyakaanta kimi notyomi. Paapatziyaperotyaawo iroka nonintakayemiri. Tema paerani Tajorentsi ikaminaakirini ayemijantzinkarite: Osheki rantenawo Temoteeyo nokowakaakiriri. Roojatzi rowaagaeyantakaerorini aari. Iroaaka pantero ikamantakotakimiri. Piyotzi riraga joraaropaeni ishintsiwentzi niri iyapitaanote oetarika ikantziriri. Iroaaka, pikimityaari eerori, pishintsi wenteniri Awinkatharite oetarikapaeni panteniriri, 19pameentaperotanakyaari. Aririka piyotzi okameethatzi pantero oetarikapaeni, ari pantero. Eenitatsi riraga yotawitachari rantziro kameethatatsiri oetarikapaeni, omaanta rantashitakawo kaari kameethatatsi, rootaki rookantawori raapatziyari Jesoshi. 20Aritaki rantakiro Imeneeyo eejatzi Arejaantero: rookaero raapatziyari rirori. Tee okameethatzi iroka, rootaki nokanantakariri rirori: Rowashi ronkayemiita Jatanaashi; roojatzi piyotantyaari paashini ajoriiyotzinkarite eero pikantzimatziri riraga Tajorentsi.
Riyotaakotziri tsika akantya apinkathatantyaariri Tajorentsi

18Piyotaki,

1Nityaawo nokamantemiro iroka: pamaneri Tajorentsi, pikanteri ramitakoeyerini maawaeni atziri, eejatzi

1 TEMOTEEYO2,3

460

pipaasonkitakowenteri. 2Eejatzi pikanteri ramitakoeyerini jewaperowe nantatsiripaeni eejatzi maawaeni paashini iwinkatharitzinkarite, kameetha ajeekaeyantyaarini, eero aaantawo ashiiryaagaeni. Eejatzi kameetha antaperotero aapatziyeeyarini Tajorentsi, aaaperoeyerini eejatzi akimityaari irira. 3Okameethatzi amanapiinteri Tajorentsi, tema rirotaki owawijaakoeyakaerini, tema rootaki ikowakaakaeri. 4Ikowaperotaki rirori awijakoeyeni maawaeni, eejatzi ikowaki ayoteeyeroni kyaaryootatsiri, maawaeni. 5Maawaeni ajeekaeyini aari jaka kipatsikika. Omaanta apintzi Pawa Tajorentsi, ijeeki janta jenokinta. Tee aiiri. Eejatzi eenitatsi apatziro apaani shirampari owaagapiinteerori iaani: riraga Jesokirishito. Eejatzi apatziro irira rowaagakiniri Tajorentsi aaani aari, asheninkatantakariri. 6Riraga Jesokirishito rirotaki kowashiteenchari, ikantzi: Nokowaki nokamawenteeye rini maawaeni atziri nopinawenteniri kaari kameethatatsiri rantziri nowawi jaakoeyantyaaririni. Ari imatakaeniro ayoteeyantakaririni. 7Iitakina kenkitha teroni iaani, eejatzi rotyaantakina niyotagaeyerini maawaeni paashinijatzi tatsiri atziri raapatziyawo iroka kyaaryootatsiri. Tee notheeya, kyaaryootaki iroka nokantzimiri.
Tsika akantyaari akenkithatakayeri Tajorentsi

ryaakaarikari shirampari kaari kameethatatsi. Tee okameethatzi otzipiyakaantero oeshi iaawenatantee tyaawori, eejatzi tee okameethatzi owaneenkashityaawo ooro, eejatzi peraata. Eejatzi tee okameethatzi okantakaaperotakayaawo oethaari pinaperotachari: iaawenatawokari. 10Omaanta okameethatzi oneshironka tante paashinipaeni: ari okameethatawi tari anteeyeronimi maawaeni aapatzi yaariri Tajorentsi. 11-13Ritakari Tajorentsi riwetsikakiri Araani paerani, roojatzi roori riwetsikakiro Eewa. Okameethatzi okemijantaperoteri tsinani shirampari eejatzi omaerite, eejatzi tee okameethatzi omperatyaari oemi, omaanta okameethatzi omaerite. 14Tee ramatawitziri Jatanaashi Araani, omaanta ramatawitakiro tsinani, rootaki anantakawori kaari kameethatatsi: tee okemijantaperotziri Tajorentsi. 15Omaanta aririka okaminthayeri tsinani otomipaeni, okantatyeeyaani aapatziyari Tajorentsi, onintaperoeye rini osheninkapaeni, kameetha ojeeke, kameetha okenkithashiryaa, ari owawijaakotakya.
Tsika ikantyaari riraga jewawentziriri iyemijantzinkarite

nokowaki amaneeyerini Tajorentsi, maawaeni. Aririka amaneri, kameetha ajeekaeyeni: tee okameethatzi akijeri paashinipaeni, tee okameethatzi atheenkeri Tajorentsi. 9Eejatzi nokowaki okithaatya tsinani kameetha, omaanta tee riro okithaatashityaari shiramparipaeni iaawenatantyaawori eejatzi tee okameethatzi okenkithashi

8Ari

iroka ikanteetziri: Aririka ikowaki shirampari reewa takagaeyerini iyemijantzinkarite, tema okameethatzi iroka ikowakiri. 2Aririka iiteetziri amitakoeyeririni iyemijantzinkarite, tee okameethatzi ojeeke rantani. Kameetha raye iina apaani, tee okameethatzi ishinkitya, kameetha ikenkithashiryaanakya, ikameethashirete, kameetha ineshironkatawakiri areetyaarini, kameetha riyotaperote riyotaante. 3Tee okameethatzi rirapiintero kepishaapero tatsiri, tee okameethatzi ikijya; omaanta

1Kyaaryo

461

1 TEMOTEEYO3,4

kameetha ikaminthaante, kameetha ijeeki, tee okameethatzi ikowaperoteri koriki. 4Kameetha riyotaapiintero iina, kameetha riyotaapiinteeyerini reentsite paeni raapatziyanteeyaririni irirapaeni, eerokya ipiyathateeyantaririni, kameetha ijeekanteeyarini. 5Eerorika imatziro raapatziyakayaari reentsite paeni, eejatzi iina: tsika ikantyaaka riyotaantyaari maawaeni riraga aapatzi yeeyaririni Tajorentsi? 6Tee okameetha tzi reewatakaante owakira aapatziyariri Jesoshi: aririka ikantakaaperotakya. Ikimitarikari iwinkatharite kamaari, ikantakaaperotaka paerani, rootaki roepiyantaariri jaawiki Tajorentsi. 7Kameetha riyoteeyerini riraga kaari aapatziyeeyaririni, ikanteeyeni: Ikameethatzi riraga jewatakagaeyiririni aapatziyariri Jesoshi. Rootaki eero imatantari ikantzimateeyerini, eejatzi eero imatantari kamaari rantakayeri kaari kameethatatsi.
Ikenkithatakotziri amitakotziriri iyemijantzinkarite
8Riraga amitakotapiintziriri iyemijantzinkarite: kameetha roshiyari riraga jewawentziriri iyemijantzinkarite, ikameethashiryaanaki. Tee okameetha tzi ramatawitante. Eejatzi tee okamee thatzi rirero osheki pyaarentsi. Eejatzi tee okameethatzi ikenkithashireeri koriki raapithatashitakari paashini atziri. 9Kameetha ikyaaryoowentero ikemijantaperotero maawaeni riyotaayi tziririni Tajorentsi, eejatzi okameethatzi riyote tekatsi rantani. 10Pityaawo paminaperoteri, piyotaperoteri ikamee thataperotzirika. Aririka piyoteeyakini ikameethataperotzi, ari pikanteri ramitakoeyerini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. 11Eejatzi okimityaari iina, okameethashiretanaki: okenkithashiryaa kameetha, tee okameethatzi okantzima

tante, tee okameethatzi oshinkitya, tee okameethatzi amatawitante. 12Riraga amitakotantatsiri iyemijantzinkarite, kameetha raye iina apaani. Kameetha riyote raapatziyakaaperotyaari itomipaeni: iaaperoteri irirapaeni iriri. Eejatzi kameetha riyote raapatziyaka gaeyaarini maawaeni jeekimoteeyiririni. 13Aririka kameetha ramitakoeyerini iyemijantzinkarite, ari iaaperoeteri, eejatzi imatero ikenkithatakoperoteri Jesokirishito, eero ithaayi. Tema riyotzi kameetha raapatziyari irira.
Ikenkithatakotziri aapatziyeeyaririni Jesoshi

intsipaete nareetzitapaemimi, omaanta eerorika nomatziro. Rootaki nojankinatantzimi rori iroka: nokowaki piyote tsika akanteeyakani. Riyoyagaeyakaeni Tajorentsi: tema aakateeyakini aapatzi yeeyaririni. Aaatsiri. Ayoteeyironi iroka kyaaryootaperotatsiri: kameetha akyaaryoowentero owaagayiteroni. 16Kyaaryo, tee ayotashita tsika ikantari Tajorentsi, omaanta riyotakagaeyakaeni Jesokirishito. Irira rirotaki Tajorentsi, omaanta ratziritapaaki. Rowaga Ishire, rootaki iyotakagaeyeerini itajorentsi taki. Riraga ronampiripaeni Tajorentsi raminakowenteeyakirini Jesokirishito. Akamantakoeyakirini aari mawaeni kipatsikipaeni, raapatziyanteeyakaririni jeekatsiripaeni. Roenokaeri Iriri eejatzi jenokinta, kameetha ijeekapaekya.
Kyaaryoowa, riyotagaetzimirokari theeyaantsi

14-15Nokowawitaka

iroka okamantaperoe yeeni Ishire Tajorentsi. Iinja, rootzi mateentsi ipokanteeyari Jesokirishito, ijeeki ookaeyerorini iroka kyaaryoope rotatsiri aapatziyeeyaririni. Raapatziyari amatawiteeyeririni, riraga owaagayitzi

1Eenitatsi

1 TEMOTEEYO4,5

462

rorini riyotaayitziririni kamaaripaeni. riraga atziri, omaanta ikimitakaantyaami aapatziyariri Jesoshi. Tekatsi ikantya riyote tee okameethatzi iroka ikantayitzirini. 3Ithaaapiintyaari shirampari raye iina, eejatzi ithaaakyaawo tsinani aye oemi. Eejatzi ithaaapithatakaero owaeyarini owanawontsi riwetsikakaero Tajorentsi. Aapatziyeeyarini irira, ayoteeyini kyaaryootaki riyotagaeyakaerini rirori. Aritaki ikowaki apaasonkitakoteri oyaari, roojatzi owantyaari. 4Okamee thateeyakini maawaeni riwetsikakiri Tajorentsi. Aririka apaasonkiteri, kameetha owaeyarini, eero apinkiri. 5Rowameethatantakaeniriri Tajorentsi owaeyarini. Aririka apaasonkiteri, eejatzi akenkithashireero iaani, okameethatzi owapiinteeyaarini maawaeni.
2Ramatawitante

Pikyaaryoowenteniri Tajorentsi maawaeni ikantayitzimirini

powaagaeyenirini ayemijantzinkarite iroka nokantzimiri, okameethatzi. Tema paapatziyapiinta kawo, iyotaaperotakimi. Aririka piyotagaeyerini paashinipaeni nokamantzimiri, ari ikantemi Jesokiri shito: Kameetha iroka pantakinari. 7Eero paapatziyawo iroka ikenkithata shitari theeyachari: tee okameethatzi pikenkithashiryaapiintero. Omaantakya pikyaaryoowentero paapatziyapero tyaari Tajorentsi. 8Okameethatawita pikinawaete eejatzi pithamaete, oshintsitaperotanteeyarini piwatha; omaanta okameethataperotziroa pikyaaryoowenteniri Tajorentsi oetarikapaeni panteniriri. Eero patsipe tawo roori: kameetha pijeeki iroaaka, eejatzi kameetha pijeeke iinja janta jenokinta. 9Kyaaryooperotaki iroka nokamantakimiri. Okameethataki

6Aririka

raapatziyeeyawoni maawaeni atziri. atziri, akemaatsitawentakari raapatziyee yantyaaririni. Aaatsiri Tajorentsi, ayoteeyini eero ramatawitee: rirotaki owawijaakoeyiririni maawaeni atziri. Kyaaryo, rowawijaakotaperoeyirini maawaeni aapatziyeeyaririni Jesokiri shito. 11Pikaminaagaeyerini atziri ranteeyeroni iroka nokantzimiri, piyotaaperoeyerini. 12Eeroka ewankaritatsiri, omaanta eero pishinetayitzirini itheenkawentemiro pewankaritzi. Inta oetarikapaeni pantayita kiniririni Tajorentsi, kameetha panteeye roni, ikimitantemiri piyemijantzinkarite: piaawaete kameetha, pijeeke kameetha, pinintaperoeyerini paashinipaeni, paapatzi yari Tajorentsi kameetha, powameethatero maawaeni pikenkithashiryaayitarini. 13Iinja noagaatemi. Iroaaka piaanatapiinteniri ayemijantzinkarite Iwaperite Tajorentsi, pikenkithatapiintero iaani Tajorentsi, piyotaapiinteri. Pikanteetatyeeyaani, roojatzi nareetantapaemi. 14Paerani ikamantakotantakimiri, eejatzi ikanantariri jewatakaantatsiri Tajorentsi ramitakotemi, eejatzi roerikayinatakimini, rootaki omatakaantakimiri Ishire Tajorentsi. Iroaaka eero piperawentawo iroka omatakaakimiri. 15Pantapiintero iroka imatakaakimiri, riyotaperoeyanteeyarini maawaeni atziri pantaperotakiro. 16Pikenkithashiryaaperotero oetarika pantayiterini, eejatzi oetarika piyotaayite rini: pikyaaryoowenteeyeroni. Aririka panteeyeroni iroka, ari powawijaakota kaanteeyerini maawaeni kemaeyemirini, eejatzi pawijakotee eerori.
10Apomeentsitawentakari

Tsika pikanteriri paashinipaeni pisheninka

1Eero pikijathatziri antyashipari; inta kameetha pikenkithawaetaka yeri, pikimitakaantyaari rirotaki piri

463

1 TEMOTEEYO5

eerori, kameetha pikaminthayeri. Eejatzi ewankaripaeni, pikimita kaantyaari pirentzi. 2Rowaga antyashi pawo, pikimitakaantero piniro. Eejatzi ewankawopaeni, pikimitakaantero pitsiro: eero pikenkithashiryaakotawo piaawenashiryaawo ewankawopaeni. 3Aririka ojeekashiteeya kamatsiri oemi, teerika ijeeki paashini neshironkatee roni, pineshironkaterokya eeroka. 4Omaanta ijeekirika otomi, ishinto, rirorika ojari, kameetha ineshironkatero rirori. Rootaki ikoyiri Tajorentsi kameetha ayoteeyeni akaminthayeri asheninkapero aari. Kameetha apaeye rini ashiteeyeerini koetyeemoeyakari rini. Tema paerani ipaeyakaeni maawaeni koetyeemoeyakaerini aari. 5Aririka ojeekashitaperotaa kamatsiri oemi, tee ijeeki paashini neshironkate roni, ari okameethatzi apaniroeni okenkithashiryaaperotziri Tajorentsi rirori. Okantani: tsiteniriki, kitejiriki, amanapiintziri Tajorentsi, okanta piintziri oetarika okowayitzirini. 6Omaanta eeniro paashini, inashita roori: okowaki okimoshiryaashitya. Aaawitaka, omaanta eero oaagaeri Tajorentsi, rootaki iyaatantyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 7Pikaminagaeyerini maawaeni aapatzi yariri Jesoshi ranteeyeroniita iroka nokantzimiri, okantyaata eero ojeekanta rantani. 8Okameethatzi aneshironkaeyerini paashinipaeni asheninka, eejatzi asheninkapero aari aneshironkatapero teri. Eerorika aneshironkatziri, eero akantzi: Naapatziyakari Tajorentsi naari. Teewee. Tee ikameethatzi theenkantatsiri, omaanta riyowita ineshironkatziri isheninkapero. Eejatzi aaka teerika aneshironkatziri asheninka pero aari, osheki tee akameethaperotzi, anaakoperoeyakirini aaka riraga

theenkawitachari. 9Aririka omonkaata kiro kamatsiri oemi 60 ojarentsite, ari pikantero etakoeyarini maawaeni ayemijantzinkarite. Okameethataki eejatzi aawitani apaani oemini, tee aminapithatziri paashini shirampari. 10Okameethatzi piaakoteeyakironi antayitakironi kameethatayitatsirini: etakoeyakarini otomipaeni, oneshironkaeyakirini areeteeyacharini, amitakoeyakirini maawaeni aapatziyee yaririni Tajorentsi, okaminthagaeyaki rini ashironkaenkari, okyaaryoowenta kiro antayitakironi kameethatayitatsi rini. Aririka piaakoeyakironi antayita kironi iroka kameethatayitatsirini, ari okameethatzi pikantero etakoeyarini aapatziyeeyaririni Jesoshi ashironkagae yacharini. 11Omaanta eero pikantziro rowaga kamatsiri oemi kaari antyashi pawotatsi. Okoyirikari shirampari antashityaari. Okoyikari agae eejatzi, ookaerokari aapatziyari Jesokirishito. 12Eewawitaka okantawitakari: Nokemi jantaperotemi, omaanta roojatzi amatawitakiri. Rootaki rowashi ronkaantyaawori. 13Eejatzi operatakari, okinakinayitzinikari pankotsikipaeni, okenkithawaetashitakari, wero, wero, otheeyantyaari. Okimitari tsirotzi. Okantakotashitarikari paashinipaeni, oaawaetantawokari kaari kameethata tsi. 14Rootaki nokowantakari agae eejatzi kamatsiri oemi tekiraatarika antyashipa wote. Kameetha ijeeki eentsitepaeni. Kameetha onkotsiteniri oemi royaari, eejatzi eentsite. Kameetha ontyeero iithaari rashi rirori, okiweniri iithaari paeni, maawaeni. Aririka kameetha ojeeke, tekatsikya ikantya atziri ikantzi maeyeroni. 15Eejatzi rantayitakironi Jatanaashi apaanipaeni: rookakagaero aapatziyawitakarira Jesokirishito. 16Ojeekirika osheninkapero kamatsiri

1 TEMOTEEYO5,6

464

oemi, kameetha iyotashitya okamintha yero roori. Tee okameethatzi okanteri aapatziyariri Jesoshi: Pikaminthagae yeronikya eeroka. Eenitatsi paashini kamatsiri oemi, jeekatsiri apaniroeni: tekatsi osheninkapero kaminthayeroni. Irowakya roori, kameetha ikamintha gaeyeroni riraga aapatziyeeyaririni Jesoshi.
Tsika akanteeyerini riraga jewatakagaeyeerini

reewatakaantzi riraga jewatakagaeyiririni aapatziyariri Jesoshi, okameethatzi iaaperoteri ikameethatzi, eejatzi ipinataperoteri. Kameetha ikemijantaperoteri eejatzi. Aririka ipomeentsiwentakawo riroripaeni ikenkithatzi eejatzi riyotaantzi, okameethatzi riraga aapatziyariri Jesoshi iaaperoeyerini, eejatzi ipinataperoteri. 18Aritaki okantzi Iwaperite Tajorentsi: Eero oojopatziri riraga waaka aatzikakitzirori teriiko, pishineteri roya. Tema raatzikakitzimiro paantyaawori okithoki. Eejatzi okantzi: Okameethatzi ipinateeteri riraga antawaetatsiri. 19Eero pikemijantashitari apaani kantakotashityaarini jewatakagaeyimi rini, paapatziyawokari theeyaantsi. Omaanta ikaatakirika aaperoterini 2, eerorika 3, ari paapatziyaawo iroka ikamantemiri. 20Kyaaryoorika ojeeki rantaperotakiri, ari pikantzimoteri janta ipiyotapiinteeyaninta aapatziyeeyaririni Jesoshi: Eero papiiteero eejatzi iroka pantakiri. Kameetha riyoteeyeroni maawaeni aapatziyariri Jesoshi iroka pikanteriri, ikenkithashireeyantyaarini, riyoteeyantyaarini eero ranantawo rirori kaari kameethatatsi. 21Ayoteeyakini ikaateeyakaeni Atajorentsite, eejatzi Jesokirishito. Eejatzi ikaateeyakaeni ronampirepaeni rirori. Rootaki

17Kameetharika

nokantzimotantzimiriri eekiro piyaata tyee pikanteri maawaeni antzirori kaari kameethatatsi: Tee okameethatzi. Eero pipinkathatashitari jewawentzimiri eerori. Omaanta okameethatzi piyoteeri ikoyiri Tajorentsi kimitaka piyoteeri maawaeni atziri. 22Eero pishintsiwentziri intsipaete apaani shirampari reewawenteri aapatziyariri Jesoshi, eero patsipetashi tawo poyiniri pako iitoki. Peewate piyotaperoteri. Eerorika piyotaperotziri aririka paata rantakiro kaari kameetha tatsi: eejatzi eerori eeniro pantani. Kyaaryoowa pantzirokarira kaari kameethatatsi. 23Eero apatziro piriro iaa, omaanta pirero eejatzi awishoowaantsi oowa eechonkiini. (Iroka awishoowaantsi rootaki inashitachari pyaarentsi.) Eechonkiini okaate apaani tajo, kaari osheki. Owameethateemiroota pisheeto mawoki pikatsitzira. Aapiintakimi pimakoni, omaanta oshintsiwathatakaa neemi aririka pirapiintero eechonkiini awishoowaantsi oowa, ari etsiyatako teemi. 24Okoaataki kaari kameethatatsi rantayitzirini apaanipaeni atziri; riyoteeyakini ikantakoteri Tajorentsi: Eeniro rantani. Eenitatsi paashini manawitakawori rantayitzirini, omaanta iinja okoaate eejatzi maawaeni rantayitzirini rirori. 25Eejatzi, aririka antayitakironi kameethatayitatsirini, okoaataki apaanipaeni, iaakoteeya kaeroni atziri. Omaanta tekira okoaate maawaeni kameethatatsiri anteeyaki rini: iinja okoaaperotaki maawaeni. Aritaki okantyaapa.
Eenitatsi iroka ikanteeyiririni pimantaari

1Maawaeni riraga omperateetari pikemijantaperoteri kameetha riraga omperatzimiri, eejatzi piaapero

465

1 TEMOTEEYO6

taperoteri rirori kameetha. Okantyaata kya tekatsi ikanteeteri ikantzimateri Tajorentsi, eejatzi tekatsi ikantawentee tero: Tee okameethatzi iroka riyoteeriri aapatziyariri Jesoshi. 2Aririka raapatzi yari Jesoshi riraga omperatzimiri, tee okameethatzi pikante eeroka: Iroaaka eerokataki noyemijantzinkarite, amonkaatawakaaka. Eero iroaaka noaaperotzimi. Omaanta okameetha perotzi pantawaetaperoteniri: tema rirotaki piyemijantzinkarite pantawae tziniri, rirotaki inintaperotanewo riraga Tajorentsi. Rootaki, Temoteeyo, piyotagaeyeririni maawaeni aapatziya riri pikanteeyerini maawaeni ranteeye roni.
Ikenkithatakotziri iyotaantzirori theeyaantsi

paashini atziri kinakaashita kawori riyotaantzi, tee omonkaatawo iroka niyoteeriri. Tee raapatziyawo rowaga kyaaryooperotatsiri riyotaawita riri Awinkatharite Jesokirishito. Eejatzi tee raapatziyawo iroka iyotagaeyakae rini ajeekantyaari kameetha, eero anantaneentaawo kaari kameethatatsi. 4Osheki ikantakaaperota, omaanta tee aiiro riyotantari. Tee riyoperotziro. Rojampitakowentashitakawo oetarika paeni. Iaawaetashiwaetaka, wero, wero. Rootaki ikijashiryaantakariri paashinipaeni, ikijathatawakaaka, ikantzimatawakaaka, raamaakotawa kaaka rantakiro kaari kameethatatsi. 5Ikijawakagaeyakani riraga kenkithashi riirori kaari kameethatatsi, tee ikenkithashiriiro kyaaryootatsiri. Ikemijantashijeempiyaaka, ikenkithashi ryaawitaka ari rayemi oetarikapaeni. 6Omaanta aririka akemijantaperoteri Tajorentsi, eejatzi aweshiryaawentyaari, ari ajeekaperoeyanakini kameetha. 7Akoaatantapaakari paerani, tekatsi

3Eenitatsi

akoaatakaapaaki. Eejatzi okimiteeya, aririka akamae, tekatsi aanee eejatzi. 8Omaanta aweshiryaawentyaaririka Tajorentsi eejatzi eenitatsirika owaeya rini eejatzi akithaateeyarini aritapaaki, eero eekiro akowanakitye paashini. 9Omaantakya riraga kowatsiri rashaagantya rantashitayitakawoni oetarikapaeni roshekyaantyaawori rowaagawo. Omapokashitapaakari rantakiro oetarikapaeni. Tee ikenkitha shireeya kameetha, ikowashitakawo kaari kameethatayitatsirini, roojatzi ikamakirika, riyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. 10Aririka akowapero taki ashitayityaawoni oetarikapaeni, aritaki antakiro kaari kameethatatsi. Osheki aapatziyawitacharini rookaero raapatziyari. Oetaka rookantawori? Tema ikowaki rashitayityaawoni oetarikapaeni, omaanta roojatzi osheki rowashireperotanakyaaroa.
Pikyaaryoowenteniri Tajorentsi pantawaeteniri
11Omaanta eeroka, pikyaaryowentziniri Tajorentsi oetarika ikantzimiri. Kyaaryoowa, piaawenatawokari eerori oetarikapaeni. Pikowaperote pikameethata perotanaki eeroka. Pikowaperote pameentaperotyaari Tajorentsi, omawita kya pomeentsitzimotayitemirini eekiro piyaatatye pikyaaryowenteniri maawaeni ikowakaakimiri panteniriri; pinintaperoeye riniroa paashinipaeni, eekiro piyaatatyee panteniri oetarikapaeni, eejatzi eentsiki roeni pantero oetarikapaeni, eero pithaakyaawentziro. 12Aririka opomeentsi tzimotawitemi paapatziyaperotyaari Tajorentsi iroaaka, omaanta okameethata perotzi pantakiro. Pikyaaryoowenteniri ikowakagaeyimirini. Eero pipeyakotziro iroka: pikanteetatyeeyaani paee jenokinta. Riyoyaakimi Tajorentsi rowaaanteemiri janta. Tema rootaki pikantakiri eerori,

1 TEMOTEEYO6

466

ikaateeyakini osheki kemaeyawakimirini. Kyaaryootaki pikantakiriri. 13Tema riro Tajorentsi owaagaeyeerini jenokinta, maawaeni. Eejatzi paerani Jesokirishito, tee ithaawakari Poonshiyo Peraato, rirotaki owamaakaantakiriri. Ikantziri: Kyaaryo, naaka jewawenantatsiri. Iroaaka ikaateeyakaeni Tajorentsi eejatzi Jesokiri shito, raminakowenteeyakaeni. 14Rootaki nokanantemirori iroka: pithotyaakiro maawaeni nokaminaakimiri, eero pikompi tawo. Pikantatyeeyaani, pantaperotero roojatzi ipokanteeyari Awinkatharite Jesokirishito. 15Riyotzi Pawa Tajorentsi tsika okaate ipokanteeyari, rirotaki kantatsini. Irira apintzi ikanta, tajorentsipe rotatsiri, reewatawenteeyirini maawaeni jewatawentawitariri atziri, reewatakagaeyi rini maawaeni jewatakagaeyawitaririni atziripaeni. Thame aaaperoteri. 16Apani roeni irira eero ithonka, eero ikami. Janta ijeekinta ojeeki kitejiriroa, tekatsi akantya aatashiteri ontsirokyaari. Tekatsi eerini Tajorentsi. Tekatsi akantya aaagaeyerini. Okameethatzi apinkathataperoeyanakirini maawaeni. Ikantatyaani reewatawenantzi irira, ashi royiro. Aritaki ikanta.
Eejatzi iroka ikantziriri ashaagantzinkari
17Pikanteri ashaagantzinkari eero ikantakaaperota. Eejatzi pikanteri eero

riweshiryaawentawo rashitayitarini, tema ari opeyeeya iinja. Inta riweshiryaa wentyaari Tajorentsi. Ipapiinteeyakaeni maawaeni koetyeemoteeyakaerini akimoshireeyantarini. 18Riraga ashaagantzinkari eenitatsi osheki rowaagawo. Pikamanteri iroaaka ineshironkaeyerini ikaateeyini ijeekaeyini, osheki ineshironkateri. Tee okameethatzi ishampitsite. Omaanta kameetha ikaminthaante. 19Aririka imatayitakironi iroka, kameetha. Ipinateri Tajorentsi iinja janta jenokinta, janta ikanteetatyeeyaani raaaperotapae kameetha.
Riweyaantakawo rojankinari

Temoteeyo, eeniro ikantakimiri Tajorentsi panteniriri. Ari pimonkaateniri, eero pamatawitziri. Eero paapatziyashitawo oetarikapaeni ikantashitari, wero, wero, wero. Ikenkithashiryaashitawo iyotaantsi; omaanta kaari iroka. 21Eenitatsi iyotaantayitawitaworini oetarikapaeni, iitakaawita riyotzi, omaanta tee riyotzi. Rootaki kaari raapatziyantaperotari Jesoshi iroaaka. Ari, nokowaki ineshironkateeyemini Tajorentsi. Naaka jankinatzimirori iroka: Paaworo

20Iroaaka,

RAPIITEENIRI PAAWORO ROJANKINATEENIRI TEMOTEEYO

niwethatemi, Temoteeyo, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo jankinateemirori iroka. Rotyaantakina Jesokirishito nokamanteeyerini maawaeni atziri aririka raapatziyeeyarini rirori, ari rowaaagaeyeerini jaka kipatsikika eejatzi janta jenokinta. Rootaki ikowakaakinari Tajorentsi. Notyomi, nonintaperotzimi. Nokowaki ineshironkatemi Pawa Tajorentsi, eejatzi Awinkatharite Jesokirishito. Eejatzi nokowaki ikaminthaaperotemi, ijeekakayemi kameetha.
Ipaasonkitakowentziri Paaworo Temoteeyo

1-2Nokoyi

aapatziyaperoeyarini roori. Niyotzi eeniro paapatziyari Jesoshi, rootaki nopaasonkitakowenantzimiri.

Eero pipashiwentakaawo paapatziyakayaari atziri
6Paapatziyakari Tajorentsi, rootaki nokanantemiri: paerani, nowantakimi rori nako, eejatzi nokanantakariri rirori ramitakotemi, eenitatsi imatakaakimiri. Iroaaka pantaperotero maawaeni imatakaakimiri. 7Irinta Pawa Tajorentsi ipakaero Ishire. Roori tee okowakagae athaaye. Tee ari opoeeya thaawaantsi Ishireki Tajorentsi, inta omatakaakaero oetarikapaeni ikowakaakaeri. Eejatzi omatakaakae anintaperoeyerini Tajorentsi eejatzi maawaeni atziri; eejatzi omatakaakae aamakowentya apaniroeni. 8Rootaki kaari pipashi wentakaantyaawo pikenkithatakoteri Awinkatharite. Eejatzi, eero pipashi wentakaana; nojeekakika omonkyaaga mentotsiki: nokenkithatakotakirira rirori, rootaki romonkyaaganteetakinari iroaaka. Osheki nokemaatsitawenta kari Jesokirishito, kameetha pikimitena eerori. Aritaki imatakayemiro Tajorentsi maawaeni ikowakaakimiri. 9Paerani, tekirani riwetsikironi iroka kipatsika, riyotzitakaeni aapatziyari Jesokirishito. Riyoyagaeyitakaeni kameetha ajeekae

paerani rantawaetzinirini riraga nochariniitenipaeni. Iroaaka eejatzi naari nantawaetziniri. Tema namanakotapiintzimiri Tajorentsi maawaeni kitejiriki, eejatzi tsiteniriki. Oetarikapaeni nanteniriri irinta, nokowaperotaki niweshiryaakayaari. 4Paerani, nookantanakimiriranki, powashiretanaka, piraaka. Osheki iroaaka nokoetyaakimi. Nokowawita noeemimi eejatzi, niweshiryaawenta peroteemimi. 5Nokenkithashireteemi, kameetharini paapatziyaperotakari Jesoshi, pikantatyaani. Pikimitakawo pijawo Roera, eejatzi piniro Eyonishe:

3Tema

467

2 TEMOTEEYO1,2

468

yantyaarini. Tee akameethatawitani paerani, omaanta eenitatsi ikowakaa kaeri. Ineshironkatashiteeyakaeni, rowawijaakoeyakaeni. 10Ipokapaaki kipatsikika rirori, riraga owawijaakoe yakaerini. Iroaaka ayotaperoeyakironi maawaeni rantakaeniri Tajorentsi. Eero iroaaka athaayi akame. Iaani iyotakaakaero aririka akame, eero aatzi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Kameetha iroka ikamanteeyeerini: rowaaaperoeyakaeni, akanteetatyee yaani ajeekimoeyerini inampiki. 11Rotyaantakina rirori nokamanteeye rini atziri iroka kameethatatsiri, eejatzi niyotagaeyerini. 12Rootaki nokemaatsi tantakawori maawaeni jaka omonkyaa gamentotsikika. Omaanta tee nopashi wenta. Niyotaperotziri riraga naapatzi yari: niyotaki eero ramatawitana, rootaki nokanantakariri: Pikempo yeena. Niyotaperotzi ikempoyeena roojatzi ipokanteeyari. 13Kyaaryoopero taki maawaeni niyotaakimirini, tee namatawitzimi. Pimonkaatero maawaeni nokantakimiri. Paapatziyari Jesokirishito, pinintashireperoteri. Pikyaaryoowentero pikenkithatakotero iaani. 14Okithaatakaakimi Ishire Tajorentsi. Omatakaakimiri pikempo yero iaani kameetha eejatzi pikenki thatero.
Tsika ikanteeyiririnika Paaworo

ipokaerika Awinkatharite, aritaki ineshironkatapaeri.

Ikantziri: Pikanteetatyeeyaani pantawaeteniri Tajorentsi

rookaeyakinani aashiyajatzi: Jijeero, Eromoojeneshi, maawaeni. 16Nokowaki ineshironkateri Awinkatha rite Oneshiijoro, eejatzi isheninka rirori. Retakotapiintakina rirori, tee ipashiwenta rareetaatana jaka omonkyaagamentotsikika. 17Inta rareetantakari jaka Oroomaki, ikowako wayitakinani, roojatzi iaantapaakinari jaka. 18Piyoperotzi eejatzi osheki ramitakotakina janta Ejeesoki. Iinja,

15Piyotzi

1Iroaaka, notyomi, tema ineshironkatakimi Jesokirishito, rootaki nokamantzimiri pitontashirete maawaeni pantayitenirini. 2Eenitatsi pikemakinari, tema pikaateeyakirini osheki paashini kemaeyakinarini. Ari piyoyeeri apaanipaeni atziri ikyaaryoo wenteniri riyoteeri paashinipaeni atziri, rowaagaeniri eejatzi paashinipaeni iroka niyotaakimiri. Rowaagaeniri eejatzi paashinipaeni iroka niyotaaki miri. 3Riraga joraaropaeni kameethari ikemaatsitawentapiintari iwinkatharite. Pikimityaari eerori, eero pithaayi pikemaatsitawentyaari Awinkatharite Jesokirishito. 4Eejatzi tee riyomparita piinta joraaro, tee ipankiwaetzi, inta apatziro ikyaaryoowentziniri iyapitaa note ikowantakariri. 5Eejatzi riraga perootatatsiri peroota ikemijantapero tziri riraga showirinkakotantatsiri. Eerorika ikemijantaperotziri, eero ipashiteetari irika ipapiintziriri anaako tantatsiri. 6Eejatzi riraga pankiwaeta tsiri, aririka ithamaetakotaperotero iwankiri, ari rowiitero osheki okithoki iinja. Tee ratsipetashitawo ithamaetako tziro. 7Pikenkithashiryaaperotero iroka noshiyakaawentzimiri, ari riyotakaape rotemiro Awinkatharite.

Pikenkithashireeri Jesokirishito

eejatzi Jesokiri shito, riraga icharineeteni iinja Iraviiri; rowamaetawitakari, omaanta ipiriinta naa eejatzi. Rootaki iroka nokamanta piinteeyiririni atziri, rowawijaakoe yanteeyaaririni. 9Nokantani nokenkitha takagaeyirini atziripaeni iroka, rootaki noaashitantakawori iroaaka.

8Pikenkithashireeri

469

2 TEMOTEEYO2

Roojotanteetakinawo kareenatha, ikimitakaanteetakina naaka owamaanta niri. Omaanta tekatsi ikanteetero roojotero iaani Tajorentsi: tema owaaganaka roori. 10Iitaka nokemaa tsiwentakari maawaeni iroka? Riro nokemaatsiwentari maawaeni atziri riyoyaakiri Tajorentsi, ikanteetatyee yaani ijeekantyaari kameetha janta jenokinta. Rirotaki Jesokirishito owawijaakoterini. 11Kyaaryootaki iroka ikantziteetarini: Eerorika akimitaga paerani aritaki akimitakotawitakari atsipatakari Rotyaantanewo Tajorentsi, janta koroshiki akamaeyakini. Rootaki atsipatantapaeyaariri janta jenokinta, ajeekimotapaeri. 12Aritaki iroaaka apomeentsi wentakanari antayitakinirini oetarikapaeni, rootaki eejatzi akaateeyerini eewawenanteeyini. Aririka akanteri atziri: Tee niyotziri Jesokirishito, eejatzi ikantakotee paata rirori: Pawa, tee niyotziri tsikarika itzimi irira. 13Aririka akenkithashireeya amatawiteri, akantashityaarika: Naapatziyari, omaanta roojatzi rika akimita paerani, eero amata witziri Jesokirishito eejatzi eero ramatawitee rirori. Imonkaatape rotero maawaeni ikantziri. Rootaki iinja rotyaanantyaariri kaari aapatziyarini janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. 14Tema ikaateeyakaeni Awinkatharite. Pikantapiinteri riraga aapatziyariri Jesoshi janta eero ipiyapiyawaantetari oetarikapaeni riyotaayitawitaririni. Ratsipetashitakawo ipiyawaantetakari iroka, ikompitakaarikari riraga kemaeyeririni. 15Pantaperotayitenirini Tajorentsi, ikanantemiri: Kameetha maawaeni pantakinari, roojatzi eero

aiiro pipashiwenantyaari. Piyotapero tziro iaani Tajorentsi, iroaaka piyotaantero kameetha; tema kameethari iyotaantzi roori. 16Eero paapatziyawo okaatzi ikantashityaari kaari aapatziyaariri Tajorentsi ikinakaa shitanakawo, tema kaari rooperotatsini eejatzi kaari amitakoteeni, eero piaawaetziro: pookakaaperotzirikari atziri aapatziyaririmi Tajorentsi. 17Iroka kantashitaantsi oshiyakawo pathaa wontsi. Aririka aakae, othonkanakae maawaeni awathakipaeni, apathaayita nakini. Ratsipetakawo ikantawa kaantawo riraga Imeneeyo eejatzi Jireeto. 18Ikompiteeyakawoni kyaaryoo tayitatsirini. Ikantatzi: Monkaataka. Ipiriinteeyawitaani paashinipaeni, omaanta eero apiriinteeyaani aaka. Rootaki ipakaagaanantanakawori raapatziyari Jesoshi kemaeyakiririni. Omaanta ipiriinteero awatha Jesoshi aririka ipiyee. 19Piyotero iroka okantziri iaani Tajorentsi: Riyotaperotziri Tajorentsi maawaeni aapatziyeeyari rini. Eejatzi okantzi Eenitatsirika aapatziyaariri Jesoshi tema rookero kaari kameethatatsi rantayitzirini. Aritaki okantakiri. Iaani Tajorentsi oshiyakawo antawo mapi: tee opaashi nitapiintee. 20Janta ipankoki ashaagantzinkari eenitatsi osheki iwiratote. Eenitatsi pinaperotachari, riwetsikaetziro ooro eejatzi piraata. Eenitatsi kaari pinatacha, riwetsikaetziro inchato eejatzi tsirepathari. Rowaga pinatachari, riweshiryaawentakawo: ikowaki raminiteri maawaeni atziri. Rowaga kaari pinatacha aririka owantakyaawo ookanteeyawo roojatzi kaagashiki. 21Aririka powameethateeya eeroka, pookakirorika kaari kameethatatsi pantapiinteeyirini, ari pikimityaawo pirato pinaperotachari; riweshiryaa

2 TEMOTEEYO2,3

470

wentemi Awinkatharite, ikowaki iaagaemi maawaeni. Tema iroaaka pimatakiniri oetarika ikowakaakimiri. 22Eerowa pikenkithashiriiro kaari kameethatayitatsirini rantayitzirini ewankaripaeni. Intakya pikowaperota naki pikameethatanee, pameentaperota neeyaari, pinintaperoteri paashinipaeni, pijeeke kameetha, pitsipateeyaarini paashinipaeni kameethatayitatsirini: maawaeni riraga aapatziyaperotakariri Awinkatharite ijeekaperotzi kameetha. 23Omaanta eero pikantawakaawentashi tawo kaari ayotaperoeyini: pikijawa kaantawokari. 24Aaka aapatziyari Awinkatharite rootaki kaari okameetha tantya akijeeyerini paashini atziri; inta kameetha akaminthayeri paashinipaeni, kameetha ayoteeri, eero ajamaneentari, 25kameetha ayoteeri riraga kaari aapatziyeeyawoni kyaaryooperotatsiri. Kameetharika ayoteeri, roojatzi apaanipaeni ikenkithashiryaanakya, rookaero kaari kameethatayitatsirini ikemijanantyaawori kyaaryootatsiri. Ramitakoteri Tajorentsi. 26Ramatawita witakari kamaari: ojeekawita ikowakaa witakariri, rootaki ranantawitakanariri rirori: omaanta ayotagaeri eentsikiroeni aritaki rowawijaakoteri Tajorentsi, aririka raapatziyeeyarini.
Tsika ikantyaaka amatawitantatsiri, iinja

1Piyotero iroka: iinja, rootentsirika omonkaatakya kitejitatsiri ipokanteeyari Jesoshi, osheki opomeentsitzimotyaari aapatziyariri Jesoshi. 2Rirojatzi riraga atziri rirotaki nintaperotaachani apaniroeni, ikowape roteri koriki, ikantakaaperotya, ishirontawentyaari paashinipaeni, ikantzimateri Tajorentsi, ipiyathatyaari ashitariri, eero ipaasonkitziri neshironkaterini, eero ikenkithashiriiri

Tajorentsi. 3Eero riyotziro ikamintha yeri paashinipaeni, eero riyotzi ipeyako tziniri atziri rantziri, ikantzimatante, eero ipashiwentakaawo rantayiteroni tsinanipaeni, ikijanakya, itheenkayite rini kameethatayitatsirini, 4ramatawita yiterini isheninkaperopaeni, rantashita yityaawoni oetarikapaeni, eero ikenkithashirya, ikantakaaperotanakya, ikowanaki ikimoshirewaetantyaari, eero ikoyi riyoteri Tajorentsi. 5Raapatziya jeempiyaashityaari Tajorentsi, omaanta tee ipinkathatziri. Eero pikimitakotari eerori eejatzi eero pitsipateeyarini. 6Ikyaapankoteri paashinipaeni atziri, ramatawitapaero tsinanipaeni. Tee okenkithashireperota, rootaki imatantyaawori ramatawitapaero. Osheki antayitanakironi kaari kameethatatsi, okowaperotanaki antayiteroni. 7Osheki okemijantashitayi takarini paashini iyotaawitawori omaanta tee riyotaaperotziro kyaaryoo tatsiri ikantziri Tajorentsi. 8Paerani riraga Jaaneshi eejatzi Jaampireshi ipiyathatakarini Moeseeshi, tee ikowakayiri joriiyopaeni raapatziyaka gaeyaarini. Eejatzi ikimitakari iroaaka riraga amatawitantatsiri: tee ikowaka gaerini atziri raapatziyaperotawo kyaaryootaperotatsiri. Tee okameethatzi iroka ikenkithashiryaayitakirini, ikemijantajeempiyaashitaka. 9Eero ikantatyaani imatero iroka. Tema paerani riyotakoeyirini riraga piyathata karirini Moeseeshi. Eejatzi iinja riyotee yanakini atziri kyaaryo ramatawitantaki riraga amatawitantatsiri.
Pikemijantaperotero kyaaryooperotatsiri
10Omaanta piyotakotaperotakina. Piyotakiro niyotaayitzimirini. Piyotakiro nantayitzirini. Piyotakiro nokowakiri nomatayiterini naari nantayiterini. Piyotaki

471

2 TEMOTEEYO3,4

eejatzi nameentaperotakari Tajorentsi, nokyaaryoowentziniri maawaeni, noninta perotakiri, tee nojamaneentawo nopomeentsitawentakari. 11Eejatzi piyotzi ikijantapiinteetakinawo naapatziyari Jesoshi. Piyotaki eejatzi nokemaatsita piintakawo janta Antyokiiyaki, Ikoooki, eejatzi Riishitaraki. Osheki ikijeeyakinani jeekaeyatsirini janta. Omaanta rowawijaa kotapiintakina Awinkatharite. 12Kyaaryo, ikijeetziri maawaeni aaka aapatziyariri Jesokirishito, aririka akowaperotaki raapatziyaperotyaari. 13Eekiro riyaatatyee ramatawitaperotante riraga kaari kameethatatsi, eejatzi iyotaantzirori theeyaantsi. Eejatzi riraga kamaari ramatawiteri rirori. 14Omaanta eerokakya, paapatziyanakyaawo iaani Tajorentsi eeniro pikaatzini. Roojatzi paapatziyantariri Jesokirishito ari rowawijaakotakimi. Tema piyotaki tee namatawitzimi. 15Paerani, eeniro pikaatzini, riyotagaetakimiro iaani Tajorentsi. Tema okameethaperotaki. Rootaki iyotaakimirori paapatziyakari Jesokirishito, pawijakotantaari. 16Rirotaki Tajorentsi jankinatakaantakirori Iwaperite, maawaeni. Iyotagaeyakaeroni kyaaryoota perotatsiri, teerika okameethatzi antakiri, okamantakae. Iyotagaeyakaeni tsika akantyaari akameethatanteeyari, eejatzi iyotagaeyakaeni akameethaperoeyakaeni kameetha. 17Rootaki ojeekantakari Iwaperite Tajorentsi, akameethatapero tanteeyari. Tekatsi akantya akompitantyaa wori, omaanta ayotaperotero antaperoeye roni maawaeni ikowakaakaeri Tajorentsi.
Riweshiryaakaakari Paaworo Temoteeyo

ikaateeyakaeni iroaaka, eejatzi ikaateeyakaeni Pawa Tajorentsi, rootaki iroaaka, nokamanantzimirori pantero iroka. 2Pikenkithatapiintero iaani Tajorentsi maawaeni kitejiriki. Tsikarika ikaateri oorya, tsikarika pijeeki, eerokya pimaeritzi, omaanta pikenkithatakayeri maawaeni atziri. Teerika okameethatzi iroka rantakiri, ari pikanteri, eejatzi pikanteri eero rantziro. Pikanteeyerini kameetha ijeekaeyeni. Eentsikiroeni piyotaaperoe yerini paashinipaeni, eerokya pikijatha tziri. 3Iinja, aririka kameetha ayotagae yawityaarini atziri iaani Tajorentsi, omaanta eerorika ikemijanteeyironi. 4Eero ikoyiro iaani Tajorentsi rowaga kyaaryooperotatsiri, omaanta ikowape rote ikemashityaawo riyotagaeteri theeyaantsi ikenkithatashitayitarini atziri. 5Omaanta eerokakya, paamawentya: pikimitarikari. Aririka pipomeentsitawentyaari Awinkatharite, eero petakoshiryaashita. Paapatziyaka yaari paashinipaeni. Pimataperotakiniri Tajorentsi maawaeni ikowakaakimiri.
Ikenkithashireeri Paaworo

ipokae Jesokirishito ipinkatharitapaaki. Aririka ipokae, ari roaagayitapaakaeroni rantayitzirini maawaeni aeeyatsirini eejatzi maawaeni kamaeyeentsirini. Ikamantee yeeni tsika ikanteeyeeni. Ayoteeyini

1Iinja

nokamanantzimirori iroka, rooteentsi rowamagaetena, rooteentsi niyaate naari jenokinta. 7Nopomeentsi wentaperotakanari Awinkatharite, nomatakiniri maawaeni ikowakaakinari, tee namatawitziri. 8Iinja, ipokaerika Awinkatharite, ipashitayitenawoni kameethatayitatsirini. Eero ipanawo apaniroeni naari, omaanta eejatzi ipaeyerini maawaeni aamagaeyakari rini. Tema kameetha ikantakowenteeya kaeni maawaeni. Riraga antapiintzirori kaari kameethatatsi riraga kaari aapatziyari Jesoshi ari rowashironkaeri. Omaanta naaka eejatzi maawaeni paashini aapatziyaperotariri eejatzi maawaeni paashini nintashireperotziriri

6Ro

2 TEMOTEEYO4

472

riraga kantziriri: Nokoyi ipiyee intsipaete, kyaaryo ipinateeyenani kameetha.

Paashini ikamanteeriri eejatzi

pipoke pieena. 10Riraga Teemashi, ikowaki riweshiryaa wentyaawo jeekayitatsirini kipatsikika. Rookanakina, riyaatanaki Tejawooni kaki. Riraga Keresheente, riyaatanaki Karaashiyaki, riraga Teeto riyaatanaki Taramaashiyaki. 11Apaniroeni Rookashi itsipatakina. Aririka pipoke, pamakinari Marikoshi, osheki nokowaki ramitako tena. 12Eejatzi riyaatanaki riraga Teekiko. Notyaantakiri rirori Ejeesoki. 13Eejatzi pamakinawo noethaari nowanakirowa Toroowareki, ojeeki janta ipankoki Kaaripo. Eejatzi pamaki nawo maawaeni Iwaperite Tajorentsi, eejatzi nowaperitepaeni. 14Rowashi ronkaaperotakina Arejaantero, riraga wetsikapiintzirori asheero. Tema itheeyakotana eejatzi okaatzi niyotaa kiri atziri. Iinja rowashironkaeri Awinkatharite. 15Paamayarira eerori, rowashironkaemikari. Osheki ikijawentakinawo nokanteeyakiririni. 16Ritantakari reewawenantzi rojampi takowentana, tee ijeeki kantakowente

9Pishintsite

nani, ishiyapithateeyanakinani. Tee nokoyi rowashironkaeri Awinkatharite. 17Omaantakya irira, kijokiro rowana. Itajonkawentakina, nomatantawori nokenkithatakagaeyirini paashinijatzita tsiri atziri, maawaeni. Tema Jatanaashi rantakaakiri rowashironkaetenamira, omaanta rowawijaakotakina Awinkatha rite. 18Aririka rowashironkaetakina eejatzi, niyotaki ari rowawijaakoteena eejatzi; ijeekakayena jenokinta, janta reewawenantaperotzinta rirori. Thame aaaperotaperoeyerini, aritaki akantee tatyeeyaani. 19 Niwethatawo Pirishiira, eejatzi rirori Akiirishi. Eejatzi niwethatari maawaeni isheninka Oneshiijoro. 20 Eeniro Eraashito, ijeeki janta Koriintoki. Nawijantakawori Mireetoki, noaaneeri Toroojimo: imantsiyataki. 21Pishintsite pipoke, tekiraata okyaawontsitanaki. Riwethateeyemini Eyowooro, Poreente, Riino, Kiraaworya, eejatzi maawaeni ayemijantzinkarite. 22 Nokowaki ikaminthayemi Awinkatharite, ineshironkatapero temi. Naaka jankinatzimirori iroka: Paaworo

RIRAGA PAAWORO ROJANKINATZINIRI TEETO

niwethatemi eeroka Teeto tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo nojankinatzimiro iroka. Riyoyakina Tajorentsi nanteniri oetarika ikowakaakinari. Rootaki rotyaanantakinari Jesokirishito niyotakaaperoteri maawaeni atziri kyaaryooperotatsiri, ikyaaryoowe nantyaawori rameentaperotyaari Jesoshi eejatzi rantero oetarika ikowakaakiriri Tajorentsi. 2Paerani, tekirani riwetsikironi kipatsi, ikantzitakani Tajorentsi: Naaakaaperoteri maawaeni nokoyiri, nojeekakayeri jaka jenokinta. Tee riyotziro ramatawitantzi, rootaki ayotantari akantee tatyeeyaani aaagae janta Tajorentsikinta. 3Iroaaka monkaataka kitejiri riyoteeyantyaaworini maawaeni atziri ikantziri Tajorentsi, riraga Owawijaakota kaeri. Rootaki rotyaanantakinari nokamanteeyerini atziripaeni. 4Paerani niyotakaapiintzimi paapatziyari Jesoshi, rootaki, Teeto, iroaaka nokimitakaantaki miri notyomipero eejatzi nojankinatzimiro iroka. Nokowaki ineshironkatapiintemi riraga Tajorentsi, riweshiryaakayemi, eejatzi ikimitakayemi Jesokirishito, riraga Owawijaakotakaeri.
Tsika ikantyaari jewatatsiri reewawenantyaariri aapatziyariri Jesoshi
5Paerani nookanakimi janta Kereetaki pithonkantyaawori oetarikapaeni

1Nokoyi

okaatzira tekiraga antakagaeyerini. Eejatzi nokantakimi: Aririka pikinaki nayitakini janta maawaeni nampitsiki paeni, piyoyayiteeni aataperoteenchari aapatziyeeyaririni Jesoshi raapatziya kaantaperotyaariri iyemijantzinkarite. 6Iroaaka nokamantemi. Okameethatzi riraga aataperoteenchari iyemijantzinkarite eero reewatakaanta shita, rooma teerika ijeeki kameetha. Inta okameethatzi ijeeki kameetha, eejatzi apatziro rayi apaani iina, eejatzi okameethatzi maawaeni reentsite raapatziyari Jesoshi: ijeeki kameetha, eero ipiyathatari iriri, rootaki tekatsikya ikantakotashiteetyaari oetarikapaeni. 7aakiro, aririka ikowaki rantawaete niri Tajorentsi amitakoeyerini iyemijantzinkarite, tema okameethatzi rameentaperotari rirori. Tee okameetha tzi ipiyawaantetantya, ikijya intsipaete, ishinkitya, rantawakaapiintya paashini paeni. Tee okameethatzi ramatawiteri paashinipaeni raapithatantyaariri iyorikite eejatzi rowaagawo. 8Omaanta kya okameethatzi raakameethatante roemaante ipankoki areeteetyaaririka; inintaperoteri maawaeni okaatzi kameethatatsiri; ikenkithashiryaanakya kameetha oetarika ranteri eejatzi iaawaete; kameetha ikantya; ikamee thashiryaaperote; eejatzi riyote raamawentya apaniroeni eero

473

TEETO1,2

474
15Aririka

ranantawo kaari kameethatatsi. ikyaaryoowentero raapatzi yaperotyaawo ikantziri Tajorentsi, tema kyaaryooperotaki rootaki amatantyaa wori ameentyaawo. Rootaki rowaga ayotaakiriri aaka, imatantyaawori riyotaantaperotero paashinipaeni kyaaryootatsiri. Eejatzi imatantyaawori riyotayeri riraga theenkantatsiripaeni.
9Kameetha

Pomaereeri kereetajatzi riraga kowawitachari owameethaterinimi aapatziyariri Jesoshi

10Eenitatsi janta oshekini theenkaki rori iaani Jesoshi. Ipiyathatakari kenkithatakaantatsiri, rirotaki aawae tashiwaetachari, eejatzi rirotaki amatawitantatsiri maawaeni. Tema ikanteeyani riraga kantashiteeyawitari rini aapatziyariri Jesoshi: Pikimitako peroeyaarini kameetha joriiyo. 11Noko waki pomaereeri maawaeni irinta. Rooma tee okameethatzi iroka riyotaantzirika, eejatzi tee okameethatzi rantakirika; osheki rookakaajeempiyaa kari aapatziyawitakariri Jesoshi. Tee ikowanee raapatziyaneeyari. Ramatawi takiri. Apatziro ikowashitakawo rayitashityaari riraga aapatziyariri Jesoshi iyorikite. 12Paerani eenironi apaani kamanantatsiri riraga kereetaja tzi kenkithatakaakiriri isheninka, ikantakiri paashinipaeni atziri: Riraga kereetajatzi ashi rowaeyironi ramatawi tantzi, kijaperotzinkari perantzi eejatzi owaagatzinkari. 13Kyaaryootaki ikantakiri. Rootaki pikaminaantapero tyaariri riraganki theenkantatsiripaeni eero ranantawo inta raapatziyapero tantyaawori kyaaryooperotatsiri. 14Tee okameethatzi raapatziyawo kenkitha rentsi ikenkithashiryaashitayitarini joriiyotatsiri, eejatzi tee okameethatzi raapatziyawo ikantashitari riraga theenkirori kyaaryooperotatsiri.

akameethashirete, tema ari antakiro kameethatatsiri. Omaanta irintapaeni teerika ikameethashiretzi, riraga theenkantatsiri aritaki rantakiro kaari kameethatatsiri. Kyaaryo eero imatziro ikenkithashiryaawo kameetha tatsiri. 16Ikantawita iriranki: Niyotziri Tajorentsi, omaanta tee ijeeki kameetha. Rootaki ayotantakari itheeyashita, tee riyotziri. Tee ikamee thatziwee rirori, ipiyathatanta, tee riyotzi rantero kameethatatsiri.
Ikaminagaeyakirini riraga Teeto tsika ikanteeyarini aapatziyariri Jesoshi

kameetha piyotaanta perote kyaaryooperotatsiri. 2Piyoteeri maawaeni shirampari aatzimateencharira ikenkithashiryaako tero okaatzi kameethatatsiri ranteri roojatzi rantero imatantyaawori paashinipaeni iaapinkathatantyaariri, raamawentya apaniroeni, eero ishinkita, kameetha ijeeki, ikenkithashireeya kameetha, rameentaperotyaari Jesoshi, ineshironkaperoteri maawaeni atziri eejatzi eekiro riyaatatyee ikyaaryoo wenteniri Tajorentsi maawaeni ikowakagaeyakirini, omawitya opomeentsitzimotyaari. 3Eejatzi pikimitzityaawo maawaeni tsinani aatzimateencharira piyotayero kameetha ojeeki, kameetha aapatziyari Jesoshi. Tee okameethatzi okantzima tante, eejatzi tee okameethatzi omirita piintero shinchaari, oetarikapaeni. Kameetha ojeeki iyotaantawakyaariri paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi okaatzi kameethaperotatsiri. 4Antero rika iroka omatero iyotero maawaeni ewankawo oneshironkaperoteri oemi eejatzi eentsitepaeni. 5Eejatzi iyotero maawaeni ewankawo tsinani aamawentya apaniroeni eejatzi okamee

1Eerokakya,

475

TEETO2,3

thashireperote. Eejatzi iyotero kameetha onkotsiwaete, oshirikawaete, okiwawaete, maawaeni; oneshironka tante, okemijantaperoteri oemi. Roojatzi tekatsikya ikanteetero itheenkaetero iaani Tajorentsi. 6Eejatzi piyoteeri maawaeni ewankari raamawentya apaniroeni, ijeekantyaari kameetha. 7Eejatzi eeroka kameetha pantaperotzityaari maawaeni iroka imatantyaawori maawaeni paashini atziri riyotero tsika ikantya ijeekantyaari kameetha. Kameetha piyotaantaperote eerori, tema piyopero tzi raminakotzimi Tajorentsi. 8Kamee tha pikenkithawaetakayeri atziri eero itheenkanteetzimi. Roojatzi ipashiwe nantanakya kowawitachari ithawetako temimi, tekatsi okantya ithawetakote mimi. 9Piyotaaperoteri pimantaarewo ikemijantaperoteri amanantziriri, rantaperoteniri maawaeni ikanteriri. Tee okameethatzi ipiyawaantetyaari, 10tee okameethatzi ikoshite. Inta kameetha ijeekae riyotantanakyaari riraga amanantziririra eero ramatawita neeri. Iaakiririka kameetha ijeekae roojatzi ikanantanakya atziri: Tema osheki okameethaperotaki iaani Tajorentsi ikenkithatakoteetakiri.
Tsika ayotantakari ineshironkatakae Tajorentsi
11Okameethatzi piyoteeri maawaeni ayemijantzinkarite ijeeki kameetha kimitawori iroka nokamantzimiri. Tema ayoteeyakini ineshironkatakae Tajorentsi, rooma rotyaantakiri Itomi jaka kipatsikika rowawijaakotee aakapaeni maawaeni atziri. 12Kyaaryo ineshironkatakae. Iroka iyotakae ookaero kaari kameethatatsi akowashi taka aaka antero, eejatzi ookaero maawaeni rametayitarini theenkanta tsiri. Ayotaki okameethataki maawaeni

kitejiri aamawentya apaniroeni, akameethate, ameentaperotyaari Tajorentsi. 13Eejatzi iyotakae maawaeni aamagaeyarini iroaaka Tajorentsi: riraga Awinkatharite Jesokirishito. Tema rirotaki Owawijaakotakaeri aaka maawaeni. Ayoteeyakini eero ramatawi tee, aritaki ipokae, rootaki akimoshi ryaantari. Ari aeeyawaerini ipinkatha ritapaaki. 14Antapiinteeyawitakawoni kaari kameethatatsi, omaanta ikamawentakae, rowawijaakoeyantakae rini rowameethatantakaeri, asheninka taperoeyantaaririni. Rootaki akowape rotantakari antapiinteero kameethatatsi ripaeni. 15Pikamantaperoteeyerini maawaeni atziri iroka nokantakimirika. Rooma ikowakaakimirokya Tajorentsi. Ikowakaantakimirori pithaamentakaa shireeyari maawaeni atziri raapatziya perotantyaariri Tajorentsi. Teerika okameethatzi rantziri, kameetha pikamineeri. Eero pishinetayiri itheenkemi.
Eejatzi paashini ikanteri kameetha ikemijanantyaari aapatziyariri Jesoshi

