Bible in Cashibo-Cacataibo, Cachibo, Cacibo, Cahivo, Caxibo, Hagueti, Managua, Kakataibo

UPI BANA
NUCN PAPA DIOSAN

,1$1
Jesucristo ui quic
El Nuevo Testamento
de nuestro Seor Jesucristo
en el idioma
cashibo
(cacataibo)
El Nuevo Testamento
de nuestro Seor Jesucristo
en el idioma
cashibo
(cacataibo)
Primera edicin, 1978
Segunda edicin, 1995
Tercera edicin, 2008
Publicado por
La Liga Bblica 2008
Usted es libre de copiar, distribuir y comunicar pblicamente
la obra bajo las condiciones siguientes:
Reconocimiento. Debe reconocer los crditos de la Liga
Bblica (pero no de una manera que sugiera que tiene su
apoyo o apoyan el uso que hace de su obra).
No comercial. No puede utilizar esta obra para nes
comerciales.
Sin obras derivadas. No se puede alterar, transformar o
generar una obra derivada a partir de esta obra.
El Nuevo Testamento en Cashibo-Cacataibo del Per, 3ra ed. 2008, Liga Bblica Internacional
CONTENIDO
Muteonun u up bunu (Mt.) 7
Mufcosnun u up bunu (Mr.) 79
Iucusnun u up bunu (Lc.) 121
Juunun u up bunu (Jn.) 195
JesucfIstonn cusc unIcumu usuI Iu (Hch.) 244
PubIonun Romunu Ic unIcumu bunmIu
quirica (Ro.) 308
PubIonn CofIntonu Ic unIcumu u puIn bunmIu
quirica (1 Co.) 339
PubIonn CofIntonu Ic unIcumu bunmItcun
quirica (2 Co.) 368
PubIonun GuIucIunu Ic unIcumu bunmIu
quirica (G.) 386
PubIonun Efesonu Ic unIcumu bunmIu
quirica (Ef.) 397
PubIonun FIIIposnu Ic unIcumu bunmIu
quirica (Fil.) 408
PubIonun CoIosusnu Ic unIcumu bunmIu
quirica (Col.) 415
PubIonun TesuInIcunu Ic unIcumu u puIn
bunmIu quIfIcu (1 Ts.) 422
PubIonun TesuInIcunu Ic unIcumu ufIbI
bunmItcun quIfIcu (2 Ts.) 428
PubIonun TImoteo u puIn bunmIu quIfIcu (1 Ti.) 432
PubIonun ufIbI TImoteo bunmItcun quIfIcu (2 Ti.) 441
PubIonun TIto bunmIu quIfIcu (Tit.) 447
PubIonun FIIemn bunmIu quIfIcu (Flm.) 451
Unun hebfeo bunun bunuc unIcumu bunmIu
quirica (He.) 453
SuntIugonun judos unIcumu bunmIu quIfIcu (Stg.) 477
Pedfonun u puIn bunmIu quIfIcu (1 P.) 485
Pedfonun ufIbI bunmItcun quIfIcu (2 P.) 493
Juunun u puIn bunmIu quIfIcu (1 Jn.) 498
Juunun ufIbI bunmItcun quIfIcu (2 Jn.) 506
Juunun ufIbI umIfIbIshI bunmItcun quIfIcu (3 Jn.) 507
Judusnn bunmIu quIfIcu (Jud.) 509
UsuI u ItIu JesucfIstonn Juun IsmIu (Ap.) 512
Camabi Nucn Papa Diosan banax ca anbia
sinnmicxuan an unicaman cuQsRLFsQ. 8VDDLQ
FDQDQXQDDEDQDLVTXLQXQiQWLDLQ, uisaira oquin cara
1XFsQ3DSD'LRVDQQXDLQDQLPLDTXL[XQXQinan,
XLVDLUDLFDUDQXQDXFKDLTXL[XQXQinan, uisax
FDUDQXQDXFKDWDQFs[EL1XFsQ3DSD'LRVEsXSt
LWsFsQWLDLTXL[XQXQinan, XLVDLLFDUDQXQDDVprabi
1XFsQ3DSD'LRVDQLVFs[XStLWLDLTXL[XQ.
2 Timoteo 3.16
7
I. 86$,&$-(686;8;,$&;$
QUIXUN UIA BANA (1-2)
-HVXVDQXQiQSDSDQUDUDLi
(Lc. 3.23-38)
1
1
Jesucristo ax Davitan rbnqui
uIsh cu Abfuhumnn fbnquiribi
Iucxu. Jesucristonn raracama ca n
unIcumu Iucxu:
2
Abraham ax ca
Isuucnn pupu Iucxu. Isaac ax ca
Jucobnn pupu Iucxu. Jacob ax ca
Jud ImuInun un xuc
antun papa
Iucxu.
3
Jud ux cu Fufes ImuInun Zufu
un pupu Iucxu, Tamar atun tita
ImuInun. Fares ax ca Esromnn papa
Iucxu. Esrom ax ca Aramnn papa
Iucxu.
4
Aram ax ca Aminadabnn papa
Iucxu. Aminadab ax ca Naasonn papa
Iucxu. Naasn ax ca Salmonn papa
Iucxu.
5
Salmn ax ca Booznn papa
Iucxu, Ruhub un tItu ImuInun. Booz
ux cu Obednn pupu Iucxu, Rut an tita
ImuInun. Obed ax ca Isann papa
Iucxu.
6
Isa ax ca David, uxu upu Ic,
un pupu Iucxu. DuvId ux cu SuIomo
nn pupu Iucxu, an titax ca Urasnan
cusunun xunu Iucxu.
7
Salomn ax ca Roboamnn papa
Iucxu. Roboam ax ca Abasnn papa
Iucxu. Abus ux cu Asun pupu Iucxu.
8
Asu ux cu Josufutnn pupu Iucxu.
Josufut ux cu Jofumnn pupu Iucxu.
Jofum ux cu Uzusnn pupu Iucxu.
9
Uzus ux cu Jotumnn pupu Iucxu.
Jotum ux cu Acuznn pupu Iucxu. Acaz
ux cu Ezequusnn pupu Iucxu.
10
Ezequas ax ca Manassnn papa
Iucxu. Manass ax ca Amonn papa
Iucxu. Amn ax ca Josasnn papa
Iucxu.
11
Babilonia cac ntnu judos
unIcumu btsI non buntI ufumu uIn cu
Josusnn Jeconus ImuInun un
xuc
ncama bchiacxa.
12
Babilonia ntnuxun ca Jeconasnn
Salatiel bchiacxa. Salatiel ax ca
ZofobubeInn pupu Iucxu.
13
ZofobubeI
ux cu AbIudnn pupu Iucxu. Abiud ax
cu EIIuquImnn pupu Iucxu. Eliaquim
ux cu Azofnn pupu Iucxu.
14
Azor ax
cu Sudocnn pupu Iucxu. Sadoc ax ca
AquImnn pupu Iucxu. Aquim ax ca
EIIudnn pupu Iucxu.
15
Eliud ax ca
EIeuzufnn pupu Iucxu. Eleazar ax ca
Mutunn pupu Iucxu. Mutn ux cu
Jucobnn pupu Iucxu.
16
Jacob ax ca
Josnn pupu Iucxu. Jos ax ca Mara
an Jess, Cristo cac, a tuua, an bn
Iucxu.
17
Abraham ax ca judos unibunn rara
Iucxu. An bchicxun an bchicnn
canitancxun bchipacxun an bchic
nnribi canitancxun bchipacx anuax
cuanx Davidnu snn ca Davitan
chaitioccumu cutofce Iucxu. David an
bchicxun an bchicnn canitanc
xun bchipacxun an bchicnnribi
canitancxun bchipacx anuax cuanx
anun Babilonia cac ntnu judos
0$7(21$1$83,%$1$
8
unicama buan nt anan Jeconas
bac
an, a nt snn ca Jeconasnn

chaitioccumu cutofce Iucxu. Jeconas
an bchipacxun an bchicnn
canitancxun bchipacxun an bchic
nnribi canitancxun bchipacx anuax
cuanx anan Cristo bac
nc nt snn
ca an chaitioccumu cutofce Iucxu.
Jesucristo bac
an
(Lc. 2.1-7)
18
n menua Jesucristo uti ca sai
Iucxu: Mara ax ca Josnn binuxun
unntI oc xunu Iucxu. Josb bIfunun
cmu pun uIsh cu Nucn Pupu DIosun
Bfu NunshIn UpItun sInunnshI ImIcx
tuu Iucxu.
19
Jose ux cu up unI Iucxu.
Usu Ixun cu unnmu chunIoIu quIxun
unIn unnunmu Mufu ntI sInncxu.
20
UsoquIn sInntuncx uxun cu Josenn
numquIn Nucn Ibu DIosun xuc un
ngeI uchshi isacxa. Iscxun ca cacxa:
Jos, Davitan rbnqui, cana mi
cain. Mufunn tu ux cu Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn UpItun ImIcx
shIu Ic Icn. Usu uIn cumInu
tImuquInmu mIn xunu Inun Mufu bItI
uIn.
21
Ax cu tu uchshi bac
ntI Icn.
BacnIu cumInu mIn u tu Jess cuquIn
untI uIn. AInshI cu unI un uchu
tr
nquin Nucn Papa Diosan isc
xa up
Inun I
mItI Icn. Usu uIn cumInu u tu

Jess cuquIn untI uIn.
22
An Nucn Papa Dios quic bana uni
uixunc unan cunosabi oquin ca
ngeInn Jose usuquIn cucxu. A bana
ca sai quia:
23
Xanu achshI unIb Icmu puIn
uIsh cu tuu Ituncx buc
nti
Icn. An tu ux cu EmunueI
cuquIn unc ItI Icn.
Emanuel quic ax ca Nucn Papa Dios
cu nub Ic" quI quIc Icen.
24
Usu uIn cu nummIquIun Nucn Ibu
DIosun ngeInn cucsabi oquin Josnn
Mufu un xunu Inun bIucxu.
25
Biaxbi
cu ub Imu pun Icn, an rcun tu
bacnc cunI cu Josenn un xunu Inun
Mara biacxa. A bacnc tu u cu
Josnn Jess caquin anacxa.
$QxXXQiQFsXQLFDPDQ-HV~VUDELD
2
1
Hefodes uxu Judeu cuc menu Ic
unIcumun upu uIsh JefusuIenu uIn
cu u menu Ic mu, Beln cac, anuax
Jess bac
ancxa. Belnuaxa Jess

bac
an ca aucaxa bari uruc anuax an

u unnc unIcumu, BeIen ufumu Ic
Jerusaln manu cuancxa.
2
Cuani
bbuquIn cu uccxa:
Uinu cara axa judos unibunn
upu Inun bf buc
nc u Ic? Aucaxa
bari uruc anuxun cananuna anun a
unntI Ispu Isbtsian. A isbtsini
cunununu unnbtsini a rabi ain.
3
Usaa quia a bana cuati ca Herodes
ImuInun JefusuIenu Ic unIcumu mus
nuituti, uIsu cufu n u ItI Ic quIux
sInncusmucxu.
4
SInncusmuquIn cu
Herodesnn camabi judos sacerdotenn
cushIcumu ImuInun un MoIsesnn
cuno bunu judos unIcumu unnmIc
unicamaribi camicx ricuatsianxa
timtIu uccxa, uinuax caraisa Cristo
axa utia judos unibunn canc, ax
bac
ntI Ic quIxun.
5
Nuccxun cu
cacxa:
Beln cac ma, Judeu menu Ic,
anuax ca bac
ntI Icn. An Nucn Papa

Dios quic bana uni uixunc unin ca
Beln uiquin soquin cunocxa:
6
Beln, Jud menu Ic mu, unu Ic
uni achshI ux upu Ixun cu n
unibu, Israelnn rbnquicama, a
bfunquIn uquInuxun uIu. Usa
uIn cu BeIen ux btsI mucumu
sumu Icn.
7
Quia cuatancxun ca Herodesnn an
u mxunc unicama uni itsin
isnunma camina un
xun un u unnc
MATEO1,2
9
unIcumu bxntI uI quixun cacxa.
UsoquIun cumIcx uc cu uccxa, au
ntn cufuIsu Ispu Isuxu quIxun.
8
UsoquIn uctancxun ca Herodesnn
un u unnc unIcumu BeIenu cuunun
xuacxa. Xuquin ca saquin cacxa:
Anu cuunxun uInu cufu u tu Ic
quixun istancxun cumInu nfIbI u fubI
cuunun cuI utI uI quixun.
9
UsoquIun Hefodesnn cucx cu u tu
bari cuancxa. Cuancb ca aucaxa
bufI ufuc unuxuun utun Isc Ispu ux
anan a unicamax cuanti annbi
cuancxa. Cuunx cu unu u tu Ic u
munmIbI u Ispu nIfucucxu.
10
A isi
cunquIunI cu unun u Ispu cuunc
unnbI un u unnc unIcumu
cuancxa.
11
Cuunx u munmIu Ispu
niracc xubu anu atsnxun ca anua a
tu Jess un tItu Mufub Ic mracxa.
Mrai rantin puruni tsbuquin ca Jess
rabiacxa. RubIquIn cu utun bunntI
bucxun unuu bunc cufI ImuInun
tspusu u ushbI nncx sunuIfu u
ImuInun I bucu sunuIfu ucumu
Inncxu.
12
UsoquIun Innc cu
nummiquin Nucn Papa Diosan anua
Hefodes Ic unun cuunxmu Inun cucx
bai itsin cuantancx an ntnu
bbacxa.
-RVpQsQDtQWLWDFsxXQ
-HV~V(JtSWRQXEXDQ
13
An u unnc unIcumuxu un menu
cuantcun cu Nucn Ibu DIosun
ngeInn Jose nummiquin cacxa:
Hefodesnn cu u tu umInuxun
bufImInuxun uIu. Usu uIn cumInu
nIfuquIunquIn un tItucun u tu
bIbIunI EgIpto menu cuuntI uIn.
Cuuntuncx cumInu n mI cuc
xmi
utcnun unu ItI uIn.
14
UsoquIun ngeInn cucx nIfuquIn
an titacun u tu bIbIunI cu Jose Im
Egipto menu cuancxa.

15
Anu ca
Hefodes pun bumutumuInun Iucxu.
Nucn Ibu DIosun umIcxuan an unin
cunosubI oI cu EgIpto menu Iucxu. A
banax ca sai quia: EgIptonuu cunu n
BchIc bun".
Tucama rnun quixun Herodesnn ca
16
Usu uIn cu un u unnc
unIcumun cu pufnxu quiax
Hefodes uIsumuIfuI nIshucxu. Nishquin
cu un u unnc unIn uIc bunu
sInnquIn Jess Isu fub
baritia an
bac
nc Ic quIxun sInncxu.
SInnxun cu un unI xuucxu, camabi
BeIenu Ic fub
baritiau bbu tucama

unun fub
baritiaumu bbu tucumu

fIbI ubIunxun u ufumu Ic mucumu
nuaribi bariquin cunun quixun.
17
UsuquIn ucb ca Jeremasnn cuno
bunu quIsubI oI Iucxu. A banax ca
sai quia:
18
Rum cuc munuxun cu fufumutu
inia cuacanxa. Ax ca Jacob
ImuInun un xunu RuqueInn
rbnqui a xanucamaxa an
tuucn fubunun Inc Iuxu. An
tu umu cup u sInunI up
IIsumu tunI cu unbI nt
misamai
ianxa.
19
Usu uIn cu Hefodes bumu uIn
EgIptonuxun numquin Josnn Nucn
Ibu DIosun ngeI uchshi isacxa.
20
Iscxun ca amiribishi cacxa:
NIfuquIunI cu un tItucun u tu
bibiani amiribishi Israel ntnu
cuantcntan. An u tu uIsu tunc
unicama ca bamaxa. Usu uIn cumInu
cuantcntI uIn.
21
UsuquIun ngeInn cucx cu Jose
un tItucun u tu bIbIunI IsfueI ntnu
cuantcancxa.
22
Usu uIn cu Jose
cuantcntI ushbI Herodes axa bama
uIn cu un bchic Arquelao, ax Judea
menu upu Ic quixun uia cuax anu
cuantcnti racu
acxa. Racuti ca
MATEO2
10
numquin istancx Judea me anu
AfqueIuo Ic unu cuunmu GuIIIeu menu
cuancxa, un numcsabi oi.
23
Galilea
menu bbatancx ca Nazaret manu
tsoti cuancxa, usuI ItIoquIun un Nucn
Papa Dios quic bana uni uixunc
unicaman uiasabi oi. A banax ca sai
quia, Jess cu Nuzufetnu Ic unI Ic
quixun ca unin caia.
II. GALILEA MENUXUAN JESUSAN
BANA UIXUAN (3-20)
-XDQsQDQXXQLLFsPDPHQX[XQ
unicama bana uixuan
(Mr. 1.1-8; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
3
1
Jess Nuzufetnu uIn cu Juun, an
unicama nashimic, ax Judea
ntnu uIsh unu unI Icmu menu
Iucxu. Anuxun ca an bana uia cuati
cuania unicama bana uixuancxa.
2
Bana uixunquin ca cacxa:
Anun Nucn Papa Diosan ab up
Inun mItsu uInun ImItI nt cu ufumu
Icn. Usu uIn cu Nucn Pupu DIosmI
sInnc ushmubI sInunutI umI sInun.
3
Juan ax ca a Isaasnn Nucn Papa
DIosun sInnmIcxun uI u Icn. sai
ca a bana quia:
Anu unI Icmu menuxun munumu
bana ui ca a unix sai quia:
Nucn Ibu cu uIu, camina axa
anun uti bai mnoquin racanati
uIn.
4
Juun ux cu cumeIIo funI uc chupu
puuunun uInu xuc uc unun tsItcr
quIc Iucxu. An piti ca curuchinti
ImuInun bunu fpu Iucxu.
5
Usu uIn cu
JefusuIenu Ic unIcumu Juunu fIquIun
cxa. Judeu menu Ic unIcumu ImuInun
baca, Jofdn cuc, u ufumu Ic
mecumu unuuxfIbI cu uIsumuIfu unI
Juann bana uixunia cuati cuancxa.
6
Cuunxun utun uchucumu chIquInutIu
cu Juunn Jofdn bucunuxun nushImIu
cxa.
7
Juunn bunu uIxunIu cuutI Itsu unI
fIcuutsInmuInun cu Itsu fufIseo unI
ImuInun Itsu suduceo unIfIbI un
nashiminun quiax anu uacxa. Aia
isquin ca Juann cacxa:
MItsux utImu Ixun unI pufnc
uIsh cumInu mItsun fufu Isaribiti runu,
an uni pic, usu uIn. Usu Ic cufu
unun Nucn Pupu DIosun uIsumu
unicama atumi nishquin masti ntn
masc ItIn fubununmI sInununun
quixun uin mitsu cax?
8
Unan mitsux
camina asfubI sInunuc uI quIxun
unnun cumInu u uIsumu utI nquIn
up uIshI utI uIn.
9
Nux Abrahamnn
rbnquI uIsh cunununu Nucn Pupu
DIosun Iscx up uI quixun
sInnxunmu cu ucun. Asrabi cana
mitsu cain, uIsu tunquIn cu Nucn Pupu
DIosun n muxxbI btsI oquIn
Abrahamnn rbnquI ImItI Icn.
10
Ca
su Icn. A rti an man ru tuanx a
rapasu niracquin ca an up oquin
tuacma icama rtancxun xanania unin
tsin nnia. Usaribi oquin ca
bn
nquinshi mitsxmi sinanati ami

sInncmu Ic Nucn Pupu DIosun
mItsu utI Icn.
11
Unxu un u utImu
uccumu nI sInunuc cup cunu n u
umpuxun nushImIn. Usu unbI cu
sumuIfu unI cuxu uIu. Axa upira
uIsh cushIIfu uIn cunu x usufIbImu
uIsh umI fubInI u ufumu ItImu uIn.
UsuI IquIn cunu un tuxucubI u bunxun
tImu uIn. Axira uquin ca uni an Bru
NunshIn Upu Inun ImItI Icn.
ImIquIn cu tsI fquirucnn u
ucsoquin an cushin an nuitunua
sInnc u utImucumu u cuquIn unI
up ImItI Icn.
12
An u upc unin
ucsufIbI oquIn cu utI Icn. Esu cu ItI
Icn. UnIn cu u bfu tfIgo uputIu.
Aptancxun ca bimia bitsia. Bitanc
MATEO2,3
11
xun ca bucnxun chacaia. Chacaquian
tucuIu cu un xuc suun umo putIu.
Pucb ca an bru ax tiquia. UsuI Iu
branxun bixun bucntancxun ca an
xuccama tsi rquiruc bnntIsumunn
nnia. Usaribi oquin ca axa uti an an
uc ucumu unnquIn, up unicama
ubu ItI bIunun utImucumu u utun u
utImu uc cup bImI xuc nntI pucsu
ImItI Icn.
-XDQsQ-HV~VQDVKLPLD
(Mr. 1.9-11; Lc. 3.21-22)
13
Usu uIn cu GuIIIeu me unuux cuunx
Jess Judea ntnu Ic bucu, Jofdn
cac, unuu Juun uIn, anu cuancxa,
anuxuan Juann nashiminun.
14
Cuanxa
bbaiabi ca Juann nashimisama
tanquin Jess cacxa:
MIInfu nushImIsu ushbI cuInu
n mI nushImInun quIux uIn?
15
Cacxunbi ca Jesusan cacxa:
Uisai cara Nucn Papa Dios quia,
usuI cunununu ItI uIn. Usu uIn cumInu
mIn bf nushImItI uIn.
Cacxun ca Juann cunu mI utI uIn
quixun caxun Jess nashimiacxa.
16
Usoquin Juann nashimicx ca Jess
bucunuux IfuquIunI cuuncxu.
CuunquInbI cu Jesusun nu punrabc
btan isquin anuax numacuru tinax
uxu Nucn Pupu DIosun Bfu NunshIn
Up unu IfuIu Isucxu.
17
UsuI Icbtan
ca Jesusan nanuaxa banaia cuacxa,
sai qui: Enx cu x umIIfu sInnc
bac bchIc Icn. Ami sinani cana
chumarua tani cunIn".
fXQVKLQDWLPDQsQDS~DQ
-HV~VDWLPDxXDPLWLVLQDQ
(Mr. 1.12-13; Lc. 4.1-13)
4
1
NushImIc Ic cu Nucn Pupu
Diosan Bru unshin Upitan Jess
unu unI Icmu menu cuuntI sInnmIu
cxa, unuxun cu unshIn utImunn
upun u utImu umIcutsI quIxun utI Ic
quIxun unnquInbI.
2
Anu Ixun cu Jessan au ubi
cuarenta im
ImuInun cuufentu ntn

pIumu Icn. u piima ca panancxa.
3
Pununc cu unshIn utImunn upun
unu uxun utImu u umIcutsI quIxun
saquin cacxa:
Asrabi Diosan BchIc Ixun cu n
muxxcumu pn Inun cut.
4
sai ca Nucn Papa Diosan bana
cuno quia: Pn pIIshI cu unI tstima
Icn. Uisai cara Nucn Papa Dios quia a
bunu uIfIbI cu unI tstI Icn".
5
Usotancxun cu unshIn utImunn
upun Jess JefusuIen mu up unu
buncxu. Buntuncxun ca anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu an
mascuan sn
ncnu bunfuucxu.
6
Bunfutuncxun ca cacxa:
Diosan bana cuno ca sai quia:
An cu un ngeIcumu mI branmia.
BfuncxmI muxxmI tuchucuxmu
Inun cu un mcnan biquin mi
bucfutI Icn. Usu uIn cu mIx
asrabi Diosan BchIc uIsh nuux
nunquIunx menu nIpuctan.
7
sairibi ca an bana quia: Nucn
Ibu DIosun cufu I
mItI Ic IscutsI
quIxun cumInu u tuntImu uIn".
8
Usotancxun cu unshIn utImunn
upun umIfIbIshI tuntcncatsi quixun
an bashi chairuc manan Jess
cumubI me ImuInun u menu Ic
mucumuxu chu uIsh up Ic IsmIucxu.
9
Ismiquin ca cacxa:
MInmI funtIn pufunI tsbuquIn
rabicxun cana n mecama, camabi
unu Ic ucumucunbI mInun Inun mI
InntI uIn.
10
Usaquian cacxun ca Jesusan
cacxa:
MATEO3,4
12
NunshIn utImunn upu, nuax ca
cuantan. Nucn Papa Diosan bana
cuno ca sai quia: MIn Ibu DIosshi
cumInu fubItI uIn. Rabiquin camina ashi
ax cuncsubI oquIn u uxuntI uIn".
11
Usoquian cacx ca unshin
utImunn upu Jess bIunI cuuncxu.
Cuancbtan ca Nucn Papa Diosan
ngeIcumun uxun Jess uquIuncxu.
*DOLOHDQsWsQX[XDQDWDEDTXLQ-HV~VDQ
EDQDxXL[XDQDQxXDEDQD
(Mr. 1.14-15; Lc. 4.14-15)
12
Usu uIn cu Juun, an uni nashimic,
umI nIshquIn upun sIpuucxu. Juan
sipuac uicania cuabiani ca Jess
Judea ntnuax Galilea ntnu
cuantcancxa.
13
Anu cuanx Nazaret
manu bbatancx ca a biani Galilea
cuc pufmpupu fupusu Ic mu,
Capernam, unu I cuuncxu. A me anu
Cupefnum Ic ux cu ZubuIn ImuInun
NeftuI cuc me Iucxu.
14
Anu ca Jess
ItI Ic quIxun cu Nucn Pupu DIosun
umIcxun Isaasnn cunocxa,
saquin:
15
ZubuIn me ImuInun NeftuI me, a
Jofdn bucu uc munun Ic,
ImuInun unun pufmpupunu
cuanti bai acamax ca Galilea me,
anu judosma unibu bucuc, anu
Icn.
16
Anu Ic unIcumux
uInunmu Ixun Nucn Pupu DIos
cuncsubI oquIn utI unncmu
ushbI cu CfIsto ucb un unn
mIc Iuxu. AInunmu uIsh bumutI
ushbI cu CfIsto ucb un unn
mIcx xubnu Icsu Iuxu.
17
Bana uixuntabaquin ca Capernam
munu Ixun Jesusun unu Ic unIcumu
saquin cacxa:
Anun Nucn Papa Diosan ab up
Inun mItsu uInun ImItI nt cu ufumu
Icn. Usu uIn cu umI sInnc ushmubI
sinanati ami sinan. Usaquian anuxun
bana uixunquin cacsabi oquin ca
Jesusun Itsu oquIn u bunu unIcumu
uixuancxa.
An tsatsa bic uni rab
LPDLQXQUDE
Jesusan ab cuanun ca
(Mr. 1.16-20; Lc. 5.1-11)
18
Parmpapa Galilea cutani
cuanquinbi ca Jesusan rab
uni
mracxa. A uni rabtax ca achshi
SImn IcbI PedfofIbI cuc, u ImuInun
an xuc
n Andfes cuc Iucxu. A

rabtux un tsutsu bIc unI Ixuun tsutsu
ricania ca Jesusan mracxa.
19
Mfu
quin ca cacxa:
En mI unnmInun cu b cuunI ut.
An tsutsu bIc unI IcbI cunu mI
catamnunmI unI sInnmInun mItsu
ImItI uIn.
20
Usaquian Jesusan cacxuinshi an
rica biani ca ab cuancxa.
21
A uni rab
bibiani cuanquinbi ca
Jesusan btsi uni rab
ribi, Zebedeonn
bchic, Jucobo ImuInun un xucn
Juan, un un pupu Zebedeobtan
nuntinuxun rica mnoia mracxa.
22
Mraquian cunquin Jesusan aba
cuanun cacxshi ca nuntinubi an papa
biani Jessb cuancxa.
Galilea ntnuxun Jesusan
EDQDLWVDXQLxXL[XDQ
(Lc. 6.17-19)
23
Usu uIn cu Jesusun Cupefnum
anuax cuanxun Galilea mecamanuxun
anua judos unicama tim
tI xubucumu
nuxun bana uixuancxa. Nucn Papa
Diosan ca ami catamc unicama ab
Inun uInun ImItI Ic quixun caquin
up bana unicama uixuanan ca uni
uccama pxcacxa.
24
UsoquIun uIu
Jess chanioia cuaquin ca Siria ntnu
Ic unIcumun uxu uccama Jesusan
pxcunun quIxun unu buncuncxu.
Btsi btsi uccumu ImuInun unshIn
MATEO4
13
utImunn Ibuuc unIcumu ImuInun unI
uc nirucuainquinbi tancma, ImuInun
an nami nimti saquiquic acama anu
buncxun ca Jesusan pxcacxa.
25
Usoquin bana uixuanan unicama
pxcubIunIu cuunIu cu uIsumuIfu unIn
Jess nuibiancxa. GuIIIeu menu Ic
unIcumu ImuInun DecupoIIs cuc menu
Ic unIcumu ImuInun JefusuIenu Ic
unIcumu ImuInun Judeu mecumunu Ic
unIcumu ImuInun Jofdn bucu uc
munnuaxribi uc unicaman ca ab
cuanquin Jess nuibiancxa.
Matnu tsxun Jesusan
an unicama bana uixuan
5
1
AIsumuIfu unI IsbIunI cuuntuncxu
Jess mut me mupractancx anu
tsbutIu cu un unnmIc unIcumun
nb
tsioracxa.
2
Nb
tsioracxun ca
Jesusun uIsu unIcumux cufu cuntI Ic
quIxun utu unnmIquIn cucxu, saquin:
3
An nbI cunu n nuItu up
ImItImu uI quIxun unnc unI, ax ca
mI cutumtia Nucn Papa Diosan an
nuItu up ImIunun uInun ImIc cup,
chumarua tani cunia.
4
Axu mus nuItuc unI u cu Nucn
Pupu DIosunbI un musquIn sInnc
nt
mItI Icn. UsuI cu ItI Ic quIxun

ununI cu chumarua tani cunia.
5
Axa cruti banacma uni ax ca
Nucn Pupu DIosun InntI ucumuu
ItI Icn, an cacsabi oi. UsuI cu ItI Ic
quIxun ununI cu chumarua cunia.
6
Acumu bumuIu unI pItI cuncsu
fIbI oI Nucn Pupu DIosun Iscx up ItI
cunc uni, u cu un usuu Inun ImItI
Icn. UsuI cu ItI Ic quIxun ununI cu
7
An uquInsu Ic unI ItsI nuIbuquIn
uquInc unI u cu Nucn Pupu DIosunfIbI
nuIbuquIn uquIntI Icn. UsuI cu ItI Ic
quIxun ununI cu chumarua tani
cunia.
8
Axa an nuitu Nucn Papa Diosan
Iscx up Iunun un sInun up unI un cu
Nucn Pupu DIos unnun IstI Icn. Usai
cu ItI Ic quIxun ununI cu chumarua
tani cunia.
9
An rari uni btsib nishananma
nuIbununun uquInc unI u cu Nucn
Papa Diosan mIx cumInu n bchic
uI quIxun cutI Icn. Usa unix ca
10
Nucn Papa Dios cuncsubI oI Ic
cupa, uni itsin tmramic uni, ax ca
x cunu Nucn Pupu DIosnun uIsh
an ntnu ub ItI uI quixun sinani
11
MItsun n bunu cuuc up unIn
mItsu utImu bunun cunun btsI btsI
onun cmI mItsumI munncxbI
cumInu chumufuu tunI cuntI uIn.
12
Usaribi oquin ca an Nucn Papa Dios
quic bana uni uixunc unicama unin
btsi btsi ocxa. UsuquIn sInnquIn
camina cunquin, Nucn Papa Diosan
cu mItsu up oquIn sInnxunquIn un
ntnu ub I upItux tsnun mItsu ImItI
Ic quIxun ununI chumarua tani
cuntI uIn.
$tQXQLFDPD[FDWDVKLLPDLQXQ
ODPSDUtQVDLFs-HV~VTXLiEDQD
(Mr. 9.50; Lc. 14.34-35)
13
saquinribi ca Jesusan cacxa:
Mitsux camina n ntnu uIsh
tushIsu uIn. Tashin ca anun tashncxun
u mucoquIn up ImIu. Usaribi oquin
cumInu mItsun mIb Ic unIcumu upItI
bucunun uquInIn. Tashi axa an muca
nttia ca unin uisaxunbi amiribishi
mucotcntImu Icn. Usu uIsh cu u
tashi mucaumu uncIshI Icn.
AIsumu Ic cu unIn putIu, putia unin
umcx ca nttia. Mitsun upiti
bucunun mIb Ic unIcumu uquIncmu
uIsh cumInu u tushxu mucuuma
IcsufIbI ItI uIn.
MATEO4,5
14
14
TushIsu Iunun cumInu mItsux
IumpufnsufIbI uIn. Usu Ixun cumInu
mIb Ic unIcumu upItI bucutI unnun
uquInIn. Cu su Icn. Emu chu mutnu
Ic ux cu untima, a ca camabi unin
isia.
15
Usaribi oquin ca unin lamparn
bimitancxun bunntI buInuxun unun
mapuquin nanima. Usoquinma ca
IumpufInun u xubunu Ic unIcumu
pcutunun u munmI nunIu.
16
Usaribi
oquIn cumInu mItsun mIb Ic unIcumu
upItI bucutI unnun uquInc uIsh
IumpufnsufIbI ItI uIn. Mitsun u up
uIu IsquIn cu cunquIn u unIcumun
mIn Pupu DIos nunu Ic u fubItI Icn.
Nucn Papa Diosan bana cuno
TXLFsVDELRLLWL-HV~VTXLD
17
CumInu unntI uIn, Moissnn
cuno bunu ImuInun Nucn Pupu
Diosan an unibu cunomia banacama
quicsubI oquIn uxunmu unun quIxun
unI cuI cunu x umu uIn. E uIquIun
cuno banacama quicsubI oI I cunu
n ntnu uacn.
18
Cana mitsu asrabi
cain, nu ImuInun mecumu ccma
puIn uIn cu u bunucumu quIsubI oI ItI
Icn. UsuI cu ItI Ic quIxu quI uIn
ca achshI bunubI usuI Icmu ItImu
Icn.
19
Usu uIn cu uI unIcumun cufu u
banacama achshirabi a bana
cunununu utImu uI quixun caquin
unI ItsI usufIbI oquIn sInnun
unnmIu, ax ca Nucn Papa Diosan
ntnu uIsh, btsi unicamabtan
sn
nmufuIfu ItI Icn. Usu unbI cu un

a banacama quicsubI oquIn uquIn unI
ItsnfIbI usufIbI oquIn unun unnmIc
uni, ax Nucn Papa Diosan ntnu
uIsh, rari unicamab sn
nmuIfu ItI
Icn.
20
Cana mitsu cain, mitsun an
Moissnn cuno bunu unnc
unIcumu ImuInun fufIseo unIcumun
ucsamaira oquin Nucn Papa Diosan
bana quicsubI oquIn ucmu uIsh
cumInu uInunmu Iunun un ntnu ab
ItImu uIn.
8QLLWVLPLQLVKWLPD-HV~VTXLD
(Lc. 12.15-59)
21
Moissnn mitsun raracama
uixuan bana unin uixunia camina
cuan, sai quic: UnI cumInu utImu
uIn. UIn cufu unI utI Ic ux cu Nucn
Pupu DIosun uchoc uIsh custIcunc ItI
Icn". A bana unin mitsu uixunia
camina cuan.
22
Usuu quI unbI cunu
n mItsu cuIn, axa uni itsi, an xuc
nsa
IcbI umI nIshc unI ux cu uchoc uIsh
custIcunc ItI Icn. Axa uni itsi u cai
utImutI bunuc unI u cu mItsun cushIbu
nn upucumun uchotI Icn. ImuInun
ca an ami nishquin uni itsi unshin
buc cumInu uI quixun cac uni ax,
uxu mun tsInu ItI unxu uchucsaribi
Icn.
23
Usu uIn cumInu Nucn Pupu DIos
fubInuxun u InntI u bxun uni itsi
cu mI nIshuxu quIxun sInnc Ixun
24
Nucn Pupu DIos InntImI bunc u
anubi pain nanbiani cuanx, axa mimi
nishc uni ab pain mnonuntI uIn.
Mnonuntuncx ub up Ixun cumInu
cuantcnquIn mIn InntI u Nucn
Pupu DIos InnquIn u fubItI uIn.
25
Btsi unan mimi nishquin, mitsun
cushInu buncx, bain cuani camina
anu bbucmu puIn uIsh, ab
mnonuntI uIn. Mnonancxunma ca
mImI nIshc unI uxu mI uI umI munn
cxun mIn cushIn mI sIpuutI Icn. Usa
ushmI sIpuuc ItIn fubunun cumInu
bbucmu puIn uIsh u unIb mnonanti
uIn.
26
Cana mitsu asrabi cain, sipuac
Ixun cumInu mIn cushI quIcsabi oquin
curquInn cupotI uIn. A pain ancquin
cupoI cumInu sIpunubI ItI uIn. Usaquin
utIn fubunun cumInu mIn cushInu
bbucmu puIn uIsh uxu mImI nIshc
unib mnonuntI uIn.
MATEO5
15
8QLLWVLQ[DQXEsFDPLQDLWLPD
DLTXLFsEDQD-HVXVDQxXLD
27
uixuan bana unin uixunia camina
cuan, sai quic: Uni itsin xanub
cumInu ItImu uIn".
28
UsuI quI unbI
cunu n mItsu cuIn, uInu Ic unIx cufu
ainanmabi xanu itsi isi an nuitu mu
cunIu u unIx cu u xunub Icsu Iu.
29
Min bru mqueu unun u IsI utImu
u utI cunc IxunbI cumInu ushIquIn
munuquIn ntI uIn. UsoquIn uI cumInu
min bru achshi chxun nIcsu ItI
uIn. Mix bru rab
u ushmI mun
tsinu anuax tmrai cuantima cupmi
min bru achshi chxun nItI cu usbI
Icn.
30
Min mcn mqueu anun
uIsumu u utI cunc IxunbI cumInu
ushIquIn munuquIn ntI uIn. UsoquIn uI
camina min mcn achshi taxun
nIcsu ItI uIn. Mix mcn rab
u
ushmI mun tsInu unuux tmrai
cuantima cupmi min mcn achshi
tuxun nItI cu usbI Icn.
Uni an xanub nanantima
-HV~VTXLDEDQD
(Mt. 19.9; Mr. 10.11-12; Lc. 16.18)
31
Moissnn cuno bana ca sairibi
quia: Ui unin cara an xanu insa tania
an ca n xunu cu bf n xunumu
Ic quixun quirica a cunoxunti
Icn".
32
Usaa Moissnn cuno bana
quIc unbI cunu n mItsu cuIn, an an
xunxu unI ItsIb Icmabi nc unin ca
u xunumI uchuquIn u uIsumu xunu
IcsuI Inun ImIu. Usaribiti ca an uni
ItsIn nc xunu bIc unI ux uchuIu, uni
ItsIn xunub Icsaribiti.
Cmma ca quiti bana Jesusan uia
33
unnmIquIn cunoxuan bana unin
mitsu uixunia camina cuan, sai quic:
Unin an bana ca asfubI Ic quIxun
unI ItsIn unnun Nucn Ibu DIosun
ismainun cana mi cain, asfubI cunu n
cacsubI oquIn utI uI quIc Ixun
camina asrabi mix quicsubI oquIn utI
uIn, Nucn Papa Diosan ca mi isia
quIxun unnquIn".
34
Usu unbI cunu n
mitsu cain, Nucn Papa Diosan
ismainun cana mi cain qui camina
bunutImu uIn. ImuInun cumInu
naitan cuamainun cana cmquinma
asrabi mi cain quI bunutImu uIn,
nunu cu Nucn Pupu DIos Ic, usu uIn.
35
ImuInun cumInu menbi cuamainun
cana cmquinma asrabi mi cain qui
bunutImu uIn, mecama ca Nucn Papa
DIosun uInun Inun unIocxu, usu uIn.
ImuInun cumInu Jerusalnu
Iccaman cuamainun cana cmquinma
asrabi mi cain quI bunutImu uIn,
JefusuIenu cu judos unIcumun Apu Ic,
usu uIn.
36
ImuInun cumInu n muxc
sInnquIn cunu cmquinma asrabi mi
cain quI bunutImu uIn. MIn muxcnu
Ic buxu tunun IcbI cumInu mInbI
uxuu ImItImu uIn, uxuu IcbI cumInu
tunun ImItImu uIn. Nucn Papa Diosan
cunI cu ImItI Icn. Usu uIn cumInu usuI
bunutImu uIn.
37
Usai quima camina
cmmu bunun cunI bunutI uIn.
Cmcmu uIsh cumInu Nucn Papa
Diosan ismainun cana asrabi mi cain
quI bunutImu uIn. A unshin
utImunn sInnmIc unI ux cu usuI
banaia.
8QLFXSLWLPD-HV~VTXLD
(Lc. 6.29-30)
38
Moissnan mitsun rara uixuan,
saia quic bana a camina cuan: An
unI ItsIn bfu utImoc unI u cu unI
ItsnfIbI un bfu utImotI Icn. An uni
ItsIn xtu utImoc unI u cu unI ItsnfIbI
un xtu utImotI Icn".
39
UsuI quI
unbI n mItsu cuIn, mItsuu utImoc
MATEO5
16
xunbi camina ami nishquin cupiquin
utImotImu uIn. UsoquIn uquInmu
camina mitsua mqueu btshcucxun
uIsu tunIu umofIbIu mItsu btshcunun
umItI uIn.
40
An mIn cumIsetumI Innun
quixun polica cac uni a camina min
cutnfIbIu bIIsu tunIu InntI uIn.
41
Unan mi achshi kilometro an u
bunxunun cucxun camina rab
kIIometfo bunxuntI uIn.

42
An mi u
Innun quIxun ucc uni a camina
InntI uIn. An min u ca mi bxunt
cnun Inun cac uni a camina
InntI uIn.
$[DPLPLQLVKFsXQLFDPLQDQXLEDWLDL
quic bana Jesusan uia
(Lc. 6.27-28, 32-36)
43
sai quic banaribia uia camina
cuan: Axa mimi nishc uni
nuibaquinma camina axa mib
nuIbununc unIshI nuIbutI uIn".
44
Usai
quI unbI cunu n mItsu cuIn, axa
mimi nishc unicama nuibaquin
uquIunun cumInu uxu mImI utImutI
bunuc unIcumu ImuInun un mI btsI
btsi oc unicama Nucn Papa Dios
ucxuntI uIn.
45
UsuquIn uc uIsh
camina asrabi mitsun Papa Dios axa
nunu Ic un sInncsubI oquIn sInnc
uIn. An ca camabi uni, up unI ImuInun
upma uni aribia pcunun bufI ufumIu
nun cumubI unIn u upc chabnun
ufIbI Ibmia. Usaribi oquin camina
cumubI unIfIbI nuIbuquIn uquIntI uIn.
46
Mitsnmi an mitsu nuibacma
unicama nuibaquinma an mitsu nuibac
unicamaishi nuibatia ca Nucn Papa
Diosan mitsu up isima. An upu
bunmItI cufquI bIc unI uIsumu
IxunbI cu usufIbI oquIn un u nuIbuc
uni a nuibananquinia. Mitsun camina an
mitsu nuibac unishima camabi uni
nuIbutI uIn.
47
MItsun uIntsIshI sInnc
uIsh cumInu un Nucn Pupu DIos
unncmu unIbu IcsufIbI uIn. Atun ca
an aintsishi sinania. Usu unbI cumInu
mItsun uIntsIshImu cumubI unI sInntI
uIn, Nucn Papa Dios cuncsabi
oquin.
48
Usu uIn cumInu mItsun Pupu
Dios, uxu nunu Ic, un sInncsaribi
oquIn sInntI uIn.
VDTXLQxXXStDWL-HV~VTXLDEDQD
6
1
Ex up Icu cumubI unIn Isnun
cana uumu unI u InntI uI
quIxun cumInu sInntImu uIn. An
usuquIn sInnquIn unI ItsI u Innc
unI u cu Nucn Pupu DIos nunu Ic, an
up isima.
2
Usu uIn cumInu uuma uni
u InnquIn un unI pufnc unIcumun
ucsufIbI oquIn utImu uIn. Unin atu
rabiti cunquin ca anu judos unicama
tim
tI xubunuxun u Innun buInuxun

ribi camabi unin isnun uuma uni u
InunIu. UsoquIun InunIu IsquIn cu un u
isc unicaman a rabiquin, ax ca up uni
Ic quIxun cuIu. Unicaman usa uni
rabiabi ca Nucn Papa Diosan a up
isima.
3
A unIcumux usuI Icbbi camina
mItsux usuI ItImu uIn. Min uuma uni
u InnquIn cumInu btsI unI cutImu
uIn, min ab nuibananc uni abi
cumInu cutImu uIn.
4
Rari unin isnunma
cumInu unI u InntI uIn. Usaquinmi
uIu IsI cu Nucn Pupu DIos, an camabi
unIn u uIu Isc, ux cuntI Icn.
CunquIn cu mI up oquIn sInnxuntI
Icn.
sai ca an uni Nucn Papa Diosb
EDQDWLLFs-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 11.2-4)
5
Mitsux Nucn Papa Diosb banai
cumInu un unI pufnc unIcumu Icsu oI
ItImu uIn. Atux ca unan a isnun quiax
ti xubunuax
Iunun unun nItI buI cub unuuxfIbI
Nucn Papa Diosb banaia. Asrabi cana
mitsu cain, a unicamaxa usai Nucn
MATEO5,6
17
Papa Diosb banaia isc unicaman ax
cu up unI Ic quIxun sInnquIn fubIu.
Usaquin rabiabi ca Nucn Papa Diosan a
up isima.
6
A unIcumuxu usuI Icbbi
cumInu mItsux usuI ItImu uIn. Mitsux
mIn Pupu DIosb bununux mIn ItInu
atsnquin camina min xcu xputI uIn.
Xputancx camina, min Papa Diosribi
cu unu Ic quIxun ununI, ab banati
uIn. Mitsua unin isiamabi ca min Papa
Dios, an camabi u isanan camabi sinan
unnc, ax mixmi ab banaia cuati
cuntI Icn. Cunquin ca mitsu up
oquIn sInnxuntI Icn.
7
Mitsux Nucn Papa Diosb banai
cumInu un Nucn Pupu DIos unncmu
unIcumuxu IcsufIbItI bunutImu uIn.
Atux ca nux usai banaia ca Nucn
Pupu DIosun nun bunu cuutI Ic
quIxun sInunI uIsumuIfuI bunuIu, uisai
quiti cara quixun sinanimabi.
8
Usa unxa
IcsuI cumInu ItImu uIn. Mitsun Papa
DIos un cu mItsun cucmu pun IxunbI
uIsu ucumu cufumInu u uctI uI
quIxun ununIu.
9
Usu uIn cumInu suquIn
cuI Nucn Pupu DIosb bunutI uIn:
Nucn Papa Dios, nunu Ic, mix
camina asrabi min sinan upira
uIn. Usu cumInu mIx uI quIxun cu
cumubI unI mI uI up bunInshI
bunutI Icn.
10
An Apu Icu
camabi unin mi rabiti cana
cunin. UsuquIun mI unun
cumInu ImItI uIn. Min ntnu
xuun ngeIcumun ucsaribi
oquian n ntnuxun unicaman
mix cuncsubI oquIn utI cunu
cunin.
11
Camabi nt
nmI ucsu
ribi oquin camina n nt
nribi
nun piti anun nux tsti a nu
InntI uIn.
12
Unun nu utImoc
xunbInu ufIbI utImoquInmu u
ucumu sInnquInmu munucsu
fIbI oquIn cumInu nun uc utImu
ucama nu tr
nxunquin manuti
uIn.
13
NunshIn utImunn upun
nu u utImu umIxunmu unun
camina nu bfuntI uIn. Nun u
utImu utI IcbI cumInu nu usu u
uxunmu unun nu I
mItI uIn. Mix

cushIIfu uIsh xnIbuu unbI Apu
Ic cu cumubI unIn mI fubItI Icn.
UsuI Inun mIn ImItI cunu
cunin.
14
MItsun uxu mItsumI uchuc unI
usaribi oquin cupiquinma a manumi ab
up Iu cu mItsun Pupu DIos nunu Ic un
mItsux umI uchuccama tr
nquin
munutI Icn.
15
Usu unbI cu mItsumI
uchuc unI u usufIbI oquIn cupImI ub
up Iumu oquIn mItsun Pupu DIos nunu
Ic un mItsun umI uchuccama
tr
nquIn munutImu Icn.

Unxa Nucn Papa Diosmi
VLQDQLVDPiWL-HV~VTXLDEDQD
16
Mitsux Nucn Papa Diosb upiti
bananuxun piima camina an uni
pufnc unxu IcsufIbItI ItImu uIn. A
unicamax ca Nucn Papa Diosmi
sInnquIn pIcmu uIsh cu up unI Ic
quIxuun fufI unIn sInnun quiax
pIcmu Iunun mus nuItucsu Iu. Usai
Iu unI furinn a rabiabi ca Nucn Papa
Diosan a up isima.
17
A unicama usai
Icbbi camina mitsux Nucn Papa
Diosmi sinani samatibi mnocati min
bu mnonan bchucutI uIn.
18
Unan
unntIsumu Inun usuI mnocaxmi
samatia ca mitsun Papa Dios, an camabi
unIn sInun unnc, ainshi mitsu isti
Icn. Isi cunquin ca up oquin mitsu
sInnxuntI Icn.
,WVDxXxXLWLVLQiQTXLQPD,
Nucn Papa Diosan ntnu
XStLWLVLQiQWL-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 12.33-34)
19
n ntnuax uuIfu ItI
cunquIun unIn uIsumuIfu u bItsIubI
MATEO6
18
ca btsi btsi u nacuaxan cumainun
btsi btsi uxa puibuax chquimainun
btsi btsi u an u mcamac unin
un
xun xubunu atsnxun mcamatia.

Usu uIn cumInu uxu uuIfu ItI cunc
unI usufIbI ItImu uIn.
20
n ntnuaxa
Icsai ca Nucn Papa Diosan nt nanu
Ic ucumu utImutI cutmu, an u
cutI nucuxbI cu umu Icn, anuax ca
u puIbutIfIbI umu Icn, ImuInun cu
an xubunu atsnxun u mcamac uni
unu umu Icn. Usu uIn cumInu mItsux
n menu Ic uuIshI ItI sInnquInmu
Nucn Papa Dios cuncsubI oquIn utI
uIn. UsuquIn utuncxmI un ntnu ab
Ic cu un mItsnmI u cunmInuxun
uc ucumu cup, mitsu cupira oquin
chumarua cunun ImItI Icn.
21
Uisa
un cara cunia, a uishi ca unin
sinania. Axa n ntnu Ic uu ItI
cunc unIn cu u uu ItIshI sInunIu.
Usu unbI cu un Nucn Pupu DIosun u
cupoquin an ntnuxun chumarua
ImItI cunc unI un Nucn Pupu DIos
cunun ax cuncsubI oquIn utIshI
sinania.
An unicama xabnu nicsa
LWL-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 11.34-36)
22,23
Lamparnn pcacbtan ca unin
bruu cupshi an pcac ucama
ImuInun xub IsIu. MIn bfu up uIn
camina up oquin isquin min u mti
utI uIn. MIn bfu uIsumu uIn cumInu
xub IsquInmu mIn u mtI up oquIn
utImu uIn, bnquIbucnuxun
ucsoquInshI cumInu utI uIn. Usaribiti
cumInu Nucn Pupu DIosun ImIcx mIn
sInun up Iunun un sInnmIc uIsh mIn
sinan an pcucsu uIn. UsuI IbI cumInu
un sInncsufIbI oquIn sInncmu uIsh
bnquIbucnu nIcsu uIn. Ami
sInnquInmu btsI btsI u sInnc uIsh
cu unI bnquIbucnuIfu nIcsu Icn.
uu unix ca Nucn Papa Diosmi
sinanima -HV~VTXLDEDQD
(Lc. 16.13)
24
sa ca: Achshi unin ca rab
uni u
mxuntImu Icn. Rab
uni u mxun
c Ixun cu btsishi nuibaquin up oquin
u uxuunun btsI nuIbutImu Icn. Usa
Ixun uchshinn bana cuaquin btsan
cacxun an bana par
tI Icn. Usaribiti
ca uni curquI ImuInun btsI btsI
umIshI sInnc uIsh Nucn Pupu
Diosmi upiti sinanima.
Nucn Papa Diosan ca an unicama
EsU~DQTXLQDTXLQLD-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 12.22-31)
25
Usu uIn cunu mItsu cuIn, au
cufumInu pItI uIn, au chupa caramina
puutI uI quIxun ucumu sInunI cumInu
mus nuItutImu uIn. Mitsun pitisamaira
cumInu mItsux uIn, mItsun chupusu
muIfu cumInu mItsux uIn, usa cat? An
mitsxmi n ntnu tsoti oquin unio
Nucn Papa Dios, ainshi ca a mi piti u
mItsu Innan a mi pauti chuparibi
mItsu InntI Icn.
26
Mitsun camina axa
nunc u pchIucumu ununIn. Atun ca
u upnan bimi bucunuxun bitsima.
Usu IcbI cu mItsun Pupu DIos, ax nanu
Ic, un utun pItI InunIu. An u pchiu
ucsumuIfu oquIn cu mItsumI sInnquIn
mItsu pItI InntI Icn.
27
Nucn Papa
DIosuInshI cunImIc uIsh cumInu
mItsxbI mus nuItutI cunItIsu tunI mus
nuItutIbI cunItImu uIn.
28
Usaribi oquin camina au chupa
cufumInu puutI uI quIxun sInunI mus
nuItutImu uIn. CumInu IstI uIn, ro
uacama ax ca u manan chupa
onuxun risi omubI upIfu up Icn.
29
A
fo uucumu sInnquIn cunu mItsu cuIn,
upu SuIomn ux cu ItsuIfu uu Iunun
chupu upIfu up puuc ushbI un
chupu ux fo uusufIbI upIfu up Imu
MATEO6
19
Icn.
30
UpIfu up ItuncxbIu xununIu
unin tsin nncx ca a ro ua cutia.
UsuI InunbI cu Nucn Pupu DIosun un
uu upIfu up ImIu. UsoquIn uc uIn
cumInu unntI uIn, fo uu ucsamaira
oquin ca an mitsnmi pauti chupa
mItsu InntI Icn. Mitsux usaquin
sInncmu uIsh cumInu upItI Nucn
Papa Diosmi catamcmu uIn.
31
Usai
Imu cumInu mus nuItutI au u
cufununu xunun pItI uIn? quianan
uu chupu cufununu puutI uIn?
quIquIn usu uIshI sInntImu uIn.
32
An Nucn Pupu DIos unncmu
unIcumun cu uu ItIshI sInnan an
pItI bItIshI sInnan an chupa bitishi
sinania. A unIcumun usuquIn sInnc
unbI cu mItsun Pupu DIos nunu Ic un
ununIu, mitsux chupau Iunun pItIu
uIsh cunI cumInu upItux bucutI uI
quixun.
33
Usu uIn cumInu uInun Iunun
ax cuncsubI oquIn puIn utI uIn.
UsuquIn ucbtan ca an annmi mitsux
upItux bucutI ucumu ufIbI mItsu InntI
Icn.
34
Usu uIn cumInu im
ishi
cufunu uIsuI ItI uIn, btsi nt
nribi
cufunu uIsuI ItI uI quIxun sInunI mus
nuItutImu uIn. A nt ucbtainshi
cumInu IstI uIn.
8QLQFDXQLLWVLXFKRWLPDLFs
TXLi[D-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 6.37-38; 41-42)
7
1
Nucn Papa Diosanma mitsuribi
uchoIu, usu uIn cumInu btsI unI
uI munnquIn uchotImu uIn.
2
MItsnmI unI ItsIn u uIu IsquIn u unI
uchoIu cu Nucn Pupu DIos ImuInun
unnribi, mItsnfIbI cufumInu uIsu u uI
quIxun IstI Icn. Mitsun min usa u
utI cu uIsumu Ic quixun uni itsi cac
IxunbI usufIbI oquIn uIu cu Nucn Pupu
DIos ImuInun unnfIbI mItsnmI btsI
unI uchocsufIbI oquIn mItsu uchotI
Icn.
3
BtsI unIn uchu ItsumushI Ic u
sInnquInbI cumInu mItsun uchu
uIsumuIfu IcbI sInunImun. nx ca sa
Icn. Btsi unxa an bru xam
nu i sani
chamaratsuu Icsu unbI cumInu
mitsux i mo mitsun bru xam
nu Icsu
uIn. UIsu Ixun cufumInu btsI unIn
bru xam
nu Ic I sunI chumufutsu u
sInnquInbI uxu mItsun bfu xum
nu
Ic I mo sInunImun?
4
Mitsun bru
xam
nu Ic I mo mnoquin bicma
Ixun cufumInu uIsu cup i sani
chamaratsu min bru xam
nu Ic
cumInu bImItI uI quixun btsi uni
cutI uIn?
5
Mitsun pain mitsun bru
xam
nu Ic I mo u bItuncxun camina
up oquin isquin btsi uni an bru
xam
nu Ic I sunI chumufutsu bIxuntI

uIn.
6
An Nucn Papa Dios timaquin an
bunu cuuIsumu tunc unI cumInu n
mItsu cuc bunucumu uIxuntImu uIn,
uixuncxbia atux Nucn Papa Dios
usunI umI utImutI bunuI mItsumI
nIshquIn mItsu utImotI fubunun. Usa
unicamax ca an u up pimicxunbia
unI uchtinn ami nishquin picsaribi
Icn. Iunun cu unun un cnnu niia
cuchIn uIsumuIfu cupc u u umquin
chuofucsu Icn.
Nucn Papa Diosb banaquin
DxXFiWL-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 11.9-13; 6.31)
7,8
CumInu unntI uIn, ui unin cara
Nucn Pupu DIos ucquin caia a uni ca
Nucn Pupu DIosun InunIu. sa ca: Bari
bariquin ca unin u mraia. ImuInun cu
unin btsi unan xcu taxcaia cuaquin
u xubunu Ic unIn xocuxunIu. Usaribi
oquInmI mItsun ucquin cacxun ca
mitsun bana cuaquin Nucn Papa
DIosun mItsux cunc u mItsu uxuntI
Icn.
9
MIx un pupu IxunbI cufumInu mIn
bchicnun mI pn uccxun maxax
MATEO6,7
20
InntI uIn? CumInu InntImu uIn.
10
Tsutsu mI uccxun caramina runu
u InntI uIn? CumInu InntImu uIn.
11
MItsux utImu unI IxunbI cumInu
mitsun bchIc up u InunIn. Mitsnmi
ucsamaira oquin ca Nucn Papa Dios
nunu Ic un u ucc uni a up u
InntI Icn.
12
BtsI unxu mIb up Iunun mI
uquIntImI mIx cunc, usaribi oquin
cumInu mIn btsI unIb up Iunun u
uquIntI uIn. UsuquIn unun cu MoIses
nn cuno bana quia. ImuInun cu un
Nucn Papa Dios quic bana uni
uixunc unicaman cuno banaribi
usai quia.
Rab
FDEDLLFsTXLi[D-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 13.24)
13,14
sa ca. Anan uni cuanti bai ca
rab
Icn, chu ImuInun chucmu. Bai

cha anun atsnti, unInfu cu uIsumuIfu
uni cuania. A bain cuanx ca uni anu
Nucn Pupu DIos Icmu nt unuuxu
uIsumuIfu tmrati, anu bbutI Icn.
Btsi bai chucma, anun atsnti
chucma, unun cu ItsumushI unI cuunIu.
A bain atsnquiani cuantancx ca uni
nt
timoi Nucn Papa Diosan nt up

unu ub ItI Icn. A bai chucma anun
cumInu mItsux cuuntI uIn.
An bimi isquin uisa i cara quixun i
XQiQWL-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 6.43-44)
15
BtsI btsI unIn cu mItsu pufntIsu
tanquin Nucn Pupu DIosun sInnmI
cxun cana mitsu bana uixunin
quIquInbI unbI sInnc bunu uIxunIu.
Usa unin uic bana camina cuatima
uIn. A unIcumux cu unnmufutsu
uInusu ushbI un nuItu mu utImu
sInnu uIsh pIununc uInusu Icn.
16
Atun u uc IsquIn cumInu uIsu unI
cufu quIxun unntI uIn. saribi ca. A
cuti bimi a ca an bimi cutima i an
tuama.
17
UsufIbItI cu un xu xunnc
uIsh uIsumu uIn un bImI uIsumu Icn.
An xu up uIn cunI cu un bImxfIbI
up Iu.
18
An xu up uIn cu un bImI
uIsumu Imu. An xu xunnc uIsh
uIsumu uIn cu un bImI up Imu.
19
Apcxbia upiti bimiama ca unin i
rtancxun nnia.
20
An bimi isquin ca
unIn unntI Icn, u I cufu up Ic, cara
uIsumu Ic quIxun. Usaribi oquin
cumInu unIn u uIu IsquIn userabi cara
Nucn Pupu DIosun unI Ic quIxun
unntI uIn.
Camabi unxira Nucn Papa Diosan
QsWsQXLWLPD-HV~VTXLDEDQD
(Lc. 13.25-27)
21
An mIx cumInu n Ibu uI
quIxun cuc unIcumu ux cu
cumxIfu Nucn Pupu DIos nunu Ic
an ntnu ub ItImu Icn. An an
cuncsubI oquIn uc unIcumux cunI
cu unu ub ItI Icn.
22
Anun n
ntcama cc ntn cu Itsu unIn
cutI Icn: MIx nun Ibu uIn cunununu
min cushnbi bana uixuan, min cushin
unshIn utImu unInuu chIquunun
cunununu mIn cushIn unI ItsIn ucmu
u un.
23
QuIubI cunu utu cutI uIn:
MItsux cumInu n unImu uIn. Nu utImu
uc uIsh cumInu mItsux b ItImu uIn.
Ca cuantan.
8StRTXLQDFs[XEXLPDLQXQDWLPDTXLQ
DFs[XEX-HVXVDQxXLDEDQD
(Lc. 6.47-49; Mr. 1.22)
24,25
Usu unbI cu un mI sInnquIn n
bana cuanan a bana quicsubI oquIn uc
unI ux un up oquIn sInnxun musInumu
mutnu xubu uc unIsufIbI Icn. A unin
xubu cu uIsumuIfu u Ibcb ItsuIfu bucu
muInun uIsumuIfu suun bquiquinbi
uIsubI ocmu Icn.
26
Usu unbI cu un n
bana an pabitan cuaxunbi a bana
MATEO7
21
quicsubI oquIn ucmu unI un up oquIn
sInnxunmu musInu xubu uc unIsufIbI
Icn.
27
A unIn xubu cu uIsumuIfu u
Ibcb ItsuIfu bucu muInun uIsumuIfu
suan bquiquin puxuaxa. Usoquin ca an
Itcamaribi tsasipaquin cuaxa.
28,29
An xu Ixun cu Jesusun Nucn Pupu
Diosan cushnbi bana uixuancxa. An
Moissnn cuno bunu unnc unIcumun
bunusumuIfu cu Jesusun bunu Iucxu.
Jesusan bana uixunquin sn
oncb ca
an an bana cuac unicama ratuti usa
bunu cuucmu cunununu uIn quiacxa.
-HVXVDQDQDtQQDPLFKsTXtPLFs
LQVtQxXXQLSs[FD
(Mr. 1. 10-45; Lc. 5.12-16)
8
1
Bana uixunquin sn
ontancx
mutnuax cuantcnIu cu Itsu unIn
Jess nuibiancxa.
2
Nuibiancb ca an
an nami chqumIc Insnu unin
amiquiquiani cuani rantin puruni
tsbuquin Jess cacxa:
MIx cushI Ixun cumInu uIsu
tunquIn pxcutI uIn.
3
Cacxun an mcnan ramquin ca
Jesusun Insnc unI cucxu:
Cunu mI utI uIn. Min nami ca up
Itcni motia.
Usaquian cacxshi moti ca an uc
nt
acxa.
4
Pxcutia ca Jesusan a uni
squin cacxa:
En mI pxcuc uIquIn cumInu uInu
Ic unIbI cutImu uIn. Cama cuanxun
camina min nami pxcc judos sacerdote
IsmItI uIn. Ismianan camina Nucn Papa
DIos fubIquIn MoIses quIsabi oquin a u
InntI uIn, camina asrabi pxca quixun
cumubI unIn unnun.
$Q5RPDQXLFsFDSLWiQxX
Pss[XQFsXQL-HVXVDQSs[FD
(Lc. 7.1-10)
5
UsoquIn utuncxu Jess Cupefnuum
manu cuantcncb cu Romunu Ic
cupItn uchshi, ax amiquiquiani
cuancxa.
6
Cuanquin ca saquin cacxa:
An u mxunc bn unI cu
InsunxbI buquIfucmu pu tunI bnti
n xubunu fucutuxu.
7
Quia ca Jesusan cacxa:
Cunu u pxcuI cuuntI uIn.
8
CacxunbI cu cupItnn cacxa:
MIx cushI ImuInun x mI meuIfu
uIn cumInu n xubunu utsntIsumu tuntI
uIn. Usu uIn cumInu cuunquInmu
nuxunbI n u mmic uni pxcnun
cutI uIn.
9
Cunu unun mIn bunuxbI cu
cushI Ic quIxun. En cunu n upun
cacsubI oquIn uIn. En suntfucumun
fIbI cu bunu cuutIu. En suntfu ca
cuantan quIxun n cucx cu cuunIu.
Ca ut quIxun n cucx cu btsix
aia. An u mxunc uni u cu ut
quIxun n cucxun cu uIu. Usaribiti
cu n u mmic uni mixmi ca
pxctI Ic quicbshI pxctI Icn.
10
Usuu judosmu unI ushbI u cupItn
quia cuaquin ca Jesusan an a nuibianc
unicama cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, n
unxu mI cutumcsufIbItIu Iu cunu
judo uni achshIbI Iscmu uIn.
11
En
cana mitsu cain, uIsumuIfu judosmu
unicamaxribi ca aucaxa bari uruc
amiax uanan anan bari cuabc
umIuxfIbI unuxun uIu. Ai ca anua
Abraham, Isaac, Jacob, ImuInun uxu
mI cutumc judos unIcumu Ic, anu
acamab Nucn Papa Diosan ntnu ItI
Icn.
12
Usuu utux ImuInun cu judos
unicama axira Nucn Papa Diosan
ntnu ItI ushbI n bunu cuuIsumu
tanc, ucumux mun Ic bnquIbuc
unu ItI Icn. Anuux cu unu Ic
unicamab tmrai bntI IntI Icn.
13
Usaquin unicama catancxun ca
Jesusun cupItn cucxu:
CumInu mIn xubunu cuuntI uIn.
EmI cutumquInmI n usoquIn uxnun
MATEO7,8
22
quIxun cucsabi oi ca min uni
pxcutia.
Jess sai quicbshi ca capitann u
mmIc unI unu ushmubI
pxcacxa.
3HGURQsQQDFKL-HVXVDQSs[FD
(Mr. 1.29-31; Lc. 4.38-39)
14
Usaquin cabiani Pedronn xubunu
cuanxun ca Jesusan Pedronn nachi
ItsIsun I fucc mracxa.
15
Mraxuan
an mcn mcxshI cu un ItsIs
nt
acxa. Usocxshi pxcuti niruxun

ca atu pimiacxa.
,WVDXQLxXFs-HVXVDQSs[FD
(Mr. 1.32-34; Lc. 4.40-41)
16
A nt
nbi ca bari cuabcba

bbquishbucbtun u munu Ic
unIcumun unshIn utImuu unicama an
pxcunun Jessnu bacxa. Bia ca
Jesusun un bunInshI unshIn
utImucumu unInuu chIquunun unI
uccamaribi pxcacxa.
17
Isaas
quIsubI oquIn cu usuquIn ucxu, sai
quic: An ca nun uc pxcanan an
nu paoccama nu tr
cuxuunxu".
$tQXQLFDPD[FDD[FXssQFsVRLLPD
-HV~VPLVKLVLQiQWLLFsquic bana
(Lc. 9.57-62)
18
AIsumuIfu unun nb
tsioracxun
oquIn cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
Uc munun cuunun cu cuun.
19
Usaquian cacb anu cuanquin ca an
Moissnn cuno bunu unnc unI
achshinn Jess cacxa:
Uinu caramina mix cuani anuribi
cunu x mIb cuuntI uIn.
20
Cacxun ca Jesusan cacxa:
u pchiunxbi ca anua batsi oti
nuu Icn. Cupu InxbI cu un unu uxtI
quiniu Icn. Usu unbI cunu unI Inux
Nucn Pupu DIosnuux u, x unu
uxtIumubI uIn. Usu uIn supI cumInu
b cuuntImu uIn.
21
Caia ca btsi uniribi an an bana
cuac, an cacxa:
MIb cuuntI unbI cunu n pupunu
pan cuainsa tanin. A bumuIu muntun
cx cunu mIb cuuntI uIn.
22
CumInu mI sInnun b cuuntI
uIn. Axu Nucn Pupu DIosmI sInntI
sama tanc uni, an bamac uni manun
unun cumInu b cuuntI uIn.
%sFKXQLPDLQXQVXx~DQ-HVXVDQQsW
mia
(Mr. 4.35-41; Lc. 8.22-25)
23
UsuquIn cubIunIu uc munun
cuunux mun nuntInu IfuquIuncb ca
un unnmIc unIcumuxfIbI Ifuucxu.
24
IfuquIunI cuunu Jess uxnbI
suun Icuutsncb parmpapa
bchunI cu umpux un nuntInu
Ifuucxu.
25
UsuI Iu oquIn cu un
unnmIc unIcumun Jess bsnquin
cacxa:
Nu ca i
mit, cananuna nantin.

26
Quia ca Jesusan bsuquin cacxa:
Uisacatsi caramina racutin?
Mitsun camina Nucn Papa Diosan ca
asrabi nu bfunquIn uquInIu quIxun
sinaniman.
Cai niruquin ca suan ca nt
t
canan parmpaparibi ca bucubut
quixun cacxa. Cacxshia suu
nt
ishimainun ca baca bchnribi

nt
acxa.
27
UsoIu IsI cu un unnmIc
unicama ratuti canancxa:
UIsu unI cufu nx Ic?
Suannbi, bucnbI cu un bunu cuutIu.
fXQVKLQDWLPDxXXQLUDE
Gadara
PHQX[XQ-HVXVDQSs[FD
(Mr. 5.1-20; Lc. 8.26-39)
28
UsuquIunI uc munun cuuntuncx
ca Gadara cac menu bbacxa.
Bbutuncx nuntInuux Ibquiani
MATEO8
23
cuunIubI cu unshIn utImuu uni
rabtan, anu uni mancnuax uquin
Jess mracxa. A uni rabtan ca
unshIn utImuu uIsh uInu Ic unnbIu
chIchubIuntIsumu Ixun unun cuuntI buI
bufuxun uI unIbI unun InumIumu Icn.
29
Usu Ixun cu u IsI munumu
cunc
nquin Jess cacxa:

Uisati caramina Jess, Diosan
Bchic, min nu uboin? Annmi nu
mustI nt ucmu pun unbI cufumInu
nu uboi uan?
30
UsuIu ImuInun cu uIsumuIfu cuchI
utu ufumu pI bucucxu.
31
Usu uIn cu
unshIn utImunn Jess cucxu:
Nu nua xuquin camina nux
cuchIcumunu Inun nu xutI uIn.
32
Ca cuantan.
Cucx cu unshIn utImucumu u unI
rab
nuax chiququianx cuchicamanu

atsancxa. Atsncb ca cuchicama
cumxbI tsuquIquIunI ubquiani cuanx
cutnuax parmpapanu rucubuti
bacamiqui cacxa.
33
Usacbtan ca an cuchi branc
unIcumun u ufumu Ic mu chunu
ubquIunI cuunxun unu Ic unIcumu
usuIu cuchIcumu Ic uIxuunun unshIn
utImuu uni rab
fIbI usuI Ic uIxuun

cxa.
34
uixunquin chanioia cuabiani
cu u munu Ic unIcumux un mu
biani Jess isi riquiancxa. Riquianxun
isquin ca camaxunbi atun ntnuaxa
cuuntnun Jess cacxa.
Uni uc niruquinbi tancma
-HVXVDQSs[FD
(Mr. 2.1-12; Lc. 5.17-26)
9
1
A menuaxbi nuntin cuantcntun
cx ca Jess an manu bbacxa.
2
Bbacbu Itsu unI tIm
cbtan ca
rarinn uni achshI uc nIfucuun
quinbi tancma bac
tInu fucnxun
bacxa. Bquin ca Jesusan ca n
unI pxcutI Ic quixun an nuitu mu
sInncxu. SInunIu utun sInun unnquIn
ca Jesusan uc uni cacxa:
ChumushI cu It. MIn uchucumu cu
tr
nc Icn.
3
UsuquIun cuIu cuuquIn cu unu Ic un
Moissnn cuno bunu unnc unI
rafInn sInncxu: n unix ca anan
Nucn Papa Diosaxshi quiti banan
banaia. Ax cu uIsumu Icn. Nucn Papa
DIosun cunI cu uchu tf
ntI Icn.
4
UsuquIn sInunIu unnquIn cu Jesusun
cacxa:
Uisacasquin caramina mitsun
usaquin sinanin?
5
En cunu unI MIn
uchucumu cu tf
nc Ic" quIxun
cununbI NIfuquIunI cu cuuntun"
quIxunfIbI cutI uIn.
6
Nucn Papa
DIosun cushnbI n n unI pxcuIu
isquin camina asfubI unntI uIn, uni
Inux Nucn Pupu DIosnuux u n cunu
unIn uchufIbI tf
ntI uI quIxun.
CuquIn cu Jesusun fucbuc uni
cacxa:
Niruquiani ca min bac
ti bibiani
min xubunu cuantan.
7
Cacxshi ca niruquiani an xubunu
cuancxa.
8
Usai niruquiani cuania isi ca
unu Ic unIcumu fucu
acxa. Racu
quin
ca Nucn Papa Diosan an cushi
Inncxun ca n unin uc uni
pxcunun un uchucumu tf
anxa
quIxun sInnquIn Nucn Pupu DIos
rabiacxa.
-HVXVDQ0DWHRDtQXQLLQXQFD[nx ca
an n quirica cuno Mateo, DELLFsQ.]
(Mr. 2.13-17; Lc. 5.27-32)
9
Usobiani cuantcnquinbi ca Jesusan
Muteo cuc unI unuxuun upu bunmItI
curqui bic anua tsc mracxa.
Mraquin ca cacxa:
Jesusan cacxshi ca Mateo
niruquiani ami sinani ab cuancxa.
MATEO8,9
24
10
CuunquIn cu Jesscun un unnmI
c unicama an xubunuxun pi cuanun
Muteonn buncxu. Buncb atxribi
utub cuunx cu un upu bunmItI cufqui
bIc unIcumu ImuInun un fufIseocumun
bana tancma uni rarinxribi atubtan
pi bucacxa.
11
Jessbtan a unicaman
pIIu IsquIn cu un unnmIc unIcumu
fufIseo unIcumun ucquin cacxa:
UIsu cup cufu un mItsu unnmIc
unIn un upu bunmItI cufqui bic
unicamabtun pIunun uchuu unIcumu
btan pin?
12
Usai quia cuaquin ca Jesusan
cacxa:
Pa tancma uni , ax ca rucuturan
a ronti cunima. Pa tanc uni, ax cuni
ca rucuturan a ronti cunia.
13
UsufI
bItI cunu n un x cunu usbI uI
quIxun sInnc unIcumu u mIu
catamnun cuI umu uIn. Ama, an n
nuItu uIsumu uIsh cunu xbI up ItImu
uI quIxun sInnc unIcumu u cunI up
Inxu mI cutumnun cuI cunu x
uacn. Usu cunu x uI quIxun sInnquIn
cumInu unntI uIn, uisai quic cara
Nucn Pupu DIosun bunu nx Ic
quixun: Unun fubIunun un uchu
tr
nc Inuxun ufucuc uInu fxun

xaroia isi cuncsamaira oi cana atun
unI ItsI nuIbuquIn uquInsu Ic uquInIu
isi cunIn".
Pima samti uiquin uccxun
Jesusan uni ca
(Mr. 2.18-22; Lc. 5.33-39)
14
un unnmIc unIcumun unu cuunxun
Jess cacxa:
Nux cananuna Nucn Papa Dios
sinani btsi btsi ntn pima samatin.
Fariseo unibunxribi ca usaribiti pima
samatia. Usu unbI cufu uIsucusquIn
mIn unnmIc unIcumun sumquinma
pin?
15
An bItI xunuu unIn bIcmu pun uIn
cara axa ab nuibananc unicama ax a
unIb uIsh mus nuItutI Ic? Cu mus
nuItutImu Icn. Cu su Icn: An xanu
biti unin xanu biquin abtan pi unun
camicx ca axa ab nuibananc unicama
mus nuItutImu ub cunia. Xanu
bibiani cuanquian a unin biancxun
cuni ca axa ab nuibananc unicaman
mus nuItuquIn pImu. Usaribiquin ca
n unnmIc unIcumu b Ixun mus
nuItutI sumquinma piia. Unun
bicxun n bIuncxun cunI cu mus
nuItuquIn pItImu Icn.
16
Catancxun ca an banaxa fariseo
unIcumun unI unnmIc bunusumu uIn,
un bunub fufIseonun unnmIc bunu
mscti rabanan Jesusan saquinribi a
unicama cacxa:
Cu sufIbI Icn. Nun uIntsI uInu Ic
xannbi ca chupa xni, chupa sani iotan
un tuquIc u unuImu. Usocxbi ca
chupa xni ax chquI unun unuc I ux
nipactia. UsuI I cu un tuquIc ux chuIu.
17
saribi ca: UI unnbI cu uInu xuc unu
umpux ufutI chumusu oquIn uc, axa
xnI uIn, anu u chcuc ufuImu. Anu
ufucxunbi ca u chcac ax cubini
ufuquIn uInu xuc xnI u tucuIu. Axa
tuquicb ca chcuxun unu ufucxu
cubnc u ax tutuqui nttia. Usu uIn cu
u chcac, uInu xuc chumusu oquIn
c InushI ufutI Icn, usbI Inun.
;DQXLQVtQFsSs[FDQDQ-HVXVDQ
-DLURQsQEsFKLFsEDPDFsELEDtVTXLPLD
(Mr. 5.21-43; Lc. 8.40-56)
18
Juunn unnmIc unIbubu Jess
banacbbi ca anua judos unicama
tim
c xubunu Ic upu, Jairo cac, ax

uacxa. Uquin ca an bmnon rantin
purnquin Jess cacxa:
En InI bchic ca br bamaxa.
BumucbI cumInu mIx b cuunxun u
MATEO9
25
fumtI uIn. Min ramcxshI cu usbI
Inux busquItI Icn.
19
Cacx niruia ab cuancb ca an
unnmIc unIcumuxfIbI Jessb
cuancxa.
20,21
Cuaniabi ca xanu achshi uc,
ax mcn rab
ImuInun fub
baritia
ImIu ushbI un ImI nt
cma, an an
chupu tIcuIshI cunu pxctI uI quixun
sInnquIn, a caxu cuanquin Jesusan
chupa cub ticacxa.
22
Ticaia tani
niracti cuainacquin ca Jesusan a xanu
mraquin cacxa:
CumInu chumufuu ItI uIn. En
cunu mI pxcutI uI quIxun userabi
sinani camina pxcan.
Cacxshi ca pxcacxa.
23
Usobiani cuanx ca anua judos
unicama tim
tI xubunu Ic upu, Jairo,

an xubunu bbacxa. Bbaquin ca
Jesusan, xanu uc a mancbtan an
utI unIcumun pucun bunu otIshI Ixun
cunmuInun uIsumuIfu unI fufumutI
sharatia cuaquin isacxa.
24
Usaria
isquin ca Jesusan cacxa:
nuax ca chiqut. A xu xanu ca
bumucmu Icn. Cu uxuxu.
saquian cacxunbI cu usncuncxu.
25
UsncxunbI unu Ic unIcumu xubu
man xutancx ca Jess anua xu xanu
Ic unu utsnxun un mcn bIucxu.
Bic
xshi ca tsoruacxa.
26
Usu uIn cu
Jesusun usuquIn u uIu unu Ic
unIcumun chunIoIu u menu Ic
unicaman cuacxa.
Bxuu uni rab
a Jesusan bp
[FD
27
Usobiani anuax cuaniabi ca uni
bxuu rabtan Jess caticabianquin
munuma cunc
onquin cacxa:
Davitan rbnqui, nu nuibaquin ca
nu pxcut.
28
Cac
xa xubunu atsncb ca a bxuu

uni rabtuxfIbI utsnquIunI Jess fupusu
cuancxa. Cuania ca Jesusan cacxa:
Mitsun caramina sinanin, n cunu
mItsu pxcutI uI quIxun?
Cacxun ca a unin cacxa:
CumInu nu utI uIn.
29
Cacxun ca Jesusan an bru
mquin cacxa:
MItsnmI n cunu mItsu bmnioti
uI quIxun sInncsabi oquin cana mitsu
utI uIn.
30
Usaquian cacx ca bntishi
bmniocacxa. Bmniocatia ca
Jesusan cacxa:
Unun n mI soquIn uc n
unnxunmu unun cumInu uI unIbI
uIxuntImu uIn.
31
Usaquian Jesusan cacxunbi ca a
uni rabtan cuanquin a ntnu Ic
unicama chaniocxa.
Banauma unia Jesusan banamia
32
Bxuu Icu pxcuc unI fubtaxa
cuancbtan ca uni rarinn achshi uni
unshIn utImunun bunuumu ImIc u
Jessnu bacxa.
33
Bia ca Jesusan a
unInuu unshIn utImu chIquuncxu.
Chiquncb ca a uni banaumu I
ushbI bunucxu. UsufIu IsI cu unu Ic
unicamax ratuti quiacxa:
Nun nt Israel anuxunbi ca unbi
su u Ismu Icn.
34
Quia unicama ratmainun ca fariseo
unibunx quiacxa:
NunshIn utImunn upun cushnshI
cu n unIn unshIn utImu chIquInIu.
-HV~VXQLEDQDxXL[XQL
btsi btsi manu caun
35
Usotancxun ca ma chacamanu
ImuInun mu chucmaracamanuribi
cuanquin anua judos unicama tim
ti
xubucamanu atsnquin anu timtia
Jesusan bana uixuancxa. Bana
uixunquin ca mI cutumc unicama
cu Nucn Pupu DIosun uInun ImItI Ic
quixun caquin up bana unicama
MATEO9
26
uixuancxa. uixuanan ca uni uccu
maribi pxcuquin an paoccama
tr
caxuancxa.
36
UInu cufu Jess Ic
unubI cu uIsumuIfu unI Iucxu. UsuI Iu
an atu Nucn Papa Dios uiquin
unnmIunun umI sInnun uquIntI umu
uIn cu uxu pInanc uinacan ubocxa
ufucuc uInu, an a bfuntI un Ibu
umu uIn, bntI sInncusmuI IcsufI
bItI Iucxu. UsuIu Iu utu IsquIn cu
Jesusan a unicama nuibacxa.
37
NuIbu
quIn utu uquInsu tunquIn cu Jesusun un
unnmIc unIcumu cucxu:
AIsumuIfu unxu mI sInntI unbI
cu un utu mI sInnun uquIntI unI
ItsumushI Icn. Usu uIsh cu nunua
uIsumuIfu u bImI unbIu un bItI unI
ItsumushI, usufIbI Icn.
38
Usu uIn
camina Nucn Papa Dios, uxu mI
sInnc unIcumun Ibu, u uctI uIn, an
unI mI sInnun uquIntI unIu Itsu
xunun, bImI Ibu unun un bImI bItI unI
xucsaribi oquin.
$tQXQiQPLFsXQLFDPDLPLQX[XQ
Jesusan mcn rab
LPDLQXQ
rab
uni casa
(Mr. 3.13-19; Lc. 6.12-16)
10
1
Usu uIn cu Jeususun un
unnmIc unI mcn fub
ImuInun fub
a timxun cacxa:
En cushI cunu mItsu InunIn. Anun
cumInu unshIn utImu unInuu chIquu
nun unI InsnccumufIbI pxcutI uIn.
2
A usuquIn cuc unIcumux cu Iucxu
SImn IcbI PedfofIbI cuc, ImuInun
an xucn Andrs. ImuInun cu Zebedeo
nn bchIc Jucobo cuc u ImuInun un
xucn Juun Iucxu.
3
Rarinx ca Felipe
cuc ImuInun BuftoIome cuc ImuInun
Toms ImuInun Muteo, un upu
bunmItI cufqui bic, ucumu Iucxu.
ImuInun cu Jucobo, Alfeonn bchic, a
ImuInun Iebeo IcbI TudeofIbI cuc u
Iucxu.
4
ImuInunfIbI cu SImn uxu
judos unibun rabanan nti banac, a
ImuInun Judus IscufIote, an Jess uni
Inun, u Iucxu.
Unicama bana uixunun Jesusan an
XQiQPLFsXQLFDPD[XD
(Mr. 6.7-13; Lc. 9.1-6; 10.3-11)
5
An unnmIc unIcumu custuncxun
ca unicama bana uixuntanun xunuxun
Jesusan saquin cacxa:
CumInu unu judosmu unIbu Ic
ntnu cuuntImu uIn. Samaria ntnu
Ic mucumunufIbI cumInu cuuntImu
uIn.
6
IsfueI unIcumu uxu mI sInntI
ushbI mI sInncmu ucumu mI
sInnun uquInI cumInu cuuntI uIn. Atux
cu mI cutumcmu uIsh Ibuuma
cufnefosu Icn.
7
Cuanquin camina
anan Nucn Papa Diosan mitsu
uInun ImItI nt cu ufumu Ic quixun
cuquIn bunu uIxuntI uIn.
8
uixuanan
cumInu Insnc unIcumu pxcunun unI
bamac basquimianan an an nami
chqumIc Insnu unI usbI Itcnun
pxcunun unInuu unshIn utImu
chIquntI uIn. En cunu unnmI unI
uquInun cushI InnquIn mItsu cupomI
cmu uIn. Usu uIn cumInu mItsnmI
uquInc unI cup uctImu uIn.
9
CurquI cumInu buntImu uIn.
10
CumInu bufusu I unun mIn u buntI
bItImu uIn. Camina rab
tufI ImuInun
btsI tuxucu ImuInun mIn tsutI
buntImu uIn. An unIcumu uquInc unI
u cu u uquInc unIn un pItI ImuInun
un cunc u InntI Icn. Usu uIn
cumInu u buunImu usushI cuuntI uIn.
11
Cuanx manu bbaquin camina isti
uIn, ui unin cara up oquin min bana
uixuncxun cuaisa tania. A unin
xubunushI cumInu untun untun uxtI
uIn, annmi a manuax cuanti nta
utmainun.
12
Anu ItI xubunu utsntun
cx camina chumushI cu Icun cai
unu Ic unIcumub nuIbununtI uIn.
MATEO9,10
27
13
UsumI Icb cu u xubunu Ic
unIcumu mItsub up Ixun mIn bunu
cuutI mItsxmI unu Ic cup cunI
chumushI ItI Icn. AnbI cu mItsub
up IIsumu tunquIn un mItsun bunu
cuuIsumu tunc unIcumux usuI ItImu
Icn.
14
UInu Ic munu Ic unIcumun
cara, uInu Ic xubunu Ic unIcumun
cara mitsu biisama tanan mitsun bana
cuaisama tania, anuax cuani camina
unu Ic unIcumun, mitsun bana cuatma
cu Nucn Pupu DIosun Iscx uIsumu Ic
quIxun unnun, mItsun tuxucunu Ic
me cupc tacabiani btsi manu cuanti
uIn.
15
AsfubI cunu n mItsu cuIn,
Sodomu munu Ic unIcumu ImuInun
Gomoffu munu Ic unIcumu cu un
bana cuaisama tanc cup Nucn Papa
Diosan castcancxa. Usamaira oquin
castcunc cu un u munu Ic unIcumu
mItsu bIcmu cup ux ItI Icn.
0LWVXPLFDXQLQLVKWLLFsTXL[XQ-HVXVDQ
DtQXQiQPLFsXQLFDPDFD
16
En cunu cufnefo Inun nc
nb
tsInu IcsufIbI Inun mItsu xutIn.

NquIn cu Inunn cufnefo bInuxun
bufutI Icn. Usaribi oquin ca axa
mItsumI nIshc unIn mItsu utImocutsI
quIxun sInntI Icn. UsuquIun sInncb
camina bfuncutI uIn, funu Icsaribiti.
Brancanan camina axa mitsumi
nIshc unI umI nIshI ub utImonuntImu
uIn, numucufu Icsaribiti.
17
Axa
mitsumi nishc unicaman ca judos
unIbunn upucumunu mItsuu utImonun
buntI Icn. Usonan ca anua judos
unicama tim
ti xubucamanuxun mitsu
fIshquItI Icn. Usu cu unI Ic quIxun
ununI cumInu umI cutumtima bfun
cutI uIn.
18
En bunu unI uIxunc cup
ca unin mitsumi nishquin judosma
unIbunn upunu mItsu buntI Icn, ami
mItsu uI munnuxun. Usocxunbi
cumInu u upucumu ImuInun judosmu
unIbufIbI n mItsu unnmIc
bunucumu uIxuntI uIn.
19
A unicaman
mItsu upunu buncxun camina
racu
quin uIsuI cufunu quItI uI

quIxun sInnan uisa banan carana
cutI uI quIxun sInntImu uIn. Nucn
Papa Diosan ca mitsxmi banacbtuIn
shI uIsuquIn cufumInu cutI uI quIxun
mItsu sInnmItI Icn.
20
Usu uIn cumInu
unntI uIn, mItsnbI sInnc bunun
cumInu bunutImu uIn, Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun sInnmIcx
cumInu quItI uIn.
21
EmI sInncmu unIn cu uxu mI
sinania oquin an xuc
nbi an uni
umInun quIxun upu InntI Icn.
Usaribi oquin ca an papan ami
nishquin an bchIcbI un unI umInun
upu InntI Icn. ImuInun cu usufIbI
oquin an bchicnn ami nishquin an
pupubI un unI umInun upu InntI Icn.
22
MItsxmI mI sInncb cu uxu mI
sInncmu unIcumux mItsumI nIshtI
Icn. Usu unbI cu un uIsu u cufu
IcbtunbI mI sInnquIn ncmu
unicamax Nucn Papa Diosan ntnu
b ItI Icn.
23
Achshi manuxun bana
uixuniabi unin mitsun bana cuaisama
tanquin btsi btsi ocx camina btsi
munu cuuntI uIn. Anuxunribi bana
uixunia unin mitsu btsi btsi ocx
camina anuaxribi btsi manu cuanti
uIn. En cunu userabi mitsu cain, anu
IsfueI unIbu Ic mucumunuxun mItsun
unIcumu bunu uIxuncmu puIn uIn
cunu x unI Inux Nucn Pupu DIosnuux
u x utcntI uIn.
24
UnIn u unnmIc unI un cu un u
unnmIc unI InuImu. Usaribiquin ca an
uni u mxunc uni an, an a u
mmic uni inuima.
25
MItsux n
unnmIc unIcumu uIn cu uxu mI
nIshc unIcumux mItsumIfIbI nIshtI Icn.
Atun btsI btsI ocsaribi oquin ca
mItsufIbI btsI btsI otI Icn. Atun
MATEO10
28
unshIn utImunn cushI, Beelzeb,
caquin anquIn cu mItsxmI n unIcumu
Ic, mItsufIbI usufIbI oquIn untI Icn.
Umi caranuna racu
WLDL
TXLi[D-HV~VTXLD
(Lc. 12.2-9)
26
EsuquInfIbI cu Jesusun un unnmI
c unicama bana uixuntanun xuquin
cacxa:
Unan mitsu btsi btsi ocxbi
camina an mitsu btsi btsi oc
unicamami racu
tImu uIn. Unan uni

ItsI pufnxun u ucxbI cu cumubI
unun unnc ItI Icn. Usaribiti ca
unan u up un
xun ucxbI cumubI

unun unnc ItI Icn.
27
En mItsu
im
ribi cac banacama camina camabi

unun cuunun uItI uIn. uianan
cumInu mItsun xubunuxun n mItsu
caccamaribi camabi unan cuanun
mnxun uItI uIn.
28
An uni btsi btsi
oquin bamamic unicamami camina
racu
tImu uIn. UsoquIn uquInbI cu unIn

bfu unshIn bumumItImu Icn. Usa
uIn cumInu usu unImI fucutima Nucn
Papa Dios, an uni an cushnbi
bamamianan an bru unshnribi man
tsi anuaxa xnIbuu unbI tmrati anua
Inun ImItI umIshI fucu
tI uIn.
29
Isfutsu cu cupmu Ic unIn cufqui
Itsumufutsu unun mufuquIn fub
biti
Icn. Chumufutsu usha an cup
ItsumushI IcbI cu Nucn Pupu DIosun
cumubI Is uchshi achshi isia.
Usaquian bfunc uIsh cu Nucn Pupu
Dios cuncbma bamaima.
30
An
Iscama branc Nucn Papa Diosan
cu mItsufIbI cumubI unnan uiti buu
cufumInu uI quIxun ununIu.
31
Mitsux
cumInu IssumuIfu uIn. Usu uIn cu Is
chumufutsucumu ucsamaira oquin
Nucn Papa Diosan mitsu branquin
isia. Usu uIn cumInu unun mItsu
bamamisa tancxbi racu
tImu uIn.
[FDQD-HV~VQDQDL
quiax quic uni uic bana
(Lc. 12.8-9)
32
c unicama cacxa:
Axu un n bunu cuucmu unIcumun
cuunun uI, x cunu Jesusun unI
uIn quIc unI u uIquIn cunu nfIbI,
ux cu n unI Ic quIxun n Pupu
DIos nunu Ic u cutI uIn.
33
Usu unbI
cunu uxu mI fubInI, x cunu Jesusun
unImu uIn quic uni a uiquin, ax
cu n unImu Ic quIxun n Pupu DIos
nunu Ic cutI uIn.
Axa ami sinncma unix ca
-HVXVDQXQLPLQLVKWLLFsTXLFsEDQD
(Lc. 12.51-53; 14.26-27)
34
c unicama cacxa:
Ex u uIn cu cumubI unIx btsib
btsIb nuIbununtI Ic quIxun mItsun
sInncxbI cu usumu Icn. Ex u uIn cu
uxu mI sInntIsumu tunc unIcumun
uxu mI sInnc unIcumu nuIbutmu,
umI nIshquIn utImoIsu tuntI Icn.
35
Ex
u uun mI cutumcb ca btsi btsi
unIx un pupumI nIshtI Icn. Usaribiti ca
xanu rafInx mIu cutumcb an
tItumI nIshtI Icn. Ex n ntnu u
uun mI cutumcb ca xanux an
emI nIshtI Icn.
36
Usu uIn cu uxu mI
catamtia oquin unin an aintsibi
utImotI Icn.
37
En unIcumun cu un pupu, an tita
nuIbutI Icn. Nuibatibi ca atu nuibac
sumuIfu oI mI sInntI Icn. UsuI mI
sInncmu uIsh cu n unImusu Icn.
UsufIbItI cu mI sInncsamaira oquian
an bchIc nuIbuc unI ux n unImusu
Icn.
38
A uI bumunuxunbI cunu
JessmI cutumtI bunu nquInmu uI
quIxuun un sInncmu unI ux cu n
unI ItImu Icn.
39
Uix cara an
MATEO10
29
cuncsu oquIn uI n ntnu upitax
tstishi sinania ax ca Nucn Papa
DIosnun ItImu Icn. Usu unbI cu uInu
Ic unIn cufu n ntnushi upitax tsti
sInnquInmu mI cutumquIn x
quicsubI oquIn uIu ux uInun uIsh
Nucn Papa Diosan ntnu ub ItI Icn.
Uicama cara Nucn Papa Diosan
FXStRWLLFsTXLFsEDQD
(Mr. 9.41)
40
c unicama cacxa:
An mItsun bunu cuuc unI un cu n
banaribi cuatia. An n bunu cuuc unI
an ca Nucn Papa Dios, an n ntnu
xua, an banaribi cuatia.
41
AsfubI nun
Ixuun n unIn uIquIn bunu uIxunIu
cuuquIn cu unI ItsIn sInntI Icn, a
banax ca asrabi Nucn Papa Diosan
sInnmIcxu quIc Ic quixun.
Usaquin sinani ca a bana quicsabi oi
ItI Icn. Usa uni ca an bana uixunc
unia iscsaribi oquin Nucn Papa
Diosan up isia. Usaribi oquin ca an up
uni isquin ax ca asrabi Jessmi
catamc unI Ic quIxun sInnquIn u
nuibaquin an bana cuac uni a Nucn
Papa Diosan up isia, up uni iscsaribi
oquin.
42
Ax n unI ushu mI upItI
catamc Icmabi axa shimaia isquin
ux cu JesucfIstonn unI Ic quixun
sInnquIn umpux Innc unI u cu
Nucn Papa Diosan up isia.
-XDQDQXQLFDPDQDVKLPLFsDQDtQ
XQiQPLFsXQL-HV~VLVQXQ[XD
(Lc. 7.18-35)
11
1
An unnmIc unIcumu un
uIxunc bunu unIcumu uIxun
tanun catancx ca Jess anribi Galilea
menu Ic mucumunuxun bunu
uixunux cuancxa.
2
UsuI ImuInun cu sIpunu Ixun Juun,
an uni nashimic, un Jesusun u uIu
uicania cuacxa. Cuaquin ca an uni
fufI Jess Istnun quixun xuacxa,
asrabi cara ax utia judos unibunn
cunc u Ic quIxuun Isnun.
3
Xucx
cuanxun ca Juann cacsabi oquin
ucquin Jess cacxa:
Mix caramina asrabi axa uti nun
cunc u uIn? MIxmI umu uIn
cufununu btsI unxu utI nun cuntI uIn?
4
CumInu n unIcumu uIxunIumI
cuuc bunucumu uIxuunun n u
uIumI Isccama uixunquin Juan cai
cuuntI uIn.
5
Cuunxun cumInu cutI uIn:
Bxuu unnbi ca br isia, an niti
btsic unxribi ca br upiti nitsia, an
an nami chqumIc Insnu unix ca
pxcutia, pab unin ca bana cuatia,
bamac unxbi ca basquia, uuma
unnribi ca anun Nucn Papa Diosnan
Inux I
ti bana cuatia.
6
Usaquin canan
camina, uI Nucn Pupu DIosun
xucmu cu ux Ic quImu, ux mI
sInnc unIcumux cu chumufuu I
cunIu quIxunfIbI Juun cuI cuuntI uI
quixun ca Jesusan Juann xuc
unicama cacxa.
7
Juan, an unicama nashimic, an
unicama cuancbtan ca Jesusan anu
Ic unIcumu uIsumuIfu Ic Juun
uiquin saquin cacxa:
Uisa uni isi caramina mitsux anu
unI Icmu menu cuuncn? Btsi btsi
oquIn sInnc unI ux cu tutsha suun
bcucsu Icn. Usa uni isi caramina
cuancn?
8
Ax usumu uIn cuInu uu IsI
cuancn? UpIfu usha cupira chupa
pauc uni isi caramina cuancn?
Usama ca. CumInu ununIn, upIfu usha
cupIfu chupu puuc unIx cu unu upu
Ic xubunushI Iu.
9
Usa uni isi cuanima
caramina au isi cuancn? An Nucn
Papa Dios quic bana uni uixunc uni
a isi camina cuancn, usa cat? Asrabi
cunu n mItsu cuIn, an Nucn Papa Dios
MATEO10,11
30
quic bana unicama uixunc unicaman
uIxuun bunu Isamaira ca Juann uni
uIxunc bunu Icn.
10
Juan uiquian
n menu ucmu pun Ic cuc bunu u
ca Nucn Papa Diosan Isaas cunomIu
cxa, sai quic:
A cuxumI cuunun cunu n unI xutIn.
Ax pain cuanquin ca anun cuanti
bai mnoquin racanacsaribi
oquin camabi unan min bana
cuunun utun nuItuu up Inun
sInunumItI Icn.
11
Usaquin cuno bana uitancxun ca
Jesusun unu Ic unIcumu cucxu:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, an
Nucn Pupu DIos quIc bunu unI uIxun
c unIcumun uIxunc bunu Isamaira
cu Juunn uIc bunu Iuxu. Usu uIn
cu u unIcumux IsumuIfu Juun Icn. Usa
unbI cu uxu Nucn Pupu DIosun ntnu
ItI n unIcumux, unan uumara isc
ushbI Juun IsumuIfu Icn.
12,13
Juun ucmu pun uIn cu MoIses
ImuInun un Nucn Pupu DIos quIc
bunu unI uIxunc unIcumun uIquIn
unicama uixuancxa. A unicama caxu
uquIn cu Juunn uIquIn, axa utia
judos unicaman canc ax ca uaxa
quiax quiquin unicama uixuanxa. Usa
uIn cu nfIbI, mI cutumc unicama
cu Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIxun
uIxunIu cuunun n u uIu IsI
uIsumuIfu unIx Nucn Pupu DIosnun ItI
sinania.
14
Mitsun asrabi cuaisa tanquin
cumInu unntI uIn, EIus cu utI Ic
quIc bunu ux cu Juun uI quI Icn. A
bunu quIsabi oi ca Juan, an unicama
nashimic, ax Nucn Papa Diosan
mnosabi oi uaxa.
15
An an pabitan n
bana cuac unin ca an nuitunnbi
sInnquIn cuutI Icn.
16
EsuquInfIbI cu Jesusun unu Ic
unicama cacxa:
n ntnua br bucuc unicamax
cufu uIsu Ic quIxun cunu mItsu cutI
uIn. Cu turatsucuxa cuaicsufIbI Icn.
Cuainux tim
c ushbIu cuuItIsu
tuntuncx cumxbI tsotun cu furinn
rari saquin caia:
17
Cuai chirini
cunun nun paca bana ocbbi camina
mus sInunI cuuItIsumu tun. Cuaitisama
tancb nux anpan caniacc
unIcumu Icsaribiti cananuna ini
fufumutI uI quicbbI cumInu mus
sInunI usuIfIbI IIsumu tun".
18
Usaribi ca
n ntnuu bucuc unIcumux Icn.
Juunx cu u msc pIcmu Iunun u
xucmu Icn. Usu Ic cu unIcumun a
unIx cu unshIn utImuu Ic quixun
caxa.
19
UsoquIun Juunn ucsoquin
uquInmu n cumubI u pIunun xuIu
IsquIn cu unIcumun suquIn uIu: A
unIx cu pIcn tupun Iunun xuIfuc unI
Icn. Ax cu un upu bunmItI cufqui
bIc unIcumu ImuInun uchuu
unicamab nuibanania quixun.
UsuquIun Juuncun unIn uIcbbi
ca Nucn Papa Dios, an n menu unun
xuu, un uc ucumux usbI Icn. Usa
cu quIxun cu uxu umI sInnc unIcumun
ununIu.
Axa btsi btsi manuax ami sinntisama
tanc unicama Jesusan ca
(Lc. 10.13-15)
20
Usaquin catancxun ca Corazn
ImuInun BetsuIdu ImuInun Cupefnum
a macamanuax uc unicama, atun
manuxun bana uixuanan uni itsin
ucmu u ucbbia an bana cuati ami
sinanacma, a unicama saquin Jesusan
cacxa:
21
Corazn manuax uc
unIcumu ImuInun BetsuIdunuux uc
unicama, mitsu cana asrabi cain,
mItsun munuxun n cushnbI n u
ucsufIbI oquIn TIfo ImuInun SIdn
unuxun n uIn cu unu Ic unIcumu
un uchucumu nI mI sInun Itsunxu.
An uchu cup mus nuItutI sInunutI cu
chupa chquic pauanan chimaputan
MATEO11
31
mushIquIu Itsunxu.
22
Usu uIn cunu
mitsu cain, anan an camabi uni an u
uc IstI ntn cu TIfo ImuInun SIdnu
Ic unIcumu ucsamaira oquin Nucn
Pupu DIosun mItsu uchoquIn custcanti
Icn.
23
Capernamnuax uc unicama,
mitsun caramina sinanin, camina
Nucn Papa Diosan ntnu ItI uI
quixun? Camina anuma, anua uni
uIsumucumu bumutuncx cuunc, anu
ItI uIn. MItsun munuxun n cushnbI
n u ucsufIbI oquIun Sodomunuxun
fIbI uc uIn cu un uchucumu nI unu
Ic unIcumu nncmu I Itsunxu.
24
Usu uIn cu unun cumubI unI un u
uc IstI ntn Sodomunu Ic unIcumu
samaira oquin Nucn Papa Diosan
mItsu uchotI Icn. UchoquIn cu u
munu Ic unIcumu ucsamaira oquin
mItsu utI Icn.
&KXiPDUXDWDQLFXssQX[FDPLQDsPL
FDWDPsWLDLquixun Jesusan ca
(Lc. 10.21-22)
25
Catancxun ca Jesusan Nucn Papa
Dios cacxa:
En Pupu DIos, mIxmI nu ImuInun
menu Ic ucumun Ibu Ic cunu mI
rabin. AmI unI unnmItI u u cumInu
un u unnc unIcumu unnmIquInmu
un u unInfucmu unIcumu unnmIun.
UsuquInmI uc cup cunu mI fubIn.
UsuquIn utI cumInu mIx cuun.
26
u
unnmu cu quIxuun unIn sInnc
unIcumun mIn ImIcxun n bunu cuutI
camina cuan.
27
Usaquin an Papa Dios catancxun
cu Jesusun unu Ic unIcumu umIfIbIshI
cacxa:
En Pupu DIosun cu cumubI un
sInun unnmIuxu. UInu Ic unnbI cu
uIsu unI Iunun uu uI cufunu x uucn
quIxun ununImu. En Pupu DIosun cunI
cu ununIu. UsufIbI oquIn cu uInu Ic
unnbi, uIsu cufu Nucn Pupu DIos Ic
quIxun ununImu. An Bchic, n cunI
cunu ununIn, ImuInun cu u n uIsuIfu
cufu ux Ic quIxun unnmIsu tunc
unIcumu unfIbI ununIu.
28
Nucn Papa
DIosun mI up Isnun quIxun uIsumuIfu
u unun unIn cuc ufIbI uI bnti
utsnc Ixun cumInu mI cutumquin
n mI uquInun cutI uIn. Cacxun
cana a ucama mnoquIn nun ushmI
tuntI Icsaribitimi up oquin sinani
cunun mItsu ImItI uIn.
29
Mitsxmi
cunIu cunu uIsufI cufumInu up ItI uI
quIxun mItsu unnmItI uIn. u
caquinma cana tmfuquInmumI utI
sn
InshI x cuncsubI oI Inun mItsu

ImItI uIn. ImIxun n uquIncx cumInu
up oquIn sInunI chumashirua tani
cuntI uIn.
30
MItsxmI nun uIn cu
n mItsu uquIncx mItsun utI ux uIsu
Icn.
Anun u mtima nt
an Jesusan
XQiQPLFsXQLFDPDQWULJREsUX
pi uic bana
(Mr. 2.23-28; Lc. 6.1-5)
12
1
Usaquin catancx ca anun u
mtima ntn Jess bain anu
tfIgo upc nan cuancxa. Ab
cuunquInbI cu un unnmIc unIcumun
piisa tanquin trigo bru pc
c
sircaquin bixun piacxa.
2
Usoia isquin
ca fariseo unicaman Jess cacxa:
Ca is, anun u mtima ntn
usuquIn u utI unmubI cu mIn
unnmIc unIcumun usoIu.
3
Mitsun caramina Davidnn ca
ucumu Ixun uxu ub cuunc unIcumu
btun soquIn u ucxu quIxun cuno
bunu u Iscmu uIn?
4
Davidnn ca
ucumu Ixun pIIsu tunquIn unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu atsnxun
unu Ic pn, Nucn Papa Diosan isti
oquin nanc, a bixun piacxa. A panxa
judos sucefdotenInshI pItI uun unI
MATEO11,12
32
ItsIn pItI Icmabi ca sacerdotenn
Inncxun DuvId ImuInun ub Ic
unicaman piisa tanquin piacxa.
5
Mitsun caramina judos sacerdotecama
uI quI cuno bunu u Iscmu uIn?
BtsI ntn ucsaribi oquin ca anun u
mtima nt
nribi anuxun Nucn Papa

DIos fubItI xubunuxun un utI ucumu
ucxu. UsoquIn ubI cu uchumu Icn.
6
En cunu mItsu cuIn , anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubu Moissnn
uIusumuIfu cu u n mItsu cuc bunu
nx Icn.
7
Nucn Papa Diosan bana ca
sai quia: Unun fubIunun un uchu
tr
nc Inuxun ufucuc uInu fxun

xaroia isi cuncsamaira oi cana atun
unI ItsI nuIbuquIn uxu uquInsu Ic
uquInIu IsI cunIn". A bunu cuuc uIsh
cumInu n unnmIc unIcumun tfIgo
bfu bIxun pIIu IsI munncmu Itsun.
8
UnI Inux Nucn Pupu DIosnuux u Ixun
cunu n unun u mtima ntn cara
uu utI Ic quIxun unI cutI uIn.
$tQPsFsQEDPDFsXQLD-HVXVDQSs[FD
(Mr. 3.1-6; Lc. 6.6-11)
9
Anuax cuanx ca Jess anua judos
unicama tim
ti xubunu cuani
atsancxa.
10
Anu ca uni achshi an
mcn umo Ic bumuc Iucxu. A uni
isquin ca fariseo unicaman Jess, an
ca nux quicsumu oquIn uIu quiax
umI munncutsI quIxun sInnquIn
anun u mtima ntn uni uc
pxcutI cufu usbI Ic? quixun
uccxa.
11
MIcumu uInu Icn cufumInu unun
u mtima nt
un mItsun ufucuc
uina quininu nipactia biquinma
isshItI uIn? Camina isshiquinma biti
uIn, usa cat?
12
Afucuc uInusumuIfu
cu unI Icn. Usu uIn cu unun u
mtImu ntn unI pxcutI usbI Icn.
13
Catancxun ca Jesusan, uni an
mc
nmi uc cacxa:
Ca mshpat.
Cacx mshpatishi ca mpxcacxa,
un mcn ItsIsufIbI up Itnun.
14
Usoc
b chiququiani cuanx ca fariseo
unIcumu Jess uI uIsoxun utI cufu
quIux s
nancxa.
uixunc unin Cristo
uiquin cuno bana
15
Usux cu fufIseo unIbu snania
unnbIunI Jess unuux cuuncxu.
Cuancb cu Itsu unI ub cuuncxu.
Cuania ca Jesusan uni uccama
pxcuquin,
16
un cu usoquIn u uIu
quIxun cumInu chunIotImu uI
quixun cacxa.
17
Nucn Papa Diosan
umIcxuan a uiquin Isaasnn cuno
subI oI cu Jess Iucxu, sai quic:
18
Enx cu x cuncsubI oquIn unun
n cusc Iunun n nuIbuIfuc u
Icn. A isi cana cunin. En cushI
cunu u InntI uIn. Inncxun ca
judosma unicamaribi uisoquin
cufunu n utxu up Inun ImItI uI
quIxun uIxuntI Icn. uixuanan
cu n cunu cumubI unun u uIu
IsquIn uIsu cufunu otI uI usoquIn
utI uI quIxun uIxuntI Icn.
19
Ax
ca unicamab cubcanantima
Icn, ca cfununtImu Icn. Bain
cuani munuma cuncni banaquin
cu unIcumu cuumItImu Icn.
20
Pc pchi sitan oquin psnpu
c u cu xunun uIsumu Ic putIu.
Usu unbI cu n Bchicnn uni
uIsumu ushu uchuu ushbI
uInun IIsu tunIu cuuntnun xutima
Icn. Lamparn bnabuti cuncsa
cu uxu umI sInunIbI umI cushIIfu
cmu unI ux Icn. Usa unibi ca
uInun Iuxmu cuuntnun xutima
Icn. Anun cumubI u uIsumu
cumu cutI nt utmainun ca
an cushnbi ami catamc
MATEO12
33
unIcumu uquIntI Icn.
21
Judosma
unibunxribi ca ami catamti
Icn, un cu utu uquInIu quIxun
ununI.
fXQVKLQDWLPDQsQFXVKLQFD-HVXVDQxX
DLDTXLi[DIDULVHRXQLFDPDTXLD
(Mr. 3.19-30; Lc. 11.14-23; 12.10)
22
UsuI Icbtan ca uni achshi unshin
utImunn ImIcxu bxuu Iunun
banauma, a Jessnu unin bacxa. Bia
Jesusan pxcucxun ca banaquin isacxa.
23
Jesusun usoIu IsI cu unu Ic unIcumux
fututI sInncusmuI cununcxu:
n unix cara asrabi Davitan
rbnqui, axa uti nun canc, u Ic?
24
Jesusun usoquIn u uIu uIcunIu
cuati ca fariseo unibunx quiacxa:
NunshIn utImunn upu, Beelzeb,
un umIcxuinshi ca n unin unshin
utImu chIquInIu.
25
UsuI quIu un sInun unnquIn cu
Jesusan fariseo unicama cacxa:
Cu su Icn. Achshi menuxuan an
upu ImIc unIbunn cushIcumun btsI
btsI oquIn sInnc uIn cu u menu
bucuc unIcumux Itsu ushbI upItux
bucui btsib btsib nuibananima
ucununI cutIu. UsufIbItI cu munu Ic
unicamax btsib btsib nuibananima
nishanani upitax bucuima cutia.
Usaribiti ca an aintsib bucaxbia
nishananc unicamax amanu amanu
cuunI tsuqui nttia.
26
Mitsux camina
quin, unshIn utImunn upu, Sutuns,
Beelzebribi cac, un umIcxun isana
unshIn utImu chIquInIn. Usami
mItsux uI quIc unbI cu unshIn
utImunn upun unshIn utImu fufI
chiquncb un umIcxuun u utI
unshIn utImu umu ItI Icn. Usu uIn
cu unshIn utImunn ub unshIn
utImu chIquInImu.
27
En unshIn
utImunn upun umIcxun unshin
utImu unInuu chIqunc uIn, cara
mItsun unIbunn uIn umIcxun unshin
utImu unInuu chIquInIn? Mitsun
unIbunn cu mItsu cutI Icn, unshin
utImunn upun umIcxunma ca Nucn
Pupu DIosun umIcxuinshi unin unshin
utImu unInuu chIquntI Ic quIxun.
Usaquin cacxun cumInu unntI uIn,
mItsnmI uI quIc bunu ux cu
asfubImu Ic quIxun.
28
Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun umIcxun
unInuu n unshIn utImu chIqunc uIn
cumInu unntI uIn, Nucn Papa Diosan
cu uxu mI cutumc unicama ainan
ImInuxun n menu unun xuuxu
quixun.
29
sa ca. Ui unnbi ca cushi uni, an
xubunu atsnxun an u bicuanima. An
Ibu puIn nuxun cunI cu un u bIcuntI
Icn. UsufIbI oquIn cunu n un
upusumu cushIIfu Ixun unshIn utImu
chiquinin.
30
saribi ca. Unan branquin
timcmu uIsh cu un ufucuc
uInucumu tsuquia. Usaribi oquin ca
un mIu sInnun unI uquIncmu unI un
mI sInnxmu Inun unI ImIu.
31
Usu uIn cunu mItsu cuIn, Nucn
Pupu DIosun cu unIn utImu u uc
camabi tr
ntI Icn, umIu utImutI

banacribi. Usu unbI cu uxu un Bfu
NunshIn Up uI utImutI bunuc unI, a
Nucn Pupu DIosun un uchu trnima.
32
Axu unI Inux unuux u uI utImutI
banac uni a ca Nucn Papa Diosan an
uchu tf
ntI Icn. Usu unbI cu uxu un

Bfu NunshIn Up uI utImutI bunuc
unI un uchu Nucn Pupu DIosun
trnima, bamatancxribi ca xnibua
unbI un uchu tf
nc ItImu Icn.
$tQELPLFXStVKLLXQiQWL
bana Jesusan uia
(Lc. 6.43-45)
33
Cu su Icn: Up I upcx ca an
bImI up ItI Icn. I uIsumu upcx ca
MATEO12
34
un bImI uIsumu ItI Icn. An bimi
IsquIn cu unIn unntI Icn, a i cara up
Ic, cufu uIsumu Ic quIxun. Usaribi
oquIn cumInu n u uIu IsquIn unntI
uIn, uIn cushIn cufunu u uI quIxun.
34
MItsux utImu Ixun unI pufnc uIsh
cumInu mItsun fufucumu Isaribiti an
unI pIc funusufIbI uIn. Unix ca an
nuItu mu sInncsaribi oi an
cubitan banaia. MItsun nuItu uIsumu
uIn cumInu utImutI bunuIn.
35
An nuitu
up uIn cu unI up u uI upItI bunuIu.
Usu unbI cu fufI unIx un nuItu upmu
uIn, upmu u uI utImutI bunuIu.
36
En
cana mitsu cain, anan an camabi unin
uc ucumu IstI ntn cu Nucn Pupu
Diosan uisai cara banaxa quixun
unnan uisa banan cara sinanima
utImutI bunuxu quIxun cumubI unI
unntI Icn.
37
Mitsun banacama
unnquIn cu Nucn Pupu DIosun
uchuumu cufumInu uIn quIxun Isunun
uchuu cufumInu uI quIxun IstI Icn.
$LVDPDXQLFDPDQXQLLWVLQ
DFsPDxXDQXQ-HV~VFD
(Mr. 8.12; Lc. 11.29-32)
38
Cacxun ca an Moissnn cuno
bunu unnc unIcumu ImuInun fufIseo
unicaman Jess cacxa:
Min camina asrabi Nucn Papa
DIosun cushIn u uI quIxun nun
unnun camina nun nu isnun uni itsan
ucmu u utI uIn.
39
Unicama Nucn Papa Diosmi
sInncmu Ixun cu utun Isnun unI ItsIn
ucmu u unun quIxun cuIu. Usa
unbI cunu, x cunu userabi Nucn Papa
DIosnuux u uI quIxun utun unnun,
btsI ufIbI utun uccxunbI uImun.
nishi cana mitsu cain, Jons Isaribiti
cunu x ItI uIn.
40
Jons ux cu bucunu
Ic uInu chu un pucunu fub
ImuInun
achshi nt, ImuInun fub
ImuInun
achshi im
fIbI Iucxu. Usaribiti cana

unI Inux Nucn Pupu DIosnuux u, x
rab
ImuInun uchshi nt, ImuInun

rab
ImuInun uchshi im
mut
quInIoc unu fucnc ItI uIn.
41
Nnive
cuc munu Ic unIcumux cu uIsumu
IcbIu Jonsnn Nucn Pupu DIosun
bana uixuncxun cuati sinanati ami
sInncxu. Jons IsumuIfu cunu x
uIn. Usu IcbI cu n ntnu bucuc
unIcumun n bunu cuuIsumu tunIu. Usa
uIn cu unun Nucn Pupu DIosun
cumubI unun u uc IstI ntn,
NnIvenu Ic unIcumun n ntnu
bucuc unIcumu cutI Icn: Mitsun
Jesusan bana uixuncxunbi cuacma
uIsh cumInu nux IsumuIfu uIsumu uI
quixun.
42
Salomn cac uni, uxu upu
Iunun Itsu u unnc uIn, cu ufu
menu Ic upu xunu ux un bunu cuutI
cuancxa. Cuanx bbatancxun ca
cunquin an bana cuacxa. Salomn
IsumuIfu cunu x uIn. Ex usu IcbI cu
n ntnuu bucuc unIcumun n bunu
cuaisama tania. Usu uIn cu unun
Nucn Pupu DIosun cumubI unIn u uc
isti ntn, u xunu upu un SuIomonn
bunu cuuc Ixun, n ntnu bucuc
unIcumun n bunu uIxuncxunbia
cuucmu Ic, uchotI Icn.
$QXD[FKLTXtFsDQXELxXQVKLQ
DWLPDFXDQWsFsQWLEDQD
(Lc. 11.24-26)
43
Uninuax chiqutuncx unuu umpux
Icmu menu cuunI cu unshIn utImu
unuu ItI bufI nItsIu. Bariquinbi
mraquinma ca sinania
44
unuux x
chiqua anubi cana cuantcntI uI
quixun. SInnbIunI cuunI bbaquinbi
ca xubua unin ma
nquin mnocx up
ushbI Ibuumu usufIbI Ic unuuxu
chiqua uni an nuitu isia.
45
Isbiani
cuanxun mcn achshI ImuInun fub
MATEO12
35
unshIn utImuIfu mrabianquin buanx
ca anuaxa chiqua uni anubi ab
atsntcnia. Usu uIn cu unuu unshIn
utImucumu utsnc unI ux bfmu
IsumuIfu Iu. A unxu Icsaribiti ca n
ntnu bucuc unIcumuxfIbI ItI Icn,
utun n bunu cuuIsumu tunc cup.
Usaquin ca Jesusan cacxa.
Jesusan ca amia sinnc
unicama aintsi oia quic bana
(Mr. 3.31-35; Lc. 8.19-21)
46
Jesusun unu Ic unIcumu bunu
uIxunmuInun uxun cu mnxun un
tItu ImuInun un xuc
antun Jessb
cananuna banacatsi quIxun unu Ic
uni cacxa.
47
Caia cuaquin ca achshi
unin Jess cacxa:
MIn tItu ImuInun mIn xuc
antu ca
mun Icn. Ca mib banatisa tania.
48
UIx cufu n tItu Ic? ImuInun
cufu uIcumux n xuc
untu Ic?
49
UsuI quIquIn cu un unnmIc
unicama an mcnun sunnquIn
cacxa:
En unIcumux cu n tItu ImuInun
n xuc
untu Icn.
50
Uicaman cara
Nucn Pupu DIos nunu Ic ux cunc
subI oquIn uIu, ucumux cu n xucn
ImuInun n chIfubuc ImuInun n tItu
Icn.
Bana itsi uicsoi an u
DSiFsXQLxXLTXLFsEDQD
(Mr. 4.1-9; Lc. 8.4-8)
13
1
A ntn xubunuax cuanx ca
Jess parmpapa cub tsbuu
cxa.
2
Tsbucb cu uIsumuIfu unI u
nb
tsiorati tim
acxa. Tim
cb man
nuntInu Ifutuncxu Jess tsmainun ca
unicamax masinu bucubuacxa.
3
Bucubuc cu Jesusun Itsu bunu
unnmIquIn bunu ItsI uIcsoquin
An u bfu upc uni ca an nanu
upquin u bru sacai cuanxa.
4
Sacacx
ca rarinx anan uni nic me iru anu
nipacaxa. Nipacc isbtsini uxun ca
uina pchiunn euxu.
5
Rarinx ca
maparau menu nipacaxa. Nipacax ca
me cxtmu uIn bntishi cooxa.
6
Coxbi ca uruquian barin xarocx an
tupun umu uIn chushIuxu.
7
Rarinx ca
muxau menu nipacaxa. Nipacax coi
cu Ifuuxu. IfuxunbI cu muxun ub
coquin mapurucxun tuucmu Icn.
8
Usu unbI cu fufI u bfu ux me upnu
nipacaxa. Nipacax coi canitancxun
ca up oquin tuaxa. Tuacx ca rarinx
un bImI ItsuIfu, cIen Iuxu, rarinxribi
cu un bImI Itsu, sesentu Iuxu, rafInx
fIbIshI cu un bImI ItsumushI, treintaishi
Iuxu.
9
An an pabitan n bana cuac
unIn cu un nuItunnbI sInnquIn cuutI
Icn.
Uisa cup cara Jesusan bana itsi
uicsoquin bana uiacxa quic bana
(Mr. 4.10-12; Lc. 8,9-10)
10
A bana uixuncxun cu un unnmI
c unicaman Jess nb
tsioraxun
uccxa:
Uisacasquin caramina bana itsi
uicsoquin n unicama bana
uixunin?
11
Nuccxun cu cucxu:
UnI Itsun ununIumubI cumInu
mItsun Nucn Pupu DIosun sInnmIc
xun un unnmIc u ununIn. Usu unbI
cu fufI unIn ununImu.
12
An n bunu
cuaquin a bana quicsubI oquIn uc unI
u cu n bunu ItsIfIbIu cuunun Nucn
Pupu DIosun unnmItI Icn. Usu unbI
cu un n bunu cuuquInbI sInncmu unI
a, un Isu unnxu quIxuun sInnc bunu
a camabi Nucn Papa Diosan manumiti
Icn.
13
En uIu IsquInbI cu utun n
cushI Nucn Pupu DIosun Innc u
sinanima. Atun pubItun n uIxuncxun
MATEO12,13
36
cuaquinbi ca uisai quic cara quixun
unntIsumu tunIu. Usu uIn cunu ucumun
cuaisabi oquin uiquinma bana itsi
uicsoquin uin.
14
Isaasnan a
unicama uiquin cuno bana quicsabi
oI cu usuI Iu, sai quic:
MItsun pubItun n bunu uIu
cuaquinbi camina uisai cara quia
quIxun unntImu uIn. Mitsun
bfun n uIu IsIbI cumInu x
cushIIfu unbI mI sInntImu
uIn.
15
Atun nuItu mu unntI
sama tanan ca judos unicaman
atun pabitan cuaquinbi uisai
quIc cufu quIxun unntIsumu
tania. Atun bfnbI n uIu
IsquInbI cu x cushIIfu unbI mI
sInntIsumu tunIu. EmI sInunutIu
cunu utu n unI Inun I
mitsian.
Usu unbI cu IIsumu tunxu.
16
Atxu Isuus quIsubI oI mI sInntI
sama tancbtanbi camina mitsun brun
n u uIu IsI mI cutumtin. En bunu
camina mitsun pabitan cuaquin mitsun
nuitu mribi up oquin sinanin. Usa
uIsh cumInu chumarua tani cunin.
17
Asrabi cana mitsu cain, x ucmu
pun uIn cu bfmu un Nucn Pupu DIos
quic bana uni uixunc unicama
ImuInun uxu Nucn Pupu DIosmI
sInnc unIcumunfIbI CfIsto cu utI Ic
quIxun uIquIn cuno bana
unnquIn, uIsuI cufu ItI Ic quIxun
IstIsu tunquInbI Ismu Icn. Uisa bana
cufunu uIxuntI uI quIxun cuuIsu
tunquInbI cu cuumu Icn.
8LVDLTXLFsFDUDDQxXDSiFsXQLxXL
TXLFsEDQDLFsTXL[XDQ-HVXVDQxXLD
(Mr. 4.13-20; Lc. 8.11-15)
18
An u upc uni ui quic bana
uIsuI quIc cufu quIxun mItsu uIxun
muInun cumInu cuutI uIn.
19
Anan uni
Nucn Pupu DIosnun ItI n bunu un
pabitan cuaquinbia uisai qui quic cara
quIxun up oquIn unncbma uxun ca
unshIn utImunn upun bn
nquinshi
uni manumia. Usa banax ca anan uni
niti me iru anua nipacc u bru
usufIbI Icn.
20
Maparau me bxbnua
u bru nipacc asaribi ca rari uni
Icn. Usa unin ca Nucn Papa Diosan
bana cuati cunquin bn
nquinshi a
bana quicsubI oI cunu ItI uI quixun
an nuitunn sinania.
21
Usaquin
sInnquInbI cu mupufuu menu
nipacc u bfu tupun Itsuuma
usufIbI Ixun Nucn Pupu DIosun bunu
Itsumu nt
inshi sinania. SInnquInbI

cu unbI musquIn sInnan Nucn Papa
DIosun bunu ucb ami nishquian unin
utImocxun a bana manuquin nia.
22
Muxau menua nipacc u bru
usufIbI cu fufI unI Icn. A unicaman ca
Nucn Papa Diosan bana cuaquin a
sinania. Usaquin sinanibi ca n menu
Ic uIshI sInnan Itsu uu uIsh
cunu cuntI uI quixun sinani, Itsu
uu IIsu tunun btsI ufIbI cunia.
Usu uIsh cu Nucn Pupu DIosun
sInncxbI u bfu upca coiabi
chucun mupufucsu usufIbI uIsh
bimiumusu Iu.
23
Me up anua u bru
nipacc usufIbI cu fufI unIcumu Icn.
A unicamax ca Nucn Papa Diosan bana
asrabi cuaquin a bana quicsabi oquin
uc uIsh me upnu upc u bru, axa
coi canitancxun up oquin tuac,
usufIbI Iu. RafInx cu ItsuIfu, cien,
bimiusu Iu, ImuInun cu furinxribi
Itsu, sesenta, bimiusu Iu, ImuInun cu
rafInxfIbIshI ItsumushI, treinta,
bimiusu Iu.
8QtDQxXEsUXXStDSiFsQXXQLLWVLQ
FKXFXDLVDPDDSiFsxXLFsEDQD
24
Bana itsi uicsoquin uixunquin ca
Jesusun unu Ic unIcumu suquInfIbI
cacxa:
MATEO13
37
Nucn Pupu DIos nunu Ic un
uInun ItI unIcumu uInun ImItI ux cu
sufIbI Icn. Achshi unin ca u bru
up un nunu upxu.
25
ApnbI cu
cumubI unxu uxun, anu cuanxun axa
ami nishc achshi unin a nanu u
bfu uIsumu upxu, upbiani ca
cuanxa.
26
Usu uIn cu u bfu upc ax
up uIsh coI cunItuncx bImIuxu. Bimiu
unbI cu u bfu uIsumu uxfIbI coI
caniaxa.
27
Usaa coia isibiani cuanxun
ca an u mxunc unIcumun un Ibu
saquin caxa: Min camina min nanu u
bfu up upun. Usa cat? Usu unbI
cufu chucu uIsumu uIsux coux?
28
Cacxun cu un Ibun cuxu: Axu mI
nIshc unIn cu usuquIn uxu. Cacxun ca
an u mxunc unicaman caxa: Nunu
u chucu uIsumucumu bchiti cuanti cara
uIsu ItI Ic?
29
QuIu cu un Ibun cuxu: A
chquIn mInu u upc aribi chiti, usa
uIn cumInu chucu chtImu uIn.
30
Anun
un bImI bItI nt utmainun abbi
cunItunun cumInu ntI uIn. A nt
ucbtun cunu un nunu Ic bImI bItI
unIcumu cutI uIn: Chucucama pain
camina bchtI uIn. Bchxun camina
nnuxun nutI uIn. Nu bfu up upc
an bimi bitancxun camina anu u
bimi bucnti xubu anu up oquin
bucntI uIn.
Mostaza bru ui quic bana
(Mr. 4.30-32; Lc. 13.18-19)
31
cacxa:
Nucn Pupu DIos nunu Ic, an cara
uInun ItI unIcumu uIsoquIn uInun ImItI
Ic quIux cunu mostuzu bfu uI quIn.
Cu su Icn. Axu chumufutsu IcbI cu
mostaza bru bitancxun unin an
nunu uputIu.
32
Mostaza bru ax ca
chumufutsuIfu Icn, btsi u bru
chumufutsusumuIfu cu ux Icn, ushbI
cu upcx btsi u bru canicsamaira
Iu. Usu ushu cunI IIsufIbI Inun punu
ccbtun cu munun nunc uInucu
max anu nooi aia. Usaribiti ca Nucn
Pupu DIosun unIcumux ItsumushI puIn
IuxbI ItsuIfu Itnun uatia.
$QXQSiQFKDPLWLxXxXLTXLFsEDQD
(Lc. 13.20-21)
33
cacxa:
Nucn Pupu DIos nunu Ic un cufu
uInun ItI unIcumu uIsoquIn un unI
ImItI Ic quIux cunu unun pn chumItI
u ui quin. Xunun xuIcmu puIn Ixun
unun pn chumItI ucun mscucx cu
an xquon msioti rnc ax chaia.
Usaribiti ca Nucn Papa Diosan
unIcumux ItsumushI puIn IuxbI ItsuIfu
Itnun uatia.
Uisa cup cara bana itsi uicsoquin bana
xXLDTXLi[D-HV~VTXLDEDQD
(Mr. 4.33-34)
34
Usoquin ca Jesusan bana itsi
uicsoquin btsi btsi u uiquin anu
Ic unIcumu bunu uIxuuncxu. Btsi
bunnmu usoquInshI cu bunu uIxuun
cxa.
35
Jesusan ca usaquin bana
uIxuntI Ic quIux cu un Nucn Pupu
Dios quic bana uni uixunc unix
bfmu quIucxu, sai qui:
En cunu bunu ItsI uIcsoquin
uIquIn bunu uIxuntI uIn,
uInsufunbIu unIn unnmu u
uiquin cana unicama uixunti
uIn.
VDLTXLFsFDxXEsUXXStLPDLQXQFKXFX
DLVDPDxXLTXLFsEDQDD[LFs
quixun Jesusan ca
36
Usoquin bana uixuntancxun anu
Ic unIcumu bIunI cuunx cu Jess
xubunu atsanacxa. Atsinia ca an
MATEO13
38
unnmIc unIcumun nb
tsioraquin
Jess cacxa:
UIsuI quIc cufu nunu Ic chucu
uI quIc bunu ux Ic quIxun cumInu nu
uIxuntI uIn.
37
An u bfu up upc uni asaribi
cunu unI Inux Nucn Pupu DIosnuux u
x uIn.
38
Anu u bfu upc na
usufIbI cu cumubI n me Icn. u bru
up asaribi ca Nucn Papa Diosan
unIcumu Icn. Chucusaribi ca a unshin
utImunn upun sInnmIc unIcumu
Icn.
39
An chucu upc uni asaribi ca
unshIn utImunn upu Icn. Anun bimi
bItI nt uIquInbI cunu x utcnti
nt ui quian. An bimi bic unicama
usu cu ngeIcumu Icn.
40
Anun u bimi
biti nt
an unin chucu pain bchtanc

xun tsIn nntI nt usufIbI cu unun x
utcntI nt ItI Icn.
41
Ex unI Inux
Nucn Pupu DIosnuux u Ixun n
ngeIcumu xucxun cu un u uIsumu
uc unIcumu ImuInun un btsI unI u
uIsumu unun umIc unIcumufIbI
bitancxun
42
man tsi cha rquiruc
unu putI Icn. Anuux cu unu Ic
unicamab tmrai bntI Inuxun uIu.
43
UsuI Icb ca barin uruquian
pcucxu up Icsaribiti an Nucn Papa
DIosun bunu uc unIcumux ub uIsh
upIfu up ItI Icn. An an pabitan n
bana cuac unin ca an nuitunnbi
sInnquIn cuutI Icn.
8QsFsDLVDPDLUDFXStFs
u ui quic bana
44
Catancxun ca Jesusan saribi oquin
un unnmIc unIcumu cucxu:
uInun ItI unIcumu uIsoquIn uInun ImItI
Ic quIxun uI cunu uIsumuIfu cupc
u ui sai quin: Achshi unin ca
uIsumuIfu cupc u, me uc mu unI
itsan una, mraxa. Mraquin ca
nun cu ItI Ic quixun sinani
cunquin maputcanxa. Mapubiani
cuanquin ca an ucama anun a me
maruti curqui binuxun maruaxa.
Marutancx curqui bi utcnquin ca a
me uInun Inun mufuuxu. Usaribiti ca
uni btsi u cuncsamaira oi Nucn
Pupu DIosnun ItI cunia.
Perla cac u cupira cup ui quic bana
45
Nucn Pupu DIos nunu Ic un uInun
ItI unIcumu uInun ImItI ux cu sufIbI
Icn. Achshi uni an u maruc ax ca
murusa u, perla cac, ax po nam
iscsa, u u upIfu up uIsh uIsumuIfu
cupc, a biisa tanquin bari nitsia.
46
Bariquin mraxun biisa tani ca anun
maruti curqui binuxun an ucama
marui cuanxa. Cuanxun maruquin
curqui bitancx utcnquin ca a perla
uIsumuIfu cupc, uInun Inun mufuuxu.
Usaribi oi ca uni btsi u cuncsu
muIfu oI Nucn Pupu DIosnun ItI
cunia.
Anun tsatsa biti rica ui quic bana
47
Catancxun ca Jesusan saribi oquin
cacxa:
uIsoquIn uInun ItI unIcumu un unI
ImItI Ic quIxun uI cunu fIcu unun
tsatsa biti ui sai quin. An tsatsa bic
unicaman ca an rica bacanu
saracabianquin anun u baratia.
Usotancxun ca anua cruia tsatsa
uIsumuIfu bItsIu.
48
Bitancxun masinu
bunxun cu unu tsxun upbushi
casquin biquin caqunu puruia.
Puruquin ca a pitima u a bacanu putia.
49
UsufIbI cu unun x utcnti nt
Inuxun uIu. Ex utcncb uquin ca
ngeIcumun unIcumu Nucn Pupu
DIosun Iscx up Ic ucumu ub Inun
bIunun un Iscxu upmu Ic unIcumu
bixun,
50
man tsi cha rquiruc anu
MATEO13
39
punuxun uIu. Anuux cu unu Ic
unicamab tmrai bntI Inuxun uIu.
-HVXVDQEDQDLFsVDULELFDEsUiPD1XFsQ
Papa Diosan bana cuno ax
XStLFsTXLFsEDQD
51
Catancxun ca saquinribi an
En mItsu cuc bunu cuInu cuutIn?
Cacxun cu un unnmIc unIcumun
cananuna cuatin quixun cacxa.
52
An Nucn Pupu DIos nunu Ic un
bunu nnc unI, un cu n unI uIxunc
bana unicama uixuanan bfmu
uiquin cuno bana aribi uixunia. Ax
ca xubuu unan a isi uc uni an u i
ImuInun un u Imu ushbI up, aribi
IsmIcsu Icn.
-HV~V1D]DUHWQXLi
(Mr. 6.1-6; Lc. 4.16-30)
53
Bana itsi uicsoquin unicama bana
uixunquin ancbiani cuanx ca Jess
anuaxa canic menu bbacxa.
54
Bbu
tancxun ca anua judos unicama tim
ti
xubunu atsnxun bana uixunquin
unnmIucxu. Usoquian bana uia cuati
cu unu Ic unIcumux fututI cununcxu:
Uin cara n uni usaquian bana
uItI unnmIux? Uin cushin cara n
menuxuun unIn ucmu u uIn?
55
nx
ca carpinteronn bchIc Icn, ImuInun
cu un tItux Mufu Icn. Jacobo, Jos,
Simn, Judus ucumux cu un xucn Icn.
56
An chirabaccamaribi ca nu nub
Icn. UIn unnmIcxun cara saquin
bunu uIunun suquInfIbI u utI
ununx?
57
Usai canani ami nishcxun isquin ca
Jesusan atu cacxa:
uixunc unan bana uixunia ca unin
cuatia. Usu unbI cu uxu unuux cunIc
unan anuaxa canic menuxun bana
uixunia, unu Ic unIcumu ImuInun un
uIntsI IbucumunfIbI cuuIsumu tunIu.
58
Usaquian Jess quicsabi oquin ca
unu Ic unIcumun an ca asrabi
Nucn Pupu DIosun cushnbI u uIu
quIxun sInnmu Icn. Usu uIn cu
Jesusun Itsu u uquInmu unI Itsun
ucmu u ItsumushI ucxu.
Juan, DQXQLQDVKLPLFs, ax bama
(Mr. 6.14-29; Lc. 9.7-9)
14
1
Usu uIn cu unIcumun Jess
uIquIn chunIoIu GuIIIeunu Ic
unIcumun upu, Herodes, an cuacxa.
2
Cuaquin ca Herodesnn ratquin, an
u mmic unicama cacxa:
Jess, ax ca Juan, an uni nashimic,
u Icn. Bamaxbi ca basquiaxa. Usa
Ixun cu unI Itsun ucmu u uIu.
3,4
An Juan an uni tbscumIu uIsh cu
usai Herodes quiacxa. EsuI cu Iucxu:
Herodes, an ca an xucn Felipenn an
xanu, Herodas, a biacxa. Usu uIn cu
mInmI u xunu bItI cu uIsumu Ic
quixun Juann Herodes cacxa.
Cacxun ca Herodesnn an unicama
Juan bimiacxa. Bimixun ca namixun
sipuamiacxa.
5
An unIcumun Juun unun umItIsu
tanquinbi ca camabi unan Juan an ca
Nucn Papa Dios quic bana nu uixunia
quIxun sInnc uIn mima
nishcania quIxun sInnquIn umIumu
Icn.
6
Usu unbI cu unun buc
an ntn
Herdesnn camicx uxan unicaman
pimainun, Hefodusnn tu xunu xuntucu
ax upiti bairani ransacxa. UsuI Iu IsI cu
Hefodes chumu tunI cuuncxu.
7
Cunquin ca xanu xuntacu cacxa:
Au u cufumInu mI Innun
ucati a cana asfubI mI InntI uIn.
Sinanatcntimoquin cana ashiquin mi
cain.
8
Cacxun un tItu puIn uctancxun
ca an titaxa quicsabi oquin cacxa:
MATEO13,14
40
Juan, an uni nashimic, a tbscu
mIxun cumInu un muxc mun
xumpumI InntI uIn.
9
Usaquian cacxun cuuquIn mus
nuItuIfuquIn cu Hefodesnn uIsumu
tancxa. AIsumu tunquInbI cu sinanat
cntimoquin cana mi cain quixuan
cuc sInnun unu Ic unIcumunfIbIu
cuac cup usoquian xanu xuntacu
Innun an uni cacxa.
10
Caquin ca
sipunuabia Juan tbscanun quixun an
unicama xuacxa.
11
Xucx cuanxun
tbscabtsInquIn bxun cu un muxc
mun xumpumI xunu xuntucu Inncxu.
Inncxun bunxun cu un tItu Inncxu.
12
Usoquian tbscac bixun manbiani
cuunxun cu Juunn unnmIc unIcumun
Jess uixuancxa.
-HVXVDQDLVDPDLUDDLVK,
cinco mil uni pn pimia
(Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14)
13
UsuquIun Juun ucu un unIcumun
uixuncx ca Jess anuax nuntin cuanx
unuu unI Icmu menu cuuncxu. Usa
uIn cu unu cu Jess Ic quixuan
chunIoIu cuubIunI btsI btsI munu Ic
unIcumux men unuu Jess Ic unu
cuancxa.
14
Usuu Itsu unIu fIquIuncb
mun nuntInuux Ibquianquin ca
unicama tim
c isquin Jesusan atu

nuibacxa. NuIbuquIn cu Insnc
unicama pxcacxa.
15
UsuquIn ucba
bari xupbucbtun cu un unnmIc
unicaman anu cuanxun Jess cacxa:
Bari ca xupbutia, n mex ca anu
unI Icmu me Icn. Enu Iuxmu
unIcumu cuuntnun cumInu cutI uIn.
Cuunxuun ufI Ic mucumunuu utun
pItI bItnun cumInu xutI uIn.
16
Cu cuuntImu Icn. Mitsun ca piti
Inun.
17
cacxa:
Nun piti ura ca mcn achshI pn
ImuInun tsutsu fub
IshI Icn.
18
Enu cu bxun.
19
Cacxuan bcbtan ca Jesusan
basinua bucubunun quixun unicama
cacxa. Cac
xa bucubucbtan ca
Jesusan mcn achshI pncun tsutsu
rab
bIxun munmI bsuquin isquin

Nucn Papa Dios usbI cu catanc
xun pn tucupuxun un unnmIc
unIcumu Inncxu. Inncxun ca anu
Ic unIcumu pn mtcuquIn Inncxu.
20
Inncxun biquin ca unicama
cumuxunbI puchquin piacxa.
Puchquin pia sn
un cu usuI IIsu
umabia txc pItI un unnmIc
unicaman mcn rab
ImuInun fub
cuqu bucaquin biacxa.

21
An
puchquin pic nuc bncamax ca
uIsumuIfu uIsh, cInco mII unI Iucxu.
AtInshImu xunu ImuInun xucumunfIbI
cu puchquin piacxa.
-HV~VSDU~PSDSDFDPiQDQsQ
niquiani cuan
(Mr. 6.45-52; Jn. 6.16-21)
22
Usotancxun cu un tsInquIunquIn
unicama cabianmainuan, atux pain man
nuntinu cfuquIunI uc munun cuunun
quIxun Jesusun un unnmIc unIcumu
xuacxa.
23
Xutancxun unu Ic unIcumu
cabiani ca Jess axshI mutnu Nucn
Papa Diosb banai cuancxa. Nucn Papa
Diosba banamainun ca bari cuabuacxa.
Bari atsncba baqushcb Jess axshi
unu ImuInuun
24
un unnmIc unIcumu
mun nuntInu IfuquIunI pufmpupu
nb
tsI cuunIu cu suonpItun cuunsu

moquin bcacxa. Bcaia ca bchunanribi
tucncuquIn mun nuntInuu ftisoquin
ucxu.
25
Usomainuan pcaracb ca
pufmpupu cumnann niquiani Jess
atunu cuancxa.
26
Pufmpupu cumnu
nn niquiania Jess cuania isi ca atun
MATEO14
41
bmnan pqui racuti unshin sapi ca
quIux fututI shufrui quiacxa.
27
Usai quia ca Jesusan atu cacxa:
CumInu cushIcuntI uIn. Racuaxma
cu It, cunu uIn.
28
Cacxun ca Pedronn cacxa:
Mix camina asfubI Nucn Ibu uIn.
Usu Ixun cu x pufmpupu cumnann
nIquIunI mInu cuunun cut.
29
Ca ut.
Cacx ca Pedro man nuntinuax
IbquIunI pufmpupu cumnann
niquiani Jessnu cuancxa.
30
Cuanibi ca
suan upitan parmpapa bchaian isi
racuti nan
buti cuncni quiacxa:

Cana bacamiquin, cu bItsI ut.
31
Cunc
nquia cacxun biquin ca

Jesusan cacxa:
UIsucutsI cufumInu n mI pufm
pupu cumnunn nIcuutsInImI nu unun
ImIcxbI mI cutumtiman? Camina
mI sInncmusu uIn.
32
Jessba Pedro man nuntinu
Ifucb ca suan nt
acxa.
33
Nt
cbtun cu mun nuntInu Ic

unIcumun u tunIn funtIn pufunI tsbuti
umI sInnquIn Jess cucxu:
Mix camina asrabi Nucn Papa
Diosan BchIc u uIn.
Genesaret menuxuan Jesusan
LQVtQFsXQLFDPDSs[FD
(Mr. 6.53-56)
34
Pufmpupu uc munun cuunx cu
Genesaret cac menu bbacxa.
35
Bbaia
IsquIn cu u menu Ic unIcumun axa uc
ux cu Jess Ic quIxun unnquIn u
menu Ic unIcumun unnun chaniocxa.
Chaniocbtun cu unI Insnccama
Jessnu bacxa.
36
Bcxun ca uc
Min chupa cubshi ca nu ticamit.
saquin caquin ticashI cu Insnc
unicamax pxcacxa.
An nuitu upma cupa unin
DWLPDxXDFsEDQD
(Mr. 7.1-23)
15
1
Fariseo unicamabtan ca an
MoIsesnn bunu unnc unIcu
manribi Jerusaln manuax ricuatsini
uxun Jess cacxa:
2
Uisacasquin
cufu mIn unnmIc unIcumun nucn
fufu quI bunu tunImIn? A bana
quIsubI oI IquInmu cu mchucuxunmu
shi piia.
3
Cacxun cu Jesusun utu ucquin
cacxa:
Uisacatsi caramina mitsux mitsun
fufu quI bunu tunIbI Nucn Pupu DIos
quIsubI oI Imun?
4
Nucn Papa Dios ca
sai quiacxa: Min papan bana, min
tItun bunu cumInu cuutI uIn". ImuInun
ca saribiti quiacxa: Axa an papa, an
tItu uI utImutI bunuc unI u cumInu
bumumItI uIn".
5
Usu unbI cumInu
mitsux sai quin: Unin ca an papa, an
tItu suquIn cutI Icn: MI InntI IxunbI
cunu n mI InntI ucumu Nucn Pupu
DIos Inun.
6
Axa usai quic uni an an
pupu un tItu u uquIntImu cu usbI Ic
quiax camina mitsux quin. Usai quiquin
cumInu mItsun fufun uI bunu ushI
sInnquIn Nucn Pupu DIosun bunu
quicsubI oquIn uImun.
7
Mitsux camina
cm uIn. Isaasnan mitsu uiquin
cuno bana ca sai quia:
8
n unicaman ca an cubItunshI
rabia, IxunbI cu un nuItu mu
sinanima.
9
Nucn Papa Diosan
bana isa quixun ca unnbi uic
banaishi unicama uixunia. Usa
Ixun cu uncbI fubIu.
Isaasnn cuno bana quicsabi oi
cumInu mItsux In.
10
Catancxun ca saquinribi Jesusan
cunxun unicama cacxa:
En, bana uimainun ca up oquin
cuacan.
11
An u pic cupma, an
MATEO14,15
42
nuItunn utImuquIn sInunIu, an
cubitan upma banan banac a cup ca
Nucn Papa Diosan uni upma isia.
12
UsuquIun cuIu cu un unnmIc
unicaman Jess nb
tsioraxun cacxa:
Caramina isan, fariseo unicamx ca
usaquinmi unicama uixunia cuati mimi
nishaxa?
13
Cacxun ca Jeususan cacxa:
Uicamax cara Nucn Papa Dios
nunu Ic un uInun ImIcmu Ic,
acamax ca asfubI uInunmu uIsh ubmu
ItI Icn, an tapncunbi chcxa i
IcsufIbItI uncIshI ItI Icn.
14
Fariseo
unicamaxa nishiabi camina isshItI uIn.
Atun Nucn Papa Diosan bana uni itsi
unnmItI IxunbI cu uIsuI cufu quIu
quIxun ununImu. Ca bxuu unIsu Icn.
Bxuu unin ab bxuu uni itsi
buncutsI quIxun ubI cu bxuu Ixun
uIn cuuntI cufu quIxun ununImu, a
rabtaxbi aman cuanx quininu nipacti
Icn.
15
Usai quia cuaquinbi ca Pedronn
Jess cacxa:
Unan pic u ui quic bana ax
cufu uIsuI quIc Ic quIxun cu nu
uixun.
16
MItsnfIbI cufumInu n cucxun
n bunu cuutImun?
17
Unan u an
cubitan picx ca an pucunuishi
atsinia. Atsntancx ca amiribishi
chiquitia. A cufumInu ununImun?
18
Usu unbI cu unI musquin sinani
utImutI bunuIu. An nuItu upmu uIn cu
usai banaia. Usu Ic Nucn Pupu
DIosun Iscx cu unI utImu Icn.
19
An
nuItu mu cu unIn utImu u utI
sinania, unI utI, un xunumu unbI
xunub ItI, xanu cuaioti, uni itsin u
mcamati, cmI unI ItsImI munntI,
unI ItsI uI utImutI bunutI.
20
An usa
ucumu uc unIcumu cu Nucn Pupu
DIosun Iscx upmu Icn. Mchucu
xunmu pIc ushbI un sInun up Ic cu
Nucn Papa Diosan uni upma isima.
-XGtRVPD[DQX-HV~VPLFDWDPsD
(Mr. 7.24-30)
21
Anuax cuanx ca Jess anua Tiro
cuc mu ImuInun SIdn cuc mu Ic u
menu bbacxa.
22
BbuIu cu unu Ic
Cananea xanu, an anu cuanquin
munumu bunuquIn Jess cufIshIucxu:
MIx cumInu Nucn Ibu, Davitan
rbnquI uIn. Usu Ixun cumInu
uquIntI uIn. En InI tu cu unuu unshIn
utImu uIn ItsuIfu pu tunIu.
23
CuquIun cufIshIcxunbi ca Jesusan
cmu Icn. Caiama oquin ca an
unnmIc unIcumun u fupusu cuunquIn
an ca cunc
nquin nu nuia. Camina a

cuuntnun cutI uI quixun cacxa.
24
Usaquian cacxun ca Jesusan xanu
cacxa:
Judosma unibuma, judos
unIcumuIshI umI sInunumInun cu n
Pupu DIosun cuxu. Axu ufu cuuncu
ufucuc uInu un Ibun btcncsaribi
oquIn judos unIbu umI sInnun quixun
cunun cu Nucn Pupu DIosun cuxu.
25
Cacxun cuuquInbI cu u tunIn
rantin puruni tsbuquin a xanun
cacxa:
CumInu n tu pxcuxuntI uIn.
26
Cacxun ca judos unicama pain
uquInI cunu uucn quIxun sInnquIn
Tu xufu pImItI bIxunbI cumun
pImItI cu uIsumu Icn.
27
Cacxun ca a xanun cacxa:
Usa ca. Usu unbI cu cunan
tmxun un Ibun fuputIu pItI sunI
camunan piia.
28
Mix camina asfubI mI cutumtI
n mI up oquIn uquInun quIux mI
sinan. Usu uIn cu mIx cuncsubI oI ItI
Icn.
MATEO15
43
Quixuan cacbshI cu un InI tu
pxcacxa.
Galilea menuxuan Jesusan
XQLxXFsFDPDSs[FD
29
Anu TIfo ImuInun SIdn Ic me
anuax cuanx ca Jess parmpapa Galilea
futbIunI mut menu mupractancx
anu tsbuacxa.
30
Anua tsotan ca anu
fIcuutsInquIn uIsumuIfu unIn, uni
Insnc ItsuIfu bucxu. Axa an niti
btsIc unI ImuInun un brumi uc
ImuInun pub ImuInun bunuuma, a
unIcumu ImuInun btsI btsI InsInun Ic
unIcumufIbI u tunIn bIu cu Jesusun
pxcacxa.
31
Pxcucx ca banauma
unicamax banacxa. Banamainun ca axa
un quIsI un pnmI uc unIcumuxfIbI
pxcacxa. Pxcmainun ca axa an
niti btsic unicamax upiti niacxa. An
brumi uc unicamanribi ca
boquiquin isacxa. UsuIu Iu IsquIn cu
unu Ic unIcumun uIsu unI cufu nx Ic
quIxun sInunI cunquIn chumu
tanquin Nucn Papa Dios, a Israel
unicaman rabic, a rabiacxa.
-HVXVDQDLVDPDLUDDLVK,
cuatro mil uni pn pimia
(Mr. 8.1-10)
32
Itsu unxu tImcum oc uIn cu
un unnmIc unIcumu cunxun
Jesusan atu cacxa:
n unicamax ca nu rab
ImuInun
achshI nt b Icn. Usu uIsh cu u
atun piti uumu Icn. Usu uIn cunu
n utu ItsuIfu nuIbuquIn uquInsu tunIn.
Cuanbima atux bainuax bnania, usa
uIn cunu u nufucumIxunmu xuIsumu
tanin.
33
cacxa:
Enx cu unu unI Icmu me Icn.
Uinua caranuna n unicaman pimiti
pItI bItI uIn?
34
Cacxuan Jesusan uItI pnu
cufumInu uIn? quIxun uccxun ca
un unnmIc unIcumun nu ca
mcn achshI ImuInun fub
pn
ImuInun ItsumushI tsutsufutsu Ic
quixun cacxa.
35
Usaquin cacxun ca Jesusan axa
timcum oc unI menu tsbunun
quixun cacxa.
36
Usoxun cu pncumuc
un tsatsaribi bixun Nucn Papa Dios
usbI cu catancxun a piti u
tucupuxun un unnmIc unIcumu
Inncxu. Inncxun cu unu Ic
unicama pinun mtcuquIn Inncxu.
An unnmIc unIcumun u unIcumu
Inncx ctIsu ushbI cu u pItIcumux
cumu Icn,
37
u unIcumun puchquin
picxbi. CumxbIu puchcbtan ca
Jesusun unnmIc unIcumun mcn
achshI ImuInun fub
cuqu bucaquin
txc piti biacxa.
38
An a piti pic nuc
bncumu cu ItsuIfu uIsh cuutfo mII
Iucxu. AtInshImu xunu ImuInun
xucumunfIbI cu puchquin piacxa.
39
Usoquin pimitancxun a unicama
cuanmainun ca cuan quixun
cabiani ca Jess man nuntinu
IfuquIunI cuunx MugduIu cuc menu
cuancxa.
Fariseo unicamabtan saduceo
XQLFDPDQXQLLWVtDQDFsPD
xXDQXQTXL[XQ-HV~VFD
(Mr. 8.11-13; Lc. 12.54-56)
16
1
FufIseo unIcumu ImuInun
saduceo unicaman ca anu
cuanxun Nucn Papa Diosan cushin
cufuIsu u uIu IscutsI quIxun, Jess an
sinannbi isa unan iscma u nanua
unun quIxun cucxu.
2
Cacxun ca
Jesusan cacxa:
Cu su Icn. Bari cuabcbtan na
isi camina quin: Nt ca up cuabutia,
im
ishi ca nt up pcufutI Icn".

3
Btsi ntn camina bsuquin na isi
MATEO15,16
44
quin: Nt ca bitia, u cu Itsu IbtI
Icn". Na isquin camina uisai cara nt
ItI Ic quIxun ununIn. Usu u unnc
IxunbI cumInu n bunu uIxunIu
cuunun n uIu IsquInshI unntIsu
IxunbI ununImun, x cunu userabi
Nucn Pupu DIosnuux uc uI quIxun.
4
n unicama Nucn Papa Diosmi
sInncmu Ixun cu utun Isnun unI ItsIn
ucmu u unun quIxun cuIu. Usa
unbI cunu, x cunu userabi Nucn Papa
DIosnuux u uI quIxun utun unnun,
btsI ufIbI utun uccxunbI uImun.
nishi cana mitsu cain, Jons Isaribiti
cunu x ItI uIn.
UsoquIn cubIunI cu Jess unu Ic
unicama biani cuancxa.
$QXQSiQFKDPLWLxXVDLFsIDULVHR
unibunn bana cuatima quic bana
(Mr. 8.14-21)
5
Pufmpupu uc munun cuunquInbI
cu Jesusun unnmIc unIcumun utun
pItI u bunquInmu munuucxu.
6
Munu
biancb ca Jesusan cacxa:
FufIseo unIbu ImuInun suduceo
unIbunxu unuu pn chumItI usu Ic
ux Icsu usufIbI ItIn fubunun cumInu
bfuncutI uIn.
7
Cacx ca nunu pn
bcma cup ca nu usaquin caia quiax
un unnmIc unIcumux cununcxu.
8
CununIu unnquIn cu Jesusun cucxu:
Uisa cup caramina mitsux, pn
cananuna bcmu uI quIux cununIn?
MItsux cumInu mI cutumcmusu uIn.
9
En u uIu IsnbI cufumInu uI cufunu
x uI quIxun ununImun? CufumInu n
unicama pimiami iscanc a manuan?
n mcn achshI pn pImIcxuan
cinco mil unin txoc, mcn rab
ImuInun fub
cuqu bucaquin bixunbi

caramina sinaniman?
10
Btsi nt
nribi
n mcn uchshI ImuInun fub
pn
pimicxuan cuatro mil unin txoc a
caqu
bucaquin bixunbi caramina sinaniman?
11
En cunu fufIseo unIbu ImuInun
suduceo unIbunxu unun pn chumItI
usu Icsu usufIbI ItIn fubununmI
brancanun quixun mitsu can. Cabi
cunu pn uIIfu quIcmu uIn. Usaquin
n cucxun cufumInu cuucmu uIn?
12
Jesusun cu unun pn chumItI u
uIquIn cuquInbI fufIseo unIbu ImuInun
suduceo unIbunun unnmIc
banacama ca asfubI Ic quIxun
sInnquIn u cuutIn fubunun bfuncu
nun nu caxa quIxun unncxu.
-HV~VD[FDDVpUDEL&ULVWR
LFsTXLi[D3HGURTXLD
(Mr. 8.27-30; Lc. 9.18-21)
13
Usotuncx unu Cesrea de Filipo
cuc mu Ic me unu cuunx fIquIunquIn
cu un unnmIc unIcumu Jesusun
ucquin cacxa:
UnI Inux Nucn Pupu DIosnuux u
uIsh cufunu x uI uI quIux cufu
unicama quin?
14
Cacxun ca atun cacxa:
Rarinx ca quia, mix ismina Juan,
an uni nashimic, u uIn. Rarinx ca
quia, mIx IsmInu EIus u uIn. RafInx
ribi ca quia, mix sapi ismina Jeremas a
uIn, umu uIsh IsmInu un Nucn Pupu
Dios quic bana unicama uixuan uni
ItsI u ItI uIn.
15
Cacxun cu uIn unnmIc unIcumu
Jesusan cacxa:
Atxa usai quimainun caramina
mItsux x cufuIsunu uI uI quIn?
16
Quia ca Simn Pedronn cacxa:
Mix camina axa bamatimoi tsc
Nucn Papa Dios an Bchic, Cristo,
axa utinu nun canc, u uIn.
17
Simn, Jonasan bchic, cana mi
cain, unIn cu usuquIn mI sInnmIcmu
Icn. En Pupu nunu Ic un cu mI
MATEO16
45
sInnxunquIn usoquInmI sInnun mi
sInnmIuxu. An cu mI sInnmIuxu
quIxun ununI cumInu cuntI uIn.
18
Caxun ca mapara, griego banan
petfu" cuc, u sInnquIn Jesusun SImn
cacxa:
En cunu mI cuIn, mix camina Pedro
cuquIn unc ItI uIn. MInmI mI bf
cuc bunu sInnc usufIbI oquIn sInnc
cu uxu mI cutumc unIcumux ItI Icn.
Bamatancxbi ctimoi ca a unicamax
nun ItI Icn.
19
En cunu n cushI mI
InntI uIn, umI cushIxunmI uIquIn
bana unicama uixunun. An mInmI
uiquin bana uixuncxun cuac
unIcumux cu n Pupu DIosun unI ItI
Icn. A cushnbi Nucn Papa Diosan
sInncsufIbI oquIn sInnquIn, an
unIcumux cu usuI ItI Ic quIxun cuquIn,
su u cu utI Ic quIxun cunun, sa u
cu utImu Ic quIxun cucbtan ca
Nucn Pupu DIos nunu Ic un, usa ca
quIxun sInntI Icn.
20
Usaquin Pedro catancxun ca an
unnmIc unIcumu Jesusun cucxu:
Ex cunu ux utIu judos unIbunn
cunc CfIsto u uI quIxun cumInu uInu
Ic unIbI cutImu uIn.
[FDQDXQLQDFs[EDPDWLDL
TXLi[D-HV~VTXLD
(Mr. 8.31-9.1; Lc. 9.22-27)
21
saquin caquin sn
ontancxun ca
an bamati uixuntabaquin Jesusan an
unnmIc unIcumu suquIn cucxu:
En Pupu DIos cuncsabi oi cana
Jerusalnu cuanin. Cuanx bbac ca
unu Ic unI upncumub judos
sucefdotenn cushIcumu ImuInun un
unIcumux n bunu cuuIsumu tunI mI
nIshtI Icn. EmI nIshquIn cu unI ItsI
umItI Icn. UsuquIun ucx bumutun
cx cana rab
nt Inxu pcaracb
busquItI uIn.
22
Usaria quia oquin ca Pedronn Jess
amo nitsinaxun u caquin cacxa:
UsuI cumInu ItImu uIn, Nucn Papa
DIosux cu mIxmI usuI ItI cuntImu
Icn.
23
Usaquin cacx cuainacquin ca
Jesusan Pedro u caquin cacxa:
MIn cumInu unshIn utImunn
upu, Sutuns, un sInncsu oquIn
sinanin. UsuquIn sInnxunmu cu ut. Min
cumInu u utImu umItIsu tunIn. En
Papa Dios cuncsubI oI Ixmu x
Inun quIxun sInnquIn cumInu unIn
sInncsu oquInshI sInunIn.
24
Catancxun cu un unnmIc
unicama saquin Jesusan cacxa:
UIx cufu n unI IIsu tunIu un cu u
uI bumunuxunbI mI cutumtI quIc
bunu nquInmu utI Icn.
25
Uin cara
un cuncsu oquIn uI, n ntnu
upitax tstishi sinania, ax ca Nucn
Pupu DIosnun ItImu Icn. Usu unbI cu
uInu Ic unIn cufu n ntnushi
upItux tstI sInnquInmu mI
catamquIn x quIcsubI oquIn uIu, ax
Nucn Pupu DIosnun uIsh un ntnu
ub ItI Icn.
26
Unix ca n ntnuax
ItsuIfu uu ItI Icn, ushbI cu Nucn
Pupu DIosmI sInncmu uIsh ub
upmu Iunun un ntnu ub ItImu
Icn. Usu uIn cu uxu bumucb an
ucumu ux uncbIu bIc Icn. Nucn
Papa Diosb bamatimoi tsnuxun cara
unIn uu un cupotI Ic? Anun cupoti
u cu umu Icn.
27
Ex cunu n Pupu
Diosan ntnu cuantancx anu ab
Apu ItI uIn. Ex Apu uIsh utcncb
cu n ngeIcumufIbI utI Icn. Uxun
cana unicama achshi achshi atun
nuItu unnquIn un u utImu uc
unIcumu u utImonun un up u uc
unIcumu b Inxu cunun ImItI uIn.
28
En cunu userabi mitsu cain, axa nu
b Ic unI furinn ca bamacma pain
Ixun, unI Inux Nucn Pupu DIosnuux
MATEO16
46
u Ic, x cunu usefubI n unIcumun
cushI uI quIxun IstI Icn.
$[ELD-HV~VEsWVLD
(Mr. 9.2-13; Lc. 9.28-36)
17
1
UsuquIn un unnmIc
unicama catancx ca mcn
achshI ImuInun uchshI nt Icb an
unnmIc unI fufI bIunI, Pedrocun
Jucobo ImuInun un xucn Juun,
ucumuIshI buunI Jess mutnu cuuncxu.
2
Anu cuantancx ca a unicaman
ismainunbi Jess btsiacxa. Btsii ca
barin pcucsu Inun un bmnan
ichacxa. An chupufIbI cu uxuIfu uIsh
bufI up ufuIu Iscsu Iucxu.
3
Usu Ic
isanan ca Elasba Moiss chiquiracti
Jessb banaia isacxa.
4
UsuI Iu ub
banaia isquin ca Pedronn Jess cacxa:
Nuxnu nu Ic cu usbIIfu Icn.
Mix cuncbtan cananuna rab
ImuInun uchshI xubufutsu utI uIn. Ax

ca minan achshI ImuInun MoIsesnun
achshI ImuInun EIusnunfIbI uchshi
ItI Icn.
5
Usaquian Pedronn cacbtainshi ca
acama cuin pquicsann tup
oncxa.
Usocxun ca Pedro, Jacobo, Juan
acaman nt cuin mucaxa sai banaia
cuacxa:
Enx cu x umIIfu sInunI cunc,
n buc bchIc Icn. An bana ca
cuacan.
6
EsuI quIu cuutI cu uIsumuIfuI fucutI
memI bmpucutI fucbuacxa.
7
UsuI Iu fucutan bamaiabi ca
Jesusan anu cuanquin ramquin cacxa:
Ca nirucan, fucuuxmu cu It.
8
saquian cacx bp
qui chairuquin
IscxbI cu ubI umu ImuInun Jessshi
unu Iucxu.
9
UsuquIunI mutnuax cuanquin ca
Jesusan atu cacxa:
Mitsnmi isanan cuac n ucama
cumInu uInu Ic unIbI uIxuntImu uIn.
UnI Inux Nucn Pupu DIosnuux u uIsh,
x bumutuncx busquIcbtan cuni
camina n ucama unicama uixunti
uIn.
10
Usaquin cacxun cu un unnmIc
unIcumun Jess ucquin cacxa:
Mixmi asfubI CfIsto unbI cufu
uisacatsi an Moissnn cuno bana
unnc unIcumux, EIus puIn cu utI Ic
quiax quin?
11
EIus ux puIn cu utI Ic quIc bunu
ax ca asfubI Icn. Uxun ca unicama
Nucn Pupu DIosmIu sInnun sInnmItI
Icn, usai quic banax ca asfubI Icn.
12
AsfubI unbI cunu mItsu cuIn, Elas
pain ca uaxa. Ucbi ca judos unicaman
uI cufu ux Ic quIxun unncmu Icn.
UnnquInmu cu utxu cuncsu
oquInshI u utImoxu. A utImocsaribi
oquIn cu unI Inux Nucn Pupu DIosnuux
u Ic fIbI utImotI Icn.
13
Usaquian Jesusan cacxun ca an
unnmIc unIcumun unncxu, Elas
cu utI Ic quI bunu, ax ca Juan, an uni
nashimic, u uIu quI Ic quixun.
$QXStLFsELDtQQDPLEsU
rumiquin uni
EsQiQPLFsLQVtQxXWXi-HVXVDQSs[FD
(Mr. 9.14-29; Lc. 9.37-43)
14
Mutnuux cuunx cu unuu uIsumuIfu
uni tim
c anu Jess bbacxa. Bbacb

anu cuani an bmnon rantin puruni
tsbuquin ca achshi unin cacxa:
15
En bchIc cufumInu pxcuxun
tImu uIn? An namix nimti brrui
saquiquiquin ca pa tania. Nimti
suquIquI cu ItsuI tsInu Ifuunun bucunu
nipactia.
16
UsuIu Iu cunu mIn unnmI
c unIcumunu u pxcuxunun quIxun
ban. BIubI cu pxcuxuncmu Icn.
17
QuIu cuuquIn cu Jesusun unu Ic
unicama cacxa:
Mitsun camina Nucn Papa Dios ax
ca asfubI cushI Ic quIxun sInunImun.
MATEO16,17
47
Camina ami catamisama tanin.
Mitsxmi ami catamnun carana uiti
ntn mItsu unnmItI uIn? Uitishi
ntn cufunu x mItsu cup mus nuItutI
uIn? E cu u tu bxun.
18
Cacxuan bcbtan ca Jesusan a
tunu Ic unshIn utImu chIqunun
caquin chiquancxa. Chiqucb ca
pxcutI usbI Iucxu.
19
UsuquIun uc cu utxshI ub Ixun
un unnmIc unIcumun Jess uccxa:
UIsu cup cufununu nun u tunu
Ic unshIn utImu chIquncusmun?
20
Mitsun camina uisaira cushi cara
Nucn Papa Diosan cushi ic quixun
sinaniman. Mostuzu bfu ux cu chumufu
tsu Icn. AsufIbI uIsh ItsumufutsushI
Nucn Pupu DIosmI sInnc Ixun, n u
cunu utImu uI, quIxun sInnquInbI
asrabi ami catamquIn ucquin camina
uIsu u cufumInu uIsu tunI u utI uIn.
MItsux umI ItsumushI cutumc IxunbImI
n mut, Enuux cu ufI tuct, cacx ca
ufI tuctI Icn.
21
Esu unshIn utImu
chIquntIx cu pImu sumquin Nucn Papa
DIos ucquIn chIquntI Icn.
TXLi[D-HV~VTXLWsFsDQ
(Mr. 9.30-32; Lc. 9.43-45)
22
Usoxun ca aba Galilea menu cuania
Jesusun un unnmIc unIcumu cucxu:
Ic cu unIn un fufI unI umInun unI
InntI Icn.
23
Inncxun bIxun cu utI
Icn. Acx bumutuncx cunu fub
nt
Inxu pcaracb busquInuxun uIn.
Quixuan cacxun cuati ca an
unnmIc unIcumux mus nuItuucxu.
Anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubu
anun mnoti curqui ui quic bana
24
Cupefnumnu cuunxu Jess ImuInun
un unnmIc unIcumux bbacbtan ca
an anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubu
anun mnoti curqui bic unin anu
cuunquIn SImn Pedfo ucquin cacxa:
MItsun Ibun cufu cufqui, anun
anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubu
mnoti, InunImIn?
25
Cu InunIu.
UsuquIn cutuncxbIu u ucnux
xubunu atsinia ca Jesusan Simn Pedro
uccxa:
Simn, uisaquin caramina sinanin?
n ntnu Ic upucumun cufu u
curquI Innun ui cain? A curqui
Innun quixun cara an aintsicama
cain? A curquI Innun cara btsi
unicama cain?
26
Cacxun ca Simn Pedronn cacxa:
An aintsicamama, btsi unicama ca
a curquI Innun quixun caia.
Cu usu Icn. An aintsicaman ca a
curquI InunImu.
27
Usu uIn cufqui
InntImu unbI cumInu un cufqui bic
unnmu numI nIshquIn mus sInunIu
quIxun suquIn utI uIn. Camina
pufmpupunu mIshquI cuuntI uIn.
Mishquiquinmi a pain bic tsatsa, an
unu uc mu IsquIn cumInu unuu
curqui mfutI uIn. Mraquin a curqui
bixun camina an curquI bIc unI InntI
uIn. A curquInx cu ItI Icn, minan
InnunmI fIbI Innxunc.
Uix cara btsi unicamabtan
sn
QPDLUDLFsTXLFsEDQD
(Mr. 9.33-37; Lc. 9.46-48)
18
1
UsuI Icbtan ca anu cuanquin
un unnmIc unIcumun Jess
ucquin cacxa:
Nucn Papa Diosan ntnu cara
uIx unu Ic unIcumubtan sn
nmaira
ItI Ic?
2
Cacxun ca Jesusan, tu uchshi
cunxun atu nb
tsi nitsnxun cacxa:

MATEO17,18
48
3
Asrabi cana mitsu cain, mitsux cha
IIsu tunquIn usuquIn ucutI cumInu
sInunutI uIn. SInunucmu Iunun
tucumuxu chu ItI sInunImu un u
branc unimi catamc, usufIbItI mI
catamcmu uIsh cumInu mItsux Nucn
Pupu DIosnun ItImu uIn.
4
Ui unix cara
n tusufIbI uIsh chu ItI sInunImu mI
catamtia, ax ca Nucn Papa Dios nanu
Ic un Iscx un unI fufIsumuIfu Icn.
5
UIcumun cufu mI sInnquIn n
tusufIbI Icu uumara ca quixun
unIn sInnc unI u uquInsu Ic
nuIbuquIn uquInIu, un cu fIbI uquInIu.
8FKDWLUDEDQDQEsU~DQFDWL
-HV~VTXLiEDQD
(Mr. 9.42-48; Lc. 17.1-2)
6
Usu uIn cu un mIu sInnc unI
ImuInun tu mIu sInntI nun quIxun
utImu u umIquIn uchumIc unIx un
uchu chuIfu Icn. Usu uIsh cu
uIsumuIfu oquIn custcunc ItI Icn. A
unix ca anun u rnti maxax ami
ttcrcatancxun parnmapa nb
tsi
nic
xa uni nan
csamaira oi castcanc
ItI Icn.
7
EsufIbItI cu Iu. Btsi unan u
utImu unun sInnmIcxun uI cu unI un
uchu cup ItsuIfu tmraia. Camabi
unIx cu u utImu unun quIxuun btsI
unIn sInnmIc Icn. Usu unbI cu un
btsI unI utImu u umIc ux uchuuira
uIsh uIsumuIfu oquIn custcunc ItI
Icn, un uchu cup.
8
Min mcn, mIn tu unun uIsumu u
utI cunc Ixun cumInu ushIquIn
min mcm, mIn tu tuxun nIcsu ItI
uIn. Mix mcn rab
u ushmI mun
min mcn, mIn tu tuxun nItI cu usbI
Icn.
9
MIn bfu unun u IsI utImu u
utI cunc Ixun cumInu ushIquIn
min bru achshi chxun nIcsu ItI
uIn. Mix bru rab
u ushmI mun
min bru achshi chxun nItI cu usbI
Icn.
Carnero nt
FsxXL-HV~VTXLiEDQD
(Lc. 15.3-7)
10
En unIcumux cu tufutsusu uIsh
uumu Ic quIxun cumInu sInntImu
uIn. En cunu mItsu cuIn, ca uumama
Icn. An a bfunc ngeIcumux cu
Nucn Pupu DIosbbI Icn.
11
UnI Inux
cunu x Nucn Pupu DIosnuux uucn,
unIcumu umI sInncmu uIsh uInunmu
IcbI uInun Inun I
minux.
12
saribi oquin ca Jesusan cacxa:
Cu su Icn. Cien carneroua
unbIu uchshi amanu cuani nttia
cufu unIn u bufItImu Ic? Rari noventa y
nueve un mut menuxun pusto pIIu
bianxun ca axa nt
c u bufItI Icn,
usa cat?
13
En cunu userabi mitsu cain,
bariquin mrax ca btsi carnerocama
isia cuncsamaira oi axa nt
c a
mrax cunia.
14
Usaribiti ca mitsun
Pupu DIos nunu Ic ux un unIcumu
achshiratsunnbia a nti cunima.
8VRTXLQD[DQXPLXFKDFsXQL
DtQXFKDPDQXPLWLEDQD
(Lc. 17.3)
15
Jesusun cu suquInfIbI un unnmI
c unicama cacxa:
Axu mIx Icsaribiti Nucn Papa
DIosmI sInnc unxu mImI uchuIu
camina abishi banaquin sai camina
mI uchu quIxun u cutI uIn.
Usoquinmi cacxun cuati sinanati ca
mIb up ItcntI Icn.
16
Min cacxuan
cuaisama tancb camina btsi uni an a
ucumu unnc, a buani, axa mimi
nishc uni anu cuantcntI uIn. Abmi
cuanc uni anribia cacxun ca axa mimi
nishc uni an, asrabi ca minmi uic
bunu ux Ic quIxun unntI Icn.
MATEO18
49
Unnan ca mix camina asrabi ab up
IIsu tunI quIxun unntI Icn.
17
Usaquin
ucxunbia min bana cuaisama tancb
tun cumInu uxu mI cutumc Nucn
Papa Diosan unicamax tim
c a
uIxuntI uIn. uixuncxun ca atnribi a
unI stI Icn. Escxunbia atun bana
cuaisama tania camina, a unix ca axa
Nucn Pupu DIosmI sInncmu unIsu
Iunun un upu bunmItI cufqui bic uni
IcsufIbItI uchuu Ic quIxun IstI uIn.
18
En cunu usefubI mI cutumc Ic
mitsu cain, asfubI n sInnmIc
IxunmI mItsun, n unIcumu uIsuI cufu
ItI Ic quIxun sInnquIn su u cu utI
Ic quixun canan su u cu utImu
Ic quixun cacbtan ca Nucn Papa
DIos nunu Ic, an usa ca quixun
sInntI Icn.
19,20
En unIcumuxu mI sInunI
tim
cb cunu x utu nb
tsI uIn. Rab
ImuInun uchshIu mI sInunI tIm
cb
cunu x utu nb
tsI uIn. ImuInuun

rabtaxribi tim
c uIn cunu x utub

uIn. Ex utub Ixun cunu uu utI cufu
usbI Ic quIxun unnmItI uIn. Usa
uIn cunu suquInfIbI n mItsu cuIn,
mitsu rabtun cumInu uIsunu ItI cufu
Nucn Pupu DIos cuntI Ic quIxun
up oquIn sInntuncxun an mitsu
uxunun uctI uIn. Nuccxun cu un
mitsnmi cacsubI oquIn mItsu uxuntI
Icn.
21
EsuquIun un unnmIc unI fufIc
un cacxun ca Pedronn Jess cacxa:
MIn unI Itsxu mI nIshI uchuIu
cufunu uItI oquIn un uchu ub
mnonunquIn munumItI uIn? Carana
oi ab
mnonuntI uIn?
22
Mcn achshI ImuInun fub
oquinmi manuminun cana mi caiman.

UItI oI cufu uchutI Ic u cumubI cumInu
munumItI uIn.
An uni u mxunc unan
D[DDPLXFKDFsXQLDtQXFKD
manumisama tan bana
23
Jesusan ca saquinribi cacxa:
Nucn Pupu DIosnun ItIx cu su
Icn: Achshi unin ca an u mxunc
unicama uiti curqui cara achshi
achshi unin ribinia quixun istisa tanxa.
24
Istisa tancbtan ca an unin an
uIsumuIfu Itsu mIIIIones cufqui ribnc
uni baxa.
25
Bcx uxun ca curquiuma
Ixun cupocusmuxu. Cupocxunma ca
an u mmic unin an uni itsi caxa:
CumInu ucun un xunu ImuInun un
bchiccamaribi btsi unia u
mxunun mufutI uIn. Maruxun curqui
bIxun cumInu u fIbnc u cupoquIn mI
bic curquI u InntI uIn.
26
Usaquian
cacb u tunIn funtIn pufunI tsbuquin
ca an ribnc uni a u mmic uni caxa:
En cunu mI cupotI uIn, cumubI u n mI
ribnc curqui. En mI munu cuponun
cumInu cunpuIntI uIn.
27
Cacxun
cuaquin ca an a u mmic unin caxa:
E cupoImu cumInu cuuntI uIn. MInmI
cupocxmubI cu usbI Icn.
28
Cacx
cuanquinbi ca an abtan a uni u
mxunc uni mraxa. Mraquin ca
nn cu fIbInIu quIxun sInnquIn
ItsumushI cufquia ribncxunbi an
txatan biquin tts
caquin caxa: Minmi

fIbnc cu cupot.
29
Cacxun ca
caxa: En cunu mI cupotI uIn, camabi a
n mI fIbnc cufqui. En mI munu
cuponun cumInu cunpuIntI uIn.
30
Cacxunbi ca caxa: Cunu mI
cuponun cainiman. Caxun ca a ribnc
curquIcumu u cupoIu sIpunu Inun
sipuaxa.
31
UsoquIun uIu IsI mus nuItutI
ca an abtan u mxunc uni
raricamax an a u mmic uni uixuni
cuanxa.
32
Cuanxun uixuncxun
cuaquin camicxa uc ca an u mmic
unin an ribnc uni caxa: Mix camina
MATEO18
50
uIsumu uIn. MInmI cucxun mi
nuIbuquIn cunu mI fIbnc cufquIcu
mumI cupoxunmu unun mI cun.
33
En
mI ucsaribi oi camina an mi ribnc uni
a sipuamima upiti ab mnonuntI Iun.
34
Cai ami nishquin ca an u mmic
unin an sipu branc uni caxa: An
ribnc curquicama cupoquin
sn
ontamainun camina n uni sipunu

tmraminun xputI uI quixun.
35
UsufIbI oquIn cu n Pupu DIos nunu
Ic, un uxu mImI uchuc unImI un
uchucumu ub mnonunquIn munumI
cmu Ic, mItsun uchucumu munuquInmu
uIsoquIn cufu utI Ic usoquIn utI Icn.
Unix ca an xanub
nanntima
LFsTXLFsEDQD
(Mr. 10.1-12; Lc. 16.18)
19
1
Usaquin a ucama uiquin
cabiani ca Jess Galilea menuax
cuunx Judeu me Jofdun cuc bucu uc
manan anu bbacxa.
2
Bbaquin ca
uIsumuIfu unxu tIm
cbtan Jesusan
unI Insnccama pxcacxa.
3
Usu uIn cu fufIseo unIbunn unu
tim
xun Jess uisai caraisa quia ami

munnuxun cuucutsI quIxun ucquin
cacxa:
UIsuI cufu IushIu unIn un xunu
ntI cufu usbI Ic?
4
Nuccxun cu Jesusun cucxu:
Camabi u unioquin ca Nucn Papa
DIosun bbu ImuInun xunu unIocxu.
Acama uiquin Nucn Papa Diosan
bana cuno cuInu Iscmu uIn?
5
Uniotancxun ca Nucn Papa Diosan
cacxa: En usoquIn unIoc Ixun cu
unin an xanu biquin, an titacun an
papa ni, an xanub nananquinma
IquIntI Icn. A rabtaxbi ca achshisa
ItI Icn".
6
Usu uIn cu unI un xunub
rab
ushbI uchshIsu Icn. Usaia

achshIshI Inun Nucn Pupu DIosun
ImIu uIsh cu unI un xunub nunun
tImu Icn, unI ItsnfIbI cu nnunmI
tImu Icn.
7
Cacxun ca fariseo unicaman Jess
cacxa:
Mixmi quic bana n
xa asrabi
unbI cu MoIsesnun cuno banax sai
quin, nquin ca unin n xanu ca br
n xunumu Ic quixun quirica
utuncxun InnquIn un xunu ntI Icn.
Uisai cara usai quin?
8
Judos unicamaxa mitsusaribi
musquIn sInnc uIn cu MoIsesnn u
bana cunocxa. En Pupu DIosun cu
bbu ImuInun xunu unIoquIn unin ca
un xunu ntI Ic quIxun cmu Icn.
9
En cunu soquIn mItsu cuIn, an an
xunxu unI ItsIb Icmu IcbI nxun,
xunu ItsI bIc unI ux cu uchuIu, an
xunumu unbI xunu ItsIb Iu Icsaribiti.
10
Usaquian cac
xa fariseo unicamax
riquiancbtun cu un unnmIc
UnIn cu un xunu ntImu Ic
quIuxmI mIx quIc uIn supI cu unIn
xunu bItImu usbI Icn.
11
UsuIu unI ItI cu usbI Icn, unbI cu
cumxirama, a Nucn Papa Diosan usai
Inun quIxun sInnmIc, axshI usuI ItI
usbI Icn.
12
Btsi btsi unin ca an nami
uIsumu cup buc bchima, usu Ixun cu
xanu bitsima. Btsi btsi unin ca uni itsan
axa bchIcumu Inun mnoc Ixun
xanu bitsima. Btsi btsi unin ca Nucn
Pupu DIosmIshI sInnquIn un bunu
quicsubI oquIn up oquIn unuxun xunu
bitsima. Usa cupa axa xanuumu IIsu
tanc uni ax xanuumu ItI cu usbI Icn.
Jesusan ramquin tucama
Nucn Papa Dios ucxuan
(Mr. 10.13-16; Lc. 18.15-17)
13
Usu uIn cu uInsu sInnxunquIn
ramquIn Nucn Pupu DIos ucxunun
MATEO18,19
51
quIxun turacama Jessnu bcancxa.
BIubI cu Jesusun unnmIc unIcumun
an bccama u caquin tu xufucumu
nu bxunmu cu buntun quixun
cacxa.
14
Caiabi ca Jesusan cacxa:
Cuuntnun cuxunmu cu tu xufucumu
nuu unun n. EmI cutumtia Nucn
Pupu DIosun uInun ImIc unIcumux cu
n tu xufucumusufIbI Icn.
15
Usaquin catancxun ca Jesusan a
tucama ramquin Nucn Papa Dios
ucxuancxa. Nucxuntuncx cu Jess
anuax cuancxa.
-HV~VEsDLWVDLUDxXxXEsQiXQLEDQD
(Mr. 10.17-31; Lc. 18.18-30)
16
Anuuxu cuunIu cu bn unI uchshI
nn anu cuanquin Jess cacxa:
MIx cumInu up unI uIn. Usu Ixun
cumInu uIxuntI uIn, x nt
timoi
Nucn Papa Diosan ntnu ub Inuxun
cufunu uIsu u up utI uIn?
17
UIsu cup cufumInu mIn x Isunu
up uI quIxun cuIn? Nucn Papa
Diosaxshi ca asfubI up Icn. Mix an
ntnu ub IIsu tunquIn cumInu un
bana quicsubI oquIn utI uIn.
18
Cacxun cu u bn unIn cucxu:
Uisaia ax quic banacama carana
utI uIn?
UnI cumInu utImu uIn. Uni itsin
xunub cumInu ItImu uIn. Uni itsin u
camina mcumutImu uIn. Camina btsi
unImI cmI munntImu uIn.
19
Min
papa, min titan bana camina up oquin
cuuquIn tuntI uIn. Mixmi brancacsu
ribi oquin camina min aintsicama
nuIbuquIn uquInsu Ic uquIntI uIn.
20
Cacxun cu u bn unIn cucxu:
Chumufutsu ushbI mInmI cuc
banacama quicsubI oI I uIsh cunu
usubII In. Au ufIbI cufunu ucmu
pun uIn?
21
Mix Nucn Papa Dios cuncsabi
oI IIsu tunquIn cumInu cuunxun mIn
ucama maruquin curqui bixun
uumu unIcumu InntI uIn. Usotancx
camina mix uushI ItI sInunImu mI
sInunI b cuunI utI uIn. Usaquin
utuncx cumInu Nucn Pupu DIosun
ntnu Iunun usuquIn uc cup unuux
cuInfu cuntI uIn.
22
Usaquian Jesusan cacxun cuabiani
cu un uu ItsuIfu uIn, u bn unI mus
nuituti ut
nbuax cuancxa.
23
Usoquin cac
xa cuancbtan ca
En cunu userabi micama cain,
uIsumuIfu uu unIx cu uInun ItI ushbI
uu ItIshI sInunI Nucn Pupu DIosnun
ItImu Icn.
24
Amiribishi cana mitsu
cain, camello, ux cu chuIfu uIsh
xumuxun quInI chumufutsu uIn, anun
utsnquIuntImu Icn. A uina chaxa a
quinin atsncasmacsamaira oi ca
uIsumuIfu uu unIx Nucn Pupu
DIosnun ItImu Icn.
25
Usuu quIu cuutI cu un unnmIc
unicamax, a banax ca asfubI Ic
quIxun sInncusmuI asrabi a bana
uIn cu uI unxbI Nucn Pupu DIosnun
Inux I
tImu Ic quiax canancxa.

26
Usai quia isquin ca Jesusan cacxa:
AIsumuIfu uu unxu I
tisama
unbI cu un ucusmutI u umu uIn
Nucn Papa Diosan uu uniribi ainan
Inun I
mItI Icn.
27
Usaquian atu cacxun ca Pedronn
Jess cacxa:
Nun cananuna mib ninuxun nun
ucama an. Usu uIn cufununu Nucn
Papa Diosan ntnu uIsh uIsu uu ItI
uIn?
28
Cacxun cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, uni
Inux unuux u, x Nucn Pupu DIosun
MATEO19
52
mnosabi oi nt itcncb upuIfu
uIn cumInu, asfubI n bunu cuuc uIsh
mItsun b cushI Ixun IsfueInn
bchic mcn rab
ImuInun fub
an
rbnqui judoscamax cara atan u
uc cup, uIsuI ItI Ic quIxun cutI uIn.
29
saquinribi cana mitsu cain, uInu Ic
unIn cufu x cuncsubI oquIn unuxun
an xucn, an chirabac, an papa, an
tita, an bchic, an na, au u cara,
abi anxa, a unix ca nc uu
IcsumuIfu oI uu ItI Icn. Iunun cu
Nucn Papa Dios quicsabi oi an
ntnu ab nt
tImoI ItI Icn.

30
Usa
unbI cu bfu unI chu cu u unI Ic
quIxun sInnc unI u Nucn Pupu
DIosun un nuItu unnquIn uumufu IstI
Icn. ImuInun cu bf unIn Isc
xa
uumu Ic unI u Nucn Pupu DIosun un
sInun up unnquIn u unxu chu Ic IstI
Icn.
An uvas bimi bic unicama
ui quic bana
20
1
saquinribi ca Jesusan an
Nucn Pupu DIosun unI uInun ImItI
ux cu sufIbI Icn: Achshi unix ca an
nu unu uvus upcu Iuxu. Usu uIsh
ca pcufucmu unshI, an a na mnoti
uni bari cuanxa.
2
Bariquin mraxun ca
uItI cufu nt cumubI cupotI Ic quIxun
atubtan mnotancxun an nanuxuan
u mnun xuaxa.
3
Xutancx bari
munmI uIn cuuntcnxun ca rari
unxa u mtiumu uIsh unuxun unIn
u maruc anu bucuc isaxa.
4
Isquin ca
caxa: MItsxfIbI cumInu n nunu u
mI cuuntI uIn. Cuanxunmi u mia
cana mitsun u mcsabi oquin mitsu
cupotI uIn. Cacx ca u mi cuanxa.
5
Bari xamarucb cuantcnxun ca na
Ibun unI fufIfIbI u mtI u umu uIn
bucuc mraquin an nanu u mnun
quixun xuaxa. Bari cuanbucbtanribi
cu usufIbI oquIn uxu.
6
Bari xupbucb
ribi cuanquin ca uni rariribi u mima
bucuc mraxa. Mraquin ca caxa:
Uisacatsi caramina mitsux u mima
nuishi bucubaitin?
7
Cacxun ca a
unicaman caxa: UInu Ic unnbIu nu u
mxunun cucmu uIsh cunununu nu
bucan. Cacxun cu nu Ibun cuxu:
MItsxfIbI cumInu n nunu u mI
cuuntI uIn.
8
Usu uIn cu untnbucb
tun cunxun nu Ibun un unI cuxu: An
u mxunc unicama cuntancxun
cumInu cumubI cupotI uIn. Axa
tsIncuutsInI uc unI ucumu puIn
cumInu cupotI uIn. Usotancxun
camina rari unicamaribi cupotancxun
axa bfmu upunc unIcumufIbIshI
cupotI uIn.
9
Cacxun ca axa bari
xupbucb uc unicama cuncx aia
achshI ntn cupocsu oquIn Innxu.
10
Usaquian cupoia isquin ca an paan
u mnun bic unicaman nun
cananuna a unicaman bicsamaira
oquin curquI chu bItI uI quixun
sInnxu. SInnxunbI cu bufI xupbucb
uccaman bicsaribi biaxa.
11
Usoquin
bIquIn cu umI munnquIn
12
an atu u
mmic uni caxa: n unicaman ca
bn
nquInshI ItsumushI u muxu.

Nun nu bufI xumfutumuInun unun bufI
atsntamainunribi u mbaitiabi
camina an chucmashi u mc
unIcumumI ucsaribi nu cupon.
13
Cacxun ca an unicama u mmic
unin caxa: En cunu mI pufunImun.
Mibtan mnopuncsabi oquin cana mi
cupon.
14
En mI Innc cufqui biax
cumInu cuuntI uIn. MI Inncsaribi
oquIn un chucmashi u mxunc
unIcumufIbI InntI cunu cunin.
15
En
curquInxu nunbI uIn cufunu x
cuncsubI oquIn un u mxunc
unIcumu cupotImu uIn? En unI ItsI
curquI Inncbtan caramina nutsiquin
musquin sinanin?
16
A unin uumara
MATEO19,20
53
cu ux Ic quIxun sInnc unI u cu
Nucn Papa Diosan an sinan up
unnquIn u unxu chu Ic IstI Icn.
ImuInun cu unIn Isc
xu chu Ic unI, a
Nucn Pupu DIosun un nuItu unnquIn
uumufu IstI Icn. AIsumuIfu unIu
uInun Inxu mI cutumnun sInnmI
cxbIu Icbtunmu cu uxu mI
catamc ashi Nucn Papa Diosan ainan
Inun ImIu.
[FDQDXQLQDFs[EDPDWLDLquixun
Jesusan an unicama catcan
(Mr. 10.32-34; Lc. 18.31-34)
17
Anuaxa Jerusalnu Jess cuancb
cu Itsu unI ImuInun xunufIbI ub
cuancxa. Usu uIn cu cunbIunI
atubshI cuunquIn Jesusun un unnmI
c unicama cacxa:
18
Mitsnbi
camina isin, br cananuna Jerusalnu
cuanin. Anuxun ca, unI Inux Nucn
Pupu DIosnuux u Ic, unIn InntI
Icn, judos sacerdotenn cushicamab
tan an Moissnn cuno bunu unnc
unicaman binun. Inncxun ca atun a
unI cu bumutI Ic quixun catancxun
19
judosmu unIcumun unun InntI
Icn. E btsI btsI onun mI cuuIunun
mtancxun x bumunun I
cursocnu mutsnun cu judos
unIcumun judosmu unIcumu InntI
Icn. UsoquIun ucx cunu bumutun
cx rab
nt Inxu pcaracb
busquItI uIn.
-DFRERLPDLQXQ-XDQsQWLWDQ-HV~VxXFi
(Mr. 10.35-45)
20
Usu uIn cu Zebedeonn bchic
rab
, Juun ImuInun Jucobo, an tita

Jess rapasu cuani a btnain rantin
puruni tsbuquin ab banatisa tancxa.
21
Ab banatisa tania isquin ca Jesusan
cacxa:
Au caramina cunin?
Cacxun ca cacxa:
MIxmI upu uIsh mIn nt upnu
tsotun n tuucx btsxa min mqueu
tsmainun btsix min mmiu tsnun
cumInu ImItI uIn, mIbu upu Inun.
22
SInnquInmuIshI cumInu usuquIn
cain.
Cuxun cu Jesusun Juun ImuInun
Jacobo cacxa:
E ucsaribi oquian unin mitsu
btsi btsi ocxun caramina tanshiti
uIn?
Cacxun ca usaribi oquin cananuna
tunshItI uI quixun cacxa.
23
En ucsaribi oquin camina btsi
btsI oc ItI uIn. Usu unbI cunu n, mix
cumInu n mqueu tsnun n mmIu
tstI uI quIxun uI unIbI cuImun. En Pupu
DIosun cunI cu cutI Icn, uix cara anu
tstI Ic quIxun, an mnosubI ou Inun.
24
Usaquian an titabtun Zebedeonn
bchic rabtan Jess caia cuati ca
Jesusun unnmIc unI fufI, mcn
rab
, ax a rab
mi nishacxa.
25
Usaria
isquin ca cunxun Jesusan cacxa:
MItsun cumInu ununIn, judosma
upucumun cu un unIcumu ux cunc
sabi oquin tmraquinbi u mnun
umIu. An cushi unin ca an unicama ax
quicsubI oquIun unun umIu.
26
Usa
unbI cumInu mItsux usuI ItImu uIn.
UIx cufu btsI unIsumu IIsu tunIu, an ca
mitsxmi upitax bucunun u mquin
uquIntI Icn.
27
UInu Ic mItsux
cufumInu un cushI unI IIsu tunI, an ca
mItsu u uxntI Icn,
28
n ucsaribi
oquin. Uni itsan u mxunun cunu x
unI Inux Nucn Pupu DIosnuux umu
uIn. Ex cunu unIcumuxu up Iunun
upItux bucutI oquIn uquInI uucn. Ex
uchuumu ush bumutsIunxmubI cunu
camabi unxa Nucn Papa Diosb up
Inun utun uchu nunsu uIn bumuI
uacn.
MATEO20
54
Bxuu uni rab
a Jesusan bp
[FD
(Mr. 10.46-52; Lc. 18.35-43)
29
saquin catancx ca Jess aba
cuanc unicamab Jerusalnu cuani
Jeric manu bbacxa. Bbax
unuuxfIbI cuunIu cu unu Ic unIcumun
ribi a nuibiancxa.
30
Usaquian
nuibiania ca bai amo tsxun, uni rab
bxuu, an Jess ca aia quixuan

uicania cuati cunshquin cacxa:
Davitan rbnqui, Nucn Ibu
Cristo, nuIbuquIn cu nu uquIn.
31
Usuu quIu oquIn cu unu Ic
unicaman banaxma isa nt
nun quixun
cacxa. Cacxbi ca nttima atxa
Icsamaira oi munuma cunshtcni
quiacxa:
Cristo, nuIbuquIn cu nu uquIn.
32
Usaa quia cuati niracquin ca
Jesusan a uni rab
unun quixun cacxa.

Cacx aia ca Jesusan cacxa:
En mItsu uIsotI cuInu cunin?
33
Cacxun ca cacxa:
Isnnmi nu bp
xcuti cananuna
cunin.
34
Usaquian cacxun nuibaquin ca
Jesusan atu bmacxa. BmcxuIn
shi ca isacxa. Isi cunquiani ca
Jessb cuancxa.
III. JERUSALENUXUAN JESUSAN BANA
f8,;8$1$1f8$f8,48,&%$1$
(21-25)
-HUXVDOpQXFXDQLDXQLFDPDQ-HV~VUDELD
(Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19)
21
1
Jerusalnu cuani Betfag ma
ufumu Ixun cu OIIvos cuc
mut unuxun un unnmIc unI fub
xuquin
2
Jesusan cacxa:
Anu bsuc ma, anu ca cuantan.
Cuanx anu bbaquin camina burro xanu
achshi tcracac, un tucun mrati
uIn. Mraquin camina tububtsinquin
btI uIn.
3
Mitsnmi tubuia isquian btsi
unIn mItsu uccxun cumInu cutI uIn:
Nucn Ibun cu n buffu un tucun
u bunxunun quIxun nu cuxu.
Bn
nquinshi ca mi bmitcntI Icn.

CacxuInshI cu mItsu cutI Icn: Ca
buntun.
4
Usuu Icama ax ca Nucn Papa
Diosan an uni cunomIusubI ou I
Icn. sai ca a bana quia:
5
Sin cac ma, unu Ic unIcumu
cumInu cutI uIn: Br ca mitsun
upu uIu, unI chucumu Icsarma
cu buffo xunun tunu tsotux uIu.
6
Usu uIn Jesusun xucx cuunxun u unI
rabtun usuquIun unun Jesusun
cacsubI oquIn ucxu.
7
Burro an
tItucun un tu buntuncxun chupan
cuttucuquIn buffo cumpucb ca anu
Ifuux tsotux JefusuIenu cuuncxu.
8
Usaa burron cuancbtan ca
uIsumuIfu unIn unun Jess cuuntI buInu
anan mapc chupubI upmainun
btsi btsi unin i pchi chushcaxun
unun Jess cuuntInu upcxa.
9
UsobIunI cu shufquiani unicama
cuancxa, rarinxa rcu
nmainun ca
rarinxribi Jess caxu cuanquin a rabi
cuni sharati quicancxa:
Davitan rbnquI Nucn Ibu ux cu
upIfu Icn. Nucn Ibu DIosun xucx cu
nx br aia. A ca camabi unin rabiti
Icn. Nucn Ibu DIos, nunu Ic,
ufIbInu cunquIn fubInun cu ucun.
10
UsuI IquIunIu bbuIu IsI cu Jefusu
Ienu Ic unIcumux ui uni cara nx
Ic? quiax ratuti canancxa.
11
Cunu
nIu cu uxu Jessb Ic unIcumun
cacxa:
nx ca Jess, an Nucn Papa Dios
quic bana unicama uixunc, u Icn,
ux cu GuIIIeu menu Ic mu, Nazaret,
unuuxu uc Icn.
MATEO20,21
55
Anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubunua
-HVXVDQDQxXPDUXFsXQLFDPDFKLTXtDQ
(Mr. 11.15-19; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22)
12
Jerusalnu bbatancx ca Jess
anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubunu
atsancxa. Atsnquinbi anuxuan u
maruia isquin ca Jesusan a unicama
chiqunquin an curqui cambioquin bic
unicaman mesacama chashcaquin an
numacuru maruc unicamax anu tsc
aribi chashcacxa, unu tsxmu Inun
quixun.
13
UsuquIn uquIn cu cucxu:
Nucn Papa Diosan bana cuno ca
sai quia: Anuxun fubItI xubu ux cu
unuuxu cumubI unIx b bunutI xubu ItI
Icn". Usaa cuno bunu quIc unbI
camina mitsun anuxun u maruquin uni
pufnquIn mcumutI xubusu Inun
nuxun u maruin.
14
Usaquin catancx anuax cuancma
pun Ixun cu Jesusun bxuu unicama
ImuInun uxu un nItI btsic unicamaribi
anua aia pxcacxa.
15
Unicama pxcuia
Isunun unu Ic xucumux Davitan
rbnqui, Nucn Ibu, ux cu upIfu Ic
quIxu cunI shufutIu IsI cu judos
unIbunn upucumu ux nIshucxu.
16
NIshquIn cu Jess ucquin cacxa:
n xucamaxa quic bana
caramina cuatiman?
Cana cuatin. Mitsun caramina
cuno bana axa n ui quic a iscma
uIn? A bana ca sai quia:
Xucamabtun cu turacamanribi min
ImIcxun up oquin mi rabia.
17
Usaquin cabiani ca Jess Betania
munu I cuuncxu.
-HVXVDQKLJXHUDFDFsL,
ELPLxXPDLQXQFD
(Mr. 11.12-14,20-26)
18
BetunIunu IntI JefusuIenu
cuantcni ca Jess panancxa.
19
Pananquiani cuanquin ca higuera cac
i, bai cub nic, isbiani anu cuanquinbi
tuumu usha an pchishi ocxa. Usa
Ic IsquIn cu Jesusun cucxu:
Min camina tuatcntImu uIn.
Usaquian cacxshi ca higuera i
chushI xunncxu.
20
Usaquian cac
xa
xunnc IsquIn cu un unnmIc
UIsu uIsh cufu n hIguefu
bntishi xananx? quixun.
21
En cunu userabi mitsu cain, Nucn
Pupu DIosux cu cushIIfu Iunun cu ux
quicsubI oquIn uIu quIxun unnc
Ixun cumInu cu utImu Ic quixun
sInnquInmu ca asfubI utI Ic
quIxun sInntI uIn. UsuquIn sInnc
IxunmI n n hIguefu ucsoquinshi
u uquInmu n mutribi nuax ca
pufmpupunu fucutI cuuntun" quIxun
cucx cu usuI ItI Icn.
22
Mitsun
asfubI cu Nucn Pupu DIosun n
cacxun uxuntI Ic quixun sinania
cu un mItsnmI uccsabi oquin mitsu
uxntI Icn.
-HV~VFDFXVKLLFsTXLFsEDQD
(Mr. 11.27-33; Lc. 20.1-8)
23
Jerusalnuxun ca Jesusan anuxun
unu Ic unIcumu unnmIucxu.
UnnmIu cu judos sucefdotenn
cushIcumu ImuInun umpun cunIucc
unIcumun unu cuunxun ucquin Jess
cacxa:
Uin banan caramina min usa u
uIn? UIn cufu soquInmI u unun mI
cax?
24
EnfIbI cunu mItsu bunu ItsI ucutIn.
NuccxunmI mItsun uIxuncxun
cunu nfIbI mItsu cutI uIn, uin banan
cufunu suquIn uI quIxun.
25
Uin cara
Juan unicama nashiminun cacx?
MATEO21
56
Nucn Papa Diosan cara cacx? Unin
cufu usuquIun unun cucx?
UsuquIun Jesusun ucquin cacxbi ca
uIsuquIn cufu cutI Ic quIxun ununImu
atxbi ucacanani quicancxa:
UIsuquIn cufununu cutI uIn? Nun
nu Nucn Papa Diosan ca cacxa
quIxun cutI unbI cu usuquIn nun
cacxun nu usu uIn cufumInu uIsu
cup un bunu cuumu uI quixun nu
cutI Icn.
26
Nun nu unan unicama
nushImInun cuc cu Juun Iucxu
quixun cati, ushbI cunununu upumu
unicamami racutin. Acaman ca an
bana cuaquin Nucn Papa Diosan ca
asrabi an bana unicama uixunun
quixun Juan xuacxa quixun sinania.
27
Usai canantancxun ca Jess cacxa:
UIn xuc cufu Iucxu quIxun
cunununu ununImun.
MItsnmI n uccxun uIxun
cxunmu cunu nfIbI uIn cushIn cufunu
suquIn u uI quIxun mItsu cuImun.
8QLQEsFKLFsUDE
ui quic bana
28
Usaquin catancxun ca Jesusan
judos unIbunn upucumu suquInfIbI
cacxa:
UIsuI quIc cufu n bunu Ic? sai
quic. Achshi unix ca bchic rab
u
Iuxu. Ixun cu uchshi caxa: Br ntn
cumInu nunu u mI cuuntI uIn.
29
Cacxun ca an bchicnn caxa: Cana
cuaniman. Usaquin caxbi ca sinanabiani
u mi cuanxa.
30
Usaribiquin ca an
bchic itsiribi an papan caxa: Br
ntn cumInu nunu u mI cuuntI uIn.
Cacxun ca: Cana cuanin, caxa. Caxbi ca
cuuncmu Icn.
31
MItsun sInncxun
cara a uni rab
uInu Icn un pupu

cuncsubI oquIn u ux?
Cacxun ca cacxa: An cana
cuanima quixun caxbi cuanc, an ca
an papa cuncsubI oquIn uxu.
En cunu userabi mitsu cain, mitsun
uInun IsumInu uI quIxun cuquInbI ux
cuncsubI oquIn ucmu ushmI
Nucn Papa Diosan ntnu ItImu unbI
cu Itsu unI un upu bunmItI cufqui
bic, ImuInun Itsu xunu mItsun
sInncx uchuu, ucumux sInununtI mI
sInnquIn ux cuncsubI oquIn uc
uIsh Nucn Pupu DIosun ntnu ItI
Icn.
32
Unicamaxa sinanati an nuitu
asfubI up Inun unnmIu ucbI cumInu
Juann bana cuaisama tan. Mitsnmi
un bunu cuuIsumu tunIubI cu uIsumu
uni, un upu bunmItI cufqui bic
ImuInun xunu uchuucamaxribi Juann
bunu cuutI sInunutI up Iuxu. Usuu Iu
isquinbi camina sinanaquin an bana
cuucmu uIn.
$QQDsEsU~DQFsXQLxXLTXLFs
(Mr. 12.1-12; Lc. 20.9-19)
33
Usoquin caxun ca Jesusan, a
usoquIn unIn utI uIquIn, n banaribi
judos unIbunn upucumu uIxuuncxu:
Btsi banaribi mitsu camainun
cumInu cuutI uIn. Cu su Icn. Achshi
unIn cu un nunu uvus upxu. Apxun
cntancxun ca anuxun uvas baca biti
xaxu quinioquin naxa. Anun cu
anuxun na branti xuburibi
munmIIfu chuIofuquIn uxu. Atuncxun
btsi uni an naa branxunun quixun
umI bIunI cu ufu menu I cuunxu.
34
Cuantancxun ca uvas bimicbtan
ubu Ic un u mmic uni rari
xuquin caxa: An na branc
unicamanu cuantancxun cumInu nun
ItI u msu bxnun mI Innun cati
uIn.
35
Cacx cuanxa bbaiabi ca an na
branc unicaman axa uc unicama
bitancxun btsI unun btsiribi ami
mparam
quin manan btsiribishi

muxuxun uxu.
36
Usocxa bimi bma
puncbtun cu nu Ibun un u
MATEO21
57
mmIc unI fufI u ItsuIfu xutcanxa.
Xuc
xa bbaiabi ca an na branc
unicaman ax paan uc unicama
ucsufIbI oquIn utImoxu.
37
Usoquian an na branc
unIcumun un xuc unIcumu ucbtan ca
nu Ibun n bchic n ca usaribi
oquIn uquInmu up oquIn bIquIn un
bunu cuutI Ic quIxun sInnquIn uIfu
xuaxa.
38
Xucx cuanxa bbaia isi ca an
na branc unicamax canani quiaxa:
An pupxu bumucb ca an bchic
nx nu Ibu ItI Icn. Usu uIn
cunununu nux nu Ibu Inuxun n utI
uIn.
39
Canantancxun bibianquin na
ufI bunxun cu uxu.
40
Usoquian an
bchIc uc cufu nu Ibun uquIn un nu
bfunc unIcumu uIsotI Ic?
41
Nuccxun cu judos unIbunn
upucumun Jess cucxu:
Usu uIn cu u unIcumu cuquIn utI
Icn. UsoquIn utuncxun ca btsi
unicama an na branxunun quixun
cutI Icn. Cacx cuanxun ca a unicaman
nunu Ic bImIcumuxu bImIu un bImI
ms nu Ibu InntI Icn.
42
sai quic a caramina mitsun iscma
uIn?:
An maxax xubuac unan biquinma
fucnc ushbI cu u muxux bf
umIu xubu cushIc Icn, It
upmia xubu cushic usaribiti.
Usuu Inun cu Nucn Pupu DIosun
ImIuxu. An usoquin mnocx ca
nun Iscx usbIIfu Icn".
UsuquIun muxux uIquInbI uIquIn
cuno bana a caramina mitsun iscma
uIn?
43
Cana mitsu cain, mitsxmi judos
unIbu uIsh Nucn Pupu DIosun uInun ItI
cusu ushbI usuI Icbma ca btsi
unIbunx un bunu cuuc uIsh uInun ItI
Icn.
44
ImuInun cu u muxxu un
cuncmu unIcumu usufIbI un
cuncmu unI Icn. MuxxmI tutIquI
chucquIn cu muxxmI fracaquin an
namicama chacaia. ImuInun cu
munnuax nipacquin maxaxan uni
chacaquin chcaia.
45
Usoquian cacxun cuati ca judos
sucefdotenn cushIcumu ImuInun
fariseo unicamax nu ui ca bana itsi
uicsa oi quia quixun sinani ami
nishacxa.
46
Nishquin sipuaisa
tanquinbi ca camabi unan, Jesusan ca
asfubIu Nucn Pupu DIosun xuc Ixun
an bana unicama uixunia quixun
sInnc uIn, upucumux utumI
racu
acxa. Racu
quIn cu Jess bImu

Icn.
8QtDQDtQEsFKLFs[DQXELPLQX[XQ
unicama camia bana
22
1
Anuxun Nucn Papa Dios rabiti
xubunuxun ca Jesusan judos
sucefdotenn cushIcumu ImuInun fufIseo
unicama bana itsi uicsa oquin n
banaribi uiquin cacxa:
2
Nucn Papa
DIosnun ItI ux cu su Icn. Achshi
upun cu un bchIc xunu Innuxun an
u mmIc unI pItI umIquIn un
aintsicamaxa pi unun quixun camiti
sInnxu.
3
SInnxun cu pItI ItsuIfu
umImuInuun cumubI unIn pI unun
cutnun quixun an uni rari xuaxa.
Xucx cuanxuan cacxbi ca a cac
unIcumu uInu Ic unxbI uIsumu tunxu.
4
Usaquin camicxbia ucbtanma ca
amiribishi an u mmic uni rariribi
xuquIn u cuc unIcumu soquIn cuxuntu
nun quixun caxa: Bfmu cunu u pItI
ucama mnomian. Usonun cunu n
vucu ufucuc fmIunun n uInu
rracacribi rmian. Camabi ca mnoc
Icn. Usu uun cumxbI n xubunu n
bchicnan xanu bicbtan, nubtan pi
unun cumInu cutI uIn.
5
UsuquIun upun
camicxbi ca a camic unicamax
cuainsama tanxa. Cuainsama tana btsix
MATEO21,22
58
an nanu cuantamainun ca btsix
anuxuan u maruc xubunu cuanxa.
6
RafInn cu upun u mmic uni
cuaniabi bixun mquin tnnquIn fuxu.
7
UsoquIun ucb cu upu xuumutI
nishaxa. Nishquin ca an an u mmic
unIcumu uc unIcumu unun un mu
nnun quIxun un suntrucama xuaxa.
Cucx cuunxun cu upun cucubI oquIn
uxu.
8
UsoquIun unun umItuncxun ca
upun un u mmic unicama caxa: Piti
ca mnoc Icn. Usu unbI cu u n
camic unicamax utima nuituu uIsh
utImu Icn.
9
Usu uIn cumInu umIfIbIshI
cuantancxun mitsnmi bainua mrac
unIcumuIshI pI unun quIxun cutI uIn.
10
UsoquIun upun cucx cuuntcnquin
ca an u mxunc unicaman bainua
mraquin upma unicamacunbi up
unicama timbtsinquin baxa. Bcxun
ca xanu bicbtan pauti chupa
paucanxa. Pautancx atsini ca
uIsumuIfu uIsh u xubunuux tsItsIfuuxu.
11
UsuI Icb utsnquIun upun IscxbI
ca anu achshi uni xanu bicbtan pauti
chupu puucmu Iuxu.
12
Usu Ic IsquIn
cu upun u unI cuxu: UIsu uIsh cufumInu
mix nu atsnuxun puutI chupu puuux
mabi nu atsan? Cacxbi ca a uni
banaima tsaxa.
13
Usu IsquIn cu upun un
mesanu piti nanc unicama caxa: n uni
camina mtanianan tatanitancxun man
bnquIbucnu buntuncxun nItI uIn.
NIcx cu unuux unu Ic unIcumub
tmrai bntI IntI Icn.
14
En mItsu bf
uIxunc bunu u sInnquIn cumInu
unntI uIn, uIsumuIfu unxu uInun Inux
mI cutumnun Nucn Papa Diosan
sInnmIcxbI Icbmu cu uxu mI
catamc unicama axshI uInun Iu.
8QtDQ&pVDUFXUtTXLLQiQX[XQVLQDQEDQD
(Mr. 12.13-17; Lc. 20.20-26)
15
Jesusan bana uixunia cuatancx,
ufI cuunquIn cu fufIseo unIcumu umI
munncutsI quIxun sInnquIn, uisai cara
quIu cuunuxuun un Jess uctI unI xutI
sInncxu.
16
SInntuncxun ca an uni
fufI ImuInun uxu HefodesmI sInnc
unIbu Jess ucnun quixun xuacxa.
Xucx cuanxun ca a unicaman Jess
cacxa:
Cunununu ununIn, min banax ca
asfubI Icn. Uisai cara Nucn Papa
DIosun unI ItI Ic quIxun cumInu
cmquinma asrabi uin, unan min a
bana uia cuati cuncbtanmabi. Min
sInncx cu cumubI unI btsibtan snn
Icn. UsuquIn sInnquIn cumInu cumubI
uu ImuInun uuma unicama
ImuInun upubufIbI uIsuI cufu Nucn
Pupu DIosun unI ItI Ic quIxun
uixunin.
17
Usu Ixun cumInu nu cutI
uIn, Nucn Papa Diosax asrabi nun
cushI uIn cufu mIn sInncx Romunu
Ic upu, Csar, a curquI bunmItI usbI
Ic? Cufu usbImu Ic? Uisa caramina
sinanin?
18
Cacxun ca Jesusan, uisai
cufuIsnu quI quIxun mI munnuxun
cuucutsI quIxun cu ucutIu quixun
unnquIn cucxu:
EmI munnuxun x cufuIsnu uIsuI
quI cuucutsI quIxun cumInu usoquIn
cain.
19
Uisa cara isnun ca a Csar
bunmItI mun cufqui achshI
bxun. Cacxun ca bacxa.
20
Bia
Uin bmnun tunquIn uc cufu
nx Ic? Uin an cara cunoc nx
Ic?
21
Ax ca Csarnn bmnan tanquian
uc ImuInun Cesufnn un Icn.
Usaquin cacxun ca Jesusan cacxa:
AmI mItsun utIu Cesuf cunc u
u cumInu utI uIn, uxu mItsun upu uIn.
Anun cumInu umI mItsun utIu Nucn
Pupu DIos cunc u u utI uIn, axa
mItsun Pupu DIos uIn.
MATEO22
59
22
Cacxun cuati ratuti ca uisa uni
cufu nx Ic? quixun sinani a ui
umI munntI bunu umu uIn Jess
biani cuancxa.
8QL[FDUDEDPDDLVKEDtVTXLWL
LFsTXLFsEDQD
(Mr. 12.18-27; Lc. 20.27-40)
23
A nt
nbi ca Jessnu saduceo

unicamax cuancxa. Saduceo unicaman
ca bumu uIsh cu unI busquItImu Ic
quIxun sInncxu. UsuquIn sInnc
uIsh unu cuunxun cu Jess ucquin
cacxa:
24
Nun cunununu ununIn,
Moiss ca quiacxa: Uni achshi
bchIcumu uIsh bumucbtan ca an
xucnan an casunanc xanu bixun ami
bac bchItI Icn. UsoquIun ucx cu un
bchic ax an xucnan bchIcsu ItI
Icn".
25
Usu uIn cunununu mI ucutIn.
Nub ca uni achshi, mcn achshi
ImuInun uchshI uncau Iucxu. Usa
Ixun cu utun upun un xunu bIucxu.
BIxbI cu buc bchiaxmabi bamacxa.
26
Baman an xucnan casunanc xanu
bIxbI cu un xucnaxribi bac bchIux
mabi bamacxa. Usaribiti ca a xanu
bIxbI un xucn btsxribishi bamacxa.
Usu uIn cu u xucn cumxbI u xunu
bIxbI buc bchIcumu Inun
bamacxa.
27
Acamaxa bamai can ca
a xanxribi bamacxa.
28
Camaxunbi ca
a xanu biacxa. Usu uIn cufu unun
unicamax basquiti ntn acama uinu
Ic
xIfu un bn ItI Ic?

29
Usama ca. Mitsun Nucn Papa
Diosan bana cara uisaira quia quixun
cuunun un cushIfIbI unnquInmu
cumInu usuquIn ucutIn.
30
Bumu uIsh
busquIquIn cu unIn xunu bItImu Icn,
an ini bchicribi ca unin bnumitima
Icn. UsufIbI cu nunu Ic ngeIcumux
fIbI Icn.
31
Mitsnmi bumu uIsh cu
unI busquItImu Ic quixun sinania
cana mitsu ucatin, Nucn Papa
Diosan Moiss cunomia bana, saia
quic, u cufumInu Iscmu uIn? A banax
ca sai quia:
32
Ex cunu Abfuhum,
Isaac, Jucob ucumun fubIc DIos u uIn".
A bana cuno IsquIn cunununu ununIn,
Nucn Pupu DIos ux cu bumu usha
busquItImu unIcumun DIosmu Icn. Ax
ca camabi an unicaman rabic Dios a
Icn.
33
Usaquian Jesusan btsi unin
ucsamaira oquin uni bana uixunia
cuutI cu unu Ic unIcumux sa bana
cunununu cuumu uI quixun sinani
ratacxa.
Nucn Papa Diosan bana rari
EDQDVDPDLUDD[DTXLFsVDELRLLWL
Jesusan uia
(Mr. 12.28-34)
34
Atun uni bamaccamax ca
busquItImu Ic quIxun sInnc
Icbia cu usumu Ic quixun up
oquin uixuncxun ca saduceo
unIbunn Jess ucquin catcanma
Icn. Up oquin ca uixuanxa
quIxun sInnquIn cu fufIseo unIcumun
Jess nb
tsioracxa.
35
Nb
tsioraquin
ca an Moissnn cuno bunu unnc
uni achshinn uIsuquIn cufu cutI
Ic quIxun sInnquIn Jess suquIn
uccxa:
36
UInu Ic Nucn Pupu
Diosan bana cuno quicsa oira
cufununu ItI uIn?
37
Quixuan cacxun ca Jesusan
saquin cacxa:
Axa quicsubI oIfu ItI bunu ux cu
sai quia: MIn Ibu DIosmI cumInu
asrabi cuni cmImu sInntI uIn. Usa
uIsh cumInu umI cutumtI ux cunc
subI oshI ItI uIn".
38
nx ca axa
quicsubI oIfu ItI bunu u Icn.
39
Btsi
bunu usufIbI cu nx Icn: Mixmi
brancacsaribi oquin camina min
uIntsIcumu nuIbunun uxu uquInsu Ic
uquIntI uIn".
40
n rab
bana quicsabi
MATEO22
60
oquIun cumubI unIn unun cu MoIses
ImuInun ux quIc bunu un unI uIxunc
unicama Nucn Papa Diosan cuno
miacxa. Uisa bana cara cuno Ic u
cu Nucn Pupu DIosmI sInnan uni
rafIfIbI nuIbuc Ixun unIn tunIu.
8LQUsE~QTXLFDUD&ULVWRLFsTXLFsEDQD
(Mr. 12.35-37; Lc. 20.41-44)
41
Fariseo unicamaxa ab tim
c Ic cu
Jesusun ucquin saquin cacxa:
42
MItsun sInncx cufu CfIsto, axa
upu ItIu judos unIbunn cunc, ax uisa
unI Ic? Uin rbnquI cufu ux ItI Ic?
Cacxun ca cacxa:
Ax ca Davitan rbnquI ItI Icn.
Usu uIsh cu DuvIdb snn ItI Icn.
43,44
Davitax ca sai quiacxa:
Nucn Ibu DIosun cu n Ibu CfIsto
caxa: Axa mimi nishc unicama
n mI IbuumImuInun cumInu mIx
b Apu uIsh n mqueu ItI uIn.
Axa an rbnquIn unbI cu CfIsto uI
David Nucn Papa Diosan Bru unshin
UpItun sInnmIcx CfIsto ux cu n
Ibu Ic quiax quiacxa. UIsu uIsh
cara David usai quiacx?
45
Usaria
David, CfIsto ux cu n Ibu Ic quIux
quIc uIn, cara Cristo ax uisari Davitan
rbnquI ItI Ic?
46
Usaquian fariseo unicama ucatia
ca unbi usu cu u bunu Ic quixun
Jess uIxuunmu Icn. Usu Ixun cu
atun isc
xu btsI unIn sInnsumu uIsh

usai quia oxun a unicama amiribishi
uctcunmu Icn.
$Q0RLVpVQsQFXsQsREDQDXQiQFs
XQLFDPDFsxXDQIDULVHRXQLFDPDULEL
xXL-HV~VTXLiEDQD
(Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
23
1
unu Ic unIcumuxu uIsumuIfu
uIn ucumucunbI un unnmIc
unicama saquin cacxa:
2
An quirica
cunoc unIcumu ImuInun fufIseo
unibunnribi ca sinania, atux isa, an
Moissnn cuno bunu unnun mitsu
uixunti, u Ic quIxun.
3
Atun mitsu
uixuncsabi oquin camina Moissnn
cuno bunu utI uIn. Anun cumInu
atan mitsu cacsubI oI IquInbI utun u
bunu quIcmu u ucsufIbI oquIn utImu
uIn, mItsumu pufnxun umIu, usu uIn.
Atux ca unicama bana uixunibi an uni
uixunc banaxa quicsubI oI Imu.
4
Moissnn cuno banaishima atnbi
sInnc bunufIbI cu unIcumux Isu usuI
Inun quIxun uIxunIu. UsuquIn uIxun
cxbi ca a banacamax ax quicsabi oi
IIsumu Icn. AtxfIbI cu usuI Imu.
Atan uixunc bana quicsabi oquian
unun cu unIcumu uquInImu.
5
Au u
cufu uIu u uquIn cu unIcumun uxIfu Isu
up Ic quIxun sInnquInsu unIn u
fubInun quIxun uIu. Anun cu btsI
unIsumu Isu ux Ic quIxuun cumubI unIn
isnun quixun chupa an cub chooquin
cucpunc pauia. Pauanan ca
cuno bana an bmnunu unun un
pan mmiu tcrcaia, a unicamax ca
u bunu cuuc Ic quIxuun unIn sInnun
quixun.
6
Pi tim
xun ca anu an
cushicama tsti anu tsnuxun caisia,
utusufIbI IcutsI quIxun. Iunun cu unu
judos unicama tim
tI xubunu unIcumu
b timti, anua an cushicamax tsti
anu tstishi cunia, camabi unnsa atu
isnun quiax.
7
Iunun cu unuxun unIn u
maruc anuxuan a isquin btsi unin
ux cu nun cushI Ic quixun
sInnquIn utu mcn InnquIn bItI
cunia. UsuI Iunun cu unun an ca nu
cuno bana uixunia quixun cati
cunia.
8
Atxu usuI Icbbi camina mitsux
unun usuquIn mItsu cutI cuntImu uIn.
Mitsux camina xuc
onuntI uIn. Mitsux

camina achshI IbuushI uIn, ax ca
MATEO22,23
61
CfIsto Icn.
9
UInu Ic unIbI cumInu n
menua Nucn Papa caquin antImu uIn,
Nucn Pupu DIos nunu Ic, ax cuni ca
asfubI mItsun Pupu Ic, usu uIn.
10
Ex
CfIsto uIsh cunu xshI mItsun Ibu uIn.
Usu uIn cumInu, mIx cumInu un Ibu uI
quixuan btsi uni mitsu canun quitima
uIn.
11
MIcumu uInu Ic cufu upItuxmI
bucunun mItsu u uxunIu ux cu mI
rarib sn
nmuIfu uIsh up Icn.

12
Anbia rabquin x cunu chu uI
quIxun sInnc unI u cu Nucn Pupu
Diosan an uni rarib sn
nmufu ImItI
Icn. Usonun cu chu ItI sInunIu ux
rabcma uni a cuni Nucn Papa Diosan
chu ImItI Icn.
13
An Moissnn cuno bunu unnc
unIcumu ImuInun fufIseo unIcumu,
mItsux cumInu un unIcumu pufnc u
uIn. UIsu cufu otI Ic usoquIn cu Nucn
Pupu DIosun mItsu utI Icn. Mitsun
camina Nucn Papa Diosan bana
unnc IxunbI u bunu quIcsabi oquian
unun uquInquInmu unIcumu u bunu
btsi oquin uixunin. Mitsun camina a
bana quicsubI oquIn uImun. AquInmu
camina uni itsnribia a bana quicsabi
oquIn uxunmu unun unnmIn.
14
UsuI Iunun cumInu cusunumc
xanun u bicuanquin cuin. Cuanan
cumInu mItsux IsumInu up uI quIxuun
unIn sInnun quiax, ufun puIn Nucn
Papa Diosb banain. Usu Ic cu Nucn
Papa Diosan, uxu usuI Icmu unI
ucsumuIfu oquIn mItsu uchoquIn
castcuntI Icn.
15
uIn. Ufu cuunquIn uI cufumInu
unnmItI uI quIxun bufIquIn mraxun
cumInu Nucn Pupu DIosmI sInnun
unnmIquInmu mItsun sInncsaribi
oquIn sInnun unnmIn. Usaquinmi
mItsun unnmIcx cu u unIcumux
mItsxmI IcsumuIfu oI uIsumu Iu.
Mitsxmi anuaxmi tmrati man tsi
rquIfuc unu ItI unbI cu utux
mItsxmI Icsamaira oi anuax tmrai
unu ItI Icn. MItsxmI usu Ic cu
Nucn Papa Diosan uisa cara mitsu oti
Ic usoquIn utI Icn.
16
Mitsun Nucn Papa Diosan bana
unIcumu unnmItI IxunbI cumInu u
bunu uIsuI quIc cufu quIxun ununImun.
Bxuu unin ca uni itsi anun cuanti bai
unnmImu. UsufIbI cumInu mItsux uIn.
Mitsux camina sai quin: Anuxun Nucn
Pupu DIos fubItI xubu sInnquIn cunu
asfubI n mI cucsubI oquIn utI uI
quIux quIquInbI cu unIn uIsumu tunquIn
utImu Icn. Usu unbI cu unIn curi
Ic u sInnquIn cunu usefubI n mI
cacsubI oquIn utI uI quiax quiquin
asfubI utI Icn.
17
Usai qui camina
sInnumusu uIn, cumInu u unncmu
unIsu uIn. Anuxun a rabiti xubunuxuan
unicaman a rabicx ca Nucn Papa Dios
cunia. Anu Ic cufI uc ucumu
cupma, an unicaman anuxun a rabiti
xubunuxun rabic cupshi ca Nucn
Papa Dios cunia.
18
Usaribiti camina
mitsux sai quin: Anuxun Nucn Papa
DIos fubIquIn ufucuc uInu xufotIu
maxax bucnc, u sInnquIn cunu
asfubI n mI cucsubI oquIn utI uI
quIux quIquInbI cu unIn uIsumu tunquIn
utImu Icn. Usu unbI cu unIn
anuxun Nucn Papa Dios rabiquin
uina xaroti maxax bucnc, unu Ic
uInu sInnquIn cunu usefubI n mI
cacsubI oquIn utI uI quiax quiquin
asfubI utI Icn.
19
Usai qui camina
sInnumusu uIn, cumInu u unnc
musu uIn. Anuxun uina xaroti maxax
bucnc anuxun ca unicaman uina
rxun xaroquin Nucn Papa Dios rabia.
Usaquian rabicx ca Nucn Papa Dios
cunia. Anu Ic uInu cupmu unuuxu
MATEO23
62
un unIcumux umI sInnc cupshi ca ax
cunia.
20
CumInu unntI uIn, anuxun
u xufotIu bucnc muxux u sInnquIn
ca unin anua xaroti nanc u aribi
sinania.
21
Usaribi oquin ca axa an bana
ca asfubI Ic quIxun unI ItsIn unnun,
sInnquIn cunu userabi mitsu cain
quic uni, un u xubuIshI sInnquInmu
unu Ic Nucn Pupu DIosfIbI sInnquIn
caia.
22
Axa an bana ca asfubI Ic
quIxun btsI unIn unnun na anu
Nucn Pupu DIos Ic u sInnquIn cunu
asrabi mitsu cain quic uni ax ca anu
Nucn Pupu DIos Ic u ImuInun Nucn
Papa Diosribi sinani quia.
23
uIn. Mitsu ca Nucn Papa Diosan uisa
cufu otI Ic usoquIn utI Icn. Mitsun
camina an Nucn Papa Dios anuxun
fubItI xubunuxun u uc unIcumu u
InunIn, MoIses quIsabi oquin. Usa
IxunbI cumInu u bunu ItsI, axa quicsabi
oIfu ItI, u quIcsu oquIn uImun, Nucn
Papa Diosmi upiti catamanan ax
cuncsubI oquIn up sInnu Ixun
unicama nuibaquin, uquInsu Ic,
uquIntI, acama. UsuquInmI mItsun ucx
cu usbIIfu Itsunxu. UsoquIn uquInmI
mitsun u msfIbI InntI cu usbI
Itsunxu.
24
Mitsun Nucn Papa Diosan
bunu unIcumu unnmItI IxunbI cumInu
a bana uisai quic cara quixun
ununImun. Bxuu unin ca uni itsi anun
cuuntI buI ununImu. Usaribi camina
mItsux uIn. Cu su Icn. Chupan xanpa
bpucb ca anua an chua, ImuInun sIu
acamax brmuInun unpux upshi
xunpu uc mu IbutIu. SIu etI fubunun
usuquIn uIbI cumInu uInu chu,
camello, u ecsu uIn.
25
mItsun cumInu usubI oquIn uc Ixun
unicama paranin. PufnquIn cumInu
Nucn Papa Diosainsa mitsun nuitu up
Isnun quIxun xunpu ImuInun ut
acama an caxu chucain. Usaquin
uquInbI cumInu mItsun nuItu mu
upma u sinanin. UnI pufnquIn
cumInu un uu mItsu Innun quixun
sInnmIunun unshnquIn mItsun
cunc u biti acama sinanin.
MItsxmI usu Ic cu Nucn Pupu DIosun
uIsu cufu mItsu otI Ic usoquIn utI Icn.
26
Fariseo uni, bxuu unisa camina mix
uIn. Xanpa an nam
pain chucacx ca
an caxuribi chuaumu ItI Icn. Usaribi
oquIn cumInu mIn nuItu puIn up Inun
mnotI uIn, mIn uc ucumuxfIbI up
Inun.
27
mItsun cumInu usubI oquIn uc Ixun
unicama paranin. Anu uni manc me
ax ca up oquin mnoc Iunun mun
upIfu up uxuu Inun fonc ushbI uc
mu, uni bamacnn xo ImuInun u
chquIc uIsumu Icn.
28
Usaribi camina
mItsux uIn. MItsnmI btsI btsI u uc
cupu unIn mItsu up IstI IxunbI cumInu
mItsun nuItu upmu Ixun utu pufunIn.
29
An Moissnn cunoc bana
unnc unIcumu ImuInun fufIseo
unicama, mItsun cumInu usuI oquIn uc
Ixun unIcumu pufunIn. Upma isquin
cara Nucn Papa Diosan mitsu uisoti
Icn. Mitsun raracaman an Nucn Papa
Dios quic bana uni uixunc unicama
anu mancan, u me cumInu up Inun
mnoin. Mnonan camina anu uni
upbufIbI muun me ufIbI up Inun
mnoin.
30
UsoquIn uI cumInu quIcunIn,
nux nucn fufucumub Ixun cunununu
atun an Nucn Papa Dios quic bana
unicama uixunc unicama masquin
uIu uquIunmu Itsun.
31
Usai quiquin
cumInu ununIn, asrabi camina mitsux
MATEO23
63
an Nucn Papa Dios quic bana uni
uIxunc unIcumu un , atun rbnqui
uIn.
32
MItsux usu Ixun cumInu mItsun
fufun sufIbI oquIn uquIn sn
ontI uIn.
33
AtImu Ixun unI pufnc uIsh
cumInu mItsux funu un unI pIc usu uIn,
mItsun fufucumu IsufIbItI cumInu In.
MItsxmI usuI Ic cup cu Nucn Pupu
Diosan asrabi mitsux bamaia anuaxmi
tmfutI mun tsInu mItsu ImItI Icn.
34
En cunu unIcumu n bunu unnquIun
u unI uIxunun ImIunun fufIfIbI n
bunu unIcumu unnmInun ImIcbI
cumInu fufI unun fufI I cufsocnu
mutsun bumumInuxun uIn. Rari
camina anu tim
tI xubu unuxun fIshquI

nuxun uIn. RafInun uchushI munu
xun bana uixuniami mitsun btsi btsi
ocba btsi manu cuancb anu
mitsxribi cuanxun camina usaribi
oquIn utcnuxun uIn.
35
Usu Ixun
cumInu mItsun fufun sufIbI oquIn uIn.
AbeI puIn cu uchuumu IcbI mItsun
rara achshInn ucxu. Usaribi oquin ca
mitsun raran an Nucn Papa Dios
quicsubI oquIn uc unIcumu bufI ItsI
bari itsi inmIquIn ucxu. A uun cu
rafInnfIbI Zucufus, Baraquasnn
bchic, a anuxun Nucn Papa Dios
fubItI xubu fupusunuxun ucxu. Usaribi
oquIn cumInu mItsun uIn.
36
Usu uIn
cana asrabi mitsu cain, mitsun
fufucumu saribi oquin ca Nucn Papa
DIosun mItsu uchotI Icn. Mitsxmi usa
Ic cu Nucn Pupu DIosun uIsu cufu otI
Ic usoquIn utI Icn.
$WXQDtQEDQDFXDFsPDFXStD-HUXVDOpQX
LFsXQLFDPDQXLEDWL-HV~VPDViQXLWXD
37
JefusuIenu Ic unIcumu, cana mitsu
cain, mitsux camina an Nucn Papa
unun u un un bunu uIxunun xuc
unIcumufIbI muxuxun , mitsun
fufucumu uxu IsufIbI uIn. Uitishi
oquin carana mitsu nuibaquin bfun
quIn uquInsu tun? Atupunun un
tucama cuntancxun an pchin
mapuxun brancsaribi oquin cana
mitsu bfunquIn uquInsu tun. AquInsu
tuncxbI cumInu mItsux cuncmu uIn.
38
Usu uIn cunu uquInquInmu usubImI
Inun mItsu ntI uIn.
39
En cunu mItsu
cain, mitsun camina utcnia isquin
Nucn Ibu DIosun xuc
xa uc br
aia. A cu cumubI unIn fubItI Ic quiax
quIquIn fubItI uIn. A nt utmainun
cumInu IstcntImu uIn.
Anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubua
UXUXFXE~WLEDQD
(Mr. 13.1-2; Lc. 21.5-6)
24
1
Anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunuaxa cuania ca an
unnmIc unIcumun u fupusu cuunquIn
Jess cacxa:
En xubux cu cuhuIfu uIsh up
Icn.
2
En xubu cumInu muxux uc uIsh
up isin. Usu unbI cunu mItsu cuIn, axa
Nucn Pupu DIosmI sInncmu
unIcumun n xubu cumxbI un
muxxcumufIbI fufupucb rurucubti
Icn.
Ax utc
QWLQsWsXUDPDFXDWVLQLDXQLQ
XQiQWL-HVXVDQxXLiEDQD
(Mr. 13.3-23; Lc. 21.7-24; 17.22-24)
3
UsuquIn utu cubIunI cuunx mut me
Olivos cac anu tsbutIu cu unI umu
uIn, un unnmIc unIcumun u
nb
tsioraquin cacxa:
Unsaran cara mixmi quicsabi oi
anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubu an
muxxcumu fufupuc ItI Ic? Mix anun
utcnti nt anan n mecama cti,
u ntx cu ufumucuutsInIu quIxun
unnuxun cufununu uIsu u Iu IstI uIn?
A cumInu nu uIxuntI uIn.
MATEO23,24
64
4,5
UsuquIun un unnmIc unIcumun
uccxun ca Jesusan anun ax utcnti
nt uixunquin saquin cacxa:
Itsu unIn cu, Ex cunu CfIsto uI"
quIux quIquIn ItsuIfu unI pufnuxun
uIu. UsoquIun mItsufIbI pufntI fubunun
camina bfuncutI uIn.
6
Mitsun camina
uni itsan btsI menu Ic unIcumux cu
btsIb ucununIu quixun uia
cuunuxun uIn. Cuanan rari
unicamaxribi ca rafIb ucnania
quixun uia cuatibi camina racu
tima
uIn. AsfubI cu usuI ItI Icn. Usaa
Icbbi ca n mecama ccma pain
ItI Icn.
7
BtsI menu Ic unIcumux cu
btsI menu Ic unIcumub nIshnani
ucnuntI Icn. ImuInunfIbI cu btsI
menu Ic upun suntrucama btsi
menu Ic suntfucumub ucnanti
Icn. Btsi btsi ntnu Ic unIcumux
ca a piti uumu Inuxun uIu. Btsi btsi
mecamax ca shaquInuxun uIu.
8
Usoquin pain tmratancxunbI cu x
utcncbtuInfu unIn un ucsamaira
oquin tmfunuxun uIu.
9
Usoquin canan ca saquinribi
EmI sInncmu unI furinn ca uni
Itsun mItsu btsI btsI onun Innuxun
uIu. Innun cu mIcumu fufI unuxun
uIu. MItsxmI mI cutumc cup ca
cumubI menu Ic unIcumux mI
sInncmu uIsh mItsumI I nIshnuxun
uIu.
10
Unun umI nIshquIn utImocxun
cu Itsu unIn mI cutumtI ntI Icn.
UsuI I ub nIshnanquin ca uni rari,
btsI unIn utImonuxun bInun InntI
Icn.
11
UsuI Icbtan ca n cunu
Nucn Papa Dios quic bana unicama
uixuni quIquInbI unbI sInnc
bunuIshI unI uIxunuxun uIu. Usaquin
uIxunquIn cu ItsuIfu unI pufnquIn
Nucn Pupu DIosmI sInnxmu Inun
quIxun ImItI Icn.
12
UsuI Icbtan ca
unIn uIsumuIfu utImu u utI Icn,
unun cu btsIbu nuIbununI uquIununtI
u nuxun uIu.
13
UsuI u Icbtanbia
mI sInnquIn ncmu unIcumux cu
Nucn Papa Diosan ntnu b ItI Icn.
14
UIcumux cufu mI cutumtia acamax
ca Nucn Papa Diosan ntnu b ItI
Ic quIxun n mItsu cuc bunu n cu
n unIcumun cumubI menu Ic
unIcumun cuunun uIxuntI Icn.
UsuquIun cumubI menu Ic unIcumu
uixuncb cu x utcncb n
mecama cnuxun uIu.
15
UsuquIn cuxun cu Jesusun suquIn
fIbI un unnmIc unIcumu cucxu:
An Nucn Papa Dios quic bana
unicama uixunc uni Danielnan a
uiquin cuno unI ux cu utImuIfu Icu
unIn tImuc ushbI un suntrucamab
utI Icn. Danielnan uia uni ax ca
utancx ami sinanimabi anuxun Nucn
Pupu DIos fubItI xubu JefusuIenu Ic,
unu ItI Icn. An n bana isc uni an ca
uIsuI quIce cufu quIxun unntI Icn.
16
UsuI Icb ca unicamax ami racuti
Judeu menu Ic mucumunuux
ubquIunI mutnu cuuntI Icn.
17
An
xubu mun Ic unIcumuxfIbI cu
ubnuxun, an u pain bitsi an xubunu
atsntcnImu ushItI cuuntI Icn.
18
ImuInun cu un nunuxuan u mc
unIcumuxfIbI ubnuxun an chupa bitsi
xubunu cuanma nanuaxshI ubtI
Icn.
19
Usuu Icb ca xanu tuucama
ImuInun un tu Icc xanucamaxribi
ubquIunI cuunI nuIbucunuxun uIu.
20
Usami anun u mtImu ntn Iunun
mitau ItIn fubunun cumInu Nucn
Pupu DIos uctI uIn.
21
UsuI I cu
unicama Nucn Papa Diosan me
unIotubuc uun unsufunbI Isamairai
tmfutI Icn, amiribishi usai tmrat
cntimoi.
22
Anan pa tani nt
xa
ccbmu cu usubI I cumubI unIx
bumutI Icn. Usu unbI cu Nucn Pupu
Diosan, uInun Inun un cusc unIcumu
MATEO24
65
nuibaquin, atu cup anan unin pa
tanquin tmrati ntcama sn
nmiti
Icn.
23
Anan usoquin unicaman tmrati
nt ucbtan unin mitsu ca is, nu ca
CfIsto Ic quixun canan ca is, unu
cu CfIsto Ic quixun cacxunbi
camina asrabi ca quIxun sInntImu
uIn.
24
Anan usoquin unicaman
tmrati nt ucbtan ca unin ax
asfubI umu IxunbI x cunu CfIsto uI
quIxun pufntI sInnquIn unIcumu
cunuxun uIu. Usaribiquin ca uni
rarinn cmquin n cunu Nucn
Papa Dios quic bana unicama uixunin
quIxun unIcumu cunuxun uIu. Cana
cu unIcumu pufntI sInnquIn, uni itsan
ucmu u unuxun uIu. AquIn cu Nucn
Pupu DIosun uInun Inun cusc
unIcumufIbI pufntI sInnuxun uIu.
25
UsuI Icmu pun unbI n mItsu cuc
uIsh cumInu u ucumuxu usuI Icbbi
rattImu uIn. Iunun cumInu unnmu
mitsu parania bfuncutI uIn.
26
Usa
ucumu Icbtan unin Cristo ca uaxa.
Cu unu unI Icmu menu Ic quixun
mItsu cucxbI cumInu IsI cuuntImu uIn.
Iunun unIn Cristo ca uaxa, ca xubu
mu Ic quixun mitsu cacxunbi
camina asrabi ca quIxun sInntImu
uIn.
27
Mrquin ca canacan anan bari
ufuc ImuInun unun bufI cuubc,
camabi naicamo pcaia. Usaribi ca
utcntI ItI Icn.
28
Unix ca quia uinu
cufu uInu bumuc Ic unu cu xt
cbutI Icn. UsuI cu ItI Icn.
$QXQ-HV~VXWsFsQWLQsWsxXLTXLFsEDQD
(Mr. 13.24-37; Lc. 21.25-33; 17.26-30,34-36)
29
Usoquin canan ca saquinribi
Usaa tmrai anun uni bn
ti
ntcumu Icb cu bufI bnquInuxun
uIu, ux
nribi ca pcunuxunmu uIu.

IspufIbI cu fucunuxun uIu, nacamo
shaquicb cu unuu Ic ucumuxfIbI
shaquInuxun uIu.
30
Usuu Icbtan ca
utcnIu IstI Icn. Isi ca camabi menu
Ic uI unIcumux cufu Nucn Pupu
DIosmI sInncmu Ic, ucumux mus
nuituti bntI IntI Icn. UsuI IquIn cu
unI Inux Nucn Pupu DIosnuux u, n
nt cuin mxun n cushIn pcabtsI
nIu Isnuxun uIu.
31
Man banau bana
ocb uquIn cunu n ngeIcumu xutI
uIn, nun Inun n cusc unIcumu
cumubI menuu bu Inun tImxunun.
32
En u cumInu ununIn, higuera i ax
ca baricuatsncb un pchI fucubu
tancx amiribishi corutcnia. UsufIu Iu
isquin camina ca baritiacuatsinia
quIxun ununIn.
33
UsufIbItu n mItsu
uIxunc ucumu Iu IsquIn cumInu
unntI uIn, unun x utcnti nt ca
ufumu Ic quIxun.
34
Asrabi cana
mitsu cain, bra n ntnu bucuc
unIcumuxu bumucmu puIn uIn cu n
mitsu uixunc banacama quicsabi oi
ItI Icn.
35
Na, me, acamax ca cti
Icn, unbI cu n bunuxu nt
imoi
usubI uIn cumubI u x quIcsabi oi
asfubI ItI Icn.
36
Au nt
Infu cufunu x utcnti

uIn, unsufuInfu cufu usuI ItI Ic
quIxun cu unbI ununImu. Nunu Ic
ngeIcumunbI cu ununImu, x Nucn
Papa Diosan BchIc IxunbI cunu nfIbI
ununImu. Nucn Papa Diosan cuni ca
ununIu.
37
Bfmu Noe I nt usufIbItI cu unI
Inux Nucn Pupu DIosnuux u, x
utcntI ntn ItI Icn.
38
Anan an
nuntInu IfutI nt utmainun an
aintsibtan Nonn anun i
ti nunti cha
umuInun cu unIcumun pIunun xunun
xanu bianan an bchic bnumianan an
ucsubI oquIn cunquIn u ucxu. Ca
sInnmu Icn, Noenn uicsabi oi ca
MATEO24
66
asfubI ItI Ic quIxun.
39
U uIsumuIfu
Ibcb bucu quian ucamacun
unIcumu buncbtainshi ca Noenn
nu cac bana ca asfubI Ic quixun
unncxu. Noenn bana cuatma
unIcumu IsufIbIquIn cu unIcumun n
bunu cuutImu Icn. UsuI IquInbI cu x
unun utI nt IcbtuInshI sInntI Icn.
40
Ex ucb cu sufIbI ItI Icn: Rab
unan an nanuxun u mia achshi

bu Inun bImuInun cu uchshi anubi
nc ItI Icn.
41
Usaribiti ca rab
xanxa u rni tsc achshI bu Inun

bimainun achshI unubI nc ItI Icn.
42
UIsu ntn cufunu mIn Ibu uIsh x
utcntI uI quIxun unnquInmubI
cumInu up oquIn sInnquIn n Ibu
cu utI Ic quIxun ununI cunquIn
cuntI uIn.
43
CumInu ununIn, unsaran
cufu uIu quIxun unnc Ixun cu xubuu
unIn uxquInmu un u mcamac uni
cantsianxa. Cuncx uxu u mcumu
nux utsntIsu tunIubI cu uxcmu Ixun
xubu Ibun utsnmItsIunmu.
44
Usaribi
oquIn cumInu mItsnfIbI bInuxun x
utI cuntI uIn. Bf cu utImu Ic
quIxunmI mItsun sInncbbi cana uti
uIn. Usu uIn cumInu cumubI ntn, aia
bInuxun cuntI uIn.
An uni mxunc uni rab
, XStLPDLQXQ
upma, uic bana
(Lc. 12.41-48)
45
Anun x utcntI nt cu sufIbI ItI
Icn. Achshi unin ca an xubunu
Iccama up oquin piminun quixun an
u mmic unicama achshi casaxa.
Casquin ca an ca asfubI n cucsabi
oquIn utI Ic quIxun sInnxu.
SInnquIn usoquIun u unun quIxun
catancx ca btsi menu cuanxa.
46
Cuanx
unu Ituncx utcnquin ca an u
mxunc unin cara an cacsabi oquin
uIu quIxun IstI Icn. Isquinbi an
cabiancsubI oquIn uIu Iscx cu un u unI
u mxunc unI ux chumarua tani
cuntI Icn.
47
En cunu userabi mitsu
cain, un up oquIn u uc Ic cu un u
mmIc unIn suquIn cutI Icn: Minmi
n cucsubI oquIn up oquIn uc cup
cumInu cushI unIsu Ixun n ucumu
mInunsu Ic bfuntI uIn.
48
Usu unbI
cu un u unIx utImu sInnu Ixun un
u mmic uni ca panatia quixun
sInnquIn
49
abtan u mc uni rari
manan axa pa
nc unicamabtan u
pIunun xutI Icn.
50
UsuI IquIun, ca uti
Ic quIxun sInncbmabi ca an a u
mmIc unI utI Icn.
51
Uquin ca usai
Iu IsquIn utImonun unu un unI pufnc
unIcumu Ic unuu Inun ImItI Icn.
Anuux cu unu Ic unIcumux pu tunI
bntI IntI Icn.
Mcn rab
xanu uia Jesus qui bana

25
1
An unnmIc unIcumu bunu
uixunquin ca Jesusan an uti
nt uiquin saquinribi cacxa:
Ex unun n unIcumun upu Inux
utI nt cu su ItI Icn: Achshi unan
xunu bItI uIn cu un uxu bnuti xanu
nuibac mcn rab
xanucamax, an
xanu biti uni ax aia bitsi, lamparn
bibiani cuanxa.
2-4
Mcn achshi
xunucumu cu sInnumu Ixun xnisa u
anun an lamparn r
ntI buncmu
Icn. AnbI cu fufI mcn uchshi xanu
uInshI sInnu Ixun un Iumpufncun
xnIsu ufIbI bunxu.
5
Atxa lamparn
buani cuanbi ca an xanu biti uni
punxu. Panacb cu uxcnan tnncx
uxcunxu.
6
UxnbIu Im
nax a uni aia

isi ca rarinx cuncni quiaxa: An xanu
biti uni ca aia. Ca bitsi cuan.
7
Quia
sharatia bsuquin ca bn
nquinshi a
xanucaman an lamparn mnoxa.
8
Usocbtun cu sInnuma xanucaman
rari xanucama caxa: Nun Iumpufn
cama ca bnaia. Mitsun xnIsu u sh
cu nu Inun.
9
CacxunbI cu sInnu
MATEO24,25
67
xanucaman caxa: Nun xnisa u sapi ca
mItsun Iumpufn ImuInun nun Iumpuf
nufIbI ufutI sn
ntImu Icn. Mitsnbi

ca an xnisa u maruc uninu cuanxun
bitan.
10
Cac
xu sInnuma xanucama
xnisa u bitsi cuancb ca an xanu biti
uni uaxa. Aa atsncb cu sInnu
xanucamaribi abtan pinux xubunu
atsanxa. Atsncbtan ca xcu xocat
cinsama oquin xpuaxa.
11
Usuu Icb
uquIn cu sInnuma xanucaman
mnxun nu ca xcaxun quixun
caxa.
12
Cacxunbi ca caxa: Asrabi cana
n ununImun, uI cufumInu mItsux uIn.
13
cacxa:
Mitsnribi camina au nt
inra
Iunun unsufun cufunu x utcntI uI
quIxun unnquInmubI cu utI Ic
quIxun sInunI cunquIn x utI cuntI
uIn.
%DQDLWVLxXLFsVDULD-HV~V
curqui ui quia
14
Anan ax utcnti nt uixuntcn
quIn cu Jesusun suquIn un unnmIc
unicama cacxa:
Ex unun utI nt cu su ItI Icn.
Amanu cuanuxun ca achshi unin an
u mmic unicama cunxun an
curqui anun u mquian curqui
itsiribi binun mtcuquIn Innxu, a
curquInn u utuncxuan an bic
curquI u Inntcnun quixun.
15
Uisoquin curquInn u utI cufu
unnxu usoquIun unun u utI sn
inshi
cu Innxu. AchshI cu Itsu, mcn
achshi mil curquI Innxu. Btsi
unIfIbI cu ItsutunI, rab
mil curqui
Innxu. BtsIfIbI cu ItsumushI uchshi
mil curquI Innxu. Inntuncx cu
amanu cuanxa.
16
Cuancbtan ca an
Itsu, mcn achshi mil curqui bic uni
an a curquinn u bitancxun
maruquin bitcnquin usaribi mcn
achshi mil curqui biaxa.
17
Usaribi
oquIn cu un ItsutunI, rab
mil curqui
bic uni an btsi rab
mil curquiribi
biaxa.
18
Usu unbI cu un ItsumushI,
achshi mil curquishi bic uni an me
natancxun a curqui maanxa.
19
UsuquIun un cu Itsu ux Icb an a
unicama u mmic unix utcanxa.
Utcnquin ca uisaquin cara an
unicaman a curquInn u uxu quIxun
istisa tanxa.
20
Istisa tancb uquin ca an
Itsu, mcn achshi mil curqui bic
unin an bic curquicama bxun caxa:
Min camina mcn achshi mil curqui
Inun. Usu unbI cunu unun u bIxun
marutancxun btsi mcn achshi mil
curquiribi bian. Acumu cu nx Icn.
21
Cacxun ca an a u mmic unin
caxa: CumInu up oquIn n cufquinn
u un. MInmI ItsumushI unbI u
curquInn up oquIn uc cup cunu mI
ItsuIfu unnmI u uxnun InntI
uIn. Usu uIsh cumInu x cuncsaribi
oI b cuntI uIn.
22
Usaquian cacb uquin ca an rab
mil curqui bic uni an bic curquI

cama bquin caxa: MIn cumInu fub
mil curquI Inun. Usu unbI cunu unun

u bixun marutancxun btsi rab
mil
curquiribi bian. Acumu cu nx Icn.
23
Cacxun ca an a u mmic unin
caxa: CumInu up oquIn n cufquinn
u un. MInmI ItsumushI unbI u
curquInn up oquIn uc cup cunu mI
ItsuIfu unnmI u uxnun InntI
uIn. Usu uIsh cumInu x cuncsaribi
oI b cuntI uIn.
24
Usaquian cacb uquin ca an
achshi mil curqui bic unin caxa:
MIxmI unImI nIshcsu Ic cunu mI
unun. UnI ItsIn u upmitancxun
cumInu u bImI mInInshI Inun mIn
unicama bimin.
25
Usu uIn cunu
racu
quiani cuanxun nt
miti rabanan
me naxun anu manquin min curqui
MATEO25
68
unan. Min curquI umI Innc u cu
nx Icn, cumInu bItI uIn.
26
Cacxun
ca an u mmic unin caxa: Mix
cumInu uIsumu Iunun chIquIsh uIn. Uni
ItsI u upmitancxun u bImI nInshI
Inun n unIcumu bImIc cunu uI
quixun camina sinanin.
27
UsuquIn
unnquIn cumInu n cufqui a banconu
nuntI Iun. Anu nunc uIn cunu x
utcnquIn n cufquI ImuInun cufqui
itsiribi bitsan.
28
Caxun ca an uni itsi
caxa: Mil curquI n Inun, a camina a
uninua bixun axa mcn rab
mil
curquiu unI u InntI uIn.
29
Uisa u
cufu u Innc Ic unun un cucsabi
oquIn u uc unI u cu un Ibun Inntu
buquIn Inncsamaira oquin
InntcntI Icn. Usonan ca anan an
Ibu u uxuncxunmu u Innc u u un
Ibun bIcuuntI Icn.
30
Usu uIn cumInu
bicuanxun a curquI btsI unI Innan an
curquInn up oquIn u ucmu unI u
mun bnquIbuc unuu Inun nItI uIn.
Anuux cu unu Ic unIcumux pu tunI
tmrai bntI IntI Icn.
&DPDELPHQXLFsXQLFDPD-HVXFULVWRQsQ
XLVDFDUDRWLLFsXVRTXLQDWLEDQD
31
Usaquin catancxun ca Jesusan an
uti nt uixuntcnquin saquinribi
uIsh n cushnbI utcunx cunu ApuIfu
Inuxun uIn. Usu uIn cu b n
ngeIcumufIbI ItI Icn.
32
Ex usu uIn cu
cumubI menu Ic unIcumu n ngeIcu
mun bcx nu tIm
c ItI Icn. Anua

tim
c IsquIn cunu n unIcumu umo

stnnun nanma unicama amoribi
stnutI uIn, un ufucuc uInu unIn un
carnerocama amo bucunanan an
chivocama amo bucunacsaribi oquin.
33
NuInu Ibun cu un cufnefo un
mqueuu Inun ImIu. ImIunun cu un
chivo an mmIuu Inun ImIu. Usaribi
oquIn cunu n unIcumu n mqueuqa
Inun ImIunun nunmu unIcumu n
mmIuu Inun ImItI uIn.
34
Usai
Ituncxun cunu x ApuIfu Ixun uxu n
mqueu Ic unIcumu cutI uIn: En Pupu
DIosun cu mItsu up oquIn sInnxunIu.
Mecumu ImuInun unu Ic ucumu
unIoquIn cu un mItsu sInnxunquIn unu
mItsux ub ItI mnocxa. Ax quIsabi
oI cumInu bf unu ItI uIn.
35
Ex
ucumu Ic cumInu pItI Inncn.
Ex umpux uIsu tunI shImuIu cumInu
Inncn. Amunu nItsI cuunx x unu ItI
umu uIn cumInu uI cufu quIxun
unnquInmubI x unu ItI Inncn.
36
Chupaumu Ic cumInu chupu
Inncn. Insnc uIn cumInu IsI
cuancn. SIpuuc uIn cumInu IsI
cuancn.
37
Cacxun cu n unIcumun
cutI Icn: Uisa ntn caranuna mixmi
ucumu Ic, nun pItI mI Inncn?
Uisa ntn caranuna mixmi shimac,
nun mI umpux Inncn?
38
Uisa ntn
caranuna amanu nitsi cuanxmi anu
ItIumu Ic mI unu ItI Inncn? Uisa
ntn caranuna chupauma isquin mi
chupu Inncn?
39
Uisa ntn caranuna
mIxmI Insnc Iunun sIpuuc Ic mI IsI
cuancn?
40
Cacxun cunu x ApuIfu
Ixun n unIcumu cutI uIn: En cunu
asrabi mitsu cain, mItsun n
xuc
ncama achshi, uni rarib

sn
nmufu IcbI uquInquIn cumInu ushI

uquIncmu uIn, cumInu fIbI uquIun.
41
Usaquin catancxun cunu uxu n
mmIu Ic unIcumu cutI uIn: Mitsux
n unIbumu uIsh cu ufu cuuntun.
Cuunx cu mun tsI unuu un upub
unshIn utImucumu Inun mno unu
Itun.
42
Ex ucumu Ic cumInu pItI
Innmu uIn. Ex shImuc cumInu
umpux Innmu uIn.
43
Amanu nitsi
cuunx x unu ItI umu uIn cumInu x
unu ItI Innmu uIn. Chupaumu Ic
cumInu chupu Innmu uIn. Insnc
MATEO25
69
Iunun sIpuuc uIn cumInu IsI cuunmu
uIn.
44
Cacxun cu utun cutI Icn:
UIsu ntn cufununu mIxmI ucumu
Iunun shImuc Iunun umunu nItsI
cuunc unu mI ItI umu uIn mI
uquIunmu uIn? Uisa ntn caranuna
mixmi chupaumu Ic mI chupqu
InunImu Iunun mIxmI Insnc Iunun
sIpuuc uIn mI IsI cuunmu uIn?
45
Cacxun cunu x ApuIfu Ixun ucumu
cutI uIn: En cunu userabi mitsu cain,
n unIcumu uchshi, uni rarib
sn
nmufu IcbI, uquInquInmu cumInu

mItsun fIbI uquIncmu uIn.
46
UsuquIn n cucx cu ucumux unuxuun
xnIbuu unbI tmrati anu cuanti
Icn. Cuancb cu n unIcumux Nucn
Papa Diosan ntnu xnIbuu unbI b
I cuuntI Icn.
IV. BAMAXBIA JESUCRISTO BAISQUIA
BANA (26-28)
-XGtRVXQLFDPD[-HV~VPLsV
nan
(Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)
26
1
Ufun bunu uIxuntuncxun ca
Jesusun un unnmIc unIcumu
saquin cacxa:
2
CumInu ununIn,
rab
nt Icb ca Pascua anun carnero

utI nt ItI Icn. A ntn ca unan
bInun unI ItsIn InntI Icn.
Inncxun ca i cursocnu bumunun
mutstI Icn. Usaquin ca Jesusan an
unnmIc unIcumu cucxu.
3
Usu uIn cu judos sucefdotenn
cushIcumu ImuInun cunIucc unicama,
unuu utun cushIIfu CuIfs ux Ic, a
xubunu tim
acxa.
4
Anu tim
ax ca
unuxun cufununu uIsoxun Jess
unun unnunmuIshI bItI uI quiax
s
nancxa.
5
Es
nani ca quicancxa:
Unicamaxma anun rabanan nti
tsuquiruia, usu uIn cunununu unun
cufnefo utI ntn bItImu uIn.
Betanianuxuan xanuxun
-HV~VPLURWXWXFD
(Mr. 14.3-9; Jn. 12.1-8)
6
Betania manu cuanx ca Jess
SImonun xubunu Iucxu. Simn ax ca
an an nami chqumIc Insnu
ushbIu pxcc unI Iucxu.
7
Anua
mesanu pi tsotan ca xanu achshinn,
unu sunuIfu InntI fo ufutI u bI uxun
u fo cupIfu cup IcbI Jesusun muxc u
ron chabcxa.
8
Usoia isi ca Jesusan
unnmIc unIcumux u xunumI nIshI
canancxa:
UIsutI cufu fo uncbI cuux?
9
Anun uumu unI uquIntI n fo
ItsuIfu cufquI cup mufutI cu Iuxu.
10
Usai canania cuaquin ca Jesusan
cacxa:
Uisati caramina n xanu ami
nishquin uin? EsoquIun uc nx cu
usbIIfu Icn.
11
Camabi ntn camina
uuma uni isin. Usu unbI cumInu
mitsun xnIbuquIn IstImu uIn.
12
Bamac manuxun usoquIn unIn utI
tunquIn cu n xunun fon uxu.
13
Asrabi cana mitsu cain, uinuxun cara
cumubI menuxun n unIbunn n bunu,
unun unI Nucn Pupu DIosnun ItI, a
uixunia, anuxun ca n xanan
soquIn e uc nfIbI uIxuntI Icn,
cumubI unun unnun.
-XGDVQsDQ-HV~VXQLLQDQ
(Mr. 14.10-11; Lc. 22.3-6)
14
Usu uIn cu Jesusun unnmIc unI
achshi, Judas Iscariote, ax anua judos
sucefdotenn cushIcumu Ic unu
cuancxa.
15
Cuanxun ca cacxa:
En Jess mItsu Innun caramina
uiti curquI InntI uIn? Cacxun ca
atun Judas treinta curquI Inncxu.
16
Inncxun ca Judasn, uisaxun
cufunu n unIcumu Jess bImItI uI
quIxun sInncxu.
MATEO25,26
70
-HV~VEsWDQDtQXQiQPLFs
XQLFDPDQDVKLTXLQSLLD
(Mr. 14.12-25; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30;
I Co. 11.23-26)
17
Anun chumItI ucunmu uc pn
unun pItI ntu uIn cu un unnmIc
unIcumun unu cuunxun Jess ucquin
cacxa:
Uinuxuinra nun Pascua ntn a
piti u mi mnoxunti caramina
cunin?
18
Emu ufI cuuntuncx bbaquin
cumInu n mItsu u uIquIn cuc unI u
soquIn cutI uIn: An nu unnmIc unI
an ca saquin mi canun nu caxa, Anan
bumunun bIcuntI nt cu uuxu. Usa
uIn cunu mIn xubunuxun puIn n
unnmIc unIcumubtan Pascua ntn
pItI u pItI uIn.
19
Usaquian cacx cuanxun ca an
unnmIc unIcumun un cucsabi oquin
an uic xubu mraxun anuxun Jessb
tan piti ucama mnocxa.
20
Mnoc uIn cu Jessb un
unnmIc unIcumu mcn fub
ImuInun fub
acamax bbaquishcb
pinux mesanu bucubuacxa.
21
Bucubu
xuan abtan piia ca Jesusan cacxa:
micama achshInn cumInu uxu mI
nIshc unIcumu Innuxun uIn.
22
saquian cacxun oI mus nuItuquIn
cu un unnmIc unIcumu uchshi
achshInn Jess ucquin cacxa:
En cufunu unI mI InntI uIn? E
cat?
23
An btun mun xumpumI pn
chabxun pic, un cu unI InntI Icn.
24
Asrabi Nucn Papa Diosan bana
cunosubI oI cunu unI Inux unuux u,
x bumutI uIn. Usu unbI cu un
utImonuxun bInun unI Innc unI, ax
uchuuIfu uIsh uIsoquIn cufu utI Ic
usoquIun Nucn Pupu DIosun uc ItI
Icn. UsuI ItImu cup ux unItImu cu
Iucxu.
25
QuIu cu un u bInun unI InntI Judus
un Jess ucquin cacxa:
Ex cufunu u uIn?
Cu usu Icn, mixmi quicsa.
26
Usaquin cacxuun un unnmIc
unIcumun pImuInun cu Jesusun pn
biquin Nucn Papa Dios usbI cu
catancxun, pn tucupuxun InnquIn
atu cacxa:
n ca pit. MItsnmI pItI pn nx
cu Icn.
27
Cacxun u pncumu pIun cu Jesusun
uvus bucu unu ufuc xumpu bIquIn,
Nucn Papa Dios pain usbI cu
catancxun un unnmIc unIcumu
InnquIn cucxu:
Camaxunbi camina n uvas baca
utI uIn.
28
En ImI uputI x bumuc cup
cu uIsumuIfu unIx un uchucumu
tr
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun ItI

Icn. Enx cu u uputI x bumutI u Icn.
29
En cunu mItsu cuIn, sa uvas baca
cunu nuxun utcniman. En Pupun
nt unuu uxu un unIcumun Apu Ic,
anuxun cuni cana mitsubtun utcnti
uIn.
QXQiQFsPDFDquiaxa Pedro a ui
quiti Jesusan ui bana
(Mr. 14.26-31; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38)
30
Nucn Papa Dios rabi cantatancx
cu Jessb un unnmIc unIcumu
OIIvos cuc mutnu cuuncxu.
31
Anu
cuantancxun cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
UnIn bIcb camina mitsux
fucutI ubutI tsuquItI uIn, Nucn Papa
Diosan bana cuno sai quicsabi oi:
An carnero bfunc unI n ucb ca
cufnefocumux ubutI tsuquItI Icn".
MATEO26
71
32
UsuI ItuncxmI mItsux cuuInsumu
puIn uIn cunu x puIn busquIquIunI
GuIIIeunu cuuuntI uIn.
33
Usaa quia ca Pedronn cacxa:
Rarinxa mi biani axa mimi
nIshc unIcumumI fucutI ubcbbi
cunu xshI mI bIunI ubtImu uIn.
34
Asrabi cana mi cain, mix camina
usai quin, IxunbI cumInu n untun
utupu bunutIsumu uIn, mIn IsumInu
unncmu uIn quIxun fub
ImuInun
achshI oquIn unI pufntI uIn.
35
Cacxun ca Pedronn Jess cacxa:
Ex mIb bumunuxunbI cunu, n
cunu mI unncmu uI quIxun unI
pufntImu uIn.
saquian caia ca rarinnribi cacxa.
-HV~VD*HWVHPDQtQDsQXD[DtQ
Papab bana
(Mr. 14.32-42; Lc. 22. 39-46)
36
OIIvos cuc mutnu cuunbuItI
Getseman cac me mnoc, anu
bbuquIn cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
Ex ufIux Nucn Pupu DIosb
banamainun ca nu tsxun cuIn.
37
UsuquIn cubIunI Pedfo ImuInun
Zebedeonn bchic rab
, Jacobocun
Juan, acama buani cuanbi ca Jess
uIsuI cufunu ItI uI quIxun sInunI mus
nuituacxa.
38
UsuI IquIn cu ucumu cucxu:
Cunu uIsumuIfu mus nuItutIn.
Micamax ca nu tiquit. AshbI cumInu
mI sInunI uxtImu uIn.
39
CubIunI ufIfu cuunI memI bmpucutI
fucbuquin ca an Papa Dios cacxa:
Papan, mix cuncbtun cunu n
bf pu tuntImu uIn. Usu unbI cunu
x cuncsu oI ItImu uIn, mix
cuncsu oshI cunu ItI uIn.
40
Usaquin catancx cuanquin an
unnmIc unIcumu uxc mraquin ca
bsnquin Pedro cacxa:
UIsucutsI cufumInu mI sInunImu
bntIshI uxun?
41
MItsux x cuncsoi
IIsu tunbI cumInu usefubI usuI Imun.
Usu uIn cumInu uchutI fubunun uxtI
tuI Nucn Pupu DIosb bunutI uIn.
42
Usaquin cabiani cuantcnxun ca
Jesusan Nucn Papa Diosb banatcn
quin saquin catcancxa:
En Pupu DIos, mIxmI n bf pu
tantima cuncbma cana mix cunc
subI oI ItI uIn.
43
Cabtsini uquinbi ca Pedro, Juan,
Jacobo, ucumuxu uxcnan tnntcn
cx uxc mratcancxa.
44
Uxcnan
tnncxu uxc IsquIn bIunI
cuantcnxun ca Jesusan usaribiquin
an Papa Dios catcancxa.
45
Catcanx amiribishi utcnxun ca
Pedro, Juan, Santiago, acama cacxa:
As cu. Bf cumInu tuntIunun uxtI
uIn. Anun unI uchuucaman binun
unI ItsIn InntI nt cu uuxu.
46
Cuanun ca nirucuatsin. An unIn
bInun InntI unI cu uIu.
-HV~VELFDQ
(Mr. 14.43-52; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11)
47
Jesusan cacbbI cu un unnmIc
uni achshi, Judas, ax uacxa. Ab ca
Itsu unI, man xtoc banan imaxu
tac bi uacxa. Axa uccama ax ca
judos sacerdotenn cushicamabtan
caniacc unicamanribi Jess binun
quIxun xuc Iucxu.
48
Usu uIn cu
bunquIn Judusnn ub Ic unIcumu
cacxa:
En btsucucaia isquin camina
unntI uIn, ux cu Jess Ic quIxun.
UnnquIn cumInu u bItI uIn.
49
Usaquian unicama cacsabi oquin
cu unuu Jess Ic unu bbaquin Judas
Iscariotenn ax pain anu cuanquin nu
cuInu uIn? caquin Jess btsucucu
cxa.
50
Btsucucacxun ca Jesusan
cacxa:
MATEO26
72
MIx n unnc unI ushbI
cufumInu uIsucutsI bufI uun?
Caia ca ab uc unicaman Jess
biacxa.
51
Bicbtan ca an uni achshI
nn an man xtoc un xucnua
biquin, judos sacerdotecaman cushia an
u mxunc uni mquin an pab
amoca pabscacxa.
52
Pabscaiabi ca
Jesusan cacxa:
Min man xtoc u cu un xucnu
ufutcn. Axa man xtocn ucununc
unIcumu ux cu unnfIbI uc ItI Icn.
53
CufumInu ununImun, n cunu n
Pupu un ngeIcumu uquInun xunun
ucquIn cutI uIn? En uccxun ca
un ngeIcumu uItIshI cufu uquInun
bfbI xutI Icn.
54
An un ngeIcumu
I
minun xucb cunu bumutImu uIn.

Usu unbI cunu x un bunu quIsabi oi
IIsu tunc cup un un ngeIcumu xunun
caiman.
55
Usaquin catancxun ca Jesusan axa
anu uc unicama cacxa:
Man xtoc ImuInun Imuxu tuc
tuanx caramina mcamac uni
ucsoquIn bInux ucun? Camabi ntn
n mItsu nb
tsi tsxun, anuxun Nucn

Papa Dios rabiti xubunuxun bana uiabi
cumInu uIsu IxunbI soquIn
bIcuncmu uIn.
56
Anuxun bIxunmu
bImI mItsun bf bIc nx cu
asrabia an Nucn Papa Dios quic bana
uni uixunc unin cuno bana
quicsubI oI Iu.
Usoquian atu caia cuabiani ca an
unnmIc unIcumux Jess bIunI
ubcxa.
-XGtRVXQLQDSXFDPDQXD-HV~VEXiQFDQ
(Mr. 14.53-65; Lc. 22. 54-55, 63-71;
Jn. 18. 12-14, 19-24)
57
Usoquin bitancxun Jess bunxun
ca a unicaman judos sacerdotenn
cushIcumun upu, CuIfs cuc, anua an
unicamab caniacc unicama tim
c,
unu buncxu.
58
Jessu buntumuInun
cu ufnxun nuIbIuntuncx Pedfo u xubu
rapasu me mnocnu bfux suntfucu
mab tsocxa, uisa cara oia quixun
iscatsi quiax.
59
cushicamab caniacc unIcumu ImuInun
cumubI judos unIbunn upucumu unu
tim
xun, uix caraisa asrabia usai

InmubI, cmI utun unun JessmI
munntI Ic quIxun cuuIsu tuncxu.
60
Cuaisa tancbu Itsu unIx cmI
JessmI munncxbI cu utImu bunu
unun ucnun quIxun Jess uchotI umu
Iucxu. Usuu munncb anu cuanquin
ca cm uni rabtun upucumu cucxu:
61
n unix ca quiaxa: En cunu unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu rurupatanc
xun rab
ImuInun uchshi nt
inshi
umIfIbIshI nItsnfuquIn utcntI uIn.
62
Usaa quicb niruquin ca judos
sucefdotenn cushIcumun upu un Jess
cacxa:
Mi uia quicancbtanbi caramina
nu uisaquinbi caiman? Uisai qui cara
sai mi ui quicanin?
63
QuIxuun cucxbI cu Jess quImu
Icn. QuIumoquIn cu judos sucefdote
nn cushIcumun upun umIfIbIshI
catcancxa:
Nucn Papa Dios axa bamatimoi
tsc, an cuamainun ca nu uixun, mix
caramina asrabi an Bchic, Cristo,
axa utinu nun canc, u uIn?
64
MInmI cuc, usu cunu x uIn.
Mitsun camina, unI Inux unuux u,
Nucn Papa Dios, cushiira, ub Apu
uIsh un mqueu tsc Isunun x nu
cuin mucax utcnIu Isnuxun uIn.
65
Usai quia cuati xuamairai nishquin
un chupubI tucuquIn cu judos sucefdo
tenn cushIcumun upun ub Ic
unicama cacxa:
MATEO26
73
Nucn Pupu DIosmI cu utImutI
banaxa. Mitsun camina Nucn Papa
Dios uia, utImutI bunuIu cuucun.
66
UIsu cufumInu sInncunIn?
Cacxun ca camaxunbi cacxa:
Nucn Pupu DIosmI cu utImutI
banaxa. Usu uIn cu bumutI Icn. Axbi
cu utImutI bunuxu.
67
UsuI quIquIun u ufumu Ic unI
rarinn btushucamainun ca rarinnribi
Jess macxa. Usoia ca rarinnribishi
btshcucxu.
68
BtshcuquIn cu cucxu:
CfIsto cunu uI quIux cumInu quIn.
Usu Ixun cu uIn cufu mI muxu quIxun
nu cat.
QFDQDDXQLXQiQFsPDDL
quixuan Pedronn ca
(Mr. 14.66-72; Lc. 22. 56-62;
Jn. 18. 15-18, 25-27)
69
UsuquIun Jess umuInun cu Pedfo
xubu tunIn me mnoc unu Iucxu.
Anu Ic cu xunu un upu u mxunc
ax Pedronu cuanquin: Mixribi camina
Jess, GuIIIeunu Ic unI, ub Ion
quixun cacxa.
70
Cacxun ca Pedronn
unu Iccaman cuanun cacxa:
MIxmI u uI quIc unI u cunu n
ununImun.
71
Usaquin cabiana man cuancbtan
ca xanu itsi, unfIbIu upu u mxunc,
un u ufumu Ic unIcumu cucxu:
n unix ca Jess, Nuzufetnu Ic
uni, ub Iuxu.
72
Cacxun ca Pedronn amiribishi
catcancxa:
En cunu u unI ununImun. Nucn
Pupu DIosun cu ununIu, n mI cuc
nx ca asfubI Icn.
73
UsuquIun cucu puncmu unshI cu
unu Ic unI furinn anu cuanquin
Pedro cacxa:
MIx cumInu GuIIIeunu Ic unIx
banacsari banain. Usu uIsh cumInu mIx
Jessb nIc unI u uIn.
74
Cacxun ca Pedronn munuma
banaquin cacxa:
Ex cmIu cu Nucn Pupu DIosun
utImotI Icn. An cuamainun cana mitsu
cain, n cunu u unI ununImun.
Usaa quicbshI cu utupu bunucxu.
75
Banacbtan ca Pedronn saquian
Jesusun coonc bunu sInncxu: Atupu
bunutIsumu uIn cumInu mIn IsumInu
unncmu uI quIxun fub
ImuInun
Usoquian Jesusan coonc bana sinani ca
Pedfo mun chIquItI mus nuItuIfuI
bunan mscuti iancxa.
3LODWR-HV~VLQiQFDQ
(Mr. 15.1; Lc. 23.1-2; Jn. 18.28-32)
27
1
Pcaracuatsincb ca judos
sacerdotenn cushicamab
ampan caniacc unicamax tim
ax
Jess ucutsI quIux s
nancxa.
2
Usai
quitancxun naxun ca Poncio Pilato, a
ntnu Ic unIcumun cushI, anu
buncxu.
Usaa Judas bama
( 1.18-19)
3
Usu uIn cu Judus, an Jess uni
bimic, ux Jessu unuxun bIcunc IsI
sinanatcancxa. Sinanabiani anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu cuanxun
cu unu Ic judos unIbunn cushIcumu
treinta curquIu bIIxunc u Inntcun
cxa.
4
InnquIn cu cucxu:
En cunu uncnbI uchuumu IcbI
u unI mItsu Inun. Usu uIsh cunu x
uchuuIfu uIn.
Cacxunbi ca cacancxa:
A u cunununu nun ununImun. Ax
cu mIn uchubI Icn, minbi camina
mnotI uIn.
5
Usoquian cacancxun curquicama
unuxun Nucn Pupu DIos fubItI xubunu
xun pubiani cuanx ca Judas axbi
tts
qui bamacxa.
6
Judusnun pubIun
MATEO26,27
74
c a curqui bitsi ca judos unibunn
cushicamax canani quiacxa:
Anun unI ItsIn umInun unI cupoc
uIsh cu n cufquinx anu curqui
nunc u unu nuInsumu Icn.
7
UsuI cununxunbI sInntcnxun ca
a curquinnbi an me utoc uni an
me maruaxa, a mex isa amanuax uc
unI bumuIu unu muntI ItI Ic quIxun
sInnquIn.
8
Br nt
nribi ca unix a
me ui quia u mex cu unI umInuxun
cupoc curquInn bI Ic quiax.
9,10
UsuI cu ItI Ic quIxuun Nucn
Papa Diosan cacsabi oquin ca
Jeremasnn saquin cunocxa:
Treinta curqui judos unibunan
Jess utu Innun unI ItsI Innc, a
curqui bitcnquIn cu unuu mup Ic
me a maruaxa. UsoquIn Nucn Ibu
DIosun cucsabi oquin cana
cunoIn".
-HV~VD3LODWRLQiQFDQ
(Mr. 15.2-5; Lc. 23.3-5; Jn. 18.33-38)
11
Usoxun cu judos unImu ushbI unu
Ic unIcumun cushI, Pilato cac, anu
Jess buncuncxu. Buania ca Pilatonn
cacxa:
Mix caramina judos unicaman
upu uIn?
AsfubI cunu x u uIn, minmi cac,
usa.
12
Judos sacerdotenn cushicamaba
ampan caniacc unicamax Pilatomi
munncbbI cu Jess bunumu Icn.
13
Usaa judos unibunx quicbtan ca
Pilatonn Jess cacxa:
MImIu munncunIu cufumInu
cuatiman?
14
Cacxbi banaquinma ca Jesusan a
uia quic bana achshirabi usama ca
quIxun cmu Icn. Ax banaiama
oquin uIsu unI cufu nx Ic?
quixun sinani ca Pilato ratacxa.
-HV~VFDEDPDWLLFsTXL[XDQ
Pilatonnribi ca
(Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16)
15
piti nta sn
ncmu puIn uIn cu

PIItonn usubI oquIn uc Ixun u unI
chiqunuun judos unIbunn ucc, a
sIpunuu chIquntI sInncxu.
16
Usu uIn
ca anu sipuac unicama a achshi
Iucxu Buffubs cuc, camabi unan
uIsu unI cufu ux Ic quIxun unnc.
17,18
Nutsi ami nishquin ca judos
unIbunn Jess nu buxu quixun
unnquIn Jess chIquntIsu tunquIn cu
PIIutonn judos unIbunn upucumuxu
timtia cacxa:
Mitsux cuncbtan carana ui uni
mItsu chIqunxuntI uIn? Carana
Buffubs chIquntI uIn? Carana Jess,
Cristo cac, u chIquntI uIn?
19
Pilatoa anuxun uni manania cuati,
unu uIn cu un xunun uchshi uni
xuquin Pilato soquin camiacxa:
En unI cup cunu musquin
numun. Ax cu uchuumu Icn. Usa
uIn cumInu u unun unI InntImu uIn.
saquian an xanun camic banaribi
sInnquIn cu PIIutonn Jess chIquntIsu
tancxa.
20
PIItonn uI cufunu chIquntI uI?
quIxun uccxbI cu judos sucefdote
nn cushIcumu ImuInun umpun cunIuc
c unIcumux unu Ic judos unIcumu
timcamoc a tsuaquirumi quiacxa,
CumxbI cunununu quItI uIn,
Buffubus chIquunun cu Jess utI Icn.
21
Usu uIn cu PIIutonn n uni rab
cufunu uInu Ic mItsu chIqunxuntI uI?

quIxun uctcnquin cacxun
Buffubs cumInu nu chIqunxuntI uI
quixun cacxa.
22
Cacxun ca
Pilatonn cacxa:
Buffubs chIquunun CfIsto cuc
n n uIsotI cufumInu cunin?
MATEO27
75
Cacx ca quicancxa:
Bamatanun ca i cursocnu muts.
23
Quicania cuaquin ca Pilatonn
cacxa:
Au u uIsumu cufu ux?
Cacxbi ca unicama munuma
cuncni quitcancxa:
Bamatanun ca i cursocnu muts.
24
Usu uIn cu mnoIsumu Inun shufutI
unIcumu tsuquIfumIsufI Iu IsI, atun
ismainunbi, umpuxun mchucaquin ca
Pilatonn cacxa:
n unxa bamacbbI cu n
uchumu Icn. Mitsux cunxun camina
utI uIn.
25
Cacxun cu unu Ic unIcumun cucxu:
Cu nun uchu ImuInun nun
rbnquIcumununfIbI ItI Icn.
26
Quic
btun cu PIIutonn Buffubs chIquunun
suntfu fIshquImItuncxun i cursocnu
mutsnun quIxun utu Inncxu.
27
Usomitancxuun Inncxun ca
suntfucumun unuu PIIuto Ic xubu mu
Ic unu Jess buncxu. Bunxun cu
suntrucaman rari timacxa.
28
Timxun
cu Jess ux Isu upu Ic quIxun usnquIn
an chupa pmixun chupa minann
pucucsa a paumianan
29
muxa mauti
otancxun maumianan an mcn
mqueua tunun tsutI Inncxu.
Usotancx an bmnon rantin puruni
tsbuquIn cu usnquIn cucxu:
Judos unIcumun upu cumInu mIx
uIn.
30
Caa rarinx ami tushuquimainun
ca rafInnfIbI u Innc tsutI bItcnquin
unun mutxcucxu.
31
UsoquIn usntunc
xun ca a paumic chupa pmianan an
chupa paumitcancxa. Paumitanc
xun ca i cursocnu mutstI buncxu.
-HV~VLFXU~VRFsQXPDWiVFDQ
(Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27)
32
Jess buunI cuunquInbI cu suntfu
nn CIfene cuc munu Ic unI, Simn
cac, a mraquin cacxa:
MIn cumInu unu Jess mutstI I
cursoc n IbIuntI uIn.
Cacxun cu u unIn bunxuuncxu.
33
Buncbtan Jess buaunx ca Glgota
cac menu bbacancxa. Glgota quic,
ux cu mupuxosu quI quIc Icn.
34
Anuxun ca vino mirra mucairacun
mscuc a isa xanun quixun Jess
Inncxu. Inncxunbi ca tantancxun
uIsumu tuncxu.
35
Usuu Iu unu mutstuncxun ca
suntrunn anuaxa Jess bamanun i
cursoc nitsancxa. Nitsntancx ca
uin cara isa an chupa btsi btsi biti
Ic IscutsI quIxun ufutsu puIn nIquIn
tantancx Jesusan chupa mtquiacxa.
Usu uIn cu u Nucn Pupu DIos quIc
bunu unI uIxunc unI quIsubI Iucxu,
sai quic: En chupu cu ufutsu puIn
niquin tantancx mtquIuxu".
36
BItun
cx anu tsxun ca unnma Jess i
cursocnua nampatia quixun bfun
cxa.
37
BfunquIn cu Jesusun muxc
munmI, uIsu Ic cufu bumumIuxu
quixun cunoc bunu mutsacxa, sai
quic: nx ca Jess, judos unibunn
upu, u Icn".
38
Jess ucsufIbI oquIun suntrunn i
cursocnu mutsc cu un u mcamac
uni rab
Iucxu. Btsxa an mqueu

ImuInun cu btsI Jesusun mmIu
Iucxu.
39
Usu uIn cu unuu mutsc
unun cuunquIn u IsI tnctI umI utImutI
banaquin,
40
Mix camina: En cunu unuxun
Nucn Pupu DIos fubItI xubu fufuputun
cxun rab
ImuInun uchshi nt
inshi
umIfIbIshI nItsnfuquIn utcntI uI
quiax quian. Usu uIsh cu mIn cushnbI
i
t. Mix Nucn Papa Diosan Bchic

uIsh cu I
nux i cursocnuux Ibt.

41
UsufIbItI cu sucefdotenn cushIcu
mab an Moissnn cuno bana
unnc unIcumu ImuInun fufIseo
unIcumu ImuInun umpun cunIucc
MATEO27
76
unicama, ucumux Jess uI utImutI
banai, ami cuai sai canancxa:
42
An
uni rari i
micsaribi oi i
tibi ca i
tima.
Ax cu IsfueI unIcumun upu Ic quIxnu
nun unnun br i cursocnuux IbutIbI
cu Ibutmu.
43
Ax isa an BchIc uIsh
Nucn Papa Diosmi catamtia ca quiaxa.
Ax asfubI unun cunc Ixun cu Nucn
Papa Diosan br i
mitsianxa, usu unbI

ca i
mima.
44
Usaribi oquin ca aribia i cursocnu
mutsc un u mcamac uni rabtun
fIbI Jess utImuquIn uIucxu.
-HV~VEDPD
(Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30)
45
Usu uIn cu bufI xumrucbbi me
bnquIucxu. BnquIux cu fub
ImuInun uchshi hora bari pquitcun

cxa.
46
UsuI Icb bari pquitcntishi
uIn cu Jess munumu cuncnI
quiacxa: El, El, Iumu subuctunI". Usai
quic bana, ax ca n Pupu DIos, n
Papa Dios, uIsu cup cufumInu un?
quI quIc Icn.
47
Usai quia cuncnia
cuutI cu unu Ic unIcumu furinx
quiacxa:
A unin ca unun quixun Elas cunia.
48
Usuu Icb ubcuatsini uquin ca
unu Ic unI uchshinn tsatimia xapu
rmenc a bimi baca cachacmi
chabxun Jess cuccaquian xanun
umIucxu.
49
UsoquIun Inncbbi ca
rarinx quiacxa:
Mxunma ca n, Elas cara a i
mi
aia isti.
50
Usu uIn cu munumu
cunc
ntcnishi Jess bamacxa.

51
Jess bamacb ca Nucn Papa
DIosun ImIcx unuxun u fubItI xubu
mu anun bpnc chupu un
munmIucuxbI shImqui amo rab
Inun tuquIucxu. UsuI Icba me

shaquicb ca maparacamaxribi
tuquibuacxa.
52
Tuquimainun ca
mapara quinioc anu uni bamac
mnoccama axribi turabacxa.
Turabcb ca anuax Nucn Papa
DIosnun ushu bumu unIcumux busquIu
cxa.
53
Basqui nirui anua racan anuax
chiqutancx ca Jessa basquicb
Jerusalnu cuancxa. Cuunc cu Itsu
unin anuxun isacxa.
54
Me shaquimainuan usai btsi uribi
Iu IsI cu suntrunn cushibtan an
unnma Jess i cursocnua nanpatia
quixun a bfunc suntrucamaxribi
uIsumuIfu fucu
acxa. Racuti ca n
unix ca asrabi Diosan BchIc Iuxu
quiax quiacxa.
55
Jess u uxnuxa Galileanuax ab
uc Itsu xunxfIbI cu unu Iucxu, anu
Ixun cu ufu nIxun Isucxu.
56
Anu ca
Mufu MugduIenu ImuInun Mufu ItsI,
SuntIugo ImuInun Josenn tita, a rab
ImuInun Zebedeonn bchicnn tita,

ucumu Iucxu.
-HV~VEDPDFsPsQtRxXLTXLFsEDQD
(Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
57
A nt bari cuabutia bbaquishcb
cu ItsuIfu uu unI AfImuteu munu Ic,
Jos cac, ux umI sInnc uIsh, anuaxa
Jess bamac anu cuancxa.
58
Cuuntun
cx anu cuanxun ca Pilato cacxa:
Jess ca bamaxa, cunu buntIsu
tanin.
Cacxun cu PIIutonn un suntfu
cumu buntunun Innun quixun cacxa.
59
Usaquian cacxun Inncxun biquin
ca Josnn sbana up, unun fubnbIun
quIn bunxun
60
anua an aintsi
mnotIu bf nuc mut tm unu
Jess mnonuxun buncxu. Bunxun
anu Jess mnotancxun cu tufnbIun
xun maxax cha anun nac quini
xpuacxa. Usobiani ca cuancxa.
61
Usoquian Josnn Jess mnoia ca
Mufu MugduIenu ImuInun Mufu ItsI un
ufumu tsxun isacxa.
MATEO27
77
6XQWiUXQsDQDQX-HV~V
PsQtRFsTXLQLEsU~DQ
62
Anun u mtImu ntn utI u
mnotI nt Inon cu unun u mtima
ntn judos sucefdotecumun cushIcu
mab fariseo unicama Pilato isi
cuancxa.
63
Cuanxun ca cacxa:
A cm unix ca bamacma pain
uIsh: Ex cunu bumuxbI fub
ImuInun
achshI nt Icb busquItI uI quIux
quiaxa. A bana cananuna sinanin.
64
Usa
uIn cumInu unuu u fucnc quInI, a rab
ImuInun uchshi nt intamainun min

suntfu up oquIn mnomItI uIn, an
unnmIc unIcumnmu Im
uxun isa
basquiaxa quinuxun bibianquin buania.
Bunxun cu unIcumu pufntI Icn, Jess
isa basquiaxa quixun. Usaquian
pufncb ca bfmu ucsamaira oquin
pufntcnc unIcumu ItI Icn. Usu uIn
camina a quini up oquin mnomiti
uIn.
65
Quia ca Pilatonn cacxa:
Enu cu n suntfucumu Icn. A
bunxun cumInu mItsun cuncsu
oquin a quini up oquin mnomitanc
xun bfunmItI uIn.
66
Usaquian cacx cuanxun ca anu
Jess fucnc quInI unun xpc maxax
cha a unan xocaia iscatsi quixun
unntIocxu. Usotancxun ca an
bfunun quIxun suntfu fufI unu
ancxa.
-HV~VEDtVTXLD
(Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)
28
1
Anun u mtima nt
antabuonxa pcaracma
unshI cu Mufu MugduIenu ImuInun
Mara itsi anu Jess mnoc isi
cuantcancxa.
2
Cuanxa bbacbbi ca
mecama cushinra shaquiacxa.
Shaquicbtun cu ngeInn Nucn Ibu
Diosan xucx uquin, anan anu Jess
Ic quInI xpuc maxax cha taranacxa.
Usotancx ca anu tsbuacxa.
3
A
ngeInx cu cun mfItIu Iscsu Iunun
un chupu uxuIfu uxu Iucxu, matsi
uxuira iscsufIbI Iucxu.
4
Usu Ic IsI cu
unu Ic suntfucumux uIsumuIfu
fucutI bfI bumucsu Iucxu.
5
Usara
suntrucamax racu
muInun cu ngeInn
xanu rab
cacxa:
Racu
uxmu cu It. Cunu ununIn,

mitsun camina Jess, a i cursocnu
mutsxanc, a barin.
6
Ax ca numa
Icn. Axa quicsabi oi ca basquiaxa.
Anuu unIn fucnxunc cu IsI ut.
7
Istancx bntishi cuanxun camina an
unnmIc unIcumu suquIn cutI uIn:
Jess ca bamaxbi basquiaxa. Ax pain ca
Galilea menu cuania. Mitsnribi camina
anu cuantancxun unuxun u IstI uIn.
EsuquIn mItsu cunux cunu nu uIn.
8
UsuquIun ngeInn cucxun, asrabi
cu Jess unumu Ic quIxun Istuncx cu
quininuax chiququiani racutibi
cunquIunI un unnmIc unIcumu
uIxunI ubquiani cuancxa.
9
Bain
ubquiani cuanquinbi ca Jess aia
isacxa. A isia ratutia ca Jesusan
caramina ain? cacxa. Cacx a
tunIn funtIn pufunI tsbuquin ca Jess
tamquin rabiacxa.
10
Rabicxun ca
Jesusan cacxa:
Racu
uxmu cu It. Cuanxun camina

GuIIIeunuu cuunun n xuc
antu cati
uIn. Anuxun cu IstI Icn.
Suntrucaman judos unicama ca
11
Jess isbiania, a xanu rabtax an
unnmIc unIcumu cuI cuuntumuInun
ca an anu Jess mnoc me branc
suntrucama rarinn Jerusalnu
cuunxun judos sucefdotenn cushIcu
munu cuunxun utun Isc ngeI
ImuInun Jess umu Ic, acama
uiquin cacxa.
12
Usoquian cacx ca
upucumux unI cunIucccamab
bananux tim
acxa. Tim
ax acamaxbi
MATEO27,28
78
banaquin ca uisoti cara quixun
sInncuncxu. Sinani canantancxun ca
suntfucumu ItsuIfu cufquI InnquIn
cacxa:
13
Mitsun camina nuxnu
uxun cu Im
, un unnmIc unIcumun
bIbIunquIn Jess bunxu" quIxun
pufnquIn unIcumu cutI uIn.
14
Usoquinmi cacxuan unicaman
chaniocbtun mItsun upun cuucb
cunununu nux ub bunutI uIn. Nux ab
banacb cumInu mItsux uIsufmu usbI
ItI uIn.
15
UsoquIun judos unIbunn upucu
mun cucx cu suntrucamax curqui
bibiani atan cacsabi oquin unicama
parani cuancxa. Atun usoquIn c cup
ca br nt
nribi judos unicama usai

quia.
-HVXVDQDtQXQiQPLFs
XQLFDPDDVKLTXLQFiEDQD
(Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23)
16
Angelnn cacsabi oi cuanxan
xunucumun cucx cu Jesusun unnmI
c uni mcn rab
ImuInun uchshi,
ucumux GuIIIeunu Ic mut me unu
cuancxa, anu cuanan Jesusan cac
anu.
17
Cuanxun anua mraxun ca
cunquin nx ca asrabi Nucn
Ibu Jess Ic quIxun sInnquIn
rabiacxa, rarinan asrabi ca
Nucn Ibu Jess Ic quixun
sInncbtanmabi.
18
Usoquian
rabicxun ca Jesusan a rapasu
cuanquin atu cacxa:
En Pupu DIosun cu nunuxun unun
menuxunfIbI uu u cufunu uIsu tunI u
x cuncsu oquIn unun un cushI
Innxu.
19
Usu uIn cumInu mItsun
cumubI menu cuunquIn unu Ic
unIcumu mI cutumnun sInnmItI uIn.
UsoquIn sInnmIquIn cumInu, mi ca
catamtIu quIxun unntIoquIn n Pupu
Diosmi sinani, mIfIbI sInnan an Bru
unshin Upmi sinania, nushImItI uIn.
20
NushImIunun cumInu n mItsu
uIxunc bunucumu unnmIquIn u
banacama quicsubI oquIn unun quIxun
utu unnmItI uIn. UsuquIn uquIn
cumInu unntI uIn, x cunu cumubI
ntn usuquIn uc n unIcumub uIn,
x utcnti nt sn
ntamainun. Ashi.
MATEO28
79
I. GALILEA MENUXUAN JESUSAN
BANA UIXUAN (1-10)
Juan, DQXQLQDVKLPLFs, an anu uni
LFsPDPHQX[XQEDQDxXL[XDQ
(Mt. 3.1-12; Lc. 3.1-9, 15-17; Jn. 1.19-28)
1
1
nx ca up bana, Nucn Papa
Diosan Bchic, Jesucristo, a ui
uIsuI cufu uxu utI Iucxu quIux quIc
Icn.
2
unicama uixunc uni, Isaas cac, an
cu JesucfIsto n menu utI sInnquIn
Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun
saquin cunocxa:
A caxu mi cuanun cana uni xutin.
Ax pain cuanquin ca anun cuanti
bai mnoquin racanacsaribi
oquin, camabi unan min bana
cuunun utun nuItuu up Inun
sInunumItI Icn.
3
Anu unI Icmu
menuxun munuma bana ui ca a
unix sai quia: Nucn Ibu cu uIu,
camina axa anun uti bai mno
quin racanacsaribi oi an bana
cuunux sInunutI uIn.
4
Isaasnan cunosabi oi ca Juan anu
unI Icmu menuxun, anu cuanc
unicama nashimianan bana uixuni sai
quiacxa:
SInunuquIn mItsun uchucumu nI
Nucn Papa Diosmi sinani camina
nushImIc ItI uIn, mItsun u utImu
uccama tr
nc Inun.
5
Usu uIn cu Judeu menu Ic unIcumu
ImuInun JefusuIenu Ic unIcumuxfIbI
Juann bana uixunia cuati cuancxa.
Cuunxuun utun uchucumu chIquInutIu
cu Juunn Jofdn cuc bunu unuxun
nashimiacxa.
6
Juunx cu cumeIIo funI uc chupu
puuunun uInu xucbIu uc unun
tsitcrquIc Iucxu. An piti ca
cufuchIntI ImuInun bunu fpu Iucxu.
7
Usu Ixun cu bunu uIxunquIn Juunn
unicama cacxa:
E cuxu cu samaira uni aia. Axa
upIfu uIsh cushIIfu uIn cunu x
usufIbImu uIsh umI fubInI u ufumu
ItImu uIn. UsuI IquIn cunu u tunIn
funtIn pufnxun un tuxucubI tubuxun
tImu uIn.
8
En cunu mItsu umpuxun
nashimin, unbI cu uxIfu uquIn unI un
Bfu NunshIn Upu Inun ImItI Icn.
-XDQsDQ-HV~VQDVKLPLD
(Mt. 3.13-17; Lc. 3.21-22)
9
Juanan unicama nashimianan bana
uixunmainun ca Jess Galilea menu
Ic mu, Nazaret, anuax Judea menu
cuunx unuu Juun Ic unu bbacxa.
Bbuc cu Juunn Jofdn bucunuxun
Jess nashimiacxa.
10
Usoquin Juann
nashimicx, bucunuux IfuquIun Jesusun
IscxbI cu nu punrabacxa. Usacb
tan ca umacuru tinax uaxa Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn Up unu IfuIu
isacxa.
11
Usuu Icbtan ca Jesusan
nanuaxa banaia cuacxa, sai qui:
0$5&261$1$83,%$1$
80
MIx cumInu x umIIfu sInnc buc
bchIc uIn. MImI sInunI cunu chumu
rua tani cunin.
fXQVKLQDWLPDQsQDSXQ-HV~VxX
DLVDPDDPLWLVDWDQ
(Mt. 4.1-11; Lc. 4.1-13)
12
Usuu Ic cu Nucn Pupu DIosun
Bfu NunshIn UpItunbI unu unI Icmu
menu cuuntI Jess sInnmIucxu.
13
SInnmIcx cuunx cu cuufentu ntn
unuu pIununc uInu Ic menu Iucxu.
Anuu cuufentu nt Ic cu unshIn
utImunn upu Sutunusnn u uIsumu
umIcutsI quIxun cufuIshIucxu. Usoiabi
cu un Nucn Pupu DIos uquInc un
ngeIcumun unu uxun Jess uquIuncxu.
*DOLOHDPHQX[XDQDWDEDTXLQ-HVXVDQ
unicama bana uixuan
(Mt. 4.12-17; Lc. 4.14-15)
14
Juan, an uni nashimic, a sipuac
uIn cu Jesusun GuIIIeu menu cuuntcn
quin un uchu tf
nc uIsh cu unI
Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quixun
up bana uibiancxa.
15
uibiani cuani
ca sai quiacxa:
Anun Nucn Pupu DIosun uInun ItI
unIcumu un unI ImItI nt cu ufumu
Icn. MItsux umI sInnc IxunmubI
sInunutI cu unun un unI Inux I
ti bana
sinan.
Jesusan rab
LPDLQXQUDE
uni ab cuanun ca
(Mt. 4.18-22; Lc. 5.1-11)
16
Parmpapa Galilea cutani
cuunqunbI cu Jesusun SImn ImuInun
an xucn, Andrs, an tsatsa bic uni
Ixuun tsutsu fIcunIu mracxa.
17
Mfu
quin ca cacxa:
An tsutsu bIc unI IcbI cunu mI
catamnunmI unI sInnmInun mItsu
ImItI uIn.
18
Usaquian Jesusan cacxunshi an
rica biani ca ab cuancxa.
19
A uni rab
bibiani cuanquinbi ca
Jesusun Zebedeonn bchic Jacobo
ImuInun un xucn Juun, nuntinuxuan
rica mnoia mracxa.
20
Mraquian
cunquin Jesusan aba cuanun
cacxshi ca nuntinubi an papa
Zebedeocun un pupun u mmic
uni biani Jessb cuancxa.
8QLDFK~VKLxXQVKLQ
DWLPDxX-HVXVDQSs[FD
(Lc. 4.31-37)
21
Cuanx ca aba nic unicamab Jess
Capernam manu bbacxa. Bbaxun
ca anun u mtImu nt uIn unuu
judos unicama tim
ti xubunu atsnxun,
unu Ic unIcumu bunu unnmIucxu.
22
An xu Ixun cu Jesusun Nucn Pupu
Diosan cushnbi bana uixuancxa. An
unicaman banasamaira ca an bana
Iucxu. Usaquian Jesusan uia cuati ca
a xubu anuxun Nucn Papa Dios rabiti,
unu Ic unIcumux fututI quIucxu:
Usu bunu cuucmu cunununu uIn.
23
Anu ca uni achshi unshin
utImuu uxfIbI Iucxu. A unin ca
munuma cunc
nquin Jess cacxa:

24
Jess, Nuzufetnu Ic, min caina nu
uIsu otI uIn? Mix caramina nu cui
uan? En cunu mI unun. Mix camina
uInun uIsh DIosnuux uc u uIn.
25
Ca ntt. n uninuax ca chiquit.
26
Usaquian cacxshI cu suquIquImI
quin brrumi munuma cuncni
unshIn utImu u unInuux chIquucxu.
27
UsoIu IsI cu unu Ic unIcumu
ratacxa. Ratuti ca atxbi canani
quiacxa:
UIsu bunu cufu nx Ic? nx ca
nun cuucmu bunu Icn. n uni ca
unshIn utImunnbI un bunu cuutIu.
MARCOS1
81
Uninuax ca chiquit quixuan cacx
ca chiquitia.
28
UsoquIun Jesusun uc ucumu
uIquIn cu Cupefnumnu Ic
unIcumuInshImu u ufumu Ic GuIIIeu
menuu Ic mucumunuxunfIbI
camaxunbi chaniocxa.
3HGURQsQQDFKLD-HVXVDQSs[FD
(Mt. 8.14-15; Lc. 4.38-39)
29
Anua judos unicama tim
ti
xubunuax cuanx ca Jessb Santiago
ImuInun Juun u fubtaxribi Simn
ImuInun Andfesnn xubunu bbuI unu
atsancxa.
30
Atsinia ca Simonan nachia
ItsIsun I Insunx fucutun unu Ic
unicaman Jess Simonan nachi ca
Insunxu quixun cacxa.
31
Cacx anua
fucc anu cuanquin ca Jesusan
mnquin biruacxa. Birucxshi ca an
ItsIs nt
quin atu pimiacxa.

,WVDXQLxXFs-HVXVDQSs[FD
(Mt. 8.16-17; Lc. 4.40-41)
32
A nt
nbi ca bari cuabcba

bbquishbucbtun u munu Ic
unicaman, unI Insnccamacun uni
unshIn utImuu acama an pxcunun
Jessnu bacxa.
33
Bcb ca a manu
Ic unIcumux unuu Jess Ic xubun
xcunu tim
acxa.
34
Usaria ca Jesusan
btsI btsI Insnu unicama pxcacxa,
pxcunun cu Itsu unInuu unshIn
utImu chIquuncxu. Chiquncxuan ui
cufu ux Ic quIxun unncxun ca
Jesusan uisabia a ui banati
cunquInmu unshIn utImu
bunumIumu Icn.
Galilea menuxun Jesusan bana uixuan
(Lc. 4.42-44)
35
UsoquIn oonx cu pcaracma
unshI nIfuquIunI unuu unI Icmanu
cuanx Jess Nucn Papa Diosb
banacxa.
36
Axa cuanc caxu ca Simn
ubu Iccamab Jess bari cuancxa.
37
Cuanxun mraquin ca cacxa:
Camaxunbi ca mi baria.
38
Cacxunbi ca Jesusan atu cacxa:
Ufumu Ic mucumunuxunfIbI unI
bana uixuni cuanun ca cuan. Usoquin
unux cunu Cupefnumnuux upunIn.
39
Usaquin cabiani cuanxun ca
GuIIIeunu Ic mucumunu Ic unuu
judos unicama tim
ti xubucamanuxun
bana uixuancxa, uixuanan ca
unshIn utImucumu unInuu chIquun
cxa.
-HVXVDQDQDtQQDPLFKsTXLPLFs
LQVtQxXXQLSs[FD
(Mt. 8.1-4; Lc. 5.12-16)
40
Usu uIn cu un numI chquimic
Insnu unIn cuunx u tunIn funtIn
puruni tsbuquin Jess cacxa:
tunquIn pxcutI uIn.
41
Cacxun ca nuibaquin, an mcnan
ramquin Jesusan a uni cacxa:
Itcni motia.
42
Usaquian cacxshi an uc ntti
moquIn cu Insnc unI un chumu
tancxa.
43
Chumu tunIu cu Jesusun u
unI xuquIn squin cacxa:
44
En mI
pxcuc uIquIn cumInu uInu Ic unIbI
cutImu uIn. Caquinmabi camina cuanxun
min nami pxcc judos sacerdote ismiti
uIn. Ismianan camina Nucn Papa Dios
fubIquIn MoIses quIsabi oquin a u
InntI uIn, camina asrabi pxca
quIxuun cumubI unIn unnun.
45
Jesusan n mI pxcuc n
uIquIn unI cuxunmu cu utun cacx
cuanquinbia an nami pxcc uiquin
chaniocb ca Jess, anu uni riquianti
rabanan, uInu Ic munubI cunmu
Icn. Cuunmu unu unI Icmu menu
cunI Icbbi ca camabi menuax cuanx
uinu cara cuania anubi tim
cancxa.
MARCOS1
82
8VDELDLVKQLFsPDXQL-HVXVDQSs[FD
(Mt. 9.1-8; Lc. 5.17-26)
2
1
Anu unI Icmu menu Ituncx cu
Jess Capernam manu cuant
cancxa. Cuunxu unu uIn cu unIcumun
Jess cu uux xubunu Ic quixun
chaniocxa.
2
Chaniocb ca anua Jess
Ic xubu tsItsIfuI, Itsu unI tImcamo
cxa. UsufI IquIun unu unI nItI umu
Inun xubu xcubi tsitsiruc, ca Jesusan
anuxun atu bana uixuancxa.
3
uixuncbtanbi ca rab
ImuInun fub
unin uni achshi uc, nirucuanquinbi

tancma, bac
tInu fucc bacxa.

4
Bxun cu Itsu unIu tsItsruan anun
utsnmItI umu uIn, tupItInn bunfu
tancxun, xubu manan tapuac anua
Jess Ic punt
bi cha oquin bfufutun

cxun, an bac
tInuubI nunpcxa.
5
Nunpquin ca Jesusan ca n uni
pxcutI Ic quixun an nuitu mu
sInncxu. SInunIu utun sInun unnquIn
ca Jesusan uc uni cacxa:
MIn uchucumu cu tf
nc Ic
quixun.
6
Usoquin Jesusan caia cuaquin ca anu
tsc an Moissnn cuno bana
unnc unIcumun suquIn sInncxu:
7
UIsu uIsh cufu n unIx usuI
banain? nx ca anan Nucn Papa
Diosaxshi quiti banan banaia, ax ca
uIsumu Icn. UInu Ic unnbI cu uchu
tr
ntImu Icn. Nucn Papa Diosan cuni

cu uchu tf
ntI Icn.
8
Usaquian sinania atun sinan
unnquIn cu Jesusun utu cucxu:
usaquin sinanin?
9
En cunu uc unI n
mIn uchucumu cu tf
nc Ic
quixun cananbi niruquiani ca min
bac
ti bibiani cuantan quixunribi cati

uIn.
10
Nucn Pupu DIosun cushnshI n
n uni pxcuia isquin camina asrabi
unntI uIn, unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u, n cunu unIn uchufIbI
tr
ntI uI quIxun.
CuquIn cu fucbuc uni cacxa:
11
En cunu mI cuIn, niruquiani ca min
bac
ti bibiani min xubunu cuantan.

12
Cacxshi niruquin an bac
ti
bibiani ca a uni, unu Ic unIcumun
ismainunbi cuancxa. Usara cuania isi
ratuti ca Nucn Papa Dios rabi
quicancxa:
Esu u cunununu Ismu uIn.
-HVXVDQ/HYtDtQXQLLQXQFD
(Mt. 9.9-13; Lc. 5.27-32)
13
Parmpapa cuba Jess cuantcn
cb cu uIsumuIfu unI unu tImcamo
cxa. TimcamoIu cu Jesusun utu
unnmIucxu.
14
UnnmItuncx
cuanqunbi ca Jesusan Alfeonn
bchic, Lev cac, u unuxuun upu
bunmItI cufqui bic anua tsc
mracxa. Mraquin ca Jesusan cacxa:
Cacxshi ca Lev niruquiani Jessb
cuancxa.
15
Cuanquin ca Jesscun an
unnmIc unIcumu un xubunuxun pI
cuunun IevItun buncxu. Buania ca
uIsumuIfu unIn utu nuIbIuncxu.
Nuibiancb atxribi atub cuanx ca an
upu bunmItI cufqui bic unicamab an
fariseocaman bana tancma uni rafInx
fIbI unu cuunx Jess ImuInun un
unnmIc unIcumubtan pi bucacxa.
16
Usoquian atubtan piia isquin ca an
unicamabtan fariseo unicaman Jesusan
unnmIc unIcumu ucquin cacxa:
UIsu cup cufu un mItsu unnmIc
unIn uchuu unicamabtan pianan an
upu bunmItI cufqui bic unicamab
tanribi pin?
17
Usai quia cuaquin ca Jesusan
cacxa:
Pa tancma uni, ax ca rucuturan a
ronti cunima. Pa tanc uni, ax cuni
MARCOS2
83
ca rucuturan a ronti cunia. Usaribiti
cunu x un x cunu usbI uI quixun
sInnc unIcumu u mIu cutumnun cai
umu uIn. Ama, an n nuItu uIsumu
uIsh cunu xbI up ItImu uI quixun
sInnc unIcumu u cunI up Inuxu mI
catamnun cuI cunu x uucn.
8QtDQ-HV~VSLPDVDPiWLxXFi
(Mt. 9.14-17; Lc. 5.33-39)
18
un unnmIc unIcumu ImuInun fufIseo
unicaman, Nucn Papa Dios sinani
sumquin picbtanma, uni rarinn anu
cuanxun Jess cacxa:
Juunn unnmIc unIcumux cu
Nucn Papa Diosmi sinani btsi btsi
ntn pima samatia. Usaribiti ca
fufIseonun unnmIc unIcumuxfIbI Iu.
Usu unbI cufu uIsucusquIn mIn
unnmIc unIcumun sumquinma pin?
19
Anun xanu biti ntn cara pi unun
quixuan xanu biti unin camic
unicaman, an xanu biti uni axa atub
uIn, mus nuItuquIn pImu ItI Ic? Axa
utub uIn cu pImu ItImu Icn.
20
Ca sa
Icn: An xanu biti unin xanu biquin
abtan pi unun camicx ca axa ab
nuIbununc unIcumu mus nuItutImu
ab cunia. Xanu bibiani cuanquian a
unin biancxun cuni ca axa ab
nuIbununc unIcumun mus nuItuquIn
pItImu Icn. UsufIbIquIn cu n unnmI
c unIcumu b Ixun mus nuItutI
sumquinma piia. Unun bIcxun n
biancxun cunI cu mus nuItuquIn
pItImu Icn.
21
Catancxun ca an banaxa fariseo
unicama cacxa:
saribi ca. Nun uIntsI uInu Ic
xannbi ca chupa xni, chupa sani iotan
un tuquIc u unuImu. Usocxbi ca
chupa xni ax chquI unun unuc I ux
nipactia. UsuI I cu un tuquIc ux
chaia.
22
saribi ca. Ui unnbi ca uina
xuc, unu umpux ufutI chumusu oquIn
uc, uxu xnI uIn, anu u chcac
ufuImu. Anu ufucxunbi ca u chcac
ux cubInI ufuquIn uInu xuc xnI u
tucaia. Axa tuquicb ca chcaxun anu
ufucxu cubnc u ux tutuquI nttia.
Usu uIn cu u chcuc uInu xuc
chumusu oquIn uc InushI ufutI Icn.
EsuquIn cu un ucc unicama
Jesusan cacxa.
Anun u mtima ntan Jesusan
XQiQPLFsXQLFDPDWULJREsUX
sircaquin bia
(Mt. 12.1-8; Lc. 6.1-5)
23
Anun u mtima ntn ca Jess
unu tfIgo upc nunu Ic buIn
cuancxa. Cuancb ab cuanquinbi ca
un unnmIc unIcumun tfIgo bfu
pc
c sircaquin biacxa.
24
Bitsia
isquin ca fariseo unicaman Jess
cacxa:
Ca is, uisacasquin cara min
unnmIc unIcumun unun u mtima
ntn usuquIn utImu u uIn?
25
ucumu Ixun uxu ub cuunc
unicamabtun soquIn u ucxu quIxun
cuno bunu u Iscmu uIn?
26
Abiatar
cuc unIu judos sucefdotenn cushIcu
mun upu uIn cu DuvIdnn ucumu
Ixun pIIsu tunquIn, anuxun Nucn Papa
DIos fubItI xubu unu utsnxun unu Ic
pn, Nucn Papa Diosan isti oquin
nanc, a bixun piacxa. A panxa judos
sucefdotenInshI pItI uun unI ItsIn pItI
IcmubI cu sucefdotenn Inncxun
bixun Davidnn piacxa. Piquin ca axa
ub Ic unIcumu unfIbIu pInun
Inncxu.
MARCOS2
84
27
Unia u mtancx tanti cushit
cnti cup ca Nucn Papa Diosan a nt
tantiti mnocxa. A ntn cu tuntItI Ic
quIxuInshI sInnun ca Nucn Papa
DIosun unI unIomu Icn.
28
UnI Inux
Nucn Pupu DIosnuux u Ixun cunu n
anun u mtImu ntn cufu uu utI
Ic quIxun unI cutI uIn.
Jesusan anun u mtima ntn an
PsFsQEDPDFsXQLSs[FD
(Mt. 12.9-14; Lc. 6.6-11)
3
1
ti xubunu
cuantcni ca Jess anu atsancxa.
Anu atsncb ca uni achshi an mcn
umo Ic bumuc unu Iucxu.
2
Usu Ic cu
unu Ic fufIseo unIcumun unun u
mtima ntn caraisa uni pxcuia
quIxun umI munnuxun iscatsi quixun
Jess brancxa.
3
Brancxunbi ca an
mcn bamac uni Jesusan cacxa:
Nirucuatsini ca nri ut.
4
Cacxa ucbtan ca Jesusan fariseo
unicama cacxa:
Anun u mtima ntn cara unin
u up utI Ic? Cufu u upmu utI Ic?
Anun u mtima ntn cara unin uni
ItsI Insnc uquIntI Ic? Cufu bumutu
nun isshItI Ic?
QuIxuun cucxbI cu quImu Icn.
5
QuImu utu uchuI nIshI mus nuItuquIn
ca Jesusan uisa cup cara n unicama
uxu Insnc unI nmI sInunImu quixun
sInnquIn un mcn uc unI cucxu:
Ca mshpat.
Cacx mshpatishi ca mpxcacxa.
6
Usocb chiququiani cuanx ca fariseo
unIcumu uxu HefodesmI sInnc
unicamabtan Jess ui, uIsoxun utI
cufu quIux s
nancxa.
%DFDFXsEtXQLFDPDWLPsFDPssR
7
Usacb ca Jess parmpapanu
cuancxa, cuancb cu un unnmIc
unicamaxribi ab cuancxa. ImuInun cu
uIsumuIfu unI GuIIIeu mecumunuuxu
uc ucumux u nuIbIunI unu Jess Ic
anu tim
acxa.
8
ImuInun cu Jesusun u
uIu uIquIn chunIoIu cuuc uIsh
amanuax amanuax tim
cuatsini ai,
Judea me, Jerusaln ma, Idumea me,
Jofdn bucu uc munun Ic me,
ImuInun TIfo, Sidn a ma rab
ufumu
Ic mecumunuuxfIbI, cumxbI unu
timcamocxu.
9
Usu uIn cu Jesusun
un unnmIc unIcumu cucxu,
uIsumuIfu unI tsItsruquin chacati
rabanan man nunti mnoxunun
quixun.
10
An Itsu unI pxcuc cupu
n tIcucxuInshI cu fIbI pxcutI Ic
quixun sinani, Insnc unIcumux
anuxun a ticanux tsitsrucbtan ca
usuquIn Jesusun un unnmIc unIcumu
cacxa. Cacxun cu uxuncxu.
11
Usaria
isi an bmnon cuani rantin puruni
tsbuti munuma banaquin ca unshin
utImunn Ibuuc unIcumun unshIn
utImunn quImIcxun Jess cacxa:
Mix camina Diosan BchIc uIn.
12
Ex cunu DIosun BchIc uI quIxun
asfubI uIbI cuxunmu cu ut.
$tQXQiQPLFsXQLLQ~DQ-HVXVDQPsFsQ
rab
LPDLQXQUDE
uni casa
(Mt. 10.1-4; Lc. 6.12-16)
13
UsuquIn cubIunI mutnu cuunxuun,
unuxun uInun Inun unI cusquIn,
achshi achshI cuncx cu ub Inux
Jessnu cuancancxa.
14
Usaquin ca
Jesusan mcn rab
ImuInun fub
uni
casacxa, ub ItI ImuInun unIu Nucn
Papa Diosan bana uixuntanun xuti.
15
Castancxun ca atu anun uni uc
pxcunun unshIn utImucumufIbI
uninua chiqunun un cushI Inncxu.
16
Usu uIn cu Jesusun mcn uchshi
ImuInun fub
uni casacxa. A casc

unIcumu ux cu Iucxu uchshinx
MARCOS2,3
85
SImn cuc Icbia Jesusan Pedro caquin
anc.
17
ImuInun cu Zebedeonn
bchic Jacobob an xucn Juan
Iucxu. A uni rab
cu Jesusun Bounef
ges caquin anacxa. Boanerges quic
bunux cu cun bunucsari banac quic
Icn.
18
Rarinx ca Andrs, Felipe,
Bartolom, Mateo, Toms ucumu
Iucxu. Btsix ca Alfeonn bchic,
Jacobo, Iucxu. Rarinx ca Tadeo
ImuInun SImn, axa judos unibun
rabanan nti banac, ufIbI Iucxu.
19
Btsix ca Judas Iscariote, an Jess uni
Inun, u Iucxu.
fXQVKLQDWLPDQsQFXVKtQVD
-HVXVDQxXDLDTXLi[DXQLTXLD
(Mr. 12.22-32; Lc. 11.14-23; 12.10)
UsuquIn ub nItI unIcumu cusbIun
quIn buunI cu Jess unuu Ic xubunu
cuantcancxa.
20
CuunbIu uIsumuIfu
uni amiribishi tim
tcan ca atub
banaquin Jessbtun un unnmIc
unIcumun pIumu Icn.
21
UsuI Iu
cuubIunI cu un uIntsI Ibu ux sapi ca
unshanxa quiquiani Jess bitsi
cuancxa.
22
Usu uIn cu JefusuIenuax
uc an Moissnn cuno bunu unnc
unicama quiacxa:
En unIb cu unshIn utImunn
upu, BeeIzeb Icn. Usu Ixun cu
Beelzebnn umIcxun unshIn utImu
uninua chiquinia.
23
Ax cu unshIn utImuu Ic quIxu
Jerusalnuax uc unicama quia cuaxun
ca Jesusan cunxun cacxa:
UIsu uIsh cufu Sutuns uxbI: Ca
chiquit, quItI Ic?
24
sa ca. Achshi
menuxuun un upu ImIc unIbunn
cushIcumun btsI btsI oquIn sInnc
uIn cu u menu bucuc unIcumu Itsu
ushbI upItux bucuI btsib btsib
nuIbununmu ucnani cutia.
25
UsufI
bItI cu unIcumux un uIntsIb nuIbunu
nmu mununI tsuqui nttia.
26
Mitsux camina quin, unshin
utImunn upu Sutuns, Beelzebribi
cac, un umIcxun Isunu unshIn utImu
chiquinin. UsumI mItsux uI quIc
unbI cu unshIn utImunn upun
unshIn utImu fufI chIquncb an
umIcxuun u utI unshIn utImu umu
ItI Icn. Usu uIn cu unshIn utImunn
ub unshIn utImu chIquInImu.
27
sa
ca. Ui unnbi ca cushi uni, an xubunu
atsnxun an u bicuanima. An Ibu u
pain naxun cuni ca an u bicuanti
Icn. UsufIbI oquIn cunu n un
upusumu cushIIfu Ixun unshIn utImu
chiquinin.
28
Asrabi cana mitsu cain,
Nucn Pupu DIosun cu unIn utImu u
uc cumubI tf
ntI Icn, umIu utImutI

banacribi.
29
Usu unbI cu uxu un Bfu
NunshIn Up uI utImutI bunuc unI un
uchu Nucn Pupu DIosun trnima, ax
ca usabi tr
ntImoI Iu.
30
Ax cu unshIn utImuu Ic
quIxu quIc cup cu Jesusun usuquIn
cacxa.
Jesusan ca amia sinnc unicama
aintsioia quic bana
(Mt. 12.46-50; Lc. 8.19-21)
31
Usu uIn cu unIu bunu uIxuncb
uquin an titabtan an xuc
antun
mnxun Jess Isu unun quIxun unu Ic
uni camiacxa.
32
Camicxun ca a
nb
tsioratia tsc unicaman Jess

cacxa:
Min titab ca min xuc
antu man
Icn. Ca mi istisa tania.
33
UIcumux cufu n tItu ImuInun n
xuc
untu Ic?
34
UsuI quIquIn bufIufquin isquin ca a
rapasu tsccama cacxa:
Axu b tsccama, nx cu n tItu
ImuInun n xuc
untu Icn.
35
Uicaman
cara Nucn Papa Dios cuncsabi
oquIn uIu, ucumux cu n xucn
MARCOS3
86
ImuInun n chIfubuc ImuInun n tItu
Icn.
Bana itsi uicsoquin an
xXDSiFsXQLxXLFsEDQD
(Mt. 13.1-9; Lc. 8.4-8)
4
1
Amiribishi ca Jesusan parmpapa
cubxun unIcumu unnmIucxu.
UnnmIcbu uIsumuIfu unI u
nb
tsiorati tim
cb ca Jess
parmpapa cuba bspc man nuntinu
Ifuux tsbuacxa. Anua tsmainun ca
unicama masinu parmpapa cub
bucacxa.
2
Bucubuc cu Jesusun Itsu
bunu unnmIucxu. UnnmIquIn cu bunu
itsi uicsoquin uiquin saquin cacxa:
3
Ca cuat, n mItsu uIxunmuInun. An
u bfu upc unI cu un nunu upquin
u bru sacai cuanxa.
4
Sacacx ca
rarinx anan uni nic me irunu
nipacaxa. Nipacc isbtsini uxun ca
uina pchiunn euxu.
5
Rarinx ca
maparau menu nipacaxa. Nipacax ca
me cxtmu uIn bntishi coxa.
6
Coxbi
ca uruquian barin xarocx an tapun
umu uIn, chushiaxa.
7
Rarinx ca
muxau menu nipacaxa. Nipacax coi
cu Ifuuxu. IfuxunbI cu muxun ub coquIn
mapurucxun tuucmu Icn.
8
Usu unbI
ca rari u bru ax me upnu nipacaxa.
Nipacax coi canitancxun ca up oquin
tuaxa. Tuucx cu fufI un bImI ItsumushI,
tfeIntuIshI Iuxu, rarinxribi ca an bimi
Itsu, sesenta, Iuxu, rarinxribishi ca an
bImI ItsuIfu, cien, Iuxu.
9
An an pabitan
n bana cuac unin ca an nuitunnbi
sInnquIn cuutI Icn.
(Mt. 13.10-17; Lc. 8.9-10)
10
Usaquin cac
xa rari unicama
cuancb atux brxun cu u fupusu Ic
unicamabtun un unnmIc unIcumun
Jess cacxa:
Uisa cup caramina bana itsi
uicsoquin unicama bana uixuni
quIxun cumInu nu cutI uIn.
11
UnI Itsun ununIumubI cumInu
xun un unnmIc u ununIn. Usu unbI
cunu unI fufI mI sInntIsumu tunc
cup bana itsi uicsoquin bana
uixunin.
12
En uIu IsquInbI cu utun n
cushI Nucn Pupu DIosun Innc u
sinanima. Atun pubItun n uIxuncxun
cuaquinbi ca uisai quic cara quixun
ununImu. UsuI I cu ucumux utun uchu
tr
nun Nucn Papa Diosmi sinanatima.