1Pikenkithashiryaakayaari

maawaeni aapatziyariri Jesoshi ipinkathateeyerini maawaeni ikaatzi jewatakaanantatsiripaeni, pinkathari paeni, ikemijantaperoteeyerini. Ikowaperoeyironi riroripaeni rantero maawaeni okaatzi kameethatatsiri. 2Pikanteeyerini eero ikantzimatziri paashinipaeni atziri, inta kameetha raakameethateri maawaeni. Eero ikijantzi inta kameetha ikaminthaante, iaaperoteri maawaeni atziri ikamee thatzi. 3Paerani aari tee akenkithashi ryaawitawoni eejatzi apiyathatawitaka rini Tajorentsi, aateeyenimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. Amatawitantawi tani, antapiintashitawitawoni maawaeni

TEETO3

476

akowashitawitawoni. Akantani akowawita akemaatsitakaawityaari paashini atziri, antapiintawitawoni kaari kameethatatsi, akowapiinteeyawi takani akimitakoeyaarini paashinipaeni; tema oonawakaapiinteeyawitani. 4Omaanta riyotakaakae Tajorentsi, riraga Owawijaakotakaeri. Riyotakaa kae, ineshironkatakae, eejatzi inintape rotakae. 5Rowawijaakotashitakae. Tee anteeyawitawoni kameethatatsiripaeni, omaanta ineshironkatashitakae. Rowawijaakotantakaeri, rowameethata kae, ipaashinitakaakae owameethashire takae Ishire, rootaki kaari akimitanta paerani, ajeekantari kameetha iroaaka. 6Aapatziyakari Jesokirishito, riraga Owawijaakotakaeri, rootaki rotyaanta perotantakaerori Tajorentsi Ishire, tee ithaeeyaawo. 7Tema ashi royiro ineshironkatantzi rootaki rowameetha tantakaeri. Tema paerani kashiyakaa kari atziripaeni aapatziyariri aritaki ijeekae janta jenokinta. Ayotaki eero ramatawitee. Tema aapatziyari, rootaki iaatantakaeri Tajorentsi akameethatzi, rootaki ayotantakari akanteetatyeeyaani ajeeki kameetha janta jenokinta. 8Kyaaryooperotaki iroka nokantakimiri. Nokowaki pikanteri maawaeni ameenta riri Tajorentsi rantero maawaeni iroka pikamantaperoteri. Rootaki ikenkitha shiryaakotantyaawori rantapiintero kameethatatsiri. Okameethaperotaki maawaeni iroka, eero ratsipetashitawo rantero. 9Omaanta eero pojampitakowentziro kaari riyotaperoetzi, eejatzi eero paapatziyashitawo ikenkithatakotashi tari riraga itakaantaworini. Eero piaanatawakaanteeyawoni rojankina

rini Moeseeshi, eero pikijathatawa kaantawo. Patsipetashitawokari, eero amitakotzimi. 10Eenitatsirika amatawi terini aapatziyariri Jesoshi ikijawa kaanteeyaarini, pikamineeri eero ramatawitantzi. Eerorika raapatziyimi, apawo papiitaperoteri. Rooma eerorika raapatziyimi, pookeri, eero pishinetziri riyoteeri riraga aapatziyariri Jesoshi. 11Raapatziyawo theeyaantsi irinta. Tee okameethatzi rantziri. Rirojatzi yotako taacha eeniro rantani.
Riweyaantakawo ikantakiriri Paaworo Teeto

Areteemashi, rooma eerorika irira, notyaantemiri Teekiko. Aririka piaawakiri, pishintsitanaki piyaatanaki Nikooporishiki, aritaki piaawakina janta. Aritaki noshireta kawo nokyaawontsitakote paata janta. 13Pamitakoteri irira Sheenashi, eejatzi Apooro. Riraga Sheenashi riyotziro ikantziri pinkatharipaeni. Pipawakiri maawaeni koetyeemotziriri aririka itharyaanakya. Tee okameethatzi ikoetyaawaete. 14Kameetha riyoteeyeni maawaeni ayemijantzinkarite ineshironkatante. Okameethatzi ramitakoteri riraga ashironkaenkari. Okameethatzi rantero maawaeni kameethatatsiri. 15Riwethateeyimini maawaeni aapatziyariri Jesoshi jaka. Niwethatari maawaeni aapatziyariri Jesoshi jaga, riraga nintaperoeyanarini. Nokowaki Tajorentsi ineshironkatemi maawaeni. Ari okaatzi Naaka jankinatzimirori: Paaworo

12Notyaantemiri

ROJANKINATZINIRIRI PAAWORO JIRIMOONI

niwethatemi eeroka Jirimooni, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Paaworo nojankinatzimiro. Nojeeki iroaaka jaka omonkyaaga mentotsikika, omaanta nanteniri Jesokirishito oetarika ikowakaanari. Notsipatakari ayemijantzinkarite Temoteeyo nojankinatzimiro iroka. Nonintaperotakimi. Pikimitakina, antziniriri Tajorentsi oetarikapaeni. 2Iroaaka niwethatyaawo Aapiya, ayemijantzinkawote. Eejatzi niwethatari Arikiipo, nokimitakaantakiri nojoraaro tzinkarite. Riroma joraaropaeni ikyaaryoowentapiintziniri iyapitaanote maawaeni ikowakaakiriri. Okimitaka, eejatzi riraga Arikiipo, imonkaatakina, nokyaaryoowentziniri Tajorentsi maawaeni ikowakaakinari. Eejatzi niwethatyaari maawaeni ayemijantzinkarite piyotapiintachari pipankoki. 3Nokowaki ineshironkata piinteeyemini Pawa Tajorentsi, kameetha ijeekakagaeyemini. Eejatzi ikimitakagaeyemini Awinkatharite Jesokirishito.
Riweshiryaawentari riraga Paaworo Jirimooni
1Nokoyi

aapatziyariri rowameethatanewo Tajorentsi. Rootaki namanapiinantariri Atajorentsite: Ariwee Pawa, pimata kaakiri Jirimooni, eekiro piyaatatye pamitakoperoteriroa. 6Eejatzi namaniri ramitakotemi eekiro piyaata tye paapatziyari Jesoshi eejatzi ramitakotemi piyotero maawaeni kameethaperotatsiri ipakaeri riraga aapatziyantariri. Rootaki pimatantari pamitakoteri maawaeni aapatziyariri iaaperotantariri Tajorentsi. 7Iroaaka niyotaki, nonintaperotanewo, pineshi ronkatziri paashinipaeni aapatziyariri Jesoshi rowameethatziri Tajorentsi, eejatzi piweshiryaakaakari, rootaki nokimoshiryaawenantakimiri, eejatzi niweshiryaawenantakimiri.
Ikantakowentziri Oneeshimo

pikantani paapatziyari Awinkatharite Jesoshi, eejatzi pinintashireeyirini maawaeni

4-5Ikamanteetapiintakina

naaka rotyaantanewo Jesokirishito; ishinetakina nomperate miro oetarika okameethatzi panteri, 9omaanta anintaperotawakaaka eejatzi niyotzi pinintaperotakiri ayemijantzinkarite, rootaki kaari nokowanta nokantemi: Ajaa, iroka pantayiterini. Rooma nantyashiparitaki iroaaka, eejatzi apatziro nantziro ikowakaakinari Jesokirishito. aakiro, nokenkithatakotziri Jesokirishito, rootaki romonkyaagaetantakinari

8Niyotzi

477

JIRIMOONI

478

omonkyaagamentotsikika. Rootaki nokowantari eeroka pikemijantena. 10Eenitatsi jaka atziri niyotakaakiriri Jesoshi, nokimitakaantakiri notyomi iroaaka. Iwaero Oneeshimo: rirotaki irika nokantakowenteri. 11Paerani pitawitanakari omaanta tee ikemijanta perotzimi inta ishiyaapithatakimi. Omaanta iroaaka kameetha ikemijantaperotemi eerori ramitako temi, eejatzi ineshironkatena naari. 12Notyaanteri iroaaka ipiyashita neemi, irika nonintaperotakiriroa. 13Nokowaperowitaka kijokiro rowanaki nami jaka, ramitakoperotenami omonkyaagamentotsikika, okimityaami arimi pijeekemi jaka, pineshironkate nami eerori, rooma nokenkithatziro ikantziri Tajorentsi, rootaki nojeekanta kari jaka iroaaka. 14Omaanta tee niyotzi oetarika pikoyiri eerori. Tee nokoyi nokantaperotemi potyaanteri patzirite ramitakotena; eeroka kantatsini. 15Aririka riraga Tajorentsi ishinetakiri Oneeshimo ishiyapithatawi takimi eeroka eechonkiini aritaki raapatziyari rirori roojatzi ipiyashitante miri ikantani ijeekakaakimi. 16Paerani pamanantanewo rinawitani. Omaanta iroaaka kaari apatziro pamanantanewo inta irira rirotaki eejatzi piyemi jantzinkarite, riraga anintashiretanewo. Osheki nonintaperotakiri naari, iroaaka pinintaperotawaeri eerori. Okameethatzi pineshironkateri, tema atziri, omaanta okameethaperotaki pineshironkaperoteriroa, rirotaki piyemijantzinkarite. 17Pamine, pikenki thashiryaaka aaka atsipataminthatawa kaaka antawaetziniri Awinkatharite. Ari, iroaaka nokowaki pineshironkata waeri riraga Oneeshimo, pikimita

kaantenami pineshironkatawaenami naakami areetapaenchanimi. 18Aririka ikoshitakimi, eejatzi aririka rireewitakimi, ari pikowakotenawo naari maawaeni. 19Naakakya nojankina tzimiro iroka nashi nako, kaari paashini atziri. Nopinatemiri oetarikapaeni rireewitakimiri. Omaanta pikenkithashi reero osheki noneshironkatakimi paerani; piyotzi eeromi nojeekimi, eero pawijakotzimi. 20Rooma, noneshironka tanewo, paapatziyari Jesoshi Awinka tharite, iroaaka nokowaki pineshi ronkatena naari. Rooma pikimitakina naaka paapatziyari Jesokirishito, iroaaka nokowaki piweshiryaakayena. Pimonkaaterorika iroka nokantzimiri, ari niweshiryaanakya. 21Niyotaki aritaki pikemijantaperota kina rootaki nojankinatantakimirori. Niyotaki ari pantakinawo maawaeni nokantakimiri, aritaki pantawaetakiro eejatzi paashini osheki kaari nokantzi miri. 22Eejatzi nokowaki piwetsikenawo tsikarika nojeekantapaakyaari. Niyotaki pikantani pamaniri Tajorentsi roemishi towanteenari, rootaki niyotantakari ari noaapaemi. 23Eeniro ikaatakina Epaajagashi jaka omonkyaagamentotsikika. Ikimitakina ikenkithatakotziri Jesokirishito, rootaki romonkyagaetantakinari eejatzi; riwethatzimi rirori. 24Eejatzi riwetha tzimi Marikoshi, Arishitaariko, Teema shi, Rookashi, maawaeni. Ikaatakina nokyaaryoowentziniri Tajorentsi oetarikapaeni. 25Nokowaki eekiro riyaatatye ineshironkatemi Awinkatha rite Jesokirishito. Ari okaatzi. Naaka jankinatzimirori: Paaworo

ROJANKINEETZINIRI IJORIIYOTZINKARITE
ikantaki, matanaka oetarikapaeni. Paerani aaka atziri antayitakironi kaari kameethatatsi, rootaki kaari akameetha tantawitani. Omaanta ipokapaaki rirori ikamawenteeyakaeni rowameetha tanteeyakaerini. Ipiyantanaa eejatzi janta jenokinta, ijeekapae rakoperoki Tajorentsi, itsipatapaari Iriri ipinkatha riteeyini.
Ranaakotakiri Itomi ronampiripaeni Tajorentsi, ipinkatharitaperotzi

Tajorentsi rotyaantakiri Itomi ikenkithatkoteri

1Paeraniperoroa riraga Tajorentsi riyotagaeyapiintakirini riraga kamanantayitzirorini iaani rirori. Apaanipaeni iaaperotziri Tajorentsi, irira paashinipaeni ikemashitakari iaanatziri, irira paashinipaeni iiiri ronampiri, irira paashinipaeni eejatzi imishitakaakiri. Eekiro, eekiro riyotagaeyakirini oetarika ikowakaa kaeri aakapaeni. Roojatzi riroripaeni, eekiro, eekiro ikamantanakitziiri riraga achariniitenipaeni paerani. 2Omaanta iroaakakya, riyotaaperoe yakaeni itomipero riraga Tajorentsi. Tema iitziri irira jewawentziriri maawaeni atziri eejatzi maawaeni oetarika aaayitzirinika. Ari ikantakiri paeraniperoroa: Notyomi, eeroka wetsikeroni kipatsi, jenokinta, maawaeni okaatzi akowakaakari; pikanteeyeririni maawaeni. Roojatzi imonkaatantakawo ikantakiriri. 3Roshiyaperotakari Iriri, ishipakiryaape rotaki, rootaki roaagakinari Tajorentsi riroperori. Tema ranaakoeyirini atziri ipinkatharitzi. Aririka ikowanaki imatayitakironi oetarikapaeni, tema ari itajonkayitanakironi. Ari imateeyakironi maawaeni ikanteeyirini: apatziro

Itomi Tajorentsi anaakoeyi ririni ronampiripaeni irira, ipinkathari taperotzi; tema ikantziri Tajorentsi: Notyomi. Isheninkataperotakari. 5 Pikenkithashiryaakya! Ikantzirima Tajorentsi ronampiri: Eeroka notyomi, iroaaka notomintakimi? Tee itomintari ronampiri, intakya riraga Jesoshi. Ikantzirima ronampiripaeni: Naaka piritaperotyaari, Naaka notomintakimi? Tee ikantziri. 6Eejatzi ayotzi ranaakotakiri Itomi riragapaeni ronampiri, tema eejatzi paerani, ipokantakari Itomi rapintsite kipatsikika, ikantzi: Nokowakagaeyaki rini maawaeni nonampiripaeni ipinkatheeyerini Notyomi. 7Eejatzi ayotzi ranaakotakiri Itomi irirapaeni, tema ikantakotziri Iwaperiteki:

4Rirojatzi

479

IJORIIYOTZINKARITE1,2

480

Notyaantapiintziri nonampiripaeni ikamanantyaariri atziri noaani omaanta eero ijeekimoeyirini tema roshiyakawo tampyaa eejatzi paamari. 8Omaanta ikantakotakiri Itomi: Osheki pipinkatharitzi, osheki pitajorentsitzi: pikanteetatyeeyaani. Okameethapero taki piaani, okyaaryooperotaki. 9Osheki pikowakagaeyakirini atziri ijeeki kameetha; tee pikowakaaneentziri rantero kaari kameethatatsi. Rootaki niweshiryaakaaperotantakimiri naaka, panaakoeyakirini maawaeni paashini paeni piweshiryaaperotanaka eeroka. 10Eejatzi ikantzi: Eeroka Nowinkatha rite, aririka owakira piwetsikimatziro oetarika, tema pitakawo piwetsikakiro kipatsi roojatzi piwetsikitakawo roori jenoki eejatzi oetarikapaeni. 11-12Iinja ari roori othonkaeyeeyani omaanta eeroka pikanteetatyeeyaani pijeeki. Oshiyakaawentero maathaantsi antyashipawote eejatzi okaatzi aayita kirinika ari antyashipawoperotanaki, roojatzi opeyimotantanakimi. Okimitaa ganki maathaantsi aririka antyashipa wote rookaetziro raanteeyarini owakirari. Omaanta eeroka, eero pipaashinitzi, eero pipeya. 13Ikantzi rima Tajorentsi apaani ronampiri: Pijeeke nakoperoki roojatzi ipinkatha riteeyantemirini kijeeyawitzimirini? Tee ikantziri, omaanta ikantziri itomi. 14Tema riraga ronampiripaeni antayitzi niririni ikowakagaeyakiririni: tema raminakowenteeyakaeni maawaeni aakapaeni owawijaakotaachanipa.
Okameethatzi akemijantaperoeyerini Itomi Tajorentsi

apeyakotyaawo ikantakaeri, rootakikya anantyaawori kaarira ikowakagaeri. 2Paeraniperoroa ronampiripaeni Tajorentsi ramitakotakiri irira ikamantagaantakiniri Moeseeshi ikaminaakiriri riraga Tajorentsi eweree yopaeni: rowaga ojankinatakaakirori riraga Moeseeshi. Tema okyaaryoopero taki maawaeni ikamanteeyakiririni ronampiripaeni. Ayotziro tema rowashi ronkagaeyakirini Tajorentsi maawaeni ronampiripaeni kaari kemijantaperoeya wakirorini: ari iaashitakawowee. 3Omaanta iroaaka osheki ipomeentsi wenteeyakaeni Itomi rirori rowawijaa koeyantakaerini. Aririka atheenkaeye rini, piitzima eero rowashironkagae yeeni Iriri? Ritakawo Awinkatharite riyotagaeyakirini riyotaanewopaeni tsika ikanteeyaani rawijakotanteeyaa rini; roojatzikya rowaagaeyakaeroni aaka riraga kemaeyakiririni. 4Eejatzi riraga Tajorentsi riyotakaakiri atziripaeni kyaaryooperotatsiri okaatzi riyotaakiriri Jesoshi: tema imatakaakiri itajonkantayitakini; eejatzi roori Ishire omatakagaeyirini aapatziyariri oetarika paeni, kaari amatziri aari. Ari aeeyaki rini rirori okaatzi rantayitakirini, rootaki ayoteeyantakarini kyaaryootaki ikantziri Itomi Tajorentsi.
Iinja ipinkathateeyerini maawaeni atziri Jesoshi
5Ari iroaaka nokenkithatakotero paashini kipatsi ironta jenokijato: rowaga ojeekaeyantapaeyaari iinja. Eero janta ipinkathariwenteeyeeni ronampiripaeni Tajorentsi, inta Itomi. 6Ayotzi kyaaryootaki iroka, tema paerani ikantzimini irira Iraviiri: Tee nokimitzimi eeroka, tee notajorentsitzi naari. Iitaka pikenkithashiryaantanari? Tekatsi okantya pikenkithashiryaako taantenari. Tekatsi okantya paminako

1Ikowakaaperoeyakaeni Tajorentsi akenkithashiryaaperotero maawaeni ikanteeyakaerini Itomi: tema okyaaryooperotaki, tee okameethatzi

481

IJORIIYOTZINKARITE2

wiritaanantenari. 7Tema piwetsikakiri ponampiripaeni eejatzi atziripaeni. Omawitya ponampiripaeni ranaakota kae aaka atziripaeni eechonkiini, piitakina naakapaeni atziri jewawentzi riri maawaeni piratsipaeni eejatzi tema piwetsikakina oshiyakimiri eeroka. 8Tema pikantziri: Eerokapaeni atziri pinkathariwenteeyeririni maawaeni jeekayitatsirini: maawaeni aaayitaki rini. Aritaki ikantaki Iraviiri paeranipe roroa. Omaanta tekira omonkaata maawaeni. 9Omaanta ayoteeyakini paerani ipoaanaka Jesoshi jenokinta, ratziritapaaki kipatsikika. Tee ipinkatharitaperotapae, tee imonkaata paeyaari ronampiri Tajorentsi ipinkatharitzi. Osheki rowashironkaeta witakari, ikamawenteeyakaeni, rootaki kaari aateeyantyaani paamariki kaari tsiwakanitatsini. Irira rirotaki otyaanta kiriri Tajorentsi ayoteeyantakarini osheki ineshironkaeyakaeni. Iroaaka kameetha ijeekapae jenokinta, ipinkatharitaperotapae eejatzi. Tema rirotaki pinkathariwenteeyeririni maawaeni: iitarikapaeni.
Ikamantakae iitaka ikamantakari Jesoshi

riraga Tajorentsi riwetsikaeya kaeni maawaeni, eejatzi riwetsikakironi maawaeni okaatzi aeeyakirini. Tema ikowaki itajonkawenteeyeeni rootaki ajeekaeyantakarini iroaaka. Eejatzi okameethatzi rowameethatakiri Itomi kameetha, tema osheki ikemaatsita wentakae ikamawenantakaeri. Rootaki okameethatantari apinkathateeyerini, tema rirotaki awijakoeyanteeyaarini; tema aritaki ikowaki itominteeyakaeni Tajorentsi, ikowaki ragaeyeeni jenokinta. 11Ari rowameethateeyakaeni Jesoshi, iroaaka atsipateeyarini

10Ari

akanteeyirini Iriri: Pawa. Rootaki kaari ipashiwentakaantee Jesoshi ikanteeyeeni: Yeeyi, eejatzi: Choeni. 12Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: Ikantziri Jesokirishito Iriri: Nokamanteeyerini yeeyipaeni eejatzi choenipaeni tsika pikanta; notsipateeyaarini nomampaa wenteeyemini. 13Okantzi paashini Iwaperite Tajorentsi: Kameetha eekiro niyaatatyee nameentyaari Pawa. Iroka paashini okantzi: Pawa, piaakina jaka, nokaateeyi rini pitomipaeni, eejatzi pishinto paeni. Rootaki potyaanantakinari nosheninkatanteeyakaririni. 14Aakateeyakini atziri itomipaeni Tajorentsi, rishintopaeni; kamaniri aneeyakini. Ari ikimiteeyapaakaeni Jesoshi ratziritapaaki, ikamawenantee yapaakaerini. Kyaaryo ikamawenteeya kaeni ithonkanteeyaririni iwinkatharite kamaari, riraga kowawitachari rowama gaeyeenimi eejatzi ragaeyanakaenimi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 15Paerani athaawaanteeyawitawoni akamaeyenimi, akantatyaani; omaanta iroaaka ameentaperoeyakarini riraga Jesoshi rootaki kaari athaawanteeya naani, omaanta eekiro aatatyee aweshi ryaawenteeyanaarini. Tema ari aate jenoki atsipatantapaeyaariri Tajorentsi. 16Tee irira ipokashiteri Jesoshi ronampi ripaeni Tajorentsi, intakya aaka maawaeni icharineeteni Awaraama ipokashiteeyakaeni. 17Rootaki ratziritantapaakari, rirentziteeyantapaa kaerini; ikimiteeyantapaakaerini aari, rootaki riyotantakari ineshironkaeya kaeni eejatzi ikantakiri Tajorentsi ineshironkaeyeeni rirori. Tema roshiya kari iwinkatharite aanakowenantatsiri paeni. Eejatzi imateeyakironi maawaeni ikowakagaeyakiririni rirori, ikamaki

IJORIIYOTZINKARITE2,3

482

rowameethateeyantakaerini maawaeni aaka antzirori kaari kameethatatsi. Rootaki iroaaka kimiwitaka iwinkatha rite aanakowenantatsiri imateri ikanteri Pawa ineshironkaeyeeni. Roojatzi iroaaka iaaperotanteeyakae rini rirori akameethatzi. Eejatzi raakameethatee aaka janta jenokinta. 18Osheki ikemaatsitakawo rirori; eejatzi iaantawitakari riraga iwinkatharite kamaaripaeni, rantakayerimi kaari kameethatatsi. Iroaaka aaripaeni, aririka akemaatsitayityaawoni oetarika paeni, eejatzi aririka iaantawitakae kamaari, riyotzi riraga Jesoshi tsika okantari. Rootaki riyotantakari ramitakotanteeri aakapaeni. Ari imatero ishintsitakagae ajankaneki amatantyaa wori eero akantawo kaari kameethata tsi.
Jesokirishito ranaakotakiri Moeseeshini ipinkatharitzi

aaaperotaperotziro pankotsi. Tema irira riyotatziiro riwetsikiro: tee iyota pankotsi apaniroeni owetsikya. Eejatzi okameethatzi aaaperotaperoteri Jesoshi, osheki ipinkatharitzi; eero aaaperotaperotziri Moeseeshi, tee ipinkatharitaperotzi. 4Eenitatsi wetsiki rori pankotsipaeni maawaeni, omaanta omaperotatya riwetsikaeyakirini Tajorentsi maawaeni aeeyakirini. 5aakiro, riraga Moeseeshi kameetha ikyaaryoowentziniri rirori maawaeni ikowakaayitakiririni, omaanta ikimita kari ronampiri janta ipankoki. Ritawita kawo riyotagaeyakaeroni eechonkiini, rimpaetzi Jesoshi riyotaaperotapaakaero maawaeni.
Ikijakiri Tajorentsi theenkiriri eejatzi piyaathatariri

iroaaka, noyemi jantzinkarite, nokamanantemiri tee pikimiteeyaarini riraga kaari aapatzi yaariri Jesoshi: riyoyagaeyakimini eeroka Tajorentsi pitsipatantaneeyaarini janta jenokinta. Pikenkithashireeyanaki rini Jesoshi, tsika ikanta: rirotaki rotyaantanewo Tajorentsi, ikamantee yeeroni maawaeni ikowakaakaeri irira. Eejatzi rirotaki kimitariri riraga iwinkatharite aanakowenantatsiripaeni paerani: rowagaeniri rirori akowakotzi riri aari. 2Paerani riraga Tajorentsi ikantakiri Moeseeshi: Kameetha piyotagaeyerini pisheninkapaeni, piyotakagaeyerini maawaeni nokowaka gaeyakiririni. Ari ikyaaryoowentakirini Moeseeshi riyotagaeyakirini isheninka paeni. Eejatzi riraga Jesoshi ikyaaryoo wentaperotakiniriroa Tajorentsi maawaeni ikantakiriri. 3Tema aaapero taperotziri riraga wetsikirori ipanko: tee

1Rootaki

Jesokirishito ikyaaryoo wentaperotziniri Tajorentsi maawaeni ikowakaakiriri. Tema raminakowiri tantakae aaka maawaeni aapatziyariri ikimitaaganki apaani atziri raminakowi ritaanteri isheninkaperopaeni. Aririka akantyaani aapatziyeeyarini rirori, tema ayoteeyakini asheninkateeyakarini; rootaki ayotakoeyantakaririni raantee yaneerini janta jenokinta iinja. 7Eekiro piyaatatye pikenkithashiryaakotero iroka ojankinatakaakiririni Ishire Tajorentsi riraga Iraviiri: Iroaaka pikemaeyawakironi ikantziri Tajorentsi. 8Eero pipiya thatapiintari pikimitaarikari riraga icharineetenipaeni Ishira yeerini janta okaankiitziinta rapiitapiintakiri ipiyathatakari riraga Tajorentsi. Aritaki iaanta piintakari osheki rantapiintakiro kaari kameethatatsi riyotantaka riri irira rowashironkaeririka. 9Ikantzini riraga Tajorentsi: Kyaaryo ipiyathateeyawitakinani

6Omaanta

483

IJORIIYOTZINKARITE3,4

naari pichariniitenipaeni paerani. Okaataki 40 ojarentsi natsipeta shitakawo notajonkakowenta piintziri. 10Tema ipiyathateeyaki nani, iaanteeyakinani, rootaki nokijeeyantakaririni naari, nokantakotakirini: Osheki itheenkakina, tee ikenkithashi ryaana rajankaneki. Tee ikowae yini riyoteeyeni oetarika nokowa kagaeyakiririni. 11Tema nokijee yakirini, rootaki nokantaperota kotantakariri: Eero rareeteeyani janta Kanaanaki, eejatzi eero rareeteeyani jaka okameethee tziika. Rootaki rojankinatziniriri paerani Iraviiri. 12Kyaaryoowa, noyemijantzinkarite, eero pikimitari riroripaeni pitheenkiri kari Tajorentsi: tee okameethatzi. Raaatzi rirori, ashi royironi. Omaanta aririka pitheenkeri, ari pipeyakoteeri: eero pikenkithashiryaaneeri eejatzi. 13Okameethatzi iroaaka eerokya pitheenkiri rirori inta pamitakotawaka gaeyani eejatzi poemoshirenkawa kaanteeyawoni eejatzi maawaeni kitejiri paapatziyakaaperotyaari Jesokirishito: iinja eerorika pimatziro. Eerorika paapatziyeeyarini iroaaka, roojatzi pikantyaani papiitapiintero kaari kameethatatsi, pametyaawo: osheki pamatawitakya apaniroeni, eerokya pikoyi paapatziyari. 14Aririka eekiro aatatyee ameentyaari Jesokirishito roojatzi akamantakya, aritaki ayoteeya nakini akaateeyerini aateeyanakini jenokinta: eero ramatawitee. 15Omaanta pikenkithashireteero rojankinatziniri Iraviiri: Iroaaka pikemaeyawakironi ikantziri Tajorentsi. Eero pimajontzishi retzi pajankaneki, eero poshiyari achariniitenipaeni paerani ipiyathatee yakarini rirori.

Pikenkithashireero! Paerani riraga ejiipitojatzi osheki rowashironkagaeya kirini maawaeni achariniitenipaeni paerani. Ari ikanteeyirini Moeseeshi: Thame, nagaeyaneemini paashiniki kipatsi, kameethakya ajeekaeyanteeya rini. Ikanteeyini: Kameetha, thame aateeyeni maawaeni. Omaanta tema riroteeyakini piyathateeyakaririni Moeseeshi eejatzi Tajorentsi. 17Rootaki ijamakotantakariri Tajorentsi. Okaataki 40 ojarentsi ijamakotakari. Osheki ranteeyakironi rirori kaari kameethata tsi, rootaki ishinetantakariri ikamaeya kini janta okaankiteronkiitziinta. 18Okameethatzi pikenkithashiryaakoteri ninkarika ikantakotziri Tajorentsi: Eero pareeteeyani janta okameetheetyeenta. Tema rirotaki achariniitenipaeni paerani riraga piyathatakariri Tajorentsi. 19aakiro, itheenkaeyakirini, tee raapatziyari rootaki kaari rareetee yantani rirori janta okameetheetyeenta.
Ikowaki Tajorentsi areeteeyaani janta okameetheetyeenta

16

1Pamine, ikanteeyakaeni Tajorentsi: Aririka paapatziyeeyenani pijeeki moeyenani jaka nonampiki, jaka okameetheetziika. Omaanta kyaaryoowa, pikimitarikari riraga paejatziiteni kaari areetachani. 2Okameethaperotzini rowaga ikashiya kaawitakaririni Tajorentsi, eejatzi okameethatzi iroka ikashiyakagaeyakae rini aari. Omaanta tee raapatziyeeyarini riroripaeni, rootaki ratsipetashitantaka wori okaatzi ikamantawitakariri. 3Aririka aapatziyaperotakyaari Tajorentsi, ari areetaperotakya janta okameetheetziinta, omaanta eero rareeta riraga kaari aapatziyari. Tema ikantakirini Tajorentsi: Nokijakiri, rootaki nokantaperotantariri: Tee paapatziyana, rootaki kaari pareetanta

IJORIIYOTZINKARITE4

484

janta okameetheetziinta. Paerani, tekirani riwetsikironi kipatsi, riwetsiki tawitanari ijeekantyaarimi, omaanta tee rareeteeyani. 4Ayoteeyakini riwetsikae yawitakawoni maawaeni, monkaataka. Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: Okaataki 6 kitejiri riwetsikaeyantaka worini Tajorentsi maawaeni; monkaa taka. Roojatzi, kitejiri 7 ipakaakiro riwetsikantakawori, ari okaatzi: makoryaapaaki. 5Ari riwetsikawitanari, omaanta tee raapatziyeeyarini riroripaeni, rootaki ikanantari eejatzi Tajorentsi: Eerokya rareeteeyani jaka okameetheetyaaperotzika. 6Ari okameethataki iroka ikantakiririni Tajorentsi, omaanta eero rareeteeyani riraga paejatziiteni ikantakirini: aakiro, tee raapatziyeeyarini. Omaanta ijeekagaantee areetagaantaachani. 7Rootaki riyoyaantakawori Tajorentsi paashini kitejiri, ikantzi: Iroaakakya nokowaka gaeyakirini atziri raapatziyeeyenani rareeteeyanteeyarini jenokinta. Rootaki rojankinatakaantakaririni Iraviiri: Iroaaka, aririka pikemawakiri Tajorentsi ikenkithatakayemi, eero pimajontzishiretzi, eero pitheenkiri. 8Arimi rareetakaayaarimi Joshoe isheninkapaeni janta okameethee tziinta, Arima roojatzi rojankinatakaaki rimi Tajorentsi Iraviiri: Iinja rareeteeya naani aapatziyeeyanarini janta okamee theetziinta? 9Rootaki ayoteeyantakarini iinja aateeyeeni maawaeni aapatziyariri Jesoshi janta okameetheetziinta amakoryaapae, eero janta apomeentsitapaa antawaetapae. 10Paerani ithonkantakawori Tajorentsi riwetsikayitakironi, ipakaakiro, tekatsi rantee eejatzi. Eejatzi aaripaeni, aririka aateeyeeni rirorikinta, akimiteeya paeyaarini, amakoreeyapaeni, tekatsi anteeyapaeni. 11Thame akowaperoeyeeroni areetee yaani janta: eero apiyathatari, eero atheenkiri akimitarikari paejatziiteni.

Eerorika aapatziyaperotari, eero areetaari. 12Kyaaryoowa, eero pikanta shita paapatziyari Tajorentsi. Aaatsiri irira, osheki itajorentsitzi; imataperota kiro maawaeni ikanteeyirini. Tekatsi pomeentsitzimotyaarini irira, eejatzi Iwaperite oshiyakawo ai: tema okyaantakae ajankaneki inashitantyaa wori okaatzi akenkithashiryaari kimitaka jawiri apitetachari othoyempi tzi aririka okyaantakae inthomaenta awatha. Tema okyaantakae Iaani ajankaneki eejatzi ashireki kimitaka jawiri okyaantakae aepatha eejatzi atonkiki. Tema rirotaki oshiyakaawenta cha Tajorentsi: riyotzi tsika okantari akenkithashiryaantari, riyotziro eejatzi ashire; riyotziroa tsika akantari. 13Tekatsi materini omanapithaterini: iaaperoeyakaeni maawaeni; tsikarika ajeekaeyini, ieeyakaeni. Ithotyaayitzi roni kipatsi; rirotaki aminakowentee yeerorini antakirorika kameethatatsiri, rooma teerika.
Jesokirishito ikimitawitakari iwinkatharite aanakowenantatsiri

riyaatee Jesoshi janta jenokinta, itsipatapaari Iriri, riraga Tajorentsi. Iroaaka ikantziri irira: Pikamintha gaeyerini aapatziyeeyanarini, ikimita witakari riraga iwinkatharite aanako wenantatsiripaeni, rootaki okameetha tantari akanteetatyeeyaani aapatziyee yarini. 15Ratziritapaakini paerani, ikemaatsitayitakawoni oetarikapaeni, eejatzi riraga iwinkathariteni kamaari paeni ikoyi rantakayerimi kaari kameethatatsi, omaanta tekatsi rantzi. Riyotzitantakaerori omaanta rirori maawaeni akemaatsitayitarini eejatzi tsika ikantakaeri kamaari. Riyotzi opomeentsitzimoeyakaeni, omaanta imatziro ramitakoperoeyakaeni. 16Eero iroaaka athaawantari amaneri

14Ari

485

IJORIIYOTZINKARITE4,5

Tajorentsi: ayoteeyakini ineshironkaeya kaeni, ikaminthaaperoeyakaeni. Eero ishinetee owashironkagaeyaani.

Ikowakaakiriri Tajorentsi riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri

1Ari riyoyaakiri atziri Tajorentsi iitakiri iwinkatharite aanakowe nantatsiri, ikowakaapiintziri ramana koeyaarini atziri. Irira taakiniriri Tajorentsi oetarika ipaeyeririni. Rantee yironi kaari kameethatatsi, rootaki maawaeni ojarentsi rowantanariri aanakowenantatsiri Tajorentsi apaani piratsi kameethari, itaakiniri. Roojatzi raakameethatanteeyaariri maawaeni aapatziyariri rirori, ikimitakaanteeyaka rini tee ranteeyironi kaari kameethata tsi. 2Ari ikimiteeyakaeni aari, rirotaki atziri; tee imatziro ijeeki kameetha, omaanta rantziro rirori kaari kameetha tatsi. Rootaki riyotantakari ikamintha gaeyakirini paashinipaeni aririka rantero kaari kameethatatsi. 3Omaanta otzimatye rirori rowamayeniri Tajorentsi rowishate, ipeyakoteniri okaatzi rantziri, ari ikimitari paashini paeni atziri antzirori kaari kameethata tsi riraga amakiriri rowishate rowama yeniri Tajorentsi ipeyakoteniri rantani. 4Tee rirojatzi iitashitachani iwinkatha rite aanakowenantatsiri, omaanta iitziri Tajorentsi; okimitaka paerani iitakiri Aawooni aanakowenantayita tsirini. 5Eejatzi ikimitaka Jesokirishito: tee rirojatzi peyashitachani kimityaarini iwinkatharite aanakowenantatsiri, omaanta iitakiri Pawa Tajorentsi. Tema ikantziri paerani: Eeroka notyomi, iroaaka kitejiri notomintakimi. 6Paashini eejatzi ikantziri Iwaperiteki: Pikanteetatyeeyaani piaanakowe nantanaki, pikimityaari rirori Mereki shereeki.

ratziritantapaentarini Jesoshi, osheki ramanapiintziri Iriri, iraaperotaka, eejatzi itacheronka waantetanaki ikantziri: Pawa, aririka nokame niyotaki pimateena pipiriinteena. Ari osheki ipinkathata kiri Tajorentsi, rootaki imatakaantaka riri irira ikowakaeriri. 8Kyaaryo, itomi Tajorentsi rini, omaanta paerani ikemijantaperotakiri ashitariri, rootaki ikemaatsitantakawori oetarikapaeni. Iroaaka aririka aapatziyaari aaka eejatzi akemaatsiwentyaari oetarika, riyotziro rirori tsika okantari. 9Ari imataperotakiro maawaeni ikowakaeriri Iriri, ikemijantaperotakiri: rootaki imatantawori eejatzi rowawijaakoeyirini maawaeni aapatziyaperoeyaririni rirori. Iroaaka eero aateeyini paamariki kaari tsiwakanitatsini, inta aateeyeni jenokinta, akanteetatyeeyaani ajeekae yapaeni. 10Rirotaki roshiyakaawentakiri Tajorentsi iwinkatharite aanakowe nantatsiri, ikantzi: Irira notyomi kimitaka Merekishereeki rirori.
Tekira pikemijantaperotziro rowaga rojankinatziri

7Paerani,

nothotyeemiromi tsika ikantaka Jesoshi roshiyantakariri Merekishereeki, niyotaaperoeyemiro nimi. Eenitatsi piyotantawitari, omaanta tee pikemijantawakina kameetha, tema eentsikiroeni pinoshikawentyaawo. 12Okameethatemi piyotagaeyerinimi iroaaka paashinipaeni, omaanta eenitatsi pikowaeyini iyotagaeyemirini. Pikowaeyini napiiteemiro kaari pomeentsitatsi. Pikimitakari eentsi: kowatsimi pithote, tee paawiiro patsikero poyaari. 13Kyaaryo, pikimitee yakarini eentsi, kowatsimi pithote: tekira piyotaperoeyironi Iaani Tajorentsi iyotagaeyeerini tsika akantyaari akameethateeyanteeyarini.

11Nokowawitaka

IJORIIYOTZINKARITE5,6
14Piyotaperoterimi

486

Tajorentsi, pikowae yenimi poyaari patsikaperoterimi. Piyotakimi iitaka kameethatatsiri anteeyakirini, eejatzi piyotakiromi kaari kameethatatsi eero pantziromi.
Ikamantziri jankinatzirori iitaka rojankinatantanariri

napiitapiinteemiro iroka niyotaakotapiintziriri Jesokirishito: tee opomeentsita. Eero iroaaka pikantaana: Papiitapiinteenawo. Okameethatzi eekiro piyaateeyatyeeni piyotaperotanakiro maawaeni ikowaka gaeyakimirini Tajorentsi. Nokantzimini paerani: Eero pantashiyitawoni oetarikapaeni, eero owawijaakotzimi: tekatsi pikantya powawijaakoteeya apaniroeni eeroka. Okameethatzi paapatziyari Jesokirishito pawijako tanteeyarini. 2Pikaawoshitawenteeya rini riyoteeyantyaarini atziri paapatzi yaari Jesoshi. Aririka pikanteri Tajorentsi ramitakoteri piyemijantzinka rite, pipampiteeyerini. Aririka akamae yeni apiriinteeyaneeni eejatzi, roojatzi ikantakowenteeyeeni rirori. Ari eero napiiteemiro iroka piyotzitarini, 3omaanta roori aririka ikowakayena Tajorentsi, niyoteemiro owakirari, kaari pikemapiintzi. 4-6Pamine. Eeniro asheninka kemawi taworini iaani Tajorentsi, riweshiyaa wentawitakari Tajorentsi, amitakotawi takari Ishire roori. Riyotawitaka okameethatzi iaani Tajorentsi; riyotawitaka iinja ipinkathariwentee yeeni Jesokirishito. Omaanta rookaero raapatziyawitarira. Aririka rookaero raapatziyarira Itomi Tajorentsi, okimitaka ikowaki rapiiteerimi eejatzi ikentakotakaanteeri koroshiki. Itheenka kiri, ikowaki itheenkakagaeyerini paashinipaeni atziri, ishirontawentee yantyaaririni Jesokirishito. Ari tekatsi

1Eero

ikanteeya raapatziyaperotanteeyaariri riraga kemijantawitacharini. Kyaaryoowa, poshiyarikarira eerori. 7Aririka kameetha opariyi inkani kipatsikira kaankipatharentsiki ari onintziro pankirentsi oshooki kameetha, rootaki rowaeyarini riraga pankitzirori. Tema rirotaki Tajorentsi owameethatzi rori kipatsi. Kimitawori iroka pankirentsi rirotaki oshiyakaawenta chari aapatziyariri Jesoshi. 8Omaanta aririka aaakiro owantsiki tsirompima shi eejatzi paashinipaeni kitochee, tema pikantzi: Tee okameethatzi, thame akiyakoeyeroni, atagaeyeroni maawaeni. Kyaaryoowa, pikimitawo kari eerori, omaanta okameethatzi pikimityaawo kameethari kipatsi.
Iweshiryaakaakari riraga rojankinatziniri
9Ari nokantawitakimi: Pitheenki kari, eejatzi nokantzimi: Pikimitawo kari kipatsi oshookantari tsirompima shi. Omaanta, nosheninka, noninteeya kimini. Niyotakimi kameetha pijeekae yakini, eejatzi rowawijaakoeyemini Tajorentsi. 10Tema ikameethataki, eero ipeyakotawo maawaeni pantziniriri: riyotzi pikyaaryoowentakiro ikowakae miri, riyotzi pikaminthagaeyirini piyemijantzinkarite, pikantani. 11Noko wakaaperoeyakimini pikyaaryoowentee yeroni pinintashireeyerini paashini paeni, pikantyaani, roojatzi omonkaa tantyaari ipinatantemiri Tajorentsi. 12Eero piperashiryaawo ikowakaemiri Tajorentsi, inta pikimiteeyarimi riraga paashinipaeni aapatziyaperotariri Jesoshi, kyaaryoowentziniriri maawaeni ikowakagaeyiririni rirori. Kyaaryo ieeyeroni maawaeni ikashiyakagaeya kiririni. 13Pamine, aririka akowaki ayotakaa peroteri paashinipaeni asheninka

487

IJORIIYOTZINKARITE6,7

kyaaryo ani akantakiriri, akantziri: Riyotzi Tajorentsi kyaaryo ini iroka nokantzimiri. Ranaakoeyakaeni rirori, ipinkatharitaperotzi. Aririka namatawi temi, rowashironkaenaata. Eenitatsi iroaaka ikantakaeri Tajorentsi, omaanta tekatsi anaakoterini rirori, tekatsi owashironkaerini rirori. Apatziro ikantziri Awaraama: Kyaaryo iroka nokamantemiri, tema naaka Tajorentsi: eero nopaashinitayitzironi noaani. 14Roojatzi ikantziri: Kyaaryo, notajonkakowentemi, osheki netako tzimi; eejatzi noshekyaakiri picharinee teni. 15Riraga Awaraama eekiro riyaatatzi royaakotziri Tajorentsi imonkaatero okaatzi ikashiyakaakariri roojatzi iaantakawo maawaeni. 16Tema aririka akowaki ayotakaapero teri paashinipaeni asheninka kyaaryo rini akantakiriri, akantziri: Riyotzi Tajorentsi kyaaryootaki iroka nokantzi miri. Ranaakoeyakaeni rirori ipinkatha ritaperotzi. Aririka namatawitemi, rowashironkaenaata rirori. Aririka ayotaki ipinkathataperotaki Tajorentsi, ari ameentaperoteeyawo ikantakaeri. 17Eenitatsi ikashiyakagaeyitakaririni Tajorentsi riraga paejatziiteni. Ikowakini riyoteeyeni eero ramatawi teeyirini, rootaki ikantaperotantariri: Kyaaryo iroka nokamantemiri, tema naaka Tajorentsi: eero nopaashinitayi tzironi noaani. 18Ari okyaaryoopero taki iaani Tajorentsi: tee riyotzi itheeya. Omaanta eejatzi ikantzini: Kyaaryo iroka nokamantemiri, ayotaperoeyantakarini eerokya ramata witantzi. Iroaaka, aririka ameentyaari rowawijaakoeyakaeni, ayotaperotaki imatakaero iroka ikantakaeri: rowawi jaakoperoeyeeni. 19Aririka ayoteeyakini awijakotakae, tema aweshiryaapero taka. Noshiyakaawentemiro: okimita ganki antawo pitotsi eenitatsi otenaki

rori jatatsiri inthomaenta iaa areetakawo jaawikinta kipatsi, tema rameenteetawo eero omatantawo tampyaa onoshikero pitotsi mapima shiki ochereeteki. Eejatzi aaka oshiyakawo, tema ameentapiintari Jesoshi riraga areetakariri ijeekinta Tajorentsi. Ikimitaga iwinkatharite aanakowenantatsiri ikyaapaaki jantaki ronta Tajorentsinakiki, tema ayotaki aaka aritaki aate jenokinta atsipatapae yaari Tajorentsi. 20Reewateeyanakaeni Jesoshi, ikamantakowentakae: ikimita kari riraga Merekishereeki, riraga iwinkathariteni aanakowenantatsiri paerani. Tema ikantani iaanakowe nantzi.
Merekishereeki rirotaki aanakowenantatsiri ranaakoeyakirini maawaeni isheninkani Rewii

1Ari iroaaka nokenkithatakoteri riraga Merekishereeki: paerani ipinkathariwenteeyakirini riraga jareemijatzi. Eejatzi Tajorentsi, riraga jeekatsiri jenokinta, iitakiri aanakowe nantatsiri. Ari ijeeki paashiniki nampitsi Awaraama. Ragaeyanakirini isheninka paeni, riyaateeyanakini romanateeyirini riraga rowayirite riraga noshikiriri itominthori: osheki rineeyawitani, omaanta ithonkaeyakirini maawaeni iijanipaeni, iwinkatharitepaeni, maawaeni. Ari ipiyanaa rirori, roepiyeeri itominthori, eejatzi ramayi teeroni rowaagawoni riraga rowayirite. Ipiyantaari, itonkiyotawakari Mereki shereeki, ikantziri Tajorentsi: Pitajonkakowenteri Awaraamaka kameetha ijeekantyaari. 2Roojatzi raagaantee Awaraama owaagawontsi, ipagaantakiri rirori, ikantziri: Iroka rashi Tajorentsi. Otzimirika 10, ari ipakiri apaani. Akantziri Merekishereeki

IJORIIYOTZINKARITE7

488

aaaneki: Kameethatatsiri. Ipinkatha riwenteeyirini jareemijatzi. Akantziri Jareemi aaaneki: Kameetha ajeekae yini. 3Rowaga Iwaperite Tajorentsi tee okenkithatakotziri iriri Merekishereeki. Tee okenkithatakotziro riniro, icharini, eejatzi icharineetenipaeni. Tee okenkithatakotziro itzimantakari eejatzi ikamantakari. Okimiwitaka ikantani ijeekini, rootaki roshiyantakariri Itomi Tajorentsi; ikantani rirori iaanakowe nantaperotanaki, ikantapiintziri Tajorentsi: Pitajonkawenteri maawaeni aapatziyanari. 4aakiro, osheki ipinkatharitzini Merekishereeki. Itakaanteeyakaririni paerani Awaraama, omaanta ipinkatha tziri, eejatzi ipagaantakiri rowaagawoni rowayiritepaeni. 5Pamine, roojatzikya ijeeki isheninkani Awaraamani: riraga Rewii. Rojankinatakaakiri Tajorentsi Moeseeshi, rowaga kaminagaantsi: Ikowaki Tajorentsi iiterikya isheninkani Rewii aanakowenantatsini. Nokowaki maawaeni ijoriiyotzinkarite ipagaanteri rirori rowaagawo, ipira, maawaeni: ikaaterika 10, ari iperi apaani. aakiro, isheninkani Awaraama rineeyini: isheninkani Rewii eejatzi maawaeni ijoriiyotzinkarite. Isheninkatawakagaeyakani. 6Omaanta paerani riraga Merekishereeki tee isheninkatyaarini Rewii, rinashita rirori; omaanta raawakiro Awaraamani rowaagawo ipagaantakiriri rirori, roojatzi ikantawaeri riraga ikashiyakaa kiri Tajorentsi: Nokoyi itajonka wentemi Tajorentsi. 7aakiro, riraga Merekishereeki anaakotantatsiri ipinkatharitzi, rootaki ikanantariri Tajorentsi: Pawa, pitajonkakowenteri Awaraamaka kameetha ijeekantyaari. 8Jaka asheninka ieeyini riraga isheninkani Rewii, imonkaateeyakaeni aaripaeni, akamaeyini, omaanta

raapiintakiri maawaeni apaeyakiririni. Omaanta paerani riraga Merekishereeki, rinashita: okimiwitaka tee ikami omaanta rirori, tee okantzi Iwaperite Tajorentsi: Kamaki. 9-10Paerani, ipagaanantakariri Awaraama owaaga wontsi, tekirani ijeekeni Rewii: rimpaete ijeeki rirori. Omaanta arimi ijeekityaami, ipagaanterimi eejatzi rirori: tema ikimityaarimi riraga jewatatsiri ijeeki. Eejatzi ikimiteeyeri nimi maawaeni isheninkapaenini Rewii: maawaeni aanakowenantatsiri. Aritakimi ipinkathateeyerinimi Mereki shereeki maawaeni. aakiro, ajoriiyo tzinkarite ipinkathateeyakirini aanako wenantatsiripaeni, rootaki ipagaantee yantakaririni oetarikapaeni, omaanta riraga aanakowenantatsiripaeni ipinkathataperoeyakirini Merekishe reeki: tema ranaakotantaki rirori iaanakowenantaperotaki, ipinkathari taperotaki.
Jesoshi rirotaki aanakowentantatsiri kimitaariri Merekishereeki

ijeekaeyawitani riraga isheninkani Rewii: riraga Aawooni eejatzi maawaeni isheninkani rirori, iaanakowenanteeyakini; eejatzi eeniwitacha rojankinateeyinirini Moeseeshi, iyotagaeyirini oetarikapaeni anteeyirini. Omaanta tekatsi ikantee riroripaeni rowameethateeyeeni, rowawijaakoeyeeni; rootaki rotyaanantakariri Tajorentsi paashini aanakowenantatsiri, kimitaariri riraga Merekishereeki. 12Ari rinashita riraga aanakowenantatsiri, eejatzi iroaaka rinashita ikowakagaeyakaerini Tajorentsi. 13-14Eeniwitacha aanakowe nantatsiripaeni sheninkaeyakaririni Rewii, eejatzi rojankinateeyakinirini Moeseeshi, riyotagaeyirini oetarika

11Ari

489

IJORIIYOTZINKARITE7

ranteeyakirini. Omaanta riraga owakirari aanakowenantatsiri tee isheninkatari Rewii, omaanta rirori isheninkatakari Joraa. Tee iaanakowe nantayitzini paashinipaeni isheninkani Joraa: tee rojankinateeyinirini Moesee shi, tee ikantziri omaanta rirori iitakya aanakowenantatsiri. 15Iroaaka ijeeki riraga kimitariri Merekishereeki, rinashita rirori, ayotantakari rinashita ikowakaeriri Tajorentsi. 16Tee isheninkatari Aawooni iitantakariri aanakowenantatsiri; omaanta itajorentsitaki eejatzi ikanteetatyaani rai, rootaki iitantakari aanakowe nantatsiri. 17Tema ikantzirini Tajorentsi paerani: Pikanteetatyeeyaani piaana kowenantanaki, pikimityaari riraga Merekishereeki. 18Eeniwitachani iroka rojankinatziniriri isheninkani Aawooni kaminagaantsi, omaanta tee ikoyi Tajorentsi apomeentsiwentyaawo iroaaka. Atsipetyaawomi, tekatsi okanteeyeeni owawijaakoeyeeni. 19Amonkaateeyeronimi maawaeni, eero owameethateeyeenimi. Omaanta riraga Jesokirishito aritaki imatakae ragaeya nakaeni janta Tajorentsiki. Tee atsipeta shitawo aapatziyeeyakirini rirori.
Ikantzi Tajorentsi: Kyaaryo, ikanteetatyeeyaani Jesokirishito iaanakowenantaperotanaki
20Tee ikantashita Tajorentsi, ikantape rotzi: Kyaaryo iroka nokamantemiri, tema naaka Tajorentsi. Ikanteetatyee yaani Jesokirishito iaanakowenantape rotanaki. 21Tee ikimitari riraga isheninkapaeni Aawooni. Omaanta ikantziri Jesokirishito: Kyaaryo iroka nokamantemiri, tema naaka Tajorentsi. Tee nokantashita, eero namatawitzimi. Eerokataki aanakowenantatsiri, pikanteetatyeeyaani. 22Rootaki ayoteeyantakarini ranaakotantaki

Jesoshi iaanakowenantaperotaki, imateeyakaeni rowawijaakoeyakaeni. 23Ari ikaateeyawitani osheki aanako wenantawitachari, omaanta kamapiinteeyakini, rookapiinteeyaki roni iaanakowenantawitani. 24Omaanta riraga Jesokirishito, ikantani ijeeki: rootaki imatantawori iaanako wenantzi, ikantani. 25Imateeyakirini aapatziyeeyaririni: rowawijaakoperoe yakirini maawaeni kowaperotatsiri raaneeri Tajorentsiki. Ikantani rai, rootaki imatantawori ikamantako wenteeyakaeni. 26 Kyaaryo, okameethaperotzi iaanakowentaperowente; tema Tajorentsi rini, tee aiiro rantani, tee rantziro kaari kameethatatsi; tee ikimiteeyarini riraga kaari kameetha teeyatsini ijeekimoeyawitapaenta rini. Iroaaka ijeeki kameetha janta jenokinta. 27Riraga iwinkatharite paeni aanakowenantatsiri, maawaeni kitejiri rowamaapiintziniri Tajorentsi ipirapaeni, itaapiintziniri. Ro rowamaapiinantanariri, osheki ikenkithashiryaakiro kaari kameetha tatsi ranteeyirini eejatzi ranteeyirini rirori ijoriiyotzinkarite. Tekatsi rowamaapiinte riraga Jesokirishito, omaanta apatziro ikamawenteeya kaeni: monkaataka, eero rapiiteero eejatzi. 28Ari paerani rojankinatzini Moeseeshi, ikantzi: Iiteeyanakyaani isheninkani Aawooni aanakowe nantatsiri. Atziri rineeyini rirori, ranteeyironi kaari kameethatatsi. Omaanta roojatzi ikantzi Tajorentsi: Kyaaryo iroka nokamantemiri, tema naaka Tajorentsi: ikanteetatyeeyaani Jesokirishito iaanakowenantanaki. Rirotaki Jesokirishito Itomi rirori, tee rantziro kaari kameethatatsi, omaanta ikantatyaani ikameethape rotaki.

IJORIIYOTZINKARITE8

490

Iaanakowenantaperotanaki Jesokirishito janta jenokinta

iroka nokamante miri: rirotaki Jesokirishito aanako wenteeyakaerini. Ijeekimotziri Tajorentsi janta jenokinta, janta rakope roki; ikaatziri ipinkathariteeyini. 2Riraga isheninkani Aawooni ikenkitha takaapiintziri Tajorentsi janta pankotsiki riwetsikiri atziri, iitakiro Tajorentsipanko. Omaanta riraga Jesokirishito ijeekaperotzi janta Tajorentsiki: tee riro wetsikeroni atziri, omaanta Awinkatharite wetsikakirori ipanko janta. 3Riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri ipapiintziri Tajorentsi oetarikapaeni; rowamaakirini piratsi, shemi; itaakiniri. Omaanta Jesokirishito, tee rowamaeniri piratsi; rirojatzi kowaentsi rowamagaetantaka riri. Roojatzi riyaatashitakiri Tajorentsi, ikantapaakiri: Naaka kamawenteeyaki ririni asheninka, owawijaakoeyakiri rini. 4Ijeekemi iroaaka jaka kipatsikika, eeromi iaanakowe nantzimi; aakiro, tee isheninkatari Aawooni: riroteeyakini isheninkani Aawooni thotyaakirori rojankinatziniri Moeseeshi. 5Rantawaetapiintzi janta ikanteetzirinta: Ipankomawo Tajorentsi, omaanta tee janta ijeekape rote Tajorentsi. Apatziro oshiyaka wentziro inampipero janta jenokinta. Paerani, riwetsikantawori Moeseeshi, ikantziri Tajorentsi: Janta tonkaariki iitachari Shinayii niyotaaperotakimiro tsika pikanterori pankotsi: pimonkaata perotero nokantakimiri. 6Okameethata witaka rowaga rojankinatziniri paerani Moeseeshi, iaanatakowenantaperoeya karirini Aawooni eejatzi isheninkani, eejatzi ramitakoeyawitakarini ajoriiyo tzinkarite. Omaanta iroka owakirari inimotaakiri iroaaka Tajorentsi

1Piyotawakiro

okameethaperotaki, osheki anaakota kiro rojankinatziniri Moeseeshi. Eejatzi ikimitaka, osheki imataperotakaeniro Jesokirishito, osheki ranaakotakiri Aawooni. 7Okameethaperotakimi rojankinatzi niri paerani Moeseeshi, eeromi ikantzi rimi paashini Tajorentsi. 8Omaanta ikantzini Tajorentsi paerani: Tekira omonkaata, tee okameethaperotzi iroka rojankinatziniriri Moeseeshi Aawooni. Rootaki rojankinatakaantakariri paashinipaeni aapatziyaririni paerani: Ikantzi Awinkatharite: Iinja ojeeki paashini nokamanteeyeririni maawaeni joriiyopaeni, inashitanakya. 9Eero okimitaawo rowaga nokantakiriri riraga itakaantakaworini. Paerani ijeekawitani maawaeni joriiyopaeni Ejiipitoki, omaanta nagaeyanakirini paashiniki kipatsi. Rojankinatawitakawo Moesee shi nokowakagaeyawitakaririni, omaanta tee raapatziyeeyanani. Rootaki kaari namitakoeyantaarini. 10Iroaaka eenitatsi nokamanteeyeririni maawaeni joriiyopaeni. Iinja niyotakaaperoeyaki rini maawaeni nokanteeyeririni, ikenkithashireperoeyeroni, eero ipeyakoeyawoni. Ipinkathataperoeyaki nani, eejatzi notajonkakowenteeyerini naari. 11Eero ratsipetashiteeyawoni riyotaawakagaeyeeyaani, eero ikantawakagaeyani: Nosheninka, piyoteri Nowinkatharite. Aritaki riyotashiteeyenani maawaeni: pinkatha ritatsiri, kaari pinkatharitatsi, maawaeni riyoteeyenani. 12Noneshi ronkaaperoeyerini maawaeni antzirori kaari kameethatatsi ari nopeyakotee niri, eero nokenkithashiryaakoteero eejatzi rantayitzirini. Rootaki ikantzi takari paerani Tajorentsi. 13aakiro, ikantzini: Eenitatsi paashini nokamanteeyeririni atziri, eero okimitaawo nokantzirini paerani. Ari

491

IJORIIYOTZINKARITE8,9

iroka ikantziri iroaaka, rootaki poyaataawori ikantzirini paerani.