Usuu utux Inun cunu bunu ItsI uIcso
quin bana uixunin.
TXLFsEDQDLFsTXL[XDQ-HVXVDQxXLD
(Mt. 13.18-23; Lc. 8.11-15)
13
saquinribi cacxa:
MItsnfIbI cufumInu un u upc
unI uI x quIc bunu, uisai quic cara
quixun cuatiman? Ex bf quIc bunu
n cuaquinma caramina uisaxun btsi
bunucumufIbI n uIu cuutI uIn?
14
An
u bfu upc uni asaribi ca an Nucn
Papa Diosan bana unicama uixunc uni
Icn.
15
Anan uni nic me iru anu
nipacc u bru asaribi ca btsi btsi
unI Icn. Usu Ixuun Nucn Pupu DIosun
bana cuacbbi bntishi uxun ca
unshIn utImunn upu, Sutuns, an
sInnxmu Inun u cuuc bunucumu u
manumia.
16
Btsi btsi unix ca mapara
u me bxb, anu nipacc u bru
usufIbI Icn. Nucn Papa Diosan bana
cuati cunquin a bana quicsabi oi
cunu ItI uI quixun bn
nquinshi
sinania.
17
UsuquIn sInnquInbI cu
maparau menu nipacc u bru tapun
Itsuumu usufIbI Ixun Nucn Pupu
DIosun bunu Itsumu nt
inshi sinania.
MARCOS3,4
87
SInnquInbI cu unbI musquIn sInnan
Nucn Pupu DIosun bunu ucb ami
nIshquIun unIn utImocxun a bana
manuquin nia.
18
Muxau menua
nipacc u bru usaribi ca btsi btsi
unI Icn. A unicaman ca Nucn Papa
Diosan bana cuaquin,
19
a bana
quicsubI oI cunu ItI uI quixun
sinania. UsuquIn sInnquInbI cu utun n
menu Ic uIshI sInnan Itsu uu
uIsh cunu cuntI uI quixun sinani
Itsu uu IIsu tunun btsI ufIbI
cunia. Usu uIsh cu Nucn Pupu DIosun
bunu sInncxbI u bfu upca coiabi
chucun mupufuc usufIbI uIsh bImIu
musu Iu.
20
ImuInun cu btsI btsI unIx
me upnua u bru nipaccsa usaribi
Icn. A unicamax ca Nucn Papa Diosan
bana cuaquin a bana quicsabi oi cana
ItI uI quixun an nuitunn up oquin
sInnquIn u bunu quIcsubI oI Ic uIsh,
u brxa me upnuux upItI coI cunItun
cx upiti bimicsufIbI Icn. Rarinx ca
ItsumushI, treinta, bimiu Iu, ImuInun
ca rafInxfIbI Itsu, sesenta, bimiu Iu,
ImuInun cu fufInxfIbIshI ItsuIfu, cien,
bimiu Iu.
Nucn Papa Diosan unix ca
ODPSDUtQVDLFsTXLFsEDQD
(Lc. 8.16-18)
21
Lamparn bxun cara unin u
tm an bpnun nuntI Ic? Cara anu
uxtI tm nuntI Ic? Anu nanquinma ca
unu Iumpufn nuntI unu nuntI Icn, usa
cat?
22
UnI ItsIn Isnunmu uc ucumu
ImuInun unI ItsIn cuununmu quIc
bunucumu ubI cu unnc ItI Icn.
23
An
an pabitan n bana cuac unin ca an
nuItunnbI sInnquIn cuutI Icn.
24
Usaquin catancxun ca saquinribi
Jesusan cacxa:
Mitsun cuac banacama up oquin
cuaquin camina a bana quicsabi oquin
utI uIn. An n u uIxunc bunu uIsuI
quIc cufu quIxun up oquIn sInnquIn
axa quicsubI oquIn uc unI u cu n
bana itsiribi Nucn Papa Diosan
unnmItI Icn.
25
An n bunu cuuquIn u
bana quicsubI oquIn uc unI u cu n
bana itsiribia cuanun Nucn Papa
DIosun unnmItI Icn. Usu unbI cu un
n bunu cuuquInbI sInncmu unI u, an
Isu unnxu quIxuun sInnc bunu u
camabi Nucn Papa Diosan manumiti
Icn.
Jesusan u bru coruc uia
26
Nucn Pupu DIosun uxu uInun ItI
unIcumu un unI ImItI ux cu su Icn.
Unun nunu upcx,
27
ca u bru an
im
uxtuncx bsutancxun ntn u

umuInun coI cunIu. UsufIu cu uIsuI I
cufu usuI cunIu quIxun ununmu.
28
Menuux cu u upc IfuIu. IfuI cu
an rara ax chai cania. Canitancxun ca
tuaia. TuuI cu un bImI ux xucu uIsh
bruu Iu.
29
Usu usha shanquibutia ca
unun bItI ntn un Ibun un xuc
xucapaquin an bru bitsia.
(Mt. 13.31-32; Lc. 13.18-19)
30
Amiribishi uitcni ca Jess
quiacxa:
Nucn Pupu DIosun cufu uInun ItI
unIcumu uIsoquIn un unI ImItI Ic?
Uisa u itsiribi ui caranuna a ui quiti
uIn?
31
sa ca. Mostaza bru, menu
upc, ux cu chumufutsuIfu Icn, btsi
u bfu chumufutsusumuIfu cu ux Icn,
32
ushbI cu upcx btsi u bru
canicsumuIfu Iu. Usu usha cani
panactiira chacb cu munun nunc
uina an pan tup
oncnu na otancx
anu bucuia. Usaribiti ca Nucn Papa
DIosun unIcumu ItsumushI puIn IuxbI
ItsuIfu Itnun uatia.
MARCOS4
88
uicsoquin bana uixuancxa
quic bana
(Mt. 13.34-35)
33
UsoquIn cu Itsu oquIn Jesusun bunu
itsi uicsoquIn unu Ic unIcumun
cuaisabi oquin bana uixuancxa.
34
Btsi
bunnmu cu usoquInshI Jesusun unIcumu
uixuancxa, IxunbI cu un unnmIc
unIcumu ubu Ic uIsuI quIc cufu u
bunucumu Ic quIxun unnmIucxu.
mia
(Mt. 8.23-27; Lc. 8.22-25)
35
A ntn ca bari cuabcbu buqush
cbtan man nuntinu tsxun Jesusan
Uc munun cuunun cu cuun.
36
Jess mun nuntInuu tsc buncxu.
Baca cub unicama biana Jess
ampan sicaracti cuancb ca rafInx
ribi nuntin sicaracti cuancxa.
37
Cuun
cbbI cu suun Icuutsncb
parmpapa bchunI tucnquI umpux
un nuntInu Ifuucxu.
38
UsuI Iu oquIn
cu un unnmIc unIcumun Jess mun
nunti tsipnua chupami tc
pimti
uxc bsnquin cacxa:
Cananuna bamai quixun caramina
sinaniman?
39
Cacx bsuquinshi ca Jesusan
suan ca ntt cunun pufmpupu
ribi ca bucubut quixun cacxa.
Cacxshia suan nt
ishimainun ca
baca bchnribi nt
acxa.
40
Usoxun ca
Nucn Papa Diosan ca asrabi nu
bfunquIn uquInIu quIxun cufumInu
sinaniman?
41
Cacx ca ratuti racuti canancxa:
UIsu unI cufu nx Ic? Sunbi,
bucnbI cu un bunu cuutIu.
-HVXVDQxXQVKLQDWLPDxXXQLSs[FD
(Mt. 8.28-34; Lc. 8.26-39)
5
1
Pufnpupu uc munun cuuntuncx
ca Gadara cac menu bbacxa.
2
Bbatancxa man nuntinuax
IbquIunI cuunIubI cu unshIn utImuu
uni, anu uni mancnuax uquin, Jess
mracxa.
3
Anu uni manc, anu ca a
unIn uxtI Iucxu. A unI cu uInu Ic
unnbI mun fIsnbI nmu Icn.
4
Usa
Ic unIn un mun fIsIn tunIunun
mtanicxunbi anun nac a
tcapacxa. Axu unIn cushIsumu Ic cu
uInu Ic unnbI u numu Icn.
5
UsuI I
ca nt
nbi, im
bi anu uni manc anu

Iunun un bushInufIbI nItsI cuncnI
banai, maxaxan axbi rachacacxa.
6
Usa
uIsh cu ufnxun mrabtsini, ubcuu
tsIunx Jess tunIn funtIn pufunI
tsbuacxa.
7,8
Usaria ca Jesusan
unshIn utImu cucxu:
NunshIn utImu, n uninuax ca
chiquit.
Cacxun ca munuma cunc
nquin
Jess cacxa:
Dios, nunu Ic, an Bchic Jess
cumInu mIx uIn. UIsutI cufumInu
uboin? Diosan cuamainun cana mi
cain, tmfumIxunmu cu ut.
9
Cacxun cu Jesusun uccxa:
UIsu cufu mIn un Ic?
Quia ca cacxa:
Nuxnu Itsu uIn cu n unx ExcuIfu
Icn.
10
Cuxun cu u menuu xuxunmu unun
quixun bn
quin cacxa.
11
Catancxun
cu uIsumuIfu cuchI mut munun
pushan pi bucuc isquin cacxa:
12
Cuchinu ca anu atsnun nu xut.
13
Cacxun ca Jesusan ca cuantan
cacxa. Cucx cu unshIn utImu u
uninuax chiququianx cuchinu
cumxbI uIsumuIfu, rab
mIIsu uIsh,
MARCOS4,5
89
tsuquIquIunI ubquiani cuanx
cutnuax parmpapanu rucubuti
bacamiqui cacxa.
14
Usacbtan ca an cuchi branc
unIcumun ubquiani cuanxun, ma
chunu Ic unIcumu ImuInun mu
chucmunu Iccamaribi, xubu itsi, xubu
itsinu cuanquin uixuancxa.
uixunquian chanioia cuati ca uisai
cufu u ucumu Iuxu quIxun IsI fIquIun
cxa.
15
RIquIunx unuu Jess Ic unu
bbuquIn cu u unI unuu uIsumuIfu
unshIn utImu I, u un Issumu uIsh,
chupa pauax sinan mnushI uIsh
tsc isacxa. Usu Ic u unI IsI cu
racu
cancxa.
16
Usu uIn cu un
isccaman, usuI cu Iuxu quIxun,
unshIn utImuu unIu pxcuc ImuInun
cuchInuu unshIn utImu utsnc, acama
axa riquianc unicama uixuancxa.
17
uixuncxun ca camaxunbi bn
quin
atun ntnuuxu cuuntnun quixun Jess
cacxa.
18
Cac
xu mun nuntInu IfuIubI cu

Jess unshnu Icu pxcuc unI, an
ab cuancatsi quixun cacxa.
19
Cacxunbi ca Jesusan ab cuanxma
Inun cuquIn cucxu:
Min xubunu ca cuantan. Cuantanc
xun camina min aintsicama uisoxun
cufu Nucn Ibu DIosun mI nuIbuquIn
pxcuxu quIxun uIxuntI uIn.
20
UsuquIun cucx cuunxun cu Decupo
lis cac me, unu Ic unIcumu uIsuquIn
cufu Jesusun u uxu quIxun uIxuuncxu.
uixuncxuan chanioia cuati ca
cumxbI futucxu.
-DLURQsQEsFKLFsEDtVTXLPLDQDQ
[DQXLQVtQFs-HVXVDQSs[FD
(Mt. 9.18-26; Lc. 8.40-56)
21
Usu uIn cu uc munnuax Jess
man nuntin anuaxa cuanpunc nc
manan utcancxa. Utcnbi ca
uIsumuIfu unI unu uIu IsI, Jess
parnpapa cubbi tiquiacxa.
22
Anu
Jess uIn cu unuu judos unIcumu tIm
ti
xubunu Ic upu uchshi, Jairo cac, ax
uacxa. Uquin a mrai an bmnon
rantin puruni
23
tsbuquin ca Jess
cacxa:
En InI bchic ca bamaia. Usu uIn
camina min mcnan ramquin
pxcuxunI b cuuntI uIn.
24
Cac
xa a unib cuaniabi ca atxribi

u nuIbIunI cuunquIn uIsumuIfu unIn
Jess chacatisaira ocxa.
25
A unicama
nb
tsi ca achshI xunu Insnc Iucxu.

Usu uIsh cu u xunu mcn fub
ImuInun fub
bufItIu ImIu ushbI un

imi nt
cmu Iucxu.
26
A xanux ca
uIsumuIfu fucutufucumunuux pxccasi
ro mquin pa tnquin an ucama
uncbI cuIbI pxcumu Icn.
27,28
Usu uIsh cu u xunu Jess uIcunIu
cuabiani an chupa ticaishi cana
pxctI uI quIxun sInnquIn unIcumu
nb
tsinn, a caxu cuanquin, Jesusan

chupa ticacxa.
29
Ticashi ca an imic
nt
acxa. Usai nt
quin ca an nami
chumarua tancxa.
30
UsuI Icb ca
Jess n cushIn cu unI pxcuxu
quIxun un sInunnbI ununI, Itsu unI
nb
tsinuxun caxu bsuquin isi

quiacxa:
UIn cufu n chupu tIcux?
31
QuIu cu un unnmIc unIcumun
cacxa:
Mia unin chacatisaira oia isibi
caina, uIn cufu n chupu tIcuxu quIux
quin?
32
Cacxun ca Jesusan uin cara isa an
chupa ticaxa iscatsi quixun, amo
bufIufquin isacxa.
33
Iscb ca axa
pxcc xanu, ax un cu pcuxu
quIxun ununI fucutI brrui, anu
cuani an bmnon rantin puruni
tsbuquin, usuI cunu Iu quIxun
chiquinaquin Jess cacxa.
34
Cacxun
ca Jesusan cacxa:
MARCOS5
90
En cunu mI pxcutI uI quIxun
asrabi sinani camina pxcan. Usai
cumInu Itcniman. ChumushI uIsh cu
cuantan.
35
Usaquian Jesusan cacbtanbi ca
an xubunuax uquin unin anua judos
unicama tim

a cacxa:
Min bchic ca uaxa. Cu umu
Icn. Usu uIn cu Jess uncbI
bunxunmu ut.
36
CuIu cuuquIn cu Jesusun u upu
cacxa:
Racu
uxmu cu It. En cunu mI

uquIntI uI quIxun cu sInun.
37
UsuquIn cubIunI cuunbuItI u upun
xubunu bbuquIn cu Pedfo ImuInun
Jucobo ImuInun Jucobonn xucn Juun,
acamaishi aba cuanun cacxa.
38
Cabiani cuanx bbaquian cuacxbi ca
u upun xubunuux uIsumuIfu unI
shaquiabati rarumabacxa.
39
Rufumubu
tiabi ca xubunu atsnquin cacxa:
UIsucutsI cufumInu mus nuItutI
rarumati shaquiquin? Xu xanu ca
bumucmu Icn, cu uxuxu.
40
saquian cacxunbI cu usncun
cxa. UsncuncxunbI unu Ic unIcumu
xubu man xutancx ca Jess xanun
pupu ImuInun un tItu ImuInun ub uc
uni, acamaishi buani, anua xu xanu
Icnu utsuncxu.
41
Atsnxun mnquin
biquin ca xu xanu cacxa:
TuItu cumI". Talta cumi quic ax
ca: Xu xanu, mi cana cain, ca nirut, qui
quIc Icn.
42
Usoquian cacxshi ca a xu xanu
mcn rab
ImuInun fub
baritiau uIsh
nirutancx niacxa. Usai nitsia isi ca an
bmnan pqui ratcancxa.
43
Ratutia
cu Jesusun unu Ic unIcumu cucxu:
En mItsu cucsabi oquin camina
mitsnmi isc u n uibi uixuntima
uIn quixun canan ca xu xanu ca
pimit quixun cacxa.
-HV~V1D]DUHWQXLi
(Mt. 13.53-58; Lc. 4.16-30)
6
1
Anuax cuanx ca Jess anuaxa
canic me anu cuancxa. Cuancb
cu un unnmIc unIcumu ub cuuncxu.
2
Cuanx bbaxun ca anun u mtima
nt uIn, anua judos unicama tim
ti
xubunu atsnxun bana uixunquin
unnmIucxu. Usoquian bana uia cuati
ca unicama an patsanx ratuti
canancxa:
Uin cara n uni usaquian bana
uItI unnmIux? Uisai quic cara a
uIc bunu nx Ic? Uisoquin cara uni
ItsIn ucmu u uIn?
3
Carpinteroishi ca
nx Icn, Mufun tu. Ax ca Jacobo
ImuInun Jose ImuInun Judus ImuInun
SImn un xucn Icn. An chirabaccu
mufIbI cu nu nub Icn, usa cat?
quiax canancxa.
Usai canani ca an bana cuaisama tani
ami nishacxa.
4
Ami nishcxun ca
Jesusan atu cacxa:
uni uixunc unan bana uixunia ca
unin cuatia. Usu unbI cu uxu unuux
canic unan, anuaxbia canic
menuxun bana uixunia, unu Ic
unIcumu ImuInun un uIntsI Ibucumu
ImuInun uxu un xubunu Iccamanribi
cuaisama tania.
5
Usaquian ax quicsabi oquin an
bana cuatiama ca Jesusan, uni itsan
ucmu u unu Ic unIcumu uxuunmu
Icn. UnI Insnc Itsumu, ashi cuni ca
an mcnan ramquin pxcacxa.
6
An ca asrabi Nucn Papa Diosan
cushnbI u uIu quIxuun sInunIumu IsI
ca Jess uIsu uIsh cufu n
unIcumu su Ic? quixun sinani
ratacxa. UsuI Ituncx cu un
ntnuax ma chucmaracamanu
cuanquin Jesusan unicama bana
uixuancxa.
MARCOS5,6
91
%DQDxXL[XQXDQDtQXQiQPLFs
unicama Jesusan xua
(Mt. 10.5-15; Lc. 9. 1-6)
7
Jesusun cu un unnmIc unI mcn
rab
ImuInun fub
a timxun an cushi
unun unshIn utImu unInuu chIquntI
Inntuncxun btsi btsi manua
cuanun quixun rab
rab
xuacxa.
8
XuquIn cu squin cacxa:
BuIn cuunquIn cumInu u buntImu
uIn. Pn, burasa, curquIbI bunquInmu
cumInu tsutIshI buntI uIn.
9
Taxaca
upIfumushI cumInu tuubIuntI uIn,
ImuInun cumInu u puutI chupu fub
ma
achshIshI puubIuntI uIn.
10
saquinribi ca cacxa:
UInu Ic unIn xubunu cufumInu unu
Inux utsInI, anuishi camina antan
untun uxtI uIn, annmi a manuax
cuuntI ntu utmainun.
11
UInu Ic
munu Ic unIcumun cufu mItsu bIIsumu
tanan mitsun bana cuaisama tania, an
munuux cuunI cumInu unu Ic
unicaman, mitsun bana cuatma ca Nucn
Pupu DIosun Iscx uIsumu Ic quIxun
unnun, mItsun tuxucunu Ic me cupc
tucubIunI cuuntI uIn. En cunu userabi
mitsu cain, Sodomu munu Ic unIcumu
ImuInun Gomoffu munu Ic unIcumu cu
an bana cuaisama tanc cup Nucn Papa
Diosan castcancxa. Usamaira oquin
castcunc cu u munu Ic unIcumu un
mItsu bIcmu cup ux ItI Icn.
12
Usaquin caquian xucx cuanquin ca
uInun Inux cumInu Nucn Pupu DIosmI
sInunutI uI quixun caquin unicama
bana uixuancxa.
13
Usonan ca unshin
utImu unInuu chIquunun unI Insnccu
maribi xni ron ronquin pxcacxa.
-XDQDQXQLQDVKLPLFsEDQD
(Mt. 14.1-12; Lc. 9.7-9)
14
Usu uIn cu unI Itsun ucmu uu
Jesusun uIu unIcumun chunIocxu.
ChunIoIu cuutI cu GuIIIeunu Ic upu,
Herodes, quiacxa:
Ax ca Juan, an uni nashimic, a
Icn. Bamaxbi ca basquiaxa. Usu Ixun
cu unI Itsun ucmu u uIu.
15
Usai quicba rarinx ax ca Elas
Ic quimainun ca rarinxribi ax ca
uixunc unicamaxa bfmu Isaribi
unI u Ic quiax quiacxa.
16
Quia cuati
ca Herodes quiacxa:
Ax ca Juan, u n tbscamia, a
Icn. Usu uIsh cu ux bf busquIuxu.
17,18
Herodesnn Juan tbscamia, ax
cu su Iucxu: Herodes an ca an xucn
Felipenn xanu, Herodas cac, a
biacxa. Usu uIn cu minmi min
xucnun xunu bItI cu uIsumu Ic
quixun Juann Herodes cacxa.
Cacxun ca Herodesnn Juan bimixun
namitancxun sipuamiacxa.
19
Juun sIpuuc unbI cu umI nIshquIn
Hefodus un Juun umIcutsI quIxun
sInncxu. Usu IxunbI cu uIsubI omu
Icn.
20
Hefodus un umI nIshquIn umItI
IcbI cu Hefodesnn Juan, ax ca mn
sInnu uIsh up unI Ic quixun
sinani ami racu
quIn unnmu uIu

quixun brancxa. Usu Ixun cu un
bana uisai cara quia quixun up oquin
cuaquinmabi an bana uia cuacxa. Usa
uIn cu Hefodusnn Juun umIumu Icn.
21
Usu unbI cu uchshi nt anun Juan
utI nt Iucxu. Axa anun bac
an nt
uIn cu Hefodesnn un tucufIcubu
ImuInun un suntfunn upucumu
ImuInun GuIIIeunu Ic un cushI
uniburibi abtan pi unun camiacxa.
22
Camicx uxuan Herodesbtan acaman
picb cu Hefodusnn tu xunu
xuntacu, ax anuax upiti bairani
ransacxa. UsuI Iu IsI cu unu Ic
unIcumux Hefodesb chumu tunI
cuancxa. Cunquin ca Herodesnn
xanu xuntacu cacxa:
MARCOS6
92
UIsu u cufumInu cunI cu cut,
cacxun cunu u mI InntI uIn.
23
Caxun ca cacxa:
Mi cana paraniman, sinanatcntI
moquin cana asrabi mi cain, au u
cufumInu mI Innun ucutIn, x unu
upu Ic me nbI cunu mI uccxun
umo Ic mI InntI uIn.
24
Cacx cuanquin ca an tita cacxa:
Eu Innun cufunu uu u uctI
uIn?
Quia ca an titan cacxa:
Juan, an uni nashimic, un muxc
cu uct.
25
Cacx bntishi uquin ca cacxa:
Brbi camina Juan, un unI nushImI
c, a tbscumIxun un muxc mun
xumpumI InntI uIn.
26
EsuquIun cucx mus nuItuIfuquIn
cu Hefodesnn uIsumu tuncxu. AIsumu
tanquinbi ca sinanatcntimoquin
cana mi cain quIxun cuc u sInnan
unu Ic unIcumufIbIu cuuc cup mus
nuItuIfuquInbI xunu xuntucu pufntI
sama tanquin,
27
bn
nquinshi an
suntfu uchshI Juunn muxc Isu
bxunun quixun xuacxa.
28
Xucx
cuanxun sipunuabi tbscabtsinquin
mun xumpumI bxun cu suntrunn
xunu xuntucu Juunn muxc Inncxu.
Inncxun bunxun cu xunu xuntucun
un tItu Inncxu.
29
Usoc cuabiani cuanxun ca an
unnmIc unIcumun Juun bIbIunquIn
bunxun muuncxu.
Jesusan cinco mil uni pn pimia
(Mt. 14.13-21; Lc. 9.10-17; Jn. 6.1-14)
30
Usu uIn cu un unnmIc unIcumun,
an xucx cuanx anu utcnxun, atan
uc ucumu uIxuunun u unI unnmIc
banacamaribi Jess uixuancxa.
31
NuIxuncxun cu Jesusun uIsumuIfu
uni ampan uc axa cuanmainun
rarinxribi aia, bana uixunquin piama
Icn. UsuI IquIn cu Jesusun un
UfI puIn cuunun cu cuun, anua uni
Icmu menuux nuxshi tanti cuanun ca
cuan.
32
CubIunI cu mun nuntIn u cumxbI
unu unI Icmu menu cuuncxu.
33
Cuania isquin ux cu Jess Ic
quIxun unnbIunI utux puIn men
ubquiani btsi btsi manuax cuanx ca
anua cuantinuxun Jess caini uni
timcamocxu.
34
Man nuntinuax
Ibquian Jesusan iscx ca anua tim
c
unicamax an atu Nucn Papa Diosmi
sInnun uquIntI umu uIn, ufucuc
uinanxa an bfuntI un Ibu umu
uIn sInncusmuI bn
csufIbI Iucxu.
UsuI Iu IsquIn cu Jesusun unIcumu
nuibacxa. NuIbuquIn cu cu Itsu u
uiquin atu bana uixuancxa.
35
UsuquIn ucba bari xupbucbtan
cu un unnmIc unIcumun unu
cuanxun Jess cacxa:
Bari ca xupbutia, n mex ca anu
unI Icmu me Icn.
36
Atan piti u ca
umu Icn. Enu Ixmu unIcumu
cuuntnun cumInu cutI uIn. Cuanxuan
ufI Ic mucumu ImuInun u mecumu
nuu utun pItI bItnun cumInu xutI uIn.
37
MItsun cu pItI Inun.
Nun caranuna doscientos curquI
nn utu InntI pn mufutI uIn?
38
cacxa:
UItI pnu cufumInu mItsux uIn?
Tain ca istan.
Cacxun istancxun ca cacxa:
Mcn achshI pn ImuInun cu
tsatsa rab
unu Icn.
39
Cacxun ca Jesusan basinua
bucubunun quixun unicama cacxa.
40
Cacx ca unicama cien uni cien unxa
tsmainun cincuenta cincuentanxribi
MARCOS6
93
tsbuax bucacxa.
41
Usai unicama
bucubuan ca Jesusan mcn achshi
pncun tsutsu fub
bIxun munmI
bsuquin isquin Nucn Papa Dios
usbI cu catancxun pn tucupuxun
un unnmIc unIcumu Inncxu, axa
bucubuc unIcumu Innun quixun.
Usaribi oquin ca tsatsa rab
aribi
tucupuxun Inncxu.
42
Inncxun
bIxun cu unIcumu cumuxunbI puchquin
piacxa.
43
Puchquin piia sn
an ca
usuI IIsu umabia txc pncun
tsutsu un unnmIc unIcumun mcn
rab
ImuInun fub
cuqu bucaquin
biacxa.
44
An puchquin pic unicamax
cu uIsumuIfu uIsh cInco mII nuc bn
Iucxu.
-HV~VSDU~PSDSDFDPiQDQsQ
niquiani cuan
(Mt. 14.22-27; Jn. 6.16-21)
45
Usotancxun cu un tsInquIunquIn
unicama cabianmainuan, atux pain
man nuntinu cfuquIunI uc munun
Betsaida manu cuanun quixun Jesusan
un unnmIc unIcumu xuucxu.
46
Xutancxun unu Ic unIcumu cubIunI
cu Jess mutnu Nucn Pupu DIosb
banai cuancxa.
47
Cuanx Nucn Papa
Diosb banacba bari atsncb ca
baqushacxa. Baqushcba Jess
axshI mutnu ImuInun cu un unnmI
c unicamax man nuntinu parmpapa
nb
tsI Iucxu.
48
Usu uIsh cu suun
cuainsamoquin bcacxun bamaira
bamaxun inabacxa. Usuu Iu IsbIunI cu
pcaracb Jess pufmpupu cumnu
nn niquiani atunu cuancxa. Cuanquin
ca Jesusan atun nunti inuquinbi
i
tancxa.
49
Pufmpupu cumnann
niquiani Jess cuania isi ca unshin
sapi ca quIxun sInunI shufrui, an
bmnan pqui ratcancxa.
50
Cumu
xunbi a isia racu
ira racutiabi ca
Jesusan atu cacxa:
CumInu cushIcuntI uIn. Racu
axma
cu It, cunu uIn.
51
EsuquIn cuI mun nuntInu Ifucb
ca suan nt
acxa. Nt
cb ca an
unnmIc unIcumu fututI uIsu uIn
cufu su Iu quIxun sInunI sInncusmu
cxa.
52
Jesusun un sInunnshI pn
ItsumIu IsquInbI uIsuIfu cufu un cushI
Ic quIxun sInunImu cu suun
nt
cb sInncusmucxu.
Genesaret menuxuan Jesusan
LQVtQFsXQLFDPDSs[FD
(Mt. 14.34-36)
53
Pufmpupu uc munun cuunI
Genesaret cac menu bbaquin ca anu
an nunti tcrcacxa.
54
Tcrcaxa
mun nuntInuux IbutIu IsquIn cu unu
Ic unIcumun uxu uc ux cu Jess Ic
quIxun unncxu.
55
UnunI ubquiani,
unu Ic mecumunu cuunquIn cu unI
Insnccama an bac
tinn, anu ca
Jess Ic quIxuun uIu cuubtsinquin
bacxa.
56
Uinu cara Jess cuania, ma
chucmufu ImuInun mu chucumunu
ribi cara cuania, anuxun ca me
mnocnu unI Insnccama Jesusan
chupa ticanun quixun bquIn fucncxu.
Bcxun ca uc unicaman Jesus min
chupa cubshi ca nu ticamit quixun
cacxa. EsuquIn cuquIn tIcIshI cu
Insnc unIcumux pxcucxu.
An nuitu upma cupa unin
DWLPDxXDFsEDQD
(Mt. 15.1-20)
7
1
An Moissnn cuno bana
unnc unIcumux JefusuIenuaxa
uc, ab ca fariseo unicamax Jessnu ai
tim
acxa.
2
Tim
xun ca Jesusan
unnmIc unIcumu furinn an rara
quIsubI oI IquInmu, mchucaxunmashi
piia isacxa.
3
IsquIn cu sInncxu: Nun
cunununu nucn chuItIoc quI bunu u
tunI usubI Ic Ixun Nucn Pupu DIosun
MARCOS6,7
94
Iscx up ItI sInnquIn nun mcn
upira upiti mchucuxunmu pn pImun,
4
anua u marutinuax uxun cananuna
nashixunma piman. Nun chaitioccu
mun sabi oquin cananuna nun man
xampa, nun ut, nun man ut, a
ImuInun nun uxtIfIbI chucuIun. Usonan
cananuna u rariribi nun chaitioccu
mun subI oquIn uIn.
5
Usaquin
sInnquIn cu fufIseo unIbu ImuInun un
UIsucusquIn cufu mIn unnmIc
unicaman nucn chaitioccumu quI
bana tanimin? Ca mchucaxunmashi
piia.
6
Cacxun ca Jesusan saquin atu
cacxa:
MItsxmI cm Ic mItsu uIquIun
Isaasnn cuno bana ca sai quia:
n unicaman ca an cubItunshI
rabia, IxunbI cu un nuItu mu
sinanima.
7
Nucn Papa Diosan
bana isa quixun ca unnbi uic
banaishi unicama uixunia. Usa
Ixun cu uncbI fubIu.
Isaasnn cuno bana quicsabi oi
cumInu mItsux In.
8
Mitsun camina
Nucn Papa Diosan bana quicsabi
oquIn utI u nquIn mItsun chuItIoccu
man sinan bana a tanquin axa quicsabi
oquIn uIn, mchucanan ut chucati,
acama.
9
Usai quiquin ca Jesusan saquinribi
atu cacxa:
Mitsun chaitioccaman uia
banaishi cuati cup camina Nucn Papa
Diosan bana nquin a sinaniman.
10
Moiss ca quiacxa: Min papa, min
titan cacxun cu un bunu cuut" quIunun
cu un un pupu un tItu utImuquIn
uic uni, a camina asrabi bamamiti
uIn".
11
Usu unbI cumInu mItsux su
quin: Unin ca an papa, an tita cati
Icn, u mI InntI IxunbI cunu mI
InunImun, cu Cofbn Icn, ca Nucn
Pupu DIos InntI Icn, Nucn Papa Dios
usuI quI unmubI.
12
Usai qui camina
mitsux quin: Usai quic unan an papa,
un tItu uquInImu Iunun u InntImu cu
usbI Ic quIux.
13
Usu Ixun cumInu
mItsxmI quIc bunu ushI unnmIunun
mitsun chaitioccumu IIshI unnmI
quIn unIcumu Nucn Pupu DIos uxu quI
bunu nun quIxun sInnmIn. Usaribi
oquIn cumInu Itsu u unnmIquIn
unIcumu Nucn Pupu DIos quI bunu
nun quIxun sInnmIn.
Usaquin ca Jesusan fariseo unicama
ImuInun un MoIsesnn cuno bana
unnc unIcumu cucxu.
14
cunxun unicama cacxa:
CumuxunbI cu n bunu uImuInun
up oquin cuat.
15
An u an cubitan
pic cup ca Nucn Papa Diosan uni
upma isima. Ama. An nuItu utImu
Ixun utImu u unun utImutI bunuc, a
cup ca Nucn Papa Diosan uni upma
isia.
16
An an pabitan n bana cuac
unIn cu un nuItunnbI sInnquIn cuutI
Icn.
17
saquin catancxun unicama biani
cuunxu un Icnu utsnc cu un unnmI
c unIcumun Jess ucquin cacxa:
Unan pic u ui quic bana ax
cufu uIsuI quIc Ic cu nu uIxun.
18,19
MItsnfIbI cufumInu n cucxun
n bunu cuutImun? Piti, ax ca unin
nuitunu atsinima. PIcx cu un pucunuI
shi atsntancx amiribishi chiquitia.
Usa cat? Usu uIn cu Nucn Pupu
Diosan an cubitan u pic a cup uni
upma isima.
sai qui ca Jess, camabi u ca piti
usbI Ic, quiacxa.
20
Catancxun ca
Jesusan saquinribi cacxa:
An nuItunn utImuquIn sInnquIun
u uc cupshi ca Nucn Papa Diosan
MARCOS7
95
uni upma isia.
21
An nuitu mu ca unin
utImu u utI sInunIu, xanu cuaioti, uni
itsin u mcamati, unI utI, an xanuma
unbI xunub ItI,
22
uni itsin u cunti,
utImu nuItuu ItI, unI pufntI, utImu
IcbI tnquInmu u utI, nutsiti
cmquin uni uiti, rabti, nuituuma
ItI, acama.
23
An nuItunn sInnquIun u
ucumu uc unIcumux cu Nucn Pupu
DIosun Iscx upmu Icn.
Usaquin ca Jesusan unicama cacxa.
-XGtRVPD[DQX-HV~VPLFDWDPsD
(Mt. 15.21-28)
24
Anuax cuanx ca Jess anua Tiro
ImuInun SIdn Ic menu bbacxa.
Bbatancx ca, x cunu nu uI
quIxunmu unIn ununIu quIxun sInunI
achshi xubunu atsancxa. Usaquian
sInunIubI cu unIcumun unncxu.
25
Usa
uIn cu anu ca quixun cuabtsini
unshIn utImuu xanu tuacn titax uax
Jess tunIn funtIn pufunI tsbuacxa.
26
A xanux ca judosma, Sirofenicia
menu Ic Iucxu. Usu Ixun cu un
tunuu Isu unshIn utImu chIqunun
quixun Jess cacxa.
27
Cacxunbi ca
judos unIcumu puIn uquInI cunu
uacn quIxun sInnquIn Jesusun
saquin cacxa:
Tu xufu pImItI bIxunbI cumun
pImItI cu uIsumu Icn. Tu xufutsucun
puIn cu pItI Icn.
28
Usa ca. Usu unbI cu cunan
tmxun tu xuun fuputIu pItI sunI
camunan piia.
29
Upiti camina quian. Usu uIn cu mIn
tunuux unshIn utImu chIquuxu,
cumInu cuuntI uIn.
30
Cacx cuanx an xubunu bbaquin
cu un tu unuuxu unshIn utImu
chiquc uIn, unuu uxcnu, mn sinan
uIsh, fucc mracxa.
3DEsDLVKEDQDxXPDXQL-HVXVDQSs[FD
31
UsuquIunI unuu TIfo mu Ic
menuax cuanx ca Jess Sidn ma
ImuInun DecupoIIs cuc me ufIbI
rxcbiani, parmpapa Galileanu
cuantcancxa.
32
Cuana bbacbtan
cu pub uIsh bunuIbI upItIIfu bunucmu
uni bxun unicaman Jess an mcnan
isa ramnun quixun cacxa.
33
Cacxun
cu Jesusun unIcumu ufI umo nItsInuxun
an pabnu, an mcn rbu atsnmianan
tushuquixun cuunan an mcn rbu
chabxun, an ana macxa.
34
Usoquin
mI munmI bsuquin isi munuma
unquin ca cacxa:
Efutu". Efata quic ax ca ca
usbI It quI quIc Icn.
35
UsocxuInshI pub IxunbI bunu
cuunun cu upItIIfu bunucmu ushbI
upiti banacxa.
36
Usoquin a uni
pxcutancxun cu Jesusun unu Ic
unIcumu uInu Ic unIbI uIxunxunmu
unun quIxun cucxu. Usaquin cacxunbi
ca uiacxa. uia asrabi uixunxunma
unun Jesusun cutcncxunbi ca a
unicaman usai ca a uni pxcaxa
quixun uiaraishiacxa.
37
uiquian
chanioia cuati ca unicamax ratuti
quiacxa:
CumubI u cu un up oquIn uIu,
pab unnbi ca an pxcucxun cuatia,
banauma unxbi ca an pxcucx
banaia.
Jesusan cuatro mil uni pn pimia
(Mt. 15.32-39)
8
1
Usu uIn cu Itsu unxu tImcam
oc uIn u pItI umu uIn, Jesusan
un unnmIc unIcumu cunxun cucxu:
2
n unicamax ca nu, rab
ImuInun
achshI nt b Icn. Usu uIsh cu u
atun piti uumu Icn. Usu uIn cunu
n utu ItsuIfu nuIbuquIn uquInsu tunIn.
3
En u nufucumIxunmu utun xubunu
MARCOS7,8
96
xucxbi ca cuanbi bainuax bnanti
Icn, rafInx cu ufucox uuxu.
4
cacxa:
Enx cu unu unI Icmu me Icn.
Uisaxun caranuna n unicama pimiti
uIn?
5
Cacxuan Jesusan uItI pnu
cufumInu uIn? quIxun uccxun ca
un unnmIc unIcumun nu ca
Ic
quixun cacxa.
6
Cacxun ca Jesusan
timcamoc unI menu tsbunun
quixun cacxa. Usoxun cu pncumu
bixun Nucn Papa Dios usbI cu
catancxun tucupuxun pn, an
unnmIc unIcumu, an unicama
mtcunun quIxun Inncxu. Inncxun
cu utun pInun unu Ic unIcumu
Inncxu.
7
Usotancxun ca tsatsa
ItsumufufIbI bIxun Jesusun Nucn Pupu
Dios usbI cu catancxun aribi an
unnmIc unIcumu, an unicama
mtcunun quIxun Inncxu.
8
Usoquian
Inncx ctIsu ushbI cu u pItI
cumu Icn, u unIcumun puchquin
picxbi. CumxbIu puchcbtan ca
Jesusun unnmIc unIcumun mcn
achshI ImuInun fub
cuqu bucaquin
piti txc biacxa.
9
An pic unicamax
cu ItsuIfu uIsh cuutfo mII unIsu Iucxu.
Usoquin pimitancxun ca Jesusan a
unicama cuanmainun ca cuan
quixun cacxa.
10
Cabiani ca Jessb
un unnmIc unIcumu mun nuntInu
IfuquIunI cuunx DuImunutu cuc me,
anu cuancxa.
)DULVHRXQLFDPDQXQLLWVtDQDFsPD
xXDQXQTXL[XQ-HV~VFD
(Mt. 16.1-4; 12.54-56)
11
Cuanxa bbacb ricuatsinxun ca
fariseo unicaman ab cubIcnanquin,
Nucn Papa Diosan cushin caraisa u
uIu IscutsI quIxun, Jesusan an
sinannbi isa unan iscma u nanua
unun quIxun cucxu.
12
Cacxun ca
munuma unquin cacxa:
Uisa cup caramina nu bucuc
unicama, mitsun Nucn Papa Diosan
cushIn cufunu u uI IscutsI quIxun, u
ItsI unun quIxun cuIn? Asrabi cana
mitsu cain, mI uccxunbi cana
uImun.
13
Usaquin caxun ca atu biani man
nuntInu IfuquIunI pufmpupu uc
manan cuancxa.
Fariseo unicaman bana cuatima bana
(Mt. 16.5-12)
14
Uc munun cuunquIn cu Jesusun
unnmIc unIcumun pItI u munubIun
cxa, munuunun cu pn uchshiratsushi
buncxu.
15
Usu uIn cu Jesusun un
unnmIc unIcumu suquIn sacxa:
FufIseo unIbu ImuInun HefodesmI
sInnc judos unIcumuxu unun pn
chumItI usu Icsu usufIbI ItIn fubunun
16
Cacx ca atxbi canancxa:
Nunu pn bcma cup ca nu
usaquin caia.
17
CununIu unnquIn cu Jesusun
cacxa:
Uisa cup caramina mitsux, pn
cananuna bcmu uI quIux cununIn?
En u uIu IsunbI cufumInu uI cufunu
x uI quIxun ununImun, up oquin
caramina cuatiman?
18
Bruuxunbi
caramina isiman? Anun cuati pabu
xunbi caramina mitsun nuitunn
sInnquIn up oquIn cuutImun?
19
En
mcn achshI pn tucupuxun
pimicxun piquian cinco mil unin
txoc cuInu uItI cuqu bucuquIn pn
bIu quIxun sInnquInmu cuInu munuun?
Usaquian Jesusan cacxun ca an
unnmIc unIcumun cucxu:
Mcn rab
ImuInun fub
caqu
bucaquin cananuna bian.
MARCOS8
97
20
En mcn uchshI ImuInun fub
pn tucupuxun pImIcxun piquian

cuatro mil unin txoc caina uiti caqu
bucuquIn pn bIun?
Cacxun ca cacxa:
Mcn achshI ImuInun fub
caqu
bucaquin cananuna bian.
21
UsoquIn n uIu IsnbI cufumInu uI
cufunu x uI quIxun ununImun?
Bxuu unia Jesusan
%HWVDLGDQX[XQEsSs[FD
22
Usaquin cabiani cuanx ca Betsaida
cac manu Jess bbacxa. Bbacb
tan ca uni rarinn bxuu uni achshi
anu bquin a isa ramnun quixun
caquin bnacxa.
23
Usocxun ca
Jesusan bxuu uni mnbianquin ma
ufI bunxun, anuxun tushucaquin
cuunan bpachiquin an mcnan
ramquin caramina u isin?
quIxun ucquin cacxa.
24
Cacx
bpquiquin ca cacxa:
Cana isin, i st
csu uIsh cu unI

chaninabatia.
25
Cacxun ca amiribishi Jesusan an
mcnan bmtcancxa. Usocx
bpquiquin ca up oquin isacxa.
26
UsuquIn utuncxun an xubunu
xuquin ca Jesusan cacxa:
Betsaida manu camina cuantima
uIn, uibimi catima cup.
-HV~VFD&ULVWRLFsquixa
Pedro qui bana
(Mt. 16.13-20; Lc. 9.18-21)
27
UsobIunI cu Jess un unnmIc
unIcumu buunI Cesrea de Filipo cac
mu u ufumu Ic mucumunu cuuncxu.
BuIn cuunquIn cu Jesusun un unnmIc
unIcumu ucquin soquin cacxa:
UI cufuIsunu x uI quIux cufu
unicama quin?
28
cacxa: Rarinx ca quia, mix isamina
Juan, an uni nashimic, u uIn. Rarinx
ca quia, mIx IsumInu EIus u uIn.
Rarinxribi ca quia, mix isamina an
uixuan uni itsi, u ItI uIn.
29
unicama cacxa:
mItsux x cufuIsunu uI uI quIux quIn?
Quia ca Pedronn cacxa:
Mix camina Cristo, axa utinu nun
canc, u uIn.
30
saquian Pedronn cacxun ca
Jesusun uIbI Pedfo quIc bunu uIxun
xunmu unun quIxun un unnmIc
unicama cacxa.
TXLi[D-HV~VTXLiEDQD
(Mt. 16.21-28; Lc. 9.22-27)
31
saquin catancxun ca an bamati
uIquIn Jesusun un unnmIc unIcumu
saquin cacxa:
UnI Inux Nucn Pupu DIosnuux u,
x cunu utImoc ItI uIn. ImuInun cu
caniacccamab judos sacerdotenn
cuno bunu unnc unIcumux n bunu
cuuIsumu tunI mI nIshtI Icn. EmI
nIshquIn cu unI ItsI umItI Icn.
UsuquIun ucx bumutuncx cunu fub
ImuInun uchshI nt Icb basquiti

uIn.
32
Atan up oquin cuaisabi oquin
uixunquin ca Jesusan usaquin cacxa.
Usara quia oquin ca Pedronn Jess
amo nitsinaxun usari camina quitima
uI quixun u caquin cacxa.
33
Cacx
cuainacquIn un unnmIc unIcumu
isquin ca Jesusan Pedro u caquin
cacxa:
MIn cumInu unshIn utImunn
upu, Sutuns, un sInncsu oquIn
MARCOS8
98
sinanin. UsuquIn sInnxunmu cu ut. En
Papa Dios cuncsubI oI Iuxmu x
Inun quIxun sInnquIn cumInu unIn
sInncsu oquInshI sInunIn.
34
Catancxun cu unu Ic unIcumuc
un un unnmIc unIcumufIbI cunxun
Jesusan cacxa:
35
Uin cara an
cuncsu oquIn uI, n ntnu upitax
tsotishi sinania, ax ca Nucn Papa
sInnquInmu uIsuI cufu IquInbI mI
ub ItI Icn.
36
Unix ca n ntnuax
Pupu DIosmI sInncmu uIsh ub upmu
Iunun un ntnu ub ItImu Icn. Usa
uIn cu uxu bumucb an ucama ax
uncbIu bIc Icn.
37
Nucn Papa
Diosb bamatimoi tsnuxun cara unin
uu un cupotI Ic? Anun cupoti u ca
umu Icn.
38
UI unIx cufu nun Icbia
uxu mI sInncmu unIn usntI sInunI
nun ItImI fubunun n bunu quIcsai
ItImI fubInIu, u unxu nun ItImI cunu
xfIbI fubntI uIn, unI Inux unuux u
uIsh cuuntuncx n Pupu DIosb Apu
Ituncx un ngeIcumub utcni.
9
1
Asrabi cana mitsu cain, axa nu
b Ic unI furinn ca bamacma pain
Ixun, mI cutumtIu uInun ImIcxun,
Nucn Papa Dios ca asrabi atun cushi
Ic quIxun IstI Icn. Nucn Papa Diosan
cushnbI cu usuI ItI Icn.
$[ELD-HV~VEsWVLD
(Mt. 17.1-13; Lc. 9.28-36)
2
UsuquIn un unnmIc unIcumu
catancx ca mcn achshI ImuInun
achshI nt Icb un unnmIc unI
rari biani, Pedrocun Jacobo
ImuInun Juun, acamaishi buani Jess
mutnu cuuncxu. Anu cuantancx ca
acaman ismainunbi Jess btsiacxa.
3
Btsicb cu un chupu uxuIfu uIsh
chubuchubuquIcsu Iucxu. Usu uIsh cu
n menu Ic unnbIu chupu
chacaquinbi uxuocsumuIfu uIsh uxuIfu
Iucxu.
4
Usu Ic Isunun cu MoIsesbu
Elas chiquiracti Jessb banaia
isacxa.
5,6
UsuI bunuIu IsI uIsumuIfuI
racuti uIsuI cufunu quItI uI quiax
sInncusmuquIn cu Pedfonn Jess
cacxa:
Uisa cara rab
ImuInun uchshi
xubufu mI uxuntI ItI Ic? Minan achshi
ImuInun MoIsesnun uchshI ImuInun
Elasnanribi achshI cunununu utI uIn.
7
Usaquian Pedronn cacbtainshia
cuinan atu tup
oncxun ca Pedro,
Jacobo, Juan, acaman cuin mucaxa
sai banaia cuacxa:
Enx cu x umIIfu sInnc, n buc
bchIc Icn. An bana ca cuacan.
8
Quia cuati cuainacquin amoca
IscxbI cu ubI umu ImuInun Jessshi
unu Iucxu.
9
UsuquIunI mutnuax cuanquin ca
Jesusan atu cacxa:
Mitsnmi isc n ucama camina
uInu Ic unIbI uIxuntImu uIn. Uni
Inux Nucn Pupu DIosnuux u, x
bamatancx basquicbtan cuni camina
n ucumu unIcumu uIxuntI uIn.
10
Usaquian Jesusan cacsabi oquin a
ucama ui unibi uixunmabi ca atxbi
cuni canani quiacxa:
Uisai quic cara, bamatancx cana
x busquItI uI, quIc ux Ic?
11
sai
canantancxun cu Jess ucquin cacxa:
Mixmi asfubI CfIsto unbI cufu
uisacatsi an Moissnn cuno bana
unnc unIcumux, EIus puIn cu utI Ic
quin?
MARCOS8,9
99
12
EIus ux puIn cu utI Ic quIc bunu
ax ca asfubI Icn. Uxun ca unicama
Nucn Pupu DIosmIu sInnun sInnmItI
Icn, usai quic bana ca asfubI Icn.
Usu unbI cufu uxu Nucn Pupu
DIosnuux unI Inux u u uIc bunu uIsuI
quin? Ca quia, ax ca unin btsi btsi ocx
tmfutI Icn.
13
EIus ux puIn cu utI Ic
quic banax asfubI unbI cunu mItsu
cain, Elas pain ca uaxa. Ucbi ca judos
unicaman atxa cuncsa oquinshi a
utImoxu, a ui Nucn Papa Diosan bana
cuno quicsubI oquIn cu ucunxu.
fXQVKLQDWLPDxXWXi-HVXVDQSsFD
(Mt. 17.14-21; Lc. 9.37-43)
14
An uni rab
ImuInun uchshib
mutnuux unuu un unnmIc unI fufI
Ic unu cuunquInbI cu Jesusun Isucxu
uIsumuIfu unun un unnmIc unIcumu
rari nb
tsioraxun, an Moissnn
cuno bunu unnc unIcumubtan
atub cubIcunnquIn utu cununquInIu.
15
Usai cubIcunnquInbI Jess uIu IsI
cumxbI fututI ubquiani riquianxun ca
Caina ain? quixun cacxa.
16
Cacxun ca cacxa:
Cana ain. Au ui caramina atub
cubicanancanin?
17
Cacxun cu unu Ic unI uchshinn
Jess cacxa:
En bchic cana minu ban.
NunshIn utImunn ImIcx cu bunuuma
Icn.
18
UInuxun cufu unshIn utImunn
ImIu unuux cu menu nIpuctia. UsuI I
an cuun bacux bi cuts
quiquin ca
an xta r
xcaia, an namxbi ca
nimti brrui saquiquia. Usu uIn cunu
mIn unnmIc unIcumu u chIqunxu
nun can, cacxunbI cu ucusmuxu.
19
unicama cacxa:
Mitsun camina Nucn Papa Dios ax
ca asfubI cushI Ic quIxun sInunImun.
MItsxmI mI cutumnun carana uiti
ntn mItsu unnmItI uIn? Uitishi oi
cufunu x mItsu cup mus nuItutI uIn?
E cu u tu bxun.
20
Cacxuan bcbtan Jess isquin ca
unshIn utImunn u tu un numI
nim
miquin brrumiquin menu

nipacmiacxa. Usocx ca an cuun
bacux bi menu taramcacxa.
21
Usaa
Iu IsquIn cu Jesusun u tuucn pupu
uccxa:
UItI bufIn cufu n tu suI In?
Cacxun ca cacxa:
Xufutsu ushbI cu usuI Iucxu.
22
Usu Ic cu unshIn utImunn
bumumIcutsI quIxun Itsu oquIn tsInu
IfumIunun bucunufIbI nIpucmia. Usa
uIn cumInu mIn uIsu Ic nu u
pxcuxuntI uIn.
23
MInmI , cu uxuntI Ic quIxun
sInncbtun cunu utI uIn. An mI
catamquin, n cunu usefubI uxuntI uI
quIxun sInnc unI u cunu uIsu u cufu
ubI uxuntI uIn.
24
Cacxun ca munuma banaquin a
tuacn papan cacxa:
MIn cumInu cumubI u utI uI
quIxun cunu ununIn. Usu unbI cumInu,
up oquInfu unnun uquIntI uIn.
25
soquian cacbu Itsu unI unu
timtIu IsquIn cu Jesusun unshIn utImu
cacxa:
NunshIn utImu, an uni banauma
ImIunun pub ImIc, mi cana cain, n
tunuax ca ashiti chiquit. Chiqutancx
camina amiribishi anu utcntImu uIn.
26
Cucx cu unshIn utImu munumu
cuncnI umIfIbIshI u tu un numI
nim
miquin brfumI bumucsu Itnun

nipacmi chiquacxa. Usocxu fucc
isi ca ca bamaxa quIcncxu.
27
Quia ratcancbtanbi Jesusan an
mcnun mnquIn bIfucx cu u tu
niruacxa.
28
UsoquIn ubIunIu xubunu
MARCOS9
100
utsnc cu un unnmIc unIcumun
Jess cacxa:
UIsu cup cufununu nun u tunu
Ic unshIn utImu chIquncusmun?
29
Usaquian cacxun ca cacxa:
Nucn Papa Dios pain pima
sumquIn ucquin cuni ca unin sa
unshIn utImu chIquntI Icn.
-HV~VDQs[FDQDXQLQDFs[EDPDWLDL
quixun catcan bana
(Mt. 17.22-23; Lc. 9.43-45)
30
Anuax cuanx, GuIIIeu menu Ic buIn
cuanquin ca Jesusan ax cuaniama unin
ununIu quIxun utuIshI un bunu
uIxuntI cup un unnmIc unIcumu
unnquIbIuncxu.
31
UnnquIbIunquIn
cu ucumuIshI bunquIn suquIn cucxu:
ca unin, un fufI unI umInun unI InntI
Icn. Inncxun bIxun cu utI Icn.
Acx bumutuncx cunu fub
ImuInun
achshI nt Icb busquInuxun uIn.
32
Usuu quIubI cu utun cuumu Icn.
Cuatmabi ca up oquian uixunun
Jess catimi racu
acxa.
Uix cara btsi unicamasamaira
LFsTXLFsEDQD
(Mt. 18.1-5; Lc. 9.46-48)
33
Capernam manu bbatancx anua
ItI xubunu utsntuncxun ca Jesusan an
Au ui caramina bainuax
cubicananpunin?
34
Cacxunbi ca bain cuani uInu Ic
nucama achshinxira cara nub
sn
nmu Ic quIux utxbI ucucunn

punI fubnquIn cmu Icn.
35
Usu uIn cu
tsbuxun Jesusun un unnmIc
unicama cunxun cacxa:
UIx cufu un cushI unI IIsu tunIu un
cu chu ItI sInnquInmu, camabi uni
upitaxa bucunun u mquinquin
uquIntI Icn.
36
UsuI quIquIn cu Jesusun tu uchshi
bixun atu nb
tsI nItsnxun Icquin atu

cacxa:
37
UIcumun cufu mI sInnquIn
n tusufIbI Icu uumara ca
quIxun unIn sInnc unI u uquInsu
Ic nuIbuquIn uquInIu, un cu ribi
uquInIu. UsuquIn uquInquIn cu
IshImu, un xu, ufIbI uquInIu.
An nu uicma uni, ax ca nub
XStLFsTXLFsEDQD
(Lc. 9.49-50; Mt. 10.42)
38
QuIu cu un unnmIc unI, Juan, an
Jess cacxa:
Nun cananuna uni achshinan,
Jess ca n uninuaxmi chiquti cunia
quIxun cuquInshI unshIn utImu unInuu
chiquinia isan. Isquin cananuna axa
nub nIcmu Ic, usoquIn uxunmu
unun cun.
39
UsoquIn uxunmu unun cumInu
cutImu uIn. UIn cufu n cushIn unI
Itsun ucmu u utI Ic ux cu utuncx
uI utImutI bunutImu Icn.
40
Axa nu
uI quIcmu unI ux cu nub up Icn.
41
AsfubI cunu n mItsu cuIn, uInu Ic
unin cara, CfIstonun cumInu uI quIxun
sInnquIn umpux mItsu InunIu, an ca
un cup bItI Icn.
8FKDWLUDEDQDQEsU~DQUDFDWLEDQD
(Mt. 18.6-9; Lc. 17.1-2)
42
An unI ImuInun tu mIu sInntI
nun quIxun utImu u umIquIn
uchumIc unIx cu un uchu chuIfu Icn.
Usu uIsh cu un uchu cupbI uIsumuIfu
oquin castcunc ItI Icn. A unix ca
anun u rnti maxax ami ttcrcutun
cxun parmpapa nb
tsi nic
xa uni
nan
csumuIfu oI utImuIfu oc ItI Icn.

43
MIn mcn unun uIsumu u utI
cunc Ixun cumInu ushIquIn
MARCOS9
101
mIn mcn tuxun nIcsu ItI uIn. Mix
mcn rab
u ushmI bnamtima
man tsinu anuax tmrai cuantima
cupmI mIn mcn tuxun nItI cu usbI
Icn.
44
Anuax ca an nami pic
xnacama bamaima, man tsi axribi ca
uisa nt
nbi bnamtima.
45
Min ta
unun uIsumu u utI cunc Ixun
cumInu ushIquIn munuquIn ntI uIn.
UsoquIn uI cumInu mIn tu tuxun
nIcsu ItI uIn. Mix ta rab
u ushmI
man tsinu anuax tmrai cuantima
cupmI mIn tu tuxun nItI cu usbI
Icn.
46
Anuax ca an nami pic
xnacama bamaima, man tsi axribi ca
uisa nt
nbi bnamtima.
47
Min bru
unun u IsI utImu u utI cunc Ixun
cumInu ushIquIn munuquIn ntI uIn.
UsoquIn uI cumInu mIn bfu uchshi
chxun nIcsu ItI uIn. Mix bru rab
u
ushmI mun tsInu unuux tmrai
cuantima cupmi min bru achshi
chxun nItI cu usbI Icn.
48
Anuax ca
an nami pic xnacama bamaima, man
tsi axribi ca uisa nt
nbi bnamtima.
49
Nucn Pupu DIosun usoquIn uc
xa up
Isnun cu judos unIcumun ufucuc uInu
xaronuxun tashancxa. UsufIbI Icu
Nucn Papa Diosan nu up isnun
cananuna nuxribi upshI ItI uIn.
50
sa
ca. TushIx cu usbI Icn. AsbI ushbIu
an muca nttia camina uisaxunbi
amiribishi mucotcntImu uIn. Mitsxbi
cu tushIsu It. Btsib nishananima ca
nuibanani bucucan.
Unxa an xanub nanntima
(Mt. 19.1-12; Lc. 16.18)
10
1
Capernamnuax cuanx ca
Jess Judea me, Jofdn cuc
bucu uc munun, Perea cac, bbacxa.
Usuxun cu unuu uIsumuIfu unI
tim
tcnIu un ucsabi oquin bana

uixuancxa.
2
Usu uIn cu fufIseo
unibunn anu tim
xun Jess uisai

cufuIsu quIu umI munnuxun cuacatsi
quIxun ucquin cacxa:
UnIn un xunu ntI cufu usbI Ic?
3
UIsumI mItsux Inun cufu MoIses
quiacx?
4
Cacx ca quiacxa:
Moissnan cuno banax ca sai
quin, nquin ca unin n xanu ca
bf n xunumu Ic quixun quirica
utuncxun InnquIn un xunu ntI Ic"
quiax.
5
Judos unicamaxa mitsusaribi
musquIn sInnc uIn cu MoIsesnn
usai quiquin a bana cunocxa.
6
Usa
unbI cu cumubI u unIoquIn Nucn
Pupu DIosun bbu ImuInun xunu
uniocxa.
7
UsoquIn unIo Ixun cu unIn
an xanu biquin an titacun an papa
ni, un xunub nununquInmu IquIntI
Icn.
8
Usu uIn cu unI un xunub fub
ushbI uchshIsu Icn.

9
Usaa achshI
shI Inun Nucn Pupu DIosun ImIu uIsh
cu unI un xunub nununtImu Icn, uni
ItsnfIbI cu nununmItImu Icn.
10
Usaquian cac ca xubunuxun an
unnmIc unIcumun umIfIbIshI unIn cufu
un xunu ntI Ic quIxun uctcancxa.
11
An xanu nxuan an xanu itsi bic
unI ux cu u nc xunumI uchuIu, an
xunumu unbI xunu ItsIb Iu Icsaribiti.
12
Usaribiti ca xanxribi, an bn nxun
unI ItsI bItsI uchuIu, axa an bn
umubI btsI unIb I Icsaribiti.
Tucama Jesusan
Nucn Papa Dios ucxuan
(Mt. 19.13-15; Lc. 18.15-17)
13
nuibaquin ramnun quIxun tu
xuracama Jessnu bcancxa. Biabi ca
un unnmIc unIcumun un bccama
u caquin cacxa:
MARCOS9,10
102
Enu tu xufcama bxunma ca
buntun quixun.
14
Usaquian caia isi nishquin ca
Jesusan cacxa:
Cuuntnun cuxunmu cu tu
xufucumu nuu unun n. EmI
catamtia Nucn Papa Diosan ainan
ImIc unIcumux cu n tu xufucumusu
fIbI Icn.
15
uIx cufu tu xufutsuu un branc unimi
catamcsu usufIbItI mI cutumcma
Ic ux cu Nucn Pupu DIosnun ItImu
Icn.
16
UsuquIn cuquIn cu tucumu Icquin
biquin ramquin Nucn Papa Dios
ucxuancxa.
uuira bn uni uic bana
(Mt. 19.16-30; Lc. 18.18-30)
17
Baan Jess cuancbbi ca achshi
unI ubcuatsini uacxa. Ai rantin puruni
tsbuquIn cu ucquin cacxa:
Mix camina asfubI up unI uIn.
Usu Ixun cumInu uIxuntI uIn, x
nt
timoi Nucn Papa Diosan ntnu

ub Inuxun cufunu uu utI uIn?
18
UIsutI cufumInu x Isunu up uI
quIxun cuIn? UInu Ic unxbI cu
upmu Icn. Nucn Papa Diosaxshi ca
up Icn.
19
Uisai cara an bana cuno
quIu quIxun cumInu ununIn. Ca quia:
UnI cumInu utImu uIn. Uni itsin
xunub cumInu ItImu uIn. Uni itsin u
unImI cmI munntImu uIn. Camina
unI pufntImu uIn. Min papa, min titan
bana camina up oquin cuaquin tanti
uIn".
20
Usaquian cacxun ca unin cacxa:
usubII In.
21
Cacxun ca Jessan a isquin
nuibaquin cacxa:
UsufI cumInu In. IxunbI cumInu
achshI uIshI ucmu uIn. Ca cuantan.
Cuanxun camina min ucama maruquin
curqui bixun uumu unIcumu InntI
uIn. Usotancx camina uushI ItI
sInunImu mI sInunI nun cup
bumunuxbI b cuunI utI uIn. Usaquin
cuInfu cuntI uIn.
22
Usaquian Jesusan cacxun cuabiani
cu un uu ItsuIfu uIn, u unI mus
nuituti ut
nbuax cuancxa.
23
UsuI Icbtan ca Jesusan achaquin
IsquIn un unnmIc unIcumu cucxu:
AIsumuIfu uu unIx cu uInun ItI
ushbI uu ItIshI sInunI Nucn Pupu
DIosnun ItImu Icn.
24
Usai quicba ratutiabi ca an
unnmIc unIcumu umIfIbIshI cutcun
cxa:
ushbI uu uIsh cunu usbI uI
quixun sinani Nucn Papa Diosnan
ItImu Icn.
25
Camello, ax ca chaira
uIsh, xumuxun quInI chumufutsu uIn,
unun utsnquIuntImu Icn. A uina
chaxa a quinin atsncasmacsamaira oi
cu uIsumuIfu uu unI Nucn Pupu
DIosnun ItImu Icn.
26
Usuu quIu cuutI cu un unnmIc
unicama, a banax ca asfubI Ic quIxun
sInncusmuI cununcxu:
AsfubI u bunu uIn cu uI unxbI
Nucn Pupu DIosnun Inux I
tImu Icn.
27
Usai quia isquin ca Jesusan cacxa:
AIsumuIfu uu unxu I
tisama
unbI cu Nucn Pupu DIosun ucusmutI
u umu Icn. Usu Ixun cu uInshI uu
unIfIbI uInun Inun I
mItI Icn.
28
Quia ca Pedronn Jess cacxa:
Nun cananuna mib ninuxun nun
ucama an.
29
unicama cacxa:
MARCOS10
103
Asrabi cana mitsu cain, uInu Ic
unIn cufu cumubI unxu mI cutumtI
Nucn Pupu DIosnun Inun uquInuxun
an xubu, an xucn, an chirabac, an
tita, an papa, an bchic, an na
anxa,
30
a unix ca bfmu Icsamairai
n ntnu an xubu, an xucn, an
chirabac, an tita, an bchic, an na
a ucamau ItI Icn, btsi unan ami
nIshquIn utImomuInun. UsuI Iunun cu
Nucn Papa Diosan ntnu ab
nt
tImoI ItI Icn.

31
Usu unbI cu
bra unin chu cu u unI Ic quixun
sInnc unI u Nucn Pupu DIosun un
nuItu unnquIn uumufu IstI Icn.
ImuInun cu bf unIn Isc
xa uuma
Ic unI u Nucn Pupu DIosun un sInun
up unnquIn u unxu chu Ic IstI
Icn.
Jesusan s[FDQDXQLQDFs[EDPDWLDL
quixun catcan bana
(Mt. 20.17-19; Lc. 18.31-34)
32
Anuax cuanx bain Jerusalnu cuani
cu un unnmIc unIcumuxu uIsuI cufu
ItI Ic quIxun sInncusmuI fucutI
tsInmuInun Jess fcu
nquiancxa.
Rcu
nquIunIu Itsu unIn u nuIbIuncxun

cu Jesusun ubu cuunun un unnmIc
unicama mcn rab
ImuInun fub
cunquin, usuI cunu ItI uI quIxun

uixunquin, saquin cacxa:
33
Mitsnbi camina isin, br cananuna
Jerusalnu cuanin. Anuxun cu unI Inux
Nucn Pupu DIosnuux u, unIn InntI
Icn, judos sucefdotenn cushIcumuc
un an Moissnn cuno bunu unnc
unicama. Inncxun ca atun a uni ca
bumutI Ic quixun catancxun
judosmu unIcumun unun InntI
Icn.
34
Inncxun cu mI cuuIunun
tushucanan mtancxun utI Icn.
UsoquIun ucx bumutuncx cunu fub
ImuInun uchshI nt Icb basquiti

uIn.
=HEHGHRQsQEsFKLFsUDEsWDQ-HV~VxXFi
(Mt. 20.20-28)
35
Usu uIn cu Zebedeonn bchic
rab
, Jucobo ImuInun Juun, an anu

cuanxun Jess cacxa:
Nux cuncsa oquinmi nun
uccxun mIn nu uxntI cunununu
cunin.
36
Au u n mItsu uxntI cufumInu
cunin?
37
Cacxun ca cacxa:
MIxmI upu uIsh, min nt upnu
tsotan, n xucnaxa min mcn amo
tsmuInun x mIn mcn umo tstI
cana cunin.
38
SInnquInmuIshI cumInu usuquIn
cain. E ucsaribi oquian unin mitsu
btsi btsi ocxun caramina tanshiti
uIn? Ex Icsaribiti tmraquinbi caina
tunshItI uIn?
39
Quia ca cacxa:
Usaribi oquin cananuna tanshiti
uIn.
En ucsaribi oquin camina btsi
btsI oc Iunun puIfu tuntI uIn.
40
Usa
unbI cunu n, mIx cumInu n mqueu
tsnun n mmIu tstI uI quIxun uI
unibi caiman. Nucn Papa Diosan cuni
cu cutI Icn, uIx cufu unu tstI Ic
quixun, an mnosubI ou Inun.
41
Usaquian a rabtan Jess caia cuati
cu Jesusun unnmIc unI fufI, mcn
rab
, ux Jucobo ImuInun JuunmI

nishacxa.
42
Usaria isquin ca cunxun
Jesusan cacxa:
MItsun cumInu ununIn, judosma
upucumun cu un unIcumu ux cunc
sabi oquian tmraquinbi u mnun
umIu. An cushi unin ca an unicama ax
quicsubI oquIun unun umIu.
43
Usa
unbI cumInu mItsux usuI ItImu uIn.
MARCOS10
104
UIx cufu btsI unIsumu IIsu tunIu, an ca
mitsxmi upitax bucunun u mquin
uquIntI Icn.
44
UInu Ic mIcumux cufu
mItsun cushI IIsu tunIu un cu mItsxmI
chumarua upitax bucunun mitsu u
uxntI Icn, n mItsu ucsaribi oquin.
45
Uni itsan u mxunun cunu x unI
Inux Nucn Pupu DIosnuux umu uIn.
Ex cunu unIcumuxu up Iunun upItux
bucutI oquIn uquInI uucn. Ex
uchuumu uIsh bumutsIunxmubI cunu
camabi unxa Nucn Papa Diosb up
Inun utun uchu nunsu uIn bumuI
uacn.
-HVXVDQEs[XxXXQL%DUWLPHREsSs[FD
(Mt. 20.29-34; Lc. 18.35-43)
46
Usaquiani Jeric manu bbatancx
cu unuux un unnmIc unIcumu
ImuInun uIsumuIfu unI Jessb
cuantcancxa. Cuania ca bxuu uni,
Bartimeo cac, Timeonn bchic, an
uni curquI ucc, an bai amo tsxunbi
47
Nuzufetnu Ic Jess cu uIu quIxu
quicania cuati cunshquin cacxa:
Cristo, nuIbuquIn cu uquIn.
48
Usuu quIu oquIn cu unu Ic
unicaman banaxma isa nt
nun quixun
cacxa. Cacxbi ca nttima ax
Icsamaira oi unshnrui munuma
cunshtcni quiacxa:
Cristo, nuIbuquIn cu uquIn.
49
Jesusan nu unun cu cut quixun
cacxa. Cacxun ca unicaman bxuu
uni cacxa:
Mus nuItuxmu cu It. Mi ca
cunia, niruquiani ca anu cuantan.
50
Cacxshi niruquin anan mapc
chupa pxun nibiani ca Jessnu
cuancxa.
51
Usaria aia ca Jesusan
cacxa:
En mI uIsotI cuInu cunin?
Cacxun ca cacxa:
IsnnmI bp
xcuti cana cunin.

52
cacxa:
CumInu cuuntI uIn. En mI
bp
xcutI sInunI mI cutumtI cumInu

bp
xcan.
Usaquian cacxshi bp
xcuquin ca
isacxa. Bp
xcucxun isi cunquiani

ca Jessb cuancxa.
II. JERUSALENUXUAN JESUSAN BANA
f8,;8$1$1f8$(11-13)
(Mt. 21.1-11; Lc. 19.28-40; Jn. 12.12-19)
11
1
Jerusalnu cuani Betfag
ImuInun BetunIu mu fub
a
ufumu Ixun cu OIIvos cuc mut
unuxun un unnmIc unI fub
xuquin
Jesusan cacxa:
2
Aminu bsuc ma
anu ca cuantan. Cuanx anu bbaxun
camina burro, anua uni tscma pain, a
anua tcrcac mfutI uIn. Mraquin
camina tububtsInquIn btI uIn.
3
Mitsnmi tubuia isquian btsi unin:
Uisoti caramina tubuin? cacxun
cumInu cutI uIn: Nucn Ibun cu n u
bunxunun quIxun nu cuxu. Brbi ca
bmitcntI Icn.
4
Usaquin caxuan xucx cuanxun ca
burro, buI umo xubu xcu tunIn,
tcrcac mracxa.
5
Mraquian
tubuIu IsquIn cu unu Ic unIcumun
cacxa:
Au cuInu uIn? Uisati caramina
burro tubuin?
6
Cacxun ca usaquin canun quixuan
Jesusan cacsabi oquin cacxa. Cacxun
ca cu buntun cacxa.
7
Cacxun
buntuncxuun chupun cuttacaquin
buffo cumpucb cu unu Ifuux tsotux
Jess Jerusalnu cuancxa.
8
Usaa
burron cuancbtun cu uIsumuIfu unIn
MARCOS10,11
105
anun Jess cuanti bainu, anan mapc
chupubI upmainun btsi btsi unin na
rsnua i pchi chushcaxun anan
Jess cuuntInu upcxa.
9
Usobiani ca
shufquiani unicama cuancxa.
Rarinxa rcu
nmainun ca rarinxribi
Jess caxu cuani a rabi cuni
quicancxa:
En unIx cu upIfu Icn. Nucn Ibu
Diosan xucx ca nx br aia. A ca
cumubI unIn fubItI Icn. Nun a rabinun
cu ucun.
10
Nucn rara Davitan
rbnqui, ami sinania Nucn Papa
DIosun uInun nu ImItI, u cu nx Icn.
Nucn Pupu DIos nunu Ic, aribi
cunquIn fubInun cu ucun.
11
Usuu unIcumux shufquiamainun
cuanx ca Jess Jerusalnu bbacxa.
Bbaxun ca anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunu atsnxun, camabi u
istancx bari cuabcb Betania manu
I cuuncxu. Cuancb ca ab an
unnmIc unIcumuxfIbI cuuncxu.
-HVXVDQKLJXHUDFDFsLELPLxXPDLQXQFD
(Mt. 21.18-19)
12
BetunIunu IntI JefusuIenu
cuantcni ca Jess panancxa.
13
PununquIunI cuunI cu ufuxun hIguefu
nic isbiani, bimiu cara quixun isi
cuancxa. Cuanquin isquinbi ca
tuumu uncIshI usha an pchishi
ocxa, higuerann, tuutIsumu pun uIn.
14
Usu Ic IsquIn cu Jesusun cucxu:
Min camina tuatcniman.
AchshIfu unnbI cu mIn tu
cutcnima.
QuIxuun cuIu cu un unnmIc
unicaman cuacxa.
(Mt. 21.12-17; Lc. 19.45-48; Jn. 2.13-22)
15
Usaquiani cuanx Jerusalnu bbax
atsnxun ca Jesusan anuxun an u
maruc unicama chiquanan an curqui
cambioquin bic unicaman mesacama
chashcaquin an numacuru maruc
unicamaxa anu tsc aribi chashcacxa,
unu tsxmu Inun quIxun.
16
Usonan ca
uxbia u buani anuxun Nucn Papa
DIos fubItI xubunu utsnquIunxmu Inun
quixun atu cacxa.
17
UsuquIn uquIn cu
unIcumu unnmIquIn cucxu:
quia: Anuxun fubItI xubu ux cu
unuuxu cumubI unI b bunutI xubu ItI
nuxun u maruin.
18
Usaa quicb camabi unan an
bana cuati rabanan racuti ca judos
sucefdotenn cushIcumub un MoIses
nn cuno bunu unnc unIcumux
Jess ucutsI quIux s
nancxa.
19
Usu uIn cu untubucb Jessb an
unnmIc unIcumu JefusuIenuax
cuancxa.
+LJXHUDFKXVKL[DQDQ
(Mt. 21.20-22)
20
UxntI pcaracb Jerusalnu
cuantcnquin ca higuera an
isncsumu Ic un tupnmIuxbIu
chushic isacxa.
21
Usa isquin ca
Pedronn a higuera caia conxun Jess
cacxa:
Ca is. Minmi u conc higuera ca
xunnxu.
22
Ax cushIIfu Ixun cu Nucn Pupu
Diosan ax quicsubI oquIn uIu quIxun
sinani ca ami catamt.
23
Asrabi cana
mitsu cain, unan supI cu utImu Ic
quIxun sInnquInmu asrabi ca
Nucn Pupu DIosun utI Ic quixun
sInnquIn, n mut nuax ca
parmpapanu racati cuantan quixun
MARCOS11
106
cucx cu usuI ItI Icn.
24
Usu uIn cunu
mitsu cain, asrabi ca Nucn Papa
DIosun n cucxun uxuntI Ic
quixun sinania ca an mitsnmi
uccsubI oquIn mItsu uxuntI Icn.
25
UnIb uIsumu uIsh Nucn Pupu DIos
nunu Ic ub bunuquIn cumInu uxu
mImI uchuc unI cupItI sInnquInmu u
puIn munutI uIn, usaribi oquian Nucn
Pupu DIosun mIn uchu tf
nquin
manunun.
26
Usu unbI cu mItsxmI unI
itsimi nishc a manutisama tania Nucn
Pupu DIos nunu Ic, an mitsun u
utImu uc u tf
nxunquin manutima
Icn.
-HVXVDQFXVKLxXLFsEDQD
(Mt. 21.23-27; Lc. 20.1-8)
27
Jerusalnu cuantcanx ca anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu Jess
cuantcancxa. Cuanx atsntancxa
unu Ic IsquIn cu judos sucefdotenn
cushicama, ImuInun un MoIsesnn
cuno bunu unnc unIcumu, ImuInun
ampan caniacc unicama anu cuanxun
28
ucquin Jess cacxa:
Uin banan caramina an u maruc
unicama chiquon? Uin cara usoquinmi
u unun mI cux?
29
NuccxunmI mItsun uIxuncxun
cunu nfIbI mItsu cutI uIn, uin banan
cufunu suquIn uI quIxun.
30
Uin cara
Juan unicama nashiminun cacx?
Nucn Papa Diosan cara cacx? Unin
cufu usuquIun unun cucx? Cu
uixun.
31
Usaquian Jesusan cacxbi ca
uIsuquIn cufununu cutI uI quIxun sInunI
ucacanancxa:
UIsuquIn cufununu cutI uIn? Nun
nu Nucn Pupu DIos nunu Ic un cu
cucxu quIxun cutI unbI cu usuquIn nun
cacxun nu usu uIn cufumInu uIsu
cup un bunu cuumu uI? quixun nu
cutI Icn.
32
Caranuna unan
ImIcxun cu Juunn unIcumu nushImIu
cxa quIxun cutI uIn? Usaquin cati
unbI cu cumubI unIn un bunu cuuquIn
Nucn Papa Diosan ca asrabi an
bana unicama uixunun quixun Juan
xuacxa quixun sinania.
UsuquIn sInunI cu u upucumux
upumu unIcumumI fucu
acxa.
33
Usai
canantancxun ca Jess cacxa:
cunununu ununImun.
cxunmu cunu nfIbI uIn bunun cufunu
Bana itsi uicsoquin Jesusan an na
EsU~DQFsXQLFDPDxXLD
(Mt. 21.33-46; Lc. 20.9-19)
12
1
Bana itsi uicsoquin ca
Jesusan, u usoquIn unIn utI
uiquin, n bunufIbI upucumu
uixuancxa:
sa ca. Achshi unin ca an nanu
uvus upxu. Apxun cntancxun ca
anuxun uvas baca biti xaxu quinioquin
naaxa. Anun cu unuxun nu branti
xubufIbI munmIIfu chuIofuquIn uxu.
Atuncxun btsi uni an naa bfunxu
nun quIxun umI bIunI cu ufu Ic menu
I cuunxu.
2
Cuantancxun ca uvas
bimicbtun ubu Ic un u mmic
uni achshi xuquin caxa:
An na branc unicamanu
cuantancxun cumInu nun ItI u msu
bxnun mI Innun cutI uIn.
3
Cacx
cuanxa bbaiabi ca an na branc
unicaman mtancxun uuma
cuantcntanun xuaxa.
4
UsuquIun un cu
nu Ibun un u mmic uni itsi
xutcanxa. Xucx cuanxa bbaiabi ca
aribi an na bfunc unIcumun mucux
quIn btsI btsI oquIn utImutI bunuquIn
MARCOS11,12
107
u caxa.
5
Usocbtan amiribishi xucbi
ca btsIfIbI uxu. A ucun cu btsI xutunc
xutancxun rariribi xuaxa. Xutiabi ca
fufI utImonun fufIfIbI ucunxu.
6
Usoquin an unicama xuquinbi ca
aira nuibac an bchIc u xucmu Icn.
Xuxunmabi ca n bchic n ca
usufIbI oquIn uquInmu up oquIn bIquIn
un bunu cuutI Ic quIxun sInnquIn
aira xuaxa.
7
UsoquIn sInnquIn xucx
cuanxa bbacb ca an na branc
unicama canani quiaxa: An pupxu
bamacb ca an bchIc nx nu Ibu
ItI Icn. Usu uIn cunununu nux nu Ibu
Inuxun n utI uIn.
8
Canantancxun
utuncxun cu nu ufI fucncunxu.
9
Usoquian an bchIc uc cufu nu
Ibun u unIcumu uIsotI Ic quIxun cunu
mitsu cain. An nanu cuanxun a
unIcumu utuncxun ca btsi uni an
naa bfunxunun quIxun cutI Icn.
10
Nucn Papa Diosan bana cuno sai
quic, u cufumInu mItsun Iscmu uIn?,
11
Usuu Inun cu Nucn Pupu
DIosun ImIuxu. An usoquin mno
cx cu nun nu Iscx upIfu Icn.
Usoquian cuno bana a caramina
mItsun Iscmu uIn?
12
An na branc unicama uicb
cu judos upucumu utubI uI Isu quIu
quIxun ununI JessmI nIshucxu.
NIshquIn utImonuxun bIIsu tunquInbI
Itsu unIn cu un bunu cuutIu, usu uIn
cu u unIcumux numI nIshtI Ic quixun
sinani atumi racu
quin Jess biani

riquiancxa.
8QtDQDSXFXUtTXLLQDQ
(Mt. 22.15-22; Lc. 20.20-26)
13
UsuquIunI cuunxun cu utun cushIcu
man uisai cara Jess quiaxa quixuan atu
cucx umI munncutsI quIxun, an Jess
cmxun ucnun fariseo uni rari
ImuInun Hefodesnn unI furiribi
xuacxa.
14
Xucx cuanxun ca Jess
cacxa:
asfubI Icn. Uisai cara Nucn Papa
DIosun unI ItI Ic quIxun cumInu
cmquinma asrabi uin, unan min a
bana uia cuati cuncbtanmabi. Min
sInncx cu cumubI unI btsibtan snn
Icn. UsuquIn sInnquIn cumInu cumubI
uu ImuInun uumu unIcumu ImuInun
upubufIbI uIsuI cufu Nucn Pupu DIosun
unI ItI Ic quIxun uIxunIn. Usu Ixun
cumInu nu cutI uIn, Nucn Papa Dios
asfubI nun cushI uIn cufu Romunu Ic
upu, Csar, a curquI bunmItI usbI Ic?
Cufu usbImu Ic? Caranuna curqui
InntI uIn? Cufununu InntImu uIn?
15
Cacxun ca Jesusan uisai caraisna
quI quIxun mI munnuxun cuacatsi
quIxun cu ucutIu quIxun unnquIn
cacxa:
EmI munnuxun x cufuIsnu uIsuI
quI cuucutsI quIxun cumInu usoquIn
cain. UIsu cufu Isnun cu upu bunmItI
man curqui achshI bxun.
16
Cacxuan bia isquin ca Jesusan
cacxa:
Uin bmaun tunquIn uc cufu nx
Ic? Uin an cara cunoc nx Ic?
Ax cu Romunu Ic upu, Csarnn
bmnun tunquIn uc ImuInun
Csufnn un Icn.
17
Usaquian cacxun cuati ca btsi unin
bunusumu cu nn bunu Ic quIux
sInncusmuI futcancxa.
MARCOS12
108
Uni basquiti ui quic bana
(Mt. 22.23-33; Lc. 20.27-40)
18
Usu uIn cu Jessnu suduceo
unicama cuancxa. Saduceo unicaman
quIxun sInncxu. UsuquIn sInnc
cacxa:
19
Nun unnun ca Moissnn
sai quic bana cunocxa, uni
achshinxa bchIcumu uIsh bumuc
btan ca an xucnan an casunanc
xanu bixun, ami bac bchItI Icn.
UsoquIun ucx cu un bchic ax an
xucnan bchIcsu ItI Icn.
20
Usu uIn
cananuna mi ucatin. Uni achshi ca
mcn achshI ImuInun uchshi
uncau Iucxu. Usu Ixun cu utun upun
an xanu biacxa. Biaxbi ca bac
bchiaxmabi bamacxa.
21
Baman an
xucnan casunanc xanu biaxbi ca an
xucn axribi bac bchiaxmabi
bamacxa. Usaribiti ca a xanu biaxbi
an xucn btsxribishi bamacxa.
22
Usa
uIn cu xucn cumxbI u xunu bIuxbI
bac bchIcumu Inun bumucxu.
Acamaxa bamai can ca a xanxribi
bamacxa.
23
Camaxunbi ca a xanu
biacxa. Usu uIn cufu unun unIcumu
busquItI ntn ucumu uInu Ic
xira an
bn ItI Ic?
24
Usama ca. Mitsun Nucn Papa
Diosan bana cara uisaira quia quixun
cuunun un cushIfIbI unnquInmu
cumInu usuquIn ucutIn.
25
Bumu uIsh
busquIquIn cu unIn xunu bItImu Icn,
an ini bchic ca unin bnumitima
Icn. UsufIbI cu nunu Ic ngeIcumux
fIbI Icn.
26
Mitsnmi bumu uIsh cu
unI busquItImu Ic quixun sinania
cana mitsu cain, cu usumu Icn.
Caramina Moissnan imaxu nmtia
Isu uI quIc bunu Iscmu uIn? Imaxu
rquirucnuax banaquin ca Nucn Papa
Dios Moiss saquin cacxa: Ex cunu
Abraham, Isaac, Jacob acaman rabic
Dios, u uIn".
27
A bana cuno isquin
cunununu ununIn, Nucn Papa Dios, ax
cu bumu usha basquitima unicaman
DIosmu Icn. Ax ca camabi an
unIcumun fubIc DIos u Icn.
A pain Nucn Papa Diosan bana
D[DTXLFsVDELRLLUDLWL
(Mt. 22.34-40)
28
Usaquian Jesusan suduceo unicama
caia ca an Moissnn cuno bana
unnc unI uchshinn uquin cuacxa.
Cuacxuun suduceo unIcumun ucc
bana a up oquin uia cuaxun ca an
Jess cacxa:
UInu Ic Nucn Pupu DIosun bunu
cuno quIcsu oIfu cufununu ItI uIn?
29
Quixuan cacxun ca Jesusan cacxa:
Axa quicsubIIfu oI ItI bunu ux cu
sai quia: Israel unicama, ca cuat.
Nucn Ibu DIos ux cu uchshI Icn.
30
MIn Ibu DIosmI cumInu userabi
cuni cmImu sInntI uIn. Usu uIsh
camina ami catamti ax cuncsabi
oshI ItI uIn". Ax ca a pain Nucn Papa
Diosan bana ax quicsubI oIfu ItI u
Icn.
31
n
xfIbI cu u bunusufIbI Icn:

Mixmi bruancacsaribi oquin camina
mIn uIntsIcumu nuIbunun uquInsu Ic
uquIntI uIn". Amu cu uxu quIcsabi
ou unI ItI n bunu fub
saribi bana
Icn.
32
Usaquian cacxun cu un MoIses
nn cuno bunu unnc unIn cucxu:
Usa ca. Mixmi quic bana ax ca
asfubI Icn, Nucn Papa Dios, ax ca
achshIshI Icn. BtsI DIos cu umu
Icn.
33
Cmima asrabi cuni, ax
cuncsubI oI I umI sInnan unin axa
brancacsaribi oquin an aintsicama
nuIbunun uquInsu Ic uquIncb ca
Nucn Papa Dios cunia, judos unan
un uchu cup ufucuc uInu fxun
xarocbu Icsamaira oi.
MARCOS12
109
34
Usaquian a bana uiquin cacxun ca
Jesusan a uni cacxa:
Nucn Pupu DIosun unI IIsu cumInu
uIn.
Usaquian a uni caia cuaxun ca ui
unnbI uctcunmu Icn.
8LQUsE~QTXLFDUD&ULVWRLFsTXLFsEDQD
(Mt. 22.41-46; Lc. 20.41-44)
35
xubunuxun bana uixuni ca Jess
quiacxa:
UIsu uIsh cufu un MoIsesnun
cuno bunu unnc unIcumux quIu,
Cristo ax ca Davitan rbnquI Ic
quiax?
36
Nucn Papa Diosan Bru
unshin Upitanbi ca David saquin
quimiacxa:
Nucn Ibu DIosun cu n Ibu cuxu,
uxu mImI nIshc unIcumu n mI
IbuumImuInun cumInu mIx b
upu uIsh n mqueu ItI uIn".
37
Usai qui ca David ax Cristo, ax ca
n Ibu Ic quiax quiacxa. saia
quI uIn cufu CfIsto uIsux DuvItun
rbnquI ItI Ic? Usaa quia ca
uIsumuIfu Ixun unIn cunquIn
cuacxa.
-HVXVDQDQ0RLVpVQsQFXsQsREDQD
XQiQFsXQLFDPDxXLD
(Mt. 23.1-36; Lc. 11.37-54; 20.45-47)
38
Cuatia ca bana uixunquin Jesusan
saquin atu cacxa:
An usuu judos unIcumu Inun
unIcumux IcsufIbItI cumInu ItImu uIn.
Atux ca chupa chaxc
pauax niti
cuanan anuxun u maruc anuxuan
unin ux cu nun cushI Ic quixun
sInnquIn mcn InnquIn bItI cunia.
39
UsuI Iunun cu unu judos unIcumu
tim
ti xubunu unicamab timti, anua

an cushicamax tsti a anu tsotishi
cunia, Iunun cu pI tIm
xun anu an
cushicama tsti anu tsnuxun caisia,
utusufIbI IcutsI quIxun.
40
UsuI Iunun cu
casunamc xanun u bicuanquin
cuia. Cuunun cu ux Isu up Ic
quIxuun unIn sInnun quiax, ufun puIn
Nucn Papa Diosb banaia. Usa
unicama ca Nucn Papa Diosan, axa
usuI Icmu unI ucsamaira oquin
uchotI Icn.
Xanu casunamcnan Nucn Papa Dios
FXUtTXLQDQ[~DQxXLTXLFsEDQD
(Lc. 21.1-4)
41
Usaquin anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunuxun unicama catancx ca
Jess anu curquI nuntI u ufumu umI
bsui tsbuacxa. Tsxun ca anu nanti
u anua unicaman curqui nania
isacxa. Iscxun cu uIsumuIfu cufquiu
unIcumu un Itsu cufqui nancxa.
42
Nancb uquin ca xanu casunamc
uuma, anribi man curqui rab
ratsu
nancxa, axa cupmufu IcbI.
43,44
Nanc
btan cunc
xa aia ca Jesusan an
ItsuIfu cufquiu unicaman ca
anun u maruquian txoc curqui anu
curquI nuntI unu ufuuxu. Usu unbI
ca xanu casunamc nn asrabi
cunquIn uIsu tunquIn unun u
mufutIbI umu Itnun an curquIcu
muIshI ufuuxu. Usu uIn cunu userabi
mitsu cain, curquiu unicaman
ucsamaira oquin ca a xanun an
curquI Innxu.
upira up ui quic bana
(Mt. 24.1-2; Lc. 21.5-6)
13
1
xubunuuxu cuunIu cu un unn
mic uni achshinn Jess cacxa:
Ca is, n xubux cu muxux uc uIsh
upIfu up Icn.
2
MARCOS12,13
110
En xubu cumInu muxux uc uIsh
chaira isin. Usu unbI cu n xubucumu
un muxxcumufIbI fufupuc ItI Icn.
0HFDPDFsx~WLQsWsLLVDPDSDLQDLQ
EsWVLEsWVLxXLWLEDQD
(Mt. 24.3-28; Lc. 21.7-24; 17.22-24)
3
Usaquin cacx ab cuanquin ca
ufIu Ic mut, Olivos, anu tsbutia
Pedro, Jacobo, Juan, Andrs, acaman,
unIu umu uIn, atxshI ub Ixun Jess
cacxa:
4
Unsaran cara mixmi
quicsabi oi anuxun Nucn Papa Dios
fubItI xubu nx un muxxcumu
fufupuc ItI Ic? Anun usuI ItI nt cu
ufumucuutsInIu quIxun unnuxun
cufununu uIsu u Iu IstI uIn? A camina
nu uIxuntI uIn.
5,6
UsuquIun un unnmIc unIcumun
uccxun ca Jesusan anun ax utcnti
nt uixunquin saquin cacxa:
Itsu unIn cu, x cunu CfIsto uI,
quIux quIquIn ItsuIfu unI pufnuxun
uIu. UsoquIun mItsufIbI pufntI fubunun
7
Mitsun camina
uni itsan btsI menu Ic unIcumux cu
btsIb ucnania quixun uia cuanuxun
uIn. Cuanan camina fufI unIcumux
ribi ca rafIb ucnania quixun uia
cuatbi racu
tImu uIn. Usuu Icbbi ca

n mecama ccmu puIn ItI Icn.
8
BtsI menu Ic unIcumux cu btsI
menu Ic unIcumub nIshnani
Icn. Btsi btsi mecama ca shaquInu
xun uIu. Btsi btsi ntnu Ic
unicamax ca a piti uumu Inuxun uIu.
Usoquin pain tmratancxunbI cu x
utcncbtainra, unIn un ucsamaira
oquin tmfunuxun uIu.
9
EmI sInncmu unI furinn ca
upucumunu umI munnuxun mitsu
buntI Icn. Usonan ca anua judos
unicama tim
ti xubucamanuxun mitsu
mun xon fIshquItI Icn. MItsnmI n
bana uni uixunc cup ca unin mitsumi
nIshqIun judosmu unIcumun upunu
mItsu buntI Icn, ami mitsu ui
munnuxun. UsuI cu ItI Ic quIxun
ununx cumInu usuu Icb rattima
uIn. UsocxunbI cumInu u upucumu
uIquIn bunu uIxuntI uIn.
10
Usaa
Icmu pun uIn cu cumubI menuxun
uIsuI cufu unI Nucn Pupu DIosnun ItI
Ic quIxu quIc bunu unIn uIxuntI
Icn.
11
A unIcumun mItsu upunu
buncxun camina racu
quin uisai
cufunu quItI uI quIxun sInntImu uIn.
Mitsxmi banacbtanshia Nucn Papa
DIosun mItsu sInnmIc bunun cumInu
cutI uIn. Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcx cumInu
quItI uIn.
12
EmI sInncmu unIn cu uxu
mI sInunIu oquIn un xuc
nbi an uni
umInun quIxun upu InntI Icn.
Usaribi oquin ca an papan ami
nishquin an bchIcbI un unI umInun
upu InntI Icn. ImuInun cu usufIbI
oquin an bchicnn ami nishquin an
pupubI un unI umInun upu InntI Icn.
13
MItsxmI mI cutumc cup ca
unIcumux mI sInncmu uIsh mItsumI
I nIshnuxun uIu. Usu u Icbtanbia
mI sInnquIn ncmu unIcumux cu n
Papa Diosan ntnu b ItI Icn.
14
UsuquIn cuxun cu Jesusun suquIn
fIbI un unnmIc unIcumu cucxu:
unicama uixunc uni, Danielnan a
uiquin cuno unI ux cu utImuIfu Icu
unIn tImuc ushbI un suntrucamab
utI Icn. A cu ux unuu ux ItImu unu ItI
Icn. An n bana isc uni an ca uisai
quIc cufu quIxun unntI Icn. Usai
Icb ca unicama ami racuti Judea
menu Ic mucumunuux ubquiani
mutnu cuuntI Icn.
15
An xubu man
MARCOS13
111
Ic unIcumuxfIbI cu ubnuxun, an u
pain bitsi an xubunu atsntcnima
ushItI cuuntI Icn.
16
ImuInun cu un
nanuxuan u mc unicamaxribi
ubnuxun an chupa bitsi, an xubunu
cuanma an nanuaxshI ubtI Icn.
17
Usuu Icb ca xanu tuucama
ImuInun un tu Icc xanucamaxribi
ubquIunI cuunI nuIbucunuxun uIu.
18
Usami mitau ItIn fubunun cumInu
Nucn Pupu DIos uctI uIn.
19
UsuI I cu
unicama Nucn Papa Diosan me
unIotubuc uun unsufunbI Isamairai
tmfutI Icn, amiribishi usai tmrat
cntimoi.
20
Anan pa tanquin tmrati
nt
xa ccbmu cu usubI I cumubI

unI bumutI Icn. Usu unbI cu Nucn
Papa Diosan, uInun Inun un cusc
unicama nuibaquin, atu cup anan
unin pa tanquin tmrati ntcama
sn
nmItI Icn.
21
Anan usoquin unicaman tmrati
nt ucbtan unin mitsu ca is, nu ca
CfIsto Ic quixun canan ca is, unu ca
CfIsto Ic quixun cacxunbi camina
asrabi ca quIxun sInntImu uIn.
22
Anan usoquin unicaman tmrati nt
ucbtan ca unin ax asfubI umu IxunbI
x cunu CfIsto uI quIxun pufntI
sInnquIn unIcumu cunuxun uIu. UsufIbI
quin ca uni rarinn cmquin n cunu
uixunin quIxun unIcumu cunuxun uIu.
Cunun cu unIcumu pufntI sInnquIn, uni
Itsun ucmu u unuxun uIu. AquIn cu
Nucn Pupu DIosun unIcumufIbI pufntI
sInnuxun uIu.
23
UsuI Icmu pun unbI
n mItsu cuc uIsh cumInu u ucumu
usuI Icbbi rattImu uIn. Iunun cumInu
unnma mitsu parania bfuncutI uIn.
$Q~DQ-HV~VXWsFsQWLQsWsxXLFsEDQD
(Mt. 24.29-35; 42-44; Lc. 21.25-36)
24
Catancxun ca Jesusan saquinribi
Usaa tmrai anun uni bn
ti
ntcumu Icb cu bufI bnquInuxun
uIu, ux
nribi ca pcunuxunmu uIu.

25
IspufIbI cu fucunuxun uIu, nacam
o shuquicb cu unuu Ic ucumux
ribi shaquInuxun uIu.
26
Usuu Icbtan
cu unI Inux Nucn Pupu DIosnuux u,
n nt cuIn mxun n cushIn
pcabtsInIu unIcumun Isnuxun uIu.
27
Ex uquIn cunu n ngeIcumu xuquIn
nun Inun n cusc unIcumu cumubI
menua, nanuufIbI bu Inun
tim
mInuxun uIn.
28
En u cumInu ununIn, higuera i ax
ca baricuatsincb un pchI fucubu
tancx amiribishi corutcnia. Usufu Iu
isquin camina ca baritiacuatsinia
quIxun ununIn.
29
UsufIbItIu n mItsu
uIxunc ucumux Icbtan camina
unntI uIn, unun x utcnti nt ca
ufumu Ic quIxun.
30
Asrabi cana
mitsu cain, n ntnu bucuc
unIcumux bumucmu puIn uIn cu n
ItI Icn.
31
Na, me acamax ca cti
timoi
asfubI ItI Icn.
32
Au nt
Infu cufunu x utcnti

uIn, unsufuInfu cufu usuI ItI Ic
quIxun cu unbI ununImu. Nunu Ic
ngeIcumunbI cu ununImu, x Nucn
Papa Diosan BchIc IxunbI cunu nfIbI
ununImun. Nucn Papa Diosan cuni ca
ununIu.
33
MItsun unsufun cufunu utI uI
quIxun unncmu uIsh cumInu cumubI
ntn n unI uIsh mI sInnquIn x utI
cuntI uIn.
34
Cu su Icn. Uni achshI
nn ca an xubunuax amanu cuanuxun
an u mxunc unicama cunxun,
utcntamainun camina up oquin u
utI uI quixun canan an xcu bfun
c uniribi an xubu brainra onun
quixun caia. UsuquIn cubIunI cu ufu
cuania.
35
A unicaman ca unsaran cara
MARCOS13
112
an atu u mmIc unI utI Ic quIxun
ununImu. Usaribiquin camina mitsun
x utI ununImun. Carana bbaqushc
b utI uIn, carana im
nux utI uIn,

cufunu utupu bn bunucb utI uIn,
carana pcaracba bari urucb utI uI
quIxun cumInu ununImun. Usu uIn
cumInu cumubI ntn mI sInnquIn x
utI cuntI uIn,
36
uquIn utunu mI
manc mitsu mrain, usu uIn.
37
EsuquIn n mItsu cucsaribi oquin
cunu uxu mI cutumc unicamaribi
cain, cumInu mI sInnquIn x utI
cuntI uI quIxun.
III. BAMAXBI JESUCRISTO BAISQUIA
BANA (14-16)
-XGtRVXQLFDPD-HV~VPLsV
nan
(Mt. 26.1-5; Lc. 22.1-2; Jn. 11.45-53)
14
1
Anun cufnefo utI Iunun unun
chumItI ucunmu uc pn pItI
nt ItIu fub
nt uIn cu judos
sacerdotenn cushicamabtan an
unicaman, uIsuxun cufununu unuxun
Jess, unIcumun unnunmaishi, bItI uI
quiax canancxa.
2
Cananbi ca
quiacxa:
Unicamama anun rabanan nti
tsuquiruia, usu uIn cunununu unun
cufnefo utI ntn bItImu uIn.
%HWDQtDQX[XDQ[DQXQ-HV~VPL
ro tutuca bana
(Mt. 26.6-13; Jn. 12.1-8)
3
BetunIu ucnuax ca Jess an an
nami chquImIc Insnu ushbIu
pxcc, Simn, un xubunuu Ic
mesanu tscxa. Anu usha mesanu
tsotan ca xanu achshinn anu sanuira
sunu InntI fo, nardo cac, ufuc u u
bacxa. A fox cu mscucmu uIsh
cupIfu cup Iucxu. Usu unbI cu unuu
ufuc u u fufuquIn unun Jesusun
muxc chubcxa.
4
UsoIu IsI cu unu Ic
unicama rarinx a xanumi nishi
canancxa:
UIsutI cufu fo uncbI cuux?
5
Anun uumu unI uquIntI tfescIentos
curquI cup mufutI cu n fo Iuxu.
6
Usai canania cuaquin ca Jesusan
cacxa:
Ami nishquin n xanu uixunma
cu ut. EsoquIun uc nx cu usbiira
Icn.
7
Camabi ntn camina uuma
uni isin. IsquIn cumInu uquInsu tunquIn
uquInquIn u InntI uIn. Usu unbI
camina mitsun xnIbuquIn IstImu uIn.
8
An usuquIn uIsu tunquIn cu uxu.
Bamac manuxun usoquIn unIn utI
tunquIn cu n xunun fon uxu.
9
Asrabi cana mitsu cain, uinuxun cara
cumubI menuxun n unIbunn n bunu,
unun unI Nucn Pupu DIosnun ItI, a
uixunia, anuxun ca n xanan
soquIn uc nfIbI uIxuntI Icn,
cumubI unun unnun.
-XGDVQsDQ-HV~VXQLLQDQ
(Mt. 26.14-16; Lc. 22.3-6)
10
Usu uIn cu Jesusun unnmIc unI
achshi, Judas Iscariote, ax anua judos
sucefdotenn cushIcumu Ic unu
cuanxun Jessmi binun cana mitsu a
IsmIquIn buntI uI quixun atu cacxa.
11
Cacxun cuati cunquin ca curqui
cunununu mI InntI uI quixun
cacancxa. Usaa quicbtan ca
Judasnn uisaxun carana n
unIcumu Jess bImItI uI? quixun
sInncxu.
-HVXVDQDtQXQiQPLFs
XQLFDPDEsWDQDVKLTXLQSLD
(Mt. 26.17-29; Lc. 22.7-23; Jn. 13.21-30;
I Co. 11.23-26)
12
anun piti nt ucba, unun cufnefo utI
MARCOS13,14
113
Puscuu nt uIn, cu un unnmIc
Uinuxuinra nun Pascua ntn a
piti u mi mnoxuni cuanti caramina
cunin?
13
Usaquian cacxun xuquin ca an
unnmIc unI fub
cacxa:
Emu ufI unu cu cuuntun. Cuanquin
mraquin camina achshi unan utn
umpux buunIu u nuIbIuntI uIn.
14
Nuibiani anua ax atsnc xubunu
utsnquIn cumInu un Ibu suquIn cutI
uIn: An nu unnmIc unI un cu suquIn
mi canun nu caxa, Uinuxun cara
btun n unnmIc unIcumun Puscuu
ntn pItI u pItI Ic?
15
Usaquinmi
cacxun ca an mitsu anuxunu piti, xubu
nam
cha, cutu ItsI munmI Ic, anua

mesu ImuInun unu tstI ucumu mnoc,
u mItsu IsmItI Icn. Ismicxun camina
anuxun piti mnotI uIn.
16
Usoquian cacx cuanx Jerusalnu
bbuquIn cu un unnmIc unI fubtan
Jesusan cacsabi oquin a ucama
mracxa. Mraxun ca anuxun a ntn
piti ucama mnocxa.
17
UsuquIun un cu Jessb bbuquIsh
cb un unnmIc unIcumu mcn fub
ImuInun fub
acamax anu bbacxa.

18
Bbatancxun mesanuxun piia ca
Jesusan atu cacxa:
btan pic micama achshinn camina
uxu mI nIshc unIcumu Innuxun
uIn.
19
saquian cacxun oI mus nuItuquIn
cu un unnmIc unIcumu uchshi
achshInn Jess uccxa:
En cufunu unI mI InntI uIn? E
cat?
20
Micama achshI un btan man
xampami chabxun pn pIc un cu unI
InntI Icn.
21
Asrabi Nucn Papa
Diosan bana cunosabi oi cana uni
Inux unuux u, x bumutI uIn. Usa
unbI cu un utImonuxun bInun unI
Innc unI, ux uchuuIfu uIsh uIsoquIn
cufu utI Ic usoquIun Nucn Pupu
DIosun uc ItI Icn. UsuI ItImu cup ux
unItImu cu Iucxu.
22
Usaquian cacxun pimainun ca
Jesusun pn bIquIn, Nucn Papa Dios
usbI cu catancxun, pn tucupuxun
InnquIn utu cucxu:
n ca bit. MItsnmI pItI pn nx
cu Icn.
23
Cacxuun u pncumu pIun cu
Jesusun uvus bucu unu ufuc xumpu
biquin, Nucn Papa Dios pain usbI
ca catancxun utu Inncxu.
Inncxun cu cumuxunbI ucxu.
24
AIu
ca cacxa:
En ImI uputI x bumuc cup cu
uIsumuIfu unI un uchucumu tf
nc
uIsh Nucn Pupu DIosnun ItI Icn. nx
cu u uputI x bumutI u Icn.
25
Asrabi
cana mitsu cain, nuxun cana uvas baca
utcniman. Nucn Papa Dios anua ax
un unIcumun Apu Ic, anuxun cuni
cunu utcntI uIn.
Pedronn uni paran
(Mt. 26.30-35; Lc. 22.31-34; Jn. 13.36-38)
26
Nucn Papa Dios rabi cantatancx
cu Jessb un unnmIc unIcumu
OIIvos cuc mutnu cuuncxu.
27
Usu uIn
cu Jesusun un unnmIc unIcumu
cacxa:
UnIn bIcb camina mitsux
fucutI ubutI tsuquItI uIn, Nucn Papa
Diosan bana cuno sai quicsabi oi:
An carnero bfunc unI n ucb ca
cufnefocumux ubutI tsuquItI Icn".
28
UsuI ItuncxmI mItsux cuuInsumu
puIn uIn cunu x puIn busquIquIunI
GuIIIeunu cuuntI uIn.
29
RafInxu mI bIunI ubcbbi cana
xshI mI bIunI ubtImu uIn.
MARCOS14
114
30
Asrabi cana mi cain, mix camina
fubtI utupu bunutIsumu pun uIn mIn
IsumInu unncmu uI quIxun fub
ImuInun uchshI oquIn unI pufntI uIn.

31
Cacxun ca Pedronn unshnquin
Jess cacxa:
Ex mIb bumunuxunbI cunu, n
cunu mI unncmu uI quIxun unI
pufntImu uIn.
saquian caia ca usaquinribi
camaxunbi cacxa.
*HWVHPDQtQDsQXD[D-HV~V
an Papab bana
(Mt. 26.36-46; Lc. 22.39-46)
32
OIIvos cuc mutnu cuunbuItI
Getseman cac me mnoc, anu
bbuquIn cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
Ex Nucn Pupu DIosb bunumuInun
ca nu tsxun cun.
33
Usaquin cabiani Pedro, Jacobo,
Juan, acama buani cuanibi ca uisai
cufunu ItI uI quixun sinani bnti
mus nuItuucxu.
34
UsuI IquIn cu ucumu
cacxa:
Cunu uIsumuIfu mus nuItutIn.
Micamax ca nu tiquit. AshbI cumInu
uxtImu uIn.
35
CubIunI ufIfu cuunI menu funtIn
puruni tsbuquin ca, ax cuncb ca
uIsubI ItImu Ic quIxun ununI, ab
banaquin an Papa cacxa:
36
Papan,
mIn uIsumu u cu umu Icn. En
usoquIn pu tunun ImIxunmu cu ut.
Usu unbI cunu x cuncsu oI ItImu
uIn, mIx cuncsu oIshI cunu ItI uIn.
37
Usaquin catancx cuanquin an
unnmIc unIcumu uxc mraquin ca
Simn Pedro cacxa:
Simn, cuInu uxun? Tnima
caramina bntIshI uxun?
38
MItsux x
cuncsu oI IIsu tunIbI cumInu userabi
usuI Imun. Usu uIn cumInu uxtI tuI,
uchutI fubunun Nucn Pupu DIosb
bunutI uIn.
39
Usaquin cabiani cuantcanx ca
Jess amiribishi usaquinribishi cai an
Papab banatcancxa.
40
Banatancx
utcnquinbi ca Pedro, Juan, Jacobo,
ucumuxu uxcnan tnntcncx uxc
mratcancxa. Mraquian bsnc
xunbI cu uIsuquIn cufu cutI Ic quIxun
sInnmu Icn.
41
Usu uIn umIfIbIshI
cuantcntancx utcnquin ca cacxa:
Bf cumInu tuntIunun uxtI uIn. As
ca. Anun unI uchuucaman binun uni
ItsIn InntI nt cu uuxu.
42
Cuanun ca
nirucuatsin. An unI InntI unI cu uIu.
-HV~VELFDQ
(Mt. 26.47-56; Lc. 22.47-53; Jn. 18.2-11)
43
Jesusan cacbbI cu un unnmIc
uni achshi, Judas, ax uacxa. Ab ca
Itsu unI mun xtoc banan imaxu
tac bi uacxa. Axa uccama ax ca
judos sacerdotenn cushicamabtan an
unIcumu ImuInun cunIucc unIcumun
fIbI Jess bInun quIxun xuc Iucxu.
44
Usu uIn cu bunquIn Judusnn ub
cuanc unicama cacxa:
En btsucucaia isquin camina
unntI uIn, ux cu Jess Ic quIxun.
UnnquIn u bIxun cumInu brinra
oxun buntI uIn.
45
Usaquian unicama cacsabi oquin
cu unuu Ic unu bbaquin Judas
Iscariotenn, nu cuInu uIn?
caquin Jess btsucucacxa.
46
Usa oia
ca axa uc unicaman Jess biacxa.
47
Bicbtun cu unuu Ic unIcumu
achshinn an man xtoc an
xucnua biquin, judos sacerdotenn
cushIcumun upun u mmic uni
mquin an pab amoca pabscacxa.
48
Usocbtun cu Jesusun uxu unu Ic
unicama cacxa:
MARCOS14
115
Man xtoc ImuInun Imuxu tuc
tuanx caramina mcumuc unI ucsu
oquIn bInux ucun?
49
Camabi ntn
n mItsu nb
tsinuxun anuxun Nucn

Papa Dios rabiti xubunuxun bana uiabi
bIcuncmu uIn. Usu unbI cumInu
quicsubI oquIn soquIn ucunIn.
50
Usoquian Jess bicb ca an
unnmIc unIcumux u bIunI ubcxa.
Bn uni aba
51,52
RafIu ubmuInun cu bn unI
achshInInshI sbanann racxun
nuibiancxa. Nuibiania aribi bicancxbi
cu sbunu bIunI uncIshI ubcxa.
-XGtRVXQLQDSXFDPDQXD-HV~VEXiQFDQ
(Mt. 26.57-68; Lc. 22.54-55, 63-71;
Jn. 18.12-14, 19-24)
53
Usoquin bitancxun ca judos
sucefdotenn cushIcumun upunu Jess
buncuncxu. Anu ca sacerdotenn
cushicamab caniacc unicama
unnc unIcumu tIm
c Iucxu.
54
Jessu buntumuInun ufnxun
nuibiantancx ca Pedro a xubu rapasu
me mnocnu bfux suntrucamab
tsi bimicnu snamti anu tsocxa.
55,56
cushicamab camabi judos unibunn
upucumu unu tIm
xun, uix caraisa

utun unun JessmI munntI Ic
quixun cuaisa tancxa. Cuaisa tancba
Itsu unI cmI JessmI munncxbI cu
utImu bunu unun Jess ucnun quixun
Jess uchotI umu Iucxu. Btsi btsi
unxa cmi quicxbi ca bana msc
Iucxu.
57
Usu uIn cu unI furinx nirui
cmi ami manani sai quiacxa:
58
Nun cananuna sai quia n uni
cuan: En cunu unuxun Nucn Pupu DIos
fubItI xubu unIn u, n rurupatancxun
rab
ImuInun uchshi nt
InshI umIfIbI
shI btsI utcntI uIn, unIn ucmu
Inun.
59
Usaa quicba rari rarinx btsi
bana ui quicxbi ca mscc Iucxu.
60
Usaa quicb niruquin ca judos
sucefdotenn cushIcumun upu un Jess
cacxa:
Usaa mi ui quicancbtanbi
caramina nu uisaquinbi caiman? Uisai
qui cara sai mi ui quicanin?
61
Quixuan cacxbi ca Jess uisabi
bunumu Icn. Quiama oquin ca judos
sucefdotenn cushIcumun upun umIfIbI
shi catcancxa:
Mix caramina Cristo, Nucn Papa
Dios anu nun rabic, an BchIc u uIn?
62
Cacxun ca Jessan cacxa:
Ex cunu u uIn. Mitsux camina uni
Inux unuux u, , Nucn Papa Dios
cushiira, ub Apu uIsh un mqueu
tsc Isunun x nu cuIn mucux
utcnIu Isnuxun uIn.
63
Usai quia cuati xuamarai nishquin an
chupubI tucuquIn cu sucefdotenn cushIcu
mun upun ub Ic unIcumu cucxu:
Btsi unan cacxunmabi cananuna
nunbI utImutI bunuIu cuun.
64
Mitsnribi
cumInu Nucn Pupu DIos uIu utImutI
banaia cuacan. UIsu cufumInu sInncu
nin?
QuIxuun cucx cu cumxbI ca
bumutI Ic quiacxa.
65
Usai qui ami
tushuquiquin ca rarinn bmpuxun
mquin cacxa:
Uin cara mi mia, cu cut.
UsuquIun uIu cu poIIcucumunfIbI
Jess btashcacxa.
QFDQDDXQLXQiQFsPDDL
quixuan Pedronn ca
(Mt. 26.69-75; Lc. 22.56-62;
Jn. 18.15-18, 25-29)
66
UsuquIun Jess umuInun cu Pedfo
xubu tunIn me mnocnu Iucxu. Anua
MARCOS14
116
uIn cu un sucefdotenn cushIcumun upu
u mxunc xanu uacxa.
67
Uquinbi
tsimia snamtia isquin ca Pedro cacxa:
Mixribi camina Jess, Nazaretnu
Ic, ub Ion.
68
En cunu u unI unncmu uIn.
MIxmI u uI quIc unI u cunu n
ununImun.
Usaquin cabiania anun atsnc xcunua
Ic mun cuuncbbI cu utupu bunucxu.
69
Usu uIn cu umIfIbIshI Pedfo Istcnquin
u xunun unuu Ic unIcumu cucxu:
n unix ca axa ab nic unicama
achshI u Icn.
70
catcancxa:
En cunu u unI ununImun. Usaquian
cucu puncmu unshI cu unu Ic
unicaman Pedro catcancxa:
MIx cumInu GuIIIeunu Ic unI uIn.
Usu uIsh cumInu unu Ic unIcumu
bunucsu uIn. Asrabi camina mix
acama achshI uIn.
71
Cacxun ca Pedronn munuma
banaquin cacxa:
Ex cmIu cu Nucn Pupu DIosun
utImotI Icn. An cuamainun cana
asrabi mitsu cain, mixmi a ui quic
unI u cunu ununImun.
72
Usaa quicbshI cu utupu umIfIbIshI
banatcancxa. Banacbtan ca Pedronn
Jesusun suquIn cuc u sInncxu: Rab
utupu bunutIsumu pun uIn cumInu mIn

IsumInu unncmu uI quIxun fub
ImuInun uchshI oquIn unI pufntI uIn.

Usoquian Jesusan conc bana sinani ca
Pedfo mus nuItuIfuI bunun mscucxu.
3LODWR-HV~VLQiQFDQ
(Mt. 27.1-2, 11-14; Lc. 23.1-5; Jn. 18.28-38)
15
1
Pcaracuatsncb ca judos
sacerdotenn cushicamab
caniacc unIcumu ImuInun un MoIses
nn cuno bunu unnc unIcumu
ImuInun judos cushIcumun upucumu
ribi tim
acxa. Tim
xun naxun ca
Jess PIIutonu buncxu.
2
Bunc cu
PIItonn Jess uccxa:
upu uIn?
AsfubI cunu x u uIn, mixmi
quic, usa.
3
Quicb ca sacerdotenn cushicamax
Itsu u uIquIn PIIuto cuI JessmI
munncxu.
4
Usaquian cacancxun ca
PIItonn Jess catcancxa:
Ca is. AIsumuIfuI cu unI mImI
manania. Usaa quicbbi caina uisabi
quiman?
5
Cacxbia Jess banacbma ca Pilato
uIsu unI cufu nx Ic? quixun
sinani ratacxa.
-HV~VFDEDPDWLLFs
quixuan unicama quia
(Mt. 27.15-31; Lc. 23.13-25; Jn. 18.38-19.16)
6
piti nta sn
ncmu puIn uIn cu

PIIutonn usubI oquIn uc Ixun u unI
chiqunuun judos unIbunn ucc, a
sIpuunuu chIquntI sInncxu.
7
Usu uIn
cu unuu Ic sIpuuc unIcumu fufI umI
nIshI tsuquIfuquIun un unI uc Iucxu.
An unI uc u unIcumu uchshi ca
Buffubs Iucxu.
8
Buffubs sIpunu uIn,
uquin ca unicaman Pilato cacxa:
MInmI cumubI bufIn nu uxuncsabi
oquIn cu ut.
9,10
Nutsi ami nishquin ca judos
sucefdotenn cushIcumun Jess nu
buxu quIxun unnquIn Jess chIqun
tIsu tunquIn cu PIItonn cacxa:
En judos unIcumun upu, Jess,
n chiqunti caramina cuncanin?
11
Usaquian cacxunbi ca judos
sacerdotenn cushicaman, anu
timcamoc unIcumu tsuquIfumI
quin cacxa:
MARCOS14,15
117
Ama, Buffubsu chIqunun
cunununu cutI uIn.
12
Usu uIn cu PIIutonn utu cucxu:
Buffubs chIquunun judos
unIcumun upu Isu quIxunmI cucnc,
n n uIsotI cufumInu cuncunIn?
13
Quixun cacxunbi ca cunishi
munuma banaquin atun cacxa:
Bamatanun ca i cursocnu matas.
14
Cuncni quia cuaquin ca Pilatonn
cacxa:
Au u uIsumu cufu nn ux?
Cacxbi ca unicama munuma
cuncni quitcancxa:
Bamatanun ca i cursocnu matas.
15
Quicbtun cu PIItonn unicamab
up IIsu tunquIn Buffubs chIquunun
rishquimitancxun i cursocnu
mutsnun quIxun Jess utu Inncxu.
16
Usomitancxuun Inncxun ca
suntfucumun unuu PIIuto Ic xubu chu
mu Ic unu Jess buncxu. Bunxun
cu suntrucaman rari timacxa.
17
Anuxun cu Jess ux Isu upu Ic
quIxun usnquIn chupu mInunn
pucucsa Jess paumiacxa. PuumIu
nan ca mauti otancxun muxa
maumiacxa.
18
Usotancxun usunI cu
munuma sharati quicancxa:
ChumushI cu judos unIcumun upu
It.
19
CuquIn cu Jess tsutnfIbI mutxcu
cxa. MutxcuIu furinn tushucamainun
ca rafInnfIbI usunI umI cuuIquIn
rantin puruni tsbuquin rabicatsi
quIxun ucxu.
20
UsoquIn usntuncxun
ca a paumic chupa minann pucucsa
a pmianan an chupa paumitcun
cxa. Paumitancxun ca i cursocnu
mutstI buncxu.
-HV~VLFXU~VRFsQXPDWiVFDQ
(Mt. 27.32-44; Lc. 23.26-43; Jn. 19.17-27)
21
BunquInbI cu CIfene ntnu Ic
uni, Simn, AIejundfo ImuInun Rufo un
papa, an nanuax anan cuanc bai,
unun uIu IsquIn suntrucaman anu Jess
mutstI I cufsocu Ibianun quixun
cacxa.
22
Cacxuun buncbtan Jess
buanx ca Glgota cac menu bbucun
cxa. Glgota quic, ax ca mapuxosa qui
quIc Icn.
23
Anuxun ca vino, mIffuc
un mscuc, a isa xanun quixun Jess
Inncxu. InncxunbI cu umu Icn.
24
Usuu Iu unu mutstuncxun ca
suntrunn anuaxa Jess bamanun i
cursoc nitsancxa. Nitsntancx ca
uin cara isa an chupa btsi btsi biti
Ic IscutsI quIxun ufutsu puIn nIquIn
tuntuncx suntrucama Jesusan chupa
mtquiacxa.
25
Munmiquiruia bari
urucbtun cu suntrucaman usoquin
ucxu.
26
UIsu Ic cufu bumumIuxu quIxun
cunoxuan nanc bana ax ca sai quic
Iucxu: Enx cu judos unIcumun upu
Icn.
27
UsoquIn Jess unun cu suntfu
caman an u mcamac uni rab
ribi i
cursocnu mutstuncxun btsxa an
mqueu ImuInun btsix an mmiu
Inun nItsuncxu.
28
UsuI cu Iucxu,
quicsabi oi: UnI utImucumub cu ux
Iuxu".
29
Usu uIn cu unuu mutsc unun
cuunquIn u IsI tnctI umI utImutI
banaquin unicaman Jess cacxa:
Mix camina, n cunu unuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubu rurupatancxun
rab
ImuInun uchshi nt
InshI umIfIbI
shI nItsnfuquIn utcntI uI quIux
quian.
30
Usu uIsh cu mIn cushnbI I
ti i
cursocnuux Ibt.
31
UsufIbItI cu sucefdotenn cushIcu
mab an Moissnn cuno bana
unnc unIcumu Jess uI utImutI
banai, ami cuai sari canancxa:
An uni rari i
micsaribi oi i
tibi ca
i
tima.
32
Usai canani ca quiacxa:
MARCOS15
118
Cristo, IsfueI unIcumun upu, ax br
i cursocnuux IbutIu IsquIn cunununu
ax ca asfubI u Ic quIxun unntI uIn.
Usaribiquin ca aribia i cursocnu
mutsc unI fub
anribi Jess
utImuquIn uIucxu.
-HV~VEDPD
(Mt. 27.45-56; Lc. 23.44-49; Jn. 19.28-30)
33
Usu uIn cu bufI xumrucbbi me
bnquIucxu. BnquIux cu fub
ImuInun uchshI hofu Icb bari

pquitcancxa.
34
UsuI Icb bari
pquItIshI uIn cu Jess munumu
cuncni quiacxa:
Eloi, Eloi, lama sabactani?
Usai quic bana, ax ca n Pupu
Dios, n Pupu DIos, uisa cup caramina
un? quI quIc Icn.
35
Usai quia
cuncnIu cuutI cu unu Ic unIcumu
rarinx quiacxa:
An ca unun Elas cunia, ca cuat.
36
Usuu Icb ubcuatsini uquin ca
uni achshinn tsatimia xapu rmenc,
a bimi baca cachacmi chabxun Jess
cuccuquIun xunun umIucxu.
AmIquIn cu fufI unIcumu cucxu:
Mxunma ca n, EIus cufu u uputI
aia isti.
37
Usu uIn cu munumu
cunc
ntcnishi Jess bamacxa.

38
Jess bamacb ca Nucn Papa
DIosun ImIcx unuxun u fubItI xubu
mu anun bpnc chupu un
munmIucuxbI shImqui amo rab
Inun tuquIucxu.
39
Usaa bamaia ca
suntrunn cushin an bmnanu nixun
isacxa. Isi ca asrabi ca nx Diosan
bchIc Iuxu quiax quiacxa.
40
Acumu ImuInun cu xunu furiribi
ufnxun IsI nIucxu. Ab ca Mara
MugduIenu ImuInun Mufu ItsI, Jos
ImuInun Jucobo ItsI un tItu ImuInun
Salom caquin anc xanu axribi
Iucxu.
41
A xanucamax ca Galileanuxun
un Jess u uxunc u Iucxu. ImuInun
ca axa Jessb Jerusalnu cuanc
xunucumuxfIbI unu Iucxu.
-HV~VEDPDFsPsQtRxXLTXLFsEDQD
(Mt. 27.57-61; Lc. 23.50-56; Jn. 19.38-42)
42
Anun u mtImu nt IIsumu puIn
uIn cu unun u mnotI nt untubuu
cxa.
43
antabucb ca uacxa
AfImuteu munu Ic unI, Jos. Ax ca
judos cushIcumun upucumu cushI
achshI Iunun up uni ca quixuan
cumubI unIn unnc Iucxu. Usu uIsh
ca anan Nucn Papa Dios camabi unin
upu ItI ntu un cunc Iucxu. Usa
uIsh fucutImuIshI unuu Icnu
atsnquin ca Pilato Jess ca bamaxa,
cunu buntIsu tunIn quixun cacxa.
44
Usaquian cacxun cu PIItonn
asrabi cara bamaxa quixun
ucnuxun suntrunn cushi camiacxa.
Camicx aia ca Jess cara bamaxa
quIxun uccxa.
45
Nuccxuun ca
bamaxa quixun cacxun ca Pilatonn
Jose Jess buntunun quIxun cucxu.
46
UsuquIun cucx cuunquIn cu sbana
up marutancxun Jess i cursocnua
nunpquin Josnn anun rabancxa.
Rabntancxun mut me tmu nuc
anu mnotancxun cu tufnbIunxun
maparann quini xpuacxa.
47
UsoquIun uIu cu Mufu MugduIenu
ImuInun btsI Mufu, Josnn tita,
anribi uinu cara mnoia quixun
isacxa.
-HV~VEDtVTXLD
(Mt. 28.1-10; Lc. 24.1-12; Jn. 20.1-10)
16
1
Anun u mtima nt
antabucbtan ca Mara
MugduIenu ImuInun SuIome ImuInun
Mara itsi, Jacobonn tita, acaman
anan Jess im
IshI u cuuntI, sanu ro

maruacxa.
2
Maruonx ca pcaracba
bufI ufucmu unshI unuu Jess
MARCOS15,16
119
mnoxancnu cuantcancxa.
3
Cuani
ca sai canancxa:
Uin cara anun quini xpuc
mupufu nu fucunuxuntI Ic?
4
Usai cananquiani cuanx niracquinbi
ca anun quini xpuxanc mapara axa
anua nanxancnumu Ic, racanac
isacxa.
5
Usu uIn cu quInInu utsnquInbI
bn unI uchshia tari uxua pauax
mqueu tsc isi ratcancxa.
6
Ratutiabi ca cacxa:
Rutuxmu cu It. Mitsun camina i
cursocnuu mutsxanc Jess,
Nuzufetnu Ic, a barin. Cu numu Icn,
ca basquiaxa. Anuu unIn fucnxunc cu
is.
7
Isbiani cuanxun camina Pedrocun
un unnmIc unIcumufIbI suquIn cutI
uIn: Ax pain ca Galilea menu cuania.
Mitsnribi camina cuantancxun anua a
IstI uIn, an mitsu cacsabi oquin. Usaquin
cumInu un unnmIc unIcumu cutI uIn.
8
UsuquIun ngeInn cucxun, asrabi
cu Jess unumu Ic quIxun Istuncx
ratuti brrui quininuax chiquiti ca
ubquiani cuancxa. Cuanquin ca
racu
quIn uIbI uIsuquInbI cmu Icn.

0DUtD0DJGDOHQDQsDQ-HV~VLVD
(Jn. 20.11-18)
9
Domingo nt pcaracb ca Jess
basquitancx Mara Magdalena anua
unshin
utImu chIquun, umI puIn chIquIfucu
cxa.
10
UsuI Iu IsbIunI cu mus nuItutIu
bunan mscc axa Jessb nic
unicama a cai cuancxa.
11
Cuanxuan
Jess cunu usbI Isun quixun
cacxun cuaquinbi ca a unicaman
usama ca quIxun sInncxu.
Ami sinnc uni rab
mia
-HV~VFKLTXLUDFsD
(Lc. 24.13-35)
12
UsuI Ituncxu munuux buIn
cuancb ca Jess a unicama rab
mi,
btsI unIsu uIsh, chiquiracacxa.
13
Usaa ami chiquirac
cxun
isbianquian Jess cananuna isan
quixun atnribi cacxunbi ca rarinn
usama ca quIxun sInncxu.
-HVXVDQDtQXQiQPLFsXQLFDPD
XVDTXLDQxXDQXQFD
(Mt. 28.16-20; Lc. 24.36-49; Jn. 20.19-23)
14
UsuI Ituncx cu Jess un unnmIc
unicama mcn rab
ImuInun uchshi
umI utxu mesunu bucubuun chIquIfu
cacxa. Atumi chiquiracquin ca
Jesusan atu cacxa:
An busquIc Isccaman, asrabi
x busquIc Isun cucxunbi camina,
asfubI cu busquIuxu quIxun sInntI
sama tan.
15
Usaquin caxun ca atu cacxa:
Camabi menu cuanquin camina,
mI cutumtI, un uchu tf
nc uIsh cu
unI Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIxun
cumubI unun unnun, bana uixunti
uIn.
16
NuIxuncxun cuutIu mI
catamtia nashimic ax ca Nucn Papa
DIosun uInun Inun I
mIc ItI Icn. Usa

unbI cu uxu mI cutumIsumu tunc
unI ux un uchu cup xnIbuu unbI
Nucn Pupu DIosbmu ItI Icn.
17
Axa
mI cutumc unicaman ca Nucn Papa
DIosun cushIn unI ItsIn ucmu u
soquIn utI Icn: nun Ixun cu n
cushIn unInuu unshIn utImu chIquntI
Icn. Chiquanan ca btsi banan banati
Icn.
18
UsuI Iunun un mcnan
bicxunbI cu funun utImu Icn.
ImuInun cu mucu uu xucxunbi uisabi
otImu Icn. ImuInun cu un mcnan
ramcx unI uc pxctI Icn.
-HV~VQDtQXFXDQ
(Lc. 24.50-53)
19
cutuncx cu Nucn Ibu Jesus, an
mqueu uIsh Nucn Pupu DIosb cushI
MARCOS16
120
I, nanu cuancxa.
20
UsuI Iun cumubI
menu cuunquIn cu un unnmIc
unicaman Nucn Ibu JesucfIstomI
cutumtI un uchu tf
nc uIsh cu unI
bana uixuancxa. Usaquin bana
uIxunIu cu Nucn Ibu JesucfIstonnbI
uquInquIn, atan uixunc banax ca
asfubI Ic quIxuun unIn unnun, uni
ItsIn ucmu u umIucxu. Ashi.
MARCOS16
121
I. -(686;85$7683$,1$,6+,$
BANA (1-2)
1
1,2
Telo n cana mi cain, an Jess
isanan an bana uixunc unicaman
ca atun iscsabi oquin Jesusan u
uccumu ImuInun un unIcumu unnmI
c ucamaribi uiaxa. A unicaman uia
cuuxun cu Itsu unIn up oquIn
mnoquin a banacama cunoxa.
3,4
Telo, minribi camina a ucama mi
uixuncancxun cuan. Minmi asrabi
cufu u bunu Ic quIxun unnun cana
nfIbI up oquIn un u ucumu unnc
unIcumu ucquin, uIsuIfu cufu Iuxu
quixun cuatancxun, cunoxunquin mi
uixunin.
$QJHOQsDQDQXQLQDVKLPLWLXQL,
Juan, axa bac
nti uia
5
Hefodes Judeu cuc menu upu uIn
cu Zucufus cuc unI judos sucefdote
achshI Iucxu. An mnosabi oquin ca
anuxun a rabiti xubunuxun, Abasnn
unicamabtun Zucufusnn Nucn Pupu
DIos fubIquIn u uxuuncxu. Zucufus
nn xanu ax ca Aaronn rbnqui,
Elisabet cac, Iucxu.
6
Zucufus
ImuInun EIIsubet u fubtax ca Nucn
Pupu DIosun Iscx un nuItu up Iucxu.
Up Ixun cu Nucn Ibu DIosun
banacama cuaquin an cacsabi oquin
up oquIn ucxu. Usu uIn cu uInu Ic
unxbI u utImuquIn uI umI munnmu
Icn.
7
Usu uIn cu EIIsubet tuuma
xunu Iunun u fubtaxbi xnIIfu Iucxu.
8
UsubI oquIn uc Ixun cu uchshi
ntn Abasnn unicaman anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu anuxun
utun utI u uquIn,
9
uin cara anu Nucn
Papa Diosan casc unxshi atsnti anu
atsnquin tspusu u xufotI Ic quIxun
unnuxun Nucn Pupu DIos uctanc
xun tancxa, judos sacerdotecaman
ucsabi oquin. TuncxbI cu Zucufus
Iucxu.
10
Usu uIn cu Zucufusnn
tspasa u xaromainun judos unicaman
mnxun Nucn Pupu DIos ub
banaquin rabiacxa.
11
Tspasa u
xufoquInbI cu Zucufusnn unuxun
tspasa u xaroti a mqueuca an
Nucn Pupu DIos uquInc un
ngeIcumu uchshi ami chiquiractia
mracxa.
12
MfuI sInncusmuI cu fututI
racu
iracxa.
13
Usai ami racutiabi ca
ngeInn cucxu:
Racu
uxmu cu It, Zucufus. Nucn

Papa Diosan ca minmi a cac banacama
cuaxa. Usu uIn cu mIn xunu EIIsubet un
tuu ItI Icn. A tu cumInu Juun
cuquIn untI uIn.
14
A tu un tItu
bac
ncx canicb cumInu ItsuIfu

cuntI uIn. UsufIbItI cu ItsuIfu unIx
cuntI Icn, a uni cup.
15
Ax ca Nucn
Pupu DIosun Iscx unI ItsIsumu ItI Icn.
Iunun cu un vIno ImuInun u cuchuc
xutImu Icn. An titaxa bac
ncma
puIn ushbI cu Nucn Pupu DIosun Bfu
NunshIn Upu ItI Icn, usubI Inux.
/8&$61$1$83,%$1$
122
16
Juan an ca amia manc IcbI IsfueI
unIcumu up oquIn utun Ibu DIosmI
sInntcnquIun u fubInun unnmItI
Icn.
17
Juun ux cu Nucn Ibu Jessu
unun ax pain rcu
ncuutsInI utI Icn.

Ax cu EIus Isaribiti Nucn Papa
Diosan cushiu Ixun unIcumun up
oquIn sInncsaribi oquin an bchic
sInnun sInnmItI Icn. SInnmIunun cu
an an bana cuaisama tanc unicama
sinanamiquin, Nucn Papa Diosmi
sInnun ImItI Icn. UsoquIun ImIcxun
cu uxu Nucn Ibu DIosun xucx
ucbtan, Israel unibunn up oquin an
bunu cuutI Icn.
18
Angelnn cacxun cu Zucufusnn
cacxa:
Ex cunu xnIIfu uIn, n xunufIbI cu
xnIIfu Icn. Usu uIn cufunu uIsuxun
unntI uIn, mIn cucsabi oi ca
asfubI ItI Ic quIxun?
19
Cacxun cu ngeInn cucxu:
Ex cunu ub Ixuun un cucsabi
oquIn Nucn Pupu DIos u uxunc
ngeI, Gabriel, u uIn. Usu Ic cu un up
bunu n uIquIn mI cunun quIxun
xuaxa.
20
En mI cucxunbImI usuI cu ItI
Ic quIxun sInncmu cup cumInu
banaumu Inuxun uIn. Usu uIn cumInu
a ucama sn
ncbishi banatcnti
uIn. MIn sInncbmubI cu n mI cuc
u asfubI ItI Icn, unun usuI ItI ntu
sn
ncb.
21
AngeIb Zucufus bunumuInun cu un
mnxun chIquItIu cunc unIcumun,
uIsucutsI cufu punutIu quIxun sInncxu.
22
UsuquIn sInnquIun cuncx
chiququIn cu Zucufusnn bunucusmu
quin an mcnunshI sunnquIn
tanxuancxa. Usuu Icbtan ca
unicaman Nucn Papa Diosan
ismicxun cu unuxun u fubItI xubunu
xun u isaxa quIxun sInncxu.
23
A ntcama anun anuxun Nucn
Pupu DIos fubItI xubunuxun u utI
sn
ncb cu Zucufus un xubunu

cuantcancxa.
24
Usu uIn cu Zucufus
cuantcan an xanu Elisabet tuuacxa.
Tuui ca chiquitima mcn achshI ux
un xubu mIshI Iucxu. UsuI IquIn cu
sInncxu:
25
Nucn Ibu DIosun cu
sInnxunquIn unIcumun utImuquIn
uitcnxunmu unun x tuu Inun
mnoxa quixun.
$Q-HV~VWXXDWLxXLTXLDQ
iQJHOQsQ0DUtDFD
26
Elisabet mcn achshI ImuInun
achshI ux snni natubncbtan ca
Nucn Pupu DIosun un ngeI, Gabriel, a
GuIIIeu menu Ic mu, Nazaret, anu
cuanxuan
27
unIb Icmu pun xunu,
Mara cac, u Istnun xuacxa. A xanux
ca Davitan rbnqui, Jos cac uni, an
bInuxun cuc Iucxu.
28
Usu uIn cu
xucx cuunx unuu Icnu utsnquIn
Mara cacxa:
ChumushI cu It. MI cu Nucn Ibu
DIosun up oquIn sInnxunIu, xanu rari
ucsamaira oquin. Ax cu mIb Icn.
29
Usaquin cacxun cuaquinshi isquin
ca Marann ratquIn sInncxu
uIsotI cufu usuquIn cuIn? quixun.
30
UsuquIn sInunIubI cu ngeInn cucxu:
Racu
uxmu cu It, Mara. Mi ca

Nucn Pupu DIosun up oquIn sInnxu
nia.
31
MIx cumInu tuunuxun uIn.
Tuutuncx cumInu bbu tu buc
ntI uIn.
A cumInu Jess cuquIn untI uIn.
32
Ax
cu unI ItsIsumu ItI Icn. A ui ca
Nucn Pupu DIos munmI Ic un
BchIc cu ux Ic quiax uni quiti
Icn. Nucn Pupu DIosun ImIcx cu un
fufu DuvId IsufIbItI ux upu ItI Icn.
33
Apu uIsh cu IsfueInn fbnquinn
upu nt
tImoI ItI Icn. Ax ca ctimoi

upu Inuxun uIu.
34
Cacxun cu Mufunn ngeI cucxu:
Ex cunu unIb Icmu pun uIn. Usa
uIsh cufunu uIsux usuI ItI uIn?
IUCAS1
123
35
Nucn Papa Diosan Bru unshin Up
cu mInu utI Icn. MunmI Ic Nucn Pupu
DIosun sInunn cumInu tuu ItI uIn.
UsuquIun sInnxuncxunmi tuacx ca ax
Nucn Pupu DIosun Iscx upIfu ItI Icn,
ax ca Nucn Papa Diosan BchIc Ic
quIux cu unIcumux u uI quItI Icn.
36
Min xucn, Elisabet, anribi ca
caniacquinbi bbu oquin tuaia. Ca tuama
quicancbbI cu un tu mcn uchshi
ImuInun uchshI ux
inshi chaia.
37
Amu
cu Nucn Pupu DIosun ucusmutI u Icn.
38
Cacx ca Mara quiacxa:
Enu cunu uIn, u Nucn Ibu cunc
u uxuntI. Min cacsubI oI cu ItI Icn.
UsuquIun cucx cu ngeI cuuncxu.
Mara Elisabet isi cuan
39
Itsumu nt Icb ca Mara
bntIshI Judeu menu Ic mu uchshi,
mutnu Ic, anu Elisabet isi cuancxa.
40
Cuunx bbuI Zucufusnn xubunu
atsnquin ca Marann Elisabet nu
cuInu uIn? quixun cacxa.
41
Usaquin
Mariann cacxuan Elisabetnn cuacb
shI cu un pucunuux un tu ubucxu.
UsuI Icbtan ca Nucn Papa Diosan
Bru unshin Upitan up oquin Elisabet
sInnmIucxu.
42
SInnmIcx cunquIn
ca Elisabetnn munuma Mara cacxa:
Nucn Pupu DIosun mI sInnxuunxu,
xunu fufI ucsamaira oquin. Min
tufIbI cu un up oquIn sInnxunIu.
43
MIxmI Nucn Ibu ux utI nun cuInc
un tItu uIsh IsI ucb cunu cunibi
rabinin.
44
En mInmI cucxun cuacb
shI cu n pucunu Ic tu cunI ubuxu.
45
Nucn Ibu DIos quIcsabi oi ca
asfubI ItI Icn. Cu usuI ItI Ic quIxun
sInunI cumInu cuInfu cuntI uIn.
46
Elisabetnan usaquin cacxun ca
Marann cacxa:
En cunu Nucn Ibu DIos cunquIn
rabin.
47
En Ibu DIos un uInun
Inun I
mic, a sinani cana

cuinra cunin.
48
Ex uuma
ushbI umI sInnc Ic cu Nucn
Ibu DIosun sInnxuunxu.
UsoquIn sInnxunc x uIn cu
cumubI unIx uI a ca Nucn
Papa Diosan up oquin
sInnxuunxu quItI Icn. Axa n
ntnu bucuc unicaman rbn
quInxfIbI cu usuI uI quItI
Icn.
49
Nucn Papa Dios ax
cushIIfu Ixun cu n sInncmu u
upIfu upu cunun quIxun un
ngeI xuuxu. An ca an sinan
upIfu uIsh uIsu u utImubI utI
sinanima.
50
Usabi oquin ca
uicaman cara ami racu
anan an
bana cuatia acama nuibaquin
uquInIu.
51
CushIIfu Ixun cu un
unIn ucmu u uxu. Axa x
cunu unI ItsIsumuIfu uI quixun
sinani rabc unicama ca an
uumu ImIuxu.
52
ImIunun cu
upucumufIbI upumu Inun meu
onun uxu meu Ic unIcumufIbI
meumu Inun ImIuxu.
53
Pananc
unicama ca pimiaxa. Pimianan ca
uu unIcumu u Inntcn
quInmu uncIshI cuuntnun
xuaxa.
54
Israelnn rbnquicama
uInun Inun cusc ucumu cu
nuIbuquIn munuquInmu uquIunxu.
55
Usai ca xnIbuu unbI ItI Ic
quixun ca an rbnquicama
uiquin Nucn Papa Diosan nucn
rara Abraham cacxa.
56
sai qui sn
ntancx rab
ImuInun
achshI ux EIIsubetb Ituncx cu
Mara an xubunu cuantcancxa.
$QXQLQDVKLPLFs, Juan, bac
an
57
Usu uIn cu EIIsubet un buc
nti nt
sn
ncb, nuc bn tu buc
ancxa.
58
Bac
nc u cu Nucn Ibu DIosun

nuIbuquIn tuu Inun ImIuxu quixun
IUCAS1
124
unnbIunI u ufumu Iccumu ImuInun
un uIntsI IbucumuxfIbI EIIsubet IsI
cuanx ca ab banai cuancxa.
59
Usai
Ituncx cu EIIsubet buc
nc achshi
semunu ImuInun uchshI nt uIn,
judos unIbunun ucsoquin, u tu
judo Ic unntI oI unu tIm
acxa.
Tim
ax ca an papan an
nbi ancatsi
quiax quicancxa.
60
Quicbbi ca an
titax:
Usama ca. An anx ca Juan cac
ItI Ic quiax quiacxa.
61
Quia ca cacancxa:
Uisa cup cara Juan caquin anc
ItI Ic? UInu Ic mIn uIntsI IbxbI cu
usuquIn unc umu Icn.
62
Usaquin catancxun ca an papa
uisaquin anti cara cunia quixun
ucquin mcnun unntI oquIn
sunnquIn cucuncxu.
63
Usoquian
cacancxun ca an papan anu cunoti
uu Innun quixun an mcnan
tanquin cacxa. Cacxun Inncxun ca
un un cu Juun Icn quixun
cunocxa. Usaquian cunoc isi ca
uisa cup cara usaquin ania quiax
sInncusmucuncxu.
64
Usaquian cuno
cbu sInncusmucuncbshI cu Zucufus
banatcancxa. Banatcnquin ca
Nucn Papa Dios rabiacxa.
65
UsuI Icb cu unu Ic unIcumu
sInncusmuI futucxu. ImuInun cu
Zucufusbu un bchIc usuI Ic
bunucumu Judeu menu Ic mutcamanu
Ic unIcumun chunIoIu cuucxu.
66
ChunIoIu cuux cu u tu uIquIun uIc
bunucumu utun nuItu mIshI sInnan,
Nucn Pupu DIosun cu ub Ixun userabi
u sInnxunIu quIxun ununI, n
tufutsu cufu cunItuncx uIsu unI ItI Ic?
quiax canancxa.
Zacaras canta
67
Usai quimainun ca a tuacn papa,
Zucufus, ax an Bru unshin Upu
uIsh, Nucn Pupu DIosun sInnmIcx
cuni quiacxa:
68
Nucn Ibu DIos, u IsfueI ImuInun
an rbnquicaman rabic, a ca
cumubI unIn fubItI Icn. An ca
un unIcumu Ic nu nuIbuquIn, an
nuxnu umI sInnun nu sInnmItI
a xuaxa.
69
An cu cushIIfu Ixuun
an nu i
miti axa unun mnoxa.

Ax ca an Nucn Papa Dios rabia
David, an rbnquI ItI Icn.
70
Nucn Papa Diosan ca bfmu
an ax quic bana uni uixunc
uni upcaman usuI cu ItI Ic
quixun canun camiacxa,
saquin,
71
an ca an nu nuibacma
unicaman ubotima oquin nu
i
mIunun uxu numI nIshc unIcu

man btsi btsi otima oquin nu
i
mItI Icn.
72
UsuquIn nu nuIbu
quIn uquInquIn cu Nucn Pupu
DIosun nucn fufucumu csabi
oquIn nu u uxuntI Icn. A bana,
nucn raracaman rbnquinx ca
un unIbu ItI Ic quIux quIc, a
cu munucmu Icn.
73
Nucn Papa
Diosan ca sinanatcnuxunma
nucn fufu Abfuhum c bunux cu
suI quIc Icn:
74
Abrahamnn
rbnqui nun nu racu
quinma a
rabinun ca axa numi nishc
unicaman ubotima oquin an nu
i
mItI Icn.
75
Usaquian
i
micxun cananuna an isc nun

nuItu up Ixun, ax cuncsabi
oquIn uquIn, camabi nt nun
bumutI nt utmainun a rabiti
uIn.
76
Usu uIn cunu mIxmI n
bchicfutsu Ic, mi cain, mi ui
ca unicamax, Nucn Papa Dios
munmI Ic un un bunu unIcumu
uIxunun xuc cumInu mIx uI
quIux quItI Icn. Min camina, a
Nucn Ibu DIosun xutI ux ucmu
pun uIn, mix pain
IUCAS1
125
rcu
ncuutsInc Ixun, an bana

cuanun quixun Israel unicama
sInnmItI uIn.
77
MIn sInnmIc
xun cu unntI Icn, a cup ca
utun uchucumu tf
nc uIsh
Nucn Pupu DIosnun Inun I
mic
ItI Ic quIxun.
78
UsoquIn ImInu
xun ca Nucn Papa Diosan nu
nuibaquin, an nu i
miti, a an
ntnu IcbI n menu nub
Inun xutI Icn.
79
Xucxun uquin
cu uxu un uchu cup Nucn Pupu
DIosb upmu Iunun n bumutI
cu ufumu Ic quixun sinani
fucutI mus nuItutI bnquIbu
cnu Icsu unIcumu utun
uchucumu tf
nquin Nucn Papa

DIosnun Inun ImIunun nuxnu
Nucn Pupu DIosb up uIsh ux
cuncsubI oI Inun nu ImItI
Icn.
UsuI cu Zucufus Nucn Pupu DIosun
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcx
quiacxa.
80
Usu uIsh cu cunI u tu un sInun up
Iucxu. Usu uIsh cu unun IsfueI
unicama bana uixunti nta
sn
ntumuInun unu unI Icmu menu

Iucxu.
-HV~VEDF
an
(Mt. 1.18-25)
2
1
n menua Jess uti ca sai
Iucxu: Romunu Ic upu, Csar
Augusto, an bana ca cuacocancxa,
cumubI unIx cu un un quIfIcunu uI
cuuntI Ic quIxun.
2
Cirenio cac uni axa
Siria ntnu Ic unIcumun upu uIn cu u
quIfIcu utubuquIn ucuncxu.
3
Usu uIn
cu cumubI unIx uInu Ic munuux cufu
bac
ancxa, anuxun an an quiricanu

uI fIquIuncxu.
4
Usu uIn cu Jose GuIIIeu
menu Ic mu Nuzufet cuc, anuax
Beln cac manu cuancxa. Beln ax ca
Judeu menu Ic mu, anuaxa David
bac
an, u Iucxu. Jos, ax David an

rbnquI uIsh, cu un un uI BeIenu
cuancxa.
5
Cuanquin ca an binuxun
unntIoc xunu, Mara, tuu Ic,
unfIbIu un un unun buncxu.
6
Buncx cuunx BeIenu bbatancx ca
Mara an bac
nti nt sn
ancxa.
7
Sn
ncb cu unu ItI xubu unu unbIu

uIsumuIfu Ixun unIn tsItsIfuun unuxun
uInu pImItI ItInuux Mufu buc
ancxa.
Bac
nxun ca chupan rabnxun anuxun

uInu pImItI bunntI unu un tu
fucncxu.
$QJHOFDPDQDQxXLQD
EsU~DQFsXQLFDPDFD
8
Usu uIn cu BeIen ufumu Ic pustonu
an uina bfunc unIcumu Iucxu.
Ixun cu Im
uxtI tuquIn un uInu

brancxa.
9
Anu Ixun cu Nucn Ibu
DIosun xucx ngeI uchshi atumi
chiquiractia isacxa. Iscbtan ca
Nucn Ibu DIosun pcacn atu
pcacxa. Usocb ca ratuti racu
acxa.
10
UsufIubI cu ngeInn utu cucxu:
Racu
uxmu cu It. Micama cana up

bana uixunin. nx ca camabi unin cuati
Icn. CuutI cu chumu tunI cuntI Icn.
11
n ntn ca bac
anxa anuax David

bac
un munuux un cumubI unI un uchu

tr
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun Inun

i
miti. Ax cu Nucn Ibu CfIsto, u Icn.

12
En IsquIn cumInu n mItsu cuc bunu
ax ca asfubI Ic quIxun unntI uIn,
cuunxun cumInu u Tu chupun fubnxuun
unuxun uInu pImItInu fucnc IstI uIn.
13
Quicbshi ricuatsini timti Nucn
Pupu DIos fubI cu ngeIcumux quIucxu:
14
INunu Ic Nucn Pupu DIos
fubInun cu ut! n ntnuaxa
Nucn Pupu DIosb up Ic unIcu
mux cu chumushIfuu Icun!
15
Usoquin atu catanc
xu ngeIcumux
nanu riquiancb ca an uina branc
unicamax canancxa:
IUCAS1,2
126
Tan isi Belnu cuanun ca cuan, nua
Nucn Ibu DIosun cumIcxuan an
ngeInn nu cuc n IsI.
16
Cananquiani bntishi riquianxun
cu Mufu ImuInun Jose Isunun un Tu
unuxun uInu pImItInu fucnc Isucxu.
17
IsquIn cu ngeInun u Tu uIquIn
cac banacama uixuancxa.
18
Usaquian an uina branc unin uia
cuati ca an cuac unicama ratacxa.
19
Ratquinbi ca Marann an nuitu
mishi n ucama manuquinma
sInncxu.
20
Usu uIn cu un uInu
branc unicama an a isc ucama
ImuInun un u cuuc ucumu sInnquIn
Nucn Papa Dios rabi, pustonu umIfIbI
shi riquiancxa. Riquianquin ca ngeI
nan nu cacsubI oI cu Iuxu quixun
sInnun ux cu upIfu Ic quIxun
sInnquIn Nucn Pupu DIos fubIucxu.
-RVpEsWDQ0DUtDQsQ-HV~VDQX[XQ1XFsQ
Papa Dios rabiti xubunu buan
21
Mara bac
nc achshi semana
ImuInun uchshI nt uIn cu utun un
bchIc ucsabi oquin judos uni
rafInn Mufunn tu judo Ic
unntIocxu. UnntIoquIn cu Mufu
tuutIsumu puIn uun ngeInn cucsabi
oquin Jess caquin anacxa.
22
Moissnn cuno banaxa
bac
ntancxun ca camabi judo xanun

usoquIn un tu utI Ic quicsabi
oquin ca Marann anan bac
nc ux
sn
ncbtan an rcun tu Josebtan

JefusuIenu buncxu, ux cu uInun Ic
Nucn Ibu DIos cunuxun.
23
Moissnn
cuno bana ca sai quia: Camabi
rcun bbu tu ux cu Nucn Ibu
DIosnunshI ItI Icn". Usu uIn cu u bunu
quicsabi oquin Josbtan Marann
JefusuIenu Ic xubu, anuxun Nucn
Papa Dios rabiti, unu Jess buncxu.
24
Moissnn cuno bana ca quia,
unun un bbu tu buc
nc ux
sn
ncbtun cu xunun un ufucuc

numacuru rab
buntI Icn, numacuru

ItsI umu uIn cu un ufucuc pufu
numucufu buntI Icn. A bana
quicsabi oquin ca Marann Jess
bunan numacuru rab
ribi judos
sucefdote Innuxun buncxu.
25
JefusuIenu Ic unI uchshi ax ca
SImen cuquIn unc Iucxu. A unix ca
up nuituu Ixun u fubIunun Nucn Ibu
Dios quicsubI oquIn uc Iucxu. Usa
Ixun cu un IsfueI unIbu chumashirua
ImItI, axa uti caancxa. Usu uIn cu ub
Iucxu.
26
An ca Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcxun
soquIn sInnquIn unncxu:
Bumucmu puIn Ixun cunu n uxu utIu
judos unicaman canc, Cristo, a Nucn
Ibu DIosun xuc IstI uIn.
27
Usu uIn cu SImen Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn UpItun sInnmIcx
cuancxa. Cuunx unu uIn cu Joseb
Mara, Moissnn cuno bana
quicsubI oquIn unuxun Jess buunx
atsancxa.
28
AtsInIu IsquIn u tu
Icquin biquin ca Simeonn Nucn
Papa Dios rabiquin cacxa:
29
En Ibu DIos, u uIquInmI cuc u
cana isan. Usu uIn cu x bumutI
usbI Icn.
30
An camabi uni an
uchucumu tf
nquIn mInun Inun

i
mItI u cunu n brnbi isin.

31
Ax cu usuI ItI Ic quIxuun
cumubI unIn unnun camina an
uti mnon.
32
An cu IsfueI unIbu
shima judosma unicamaribi an
sInun up Inun ImItI Icn. Minan
InnmI cusu, Israel unibu,
acama achshI uIsh, a cup ca
camabi unin Israel unibu rabiti
Icn.
33
Simenxa Jess ui quia cuati ca
Josb Mufu uIsu uIsh cufu usuI ItI Ic
IUCAS2
127
quIux sInncusmucxu.
34
SInncus
maiabi ca Simenn acama Nucn Papa
DIos ucxuntancxun Jesusan tita,
Mara, cacxa:
En tu cunIu un bunu cuuIsumu
tunI cu ItsuIfu IsfueI unI Nucn Pupu
DIosb upmu ItI Icn. UsuI Icbbi ca
Itsu unxfIbI un bunu cuutI ub upIfu
ItI Icn. Uisai cara Nucn Papa Dios
cunIu quIxuun unIcumun unnun
xuc unbI cu Itsu unIx un bunu cuutI
cunImu u uI utImutI bunutI Icn.
35
UsuI Iu IsquIn cu un uIsoquIn cufu
an nuitu mu sinania quixun Nucn
Pupu DIos ImuInun unIcumunfIbI
unntI Icn. Usuu ImuInun cumInu
mixribi, Mara, u sInnxunI mus
nuItuIfutI uIn.
Usaquin ca Simeonn Mara cacxa.
36
Anuribi ca achshi xanu xniira,
Ana cac, Iucxu. Ana ax ca an Nucn
Papa Dios quic bana unicama uixunc
xunu Iucxu. Ax ca Asernn rbnqui
achshi, Fanuel cac, an bchic
Iucxu. Xuntucu Icu bIcx cu un
bnb mcn achshI ImuInun fub
bufItIu Iucxu.
37
Mcn achshi
ImuInun fub
bufItIu Icb casunama

uIsh cu ochentu y cuutfo bufItIuu
Iucxu. Usu Ixun cu unuxun u fubItI
xubunuax camabi ntn ab banaquin
Nucn Papa Dios rabiacxa. A up oquin
sInnuxun ca btsi btsi ntn piama
Icn. Nt
nbi im
bi ca usaquin Nucn
Papa Dios rabiacxa.
38
Josb Mara a
bi atsncb axribishi anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunu atsnquin ca
Anan Jess isacxa. Isi cunquin ca
usbI cu caquin Nucn Papa Dios
rabiacxa. RubIquIn cu unu Ic unI un
unun JefusuIenu Iccumu ImuInun
cumubI judos unI chumufuu Inux I
ti
nt canc unicama, a Jess uiquin
an nu i
mItI u cu nx Ic quixun
cacxa.
Nazaretnu cuantcan
39
Usu uIn cu Josebtan Marann
Nucn Ibu DIosun bunu MoIsesnn
cuno ax quicsubI oquIn utuncx
Galilea menu cuantcnI unu utux Ic
ma, Nazaret, anu bbatcancxa.
40
Anu cuanx ca Jess Nazaret manuax
caniacxa. CunI cushI Ixun cu u up
oquIn unncxu. UsuI Iu cunIu cu un
Pupu DIosun up oquIn uquIuncxu.
UDELWL[XEXQXD-HV~VLD
41
Usaa Jess canimainun ca Jos
ImuInun Mufu cumubI bufItIun, Pascua
unun cufnefo utI ntn JefusuIenu Inux
cuancxa. A nt ax ca an raracama
EgIpto menuux utImoc uIsh bumuIbI
i
a, u sInnquIn Nucn Pupu DIos

fubIquIn cufnefo utI nt Iucxu.
42
Usai
cuanquin ca mcn rab
ImuInun fub
baritiau Ic Josebtan Marann Jess

unun cufnefo utI ntn JefusuIenu
buncxu.
43
Anu cuanx anun carnero
utI nt Inmibiani amiribishi Nazaret
manu cuantcnquin ca Marann
Josbtan a ubi sinanima cuanquin
Jess Jerusalnubi biancxa.
44
biani
ca rari unicamab cuancsa sinani
Josb Mara achshi nt bain
cuancxa. Cuanxun ca an aintsi
Ibucumunuu bufIunun un unnc
unIcumunuufIbI bufIquInbI umocxa.
45
Amobiani ca Josb Mara amiribishi
Jerusalnua bari cuantcancxa.
46
Usu uIn cu fub
ImuInun uchshi
nt Icbtan anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunu tsxuan, an Moissnn
cuno bunu unI unnc unIcumun
bana uixuncxun cuaquin anribi atu
bana ucatia mracxa.
47
Jesusan bana
cuati ca a unicama ratacxa. Ratuti ca
uIsu Ixun cufu n tuucn n
ucumu unnun nun uccxunribi up
IUCAS2
128
oquin uia quIux sInncusmucxu.
48
Usaa a unicamab banai tsc Jess
mrai ca Josb Mara ratacxa.
Ratquin ca an titan cacxa:
UIsu uIsh cufumInu usuI Iun? Min
unun pupubtan cana mi mracatsi
bn
quin barin.
49
UIsu cup cuInu bufIun? En
Papa quicsubI oquIn n u utI
cufumInu ununImun?
50
Cacxun cuaquinbi ca Josbtan
Marann uisoquin caquin cara usoquin
cuIu quIxun unnmu Icn.
51
Usu uIn cu Jose ImuInun Mufub
Jess Nazaretnu cuantcancxa. Cuanx
unuux cunIquIn cu un unun pupu
ImuInun un tItu quIcsabi oquin u
ucxu. Usaa canimainun ca Marann
Jerusalnuuxu Jess Iccama a
munuquInmu sInncxu.
52
SInnmuInun
ca Jess caniacxa. Cani an nami cushi
Iunun cu u up oquIn unncxu. Usa
Ic cu ux cu up tu Ic quixun
camabi unin cunquin nuibacxa.
Nuibamainun ca Nucn Papa Diosanribi
a isi cunquin nuibacxa.
II. GALILEA MENUXUAN JESUSAN
UNICAMA BANA UIXUAN (3.1-9.50)
$QXXQLLFsPDPHQX[XDQDQXQL
QDVKLPLFs, Juann uni bana uixuan
(Mt. 3.1-12; Mr. 1.1-8; Jn. 1.19-28)
3
1
TIbefIo unun Romunuxun upu
ImIcunc ntu quInce bufItIu
Icb cu PoncIo PIIuto Judeu menu Ic
unIcumun upu Iucxu. UsuI ImuInun cu
Hefodes GuIIIeu menu Ic upu Iucxu.
ImuInun cu Hefodesnn xucn, Filipo,
ux Itufeu me ImuInun Tfuconte menu
Ic upu Iucxu. ImuInun cu IIsunIus
cac uni, ux AbIIInIu cuc menu Ic upu
Iucxu.
2
Usuu ImuInun cu Ans
ImuInun CuIfs u fubtax judos
sucefdotecumun cushI Iucxu. ImuInun
cu Zucufusnn bchic, Juan, axa anu
unI Icmu menu Ic, a Nucn Papa
DIosun un bunu sInnmIquIun unIcumu
bunu uIxunun quIxun ImIucxu.
3
ImIcx cuunI Jofdn cuc bucu fupusu
Ic mecumunu cuunquIn bunu uIxunI
ca sai quiacxa:
SInunuquIn mItsun uchucumu nI
Nucn Papa Diosmi sinani camina
nushImIc ItI uIn, mItsun uchucumu
tr
nc Inun.
4
Usai ca Juan quiacxa, a uiquian an
uixunc, Isaasnn cunosabi oi, sai
quic:
Anu unI Icmu menuxun munumu
bana ui ca a unix sai quia:
Nucn Ibu cu uIu, camina axa
anun uti bai mnoquin racanac
saribi oi an bana cuanux sinanati
uIn.
5
Mut nunc
ccamax ca
nutucucc ItI Icn, an
bushIcumu ImuInun mutcama ca
btsibtun snn ItI Icn, bai
tntnccumux cu fucunuc ItI
Icn, buInu Ic quInIcumu cu
nutucucc ItI Icn.
6
Usoquian
un cu ux utI Icn. Axira ucbtan
ca camabi unin, uisaira oquin
cara Nucn Papa Diosan, unicama
uquInquIn uInun Inun I
mItI Ic
quIxun IstI Icn.
7
Usu uIn cu Juunn utu nushImInun
uIsumuIfu unI unu fIquIuncxu.
Riquianxa bbac ca Juann cacxa:
MItsux utImu Ixun unI pufnc
uIsh cumInu mItsun fufucumu Isaribiti,
runu an uni pic, usu uIn. Usu Ic cufu
unun Nucn Pupu DIosun uIsumu
unicama atumi nishquin masti ntn
masc ItIn fubununmI sInununun
quixun uin mitsu cax?
8
Unan mitsu
asfubI sInunuc uI quIxun unnun
IUCAS2,3
129
cumInu u uIsumu utI nquIn up uIshI
utI uIn. Nux Abrahamnn rbnqui
uIsh cunununu Nucn Pupu DIosun Iscx
up uI quIxun sInnxunmu cu ucun.
Asrabi cana mitsu cain, uIsu tunquIn
cu Nucn Pupu DIosun n muxxbI
btsi oquin Abrahamnn rbnquI ImItI
Icn.
9
sa ca. A rti an man ru
tuanx a rapasu niracquin ca an up
oquin tuacma icama rtancxun
xanania unin tsin nnia. Usaribi oquin
ca bn
nquinshi mitsxmi sinanati ami

sInncmu Ic Nucn Pupu DIosun
mItsu utI Icn.
10
Juanan usaquin uixunia cuaquin
cu unu Ic unIcumun Nucn Papa
Dios cuncsubI oI Inuxun cufununu
uu utI uI? quIxun Juun ucquin
cacxa.
11
Cacxun ca Juann cacxa:
Uix cara cutun rab
u Ic un cu
cutnuma uni an cutun achshI InntI
Icn. Uix cara pitiu Ic un cu pItIuma
unI pun InntI Icn.
12
An upu bunmItI cufqui bic
unicamaxribi ca an atu nashiminun
quiax Juanu cuancxa. Cuanx bbaxun
ca cacxa:
Nucn Papa Dios cuncsabi oi
Inuxun cufununu uu utI uIn?
13
Uiti curquimi binun cara mi caxa,
ushI cumInu upu bunmInuxun bItI uIn.
14
Suntrucamanribi ca anu cuanxun
Juun ucquin cacxa:
NunfIbI cufununu uu utI uIn?
Nuccxun cu cucxu:
CumInu unIn u ImuInun un cufqui
mcumutImu uIn, mxun unun cumInu
pufnxunfIbI unIn u mcumutImu uIn,
cumInu cmI umI munnxunfIbI unIn u
bItImu uIn. MItsun u utI cupu upun
curquI Inncxun cumInu utImutI
bunuquInmu cunquIn ushI bItI uIn.
15
soquian Juann bana uixunia an
cuac unicaman ca n uni sapi ca
Cristo, axa uti nun canc, u Ic
quIxun cunquIn sInncxu.
16
SInunIu cu Juunn unu Ic unIcumu
cacxa:
En cunu mItsu umpuxun nushImIn.
Usu unbI cu sumuIfu unI cuxu uIu.
Axu upIfu uIsh cushIIfu uIn cunu x
usufIbImu uIsh umI fubInI u ufumu
ItImu uIn. UsuI IquIn cunu un tuxucubI
tubuxuntImu uIn. Axira uquin ca uni an
Bfu NunshIn Upu Inun ImItI Icn.
ImIquIn cu tsI fquirucnan u
ucsoquin an cushin an nuitunua
sInnc u utImucumu u cuquIn unI
up ImItI Icn.
17
An u upc unin
ucsufIbI oquIn cu utI Icn. Cu su ItI
Icn. UnIn cu u bfu tfIgo uputIu.
Aptancxun ca bimia bitsia. Bitancxun
ca bucnxun chacaia. Chacaquian tacaia
cu un xuc suun umo putIu. Pucb ca
an bru ax tiquia. UsuI Iu branxun
bixun bucntancxun cu un xuccama
tsi rquiruc bnntIsumunn nnia.
UsufIbI oquIn cu uxu utI un un uc
ucumu unnquIn, up unIcumu ubu ItI
bIunun utImucumu u utun u utImu uc
cup bImI xuc nntI pucsu ImItI Icn.
18
Usaquin bana uixuanan unicama
squin ca Juann Jess uiquin a
cuatia cunun bana uixuancxa.
19
NuIxuunun cu upu Hefodes cuc un
an xucnan xanu, Herodas cac, a
bIunun btsI u utImufIbI uc Ic
mInmI uc u ux cu uIsumu Ic
quIxun Juunn upu Hefodes u cucxu.
20
Usaquian cacxunbi sinanaquinma u
utImuIfu utcnquin ca Herodesnn
Juan sipuanun an unicama cacxa.
-XDQsDQ-HV~VQDVKLPLD
(Mt. 3.13-17; Mr. 1.9-11)
21
SIpuucmu pun Ixun unIcumu
nashimianan ca Juann Jessribi
nashimiacxa. Nashimicx an Papa
Diosb banacb cu nu punrabacxa.
IUCAS3
130
22
Usacb ca Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn Up numucufu Iscsu uIsh uux
unu Ifuucxu. Usuu Icbtan ca
Jesusan nanuaxa banaia cuacxa, sai
qui:
MIx cumInu x umIIfu sInnc buc
bchIc uIn. MImI sInunI cunu chumu
rua tani cunin.
-HVXVDQFKDLWLRFsFDPDLPDLQXQ
DtQUDUDFDPD[DLi
(Mt. 1.1-17)
23
Unicama pain bana uixuanan
uquInI cu tfeIntu bufItIuusa Jess
Iucxu. UnIcumun sInncx cu Josenx
un pupu Iucxu. Jos ax ca Elnn
bchIc Iucxu.
24
El ax ca Matatnn
bchIc Iucxu. Matat ax ca Levitan
bchIc Iucxu. Lev ax ca Melqun
bchIc Iucxu. Melqui ax ca Janann
bchIc Iucxu. Jana ax ca Josnn
bchIc Iucxu.
25
Jose ux cu Mututus
nn bchIc Iucxu. Matatas ax ca
Amosnn bchIc Iucxu. Ams ax ca
Nahumnn bchIc Iucxu. Nahum ax
ca Eslinn bchIc Iucxu. Esli ax ca
Nagainn bchIc Iucxu.
26
Nagai ax ca
Maatnn bchIc Iucxu. Maat ax ca
Matatasnn bchIc Iucxu. Matatas
ax ca Semeinn bchIc Iucxu. Semein
ax ca Josnn bchIc Iucxu. Jos ax
cu Judnn bchIc Iucxu.
27
Jud ux
ca Joanann bchIc Iucxu. Joanan ax
ca Resan bchIc Iucxu. Resa ax ca
ZofobubeInn bchIc Iucxu. Zofobu
bel ax ca Salatielnn bchIc Iucxu.
Salatiel ax ca Nern bchIc Iucxu.
28
Neri ax ca Melquin bchIc Iucxu.
Melqui ax ca Adinn bchIc Iucxu.
Adi ax ca Cosamnn bchIc Iucxu.
Cosam ax ca Elmodamnn bchic
Iucxu. Elmodam ax ca Ernn bchic
Iucxu.
29
Er ax ca Josunn bchic
Iucxu. Josu ax ca Eliezernn bchic
Iucxu. Eliezer ax ca Jorimnn bchic
Iucxu. Jorim ax ca Matatnn bchic
Iucxu.
30
Matat ax ca Levitan bchic
Iucxu. Lev ax ca Simeonn bchic
Iucxu. Simen ax ca Judatan bchic
Iucxu. Jud ux cu Josenn bchic
Iucxu. Jos ax ca Jonann bchic
Iucxu. Jonn ux cu EIIuquImnn
bchIc Iucxu.
31
Eliaquim ax ca
Meleann bchIc Iucxu. Melea ax ca
Mainann bchIc Iucxu. MuInn ux cu
Matatann bchIc Iucxu. Matata ax ca
Natann bchIc Iucxu.
32
Nutn ux cu
Davitan bchIc Iucxu. David ax ca
Isann bchIc Iucxu. Isa ax ca
Obednn bchIc Iucxu. Obed ax ca
Booznn bchIc Iucxu. Booz ax ca
Salan bchIc Iucxu. Sala ax ca
Naasonn bchIc Iucxu.
33
Naasn ax
ca Aminadabnn bchIc Iucxu.
Aminadab ax ca Aramnn bchic
Iucxu. Aram ax ca Esromnn bchic
Iucxu. Esrom ax ca Faresan bchic
Iucxu. Fares ax ca Judatan bchic
Iucxu.
34
Jud ux cu Jucobnn bchic
Iucxu. Jacob ax ca Isaacnn bchic
Iucxu. Isaac ax ca Abrahamnn bchic
Iucxu. Abraham ax ca Tarnn bchic
Iucxu. Tar ax ca Nacornn bchic
Iucxu.
35
Nacor ax ca Serugnn bchic
Iucxu. Serug ax ca Ragaunn bchic
Iucxu. Ragau ax ca Pelegnn bchic
Iucxu. Peleg ax ca Hebernn bchic
Iucxu. Heber ax ca Salan bchic
Iucxu.
36
Sala ax ca Cainann bchic
Iucxu. CuInn ux cu Affuxudnn
bchIc Iucxu. Arfaxad ax ca Semnn
bchIc Iucxu. Sem ax ca Nonn
bchIc Iucxu. No ax ca Lamecnn
bchIc Iucxu.
37
Iumec ux cu Mutusu
lenn bchIc Iucxu. Matusaln ax ca
Enocnn bchIc Iucxu. Enoc ax ca
Jarednn bchIc Iucxu. Jared ax ca
Mahalaleelnn bchIc Iucxu. MuhuIu
leel ax ca Cainann bchIc Iucxu.
38
CuInn ux cu Enosnn bchIc Iucxu.
IUCAS3
131
Ens ax ca Setnn bchIc Iucxu. Set
ax ca Adann bchIc Iucxu. Adn ux
ca Nucn Papa Diosan bchIc Iucxu.
fXQVKLQDWLPDQsQDS~DQ-HV~V
DWLPDxXDPLWLVLQDQ
(Mt. 4.1-11; Mr. 1.12-13)
4
1
Juunun Jofdn bucunuxun
nashimicb ub Ixun cu Nucn
Papa Diosan Bru unshin Upitan Jess
unu unI Icmu menu cuuntI sInnmIu
cxa.
2
Cuanx ca cuarenta ntn anu
Iucxu. Anuu Ic cu unshIn utImunn
upun u uIsumu umIcutsI quIxun
caraishiacxa. Anu Ixun cu u ntcaman
Jesusun u pIumu Icn. u piima ca
panancxa.
3
Pananc isquin ca unshin
utImunn upun utImu u umIcutsI
quixun saquin cacxa:
Asrabi Diosan BchIc Ixun cu n
muxux pn Inun cut.
4
sai ca Nucn Papa Diosan bana
cuno quia: Pn pIIshI cu unI tstima
Icn".
5
Usotancxun ca amiribishi tantcn
cutsI quIxun unshIn utImunn upun
an bashi chairuc manan Jess
cumubI me ImuInun u menu Ic
macama cuainaca bn
nquinshi
ismiacxa.
6
Ismiquin ca cacxa:
AmI Isc mecumu ImuInun umI Isc
mucumu ImuInun unu Ic ucumu
nx cu nun Icn. Usu Ic cunu uI
cufunu InntIsu tunI u, un Ibu ImIquIn,
n ucumu InntI uIn.
7
Rantin puruni
tsbuquInmI mIn dIos Ic fubIcxun
cunu n mecumu ImuInun n menu
Ic mucumu ImuInun unu Ic ucumu
mIxmI un Ibu Inun mI InntI uIn.
8
Usaquian cacxun ca Jesusan cacxa:
NunshIn utImunn upu, nuax ca
cuantan. Nucn Papa Diosan bana
cuno ca sai quia: MIn Ibu DIosshi
cumInu fubItI uIn. Rabiquin camina ashi
ax cuncsubI oquIn u uxuntI uIn".
9
Usotancxun ca amiribishi tantcn
cutsI quIxun unshIn utImunn upun
Jess JefusuIenu buncxu. Buntunc
xun cu unu Ic unuxun Nucn Pupu
DIos fubItI xubu un muscuun munInfu
sn
n bunfuucxu. Bunfutuncxun ca
cacxa:
Mix asrabi Diosan BchIc uIsh cu
nuux nunquIunx menu nIpuct.
10
Diosan bana cuno ca sai quia:
Nucn Papa Diosan ca mia
bfunun quIxun un ngeIcumu
xutI Icn.
11
Atun brancxmi
muxxmI tuchucuxmu Inun cu un
mcnun mI bItI Icn.
12
Usoquin cacxun ca Jesusan cacxa:
sairibi ca Nucn Papa Diosan bana
cuno quia: Nucn Ibu DIosun cufu
i
mItI Ic IscutsI quIxun cumInu u

tuntImu uIn".
13
Usaquian Jesusan cacx ca anan
Jess tantcntI umu uIn, unshin
utImunn upu, tantcni ucatsi quiax,
Jess biani cuancxa.
*DOLOHDPHQX-HV~VFXDQWsFsDQ
(Mt. 4.12-17; Mr. 1.14-15)
14
UsuquIun ucx cu Jess, btsi u
sinanima Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun cushIoquIn sInnmIcx
shi, Galilea menu cuantcancxa.
Cuanxa bbuIu cu GuIIIeu ImuInun u
ufumu Ic mecumunu Ic unIcumunfIbI
a uiquin chaniocxa.
15
Anua judos
unicama tim
c xubu itsi xubu itsinu

cuanquin ca Jesusan anu tim
c
unIcumu bunu unnmIucxu. Usoquian
uIu cu cumuxunbI u fubIucxu.
-HV~V1D]DUHWsPDQXLi
(Mt. 13.53-58; Mr. 6.1-6)
16
Anuaxa canic Nazaret ma, anu ca
Jess cuancxa. Cuanx bbatancx ca
IUCAS3,4
132
anun u mtImu ntu Icb anua
judos unicama tim
c xubunu
cuancxa, axa anun u mtima ntn
Icsabi oi. Cuanx atsanx ca unicaman
cuanan Nucn Papa Diosan bana cuno
ui niruacxa.
17
Niruia ca an a quirica
branc unin Isaasnn cuno bana a
utu uxunun quIxun Inncxu.
Inncxun biquin ca an catanua sai
quic bana bariquin mraquin atun
cuunun quIxun uxuuncxu:
18
Nucn Ibu DIosun xucx nu uux
cu un Bfu NunshIn Up b
Icn. An ca an Bru unshin Up
InnquIn cushIoquIn uuma
unicama up bana anan atux
Nucn Pupu DIosnun I cunun
uixuanan, uxu mus nuItuc
unIcumu up oquIn sInnmInun
caxa. ImuInun cu sIpuuc ushbIu
upItux chIqunc Inun ImIunun
bxuu unicama bxuumu Inun
ImIunun btsI btsI oc unIcumu
btsI btsI ocmu ImInun cuxu.
19
ImuInun cu unun utun Ibu
DIosun nuIbuquIn uquIntI nt cu
uaxa quixun unicama canun
quIxun cuxu.
20
UsuIu quIc bunu utuncxun
mapuquin, an a quirica branc uni
InunI cu tsbuacxa. Tsbutia ca a
xubunu tim
c unicaman nquinma abi

isacxa.
21
Usoquin iscxun ca Jesusan
cacxa:
Br ca anun n bana quicsabi oi
ItI nt uuxu.
22
Cacxuun cuutI cu unu Ic unIcumux
cuni un bunu cu usbI Ic quianan
uxu quIc bunux cu upIfu uIsh unI ItsIn
bunusumu Ic quiax quiacxa. Usai qui
ca Josnn bchIc ushbI cufu usuI
banain? quiax canancxa.
23
Canania
unnquIn cu Jesusun cucxu:
Mitsun sapi camina saia uni quic
bunu unun cuIsu tunIn: Mix rucuturu
uIsh cu mIxbI pxct". Usaquin caquin
cumInu cutI uIn: Minmi Capernam
munuxun u uIu nun cuuc usufIbI oquIn
cumInu unuuxmI cunIc me nuxunfIbI utI
uI quIxun.
24
Canan ca Jesusan cacxa:
MItsun usuquIn cutI sInnc unbI
cana asrabi mitsu cain, an Nucn Papa
Dios quic bana uni uixunc unan,
anuaxa canic menuxun bana uixunia, ca
unu Ic unIcumun cuuIsumu tunIu.
25
saquinribi cana asrabi mitsu cain,
bfmu cu EIus un Nucn Pupu DIos quIc
bunu unIcumu uIxunc Iucxu. Elas anu
uIn cu fub
ImuInun uchshI bufI Ituncxu

mcn achshI ImuInun uchshI uxn u
Ibcbma, pItI umu uIn, unicama
ucumu Iucxu.
26
UsuI ImuInuun Itsu
casunamc xunu unbI cu furima, Sidn
cuc menu Ic mu, Sarepta cac, unu Ic
casunamc xanu achshi, ushIu uquInun
Nucn Papa Diosan Elas xuacxa.
27
ImuInun cu EIIseonxfIbI un Nucn Pupu
DIos quIc bunu unIcumu uIxunc Iucxu.
Axu unu uIn cu un numI chqumic
Insnu unI Itsu u ntnu Iucxu. Itsu
unbI cu SIfIu cuc menu Ic unI uchshi,
Nuumn cuc, ashi Nucn Papa Diosan
umIcxun Eliseonn an nami up
Itcnun ImIucxu.
28
Jesusan usaquin cacxun cuati ca anu
Ic unIcumux xuumutI umI nIshucxu.
29
NIshI nIfuquIn cu u munuu chIqunbIun
quIn unuu u mu Ic mut chuIfuc
sn
ncnu anuxun titicacatsi quixun Jess

buncuncxu.
30
UsuquIn sInnquIun
buncuncxbI cu Jess u unIcumu
nb
tsinuax atu biani cuancxa.

fXQVKLQDWLPDxXXQL-HVXVDQSs[FD
(Mr. 1.21-28)
31
Nazaretnuax cuanx ca Galilea menu
Ic mu ItsI, Capernam, anu cuancxa.
Cuanx bbatancxun ca anun u
mtima ntn anua judos unicama
IUCAS4
133
tim
ti xubunu atsnxun, unu Ic

unIcumu bunu unnmIucxu.
32
An xu
Ixun cu Jesusun Nucn Pupu DIosun
cushnbi bana uixuancxa. Usai banaia
cuutI cu unu Ic unIcumux fututI usa
bunu cuucmu cunununu uI quiax
quiacxa.
33
Usu uIn cu unu unI uchshi unshin
utImuu Iucxu. Usu Ixun cu munumu
cunc
nquin saquin cacxa:

34
Jess
Nuzufetnu Ic, min caina nu uisoti
uIn? Mix caramina nu cui uan? En
cunu mI unun. MIx cumInu uInun uIsh
Diosnuax uc, u uIn.
35
Ca ntt. n uninuax ca chiqut.
UsuquIun cucx cu unshIn utImu u
uni menu nipacmi, unu Ic unIcumun
ismainunbi, chiquacxa, uisabi oma.
36
UsoIu IsI cu unu Ic unIcumux
ratacxa. Ratuti ca atxbi canani
quiacxa:
UIsu bunu cufu nx Ic? n unix
cu unshIn utImunnbIu cuuIsubI oI
cushin banaia. Uninuax, ca chiqut,
quixuan cacx ca chiquitia.
37
UsoquIun Jesusun uc ucumu
uIquIn cu Cupefnumnu Ic
unIcumuInshImu u ufumu Ic menuu
Ic mucumunuxunfIbI cumuxunbI
chaniocxa.
6LPyQ3HGURQsQQDFKLD-HVXVDQSs[FD
(Mt. 8.14-15; Mr. 1.29-31)
38
ti
xubunuax cuanx ca Jess Simonan
xubunu bbai anu atsancxa. Atsinia ca
SImonun nuchIu ItsIsun I Insun, anu
Ic unIcumun Simonan nachi
cufumInu nu pxcuxuntImu uI quixun
cacxa.
39
Cucx unuu fuccnu cuani,
umI bsuI unquian, un ItsIs nt
nun
cacxshi ca Simonan nachi pxcacxa.
UsuquIun Jesusun ucxshi pxcuti
niruxun ca atu pimiacxa.
8QLLWVLFDPDULELD-HVXVDQSs[FD
(Mt. 8.16-17; Mr. 1.32-34)
40
Bari cuabucba bbaqushbucb
tun cu u munu Ic unIcumun, uni
Insnccumu btsI btsI Insnu an
pxcunun Jessnu bacxa. Bia ca
camabi, an mcnan ramquin,
pxcacxa.
41
NunshIn utImunxfIbI cu
Itsu unI Insncnuax chiquacxa.
Chiquiti munuma cuncni ca
quiacxa:
Mix camina Diosan BchIc uIn.
Quiabi ca Jesusan ca nt
t caquin
unshIn utImu bunumIquInmu
nt
miacxa. Atxa Jess ax ca Cristo, a

Nucn Pupu DIosun xuc u Ic quIxun
unnc ushbI usuI quItI cu Jess
cuunmu Icn. Usu uIn cu utxu quIubI
nt
miacxa.
Galilea menuxun Jesusan bana uixuan
(Mr. 1.35-39)
42
UsoquIn oonx cu pcaracb Jess
Cupefnumnuux cuunx unu unI Icmu
menu bbacxa. Axa cuanc a caxu a
bufIbIunI cuunx cu Cupefnumnu Ic
ItsuIfu unI unuu Jess Ic unu
bbaquin a mracxa. Mraquin ca
nu bIunI cumInu cuuntImu uI
quixun cacxa.
43
Cacxun ca Jesusan
cacxa:
UIcumux cufu mI cutumtia
acama ca Nucn Papa Diosan ainan
ImIu quIxun cumubI unI uIxunun cu
Nucn Pupu DIosun xuuxu. Usu Ixun
cana mitsuishima, cumubI munu Ic
unicamaribi a bana uixuni cuanti
uIn.
44
Usaquin ca Jesusan an
Cupefnumnu Ic unIcumu cucsabi
oquin, GuIIIeu menu Ic mucumunu
cuanxun, anua judos unicama tim
c
xubucumunuxun unI bunu uIxuun
cxa.
IUCAS4
134
-HVXVDQDPLFs[XDQXQLQ
WVDWVDDLVDPDLUDELD
(Mt. 4.18-22, Mr. 1.16-20)
5
1
Parnpapa Genesaret cuba Jess
uIn cu Nucn Pupu DIosun bunu
uIxunIu cuuIsu tunI uIsumuIfu unI
chcaisaira oquin tsitsiruacxa.
2
Usoquian chcaisaira ocxun ca man
nunti rab
, uniuma, parnpapa cub

musI ufumu tcrcac isacxa. Isanan
cu un tsutsu bIc un Ibu fub
an anuax
Ibxun atun rica chucaia isacxa.
3
Isc
xu unuu Ic mun nuntI uchshinx

Simnun uIn, unu IfuquIn cu Jesusun
ufIfutsuu bunun quixun Simn cacxa.
Cacxuan buan, anu tsbuxun, ca
Jesusan baca cuba tim
c unicama
bana uixuancxa.
4
uixunquin
sn
ontancxun ca Jesusan Simn

cacxa:
Baca nb
tsI ufI cu mun nuntI

bunxun unuxun fIcun.
5
Cacxun ca Simonan cacxa:
Cunununu uxtI tuquIn tsutsu
bIquInmubI ufun fIcntin. Usu unbI
cunu mInmI cucxun n fIcu sufucut
cntI uIn.
6
Usoquin Jesusan cacxun an rica
saracaquin bacanu npquin ca tsatsa
uIsumuIfu bIucxu. Bic
xa tsatsa
uIsumuIfu uIn cu un fIcu tutIsu Iucxu.
7
Usuu Iu IsquIn cu SImnbtun ub Ic
unIcumun nuntI ItsInuu Ic unIcumu
mcnun sunnquIn nu cu uquInI ut
quixun cacxa. Cacx uxun ca
camaxunbi tsatsa biquin puruquin
nan
ntisaira oquin a man nunti rab
bucacxa.
8
UsoquIun uIu IsI futquin
ca Simn Pedronn an bmnon rantin
purnquin x cunu uchuu unI uIn.
Usu uIn cumInu bIunI cuuntI uI
quixun Jess cacxa.
9
SImn Pedfo IcsufIbItI cu ub Ic
unicama atun bic tsatsacama isi ratuti
uIsu unI cufu Jess Ic quIxun sInunI
sInncusmucxu.
10
Jucobo ImuInun
Juan, Zebedeonn bchic, an Simn
Pedrobtan tsatsa bic, axribi ca ratuti
sInncusmucxu. SInncusmuIubI cu
Jesusan Simn Pedro cacxa:
Racu
uxmu cu It. Mix an tsatsa bic

unI IxunbI cumInu bf n ImIcxun
Nucn Papa Diosan bana uixunquin
unI mI sInnmItI uIn.
11
Usaquian Jesusan cacxun menu an
nunti rab
rancatancxun a biani ca
ami sinani Jessb cuancxa.
-HVXVDQDQDtQQDPLFKsTXLPLFs
LQVtQxXXQLSs[FD
(Mt. 8.1-4; Mr. 1.40-45)
12
Jessu GuIIIeu menu Ic mu
achshInu uIn cu uxu un un numI
chquImIc InsInun uIsumuIfu oquIn
an nami chquImIc unI unu Iucxu. A
unIn cu u mfuI u tunIn funtIn pufunI
bnpucuquin Jess cacxa:
tunquIn pxcutI uIn.
13
Cacxun an mcnan ramquin ca
Jesusun Insnc unI cucxu:
Itcni motia.
Usaquian cacxshi moti ca an uc
nt
acxa.
14
Usaria pxcutia ca Jesusan
cacxa:
En mI pxcuc uIquIn cumInu
uInu Ic unIbI cutImu uIn. Cama
cuanxun camina min nami pxcc
judos sucefdote IsmItI uIn. Ismianan
camina Nucn Papa Dios rabiquin
MoIses quIsubI oquIn u u InntI uIn,
camina asrabi pxca quixuan camabi
unIn unnun.
15
Usoquian Jesusan n mI pxcuc
n uIquIn unI cuxunmu cu utun
quixun canbi ca camaxunbi Jesusan
uc ucumu ImuInun u Insnc unI
pxcuc aribi uiquin chaniocxa.
IUCAS5
135
Usaquian chaniocb cu uIsumuIfu unI
Jesusan bana uixunia cuaisa tani anu
Jess Icnu fIquIuncxu. Insnc
unicamaxribi ca a pxcunun quiax anu
riquiancxa.
16
Usaa ucbbi ca Jess
unu unI Icmu menu un Pupu DIosb
banai cuancxa.
1LFsPDXQL-HVXVDQSs[FD
(Mt. 9.1-8; Mr. 2.1-12)
17
Nt itsan xubunuxun Jesusan bana
uixuncb cu fufIseo unIcumu ImuInun
an Moissnn cuno bunu unI unnmI
c unIcumufIbI unu tsc Iucxu.
Acumux cu GuIIIeu menu Ic mucumu
ImuInun Judeu menu Ic mucumu
ImuInun JefusuIenuaxribi ricuatsinc
Iucxu. Usu uIn cu bunu uIxuunun
Insnc unIcumu pxcunun Nucn Pupu
DIosun cushIoc Jess Iucxu.
18
Jesusan
bana uixunmainun ca rarinn uni
achshi uc nirucuanquinbi tancma
bac
tInu fucc bacxa. Bquin ca

sInncxu, xubunu atsnmiquin
cunununu unuu Jess Ic unu nunptI
uI quixun.
19
SInncbbI cu Itsu unIu
tsitsruan, unun utsnmItI umu Iucxu.
Atsnmicasmaquin ca tapitinn
bufuxun xubu munnxun un tupuuc u
braratancxun anun an bac
tinn
bpquin, unu Ic unIcumu nb
tsi,
Jesusan bmnon nunpcxa.
20
Nunp
quin ca Jesusan ca n uni pxcuti
Ic quIxun un nuItu mu sInncxu.
SInunIu utun sInun unnquIn cu Jesusun
uc uni cacxa:
MIn uchucumu cu tf
nc Icn.
21
UsuquIun cuIu cuuquIn cu un MoIses
nn cuno bunu unnc unIcumu
ImuInun fufIseo unIcumun sInncxu:
UIsu unI cufu nx Ic? Ax ca anan
Nucn Papa Diosaxshi quiti banan
banaia. Ax cu uIsumu Icn. UInu Ic
unnbI cu uchu tf
ntImu Icn. Nucn

Pupu DIosun cunI cu uchu tf
ntI Icn.
22
UsuquIun sInunIu unnquIn cu
Jesusan cacxa:
usaquin sinanin?
23
En cunu unI uc
mIn uchucumu cu tf
nc Ic
quixun cananbi niruquiani ca
cuantan quIxunfIbI cutI uIn.
24
Nucn
Pupu DIosun cushnbI n n unI
pxcuia isquin camina asfubI unntI
uIn, unI Inux Nucn Pupu DIosnuux u
n cunu unIn uchufIbI tf
ntI uI
quixun.
CuquIn cu fucbuc uni cacxa:
En cunu mI cuIn, niruquiani ca min
bac
ti bibiani min xubunu cuantan.

25
Cacxshi niruquin an bac
ti
bibiani ca Nucn Papa Dios rabibiani
an xubunu cuancxa, unu Ic
unicaman ismainunbi.
26
Usai niruquiani
cuania isi ratuti ca Nucn Papa Dios
rabi su u cunununu Ismu uI
quiax quicancxa.
-HVXVDQ/HYtDtQXQLLQXQFD
(Mt. 9.9-13; Mr. 2.13-17)
27
UsuquIn utuncx unuux cuunquIn cu
Jesusun Iev cuc unI unuxuun upu
bunmItI cufqui bic anua tsc
mracxa. Mraquin ca cacxa:
28
CacxshI nIfuquIunI cu un utI
ucama biani Jessb cuancxa.
29
Jessb cuantancxun ca Levitan,
Jesscun un unnmIc unIcumufIbI
cunun pItI Itsu umItuncxun an
xubunuxuan abtun pI unun Itsu unI
camiacxa. Camicx uxun ca Levsaribi
Itsu unI un upu bunmItI cufqui bic
ImuInun usu unI furiribi, camaxunbi
Jess ImuInun un unnmIc unIcumu
btan mesanu tsxun piacxa.
30
Usaria
IsquIn cu fufIseo unIcumu ImuInun un
unIcumun utu utImuquIn uIquIn
Jesusun unnmIc unIcumu cucxu:
IUCAS5
136
UIsu cup cufumInu mItsun un upu
bunmItI cufqui bic unicamabtan
pIunun uchuu unicama raribtan
pianan xain?
31
Caia ca Jesusan cacxa:
Pa tancma uni, ax ca rucuturuan
a ronti cunima. Pa tanc uni, ax cuni
ca rucuturuan a ronti cunia.
32
UsufI
biti cana an x cunu up uI quixun
sInnc unIcumu u nun Inun cuI umu
uIn. Ama, an n u utImu uc cup,
n nuItu upmu uIsh cunu xbI up
ItImu uI quIxun sInnc unIcumu u
cuni, up Inxu sInunutI nun Inun cuI
cunu x uucn.
8LVDFDVTXLQFDUDDtQXQiQPLFsXQLFDPD
VDPiTXLQPDSLLDTXL[XQ-HV~VxXFiFDQ
(Mt. 9.14-17; Mr. 2.18-22)
33
Usai quia ca fariseo unicama
ImuInun uxu ub Ic unIcumun Jess
ucquin cacxa:
Juunun unnmIc unIcumun cu
btsi btsi ntn Nucn Papa Diosb
banaquin pima samatia. Usaribiti ca
fufIseonun unnmIc unIcumuxfIbI Iu.
Usu unbI cufu uIsucusquIn mIn
unnmIc unIcumun pIunun xuIn?
34
An biti xanua unin biti ntn
caramina pi unun camicxa uc axa ab
nuIbununc unIcumu mus nuItuquIun
pImu Inun ImItI uIn? CumInu ImItImu
uIn.
35
sa ca. An xanu biti unin xanu
biquin abtan pi unun camicx ca axa ab
nuIbununc unIcumu mus nuItutImu ub
cunia. Xanu bibiani cuanquian a unin
biancxun cuni ca axa ab nuibananc
unIcumun mus nuItuquIn pItImu Icn.
UsufIbIquIn cu n unnmIc unIcumu
b Ixun mus nuItutI sumquinma piia.
Unun bIcxun n bIuncxun cuni ca
mus nuItuquIn pItImu Icn.
36
Usaquin canan ca an banaxa fariseo
unicama cacxa:
Cu sufIbI Icn. Nun uIntsI uInu Ic
xannbi ca an chupa i taima, anun
an chupa xni cxti. Taquin an sani
bIcx cu chupu I ux utImutIu. ImuInun
ca a chupa iotan sanix chupa xni
iscsumu Iu.
37
saribi ca. Ui unnbi ca
uInu xuc unu unpux chumusu oquIn
uc, uxu xnI uIn, anu u chcac
ufuImu. Anu ufucxunbi ca u chcac
ux cubInI ufuquIn uInu xuc xnI u
tucaia. Axa tuquicb ca chcaxun anu
ufucxu cubnc u ux tutuquI nttia.
38
Usu uIn cu u chcuc uInu xuc
chumusu oquIn uc InushI ufutI Icn.
39
Bfmu chcuc u uxun ax ca up
Ic quIxun sInnquIn cu unIn bfu
chcuc u uIsumu tunIu.
Usaquin ca Jesusan cacxa.
Anun u mtima ntan Jesusan
XQiQPLFsXQLFDPDQWULJREsUXELD
(Mt. 12.1-8; Mr. 2.23-28)
6
1
Anun u mtima ntan Jess
unu tfIgo upc nunu Ic buIn
cuancb, ab cuanquinbi ca an
unnmIc unIcumun tfIgo bfu pc
c
sircaquin biquin, mcnan shuquic
xa
an nx xucatia piacxa.
2
Usoia isquin
ca fariseo rarinn atu cacxa:
Uisacasquin caramina anun u
mtImu ntn usuquIn utImu u uIn?
3
Atun un unnmIc unIcumu
usoquin caia cuaquin ca Jesusan fariseo
unicama cacxa:
ucumu Ixun uxu ub cuunc unIcumu
btun soquIn u ucxu quIxun cuno
bunu u Iscmu uIn?
4
Davidnn ca
ucumu Ixun pIIsu tunquIn unuxun
unu Ic pn, Nucn Papa Diosan isti
oquin nanc, a bixun piacxa. A panxa
IUCAS5,6
137
judos sucefdotenInshI pItI uun unI ItsIn
pItI IcmubI cu sucefdotenn Inncxun
bixun Davidnn piacxa. Piquin ca axa
ub Ic unIcumu unfIbIu pInun Inncxu.
5
UnI Inux Nucn Pupu DIosnuux u Ixun
cunu n unun u mtima ntn cara au
utI Ic quIxun unI cutI uIn.
Jesusan an mcn bamac uni mp
[FD
(Mt. 12.9-14; Mr. 3.1-6)
6
Anun u mtima nt itsin, anua
judos unicama tim
ti xubunu atsnxun ca
Jesusun unu Ic unIcumu bunu uIxuun
cxa. uixunmainun ca an mcn
mqueu bamac uni achshI unu Iucxu.
7
A uni isquin ca an Moissnn cuno
bunu unnc unIcumu ImuInun fufIseo
unicaman, anun u mtima ntn
cufuIsu unI pxcuIu quIxun umI munnu
xun iscatsi quixun Jess brancxa.
8
UsuquIun sInncunIu unnquIn cu
Jesusan an mcn bamac uni cacxa:
Nri ai ca nb
tsi nu niract.
Cacx nirucuatsini ca anu niracacxa.
9
Anua nimainun ca Jesusan an Moissnn
cuno bunu unnc unIcumu ImuInun
fariseo unicama cacxa:
saquin cana mitsu ucatin, anun
u mtImu ntn cufu unIn u up utI
Ic? Cufu u upmu utI Ic? Anun u
mtImu ntn cufu unIn unI ItsI Insnc
uquIntI Ic? Cara bamatanun isshItI Ic?
10
saquin caxun atu achatancxun ca
Jesusan an mc
nmi uc uni cacxa:

Ca mshpat.
Cacx mshpatishi ca mpxcacxa.
11
UsuquIun uIu IsI xuumutI nIshI cu uIsu
cufununu Jess otI uI quIux s
nani
canancxa.
$tQXQiQPLFsXQLLQ~DQ-HVXVDQPsFsQ
rab
LPDLQXQUDE
uni casa
(Mt. 10.1-4; Mr. 3.13-19)
12
Usu uIn cu un Pupub bunuI Jess
mutnu cuuncxu. Cuantancx ca im
uxtI tuI ub bunucxu.

13
Usai
bananquin ca pcaracbtan axa ami
sInnc unIcumu tImxun, mcn rab
ImuInun fub
casquin ncamax ca
n unnmItuncxun uni bana uixunun
n xutI Ic quixun cacxa.
14
Acamax
cu Iucxu SImn Icbia Jesusan Pedro
caquin anc, u ImuInun un xucn
Andrs, u ImuInun Jucobo ImuInun
Juan, Felipe, Bartolom,
15
Mateo,
Toms, ucumu ImuInun Jucobo,
Aeonn bchic, ImuInun SImn uxu
judos unibun rabanan nti banac,
16
a
ImuInun Judus, Jacobonn bchic, a
ImuInun Judus IscufIote, an Jess uni
bInun Inun, ucumu Iucxu.
,WVDXQL-HVXVDQXQiQPLD
(Mt. 4.23-25)
17
UnnmInuxun u unIcumu custuncx
cu mutnuax taramcbutuncx me supnu
Iucxu. Anu cu uIsumuIfu unI JefusuIen,
ImuInun Judeu mecumunuuxfIbIu uc
Iucxu. ImuInun cu TIfo, Sidn a ma rab
ufumu Ic me pufnpupu fupusu, unu Ic

menuuxfIbIu uc Iucxu.
18
Acamaxa
Jesusan bana uia cuati timcamomuI
nun cu Insnc unIcumuxfIbI Jesusun
pxcunun quiax uacxa. Timtia
pxcunun cu Jesusun unshIn utImunn
uboc unicamaribi pxcacxa.
19
Jesusan
un cushnbI Itsu unI pxcuc cup cu unu
Ic Insnccaman n tIcucxuinshi ca
fIbI pxcutI Ic quixun sinani a ticanux
tsitsruacxa. Usuu Iu cu Jesusun Insnc
unicama pxcacxa.
8LVDLLFDUDXQLFXssQWLLFsTXLFsEDQD
(Mt. 5.1-12)
20
Usu uIn cu umI bsuquin Jesusan
Mitsux uumu ushbI mI cutum
tIu Nucn Pupu DIosun mItsu uInun uIsh
an ntnu ItI ImIc cup cumInu
chumarua tani cunin.
IUCAS6
138
21
MItsux ucumu pununquInbI
cumInu unntI uIn, mitsxmi panani
bn
uxmu Inun cu Nucn Pupu DIosun

mItsu InntI Icn. UsuI cu ItI Ic
quIxun ununI cumInu chumarua tani
cuntI uIn.
Mus nuItutI InbI cumInu Nucn
Pupu DIosunbI cu cunun ImItI Ic
quIxun ununI chumarua tani cunti
uIn.
22
n bunu cuuc cup unIn mItsumI
nishanan, mitsu cunquinma
utImuquIn uIunun, mitsun anmibi
utImutI bunucxbI cumInu chumarua
tunI cuntI uIn.
23
CumInu unntI
uIn, usaribi oquin ca an mitsu
utImoc unIn fufucumun, an Nucn
unIcumu btsI btsI oquIn utImocxu.
UsuquIn ununI cumInu unIn
utImocxbI Nucn Papa Diosan ca
nu sInnxunquIn un ntnu ab upiti
tsnun nu ImItI Ic quixun sinani,
chumufuu tunI cuntI uIn.
24
Usu unbI cumInu uuIfu uIsh
mitsux, usubII InuxmubI ushItI mItsun
u cup cunc uIsh, Nucn Papa
Diosan ntnuux cuntI ushbImI
cuncmu cup mus nuItuIfutI uIn.
25
Pitiu ImuInun cumubI uu
unicama, annmi mitsux pitiuma
Iunun uumu ItI nt cu utI Icn.
Ucb cumInu mus nuItuIfutI uIn.
UsufIbItI mItsux bf mI sInunImu
cunI cuuIc unbI cu unnmI
mItsux fufumutI IntI nt utI Icn.
Ucb cumInu mus nuItuIfuI IntI
uIn.
26
Unicaman mitsu rabicxbi camina
mus nuItutI uIn. CumInu unntI uIn,
usaribi oquin ca atun raracaman an
Nucn Papa Diosan bana isa quixun uni
pufnquIn bunu uIxunc unIcumu
rabiacxa.
$[DPLPLQLVKFsXQLFDPLQD
QXLEDWLDLquic bana
(Mt. 5.38-48; 7-12)
27
Canan ca saquinribi Jesusan an
UsuI ItI unbI cunu n bunumI
cuatia saquin mitsu cain, axa mimi
nIshc unIcumu cumInu nuIbutI uIn.
NuIbunun cumInu ux uquInsu Ic
uquIntI uIn.
28
Axu mImI utImutI bunuc
unicama camina Nucn Papa Dios a ami
sInnun uquInun ucxuntI uIn.
Nucnun cumInu un mI usnc
unIcumufIbI Nucn Pupu DIos ucxunti
uIn.
29
MIu utImocxunbi camina ami
nIshquIn ufIbI utImotImu uIn. sa ca.
Mia btshcucxun cumInu uIsu tunIu
amoribia mi btshcunun umItI uIn.
Min cutan unin mi bicuancxun
camina biisa tania min camisetaribia
bInun bImItI uIn.
30
An mI u Innun
quIxun ucc unI u cumInu InntI uIn.
An mIn u bunc unI u cumInu mIn u
bxuntcnun quIxun cutImu uIn.
31
BtsI unxu mIb up Iunun mI
uquIntImI mIx cunc, usaribi oquin
cumInu mIn btsI unIb up Iunun u
uquIntI uIn.
32
An mitsu nuibacma uni nuibatima
Iunun un mItsu nuIbuc unIcumuIshI
nuIbuc Ixun cumInu Nucn Pupu DIos
up oquin cunmman. Uchuu
unnfIbI cu uIsumu IxunbI usufIbI oquIn
an a nuibac uni nuibananquinia.
33
An
mItsu uquIncmu unI uquIntImu Iunun
un mItsu uquInc unIcumuIshI uquInc
Ixun cumInu Nucn Pupu DIos up oquIn
cunmman. Uchuu unnribi ca
uIsumu IxunbI usufIbI oquIn un uquInc
unI uquIununquInIu.
34
Mitsun a
unnfIbI cu u InntI Ic quixun
sInnquIn un uccxun u Innc Ixun
camina Nucn Papa Dios up oquin
cunmman. Uchuu unnribi ca
IUCAS6
139
uchuu unI Itsun uccxun u InunIu,
un cu fIbI u InntI Ic quixun
sInnquIn.
35
Usu unbI cumInu mItsun
axa mitsumi nishc uni nuibaquin
uquInsu Ic uquIntI uIn. Unan mitsu
u uccxun camina unfIbI cu
InntImu Ic quIxun unnquInbI,
InntI uIn. UsuquIn uIu IsquIn cu Nucn
Papa Dios, munmI Ic, an cunun
mItsu ImItI Icn. MItsun usuquIn uI
camina asrabi an bchIc uIsh un
sInncsufIbI oquIn sInnc ItI uIn. An
cu unI uIsumu ImuInun un usbI cu
quIxun u cucmu unI ufIbI u Innan
uquInIu.
36
Nucn Papa Diosan unicama
uquInsu tunquIn nuIbucsaribi oquin
camina mitsnribi unicama mitsua
nuibacxunmubI nuIbutI uIn.
8QtDQXQLLWVLXFKR[PDLQXQ
Jesusan uia
(Mt. 7.1-5)
37
BtsI unI umI munnquIn uchocmu
Ic cu Nucn Pupu DIosun mItsufIbI
uchotImu Icn. ImuInun cu
uchoquInmI unI, btsi uni castcunmI
cmu Ic Nucn Pupu DIosun mItsufIbI
uchoquIn custcuntImu Icn. Uni itsxa
mItsumI uchucxunbi camina ab
mnonunquIn munumItI uIn. Usoquin
umI unIb mnonania ca Nucn Papa
DIosun mItsux umI uchucxunbi mitsun
uchu tf
nquIn munutI Icn.

38
Uni itsi
cumInu u InntI uIn. Mitsnmi uni itsi
u Innun uquInc Ic cu Nucn Pupu
DIosun mItsu u Innun uquIntI Icn.
MItsnmI Innun unI ItsI uquIncsaribi
oquIn cu un mItsu u Innun uquIntI
Icn. Unun unI Itsun Inncxun an
burasanu tsncaquin u purucsamaira
oquin ca Nucn Papa Diosan camabi u
mItsu InntI Icn.
39
UIsu unIn cufu unI ItsI uquIntI Ic
quIxun unnmIquIn cu Jesusun bunu ItsI
uicsoquin saquin cacxa:
Bxuu unin cara bxuu uni itsi
unun cuuntI buI unnmItI Ic? BuncutsI
quIxun ubI cu bxuu Ixun uIn cuuntI
cufu quIxun ununImu u fubtaxbi aman
cuunx quInInu nIpuctI Icn.
40
Unin u
unnmIc unI un cu un u unnmIc unI
unncsufIbI oquIn ununImu. Usu unbI
cu un u unnmIc unun unnmIcxun
u unntuncx usufIbI ItI Icn.
41
BtsI unIn uchu ItsumushI Ic u
sInnquInbI cumInu mItsun uchu
uIsumuIfu IcbI sInunImun. sa ca. Btsi
unxa an bru xam
nu I sunI chumufu
tsuu Icsu unbI cumInu mItsux I mo
mitsun bru xam
nu Icsu uIn. Uisa

Ixun cufumInu btsI unIn bfu xum
nu
Ic I sunI chumufutsu u sInnquInbI uxu
mitsun bru xam
nu Ic I mo
sinaniman?
42
Mitsun bru xam
nu Ic I
mo mnoquIn bIcmu Ixun cufumInu
uisa cup i sani chamaratsu min bru
xam
nu Ic cumInu bImItI uI
quIxun btsI unI cutI uIn? Mitsun pain
mitsun bru xam
nu Ic I mo u
bitancxun camina up oquin isquin
btsi uni an bru xam
nu Ic I sunI
chumufutsu bIxuntI uIn.
Uisa i cara quixun ca an bimi isquin
XQLQXQiQWLLFsTXLFsEDQD
(Mt. 7.17-20; 12.34-35)
43
c unicama cacxa:
saribi ca. An xu up uIn cu un
bImI uIsumu Imu. An xu xunnc uIsh
uIsumu uIn cu un bImIx up Imu.
44
An
bImI IsquIn cu unIn unntI Icn, a i
cufu up Ic, cufu uIsumu Ic quIxun.
Cuti bimi a ca an bimi cutima i an
tuama.
45
IIsufIbI cu unI Icn. An nuitu
up uIn cu unI up u uI upItI bunuIu.
Usu unbI cu fufI unIx un nuItu upmu
uIn, upmu u uI utImutI bunuIu. Unix
cu un nuItu mu sInncsaribi oi an
cubitan banaia.
IUCAS6
140
sa ca quixuan Jesusan
rab
xubu uia
(Mt. 7.24-27)
46
Uisacasquin caramina mix
cumInu n Ibu uI quIxun cuquInbI
n mItsu cucsubI oquIn u uImun?
47
An mI sInnquIn n bunu cuunun u
bana quicsubI oquIn uc unI ux cufu
uIsu Ic quIxun cunu mItsu cutI uIn.
48
Ax cu unun xubu utI, unu It nItsntI
nmonquIn me nuc usufIbI Icn. U
Ibcbu bucu ItsuIfu Iu umI un buI
tucanquicbbI cu u xubu up oquIn uc
uIsh shuquima.
49
Usu unbI cu un n
bana an pabitan cuaxunbi a bana
quicsubI oquIn ucmu unI ux cu un
musInu xubu uc unIsufIbI Icn. U
Ibcb, bucu ItsuIfu I, ami an bai
tucanquicb cu u xubu puxucutI Icn.
UsuI I cu un Itcamaribi tsasbutI Icn.
5RPDQXLFsFDSLWiQ-HVXVDQSs[FD
(Mt. 8.5-13)
7
1
UnIcumun cuunun bunu uIxun
tancx ca Jess Capernam manu
cuancxa.
2
Capernam anu ca Romanu
Ic cupItn uchshI Iucxu. An a
cupItn u mxunc unix ca an
nuIbuIfuc ushbI Insunx bumutIsu
Iucxu.
3
Usu uIn cu un unI Insnc
pxcuti, Jess, ax ca uaxa quIxu fufI
unicama quia cuaxun, capitann judos
caniacc unI fufI ucquin cacxa:
Jessnu cuunquIn cumInu un n u
mxunc unI pxcuIu unun cuxuntI
uIn.
4
Cacx cuanxun ca capitanan
cacsabi oquin Jess cacxa. Caxun ca
saquinribi cacxa:
A cupItn ux cu up unI Icn. Minmi
un unI u pxcuxuntI cu usbI ItI Icn.
5
An cu nuxnu judos unIbu Ic nu
nuibaquin nuxnu anu tim
ti xubu nu
umIxuunxu.
6
Usaquian cacx ca Jess atub
cuancxa. Cuanquan an xubu
raraobiancbtan ca capitann an
unnc unI fufI xuquIn suquIn Jess
camiacxa:
MIxmI sumuIfu uIn cunu mIb
sn
nmu Ixun n xubunumI unun mI

camiman.
7
Usu Ixun cunu mI IsI cuuntI
IxunbI judos unI cunIuccshi mia
canun can. En unImI pxcuxunI unun
quixun mi camixunbi cana mi camitc
nin, unuuxbImI n unIu pxcunun quIux
quinun.
8
Cunu unun mIn bunxbI cu
cushI Ic quIxun. En cunu upun
cacsubI oquIn uIn. En suntfucumun
fIbI cu n bunu cuutIu. En suntfu ca
cuantan quIxun n cucx cu cuunIu.
Ca ut quIxun n cucx cu btsix
aia. An u mxunc uni u cu ut
quIxun n cucxun cu uIu. Usaribiti
cu n u mmic uni mixmi ca
pxctI Ic quicbshI pxctI Icn.
9
Usaa capitann xuc unicama quia
cuati cuni cuainacquin ca Jesusan an
nuibianc unicama cacxa:
En cunu mItsu cuIn, n unxu mI
catamcsufIbItIu Iu cunu judo unI
achsIbI cu n bunu cuutIu. En suntfu
ca cuantan quIxun n cucx cu
cuania. Ca ut hIbI Iscmu uIn.
10
Usuu Icb xubunu cuantcnquin
ca capitanan xuc unicaman a u
mxunc unI usbI Ic, pxcc
isacxa.
Casunamc xanun tu
bamacbi Jesusan basquimia
11
Itsumu nt Icb ca Nan cac
manu Jess cuancxa. Cuancb ca an
unnmIc unIcumu ImuInun uIsumuIfu
uniribi ab cuancxa.
12
Cuanx Nan
manu bbaquin ca uni bamaca,
chupan rabnc, bac
tInn buncunIu
isacxa. A unIn tItux cu tu ItsIuma
Iunun cusunumc xunu Iucxu. Ab ca
IUCAS6,7
141
uIsumuIfu unI Nun munuux u
catcabiani cuancxa.
13
A isquin
nuibaquin ca Jesusan a xanu cacxa:
Inxmu cu It.
14
Cu unu cuunquIun unun bunc
bac
ti mcb cu un u bunc
unicamax niracacxa. Niraccbtan ca
Jesusan cacxa:
Bn unI, cana mi cain, ca nirut.
15
Usaquin cacxshi ca bamac uni
basqui tsracti banacxa. Usai
Icbtan ca Jesusan cu usbI Icn, ca
mIb ItcntI Ic quixun an tita
cacxa.
16
Usuu Iu IsI fututI fucutibi
cuni ca unicamax Nucn Papa Dios
rabi quiacxa:
unIcumu uIxuntI unI uIfu cu nx Ic
quianan ca Nucn Papa Diosaxbi ca
un unIcumu uquInI uuxu quiacxa.
17
UsuquIun Jesusun ucu chunIoIu cu
Judeu menu Ic unIcumu ImuInun uxu
Judeu ufumu Ic menu Ic unIcumun
ribi cuacxa.
$QXQLQDVKLPLFs-XDQsDQ
an uni rab
-HV~VQX[XD
(Mt. 11.2-19)
18
Usu uIn cu Jesusun uc ucumu
uIquIn un unnmIc unIcumun Juun
cacxa.
19
Cacxun ca Juann an uni
rab
Jessnu cuuntnun xuquin saquin

ucquIn cutnun quixun cacxa: Mix
caramina asrabi axa uti nun canc a
uIn? Amu mIx uIn cufununu btsxa uti
cuntI uIn?
20
Usaquian canun quixuan
xucx cuanx bbaquin ca Jess cacxa:
Juan an uni nashimic an ca mi
ucnun quixun xuquin saquin mi
canun quixun nu caxa: Mix caramina
asfubI uxu utInu nun cunc u uIn?
MIxmI umu uIn cufununu btsI unxu
utI cuntI uI? quixun.
21
Juunn xuc unIcumuxu unu uIn cu
Jesusun Itsu unI uc pxcunun
unshIn utImunn uboc unIcumufIbI
pxcanan bxuu unicamaribi
bpxcacxa.
22
UsuquIn uxun cu
Juunn u ucnun quixun xuc unicama
Jesusan cacxa:
CumInu n unIcumu uIxunIumI
cuuc bunucumu uIxuunun n u
uIumI Isccama uixunquin Juan cai
cuuntI uIn. Cuunxun cumInu cutI uIn:
Bxuu unnbi ca br isia, an niti
btsic unxribi ca br upiti nitsia, an
an nami chquImIc Insnu unix ca
pxcutia, pab unin ca bana cuatia,
bamac unxbi ca basquia, uuma
unnribi ca anun Nucn Papa Diosnan
Inux I
ti bana cuatia.
23
Usaquin canan
camina, uI Nucn Pupu DIosun
xucmu cu ux Ic quImu ux mI sInnc
unIcumux cu chumufuu I cunia,
quIxunfIbI Juun cuI cuuntI uI quixun
ca Jesusan Juann xuc unicama
cacxa.
24
Juan, an uni nashimic, an xuc
unicama cuancbtan ca Jesusan anu
Ic unIcumu uIsumuIfu Ic, Juan
Uisa uni isi caramina mitsux anu
unI Icmu menu cuuncn? Btsi btsi
oquIn sInnc unI ux cu tutsha suun
bcucsu Icn. Usa uni isi caramina
cuancn?
25
Ax usumu uIn cufumInu
uisa uni isi cuancn? UpIfu usha
cupira chupa pauc uni isi caramina
cuancn? Usama ca. CumInu ununIn,
upIfu usha cupira chupa pauc
Iunun uIsu u cufu cunia a uu unix
cu unu upu Ic xubunushI Iu.
26
Usa
uni isi cuanima caramina au isi
cuancn? An Nucn Papa Dios quic
bana uni uixunc uni a isi camina
cuancn, usa cat? AsfubI cunu n
mitsu cain, an Nucn Papa Dios quic
bana uni uixunc unicaman uixunc
bunu Isamaira ca Juann uni uixunc
bunu Icn.
27
Juan uiquian n menu
IUCAS7
142
ucmu pun Ic cuc bunu u cu Nucn
Papa Diosan Isaas cunomiacxa, sai
quic:
A cuxu mI cuunun cunu n unI
xutin. Ax pain cuanquin ca anun
cuanti bai mnoquin racanacsu
ribi oquin, camabi unan min
bana cuanun atun nuitua up
Inun sInunumItI Icn.
28
Usaquin cuno bana uitancxun ca
Jesusun unu Ic unIcumu cucxu:
En cunu mItsu cuIn, an Nucn Papa
Dios quic bana uni uixunc unicaman
uIxunc bunu IsumuIfu cu Juunn
uIc bunu Iuxu. Usu uIn cu u unIcumu
IsumuIfu Juun Icn. Usu unbI cu uxu
Nucn Papa Diosan ntnu ItI n
unicamax, unun uumufu Isc ushbI
Juun IsumuIfu Icn.
29
An Jess Juan ui quic bana cuac
unicama, ImuInun un upu bunmItI
curqui bic unicamaribi a Juann
nashimic, acamax ca Nucn Papa
Diosan mnosubI oI cu usbI Ic
quiax quiacxa.
30
Acamaxa usai
quicbbI cu fufIseo unIcumu ImuInun
an Moissnn cuno bunu unnc
unicaman, Juann bana cuaisama tani
un nushImIc ItI cuncmu Ixun,
Nucn Pupu DIos cuncsu oI IIsumu
tanquin Jesusan banaribi cuaisama
tancxa.
31
Juan uiquin catancxun ca
n ntnua br bucuc unicamax
cufu uIsu Ic quIxun cunu mItsu cutI
uIn.
32
Cu turatsucuxa cuaicsaribi
Icn. Cuainux tim
c ushbIu cuuItIsu
tuntuncx cumxbI tsotun cu furinn
rari saquin caia: Cuai chirini cunun
nun paca banocbbI cumInu mus
sinani cuaitisama tan. Cuaitisama
tancb nux anpan caniacc
unIcumu Icsaribiti cananuna ini
fufumutI uI quicbbI cumInu mus
sInunI usuIfIbI IIsumu tun.
33
Usaribi ca
n ntnuu bucuc unIcumux Icn.
Juunx cu u msc pIcmu Iunun vIno
xucmu Icn. Usu Ic cu unIcumun a
unIx cu unshIn utImuu Ic quixun
caxa.
34
UsoquIun Juunn ucsoquin
uquInmu n cumubI u pIunun xuIu
IsquIn cu unIcumun suquIn uIu: A
unIx cu pIcn tupun Iunun xuIfuc unI
Icn. Ax cu un upu bunmItI cufqui
bIc unIcumu ImuInun uchuu
unicamab nuibanania quixun.
35
UsuquIun Juuncun unIn uIcbbi
ca Nucn Papa Dios, an n menu unun
xu, un uc ucumux usbI Icn.
Usa ca quIxun cu uxu umI sInnc
unIcumun ununIu.
Fariseo uni, Simn, DtQ[XEXQX-HV~VLi
36
Fariseo uni achshi an an Simn,
an an xubunuxun abtan pi unun cacx
cuanx ca Jess an xubunu atsntancx
abtan pi tsocxa.
37
Anuu uIn cu u
munu Ic xunu uchshI uchuu,
Jesusan ca fariseon xubunuxun piia
quixuan uicania cuati, xuxu ucnu
ufuc sunuIfu InntI fo u bI uucxu.
38
Uxun cu u cuxu uux un tu Ic unu
nitsax inquin an bun Jesusan tanu
tuscaquin tachabocxa. UsuquIn uquIn
ca an bunbi tatranan tatsucucaquin
InntI fon ucxu.
39
Usoia isquin ca
fariseo uni an Jess pi unun cac, an
sInncxu: n unix asrabi an Nucn
Ixun cu uIn cufu u tumtia quixun
unnan an tamc ax cara uisa xanu
Ic quIxun unntsIunxu. nx ca xanu
uIsumu Icn.
40
Usaquin sinania
unnquIn cu Jesusun cucxu:
Simn, cana mi achshi u caisa
tanin.
Cacxun ca cacxa:
AsbI cu, cu cut.
41
Cacxun ca Jesusan saquin Simn
cacxa:
IUCAS7
143
Enx cu su Icn. Achshi uni ca
uni rabtan curqui ribanxa. AchshI
nn quinientos curqui ribnmainun ca
btsin cincuenta curquishi ribanxa.
42
Ribnxunbia cupocxunma oquin ca a
unin an ribnc uni rab
a caxa: EmI
cupocxmubI cu usbI Icn, cupoima
cumInu cuuntI uIn. Simn, usu uIn
cufu mIn sInncx u unI fub
uinu
Ic
xira btsIx Icsamaira oi a ribnc

unImI sInunI cuntI Ic?
43
Cacxun ca Simonan cacxa:
En sInncx cu un ItsuIfu cufqui
ribnc, ax btsxu Icsamaira oi a
unImI sInntI Icn.
Usa ca.
44
Usaquin cai ami bsuquin xanu
isquin ca Jesusan Simn cacxa:
En xunun uIu cuInu IsIn? Ex
mIn xubunu utsInIumI unun x tuchucu
nun mIn unpux InunIumubI cu n
xanun an bunan tachaboxun an bun
tutranxa.
45
Minmi btsucucacmabi
cu un mI sInnquIn nquInmu
tatsucucaxa.
46
MInmI xnIn n muxc
ucmubI cu un InntIsu xnIn n tu
uxu.
47
Usu uIn cunu mI cuIn, un ItsuIfu
nuIbutIu IsquIn cumInu unntI uIn,
un uchu ItsuIfu ushbI cu tf
nc Ic
quixun. An, n uchu cu ItsumushI Ic
quIxun sInnc unI, ux cu un uchu
tr
nc ushbI ItsumushI nuIbutIu.

48
soquin Simn catancxun ca
Jesusan a xanu cacxa:
MIn uchucumu cu tf
nc Icn.
49
Usoquian Jesusan caia cuati ca axa
ab tsc unicamax ratuti canancxa:
UIsu unI cufu nx Ic? Anbi ca
uchu trnia.
50
Usaa cananmainun ca Jesusan a
xanu cacxa:
En mIn uchu tf
ntI sInunI mI
cutumtI cumInu mIn uchu tfnc uIn.
ChumushI uIsh cumInu cuuntI uIn.
$Q-HV~VxXD[XDQ[DQXFDPD
8
1
Usotancxun ca Jesusan ma
chucumunu ImuInun mu chucmu
racamanuribi cuanquin, unu Ic
unIcumu bunu uIxunquIn unnmIu
cxa. UnnmIquIn cu anan Nucn
Pupu DIosun mI cutumtia uni ainan
ImItI nt cu uuxu quixun caquin up
bana unicama uixuancxa. Usocb ca
un unnmIc unIcumu mcn fub
ImuInun fub
, acamax ab niacxa.
2
ImuInun cu btsI btsI xunu unshIn
utImuu Icbia pxcuc, acama
ImuInun btsI btsI xunu Insnc Icbia
pxcuc, acamaxribi Jessb niacxa.
Acamax ca Mara, an an itsi
Magdalena, anuaxa mcn achshi
ImuInun fub
unshIn utImu chIquc,

3
u ImuInun Juunu, Chuza, an Herodes
uquInc unI un xunu, u ImuInun
Susana, ucumu ImuInun un Jess u
InnquIn uquInc xunu fufIfIbI Iucxu.
Bana itsi uicsoi an u
DSiFsXQLxXLFsEDQD
(Mt. 13.1-9; Mr. 4.1-9)
4
Usu uIn cu uIsumuIfu unI Jess
nb
tsiorati timcamocxu. A
unIcumux cu Itsu munuux unu fIquIun
cxa. Usuu Icbtan ca Jesusan bana
itsi uicsoquin n bana uiquin
saquin cacxa:
5
An u bfu upc
unI cu un nunu upquin u bru sacai
cuanxa. Sacacx ca rarinx bainu
nipacaxa. Nipacc cu unIn umxu. Usa
Ic Isbtsini uxun ca uina pchiunn
euxu.
6
Rarinx ca maparau menu
nipacaxa. Nipacax coxbi ca a mexa
cxtmu uIsh chubmu uIn chushIuxu.
7
Rarinx ca muxau menu nipacaxa.
NIpucux coI cu Ifuuxu. IfuxunbI cu
muxan ab coquin mapurucxun
tuucmu Icn.
8
Usu unbI cu fufI u
bru ax me upnu nipacaxa. Nipacax
IUCAS7,8
144
coi canitancxun ca up oquin tuaxa.
Tuucx cu un bImI ItsuIfu, cien, Iuxu.
UsuquIn cutncxun ca Jesusan
munuma banaquin cacxa:
An an pabitan n bana cuac unin
cu un nuItunnbI sInnquIn cuutI Icn.
(Mt. 13.10-17; Mr. 4.10-12)
9
UIsuI quIc cufu u bfu upc ui
quIc bunu Ic quIxun cu un unnmIc
unIcumun uccxa.
10
Nuccxun cu
UnI Itsun unniamabi camina
xun un unnmIc u ununIn. En uIu
IsquIn cu utun n cushI Nucn Pupu
DIosun Innc u sInunImu. Atun
pubItun n uIxuncxun cuaquinbi ca
uIsuI quIc cufu quIxun ununImu. Usaa
utux Inun cunu bunu ItsI uIcsoquin
bana uixunin.
TXLFsEDQDLFsTXL[XDQ
Jesusan uia bana
(Mt. 13.18-23; Mr. 4.13-20)
11
Caxun ca Jesusan cacxa:
An u upc uni ui quic bana ax
cu suI quI quIc Icn: u bru
upcsaribi ca Nucn Papa Diosan bana
Icn.
12
Anan uni nic me iru anu
nipacc u bru, asaribi ca btsi btsi
unI Icn. An pabitan cuaquinbia
asfubI cu usu Ic quIxun sInnc
bma anu uxun ca a bana an nuitu
mu sInunI Nucn Pupu DIosnun Inux
i
uxmu Inun quIxun unI unshIn

utImunn upun munumIu.
13
Maparau
me bxbnua u bru nipacc usaribi
cu fufI unI Icn. A unicaman ca Nucn
Papa Diosan bana cuati cunquin a
an nuitunn sinania. SInnquInbI cu
maparau menu nipacc u bru
tupun Itsuumu usufIbI Ixun, Nucn
Pupu DIosun bunu uc cup umI
cuuIunun umI nIshquIn unIn utImoc
xun, tnquinma a bana manuquin
nia.
14
Muxau menua u bru
nipacc usufIbI cu fufI unI Icn. A
unicaman ca Nucn Papa Diosan bana
cuaquin a bana quicsubI oI cunu ItI
uI quixun sinania. Usaquin sinanibi
cu n menu Ic uIshI sInnun Itsu
uu uIsh cuntI sInunI, u brxa me
chucu muxau menuax an bimi upiti
pc
cma, usufIbI u unIcumu Icn.

15
Me upnua u bru nipacc, usaribi
cu fufI unI Icn. A unicamax ca Nucn
Papa Diosan bana asfubI cuuc Ixun
an nuitunubi racanaquin up oquin
sInnquIn, uIsuI cufu u Icbtanbi
nquinma a bana quicsubI oquIn uIu.
Atux ca u bru me upnu nipacax
cotancx canitancxun tuuIu uIsumuIfu
bimiu usufIbI Icn.
&DsVDLFsTXL[XQODPSDUtQxXLFsEDQD
(Mr. 4.21-25)
16
UInu Ic unnbI cu Iumpufn
bimitancxun u tm an bpnun
nunun unu uxtI tmfIbI nuntImu Icn.
UsuquIn uquInmu cu uxu xubunu
atsnc unicaman up oquin isnun, anu
lamparn nanti, unu nuntI Icn.
17
Uni
ItsIn Isnunmu uc ucumu ImuInun unI
itsin cuanunma quic banacama abi ca
unnc ItI Icn.
18
An n bunu cuuquIn
a bana quicsubI oquIn uc unI u cu n
bana itsiribia cuanun Nucn Papa
DIosun unnmItI Icn. Usu unbI cu un
n bunu cuuquInbI sInncmu unI, a, an
Isu unnxu quIxuun sInnc bunu u
camabi Nucn Papa Diosan manumiti
Icn. Usu uIn cumInu mItsun cuuc
banacama up oquin cuaquin, a bana
quicsubI oquIn utI uIn.
IUCAS8
145
Jesusan ca amia sinnc
unicama aintsi oia quic bana
(Mt. 12.46-50; Mr. 3.31-35)
19
saquian unicama bana uixuncb
u cu un tItu ImuInun un xuc
antu
unuu Jess Icnu bbacxa. Bbaibi ca
uIsumuIfu unun unuu Jess Ic u
tsItsIfuc uIn, u ufIIshI Iucxu.
20
Ic
atu isquin ca unin Jess cacxa:
Min titab ca min xuc
antu man
Icn. Ca mi istisa tania.
21
Uicaman cara Nucn Papa Diosan
bana cuanan an bana quicsabi oquin
uIu, ucumux cu n tItu ImuInun n
xuc
untu Icn.
mia
(Mt. 8.23-27; Mr. 4.35-41)
22
Btsi nt
un mun nuntInu IfuIu cu

Pufnpupu uc munun cuunun cu
cuan.
Cacx ca cuancxa.
23
Cuani ca Jess
nuntInu uxucxu. UxnbI suun up
IcuutsInquIn bcaquin parnpapa
bchuancb cu unpux mun nuntInu
Ifuucxu.
24
Usuu Icb racu
quin ca
un unnmIc unIcumun Jess
bsnquin munuma cacxa:
Cananuna nantin, ca bsut.
Cacx bsuquin ca Jesusan suan
ca nt
t canan bchnribi ca
bucubut quixun cacxa. Cacxshia
suan nt
ishimainun ca baca bchn

ribi nt
acxa.
25
Usoxun ca Jesusan an
Nucn Papa Diosan ca nu bfun
quIn uquInIu quIxun cufumInu
sinaniman?
Cacx ratuti racuti ca atxbi
canancxa:
UIsu unI cufu nx Ic? An cacxun
ca suannbi, bucnbI un bunu cuutIu.
fXQVKLQDWLPDxXXQL-HVXVDQ
Ss[FD, FXFKLEDFDPLTXLD
(Mt. 8.28-34; Mr. 5.1-20)
26
UsuquIunI GuIIIeu me uc munun
cuantancx ca Gadara menu bbacxa.
27
Bbutuncx nuntInuux Ibquiani
cuunIubI cu unshIn utImuu unI unu Ic
manuaxa uc an Jess mracxa. A unix
cu Itsu bufItIun unshIn utImuu uIsh
chupu puuImu Iunun xubunu Imu unu
unI munc unuIshI Ic Iucxu.
28,29
Itsu
oquIun unshIn utImunn umIcxun u
uIu cu unIn unI ItsI uboxunmu unun un
man risin nacxa. Usocxbi ca man
risi tcupubIunI unshIn utImunn
ImIcx unu unI Icmu menu usubII Ic
uIsh cuuncxu. Usu usha a mrai an
bmnon rantin purncxun ca Jesusan
unshIn utImu n uninuax ca chiquit
cacxa. Cacx munuma cunc
nquin
ca Jess cacxa:
Dios, nunu Ic, an Bchic Jess
cumInu mIx uIn. UIsutI cufumInu
uboin? E tmfumIxunmu cu ut.
30
Cacxun cu Jesusun uccxa:
UIsu cufu mIn un Ic?
Quia ca anu atsnc unshin
utImunun ItsuIfu Ixun quImIcxun a
unin cacxa:
Ex cunu ExcuIfu cuquIn unc uIn.
31
Cacbtun cu unshIn utImucumun,
quini cha nmnra, unu unshIn utImu
Ic, unu xuxunmu unun quIxun
bn
quin cacxa.
32
Catancxun ca
uIsumuIfu cuchI mut munun pushun pI
bucuc isquin cacxa:
Cuchinu ca anu atsnun nu xut.
Cacxun ca Jesusan ca cuantan
cacxa.
33
Cucx cu unshIn utImu u
uninuax chiququianx cuchinu
cumxbI tsuquIquIunI ubquiani cuanx,
cutnuax parnpapanu rucubuti
bacamiqui cacxa.
IUCAS8
146
34
Usuu Iu IsbIunI cu un cuchI bfun
c unIcumun ubquiani cuanxun, ma
chunu Ic unIcumu ImuInun mu
chucmunu Iccamaribi xubu itsi xubu
itsinu cuanquin uixuancxa.
35
uixunquian chanioia cuati ca uisai
cufu u ucumu Iuxu quIxun IsI fIquIun
cxa. Riquiani Jessnu cuanx uxun ca a
unI unuux uIsumuIfu unshIn utImu
chiquc u un Issumu uIsh, chupa
pauax sinan mnushI uIsh, Jess
tunIn tsc Isucxu. Usu Ic u unI IsI cu
racu
cancxa.
36
Usu uIn cu un
isccumun uIsuI cufu unshIn utImuu
uni pxcaxa quixun axa riquianc
unicama uixuancxa.
37
uixuncxun
cu u mecumunu Ic unIcumun
racu
iraquin an ntnuuxu cuuntnun

quixun Jess cacxa. Cacx man
nuntInu IfuquIunI cu cuuncxu.
38
CuunIubI cu unuuxu unshIn utImu
chiquc uni an ab cuancatsi quixun
Jess cacxa. Cacxunbi ca Jesusan an
xubunuu cuuntnun quixun xuquin ab
cuunxmu Inun cucxu.
39
Caquin ca
saquin cacxa:
Min xubunu ca cuantan. Cuantanc
xun cumInu mIn uIntsI Ibucumu uIsoxun
cara Nucn Papa Diosan mi pxcaxa
quIxun uIxuntI uIn.
Usaquian cacx cuanxun ca an aintsi
IbuIshImu u mu chunu Ic unIcumu,
uIsoquIn cufu Jesusun u uxu quIxun
uixuancxa.
-DLURFDFsXQLQEsFKLFsLPDLQXQ
[DQXLQVtQFsxXLTXLFsEDQD
(Mt. 9.18-26; Mr. 5.21-43)
40
Uc munnuux Gudufu menu Ic
unicama btsini ca Jess anuaxa
cuanpunc nc manan utcancxa.
UtcnIu cu uIsumuIfu unI pufnpupu
cub ricuatsinxun caancxa.
41,42
Cun
cxa bbaia ca anu judos unicama
tim
c xubunu Ic upu uchshi, Jairo

cac, un unu cuunI u tunIn funtIn
puruni tsbuquin Jess cacxa:
En InI bchIc cu ufutsushI Icn,
mcn rab
ImuInun fub
baritiau ca
ux Icn. Cu InsInun I bumuIu. A pxcui
cumInu n xubunu cuuntI uIn.
Cucx ub cuunIu cu uIsumuIfu unIn
Jess chacatisaira ocxa.
43
A unicama nb
tsi ca achshi xanu

Insnc Iucxu. A xanux ca mcn rab
ImuInun fub
bufItIu ImIu ushbI un ImI

nt
cmu Iucxu. Btsi btsi rucuturuan

roncxun a cupoquin an ucama
cuIbI cu pxcumu Icn.
44
Usu Ixun
ca Jesusun cu pxcutI Ic quixun
sinani, a caxu cuanquin an chupa
ticacxa. Ticashi ca an imic nt
acxa.
45
UsuI Icbtan ca Jesusan cacxa:
UIn cufu tIcux?
Cacxun cu u fupusu Ic unIcumun
n cunu mI ucmu uI quixun
cacxa. Camaxunbia usaquin cacbtan
cu Pedfo ImuInun ub Ic unIcumun
cacxa:
MI cu uIsumuIfu unIn tItIcuquIn
chacatisaira oia. Usu unbI cufumInu,
uIn cufu tIcuxu, quiax quin?
46
cacxa:
En cushIn cu unI pxcuxu quIxun
cunu n sInunnshI ununIn. Usu uIn
cunu ununIn, achshI unIn cu tIcuxu
quixun.
47
Usai quia cuati, un cu ununIu
quixun sinani racuti brrui, anu
cuanx an bmnon rantin puruni
tsbuquin ca axa pxcc xanun,
unicaman cuamainunbi, uisacasquin
cara a ticaxa quixun uixuanan an
chupa ticashia pxcc aribi Jess
uixuancxa.
48
uixuncxun ca Jesusan
cacxa:
En cunu mI pxcutI uI quIxun
asrabi sinani camina pxcan.
ChumushI uIsh cu cuuntun.
IUCAS8
147
49
Usaquian Jesusan cacbtanbi ca
an xubunuax uquin unin anua judos
unicama tim

a cacxa:
Min bchic ca uaxa. Cu umu Icn.
Usu uIn cu Jess uncbI bunxunmu ut.
50
Caia cuaquin ca Jesusan cacxa:
Racu
uxmu cu It. En cunu mI

uquIntI uI quIxun cu sInun. Usaquinmi
sInncb cu pxctI Icn.
51
UsuquIn cubIunI cuunbuItI u upun
xubunu bbaquin ca Pedro, Juan,
Jacobo, ucumu ImuInun xu xunun pupu
ImuInun un tItu, acamaxshi ab
atsnun atsnmiquin, uni raricama
mInshI brnun quixun cacxa.
52
Usai
xubunu atsnquian cuacxbi ca ini
bunan mscuti rarumabacxa. Rufumu
batiabi ca Jesusan cacxa:
Inxmu cu It. Xu xanu ca ucma
Icn, cu uxuxu.
53
saquian cacxunbi, ca uaxa,
usu uIsh cu bf umu Ic quixun
unnquIn cu usncuncxu.
54
Usoquian
usncuncxunbi an mcnan mnquin
biquin ca Jesusan munuma banaquin xu
xanu cacxa:
Xu xanu, ca nirut.
55
Usoquian cacxshi ca basqui
niruacxa. Nirucbtun cu un uIntsI Ibu
ca pimit quixun Jesusan cacxa.
56
Usoia isi ca an papa an tita cuni
ratira ratacxa. Ratutia ca Jesusan
cacxa:
Mitsnmi isc u n camina uibi
uIxuntImu uIn.
%DQDxXL[XQXDQDtQXQiQPLFs
unicama Jesusan xua
(Mt. 10.5-15; Mr. 6.7-13)
9
1
Usu uIn cu Jesusun un unnmIc
uni mcn rab
ImuInun fub
a
timxun cacxa:
Annmi uninua unshin
utImucumu chIquunun unI Insnccu
mufIbI pxcunun cunu n cushI mItsu
InunIn.
2
Usoquin catancxun ca Nucn
Pupu DIosun cu mI cutumc unicama
uInun ImItI Ic quixun unicama
uIxuunun Insnccama pxcunun
quIxun un unnmIc unIcumu xuucxu.
3
Xuquin ca cacxa:
BuIn cuunquIn cumInu u buntImu
uIn. Tsati, burasa, piti, curqui buanima
cumInu uncIshI cuuntI uIn. Rab
cumInu umI puutI chupu buntImu uIn.

4
UInu Ic unIn xubunu cufumInu unu
Inux utsInI, anuishi camina antan
untun uxtI uIn, annmi a manuax
cuuntI ntu utmainun.
5
UInu Ic
munu Ic unIcumun cufu mItsu
biisama tanan mitsun bana cuaisama
tania, an manuax cuani camina anu
Ic unIcumun, mitsun bana cuatma ca
Nucn Pupu DIosun Iscx uIsumu Ic
quIxun unnun, mItsun tuxucunu Ic
me cupc tucubIunI cuuntI uIn.
6
Usaquin caquian Jesusan xucx camabi
munu cuunquIn cu unu Ic unIcumu up
bana, unun utux Nucn Pupu DIosnun I
cunun, uixuancxa. uixuanan ca uni
Insnccama pxcacxa.
Juan, DQXQLQDVKLPLFs, ax bama
(Mt. 14.1-12; Mr. 6.14-29)
7
UnIcumun Jesusun uc ucumu
chunIoIu cuutI cu GuIIIeunu Ic upu,
Herodesnx uI cufu ux Ic quiax
sInncusmucxu. Rarinx ca Juan, an
uni nashimic, ax ca bamaxbi basquiaxa
quiax quiacxa.
8
Rarinx Elas ca
utcanxa quimainun ca rarinx an
Nucn Papa Dios quic bana uni uixuan
unicama achshI supI cu bumu ushbI
basquiaxa quiax quiacxa.
9
Usai
quicb sInncusmuI cu Hefodes quIucxu:
EnbI cunu Juun tbscamian. Usa
unbI cufu u unI cumubI unIn chunIoc
ux uI Ic?
IUCAS8,9
148
QuInquInbI unnquInmu cu Jess
istisa tancxa.
Jesusan cinco mil uni pn pimia
(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Jn. 6.1-14)
10
Usu uIn cu un unnmIc unIcumun,
an xucx cuanx anu utcnxun utun uc
ucama Jess uixuancxa.
uixuncxun cuatancxun ca Jesusan
BtsuIdu mu ufumu unu un unnmIc
unIcumu buncxu.
11
Usu uIn cu anu
cu Jess Ic quixuan chanioia
cuabiani, u nuIbIunI cuunx uIsumuIfu
unI unuu Jess Ic unu cuuncxu. Usaa
Itsu unI fIquIunIu cu Jesusun ucumu
nuibaquin, Nucn Papa Diosan ca axa
mI cutumc unIcumu uInun ImItI Ic
quixun uixuancxa. uixuanan ca
Insnc unIcumu pxcucxu.
12
UsuquIn ucba bari cuabcbtan
cu un unnmIc unIcumu mcn fub
ImuInun fub
, an anu cuanxun Jess

cacxa:
En mex cu unu unI Icmu me Icn.
Enu Iuxmu unIcumu cuuntnun camina
cutI uIn. Cuunxuun ufI Ic mucumu
ImuInun u mecumunuu utxu unu uxtI
bufIunun utun pItI bItnun camina xuti
uIn.
13,14
MItsun cu pItI Inun.
Cacxun cu unuu uIsumuIfu, cinco mil
unI uIn, un unnmIc unIcumun
cacxa:
Nun piti ura ca mcn achshI pn
ImuInun tsutsu fub
IshI Icn. Sapi

cananuna unicama piti maruxuni cuanti
uIn.
Unicama basinu cincuenta
cincuenta bucubunun ca cat.
15
Cacxun ca unicama tsbunun
cacxa.
16
Cac
xa unicama bucubuan ca
Jesusan mcn achshI pncun tsutsu
rab
bIxun munmI bsuquin isquin

xun pncun tsutsu tucupuxun un
unnmIc unIcumu Inncxu, axa
bucubuc unIcumu Innun quixun.
17
Jesusun Inncxuun un unnmIc
unicaman mtcacxun ca unicama
cumuxunbI puchquin piacxa.
Puchquin piia sn
un cu usuI IIsu
umabia txc pncun tsutsu un
unnmIc unIcumun mcn fub
ImuInun fub
cuqu bucaquin biacxa.

Pedronan PL[FDPLQD&ULVWRDL
TXL[XQ-HV~VFD
(Mt. 16.13-28; Mr. 8.27-29)
18
Nt itsan Jess an Papa Diosb
bunumuInun cu un unnmIc unIcumu
xshI ub Iucxu. Anu Ic cu Jesusun
un unnmIc unIcumu ucquin
cacxa:
UI cufuIsunu x uI quIux cufu
unicama quin?
19
Cacxun ca cacxa:
Rarinx ca quia, mix ismina Juan,
an uni nashimic, u uIn. Rarinx ca
quia, mIx IsmInu EIus u uIn. Rarinxribi
ca quia, mix ismina an Nucn Papa Dios
quic bana unicama uixunc unicamaxa
bama a achshInxu busquIc u uIn.
20
unicama cacxa:
mItsux x cufuIsnu uI uI quIn?
Quia ca Pedronn cacxa:
Mix camina Cristo, Nucn Papa
Diosan nu unun xuti, axa uti nun
canc, u uIn.
[FDQDXQLQDFs[EDPDWL
DLTXLi[D-HV~VTXLD
(Mt. 16.20-28; Mr. 8.30-9.1)
21
saquian Pedronn cacxun ca
Jesusun uIbI Pedfo quIc bunu uIxun
xunmu unun quIxun un unnmIc
unicama cacxa.
22
Canan ca cacxa:
IUCAS9
149
UnI Inux Nucn Pupu DIosnuux u,
x cunu utImoc ItI uIn. ImuInun cu
caniacccamab judos sacerdotenn
cuno bunu unnc unIcumux, n
bana cuaisama tani, mI nIshtI Icn.
EmI nIshquIn cu unI ItsI umItI Icn.
UsuquIun ucx bumutuncx cunu fub
nt Inxu pcaracb busquItI uIn.

23
Usu uIn cu unu Ic unIcumu Jesusun
saquin cacxa:
24
Uin cara an
cuncsu oquIn uI, n ntnu upitax
tstishi sinania, ax ca Nucn Papa
sInnquInmu uIsuI cufu IquInbI mI
ub ItI Icn.
25
Unix ca n ntnuax
Pupu DIosmI sInncmu uIsh un ntnu
ub ItImu Icn. Usu uIn cu uxu bumuc
b un ucumu ux uncbIu bIc Icn.
26
UI unIx cufu nun ItImI fubIunun n
bana quicsuI ItImI fubInIu, a unxa
nun ItImI cunu unI Inux unuux u uIsh
cuuntuncx xfIbI fubntI uIn, n Pupu
DIosb Apu Ituncx un ngeIcumub
utcni.
27
Usu unbI cunu userabi mitsu
cain, uxu nu b Ic unI furinn ca
bumucmu puIn Ixun mI cutumtia
uInun ImIcxun, Nucn Papa Dios ca
asfubI utun cushI Ic quIxun IstI Icn.
-HV~VEsWVLD
(Mt. 17.1-13; Mr. 9.2-8)
28
catancx ca mcn achshI ImuInun fub
ImuInun uchshi ntsu Icb an

unnmIc unI fufI bIunI Pedfocun
Juan, Jacobo, acamashi buani Jess
mutnu Nucn Pupu DIosb bunuI
cuancxa.
29
Anu cuantancx bbatancx
an Papa Diosb banai ca an bmnan
btsiacxa. Btsicb ca an chuparibi
uxuIfu uIsh Ichu IchuquIc Iucxu. Usaa
Iu cu Pedfo, Juan, Jacobo, acaman
isacxa.
30
Usu Ic Isunun cu fub
uni,
MoIses ImuInun EIus, Jessb banaia
isacxa.
31
Atun iscx ca a uni rabtax
Nucn Papa Diosan cushan ichquin
pcac nb
tsI Iucxu. Usu uIsh ub

banaquin ca Jess, unan bicxa Jerusal
nuax bamati, acama uiquin cacxa.
32
Usa
uIn cu uxcnan tnncxbI uxquInmu
Pedfo ImuInun ub Ic unI fubtan Jess
btsIc Isunun ub Ic unI fub
aribi
isacxa.
33
Moissbtan Elasnn a biania
isquin ca Pedronn Jess cacxa:
Uisa cara rab
ImuInun uchshi xubura

mItsu uxntI ItI Ic? Minan achshi
ImuInun MoIsesnun uchshI ImuInun
Elasnanribi achshI cunununu utI uIn.
Up oquin sinanima ca Pedro usai
quiacxa.
34
Usaa quicbtainshi ca
cuinan acama mapuacxa. Usocx ca
Pedro, Juan, Jacobo, acamax
racu
acxa.
35
Racu
quin ca cun
mucaxa sai banaia cuacxa:
Enx cu n nuIbuc buc bchic
Icn. An bana ca cuacan.
36
sai banaia cuatancxuan iscx ca
JessshI unu Iucxu. Usuu Iu Isunun
cuuxunbI cu Pedfo ImuInun Juun,
Jacobo, acaman ui unibi uixuanma
Icn.
fXQVKLQDWLPDQsQEsUsUXPLFs
WXi-HVXVDQSs[FD
(Mt. 17.14-21; Mr. 9.14-29)
37
Usuu Ion pcaracba Jess
mutnuax ubcb cu uIsumuIfu unI u
bai cuancxa.
38
A unicama achshI
nn ca cunshquin Jess cacxa:
En bchic ca is. Bchic itsiuma
cunu uIn. AIsu tunquIn cumInu
IUCAS9
150
pxcuxuntI uIn.
39
NunshIn utImunn
ImIcx cu ItsuI cuncnI un cuun
bacux banan an namiribi nimti
brruia. UsuquIn uI cu n bchicnuax
chiqutisama tania.
40
Usu uIn cunu mIn
unnmIc unIcumu u chIqunxunun
can, cacxunbI cu ucusmuxu.
41
unicama cacxa:
Mitsun camina Nucn Papa Dios ax ca
asfubI cushI Ic quIxun sInunImun.
Camina ami catamisama tanin. Mitsxmi
ami catamnun carana uiti ntn mitsu
unnmItI uIn? UItIshI oI ntn cufunu x
mItsu cup mus nuItutI uIn?
Usaquin caquin ca a uni nu cu mIn
bchic bt quixun cacxa.
42
Cacxuan bc
xa aia ca unshin
utImunn menu nIpucmiquin an nami
nimtia brfunun ImItcancxa.
UsuquIun ImIu chIqunun caquin
unshIn utImu chIqunxun cu Jesusun u
tu pxcucxu. Pxcuquin ca an papa
cu usbI Icn, cu IquIn quixun
cacxa.
43
UsuquIn uIu IsI cu unu Ic
unicama Nucn Papa Diosan cushnshi
cu Jesusun usuquIn uxu quixun
sInnan un cushIx cu btsI cushIsu
muIfu Ic quixun sinani ratacxa.
TXLi[D-HV~VTXLWsFsDQ
(Mt. 17.22-23; Mr. 9.30-32)
An cu btsI unun ucmu u uIu
quixuan unicaman uimainun ca Jesusan
un unnmIc unIcumu suquIn cucxu:
44
CumInu up oquIn cuutI uIn. Cuaquin
cumInu mItsun uIsu IxunbI munutImu uIn,
unI Inux Nucn Pupu DIosnuux u cu
unIn un fufI unI umInun unI InntI Icn.
45
Usuu quIubI cu utun cuumu Icn.
Atun cuuxunmu unun cu Nucn Pupu
DIosun utu cuumIumu puIn Icn. Usa
uIn cu up oquIun uIxunun Jess cutImI
un unnmIc unIcumu fucu
acxa.
Uix cara btsi unicamabtan
sn
QPDLUDLFsTXLFsEDQD
(Mt. 18.1-5; Mr. 9.33-37)
46
Jesusun unnmIc unIcumux cu
uInu Ic nucumu uchshinxira cara
nub sn
nmu Ic quiax atxbi

ucucunncxu.
47
ucacanania atun
sInun unnquIn cu Jesusun tu uchshi
bixun a rapasu nitsancxa.
48
Nitsnxun
cu un unnmIc unIcumu cucxu:
UIcumun cufu mI sInnquIn n
tusufIbI Icu, uumara ca, quixun unin
sInnc unI u uquInsu Ic nuIbuquIn
uquInIu, un cu fIbI uquInIu. Usaquin
uquIn cu IshImu, n Pupu DIos, an
nu unun xuu, ufIbI uquInIu. An cha
ItI sInnquInmu unI ItsI uquInc unI u
ca Nucn Papa Diosan btsi unibtan
sn
nmaira isia.
An nu uicma uni, ax ca
QXEsXStLFsTXLFsEDQD
(Mt. 9.38-40)
49
saquin Jesusan cacxun ca an
unnmIc unI, Juan, an cacxa:
Nun cananuna uni achshinan,
Jess ca n uninuaxmi chiquti cunia
quIxun cuquInshI unshIn utImu unInuu
chiquinia isan. Isquin cananuna nub
nIcmu Ic, usoquIn uxunmu unun cun.
50
UsoquIn uxunmu unun cumInu
cutImu uIn. Axa nu ui quicma uni ax
cu nub up Icn.
III. JERUSALENUA JESUS CUAN
(9.51-19.28)
-HVXVDQ-DFRERLPDLQXQ-XDQxXFi
51
Anan an Papa Diosnu cuantcnti
nt ufumu uIn cu Jesusun JefusuIenu
cuantcntI sInncxu.
52
Cuanuxun ca
uni rari anpan rcu
nquiani cuanun
IUCAS9
151
xuacxa. Xucx cuanx Samaria menu
Ic mu uchshinu bbaxun ca uinu
cufu Jess un unnmIc unIcumub
uxtI Ic quIxun bufIucxu.
53
Bariabi ca
unu Ic unIcumun ax ca Jerusalnu
cuania quIxun unnquIn un munu
ImItI cuunmu Icn.
54
Usuu Iu oI
nishquin ca Jacobobtan Juann Jess
cacxa:
Nanuax uxan tsin atu cunun
nu cati caramina cunin?
55
Cacx cuainacquin isquin ca
Jesusan u caquin cacxa:
UsuquIn cunununu utImu uIn.
MItsux nun IxunbI cumInu uIsuIfu cufu
n unI ItI Ic quIxun ununImun.
56
Nucn Pupu DIosnuux u, x cunu unI
utImonux umu uIn. Atux upiti
bucunun I
minux cana uacn.

Catancx cuanx ca btsi manu
cuancxa.
$EsFXDLQVDWDQFsXQLUDtULxXL-HV~VTXLD
(Mt. 8.18-22)
57
Bain cuania ca achshi unin Jess
cacxa:
Uinu caramina mix cuani anuribi
cunu x mIb cuuntI uIn.
58
u pchiunx ca anua batsi oti
nuu Icn. Cupu InxbI cu un unu uxtI
quiniu Icn. Usu unbI cunu unI Inux
Nucn Pupu DIosnuux u, x unu
uxtIumubI uIn. Usu uIn supI cumInu
b cuuntImu uIn.
59
Catancxun ca Jesusan uni itsi
mI sInunI cu b cuunI ut cacxa.
Cacxun ca cacxa:
MIb cuuntI unbI cunu n pupunu
pain cuainsa tanin. A bumuIu muntun
cx cunu mIb cuuntI uIn.
60
Axu Nucn Pupu DIosmI sInntI
sama tanc uni, an bamac uni manun
anan camina min, mI cutumtia ca
Nucn Pupu DIosun unI uInun ImIu
quIxun unIcumu uIxunI cuuntI uIn.
61
Cacbtan ca uni itsnribi cacxa:
Ex cunu mIb cuuntI uIn, unbI
cunu uxu n xubunu Iccama pain
bfunxu Inun cuI cuuntI uIn.
62
Enx cu su Icn. An vaca bnn
buncxuan me tucabianmainun man
pufnn xo tunc uni an ca amami
umumIu IsquIn utImuquIn un uInu
umIu. Usaribiti ca uni Nucn Papa Dios
cuncsubI oquIn u utI munuquIn
btsI btsI oquIn sInnc ux un unI
IIsumu Icn.
Setenta unicama Jesusan
bana uixunun quixun xua
10
1
Usuu Icbtan ca Jesusan
btsI btsI me ImuInun btsI
btsi manu bana uixuni cuanti
sInncxu. UsuquIn sInnquIn cu un
unnmIc unI mcn fub
ImuInun
rab
acama xuquinma, uni rari setenta

castancxun rab
rab
, uinu cuanti cara

un sInnxu unu utux puIn cuunun
xuacxa.
2
Xuquin ca cacxa:
AIsumuIfu unxu mI sInntI unbI
cu un utu mI sInnun uquIntI unI
ItsumushI Icn. Usu uIsh cu nunua
uIsumuIfu u bImI unbIu un bItI unI
ItsumushI, usufIbI Icn. Usu uIn cumInu
Nucn Pupu DIos uxu mI sInnc
unIcumun Ibu, u uctI uIn, un unI mI
sInnun uquIntI unIu Itsu xunun, bimi
Ibu unun un bImI bItI unI xucsaribi
oquin.
3
CumInu cuuntI uIn. En cunu
cufnefo Inun nc nb
tsInu Icsaribi
Inun mItsu xutIn. NquIn cu Inunn
carnero binuxun baratia. Usaribi oquin
ca axa mitsumi nishc unin mitsu
utImocutsI quIxun sInntI Icn.
UsuquIun sInncbbi camina axa
mitsumi nishc uni ami nishi ab
utImonuntImu uIn.
4
Burasacun
IUCAS9,10
152
camina curquI buntImu uIn, taxaca
ItsI cumInu buntImu uIn. Bain cuani
cumInu nIfucux ufun unIb bunutImu
uIn.
5
AnumI ItI xubunu utsnquIn
cumInu unu Ic unIcumuxu chumashi
Inun Nucn Pupu DIos ucxuntI uIn.
6
A xubunu Ic unIn mItsub up Ixun
mItsun bunu cuutI cu mItsxmI unu uIn
cunI chumushI ItI Icn. AnbI cu
mItsub up IIsumu tunquIun un mItsun
bana cuaisama tanc unicamax usai
ItImu Icn.
7
Camina xubu itsi xubu
ItsInu Ib
quIntImu uIn, anu panmi

atsnc xubu anuishi camina antan
untun uxtI uIn. Anuxun camina piti u
ImuInun xutI u u unu Ic xunun
mItsu Inncxun pItI uIn. An u
mxunc uni a ca an u mmic unin
cupoia. Usu uIn cumInu utun mItsu
Innc u u pIIshItI uIn.
8
Cuanx manu
bbaia up oquin mitsu biquian mitsun
bana cuaisa tancbtan camina anu
Ixun uIsu pItI u cufu mItsu InunIu u
pItI uIn.
9
CumInu unuu Ic Insnc
unicama pxcuquin, mI cutumtia
Nucn Pupu DIosun unun u uInun ImItI
nt cu ufumu Ic quIxun cutI uIn.
10
Cuanx manu bbuIu unu Ic
unicaman mitsu up oquin biquinma
mitsun bana cuaisama tancbtan
cumInu unu Itsu unI Ic buI, anuxun
suquIn cutI uIn:
11
Nunu mitsu cac
bana cuatma ca Nucn Papa Diosan
Iscx uIsumu Ic quIxun mItsun
unnun cunununu nun tuxucunuu Ic
mItsun munu Ic me cupc
tr
nbianin. Nux cuunc unbI cumInu

unntI uIn, axa Jessmi catamccama
Nucn Pupu DIosun unun uInun ImItI
nt cu ufumu Ic quIxun.
12
En cunu
mitsu cain, Sodomu munu Ic unIcumu
ca an bana cuaisama tanc cup Nucn
Papa Diosan castcancxa. Usamaira
oquin castcunc cu u munu Ic
unIcumu un mItsu bIcmu cup ItI Icn.
%sWVLEsWVLsPDQXLFsXQLFDPDQ
Jesusan bana cuaisama tan
(Mt. 11.20-24)
13
Corazn manuax uc unicama
ImuInun BetsuIdunuux uc unIcumu,
mitsu cana asrabi cain, mitsun
munuxun n cushnbI n u ucsaribi
oquIn TIfo ImuInun SIdn unuxun n
uIn cu unu Ic unIcumu un uchucumu
nI mI sInun Itsunxu. An uchu cup
mus nuItutI sInunutI cu chupu chquic
pauanan chimaputan mashiquia
Itsunxu.
14
Usu uIn cu unun un cumubI
unI un u uc IstI ntn, TIfo ImuInun
SIdnu Ic unIcumu ucsamaira oquin
Nucn Pupu DIosun mItsu uchoquIn
castcuntI Icn.
15
Capernamnuax uc
unicama, mitsun caramina sinanin,
camina Nucn Papa Diosan ntnu ItI
uI quIxun? Camina anuma, anua uni
uIsumucumu bumutuncx cuunc, anu
ItI uIn.
16
Caxun ca a xuti unicama saquinribi
cacxa:
An mitsun bana cuac uni, un cu n
banaribi cuatia. ImuInun cu un mItsun
bana cuaisama tanc uni, un n
banaribi cuaisama tania. An n bunu
cuaisama tanc uni, an ca Nucn Papa
Dios, un n menu xuu, an banaribi
cuaisama tania.
6HWHQWDXQLFDPDD[D-HV~VQXXWsFsDQ
17
Bana uixunuan xucxun ca a
setenta unicaman uixunbtsini
utancxun Jess usoquIun u uccama
uixunquin saquin Jess cacxa:
Minmi nu xuc ca unshin
utImunnbI nun bunu cuuxu, nun nu ca
chiqut cacx ca uninuax chiquaxa.
18
Usa ca. Cun nunuax menu
bntIshI IbcsufIu unshIn utImunn
IUCAS10
153
upu Sutuns nunuax nipactia cana
isacn.
19
CumInu unntI uIn, n cushI
cunu mItsu Inun. En mItsu Innc uIn
cumInu funu ImuInun nIbuntu umutIbI
usbI ItI uIn, uIsoquIn cufu mItsu uIsu
tania, tunquInbI cu unshIn utImunn
mItsu utImu Icn, uisa unbi ca mitsu
uisabi oima.
20
NunshIn utImunn
mitsun bana cuac cup cuncsamaira
oi camina mitsun ancama ca Nucn
Papa Diosan ntnu Ic quIfIcunu uc
Ic quIxun ununI cuInfu cuntI uIn.
-HV~VFX
an
(Mt. 11.25-27; 13.16-17)
21
Usaquin catancxun ca Jesusan, an
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcx upItI
cunquin, an Papa Dios cacxa:
n Papa Dios, mIxmI nu ImuInun
menu Ic ucumun Ibu Ic cunu mI
rabin. AmI unI unnmItI u u cumInu
un u unnc unIcumu unnmIquInmu
un u unInfucmu unIcumu unnmIun.
UsuquInmI uc cup cunu mI fubIn.
UsuquIn utI cumInu mIx cuun.
22
Usaquin an Papa Dios catancxun
cu Jesusun unu Ic unIcumu umIfIbIshI
cacxa:
En Pupu DIosun cu cumubI un
sInun unnmIuxu. UInu Ic unnbI cu
uIsu unI Iunun uu uI cufunu x uucn
quIxun ununImu. En Pupu DIosun cunI
cu ununIu. UsufIbI oquIn cu uInu Ic
unnbi, uIsu cufu Nucn Pupu DIos Ic
quIxun ununImu. An Bchic, n cunI
cunu ununIn, ImuInun cu u n uIsuIfu
cufu ux Ic quIxun unnmIsu tunc
unIcumu unfIbI ununIu.
23,24
Catancxun ca Jesusan uni
rafInun cuutImu ImuInun utInshI
cuunun quIxun un unnmIc unIcumu
saquin cacxa:
En cunu mItsu cuIn, x ucmu pun
uIn cu bfmu un Nucn Pupu DIos
quic bana uni uixunc unicama
ImuInun upu unIcumunfIbI, Cristo ca
utI Ic quIxun uIquIn cuno bana
unnquIn, uIsuI cufu ItI Ic quIxun
IstIsu tunquInbI Ismu Icn. Uisa bana
cufunu uIxuntI uI quIxun cuuIsu
tunquInbI cu cuumu Icn. Usu unbI cu
an, mItsun ucsaribi oquin, n u uIu
Isunun n unI bunu uIxunIu cuuc
unicamax cuinra cunia.
6DPDULDQXLFsXQL-HVXVDQxXLD
(Mt. 22.34-40; Mr. 12.28-34)
25
uni achshinn ca uisoquin caraisa caia
quIxun unncutsI quIxun sInnquIn
Jess suquIn uccxa:
Au cufunu x uInun uIsh xnibua
unbI Nucn Pupu DIosb Inuxun utI
uIn?
26
Moissnn cuno banax cara uisai
quin? Min iscx cara uisai quin?
27
Cacxun ca a unin Jess cacxa:
Ca quia, MIn Ibu DIosmI cumInu
asrabi cuni cmImu sInntI uIn. Usa
uIsh cumInu umI cutumtI ux cunc
subI oshI ItI uIn. Iunun cumInu mIxmI
brancacsaribi oquin min aintsicama
nuIbunun uxu uquInsu Ic uquIntI uIn".
28
Up oquIn cumInu cun. Usoquin
uI cumInu uInun uIsh xnIbuu unbI
Nucn Pupu DIosb ItI uIn.
29
Usoquin cacxun ca an Moissnn
cuno bunu unnc unIn umIfIbIshI
uctcncatsi quixun Jess catcun
cxa:
En uIntsIcumu ucsaribiquin
carana ui unicamaribi nuibaquin
uquIntI uIn?
30
Cacxun ca Jesusan saquin cacxa:
Enx cu su Icn. Achshi unix ca
bain Jerusalnuax, Jeric manu cuanxa.
Cuaniabi ca an u mcamac unicaman
bIxun un ucumu bIunun un chupucu
IUCAS10
154
maribi bianan bamatisoquin mxun
fucnbIunxu.
31
Usobiania an mcamac
unicamax cuan ca judos sacerdote
achshi, ux u buIn uquIn unI fucc
mraquin isaxa. IsquInbI cu futInshI
bianxa.
32
RutnbIunIu u sucefdote cuun
ca btsi sacerdoteribi, Levitan rbnqui,
ax uaxa. UquIn cu buI umo fucc uni
isaxa. IsquInbI cu unfIbI u unI futInshI
bianxa.
33
Usoquian a rabtun futnbIun
cbbI cu SumufIu menu Ic unI uchshi
a banribi uaxa. UquIn buI umo fucc
isquin ca an cuni a uni nuibaxa.
34
NuIbu
quin ca anu cuanxun ronquin xni ro
ImuInun vIno unun uxu. Atuncxun ca
anua taccamaribi chupa sanin
tcrcaxa. Usotancxun anan nic an
uInunu ufubIunquIn bunxun cu
achshI unIn xubunu fucnxu. Usoxun ca
anuxun ronan pimiquin branxa.
35
UsoquIun oon pcaracb cuanquin ca
a unin, curquI InnquIn xubu Ibu cuxu:
En unI cumInu bfunxuntI uIn.
Branquinmi n curqui cuquin
mInunnfIbI uquInIu cunu utcnquin mi
cupotcntI uIn.
36
Usoquin Samaritano uiquin
catancxun ca Jesusan an Moissnn
cuno bunu unnc unI cucxu:
An u mcamac unicaman mtun
cxun bai rapasu bianc uni a ca rab
ImuInun uchshi unin mraxa.

MfuquIn cufu mIn sInncxun a
unIcumu uInu IcInfu fucc uni a
nuIbuquIn un uIntsI uquIncsaribi
oquIn uquIunx?
37
Usaquin cacxun ca cacxa:
An un uIntsI uquIncsaribi oquian
uxu fucc unI uquIc ux cu uxIfu
tsIuncuutsInI uc unI u Iuxu.
Usa ca. Usaribi oquin camina
mInmI mIn uIntsI nuIbuquIn uquIncsu
ribi oquin uni itsiribi nuibaquin
uquInsu Ic uquIntI uIn.
0DUWDLPDLQXQ0DUtDxXLTXLFsEDQD
38
Bain cuana achshi manu bbaia
cu unu Ic Muftu cuc xunun un
xubunu Jess atsnmiacxa.
39
Atsntun
cxuan bana uixunia ca Martann
xucn, Mara, uxfIbI unu Ixun, u tunIn
tsxun Jesusan bana up oquin cuacxa.
40
Maranan bana cuamainun ca
Martann Jesusan bana cuaquinma piti
ufuunun btsI btsI u ucxu. AquIn cu
anu cuanquin Jess cacxa:
Caramina isiman, n xucnun cu
uquInImu, InshI cunu u uIn. Eu u
uquInI unun cu cut.
41
Marta, Marta, mIx cumInu Itsu u
utI sInunI bntin.
42
Usu ucumu utI
usbI unbI cu n bunu cuutI, ax btsi
u utI sInncsumuIfu oquIn sInntI
usbIIfu Icn. Mufunn cu usuquIn utI
sInnxu. Usu uIn cunu n u uxunmu
unun cutImu uIn.
saquin cati Jesusan uia
(Mt. 6.9-15; 7.7-11)
11
1
Nt ItsIn un Pupub bunutun
cxa snnIu cu un unnmIc
uni achshinn Jess cacxa:
Juunn cu un unnmIc unIcumu
Nucn Pupu DIosb bunutI unnmIuxu.
Usaribi oquin camina nuribi ab banati
unnmItI uIn.
2
cumInu soquIn cutI uIn:
En Pupu DIos, nunu Ic, mix
camina asrabi min sinan upira
uIn. Usu cumInu mIx uI
quiax ca camabi uni mi ui up
bunInshI bunutI Icn. An Apu
Icu cumubI unIn mI fubItI cunu
cunin. UsuquIun mI unun
cumInu ImItI uIn. Min ntnu
IUCAS10,11
155
xuun ngeIcumun ucsaribi
oquian n ntnuxun unicaman
mix cuncsubI oquIn utI cunu
cunin. UsuquIun unun cumInu
ImItI uIn.
3
Br ntn camina
nun piti anun nux tsti a nu
InntI uIn.
4
Unun nu utImoc
xunbInu ufIbI utImoquInmu u
ucumu sInnquInmu munuc uIn
cumInu nuxnu uchuccama nu
tr
nxunquIn munutI uIn.

NunshIn utImunn upun nu u
utImu umIxunmu unun cumInu
nu bfuntI uIn.
5,6
c unicama cacxa:
Enx cu su Icn. Micama achshI
nx camina axa mib nuibananc unin
xubunu im
nux cuunxun cutI uIn: Mix

cumInu b nuIbununc unI uIn. Axa
b nuIbununc unI ItsI cu ufucox
ubaiti br bbaxa. AnbI cu u n InntI
pItI u umu Icn. Usu uIn cufumInu u
pItI u u Innun InntImu uIn?
7
Cacxunbi ca unin an xubu mxun
mI cutI Icn: E uboxunmu cu ut. Xcu
ca xpuc Icn. ImuInun cu n bchic
cumu b uxI Ibuxu. Usu uIn cunu mI
u InunI nIfuImun.
8
Catancxunbi ca
mIb nuIbununc cup mI InunI
nirutisama tanquinbi mu ubIotc
nia quixun sinani niruxun min
cunc ucumu mI InntI Icn.
9,10
Usa
uIn cunu n mItsu cuIn, ui unin cara
Nucn Pupu DIos ucquin caia a uni ca
Nucn Pupu DIosun InunIu. nx ca sa
Icn: Bari bariquin ca unin u mraia.
ImuInun cu unun btsI unIn xcu
tuxcuIu cuuquIn u xubunu Ic unIn
xocaxunia. Usaribi oquinmi mitsun
ucquin cacxun ca mitsun bana
cuaquin Nucn Papa Diosan mitsux
cunc u mItsu uxuntI Icn.
11
Mix
un pupu Ixun cufumInu mIn bchic
nun mI pn uccxun muxux InntI
uIn? CumInu InntImu uIn. Tsatsa mi
uccxun cufumInu funu u InntI uIn?
CumInu InntImu uIn.
12
Atupu butsI
mI uccxun cufumInu nIbuntI InntI
uIn? CumInu InntImu uIn.
13
Mitsux
utImu unI IxunbI cumInu mItsun
bchIc up u InunIn. Mitsnmi
ucsamaira oquin ca Nucn Papa Dios
nunu Ic, un u ucc uni an Bru
NunshIn Up ubu Inun InntI Icn.
$QXQxXQVKLQDWLPDFKLTXtQWL
FXVKLxXLTXLFsEDQD
(Mt. 12.22-30; Mr. 3.19-27)
14
An ImIcxu unI uchshi banauma
uIn cu Jesusun u unInuu unshIn utImu
chiquancxa. Usoquin chiquncba
bunuIu IsI cu unu Ic unIcumu
ratacxa.
15
Usoquin Jesusan unshin
utImu chIquInIu IsI cu unu Ic unI
rarinx quiacxa:
NunshIn utImunn upu, Beelzeb,
un umIcxun ca n unin unshin
utImu chIquInIu.
16
Quimainun ca rarinn, Nucn Papa
DIosun cushIn cufuIsu u uIu IscutsI
quixun, an sinannbia unin iscma u
nunu unun quIxun cucxu.
17
Cacxun
ca Jesusan usaquin ca sinania quixun
unnquIn cucxu:
sa ca. AchshI menuxuun un upu
ImIc unIbunn cushIcumun btsI btsI
oquIn sInnc uIn cu u menu bucuc
unIcumux Itsu ushbI upItux bucuI
btsib btsIb nuIbununImu ucununI
cutia. Usaribiti ca unicamax an
uIntsIb nuIbununImu mununI tsuqui
nttia.
18
Mitsux camina quin, unshin
utImunn upu, Sutuns, Beelzebribi
cac, un umIcxun Isunu unshIn utImu
chiquinin. UsumI mItsux uI quIc
unbI cu unshIn utImunn upun
unshIn utImu fufI chIquncb an
umIcxuun u utI unshIn utImu umu
ItI Icn. Usu uIn cu unshIn utImunn
IUCAS11
156
ub unshIn utImu chIquInImu.
19
En
unshIn utImunn upun umIcxun
unshIn utImu unInuu chIqunc uIn,
cufu mItsun unIbunn uIn umIcxun
unshIn utImu unInuu chIquInIn?
MItsun unIbunn cu mItsu cutI Icn,
unshIn utImunn upun umIcxunma
cu Nucn Pupu DIosun umIcxuinshi
unshIn utImu unInuu chIquntI Ic
quixun. Usaquin cacxun cumInu unntI
uIn, mItsnmI uI quIc bunu ux cu
asfubImu Ic quIxun.
20
Nucn Papa
DIosun umIcxun unInuu n unshIn
utImu chIqunc uIn cumInu unntI
uIn, Nucn Pupu DIosun cu uxu mI
catamc unIcumu uInun ImInuxun n
menu unun xuuxu quIxun.
21
nx ca
sufIbI Icn. CushI unun unun ucununtI
uu Ixun un xubu brancbtan ca
uInu Ic unnbI un u bIcuuntImu Icn.
22
Usu unbI cu usumuIfu cushI unI uquIn
a mquin usmoquin axa anun
ucununc ucumu, amia catamc,
acama bianan an u rariribi biquin an
unicama mtcuquIn InntI Icn.
UsufIbI oquIn cunu n un upusumu
cushIIfu Ixun unshIn utImu chIquInIn.
23
saribi ca. Unan branquin
timcmu uIsh cu un ufucuc uInu
tsuquia. UsufIbI oquIn cu un mIu
sInnun unI uquIncmu unI un mI
sInnxmu Inun unI ImIu.
$QXD[DFKLTXtFsXQLDQXELD
xXQVKLQDWLPDFXDQWsFsDQ
(Mt. 12.43-45)
24
Uninuax chiqutuncx unuu unpux
Icmu menu cuunI cu unshIn utImu
unuu ItI bufI nItsIu. Bariquinbi
mraquinma ca sinania, unuux x
chiqua, unubI I cunu cuuntcntI uI
quixun.
25
SInnbIu cuunI bbaquinbi
ca xubua unin ma
nquin mnocx up
usufIbI Ic u unIn nuItu IsIu.
26
Isbiani
cuanxun mcn achshI ImuInun fub
unshIn utImuIfu mrabianquin buanx

ca anuaxa chiqua uni anubi ab
atsntcnia. Usu uIn cu unuu unshIn
utImucumu utsnc unI ux bfmu
IsumuIfu Iu.
$VpUDELXStVLQiQxXDLVK
cuinra cunti
27
Usaquian unicama uixunia ca xanu
achshinn munuma banaquin Jess
cacxa:
An tuutancx bac
nxun mi xuma
umI xunu ux cu cuInfu cuntI Icn.
28
Usu unbI cu un Nucn Pupu DIosun
bana cuanan a bana quicsabi oquin
uc unI, uxIfu n tItuxu cuncsamaira
oI cuntI Icn.
$WLPDXQLFDPDQ-HV~VXQL
LWVLQDFsPDxXDQXQFD
(Mt. 12.38-42; Mr. 8.12)
29
Itsu unIu fIcuutsInI tImcamoc
btan ca Jesusan cacxa:
Br bucuc unicama Nucn Papa
DIosmI sInncmu Ixun cu utun Isnun
unI ItsIn ucmu u unun quIxun cuIu.
Usu unbI cunu, x cunu userabi Nucn
Pupu DIosnuux u uI quIxun utun
unnun, btsI ufIbI utun uccxunbi
uImun. nishi cana mitsu cain, Jons
IsufIbItI cunu x ItI uIn.
30
Nnive cac
mu chuIfu unu Ic unIcumun cu
Jonasan Nucn Papa Dios quic bana
uixunia cuacxa. Jonasan acama bana
uIxuunsufIbI oquIn cunu unI Inux
Nucn Pupu DIosnuux u n n menu
Ic unIcumu Nucn Pupu DIos quIc
bana uixunin.
31
Salomn cac uni, axa
upu Iunun Itsu u unnc uIn, cu ufu
menu Ic upu xunu, ax an bana cuati
cuancxa. Cuanx bbatancxun ca
cunquin an bana cuacxa. Salomn
IsumuIfu cunu x uIn. Ex usu IcbI cu
IUCAS11
157
n ntnuu bucuc unIcumun n bunu
Nucn Papa Diosan camabi unan u
uc IstI ntn, a xanun Salomnn bana
cuuc Ixun, n ntnu bucuc unicama
n bunu uIxuncxunbIu cuucmu Ic,
uchotI Icn.
32
NnIve cuc munu Ic
unIcumux cu uIsumu Icbia Jonasnn
Nucn Papa Dios quic bana uixunc
xun cuutI sInunutI umI sInncxu. Jons
IsumuIfu cunu x uIn. Usu IcbI cu
n ntnu bucuc unIcumun n bunu
Nucn Papa Diosan camabi unan u
uc IstI ntn, NnIvenu Ic unIcumun
n ntnu bucuc unIcumu cutI Icn:
Mitsun Jesusan bana uixuncxunbi
cuucmu uIsh cumInu nux Isamaira
uIsumu uI quIxun.
Cristonn ca an unicama up
VLQiQxXLPLDTXLFsEDQD
(Mt. 5.15; 6.22-23)
33
UInu Ic unnbI cu Iumpufn
bimitancxun xubu amo unquin
nanima. ImuInunfIbI cu bunntI
buinaxun anun mapuquin nanima.
Usoquinma ca axa xubunu atsnc
unicaman up oquin isnun bimitancxun
anu lamparn nanti anu nania.
34
Iumpu
rnn pcacbtan ca unin bruu
cupshi an pcuc ucumu ImuInun
xub IsIu. MIn bfu up uIn cumInu up
oquIn IsquIn mIn u mtI utI uIn. Min
bfu uIsumu uIn cumInu xub IsquInmu
mIn u mtI up oquIn utImu uIn,
bnquIbucnuxun ucsoquinshi
cumInu utI uIn. Usaribiti camina Nucn
Pupu DIosun ImIcx mIn sInun up
Iunun un sInnmIc uIsh mIn sInun un
pcucsu uIn. Usu unbI cumInu un
sInncsufIbI oquIn sInncmu uIsh
bnquIbucnu nIcsu uIn.
35
Usu uIn
camina unun n sInun up ItI cu
umu Ic quIxun sInntI fubunun
bfuncutI uIn. Min unun n sInun
up ItI cu umu Ic quIxun sInnc
uIsh cumInu Nucn Pupu DIosun sInnc
sufIbI oquIn sInncmu uIsh bnquIbu
cnu nIcsu uIn.
36
Usu unbI cumInu
Nucn Pupu DIosmI sInunIu un ImIcx
mIn sInun up Ixun Nucn Pupu DIosun
sInncsaribi oquin sinanin. Usu Ixun
camina ax cuncsabi oquin up oquin
u utI uIn, lamparnan pcacn isquin
up oquIn u ucsaribi oquin.
)DULVHRXQLFDPDFsxXDQDQ0RLVpVQsQ
FXsQsREDQDXQiQFsXQLFDPD
Jesusan u ca
(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 20.45-47)
37,38
UnIcumu unnmIu cu fufIseo unI
achshinn Jess an xubunuxuan pi
cuanun quixun cacxa. Cacx cuanx
bbatancxbi ca judos unicamaxa an
nuItu Isu up Inun quIxun sInunI pInux
pain mchucacsufIbItI Jess Iumu
Icn. Mchucatma ca mesanu pi
tsbuacxa. UsuI Iu IsquIn cu fufIseo
unin uisacatsi cara mchucacma
Ic? quIxun sInncxu.
39
Usaquin
sInunIu unnquIn cu Nucn Ibu Jesusun
cacxa:
MIxmI fufIseo unI Ic cunu mI cuIn,
mItsux fufIseo unI Ixun cumInu Nucn
Papa Diosainsa mitsun nuitu up isnun
quixun, xunpu ImuInun mun ut,
acama an caxu chucain. Usaquin
uquInbI cumInu mItsun nuItu mu
upma u sinanin. UnI pufnquIn
cumInu un uu mItsu Innun quixun
sInnmIunun unshnquIn u utImu utI
sinanin.
40
SInnuma unisa camina
mItsux uIn. CufumInu ununImun, an
ut uc unI un cu un num
ucsaribi
oquIn un cuxufIbI uIu quIxun?
41
Xanpa,
ut chucutI ucumu sInnquInbI cumInu
unIcumu nuIbuquIn uxu uquInsu Ic
uquIntI uIn. AquInquIn cu u Inn.
IUCAS11
158
UsuquIn uIu IsquIn cu Nucn Pupu
DIosun mItsu up IstI Icn.
42
atu cacxa:
Fariseo unicama, mitsu ca Nucn
Pupu DIosun uIsu cufu otI Ic usoquIn
utI Icn. Mitsun camina Nucn Papa
DIos unuxun fubItI xubunuxun u uc
unicama mitsun pitimi anun nish oc
fobI ms InunIn, MoIses quIsabi
oquin. Usu IxunbI cumInu u bunu ItsI,
axa quicsubI oI ItI, axa quicsa oquin
uImun. Nucn Papa Diosmi upiti
sInnun up sInnu Ixun unI uquIntI,
ucumu cumInu uImun. Usaquinmi
mItsun ucx cu usbIIfu Itsunxu.
UsoquIn uquInmI mItsun fo msribi
InntI cu usbI Itsunxu.
43
Iunun cumInu unu judos unIcumu
tim
ti xubunu unicamab timti, anua

mitsun cushicamax tsti anu tstishi
cunin, camabi unnsa mitsu isnun
quiax. Iunun cumInu unuxuun unIn u
maruc anuxun isquian btsi unin ax
cu nun cushI Ic quIxun sInnquIn
mcn InnquIn bItI cunin. UsumI ItI
cunquinma ca Nucn Papa Diosan
uIsu cufu otI Ic usoquIn mItsu utI
Icn.
44
Mitsux camina cm
ntupun uIn.
Anu uni manc meesaribi camina
mItsux uIn. A me unntI ocmu uIn cu
uni rarinx anun niquin uni bamac
cu unu munc Ic quIxun ununImu. A
meesufIbI cumInu mItsux uIn. Unan
mItsun nuItu unnquInmu upIsu quIxun
sInnc ushbI cumInu mItsun nuItu m
upmu uIn. UsuI mItsux ItI cunquInmu
cu uIsu cufu otI Ic usoquIn Nucn Pupu
DIosun mItsu utI Icn.
45
Usaquin cacxun ca an Moissnn
cuno bunu unnc Ixun unIcumu
sc uni achshinn Jess cacxa:
Usai fariseo unicama ui quiquin
camina nuribi uin.
46
Mitsuribi upma isquin ca Nucn
mItsufIbI utI Icn. Moissnn cuno
bunuIshImu mItsnbI sInnc bunufIbI
cumInu unIcumux Isu usuI Inun quIxun
uixunin. Usaquinmi uixuncxbi ca a
banacamax mitsxmi quicsubI oI IIsumu
Icn. MItsxfIbI cumInu usuI Imun.
Mitsnmi uixunc bana quicsabi oquian
unun cumInu unIcumu uquInImun.
47
Upma isquin cara Nucn Papa
DIosun mItsu uIsotI Icn. Mitsun
fufucumun ucu un Nucn Pupu DIos
quic bana uni uixunc unicama anu
mancan, u me cumInu up Inun mnoin.
48
UsuquInmI uIu IsquIn cu, mitsun
fufucumun u, ux Isu up Ic quIxun
cumInu sInncunI quIxun, camabi unin
ununIu.
49
Nucn Papa Dios an camabi u
unnc uIsh cu usuu Icmu pun uIn,
sai quiacxa: En unIcumu fufI n bunu
unnquIun u unI uIxunun ImIunun
rafIfIbI n bunu unIcumu unnmInun
ImIubI cu unIn fufI unun fufI btsI btsI
otI Icn".
50
UsoquIn utI cu n ntnua
bf bucuc unIcumux Icn. Usu Ixun
cumInu mItsun fufucumun saribi oquin
uIn.
51
AbeI puIn cu ucxu. Usaribi oquin
ca mitsun raracaman an Nucn Papa Dios
quicsubI oquIn uc unIcumu bufI ItsI
bari itsi inmIquIn ucxu. A uun cu
rafInnfIbI ucx Zucufus ux unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu rapasu
bamacxa. MItsun fufucumun saribi
oquIn cumInu mItsun uIn. Usu uIn cu utu
saribi oquin Nucn Papa Diosan mitsu
castcuntI Icn.
52
saquinribi ca Jesusan atu cacxa:
Mitsun Moissnn cuno bana
unnc Ixun unIcumu stI IxunbI
cumInu uIsuI quIc cufu u bunu Ic quIxun
unnmImun, unnmIquInmu cumInu
btsI oquIn unnmIn. Usu uIn cumInu
mitsnbi, a bana up oquin cuaisama
IUCAS11
159
tunc Ixun, an a bana uisai quic cara
quIxun unntIsu tunc unIcumunfIbIu
cuuxunmu unun ImIn. MItsxmI usu Ic
IsquIn cu uIsu cufu otI Ic usoquIn Nucn
Pupu DIosun mItsu utI Icn.
53,54
Usaquin catanc
xa fariseonn
xubunuax cuania ca an Moissnn
fariseo unicaman ami nishi, umI munn
cutsI quIxun sInnquIn, uisai caraisa
quia cuacatsi quixun, btsi bana uiquin
uIsumuIfu oquIn ucquin Jess
ubocxa.
&sPsWLPDEDQDDtQXQiQPLFs
unicama Jesusan uia
12
1
UsomuInun cu uIsumuIfu unI
timcamoI tsItsIfuI unu nItI
umu uIn btsib btsIb chcanancxa.
Usuu ImuInun cu Jesusun un unnmI
c unicama cacxa:
FufIseo unIbu utux unun pn chumItI
usu Ic usufIbI ItIn fubunun cumInu
bfuncutI uIn. sai quiquin cana
soquin mitsu cain, bana uixunquin ca
utun utImuquIn unIcumu pufunIu.
UsuquInfIbI cumInu mItsun utImu uIn.
2
Unun unI ItsI pufnxun u ucxbI cu
untImu cumubI unun unnc ItI Icn.
Usaribiti ca unan u up un
xun ucbI
cumubI unun unnc ItI Icn.
3
MItsnmI n bunu cuuc Ixun Im
uni
itsi uixunquin cac ax ca camabi unan
unnc ItI Icn, n mItsu cuccamami
mitsun xubunuxun uic ax ca camabi
unun cuunun mnxun uIc ItI Icn.
Uimi cara uni racu
WLLFs
TXLi[D-HV~VTXLiEDQD
(Mt. 10.28-31)
4
Eb nuIbununc unIcumu, cana
mitsu cain, an uni btsi btsi oquin
bamamic unicamami camina
racu
tImu uIn. UsoquIn uquInbI cu un

bfu unshIn bumumItImu Icn.
5
A
unicamamimi racu
tImu unbI cunu

uimi caramina racu
tI uI quIxun mItsu
cutI uIn. Nucn Papa Dios, an uni an
cushnbi bamamianan uni man tsi anua
Inun ImItI, amishi camina racu
tI uIn.
En cunu mItsu cuIn, camina asrabi ami
racu
tI uIn.
6
Isratsu ca, cupmu Ic,
unin curquI Itsumufutsu unun
maruquin mcn achshI bItI Icn.
Chumufutsu ushu un cup ItsumushI
IcbI cu Nucn Pupu DIosun cumubI Is
achshi achshi manuima.
7
An ca
mItsufIbI unnun uItI buu cufumInu uI
quIxun ununIu. Mitsux camina
IssumuIfu uIn. Usu uIn cu Is
chumufutsucumu ucsamaira oquin
Nucn Papa Diosan mitsu branquin
isia. Usu uIn cumInu unun mItsu
bamamisa tancxbi racu
tImu uIn.
[FDQD-HVXVDQXQLDL
quixa ax unin cuanun quic uni
(Mt. 10.32-33; 12.32; 10.19-20)
8
En cunu mItsu cuIn, uxu un n bunu
cuucmu unIcumun cuunun uI x
cunu Jesusun unI uI quic uni, a
uiquin cana, unI Inux unuux u n, an
ngeIcumun cuumuInun, Nucn Papa
Dios ux cu n unI Ic quixun cati
uIn.
9
Usu unbI cunu uxu mI fubInI
x cunu Jesusun unImu uI quic uni
u uIquIn un ngeIcumun cuumuInun
ux cu n unImu Ic quixun Nucn
Pupu DIos cutI uIn.
10
Axa, unI Inux
unuux u uI utImutI bunuc unI u cu
Nucn Pupu DIosun un uchu tf
nti
Icn. Usu unbI cu uxu un Bfu NunshIn
Up uI utImutI bunuc unI un uchu
Nucn Papa Diosan trnima.
11
Unin
mitsu anu judos unicama tim
ti xubunu
Ic unIcumu ImuInun mItsun
upucumumI munnuxun buncxun
camina racu
quin uisai carana quiti

uI quIxun sInnan uisa banan
IUCAS11,12
160
cufunu cutI uI quIxun sInntImu uIn.
12
Nucn Papa Diosan Bru unshin
Upitan ca mitsxmi banacbtanshi
uIsuquIn cufumInu cutI uI quIxun mItsu
sInnmItI Icn.
,WVDLUDxXxXLWLVLQiQWLPDEDQD
13
Anu Ic unIcumu uchshinn ca
Jess cacxa:
NuquIn cu n pupocn un u
casunanxa. Usu uIn cumInu n xucn
upun un u ucumu fufI Innun cati
uIn.
14
UsuI cu mIb mIn xucn ItI Ic
quIxun cunu n mnotImu uIn. Ax ca
n utImu Icn.
15
UsuquIn cuxun cu unu Ic unIcumu
Jesusan cacxa:
Nu Itsu uIn cunu Nucn Pupu DIosun
Iscx up Iunun upItux I cuntI uI quIxun
cumInu sInntImu uIn. Usaquin sinanima
cumInu Itsu uu ItI sInnan uni itsin
uribi cunti rabanan bfuncutI uIn.
16
Catancxun ca bana itsi uicsoquin
Enx cu su Icn. uu uni achshI
nun un nunu u bfu upcx cunItun
cxuun tuucx cu ItsuIfu bImIu Iuxu.
17
A bImIcumu IsquIn cu u unIn sInnxu,
unu n bImIcumu bucntI cu umu
Icn. Au cufunu utI uIn? quixun.
18
SInntuncx cu quIuxu: saquin cana
utI uIn. En unu bImI bucntI xubucumu
cu chumufutsu Icn. Acumu tncuputun
cxun cunu xubu chubu utI uIn. Atunc
xun cunu unu n u bImIcumu ImuInun
n u ItsIfIbI nuntI uIn.
19
Atuncx cunu
quItI uIn: Cana bucan, n ucama
Itsu uIsh cu Itsu bufItIu Icbbi
ctImu Icn. Usu uIn cunu tuntIshItI
uIn. Cana pianan xanan cuinshiti
uIn.
20
Usaquian sinania ca Nucn Papa
Diosan caxa: SInnuma uni camina mix
uIn. En untnbI cumInu bumuIn.
Bamacb cara minmi bucnc ucama
uInun ItI Ic? Cu mInunmu ItI Icn.
21
Caxun ca Jesusan cacxa:
Usaribiti ca, Nucn Papa Dios
cuncsubI oquIn utI sInnquInmu uxbI
uu ItI sInnc unI ux ItI Icn.
Nucn Papa Diosan ca an
XQLFDPDEsU~DQFsEDQD
(Mt. 6.25-34)
22
Jesusun cu un unnmIc unIcumu
saquin cacxa:
Cana mitsu cain, au caramina piti
uIn, uu chupu cufumInu puutI uI
quIxun ucumu sInunI cumInu mus
nuItutImu uIn.
23
Mitsun pitisamaira
cumInu mItsux uIn, mItsun chupusu
muIfu cumInu mItsux uIn. An mitsxmi
n ntnu tsti oquin unio Nucn Papa
DIos uInshI cu umI pItI u mItsu Innan
umI puutI chupufIbI mItsu InntI Icn.
24
MItsun cumInu Iscucumu ununIn. An
cu u upnan bimi bucunuxun bitsima.
An unu bIxun bImI nuntI xubu cu umu
Icn. Usu IcbI cu Nucn Pupu DIosun
utun pItI InunIu. An u pchiu
ucsumuIfu oquIn cu mItsumI sInnquIn
mItsu pItI InntI Icn.
25
Nucn Papa
DIosuInshI cunImIc uIsh cumInu
mItsxbI cunItIsu tunI mus nuItutIbI
cunItImu uIn.
26
MItsux usuI ItImu
ushbI cufumInu uIsucutsI btsI ucumu
sInunI mus nuItutIn?
27
CumInu IstI uIn,
ro uacama ax ca u manan chupa
onuxun risi omubI upIfu up Icn. A ro
uucumu sInnquIn cunu mItsu cuIn, upu
SuIomn ux cu ItsuIfu uu Iunun chupu
upIfu up puuc ushbI un chupu ux fo
uusufIbI upIfu up Imu Icn.
28
Upira
up ItuncxbIu xununIu unIn tsIn nncx
ca a ro ua cutia. UsuI InunbI cu Nucn
Pupu DIosun un uu upIfu up ImIu.
UsoquIn uc uIn cumInu unntI uIn, ro
uu ucsamaira oquin ca an mitsnmi
puutI chupu mItsu InntI Icn. Mitsux
IUCAS12
161
usuquIn sInncmu uIsh cumInu upItI
Nucn Papa Diosmi catamcmu uIn.
29
Au u cufumInu pItI uIn, au u
cufumInu xutI uI quIxun cumInu bnti
mus nuItuquIn sInntImu uIn.
30
An
Nucn Pupu DIos unncmu unIcumun
cu uu ItIshI sInnan an piti bitishi
sInnan an chupa bitishi sinania. A
unIcumun usuquIn sInnc unbI cu
mItsun Pupu DIosun ununIu, mitsux
chupau Iunun pItIu uIsh cunI cumInu
upItux bucutI uI quIxun.
31
Usu uIn
cumInu uInun Iunun ux cuncsabi
oquIn puIn utI uIn. UsuquIn ucbtan ca
an annmi mitsux upitax bucuti ucama
ufIbI mItsu InntI Icn.
An ntnuax Nucn Papa Diosb
DLVKFXssQWLEDQD
(Mt. 6.19-21)
32
c unicama cacxa:
MItsux cumInu nun uIn. Usu uIsh
ItsuIfumu unbI cu mItsux uInun Iunun
an ntnu ub ItI Nucn Pupu DIos
cunia. UsuquIn ununI cumInu
racu
tImu uIn.
33
Mitsun u maruquin
curqui bixun camina uuma uni
InntI uIn. n ntnuuxu Icsai ca
Nucn Pupu DIosun nt nunu Ic
ucumux utImutI cutmu, an u
mcumuc unI cu umu Icn, ImuInun
cu un cutI nucuxbI unu umu Icn.
Usu uIn cumInu mItsux uushI ItI
sInnquInmu ux cuncsubI oquIn utI
uIn. UsuquIn utuncxmI un ntnu ab
Ic cu un mItsnmI u cunmInuxun
uccumu cupoquIn chumarua ashmi
xnIbuu unbI cunun mItsu ImItI
Icn.
34
Uisa un cara cunia, a uishi
ca unin sinania. Axa n ntnu Ic
uu ItI cunc unIn cu u uu ItIshI
sinania. Usu unbI cu un Nucn Pupu
Diosan a cupoquin an ntnuxun
chumufuu ImItI cunc unI un Nucn
Papa Dios cunun ax cuncsabi
oquIn utIshI sInunIu.
$tQXQLFDPDQ-HV~VXWLFDtQWLEDQD
35,36
Jesusan ca saquinribi an
Enx cu su Icn. Achshi unxa an
xanu bic unin camicx, abtan pi cuanx
utcnia ca an u mxunc unicaman
cainia. Canquin ca an uni u mxunc
unicama an u mxunuxuan pauc
chupa pauanan lamparncama up
oquin bimitancxun nania. Usoxun
cancx uquian, xcu taxcaia ca
cunquin bn
nquinshi atsnmiquin
xocaia. UsufIbItI cumInu mItsux ItI uIn,
x uIu cuInI.
37
A cancxuan an u
mmIc unIcumun uxcmu Ic mracx
ca an uni u mxunc unicamax
cuInfu cuntI Icn. Cunia ca an atu
u mmic unin mesanu tsnun caquin
pItI InntI Icn. UsuquIn ucx cu un u
mxunc unicamax cuinra cunti
Icn. Ca usai asfubI ItI Icn.
38
Im
nax uanan pcufutI ufumu uquIun u u

mxunc unIn uxcmu mracx ca an a
uni u mxunc unicamax cuinra
cuntI Icn.
39
CumInu ununIn, unsaran
cufu uIu quIxun unnc Ixun cu xubuu
unIn uxquInmu un u mcamac uni
cantsianxa. Cuncx uxu u mcumu
nux utsntIsu tunIubI cu uxcmu Ixun
xubu Ibun utsnmItsIunmu.
40
Usaribi
oquIn cumInu mItsnfIbI bInuxun x
utI cuntI uIn. Bf cu utImu Ic
quIxunmI mItsun sInncbbi cana uti
uIn. Usu uIn cumInu cumubI ntn, aia
bInuxun cuntI uIn.
An up oquin uni u mxunc uni
LPDLQXQDQXStRTXLQPD
uni mxunc uni
(Mt. 24.45-51)
41
Usaquian cacxun ca Pedronn
cacxa:
IUCAS12
162
Nuinshi cuati caramina btsi bana
uicsoquin n bana uian? Cumu
xunbi cuati caramina uian?
42
Cacxun ca soquinribi Jesusan
cacxa:
Enx cu sufIbI Icn. Achshi unin
cu un xubunu Iccama up oquin
piminun quixun an u mmic
unicama achshi casaxa. Casquin ca,
an ca asfubI n cucsubI oquIn utI Ic,
quIxun sInnxu. SInnquIn usoquIn u
unun quIxun cutuncx cu btsI menu
cuanxa.
43
Cuunx unu Ituncx utcnquin
ca, an u mxunc unin cara an
cacsubI oquIn uIu quIxun IstI Icn.
Isquinbi an cabiancsubI oquIn uIu
Iscx cu un u unI u mxunc uni ax
chumufuu tunI cuntI Icn.
44
soquin
cana asfubI n mItsu cuIn, an up oquin
u uc Ic cu un u mmic unin
suquIn cutI Icn: MInmI n cucsabi
oquIn up oquIn uc cup cumInu cushI
unIsu Ixun n ucumu mInunsu Ic
bfuntI uIn.
45
Usu unbI cu u unIx
utImu sInnu Ixun, un u mmic
unI cu punutIu quIxun sInnquIn ubtan
u mc uni rari manan xai pa
nti
Icn.
46
UsuI IquIun, cu utI Ic quIxun
sInncbmabi ca an a u mmic uni
utI Icn. UquIn cu usuI Iu IsquIn
castcunun unuu uIsumu unIcumu Ic
unuu Inun ImItI Icn.
47
An uIsuquIn utI cufu un u u
mmic unix cunia quixun
unnquInbI ux cuncsubI oquIn utI
sInncmu Ixun ux cuncsabi oquin
uxuncmu unI ux cu uIsumuIfu oquIn
mquin castcunc ItI Icn.
48
Usa
unbI cu un uIsuquIn utI cufu un u u
mmic uni cunia quixun upira
oquIn unncmu Ixun up oquIn u
mxuncmu unI ux ItsumushI oquIn
mquin castcunc ItI Icn. Usaribi
oquin ca Nucn Papa Diosan uni up
oquIn u u uxuntI unnmIunun up
sInun Inntuncxun, un cu up
oquIn u uxuntI Ic quixun
sInnquIn, usoquIun u uxuntI cunia,
unun unI ItsI Itsu cufquI Inntunc
xun, un cu up oquIn u mxunti
Ic quIxun sInncsaribi oquin.
8VDLLDDPLFDWDPsFsPDXQLFDPD[
Jesucristomi catamc
XQLFDPDPLQLVKWLEDQD
(Mt. 10.34-36)
49
Ex u cup cu unIcumux btsib
btsib cubIcununI nIshununI tsuquiruti
Icn. UsuI I unIcumu bntIshI tsuquIfu
tIbI cu Iu.
50
UsuI Iu Inun cunu n puIn
uIsumuIfu oquIn tmraquin pa tanti
uIn. UsuquIn n tmraquin pa tanti
ashi sn
oncatsi cana bntin.

51
Ex u
uIn cu cumubI unIx btsib btsib
nuIbununtI Ic quIxun cufumInu sInunIn?
En cunu mItsu cuIn, cu usumu Icn. Ex
u uIn cu uxu mI sInntIsumu tunc
unIcumun uxu mI sInnc unIcumu
nuibatma, umI nIshtI Icn. Usu uIn cu
unicamax btsib btsib cubicanani
nIshununtI Icn.
52
Achshi xubunu mcn
achshI unI uIsh cu fub
ImuInun
achshinx rab
mI nIshtI Icn. Usaribiti

ca rabtax rab
ImuInun uchshimi nishti

Icn.
53
An papax ca an bchic bbumi
nIshtI Icn. ImuInun cu un bchicnx
un pupumI nIshtI Icn. An titax ca an
xunu tumI nIshtI Icn. ImuInun cu un
tuucx un tItumI nIshtI Icn. An ex ca
un e xutumI nIshtI Icn. ImuInun cu un
u xutux un emI nIshtI Icn.
Na isquian, XLVDLFDUDQsWsLWL
LFsTXL[XQXQLQVLQiQWLEDQD
(Mt. 16.1-4; Mr. 8.11-13)
54
EsuquInfIbI cu Jesusun unu Ic
unicama cacxa:
sa ca. Anan bari cuanc anua nt
cuin isi camina mitsux quin, u supI cu
IUCAS12
163
IbtI Icn. QuIxmI quIcsabi oi ca
IbutIu.
55
n ntnuax suu bquicb
camina mitsux quin, bf cu bufI cushInu
xun uIu. QuIxmI quIcsubI oI cu Iu.
56
Na
ImuInun me IsquIn cumInu uIsuI cufu nt
ItI Iu quIxun ununIn. Usu u unnc
IxunbI cufumInu uIsu cup n bunu
uIxunIu cuunun n uIu IsquIn, unntIsu
IxunbI ununImun, x cunu userabi
mItsnmI ux utI cunc u uI quIxun.
UsuquIn unntsInxunbI usa ca quixun
unntIsumu tunI cumInu cm unI uIn.
$[DQXPLQLVKFsXQLEsQXLEDQDQWLEDQD
(Mt. 5.25-26)
57
Uisacatsi caramina btsib up
Inux mItsxbI mnonaniman?
58
Btsi
unan mimi nishquin, mitsun cushinu
buncx, bain cuani camina anu
bbucmu puIn uIsh, ab mnonanti
uIn. Mnonancxunma ca mimi nishc
unI uxu mI uI umI munncxun min
cushIn mI sIpuutI Icn. Usu ushmI
sIpuuc ItI fubunun cumInu bbacma
puIn uIsh u unIb mnonuntI uIn.
59
Cana mitsu cain, sIpuuc Ixun cumInu
min cushi quicsabi oquin curquinn
cupotI uIn. A pain ancquin cupoi
cumInu sIpunubI ItI uIn. UsuquIn utIn
rabanan camina min cushinu bbacma
puIn uIsh uxu mImI nIshc unIb
mnonuntI uIn.
Sinanata Nucn Papa Diosmi
sinnuan Jesusan ca
13
1
Unicama bana uixunia ca anu
Ic unI furinn Jess saquin
cacxa:
Galilea menuaxa uc uni rarinan
sucefdote InntI un ufucuc uInu
bquin anuxun Nucn Papa Dios rabiti
xubu rapasunuxun rtia ca Pilatonn an
uInu bc unIcumu umIuxu.
2
A unicamaxa usai baman caramina
sinanin, utux cu GuIIIeunu Ic unI fufI
IcsumuIfu oI uchuxu quIxun?
3
En
cana mitsu cain, cu usumu Icn. MItsx
fIbI mItsun uchu nI mI sInunucmu
uIsh cumInu u judos unIcumux IcsufI
biti bamai cc ItI uIn.
4
SIIoenu Ic
toffe munInfu uIsh chuxc
ira, ax atunu
rurucubucba bamac dieciocho uni ax
Isu JefusuIenu Ic unI fufI Icsamaira
oI uchuxu quIxun cufumInu sInunIn?
5
En cunu mItsu cuIn, cu usumu Icn.
MItsxfIbI mItsun uchu nI mI
sInunucmu uIsh cumInu utxu IcsufI
biti bamai cc ItI uIn.
%LPLxXPDKLJXHUDxXLFsEDQD
6
Catancxun ca Jesusan bana itsi
uicsoquin saquin cacxa:
Enx cu su Icn. An nunu upc
i, cara tuaxa quixun isi cuanxunbi ca
nu Ibun tuumoxa.
7
Tuumoxun ca
un Ibun un nu branc uni caxa:
Rab
ImuInun uchshi baritian

cana, n in cara tuaxa quixun isquinbi
tuumoin. TuamubI cu uncbI unu
nitsaxa. Usu uIn cumInu ftI uIn.
8
Cacxun ca an na branc unin caxa:
Cara tuaia quixun isti camina n
bufnshI ntI uIn. Usu uIn cunu u tunIn
mnoquIn uInucun puI tubucuntI uIn.
9
UsuquIn ucxun sapi ca bari itsin tuati
Icn. AcxunbIu tuuumu cumInu
rmItI uIn.
Anun u mtima nt
an
-HVXVDQFDW~EXFs[DQX
10
Anun u mtima ntn ca anu
judos unibu tim
ti xubunuxun Jesusan
bana uixuancxa.
11
uixunmainun ca
achshI xunu dIecIocho bufItIun Insnc
unu Iucxu. A xanux ca unshin
utImunn ImIcx cutbuu uIsh
chuIfucmu Iucxu.
12
Usu Ic IsquIn
cunxun ca Jesusan cacxa:
IUCAS12,13
164
MIn InsIn cu nt
axa, camina
pxcc uIn.
13
Caquian ramcxshi ca chairui
usbI Iucxu. UsuI IquIn cu Nucn Pupu
Dios rabiacxa.
14
Usu unbI cu Jesusun
anu u mti ntn xanu pxcan, axa
anu judos unicama tim
tI xubunu Ic
upu nIshucxu. NIshquIn cu unu Ic
unicama cacxa:
Anun u mti ntx ca mcn
achshI ImuInun uchshI Icn. Anun u
mtImu ntn cumInu utImu uIn, anun
u mti nt
inshi camina pxcuc

Inux utI uIn.
15
QuIu cu Nucn Ibu Jesusun cucxu:
MItsux cumInu cm uIn. Mitsux,
ufucuc uInu tcrcucu Ixun,
cumInu nt cumubI ucsaribi oquin
anun u mtima nt
nribi min uina

unpux unun xxnu buunIn.
16
Mitsun
uInumI usoquIn uc uIn cufunu
mItsusufIbI usha Abrahamnn rbnqui
Ic, unshIn utImunn upun dIecIocho
bufItIun InsnmIc xunu, n anun u
mtImu nt unbI pxcutImu uIn?
Cunu utI uIn.
17
Usaquian cacx ca axa Jessmi
nishc unicamax rabancxa.
Rabnmainun ca uni raricamax
Jesusun un cushnbI u uccama isi
cuancxa.
(Mt. 13.31-32; Mr. 4.30-32)
18
unIcumu uIsoquIn uInun ImItI Ic? Uisa
ufIbI uI cufununu u uI quItI uIn?
19
Enx cu su Icn. Mostaza bru
chamaratsu a ca unin bixun an nanu
uputIu. Apcx cunI IIsufIbI Inun
panaccbtun cu munun nunc
uinacaman anu noia. Usaribiti ca
Nucn Pupu DIosun unIcumux ItsumushI
puIn IuxbI ItsuIfu Itnun uatia.
$QXQSiQFKDPLWLxXxXLFsEDQD
(Mt. 13.33)
20
unIcumu uIsoquIn un unI ImItI Ic?
21
UIsoquIn cufu utI Ic quIux cunu unun
pn chumItI u uI quIn. Xanan
xuIcmu puIn Ixun unun pn chumItI
ucun mscucx ca an xquon
msioti rnc ax chaia. Usaribiti ca
Nucn Pupu DIosun unIcumu ItsumushI
puIn IuxbI ItsuIfu Itnun uatia.
%DLFKXF~PDxXLFsEDQD
(Mt. 7.13-14, 21-23)
22
Jerusalnu cuani, ma chacamanu
cuanan, ma chucmacamanuribi
cuunquIn cu unu Ic unIcumu Jesusun,
bunu uIxunquIn unnmIucxu.
23
UnnmIcxun ca uni achshinn
ucquin cacxa:
Axa Nucn Papa Diosan ntnu ItI
unIcumux cufu Itsumu ItI Ic?
24
Bai
chucma anun atsnti ca sinan. Cana
asrabi mitsu cain, Itsu unIx cu unun
utsntI sInunIbI unun utsntImu Icn.
25
sa ca: Xubu Ibun cu nIfuquIn xubu
xcu xputI Icn. Xpuc camina
mitsun man nixun xcu taxcaquin
nu ca xcaxun quIxun cutI uIn.
CacxunbI cu mItsu cutI Icn: Uinuax
uc cufumInu mItsux uI quIxun cunu
ununImun.
26
Cacxun camina mitsun
cutI uIn: Nun cananuna mibtan pianan
xan, min camina nun manuxun nu
bana uixuan.
27
Cucx cu quItI Icn:
Cana mitsu can, uInuux uc cufumInu uI
quIxun cunu ununImun. Nu utImu uc
uIsh cumInu mItsux b ItImu uIn. Ca
cuantan.
28
UsoquIn n cucx cuunx
camina, Abraham, Isaac, Jacob, acama
bana uni uixunc unicamaxa anua
IUCAS13
165
Nucn Pupu DIos Ic unu b uIn,
mItsux unumu uIsh mus nuItuIfuI
bntI IntI uIn.
29
ImuInun cu uIsumuIfu
judosma uni aucaxa bari uruc amiax
uanan anan bari cuabc amiaxribi
ImuInun cumubI ntnuux unuxun uIu.
AI cu uxu mI cutumc uIsh Nucn
Papa Diosan ntnu tsotux chumarua
uIsh cuntI Icn.
30
A unin uumara
cu ux Ic quIxun sInnc unIcumu u
ca Nucn Papa Diosan an sinan up
unnquIn u unIcumuxu chu Ic IstI
Icn. ImuInun cu u unIn Isc
xu chu Ic
unicama a Nucn Papa Diosan an nuitu
unnquIn uumufu IstI Icn.
-HUXVDOpQXLFsXQLFDPDVLQDQL-HV~VLDQ
(Mt. 23.37-39)
31
A nt
nbi anu cuanquin ca fariseo

uni rarinn Jess cacxa:
Hefodesnn cu mI un unI umItIsu
tania. Usu uIn cumInu bntishi nuax
cuuntI uIn.
32
Cuunxun cumInu unI pufncutsu,
Herodes, u cutI uIn, cunu n ucsabi
oquIn unshIn utImu unIcumunuu
chIquunun Insnc unIcumu pxcutI
uIn. Usu uIn cunu n utI ucumu
sn
ontI uIn, br, im
ishi, pcaratcn
cbtunfIbI nt cumubI n ucsabi
oquIn uquIn.
33
Usaa Herodes quicbbi
cana br cuanan im
ishi cuanan
pcaratcncbribi cuani Jerusalnu
cuuntI uIn. Jerusalnuax ca an Nucn
ItsuIfu bumucxu. UsufIbItI cunu x
btsi manuax bamaima Jerusalnuax
bumuI cuuntI uIn.
34
JefusuIenu Ic unIcumu, mitsu cana
cain, mitsux camina an Nucn Papa
unun u un un bunu uIxunun xuc
unIcumufIbI muxuxun , mitsun
fufucumu uxu IsufIbI uIn. Uitishi
oquin carana mitsu nuibaquin bfun
quIn uquInsu tun? Atupunun un
tucama cuntancxun an pchin
mapuxun brancsaribi oquin cana
mitsu bfunquIn uquInsu tun. AquInsu
tuncxbI cumInu mItsux cuncmu uIn.
35
Usu uIn cumInu unntI uIn, n cunu
uquInquInmu usubImI Inun mItsu ntI
uIn. En cunu mItsu cuIn, mitsun camina
utcnia isquin Nucn Ibu DIosun
xucxa uc br aia, a ca camabi unin
fubItI Ic quIux quIquIn fubItI uIn.
A nt utmuInun cumInu Istcntima
uIn.
-HVXVDQDtQTXLVLLPDLQXQ
DtQSsxDQXiFsXQLSs[FD
14
1
Anun u mtima nt
an fariseo
unicaman cushi achshinn
xubunuxun pi cuanc ca fariseo unicaman
Jess utancxa.
2
Anu ucumux ImuInun
ca achshI unI un numI chuIfu Inun uc
unu Iucxu.
3
A isquin ca Jesusan an
Moissnn cuno bunu unnquIn
unIcumu sc unIcumu ImuInun fufIseo
unIcumu ucquin cacxa:
Anun u mtima ntn uni pxcuti
cufu usbI Ic? Cufu usbImu Ic?
4
NuccxunbI cu cmu Icn. Cacxunma
cu Jesusun un numI uc unI pxcuquIn,
cumInu cuuntI uI quIxun cucxu.
5
Catanc
xun cu unu Ic unIcumu cucxu:
MIcumu uInu Icn cufumInu unun
u mtima nt
an mitsun burro,
mitsun vaca bn, unuu unpux bItI
nac quininu nipactia bn
nquinshi
biquinma isshItI uIn? Isshiquinma
cumInu bItI uIn, usa cat?
6
EsoquIn uccxunbI cu cmu Icn.
An xanu bic unan pi
unun camic unicama
7
Pi unun quixuan unin camic
unicaman uxun, anua an cushicama
IUCAS13,14
166
tsti anu tsnuxun caisia isquin ca
Jesusan bana itsi uicsoquin, saquin
atu cacxa:
8
An xanu biti unan pi
cuanun camicx cuanx camina anua
min cushi tsti anu tstImu uIn. Anumi
tsotunbI supI cu ufIbIu cumIc uIsh unI
ItsI mIsumu cushIIfu ux utI Icn, anu
tsnux.
9
Ucbtan ca an mi camic unin
mInu uquIn mI cutI Icn: n unxa nu
tsmuInun cumInu mIx ufI unu tstI
uIn. Cacx camina rabini, anua uni
cushimacama tsti, unu tsotI cuuntI uIn.
10
Usaquian mi cati rabanan camina
anua uni an cushimacama tsti, anu
tstI uIn. Anu tsc ca an mi camic
unIn mInu uquIn IsquIn mI cutI Icn:
Camina anua uni cushicama tsti, anu
tsotI cuuntI uIn. An mi camic unan
usuquIn mI cuIu IsquIn cu unu Ic
unicaman, mIx cumInu cushI unIsu uI
quIxun IstI Icn.
11
Usaribi oquin ca
anbia rabquin x cunu chu uI
quIxun sInnc unI u Nucn Pupu
Diosan an uni itsicamabtan sn
nmara
ImItI Icn. ImuInun cu chu ItI sInunI
rabcma uni, a cuni Nucn Papa Diosan
chu ImItI Icn.
12
Catancxun ca an a camic uni
Jesusan cacxa:
Unicama pi unun camiquin camina
uxu mIb nuIbununc unIcumu ImuInun
min xuc
untu ImuInun mIn uIntsI

Ibucumu ImuInun uu unI, acamaishi
cumItImu uIn. Usa unicaman btsi ntn
mIfIbI pI unun cumIc ushmI utub
cuniabi ca Nucn Papa Diosan mi up
isima.
13
Usu uIn cumInu utuIshI
camiquinma uumu unIcumu ImuInun
axa an quisi, an pan btsic
ImuInun un nItI btsIc ImuInun
bxuu unIcumu cumItI uIn.
14
Usa
unIcumun cu mIn ucsaribi oquin miribi
pI cuunun quIxun cumItImu Icn.
CumIcmu IcbI cu un Isc
xmI up Ic,
anan bama unicamax basquiti nt
Icbtan Nucn Papa Diosan an
ntnuaxmi cunun mI ImItI Icn.
Pi unun quixun camicxbia
unicama cuainsama tan
(Mt. 22.2-14)
15
Quia cuaquin ca anuxun piia tsc
uni achshinn Jess cacxa:
An Nucn Papa Diosan ntnuxun
an unicamabtan pic uni ax ca
cuInfu cuntI Icn.
16
Enx cu su Icn. Achshi unin ca
pItI un unI fufI umIquIn, pi unun
quixun unicama canun, an uni itsi
xuaxa.
17
Usaquin piti mnoc uIn cu
xutcnquin saquian camic unicama
cutnun quixun caxa: Piticama ca
mnoc Icn. Usu uIn cu cumxbI pI
ucan.
18
Usaquin caxun xucx cuanxuan
cacxunbi ca cuainsama tanquin a paan
cac uni an saquin caxa: Cana mib
cuuntI uIn, unbI cunu me mufuun, a
cana isi cuanin. Usu uIsh cunu mIb
cuuntImu uIn.
19
Btsi unin ca caxa:
Cunu mIb cuuntI uIn, unbI cunu
mcn rab
vaca bn maruan, a cana

uisa cara quixun isi cuanin. Usu uIsh
cana mib cuaniman.
20
Btsi unin ca
caxa: Cunu mIb cuuntI uIn, unbI cunu
xanu bitsin. Usu uIsh cunu mIb
cuuntImu uIn.
21
Usaa quicbtan ca an
u mxunc uni anu cuantcnxun an
a u mmic uni uixuanxa, uisai cara
an camicxbi unicama quiaxa quixun.
uixuncxun cuati nishquin ca an u
mxunc uni xutcnquin caxa:
Camina bntishi cuantcnquin manu
Ic buI chucumunu ImuInun buI
chucmacamanu cuanquin, unu Ic
uumu unIcumu ImuInun uxu un
quisi, an pan btsIc ImuInun un
niti btsIc ImuInun bxuu unicama
btI uIn.
22
Caquian xucx cuanx
utcnquin ca an u mxunc unin
IUCAS14
167
caxa: MInmI cucsabi oquin cana
unicama ban, cumxbI cu uuxu, usa
unbI cu ItI tsItscmu puIn Icn.
23
Usaquin cacxun ca an a u mmic
unin caxa: Bai chacamanu cuanan a
fupusu Ic mecumunu cuunquIn cumInu
uisa uni caramina isi, a camabi pi unun
quIxun cutI uIn, Itsu unIu n xubunu
utsInI buquiti cana cunin.
24
En cunu
mitsu cain, u puIn n cumIcxbIu ucmu
unIcumun cu btun pItImu Icn.
$QDtQFXssQFsVDRLVKLLWLsQFs
XQLD[D&ULVWRQDQLWL
25
AIsumuIfu unxu ub cuunIu cu u IsI
cuainacquin Jesusan soquin cacxa:
26
UIx cufu n unI IIsu tunIu un cu un
papa, an tita, an xanu, an bchic, an
xucn, an chirabac, acama nuibacsu
muIfu oI mI sInntI Icn. UsuI Iunun
ca ax upiti tstIshI sInunImu mI sInunI
x cuncsubI oIshI ItI Icn. Ui unix
cufu usuI IIsumu tunIu ux cu n unI
ItImu Icn.
27
An asfubI mI
catamquIn u uI bumunuxunbI mI
catamti bana quicsubI oquIn ucmu
uni, ux cu n unI ItImu Icn.
28
nx ca
su Icn: Toffe nn menmu chuIofu
quIn uIsu tunquIn cu unuxun pun unIn
up oquIn sInnquIn uu ucumu cufu u
utI mufutI Ic quIxun sInnan uiti
curquibtan snn cara a ucaman cup
Ic quIxun sInntI Icn. Cara an
curqui a ucama maruti sn
ntI Ic
quIxun cu IstI Icn.
29
Up oquin
sInnxunmu uquIn cu un cImntocumu
utuncxunbI unun un cn ImuInun un
muscuun utIcumu mufutI umu uIn, an
torre anccusmutI Icn. Sn
oianma isi
ca an a isc unicamax a uni uixun
usunI quItI Icn:
30
Toffe uquInbI cu u
unin anccasmaxun anxa.
31
saribi ca. An suntfucumuxu upu
ItsIn suntfucumub ucununun xucmu
pun Ixun cu upun up oquIn sInnquIn,
cufu n suntrucaman diez mil
Ixun, upu ItsIn suntrucama veinte mil
Ic, ub ucununquIn usmotI Ic?
quIxun sInntI Icn.
32
Usoquin pain
sInnquInbI cu utImu Ic quixun
sInntuncxun ca an uni xuquin
cunununu ucununtImu uI quixun,
ufuco upu ItsI u cumItI Icn.
33
Usaquin uiquin cana saquin mitsu
unnmIn, an ax cuncsufI ItI Insumu
tanan an ucama cunquin insama
tunc unI ux cu n unI ItImu Icn.
0XFDxXPDWDVKLxXLFsEDQD
(Mt. 5.13; Mr. 9.50)
34
Canan ca saquinribi Jesusan
cacxa:
sa ca. TushIx cu usbI Icn. AsbI
ushbIu un mucu nttia ca unin
uisaxunbi amiribishi mucotcntima
Icn.
35
Mucotcncmu uIsh cu u tushIx
mucaumu uncIshI Icn. Nu upc
tunIn tubucunuxun un puIcun
mscutI ushbI cu u tushIx mucuuma
uIsh u puIcun mscucxbI uncIshI
Icn. Usu Ic cu unIn putIu. An an
pabitan n bana cuac unin ca an
nuItunnbI sInnquIn cuutI Icn.
Axa nt
c carnero uic bana

(Mt. 18.10-14)
15
1
An upu bunmItI cufqui bic
unIcumu ImuInun uchuu uni,
acamax ca Jesusan bana uia cuati anu
cuancxa.
2
Usoquian an bana
camaxunbi cuaisa tania isi ca fariseo
unIcumu ImuInun un MoIsesnn cuno
bunu unnc unIcumux nIshI cununcxu,
n unIn cu uchuu unicamab tim
xun
abtan piia.
3
UsufIu cununIu unnquIn cu Jesusun
bana itsi uicsoquin saquin cacxa:
Enx cu su Icn.
4
UInu Ic
micama achshinn cara cien carnerou
IUCAS14,15
168
unbIu uchshi nttIu bufItImu Ic?
RufI noventu y nueve un unu unI Icmu
menuxun pasto piia bianxun ca axa
nt
c a mfunuxun bufItI Icn, usa

cat?
5
Bariquin mraxun bitsi cunquin
cu u IbtsIntI Icn.
6
Ibtsini xubunu
bbaquin ca an nuibac unicama
ImuInun uxu u fupusu Ic unIcumu
timtancxun cutI Icn: En cufnefo
nt
c cana mran. Usu uIn cunununu

cuntI uIn.
7
AsfubI cunu n mItsu
cain, achshI unxu sInunutI umI sInnc
b cu Nucn Pupu DIos ImuInun un
ngeIcumuxfIbI cunia. Usu uIsh cu
noventa y nueve uni an xbI cunu
usbI uI quIxun sInnc ucumu Isu
cuncsamaira oi achshInxu uIsumu
ushbI sInunutI umI cutumtia isi Nucn
Papa Dios cunia.
Curqui nt
c Jesusan uia bana

8
saribi ca. Xanu achshinn cara
mcn rab
curquiu IxunbI, achshi,

nt
mixun lamparn bimixun, mfunu

xun munu up oquIn bufItImu Ic?
9
Barixun mraquin ca axa ab
nuIbununc xunucumu ImuInun uxu u
fupusu Ic xunucumu tImtancxun cati
Icn, n cufqui nt
c cana mran.
Usu uIn cunununu cuntI uIn.
10
En
cana mitsu cain, usaribiti ca achshi
unxu uIsumu ushbI sInunutI Nucn
Pupu DIosmI sInncb un ngeIcumux
cunia.
$tQSDSDQLQiQFs[XDQEsQi
unin curqui cua bana
11
Enx cu sufIbI Icn. Achshi
unix ca rab
bchIcu Iuxu.
12
An
bchIc uncann ca an papa caxa:
Papan, min bamaquin casunancxa
nun ItI ucun cumInu nun ItI
curquI u InntI uIn. Cacxun ca an
pupun utunun ItI u un bchic rab
Innxu.
13
Inncx cu ItsumushI nt
Icb un uncanx an ucamacun
an curqui mnobIunI ufu Ic menu I
cuanxa. Cuanxun ca up oquin sinanima
an cuncsufI Iunun unun btsI btsI
u uIsumu uquIn, camaishi an curqui
cuaxa.
14
Usoquin cutancx ca, a
ntnu Ic unIcumux u pItI uuma
uIsh pununcb, u bn unxfIbI
panancxa.
15
Usu uIsh cu u ntnu Ic
cuchiu uni a u mxunuxun ucati
cuanxa. Cuunxuun uccxun ca an
cuchia pastonuxun branun quixun
caxa.
16
Cacxun u mxunibi
pananquian cuchin piti abi piisa taniabi
cu uInu Ic unnbI pItI Inncmu Icn.
17
Piti, chupa, uumu uIsh sInncusmu
tuncx sInunuquIn cu sInnxu: ItsuIfu cu
n pupun u mmIc unI Icn. Itsu
IxunbI cu u pItI uu ItsuIfu Ic utun
puchquin piia. PItI Itsunuxuun utun
puchquIn pImuInun cunu x nuux
ucumu bumuIn.
18
Usu uIn cunu n
pupunu cuuntI uIn. Cuanx bbaquin
cunu suquIn cutI uIn: Papan, cana
Nucn Pupu DIosmI uchunun mImIfIbI
uchun.
19
Usu uIn cumInu x cunu mIn
bchIc uI quIux quItImu uIn. An mi u
mxunc unIsu cumInu ImItI uIn.
20
UsuquIn sInntuncx cu un pupunu
cuanxa. CuunIu cu ufnxunbI un pupun
mraxa. MfuI nuIbutI cunI ubquiani
cuunxun cu Icquin biquin btsucucaxa.
21
Usaquian bicxun ca an papa caxa:
Papan, cana Nucn Papa Diosmi
uchunun mImIfIbI uchun. Usu uIn
cumInu x cunu mIn bchIc uI quIux
quItImu uIn.
22
Cacxun ca an u
mmic unicama a an papan caxa:
Chupa upira bxun paumianan
cumInu musutI mumItI uIn, unun
cumInu tuxucu tuumItI uIn.
23
Anun
camina vaca bac rracac bxun rti
uIn. A pI cunununu cuntI uIn.
24
Ca
bamaxa quIxun n sInncbbI cu n
IUCAS15
169
bchIc nx mI bbaxa. Usu uIsh cu
nt
u ushbI bf nub Icn. sai

quicbtun cu utuncxun cunquin
picanxa.
25
Usuu ImuInun cu un bchic
apann nanuxun u maxa. u
mbaiti xubu rarobtsini uquinbi ca
pacon bana ocba sharati cunia
cuaxa.
26
Cuaquin ca cunxun an an
papa u mxunc uni achshI ucxu:
UIsucusquIn cufu usuquIn uIn?
quixun
27
Cacxun ca caxa: Min xuc
n
ca uaxa, Insncmu usbI uIsh. Usu uIn
ca min papan cunquin vaca bac
rracac rmiaxa.
28
Usaquian cacxun
cuutI nIshI utImuquIn sInunI cu xubunu
atsntisama tanxa. UsuI Icb uquin ca
an papan cunquin atsnun quixun
caxa.
29
Cacxunbi ca an papa caxa:
Itsu bufItIun cunu mI u uxuun, min
bana cana uisaquinbi par
cmu uIn.
Usu IcbI cumInu x ub nuIbununc
unicamabtan cunquin pinun achshi
chivo bacfutsubI Inncmu uIn.
30
Usu IxunbI cumInu un mIn cufquI
cumu xunu uIsumub IquIn cuc mIn
bchic n
xa uan vaca bac rracac

rmian.
31
Usaquin cacxun ca an
bchic apan an papan caxa: Mix
cumInu cumubI ntn b uIn. Usu uIn
cu n ucumu nx cumxbI mInun
Icn.
32
Min xucn ca bamaxa
quIxun n sInncbbI cu mI
bbaxa. Usu uIsh cu nt
u ushbI bf
nub Icn. Usu uun cunquIn pIcntI
cu usbI Icn.
An u mxunc unan uni up
RTXLQxXD[XQFsPDEDQD
16
1
Jesusun cu un unnmIc
unicama saquinribi cacxa:
sa ca. uu uni achshinn ca an
uni achshi an ua up oquin branun
quixun caxa. Canbi ca uni itsin ami
munnquIn, an a uni u mmic uni
caxa: Min unin ca min u bfun
quinma nt
mia quixun.
2
Cacxun
cuatancxuan unun quixun camicxa
uc ca an a u mmic unin an uni
caxa: Mimi ca uni manania. Uisa cup
cufu usu Ic? Cunu mI chIquntI uIn.
Cuunuxun cumInu unumI n mI bfun
xunun cuc n ucumu cunoc
quIfIcucumu bxntI uIn.
3
Cacxun ca
an u mxunc unIn sInnxu: E
chiquncxun cufunu uu utI uIn? Ex
cushIIfumu Ixun cunu me nuquin u
mtImu uIn, u u Innun uni catimi
cunu fubntI uIn. Au cufunu utI uIn?
4
nuax chiqutancxun carana unan
un xubunu Inun bInun uu utI uI
quixun cana sinanin.
5
SInntuncxun
camicxa aia ca a unin an a u mmic
uni ribnc unicama achshi achshi
ucquin ax paan uc uni caxa: Uiti
cufumInu un u mmic uni ribinin?
6
Nuccxuun cien bidones xnin cup
cana ribinin quixun cacxun ca caxa:
Bntishi tsbuquin ca anu minmi
ribnc ucama cunoc quirica n
nianan min ribin n
xu ItsumushI
Itnun btsi quiricanu cincuentashi
cunot.
7
Catancxun ca aia btsiribi
ucxu: UItI cufumInu mIn un u
mmic uni ribinin? Nuccxuun
cien burasa trigo an cup cana ribinin
quixun cacxun ca caxa: Anu minmi
ribnc ucama cunoc quirica n
nianan ca min ribin n
xu ItsumushI
Itnun btsi quiricanu ochentashi
cunot.
8
Usaquin ca an a u mxunc
unIn uxu quIxun unnquIn cu un u unI
u mmIc unIn sInnxu: An u
mxunc unin ca uisai cara
curquiumu ushbI ItI Ic quIxun
sInnxun u uquIn pufntI sInnxu
quixun.
saquin catancxun ca Jesusan cacxa:
An n menushi upitax bucuti
sInnc unIn cu un cuncsufI ItI up
IUCAS15,16
170
oquIn ununIu, Nucn Papa Diosmi
sInnc unun ucsamaira oquin.
9
En
cana mitsu cain, mitsun curqui anun
cumInu unI ItsI uquInsu Ic uquIntI
uIn. AquIncx mItsub nuIbununc
Iunun nun uIsh bumutuncxun ca
mItsxfIbImI b Inun, n ItI unuxun
mItsu cuntI Icn.
10
Itsumu cufquiu IxunbIu
nt
mIquInmu up oquIn sInnquIn,

unun up u uc unI un cu Itsu
curquiu Ixun usubI oquIn up oquIn
sInnquIn nt
miquinma anun up u
utI Icn. ImuInun cu Itsumu cufquiu
IxunbIu nt
mianan up oquin
sInnquInmu unun uIsumu u uc unI,
un Itsu cufquiu Ixun usubI oquIn
nt
mIunun unun uIsumu u utI Icn.