Ikenkithatakotziro ipankomawo Tajorentsi rantawaetantari aanakowenantatsiripaeni

1Paerani ikanteeyirini Tajorentsi itakaantaworini tsika ikanteeyani ipinkathatanteeyaaririni, eejatzi ikantziri tsika okantyaari ipankomawo Tajorentsi rantawaetantyaari aanako wenantatsiripaeni. 2Ari riwetsikaeyaki roni ipankomawo, imonkaatakironi ikantziririni Tajorentsi. Janta rityaawo Tajorentsinaki rantawaetapiintzinta aanakowenantatsiripaeni. Iiteetziro Tajorentsinaki Kameethari. Eenitatsi janta rowantariri ootamentotsi, eejatzi eenitatsi meeja. Janta meejaki rowapiintziro paa, okaataki 12, akenki thashireeyantaworini ipapiinteeyakaeni Tajorentsi owaeyarini. 3Jantakironta otzikaawo ari ojeeki Tajorentsinaki inampiperotari. Tekatsi kyaapiintatsini. Iiteetziro Tajorentsinaki Kameethapero tatsiri. 4Ontsiryaatakawo otzikaawo rowaga itaapiinantawori kajankapaneri, riwetsikaetziri ooro. Eenitatsi jaga Tajorentsinakiki rowaga kimitawori tsiwoonaki, ro ipashikantawori ooro. Jaga inthomaenta, eenitatsi kowitzi riwetsikaetziri ooro, inthomaenta iroka roteteetziro manaa. Eejatzi eenitatsi inthomaenta ikotzi Aawooni, rowaga shookashitachari paerani oshi. Eejatzi eenitatsi inthomaenta rowaga mapi rojankinatakaeririni Tajorentsi Moesee shi. 5Janta otatawoki kimitawori tsiwoonaki roshiyakaawentakiri apite jewatatsiri ronampiripaeni Tajorentsi iiteetziri keroowe. Roshiyakaantaka eeniro ijeekaki Tajorentsi. Ramineeyaki roni otatawo kimitawori tsiwoonaki janta rowapiintziro maawaeni ojarentsi iwinkatharite aanakowenantatsiri riraa

piratsi. Okimitaka ikenkithashireeyirini kamawenteeyeerini, neshironkaeyeerini. Eero iroaaka nothotyaaperotziro nokamantemiro tsika okantayitarini. 6Ari riwetsikaeyakironi paerani, imonkaatakiro ikantziriri Tajorentsi Moeseeshi. Roojatzi ikyaapiinteeyini aanakowenantatsiripaeni, rantawaeta piinteeyinirini Tajorentsi. 7Omaanta tee riyaatapiinteeyini otzikaawoki jantaki ronta. Apaani riyaatzi maawaeni ojarentsi riraga iwinkatharite aanako wenantatsiri. Reewataki rowamaeniri Tajorentsi piratsi, roojatzikya ikyaanaki apaniroeni, raaneero riraa, ipitenkakiro janta otatawoki kimitawori tsiwoonaki; ikantziri Tajorentsi: Pawa, pikamintha gaeyenani, eero pikijawenteeyanawoni nanteeyakirini eejatzi ranteeyakirini nosheninkapaeni; eero pikenkithashi ryaakoeyaanawoni eejatzi. 8aakiro, eenitatsi otzikaawo, otzikagaeyakiririni paashinipaeni aanakowenantatsiri eejatzi maawaeni joriiyopaeni. Tekatsi ikanteeyaani riyaateeyeni janta ijeekantaperotariki Tajorentsi. Rootaki oshiyakaawenanteeyakaerini Ishire irira, ayoteeyantakarini riraga isheninkani Rewii eejatzi paashinipaeni tekatsi ikanteeyeeni rareetakagaeyeeni janta Tajorentsikinta. 9Okameethatzi akenkithashireeyeroni iroaaka ayoteeyantyaarini: maawaeni ipapiinteeyakirini Tajorentsi, eejatzi maawaeni rowapiintziniri eejatzi itaapiintziniri, tee owameethateeyirini riraga papiintawitariri eejatzi taapiinta witanariri. Apatziro roshiyakaawentziro. 10Paerani riyotaashiteeyakarini oetarika rantashiteeyarini; oetarika rowagaeya rini, eejatzi oetarika imiriteeyirini; riyotaashiteeyakarini tsika ikantyaari ikiwapiintya, ikitetantyaari. Rootaki ikowakagaeyawitakaririni Tajorentsi atziri paerani. Omaanta ari okaatzini,

IJORIIYOTZINKARITE9

492

monkaataka. Ipokapaaki iroaaka Jesokirishito aamagaeyarini. Iroaaka inashita ikowakagaeyakaerini Tajorentsi aari, owakirari, kameethaperotatsiri.
Riraa Jesokirishito

14Omaantakya

Jesokirishito roshiyawi tapaari iwinkatharite aanakowenanta tsiri, omaanta okameethaperotaki iroka rantapaakiri rirori. Rantawaetzini paashinipaeni aanakowenantatsiri janta pankotsiki riwetsikiri atziri; omaanta rirori, riyaataperotaki janta ipankoperoki Tajorentsi: kameethapero taki roori janta jenokinta. 12Jaka kipatsiki riraga iwinkatharite aanako wenantatsiri riyaatapiintzi maawaeni ojarentsi, raapiintziro riraa chiiwo eejatzi waakaaniki janta ipankomawoki Tajorentsi inthomaenta, rowaga ikanteetawitari inampitaperotari Tajorentsi. Omaanta Jesokirishito ikamawenteeyakaeni, roojatzi riyaatee janta jenokinta ijeekaperotzinta Tajorentsi. Roshiyakaawentakiro raaneero riraa: kaari riraa piratsi, omaanta riraapero rirori. Ikantziri Tajorentsi: aakiro, nokamawenteeya kirini maawaeni atziri nowawijaako tantaariri, ikanteetatyeeyaani ijeekanteeyarini jaka anampikika. Eero ratsipetashitawo rirori ipiyapiinte, apaani ikanta, ari okaatzi. 13Ari paerani aririka rantzironi asheninka kaari kameethatatsi, rowamaakiri aanako wenantatsiri waaka, rirorika chiiwo, rirorika waakaaniki janta ipankoma woki Tajorentsi. Roojatzi riraga aanakowenantatsiri raakiro riraa, itsikirijantawakari riraga antzirori kaari kameethatatsi. Eejatzi itaakiri iwatha, roojatzi itsikirijantawakari shirampari itsimenkitote piratsi. Roojatzi ikanteeyi rini isheninka: Ikameethatee eejatzi irika. Okameethatzi ikaateeyeerini

11Ipokapaaki

eejatzi aapatziyariri Tajorentsi. riraga Jesokirishito ikameethaperotaki rirori, okantani ojeeki Ishire amitakotziriri. Rootaki ikanantariri Tajorentsi: Pawa, nokowa perotaki nokamawenteeyerini atziripaeni, nowawijaakoeyantyaari rini. Ari apaatawenteeyakaeni riraapero rirori, tee ro riraa piratsi: ikamawenteeyakaeni, iroaaka eero atsipetaawo akenkithashiriiro kaari kameethatatsi, rowaga jatakagaenimi paamariki kaari tsiwakanitatsini, omaanta anteniri Tajorentsi maawaeni ikowakagaeyakaerini. Roojatzi akantee tatyeeyaani ajeekimoeyerini janta jenokinta. 15Ari paerani apatziro ayoteeyakironi rojankinarini Moeseeshi, eejatzi antapiinteeyakironi kaari kameethatatsi, aateeyantyaarinimi paamariki kaari tsiwakanitatsini; omaanta ikamawentee yakaeni Jesokirishito, rowawijaakoe yantakaerini. Tema irira rirotaki aanatakowentakaeri owakirari inimotawakaantsi Tajorentsi. Iroaaka inashita ikanteeyakaerini rirori: Okameethatzi maawaeni nokashiyaka gaeyakiririni aapatziyeeyanarini niyoya gaeyakirini. Ikanteetatyeeyaani riweshi ryaawenteeyaawoni.
Riyotagaeyakaeni iitaka ikamawenteeyantakaerini Jesoshi
16-17Ari pikenkithashireero rameteeya karini asheninkapaeni. Eenitatsirika rowaagawopaeni, rojankinatzi paperiki: Aririka nokame nokowaki rashitayitee yawoni nosheninkapaeni. Ari rojanki natakiro iwaeropaeni ashitayiteeyawoni rowaagawopaeni. Roojatzi, aririka ikamaki, riyoteeyanakini irira ninkarika ashiteeyawoni. Eerotzitarika ikami riraga jankinatzirori, eerotzita ragaeyi roni owaagawontsi. Omaanta ikamaki

493

IJORIIYOTZINKARITE9,10

rika, monkaataka: roojatzikya ragaeye roni. 18Eejatzi okimitakani paerani: eenitatsi ikantziririni Tajorentsi asheninkani paerani. Tekatsi ikantya Tajorentsi ikame, omaanta ikamapiinteeyakini tsimeri omonkaa tantakari ikantziririni. 19Paerani ikamantziri Moeseeshi irira maawaeni ikaminagaeyakiririni ajoriiyotzinkari teni, roojatzi rojankinatantawori. Roojatzi ikamanteeyirini isheninka ikantziriri Tajorentsi; eejatzi rowama gaeyakirini waakaaniki eejatzi chiiwo, raawakiro riraa, itsipataawakiro iaa. Roojatzi raakiro iwitzi owisha kityonka witziri eejatzi piyonkashinkanari, rowiinkakiro iaaki, ijeetantariri isheninkapaeni. Eejatzi itsikirijakiro roori iroka rojankinatakaakiriri Tajorentsi. 20Aririka itsikirijeeyakirini, ikanteeyirini isheninka: Ari nokamanteeyakimironi maawaeni owakirari ikamantakinari Tajorentsi. Ikantzi: Aririka pikemijantaperoteeye nani, notajonkakowenteeyemini. Eejatzi eerori pikanteeyini: Kameetha. Rootaki notsikirijanantakimirori iroaaka riraa. 21Roojatzi itsikirijakiro eejatzi ipankomawo ipinkathateeyanta ririni, eejatzi itsikirijeeyakironi maawaeni jeekayitatsirini inthomaenta. 22Ari rojankinatzini Moeseeshi: Rootaki riraa piratsi owameethateeyirorini oetarikapaeni; eejatzi eerorika ijeeki kamawenteririni atziri, apaatawentziriri riraa, eero rawijakotee.
Ikenkithatakotziro iitaka ikamawenantakaeri Jesokirishito

eejatzi anaakotzirori riraa piratsi, owameethaperotzirori maawaeni jeekaeyatsirini jenokinta: 24rirotaki Jesokirishito. Riraga aanakowenanta tsiripaeni riyaatapiintzi janta ipankoma woki riwetsikaeyirini atziri, roshiyakaa wenteetziro: Inampitari Tajorentsi. Omaanta riraga Jesokirishito jatapero tee jenokinta ijeekimotapaeri Tajorentsi, ikantakowenteeyakaeni. 25Riraga iwinkatharite aanakowenantatsiri riyaatapiintzi janta ipankomawoki Tajorentsi, raapiintziro maawaeni ojarentsi riraa piratsi: tee rayiro riraa rashi rirori. Omaanta riraga Jesokiri shito eero rapiiteero ikamawentee. 26Aririkami raapiinteromi riraa Tajorentsiki, okameethatemi ikamapiintemi, paerani: riwetsikanta wori kipatsi, rityaawomi ikamapiintemi, roojatzi iroaakami. Omaanta monkaa taka paerani ikamantakari: apaani ikamaki, rowawijaakoeyakaeni. 27Ayoteeyakini apaani akamaeyakini, ari okaatzi; tee apiitapiintziro akame. Aririka akamae, roojatzi ikantakowe nanteeyakaeni Tajorentsi, akameethata kirika. 28Ari osheki aneeyawitani, omaanta apaani ikamawenteeyakaeni Jesokirishito; imonkaatakiro, eero ikamae eejatzi. Ari ipokae eejatzi iinja ipiyoteeyapaakaeni, raantaneeri jenokinta maawaeni aamagaeyaririni.
Tekatsi okanteeyeeni rojankinarini Moeseeshi owameethateeyeeni

10

eenitatsi oshiyakaawentziri iroka pankotsi eejatzi maawaeni jeekaeyatsirini inthomaenta. Okamee thatzi itsikirijeeyakironi rowameetha tantakawori. Omaanta ojeeki jenokinta iroka roshiyakaawenteeyakirini, ijeeki

23Ari

maawaeni rojankinatako takirini paerani Moeseeshi oshiya kaawentakiri riraga pokapaentatsirini, kameethaperotatsiri. Rareetapaenta, osheki itajonkawenteeyakaeni. Ikantziri Moeseeshi Aawooni: Powamaapiinteniri Tajorentsi piratsi maawaeni ojarentsi. Ari ikantani isheninkani rowamaapiinteeyawitarini, omaanta tekatsi okanteri owawijaakoeye

1Pamine,

IJORIIYOTZINKARITE10

494

rini riraga aapatziyaworini rojankinatzirini Moeseeshi. 2Arimi owawijaakoeyerinimi irika rowapiintziri, tema ari ipakaakiromi rowamaapiintziniri. Eejatzi arimi rowawi jaakoteeyaami rirojatzi, eero ikenkithashi reeyeeronimi eejatzi rantayitzirini. 3Omaanta rowamaapiinteeyawitarini ipira maawaeni ojarentsi, roojatzi ikanta okenkithashiryaakaapiintari rantayitzirini. 4Tekatsi okanteri riraa waaka eejatzi chiiwo owameethateeyerini antzirori kaari kameethatatsi. 5Ipokantakari kipatsiki paerani Jesokirishito, tema ikantziri Tajorentsi: Pawa, tee piaaperotziro riraa piratsi, tee owameethateeyirini anteeyiro rini kaari kameethatatsi. Rootaki piwetsikantanawori nowatha nokamawenteeyantyaaririni maawaeni atziri, nowameethatee yantyaaririni. 6Tee piaaperotziri ikameethatzi maawaeni itaapiintee yawitzimirini atziri, eejatzi maawaeni rowamaapiinteeyawitzi mirini powameethateeyantyaariri nimi. 7Rootaki nokanantzimiri: Pamine, Pawa, nopokaki jaka nanantemirori maawaeni pikowa kaakinari. Nomonkaatero maawaeni rojankinatakotziteetakinarini paerani. 8Pikenkithashiryaaperotero iroka ikantzirini Jesoshi: Tee pikoyi, Pawa, rowamaemiri atziri piratsi, itaapiintee yemirini. Tee piaaperotawentari riraga pawitzimiriri maawaeni rojankinatako tzirini Moeseeshi. 9Roojatzi ikantziri: Pamine, Pawa, pokakina nanantemirori maawaeni pikowakaakinari. Ikananta wori iroka, ikantzi: Eeniwitacha maawaeni rantayitawitarini isheninkani Rewii. Eenitatsi owakirataatsini. 10Apaani ikamawenteeyakaeni Jesokiri shito, eero rapiitaa ikamae eejatzi, imonkaatakiro. Rowameethaperoeya

kaeni, eejatzi maawaeni riraga aapatzi yeeyaririni, ikimitakagaeyakaeni tee antziro kaari kameethatatsi.
Tee rowawijaakotantzi piratsi inta Jesoshi owawijaakotantatsiri
11Maawaeni kitejiri rantawaetapiintaki maawaeni aanakowenantatsiripaeni, rowamaapiintziniri Tajorentsi piratsi, itaapiintziniri, omaanta tee owameethatee yirini maawaeni antzirori kaari kameetha tatsi. 12Omaanta apaani ikamawenteeya kaeni Jesokirishito, rowameethateeyanta kaerini, monkaataka. Roojatzi ijeekapae janta rakoperoki Iriri, 13royaakiri imatantyaawori ikantakiririni: Iinja nothonkaeyerini maawaeni kijeeyakimi rini. 14Apaani ikamawenteeyakaeni maawaeni: tema riyoyagaeyakaeni Tajorentsi, rowameethaperoeyakaeni. 15Eejatzi iyotaaperoeyakaeni Ishire Tajorentsi imonkaatakiro Jesokirishito maawaeni ikowakagaeyakiririni Iriri rowawijaakotantakaeri. Tema rowaga Ishire ojankinatakayiriri paejatziiteni okaatzi ikantakiriri Pawa Tajorentsi. 16 Tema ritakari ikantzi: Tema Naaka Iwinkatharite joriiyopaeni, rootaki inimotaakina pimonkaateninami nojankinatakaakiririni Moeseeshi pawijakotantanakya. Omaanta tee pimateeyironi nokantakiriri Moesee shi. Roojatzi inimotaantanari owaki rari. Tema iinja nokenkithashiryaa kagaeyeemironi maawaeni nokowa kagaeyakimirini pajankaneki, nothotyaakagaeyemironi, piyoperoe yantyaaworini maawaeni. 17Roo jatzi eejatzi ojankinatakaakiri: Ikantzi Tajorentsi: Eero nokenki thashiryaakotziteeri eejatzi kaari kameethatayitatsini ranteeyakirini. 18Pamine, aririka ikaminthagaeyirini Tajorentsi antzirori kaari kameethatatsi, eejatzi teerika ikenkithashiryaakoteeri

495

IJORIIYOTZINKARITE10

eejatzi rantakiri, eero ikowae eejatzi kamawenterini rowameethatantyaariri. aakiro, iaaperoeyakaeni iroaaka akameethatzi.
Ikamanteeyakaeni iitaka ikowakagaeyakaerini aari

ikamawenteeya kaeni Jesokirishito, rapaatawenteeyakae roni riraa rowawijaakotantakaeri. Iroaaka ayoteeyakini iaaperoeyakaeni Tajorentsi akameethatzi rootaki kaari athaawanantari, inta akenkithatakaapiinteeyerini Pawa. 20Paerani eenironi ojeekini ipankomawoki otzikaawo, rowaga kaari riyaatapiintee yantani atziri janta Tajorentsinakiki: tema otzikagaeyakirini. Omaanta ikamawentee yakaeni Jesokirishito, kaari otzimantaa iroaaka otzikagaeni. Aaanee eejatzi, rootaki okameethatantari iroaaka akenkithatakaapiinteri Tajorentsi. 21Iaanakowenantaperotakae riraga Jesoshi, ipinkathariwentaperoeyakaeni aari, eejatzi maawaeni paashinipaeni aapatziyee yaririni rirori. 22Rapaatawenteeyakaeroni riraa, eejatzi akaawoshitawenteeyakarini. Rootaki iroaaka kaari athaawanantari Tajorentsi, ayoteeyakini eero roepiyee, omaanta raakameethaperoeyeeni. 23Thame eekiro aatatyee aapatziyawo rowaga kyaaryooperotatsiri. Tema ayoteeyakini imatakaeniro maawaeni ikanteeyakaerini, eero ramatawiteeyeeni: rootaki okameetha tantari akamanteeyerini paashinipaeni atziri iroka aapatziyakarika. 24Thame iroaaka oemoshirenkaeye rini paashinipaeni: anintawakagaeyani eejatzi akaminthayerini. 25Eenitatsi ayemijantzinkarite kaari pokapiintatsi ikemijante: eero pikimiteeyarini eerori, omaanta pipiyotapiinteeyaani poemo shirenkawakagaeyantyaarini maawaeni. Tema ayoteeyini eero ojamanitzi ipokanteeyari Jesokirishito, rootaki okameethatantari aweshiryaawentee

19Noyemijantzinkarite,

yaarini eejatzi aweshiryaakagaeyaarini paashinipaeni. 26Pamine, aririka ayoteeyakini ikamawenteeyakaeni Jesokirishito, rootaki rowawijaakotantakaeri, okameethataki ameentyaawo, akemijantaperoeyerini: tema rootaki ikantziriri Tajorentsi, okyaaryooperotaki. Tee okameethatziroa atheenkiri, tee aiiri paashini owawijaako teeni. 27Aritaki iinja ikijeeyanakirini Tajorentsi maawaeni theenkiriri, rowashi ronkaaperoeyerini. Tema rotyaanteeyeerini maawaeni paamariki kaari tsiwakanitatsini. 28Riraga ajoriiyotzinkariteni rowamaa piinteeyakirini kaari pinkathatzirori rojankinarini Moeseeshi. Eenitatsirika apite kantatsiri, aririka ikaatzi 3: Eeniro rantani, noeeyakirini, ari rowamagaeyakirini isheninka. Tee ineshironkatzimaetari. 29Aririka itheenkeri atziri Itomi Tajorentsi, eejatzi ikanterika: Ratsipetashita ikamaki Jesokirishito, ratsipetashita rapaatakiro riraa, eero rowawijaakotee; eejatzi ikantzimaterorika Ishire Tajorentsi, rowaga kaminthagaeyeerini: Piitzima eero rowashironkaeri Tajorentsi? Aritaki rowashironkaaperotakiri kameetha: ikemawakiroota, kaari raapatziyantari. 30Tema ayoteeyini ikantzi: Naaka aritaki nopiyakowenteeyaari, nowashironkagaeye rini naaka. Eejatzi ikantzi: Kyaaryo nokantakowenteeyerini maawaeni atziri ikameethatakirika, tema naaka pinkathari wenteeyiririni. 31Aririka itheenkante atziripaeni, ikijakiri Tajorentsi, riraga aaaperotatsiri: okameethatzi ithaawanta peroeyaarini kameetha, rowashironkaeri kari.
Pikyaaryoowentero paapatziyari Jesokirishito, eero pithaayi poyaatantyaariri
32Pikenkithashireeyaani tsika okantari paerani, owakira pikemakotakirini Jesokiri shito. Ikijawenteeyakimironi pisheninka

IJORIIYOTZINKARITE10,11

496

pikemijantzi, omaanta eekiro piyaatatzi paapatziyari rirori. 33Apaanipaeni ishirontawenteeyakimini, rowashironkagae yakimini. Tema ieeyakimini osheki atziri. Omaanta paashinipaeni pitsipateeyapaaka rini piyemijantzinkaritepaeni riraga owashironkaenkari. 34Petakotapiintakiri riraga omonkyaagaarewopaeni. Eejatzi aririka ikoshitakimini powaagawo, pikimoshireeyakini, pikantzini: Rayeroota. Iinja ojeekaperotayiteeni kameethatayitatsi rini janta jenokinta, eero aaapae koshiteeni janta. Akanteetatyeeyaani ajeekaeyeni janta okameetheetyaapero tzinta. 35Eero pipeyakotziro pikimoshire wentziri, eekiro piyaatatyee pikimoshiree yanakini. Kyaaryo, ipinatemi Tajorentsi. 36Okameethatzi pikantyaani pikyaaryoo wentero maawaeni ikowakaemiri Tajorentsi, roojatzi imatantakimirori ikantakimiri. 37Tema okantzini Iwaperite Tajorentsi: Rooteentsi ipokae Awinkatha rite, eero ojamanitzi, tema ikantzi: Ari nopokae. 38Okameethatzi ikemijantaperoe yenani riraga nowameethatziri. Omaanta rookaerorika ikemijantzi, eero niweshiryaa wentaari. 39Tee atsipateeyarini aari riraga ookaeyirorini ikemijantzi: riyaatee yeni rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini. Akemijanteeyini aaka, aateeyeni jenokinta.
Ranteeyinirini aapatziyariri Tajorentsi paerani

11

1Paapatziyari Jesoshi piyotape rotantakari imataperotemiro maawaeni ikantakimiri. Eenitatsi osheki kaarira aeeyini, omaanta aapatziyari Jesoshi, rootaki ayotantakariri aeeyee rini iinja maawaeni ikashiyakagaeya kaerini. 2Raapatziyari Tajorentsi riraga paejatziiteni rootaki iaaperotantariri Tajorentsi ikameethatzi. 3Aapatziyari aaka, rootaki ayoteeyantakarini iaawaetakira Tajorentsi rootaki ojeekantakari kipatsi, jenokinta, eejatzi

maawaeni jeekantawori. Iaawaetaki, jeekanaki: tekatsi raashitero riwetsi kantawori. 4Raapatziyarini Tajorentsi Aweerini, rootaki iaaperotzitantakariri Tajorentsi okameethatzi ipashitakariri; omaantakya riraga Kayeeni, tee raapatziyari, rootaki kaari iaapero tantawo okameethatzi ipashiwitakari rini rirori. Iaaperotakiri Tajorentsi Aweerini ikameethatzi, rootaki iaaperotzitantakariri ipakiriri. Ikamakini rirori paerani, omaanta okameethatzi akimiteeyaarini: aapatzi yeeyaarini iaaperoeyanteerini Tajorentsi akameethatzi. 5Raapatziyari Tajorentsi Enoko, kaari ikamanta. Aaatsi rini, raaneeri Tajorentsi jenokinta. Tekatsi eerini eejatzi: kyaaryo, raaperotaneeri jenokinta. Tekirani raayirini, ikantzini: Kyaaryo, noaaperotakiri Enoko ikameethatzi. 6Eerorika aapatziyari, eero iaaperoe yeeni akameethatzi. Eenitatsirika kowatsiri rareetyaari Tajorentsi, okameethatzi raapatziyaperotyaari, eejatzi riyotaperotanaki ipinateri kowaperotatsiri riyoteri. 7Eejatzi raapatziyari Tajorentsi Noeni. Ikantzirini rirori: Iinja opoke osheki inkani, inkaaretanaki maawaeni. Piwetsikero antawo pitotsi pawijako tanteeyarini. Ari ikemijantaperotakiri. Ojarentsitaperotawitani, omaanta rantaki pitotsi, rawijakotantaari, eejatzi rawijakoeyantaarini maawaeni jeekimoeyiririni ipankoki. Tee raapatzi yeeyarini paashinipaeni isheninka, rootaki ikantakotantakari, rowashi ronkaeyantakaririni Tajorentsi. Omaantakya riraga Noeni rowameetha tziri: tema raapatziyari rirori. 8Eejatzi rirori Awaraamani, raapatziyarini Tajorentsi. Ikantzirini rirori: Nokowaki piyaate paashiniki kipatsi, janta inteena: aritaki pijeekapae. Nopemiro pashitape

497

IJORIIYOTZINKARITE11

rotyaari eerori; eejatzi noperi pitomi, picharini, maawaeni. Thame piyaate, nokoyi noaayemiro. Ari riyaatanaki, omaanta tee riyotzi tsikarika riyaate. 9Rareetantakari, iaapaakiri paashini atziri jeekatsiripaeni. Okimiwitaka kaari iipatsite, tee ijeekaperotzi, omaanta ikinayitakini; omaanta ikantani raapatziyari Tajorentsi. Eejatzi ikimitee yakani itomi Ijaaka eejatzi icharini Jakoowo: tee ijeekaperotzi, tee riwetsi kaeyini kameethari ipanko, 10omaanta ikenkithashireeyironi paashini inampi, kaari riwetsiki atziri. Riyoteeyakini iinja ragaeyaneerini Tajorentsi janta inampiki, riwetsikakiri rirori. 11Aapatzi yari Tajorentsi Jaarani: antyashipawo ini, tee itzimi otomi. Roojatzi antyaashi pawoperotantanaka. Ikantakiro Tajorentsi: Iinja itzime pitomi, roojatzi aapatziyantanakari. Okantzi: Eero ramatawitana Tajorentsi. Roojatzi itzimantaka. 12Eejatzi antyaashipariperowitakani Awaraama, oshekitaperotaki rojarentsite. Tee itzimawita apaani itomi, omaanta roojatzi iroaaka itzimakaantakawo iina otomi. Iroaaka ikaateeyini isheninka paeni oshekipero, eero amatziri ayoteeyerini tsikarika ikaateeyini: ikimiteeyakarini ompokiropaeni, eero amatziri ayoteeyerini tsikarika ikaatee yini. Eejatzi ikimiteeyakawoni opane impaneki janta othapyaaki inkaare, oshekipero. 13Ari ikamaeyakini riroripaeni aapatziyariri Tajorentsi: ijeekaeyawitani Kanaanaki, omaanta tee iaaperoeyironi maawaeni ikantakiririni Tajorentsi. Inta riyoteeyakini iaagaero iinja. Ikantee yini: Tee nonampitaperotawo kipatsika, tee nojeekaperotzi jaka. 14Rootaki ayoteeyantakarini ikowaeya kini rareeteeyaani paashiniki nampitsi inampiperotantapaeyaawori. 15Ikowae

yeenimi ipiyeeyaneenimi janta Ejiipitoki ipoaakanta, ari riyaateeyeenimi. 16Omaanta ikowaeyakini riyaateeyeni okameetheetyeenta nampitsi: rowaga jeekatsiri jenokinta. Rootaki riweshi ryaawenantakariri Tajorentsi rirori: tee ipashiwentakaematari, itomintaperoeya karini. Eejatzi riwetsikaeyenirini ijeekaeyantyaarini. 17Ari ewankaritapaaki Ijaaka, roojatzi iaantakari Tajorentsi Awaraama, riyotantyaari kyaaryorika ikemijantape rotziri. Ikantziri: Powamayenari pitomi papintzite, pitayenari. Ikemantakariri, ikantziri: Ari, niyaate nowamaeri. 18Paerani ikantzirini Tajorentsi Awaraa mani: Iroaaka eenitatsi pitomi papintzite, piitakiri Ijaaka. Rirotaki ashitayiteeyaaririni picharineetayitee yaarini, maawaeni. Tekatsi paashini ashityaarini. 19Ikenkithashiryaaka: Ikantana Tajorentsi: Rirotaki ashitee yaaririni picharineetayiteeyaarini, maawaeni, tekira itzime rirori. Omaanta iroaaka ikantakina: Powamaeri. Niyotaki aririka nowamaeri, ari ipiriinteeri. Riyaata naki, rooteentsi rowamaerimi, omaanta ikantziri Tajorentsi: Eero powamaeri, omaanta noaantatziimi. Iroaaka niyotaki pipinkathataperotakina. Ari okimitzimotawitakari Awaraama ipiriinteeniri itomi, aaanee eejatzi. 20Eejatzi rameentakari Tajorentsi Ijaakani, rootaki ikantakowenantariri Jakoowoni eejatzi Isawoorini. Ikantziri Tajorentsi: Pitajonkakowenteri notyomi apite. Rootaki itajonkakowe nantanariri osheki. 21Eejatzi ikimitani Jakoowo, rameentakari Tajorentsi. Rooteentsi ikame, omaanta ipiriinanta nakawo ikotzi amitakoterini; roeyota shitakari Tajorentsi, ikantziri: Pitajonkakowenteeyerini itomipaeni Josee. 22Eejatzi rirorini Josee,

IJORIIYOTZINKARITE11

498

rameentakari Tajorentsi. Paerani ijeekini Ejiipitoki, eejatzi maawaeni isheninka, omaanta riyotaki ragaeya neerini riraga Tajorentsi joriiyopaeni janta iipatsiteki. Rootaki ikanantariri isheninka: Rooteentsi nokame. Iinja, aririka piyaateeyaneeni aepatsiteki aari, pagaeyaneeronikya notonki, pikitatero janta. 23Paerani ikanteeyawitarini riraga iwinkatharite ejiipitojatzi: Nosheninka, piaakiri roshekiiyanakini joriiyopaeni: tee okameethatzi. Piyaateeyini powiinkaeyerini maawaeni itomipaeni, owakira tzimayitatsirini. Ari riraga iriri Moeseeshi rameentakari Tajorentsi, eejatzi riniro: ipinkathateeyirini Tajorentsi, rootaki ikanantari: Eero apinkathatziri riraga iwinkatharite ejiipitojatzi. Ikameethataki atomi, eero ashinetziri rowiinkiteeri. Ari imanapi thatakiri, kaari rowamaantyaari. 24Ari roojatzi oaakiri Moeseeshi rishinto pinkathari. Okenkithashiryaaka: Eero nowamaeri, inta nokimitakaantyaari notyomi, ijeeki nopankoki. Roojatzi rantaritanaki. Rameentakari Tajorentsi, rootaki ikanantari: Tee nokoyi nosheninkatyaari ejiipitojatzi, naaka joriiyo. 25Riyotaki raapatziyeeyarini Tajorentsi joriiyopaeni, rootaki rowashi ronkagaeyantakaririni rirori ejiipitoja tzi. Ikimoshireeyawitakani irirapaeni, omaanta tee okameethatzi rantakiri, rootaki kaari ikowanta Moeseeshi isheninkateeyaarini. 26Tee ikoyiri iyorikite ejiipitojatzi ijeekimowitakari, omaanta ikowaperotaki raapatziyari Jesokirishito, ikemaatsitawentakari rirori. Riyotakini iinja ipinateri Tajorentsi. 27Rameentakari Tajorentsi, riyotaki tee ikoaatzi irira, omaanta riyotaki kijokiro royiri; rootaki kaari ithaawanantari pinkathari, eejatzi ishiyapitheeyakarini ejiipitojatzi,

ragaeyanakirini maawaeni ijoriiyo tzinkarite. 28Eejatzi rameentakari Tajorentsi, riraga kantziriri: Iroaaka tsiteniriki notyaanteri nonampiri rowamaeri itomipaeni theenkaeyana rini, riraga jewatatsiri ikoaatzi. Omaanta aririka powamaeri owisha, pitziritero pipanko riraa pikyaapiintzira, rawijantyaari riraga owamaantatsiri, eerokya rowamaeri pitomipaeni. Ari raapatziyakari Moeseeshi, eejatzi raapatziyakagaeyakarini ijoriiyotzinka rite, kaari ikamaeyantyaani itomipaeni. Ro aetantawori kitejiri: Rawijantaririni ronampiri Tajorentsi. 29Eejatzi raapatziyeeyini maawaeni joriiyopaeni. Ishiyapitheeyakarini riraga ijoraarotepaeni ejiipitojatzi. Royaatee yawitanakarini irirapaeni, raawaerimi. Eenitatsi otzikaeyakiririni joriiyopaeni antaworoa inkaare, tekatsi ikineeya neeni. Riyotaki Tajorentsi raapatziyee yarini, rootaki iteenkaryaatantakawori inkaare, okipatsitanaki niyanki. Intsipaete rawijeeyanakini intatsike ronta maawaeni joriiyopaeni. Royaatee yawitapaakarini ejiipitojatzi, omaanta roepiyaagaero Tajorentsi inkaare, agaeyakirini joraaropaeni. 30Eejatzi rameentakari Tajorentsi joriiyopaeni janta Jerikooki. Rotantona kitanteeyakawoni mapipaeni inkinagaa kitakirori pankotsipaeni, rotzikagaeya kirini joriiyopaeni. Omaanta ikantziri Tajorentsi: Pishonkaeyanakyaawoni nampitsi. Apaani kitejiri, apaani pitapoteeyaawo; paashini eejatzi, paashini eejatzi, roojatzi 7 kitejiri. Ari monkaatapaaka kitejiri 7, roojatzi opariyantanaka otantonagaakitachari. Rowamagaeyakitzirini theenkiriri Tajorentsi. 31Ojeeki janta tsinani, oetachari Raawa. Paerani osheki oshinetaayitarini shiramparipaeni kaari ayi. Aapatziyari Tajorentsi roori, rootaki

499

IJORIIYOTZINKARITE11,12

amitakotantariri rotyaantanewopaeni Joshoe raminero nampitsi. Tee okami roori janta Jerikooki, tee okimitari paashinipaeni theenkaeyantatsirini. 32 Iitaka paashini nokenkithatakoteri? Oshekitanaki iroaaka nojankinari, omaanta ijeeki oshekipero paashini paeni ameentariri Tajorentsi: Jeryoo, Waraaka, Shaansho, Jete, Iraviiri, Samoeri, eejatzi paashinipaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi. Eero iroaaka nothonkimiro nokamantzimiro maawaeni rantayitzi rini. 33Rameenteeyarini Tajorentsi paashinipaeni, rootaki ranaakoeyanta wakaririni rowayiritepaeni. Rameentee yarini paashinipaeni rootaki imatanta wori kameetha ipinkathariwenteeyirini isheninka, eejatzi imatantakanariri Tajorentsi ikantakiriri. Rookawitakari manitzimashiki, omaanta rameentakari Tajorentsi, rootaki kaari rowantari. 34Paashini rookawiitari paamariki, omaanta tee itaga. Ithatyagaeterimi paashinipaeni, omaanta rowawijaakota gaantakiri Tajorentsi. Imantsiyata gaantaki, omaanta retsiyatakotagaanta kiri, ishintsitakaagaantakiri. Imatakaa gaantakiri omanatachari. Romishiya gaantakiri omanaterinimi aapatziyariri Tajorentsi. 35Ameentariri tsinanipaeni, rootaki ipiriinantaari oemini, eejatzi otomipaenini. Omaanta omawitya ameentariri rowashironkaagaanteetakiri paashini paeni aapatziyariri Tajorentsi, rowatsi nagaanteetakiri; ikantziri: Aririka pookaero paapatziyari rirori, ari kameetha nopakagaemi. Omaanta ikantziri: Eero nookiro naapatziyari. Iinja kameetha ijeekakayena Tajorentsi. 36Ari ishirontawentagaanta kari, ipajapajaatagaantakiri, tak, tak, tak; roojotagaantakiri kareenathaki, romonkyaagaantakiri, 37itsitokagaantaki

mapiki, pog, pog, pog. Itotakiri ithakiryaakiri, thatzik. Ithatyaagaanta kiri ithatyaamentoki, petzik. Paashini paeni tee ikithaata kameetha, omaanta roori ikithaatashitakari imashi owisha eejatzi imashi chiiwo; okoetyeemotakari oetarikapaeni, ikijeetakiri, rowashi ronkaetakiri. 38Ikinayitanakini teenta ijeeki atziri eejatzi tonkaariki. Imanapi thayitakarini kijakiriri janta omooki impeeta. Ikameethaperoeyakini, omaanta tee raakameethatziri riraga theenkantatsiri. 39Ari rameenteeyarini Tajorentsi rootaki iaaperotantakariri Tajorentsi ikameethatzi; omaanta tee iaaperoeyeroni maawaeni ikashiyakaa karirini. 40Okameethaperotaki ikowaka gaeyakaerini Tajorentsi: tee ikowaka gaeyirini riraga paejatziiteni reewatee yeeni ieeyeroni, omaanta ikowaki amonkaatawakagaeyeeyaani aeeyeroni maawaeni.
Ikantziri: Pikyaaryoowenteniri Tajorentsi ikowakaemiri, eero piperashiryaawo

12

1Ari osheki raapatziyeeyakarini maawaeni irikapaeni nokenki thatakoeyakirini. Iroaaka okimitaka ipiyotashiiyakaeni, raminakoeyakaeni riyoteeyantyaarini oetarika anteeyerini aari. Noshiyakaawentemiro: tema rameteeyawoni ewankaripaeni ishiyee yani riyotantyaari ninkarika anaako tantatsini. Aririka ishiyeeyanakini, rookagaantanakiro iithaaripaeni ishiyaperotantyaari. Aaka oshiyakaa wentacha kaari anantyaawo kaari kameethatatsi amatantyaawori anteeye roni maawaeni ikowakagaeyeerini Tajorentsi, akyaaryoowentero. 2Akantyaani akenkithashireeyerini Jesoshi, riraga owawijaakoeyakaerini paerani, eejatzi rirotaki agaeyaneerini iinja jenokinta. Osheki ikemaatsita

IJORIIYOTZINKARITE12

500

wenteeyakaeni koroshiki paerani, osheki rowashironkagaeyakirini rirori. Omaanta riyotaki ijeekakagaeyeeni kameetha janta jenokinta, rootaki ikemaatsitawenantakaeri. Iroaaka ijeeki rirori janta rakoperoki Tajorentsi, ikaateeyakirini ipinkathariwenteeya kaeni. 3Osheki paerani ikijeeyakirini theenkantatsiri, osheki rowashironka gaeyakirini. Iroaaka okameethatzi pikenkithashiryaaperoeyerini, eejatzi eero powashireta, eero pijamashi ryaawo.
Rowashironkaakiri Tajorentsi aapatziyariri Jesoshi antzirori kaari kameethatatsi
4Aririka ikanteeyawiteeni antzirori kaari kameethateeyatsirini: Thame ashinkitya. Thame antero oetarika akowakiri. Kyaaryo niyotakimi pikanterika: Eero nantziro. Eejatzi eeroka, pookaero pantayitzirini. Omaanta tekira ikijantaperoetzimiro. Tekira rowamaanteetzimiro, tekira rowashironkaawentzimiro roojatzi pikamantakya. 5Pipeyakotakiroma itomintakimi Tajorentsi? Pikenkithashi ryagaero eejatzi iroka kaminaakiriri paejatziiteni: Notyomi, aririka nowashironkagaemi, eero pikijana, tema naaka Piwinkatharite. Eejatzi aririka nowashironkayemi, eero pikantashiryaashita. 6Aririka rantero nonintanewo kaari kameethatatsi, ari nowashironkaakiriri. Nokowaki niyotakaantyaariri tee okameethatzi rapiitapiintero. Aririka nowashironka yemi piyotantyaari notomintaperota kimi. 7Aririka rowashironkaeyemini Tajorentsi, eero pikantashiryaashita. Inintashireteeyakimini, itominteeyaki mini, rootaki rowashironkaantakimiri. Tema ameteeyawoni aari owashironkaa

piinteeyirini atomipaeni. 8Maawaeni shirampari rowashironkagaeyakirini itomipaeni. Eerorika rowashironkaemi Tajorentsi, tee eeroka itomi, rishinto: tee pisheninkatari. 9Rowashironkagae yakaeni ashiteeyeerini, omaanta tema apinkathateeyakirini. Tema eejatzi okameethatzi apinkathateeyerini Tajorentsi ashiteeyeerini, akanteetatyee yaani ajeekantyaari janta jenokinta. 10Riraga ashiteeyeerini rowashironka gaeyakaeni eejatzi riyotagaeyakaeni ayoteeyantakarini ajeekaeyini kameetha jaka kipatsiki: eero ojamanitzi, ari akamaki. Omaanta tee riyoteeyini maawaeni, raamaashitawitani rirori; ikijashitee. Omaantakya riraga Tajorentsi, tee raamaashitayitani rirori, riyoperoeyakaeni kameetha: kameetha rowashironkagaeyakaeni, kameetha riyotaaperoeyakaeni. Rootaki atsipatanteeyaririni rirori akanteeta tyeeyaani akameethaperoeyapaeni. 11Aririka rowashironkagae, tema owashirewitanaka, tee akimoshiryaawi tanaa. Omaanta roojatzi akenkithashi ryaa, ayotaki riyotagaeyakaeni akimoshireeyanakini eejatzi akameetha tanaki.
Piweshiryaawenteeyaarini Tajorentsi

pimakoteeyatziini. Pipiriintanee, pishintsitanee: piweshireeya nakyaani. 13Pikyaaryoowentero ikowakae miri Tajorentsi. Piweshiryaakagaeyaarini piyemijantzinkarite owashireeyawitacharini ikemijantaperoeyantyaarini rirori. 14Pikowaperoeyeni paakameethateeyerini maawaeni paashinipaeni atziri, eero pikijiri. Eejatzi pikowaperotaki pijeeki kameetha: eerorika pijeeki kameetha, eero pimatziro pikemijantakagaeyerini paashini paeni, eero riyoteeyirini Awinkatharite. 15Pamitakotawakagaeyaani, piyotaawaka

12Pikimiteeyawitakani

501

IJORIIYOTZINKARITE12

gaeyaani, riyoteeyantyaarini maawaeni asheninkapaeni ineshironkaeyakirini Tajorentsi. Kyaaryoowa pikijashireeyirini kari pisheninka, tee okameethatzi. Aririka pikijawakagaeyaani, eero pijeekaeyini kameetha, eejatzi pookaeyeeronikari paapatziyari. 16-17Piyoteeyakini iitaka rantakirini Isawoori. Rirotaki itomi Ijaaka; Isawoori rirotaki jewatatsiri ikoaatzi; riraga Jakoowo, impaetatsiri. Ari rametee yawoni ashiteeyaririni ikantakowentapero tziri jewatatsiri ikoaatzi itomi, itajonkako wenantyaariri Tajorentsi. Eejatzi ikantziri: Eeroka poyaateenani, ashitayiteeyawoni tzimimotayitanarini. Eejatzi ikimiterimi rirori Ijaaka, ikaminthaaperoterimi Isawoori. Omaanta paashini kitejiri osheki ikemakiro riraga Isawoori itashe, roojatzi iaakiri rirentzi eenitatsi osheki rowari. Ikantziri: Yeeyi, pipena noyaari: aaperota kina notashe. Ikantziri: Aririka ikantako wentakina naaka Pawa, eejatzi ikantena nopoyaateeyari, ari nopakimiro poyaari. Ikantziri: Ari, eerokaritya. Iitaka nokowantyaari naaka ikantakowentena iinja? Rooteentsi nokame. Ari ipakiri rowari. Tema piyotzi eerokapaeni, roojatzi ikenkithashiryaawitanaa Isawoori, raawita nakanari rowanawo iriri, ikantawitapaa kari: Pawa, nokowaperotaki pikanteri Tajorentsi nopoyaateemi eejatzi itajonka wentena. Rakawakiri: Eero. Nokantako wentakiri iroaaka pirentzi. Eero iroaaka napiitziro nokantakowentzimi. Tee ikoyi Isawoori itajonkakowenteri Tajorentsi paerani, tema itheenkakiri. Eero pikimitaari iroaaka eerori.
Kameetha ikaminthagaeyakaeni Tajorentsi iroaaka: eero akimitari paejatziiteni, riraga thaawanteeyakaririni

pieeyironi ieeyakirini paejatzii teni janta tonkaariki Shinayiiki, ithaawae

18Tee

yantakarini. Ikamanantakariri Tajorentsi Moeseeshi maawaeni ikowakagaeyakiririni, iaakiro omapokanaka ootashitaka paamari, otsiteniityaanaki eejatzi, iaakiro antawo tampyaa. 19Ikemaeyakironi isheninka eejatzi ishintsitzi itziwootzi eejatzi ikemaeyantakaririni Tajorentsi, ithaawanteeyakarini osheki, ikanteeyini: Eero piaaneeyanani eejatzi, osheki nothaawanteeyakimini. Nokamikari. 20Ikantzi Tajorentsi: Tee nokoyi ipoke jaka tonkaariki atziri eejatzi ipira. Ipokerika jaka ipira, pompojeri, powamaeri. Ari ithaawaeyanakini osheki maawaeni atziri. 21Eejatzi riraga Moesee shi, ithaawaeyanakini maawaeni ieeyaki rini; ikantzi: Osheki nothaawanaki, rootaki nompetatantanakari. 22Omaanta eerokapaeni, tee piyaateeyini Shinayiiki, rootaki kaari pithaawaeyantani. Omaanta okimitakawo piyaateeyakini janta paashiniki tonkaari, iitachari Shiyoo, rowaga jeekatsiri janta Jerojareeki: oshiyakawori inampi Tajorentsi. aakiro, kimitaka piyaataperotaki paashiniki Jerojaree, rowaga jenokijato: pareeteeyaka rini Tajorentsi, ikaminthaaperoeyakimini, rootaki kaari pithaawaeyantani. Eenitatsi janta oshekipero ronampiripaeni, ipiyotawenteeyakarini, romampaawentee yakarini, maawaeni. 23Janta ijeeki maawaeni aapatziyariri Jesoshi itomintee yakarini Tajorentsi, maawaeni jeekaperota tsini janta: eeniro ojankinataka iroaaka iwaero, maawaeni. Rirotaki rirori, riraga kantakowenteeyakaerini aakapaeni maawaeni, antakirorika kameetha rooma teerika antziro. Eenitatsi eejatzi maawaeni riraga aapatziyeeyaririni paerani; rowamee thateeyakirini Tajorentsi, kameetha ijeekaeyini iroaaka jenokinta. 24Eejatzi okimitaka pareetaka Jesoshiki, riraga iyotagaeyeerini maawaeni ikanteeyakirini Tajorentsi. Paerani rowamaakiri Kayeeni rirentzi Aweeri, rootaki rowashironkaanta

IJORIIYOTZINKARITE12,13

502

kariri rirori. Rowamagaetakiri eejatzi Jesoshi, rapaatawenteeyakaeni riraa. Anaakoperotantanaki rashi Jesoshi tema rootaki ayotantakari ari imatero rowawijaa kotee ikaminthagaeyantakaerini Tajorentsi. 25Paapatziyeeyaarinira riraga kenkithata kagaeyimirini, kyaaryoowa pipiyathatarika rira. Paerani ipiyatheeyakarini asheninkani Moeseeshi. Isheninka rinawita, omaanta tee raapatziyari, rootaki rowashi ronkaanteeyakaririni Tajorentsi. Kaari atziri kowatsini ikenkithatakayemi iroaaka, omaanta riraga Tajorentsi. Osheki ranaakotantaki ipinkatharitzi. Eerorika paapatziyari Jesoshi tema ari rowashironkaaperoeyemini osheki. 26Paerani janta Shinayiiki ikenkithata kaantakariri Tajorentsi Moeseeshi, omoyeka kipatsi. Omaanta ikantzirini rirori: Iinja noweyaantawakyaawo nomoyekero eejatzi kipatsi, omaanta eejatzi nomoyekakoteri jenokijatzi maawaeni. 27Ikantzini: Ari noweyaanta wakyaawo nomoyekero eejatzi. Aritaki ithonkiro maawaeni onikaeyacharini, maawaeni kaari kijotaperotatsi. Otzimagaantanaki kaari onikachani. 28Ari iinja ajeekaeyanteeyawoni janta paashiniki kipatsi, rowaga kaari thonkanitachani: janta ipinkathariwentaperoeyeeni. Rootaki okameethatantari apaasonkitaperoeyerini, akyaaryoowenteniri maawaeni ikowakaa kaeri; thame apinkathataperoeyerini maawaeni. 29Tema roshiyakawo Tajorentsi paamari taantanero. Okameethatzi ithaawantaperoeyaarini maawaeni kaari pinkathatziriri rirori: tema ari ithonkape roeyakirini maawaeni theenkaeyiririni.
Riweyaantakari ikaminaakiri

13

pinintashiryaawakaaperoe yaani: pikimitakaanteri paashi nipaeni irira piyemijantzinkarite, eekiro piyaatatyee pinintashireperoteri. 2Aririka rareetemi kaari piaapiintzi,

1Ari,

paakameethatawakiri. Eeniro aakamee thatawakiriri kaari iaapiintzi, iitawitari isheninka riraga raakameetha tziri: jaa, ronampiripaenimache Tajorentsi rineeyini. 3Pikaminthagaeye rini maawaeni ayemijantzinkarite, riraga romonkyaagaetziripaeni: kimitakimi pijeekakitzi janta omonkyaa gamentotsiki, tema ari pikowakimi ikaminthagaeyeminimi eerori. Pikaminthagaeyerini maawaeni rowashironkagaetzirini: tema pisheninkaeyakarini. 4Okameethatzi aye aena; okameethatzi rowaga tsinani aye oemi. Okameethatzi imatero shirampari iina; okameethatzi oshinetayaari tsinani oemi. Omaanta rowashironkagaeyerini Tajorentsi maawaeni kaari kinatawori iina eejatzi roori tsinani kaari kinatariri oemi. Eejatzi rirori ewankari aritaki rowashironkaeyakirini Tajorentsi aathatayitaworini tsinani kaari rayi. Eejatzi okimitya roori tsinani eero oaathatari shirampari kaari ayi. 5Eero pikoyi poshekeeri piyorikite, omaanta piweshiryaawentyaawo tzimimoeyimi rini. Tema ikantzi Tajorentsi: Eero noshinetzimi pashironkaya, kijokiro nowaeyemini. 6Rootaki okameetha tantari akantapiinteeyeni: Niyotaki ramitakotapiintakina Awinkatharite, eero nokenkithashiryaapiinta. Tekatsi ikantena atziri rowashironkayena. 7Pikenkithashiryaaperoteri tsika ikantari riraga aapatziyakagaeyimirini: riraga iyotagaeyimirorini iaani Tajorentsi. Pikenkithashiryaaperotero maawaeni imatakagaeyakimirini, roojatzi pikimiteeyaarini rirori, paapatziyaperoeyaarini Tajorentsi. 8Tee ipaashinitapiintzi Jesokirishito, roojatzi ikanta: paerani, iroaaka, roojatzi iinja. 9Eero paapatziyawo riyotaantashitayita rini atziripaeni. Tema okameethatzi akemijantero riyotagaeyeerini

503

IJORIIYOTZINKARITE13

Tajorentsi, riraga neshironkaeyeerini. Eenitatsi kantawenteeyeerorini oetarika owaeyaarinimi, omaanta ratsipetashita kawo: tee owameethateeyirini riroripaeni, eejatzi eero owameethatee yeeni aari. 10Ikamawenteeyakaeni Jesokirishito, awijakoeyantaarini; omaantakya rirori riraga kantziriri aanakowenantatsiripaeni: Pitayeniri nopira nawijakotanteeyarini, ratsipeta shiteeyakawoni, eero rawijakotee. 11Riraga iwinkatharitepaeni aanakowe nantatsiri rowamaapiintziniri piratsi eejatzi raapiintziro riraa janta ipankoki Tajorentsi. Ikantziri: Eeniro rantani nosheninka, rootaki nowamaantariri piratsi piyotantyaari ikowaki pikaminthayeri. Eenitatsi iroka riraa. Roojatzi ragaeyanakironi iwatha piratsi janta inteena, itaakiri. 12Eejatzi ikimita kaantakiri Jesoshi, ragaeyanakirini inteena rowamaantakariri: tee ari rowamaeri nampitsiki. Omaanta ikamaki rowameethateeyantakaerini. 13Aririka ishirontawentee theenkanta tsiri, aririka rowashironkagaeyeeni, omaanta okameethatzi akantyaani aapatziyari Jesoshi. Tema ishironta wenteeyakarini rirori, rowashironkagae yakirini. 14Kaari anampipero iroka kipatsi, omaantakya akowaeyakini anampitaperoteeyawo janta jenokinta. 15Aririka aapatziyari Jesokirishito, okameethatzi akamantapiinteeyerini paashinipaeni: Osheki ikameethataki Tajorentsi, osheki nopinkathatziri. 16Pikantyaani pantayiteroni kameetha tayitatsirini eejatzi pikaminthagaeyerini paashinipaeni: rootaki ikowakagaeyaki mirini Tajorentsi. 17Pikemijantaperoeyerini riraga kenkithatakagaeyimirorini iaani Tajorentsi, pipinkathateeyerini. Okameethatzi riyotagaeyemini rirori kameetha, pikameethashireeyanteeya

rini. Iinja rojampitawakiri Tajorentsi: Iitaka piyotaakiriri riraga kemijantee yakimirini? Kameethama raapatziya kimi? Ari ikamanteri. Tema kameetha rakeri: Jee. Kameetha raapatziyakina. Omaanta eerorika paapatziyari ikanteri: Tee raapatziyana, roojatzi rowashi ronkaantakimi Tajorentsi. 18Tee niyotzi eenirorika nantani, nokenkithashiryaa tee aiiro; omaanta nokowaki pamana kotena eero otzimanta nantani. 19Eejatzi pamanakotena intsipaete nareetzitantee miri eejatzi, aaawakaanteeyaarini. 20Eejatzi nokanteri ramitakoeyemini eerori. Niyotaki ikemijantena Tajorentsi, tema itajonkakowenteeyakaeni: ikowaki ijeekakagaeyeeni kameetha. Paerani eejatzi ipiriintaneeri Awinkatharite Jesokirishito: riraga kantakowenteeya kaerini, aminakowenteeyakaerini. Raminakowenteeyakaeni, ikimitakari ashitariri rowishate, raminakowiri taantziri riroripaeni. Ikamawenteeya kaeni, apaatawenteeyakaeni riraa, ayoteeyantakarini kyaaryo ikantakaeri Tajorentsi: Nowawijaakoeyemini, nojeekakayemi jaka nonampikika, pikanteetatyeeyaani. 21Iroaaka nokantakiri: Powameethataperoeyerini nosheninka, pimatakayeri kameethata yitatsirini ranteeyantemirorini maawaeni pikowakagaeyakiririni: tema raapatziyeeyakarini Jesokirishito. Eejatzi nokanteeyimini eerokapaeni: Pipinkathataperoeyerini Jesokirishito, pikanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari.
Ithonkapaakiniri rojankinatziniriri

tee oshekitzi iroka nojankinateeyimirini: pikenkitha shiryaaperoeyeroni. 23Piyoteeyakini romonkyaagaetakiri ayemijantzinkarite Temoteeyo omonkyaagamentotsiki, omaanta shitowanee iroaaka. Aririka

22Noyemijantzinkarite,

IJORIIYOTZINKARITE13

504

intsipaete rareetya jaka, notsipatanee yaari jaga pinampiki, noeeyapaemini. 24Niwethateeyakarini maawaeni kenkithatakaantatsiri eejatzi maawaeni ayemijantzinkarite. Riwethateeyimini

maawaeni itaaryajatzi, riraga aapatziya riri Jesoshi. 25Nokowaki ineshironkae yemini Tajorentsi, maawaeni. Aritaki okantyaari. Ari okaatzi.

JANTYAAKO ROJANKINATZINIRI IJORIIYOTZINKARITEPAENI JATAYITANEENTSIRINI

niwethatemi eerokapaeni nojoriiyotzinkarite tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Jantyaako, roojatzi nokanta nokemijantaperotakiro ikowakaakinari Tajorentsi eejatzi nokemijantaperotakiro ikowakaakinari Jewaperowentakaeri, riraga Jesokiri shito. Nojankinateeyemini eerokapaeni noyemijantzinkarite jatayitaneentsirini inteenaperoki paashinikipaeni kipatsi.
Opomeentsitzimotakimirika oetarika, pameentaperotyaari Tajorentsi
2Iroaaka noyemijantzinkarite, nokamantemi: omawitya opomeentsitzi motakimi oetarikapaeni, eero pikijashi tari Tajorentsi, inta okameethatzi pikimoshireperotanaki. 3Tema piyotaki aririka eero pathaagakotawo kaari kameethatatsi oaantawitakimirika, ari piyotaperotanaki eekiro piyaatatye pameentanakyaari rirori roojatzi ari pikyaaryoowentaperotanakiro maawaeni ikowakaakimiri, omawitya pikemaatsitawentyaawo. Roojatzi pishintsishireperotantanakya. 4Eekiro piyaatatye kameetha pishintsishirepe roeyanakinikya pikyaaryoowenantyaa nariri irira ikowakaakimiri, rootaki pikameethashireperotantanakyaari

1Nokoyi

piwetsikashireperoteeyaani, pimatee yantyaaworini pantero maawaeni ikowakagaeyakimirini. 5Tekirarika piyotaperotziro ikowakae miri Tajorentsi, pamaneri riyoteemi. Aritaki ikemaperotakimi, tema ipapiinteeyakimini okaatzi pamanako tziriri, aritaki ipakimi kameetha yotanitaantsi, eero ithaaapithatzimiro. Rootaki pimatantyaawori okaatzi ikowakaakimiri. 6Omaanta aririka pamaneri, kameetha pikenkithashiryaa perotya, pikante: Kyaaryooperotaki niyotaki ikemakina Tajorentsi, aritaki imatakinawo okaatzi nokowakotziriri. Eero pitheenkashiretzikya pajankane kira. Eerorika pikenkithashiryaaperota pajankaneki kyaaryoopero ipakimi Tajorentsi, pikimiwitakawo rowaga otamakaari janta antawokinta inkaare. Aririka otampyaate tampyaa ookaaga kiro otamakaari janta eejatzi opiyaaga naa. Eejatzi okimita, aririka pikoyi ikemijantemi Tajorentsi pikantakiriri, omaanta pikenkithashiryaarika: Teerika ikemana aamashitya eerorika ipana. Kyaaryo eero ipimi, tema pitheenkatziiri. 7-8Riraga kantashita chari: Naaka nokemijantaperotakiri Tajorentsi, omaanta tee imonkaatziro ikowakaakiriri, piitashitama ari
505

JANTYAAKO1

506

ikemaperotakimi Tajorentsi pikantashi waetyaaririka, teerika pikantaperotziri irira kyaaryoopero pajankaneki? Eero ikemaperotzimaetzimi, tema tee paapatziyaperotari. Rootaki kaari iaantzimi rirori pikameethatzi, rootaki kaari ramitakotantzimi, eero ipashitzimi oetarikapaeni pikowakowitariri. Pikenkithashiryaawaetashitakawo oetarikapaeni. Tee kameetha pikenki thashiryaaperota paapatziyari rirori. 9Okameethatzi pikimoshireperota naki, noyemijantzinkaritepaeni, kaari ashaagantacharipaeni, rooma reentsite takimi Tajorentsi iaaperotakimi pikameethatzi. 10Eejatzi eeroka, noyemijantzinkarite ashaagantzinkari paeni, okameethatzi piweshiryaawenta perotanakyaawo riyotakimiri Jesokiri shito; eero piweshiryaawentashitawo pashaagawopaeni, tema pikimiwita kawo oteyaki inchashi, tee okijotzi; eechonkiini owaneenkata, intsipaete okami. 11Paminero inchashinta. Oteyakitanaki owaneenkaperowitaka. Aririka ijenokitapaaki oorya ijaawape rotanakirika, intsipaete ojampiteyata naki roojatzi opariteyatantanakya oteyaki, eero aaawaero othatanaa. Ari ikanta rirori ashaagantzinkari, eero ojamani ijeeki, intsipaete ikamae, rookawentanakyaawo maawaeni tzimimowitariri. 12Aririka ipokimotemirika kowatsiri rantakayemiro kaari kameethatatsi omaanta tee pathaagakotawakari okaatzi rantakayemirimi, inta eekiro piyaatatyee pijeeki kameetha, pikyaa ryoowentaperotakiniririka Tajorentsi ikowakaakimiri, ari kameetha ikimoshi ryaakaakimi rirori eejatzi ijeekakaante miri iinja janta jenokinta. Ashi poyiro pikanteetapaatyeeyaani pijeekaperota pae janta. Omawitya opomeentsitzimo takae oetarikapaeni, aririka eshiwenta

nakiro tema iaaperotakae Tajorentsi akameethatzi.