11
Usaribi oquin ca mitsun curqui anun
up oquIn sInnquIn u uquInmu
nt
miananmi, mitsux cuncsa

oquInshI u uc Ic Nucn Pupu DIosun
un unIcumu unnmIcsu oquIn
unnmImu Iunun un unIcumu umIcsu
oquin u mmItImu Icn.
12
An mitsu
cacsubI oquIn uquInmumI, an u
ImuInun un cufqui nt
mianan up
oquin bfunxuncmu Ic cu unbI
mInun Inun u ImuInun cufqui mitsu
InntImu Icn.
13
Enx cu su Icn: Achshi unin ca
rab
uni u mxuntImu Icn. Rab
uni
u mxunc Ixun cu btsishi
nuIbuquIn up oquIn u uxuunun btsI
nuIbutImu Icn, ca achshinn bana
cuaquin btsan cacxun an bana par
ti
Icn. Usaribiti ca uni curquI ImuInun
btsI btsI umIshI sInnc uIsh Nucn
Papa Diosmi upiti sinanima.
14
Usaa quia cuaquin ca fariseo
unIcumun utux Itsu cufquiu ItI
cunc Ixun, an bana cuaisama tani a
uI utImutI bunuquIn Jess usncxu.
15
Usncxun unnquIn cu Jesusun
cacxa:
MItsux IsumInu up uI quIxuun unIn
isnun quixun camina mitsux cunc
uIshI uIn. Usu unbI cu Nucn Pupu
DIosun mItsun nuItu mmI sInnc u
ununIu. Ax Isu up Ic quIxuun unIn
sInnc unI u cu Nucn Pupu DIosun un
nuItu unnquIn upmu IsIu.
0RLVpVQsQFXsQsREDQDFDPDLPDLQXQ
-HV~VPLFDWDPsWLXQL
1XFsQ3DSD'LRVQDQLWLEDQD
16
Juun ucmu pun uIn cu MoIses
bunu unI uIxunc unIcumun uIquIn
unicama uixuancxa. A unicama caxu
uquIn cu Juunn uIquIn, axa utia
judos unicaman canc, ax ca uaxa
quiquin unicama uixuanxa. Usu uIn cu
nfIbI, mI cutumc unicama ca
Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIxun
uIxunIu cuunun n u uIu IsI
uIsumuIfu unIx Nucn Pupu DIosnun ItI
sinania.
17
Nu ImuInun mecumu ccbbi ca
Nucn Papa Diosan bana an unicaman
cuno, axshi usuI cu ItI Ic quI
uIn, usubI ItI Icn.
Jesusan unin an xanu ntima uia
(Mt. 19.1-12; Mr. 10.1-12)
18
An an xanu nxun xanu itsi bic uni
ux cu uchuIu, un xunumu unbI xunu
ItsIb Iu Icsaribiti. ImuInun cu un unI
ItsIn nc xunu bIc unI uxfIbI uchuIu,
unI ItsIn xunubu Icsu uIsh.
/i]DURLPDLQXQxXxXXQLxXLFsEDQD
19
Enx cu su Icn. Achshi uni
uuIfu uIsh chupu upIfu up mInunn
pucucsu ImuInun xupu ucsu puuc
Iunun uIsumuIfu pItI upIfu upu Ixun
cumubI ntn up oquIn puchquin pic
Iucxu.
20
A unIn xubu xcu tunIn cu
IUCAS16
171
uuma uni, Izaro, an naminua
ItsuIfu cuu, ux unu fucc Iucxu.
21
Xubu tunIn fucxun ca mesa
tmxun uu unan piti txoc
fuputIu unI Itsun u Innun quixun
caancxa. CuInIu cu uchticama uxun
un cucumu bIxcucxu.
22
A uuma
unxu bumuIu cu ngeIcumun unu
Abfuhum Ic unu buncxu, buncx cu
Abfuhumb Iucxu. Usu uIn cu uu
uni axribi bamacxa, bamac ca
mancancxa.
23
Usu Ixun cu u uu
unIn unuu unI uIsumuIfu pu tunI
tmfutI unu Ixun ufuco Abfuhumc
un Izaro isacxa.
24
Isi cunc
nquin
ca cacxa: E cu uquIn, Abraham. Ex
cunu n tsInuux uIsumuIfu pu tunIn.
An mcn fbu unpuxun chubxuun n
unu mutsIoI unun cu Izaro xut.
25
Cacxun cu Abfuhumnn uu I unI
cacxa: MIx bumucmu puIn uIsh
cumInu Izaronxa uumu Iunun
Insnc uIsh nuIbucumuInun mIx Itsu
uu Iunun Insncmu uIsh upItux
tsocn. UsuI I ushbI cu bf mIxmI
uIsumuIfu pu tunI tmramainun
Izufo ux usbIIfu Icn.
26
ImuInun cu
unu mIx Ic ImuInun unu nux Ic
nb
tsi nanc
c nmInfu Icn. Usu uIn

ca unix nuax anu cuainsa tanibi anu
cuuncusmutI Icn, ImuInun cu unI
unuux nu uIsu tunIbI utImu Icn.
27
Usaquin cacxun ca uu unin cacxa:
Axu nu uIsumu uIn cumInu Izufo n
pupun xubunu xutI uIn.
28
Ex cunu
mcn achshi xuc
nu uIn. Atxribi
nu pa tani tmfuI uuxmu Inuun, uisa
cufu nu Ic quIxun utu cunun cumInu
Izufo xutI uIn.
29
Cacxun cu Abfuhum
nn cacxa: Atux cu MoIses ImuInun un
uixunc unicaman cuno bana anu
Ic quIfIcuu Icn. A IsquIn cu unntI
Icn.
30
Cacxun cu uu I unIn
cacxa: A bana cuatmabi ca unan anu
unI bumuc Icnuax cuanxun cacxun
cuutI sInunutI Icn.
31
Quiabi ca
Abrahamnn cacxa: MoIses ImuInun
uixunc unicaman cuno bana
IsquInbI cuuIsumu tunc Ixun cu unu unI
bumuc Icnuax cuanc unin banaribi
cuuIsumu tuntI Icn.
8FKDWLUDEDQDQEsU~DQUDFDWLEDQD
(Mt. 18.6-7, 21-22; Mr. 9.42)
17
1
Jesusun cu un unnmIc
unicama cacxa:
Camabi ntnu cu un unI ItsI utImu
u unun quIxun sInnmIc unI ItI Icn.
Usu unbI cu un sInnmIquIn btsI unI
utImu u umIc, ux uchuuIfu uIsh
uIsumuIfu oquIn custcunc ItI Icn.
2
An nun ushbIu mI cushIIfucmu
puIn Icn, u unI uchumIc unI ux cu
uchuuIfu Icn. A unix ca anun u
rnti maxax ami ttcrcatancxuan
parnpapa nb
tsi nic
xa
nan
csumuIfu oI utImuIfu oc ItI Icn.

3
UsuquIn unI uchumItI fubunun cumInu
bfuncutI uIn.
Axu mIx Icsaribiti Nucn Papa
DIosmI sInnc unxu mImI uchuIu
camina suI cumInu mI uchu
quIxun cuquIn sInunumItI uIn.
Usocxa sinanatia camina mimia
uchuc u ub mnonanquin manumiti
uIn.
4
Achshi ntn, mcn achshi
ImuInun fub
oi, mImI uchutuncxbI

minu cuanxuan cunu mImI uchutc
nima quixun a unin cacxun camina
ab mnonunquIn u munumItI uIn.
Axa ami catamc uni ca
-HVXVDQDTXLQLDTXLFsEDQD
5
An unnmIc unIcumun cu Nucn
Ibu Jess cucxu:
Nux Nucn Papa Diosmi catamti
IcbI cumInu userabi, upitiira ami
catamnun nu uquIntI uIn.
IUCAS16,17
172
6
Mostaza bru ax ca chamaratsu
Icn. AsufIbI uIsh ItsumufutsushI
Nucn Pupu DIosmI sInnc Ixun, n
u cunu utImu uI quIxun sInncb
tunbI cu mItsnmI u uccxun mitsu
uxuntI Icn. MItsux umI ItsumushI
catamc IxunbImI n I, nuax ca
chiquit, parunpapanu ca tacut, cacx
cu usuI ItI Icn.
An unan Nucn Papa Dios
xXD[XQWLEDQD
7
Jesusun cu suquInfIbI un unnmIc
unicama cacxa:
sa ca. UInu Ic unIn cufu un u u
mxunc uni nanuxun u manan
ufucuc uInu branbaiti xubunu aia,
nri uax ca mesanu pi tst, quixun
cuIm.
8
Usaquin caquinma ca saquin
caia: En pItI ufuunun u xutI ufIbI
mnotancxun cu pInun bxun. En
pain pian camina minribi pianan xati
uIn. Usaquin ca caia.
9
An mi u
mxunc unan min cacsabi oquin
uIubImI uIsumuIfu oquIn usbI cu
quIxun cutImu cu usbI Icn.
10
Usaribi oquin Nucn Papa Diosan a
unun mItsu cuc u utuncx cumInu
mitsux rafIb suI cununtI uIn:
Cunununu un nu umIcxun utI
ucumuIshI un. Usu uun Nucn Pupu
DIosun uIsumuIfu oquIn nu fubItImu cu
usbI Icn".
0sFsQUDEsD[DDQDtQQDPLFKsTXtPLFs
LQVtQxXXQLD-HVXVDQSs[FD
11
Jerusalnu cuani ca Samaria me
ImuInun GuIIIeu mefIbI ntbiani Jess
cuancxa.
12
Cuanx achshi manu
bbaia ca axa an an nami chqumic
Insnu uni mcn rab
, an Jess aia
buI cuunbI ufu stracacxa.
13
Usai
stracquin ca munuma banaquin
cacxa:
Jess, nu cu uquIn.
14
Cacxun isquin ca Jesusan cacxa:
Ca cuantan. Cuanxun ca judos
sucefdote usumI Ic IsmIunun mItsun
nami ismitan.
Usoquin cacx cuanbi ca atun nami
chquiccama pxcacxa.
15
Usaquian
pxcuc isi cunquin ca acama
achshinn Jessnu cuantcnquin
Nucn Papa Dios munuma banaquin
rabiacxa.
16
RubIquIn cu u tunIn funtIn
puruni tsbuti bnpucuquin cu usbI
Ic quixun Jess cacxa. An usoquin
cuc unI ux cu SumufIunu Ic unI
Iucxu.
17
Usaquin isi ca Jess quiacxa:
Mcn rab
unicama cana pxcan.

Acama achshinxshia usbI cu
quIxun cuI unbI cufu uInu fufI Ic?
18
Judos unima, Samaritano, n
xshi
cara Nucn Papa Dios rabiquin ca
usbI Ic quIxun cuI uux?
19
Usai quitancxun ca Jesusan
SumufIunu Ic unI cucxu:
En mI pxcutI sInunI mI cutumtI
camina pxcan. Niruquiani ca cuantan.
$[DsPLFDWDPsFsXQLFDPD1XFsQ3DSD
'LRVDQDLQDQLPLWLFDsVDLWLLFs
TXLi[D-HV~VTXLFsEDQD
(Mt. 24.23-28, 36-41)
20
Unsarainra cara anan Nucn
Pupu DIos un unIcumun upu ItI nt ItI
Ic? quixun fariseo unicaman
uccxun ca soquin Jesusan cacxa:
Nucn Papa Diosan, unI uInun ImIu
ca unin an bfnbI IstImu Icn.
21
Usa
uIn cu unI quItImu Icn, ca is, nu ca
Nucn Pupu DIos Icn, unu ca quiax.
Nucn Papa Dios, ux un Apu uIsh cu
uxu mI cutumc unIcumub Icn.
22
Usoquin atu catancxun ca Jesusan
un unnmIc unIcumufIbIshI cucxu:
UnI Inux u uIsh x Nucn Pupu
Diosnu cuantancx utcncmu pun uIn,
cumInu x unun mItsub Itcnti nt
IUCAS17
173
IstIsu tuntI uIn. A ntcama achshinn
IstIsuIfu tunquInbI cumInu mItsun
IstImu pun uIn.
23
UnIn cu uIquIn
mItsu cutI Icn, cu unu Ic canan
cu nu Ic quixun. Cacxbi camina
Is ub cuuntImu uIn.
24
Mrquin ca
canacan camabi naicamo pcaia.
UsufIbI cu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u uIsh, x utcntI ItI Icn.
25
En Pupunu cuuncmu pun Ixun cunu
unan btsi btsi ocxun pu tuntI uIn.
ImuInun cu n ntnua bucuc
unIcumun tImuquIn n bunu
cuuIsumu tuntI Icn.
26
Bfmu Noe I
nt usufIbItI cu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u uIsh, x utcntI ntn ItI
Icn.
27
Anun un nuntInu IfutI nt
utmainun Nonn anun i
ti nunti cha
umuInun cu unIcumun pIunun xunun
xanu bianan an bchic bnumianan an
ucsubI oquIn cunquIn u ucxu.
UsuquIun umuInun unun Noe un
nuntInu IfutI nt sn
ncb ca
uIsumuIfu u Ibcb, bucu uIsumuIfu
I nuntufuquIn ucumucunbI
unicama cuacxa.
28
Noe uun I
usufIbItI cu unun Iot I nt Iucxu.
Anu Iot Ic mu, Sodoma cac, unu Ic
unicaman ca pianan xanan u
maruanan, atun nanuxun u upnan
xubucumu ucxu.
29
UsuquIun umuInun
ca anan Lot anuax cuanti nt
Icbtan, Nucn Papa Diosan tsi
ImuInun uzuffe fquIfuc Ibmiquin
acama cuacxa.
30
Iot uun I
usufIbItI cu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u uIsh, x unun utcnti
nt, unun cumubI unIn IstI, ux ItI
Icn.
31
A nt Icb ca axa an xubu man
tsc unicamax an ucama an xubunu
unbI u bItsI cuuntcntImu Icn. An
nanuxuan u mc unicamaxribi ca
an xubunu cuantcntImu Icn.
32
Caxu
bsuquin isi cara Lotnn xanu uisai
Iucxu quIxun cumInu munuquInmu
sInntI uIn.
33
Uix cara an cuncsa
oquIn uI n ntnu upitax tstishi
sInunIu ux cu Nucn Pupu DIosnun ItImu
Icn. Usu unbI cu uInu Ic unIn cufu
n ntnushI upItux tstI sInnquInmu
x quIcsubI oquIn uIu ux uInun uIsh
Nucn Papa Diosan ntnu ub ItI Icn.
34
En cunu mItsu cuIn, x ucb cu
suI ItI Icn: a im
a rab
uni anu
uxtInu fucc, achshI bu Inun bIc
ca achshI unubI nc ItI Icn.
35
UsufI
biti ca rab
xanxa u rni tsc,

achshI bu Inun bImuInun uchshi
unubI nc ItI Icn.
36
ImuInun cu fub
unan an nanuxun u mia achshi

bu Inun bImuInun cu uchshi anubi
nc ItI Icn.
37
Jess ucquin cacxa:
UInuux cufu usuI ItI Ic?
Unix ca quia, uinu cara uina
bumuc Ic unu cu xt cbutI Icn.
UsuI cu ItI Icn.
&DVXQDPsFs[DQXLPDLQXQ
juez uic bana
18
1
An unix ca atsani, ab cana
banatisama tani quixun
sinanima, nt camabi Nucn Papa
DIosb bunutI Ic quIxun unnmIquIn
ca bana itsi uicsoquin,
2
Jesusan
suquIn un unnmIc unIcumu cucxu:
Enx cu su Icn. Achshi manu
Ic unI un cu umIu unI ItsI munnc
xunbI uquInsumu tunun Nucn Pupu
DIosmI sInncmu Iunun unIcumufIbI
sInnquIn uquIncmu Iuxu.
3
ImuInun
cu u munu Ic xunu uchshi casunam
c, an a uninu cuanquin uboxunmu
unun cumInu uxu mI nIshc unI cutI uI
quixun caxa.
4
Usaquian cacxunbi ca
Itsu ntn cuushIquIn uquIncmu Icn.
Itsu ntn cuushItuncxun ca saquin
IUCAS17,18
174
sInnxu, x cunu Nucn Pupu DIosmI
sInncmu Iunun unIcumufIbI
sInncmu uIn.
5
Usu IxunbI cunu n
casunamc xunun uboxunmu
unun, un cucsubI oquIn uxuntI uIn.
UsuquIn ucmu uIsh cunu u ubocx
uIsumuIfu utsntI uIn.
6
Nucn Ibu Jesusun cucxu:
An umIu unI ItsI munncxunbi a
xunu uquInsumu tunc unI u n mItsu
uIxunc ux un sInun upmu ushbIu
quic bana, u cumInu sInntI uIn.
7
An
usuquIn uc uIn cufu Nucn Pupu
DIosun uxu uInun Inun un cusc un
unicama an nt
nbi, im
bI u ucc,
acama bfunquIn uquIntImu Ic? Cara
uquInquInmu tnnputI Ic? Usama ca.
8
En cunu mItsu cuIn, ca asrabi
bn
nquInshI ucumu uquIntI Icn. Usa

unbI cufunu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u uIsh unu cuuntuncx, x
utcnquin, unicama asfubI mI sInunI
mI cutumtIu IstI uIn? UIsuI cufu ItI
Ic quIxun cunu IstI uIn.
)DULVHRLPDLQXQDQDSXEXiQPLWL
curqui bic uni uic bana
9
Uni rarinxa nuxbi cananuna
Nucn Papa Dios quicsubI oI I
quixun sinani rari unicama timai
utumI nIshIu unnquIn cu Jesusun bunu
itsi uicsoquin soquin cacxa:
10
Uni
rabtax ca Nucn Papa Diosb banai
anuxun a rabiti xubunu cuanxa.
AchshInxu fufIseo unI ImuInun cu
btsIx un upu bunmItI cufqui bic uni
Iuxu.
11
Cuanx, nitsax ab banaquin ca
fariseo unin saquin Nucn Papa Dios
caxa: Nucn Papa Dios, x unI
rafIsumu Ixun cunu mI, usbI cu cuIn.
RafInx cu un unI pufnquIn un
curquI bIc unI ImuInun up
sInnumu unI ImuInun un xunumu
unbIu unI ItsIn xunub Ic unI, usa
Icn. Usu unIcumu uIsumu unbI cunu
x usuI Imu. An upu bunmItI cufqui
bic, n unxfIbIu uIsumu unbI cunu
x usuI Imun.
12
Ex cunu cumubI
semana rab
ntn pima samatin. En u

mquin bic curquia mcn rab
IcbI
cana acama ms, dcima parte, a
bunquIn, sucefdote InunIn.
13
Fariseo
unxu usuI quImuInun cu un upu
bunmItI cufqui bic unin, ufI nIfuctI
munmI bsuima meuishi bsui, mus
nuituquin an nuitu mi ab banaquin,
Nucn Papa Dios, x uchuu Ic
cumInu nuIbuquIn n uchucumu
tr
nxuntI uI quixun caxa.

14
Usu uIn
cana mitsu cain, fariseo unima, btsi uni
a usaquin cacxun un uchucumu
tr
nc, ax ca an xubunu cuani Nucn

Pupu DIosun Iscx up Iuxu. Usaribiquin
ca an rabquin x cunu btsI unIbtan
sn
nmu uI quIxun sInnc unI u

Nucn Papa Diosan an uni raribtan
sn
nmufu ImItI Icn. ImuInun cu uxu

rabcma uni a cuni Nucn Papa Diosan
chu ImItI Icn.
Tucama Jesusan
Nucn Papa Dios uixuan
(Mt. 19.13-15; Mr. 10.13-16)
15
ramnun quIxun turatsucama Jessnu
bcancxa. Bia isquin ca Jesusan
unnmIc unIcumun un bccama u
caquin, tu xufucumu nu bxunma
cu buntun quixun cacxa.
16
Caiabi ca
Jesusan cacxa:
Cuuntnun cuxunmu cu tu xufucumu
nuu unun n. EmI cutumtia Nucn
Pupu DIosun uInun ImIc unIcumux cu
n tu xufucumusufIbI Icn.
17
Asrabi
cunu n mItsu cuIn, uIx cufu tu xufutsuu
an a branc unimi catamcsa usaribiti
mI cutumcmu Ic ux cu Nucn Pupu
DIosnun ItImu Icn.
IUCAS18
175
fXxXLUDEsQiXQt[D-HV~VEsEDQD
(Mt. 19.16-30; Mr. 10.17-31)
18
An cushi uni achshinn ca Jess
soquin cacxa:
Mix camina asfubI up unI uIn.
Usu Ixun cumInu uIxuntI uIn, x
nt
timoi Nucn Papa Diosan ntnu

ub Inuxun cufunu uu utI uI? quixun.
19
UIsutI cufumInu x Isunu up uI
quIxun cuIn? UInu Ic unxbI cu
upmu Icn. Nucn Papa Diosaxshi ca
asfubI up Icn.
20
Uisai cara an bana
cuno quIu quIxun cumInu ununIn. Ca
quia: UnI ItsIn xunub cumInu ItImu
uIn. UnI cumInu utImu uIn. Uni itsin u
unImI cmI munntImu uIn. Min papa,
min titan bana camina up oquin
cuuquIn tuntI uIn".
21
Usaquian cacxun ca an cushi unin
cacxa:
usubII In.
22
Cacxun cuaquin ca Jesusan cacxa:
UsufI cumInu In. IxunbI cumInu
achshI uIshI ucmu uIn. Cuanxun
camina min ucama maruquin curqui
bixun uumu unIcumu InntI uIn.
Usotancx camina uushI ItI sInunImu
mI sInunI b cuunI utI uIn. Usaquin
cuInfu cuntI uIn.
23
Usaquian Jesusan cacxun cuati ca
un uu ItsuIfu uIn, u unI mus nuItutI
ut
nbuacxa.
24
Ut
nbutia isquin ca
Jesusan cacxa:
ushbI uu ItIshI sInunI Nucn Pupu
DIosnun ItImu Icn.
25
Camello, ax ca
chuIfu uIsh, xumuxan quini chamaratsu
uIn, unun utsnquIuntImu Icn. A uina
chaxa a quinin atsncasmacsamaira oi
cu uIsumuIfu uu unIx Nucn Pupu
DIosnun ItImu Icn.
26
UsuI quIu cuuquIn cu unu Ic
unicaman cacxa:
AsfubI u bunu uIn cu uI unxbI
tImu Icn.
27
Axbi i
tIsumu IcbI cu Nucn Pupu

Diosan usa uniribi i
mItI Icn.
28
Usaquian atu cacxun ca Pedronn
Jess cacxa:
Nun xubucumu ImuInun nun u
camabi cananuna mib ninuxun an.
29
unicama cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, uinu
Ic unIn cufu cumubI unxu mI
cutumtI Nucn Pupu DIosnun Inun
uquInuxun, an xubu, an xuc
antu, an
papa, an tita, an xanu, an bchic
cama bianxa,
30
a unix ca a nc uu
IcsumuIfu oI uu ItI Icn. UsuI Iunun
ca Nucn Papa Diosan ntnu uIsh ub
nt
tImoI ItI Icn.

Jesusan s[FDQDXQtDQDFs[EDPDWLDL
quixun an unicama catcan
(Mt. 20.17-19; Mr. 10.32-34)
31
BuIn cuunquIn cu Itsu unI unu unbI
Jesusun un unnmIc unIcumu ubu
ninun quixun cunbianquin cacxa:
Br cananuna Jerusalnu cuanin.
Cuanx bbuxnu unu uIn cu un Nucn
unun uI quIsubI oI ItI Icn.
32
Judos unibunn ca judosma
unIbunun bInun InntI Icn.
Inncxun bIxun cu mI cuuIquIn btsI
btsI onun tushucutI Icn.
33
Usoquin
btsi btsi oquin mtancxuun ucx
cana bamatancx rab
nt Inxu
pcaracb busquItI uIn.
34
Jesusan usaquin cacxunbi ca an
unnmIc unIcumun uIsuI cufu quIu
IUCAS18
176
quIxun cuumu Icn. Uisai qui cara usai
quIu quIxunbI cu unnmu Icn.
Jericnuxuan Jesusan
bxuu uni bp
[FD
(Mt. 20.29-34; Mr. 10.46-52)
35
Cuunu JefIc mu ufumu uIn cu
bxuu uni achshi bai amo anuxun uni
curquI uctinu tsocxa.
36
Tsxunbi
cu uIsumuIfu unun futbiancxun
cuaquin au u cat? Uisai caina
IcunIn? quIxun unIcumu uccxa.
37
Nuccxun cu cucuncxu:
Nuzufetnu Ic unI, Jess, ax ca
uaxa, a cn cuania.
38
Usai quia cuati cunshquin ca cacxa:
Jess, Davitan rbnqui, nuibaquin
cu uquIn.
39
Usaa quia oquin ca ax paan
rcu
nquiani cuanc unicaman

banaxma isa nt
nun quixun cacxa.

Cacxbi ca nttImu uxu Icsamaira oi
munuma cunshtcni quiacxa:
Davitan rbnqui, nuIbuquIn cu
uquIn.
40
Jesusan nuu unun cu bt quixun
unu Ic unIcumu cucxu. Cacx aia ca
Jesusun ucquin cacxa:
41
En mI
uisoti caina cunin?
Cacxun ca cacxa:
IsnunmI bp
xcuti cana cunin.

42
Ca bp
quit. En mI bp
xcuti
sInunI mI cutumtI cumInu bp
xcan.
43
Usaquian cacxshi ca bp
xcacxa.
Bp
xcucxun isi cunquiani ca Nucn

Papa Dios rabibiani Jessb cuancxa.
Jesusan a uni bp
xcutIu IsquIn cu unu Ic

unicamanribi Nucn Papa Dios rabiacxa.
Zaqueo ui quic bana
19
1
Anu bbaquiani ca Jess Jeric
mu ufumuquIunI cuuncxu.
2
Usaa Jess cuancbbI cu u munu Ic
uni achshI Zuqueo cuquIn unc unu
Iucxu. Ax cu un upu bunmItI cufqui
bIc unIcumun cushI Iunun ItsuIfu
curquiu Iucxu.
3
Usu Ixun cu uIsu
cufu Jess Ic quIxun IstIsu tunquInbI
mtfu Ixun uIsumuIfu unun tsItsfu
xun bpncbtan iscasmacxa.
4
Usaquin iscasmati, ubquiani cuanx ca
achshi i, sicmoro cac, bai anan
Jess utI umou Ic unu fonfuucxu.
5
Usuu unu Ic cu Jesusun unun
cuunquIn munmI bsuquinbi mraquin
saquin cacxa:
Zuqueo, bntIshI cu Ibcuatsini ut.
Bf cunu mIn xubunu I mIb cuuInsu
tanin.
6
Usaquian cacxshI chumarua tani
bntIshI IbquIn cu Zuqueonn un
xubunu bunuxun Jess biacxa.
7
Usaria isquin ca uni raricaman
uchuu unin xubunu ca Jess
IcuunIu quixun uiacxa.
8
Usu uIn cu
munmI chuIfuquIn Zuqueonn Jess
cacxa:
En cunu mI cuIn, bf cunu n
curquIcumu ms usufIbI nun Inun
bianan usaribi uumu unIcumu InunI
cuanin. Innun cunu n un cufqui
mcama uni, n uInun mcama
inumiquin rab
ImuInun fub
oquin
InntI uIn.
9
Bf cu n xubunu Ic unIcumu
mI cutumc uIsh Nucn Pupu
DIosnun Inux I
tI Icn, n unxribia
Abrahamnn rbnquI uIn.
10
Uchuu
unIcumu uInunmu IcbI un uchu
tr
nc Iunun uInun Inun I
minux, cana
Nucn Pupu DIosnuux unI Inux uucn.
%DQDLWVLxXLFsVDULD-HV~V
curqui ui qui bana
11
Usu uIn cu Jesusun Zuqueo cuIu
cuaquin, JefusuIen ufumu uIn, ub Ic
unIcumun sInncxu, Jerusalnu
IUCAS18,19
177
bbatancx ca Nucn Papa Diosan
ImIcx JessshI judos unIbunn upu
ItI Ic quixun.
12
Atan usoquin
sInunIu unnquIn cu ucumun cuumuI
nun, bana itsi uicsoquin Jesusan
saquin cacxa:
sa ca. Achshi uni, upun
rbnqui, un cu un menu Ic unIcumun
cushI IIsu tunquIn btsI menu Ic upu
cha anu cuanxun, u upu ImInun quIxun
catancx utcntI sInnxu.
13
SInntunc
xun an uni mcn rab
camicx uc ca
achshi achshi curqui achshI ushbI
Itsu cupc, camabi sn
n Innxu.
InnquIn, x utcntamainun camina
n curquinn u bitancxun maruquin
curqui bitcntI uI quixun caxa.
14
Usaquin catancxa cuanbi ca a menu
Ic unIcumu umI nIshc Ixun, a uni
cunununu nun upu ItI cunima
quIxuun upu cutnun quixun uni
xuquin camiaxa.
15
Usu unbI cu upun,
ux puun cuunc unI ubI un menu Ic
unIcumun upu ImIuxu. ImIcx cu un
menu utcanxa. Ai bbaquin ca uiti
curquI cufu bIuxu quIxun unntIsu
tanquin a curquI InnbIunc unIcumu
camiaxa.
16
Camicxa anpan uc an ca
un upu cuxu:
Min curqui anun u bixun
maruquin cana mc
n rab
snn Inun
curqui bian.
17
Cacxun cu upun cuxu:
Up oquIn cumInu n cufquInn u un.
ItsuIfumushI unbImI u cufquinn up
oquIn uc cup cumInu mcn fub
munu Ic unIcumun cushI ItI uIn.

18
Btsxribi uquin ca caxa: Min curqui
anun u bixun maruquin cana mcn
achshI snn Inun cufqui bian.
19
Cacxun cu upun cuxu: Mix camina
mcn achshI munu Ic unIcumun
cushI ItI uIn.
20,21
Cacb uquin ca
btsnribi caxa: Mixmi unimi nishcsa
Ic cunu mI unun. Uni itsin u
upmitancxun cumInu u bImI mInIn
shI Inun mIn unIcumu bImIn. Usu uIn
cana mimi racu
quin, paunan
rabnxun, min curquI umI Innc, a
nan. A cn Icn.
22
Cacxun ca an
upun cuxu: MIx cumInu uIsumu uIn.
Min bana cuaquin cana uisa uni
cufumInu mIx uI quIxun ununIn. Ex
unImI nIshcsu Ixun unI ItsIn u
upmitancxun u bImI nInshI Inun
n unIcumu bImIc Isnu uI quIxun
cumInu unun.
23
UsuquIn unnquIn
caramina uisacasquin a curqui
bunconu nuncmu uIn? Anumi nanc
uIn cunu n cufquI ImuInun cufqui
itsiribi bitsan.
24
Cuxun cu upun unu
Ic unIcumu cuxu: A curquI n u Inun,
a camina a uninua bixun, an mcn
rab
snn Inun cufqui bic uni a

InntI uIn.
25
Cacxun ca caxa: Nun a
curquI InntI unbI cu ux mcn fub
snn Inun bIc cufquiu Icn.

26
Usaquin cacxun cu un upun cuxu:
UIsu u cufu u Innc Ic unun un
cacsubI oquIn u uc unI u cu un
Ibun InntubuquIn Inncsamaira
oquIn InntcntI Icn. Usonan ca
unun u uxuncxunmu u Innc u u
un Ibun bIcuuntI Icn.
27
Axu mI
nIshI x upu ItI cuncmu unIcumu u
cumInu nu bxun n IsmuInunbI utI
uIn.
IV. JESUSAN JERUSALENUXUN BANA
f8,;8$1$1f8$(19.29-21.38)
-HV~V-HUXVDOpQXFXDQ
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Jn. 12.12-19)
28
Usaquin bana itsi uicsoquIn upu
uiquin unicama cabiani ca Jess
JefusuIenu cuuntI sInnbIunI cuuncxu.
29
Jerusalnu cuani Betfag ma
ImuInun BetunIu mu ufumu Ixun cu
OIIvos cuc mut unuxun un unnmIc
uni rab
xuquin,
30
Jesusan cacxa:
IUCAS19
178
Anu bsuc ma, anu ca cuantan.
Cuanx anu bbaquin camina burro, anua
uni tscma pain, a anua tcrcac
mfutI uIn. Mraquin camina tububtsIn
quIn btI uIn.
31
Mitsnmi tubuia isquian
btsi unin uisati caramina n burro
tcrcac tubuin? quixun mitsu
uccxun cumInu cutI uIn: Nucn Ibu
cu n buffo bunxunun quIxun nu cuxu.
32
Usaquin caquian xucx cuanxun ca
Jesusan atu cacsabi oquin burro
mracxa.
33
Mraquian tubuia ca
buffon Ibucumun cucxu:
Uisoti caramina burro tubuin?
quixun.
34
Nuccxun cu cucxu:
Nucn Ibun cu n buffo bunxu
nun nu caxa.
35
UsoquIn cubIunquIn buntuncxun
cu chupun cumputancxun anu Jess
IfumIucxu.
36
UsoquIun IfumIcxu
burron cuancbtan ca unicaman anun
Jess cuanti bainu anan mapc
chupubI upcxa.
37
Apcb anun
cuunI mut OIIvos, anuax cuabtia
ufumu uIn cu unu Ic unIcumun
uIsumuIfu uIsh, cunquin, uni itsin
ucmu ucumu Jesusun uIu cunununu
isa quIxun un uccama uiquin
munuma banaquin Nucn Papa Dios
rabiacxa.
38
Rabi ca quiacxa:
Nucn Ibu DIosun xucxu uc, n
Apux cu bf uIu. A ca camabi unin
fubItI Icn. Nunu Ic Nucn Pupu
Diosaxribi ca cunia. Aribi ca camabi
unIn fubItI Icn.
39
UsuI quIquIun uxu umI sInnc
unicaman Jess rabia cuaquin ca fariseo
unicama rarinn Jess cacxa:
Axu mImI sInnc unIcumu
shufxmu Inun cumInu cutI uIn.
40
En cunu mItsu cuIn, n unicaman
fubIcbtunmu cu n muxxcumu
nn cuncnI shufquIn fubItI Icn.
41
Usai quiquianquin rarobianquin,
Jerusaln isi ca Jess nit
xti bunan
mscutI JefusuIenu Ic unIcumu cuI
quicsai quiacxa:
42
Nucn Papa
DIosun ImIcx cumInu usefubI chumu
fuu uIsh cuntI uI quixun br
nt
nbI mItsun unntI cunu cunin.

Usu unbI cumInu mItsun nuItunnbI
sInnquIn cuuquInmu unncuntImu uIn.
43,44
Nucn Pupu DIosun mItsu sInnxun
quIn mItsunu xuc IcbI uI cufunu x
uI quIxun unntsInxunbI unncmu
uIn, cu unun mItsu utImotI ntcama
utI Icn. Axa mitsumi nishc unicaman
ca mitsu man chiqutisama oquin
bufufunun mItsun u xubu uc
muxxcumu fufupuquIn fpanan
unIcumufIbI cutI Icn.
(Mt. 21.12-17; Mr. 11.15-19; Jn. 2.13-22)
45
Jerusalnu bbatancx anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu
atsnquin ca Jesusan anuxuan u
maruc unicama chiquancxa.
46
Chiqunquin ca cacxa:
sai quia: Anuxun fubItI xubu ux cu
unuuxu cumubI unIx b bunutI xubu ItI
nuxun u maruin.
47
Camabi ntn ca Jesusan anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunuxun bana
uIxunquIn unIcumu unnmIucxu.
Usuu Iu cu judos sucefdotenn
un cushI unIcumu u ucutsI quIux umI
s
nancxa.
48
UsuI s
nanquinbi ca
upumu unIcumu un bunu cuutI umI
sInnc uIn uIsoxun utI cufu quIux
sInncusmucxu.
IUCAS19
179
8LQEDQDQFDUD-HVXVDQxXDLD
TXL[XDQ-HV~VxXFiFDQ
(Mt. 21.23-27; Mr. 11.27-33)
20
1
Achshi ntn anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunuxun
unIcumu bunu unnmIunun up bunu
unun unI Nucn Pupu DIosnun ItI
uixunmainun ca judos sacerdotenn
anpan caniacc unicama anu cuanxun
2
ucquin Jess cacxa:
Uin banan caramina min usa u
uIn? UIn cufu soquInmI u unun mI
cax? Ca nu uixun.
3
E cu uIxun,
4
uin cara Juan unicama
nashiminun cacx? Nucn Papa Diosan
cara cacx? UnIn cufu usuquIun unun
cacx?
5
UsuquIun Jesusun ucquin cacxbi
cu uIsuquIn cufu cutI Ic quIxun
ununImu utxbI ucucununI quIcun
cxa: UIsuquIn cufununu cutI uIn?
Nun nu, Nucn Pupu DIos nunu Ic un
ca cacxa, quIxun cutI unbI cu
usaquin nun cacxun nu, usu uIn
cufumInu uIsu cup un bunu cuumu uI
quIxun nu cutI Icn.
6
Nun nu, unan
unicama nashiminun cac ca Juan
Iucxu quIxun cutI, unbI cu upumu
unIcumun nu muxuxun utI Icn.
Acaman ca an bana cuaquin, Nucn
Papa Diosan ca asrabi an bana
unicama uixunun quixun Juan
xuacxa quixun sinania.
7
Usari
canantancxun ca Jess cacxa:
cunununu unniman.
8
cxunmu cunu nfIbI uIn bunun cufunu
$QQDsEsU~DQFsDLVDPDXQLFDPD
uiquin Jesusan c bana
(Mt. 21.33-44; Mr. 12.1-11)
9
Bana itsi uicsoquin ca Jesusan, a
usoquIn unIn utI uIquIn, n banaribi
unicama uixuancxa:
sa ca. Achshi unin ca an nanu
uvus upxu. Aptancxun btsi uni an
naa branxunun quixun ami biani ca
ufu menu I cuunxu.
10
Cuantancxun ca
uvas bimicbtun ubu Ic un u
mmic uni achshi xuquin caxa:
An na branc unicamanu
cuantancxun cumInu nun ItI u msu
bxnun mI Innun cutI uIn. Cacx
cuanxa bbaiabi ca a uni an na bfun
c unicaman mtancxun uuma
cuantcntanun xuaxa.
11
UsoquIun un
cu nu Ibun un u mmic uni itsi
xutcanxa. Xucxa bbaiabi ca aribi an
na branc unicaman mquin btsi
btsi oquin masxa. Usotancxun ca
uumu cuuntnun aribi xuaxa.
12
Usoc
btan ca btsiribi amiribishi xutcanxa.
XucbI cu ufIbIshI utImoxun, nuaxma
ca cuantan, quixun caxun xuaxa.
13
UsoquIun ucbtun cu nu Ibun
sInnxu: Au cufunu otI uIn? Cunu x
umIIfu sInnc buc bchIc xutI uIn. A
supI cu cuunIu utImoquInmu up oquIn
bIquIn un bunu cuutI Icn.
14
Usoquin
sInnquIn uIfu xuc
xa bbaia isi ca an
na branc unicamax canani quiaxa:
An pupxu bumucb ca an bchic
nx nu Ibu ItI Icn. Usu uIn
cunununu nux nu Ibu Inuxun n utI
uIn.
15
Canantancxun nu ufI bunxun
cu uxu.
Usoquian an bchIc uc cufu nu
Ibun un nu branc unicama uisoti
Ic quIxun cunu mItsu cuIn.
16
An
nunu cuunquIn u unIcumu utuncxun
ca btsi uni an naa branxunun
quIxun cutI Icn.
IUCAS20
180
Usai Jess quia cuati ca an cuac
unicamax:
Usuu Inun cuunxmu ItIbI cu
Nucn Pupu DIos ItI Ic quiax
quiacxa.
17
Quia ca Jesusan atumi bsuquin
isquin cacxa:
UsuI ItImu uIn cufu uIsuI quIc
n cuno bunu Ic?, sai quic:
18
A muxxu un cuncmu unIcumu
usufIbI cu un cuncmu unI Icn.
MuxxmI tutIquI chucquIn cu muxxmI
rracaquin an namicama chacaia.
ImuInun cu munnuax nipacquin
maxaxan uni chacaquin chcaia.
8QtDQ&pVDUFXUtTXLLQiQX[XQVLQDQ
(Mt. 21.45-46; 22.15-22; Mr. 12.12-17)
19
An na branc unicama uicb
ca an Moissnn cuno bunu unnc
unIcumu ImuInun judos sucefdotecu
mux utubI uI Isu quIu quIxun ununI
Jessmi nishacxa. NIshquIn utImonu
xun biisa tanquinbi ca Itsu unIn cu
an bana cuatia, usu uIn cu u unIcumux
numI nIshtI Ic quixun sinani atumi
racu
quIn bIumu Icn.

20
BItsmu IxunbI
cu Jess bIcutsI quIux s
nantancxun
umI munnquIn usuI cu quIuxu quIxun
upu cunuxuun, cmquIn pufnquIn
Jess uctanun quixun uni rari
xuacxa.
21
Xucx cuanxun ca Jess
cacxa:
asfubI Icn, up oquin camina unicama
bana uixunin. MIn sInncx cu cumubI
uni btsibtun snn Icn. Usaquin
sInnquIn cumInu cumubI uu
ImuInun uumu unIcumu ImuInun
upubufIbI uIsuI cufu Nucn Pupu DIosun
unI ItI Ic quIxun uIxunIn.
22
Usu Ixun
cumInu nu cutI uIn, Nucn Papa
Diosax asfubI nun cushI uIn cufu
Romunu Ic upu, Csar, a curqui
bunmItI usbI Ic? Cufu usbImu Ic?
23
Cacxun ca Jesusan, uisai
cufuIsnu quI quIxun mI munnuxun
cuucutsI quIxun cu ucutIu quixun
UIsu cup cufumInu usoquIn
cain?
24
UIsu cufu Isnun cu upu bunmItI
man curqui achshI bxun.
Cacxuan bia isquin ca Jesusan atu
cacxa:
Uin bmnun tunquIn uc cufu
nx Ic? Uin an cara cunoc nx
Ic?
Ax cu Romunu Ic upu, Csarnn
bmnun tunquIn uc ImuInun
Csufnn un Icn.
25
26
Usuu Jess quIu cu unu Ic
unicaman cuacxa. Acamabtan an a
ucc unicamanribi cuacx ca a ui
JessmI munntI bunu umu Iucxu.
Amu cu quIxun sInnan upitishi
ca quiaxa quIxun sInnquIn cu un
ucc unIcumun u uctcunmu Icn.
8QL[FDUDEDPDDLVK
EDtVTXLWLPDLFsTXLFsEDQD
(Mt. 22.23-33; Mr. 12.18-27)
27
Usacb ca Jessnu saduceo
unicama cuancxa. Saduceo unicaman
quIxun sInncxu.
28
UsuquIn sInnc
cacxa:
Nun unnun ca Moissnn sai
quic bana cunocxa, uni achshinxa
IUCAS20
181
bchIcumu uIsh bumucbtan ca an
xucnan an casunanc xanu bixun, ami
bac bchItI Icn. UsoquIun ucx cu un
bchicx an xucnan bchIcsu ItI
Icn.
29
Usu uIn cunununu mI ucutIn.
Uni achshinx ca mcn achshi
ImuInun uchshI uncau Iucxu. Usa
Ixun cu utun upun un xunu bIucxu.
Biaxbi ca bac bchiaxmabi bamacxa.
30
Baman an xucnan casunanc xanu
biaxbi ca an xucn axribi bac bchIux
mabi bamacxa.
31
Usaribiti ca a xanu
biaxbi an xucn btsxribishi bamacxa.
Usu uIn cu xucn cumxbI u xunu bIuxbI
bac bchIcumu Inun bumucxu.
32
Acamaxa bamai can ca a xanxribi
bamacxa.
33
Camaxunbi ca a xanu
biacxa. Usu uIn cufu unun unIcumux
busquItI ntn ucumu uInu Ic
xira an
bn ItI Ic?
34
n menuxun ca unin xanu bitsia,
bimainun ca unin an ini bchic
bnumia.
35
Usu unbI cu bumu uIsh
basquitancxun Nucn Papa Diosan
ntnu Ic unIcumun xunu bItImu Icn,
an ini bchicbi ca bnumItImu Icn.
36
Bumu uIsh busquItuncx cu Nucn
Papa Diosan bchIc uIsh bumutcntI
moI tstI Icn, ngeIcumuxu Icsaribiti.
37
UnI bumu uIsh cu busquItI Ic quIxun
nun unnun ca Moissnn imaxu
nmtia isc uiquin saquin cuno
cxa, Nucn Ibu DIos ux cu Abfuhum,
Isaac, Jucob ucumun fubIc DIos Ic
quixun.
38
A bana cuno isquin
cunununu ununIn, Nucn Papa Dios ax
cu bumu usha basquitima unicaman
DIosmu Icn. Ax ca camabi an
unIcumun fubIc DIos u Icn. An iscx
cu un unI cumxbI tsotIu.
39,40
Usoquian cacxun cuaxun ca
saduceo unicaman amiribishi a
ucatcunmu Icn. Usaria isquin ca an
unicama rarinn up oquin camina
nu uixuan quixun cacxa.
8LQUsE~QTXLFDUD&ULVWR
LFsTXL[XQxXLFsEDQD
(Mt. 22.41-46; Mr. 12.35-37)
41
UIsu uIsh cufu unI quIu, Cristo, ax
ca Davitan rbnquI Ic quIux?
42,43
DuvId unbI cu SuImos quIfIcu uquIn
soquin cunocxa:
Nucn Ibu DIosun cu n Ibu cuxu,
uxu mImI nIshc unIcumu n mI
Apu uIsh n mqueu ItI uIn.
44
Usai qui ca David ax, Cristo, ux cu n
Ibu Ic quIux quIucxu. EsuIu quI uIn
cara Cristo uisax Davitan rbnquI ItI
Ic?
$Q0RLVpVQsQFXsQsREDQD
XQiQFsXQLFDPD-HVXVDQxXLD
(Mt. 23.1-36; Mr. 12.38-40; Lc. 11.37-54)
45
UsoquIn cunun cu unu Ic unIcumun
cuanun, Jesusun suquIn un unnmIc
unicama cacxa:
46
An usaa judos
unIcumu Inun MoIsesnn cuno bana
unnc unIcumux Icsaribiti camina
ItImu uIn. Atux ca chupa chaxc
pauax niti cuanan anuxun u

maruc anuxuan unin, ax ca nun cushi
Ic, quIxun sInnquIn mcn InnquIn
biti cunia. UsuI Iunun cu unu judos
unicama tim
ti xubunu unicamab
timti anua an cushicamax tsti anu
tstishi cunia, Iunun cu pI tIm
xun
anu an cushicamax tsti anu tsnuxun
caisia, utusufIbI IcutsI quIxun.
47
Usai
Iunun cu cusunumc xanun u
bicuanquin cuia. Cuanan ca ax isa
up Ic quIxuun unIn sInnun quiax,
ufun puIn Nucn Pupu DIosb bunuIu.
Usa unicama ca Nucn Papa Diosan, axa
usuI Icmu unI ucsamaira oquin
uchoquIn custcuntI Icn.
IUCAS20
182
Xanu casunamcnan
1XFsQ3DSD'LRVFXUtTXLQDQ[~DQ
(Mr. 12.41-44)
21
1
Usaquin anuxun Nucn Papa
Dios rabiti xubunuxun unicama
catancxun anu curqui nanti u ami
bsuquin isquin ca Jesusan uu
unicaman an curqui nania isacxa.
2
Isanan ca xanu casunamc uuma
anribia man curqui rab
nania isacxa.
3,4
IsquIn cu Jesusun unu Ic unIcumu
cacxa:
ItsuIfu cufquiu unicaman ca anun
u maruquian txoc curqui anu
curquI nuntI unu ufuuxu. Usu unbI cu
xanu casunamc nn asrabi
cunquIn uIsu tunquIn unun u
mufutIbI umu Itnun, an curquIcumuI
shI ufuuxu. Usu uIn cunu mItsu userabi
cain, curquiu unIcumun ucsamaira
oquin ca a xanun an curquI Innxu.
rurucubuta Jesusan uia
(Mt. 24.1-2; Mr. 13.1-2)
5
Anuax cuania ca uni rarinn anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu uiquin
saquin cacxa:
Ax cu un muxux upIfu up Icn.
ImuInun cu btsI btsI unun up u
Innc cupfIbI ux upIfu up Icn.
6
n
xubu mItsun Iscx up ush muxux chu
uc ushbI cu uxu Nucn Pupu DIosmI
sInncmu unIcumun n xubu cumubI
rurupacb un muxxcumufIbI
fufucubtI Icn. Usuu unun ItI nt cu
utI Icn.
QsQsWsFDPDFsx~WLVDPDSDLQDLQFDUD
XLVDLxXLWLLFsTXLFsEDQD
(Mt. 24.3-28; Mr. 13.3-23)
7
Usaquian Jesusan cacxun ca a
unIcumun ucquin cacxa:
Unsaran cara mixmi quicsabi oi
nx un muxxcumu fufupuc ItI Ic?
Anun usuI ItI nt cu ufumucuutsInIu
quIxun unnuxun cufununu uIsu u Iu
IstI uIn?
8
UsuquIn uccxun ca Jesusan anun
ax utcnti nt uixunquin saquin
cacxa:
Itsu unIx cu: Ex cunu CfIsto uI,
quianan: Jess utc
nti nt ca uaxa
quIux quItI Icn. Usai quiquian mitsu
pufntI fubunun cumInu bfuncutI uIn.
An banax ca asfubI Ic quIxun cumInu
sInntImu uIn.
9
Mitsun camina uni
itsan, btsI menu Ic unIcumux cu
btsIb ucnania quixun uia cuanuxun
uIn. Cuanan, rari unicamaxribi ca an
upumI tsuquiruia quixun uia cuatbi
camina racu
tImu uIn. Asrabi ca usai

ItI Icn. Usuu Icbbi ca n mecama
ccmu puIn ItI Icn.
10
Caxun ca saquinribi cacxa:
BtsI menu Ic unIcumux cu btsI
menu Ic unIcumub nIshnani
Icn.
11
Btsi btsi mecama ca shaquI
nuxun uIu. Btsi btsi ntnu Ic
unicamax ca a piti uumu Inuxun uIu.
ImuInun cu Itsu unIx InsInun cnu
xun uIu. ImuInun cu nunua atun
Iscmu u unIcumun IstI Icn, isi ca
racu
ira racu
tI Icn.
12
UsuI Icmu pun uIn cu mItsxmI
mI cutumtI n unI Ic cup, unin
mitsu bixun btsi btsi onan anu judos
unibunx tim
tI xubunu Ic unIn mItsu

uchonun bunan, mitsu sipuanan, upu
chu ImuInun upu chucmaribi mitsu
uI umI munnquIn mItsu InntI Icn.
13
UsuquIun ucxunbI cumInu uIquIn
rabnquinma an mitsu bic unicama cati
uIn.
14,15
A unicama bmnunumI uIn
IUCAS21
183
cunu nbI uIsoquIn cufumInu cutI uI
quIxun unnmIunun unnmI cutI bunu
mItsu sInnmItI uIn. SInnmIcxunmi
cucx cu uxu mImI nIshI mImI munnc
unicamax, asfubI cu u bunu Ic quIxun
ununI mInmI cuc bunux cu cm Ic
quIux quItImu Icn. Usu uIn cumInu u
unicama bmnunu cuuncmu pun Ixun
suquIn sInntI uIn: Jesusan ca uisoquin
cufunu cutI uI quIxun sInnmItI Icn.
Usu uIn cunu nbI puIn sInntImu uIn.
16
MItsxmI nun Ic cup cu mIn pupu
ImuInun mIn tItu ImuInun mIn
xuc
untu ImuInun mIn uIntsI Ibu

ImuInun uxu mIb nuIbununc unnfIbI
unI Itsun mItsu utImonun Innuxun
uIu. Inncxun utImoquIn cu mItsu
fufI utI Icn.
17
MItsxmI mI
catamc cup cu unIcumux mI
sInncmu uIsh mItsumI I nIshnuxun
uIu.
18
Usu unbI cumInu n branc
uIsh usbI ItI uIn, x cuncbma ca
mitsun bu achshirabi nt
tImu Icn.
19
TmfuquInbI mI cutumtI ncmu
uIsh cumInu n Pupu DIosun ntnu
b ItI uIn.
20
Anu Ic unIcumub ucununuxuun
suntrucaman Jerusaln nb
tsioratia
IsquIn cumInu unntI uIn, anun a ma
cti nt ca uaxa quixun.
21,22
A
munu Ic unIcumuxu umI uchuc cup
ca castcunc ItI Ic quIxun cu Nucn
Papa Diosan an uni cunomiacxa.
UsuI cu bf ItI Ic quIxun cumInu u
suntfucumu IsquIn unntI uIn. Usai
Icb ca unicamax racuti Judea menu
Ic mucumunuux ubquIunI mutnu
cuuntI Icn. ImuInun cu uxu JefusuIenu
Ic unIcumuxfIbI unuux cuuntI Icn.
Axa Jerusalnuux ufu nItsI cuunc
unicamax ca racuti Jerusalnu
cuantcntImu Icn.
23
UsuI Icb ca
xunu tuucumu ImuInun un tu Icc
xunucumuxfIbI ubquiani cuani
nuIbucunuxun uIu. A ntnu Ic
unIcumux cu uIsumuIfu pu tunI
tmfutI Icn. An uchu cup utumI
nishquin Nucn Papa Diosan castcanc
uIsh cu usuI ItI Icn.
24
Uni rari ca unin
ub ucununquIn unuxun uIu, rarinx
cu btsI btsI menu bunc ItI Icn.
UsuquIn uquIn cu judosmu unIcumun
JefusuIen utImonun unu Ixun un
cuncsu oquIn utI Icn, atan
usoquIn utI ntu sn
ncbtan.
8VDFXDWVLQLFD-HV~V
XWsFsQWLLFsTXLFsEDQD
(Mt. 24.29-35; 42-44; Mr. 13.24-37)
25
Ex utcntI nt cu ufumu Ic
quIxun unIcumun unnun cu nunu Ic
bari, ux, Ispu ucumux btsItI Icn.
UsuI ImuInuun pufnpupucumu
xuquirui bchunia cuati ca camabi
menu Ic unIcumux fututI sInncusmuI
bn
tI Icn.
26
Naicamo shuquicb
cu unuu Ic ucumuxfIbI shuquinuxun
uIu. Acama isi ca unicamax, uisai cara
ItI Ic quIxun sInunI fucutan bamai
sInncusmuI bn
tI Icn.
27
Usai
Icbtun cu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u Ixun n, nt cuin
mxun, n cushIn pcabtsinia,
cumubI unIcumun Isnuxun uIu.
28
En mI
uIxunc ucumu Icbtan camina,
annmi mitsux pa tani tmrati nt
sn
ntI cu ufumu Ic quIxun unntI

uIn. UnunI cumInu chumarua tani
cuInfu cuntI uIn.
29
Usoquin catancxun ca Jesusan
icamaribi uiquin saquin cacxa:
MItsun Iscx cu hIguefu ImuInun
uisa i cara,
30
acamax baricuatsncb
an pchi rucubutancx amiribishi
corutcnia. UsufIu Iu IsquIn cumInu
unI Itsun mItsu cucxunmabi mitsnbi
cu bufItIucuutsInIu quIxun ununIn.
31
UsufIbItu n mItsu uIxunc ucumu
Iu IsquIn cumInu unntI uIn, anan
IUCAS21
184
Nucn Pupu DIos Apu ItI nt cu
ufumu Ic quIxun.
32
Asrabi cana
mitsu cain, bra n ntnu bucuc
unIcumuxu bumucmu puIn uIn cu n
ItI Icn.
33
Na, me acamax ca cti
timoi
asfubI ItI Icn.
34
Usu uIn cumInu mItsux cunc
uIshI unun pu
anan n ntnu Ic
ucumuIshI sInnc ItIn fubunun
bfuncuc ItI uIn. Usai brancacma
uIsh cumInu mItsnmI sInncbmubI x
ucb IsI fubntI uIn.
35
Sinaniamabi
rican mapuquin unin tsatsa bicsa
usufIbItI cu unIn sInncbmubI unun x
utI nt utI Icn.
36
Usu uIn cumInu x utI
nt caini, n mItsu cuc ucumu n
xa
IcbbI mI cutumtI nmu mI cushIc
Inuxun, nt camabi Nucn Papa Dios
uctI uIn. UsuI I, x utcncb n
bmnunuux uu uchuumubI Inuxun
cumInu Nucn Pupu DIos uctI uIn.
37
Usaquin anuxun Nucn Papa Dios
fubItI xubunuxun unIcumu bunu uIxuu
nan ca Jess xupbu xupbucb im
OIIvos cuc mutnu I cuuncxu.

38
Usai
unu IntI cu bufI ufucb bana uixuni
Jess anuxun Nucn Papa Dios rabiti
xubunu cuantcancxa. Cuantcnxuan
bana uixunia cuati ca unicama riquiani
tim
acxa.
V. BAMAXBI CA JESUCRISTO
%$,648,$;$48,;81f8,48,&
BANA (22-24)
-XGtRVXQLFDPD-HV~VPLsV
nan
(Mt. 26.1-5,14-16; Mr. 14.1-2, 10-11;
Jn. 11.45-53)
22
1
Anun chumItI ucunmu uc
pn pItI nt, Pascua cac,
IIsumu puIn uIn,
2
cu judos sucefdote
nn cushIcumu ImuInun un MoIsesnn
cuno bunu unnc unIcumu Jess
ucutsI quIxun sInunIbI upumu
unIcumux cu un bunu cuuc uIsh numI
nIshtI Ic quixun sinani atumi
racu
quIn uIsoxun utI cufu quIxun

sInunI s
nancxa.
3
Usacb cu Jesusun unnmIc
unicama mcn rab
ImuInun fub
,
acama achshi, Judas Iscariote, anu
unshIn utImunn upu Sutuns
atsancxa.
4
UsuI IquIun cuunxun cu
unshIn utImunn upun sInnmIcx
judos sacerdotenn cushicama
ImuInun unuxun Nucn Pupu DIos fubItI
xubunu Ic suntfucumub s
nanquin
n cunu Jess mItsu InntI uI
quixun cacxa.
5
Usoquian Judasan
cacx ca cuni curquI InntI cu
quiax canancxa.
6
Usoquian cacancx
usbI cu quixun catancx cuanquin
ca Judasan upumu unIcumun
isnunma carana uisaxun n unicama
Jess bImItI uI? quIxun sInncxu.
$VKLTXLDQ-HV~VEsWDQDtQXQLFDPDQSLi
(Mt. 26.17-29; Mr. 14.12-25; Jn. 13.21-30;
I Co. 11.23-26)
7
anun piti nt achshi ca Pascua nt
unun cufnefo utI, u Iucxu.
8
A nt
Icbtan ca Jesusan Pedrocun Juan
xuquin cacxa:
n nt
nu a piti u pinun camina

nu mnoxunI cuuntI uIn.
9
Cacxun ca cacxa:
Uinuxuinra caranuna a piti
mnotI uIn?
10
Jerusalnu cuantancx bbaquin
camina uni achshInun utn unpux
buania mfutI uIn. Mraquin nuibiani
camina anua ax atsnc xubunu atsnti
uIn.
11
AtsnquIn cumInu un Ibu
suquIn cutI uIn: An nu unnmIc unI
an ca saquin mi canun nu caxa:
IUCAS21,22
185
UInuxun cufu btun n unnmIc
unIcumun Puscuu ntn pItI u pItI Ic?
12
Usaquinmi cacxun ca an mitsu
anuxunu piti xubu nam
cha, cata itsi

munmI Ic, unuu mesu ImuInun unu
tsti acama mnoc, mItsu IsmItI Icn.
Anuxun camina a piti nu mnoxunti
uIn.
13
Usoquian cacx cuanx Jerusalnu
bbaquin ca Jesusan cacsabi oquin a
ucama mracxa. Mraxun ca anuxun
a ntn piti ucama mnocxa.
14
Mnoquian sn
on ca Jess an
unnmIc unIcumub pInux mesunu
tsbuacxa.
15,16
Mesanu tsxun ca
n cana mitsu cain, n ntnuxun
cunu su pItI mItsub utcniman.
Nucn Papa Diosan ntnuxun cuni
cana mitsubtun utcntI uIn. Usu uIsh
cunu bumucmu puIn uIsh u pItI umI
mItsun btun pItI ItsuIfu cuun.
17,18
Catancxun ca anu uvas baca
ufuc mun xunpu bIquIn, Nucn Papa
Dios pain usbI cu catancxun, an
unnmIc unIcumu InnquIn cucxu:
En cunu mItsu cuIn, saquin cana
uvus bucu nuxun utcniman. Axa
Apu uun Nucn Pupu DIosun ntnu
un unIcumux ub Icbtan cuni cana
utcntI uIn. Usu uIn cumInu n
bIquIn cumuxunbI utI uIn.
19
Catancxun cu Jesusun pn bIquIn
xun pn tucupuxun InnquIn utu cucxu:
MItsnmI pItI pn nx cu Icn.
MItsun uchucumu tf
nc uIsh Nucn
Pupu DIosnun Inun unIn uc uIn,
cumInu mI sInnquIn n mItsu bf
cuc n nquInmu usubI oquIn utI uIn.
20
Cacxun piti piia snnia ca Jesusan
mun xunpu unu Ic uvus bucu bIquIn
catcancxa:
En uvus bucu nx cu n ImI
uputI, x bumuc cupu mItsun
uchucumu tf
nc uIsh uInun Inun

Nucn Papa Diosan mnoc, u Icn.
21
En mItsu cumuInun cu cuut. Uni itsin
utImonuxun bInuun un InntI unI, an
ca nubtan nuxun piia.
22
Nucn Papa
Diosan mnosubI oI cunu unI Inux
unuux u, x bumutI uIn. Usu unbI cu
un utImonuxun bInun unI Innc unI,
ux uchuuIfu uIsh uIsoquIn cufu utI
Ic, usoquIun Nucn Pupu DIosun uc
ItI Icn.
23
Jesusan usaquin cacxun cuati ca
un unnmIc unIcumux nucama uin
cufu usuquIn utI Ic? quIux ucucu
nancxa.
Uiira cara btsibtan sn
nma
LWLLFsTXLFsEDQD
24
Uix cara btsibtan sn
nmu ItI Ic
quIux cu Jesusun unnmIc unIcumu
cubicanancxa.
25
Usaa quia ca
Jesusan cacxa:
Judosmu upucumun cu un
unicama ax cuncsabi oquian tmfu
miquinbi u mnun umIu. Usaquin
umIbI cu btsI unIcumu cuI, ainsa an
unIcumuxu upItux bucunun ImIu quIux
quia.
26
Atux usu unbI cumInu mItsux
usuI ItImu uIn. Uix cara mitsun cushi
Ic, ux cu cushImu unI IcsufIbItI ItI
Icn. An unI fufI bunu Innc unI, an
cu un un bunu cuuc unI usufIbI Ixun
unI ItsI u uxuntI Icn.
27
An pItI uc
uni ax cara axa mesanu pi tsc
unibtun snn Ic? An mesanuxun pic
unI ux cu un pItI uc unIb sn
nmara
Icn. Usu unbI cunu x un mItsu u
uxunc u uIn.
28
Mitsun camina
unIcumun btsI btsI oIubI ncmu
uIn.
29
Usu Ic cunu n Pupu DIosun
upuIfu Inun ImIcsufIbI omI b cushI
Inun mItsu ImIn.
30
Usu IxunmI n
ntnuxun btan pianan, Israelnn
bchic mcn rab
ImuInun fub
, an
rbnquIcumux cufu utun u uc cup,
IUCAS22
186
uIsuI ItI Ic quIxun cunun cunu mItsu
ImItI uIn.
Pedronn sQFDQDDXQDQLPD
quixun uni cati Jesusan uia
(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Jn. 13.36-38)
31
Simn Pedro cacxa:
Simn, unshIn utImunn upu,
Sutunsnn cu mItsu utImumItIsu
tunquIn un usuquIn unun nun quIxun
Nucn Pupu DIos ucxu. Usu Ixun cu
xanan u bimi tacaquin shacacsaribi
oquIn mItsu tuntI Icn.
32
Usu unbI
cunu mI cutumtI nxunmu unun
Nucn Pupu DIos mI ucxuan. EmI
uchuxbI sInunutI mI cushIquIn cumInu
uxu mI cutumc unI fufI mIu
asrabi upiti catamnun uquIntI uIn.
33
Cacxun ca Simn Pedronn cacxa:
MI ucsaribi oquin sipuanan unin
unnbI cunu mI nImun.
34
Pedro, cana mi cain, mix camina
utupu bunutIsumu uIn, mIn IsumInu
unncmu uI quIxun fub
ImuInun
$Q~DQXQLQ-HV~VDWLPRWLQsWsLi
35
Jesusun cu un unnmIc unIcumu
saquin cacxa:
En mItsu unI bunu uIxunun
xuquin, burasa, curqui, taxaca, acama
buunImu cumInu cuuntI uI quIxun cucx
cuunx cumInu uncIshI Icmu uIn,
usa cat?
Cacxun ca cu usu Icn, uncIshI
cunununu Icmu uI quixun cacxa.
36,37
Canan ca saquinribi cacxa:
Nucn Pupu DIosun bunu
uiquian cuno quIsubI oI cu ItI Icn.
A banax ca quia: An u utImu uc
unicama achshI cu ux Ic quIux cu
unIcumux quItI Icn". A bunu quIsabi
oI cu unIcumux uI quItI Icn. Usa
uIn cumInu bf mIn bunu uIxunI
cuanquin burasau Ixun u buntI uIn.
Curquiu Ixun cumInu buntI uIn.
Man xtocumu Ixun cumInu mIn tufI
maruquin anun curqui biquin maruti
uIn.
38
cacxa:
Ca is, nu ca man xtoc rab
Icn.
AshI cu usbI Icn.
-HV~VD*HWVHPDQtQDsQXD[
an Papab bana
(Mt. 26.36-46; Mr. 14.32-42)
39
Jerusalnuux cuunI cu ux Icsabi oi
Jess OIIvos cuc mutnu cuuncxu.
Cuancb cu ub un unnmIc
unicamaxribi cuancxa.
40
Anu cuanx
bbatancxun cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
Nu utImu utIn fubunun cumInu
mitsu bfunun Nucn Pupu DIos uctI
uIn.
41
Usoquin cabiani unin nic
xa maxax
Ibc ufusu cuunx cu funtIn pufunI,
Jess Nucn Papa Diosb banacxa.
42
Banaquin ca cacxa:
Papan, mix cuncbtanma cana
n bf tmfutImu uIn. Usu unbI cunu
x cuncsu oI ItImu uIn, mix
cuncsu oshI cunu ItI uIn.
43
Usaquian cacb nanuax anu uxun
cu ngeInn Jess uquInquIn
cushiocxa.
44
AIsumuIfu mus nuItutI
bn
quin ca Jesusan amiribishi Nucn

Pupu DIos uctcancxa. ucati
uIsumuIfuI bntI cu nIchutI un nIch
ux un ImI menu tusquIcsu Iucxu.
45
Nucn Pupu DIos uctuncx nIfucuu
tsInI uquInbI cu un unnmIc unIcumu
mus nuItuIfuIu uxc mracxa.
46
Mfu
quin ca bsnquin cacxa:
IUCAS22
187
UIsucutsI cufumInu usuIfu uxIn?
Ca nirut. UchutI fubunun cumInu uxtI
tuI Nucn Pupu DIosb bunutI uIn.
-HV~VELFDQ
(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Jn. 18.2-11)
47
Usaquian Jesusan cacbbi ca
uIsumuIfu unI unu Jess Ic unu
uacxa. Ucb ca a unicamab an
unnmIc unIcumu uchshi, Judas, ax
rcu
ncuatsini a btsucucanux uacxa.

48
Aia ca Jesusan Judas cacxa:
Judas, unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u, u n unIcumun bInun
cufumInu btsucucutI uIn?
CacxunbI cu Judusnn cmu Icn.
49
Uisoi cara uaxa quixun isquin ca
ub Ic unIcumun Jess ucquin
cacxa:
n unicama caranuna man
xtocn utI uIn?
50
Usaquin caquin ca uni achshinn
an man xtocn sacerdotenn
cushIcumun upun u mmic uni an
pab mqueu Ic pubscucxu.
51
Usaquian an pab taia oquin ca
Jesusan cacxa:
Usoxunmu cu ut. Caquin mcnan
pamquIn cu un pub usubI Itcnun
mmiacxa.
52
Usotancxun cu Jesusun sucefdote
nn cushIcumu ImuInun unuxun Nucn
Pupu DIos fubItI xubunu Ic suntfu
cumu ImuInun unpun cunIucccama,
an a bitsi uc, acama cacxa:
Man xtoc ImuInun Imuxu
tac tunxun mcamac uni
ucsoquIn bInux cufumInu ucun?
53
Camabi ntn anuxun Nucn Papa
DIos fubItI xubunu mItsub IubI
bIcncmu uIn. Brmi mitsun
soquIn unun cu Nucn Pupu DIosun
mitsu anxa, unshIn utImunn upun
cushnbI cumInu soquIn uIn.
QFDQDDXQLXQiQFsPDDLQ
quixuan Pedronn ca
(Mt. 26.57-58, 69-75; Mr. 14.53-54, 66-72;
Jn. 18.12-18, 25-27)
54
Usoquin bitancxun ca a unicaman
Jess bunxun judos sucefdotenn
cushIcumun upun xubunu buncxu.
Usoquian buania ca Pedronn
ufnxuInshI nuIbIuncxu.
55
Buanx
bbuquIn u xubu fupusu Ic me
mnoc, anu tsi ticaia tsbucamainun
ca Pedronxribishi atub tsbuacxa.
56
Usaa anu tsc, tsin r
ncxun pcaia
Pedro isquin achai ca anuxuan an u
mc xanux quiacxa:
En unxfIbI cu u bIc unIb Iuxu.
57
Usai quia ca Pedronn cacxa:
Mixmi a ui quic uni a cana
ununImun.
58
Usoquin can, busIcmu unshI cu
uni achshinnribi Pedro isquin
cacxa:
MIx cumInu ub nIc unI u uIn.
Ex cunu umu uIn.
59
AchshI hofu Icb ca btsxribi
quiacxa:
En unIx cu GuIIIeunu Ic unI Icn.
AsfubI cu uxfIbI u unIb Iuxu.
60
Uisai qui caina usai quin, u cunu n
ununImun.
QuicbshI cu utupu bunucxu.
61
Banacb cuainacquIn cu Nucn Ibu
Jesusan Pedro achaquin isacxa.
achacxun ca Pedronn saquian
Jesusun u cuc bunu sInncxu: n im
cumInu utupu bunutIsumu pun uIn, min

IsumInu unncmu uI quIxun
uiquin rab
ImuInun uchshi oquin

unI pufntI uIn.
62
Usoquian Jesusan
conc bana sinani ca Pedro man
chIquItI mus nuItuIfuI bunun
mscacxa.
IUCAS22
188
6XQWiUXFDPD-HV~VPLFXDLD
(Mt. 26.67-68; Mr. 14.65)
63
Usu uIn cu un bfunc suntfucu
mun Jess usunI umI cuuIquIn
macxa.
64
UsoquIn unun cu un bfu
chupan bmputancxun mquin uin
cara mi maxa, ca uit quixun
cacxa.
65
UsuquIn unun cu umI utImutI
bunuquIn Jess usncxu.
-HV~VDMXGtRVXQLEXQsQFXVKLFDPDQ
DSXFDPDQXEXiQFDQ
(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Jn. 18.19-24)
66
Pcaracuatsincb ca anpan caniac
c unIcumu ImuInun judos sucefdote
nn cushIcumu ImuInun un MoIsesnn
cuno bunu unnc unIcumux unu
tim
acxa. Tim
cbtan ca anu atun

cushIbunn upucumu tIm
c anu Jess
buncxu. UsoquIun buncxu bbaia ca
upucumun Jess cucxu:
67
Mix asrabi
ax utinu nun canc, CfIsto Ixun cumInu,
asfubI cunu u uI quIxun nu cutI uIn.
AsfubI cunu u uI quIxun n mItsu
cacxunbI cumInu n bunu cu usefubI Ic
quIxun sInncuntImu uIn.
68
Usu Ixun
cumInu n mItsu u ucquin cacxunbi
cumu Iunun chIquntI sInntImu uIn.
69
Usu unbI cunu bf n menu ItuncxbI
Nucn Papa Dios cushiira, an ntnuax
an mqueu tsotux ub Apu ItI uIn.
70
Usoquian atu cacxun ca camaxunbi
ucquin Jess cacxa:
Usu uIsh cufumInu userabi Nucn
Papa Diosan BchIc uIn?
MItsnmI cuc, ax ca asfubI Icn.
71
UsuI quIu cuutI umI nIshI cu quIcun
cxa:
Itsu unIx cu umI munnxu. Usa
unbI cunununu nunfIbI bf nun
pabitanbi asfubI ux utImutI bunuIu
cuan.
-HV~V3LODWRQXEXiQFDQ
(Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Jn. 18.28-38)
23
1
Catancx niruquin ca
cumuxunbI Jess bunxun
PIItonu buncxu.
2
Buanx bbax an
bmnon Ixun cu Jess uIquIn suquIn
Pilato cacxa:
n unan judos unicama nun
cuIbu btsI oquIun sInnun quixun
unnmIu cunununu nunbI cuun. Nun nu
u Cesuf bunmItI cufquI Innxunmu
unun nu cunun cu ux Isu CfIsto uIsh
upu Ic quIuxu.
3
Usaquian cacxun cu PIItonn Jess
ucquin cacxa:
upu uIn?
AsfubI cunu x u uIn, minmi cac,
usa.
4
Jesusan cacxun cuaquin ca
PIItonn sacerdotenn cushicama
ImuInun unu tIm
c unicama cacxa:
En Iscx cu n unI utImu u
ucmu Icn.
5
Usuu PIIto quIcbbi Jessmi
xuamati nishi ca munuma quicancxa:
An ca Galilea mecamanuxun
unIcumu utImuquIn unnmIquIn
tsuquIfumIunun Judeu mecumunuxun
fIbI usoquIn uIu.
3LOiWRQsDQ-HV~V+HURGHVQX[XD
6
saquian unicaman uia cuaquin ca
PIItonn n unix cara Galileanu
Ic unI Ic? quIxun utu uccxa.
7
Nuccxuun usa ca quixun cacxun
cuaquin ca Pilatonn Jessa Herodesnu
buntunun quIxun xuucxu. A me anua
Hefodes upu uIn, unu Ic unI cu Jess
Ic quIxun uIu cuuxun cu Herodes ca
Jerusalnu uxanxa quIxun unnquIn
unu buntunun quIxun cucxu.
8
Buncx
bbaca unicaman Jess uia cuati ca
IUCAS22,23
189
un unI ItsIn ucmu u uIu IstIsu
tunquInbI Iscmu uIsh, br a isi Herodes
cuancxa.
9
UsuI cunquIu ItsuIfu
bunu uccxunbI cu Jesusun cmu Icn.
10
Cumu ImuInun cu judos sucefdotenn
cuno bunu unnc unIcumu munumu
bunuI umI munncxu.
11
Usaria ca
Herodesbtun un suntrucaman Jess
utImonun u usnquIn cuuIoquIn upun
pauc chupa paumitancxun
PIItonuu buntcntanun quixun
xuacxa.
12
Usu uIn cu Itsu bufItIu ub
nIshununc ushbI u nt
nbi sinanati
PIItob Herodes nuibanancxa.
-HV~VFDEDPDWLLFsTXLi[DTXLFDQEDQD
(Mt. 27.15-26; Mr. 15.6-15; Jn. 18.39-19.16)
13
Usu uIn cu PIIutonn, judos
sucefdotenn cushIcumu ImuInun judos
upucumu ImuInun unIcumu cumIucxu.
14
Camicxa uc ca cacxa:
Mitsun, n unIn cu utImutI
bunuquIn unIcumu tsuquirumia quixun
cacxun, cana mitsun ismainunbi a
ucn. Nucxun n IscxbI cu un uIsu
ubI mItsux umI munnquIn cuc, a
ucmu Icn.
15
Anu xucxunbi ca
Herdesnn amiribishi nunua btcnun
xuaxa. AnfIbI cu uu uchubIu ucmu
Ic unnxu. Usu uIn cu nun Iscxun a
cupa bamati, u utImu ucmu Icn.
16
Usu uIn cunu pu tunmItuncxuinshi
cuuntnun ntI uIn.
17
CuquIn cu unun pn chumItI
ucunmu uc pn pItI ntu
sn
ncmu puIn uIn, usubIquIn uc

Ixun, uni achshi sipunua chiqunti
sInncxu.
18
Usoquian Jess chiqunti
sInncbbi ca unicamax munuma
shufrui quicancxa:
En unI cu ut, unun cu Buffubs nu
chiqunxun.
19
An upu uI utImutI bunuquIn,
JefusuIenu Ic unIcumu tsuquirumic,
Iunun un unI uc cup cu Buffubs
sIpuuc Iucxu.
20
Unicamaxa munuma
shuffuI quIu cuutI cu PIItonx umIfIbI
shi nun iscx ca a cupa bamati u
utImu ucmu Ic quiax quitcun
cxa.
21
QuicbbI cu munumu shufrui
quicancxa:
Bamatanun ca i cursocnu matas, i
cursocnu ca a matas.
22
Usaa quicaniabi ca rab
oquin
cacsabi oquin Pilatonn amiribishi
catcancxa:
Au u uIsumu cufu nn ux? En
Iscx cu u cupu bumutI u utImu
ucmu Icn. Usu uIn cunu pu
tanmitancxuInshI cuuntnun ntI uIn.
23
Quicbbi ca usaribiti amiribishi
munumu shufrui quitcancxa,
bamatanun i cursocnu mutsc cu ItI
Ic quIux. Usai quia ca Pilatonn atu
sinanamicasmacxa.
24
SInunumIcusmu
quin ca Pilatonn atan cacsabi oi ca
ItI Ic quIxun cucxu.
25
Caxun ca
Buffubs, un unIcumu tsuquirumianan
unI uc cup sIpuuc unI, a judos
unIcumun uccsubI oquIn chIquun
cxa. Usaquin chiquanan ca Jess,
judos unIbunn upucumuxu cunc
subI oquIun unun quIxun, un suntfu
cama cacxa.
,FXU~VRFsQX-HV~VPDWiVFDQ
(Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Jn. 19.17-27)
26
Usoquian Pilatonn cacxun Jess
buunI cuunquInbI cu suntrunn Cirene
ntnu Ic unI SImn, ax an nanuax
anan cuanc bai, anun aia isquin
suntfunn bIquIn Imiquin, anua Jess
mutstI I cufsoc, a Jess caxu
cuunquIn bunxunun quIxun cucxu.
27
Usuu Iu cu uIsumuIfu unIn nuIbIun
cxa, xanucamanribi nuibiani ca
uIsumuIfu mus nuItutI bunun mscutI
rarumacxa.
28
UsuI Iu cuutI cuuInuc
quin ca Jesusan atu cacxa:
IUCAS23
190
JefusuIenu Ic xunucumu, sInunI
bunun mscutI fufumuxmu cu It. Mitsu
ImuInun mItsun tucamashi sinani
cumInu bunun mscutI IntI uIn.
29
Annmi mitsun tmrati nt ca uti
Icn. A nt ucb ca unicamax sai
quItI Icn, tuacma xanux ca cunti
Icn, tuucmu Ixun un tu xumu
umIcmu xunux cu xunu Itsun
ucsufIbI oquIn pu tuncmu uIsh
cuntI Icn.
30
Anun usuI ItI nt
ucbtan ca unicaman un
tisa tanquin
an bashicama atunu rucubunun canan
mut utu mupunun quIxun cutI Icn.
31
En u utImu ucmu IcbIu soquIn
uc uIn cu un u utImu uc unIcumux
utun ucsumuIfu oquIn uc ItI Icn.
UsoquIun unun utI nt cu utI Icn.
UsuI cu ItI Ic quIxun sInunI cumInu
bunun mscutI IntI uIn.
32
Usu uIn cu unI fub
un utImu u
uc, ufIbI Jessbu bumutI suntrunn
buncxu.
33
Usoxun cu suntrunn a buani cuanx,
Mapuxo cac me, anu bbaquin anuaxa
bumunun Jess mutstuncxun i cursoc
nitsancxa. NItsunun cu un utImu u
uc unI fub
ribi i cursocnu mutstunc

xun, btsia Jesusan mqueu ImuInun
btsI Jesusun mmIu Inun nItsuncxu.
34
Suntfunun usoquIn ucxun ca
Jesusan Nucn Papa Dios cacxa:
Papan, n unicaman ca au cara
uIu quIxun ununImu. Usu Ic cumInu
utun uchu tf
nquIn munumItI uIn.

Usu uIn cu unu unI mutsc I cufsoc
cama nitsntancxun, suntrunn uin cara
Isu Jesusun chupu btsI btsI bItI Ic
iscatsi quixun uratsu pain niquin
tancxa.
35
UsuquIun Jess uIu cu
unicaman isacxa. Ismainun ca judos
unIbunn upucumux Jess uI utImutI
banai ami cuai sai canancxa:
An uni rari i
micsaribi oi i
tibi ca
i
tima. Ax asrabi Cristo a Nucn Papa

DIosun nu xunuxun cusc uIsh cu uxbI
i
tI Icn.
36
Anu Ic suntrucamanribi ca uquin
ami cuaiquin bimi baca cachac a
xunun quIxun Inncxu.
37
InnquIn cu
mix asfubI judos unIcumun upu
uIsh cu mIxbI It quixun cacxa.
38
Anuu u mutscunc I cufsocnu ca
Jess munmI suquIn cunoc bana
mutsc Iucxu: nx ca judos
unIcumun upu Icn". A banax ca griego
banan cunoc Iunun Romunu Ic
unin bana, latn cac, anun cunoc
Iunun judos unIbunn bunu, hebreo
cac, annribi cunoc Iucxu.
39
A Jess ucsaribi oquin i curso
cnu mutsc unI fub
, achshinn ca
umI utImutI bunuquIn usnquIn Jess
cacxa:
MIx cufumInu CfIstomu uIn? Mix
asfubI CfIsto uIsh cu mIxbI I
t. I
anan
ca nuribi i
mit.
40
Usoquian Jess caia cuaquin ca
ucuun mutsc unIn btsI u cuquIn
cacxa:
MIx usufIbI oquIn uc ushbI
caramina Nucn Papa Diosmi racutI
man?
41
Asrabi cananuna nux nun
uchu cup pu tunIn. Usu nux unbI cu
n unI uu uchubI ucmu Icn.
42
Usoquin btsi catancxun ca a unin
Jess cacxa:
Jess, min ntnuux upu Ixun
cumInu munutImu uIn.
43
AsfubI cunu n mI cuIn, n
nt
nbI cumInu unu x Ic unu b ItI

uIn.
-HV~VEDPD
(Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Jn. 19.28-30)
44
UsuI ImuInun cu bufI xumrucbbi
me bnquIucxu. BnquIux cu fub
ImuInun uchshI hofu Icb bari

pquitcancxa.
45
UsuI bufI bnquI
IUCAS23
191
muInun cu Nucn Pupu DIosun ImIcx
anuxun a rabiti xubu mu anun bpnc
chupax amo rab
Inun tuquIucxu.
46
Usuu Icb ca munuma cuncnishi
Jess quiacxa:
Papan, n cunu n bfu unshIn
mInmI bInun mI InunIn. Usaquin
catancx ca ashiti bamacxa.
47
Usuu Iccama isquin ca Romanu
Ic cupItn Nucn Pupu DIos fubI
quiacxa:
AsfubI cu n unIx uchuuma
Iuxu.
48
Usuu quImuInun cu uxu Jess Iu IsI
tim
c unIcumuxfIbI mus nuItutI, atun

nuItu mI shItshquIquIunI ut
nbuax,
atun xubunu cuancxa.
49
Rarinxa usai
ImuInun cu un u unnc unIcumu
ImuInun uxu GuIIIeunuux u nuIbtsini
uc xunucumunfIbI ufu nIxun Jess usuI
Iu Isucxu.
-HV~VEDPDFsPsQtRQxXLTXLFsEDQD
(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Jn. 19.38-42)
50
Judeu cuc menu Ic mu,
Arimatea, unu Ic unI uchshi ca Jos
cuc Iucxu. Ax cu up unI uIsh up
sInnu Iucxu. Ax cu judos cushIcu
mun upucumu uchshI Iucxu.
51
Usa
ushbI cu Jose un unun Nucn Pupu DIos
cumubI unIn upu ItI nt utI cunc unI
Iucxu. Usu Ixun cu fufI upucumun
ucsufIbI oquIn sInnquInmu, atxa
Jess ucutsI quIux s
nani utI cu
quiax quicbtanbi, un cmu Icn.
52
Usu Ixun cu Josenn anu cuanxun
Pilato cacxa:
Jess ca bamaxa, cunu buntIsu
tanin.
53
Usaquin cacxuan cumInu buntI
uI quixun cacxun ca Josnn Jess i
cursocnuu nunptancxun, sbana
upitan rabancxa. Rabnbianquin ca
anu uni bamaia mnotIu mut me tm
br nac, anu uni uc mnocma
pan, anu mnonuxun buncxu.
54
Usoquin anun u mtima ntn
utImu cup, u nt Icmu uIn, ca
Josnn Jess mnonuxun buncxu.
Bunxuun mnon ca anun u mtima
nt Iucxu.
55
Usoquian buania nuibianxun ca
Galileanuax ab uxanc xanucaman
uinuira cara Jess mnoia isanan
uisaira oquin cara mnoia quixun
isacxa.
56
Isbiani atun xubunu cuanxun
cu unun Jess sunu otI fo bunuxun
mnocxa. Mnotancx ca Moissnn
cuno bana quicsabi oi, anun u
mtImu nt uIn, tantiacxa.
-HV~VEDtVTXLD
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Jn. 20.1-10)
24
1
Anun u mtImu nt Inxu
pcaracba bari urucma
unshI cu uxu GuIIIeunuux Jessb
uxanc xanucama anun sanu oti ro
mnoxanc a buani rari xanub anua
Jess mnoxancnu cuantcancxa.
2
Buani cuanx anu bbaquinbi ca
mapara, anun quini xpuxanc, fucunu
c isacxa.
3
Usu Ic Istuncx cuunI,
quininu atsnquianxun isquinbi ca
Nucn Ibu Jess umocxa.
4
Amoi
fututI cu sInncusmucxu. Usai
ratquian atun iscxbi ca rab
uni,
chupa chaba chabaquic pauc, a
fupusu Iucxu.
5
Usa isi ca xanucamax
racuti meu ttbuacxa. Ttbutiabi ca
a unin cacxa:
Uisa cup caramina mitsun anu uni
bamac mnotinua axa ashiti
bamacma uni barin?
6
Ax ca numa
Icn, ca basquiaxa. An Galileanuxun
mitsu caxunc bunu cumInu sInntI
uIn.
7
saquin ca mitsu caxanxa: Uni
Inux Nucn Pupu DIosnuux u Ic, cu
utImu unIn, unI Itsun umInun InntI
Icn. Inncxun ca i cursocnu
bumunun mutstI Icn. Mutscx
IUCAS23,24
192
asrabi bamatancx cana rab
ImuInun
achshI nt Inxu pcaratcncb
busquItI uI quIxun.
8
UsuquIun ngeInn cucxun ca
asrabi ca Jesusan usaquin nu
caxanxa quixun xanucaman
sInncxu.
9
UsuquIn sInnbIunI unuux
cuanxun ca atun isccama uianan
ngeInn cuccama uiquin, Jesusan
unnmIc unIcumu mcn fub
ImuInun uchshI u ImuInun un un

bana cuac uni rafIcumufIbI uIxuun
cxa.
10
UsuquIun un Jesusun unnmIc
unicama uixunc xanucama ax ca
Iucxu, Mufu MugduIenu ImuInun
Juunu ImuInun Jucobonn tItu Mufu,
ImuInun uxu utub Ic xunucumufIbI.
11
Usaquian acaman uixuncxunbi ca
cmi ca quia quIxun sInnquIn
usa ca quIxun sInnmu Icn.
12
Usuu fufI ImuInun cu Pedfonxshi
ubquiani a quininu cuancxa. Cuanx
bbai ttbuquin isquinbi ca anun Jess
rabnc chupa ashi isacxa. Isbiani
ratquIunI uIsuI cufu Iuxu quIxun
sInncusmuI cu un Icnu cuuntcun
cxa.
(PD~VsPDQXEDLQFXDQtDXVDLLi
(Mr. 16.12-13)
13
A nt
nbi ca an Jesusan bana cuac

uni rab
Jerusalnuax, axa mcn rab
ImuInun uchshI kIIometfosu uIn,

Emas cac manu bain cuancxa.
14
Usai bain cuani ca a rabtax usaa
Jerusalnuux Jess Ic uI
cananquiancxa.
15
Usaa cananquianc
bbi ca Jess a caxu cuani, atub
bIfnanquiani cuancxa.
16
Cuania
IsquIn unntIsu IxunbI cu nx ca
Jess Ic quIxun unnmu Icn.
17
Unncxunmabi ca Jesusan atu
cacxa:
Au ui caramina cananquianin?
UIsucutsI cufumInu mus nuItutIn?
18
Cacx niracquin ca axa bain cuanc
uni rab
, achshi, Cleofas cac, an Jess

cacxa:
Amunuux JefusuIenu uc IxunbIu
uIsu ucumu cufu unu Iuxu quIxun
uIcunIu Itsu unIn cuunbI cufumInu
mnshI cuucmu uIn?
19
Au ui cara quicanx?
Quia ca cacxa:
Nuzufetnu Ic Jess, a ui ca
quicanxa. An ca Nucn Papa Dios
ImuInun unIcumunfIbI Iscxun up
oquin Nucn Papa Dios quic bana uni
uIxuunun un cushnbI unI ItsIn ucmu
u uxu.
20
Usu IcbI cu nun sucefdote
nn cushicamabtan nun cushi
rafIcumunfIbI u PIIto Innxu, ax isa i
cursocnu mutscx bumunun quIxun.
21
Nun cunununu Romunu Ic unun,
nux IsfueI unIbu Ic, nu ImuInun nun
ntcumufIbI Ibuuc unbIu nunuInshI
nun nt Inun, an nu mnoxunti sinan,
unbI cu bumuxanxa.
22
Usu unbI cu
nuxnu IcsufIbItu umI sInnc xunu
rarinn anu Jess mnoxancnu
pcufucmu unshI cuunxun Isbtsini
uxun uixunquin nu ratupunia.
23
Cuun
xunbI cu Jess umopunia. Amobtsini
uxun ca nu capunia, ngeI fubtainsa
iscxun atu, Jess cu bumucmu Ic, ca
basquiaxa, caxa quixun.
24
Usaquin
cacx anua Jess mnoxancnu
cuunxunbI cu nubu Ic unI furinn
xanan cacsabi oquin isquinbi Jess
mfuImu IpunIu.
25
cacxa:
Up oquin camina sinaniman. An
uixunc unin cuno banax ca asrabi
Ic quIxun cumInu sInncmu uIn.
26
A
bana quicsabi oi cara Cristo, ax an
Pupub Apu I cuuncmu pun uIsh, pa
tani tmfutI Iux?
IUCAS24
193
27
Caxun ca Moissnan cuno bana
bana uni uixunc unicamanribia
cuno bana, uisa banacama cara a ui
quIc Ic, a banaxa quicsubI oI cu Iuxu
quixun a uni rab
uixuancxa.
28
Atu
bana uixunbiancx anua cuanc Emas
manu ab bbaquinbi ca a rabtan,
Jess sapi ca cuanshitia quixun isacxa.
29
Isquin ca cacxa:
Bari ca xupbutia, ca baquishia, usa
uIn cumInu nun xubunu nub I cuuntI
uIn. Cucx cu utub cuunx un xubunu I
Jess atsancxa.
30
Atsntancx mesanu a uni rab
b
tsbuxun cu pn bIxun usbI cu
Nucn Papa Dios catancxun, tucupu
quIn utu Inncxu.
31
Usu uIn cu, nx
cu Jess Ic quIxun unntuncxun
mubI pn tucupuxun Inncxun pain
Jess cu nx Ic quixun
unncxu. UnunIu futcbishi ca
Jess nt
acxa.
32
Nt
cb ca
canancxa:
An nub banaquin cuno
banacama nu uixuncxun cananuna
nun nuitu cuni shimniocacsa
tanpunin, usa cat?
33
Usaquin sinani bntishi cuanx ca
Jerusalnu cuantcancxa. Cuanx
bbuquIn cu Jesusun unnmIc unI
mcn rab
ImuInun uchshi, ucumu

ba Jesusan bana cuac rari
unicamaribi tim
c mracxa.
34
Mracxun ca axa tim
c unicaman
cacxa:
Nucn Ibu Jess cu userabi
basquitcanxa. Usu Ic cu SImonun
ispunia.
35
Usaquian cacxun cuaquin ca
Emasnuax uc uni rabtan, usai ca
buInuux nub IpunIu quIxun cunun
nuu pn mtcuquIn Inncxuinshi
cananuna ax ca asfubI Jess Ic
quIxun unnpunI quixun cacxa.
$tQXQiQPLFsXQLPsFsQUDE
LPDLQXQDFK~VKLDQ-HV~VLVD
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Jn. 20.19-23)
36
Usaquin atu uixuna sn
ncma
puIn unbI uxbI chIquIfuctI utu nb
tsi
niracquin ca Jesusan atu cacxa:
ChumushIfuu cu Icun.
37
Usoquian atu cacx racuti ratquin
ca unshin ca quIxun sInncxu.
38
UsuI I umI fucutia isquin ca Jesusan
cacxa:
UIsu cup cufumInu x cunu userabi
Jess uI quIxun sInunImun?
39
En
mcn ImuInun cu n tu Is. Isquin ca,
x cunu Jess uI quIxun unun. Uisa
cufu n numI ImuInun n xo Ic
quIxunmI unnun cu fumt.
NunshInux cu xoumu Iunun numIuma
Icn.
40
UsuquIn cuquIn cu mshpquin an
mcn ismianan an taribi ismiacxa.
41
Usoquian ismicxbi ca nx ca Jess
Ic quiax cunIbI sInncusmuI
ratacxa. Ratutia isquin ca Jesusan
mItsun u pItI u cufu umu Ic?
quixun cacxa.
42
Cacxun ca tsatsa
xuIc pun ImuInun bunu fpu txra
Inncxu.
43
Inncxun biquin ca atun
ismainunbi Jesusan piacxa.
44
Pitancx sn
nxun ca Jesusan atu

cacxa:
Ex bumucmu puIn Ixun n mItsu
cacsubI oI cu Iuxu. E uIquIn cuno
bunucumu MoIsesnn u, ImuInun un
uixunc unicaman cuno banacama,
ImuInun SuImosfIbI, ucumuxu uI
quic bana axa quicsubI oI cu ItI Ic
quIxun n mItsu cucsubI oI cunu Iun.
45
Usaquin caxun ca a uiquian cuno
bunucumu up oquIun cuunun uIxun
quin anu tim
c unIcumu unnmIucxu.
46
UnnmIquIn cu suquIn cucxu:
IUCAS24
194
sai ca a bana quia, Cristo ca
bamatancx rab
Inxu pcaratcnc
b busquItI Icn.
47
Usu uIn cu un
unicaman Jerusalnuxun pain an bana
uitancxun camabi menu cuanquin
soquIn cuquIn unIcumu uIxuntI Icn,
Nucn Pupu DIosun utun utImu u
uccama tr
nc Inuxun cu sInunuquIn
btsI oquIn sInntI Ic quIxun. saa a
ui cuno bana quic a uixuntanc
xun ca Jesusan atu cacxa:
48
Mitsun
cumInu x Iu Isc Ixun, uIsuI cufunu
uiquin cuno banacama quicsabi oi
Iu quIxun unIcumu uIxuntI uIn.
49
Axa
utI uIquIun n Pupu DIosun cuc, a
cunu mItsunu unun xutI uIn. Usu uIn
camina Nucn Papa Diosan an cushi
mItsu Innun Jerusalnu brxun canti
uIn.
-HV~VQDtQXFXDQ
(Mr. 16.19-20)
50
Usu uIn cu Jesusun JefusuIenuax
cuunquIn BetunIu mu ufumu, an
unIcumu buncxu. Buntuncxun an
mcn rab
munmI oquIn cu Nucn Pupu

DIos utu ucxuancxa.
51
Usaquin
ucxuntancxun acama biani ca anua
Nucn Pupu DIos Ic unu cuuncxu.
52
CuunIu fubItuncx cu chumashi tani
cunquiani Jerusalnu cuantcancxa.
53
Cuantancxun ca nt camabi anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu cuanxun
cuanxun, a rabiacxa. Ashi.
IUCAS24
195
1XFsQ3DSD'LRVDQ%DQDXQLLi
1
1
Nucn Papa Diosan u unioisama
puIn unbI cu un Bunu Iucxu. An
Bunu ux cu Nucn Pupu DIosb Iucxu,
ux cu Nucn Pupu DIosbI Iucxu.
2
Usa
uIn cu u unIocmu puIn uIn un Bunu,
ux Nucn Pupu DIosb Iucxu.
3
An
BunInshI cu cumubI u unIucxu.
Nucn Pupu DIosun Bunu umu Iu uIn
cu u umu Iunun uncIshI Itsunxu.
4
A bana anan Nucn Papa Diosan nt
Inun uIsh cu cumubI u ImuInun
unxribi n ntnu bucuia. UsuI I cu un
ImIcx unIcumu sInnu Icn.
5
NunshIn utImunn ImIcxun unin
uIsumu ItI sInunIubI cu Nucn Pupu
DIosun Bunu ux upIfu Ixun unI up
Inun ImIu. UsuquIun ImIu cu unshIn
utImunn u cuutI unI up Iuxmu Inun
quixun Nucn Papa Diosan bana a
ntnima.
6
Uni achshI cu Iucxu Juun cuquIn
anc. A ca Nucn Papa Diosan n
menua unun xuacxa.
7
Ax ca Nucn
Papa Diosan Bana, un uchuuIfu IcbI
unI un nuItu up ImItI, ax ucba ami
catamnun camabi uni a uixuni uacxa.
8
Juan, ux cu un unI un nuItu up ImItI
umu Iucxu. Usu ushbI cu uxu utI uInfu
unI un nuItu up ImItI, a unicama
uixunuan Nucn Papa Diosan n
menu xuc Iucxu.
9
An an sinan upira
Ixun unI up ImItI uxu utI uIquIn cu
Juann unicama uixuancxa.
10
An un sInun upIfu Ixun unI up
ImItI ux cu n menu Iucxu. Usu Ixun
an Nucn Papa Diosbtan camabi me
ImuInun cumubI ucumu unIo IcbI cu
unicaman, uI cufu ux Ic quIxun
unnmu Icn.
11
n ntnu Ic
unIcumun cu un unIo IxunbI, atub
Inxu ucbI bIIsumu tuncxu.
12
Usa
IxunbI cu uIcumux cufu umI sInnan
ami catamtia, acama Nucn Papa
Diosan bchIcu Inun ImIucxu.
13
Unan an xanumi bchIc tu ux cu
unIshI Iu. Unin bchicnxu usu unbI
ca usama Nucn Papa Diosan bchic
cumu Icn. Ax ca an cushnshia an
bchIc ImIc Icn.
14
Nucn Papa Diosan Bana a ca btsi
tusufIbI Inun xunun buc
ancxa, uni
Inun. Nucn Pupu DIosun sInnsufIbI
Ixun cu n menu Ic unIcumu ub
Ixun nuIbucxu. Ax an Bchic Achshi
uIsh un Pupu DIossufIbI uIsh un sInun
upira up cananuna isacn.
15
Usu uIn
ca Juan, an uni nashimic, an Nucn
Papa Diosan Bana ui munuma
banaquin cacxa:
Enx cu u uIquIn suquIn n mItsu
caxunc u Icn: Axu cuxu utI unI ux
cu sumuIfu Icn. Ex Icmu puIn uIn
ux puIn I uIsh cu sumuIfu Icn.
16
An cu un sInun upIfu Ixun ux
IcsufIbItInu nun sInun up Inun
nuIbuquIn nquInmu nu uquInIu.
17
UIsuI cufu Nucn Pupu DIosun unI ItI
Ic quIxun cu MoIsesnn nucn
-8$1$1$83,%$1$
196
fufucumu unnmIucxu. Usu unbI cu
axira uxun Jesucristonn asrabi
nuIbuquIn un uchu tf
nquin Nucn
Papa Dios cuncsubI ou un unI Inun
ImIuxu.
18
UInu Ic unnbI cu Nucn
Pupu DIos Ismu Icn. An Bchic
Achshi, uxu un Pupub Ic, an cuni ca
uIsu cufu Nucn Pupu DIos Ic quIxun
nu unnmIucxu.
I. -(68&5,6721$1*$/,/($0(
,0$,181-8'($0(18;81%$1$
UIXUAN (1.19-12.50)
-XDQsDQ-HV~VxXLD
(Mt. 3.11-12; Mr. 1.7-8; Lc. 3.15-17)
19
Usu uIn cu JefusuIenu Ic judos
unIcumun ux cufuIsu uI Ic quIxuun
Juun uctanun, sacerdotecamacun
levita unicama xuacxa.
20
Xucx cuanx
bbuxuun uccxun cu pufntIsumu
tanquin Juann cacxa:
Ex cunu CfIstomu uIn.
21
Cacxun ca cacxa:
Amu uIsh cuInu uI uIn? Elas
cuInu uIn?
Quixuan cacxun ca cacxa:
Ex cunu umu uIn.
Cacxun cu uctcancxa:
unicama uixunti uni, axa uti a caina
mIx uIn?
Cacxun ca umu cunu uI quixun
cacxa.
22
Usaquin cacxunbi ca
catcancxa:
UIIfu cufumInu mIx uIn? An nu
xuc unicamanu cai cuanun ca mix
cufumInu uI uI quIxun nu cut.
23
Ex cunu uxu unu unI Icmu menuux
munumu bunuc unI u uIn, sai qui:
Nucn Ibu cu uIu, camina axa anun uti
bai mnoquIn fucunutI uIn". An n
bana cuno, Isaas, an Nucn Papa
Dios quic bana unicama uixunc, axa
quIsubI oI cunu x In.
24
Axa usaquin Juan ucati cuanc
unicamax ca fariseo unicaman xuc
Iucxu.
25
Usu Ixun cu Juun cutcun
cxa:
MIx CfIstomu Iunun EIusmu Iunun
an Nucn Papa Dios quic bana unicama
uixunti, uxu utI umu IxunbI cuInu mIn
uIsu cup unIcumu unpuxun nushImIn?
26
En cunu unI unpuxun nushImIn,
unbI cu mItsnmI unncmu unI
achshI mItsub Icn.
27
Ax samaira
uIsh cu mItsnmI unnun cuxu uIu.
Ex IIsumu puIn uIn, ux puIn I uIsh cu
sumuIfu Icn. Axu upIfu uIsh cushIIfu
uIn cunu x usufIbImu uIsh umI fubInI
u ufumu ItImu uIn. UsuI IquIn cunu un
tuxucubI tubuxuntImu uIn.
28
Jofdn ucmunun Ic Betbara
cac ma anuxuan unicama nashimic,
anu cuanx ca unan xuc unicama usai
Juanb banacxa.
&DUQHURLFsVDULELWLDXQLQXFKDFXSt
bamati, Cristo, a uic bana
29
Usaquin unicama conxun ca
Juann Jess aia isacxa. Aia isi ca
quiacxa:
Ca is, nx cu unIn uchu cup
cufnefo bumutI unbIu ux bumuc cup
Nucn Pupu DIosun cumubI unIn uchu
tr
ntI u Icn.
30
nx ca a uiquin sai
quIquIn n mItsu cuc u Icn: Axa
sumuIfu unI ux cu cuxu uIu. Ex
Icmu puIn uIn cu ux puIn Iucxu. Usa
uIsh cu sumuIfu Icn. A uIquIn n
mi cac, u cu ux Icn.
31
EnfIbI cunu u
unncmu uIn, ushbI cunu IsfueI
unicaman uisa uni cara quixun a
unnun unpuxun unI nushImI uun.
32,33
Usaquin catancxun ca, sai ca
Iuxu quIxun Juunn unIcumu uIxuun
cxa:
JUAN1
197
En u unncmu IcbI cu Nucn
Pupu DIosun n unpuxun unI nushImI
nun xuquIn cuxu: Uni achshInuu n
Bru unshin Up ubtuncx IfuIu
cumInu Isnuxun uIn. AInfu cu unI n
Bru unshin Upbu Inun ImItI Icn".
UsuquIn cu cuxu. An cucsabi oquin
cana Nucn Papa Diosan Bru unshin
Upa umacuru tinax nanuax ubtun
cx u unInu IfuIu Isun.
34
Usaquin isun
cana ax ca Nucn Papa Diosan
BchIc Ic quixun camabi uni cain.
Usaquin ca Juann cacxa.
-HVXVDQDtQXQiQPLFsXQLD
LQXQDSDLQFDtVDXQL
35
Usaquian coon ca Juanb an
unnmIc unI fub
Iucxu.
36
Ab Ic cu
Jess cuainia isquin Juann cacxa:
Ca is, cufnefo IcsufIbItI unIn uchu
cup bamanuan Nucn Papa Diosan xua
u cu ux Icn.
37
Usaa quia cuaquin ca Juann
unnmIc unI fubtun Jess nuIbIun
cxa.
38
Nuibiancxun caxu bsuquin
Au caramina barin?
Cacxun cu uccxa:
UInu cufu mIn ItI Ic, rab? (Rab
quic bana, ux cu un unI unnmIc unI
quI quIc Icn.)
39
UInu Ic cufu mIn ItI Ic? quixun
cacxun ca Jesusan cacxa:
Isi cuanun ca ut.
Cucx cuunxun cu un ItI Isucxu,
istancx ca bari xupbucba baqushti
ufumu uIn ub Iucxu.
40
Juann cacxun cuaquian Jess
nuibianc uni rabtax ca btsix Simn
Pedfonn xucn Andfes Iucxu.
41
Jesusan
ItInuux cuunxun cu Andfesnn un xucn
Simn Pedro bariquin mraxun cacxa:
Mesas cananuna isan.
Mesas quic bana, ax ca Cristo, axa
utia judos unicaman canc a qui quic
Icn.
42
Cabianquin ca an xucn
Jessnu buncxu. Buncx bbaia
isquin ca Jesusan bachaquin cacxa:
Mix camina Juann bchic, Simn,
u uIn. AshbI cumInu Cefus cuquIn
unc ItI uIn.
Cefas quic bana, ax ca Pedro qui
quIc Icn.
-HVXVDQ)HOLSHLPDLQXQ
Natanael ab cuanun ca
43
Usaquian Pedro coon pcaracb,
Galilea menu cuanti sinani cuanquinbi
ca Jesusan Felipe mracxa. Mraquin
ca cacxa:
44
FeIIpe BetsuIdu munu Ic unI uIn,
cu Andfes ImuInun PedfofIbI, unu Ic
unI Iucxu.
45
Usaquian Jesusan cacx
cuanxun ca Felipenn Natanael cac uni
bariquin mraquin cacxa:
A uIquIun MoIses ImuInun un
Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun uni
bana uixunc unicaman cuno, a uni
cananuna mran. Ax ca Jess, Nazaretnu
Ic unI, Josnn bchic, u Icn.
46
Felipenn cacxun ca Natanaelnn
cacxa:
Nuzufet munu cufu u unnc
unI ItI Ic?
Cacxun ca Felipenn cacxa:
Usu cu mI Isnun cu b cuunI ut.
47
CubIunquIn buncxu NutunueI uIu
isi ca Jess quiacxa:
U unix ca asrabi Israel uni up
Icn, unI pufncmu cu ux Icn.
48
Quia ca Natanaelnn cacxa:
UIsuxun cufumInu unun?
MI cuIu FeIIpe cuuncmu pun unbI
cunu mI hIguefu tunInuu Isun.
49
Cacxun ca Natanaelnn cacxa:
Mix camina Nucn Papa Diosan
BchIc Iunun IsfueI unIcumun upu
uIn.
JUAN1
198
50
HIguefu tunInuu cunu mI Isun n
mi cacxun caramina br, nx ca
Nucn Papa Diosan BchIc Ic quIxun
sInunIn? MInmI Iscsamaira oquin
cumInu n u uIu Isnuxun uIn.
51
saquinribi ca Jesusan Natanael
cacxa:
Asrabi cana mitsu cain, na
punrabcbtun cumInu unI Inux x
unuux u, munminuaxa Nucn Papa
DIosun ngeIcumu cuufuunun ubutIu
Isnuxun uIn.
Unin xanu biti nt
D-HV~V&DQiQXLi
2
1
Rab
nt Inxu pcaracbtan ca
Galilea ntnu Ic mu, Cun cuc,
anuxun uni achshinn an bchic
xunu bImItI uIn, un uIntsI Ibucumu pI
unun quixun an uni camiacxa. Anu ca
Jesusun tItufIbI Iucxu.
2
Usu uIn cu
JessfIbI un unnmIc unIcumub
ufIbIu cumIcx cuunx unu Iucxu.
3
Anu
Ixun cu unIcumun cuc
xu vIno umu
uIn un tItun Jess cucxu:
VIno cu umu Icn, ca caxa.
4
UIsutI cufumInu usuquIn cuIn?
Anun n u utI nt cu Icmu puIn Icn.
5
Cacxun cu un tItun un pItI Innc
unicama cacxa:
En tuucun mItsu cucsabi oquin ca
ut.
6
Anu cu Iucxu mcn uchshi
ImuInun uchshI muxux uc ut, anu
anan judos unicama mchucutI unpux
nanti. A utcumu supI cu veInte Iunun
tfeIntu guIones unpux unu ufutI Iucxu.
7
Usu uIn cu Jesusun un pItI Innc
unicama cacxa:
Nutnu cu unpux bucat.
Cacxun cu usoquIn ucxu.
8
Usaquian
uIu cu cucxu:
Bucabianquin ca esta ibunu
buntun.
Cacxun ca Jesusan cacsabi oquin
buncxu.
9
Bunca esta ibun,
Jesusun unpux IcbI vIno oc, a
tanquin, uinua bc cara quixun
ununIumubI cu un utnu bucubIun
quIn bunc unIcumu uInshI unncxu.
Usa ain ca esta ibun an xanu biti uni
cunxun cacxa:
10
An esta ac unin
cu vIno up puIn Inntuncxun a cuia
vIno usbItunIshI unI InunIu. Usu unbI
cumInu mIn bf utImutunI puIn
Inntuncxun vIno up InunIn.
11
Usoquin ca Jesusan Galilea menu
Ic mu, Cun, anuxun an sinaninshi
utubuquIn unI ItsIn ucmu u ucxu,
unI ItsIn cushIsumuIfu cu un cushI Ic
quIxuun unIcumun unnun. Usaquian
u uIu IsI cu un unnmIc unIcumu
ami catamacxa.
12
UsuquIn utuncx cu un tItu
ImuInun un xuc
untu ImuInun un
unnmIc unIcumub Jess Cupefnum
manu cuancxa. Cuanx bbatancx ca
Itsumu nt
InshI unu Iucxu.

$QxXPDUXFsXQLFDPD-HVXVDQFKLTXtDQ
(Mt. 21.12-13; Mr. 11.15-18; Lc. 19.45-46)
13
Pascua anan judos unicaman
cufnefo utI ntu ufumu uIn cu Jess
Jerusalnu cuancxa.
14
Cuanx bbax
atsnquinbi ca an u maruc unicaman
vucu bn ImuInun cufnefo ImuInun
umacuru acama maruia isacxa. Isanan
ca anuxuan curqui cambioquin bic, anua
unicamaribi tsc isacxa.
15
Acama isquin
ca anun rishquiti itsi mnoquin, unuu Ic
cufnefo ImuInun vucu bn ImuInun un
maruc unicamaribi chiquancxa.
Chiquanan ca an curqui cambioquin bic
unin curqui rquin, anua curqui nanc
ucama chashcacxa.
16
Usonan ca an
umacuru maruc unicamaribi cacxa:
Enuu cu mItsun ucumu buntun.
Anuxun n Pupu fubItI xubu cumInu
JUAN1,2
199
unuxun u mufutI xubusu Inun suquIn
utImu uIn.
17
Usaquian Jesusan caia cuaquin ca
un unnmIc unIcumun Nucn Pupu
Diosan bana cuno sai quic a
sInncxu: Ex unun fubunun
bamaquinbi cana anuxun mi rabiti xubu
up oquin bfuntI uIn". Usaquin
sInnquIn cu a banaxa quicsabi
oquIn cu uIu quIxun sInncxu.
18
UsuquIn uIu IsquIn cu judos
MInmI soquIn uc ux cu usbI Ic
quIxnu nun unnun caramina au u
nun Isnun utI uIn?
19
Mitsnmi tncapatiabi cana n
xubu n fub
ImuInun uchshi
nt
InshI utcntI uIn.

20
Cacxun ca judos unicaman cacxa:
Cuarenta y seis baritian ca nucn
chaitioccumun n xubu ucxu. Usa
unbI cufumInu mIn fub
ImuInun
achshi nt
InshI utcntI uIn?

21
EsuquIun utun cuc unbI cu Jess
quic bana ax, axbi uiacati quic
Iucxu.
22
Usu uIn cu un unnmIc
unicaman bamaxa Jess basquitcan
usaquian judos unicama cac a bana
sInncxu. SInnan ca Nucn Papa
Diosan bana cuno ca cmmu Ic
quIxun sInnan Jesusan nu cac
bana axribi ca cmmu Ic quixun
sInncxu.
Unicaman sinnc ucama
-HVXVDQXQDQTXLFsEDQD
23
Puscuu unun cufnefo utI ntn
JefusuIenu Ixuun Jesusun unI ItsIn
ucmu u uIu IsI cu uIsumuIfu unI an
ca asrabi Nucn Papa Diosan cushin u
uIu quIxun sInncxu.
24
Usaa
Icbtanbi ca camabi unan an nuitu
mu sInnc u unnc xun, Jesusan
asfubI cu mI sInunImu quixun
unncxu.
25
An ca unan cacxunmabi
cumubI unIn sInun unncxu.
1LFRGHPRD-HV~VLVLFXDQ
3
1
Fariseo uni achshi ca Nicodemo
cuquIn unc Iucxu. Ax ca judos
unIcumun upu uchshI Iucxu.
2
Usa
Ixun cu unu untun cuunxun Jess
cacxa:
Unun mIx cumInu cushIIfu uI
quIxun unnun cumInu uInu Ic
unnbIu ucmu u uIn. Nucn Papa
DIosu ubmu uIn cu uInu Ic unnbI
mInmI ucsoquIn u utImu Icn. Usa
uIn cunununu unun, Nucn Papa
DIosun cu mInmI nu unnmInun n
menu mi xuacxa quixun.
3
AsfubI cunu n mI cuIn, axa an
cushin bac
ntcncma uni ax ca Nucn

Pupu DIosnun ItImu Icn.
4
Usaquian cacxun ca Nicodemonn
cacxa:
Uisax cara bfmu cunIu uIsh unI
bac
ntcntI Ic? Amiribishi cara an

titan pucunu atsanx bac
ntcntI Ic?
5
Nicodemonn cacxun ca Jesusan
cacxa:
Usama ca. AsfubI cunu n mI cuIn,
unpux ImuInun Nucn Pupu DIosun
Bru unshin Upitan bac
ntcncma
unI ux cu Nucn Pupu DIosnun ItImu
Icn.
6
Axa xanunuax bac
nc, ax ca
unIshI Iu; axa an Bru unshin Upitan
bac
nc uni, ax ca Nucn Papa Diosan

Bfu NunshIn Upu Iu.
7
Nucn Papa
Diosan cushin camina bac
ntcnc ItI
uI quIxun n mI cucx futuxmu cu It.
8
Uinuax cara suu bqui banaquiania
camina cuatin, IxunbI cumInu IsImu,
uinuax cara a suu aia, uinu cara cuania
quixun. An u shacaianu suu iscma
usaribi oquin cananuna Nucn Papa
Diosan Bru unshin Upitan uni
bacntcnmia isiman.
JUAN2,3
200
9
Cacxun ca Nicodemonn Jess
catcancxa:
UIsu uIsh cufu usuI ItI Ic?
10
Cacxun ca Jesusan Nicodemo
cacxa:
MIx un IsfueI unIcumu unnmIc
IxunbI cufumInu n mI cucxun uisai
qui quic cara quixun cuatiman?
11
Asrabi cana mi cain, nun unnc u
uianan nun isc uribi ui cananuna
nux quin. Quiabi camina nun bana ca
asfubI Ic quIxun sInunImun.
12
n
menu Ic u n uIu cuuquInmu
cufumInu uIsuxun n nunu Ic u uIu
cuutI uIn?
13
UInu Ic unnbIu unu Ic
u unnc umubI cunu n cunI unuux
u Ixun ununIn.
14
Moissnan anu uni
Icmu menuxun mun uc funu,
camabi unin isnun, i nitsnxun anu
nunsufIbI oquIn cu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u Ic, unIn utI Icn,
15
uInu Ic unIx cufu mI cutumtia axa
nt
tImoI Nucn Pupu DIosnun Inun.

1XFsQ3DSD'LRVDQsQsPHQXLFs
unicama nuibac bana
16
Camabi uni asrabi nuibaquin ca
Nucn Papa Diosan an Bchic achshi
n menu xuacxa, uicamax cara ami
catamtia axa nt
tImoI ub Inun.
17
Nucn Papa Diosan ca an Bchic an
n menu Ic unIcumu un uchu cup
uchonun xumu Icn. Ama, n menu
Ic unIcumu un uchu tf
nquin ainan
Inun I
minun quixun ca xuacxa.

18
An
Bchicmia catamc uni ax ca Nucn
Pupu DIosun uchoc Imu. Usu unbI cu
axa ami catamcma uni ax an Bchic
achshi ami catamcma cup Nucn
Pupu DIosun un uchu cup custcantishi
Icn.
19
Axu umI sInncmu unIcumux cu
un uchu cup Nucn Pupu DIosun
castcuntIshI Icn, atan an an sinan
upIfu Ixun unI up ImItI ux unbI umI
cutumIsumu tunquIn utImu u utIshI
cunc cup.
20
An u utImu uc
unIcumun cu un uIu unIn IstI fubunun
xubnuxun utI cunquInmu bnquI
bucnuxun u uIu.
21
Usu unbI cu un
Nucn Papa Dios cuncsubI oquIn uc
uni, un uIu IsquIun an ca Nucn Papa
DIosun uquIncxun u uIu quixun
unIn unnun xubnuxun u uIu.
$PLULELVKLD-XDQsQ-HV~VxXLWsFsDQEDQD
22
Usu uIn cu Jesusun un unnmIc
unIcumub Judeu menu Ic mucumunu
cuuntuncx unu Ixun unI nushImIucxu.
23,24
Nashimimainun ca Juannribi
sIpuucmu puIn Ixun Enn cuquIn unc
ma, unuu Itsu unpux uIn, anuxun uni
ricuatsinc nashimiacxa. Enn cac
ma ax ca Salim caquin anc ma
ufumu Iucxu.
25
Usu uIn cu judo unI uchshinx
Juunun unnmIc unIcumub, an
fufuxu quIsabi oquin Nucn Papa Diosa
cunun u utI uI cubicanancxa.
26
Usai cubicananquiani anu cuanxun
ca Juan cacxa:
A uiquinmi nu cac uni axa mib
Jofdn uc munun Ic, Jess, an
unicama nashimicb ca camabi unix
anu ricuatsinia.
27
UInu Ic unnbI cu Nucn Pupu
DIosun ImIcxunmu usu u utImu Icn.
28
Mitsun camina, CfIstomu cunu uI x
quia cuan. Nucn Pupu DIosun cu cuxuu
ux unun x puIn fcu
ncuutsInI unun
xuaxa.
29
sa ca. AInun Inun unIn bIcx
cu xunu uInun Iu. AInun ItI xunu bItsIu
uni cuni banaia cuati ca axa ab nic
unxribi cunia. UsufIbItI cunu x
unicaman ca Jesusan bana cuatia
quIxunmI mItsun cucxun cuati
30
Usu uIn cu
Nucn Pupu DIosun usuI cu ItI Ic quIxun
uiasabi oi, uxIfu sumu cushIIfu uIn
cumubI unIx unun unuIshI cuuntI Icn.
JUAN3
201
Axa nanuax uc uni uic bana
31
Axa nanuux u, an unio ucamab
sn
nmu cushIIfu uIsh cu btsI

unIsumuIfu Icn. Unan bchicxa
bac
nc unI un cu unIshI Ixun n menu

Ic uIshI uIu. Axa Nucn Papa
DIosnuux u, ax ca an unio ucamab
sn
nmu cushIIfu uIsh btsI unIsumuIfu

Icn.
32
An ca an isc ucama uianan,
an cuac banacamaribi uia, uiabi ca
uInu Ic unnbI un bunu cu usefubI Ic
quixun sinanima.
33
Usu unbI cu uxu un
bana cuati ami catamc uni, an Nucn
Papa Diosan banax ca asfubI Ic
quIxun sInnan cu usu Ic quixun
unicama uixunia.
34
UsuI Inun cu Nucn
Papa Diosan an Bru unshin Up
onquinma an BchIc InunIu. Usaquian
Inncxun ca an xuc
xa uc uni, Jess,
un un Bfu NunshIn UpItun sInnmIc
Ixun Nucn Pupu DIos cuncsabi oquin
unicama bana uixunia.
35
Nucn Papa
Diosan ca an Bchic nuibaquin axa an
Ibu Inun cumubI u u Inncxu.
36
Axa
an Bchicmi catamc uni, ax ca ainan
uIsh Nucn Pupu DIosb nt
tImoI Iu.
Usu unbI cu uxu Nucn Pupu DIosun
BchIcmI sInntIsumu tunc unI, ax
uInunmu uIsh Nucn Pupu DIosb
nt
tImoI Imu. A uni ca Nucn Papa

DIosun un uchu cup uIsumuIfu oquIn
castcunc ItI Icn.
6DPDULWDQD[DQXEs-HV~VEDQD
4
1
Fariseo unicaman ca Juann
unnmIc unIcumu ItsufIbI unbI
cu Jesusun unnmIunun nushImIc
unIcumuxIfu uIsumuIfu Ic quixuan
uicania cuacxa.
2
Usu unbI cu
Jesusunmu un unnmIc unIcumun
cuni uni nashimiacxa.
3
Usaquian
fariseo unicaman cuacxun unnbIunI
ca Jess Judea menuax amiribishi
Galilea menu cuantcancxa.
4
Anu cuanti sinani ca Jess Galilea
ntnu cuunI SumufIu ubIunI cuuncxu.
5
Cuanx ca Jacobnan an bchic Jos
Inun me ufumu Ic mu, Sicar cac,
anu bbacxa.
6
Bbatancx ca
Jucobnun nuu unpux unu uIn, Jess
ufun cuunbuItI cuuInsumu tunI, baria
xumrucb, a rapasu tsbuacxa.
7,8
Tsbutancxa anu tsmainun ca an
unnmIc unIcumu u pItI u bItsI Jess
biani cuancxa. Cuan ca Samaria
ntnu Ic xunu uchshI unpux bItsI
uacxa. Chumu bi aia isquin ca
Jesusan cacxa:
E cu unpux unun Inun?
9
Uisati caramina mix judo uni
IxunbI x sumufItunu xunu IcbI
unpux Innun quIxun cuIn?, judos
unicamax samaritano unicamab
nuIbununc unmubI.
10
En mI unpux ucc unbI cumInu
uI cufunu uI quIxun ununImun. E
unnan au cara Nucn Papa Diosan mi
InntI Ic quIxun unnc Ixun cumInu
uctsian. Nuccxun cunu unnmI
nt
tImoI Nucn Pupu DIosnun ItI

unpux mI InntsIun.
11
Cacxun ca cacxa:
Anuu unpux bItI nx cu nmIn
Icn. Anun unpux bItI uuma camina
uIn. UInuu cufumInu unun x
nt

unpux u bItI uIn?
12
Nucn rara
JucbsumuIfu cuInu mIx uIn? An ca n
unuu unpux bItI nuucxu, naxun ca
ucxu, unun cu un bchicribi
umIunun u fubucuc uInucumufIbI
umIucxu. Jacobnn an rbnquIcu
munfIbIu unun nuu Ic cunununu
nunfIbI n unpux uIn.
13
An n unpux uc unI, ax ca
amiribishi shimatcnia.
14
Usu unbI cu
JUAN3,4
202
un n Inncxun unpux uc unI, ax
amiribishi shimatcntImu Icn. Me
uc mcuxu chIquItIu unpux
xobucsufIbItI cu n Innc unpux
nttImu unInu ItI Icn. Usuu Icb ca
uni nt

Icn.
15
Usaquian cacxun ca xanun cacxa:
A unpux cu Inun. Amiribishi
shImuI unpux bItsI utcnunmu cu
Inun.
16
Min bn cunbtsini ca ab utan.
17
Cacx ca x cunu bnumu uI
quiacxa. Quia ca Jesusan cacxa:
Usa ca. Bnumu cunu uI quI
camina cmiman.
18
Mix camina mcn
achshi bnu Iucn. Usu unbI cu uxu
bf mIb Ic unI ux userabi min
bnmu Icn. Usu uIn cu bnuma
cunu uI quiaxmi quic ax cmma
Icn.
19
Cacxun ca xanun cacxa:
Bf cunu mIx cuInu uI uI quIxun
ununIn. Mix camina an Nucn Papa
DIos quIc bunu unI uIxunc unI u uIn.
20
Samaria unicama nun raran ca tucu
nuxun Nucn Papa Dios rabiacxa. Usa
unbI cumInu mItsux quIn, Jerusalnu
xun cu unIn Nucn Pupu DIos fubItI Ic
quiax.
21
Asrabi cana mi cain, annmi n
tucunuxunmabi, Jerusalnuxunmabi
unumI mItsux Icnuxunbi, Nucn Papa
Dios rabiti nt ca aia.
22
Mitsun camina
uI cufumInu fubI quIxun ununImun.
Nun cananuna ui caranuna rabi quixun
ununIn. An uni Nucn Papa Diosnan
Inun I
miti, ux cu judo unI ItI Icn. An

usuIu Inun mno, a cananuna nun
rabin.
23
Anan an Nucn Papa Dios
rabic unix asrabi ami sinani ax
cuncsubI oI ItI cunquIn u fubItI
nt ca aia, bf cu u nt Icn.
Usaquian unin a rabiti ca Nucn Papa
Dios cunia.
24
Nucn Papa Dios, ax ca
unImu uIsh numI, imi, xo, acamauma
Icn, a ca unin isima. Usu uIn cu un
Nucn Papa Dios rabic unin asrabi
ami sinani ax cuncsubI oI ItI
cunquIn u fubItI Icn.
25
Mesas, Cristo cac, ux cu utI Ic
quIxun cunu unun. Ax uquin ca nun nu
unnun cumubI u uIxuntI Icn.
26
A cunu x uIn, ab camina banain.
27
CacbbI cu un unnmIc unIcumu
utcancxa. Uquin xanuba Jess
banaia isi ratquInbI cu uInu Ic unnbI
au caramina cunin? canan
au ui caramina a xanub banain?
quIxun cmu Icn.
28
Usu uIn cu u
xanun an ut tsnbiani an manu
cuanx bbuquIn unu Ic unIcumu
cacxa:
29
Eb bunuquIn cu uchshi
unIn x usuI Iccumu uIquIn cuxu.
nx sapi ca asfubI CfIsto Icn, ca isi
ut.
30
Usaquian xanun cacxa ca a manu
bucuc unIcumu unuu Jess Ic unu
ricuatsiancxa.
31
A xana cuancbtan ca an
unnmIc unIcumun Jess camina
pItI uI quixun cacxa.
32
Cacxunbi ca
Jesusan cacxa:
MItsun unncmu pItIu cunu x
uIn.
33
Cucx cu un unnmIc unIcumux
btsi unin sapi ca a piti bxuanxa
quiax canancxa.
34
Canania isquin ca
Jesusan cacxa:
An n menu xu uxu cuncsabi
oquIn unun un u unun cu, a sn
onu
xun uI cunu x pIcsu uIn. UsuquIn n
ucx cu ux n pItI usu Icn.
35
soquian cacbbIu u munu Ic
unicamax aia isquin ca Jesusan an
JUAN4
203
Mitsux camina quin, rab
ImuInun
rab
ux ccba shanquibutia
cunununu u bImI bItI uIn. Usu unbI
cunu n mItsu cuIn, ca is, axa uc
unicama nx ca anun biti nt
sn
ncbtun un Ibun bInuun bImI

pcti sn
ncsufIbI Icn.
36
An unI mI
catamnun uquInc unI un cu un cup
bitsia. A unIn uquIncxu mI cutumc
unicama ax ca xnIbuu unbI Nucn
Pupu DIosnun Iu. Usu uIn cu un puun
n bunu unI uIxunc unIcumub un
mI cutumnun unI uquInc unIcumux
fIbI cuntI Icn, utun nun Inun unI
uquInc cup.
37
Usu uIn cu suI quIc
banax asfubI Icn: Btsi unan
upcxa pctia ca btsi unin bimi
bitsia.
38
MItsnmI btsI unun unnmI
c unIcumu mIu cutumnun up oquin
uquInun cunu mItsu xuun. Uni rarinan
unnmIc IcbI cumInu mItsun u
unIcumu up oquIn mIu cutumnun
ImIun.
39
UsuI Jess un unnmIc unIcumu
b banamainuan a xanun cuanxun a
unIn cu x usuI Iccumu uIquIn
caxa quIxun cucx cu u munu Ic
sumufItuno unI Itsxira Jess ax ca
Nucn Pupu DIosnuux uc Ic
quIxun sInunI JessmI sInncxu.
40
AmI sInnquIn u IsI cuunxun cu
Jess cacxa:
Nub puIn cumInu I cuuntI uIn.
Cacx cuanx ca atub rab
ntn
Iucxu.
41
Ixun, bana uia cuati ca
sumufItuno Itsxira asrabi ca ax
Nucn Pupu DIosnuux uc Ic
quIxun ununI umI sInncxu.
42
UsuI IquIn cu u unIcumun u xunu
cacxa:
Minmi nu cacxun cuaxunbi
cananuna br nunbi an bana cuaquin
ununIn, asrabi ca ax Cristo, an camabi
menu Ic unI Nucn Pupu DIosnun Inun
i
miti, u Ic quIxun.
$QDSXxXPss[XQFsXQLQ
EsFKLFsD-HVXVDQSs[FD
43
Usu uIn cu fub
nt unu Ituncx
Jess anuax cuanx Galilea ntnu bbai
cuancxa.
44
Cuanux ca quiacxa:
unicama uixunc uni a ca anuaxa
canic ntnu Ic unIcumun un bunu
cuaisama tania.
45
Usai quiax cuanxa Galilea ntnu
bbuIu cu unu Ic unIcumun up oquIn
Jess biacxa. A unicamax Pascua anun
cufnefo utI nt uIn, Galileanuax
JefusuIenu cuunc Ixun cu un u uIu
Isc Ixun u unIcumun un ntnua
bbaia cunquin Jess biacxa.
46
Usu uIn cu GuIIIeu ntnuu Ic mu
Cun, anuxuan bfmu unpux vIno oc,
anu Jess bbacxa. Bbamainun ca
upun unI uchshi an bchicnx
Cupefnum munu Insnc Iucxu.
47
Usu uIn cu Jess Judeu ntnuax
Galilea ntnu bbaia quixuan unin
uIu cuubIunI cuunxun upun unIn
mraquin Jess cacxa:
En bchIc cu Insunxu, ca
bumutIsu Icn. A cumInu pxcuxunI
cuuntI uIn.
48
MItsun cumInu n, unI ItsIn ucmu
u uIushI IstIsu tunIn. En usu u
ucbtanma camina, x cana asrabi
Nucn Pupu DIosnuuxu u u uI quIxun
sInntIsumu tunIn.
49
Cacxun cu upun unIn cucxu:
En bchic ca nt
tIsuIfu Icn.
Nt
cmuIshI cumInu u IsI cuuntI uIn.

50
Min bchic ca uima, usbI cu, ca
istan.
Cacx ca asfubI cu pxctI Ic
quIxun sInnbIunI cuuncxu.
51
Usa
uIn cu buun cuunIu mrananquinquin
an u mxunc unicaman cacxa:
JUAN4
204
Min bchIc cu ucmu Icn, usbI
ca.
52
Cacxun ca a tuacn papan cacxa:
UInu bufI uIn cufu n bchic an
InsIn nt
onx?
Cacxun ca im
ishi bari
cuainac
cb cu un ItsIs nt
onxa
quixun cacxa.
53
Usaquian cacxun
ca a tuacn papan Anu bufI uIn cu
Jesusun , min bchic ca uima, ca
pxcutIu quIxun coonxu quIxun
sInncxu. Usaquin sinani ca an
xubunu Ic unIcumub asrabi ca
Jess Nucn Pupu DIosnuux uc Ic
quIux umI sInncxu.
54
Usaquin ca Jesusan Judea ntnuax
cuantancxun Galilea menuxun bfmu
ucsu oquIn unI ItsIn ucmu u
utcancxa.
,DQ%HWHVGDFDFs, a rapasunuxuan
Jesusan nicuainquinbi tancma
XQLSs[FD
5
1
Usotancx ca anan judos
unicaman Nucn Papa Dios
fubIquIn pItI nt uIn, Jess Jerusalnu
cuantcancxa.
2
Jerusalnu cna an
xcu achshi, Oveja cac, a btnain
cu unIn uc Iun Iucxu. Ax ca hebreo
bunun Betesdu cuquIn unc Iucxu. A
Iun fupusu, anua uni niti, anu ca mcn
achshI It nItsnc uIsh munun tupuu
Iucxu.
3
Ax ca a tm bucuxuan uni
Insnccama, bxuu ImuInun un nItI
btsIc ImuInun fucbuc, acaman
ngeInun unpux cubnmIu cunc
Iucxu.
4
Cancxuan uisa ntn cara
IbutIu, u ntn Ibxun ngeInn u
unpux cubnmIcb casa ax paan anu
butuc, uIsu Insnu cara, a unxbi
pxacxa.
5
Usu uIn cu unu Ic unI
achshI tfeIntIocho bufItIu Insnc
Iucxu.
6
Ax unu fucc isquin ca
ufun cu n unI usuI Iuxu quixun
unnquIn Jesusun cucxu:
Caramina pxctisa tanin?
7
Cacxun cu Insnc unIn cucxu:
Unpux cubnc nbtsI un
butntI unI cu umu Icn. Usu uIn cu
x cuuncmu unshI ftibiani cuanx,
unI ItsIx puIn unpux cubncnu butuIu.
8
NIfuquIn unumI fucc min bac
ti
bibiani ca cuantan.
9
Usaquian Jesusan cacxshi ca a uni
un Insnc pxcucxu. Pxcquin an
bac
ti bibiani ca cuancxa.
Anun u mtImu nt unbIu unuu
fucc an bac
ti bibiani,
10
cuania
IsquIn cu judos unIcumun Insnc
ushbIu pxcc uni cacxa:
n ntx ca anun u mtima nt
Icn. En ntn cumInu unumI fucc
u IbIuntImu uIn.
11
Cacxun ca cacxa:
An pxcuc unI un cu, anumi
fucc min bac
ti bibiani ca cuantan,
quIxun cuxu.
12
Quixuan cacxun ca atun cacxa:
Ui uni cara min bac
ti bibiani ca
cuantan quixuan an mi cac, ux Ic?
13
CacxunbI cu uIsumuIfu unI unu
uun Jess ufI cuun, ui unin cara a
pxcuxu quIxun unnmu Icn.
14
Usa
uIn cu u pxcuc unI u unuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunuxun mraquin,
Jesusan cacxa:
Ca is, br camina pxcc uIn. Usa
uIn cumInu mIx IsumuIfuI Insntcnti
fubunun umIfIbIshI uchutcntImu uIn.
15
Usaquian Jesusan cacxun, ax ca
Jess Ic quIxun sInnbIunI cuunxun cu
a unin judos unicama, Jesusun cu
pxcaxa quixun cacxa.
16
Usu uIn cu
anun u mtima ntan uni pxcuc
cup, judos unIcumux Jess ucutsI
quIux s
nancxa.
17
Esnaniabi ca
Jesusan atu cacxa:
En Pupun ucsufIbI oquIn cunu n
uIn.
JUAN4,5
205
18
Usaa Jess quia cuati ami nishquin
cu judos unIcumun suquIn sInncxu,
Usai qui ca Nucn Papa Dios ax isa
un pupu Ic quIunun ux Isu Nucn Pupu
DIossufIbI Ic quIu. Usaquin sinani ca
anun u mtima ntn uni pxcuc
cup ami nishanan, usaa quic cupribi
ami nishquin, u ucutsI quIux s
nun
cxa.
-HVXVDQDtQ3DSDEsWDQxXD
19
Usu uIn cu Jesusun utu cucxu:
Asrabi cana mitsu cain, x Nucn
Papa Diosan BchIc IxunbI cunu nbI
u uImun. En Pupun u uIu IsquIn cunI
cunu nfIbI uIn. En Pupun btsI btsI
u ucbtun cunu x un BchIc Ixun
nfIbI un ucsufIbI oquIn uIn.
20
En
Pupun cu xira an BchIc Ic
nuIbuquIn un uc ucumu IsmIu. An
ca mitsnmi iscsamaira u, a ismi
mitsux ratti, u IsmInuxun uIu.
21
En
Papan ca uni bama abi basquimitanc
xun axa tsnun ImItI Icn. Usaribiquin
cunu x un BchIc Ixun ImItIsu
tunquIn nfIbI tsnun unI ImItI uIn.
22
En Pupux cu uIcumux cufu un uchu
tr
nc Ic quIunun uIcumuxfIbI cufu

uchuu Ic quIux quImu. Usu Ixun cu
x un BchIc Ic usoquIn unun
cunI ImIuxu,
23
a rabicsaribi oquan
cumubI unIn ribi rabinun. An an
BchIc Ic fubIcmu, un cu n Pupu
un xu, aribi rabima.
24
AsfubI cunu n mItsu cuIn, uxu n
bunu cuutI un xu umI sInnc unI, ax
cu uInun uIsh nt
timoi Nucn Papa

DIosnun Iu. A cupa Nucn Papa
DIosnun ItImu IcbI un uchucumu
tr
nc cup uchuumu uIsh cu

bamatancxbi nt
timoi Nucn Papa

DIosb ItI Icn.
25
Usu uIn cunu userabi
mitsu cain, cu utI Icn, unun un uchu
cup bumucsu IxunbI unIcumun n
bana cuati nt. En bunu unIn cuutI
nt, u nt cu nx Icn. Usu uIn cu un
asfubI cu un bunu Ic quIxun
unnquIn x quIcsubI oquIn u uc
unicama ax, un uchu tf
nc cup
Nucn Pupu DIosnun uIsh, nt
timoi
ub ItI Icn.
26
Usu Inun cu Nucn Pupu
Diosan, n ntnu tsnun uInun uIsh
an ntnufIbI ub Inun unI ImIu. An ca
an BchIc nfIbI usufIbI oquIn unI
ImInun ImIuxu.
27
UnI Inux unuux u
cup cu uIcumux cufu un uchu tf
nc
Ic Isunun uIcumux cufu uchuu Ic
isnun, Nucn Pupu DIosun ImIucxu.
28
Usu uIn cu n mI uIxuncxun cuati
futuxmu It. Anun x ucbtun n
bana cuati, bama unicama basquiti
nt cu utI Icn.
29
Basqui ca anu maan
unuux chIqutI Icn. An up u
unicamaxa Nucn Papa Diosb
nt
tImoI Inux busquImuInun cu un u

utImu unIcumux un uchu cup
uchoc Inux busquItI Icn.
1XFsQ3DSD'LRVDQ-HV~V
xu ui quic bana
30
En cunu nbI sInnquIn u uImun.
En Pupun cucsubI oquIn cunu n,
cara castcunc ItI Icn, cara castcanc
ItImu Ic quIxun unI cuIn. Ex cunc
soquIn uquInmu cunu un xu, axa
cuncsubI oquIn u uIn. Usu uIn cu
n unI cuc bunux usbI Icn.
31
ExbI,
usu cunu x uI quIux quIu cu unIn n
bana ca asfubI Ic quIxun unntImu
Icn.
32
Usu unbI cu uxu uI quIc ux
Nucn Pupu DIos Icn. E uIu quIc
bana ax ca asfubI Ic quIxun cunu
ununIn.
33
MItsun cumInu uIquIun u
ucnun quixun Juanu uni xuan. Xucx
cuunxun cu ucxu, uccxuan Juann
uIquIn cuc bunu ux cu cmma
Icn.
34
UIsuI cufu unI uI quItI Ic
usai quicbtunbI cunu nbI, n bunu
ca asfubI Ic quIxun ununIn. En cunu
JUAN5
206
Juunxu uI quIc bunumI sInnun
mItsu sInnmIn, a bana sinanimi Nucn
Pupu DIosnun Inux mI cutumtI I
nun.
35
Unun up oquIn Isnuun bnquIbuc
unbI Iumpufnn pcacsaribi oquin ca
Juunn uIquIn unI bunu uIxuunxu.
Usaquian uixuncb camina mitsux
bntishi an bana cuati cuan.
36
Juunun uIquIn mItsu cuc Ixun
camina an cacsubI oquIn n uIu IsquIn
up oquIn unntI uIn, Nucn Papa
DIosun cu xuucxu quIxun.
37
Mitsun
un bunu cuucmu IxunmI uIsu cufu ux
Ic quIxun Iscmu unbI cu Nucn Pupu
Dios, un xu, un bunux uI userabi
quia.
38
Nucn Papa Diosan xuc
IcbImI mItsun n bunu cuucmu uIn
cunu ununIn, camina an bana mitsun
nuItunn sInnquIn cuucmu uI quIxun.
39
UIsufI cufumInu uInun uIsh xnibua
unbI ub ItI uI quIxun unnuxun
camina Nucn Papa Diosan bana cuno
up oquin isin. Usu unbI cu u bunu
uIu quIc Icn.
40
A bunuxu usuI uI
quIc unbI cumInu uInun uIsh Nucn
Pupu DIosb Inux mI cutumIsumu
tanin.
41
Unun fubItI cunu sInunImun.
42
En cunu mItsu unun. Mitsun
nuitunnbi camina Nucn Papa Diosmi
sInunImu cunu ununIn.
43
Ex n Pupun
xucx u IcbI cumInu mItsun n bunu
cuaisama tanin. Usu IxunbI cumInu
Nucn Papa Diosan xucxmabia axbi
uc unIn bunu cuutI uIn.
44
Nucn Papa
Dios axshI DIos Ixun mItsu upotI
cunima camina mitsxbi uponani
rabiananti cunin. Nucn Papa Diosan
mItsu up otI cuncmu uIsh cufumInu
uIsux mI cutumtI uIn? CumInu ItImu
uIn.
45
En Isunu mItsumI Nucn Pupu
DIos munIn quIxun sInnxunmu cu ut.
Moissnan cuno bana, ux Isu up Ic
quIxmI quIc, ux uI quIc unbImI
mI sInncmu cup cumInu uchoc ItI
uIn.
46
MoIsesnun uIquIn cuno
uIn cumInu un cuno bana ca aserabi
Ic quIxun sInnc uIsh miribi
sInntsIun.
47
Usu unbI cumInu MoIses
nan cuno bunu cuuIsumu tunc Ixun
x quIc bunu cuutImu uIn.
Usaquin ca Jesusan judos unicama
cacxa.
-HVXVDQLWVDXQLSiQFsxXQWVDWVDSLPLD
(Mt. 14.13-21; Mr. 6.30-44; Lc. 9.10-17)
6
1
Usatancx ca Jess parnpapa,
Galilea canan Tiberadesribi cac, a
uc munun cuuncxu.
2
Cuancb ca an
unI Itsun ucmu u unun unI Insnc
pxcuia isc unicama Jess nuibiani
cuancxa.
3
Usu uIn cu unuux mutnu
mapractuncx un unnmIc
unicamab Jess tsbuacxa.
4
Pascua
unun judos unIcumun cufnefo utI nt
ufumu uIn cu Jess ImuInun un
unnmIc unIcumu mutnu Iucxu.
5
Anuxun uIsumuIfu unxu u nuIbtsini
aia isquin ca Jesusan Felipe cacxa:
Uinua caranuna a n unicama
pImItI pn bItI uIn?
6
An uIsoquIn cufu utI Ic quIxun
unnquInbI cu Jesusun uIsuI cufu quIu
cuacatsi quixun usaquin Felipe cacxa.
7
Doscientos curqui cup bicxbi ca
pn uchshi achshi camabi uni
Inncx sn
ntImu Icn.
8
CuIu cu un unnmIc unI ItsI, Simn
Pedronn xucn, Andrs cac, an Jess
cacxa:
9
nu ca xu achshI Icn. Ax
cu cebudu uc pn mcn uchshi
ImuInun fub
tsatsau Icn. AshbI cu

nx ItsuIfu unI pImItIsumu Icn.
10
Quixuan cacxun ca Jesusan, anua
busI ItsuIfu uIn, un unnmIc unIcumu
cacxa:
Unicama tsbunun ca cat.
Usaquian Jesusan cacxuan an
unnmIc unIcumun cucx cu uIsumuIfu
JUAN5,6
207
uni, cInco mII unIsu uIsh, tsbuacxa.
11
Tsbuun cu Jesusun pn bIxun, Nucn
Papa Dios pain usbI cu catancxun
un unnmIc unIcumu un unIcumu
Innun quIxun Inncxu. Inncxun ca
uxu tsc unIcumu pn mtcaquin
Inncxu. Innun cu tsutsufIbI usuI IIsu
unmubIu unu Ic puchquian pinun
unIcumu Inncxu.
12
Inncxun piia
cumubI unI puchcbtan ca Jesusan an
Pn toccun ca tsatsa toccama
bit, masxunma.
13
Cacxun ca mcn achshI Icbia
unIn pIquIn toc cebudu uc pn u
mcn fub ImuInun fub
caqu
bucaquin biacxa.
14
Usaquian Jesusan
uIu IsI cu unu Ic unIcumux quIucxu:
Asrabi ca n uni axa Nucn Papa
Dios quic bana uni uixuni utinu nun
canc, u Icn.
15
UsuI quIquIun utun u upu ImInuxun
biisa tancxun ununI cu Jess uxshi
unIcumu bIunI mutnu cuuntcancxa.
-HV~VSDU~QSDSDFDPiQDQsQQLD
(Mt. 14.22-27; Mr. 6.45-52)
16
Mutnua Jess cuan ca bari
atsncbu bnquIcb un unnmIc
unicama parnpapa cubi cuancxa.
17
Cuantancx ca nuntinu cruquiani,
uc munun Ic Cupefnumnu cuunI
cuancxa. Bari cuabcb bnquIcb
bIu Jess uIumu obIunI cu un unnmIc
unicamax cuancxa.
18
Cuancbtanbi ca
uIsumuIfuI bquiquin suann baca
bchancxa.
19
Usocbbi parnpapa
cubnuax cuani cinco kilmetfosu Ixun
cu un unnmIc unIcumun pufnpupu
nubi nicuatsinia aia Jess isacxa. Isi ca
racu
ira racu
acxa.
20
Racutiabi ca
Jesusan cacxa:
Racu
uxmu cu It. E cunu uIn.