Eero athaagakotawo aantaantsi

pikenkithashireeyaawo pantero kaari kameethatatsi, eero pikantashita: Ikowakaakinawo Tajorentsi. Tee ikowakaeri Tajorentsi atziri rantero kaari kameethatatsi. 14Aririka akenkithashireero antero kaari kameethatatsi, rootaki akowantyaari antero. 15Eekirorika aatatye akowashi reero antero aritaki antakiro. Eekirorika aatatye antero kaari kameethatatsi rootaki apeyakotanteeyaariri Tajorentsi rootaki akamantari janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. 16Ramatawitee mikari kamaari, noyemijantzinkarite paeni nonintashiretanewopaeni, omaanta eero pishinetaari ramatawi temi. 17Riraga jeekatsiri jenokinta riroperori, ikaminthaaperotakae. Opoa maawaeni kameethatatsiri janta Tajorentsiki. Tema irira Pawapero rirotaki wetsikiriri kashiri eejatzi ompokiropaeni eejatzi oorya kitejitako tantatsiri. Tee ipaashinitzi rirori, tee roepithokiro oetarika ikantziri, ashi royiro iaawaetzi ikenkithashiryaa kameetha. 18Ipakae iaani rowaga kyaaryooperotatsiri. Aapatziyawori rootaki ikowantakari Tajorentsi asheninkatyaari tema rootaki reentsite tantakaeri. Tema rowawijaakotakae, iroaaka ashi oyiro akameethatantakari. Eejatzi eekiro riyatatye reentsitetyaari oshekiniroa paashinipaeni atziri, ashi royiro ikameethatantanakyaari.
Paapatziyaperotyaawo okantziri Iwaperite Tajorentsi
19Noyemijantzinkaritepaeni, tema eeroka nonintashiretanewopaeni, rootaki nokanantakimiri iroka eero pipeyakotziro: eero intsipaete piaawae

13Aririka

507

JANTYAAKO1,2

tashita oetarikapaeni pikenkithashi ryaari eeroka; inta okameethatzi pikowanaki pikemaperotero Iaani Tajorentsi. Eejatzi eero pikijita intsipaete. 20Pikijyaarika, piitashitama inimotakiri Tajorentsi? Tee inimotziri, eejatzi eero amitakotzimi pikameetha shiryaantyaari. 21Rootaki nokanantaki miri: eero pompetawo kaari kameetha tatsi pantawitakari, eero papiiteero panteero. Eejatzi eero pikenkithashi ryaanaawo kaari kameethatatsi. Pookaperotero maawaeni pikameetha shiryaantaperotaneeyari. Paapatziyawo kameetha okantziri Iwaperite Tajorentsi, rootaki omatanteemiri owawijaakoteemi. 22Pikemijantapero tero Iwaperite Tajorentsi okantzimiri: eerokya apatziro pikemashitawo, panterorika iroka pamatawitashita apaniroeni eeroka. Tee okameethatzi pikemashityaawo, inta pantaperotero. 23-24Ninkarika kemashitakawori Iwaperite Tajorentsi ikimiwitakari aminapoowitachari aarontsikira, raminapoowitakawo ipoo riyotantyaari tsikarika ikantaka, omaanta aririka riyaatanee tee ikenkithashiryaaneero, ipeyakotanakiro tsikarika okanta ipoo. Ari ikimita riraga kemashitawakawori Iwaperite Tajorentsi, ikemawitakawo tsikarika ikantari, omaanta aririka riyaatanee tee ikenkithashiryaaneero, ipeyakotanakiro, ratsipetashitakawo ikemawitakawo, rooma tee ikemijanta perotziro. 25Rowaga Iwaperite Tajorentsi okameethaperotaki. Rootaki okameethatantari eekiro aatatye aaanatapiintero oetarika okantziri. Aririka aaanatapiintero maawaeni kitejiriki, eero apeyakotantawo okaatzi okantziri inta eekiro aatatyee antero rootaki ramitakotanteeri Tajorentsi maawaeni okaatzi antziri. Itajonka wentee, rootaki akimoshiretantari.

atziri iitakaawitachari raapatziyakari rirori ikante: Naaka kemijantzinkaripero, omaanta eeniro ikijathatapiintziri paashinipaeni atziri, tema ramatawitashitaka apaniroeni. Tee ikyaaryoowentaperotziro ikantziriri Tajorentsi, inta ratsipetashitakawo, raapatziyajeempiyaakawo. Tema ikowakaakae riraga Tajorentsi eero ashintsithatziri asheninkapaeni. 27Aapa tziyaaperotakyaaririka aritaki aneshironkatakiri ookaarewo, riraga ookawentayitanakaririni rinironi eejatzirika iririni, eejatzi okamapitha tantakaririni riniro eejatzi ashitariri. Eejatzi aapatziyaperotakyaaririka aritaki aneshironkatakiro roori kamaentsirini oemi. Eejatzi eero apiyakotawo akenkithashiryagaero kaari kameethatatsi. Tema rootaki ikowakagaeyakaerini Tajorentsi.
Kameetha pinintaperotawakagaeyaani maawaeni

26Eenitatsirika

1Rooma iroaaka, noyemijantzinka ritepaeni, paapatziyakari Awinka tharite Jesokirishito, riraga anaakopero takaeri maperori ikameethaperotaki. Rootaki nokanantakimiri kameetha pinintaperotawakaeya maawaeni. Tee apatziro ikowakaemiro pikaminthaa piintashityaari ashaagantachari, omaanta eejatzi ikowakaakimi pikaminthayityaari riraga kaari ashaagantachari. Eero pimanintashiriiri paashinipaeni atziri. 2Noshiyakaawente miro. Aririka pipiyoteeyani ipokapaaki rika apite atziri, apaani kithaatawori iithaari rooperori pinaperotachari eejatzi ikyaantakari raniiyote rakoki pinaperotachari, omaanta paashini owashironkaenkari, antyashipawopooki taki imaatha; 3-4aririka eeroka pipashi wentakaawakyaaririka owashi

JANTYAAKO2

508

ronkaenkari eerorika poejeekawakiri kameetha, pimanintawakiririka pikanta shitakyaaririka: Ari pikatziyapae jaga. Teerika paakameethatawakiri kameetha, omaanta pikantakotashita kari pipinkathatawakiri riraga ashaagantachari kameetha poejeekantyaari jeekamentotsi kameethari, kyaaryooperotakima paapatziyaperotakari Tajorentsi? Tee. Tee okameethatzi iroka, rooma tee paakameethaperotawakiri owashi ronkaenkari kameetha. Pantakiro kaari kameethatatsi, rooma pimanintawakiri owashironkaenkari pajankanekira. 5Pikemaperotawakina, noyemi jantzinkaritepaeni. Tema riyoyaaperota kiri Tajorentsi riraga kaari ashaaganta chari raapatziyaperotantyaariri rirori, kameetha ijeekanteeyaari iinja janta okameethaperotzinta. Tema rootaki ikantzitakarini: Nojeekakagaeyerini jaka nonampiki maawaeni nintaperota nari. 6Omaanta eeroripaeni pimaninteeyakirini riraga kaari ashaagantacharipaeni, apatziro pipinka thatashitakari ashaagantacharipaeni. Riroma rirowitaka irintapaeni amatawi tapiinteeyakimirini kaari pinaperotzi miri pantawaeroki kameetha. Tema eejatzi rirotaki aapiinteeyimirini romonkyaakaantemi omonkyaaga mentotsikinta. 7Kaarima irintapaeni kantzimatapiintziriri Jesokirishito? Jee, kyaaryo, omaanta tema irira ikameetha perotaki, rirotaki kaminthagaeyakimi rini. Tema tee okameethatzi pimaninteeyerini paashinipaeni atziri. 8Eenitatsi rojankinatakotziteetakari rini ikantakirini Jesoshi. Ikantakini: Pikaminthaaperoteri maawaeni atziri. Pikimitaaga pikaminthaaperotaaga eerokakya, eejatzi pikimiteri riraga paashinipaeni atziri pikaminthaapero teri. Pimonkaaperotakirorika iroka,

kameethaperotaki. 9Omaanta teerika pikaminthaaperotziri maawaeni atziri inta apaanipaeni pimanintakiri, ari pantakiro kaari kameethatatsi, tee pimonkaatziro ikantakiri Tajorentsi. 10Pimonkaatakirorikami maawaeni okantziri rojankinarini Moeseeshi omaanta eenitatsirika apaani kaari pimonkaatzi, tema eejatzi pantakiro kaari kameethatatsi, kimitaka iroaaka tee pimonkaataneentziro eechonkiini apaani. 11Rirojatziita Tajorentsi kantatsiri: Eero piaaminthatziro tsinani kaari payi, eero piaaminthatziri shirampari kaari payi. Eejatzi ikantzi: Eero powamaantzi. Teerika piaathatawo tsinani, teerika piaathatari shirampari, omaanta powamaakiririka atziri, teekya pimonkaatziro ikantakiri Tajorentsi, eeniro pantakiro kaari kameethatatsi, tema pipiyathatakari rirori. 12Kyaaryo ikantakowentemini iinja Jesokirishito, pimonkaaterorika okaatzi ikowakaaki miri. Rootaki kameetha pipinkatha tantyaariri Tajorentsi, apatziro pikenki thashireeyawo kameethatatsiri, eejatzi powameethapiintero maawaeni pantziri. 13Teerika pineshironkapiintziri paashinipaeni atziri eero ineshironka tzimi eeroka Tajorentsi. Omaanta pineshironkaperotakiririka paashini paeni, tekatsi pikantya pithaawantyaari Tajorentsi aririka iinja areetapaakya kitejitatsiri ikantakowenanteeyaaririni maawaeni atziri ninkarika kameetha teentsiri.
Kyaaryooperotakirika aapatziyaperotakyaari Tajorentsi aritaki amatakiro ikowakaakaeri
14Pamine, noyemijantzinkaritepaeni, eenitatsirika kantashiwaetachari: Naaka aapatziyaperotariri Tajorentsi, omaanta teerika rantziro ikantziri

509

JANTYAAKO2

Tajorentsi, kyaaryooperotakima raapatziyaperotakari? Tee raapatziyape rotari. Aritakima rowawijaakotakiri Tajorentsi kantashiwaetachari: Naaka aapatziyariri Jesoshi? Eero. 15Oshiya kaawentero aririka piyotawitakya iroaaka okoetyeemotakari piyemi jantzinkarite, tee otzimimotziri iithaari eejatzi rowanawo. 16Eerorika pineshi ronkatziri, piaawitakarira pikantashita wakyaaririka: Piyaatera kameetha, ari itajonkawentakimi Tajorentsi paata paanteeyari piithaari pikithaatyaari eejatzi aritaki ipakimi powanawo paata poyaari. Piitakaawitakama kameetha paapatziyaperotakari Tajorentsi? Tee paapatziyaperotari. Omaanta pantakiro kaari kameethatatsi: rooma tee pineshi ronkatawakiri thonkatakotachari. 17aakiro, riraga maawaeni kantawae tashitachari: Nameentakari Jesokiri shito, teerika rantziro ikantziri Tajorentsi, tee kyaaryo rameentapero tari, ratsipetashitakawo ikantzi: Nameentakari Jesokirishito, tema tee ineshironkaperotziri owashi ronkaenkari. 18Eejatzi eenitatsirika kantemini: Paapatziyashiwaetakari Tajorentsi eerori, omaanta naari nantakiro ikowakaakinari. Kyaaryootaki ikantzi. Eerorika pimonkaatziro ikowakaakimiri riraga Tajorentsi, tsika okantyaaka poaagayitantenarini tsikarika pikantaka paapatziyaperotantakariri Tajorentsi? Omaanta naari nomonkaata kiro ikantziri rootaki piyotantakari kyaaryo naapatziyaperotakari. 19Pikenkithashireeyari eenitatsi apintzi Tajorentsi. Ari okameethataki, omaanta eejatzi riraga kamaaripaeni riyotzi eenitatsi apintzi Tajorentsi, rootaki ithaawantaperotakari rompetataka kamaari, tonki, tonki, tonki. 20Omaanta eerori kemijantashiwitachari, tekirama

piyoperotziro iroka? Riraga kaari monkaatzirori ikowakaawitariri Tajorentsi raapatziyajeempiyaashitakari ratsipetashitakawo, tema tee rantziro okaatzi ikantawitari. Teerika imonkaa perotziro ratsipetashiperotakawo raapatziyawitari. 21Pikenkithashireeri Awaraamani, achariniiteperoni paerani peroroa. Ikantzi Tajorentsi: Kamee thaperotaki rirori tema raapatziyapero takina, imonkaataperotakiro nokowa kaakiriri. Rootaki ikowantawitakyaa rimi rowamayerimi itomi iitachari Ijaaka. Tema ikantawitakari: Piwetsi kero aritaari janta eejatzi powamaye nari pitomi Ijaaka. Ikemijantaperota kiri rirori: rooteentsimi rowamayerimi itomipero roejawenantyaaririmi, omaanta roojatzi ikanantanaari riraga Tajorentsi: Eero powamaeri. Iroaaka niyoperotakini pikemijantaperotakina, rooma pimonkaatakiro maawaeni nokantakimiri. Rootaki iaaperotanta kariri ikameethatzi, okimitaaka tee rantziro kaari kameethatatsi, tema ikemijantaperotakiri rirori. 22aakiro, Awaraamani tee apatziro ikemashitari Tajorentsi ikantakiriri, inta ikenkitha shireperotantakawori, maperori imonkaaperotakiniri ikowakaakiriri. Rootaki ayotantakariri kyaaryo raapatziyaperotakari, tema imonkaape rotakiniri kameetha Tajorentsi. 23Rootaki omonkaatantakari jankina rentsi paerani Iwaperiteki Tajorentsi okantzi: Awaraama raapatziyaperota kari Tajorentsi rootaki ikanantakari: Iroaaka rirotaki Awaraama notsipa minthatanewopero. Noaaperotakiri ikameethatzi, rooma okimitaaka tee rantziro kaari kameethatatsi. 24aakiro, apatzirorika akemashitawo rika ikantziri Tajorentsi akemijantashi taririka eero iaaperotee akameethatzi. Ari ikantakowentee eenitatsi kaari

JANTYAAKO2,3

510

kameethatatsi antakiri. Omaanta eejatzi amonkaaperoterorika ikowakaakaeri, ari kameetha aapatziyantaperotariri, aritaki kameetha iaaperotee akamee thatzi, eejatzi ikantakowentee kimitaaka tekatsi antakiri kaari kameethatatsi. 25Eejatzi okimitaaka paeraniperoroa roorini Raawa. Ametakawo oaamintha tapiintawitakarini shiramparipaeni, ipinatanteeyakaworini janta Jerikooki. Omaanta okemakotakirini Tajorentsi, iroaaka okowanaki aapatziyapero tyaari, rootaki okaminthaanteeyawaka ririni rotyaantanewopaeni Joshoe tee aakaantziri inta omanawakiri. Roojatzi oaagantawakari paashini awotsi ikinantanakyaari riroripaeni ishiyapi thatantanakariri kijakiriri. Tema amitakoeyawakirini rootaki oaaganta kariri Tajorentsi okemijantaperotakiri kameetha iroaaka. Rootaki iaapero tantakawori Tajorentsi okameethatzi, kimitaka tee antziro kaari kameethata tsi. 26Piyoperotaki eerorika ai tema kamaperotakae, eejatzi okimiwitaaka iroka, eerorika amonkaatziro ikowakaa witakaeri Tajorentsi, tee aapatziyapero tari.
Eerorika pimonkaatziro oetarika piyotaantakiri paashinipaeni, ari ikijawentawakimiro Tajorentsi

noyemijantzinkaritepaeni, tee okameethatzi osheki eeroka paeni pikowaki piyoteeri paashini atziri poshiyantenari naaka. Tema ayotaki eerorika amonkaatziro ayotaapiintaki riri paashinipaeni, eejatzi eerorika ayotagaeyirini kameetha, roojatzi omonkaatantapaakya kitejiri ikantako wenanteeri Tajorentsi antakirorika kameetha rooma teerika antziro. Tema aritaki ikantakae: Pamine, osheki piyotaapiintawitakari paashinipaeni. Iitaka kaari pimonkaatantawo eerori

1Pamine,

piyotaawitakariri? Okameethatemi pityaawomi eerori pimonkaatero pikantakiriri. Okameethatawita pimonkaatero piyotaawitakariri. 2Maawaeni aaka antapiintziro kaari kameethatatsi. Omaanta eenitatsirika kaari aawaeteroni kaari kameethatatsi, tema rirotaki kameethaperotzinkari, riyoperotakiro rantapiintakiro kameethatatsiri, oetarika rantayitaki rini. 3Pamine, pikenkithashiryaako tyaari antari kawayo: osheki ishintsini, omaanta amatakiri atzimpatakotziri jookathaki ipaanteki, kameetha ikemija nantyaawori inoshikakomento omawi tya okantaka owaanini ijookathate. 4Eejatzi okimitaka rowaga antawo pitotsi. Antawo inawita, omaanta aawyaakiro oshintsinka tampyaa otyaantakiro. Omaanta ontsiritzirorira raawyaantakawo owaanini komarontsi rontsiritantakawo raanakiro tsikarika ikowakawo riyaate. 5Eejatzi okimita roori aneni: owaanini okantawita; omaanta osheki antakagaeri oetarikapaeni: rootaki ayotaantyaariri atziri. Tema rootaki apaante akijantariri paashini atziri. Okimitakawo paamari aririka atayiro owantsi. Othonkaperota kiro maawaeni otaanakiro okaatzira owantsi. Omaanta okaatzini paamari itantakawori. 6Iroka apaanteka okimita kawo paamari. Otzinkamitakawo kaari kameethatatsi. Tema rirotaki riraga Jatanaashi iyotaakaerori aaawaetanta wori kaari kameethatatsi. Eechonkiini akantawakaaneentakya oetarikapaeni amatakiro owaariperotawakaeyakani. 7Amatakiro aakapaeni ametakaari piratsipaeni: riraga tsimeripaeni, maankipaeni, shimapaeni, maawaeni. Eejatzi amatakiro apiratakari rametantakaeri kameetha. 8Omaanta tekatsi materoni ojantzikaeroni ipaante. Rooma kaari imateetziro rojantzikagae

511

JANTYAAKO3,4

tziro. Rootaki kaari amatantawitawo apaniroeni aaawaetapiintero kameethatatsiri. Eejatzi okimitakawo koaapi, aririka irakiro aritaki owamaa kae. Ari okimitaka roori apaante antakaerorika kaari kameethatatsi owashironkaakae, eejatzi owashi ronkaantakari paashinipaeni atziri. 9Aaaperotantapiintakari Pawa Tajorentsi iroka apaanteka akimoshire wentakiri, omaanta eejatzi rootaki akantzimatantapiintariri atziripaeni omawitya riwetsikakae Tajorentsi maawaeni aaka akimiwitakari rirori. 10Apinto apaante aaawaetantawori kameethatatsiri eejatzi aaawaetantzita wori roori kaari kameethatatsi. Eejatzi rootaki akimoshirewenantariri Tajorentsi, eejatzi akijathatantariri atziripaeni. Noyemijantzinkaritepaeni, tee ari okantakotyaari; okaanteekaata. 11-12Noshiyakaawentemiro. Arima omatakiro iyowaatee iaa apaani omookira otsipatyaawo kameethatatsiri eejatzi kachotatsiri? Eero omatziro. Eejatzi arima ochochokitanaki ashetoona iyeerakira eejatzi ochochoki tanaki iyeera oowakira? Eero. Eejatzi akimitya aaka akyaaryootanakirika akameethashiretanaki, apatziro aaawaetapiintanakiro apaanteki kameethatatsiri; eero atsipatayiro aaawaetzitawo kaari kameethatatsi.
Ikenkithatakotakiro iyotaantsi

apaanipaeni eeroka paeni yotzinkari, pikemaperotakirorika tsikarika pikantya pikameethate, ari kameetha pijeeki; eero pikantakaape rota eerokakya inta pinintashireperoteri kameetha paashinipaeni. Rootaki riyotantyaari paashinipaeni kyaaryo eeroka yoperotzinkari. 14Omaanta pikijashireperotakiririka paashinipaeni, pikowashitakarika panaakoteri piyotzi,

13Eenitatsirika

eero pikantakaaperotakya tema piyotaki tee okameethatzi pitheeya pikanantyaari: Naaka yotzinkari. 15Kaari Tajorentsi iyotaayimirori panantyaawori kaari kameethatatsi, rooma opoaaka oetarikapaeni pikenki thashiryaari pajankanekira: aririka pikenkithashirepiintakiro oetarikapaeni kaari kameethatatsi, rootaki panantyaa wori. Rirotaki iwinkatharite kamaari paeni kenkithashiryaakaakimirori pikenkithashiryaantawori pantero kaari kameethatatsi. 16aakiro, aririka piaawenatakotakari eejatzi aririka pikijashiryaawakaya pikantzimashiryaa wakaaka, rootaki pikijantapiintawakaa kari eejatzi panantapiintakawori kaari kameethatatsi rootaki eero pijeekanta kameetha. 17Omaanta rirotaki Tajorentsi ipantakimirori iyothani taantsi, ikowakaakimi pikameethashire perotanaki, eejatzi ikowakaakimi aritapaaki pikija, eejatzi petakopero tyaari paashinipaeni, pathaagakotyaari. Oetarika ikantemiri, eejatzi ikowakaa kimi ashi poyiro pineshironkapiinteri maawaeni, eejatzi kameetha pamitako peroeyerini paashinipaeni, eero pimaninteeyirini apaanipaeni inta pinintaperoteeyerini maawaeni, eejatzi eero pamatawitantzi. 18Noshiyakaa wentemiro: apankiterika oetarikapaeni aritaki owiiteero apankitakiri. Eejatzi okimita iroka aririka kameetha aneshironkateri paashinipaeni atziri aritaki ajeekanaki kameetha maawaeni.
Iitaka kaari pikowanta pikaminthaapiinante?

Tsika opoaaka pikijawakaa piinteeyantarini? Tema opoaaka inthomaeki pajankaneki pikowashi ryaantaworini oetarikapaeni, rootaki pikijawakagaeyantakarini roojatzi pikowantyaarikya powamaawakae

JANTYAAKO4

512

yantyaarini. 2Pikowaeyawitakawoni rashaagawopaeni paashinipaeni teera pimatziro payi pikowaeyawitakarini, rootaki pikijawakaanteeyakarini eejatzi powamaawakaanteeyakarini. Pikowae yawitakawoni pikimitakotyaarimi paashinipaeni tzimimotayitziririni. Omaanta tee pagaeyironi rootaki pikijawakaantapiintakari. Rootaki kaari paantaatawo pikowawitakari, tema tee pikantaperotziri Pawa Tajorentsi ramitakotemi pieero tzimimowitemiri pikowawitari. 3Pikantaperowitakari, omaanta rootaki kaari piaantawo pashitari paaperotantawo, tee okameethatzi pikantaperowitariri. Apatziro pikowa shiwitaka pikamintheeya eerokakya. 4Pikimiwitakawo tsinani kaari kinatari oemi, inta osheki oaathatzimotari oemi paashinipaeni shirampari. Tema piyotzi pikimoshirewentakirorika rantziri kaari kemijantatsi kimitaka poonakari Tajorentsi? Rootaki nokanantakimiri iitarika kowatsiri ikimoshirewentero okaatzi rantziri kaari kemijantatsi, rirotaki oonakariri Tajorentsi tee raapatziyaperotari. 5Tee okantashita rojankinatakoetakiriri Tajorentsi okantaki: Riraga Tajorentsi rotyaantakaeniro Ishire jeekantakaerika iroaaka ajankaneki, osheki oneshironkaperotakae kameetha. Okowakaaperotakae apatziro akimitako tyaari rirori. 6Omaanta Tajorentsi ikaminthaaperotakae, ramitakotakae ashintsishiretantanakari. Rootaki okanantakari Iwaperite Tajorentsi: Roonari Tajorentsi riraga kantakaape rotachari, omaanta ineshironkaperotziri riraga athaagakotariri oetarika ikowakaakari. 7Rootaki pathaagako tantyaariri Tajorentsi maawaeni ikowakaemiri panteri, omaanta iwinkatharite kamaaripaeni pipiyatha

tyaari oetarika ikowakaawitemiri rantakayemiri. Aririka pipiyathatyaari aritaki rookaneemi. 8Pikenkithashiryaa piinterikya Tajorentsi pameentyaari. Irira kijokiro rowantemiri. Pantawitaka woni kaari kameethatatsi; iroaaka pookaero maawaeni iroka eejatzi pijeekanteeyari kameetha. Osheki pitheenkakirini Tajorentsi; pikanteri iroaaka: Pawa, nantakiro kaari kameethatatsi, niyotzi tee okameethatzi, tee nokoyi napiitero, pipeyakotenawo. Powameethashiretena, pikenkithashi ryaakagaenawo kameethatatsiri. 9Pikenkithashiryaakoperoteeya oetarika pantakiri, powashiretakotya, rooma tee okameethaperotzi maawaeni pantapiintakiri. Pishirontawenteeyaka woni kaari kameethatatsi, omaanta okameethatzi powashiretakotya; pikimoshirewentashitawo kaari kameethatatsi, omaanta okameethatzi powashiretakoperotanakya. 10Eero pikantakaaperota inta pikanteri Awinka tharite: Pineshironkatena, tee nomatziro naari nowameethatya, inta eeroka materoni pamitakotena. Pikantaperoteririka iroka ari ineshironkatemi iaaperotemi pikamee thatzi.
Eero pikantakowentziniri paashini atziri
11Eero pikantzimatawakagaeyani, noyemijantzinkaritepaeni. Pikantzima teririka atziri pikanterika: Eeniro pantani, tee paapatziyawo ikantakiri Jesoshi: Pinintaperotawakagaeyani, omaanta pikimitashitakari pinkathari wenantatsiri pikantakowentashiteeyaka rini piyemijantzinkaritepaeni. Omaanta tee ikowakayimiro Tajorentsi pantero iroka. Tema pitheenkakiro okaatzi ikantakiri Jesoshi; tee pimonkaatziro. 12Omaanta apaniroeni riraga Tajorentsi

513

JANTYAAKO4,5

pero rirotaki kantatsini oetarika kameethatatsiri anteri; eejatzi apaniroeni irira rirotaki kantakowente rini paashinipaeni rantzirorika kaari kameethatatsi rowashironkaantyaariri. Tekatsi paashini kantatsini. Irira apaniroeni matakirori rowawijaakotaka yeri aapatziyakariri Jesoshi, eejatzi apatziro rirori kantakotanteentsiri kaari aapatziyariri Jesoshi rotyaanteri paamariki kaari tsiwakanitatsini. Rootaki iitaka pikantakotantakariri eerori paashinipaeni powashironkaanta kariri? Tema tee ikowakayimi eeroka pantero.
Kyaaryoowa, tee piyotzi oeta awijimotemini inkaamani
13Pikemaeyawakinani, eerokapaeni kantashiteeyawitacharini: Iroaaka eerorika inkaamani aate janta nampitsi kinta, ajeekakite janta apaani ojarentsi ayompariwaetakityaata, ayeeta oshekini koriki. 14Omaanta tee okameethatzi pikantashitya iroka: tema tee piyotzi maetawo oetarika awijaneentsini inkaamani. Tema pikimiwitakawo menkoreenkaki, eechonkiini omenkori tzi omaanta tee ojamanitzi othatyee tyaanaki. Eejatzi aaka maawaeni ari akimitaka, eechonkiini aaawitakya, omaanta eero ojamanitzi tsikarika okaate akamantyaari. 15aakiro, tee okameethatzi pikimitakaantashitya eeroka aaashitacha apaniroeni, tee pikenkithashiryaakotari Tajorentsi, omaantakya kameethatatsiri pikante: Ikowakaakaerika Tajorentsi eeniro ajeeki jaka kipatsikika, aritaki antayita kironi oetarikapaeni akowayitzirini. 16Omaanta eekiro pikantakaaperotha tashitanaka eejatzi piaaperotashitaka eeroka apaniroeni. Iroka pantakirika tee okameethatzi. 17Ninkarika yotawita kyaawoni kameethatatsiri ikowakaaki

riri Tajorentsi omaanta tee imatzimae tawo, eeniro rantzimaetawo kaari kameethatatsi.
Ikantakiri ashaagantachari

pikemero okaatzi nokantakotakiri riraga ashaaganta charipaeni, riraga kaari aapatziyariri Jesoshi. Tema okameethatzi ikenkitha shiryaagaeya, eejatzi riraakotya, tema rantakiro kaari kamethatatsi. Aririka omonkaatapaakya kitejiri ikantakowe nantyaariri Tajorentsi. Eerorika ipakaero rantziri, aritaki ikemaatsita kyaawo paamari. 2Maawaeni okaatzi tzimimotziriri opathaawaetashitya, eejatzi ari ithonkiteeyeerini jankori iithaaripaeni. 3Osheki ipinaperowitaka tzimimotayitakiririni, ikimita roorote eejatzi ipiraatate ipitsimentakitakaa waetashitakari. Aririka ipitsimentakiyi tanakini roojatzi riyotantanakya ratsipetashitakari ikempoyaawitakari. Rootaki okantakotziri iroka: tee ramitakotanteeyarini ashironkaenkari paeni tzimimoeyawitaririni; rootaki riyaatanteeyaari paamariki kaari tsiwakanitatsini. 4Pamine, ramatawitee yakirini ratziritepaeni, tee ipinatziri rootaki ikiaanikowenanteeyakaworini rantawaero, raantzitashiteeyakarini. Rootaki ipiyotantakawori osheki rowaagawo eejatzi iyorikite. Riraga Tajorentsi riyotakiro maawaeni iroka okaatzika rantakagaeyakiririni: tee ineshironkateeyirini; rootaki paata rowashironkaantyaariri. Rirotaki Iwinkatharite maawaeni ronampiripaeni jenokinta. 5Ikenkithashiryaakotashitaka irira apaniroeni, tee ikenkithashiryaako tari paashinipaeni atziri, iweshiryaa wentashitawitakawo rashaagawopaeni ikowakiri jaka kipatsiki. Noshiyakaa wentawakimiro: eenitatsirika atziri iwaakate ikoyiri rowamaeri intsipaete,

1Iroaaka

JANTYAAKO5

514

tekirarika rowamaeri, eekiro rowakaa tyaari osheki paashito kameetha. Ikantaka iwathatapaaki. Riraga waaka kameetha rowa, tee ikenkithashiryaa kota tsika okaatzi ikamantyaari. Roojatzi romapokashitakari rowamaa kiri. Ari ikimitaka riraga Tajorentsi rantziri rirori: tee ikenkithashiryaako tari irira ashaagantzinkari eejatzi paashini atziri. Roojatzi romapokanta paakyaari rirori rowashironkayeri, rotyaanteri paamariki kaari tsiwakanita tsini. 6Rowashironkaaperotantakariri kameethatzinkari: tee ipashitzimaetari koetyeemoeyakaririni, rootaki ikamantakari; omaanta tee ikijawitari. Rootaki imaperotantyaariri rowashi ronkaantyaariri rirori Tajorentsi.
Peshiwentero paamayaari Jesoshi pikenkithatakaapiinteri
7Omaanta eeroka noyemijantzinkarite maawaeni, omawitya rowashironkaetemi eekiro piyaatatyee paamawentyaari Awinkatharite roojatzi ipokanteeya. Pikimitakotyaari irira pankiwaetatsiri. Piaakiri, ojamani royaakotziro aririka opariyaantsitapaaki inkaani ipankiwae tantyaari pankirentsi. Eejatzi rapiitero royaakotawaeroota inkani okithokitantana kyaari kameetha. Roojatzi okithokitantana kya osheki, tema ari riweshiryaawentana kyaawo ashitawori iwankiri. 8Eejatzi pikimitya eeroripaeni, eero pipakaero poyaakotziri Awinkatharite inta pishintsi shiretanaki paapatziyaperotyaari eero rojamanitzi ipokanteeyaari. 9Kaakite Tajorentsi riraga Kantakowenteeni, rooteentsi iaapaakae. Rootaki nokananta kimiri kyaaryoowa rowashironkaetzimika rira. Eero pikiaanikowentawakaawo ikantakowentzimirokari eerori. Ikantzimi kari: Eenitatsi kaari kameethatatsi pantziri, tee okameethatzi. 10Pikenkitha shireeri riraga kamanantayitzirorini iaani

Tajorentsi paeraniperoroa. Ikijeetakirini rowashironkaetakirini opomeentsitzimota karini ikenkithatakotzirini Tajorentsi omaanta ikyaaryoowentakiniri tee rookiro raapatziyaperotari. Eejatzi pikimitya eeroripaeni pikimitakotyaari, aririka rowashironkagaetemi omaanta pikyaaryoo wentaperoteniri rirori, eero pookiro paapatziyari. 11Ayotaki iroaaka maawaeni kyaaryoowentaperotakiniriri Tajorentsi kameethatatsiri omawitakya ikijeetakimi rika, aritaki ikimoshirewentakiri irira. Tema iaakiri ikameethaperotaki. Tema pikemakotakiri Jooponi paejatziiteni ikyaaryoowentaperotakiniri Tajorentsi oetarika, tee ipakaero raapatziyari omawitya rowashironkaetakiri. Eekiro raapatziyaperotanakityaari. Roojatzi riraga Tajorentsi, iaaperotakiri ikameethatzi: imaperotanakiri ikaminthaaperotanaki riroa. Rootaki roshekyaantariri iroaaka rashitayitaarini, anaakotakiro ritawitakari rashitawitakarini paerani. Piyotanaki ashi royiro Tajorentsi ikowaperotakikya retakoperotanta eejatzi ineshironkapero tantzi. Rootaki okameethatantari pikyaaryoowentero oetarika pomeentsitzi motemini: pikimityaari Joopo. 12Pamine, noyemijantzinkaritepaeni, pikemaperotena. Oetarika pikenkithatako teri eero pitheeya, piaawaetero kyaaryoo perotatsiri. Aririka pitheeya, eerowa pikantashita: Riyotzi Tajorentsi tee namatawitzimi. Eejatzi eero piaawaeta kotashitawo jenokinta, pikantashitantakari: Namatawitakimirika okameethatzi rowashironkaena Jeekatsiri jenokinta. Eejatzi okimitaaka kipatsi, eero piaawae takotashitawo pikantashitantakari: Namatawitakimirika kameetha rowashi ronkayenaata ashitawori kipatsi. Piaawaete kameetha, eero piaawaeta shita. Pikanterika: Jee, aritaki, pantapero tero pikantakiri. Eejatzi pikanterika: Eero, eero pantziro. Eerowa pamatawi

515

JANTYAAKO5

tantzi: aririka pamatawitantaki, rootaki rowashironkaantemiri Tajorentsi.

Oetarika pomeentsitzimoteeyimirini, pikenkithatakaapiinteri Tajorentsi
13Eenirorika opomeentsitzimotakimi kameetha pamanapiinteri Tajorentsi ramitakotantemiri. Riraga kimoshiretatsiri okameethatzi romampaakowentyaari Tajorentsi pipaasonkitantyaariri. 14Eenita tsirika mantsiyatzinkari, kameetha ikaemakaanteri aataperoteencharipaeni aapatziyariri Jesoshi ramanakotyaari Tajorentsi retsiyatakotantyaariri eejatzi itziritapaakiri eechonkiini iyeenka ikante: Ari nokowaki retsiyatakotakagaemi Awinkatharite. 15Ramaneririka rirori Tajorentsi riyoperotakirika kyaaryoopero irira ikemaperotakiri, aritaki retsiyatakota kiri mantsiyari, eejatzi aritaki ineshironka takiri ipeyakoteeniri kaari kameethatatsi rantawitakari. 16Rootaki nokananteeyimi rini: aririka antakiro kaari kameethatatsi, akamantawakagaeya oetarika antzimota wakagaeyakarini, eejatzi pamaneeyerini Tajorentsi: Petakoeyenani, netsiyatako tanteeyaari. Riraga atziri rowameethata

newo Tajorentsi, oetarika ikanteriri, aritaki kameetha raapatziyakyaari ramitakoteri tema ari imonkaateero maawaeni ikantaki riri. 17Paeraniperoroa Iriiyashi ikimitakae aaka. Ramanaperotakari Tajorentsi: Eero powariyeero iroaaka inkaani. Pikenkitha shiryaakaantyaariri atziripaeni. Okaatzi 3 ojarentsi eejatzi 6 kashiri tee opariyanee inkaani jaka kipatsikika. 18aakiro, roojatzi eejatzi ramaneeri: Iroaaka papiiteero powariyeero inkaani, roojatzi opariyanta naa inkani, shookaeyaneeni eejatzi iwankiripaeni maawaeni atziri jaka kipatsikika. Tema apiitanaa okithokitanee. Rootaki thame amanaperoteri Tajorentsi. 19-20Piyoperotero, noyemijantzinkarite maawaeni, eenitatsirika aapatziyawori kyaaryooperotatsiri rookawitaworika, raapatziyawitakari Tajorentsi, aririka ramitakoteeri paashini atziri ikameetha taneerika raapatziyeeyawonirika, aritaki rawijakotee. Eero riyaatzi paamariki kaari tsiwakanitatsini, eejatzi Tajorentsi ineshironkateeri ipeyakoteeniri rantawi takari kaari kameethatatsi. Ari okaatzi. Naaka jankinatzimirori: Jantyaako

RITAKAWO PEETERO ROJANKINATZINIRIRI IYEMIJANTZINKARITE

Peetero jankinateeyimironi iroka. Naaka rotyaantanewo Jesoki rishito nokenkithatakotziri. Nojankina teeyimironi maawaeni nojoriiyotzinka rite, riraga aapatziyeeyaririni Jesoshi, tsiparyaayitaneentsirini janta paashini kipaeni kipatsi owaero Poonto, Karaashiya, Kaparooshiya, Aashiya, Witziiniya, maawaeni. 2Paerani riyoyagaeyakimini Pawa Tajorentsi, tema riyotzitakotakimini paapatziyeeya rini Itomi. Rootaki ikowantakari itominteeyemini. Eejatzi owameethashi reperotakimi Ishire paapatziyaperoe yantakaririni rirori: ikamawenteeyaki mini, rapaatawenteeyakimini riraa rowawijaakotantakimiri. Nokowaki ineshironkaperoeyemini, eejatzi kameetha ijeekakaaperoeyemini.
Thame apaasonkiteeyerini Tajorentsi, tema ineshironkaperoeyakaeni

1Naaka

akamanteeyerini atziripaeni: Ikameethaperotaki Tajorentsi: riraga Iriri Awinkatharite Jesokirishito. Ineshironkaperoeyakaeni, rashiteeya kaeni: okimiwitaka owakira aagae eejatzi, rootaki asheninkatantakariri. Ipiriinteeri Itomi, rootaki ayoteeyanta karini apiriinteeyaneeni aaka, akantee

3Thame

tatyeeyaani aagaeyapaeni janta jenokinta. 4Eeniro riwetsikaeyakimironi pijeekaeyantapaeyaarini janta jenokinta. Okanteetatyeeyaani ashi oyiro ojeeki, okameethaperotaki, eero othonkanita, eero opathagae, eero opaashinitzi, eeniro ikempoyaakimiro janta. 5Paapa tziyeeyakarini Tajorentsi, rootaki itajonkakowenantakimiri; ikempoyeeya kimini itajorenkaki roojatzi ipokanteeya Jesoshi. Roojatzi pieeyeroni maawaeni riwetsikaeyakimirini. 6Kyaaryo, aririka opomeentsitzimoe yemini oetarikapaeni iroaaka, omaanta eero ojamanitzi roojatzi pieeyeroni pinampi janta jenokinta. Aririka pikenkithashiryaakotyaawo iroka, tema pikimoshirewentaperotziro osheki. 7Pamine, riraga wetsikirori ooro iwyaaganaka paamariki, roojatzi rookantakyaawori iipachaarite. Roojatzi ijeekanaki apaniroeni ooro kameethape rotaki. Eejatzi ikimitaka irika, riraga Tajorentsi iaantapiinteeyakaeni riyotantyaari aapatziyaperotakaririka. Rootaki opomeentsitzimotanteeri oetarikapaeni eejatzi eekiro aatatye ameentaperotakari Jesokirishito eejatzi eekiro aatatye ajeeki kameetha aritaki iaaperotakae akameethatzi, tema aapatziyaperotakari. Roojatzi, aririka

516

517

1 PEETERO1

ipokae, ikanteeyapaakaeni: Noaape roeyakimini pikameethatzi: pikaateeye nani janta jenokinta, pitsipateeyenani apinkathariperoeyini. aakiro, riraga ooro, osheki ipinawitaka, omaanta ari ipeyeeya; rooma aaka aapatziyakari, eero apeya. 8Iroaaka tekira pieeyirini, omaanta pinintaperoeyakirini, paapatzi yeeyakarini, pikimoshirewentaperoeya kirini osheki. Tee pimateeyeroni pikanteri paashini atziri tsika okaatzika pikimoshirewentaperotziri rirori. 9Pameenteeyakarini, rootaki rowawijaa kotantakimiri, pisheninkatanteeyakari rini. 10Paerani riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi ikowaeyawitakani riyotemi tsika akantyaari awijakotantee yaarini. Rojankinatakotawitakarini Tajorentsi rowawijaakotantzi, riyoteeya witakani ineshironkatantzi, omaanta tekira riyoperotzini kameetha. 11Eenita tsi iyotagaeyakiririni Ishire Jesokiri shito, omaanta tee riyotakoperoeyawa kironi. Iyotaakirini, okantzi: Osheki ikemaatsityaawo Rotyaantanewo Tajorentsi, eejatzi ikame; roojatzi ipinkatharitanteeyaari. Ikenkithashi reeyakani: Ninkama okantakotziri? Tsika okaateka ipinkatharitantee yaari? 12Omaanta ikamantakirini Tajorentsi: Eero piiiri eerori, omaantakya riraga iiriri rirotaki impaetatsini ijeeki iinja. Tema aaka iroaaka ikenkithatakotzitakae. Iroaaka otyaantakina Ishire nokenki thatakagaeyakimini, nokamanteeyaki mini rowawijaakotantzi Jesoshi, riraga Rotyaantanewo. Tema ikowaperoeyawi takani ronampiripaeni rirori riyotapero tero tsika akantyaari awijakotantyaari.
Pikameethataperoeyanakini

iroaaka pikenkithashi ryaanteeyarini, kameetha pijeekaeyeni.

13Rootaki

Piyoteeyeni aririka ipokae Jesokirishito aeeyawaerini, eejatzi osheki ineshironkateeyapaakaeni; ari pikimo shirewenteeyawakirini. 14Tema irira Tajorentsi ashiteeyimirini. Iroaaka paapatziyaperoeyarini. Paerani tee piyoteeyawitarini, rootaki panantawita worini kaari kameethatatsi. Iroaakakya piyoteeri: eero papiiteero pikimitaa paerani. 15Ikameethaperotaki riraga iyoyagaeyakimirini rowawijaakoteemi: iroaaka pikimitakoeyaarini rirori pikameethate, powameethatayitaperote roni maawaeni pantayiterini. 16Tema paerani rojankinateetakironi iroka ikantzitakarini Tajorentsi: Nokamee thaperotaki naari, rootaki nokowa kaantakimiri eerori, pikameethaperota naki. 17Ari iroaaka piriteeyakarini: okameethatzi piyoteeyeni riyoteeyaki mini maawaeni pantziri, ithotyeeyaki mini. Rirotaki kantakowentemini, ikenkithashireeyeroni tsikarika okantari maawaeni panteeyakirini. Okameetha tzirika, ari imatero iaaperotemi pikameethatzi. Rooma teerika okamee thatzi pantayitzirini, rowashironkaemi. Rootaki okameethatantari iroaaka pipinkathateeyerini, kameetha pijeekae yeni roojatzi pareetanteeyaarini jenokinta. 18Tema paerani patsipetashitawitaka woni pantashitayitawitakawoni rameteeyarini ajoriiyotzinkariteni, omaanta rowawijaakoeyakimini Tajorentsi. Tee ipinakowenantzimiro thonkanitachari ikimita koriki eejatzi ooro rowawijaakotantakimiri. 19Intakya rotyaantakiri Itomi, riraga inintaperota newokya. Ikamawentakimi rirori, apaatawentakimi riraa pawijakotee yantaarini. Rameteeyawoni ajoriiyo tzinkarite rantakirorika kaari kameetha tatsi, rowamayiniri Tajorentsi owisha

1 PEETERO1,2

518

kameethaperotatsiri, itaakiniri eero ikenkithashiryaantanawo rantakiri. Apatziro rowamaakiniri kameethapero tatsiri owisha. Eejatzi ikimitaka riraga Jesokirishito, osheki ikameethaperotaki: tekatsi rantani. 20Paeraniperoroa, tekirani ojeekini kipatsi, ikantzitakarini Tajorentsi: Notyomi, iinja notyaantemi eeroka kipatsiki, powawijaakoeyerini atziripaeni. Ari iroaaka ipokantapaa kari rowawijaakotapaakae. 21Kyaaryo ipokaki, ikamawenteeyakaeni, roojatzi ipiriinteeri Tajorentsi, raaneeri eejatzi janta okameetheetyeenta. Omaanta eeniro ijeeki jaka osheki riyotaakota kaeri Iriri. Rootaki iroaaka piyotee yantakarini kyaaryo ineshironkaperoe yakimini, eejatzi pameenteeyakarini, piyoteeyakini rirotaki jeekakagaemini janta jenokinta. 22Ari pikemijantaperotakiro maawaeni kyaaryootatsiri riyotagaeyakimirini Tajorentsi, tema okameethaperotaki maawaeni ikantaki. Iroaaka rowameetha shireeyakimini, eejatzi ikowakagaeyakimini pinintaperoeyerini maawaeni piyemijantzinkarite. Pikyaaryoowentero, pinintawakaaperoeyaani kameetha. 23Rooma paerani otzimimi piniro, ari iroaaka pikimiteeyakarini ashitzimiri, pikamaeyeni eerori. Omaanta paapatziya perotakawo iaani Tajorentsi, kaari thonkanitachani. Rootaki rashiteeyantaki mirini, rootaki pikimiteeyantaaririni rirori: pikanteetatyeeyaani pijeeki jenokinta. 24Tema okantzi Iwaperite: Eero akanteetatyaani ai jaka kipatsiki, akimitawo inchashi intsipaete ojampiye. Eejatzi maawaeni okaatzi akenkithashiryaa witari rooperotayitatsirini, eejatzi okaatzi antayitzirini, ari othonkaeya. Okimitakawo oteyaki inchashi, intsipaete ojampiyashitzi,

opariyanaki, opathaanaki. 25Omaanta okantyaani ojeeke iaani Awinkatharite: eero opeya roori. Rootaki iaani niyotagaeyakimirini: ineshironkateeyakaeni Tajorentsi, rowawijaakoeyakaeni. Tema okamee thataki. 1Rootaki iroaaka pookanteeyawori maawaeni kaari kameethatatsi: eero pikijantzi, eero pamatawitantzi, eero pikenkithashireeya pikameethatzi teerika pimonkaatziro okaatzi pikantziri, eero pikijakoneentari paashini atziri teerika pimonkaatari, eero pitheeyawentashitari paashini powakaanantyaariri agaantsipaeni. 2Riraga owakira koaatapaentsi eentsi apatziro ithotapiintziro oteni riniro, rootaki ikimotatantari intsipaete. Eejatzi iroaaka eerori, pikowaperotero Iwaperite Awinkatharite: piaanata piintero, pikenkithashiryaapiintyaawo, piyoperotantyaariri kameetha rirori, oshintsiperotantyaari pishire, eekiro piyaatatyee pameentyaari Pawa Tajorentsi roojatzi raanteemi jenokinta. 3Tema piyoteeyakini ineshironkaperoe yakimini Awinkatharite. 4Aririka awetsike pankotsi mapipanko, eenitatsi apaani mapi rooperori anaakotakiro maawaeni paashinipaeni, tema okijotakayero mapipaeni pankotsiki. Eerorika otzimi iroka mapi rooperori, eero okijotzi pankotsi. Riraga Rotyaantanewo Tajorentsi rirotaki oshiyakawori mapi rooperori, rooma ashi royiro rirori raaaperotzi. Imanintaperowitakari atziripaeni, omaanta Tajorentsi iaaperotaperotakiri ikameethatzi. Eeromi itzimimi, eero awijakoteemi. 5Eejatzi eerokapaeni pikimitawo mapipaeni riwetsikantawori mapipanko omaanta rowaaakimi Jesokirishito

519

1 PEETERO2

pipiyotawenantyaawori, tema pikimita kawo pankotsi tsikarika ojeeki Ishire, tema ojeekashiretzimi pajankaneki. Eejatzi pikimitakotakari kantakaananta tsiripaeni paeraniperoroa ranantawori okaatzi ikowakaakiri janta ipankoma woki Tajorentsi, tsikarika ipinkathatee takiri irira. Eerokapaeni pikimityaari riroripaeni, pantapiinteniri Tajorentsi maawaeni okaatzi ikowakaakimiri. Roojatzi kameetha riweshiryaawentemi okaatzi pantziniriri. Tema paapatziyari riraga Jesokirishito. 6Rootaki ikantzita karini Tajorentsi Iwaperiteki, ikantzi: Pamine, notyaanteniri joriiyopaeni Notyaantanewo, riraga osheki noaaperotakiri ikameethatzi. Niyoyaakiri rowawijaakoeyerini maawaeni aapatziyeeyaririni, eero ratsipetashiteeyawoni irirapaeni. 7Eerokapaeni aapatziyeeyakaririni Rotyaantanewo Tajorentsi, tema piaaperoeyakirini ikameethatzi. Omaantakya maawaeni kaari aapatzi yari, tee iaaperotziri ikameethatzi. Okenkithatakotzitakarini Iwaperite Tajorentsi, okantzi: Riraga wetsikawitawori pankotsi imanintakiro mapi, ikantzi: Tee okameethatzi. Omaanta riraga Tajorentsi iaaperotakiro. aakiro, imaninteeyawakirini joriiyo Rotyaantanewo rirori, omaanta riraga Tajorentsi iaape rotakiri ikameethaperotzi. 8Eejatzi okantzi Iwaperite: Riraga Rotyaantanewo Tajorentsi roshiyakawo mapi rantziwatakaa kari atziri ipariyantakari. Kyaaryo, tee riyoteeyawakirini, ikompiteeyawakarini. aakiro, iroka oshiyakaawentakiri: ro kaari riyoteeyantarini, tee ikemijantape rotziro ikantawitakariri rirori, rootaki

ranantyaawori ikantakiri paerani: rowashironkaeyantyaaririni. 9Omaanta riyoyaaperoeyakimini rowawijaakoe yantakimirini. Pantawaeteeyinirini riraga pinkatharipero. Rowameethatee yakimini, pisheninkateeyaperotakarini Tajorentsi. Paerani tee piyoteeyawitani, okimitaka pijeekawitani tsiteniriki; omaanta riyoyagaeyakimini, riyotakaa peroeyakimini, kimitaka pijeekae kitejiriki iroaaka. Ikowakaakimiro pikamanteeyerini atziri: Okameethape rotaki ranteeyakaenirini Tajorentsi. 10Paerani tee pikameethawityaani, omaanta iroaaka pisheninkateeyaka rini. Paerani tee piyoteeyawityaani ineshironkatawitakimi, iroaaka piyoteeyeni, piweshiryaawenteeyaka rini.
Kameetha pijeekimoteri paashinipaeni atziri
11Nonintaperotanewopaeni, tee pisheninkaperoeyawitarini riraga pijeekimoeyakirini jaga, tema pinampi taperotyaawo jenokinta. Eero pantashi tayitawoni kaari kameethatatsi rantayi tzirini paashinipaeni atziri. Aririka pantayiteroni, eero pikameethashiretzi. 12Ikantashiteeyawitziminirika paashini paeni atziri: Tee ikameethateeyeni joriiyopaeni, omaanta kameethapero pijeekimoeyerini, riyoteeyantyaarini kyaaryo paapatziyeeyakarini Tajorentsi. Aririka iaakimi pijeeki kameetha, roojatzi raapatziyeeyantyaaririni rirori, eejatzi aririka ipokapae Jesokirishito, ikanteeyeni: Tema ikameethaperotaki Tajorentsi.

Pikemijantaperoeyerini pinkathariwenteeyiririni atziripaeni

pikemijantaperotakiri Awinkatharite, okameethatzi pikemi

13Aririka

1 PEETERO2,3

520

jantaperoteeyerini eejatzi riraga pinkathariwenteeyimirini jaka kipatsiki. Pikemijantaperoteeyerini riragapaeni pinkathariwenteeyiririni maawaeni jeekatsiripaeni, 14eejatzi pikemijantape roeyerini maawaeni rotyaantanewo paeni rirori. Rotyaantakiri rowashi ronkaeyerini kaari kameethatatsi ijeekaeyeni. Omaantakya riraga kameethatatsiri ijeeki, eero ikoshekari inta kameetha iaaperoteri. 15Eenitatsi kaari yotziri Tajorentsi, ikantzimatziri aapatziyariri Jesoshi. Rootaki ikowanta kari Tajorentsi kameetha pijeekimotee yerini ikenkithashireeyantyaarini rirori, imaeriiyantyaarini. 16Iroaaka tekatsi omperatemini, rootaki nokanantzimiri: Pantero oetarikapaeni kameethatatsiri. Eero pikantzi: Nantero oetarika nokowakiri naari iroaaka; tekatsi omperatenani. Tee okameethatzi pikante iroka. Okameethatzi pikemi jantaperoteri ashitaperotzimiri, riraga Tajorentsi. 17Paakameethateeyerini maawaeni paashinipaeni atziri, pininta peroeyerini ayemijantzinkarite, pipinka thateeyerini Tajorentsi, eejatzi pipinka thateeyerini riraga pinkathariwenteeyi ririni atziripaeni.
Riyotagaeyirini onampirentsipaeni

pikemijantaperoteeye rini riraga omperatzimiri, pipinkathateeye rini. Eero apaniroeni pipinkathatashitari kaminthaakimiri, eejatzi neshironkatzimiri; omaanta pipinkathatzityaari eejatzi omperatzimiri, eejatzi kijimiri. 19Pamine, aririka ikijashitakimi omperatzimiri, tema riyotakiro Tajorentsi; eejatzi rowashi ronkaashitakimirika, riyotakiro eejatzi. Eero pipiyawaantetari rirori. Rowashi ronkaashiteetakimirika eejatzi tee pipiyawaantetari tema pikenkithashiryaa tyaawo ikowakayemiri rirori pantero, aritaki iinja ikantemi: Pantakiro

18Onampirentsi,

kameetha. 20Pamine, aririka pamatawiteri omperatzimiri, aririka ipajatawentemiro, eerorika pipiyawaantetari kameethata kima pamatawitakirira? Tee. Tema eero iaaperotzimi Tajorentsi pikameethatzi. Omaanta aririka ipajatashitemi riraga omperatzimiri, eejatzi teerika pipiyawaantetari, ari iaaperotakimi rirori pikameethatzi. 21Rootaki ikowakaakimiri: eero pipiyawaantetari riraga kijashitzimiri. Pikenkithashireeri riraga Jesokirishito: osheki ikemaatsiwentakimi, ikowaki pikimitakotyaari. 22Tema okantakotziri Iwaperite Tajorentsi: Tekatsi rante rirori kaari kameetha tatsi, eejatzi tee ramatawitantzi. 23Tee ipiyawaantetari riraga kijathatziriri, eejatzi tee ikijathatziri riraga owashironka gaeyiririni. Intakya ikenkithashiryaakiri Iriri Tajorentsi, riraga kantakowentziriri kameetha. Rootaki rameenantariri. 24Rirotaki irira janta koroshiki ikamawenteeyakaeroni okaatzi kaari kameethatatsiri anteeyirini, eerokya ikenkithashiryaantaawo eejatzi Tajorentsi. Iroaakakya, eero antapiinteero eejatzi kaari kameethatatsi, inta antapiinte kameethatatsiri. Osheki ikemaatsitawentee yakaeni, eero ashironkanta aaka. 25Piyotee yakini riraga owisha tee aiiro riyotantari: osheki ikinashitayityaani tsikarikapaeni. Eerorika ijeeki shenterini ari ipeyaagaanta kya. Aritaki pikimiteeyawitarini owisha, tee piyoteeyawitani. Omaanta iroaaka eenitatsi Shenteeyimirini, ikempoyaaperoe yakimini.
Riraga shirampari eejatzi iina, okameethatzi raakameethatawakaya

paapatziyari piimi. Tekirarika raapatziyari riraga Jesoshi, omaanta okameethatzi iaakimi paapatziyaperotakari irira eejatzi kameetha pijeeki. Roojatzikya

1-2Tsinani,

521

1 PEETERO3

iaaperotemi, eejatzi aririka pimateri paapatziyakayaari. 3Eero apatziro pikowashitaperotya powameethatero piishi, powaneenkatya, pikithaata kameethaperotatsiri, oetarikapaeni. 4Omaantakya pikowaperote pikamee thashiryaanaki pajankaneki, pineshi ronkathateri piimi. Rootaki ikowakaape rotakimiri Tajorentsi. 5Aritaki okimitee yani paejatoeteni aapatziyariri Tajorentsi: kameetha ojeekini, aapatzi yari oemi. 6Rowaga Jaarani okemijanta perotzirini Awaraamani,a oetziri nowinkatharite. Aririka pijeeke kameetha, pikimitakotakawo roori, tekatsikya pikantya pithaawantyaari piimi: tema tekatsi ikijawentemi. 7Eejatzi eerori, shiramparipaeni: tee omonkaatzimi piina, tee oshintsitapero tzi, rootaki nokanantzimiri pineshi ronkatero, piaapinkathaperotero. Tema pimonkaatawakagaeyakani, ineshironkateeyakimini Tajorentsi pijeekaeyantyaarini iinja janta jenokinta. Eerorika pikamintheero piina, eero rakimiro Tajorentsi aririka pamanawityaari.
Iinja rowashironkagaeteri antzirori kameethatatsiri
8Eejatzi nokanteeyemini maawaeni: pikimitawakagaeyaani, petakotawaka gaeyaani, pinintaperoeyerini piyemi jantzinkarite, pineshironkatawakagae yaani, eero pikantakaaperoeyaani. 9Teerika okameethatzi rantzimotakimiri paashini atziri, eero pipiyatari; aririka ikijathatemi, eero pipiyatari, inta pikanteri Tajorentsi ikaminthayeeri. Tema riyoyagaeyakimini irira: ikowaki ikamintheeyemini. 10Pikenkithashi reeya, okantzirini Iwaperite Tajorentsi:

Pikowakirika pikimoshiryaanaki eejatzi pijeeki kameetha, eero pikijathatziri paashini atziri, eero pamatawitantzi. 11 Eero pantayitzironi kaari kameetha tayitatsirini, inta pantayiterini kameethatayitatsirini. Pikowape rotanaki pijeeki kameetha. 12 Tema raminapiinteeyirini Awinka tharite maawaeni aapatziyeeyari rini ishenteeyirini. Ikemapiintziri aririka ramaneri. Omaanta eero ineshironkateeri antapiintzirori kaari kameethatatsi, inta ipinki materi.
Pantapiintero kameethatatsiri omawitya pikemaatsitawentyaawo
13Pikowaperoterika pantapiintero kameethatatsiri, eenitatsima kowatsiri rowashironkayemi? Tekatsi! 14Omawi tya eenitatsirika kijashitemini, omaanta itajonkakowentemi Tajorentsi. Eero pithaawantari, eero pikantashiryaa, inta pikimoshirete, 15tema pipinkathatapero teri Jesokirishito pajankaneki. Aririka rojampiteetemi: Iitaka paapatziyanta kariri Jesokirishito? Kameetha pakana kiri, eero pikijathatziri. Pikamanteri iitaka piyoperotantakari raaneemi jenokinta. 16Eerokya pantziro kaari kameethatatsi inta pantero maawaeni ikowakaakimiri rirori. Roojatzi riraga kijakimiri riyotanaki rirotaki irira owameethatzimiri. Roojatzi ipashiwe nantanakya, tema riyotanaki tee okameethatzi ikantzimatakimiri. 17Aririka ishinetziri Tajorentsi rowashi ronkagaetemi, iaaperotzimi pikamee thatzi aririka pikemaatsitawentyaawo kameethatayitatsirini pantayitzirini. Omaantakya tekatsi ikantya iaapero

a 3.6 Paminero OWAKIRANI ITAJAANTANEENCHA OETARIKAPAENI kapiitoropaeni 12 roojatzi 22.