21
Usaquian cacx cunquin, nuntinu
Jess ufubIunI cuunx cu unu cuuntI
sInnbIunIu cuunc pufnpupu uc
manan bntishi bbacxa.
8QLFDPDQ-HV~VEDULD
22
Jesusun unnmIc unIcumu
pufnpupu uc munun cuun cu un pn
pIc unIcumu unubI Iucxu. Usu Ixun cu
pcaratancxun sInncxu: Achshi
nuntIshI cu nu Inxu, ImuInun cu un
unnmIc unIcumuxu u nuntInu
IfucbbI Jess nuntInu IfuImu Inxu.
23
UsuquIun sInnmuInun cu TIbefIus
manuax uni rariribi man nunti
rarinn cuanx, anuxuan Jesusan Nucn
Papa Dios asabi ca catancxun pn
uni pimionc, u ufumu bbacxa.
24
Usa
uIn cu uxu unu brc unicama an
bufIquInbI Jesscun un unnmIc
unIcumufIbI umocxa. Amobiani ca
uxu TIbefIusnuux uc mun nuntIcu
manu cruquiani Capernam
manuribi Jess bari cuancxa.
$tQXQLFDPD[FDDPLFDWDPsFsDLVK
-HV~VEsLDTXLFsEDQD
25
Usu uIn cu uc munun cuunxun
bariquin mraquin Jess cacxa:
Uinsaran caramina nu uan?
26
AsfubI cunu n mItsu cuIn, n pn
pImIcx puchonx cumInu u sInnbtsini
bufI uun. UI cufunu x uI quIxunmI
mItsun unnun, unI Itsun ucmu u n
uc u IsunbI cumInu uI cufunu x uI
quixun sinaniman.
27
Axa chquiti piti
bInuxuInshI cumInu u utImu uIn. Usa
uIn cumInu uInun uIsh Nucn Pupu
Diosb nt
tImoI Inuxun mI
catamquin axa cuncsubI oquIn utI
uIn. UsumI Inun mItsu ImInun cu x
unI Inux unuux u, Nucn Papa Dios, an
ImIucxu.
28
Cacxun ca a cac unicaman cacxa:
A ucba Nucn Papa Dios
cunun cufununu uu utI uIn?
JUAN6
208
29
Nucn Papa Dios ca cunia,
mItsxmI un nu unun xu unmI mI
catamnun.
30
Cacxun ca cacxa:
Nuxnu mImI sInnun caramina
uu nun Isnun utI uIn? Au caramina
utI uIn?
31
Nucn raracaman ca anu uni
Icmu menuxun pnsu pItI, mun cuc,
piacxa, cuno bana sai quicsa
oquin: Nucn Papa Diosan ca nanua
Ibmiquin unicaman pinun, pn
Inncxu".
32
En cunu userabi mitsu cain, an
nanuu IbmIquIn unIcumu pn Inun ux
cu MoIsesmu Nucn Pupu DIos Iucxu.
An u pn Inun unbI cu Nucn Pupu
DIosun bf Innc ux cu unun unI
asfubI upItI tstI u Icn.
33
Nucn Papa
DIosun unI Inun pItI ux cu uxu nunuax
u Icn. Usu uIsh cunu x un uInun
ushu Nucn Pupu DIosb Inun n
ntnu Ic unIcumu ImItI u uIn.
34
Cacxun ca unicaman cacxa:
A piti camina camabi ntn nu
InntI uIn.
35
Cacxun ca Jesusan atu cacxa:
Ex cunu unun unI userabi upiti
tstI u uIn. Punnxun pIIsu tunun
shImuxun unpux uIsu tunIu unI bn
c,
usaribitia ax Nucn Papa Diosb up
IIsu tunI bn
c uni, ux cu mI cutumtI
amiribishi bn
tcntImu Icn.
36
Axa
mI cutumc unxu usu unbI cunu n
mitsu cac usaribi oquin mitsu
catcnin, mItsun n u uIu IsquInbI
cumInu uI cufunu x uI quIxun
sinaniman.
37,38
Ex cuncsabi oquin
uI cunu umu uIn. An xuc, axa
cuncsubI oquInshI uI cunu uucn.
Usu uIn cu uI unIcumu cufu Nucn Pupu
DIosun nun Inun sInnmIu ucumux cu
mI cutumtI Icn. Axu mI cutumc
uni, a cana cumInu nun ItImu uI
quIxun cutImu uIn.
39
An xu n
Papa, ux cu un nun Inun sInnmIc
unIcumuxu ub ItI cunI, achshira
unxbIu ub Imu ItI cunima. Usu uIsh
cu un mI sInnmIc unIcumu bfun
tancxun, n nt ccbtun n
basquimiti cunia.
40
An xu ux cu
cunia, an Bchic, mI cutumc
unicamax nt
tImoI ub ItI. A unicama

cunu n n nt ccbtun ub Inun
busquImItI uIn.
41
Ex cunu Nucn Pupu DIosun
nanuu IbmIquIn unI Inun pItI, u uI
quIxu Jess quIcb ca judos
unicamax ami nishi Jess ui
42
quIcun
cxa:
Josnn bchic, Jess, ama cara
nx Ic? Nun cananuna an tita
ImuInun un pupu unun. Uisacatsi cara
x cunu nunuax uan quiax quin?
43
Usaa quia ca Jesusan cacxa:
UsuI bunuxmu cu It.
44
UInu Ic
unxbI cu uxbI nun Inux mI
catamtImu Icn. En Pupu, un xu,
un sInnmIcx cunI cu unI mI sInunI
nun Inux mI cutumtI Icn. EmIu
catamc Ic cunu n ntu ccb
tun busquImItI uIn.
45
An Nucn Papa
achshinn ca saquin cunocxa:
Nucn Papa Diosan ca camabi uni
unnmItI Icn". A unan cunosabi oi
ca ui unicaman cara Nucn Papa Diosan
sInnmIcxun ununIu, ucumux cu mI
catamtia.
46
UInu Ic unnbI cu Nucn Pupu DIos
Iscmu Icn. Axu unuux u InshI cunu
a isacn.
47
uxu mI sInunI mI cutumc unicamax
cu uInun uIsh xnIbuu unbI Nucn
Pupu DIosb Iu.
48
Ex cunu unun unI
Nucn Pupu DIosb up ItI u uIn.
49
MItsun fufucumux cu unu unI Icmu
menuxun Nucn Pupu DIosun Innc
mun cuc u pIbI bumutImoI tsomu
JUAN6
209
Icn.
50
Usu unbI cunu xfIbI nunuax
uc pn unIn pI usufIbI uIn. An nami
cushI uIsh up Inuxun cu unIn u pIIu,
usufIbItI cu unI up uIsh xnIbuu unbI
Nucn Pupu DIosb Inux mI cutumtI
Icn.
51
Ex cunu nunuux u uIsh unun
unI Nucn Pupu DIosb ItI u uIn. Usa
uIn cu uxu mI cutumc uni ax ainan
uIsh xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosb
Iu. Unxu uInun uIsh xnIbuu unbI
Nucn Pupu DIosb Inun cunu x
bumutsIunxmubI bumutI uIn.
52
Quixuan cacx ca judos unicama
ucacanani quiacxa:
UIsu Ixun cufu n unIn unu nun
pInun nu pImItI Ic?
53
UsuI cununIu unnquIn cu Jesusun
cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, uni
Inux unuux u uIn, mI cutumquinma
n numI pIcmusu Iunun n ImIfIbI
xacmusu uIsh cumInu userabi xnibua
unbI Nucn Pupu DIosnun ItImu uIn.
54
Ex bumuc cup mI cutumtI cu unI
xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosnun ItI
Icn.
55
Usu unIcumu cunu n n nt
ccbtun busquImItI uIn. Axa asrabi
mI cutumc unI ux cu n numI pIcsu
Iunun n ImI xucsu Icn. En ImI uputI
x bumuc cup cu usuI ItI Icn.
56
Ui
unIx cufu mI cutumtI n numI pIunun
n ImI xucsu Ic, ux cu b Icn,
xfIbI cunu ub uIn.
57
Nucn Papa Dios,
un xu, ax ca bamatimoi tsotia. Ax b
uIn cunu un ImIcx xfIbI tsotIn.
UsufIbItI cu mI cutumquIun un
pIcsu unI uxfIbI n ImIcx b uIsh x
IcsufIbItI tstI Icn.
58
Ex cunu
nanuuxu u pItIsu uI quIux cunu x
quin. Ex cunu mItsun fufucumun pI
munsumu uIn. Mitsun raracamax ca
mun cuc u pIbI bumutImoI tsomu
Icn. Usu unbI cu un mI cutumquIn
pIcsu unI ux uInun uIsh xnIbuu unbI
Nucn Pupu DIosb ItI Icn.
59
Capernam manuxun ca Jesusan
ti xubunuxun
usai quiquin a banacama uixuancxa.
$Q~DQXQL[sQLEXDDtQEL1XFsQ3DSD
'LRVQDQLWLEDQD
60
Usu uIn cu un Jesusun bunu uIu
cuuc unIcumu uIsumuIfu uIn furinx
quiacxa:
Axa usai quic bana ax ca cuaisama
Icn. UIn cufu u cuutI Ic?
61
Usuu cununIu unnquIn cu Jesusun
cacxa:
Mitsnmi cuacx cara n bana
cuuIsumu Ic?
62
n bana cuaquinma
cufumInu uIsuxun mItsun x unuux u
anu cuantcnIu IsquIn sInntI uIn?
63
Ex n menu uIsh unI Ic cupshima
x bumutuncx busquItI cup cumInu
uInun uIsh xnIbuu unbI Nucn Pupu
DIosb ItI uIn. En u uIquIn mItsu cuc
ucumu ux cu unnmI mI cutumtI n
sInnsufIbI uIsh xnIbuu unbI Nucn
Pupu DIosb ItI, u Icn.
64
Usu unbI
camina micama rarinx asfubI mI
sinani mi catamcmu uIn.
saquin ca Jesusan bana uixunquin
an cuac unicama cacxa, uicamax cara
ami catamtImu quIxun unnan uin
cufu u unI InntI Ic quIxun bfmu
unnc Ixun.
65
Catancnxun ca
saquinribi Jesusan cacxa:
Usu uIn cunu mItsu cun, Nucn
Pupu DIosun sInnmIcxmu cu uInu Ic
unxbI mI sInunI mI cutumtima
Icn.
66
Usaquian cacx ca an ab niquin an
bunu cuuc unIcumu uIsumuIfu ushbI
rarinxa tiquimainun rarinxribi Jess
biani ab nitcnima cuancxa.
67
Usa
uIn cu utxu cuun Jesusun mcn fub
ImuInun fub
un unnmIc unIcumu u
cacxa:
Mitsxribi caramina cuainsa
tanin?
JUAN6
210
68
Quixuan cacxun ca Pedronn
cacxa:
Ui uninu caranuna an bana
cuunux cuuntI uIn? Minshi camina anun
nu Nucn Papa Diosb nt
tImoI ItI
bana nu uixunin.
69
Nux mimi
catamquIn cunununu unun, mix
camina axa uti nun canc, Cristo,
Nucn Papa Dios, axa bamatimoi tsc,
an BchIc u uIn.
70
En cufunu n unnmIc unI Inun
micama mcn rab
ImuInun fub
casumu uIn? UsuI Inun cusu ushbI

camina micama achshinx unshin
utImunn upun sInnmIc uIn.
71
Usai
ca Simonan bchic, Judas Iscariote, an
un unnmIc unIcumu uchshI IxunbI
u unI InntI, a ui Jess quiacxa.
An xuc
ncaman -HV~VFD1XFsQ3DSD
'LRVDQ%sFKLFsLFsquixun
sinnma bana
7
1
Usaquin bana uixuntancx ca
judos unIcumuxu u ucutsI quIux
s
nunIu ununx, Judea ntnu Ic

macamanu cuainsama tani Galilea
ntnu Ic mucumunushI nItsI unubI
Jess Iucxu.
2
Usu uIn cu Nucn Pupu
Dios rabinuxa, judos unicamax anun
JefusuIenu tImtI utunu ItI nt, a
ufumu uIn,
3
an xuc
antun Jess
cacxa:
nuax ca Judea ntnu cuantan,
unuxunmI u uIu un mIn bunu cuuc
unicaman isnun.
4
Camabi unan a
unntI cunquIn cu unIn un
xun u
uImu. Usu uIn cumInu umI uc ucumu
ribi Jerusalnu tim
c unicaman isnun
uI cuuntI uIn.
5
An xucn Ibu IxunbI un bunu
cuaisama tanquin ca usaquin cacxa.
6
En unun usuquIn u utI nt cu
ucmu puIn Icn. Usu uIn cu mItsux
cuainsa tani cuantan, camabi ntx ca
mItsnmI unun u utI usbI Icn.
7
Axa
Nucn Pupu DIosmI sInncmu unIx cu
mitsumi nishima, mI cunI cu nIshIu.
En u utImu cumInu uI quixun
cuc cup cu utux mI nIshIu.
8
Ex unun
unu ItI nt cu Icmu puIn Icn. Usa
uIn cunu cuunImun. Mitsux ca cuantan.
9
Quixun an xuc
antu catancx ca
Jess Galileanu tiquiacxa.
$QXQDQXWLPsWLXWDQXLWLQsWsDQ
-HV~V-HUXVDOpQXLi
10
Usaquin cacxa an xuc
antu cuanbi
ca Jess atu caxu cuancxa, unan ax
cu Jess Ic quIxun unnunmaishi.
11
Cuanx bbac ca Jerusalnu tim
c
judos unicaman uInu cufu u unI Ic?
cananquin Jess bariacxa.
12
Bari
ucacanania unicama rarinx ax ca
up unI Ic quicbbi ca uni rarinx,
usama ca. An ca camabi uni parania
quiacxa.
13
Quibi ca judos unicaman
upucumumI fucutI, atan cuati
rabanan un
axshi canancxa.
14
Usaa quimainun ca anun Nucn
Papa Dios rabinux tim
c nta
sn
ncmu puIn uIn, Jesusan anuxun

bana uixuancxa.
15
uixunia cuati ca
judosnn upucumux fututI quIucxu:
UIsu Ixun cufu n unIn nun
cushIcumun ucsufIbI oquIn quIfIcu uc
IxnmubI uIsuI cufu cuno banacama
quIu quIxun ununx?
16
En unI uIxunc bunu nx cu nbI
sInncmu Icn. An xu, un
sInnmIc cu nx Icn.
17
UInu Ic
unin cara Nucn Papa Dios cunun u
uIsu tunIu, un cu n cufunu Nucn Pupu
DIosun sInnmIc bunu uIn, carana
nbI sInnc bunu uI quIxun unntI
Icn.
18
Axa anbi sinanx banac uni ax
ca unan a rabinun quixun sinanishi
JUAN6,7
211
banaia. AnbI cu un uIquIn unI cunun
quIxuun u xu ushIu unIn fubItI cunc
uni an cuni cmquin uni paranima.
19
Moissnn ca uisai cara Nucn Papa
DIosun unI ItI Ic quIxuun unIn
unnun an bana cunocxa. Usa cat?
Usu unbI cumInu uchshi unnbi a bana
quIcsu oquIn uImun. Ex Nucn Pupu
Diosan bana quicsubI oI u Icbbi
cufumInu uIsu cup ucutsI quIn?
20
Cacxun ca judos unicaman cacxa:
MIx cumInu unshIn utImuu uIn.
UIx cufu mI ucutsI quIn?
21
Anun u mtImu ntn n unI
pxcuc a camina sinanin.
22
Moissnn
ca judos unicamax ca chamaratsu
IcIshI judo Ic unntIoc ItI Ic
quixun cunocxa. Cunobi ca ax
puIn usuI cu unI ItI Ic quIux quImu
Icn, un fufux puIn cu usuI cu unI ItI
Ic quIux quIucxu. Anun an bchic
bucnxunc unntIotI nt uxu unun u
mtImu nt unbI cu u ntn unIn un
bchIc unntIoIu.
23
Mitsun btsi
ntn ucsaribi oquin anun u mtima
nt
nribi Moiss quicsubI oquIn utI

cup, tu judo Ic unntI oc ushbI
caramina uisa cup anun u mtima
ntn n unI pxcucb mI nIshIn?
24
BtsI unun u uIu IsI cumInu
bntishi un cu u utImu uIu quiax
quItImu uIn. UsuI IquInmu cumInu
munu up oquIn sInnquIn unntI uIn,
usoquIn utI cufu usbI Ic, cara
usbImu Ic quIxun.
[FDQD1XFsQ3DSD'LRVQXD[XDFsQ
TXLi[D-HV~VTXLDEDQD
25
Usu uIn cu JefusuIenu Ic unI
rarinx quiacxa:
A ucutsI quIxu umI s
nanc uni,
umu cufu nx Ic?
26
Ca is, camabi unin
ismainuan cacxunbI cu upucumun
uisaquinbi caima. nx ca asrabi
Cristo, ux utInu nun cunc u Ic quIxun
cufu utun unnx?
27
Cristo aia ca unin
unntImu Icn, uinuax cara aia quixun.
Usu unbI cunununu nun uInuux cufu
Jess nx uuxu quIxun ununIn.
28
saa canania cuaquin ca Jesusan
xun bana uixuni munuma banaquin
cacxa:
MItsun cumInu unun, uinuax
cufunu uun quIxun cumInu ununIn. Usa
unbI cunu x, xbI ucmu uIn. An
banaxa nt
timoi asrabi, an xucx cana

uacn. An xu u cumInu mItsun
ununImun.
29
Anuux u Ixun cunu n u
unun. An cu nu unun xuucxu.
30
Usaquian cacxun sipuanuxun biisa
tanquinbi ca anan a unin biti nta
sn
ncmu puIn uIn uchshira unnbi

bImu Icn.
31
Judos unIn upucumun
ami nishquin Jess biisa tancbbi ca
uIsumuIfu unIx umI sInunI quIucxu:
En unun unIn ucmu u
ucsamaira oquin cara axa utinu nun
canc, Cristo, ux uquIn utI Ic?
)DULVHRXQLFDPDQ-HV~V
binun quixun polica xua
32
Esuu uIsumuIfu unI Jess uI quIu
ca fariseo unicaman cuacxa. Cuan ca
acamabtan judos sacerdotenn
cushIcumun sIpuunuInsu bItnun quixun
un suntrucama xuacxa.
33
Xucxa
cuancb cu unu Ic unIcumu cuI Jess
quiacxa:
Eofu puIn nu mItsub Ituncx
cunu un xu unu cuuntI uIn.
34
Uinu
cufunu x cuunI, anu camina mitsux
cuuntImu uIn. Usu uIn cumInu
bufIquInbI cuunIu mfutImu uIn.
35
Quicb cu judos upucumux
ucacanani quiacxa:
Uinu cara n uni nun mratimoi
cuuntI Ic? Btsi btsi ma, anua griego
bunun bunuc unIcumu Ic, anua nun
JUAN7
212
aintsi rari cuanc, anu sapi ca Jess
unu Ic judosmu unIcumu bunu
unnmI cuuntI Icn.
36
Uisai quic cara
un suquIn nu cuc bunu nx Ic: Uinu
cufunu x cuunI, anu camina mitsux
cuuntImu uIn. Usu Ixun cumInu
bufIquInbI cuunIu mfutImu uIn"?
$Q~DQXQL[1XFsQ3DSD'LRVEsLWLEDQD
37
Anan judos unicama Nucn Papa
Dios rabinux Jerusalnu tim
c
ntcama sn
nuxa pcarac nt ax ca
a ntcumusumuIfu Iucxu. A ntn ca
nirui munuma banaquin Jesusan
saquin unicama cacxa:
Ui unix cara unxa shiman bamai
unpux uIsu tunI bn
csufIbI oI nun
IIsu tunI bntIu u unIx cu cuI mI
cutumtI Icn.
38
Axa asfubI mI
catamc uni, un cu un nuItunn
unnun n cushIu Ixun unI ItsIfIbI
mIu cutumnun uquIntI Icn, Nucn
Papa Diosan bana cuno quicsabi
oquin.
39
Up ca axa ami catamc unicamanu uti
Ic quIxuun unnun ca Jesusan usaquin
unicama cacxa. Ax bumutuncx busquI
tuncx nunu cuuncmu puIn uun Nucn
Papa Diosan an Bru unshin Up an
unIcumub Inun xucmu puIn uIn cu
Jesusan usaquin unicama cacxa.
8QtDQ-HV~VxXLTXLQ
btsi btsi oquin sinan
40
saquian Jesusan cacxun cuati ca
axa timcamoc unI furinx:
nx ca an Nucn Papa Dios quic
bana unicama uixuni utinu nun canc
u Ic quiacxa.
41
Quimainuan rari nx ca Cristo,
uxu utInu nun cunc u Ic quicbbi
ca rarinx quiacxa:
Cristo ca Galilea menuax utima
Icn.
42
ca quia, ax ca Davidnn rbnquI ItI
Icn. Usu uIsh cu unuuxu DuvId buc
an,
Beln, unu Ic unI ux ItI Icn.
43
Usu uIn cu unIn Jess uI quIquIn
btsI btsI oquIn sInncxu.
44
Usaquin
sInnquIn cu btsI btsI unIn sIpuunu
xun bIIsu tunquInbI Jess bImu Icn.
-XGtRVXQLFDPDQFXVKLFDPD[D
-HV~VPLFDWDPsLVDPDWDQ
45
Usu uIn cu Jess bInun xucx
cuunxbIu uncIshI uIu IsquIn sucefdote
nn cushicamabtan fariseocaman
suntfu cucxu:
Uisa cup caramina bcmu uIn?
46
Quixuan cacxun cu suntrucaman
cacxa:
Axa n uni banacsari banac uni
cu umu Icn.
47
Cacxun ca fariseo unicaman
cacxa:
MItsufIbI supI cu un pufnxu.
48
AchshIfu nun upnbI cu uxu quIc
an banax ca asfubI Ic quIxun
sInncmu Icn. Usaribi oquin ca
achshira fariseo unnbi axa quic
banax ca asfubI Ic quIxun sInncmu
Icn.
49
Usu nun upucumu uIn cu n
unicamax Moissnan cuno bana
unncmu cup uIsumu uIsh uchoc
Iunun uIsu oquIn cufu Nucn Pupu
DIosun utI Ic usoquIn uc ItI Icn.
50
Usaquian fariseocaman caia cuaquin
ca Nicodemo, ax paan bfmu Jessnu
im
cuan, uxfIbI fufIseo unI Ixun

cacxa:
51
Nucn Papa Diosan bana
Moissnn cuno ca quia, unin ca au
cufu uxu quIxun up oquIn ucxunmu
shI btsI unI uchotImu Icn.
52
Cacxun cu sucefdotenn cushIcu
mabtan fariseo unicaman Nicodemo
cacxa:
MIxfIbI cufumInu GuIIIeu menu Ic
unI uIn? Nucn Papa Diosan bana
cuno up oquIn IsquIn cumInu IstI uIn,
JUAN7
213
uIsu ushbI cu un Nucn Pupu DIos quIc
bana unicama uixunc uni Galilea
menu Ic unI Icmu Icn.
53
Usaquian
upucumun NIcodemo cucb ca
unicamax an xubunu cuancxa.
$tQEsQsPDDtQELDXQLLWVLEsLFs[DQX
8
1
Cuancb ca Jess Olivos cac
mutnu cuuncxu.
2
Coon pcarac
ba amiribishi anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunu cuanc ca unicaman
manaruquin nparacxa. Usocxun ca
atu nb
tsi tsxun bana uixuancxa.

3
Usaquian uni bana uixuncbtanbi ca
an Moissnn cuno bunu unnc
unIcumu ImuInun fufIseo unIcumu
rarinn, an bnmu unbIu btsI unIb
Iu mrabtsinquin, achshi xanu
Jessnu bacxa. Bxun atu nb
tsi
nitsnxun
4
ca Jess cacxa:
En xunxu un bn umabi unib
Iu cunununu mfun.
5
Moissnan
cuno bana ca quia, suI Ic xunu ux
cu muxuxun uc ItI Icn. Min caina
uisaquin sinanin?
6
AmI munnuxun uisai cara isa quia
cuacatsi quixun ca usaquin atun Jess
cacxa. Cacx meu bsui ttbuxun ca
uccxunbi uni caquinma an mcn
rbun me cunocxa.
7
Usu uIn cu
cacxunmu oquIun Itsu oquIn uccx
chairuquin cacxa:
MIcumu uInu Icx cufu uchuuma
Ic un puIn cu muxuxun utI Icn,
mItsnfIbImI unun.
8
soquin cai amiribishi ttbutcn
xun ca an mcn rbun me cunot
cancxa.
9
Cunomainun ca unicamax
Jess quia cuax x cunu uchuu
mumu uI quixun sinani cuancxa.
Cuana mccamax pain cuancb ca
usaribiti br caniccamaxribi cuancxa.
Cuancba JessshI unu ImuInun cu u
xunufIbI unu Iucxu.
10
Usu uIn cu
chairuquin Jesusan xanu cacxa:
Axu mImI munnc unIcumu cufu
uInu Ic? Achshira unnbi cara mi
muxuxun ucmu Ic?
11
AchshI unnbI cu muxuxun
ucmu Icn.
Usaquian cacxun ca Jesusan cacxa:
EnfIbI cunu mI uchoImun. Ca
cuantan. Cuantancxun cumInu umIfIbI
shI u utImu utcntImu uIn.
Jesusan an unicama an
VLQDQLQiQFsEDQD
12
Usu uIn cu umIfIbIshI Jesusun
unicama cacxa:
An un sInun upIfu Ixun unI up
ImItI u cunu x uIn. Axu mI cutumtI
x cuncsubI oI Ic unI ux cu u
utImu ucmu Iunun un sInun up uIsh
upiti tsotia.
13
Cacxun ca fariseo unicaman
cacxa:
Mix camina mixbi, x cunu usu uI
quin. UsumI quIc uIsh cu cmimi
quIc ItI Icn.
14
ExbI x cunu usu uI quIcxbI cu n
banax asfubI Icn. Uinuax carana uan,
uInu cufunu cuunI quIxun cunu n
ununIn. En unnc unbI cumInu
mitsun, uInuux cufunu x uun, uinu
cufunu cuunI quIxun ununImun.
15
Unin
sInncsu oquInshI sInnquIn cumInu
mItsun btsI uchoIn, unbI cunu n unI
uchoImun.
16
Usu IxunbI n unI
uchoquIn cuc uIn cu n Pupu, un
xu, anribi, usa ca quixun sinania. Usa
uIn cu n uchoquIn cuc bunux userabi
ItI Icn.
17
Moissnn cuno bana ca
quia, achshi unin banaxa btsix
quicsufIbI uIn cu, a uni rabtan banax
ca asfubI Ic quIxun unIn unntI Icn.
18
AsefubI cu usu Icn. Ex bI uIcati,
usu cunu x uI quImuInun cu un xu,
n Pupu, uxfIbI uI usuI quIu.
JUAN7,8
214
19
Usaquian Jesusan cacxun ca fariseo
unin cacxa:
UInu cufu mIn Pupu Ic?
MItsun cumInu ununImun, ui
cufunu x uI quIxun. En PupufIbI
cumInu ununImun. AsfubI uI cufunu uI
quIxun unnquIn cumInu n PupufIbI
unntsIun.
20
Usaquin ca Jesusan anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunuxun unicama
bana uixuancxa, anu curqui nanti u
rapasunuxun. uixuncxunbi ca anan
unIn u bItI ntu Icmu puIn uIn,
achshIfu unnbI bImu Icn.
$QXs[FXDQWL, anu camina mitsux
FXDQWLPDDL, -HV~VTXLDEDQD
21
Jesusan ca amiribishi unicama
cacxa:
Ex cunu cuuntcnin. Cuanc
bufIquInbI cumInu mItsun mraiman.
MfuImu cumInu uchuu uIsh usubI
bumutI uIn. Anu x cuuntI unu cumInu
cuuntImu uIn.
22
Cacx ca judos unicama quiacxa:
Anu x cuuntI, anu camina
cuuntImu uI quIux cu quIu. Usu uIsh
cufu uxbI bumutI Ic?
23
QuIxu quIu cu Jesusun cucxu:
Mitsux camina n ntnu Ic
unIshI uIn. Ex cunu nunu Ic uIn.
Mitsux camina n ntnu Ic uIn. Ex
cana n ntnu Icmu uIn.
24
Mitsun,
uI cufunu x uI quIxun ununI mI
sInncmu uIsh cumInu uchuu uIsh
usubI bumutI uIn. UsuquIn sInnquIn
cana uchuu uIsh cumInu usubI
bumutI uI quixun mitsu can.
25
Cacxun ca judos unicaman:
UI cufumInu mIx uIn? quixun
cacxa.
Ex cufunu uI uI quIxun cunu Itsu
oquin mitsu can. A cunu x uIn.
26
Itsu
u uIquIn cunu mItsu cucmu puIn uIn,
uIsu u uI cufumInu uchuI quIxunmI
unnun. CuquInmu cunu un xu uxu
quic banax asfubI uIn, un cucxun
n cuuc, ashi n ntnu Ic unIcumu
uixunin.
27
Usaa Jess quiabi ca, Nucn Papa
Dios ui ca quia quixun a unicaman
cuumu Icn.
28
Cuatiama ca Jesusan
cacxa:
Ic Inu mutstuncxun camina ui
cufunu x uI quIxun unntI uIn.
Unnan camina, nbI sInnquIn
uquInmu cunu n Pupun cucsabi oquin
u uI quIxun unntI uIn. En Pupun
cacsabi oquin cana unicama cain.
29
An
xu ux cu b Icn. En uxu cunc
subI oquIn uc Ic cu un xbI Inun
ncmu Icn.
30
Usaquian Jesusan cacxun cu Itsu
unin an bana cuaxun, asrabi ca ax
Nucn Pupu DIosnuux u Ic quIux umI
sInncxu.
1XFsQ3DSD'LRVDQXQLFDPDLPDLQXQ
xXQVKLQDWLPDQsQVLQiQPLFs
unicama uia bana
31
Usu uIn cu Jesusun uxu un bunu
cuutI umI sInnc judos unIcumu cucxu:
En mItsu cuc bunu n
manuquinma ax quicsubI oquIn uI
camina asfubI n unI ItI uIn.
32
Usai
IquIn cumInu n cushI, anun mitsux up
ItI, a asfubI unntI uIn. UnunImI
mItsux x cuncsu oshI Iu cu unbI
uIsu u utImubI mItsu umItImu Icn.
33
Cacxunbi ca cacxa:
Nux cananuna Abrahamnn
rbnquI uIn, uInu Ic unnbI cu nucn
fufucumu ImuInun nucn chuItIoccu
mufIbI uIsu ubIu unun umIumu Icn,
nufIbI cu usoquIn umIcmu Icn. Usa
uIn cuInu uIsu uIsh mIx, unbi ca uisa
ubI nu umItImu Ic quIux quIn?
JUAN8
215
34
Cacxunbi ca Jesusan catc
ancxa:
utImu u uc unIcumu un cu x
cuncsu oquIn uIsu tunquInbI un
sInun utImu Ixun unbI u utImushI uIu.
35
Cu su Icn. An uni u mxunc unix
ca an u mmIc unIn xubunubI Imu.
An uni u mmic unin bchicnx
cunI cu un pupun xubunubI Iu.
36
Usa
uIn cumInu mItsux Nucn Pupu DIosun
BchIc Ixun n ImIcx unbIu uIsu u
utImubI umIcmu mItsux ItI uIn.
37
Abrahamnn rbnquI cumInu uI
quIxun cunu n mItsu unun. Usaquin
n mItsu unnc ushbI cumInu n
bunu cuuIsumu tunI ucutsI quIux mI
s
nanin.
38
En Pupun IsmIc u cunu
n mItsu uIxunIn. uixuncxunbi
camina mitsun papan cacxunmi cuac
uIshI ucunIn.
39
Abrahamnxshi ca nucn rara
Icn.
Usoquian cacxunbi ca Jesusan
cacxa:
Mitsux asrabi Abrahamnn
rbnquI Ixun cumInu Abfuhumnun
subI oquIn utsun.
40
Abrahamnan
subI oquIn cumInu mItsun uImun.
Nucn Pupu DIosun unnmIc u n
mItsu uIxuncxbI cumInu ucutsI
quIux s
nanin. Usai ca Abraham an

Nucn Pupu DIosun unImI Imu Icn.
41
MItsun pupun ucsabi oquin camina
uIn.
Cacxun ca a unicaman cacxa:
Nux cananuna papa itsiumu uIn.
Nucn Papa Dios axshi ca nun Papa
Icn.
42
cacxa:
Nucn Pupu DIosnuux cunu x n
menu uacn. Ex cunu xbI umu uIn,
un cu nu unun xuucxu. Usu uIn
camina mitsux asrabi Nucn Papa
DIosnun uIsh mI sInntsIun.
43
Uisa
cup cuInu mItsun n cucxun
cuatiman? Mitsnbi cuaisama tanquin
cumInu n, bana uixuncxunbi
cuatiman.
44
Mitsun papax ca unshin
utImunn upu Icn. AInun Ixun cumInu
uxu cuncsu oquInshI uIsu tunIn. An
ca nt iubI unI utI sInncxu. Ax ca
cm uIsh uxu Isabi cmia. Cmi ca
un sInncsu oquInshI sInunI bunuIu.
Ainra ca cm
ntupun Ixun unun unI

itsi cmquIn pufnun ImIu.
45
Mitsux
usufIbI Ixun cumInu n mItsu cuc
banaxa asfubI IcbI cuuIsumu tunIn.
46
UInu Ic mIcumun cufumInu n
Isunu utImu u u quIxun uItI uIn?
CumInu utImu uIn. CmquInmu n
cacxunbI cufumInu uIsu cup n bunux
ca asfubI Ic quIxun sInunImun?
47
UIcumux cufu uInun Ic un cu Nucn
Papa Diosan bana cuatia. Usu unbI
camina mitsun, uInunmu Ixun, Nucn
Papa Diosan bana cuatiman.
$EUDKDPLLVDPDDtDQ-HV~VSDLQLiEDQD
48
Usaquian cacxun ca nishquin
judos unicaman Jess cacxa:
MIx cumInu SumufIu menu Ic unI
Iunun unshIn utImuu unI uI quIxun
nun mi cac, nx ca asfubI Icn.
49
Usai quia ca Jesusan cacxa:
Ex cunu unshIn utImuumu uIn.
AmI sInnquIn cumubI unIn n Pupu DIos
fubInun quIxun cunu un sInnmIcsabi
oquIn un bunu uIunun u uIn. Usa
IcbI cumInu mItsun n bunu cuutImun.
50
Unun , ux cu up Ic cuquIn
rabinun quiax cana quiman. Axu u unIn
rabiti cuanan, uI cufu unI cmia,
cara cmima quixun isc, ax ca Nucn
Pupu DIos Icn.
51
AsfubI cunu n mItsu
cain, un n bunu cuuc unI ux cu xnibua
unbI Nucn Pupu DIosb Iu.
52
Quixuan cacxun ca judos
JUAN8
216
Bf cunununu up oquIn ununIn,
mIx cumInu unshIn utImuu uI
quixun. Abfuhum ImuInun un Nucn
unicamaxribi ca bamacxa. Usu unbI
camina mix quin, an min bana cuac
unix isa xnIbuu unbI ItI Ic quIux.
53
MIx cufumInu nucn fufu Abfuhum
smu uIn? Ax ca bamacxa. An Nucn
unicamaxribi ca bamacxa. Usu unbI
camina mix quin, an min bana cuac
unix isa xnIbuu unbI usubI ItI Icn.
Mix caramina, uI cuInu mIx uI quIxun
sinanin?
54
Ex fubIucucbtanbi ca, an
banax sapi ca asfubImu Ic quIxun
unIn sInntI Icn. Usu unbI cu un
rabic, ux n Pupu Icn, ami mitsun
ux cu Nucn Pupu DIos Ic
quixun uic a.
55
Ax ca Nucn Papa
DIos Ic quIquInbI cumInu mItsun u
ununImun. MItsnmI ununIumubI
cunu n u unun. En unncmu cu ux
Ic quIxun mItsu cuI cunu xfIbI
mItsusufIbI cm Itsun. En cunu
asfubI u unun. Usu Ixun cunu uxu
quicsubI oquIn uIn.
56
Mitsun rara
Abfuhumnx cu x uIu IstI sInunI
cuancxa. UsuI cu x uIu IsI
cuinra cuancxa.
57
Usaquian cacxun ca judos
Mix cincuenta bariu IxunmubI
caramina Abraham isacn?
58
En cunu userabi mitsu cain,
Abfuhum Icmu puIn uIn cunu x
Iucn.
59
Usaquian cacxuan judos
unIcumun unun ucutsI quIxun muxux
bicbbi ca Jess uni xanp
scabiani,
anuxun Nucn Papa Dios rabiti
xubunuax cuancxa.
Usabia bac
an bxuu
XQLD-HVXVDQEsSs[FD
9
1
Usocx cuanquin ca Jesusan
usabia bac
an bxuu uni achshi

isacxa.
2
IsIu cu un unnmIc unIcumun
Jess uccxa:
n unxa bxuu bac
nun cara
uIn u utImu ucx, an papa, an titan
cufu ucx, n unnbI cufu ucx?
3
Bxuu cu ux Icn. AshbI cu un
uchu cupu Icmu Icn, ImuInun cu un
tita, un pupun uchu cupfIbIu Icmu
Icn. Nucn Pupu DIosun u uIu unIn
isnun ca ax bxuu Icn.
4
BnquIcb
tan ca unin u mtImu Icn. Usu uIn
ca ntn u mia. Usaribi oquin cana
bumucmu puIn Ixun n un xu uxu
quicsubI oquIn u utI uIn.
5
n ntnu
uIsh cunu x up oquIn sInnuan, an
unIcumu ImIc u uIn, bnquIbucnu
Icsu Imu xubnu Icsu Inun.
6
catancx, anu tushuquicxuan chabia
me chamara bitancxun ca anun uni
bshacxa,
7
bshquin ca cacxa:
Iun chu, Silo cac, anu cuanx ca
anuax bchucatan. Silo quic bana ax
cu cuunun xuc quI quIc bunu Icn.
Cacxshi cuanx bchucacuatsini ca
bp
xcax uacxa.
8
Usuu Iun cu uxu u
fupusu Ic unIcumu ImuInun un u unI
bxuu Ic Isc unIcumuxfIbI quIucxu:
An tsxun uni curquI ucc uni
umu cufu nx Ic?
9
A cu nx Ic quIxu btsix
quicbbi ca rarinxribi Ama ca, a
iscsufIbI cu nx Ic quiax quiacxa.
Quiabi ca bp
xcuc unin cacxa:

A cunu x uIn.
10
Cacxun cu ucquin cacxa:
MIx u uIsh cufumInu uIsux
bp
xcan?
11
Cacxun ca cacxa:
JUAN8,9
217
Jess cac uni, un cu unu tushuquI
cxuan chabia me chamara bitancxun
bshaxa, bshquIn cu Iun, Silo
cac, anuax ca bchucutun cuxun
xuaxa. Xucx cuanx bchucacuatsnquin
cana up oquin isan.
12
Cacxun cu utun uccxa:
UInu cufu u unI Ic?
Cacx ca uinu cara, cunu ununImu
quiacxa.
Fariseo unicaman bp
[FXFsXQLDVpUDEL
FDUD-HVXVDQXVDTXLQD[DTXL[XQxXFi
13
Usu uIn cu un unnc unIcumun
bp
xcuc uni fariseo unicamanu

buncxu.
14
Anun u mtima nt
an
anu tushuquicxuan chabia me
chamara bitancxun anun bshxun
Jesusan bxuu uni a bpxcuc cup,
15
cu fufIseo unIcumun u unI uctcun
cxa, uisax caraisa bp
xcaxa quixun.
Nuccxun cu cucxu:
Me chubutun bshcx bchucu
xun cana up oquin isan.
16
Quixuan cacx ca fariseo uni
rarinx quiacxa:
A unin ca anun u mtima ntn
u uIu. Usu uIsh cu Nucn Pupu
DIosnuuxu uc unI ItImu Icn.
QuIxu quIcb ca rari quiacxa:
An u utImu uc unIn cufu
suquIn unI Itsun ucmu u utI Ic?
Usari ca btsi btsi oquin sinani
atxbi quiacxa.
17
Usai Jess ui
quiquin ca bp
xcuc uni amiribishi

uctcancxa:
MIn sInncx cufu un mI
bp
xcuc unI ux uIsu unI Ic?

Cacxun ca cacxa:
En sInncx cu ux un Nucn Pupu
Dios quic bana uni uixunc uni a
Icn.
18
Usaquian cacxunbi ca judos
unicaman, n unix ca bxuu I ushbI
bp
xcuc Ic quIxun sInntIsumu

tancxa. SInntIsumu tunquIn cunxun
uccxuan an papabtan an tita
cacxun puIn cu unncxu.
19
Cunxun
cu un pupu uccxa:
nx cara min bchIc Ic,
mitsnmi bxuua bac
an uic, a cara
nx Ic? Usu IxnbI cufu uIsuxun bf
up oquin isin?
20
UsuquIun uccxun ca cacxa:
AsfubI cu nx n bchic
bxuua bac
un u Icn.
21
UIsu Ixun
cara br up oquin isia, uin cara usabia
bac
un IcbI bp
xcaxa cananuna
ununImun. Ax ca mcc Icn, ca
uct, un cu mItsu uIxuntI Icn.
22
Judos unicamaxa bfmu snani
uInu Ic unIn cufu, Jess ax ca
Cristo, ax utia judos unicaman canc,
u Ic quIxun uIu, ax ca anua judos
unicama tim
ti xubunua atsntcntima
oquIn chIqunc ItI Ic quia
unnxun cu usoquIn cucxu.
23
Usai
quIu unnx utumI fucu
quin ca a unin
papabtan an titan ax ca mcc
Icn, u cu uct quixun judos
upucumu cucxu.
24
Usaquian cacxun ca a judos
unicaman amiribishi cuntcnxun
bp
xcuc unI uctcancxa:

Nucn Papa Diosan ismainun ca nu
asrabi uixun, uisaxira caramina
bp
quian? A uni, Jess, ux cu utImu

Ic quIxun cunununu unun.
25
Cacxun ca bp
xcuc unin cacxa:

Ax cufu utImu unI Ic quIxun cunu
n ununImun. Ex bxuu IxunbI n
br isc, nIshI cunu unun.
26
Cacxun ca cacxa:
Mi cara uisox? Uisoquin cara mi
bp
xcax?
27
Cacxun ca cacxa:
Ashiquin cana mitsu can, cacxunbi
camina cuaisama tan. Uisati caramina
mItsun ucutcnin? Mitsxribi sapi
cumInu un unnmIc unI IIsu tunIn.
JUAN9
218
28
Quia ca fariseo unicaman bp
xcuc
unI usnquIn cucxu:
MIxmI un unnmIc unI unbI
cananuna nun Moissnan usai nux
Inun quIxun cuno bunu unun.
29
Nun
cunununu unun, Moissb ca Nucn
Papa Dios banacxa. Usu IxunbI
cananuna uinuax cara a uni uaxa
quIxun ununImun.
30
Cacxun ca bp
xcuc unin cacxa:

An bp
xcucbi caramina a
uinuax cara uaxa quixun mitsun
ununImun?
31
Cunununu ununIn, an u
utImu uc unIn bunu cu Nucn Pupu
Diosan cuatima. An u umI sInnquIn u
fubIunun uxu cuncsu oquInshI uc
uni, an bana cuni ca Nucn Papa
Diosan cuatia.
32
Unsaran nt
nbi ca
unin, usabi bac
an uni bxuu ca unin

bp
xcuxu quIxun uIu cuumu Icn.

33
Nucn Pupu DIosun xumu Ixun cu un
usuquIn utsIunmu.
34
Cacxun ca fariseo unicaman cacxa:
MIx cumInu uchuubia min tita
bac
un uIsh usubI uIn. Usu IxunbI

caramina min nu bana uixuinsa tanin?
Usaquin caquin ca bp
xcuc uni
unuuxu cuuntnun quixun chiquancxa.
-HV~VPLVLQiQFsPDXQLFDPDEs[XxXVD
35
Fariseo unicaman ca bp
xcuc uni
chiquanxa quixuan unin uia cuaquin
ca Jesusan bariquin mraxun a
bp
xcuc uni cacxa:

Axu unI Inux Nucn Pupu
DIosnuux u, ami caramina sinanin?
36
QuIxuun uccxun ca cacxa:
Ex umI sInnun camina ui cara ax
Ic quIxun cutI uIn.
37
Camina isin, an mi cac, x cunu u
uIn.
38
Quixuan cacxun ca cacxa:
AsfubI cumInu mIx u uI quIxun
cunu bf ununIn.
UsuquIn cuquIn cu umI sInnquIn un
bmnon rantin purnquin a rabiacxa.
39
Rabicxun isquin ca Jesusan cacxa:
En u unI unnmItI u unncmu
puIn uIsh bxuusu IxunbI cu mI
catamquin bxuumusu Ixun unIn
unntI Icn. Usu unbI cu un n cunu
u ununI quIxun sInnc unI ux mI
catamtIumu n unnmIcmu uIsh
usabi bxuusu ItI Icn. Usuu Inun
cana uacn.
40
UsuquIun cuIu cuuquIn cu unuu Ic
fariseo unicaman Jess cacxa:
Nxribi caranuna bxuu uIn?
41
Mitsun asfubI uI quIc bunu
unncmu uIsh bxuusu uIsh cumInu
uchocmu Itsun. Usu unbI mItsun
cana a bana cuati quIc IxnbI
asfubI cu u bunu Ic quixun
sInntIsumu tunc cup cumInu uchuc
ItI uIn.
$QDtQFsQsQX[XQFDUQHUREsU~DQFsXQL
10
1
saquinribi ca Jesusan fariseo
unicama cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, axa anu
cufnefo Ic cn un xcun atsinima
umo Ic munmitan atsnc uni ax ca an
u mcumuc unI Icn, mcamaxuan an
u bunc unI cu ux Icn.
2
Usu unbI cu
axa an xcun atsnc uni ax asrabi an
carnero bfunc unI Icn.
3
Axa
ucbtan an xcu xcac unin xcac
b atsnxuan an branc unin an ann
cuncxun ca carnerocaman an bana
cuatia. Cuabtsinia aia ca cnnua man
buania.
4
Usoxuan rcu
nquianquin
buncxun ca carnerocaman an bana
cuaquin a caxu cuanquin nuibiania.
5
A
unncmu unI, a ca carnerocaman
nuima, usu uIsh cu un cunc
xbi an
bunu unncmu uIsh ubutIu.
6
Usaquin caquian an carnero
bfunc unIsufIbI cunu x uI quixun
JUAN9,10
219
cuquIn Jesusun unnmIsu tuncxunbi ca
unu Ic unIcumun uIsuI quIc cufu u
bunu Ic quIxun cuumu Icn.
Jesusan up oquin an
XQLFDPDEsU~DQFsEDQD
7
Usu uIn cu Jesusun umIfIbIshI
cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, x
cana carneronn cnn xcusufIbI uIn.
8
Ex ucmu pun uun unpInfu u
unicama ax ca an mcamac unisa
Iucxu. Usu Ixun cu Nucn Pupu DIosun
bana isa uixunia quixun an bana
cuunun quIxun unI pufncxu. Usu Ic
ca atun bana unicaman cuaisama
tancxa.
9
Ex cunu unuu cufnefo Ic
cnnu anun atsnti xcusufIbI uIn.
Axu mI cutumc unicama ax ca
Nucn Pupu DIosnun Inux ItIu. Usa
uIsh cu chumushIfuu uIsh, cufnefo
cama cnnuax chiquxun pasto
pitancx atsntcncsufIbI ItI Icn, en
brancx.
10
Axa mcamac unicama, ax ca
mcumunun ufucuc uInu fquin
utImoI uIu. Usu unbI cunu x u
unIcumun ucsu oquIn uquInmu mI
catamtIu upItux bucunun unIcumu ImI
uacn, bamatancxribia xnIbuu unbI
Nucn Pupu DIosb Inun.
11
Ex cunu
ainra carnero up oquin branc
usufIbI uIn. Ainra carnero up oquin
branc, ax ca an carnero bamati
fubunun bumunuxunbI bufutI Icn.
12
Usu unbI cu un cufqui biti cupshi
carnero branquin u mc uni, ax
Inu uIu IsquIn cufnefo bIunI ubutIu, ax
asfubI un Ibumu uIsh. Abcb uxun
cu btsI bIquIn Inun fufI tsucaia.
13
An
carnero up oquin bfuntI sInnquInmu
curqui binuxuinshi u mc uni, ax ca
carnerocaman rabanan ntima abatia.
14,15
Ex cunu uInfu cufnefo up oquIn
bfunc u uIn. En Pupun cu unnxu,
nfIbI cunu u unun. Usaribi oquin cana
n cufnefocumufIbI n ununIn,
utnfIbI cu ununIu. Usu uIsh cunu x
bamatsianxmabi anun rabanan bamati
uIn.
16
Btsi carneroufIbI cunu uIn. A
ushbI cu n cnnu Icmu Icn. Aribi
cana n cnnuu Inun btI uIn.
AcumunfIbI cu n bunu cuutI Icn.
UsuquIn n ucx cu n cufnefocumux
achshi cnnushI ItI Icn, achshishi
ca an a bfunc ItI Icn.
17
Basquitcanx tsnux x
bumutsIunxmubI bumutI cup cu n
Pupun nuIbutIu.
18
Ex cuniama ca
unIn bumumItImu Icn. BumutsIun
xmubI cunu xbI cunc cup bumutI
uIn. Ex cunc cup cunu bumutI uIn,
bamatancx cana basquitcntI uIn.
UsuI Inun cu n Pupun cuxu.
19
Usaquian cacxun cuaxun ca a banan
rabanan judos unicaman btsi btsi
oquIn sInncxu.
20
SInunI cu Itsu unI
unshIn utImuu cu u unI Icn, ca
unshanxa. Uisa cup caramina an bana
cuatin? quiacxa.
21
Usu uIn cu fufInx
ribishi suI cu unshIn utImuu uni
banaima. NunshIn utImunnbI cu bxuu
uni bpxcutImu Ic quiax quiacxa.
-HV~VFXssDQPDEDQD
22
Anuxun a rabiti xubu mnotanc
xun unun umI sInnquIn usbI cu
quIxun c, u nt sInnquIn Nucn
Papa Dios rabinux ca judos unicama
mItu uIn JefusuIenu tIm
acxa.
23
Usa
uIn cu Jess unuxun Nucn Pupu DIos
fubItI xubu umo Ic, anua uni niti,
Salomn cac, anun niacxa.
24
Nitsia ca
judos unicaman nb
tsioraquin cacxa:
Uisati caramina nu chiquiracquin
caiman? Mix Cristo, axa utinu nun
canc, u Ixun cu nu up oquIn cut.
25
Cana mitsu can, cacxunbi camina
x cunu u uI quIxun sInncmu uIn. En
JUAN10
220
Pupun cuc Ixun n u uIu IsquIn cu
unin, x cunu CfIsto uI quIxun unntI
Icn.
26
En uIu IsquInbI, cumInu mI
catamcmu Ixun, asrabi cana Cristo
uI quIxun sInunImun.
27
Carneronan an
branc unin bana cuacsaribi oquin
cu uxu mI cutumc unIn n bunu
cuatia. CuutIu cunu ucumu n ununIn.
Usu Ixun cu n bunu cuuquIn u bunu
quicsubI oquIn uIu.
28
Acama cana
nt
tImoI Nucn Pupu DIosnun Inun

ImItI uIn. ImIu cu unbI utu
bIcuuntImu Icn.
29
Atux cu n Pupu,
uxu uInu Ic unIbtanbi sn
nmaira, an
nun Inun mI sInnmIquIn Innc
Icn. Usu Ic cu unbI utu u bIcuuntImu
Icn.
30
Ex n Pupub fub
ushbI
cananuna achshIshI uIn.
31
Usaquian cacxun ca judos
unicaman anun rcatsi quixun maxax
biacxa.
32
Bitsia ca Jesusan cacxa:
En Pupun umIcxun cana
mItsnmI Isnun Itsu u un. En
usoquIn uc uInu Ic u cup cufumInu
muxuxun ucutsI quIn?
33
soquian cacxun ca judos
unicaman cacxa:
MInmI up u uc cup cunununu
mI muxuxun uImun. Mixmi Nucn Papa
DIos uI utImutI bunuc cup cunununu
mI uIn. MIx cumInu unIshI ushbI mIx
IsumInu DIos uI quIux quIn. A cup
cunununu mI uIn.
34
sai quia: Mitsxbi camina dioscama
uIn".
35
Cunununu ununIn, Nucn Papa
Diosan bana cuno a ca unin asfu
bima ca quIxun cutImu Icn. Usu uIn
ca an asfubI umI sInnquIn un bunu
cuuc unIcumu Nucn Pupu DIosun En
bchIc uIsh cumInu dIoscumu uI"
quixun cacxa.
36
Nucn Papa Diosan
n menu unI Inun xu unbI
cufumInu mItsun uIsu Ixun, an Bchic
cunu uI quI cunu Nucn Pupu DIos uI
utImutI bunuI quIxun cuIn?
37
En u
uc ux n Pupun cushnbI ucmu uIn
cumInu x cunu Nucn Pupu DIosnuux
u uI quIxun sInntImu uIn.
38
EmI
sInnquInmubI cumInu n, uni itsan
ucmu u uIu IsquIn n Pupu DIos ux
ca asfubI b Ic quIxun unnan
xfIbI cunu ub uI quIxun unntI uIn.
39
Usaquin cacxuan biisa tancancxbi
ca anuax cuani nt
acxa.
40
Jofdn uc munun cuuntcntancx
ca Jess anuxuan Juann uni nashimia,
unu Iucxu.
41
Anuu uIn, u IsI fIquIun
xun uxu quIu cuutI cu uIsumuIfu unI
quiacxa:
Juunun unI Itsun ucmu u
unmubI cu uxu n unI uI quI
banacama ax asfubI Icn.
42
UsuquIn sInnquIn cu unuxun Itsu
unin an bana cuaxun ax ca asrabia
Nucn Pupu DIosnuux u Ic quixun
sInncxu.
Lzaro bama
11
1
BetunIu munu Ic unI Izaro
cac, ux cu Insnu Iucxu. An
chirabac rabtux cu Muftu ImuInun
Mufu Iucxu.
2
Mara ax ca an Nucn
Ibu Jess un tu InntIsu fon chubxun
an bun tatr
nc, u Iucxu.
3
Usu Ixun
ca an chirabac rabtan axa mib
nuIbununc unI cu Insunxu quixuan
Jess cutnun uni xuacxa.
4
Xucx
cuanxuan unin cacx ca Jess quiacxa:
Cu Insunxu ushbI cu bumutImu
Icn. Unan uisaira cara Nucn Papa
DIosun cushI Ic quIxun unnan,
uisaira cara an Bchicnn cushiribi
Ic quIxun unnun cu u unI Insunxu.
5,6
Usu uIn cu Izufo cu Insunxu
quixun uia cuaxbi Jess, ax Marta,
Mara, Izufo ucumu nuIbuc ushbI,
anua unin usaquin cac ma, anu rab
ntn puIn Iucxu.

7
Rab
nt Icbtan
JUAN10,11
221
cu Jesusun un unnmIc unIcumu
cacxa:
Amiribishi Judea ntnu cuanun ca
cuan.
8
cacxa:
Anu Ic judos unIcumuxu
muxuxun mI ucutsI quIux s
nanxanbi
caina amiribishi Judea ntnu
cuantcncatsi quin?
9
AchushI ntx cu doce hofus Icn,
usa cat? Baran pcarupuncb xub
uIn cu unIn up oquIn IsquIn
chucquinma up oquin u mia.
10
An
pcucu umu uIn cu Im
nItsI chucnan
unin u mima. UsufIbIquIn cunu x
anun bamati ntmu pun uIn u utI
uIn.
11
UsuquIn cuquIn cu Jesusun umIfIbI
shI un unnmIc unIcumu cucxu:
Nuxnu ub nuIbununc Izaro ca
uxuxu. A bsuni cana cuanin.
12,13
AsfubI cu Izaro bamaxa quixun
unnquInbI cu cu uxuxu quixun
cacxa. Usaquian Jesusan cacx ca atux,
asfubI uxc uIsu quIu quIxun sInunI,
quiacxa:
Uxc uIsh cu pxctI Icn.
14
Usai quia ca Jesusan atan up
oquIn unnun cacxa:
Izaro ca bamaxa, cu umu Icn.
15
MItsnmI n cushI IstI cup cunu x
unumu Iun. Usu uIn cunu unu x Icmu
cup cunin. Br anu cuanun ca cuan.
16
Cacxun ca rab
bac
un Ic GemeIo
caquin anc, Toms, an Jesusan
unnmIc unI fufI cucxu:
Nuxribi ab bamai cuanun ca cuan.
-HV~VD[, anun basquianan anun Nucn
3DSD'LRVEsXQLLWLEDQD
17
Usai quiquiani cuani bbaquinshi ca
Jesusan, mut tm nucnu
mnoxunc uIsh Izaro rab
ImuInun
rab
nt Ic ocxu.
18
Betania ax ca
Jerusalnu bbati tres kilometrosa
Iucxu.
19
Usu uIn cu judos unIcumu
Martacun Mara an rarbac uc
sinania, mus nuItutIu IsI fIquIunx
raruai an xubunu a rapasu bucacxa.
20
Tsxunbi Jess isa aia quixun uia
cuabiani Mara xubunua tsc biani
cuanquin ca Martann Jess aia
baquin biacxa.
21
Biquin ca cacxa:
MIxmI nu uIn cu n fufbac
ucmu Itsunxu.
22
Usu unbI cunu uu
caramina ucati a ca Nucn Papa
DIosun mI uxuntI Ic quIxun ununIn.
23
Min rarbuc cu busquItI Icn.
24
Usaquian cacxun ca Martann
cacxa:
n nt ccb anun bama
unIcumu busquItI ntn cu busquItI Ic
quIxun cunu ununIn.
25
Ex cunu un unI busquImItI u uIn,
Iunun cunu unun unI uInun uIsh Nucn
Pupu DIosb ItI u uIn. Axu mI cutumc
uni, ux cu bumu ushbI tsnux basquiti
Icn.
26
Axu bumucmu puIn uIsh n
menu tsoti, un uchu cup bumucsu
ushbI mI cutumc, acamax ca xnibua
unbI nt
tImoI Nucn Pupu DIosb ItI

Icn, bamatancxbi. EsuI x quIc n
caina asrabi ca quixun sinanin?
27
Usaquian cacxun ca Martann
cacxa:
Mix camina Nucn Papa Diosan
Bchic, Cristo, axa utinu nun canc a
uI quIxun cunu ununIn.
Anu Lzaro mnoxancnuaxa
-HV~VEsXQDQPsVF~D
28
Usaquin cabiani an xubunu
cuanquin ca Martann an xucn Mara
amo nitsinaxun munu cacxa:
Unu cu Jess Icn, ca uaxa. Mi
cuunun n mI cunun cu quIuxu.
JUAN11
222
29
Cacxun cuati ca Mara bntishi
niruquiani Jessnu cuancxa.
30
Jessa
Betania manu bbucmu puIn uIsh,
anuxun Martann mrac anubi pain
uIn, ca anu Mara cuancxa.
31
Bntishi
niruquiania xubunuax cuania isquin ca
axa ab xubunu bucuc judos
unicaman, sapi ca anua an rarbac
mancnuax rarumati cuania quixun
sInnquIn Mufu nuIbIuncxu.
32
Cuanc
b unuu Ic unu bbuI u tunIn
tsbuquin ca Marann Jess cacxa:
MIxmI nu uIn cu n fufbac
ucmu Itsunxu.
33
Mara ini rarumamainuan ab uc
judos unicamaxribi ini rarumatia isi ca
Jess mus nuItutI nIt
xacxa.
34
Nit
xquIn cu Jesusun unu Ic

unicama cacxa:
Uinu caramina an rarbac
mnoxan?
Cacxun ca cacxa:
Ca isi cuan.
35
Cacx cuani ca Jess bunan
mscacxa.
36
UsuI Iu IsI cu judos
unicamax canancxa:
An cu Izaro nuibairaxa, ca is. Usa
uIsh cu unun fubunun bunun mscutIu.
37
Usaa quicb ca uni rarinx quiacxa:
An uni bxuu bp
xcuc uni nn
cufu ucmu unshI uxun Izaro i
mic
Itsunx?
Jesusan Lzaro bamacbi basquimia
38
Usaa quicb nit
xtcni ca Jess
unuu Izaro mnoxancanc anu
bbacxa. Anu Izaro mnoc ax ca
mut me nuc uIsh muxux chu uchshI
nn xpuc Iucxu.
39
Anu bbaquin ca
Jesusan atu cacxa:
Maxax ca racanat.
Caiabi ca bamaxanc uni an
chirabac Martann cacxa:
Anan uxanc nt ca rab
ImuInun fub
Icn. Usu uIn cu unIu.

40
Usaquian cacxunbi ca Jesusan
Marta cacxa:
En cunu mI cun, as
fubI mI
catamquin camina Nucn Papa Diosan
un cushIn u uIu IstI uIn. Usa cat?
41
Cacbtun cu unu Ic unIcumun
maxax racanacxa. Racanamainun ca
Jesusun munmI bsuquin Nucn Papa
Dios cacxa:
Papan, cumInu n bunu cuun. Usa
uIn cunu mI usbI cu quIxun cuIn.
42
En
cunu ununIn, min camina camabi ntn
n cucxun cuatin. AnbI cunu mIn
cumInu userabi xuacn quixuan n
unIcumun unnun, saquin mi cain.
43
Usaquin catancxun ca munuma
banaquin cacxa:
Izaro, anuax ca chiquit.
44
Usaquian cac
xshi ca axa bamac

uni tatanianan mtunIc Iunun un
bmnanribi chupan bfbunc uIsh
nirui quininuax chiqucuatsiancxa.
Chiqucuatsincbtan ca Jesusan ab
Ic unIcumu cucxu:
Cuuntnun ca an ta tubuanan an
mcn tubuanan anun an bmnan
rabnc chuparibi mabit.
-HV~VDFDWVLTXL[XDQVLQiQFDQ
(Mt. 26.1-5; Mr. 14.1-2; Lc. 22.1-2)
45
UsoquIun uIu IsquIn cu uxu Mufub
cuanc judos unicaman, Jess ca
asfubI Nucn Pupu DIosnuuxu u Ic
quIxun sInncxu.
46
Usuu ImuInun cu
anu cuanxun rarinn fariseo unicama
Jesusan ca uni bamac basquimiaxa
quixun uixuancxa.
47
uixuncx ab
tim
xun ca sacerdotenn cushicama

ImuInun fufIseo unIcumun judos
cushIbunn upucumu cucxu:
En unIn cu unI Itsun ucmu u
ItsuIfu uIu. Usu uIn cufununu uIsu otI
uIn?
48
Nun nu un usoquIn u uIu
isshicbtanbi ca camabi unin ami
catamquIn un bunu cuutI Icn.
JUAN11
223
Usocb uxun cu Romunu Ic unIn
anuxun nun Nucn Papa Dios rabiti
xubu rurupanan nu btsi btsi oquin
nun aintsicamaribi btsi btsi ntnua
cuunun tsuquIfumItI Icn.
49
Cacxun cu CuIfs cuquIn unc unI,
ax a barin sacerdotenn cushicaman
upu, an axa tim
c unicama cacxa:
Mitsun camina bana sinaniman.
50
Nua unin btsi btsi oquin anccxnu
ufu Ic ntcumunu cuunI tsuquiti ca
uIsumu Icn. UsuI Imunu nux upItux
bucuti cupa uni achshi bamati ca
usbI ItI Icn. UsuI cu ItI Ic quIxun
camina mitsun sinaniman.
51
UsuI quI cu unbI sInunI quImu Icn;
ux u bufIn judos sucefdotenn cushIcu
mun upu Ixun cu Nucn Pupu DIosun
sInnmIcxun judos unIcumuxu usbI
Inun cu Jess bumutI Ic quixun
judos upucumu cucxu.
52
Judos
unicamaxshima btsi btsi ntnuaxa
ux Nucn Pupu DIosmI sInnc
unIcumuxfIbIu uInun uIsh uchshisa
Inun Jess bumutI uIquIn cu usuquIn
cacxa.
53
Usaquian cacx ca a ntn
judos upucumux Jess ucutsI quIux
s
nancxa.
54
Usu uIn cu Jess judos unIcumun
istin rabanan Judeanuax anua uni
Icmu menu ufumu Ic mu Effun
cac, anu cuancxa. Anuu uIn cu ub
un unnmIc unIcumu Iucxu.
55
Pascua, anan judos unicaman
cufnefo utI ntu ufumu uIn cu uxu u
ufumu unIcumux JefusuIenu cuuncxu,
unuux judos unIcumu Icsaribiti Pascua
ntn pinux Nucn Papa Diosan an
nuitu up isnun mnocati.
56
Cuuntun
cx bbax ca Jess bari, anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunu riquianx, a
ismubI utxbI ucucnani sai
quiacxa:
MItsun sInncx cufu Puscuu nt
uIn, Jess utImu Ic?
57
Usu uIn cu sucefdotenn cushIcumu
btun fufIseocumunfIbI unu Ic unIcumu
Jess mraquin camina nun nu binun
nu cutI uI quIxun cuc Iucxu.
$FK~VKL[DQ~DQ-HV~VLQtQWLURQWDFKXFD
(Mt. 26.6-13; Mr. 14.3-9)
12
1
Mcn achshI ImuInun
achshI nt unun cufnefo utI
nt IIsumu puIn uIn, ca Jess Betania
manu cuancxa, u munuxuun Izaro
bamacbi basquimic anu.
2
Cuanxa
Jess utun ItInu bbun cu Muftunn pItI
ufuucxu. Afuxuun Inncxun ca
Jessbtun Izufo ImuInun unu Ic
unicaman mesanuxun piacxa.
3
PImuI
nun cu Mufunn ItsuIfu cupc InntI
ro sanuira, nardo cac, a medio kilosa
bacxa. Bxun anun tachabotancxun
ca Jess an bun tatrancxa. Usoquian
ucxu xubu num
camabi tsitsirui bqui

sanuia ca xcancxa.
4
Usoquian
Mufunn Jess uIu IsI cu un unnmIc
uni achshi, Judas Iscariote, an uni
Jess InntI, ax quiacxa:
5
Uisoti
caranuna n ro maruxun an cup
trescientos curqui bixun uuma
unIcumu Inncmu uIn?
6
Asrabi uuma unicama nuibati
sInunI cu usuI Judus quImu Icn. Ax an
curqui mcumuc unI Ixun, anua
Jesusun un unnmIc unIcumubtan
curquI ufuc bufusu branquin, anua
curqui mcumuc uIsh cu usuI
quiacxa.
7
Quia ca Jesusan Judas
Iscariote cacxa:
UsubIu Inun cu n. An ca anan
bumuIu utI u fo nunxu. A ro ca nx
Icn.
8
Camabi ntn camina a mitsun
uquIntI uuma uni isin. Usu unbI
camina mitsun xnIbuquIn IstImu uIn.
/i]DURPLXQLFDPDsVsQDQ
9
Usu uIn cu Jess cu BetunIunu Ic
quixun cuabiani a isanan, bamacbia
JUAN11,12
224
busquImIc Izaro aribi isi judos
unicamax riquiancxa.
10,11
Riquiani ca
Itsu unI un Izaro basquimic cup,
JessmI sInncxu. Usu uIn cu Jesusun
bana cuaquian unicaman atun uic
bana cuaisama tanc cup, sacerdotenn
cushIcumun IzufofIbI utI sInncxu.
(Mt. 21.1-11; Mr. 11.1-11; Lc. 19.28-40)
12
Usu uIn cu Puscuu unun cufnefo utI
ntn Jerusalnu uxanc unicamax
timcamoc, an Jess ca
Jerusalnu aia quixun uicania
cuacxa.
13
Cuabiani ca camaxunbi xbin
pchi taquin bibiani, bain aia Jess
buquIn bItsI bIfnunquIunI fIquIun
cxa. Riquiancba ucb ca munuma
banai sharati quicancxa:
Nucn Pupu DIos fubInun cu ucun.
Nucn Ibu DIosun xucx cu IsfueI
unIbunn upu nx uIu.
14
Usaquian a rabicamainun ca Jess
buffo mfuI unu IfuquIunI JefusuIenu
cuancxa, usaquiania cuantia Nucn
Papa Diosan bana unin saquin cuno
sabi oi:
15
SInu Ic unIcumu, racu
axma ca
Icun. MItsun upu cu buffon
caxunu tsotax aia.
16
UsuI Iu IsquInbI cu un unnmIc
unicaman, a uiquin cuno bana
quIsubI oI cu Iu quIxun unnmu Icn.
Basquitancxa Jess nanu cuantcan
cuni ca a uiquian, usuI cu ItI Ic
quixun cunosubI oI cu Iuxu quIxun
unncuncxu.
17
Usu uIn cu un Jesusun Izaro
bumuc mut me nucnu mnoxun
cbi cunquin basquimia isxanc
unicaman Jerusalnuxun a bana
uiacxa.
18
NuIu cuubIunI cu unu Ic
unicama usoquin ca Jesusan uni itsin
ucmu u uxu quixun sinani a isti
sInnbIunI Jess mfununquInI fIquIun
cxa.
19
Usuu Icuncb ca fariseo
unicamax canancxa:
Camina iscanin, camabi unix ca ami
sinani a isi cuanxa. Usuu Iu IsquIn cumInu
unncuntI uIn, nun Jess ucutsI quIux
s
nanquinbi cananuna aubi oiman.

*ULHJREDQDQEDQDFsXQtDQ
-HV~VLVWLVDWDQ
20
Judos unicamax Pascua anun
cufnefo utI ntn JefusuIenu cuunmuI
nun ca griego banan banac unicama
rarinxribi atub Nucn Papa Dios rabi
cuancxa.
21
Cuanxun ca Galilea menu
Ic mu ItsI, Betsaida, unu Ic unI,
Felipe, a mraquin cacxa:
Jess cananuna istisa tanin.
22
Quixuan cacx cuanxun ca Felipenn
Andrs pain cabiani a rabtaxbi cuanxun
griego banan banac unin ca mi istisa
tania quixun Jess cacxa.
23
Cacxun ca
Jesusan Felipecun Andrs cacxa:
uIsh cunu x bumutuncx busquItI uIn. A
nt cu bf ufumu Icn.
24
Asrabi cana
n mItsu cuIn, me uc mu upcmu uIsh
cu u bfu un numI ux usubI ImuInun un
napu axribi nttImu usubI Iu. Me uc
mu upcxun cuni ca an nami
nt
cbbi an napu ax cotancxun up

oquin tuaia.
25
Axa n ntnu upiti tstishi
sInnc unI ux cu uInunmu uIsh Nucn
Pupu DIosb ItImu Icn. Usu unbI cu uxu
n ntnu ax cuncsa oishi upiti tstishi
sInncmu unI, ux uInun uIsh nt
timoi
xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosb Iu.
26
Axu nun IIsu tunc unIn cu x
cuncsubI oquIn utI Icn. UsoquIn uI cu
uInu cufunu x uIn, unufIbI ux ItI Icn. An
x cuncsubI oquIn uc unIcumu u cu
n Pupun nuIbuquIn uquInIu.
Jesusan an bamati uia
27
Cunu ItsuIfu mus nuItutIn.
UIsuquIn cufunu n Pupu cutI uIn?
JUAN12
225
Carana, Papan, br uisa cara ocaniabi
cu I
mIt quIxun cutI uIn? Usama ca.

UIsu cufu otI Ic usu oquIn ucnun cana
uacn.
28
Papan, unicaman mix
cuncsa oquin mi rabinun ca uisashi
cara, ocuncxbI usbI ItI Icn.
Cacxun ca nanuax banaquin an
Papan cacxa:
Atun fubInun cunu mnocn,
mno Ixun cunu u fubInun sInnmIt
cntI uIn.
29
Usai nanuax banaia cuax ca anu
Ic unIcumu furinx cun cu bunuxu
quiacxa. Quimainun ca rarinxribi
ngeI cu Jessb bunuxu quiax
quiacxa.
30
Quia ca Jesusan atu cacxa:
En bunux cu n cuunun n Pupu
quIcmu Icn. Mitsnmi cuanun ca
quiaxa.
31
Br ca n ntnu Ic
unicama, cufu mI sInunIu, cufu mI
sinanima quixun Nucn Papa Diosan isti
Icn. Isunun cu un mI sInncmu
unIcumun upu, unshIn utImunn
upufIbI ux cushI IcbI n unIcumu
IbuutImoquIn usmotI Icn.
32
Ex unIn I
cursocnu mutsc Ituncxun cana
cumubI menu Ic unI mIu sInnun
ImItI uIn.
33
EsoquIn cu uIsuI Iux cufu bumutI
Ic quIxun cucxu.
34
Usaquian cacxun ca unicaman
Jess cacxa:
An Nucn Papa Diosan bana cuno
uni uixunc unan a bana isquin
unicama uixunia cananuna cuan, ax ca
sai quia, Cristo ax ca nt
timoi
xnIbuu unbI ItI Icn. Usu unbI
caramina min, axa Nucn Papa
DIosnuux unI Inux u, ax ca i
cursocnu mutsc ItI Ic quIxun nu
cain? Ui cara Nucn Papa Diosnuaxa
unI Inux u ux Ic?
35
Cacxunbi ca Jesusan, mI cumInu
sInntI uI quIxun cuquIn suquIn
catcancxa:
Itsumu nt
inshi ca an mitsu up
oquIn sInnmItI, ux mItsub ItI Icn.
Usu uIn cumInu ux cuuncmu pun uIn,
un mItsu unnmIcsubI oI ItI uIn, ax
cuancbmI usubI Inun. A un unnmI
cma uni, un cu uIsuI cufu ItI Ic
quIxun ununImu.
36
Usu uIn cumInu un
mItsu up oquIn unnmItI, axa mitsub
unshI, un ucsaribi oquinmi mitsnribi
sInnun, an bana ca asfubI Ic quIxun
sInunI umI cutumtI uIn.
Usaquin catancx ca Jess atun
isnunma cuani nt
acxa.
-XGtRVXQLFDPD-HV~VPLVLQiQWLVDPDWDQ
37
Itsu oquIn Jesusun unI ItsIn ucmu
u uIu IsquInbI cu judos unIcumun ux
ca asfubI CfIsto Ic quIxun sInnmu
Icn.
38
Nucn Pupu DIosun sInnmIc
xun an bana Isaasnn cunosabi oi ca
Iucxu. A banax ca sai quia:
Nucn Ibu, UInu Ic unIn cufu,
min bana nun uixuncxun
cuaquin, asrabi ca quixun
sinanx? UInu Ic unIn cufu
mInmI u uIu IsquIn mIx cumInu
asfubI cushI uI quIxun sInunx?
39
UIsu uIsh cufu umI sInntIsumu tunIu
quIxuun unIn unnun ca Nucn Papa
Diosan btsi banaribi Isaas cunomIu
cxa. Ax ca sai quia:
40
Nucn Papa Diosan ca acama atun
nuItu mu unntIsumu tunun utun
pabitan cuaquinbi uisai quic cara
quIxun unntIsumu tunun ImIuxu.
ImIunun cu utun bfun IsquInbI, x
cunu cushIIfu uI quIxun sInntIsumu
tunu n I
mIsumu Inun ImIuxu.

41
saquin ca Isaasnn cunocxa, an
Nucn Pupu DIosun ImIcxun Jesusan
usoquIn u utI Isunun bunu uIxuntI
isc cup.
42
Usu unbI cu ItsuIfu judos unI
ImuInun un upu furinnribi Jess, ax ca
Cristo, axa utia atun canc, u Ic quIxun
JUAN12
226
sInncxu. Atun nuitu mu usaquin
sInunbI cu chIquIfuctI bunumu Icn,
fariseo unicamami racuti atun sapi ca
ti xubunu nu
atsnmitcntImu Ic quixun sinani.
43
Nucn Papa Dios cunun Icsamairai
ca a unicama fariseo unicamami racuti
utux cuncsu oshI Iucxu.
Jesusan bana cuaisama tanc
FXStXQLXFKRFsLWL
44
Usu uIn cu Jesusun munumu
banaquin atu cacxa:
Axu mI cutumc unI ux cu mishi
catamtma, Nucn Papa Dios, un xu,
amiribi catamtia.
45
An Isc unI un cu
Nucn Papa Dios, un xu, aribi isia.
46
An un sInun upIfu Ixun unI up ImItI
x cunu unIcumu u utImu uc ushbI
sInunutI mI cutumtI up Inun ImInux
uacn.
47
UInu Ic unIn cufu n bunu
cuuquInbI x quIcsubI oquIn uImu, a uni
cunu n uchoImun. Ex cunu n ntnu
Ic unI uchoI umu uIn. Atxa Nucn
Pupu DIosnun Inux I
nun cana uacn.

48
An tImuquIn n bunu cuuIsumu tunc
unI ux cu n bunu quIcsu oquIn ucmu
cup, n mecumu ctI ntn uchoc ItI
Icn.
49
Ex cunu nbI sInnx bunuImun.
En Pupu, un xu, an ca uisai carana
bunutI uIn, uIsoquIn cufunu unI unnmItI
uI quIxun cuxu.
50
En cunu ununIn, an
cuc bunu ux cu unun unI uInun uIsh
Nucn Papa Diosb nt
tImoI ItI u Icn.

UsuquIn unnxun cunu n Pupun
cacsabi oquin bana uin.
II. %$0$7$1&;$-(68&5,672
BAISQUIA (13-21)
-HVXVDQDtQXQiQPLFsXQLFDPDWDFKXFD
13
1
Puscuu unun cufnefo utI ntu
Icmu pun uIn cu Jesusun
unncxu, anan n menuax an
Pupunu cuuntI nt cu ufumutIu quIxun.
Jesusan ca n menuxuan an bana
cuac unicama camabi ntn up oquin
nuibacxa. Usu uIn cu Jess ux un utu
nuibac cup bamaia an unicaman
asrabi nu an nuibati ca usai bamaia
quIxun unntI nt ufumucxu.
2
Ufumucbtun cu unshIn utImunn
upun Judus IscufIote, Simonan bchic, a
Jess unI InntI sInnmIucxu. Usoquian
sInnmIc uIn cu u untun Jesusun un
unnmIc unIcumubtan piacxa.
3
Piquin
ca n Pupun cumubI u IbuumIunun
n ntnu xu uIsh cunu unufIbI
cuantcntI uI quIxun sInncxu.
4
Usaquin sinani ca pitancx niruacxa.
Niruxun an cutun pxun nantancx ca
anun ratrm
ti chupan tsitcrquiacxa.
5
UsuI Ituncxun cu unpux mun xupunu
ufuxun un unnmIc unI uchshi
achshi tachucatancxun anun ratrm
ti
chupan tatrancxa.
6
Tatrntancxa aribishi tachucati aia
ca Simn Pedronn Jess cacxa:
MIn cufumInu tuchucutI uIn?
7
UIsu cup cufunu n soquIn mItsu
uI quIxun cumInu bf ununImun. Nt
ItsIn cunI cumInu unntI uIn.
8
Ex mI meuIfu Ic cumInu uIsu
nt
nbI mIn tuchucutImu uIn.

soquian cacxun ca Jesusan
catcancxa:
En mI chucucmu uIsh cumInu
nun ItImu uI quixun.
9
Cacxun ca Simn Pedronn:
Usu uIn cu n tuIshI uxunmu n
mcn rab
ImuInun n muxcribi
chucat quixun cacxa.
10
Cacxunbi ca Jesusan amiribishi
cacxa:
Nashic
xu un numIcumu up uIn cu
unin nashitcnquinma an taishi anun
nic
xu chuuIu chucutI Icn. Usaribiti

JUAN12,13
227
cumInu mIcumux nushIcsu uIsh, nuitu
upu uIn, ushbI cumInu mIcumu
achshinxshI mIn nuItu upmu uIn.
11
UIn cufu u unI InntI Ic quIxun
unnquIn cu micama achshinxshi
cumInu mIn nuItu upmu uI quixun
cacxa.
12
soquin caquin atu tachucatancxun
an cutun bixun pauax mesa rapasu
tsbutcntancxun ca amiribishi
catcancxa:
UIsu cup cufunu n soquIn mItsu
u quIxun cufumInu ununIn?
13
Mitsun
cumInu x Isunu mItsun Ibu Iunun un
mItsu unnmIc u uI quIxun cuIn.
AsfubI cunu x usu uIn.
14
Ex mItsun
Ibu Iunun un mItsu unnmIc IxunbI
cana mitsu tachucan. Usaribiti camina
micamax btsib btsib tachucananti
uIn.
15
nx ca a tanquinmi usaribi
oquIn ucunun n mItsu uc Icn.
16
AsfubI cunu n mItsu cuIn, an uni
u mxunc uni an ca an a u
mmIc unI Inumu". Usaribiti ca a
xuc uni, ax an xuc ab sn
nmu Icn.
17
En bunucumu unnquIn u bunu
quicsubI oquIn uI cumInu chumarua
tunI cuncuntI uIn.
18
Mitsux camina
cuntI uI quIbI cunu cumubI mItsu uI
quiman. Ama. En cusc unIcumu,
mItsux cufumInu uIsu unI uI quIxun
cunu ununIn. En unncsabi oi ca
Nucn Papa Diosan bana cuno, sai
quicsabi oi, ItI Icn: An btun pn
pIc unI ux cu mI Iuxu".
19
A unan an
sInnc u ucmu pun uIn cunu mItsu
can. Usaquin mitsu catancx, x usuI
Icbtan, camina asfubI cufunu x uI
uI quIxun unnuxun ucunIn.
20
Asrabi
cana mitsu cain, uIn cufu n bunu
uIxunun n xuc unI un bunu cuutIu
un cu n bunufIbI cuutIu. Usaribi oquin
cu uI unIn cufu n bunu cuutIu un
Nucn Papa Dios, un xu, an banaribi
cuatia.
-XGDVQsQDXQLLQiQWLD-HV~VxXLDEDQD
(Mt. 26.20-25; Mr. 14.17-21; Lc. 22.21-23)
21
UsoquIn cutuncx mus nuItuquIn cu
Jesusan up oquin atun cuaisabi oquin
atu cacxa:
AsfubI cunu n mItsu cuIn, mitsu
achshInn cu un utImonun unI
InntI Icn.
22
Cac
xbI cu un unnmIc unIcumu

uI uI cufu quIu quIxun ununImu
sInncusmuI Isununcxu.
23
Usu uIn cu
un unnmIc unI uchshi, aira Jesusan
nuibac, ux Jess fupusu Iucxu.
24
Usa
Ic cu SImon Pedfonn, ui ui cara quia
ucnun quIxun sunnquIn mtnquin
cacxa.
25
Cacxun cu uxu u fupusu Ic
an Jess cacxa:
Nucn Ibu, uI unI cufu ux Ic?
26
Cacxun cu Jesusun pn chumufu
bixun cacxa:
A n pn chumufu n chubxun
Innc unI, ux cu u Icn.
Cuxun cu pn chumufutsu chubxun
Simonan bchic, Judas Iscariote, a
Inncxu.
27
Inncxuan bitsiashi ca
unshIn utImunn upu, Sutunsnn Judus
bn
nquInshI sInnmIucxu. Usaquian

sInnmIu cu Jesusun Judus cucxu:
Au cufumInu ucusI cu
bn
nquInshI ut.
28
UsuquIn cuIu cu mesu fupusu Ic
unicaman uisoti cara Jesusan usaquin
Judus cuIu quIxun sInncusmuquIn cuumu
Icn.
29
Judas ax ca anu curqui puruti
usutI u nIquInc unI Iucxu. Usu uIn cu
rarinn, Jesusan sapi isa Pascua ntn
piti u marutanun canan, uuma uni u
Inntunun cuxu quIxun sInncxu.
30
Usa
uIn cu pn chumufutsu bIxun pItuncx
sn
nquiani Judas im
cuancxa.
$[DTXLFsVDELRLLWLEDQDLy
31
Chiququiania Judas cuancbtan ca
Jesusun un unnmIc unI fufI cucxu:
JUAN13
228
Br, bamatancx, x busquIcb
tun cu unIn unntI Icn, x cunu
asfubI Nucn Pupu DIosun xu u uI
quixun. Unnan ca uisaira cushi cara
Nucn Pupu DIos Ic quIxun unntI
Icen pItI u mufutunun cunun, n.
32
Uisaira cushiu cufu ux Ic quIxun
unnquIun unIn u fubInun cu Nucn
Pupu DIosun unI Inux unuux u Ic,
busquImItI Icn. Usocbtun cu x cunu
asrabi an BchIc uI quIxun unnquIn
unIn fIbI fubItI Icn. BfbI cu usuI ItI
Icn.
33
Xnibutma cana bntishi
mItsub ItI uIn. MItsub Ituncx cuunc
cumInu bufInuxun uIn. Usu uIn cunu
n judos unIcumu cucsabi oquin br
mitsuribi cain, unu x cuunc unu
cumInu mItsux cuuntImu uIn.
34
Mitsun
unncmu bunu I nribi cana axa
quicsubI omI Inun mItsu cuIn,
mitsxbi camina btsib btsib
nuIbununtI uIn. En mItsu nuIbucsaribi
oi camina micamax btsib btsib upiti
nuIbununtI uIn.
35
Micamaxmi btsib
nuibanania isquin ca camabi unin, n
unicamax ca asfubI Jesusun unnmIc
Ic quIxun unntI Icn.
Pedronn a uiquin uni
parnti Jesusan uia
(Mt. 26.31-35; Mr. 14.27-31; Lc. 22.31-34)
36
Usaquian cacxun ca Simn
Pedronn Jess cacxa:
Uinu caramina cuanin?
Anu x cuuntI, anu camina br
b cuuntImu uIn. Annmi cuanti nt
sn
ncb cumInu cuuntI uIn.

37
Uisa cup carana brbi mib
cuuntImu uIn? Unun unnbI cunu
mIb cuuntI uIn.
38
Asrabi caramina unin mi
ucuscxbI b cuuntI uIn? Asrabi cana
n mI cuIn, utupu bunutIsumu pun uIn
camina n cunu u unI ununImu
quIxun uIquIn fub
ImuInun
achshI oquIn unI cutI uIn.
1XFsQ3DSD'LRVQDQLQX[FDXQL
-HV~VPLFDWDPsWLLFsTXLFsEDQD
14
1
Usaquin catancxun ca
suquInfIbI Jesusun un unn
mic unicama cacxa:
Mus nuItuuxmu cu Icun. Nucn
Pupu DIosmI cumInu cutumtI uIn.
Nucn Pupu DIosmI cutumtI cu miribi
catamt.
2
En Pupun Icnu cu unu ItI
Itsu Icn. Anu ItI umu uIn cunu, anu
ItI cu umu Ic quIxun mItsu cutsun.
Usu uIn cunu unumI IcntI u mItsu
mnoxuni cuanin.
3
Mnoxunbtsini
cunu unumI b Inun mItsu bItsI
utcnuxun uIn, x unu Ic unumI
mItsux b Inun.
4
Ex unu cuuntI u
unnan camina x anun cuanti bai aribi
mItsun ununIn.
5
Cacxun cu Tomsnn cucxu:
Uinu caramina cuanin, a cananuna
ununImun. Usu Ixun cufununu uIsuxun
mIx unun cuuntI buI unntI uIn?
6
Ex cunu unun cuuntI buI, u uIn.
Iunun cunu un Nucn Pupu DIosun
sInnc ucumu unnquIn ux cunc
subI oquIn uc, u uIn. Iunun cunu un
unI unun tstI nt Innc, u uIn. Uix
cara Nucn Papa Diosnu cuainsa tania
ux cu mI puIn cutumtI Icn.
7
Mitsun
up oquIn unnc Ixun cumInu n
PupufIbI up oquIn unntsIun. Usu uIn
cumInu bf u ununIn, a camina isan.
8
Quia ca Felipenn cacxa:
Nucn Papa Dios ca nu ismit. Btsi
uuma, ashi cananuna mi ucatin.
9
CumubI ntn mItsub IubI
cufumInu uIsu unI cufunu uI quIxun
ununImun? An Isc unI, an ca Nucn
JUAN13,14
229
Papa Diosribi isia. Usu unbI cufumInu
uisa cup, nu ca Nucn Papa Dios ismit
quin?
10
Ex cunu Nucn Pupu DIosb
uIn, Nucn Pupu DIos ux cu b Ic
quixun caramina sinaniman? En mI
cuc bunu nx cu nbI sInunI quIc
bunumu Icn. Ax b Ixun cu Nucn
Pupu DIosun ux cunc u unun
umIu.
11
Ex cunu Nucn Pupu DIosb uI
quIunun Nucn Pupu DIos ux cu b Ic
quia camina a banax ca asfubI Ic
quIxun sInntI uIn. Ex quIc bunu ux cu
asfubI Ic quIxun sInnquInmubI
cumInu n u uIumI Isc, acama cup,
x cunu userabi Nucn Papa Diosnuax
u uI quIxun unntI uIn.
12
AsfubI cunu n mItsu cuIn, x
Nucn Papa Diosnu cuanc cup ca axa
mI cutumc uni, un n uc ufIbI utI
Icn, unun cu n ucsamaira oquin u
utI Icn.
13
Au cufumInu n unn
uccsu oquIn x cuncsabi oquin
ucati, u cunu mItsu uxntI uIn, Nucn
Pupu DIos cu cushIIfu Ic quIxuun n
uIu IsquIn unIn unnun.
14
Au
cufumInu sInnquIn x cuncsabi
oquin ucati, u cunu mItsu uxntI uIn.
-HVXVDQDtQ%sUXfXQVKLQ8StDtQ
unicamanu xuti
15
AsfubI mI sInnc Ixun cumInu
n mItsu cucsubI oquIn u utI uIn.
16
UsuquInmI ucbtan cana an mitsu
uquIntI u mItsubu Inun xunun Nucn
Pupu DIos uctI uIn, axa xnIbuu unbI
mItsub Inun.
17
Ax ca Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn Up Icn, an
Nucn Pupu DIosun sInnc ucumu
unnc, a. A ca an Nucn Papa Diosan
bunu sInncmu unIn uI cufu ux Ic
quIxun unntImu Icn, ca a istima
Icn. Usu uIsh cu utux Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn Upu ItImu Icn.
Usu unbI cumInu mItsun u unntI uIn,
uxu mItsunu Iunun xnIbuu unbI
mItsub Ic cup.
18
En cunu mItsu
Ibuumoima, cana mitsunu utcnin.
19
Itsumu nt Icbtan ca an Nucn
Pupu DIosun bunu cuucmu unIn
istcntImu Icn. Usu unbI cumInu
mItsun Istcnuxun uIn. Ex puIn
Nucn Pupu DIosb Ic cup cumInu
usufIbItI mItsxfIbI ub Inuxun uIn.
20
A
ntn cumInu unnuxun ucunIn, x
cunu n Pupub uIn, usaribiti camina
mItsux b uIn, xfIbI mItsub
ImuInun.
21
An n bunu unnquIn ux
quicsubI oquIn uc unI ux cu uxu mI
asfubI sInnc unI u Icn. Axu mI
sInnc unI u cu n PupnfIbI nuIbutIu.
UsufIbI oquIn cunu nfIbI u unI
nuIbuquIn uIsuIfu cufunu x uI quIxun
unnmInuxun uIn.
22
Cacxun ca Judas Iscariote ama,
btsi Judasnn Jess cacxa:
Uisa cup caramina nu uisaira
cufumInu mIx uI quIxun IsmIquInbI un
Nucn Papa Diosan bana cuacma
unIcumufIbI IsmItImu uIn?
23
UIx cufu mI sInunIu, ux cu x
quicsubI oI ItI Icn. UsuI Iu cu n
Pupun nuIbutI Icn. An nuibacb cana
n Pupub xfIbI u unIb ItI uIn.
24
Axa
mI sInncmu unI ux cu x quIcsabi
oI Imu. En mItsu cuc bunu, nx ca
nbI sInunx quIcmu Icn. Ax ca Nucn
Papa Dios, un nu Inun xu, un
sInnmIc Icn.
25
Mitsub n ntnu
IxInshI cunu n bunucumu mItsu
uixunin.
26
Usu unbI cu Nucn Pupu
DIosun cupshi an Bru unshin Up,
un unI uquIntI, xutI Icn. Xucxun ca
un cumubI u unnmIunun n uIxunc
banacama manutimoquin mitsu
sInnmItI Icn.
27
Ex cuuncbbI cumInu chumushI
fuu bucucuntI uIn. En ImIcx cumInu
n menu Ic u sInunI cuncsamaira
oI nun uIsh cunI chumufuu ItI uIn.
JUAN14
230
Usu uIn cu mus nuItuuxmu Iunun
racu
uxmu Icun.
28
En mItsu, cana
cuanin, cuantancxbi cana mitsub
Inux utcni cuani quixun cacxun
camina camaxunbi cuacan. AsfubI mI
sInnc uIsh cumInu mItsux, samaira
n Pupu unu cunu cuunI quIxun n
cacx cuntsian.
29
En ucumu IIsumu
puIn uIn cunu mItsu uIxuun, mitsnmi
n ucumu Iu IsquIn, asfubI cunu x
Nucn Pupu DIosun xu uI quIxun
unnun.
30
n banacamaishi cana mitsu cain.
An n menu Ic unIcumu ux cuncsu
oquIun unun umIc upu cu uIu. Usu uIn
cana bana itsiribi uiquin mitsu caiman.
UxunbI cu un uIsoImu.
31
Usu unbI
cunu cumubI unun x cunu n PupumI
sInunI quIxun unnun, un cucsabi
oquIn uIn. nishi cana mitsu cain.
Cuanti ca nirut quixun ca Jesusan an
unnmIc unIcumu cucxu.
An icun uvasnn pan
Jesusan bana uixuan
15
1
Usaquin catancxun ca
suquInfIbI Jesusun un unn
mic unicama cacxa:
sa ca. Ex cunu uvus upc an i
fufusufIbI uIn. ImuInun cu n Pupux un
u upc bfunc unIsu Icn.
2
Usa
Ixun cu un uInu Ic n punx cufu
bimiumu Ic u tuxun nIu. Nianan ca
uInu Ic n punx cufu bImIu Ic u
upira oquian tuanun ramnoia.
3
MIcumun n mItsu uIxunc bunu
cuac cup camina mitsun nuitu
mnoc uIsh up uIn.
4
Ex mItsub
ImuInun cu mItsxfIbI bbI It. sa ca:
Uvu pun pnxquIc uIsh un I fufumI
upItI tucshquIcmu Ixun cu up oquIn
tuaima. UpItI un fufumI tucshquIc
Ixun cunI cu up oquIn tuuIu. Usaribiti
camina mitsux asfubI b Imu uvus
tuumusufIbI ItI uIn.
5
Ex cunu uvus un I fufusufIbI uIn.
An pnsufIbI cumInu mItsux uIn. Usa
uIsh cumInu mI cutumunun mI upItI
sInnun x mIb uIn, mIn sInun n
sInnsufIbI uIsh x cuncsabi oquin
unun n bunu quIcsubI oI ItI uIn. Ex
mItsubmu uIn cumInu x cuncsu oI
ItImu uIn.
6
Uva pan bimiuma ax ca
unin taxun nicx xanania. Xanania
bucnrutancxun tsi rquirucmi nicx
ca xaratia. UsufIbItI cu uxu mI
cutumtI mI sInncmu unIcumux ItI
Icn.
7
MItsux mI cutumunun n bunu
munuImu x quIcsubI oI Ic IxunmI
uccxun ca Nucn Papa Diosan
mitsnmi cacsubI oquIn mItsu uquIntI
Icn.
8
MItsun n sInnsufIbI Ixun up
u uIu IsquIn cu unIn unntI Icn,
mitsux camina asfubI n unI uI
quixun. Usu Ixun cu mItsu cup unIn
Nucn Pupu DIos fubItI Icn.
9
En Pupun
nuIbucsaribi oquin cana mitsu
ItsuIfu nuIbutIn. En mI nuIbumuInun
cumInu munuImu mI sInntI IcunIn.
10
Ax quicsubI oI Iu cu n Pupu DIosun
nquInmu nuIbutIu. UsufIbItImI x
quicsubI oI Iu cunu nfIbI nquInmu
mitsu nuibatin.
11
Ex IcsufIbItImI mItsxfIbI chumu
rua tani cuni bucucanun cana n
banacama uixunquin mitsu cain.
12
nx ca asrabi ax quicsumI IcuntI
bunu u Icn: En mItsu nuIbucsaribiti
camina btsib btsIb nuIbununtI uIn.
13
Aba nuibananc uni axa bamati
unbI cu u unI bumutI fubunun u
nuIbuc unI ux bumutI Icn. Usa unin ca
unI ItsIn ucsamaira oquin uni nuibatia.
14
En cucsubI oI I cumInu mItsux b
nuIbununc unI uIn.
15
Usu uIn cunu n
u mmIc unI cumInu uI quIxun
mitsu caiman. An u mxunc unin ca
uIsoquIn u utI cufu un u mmic
unIn sInunIu quIxun ununImu. Eb
JUAN14,15
231
nuIbununc unIcumu cumInu uI quIxun
cana mitsu cain. Usu Ic cunu n Pupun
cuc ucumu mItsu unnmIun.
16
Ex
mItsun Ibu InnmI cuscuncxunmabi
cunu nun Inun mItsu nbI cusan.
Usotancxun cunu mItsnmI n sInnsu
fIbI Ixun up uIshI unun mItsu cun,
xnIbuu unbIu Nucn Pupu DIos
cunun. UsuquIn uIu cu x cunc
subI oquInmI uccxun mItsu uxntI
Icn.
17
Usu uIn cunu mItsu cutcnin,
camina btsib btsIb nuIbununtI uIn.
-HV~VFsxXQDtQXQLFDPDPLDsQs
QsWsQXLFsXQLQLVKD
18
c unicama cacxa:
unicamaxa mitsumi nishcxun camina
sInntI uIn, mI puIn cu nIshcuncxu
quixun.
19
MItsun utun sInnsufIbI Ic cu
un Nucn Pupu DIosmI sInnquInmu n
ntnu Ic uIshI sInnc unIcumun
mitsu nuibatsianxa. AnbI cumInu
mItsux n cusc uIsh, utun sInnsumu
uIn. Usu uIn cu utun nuIbutImu mItsumI
nishia.
20
En suquIn mItsu cuc u
cumInu sInncuntI uIn, an uni u
mxunc uni an ca an a u mmic
unI Inumu". EmI puIn nIshquIn cu unIn
btsI btsI oIu. UsufIbI oquIn cu nun
cup mItsu unIn btsI btsI otI Icn. Usa
unbI cu unI fufInn n bunu cuutI
Icn. UsufIbI oquIn cu nun cup unI
rafInn mItsun bunu cuutI Icn.
21
Nucn Pupu DIos un xu u
unncmu Ixun cu nun cup fufI unIn
mItsu btsI btsI onuxun uIu.
22
En utu bunu uIxunI umu uIn cu
utux usubI Itsunxu. AnbI cunu x u
Ixun utu bunu uIxuun. Usu uIn cu n
bunu ununIbI mI cutumIsumu tunc
cup un uchu tf
ncmu uIsh utun

uchubI Icn.
23
Axu mI nIshc unI, ax
cu n PupumIfIbI nIshIu.
24
Atan isnun
n unI ItsIn ucmu u ucmu uIn cu
utux usubI Itsunxu. Usu unbI cu n
uc ucumu Isuxu. A cup cu mI
nIshunun n PupumIfIbI nIshuxu.
25
Nucn Papa Diosan bana cuno ax ca
uI suI quIu: En utImu u uc
umubI cu mI nIshcunxu". A bana
quicsubI oI cu Iu.
26
UnIcumux mI nIshc unbI cu un
Bru unshin Up, an Nucn Papa
DIosun sInnc ucumu unnan uni
uquInc, un uIsu cufunu x uI quIxun
mItsu unnmItI Icn. Ax ca an Nucn
Pupu DIosun sInnc ucumu unnc, a
Icn. A cana Nucn Papa Dios cunc
subI oquIn mItsubu Inun xutI uIn.
27
MItsnfIbI cumubI ntn b Ixun n
bunu uIxunIu cuunun n u uIu Isc
Ixun cumInu uIquIn uIsu cufunu x
uI quIxun unIcumu unnmItI uIn.
16
1
Nucn Pupu DIosmI munuux
mumI Icnun cana n bana
mitsu uixunin.
2
MItsxmI nun cup
ca anua judos unicama tim
ti xubunu
atsntcunxmumI Inun mItsu chIqun
cunuxun uIu. Nucn Papa Dios cunc
subI oquIn Isu uIu quIxun sInnquIn cu
unIn mItsu btsI btsI oquIn utI Icn.
UsuI Iu cumInu IstI uIn.
3
Uisa nt
nbi
Nucn Pupu DIos ImuInun ribi
unncmu Ixun cu usoquIn mItsu utI
Icn.
4
UsoquIun unIn utImocxunmi a
sInnun cunu usuI cu ItI Ic quIxun
mitsu cain.
$tQ%sUXfXQVKLQ8SLWDQ1XFsQ3DSD
'LRVDQXQLFDPDXQiQPLWLEDQD
EsuquInfIbI cu Jesusun un unnmIc
unicama cacxa:
CumubI ntn mItsub Ixun uIxun
xunmabi cana cuanuxun br, unan
btsi btsi ocxunmI u sInncunun, n
banacama mitsu uixunin.
5
Br cana
un n xu unu cuunIn, ub I. saquin
n cucxunbi camina mitsu achshI
JUAN15,16
232
nnbI uInuIfu cufunu cuunIn quIxun
ucatiman.
6
E ucutmubI cumInu n
cucx mus nuItucunIn.
7
UsuI IubI cunu
asrabi mitsu cain, upItuxmI cup
Icunun cunu x cuunIn. Ex cuuncbma
cu un unI uquIntI, Nucn Papa Diosan
Bru unshin Up, ux mItsub I utImu
Icn. Usu unbI cunu x cuunquIn u
xutI uIn.
8
An ca Nucn Papa Diosan
bunu cuucmu unIcumu utux cu uchuu
Ic quIxun unnmIunun, usuI cu mI
catamti, uni up nuituu ItI Ic quIxun
unnmIunun, Nucn Papa Diosan ca
mI sInncmu unIcumu utun uchu cup
castcuntI Ic quIxun unnmItI Icn.
9
EmI cutumtI sInncmu cup cu utux
uchuuIfu Icn.
10
En Pupunu cuuncmI
mItsun Istcncbtanma ca atun
uIsuI cufu mI cutumc uIsh unI up
ItI Ic quIxun unntI Icn.
11
An n
ntnu Ic unIcumu Ibuuc unshIn
utImunn upu cu custcunuxun uchoc
Icn. Usu uIn cu uxu mI cutumcma
unicamanribi, usaribiti ca atux castcun
c ItI Ic quIxun unntI Icn.
12
En u mItsu uIxuntI btsI bunucu
mufIbI nu unbI cumInu n bf
uixuncxunbi uisai quic cara quixun
cuucuntImu uIn.
13
AnbI cu Nucn Pupu
Diosan Bru unshin Up, an Nucn
Pupu DIosun sInnc ucumu unnc,
un mItsub Ixun, n mItsu uIxunc
bunucumu ux cufu uIsuIfu quIc Ic
quIxun mItsu unnmIunun uIsu
ucumux cufu up Ic mItsu unnmItI
Icn. An cu unbI sInncsu oquInmu,
Nucn Papa Diosan cacxuan cuac
ucumuIshI mItsu unnmItI Icn.
UnnmIunun cu uIsuI cufu n unIcumu
n ntnuux Iunun Nucn Pupu DIosun
ntnuuxfIbI ItI Ic quIxun mItsu
unnmItI Icn.
14
An cu n sInnc
ucumu unnquIn usufIbI oquIn mItsu
unnmItI Icn. An mItsu unnmIc
cup cumInu fubItI uIn.
15
En Pupun
u ux cu nunfIbI Icn. An sInnsufIbI
cu n sInun Icn, n cushIx cu un
cushIsufIbI Icn. Usu uIn cunu mItsu
can, un Bfu NunshIn Up un cu n
sInnc ucumu unnquIn usufIbI oquIn
mItsu unnmItI Icn.
Mas nuitutancxbi ca an unicama
FKXiPDUXDWDQLFXssQWLLFs
TXLi[D-HV~VTXLD
16
Enu mItsub ItuncxbI nttia
cumInu IstImu uIn. IxunbI cumInu
Itsumu nt
InshI IstcncuntI uIn. Anu

Nucn Pupu DIos Ic unu cunu cuunIn.
17
EsoquIun cucx cu un unnmIc
unicama rarinx canancxa:
Uisai quic bana cara, nu
mItsub Ituncx nttIu cumInu
IstImu uIn. IxunbI cumInu Itsumu
nt
InshI IstcntI uI", quianan, anu

Nucn Pupu DIos Ic unu cunu cuunIn"
quIc nx Ic?
18
Quianan uisa cupi
cufu Itsumu nt
InshI" quIux quIn?

Cananuna cuatima quiax canancxa.
19
A uccutsI quIxu cununIu
Enu mItsub Ituncx nttia camina
IstImu uIn. IxunbI cumInu Itsumu
nt
InshI IstcntI uI quIxun n

mitsu cac bana ui caramina cananin?
20
AsfubI cunu n mItsu cuIn, cup
cumInu mus nuItutI bunun msccanti
uIn. MItsxmI usuI ImuInun cu un
unIcumu cuntI Icn. Mus nuItutn
cxbI cumInu mItsux cup chumarua
tunI cuntI uIn.
21
Anan bac
nti ntn
ca xanu pa tani bntia. Usu unbI cu
nanipactancxun un turatsu isi
cana bac
an quixun sinani cuni,

chumashi tanquin, bfmu pu tunc u
manuia.
22
Usaribiti camina mitsux br
mus nuItutIn, ushbI cumInu Istcni
cunquIn chumushIfuu tuntI uIn, uinu
Ic unnbI sInunumItIsumu oI.
JUAN16
233
23
A ntn cumInu uIsuI quIc cufu n
mItsu cuc bunu nx Ic quIxun
ucnuxunmu uIn. Asrabi cana mitsu
cain, x quIcsubI oquInmI u uccxun
cu Nucn Pupu DIosun mItsu uxuntI
Icn.
24
Enun IxunbI cumInu x
quicsabi oquin au ubi Nucn Papa
DIos uccuncmu puIn uIn. Cu uct.
Nuccxun cu cuInfu cunun an
mItsu uxuntI Icn.
$[DDtQXQLFDPDPLQLVKFsXQLFDPDVDPD
FXVKLLUDFD-HVXFULVWRLFsTXLFsEDQD
25
Canan ca saquinribi Jesusan cacxa:
Btsi u uicsoquIn cunu n
unnmIsu tunc bunucumu mItsu
uixuan. Usu unbI cunu Itsumu nt
Icbtun btsI u ucsoquin uiquinma
up oquIn cuuquInmI unnun Nucn
Pupu DIos uIquIn mItsu uIxuntI uIn.
26
Usacbtun cumInu nun cup Nucn
Pupu DIosun mItsu uquInun uctI uIn.
EInshI mItsu u ucxunti canquinma
cumInu mItsnbI ub bunuquIn u uctI
uIn.
27
An ca asrabi mitsu nuibatia.
MItsxmI mI sInnun x cunu Nucn
Pupu DIosnuux u uI quIxun sInnc
cup ca an mitsu nuibatia.
28
Nucn
Papanuax cana n ntnu uacn. U
ushbI cunu n ntnuax amiribishi
Nucn Pupub I cuuntcnin.
29
cacxa:
AsbI cu, br camina btsi u
uicsoquin uiquinma usa ca
quIxnu up oquIn unnun nu bana
uixunin.
30
Bf cunununu ununIn, up
oquIn cumubI u unnquIn cumInu
bunu uIxuunun btsI ufIbI un. A cup
cunununu mI uctcnquinma, asrabi
cu usu Ic quIxun unnan mix camina
asfubI Nucn Pupu DIosnuux u uI
quIxun ununIn.
31
soquian cacxun ca Jesusan an
Usu uIn cufumInu bf puIn x
cana asfubI Nucn Pupu DIosnuux u uI
quIxun ununIn?
32
UnunIbI cumInu
bfbI cumxbI bIunI tsuquiquiani
umumI umumItun cuuntI uIn. Usai
camina bfbI bIunI cuuncunIn.
MIstxmI bIunI cuuncbbI cunu shI
Imu, Nucn Pupu DIos ux cu b Icn.
33
EmI cutumtmI chumushIfuu uIsh
upItux Icnun cana n banacama mitsu
uixuan. n ntnuax camina mitsux
nun cupu mItsumI nIshquIn unIn
utImoc Inuxun uIn. UsuI IbI cumInu
bntImu mI cushIcuntI uIn. An n
menu Ic unIcumu Ibuuc IcbI cunu
n unshIn utImunn upu usmon.
$tQXQiQPLFsXQLFDPD-HVXVDQ1XFsQ
Papa Dios ucxuan
17
1
UsuquIn un unnmIc
unicama cashI munmI bsuI
ab banaquin ca Jesusan an Papa
cacxa:
Papan, unun utI nt cu uuxu.
MIn cumInu x, min BchIc Ic,
bumucbI busquImItI uIn,
rabiquian camabi unin mix camina
asfubI cushIIfu uI quIxun unnun.
2
Min camina ui unicama caramina min
BchIc mI sInnmI, acamaxa xnibua
unbI mInun uIsh mIb Inun ImInun
can.
3
Ui unin cara mixshimi asrabi
DIos Ic, mI unnan minmi n menu
unun xu, unnc, a unicamaxshi ca
xnIbuu unbI mInun uIsh mIb ItI
Icn.
4
Mi uiquin unicama uixuanan cana
mInmI u unun quIxun n menu xu
ucumufIbI uquIn sn
on, mInmI
cacsabi oquin.
5
Usu uIn cumInu n
ntu unIcmu puIn uIn x Isabi oi
mIsufIbI Itcnun, mInu cuunIu
ImItcntI uIn.
6
MInmI usumu IcbI mI sInnmIc,
ucumu cunu uIsu cufumInu mIx uI
JUAN16,17
234
quIxun unnun bana uixuan. Min unio
ushu mInun IcbI cumInu mIu
sInnun ImIu. UsuquInmI ImIcx cu n
min bana uixuncxun cuati ax
quicsubI oI Iuxu.
7,8
MIn cucsabi
oquin cana n unicama bana uixuan.
uixuncxun ca asrabi ca quixun
utun sInnquIn usefubI cunu x mInuux
u uI quIxun unnun mIn cumInu
xuuc quIxun ununIu. Usu Ixun cu utun
ununIu, n utu uIxunc bunucumu ux
cu mIn sInnmIc Ic quIxun.
9
Atu sinani cana mib banain. An min
bunu cuucmu unIcumu cunu mI ucxu
niman. MInmI mInun Inun mI
sInnmIc unIcumu nIshI cunu mI
ucxunin.
10
UIcumux cufu mI sInunIu
acamax ca mimiribi sinania. Usaribiti ca
uicamax cara mimi sinania acamax ca
miribi sinania. En sInnsufIbI cu utun
sInun Icn.
11
n ntnu cunu x tIquImun, cana
mIb I cuunIn. Ex cuuncb ca atux n
ntnu bftI Icn. MIx uchuumu uIsh
upIfu Iunun cushIIfu Ixun cumInu
mInmI mInun Inun mI sInnmIc
unicama n bfuntI uIn. Ex mIb
Icsaribitia atux btsib nuibanani
achshI sInnuIshI uIsh uchshisa
Inun cumInu utu bfuntI uIn.
12
n
ntnu utub Ixun cunu mInmI
Innc unIcumu mIn cushnbI bran.
En brancxun ca acama achshinnbi
mI sInntI ncmu Icn. Usu unbI cu
achshI unI uxu usuI ItI Iu, un cunI mI
sInntI unxu, a uia min bana cuno
quicsabi oquin.
13
Bf cunu unu mI Ic unu cuunIn.
n ntnuux cuuncmu pun Ixun cunu
utu x IcsufIbItIu chumarua tani
cunun utun cuumuInun mI ucxunin.
14
En cunu ncumu mIn sInnmIc
bana up, ushI uIxunquIn unnmIu.
AnbI cu un n bunu cuucmu
unicamax atumi nishia, x Icsaribitia
atux n ntnu Ic uIshI sInncmu
uIn.
15
n ntnuami atu binun quixun
cana mi ucatiman. An min bana
cuacma unicamaxa atumi nishcbtun
bImI unshIn utImunn upun IbuutI
rabanan branun quixun cana mi atu
ucxunin.
16
En ucsaribi oquin
sInnquIn cu utun, an min bana
cuucmu unIcumun sInncsu oquIn
sinanima.
17
Usu uIn cumInu mIn
sInncsufIbI oquIn sInnan min bana
quicsubIIfu oshI Inun utu ImItI uIn.
18
Minmi n ntnu Ic unIcumu mImI
sInnun uquInun xusaribi oquin,
cunu n unIcumu mImI sInnun
unIcumu uquInun xutIn.
19
Atun min
bunu up oquIn unnquIn mIx cunc
subI oquInshI unun cunu n mIx
cuncsubI oquInshI uIn.
20
IxunbI cunu n unIcumuIshI mI
ucaxuniman. Atan bana uixuncxun
cuutu ux mI cutumtI unIcumufIbI
sInnquIn cunu mI ucutIn.
21
An n
bana cuati unicaman, mI cutumquin,
btsIn sInncsufIbI oquIn sInntI cup
cana mi ucatin. MIxmI b ImuInun
x mIb IcsufIbItIu nun sInnsufIbI
uIsh utux nub uchshIsu Inun cunu mI
ucatin. n ntnu Ic unIcumun,
asfubI cumInu mIn xuuc quIxun
unnuan atux btsIn sInncsu oquInshI
sinani, Itsu ushbI uchshIsu Inun cunu
mi ucatin.
22
Nux cananuna rab
ushbI
achshIshI uIn. UsufIbItIu utux Itsu
ushbI uchshIsuIshI Inun cunu x
mIsufIbI Ixun utxfIbIu sufIbI Inun
ImIun.
23
MIx b IcsufIbItI cunu x
utub uIn, atxa asrabi nuibanani
btsIn ucsaribi oquin sinani achshisa
Inun. Atxu usu uIn cu un mIn bunu
cuucmu unIcumun unntI Icn, asrabi
cumInu mIn xuuc quIxun. Unnan
ca, mI ucsufIbI oquIn cumInu un n
bana cuac unicama nuibati quixun
unntI Icn.
JUAN17
235
24
Papan, n nt unItIsumu pun uIn
cumInu nuIbuquIn mIsufIbI Inun mIn
cushI Inncn. Usu cunu x uI
quIxun Isnxu mInmI Innc
unIcumux unu x Ic unufIbI b ItI
cana cunin.
25
Papan, upIfu sInnu
cumInu uIn. Usu IcbI cu un mIn bunu
cuucmu unIcumun mI ununImu. AnbI
cunu n mI unun, un n bunu cuuc
unicamanribi ca asfubI cumInu mIn
xuuc quIxun ununIu.
26
Ex utub
ImuInun mIn nuIbucsaribitia
atxribi btsib btsib nuibananun
cunu uIsuIfu cufumInu mIx uIn quIxun
utu unnmIun. Usu Ixun cunu usubI
oquIn unnmItI uIn.
3ROLFtDQsDQ-HV~VELD
(Mt. 26.47-56; Mr. 14.43-50; Lc. 22.47-53)
18
1
Esoquin ab banaquin an
Papa Dios catancx ca Jess an
unnmIc unI mcn fub
ImuInun
achshi acama buani Cedrn cac baca
squic, u InubIunI ufI unu I upc
naratsu, anu cuancxa.
2
A nax ca anu
Jess ImuInun un unnmIc unIcumu
bfIbI ItsuI tIm
c Ixuun, Judas, an
Jess unI InntI, unfIbI unnc Iucxu.
3
Usu uIn cu un unnxun Judusnn,
judos sacerdotenn cushicamabtan
fariseo unicaman xuc policacun
suntfucumufIbI buncxu. Buncxun
rarinan bu r
nc bunmuInun
rafInn unun ucununtI mun xtoc
ImuInun I tuc ucumu buunx cu
Jessmi bbacancxa.
4
Ami bbaia ca,
bfmu usocuntI unnxunbI uIsoI
cufu uIu quIxun sInnquIn mramiquin
Jesusan atu cacxa:
Ui caramina baricanin?
5
Cacxun ca Jess, Nuzufetnu Ic
uni, a cananuna barin quixun
cacancxa. Usaquin cacxun ca Jesusan
atu cacxa:
Ex cunu u uIn.
Usai quimainun ca Judas, an Jess atu
InntI, ux utub Iucxu.
6
Ex cunu
umI mItsun bufIc u uI quixun
Jesusan cacx ca caxutan titiqui
cumxbI menu nIpucucxu.
7
UsuI Iu cu
umIfIbIshI Jesusun uctcancxa:
Ui caramina baricanin?
Cacxun ca:
Jess, Nuzufetnu Ic unI, a
cananuna bari quixun cacancxa.
8
Ex cunu u uI quIxun cunu mItsu cun.
Usu uIn cumInu mItsun bufIquIn b
Ic unIcumu n cuuntnun ntI uIn.
9
Atun bIxun utImocxun an
unIcumun umI sInntI ntI fubunun cu
Jesusan usoquin an biti unicama cacxa,
an bana, mInmI Innc unIcumu
achshInxbI cu mI sInntI ncmu
Icn" quIcsubI ou Inun.
10
Usaquin
cacbtan ca Simn Pedronn man
xtocu Ixun un xucnua biquin
sucefdotenn cushIcumun upun u
mmic uni, Malco cac, a an pab
mqueu Ic bIscucxu.
11
Usoiabi ca
Jesusan Pedro cacxa:
Min man xtoc u cu un xucnu
ufutcn. Ex n unIcumun bIcx
uIsumuIfu tmfutI n Pupu cuncb
cunu usuI ItI uIn.
-XGtRVVDFHUGRWHQsQFXVKLFDPDQ
DSXQXD-HV~VEXiQFDQ
(Mt. 26.57-58; Mr. 14.53-54; Lc. 22.54)
12
Usu uIn cu suntrucama, un comun
dunte ImuInun judos unIbunn xuc
polica acaman bixun Jess nacxa.
13
Usotancxun cu Ansnn xubunu
buncuncxu. Ans ux cu CuIfsnn
xunun pupu Iucxu. Iunun cu u bufIn
judos sucefdotenn cushIcumun upu
Iucxu.
14
CuIfs ux cu nuxnu upitax
bucunuan achshI unI bumutI cu usbI
ItI Ic quIxuun un judos upucumu
cuc u Iucxu.
JUAN17,18
236
$QXQiQFsPDLVD-HV~VLFs
quiax Pedro cma
(Mt. 26.69-70; Mr. 14.66-68; Lc. 22.55-57)
15
Jessu suntfunn buncb ca
SImn Pedfo ImuInun Jesusun unnmI
c uni itsi, atu nuibiani cuancxa. Axa
Pedrob cuanc uni ax ca sacerdotenn
cushIcumun upun unnc uIsh, Jessb
u upun xubu, cncnua me mnoc,
anu atsancxa.
16
Atsinia ca Pedronn
man brxun xcunuxun caancxa.
Usu uIn cu ux puun Jessb utsnc unI,
un sucefdotenn cushIcumun upun
unnc Ixun, an xcu branc
xanub banatancxun Pedfo utsnmIu
cxa.
17
Atsnmia ca an xcu branc
xanun Pedro cacxa:
Bra bcunc unI un unnmIc
unicama a achshImu cufumInu mIx uIn?
Amu cunu uIn.
18
Cutuncx cu mutsI uun upun u
mmic unicama policacamab tsi
rcaruax snamcb, Pedroribi atub
anuax snamacxa.
6DFHUGRWHQsQFXVKLFDPDQ
DSXQ-HV~VxXFi
(Mt. 26.59-66; Mr. 14.55-64; Lc. 22.66-71)
19
cushIcumun upuIfu un, ui cara isa an
unnmIc unIcumu Ic cunun uIsu bunu
cufu Isu unnmIuxu quIxun unncutsI
quIxun Jess uccxa.
20
Nuccxun cu
Jesusan cacxa:
En cunu cumubI unun cuumuInun,
c xubucumu
nuxun uixuanan anuxun Nucn Papa
Dios rabiti xubu anua judos unicama
tim
c, anuxunribi un
quinma unicama
bana uixuan.
21
Usu unbI cufumInu
uIsu cup ucutIn? An n cucxun
cuuc unIcumu cu uct. Atun ca au
cufunu n unnmIu quIxun ununIu.
22
Caia ca polica achshi a rapasu
nic an min caramina soquin
sucefdotenn cushIcumun upu n cuIn?
quixun caquin Jess cutashcacxa.
23
Usocxun ca Jesusan cacxa:
Ex utImutI bunuIu cuuquIn cumInu
uIsuI cufunu quIu quIxun cutI uIn.
UpItI bunuIu cumInu mtImu uIn.
24
Usu uIn cu Ansnn, Jess
namitancxun poIIcucumu sucefdote
nn cushIcumun upu, CuIfs, anu
buntunun quIxun xuucxu.
$QXQiQFsPDLVD-HV~VLFs
quixa Pedro cmtcan
(Mt. 26.71-75; Mr. 14.69-72; Lc. 22.58-62)
25
Usomainun ca Simn Pedro tsimi
snumtI Iucxu. SnamtIu cu uccun
cxa:
MIxfIbI cuInu n unIn unnmIc
uni achshImu uIn?
Cacxunbi ca umu cunu uI quixun
cacxa.
26
Quia ca an sacerdotenn
cushicaman apu u mxunc uni
achshi, an aintsia pabsconc, an
Pedro cacxa:
Nanua carana miribi a unicun
Ismu Ion?
27
umu cunu uI quixun catcancxa.
Usoquian cacbbI cu utupu bunucxu.
3ROLFtDQsDQ-HV~V3LOiWRQXEXDQ
(Mt. 27.1-2, 11-14; Mr. 15.1-5; Lc. 23.1-5)
28
Pcufucmu unshIu
xabarac
cbtun cu CuIfsnn xubunuu

poIIcunn Jess Romunuuxu uc upu,
Pilato, un xubunu buncxu. Usu uIn cu
u upuu un cuIbumu uIn, an xubunu
utsInI uchuxuInsu Puscuu ntn utI u
pItImu Ic quIxun sInunI judos unIcumu
unu utsunmu Icn.
29
Usu uIn cu PIIuto
an xubunuax chiquxun atu cacxa:
Au u cup caramina n unimi
munncunIn?
JUAN18
237
30
UchuuIfu Icmu cunununu mInu
bc ItsIumu.
31
Cacxun cu PIItonn cacxa:
MItsnbI cumInu buntuncxun
mitsun cuati bana quicsabi oquin, cara
uchuxu, cufu uchucmu Ic quIxun IstI
uIn.
Usu unbI cu mItsun upux quIu,
judos unIcumun cu unI utImu Ic
quiax.
32
Usai cana i cursocnu unin
mutscx bumunuxun uI quIxu Jess
quIsabi oi bamanun ca judos
unicaman usoquin Pilato cacxa.
33
Usu uIn cu judos unIcumu cubIunI
an xubunu atsntcnxun cunc
xa aia
Pilatonn Jess cacxa:
upu uIn?
34
MInbI sInnquIn cufumInu soquIn
ucutIn? BtsI unIn cufu uIquIn
mI cucmu Ic?
35
Ex cunu judos unImu uIn. Min
aintsinbi ca sacerdotenn cushicamab
tan nu mi baxa. Au u cufumInu un?
36
n ntnu Ic upu Inux cunu umu
uIn. Ex n ntnu Ic upu uIn cu judos
unIcumun bItImu cup n unIcumu
utub ucununtsIunxu. Usu uIn cunu n
ntnu Ic upu Inux umu uIn.
37
Cacxun cu PIItonn catcancxa:
Usu uIn cufumInu usfubI upu uIn?
Ex cunu upu uIn, mIn cucsabi
oi. UsuI Inux cunu n ntnu uacn,
Nucn Pupu DIosun sInnc ucumu
uiquin camabi uni canux. Uicaman
cufu uIsuIfu cufu u bunu Ic quIxun
unntIsu tunIu, un cu n bunu cuutIu.
38
Cacxun cu PIItonn Jess cacxa:
UIsu cufu mIn DIosun sInnc Ic?
-HV~VFDEDPDWLLFsquixa Pilato quia
(Mt. 27.15-31; Mr. 15.6-20; Lc. 23.13-25)
Usaquin catancx amiribishi man
chiququIn cu PIItonn judos unicama
cacxa:
En Iscx cu n unI utImu u
ucmu Icn.
39
Camabi baritia cana
Pascua ntn mitsxmi cuncsabi
oquin sipuac uni achshi chiquinin.
Usu uIn cufumInu n judos unIbunn
upu chIquntI cuncunIn?
40
Cacxunbi ca amiribishi munuma
cuncni banaquin judos unicaman
cacxa:
A uxunmu cu Buffubsshi chiquin.
Buffubs, ax ca an u mcamac uni
Iucxu.
19
1
Usu uIn cu PIItonn xubunu
atsntcnquin Jess rishquinun
quIxun suntrucama cacxa.
2
Cacxun
rishquitancxun cu upu Isu quIux umI
cuuIquIn suntrunn muxa mauti
otancxun maumianan up chupa
minann pucucsa aribi paumiacxa.
3
Usotancxun ca an bmnanu
niracquIn usnquIn judos unicaman
upu cu chumushI It cuquIn tuntsh
cacxa.
4
Usocb chiququin ca
PIItonn judos unicama cacxa:
En Iscx cu n unI uchucmu
Icn. Usu IcmI mItsun unnun cana a
btcnin.
5
soquian cacb ca Jessribishi
muxa mautioc mauanan chupa
mInunn pucucsu puuc uIsh chIquu
cxa. Chiqucbtun cu PIItonn judos
unicama cacxa:
A cn Icn, a uni.
6
Cacx ca sacerdotenn cushicama
ImuInun poIIcucumuxfIbI u IsI munumu
cuncni quiacxa:
I cursocnu ca matas, i cursocnu
ca matas.
JUAN18,19
238
En Iscx cu n unI uchucmu
Icn. Usu uIn cu mItsnbI buntunc
xun i cursocnu mutstun.
7
saquian cacxun ca judos unibunn
PIIto cucxu:
En unIx cu x cunu Nucn Pupu
Diosan BchIc uI quIu. Usu uIn cu uxu
suI bunuc unIx cu uc ItI Ic quIux
Moissnn cuno bana quicsabi oi
bumutI Icn.
8
Usu uIn cu x cunu Nucn Pupu
Diosan BchIc uI quIux quIu quIxun
judos unicaman uia cuati Pilato an
bmnun pquI uIsumuIfu fucu
acxa.
9
Racuti an xubunu atsntcnxun ca
Jess cacxa:
UInu Ic unI cufumInu uIn?
CacxunbI cu cmu Icn.
10
Cacxunmu cu PIItonn cacxa:
En mI uccxunbi caramina
ribi caiman? Ex cunquIn cunu mI
chIquntI uIn; x cunquIn cunu unun
mi i cursocnu mutsnun umItI uIn.
A cufumInu ununImun?
11
Nunu Ic Nucn Pupu DIos
cuncbtunmu cumInu mIn uIsubI
otsama. Usu uIn cu un mI Innc
unIcumu ux mIx IcsumuIfuI uchuxu.
12
Usoquian Jesusan cacxuan
PIItonn Jess chiqunti sinaniabi ca
judos unicaman munuma cunshoquin
cacxa:
Min n uni chiquanx camina
Romunu Ic upu Cesufb up ItImu
uIn. UInu Ic unIx cufu x cunu upu
uI quia, ax ca Csarb nishanancsa
ItI Icn.
13
Usaquian judos unicaman cacxun
Jess man chiqumitancx ca Pilato
unuxuun umI unI munncxun cuac
anu tsbuacxa. Anu tsti ax ca me
mnoquIun unu muxux nunc uIsh
hebreo banan Gabata cac, Iucxu.
14
Pascua nt im
IshI Inun u ntn pItI

anun mnoti ntun bufI xumfumuI
nun ca anu tsxun PIItonn judos
unicama cacxa:
A cn Icn, mItsun upu.
15
Cacxun ca cunshoquin cacxa:
Cu bumutI Icn, cu bumutI Icn. I
cursocnu ca matas.
En cufunu mItsun upu I cufso
cnu mutsmItI uIn?
Quia ca sacerdotenn cushicaman
cacxa:
Nun upu ItsI cu umu Icn. Csarn
xshI cu nun upu Icn.
16
Usaquian cacancxun cu PIItonn
atnbia i cursocnu mutsnun quIxun
cacxa. UsoquIun PIItonn cacxun ca
judos unicama cuncsabi oquin
suntfucumun Jess buncxu.
,FXU~VRFsQXD-HV~VPDWiVFDQ
(Mt. 27.32-44; Mr. 15.21-32; Lc. 23.26-43)
17
Buncxun ca Jesusan abi anua
mutscuntI I cufsoc Ibianquin Calvario
cuc mut, hebreo banan Glgota cac,
unu buncxu.
18
Buanx bbuc cu suntfu
caman Jess i cursocnu mutstuncxun
nitsancxa. Usoquin ca rab
uniribi, btsi
umo unun btsiribi amo i cursocnu
mutstuncxun nitsancxa, Jess a
nb
tsI Inun.
19
UsocumuInun cu PIItonn
cunomitancxun i cursocnu sai quic
bunu mutsmIucxu: Jess, Nazaretnu
Ic, judos unIcumun upu".
20
Usu uIn cu
GIgotu mut unuxuun Jess I cufsocnu
mutscunc, uxu JefusuIen ufumu uIn,
rarinxa umainun rarinxribi cuanquin
judos unicaman a bana cunoc isacxa.
A bunux cu hebfeo bunun unun, latn
bunun unun, gfIego bunnfIbI cunoc
Iucxu.
21
Usoquian cunoc uIn cu judos
sucefdotenn cushIcumun PIIto cucxu:
Judos unIcumun upu cu" quIxun
cunoxunmu cu ut. Usoquinma ca
JUAN19
239
axa, x cunu judos unIcumun upu uI
quic, u cu nx Ic" quIxun ut.
22
En cunomIc bunu ux cu usubI ItI
Icn.
23
UsuquIun un cu fub
ImuInun fub
suntrunn Jess i cursocnu

mutstuncxun mtcananquin an
chupa biacxa. An chupa bitancx ca
chupa itsi cxquinma tp
xuinshi
pauc,
24
a bitsi canancxa:
Tucatima ca. UIn cufu u tufI bItI Ic
quixun isti cananuna uratsu pain
nIquIn tuntI uIn.
Nucn Papa Diosan bana cuno, axa
suI quIsabi oquin ca suntarucaman
ucxu: uratsu pain niquin tantancx
cu n chupucumu mtcununxu".
25
Jess usocamainun ca an tita
ImuInun un tItun xucn ImuInun
CIeofsnn xunu Mufu ImuInun Mufu
Magdalena, ucumux unuu Jess musts
c i cursoc u ufumu Iucxu.
26
Usa
uIn cu Jesusun un tItu u ufumunuu
Isunun un unnmIc unI uchshi aira
nuibac a, a rapasunua isquin cacxa:
Titan, ux cu mIn tu ItI Icn.
27
Cunun cu un unnmIc unI ufIbI
cacxa:
Ca is, ux cu mIn tItu ItI Ic quixun.
Usoquian Jesusan cacsabi oquin ca
un Mufu un xubunu Inun buncxu.
-HV~VEDPD
(Mt. 27.45-56; Mr. 15.33-41; Lc. 23.44-49)
28
Usu uIn cu Jesus, n utI ucumu
cunu cuu quIxun ununI Nucn Pupu
Diosan bana cuno quicsabi oi,
cana shimain quiacxa.
29
Quia ca
mun xunpunuu vIno cuchuc bucac
uIn, tsatimi rnmenc xapusa u ami
chabtancxun bufuxun umIucxu.
30
AmIcx cu Jess vIno cuchuc
utuncx, n utI u cunu cuun
qui ttbutishi bamacxa.
6XQWiUXQsDQ-HV~VPDQs[sWRFsQDtQ
SLFKiQSXUXQXi
31
Pascua nta im
IshI ItI uIn cu u

nt
xa btsi ntsamaira anun u

mtImu uIn, i cursocnu mutsc
unIcumu unubI ItI judos unIcumun
cuunmu Icn. Usu Ixun cu PIIutonun
un suntrucama i cursocnu Ic
unicama an xo tc
nmianan i cursoc
nua biminun cacxa.
32
Cacxuan xucx
cuunxun cu suntrunn Jesscun
mutsc unI fub
a btsi pain
utuncxun btsiribi an xo tc
ancxa.
33
UsobtsInI JessfIbI uI uxunbI cu
asfubI bumuc IsquIn umu Icn.
34
AIumubI cu suntfu uchshininshi
un pIchnpufu umoshI mun xtocn
chachiacxa. Usocx cu ImI unpxb
mscc Ibucxu.
35
Asrabi n
ucumu Is Ixun cunu n bunu
cunoin. En cunoc bana nx ca
asrabi cmcmu Icn. Usa ca quixun
unnquIn cunu n bunucumu mItsu
cunoxunin, mitsnribimi asrabi ca
usuI Iucxu quIxun unnun.
36
Nucn
Papa Diosan bana cunosabi oi ca n
ucumu Iucxu. Ax ca sai quia: An xo
achshibi ca tc
ntImu Icn". A bana

quicsabi oquin ca unbi an xo
achshibi tc
unmu Icn.
37
sairibi ca
cuno bana quia: Tarotancxun ca an
uccumun IstI Icn".
-HV~VPDWiQDsFsQXPsQtRFDQ
(Mt. 27.57-61; Mr. 15.42-47; Lc. 23.50-56)
38
AfImuteu munu Ic unI, Jos, an ca
Jesusun bunu cuuc IxunbI judos
unicamami racu
quin ubi x cunu

Jesusun bunu cuuc uI quIxun cmu
Icn. Usu Ixun cu bumuc Jess
buntIsu tunquIn PIIto usbI cufu
ItI Ic? quIxun uccxa. Nuccxun
cu PIItonn, usbI cu, cu buntun
quixun cacxa. Cacxun ca bamac
JUAN19
240
bIbIunquIn Jess buncxu.
39
BunmuI
nun ca Nicodemo axa im
cuanx
Jessb bana, unfIbI InntI fo mIffu
focun Ioe fo mscuc, treinta kilosa
bacxa.
40
Usotancxun ca Josbtan
Nicodemonn judos unibunan bamac
manuxun unI ucsabi oquin, Jess
InntI fo mscuc unun uc chupu,
anun rabancxa.
41
Usoquian Jess
mnoc uIn cu I cufsoc ufumu unu I
upc nafutsu mutnu Iucxu. Anu ca
me nac achshi anu uni bamaia
mnotI uc unbIu unu unI mnocma
pun Iucxu.
42
A quInxu ufumu uIn cu
Puscuu nt uun utux u ntn tuntItI
cup unu fucntuncxun Jess
mnocxa.
%DPD[EL-HV~VEDtVTXLD
(Mt. 28.1-10; Mr. 16.1-8; Lc. 24.1-12)
20
1
Domingo nt pcaracma
unshI cu Mufu MugduIenu ux
anua Jess mnoxanc quini isi
cuancxa. Cuanx bbaquin iscxbi ca
anan quini xpuxanc mapara ax
fucunuc Iucxu.
2
Usobiani bntishi
ubquIunI cuunxun cu un unnmIc unI
aira Jesusan nuibac, acun Simn
Pedro cacxa:
UnIn supI cu Nucn Ibu quInInuu
bIbIunquIn bunxu, uInu cufu bunxun
fucnxu cunununu ununImun.
3
Cucx cu Pedfob Jesusun unnmIc
uni itsiribi anua Jess mnoxanc
quInInu ubquiani cuancxa.
4
Cuanbi
ca Pedro axa munu cuanmainun btsi
axira pain rcu
nquiani cuanx quininu

bbacxa.
5
Bbai xnIfcti ttbuquin
quInI nusquInbI cu umonan anun
rabnxanc chupa ashi anua isacxa.
IsbI cu quInInu utsunmu Icn.
6
Atsnc
bmu cu SImn Pedfo ux tsIncuutsInI u
ax pain quininu atsancxa. Atsnxun ca
chupa anun Jess rabnxanc, ashi
isacxa.
7
Isunun cu unun mufbunxun
c paun aribi btsi chupabma
cupncsu uIsh umo fucc isacxa.
8
Iscbbi ca ax paan rcu
ncuatsinc
uni axribi quini mu atsnxun asrabi
cu Jess numu Ic quixun isacxa.
9
A u isquinbi ca a rabtan Nucn Papa
Diosan bana cuno, bamatancx ca ax
busquItI Ic quIxu quIc, a uisai quic
cufu quIxun unnmu Icn.
10
UnnquIn
mubI cu Jess quInInumu Ic obIunI un
xubunu cuancxa.
0DUtD0DJGDOHQDQsDQ-HV~VLVD
(Mr. 16.9-11)
11
Usu uIn cu u unI fubtuxu cuunmuI
nun utcanx Mara quini rapasu
niracti an nam
isnux ttbuti an
bunan mscacxa.
12
UsuI IquInbI cu
quInI mucu ngeI fub
, chupa uxuira
uxu pauaxa, unu Jess fucnxuncnu
un muxc Icu btsI ImuInun un tu
Icu btsiribishi tsc isacxa.
13
Iscxun cu ngeInn Mufu cucxu:
Uisacatsi caramina ini bunan
mscutin? quixun.
Cacxunbi ca Marann catcancxa:
UnIn cu quInInu utsnxun n Ibu
bucufubIunquIn bunxun umunu
fucnxu, uInu cufu fucnxu cunu
ununImun.
14
Cai caxu bsui cuainacquinbi ca
Jess a caxu nic isacxa, isquinbi ca
ux cu Jess Ic quIxun unnmu
Icn.
15
Unncxunmabi ca Jesusan
Mara cacxa:
Uisacatsi caramina ini bunan
mscutin? Ui caramina barin?
Cacxunbi ca an na branc uni isa
quIxun sInnquIn Mufunn cucxu:
MIn bunxun cumInu bItsI cuunun
uInu cufumInu fucun cutI uIn.
16
Mara saquinshi.
Cacx cuainacquin ca Marann
ratquin, hebreo banan Raboni
JUAN19,20
241
cacxa. A banax ca an uni u
unnmIc quI quIc Icn.
17
Usaquian
cacxun ca Jesusan Mara cacxa:
E fumxunmu pun cu ut, n
Pupunu cunu cuuncmu puIn uIn.
Cuantancxun cu suquIn n
xuc
ncama catan: An cu cuxu, x

cunu n Pupu uxu mItsun PupufIbI unu
cuanin. Ax n Pupu DIos uIsh cu mItsun
Pupu DIosfIbI Icn.
18
Usoquian Jesusan cacsabi oquin ca
Mufu MugduIenunn un unnmIc
unicama atunu cuanxun:
En cunu Nucn Ibu Isun quixun
canan Jess quic banacama atu
uixuancxa.
$tQXQiQPLFsXQLFDPDQ
-HV~VEDtVTXLFsLVD
(Mt. 28.16-20; Mr. 16.14-18; Lc. 24.36-49)
19
Anan Marann Jess ispunc
domIngo nt untnbucb ca an
unnmIc unIcumux, xubu achshinu
tim
ax judos unibumi racuti

umaquin xpuux Iucxu. Anuu uIn,
atu nb
tsi niracquin ca Jesusan

cacxa:
Cana uan, chumushIfuu cu Icun.
20
soquin caquin ca an mcn rab
IsmIunun un pIchnpufufIbI IsmIucxu.

IsmIcx cu un unnmIc unIcumu
Nucn Ibu IsI shImniocati cuancxa.
21
Cunia ca amiribishi Jesusan atu
cacxa:
ChumushIfuu cu Icun. En Pupun
umIu sInnun unIcumu uquInun
xusufIbI oquIn cunu mIu sInnunmi
unIcumu uquInun mItsu xutIn.
22
Canan ca cubitan atumi unpuquin
atu cacxa:
Upu cu Icun.
23
Mitsnmi tr
ncx ca
uxu uchuc unIn uchu tf
nc Iu. Usa
unbI cu mItsnmI tf
ncxma a unin
uchu tf
ncmu Iu.
7RPiVQsDQ-HV~VEDtVTXLFsLVD
24
Anuu Jess utub ImuInun cu un
unnmIc unI uchshI Toms, IcbI
rab
bac
un Ic GemeIo cuquInfIbI
anc, ux utubmu Iucxu.
25
Usu uIn cu
Jess cuanc caxua aia, an Jess
isccumun Toms cucxu:
Nucn Ibu cunununu Isun.
Cacxun cu Tomsnn cucxu:
An mcn rab
anua rabun
mutscunc IsquIn unu n mcn fbun
tIcnun un pIchnpufunu n mcn
atsnmiquin tanxunma cana asrabi ca
ux Nucn Ibu Ic quIxun sInunImun.
26
Jess basquixanca achshi semana
uIn cu un unnmIc unIcumu umIfIbI
shi achshi xubunu tim
c Iucxu. A
ntn cu TomsfIbI utub Iucxu. Usa
uIn cu xubu xpuc unbI utu nb
tsi
niracquIn Jesusun un unnmIc
unicama Cana uan. Chumashirua ca
Icun cacxa.
27
Atu catancxun ca
TomsfIbI cucxu:
Min mcn rbun ca nu ticat, n
mcn rab
ribi ca is. En pIchnpufunu

min mcn atsnmiquin ca tan. Ex cunu
umu uI quIxun sInnxunmu cu x cunu
asfubI Jess uI quIxun sInun.
28
Cacxun cu Tomsnn mix
camina asfubI n Ibu Iunun n
DIosfIbI uI quixun cacxa.
29
Cacxun
ca Jesusan cacxa:
Toms, bf cumInu busquIc
isquin, asfubI cunu n Pupu DIosnuux
u uI quIxun ununIn. An IsquInmubI,
asfubI cunu x u uI quIxun sInnc
uni, u cu Nucn Pupu DIosun chumu
shirua tani cunun ImIu.
Au cup carana n bana
cuno quixa Juan quia
30
Usu uIn cu unIn ucmu u ItsuIfu
Jesusun un unnmIc unIcumun Isnun
ucxu, n quIfIcunu cu Jesusun
JUAN20
242
ucama camaira cunocmu Icn.
31
Jess ax ca asrabi Cristo, Nucn Papa
Diosan BchIc Ic quIxun ununImI umI
catamti mitsux xnIbuu unbI Nucn
Pupu DIosnun Inun cunu n bunucumu
cunon.
$tQXQiQPLFsXQLFDPDPsFsQDFK~VKL
LPDLQXQUDE
PLD-HV~VFKLTXLUDFsWsFsDQ
21
1
UsuI Ituncxu un unnmIc
unIcumu TIbefIus cuc pufn
pupu cub uIn cu Jess utumI pusquI
tcnI suI Iucxu:
2
Anu ca Simn
Pedro, Toms IcbI fub
bac
un Ic
Gemelo caquinribi anc, u ImuInun
Natanael, GuIIIeunu Ic Cun cuc
munu Ic, u ImuInun Zebedeonn
bchic rab
ucumub Jesusun unnmI

c uni rab
ribishi tim
c Iucxu.
3
Anuxun ca Simn Pedronn cana
tsatsa ricani cuani quixun rari
cacxa. Cacxun ca nuxribi cananuna
mib cuani quixun cacancxa.
Cabiani nuntinu cruquiani conxun
fIcnquInbI cu tsutsu uchshIfubI bImu
Icn.
4
BItsmu IntI uncIshI
pcaraxun ca Jess masinua nic
iscancxa, isquinbi ca, ux cu Jess Ic
quIxun unncunmu Icn.
5
Unncxun
mabi ca Jesusan atu cacxa:
Tsutsu cufumInu bIcuncmu uIn?
Cacxun ca cunununu bIcmu uI
quixun cacancxa.
6
Usaquian cacxun
ca Jesusan nunti rapasu mqueu ca
mitsun rica nanpat, anua camina tsatsa
bItI uI quixun cacxa. Cacxun ax
quicsubI oquIn nunptancxun ca rica
niancxa. NInqunbI cu uIsumuIfu Ixun
tsutsun IoIu brucasmacxa.
7
Usocb
tun cu un unnmIc unI uchshi, aira
nuibac, an ux cu Nucn Ibu Ic
quixun Pedro cacxa. Cacxuinshi
pxun nunc un chupu bIxun puutun
cx ca Pedro nuntinuax bacanu
Ibquiani Jessnu cuancxa.
8
CuunmuI
nun ca rarininshi Jessnu bbati cien
metfosu Ixun un fIcu tsutsu buquic
munuishi buani cuancxa.
9
Usu uIn cu
musInu utun nuntI ufutuncx cbu
cuatsini uquinbi tsi bpubucnua tsatsa
xuIu Isunun pnfIbI Isucxu.
10
Isia ca
Jesusan atu cacxa:
BfmI bIcunc tsutsu ItsumushI cu
bxun.
11
Cacxun ca Simn Pedronn
nuntInu Ifuxun, ciento cincuenta y tres
tsutsu chubu buquIc Ic, atun rica
nriobtsinquin masinu bacxa.
BcxbI cu tsutsu chubu ItsuIfu unbI
utun fIcu nufsquIumu Icn.
12
Usoia ca
Jesusan ca pi ucan atu cacxa.
CacxunbI cu un unnmIc unIcumu
achshinnbi, nx cu Nucn Ibu Ic
quIxun cumuxunbI unnquIn, ui
cufumInu uIn? quIxun ucmu Icn.
13
Usu uIn cu Jesusun utu fupusu
niracquIn pn bIxun utu Inntuncxun
tsutsufIbIshI Inncxu.
14
Usai ca Jess
bamaxbi basquitancx rabti pain
Ituncx un unnmIc unIcumumI
amiribishi chiquiractcancxa.
Simon Pedronan s[FDQDDVpUDELPLPL
sinanin TXL[XQ-HV~VFD
15
Pia sn
nc ca Jesusan Simn Pedro

cacxa:
Jonsnn bchic, Simn, min
ucumu sInncsamaira oi caramina
mI sInnquIn nuIbutIn? Cacxun ca
cacxa:
En Ibu, mIn cumInu ununIn, n
cana mi nuibatin.
Quia ca cacxa:
En cufnefo buc cu pImInuxun ut.
16
Catancxun ca amiribishi cacxa:
Jonsnn bchic, Simn,
cufumInu nuIbutIn?
Cacxun ca catcancxa:
En Ibu, mIn cumInu ununIn, n
cana mi nuibatin.
JUAN20,21
243
Quia ca cacxa:
En cufnefo cu pImInuxun ut.
17
Rab
oquin catancxun cu umIfIbI

shi catcancxa:
Jonsnn bchic, Simn,
cufumInu nuIbutIn?
Rab
ImuInun uchshi oquian cufu

mInu nuIbutI quixun cacxun ca
Simn Pedronn uIsotI cufu
ItsoquIn ucutIu? quIxun sInunI mus
nuituquin cacxa:
En Ibu, min camina camabi u
ununIn. Usu Ixun cumInu n cunu mI
nuIbutI quIxun ununIn.
En cufnefo cu pImInuxun ut.
18
AsfubI cunu n mI cuIn, bn uIsh
camina minbi chupa pauanan uinu
caramina cuainsa tani anu cuancn. Usa
unbI cu xnIIfu ushmI mshputIu unI
itsin chupa paumixun uinu caramina
cuuInsumu tunI unubI mI buntI Icn.
19
An, usuI cunu bumutI uI quIxun
unnun bumuIbI umI sInnquIn
nquinma cana Nucn Papa Dios
cunmItI uI quIxun unnun ca Jesusan
usoquin Pedro cacxa. Catancxun ca
x cuncsubI oshI cu It quixun
cacxa.
$tQXQiQPLFsXQLDFK~VKL, a Jesusan
nuibac, a ui quic bana
20
Usoquian cacx caxu bsui cuainac
quin ca Pedronn a nuibairac an
unnmIc unI, Juan, an Jess nuibiania
isacxa. Ax ca an abtan pi a rapasu
tsxun uIn cufu unI mI InntI Ic
quIxun Jess ucxanc, u Iucxu.
21
A uni isquin ca Pedronn Jess
uccxa:
UIsuIfu cufu n unI ItI Ic?
22
ImItIsu tunquIn n ImIc
xu x
utcntamainun n unix n ntnu
tscbbI cumInu uIsu cup cufu usuI Iu
quixun sinani bntImu x cuncsabi
oshI ItI uIn.
23
Usaquian cacxun cuaxun ca an
Jesusan bana cuac unicaman a uni
supI cu bumutImu Ic quixun
sInnxun chunIocxu. Usu unbI cu
Jesusan Juun cu bumutImu Ic
quIxun Pedfo cmu Icn. Caquinma
ca soquinshi cacxa: ImItIsu tunquIn
n ImIc
xu x utcntamainun n
unix n ntnu tscbbi camina uisa
cup cufu usuI Iu quIxun sInunI
bn
tImu uI" quIxun.

24
Ex Jesusun unnmIc unI uchshi
Ixun cunu n u cumubI uIquIn
cunon. En cunoc banacama nx
ca asfubI Ic quIxun cunununu
ununIn.
25
En mItsu uIxunc bunu n
ImuInun cu btsI ucumufIbI Jesusun
ucxu. A ucama uiquin achshi
achshi cunocxbi ca a quirica
camabi menu sn
ntImu Icn. Ashi.

JUAN21
244
$tQ%sUXfXQVKLQ8StfXFsQ3DSD
'LRVDQXQLEsLWL
1
1
Telo, n mI u puIn bunmIc
quiricanu cana Jesusan nanu
cuuInsumu puIn Ixun ucumu u
uiquin mi cunoxuan.
2
An ca nanu
cuuInsumu puIn Ixun Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn UpItun uquInc
xun an an bana unicama uixunun xuti
unicama casacxa. Acamax ca an
unnmIc unI Iucxu. Castancxun ca
uu cufu utI Ic quIxun unnmIucxu.
3
UsoquIn u utuncx bumuxbI cu
basquiacxa. UsuI Ituncxun ca, ax ca
asrabi basquiaxa quixuan an casc
unIcumun unnun, ux uchshi
ImuInun mcn fub
ntn nt
ax
nt
ax atumi chiquiracacxa. Usai

IquIn cu uIsuIfuI cufu unI Nucn Pupu
DIosnun ItI Ic quIxun utu unnmIu
cxa.
I. -(586$/(18$;$$118&13$3$
',26$1%$1$&8$&81,&$0$
7,0$(1.4-8.3)
4
Nunu cuuInsumu puIn Ixun cu
Jesusun un unnmIc unIcumu, an uni
bana uixunun xutia casc, a cacxa:
Jerusalnuax cuanxunma pan ca
unuxunbI n Pupu DIosun cucsabi
oquIn n mItsu uIxunc u puIn cun.
5
AsfubI cu Juunn unI unpuxun
nashimiacxa. Usu unbI cu Itsumu nt
Icmu unshI Nucn Pupu DIosun un
Bfu NumshIn Up mItsubu Inun xutI
Icn.
-HV~VQDtQXFXDQ
6
Usatancxun ca btsi ntn ab
tim
ax bucuxun an uni bana uixunun

xutia casc unicaman Jess cacxa:
Nucn Ibu, nux cananuna Israelnn
rbnquI uIn, nun upu ushbI cu nun
uIntsImu Icn. Usu uIn cufumInu bf
nun aintsi achshI nun upu Inun
mnotI uIn?
7
Cacxunbi ca Jesusan atu cacxa:
En Pupu DIosun cu un sInncsabi
oquIn uInsufun cufu usuI ItI Ic quIxun
mnocxa. UInsufun cufu usuI ItI Ic
quIxun cumInu mItsun ununImun.
8
Usa
unbI cumInu Nucn Pupu DIosun Bfu
umshin Up mitsunu ucb an
cushiu IcuntI uIn. An cushiu Ixun
cumInu mItsun n bunu unIcumu
uIxuntI uIn, Jerusaln manu, Judea
mecamanu, ImuInun SumufIu menu,
ImuInun cumubI menu cuunquIn.
9
EsuquIn un unnmIc unIcumu
cashI cu utun IsmuInunbI munmiquishi
na cuinan mapucx istcntimoi
nt
acxa.
10
UsuI Iu munmI bsuquin
isabacbbi ca uni rab
tari uxua
pauc atu nb
tsI Iucxu.
11
Usu Ixun
ca atu cacxa:
GuIIIeunu Ic unIcumu, auaquin
cufumInu munmia isabatin? Jess, axa
br nanu cuanc, nx ca mitsnmi
-(68&5,67211&$,6&81,&$0$86$,,$
245
cuania iscsa saribicuatsini utcnuxun
uIu.
Jesusan casc unicaman
DWXEsLQXQ0DWtDVFDtVD
12
saquian a uni rabtan cacx ca
OIIvete cuc mut unuuxu Jess nunu
cuanc, unuux un unnmIc unIcumu
Jerusalnu riquiancxa. Olivete anuax
Jerusalnu bbati ca rab
kilmetrosa
Iucxu.
13
Riquianx Jerusalnu bbutun
cx cu unuu utux Ic xubunu utsunx
munmIu Ic cutu ItsI unu cruacxa.
Atux ca Pedro, Jacobo, Juan, Andrs,
Felipe, Toms, Bartolom, Mateo,
Alfeonn bchic Jacobo, Simn axa an
aintsin rabanan nc, u ImuInun
Jacobonn xucn Judas, ucumu Iucxu.
14
A unIcumux cu utxu IcsubI oI I,
Jesusan xuc
untu ImuInun un tItu

Mufu ImuInun btsI xunucumubribi
tim
ax ami sinani Nucn Papa Diosb

banacxa.
Jesusan casc unicaman
DWXEsLQXQ0DWtDVFDtVD
15
Usu uIsh cu unu tIm
ax Jesucristomi
sInnc unIcumu ux cIento veInte
xuc
nsu Iucxu. Usu uIn cu Pedfonn

atu nb
tsi niruxun cacxa:

16
En
xuc
antu, saquin cana mitsu cain.

Nucn Papa Diosan Bru umshin
UpItun sInnmIcxuan Davidnn cuno
bana quicsabi oi ca Judas, an Jess uni
bimic, ux Iuxu.
17
Judus ux cu nucumu
cunbia Jesusan an bana uixunun
castancxun unnmIc Iuxu.
18
Usa
IxunbI cu Jess unIn bInun uquIntunc
xun a cupa bic curquinn me
bitancxbi, un utImu u uc cup uxbI
umi nat
quIquIn un pucucumu untcai

bamaxa.
19
Usuu Ic cuuxun cu
JefusuIenu Ic unIcumun u me
Acldama caquin anaxa, ax ca atun
bunun ImI Me quIc bunu Icn.
20
Salmos quiricanua cuno bana axa
sai quicsubI oI cu Iuxu:
An xubux cu nc ItI Icn, anu ca
uxbI ItImu Icn.
ImuInun cu suIfIbI quIu:
BtsI unIn cu un nc u mtI utI
Icn.
21
Enu cu un Jesusun nub Ixun u uIu
nubtun Isc unI fufI Icn.
22
Usu uIsh
cu utux Juunun nushImIu usha ax
nunu cuuntumuInun nub Iuxu. Usa
cup ca a unicama achshinxa Jess ax
ca bamatancx basquitcanxa quixun
nun ucsaribi oquin unicama uixunux
nub bIfununtI usbI Icn.
23
Pedronn soquin cacxun ca anu
Ic unIcumun fub
uni, Jos, Bufsubs

cuquIn unc Icbia Justo caquinribi
anc, acun Matasribi casacxa.
24,25
Usotancxun ab banaquin ca
Pedfonn Nucn Ibu DIos cucxu:
An nubtun mI u uxunun mIn
cusc ushbI cu Judus mI u
uxuunxmubI un uchu cup unu ux
cuanti anu cuanxa. Usu uIn cumInu
cumubI unun un nuItunn sInnc u
unnc Ixun, min n uni rab
uiira
cufumInu Judusnn u mtI unun cusu
quIxun nu IsmItI uIn.
26
Catancxun cu uIx cufu ItI Ic
isnuxun uratsu pain niquin tancxa,
tuncxbI cu Mutus Iucxu. Usaquian
cusc uIsh cu Jesusun un bunu
uixunun casc uni mcn rab
ImuInun uchshi, acamab Matas

biranancxa.
fXQVKLQ8StDtQXQLFDPDQXXi
2
1
Usu uIn cu Pentecostes cuc nt
ucb JefusuIenu Ic uchshi
xubunu tim
ax axa Jesucristomi
catamc unicama bucacxa.
2
Anu
bucuxun cu suun up IcsuI bunucuu
tsinia nanuax aia cuacxa. Cuacxbi ca
HECHOS1,2
246
anua bucuc xubu nam
camabi
tsitsiarati sharati banacxa.
3
UsuI IshI
ca tsi r
nfucsu uIsh fquiabati anu

Ic unIcumun muxcnu cruacxa.
4
Usacbshi ca Nucn Papa Diosmi
cushII un Bfu NumshIn UpItun ImIcx
unu Ic unIcumux btsI btsI bunun
banacxa.
5
Usu uIn cu uxu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oI IIsu tunc judos
unicama, ax btsi btsi menuax Judea
menu uax Jerusalnu tsocxa.
6
A
unicamax ca xubunu bucaxa btsi btsi
banan axa Jesucristomi catamc
unicama banaia cuabiani a xubunu
tim
nux riquiancxa. Riquiani bbai

timcamoquIn u xubunu Ic
unicamaxa banaia, atun banasabi
cumuxunbI cuutI cu fututI sInncusmu
cxa.
7
SInncusmuI cu utun bmnan
pqui ratuti canancxa:
Galilea menuaxa uc unishima
cara axa xubunu tim
ax banac
unIcumu nx Ic?
8
Usu IcbI cufununu
btsi btsi ntnuux u IxunbI utun
bunu nun bunusubI Ic cuutIn? Uisa
uIsh cufu usu ItI Ic?
9
Nux cananuna
Partia, Media, Elam, Mesopotamia,
Judea, Capadocia, Pontus, Asia, a
mecumunuux uc uIn.
10
ImuInun
cananuna Frigia, Panlia, Egipto,
ImuInun AffIcu menu Ic mu fufI
CIfene ucu Ic unuux uc uIn,
ImuInun cunununu Romu munu Ic
judos unIcumu ImuInun furinx
judosmu unI IxunbIu un usuI judos unI
ItI MoIsesnn cuno bana quicsabi
oquIn uc uIn.
11
ImuInun cunununu
Cfetu cuc nusnu Ic ImuInun AfubIu
cuc menu Ic unIcumu uIn. Usu IxunbI
cananuna n unicaman, uisaira oquin
cufu Nucn Pupu DIosun u uIu quIxuun
uia nun banan quicsai quia cuatin.
12
UsuI Icb cu cumxbI fututI
sInncusmuI cununcxu:
UIsu uIsh cufu usu ItI Ic?
13
Usaia quicbbi ca rarinx ami cuai
u bata xaxbi sapi ca pa
ncanxa
quiax canancxa.
7LPsFDPssRFsXQLFDPD3HGURQsQFD
14
Canancb cu Pedfo ub Ic mcn
rab
ImuInun uchshi unib nirui

Judos unIbu ImuInun JefusuIenu
Ic unIcumu, mItsnmI unnun cu n
mitsu camainun cuat.
15
Mitsun
sInncxu n unIcumux pu
nc unbI
cu bufI xumfucmu puIn uIn userabi
pa
ncmu Icn,
16
An Nucn Papa Dios
quic bana uni uixunc uni, Joel cac,
an cuno bana quicsubI oI cu suI Iu.
A banax ca sai quia:
17
Nucn Ibu DIosun cu cuIu: Mecama
ccmu puIn uIn cunu
unIcumunu n Bfu NumshIn Up
utub Inun xutI uIn. Xucxun ca
Israel unicama, xunu ImuInun bbu,
unbI x quIu bunu unI uIxunuxun
uIu. ImuInun cu bnbu unIcumun
fIbI n IsmIcxun u Isnuxun uIu.
Caniacc unIcumunfIbI cu n
umIcxun numnuxun uIu.
18
UsufIbI oquIn cunu un n bunu
cuuc bbu ImuInun xunu, aba
Inun n Bfu NumshIn up Innu
xun uIn. Inncxun cu uIquIn
unI uIxunuxun uIu.
19,20
En ImIcx
mecumu ctI nt Icmu pun uIn
cana a isia ratti u nanua
unIcumu IsmItI uIn. Usonan cana
menuufIbI unIn sInncmu u, imi
ImuInun tsI ImuInun tsIn cuIn,
ucumufIbI IsmInuxun uIn. ImuInun
cu bufI bnquInuxun uIu. Bari
bnquImuInun cu ux ImIsu
Inuxun uIu.
21
UsuI Icb ca uinu
Ic unIcumun cufu un Ibu DIos
ucatia, ucumux cu nun Inux I
c
Inuxun uIu.
HECHOS2
247
Usai ca Joelnn cuno bana quia.
22
UsuquIn cunun cu Pedfonn suquIn
ribi cacxa:
Israel unicama, n mItsu cumuInun
ca cuat: Jess Nuzufetnu Ic, an ca
Nucn Pupu DIosun umIcxun mitsnmi
ismainunbi, ax ca Nucn Papa Diosnuax
u Ic quIxuun unIcumun unnun, uni
Itsun ucmu uIfu uxu. An uc ucumu
cumInu mItsun unun.
23
Usoquian u
ucbI cumInu mItsun unun Inncxun
bIxun uIsumu unI fub
cun i
cursocnu mutsmItuncxun
bamamian. UsuI cu ItI Ic quIxuun, n
nt unItIsumu puIn uIn Nucn Pupu
Diosan mnosubI oI cu Iuxu.
24
UsoquIun unIn ucbI cu Jess u Nucn
Papa Diosan basquimiaxa, uisatimoia
tsnun. Ax usufIbI cushIIfu Icu uInu
Ic unnbI ushIquIn bumumIsumu Ic cu
Nucn Papa Diosan an BchIc busquI
miaxa.
25
David ax ca Jess ui sai
quiacxa:
En cunu Nucn Ibu bbI Iu Isun.
Ex fucutI mus nuItununmu cu
ux n mqueu Icn.
26,27
Usu uIn
cunu chumashirua tani cuni
bana upitainshi banan. Ex
bamaxbi anu uni bamatancx an
bfu umshIn Ic, unu n bfu
umshIn Inun cumInu ntImu
uIn. Usoquin camina, mInun Ic
up IsquIn bumucbI n
namicama chquInun ImItImu
uIn. Usa cup cana, bamaxbi cana
busquItI uI quIxun sInunI mImI
catamti cunin.
28
Min camina
up nuituu uIsh chumashirua
tsnun unnmIun. Usu Ixun
cumInu b Ixun chumashirua
tani cunun ImItI uIn.
Usai quiquin ca David an Jess uiquin
cunocxa.
29
En xuc
antu, asrabi ca nucn rara,

David, bamatancx me quininu mnoc
Iucxu. UsoquIun unu ucun ux cu bf
nt
nbI unu Icn.

30
David, ax ca an
uIxunc Iucxu. Usu Ixun cu pufnu
xunma Nucn Papa Diosan min
rbnqui achshinx ca judos
unIcumun upu, Cristo, Inuxun uIu
quIxun c bunu u unncxu.
31
Usa
Ixun cu DuvId un bfmu unnxun
ucsoquin, an rbnqui Cristo axa
bamatancx basquiti a ui, bumutun
cxbi ca an bru umshin anu uni
bamaccama cuanc, unu ncmu Iunun
an namicamaxribi chquItImu Ic
quixun uiacxa.
32
Davidnn cuno
bana quicsabi oquin ca Nucn Papa
Diosan Jess bamacbi basquimiaxa
quIxun cunununu nucumunbI unun.
33
A
cu Nucn Pupu DIosun ub Apu ItI un
cushnbI busquImIquIn un csabi oquin
un Bfu NumshIn Up Innxu. Usu uIn
ca ami mitsun isanan cuac ucama,
nx un Bfu NumshIn UpItun ImIcx
suI Iu.
34,35
David ax ca nanu cuanma
Icn. Nanu cuanxunmabi ca an sai
quic bana cunocxa:
Nucn Ibu DIosun cu n Ibu CfIsto
caxa: Axa mimi nishc unicama
n mI IbuumImuInun cumInu n
mqueu Iunun b upu ItI uIn.
36
Usu uIn cumInu mItsux IsfueI unIcumu
Ixun usefubI unntI uIn, mitsnmi i
cursocnu mutsmIc, a Jessbi ca
Nucn Pupu DIosun nucn Ibu ImIunun
axa utinu nun canc, Cristo, u ImIuxu.
37
soquian cacxun cuati utImubI
cunununu u quixun sinani ratquin ca
Pedfocun ubu Ic unIcumu ucquin
cacancxa:
En xuc
antu, utImubI cunununu

usoquIn u un. Up Inux cufununu bf
uIsuI ItI uIn?
38
Cacxun ca Pedronn atu cacxa:
AtImoquIn sInnxunbI cumInu
sinanaquin, up oquin Nucn Papa
HECHOS2
248
DIosmI sInntI uIn. UsuI Ituncx cumInu
mItsun uchucumu tf
nc Inun
JesucfIstomI cutumtI nushImIc IcuntI
uIn. UsuI Icbtan ca Nucn Papa
Diosan an Bru umshin Up abmi
Inun mItsu InntI Icn.
39
En bunucu
mux cu mItsu ImuInun mItsun bchic
cumu ImuInun btsI unIcumunfIbI cuutI
oquIn Nucn Pupu DIosun mno Icn.
AmIu sInnmIsu tunc unIcumunfIbI
cuati oquin ca usoquin mnocxa.
40
Usoquin canan ca bana rariribi
uIxunquIn Pedfonn squin cacxa:
n ntnu Ic unun u unncmu
unbI cumInu mItsux JesucfIstomI
sInunutI Nucn Pupu DIosnun Inux I
ti
uIn.
41
Usaquian Pedronn cacxun
cuuquIn cu Itsu unIn asrabi ca a
bunu Ic quIxun sInncxu. Sinani ca
a nt
nbI nushImIc uIsh tfes mII

unIfIbIshI uxu JessmI sInnc unIcumu
b Iucxu.
42
UsuI Ituncx cu un bunu
uixunuan Jesusan casc unicaman
bana uia cuaquin up oquin sinani
cumxbI nuIbununcxu. Nuibanani ca
camabi ntn tim
quin, nima Nucn

Pupu DIosb bununun pn tc
npaxun
pi, cumxbI uchshInn sInnsushI uIsh
a manu bucacxa.
Axira pain Jesucristomi sinnc
XQLFDPD[DXVDLLi
43
Usu uIn cu utun uIu Isu, a manu
Ic unIcumux futmainun an bana
uixunuan Jesucristonn casc
unIcumun unI ItsIn ucmu u ucxu.
44
Usomainun ca axa asrabi ca
Jesusun cushnbI u uIu quixun sinani
Jesucristomi catamc unicamax btsib
btsIb nuIbununI cumxbI uu Inux
utun u InnunI uquIununcxu.
45
Usai
IquIn cu utun u mufuunun un me
maruxun curqui bixun uuma
unIcumu Inncxu.
46
Camabi ntn
a rabinux tim
anan ca atun xubunuribi

tim
xun JessmI sInnquIn tc
npaxun
pn pIunun btsI ufIbI pIquIununI
cuni btsib btsib nuibanancxa.
47
Usuu Iu IsquIn cu uxu utub
tim
cma unicaman atux ca asrabi

up nuituu Ic quIxun sInncxu.
SInunIu cu uIcumux cufu uInun ItI Ic
ucumuxu JesucfIstomI sInnun Nucn
Ibu DIosun ImIucxu.
$tQQLWLEsWVLFsXQLSs[F~D
3
1
Usu uIn cu bufI cuubcb a las
tfes uIn cumubI nt
un Icsabi,
Pedrob Juan anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunu ab banai cuancxa.
2
Cuanx bbaquin isc
xbi ca uni achshi

an niti btsic, usabi bac
an, anu
tsocxa. Camabi nt
an bxun bxun
tsncancxun ca anuxun Nucn Papa
Dios rabiti xubu an xcu Upira cac,
anuxun unicama atsinia curqui
uccxa.
3
Usu Ixun cu unu tsxun
Pedrocun Juan atsini aia isquin,
curquI Isu Innun quixun cacxa.
4
Cacxunbi ca Juanbtan isquin
Pedronn cacxa:
Nu ca is.
5
saquian cacxun ca supI cu
curquI InntI Ic quixun sinani
cunquin caancxa.
6
Cancxunbi ca
Pedronn cacxa:
Curquiumu cunu uIn. Usu unbI
cunu btsI un mI uquIntI uIn.
Jesucristo, Nuzufetnu Ic, un
umIcxun cana mi cain, niruquiani ca
cuantan.
7
Caxun ca an mcn mquenn
mnquin biruacxa. Usocxshi ca an
uxtucufu ImuInun un tu cushI nIIsu
Inun pxcucxu.
8
Pxcutishi munuma
niruishi nitsi cuni chirini, Pedro
ImuInun Juunb unuxun u fubItI
xubunu atsnquin ca Nucn Papa Dios
HECHOS2,3
249
rabiacxa.
9
UsuI IquIn Nucn Pupu DIos
rabia nitsia ca camabi unin isacxa.
10
Isi
ca, n unix ca an anuxun Nucn Papa
Dios rabiti xubu xcu Upira cac, anu
tsxun uni curquI ucc u Ic quIxun
ununI utun bmnan pqui ratcun
cxa.
Anun uni nic, Salomn cac, anuxuan
Pedronn bana uixuan
11
A unin ca Pedrocun Juan
nquInmu ufucufuIshIucxu. Usu usha
amo anun uni nic, Salomn cac, anu a
rab
bbI cuunIu IsI cu fututI ubquiani

cuanx anu tim
cancxa.
12
Usaria isquin
ca Pedronn anu tim
ccama cacxa:
Israel unicama, uisacatsi caramina
n isi ratutin? Uisacasquin caramina
nu achaira achain? Nun cushnbi
Isununu u quIxun supI cumInu sInncu
nin. Nux up Ixun Isununu n unI
nImIu quIxun supI cumInu sInncunIn.
13
Usama ca. Nucn Papa Dios, aira
nucn rara Abraham, Isaac, Jacob
ucumu ImuInun nucn fufucumu
ImuInun nucn chuItIoccaman rabia,
an ca an Bchic Jess asaribi cushi
Inun ImIuxu. Usu IcbI cumInu unI Isu
umInun quIxun mItsun upucumu
Inncun. Inncu PIIutonn Insu
tancbbi camina mitsux cuncma
uIn.
14
UsuI IquIn cumInu uxu u utImu
ucmu uIsh upIfu sInnu, a chiqunun
caquinma, un unI uc unI u chIqunun
quixun mitsun Pilato can.
15
Usoquin
camina mitsun an unicama Nucn Papa
DIosnun Inxu ub Inun ImItI, Jesus, a
unI umIun. UsoquInmI umIc
xa
bamacbi ca Nucn Papa Diosan a
basquimiaxa. Bamaca basquimic
cananuna nun asrabi isan.
16
Usu uIn cu
nux asfubI umI sInnc Ixun Jesusan
cu n unI pxcutI Ic quixunu nun
sInncb, mItsnmI u Isc Ixun unnc
uni nx upiti pxcaxa. Jesucristonan
pxcutisa tancbtun nun uquIncx cu
upitiira pxcaxa quixun camina iscanti
uIn.
17
soquin catancxun ca Pedronn
amiribishi cacxa:
En xuc
antu, cana mitsu cain, n

cunu ununIn, asrabi ca ax Nucn Papa
Diosan BchIc Ic quIxun unnxunmuI
shI cumInu mItsun upucumubtanbi,
mItsun Jess unI umIun,
18
Usu unbI
camina mitsun, un sInnmIcxun uni
uixunc unicama Nucn Papa Diosan
usuIu CfIsto ItI uIquIun cunomia
banaxa quicsubI oquIn ucun. A banax
ca quia, Nucn Papa Diosan nu unun
xu, Cristo, ax ca pa tani tmfutI Ic
quiax.
19
Usu uIn cumInu utImuquIn
sInnxunbI sInunuquIn mItsun uchucumu
tr
nc Inun Nucn Pupu DIosmI sInntI

uIn. AmI sInncxun cu Nucn Ibu
DIosun mItsun uchucumu tf
anan
chumufuu Inun mItsu cunmItI Icn.
20
Usonan ca Jess, uxbI CfIsto Ic, a
Nucn Ibu DIosunbI bfmu mnosabi
oI mItsun upu Inun n menu utcnun
quIxun xutI Icn.
21
Ucmu pun usha
JesucfIsto unu ux Ic unu ImuInun cu
Nucn Papa Diosan, an ax quic bana uni
uixunc unicaman cunosabi oquin,
camabi u sn
ontI Icn.
22
Moissnn ca
bfmu nucn fufu judos unIcumu
saquin cacxa: An ImIcsaribi oquin
cu Nucn Ibu DIosun mItsun fbnqui
achshi an ax quia bana unicama
uIxuntI ImItI Icn. ImIcxuan an atu
cacsabi oi ca mitsun rbnquIcumu ItI
Icn.
23
UInu Ic unIn cufu un uIu, an
bana cuatima, ax ca Nucn Papa
DIosnunmu uIsh IsfueI unImu ItI Icn".
24
Moissnan usaquin cunosabi
oquIn cu SumueInn pun ucbtan an
uixunc uni rarinnribi, Cristo uti
nt uiquin unicama uixuancxa.
HECHOS3
250
25
EsoquIn cunun cu Pedfonn suquIn
ribi cacxa:
A unicaman axa uti uia, ax uc
cup cumInu mItsnfIbI chumarua
Inuxun un bunu cuutI uIn. UsuI ItI
oquin ca Nucn Papa Diosan bfmu
mitsun rara Abraham saquin cacxa:
Min rbnqui achshi cup ca camabi
menu Ic unIcumux cunuxun uIu".
26
Nucn Papa Diosan ca an Bchic
bamacbi basquimitancxun judos
unicama mitsunu pain xuaxa, mitsnmi
u IsI umI sInunuquIn u utImu utI nun
quixun.
8QLFDPDQ3HGURLPDLQXQ
-XDQPLDWXQDSXFDPDPDQRQ
4
1
Usaquian Pedrobtan Juann
camainun ca judos sacerdotecama
ImuInun unuxun Nucn Pupu DIos fubItI
xubunu Ic poIIcunn cushI ImuInun
saduceo unicamax uacxa.
2
An
bumuxbIu Jess busquIc uIn cu
cumubI unxfIbI bumu ushbI busquItI
Ic quixun unicama uixunc cup ca
uxu uc unIcumux Pedfo ImuInun
Juanmi nishacxa.
3
Nishi atan bana
uixuncb uquin ca Pedrocun Juan
bIbIunquIn buncxu. Bunxun cu bufI
cuabcba im
uIn, im
shiira
ucnuan pcaratamainun sipunu
atsnmiacxa.
4
Usu unbI cu un u
uiquin bana uixuncxun cuati
Jessmi catamc unIcumux ItsuIfu
Iucxu. Acamax ca xanucunma nuc
bncamaishi tupncx cinco milsa
Iucxu.
5
Sipuonx pcaracb ca judos
unIbunn upucumu ImuInun cunIucc
unIcumu ImuInun un MoIsesnn cuno
bunu unnc unIcumu, Jerusalnu
tim
acxa.
6
Acumub cu judos sucefdo
tenn cushIcumun upu, Ans, a
ImuInun CuIfs, Juan, Alejandro
ImuInun judos sucefdotenn cushIcu
mun uIntsI IbucumufIbI unu tIm
c
Iucxu.
7
Anu tim
xun ca Juancun
Pedfo sIpunuu bnun quIxun suntfu
xuacxa. Xucxuan chiqunbtsinquin
bxun suntrunn axa tim
c unicama
nb
tsI nItsnc cu unu Ic upucumun

uccxa:
Uun umIcxun caramina an niti
btsic uni pxcan? Uisa cushiu
Ixun cufumInu un?
8
Nuccxun cu Nucn Pupu DIosun
Bru umshin Upitan quimicxun
Pedronn cacxa:
Judos upucumu ImuInun cunIucc
unicama, cananuna mitsu cain:
9
An niti
btsic unia pxcc uiquin camina
uisai cara pxconxa quixun nu ucatin.
10
Usu uIn cunununu IsfueI unIcumun
unnun mitsu cain, Jesucristo,
Nuzufetnu Ic mItsnmI I cufsocnu
mutsmIcx bumucbia Nucn Papa
Diosan basquimic, un ImIcx cu
mitsnmi isc n uni pxconxa.
11
Cuno bana axa sai quic a
cumInu unun, un muxux xubu uc
unan a cunquinma rarishi casun
bIquIn fucnc muxux ushbI cu u
muxux bf umI u xubu cushIc Icn, It
upmia xubucama cushic usaribiti. A
banaxa quicsaribiti ca Jesucristo ami
un unIcumu cushIc ItI Ic quIxun cu
Nucn Papa Diosan br mnoxa.
12
Nucn Papa Diosan ca nuxnu nun
uchucumu tf
nc uIsh ub Inun un
nu i
minun JessshI ImIuxu. Usu uIn

cu un Nucn Pupu DIosnun Inun nu
i
mItI btsI unI umu Icn.

13
Usu uIn cu Pedfobtan Juann
quIfIcu unInfucmu Iunun upumu
IxunbI fucu
quinma unicama bana

uIxunIu IsI judos upucumux futucxu.
UsuI IquIn cu n uni rabtax ca axa
Jessb nIc u Ic quIxun sInncxu.
14
UsuquIn sInnmuInun cu u pxcuc
uni axribi atub niacxa. Nitsia isquin
HECHOS3,4
251
ca uisoquinbi Pedrocun Juan
cucunmu Icn.
15
CuquInmubI Pedfoc
un Juun mnxun cunun quixun
chiquntancx ca atxbi ucacanani sai
canancxa:
16
Uisa caranuna n uni
rab
otI uIn? Enn cu unI ItsIn ucmu

u uxu. UsoquIun uc cu JefusuIenu Ic
unIcumun ununIu. Usu uIn cunununu,
usumu cu quIxun cutImu uIn.
17
CuquIn
mabi cananuna uni rarinan cuannma
soquin a rab
cutI uIn, Jess uiquian

uInu Ic unIbI cutcnxunmu unun.
Jess uiquinmi uni bana uixuntcnia
cananuna mitsu castcuntI uI quIxun
cunununu cutI uIn.
18
Usai canantancxun ca Pedrocun
Juan cunxun cacxa:
Jess uIquIn cumInu uInu Ic
unIbI bunu uIxuunun unnmItcntima
uIn.
19
Cacxunbi ca Pedrobtan Juann
atu cacxa:
Mitsnbi ca sinan, Nucn Papa
DIos cufu cuntI Ic, nun nu an bana
manuanan mitsun banaishi cuati?
20
An
u uIu Isununu nun cuuc Jesusun bunu
n cananuna unicama uixuntcnti
ntImu uIn.
21
Usaquin cacxun cu upucumun
castcainsa tanquinbi, atun uni pxcuc
cupa unicaman Nucn Papa Dios
rabicbtun umu Icn. Usu Ixun cu
uixuntcnia caranuna mitsu uisoti
uI quixuinshi catancxun cuuntnun
ancxa.
22
Axa pxctIsumu ushbI
pxcc uni ax ca cuarenta baritia inc
Iucxu.
An unicaman Nucn Papa Dios
DtQFXVKLDLQiQXQFD
23
Usu uIn cu cuunxun Pedfobtan
Juann judos sucefotenn cushIcumu
btan ca caniacc unicaman nu
usaquin caxa quixun an rari
uixuancxa.
24
uixunia cuaxun ca
cumxbI ub bunuquIn Nucn Ibu DIos
cacxa:
Min camina na, me, bacacama
unionan camabi uribi uniocn.
25
Min
Bfu NunshIn UpItun ImIcx cu nucn
rara David, an mi rabic, ax sai
quiacxa:
Uisa cup cara judosma unicamax
tsuquirui nishia? Uisa cup cara
unIcumun utImuquIn sInunIn?
Atun usuquIn sInncxbI cu
uncIshI ItI Icn.
26
Nucn Ibu
DIosmI Iunun cu un Bchic
JesucfIstomIfIbI I n menu Ic
upucumu tsuquiruaxa, an
tucufIcucumuxfIbI cu umI I
tim
axa.
27
DuvId quIsabi oi ca asrabi n
manuax Herodesb Poncio Pilato
ImuInun judosmu unIcumu ImuInun
Israel unicamaxribi, min Bchic upira
sInnu, Jess, n menu unnmi casa,
umI nIshI tsuquirui tim
axa,
28
usai ca
ItI Ic quIxunmI mnosabi oi ca usai
umI Iuxu.
29
Usu uIn cumInu u
unIcumuxu usuI numI s
nanc a bana
mIn unnquIn, racu
quinma nun min

bunu unI uIxunun nu uquIntI uIn.
30
AquIunun cumInu mIn Bchic upira
sInnu, Jess, an cushin, unI Insnc
pxcunun unI ItsIn ucmu u unun nu
umItI uIn.
31
Usaquin ab banaquin Nucn Papa
Dios catanc
xa sn
ncancb ca anua
bucucanc xubu ax shaquiacxa. Usaa
Icbshi an Bru umshin Up atunu
ucbtan ca an quimicxun
racu
quinma Nucn Papa Diosan bana

unicama uixuancxa.
$Q-HV~VPLVLQiQFsXQLFDPDxXLQiQDQ
32
Usu uIn cu uxu Jess uI quIc bunu
cuati ami catamc unicaman,
camaxunbi btsIn sInncsu oquIn
sInncxu. CumuxunbI cu sInncxu,
HECHOS4
252
n ufucuc ucumux cu nanshima,
cumubI unInunsu Ic quixun.
33
Usaxun ca Jesusan an bana uixunun
cusc unIcumun utun Isc Ixun, Nucn
Ibu Jess bumuc ushbIu busquIc
uiquin, racu
quinma up oquin Nucn

Pupu DIosun uquIncxun unicama
uixuancxa. Usu uIn cu un bunu
uixunc unicamacun an an bana
cuuc unIcumufIbI up sInnu uIsh
cunun Nucn Pupu DIosun ImIucxu.
34
UInu Ic unxbI cu unun un pItI un
chupa marutiumu Imu Icn. Nau
unicaman atun na marumainun ca
xubuu unicamanribi atun xubu
maruacxa.
35
Maruxun curqui bixun ca
Jesusan an bana uixunun casc
unIcumu Inncxu. Inncxun bixun ca
utun uInu Ic unIx cufu unun un pItI,
un chupu mufutI umu Ic, a curqui
mtcuquIn Inncxu. Inncx cu unI
achshiratsubi uumu Imu Icn.
36
Axu usuI uquIununc unIcumu uchshi
ca Levitan rbnqui, Jos cac, Chipre
nusnu Ic, Iucxu. Ax ca Jesusan casc
unicaman Bernab caquinribi anc
Iucxu. A bunux cu un mus nuItutIubI
cunmIc quI quIc Icn.
37
Usu Ixun
ca Bernabnn an na maruxun curqui
bixun bxun Jesusan casc unicama
Inncxu.
Ananasba Sara ucKa
5
1
Usu unbI cu btsI unI, Ananas
cac, an xanu, Sara cac, abtan
an na maruquin curqui biacxa.
2
BIxunbI cu un xunun unncbI, na
cup bic curquI ms uInunbI Inun
nanan acamaishi isa biaxa quixun
pufnquIn msIshI bunxun Jesusun
cusc unIcumu Inncxu.
3
InunIu cu
Pedronn cacxa:
Ananas, uisacasquin cara umshin
utImunn upu, Sutuns, un IbuuquIn,
pufncsu IxunmI me cupmI bIc
curquI ms bInun mI sInnmIux?
4
MInun uIsh cu u me mufuxunmI u cup
bic curqui mix cuncsubI oquIn utI
usbI Iuxu. Uisa cup caramina cmti
sinan? MIx usuI Ic ux cu unImIshI
cmcmu Icn. Camina Nucn Papa
Diosmi cman.
5
sai quia cuatishi ca Ananas
nipacti bamacxa. An usai bamac
uicania cuac unicamax ca
racu
iracxa.
6
Bamacb uxun ca anu
Ic bn unIcumun chupun fubnbIun
quIn bunxun Anunus muuncxu.
7
UsuI Iun fub
ImuInun uchshi hora

Icb ca an xanuribishi an bna
bumuc unnxmuIshI uux xubunu
atsancxa.
8
Atsinia ca Pedronn
cacxa:
E cu uIxun. Min me cup
caramina n curquicamaishi bian?
Usu cu un cup Iuxu, ashi cananuna
bian.
9
Cacxunbi ca Pedronn cacxa:
UIsuIfu Ixun cufumInu Nucn Pupu
Diosan Bru umshin Up parani ami
uchutI mIn bnbtan sinan? Bn
unicama ca min bn manbtsini aia.
Atun ca usaribitimi bamaia miribi
buntI Icn.
10
CacxshI cu Pedfo tunIn nIpuctI
bamacxa. UsuI Iu cu bn unIcumu
atsnquinbi bamac mraxun bibianquin
bunxun un bn fupusu muuncxu.
11
Usacb ca axa Jesucristomi catamc
unIcumu ImuInun un uIcunIu cuuc
unicamaxribi racu
ira racu
acxa.
XQLFDPDQXQLLWVLQDFsPDxXD
12
Usu uIn cu JefusuIenu Ic
unicaman, ux cu utub Ic quIxun
unnun Nucn Pupu DIosun umIcxun,
Jesusan casc unicaman uni itsin
HECHOS4,5
253
ucmu u ucxu. Usocb ca axa
Jessmi catamc unicamax Salomn
cac anun uni nic, unubI I unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu camabi
ntn tim
acxa.
13
Anu tim
uxu Icbbi
cu umI fucutI unI fufI utub Imu
Icn. IquInmubI cu atux ca atun
nuitu asfubI up Ic quixun
sInncxu.
14
Usuu ImuInun cu btsI
unIcumuxfIbI ItsuIfu, xanubbi bbucu
muxfIbI Nucn Ibu JessmI cutumu
cxa.
15
Usu uIn cu cumubI unIn, uni
Insnccama an bac
tinn bxun
bxun, anan Pedro uti bainu nancxa,
Pedro cuancbtan an tup
oncinshi
pxcnun quixun.
16
Usomainun ca
JefusuIen ufumu Ic munu Ic
unIcumunfIbI unI Insnc ImuInun unI
umshIn utImuu a camabi bacxa.
Bcx ca pxccancxa.
3HGURFsxXQ-XDQDWLPRFDQ
17
AIsumuIfu unI JessmI sInunIu IsI cu
ImuInun ub Ic suduceo unIcumu
nishacxa.
18
NIshI umI tsuquiruxun ca
unicama bixun sipuacxa.
19
Usocbi ca
Nucn Ibu DIosun xucx, im
uxun, an
ngeI uchshinn sipu xcaxun
chiqunquin cacxa:
20
Anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunu cuanxun
camina Jessmi catamc uIsh cu unI
Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIc bunu
unIcumu uIxuntI uIn.
21
EsoquIun ngeInn cucsabi oquin
ca pcaracb cuanxun anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunu atsnxun anu
Ic unIcumu bunu uIxuuncxu.
Bana uixunmainun ca sacerdotenn
cushIcumun upu ImuInun ub Ic
unicaman, judos cushIbunn upucumu
tim
mianan sipuac unicama bnun

quixun polica xuacxa.
22
Xucx
cuanxunbi ca policacaman sipunua
mfmu Icn. Usobtsini utcnxun
23
ca cacxa:
Nun iscx ca asfubI sIpu cushIo
quin xtsc Iuxu. An bfunc suntfu
cumufIbI cu un xcu tunInbI nIc
Iuxu. AnbI cu nun xocuquIn IscxbI
uni achshIbI umu Iuxu.
24
Polica quia cuati ca sacerdotenn
cushIcumun upu ImuInun unuxun
Nucn Pupu DIos fubItI xubunu Ic
guufdIunn upu ImuInun sucefdotenn
cushicamax ratuti canancxa:
Uisashi oquin cara n unin nu
sInncusmumItI Ic?
25
UsuI Iu cu unI uchshinn uxun
cacxa:
Minmi sipuonc unicaman ca
xun unicama bana uixunia.
26
EsoquIn cucx cuunxun cu poIIcucu
mabtan an cushin, anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunu atsnxun, bana
unicama uixuniabi a unicama biacxa.
BIxunbI cu unIcumun muxuxun utI
sinani racu
quin, mquinma anua

judos cushIcumun upucumu tIm
c anu
up oxuInshI buncxu.
27
UsobtsIn
quian bcunc cu sucefdotenn cushIcu
mun upun cucxu:
28
Nun cananuna
mitsu amiribishi Jess uiquin bana
uIxunxunmu unun quIxun cun.
Cacxunbi mitsun nt
quinma a bana
unI uIxunIu chunIoIu cu JefsuuIenu Ic
unicaman cuaxa. Usu uIsh cumInu nun
Isununu unI Jess umIu quIuxfIbI
quicanin.
29
sai quia ca Pedrobtan Jesusan an
bana uixunun casc unicaman cacxa:
UnIn cucsu oquIn uquInbI
cananuna Nucn Papa Dios, u utI
cuncmu u u uquInmu, u utIu ux
cunc, u u cunI utI uIn.
30
An
Bchic, mitsun i cursocnu uni
mutsmIc, a ca Nucn Papa Dios, a nun
rabicsaribi oquin nucn raracaman
HECHOS5
254
rabia, an basquimiaxa.
31
Usotancxun
ca aba an mqueu Apu Inun ImIuxu.
ImIunun cu uxu utun Apu uun u
cupshi sinanati Israel unicama atun
uchu tf
nc uIsh I
c Inun ImIuxu.
32
Ax ca asfubI usu Ic quIxun
cananuna nun camabi uni cain. Nucn
Papa Diosan an bana cuac unicama
Innc un Bfu NunshIn Up, anribi ca
asfubI cu usu Ic quixun uni
unnmIu.
33
Quia cuati nishquin ca judos
unIbunn upucumun utu utI sInnc
xa.
34
Usu unbI cu upucumu uchshi,
fariseo uni, Gamaliel caquin anc, anu
Iucxu. Gamaliel ax ca an usai judos
unIcumu ItI MoIsesnn cuno bana
unnc Icu cumubI unIn un bunu
tunc Iucxu. Usu Ixun cu nIfuquIn utu
cacxa:
n unicama ca man pain chiquin.
35
Cacxuan chiquncbtan ca
soquIn upucumu cucxu:
Israel unicama, n unicama
unuxun cumInu up oquIn puIn sInntI
uIn.
36
MItsun cumInu sInntI uIn, uni
achshi, Teudas cac, an ca ax isa cushi
Ic quIxun unI pufncxu. Pufncx cu
cuatrocientos uni ab tim
acxa. Usa
IcbIu u unI ucuncb ca axa ab nic
unIcumux tsuqui abati nt
acxa.
37
Usoc
xa nt
u unbI cu unun cumubI

unIn un un utI ntn, Judas cac uni,
GuIIIeunu Ic, axribi usaribiti ax isa
cushI Ic quIxun unI pufunI cmacxa.
UsufIu ufIbIshI un bunu cuutI cu Itsu
uni ab tim
acxa. Usu Icbia a

unIfIbIshI ucuncb ca axa ab nic
unIcumu tsuqui nt
acxa.
38
UsuI Iu
sInnquIn cunu mItsu cuIn, n unicama
camina isshItI IcunIn. AnbI sInnc
bunuIshI unI uIxunc uIsh cu uncIshI
ItI Icn.
39
AnbI, Nucn Papa Diosanbi
unnmIcxun bunu uIxuunun u uc
Ic cumInu uIsubI ocuntImu uIn. Nucn
Papa Diosmi atumina nishcanin ca
branracat.
40
sai quia cuaquin ca asrabi ca
usu Ic quIxun sInncxu. Usaquin
sInnquIn cu Jesusun un bunu uIxunun
casc unicama cunxun rishquitanc
xun, Jess uiquin unicama bana
uixuntcnxunmu unun cutuncxun,
cuuntnun xuacxa.
41
Xucxun
upucumu bIunI cu Jessnan cup
tmranun ca Nucn Papa Diosan nu
casaxa quixun sinani cunquiani
cuancxa.
42
Cuunxun cu upucumun
uixuntcnxunmu unun cucxunbi
nquinma camabi ntn anuxun Nucn
Pupu DIos fubItI xubunuxun unun unuu
utux Ic xubucumunuxunfIbI, Jess ax
ca Cristo axa uti nun canc, u Ic
quixun uni bana uixuancxa.
$QUDtULDTXLQWLPsFsQDFK~VKL
LPDLQXQUDE
uni cascan
6
1
Usomainun ca amiribi amiribi an
Nucn Papa Diosan bana cuati
unIcumux Itsucxu. Griego banan
bunuc unIcumu ImuInun hebfeo bunun
bunuc judos unIcumufIbI cu JesucfIs
tomi catamacxa. Usu uIsh cu uxu
hebreo banan banac unicama ui sai
griego banan banac unicamax
quiacxa:
Camabi ntn piti mtcaquinbi ca
nun aintsi xanu casunamc a piti
InunImu.
2
sai quia cuaquin ca Jesusan an
bana uni uixunun casc uni mcn
rab
ImuInun fub
an, axa Jesucristomi

catamc unicama camic
xa timtia,
cacxa:
Nun Jesucristo uiquin Nucn Papa
Diosan bana uixunquinma uni piti
mtcutI cu upmu Icn.
3
Usu uIn
camina mitsun mcn achshI ImuInun
rab
uni an piti mtcunun custI uIn.

An sInun cu up Ic quIxuun unIn
HECHOS5,6
255
unnc Iunun Nucn Pupu DIosun Bfu
NumshIn UpItun up oquIn sInnmIc
Iunun sInnuIfu cu u unIcumu ItI Icn.
Castancxun camina atan uni piti
mtcunun cutI uIn.
4
Usocbtan
cananuna nun ab banaquin Nucn
Pupu DIos unIcumu ucxuanan an
bunu uIxuntI uIn.
5
EsoquIun cucx cu cumxbI cunI
cunununu custI uI quiax
canancxa. Canantancxun ca Esteban,
Nucn Papa Diosmi catamc Icu un
Bfu NumshIn UpItun sInnmIc,
acun Felipe, Prcoro, Nicanor, Timn,
Parmenas, ImuInun NIcoIs,
AntIoquunu Ic unI IxunbIu un judos
unicamabtan Nucn Papa Diosan bana
unnc, acama casacxa.
6
Castanc
xuan bia ca Jesusan an bana uixunun
casc unicaman, mcnan ramquin,
Nucn Pupu DIos ucxuancxa.
7
Usu uIn cu umIfIbI umIfIbIu, Jess ax
ca asfubI CfIsto Ic quIxun JefusuIenu
xun cuacocancb, ami sinani Nucn
Pupu DIosnun I unIcumux Itsucxu. Usai
Icb ca judos sacerdotecamaribi
ItsuxIfu JessmI cutumucxu.
Esteban bican
8
Estebun uxu up sInun Iunun Nucn
Papa Diosmi cushic uni an ca, an
umIcxun unI ItsIn ucmu u ucxu.
9
Usu uIn cu un unI ItsIn ucmu u uIu
oi ami nishi, judos unibunan u
mmIc ushbIu chIquc unicamab
Alejandra, Cilicia, ImuInun AsIu me
acamanuaxa uc unicamax tim
ax
Estebanb cranancxa.
10
Usai ab
cranancxunbia Estebann atun
ucsama oquin Nucn Papa Diosan
Bfu NumshIn UpItun sInnmIcxun
bana uia cuati ca nt
cancxa.
11
Nt
xunbi ca uni rari saquin cacxa:

Nun mitsu cupomainun camina
Estebun uIquIn unIcumu cutI uIn, nun
cuacx ca n uni Moisscun Nucn
Pupu DIos uI utImutI bunuxu quIxun.
12
Cacx cuanxun ca camabi uni
uixuanan caniacc unicamaribi
unnc unIcumufIbI uIxunquIn
tsucaruacxa. Tsucarucx uxun ca
Esteban bibianquin atun cushicaman
upucumunu buncxu.
13
Ab cfunun
c unicaman ca uni rariribi cmi isa
EstebunmI munnun quixun cacxa.
Cacx cuanxun ca saquin cacxa:
n unix ca Nucn Papa Diosan
xubu up uianan Moissnn cuno
banaribi ui nttImu utImutI bunuIu.
14
Nun cuacx ca sai Esteban quiaxa:
Jess Nuzufetnu Ic, an isa anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu rurupanan,
Moissnan ax quicsubI onu Inun
cuno bunu ufIbI btsI otI Ic quIux.
15
Usaa a unicamax a ui quicbtan
utun cushIcumun upucumu ImuInun
anu tim
ccamanribi iscxbi ca
Estebann bmnun ngeInn
bmnunsu Iucxu.
Bicxuan Estebann
racu
quinma unicama ca
7
1
AmIu munncunIu cuuxun cu
sucefdotenn cushIcumun upun
Estebun uccxa:
A unicaman mi uic bana ax cara
asfubI Ic?
2
Cacxun ca Estebann cacxa:
En uIntsIcumu ImuInun cunIucc
unicama nun cushibu, n mItsu
camainun ca cuat. Nucn fufu Abfuhum
nx cu Hufn cuc menu IIsumu puIn
uIsh MesopotumIu menu Iucxu. Anua
Ic cu ux upIfu Ixun nucn fufu
Abraham Nucn Papa Diosan cacxa:
3
Min mecunbi camabi min aintsi
bIunI cumInu me ItsInu n mI IsmImuI
nun cuuntI uIn".
4
Cacx ca Caldea
menuux cuunx Hufn menu bbux unu
HECHOS6,7
256
tsocxa. Anuaxa an papa bamacb ca
Nucn Papa Diosan ismiasabi oi, anumi
br nt
nbi bucuc, n menu uacxa.

5
Usuu ucbI cu uInunbIu Inun me
Nucn Pupu DIosun Innmu Icn, anua
un tun umtiratsubi. InnquInmubI cu
sinanatcnuxunma saquin Abraham
cacxa: En mecumu cunu mI ImuInun
min rbnquIcumufIbI InntI uIn".
BchIcumu puIn Ic cu Nucn Pupu
Diosan usaquin Abraham cacxa.
6
Catancxun ca saquinribi cacxa:
Min rbnquicamax ca an menuma,
btsi unin menu tsnuxun uIu. Anua
tscbI cu unu Ic unIn cuutfocIentos
baritian min rbnquicama btsi btsi
oquin u mmInuxun uIu".
7
EsuquIn
ribi ca Nucn Papa Diosan Abraham
cacxa: CuutfocIentos bufItIu Icbtan
cana an min rbnquicama btsi btsi
oquin u mmic cup, unu Ic
unicama tmfumInuxun uIn. Usocxun
ca a menuax cuanun min rbnqui xuti
Icn. Xucx n menu uxun cu fubItI
Icn".
8
Usaquin caxun ca Nucn Papa
Diosan Abraham saquinribi cacxa:
MI ImuInun mIn fbnquicamaribi
nun Ic unntI oquIn cumInu mIn
bbu tucama an insh maxacara tati
uIn". Usu uIn cu Nucn Pupu DIosun
cacsabi oquin Abrahamnn Isaac
bchitancxun achshi semana an
bac
nc nt Icbtun unntIocxu.
Usaribi oquin ca Isaacnnribishi Jacob
bchitancxun unntIocxu. Usu Ixun
ca Jacobnnribi mcn rab
ImuInun
rab
oquin bchitancxun a camabi

unntIocxu. Jacobnn bchic mcn
rab
ImuInun fub
acamax ca nucn
fufucumu Iucxu.
9
Jacobnn bchic achshi ca Jos
cuc Iucxu. IcbI cu umI nutsI nIshquIn
an xuc
untun EgIpto menu buntunun

uni maruacxa.
10
Marucxuan unin
buncxu EgIptonu IubI cu Nucn Pupu
DIosun ub Ixun uquInquIn brancxa.
UsoquIun uc
xu up sInnu Ixun up
oquIn bunu cuuc Ic nuIbuquIn cu
EgIptonu Ic upu Fufun, un unu Ic
unIcumun cushI ImIunun un un xubunu
Ic ucumu bfuntIfIbI ImIucxu.
11
Farann cacsabi oquian Josnn
umuInun cu EgIpto mecumunu ImuInun
Cunun mecumunufIbI tfIgo umu
Iucxu. Usu uIn cu unu Ic unIcumu
ucumu uIsh nuIbucucxu. NuIbucc
b ca nucn raracamaribi pitiuma
Iucxu.
12
PItI umu uIn cu Jucobnn,
EgIptonu cu tfIgo Itsu Ic quIxuun
uicania cuaxun an bchic, nucn
raracama, unuu tfIgo bItnun quixun
xuacxa.
13
Xucxun bitsnquin bxun
trigo ancax ca amiribishi bitcni
Egiptonu cuantcancxa. Cuanx bbaia
ca Josnn an xuc
antu isquin, x cunu

mitsun xuc
n uI quIxun cucxu. Usu uIn

cu ucumu IsquIn EgIptonu Ic upu,
Farann, Josnn aintsicama nx ca
judos unI Ic quIxun unncxu.
14
Atub banaquin ca Josnn an
xuc
antu cacxa, un uIntsI Ibucumuc

uan an papa Egiptonu bnun quixun.
An uIntsI Ibucumux cu setentu y cInco
Iucxu.
15
Usaquian Josnn cacsabi oi
cu Jucob un uIntsI Ibucumub EgIptonu
I cuuncxu. Cuanx anu tsotaxbia
Jucobnx puIn I uIn cu un bchic
nucn raracamaxribi bamacxa.
16
Jacob
bamac ca an me, Cunun, unu Ic mu
Siquem cac, unu buntuncxun
anuxunbi an bchicnn maancxa. A
mex ca Abrahamnan Hamor cac unin
bchiccama curquI InnquIn mufuu
Iucxu.
17
Estebann cacxa:
Jacob, an an itsi Israel, u ImuInun
an bchiccama Egiptonuax ca
unbI cu un fbnquicama anubi
bucacxa. A ntn Egiptonuax cuanti
HECHOS7
257
Nucn Papa Diosan Abraham uixuan, a
nt ufumu uIn cu Jucobnn bchic
nn rbnquIcumu nucn fufu I, atux
uIsumuIfu Inun uutI bucucxu.
18
Uati
Egiptonu bucumainun ca btsi uni an
Jose Ismu, ux upu Iucxu.
19
Usu Ixun
cu u upux unI pufntI unnc Iunun
upmu Ixun, bbuaquin bchic
tucumu bumutunuun ufu fucnun
quixun nucn raracama cacxa.
20
Usomainun ca an titan Moiss
bac
ancxa. Usu uIsh cu Nucn Pupu

DIosun Iscx upIfu up Iucxu.
Bac
ntancxun ca an titan an
papabtan, rab
ImuInun uchshI uxn,

ufu fucnquInmu un xubunuxunbI
unxun unnmIucxu.
21
Rab
ImuInun
achshI ux Icbtan, ufu nc
mraxun bixun ca Farann bchic
xuntucunn un tusu Ic cunIocxu.
22
CunIu cu EgIptonu Ic unIcumun utun
unnc ucumufIbI unnmIucxu. Usa
uIsh sInnuIfu uIsh cu ux un bunu
ImuInun un u ucfIbI up Iucxu.
23
Cuarenta baritiau uIsh cu un
uIntsI IsfueI unIcumu IstI sInnbIunI
cuancxa.
24
CuunquIn cu EgIptonu Ic
unin Israel uni achshi ami mparam
quin mquIn utImoIu mraxun, anun
rabanan nquin, EgIptonu Ic unI
ucxu.
25
Usotancxun ca an aintsi
uquInsu tunquIn MoIsesnn sInncxu,
n uIntsIn cu ununIu, Nucn Papa
DIosun umIcxun cana atu tmraiabi
i
mItI uI quIxun. Usaquian Moissnn

sInunIubI cu un uIntsIcumun unnmu
Icn.
26
UsoquIn onx IsI cuuntcn
quinbi ca an aintsi rab
manania
mracxa. MfuquIn cu nununmIcus
quin cacxa: Uisacatsi caramina
nuIbununshItImu mIn uIntsIb munu
nin?
27
Cacxun ca an btsi paoquin
mc an Moiss cushin titicaquin
cacxa: UIn cufu nun upu IxunmI nun
uc ucumu mnonuxun isnun mi cax?
28
MIn cufumInu EgIptonu Ic unImI
oncsufIbI oquIn fIsu tunIn? quixun
cacxa.
29
Usaquian cacx ratquiani
ubux cu MoIses ufu Ic me, MudIn,
anu cuancxa. Cuanx bbaxun ca an
nt umabi anu tsquin xanu
bitancxun bbu rab
oquin bchiacxa.
30
Estebunn upucumu cucxu:
Cuufentu bufItIu MudIn menu
Ituncx cu SInu cuc un bushI ufumu,
unu unI Icmu me, unu MoIses Iucxu.
Anu Ixun cu Imuxu unuux tsI fquiruc
mcu ngeI uchshi isacxa.
31
UsuI Iu
isi ratutia uisa cara quixun
uchuquIn Isnux u ufumu cuunIubI cu
Nucn Ibu DIosun suquIn MoIses
cacxa:
32
Ex cunu mIn fufucumu un
DIos uIn. Abraham, Isaac, Jacob
ucumun DIos cunu x uIn". sai quia
cuati racuti brruquin ca Moissnn
istisama tancxa.
33
Usuu Iu cu Nucn
Ibu DIosun MoIses cucxu: Ex nu uIn
cu unumI nIc me nx upIfu up Icn.
Usu uIn cu mIn tuxucu chIt.
34
Egipto
menuuxu n unIcumu tmraia isanan
cana atxa unin btsi btsi ocx
nuibacati banaiaribi cuan. Cuaxun
acama tmraiabi i
mi cana uan.
I
minuxun cana mi pain Egiptonu

xutIn".
35
A an aintsin titicaquin uin cara
nun upu IxunmI nun uc ucumu
mnonuxun isnun mi cax? quixun
cac, a Moissbi ca Nucn Papa Diosan
utun cushI Ixuun un uIntsIcumu
tmraiabi i
minun xuacxa. Usoquin

ca imaxunuax ab banaquian Moiss
cunun un ngeI cumIucxu.
36
Xucxun
ca Egiptonu cuanxun Moissnn Israel
unIcumu unuu buncxu. BunquIn cu
EgIptonuxun unun, parnpapa Xonsa
unuxun unun, cuarenta baritian anu uni
Icmu menuxunfIbI Nucn Pupu DIosun
HECHOS7
258
37
Usaquin caxun ca saquinribi
Estebann catcancxa:
Moiss ax ca an Israel unicama
suquIn c u Icn: An ImIcsaribi
oquin ca mitsun rbnqui achshi, an
ax quic bana unicama uixunti uni
Nucn Pupu DIosun ImItI Icn.
ImIcxuan an atu cacsubI oI cu IcuntI
Icn".
38
Moiss ax ca axa anu uni
Icmu menuux IsfueI unIcumu nb
tsi
Iunun, un bushI SInu cuc u tunInuux
ub bunuc ngeIb Iunun nucn
raracamabfIbI I Iucxu. Iunun cu u
un unIcumux usuI ItI bunu Nucn Pupu
DIosun Innc, u Iucxu. A bana, Israel
unIcumu nun unnuan cunonun ca
Nucn Papa Diosan Moiss usaquin
cacxa.
39
Usu unbI cu MoIses quIcsabi oquin
uIsumu tunquIn nucn fufucumun
Egiptonu cuantcntI sInncxu.
40
SInnquIn cu MoIsesnn xucn, Aarn,
a cacancxa: An nu Egipto menua bc
MoIses cufu uIsuxu cunununu ununImun.
Usu uIn cumInu dIos fufI mIn nu
unIoxuntI uIn, an nu rcu
nxunbIunun".
41
UsuquIn cuxun cu vucu tu tunquIn u
uniocancxa. Usotancxun uina
canioc rax ca atun mcnanbi unioc
u a rabi cuncancxa.
42
Usoia ca
Nucn Pupu DIosun utnbIu nunu Ic
u, Ispu, ux, bari acama rabinun
quixun ancxa, an Nucn Papa Dios
quic bana uni uixunc unicaman
saquin cunosubI oquIun unun:
Israel unicama, unu unI Icmu me
unu cuufentu bufItIu IquIn ufucu
c uInu uquInbI cumInu
fubIcunmu uIn.
43
UsuI IquIn
camina anuxun Moloc cac dios
rabiti xuburatsu niquianan
mItsnbI unIoc Ispu tunquIn
unIoc u ux Isu Renfn cuc dIos
uInun Ic quIxun fubInuxun
buncn. Usu uIn cunu mItsu
rabiquinmami usa uishi rabic
cup mitsun ntnua, Babilonia
cuc mu uc, anumi tsnun xuti
uIn.
Usaquian cunosubI oI cu Iucxu.
44
Estebann cacxa:
Nucn Papa Diosan ca ab
bunuquIn MoIses unu unI Icmu
menuxun cacxa: Anuxun fubItI xubu
uquIn cumInu cxt chupu n mI
ismicxunmI Isc usubI oquIn utI uIn.
Usoquian cacsubI oquIn utuncxun ca
Nucn Papa Diosan an bana anu
cuno muxux puf, a anu nanxun
nucn raracaman brancxa.
45
A xubu
cu nucn fufucumun unu unI Icmu
menuax cuanquin capnquin mnoquin
bibianquin, anu atux tsti menu
cuunquIn ubI buncxu. Nucn Papa
DIosun umIcxun ca a menu bucuc
unicama nucn raracaman Josubtan
ubmiacxa. Abmitancxxa: Anuxun
fubItI xubu uquIn cumInu cxt
chupu n mI IsmIcxunmi isc usabi
oquIn utI uIn. Usoquian cacsabi a an
menu tsmainun ca a chupa xuburibi
unu Iucxu. AIn cu u xubunuxun bufI
itsi bari itsi bunquin nucn raracaman
Nucn Papa Dios rabiacxa, David axa
upu Itmainun.
46
David an ca nucn
rara Jacobnan an rbnquicamabtan
rabia Nucn Papa Dios, umI sInnquIn
ux unu Inun xubu chuIfu up oquIn
uxuntI sInncxu.
47
UsoquIn sInnxun
bIu umu uIn cu un bchic Salomn an
cunI u xubu ucxu.
48
Axuun unbI cu
Nucn Papa Dios, ux ApuIfu uIsh, unin
uc xubunu tsotImu. sai ca an Nucn
unan cuno bana quia:
49
EsuI cu Nucn Ibu DIos quIu: Ex
nunu Ic ApuIfu uIsh cushIIfu
uIn cu menu Ic ucumufIbI
nun Icn. Usu x uIn
HECHOS7
259
cufumInu x unu tsnun uisa
xubu uxntI uIn? Ex unu
tuntItI cufu uInuIfu Ic?
50
En
cushnbI cufunu n ucumu umu
uIn?
51
Usaquin caxun ca saquinribishi
Estebann cacxa:
Mitsux camina bana sinanima,
nuituumu uIsh pubumusu I uIsh
usubI uIn, Nucn Pupu DIos unncmu
unIsufIbI uIsh. Camabi nt
an Nucn
Papa Diosan Bru umshin Upitan
mItsu sInnmIc ItsunxbI cumInu un
sInnmIc IIsumu tunIn. Mitsun rara
IsufIbItI cumInu mItsux In.
52
An
uixunc unicama ca mitsun raracaman
btsi btsi ocxa. Btsi btsi onan ca
axa, Nucn Papa Diosan Bchic Upira
cu utI Ic quIc unIcumu ufIbI ucxu. A
unIcumu quIsubI ou u IcbI cumInu
mitsun a bamamicasquin unan i
cursocnu mutsnun Inun.
53
Mitsux
cumInu nun cuutI bunu ngeInun
MoIses c, u ununIbI u bunu quIcsabi
oI Icmu uIn.
Esteban bama
54
Usaquan cacxun cuutI cu upucumu
xuamati Estebanmi nishacxa.
55
Nishmainun ca nau bsuquin an
Bfu NumshIn UpItun cushIoc Ixun
Estebann Nucn Papa Diosan cushi
Isunun usufIbI usha Jess an Papa
mqueu nic isacxa.
56
Isquin ca
cacxa:
Ca is. Nu punrabcbtan cana
uxu unI Inux unuux u Jess, a Nucn
Papa Dios mquea nic isin.
57
sai quiabi cuaisama tani
pamumti, munuma cuncni, ami qui
ubquianxun ca bicancxa.
58
Bibianquin
ca Jerusalnuu bunxun muxuxun
ucxu. An cutun puIn pxun bn unI,
Saulo cac, an bfunun quIxun nuntun
cxun cu Estebun muxuxun ucxu.
59
Muxuxun ucxun ca Estebann Nucn
Ibu Jess cucxu:
En Ibu Jess, mIb Inun cu bIt.
60
Catancx rantin purnxun ca
munumu bunuquIn Nucn Ibu Jess
catcancxa:
Atxu sufI uchuIubI cumInu nun
fubunun uIsubI otImu uIn.
sai qushi ca bamacxa.
Jesucristomi catamc unicama
Saulonn btsi btsio
8
1,2
Usu uIn cu SuuIonn Estebun
bamacbtan usoquIn utI cu
usbI Ic quIxun sInncxu.
UsoquIun Estebun ucnc cu un
Nucn Papa Diosan bana cuac uni
rafInn mus nuItutI InquIn Estebun
bIbIunquIn bunxun muuncxu. Esteban
usoquin rtuncx utumI nIshI tsuquIfu
quin ca Jerusalnuaxa ax Jesucristomi
catamc unicama btsi btsi ocancxa.
UsuIfu ocuncx cu tsuqui Judea me
ImuInun SumufIu mecumunufIbI cuunun
btsi btsi manu tsoti cuancxa. Usai
Icbbi ca Jesusan an bana uixunun
casc unicamaishi Jerusalnu
bracxa.
3
Usu uIn cu SuuIonn
Jesucristomi catamc unicama cutisa
tanquin xubucama oi atsnquin bbu
ImuInun xunufIbI nIfnbIunquIn
sIpuunuxun buncxu.
II. 0$5$,5,18,&81,&$0$1
18&13$3$',26$1%$1$&8$
(8.4-12.25)
Samaria menuxun Jesucristomi
catamti bana unin uia
4
Usu uIn cu JefusuIenuuxu tsuquic
unicama an me itsi, me itsinu cuanquin
Cristo uiquin unicama Nucn Papa
Diosan bana uixuancxa.
5
Usocbtan
HECHOS7,8
260
cu FeIIpennfIbI SumufIu menu Ic mu
achshi anu cuanxun Cristo uiquin
unicama bana uixuancxa.
6
uixuncb tim
quin ca camabi unin

asfubI cu usu Ic quIxun sInnquIn
an bana cuacxa. Cuanan ca Felipenan
unI ItsIn ucmu u uIufIbI Isucxu.
7
NunshIn utImu cuncnI unuux
chiquc uni isanan ca uni rari an xon
nIcmu ImuInun fufI un nItI btsic
acamaribi pxcutia iscancxa.
8
Usaa
Icb cu u munu Ic unIcumu chumu
tani cuinra cuancxa.
9
A manu ca ub
Iu unI uchshi,
Simn cac, ux Iucxu. Usu Ixun cu u
unin x cunu btsI unIcumusumuIfu
uI quIxun SumufIunu Ic unIcumu
pufncxu.
10
UsoquIun pufncx cu
cumubI unI turatsubbi n unix ca
Nucn Papa Diosan cushiu Ic quiax
umI sInncxu.
11
UsoquIun Itsu bufItIun un pufnc
Ixun cu cumubI unIn un bunu cuucxu.
12
Usu unbI cu FeIIpenn Jesucristomi
cutumtI cu unI Nucn Pupu DIosnun ItI
Ic quixun uixuncxun cuati a
banax ca asfubI Ic quixun sinani
Itsu unI ImuInun Itsu xunufIbI nushImI
c Iucxu.
13
Usuu Icb ca Simnribi a
bana cuaxun, asfubI cu ux Ic quIxun
sInunI nushImIc uIsh FeIIpeb nIucxu.
Ab nItsI cu FeIIpenun unI ItsIn ucmu
u uIu IsI fututI sInncusmucxu.
14
Usu uIn cu SumufIunu Ic unnfIbI
ca Nucn Papa Diosan bana cuaxa
quixuan uicania Jesusan an bana uni
uixunun casc unicaman Jerusalnu
xun cuacxa. Cuaxun ca Pedrocun
Juun unuu cuuntnun xuacxa.
15,16
Xucancx cuanxuan a rabtan
isc
xbI cu unu Ic unIcumu Nucn Ibu

JessmI cutumtI unpuxun nushImIc
ushbI Nucn Pupu DIosun Bfu
umshin Upumu puIn Iucxu. Usu Ic
ca atxribia an Bru umshin Upu
Inun quIxun Nucn Pupu DIos
ucxuancxa.
17
NucxunquIun
Pedrobtan Juann an mcnan
ramcx ca atux Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn Upu Icuncxu.
18
Usu uIn cu Jesusun un bunu unI
uixunun casc unicaman an mcnan
ramcxshi ca uni Nucn Papa Diosan
Bfu NumshIn Upu Ic quIxun IsquIn
curquI InntIsu tunquIn SImonun
Pedrocun Juan cacxa:
19
En
mcnan ramcx uni an Bru umshin
Upu Inun cumInu Nucn Pupu DIosun
cushI fIbI InntI uI quixun.
20
Cacxunbi ca Pedronn cacxa:
Nucn Papa Diosan cushi ax ca
cupoquIn bItImu Icn. Min usoquin
sInnc cup cumInu mIn cufquibbi
ctI uIn.
21
Nucn Papa Diosan iscx
cu mIn nuItu upmu Icn. Usu uIn
camina min au ubi nubtan soquin
utImu uIn.
22,23
En Iscx cumInu mIx
utImuIfu nuItuu uIn. Usaquin sinani
cumInu n Iscx nuItuumu uIsh
sInunutImoI Icsu uIn. Usu ushbI
cumInu sInunuquIn usuquIn sInntI
nquIn mIn nuItu mmI utImuquIn
sInnc u cufu mI tf
nxuntI Ic mI
tunun Nucn Pupu DIos uctI uIn.
24
Cacxun ca Simonan Pedro cacxa:
MIn cuc bunu usuI x Iuxmu
Inun cumInu mItsun Nucn Ibu DIos
ucxuntI uIn.
25
Usu uIn cu Pedfobtan Juann usai ca
Jess Iuxu quIxun cuquIn un cuc
bunucumu Itsu unI uIxuuncxu. Usotanc
xun, SumufIu menu Ic mucumunuxun
JesucfIstomI cutumtI cu unI Nucn Ibu
DIosnun ItI Ic quixun uixuntancx ca
Jerusalnu cuantcancxa.
(WLRStDQsWsQXLFsXQL
Felipnn bana uixuan
26
Usuu Iun cu Nucn Ibu DIosun
xucxun ngeInn FeIIpe cucxu:
HECHOS8
261
Jerusalnuax anun Gaza cac
manu cuanti bai anu camina cuanti
uIn.
UsoquIun ngeInn unu cuuntnun
quixun cac bai ax ca anun anu uni
Icmu menu cuuntI buI Iucxu.
27
AngeI
nn cacsabi oi ca Felipe cuancxa.
CuunbI cu buInuux EtIopu menu Ic
uni achshib mranancxa. A unix ca
EtIopu menu Ic upu, Candaces cac
xanu, u u uxuunun un ucumufIbI
bfunxunc Iucxu. Usu uIsh cu Nucn
Papa Dios rabi Jerusalnu cuanc a uni
Iucxu.
28
Usu Ixun cu JefusuIenuax an
carro, cubuIIonn bunc, anun an
ntnu cuantcni tsxun an Nucn
Isaasnn cuno bana isacxa.
29
Isia
mraia ca Felipe Nucn Papa Diosan
Bru umshin Upitan cacxa:
A carronu ca cuantan.
30
Quia cuatshI cu umIquI ubquiani
cuancxa. Cuanquin iscxuan Isaasnn
cuno bunu uIu cuuquIn cu cucxu:
A mi isc bana a caramina uisai
cara quia quixun cuatin?
31
Cacxun ca cacxa:
Cana cuatiman. UnI ItsIn
uquIncxunmu cufunu uIsuxun unntI
uIn?
soquin caquin ca Felipe ab tsotia
Ifunun quIxun cucxu.
32
UsuquIun cucx Ifuux ub tsxun
FeIIpenn Iscx cu u unun uc bunux
suI quIc Iucxu:
Unun unuxun buncxbI cu
carnero banaima. Cufnefo Icsu
fIbItI cu unIn unuxun buncx
ux bunucmu Icn. An rani unin
tacxbi ca carnero banaima.
Cufnefo Icsaribiti ca ax
bunucmu Icn.
33
Ax up
sInnu Icbia tmramicanc
bbI cu uInu Ic unxbI unun
fubunun ntI bunucmu Icn.
Axu n menu utuncx bumu uIn
ca a unin uiti an rbnqui
umu Icn.
34
sai quic quiricanua istancxun ca
EtIopunu Ic unIn FeIIpe cucxu:
Cana mi ucatin, ui ui cara
Isaas sai quiacx? Axbi uiacati
cara quiacx? Uni itsi ui cara
quiacx?
35
Cacxun ca Felipenn quiricanua
isc bana a uixunquin, Jess ui ca
quia quixun canan cufnefo IcsufI
bItI cu Jess unIn utImocxbI bunumu
Ic quixun canan Jessmi catamti
cu unI Nucn Pupu DIosnun ItI Ic
quixun up oquin uixuancxa.
36
uixunbiancxun ca baca cub
ufumu cuunquIn, a unin Felipe cacxa:
Enu cu bucu Icn. Anuxun
cufumInu nushImItImu uIn?
37
Asrabi Jesucristo min nuitunnbi
sinanimi ami catamtIu cunu mI utI
uIn.
Quixuan cacxun ca a unin Felipe
cacxa:
Jesucristo ax ca asrabi Nucn Papa
Diosan BchIc Ic quIxun cunu
ununIn.
38
Usaquin caxun, un cuffo nItsInumI
tancx ca a rabtuxbI Ibquiani bacanu
cuancxa. Cuanx bacanu nixun ca
FeIIpenn EtIopunu Ic unI nushImIu
cxa.
39
A nashimitancx caman
IfuIuIshIu Nucn Pupu DIosun Bfu
NumshIn UpItun buncx nttia ca a
unin Felipe istcunmu Icn. Istcn
mabi cunquiani ca an menu
cuancxa.
40
Usobiania cuanc ca unin
Azote cac manua Felipe mracxa.
Anuax cuanxun, ma itsi ma itsinu
cuanquin Jesucristomi catamti ca
unI Nucn Pupu DIosnun ItI Ic
quixun unicama uixunbianx ca
Cesrea manu bbacxa.
HECHOS8
262
6LQDQDWLD6DXOR-HV~VPLFDWDPsD
(+FK. 22.6-16; 26.12-18)
9
1
Usu uIn cu SuuIo, uxu Nucn Ibu
Jessmi catamc unIcumu cucu
tsi quiax, atumi xuamati nishacxa.
Nishquin ca sacerdotenn cushicaman
upu unu cuunxun cucxu:
2
Damasco
manuaxa ax Jessmi catamc
unIcumu ImuInun xunucumufIbI bIxun
naxun, Jerusalnu bnun camina
quIfIcu uxun InntI uIn. Inncxun
cana Damasconu cuanxun anua judos
unicama tim
ti xubucamanu cuanquin
utu bufItI uIn.
3
Usaquin cacxuun quIfIcu Inncxun
bibiani bain cuanxa, Damasco manu
bbai cuaniabi ca nanuxun
nb
tsioraquin pcaquin bt
nancxa.
4
Usoquian pcacx menu nipacquin ca
saa quia cuacxa:
Saulo, Saulo, uIsutI cufumInu
btsi btsi oin?
5
sai quia ca cacxa:
UI cufumInu uIn, Nucn Ibu DIos
supI cumInu uIn.
Cacxun ca cacxa:
Ex cunu Jess, ami btsi btsi oc,
u uIn. Ami tatqui chacati nishquin i
tapun, tun uquInmI pu tuncsu,
usufIbItI cumInu mIbI In.
6
Usoquian cacxun cuati ratirai
racuti brruquin ca Saulonn cacxa:
Au u n utI cuInu cunin?
Niruquiani ca Damasco manu
cuantan. Anuxun ca unin au caramina
utI uIn quIxun mI cutI Icn.
7
Usai quia cuaquinbi a ubi isma ca
Saulob cuanc unicamax ratiracxa.
8
Ratmainun menuax nirui bp
quI
quinbi ca Saulonn iscasmacxa.
Iscasmatia ca aba cuanc unicaman
mnbIunquIn Dumusconu buncxu.
9
Buncxunbi ca rab
ImuInun uchshi
nt bxuu Ixun pImu Iunun xumu
Icn.
10
Usuu ImuInun cu JesucfIstomI
catamc uni achshi, Ananas cac, ax
Dumusconu Iucxu. Anu Ixun cu
numquin cuacsa oquin saquian
Nucn Ibu Jesusun cucxun cuacxa:
Ananas.
Cacxuinshi ca Ananasnn cacxa:
Enu cunu uIn.
11
Cacxun cu Nucn Ibu Jesusun
cacxa:
Niruquiani camina bai, Tntuma
caquin anc, unu cuuntI uIn. Cuanxun
camina Judasnn xubunu cuanquin anu
Ic unI uctI uIn, Tufsonu Ic unI
SuuIo cuc ux cufu nu Ic quIxun.
Anuax ca Saulo Nucn Papa Diosb
banaia.
12
BunuquIn cu numquin
iscsoquin, uni achshi, Ananas cac,
an xubunu atsnquin a bp
xcunun
quixun an mcnan ramcxun isaxa.
13
Usaquian cacxun cuaquin ca
Ananasnn cacxa:
ItsuIfu unIn cu cuxu, a unin ca
uIsumu u uquIn, axa Jerusalnuax
mimi catamc unicama btsi btsi oia
quixun.
14
Usu Ixun cu uxu mInun uIsh
mib banac unicama sipuanuxun
bunun Isu quIfIcu uxunun quIxun
sacerdotenn cushicama caxa.
15
CacxunbI cu Nucn Ibu Jesusun
Ananas cacxa:
Racu
axma ca cuantan. En cusc

Ixun cu u unIn judos unIcumuIshImu,
btsI mecumunu Ic unIcumufIbI un
upucumucunbI uIxunquIn uIquIn
bunu uIxuntI Icn.
16
UsoquIn
uIquIn bunu uIxunquIn cu unntI
Icn, uIsuIfuI cufu nun cup tmraia
quixun.
17
Usaquian Jesusan cacx ca Ananas
unuu SuuIo Ic xubunu cuuncxu.
Cuanx atsnxun ca an mcnan
ramquin Saulo cacxa:
HECHOS9
263
En xucn SuuIo, axa annmi uc
bainuax mib banaxanc, Nucn Ibu
Jess, un cu mInu unun xuuxu,
amiribishi istcananmi an Bru
NumshIn Upu Inun.
18
saquian Ananasnn cacbshia an
bfunuux u xuc tnbu fucucbtuIn
shi ca Saulonn isacxa. UsuI I nIfutun
cx cu SuuIo nushImIc Iucxu.
19
NushI
mIc Ixun pItuncx umIfIbIshI
cushitcni ca axa Jesucristomi
catamc unicamab Damasconu pain
Iucxu.
Saulonan Damasconuxun bana uia
20
Anu Ixun cu unuu judos unIcumu
tim
ti xubucamanuxun, Jess ax ca
asrabi Nucn Papa Diosan BchIc Ic
quixun unicama uixuancxa.
21
Usoquian Saulonn bana uixunia
cuati ca unicama ratuti a ui quiacxa:
n unix ca an Jerusalnuxun ami
catamquin a i
mInun Jess ucc

unicama tmramic, u Icn. Ax ca
sucefdotenn cushIcumunu bunuxun
nu Ic unIcumufIbI bItsI uuxu. Usa
cat?
22
Quicancbtanbi ca Saulonn an
bunu cushIIfu Ixun Dumusconu Ic
unIcumu sInncusmumIquIn Jess ax
ca asrabi Cristo, axa n menu uti
judos unIcumun cunc u Ic quixun
bana uixuancxa.
Judos unicama ami
sV
nancx Saulo cuan

23
UsoquIn utu bunu uIxunu Itsu nt
unu Icb ca judos unicama Saulo
ucutsI quIux s
nancxa.
24
A ucutsI
quIxu s
nancania uia ca Saulonn

cuacxa. Usu uIn cu chIquItIu unuxun
nt
nbI unun Im
bi Damasconn cn
xcucamanuxun baraquin caancxa.
25
CuncunIu unnquIn cu uxu JesucfIs
tomi catamc unicaman Saulo, caqu
chunu ufuxun, cn munmIu Ic
xcun, im
nunpcancxa. Nunpcx
cu Ibquiani Saulo Jerusalnu
cuancxa.
6DXOR-HUXVDOpQXLi
26
Cuanx bbuxu utub IIsu tuncxbI
ca axa Jesucristomi catamc unicamax
Saulo isa Jesucristomi catamcmu Ic
quixun sinani ami racu
acxa.
27
Usa
unbI cu Befnubenn Saulo Jesusan an
bana uixunun casc unicamanu
buncxu. Bunxun cu SuuIo IsmIquIn
uixunquin atu cacxa:
SuuIonn cu buInuu Nucn Ibu
Jess isaxa. Iscx ca ab banaxa. Usaa
bunun cu umI cutumtI un unI Ixun
Dumusconu Ic unIcumu, Jess ca
asfubI CfIsto Ic quIxun uIxuunxu.
28
Usoquian Bernabnn cacxun ca
utubu Inun SuuIo bIucxu. Bicxun ca
Jerusalnuxun Saulonn atub niquin
Nucn Ibu Jess uIquIn unIcumu bunu
uixuancxa.
29
uixunquin ca axa griego
banan banac judos unicamabribi
bananan cubicananquin racu
quinma
Jess ax ca asfubI CfIsto Ic quixun
cacxa. Usoquian cacxun cu u ucutsI
quIxun sInncuncxu.
30
Usai quicania
unnxun cu uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumun SuuIo Cesfeu munu bunxun,
Tufso munuu cuuntnun xuacxa.
31
Usu uIn cu Judeu menu ImuInun
GuIIIeu menu ImuInun SumufIu menufIbI,
axa Jesucristomi catamc unicama unbi
ubocmu uIsh chumarua bucacxa,
usuI I cu JesucfIstomI cutumtI ItsufuI
cushiacxa. Usuu Icb ca rari uniribi
ub tImtI Nucn Ibu DIosun bunu up
oquin cuati, an Bru umshin Upitan
uquIncx ItsufuI JessmI sInncxu.
(QHDVSs[F~D
32
Usuu ImuInun cu Pedfo btsI btsI
manu cuani Lida manuribi axa
HECHOS9
264
Jesucristomi catamc unicama isi
cuancxa.
33
A manuxun ca uni
achshi, Eneas cac, u uIsh
nIfucuunquInbI tuncmu usha ocho
bufItIu un unu uxtInubI fucc, a
mracxa.
34
Mraquin ca Pedronn
cacxa:
Eneas, Jesucristonn ca mi pxcuia.
Ca nirut, nIfuxun cu mIn unu uxtI
mnot.
Cacxshi ca niruacxa.
35
UsuI Ixu
Eneus nItsIu IsI cu IIdu mu ImuInun
Sufonu menu Ic unIcumu, usama
ushbI sInunutI Nucn Ibu JesucfIstomI
catamacxa.
Dorcas cac xanu basquia
36
JesucfIstomI sInncumuInun cu Jope
cuc munu Ic xunu uchshi Tabita,
an an itsi Dorcas, anribia Nucn Papa
Diosan bana cuac, ux Iucxu. A xanun
ca u upshI uquIn usubI oc Ixun
uumu unIcumu u Inncxu.
37
Usa
uIn cu TubItu ux Insunx bumucxu.
Bamac nashimitancxun ca xubu cata
ItsI munmI bunxun unu fucncuncxu.
38
Jopenuaxa Tabita bamacbtan ca
unu Ic uxu JesucfIstomI cutumc
unicaman, Pedfo cu IIdunu Ic quIxuun
uicania cuacxa. Usu uIn cu IIdu mu
uxu Jope ufumu uIn bntishia unan
Pedfo cutnun rab
uni xuacxa.
39
Xucx cuanxuan cacxshi ca Pedro
uni rab
abbi Jopenu cuancxa. Cuanx

bbuxu unu Dofcus fucncnu buncun
cx atsinia ca xanu casunamccaman
nb
tsioracxa. Nb
tsiorati inquin ca
utIsumu pun Ixun Dofcusnn uc
cutncun chupacama Pedro
ismiacxa.
40
Ismicxun unu Ic
xanucama man chiqunun catancx ca
Pedro rantin puranx tsbuax Nucn
Papa Diosb banacxa. Banatancxun,
unuu fucc au bsuquin isquin ca
cacxa:
Tabita, ca nirut.
Cacxshi bpquiquin Pedro isi nirui
ca tsracacxa.
41
Usariashi ca
Pedronn mnquin biruacxa. BIfutun
cxun ca axa Jesucristomi catamc
unicamacunbi casunamc xunucumu
ribi cunxun axa basquic xanu atu
ismiacxa.
42
UsoquIn ucu cuucoIu cu
camabi unin Jope manuxun cuacxa.
CuutI cu Itsu unI Nucn Ibu JessmI
sinani ami catamacxa.
43
Usotancx ca
Pedfo Itsu ntn Jopenu, un uInu xuc
mnotI unnc unI, Simn cac, an
xubunu Iucxu.
Cornelio isia Pedro cuan
10
1
Cesrea manu ca uni achshi,
Cornelio cac, Iucxu. A unix ca
cIen suntrucama, Itlica cac, an cushi
Iucxu.
2
A unIx cu un xubunuu Ic un
uIntsI Ibucumubtan Nucn Papa Dios
un bunu cuuquIn fubIc Iucxu. Usai
Iunun cu uumu judos unIcumu Itsu
oquin curquI Inncxu. Innan ca
camabi ntn Nucn Papa Diosb
banacxa.
3
Usu Ixun cu btsI ntn bufI
cuabutia, u Ius tfes uIn, numquin
iscsoquIn ngeI uchshi Nucn Papa
Diosan xucx anu aia up oquin isacxa.
Iscx unuu Icnu utsnquIn cu Cofne
lio caquin cuancxa.
4
Cuncxun
ami bsuquin isbi racutan bamaquin
ca cacxa:
Au cat?
Ab banaquinmi uuma uni u
Innccama ca Nucn Papa Diosan
usbI Isuxu.
5
Usu uIn cumInu mIn
unIcumu Jope munu xutI uIn, unu Ic
uni achshI SImn Icbia Pedro
caquinribi anc, a nu bnun.
6
Simn
Pedfo ux cu un uInu xuc mnoti
unnc unI, Simn caquin ancribi
btsi uni, axa parmpapa cub tsc,
un xubunu Icn.
HECHOS9,10
265
7
EsoquIn cutuncx ngeI cuun cu
Cornelionn, an u mxunc uni
rab
cun ux Icsaribitia ax Nucn

Pupu DIosmI sInnc suntfu uchshi
aribi cuancxa.
8
Cunxun cu ngeInun
a caccama uixuntancxun Jopenu
cuuntnun xuacxa.
9
Xucx pcaraquiani bain cuani Jope
ufumuquIunmuInun cu bufI xumrucb
Nucn Papa Diosb banai Pedro
tapitinn xubu mascuan cata itsi
musupun oquIn uc unu Ifuucxu.
10
Anu Ifuxun cu pItIu ufuxuncumuInun
punnxun pIIsu tunquIn Pedfonn
numquin iscsoquin isacxa.
11
Isc
xa
na panarab
cb ca anuax chupa
chaira, umcusu Itnun an rbucamanu
rab
ImuInun fub
oquin tcrcac
uIsh meu ubucxu.
12
A chupanu ca
btsi btsi uina tan nic, ImuInun uxu
men nirc uInu ImuInun pchiu uina
ucumu Iucxu. A uinacamax ca piti
Icbia judos unicaman pitima isa
quIxun cuc Iucxu.
13
A ucama ubutia
isquinshi ca Pedronn sai quia
cuacxa:
Pedro, niruxun ca rxun pit.
14
Cacxun cuaquin ca Pedronn
cacxa:
En Ibu, cunu uImun, pitima u
cunu n uIsu IxunbI pIcmu uIn.
15
soquin caquinbi ca saia quia
cuatcancxa:
Nucn Pupu DIosun up Inun
mnoc u cumInu utImu cu quIxun
cutImu uIn.
16
Usaa rab
ImuInun uchshiti quia

Pedronn cuacb ca a chupab
ucamaribi nanu cuantcancxa.
17
Usuu Icb ca Pedro uisa cup cara
Isu numquin iscsoquin u isaxa quiax
sInncusmucxu. Usuu Pedfo ImuInun
ca Cornelionn xuc unicamax uinu
cufu SImonun xubu Ic quIxun
ucbianx an xcunu bbacxa.
18
Bbaxun ca munuma banaquin, uni
achshi, SImn Icbia Pedro caquinribi
anc, ux cufu nu Ic quIxun uccxa.
19
A bufIcumuInuun numcsoquin isc
ucama a sinan sinaniabi ca Pedro
Upitan cacxa:
Rab
ImuInun uchshi unin ca mi

baria.
20
Usu uIn cu Ibtancx mnocu
quiani atub cuantan. En cunu utu
xuan. Usu uIn cumInu, judos unImu uIn
cunu ub cuuntImu uI quImu utub
cuuntI uIn.
21
Cucx Ibquin ca Cornelionan
xuc unicama Pedronn cacxa:
Ex cunu umI bufIc u uIn. Auai
caina uan?
22
Cacxun ca a unicaman Pedro
cacxa:
CofneIIo cuc suntfnunn cushI, ax
up unI Iunun un Nucn Pupu DIosun
bunu cuuc Icu up unI Ic judos
unIcumun unnc, a ca Nucn Papa
DIosun xuc ngeInn cuxu, min bana
cuanuxuan an xubunumi cuanun mi
caminun quixun.
23
saquian cacxun atsnmicx ca a
unIcumux Pedfob u xubunu Iucxu.
IntI pcaracb ca Pedro mnocu
quiani, axa a buani uc unicama a
ImuInun Jopenuuxu JessmI sInnc
uni raricamabfIbI Cesrea manu
cuancxa.
24
Coonx cu Cesrea manu bbacxa.
Bbamainun ca Cornelionn an aintsi
Ibucumucun un unnc unIcumufIbI
an xubunu cuanun quixun camiacxa.
Camic
xa tim
an ca acamabtan Pedro
caancxa.
25
Cancx bbax an xubunu
atsinia man chiququin bitsi, u tunIn
rantin puruni tsbuquin ca Cornelionn
Pedro rabiacxa.
26
Rabicxunbi ca
Pedronn Cornelio biruquin, ca nirut,
xfIbI cunu mIsufIbI unIshI uI quixun
cacxa.
HECHOS10
266
27
soquin catancx Corneliob
banaquianx atsnquinbi ca Pedronn
Itsu unI tIm
c isacxa.
28
Isquin ca atu
cacxa:
MItsun cumInu ununIn, ax quicsabi
ou judos unIcumu ItI bunu cu quIu,
judos unxa judosma unib tim
anan
un xubunu utsntI cu uIsumu Ic quIux.
EnfIbI u bunu unnc IcbI cu Nucn
Pupu DIosun uInu Ic unIbI, uIsumu cu
quIxun uIxunmu unun unnmIuxu.
29
Usu uIn cunu mIn cumIcx, judo uni
uIsh, cana cuanima quixun sinanima
bntishi uan. Usa cup cana uisoti
cufumInu cumIu quIxun unntIsu tunIn.
30
Cacxun ca Pedro Cornelionn
cacxa:
Rab
ImuInun fub
nt cu x unun
sauribi baria cuabcb, x Icsabi
ubI pIuxmu n xubunuux Nucn Pupu
Diosb banaxunc Icn. Banaquin iscx
ca uni achshI un chupu chubu chubuquI
c uIsh n bmnanu niracxanxa.
31
NiracquIn cu cuxanxa: Cornelio,
mixmi ab banaccama ca Nucn Papa
Diosan cuaxa. Cuanan ca minmi uuma
unI u Innc ucumufIbI ununx
cunquin manuima.
32
Usu uIn cumInu
SImn IcbI Pedfo cuquIn unc u
btnun mIn unI Jopenu xutI uIn. Ax ca
uInu xuc mnotI unnc unI, Simn
cacribi, parnpapa cuba tsc, an
xubunu Icn. Ax ca uax mib banati
Icn.
33
Cacxun cana bn
nquinshia mi
bnun quixun uni xuxan. Xucxuan
cucx cumInu up oquIn sInnbtsini
atub nu uan. Usu uIn cunununu Nucn
Ibu DIosun nu IsmuInun nu bf uIn, an
mI sInnmIcxunmi nu uixuncxun
cuanux.
Cornelionn xubunuxun
Pedronn bana uixuan
34
soquian cacxun ca Pedronn
Cornelio cacxa:
En cunu bf usefubI ununIn,
Nucn Papa Diosan ca judosma unibu
judos unisaribi isquin camabi uni snn
isia.
35
Usu Ixun cu un un bunu cuuquIn
u upshI uc unIcumu cumubI menu
uInun ImIu.
36
Nucn Papa Diosan ca
Israel unicama an bana uixunquian
JesucfIsto ux cu cumubI unIn Ibu Ixun
un nu chumufuu ImItI u Ic quIxun
uixunun an unicama xuaxa.
37
Mitsun
cumInu up oquIn ununIn, Juann pain
ca Jesucristo uiquin Nucn Papa
DIosun bunu uIxunquIn unI nushImIu
cxa. UsoquIun Juunn u ucumu u
unnan camina Galilea menuax cara
uIsuI Iucxu quIxun ununIn.
38
Camina
ununIn, Nucn Papa Diosan ca Jess
Nuzufetnu Ic u un Bfu NunshIn Up
ub Inun InnquIn un cushIfIbI
Inncxu. Inncxun ca u upshI unun
unshIn utImuu unicamaribi
pxcacxa, Nucn Pupu DIos ub uIn.
39
Jesusun Judeu menu Ic mu
chucmufucumunuxun unun JefusuIe
nuxunfIbI uc ucumu u cunununu nun
isacn. UsoquIun u ucbI cu I
cursocnu mutsquIn unIn ucxu.
40
AcbI cu Nucn Pupu DIosun fub
nt Inxu pcaracbtunshI busquI

miacxa. Usuu Iu Isnun cu nu
mnoxuancxa.
41
Jess basquicbi ca
cumubI unInfu Isumu Icn. Nun cuni
cananuna Nucn Papa Diosan, Jess
uiquin unicama bana uixunun
bfmu cusu Ixun, basquic isanan
abtan pianan xacn.
42
Usu Ic cu un
bana unicama uixunun xuquin nu
saquin cacxa: Nucn Papa Diosan
ImIcxun cunu n, uni bamacmacama
ImuInun bumuc unIcumufIbI, uisaira
cufu n menuux Iuxu quIxun
unnquIn, Nucn Pupu DIosb cufu ItI
Ic, cufu ItImu Ic quIxun cutI uIn.
UsuquIn cumInu unIcumu uIxuntI uI
quixun ca Jesusan nu cacxa.
43
An
HECHOS10
267
uixunc unicamaxribi ca Jess ui sai
quiacxa, camabi uni axa an bana cuati
ami catamc, u cu un uchucumu
Jesusan tr
nxunia quixun.
$EsLQ~DQMXGtRVPDXQLFDPD1XFsQ3DSD
'LRVDQDtQ%sUXfXQVKLQ8StLQDQ
44
Usoquian Pedronn atu bana
uixunmainun ca axa an bana cuati
Nucn Pupu DIosmI sInnc unIcumunu
an Bru unshin Up uacxa.
45,46
Usa
uIn cu un Bfu NunshIn UpItun
ImIcxun unin cuacma banan
banaquin Nucn Papa Dios rabicancxa.
Nucn Papa Dios rabicania cuati ca
Pedfobu uc JessmI sInnc unIcumu
ax judosma unicamaxribia Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn Upu Ic IsI
fututI sInncusmucxu.
47
Usaria ca
Pedronn cacxa:
Nux Icsaribitia Nucn Papa Diosan
Bfu NumshIn Upu Ic cunununu n
unicama, unpuxun nushImItImu cu
quIxun cutImu uIn.
48
soquin catancxun ca Pedronn a
unicama Jesucristomi catamc usha
nushImIc Inun cucxu. NushImIc Ixun
cu Pedfo u unIcumun utub pun Isu Inun
quixun cacxa.
Judosma unicamaxribi Jesucristomi
FDWDPsWLD-HUXVDOpQX[XQXQiQFDQ
11
1
Usu uIn cu Jesusun un bunu
uni uixunun casc unicamab
tan Judea menuxun axa Jesucristomi
catamc unicamanribi, judos unishima
judosma unicamaxribi ca Nucn Papa
Diosan bana cuati Jessmi catamtia
quixun uicania cuacxa.
2
A ucama
cuacamainun ca Pedro Jerusalnu
cuantcancxa. Cuanxa bbac ca axa
Jessmi catamc judos unicama an,
judosma uni Jesucristomi catamc ca
nux IcsufIbItI unntIoc ItI Ic quIxun
sInnquIn umI nIshtIsu tunquIn Pedfo u
cacxa.
3
uiquin ca cacxa:
UIsu Ixun cufumInu un xubunu
atsanan judosma unicamabtan pian?
4
CacxunbI cu uIsuI cufu u Iuxu up
oquin uixunquin atu soquin cacxa:
5
Jope manuax Nucn Papa Diosb
bunuquInbI cunu numquin iscsa oquin
nu punrabcba anuax chupa cha
umcusu Itnun an rbucamanu rab
ImuInun fub
oquin tcrcuc uIsh

ufumu ubutIu Isun.
6
Usaria achaquin
iscxbi ca btsi btsi uina tan nic
ImuInun uxu ucununc uInu ImuInun
men nirc uInu ImuInun pchiu uina
ucumufIbI unu Iuxu.
7
Anu Ic IsquInbI
cana saa quia cuan: Pedro, niruxun ca
rxun pit.
8
Cacxun cana can: En Ibu,
cunu uImun. PItImu u cunu n uIsu
IxunbI pIcmu uIn.
9
Cacxun ca
nanuxun cuxu: Nucn Papa Diosan
up ImIc u cumInu utImu cu quIxun
cutImu uIn.
10
Usaa rab
ImuInun
achshiti quia cuacb ca a chupabbi
ucama ax nanu cuantcanxa.
11
Cuun
cbbI cu x unu Ic xubunu fub
ImuInun uchshi uni bbxu, Cesrea

munuxuun bufInun xucuncx.
12
Acamaxa bbamainun ca Nucn Papa
Diosan Bru unshin Upitan, judos
unima ca quixun sinanima a unicamab
cuunun quIxun cuxu. Usu uIn cunu
atub cuan, ImuInun cu uxfIbI JesucfIs
tomi catamc uIsh mcn uchshi
ImuInun uchshi uni n
xfIbI b
cuanxa. Cuunx cunununu un cumIc
unin xubunu atsan.
13
Atsinia ca
saquin nu caxa: En xubunu nIc cunu
ngeI Isun. Iscxun cu cuxu: Jope
munu cumInu unI xutI uIn. Xucx
cuanxun ca uni achshI SImn Icbia
Pedro caquinribi anc, u nu btI Icn.
14
Bcx uxun ca uisai caramina min
xubunu Ic cumubbI Nucn Pupu
DIosnun uIsh ub Inux I
tI uI quIxun
HECHOS10,11
268
mI cutI Icn.
15
EsuquIn cu ngeInn
cuxu quIxun un cumIc unIn
cacxun cunu n JesucfIsto uIquIn unu
Ic unIcumu bunu uIxuun. Atu bana
uixuncbbi ca Nucn Papa Diosan
Bru umshin Up nunua ucsaribiti
atunu uaxa.
16
UsuI Icbtan cana Nucn
Ibu Jess uxu suI quI sInun: Juann
cu unI unpuxun nushImIuxu. Usu unbI
cumInu uxu mItsub Inux ucb Nucn
Pupu DIosun Bfu NumshIn Upu ItI
uIn.
17
Usu uun nu ucsaribi oquin
Jesucristomia catamtia, atu an Bru
NumshIn Up InunIu cunu n
Innxunmu unun quIxun Nucn Pupu
DIos cutImu uIn.
18
saquin Pedronn uia cuati ca a u
catcnima Nucn Papa Dios rabi
quiacxa:
Bf cunununu ununIn, judos
unishima, judosma unicamaribi ca
Nucn Pupu DIosun utImuquIn sInnc
ushbI JesucfIstomI cutumtia xnibua
unbI uInun Inun sInunumIu quixun.
Antioqua manuax Jesucristomi
catamc unicama
19
Esteban pain rtancxun cu JesucfIs
tomi catamc unicama axa atumi
nishc unicaman btsi btsi ocxa.
Usocx cu tsuqui rarinxa Fenicia
menu cuantamainun rarinxribia nas
cha, Chipre cac, anu cuantamainun
rarinxribi Antioqua manu cuancxa.
Cuanxun ca btsi unibuma judos
unibuishi, Jesucristomi catamti ca uni
bana uixuancxa.
20
uixunmainun ca
ChIpfe ImuInun CIfene menuuxu
Jesucristomi catamc uni rari
anribishi Antioqua manu cuanx
bbaxun, Nucn Ibu JessmI cutumtI
quixun, judosmu unIfIbI bunu uIxuun
cxa.
21
Nucn Ibu DIosun cushIocxuan
a unicaman an bana uixuncxun cuati
cu Itsu unI utun bfmu u uIsumu
uccama nquin sinanati, Nucn Ibu
Jessmi catamacxa.
22
Usuu Icu uIu cu uxu JesucfIstomI
catamc unicaman Jerusalnuxun
cuacxa. Cuaxun ca Bernab
AntIoquunu cuuntnun quixun xuacxa.
23
Xucx cuanx bbaquin, Nucn Papa
DIosunbIu utu judos unI Icmabi
chumufuu usha up nuituu Inun
uInun ImIc IsI cu Befnube cuuncxu.
CunquIn cu squin cacxa:
Mitsnmi bfmu uc u
utcnmu cumInu Nucn Ibu Jess umI
nmu cutumtI uIn.
24
Ax up nuituu Iunun JesucfIstomI
catamc uIsh Nucn Pupu DIosun Bfu
NumshIn Upu Ixuun Befnubenn
usaquin cacxun cuutI cu ItsuIfu unI
Nucn Ibu JessmI cutumucxu.
25
ItsuIfu uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumu uIn cu Tufso munu, Saulo
bari Bernab cuancxa. Cuanxun
mraxun ca Antioquanu bacxa.
26
Bax achshI bufItIun unu IquIn cu
Saulobtan Bernabnn uxu JesucfIs
tomi catamc unicamab tim
quin atu
unnmIucxu. Usu uIn cu AntIoquunu
xun pain uni rarinn axa Jesucristomi
catamc unicama Cristonn uni caquin
anacxa.
27
SuuIobu Befnube AntIoquunu uIn
cu un Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun
unicama uixunc uni rarinx Jerusal
nuax Antioquanu uacxa.
28
Acama
achshinx ca Agabo caquin anc
Iucxu. An ca Nucn Papa Diosan Bru
NumshIn UpItun unnmIc uIsh
nIfuquIn unu Ic unIcumu cucxu,
cumubI menu Ic unIx cu pItIumu ItI
Ic quIxun. Axa usai quicsabi oi ca
CIuudIo cuc unxu upu uIn Iucxu.
29
UsuI Icbu Judeunu Ic uxu JesucfIs
tomi catamc unicamax atun piti
HECHOS11
269
uumu Ic uIcunIu cuuxun cu
AntIoquunu Ic unIcumun cufqui atu
bunmItI sInncxu, uxu Itsu cufquiu
cumun uItI cufu nuInsu tunIu utI
nunmuInun uIcumux cufu ItsumushI
curquiu Ic ucumunfIbI uItI cufu
nuInsu tunIu utI nuntuncxun.
30
SInn
xun achshi achshInn ItsuIfu
curquiu un Itsu nunmuInun ItsumushI
curquiu unfIbI ItsumushI nuntuncxun
a curquicama Saulocun Bernab
InnquIn cucncxu:
n curquIcumu cumInu Judeunu
xuan an Jesucristomi catamc unicama
bunu uIxunc unIcumu u InntI uI
quixun.
-DFREREDPDLPDLQXQ3HGURVLSXDFDQ
12
1
UsomuInun cu upu Ixun
Herdesnn axa Jesucristomi
catamc uni rari btsi btsi omiacxa.
2
Btsi btsi omiquin ca Juann xucn,
Jacobo, a man xtocn umIucxu.
3
UsoquIn ucba judos unicama cunia
isquin ca Herdesnn Pedroribishia
bInun quIxun un suntrucama cacxa.
Anun chumItI ucunmu uc pn pItI
nt uIn cu Hefdesnn Pedro bimitanc
xun sipuamiacxa.
4
Sipuamiquin ca
suquIn sInncxu: n ntcama
incbtan sipunua chiquminuxun cana
judos unicaman ismainun uisa carana
Pedfo otI uI quIxun IstI uIn. Usaquin
sInnquIn cu chIqutI fubunun Hefdes
nn Pedro sipuanun quixun cacxa.
Cacxun cu dIecIseIs suntfu u branun
mnoquin policann rab
ImuInun fub
suntrunn paan branun quixun

sipuamiacxa. UsoquIn cu suntrucaman
an paan branccamaxa cuancb
cuancb uquin rarinnribi brancxa.
5
Usu Ixun cu Pedfo sIpunuu brancxa.
Usu unbI cu uxu JesucfIstomI cutumc
unicaman nt
quinma Nucn Papa Dios

Pedfo ucxuancxa.
Nucn Papa Diosan
3HGURVLSXQXDFKLTXtDQ
6
Im
ishi Herdesnn ucnuan

prcaratamainun ca acunbi man
risin mtcrcuc Ixuun suntfu
rabtun pufufuumuInun Pedfo uxucxu.
UxmuInun cu un sIpu bfunc suntfu
rab
fIbI xcu tunIn chIquItIn fubunun

brain niacxa.
7
Usu unbI cu Nucn
Ibu DIosun xuc
xu un ngeI ucbshi
an cushan sipu pcuc Iucxu. Usaa
Icbtun un pIchnpufunu futcaquin
bsnquIn cu ngeInn Pedfo cucxu:
Bntishi ca nirut.
Quixuan cacbshi ca anun mtcr
cac man risi tubucuti nipacacxa.
8
UsuI Icbtun cu ngeInn cucxu:
Mi cuanun ca annmi tsitcrquic
mnonan min taxaca taut.
Usaquin cac
xa mnocatia ca
ngeInn Pedfo cucxu:
Min tarin rabumxun cu
nuibtsin.
9
Cacx chiququin ca Pedronn
asfubI cu un buunIu quIxun
unnquInmubI ngeI nuIbIuncxu.
UnnquInmubI cu numutI cunu suI I
quIxun sInncxu.
10
SInnbIunI cuunquIun un branc
suntfu bIunquIn un ufnxun branc
suntfu ufIbIshI InubIuncb ca anun
mun cuuntInuu Ic mun xcu uxbI
xquiacxa. UsuI Icb chiququiani
cuanquin, bai itsi inishi ca Pedro ni
ngeI nt
acxa.
11
Nt
cb ca up
oquin sinani Pedro quiacxa:
AsfubI cunu bf ununIn, judos
unicamax cuncsabi oquian Herdes
nn utI IcbI cu un ngeI xuquIn
Nucn Ibu DIosun I
miaxa quixun.
12
UsuquIn sInnbIunI cu Juun IcbI
Marcosribi caquin anc uni, an tita
Marann xubunu cuancxa, anuaxa
tim
ux uIsumuIfu unI Nucn Pupu DIosb

HECHOS11,12
270
banac, a xubunu.
13
Cuanx bbaquian
xcu taxcaia cuabtsini ca xanu xuntacu,
Rode, ax xcai uacxa.
14
Uquinbi Pedro
banaia cuati cuni ca xcu xocama
Pedro ca man nitsaxa quixun cai
umIfIbIshI m ubquiancxa.
15
Abquianquian cacxunbi ca cacancxa:
Sapi camina unshan quixun.
Usaquin cacxbi ca quiacishiacxa:
AsfubI cu Pedfo Icn.
Quia ca:
Ama ca. An ngeI supI cu quixun
cacancxa.
16
Usaia cananmainun ca Pedronn
Itsu oquIn xcu tuxcucxu. Usoquian
ucbtan xcaquinbi Pedro mrai ca
ratcancxa.
17
Ratcaniabi ca nt
nun
quixun an mcnun sunnquIn, usoquin
cu Nucn Ibu DIosun sIpunuu chIqun
btsInquIn buxu quIxun utu uIxuun
cxa. uixuntancxun ca cacxa:
En mI cuc bunucumu n cumInu
Jucobo ImuInun nun xuc
antu uixunti
uI quixun.
Cabiani ca ma itsinu cuancxa.
18
Usuu Ion pcaracb ca an bfon
c suntrucamax, uimi cara Pedro
quInxu quIux sInncusmuI furib
ucacanancxa.
19
Usu uIn cu umu cu
quixuan uia cuaquin Pedro barinun
quIxun Hefodesnn suntrucama
cacxa. Cacxun bariquinbi ca mrama
Icn. Mracbtanma ca an Pedro
sipunua bfonc suntrucama a
uctancxun unun quIxun fufI cucxu.
Usomitancx ca Herodes Judea menuax
Cesrea manu tsoti cuancxa.
Herodes bama
20
Usu uIn cu TIfo ImuInun SIdn
munu Ic unIcumumI Hefodes
nishacxa. Hefodes utumI nIshc IxunbI
cu u IsI cuuntI sInncuncxu. Usaquin
sInnbIunI fIquIunxun cu un Hefodes u
uquInc unI, Blasto, ab pain banacxa.
Ab banai mnonanquin ca soquin
cacxa:
TIfo ImuInun SIdn munu Ic
unicama nux cananuna an menua piti
marui, Herodesb nuibanani tstisa tanin.
Usu uIn cunununu ub bunutIsu tunIn.
21
Usaquian atun Blasto cac bana
cuaxun ca Herodesnn anan a
unicamab banati nt mnocxa.
Anan ab banacanti nta ucb ca
upun puuc chupu upIfu puuux unu
upu tstinu tsocxa. Tsotax ca a isa
ricuatsinc unicaman cuanun banacxa.
22
BunuIu cuutI cu shufrui quicancxa:
Axa banac uni nx ca unima
Icn, nx ca achshI dIos Icn.
23
Usaa quicancbbi ca Herodes: Ex
cunu dIosmu uIn, fubIxunmu cu
Diosshi rabican quIumu Icn. Usa
uIn cu unIcumun u fubIcbtan, Nucn
Ibu DIosun bn
nquinshi xucxuan, an
ngeInn ImIcx Hefodes Insuncxu.
Insunx cu xnun pIcx bumucxu.
24
Usu unbI cu ItsuIfu unI Nucn Ibu
Jessmi catamacxa. UsuI ImuInun cu
cumubI menuxunfIbI umI sInnquIn
Jess uiquin cuacocancxa.
25
Usaa
ImuInun cu SuuIob Befnube JefusuIe
nuxun u bunc cufqui unicama
Inntuncx, Juun IcbI MufcosfIbI cuc
a buani, Antioquanu cuantcancxa.
III. -8',2681,%81;6+,0$81,
,76,5,%,-(68&5,6720,&$7$0$
(13-28)
0HFDPDRLD3DEOR-HV~VxXLTXLQ
bana ui cuan (13.1-15.33)
6DXOREsD%HUQDEp-HV~V
ui btsi ntnu cuan
13
1
AntIoquunu Ic uxu JesucfIs
tomi catamc unicama rarinx
cu un Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun
HECHOS12,13
271
bunu unI uIxunc unI Iucxu, rarinx
cu un un bunu unIcumu unnmIc
Iucxu. Usu uIn cu Befnube ImuInun
SImen IcbI Tunun UnI cuquInfIbI
anc, u ImuInun CIfene menu Ic unI,
Lucio, u ImuInun Munuen, axa Galilea
menu Ic upu Hefodes, ab canic, a
ImuInun SuuIo, acamax Antioquanu
Iucxu.
2
Usu Ixuun uchshi ntn
tim
xun u pIquInmu Nucn Ibu DIos

rabicxun ca an Bru unshin Upitan
atu cacxa:
En cuscsabi oquian bana
uixunun camina Saulocun Bernab
cutI uIn.
3
Usaquian cacxun piquinma Nucn
Pupu DIos ucxuntancxun atun
mcnan ramquin ca axa Jesucristomi
catamc unicaman Bernabcun
Saulo, Nucn Papa Diosan bana uni
uixunia bfunx cuuntnun caxun
xuacxa.
3DEOREsWDQ%HUQDEpQsQ
&KLSUHQX[XQEDQDxXL[XDQ
4
UsuquIun ucx cu Nucn Pupu
Diosan Bru unshin Upitan xucx
Saulob Bernab Seleucia manu
cuancxa. Cuanx ca anuax man nuntin
Chipre nasnu cuancxa.
5
ChIpfenu Ic
ma Salamina anu bbatancxun ca anu
judos unicama tim
c xubucamanuxun
Jesucristo uiquin Nucn Papa Diosan
bana unicama uixuancxa. Bana
uIxunIu cu JuunnfIbI uquIuncxu.
6
SuIumInunu Ic unIcumu bunu uIxun
tancx ca Chipre nascumunu cuuntun
cx Pafos cac manuribi bbacxa.
Anua ca judos uni achshi, Barjess
caquin anc, ub
uni a mracxa.
Barjess ax ca cmi x cunu un
uIxunc unI u uI quiacxa.
7,8
Bufje
ss ax ca an an itsi Elimas cac
Iucxu. Elimas quic ax ca ub
qui
quIc bunu Iucxu. Barjess ax ca Sergio
PuuIo cuc upu un u mxunc uni
Iucxu. Usu uIn cu SefgIo PuuIonn
sInnuIfu Ixun Nucn Pupu DIosun
bana cuaisa tanquin Bernabcun
Saulo unun quixun camiacxa. Sergio
Paulonan Nucn Papa Diosan bana
sInntIsu tunIubI cu Bufjessnn u bunu
sInnxmu Inun quIxun cucxu.
9
Usa
unbI cu SuuIo IcbI PubIo cuquInfIbI
anc, an Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcxun Barjess
achacxa.
10
achaquin ca cacxa:
Cm cumInu mIx uIn. Iunun
cumInu utImu unI uIsh unshIn
utImunn sInnmIc uIn. Usu Ixun
camina min u up cuniman. Nucn
Ibu DIosun bunuxu cuuIsu uIsh up
unbI cufumInu mIn uIsu cup u
cuuxunmu unun quIxun unI pufunIn?
11
Usu Ic cu Nucn Ibu DIosun bf mI
castcania. An ImIcx bxuu Ixun
cumInu Itsu ntn xub Isnuxunmu uIn.
Usaquian cacxuinshi ca Barjess
bxuu Ixun Iscusmucxu. Iscasmaquin
cu uIn cufu Isu mnbIunquIn buntI Ic
quixun mancasmacxa.
12
Usaa
Icbtun cu PubIonn Nucn Ibu Jess
uIu cuunun usufIu Bufjess Iu IsI fututI
Sergio Paulo ami sinani Jesucristomi
catamacxa.
3LVLGLDPHQXLFssPD, Antioqua, anu
3DEOREs%HUQDEpFXDQ
13
Pafos manuax nuntin cuanx ca
Pablob axa ab cuanc unicamab
Panlia menu ic ma, Perge, anu
bbacxa. Bbax ca rari uni biani Juan
14
Cuancb
Perge manuax cuanx ca Pisidia menu
Ic mu AntIoquu unu bbacxa.
Bbatancx ca anuax anun u mtima
ntn anua judos unicama tim
ti
xubunu atsntancx tsocxa.
15
Tsotan
unu Ic unIcumunfIbIu cuumuInun
HECHOS13
272
Moissnn cuno bunu ImuInun un
uixunc unicamanribia cuno bana
utuncxun cu u xubunu Ic upucumun
Pablocun Bernab cacxa:
En xuc
antu, mitsnribi unicama

stIsu tunquIn cumInu cutI uIn.
16
Cacxun ca Pablonn niruquin an
cacxun cuanun quixun an mcnan
sunnquIn suquIn cucxu:
IsfueI unIcumu ImuInun un Nucn
Pupu DIosun bunu sInnc unIcumu, n
mI cumuInun cu n bunu cuucun.
17
Nucn Papa Dios, Israel unibunn
Dios, un cu nucn fufucumu uInun Inun
casacxa. Castancxuun un ImIcx cu
EgIpto menu puIn tsotI unuux ucxa.
Uatia ca Nucn Papa Diosan an
cushnbi atu Egiptonua bacxa.
18
Bquin ca cuarenta baritian anu uni
Icmu men uIu, atux ami catamisama
tancxunbi brancxa.
19
Usaquian
uc
xa atux bbacbtan ca Nucn Papa

DIosun Cunun menuu Ic mcn
achshI ImuInun fub
upu u un
unicamacunbi cuacxa, a mecama
uInun Inun nucn fufucumu Innuxun.
20
UsuquIn utuncxun ca cuatrocientos
cincuenta barin Nucn Papa Diosan
btsIx puun I uIn, uun Inun uchshi
achshI unI utun cushI ImIucxu,
Samuelnan anun axa quic bana
unIcumu uIxuntI ntu Itmainun.
21
Usuu Icbu SumueI unu uIn cu IsfueI
unIcumux upuu IIsu tuncxu. Usu uIn
ca Nucn Papa Diosan Benjaminn
rbnqui, Cis cac unin bchic, Sal, a
cuufentu bufItIu upu ImIucxu.
22
Cuufentu bufItIu Icbtan Sal
chiquntancxun ca Nucn Papa Diosan
DuvId IsfueI unIcumun upu ImIucxu.
David ui ca Nucn Papa Dios quiacxa:
En Iscx cu Isunn bchic, David, ax
n sInnsufIbI Icn. Usu Ixun cu x
cuncsubI oquIn utI Icn".
23
DuvId
nn rbnquicama achshi ca Jess
Iucxu. Amia catamcxuan Israel
unIcumu un uchucumu tf
nquin ainan
Inun I
minun ca Nucn Papa Diosan a

ImIucxu, ux usuI ItI uI quIsabi
oquin.
24
Jess uIsumu puIn uIn cu
Juann Israel unicama bana uixunquin
soquin cacxa: AtImuquIn sInunIbI
sInunutI cumInu nushImIc ItI uIn.
25
An bumutI ntu ufumu uIn cu suI
Juan quiacxa: MItsun cumInu x Isunu
CfIsto uI quIxun sInunIn. Amu cunu uIn.
Ex umu uIn cu cuxu samaira uni
aia. Axu upIfu uIsh cushIIfu uIn cunu
x usufIbImu uIsh umI fubInI u ufumu
ItImu uIn. UsuI IquIn cunu un tuxucubI
tubuxuntImu uIn.
26
En xuc
antu,
mitsxmi Abrahamnn rbnquI uIsh
rarinx an Nucn Papa Diosan bana
sInnc Ic cunu mItsu cuIn, JesucfIs
tomI cutumtI cu unI un uchu tf
nc
uIsh Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIxu
quic bana, nx ca mitsnribimi cuati
Icn.
27
saquinribi ca Pablonn Pisidia
menu Ic mu, AntIoquunu Ic unuu
judos unicama tim
ti xubunuxun
cacxa:
JefusuIenu Ic unIcumubtan ca an
cushicamanribi Jess, ax ca Cristo, axa
uti atun canc, u Ic quIxun unnmu
Icn. Anun u mtImu ntn Icb
tim
xun an Nucn Papa Dios quic bana

uni uixunc unicaman cuno bana
Isc IxunbI cu uIsuI quIc cufu quIxun
ununImubI ux cu bumutI Ic
quiacxa, a bana quicsabi oi.
28
Jess
unuxun sInncuncbbI cu un u utImu
uc umu Iucxu, u cupu utI. Usa
unbI cu judos unIcumun uInsu Jess
umInun quIxun PIIuto cucxu.
29
Usai ca
ux ItI Ic quIxu u uI cuno bana
quIsabi oquin ca bamamiacxa. Usa
uIn cu I cufsocnua bamac
bitancxun mapara nacnu nanxun
HECHOS13
273
mnocxa.
30
Mnocbi ca Nucn Papa
Diosan basquimiacxa.
31
Basquimicx
cu Itsu ntn puIn I, aba Galilea
menuax Jerusalnu cuanc unicamami
ItsuI chIquIfucucxu. Usu uIn cu utun
br a uiquin unicama uixunia.
32
Usu uIn cunununu mItsxmI
cunun up bana n mitsu cain, Nucn
Papa Diosan nucn raracama a uiquin
c u cu uxu uc ux Iuxu quIxun.
33
Salmos dos, anu ca Nucn Papa
Diosan an bchIc c bunu Icn, sai
quic: MIx cumInu n BchIc uIn. Usa
Ic cunu xnIbuu unbImI b Inun mI
ImIn". UsuI Inun cu Nucn Pupu DIosun
an Bchic Jesucristo basquimiacxa.
UsuquIn cu ucxu quIxun cunununu nun
ununIn.
34
A banacamanu nun, an ca an
Bchic an nami chqutimoquin
busquImItI Ic quIxun unnun ca
Nucn Papa Diosan an uni saquinribi
cunomiacxa: En up bunu uIquIn
DuvId csubI oquIn cunu mItsu chumu
fuu Inun ImItI uIn".
35
Quianan ca
sairibi Salmos quiricanu quia: Minan
uIsh up Ic IsquIn cumInu bumucbI
n numI chquInun nquInmu
busquImItI uIn".
36
Usaquian Davidnn
cuno unbI cunununu ununIn, Nucn
Papa Dios cuncsubI oquIn upu Ixun
un menu Ic unIcumu uquIntuncx cu
David bamacxa. Bamac ca anu an
aintsi maan anuribi mancancxa.
Mancx ca chquiacxa.
37
David
chquIu unbI cu u Nucn Pupu DIosun
basquimic Jess ax chquIumu Icn.
38
En xuc
antu, usu uIn cumInu unntI

uIn, Jess cupshI cu unI un uchucumu
tr
nc ItI Icn. Cu usu Ic quIxun

cananuna mitsu cain.
39
Usaa judos
unIcumu ItIu MoIsesnn cuno bana
cuutbI unI un sInun up Imu unbI cu
axa Jesucristomi catamc unicamax
un uchucumu tf
nc uIsh Nucn Pupu

DIosun ImIcx un sInnfIbI up Icn.
40
Camina bfuncucuntI uIn, an Nucn
unicaman cuno bana quicsabi oi
mInu In, a banax ca sai quia:
41
Mitsux, n bunumI cuuIc uIsh,
camina uisashiti caramina
futunun ctI uI quIxun sInntI
uIn. Ex DIos Ixun cunu mItsnmI
IsmuInun unIn ucmu u utI uIn.
A n uIu IsquIun uIcunIu
cuaquinbi camina asrabi ca
quIxun sInntImu uIn.
42
Usaquin caquin bana uixuntancxa
anu judos unicama tim
ti xubunuax
chIquItIu cu ubu Iccamacun Pablo
anun u mtima nt itsnribi
camina n banacama nu uixuntcnti
uI quixun unicaman cacxa.
43
Usa
uIn cu unIcumuxu u xubunuux chIquc
b judos unI fufI ImuInun judosmu
IxunbI Nucn Pupu DIosun bunu
sInnquIn ux quIcsubI oquIn uc,
ucumux Befnube ImuInun PubIob
cuancxa. CuunIu bunquIn cu PubIob
tan Bernabnn squin saquin
cacxa:
Nucn Papa Diosan mitsu nuibacx
camina ami manutima ax cuncsabi oi
ItI uIn.
44
UsuI IIxun PubIobtan Bernabnn
anun u mtima ntn Nucn Papa
Diosan bana uixuntcnia cuati ca a
munu Ic unIcumux cumxshi
tim
csu Inun tIm
acxa.
45
Usaa
ItsuIfu unI tIm
c isi ca judos
unicamax pishui Pablomi nishacxa.
Ami nishi ca cmi ca quia quiax
utImutI PubIomI bunucxu.
46
Usu uIn cu
Pablobtan Bernabnn racu
quinma
atu cacxa:
Nun nu judos unI Ic mItsu puIn
Nucn Papa Diosan bana uixuncxbi
cumInu ItI ushbI uInun IIsumu tunquIn
an bana cuaisama tancanin. Usu uIn
cananuna judosma unicama Jess
HECHOS13
274
uIquIn bunu uIxunI cuuntI uIn.
47
UsuquInu utI cu Nucn Ibu DIos
cunIu quIxun cunununu ununIn,
Jesucristo uiquian soquin an bana
cuno isquin:
IsfueI unIcumuIshImu btsI unIcumu
fIbI un sInun up Inun ImInun
cunu mI ImIun. ImIunun cunu un
uchucumu tf
nc ushu nun
InunmI cumubI menu Ic
unicama i
mInun mI ImIun.
48
Usoquian caia cuati ca judosma uni
rarinx cuni, Nucn Papa Diosan
bunu nx cu usbI Ic quiacxa. Usa
uIsh cu uIcumux cufu Nucn Pupu
DIosnun uIsh xnIbuu unbI ub ItI Ic
acamax Jesucristomi catamacxa.
49
UsuI ImuInun cu unu Ic unIcumun
Nucn Ibu DIosun bunu u mecumunu
xun uixuncania cuacxa.
50
Usu unbI
ca judos unicaman Pablocun Bernab
uI umI utImutI bunuquIn btsI btsI
xunu Nucn Pupu DIosmI sInnc Iunun
utux cu un nuItu up Ic quixun
unIn cuc ucumu ImuInun u munu Ic
cushI unIcumufIbI Bfnube ImuInun
PubIomIu nIshnun quIxun tsuquIfumIu
cxa. Usocxun ca Pablocun Bernab
btsi btsi oquin an ntnuaxa cuanun
quixun xuacxa.
51
Usu uIn cu u
manuax cuanquin nun an bana
cuatima ca Nucn Papa Diosan iscx
uIsumu Ic quIxuun unu Ic
unIcumun unnun quixun an taxacanu
Ic me cupc tacabiani, Iconio cac
manu cuancxa.
52
Cuanbi ca Antioqua
munu Ic uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumu un Bfu NunshIn Upu uIsh
chumashirua tani cuancxa.
3DEOREs%HUQDEp,FRQLRsPDQXLi
14
1
Antioquanuax cuanx Iconio
munu bbux cu PubIob Befnu
b anua judos unicama tim
ti xubunu
atsancxa. Atsnxuan bana uixuncx
cu ItsuIfu judos unI ImuInun judosmu
uni acamaxribi ami sinani Jessmi
catamacxa.
2
Catamcbtanbi ca
JesucfIstomI sInntIsumu tunc judos
unicaman, judosma unicama
utImuquIn sInnmIquIn uxu JesucfIs
tomi catamc unicamami nishnun
quIxun tsuquirumiacxa.
3
Usaa
Icuncb ca Pablob Bernab anu pain
utub Iucxu. Ixun cu Nucn Ibu
Jessmi catamti racu
quinma a
uiquin up oquin bana uixuancxa.
uixuanan ca nu nuibaquin ca Nucn
Pupu DIosun uInun Inun nu I
minun an
Bchic xuacxa quixun cacxa.
Usoquin an atu uixunc banax ca
asfubI Ic quIxuun cumubI unIn
unnun cu Nucn Ibu Jesusun
umIcxun unI ItsIn ucmu u u fubtan
ucxu.
4
Usu unbI cu IconIo munu Ic
unicama rarinxa judos unI Ixun
cananuna Jesucristomi catamti bana
cuutImu uI quimainun rarinxribishi
Jesusan an bana uixunun casc uni
rab
nn bunu cu upIfu Ic
quiacxa.
5
Usax ca judos uni rari
ImuInun judosmu unI furiribi, acamax
IconIonu Ic utun cushIcumub PubIoc
un Bernab ami nishquin u catanc
xun muxuxun unux s
nancxa.
6
Es
nania uia cuabiani ca Licaonia

menu Ic mu fub
, IIstfu ImuInun
Derbe, ImuInun u ufumu Ic me
camanuribi cuancxa.
7
Cuanxun ca a
menu Ic mucumunuxun JesucfIs
tomI cutumtI un uchucumu tf
nc
uIsh cu unI Nucn Pupu DIosnun ItI Ic
quixun unicama bana uixuancxa.
/LVWUDQX[XDQ3DEORPD[D[DQDFDQ
8
Usu uIn cu unI uchshi an niti
btsic usabi bac
un usha nicma, ax
IIstfunu Iucxu.
9
Usu Ixun cu u unIn
tsxun Pablonan bana uia cuacxa.
Cuatia isquin ca Pablonn, n unin ca
HECHOS13,14
275
Nucn Pupu DIosun cu pxcutI Ic
quIxun sInunIu quIxun unncxu.
10
UnnquIn cu munumu bunuquIn
cacxa:
Cushi ca nirut.
Cacxshi nirui ca chirini niacxa.
11
PubIonun usoIu IsI cu unu Ic
unIcumux fututI IIcuonIu menu Ic
unicaman banan munuma banai
quiacxa:
UnIsu uIsh cu dIos fub
nunu uaxa.
12
Quitancx ca Bernab ui ax ca
JpItef Ic quianan Pablo ui, an uni
bunu uIxunc uIn, ax ca Mercurio
Ic quiacxa.
13
Usai quiquin ca
anuxun Jpiter rabiti xubu axa a manu
utsntI buInubI uIn, an a rabic
sacerdote achshinn Pablocun
Bernab rabinuxun, vaca bncumuc
un u ua up oquin xoc bacxa.
Btancxun ca unicamabtan vaca
bncama a rquin Pablocun Bernab
rabitisa tancxa.
14
UsuquIun uIsu tuncxunbI ununI cu
Pablob Bernab ratacxa. Ratuti atu
nb
tsi cuanquin ca an chupabi tucai

15
UIso
cusquIn cufumInu soquIn u ucunIn?
Nuxribi cananuna mitsusaribi unishi
uIn. Usu ushbI cunununu un mItsu
uquIncxunmubImI uncbI u fubIc, a
nquin Nucn Papa Dios ashi rabinun
quixun mitsu cai uan. An bamatiomoi
tso Ixun nu, me, bucucumu ImuInun
unu Ic ucumufIbI unIo, a camina
sInntI uIn.
16
Bfmu cu Nucn Pupu
Diosan camabi baritian atun cuncsa
oquIn u unun quIxun unIcumu
ancxa.
17
Usaquin nquinbi ca, ax ca
asfubI DIos Ic quIxun unnun, an
ucsabi oquin up oquinshi camabi
menu Ic unIcumu uquInquIn, u
IbmIquIn u upccumufIbI cunImI
quin bimimia. UsoquIn un ImIc cup
cunununu u pI nux chumarua bucuin.
18
Pablobtan Bernabnn usoquin
cac
xbi ca a unicamax vaca bn rxun

atu rabicatsi quiax sinanaisama tancxa.
UsuI IquInbI munu sInunuquIn cu
fubIumu Icn.
19
Usuu Icb AntIoquu ImuInun
Iconionuax uquin ca judos unibunn
rari sinanamiquin Pablocun Bernab
muxuxun ucxu. Atuncxun ca
bamaxa quIxun sInnquIn cu
nIfnbIunxun mu ufI fucncxu.
20
UsoquIn ucu bumucsu sInnquIn
axa Jesucristomi catamc unicaman
nb
tsioracxbi ca niruquiani a
manubi cuantcancxa.
UsuI Ionx cu pcaracb Pablob
Bernab, Derbe manu cuancxa.
21
Cuanx bbatancxun ca JesucfIs
tomI cutumtI cu un uchucumu tf
nc
uIsh unI Nucn Pupu DIosnun ItI Ic
quixun unicama bana uixuancxa.
NuIxunIu cuutI cu Itsu unI JesucfIstomI
catamacxa. UsuquIn utuncx cu
Derbenuax Listranu cuantcanx
Icnionu cuanan Antioquanuribi
cuantcancxa.
22
A mucumunu IquIunI
cuanquin ca axa Jesucristomi catamc
unicama cushioquin Jesucristomi
cutumtI nxunmu unun sanan nux
Nucn Pupu DIosnun uIsh cunununu unI
Itsun btsI btsI oc ItI uI quIxun cucxu.
23
UsoquIn cunun unuu Ic mucumunuux
axa Jesucristomi catamc unicamab
tim
quIn cu utun cushI Inun, axa asrabi

Jesucristomi catamc unicamaishi
anacxa. Antancx pma ab banaquin
ca axa mimi catamc n unicama
cumInu up oquIn u unun sInnmIunun
bfuntI uI quixun Nucn Papa Dios
utu ucxuancxa.
6LULDQXLFs$QWLRTXtDQX
3DEOREs%HUQDEpFXDQWsFsDQ
24
UsoquIn utuncxun Pisidia menu
Ic AntIoquunuxunfIbI bunu uIxuntun
HECHOS14
276
cx ca anuax cuanx Panlia menu
bbacxa.
25
Panlia menu ic ma
Perge anuxun bana uixuntancx ca
Atalia manuribishi cuancxa.
26
Anuax
cu SIfIunu Ic AntIoquu munu mun
nuntin cuantcancxa. Ax ca anuxuan
Nucn Pupu DIosun umIcxun, atun u
mti sn
onquIn utnun quixun xuc,

u mu Iucxu.
27
Usu uIn cu bbaxun
axa Jesucristomi catamc unicama
timacxa. Timxun ca Nucn Papa
DIosun umIcxuun uc ucumu uIxuu
nan judos unicamaxshima, judosma
unIcumuxfIbI cu Nucn Ibu DIosun
sInnmIcx JesucfIstomI cutumtia
quixun uixuancxa.
28
uixuntancx
ca anu pain axa Jesucristomi catamc
unIcumub Befnube ImuInun PubIo Itsu
uxn puIn AntIoquunu Iucxu.
-HUXVDOpQXWLP
can
15
1
Usu uIn cu judos unI fufI
Judea menuax Antioquanu
cuanxun, axa Jesucristomi catamc
unicama saquin cacxa: Mitsux asrabi
tisa tani
cumInu MoIses quIsubI oI unntI
ofucuc ItI uIn.
2
Usaa quicbbi ca
Pablob Bernab usama ca quiax
atub canancxa. Canantancxun ca
PubIocun Befnube ImuInun furiribi
Jerusalnu cuanxuan, unuu Ic un un
bana uixunuan Jesusan casc
unicamacun axa Jesucristomi
catamc unicaman cushicama,
judosmu ushbI cufu unI JesucfIsto
nun IIsu tunI unntIoc ItI Ic
quIxun uctanun quixun xuacxa.
3
XuquIun AntIoquunu Ic unIcumun
branx ca cuantan quixun cacx
cuunI FenIcIu me ubIunI cuunun
SumufIu me ubIunI cuunquIn cu
judosma unicamaxribi ca sinanati
Jesucristomi catamaxa quixun
uixuancxa. Usaquian uia cuati ca
FenIcIu ImuInun SumufIunu Ic uxu
Jesucristomi catamc unicamax
cu
inra cu
ancxa.
4
Usaquin uixunbiani cuani ca rarib
Befnube ImuInun PubIo JefusuIenu
bbacxa. BbuIu IsquIn cu uxu JesucfIs
tomi catamc unicamabtan, atun
cushIcumu ImuInun un bunu uIxunuun
Jesusan casc unicamanribi cu
nquin
caina ain? caquin atu biacxa.
Bicxun ca nun nu bana unicama
uixuncxuan cuatia ca Nucn Papa
DIosun Itsu unI JesucfIstomI sInnmIuxu
quixun uixuancxa.
5
Usu uIn cu uxu
Jesucristomi catamc fariseo unicama
rarinx nirui quiacxa:
Judosmu ushbIu ux JesucfIstomI
catamc unIcumux cu unntIoc Iunun
usuu judos unIcumu ItI MoIsesnn
cuno bana rari quicsufIbI oI ItI Ic
quiax.
6
Usai quicb ca Jesusan an bana
uIxunun cusc unIcumu ImuInun uxu
Jesucristomi catamc unicaman
cushicama uIsu cufu ItI Ic quixun
sInnux tim
acxa.
7
Tim
xun sinania
ufun cununIu oI nIfuqIun cu Pedfonn
atu cacxa:
En xuc
antu, cumInu ununIn,

Nucn Papa Diosan ca, Jesucristomi
catamtIshI cu unI uInun Inux I
tI Ic
quixun judosma unicama uixunun
micama achshI cusacxa, usaquin
n uIxuncxun cuata atxribi ainan
Inun.
8
An cumubI unun sInnc u
unnc Ixun cu Nucn Pupu DIosun, a
unIcumux cu judosmu ushbI JesucfIs
tomi asfubI sInnxu quIxun unnquIn,
nu ImIcsaribi oquin aturibi an Bru
NunshIn Upu Inun ImIuxu.
9
Nuxnu
judos Icu nu ImIcsaribi oquin ca
Nucn Papa Diosan judosma unicama
Jesucristomi catamc cup an
uchucumu tf
nquin an sinan up
HECHOS14,15
277
ImIuxu.
10
Usu unbI cufumInu mItsux
uisa cup, usama ca quiax Nucn Papa
DIosmI uchunun, judosma unibu ca
judos unIbu IcsuI ItI Ic quIux quIn?
MoIsesnun usuI judos unIcumu ItI
cuno bunu cuuc ushbI cu u
banacama quicsabiira oi nucn
fufucumux Imu Icn. Nuxribi cananuna
utxu I usufIbItI Iucn.
11
Usu unbI
cunununu ununIn, nun uchucumu cup
uInunmu ushbI umI cutumcxun ca
nun uchucumu tf
nquIn Nucn Ibu

Jesusun nu Nucn Pupu DIosnun ImIuxu.
Judosma unicamaxa ami catamtia ca
usufIbI oquIn uInun ImIuxu.
12
Pedfonn cucx cu unu Ic unI
cumxbI bunuImu nt
ishiacxa.
Nt
ishitancxun ca Pablonan Bernab

btan uisaira oquin cara judosma
unicaman an bana cuaxa quixun
uixuanan uisaira oquin cara Nucn
Papa Diosan, an cushnbi, atu uni itsin
ucmu u umIuxu, quixun uixuncxun
cuacxa.
13
Usaquin caa Pablob
Bernab sn
ncbtan ca Jacobonn
unu Ic unIcumu cucxu:
En xuc
antu, n mItsu cumuInun

ca cuat.
14
Simn Pedronn ca nu
uixuanxa, Nucn Papa Diosan cara
uisaira oquin judos unicamaishima,
judosma unicamaribi nuibaquin ainan
Inun ImIuxu quIxun.
15
UsuI cu ItI Ic
quixun ca an Nucn Papa Dios quic
bana uni uixunc unicaman cuno
cxa. A banax ca sai quia:
16
MItsu uquIntcnquin cana an
rbnquInxu upumu unbI
Davidnn rbnqui achshI upu
ImItI uIn.
17
Judos unIcumuIn
shima judosma unicamanribia
nun Inuxun ucc cup cana
ucumun upu, Davidnn rbnqui
achshI ImItI uIn.
18
Usai cana
mItsun Ibu DIos un n
banacama bfmu uI x quIn.
19
Usu uIn cunu n sInunIn, judosma
unicama axa sinanati Nucn Papa
DIosnun Inux JesucfIstomI cutumc, a
cunununu usuI judos unIcumu ItI
Moissnn cuno bana quicsabi
oquIun unun cutImu uIn.
20
saquinshi
caquin cananuna acama quirica
bunmItI uIn: Unnbia unioc u
fubIquIun uc uInu u cumInu pItImu
uIn, ImuInun cumInu mIn xunumu uIn
xunub ItImu uIn, ImuInun cumInu
tts
cuc uInu pItImu uIn, ImuInun

cumInu uInu ImI pItImu uIn.
21
Nucn
fufucumun saribi oquin ca camabi
manuxun unin anua judos unicama
tim
ti xubunuxun anun u mtima

ntcaman, Moissnan cuno bana
uixunia. Usu Ixuun MoIsesnn usuI
judos unIcumu ItI cuno bunu unnc
Ic cunununu suquIn cuquInshI utu
quIfIcu bunmItI uIn.
22
Usaa Jacobo quia cuaquin ca
unIcumu ImuInun uxu JesucfIstomI
catamc unicaman an cushicamabtan
sInncxu, Antioquanua Bernab
ImuInun PubIob cuuntnun cananuna
rab
unI custI uI quIxun. Usaquin

sInnxun cu uxu JesucfIstomI cutumc
uni rab
, Judus IcbI BufsubsfIbI cuc,

acun Silas casacxa.
23
Castancxun
cu utun bunun quixun saquin
cunoxun quIfIcu Inncxu:
Nux Jesusan an bana uni uixunun
cusc ImuInun uxu JesucfIstomI
catamc unicaman nun cushicamab
tun cunununu mItsu quIfIcu bunmIn.
MItsux judosmu ushbImI JesucfIstomI
catamc uIsh nun xuc
untu Ic,
Antioqua manu, ImuInun SIfIu menu,
ImuInun CIIIcIu menu Ic, cananuna
saquin mitsu cain.
24
Nun xuc
xmabi
cuanxun isa uni rarinn mitsub
banaquin, usuI judos unIcumu ItI
MoIses quIsubI oI cumInu ItI uIn
HECHOS15
278
quIxun cuquIn mItsu mus nuItumIuxu
quixuan uicania cananuna cuan.
25
Usa
uIn cunununu tIm
xun, axa nub

nuIbununc Befnube ImuInun PubIob
cuanxuan mitsu isi cuanun rab
uni
castancxun xuti sinan.
26
Nun casc
uni a rabtan ca ami nishquian unin
uIsu tuncxunbI Nucn Ibu JesucfIstou
usuI Iu uIquIn fucu
quinma unicama
uixunia.
27
Usu uIn cunununu Judusc
un Silas xutin, Befnube ImuInun
Pabloba cuanun. Xucxun ca atun n
quirica quicsabi oquin mitsu uixunti
Icn.
28
NunshIn UpItun sInnmIcxun cananuna
sinan, cu usbI ItI Icn, mitsnmi
MoIsesnn usuI judos unIcumu ItI
cuno banacama quicsabi oquin
uquInmu n uIshI utI:
29
Unnbia
unIoc u u fubIquIun uc uInu u
cumInu pItImu uIn ImuInun cumInu
uInu ImI pItImu uIn ImuInun cumInu
tts
cuc uInu pItImu uIn ImuInun cu

un xunumu uIn unI xunub ItImu Icn.
n banacama cuati camina mitsux
usbI ItI uIn. Bfunx cumInu IcuntI
uIn".
30
UsuquIn quIfIcu utuncxuan xucx
cuanx ca Antioquanu bbacxa.
Bbaia cuata timtIu cu uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu u bunc
quIfIcu Inncxu.
31
Inncxun a
quirica uisai cara quia quixun
Istuncx cu cunI chumashirua
Icuncxu.
32
Usu uIn cu un Nucn
Pupu DIosun sInnmIcxun bana uni
uIxunc unI Ixun Judus ImuInun
SIIusnn Itsu oquIn bunu uIxunquIn
unu Ic unIcumu sacxa. Escxun
up oquIn Jess sInunI chumarua tani
ca unicama cuancxa.
33
Itsu ntn
AntIoquunu Ituncxu Judusb SIIus
an xuc unicamanu cuantcnia ca
unuu Ic uxu JesucfIstomI cutumc
unicaman bfunx cumInu cuuntI uI
quixun caquin xuacxa.
34
Usu unbI
cu SIIunn Judus cuuntmainun ax
bftI sInncxu.
35
UsuquIn sInntun
cx brxun ca anuxun Pablobtan
Bernabnn an Jesucristomi catamc
Ixun un bunu uIxunc unIcumub
tan Nucn Ibu JessmI cutumtI cu
quixun bana uixunquin
AntIoquunu Ic unIcumu unnmIu
cxa.
Pablo mecama oi cuantcan
(15.34-18.22)
36
Usu uIn cu unu puIn Ituncxun
Pablonn Bernab cacxa:
Anuxunu Nucn Ibu JesucfIstomI
Ic quIxun bunu uIxunc mucumunu
cuunquIn cunununu unuu Ic nun
xuc
antu uisa cara istcnI cuuntI uI

quixun.
37
Cacxun ca Bernabnn Juun IcbI
Marcosribi cac uni, u buntIsu tuncxu.
38
BuntIsu tunIubI cu PubIonn Befnube
cacxa:
Panlia ntnuax ca nubtan Nucn
Papa Diosan bana unicama uixunima
nu btsini uaxa. Usu uIn cunununu u
buntImu uIn.
39
Usai canantancx nananquin
Marcos buani ca Bernab, man
nuntin Chipre nasnu cuancxa.
40
Cuancbtan ca Pablonn Silas aba
cuanun casacxa. Casc ca axa
Nucn Ibu DIosun cu nuIbuquIn
bfunquIn mI uquInIu quixun
catancxun xuacxa.
41
Xucx
cuanquin ca Pablobtan Silasnn Siria
menu cuanan Cilicia menuribi
cuunquIn u mecumunuuxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu bunu uIxun
quIn JesucfIstonun usha cunun
sInnmIucxu.
HECHOS15
279
3DEORLPDLQXQ6LODVEs7LPRWHRFXDQ
16
1
Cuanx ca Pablob Silas Derbe
manu cuanan anuribi cuani
Listra manu bbacxa. Anu ca axa
Jesucristomi catamc Timoteo cac uni
Iucxu. An tItux cu judo xunu Iunun
JessmI sInnc Iucxu, ImuInun cu un
pupux gfIego bunun bunuc Iucxu.
2
IIstfu ImuInun IconIo munu Ic uxu
Jesucristomi catamc unicaman up
uni ca quixun uic ca Timoteo
Iucxu.
3
Usu uIn cu ubu TImoteo
cuuntI cunquIn PubIonn sInncxu,
Timoteonn papax ca judo unima
uIsh gfIego bunun bunuc Ic quIxun cu
IIstfunu Ic ImuInun IconIonu Ic
judos unIcumun ununIu. Usu uIn cu
Timoteo judos unicaman an bana
cuaisama tanti rabanan judos uni
IcsuI unntIoc ItI Ic quixun.
SInntuncxun unntI ofucumIbIunquIn
cu PubIonn TImoteo buncxu.
4
Listranuax Timoteo buani btsi btsi
munu cuunquIn cu unu Ic unIcumu,
uIsuquIn cufu JefusuIenu Ic Jesusun
an bana uixunun casc unicama
ImuInun uxu JesucfIstomI cutumc
unin cushicaman caxa quixun bana
uixuancxa. uixunquin ca atxa
quicsubI oquIn cumInu utI uI quIxun
cacxa.
5
Usaquian Pablobtun TImoteo
nn btsi btsi manu cuanquin bana
uixuncx ca axa ami catamc
unIcumux upItI JessmI sInncxu. Usai
Icba camabi ntn uni rarinxribi
umI sInncb ca axa Jesucristomi
catamc unIcumu uIsumuIfu Iucxu.
Namcsa oquian Pablonn
0DFHGRQLDQXLFsXQLLVD
6
Usaquiania cuania Asianuxun bana
uIxunxunmu unun Nucn Pupu DIosun
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcx cu
PubIob SIIus ImuInun TImoteo FfIgIu
cuc me ImuInun GuIucIu cuc menufIbI
cuancxa.
7
Cuanx anu bbaquin Misia
cac me inubiani, BItInIu cuc menufIbI
shI cuuInsu tunIubI cu Nucn Ibu
Jesusan Bru unshin Upitan anu
cuunxmu Inun sInnmIucxu.
8
SInnmI
cx ca Misia inubianx Troas cac manu
bbacxa.
9
Bbaxun ca Pablonn im
numquin iscsoquin Macedonia menu

Ic unI uchshia nic isacxa. Iscxun
ca cacxa: Macedonia nu uxun camina
nu uquIntI uIn.
10
Usoquian Pablon
numquin iscsa oquin isan cananuna
nun Macedonia menuxun, Jesucristomi
cutumtI cu unI uInun ItI Ic quIxun
bana uixuni cuanti ca Nucn Papa Dios
cunIu quIxun sInncn. SInnquIn
cananuna bn
nquinshi anu cuanuxun

u mnocn.
3DEOREsD6LODV)LOLSRVFDFssPDQXLi
11
Man nuntin Troasnuax cuanshiax
Samotracia cac nasnu bbonx
cunununu Nepolis manu bbacn.
12
Anuax cuanx cananuna Filipos manu
bbacn. Filipos ax ca Macedonia menu
Ic mu chu unufIbIu Romunu Ic
unIcumu Ic Iucxu. Anu cananuna
ItsumushI nt Iucn.
13
A manuax
cananuna anun u mtima ntn baca
cub cuancn, unuuxu uxu umI sInnc
unIcumux usubII Ic uIsh Nucn Pupu
Diosb banac, anu. Cuanquinbi
xanucama tim
c isi anu tsbuquin

cananuna Jessmi catamti bana atu
uixuancn.
14
A xanucama achshi ca
IIdIu cuc Iucxu. Ax ca Tiatira manu
Ic xunu Iunun, an chupa up minann
pucucsu mufuc Iucxu. Usu uIsh cu
umI sInnquIn Nucn Pupu DIos fubIc
Iucxu. Usu Ixuun PubIonn bunu uIu
cuutIu cu Nucn Ibu DIosun JesucfIs
tomi catamtu uInun Inun sInnmIu
cxa.
15
SInnmIcx JesucfIstomI
HECHOS16
280
catamti ca Lidia, un xubunu Iccumu
b, nushImIc Iucxu. NushImIc Ixun
ca nu cacxa:
Mitsun, x cunu usefubI JesucfIsto
nun uIn quIxun sInunI cumInu n
xubunu ItI uIn.
UsuquIn nu cuu nux unu ItI cunc
b cunununu unu Iucn.
16
Nt itsin anuaxa uni ab banac
anuax Nucn Papa Diosb banai
cuanquinbi cananuna xanu xuntacu
achshI unshIn utImuu isacn. A
xunun cu unshIn utImunun unnmIc
xun uIsuI cufu ItI Ic quIxun uccxun
unI usuI cumInu ItI uIn quIxun uIxuun
cxa. UsoquIn uquIn cu un putfncumu
Itsu cufqui bimiacxa.
17
A xanu
xuntacunx ca Pablocun nu nuibiani
munuma banai quiacxa:
n unicaman ca Dios, nunu Ic
ApuIfu u u uxunIu. Usu Ixun cu
unnmI mItsun uchucumu tf
nc uIsh
uInun ItI bunu mItsu uIxunIu.
18
UsuI quIquIn cu Itsu ntn nu
nuiacxa. UsoquIn ufun ubocx
cuainac
quin ca Pablonn unshin

utImu cucxu:
Jesucristonan quimicxun cana mi
cain, n xanunuax ca chiquit.
Quixuan cacxshi ca bntishi
unshIn utImu chIquucxu.
19
UsuI Icbtan ca an patrncaman, a
xunuun un ucsabi oquin u
ucbtanma ca curquI bItImu Ic
quIxun sInnquIn, Pablocun Silas
biacxa. BIbIunquIn cu unuu upu Icnu
buncxu.
20
Bunxun cu un unI btsI
unimi manania cuac uni cacxa:
n uni rabtun judos unI Ixun
bana uixuncxun cuati ca nun manu
Ic unIcumux tsuquiruia.
21
TsuquIfu
mIquIun bunu uIxunc unbI
cunununu nun fomuno unI Ixun un
uixunc bana axa quicsabi oquin
utImu uIn.
22
A xanun patrncaman usaquin an
uni uni itsimi manania cuac unicama
caia cuati, ca camabi uni Pablo
ImuInun SIIusmI tsuquiruacxa.
Tsuquirucbtan ca a unicaman, an
chupa pmitancxuan man xon
rishquinun quixun an unicama cacxa.
23
Usoquin cacxun cushInfu Itsu oquIn
rishquitancxun ca sipuacxa. SIpuutun
cxun cu un sIpunu Ic unIcumu
branc uni cacxa, Pablocun
camina Silas machiquitia up oquin
bfuntI uI quIxun.
24
UsoquIn unun cucxun cu sIpu uc
mIfu utsnmIxun I quInI ocn tubutu
xacxa.
25
UsoquIun ucx cu PubIob SIIus Im
nax Nucn Papa Diosb bananan a rabi

cantacxa. Usufu Iu cu unuu Ic
sipuac uni rarinn cuacxa.
26
Usaa
Icba me cushnra shaquicb ca ami
tapuoc icama shaquicba xcucu
maxribi xoquimainun man risi anun
uni sipuac tcrcaccama tubucuti
rucacxa.
27
Usuu Icb bsuquinbi,
xcucama xquic isquin ca an
sipuac unicama chiquti rabanan
bfunc unIn sInncxu, sipuac
unicama ca chiququiani cuanxa
quixun. SInnquIn cu uxbI tufofuccu
tsi quixun an man xtoc biacxa.
28
Bitsiabi ca Pablonn munuma
banaquin cacxa:
Tufofucuxmu cu It. CumxbI
cunununu nu uIn.
29
Cacxuinshi, anun pcaxun isti a an
unI ucxun bibianx ca bntishi
ubquiani sipu m atsancxa. Atsini,
brqui racutan bamai ca Pablo
ImuInun SIIus tunIn funtIn pufuncxu.
30
UsuI Ituncxun mun bunquIn cu
PubIo ImuInun SIIus cucxu:
Au cufunu n uchucumu tf
nc
uIsh I
nuxun utI uIn?

31
Quia ca cacxa:
HECHOS16
281
Nucn Ibu JesucfIstomI sInunI cu
ami catamt. Ami catamti camina min
xubunu Ic mIn uIntsI IbucumubbI
mItsun uchucumu tf
nc uIsh Nucn
Pupu DIosnun ItI uIn.
32
Cuxun cu u ImuInun un xubunu
IccumufIbI Nucn Ibu Jess uIquIn
bana uixuancxa.
33
uixuncxuinshi
ca im
bi an sipuac unicama branc

unIn PubIo ImuInun SIIus unuu mun
xon uc un numIcumu chucuxuuncxu.
Chucaxuncb ca an sipuac unicama
branc unib axa an xubunu
IccumuxfIbI JessmI cutumtI nushImI
c Iucxu.
34
Usu Ixun cu un sIpuuc
unicama branc unin an xubunu
bunxun PubIocun SIIus pImIucxu.
Usocx cu u unIb un xubunuu Ic un
uIntsI IbucumuxfIbI Nucn Pupu DIosmI
cutumtI uInun uIsh, chumashirua tani
cuancxa.
35
Usuu Iun pcaracbtan ca an
unxa uni itsimi manania cuac
unicaman polica xuquin cacxa:
An sipuac unicama branc
uninu cuanxun camina a uni rab
a
cuuntnun nun quIxun cutI uIn.
36
Usaquin caxun xucx cuanxuan
cacxun ca an sipuac unicama bfun
c unin Pablo cacxa:
An unxa uni itsimi manania cuac
unicaman ca mi chiqunun quIxun
camiaxa. Usu uIn cumInu chumashirua
uIsh cuuntI uIn.
37
Usaquian an sipuac unicama
branc unin cacxun ca Pablonn
policacama cacxa:
Nux fomno unI uIsh quIfIcuu
IcbI, uu cufununu u quIxun nu
ucxunmabi, ca camabi unan
ismainun rishquimitancxun nu
sipuamionxa. UsuquIn umIonxunbI
cara br uni rarinn isnnma nu
chiquinin? Ax cu uIsumu Icn. Atxbi
cu nu chIquInI utI Icn.
38
soquian Pablonn cacxun
cuabiani cuantcnxun ca policacaman
an uni uni itsimi manania cuac
unicama cacxa. Caquian, fomno unI
uIsh cu quIfIcuu Ic quIxun cucxun
cuati ca racu
acxa.
39
Racuti anu
cuanxun ca Pablocun Silas cacxa:
MIx cumInu fomno unI uIsh
quiricau uIn quIxun unnxunmu
cunununu mI n.
CuquIn mun bunxun cu n
munuux cumInu cuuntI uI quixun
cacxa.
40
Usaquian cacx sipunuax
chiququiani ca Lidiann xubunu
cuancxa. Cuanx atsnquinbi ca axa
Jesucristomi catamc unicama anu
tim
c IsquIn up oquIn stancx

anuaxribi cuancxa.
Tesalnica manuaxa unicama
tsuquirua
Tesalnica manuaxa unicama tsuquirua
17
1
Usaquiani cuani Anfpolis ma
ImuInun ApoIonIu mu unun
cuanx ca Tesalnica manu bbacxa.
Tesalnicanu ca anua judos unicama
tim
ti xubu achshI Iucxu.

2
Usu uIn cu
rab
ImuInun uchshI semunu unu I,

PubIo uxu Icsabi oi anun u mtima
nt Icb Icb, anua judos unicama
tim
ti xubunu atsnxun, anua timtia

unicama cuno bunu unnmIquIn,
Jess ax ca asfubI CfIsto Ic quIxun cuI
atub canancxa.
3
Cuno bananu
uicsubI oquIn unnmIunun cu a
bana quicsubI oI ItI uIsh cu CfIsto pu
tantancx bamatancx basquiaxa
quixun canan ca n mItsu uIxunc
Jess abi ca axa uti nun canc Cristo ax
Ic quIxun uIxuuncxu.
4
uixunia cuati ca judos unicama
rari, Jess ax ca asfubI CfIsto Ic
quixun sinani, ami catamti Silas
ImuInun PubIob tIm
acxa. ImuInun
cu gfIego bunun bunuc unI IxunbIu
HECHOS16,17
282
Nucn Papa Diosan bana cuaccama, a
ImuInun ux cu un nuItu up Ic
quixuan unin cac xanucamaxribi
Jessmi catamacxa.
5
Usu unbI cu
judos unicama, un Jess sInncmu, ax
umI nutsI SIIus ImuInun PubIomI
nIshquIn unI utImu chIqushcumu
timtancxun u munu Ic unIcumu
tsuquirumiacxa. Tsuquirumi, Jasn
cac uni an xubunu banaruquin barii
ca, camabi unan isnun ma nb
tsi
buntI cu PubIocun SIIus chIquntI Ic
quiax quicancxa.
6
Usai quiquinbi
mraquinma ca Jasncun axa
Jesucristomi catamc unicama rari
nIfnbIunquIn u munu Ic unIcumun
upunu buncxu. Buani ca munuma
sharati quicancxa:
An cumubI menu Ic unIcumu
tsuquirumic uni rabtax ca nu uaxa.
7
Uc cu Jusonn unuu Inun un xubunu
atsnmiaxa. A unIcumux cu Romunu Ic
upu Cesuf quIc bunu cuuIsumu tunI,
upu ItsI cu Jess Ic quIu.
8
Pablocun Silas uicania cuati ca
unIcumub u munu Ic upucumuxfIbI
shufutI tsuquiruacxa.
9
Tsuquiruiabi
ca Jasnbtan rarinn a nun quixun
curquI Inncxu. Inncxun ca
Jusncun fufI cuuntnun quixun
ancxa.
3DEOREs6LODV%HUHDsPDQXLi
10
UsuI Icbtan ca axa Jesucristomi
catamc unicaman bn
nquinshi im
Pablocun Silas Berea cac manu

cuuntnun quixun xuacxa. Xucx
cuanx bbatancx ca anua judos
unicama tim
ti xubunu atsancxa.
11
Atsnxuan bana uixuncbtan ca
unuu Ic judos unIcumun, Tesalnica
munuu IccumusumuIfu Ixun,
cunquin Pablonan Jess uiquin
Nucn Papa Diosan bana uixunia
cuacxa. Cuaquin ca asrabi cara
PubIonun uIxunc bunu ux Ic quIxun
unncusquIn cumubI ntn Nucn Pupu
Diosan bana cuno isacxa.
12
Usaquin
uI cu utux Itsxira asrabi ca
quIxun sInunI JesucfIstomI cutumu
cxa. UsuI ImuInun cu gfIego bunun
bunuc unIcumu ImuInun xunucumufIbI
up sInnu ca quixuan unin
unnc, ucumux JesucfIstomI cutumu
cxa.
13
Usuu Icbbi ca Tesalnicanu
Ic judos unIcumux, Pablonan
Bereanuxun Nucn Papa Diosan bana
uixunia uicania cuabiani anuribishi
cuancxa. Cuanxun ca Pablomia
nIshnun quIxun unu Ic unIcumufIbI
tsuquirumiacxa.
14
Tsuquirumicb
tanbi ca axa Jesucristomi catamc
unicaman bn
nquinshi Pablo man

nuntun cuuntnun quixun xuacxa.
Xucb ca Timoteob Silas Bereanubi
bracxa.
15
BrmuInun cu un bunc
unicaman Pablo Atenas manu
buncxu. Buntuncxun a biana
Bereanu cuantcnia ca Pablonn a
unicama Timoteocuan Silas bntishi
a isi unun quixun camiacxa.
$WHQDVsPDQXD3DEORLi
16
A unicama cuan ca Pablonn Atenas
manuxun Timoteocun Silas aia
caancxa. Caini a manu niquin, unan
unioc u a unin rabic, u uIsumuIfu IsI
cu PubIo mus nuItuucxu.
17
Usu Ixun
ca anua judos unicama tim
tI xubunu
xun, judos unIcumu ImuInun judosmu
IxunbIu un Nucn Pupu DIos fubIc
unicamaribi, Jess ax ca asrabi Cristo,
axa uti judos unicaman canc, u Ic
quIxun sInnmIsu tunI cuno bana ui
atub canancxa. UsuI Iunun cu cumubI
ntn anuxun u marutinuaxribi anua
Ic unIcumub Jess uI cununcxu.
18
Cananmainun ca rari unicama usa isa
unI ItI Ic quIxun epIcreo cac
unicaman bana uia cuac, ImuInun
HECHOS17
283
estoico cac unicamanribia btsi bana
uia cuac, a unicamaxribi uax Pablob
banacxa. Ab banatancx ca rarinx
quiacxa:
Au cara banauIfu Ixun n unIn
nu uixuinsa tanin?
Quicb ca rarinx Pablonan Jess
uianan bumu uIsh cu unI busquItI
Ic quixun cacxun cuax quiacxa:
Nun rabic diosma, btsi dios ui
sapi ca quia.
19
Usai quitancxun ca Pablo
bIbIunquIn mut, Arepago cac, anu
bunxun cucxu:
Nun nu cuacma a uiquinmi nu
cac bana n cananuna up oquin
unntIsu tunIn.
20
Nun cuacma u
camina min uin. Uisai qui quic cara
quIxun cunununu unntIsu tunIn.
21
Usu uIn cu Atenusnu Ic unIcumu
ImuInun ufucox uux utub Ic
unicama an uisa bana cara an cuacma
Ic u cuuIsu tuncxu. ImuInun cu unun
uia cuacma uribi uiquin uni caisa
tancxa. UsuI cu u unIcumux Iucxu.
22
Usu uIn cu PubIo Afepagonu
tim
c unicama nb
tsinuax niruquin
cacxa:
Atenusnu Ic unIcumu, n Iscxun
cumInu mItsun dIoscumu ItsuIfu
sInnquIn u fubIn.
23
Ex n munu Ic
bain niquin cana anuxunmi mitsun
dIoscumu fubIc Itsu Isun. Isanan cana
anuxun mitsun dios rabiquinmi anu u
nanti u achshinumi saquin cunoc
isan: Enx cu unuxun nun unncmu
dIos fubItI u Icn". UnnxunmubImI
fubIcunc dIos u cunu n mItsu
uixunin.
24
An cu me ImuInun unu Ic ucumu
ribi uniocxa. Ax ca na, me acaman
Ibu Icn. Usu uIsh cu ux unuxun u
fubItI unIn uc xubunu Imu.
25
Unin a
u uxuncxmubI cu ux usubI I uIsh
usubI Iu. An ca anun nux tsti nt
ImuInun suu, piti, ImuInun cumubI
ufIbI nu InunIu.
26
An ca achshi uni an rbnquIcu
maxa mecamanu tsnun uniocxa.
Unioquin ca uiti barin cara an
rbnquIcumux cumubI menu tstI Ic
quixun mnonan, anua an me
sn
nccamaribi mnoxuancxa.
27
Nucn Pupu DIosun cu umI sInnquIun
u unnun uni uniocxa. Uisaxun
cufununu u unntI uI quIxunu
sInncxbI cu Nucn Pupu DIos nu
ufumu Icn.
28
Nucn Papa Dios cup
cananuna tsotin, a cup cananuna nitsin,
u cup cunununu n menu uIn. Mistun
aintsi rarinx ca sai quiacxa: Nux
cananuna diosan rbnquI uIn".
29
Nux
an rbnquI Ixun cunununu sInntImu
uIn, ux cu unun uc cufI uc uusu
Iunun uxuu mun uc uusu Iunun
muxux uc uusu Ic quIxun.
30
Nucn
Pupu DIos unncmu Ixun cu unIn
anbia unioc u rabiacxa. Rabia
isquinbi ca Nucn Papa Diosan
isshiacxa. IsshIu IxunbI cu bf
cumubI menu Ic unI utImuquIn
sInnc IxunbIu sInununun quIxun un
unicaman canun camia.
31
Nucn Papa
Diosan ca mnocxa, anan achshi
uni, Jesucristonn camabi uni, an nuitu
cufu up Ic, cufu upmu Ic quIxun IstI
nt. UsuquIun unun cu un cusacxa
quIxuun cumubI unIn unnun, ca Nucn
Pupu DIosun Jess bumucbI busquI
miacxa.
32
Usaquian bamatancx ca Jess
basquiacxa quixun uia cuati ca uni
rarinx Pablomi cuaiacxa. Cuaimainun
ca rarinn Pablo cacxa:
Minmi uic bana nmi uitcnia
cananuna btsi ntn cuatcntI uIn.
33
Usaquian cacx ca Pablo acama
biani cuancxa.
34
Cuancb Pablob
cuani ca rarinx ami sinani Jessmi
catamacxa. Acamax ca Dionisio,
HECHOS17
284
Arepugonu Ic unI u ImuInun xunu
achshI DumufIs cuc u ImuInun
rafIfIbI Iucxu.
3DEOR&RULQWRsPDQXLi
18
1
Arepugo cuc mutnuxun
bana uixuntancx ca Pablo
Atenas manuax Corinto manu
cuancxa.
2
Cuanx bbaxun ca judo uni
achshi, Aquila cac, mracxa. Ax ca
Ponto cac menuaxa bac
un Iucxu. Usa
uIsh cu un xunu PfIscIIub ItuIIu menu
Ic Romu munu Iucxu. Icbbia anu
Ic upu CIuudIo ux judos unicamax
cu cumxbI Romunuux cuuntI Ic
quicb ca Corintonu tsoti cuancxa.
Usu uIn cu CofIntonu bbatancx Pablo
Aquilacun Priscila isi cuancxa.
3
AquIIu ux cu PubIonun ucsaribi
oquIun un chupu xubu uc unI Iucxu.
Usu uIn cu PubIonn un xubunu Ixun
Aquilabtun chupu xubu ucxu.
4
UsoquIn unun cu unun u mtima
ntcaman anua judos unicama tim
ti
xubunu cuanxun Jess ax ca asrabi
Cristo, axa utia judos unicaman canc,
u Ic quixun bana uixuancxa.
uixuncxun ca judos unicama rari
ImuInun judosmu unIcumu furinnribi
Jess ax ca asrabia Nucn Papa
DIosun xu u Ic quIxun unnquIn
sInncxu.
5
Usu uIn cu TImoteobu SIIus Mucedo
nianuax Corintonu bban Pablonn btsi
u mtI uquInmu Jess uI quIc
banaishi uixuancxa. uixuanan ca
judos unicama, Jess ax ca asrabi
CfIsto uxu utIu utun cunc u Ic quIxun
up oquin uixuancxa.
6
Cacxbi ca an
bunu tImunun umI utImutI bunuI umI
nishacxa. Usuu Iu cu PubIonn unuux
cu cuunIu quIxuun utun unnun an
chupa tacaquin cacxa:
MItsxbI IIsumu tunI cumInu Nucn
Pupu DIosnun ItImu uIn. UsumI IcxbI
cu n uchumu Icn. Mitsnmi n bana
cuaisama tancbtan cana judosma
unicama uixuni cuanin.
7
Catancx anua judos unicama tim
ti
xubunuax chiququiani ca judosma
IxunbIu un Nucn Pupu DIos fubIc,
Justo cac uni, an xubunu cuancxa,
axa anua judos unicama tim
ti xubu
fupusu uIn.
8
Usu uIn cu unuu judos unIcumu
tim
tI xubunu Ic upu, Crispo, ab an

xubunu Ic un uIntsI IbucumuxfIbI umI
sInunI Nucn Ibu JessmI cutumucxu.
UsuI ImuInun cu PubIonun bunu
uixunia cuati, uIsumuIfu CofIntonu Ic
unIcumuxfIbI umI sInunI Nucn Ibu
JessmI cutumtI nushImIc Iucxu.
9,10
Usu uIn cu PubIonn numquin
cuucsu oquIn suquIun Nucn Ibu
Jesusan cacxun im
cuacxa:
E cunu mIb uIn. Usu uIn cu uInu
Ic unnbI mI pu tunmIquIn mtima
Icn. En munuux cu uIsumuIfu unI
nun ItI Icn. Usu uIn cumInu
racu
quIn nquInmu n bunu uIxuntI

uIn.
11
Usaquian cacxun ca Pablonn
achshI bufI ImuInun mcn uchshi
ImuInun uchshI ux CofIntonu IquIn
unicama Nucn Papa Diosan bana
uixuancxa.
12
Usaquian uixuncbbi ca Galin,
uxu Acuyu menu Ic unIcumun upu uIn,
judos unIcumux PubIomI nIshI tsuquI
ruacxa. Tsuquiruquin bibianquin ca an
unxa unimi manania cuac unicama
tim
c unu buncxu.
13
Bunxun cu
GuIIn ImuInun ub Ic unIcumu cucxu:
En unIn cu usuI judos unIcumu ItI
Moissnn cuno bana quicsama
oquin Nucn Papa Dios rabinun quixun
unicama caia.
14
Quixuan cacba Pablo quicascb
tanbi ca Galinn judos unicama
cacxa:
HECHOS17,18
285
En unxu u uIsumu uc Iunun unI
uc uIn cunI cunu mItsnmI u uIquIn
cacxun cuatsian.
15
AnbI cu un mItsun
cuati banaishi uixunquin, usai ca quia
quixun uixunia. Usu uIn cumInu
mitsnbi mnotI uIn. En cunu n u
mitsu mnoxuntImu uIn.
16
Usaquin catancxun ca Galinn axa
PubIomI munnc unIcumu u cuuntnun
quixun cacxa.
17
Cacx cuanquinbi ca
tI xubunu Ic
upu, Sstenes, a bixun mcancxa.
Usoia isquinbi ca Galionn caquinma
isshiacxa.
Antioquanu cuantcntancxa Pablo
DPLULELVKLPHFDPDRLFXDQWsFsDQ
(18.18-21.26)
18
Usocx Itsu ntn puIn CofIntonu
Ituncx cu PubIo SIfIu menu cuuntI
sinani axa Jesucristomi catamc
unicama cana cuanin cabiani,
PfIscIIu ImuInun Aqulab man nuntin
cuancxa. Cuanx Cencrea manu
bbaxun ca Pablonn, n Nucn Pupu
Dios cacsubI oI I cunu snni quixun
sInnquIn un bu tumIucxu.
19
TumI
tancx cuanx ca Efeso manu bbacxa.
Bbux PfIscIIu ImuInun AquIIu bIunI
cuanx anua judos unicama tim
ti
xubunu atsanx ca anuax Pablo anua
tim
c judos unicamab banai atub

usuI Jess ItI uIquIn Nucn Pupu
Diosan bana cuno ui canancxa.
20
Usuu Iu judos unIcumun utubu Inun
cucxbI cu PubIo unu Imu Icn.
21
Ab
IquInmu bIunquIn cu utu cucxu:
Judos unicama anun tim
ti nt
sn
ncb utub JefusuIenu Ituncx

cana Nucn Papa Dios cuncb mitsu
isi utcntI uIn.
Quixun cabiani ca Efesonuax
cuancxa.
22
Cuunx Cesrea manu
bbux cu nuntInuux Ibquiani tan
Jerusalnu cuancxa. Cuanx bbaxun
atu istancxun axa Jesucristomi
catamc unicama cuunmuInun cu It
cabiani ca Antioquanu cuancxa.
23
AntIoquunu ofu puIn Ituncx cu
GuIucIu menu Ic mu ImuInun FfIgIu
menu Ic mucumu oI cuunquIn
Pablonn axa Jesucristomi catamc
unicama upiti Jesucristomi sinani ax
cuncsubI oI Inun quIxun cuquIn utu
sacxa.
(IHVRQX[XDQ$SRORVQsQEDQDxXL[XDQ
24
Pablonan Galacia menu cuanan
FfIgIu menufIbI cuunquIn uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu smainun ca
AIejundfu munu Ic judos unI
achshi, Apolo, ax Efeso manu cuanx
unu Iucxu. Ax ca an Nucn Papa
Diosan bana cuno up oquIn unnc
uIsh unIcumu up oquIn bunu uIxunc
Iucxu.
25
Nucn Ibu Jess uIxunquIun
unnmIcunc Ixun cu Aplosnn cuni
banaquin, Jess uiquin, up oquin
Efesonu Ic unIcumu uIxuuncxu.
Usaquin Jess uiquin bana uixuanan,
un uchucumu chIquInutIu cu Juunn
uni nashimiacxa quIxun unnquInbI
ca Apolosnn Jesucristonn ca an
Bru unshin Up an unicama ab
a
Inun InunIu quIxun unnmu Icn.
26
Usu uIn cu unuu judos unIcumu
tim
ti xubunuxun Apolosnn
racu
quinma bana uixunia cuaquin ca

Aqulabtun PfIscIIunn ufI bunxun
Apolos, JessmI cutumtI cu unI usuI Iu
quixun up oquinra uixuancxa.
27
Usa
uIn cu Acuyu menuu ApoIos cuuInsu
tancbtan axa Jesucristomi catamc
unicaman usbI cu catancxun
atuan up oquin Apolo binun quixun
caquin axa Acayanuax Jesucristomi
catamc unicama quirica cunoxuun
cxa. Cunoxunia quirica bibiani man
nuntin cuanx Acayanu bbatancxun ca
ApoIosnn unuu Ic u Nucn Pupu
HECHOS18
286
DIosun nuIbuquIn JessmI sInnmIc
unIcumu up oquIn uquIuncxu.
28
AquIunun cu unIcumun cuumuInun
CfIsto cu ucmu Ic quixuan
sinaniabi ab banaquin judos unicama,
Jess ax ca asrabi Cristo, axa utia atun
cunc u Ic quIxun cunun usuI cu CfIsto
ItI Ic quIux cu Nucn Pupu DIosun
bana cuno quIu quIxun unnmIucxu.
3DEOR(IHVRQXLi
19
1
CofInto munuu ApoIos uIn cu
PubIo mut me supncumu oI
cuantancx Efesonu bbacxa. Bbaxun
cu unu Ic uxu JesucfIstomI sInnc
unicama mracxa.
2
Mraxun ca
uccxa:
MItsxmI JesucfIstomI sInncb
cara an Bru unshin Up mitsunu
uax?
QuIxuun uccxun ca cacxa:
Nun cananuna Jesucristomi
catamti ca uni an Bru unshin Upu
Iu quIxun uIu cuucmu uIn.
3
Usaa quia ca Pablonn atu cacxa:
Au sinani caramina nashimic
Iun?
Cacxun ca cacxa:
Juunun unI unnmIc bunu sInunI
cunununu nushImIc Iun.
4
Cacxun ca Pablonn cacxa:
AtImuquIn sInnc IxunbIu sInunu
tia ca Juann uni nashimiacxa.
Nashimiquin ca cacxa, axa a caxu uti
uni achshi, Jess, axa utia judos
unicaman canc, Cristo, umI sInnun
quixun.
5
Usuu PubIo quIu cuutI cu Nucn Ibu
Jessmi catamti a unicamax nashimic
Iucxu.
6
Usu uIn cu u unIcumu
Pablonn an mcnan ram
cb atunu
uacxa. Usufu Icb unIn unncmu
banan bananan ca a unicaman,
usuquIun Nucn Pupu DIosun sInnmIc
bana unicama uixuancxa.
7
Anu Ic
uni nashimiccama ax ca mcn rab
ImuInun fub
unIsu Iucxu.
8
Usu uIn cu PubIonn unu fub
ImuInun uchshI ux IquIn, anua judos

unicama tim
ti xubunuxun racu
quinma
up oquIn Jess uIquIn bunu uIxuun
cxa. uixunquin ca, Jesucristomi
Ic quIxuun unnun unu Ic unIcumu
uixuancxa.
9
uixuniabi ca rarinn
musquIn sInnquIn cuuIsumu tuncxu.
Usaquin cuaisama tani ca anu tim
c
unicaman cuamainunbi Jessmi
sInntI cu uIsumu Ic quiax quiacxa.
Usai quicb, anuax chiququianquin ca
Pablonn axa Jesucristomi catamc
unicama buani, Tirano cac unan
unuxun unI unnmIc xubu, anu
cuancxa. Cuanxun ca anuxun camabi
ntn bana uixuancxa.
10
Usaquin ca
Pablonn rab
barin anuxun bana

uixuancxa. Pablonan usaquin
uixuncxun cu AsIunu Ic unIcumu,
judos unIcumu ImuInun judosmu
unIcumunfIbI Nucn Ibu Jess uIquIun
uixunc bana cuacxa.
11
Cuacbtan ca
Pablonn anuxun Nucn Papa Diosan
12
Usu uIn cu umIu PubIo futquic chupa
ImuInun puun ubIu unu buunIu mI
uni uccamax pxcacxa, pxcmuI
nun cu unshIn utImucumuxfIbI unInuux
chiquacxa.
13
Nucn Pupu DIosun umIcxuan
PubIonn usoquIn uIu Istuncxun ca an
cuanbquini niquin uninua unshin
utImu chIqunc judos unIcumu
rarinn, Nucn Pupu DIosun umIcxuan
PubIonn ucsufIbI oquIn utI sInncxu.
UsuquIn sInnquIn cu unInu Ic unshIn
utImu cucxu:
Pablonan unicama uixunc Jess
un umIcxun cana mi cain, n uninuax
ca chiquit quixun.
HECHOS18,19
287
14
UsuquIun un u uc unI furinx ca
judos sacerdotenn cushicama achshi,
Esceva cac, an bchic mcn achshi
ImuInun fub
Iucxu.
15
Usu Ixuun
cacxunbI cu unshIn utImunn
Escevann bchiccama cacxa:
Jess ImuInun cunu PubIofIbI
unun. Usu IxunbI cunu uI cufumInu uI
quIxun mItsu ununImun.
16
Quixun cai chirnquianx anu
IfuquIn cu unshIn utImuu uni an
cupinunma atu macxa. Mquian
cushinra mcx ca chupaumu uIsh
un numI ttbu uIsh xubunuux
chIquItI ubcxa.
17
UsoquIun ucu uIu
cu Efesonu Ic judos unIcumu ImuInun
judosma unicamanribi cuacxa. Cuati
racu
quin ca:
Nucn Ibu Jess, ux cu cushIIfu Ic
quiquin a rabiacxa.
18
Usuu Icb uxun ca axa Jessmi
catamc Itsu unIn usaribi oquin cana
n u utImu uc quIxun chIquInu
cxa.
19
Usomainun ca an ub
tI unnc
unicaman anua ub
tI unnc quIfIcu
cama bxun, camabi unan ismainun
nancxa. Usu uIn cu u quIfIcucumun
cup cincuenta mil curquIsu Iucxu.
20
Usufu ImuInun cu u uIquIn bunu
uia cuati Jesucristomi catamti
unIcumux umIfIbI umIfIbI Itsucxu.
21
Usu uIn cu PubIonn MucedonIu me
ImuInun Acuyu menu puIn cuuntuncx
JefusuIenu cuuntI sInncxu. Jerusalnu
cuanti sinani ca quiacxa: Anu pain
Ituncx cunu Romu munufIbI cuuntI
uIn.
22
UsuquIn sInnxun cu PubIonn un
uquInc unI fub
, TImoteo ImuInun
Erasto, u MucedonIu menuu cuuntnun
xuacxa. Xutuncx cu AsIu menuu Ic
ma Efeso, unu ofu puIn bracxa.
(IHVRQXLFsXQLFDPD[DWVXiTXLUXD
23
Efesonuaxa Pablo cuancma pan
uIn cu JesucfIsto uIc bunu cuuIsumu
tani, u munu Ic unIcumux tsuquIfuu
cxa.
24
Usuu Inun cu DemetfIo, an
uxua man unioquin u chucmufu
cumu utI unnc, un tsuquirumiacxa.
Demetrio an anuxun diosa Artemisa
cuc fubItI xubu Iscsu Itnun chumubu
ratsu oquin man uxua uniocxa.
UnIoxun mufuquIn cu u ImuInun ubtan
u uc unIcumunfIbI ItsuIfu cufqui
biacxa.
25
Demetrionn ca abtan
usoquIn uc unIcumu ImuInun unfIbIu
usufIbI oquIn u uc unIcumuxu, an
camicx timtia cacxa:
MItsun cumInu ununIn, n u
soquIn utuncxun maruquin cananuna
anun nun u maruti curqui bitsin.
26
Usu unbI cumInu mItsun PubIo Isunun
an uic banaribi cuatin. An ca Efeso
manushima, AsIu menu Ic mucumu
oquin, unun u fubInuxun uc u ux cu
asfubI dIosmu Ic quIxun cuquIn, a
fubIxunmu unun cuquIn uIsumuIfu unI
sInnmIuxu.
27
UsoquIun sInnmIcxun
cu unIn nun nu unIoc uxuu mun uc
xubufutsu bItImu Icn. ImuInun cu
DIununxu cushI unbI unIcumun
unuxuun u fubIc xubu chu munutI Icn.
DIunu uxu AsIunu Ic unIcumu ImuInun
cumubI menu Ic unIcumun fubIc
ushbI cu fubIcmu ItI Icn.
28
Usai Demetrio quia cuati ca nishi
shufutI tsuquirui quicancxa:
CushIIfu cu DIunu Icn. Efesonu Ic
unIcumun fubIc dIosu cu DIunu Icn.
29
Usari quicb cu Efeso munu Ic
unIcumu shufutI tsuquiruacxa.
TsuquIfuquIn MucedonIu menu Ic unI
rab
, Guyo ImuInun AfIstufco, axa

Pablob nic, a bixun nirnbianx ca
anua unicama tim
c xubunu ubquianx
atsancxa.
30
Atsncbu unu Ic
unicama cai axribi atsntisa taniabi ca
mIfIbImu bItsIu utsunxmu cu It
quixun Pablo cacxa.
31
Camainun ca
HECHOS19
288
un unnc AsIu menu Ic upu fufInn
ribi anu tim
canti xubunu atsanxma

Inun quIxun PubIo cumIucxu.
32
Usa
uIn cu uxu tIm
c unIcumux tsuquirui,
rarinxa btsi u ui quimainun
rarinxribi btsi u ui banai
shufcxa. Shufquinbi ca an patsann
uu unux cufu tIm
uxu quIxun unnmu

Icn.
33
PubIomIu Icsaribiti ca anua
tim
c unIcumux unuu utub Ic judos

unicamamiribi nishacxa. Usaa ami
nishcxun ca judos unicama an
Alejandro, uIsuI I cufu tIm
axa quixun
an anua tim
c unicama canun quixun

cacxa. Cacxun ca Alejandronn an
mcnun sunnquIn un bunu cuunun
quixun cacxa.
34
Cacxbi ca ax ca
judo unI Ic quIxun ununI nttima
rab
horan pain munuma sharati

quicancxa:
CushIIfu cu DIunu Icn. Efesonu Ic
unIcumun fubIc dIosu cu DIunu Icn.
35
Usu uIn cu shufutIu nt
nun cacxbi
nt
tIsumu tunIubI un upu quIfIcu

cunoxunc unin nt
miacxa.
Nt
mia ca cacxa:
Efesonu Ic unIcumu, n mItsu
camainun ca cuat. En munu Ic
unicamax ca an anuxun Diana rabiti
xubu branan a iscsa maxax nanuax
nipacc bfunc Icn. Usa ca quixun
cu cumubI menu Ic unIcumun unnxu.
36
Usu uIn cu, usama ca quiax uxbi
quItImu Icn. Usu uIn cumInu nt
ti
uIn. Nt
unun cumInu sInnxunmuIshI

u utImu uIn.
37
Mitsnmi bc uni
rabtax ca mitsun rabic diosa ui
utImutI bunucmu Icn.
38
Usu unbI cu
DemetfIo ImuInun un ubtan uxua
mun uc u uc unIcumun, unimi
munntIsu tunquIn, an unxa uni itsimi
mununIu cuuc unIcumu cutI Icn.
Cunun cu upu fufIfIbI cutI Icn.
CacbtunbI cu DemetfIo ImuInun ub
Ic unIcumuxu umI munnc unIcumun
ribi, an unxa uni itsimi manania cuac
unIcumu cutI Icn.
39
Usu uIn cumInu
btsi uribi mnoisa tanquin anan
upucumu tIm
ti ntn anu tim
c
unIcumun cuumuInun cutI uIn.
40
UIsuI I
cufununu shufutI quIxuun uccancxun
u uIquIn cutI cu umu Icn. Usu uIn cu
upumI nIshnu Icsu sInncuntI Icn.
41
Usaquin catancxun ca tim
c
unIcumu cuuntnun quixun xuacxa.
0DFHGRQLDPHLPDLQXQ*UHFLD
menu Pablo cuan
20
1
Usaquin cac
xa cuancbtan ca
Pablonn axa Jesucristomi
catamc unIcumu cumIcx uIu s
anan
bana uixuntancxun cuanmainun ca
Icun quixun atu cabiani Macedonia
menu cuancxa.
2
Cuanquin ca a menua
Ic mucumunuu Ic uxu JesucfIstomI
catamc unicama, nma Jessmi
catamnun quIxun cuquIn sInnmIucxu.
SInnmIbIunI cu GfecIu IcbI AcuyufIbI
cac menu cuancxa.
3
Cuanx bbax ca
anu rab
ImuInun uchshI ux Iucxu.