1 PEETERO3,4

522

temi pikameethatzi aririka pashironkaa wentyaawo kaari kameethatayitatsini pantayitzirini.

Rantayitakirini Jesokirishito

paerani tee akameethatee yini aari, osheki antayitakironi kaari kameethatatsi, omaantakya ikameetha perotaki riraga Jesokirishito, tekatsi rantani. Ikamawenteeyakaeni rowawi jaakoeyakaeni; ikowaki aeeyanteeyari rini Tajorentsi. Ikamaperowitaka; omaanta ipiriinteeri Ashitariri. 19Ikamantakari, riyaatashiretapaentzi janta paamariki kaari tsiwakanitatsini janta rowakirinta Tajorentsi kamaari paeni eejatzi ishirepaeni theenkantatsi rini. Ari ikenkithatakaapaentziri. 20Paerani, tee raapatziyeeyarini Tajorentsi riraga atziripaeni eenironi ijeekini Noeni. Riwetsikantakaworini irira ipito, ikantapiinteeyawitakarini atziri paerani: Paapatziyeeyarini Tajorentsi, omaanta tee ikowaeyini raapatziyeeyarini. Riraga Tajorentsi reshiwentawitakari royaakoeyawitaka rini ikenkithashiryaawakyaata ipakaawakiroota okaatzi kaari kameethatatsi rantakiro. Omaanta tee ikowaeyini ikenkithashireeya. Roojatzi rotyaanantakanari rirori antawo inkani, oonkanaka maawaeni, othonkaeyakirini, kamanaki. Omaanta ikaatzi 8 awijako taatsiri pitotsiki. 21Ari roshiyeeyakarini riraga kaawoshitawenteeyaririni Tajorentsi. Aririka akaawoshita wentyaari, teera akaawoshiwaetashita, omaanta oshiyakaawentziro ikamawenteeyakaeni Jesokirishito, eejatzi ipiriintanaa, rowawijaakoeya kaeni. Eejatzi oshiyakaawentziro ameentakari Tajorentsi rowameethashi reeyantakaerini. 22Ari iroaaka jatee Jesokirishito janta jenokinta, ijeekimo tapaeri Tajorentsi rakoperoki:

18aakiro,

ikaatapaeri ipinkathariwenteeyapaeni. Eejatzi osheki ipinkathateeyirini ronampiripaeni, paashinipaeni pinkatharitawitachari, maawaeni. Eejatzi imatziro romperatari kamaari paeni riraga owashironkaachani iinja. 1Ari piyoteeyakini osheki ikemaatsita kawo Jesokirishito, tee ikantzi: Tee nokoyi nokemaatsityaawo. Eejatzi eerokapaeni, pikimitakotyaari irira. Eero pikantzi: Tee nokoyi nokemaatsityaawo. Pamine, aririka pikemaatsityaawo oetarika paeni, eero pikowanee pantapiinteero kaari kameethatatsi 2okaatzi ikowaeyirini atziripaeni. Omaantakya pikowaperotanaki panteniri Tajorentsi okaatzi ikowakayemiri roojatzi pikamantakya. 3Paerani pantawita woni rantapiintayitzirini riraga theenkanta tsiri: monkaataka, eero papiiteero eejatzi. Rantapiintayitzirini riroripaeni osheki inashitapaeni kaari kameethatatsi, ikenkithashiryaakotapiintawo ishirontayita woni kaari rayi, ishinkitapiinta, imayempi tawakaapiinteeyani, ikijawakagaeyakani, ipinkathatashitakawo iitajorentsitashitawo, rantakiro osheki kaari kameethatatsi. 4Tee riyoteeyini rirori, ikantzi: Iitaka kaari ikimitantana aapatziyariri Jesoshi? Rotsikanateeyakimini, tee riyotakoeyironi iaakimira pipaashiniteeyakini, rootaki ikantzimateeyantakimirini teera pikimita kotari. 5Omaanta iinja ipokae Jesokirishito ikantakowenteeyerini maawaeni atziri: aagaeyatsirini eejatzi kamatsiripaeni. Rojampiteeyerini theenkantatsiri: Iitaka pikijantakariri aapatziyanari? Tee okamee thatzi. Eero rakiri: osheki ipashiwentana kya. 6Paerani ikenkithatakayiteetakarini jeekawitacharini, ikamanteeyakirini: Aririka paapatziyari Jesoshi pikanteeta tyeeyaani pijeeki janta jenokinta. Roojatzi ikamaeyantakani: tema ranteeyakironi kaari kameethatatsi, rootaki ikamaeyanta karini, ikimiteeyakarini maawaeni atziri. Omaanta iinja ipiriinteeri Tajorentsi

523

1 PEETERO4

maawaeni aapatziyariri, ijeekakagaeyerini janta inampiki. Ikantya ikimiteeyaarini Tajorentsi: eero ikamaeyeeni eejatzi.
Thame aneshironkateri ayemijantzinkarite
7Pamine, rooteentsi omonkaatakya ikantakowenanteeyeerini Tajorentsi. Kameethapero pijeekaeyeni, pikyaaryoowentero pamanapiinteeyerini riraga Tajorentsi. 8Pikantani pikowape roeyeni pinintaperotawakagaeyaani. Aririka pinintawakagaeyaani, tema eero pikenkithashiriiro kaari kameethatatsi rantayitzirini paashinipaeni, inta pineshironkatawakagaeyaani, pipeyako teniri rantziri. 9Pikantyaani pineshi ronkaeyawakirini kameetha maawaeni areetemini. Eero pikantaakitziri riroripaeni. 10Tema eenitatsi omatakaa kimiri Ishire Tajorentsi, rootaki iroaaka pimatantyaawori petakotantyaariri atziripaeni. Pantape rotero! Piyotakagaeyerini rirori ikamintheeyerini Tajorentsi. 11Aririka piyoteeri atziri, pikyaaryoowentero pikamanteeniri iaani Tajorentsi. Aririka petakotyaari atziri, pikanteri Tajorentsi ramitakotemi, aritaki imatakaakimiro. Rootaki riraga paashinipaeni atziri riyotakotantzimiri paapatziyaperotari Jesokirishito, roojatzi ikanteeyeni: Tema ikameetha perotaki Tajorentsi. Okameethatzi iroaaka aaaperoeyerini maawaeni, apinkathateeyerini: akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari.

Aririka pikemaatsitawentyaari Jesokirishito, pikimoshiryaanaki

niyotaki osheki rowashironkaetakimi. Eero potsikanatawentawo, pikenkithashiryaa shita: Iitarika awijantanakari iroka? Aritaki okantyaari. Rooma rowashi

12Nonintaperotanewopaeni,

ronkaetakiri eejatzi paashinipaeni aapatziyeeyaririni Jesoshi. 13Tema eejatzi rowashironkaetakiri riraga Jesokirishito, iroaaka pikimiteeyaka rini: pikimoshireeyanakini. Iinja ipinkatharitapaaki rirori, roojatzi pikimoshirewentaperotantyaariri. 14Aririka itheenkanteetemiro paapatzi yarira rirori, pikimoshiryaanaki: tema aritaki itajonkakowentakimi Tajorentsi. Okithaatakayemi Ishire, rowaga kameethaperotatsiri. 15Omaanta eero powamaantzi, eero pikoshitzi, eero pantayitzironi paashini kaari kameetha tatsi, eero pimatzitawo eerori piaawae tzi iaanatawakaeyaarika paashinipaeni atziri rashityaawo rirori. Aririka ikijawenteetemi irokapaeni, ari pikemaatsitaperotakyaawo osheki. 16Omaanta aririka paapatziyaperotyaari Jesokirishito, rootakirika ikijanteete miri, eero pipashiwenta; inta pikante: Tema ikameethataki Tajorentsi, ishinetakina nokemaatsitawentyaari Jesokirishito. 17Pamine, rooteentsi ikantakowentee yeeni Tajorentsi: riteeyeeni maawaeni aari itominteeyarini, roojatzikya rirori theenkaeyiririni. Aririka iroaaka rowashironkaakae anantawori kaari kameethatatsi, tema ikowanaki ajeeke kameetha. Aririka ikenkithashiryaa jankanetakaakaero antakiri eejatzi owashiyaanteero, tema iinja aate jenokinta. Omaanta riraga kaari aapatziyeeyaririni Jesoshi, tema osheki rowashironkaaperoeyerini iinja. 18Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: Ari rowawijaakoeyakirini Tajorentsi riraga aapatziyeeyari rini, omaantakya irira jateeyawi takani paamariki kaari tsiwakani tatsini. Omaantakya riraga theenkiriri Tajorentsi, rantapiintziro kaari kameethata

1 PEETERO4,5

524

tsi, oetaka awijimoterini irirapaeni? Tema ari rashironkaa peroeyakyaani rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini. 19Aririka panteniri Tajorentsi ikowakaa kimiri, rootaki pikemaatsitawenantaka riri, okameethataki. Pikyaaryoowentero pantayiteroni kameethatayitatsirini. Pikanteri Tajorentsi: Pikempoyeena. Tema rirotaki wetsikakimiri, ikempo yaaperotemi, eero ramatawitzimi.
Peetero riyotaatziiri aataperoteenchari iyemijantzinkarite eejatzi ewankaripaeni

iroaaka nojankinatanta nariri aataperoteenchari aapatziya riri Jesoshi. Tema eejatzi naaka aataperoteenchari. Paerani noaapero takiri Jesokirishito ikemaatsitaka osheki. Eejatzi iinja, aririka ipokae Awinkatharite ipinkathariwenantapae, notsipatyaari nopinkathariwenante. Ari iroaaka eenitatsi nokoyiri nokamantee yemirini: 2riraga shentziriri rowishate raminakowentziri riroripaeni. Eejatzi eerori, pikimityaari rirori, paminakowi ritaantapiinteri piyemijantzinkarite, irirapaeni ikimitakari rowishatepaeni Tajorentsi. Paapatziyakaaperoeyaarini Jesoshi. Omaanta pantero pikowashi tari, tekatsi omperatemini. Tema ari okanta ikowakaakimiri Tajorentsi. Tee ro pikenkithatakaantapiinteeyaaririni payitantyaariri iyorikite, omaanta pikowaperotantyaari kameetha pamina kowiritaanteri. 3Eero pishintsitheeyirini kimitakami pinkatharipero, omaanta kameetha pijeeki, ikimiteeyantemirini rirori. 4Iinja ipokaerika Jesoshi, riraga iwinkatharite shentziriri rowishate, ragaeyaneeni, ijeekakagaeyapaeni janta jenokinta. Akanteetatyeeyaani ajeekae yeni janta okameethaperotzinta.

1Rootaki

ewankaripaeni, nokamantemi: pipinkathateeyerini maawaeni aatapero teencharipaeni. Eero pikantakaaperoe yani, omaanta kameetha pineshironka tawakagaeyaani. Tema okantzi Iwaperite Tajorentsi: Riraga Tajorentsi ikijiri riraga kantakaaperotzinkari, omaanta ineshironkateeyakirini kaari kantakaaperoeyachani. 6Pipinkathee yerini rirori: tema itajorentsitaperotaki, ipinkathariperotaki; roojatzi ipokaerika Jesokirishito ipinkathariwentakae. 7Pikanteri Tajorentsi oetarikapaeni pikenkithashiryaakopiintari, eejatzi eero pikenkithashiryaakotawo paashini oetarikapaeni, inta pameentyaari Tajorentsi. Tema raminakowentakimi. 8Paamawentya apaniroeni, paamayarira iwinkatharite kamaaripaeni. Osheki ikinakinayitanakini, ikowaki ithonkae yerinimi aapatziyeeyaririni Jesoshi, maawaeni. Tema ithawetakotantariri aakapaeni: ikowanaki rookakagaero aapatziyari, apeyakoteri. Ikimitakari antari manitzi aririka itasheyaperotaki: raminiri iwathatsite royaari. 9Pameenta perotyaari Awinkatharite potsinampaantyaariri iwinkatharite kamaaripaeni eero rantakaantzimiro kaari kameethatatsi. Kyaaryo eeniro pikemaatsitayityaarini, omaanta tee apatziro pikemaatsitya eeroka apaniroeni, eejatzi ikimiteeyakimini rirori ayemijantzinkarite janta paashini kipaeni kipatsi. 10Eero ojamanitaperotzi pikemaatsitya: riyotzi Tajorentsi pipinkathatakiri riraga Jesokirishito, roojatzi ragaeyanakimini janta jenokinta. Pikanteetatyeeyaani pijeeka pae janta okameetheetyaaperotzinta ashi royiro ineshironkatantzi: eekiro riyaatatye rowameethataperoeyemini, riweshiryaakagaeyemini, ishintsishiree yemini pajankaneki, eero pikantashi ryaapaa eejatzi. 11Thame maawaeni

5Eejatzi

525

1 PEETERO5

apinkathataperoeyerini, akanteetatyee yaani. Tema osheki ikameethaperotaki. Aritaki okantyaari. 12Ari nojankinatakimi eechonkiini nokamanantakimiri osheki ineshironka peroeyakimini Tajorentsi, kyaaryo nokantakimiri. Iroaaka paapatziyape rotyaari irira, piweshiryaawentyaari. Eeniro irika Shiriwaano,b rirotaki aaneemironi iroka nojankinari. Osheki noaaperotziri: rirotaki ayemijantzinka rite, ikyaaryoowentziro raapatziyapero takari Jesoshi. 13Riwethateeyakimini

maawaeni ayemijantzinkarite jaka Wawirooniyaki,c tema rirojatzi riyoyaa newopaeni Awinkatharite raapatziyee yarini. Eejatzi riwethateeyimini niyotaa newo Marikoshi. Tema kimitaka rirotaki notyomi. 14Paakameethatawakagae yaani maawaeni, pineshironkatawaka gaeyaani. Nokantziri Tajorentsi: Pineshironkateeyerini maawaeni aapatziyariri Pitomi, kameetha pijeeka kagaeyerini. Naaka jankinatzimirori: Peetero

b 5.12 Shiriwaano apite okanta iwaero, paashini okantzi Shiirashi. c 5.13 Riraga aapatziyariri Jesoshi iitziro nampitsi owaero Orooma paashini owaero Wawirooniya.

RAPIITEENIRI PEETERO ROJANKINATZINIRIRI IYEMIJANTZINKARITE

Shimo Peetero jankinatzimi rori eerokapaeni noyemijantzinkari tepaeni. Naaka rotyaantanewo Jesokiri shito, nantziniri rirori oetarika ikowakaakinari. Tema amonkaatawaka gaeyakani ameenteeyakarini Jesokiri shito, riraga Owawijaakoeyakaerini. Tema rirotaki Tajorentsi. Rirotaki kameethaperotatsiri. 2Ari piyoteeyaki rini, rootaki nokanantariri osheki ineshironkateeyemini eejatzi kameetha ijeekakagaeyemini.
Pikaaaperotya ashi poyiro pikameethatzi

1Naaka

roaagakaero Tajorentsi rirotaki kameethaperotatsiri eejatzi eenitatsi itajorenka, ikaemashiryaanteeyakaerini aapatziyaari. Aririka aapatziyaari aritaki itajonkawenteeyakaeni akantee tatyeeyaani ajeeki eejatzi oshiyaako tyaari rirori akameethashiryaantyaari. 4Osheki itajonkawenteeyakaeni akimoshirewenteeyantyaaririni, rantakaeniro maawaeni ikantakaeri. Ikashiyakae ramitakoeyeeni eero akowantawo antero kaari kameethatatsi jaka kipatsiki. Eejatzi ramitakoeyeeni akimiteeyantyaaririni rirori. Tee akimitari iroaaka riraga theenkanta tsiri.

3Ari

rantakaeniro Tajorentsi maawaeni iroka, rootaki okameetha tantari akaaaperotya kameetha ameentyaari Jesoshi. Aririka ameentyaari, roojatzi ari okameethatzi akameethatanaki. Aririka akameetha taki, okameethatzi eejatzi ayoperota naki oetarika ikowakaakaeri. 6Aririka ayotaki oetarika ikowakaakaeri, okameethatzi eejatzi aamakowentya apaniroeni anantyaawori. Aririka aamakowentanakya, okameethatzi akyaaryoowentero ikowakaakaeri. Aririka akyaaryoowentero ikowakaa kaeri, okameethatzi eejatzi oshiyako tyaari Tajorentsi, antapiintziro okaatzi kameethatatsiri. 7Aririka oshiyakotyaari Tajorentsi, antapiintziro okaatzi kameethatatsiri, okameethatzi eejatzi anintaperoeyanakirini maawaeni ayemijantzinkarite, eejatzi okameethatzi aneshironkateeyanakirini maawaeni atziri. 8Aririka pantaperoeyanakironi maawaeni iroka, ari osheki pantakiniri Awinkatharite Jesokirishito, eejatzi piyotaperotanakiri. 9Riraga kaari anteroni irokapaeni ikimiwita kamampowaakitatsiri. Tema ipeyakotari osheki ranteeyawitakawoni kaari kameethatatsi paerani, omaanta Awinkatharite ineshironkaperotakiri,

5Tema

526

527

2 PEETERO1,2

rowameethashiryaakiri, ari tee ikenkithashiriiro eejatzi kaari kameetha tatsi rantzimotawitakariri. 10Iroaaka, noyemijantzinkarite, eero pikimitari riroripaeni inta pikyaaryoo wentaperotero panteniri Tajorentsi maawaeni ikowakagaeyakimirini. Tema pikowaki piyote ikaemakimi Tajorentsi eejatzi riyoyaakimi. Aririka pantapiinta kiro maawaeni iroka, eero pipakagaero paapatziyari Jesoshi. 11Okantyaatakya raantaneemiri janta jenokinta, janta ikantani ipinkathariwenantzi Awinka tharite Jesokirishito: riraga owawijaa koeyakaerini.
Eero pipeyakotziro iroka nokantakimiri
12Tee owakira pikemaeyakironi iroka nokantakimiri: piyotziteeyawoni, eejatzi pimatayitakironi kameetha. Omaanta okameethatzi eekiro niyaatatye napiiteemiro eejatzi nokenkithashiryaa kagaemiro. 13-14Riyotakaakina Awinka tharite Jesokirishito eero ojamanitzi nokamantyaari. Omaanta okameethatzi nokenkithashiryaakagaeyemironi roojatzi nokamantakya. 15Roojatzi nokamantaka, eero pipeyakotantawo, inta pikantyaani pikenkithashiryaa piintyaawo.

roeyakirini ishipakiryaanaki, eejatzi nokemaeyawakirini Pawa Tajorentsi, riraga kameethaperotatsiri. Ikantzi: Rirotaki irika notyomi nonintapero tziri, osheki noaaperotakiri ikameetha tzi. 19Eejatzi eenitatsi iroaaka rojankina tziteeyanarini riraga kamanantayitziro rini iaani Tajorentsi paerani: okyaaryooperotatzi. Okameethatzi pikenkithashiryaaperoeyeroni okaatzi rojankinatzi; tema iyotaatziimi piyote okyaaryooperotzirika okaatzi riyotaantziri paashinipaeni atziri. Okimitakawo oorentya tsiteniriki: eerorika oorenta, eero aminashita. Ari okameethatzi pikantyaani pikenkitha shireeyeroni Jankinarentsipero, roojatzi kitejiriki ipokantyaari Jesoshi; roojatzi riyotakaaperoeyemini Tajorentsi, okimitzimoeyemini okitejitaperotzi. 20-21Nokowaki piyoperoeyeroni iroka: rowaga rojankinarini riraga kamananta yitzirorini iaani Tajorentsi okameetha perotaki. Tee riyotawitani irirapaeni, riraga paejatziiteni, kaari ashitawori rojankinari rirori; omaanta iyotagaeya kirini Ishire Tajorentsi, rootaki rojanki natantakawori iroka.
Ikenkithatakotziri amatawitantatsiri

Kameetha iyotagaeyakaeni iaani Tajorentsi

16Tema nokamanteeyakimini iinja ipokae eejatzi Awinkatharite Jesokiri shito, osheki ipinkatharentsitapaaki. Kyaaryo iroka nokantakimiri, tee nokamantashiteeyemironi naamaashi teeyakarini. Tema naakapaeni aaperoeyakiririni Jesoshi paerani ishipakiryaaki eejatzi itajonkantayita kini. 17-18Paerani riyaatantakari Jesoshi tonkaariki, noyaatanakiri naaka eejatzi paashini apite riyotaanewo; noaape

paerani kamananta witachari ikaateeyinira ijoriiyo tzinkaritepaeni, omaanta ramatawita gaanteeyirini; roojatzi ijeeki iroaaka amatawiteeyemirini eerori. Riyotagae yemironi theeyaantsi, itheeyakotyaari Tajorentsi. Tema ayoteeyakini ikamawenteeyakaeni Jesoshi aateeyantyaarini jenokinta, omaanta ikante riraga amatawitantatsiri: Eero apinkathatziri Jesoshi. Rootaki kaari ojamanitanta rowashironkaaperoteri Tajorentsi. 2Eenitatsi osheki

1Eeniwitacha

2 PEETERO2

528

eerokapaeni rirotaki oyaaterini: pikimityaari, tema pantayitzironi kaari kameethatatsi; rootaki itheenkantee tyaawori aagantsipero kenkithatako tziriri Jesokirishito. 3Osheki ramatawi teeyemini riroripaeni, riyotaashitayite mironi oetarikapaeni rayitantemiriri piyorikite. Paerani ikantzi Tajorentsi: Aritaki nowashironkaaperoeyakirini riraga amatawiteeyeririni aapatziya nari. Kyaaryo, eero ojamanitzi riyaateeyeni paamariki kaari tsiwakani tatsini. 4Paerani riraga ronampiripaeni Tajorentsi ipiyathateeyakarini, rantayi takironi kaari kameethatatsi. Rootaki rowashironkagaeyantakaririni, rookae yakirini janta jaawiki janta otsitenitape rotzinta. Aritaki ijeekanaki riroripaeni janta, roojatzi ikantakowenantyaariri Jesokirishito iinja. 5Pamine, rowama gaeyakirini Tajorentsi riraga atziripaeni paeraniperoroa. Tee ipinkathateeyirini rirori, rootaki rotyaanantakanariri oonkawo agaeyakirini. Tekatsi paashini rowawijaakote, apatziro Noe, itomi 3 eejatzi iinapaeni, ikaateeyini 8. Tema rirotaki kenkithatakagaeyawitakaririni atziripaeni, ikanteeyawitakarini okameethatzi pookero kaari kameetha tatsi, pantero kameethatatsini. 6Eejatzi paeraniperoroa itagaeyakirini Tajorentsi maawaeni joroomajatzi, eejatzi maawaeni komoorajatzi; itagaeyakironi ipankopaeni, rowaagawo, maawaeni. Ootaka maawaeni. Okamee thatzi iroaaka akenkithashiryaakopero tyaawo rantakiri Tajorentsi, ayoteeyantyaarini ari rowashironkagae yakirini iinja maawaeni kaari pinkatha tziriri. 7-8Ari ikameethashiryaakini Rooteni; ijeekawitani janta Joroomaki, omaanta osheki rowashiretakotakari ijeekimoteeyakirini, iaakiri, ikemiri ranteeyakironi oshekipero kaari

kameethatatsi. Osheki ikenkithashiryaa kotakari maawaeni kitejiri ikantzi: Iitaka kaari raapatziyeeyantarini Tajorentsi? Raapatziyaarimi ari ijeekimi kameetha. Omaanta iaakiri Tajorentsi ikameethaperotaki riraga Roote rootaki kaari itaantari inta rowawijaakotakiri. 9aakiro, riyotaperotzi Tajorentsi rowawijaakoeyirini pinkathateeyiririni, omaanta kaari ikimitantari theenkanta tsiri. Kyaaryo, rowashironkaeyeerini irirapaeni iroaaka eejatzi ipokaerika ikantakowenanteeyaaririni, aritaki rotyaantakiri paamariki kaari tsiwakani tatsini. 10Aritaki rowashironkagaeyaki rini maawaeni kowatsiri rantero kaari kameethatatsi antashitayitaworini ikowayitzirini rirori, omaanta rowashi ronkaaperoeyakirini riraga aamintha tashitawori kaari rayi eejatzi riraga atziri rantatenkatawakaeyaani ishiramparinkaki eejatzi rowashironkaa peroeyakironi rowaga aaminthatashi tariri kaari ayi eejatzi rowaga tsinani antatenkatawakagaeyaani otsinaninkaki. Eejatzi rowashironkaaperoeyakirini riraga theenkiriri Awinkatharite eejatzi theenkiriri maawaeni jewatatsiri. Tema osheki ikantakaaperotatya riraga amatawitantatsiri, ikantzimata tziiri jewatatsiripaeni eejatzi ronampiri paeni Tajorentsi. 11Omaanta ijeekaeyini ronampiripaeni janta Awinkathariteki, omawitya oshekipero ishintsitzi, tee ipiyatakotari riraga kantzimateeyiririni. 12Riraga amatawitantatsiripaeni ikimiteeyakarini tsimeripaeni, tekatsi riyote. Riraga tsimeri ijeekashiteeyaani inimoteeyakirini, roojatzi ikenteri atziri, chek, rowamayeri. Ikimiwitakari riraga theenkantatsiri ikantzimatashitayita woni kaari riyotzi, rootaki ithonkantyaariri Tajorentsi. 13Kyaaryo iinja rashironkagaeyakyaani rirori, tema ikantzimatakiri paashinipaeni eejatzi

529

2 PEETERO2

ramatawitakiri. Riweshiryaawentashita yitawoni rantero kaari kameethatatsi kitejiriki, omawitya iaakiri paashini paeni atziri. Kyaaryo rantzimoteemiro kaari kameethatatsi itsipatantakimiri rootaki itheenkantakimiri atziripaeni. Tee okameethatzi ranteeyirini rirori, omaanta rantakagaeyakimironi kaari kameethatatsi pikimiteeyantyaaririni eerori. 14Tema iaawenaperoteeyawoni ishirontawo tsinanipaeni, ikantani rantapiintziro kaari kameethatatsi: tekatsi ikantero rookaero, ashi royiro. Rantakagaeyakirini kaari kenkithashi reeroni kameetha kaari kameethatatsi. Ashi royiro iaawenaperoteeyawoni ashaagawontsi. Kyaaryo riraga Tajorentsi rotyaanantyaariri rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini. 15Paerani ikemijantaperotaki kyaaryoo perotatsiri omaanta iroaaka rookakiro, rantashitayitawoni oetarikapaeni ikowakiri. Ikimiteeyakawoni rantakiri Waraamini, itomini Weyori. Ikenkitha tawitawoni paerani iaani Tajorentsi, omaanta iaawenaperotakawo ashaaga wontsi. Ikowawitakani ipeyiri ashaagantzinkari. Rootaki ikimoshire tantakari ipinatanteetariri ranantyaa wori kaari kameethatatsi. 16Tee raapatziyaperotari Tajorentsi omaanta royaatakiri kowaentsiri ipinateri ashaagawontsi. Ari romapokashitakari iwoorote iaanatakiri, kimitaka rirotakimi atziri. Tee riyotzi Waraami riro aawaetakaakiriri Tajorentsi. Ikijaperotakiri rompojantakariri, ipiyawaantetantakariri, roojatzi iaakiri ronampiri Tajorentsi rootaki osheki rotsikanatantanakariri, eejatzi osheki ikenkithashiryaanaka: tee ikenkithashi ryaawitanaawo eejatzi ashaagawontsi. 17Aririka pikeekakotero iaa iyowaa tantyaari tema pikowaperotaki ojeeki iaa. Omaanta aririka opiryaataki, tema tee

okameethatzi, tekatsi paye iaa. Ari riraga amatawitantatsiri roshiyakawo piiyanarite piryaateentsiri iaa: tee ikameethatzi. Osheki iaawaetashita, wero, wero, wero, omaanta tekatsi ramitakotemi. Eejatzi ikimitawitakawo menkori, aririka piaakiro amakiro tampyaa, pikenkithashireeya: Opariyatyee inkani. Omaanta kimitawi taka amatawiwitakimi, teemaeta opariye. Eeniro ijeekaperotantyaari rirori janta otsitenitaperotzinta riwetsikakiniriri Tajorentsi. Tema rootaki paamariki kaari tsiwakanitatsini. 18Osheki ikantakaaperota eejatzi ikantapiintzi: aakiro, nantashita yitakawoni oetarikapaeni nokowayitzirini. Ari ramatawitayitzirini osheki owakira aapatziyawitakariri Jesoshi: owakira rookawitakawo kaari kameethatatsi rantayitzirini, omaanta rantakagaeri eejatzi. 19Ikanteeyirini: Tema irira Tajorentsi owawijaakotzimiri, tee pimatziro powawi jaakotya apaniroeni. Iitaka kaari panantawo oetarika pikowayitzirini? Tema ineshironkatakimikya, eero ikijawentzi miro. Thame pikimitena naari. Rootaki ikantayitawitarini, omaanta osheki ramatawitantzi. Tee imatziro rirori rantero oetarika ikowaki inta rantapiintziro kaari kameethatatsi. Tema piyotzi aririka ranaakoteetakae oetarika eero amatziro apaniroeni ookaero iroka. 20Pamine, paerani riraga amatawitantatsiripaeni rantapiinteeyawitawoni kaari kameethata tsi ranteeyironi maawaeni theenkantatsiri. Roojatzi riyotaakoteetakiri Awinkatharite Jesokirishito riraga Owawijaakotakaeri, ari ipakaawitakawo rantziro kaari kameethata tsiri. Roojatzi ipiyashitantaawo rantziri paerani. Iroaaka tekatsi ikantya ipakantyaawori eejatzi rantayitzironi, rootaki osheki rowashironkaaperotantyaari. 21aakiro, okameethawita eero riyotzimi riroripaeni ijeeki kameetha. Tema iroaaka tee ikoyi rantero okaatzi ikaminaakiriri Tajorentsi, omawitya okameethaperotaki;

2 PEETERO2,3

530

rootaki tekatsi okantya rawijakotantyaari. Riraga otsitzi roepiyeero iyamaankani, rowaawo. Eejatzi ikanteetzini: Atsipetashitakari akiweri chaancho, tema eejatzi ipiyanee rantaata paero jampowatha. Kyaaryootaki ikanteetziri. Aritaki ikimiteeyarini rirori riraga iyotakowitariri Jesoshi omaanta kaari aapatziyariri, ipiyakoteeyaawo kaari kameethatatsi.
22Ikanteetzini:

Ikenkithatakotziri Jesoshi ipokanteeyaari ikantawenteri atziri

noyemijantzinkarite, piyotee yini nonintaperoeyakimini. Paerani nente nitantakimirori nojankinatakimiro, nokenkithashiryaakaakimiro rojankinatzini riri riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi kameethashiretatsiri paerani. Eejatzi nokenkithashiryaakaakimiro maawaeni ikaminaakaeri Awinkatharite, riraga owawijaakotakaeri. Roojatzi rotyaanteeyakinarini aapatziyakagaeyemi rini. Iroaaka napiiteemiro nojankinatee miro pikenkithashiryaakoperotantyaawori maawaeni okaatzi kameethatatsiri. 3Okameethatzi piyoteeyeni eerotzitarika ipokira Awinkatharite, ijeekera osheki theenkantatsiri, rantashitayijeempiyaawoni oetarikapaeni ikowayitzirini rirori. Ishirontawenteeyarini Awinkatharite, 4ikanteeyeni: Ikantzima Jesokirishito ari ipokae? Injii, injii, injii. Iitarika iroaaka? Tema kamaki paerani. Eero ipokae. Paerani raamaawitakarini riraga itakaantaworini aapatziyariri roojatzi ikamaki, omaanta tee iiiri, roojatzi iroaaka. Paejatotaki paerani. Piitzima eeroka ari piaagaeri? Injii, injii, injii. Roojatzi okantani kipatsi, tee opaashinitzi. Rootaki ikanteeyirini theenkantatsiri. 5Riyotaki itheeyashita, omaanta tee ikoyi ikenkithashireero rantayitakirini Tajorentsi. Paerani ikantaki rirori: Otzimeeta jenoki, eejatzi otzimeeta kipatsi, roojatzi

1-2Ari,

otzimantakari. Ari riwetsikakiro kipatsi, shitowanaki niyanki inkaareki, iroaaka otapotakawo inkaare. 6Aritaki okantakari paerani, omaanta roojatzi rowashironka gaeyakirini riraga atziri eejatzi piratsipaeni ikaateeyinira ijeekantakarira Noe paerani. Rootaki rowashironkaanteeyakaririni, tee ijeekaeyini kameetha. Ari opariyaki antawo inkani, oonkanaka maawaeni kipatsi, eejatzi ithonkaeyanakani theenkantatsiri. 7Eejatzi ikantzi Tajorentsi: Iinja notayero jenoki eejatzi kipatsi, eejatzi notaakoeye rini maawaeni jeekantawori. Tema paerani ikantzini: Niwetsikero kipatsi, roojatzi otzimantakari. Iroaaka ikantzi: Iinja notagaero kipatsi, tema eejatzi rantero. Kyaaryo tekiraata omonkaatya itaanteeyaawori, omaanta iinja itagaero, eejatzi itaakoeyerini maawaeni theenkanta tsiri, rowashironkagaeyerini. 8Iroaaka, nonintanewopaeni, pikenki thashiryaakoeyeroni iroka: aetakaawitawo 1000 ojarentsi paeraniperoroa. Omaanta tee iitziro riraga Tajorentsi. Iaakiro tee ojamanitzi, okimitzimotakari apaani kitejiri. Aeteeyironi tee ojamanitzi apaani kitejiri, omaantakya irira iaakiro ojamani, okimitzimotakari 1000 ojarentsi. 9aakiro, aetakaawiteeyakawoni opaeranitaki, tekira imonkaatziro ikantakaeri: tekira ipokae Awinkatharite. Omaanta tee iitziro rirori opaeranitzi. Eero ramatawitee, omaanta ojamani royeeyirini theenkantatsiri, ikowaki ikenkithashiryaaperoteeya, retakotantanakya okaatzi kaari kameetha tatsi rantakiro eejatzi rookero. Ikowakiri maawaeni atziri eero riyaatanta paamariki kaari tsiwakanitatsini. 10Omaanta kyaaryo iinja romapokaperotapae Awinkatharite, ipokaerika. Okimitaaganki tee ayotzi tsika ikaatzika ipoki koshintzi eejatzi tee ayotzi tsika ikaatzika ipokae Jesoshi. Antawo otonkanaki jenoki, toon: othonkaperotana kya, thopereee. Itaaperotanakya ompokiro, oorya, kashiri, maawaeni. Eejatzi kipatsi,

531

2 PEETERO3

otaanakya; eejatzi otaakotaperoeyana kyaani maawaeni riwetsikakiri Tajorentsi jaka kipatsiki eejatzi itaakoeyanakyaani maawaeni atziri: jeeeii. 11Ari iroaaka ayoteeyanakini othonkaeya maawaeni aeeyirini, rootaki okameethatantari akenkithashi ryaanakya, aapatziyaperotyaari Tajorentsi, kameetha ajeekaperote. 12Kameetha aamagaeyaarini Jesokiri shito ipokae, kameetha eejatzi anteeye nirini maawaeni ikowakaakaeri ishintsi tanteeyaari ipokae. Aririka omonkaata kya, otaanakya jenoki eejatzi jenokijato paeni othonkaeyanakyaani, maawaeni, thopereee. 13Omaanta eenitatsi paashini ikantakaeri, ayotaki eero ramatawitee. Tema ikantzi: Niwetsikae paashini jenoki owakirari, eejatzi kipatsi owakirari. Okameethaperotee roori, eero ijeekae antayiteeroni kaari kameethatatsi.
Riweyaantapaakari rojankinari

nonintaperotanewopaeni, paamagaeyantaworini ikantakaeri. Pikaaaperotya pijeeki kameetha pikimitya Tajorentsi, eejatzi paakamee thatawakagaeyaani; roojatzi aririka ipokae, iaaperotapaakimi pikameetha perotaki, tekatsi pantani. 15-16Eejatzi

14Rootaki

pikenkithatakotero iroka: kyaaryo, tekira ipokae Awinkatharite, omaanta royagaeyakirini paashinipaeni atziri raapatziyeeyarini rirori rawijakoe yanteeyaarini. Rootaki rojankinateeya kimirini Paaworo rirori, riraga anintape roeyirini. Osheki riyotaakiri Tajorentsi irira. Roojatzi rirori ikamantakotakaero iroka maawaeni rojankinari. Eenitatsi pomeentsitagaanteenchari rojankinayi tzirini. Iroaaka riraga kaari iyotatsi, riraga kaari aapatziyaperotariri Jesoshi, ikinakaashitakawo iaani Paaworo, tee rothatayiro ikamantakotero. Eejatzi ikinakaashitayitakawoni paashini iaani Tajorentsi, rootaki rowashironkae yantyaaririni iinja. 17Ari, nonintaperotanewopaeni, nokamantakimi tsika okantyaari iinja. Nokamanteeyakimini ijeeki riraga kaari kameethatayitatsini, piyathateeyaaririni Tajorentsi, riyotaantero theeyaantsi. Kyaaryoowa, paapatziyarikari, ikompi takaemikari. 18Eekiro piyaatatye paapatziyaperotyaari Awinkatharite Jesokirishito, riraga owawijaakoeyakae rini, piyoperotantakariri. Thame iroaaka eejatzi apinkathataperoeyerini, akanteetatyeeyaani. Aritaki okantyaari. Naaka jankinatzimirori: Peetero

RITAKANARI ROJANKINATZINIRI JOWA RIYOTAANEWOPAENI

4Nojankinatzimiro

Riraga iyotakoperotakagaeyakaeririni Tajorentsi riyoteeyakaeni tsika akantyaari ajeekantyaari jenokinta

iroka akimoshirepe rotanteeyarini kameetha.

Roshiyaperotakawo Tajorentsi kitejiri

niwethatemi eerokapaeni tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Jowa jankinatzimirori iroka. Iroaaka nojankinatakotakiri itaperotakawori ijeeki. Paeraniperoroa, tekirani otzimini kipatsi, roojatzi ijeekitani riraga Jesoshi. Itsipatakarini ashitariri, riraga Pawa Tajorentsi, roojatzi ipokantapaaka jaka kipatsikika. Rirotaki iyotakoperotakagaeyakaeririni Ashitariri. Ikanta riyotagaeyakinani tsika akanteeyarini ajeekashiryaantee yari jenokinta. Naaka maawaeni riyotaanewo nokemapiinteeyakirini, noaapiinteeyirini, naminapiinteeyaki rini, nopampitapiinteeyakirini: iroaaka nokamanteeyemini tsika ikantari, eejatzi nokamanteeyemini tsika akantya aaaperotanteeyaririni janta jenokinta. 3Irira noaaperotakiri, nokemaperota kiri, rirotaki nokenkithatakotziri. Iroaaka nokamantaperotemi tsika pikantya pikempiyaaminthatantenari kijokiro powanakina naaripaeni. Eejatzi akempiyaaminthatantyaariri Ashiteeri, eejatzi Itomi, riraga Jesokirishito.

1-2Nokoyi

nokamantemiro ikamantaki nari rirori. Maawaeni okaatzi rantziri Tajorentsi okameethatatzi, rootaki roshiyaperotantakawori kitejiri koeetyaaki kameetha: tee ikemakaaneentawo rantziro kaari kameethatatsi, rootaki kaari itsitenita neenantari rirori. 6Akanterika: Nokimita kari: tema kijokiro nowakiri, omaanta eenirorika antapiintziro kaari kameethata tsi, okimitaka eeniro akinaki tsiteniriki: atheeyashitaka amatawitashitakari paashinipaeni. 7Omaanta Tajorentsi ikameethaperotaki, ikimitakawo ikinanaki rirori kitejiriki. Eejatzi aari, aririka kameetha ajeeki, okimitaka ajeekaki kitejiriki, akimitakotakari ikimitaaga rirori: akameethatawakagaeyakani. Ikamawenta kae Jesoshi, riraga itomi Tajorentsi rowawijaakotantakaeri: okimitaka rapaata wentakae riraa okitetanteeri kaari kameethatatsi antziri. Rootaki iaapero tanteeri Tajorentsi aaka kimitaka tekatsi antani. 8Akanterika: Tee nantziro kaari kameethatatsi, aaka amatawitaacha apaniroeni, tekiraata ayotaperotziroota kyaaryooperotatsiri. 9Tee ramatawitee Tajorentsi, ikameethaperotaki eejatzi

5Iroaaka

532

533

1 JOWA1,2

ikyaaryoowentziro okaatzi ikantakaeri. Aririka athawetakotya akanteri: Nantakiro iroka kaari kameethatatsi, eero napiiteero, eero pikijawentanawo inta pipeyakote nawo, aritaki imatakiro: kyaaryo ikaminthaakae, rowameethatakae, tema apaatawentakae riraa Jesoshi paerani okitetakaakae. 10Akanteririkami Tajorentsi: Tee nantziro kaari kameethatatsiri, kimitaka akimitakaantakari rirotaki theeri Tajorentsi. Tema ikantzi Iwaperiteki: Maawaeni atziri rantziro kaari kameetha tatsi. Akanteririkami Tajorentsi: Tee aiiro nantani, rooma tekiraata ayopero tziro kameetha kyaaryooperotatsiri okantziri iaani. Tema athaaakawo okaatzi ikantakaeri. 1Iroaaka, niyotaanewopaeni, nojanki nateeyemironi eero panantawo kaari kameethatatsi. Eenitatsi Pawakinta aanatakowenteeyakaerini, riraga Jesokiri shito, ikameethaperotaki. Aririka antero kaari kameethatatsi, ari iaanatakowenta kae. Ikanteri Ashitariri: Pikaminthayeri riraga aapatziyanari; tema nokamawenta kiri. 2Eenitatsi anteeyakirini maawaeni, rootaki ikamawenantakaeri rirori koroshiki ikowashitaka. Tee apatziro ikamawenteeyi rini anampijatzipaeni aaka, inta eejatzi ikamawenteeyakirini rirori maawaeni atziri, rowameethatanteeyakaerini Tajorentsi, eejatzi riroripaeni maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Roojatzi aapatziyari rika irira, eero ikijawenteero Tajorentsi kaari kameethatatsi anteeyakirini, eero rowashironkagae.
Aapatziyaperotariri Tajorentsi, rirotaki iyotziriri

amatawitaacha apaniroeni. 5Omaanta aririka antaperotakiniri ikaminaakaeri Tajorentsi, aakaperotaki nintaperotakiriri. Rootaki ayotawakaantakari akimitakari. 6Akanterika: Kijokiro nowakiri Tajorentsi, kameetha akanteetatyeeyaani akimitakotyaari, ajeeki kameetha ikimitaaga Jesokirishito ijeekawitani paerani. 7Nonintaperotanewopaeni, kaari owakirari iroka nokaminaakimi, inta paerani pikemakiro. Paerani pitakawoni paapatziyakarini Jesoshi riraga Tajorentsi ikaminagaeyakaeroni. 8Tee ayotawitani, okimitzimotawitakaeni ajeekaki tsiteniriki, omaanta ipokashi teeyakaeni riraga Jesokirishito riyotakaakae, iroaaka okimitzimotana kae ajeekae kitejiriki. Rootaki napiitantzimirori. Ikyaaryoowentakiro Jesokirishito inintaperoeyakaeni. Eejatzi eerori ari pikimitya pikyaaryoowentero pinintaperoeyerini paashinipaeni. 9Aririka akantashitya: Nokinaki kitejiriki, niyoperotziri Tajorentsi, omaanta eenirorika oonari ayemijantzinkarite, tekiraata ajeeki kitejiriki, inta eeniro akimita paerani akinaki tsiteniriki. 10Omaanta aririka anintaperoteri ayemijantzinkaritepaeni, tema eekiro aatatyee ajeeki kitejiriki, akimitakari Tajorentsi, eejatzi eero antapiintziro kaari kameethatatsi. 11Omaanta ooaririka rirori, kimitaka akinaki tsiteniriki, eeniro antapiintziro kaari kameethatatsi. Tee ayotzi tsikarika akinanaki, kimitaka otsitenitzi motakae, rootaki kaari aaantawo oetarika.
Eero pikowaperotziro rantapiintziri theenkantatsiri
12Nonintanewopaeni, eeniro pantee yawitakarini, omaanta rowawijaakoeya kimini Jesoshi. Tema ipeyakotakimiro

akemijantaperotapiintero ikaminaakaeri Tajorentsi, ayoperoeyakini asheninkatakari. 4Eenitatsi kantashitachari ikantzi: Nosheninkatakari Tajorentsi, omaanta tee imonkaatziro rantziniri ikaminaawitariri, rirotaki theeyinkari, riro

3Aririka

1 JOWA2

534

Tajorentsi okaatzi pantawitakari. Rootaki iroaaka nojankinatantzimirori iroka. 13Eeroripaeni yotziriri kameetha Tajorentsi oshiyariri shirampari pishintsishiretaki tema piyoteeyakirini Jesokirishito riraga itaperotawori ijeeki, rootaki nojankinatantzimirori iroka. Eeroripaeni antziniriri Tajorentsi oetarikapaeni, poshiyakari ewankari paeni, tema panaakotakiri Jatanaashi tee pantziniri ikowakaawitakimiri, rootaki nojankinatantzimirori iroka. 14Kyaaryo nojankinatzimiro eeroripaeni kimitakimi neentsitepaeni, niyotaaki miro paapatziyari Jesoshi rootaki piyoteeyakirini ashitakaeri. Eeroripaeni antaripaeni, piyotakiri riraga itaperota wori ijeekaperotzi, rootaki nojankina tantzimirori iroka. Eeroripaeni ewankari, pishintsiteeyanakini, pikyaa ryoowentaperotakiro ikantziri Tajorentsi, eejatzi tee paapatziyanaari Jatanaashi, rootaki nojankinatantzimi rori iroka. 15Eero pikowaperotziro pantero rantapiintziri theenkantatsiri. Eero pikowaperotziro oetarikapaeni tee okameethatzi ikowaperotziri jeekayita tsirini kipatsiki. Aririka pikowaperotero, eero pimatziro pinintaperoteri Tajorentsi. 16Riraga kowaperotachari ijeeki kimitariri theenkantatsiri eejatzi kowashitachari rashitari oetarikapaeni tema ari ikanteeyani jaka: ikenkithashi ryagaeyakironi oetarika ikowaperotakiri ranteri. Ikowaperotakiro oetarika iaakiri, ikantakaaperotawo rashitawi taripaeni. Tee riro yoteeroni Pawa Tajorentsi, inta yotagaerori theenkanta tsiri tsika ikanta ikenkithashiryaantari. 17Opeyaneeya jeekayitatsirini kipatsiki, eejatzi opeyaneeya maawaeni ikowae

yawitarini theenkantatsirini. Omaanta aririka anteniri Tajorentsi ikowakaa kaeri, akanteetatyeeyaani ajeekae janta jenokinta Pawaki.
Kijaneentakiriri Rotyaantanewo Tajorentsi

rooteentsi ipokae Jesokirishito riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, eero ojamanitzi. Pikemakota kiri riraga paashini pokatsini, riraga amatawitantashitachari, kantatsini: Tee ratziritapaaki Rotyaantanewo Tajorentsi. Tee ipoeeya jenokinta Jesoshi. Kaari irira Rotyaantanewo Tajorentsi. Irika iiteetziri Kijaneentaki riri Rotyaantanewo Tajorentsi:a omaanta nokantemi, areeteeyakani osheki riroripaeni. Eenitatsi iroaaka osheki amatawitantatsiri itheenkiri Jesoshi, rootaki ayoteeyantakarini eero ojamanitzi ipiyaperotanteeyarini Rotyaantanewo Tajorentsi jaka kipatsikika. 19Paerani ikaateeyawiteeni riraga amatawitantatsiri, ikemijantawi tani rirori, omaanta iroaaka rotsipa ryaanee. Tee ikimitaperotee. Ikimitape rotakaerikami, kijokiro rowanakaemi, omaanta rotsiparyagaeyakaeni. Iroaaka riyotaperotanakiri maawaeni atziri tee ikimitee aaka, tee raapatziya perotari Jesoshi. 20Omaantakya eeroka, rotyaanteeyakimironi Tajorentsi Ishire, okithaatakaapaakimi. Iyotaaperotaki miro, rootaki pinashitanteeyakaworini eeroka kyaaryooperotatsiri eejatzi kaari kyaaryooperotatsi. Tee pikimitari riraga kaari yoteroni kyaaryootatsiri: tee riyotzi irinta. 21Piyoteeyakironi kyaaryootatsiri, rootaki nojankinatantzi mirori iroka. Piyotaki amatawitantatsiri: eero ipoa Tajorentsiki, tema rowaga

18Niyotaanewo,

a 2.18 Ipaante paashini Peru-jatzi okantzi Kijaneentakiriri Rotyaantanewo Tajorentsi: Anticristo eejatzi enemigo de Cristo.

535

1 JOWA2,3

iaani Tajorentsi rootaki kyaaryoopero tatsiri. 22Theeyaperotachari riraga Kijaneentakiriri Rotyaantanewo Tajorentsi riraga kantashitachari: Riraga Jesoshi, kaari Rotyaantanewo Tajorentsi. Tema itheenkakiri Ashitakaeri eejatzi itheenkakiri Itomi. 23Riraga theenkakiriri Itomi Tajorentsi, tee riyotziri Ashitariri eejatzi. Omaanta riraga kantaperotatsiri: Jesoshi rirotaki Itomi Tajorentsi, tema rirotaki yopero tziriri ashitariri. 24Pikanteetatyeeyaani pikenkithashireero pajankaneki iroka kyaaryooperotatsiri pikemakiri paerani. Aririka pikenkithashiryaaperotakiro, aritaki kijokiro powanakiri Itomi Tajorentsi, eejatzi Ashitariri. 25Ajaa, iroka ikashiyakaakaeri: Okanteetatyee yaani ojeeki pishire. 26Ari nojankinatakotakiri riraga amatawi teminimi, nokantemi: Kyaaryoowa, ramatawitzimikarira. 27Omaanta rotyaantakimiro Tajorentsi Ishire, okithaa takaapaakimi. Rootaki kaari pikowanta paashini yoteemini. Okithaatantakaakimiri, omatakayemiro othotyeemiro maawaeni iyotaaperotemiro. Kameetha iyotayemi, tee otheeyaniita. Rooma iyotaakae kijokiro oyeri Jesokirishito: ari kijokiro poyeri, pikantyaani.
Reentsitetakae Tajorentsi

niyotaanewo, pikempiya minthatakari Jesokirishito. Iinja ipokapae. Aririka pikantyaani pikempi yaminthatakari, ari piweshiryaawenta wakyaari, eero pipashiwentakaawakari aririka ipokae. 29Aritaki ayotaki ikamee thataki Tajorentsi. Aririka eekiro riyaatatyee rantero kameethaperotatsiri riraga atziri, aritaki ayotanakiri rirori reentsitetakari Tajorentsi. 1Tee amatziro athotyeero tsika okaatzika inintaperotakae Pawa Tajorentsi. Tema ikantakae rirori:

28Iroaaka,

Eerokateeyakini notyomipaeni, nishintyopaeni. Kyaaryo ikantzi. aakiro, osheki inintaperotakae. Omaanta tee riyotziri theenkantatsiri tsikarika ikanta, rootaki kaari riyotantee aaka rashi reentsite. 2Iroaaka, noninta perotanewopaeni, eeroka itomipaeni Tajorentsi, rishintopaeni. Tekira ayotzi tsikarika akantaperotyaari iinja. Aririka ipiyapae jaka kipatsikika Jesoshi, aaawaeri tsikarika ikantaperota. Roojatzikya akimitaperotanakyaari aaka. 3Ayoteeyirini rirorika piyaacha, rootaki akowantakari iroaaka akamee thatanaki: akimityaari rirori, ikameetha taki. 4Omaanta aririka eekiro aatatyee antero kaari kameethatatsi, tee aapatzi yaperotawo ikaminaawitakaeri Tajorentsi. Tee okameethatzi apiyatha tyaawo ikaminaawitakaeri. 5Rooma piyotaki ipokapaaki riraga Jesoshi paerani jaka kipatsikika imatakaakae eero anantawo kaari kameethatatsi. Piyotaki eejatzi tee ikemakaaneentawo rantziro rirori kaari kameethatatsi. 6Rootaki aririka kijokiro owanakiri, eero antapiintziro aari kaari kameetha tatsi. Omaanta riraga antapiintzirori kaari kameethatatsi tekira raapatziyari rirori eejatzi tee riyotziri tsikarika ikanta. 7Rootaki nokantemiri niyotaanewopaeni, eero pishinetziri paashini rantakayemiro kaari kameethatatsi. Aririka eekiro aatatyee antapiintero kameethatatsiri, tema akamee thataki: amonkaatakari Jesokirishito, ikameethataki. 8Omaanta riraga antapiintzirori kaari kameethatatsi, reentsitetakari iwinkatharite kamaaripaeni: rooma rirotaki itaperotakawori antzirori kaari kameethatatsi. Rootaki ipokantapaa kari Itomi Tajorentsi. Ro ipokashitaperotziri rookakayeri maawaeni rantayitzirini iwinkatharite kamaari. 9Aririka reentsiteta kae Tajorentsi, eero antapiintziro kaari

1 JOWA3,4

536

kameethatatsi. Reentsitetakae, rootaki okithaatakaantakaeri Ishire, akimitakari riraga Tajorentsi. Rootaki kaari antapiinantawo kaari kameethatatsi. 10Rootaki ayotantakari asheninkatakari Tajorentsi. Riraga kaari antzirori kameethatatsiri, tee isheninkatari Tajorentsi. Eejatzi ikimita riraga kaari nintaperotziri iyemijantzinkarite eejatzi paashinipaeni atziri, tee isheninkatari Tajorentsi, rootaki ayotantariri reentsiteta kari iwinkatharite kamaari. 11Ajaa, iroka ritakimiri Tajorentsi ikantakimiri paerani owakira paapatziyantakariri: Okameetha tzi anintashireperotawakagaeyaani. 12Eero oshiyakotari Kayeeni, riraga jeekatsiri paeraniperoroa: reentsitetakari iwinkatha rite kamaari. Tema roonakari rirentzi rootaki rowamaantakariri irira. Iitaka rowamaantakariri? Ashi royiro tee ikameethatzi, omaanta iaakotakirira rirentzi kameethataki okaatzi rantakiri, rootaki rowamaantakariri.
Pinintaperoteri piyemijantzinkaritepaeni
13Noyemijantzinkarite, ikijemirika theenkantatsiri, eero pikenkithashiryaa shita, Iitaka ikijantakinari? Rooma ashi royiro theenkantatsiri ikijantzi. 14Anintape rotakiri ayemijantzinkarite, rootaki omawitya paerani tee ayotawitarini Tajorentsi akamashirewitaka, iroaaka aapatziyari rootaki owaaashiretantakaeri Ishire. Ayoperotziro iroka tema rootaki anintaperotantakariri ayemijantzinkarite. Riraga kaari nintashireperotziri aapatziya riri Jesoshi, eekiro riyaatatye ikamashirepe rotzi. 15Riraga oonakariri atziri, aritaki ikenkithashiryaakotziri Tajorentsi, rirotaki owamaantatsiri. Piyotaki eero ishinetziri Tajorentsi owamaantatsiri ikanteetatyee yaani itsipatyaari inta rotyaanteri paamaa riki. 16Riraga Jesokirishito riro kowashi teencha ikamawentakae, rootaki ayotanta

kariri inintaperotakae. Eejatzi akimitya aari. Okameethatzi apashityaari ayemijantzinkarite oetarika koetyeemota riri omawitya roojatzi akamantakya. 17Aaawitaririka rashironkaaka osheki ayemijantzinkarite, teerika akoyi akaminthayeri, anintaperotzirima Tajorentsi akimita akantzi? Teewee. 18Nonintanewopaeni, tee okameethatzi akantashitya: Nonintaperotziri maawaeni. Inta okameethatzi aneshironkaperoteri, eejatzi anintaperoteri amitakoperoteri maawaeni. 19Rootaki ayoperotantakari oyaatape rotakiri Tajorentsi, tee aiiro antani. Rootaki iaaperotanteeri rirori akamee thaperotee. 20Omawitya ajankaneki okantakotakae: Eenitatsi pantani, tema Tajorentsi ranaakotakiro ajankane: riyotzitakaero maawaeni, oetarikapaeni. 21Eejatzi, nonintaperotanewo, aririka athawetakotya eejatzi ipeyakotenawo Tajorentsi kaari kameethatatsi antakiri, ayotziro eejatzi okameethatzi akenkithatakaapiinteri Tajorentsi. 22Aririka akemijantaperoteri ikaminaa kaeri, eejatzi amateniri ikowakaakaeri, ayotaki aririka akowakoteririka, aritaki ikemakae; tema ari ipashitakaero. 23Ajaa, iroka ikaminaakaeri: Paapatzi yaari notyomi Jesokirishito. Pimonkaa teniri ikantakimiri rirori: Pinintaperota wakaeyani. 24Aririka aapatziyapero tyaawo ikantakaeri, akempiyamintha taari. Rotyaantakaeniro Ishire okithaa takaakae, rootaki ayotantakari akempi yaminthatakari.
Piyotaperoteri maawaeni iyotaantzirori kameethatatsiri eejatzi kaari kameethatatsi

1Nonintaperotanewopaeni, eero paapatziyayitarini intsipaete maawaeni iyotaawitemini: ramatawitzi mikari. Aririka ikantemi: Rotyaanta

537

1 JOWA4

kina Tajorentsi, omaanta pityaawo pojampiteri oetarika riyotagaemiri, piyotantyaariri kyaaryorika rotyaanta kiri Tajorentsi. Jaka kipatsikika eenitatsi osheki kowatsiri ramatawi tante. 2Ajaa, iroka piyotantyaariri otyaantanewopaeni Ishire Tajorentsi: ikanteeyemini rirori: Ipoaaka Jesoshi riraga Itomi Tajorentsi jenokinta ipokapaaki jaka kipatsikika ratziritape rotapaaki. 3Omaanta tee otyaantziri Ishire Tajorentsi kowatsiri ramatawi temi riraga kaari kantatsini: Jesoshi rirotaki Itomi Tajorentsi, ratziriperota paaki. Omaanta rirotaki theenkiriri irira, tema ikimitakari riraga Kijaneentakiriri Rotyaantanewo Tajorentsi. Tema pikemakiri irira ikanteetzi: Ipoke iinja. Omaanta nokantemi: Pokaki kijakiriripaeni iroaaka. 4Niyotaanewopaeni, reentsi tetakimi Tajorentsi, kijokiro rowakimi. Tema ipinkathariwenantzi irira ranaakotakiri maawaeni kowawitachari ramatawitemimi. Imatakaakimi, rootaki kaari paapatziyantaperotaari Jatanaa shi, riraga theeyachari jeekatsirika jaka. 5Rooma reentsitetakari irira riraga amatawitantatsiri, rootaki ikenkithashi ryaantakawori ikoyiri atziri. Ikemijanta wakiri atziri rirori. 6Omaantakya naakapaeni nosheninkatakari Tajorentsi, rotyaanteeyakinani niyotaantyaariri atziripaeni kyaaryooperotatsiri. Raapatziyakae maawaeni iyotziriri rirori, rootaki ayotantariri okithaatakaa kari Ishire Tajorentsi: rowaga yoteeriri kyaaryooperotatsiri. Riraga kaari iyoterini Tajorentsi, tee ikemijantana, rootaki ayotantakariri rirotaki amatawi tantaniri.
Thame anintaperotawakaya

thame anintaperotawakaya. Rirotaki Tajorentsi

7Nonintaperotanewopaeni,

itaperotakawori riyotaakae anintapero tawakaantyaari. Aririka anintaperoteri paashinipaeni, aakaperotaki reentsite pero Tajorentsi, 8riraga kaari nintashire perotziri aapatziyariri Jesoshi, tee reentsitetari Tajorentsi: reentsitetyaari rikami, aritaki ikimitakyaarimi rirori, tema ashi royiro inintaperotantzi. 9Rootaki ayotantakari inintaperotakae, rotyaantakiri Itomi rapintzite kipatsikika ikamawentakae rowawijaa kotantakaeri, akanteetatyeeyaani ajeekimotantyaariri. 10Ninka nintape rotantatsiri? Tee aaka anintaperotziri Tajorentsi, inta inintaperoeyakaeni rirori. Rotyaantakaeri Itomi, ikamawentakae, rowawijaakotantakaeri ikowashitaka. Iroaaka tee ikenkithashi ryagaero Tajorentsi antawitari, inta ipeyakoteero eero rowashironkagae: tema riraga Itomi ipinawentakaero okaatzi antani janta koroshiki. 11aakiro, nonintaperotanewo, inintaperotakaeroa Tajorentsi. Rootaki okameethatantari anintaperotawakaya aakapaeni. 12Tekatsi eerini Tajorentsi, omaanta aririka anintaperotawakaeya, kijokiro rowanakae irira, imatakaakae akimita kari, rootaki eekiro aatatye anintapero tantanakariri. 13Rotyaantakaero Ishire, ikithaatakaero, omatakaakae akimityaari rirori. Rootaki ayotantakari akempiyaminthatari. 14Rotyaantakiri ashitakaeri Itomi jaka kipatsikika rowawijaakotantakaerori maawaeni atziri kaari kameethatatsi antakiri. Noeeyakirini, rootaki iroaaka nokamantakotantakariri. 15Akanterika: Rirotaki Jesoshi Itomi Tajorentsi, kijokiro rowanakae Tajorentsi. Eejatzi akimitya aari, kijokiro owanakiri: rootaki akimitawakagaeyantyaarini maawaeni. 16Ari ayoperotaki inintape rotakae, tema aapatziyakawo. Ashi

1 JOWA4,5

538

royiro inintaperotantzi. Aririka ashi oyiro anintaperotawakaya aari, akempi yaminthatari Tajorentsi, eejatzi ijeekakaakae kameetha akimitakari rirori. 17Paata aririka akamae, eero athaawantawaari Tajorentsi. Aririka aweshiryaawentyaari, ayotanaki anintaperotakiri aari, aritaki amonkaa takari riraga Jesokirishito. 18Aririka ayoperotaki anintaperotakiriroa kameetha eejatzi akemijantaperoteri rirori, iitakakya athaawanantyaariri? Ayoteririkami ari rowashironkakae, tema aritaki athaawantakyaarimi. Riraga thaawantariri Tajorentsi, tekiraata inintaperotziri eejatzi tekiraata ikemijantaperotziri: rootaki ithaawanantakariri. 19Ritakae Tajorentsi inintaperotakae, thame anintaperoteri aari iroaaka. 20Ikanterika atziri: Nonintashireperotziri Tajorentsi, omaanta ikijiririka atziri roonaririka, rirotaki theeri. Teerika inintaperotziri atziri, tekatsi ikanteri inintaperoteri Tajorentsi. aakiro, eerorika imatziro inintaperoteri atziri iaapiintziri, tsika ikantyaaka inintaperotantyaariri Tajorentsi? Kaari ieetzi rirori. 21Ajaa, iroka ikaminaakaeri irira: Aririka anintaperoteri Tajorentsi, eejatzi akimiteri atziripaeni, anintaperoteri rirori.
Okaataki 3 riyotakaakaeri Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi

ayotakiri Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi aaka reentsite Tajorentsi. Tema owaaakaero ashire rowaga Ishire rirori. Aririka anintaperoteri ashitariri, anintaperotzi tyaari eejatzi maawaeni reentsitepaeni, riraga owaaakiri ishirepaeni. 2Aririka, akemijantaperotero ikantakaeri Tajorentsi, amonkaatakari anintapero teri, rootaki ayotantyaari anintapero

1Aririka

tziri maawaeni reentsitetayitarini. 3Anintaperotziririka riraga Tajorentsi, akemijantaperotero ikaminaakaeri. Tee opomeentsitaperota anteniri ikantakaeri. 4Aririka rashitakae riraga Tajorentsi, eero oyaatziri theenkanta tsiri. Ameentaperotakari Jesoshi, rootaki anaakotantakariri riraga theenkantatsiri: kaari oyaatantari. 5 Ninka kaari oyaatziriri theenkanta tsiri? Tema rirotaki iyoperotakiriri Jesoshi, kantatsiri: Jesoshi rirotaki Itomipero Tajorentsi. 6Paerani, ipokantapaakari Jesokiri shito kipatsikika, ikaawoshitawentakari Tajorentsi iaaki, eejatzi ikamawenta kae, ayotantakari irira rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi. Tee apatziro ikaawoshitawentakari Tajorentsi eejatzi ikamawentakae: rapaatawentakae riraa. Eejatzi iyotaakae Ishire Tajorentsi tsika ikantari. Kyaaryoopero iyotaakae. 7Janta jenokinta okaatzi 3 kantakotziriri irira Jesoshi rirotaki Rotyaantanewo Tajorentsi: riraga Iriri, rowaga Iwaperite Tajorentsi, eejatzi rowaga Ishire. 8Eejatzi jaka kipatsiki eenitatsi 3 kantakotziriri: rowaga Ishire, ikaawo shitawentakari Tajorentsi, eejatzi riraa rapaatawentakae ikamawenantakaeri. Omonkaatawakaaka, iyotakaakae tsika ikantari riraga Jesoshi. 9Rooma aapatzi yakawo ikantakaeri atziri, omaanta ranaakotakiri Tajorentsi atziri, kyaaryo ikanantaki rirori. Ikantakoperotakiri Itomi. 10Aririka aapatziyaperotakyaari Itomi, akenkithashireperotakiri, eejatzi anteniri ikowakaakaeri. Riraga kaari aapatziyari Tajorentsi, tee ikenkithashi riiro ikantakotziriri Tajorentsi Itomi: itheenkakiri rirori, tee rantziniri ikowakaakiriri, inta iitziri rirori theeyinkari. 11Aapatziyakari aaka Itomi, rootaki ijeekakaanteeri Tajorentsi aaka jaka iroaaka eejatzi iinja janta

539

1 JOWA5

jenokinta, akanteetatyeeyaani. 12Aritaki akanteetatyeeyaani aaagae maawaeni ayoperotziri Itomi eejatzi akempiya minthatari. Riraga kaari iyoperotziri, kaari owai ishire rootaki tekatsi ikantya rareetya janta jenokinta.
Pamanapiinteri Tajorentsi

Itomi Tajorentsi, iroaaka nojankinatzimiro piyotantyaari pikanteetatyeeyaani aaagae pishire iroaaka eejatzi iinja janta jenokinta. 14Eero apashiwenta akenkithatakayeri: eenitatsi ikowakaakaeri antapiinteniriri. Aririka anethayeri oetarika ikowakaa kaeri tema ayotaki aritaki ikemijanta kae. 15Ayotaki oetarika akanteriri, ikemijantakae. Eejatzi ayotaki aritaki imatakaakaero iroka akantakiriri. 16Aririka pieeri piyemijantzinkarite rantziro kaari kameethatatsi, omaanta teerika itheenkiri Tajorentsi, pamanako wentyaari ramitakotanteeri rookantyaa wori kaari kameethatatsi rantziri ijeekantyaari kameetha. Eenitatsi rantakiri paashini theenkantaperotatsiri: aririka piaakotakiri, piyotanaki riyaate rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini.

13Paapatziyakari

Tee nokantzimi pamanakowentyaari irinta. 17Tee okameethaperotzi antero kaari kameethatatsi, omaanta eero aetakaashita maawaeni antzirori kaari kameethatatsi riyaate paamariki kaari tsiwakanitatsini. 18Ayotaki aririka rashitakae Tajorentsi, tee antapiintziro kaari kameethatatsi. Rookakowentakae Itomi, tekatsi ikantee Jatanaashi rowashi ronkaeri. 19Ayotaki asheninkatakari Tajorentsi. Omaanta maawaeni theenkantatsiri, ipinkathariwentakiri iwinkatharite kamaaripaeni. 20Ayotaki ipokaki paerani Itomi Tajorentsi, rirotaki iyotakaakaeri, ayoperotantariri riraga Tajorentsipero. Tema eejatzi Jesoshi rirotaki Tajorentsipero. Rowaagaeyakaeni, akanteetapaatyee yaani aagaeyapaeni janta jenokinta. Tema akempiyaminthari Tajorentsi eejatzi Itomi. 21Kyaaryo Jesoshi rirotaki Tajorentsipero. Rootaki niyotaanewo, kyaaryoowa pikemijantaperotzirokari iitajorentsitashitayitarini. Ari okaatzi. Naaka jankinatzimirori: Jowa

RAPIITAKIRO JOWA ROJANKINATZINIRI RIYOTAANEWO

niwethatemi, choeni, tsikarika pikanta pijeeki. Eejatzi niwethatyaari peentsitepaeni. Naaka jewawentziriri ayemijantzinkarite jaka. Niyotaki, choeni, riyoyaakimi Tajorentsi eeroka eejatzi peentsitepaeni piyotanta kariri. Kyaaryo, nonintaperoeyakimini. Tee apatziro naari nonintaperoeyaki mini, eejatzi ikimiteeyakani maawaeni ayemijantzinkarite: inintaperotakimi. Osheki aapatziyakawo ikantziri Tajorentsi, aritaki akanteetatyeeyaani, tema kyaaryooperotaki okamanteeya kaerini. 3Osheki inintaperoeyakaeni Pawa Tajorentsi, eejatzi Itomi, riraga Awinkatharite Jesokirishito, kyaaryo rootaki iroka riyotagaeyakaerini. Eejatzi ikanteetatyeeyaani ineshironkatee, rowawijaakotakae, ijeekakagae kameetha.
Eenitatsi iinja oshekini theeyakowentyaarini Jesokirishito
4Noaayitakirini apaanipaeni peentsite osheki niweshiryaawentakari. Tema kameetha ijeekayitzini, ikemijantaperotakiro kyaaryootatsiri riyotagaeyakaerini Ashiteeri Tajorentsi, eejatzi rantziniri rirori maawaeni ikowakagaeyakaerini. 5Iroaaka, choeni, nokowaki nokenkithashiryaaka gaemiro ritakaeri Tajorentsi riyotaa 1-2Nokoyi

kaeri paerani: okameethatzi anintapero tawakaeya, maawaeni. Tee naaka ityaawoni niyoteemiro iroka. 6Aririka anintaperoteri Tajorentsi, amonkaate niri maawaeni ikowakaakaeri. Rootaki ikowakagaeyakaerini ashi oyiro anintaperotawakagaeyaani, maawaeni, akyaaryoowentero. Tema rootaki ikanteeyakaerini paerani. 7Eenitatsi iroaaka oshekini amatawi tantatsiri, riyotaantziro theeyaantsi, ikanteeyini tee ipoeeya Jesokirishito jenokinta, tee ratziritaperotapaaki jaka kipatsiki. Kaari irira Rotyaantanewo Tajorentsi inta irira atziripero. Riraga kanteentsiri iroka rirotaki theeyako wentariri Jesokirishito, ikijaneentakiri; tee ikoyi raapatziyaari. 8Paamayaarira: ramatawitzimikari. Kameetha pikyaaryoowentero pantapiinteniri Tajorentsi ikowakaakimiri; aririka pikantyaani, eero patsipetashitawo, ari ijeekakagaeyemini janta jenokinta. Omaanta paamayaarira riraga kowatsiri ramatawitemi: aririka poyaatawitanee yaari, patsipetashityaawo maawaeni pantawitakanariri Tajorentsi, eero ijeekakayimi janta jenokinta. 9Kyaaryoowa, pookirikarira Jesokiri shito: eerorika eekiro piyaatatye paapatziyeeyawoni riyotaakaeri rirori, tekira piyoperotziri Tajorentsi. Rooma

540

541

2 JOWA

aririka pikantyaani pikenkithashireero riyotaakaeri, piyotziri irira eejatzi Ashitariri: kijokiro rowakimi Ashitakaeri eejatzi Itomi. 10Riyaatashi temirika atziri riyoteemi, okameethatzi piyotawakiri kameetharika riyotaako piintziri riraga Jesokirishito. Teerika okameethatzi iroka ikowawitari riyotee mirimi, eero paakameethatawakiri: eero pijeekakayiri pipankoki, eerokya pikemijantziri. 11Aririka paakameetha tawakiri, aritaki pikaatakiri eerori piyotaantziro theeyaantsi. Tee okamee thatziroa.

Riweyaantakawo rojankinari

paashini osheki nokowaki nokantemirimi, omaanta tee nokoyi nothotyaayemiro nojankinatemiro. Nokowaki nopoki nareetemi. Aririka aaawakagaeyaani, nothotyeemiro nokamantemi maawaeni. Eejatzi akimoshireeyantanakyaarini maawaeni. 13Eeniro jaka eentsitepaeni pirento. Tema riyoyaakiri Tajorentsi. Riwetha teeyakimini rirori. Ari okaatzi. Naaka jankinatzimirori: Jowa

12Eenitatsi

RAPIITZINIRI EEJATZI ROJANKINATZINIRIRI JOWA RIYOTAANEWO

niwethatemi, Kaayo, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Jowa, jewawentziriri ayemijantzinkarite jaka. Kyaaryo, osheki nonintaperotakimi.
Kameetha pineshironkateri ayemijantzinkarite
1Nokoyi

nonintaperotanewo, namanapiintakiri Tajorentsi, nokantako wentapiintakimi: nokantziri itajonkako wentemi kameetha pijeekantyaari, eero agaemi mantsiyarentsi. Niyotaki paapatziyaperotakari, eejatzi nokanta kowentzimi pishintsiwathatapero tantyaari eejatzi pishintsishirepero tantyaari. 3Eenitatsi areetapaenchari ayemijantzinkarite, ikamantapaakina pikyaaryoowentziro pijeeki kameetha pantapiintziro kyaaryooperotatsiri, eejatzi paapatziyaperotakari Tajorentsi, rootaki nokimoshirewenantakimiri. 4Nokimoshireperotaki nokemakotanta kariri niyotaanewo ikempoyaaperota kiro kameetha okaatzi niyotaakiriri paerani. Tema rootaki kyaaryooperota tsiri. Kijokiro rowakiro okantziri iaani Tajorentsi. 5Nonintaperotanewo, pikyaaryoo wentaperotakiro pikaminthagaeyakirini ayemijantzinkarite, pithotyaakiri: riraga poaacharipaeni paashinikipaeni

2Nokamantemi,

nampitsi, omawitya kaari piyotzi. Okameethataki. 6Ikamantakina naaka eejatzi maawaeni ayemijantzinkarite jaka, osheki pinintaperoeyawakirini. Aririka rareetemi eejatzi pipankoki, okameethataki pamitakoteri; aririka riyaatanee, pipaeyawakirini koetyeemo tariri: rootaki ikowakaakimiri Tajorentsi. 7Ikinakinayitanakini ikenkithatakopiintziri Jesokirishito, tekatsi raawakinirini riraga kaari aapatziyariri, 8rootaki okameethatantari etakoeyaarini aaka, amitakoeyerini imatantyaawori ikenkithatero rowaga kyaaryooperotatsiri ikantziri Tajorentsi: rootaki akimitantawakaantyaari antakiniri Tajorentsi. 9Eenitatsi nojankinatawitakanariri maawaeni ayemijantzinkarite janta, omaanta riraga Riyooteriijeshi tee ikoyi raapatziyawakyaawo eejatzi tee ikoyi ipinkathatena. Ikowaperotaki rirotakiita jewawenterini kemijantzinkaripaeni janta. 10Nareetanteeyemirini nokenki thatakagaeyapaakimini tsikarika ikantari: itheeyakotakina, ikantzimata kina. Eejatzi, rareetantawitakariri ayemijantzinkarite janta, tee raakamee thatawakiri. Eejatzi ikijakiri riraga aakameethatawakiriri areetachari, eejatzi tee ikowakagaeyirini itsipatyaari

542

543

3 JOWA

janta ipiyotapiintaga aapatziyariri Jesoshi. 11Nonintaperotanewo, tee okameetha tziroa iroka rantayitakirini riraganki: eero poshiyakotari. Inta poshiyakotyaari antzirori kameethaperotayitatsirini. Riraga antapiintayitzirorini kameethata tsiri, riyotziri Tajorentsi; riraga antapiintayitzirorini kaari kameethata tsi, tee riyotziri. 12Kyaaryo, ikameetha perotaki Rimiiteyo. Rooma iaaperoeya kirini maawaeni aapatziyariri Jesoshi jaka ikameethatzi, eejatzi naari noaaperotakiri ikameethatzi. Piyopero tzi okaatzi noaawaetapiintziri rootaki kyaaryooperotatsiri.

Riveyaantakawo rojankinari

osheki nokowawitakari nokamantemirimi, omaanta tee nokoyi nojankinatemiro maawaeni. 14 Niyotaki rooteentsi noeemi: aaawakagaeyaarika paata janta, ari nothotyeemiro, nokamantemiro maawaeni. 15Nokowaki Tajorentsi ijeekakayemi kameetha. Riwethatee yakimini maawaeni ayemijantzinka ritepaeni jaka. Eejatzi ayemi jantzinkaritepaeni janta, niwethatee yarini, maawaeni. Naaka jankinatzimirori: Jowa

13 Eenitatsi

RIRAGA JOORASHI ROJANKINATZINIRIRI IYEMIJANTZINKARITE

niwethatemi, noyemi jantzinkarite, tsikarika pikanta pijeeki. Naaka Joorashi jankinatzimirori iroka, naaka pankinatanariri Jesokirishito; naaka rirentzi Jantyaako. Kyaaryo niyotakimi riyoyeeyakimini Pawa Tajorentsi, rootaki paapatziyeeyantari rini, eejatzi osheki inintaperoeyakimini rirori. Ikempoyaawenteeyakimini, piaanteeyaaririni iinja Jesokirishito. 2Nokowaki osheki ineshironkateeye mini, kameetha ijeekakagaeyemini. Eejatzi nokowaki paakameethatawaka gaeyaani maawaeni, osheki pinintawa kagaeyani.
Paamayaarira kowatsiri ramatawitemi
3Piyoteeyakini osheki nonintaperoe yakimini. Tema rowawijaakoeyakaeni Tajorentsi. Inkaaganki nokenkithashi ryaawitakawo nokamantemiromi tsika ikantakaeka rirori rowawijaakotanta kaeri: itajonkawenteeyakaeni, ikaminthaakae, maawaeni; omaanta iroaaka eero nokamantzimiro iroka. Tema eenitatsi paashini nokoyi nokamantemiri. Iroaaka nokantzimi: nokowakaakimi pikyaaryoowentero paapatziyaperotyaawo riyotagaeyakae rini Tajorentsi paerani, rooma tee opaashinitzi. Iroaaka eero paapatziyari 1Nokoyi

riraga paashinipaeni kowaeyawitacha rini ramatawiteeyeminimi. 4Eenitatsi riraga kantatsiri: Naapatziyari Jesoshi, omaanta ramatawitantzi. Riyotzi ineshironkaeyakaeni Tajorentsi, rowawijaakoeyakaeni. Omaanta eejatzi ikantashiteeyakimini riraganki: Okameethatzi anteeyeroni oetarika akowaeyirini, eero ikijee rirori, omaanta ramatawitashitzimi. Tee ipinkathatziri Awinkatharite Jesokiri shito, rootaki riyaatantyaari iinja paamariki kaari tsiwakanitatsini. Tema aritaki okantzi Iwaperite Tajorentsi. 5Eeniro piyoperoeyakirini, omaanta nokoyi nokenkithashiryaakagaemiro eejatzi. Paerani osheki rashironkaeya kani maawaeni joriiyopaeni janta Ejiipitoki, omaanta rowawijaakoeyaki rini Tajorentsi, ragaeyaneerini paashiniki kipatsi. Omaanta joriiyopaeni rirotaki theenkiriri Tajorentsi, rootaki rowamaantakaririni maawaeni riroripaeni. 6Eejatzi paerani peroroa ijeekawitani jenokinta ronampiripaeni Tajorentsi, ikameetha perowitani, omaanta ipiyathatantakariri irira. Iroaaka tee ijeekanee janta okameetheetyaaperotzinta, inta rookaeri janta jaawiki, otsiteniperotakinta. Rotsiparyaaperotanakari rirori. Aritaki ijeekaki janta roojotakitya kareenathaki,
544

545

JOORASHI

roojatzi iinja aririka omonkaatapaakya kitejitatsiri ikantakowenantyaariri, rotyaanantyaariri paamariki kaari tsiwakanitatsini. 7Eejatzi ikimiwiteeya kani riraga joroomajatzini eejatzi komoorajatzini, eejatzi maawaeni isheninkapaeni, osheki ranteeyakironi kaari kameethatatsi. Ithawinateeyaka woni iyashiyanipaeni, ipiyaankashita wakagaeyakani; shirampari rantatenka tawakagaeyani ishiramparinkaeteki eejatzi omatzitanakawo tsinani roori. Rootaki rowashironkaanteeyakaririni Tajorentsi, maawaeni; rootaki ayotanta kari ari ikemaatsitakyaawo paamari kaari tsiwakanitatsini, tema ro rowashi ronkagaeyantyaaririni maawaeni antapiintzirori kaari kameethatatsi: ikanteetatyeeyaani ikemaatsityaawo paamari. 8Omaanta tee ikenkithashireeyani riraga amatawitantatsiri. Ikantatyaani ithawinatawo iyashiyani, rantatenkata wakaaka ishiramparinkaeteki eejatzi; itheenkakiri Iwinkatharite riraga Tajorentsi, ishirontawenteeyakarini; ikantzimateeyakirini riraga kameethari ronampiripaeni Tajorentsi. Tema maawaeni iroka owaariperotakiri ishireki. 9Paeraniperoroa ikanteetzini: ikamantakarini Moeseeshi, ikowawita Jatanaashi raanakirimi janta iwatha paamarikinta kaari tsiwakanitatsini. Eejatzi ikimitaka Miyiiri, apaani jewatatsiri ronampiripaeni Tajorentsi: ikowakirimi raanakirimi rirori jenokinta. Iaanatawakaanteeyakarini. Riraga Miyiiri riyotaki tee okameethatzi ikantakowenantaariri Jatanaashi, eejatzi tee okameethatzi itheeyakowentyaari, rootaki kaari rakakotantariri. Apatziro ikantziri: Irira Tajorentsi piyatemini. Rootaki ikantakiriri. 10Noyemijantzinka rite, riraga kowatsiripaeni ramatawitee yemini tee riyotziro ijeeki kameetha,

rootaki ikantzimatanteeri aaka aririka ajeeki kameetha. Tee aiiro riyotantari, ikimiteeyakarini tsimeri: rantashiteeya woni oetarika ikoyiri. Rootaki rowashi ronkaeyantyaaririni Tajorentsi, rashironkaeyakyaani. 11Ashironkaama tsiterini! Ikimiteeyakarini riraga Kayeeni, riraga owamaakiririni rirentzini. Ikimiteeyakarini riraga Waraamini: ipinateetakiri koriki, rootaki ranantakawori kaari kameetha tatsi. Ikimiteeyakarini eejatzi riraga Koree eejatzi isheninkapaeni: ipiyatha takari paerani Moeseeshi. Tema rootaki rowashironkaantzitakaririni Tajorentsi. Maawaeni amatawitantatsiri eejatzi ikimiteeri iinja rowashironkaeteri. 12Pamine, aririka pipiyotapiinteeyaani powaeyaani, pikowaeyawitani pininta shireperoeyawakagaeyaanimi, pikaminthaawakagaeyaanimi. Omaanta ikaateeyapaakimini riragankipaeni, rootaki kaari pantaperotantawo kameethari. Tee riyotzi rirori ipashiwentya, osheki rowaagatashita, tee ikenkithashiriiro paashinipaeni. Irirapaeni roshiyari shentziriri rowishate kaari owakaari kameetha rowishatepaeni inta apaniroeni rowaagata rirori. Osheki iaawaetashi waeta wero, wero, wero, omaanta tee ramitakoeyemini. Ikimitashitakawo menkori amatawiteeyemini: amirorika antawo tampyaa, piitakaashitawitakawo opariyatyeemi inkani, omaanta eero opariyi. Ikimitakawo inchato kaari tzimatsi okithoki, tee okameethatzi akapatero; inta okameethatzi atoyero, apiyoteero, atayero. 13Tema piaapiinteeyironi othapyaakiini opitsishimoretzi, tee kameetha okantya: ari ikimiteeyani riroripaeni, tee okamee thatzi rantayitzirini, okameethatemi ipashiwentakagaeyawonimi. Roshiya kaantawitakariri ompokiro iyotakaemi

JOORASHI

546

rimi tsika pikine, omaanta ramatawitee yakimini. Tema itzimpinatashitaka, riyaatzi otsitenitzinta. Kimitaka irika ompokiro, riraga amatawitantatsiripaeni riyaateeyanakini rirori janta otsitenita perotzinta rowaga paamariki kaari tsiwakanitatsini, ikanteetatyeeyaani ashi royironi ijeeki janta. 14Paeranipe roroa ikenkithatakotakirini Enoko, riraga icharineeteni Araani, ikantzini: aakiro, iinja ipokae Awinkatharite, ikaateeyerini oshekiperoroa ronampiri, riraga kameethaperotatsiripaeni. 15Ikantakotakaanteeyapaakirini maawaeni kaari kameethatatsini. Riyoteeyerini maawaeni theenkaeyiri rini: ipiyatheeyawitakarini, kantzimae yawitakaririni maawaeni, rootaki rowashironkagaeyantyaaririni. 16Ari ikijashireeyanakani, iaawaepookitee yanakini, ikantzimaeyanakirini atziri, ikowaperotakiro rantapiintero kaari kameethatatsi, osheki rajagaatya, tema ikowaki iaaperotantyaariri ikameetha tzi atziripaeni imatantyaariri ramatawi tantyaariri.
Ikaminaakiri Joorashi aapatziyariri Jesoshi
17Omaanta, noyemijantzinkarite, osheki nonintaperoeyakimini, rootaki nokowakaantzimirori pikenkithashi ryaaperotero ikantayitzimirini rotyaantanewopaeni Awinkatharite Jesokirishito. 18Tema ikamanteeyaki mini: Iinja piaaperoeyawakirini theenkantaperotatsiri rantashiteeyawoni oetarikapaeni ikoyiri rirori. 19Rirotee yakini amatawiteeyiririni paashinipaeni, rootaki ikijawakaanteeyarini; eejatzi

rinashiteeyantaririni osheki itheenkanteeyini, tee okithaatakaari Ishire Tajorentsi. 20Omaanta eeroka, nonintaperotane wopaeni, paapatziyaperoeyaarini Tajorentsi tema kameethaperotaki, rootaki pimataperoeyantyaaworini pijeeki kameetha. Pikowaperotero Ishire iyotaaperoeyemini pamaneri rirori. 21Pikowaperoeyeni pikenkithashiryaa kopiinteri Tajorentsi. Piyoteeyakini ineshironkateeyimini Awinkatharite Jesokirishito, ragaeyemini janta jenokinta, pikanteetatyeeyaani pijeekimoteeyapaerini. 22Pikaminthaa peroeyerini riraga kaari yoteeyiririni Tajorentsi: piyotaaperoeyerini. 23Pawi jakotakayeri paashini atziri, taachanimi janta paamariki kaari tsiwakanitatsini. Kyaaryoowa, pikimitarikari riraga paapatziyakagaeyakaririnira. Eero pantzimaetawo okaatzira rantziri rirori.
Thaamentaantsi

irika matzirori ikempoyaawentee eero otzimaneenanta kaari kameethatatsi. Athaamentawentyaari irika ikimoshi retakaanee atsipatyaari. 25Athaa mentawentyaari apintzi Tajorentsi, owawijaakoteeri. Irira eenitatsi rowaneenkawo, pinkathari iiteetziri, omaperotatya eenitatsi itajorenka, pinkatharipero rini, rirotaki itawori ijeeki, tekirani otzimini kipatsi, roojatzi ikanta iroaaka ijeeki, ashi rowatyeeroni ikanteetatyeeyani ijeekanakya. Aritaki okantyaari. Naaka jankinatzimirori: Joorashi

24 Athaamentawentyaari

ROAAGAYITAKIRINI JESOSHI JOWA OETARIKAPAENI AWIJATSINI IINJA OTHONKANTAPAAKYAARI KIPATSI

Itanakawo Jowa rojankinari

Tajorentsi ikamanta kiri Jesokirishito oetaka awijatsini iinja, roojatzi rowaagantakanariri irira ronampiri, roojatzi roaagantakinawo naari. Naaka Jowa riraga antziniriri Jesoshi okaatzi ikowakaakinari. Tema koaatziro noaakiri oetaka rootzimateentsi awijanaki. Iroaaka nowaagaeyemironi eerori. 2Naaka Jowa, jankinatzimirori maawaeni noaakiri eejatzi maawaeni nokemakiri. Tema ikantana ronampiri okaatzi ikantakiri riraga Jesokirishito eejatzi okaatzi ikantakiri Pawa Tajorentsi. 3Okameethatzi iaanateeyeroni maawaeni atziri iroka aanamentotsi eejatzi okamee thatzi ikemero maawaeni atziri okaatzi okantziri. Omaanta eero ikemashitawo, inta ikenkithashiryaakotyaawo ikimoshire wentero. Pamine, eero ojamanitzi awijanaki maawaeni iroka nokenkithatako tzimiri.
Rojankinateeyakinirini aapatziyariri Jesoshi janta 7 nampitsiki

1Ritaperotakawo

Jowa jankinatzirori iroka. Nojankinateeyakinirini jeekatsiripaeni jaka

4Naaka

piipatsitekika owaero Aashiya,a riraga aapatziyeeyaririni Jesoshi jaga 7 nampitsiki. Nokoyi niwethatemi eerokapaeni tsikarika pikanta pijeeki. Eenitatsi rirori, roojatzi ikanta: paerani ijeekita, roojatzi iroaaka, roojatzi ikantyaani ijeekini iinja. Nokamantakiri: Pineshironkateeyerini noyemijantzinkarite janta Aashiyaki, kameetha pijeekakagaeye rini. Eejatzi ikaatakira 7 ronampiri Tajorentsi rowaga amitakotapiinteeyeerini, inewootakiri iwinkatharimentoki tema ikowaki eejatzi ineshironkatzimi Tajorentsi eejatzi ijeekakaakimi kameetha. 5Eejatzi nokamantakiri Jesokirishito: tema kameetha ikamanteeyakaeroni aari ikantakiriri Tajorentsi. Rirotaki itawori ipiriintanaa, eero ikamae eejatzi, tema eejatzi ipinkathariwenteeyakirini pinkatha ritawitachari jaka kipatsikika. O! Thame aaaperoteri Jesoshi! Osheki inintashireperotanteeri; tema ikamawentakae raapithatantakaerori kaari kameethatatsi antakiro! 6 Tema iiteeyakaeni amitakotantaniri aririka reewawenteeyeeni! Eejatzi iiteeyakaeni amanakotariri paashinipaeni atziri riyotanteriri Tajorentsi.

a 1.4 Paerani ijeekanaki Jowa Aashiya ari iroaaka iiteetziro Toorokiya. 547

ROAAGAYITAKIRINI1

548

O! Thame aaaperoteri! Tema akowaki intsipaete reewawenteri irira maawaeni atziri! Tema akowaki ikanteetatyeeyaani reewawenante! Eejatzi akowaki rantero intsipaete. Aritaki okantyaari. 7 Pamine! Kyaaryo ikinapae menko riki riraga Jesoshi. Aritaki aeeyawae rini aaka maawaeni jaka kipatsiki. Eejatzi ieeyawaerini kentakoeyawita karirini paerani. Rootaki ithaawanteeya wakyaarini maawaeni theenkaeyiririni, riragaeyanakyaani, jmm, jmm. Kyaaryo, aritaki okantyaari intsipaete. 8Tee ipaashinitapiintzi Awinkatharite, ikanteetatyaani itajorentsitaki, roojatzi ikantani: paerani, eejatzi iroaaka, eejatzi ikantyaani iinja. Ikantzi: Naaka itzitaworini nojeekini, roojatzi nokantani nojeekini, notajorentsipero tzi.
Ritakari iaakiri Jowa

noyemijantzinkarite, akimitawa kagaeyakani: aapatziyeeyakarini Jesoshi, rootaki rowashironkaapiintee yantakaeri theenkantatsiri. Ipinkathari wenteeyakaeni Jesoshi, rootaki amatee yantakaworini eshiwentakiro akemaatsi tawentyaari irira. Nokenkithatziro iaani Tajorentsi, tema nokenkithatako takiri Jesoshi, rootaki rookanteetakinari jaka othampishiki iiteetziri Paatzimo shi. 10Apaani tominkoki omatakaakina Ishire Tajorentsi nokenkithashiryaapero tanakiri Tajorentsi, roojatzi nokemanta kariri ikenkithatakaakina. Iaanatakina, ikimitakari iwaemanka tziwoorentsi: koeenkataki iaani, 11ikantakina: Pojankinatero maawaeni noaaga yitemirini, roojatzi pipakaanteri aapatziyeeyanarini janta Ejeesoki, Eshimiirinaki, Peerikamoki, Tziyatee

9Ari,

raki, Jaarireshiki, Jirareerejyaki, eejatzi Raworisheeyaki. Okaatzinta nampitsi 7. 12-13Nopithokashitanakari riraga kenkithatakaakinari; ari noaakotakiri ijeekantari itamorekatheeta, ikaataki 7, riwetsikaetziro ooro. Niyanki noaakiri rojatekaka kimitariri atziri. Rirotaki Jesoshi, riraga poagaenchari jenokinta paerani, ikoaatapaaki jaka kipatsikika. Ikithaatakawo eepirothatzi iithaari rooperori, kimitawori ikithayitarini pinkathari; ojeekaki ichopineeki kimiwi tawori ishirikathakiro, riwetsikaetziro ooro. 14Okitamaeshitaperotaki iishi, okimitakawo ampeeranki eejatzi kitamaari menkori: kitamaariroa. Okimitaka roki amoreki kiraamenkyaa nikitaki. Tema riyotziro maawaeni, oetarikapaeni akenkithashiryaayitzirini. 15Oshipakiryaaki iitzi kareenatha. Ishincheenkatzi iaawaetzi, ikimita kawo antawo opareenkaayi osheki ojootzi, jooo. 16Kimitaka roerikakiri rakoperoki 7 ompokiro; okontetapaaki ipaantekira ithatyaamento, othoyempi tzi apite omitzikaaki; oshipakiryaapero taki ipoo, ikimitakari oorya, ishipaki ryaaperotaki, shipakiririri. 17Noaanta kariri, okimiwitaka nokamanaki notyeemotanakiri iitziki, tereei. Tema nothaawantanakityaari. Roojatzi ipampitantakina rakoperoki, ikantakina: Eero pithaawantana. Naaka Jesoshi riraga itaperotanakawori maawaeni, tema najaryaakawo maawaeni paerani tekirani niwetsikiro kipatsi. Eejatzi naaka oweyaantawori maawaeni, tema aritaki nomonkaatakiro okaatzi najaryaakari. 18Ashi noyiro naaapero tzi. Nokamaperowitapaenta, omaanta aagaana eejatzi; iroaaka nokanteeta tyeeyaani nae. Eero nokamae eejatzi. Naaka kantatsini tsika okaate ikame atziri; naaka kantatsini ninkarika jatatsini jenokinta eejatzi ninkarika

549

ROAAGAYITAKIRINI1,2

jatatsini paamariki kaari tsiwakanita tsini. 19Iroaaka pojankinatero iroka piaakiri, rowaga awijatsini iinja. 20Iroaaka nokamantemiro kantakota chari kaari piyotzi inkaaganki. Piaakiri 7 ompokiro noerikakiri nakoperoki: roshiyakari riraga jewawentziriri aapatziyeeyanarini janta 7 nampitsiki. Iroaaka piyotaki nopinkathariwentee yakirini. Eejatzi rowaga ojeekantari itamorekatheeta: oshiyakaawentakiri maawaeni aapatziyeeyanarini janta nampitsikinta. Iroaaka piyotaki kijokiro nowaeyakirini.
Rojankinateeyakinirini aapatziyariri Jesoshi janta Ejeesoki

1Eenitatsi eejatzi ikantakinari Jesoshi: Noyempyaaminthari, nokowakimi pojankinateniriri riraga jewawentziriri aapatziyeeyanarini janta Ejeesoki iroka noaani pikantziri: Iroaaka nokamantemiro naaka riraga oerikaki riri 7 ompokiro rakoperokira: riraga anashitachari janta ojeekantari itamore katheeta, kaatatsiri 7. 2Nokantzimi: Niyotakiro pantayitakirini, niyotakiro pipomeentsiwentakinawo nokowakaaki miri, tee pijamaneentawo. Niyotakimi tee pishinetziri piyemijantzinkarite rantapiintero kaari kameethatatsi. Eeniro jatashitawitzimiri kantashitawi tachari: Naaka Rotyaantanewo Jesokirishito, omaanta piyotawakiri ikowawita ramatawiterimi aapatziya nari: niyotaki tee pishinetziri ikenkitha takayemi. 3Niyotaki osheki pikemaatsi tawentakina, omaanta tee pijama neentawo, pantayitakinarini. 4Omaanta eeniro pookakiri apaani: paerani pinintaperotawitakina; omaanta iroaakaroa tee pinintaperotanaana. 5Pikenkithashiryaagaeyaani tsika pikantari paerani owakirani paapatzi

yantakinari; tee pikimiteeyaani iroaaka. Pikenkithashireeyeeyaani, petakotya, eejatzi pikimitanteeyaari pikimitaaga paerani, owakira paapatzi yeeyakinani. Pikenkithashiryaapero teeya, pinintaperotanteenari eejatzi. Eerorika pinintaperotaana, eero aaawaeri aapatziyeeyanarini jaga pinampiki. 6Omaanta eenitatsi noaaperotantaki miri: poonawo rantayitakirini oyaatee yiririni Nikoraashi, rantashitayitaka woni kaari rayi. Eejatzi naari, noonape rotawo ranteeyirini. 7Aririka pikoyi piyoperotero aritaki pikemaperotawakiro iroka nokamantzi miri. Paerani ojeekaki Ereeki inchato owaaantatsiri: aririkami royaawomi paeranijatzi, ikanteetatyeeyaanimi raeemi. Iroaaka eeniro kimitawita wori janta okameetheetyaaperotzinta, janta Tajorentsiki. Aririka kameetha pijeekaeyeni eejatzi eekiro piyaatatyee pantapiintakinawo nokowakaemiri, okimitakya powakyaawo iroka chochoki jenokinta owaaaperoeyemirini: kyaaryo pikanteetatyeeyaani pijeekae yeni janta jenokinta. Rootaki rojankinatakaakinari Jesoshi.
Rojankinateeyinirini aapatziyariri Jesoshi janta Eshimiirinaki

ikantakina Jesoshi: Eenitatsi iroka pojankinateeyeniri rini riraga jewawentziriri aapatziyeeya narini janta Eshimiirinaki: Iroaaka nokamantemiro naaka riraga Itaperota kawori maawaeni, tema najaryaakawo maawaeni paerani tekirani niwetsikironi kipatsi. Eejatzi naaka riraga Oweyaanta wori maawaeni, tema ari nomonkaatero okaatzi najaryaakari. Nokamaki paerani, roojatzi nopiriintanaa. 9Nokantzimi: Niyotakiro pantayitakirini, niyotakiro osheki pikemaatsitawentakina,

8Eejatzi

ROAAGAYITAKIRINI2

550

niyotakiro pashironkaawentakina tekatsi tzimimotemini; omaanta eero pipeyakotawo nopinataperotemi janta jenokinta. Niyotaki osheki ikantzima teeyakimini riraga kimityaarinimi aapatziyeeyanarini. Ikanteeyawitani: Naapatziyari Jesoshi. Omaantakya, tee raapatziyeeyanani, inta raapatziyari rirori Jatanaashi. 10Kyaaryo, rooteentsi osheki pikemaatsityaawo, omaanta eero pithaayi. Riraga iwinkatharite kamaari romonkyaagakaantemi apaanipaeni eeroka omonkyaagamentotsiki, ikowaki rookakayemiro paapatziyawitakinaga. Ojamanineentapaente osheki pikemaa tsitayityaawoni oetarikapaeni. Ojamani neentapaente pikyaaryoowentenawo maawaeni nokamantakimiri, roojatzi pikamantyaari; roojatzi nopinatapero temi, eejatzi pikanteetatyeeyaani pae janta nonampiki. 11Aririka pikoyi piyoperotero, iroaaka powakempitape rotawakyaawo okaatzi nokamantemiri roojatzi panantakyaawo. Aririka kameetha pijeeke eejatzi pantapiinte nawo nokowakaemiri, eero piyaatzi eerori paamariki kaari tsiwakanitatsini. Tema iroka oshiyawori pikame apite. Rootaki rojankinatakaakinari Jesoshi.
Rojankinateeyakinirini aapatziyariri Jesoshi janta Peerikamoki

ikantakina Jesoshi: Pojankinateniri iroka riraga jewawentziriri aapatziyeeyanarini janta Peerikamoki eekiro iaanateniri aapatziyeeyanarini janta ikantzi: Iroaaka nokamantemiro naaka riraga ashitawori nothatyaamento, thoyempi tatsiri omeniki eejatzi omitzikaaki. 13Nokantzimi: Niyotakiro maawaeni pantayitakirini, niyotaki jaga pijeekira ijeeki eejatzi osheki pinkathatziriri Jatanaashi: kyaaryo ijeekimoeyimini

12Eejatzi

rirori. Niyotaki paapatziyaperotakina, tee pookana. Paerani ijeekakini pinampiki Antzipashi: riraga kenkitha takotanari, tema ikyaaryoowenantaki nawo maawaeni nokowakaakiriri. Piaakoeyakirini rowamagaetakiri, omaanta tee pookaeyironi paapatziyee yanani. 14Omaanta eenitatsi pantayita kirini kaari inimotana. Noshiyakaa wentemiro: paeraniperoroa riraga Waraami eeniro riyotaakiririni Waraaka riraga iwinkathariteni mowawajatzi riraga kijaniri icharineetenipaeni Ishirayeeri tsika ikantyaaka rantakaantyaariri irirapaeni kaari kameethatatsi. Roojatzi irirapaeni rantakagaeyakirini rowakari iwatha ashi riwetsikayitzirini atziri itajorentsi tashitari; eejatzi ishirontapiinteeyaka woni kaari iina. Eeniro iroaaka pikaateeyakirini jaga oshiyakaririni riraga Waraami: irirapaeni rantakaa gaantakimi rowakari iwatha ashi riwetsikani atziri itajorentsitashitari; eejatzi pishirontashitayitakawoni kaari payi. 15Eejatzi eeniro itsipateeyimini oyaateeyiririni Nikoraashi. Tee okamee thatzi ranteeyakirini irirapaeni: rantakagaeyimironikari rantayitzirini rirori. 16Rootaki pikenkithashiryaantee yaneeyaarini, eero pikimitaa chapinki. Eerorika pookaeyironi pantayitzirini, niyaatashiteeyiminikari nompojeeya paakiminikari. Nothatzinkaeyakitziimi nikari nothatyaamentoki rowaga thoyempitatsiri apite: nothonkaeyemini kari thatzik, thatzik. 17Powakempitape rotawakya kameetha iroka nokamantzi miri. Aririka kameetha pijeeki eejatzi pantapiintakinawo nokowakaemiri, ari nopakimi poyaari kaari iagaetzi, kimitawori nopashiteeyakarini paejatziiteni manaa. Eejatzi nopemi kitamaari mapi, jankinateenchari mapiki piwaero owakirari: piyotero

551

ROAAGAYITAKIRINI2,3

eerori piwaero, omaanta eero riyotziro paashinipaeni. Rootaki rojankinatakaakinari riraga Jesoshi.
Rojankinateeyinirini aapatziyariri janta Tziyateeraki

ikantakina Jesoshi: Pojankinateniri iroka jewawentziriri maawaeni aapatziyanari janta Tziyatee raki: Iroaaka nokamantemiro naaka Itomi Tajorentsi: okimitakawo noki paamari amorekaanikitzi, eejatzi oshipakiryaaki noetzi, okimitakawo kijokitatsiri poreryaanikitatsiri. 19Nokantzimi: Niyotakiro pantayitaki rini. Niyotaki pinintaperotawakagaeya kani, paapatziyeeyakinani, petakoeya karini atziripaeni, pikyaaryoowentaki nawo maawaeni nokowakagaeyakimi rini. Eekiro piyaateeyatziini pantaperoe yanakironi. 20Omaanta eeniro apaani pantziro kaari inimotana: peshiwenta kiro rowaga Jesaweera iyotagaeyakimi roni aapatziyanari ishironteeyawoni kaari iina eejatzi iyotagaeyakimirini aapatziyanari oshironteeyarini kaari oemi, eejatzi raapatziyeeyakawoni riwetsikashitayitarini atziri. Okantawita: Nokenkithatakotapiintziri Tajorentsi, omaanta amatawitapiinteeyakirini aapatziyeeyanarini. 21Noyaakotawita kawo okenkithashiryaagaeyaami; omaanta tee okoyi okenkithashireeya, tee okoyi opakayiteeroni oshirontayita rini kaari oemi. 22Iroaaka nokamantemi: aritaki nomantsiyatakaa kiro; eejatzi eerorika ikenkithashiryaa riraga aapatziyeeyaworini, nowashi ronkaaperoeyerini rirori kameetha eejatzi. 23Kyaaryo nowamagaeyerini maawaeni oyaateeyirorini Jesaweera, nothonkaeyerini maawaeni. Roojatzi riyoteeyantanakyaani maawaeni aapatziyeeyanarini niyotzitakiri

18Eejatzi

ikenkithashireeyirini atziri eejatzi niyotakiro maawaeni ikowaeyakirini rajankaneki. Okameethatzirika panteeyakirini, aritaki nokaminthaape roeyemini; omaanta teerika okameetha tzi, aritaki nowashironkagaeyakimini. 24Omaantakya paashinipaeni eeroka kaari aapatziyaawoni Jesaweera, eejatzi kaari antziniri Jatanaashi ikantawitariri, tekatsi nokanteeyemini; 25omaanta pikantyaani paapatziyena roojatzi nopokanteeya. 26Aririka pikyaaryoo wentakinawo maawaeni nokowakaaki miri roojatzi nareetanteeya, ari noetaki mini pinkathariwenteeyiririni osheki atziri. 27Nokimitaka naari, ikowakaa kina Pawa nopinkatharitantakari, eejatzi nokantemi eerori pipinkatharita perotantanakyaari. Aririka opariye chomo, thonkapaaka otzimpookapaaki maawaeni, eejatzi pikimitya eerori: pithonkaeyeerini maawaeni kaari aapatziyeeyanarini, thoperee. 28Pipinka tharitaperotanaki, osheki nowaneenka temi, pikimityaari kamori. 29Powa kempitaperotawakyaawo iroka nokamantzimiri. Rootaki rojankinatakaakinari Jesoshi.
Rojankinateeyinirini aapatziyariri Jesoshi janta Jaarireshiki

eejatzi ikantakina Jesoshi: Pojankinateniriri jewawentziriri aapatziyeeyanarini janta Jaarireshiki: paerani ikantakiri atziripaeni: Riraga jaarireshijatzi ikemijantaperotziri kameetha Jesoshi. Omaanta iroaaka noeemi naari, rooteentsi pipakayimate romi paapatziyana. Pikemena, naaka piwinkatharite! Eenitatsi irika 7 jewawenterini ronampiri Tajorentsi ikemijantaperotana. Eejatzi eenitatsi nakokira noerikakiri ompokiro ikaatzi 7. Tema irira oshiyawori 7 kenkithata

1Roojatzi

ROAAGAYITAKIRINI3

552

kaantaniri noaani janta 7 nampitsiki. Nokantzimi: ikenkithashiryaa atziri poyaataperotana, omaanta niyotakimi pajankaneki, tee paapatziyaperotana. 2Kyaaryoowa, pitheenkaperotanakarira, piyaateekari paamariki kaari tsiwakani tatsini. Tee inimotziri Tajorentsi pantayitakirini. Pikakishirete! Paapatzi yena kameetha, pantenawo nokowakaa kimiri. 3Pikenkithashiryaaperotaneero noaani pikemakiri paerani: pikemi jantaperotero, pikenkithashiryaaneeya, pookaero pantziri. Eerorika paapatziya perotaana, niyaatashitemi, nowashi ronkaemi. Tee piyoteeyini tsika okaate niyaatashitantemiri: nokimityaari koshintziranki, eero piyotzi tsika okaate ipokashitantemiri ikoshitantemiri. 4Osheki pitheenkanteeyini, omaanta eeniro apaanipaeni aapatziyanari janta kameetha ijeekaeyini rirori. Panteeyaki roni kaari kameethatatsi noshiyakaanta kimiro poepatsitzirowanki piithaari; omaantakya riraga aapatziyanari kameetha, tee roepatsitziro iithaari; noaakiro okitetaki, okitamaamawope rotaki. Kyaaryo ikameethataki noaape rotantakariri ikameethatzi. Ijeekimotena rirori, ikithaatawo kitamaamawoperota tsiri. 5Maawaeni eekiro riyaatatyee ranteeyakironi nokowakagaeyakiririni ikithaatawo rowaga kitamaaperotatsi riroa. Eeniro ojankinataka iwaeropaeni maawaeni riroripaeni noaanamentoki tsikarika rojankinatakotapiintzirira nonampiri iwaeropaeni atziri ikanteeta tyeeyaani ijeeki jenokinta. Eero noshepowakotziri iwaeropaeni. Eejatzi nokamanteri Pawa: Rirotaki irika aapatziyanari. Roojatzi nokamanteeye ririni maawaeni ronampiripaeni. 6Powakempitaperotawakyaawo iroaaka nokanteeyimirini, iroaakakya pantero. Rootaki rojankinatakaakinari Jesoshi.

Rojankinateeyakinirini aapatziyariri Jesoshi janta Jirareerejyaki

ikantakina Jesoshi: Pojankinateniriri jewawentziriri aapatziyeeyanarini janta Jirareerejyaki: Iroaaka nokamantemiro naaka Jesoshi nokyaaryoowentziniri okaatzi nokantziri, eejatzi riraga kyaaryoopero tatsiri. Naaka icharineeteni Iraviiri, naaka riraga Rotyaantanewo Tajorentsi, nopinkathariwentaperotee. Naaka rirotaki yoyaanakirini ninkarika jatatsini jenokinta eejatzi ninkarika jatatsini paamariki kaari tsiwakanita tsini. Nokanterika: Itsipatena irika, tekatsi ookakayerini. Nokanterika: Eero itsipatana rirori, tekatsi amimotenarini janta nonampikinta. 8Nokantzimi: Niyotakiro pantayitakirini. Paerani nokowakaayitakimini: Pikenkithatero noaani, namitakotemi. Ari pantzitaki nawo, roojatzi iroaaka pantakinawo: tekatsi ikanteetemi romaeryagaetemi. Tee poshekiteeyini, eejatzi tee pipinka thariteeyawityaani, omaanta pikyaaryoowenteeyakinawoni nokantee yakimirini. Pikanteeyakirini atziri: Naapatziyari Jesokirishito, tee pipashiwentakayina. 9Eenitatsi atziri aapatziyariri Jatanaashi, rootaki ikijantakimiri, omaanta ikantawaeta shita: Naaka joriiyo, tema naapatziyari Tajorentsi. Omaanta tee raapatziyana, itheeyashita. Iinja nareetakagaeyaarini eeroriki rotziwerowashitantapaemiri, ipinkathatantapaemiri: riyoteeyanakini osheki nonintaperoeyakimini. 10Rowa shironkagaeyawitakimini, omaanta pikyaaryoowentakiro nokantakimiri, tee pijamashiryaawo. Rootaki notzikakowe nantakimiri iinja pipomeentsitakotana kya maawaeni kipatsiki. Opomeentsitzi moeyakyaarini maawaeni atziri;

7Eejatzi

553

ROAAGAYITAKIRINI3

11

omaanta, kyaaryo naakowenteeyemini. Pamine, sha! Eero ojamanitzi nareetanteemiri. Pikantyaani paapatzi yeeyenani, roojatzi tekatsi thaaawaki mini piyaatanaki jenokinta; pijeekapae janta, pikanteetatyeeyaani. 12Aririka eekiro piyaatatyee pantakinawo maawaeni nokowakagaeyakimirini, ari nojeekakaaperotemi janta ijeekinta Tajorentsi: eero pipiyaa eejatzi. Nojataa kotemi pipankaki iwaero Tajorentsi riyotanteetyaari pisheninkatakari. Eejatzi nojataakotemi owaero inampi Tajorentsi: rowaga Jerojaree owakirari poaachani jenokinta. Okantyaani riyotanteetyaari pinampitawo eerori. Eejatzi nojataakotemi nowaero naari, owakirari, riyotanteetyaari asheninkata wakagaeyakani. 13Powakempitaperota wakya iroaaka nokamantzimiri eejatzi pantero. Rootaki rojankinatakaakinari Jesoshi.
Rojankinateeyinirini aapatziyariri Jesoshi janta Raworisheeyaki

ikantakina Jesoshi: Pojankinateeyeniririni jewawentzi riri aapatziyeeyanarini janta Rawori sheeyaki: Iroaaka nokamantemiro naaka riraga Kyaaryooperotatsiri, owaagakimirori okaatzi ikantakinari Tajorentsi. Pikemina! Nokantapiintzimi kyaaryooperotatsiri. Naaka itaperotaka wori niwetsikantakawori maawaeni oetarikapaeni: nantakiro maawaeni ikantakinari Tajorentsi. 15Nokantzimi: Niyotakiro maawaeni pantayitakirini. Pikyaaryoowentenawomi nokowakae miri, noshiyakaantemimi iaa jaawari; pitheenkaperotenami, noshiyakaante mimi iaa katsinkaari. Noshiya tee pitheenkaperotana omaanta eero poyaataperotana kameetha aanantaki mirori jaawaneentatsiri. Tema niyotaki tee pikyaaryoowentanawo nokowakae

14Eejatzi

miri, omaanta tee pitheenkaperotana; rootaki noshiyakaanantakimirori jaawaneentatsiri. Naaka nokoyi eeroka eerorika pikoyi pijaawaperote, ari pikatsinkaate; eejatzi okimitaka, eerorika pikoyi paapatziyaperotena, ari pitheenkaperoteeta: eero pitsipateero. Noepiyaatzirokari jaawaneentatsiri. 16Tee nokoyi nirero jaawaneentatsiri: neewatakiro, ojeekiita okaanteekaata. Eejatzi eerori, tee noaaperotzimi. Otzimatyee pantapiintero kameethata tsiri eejatzi poaayenawo kameetha poyaataperotena. Noepiyimikari! 17Pikanteeyawitani: Naakapaeni ashaagantzinkaripaeni osheki nantayita kini, tekatsi koetyeemoteenani naaka. Pikompitakawo: tee piyotzi ashironkaa kimi; pashironkaaperotaka, tekatsi tzimimotemini, pikimitaka pikaankime rikitaki. Tee piyoperotziri Tajorentsi: okimiwitaka tee pii. 18Iroaaka nokantemi: pamanantenari ooro kameethaperotatsiri, otzimimotantemiri pashaagananteeyaari kyaaryoopero. Eejatzi pamanantenawo kithaarentsi kitamaari pikithaatanteeyaari riyotanteetemiri kyaaryo nowameetha teemi. Pamanantenawo eejatzi aawinta wontsi pikaakiteeyaari pokiki, paminanteeyaari. aakiro, kimitaririka irika, pamanantenari naaka aritaki nowameethatemi pajankaneki pikimitanteeyaariri ooropero ari niyotakaaperoeyakimirini Tajorentsi. 19Maawaeni ikaatzi nonintaperotziri atziri, nokaminayeri eejatzi nowashi ronkaeri, riyotantyaari tee okameethatzi ranteero kaari kameethatatsi. Iroaaka eero pitheenkante, omaanta pikenkitha shiryaagaeya, eero pikimita paerani: pikowaperotee piyoperotena naaka. 20Pamine, okimitaka nokatziyapaaka omookira ashitakontsi nokaemimi, nokoyi notsipatemi. Aririka pikemawa

ROAAGAYITAKIRINI3,4

554

kina roojatzi piwethatantawakina, roojatzi nokyaantapaakyaari, nojeeki motantapaakimi eejatzi nakiyotapaa kimi. Nokowaperotaki atsipatawakagae yaani. 21Tema nantakiniri Pawa maawaeni ikowakaakinari, rootaki nojeekimotantakariri, notsipatari nopinkathariwenantzi. Iroaaka ari pikimitakya eerori: aririka pikyaaryoo wentakinawo maawaeni nokowakagae yakimirini, ari atsipatawakagaeyakyaani apinkathariwenanteeyeni. 22Powa kempitaperotawakyaawo okaatzi nokamanteeyimirini roojatzi pantero. Rootaki rojankinatakaakinari Jesoshi.
Jeekimoeyiririni jenokinta iaaperoeyakirini Tajorentsi

1Roojatzi koaatziro noaakiri eejatzi, noaaperotakiro jenokinta, inthomaenta; okimitaka ashitaryaaka ashitakontsi. Roojatzi nokemantaari eejatzi riraga nokemakiri inkaaganki, aririka iaawaete roshiyawitakari tziwoorentsi. Ikantakina: Pipokanaki jaka jenokika. Noaaye miro oetarika awijatsini iinja. 2-3Rootaki omatakaakinawo Ishire niyaatantakari jenokinta. Janta noaapaakiri ishipakiryaaki ikimita kawo mapi iporeryaataki kityonkari eejatzi natsiryaathari. Niyotantakariri riro Tajorentsi. Iyotaakina Ishire. Eejatzi noaakiri ijeekaki iwinkatharimentoki. Ari rinkinagaakitakiro kimitaka oye inta apaani ikanta natsiryathari. Ari ikanta ishipakiri. Omaanta Tajorentsi osheki ishipakiri, morek, morek, tharek, tharek, morek, tharek. 4Eejatzi inkitakiro ijeekantari osheki paashini jeekamento tsi, okaatzi 24. Janta ijeekaeyakini 24 aataperoteenchari, pinkathariteeyatsi rini. Ikithaateeyawoni iithaari kitamaa mawori, ramantheeteeyakani. Ro riwetsikaetziri ramantheeri ooro.

iwinkatharimentoki Tajorentsi kimitawori oaawaepookitzi ranki, eejatzi tariito. Eejatzi inewoota kawo ootamentotsi amorekaki, okaataki 7: oshiyakaawentaka 7 ronampiri kameethari. 6Eejatzi inewootakawo iwinkatharimentoki owinteniityeera omaanta shipakiryaaki okimitakawo jiriniki koaarini. Eejatzi rinkitheetakiro iwinkathari mentoki Tajorentsi 4 ronampiri kameethari omampaawaetapiintzinkari. Janta ichopineetakiri apaani ronampiri kameethari, eeniro paashini itapiitaki, eeniro paashini rakoperoki, eeniro paashini rampateki. Eenitatsi rokipaeni rirori maawaeni iwathakipaeni. 7Roshiyakari apaani manitzi; irira paashini roshiyakari waaka; irira paashini roshiyakari ipoo shirampari; irira paashini roshiyakari pakitha raanaki. 8Eenitatsi irira ishiwankipaeni okaatzi 6; osheki rokipaeni ojeekayita kini maawaeni iwathaki. Ikantatyaani romampaawenteeyarini Tajorentsi: kitejiriki, tsiteniriki; tee roshitayiro. Iroka ikantziroka romampagaeyani: Osheki pikameethataki, osheki pikameethataki, osheki pikamee thataki eeroka Nowinkatharite Tajorentsi: osheki pitajorentsitaki, tekatsi pomeentsitzimotemini. Pikantani pijeeki: paeraniperoroa, roojatzi iroaaka, eejatzi iinja. 9Roojatzi rapiitapiintziri iaaperotanta riri riraga Tajorentsi riraga ikantani ijeeki: Ikameethaperotzi Tajorentsi, osheki nopinkathatziri. Osheki nopaasonkitziri riraga pinkathariwentakinari. Ikantani rai, eero ikamanitzi. 10Aririka ikemapiinteeyawakirini riraga 24 aataperoteenchari, rotziwerowashita

5Opoaaka

555

ROAAGAYITAKIRINI4,5

piinteeyakarini Tajorentsi riraga aaaperotatsiri ikanteetatyeeyaani, ipinkathateeyakirini. Ragaeyakironi ramatheerepaeni royiiteeyakinirini iitziki, romampaawenteeyakarini: 11 Pikameethaperotaki, Nowinkatha rite, osheki pitajorentsitaki. Okameethatzi noaaperoeyemini, nopinkathateeyemini. Niyotaki tekatsi pomeentsitzimote mini: tema piwetsikakiro maawaeni jeekaeyatsirini. Pikowakini paerani ojeekini oetarikapaeni, rootaki ojeekanta kari iroaaka.
Jesoshi oshiyariri rowishate Tajorentsi

1Ari koaatziro noaakiro eejatzi, noaakiro rakoperoki Tajorentsi rapineeteetakiro Iwaperite, ojankina taka inthomaenta eejatzi jakakiroka. Ari apineekaka eejatzi ontsirekaka kameetha, okaataki 7. 2Eejatzi noaakiri ronampiri Tajorentsi, shintsitaperotatsiri, itacheronkawaante tapaaki ikantawita: Ninka kameethaperotatsiri imatantyaawori riyontareero iroka jankinarentsika, rapineereero? 3Ari namineeyawitanakani, tekatsi akirini. Tekatsi materoni rapineereero. Tee imatziro jenokijatzi, kipatsijatzi, jeekatsiri tsikarikapaeni. Tekatsikya. 4Tekatsi apaani kameethaperotatsini, mataperoterorini rapineereero, rootaki netakoperotantanakari: kyaaryo niraakoperotanakari, tekatsi kamantena woni oeta okantakotayitzirini jankina rentsi. 5Roojatzi ikantakina apaani aataperoteenchari: Eero piraaga. Eenitatsi apineerya gaeroni: riraga icharineeteni Joraani; ikimiwitakari chaanari, osheki ishintsi tzi. Eejatzi rirotaki icharinetakarini

Iraviiri, tema osheki ipinkatharitzi. Imatakiniri Tajorentsi maawaeni ikowakagaeyakiririni, rootaki imatanteeyaworini riyontaryagaero eejatzi rapineereero Iwaperite. 6Roojatzi naminakotziri Tajorentsi janta iwinkatharimentoki, eejatzi ikaatzi ronampiri kameethari 4, eejatzi riraga 24 aataperoteenchari. Eejatzi noaakiri rojatekaka niyanki inewoo tziri Tajorentsi riraga Jesoshi iiteetziri Rowishate. Noaakiri rakoki imoonta waetaka eejatzi iitziki rowamaanteeta kariri paerani. Eenitatsi ichee 7, eejatzi roki 7: oshiyakaawentziro riraga 7 ronampiri Tajorentsi jewawenantatsiri rotyaantakiri ithotyaakiro raminiri maawaeni atziri jaka kipatsikika. 7Ari riyaatashitakiri Tajorentsi roerikakiro rakoperoki Iwaperite, apineekachari. 8Roojatzi roerikantapaakawo, riraga 4 ronampiri omampaawaetapiintachari eejatzi riraga aataperoteencharipaeni rotziwerowashiteeyakarini riraga Rowishate Tajorentsi. Roerikaeyakironi kimitawitawori aaripa; roerikaeyakironi eejatzi kimitawitawori pajo, riwetsikae tziri ooro: ojeekaki inthomaenta kajankapaneri. Iroka kajankapanerika oshiyakawo amanaantsipaeni aapatzi yeeyaririni Tajorentsi. 9Roojatzi romampaawenteeyantakarini Rowishate Tajorentsi mampaantsi owakirari. Romampaawentakari iroka: Pikameethaperotaki poerikero Iwaperite apineekachari piyonta reero; Tema paerani rowamagaetakimi, papaatawenteeyakinawoni piraa naakapaeni maawaeni atziripaeni, pipinawentakinawo okaatzi nanteeyirini. Powawijaakoeyantakinarini nojeeki moeyantyaaririni Tajorentsi, maawaeni.

ROAAGAYITAKIRINI5,6

556

Powawijaakoeyakirini jeekayitatsi rini maawaeni inashitzinkari paeni atziri, inashitayitaworini maawaeni ipaantepaeni. Kyaaryo, powawijaakoeyakinani poaayitacharini maawaeni nampitsikipaeni, tsikarika nojeekayitzini. 10 Pipeyeeyakinani pinkathariteeyatsi rini, eejatzi pipeyeeyakinani aanakowe nantapiinteeyiririni atziripaeni iroaaka: rootaki iinja nopinkathariwenantee yaarini maawaeni paashinipaeni jeekatsiripaeni kipatsiki, tema namanakowenanteeyaaririni ramitakoeyerini Piri. Rootaki pimatantawori pagaero eeroka Iwaperite Tajorentsi, eejatzi pimatantawori piyontaryaa kiro rowaga ontsirekakaga. 11Roojatzi naminantanaa eejatzi; noeeyakirini riraga osheki ronampiri paeni Tajorentsi: tee apaanipaeni ikanta, oshekiperoroa kameetha. Eejatzi noeeyakirini eejatzi riraga 4 ronampiri kameethari eejatzi riraga 24 aataperoteenchari. 12Ishincheenkataki romampaawenteeyakarini: Osheki ikameethaperotaki Jesoshi iiteetziri Rowishate Tajorentsi rowamagaetawitakari, riyoteeya kini maawaeni jeekaeyatsirini osheki itajorentsitaki rirori, rashiteeyakawoni maawaeni oetarikapaeni, osheki riyotziro oetarikapaeni, maawaeni imatayitakironi oetari kapaeni. Thame maawaeni apinkathateeye rini, aaaperoeyerini, aweshi ryaawenteeyaarini. 13Eejatzi nokemaeyakirini maawaeni jeekatsiripaeni jenokinta, eejatzi

kipatsiki, eejatzi maawaeni kamaeyawi teencharini: riraga kitatawiteenchari kipatsiki, eejatzi piinkawitachari; romampaawenteeyakarini maawaeni kameetha: Thame maawaeni aweshiryaa wenteeyaarini Tajorentsi jeekatsiri iwinkatharimentoki eejatzi Rowishate, apinkathateeyerini, aaaperoeye rini, akanteetatyeeyaani. Tema itajorentsitaperotaki, ikantee tatyeeyaani. 14 Roojatzi ikanantaka riraga 4 ronampiri omampaawaetapiinta chari: Aritaki okantyaari. Eejatzi rotziwerowashiteeyakarini riraga aataperoteencharipaeni ipinkathateeyakirini maawaeni.
Riyontaryagaero Iwaperite Tajorentsi

okaataki 7 ontsirekaenchari Iwaperite Tajorentsi. Noaakotakiri Jesoshi iiteetziri eejatzi Rowishate Tajorentsi riyontaryaakiro itanakawori apineetachari, roojatzi nokemantakari apaani ronampiri omampaawaetapiinta chari, tacheronkawaanteri iaawaetzi, ikimiwitawo oaawaepookitziranki, toog, toog. Ikantzi: Pipoke jaka! 2Roojatzi noaantawakariri jewatapaentsiri: ikyaakotapaakari kawayo kitamaari, roerikapaakiro iwyaani. Ramantheeteetakiri; jataki raminiri rowayirite romanateri, ikowaki ranaakoe yerini, romanateri ithonkeri rowamayeri. 3Roojatzi riyontaryaantakawo rowaga apitetapaentsiri, roojatzi ikanantaka paashini ronampiri: Pipoke jaka! 4Eejatzi ikinapaaki paashini kawayo, kityonkaperotatsiri. Ikanteetakiri:

1Ari

557

ROAAGAYITAKIRINI6

Iroaaka ishineteetakimi piyoteeri atziri romanatawakagaeyaani, rowamaawakagaeyaani. Ari ipaetakiri antawo ithatyaamento. 5Roojatzi riraga Rowishate Tajorentsi riyontaryagaero rowaga tres-tapaentsiri roojatzi nokemantakari paashini tacheronkawaanteri ikantzi: Pipoke jaka! Roojatzi noaantawakari ikinapaaki chenkari kawayo, roerikapaakiro kiyaakotariri rotenakamento, rotenakantyaawori oetarikapaeni. 6Roojatzi nokemantakari ronampiri omampaawaetapiintachari ojatekaenchari niyanki, ikantzi: Tee aaaperotziro osheki teriiko eejatzi shinki, rootaki pinaperotachari. Omaanta oyeenka oriiwo eejatzi awishoowaantsi oowa, eero peewana tawo inta pikempoyeero kameetha. 7Roojatzi riyontaryagaero paashini, okaatapaaki iroaaka 4, roojatzi nokemantakari paashini ronampiri omampaawaetapiintachari ikantziri: Pipokanaki jaka. 8Eejatzi noaawakiri paashini kawayo, kiteriwitziri; iita iwaero riraga kyaakotapaariri: Owamaantatsiri. Royaatapaeri itapiiki oshiyakaawentzi riri kamaentsiripaeni. Tema ishineteeta kiri rowamaeyakirini oshekiperotaki atziri jaka kipatsiki: apaanipaeni kamaentsiri itonkakiri rowayirite; paashinipaeni kamaentsiri aakiri itashe; paashinipaeni aakiri mantsiyarentsi; paashinipaeni rowamaeri koweenkata tsiri piratsi. 9Roojatzi riraga Rowishate Tajorentsi riyontaryaantakawo paashini, okaata paaki iroaaka apawakooni; roojatzi noaantakawo aritaari itaapiinantawori kajankapaneri. Okimitaka noaakiri janta eenitatsi osheki aapatziyeeyaririni rirori, kamaeyawiteencharini. Paerani

ikenkitheeyawitani iaani Tajorentsi, riyotaapiinteeyawitarini atziri tsika ikantari rirori, rootaki rowamaanteeta kariri. 10Itacheronkawaantetakiri ipaante ikanteeyini: Nowinkatharite, eeroka pinkathari wenteeyiririni maawaeni jeekatsiri paeni. Osheki pikameethaperotaki, pitajorentsitaperotaki. Niyotaki otampa tsikataperotzi piaani, kaari pamatawi tantzi. Tsika okaate pikijakowenantee nari? Tsika okaate powashironkaantee yantyaaririni riraga jeekatsiripaeni kipatsikinta, owamagaeyakinarini? Tee nokoyi nojamanite. 11Raapatziyeeyakarini riroripaeni Jesoshi rootaki ipaeyantakaririni kithaarentsi kitamaaperotatsiri. Ikantziri: Pimakoryaawakiita. Tekira omonkaata nowashironkaaperoe yantyaaririni owamagaeyakimirini. Eenitatsi ijeeki paashinipaeni piyemi jantzinkarite rowamagaeteri. Paapatzi yeeyakinani, rootaki rowamaanteetaki miri; raapatziyeeyakinani paashini paeni, rootaki rowamaanteetyaariri rirori. Aririka omonkaatapaakya nokoyiri, aritaki nowashironkagaeyaki rini maawaeni owamaantatsiri. 12Roojatzi riyontaryaantakawo paashini, okaataki iroaaka 6. Noaana kiro omoyekaperotanaka kipatsi, antawo omoyekaka, moye, moye, moye. Itsiteniperotanaki oorya, ikimitanakawo tsimenkito; omaanta riraga kashiri, ikityonkataperotanaki, ikimitanakawo iraantsi, kityonkatanaki kameetha. 13Eejatzi ipariyeeyanakini osheki ompokiropaeni kipatsiki: ikimitakawo okithoki atsimiriki rowaga irakatsiri, aririka opoki antawo tampyaa, roojatzi omoyekakotantapaakyaawori. 14Opeya naka jenoki, okimitakawo apineetziro wanki paperi. Opeyaka maawaeni

ROAAGAYITAKIRINI6,7

558

kipatsi: tonkaaripaeni, othampishipaeni, owinteniityaanakirapaeni maawaeni; ari okaatapaaki. 15Eejatzi noaakiri iwinka tharitepaeni atziri, eejatzi iwinkatharite paeni joraaropaeni, ashaagantzinkari paeni, shintsitayitatsirinipaeni, iwaato rotepaeni atziri, eejatzi ratziritepaeni, maawaeni atziri: ishiyeeyanakani omooki impeeta. Romaneeyapaakani mapinaki janta tonkaariki. 16Ikantziri: Thame amaa omooki mapinaki, eero iaantee Tajorentsi rootaki ashiyaapithatantyaawori rowashi ronkaaperotakae riraga rowishate Tajorentsi. Tema ikijaperotakae osheki iroaaka. Oeeii! Kijaka Tajorentsi! Rooteentsi rowamagae! 17Iroaaka ikijaperoeyakinani maawaeni; iroaaka ithonkayenani naakapaeni.
Rojataakoeyakirini osheki icharineeteni Ishirayeerini

1Roojatzi noaantakari ronampiri paeni Tajorentsi ikaataki 4, ikatziyeeyakani rinkitakiro kipatsi, janta othapikitapaakinta. Raatzinkakaaperota kiro shintsitatsiri tampyaa eero otampyaaperotanta osheki kipatsiki, inkaareki, inchatomashiki, tsikarika paeni. 2Roojatzi noaantakari paashini ronampiri Tajorentsi, ipoaaka janta ikinapaenta oorya, ramakiro riwithaa mento riwithaakotantyaariri atziripaeni. Ikaemakoeyapaakirini paashini 4 ronampiri, ishineteetziri thonkaeyero rini kipatsi eejatzi inkaare iinja. 3Ikanta kiri: Eeroota pithonkitawo kipatsi, inkaare, inchato, maawaeni iroaaka. Itawakyaariita ojataakotawakiriita ipankakira joriiyopaeni antziniriri Tajorentsi ikowakaakiriri. 4Ari nokemakowentakiri tsika ikaatee yini ojataakoeyeencharini: ikaateeyini 144.000 joriiyopaeni antziniriri

Tajorentsi ikowakaakiriri. Maawaeni ikaateeyakirini icharineetenipaeni inashitayitacharini itomipaeni Ishirayeeri. 5Ari rojataakoeyakirini ipankaki: ikaateeyakini icharineeteni Joraa 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Roweeni 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Kaara 12.000, 6 ikaateeyakini icharineeteni Asheeri 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Nejatarii 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Manaseeshi 12.000, 7 ikaateeyakini icharineeteni Shimiyo 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Rewii 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Ijakaari 12.000, 8 ikaateeyakini icharineeteni Shaporooni 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Josee 12.000, ikaateeyakini icharineeteni Irijamiini 12.000. Ari rojataakoeyakirini ipankaki, maawaeni.
Osheki kithaatakawori kitamaari

naminantanaka eejatzi, noeeyakirini osheki kameethari atziri, ipiyoteeyakani: tekatsi akantya ayoteeyerini tsikarika ikaateeyini. Rinashiteeyakani atziripaeni, inashitee yakani iaanipaeni, maawaeni. Ikatziya shiteeyapaakarini inewooteeyakirini Tajorentsi, eejatzi inewooteeyakirini janta ijeekinta Rowishate Tajorentsi. Ikamawentakiri irira, rootaki ikithaatee yantakaworini kitamaari iithaari. Roerikaeyakironi kompiroshi rakoki,

9Roojatzi

559
10Itacheronkawaantetaki

ROAAGAYITAKIRINI7,8

maawaeni ikanteeyakini: Rirotaki owawijaakoeyakaerini riraga Pawa Tajorentsi jeekatsiri iwinka tharimentoki, eejatzi riraga Rowishate rirori. 11Ari ijeeki okaakini Tajorentsi riraga 24 aataperoteenchari eejatzi riraga 4 ronampiri omampaawaetapiintachari. Rinkiteeyakirini irirapaeni oshekini paeni kameetha ronampiripaeni Tajorentsi, ari iroaaka rotziwerowashi teeyakarini ipinkathateeyakirini, 12ikanteeyini: Aritaki okantyaari. Jee, eejatzi naakapaeni noaapero tzimi. Tema osheki piyotzi, notajorentsite, osheki pitajo rentsitzi. Thame maawaeni aweshiryaawenta piinteeyaarini, noaaperota piinteeyerini, nopaasonkita piinteeyerini, nopinkathata piinteeyerini; aritaki nokanteetatyeeyaani naaka paeni. Aritaki okantyaari. 13Roojatzi rojampitantakina apaani aataperoteenchari: Tee piyotziri ninka riraga kithaateeyakaworini kitamaari? Tee piyotziri tsika ipoeeyakani? 14Nokantakiri: Taanitya, tee niyotzi. Pikamantena: naamashita piyotzirika eeroka. Ikantawakina: Riroteeyakini aapatziyeeyakaririni Jesoshi ashirokaawenteeyakaririni osheki ikemaatsitawenteeyakarini rirori, omaanta tee ipakaero raapatziyari Jesoshi riraga apaatawentakari riraa rowawijaakotantakariri. aakiro, raapatziyaperotakari irira rootaki rowameethatantakariri rajankaneki. 15Rootaki,

ipiyotawenantakariri Tajorentsi, iaaperoeyantakaririni jaka inampitari. Ikantani iaaperoeyaakirini: kitejiriki eejatzi tsiteniriki. Ari kijokiro rowaeyakirini Tajorentsi rirori, rookakowentee yerini, maawaeni. 16 Rootaki kaari agaeyantyaaririni eejatzi itashe, eejatzi kaari agaeyantyaaririni imiri. Kaari itagaeyantyaaririni eejatzi oorya, eejatzi kaari oaashirenkantyaari eejatzi majawiri. 17 Riraga Rowishate ikatziya inewoo tziri okaakini itsipatari Tajorentsi: rirotaki shenteeyeririni maawaeni kithateeyakaworini kitamaari, papiinteeyiririni maawaeni koetyee moeyakaririni. Roemoshirenkaeyakirini, eero riraaga eejatzi. 1Roojatzi riyontaryaantakawo weyantapaakawori ontsire kaenchari, rowaga siete-tapaentsiri. Ari imaeriteeyanakini maawaeni jeekatsiri paeni janta jenokinta. Ojamani imaeritaperotapaentzi kameetha.
Itziwooteeyini itayitakawori ronampiri Tajorentsi, kaatatsiri paashinijatzi

koaatziro noaakiri eejatzi: tema noaakiri 7 ronampiri Tajorentsi, ikatziyeeyanakani Tajorentsikira newootziriri. Ipaetakiri 7 tziwoorentsi. 3Eejatzi paashini ronampiri, ikatziyimo tapaakawo aritaari riwetsikaetziri ooro, itaapiintzironta kajankapaneri. Roerika kotakiro iyajankarimentoteki riwetsi kaetziri eejatzi ooro. Ari itaakiniri Tajorentsi kajankapaneri. Iroka

2Roojatzi

ROAAGAYITAKIRINI8,9

560

oshiyakaawentakiro amanaantsipaeni aapatziyeeyaririni Tajorentsi. 4Ari areetakari owachaarite Tajorentsiki, okajankaenkatapaaki, otsipatakawo amanaantsipaeni aapatziyariripaeni. Tema osheki iaaperotakiro okameetha tzi. 5Okaankinakitantanakari riraga onampirentsi raakiro iyajankarimento naki royaankamenkitakiro ojeekantari kajankapaneri, roojatzi rookantakawori kipatsikira. Roojatzi omapokantanaka oaanaki tziriririri; aamorenkanaki, morek, morek; eejatzi rookathatanaka tariito, toog, toog; eejatzi antawo omoyekanaka kipatsi, moye, moye, moye.
Rowaga tziwoorentsipaeni

itziwootantanaka cuatro-tapaentsiri, tziii, tziii, tziii; roojatzi itsiwakagaantayitanakini itsimankantanaka oorya eejatzi kashiri. Eejatzi itsiwakaagaantayitanakini riraga ompokiropaeni. Tema tee ikoeetyaape rotanee kitejiriki eejatzi tsiteniriki. 13Ari naminanee eejatzi, noaakiri antari pakitha rewotaka jenoki. Eejatzi nokemakiri, itacheronkawaantetaki iaawaetzi, ikantzi: Ashironkaamatsitemiini! Osheki rashironkaaperoeyanakyaani kameetha jeekatsiripaeni kipatsiki. Rooteentsi itziwooteeyeni riraga paashinipaeni ronampiri Tajorentsi, kaatatsiri 3, roojatzi rashironkaantaperoeyanakyaani maawaeni atziripaeni.
Itziwootzi impaetapaentsiri 3

12Roojatzi

riwetsikanteeyanakani ronampiri Tajorentsi ikaatzi 7 itziwoo tantyaari. 7Itziwootaki jewateentsiri, tziii, tziii, tziii; roojatzi opariyantanaka kipatsiki jiriniki, eejatzi otsipatanakawo paamari. Eejatzi noaakiro osheki iraantsi. Otaagaantaka jeekayitatsirini kipatsiki, otaagaantaka inchatopaeni; taaperotaka roori inchashi, thonkanaka maawaeni. 8Roojatzi itziwootaki apitetapaentsiri onampirentsi, tziii, tziii, tziii; roojatzi noaantakawori oshiyawori antawo tonkaari, tagaenchari: rookaetakiro inkaareki, thapok. Opeyagaantaka inkaare iraantsi. 9Ikamagaantanaki jeekatsiri inkaareki, eejatzi othonka gaantanaka antawo pitotsipaeni. 10Roojatzi itziwootantanaka tres-tapaentsiri, tziii, tziii, tziii; roojatzi noaantawakari oshiyariri antari ompokiro ipariyanaki, amorekanaki, moreriririri. Ipariyapaaki iaaki eejatzi iaa. 11Opeya gaantaka okepishaatanaki rootaki iitantee tariri kimitawitariri ompokiro: owaero Kepishiri. Ikamaeyanakini osheki atziri ireeyawitakaworini iaa.

6Roojatzi

itziwootaki paashini ronampiri Tajorentsi, riraga apawakoonita paentsiri, tziii, tziii, tziii. Roojatzi noaantakariri ronampiri Tajorentsi ipoaanaka jenoki, ipokapaaki kipatsiki. Ipaetakiri iyaawiryaantyaawori omoo jatatsiri inthomaenta kameetha, tee aiiro tsika okaatapaaki, 2roojatzi jantoo. Roojatzi riyaawiryaantapaa kawo, itaaparyaapaakiro, iyowoenkata paaki osheki owachaarite. Iyaataki jenoki roojatzi otzikaantapaakari oorya janta jenoki roojatzi otsitenitantanaka. 3Eejatzi noaakiri kimitariri tsitsiri, ikinantapaakawo kachaari, ithotyaapaa kiro kipatsi, imatakaakiri Tajorentsi ikentantzi, kimitaka kitoniro. 4Ikantziri ronampiri Tajorentsi: Eero powaaneentawo inchashipaeni, eejatzi inchatopaeni. Omaanta riraga kaari ojataakoeyacharini ipankakira ari pimateri pikenteri. 5Nokowaki pikemaatsitakagae yaarini maawaeni kaari aapatziyeeyaririni Tajorentsi, ikaate 5 kashiri, omaanta eero powamagaeyirini.

1Ari

561

ROAAGAYITAKIRINI9

Ikenanteeyakaririni, osheki ikatsitaki, ikimitakari kitoniro ikentakiri. 6Ikaata kika irika 5 kashiri ikemaatsitakari atziri ikentakiri oshiyawitariri kitoniro ari ikowaeyawitanakyaani atziripaeni ikamaeyenimi; omaanta eero imatziro ikami. Ikowaeyawitanakyaani rowamaa shiteeyaanimi apaniroeni, omaanta eero aaawaero ikamanitanee. 7Ari naminaperotakiri oshiyariri tsitsiri: roshiyakari kawayo, ikyaakota rira joraaro raantawakaantari paashini paeni ipashikayitakawoni kijokitatsiri, eero aawyaantari okyaantyaari ojataamentotsi eejatzi chekopi. Ramantheetakawo iitoki oshiyawori ooro. Rowaga ipoopaeni oshiyakawo apoo aari. 8Iwitzi okimitakawo oeshi tsinani, eepeteesha. Raeki okimitakawo raeki manitzi, antawoparaeki. 9Ichopi neeki oshiyakawo kijokitatsiri, aririka raanaki, shintsi raanaki, roshiyakari tariito ipoemaenkatziranki, tog tziriririri. 10Ishitha oshiyakawo ishitha kitoniro, eenitatsi ichee. Aririka ikentakiri atziri, osheki ikemaatsitapero tyaari, tema iroaaka ikaate apawakooni kashiri ishineteetziri ikentakiri atziripaeni. 11Eenitatsi iwinkatharite tsitsiripaeni: rirotaki ronampiri Tajorentsi aminakaantzirori antawo omoona. Iita iaaniki joriiyo Awaatoni; omaanta iaaniki kireeshiya jatzi iita Aporyooni. Akantziri aaaneki aari: Thonkantaneri. 12Aritaki ikantakari riraga jewateentsiri owashironkagaeyakiririni kipatsijatzipaeni. Omaanta tekiraata eenitatsi apite yotapaenchari. 13Roojatzi itziwootantaka riraga kaatapaentsiri seis-tapaentsiri tziii, tziii, tziii; roojatzi nokemantakari paashini aawaetatsiri. Ari opoaaka iaani jaga itaapiinantaworiki kajankapaneri, riwetsikaetziri ooro. Ojeekimotakiri

ichopineekira Tajorentsi. 14Ikantziri tziwooteentsiri: Piyaate janta antawokiroa eni: rowaga iitachari Eyojaraate roeyowateri riraga 4 ronampiri Tajorentsi oyaakiriri janta. Aritaki monkaatapaaka kitejiri rowamaantyaariri atziripaeni. 15Ari riyaataki, roeyowatziri ronampi ripaeni, ikantziri: Tema ikantzi Tajorentsi paerani: Niyotakiro tsika okaate pithonkatagaanantyaariri atziripaeni. Niyotakiro tsika okaate omonkaatantyaari ojarentsi, kashiri, kitejiri, eejatzi tsika ikaate oorya. Iroaakaroa omonkaataka; rootaki powamaantyaariri. 16Riraga ronampiri reewateeyakirini oshekiperoroa joraaropaeni, ikaateeyini 200.000.000. Niyotakiro, ikantakinari. 17Eejatzi noeeyakirini iyawayote. Ipashikachopineetawo kijotatsiri kiraatatsiri, oshiyakawo paamari, rowaga amorekaperotatsiri. Iito kawayopaeni oshiyakawo iitopaeni manitzi. Opoaaka ipaanteki osheki paamari, eenitatsi kachaareenkatatsiri osheki, eenitatsi amorekaperotatsiri. 18Rooteeyakini rowamagaananteeyaka ririni oshekipero atziripaeni: rowaga paamari, kachaareenkatatsiri, eejatzi jankaenkatatsiri poaachari ipaanteki paeni kawayo. 19Rootaki rowamaanta riri kawayo atziri: ipaante eejatzi ishitha. Ro ishitha oshiyakariri maanki, eenitatsi iito, ratsikantakariri atziri. 20Ari ijeekagaantaki atziri, omaanta tee ikenkithashireeyani: tee ikoyi raapatziyari Tajorentsi. Ikantani rantapiintziro kaari kameethatatsi, ipinkathatapiinteeyirini kamaari, eejatzi ipinkathatashiteeyawoni riwetsikayitzi rini: oorotayitatsirini, peraatatayitatsi rini, paashini ashirotayitatsirini, mapita tsiri, inchatotayitatsirini, maawaeni. Iitajorentsitashitayitawoni, omaanta

ROAAGAYITAKIRINI911

562

tekatsi okantya amini, okemi, eejatzi tee anashita. 21Ikantani rowamaantzi, imatsitantzi, ishirontawo kaari rayi, ikoshitzi. Tee ikenkithashiriimaeta.
Ronampiri Tajorentsi eejatzi Iwaperite Tajorentsi owaanini

10

eekiro niyaatatzi koaatziro noaakiri, tema noaakiri paashini ronampiri Tajorentsi, shintsitaperotatsiri. Ipoaaka jenokinta, oshonkakiri menkori, eenitatsi oye iitoki jeokiini. Ipooni oshiyakari oorya, ipori oshiyakawo paamari. 2Roerikiro Iwaperite Tajorentsi, apineeryaachari. Iitzipero raatzikaatero inkaare, omaanta roori rampate raatzikero kipatsi. 3Ishintsitzi ikaemapaaki, ikimitakari manitzi rajootziranki, joon, joon. Roojatzi itacheronkawaantetawaki ikaataki 7, kimitaka tariito. 4Nokemantakariri ikimitaka itariitota naki; rooteentsi nojankinatemi okaatzi ikantziri, omaanta nokemakiri ikantakina jenokijatzi: Eero pikantziri paashinipaeni okaatzi ikantzirira tariitoteentsirira, pimanakotawakiro iroaaka. 5Ari noagaeri eejatzi ronampiri Tajorentsi, riraga aatzikirori inkaare eejatzi kipatsi: rowaankiro rakopero jenokinta, 6ikantzi: Eenitatsi Tajorentsi aaaperotatsiri, ikantani rai, eero ikami. Riwetsikakiro jenoki eejatzi maawaeni jeekanteeyawo rini; riwetsikakiro kipatsi eejatzi maawaeni jeekanteeyaworini; riwetsika kiro inkaare eejatzi maawaeni jeekanteeyaworini. Riyotzi rirori tee notheeya. Rooteentsi imonkaatero maawaeni okaatzi rantayitzirini. 7Roojatzi itziwootee riraga ronampiri Tajorentsi, riraga siete-tapaentsiri. Ari okoaatapaaki manawitachari paerani: iroka riyoteeriri Tajorentsi aapatziyari

1Roojatzi

rini paerani, kimitaka ikantzitakari riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi paeraniperoroa. 8Roojatzi nokemakiri eejatzi jenokija tzi kenkithatakaakinari inkaaganki. Ikantana: Piyaate, paawakiro Iwaperite Tajorentsi roerikiri nonampiri aatzikirori inkaare eejatzi kipatsi. 9Roojatzi niyaatashitantakariri, nokantapaakiri: Pipenawo Iwaperite Tajorentsi. Ikantawakina: Ajaatya, payero, poyaawo; aririka powakyaawo, ari pikemakiro opochaa tzi, kimitaka iyaa pitsi. Omaanta ari opiyashiryaamoonthatakimi. 10Ari naawakiro nakoki, nowakawo. Nokemawakiro opochatawitapaaka. Opochaawitaka nopaanteki kimitaka iyaa pitsi, omaanta roojatzi opiyamoonthatantapaakina. 11Roojatzi ikantakina: Iroaaka eekiro piyaatatyee pikenkithatakoyiterini rowashironkaeri Tajorentsi maawaeni antapiintzirori kaari kameethatatsi. Pikamanteri maawaeni paashinipaeni atziri: inashiyi tacharini ipaantepaeni, inashitachari pinkatharipaeni, kipatsipaeni, maawaeni.
Ikenkithatakotziri apite kenkithatakaantatsiri

11

1Roojatzi ipantakinawo Tajorentsi inchaki, oshiyawori kotzikiirontsi, roojatzi ikanantakina: Ajaa, iroka monkaatamentotsika. Piyaate iroaaka pimonkaatakitero Tajorentsipanko; eejatzi pimonkaataki tero itaapiinanteetawori kajankapaneri, eejatzi piyotakiteri tsikarika ikaateeyini maawaeni pinkathateeyanarini janta. 2Omaanta eerowa pimonkaatziro janta inkokironta: ikinapiintzinta kaari

563

ROAAGAYITAKIRINI11

yotatsiri Tajorentsi. Ikaataki 42 kashirib ikinayitanakini paashinijatzitatsiri atziri janta nonampiki: rowaga Jerojaree. Osheki rowashironkagaeyerini jeekatsi ripaeni janta tema ari ikemaatsitakaa kyaari. 3Notyaanteri apite kenkithatako tenani, nomatakaakiri ikenkithatapiinte ikaate 42 kashiri. Ikithaatakawo ontyaa chari iwitzi kaawira, tema retakoshi ryaakari anteeyirorini kaari kameethata tsiri. Ikantapiinteeyerini atziri: Pikenki thashireeyanakyaani. Pookaero kaari kameethatatsi pantziri, roojatzi paapatziyeeyarini Jesoshi, pijeekaeyeni kameetha. 4Ikenkithatakotzitakarini paerani Jakariiyashini riraga apitetatsiri oshiyakaworika oriiwo. Eejatzi oshiyakaworika ijeekantari itamoreka theeta jeekatsiri janta Awinkathariteki. Tema rirotaki pinkathariwenteeyiririni maawaeni atziri. 5Eenitatsirika kowawi tachari rowashironkaerimi riraga apitetatsirira, apatziro ipoaanakya roeyowanakiro paamari ipaanteki othonkaperoeyerini, otagaeyanakirini maawaeni, pokirireei. 6Osheki imataka gaeyerini Tajorentsi. Ikenkithatapiinte, omaanta ikowakirika eero opariyi inkani, eero ipariyakayiro, roojatzi ikaatantyaawori ikenkithate. Eejatzi, ikowakirika, ipeyeero iaa iraantsi. Eejatzi ikowakirika, rowashironkaa piinteeyerini maawaeni jeekaeyatsirini, inashitayitacharini mantsiyarentsipaeni. 7Aririka imonkaatakiro ikenkithate, eejatzi ipoaakya omooki inthomaenta piratsitatsiri koweenkatatsiri rirori. Ikijapaeri kenkithatatsirini, ranaakota paeri, rowamaapaeri, shemi. 8Romarya gaeyashitarini kamaeyatsirini janta Jerojareeki niyanki. Roshiyakaantakiro Tajorentsi Jerojareera, Jorooma eejatzi

Ejiipito; ro roshiyakanantawori, osheki rantapiinteeyironi jerojareejatzi kaari kameethatatsi. Tema aritaki ikentakoe takiriri Jesoshi jaga. 9Okaate 3 kitejiri romaryagaeyaani nampitsiki niyanki, roojatzi itampatsikatanteeyarini oorya eejatzi. Maawaeni atziripaeni kipatsiki ramineeyerini kamayiteentsirini, inashitayitakyaani amineeyiririni: ipoaayitakyaani paashinikipaeni nampitsi, inashitayitakyaani iaanipaeni. Eero ishinetakaantziri ikitateeteri. 10Ikimoshirewenteeyanaki rini maawaeni jeekaeyatsirini kipatsiki ikamakira riraga apite kamanantayita witaworini iaani Tajorentsi: ipashita wakagaeyakawoni oetarikapaeni. Ikanteeyeni: Thame akimoshireeyeni. Kamaki riraga kenkithatakowitaririni Tajorentsi: eero imateero roaashirenkae eejatzi. 11Omaanta ikaatapaaki tampatsika oorya itajonkaeri Tajorentsi, rowaaagaeyeerini apite, ikatziyeeya naani. Roojatzi ithaawanteeyantanaka rini maawaeni eeyawakiririni. 12Rooja tzi ikemantakari Tajorentsi, ishintsita kiro ipaante ikantzi: Pipokae jaka jenokika. Ari riyaateeyaneeni jenokinta, rojatekantaneeyawo menkori shipaki ryaaperotatsiri; ieeyawaerini maawaeni kijeeyawitakaririni. 13Rooja tzi omoyekantanaka kipatsika, otyaagaantanaki pankotsipaeni. Ikamae yakini atziri 7.000. Osheki ithaawaeya nakini paashinipaeni jeekagaanta neentsiri roojatzi iaaperoeyantanaka rini Tajorentsi, ikanteeyanakini: Tema osheki ipinkatharitzi Tajorentsi, itajorentsitaperotzi. 14Omonkaatapaaka apitetapaentsiri rowashironkagaeyakirini Tajorentsi

b 11.2 Iroka 42 kashiri omonkaataka 1.260 kitejiri.

ROAAGAYITAKIRINI11,12

564

atziripaeni. Omaanta iyotapaaka apaani, rowaga tres-tapaentsiri.

Itziwootaki weyantapaakawori

itziwootantaka riraga paashini ronampiri Tajorentsi, riraga siete-tapaentsiri: tziii, tziii, tziii. Nokemae yakirini jeekatsiripaeni jenokinta, ishintsiwaantetakiro ipaante, ikanteeyini: Pikemaperote iroaaka. Tema iroaakaroa ipinkathari wenteeyerini Awinkatharite maawaeni kipatsijatzi, ikaateri Rotyaantanewo ipinkathariwe nanteeyeni, ikanteetatyeeyaani. 16Roojatzi riraga 24 aataperoteenchari apatziro ipoaaka iwinkatharimentoki, roojatzi rotziwerowashiteeyantakaririni Tajorentsi: osheki ipinkathateeyakirini. 17Romampaawenteeyakarini, ikantzi: Nopaasonkitemi Nowinkatharite, eerokapero Tajorentsiperotatsiri: osheki pishintsitaki, osheki pipinka tharitaki. Tee pipaashinitzi, pikantani pitajorentsitaki. Eejatzi pipinkatharitaperotaki, iroaaka pipinkathariwenteeye rini maawaeni atziri; eero pookaero, roojatzi pikantyaani. Rootaki nopaasonkitanteeyimirini. 18 Ikijeeyawitakimini atziripaeni maawaeni kipatsi, omaanta iroaakaroa monkaataka pipiya teeyantyaarini. Pipiriinteeyeerini kamaeyawi teencharini, maawaeni pikantako tantyaarini: pipineeyerini maawaeni antzimirori pikowakagaeyakiririni, maawaeni kamanantayitzirorini piaani, aapatziyeeyimirini, maawaeni. Pipinkathateeyerini, pinkatharitawi tacharini kipatsiki, kaari pinka tharitawitachani, maawaeni.

15Roojatzi

Kameetha pijeekakagaeyerini pinampiki. Omaantakya riraga kijeeyawitakimi rini, kaari kameethateeyatsini, powashironkagaeyerini, pookae yerini rirori paamariki kaari tsiwakanitatsini. 19Roojatzi ashitaryaantanaka ipanko ijeekantari Tajorentsi janta jenokinta, noaakiro inthomaenta oshiyawitawori tsiwoo, rowaga ojeekantari rojankinari Tajorentsi inthomaenta paerani. Tema ikashiyakaakariri irira ikenkithataka gaeyerini joriiyopaeni jaga. Eejatzi noaakiro aamorenki, morek, morek; eejatzi ishintsitzi tariito, tyaaag, tyaaag, eejatzi omoyekanaka kipatsi, moye, moye; eejatzi opariyaperotaki osheki jiriniki, chekiriririri.
Tsinani eejatzi maankitatsiri

12

1Roojatzi koaatziro noaapero takiro paashini. Noaakiro apaani tsinani, kimitaka okithaatakawo oethaari oshipakiryaaki kimitaka oorya, aatzikakiri kashiri oetziki eejatzi amantheetakotakari 12 ompokiro oetoki. Tema notsikanatakawo noiiro. 2Omotzitaki, rooteentsi otzimakote, atsikamoonthatakiro, okaemawaetaki: Akayawee! Akayawee, nokamaa tyeewee! 3Romapokashitapaaka jenoki, ipokapaaki iwinkatharite kamaaripaeni roshiyapaakari antari maanki, kityonka manthari. Okaatzi iito 7, eejatzi ichee 10. Ramantheetayitakani iitokipaeni. 4Inoshikagaanantakarini ishitha osheki ompokiropaeni; ari rookapirothatziita kotakiri kipatsiki. Ikatziyapaaka janta ojeekakira tsinani, royaawentapaakawo otzimeri otomi, rowantawakyaariri. 5Roojatzi okoaatantakari otomi, riraga pinkathariwentaperoeyeririni maawaeni atziri; tekatsi piyathatyaarini iinja.

565

ROAAGAYITAKIRINI12

Omaanta eentsitera raapithatanakiro Tajorentsi raanakiri jenokinta, ijeekakaapaakiri iwinkatharimentoki. 6Oshiyanaka tsinani janta okaankii tyeenta tekatsinta atziri ipanko riwetsi kakinironta Tajorentsi ojeekantyaari. Ari roejeekawakiro kameetha janta, okaatzi 42 kashiri.
Ikoshekawakaeyakani jenokijatzi janta jenokinta

niyaatzi koaatziro noaape rotakiro. Noaakiri ikoshekawakagae yani janta jenokinta. Riraga Miyiiri, ikaateeyakirini paashinipaeni ronampiri Tajorentsi, ikoshekaeyakarini riraga Jatanaashi oshiyawentariri maanki eejatzi iyamaaritepaeni rirori; ikosheka wakagaeyakani. 8Omaanta riraga maanki tee rotsinampaeri ronampiri paeni Tajorentsi. Rootaki iroaaka roemishitowantaariri jenokinta maanki eejatzi ikaateeyinira, iroaaka Tajorentsi tee ikowaeyirini ipiyimotee yaarini jenokinta riraga Jatanaashi eejatzi iyamaaritepaeni ijeekantyaari. 9Kyaaryo, rookaperoeyakirini riraga maanki iiteetziri Jatanaashi jaka kipatsiki, eejatzi maawaeni iyamaarite paeni ikaatzi akakotayitawitaririni. Riraga maanki rirotaki amatawitakirori Eewa paerani. Rirotaki iwinkatharite kamaaripaeni. Osheki ramatawita piinteeyakirini atziripaeni roojatzi iroaaka. 10Roojatzi nokemantakari jenokijatzi, tacheronkawaanteri ipaante, ikantzi: Iroaaka rowawijaakotaperoeyakirini Tajorentsi neentsiteteeyakarini, itajonkakowenteeyakirini, ipinkathari wenteeyakirini; eejatzi Itomi riraga Rotyaantanewo ipinkathariwenteeyaki rini. Kameethataki. Ikantani paerani ithawetakoeyaki rini Jatanaashi, riraga maawaeni

7Eekiro

kemijantzinkaripaeni, ikowa piintawitaka rowashironkagaeye rinimi, rootaki ikantani ithaweta kotantariri kitejiriki, tsiteniriki janta Tajorentsiki. Iroaakakya eero imateero Jatanaashi eejatzi. 11 Irirapaeni raapatziyeeyarini Jesoshi ikamawenteeyakironi kaari kameethatatsi rantakiri, rootaki imatantakawori raakowentawa kiri tema ipinawentakiro Jesoshi riraa okaatzi rantakiri rowawijaa kotanteeri. Tema roaagakiri royaaperotziri Rowishate Tajorentsi. Tee ishiyapithatari atziri kowatsiri rowamayerimi: tema royaaperotakiri rirori. 12 Iroaaka akimoshireeyakini aakapaeni maawaeni jeekatsiri paeni jaka jenokinta; akantyaani akimoshireperoeyanakini. Omaanta ashironkaamatsitemiini kipatsi eejatzi inkaare. Tema ijeekanaki Jatanaashi eejatzi iyamaarite jaga jaawikira iroaaka. Rashironkaaperoeyana kyaani maawaeni kipatsijatzi. Osheki ikijaperota Jatanaashi, riyotzi eero ojamanitzi ijeeki kipatsiki, osheki rowashironka gaeyanakyaani jeekatsiripaeni jaga.
Riraga maanki ikijakiro tsinani

rowariyeetakiri riraga maanki Jatanaashitatsiri kipatsiki jaka, osheki ikijapaakiro tsinani koaatakiriri otomi. 14Omaanta itajonkakiro Tajorentsi otzimantakari oshiwanki apite, okimita kawo ishiwanki antari pakitha. Roojatzi aapithatanakiri iwinkatharite kamaari paeni, iyaataki inteena tekatsinta atziri ipanko, riwetsikakaantakironta Tajorentsi. Ari janta retakoetawakawo ipaetakiro owanawo, ikaataki 42 kashiri

13Ari

ROAAGAYITAKIRINI12,13

566

ojeekaki janta. Tee imateero riraga Jatanaashi riyaatashiteero janta. 15Roojatzi riraga maanki Jatanaashita tsiri osheki roemishitowaatakiro iaa ipaantekira. Ikowawita roonkakayaa womi kipatsi opiinkantyaarimi tsinani. Ikowawita ithonkaeyeronimi. 16Omaanta ramitakotakiro ronampiri Tajorentsi, tema rirotaki ashitaryaakini rori kipatsi okyaagantaneeyaari maawaeni iaa kipatsiki. 17Eekiro riyaatatzi ikijanakiro tsinani. Tee imatziro roori, rootaki riyaatashitanta riri paashinipaeni eentsitepaeni: maawaeni riraga antziniriri Tajorentsi ikaminaakiriri, rowaga riyotaakiriri Jesoshi; tema ikowawita riraga Jatanaa shi ithonkaeyerinimi riroripaeni. 18Roojatzi noaakiri riraga Jatanaashi ikatziyapaaka ocheraaki inkaare antawo royeeri pokatsini.
Koweenkatatsiri riyoyi antawoki inkaare

13

nokatziyaka naaka Jowa impanekiki, janta othapyaaki antawo inkaare. Eekiro niyaatatzi koaatziro noaakiri. Tema noaakiri piratsitatsiri koweenkatatsiri riyowapaakira inkaarekira. Eenitatsi ichee okaatzi 10, eejatzi eenitatsi iitopaeni okaatzi 7. Jaga icheekipaenira ramantheetakawo amantheerentsi, kimitawori rashi eewawe nantatsiri. Eejatzi rojankinatakotaka iwaero iitokipaeni; omaanta tee okameethatzi, tema itheenkakiri Tajorentsi: iitawaetashi taka kimitaka rirotaki inashitzinkari tajorentsi. 2Ari roshiyapaakari manitzi. Omaanta iitzi oshiyakawo iitzi maeni; eejatzi ipaante oshiyakariri ipaante chaanari. Ikantawakiri maanki: Iroaaka nokowaki nomatakayemi, pikimitantenari: osheki pimatayitaki roni, osheki pipinkatharitanaki, osheki pikantakaantayiterini paashinipaeni.

1Roojatzi

kameetha iitoki apaani, naamaashitaka roowiteencha owamayerimi amashitakiriri. Rotsikana teeyanakarini maawaeni kipatsijatzi, ikanteeyini: Iitakakya kaari ikamanta? Ooo, paminerotya iito, iitakakya kaari owamaantari? Kyaaryo, etsiyatakotee, rootaki rotsikanateeyantaperotanakaririni riroripaeni eejatzi ipinkathatanakiri, royaatanakiri. 4Roojatzi ipinkathateeyakirini maanki, ikanteeyini: Piaakiri, osheki imatakaakiri koweenkatatsiri. Eejatzi ipinkathateeyakirini koweenkatatsiri, ikanteeyini: Piaakiri, osheki ishintsinka, tekatsi materini ipiyatyaari. 5Roojatzi riraga maanki ikantziri koweenkatatsiri: Iroaaka pikijanakiri Tajorentsi pipinkatharitaperotanaki. Ari osheki rajagaaperotaka, osheki ikantzimatakiri Tajorentsi. Omaanta eero iaashintsitziri irira inta ishineta kiri ikantzimatakiri 42 kashiri. 6Ari ikantzimatakiri rirori, ikantzimatakiro inampi, eejatzi ikantzimateeyakirini jeekatsiripaeni janta. 7Eejatzi ikantakiri maanki: Pikijeeyerini maawaeni aapatziyee yaririni Tajorentsi, powashironkagaeye rini. Eejatzi pipinkathariwenteeyerini jeekatsiripaeni kipatsikipaeni, paashini tayitzirorini ipaantepaeni. 8Aritaki ipinkathateeyerini maawaeni atziripaeni. Apatzirokya riraga aapatzi yariri Jesoshi, eero ipinkathatziri. Aritaki, tekirani riwetsikironi kipatsi, riyotzitakarini Tajorentsi maawaeni aapatziyeeyaririni. Aritaki rojankinata kironi iwaeropaeni iaanamentoki rashi Jesoshi iiteetziri eejatzi Rowishate

3Amashitaperowitaka

567

ROAAGAYITAKIRINI13,14

Tajorentsi tema riyotzitayitakarini irira kamawenteeyeririni atziripaeni. 9Powakempitaperotawakyaawo iroaaka iroka nokanteeyakimirini. 10Ikantzi Jesoshi: Aapatziyanaripaeni, omawitya rooteentsi pikemaatsiperotatya osheki, pishintsishiretaki apaniroeni, eekiro piyaatantatyaari poyaataperotena naaka. Aririka ragaetemi eejatzi romonkyaagaetemi: omonkyaagamento tsiki, eekiro piyaatatyee pishintsishire taki eeroka apaniroeni. Ikowakirika rowamaemi, eekiro piyaatatyee pishintsishiretaki. Naminakowentemi!
Paashini koweenkatatsiri riyowapaaki kipatsiki
11Roojatzi noaakiri paashini piratsi tatsiri koweenkatatsiri, ipoaaka rirori kipatsiki inthomaenta. Ikimitawitakari owisha, eenitatsi ichee owaanini apite; ikoweenkatzi iaawaetzi kimitaka riraga maanki Jatanaashitatsiri. 12Osheki ipinkatharitaki, ikimitakari paashini koweenkatatsiri, riraga amashiwitachari iitoki. Iitziri irira riraga apitetapaentsiri amitakotantaniri. Eejatzi ikanteeyirini maawaeni jeekatsi ripaeni: Pipinkatheeyerinira riraga amashi witachari iitoki. Ari ipinkathateeyawakirini. 13Osheki itajonkantayitakini riraga apitetapaentsiri. Imatayitakironi kaari iaapiinteeyini asheninkapaeni. Ieeyakirini atziri rowariyakiro paamari: opoaaka jenokinta, roojatzi kipatsiki. 14Osheki imatayitakironi, rootaki ramatawiteeyantakaririni osheki atziri, ikimitakaantakiri rirotaki itajorentsite. Aririka itsipatakari riraga jewatziriri, osheki imatayitakironi. Eejatzi ikanteeyakirini atziri: Ajaatya, poshiyakaawenteeyenarini irika jewatakinari, irika ithatyaagaeta

witakari apaani iitoki. Thatzik. Pamina teeteri! Tee ikamateetzi. Ichekawiitaka rira pirotee. 15Ari ikemijantaperoeyakirini, riwetsi kaeyakironi oshiyakaantsi. Okimitaka imatakaakiri Jatanaashi itajonkakiro, aaantakari, eejatzi oaawaetantakari. Roojatzi ikanteeyakirini atziripaeni: Pipinkatheeyeroni iroka awetsikae yakirini: rootaki atajorentsite. Ari ipinkatheeyawitakawoni. Omaantakya maawaeni kaari pinkatha tzirori, rowamaakaanteeyakirini. 16Eejatzi rojataakotakaantakiri atziripaeni, maawaeni. Rojataakoeya kani rakoperoki, rooma aririka ipankaki, maawaeni: pinkathariteeyatsi rini, kaari pinkatharitatsiripaeni, ashaaganteeyacharini, kaari ashaaganteeyachani; riraga ramanantee tziri eejatzi riraga kaari ramananteetzi: rojataakoeyakani maawaeni. 17Ro rojataakoeyakiririni iwaero koweenka tatsiri, aamaashitya paashinipaeni rojataakoeyakirini inoomerote. Ikantee yirini: Eerorika rojataakoeyani atziripaeni, eero noshinetziri ramanantayiteni oetarikapaeni eejatzi eero noshinetziri ipimantayiteni oetarikapaeni. 18Noyemijantzinkaritepaeni, okamee thatzi iroaaka pikenkithashiryaakotero inoomerote koweenkatatsiri. Rootaki inoomerote atziri, tema okaataki 666. Eerokarika yotzinkari, ari piyotakiro oetarika oshiyakaawentachari.
Jowa iaakiri Rowishate Tajorentsi eejatzi omampaawaetawenteeyaririni

14

niyaatatzi koaatziro noaakiri, tema noaakiri riraga Jesoshi iiteetziri Rowishate Tajorentsi, ikatziyaka owinteniityeera ichopinee kira Tajorentsi iitachari Shiyoo:

1Eekiro

ROAAGAYITAKIRINI14

568

ojeekaki Shiyoo Jerojareeki. Ikaateeya kirini maawaeni aapatziyeeyaririni, ojataakotacharipaeni ipankaki iwaero kira Rowishate eejatzi Iriri. Ikaateeya kini 144.000. 2Roojatzi nokemaeyirini eejatzi jenokijatzi, ishintsitzi ipaante; ikimitakawo antaworoa opareenkaari, eejatzi antawo ookathata. Riroteeyakini piyompiteeyirorini omampaakayaawori oshiyawori piyompirentsi. 3Eenitatsi janta Tajorentsiki, janta ijeekinta aataperoteencharipaeni eejatzi riraga 4 ronampiri omampaawaetapiintachari. Roojatzi romampaawaeteeyantanaka woni mampaantsi owakirari; okamee theenkataki, omaanta tekatsi paashini materoni riyotero mampaantsi: apaniroeni riraga kaateentsiri 144.000 atziri owawijaakoeyeencharini. 4Irikapaeni tee ranteeyironi kaari kameethatatsi. Tema ikempoyaaka ikiteshiretzi, tema tee ishirontawo tsinani kaari rayi; inta ikantani royaateeyakirini Rowishate, tsikarika riyaatayitakini. Apatziro ipinkathatee yakirini Tajorentsi eejatzi Rowishate. 5Tee itheeyeeyani, eejatzi ikameethatee yakini, tee ranteeyeeroni kaari kameethatatsi.
Rooteentsi rowashironkaeyerini Tajorentsi kaari aapatziyari

noaakiri paashini ronampiri Tajorentsi, raayitanakini jeokiinira. Ikenkithatakagaeyakirini maawaeni jeekatsiripaeni kipatsiki, tsikarika ojeekayi tzini inampipaeni, eejatzi tsikarika okantayitarini ipaantepaeni. Ikamanteeya kirini tsika ikantyaari Tajorentsi rowawi jaakoeyanteeyaaririni. Rootaki ikantapiinteeyiririni Tajorentsi maawaeni atziri paerani, tee ipaashinitziro. 7Itacheronkawaantetzi ikantzi: Pipinkatheeyerini Tajorentsi, pikanteeyerini pisheninka: Ikameetha

6Roojatzi

taki Tajorentsi. Pamine, rootzima teentsi omonkaatakya rowashironkaeye rini maawaeni kaari aapatziyeeyaririni Tajorentsi. Pipinkathataperoeyerini: tema rirotaki wetsikirori jenoki eejatzi kipatsi, inkaarepaeni eejatzi aateni paeni, maawaeni. 8Royaatanakiri paashini ronampiri Tajorentsi, ikantzi rirori: Paerani riraga jeekawitacharini Wawirooniyaki rantakaapiinteeyakirini paashinipaeni atziri kaari kameethata tsi, omaanta rootzimateentsi ithonki maeyerini Tajorentsi wawirooniyajatzi. Eero imatakagaeyeerini eejatzi oetarika paeni. 9Roojatzi royaateeri paashini ronampiri Tajorentsi eejatzi: riraga tres-tapaentsiri. Itacheronkawaanteta paakiri, ikantapaakiri rirori: Kyaaryoowa, pipinkathatzirikari riraga koweenkatatsiri, eejatzi rowaga oshiyakaantsi. Eejatzi pishinetarikari rojataakotemi pipankaki, eerorika pakoki. 10Aririka pipinkathateri koweenkatatsiri eejatzi pishinetyaari rika rojataakotemi, ari ikijakimi Tajorentsi; ikijaperotemi, eero ikamintheemaetzimi. Pikemaatsitapero takyaawo paamari otsipatakyaawo opane shimashiretatsiri tema rootaki tacheronkaetyaaperotatsiri. Tema ieeyemini maawaeni ronampiri Tajorentsi, riraga kameethaperotatsiri, eejatzi riraga Rowishate rirori. 11Pikanteetatyeeyaani pikemaatsi tyaawo paamari; eero otsiwakanitzi, okantatyeeyaani eekiro okachaareenka tanakitye: kitejiriki, tsiteniriki, eero othonkanita. Aritaki ikemaatsiteeya woni maawaeni pinkathatziriri koweenkatatsiri eejatzi oshiyakaantsi, eejatzi maawaeni ojataakoeyaworini iwaero. 12Rootaki riraga reentsitepaeni Tajorentsi okameethatzi eentsikiroeni

569

ROAAGAYITAKIRINI14,15

royaawentya imatantawori ikemijanta perotziri okaatzi ikaminaakiriri Tajorentsi eejatzi ikyaaryoowenantyaa wori royaatantyaariri Jesoshi. 13Roojatzi nokemakiro eejatzi Ishire Tajorentsi janta jenokinta, okantakina: Eenitatsi iroka pojankinateri: Ikimoshiretakayeri Tajorentsi maawaeni kamatsiripaeni, raapatziyaka ririka Iwinkatharite, roojatzi ikamanta kya. Kyaaryo, ikimoshiryaakaapero tyaari Tajorentsi, tema riyotziro maawaeni ranteeyakinirini kipatsiki. Iroaaka ijeekakagaeyakirini kameetha, imakoryaakaaperoeyeerini. Eejatzi ipinateri Tajorentsi tema ikyaaryoo wentziniri rantziniri irira ikowakaakiriri roojatzi ikamantakya.
Noaakiri ronampiri Tajorentsi rowamaatziiri atziri
14Roojatzi eekiro niyaatatzi koaatziro noaakiri, tema noaakiro menkori, okitamaamawotaperotaki. Eejatzi noaakiri kimitakariri atziri, ijeekaki menkoriki. Ramantheetakawo wetsikachari ooro. Eejatzi roerikakiro oshiyawitawori jawiri tzipiro, othoyempitaperotaki, ithatzinkako tantyaawori raroosote jampateentsirira. 15Roojatzi noaakiri paashini ronampiri Tajorentsi, ipoaaka Tajorentsipankoki. Itacheronkawaantetzi ikaemakotakiri riraga jeekatsiri menkoriki: Ikantzi Tajorentsi: Monkaataka iroaaka: poshiyakaantakiro pithatzinkako tero pankirentsi, ari pikantakiri iroaaka powamaeri maawaeni kaari kameethatatsi jeekatsirika kipatsiki. 16Riraga jeekawiteencharira menkoriki, ari ithatzinkakotakiro, thatzik, tema rowamagaeri maawaeni kaari kameethata tsiri. 17Roojatzi ipoaantanaka paashini ronampiri Tajorentsipankoki janta

jenokinta. Eejatzi ramaki rirori oshiyawitawori jawiri tzipiro. 18Eejatzi ipoaaka paashini ronampiri Tajorentsi pankoki, tema rirotaki aminawentzirori paamari janta itaapiintzironta kajanka paneri. Itacheronkawaantetzi ikaemako takiri isheninka oerikirori ijawirite: Pimonkaatakayaawo jaawiki eejatzi eeroka, powamayeri atziripaeni kaari kameethatatsi kimitaka pipejirowanki otha oowa irakaanto. 19Roojatzi kimitaka ipejantawori maawaeni oowapaeni janta kipatsiki, riraga ronampiri imonkaatakayaawo maawaeni kipatsi rowamaantyaariri atziripaeni kaari kameethatatsi. Intsipaete ipejeeyerini. Roojatzi ipiyoteeyantakyaarini raatzikatzikaa tantyaariri. Kimitaka iroka ari okanta rowamaantyaariri Tajorentsi riraga kaari kameethatatsiri. Tema iroaaka yomaatapaaka rowashironkaantyaariri Tajorentsi riroripaeni. 20Ari raatzikatzi kaateri janta owantsiki, tee ojeeki nampitsikira. Ari opoaanakya osheki iraantsi raatzikatzikaatakirira, oonkana kya kipatsiki; jenokyaatanaki, areetakawo ipaanteki kawayo. Othotyaanakiro iraantsi 300 kiroome tero ojanthatzi.
Tajorentsi rotyaantakiri 7 ronampiri rowashironkagaeyerini atziri

15

1Roojatzi koaatziro noaapero takiro paashini: tema noaakiro janta jenokinta paashini awijatsini iinja, kaari aaapiintzi. Roaagakinawo Tajorentsi maawaeni iroka ayotantyaari tsika okantyaari iinja. Osheki nokenki thashiryaakiro, osheki notsikanatawa kawo. Noaakiri 7 ronampiri Tajorentsi, owashironkagaeyaperoteririni atziri. Riroteeyakini weyeeroni maawaeni owashironkayeririni atziri; omonkaata

ROAAGAYITAKIRINI15,16

570

paakya ikijanakya Tajorentsi. eejatzi inkaare koaaganto, oshipakiryaaki oshiyakawo otsipatawo paamari. Noeeyakirini janta ikatziyee yakani kaari pinkatheeyirini riraga koweenkatatsiri, eenitatsi eejatzi roshiyakaantawo rirori; riroteeyakini maawaeni kaari ojataakotacha iwaero eejatzi inoomerote. Ari roerikaeyakironi kimitawitawori iwiyompiriki ipashitaka riri Tajorentsi. 3Romampaawaeteeyaka woni kimitawitawori romampaani Moeseeshi, riraga antawaetziniririni Tajorentsi paerani. Tema romampaa wenteeyakarini riraga Rowishate Tajorentsi. Iroka okantzi mampaantsi: Nowinkatharite, tema eeroka Tajorentsi, osheki pimatayitaki roni. Osheki pitajonkantayitakini, notsikanatakawo pantayitakirini. Okameethaperotayitakini pantayita kirini, tee pamatawitantzi. Kyaaryo, pipinkathariwenteeyaki rini jeekatsiripaeni maawaeni nampitsikipaeni, pikantani. Eejatzi maawaeni pantzi okamee thatzi. 4 Tema, Nowinkatharite, okameetha tzi nopinkathateeyemini naaka paeni maawaeni jeekatsiripaeni tsikarika. Okameethatzi nokamanteeyerini atziri: Kameethari Tajorentsi; tema kyaaryo, pikameethataki. Ipoeeyanakyaani atziri maawaeni nampitsikipaeni ipinkathatee yantemirini. Tema riyoteeyanakini okameetha taki panteeyakirini. 5Roojatzi naminanee eejatzi, noaakiro ashitaryaanaka ipankomawo Tajorentsi, ironta jeekatsirinta jenokinta. Noaaperotakiro janta inthomaeperokinta ijeekinta rirori.
2Noaakiro

Tajorentsipankoki riraga 7 ronampiri, riraga owashironkagaeyape roteririni atziri. Ikithaateeyakawoni kithaarentsi okitamaamawotaperotaki. Ichopineeki eenitatsi oshiyawori ishirikathakitari, riwetsikaetziro ooro. Tema riyoyaakiri riraga Tajorentsi riroripaeni rowashironkaeri atziripaeni. 7Eejatzi eenitatsi apaani ronampiri omampaawaetapiintachari ipakoeyawa kirini paashini ronampiripaeni apaanipaeni pajo. Iyeekitaki pajokipaeni owaa, owashironkaantyaariri atziri. Oshiyakaawentakiri ikijeri Tajorentsi iinja theenkaeyiririni. Tema ikantatyaani rai rirori, eero ikamani tee. 8Kachaarenkatanaki Tajorentsi panko inthomaenta, ikantakaakawo ipinkatharitzira eejatzi itajorenka. Tekatsi ikanteetero ikyagaeyeroni, roojatzi imonkaatantyaawori ronampiri ikantakiriri Tajorentsi.
Tsika okantari tzimatsiri pajoki

6Riyowanee

16

nokemakiro Ishire Tajorentsi iaawaetaki janta ipankoki Tajorentsi. Itacheronkawaante tzi ikantziri riraga 7 ronampiri: Iroaakaroa piyaateeyeni pijakotero kipatsiki rowaga 7 pajokitzi rira, rootaki oshiyakawori ikijaka Tajorentsi. 2Roojatzi riyaatantaka riraga jewata tsiri ronampiri. Ijakotakiro kipatsiki owaa, roojatzi ijoeteeyantanakani maawaeni ojataakoeyaworini iwaero koweenkatatsiri, eejatzi maawaeni pinkathatzirori oshiyakaantsi. O, osheki ijoetayitanakini; opathayitanakini, ishitziyitanakini. 3Roojatzi riyaataki apitetapaentsiri ronampiri, ijakotziro owaa janta antawokiroa inkaarepaeni. Opeyanaka, okimitakawo riraani kamaentsirini. Ikamaeyakini jeekaeyawitacharini

1Roojatzi

571

ROAAGAYITAKIRINI16

inkaareki: shimapaeni, omanipaeni, koshoshikopaeni, maawaeni. 4Roojatzi riyaataki tres-tapaentsiri ronampiri Tajorentsi, ijakotziro pajokira janta enikipaeni eejatzi aatenikipaeni. Opeyeeyanakani iraantsi. 5Roojatzi ikantziri ronampiri Tajorentsi riraga jewawentzirori iaa: Tajorentsi, osheki pikameethataki; pikantani pijeeki: paerani, roojatzi iroaaka. Okameethataki powashironka gaeyerini maawaeni irintapaeni, iaashiteetyaawoota; 6tema riroteeya kini owamagaeyiririni aapatziyeeyimi rini eejatzi kamanantayitzirorini piaani. Iroaaka pipiyatakowentaari, powamagaeyakirini. Iaashitawo rirori, tema riyoteeyakini rirotaki owamaanta tsiri. 7Eejatzi ijeeki paashini janta itaapiintzironta kajankapaneri. Ikantzi rirori: Kyaaryo, Nowinkatharite, eeroka Tajorentsi matayitzirorini maawaeni. Tema okameethataki powashironkagae yerini, ikemawakiroota: piyotakiro powashironkaawentziriri. 8Roojatzi riyaataki paashini ronampiri eejatzi, riraga cuatro-tapaentsiri. Ijakotziro pajokitzirira janta ooryaaki, imatantakariri itagaeyakirini atziripaeni. 9Ari itagaeyakirini, roojatzi ikijatheeyantakaririni Tajorentsi: riraga otyaantziriri owashironkagaeyiririni. Tee ikenkithashireeyani. Tee ikowaeyini rookaero kaari kameethatatsi rantayitzi rini, eejatzi tee ikowaeyini ipinkathee yerini Tajorentsi. 10Roojatzi riraga apawakoonita paentsiri ronampiri, ijakotziro pajokitzi rira janta iwinkatharimentoki koweenkatatsiri. Roojatzi otsitenitanta naka janta ipinkatharitzinta. Osheki oshinkotakiri atziri, tema osheki ikenkithashiryaapiinteeyanakironi,

roojatzi ratsikanenetantanaka. 11Eekiro riyaatatye ikijathateeyakirini Tajorentsi, ikijawentawo ijoepaeni eejatzi maawaeni ikemaatsitayitakarini. Osheki ikantzimatakiri. Omaanta tee ikenkitha shiryaani, tee ikowaeyini rookaero kaari kameethatatsi ranteeyakirini. 12Roojatzi riraga paashini ronampiri riraga seis-tapaentsiri ijakotziro iwajonekira janta antawokiroa eni oetachari Eyojaraate, roojatzi opiryaataperotanta naka. Iroaaka tekatsi otzikaawakirini riraga pinkatharipaeni jewateeyiririni maawaeni ijoraarotepaeni. Ipoeeyana kyaani janta ikinapaenta oorya. Tema riyotzi Tajorentsi ikowaki riraga jewawe nantatsiripaeni nampitsikipaeni janta ikowaki ipoke ranantawakaantyaari joraaro rirori rootaki rowiryaatantakawori enini rawijantanakyaari kameetha. 13Roojatzi noaakiri eejatzi riraga maanki, riraga koweenkatatsiri, eejatzi riraga amatawitantatsiri; tema irira ipoeeyakani ipaantekipaeni 3 kamaari, roshiyapaakari pirinto. 14Kyaaryo, ikamaaritaperotaki; itajonkantajeempiyaawitaka, imatayitaki roni kaari aaapiinteeyini. Riyaatashiteeyi rini maawaeni pinkatharipaeni maawaeni kipatsi, rajaryagaeyakarini: Thame atsipatawakagaeyani, amitakotawakagaeyeeyaani omanatee yerini maawaeni oyaateeyiririni Tajorentsi, athonkaeyerini maawaeni. Aririka ipokapae irira, riraga matzirori maawaeni, romanatawakagae yeeyaani riroripaeni. Ikemakoeyeroni maawaeni atziripaeni rantayitapaakirini Tajorentsi. 15Ikantapaaki: Pamine, nokimitaka koshitantatsiri romapokiri rirori, eejatzi naari, nomapo kaeyapaakimini. Tee piyoteeyini tsikarika okaate nopokanteeyaari. Nokimoshiretaka gaeyeerini maawaeni aamagaeyanarini, kimitaka ijaakitakitzi irirapaeni. Nokowaki ikameethateeyanakini, eero rantapiintziro

ROAAGAYITAKIRINI16,17

572

kaari kameethatatsi. Ikimitakaantya ikithaata kameetha, tekatsi aamerikiterini eero ipashiwenanta. 16Omaanta riraga kamaaripaeni ipiyoteeyakirini riraga maawaeni jewawenantatsiri eejatzi ijoraarotepaeni janta owinteniityeenta ikantziro ipaanteki joriiyo Arimakeroni. 17Roojatzi riraga ronampiri seis-tapaentsiri: riraga kaatapaentsiri ijakotziro iwajonekira janta tampyaaki, roojatzi nokemantakari jeekatsiri janta Tajorentsipankoki, jeekatsiri iwinkathari mentoki. Itacheronkawaantetaki, ikantaki: Monkaatapaaka, aritapaaki. 18Roojatzi osheki aamorenki, morek, morek; roojatzi itonkantanaka tariito, toog, toog, tereeii, tziiririri. Eejatzi antawo omoyekaka kipatsi. Tee aiitapiintawo kimityaawoni iroka, paeraninki roojatzi iroaaka. Antawo omoyekaka: moye, moye, moye. 19Roojatzi okotaantanaka nampitsikipaeni eejatzi maawaeni pankotsipaeni oparyaantanaka janta Wawirooniyaki, eejatzi maawaeni paashini paeniki nampitsi, othonkaeyakani maawaeni, kaatapaaki. Ikenkithashiryaa kiro Tajorentsi maawaeni ranteeyakinirini wawirooniyajatzi, rootaki ikijaperoeyanta karirini, rowashironkaaperoeyakirini. 20Opeyeeyanakani maawaeni othampishaa paeni; eejatzi otzishipaeni, opeyeeyanakani, peyaka. 21Ajaatya eejatzi opariyaki jiriniki, omaanta antawopero ini. Okaatzi otenataki 45 kiiro: tenaperotaki. Opoaaka jenokinta, opariyaki atziriki, osheki othonkaeyakirini. Osheki ithaawanteeyakawoni rirori, roojatzi ikijathateeyantakaririni Tajorentsi.
Jowa iaakiro antawo nampitsi Wawirooniya

17

1Roojatzi koaatziro noaapero takiri ronampiri Tajorentsi oteyirori pajo inkaaganki, tema ipokashitakina ikantakina:

Pipokanaki jaka: noaayemiro tsika ikantakowenantyaariri Tajorentsi rowaga anteeyiririni shiramparipaeni, jeekatsiri enikipaeni, eejatzi aateniki paeni. Rowashironkayero. Tema oshiyakawo rowaga antawo nampitsi owaero Wawirooniya. 2Ranteeyakironi iwinkatharitepaeni paashinipaeni atziri. Iyotagaeyakirini maawaeni atziri rantapiintziro kaari rayi. Okimitakaa kari oshinkitakaakari rootaki antakaantakariri oetarika okowakaari roori. 3Roojatzi raanakina janta okaankii tyeenta tekatsinta atziri ipanko, eeniro janta oaagakinawo Ishire Tajorentsi. Koaatziro noaapaakiro tsinani, okyaako takari koweenkatatsiri, kityonkatatsiri: eenitatsi 7 iito, eenitatsi ichee 10. Rojataa koetakirira maawaeni iwathaki: okantzima tziri Tajorentsi ojataakorentsira. 4Okithaa takawo tsinani kamoshinetatsiri eejatzi kityonkari. Rowaneenkatakaakawo ooro, eenitatsi mapipaeni shipakiriinkawo eejatzi inashita mapipaeni kitamaakiri. Oerikana kitziro omirimento, riwetsikaetziri ooro; yeekitapaaki kaari kameethatayitatsini, oshiyakaawentziro antakagaeyirini atziri raapatziyashitawo riwetsikani atziri eejatzi iyotagaeyirini imayempitantzi. 5Ojataako taka opankaki: eenitatsi okantakotziri, omaanta tekira okoaaperotzi. Okantzi ojankinatakaga: Antawopero Wawiroo niya, tema iyotagaeyironi tsinanipaeni omatakayitarini kaari ayi. Eejatzi iyotagae yiririni osheki atziri raapatziyashitawo riwetsikashitayitarini eejatzi rantero oetarika kaari kameethatayitatsirini. 6Roojatzi niyotakiro kimitaka oshinkitaka tsinani. Ro oshinkitakari riraani aapatziya witaririni Jesoshi owamagaeyakiririni. Osheki notsikanatanakawo, namina perotakiro, joreririri. 7Omaanta rojampitana riraga ronampiri Tajorentsi:

573

ROAAGAYITAKIRINI17,18

Iitakakya potsikanatantanakawori? Nokamantemiro kaari piyotzitziro, eejatzi nokamantemi kaari piyotzitziri riraga koweenkatatsiri okyaakotakari. 8Ijeekawi tani riraganki, tee aiiri iroaaka, tema ijeeki omooki inthomaenta, jatatsiri jantoo. Iinja ragaeri eejatzi Tajorentsi, rotyaanantyaariri paamariki kaari tsiwaka nitatsini: janta ikanteetatyeeyaani rashironkaya. Ijeekawitani, ipeyaka, ijeekae eejatzi; aririka ieeyawakirini theenkaeya tsirini, rotsikanatawakawoni. Paerani, owakira riwetsikakiro Tajorentsi kipatsi, rojankinatakiro iwaeropaeni maawaeni jatatsininta jenokinta, omaanta tee rojankinatziro iwaeropaeni riraga theenkantatsiri. 9Pamine, pikenkithashiryaaperotero iroka noshiyakaantemiri piyotantyaawori: rowaga iitopaeni okaatzi 7 oshiyakaa wentziro 7 tonkaaripaeni ojeekinta tsinani. 10Eejatzi oshiyakaawentziri 7 jewawe nantatsiripaeni. Ikamanaki apawakooni, ijeeki iroaaka apaani, iinja ijeeki riraga kaatapaentsiri. Eero ojamanitzi ipinkathari wenante riraga kaatapaentsirira. 11Riraga koweenkatatsiri kityonkari, rirotaki apaani pinkatharitawitachari nokantakimiri: Ikamaki. Omaanta ipiriintanee eejatzi, ipinkathariwenantee eejatzi riraga ocho-tapaentsiri, roojatzi rotyaanantakyaari Tajorentsi paamariki kaari tsiwakanitatsini. 12Eejatzi rowaga 10 ichee pieeyakirini, oshiyakaantziri 10 paashinipaeni jewawe nantatsiri iinja. Ikaateeyerini koweenkata tsiri, ipinkathariteeyawitanakyaani, eero ojamanitzi ipinkathariwenante. 13Ikimita wakagaeyeeyaani jewawenantatsiripaeni, ikanteeyerini koweenkatatsiri: Nokenki thatakaaperoeyemini eerori, nanteeyemi roni oetarika pikowakaagaeyenarini. 14Roojatzi ikijeeyerini irirapaeni Jesokiri shito riraga Rowishate Tajorentsi, eejatzi oyaateeyiririni: romanateeyawityaarini, ikowaeyawityaani ithonkaeyerinimi.

Omaanta ipiyeeyaarini Jesoshi, ithonkaeye rini rirori. Irira apintzi ikanta, tajorentsipe rotatsiri, reewatawenteeyirini maawaeni jewatawentawitariri atziri, reewatakagaeyi rini maawaeni jewatakagaeyawitaririni atziripaeni. Riyoyagaeyakirini maawaeni aapatziyeeyaririni, ipaashinitakagaeyeerini, ari kijokiro rowaeyaneerini rirori, maawaeni. 15Eejatzi ikantakina ronampiri Tajorentsi: Eejatzi piaakiro enipaeni eejatzi aatenipaeni ojeekantari tsinani. Oshiyakaantakiri irowapaeni maawaeni atziripaeni, riraga jeekatsiripaeni tsikarika, tsikarika okantayitarini ipaantepaeni, maawaeni. 16Riraga koweenkatatsiri eejatzi riraga 10 jewawenantatsiripaeni ikijeeyakironi tsinani: rowaga matakaapiintariri kaari ayi. Rotziroreero maawaeni nampitsi, ikoshitero oetarika jeekatsirira, itayero maawaeni pankotsi. Eero ojeekaneentzi oetarika kameethatatsiri. 17Riraga Tajorentsi ikenkithashiryaakayaari ikijeeyeroni roori, imonkaatantyaawori okaatzi ikoyiri Tajorentsi. Rootaki ikananteeyarini riraga jewawenantatsi ripaeni: Thame apinkathateeyerini riraga koweenkatatsiri kityonkatatsiri, anteniri oetarikapaeni ikowakagaeyee rini. Aritaki ikanteeyerorini iroka omonkaatantyaari ikoyiri Tajorentsi. 18Iroka tsinani piaakiri oshiyakaantee yakirini maawaeni jeekatsiripaeni nampitsikinta: riraga anaakoeyiririni paashinipaeni atziri ipinkatharitzi. Aritaki ikantayitanani ronampiri Tajorentsi okaatzi okantakotya iaayitzirini.
Itagaetakiro Wawirooniya

18

1Roojatzi koaatziro noaakiri. Tema noaawakiri ipokapaaki paashini ronampiri Tajorentsi,

ROAAGAYITAKIRINI18

574

ipoaanaka jenokinta. Osheki ipinkatha ritapaaki, ishipakiryaapaaki, ikitejitape rotapaakiro kipatsi, rochookyaapaakina eejatzi nothaawantanakari. 2Itache ronkawaantetapaaki ikaemapaaki: Rooteentsi ithonkaeyani maawaeni jeekaeyawitacharini Wawirooni yaki; osheki inashiwitani, osheki ipinkatharitawitani, rooteentsi ithonkaeyani. Irira jeekapaentsiri kamaaripaeni inampityaawo, eejatzi mamawoniro, thoowoniro, peyaripaeni, maawaeni. Roshiyeeyakawoni rowaga tsinani, matakaapiintariri kaari ayi. 3 Tee okameethatawitani ojeeke, eejatzi iyotagaeyakirini maawaeni paashinipaeni atziri ikimiteeyantakaworini rirori. Ranteeyakironi pinkatharipaeni; osheki raagaantaki riraga pimantzirori owetsikani, kyaaryo maawaeni rantayitakironi osheki kaari kameethatayitatsini. Tema amanantaperotaka osheki. 4Roojatzi nokemakiro Ishire Tajorentsi janta jenokinta, okantzi: Aapatziyeeyaririni Jesoshi pishito waeyaneeni, rowaga nampitsiki: pikimitawokari, pantzirokari eerori kaari kameethatayitatsini antziri roori. Pikaateeyironikari, nowashironkagaeyiminikari. 5 Riyotzi Tajorentsi osheki rantapiintziro kaari kameethatatsi. Eekiro riyaata tye ikenkithashiryaakotero okaatzi rantziri, eejatzi royaakotziro kitejiri rowashironkaeri. Rooteentsi monkaatapaaka. Intsipaete rowashi ronkagaeri. 6 Roojatzi ikantziri apaani ronampiri Tajorentsi inashiyitacharinipaeni: Paerani osheki owashironkagaeya kirini paashinipaeni roori, iroaaka pipiyeeyaawoni, eekiro

piyaateeyatyeeni powashironkaa peroeyerini. Tee okameethatzi anteeyakirini. 7-8 Iroka tsinani okenkithashiryaaka osheki okameethaperotaki roori. Tekatsi kimityaawoni. Osheki amanantakiro oethaari rooperori eejatzi othatanepaeni owaneenka yitantyaarini. Ajagaakawo ajankaneki okantzi: Tema naaka kimitawori jewawe nantatsiri. Osheki nokimoshire taka. Eero netakotzimaetawo. Eekiro niyaatatyee niweshiryaa wentyaawo. Rootaki iroaaka powashi ronkaantyaawori kameetha. Ari aashitakyaawopa otashe; pimantsi yatakaakiro; pikemaatsitakaa kyaawo katsiri; ari picheraajagaaki tanaki eejatzi ari pomiraakiro. Omapokapaakya pitaya! Tema ishintsiperotaki Tajorentsi riraga kantakotantatsiri. Rootaki ikanta kotziri ronampiri Tajorentsi. 9Riraga pinkatharipaeni antayitziro rini kaari kameethatatsi eejatzi ithonka tashitakawo tsinani iyorikite, ieeyeroni otaaya, eejatzi ieeyerori owachaarite; roojatzi riraakoeyaantyaawoni, rowashi retakotyaawo. 10Inteena ikatziyeeyana kani; ithaawaeyanakini, raamaashitya rowashironkagaeyironi Tajorentsi rirori. Ikanteeyeni: O, wawirooniyajatzi, pashironka gaeyakaniwee. O, antawo pinampi, osheki pikaateeyawitani jeekaeyawitacharini. Romapokapaakimi Tajorentsi, intsipaete ithonkaeyakimini, maawaeni. 11Ari riraakoeyakimini pimanteeyatsirini maawaeni kipatsi, rowashiretakoeyakimini. Paerani osheki piaawenashiryagaeyawita woni oetarikapaeni ipayitawitzimirini,

575

ROAAGAYITAKIRINI18

omaanta eero iroaaka pamanantee eejatzi. ikantya ipimantemiro ooro, piraata, shipakiryaatsiri mapi, kitamaakiri mapi, riino kitamaari, kityonkamawori, jentamawori, kiraamawori. Tekatsi ikantya ipimantemiro taawirakota inchato kajanka kotari, ajawaka raeki kitamaacheekiri riwetsikaetziro oetarika kameetha, pinatachari inchato riwetsikaetziri oetarika, kijotayitatsirini, pinatachari mapi. 13Eejatzi tekatsi ikantya ipimantemiro majankapa neri eejatzi pochapaneri, tsipataapaneta chari rowari, kajankapaneri, kajankaayita tsirini, awishoowaantsi oowa, oyeenka oriiwo, opane teriiko, teriikopaeni, waakapaeni, owishapaeni, kawayopaeni, shiyakomentotsipaeni, eejatzi atziripaeni; kyaaryo, ipimantayitzirini atziri. 14Ikanteete: Eero powawo eejatzi chochoki pinintawitari; tee okowanee pipaante owaneeya; paerani eeniro powaneenka tawitani. Tsika pimaathaaganki kityonkamaworiranki iroaaka? Tekatsi, taaka. Arima pamanante paashini? Eero. Thonkakimi eeroka. 15Riraga pimantapiintawitaworini maawaeni iroka owaagawontsi raantapiintawitaririni osheki koriki; omaanta iroaaka ikatziyeeyanakini inteena, ithaawaeyanakini, raamaashi tya eejatzi rowashironkagaeyerini Tajorentsi rirori. Riraanakya eejatzi ishenkatanakya. 16Ikante: Ashironkaamatsitemiini, wawiroo niyajatzi! Pashironkaakawee. Antawo naawita pinampi, osheki pikaatawitani jeekaeyawitacharini. Pikithaatee yawitakawoni riino jentamawori, kityonkaniromawori, eejatzi kiraamawori, powaneenkaeyawitawoni ooro, mapi shipakiryaatsiri, eejatzi kitamaakiri mapi.
12Tekatsi

Romapokakimi Tajorentsi, ithonkitaki miro maawaeni, thonkapaaka. Eejatzi maawaeni marineero eejatzi ashiteeyaworini pitotsi aapiintzirori owaagawontsi ikatziyakoeyakyaani ipitoki inteena. 18Inteena raminakoeye roni owachaarite, teyariririri, roojatzi riragaeyantanakyaani. Ikanteeyeni: O, okameethatawitani nampitsinta, tekatsi kimityaawoni. 19Osheki rowashireteeyanakyaani, rootaki imaeritantanakyaari eejatzi roeyotantanakyaari iitoki. Osheki riraakoeyakyaawoni eejatzi rowashire takotakyaawo, ikaemaeyanakini: Ashironkaamatsitemiini! Pashironkagaeyatyeeyaaniwee wawirooniyajatzi, antawo naawita pinampi, osheki pikaa teeyawitani. Osheki iyaata piintzini antawo pitotsi janta, ipimantziro ashitawori osheki owaagawontsi, raantari osheki koriki. Omaanta omapokanakya othonka nakya pinampi, maawaeni.
Ikimoshireeyanakini aapatziyeeyaririni Jesoshi
20Roojatzi nokemakiri ronampiri Tajorentsi, ikanteetzi: Pikimoshireeyanakini, maawaeni jenokijatzi: aapatziyeeyaririni Tajorentsi, rotyaantanewopaeni Jesokirishito, kamanantawitacha rini, maawaeni. Paerani osheki owashironkagaeyaki mini, rootaki ipiyatakowenantaki miri Tajorentsi. 21Roojatzi noaakiri ronampiri Tajorentsi, shintsiperotatsiri. Raakiro antawo mapi, rookakiro antawokiroa inkaare, poog. Ikantzi: Nowiinkakiro mapi, peyaperotaka; tekatsi eeroni eejatzi. Eejatzi

17

ROAAGAYITAKIRINI18,19

576

19

ikimiiteero Wawirooniya, ithonkaeteero roori, thonkapaaka; tekatsi eeroni eejatzi. 22 Eeniro akemapiintawitari chapinki piyompiwaetawitacharini, omampaawaeteeyawitacharini, showitawaetawitacharini, tziwoo tawaetawitacharini; omaanta iinja tekatsi kemaerini. Eeniro naawita chapinki wetsikayi tawitaworini oetarikapaeni, omaanta iroaaka tekatsi. Tee akemaeri iroaaka toonkirori rowaetari, tok, tok, tok. 23 Eero otziwootaa eejatzi itziwoo mento; eero ijeekae eejatzi aatsini iina. Paerani riyotakoeyakirini riraga pimantayitatsirini janta Wawiroo niyaki, osheki ipiyotakiri iyorikite. Riraga jeekatsiripaeni ramatawiteeyakirini jeekatsiri paashinipaeniki kipatsi, 24 eejatzi rowamaakaanteeyakirini maawaeni kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, eejatzi maawaeni aapatziyaririni Tajorentsi, eejatzi paashinipaeni owamagaetsiri jaka kipatsiki; rootaki ithonkanteeyemirini Tajorentsi maawaeni eerokapaeni wawirooniyajatzi. 1Roojatzi eekiro niyaatatzi koaatziro noaaperotakiro. Tema nokemaeyakirini oshekiniroa jenokijatzi, ishintsitzi romampaawae teeyani: Ariwee, ikameethaperotaki Tajorentsi: rirotaki owawijaakoeyeerini. Thame apinkathataperoeyerini, tema itajorentsiperotaki. 2 Okameethataki rowashironkaero matakaapiintariri kaari ayi, riyotakiro rantayitzirini, tekatsi ikompityaawo.

Osheki iyotagaeyakirini paashini paeni atziri imatayitzironi kaari rayi, rootaki rowashironkaantaka wori; tema oaashitakawowee roori. Eejatzi osheki owashironkagaeyaki rini aapatziyeeyaririni Jesoshi, rootaki ipiyatakowenantakariri. 3Roojatzi rapiiteeyeeroni riroripaeni: Ikameethataki Tajorentsi! Tema taaperotaka, okanteetatyee yaani okatziyeenkatanaki kachaari, eero opeya. 4Ari ijeekaki Tajorentsi janta iwinkathari mentoki. Rotziwerowashiteeyakarini riraga 24 aataperoteenchari eejatzi riraga 4 ronampiri omampaawaetapiintachari osheki ipinkathateeyakirini. Ikanteeyini: Aritaki okantyaari! Apinkathatee yirini Tajorentsi, tema ikamee thaperotaki! 5Roojatzi nokemakiro Ishire Tajorentsi, opoaaka okaakini Tajorentsiki, okantzi roori: Maawaeni antawaeteeyiniririni Tajorentsi piaaperoeyerini iroaaka, eejatzi pipinkathateeye rini. Pinkatharipaeni, piaaperoeyerini; eejatzi eeroka, maawaeni kaari pinkatharitawitachari, piaape roeyerini eerori eejatzi. 6Roojatzi nokemaeyakirini osheki jenokijatzi, itacheronkawaantetzi iaawae teeyini, ikimiteeyakawoni osheki opareenkaayi antawaatatsiri eejatzi ikimiteeyakarini antari tariito. Ikanteeyini: Maawaeni atziri, thame aaapero teri Jeyowaa! Tema ikameethaperotaki irira: tema ipinkathariwenteeyakaeni Awinkatharite, osheki itajorenka. 7 Thame aweshiryaawenteeyaarini, akimoshirewenteeyerini maawaeni.

577

ROAAGAYITAKIRINI19

Thame apinkathateeyirini maawaeni. Iroaaka omonkaataka kitejiri raantyaawori Rowishate Tajorentsi iina. Pamine sha! Tema wetsikaka roori kameethaa nikitaki tema iaakiro rirori ayeroni okameethataki. 8 Okithaatakawo riinomawo kameethari, jentamawori, kitamaaperotatsiri; tee okipatsi neentzi, kiteri. Tema ipashita kawo Tajorentsi. Rowaga riinomawo kameethari roshiyakaawentakae Tajorentsi iaakae akameethatzi tema aakapaeni reentsite rirori anteeyakironi kameethatayitatsi rini ikowakaakaeri. 9Roojatzi ikantakina ronampiri Tajorentsi: Pojankinatera iroka: Rooteentsi raye Rowishate Tajorentsi iina. Tema ikaemaeyerini osheki atziri rakiyoteeye rini. Okameethatzirikami maawaeni atziri ikowakimi rakiyoteeyerinimi rootaki raapatziyeeyantyaaririnimi riroripaeni. Omaanta apatziro ikaemeri riraga aapatziyariri riraga ayirorira. Ikimoshirewenteri riroripaeni. Roojatzi ikantakina: Iroka nokamantakimiri, rootaki ikantaperotakinari Tajorentsi. Kyaaryooperotatsiri ini. 10Ari notziwerowashitawitakari ronampiri, nopinkathaterimi, omaanta ikantakina: Eero pipinkathatana. Tema akimita wakagaeyakani: naari, eejatzi eerori, eejatzi maawaeni piyemijantzinkarite kenkithatakotapiintziriri Jesoshi. Aritaki akimitawakagaeyakani anteeyinirini ikowakagaeyakaerini. Eero pipinkatha tana, omaantakya riraga Tajorentsi pipinkathate.

Riraga kenkithatakotziriri Tajorentsi, riroteeyakini kenkithatakotziriri eejatzi Jesoshi.

Riraga kyaakotariri kawayo kitamaari. Romanatawakagaeyakani janta Arimakirooni

koaatziro noaakiri eejatzi: tema noaakiro jenokinta inthomaenta, eejatzi noaakiri kawayo kitamaaperota tsiri. Noaakiri Jesoshi ikyaakotakari, iiteetziri: Monkaatzirori Okaatzi Ikantziri; eejatzi iiteetziri: Kyaaryooperotatsiri. Ikameethataki: tee rowashironkashitari atziri, tee rowamaashitari. Riyotzi oetarika rantziri, tee ikijashitari. 12Roki okimita kawo paamari amoreki, ramantheetakawo osheki amantheerentsi. Rojataakotaka ipankaki iwaero, omaanta tekatsi yoteroni; apaniroeni riyotziro rirori. 13Otsikirijako teetakiri imaathakira iraantsiki; eejatzi iiteetziri: Iyoperotakotakaaneeriri Tajorentsi. 14Rimpaeteeyapaakirini osheki joraaro jenokijatzi, ikyaakoeyakarini kawayo, rirotaki kitamaari eejatzi; ikitheeyawoni riinomawo kameethari, okitamaamawotaperotaki, tee opitsitzi. 15Ojeeki ipaanteki jewateeyiririni ithatyaa mento, thoyempitaperotatsiri ipejeeyantyaaririni kaari pinkatheeyiririni. Ipinkathariwentaperoeyerini, eerowa ikaminthayiri eechonkiini. Riraga wetsikirori awishoowaantsi oowa rawishoowantakawori owaa. Aritaki ikimitakiriri riraga kyaakotakariri kitamaa perotatsiri raatzikaperoeyakirini atziri, riyoteeyantyaarini rirori ikijaperoeyakirini Tajorentsi, riraga Shintsitaperotatsiri. 16Ojankinataka iithaariki jewateeyiririni, eejatzi iporiki, okantzi: Irira pinkathari wenteeyiririni maawaeni jewawenantatsiri paeni, anaakoeyiririni maawaeni jeekakaanteeyantatsirini. 17Roojatzi noaakiri apaani ronampiri Tajorentsi katziyeenchari ooryaaki.

11Roojatzi

ROAAGAYITAKIRINI19,20

578

Itacheronkawaantetaki ikaemaeyakirini maawaeni tzijopaeni: Pipoke, powaeyani. Powaeyaarini iwatha ipaeyemirini Tajorentsi; eenitatsi osheki powaeyaarini. 18Poyaari iwatha pinkathari, iwatha kapitaanotatsiri, iwatha shirampariperotatsiri, iwatha kawayo eejatzi riraga kyaakowitariri. Poyaari iwatha maawaeni atziri: pimantaarewo eejatzi amanantawitariri, pinkatharitatsiri eejatzi kaari pinkatha ritatsi. 19-20Roojatzi noeeyakirini riraga koweenkatatsiri eejatzi maawaeni riraga pinkatharipaeni kipatsiki, ipiyoteeyaki rini ijoraarotepaeni, maawaeni. Eejatzi royaatakiri koweenkatatsiri riraga atziri, kantawitachari: Nokamantemi tsika ikantari Tajorentsi. Osheki itajorentsi jeempiyawitakani, ramatawiteeyantaka ririni kaari aapatziyeeyaririni Tajorentsi ipinkathataneeri riraga koweenkatatsiri eejatzi roshiyakaawero. Rojataakoeya kani ipankaki riraga kaari aapatziyariri Jesoshi. Ari riyaatashiteeyawitakarini romanateeyerinimi riraga kyaakotaka riri iyawayote eejatzi joraaropaeni rirori. Omaanta raawakiri apite: riraga koweenkatatsiri eejatzi riraga amatawi tantatsiri. Rookakiri janta antawoki inkaare, eeniro rai. Tema rootaki paamariki kaari tsiwakanitatsini. 21Omaanta paashinipaeni, ipejeeyakirini riraga kyaakotachari, ipejeeyakirini maawaeni, thatzik, thatzik. Ro ipejanta kariri ithatyaamento ipaantekira. Ari rowaeyakawoni tzijopaeni iwatha, ikemaperotakawo.
Ikenkithatakotziro 1000 ojarentsi

20

eekiro niyaatatzi koaatziro noaaperotakiro. Tema noaawakiri rayiitapaaki paashini ronampiri Tajorentsi, ipoaanaka jenokinta. Roerikiro iyaawiryaantawori

1Roojatzi

omoo kipatsi, jatatsiri jantoo. Eejatzi ramapaakiro antawo kareenatha. 2Raapaakiri riraga maanki, jeekitachari paerani. Rirotaki kamaari riraga iwinkatharite maawaeni paashinipaeni kamaari. Tema iiteetziri Jatanaashi. Ari roojotaperotapaakiri kareenathaki, shirik, shirik; okaataki 1000 ojarentsi roojoryaakotanteeyaririni eejatzi iinja. Tema ojamaniperotaki ramatawitakiri irira atziripaeni. 3Roojatzi rookakiri omooki, rashitakotakiri, riyaawitakota kiri. Tekatsi ikanteeya eejatzi ramatawi teeyeerini atziripaeni, okaataki 1000 ojarentsi. Omaanta roojatzi riyowanee, eero ojamaniperotzi ramatawitantee eejatzi. 4Roojatzi noeeyakirini osheki jeekatsiripaeni iwinkatharimentoki paeni: riyoteeyakini ikantziri Tajorentsi: Pikantakowenteeyerini maawaeni atziri. Paerani tee ipinkathateeyirini riraga koweenkatatsiri eejatzi roshiya kaawero. Eejatzi tee rojataakota ipankaki eejatzi rakoki iwaero koweenkatatsiri. Ikenkithatakoeyakirini Jesoshi eejatzi riyotaanteeyironi iaani Tajorentsi, rootaki ipejanteetakariri ikentsiki. Iroaaka ipiriinteeyaneerini Tajorentsi, ikaateeyerini Jesokirishito okaataki 1000 ojarentsi ipinkathariwe nanteeyeni. 5Irika itanaawori ipiriinta naa; omaanta tekira ipiriinteeyaneeni paashinipaeni. Aririka awijanaki 1000 ojarentsi, ari ipiriinteeyaneeni riroripaeni. 6Osheki ikimoshireeyanakini riraga jewataperoeyatsirini ipiriinteeyaneeni: rowameethaperoteri Tajorentsi. Riyotanaki eero riyaatzi paamariki kaari tsiwakanita tsini, omaanta ipinkatheeyerini Tajorentsi eejatzi Jesokirishito eejatzi rantawaeteniri kimitaka aanakowenantatsiri. Tema okaataki 1000 ojarentsi ikaateeyerini ipinkathariteeyanakini.

579

ROAAGAYITAKIRINI20,21

Ikaatantyaawori romanatawakaya
7Aririka omonkaatapaakya 1000 ojarentsi, ari rashitaryaakoteetakiri Jatanaashi, roemishitowaeteeri eejatzi. 8Roojatzi riyaatanaki rirori maawaeni nampitsikipaeni, ithotyaanakiro kipatsi, ramatawiteeyerini maawaeni atziri ipiyoteeyantyaaririni jeekatsiripaeni romanatanteeyaaririni aapatziyeeyari rini Jesoshi. Ikanteetziri riraga oyaatee yiririni Jatanaashi: Kogo, eejatzi Makogo. Ikaateeyanakini osheki kameetha. Okimitaka tee amatziro ayotero tsika okaatzi opane impaneki, eejatzi eero amatziro ayotero tsikarika ikaateeyini riroripaeni. 9Ikineeyanakini janta opankaeteetziinta, rinkiteeyanaki rini maawaeni aapatziyeeyaririni Jesoshi, aritaki itapoteeyapaakawoni Jerojaree: rowaga nampitsi aninteeyaki roni. Romanateeyapaakirinimi aapatzi yeeyaririni, omaanta omapokanakya opoaanakya jenokinta antawo paamari, othonkaeyapaerini; otagaeya paakirini, pomeeii. 10Roojatzi ragaeteri iwinkatharite kamaaripaeni, riraga amatawiteeyiririni atziri, rookanteetyaa riri janta antawoki inkaare. Tema paamariki kaari tsiwakanitatsini. Janta ikaateeyerini riraga koweenkatatsiri eejatzi riraga amatawitantatsiri, kantawitachari: Nokenkithatakotziri Tajorentsi. Ari osheki ikemaatsiteeya woni: kitejiriki, tsiteniriki; ikanteeta tyeeyaani.

rini inkaareki. Ipiriinteeyanaani tsitsiya witeenchari eejatzi maawaeni jateeya tsirini jaawiki. Kyaaryo, noeeyakirini: pinkatharitawitacharini eejatzi kaari pinkatharitawitachani, ikatziyimoteeya kawoni iwinkatharimento Tajorentsi. Roojatzi roepithokakiro paajinapaeni osheki Iwaperite rirori. Ojankineeyakani jankinarentsipaeni maawaeni ranteeyi nirini atziripaeni. Aririka rantaneentero eechonkiini kaari kameethatatsi ari omawitya rotyaanteri rirori irira janta paamariki kaari tsiwakanitatsiri eero ikemaatsitaperotawo katsiri. Omaanta riraga antzirori osheki kaari kameetha tatsi osheki ikemaatsitaperotyaawo katsiri. Eenitatsi paashini iaanamento rashi rirori eejatzi, roepithokakiro paajinapaeni ojankinataka iwaeropaeni maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Riraga kaari jankinatakotacha rookaeteri janta antawoki paamari: janta rookaeri Tajorentsi maawaeni theenkantatsiri eejatzi maawaeni kamaari. Iiteetziro paamari Inampi Ashironkaaperotachari: riraga kaari aayiterini Tajorentsi. Oshekipero ikemaatsiperotakawo katsiri janta ikowaki ikamae omaanta tee imatziro, eekiro riyaatatzi ikemaatsita perotyaawo.
Ikenkithatakotakiro Jerojaree owakirari

21

Iaakiro janta kitamaawoki jeekamentotsiki

noaakiro antawo iwinka tharimento, okitamaamawotaki; eejatzi noaakiri riraga Tajorentsi riraga jeekantawori. Opeyaperotanaka kipatsi eejatzi jenoki, peyanaka. 12-15Eejatzi noaakiri maawaeni piinkaeyawitacha

11Roojatzi

1Roojatzi koaatziro noaakiri: tema noaakiro paashini jenoki eejatzi paashini kipatsi, owakirari. Aritaki opeyaperotanaka rowaga itakawori, eejatzi opeyaka inkaare, tekatsikya iroaaka. 2Eejatzi noaakiro rowaga Jerojaree owakirari, rowaga kameethaperotatsiri inampi Tajorentsi; opoaanaka jenokinta, ayiitapaaki kipatsiki. Osheki owaneenkayitakani, okimitakawo tsinani, rootentsirika aye oemi, owaneenkataka. 3Nokemakiri

ROAAGAYITAKIRINI21

580

jenokijatzi, jeekatsiri okaakini iwinka tharimentoki Tajorentsi. Itacheronka waantetzi, ikantzi: Pamineeyeni: riyaataki Tajorentsi jaawiki ijeekimoeyerini atziri. Kijokiro rowaeyerini, isheninkaeyantyaaririni. Eero rookaeyirini. Riroripaeni ipinkathateri apatziro rirori. 4Riweshi ryaakagaeyarini, eero ishinetziri atziri riragaeyeeyani eejatzi; eero ikamae yeeni. Eero riraakotaari eejatzi kamaentsirini, eero ishenkataa, eero ikemaatsitaawo oetarikapaeni. Aritaki othonkyaari maawaeni irokapaeni. Tekatsi. 5Roojatzi ikantzi Tajorentsi: Pamine, nowakiratakagaero maawaeni. Eejatzi ikantakina: Pojankinatero iroka: kyaaryootaki okaatzi nokantakimiri, tee namatawi tzimi. Pimatero pameentyaawo. 6Eejatzi ikantakina: Monkaataka, nomatakiro. Naaka itakaantawori maawaeni, eejatzi naaka weyeeroni maawaeni. Iroaaka eenitatsirika miritatsini, nopashityaari rireri iaa owaaantatsiri; eero nokowa kotziri: aritaki nopashiteeyaarini maawaeni koetyeemoeyakaririni. 7Eekirorika riyaatatyee ranteeyenawoni maawaeni nokowakagaeyiririni, nopaperoeyerini maawaeni koetyeemoe yakaririni. Notajonkakowentapiinteeye rini, rootaki riyotantanari naaka rashi Pawa Tajorentsi eejatzi neentsitetape roeyaarini. 8Omaantakya riraga thaantzi, tema ari intsipaete ipakaana kiro raapatziyari Tajorentsi aririka opomeentsitzimotakyaari. Riroripaeni eejatzi riraga theenkantatsiri, antayitzi rorini kaari kameethatayitatsini, owamaantatsiri atziri, mayempitzirori kaari rayi, matsitantatsiri, pinkathata shitayitaworini riwetsikayitzirini atziri

iitajorentsitashitari, eejatzi maawaeni amatawitantatsiri, nookaeyerini antawoki paamari kaari tsiwakanita tsini. Rootaki noshiyakaanantakariri rapiiteeya ikamaeyeeni. 9Roojatzi ipokashitakina apaani ronampiri, riraga ikaateeyirini inkaaganki 7 oerikakirori iwajoni yeekitawitachari owaa owashironkagae yakiririni atziri. Ikantakina: Pipoke, noaayemiro owakira aatsiri oemi: rootaki iina Rowishate Tajorentsi. 10Itentashiretanakina janta antawope roki otzishi, roaagapaakinawo Jerojaree: rowaga kameethaperotatsiri nampitsi. Opoaanaka Tajorentsiki janta jenokinta, ayiitapaaki. 11Ishipaki ryaakaakiro nampitsi, okimitaka shipakiryaaperotatsiri mapi kimitaka ishiwanki shiyentzi chamaero. 12Eenita tsi nampitsiki otantotsi inkitzirori, jatatsiri jenoki. Eenitatsi otantotsi 12 omoopaeni okaatzi, ikyaantapiintawo nampitsi; eenitatsi janta 12 ronampiri Tajorentsi shenteeyirorini. Ojankinataka omookipaeni apaani iwaero riraga 12 itomini Ishirayeeri. 13Okaatzi 3 omoopaeni janta ikinapaenta oorya, okaatzi eejatzi 3 omoopaeni janta itziroryaaneenta oorya, eejatzi ojeeki omerikikipaeni omoopaeni: eenitatsi 3 jakakiroka, eenitatsi 3 jantakironta. 14Ojeeki jaawiki antawo mapipaeni kaatatsiri 12, rowankitantawori osheninkapaeni mapi. Ojankinataka antawoki mapipaeni apaani iwaero riraga 12 rotyaantanewopaeni Rowishate Tajorentsi. 15Ari roerikakiro ronampiri Tajorentsi imonkaatantawori nampitsi, riwetsikae tziro ooro. Ari imonkaatakiro nampitsi eejatzi otantotsi, eejatzi omoo roori, ikyaanteeyapiintarini. 16Eenitatsi 4 otantotsi omonkaatawakagaeyakani

581

ROAAGAYITAKIRINI21

maawaeni. Eejatzi okimitaka jenoki omonkaatawakaaka. Okaataki 2.200 kiroometero maawaeni. 17Imonkaata kiro tsika okaatzi otontaperotaki. Tema okaataki 65 meetero. Ari nojankinataki miro ikantakinari riraga ronampiri Tajorentsi. 18Ro riwetsikantawori otantotsi mapi shipakiryaayiperotatsirini, kimitawori ishiwanki shiyentzi chamaero. Omaanta roori nampitsi, ro riwetsikayitzirini ooro, omaanta okitetakiperotanee maawaeni. 19Jaga otantotsiki eeniro shipakiryaatsiri rootaki kamaapookita tsiri antawo mapi shawitziinirira nokamantakotakiri inkaaganki. Owaneenkayitakawoni shipakiryaayita tsirini mapi, pinataperotayitacharini: itanakawori eenitatsi kamaapookitatsiri kimitaka ishiwanki shiyentzi chamaero; apitetapaentsiri mapi shipakiryaatsiri rootaki kamaapookitatsiri kimitaka cheetzi; rowaga tres-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri kimitaka oteyaki tenteritoki; rowaga cuatro-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri kamaapookitatsiri kimitaka chokiyo; 20rowaga cinco-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri rootaki thapatonkeerikitachari kitamaari eejatzi kimitaka maankichee tzi; rowaga seis-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri rootaki kimitaka maankicheetzi; rowaga siete-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri rootaki kamaapoo kitatsiri kimitaka shimashiri; rowaga ocho-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri kimitaka iithoki kenthori; rowaga nueve-tapaentsiri kimitaka paryaantzi irakaanto; rowaga diez-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri kimitaka paryaantzi eeriki; rowaga once-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri rootaki kamaapookita tsiri kimitaka kenthoryaaniki; rowaga doce-tapaentsiri mapi shipakiryaatsiri rootaki kamaapookitatsiri kimitaka

tsirapateya. Okaataki rinashitayitarini mapipaeni 12. 21Rowaga ashitakontsi janta ikyaapiinantaworikinta otantotsi riwetsikaetayitzironi mapi kitamaakiri. Ro riwetsikaetziri ashitakontsi apaani mapi. Eejatzi maawaeni awotsi janta nampitsiki riwetsikaetziro ooro, riyoshiitashitaka ooro, tekatsi itsipatee rori; eejatzi okitamaataperotaki. 22Tee noiiro nampitsiki ipanko Tajorentsi ipinkathateeyantyaaririni jeekatsiripaeni. Aritaki ithotyaakiro Tajorentsi eejatzi Rowishate nampitsi, aapatziyeeyakarini jeekatsiripaeni tsikarikapaeni. Tema rirotaki Awinka tharite matayitzirorini maawaeni. 23Tee ijeeki oorya roorenantyaawori nampitsi, eejatzi tekatsi kashiri kitamashiteroni: tekatsi ikowaeyantyaaririni. Tema ijeeki Tajorentsi, osheki ishipakiri okitejitantari nampitsi. Eejatzi ikimita Rowishate, roorentakoeyakaeni. 24Roojatzi maawaeni atziri ikemijanta perotero okaatzi rametari atziri jaga owakirari Jerojaree, rowaga ikoyiri Tajorentsi. Maawaeni jewawenantatsiri kipatsiki ipokapae jaga ipinkathateri Tajorentsi eejatzi ipashiyitakyaarini oetarikapaeni kameethatatsiri. 25Aaka paeni joriiyopaeni ametapiinteeyakani ashitapiintziro anampi tsiteniriki, omaanta janta tee rashitapiintziro: tema okantani okitejitzi, tee otsitenitzimaeta. 26Kyaaryo, ipokaeyakini maawaeni atziripaeni ipinkathateeyakirini Tajorentsi, ikanteeyini: Tema ikamee thataki Tajorentsi. Eejatzi ramayitaki roni ipashityaariri pinaperotachari, rovaga owaneenkataka. 27Eero okyaapae janta kaari kiteshiretayitatsi rini oetarikapaeni. Eejatzi eero rareetanta antayitzirorini kaari kameethatayitatsini, tsikarika okantayi tarini; eejatzi eero rareetanta amatawi tantatsiri. Omaantakya riraga areeteeya

ROAAGAYITAKIRINI21,22

582

22

chani rirotaki jankinatakoeyacharini iwaeropaeni janta iaanamentoki rashi Rowishate Tajorentsi. Riroteeyakini jeekatsini Tajorentsiki, ikanteetatyee yaani. 1Roojatzi roaagakinawo ronampiri Tajorentsi antaworoa eni, jaankanaanikitatsiri, ikanteetziro: iaa owaaantatsiri. Oshiyakaawentzirori tsika ijeekakaantee akanteetatyeeyaani. Opoaaka iwinkatharimentoki Tajorentsi eejatzi Rowishate, yowaatapaaki, shaaag. 2Okinaatanaki nampitsiki niyanki. Ojeeki othapikipaeni inchatopaeni, owaaantatsiri. Oshiyakaawentzirori tsika ijeekakaantee akanteetatyeeyaani. Tema okithokitapiintzi maawaeni kashiri. Rowaga chochoki owaaapero takaeri. Eejatzi oshi oshiyakawo aawintawontsi etsiyatakoeyiririni maawaeni atziri katsitatsiri rajankaneki. 3Eero aiiro janta nampitsiki kaari iaaperotziri Tajorentsi kameethatayita tsini; tema janta ijeeki rirori eejatzi Rowishate. Ipinkatheeyerini maawaeni atziri janta, tema riroteeyakini aapatzi yeeyaririni Jesoshi. 4Iaapooteeyerini maawaeni, eejatzi rojataakoeyakyaa woni ipankaki iwaero, maawaeni. 5Eero otsitenitee eejatzi, eero akowaeyirini ootamentatsi eejatzi oorya. Rirotaki kitejitakayeroni riraga Awinkatharite Tajorentsi. Akaateeyerini rirori maawaeni, kimiteeyakaeni pinkathari paeni. Tema akanteetatyeeyaani ajeeki kameetha.
Ari ithonkapaakiro Jowa rojankinari

ikantakina riraga ronampiri Tajorentsi: Kyaaryootaki iroka noaagaeyaki mirinika, tema pimatziro pameenantyaaworini. Iroaaka

6Roojatzi

nothonkakiro noaayemiri okaatzi awijanaki iinja, tema awijanaki intsipaete. Rirotaki riraga Tajorentsi ikanteetatyeeyaani riyotakaakiri riraga kamanantayitzirorini iaani otyaantaki nari niyotaantakimiri eerokapaeni okaatzi awijaneentsini paata. 7Ikantzi Jesoshi: Paminetya sha! Kaakitakina. Okimoshiryaakayeri maawaeni atziri eekiro riyaatatyee raapatziyawo okaatzi nojankinatakaakiriri Jowa iroka aanamentotsikika. 8Nowaero naari Jowa. Naaka kemaki rori eejatzi aakirori maawaeni iroka nojankinatakotakirika. Irira oaagakina wori ronampiri Tajorentsi. Roaaganta kinawori, notziwerowashitawitakari, nopinkathatantakariri, 9omaanta ikantakina: Eero pipinkathatana, akimitawaka gaeyakani: tema aakateeyakini antawae teeyiniririni Tajorentsi. Naari, eerori, eejatzi piyemijantzinkaritepaeni, riraga kamanantayitzirorini iaani Tajorentsi, eejatzi maawaeni aapatziyeeyaworini iroka pojankinatziri: akimitawakagaeya kani. Eero pipinkathatana naari, omaantakya riraga Tajorentsi pipinka thaperoteri. 10Roojatzi eejatzi ikantakina: Eero pimaniro iroka pojankinata kiri, rooteentsi omonkaatakya. 11Eerotzitarika omonkaata nokantakimi rika, ikantyaani rapiitapiintero kaari kameethatatsi ranteeyirini, eekiro riyaatatyee. Eejatzi ikimityaari riraga kameethatatsiri: eekiro rowaagatyeero rantayitzirini rirori. Riraga aapatziyape rotariri Jesoshi ikanteetatyeeyaani imataperoteniri Tajorentsi maawaeni ikowakaeriri. 12Ikantzi Jesoshi: Eero ojamanitaperotzi roojatzi nopokanteeyari. Kaakitakina! Aririka

583

ROAAGAYITAKIRINI22

nareeteeyapaakimini, tema nopinatee yapaerini maawaeni anteeyakinaworini nokowakaeriri. 13Naaka itakaantawori maawaeni, eejatzi naaka weyeeroni maawaeni. Nitaperotakawoni nojeekini, eejatzi iroaaka nokanteetatyeeyaani nojeeki. 14Noemoshirenkaeyerini maawaeni aapatziyariri Jesoshi. Noshiyakaawentemiri eerokapaeni. Tema kimitawitaka pikiwaeyironi piithaaripaeni pikameethatantari. Tema iroaaka noshinetemi powaeyaawoni okithoki inchato owaaantatsiri, eejatzi noshineteeyemini pijeekaeyeni nonampiki: pikyagaeyapaeroni omoo ikyaapiinteeyantarini. 15Omaanta janta nampitsiki tee ishineteetziri ijeeki theenkantatsiri, matsitantatsiri, mayempitzirorini kaari rayi, owamaeriri atziri, pinkathatzirori riwetsikashitayita rini atziri, kowatsiri ramatawitya rirojatzi, amatawiteeyiririni paashini paeni, maawaeni. Eero rareeteeyawoni riroripaeni nonampiki. Eerowa! 16Naaka Jesoshi. Notyaantakimiri nonampiri, ikamantakimiro noaani powagaeyantyaanaririni maawaeni aapatziyeeyanarini. Naaka wetsikiriri Iraviirini, eejatzi naaka icharineeteni. Noshiyakari kamori okitejitzimatanee rika. 17Ishire Tajorentsi eejatzi roori iinathori Rowishate Tajorentsi, okantee yirini: Thame paapatziyari Nowinka tharite. Thame maawaeni kemaeyiro rini, pikimiteeyaawoni, pikanteeyeni:

Thame paapatziyari Nowinkatharite. Eejatzi eerori, tsikarika pijeekaeyini: noshiyakaawentemiro. Aririka pikema kiro pimiri, pameentyaari Nowinkatha rite. Ninkarika kowaentsini rire, pameenteeyarini: tema ipakimi iaa owaaantatsiri, tekatsi ikowakoeyemini. 18Eeniroka nokamanteeyeririni maawaeni aanateroni iroka jankina rentsika. Monkaataka: ari okaatzi. Tekatsikya pojankinatee eejatzi iroka aanamentotsika. Aririka pojankinawae tashitakyaawo oetarikapaeni, piyotaa shityaaririmi inashitachari, aritaki rowashironkaaperotemi Tajorentsi: rowashironkaaperotemi okimita rowashironkaaperoeyakirini maawaeni atziri Iwaperitekika. 19Eejatzi okimitaka, kyaaryoowa pipeyeerokari jankinarentsika. Aririka pipeyeero oetarikapaeni, eero ishineteemi Tajorentsi poyaawo okithoki inchato owaaantatsiri; eejatzi eero piiiro inampi Tajorentsi, iroka okenkithatako tzirika. 20Jesoshi riraga iyotaakinawori iroka, ikantzi: Kyaaryo, eero ojamanitzi nopiyanteeyaari. Nokantzi naaka: Aritaki okantyaari. Pipokae Nowinkatharite Jesoshi. 21Nokowaki Awinkatharite Jesoshi ineshironkape roeyemini maawaeni aapatziyariri. Aritaki ikantapiintyaani. Naaka jankinatzirori: Jowa

584

Antioqua

PISIDIA
Listra Perge

Iconio

Derbe

Atalia

PAMPHYLIA

Tarso

LICIA

CIL

ICIA

Seleucia Antioqua

SIRIA CHIPRE
Salamina Pafos

Mar Mediterrneo

PRIMER VIAJE MISIONERO DE PABLO

Filipos Nepolis Tesalnica Apolonia Berea

MISIA
ASIA
Antioqua

GALACIA

MACEDONIA

Troas

Corinto Cencrea

Atenas

Efeso

PISIDIA

Iconio Listra Derbe Tarso

ACAYA

CI CILI
CRETA CHIPRE

Antioqua

SIRIA

Mar Mediterrneo

Cesarea

JUDEA
Jerusalem

SEGUNDO VIAJE MISIONERO DE PABLO

585

Filipos Nepolis Tesalnica Apolonia Berea

GALACIA
Asn

MACEDONIA

Troas Mitilene

ASIA
Corinto Atenas Efeso Mileto Ptara COS RODAS

FRIGIA

ACAYA

Tarso

C CILI

IA

Antioqua

CHIPRE

SIRIA

CRETA

Mar Mediterrneo
Cesarea

Tiro Tolemaida

JUDEA
Jerusalem

TERCER VIAJE MISIONERO DE PABLO

Roma Puteoli

MACEDONIA

ITALIA

ASIA
Regio

ACAYA
Siracusa

Gnido Mira MALTA Fenice

CIL

ICI

A
SIRIA

CRETA
Lasea

RODAS Salmn

CLAUDA

CHIPRE
Sidn

Mar Mediterrneo
Cesarea

Jerusalem

JUDEA
VIAJE DE PABLO A ROMA

586

Camino a Cesarea

en tiempos del Nuevo Testamento

Murallas en tiempos de Jess Murallas construidas por Agripa I Muralla actual
Camino a Jeric

Jerusalem

n co as llas iert ura s inc M a h fec

Estanque de Betesda
Fortaleza Antonia

Camino a Jope Glgota

Puerta de

las ovejas

Cedrn

Getseman

Templo

de

Palacio de Herodes Antipas Palacio de Herodes Teatro

Escaleras

Prtico re

al

Calle de H erode s

Manantial de Gihn
Camino a Betania

Estanque Estanque de Silo

Canal subterrneo de Ezequas

d
Camino a Beln

H i n o m
Camino al Mar Muerto

Manantial de En-roguel

Arroyo

Estanque de la torre

Puente

los Corte de s gentile

Tumbas

Monte de los Olivos

Prtico de Sa

Prtic o

lomn

a
l

587

El Templo en el tiempo de Jesucristo

Plano del Interior del Templo

4 5 1

El Lugar

El Lugar Santo

La Entrada

Santsimo

3
1. 2. 3. 4. 5. 6.

La Mesa y los Panes de la Proposicin El Candelabro El Altar del Incienso El Velo El Arca del Pacto Los Querubines

588

Tierra de PALESTINA en el tiempo de NUESTRO SEOR JESUCRISTO

Tiro Sidn Damasco

SIRIA Cesarea de Filipo

O)

FE

NIC

IA

GALILEA
Corazn Capernaum Can Magdala Tiberias Betsaida
Mar de Galilea

IT

ER

NE

Nazaret Nan Cesarea

ED

Gadara

(M

DE

DECAPOLIS
Ro Jordn

GR

AN

SAMARIA

MA

Sicar
Pozo de Jacob

Siquem

Jope Arimatea

JUDEA
Emas Jerusalem Beln Jeric Betfag Betania

Gaza

Mar Muerto

MAR NEGRO
DALMACIA TRACIA ILIRICO
Filipos Tesalnica Berea Troas Asn Mitilene Antioqua Filadelfia Sardis Laodicea Mileto PATMOS Gnido COS Rodas Salamina Fenice Lasea Buenos Puertos Atalia Ptara Mira Colosas Listra Derbe Perge Tarso Antioqua Iconio Esmirna CHIO Efeso Atenas Corinto Prgamo Tiatira

Roma

PONTO

Puteoli

BITINIA GALACIA ASIA

ARMENIA

ITALIA

Nepolis Anfpolis Apolonia

MACEDONIA
Nicpolis

CAPADOCIA

Regio

SICILIA PISIDIA ACAYA

Siracusa

589

CILICIA
Seleucia

MALTA

SIRIA CHIPRE
Pafos Damasco Sidn Tiro Tolemaida Cesarea Jope Gaza Alejandra Jerusalem

CRETA

LA MAR GRANDE (MEDITERRNEO)

Mapa para el estudio de LOS HECHOS Y LAS EPISTOLAS

1. El primer viaje misionero de Pablo.

2. El segundo viaje misionero de Pablo.

3. El tercer viaje misionero de Pablo.

EGIPTO

ARABIA

4. El viaje de Pablo a Roma.