Anu uIsh cu mun nuntIn SIfIu menu
cuuntI sInnquInbI, judos unicamaxa
umI s
nania uia cuati sinanacxa.

Sinanabiani ca Macedonia anu pain bain
cuancxa.
4
Cuancb ca Berea manu
Ic unI, Spater, u ImuInun TesuInica
munu Ic unI fub
, AfIstufco ImuInun
Segundo, ImuInun Defbe munu Ic unI,
Gayo, ImuInun AsIu menu Ic unIcumu,
Timoteo, Tquico, Trmo, acamax
Pablob cuancxa.
5
Cuanx Macedonia
menu bbacb ca atux pain Troas
manuxun nu caini cuani nu biani
rcu
nquiancxa.
6
Usu uIn cunununu
unun chumItI ucunmu uc pn unun
piti nt inmitancx, nuxribi
Filiposnuax man nuntin cuanx, mcn
achshI nt Icb Troasnu bbacn.
Bbax cananuna mcn achshi
ImuInun fub
nt unu Iucn.
HECHOS19,20
289
7URDVsPDQX3DEORLi
7
Anu uIsh cunununu domIngo ntn
axa Jesucristomi catamc unicamab
pn tucupuxun pI tIm
acn. Tim
an ca
Pablonn, ImIshInu cuuntI uIn, untn
puquIn ufun bunu uIxuuncxu.
Usoquin ca im
nux ItmuInun ucxu.

8
Usoquin ca Pablonn xubu cata itsi
munInfu Ic, unuu Iumpufn ItsuIfu
tIfoc Ic ununu tIm
c, anuxun bana
uixuancxa.
9
Usaquian Pablonn
munmI Ic xubu cutu fub
ImuInun
achshi, anuxun bana uixuncbbi ca
bn unI uchshi, Eutico cac, ax xubu
munmIu Ic xcu unu tsotux,
uxcnan tnncx uxux mun nIpucu
cxa. Nipacta bamaia ca bicancxa.
10
Bicb xubunuux IbquIunquIn bn
unI Icquin bitsi rantin purnquin ca
PubIonn unuu Ic unIcumu cucxu:
Rutuxmu cu Icun, ca uinactia.
11
Cutuncx munun Ifutcnxun, pn
tucapaxun pianan pcaratamainun bana
uixunti, ca Pablo atu biani cuancxa.
12
Cuancb cu bn unI EutIco uxu
chumu uIsh usbI Ic buunI
cunquiani cuancancxa.
Troasnuaxa Pablo Miletonu cuan
13
Usu uIn cunununu PubIonun tun
cuainsa tanquin, anua bitsi cuanun
cacx, nux pain rcu
nquiani man
nuntin Asn cac manu cuancn.
14
Cuanx bbaquin Asnua Pablo bibiani
cananuna ab nuntin Mitilene cac
manu cuancn.
15
Mitilenenuax coonx
cananuna Quo cac nas rapasu
bbacn. Bbax anuax coonx cananuna
Samos cac nasnu bbacn. Bbatancx
cunununu unu Ic mu TfogIIIo unuux
pain tantiacn. TuntI unu IntI cuunx
cananuna Mileto cac manu bbacn.
16
Anuxun ca Pablonn Pentecosts cac
nt IIsumu puIn uIn JefusuIenu bbati
sInnquIn ufun AsIu menu IIsumu
tanquin, Efeso mu ufumu unbI unu
cuuntImu sInncxu.
(IHVRQXD[DD[-HVXFULVWRPLFDWDPsFs
XQLQFXVKLFDPD3DEORQsQEDQDxXL[XDQ
17
UsuquIn sInnxun cu MIIetonuxunbI
Efesonuu Ic uxu JesucfIstomI cutumc
unin cushicamaxa anu unun quixun
Pablonn camiacxa.
18
Camicx aia ca
cacxa:
Asia menu utancx carana mitsub
uIsh uIsuI x Iu quIxun cumInu mItsun
ununIn.
19
Ex mItsub Ixun cunu
mItsnmI fubItI sInnquInmu uxu
cuncsubI oI IquIn Nucn Ibu
Jesucristo uiquin uni bana uixuan.
UsoquIn uI cunu bunun mscunun
judos unIcumun btsI btsI ocx
uIsumuIfu tmran.
20
UsuI IquInbI cunu
nquinma uisai caramina Nucn Papa
Dios cuncsubI oI Inux up ItI uI
quixun racu
quinma mitsu bana

uixuan. Usaquin nt
quinma mitsxmi
tim
c uIxuunun cunu mItsun xubucu

manuxunribi mitsu bana uixuan.
21
uixunquin cana judos unicama
ImuInun judosmu unIcumufIbI Nucn
Pupu DIos cuncsu oI Inux sInunutu
Nucn Ibu JesucfIstomI cutumnun
quixun can.
22
Usu uIn cunu Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn UpItun sInnmIc
sabi oi Jerusalnu cuanin, uisai carana
unuux ItI uI quIxun ununImubI.
23
An
unnmIcxun cunu ununIn, uInu Ic
manu carana cuani anuxun ca Nucn
Pupu DIosun Bfu NunshIn UpItun
caia, unuux cunu sIpuocunc Iunun
unun utImocxun uIsumuIfu oquIn
tmfunuxun uI quIxun.
24
Usaquian
unnmIcxbI cunu x uIsuI cufunu ItI
uI quIxun sInunI bntiman. Bumunu
xunbI Nucn Ibu Jesusun cucsabi
oquIn uI cunquIn sn
onti cana
cunin, Nucn Papa Diosan ca
HECHOS20
290
nuIbuquIn unIcumu uInun Inun I
misa
tunIu quIxuun cumubI unIn unnun.
25
UsuquIn sInnquInbI cunu ununIn,
uicama carana Nucn Papa Diosan uni
Inun bunu uIxuun ucumun cu
istcnuxunmu uIu quIxun.
26,27
MItsnmI Istcncxunmabi cana
soquin mitsu cain, uisai cara Jesucristo
cup an unicamax, an mnosubI oI ItI
Ic quIxuun Nucn Pupu DIosun
unnmIc, acama uiquin cana
mItsuIshImu cumubI munu Ic
unicamaribi uixuan. Usu uIn cu n
Jesucristo uiquin bana uixunia
cuatibia ami catamcmu uIn n
uchumu Icn.
28
Usu uIn cumInu mItsun
mInu u uIsumu uI bfuncutI uIn.
Brancanan camina axa Jesucristomi
catamc unIcumufIbIu up Inun
bfuntI uIn. Nucn Papa Diosan Bru
unshin Upitan ca usoquinmi axa
bfunun mItsu ImIuxu. A unicamax ca
uxu bumu cup Nucn Ibu JesucfIstomI
catamc uIsh un unI Icn.
29
En cunu
ununIn, x cuuncb ca uni rari uti
Icn. Uxun cu uxu umI sInnc unIcumu,
Jesucristomi catamti bana a nun
quIxun pufntI Icn. Inunun btsI
bIquIn cufnefo tsucacsaribi oquin ca a
unIn uxu umI sInnc unIcumu Jess
mununun quIxun pufntIsu tuntI Icn.
30
EsuquInfIbI cunu ununIn, uxu JesucfIs
tomi catamc unicamab tim
c
unicama btsi btsin ca Nucn Papa Dios
cuncsabi oquin uixunquinma, cm
bunu uIxuntI Icn, a bana quicsabi oi
Isu Inun quIxun.
31
Usu uIn cumInu unIn
pufncmu Inuxun up oquIn sInInfutI
uIn. CumInu sInntI uIn, rab
ImuInun
achshI bufIn cunu untnbI nt
nbi
nt
quinma bunan mscquin mitsu

san.
32
Br cana an branun Nucn Papa
DIos mItsu ucxunin. An ca nuibaquin
mItsu umI cushInun ImIunun uxu umI
sInnc unIcumu ImIcsaribi oquin
asfubI uInun ushmI ux cuncsu oshI
Inun mItsu ImItI Icn.
33
En cunu
curquI ucnun chupu uIbI uccma
uIn.
34
MItsnbI cumInu ununIn, n
mcnanbi u mxun cunu n pItI
ImuInun n chupu bIunun x ub
Iccamaribi bixan.
35
Usaquin u
mc Ixun cunu mItsu unnmIu,
mItsnfIbImI usoquIn unun, uuma
unI u Innuxun. UsuquIn utI sInunI cu
Nucn Ibu Jess suI quIucxu: A unin
u Innc unI ux cuncsamaira oi ca
un unI u Innc unI ux cunIu". A
bunu cumInu munuquInmu sInntI uIn.
36
saquin catancx ca Pablo rantin
puruni tsbutI unu Ic unIcumub
Nucn Papa Diosb banacxa.
37,38
Banai
snnia ca cumInu Istcnuxunma
uI quIu oI cumxbI mus nuItutI ub
Iccanani bunan mscquin branxa
cuunun cuquIn mun nuntInu IfumIquIn
PubIo buncxu.
-HUXVDOpQX3DEORFXDQ
21
1
Buncx Ifuux Efesonu Ic
unicama biani cuanx cananuna
Cos cac nasnu cuancn. Anuax coonx
cananuna Rodas cac nasnu cuanx,
unuuxfIbI Ptara cac manu bbacn.
2
Bbaxun cananuna anua axa man
nuntin Fenicia menu cuanti uni rari
mracn. Mrax cananuna a nuntin
atub cuancn.
3
Cuanxun Chipre nasa
mmIu Ic InubIunI cunununu SIfIu
menu cuancn. Cuanx cananuna anu
Ic unIcumun bunc un ucumu u
nunpxunti cup Tiro manu cuancn.
4
Usai Tironu bbaxun, axa Jesucristomi
catamc unicama mrax, cananuna
ntn
utub unu Iucn. Nuxnu unu uIn cu
UpItun sInnmIcxun a unicaman uisai
HECHOS20,21
291
cufu PubIo ItI Ic quIxun unnquIn
JefusuIenu cuunxmu Inun quIxun
cacxa.
5
Usaquian cacbbi cananuna a
ntcama incb cuancn. A manuax
cuancb ca axa Jesucristomi catamc
unIcumux un xunu ImuInun un bchic
bbi nub masinu cuancxa. Cuanx
cananuna rantin puruni tsbuax
masinuax Nucn Papa Diosb banacn.
6
UsuI Ituncxun utub IcucununquIn
cuanmainun ca bfunx Icun
quixun atu cai cananuna man
nuntInu Ifuucn. Ifucb ca a
unIcumux un Icnu cuuntcancxa.
7
Anuax cuanx cananuna Tolemaida
manu cuancn. Cuanx bbaxun axa
catancx cananuna achshi ntn atub
Iucn.
8
Anuax pcaratcncb cuanx
cunununu Cesrea manu bbacn.
Bbax cananuna Felipenn xubunu ab
I cuuncn. Felipe ax ca an Jess
uIquIn unIcumu bunu uIxunc Iunun
mcn achshI ImuInuun fub
uni
Jerusalnuxun an piti mtcanun
cascan acama achshI Iucxu. A
FeIIpeb cunununu Iucn.
9
An bchic
ca rab
ImuInun fub
xanu bnuma
Iucxu. A xanucaman ca Nucn Papa
DIosun sInnmIcxun bunu unI uIxuun
cxa.
10
Anu Itsu nt Icb ca an Nucn
Pupu DIosun sInnmIcxun bana uni
uixunc uni achshi Agabo cac, ax
Judea menuax bbacxa.
11
Bbax nu isi
uxun anun Pablo tsitcrquic, a biax
anun tanacanan anun mnacati ca
quiacxa:
Up ca sari quia: Enn Ibu cu sufIbI
oquIn nuxun JefusuIenu Ic judos
unIcumun judosmu unun bInun InntI
Icn.
12
sara Agabo quia cuaquin ca
nubtun Cesfeunu Ic unIcumunfIbI,
JefusuIenu cuunxmu Inun quIxun PubIo
cacxa.
13
Cacxbi ca Pablo quiacxa:
Au cup caramina usai banai
bunan mscquIn mus nuItumIn?
Jerusalnuxuun Nucn Ibu Jessnun
cup nucuncxbI cunu bn
tImu uIn.
UsoquIn nunun ucuncxbI cunu usbI
ItI uIn.
14
Usai quia Jerusalnu cuancatsi quia
cananuna Pablo sinanamicasmacn. Usa
uIn cunununu quIucn:
Nucn Ibu DIos cuncsabi oi ca
ItI Icn.
15
Usu uIn cunununu u mnobiani
Cesreanuax Jerusalnu cuancn.
16
Cuancb cu nub Cesreanuaxa ax
Jesucristomi catamc unicama rari
cuancxa. Acaman ca Chiprenuax uc
uni Mnasn, uxu Itsu bufItIun JesucfIs
tomi catamc, u unnc Ixun un
xubunu ununu Inun nu buncxu.
Pablo Jacobo isi cuan
17
Usu uIn cu JefusuIenu bbaia axa
cunquin nu biacxa.
18
Usaquian bicx
IntI cunununu pcaracb Pablob
Jacobo isi cuancn. Ab cu uxu JesucfIs
tomi catamc unicaman cushicamaribi
Iucxu.
19
Ic uIsu cuInu uI?
quixun catancx atub banaquin ca
Pablonn uisaira oquin cara Nucn Papa
DIosun umIcxun, anua judosma
unIcumu Ic mucumunuxun u uxu
quixun uixuancxa.
20
Usaquian Pablonn uixuncxun ca
usbI cu quixun caquin Nucn Papa
Dios rabiacxa. Rabitancxun ca Pablo
saquin cacxa:
AsbI cu. Usu unbI cumInu ununIn,
uIsumuIfu judos unIcumux cu JessmI
sInnxu. SInnxunbI cu suquInfIbI
sinania, Moissnan usai judos unicama
ItI cuno bana quicsabi oi cananuna
ItI uI quIxun.
21
A unicamax ca quia,
HECHOS21
292
min isamina btsi btsi menua judos
unicama, Moissnn usai judos
unIcumu ItI cuno bana quicsabi oi
Iuxmu Inun quIxun cun. Canan isamina
judos unIcumun ucsaribi oquin bbu
tu unntIoxunmu unun quIxunfIbI
can.
22
An usa bana cuac unicamax ca
mi uc cuati tim
tI Icn. Usu uIn

cufumInu uIsuI ItI uIn?
23
Nun saquin
cacsubI oquIn cumInu utI uIn. nu ca
rab
ImuInun fub
judos uni, an Nucn

Papa Dios cacsubI oI I sn
nquian an
bu tumItIshI Icn.
24
n uni buani
cumInu ub judos unI IcsufIbItI Inux
mixribi nashi mnocutI uIn. Mnocu
nan camina a unicamaxa Moissnn
cuno bunu usuI ItI quIcsubI oI Iunun
un bu tuc Inun cupoquIn mnocu
mItI uIn. Minmi usoia isquin ca judos
unIcumun unntI Icn, mix camina
cuno bana quicsubI oI I quIxun.
Unnun cu mImIu munnc bunu ux cu
cm Ic quIxun unntI Icn.
25
Mixmi
judo unI uIsh usuI judos unIcumu ItI
bana quicsubI oI ItI unbI cu nun
sInncx judosmu unIcumux usuI ItImu
usbI Icn. UsuquIn sInnquIn cunununu
suquIn uxun ucumu quIfIcu bunmIun:
Judos unIcumu usuI ItI bunucumu
quIcsu oquIn uquInmu cumInu suquIn
shI utI uIn, unnbia unioc u rabiquian
uc uInu cumInu pItImu uIn, ImuInun
cumInu uInu ImI pItImu uIn, ImuInun
camina tts
cuc uInu pItImu uIn,

ImuInun cu btsI xunub Imu unI un
xunubIshI ItI Icn.
Roma manua Pablo cuan uic bana
(21.27-28.31)
xubunuxun Pablo bican
26
UsuquIun ubu Iccamabtan
Jacobonn cacsabi oquin, rab
ImuInun fub
uni a buonx ca Pablo

judos unIcumu Icsaribiti nashi ab
mnocacxa. Mnocanan ca uisa ntn
cara anun mnocati nt sn
ntI Ic
quixun canan uisa ntn cara Nucn
Pupu DIos fubIquIn uInu ftI Ic
quIxun unu Ic sucefdotebtan mnoi
cuancxa.
27
Anun mnocati nt mcn achshi
ImuInun fub
sn
ntI ufumufu uIn cu

judos unicama rari, Asianuax uc,
acaman Pablo anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubunua isacxa, isquian
tsucarucxun Pablo biacxa.
28
Bitsi ca
munuma cunishi quicancxa:
Israel unicama, nu cu uquIn. n
unix ca an camabi menu cuanquin
judos unIcumumIu Inun quIxun
unIcumu uIxunc u Icn. Usu Ixun cu
nun cuati bana Moissnn cuno
quicsubI oI Iuxmu Inun quIxun cunun,
n utImuquIn uIquInfIbI unIcumu
caia. Usu Ixun cu unuxun Nucn Pupu
Dios rabiti xubunu judosma, axa griego
banan banac unicama rariribi
atsnmiaxa. Atsnmixun ca n xubu up
utImumIuxu quiax.
29
Jerusalnuaxa ab nitsia isbaixanx
cu Efesonu Ic unI, Trmo, a Pablonn
atsnmicsa sinani usai quicancxa.
30
Usaa quicb tsuquIfuI ubcuatsini
uquIn cu JefusuIenu Ic unIcumun
biquin, Pablo anuxun Nucn Papa Dios
rabiti xubu man nirnbianquin
bn
nquinshi xcucama xpuacxa.

31
UsuquIn uI JefusuIenu Ic cumubI unI
tsuquiruca uia ca comandantenn
cuacxa.
32
UsuquIn cuuquIn un suntfu
cumucun suntrunn cushicama
timtancxun ubquianquin buanx ca
comundunte unuu unIcumu Ic unu
bbacxa. Bbaia isquin ca mquinbi
HECHOS21
293
Pablo ancxa.
33
Usocb uquin ca
Pablo biquin comandantenn an
suntrucama man risi rabtan tcrcu
nun quixun cacxa. Caquin ca ui cara ax
Ic quIxun ucnun uu cufu uxu
quIxun uccxa.
34
NuccbbIu
unIcumux btsI btsI bunu uI shufcb
tun up oquIn cuuquInmu cu comundun
tenn unuu suntfu bucuc xubunuu
bunun quixun cacxa.
35,36
Cacxuan
buncb, a caxu cuanquin catcabiani
cu unIcumu shufutI tsuquirui quiacxa:
Cu bumutI Icn.
UsuI quIu tsuquirucbtan ca unnma
uIu quIxun suntrucaman atun xubunua
Ic tupItIu ufumu uIn PubIo Icquin
bIfubIunquIn buncxu.
Unicamax ami manncxuan Pablonn ca
37
UsoquIn bunxuun utun xubunu
suntrucaman atsnmicxunbi ca
Pablonn comandante cacxa:
Bununun cuInu ImItImu uIn?
Cacxun ca comandantenn cacxa:
GfIego bunun bunutI cuInu unun?
38
MIx cufumInu EgIptonu Ic unI un
bari itsin, upumI nIshquIn unIcumu
tsuquirumitancxun unI uquIn cuutfo
mil uni, unu unI Icmu menu bunc,
umu uIn?
39
UsuquIn uccxun ca Pablonn
cacxa:
Ex cunu judo unI uIn, Cilicia
menuu Ic mu chu, Tarso, unu Ic.
Usu uIn cufumInu n uxu tsuquiruc
unIcumu cunun cumItImu uIn?
40
Cacxun ca comandantenn
cumInu cutI uI quixun cacxa. Cacx
tapitinu nixun mcnun sunncxu
nttia ca Pablonn hebreo banan
banaquin saquin unicama cacxa:
22
1
En uIntsIcumu ImuInun
caniacc unicama, uisai carana
Iu quIxun n usefubI mItsu uIxunmuI
nun ca cuat.
2
Caa, hebreo banan Pablo banaia
cuati ca pascsufuu Inun nt
acxa.
Nttia ca Pablonn cacxa:
3
Ex cunu
judos uni, CIIIcIu menuu Ic mu
Tarso, anuax bac
un uIn. Usu IxunbI

cana Jerusaln nuax caniquin, an uni
unnmIc unI, Gamaliel, un unnmIc
xun quIfIcu unnquIn, nucn raracaman
cuatia Moissnn cuno bana up
oquIn unncn. ImuInun cunu
mItsxmI Icsaribiti Nucn Papa Diosan
bana quicsubI oquIn utI cuuncn.
4
Usu Ixun cunu uxu JesucfIstomI
sInnc unIcumu btsI btsI ocn. Btsi
btsI oquIn unun cunu bbu ImuInun
xanuribi naxun tmfumIunun sIpuunu
xun buncn.
5
Sacerdotnn cushicaman
upubtan ca caniacc unicamanribi
unnxu, utun cu Dumusconu Ic judos
unIcumu InunI cuunun quIfIcu
Inncxu quIxun. Inncx cunu uxu
JesucfIstomI sInnc unIcumu JefusuIen
nuxun tmraminuxun bitsi cuancn.
Pablonan axa usai Jesucristomi catama
uia bana (+FK. 9.1-19; 26.12-18)
6
Bain cuani Damasconu bbai
cuanquin, n usuI ItI sInncmu unbI
cu bufI xumfutI ufumu uIn, nanuax
cushiira pqui ichquin nb
tsioraquin
pcacxa.
7
Usaquian pcacx menu
nipacxun cunu suquIun cuc bunu
cuacn: Saulo, Saulo, uisoti caramina
btsI btsI oIn?"
8
saquian cacxun
cana cacn: UI cufumInu uIn? Nucn
Ibu DIos supI cumInu uIn". Cacxun ca
cucxu: Ex cunu Jess, Nazaretnu
Ic, ami btsi btsi oc, u uIn".
9
UsuquIun cucbtan pquia isquinbi
cu uxu b cuunc unIcumun bu
bunuIu cuumu Icn.
10
saquian cacxun
cana cacn: MIx cumInu n Ibu uIn.
Usu uIsh cufumInu uu n utI
cunin?" Cucxun cu cucxu:
Niruquiani camina Damasconu cuanti
HECHOS21,22
294
uIn. Anuxun cu uIsu u cufumInu utI uI
quIxun mI unIn cutI Icn".
11
Usaquin
cacx menuax niruiabia axa pquic an
bt
nancx bxuu Ixun IscusmutIu,

uxu b cuunc unIcumun mnbIunquIn
buncx cunu Dumusconu bbacn.
12
Anu ca uni achshi, Ananas cac,
an Moissnn cuno bana quicsabi
oquIn uc Iucxu. Usu uIsh cu u unIx
Dumusconu Ic judos unIcumun, ax ca
up nuituu Ic quIxun uIc Iucxu.
13
Usu uIsh cu IsI uucxu. Uxun cu
cacxa: Saulo, mIx cumInu n xucn
uIn. CumInu umIfIbIshI IstncntI uIn.
Quixuan cacxuinshi cana a isacn.
14
Iscxun cu cucxu: Nucn Papa Dios,
a nucn raracamanribi rabia, an ca mi
casacxa, au cara ax cunia quixun
unnanmi an Bchic an sinan upira
ufIbI unnan ax banaia cuanun.
15
Usa
Ixun cumInu mIn umI Isc ucumu
ImuInun usuquIun mI cucxunmi cuac
bunucumufIbI cumubI menu Ic
unIcumu uIxuntI uIn.
16
UsumI Inun
cusc uIsh cumInu bntishi nirui min
uchucumu tf
nun Nucn Ibu JessmI

cutumtI nushImIc ItI uIn.
Judosma unicama bana uixunun
Jesusan Pablo xua
17
Usu uIn cunu Anunus quIcsai
Ituncx JefusuIenu cuuntcancn.
Cuanx cana Nucn Papa Diosb banai
anuxun a rabiti xubunu cuancn. Anu
Ixun cunu numquin iscsoquin Nucn
Ibu Jess Isucn.
18
Iscxun ca saquin
cucxu: JefusuIenu Ic unIcumun cu
mnmI uIquIn cucxunbi cuaisama
tuntI Icn. Usu uIn cumInu bnti
Jerusalnuux cuuntI uIn.
19
Usaquian
cacxunbI cunu Nucn Ibu Jess cucn:
Enu Ic judos unIcumun cu unnxu, n
cana anua judos unicama tim
ti
xubucamanu cuanquin, axa mimi
catamc unIcumu sIpuunuxun bunan
ma quixun.
20
Estbann an mi
uiquin uni bana uixunc, a maxaxan
ucunmuInun cunu x unu Ixun
cunquin an Esteban rc unicaman
chupa bran.
21
Usaquin cacxunbi ca
Nucn Ibu Jesusun cucxu: Camina
cuuntI uIn. Cunu ufu Ic judosmu
unIcumumI bunu uIxunun mI xutI uIn.
Comandantenx Pablob bana
22
Usaquian Pablonn uixuncxun
pascsufuu uIsh st
xun cuatibi ca
judosma unicama uia quia cuati
sharatcni quicancxa:
En unI cu bumutI Icn, umu
Inun.
23
Usai qui munuma banai sharati
nishquin ca an chupabi pxun niquin
me cupc bIxun munmI msuquin
puacxa.
24
Usufu unIcumu Iu IsquIn cu
comunduntenn unuu suntrucama
bucuc xubunua Pablo atsnminun
quIxun un suntrucama cacxa. Canan
ca, uIsu cup cufu u uI usuI shufcania
quixuan nu uixunun camina Pablo
fIshquItI uI quIxun cucxu.
25
Usaquian
comandantenn cacxuun fIshquImInu
xun namicxunbi ca Pablonn anua
Ic cupItn cucxu:
MItsnmI fomno unI, au cara
uxu quIxun up oquIn cuuxunmushI
fIshquItI cufu usbI Ic?
26
saa Pablo quia cuabiani cuanxun
ca capitann saquin comandante
cacxa:
En unIx cu fomno uIsh quIfIcuu
Icn. Usu uIn cumInu uIsuquIn
cufumInu uIsu tunI usoquIn unuxun up
oquIn sInntI uIn.
27
Usaquian cacx anu cuanquin ca
comunduntenn PubIo ucquin cacxa:
AsfubI cufumInu mIx fomno
uIsh quIfIcuu uIn?
Usu cunu uIn.
HECHOS22
295
28
Cacxun ca comandantenn cacxa:
Romno uIsh quIfIcuu Inuxun
cunu n ItsuIfu cufqui cupocn.
Quia ca Pablonn cacxa:
En pupun Romunu Ic quIfIcuu
Ixun bchIu uIsh cunu x fomno uIn.
29
Usuu quIu cuuquIn cu uxu u fIshquI
nux cuanccaman Pablo ancxa.
ncb ca comandantenxribi, fomno
usha quiricau IcbI cunu PubIo
namia quixun sinani, racu
acxa.
-XGtRVFXVKLQDSXFDPDQ3DEORxXFi
30
Usu uIn cu pcaracbtun comun
dantenn au cup cara Pablomi judos
unIcumu mununIu quIxun unntIsu
tanquin, anan nac man risi tubunun
quixun cacxa. Canan ca sacerdotenn
cushIcumu ImuInun judos unIbunn
cushIcumun upucumu tImnun quixun
an unicama cacxa. Cacxuan an
cacsubI oquIn tImun cu comundunte
nn Pablo axa tim
c upucumun Isnun
chiqumiacxa.
23
1
Usu uIn cu suntrucaman
bcxun isquin Pablonn judos
unIbunn upucumu cucxu:
MItsux judos unI uIsh cumInu n
xuc
untu uIn. Ic cunu mItsu cuIn, n

cunu u utImu ucmu uI quIxun cu
Nucn Pupu DIosun IsIu.
2
QuIxu quIcbtan ca sacerdotenn
cushIcumun upu, Ananas, an a rapasu
Ic unIcumun PubIo cutshcunun
quixun cacxa.
3
Caia ca Pablonn cacxa:
Unan, up cu quIxun mI sInnc
ushbI cumInu mIx usumu uIn. Nucn
Pupu DIosuInfu cu mI umIcsu usoquIn
mI utI Icn. Moissnn cuno bana
quicsubI oquIn uIsu cufumInu otI uI
isti cupshi camina anu tsotan. A bana
quicsubI oquIn ucxunmabi
cufumInu mnun quixun uni cain?
4
CuIu oquIn cu u fupusu Ic unIcumun
Pablo cacxa:
Usaquin caramina Nucn Papa
DIosnun IcbI mIn sucefdotenn
cushIcumun upu cuIn?
5
En uIntsIcumu, Moisnn cuno
bana ca quia: MIn uIntsIcumun upumI
cumInu utImutI bunutImu uIn". Usa
unbI cunu ux cu sucefdotenn cushIcu
mun upu Ic quIxun unnquInmu
usaquin can.
6
Usaquin catancxun ca Pablonn
anua tim
c upucumu, a rarinxa
suduceo unI ImuInun furinx fariseo
unI Ic unncxu. UnnquIn cu
En uIntsIcumu, x cunu fufIseo unI
uIn, fariseo unin bchIc cunu x uIn.
Usu Ixun cunu bumu uIsh cu CfIsto
utcncb unI busquItI Ic quIxun
sinanin. En usuquIn sInnc uIn cu mI
munncunIu.
7
saa quia cuati acamaxbi cubIcu
nantancx nananquin ca fariseo
unIcumun btsI oquIn sInnmuInun
saduceo unicamanribishi btsi oquin
sInncxu.
8
Saduceo unicaman ca
bumu uIsh cu unI busquItImu Ic
quIxun sInnan ngeI ImuInun cu
unshnfIbI umu Ic quixun sinania.
SInnmuInun cu fufIseo unIcumun
bumu uIsh cu CfIsto utcncb uni
busquItI Ic quIxun sInnan ngeI
ImuInun cu unshInfIbI unu Ic
quixun sinania.
9
Usu ushu cumxbI
cubcununI shufmainun ca fariseo uni
rari, an Moissnn cuno bana
unnc, an niruquin munuma banaquin
cacxa:
Nun iscx ca n unix au ubi
ucmu Icn. Sapi ca unshin banaia
cuaxa, ngeI bunuIu supI cu cuuxu. An
ImIcxuan nu bana uixuncxunbi n
unI utImoI utununu Nucn Pupu DIosmI
ribi nishi, usu uIn cunununu utImotImu
uIn.
HECHOS22,23
296
10
Usufu uIsumuIfuI cubIcunncb
ca comandante, unIcumun PubIo utI
sinani racu
acxa. UsuI IquIn cu

comandantenn unicama
nb
tsinuabi bibianquin camina Pablo

ununu Ic xubunu buntI uI quixun
un suntrucama cacxa. Cacxun ca
suntfucumun unuu utux Icnu bunxun
atsnmiacxa.
11
UsuquIun oon untnbucbtan ca
Nucn Ibu Jesusun u fupusu nIfucquin
Pablo cacxa:
Mus nuItutI bn
uxmu cu It.
JefusuIen nuxunmI uIquIn
cacsaribi oquin camina Roma
munuxunfIbI uIquIn unIcumu bunu
uIxuntI uIn.
3DEORDFDWVLTXLD[XQLFDPDsV
nan
12
UsuquIun Nucn Ibu Jesusun PubIo
can pcaran ca judos unicama rarinx
tim
ux s
nani sai canancxa: Pablo

uxunmu cunununu pImu Iunun uu ubI
xutImu uIn. Nun nux quicsabi oquin
ucmu Ic cu Nucn Pupu DIosun nu
uIsu cufu otI Ic usoquIn nu utI Icn.
13
Axu usuI s
nanc unicama ax ca
cuarenta unibtan sn
nmu Iucxu.
14
A
unicaman ca anu cuanxun sacerdotenn
cushicamacun caniacc unicama
saquin cacxa:
Nux cananuna, PubIo uxunmu
cananuna au ubi pima quiax canan.
Nun nux quicsubI oquIn ucmu Icu
Nucn Pupu DIosun nu uIsu cufu otI Ic
usoquIn nu unun cunununu quIu.
15
Usa
uIn cumInu upu furibtun pufnquIn
mItsun suquIn comundunte cutI uIn:
An u uc u upIfu oquIn unnuxun
cunununu PubIo uctcntisa tanin.
Nun nu uctcnun camina pcaracb
tun mIn suntrucama bmItI uIn.
Mitsnmi usaquin cacsabi oquian
comandantenn cacxun un suntfucu
mun bIu cunununu PubIo utI uIn.
16
UsuI s
naniabi ca Pablonn
chirabacn tuacn cuacxa. Cuabianxun
cu suntrunn xubunu atsnxun Pablo
uixuancxa.
17
uixuncxun cuaquin
cunxun cu PubIonn cupItn uchshi
cacxa:
n xu camina comandanteb ca
bunutIsu tunIu unu buntI uIn.
18
Quixuan cacxun bIbIunquIn bunxun
cu cupItnn comandante cacxa:
SIpunuu Ic PubIo un cu cunxun
caxa, n tu cumInu comundunteb cu
bunutIsu tunIu unu buntI uI quixun.
19
Cacxun mnbIunquIn ufI bunxun
cu comunduntenn u tu ucquin cacxa:
Au uIquIn cufumInu cuIsu
tanin?
20
Cacxun ca cacxa:
Judos unIcumun cu PubIomI s
nun
quIn sInnxu, pcaracbtanmi, atun isa
un u uc up oquIn Istc
nun, judos
upucumunu PubIo buntcnun cmquin
mi camicatsi quixun.
21
Usaquian
cacxunbi camina an mi cacsabi oquin
utImu uIn. Axu PubIomI s
nanc uni ax
ca cuarenta unibtan sn
nmu Icn.
Acumun cu unuxun un
xun Pablo cainia.

sai ca quiaxa: PubIo uxunmu cunununu
uu ubI pImu Iunun uu ubI xutImu
uIn. Nun nux quicsubI oquIn ucmu Icu
cu Nucn Pupu DIosun nu uIsu cufu otI Ic
usoquIn nu utI Icn. UsuquIn PubIo ucutsI
quixun ca minmi cacxuun mIn suntfucu
mun PubIo buntIshI un
xun cainia.
22
Quixuan cacxun cu cuuntnun
xuquin, comandantenn Pablonn
chIfubucn tu cucxu:
A uIquInmI cuc bunu n
cumInu uIbI uIxuntImu uIn.
Comandantenan Felixnu Pablo
buntanun an suntrucama xua
23
Cac
xu u tu cuuncbtan ca
cupItn fub
cunxun comandantenn
cacxa:
HECHOS23
297
DoscIentos tun nIc suntrucun
cumInu setentu cubuIIonn nIc suntfu
cun doscientos masbun tunc
suntfucumu bnquItuncxu Im
nax
IIsumu puIn uun Cesreanu cuanun
mnocumItI uIn.
24
ImuInun cumInu
anan Pablo cuanun btsi caballoribi
mnotI uIn, unnmI unnmu uIu
branxun, Pablo gobernador Felix anu
bunun.
25
UsuquIn un cupItn fub
catanc
xun cu comunduntenn FeIIx bunmInu
xun saquin quirica cunocxa:
26
Ex CIuudIo IIsIus Ixun cunu FeIIx,
mIxmI upu uIsh sInnuIfu Ic, mi
quIfIcu bunmIn, cumInu bItI uIn. Uisa
cuInu uIn?
27
Judos unicaman bixun
uIsu tunIubI cunu n unI, ux cu fomno
Ic quIxun unnquIn, n suntrucama
bunxun bIun.
28
Au cup cara ami
mununcunIu quIxun unntIsu tunquIn
cunu judosnn upucumuxu tIm
cnu
Pablo buan.
29
Bunxun uccxunbi ca
PubIonx Isu usuI judos unIcumu ItIu
Moissnn cuno bana quicsabi oi
Imu quIxun cuxu. Cacxun iscxbi ca
un uc u u cup PubIo utI umu Iunun
u cup sIpuutIbI umu Iuxu.
30
Judos
unIcumuxu u ucutsI quIux umI s
nania
uia cuaquin cana bn
nquinshi minua
cuanun Pablo xutin. Xuanan cana axa
umI munnc unIcumufIbI uu cup cufu
umI s
nania quixuan mi canun quixun

minu xutin. EnIshI cunu mI cuIn".
31
soquian cunoc quirica
bunquIn cu comunduntenun cucsabi
oquin, suntrucaman bibianquin Pablo
im
AntputfIs cuc munu buncxu.

32
Bun pcaracb ca caballonn nic
suntfucumuInshI PubIo buntumuInun
tun nIc suntfucumux unuu Ic
33
Cuuntu
mainun Pablo buanx ca caballonn nic
suntrucamaxshI Cesrea manu
bbacxa. Bbuxun unu PubIo bunquIn
ca a uiquin cunoc quirica Felix
Inncxu.
34
Inncxun u uIquIn uc
quirica istancxun ca Felixnn Pablo
bsquIn ucquin cacxa:
UInu Ic unI cuInu uIn?
Cacxun ca x cunu CIIIcIu menu
Ic unI uI quixun Pablonn cacxa.
35
Cacxun ca Felixnn cacxa:
Axu mImI munnc unIcumu
ucbtun cunu mIxmI quIu cuutI uIn.
Caxun ca Herodesnn xubunuxuan
bfunun quIxun suntrucama cacxa.
Felixnn uccxuan Pablonn c
24
1
Mcn achshI nt Icb ca
sucefdotenn cushIcumun upu,
Ananas, ab caniacc uni rari
ImuInun TeftuIo cuc unI, an banati
unInfuc, ucumux Cesrea manu
cuancxa. Cuanx bbax ca Pablomi
munnux Felixnu riquiancxa.
2
Riquian,
suntrunn Pablo bcbtan, cu TeftuIo
nn Felix saquin cacxa:
MIxmI upu uIn cunununu upItux
bucuin. SInnuIfu Ixun cumInu mIn
nuxnu upitax bucunun up oquin bana
mnoin.
3
MIx cumInu usu uI quIxun
sInnquIn cunununu cumubI munuxun
camabi ntn, usbI cu quIxun sInunI,
upitax bucuin.
4
Usu uIn cumInu mIx up
nuituu Ixun, nun ItsuIfu uIxun
quInmu bunu ItsumushI mI uIxunmuI
nun, nun cacxun cuutI uIn.
5
n unix
ca nun iscx an camabi menua judos
unicama btsi bana uixunquin
uboquIn tsuquIfumIc Iunun nuzufeno
cuc unIcumun cushI u Icn.
6
Usu Ixuun
judosma uni anu atsnmixun anuxun
Nucn Pupu DIos fubItI xubu utImumItI
IcbI cunununu MoIs
snan cuno nun

cuati bana quicsubI oquIn unuxun
biixan.
7
Bicbi ca comandante Lisiasnn
un suntfub cuunxun nu bIcuun
xanxa.
8
Nu bicuantancx ca axa
PubIomI munnc unIcumuInsu mInu
HECHOS23,24
298
uxun u uIquIn mI cutI Ic quIux
quiixanxa. Usu uIn cumInu cuIsu
tunquIn PubIo uctI uIn. Nuccxu
quia cuaquin camina minbi nuxnu a ui
quic banacamax ca asfubI Ic quIxun
unntI uIn.
9
Usaquian Trtulonn Felix can, ca
ab uc judos unicamanribi Trtulo
quicsabi oi ca asfubI Iuxu quIxun
cacxa.
10
saquian cacxun cuatanc
xun ca Felixnn Pablo axribia bananun
quixun an mcnun sunnquIn tunxuun
cxa. Tanxuncxun ca Pablonn cacxa:
MInmI Itsu bufItIun n menuxun
unI ItsI uIu mImI unI munncxun
cuuc Ic cunu fucutima cunquin
uIsuI cufunu Iu quIxun mI cuIn.
11
Usa
uIn cumInu usefubI cufu n mI cuc
bunu Ic quIxun unntIsu tunquIn btsI
unI uctI uIn. Anuxun Nucn Papa
DIos fubInux x JefusuIenu cuunxunc
ca mcn rab
ImuInun fub
ntsa
Icn.
12
Anu Ic cu unuxun Nucn Pupu
DIos fubItI xubu ImuInun unu judos
unicama tim
tI xubucumu ImuInun
macamanuxunribi ab cubcananquin
n unIcumu tsuquIfumIu uInu Ic
unnbI Iscmu Icn.
13
ImuInun cu n
unicamaxa quic bana nx ca asrabi
Ic quIxuun un mI cutI unI umu Icn.
14
Usu uIn cunu mI cuIn, Nucn Papa
DIos u n fufucumun fubIu, a cana
nfIbI fubIn. An bana, Moissnn
cuno ImuInun un Nucn Pupu DIos
quic bana uni uixunc unicamanribi
cuno, a banacamax ca asfubI Ic
quIxun cunu unun. Usu uIsh cunu u
banacama quicsubI ou u un Bchic
umIu ux b sInnc unIcumub umI
catamtin, judos unicama rarinxa ami
sInntIsumu tuncbbi.
15
Atun sInnc
saribi oquin cana, bumu uIsh cu unI
upcumu ImuInun unI utImucumuxfIbI
busquItI Ic quIxun sInunIn.
16
Usaquin
sInnc uIsh cunu Nucn Pupu DIosmI
uchuImu Iunun uIsu unImIbI uchuImu
IIsu tunIn. UsuI Inuxun cunu cumubI
ntn u utImu uquInmu u upshI uIn.
17
Usu uIn cunu Itsu bufIn btsI btsI
menu Ituncx JefusuIenu utcan.
Uquin cana nun aintsi uumacama
Innun quixuan uni rafInn bmic
curqui ban. Bunun cunu n cufquI
ribi anuxun Nucn Papa Dios rabiti
xubunuxun Innuxun ban.
18
Bxun
Innux cunu judos unIcumu Icsaribiti
nashi mnocan. Anun mnocati nt
sn
ncb cunu n bc cufquicama

InunI unuxun Nucn Pupu DIos fubItI
xubunu cuan. Anua ca axa Asianuax uc
judos unIcumun mraxa. Axu b
tsuquIfutI Itsu unI cu unu umu Iuxu.
19
AsIunuux uc unIcumu ux mI munn
tIsu tunI cu nuxun mI uIquIn cuI
utsanxa.
20
Usu uIn cu utxu ucmu uIn,
axa Trtulob uc n unicaman mi cati
Icn, Jerusalnuxuun judos upucumun
uccbtun cufu uIsu u uc Isuxu
quixun.
21
Caquin ca, upucumun cuumuI
nun, bumu uIsh cu CfIsto utcncb
unIcumu busquItI Ic quIxun n
sInnc uIn cumInu mI munncunI
quIux x quIIxunc bunu mI uIxuntI
Icn.
22
Usaa Pablo quia cuaquin ca
Felixnn, Jessmi catamti ca uni
unnc Ixun nt ItsIn mnonuxun,
TftuIo ImuInun ub uc unIcumu
saquin cacxa:
Comandante Lisias ax ucbtan cana
Pablo uimi quic bana n mnotI uIn.
23
Catancxun cu FeIIxnn un cupItn
cacxa:
Chiquti rabanan camina Pablo
bfuntI uIn. Branquinbi camina au
cufu uIsu tunIu u umIunun uxu ub
nuibananc unicaman a istisa tania
ismianan au u cara cunIu u uxunun
umItI uIn.
HECHOS24
299
24
Usu uIn cu nt ItsIn FeIIx, juda
xunuu bI, Drusila cac, ab utcun
cxa. Uxun ca Cristomi catamti ca uni
Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIxun uIu
cuaisa tanquin Pablo camiacxa.
25
Camicx uxuan, Jesucristomi
catamtia uni, un uchucumu tf
nc
uIsh Nucn Pupu DIos cuncsubI oI ItI
bunu uIxuunun utImu u utcinsa
tanquinbi tnti banaribi uixuanan an
u utImu uc cupu unIn pu tunquIn
tmrati bana uixuncxun cuati
ratquin ca Felixnn Pablo cacxa:
CumInu cuuntI uIn. A n utI u
umu uIn cunu umIfIbIshI mI
camitcntI uIn.
26
Usaquin cac
xa cuan ca Felixnn
n chIqunun cu PubIonn cufqui
InntI Ic quIxun sInncxu. Usaquin
sInnquIn cumIcxu cuuncb cuancb
cu PubIob ItsuI bunucxu.
27
Usaquin
rab
bufItIu InnmI upu ushbI

chiququIn cu FeIIxnn judos unIcumu
b up IIsu tunquIn PubIo sIpunubI
ancxa. Felix chiqucb ca btsi uni
Porcio Festo cac, ux upu Iucxu.
Festonn Pablo uc
25
1
Usu uIn cu upu Inux cuunx
Festo Judea menu bbacxa.
Bbax ca rab
ImuInun uchshi nt
Icb Cesrea manuax Jerusalnu
cuancxa.
2
Anuu Ic cu judos sucefdo
tenn cushIcumu ImuInun judos
upucumunfIbI PubIomI munnquIn
Festo cacxa,
3
saquin, Nux cunc
sabi oquin camina Pabloa Jerusalnu
mIn unIn bnun cumItI uIn. Bain aia
ucutsI quIux s
nanxun ca Pabloa
bnun quixuan caminun quixun judos
unicaman Festo usaquin cacxa.
4
Cacxunbi ca Festonn cacxa:
PubIo cu Cesfeunu sIpuoc Icn.
Ex cunu Itsumu nt
inshi nuax anu

cuanin.
5
Usu uIn cu mItsun cushIcumux
b Cesfeunu cuuntI Icn. Cuanxun ca
u unun u utImu uc uIn, uisa u cara
uxu quIxun nu cutI Icn.
6
Catancx ca mcn rab
ntsu Icb
Festo Jerusalnuux Cesrea manu
cuancxa. Coonx pcaracb, anua
unxa unimi manania cuac uni tsti,
anu tsbuxun ca Pablo bcnun quixun
camiacxa.
7
Camicxuan bcb ca
Jerusalnuaxa ricuatsnc judos
unicamax a nb
tsiorati, n unin ca
utImu uIfu uxu quIucxu. Usaa
quicancbbi ca Pablo uia, usai
quicanc bana ax ca asfubI Ic quIxu
ux quItI unI fufI umu Iucxu.
8
Usu uIn
cu PubIonn umIu munncuncxun
saquin Festo cacxa:
En cunu MoIsesnun usuI judos
unIcumu ItI cuno bana quicsabi oi
Iuxmu Inun judos unIcumu cucmu
uIn. Usu uIsh cunu xfIbI u bunu
quicsubI oI Iun. Iunun cunu unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunu
judosmu unI utsnmIcmu uIn,
utsnmImu Iunun cunu Romunu Ic
upu, Csar, un bunu tunxunmu unun
unI cucmu uIn.
9
Quia ca Festonn judos unicamab
up IIsu tunquIn PubIo cucxu:
MI uIu quIcunc bunu n n
anuxun mi moxunun caina Jerusalnu
cuainsa tanin?
10
Ex fomno unI Ic cu Romunu Ic
upu, Csufnn ImIc un unxu fomno
unImI mununIu cuuc unI uInshI uIu
uni quic bana mnotI Icn. Usu uIn
cumInu x fomno uun mI unI
manania minbi mnotI uIn. Minbi
cumInu ununIn, judos unIcumumI x
uchucmu uIn cu n uc u u un
upucumun mnotI umu Icn.
11
Axa
quicsubI oquIn nun utI bunu quIcsu
oquIn ucmu Icu unIn bumumItI cu
usbI Itsunxu. Usu unbI cu uIsu ubI
HECHOS24,25
300
uchucmu Ic utxu uI quIc bunu
asfubImu uIn, uInu Ic unnbI utun
unun judIos unIcumu InntImu Icn.
Usu uIn cunu Romunu Ic upu
CsufnnbIu uIsu cup cufu unI mI
manania quixun isti cunin.
12
Usaquian cacxun cu un u uquInc
unicamab banatancxun Festonn
Pablo cacxa:
Csarnnbi uisa cup cara uni mimi
manania quixun isti cunc cup
camina Csufnu cuuntI uIn.
$SX$JULSDQsQ3DEORxXFi
13
Itsumu nt Icb cu upu AgfIpub
BefenIce Cesrea manu Festo isi
cuancxa.
14
Cuunx unu Itsu nt Iu cu
Festonn Pablo uiquin cacxa:
Enu cu sIpuuc Icu FeIIxnn unubI
bianc uni achshI Icn.
15
Jerusalnu
Ic cu sucefdotenn cushIcumubtan
judos caniacccaman a ui ami
munnquIn cuxu, n u unI umInun
quixun.
16
Cacxunbi cana can: Romno
upucumun cu, umIu unI munnc unI u
uIsu IxunbI, cu bumutI Ic quIxun
caima, uxu umI munnc unIcumun ub
bunuquIn u unI uu u cufu uxu quIxun
cucmu puIn uIn.
17
Usu uIn cunu utxu
Jerusalnuax nu unc nt pcarac
btan, anua an unxa unimi manania
cuac uni tsti, anu tsbuxun Pablo
bcanun quixun camian.
18
Camiquin
cana, utImu uIfu supI cu PubIonn uxu
quixun sinan. SInnquIn cumIcxuan
PubIo bnbI cu n sInncsu oI uxu
umI munnc unIcumux quIcmu Icn.
19
Quimabi ca sai cuni quiaxa, nuxnu
usuI ItI bunu quIcsubI oI Imu Iunun cu
Pablonn, uni achshi Jess cac, ax isa
bamaxbi basquiacxa quixun uia
quiax.
20
Usu uIn cunu uIsu cufunu n
unI otI uI quIxun sInntuncxun, mi
uia quicanc bana n anuxun mi
mnoxunun caramina Jerusalnu
cuainsa tani? quixun Pablo ucan.
21
Nuctuncxun cunu, Cesuf Augusto
nn cu mIu unI munnc bunu
istancxun uIsu cufu otI Ic quIxun
cutI Ic quIxun cuc cup, anun
Csarnu xuti nt sn
ntamainuan
sIpunubI Inun quIxun cun.
22
Usaquian cacxun ca Agripann
Festo cacxa:
EnfIbI cunu u unun bunu uIu
cuaisa tanin.
QuIxu quIu cu Festonn cucxu:
Im
ishibi camina axa quia cuati

uIn.
23
Usaquian coon pcaracb ca
suntfunn cushIcumu ImuInun u
munu Ic unIn cushIcumub BefenIce
ImuInun AgfIpu un un cufnann
mnocacuatsini uacxa. Ucbtan ca
Festonn Pablo bnun quixun an
suntrucama cacxa.
24
Cacxuan Pablo
bcbtan ca Festonn axa uccama
saquin cacxa:
Apu AgfIpucun cunu uxu nu
nub tim
c unicama cain, nu ca a uni

uia judos unicamax, Jerusalnu
ImuInun Cesreanuaxribi, ami manani
munuma banaquin, ux cu bumutI Ic
quIxun cuc ux Icn.
25
AnbI cu n
sInncx u cup bumutI uIsu ubI ucmu
Icn. Usu unbI cunu uxbI, Csar
AugustonnbI cu mIu unI munnc
bana istancxun uIsu cufu otI Ic
quIxun IstI Ic quIxun cuc cup
Csarnu xuti sinan.
26
SInncxbI cu u
uiquin, usuI cu n unI Iuxu quIxun
cutI bunu umu uxu. Usu uIn cunu
mItsnmI ucnuan a bnun quixun
can. Agripa, mIx nun upu Ixun cumInu
u uctI uIn. ImuInun cu nu Ic
unIcumunfIbI u uctI Icn, uisa u
cufu uxu quIxun. Nuccxu quIu cuuxun
cunu uu cufu uxu quIxun cuquIn nun
upuIfu Cesuf quIfIcu bunmItI uIn.
27
Au u uIsumu cufu uxu quIxun
HECHOS25
301
uixunxunmashi cana Csarnu sipuac
unI xutImu uIn. XuxbI cunu nuItuuma
Ixun uu u ucmu IcbI u unI xucsu
ItI uIn.
8VDLFDQDLDTXL[XDQ3DEORQsQ$JULSDFD
26
1
Festonn cacxun ca
Agripann Pablo cacxa:
MIxfIbI cumInu bunutI uIn.
Usaquian cacx ca camabi unin
cuamainun an mcnan sanani sai
Pablo quiacxa:
2
Agripa, mIu judos unIcumux
munnc bunucumu uIquIn uIsuI
cufunu Iu quIxun mI cuI cunu cunin.
3
Min camina judos unicamaxa usabi
Ic uIsh, usuI Iu ununIn. ImuInun
camina au u ui cara quia quixunribi
ununIn. Usu Ixun cumInu n mI
camainun bn
quInmu cuutI uIn.

4
Judos unIcumun cu uIsuI I cufunu
n ntnuux cunIu quIxun unnan uisai
carana JerusalnuuxfIbI Iu quIxun
unnxu.
5
Usu uIn cu utun unnc Ixun,
x cunu Itsu bufItIun fufIseo unI uI
quIxun cuIsu tunquIn mI cutI Icn. Nux
fufIseo uIsh cunununu nux judos
unIcumu fufI Icsamairai Moissnn
usuI judos unIcumu ItI cuno bana
quicsubI oI uIn.
6
An nucn raracama
csabi oquin ca Nucn Papa Diosan uni
bumucumu busquImItI Ic quIc bunux
ca asfubI Ic quIxun cunu n sInunIn.
UsuquIn n sInnc cup cu n
unIcumux uI mI munnxu.
7
Nucn
rara Israel, an bchiccamax ca mcn
rab
ImuInun fub
Iucxu. An bchic
caman rbnquinn ca anan Nucn
Papa Diosan uni bamacama basquimiti
nt cainia. Anan aturibi basquimic
ItI nt cu utI Ic quIxun sInnquIn cu
nt
nbi im
bI umI sInnquIn Nucn

Papa Dios rabia. Usu uIn cunu mI cuIn,
usufIbItI x Ic cup cu n unIcumux
mI mununIu.
8
Mitsnribi camina,
Nucn Papa Diosan ca uni bamacama
busquImItI Ic quIxun sInunIn. Usa
cat?
$PLFDWDPsFsPDL[XDQ3DEORQsQ
btsi btsi o
9
Catancxun ca saquinribi Pablonn
cacxa:
En cunu sInncn, n Jess
Nuzufetnu Ic umI cutumc unicama
btsi btsi oti isa Nucn Papa Diosan
Iscx up Ic quIxun.
10
Usaquin
sInnquIn cunu JefusuIenuxun a
unicama btsi btsi oquin tmfumIu
nan, sucefdotenn cushIcumun
cacsabi oquin axa Jessmi catamc
unI uIsumuIfu sIpuucn. Sipuaia unin
utu ucbtan cana, usbI cu quIxun
sInncn.
11
Itsu oquIn cunu umIu
sinaniabi Jesucristomi catamti na,
umI utImutI bununun quIxun un
unicama btsi btsi ocn. Anua judos
unicama tim
ti xubucamanubi cuanquin
cunu usoquIn ucn. Usonan cana
unshinacquIn btsI btsI menu Ic
macamanuribi cuanquin, unu Ic uxu
Jesucristomi catamc unicama btsi
btsi ocn.
Uisai cara Jesucristomi catamacxa
quixuan Pablonn uitcan
12
Catancxun ca saquinribi Pablonn
cacxa: i Damasco manuxunribi
usufIbI oquIn unux cunu sucefdotenn
cushIcumun usoquIn unun quIxun
uxunc quIfIcu buunI cuuncn.
13
Cuun
quIn cunu bufI xumrucb nanuax
pqui, baran pcacsamaira oi ichuquin
nb
tsIofuquIn uxu b cuunc

unIcumucunbI pcacxun isacn.
14
Pcucx cunununu cumxbI menu
nipacacn. Nipacxun cana hebreo
banan sai quia cuacn: Saulo, Saulo,
uIsotI cufumInu btsI btsI oIn? Ami
HECHOS25,26
302
tatqui chacati nishquin i tapun, tan
uquInmI pu tuncsu, usaribiti camina
mIbI In. UsuquIn uI mI sInntIsumu
tunI cumInu mIxbI utImfucutIn".
15
sai
quia cana cacn: UI cufumInu uIn?
Nucn Ibu DIos supI cumInu uIn".
Cacxun cu cucxu: Ex cunu Jess,
ami btsi btsi oc, u uIn.
16
Ca nirut.
MInmI uIquIn, unicama canan
bfmI Isc uIunun, mInmI n uIu
isti ucamaribi uiquin, unicama canun
cana mi cain.
17
Usu Ixun cunu
uiquinmi bana uixunun judos
unIcumu ImuInun judosmucumunu mI
xutin. UsuquInmI uIu cunu unun btsI
btsi onan bamamisa taniabi mi
bfuntI uIn.
18
MInmI uIxuncxu
utux u utImu utIshI sInunI bnquIbu
cnu nIcsu ushbI sInunuquIn u upshi
utI sInnun cana mi xutin, unshin
utImunn upu Sutunsnn Ibuuc
ushbI sInunutu Nucn Pupu DIosnun
Inun. UsuI mI cutumc usha an
uchucumu tf
nc Inun cunu utunu mI

xutin. Usu uIn cu un mnosabi oi atux
an unicamab Nucn Papa Diosan
ntnu ItI Icn".
-HVXVDQFDFsVDELRtD3DEORLi
19
Pablonn ca saquinribi Agripa
cacxa: Apu AgfIpu, cana mi cain,
usaquian Jesusan nanuxun cucxun
cana an bana par
quinma an cacsabi
oquIn ucn.
20
AquIn, Jess uiquin,
Dumusconu Ic unIcumu uIxuntunc
xun cunu JefusuIenu Ic unIcumu
uIxuunun Judeu menu Ic mucumu
nuxunribi bana uixuan. uixuanan
cana judosma unicamaribi uixunquin
saquin can: AtImuquIn sInnc ushbI
sInunutI cumInu Nucn Pupu DIosnun ItI
uIn. UsuI umI sInnquIn cumInu u
uIsumu uquInmu ux cuncsabi
oquInshI utI uIn, mIx cumInu uInun uI
quIxuun cumubI unIn unnun.
21
UsuquIn n bunu unI uIxunc cup cu
judos unicaman anuxun Nucn Papa
Dios rabiti xubunuxun bitancxun
uIsu tunxu.
22
Atun uIsu tunIbia
Nucn Pupu DIosun uquInIu ucmu
Ixun cunu n ucsabi oquin uni an
cushIbu ImuInun cushImucumufIbI,
Nucn Papa Dios uiquin bana
uixunin. En unIcumu uIxunc bunu
ax ca btsima, MoIses ImuInun un
uixunc unicamanribia, usuI cu ItI Ic
quIxun uIu bunu ubI Icn.
23
A banax
ca sai quia: Tmratancx ca Cristo
bumutI Icn. Bumutuncxu busquIu uIn
cu usufIbItI cumubI unI bumu ushbI
Cristo utcncb busquItI Icn. Usai
busquIu Ixun cu Jesusun judos
unicamaishima judosma unicamaribi
sinanati ami catamta an sinan up
Inun ImItI Icn.
Cristomi sinnun quixuan
3DEORQsQ$JULSDFi
24
Usuu PubIo un u uccama ui
quicb ca Festo munuma banai
quiacxa:
Pablo, camina unshan. ItsuIfumI
quIfIcu uc cup cumInu unshun.
25
Cacxunbi ca Pablonn cacxa:
Festo, x cunu unshncmu uIn.
En uIc bunu nx cu sInnuma
unxa quicsumu Icn, ax ca cmi
quIcmu Icn.
26
Apu AgfIpu nn cu x
a ui quic ucama n up oquin
unnxu. Unun Isnunmu u ucmu Ixun
cunu n, an ca asfubI n uIc
ucumu unnxu quIxun ununIn. Usa
uIn cunu fucu
quinma n ucama a
uixunin.
27
Usaquin Festo catancxun ca
Pablonn Agripa cacxa:
uni uixunc unicaman cuno banax
cara asfubI Ic quIxun cuInu sInunIn?
HECHOS26
303
En cunu ununIn, asfubI cu u bunu Ic
quixun camina sinanin.
28
Cacxun ca Agripann Pablo cacxa:
Bn
nquInshI cumInu CfIstonn

unI ImItIsu tunIn.
29
Quia ca Pablonn cacxa:
cunu mIshImu un x quIu cuuc
unicamaxribia, x Icsaribiti, bntishi
CfIstonn unI ItI cunin. Bntishi
IununbIu ubI munu sInunutI CfIstonun
ItI cunu cunin. MIx x Icsaribiti
CfIstonun ushmI, x Icsaribiti man
risin tcrcucmu ItI, cana cunin.
30
Usaquian Pablonn cacx ca Agripa
ImuInun Festo ImuInun BefenIce
ImuInun ubu unu tsccama ax
niruacxa.
31
NIfuquIunI ufI cuunx cu
canani quiacxa:
En unun uc u utImu cu umu
Icn. Usu uIsh cu u cup sIpuunun
bumumItI un uc u umu Icn.
32
Usai
quiquin ca Agripann Festo cacxa:
ChIquntIsu ushbI cu n unIx
Romunu Ic upu, Csarninsa n u
mnoxunun anu cuancatsi quiaxa.
Roma manua Pablo cuan
27
1
UsuquIn unuu Cesuf Ic ItuIIu
menu nu xutI sInntuncxun ca
Agripabtan Festonn, Pablocuan
sipuac uni rariribi, un bunun quixun
JuIIo cuc cupItn u cucxu. Julio ax ca
Augusto cuc suntrucama achshi
Iucxu.
2
Usu uIn cunununu pufnpupu
cub cuanx, Adramitio manuaxa uc
man nunti, axa Asia menu cuanti, anu
Ifuucn. Nub cu MucedonIu menu Ic
ma Tesalnica, unuu Ic unI AfIstufco,
axribi cuancxa.
3
Usaquiani coonx
cananuna Sidn cac manu bbacn.
Anu bbuxun cu ub up Ixun JuIIonn
PubIo u munuu Ic uxu ub nuIbununc
unicama isanan ab bananan, atun
xubunuxun pItnun quixun cacxa.
4
Usa
uIn cunununu SIdnuax cuaniabia
suun annu cuanc amiax uquin
bcacx, caxutanma nu buania quiax,
nu mmIuu Ic ChIpfe nus InubIunI
amotan cuancn.
5
Cuanx cananuna
CIIIcIu me futbianxun Panlia meribi
futbIunx IIcIu menuu Ic mu MIfu
cac anu bbacn.
6
Mira manuxun ca a capitann
Alejandra manuax uc man nunti
isacxa. Isun ca annu nux Italianu
cuunun un Ibubtan mnocxa.
7
Mnocb cuunx Itsu nt munu
cuanquin cananuna Gnido cac ma
isacn. Isbiani cuaniabia annu cuanc
amiax uquin nt
quinma suun bcacx

cananuna Salmn ma inubiani Creta
cac nas a rapasu cuancn.
8
Cuanx
cunununu numI IquIun suun bcacx
cutsinan munu cuanx, Buenos Puertos
cac ma, Iuseu cuc mu chu ufumu
Ic, anu bbacn.
9
Anu bbaquiani cuancba, mita
rnimbcb ca parnpapan cuanti
uIsumu Iucxu. Usu uIn cu PubIonn
axa nub cuanc unicama saquin
cacxa:
10
En sInncx cu usubI cuuntI
uIsumu Icn. Usabi cuani cananuna
nuntI ImuInun ucumu nt
mianan
nuxfIbI ctI uIn.
11
Cac
xbi ca an man nunti niquinc

unIcumun cushI ImuInun nuntI IbxfIbI
unu ufun IIsumu tunmuInun JuIIonxfIbI
Pablonn bana cuaisama tani cuancatsi
quiax bn
acxa.
12
Usu uIn cu mItu
InmI unu ItI cunquInmu, unicama an
putsunn suquIn sInncxu:
nuax cuanx caranuna Fenice ma,
Creta nas aa bari cuabc, au cuanx
mita intumuInun unu I cuuntI uI
quIxun cunununu tuntI uIn.
3DU~QSDSDWXFiQTXLD
13
UsuquIn sInncbbia an tsipmiax
suu munuishi bquicbtan ca an
HECHOS26,27
304
man nunti niquinc unicaman cunu
nunu cuuntI uI quIxun sInncxu.
SInnbIunquIn cu Cfetu nus cutsinan
nu buncxu.
14
Cuancbbi ca suan
mutmiax bquiacxa.
15
UsuI IquIun
cuainsama oquin man nunti tuncb
tun cunununu unbIu nu buntunun
quIxun sInncn.
16
Suan bquiquin
buncx cunununu nus chucmu, Cauda
cac, a rapasu cuani ami catamacn.
Ami catamquin cananuna nunti
chamaratsu bchunan buaniabi anun
tcrcac itsi a biquin anun bacn.
17
Bxun cananuna man nunti chanu
ufuucn. Afutuncxun ca an man
nunti niquinc unicaman man nunti
cushioquin an amo camabi runucaxun
nacxa. Natancxun cu sInncxu,
SIfte cuc musI ufumu supI cunununu uI
quixun. UInu Ic unIn cufu u musI
amatia, ux cu unu pnquIux chIquI
tImu Ic quIxun sInunI cu unu
cuainsama tancxa. Usu uIn cu fucutI
amiquisama tanquin, chupa ami suu
bquic, an nunti niquinc unin
bunpucxu. BunpuquIn cu suInshIu
nu buntunun quIxun sInncxu.
18
Usaquiani conbia suan
nt
cbtanma ca an man nunti

nIquInc unIcumun u bunccama rari
parnpapa nb
tsi puacxa.
19
Usaquin
n cunununu nunfIbI nuntInuu Ic
ucama parnpapa nb
tsi puacn.
20
UsobIunI cuunquIn cunununu Itsu
ntn bari isma, IspufIbI Ismu, Iunun
suann parnpapa bchanc, ashi
isquin nuux cunununu bumutI uI
quIxun sInncn.
21
Usu uIn Itsu ntn pIcmu uIn cu
Pablonn atu nb
tsinuax niruquin
unicama cacxa:
En mItsu cucsabi oi Buenos
Puertosnubi bfux cunununu usbI
Iunun nun ucumu pucmu Itsun.
22
AnbI cumInu mus nuItutImu
chumushI IcuntI uIn. Achshi unxbi
cunununu bumutImu uIn, man nuntx
shi ca nan
tI Icn.
23
n im
cana
uInun Ixun n u fubIc, Nucn Papa
Diosan xuc
xu uc ngeI Isun.
24
Iscxun
cu cuxu: Pablo, camina racu
tImu uIn.
Mi cup ca micun axa mib man
nuntInu Ic unIcumufIbI bucumIquItI
IcbI Nucn Pupu DIosun I
mItI Icn.
I
mIcx cuunx cumInu Romunu Ic upu,

Csarnu bbutI uIn.
25
AngeInn cuc
sInunI cumInu chumufuu IcuntI uIn.
En cunu ununIn, Nucn Papa Diosan
ImIcx cu ngeInn cucsubI oI ItI
Icn.
26
Usu unbI cu mun nuntxshi
nusnu IfuI unu fnquItI Icn.
27
Usu uIn cunununu fub
semana
Icb suanan amo amo oquin
buncx, parnpapa Adria cac, anu
Iucn. Anuxun ca im
nax an nunti
niquinc unicaman sapi cananuna
menu bbai quIxun sInncxu.
28
SInnxun cu pufnpupu nmIn tunquIn
cu tfeIntu y seIs metfos Ic quixun
isacxa. Isux ufI cuunxun tuntcnquin
ca cu veIntIsIete metfos Ic quixun
isacxa.
29
Isux cu mupufumI Iu mun
nunti tuquiti sinani racu
quin an
tsipnuxun rab
ImuInun fub
man
cha, ts itsin tcrcaxun, man nunti
anubi bspnun nIpcxa. Im
nax
nIptancxun ca pcaranun quiax
bn
quin caancxa.
30
Canquin ca an
nunti niquinc unicaman man nunti
rbunuxun ts itsin tcrcaxun man
nIpcsu Itnun, nunti chucmara a
unun menu cuunuxun nunpcatsi quixun
sInncxu.
31
UsoquIun u unIcumun uIu
oquIn cu PubIonn CupItn JuIIocun
un suntrucama cacxa:
n unicama man nuntinu
brcbma camina mitsux bacamiquiti
uIn.
32
Pablonn cacxun cu suntrucaman
anun nunti chucma tcrcac
HECHOS27
305
itsicama taxun, bucun buntunun
nIpcxa.
33
Usu uIn cu pcufutI ufumu uIn
Pablonn camaxunbia pinun quixun
saquin cacxa:
Rab
semana camina u pima

Iunun uxcmu uIn.
34
UInu Ic unxbI
ca nt
tImu Icn. CumInu usubI Inuxun

ucunIn. Usu uIn cumInu mIn numI
cushInuxun pItI uIn.
35
UsuquIn cuquIn cu PubIonn pn
bixun, acaman ismainunbi usbI cu
Nucn Papa Dios catancxun, tucupu
xun piacxa.
36
Usaquin caquian piia
IsquIn cu mus nuItuc u nt
quin
camaxunbi piacxa.
37
Man nuntinua
Ic unIcumux cunununu doscIentos
setentu y seIs unI Iucn.
38
Acaman ca
uiti cara piisa tania pitancxun, man
nuntia xanntanun trigo sacocama
parnpapanu puacxa.
Man nunti nan
a
39
Usu uIn cu pcaracbtan me
isquinbi uinu cara quixun an nunti
nIquInc unIcumun unnmu Icn.
UnnquInmubI cu pufnpupu tsIntnc
nuu musI IsquIn unu mun nuntI ufutI
sInncxu.
40
SInnxun cu unun tcrcu
c ItsI tuquIn munu nIpc u pufnpu
panubi ancxa. anan ca anun
puntbIunquIn buntI mun nuntI
tsipnuu Ic IntI, a anun tcrcac
itsicama tubuacxa. Tubutancxun ca
man nunti rbunu nitsnc iimi, ami
IquIun suun mun nuntI bunun
quIxun chupu bunfuucxu.
41
Chupa
bunfucb bqui, umI I cushIquIn
bunxun, ca suun baca xobuc rab
nb
tsIu Ic musInu fncuIsumu oquIn

mun nuntI ufuucxu. Usu uIn cu
fncuIsumu uIn umI I cushI xuquIquIn
bacan man nunti tsipun tucapacxa.
42
Tucapacbtan ca sipuac unicama
muquIunx ubtI fubunun suntfucu
mun ucutsI quIucxu.
43
AcutsI quIubI cu
un cupItn JuIIonn PubIofIbImu uIu
quIxun sInnquIn, sipuac unicama
uxunmu unun quIxun un suntrucama
cacxa. Cunun cu un mutI unnccu
mux puun muquIunx IfumuInuun,
44
un mutI unncmu unIcumuxfIbI
man nunti panatan muquianx caman
Ifutunun quIxun cucxu. CupItn
Julionn cacsabi oi muquiani cuanx
cu cumxbI cumun IfuI cruacxa.
0DOWDFDFsQDVtQXD3DEORLi
28
1
UsuI cumxbI bucumIquIbI
i
xun cananuna Malta cac

nus cu nx Ic quixun a isacn.
2
A
nusnu Ic unIcumun cu nu nuIbuquIn,
u ImuInun mutsI uIn, ami nux snam
nun quixun tsi tcaquin r
nruacxa.
3
r
nrucbtan ca Pablonn mchan

xannc bixun, tsi rquirucnu niacxa.
Nicb tsian xarocxun tanbtsini uquin
ca Pablo runun mchncxu.
4
Usoia isi
cu u nusnu Ic unIcumux fututI suI
canancxa:
n unix ca asfubI un unI uc unI
Icn. Bacamiquibi i
uxbI cu un uchu
cup bumutI Icn.
5
Canancbtanbi ca Pablonn runu
mtasquiquin tsinu niacxa. Usobi ca
PubIo uIsubI Iumu Icn.
6
UsuI Iu IsquIn
cu un mcn cu utI Ic quIxun unu Ic
unIcumun sInncxu. SInnan ca ca
bumutI Ic quIxun sInncxu.
SInnxun ufun cuncxbIu uutImu Iunun
bamaiama oi ca btsi oquin sinani
n unix ca dios achshI Ic
quiacxa.
7
Anunu Ic u ufumu cu u nusnu Ic
Publio cac uni an tucuricu an me
Iucxu. Usu uIn cu u unIn bItuncxun
un xubunu Inun quIxun nu cucxu.
Cacx anu rab
ImuInun uchshi ntn

ub Iu cu pImIunun nu uquIuncxu.
8
Nux unu uIn cu PubIIonn pupu
HECHOS27,28
306
InsInun Iunun chIxutunfIbI I, fucc
Iucxu. Usu Icu uIu cuutI cu PubIo u
isi cuancxa. Cuanxun ca Nucn Papa
Diosb banatancxun an mcnan
ramquin pxcacxa.
9
Usocba anu
aia ca Pablonn a nasnuu Ic unI
uccamaribi pxcacxa.
10
Usocbtan
cu u nusnu Ic unIcumun numI
sInnquIn nu uquIuncxu. AquIunun cu
nuxnu cuancbtan, man nuntinu nun
pIbIuntI ucumufIbI nu ufuxuuncxu.
Pablo Romanu bba
11
Usu uIn cunununu fub
ImuInun
achshI uxn MuItu nusnu Iucn.
Ituncx cunununu unuxun mItu Inmia
un Ibu unu uIn, Alejandranuxuan bc
mun nuntI unun cuunux unu Ifuucn.
A man nuntin rbunu ca uni rabtan
bmnun tunxun uc I Iucxu, ax ca
Cstof ImuInun PIux cuquIn unc
Iucxu.
12
Malta nasnuax a nuntinu
IfuquIunI cuunx cunununu SIfucusu cuc
manu bbacn. Bbax cananuna anu
rab
ImuInun uchshI ntn Iucn.

13
Ituncx cuunquIn me futbiani,
parnpapa cubushi cuanx cananuna
Regio cac manu bbacn. Bbonx
suan caxucax uquin nu bcacx
cuanx cananuna rab
nt Icb Puteoli
cac manu bbacn.
14
Bbaxun
cananuna anuxun axa Jesucristomi
catamc uni rari mracn. Mrac
xuun ub Inun cucx cunununu unu
achshI semunu Iucn. Achshi semana
Ituncx cunununu Romu munu buIn
cuancn.
15
Usu uIn cu nuxnu cuunIu
cuabtsini axa Jesucristomi catamc
uni rari Romanuax ricuatsini Apio Foro
cac manuax nub mranani uacxa.
ImuInun cu furinxribi Tres Tabernas
cac manuax nub mranancxa.
Acamabnu mranancbtan ca
Pablonn Nucn Papa Dios usbI cu
cuquIn up oquIn sInncxu.
16
UsufI I
cananuna Roma manu bbacn.
Bbacbtun cu cupItn JuIIonn un
bc sipuac unicama a guardiann
cushI Inncxu. Innan ca Pablo btsi
xubunuu Inun cunun un branun
quIxun suntfu uchshi cacxa.
Romanuxuan Pablonn bana uixuan
17
Romanu bbax, rab
ImuInun
achshI nt Ituncxun ca Pablonn
judos uni an cushicamaxa a isi unun
quixun camiacxa. Camicx aa timtia
ca Pablonn cacxa:
En uIntsIcumu, cana mitsu cain, n
cunu judos unIcumu uIsu ocmu uIn,
uisa oma cana nun chaitioccama
IsubI Iun. UsuI IubI cu JefusuIenuxun
judos unicaman an sipuanun quixun
fomnos unIcumu Innxu.
18
Innc
xun ucxun cu unnxu, n u uc
umu uIn cu u cupu utI umu Ic
quixun. Usu uIn cu chIquntIsu tunxu.
19
Chiquntisa taniabi ca judos
unIcumun u chIqunxunmu unun cuxu.
UsuquIun cuIu cunu upucumu cun,
Romunu Ic upu, Csufnn cu mIu
munnc bunucumu mnotI Ic quIxun.
EmIu utux munnc bunucumu u
uixunibi cana Csarmi judos unicama
uI munntImu uIn.
20
Usu Ixun cunu
mitsu isanan mitsub banatisa tanquin,
mI IsI unun quIxun mItsu cumIun.
Judos unIcumun sInncsaribi oquin
cana bumu uIsh cu unI busquItI Ic
quixun sinanin. En usuquIn sInnc
cup cana man risi nn tcrcac
uIn.
21
Usuu quIu cu unuu Ic judos
unicaman Pablo cacxa:
Nun cananuna Judea menuxuan
bmIc quIfIcu mI uIquIun uc
achshIfutsubI bIcmu uIn. ImuInun cu
anuax uc judos unicamax mi uiquin,
mIn IsumInu u utImu uI quIxun nu
cucmu Icn.
22
Cunununu ununIn,
HECHOS28
307
mecumu oquIn cu uxu JessmI sInnc
unicama ami nishquin unin uia. Usa
uIn cunununu mInmI u uIsuIfu cufu u
ucumu Ic quIxun uIu cuuIsu tunIn.
23
Usu uIn cu u nt
an Pablonn bana
uIu cuucutsIu quIc u ntn uIsumuIfu
unI unuu PubIo Icnu uucxu. Aa
timtIu cu bufI xumfutumuInun uIxuu
nan xupopaquinribi bana uixuancxa.
Bana uixunquin ca uisari cara uni
canan MoIses ImuInun un Nucn
unicamaxribia, axa uti Cristo a ui
quIsabi oi ca Jess uacxa quixun
uixuancxa.
24
Pablo quia cuaquian
rari unicaman a banax ca asfubI Ic
quixun cuamainun ca rarinn a
banax ca asfubImu Ic quixun
cuaisama tancxa.
25
UsuI I cu furinxa
usbI cu quimainun uni rarinxribi
usama ca quicbtan, camaxunbi
btsI btsI oquIn sInncxu. Usuu Iu cu
Pablonn saquin cacxa:
UpItun sInnmIcxuan Isaasnn nucn
fufucumu c bunux cu usefubI Icn. A
banax ca sai quia:
26
Camina anu cuanxun atan cuanun
suquIn judos unIcumu cutI uIn:
MItsun pubItun n bunu uIu
cuaquinbi camina uisai cara quia
quIxun unntImu uIn. Mitsun
bfun n uIu IsbI cumInu x
cushIIfu unbI mI sInntImu
uIn.
27
Atun nuItu mu unntI
sama tanan ca judos unicaman
atun pabitan cuaquinbi uisai
quIc cufu quIxun unntIsumu
tania. Atun bfnbI n uIu
IsquInbI cu x cushIIfu unbI
mI sInntIsumu tunIu. EmI
sInunutIu cunu utu n unI Inun
i
mitsian. Usu unbI cu IIsumu

tanxa.
28
CumInu unntI uIn, n mItsu uIxun
c bana, Jesucristomi catamtishi ca uni
Nucn Pupu DIosnun ItI Ic quIux
quic, a bana uixunia ca judosma
unicaman cuaxa. Usu uIsh cu utux u
bana quicsubI oI ItI Icn.
29
Usaquian Pablonn cacx ca judos
unicamax Pablonan uic banacama a
ui qui atxbi cubicananquiani atun
xubunu cuancxa.
30
Usu uIn cu PubIo un xubunu IquIn
xubu Ibu cupoI unu fub
baritia
Iucxu. Anu Ixun cu uxu u IsI uc
unicama nuibaquin biacxa.
31
Biquin ca
uIsufI cufu unI Nucn Pupu DIosnun ItI
Ic quIxun uIxuunun uIsuI cufu Nucn
Ibu JesucfIstomI cutumtI ItI Ic
quixun uixuancxa, uInu Ic unnbIu
ubocmu Ixun.
HECHOS28
308
5RPDQXLFsD[D-HVXFULVWRPLFDWDPsFs
unicama Pablonn quirica bunmia
1
1
Ex cunu PubIo uIn, an Jesucristo
quIsubI oquIn un bunu unI uIxun
c. Usu Ixun cunu mItsu quIfIcu
bunmIn. Nucn Papa Diosanbi ca
Jesucristomi catamquIn uInun Inux
i
nun unIcumu un bunu uIxunun

casacxa.
2
Nucn Pupu DIosun cu uInun Inux
i
tI bunu un sInnmIcxun an bana uni

uixunc unicama bfmu cunomIu
cxa.
3
A cunomia banax ca an
Bchic, Nucn Ibu JesucfIsto uI quIc
Icn. An unun pupu ux cu DuvIdnn
rbnquI Iucxu.
4
Usu IcbI cu
bamatancx basquic cupa, Nucn
Papa Diosan Bru unshin Upitan
umIcxun unIn unntI Icn, Nucn Ibu
Jesucristo ax ca Nucn Papa Diosan
BchIc Iunun usufIbI up uIsh cushIIfu
Ic quIxun.
5
Jesucristo cup ca Nucn
Papa Diosan nuibaquin nun nu uni an
bana uixunun mnocxa, camabi
menuu un Nucn Ibu JesucfIstomI
catamquin an cacsubI oquIn uc
unIcumu Inun.
6
Mitsxribi camina
Nucn Pupu DIosun JesucfIstonun Inun
cusc uIn.
7
n quirica cana cunoxunin, Roma
manuaxmi Nucn Papa Diosan
nuIbuquIn uInun Inun cusc uIsh ux
cuncsubI oI Ic, micamaishi. Nucn
Pupu DIos ImuInun Nucn Ibu JesucfIs
tonn nuIbuquIn uquIncxmI chumu
rua bucucanti cana cunin.
Romanu cuantia Pablonn sinan
8
soquin pain cana mitsu cain, mitsux
camina asrabi Jesucristomi catamti
quIxun cumubI menu Ic unIcumun
chanioia cuaquin, cunu xfIbI JesucfIs
tonun Ixun Nucn Pupu DIos usbI cu
quixun caquin a rabin.
9
En cunu
Nucn Papa Dios cuncsabi oquin
chiqushquinma an Bchic uiquin
unicama bana uixunin. An cu ununIu,
n cunu ub bunuquIn nt cumubI
mItsu ucxunin.
10
MItsu ucxuanan
cana a ucatin, bfmu cuuInsu tunbI
cuancma cup, br mitsu isi cuanuan
uquInun.
11
Mitsxmi asrabiira
JesucfIstomI cushIc Inun uquInuxun
cana mitsu isi cuainsa tanin.
12
Ex
JesucfIstomI cushIc Ixun uquIncxmI
mItsxfIbI umI cushIc uIn mItsub
cushionani cunmiananux cana mitsu
isi cuainsa tanin.
13
En xuc
antu, cuainsa tanbi cana

cuuncmu uIn. ItsuI cunu mItsu IsI
cuuInsu tun quIxunmI unntI cunu
cunin. Mitsxmi Jesucristomi
catamnun, btsI menu Ic unIcumu
uquIncsufIbI oquIn mItsu uquInI
cuainsa cana tan.
14
Ruc ImuInun
racma unicama, ImuInun un quIfIcu
unnc ImuInun un quIfIcu unncmu
3$%/21$1520$18,&81,&$0$
BUANMIA QUIRICA
309
unicama, a unicamanbi Jesucristo ui
quIc bunu unnun cana an cacsabi
oquIn n un bunu uIxunIn.
15
Usu uIsh
cunu x, Romu munu Ic mItsufIbI
anun Jesucristomi catamti Nucn Papa
DIosnun ItI bunu uIxuInsu tunIn.
8LVDLFDUD-HVXFULVWRPLFDWDPsWLLFs
TXLFsEDQDLFsTXL[XQ3DEORQsQxXLD
16
Ex cunu n bunu unIcumu uIxunI
rabiniman. Axa a bana quicsabi oi
Jesucristomi catamc uni a ca Nucn
Pupu DIosun un cushnbI uInun Inun
i
mia. Judos unicama pain uixuntanc

xun cana judosma unicamaribi a bana
uixunin.
17
A bunu unnc IxInshI
cunununu ununIn, uisaira oquin cara
Nucn Pupu DIosun uInun Inun nu
i
mia quixun. Nun uchu tf
nun
Jesucristomi catamtIushI cu uInun Inun
nu i
mia. Usai ami catamc cupshi

cunununu Nucn Pupu DIosnun ItI uIn.
UsuI cu ItI Ic quIux cu un bunu cuno
sai quia: Ui unicama cara Nucn Papa
Diosan up isia, ax ca asrabi ami
cutumtI tstI Icn".
Unicaman Nucn Papa Dios
XQiQPDEDQD
18
Diosan ca an an bana quicsabi oquin
uIsumu tunc Ixun btsI unIfIbI umI
sInnxmu Inun quIxun pufnc
unicama, u uIsu cufu otI Ic usoquIn
castcuntI Ic quIxun.
19
Usa unicamax
ca an unio ucama isquinshi uisaira
cufu Nucn Pupu DIos Ic quIxun
unntIsu ushbI umI sInunImu.
20
IsquIn
mubI cu unIn Nucn Pupu DIos unntI
Icn, an unio ucama isquin. Usu uIn
ca an camabi u unio cup, unin Nucn
Papa Dios, ax ca asfubI DIos Ic
quIxun unnan ax ca nt
timoi usabi
cushIIfu Ic quIxun unntIsu ushbI
umI sInncmu Icn. Usu uIsh cu,
unncmu uIsh cunu umI sInncmu
uIn, u unIcumux quItImu Icn.
21
A
unicaman, uI cufu Nucn Pupu DIos Ic
quIxun unnquInbI cu u sInnquIn,
mIx cumInu Nucn Pupu DIos uI
quixun caiman. Nucn Papa Diosan
u uxuncxunbi ca a unicaman
cumInu nu u uxuun, cu usbI Ic
quIxun fubIquIn cucmu Icn.
CuquInmu utun sInncsu oquInshI uc
uIshI uc Ixun cu utImu uIshI uI
sInnumu unIsu Icunxu.
22
Ex cunu
sInnu uI quIc ushbI cu sInnu
musu Icn.
23
Usu Ixun cu Nucn Pupu
Dios, ux cushIIfu uIsh bumutImoI tsc,
a rabiquinma ami mananan axa bamati
unbI unI Iscsu oquIn u unIonun
uina pchiu ImuInun uxu men nIfc
uina, axa men nic uina, acama
iscsa oquin ux cu nun dIos Ic
quiquin a rabinuxun unioia.
24
Usu uIn cu Nucn Pupu DIosun
utxu up ItI uquIntI unun u unIcumun
an cuncsubI oquIn u utImu unun
anxa. Usaquian Nucn Papa Diosan
ncxun cu utnbI u uI fubnquInmu
utImu uIfu uxu.
25
Usu u uquIn cu
Nucn Papa Diosan bana cuaquinma,
unin cmquIn uIc bunuIshI sInnxu.
Nucn Papa Dios, an camabi u unio, a
rabiquinma ca an unio uishi rabiaxa.
Nucn Papa Dios ax ca xnIbuu unbI
uIfu unIn fubIc ItI Icn.
26
Atxu usu Ic cu Nucn Pupu DIosun
atan cuncsubI oI IquIun u utImu
unun unxu. Xanxribi ca bnu
IIsumu tunI bbxmubI btsI xunub Iu.
27
Usaribiti ca nuc bn unxribi xanuu
IIsumu tunI, xanxmabi btsi unib
unshInI Iu. UsuI IquIn cu unI ItsI
rabnmia. UsuI I cu userabi nuc bn
unIn ucsu oquIn sInunmu uxbI uchuI
Nucn Pupu DIosmI sInntIsumu tunIu.
28
Usu unIcumu cu umI sInntIsumu
tania Nucn Papa Diosan an sinan
ROMANOS1
310
upmu Ixun utImu uIfu unun quIxun
anxa.
29
Usu Ixun cu uIsu ucumux cufu
utImu Ic ucumu uIu, btsi uni
utImonun, ainanmabi uni itsin u biisa
tanan, un xunumu unbI xunub Iunun,
xunxmubI btsI unIb Iunun, btsi uni
IcsumuIfu oI uu IIsu tunIu. Iunun cu
unI uIsu tunun, btsib cubIcunnan,
unI ItsI pufnan, unI ItsImI utImutI
banaia. Usu uIsh cu u unIcumux
uIsumuIfuI bunuI unI ItsImI mununIu.
30
UsuI I cu unI ItsI uI cmanan ami
sinanima Nucn Papa Diosmi manutia.
UsuI IquIn unI ItsI uIsumu cu
quixun uianan ca abi rabiacati
cranan rari unimi nttImu s
nanan
an tita an papan bana cuaisama tania.
31
Usu uIsh cu sInnumu Iunun, an
quicsubI oquIn u ucmu Iunun unI
ItsI nuIbucmu Iunun ub nIshununxbI
uni itsib mnonainsama tanan
uquInsu IcbI unI uquInImu.
32
Atun ca
ununIu, Nucn Papa Diosan mnosabi
oI cu usu unIcumu uInunmu uIsh
xnIbuu unbI ub ItImu Ic quIxun.
Usaa Nucn Papa Dios quia a
unnxunbI cu usu u uIu. Atinshi
umu cu unI ItsnfIbIu usufIbI oquIn uIu
isti cunia.
Unin sinncama
1XFsQ3DSD'LRVDQXQiQFs
2
1
MItsnmI unI ItsI uchocbtanbi
ca uni rafInn unntI Icn, mitsun
cumInu usu u utI cu uchu Ic quIxun
ununIn. Usu uIn cumInu mInfIbI usu u
utuncx unnxunmu cunu u
quItImu uIn.
2
Cunununu ununIn,
Nucn Pupu DIosun cu unI un uchu
cup uIsu cufu otI Ic usoquIn uquInbI,
up oquIn sInnquIn un mnosabi oquin
uIu quIxun.
3
Btsi unimi, an ca u
uIsumu uIu quIux munnquInbI mInfIbI
usufIbI oquIn u ucbI cu Nucn Pupu
DIosun u unIshI uchonun mI uchotImu
Ic quIxun cufumInu sInunIn? Usama ca.
4
CumInu unntI uIn, Nucn Papa
Diosan ca mi nuibaranan, mI utImu u
uc IcbI utImoquInmu mIx sInunutI
umI sInnun cainia. Axu usu unbI
cufumInu mIn utImu u uc nI umI
sInntIsumu tunIn?
5
Usu unbI cumInu
mIn sInun uIsumu uIsh sInunuIsumu tun.
UsuI IquIn cumInu nquInmu cumubI
ntn utImu uIshI sInnquIn usuquIn
uIn. A cup camina anan Nucn Papa
DIosun uchuu unIcumu un uchu cup
castcanti, u ntn uIsumuIfu oquIn
castcunc Inuxun uIn.
6
A ntn ca
Nucn Papa Diosan camabi uni uisaquin
cufu otI Ic quIxun IstI Icn, atun u
ucsabi oquin.
7
Axa Nucn Papa
DIosun cu up IsquIn ub nt
timoi
tsnun ImItI Ic qui cunc uni, an
ca nquinma Nucn Papa Dios cunc
subI oquIn u uIu. UsoquIn un uc unI u
ca Nucn Papa Diosan xnIbuu unbI
ub Inun ImIu.
8
UsuquIn ImIunun cu
uIcumux cufu umI sInntIsumu tunun un
bana quicsubI oquIn uIsumu tunquIn,
utux cuncsu oquInshI u utImu uIu,
a unicama Nucn Papa Diosan ami
nishquin castcuntI Icn.
9
An castcanc
uIsh cu un u uIsumu uc unIcumu un
uchu cup, Nucn Papa Diosb xnibua
unbI mu uIsumuIfuI tmfutI Icn.
Judos unibunxshia tmfutI unbI cu
judosmu unIbunxfIbI un uchu cup
tmfutI Icn.
10
Usu unbI cu Nucn
Pupu DIosun un uInun Ixun ux cunc
subI oquIn uc unIcumu u uIsu u cufu
Icbbi bntImu chumufuu Inun
ImIunun, ab an ntnu Inun ImItI
Icn. Judos unIbu ImuInun judosmu
unIbufIbI cu un usuquIn ImItI Icn.
11
An ca judos unisaribi judosma
unicamaribi isia.
12
An Nucn Pupu DIosun bunu MoIses
nn cuno, u unncmu Ixun u
utImu uc unIcumux cu utun uchu
ROMANOS1,2
311
cupbI uInunmu uIsh Nucn Pupu DIosb
ItImu Icn. ImuInun cu un Nucn Pupu
Diosan bana Moissnn cuno
unnquInbI u bunu quIcsabi oquin
uquInmu u utImu uc unIcumu utux
cu un uchu cup, u bunu quIsabi oquin
Nucn Pupu DIosun uchoc ItI Icn.
13
An bunu unnquInbI u bunu
quicsubI oquIn ucmu unI u cu Nucn
Papa Diosan up isima. Usu unbI cu un
u bunu unnquIn ux quIcsabi oquin
uc unIcumu u cunI Nucn Pupu DIosun
up Ic IsIu.
14
Usu uIn cu judosmu unIn
Nucn Papa Diosan bana Moissnn
cuno unnquInmubI utnbI sInnquIn
a bana quicsubI oquIn uc Ixun, uisa
u utI cufu uIsumu Ic, uIsu u utI cufu
up Ic quIxun ununIu.
15,16
Usoquin up
u uIu IsquIn cu unI ItsIn unntI Icn, a
unicaman ca asrabi an nuitu mu
ununIu, uIsu u utI cufu usbI Ic
unnun uIsu u utI cufu uIsumu Ic
quixun. Anan Nucn Papa Diosan
camabi uni isti ntn ca a unicaman an
nuItu mbI unntI Icn, Nucn Papa
DIosun cufu up IstI Ic, cufu upmu
IstI Ic quIxun. A ntn ca Nucn Papa
DIosun cumubI unI uIsu u cufu uxu
quIxun unnan uisa u cara un
xun an
nuItu mbI sInnxu, a camabi
unnquIn, uIsu cufu otI Ic usoquIn
unun JesucfIsto umItI Icn, n
unicama uixuncsabi oquin.
0RLVpVQsQFXsQsREDQDXQiQTXLQELD
MXGtRVXQLFDPDQDFsPDxXLFsEDQD
17
Usu unbI cumInu x cunu judo
unI uI quianan usaa judos
unIcumu Inun MoIsesnn cuno bana
unnc uIsh cunu Nucn Pupu DIosun
Iscx up uI quIunun judosma
unicamama, nuishi ca Nucn Papa
DIosun uInun Inun cusacxa quixun
sinani rabiacatin.
18
Moissnn cuno
bunu unnc Ixun cumInu uIsu oquIn
unIn u utI cufu Nucn Pupu DIos
cunIu quIxun unnan a banaxa
quicsubI oquIn uquIn cu unIn up u
uIu quIxun ununIn.
19
Usu uIsh cumInu,
n cunu un Nucn Pupu DIosun bunu
unncmu unIcumu bxuusu usha
bunquIbucnu nIcsu IcbI u bunu
unnmItI uI quIn.
20
Moissnn cuno
bunu cu uIsuI cufu judos unI ItI Ic
quiax asrabi quia. A bunu ununI
camina quin, n cunu un n ucumu
unncmu unIcumun up oquIn cuunun
unnmItI uIn.
21
Mitsun Nucn Papa
DIosun bunu unnquIn unI ItsI unnmI
c IxunbI cufumInu uIsu cup u bunu
quicsubI oquIn uImun? Mitsun, unin
ca uni itsin u mcumutImu Ic quIxun
caquinbi caramina uisa cup mitsnribi
u mcamatin?
22
Mitsux, an xanuma
uIn cu unI ItsIn xunub unI ItImu Ic
quibi caramina uisa cup mitsxribi min
xunumu unbI unI ItsIn xunub In?
DIosmu IcbI ux Isu dIos Ic quIxun
unin cac, u fubItI cu uIsumu Ic
quixunbi caramina uisa cup anuxun usa
u rabiti xubunu atsntancxun unu Ic
u mcamatin?
23
Mitsux n MoIses
nn cuno bunu unnc uIsh cunu
Nucn Pupu DIosun Iscx up uI
quIxun sInnc IxunbI u bunu
quicsubI oquIn ucmu uIn cu unI ItsIn
mItsun uIu IsquIn sInntI Icn, Nucn
Pupu DIosun unIx usuI Ic uIn cunu un
unI IIsumu tunI quixun.
24
Asrabi
mitsu ui ca Nucn Papa Diosan bana
cuno sai quia: Mitsux judos unibu
IxunbI u uIsumu uIu IsI cu judosmu
unIbunx Nucn Pupu DIosmI utImutI
bunuIu".
25
Mitsun Nucn Papa Diosan bana
Moissnn cuno quicsabi oquin
asfubI uc uIn cu mItsxmI unntIo
fucu ux usbI Icn. Usu unbI cu u bunu
quicsubI oquInmI ucmu uIn,
mItsxmI unntIofucu ux uncIshI
ROMANOS2
312
Icn.
26
Usaribi oquin ca unicama ax
unntIocmu IxunbI umI cutumquin
an cuncsubI oquIn uc Ic Nucn
Papa Diosan up isia, uxu unntIofucuc
unIcumu ucsaribi oquin.
27
Usu uIn cu
un unntIocmu IxunbI Nucn Pupu
Dios cuncsubI oquIn uc unI u Nucn
Pupu DIosun up IstI Icn. Isanan ca an
unntIoc IxunbI Nucn Pupu DIosun
bunu unnquInbI u bunu quIcsabi
oquIn ucmu unIcumu Nucn Pupu
DIosun upmu IstI Icn.
28
UnntIofucu
c cupshImu cu unI judo unI Icn.
ImuInun cu unntIofucuc unI, ax
unntIofucucIshImu userabi Nucn
Papa Diosmi catamc ItI Icn.
29
Axa
an nuitu mu upiti Nucn Papa Diosmi
sInnc unI ux cu usefubI judo unI Icn.
UnntIofucuc unI ux cu MoIsesnn
cunosabi oquin an namishi usoquin
uc cupmu un nuItu mu Nucn Pupu
DIosmI sInnc cup userabi judo uni
Icn. Usa uni ca unan up isiamabi
Nucn Papa Diosan up isia.
3
1
Usu uIn cufu judos unIcumux
btsI unIcumusumuIfu Ic? Unn
tIofucuc ItI ux cufu uncIshImu Ic?
2
Ca asfubI usumu Icn. Judos unibu
pain ca Nucn Papa Diosan an bana
Inncxu. InnquIn cu cumubI unIn
unnun a bana judos uni rari cuno
miacxa.
3
Btsi btsi judos unicaman
Nucn Pupu DIosmI sInnc IxunbI u
uIsumu uc ux cufu Nucn Pupu DIosun
uchu Ic?
4
Cu usumu Icn. Unxa an
quIcsu oquIn ununbI cmtI unbI cu
Nucn Papa Diosainshi asrabi camabi
ux quIsubI oquIn uIu. Usu uIn cu
Nucn Papa Dios ui an bana cuno
sai quia:
CumubI unIn cu unntI Icn, min
bana ca asfubI up Ic quIxun.
AsbI cufu quIxun unntIsu
tunquIn IsquInbI cu mIn uc u
usbiira isquin unin mix
cumInu up uI quIxun unntI
Icn.
5
Nun nu ax cuncsabi oquin
uIumu oquIn, up Inun quIxun un nu
castcania isquian uni rarinn Nucn
Papa Dios, ux cu un sInun upIfu Ic
quIxun unnc uIn cufununu uIsoquIn
sInntI uIn? An nu castcanc cup ca
Nucn Pupu DIos upmu Ic quIxun
cufununu sInntI uIn? Usai quic banax
cu unIn ubI sInncsu Icn.
6
Usama ca.
AtImu u uIubI IsshIc Ixun cufu
Nucn Pupu DIosun uIsuxun unun utI
nt sn
ncbtan unin cara up u

uxu, cufu upmu u uxu quIxun IstI Ic?
7
AmI u, up Inun quIxun un nu
castcania isquian uni rarinn Nucn
Papa Dios, ux cu un sInuchuc Ic up
Inun custcania isquian uni rarinn
Nucn Papa Dios ax ca an sinan upira
Ic quIxun unnc unbI cufu uIsucus
quIn Nucn Pupu DIosun custcania?
quixun sapi ca btsi btsi unin
sinania.
8
Usu uIn cufununu uIsucusquIn
u utImu uImun?, Nucn Papa Diosan
sInun cu up Ic quIxun unIcumun
unnun. UsuI uchutI cu usbI Ic cu
PubIo ImuInun ub Ic unIcumu quIu
quIux cu btsI btsI unI nu utImotI
sinani nu ui quia. Usaa ax quic
unicama a ca Nucn Papa Diosan
&DPi[ELFDQDQXQDXFKDxX
DLQ, quic bana
9
Nucn Papa Diosan cara judos
unicama btsi unicamasama upira isin?
Usama ca. Cana mitsu can, judosma
unIcumu IcsufIbItI cu judos unIcumu
fIbI un sInun upmu uIsh uchuu Icn.
10
quia:
An u upshI uc unI cu umu Icn,
achshirabi.
11
An Nucn Papa
DIosun bunu cuuc unI cu umu
ROMANOS2,3
313
Icn. Axa Nucn Papa Diosan
sInnmIc IIsu tunc unI cu umu
Icn.
12
Camabi unix ca Nucn
Papa Diosmi manaxa. Ami
manxun cu utImu u utIshI
sinania. An up uIshI uc unI cu
umu Icn. AchshIfubI cu umu
Icn.
13
Anu unI bumuc fucnc
quInI mupucmu uIn cu unuux
an anc chiquitia. Usaribiti ca
utImu unI un cubnuax bana
utImu ImuInun cmI quIc bunu
chiquitia. An banan ca uni itsi
ui cmia. Usaquin ca amia
cmc unI mus nuItumIu. An
banax ca runun cubnu Ic
muca, an uni paoc, usaribi
Icn.
14
Usu uIsh cu unI ItsI uI
utImutI bununun unI ItsImI nIshI
banaia.
15
SInnumusu Ixun cu
unI utIshI sInunIu.
16
Uinu cara
cuunIu unuxunbI cu utImutI
bunuquIn mus nuItumIunun unI
utImumIu.
17
Cu unI ItsIb nuIbu
nunI upItI ItI ununmu.
18
Axa
nun cushI unbI cu Nucn Pupu
Diosmi racu
ti sinanma.
19,20
Usa banacama ca judos unibunn
cuanun Nucn Papa Diosan an unicama
cunomiacxa quixun cananuna
ununIn. An bunu Inncmu puIn Ixun
ca Nucn Papa Diosan judos unicama
uInun Inun ImIucxu. AInun ImItunc
xun cu uIsuIfu cufu uInun uIsh unI up
ItI Ic quIxuun unnun an bana judos
unIcumu Inncxu. A bana isquin ca
judos unicamainshima camabi unin
unntI Icn, uIsuIfuI I cufu Nucn Pupu
DIosun Iscx utun nuItu upmu Ic
quixun.
Cristomi catamc unicamaxa Nucn Papa
'LRVDQLVFs[XFKDxXPDLFsxXLFsEDQD
21
cuno bunu uc cupmu CfIsto cupshi
ca usaira oquin Nucn Papa Diosan uni
up ImIu quIxun cu bf cumubI unIn
up oquIn unntI Icn. Cu usuI ItI Ic
quIxun cu MoIses ImuInun un Nucn
unicamanribi cunocxa.
22
Camabi uni
an Jesucristomi catamquin an
quicsubI oquIn cu n uchucumu tf
nti
Ic quIxun unnc, acama ca Nucn
Papa Diosan up isia. Jesucristomi
catamc cupshi ca an judos uni
ImuInun judosmu unIfIbI up IsIu.
23
Camabi unix ca Nucn Papa Diosan
Iscx uchuu Icn. UpIfu Inuun Nucn
Pupu DIosun unIo ushbI cu usumu Icn.
24
Usu IcbI cu JesucfIsto, camabi unin
uchu cup bumu uun, cupoima ami
catamtiashi Nucn Papa Diosan
nuIbuquIn un uchu tf
nquin uni
uchuuma isia.
25
Ami catamta, uni
un uchucumu tf
nc Inun cu cumubI
unIn uchu cupu CfIsto bumunun Nucn
Papa Diosan mnocxa. An Jesucristo
bumutI mno Ixun cu bfmu I
uniribi, axa sinanatia Nucn Papa
DIosun un uchucumu ushIquIn
manumiacxa. UsuquIn un cup cu
cumubI unIn unntI Icn, Nucn Papa
Diosan ca asfubI upIfu up Ixun un
usuI cu ItI Ic quIxun mnosabi oquin
uIu quIxun.
26
Usaribi oquin ca, Nucn
Papa Diosan Jesucristo bamati mno
Ixun, brribi axa Jesucristomi
catamc unIcumu un uchucumu
tr
nquin manumia. UsuquIn uc cup

cu cumubI unIn unntI Icn, asrabi ca
Nucn Pupu DIosun upIfu up Ixun un
usuI cu ItI Ic quIxun mnosabi oquin
uIu quIxun.
27
An usuI cu unI ItI Ic quIc bunu
quicsubI oquIn uc unI, ax sapi ca
fubtI Icn, n nuItu cu Nucn Pupu
Diosan up isia quixun sinani. Usa
unbI cu uxu JesucfIstomI cutumc
unIn ununIu, Jesucristo cupshi ca
ROMANOS3
314
Nucn Pupu DIosun up IsIu quixun.
UsuquIn ununI cu fubItmu.
28
Cananuna
ununIn, un u up uc cupmu,
Jesucristomi sinani ami catamc
cupshi ca uni Nucn Papa Diosan an
uchucumu tf
nquIn un Iscx up Inun

ImIu quIxun.
29
Nucn Papa Diosan cara judos
unIcumuIshI un unI ImIunun judosmu
unIcumufIbI un unI ImItImu Ic? Ca
utufIbI uInun ImItI Icn.
30
Nucn Papa
Dios ax ca achshI Icn. An ca judos
unIcumu ucsaribi oquin judosma
uniribi Jesucristomi catamc cupshi,
un Iscx un nuItu up Inun ImIu.
31
Jesucristo cupshI cunu n uchu
tr
nc uIsh Nucn Pupu DIosun Iscx

up uI quIxun sInnquIn cufununu
Nucn Papa Diosan bana Moissnn
cuno ux cu cuutImu Ic quIxun sInntI
uIn? Usama ca. Jesucristomi catamtI
shi cananuna asrabi Nucn Papa
Diosan bana quicsubI oIfu ItI uI
quixun cananuna unicama uixunin.
Amia catamtia Nucn Papa Diosan
$EUDKDPXStLVD
4
1
Usu uIn supI cunununu quItI uIn,
uisa cup cara nucn rara
Abraham a Nucn Papa Diosan up
isacx?
2
An u uc cupu Nucn Pupu
DIosun up Isc uIsh cu Abfuhum
xbI cunu up uI quiax raba
Itsunxu. Usu unbI cu Nucn Pupu
Diosan iscx, a cupa Abraham rabti
u umu Iucxu.
3
Abraham ui ca
quia: AmI sInnquIun, an ca asrabi
an quicsubI oquIn utI Ic quIxun
unnc uIsh umI cutumc cup ca
Nucn Papa Diosan Abraham up
Isucxu".
4
Usu uIn cu nx su Icn.
An uni u mxunc uni a ca an u
mmic unin cupoia. A curqui ax ca
InInshIcmu Icn, ax ca an u mc
cup Innc Icn.
5
Usu unbI cu uxu u
up ucmu ushbI, Nucn Papa Diosan
ca an quicsubI oquIn uIu quIxun
ununI umI sInnc unI u Nucn Pupu
DIosun uInun ImIu, un uchuu unibi
ami catamtIu uInun ImIc Ixun.
6
Up
u ununbI upmu u uc IcbI cu un
uchucumu tf
ntancxun Nucn Papa

Diosan uni up isia. Usaquian isc unix
ca cunia quiax ca David sai
quiacxa:
7
Ui unicama cara Nucn Papa Diosan
tr
nquIn un uchu munuIu,

ucumux cu chumu tunI cunia.
8
UI unIcumu cufu Nucn Ibu
DIosun un uchu munuquIn
sInnmItcnima, ux cu chumu
rua tani cunia.
9
Judos unicamaishi ui cara David
usai quiacx? Usama ca. Judosma
unIcumuxfIbI cu un uchucumu tf
nc
uIsh usuI cuntI Icn. Cananuna
mitsu can, ax an quicsabi oquin ca
Nucn Pupu DIosun utI Ic quIxun
sinani ami catamc cup ca Nucn
Papa Diosan Abraham up isacxa.
10
Uinsaran cara Nucn Papa Diosan a
up isacx? UnntIofucuc Ic cufu
Abraham Nucn Papa Diosan up
isacx? Usama ca. UnntIofucucmu
puIn IcbI cu Nucn Pupu DIosun u up
isacxa.
11
Nucn Papa Diosan ca
Abraham ami catamtia an up isc
cupu unntIofucunun cucxu.
Usaquian Nucn Papa Diosan Abraham
c cup cunununu ununIn, judosma
unIcumux cu judos unIbu Icsaribiti,
unntIofucucmu ushbI Nucn Pupu
Diosmi catamc uIsh Abfuhumnn
rbnquIsu Ic quIxun.
12
Judos
unIcumux Abfuhum IsufIbItI unntIo
fucuc ushbI cu uxu Abfuhum
Isaribiti Nucn Papa Diosmi catamc
cama axshi asrabi Abrahamnn
rbnquI Icn.
ROMANOS3,4
315
$QFDDtQTXLFsVDELRTXLQQXDLQDQLQXQ
i
PLWLLFsTXL[XQVLQiQFsXQLVKLFD1XFsQ
3DSD'LRVDQDLQDQLQXQL
mia quic bana

13
Nucn Papa Diosan ca Abraham
saquin cacxa: MI ImuInun mIn
rbnquIcumux cu Itsu uIsh nun Iunun
n mI InntI me unu ItI Icn". Axa usai
cu unI ItI Ic quIc bunu quIcsabi oquin
uc cupmu userabi ami catamc
cupshi ca Nucn Papa Diosan usaquin
Abraham cacxa.
14
UsuI cu unI ItI Ic
quic bana quicsubI oquIn uc cupshi
unicama Nucn Papa Diosan iscx up
uIsh uInun uIn cu, ami catamc cupshi
ca Nucn Papa Diosan uni up isia quic
bunu ux cm Itsunxu. Usu uIn cu
Nucn Papa Diosan an rbnqui uiquin
Abfuhum c bunu ux uncIshI Itsunxu.
15
Cunununu ununIn, usuI cu unI ItI Ic
quic bana atan cuati, u umu uIn cu
unun unI uchotI bunu umu Icn. Usa
unbI cu usuI cu unI ItI Ic quIc bunu
unnc IxunbI uxu quIcsabi oquin
ucmu uIsh unI uchoc ItI Icn.
16
Abfuhum ImuInun un fbnquicamaxa
utun u uc cupmu umI cutumtshi
asfubI uInun ItI mnocxa. Judos
unibu, an atun cuati bana quicsabi
oquIn uc, a unicamaishima, uicamax
cufu Abfuhum Icsaribiti Nucn Papa
Diosmi catamtia, a camabi ca Nucn
Pupu DIosun uInun Inun ImIu. Usa uni
uIsh cunununu nucumuxfIbI Abfuhum
nn rbnquIsu uIn.
17
Nucn Papa
Diosan bana a uiquian cuno ax ca
sai quia: Mi cupa min rbnqui
ItsuIfu Inun cunu mI un fufumI Inun
ImIn". Usaquin ca Nucn Papa Diosan
amia catamc Ixun Abfuhum cucxu.
Nucn Papa Dios ax ca an uni bamacbi
tstcnun busquImItI Iunun un un
sinaninshi, umu IcbI, u unioc a
Icn.
18
Nucn Papa Diosan Min rbnqui ca
uIsumuIfu unI ItI Ic" quIxun cucxun ca
Abfuhumnn sInncxu, Nucn Papa
DIosun cucsubI oI cu n fbnqui
uIsumuIfu ItI Ic quIxun. Uisai cara usai
ItI Ic quIxun unnquInmubI cu umI
catamquin, Nucn Papa Dios quicsabi
oI cu ItI Ic quIxun sInncxu.
19
Abraham
cien baritiausu uIsh cushImu ImuInun cu
un xunu Sufu uxfIbI xnI uIsh tuutIsumu
Iucxu. Usu IxunbI cu Abfuhumnn
uIsu uIsh cufunu bchIcu ItI uI
quIxun unnquInmubI Nucn Papa
DIosun cucsabi oi ca asfubI ItI Ic
quIxun sInncxu.
20
UsuI cu ItImu Ic
quIxun sInnquInmu, Nucn Papa Diosan
ca asrabi an quicsubI oquIn utI Ic
quixun sinani ami catamquin ca
Abrahamnn Nucn Papa Dios rabiacxa.
21
Rabiquin ca, an ca asfubI cushI Ixun
ax quicsubI oquIn u utI Ic quIxun
sInncxu.
22
UsuI u ux umI cutumc
cupshi ca Nucn Papa Diosan Abraham
asfubI up unI Ic Isucxu.
23
An iscx ca ami catamc cup
Abfuhum up unI Ic quIxun cunomia
unbI cu u bunux AbfuhumIshI uIquInmu,
24
nuribi uiquin Nucn Papa Diosan an
uni cunomIu Icn. Usu uIn cunununu
Nucn Papa Dios, un Nucn Ibu Jess
bamacbi basquimia, an ca ami catamc
cupshI nu up IsIu quIxun unntI uIn.
25
Nucn Pupu DIosun cu nun uchucumu
tr
nc ushnu up Inun bumunun

ImItuncxun Jesucristo basquimiacxa.
An usoquIn unnu umI cutumtia ca
Nucn Papa Diosan nu up isia.
Jesucristomi catamc cupa uni Nucn
3DSD'LRVDQLVFs[XStDLVK
[sQLEXDDtQELDEsLWLEDQD
5
1
UsuI nux Nucn Ibu JesucfIstomI
catamc Ic, a cup ca Nucn Papa
Diosan nu up isia. Usaquian iscx
cunununu ub up uIn, Jesucristo cup.
ROMANOS4,5
316
2
Jesucristomi catamc cupshi
cananuna uisaira oquin cara Nucn
Papa Diosan nu nuibaquin nu ainan
Inun ImIu quIxun ununIn. Usoquin
ununI cunquIn cunununu, nux
cunununu Nucn Pupu DIosnun uIsh un
ntnu ub ItI uI quIxun ununIn.
3
UsuquIn sInnquIn cunununu uIsuI cufu
u IcbtunbI umI sInntI nmu
cunin. Cunununu ununIn, tmfu
quinbi tanshiquin cananuna upiti
JesucfIstomI cutumtI unntI uI quIxun.
4
TmfubI un ImIcx mus nuItutImu
ami catamc uIsh cunununu Nucn
Pupu DIosun Iscx up uIn. An iscx up
Ixun cunununu unntI uIn, asrabi
cananuna an ntnu ub ItI uI quIxun.
5
An ca asfubI cumInu b ItI uI
quixun caquin nu paranma. An ca
un Bfu NunshIn Up nub Inun nu
Innxu. Nub Ixun cu nu unnmIu
uisaira oquin cara Nucn Papa Diosan
nu nuibatia quixun. An ca asrabi nu
nuIbutIu quIxun unnquIn cunununu,
nux cananuna asrabi an ntnu ub ItI
uI quIxun ununIn.
6
Nucn Papa Diosan nu nuibaquin
mnosabi oi ca, nuxbI nun uchu trni
i
tImu unbI CfIsto un bumutI nt

ucb, unIcumun uchu tf
nux
bamacxa.
7
UInu Ic unxbI cu btsI unI
cup bumutImu Icn, ux up unI unbI.
Usu unbI supI cu usefubI up unI Ic
axa bamati rabanan cuni btsi uni
bumutI Icn.
8
DIosun nuxnu uchuu IcbI nu
nuIbuquIn nun uchu tf
nuxa Cristo
bamanun mnocxa. Usaquian mno
sInnquIn cunununu ununIn, uisaira
oquin cara nu nuibatia quixun.
9
Cristo
bumu cup nun uchu tf
nc uIsh
cananuna Nucn Papa Diosan iscx up
uIn. Usu uIsh cunununu unun Nucn
Pupu DIosun cumubI unIn u uc IstI
ntn un Iscx up uIsh userabi
uchocmu ItI uIn.
10
Nuxnu utImuquIn
shI sInunI umI sInncmu IcbI cu un
Bchic bama cup Nucn Papa Diosan
nun uchu tf
nquin nu nuibaquin ainan

ImIuxu. Nu nuIbuquIn uInun ImIc Ic
ca Jesucristo bamaxbi basquic ax nub
Ixun nuxnu usefubI up Inun nu ImIu.
11
UsuquIn ImIcx cunununu Nucn
Ibu JesucfIsto u cup cunu Nucn Pupu
DIosnun uIsh ub up uI quixun
ununI cuInfu cunin.
$GiQLiLPDLQXQ-HVXFULVWRXVDLLiEDQD
12
Usu uIn cu un puIn u utImu
achshi uni a cupshi camabi unin u
utImu utI unnquIn uIu. An uchu cup
ca a uni bamacxa. A unxu utImu u
utuncx bumu uIn cu cumubI unI utun
uchu cup un bumutI nt ucb Nucn
Pupu DIosb ItImoI bumuIu.
13
Unan ax
quIcsu oquIn utI bunu umu pun unbI
cu unIn u utImu utI unncxu. Usa
unbI cu ux quIcsubI oquIn utI bunu
umu uIn, unun unI uchotI bunu umu
Iucxu.
14
Usu unbI cu MoIses umu pun
uIn Adunn fbnquIcumu uchutuncx
bamacxa, Adanxa Nucn Papa Diosan
cucsu oI Imu uchsufI ImubI. Adn
cupu cumubI unI uchuc unbI cu uxu u
cuxu utI u cupIfu cumubI unIn uchu
tr
nc ItI Icn.
15
Adn cupu unIcumu uchuu unbI
cu Nucn Pupu DIosun u uchucumu
tr
nc Inun mnocxa. Adanxa

Nucn Pupu DIosmI uchuc cup cu
uIsumuIfu unI Nucn Pupu DIosb
ItImoI bumuIu. Usu unbI cu uchshi
uni, Jesucristo, u cupu uIsumuIfu unI
cupoima ab nt
tImoI Inun Nucn

Papa Diosan mnocxa.
16
Achshi
unxu uchu cup cu cumubI unI Nucn
Pupu DIosb ItImoI bumutI Iucxu. Usa
unbI cu Nucn Pupu DIosun utun
uchucumu ItsuIfu IcbI ucumu
tr
nquin nt
tImoI ub Inun unI I
mia,
ROMANOS5
317
cup ucquinmabi. Adunxu uchutun
cx bumu uun cumubI unI usufIbItI
uchu unbI cu CfIsto cupIfu, atun
uchucumu tf
nc uIsh, ub up Inun
Nucn Papa Diosan uni i
mia.
17
AchshI unIu uch cup cu cumubI unI
uchuu uIsh Nucn Pupu DIosb ItImoI
bamaia. Usu unbI cu uIcumu cufu
Nucn Papa Diosan nuibaquin atun
uchu tf
nquin up isia, acamax

JesucfIsto cup btsI sInnu Ixun, up
u utuncx Nucn Pupu DIosb
nt
timoi an ntnu ItI Icn.

18
Enx cu su Icn. Adn cupu
cumubI unI uchoc unbI cu Nucn Ibu
Jesucristonn bamaquin camabi unxa
uchocmu Iunun Nucn Pupu DIosnun
Inun mnocxa.
19
Achshi uni, Adn,
axa Nucn Papa Dios quicsubI oI Imu
cup cu uIsumuIfu unI uchuu Icn. Usa
unbI cu btsI unI, Jesucristo, axira
Nucn Papa Dios quicsubI oI I cup
uIsumuIfu unI Nucn Pupu DIosun up
isia.
20
Unan nux cunununu uchuuira
uIsh upmu uI quIxun unnun ca
Nucn Pupu DIosun uIsuI cufu unI ItI
Ic quIc bunu MoIses cunomiacxa.
UchuuIfu IcbI unI nuIbuIfuquIn cu
Nucn Pupu DIosun utun uchucumu
tr
nc Inun mnocxa.
21
Usoquin
mnocx cu cumubI unI un uchu cup
Nucn Pupu DIosb ItImoI bumutI
ushbI Nucn Ibu JesucfIsto cup un
uchu tf
nc Iunun btsI sInnu Ixun

up u utuncx Nucn Pupu DIosun
ntnu ab xnIbuu unbI ItI Icn.
$LQDQDLVKXFKDWsFsQX[PD&ULVWRFXSt
1XFsQ3DSD'LRVQDQLWLEDQD
6
1
Nux uchuuIfu IcbI cu Nucn
Papa Diosan Jesucristo cup nu up
isia quixun sinani caranuna uisari quiti
uIn? Nucn Papa Diosan nu nuibaquin
nun uchu tf
ntcnun caranuna
umIfIbI umIfIbI uchutI uIn?
2
Usama ca.
Nun uchu cup JesucfIsto bumu uIn
cunununu nux uchutcnuxma ab
bumucsu uIn. Usu uIsh cunununu unIn
bumuquIn un uchu ushIquIn ncsu
usufIbI uIn. Usu uIsh cufununu uIsu
cup uchushI tstI uIn?
3
Cananuna usai
ItImu uIn. Jesucristonn uni ax ca
nushImIc uIsh uchutcntimoi
CfIstob bumucsu Ic quIxun cufumInu
ununImun?
4
Nux nushImIc uIsh
cananuna Jesucristo, nun uchu cup
bumu uIn uchutcntimoi ab
bumucsu Iun. Usu uIsh cunununu
bamacbia Nucn Papa Diosan
Jesucristo, an cushnbi basquimia cup,
usufIbI uIsh btsI sInnu Iunun
bfmu IcsuI Itcntima oquin Nucn
Pupu DIosun ImIc uIn.
5
Nubu CfIsto uIn cunununu ub
bumucsu uIsh uxu bumutuncx btsI
Inun busquIcsufIbI ItI uIn.
6
Cananuna
ununIn, CfIstonunmu puIn Ixun
cananuna nquinma nux cuncsa
oquInshI u utImu ucn. Usa u
sInntcnuxunma cananuna Cristob
bumucsu Ixun uchutI sInntcntima
uIn. UnI bumuc un cu u uIsumu utI
sInntcnima. Usaribi oquin cananuna
nux CfIstob bumucsu Ixun u utImu
utcntI sInntImu uIn.
7
Usu uIsh
cunununu unun bumuquIn un uchu
ushIquIn ncsu usufIbI uIn.
8,9
Cunu
nunu ununIn, bumuxbI busquIu uIsh cu
Cristo unsaran nt
nbi bamatcntima
Icn. Axa bamatcntI cu umu Icn.
Usa ca quIxun unnquIn cunununu
suquInfIbI ununIn, nun uchucumu nI
CfIstob bumucsu uIsh cunununu ub
busquIcsu uIsh xnIbuu unbI ub ItI
uIn.
10
Cristo ax ca camabi unan u
utImu uccama nt
nux achshitishi
bamacxa. Bamatancx, bamatcntI
moI busquIu uIsh cu ux Nucn Pupu
Dios cuncsubI oIfu Iu.
11
Usaribiti
ROMANOS5,6
318
cumInu mItsux CfIstob bumucsu Ixun
mItsun uchu ushIquIn nc uIsh, ab
busquIcsu uIsh JesucfIsto Icsaribiti
Nucn Papa Dios cuncsubI oIfu ItI
uIn.
12
Usu Ixun cumInu uchuu uIsh
utImu sInnu Ixun mItsun sInncsu
oquInshI uIsumu u utImu uIn.
13,14
CfIstonunmu Ixun uIsu u cufu
utImu Ic quIxun unnquInbI ushbI
camina Cristo cup Nucn Papa Diosan
unI uIsh usuI Imun. Usu uIsh cumInu
mItsux Nucn Pupu DIosb ItImoI
bumutI I ushbI bf un unI uIsh ux
cuncsubI oI ItI uIn. Usu Ixun cumInu
mitsun mcn, mitsun ta, mitsun
numIcumu unun u uIsumu uquInmu
Nucn Pupu DIos cunc uIshI utI
uIn.
An u mmic unin uni u
Pss[XQFsVDULELRTXLQXFKDxXXQLQ
xXQVKLQDWLPDQsQDSXxX
mxunc bana
15
Axa quicsubI onu ItI bunu
quicsubI oquInu uc cupmu umI
catamtIuIshI cu Nucn Pupu DIosun n
uchucumu tf
ntI Ic quIxun sInnquIn,

cufununu umIfIbI umIfIbI uIsumu u
utcntI uIn? Cunununu utImu uIn.
16
CumInu up oquIn ununIn, mitsun uni
itsi x cunu mIn unI IIsu tunI
quixun catancxun camina an uni
Ixun ux quIcsubI oquInshI u uxuntI
uIn. UsufIbItI cu unI unshIn utImunn
upu cuncsu oquInshI uc uIsh un
unI Icn. An unI uIsh cu Nucn Pupu
DIosb ItImoI bumutI Icn. Usu unbI
ca uni itsix Nucn Papa Dios cunc
subI oquIn uc uIsh un unI Iunun un
Iscx up Icn.
17,18
Mitsux unshin
utImunn upu cuncsu oquInshI uc
I ushbI cumInu bf usumu uIn.
CumInu u un unIcumun mItsu unnmI
c bunu CfIsto uIc sInnan a bana
quicsubI oquIn uIn. MItsun u utImu
cumu nc Ixun cumInu Nucn Pupu
Dios cuncsabi oquin u upshI uIn.
UsuquInmI uIu mItsu unnquIn cunu
cunquin Nucn Papa Dios usbI cu
quixun cain.
19
Mitsxmi unin
sInncsu oquIn sInnc Ic cunu
mItsnmI cuuIsu bunInshI mItsu
uixunin. Bfmu cumInu mItsun
mcn, mitsun ta, mitsun namicama
unun u utImu utIshI sInnquIn
usoquInshI ucn. UsoquIn IxunbI
camina br mitsun mcn, mitsun ta,
mitsun namicama anun u upshI utI
sInnquIn usoquInshI utI uIn,
usuquInmI ucba Nucn Papa Dios
cunun.
20
Nu utImu utIshI sInnc Ixun
camina mitsun bfmu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oquIn utI sInnmu uIn.
21
NuncbI cumInu usu u ucn.
MItsxmI usuI I sInunI cumInu bf
rabinin. Usu ucumu utI un ncmu
unIx cu usubI uIsh ushItI Nucn Pupu
DIosb ItImoI bumutI Icn.
22
Mitsnmi
u utImu utcnxunmu unun Nucn
Pupu DIosun ImIc Ixun cumInu ux
cuncsubI oquIn uIn. UsoquIn uIu cu
Nucn Papa Diosan mitsu an iscxmi
up Inun ImIu. ImIunun cu nt
timoimi
ub Inun mItsu ImIu.
23
An uchu cup
ca uni i
tImoI bumutI Icn. Usu unbI

cu uxu un uchu tf
nun Nucn Ibu

Jesucristomi catamc unicama a ab
xenIbuu unbI Inun Nucn Pupu DIosun
i
mia.
8VDLFDXQLLWLLFsTXLFsEDQD
7
1
En xuc
antu, mitsnribi a bana

unnc Ixun cumInu ununIn,
bumucmu puIn IxuInshI cu unIn utun
ax quicsubI oquIn utI bunu uxu
quicsubI oquIn utI Ic quIxun.
Bamaxun cuni ca a bana quicsabi
oquIn utImu Icn.
2
sa ca. Nun ax
ROMANOS6,7
319
quicsubI oquIn utI bunu cu quIu,
bnu xanun ca an bn bamacma
puIn Ic ntImu Icn. An bn bamac
b cuni ca bnutisa tani bnutI Icn.
3
An bn bumucmu uun btsI unIb
ItI cu uchu Icn. Usu unbI cu un bn
bamacbtun uIsu tunquIn unI ItsI
bnotI Icn. Usaquian bnoti ca
uchumu Icn.
4
En xuc
antu, usaribi
cumInu mItsux uIn. UsuI unI ItI bunu
quIcsu oshI I ushbI cumInu bf ub
axa bamaxbi basquic Cristo ami
catamti, an bana quicsubI oshI In.
Usu Ixun cumInu ux cuncsabi oi
IquIn Nucn Pupu DIos cunmIn.
5
AInunmu puIn uIsh nux cuncsabi oi
IquIn cunununu, u utImu utI cu
uIsumu Ic quIc bunu unnxunbI nun
sInun upmu Ixun, usu u ucn. Usa u
uc uIsh cunununu Nucn Pupu DIosb
ItImoI bumutI Iucn.
6
UsuI I ushbI
cananuna nun, ax quicsubI oquIn utI
bana axa quicsubI oquIn uc cupmu,
Cristomi catamtIshI uInun Ixun un
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcxun
btsI oquIn sInnquIn Nucn Pupu DIos
cuncsubI oquInshI uIn.
Nun sinn upma cup cananuna
DWLPDxXDLTXLFsEDQD
7
A bana, uIsu u cufu utI Ic, uisa u
cufu utImu Ic quIc, a banacama ca
usbI Icn. A bunu umu uIn cunununu
uIsu uxIfu cufu utImu Ic quIxun
unnmu Itsun. A bana mix camina
btsI unIn u mInun Inun cunc ItImu
uI" quIcmu uIn cunununu usuI ItI cu
uIsumu Ic quIxun unnmu Itsun.
8
A
bunu usuI cu unI ItImu Ic quIc, ax
usbI unbI cunununu nun sInun upmu
uIsh, u bunu unnc ushbI usuI Ic cup
uchotI Iucn. A bana, usuI cu unI ItImu
Ic quIc, ux umu uIn cu unun nu
uchotI bunu umu Itsunxu.
9
En uIsu u
cufu utI Ic, uIsu u cufu utImu Ic
quIc bunu unnmu Ixun cunu u
uIsumu uquInbI usuquIn utI cu uIsumu
Ic quIxun unnmu uIn. Usai
ItuncxunbI cunu u bunu unncn.
UnnquIn cunu u utImu utI ux cu
uchuIfu Ic quIxun unnxunbI uc uIsh
n uchu cup Nucn Pupu DIosb ItImoI
bumutI Iucn.
10
sa ca. A isa ax cunc
sabi oi, usuI un unI Inuun Nucn Pupu
DIosun Inun bunu, ax quicsubI oI Icmu
cup uchoc uIsh cunu Nucn Pupu
DIosb ItImoI bumutI Iucn.
11
A bana
quicsubI oquIn uI cunu uchutImu uI
quixun sinanbi a bana quicsabi oira
Icmu Ixun cunu, uIsuIfu cufunu uchuI
quixun sinani bn
acn. A bunu usbI

unbI u bunu cup uchoc uIsh cunu
Nucn Pupu DIosb ItImoI bumutI Iucn.
12
Usu uIn cunununu ununIn, nun ax
quicsubI oquIn utI bunux cu up Icn, a
bunu uIsu u cufu utI Ic, uisa u cara
utImu Ic quIc, ax ca asfubI up Icn.
13
A bana asfubI up unbI cufununu u
bunu cup Nucn Pupu DIosb ItImoI
bumutI uIn? Usama ca. Nun sinan
upmu Ixun u utImu uI cunununu
Nucn Pupu DIosb ItImoI bumutI
Iucn. UsuI IquIn cunununu unncn,
uchutI cu uIsumu Ic quIxun. Usu Ixun
cunununu uIsu u cufu up Ic, uisa u
cufu uIsumu Ic quIc bunu uxu userabi
unbI ux quIcsubI oquIn ucmu uIsh
cunununu uIsumu uI quIxun unncn.
14
Cunununu ununIn, a bana uisa u
cufu utI Ic, uIsu u cufu utImu Ic
quic, ux cu up Ic quIxun. A bunu usbI
unbI cunununu JesucfIstonunmu uIsh
nun sInun uIsumu Ixun u utImu utIshI
sInncn.
15
Up u uIsu tunquInbI
cunununu nun sInun upmu Ixun uImun.
A uquInmu cunununu u nun uIsumu
tunc u u uIn. UIsu Ixun cufunu n u
uIsu tunc u up uquInmu u n uIsumu
tunc u utImu u uI quIxun cunu
ununImun.
16
Nu uIsumu uc IxunbI,
ROMANOS7
320
usuquIn u utI cu uIsumu Ic quIc bunu
unnquIn, n usu u uIsumu tunIu IsquIn
cu unIn unntI Icn, n sInncx cu u
bunu up uIsh cuutI Ic quIxun.
17
AIsumu tunquInbI cunununu u utImu
uIn, nun sinan upma cup.
18
nx ca sa
Icn. Cunununu ununIn, nun sinan
upmu Ixun cunununu u up utImu uIn.
u upshI uIsu tunquInbI cunununu nun
sInun upmu Ixun uImun.
19
Nun uIsu
tunc u up u cunununu uImun. Nun
uIsumu tunc u utImu u cunununu uIn.
20
Nun u utImu utcinsama tanquinbi
uc ux cu nunbI cunquIn ucmu Icn.
Nun sInun upmu Ixun uc cu ux Icn.
21
Nun unncx cu su Icn: u upshi
utI sInnquInbI cunununu bn
nquinshi
u utImu utcnin.
22
Nun nuitu mu
cananuna asrabi Nucn Papa Dios
cuncsubI oquIn uIsu tunIn, axa usanu
Inun quIc bunu cu up Ic quIxun
unnquIn.
23
UsuquIn unnquInbI
cunununu nun sInun utImu Ixun btsI
oquin sinanin. UsuquIn sInnquIn
cunununu u utImu utcnti sinanin.
SInntuncxun cunununu utcnin.
24
Usu uIsh cunununu mus nuItuIfuI
sInncusmuIn. Nun sInun upmu uIsh
Nucn Pupu DIosb ItImoI bumuImu Inun
cara uin nu i
mItI Ic?
25
An nu i
miti ax
cu Nucn Pupu DIos Icn, Nucn Ibu
Jesucristo cup. An ca nu i
mItI Ic
quIxun unnquIn cunununu usbI cu
quixun cain. Usu uIn cunununu ununIn,
IxunbI cunununu nun sInun upmu Ixun
u utImu uIn. UsuquIn uxunmu unun cu
Nucn Papa Diosainshi nu i
mItI Icn.
$tQ%sUXfXQVKLQ8SLWDQLPLF
xa Nucn
Papa Diosan unicama btsi
VLQiQxXLWLEDQD
8
1
Usu uIn cu uIcumux cufu CfIsto
Jess ub Ic, acama Nucn Papa
DIosun uchoImu. Usa unicamax ca
CfIstonunmu unI Icsai ax cuncsufI
shI Imu, Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcsubI oI Iu.
2
Nuxnu ami catamc uIsh CfIsto
Jessb achshIsu Ic cu un Bfu
NunshIn Up nub Ixun u utImu, u uIu
unI Nucn Pupu DIosb ItImoI bumutI, a
utcnxunmu unun nu ImIuxu.
3
Uisa
ux cufu utI Ic, uIsu ux cufu utImu
Ic quIc bunu u unnquInbI cu un
sInun upmu Ixun unIn u bunu quIcsabi
oquIn utImu Icn. Usu unbI cu unun u
bana quicsubI oquIn unun quIxun
Nucn Papa Diosan an Bchic,
nusufIbI unI Inun, xuacxa. Xutancxun
ca an Bchic, uchuumu ushbIu
cumubI unIn uchu cup bumunun
ImIquIn unI, un uchucumu tf
anan
uchutcunxmu Inun mnocxa.
4
Nuxnu uIsu u utI cufu up Ic quIc
banaxa quicsubI oquIn unun, nunbi
utImu u utI sInnquInbI tnquin a
umu, Nucn Papa Diosan Bru unshin
UpItun sInnmIcsubI oI Inun cu un
Bchic bamanun Nucn Papa Diosan
ImIucxu.
5
An JesucfIstomI sInnquInmu un
cuncsu oquInshI utI sInnc unIn cu
n ntnu Ic uIshI utI sInunIu. Usa
unbI cu uxu JesucfIstomI sInnc unIn
UpItun sInnmIc Ixun un sInnmIc
subI oshI ItI sInunIu.
6
An Nucn Papa
Dios cuncsoI ItI sInnquInmu n
ntnu Ic uIshI sInnc unI, ax Nucn
Pupu DIosnunmu uIsh ub ItImoI
bumutI Icn. Usu unbI cu un Nucn
sInnmIcsubI oshI ItI sInnc unI, ax
Nucn Pupu DIosb up uIsh ub
nt
tImoI tstI sInunI chumarua tani

cunia.
7
An n ntnu Ic uIshI
sInnc unI un cu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oI ItI sInunImu. Usu Ixun
ca asfubI un bunu unncmu uIsh umI
ROMANOS7,8
321
nIshcsu Ixun uu u cufu uIsu tunIu u
u uIu. UsuquIn uquIn cu Nucn Pupu
Diosan bana cuaisama tanan a bana
quicsubI oquIn uImu.
8
Usu uIn cu uxu
n ntnu Ic uIshI sInunI utun
cuncsu oshI Ic unIcumu un Nucn
Papa Dios cumima.
9
Usu unbI cumInu mItsux usumu uIn.
mItsub uIn cumInu un n ntnu Ic
uIshI sInnc unIn sInncsu oquIn
sInnquInmu, Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcsabi oquinshi
sinanin. Uicamax cara an Bru unshin
Upumu Ic, acamax ca Cristonanma
Icn.
10
An uchu cup cu cumubI unI
bamaia. Usu unbI cumInu mItsux,
Cristo mitsub cup, Nucn Papa Diosan
Iscx up uIn. Usu uIn cu mItsun numxu
bamacbbi mitsun bru unshin
bumutImoI Nucn Pupu DIosb ItI Icn.
11
Nucn Papa Dios, an Jess bamacbi
basquimia, an Bru unshin Up
mItsub Ixun cu un CfIsto Jess
bamacbi basquimia anbi mitsuribi
bamacbi Cristo utcncbtun busquI
mItI Icn, an Bru unshin Up
mItsub uIn.
12
En xuc
antu, mitsu cana cain, nux

JesucfIstonun uIsh un Bfu NunshIn
Up nub uIn cunununu n ntnu Ic
uIshI sInunI nux cuncsu oI ItImu
uIn.
13
Axa n ntnu Ic uIshI sInunI
un cuncsu oshI Ic unI ux cu Nucn
Pupu DIosnunmu uIsh ub ItImu Icn.
Usu unbI cu un Nucn Pupu DIosun
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcsabi
oquIn u utImu utI nc unI, ax cuni
uInun uIsh Nucn Pupu DIosb ItI Icn.
14
UIcumun cufu un sInnmIcxun
UpItun sInnmIcsubI oquIn uIu,
acamax ca asrabi Nucn Papa Diosan
bchIc Icn.
15
Usa uni camina mitsux
uIn. Mitsu an bchIc ImIquIn cu
Nucn Papa Diosan mitsxmi bfmu
IsufIbItI mItsun uchu cup umI
racu
tcnun ImIcmu Icn. An Bru

unshin Up an ca, uInun uIsh
cunquinu Nucn Papa Dios, Paponun
nu ImIu.
16
An Bru unshin Upitanbi
ca nun nuitu mxun nu unnmIu, nux
cananuna asrabi Nucn Papa Diosan
bchIc uI quIxun.
17
An bchIc Ic cu
Nucn Papa Diosan ax quicsabi oquin
nu uquIunun un ntnu ub Inun nu
ImItI Icn. AInun Ic cu Nucn Pupu
DIosun CfIstosufIbI nu ImItI Icn.
CfIstonun Ixnu tmraquinbi ax
cuncsubI oquIn utI ncmu Ic cu
Nucn Papa Diosan nuribi an quicsabi
oquin an ntnu CfIstob Inun nu ImItI
Icn.
18
En cunu asfubI cu usuI ItI Ic
quIxun ununIn. n ntnuax Cristonan
cup tmfuc IxunbI cunununu CfIstob
an ntnu uIsh cunquIn n tmrati
cu usbI Iuxu quIxun sInntI uIn.
19,20
Cristo utcntumuInun cu uxbI ItI
ushmubI, usuI ItIoquIun Nucn Pupu
Diosan mnosabi oi camabi u tmranan
cutia. UnIn uchu cup usuI tmranan
chquItI IxunbI cu cumubI u ImuInun
cumubI unnfIbI unInfu umai tmranan
chquiti nt cainia.
21
A nt ucbtan ca
Nucn Papa Diosan an bchiccama
cunI CfIstosufIbI Inun ImItI Icn.
ImIunun cu cumubI uxu chquitc
nunmu I ImItI Icn. Uisairai cara Nucn
Papa Diosan bchiccumu CfIstosufIbI ItI
Ic quIxun cu cumubI u, a Nucn Papa
Diosan unio, an istisa tanquin Nucn Papa
Diosan atu isminun quixun bn
quin
cainia.
22
Cunununu ununIn, nt iu a
puIn unIocxbI unI uchu cupu cumubI u,
uniribi, tmranan chquiti oquin Nucn
Pupu DIosun ImI uIsh cu bf usuI Iu
quixun. Usu IxunbI cu Nucn Pupu DIosun
iotcnun cainia, anun bac
nti nt
an
xanun tmraquin an bac
nti canc,
ROMANOS8
322
usaribi oquin.
23
Camabi un a Nucn
Papa Diosan iotcnun canmainun
cananuna nunribi Nucn Papa Diosan nu
iotcnun bn
quin cainin. Nucn Papa

Diosan nu an Bru unshin Up nub
Inun Innc uIn cunununu ununIn, an ca
asrabi camabi an bana quicsabi oquin
nu ImItI Ic quIxun. UsuquIn unnquIn
cananuna nun an bchIc uIsh un ntnu
btsi namiu ItI cuInIn.
24
Nux Cristomi
cutumtI uInun uIsh ub nt
timoi tsnun
i
miquin ca Nucn Papa Diosan uisoquin

cufu nu ImItI Ic quIxun Isnuxun cunun
nu i
miacxa. Nua camabi an cacsabi

oquIn ImIc Ixun cunununu, btsi
cunununu ItI uI quIxun sInnquIn
cantsianxma.
25
Usu unbI cunununu
usuquIn nu ImIcmu puIn Ixun usuI ItI
cainin. Cananuna btsI cunu ItI uI
quIxun sInnquInbI uIsu cufununu ItI uI
quIxun unnquInmubI u Isnuxun
asfubI cu usuI ItI Ic quixun
cunquin cainin.
26
UIsu cufununu ItI uI quIxun Isnuxun
cainia ca Nucn Papa Diosan Bru
unshin Up an nuxnu tmraiabi nu
uquInIu. An nu uquInun quIxun
caquinbi cananuna uisaquin cai carana
Nucn Pupu DIosb bunutI uI quIxun
up oquIn ununImun. Usu unbI cu
unbI nu Nucn Pupu DIos ucxunia.
UsoquIn nu uquInquIn cu nun nu u
Nucn Pupu DIos uccma banacama a
nu ucxunia.
27
An ca Nucn Papa Dios
cuncsabi oquin an unicama a
ucxunia. Usu uIn cu Nucn Pupu DIos,
un cumubI unIn nuItu mu sInnc u
unnc, an uisa u cara an Bru
NunshIn UpItun nu ucxunia a cuatia.
8LVDLFDUDDLQDQLQXQ1XFsQ3DSD'LRVDQ
FDtVFsXQLFDPDLWLLFsTXLFsEDQD
28
DIosun cu uIsu u cufu Iu ubI, ax ami
sInnc unIcumuxu un uquIncx, up
Inun mnoxunia, atan ax cuncsabi
oquIn u umuInun. A unicama ax
cuncsubI oquIn uInun Inun sInnmI
c Ixun cu Nucn Pupu DIosun usoquIn
uIu.
29
UI unIcumu cufu uInun ItI Ic
quIxun unnquIn cu Nucn Pupu DIosun
an Bchicnxa an unicaman cushi
Inun utux un BchIc IcsufIbItI Inun
mnocxa.
30
Uicamax cara usai ainan
ItI Ic quIxun unnquIn cu Nucn Pupu
DIosun ucumu un sInnmIcxu umI
catamtIu utun uchucumu tf
nquin
uInun ImIuxu. ImIquIn cu utux un
ntnu ub ItI ImIuxu.
31
A ucumu sInnquIn cunununu
ununIn, Nucn Papa Diosan branc
Ic cu un ncmu Ic unbI uIsushI cufu
oquinbi a nub nanamima.
32
An ca
n BchIc cu bumutImu Ic
quIquInmu nun uchucumu cupu
bamanun n ntnu an Bchic
xuacxa. Usu Ixun cu un Bchic
cupnu nux upitax tsnun nu ImIunun
anun nu upitax tsti ucamaribi nu
InntI Icn.
33
An uInun Inun cusc
unIcumuxu un Iscx up uIn cufu uIn
Nucn Papa Dios mIn unIx cu uchuxu
quIxun cutI Ic? Usaquin cacxunbia
an ux cu uchuumu Ic quixun cati
cu Nucn Pupu DIos Icn.
34
Uin cara
nu uchotI Ic? Cristo bamacbia Nucn
Papa Diosan basquimic, an ca an
ntnu ub Apu uIsh un mqueu Ixun,
nu Nucn Pupu DIos ucxunia.
Nucxunc Ixun cu un userabi nu
uchotImu Icn.
35
UInu Ic unIn cufu
CfIstocun nu nununmItI Ic? Ca
utImu Icn. Nuxnu tmfunun mus
nuituanan btsi unin btsi btsi oc
Iunun ucumu Iunun chupuuma
Iunun bumutIsu Iunun unIn uIsu tunc
ItI, a ucamanribi ca Cristocun nu
nununmItImu Icn.
36
sai ca Nucn
Papa Diosan bana cuno quia:
ROMANOS8
323
Nuxnu mInun Ic cu unIn numI
nishquin nuibaquinma nu btsi
btsi oia. Afucuc uInucumu
unuxun ucsu oquIn cu nu uIsu
tanquin btsi btsi oia.
37
Usu u Icbtanbia Cristonn nu
nuibaquin cushiocx cananuna ami
catamti nma amiira cushiin, tmfu
cmu puIn ushnu Icsamairai.
38
Usa
uIn cunu usefubI ununIn, Nucn Papa
Dioscun an nu nananmiti u ca
umu Icn. Nux bumutI ImuInun nun
tstI ImuInun ngeIcumu ImuInun
unshIn utImucumu ImuInun uIsu cushI
cara, ucumu ImuInun uxu bf uIsuI cufu
Ic uIsu ucumu cufu, ImuInun uxu
uIsuI cufu ItI, a ucamanbi ca Nucn
Pupu DIoscun nu nununmItImu Icn.
39
NunshIn utImunn upucumu
ImuInun, uisa unshin cara, acama
ImuInun n ntnu Ic upucumufIbI
ImuInun uxu nu munmI Iccama
ImuInun uxu nu meu Iccamaribi,
ImuInun uIsu ucumu cufu Nucn Pupu
DIosun unIo Ic, acamanbi ca Nucn
Pupu DIoscun nu nununmItImu Icn.
Uisaira oquin cara an nu nuibatia
quixun ca Nucn Papa Diosan Jesucristo
n menu xuquin nu ismiacxa.
,VUDHOQsQUsE~QTXLDLQDQLQXQ1XFsQ
Papa Diosan casa
9
1
CfIstonun Ixun cunu cmquinma
n banaribi mitsu cain. Nucn
Pupu DIosun Bfu NunshIn UpItun
unnmIcxun cunu n nuItu mu
ununIn, n mItsu bf cuIsu tunc bunu
nx ca asfubI Ic quIxun.
2
saquin
cana mitsu cain, judos unIbu n
uIntsIcumu JesucfIstonunmu Ic, im
bi
nt
nbI sInunI cunu uIsumuIfu mus

nuitutin.
3
UsuI ItI unbI utxu CfIstonun
Inun x uInunmu uIsh Nucn Pupu
DIosun uIsu cufu otI Ic usoquIn uc
IIsu cunu tunIn.
4
En uIntsIcumu judos
unIbu utux cu saribi Israelnn
rbnquI Icn. Israelnn rbnqui,
judos unicama, ca Nucn Papa Diosan
un unI Inun cusacxa. Castancxun
ca, asfubI cu ux DIos Ic quIxun
unnun, Israel unicama an cushi
ismianan an pcac aribi ismiacxa. An
cu utu uInun ImIquIn utun uIsuI cufu
uInun uIsh ItI Ic quIxun unnun an
banacama Moiss cunomiacxa.
Cunomiquin ca anuxun a rabiti xubu
utuncxun cufu uIsoquIn u fubItI Ic
quixun canan uisaira oquin cara an atu
bfuntI Ic quIxun cucxu.
5
Israel
unIcumux cu Abfuhum ImuInun Isuuc
ImuInun Jucob, Israelribi cac, acaman
rbnquI Icn. UnI uIsh cu CfIstonn
unnpupufIbI IsfueInn fbnqui
Iucxu. Ax DIosfIbI uIsh cu cumubI unI,
cumubI un Ibu Iunun ngeIcumun
IbufIbI Icn. A ca camabi unin xnibua
unbI fubItI Icn. UsuI cu ItI Icn.
6
Israelnn rbnqui judos unicama
cumxIfu Nucn Pupu DIosnunmu unbI
cunununu sInntImu uIn, Nucn Papa
Diosan ca an quicsabi oquin Israel
unIcumu uInun ImIumu Ic quIxun.
Israelnn rbnquI ushbI cu uxu Nucn
Pupu DIosmI sInncmacamax asrabi
Nucn Pupu DIosnunmu Icn.
7
Nucn
Papa Diosan ca Abraham cacxa: Min
bchic Isaac an rbnquishi ca asrabi
min rbnquI uIsh n unIbu ItI Ic"
quixun. Min bchic itsi an rbnquI
cumux cu n unIbu ItI Ic quixun ca
Nucn Pupu DIosun Abfuhum cmu
Icn. Isaacnn rbnquinxshi ca
nun ItI Ic" quIxun cu cucxu.
8
Usa
uIn cunununu ununIn, ui unxbi ca an
chaiti cupshi Nucn Papa Diosan uni
ItImu Icn. Nucn Papa Diosan an
bana quicsubI oquIn usuquIn ImIc
uIsh cunI cu unI uInun uIsh userabi
Abrahamnn rbnquI Iu.
9
nx ca
Nucn Papa Diosan, Isaac bchitisama
ROMANOS8,9
324
puIn Ic, Abfuhum c bunu u Icn:
AchshI bufItIu Icbu Sufu tuu uIn
cana minu utcnIn".
10
nfIbI cunununu sInntI uIn:
Rebecunn tu fub
ax ca nucn rara
Isaacnnbia bchIc Iucxu.
11-13
A tu
rab
bac
ncmu puIn Ixun u utImu utI

unncmu Iunun u up utI unncmu
puIn uIn, ca Nucn Papa Diosan Rebeca
cacxa: A panmi bac
nc tu un cu
canitancxun un uncu u uxunuxun
uIu" quIxun. A tu fub
an rbnqui
ui ca Nucn Papa Diosan bana cuno
sairibi quia: Esann rbnqui
ucsamaira oquin cana Jacobnn
rbnquI nuIbutIn". UsuquIn sInnquIn
cunununu ununIn, Nucn Papa Diosan
ca an cuncsabi oquinshi uni ainan
Inun cuIsIu, un u up uc cupmu.
14
Usaquian casc cup caranuna
Nucn Pupu DIosun cu utImuquIn
sinania quItI uIn? Cananuna usai
quItImu uIn.
15
An ca Moiss soquin
cacxa: Axu x cuncsubI oI n unI
ItI unIcumu u cunu nun ImItI uIn. A
x cuncsubI oquIn n nuIbutI
unIcumu u cunu nuIbutI uIn".
16
Usu uIn
ca an cuncsa oquinshi uni nuibaquin
uInun Inun cuIsIu. E cu un custI Ic
quIc cupmu ImuInun u cunmInu
xun u up uc cupmu, an cuncsa
oquinshi ca Nucn Papa Diosan ainan
Inun unI cuIsIu.
17
Usaribi oi ca Faran
ui Nucn Papa Diosan bana cuno sai
quia: CumubI unun n cushI unnun
cunu mI EgIpto menu Ic unIcumun upu
ImIn. MIxmI upu Icbtun n mIn
menuxun u uIu chunIoIu cuuquIn cu
cumubI menu Ic unIn x cunu userabi
cushI uI quIxun unntI Icn".
18
Nucn
Papa Diosan ca an cuncsabi oquin
unI fufI nuIbuquIn uInun Inun ImIu.
ImIunun cu unI fufI uxu uIsumu Ic
usubIu Inun ImIu.
19
UsuquIun uc cup supI cumInu
cutI uIn:
Usu uIn cufu usubI Inun ImIc
IxunbI uIsu cup Nucn Pupu DIosun unI
uchoIn? UsushIu Inuun ImIc unI un
cufu usuI Inuun Nucn Pupu DIosun
ImIc u btsIotI Ic? Cu utImu Icn.
20
MItsnmI usuquIn cucxunbi cana
mitsu cain, MItsux unIshI ushbI
caramina Nucn Papa Diosb cubIcu
nntI uIn? Nut bunutI unun Ixun
cara uIsotI cufumInu soquIn uI?
quIxun un uc xunu cutI Ic? Ca
cutImu Icn.
21
An ut oc xanu an ca
ux cuncsu oquIn ut utI Icn. AIsu
tunquIn cu btsI ut unun u xutI utI
Icn. Anun cu u mupbI btsI utribi
unun u ufutI utI Icn.
22
Nucn Papa Diosanribi ca an
cuncsu oquIn uIu. UnIn u uIsumu
utI cu ux cunma quixuan camabi
unIn unnun ca Nucn Papa Diosan an
uIsumu u uc unI uIsoquIn cufu utI
Ic usoquIn utI IxunbI cunpuInIu.
23
Canpainquin ca uisaira oquin cara an
utImu u uc IcbI unI nuIbuquIn un
sInun up ImItI Ic quIxun cumubI unIn
unnun, uInun Inun cusu Ixun nu
usuquIn ImIu.
24
Rarinxa judos uni
ImuInun fufInxfIbI judosmu unI IcbI
cu Nucn Pupu DIosun uInun Inun nu
ImIuxu.
25
Usoquinribi ca an an uni,
Oseas cac, a soquin an bana cuno
miacxa:
Axa bfmu n unImu I unIbI cunu
mItsux cumInu n unIbu uI
quIxun cutI uIn. Enunmu Ic
nuIbmu IxunbI cunu mitsux
cumInu n nuIbuc unI uI
quIxun cutI uIn.
26
Anuxuan
mItsux cumInu n unImu uI
quIxun c unuxunbI cu Nucn
Papa Dios, axa bamatimoi tsc,
an mitsux camina asfubI n
bchIc uI quIxun unI cutI Icn.
ROMANOS9
325
27
Isaasnnribi ca Nucn Papa Diosan
umIcxun judos unibu uiquin saquin
cacxa: Israelnn rbnquI uIsumuIfu,
pufnpupu cub Ic musIsu, ushbI cu
ucumu Itsumunxshi asrabi Nucn
Pupu DIosnun Inux I
tI Icn.
28
Anan
usuquIn utI nt ucbtun cu Nucn Ibu
DIosun n menuxun unIn uc ucumu
istancxun bn
nquinshi camabi an
quIsubI oquIn utI Icn".
29
sairibi ca
Isaasnn cuno bana quia:
Nucn Ibu DIos, ux ApuIfu Ixun,
Israelnn rbnquicama an rari
i
mIcmu uIn cunununu Sodomu

ImuInun Gomoffu unu Ic
unIcumu IsufIbItI cumxbI umu
Itsun.
Judos unicamaxa Jesucristomi
catamcma bana
30
Usu uIn cufununu uIsuI quItI uIn?
Cunununu quItI uIn, judosma unibunn
ca, judos unIbu cu usuI ItI Ic quIc
bunu unncmu Ixun Nucn Pupu
DIosun un nuItu up Isnun u bunu utI
sInnmu Icn. SInnmu IcbI cu un
uchucumu tf
nun Jesucristomi
catamc cupshi Nucn Papa Diosan
an nuitu up isia.
31
Judosma unibu usa
unbI cu, judos unibunx ca an nuitu
up Ic quIxuun Nucn Pupu DIosun
isnun Moissnn cuno bana quicsabi
oquIn uquInbI u bunucumu quIcsabi
oquIInfu ucmu Icn.
32
Nucn Papa
Diosan ca an cuncsubI oquIn unun
uquIntI Ic quIxun sInunI umI
catamquinma nbI u up uIu cu
up isia quIxun sInnc cup cu Nucn
Pupu DIosun utu up Ismu Icn. Judos
unibunn ca Nucn Papa Diosan ca
CfIsto n menu xutI Ic quixun
unnquInbI ami catamtishi ca
unicama Nucn Papa Dios cuncsabi
oI ItI Ic quIxun sInntIsumu tunxu.
Bain cuana uni bai nb
tsI fucc
muxxmI tutquI chucc usaribi ca usa
unI Icn. A muxxsu cu CfIsto Icn.
Judos unicamax Nucn Papa Dios
cuncsubI oI ItI ushbI cu CfIstomI
sInntIsumu tunc cup ux cuncsabi
oI Imu.
33
cuno ca maxax uicsa oquin Cristo
ui sai quia:
CumInu unntI uIn, n cunu SIn
cac manua, maxax achshi
Inun mnoin. Ami ca uni
rarinx tatquianan maxax cha
uIn chucutI nIpuctI Icn. Usa
unbI cu uxu umI cutumc unIcu
mun unntI Icn, an ca asrabi
ax quicsubI oquIn utu uquInIu
quixun.
10
1
En xuc
antu, saquin cana

mitsu cain, Israel uni judos
unicama Cristomi catamtIu uInun Inun
i
miti cunquin cana Nucn Papa Dios

ucxunin.
2
Cana mitsu cain, atun ca
asrabi Nucn Papa Dios cunmisa
tania. Usu IxunbI cu uIsoquIn cufu utun
u cunmItI Ic quIxun ununmu.
3
Uisai
cara unicama Nucn Papa Diosan iscx
up ItI Ic quIxun cu unnmu Icn.
EnbI MoIsesnn cuno bana
quicsubI oquIn uc cupshI cu un n
nuitu up isia quixun sinani ca Nucn
Papa Dios cuncsabi oi Cristomi
cutumtI sInntIsumu tunxu.
4
Cristonxa
ucbtan judos unibunn asrabi ami
cutumtI unnun quixun ca Nucn Papa
Diosan an bana Moiss cunomiacxa.
Ui unicamax cara Cristomi catamtia a
ca Nucn Papa Diosan up isanan ainan
ImIu quIxuun unnun ca a bana judos
unIbu Inncxu. Usu unbI cu ux ucb
judos unIcumu umI sInntIsumu tunxu.
5
An usuI cu unI ItI Ic quIc bunu uc
cup Nucn Pupu DIosun u uchuuma
IstI sInnc unI, a uiquin ca Moissnn
saquin cunocxa: Nucn Papa
DIosb up Inux MoIsesnn cuno bana
ROMANOS9,10
326
quicsubI oI ItI sInnc unIn cu userabi
a banacama quicsubI oquIn utI Icn".
6
Usu unbI cu unIn umI cutumtia ca
Nucn Papa Diosan uni up isia quixun
unnun CfIsto cu utI Ic quIxun
unnun an bana cuno sai quia:
Min nuitu mu sinani camina quitima
uIn, UIx cufu nunu cuuntI Ic?" CfIsto
n ntnu bnux.
7
sairibi ca quia:
Min nuitu mu sinani camina quitima
uIn, UIx cufu unuu unI bumuc Ic unu
cuuntI Ic?" unuu CfIsto bnux.
8
Usai
quianan ca sairibi quia: A bana Cristo
ui quic, a uia camina cuatin. A ui
camina banain. Min nuitu mu camina a
bunu sInunIn". UsuI quIc ImuInun
cananuna nunribi Cristomi catamti
uia quic bana unicama uixunin.
9
A
bana ca sai quia:
Jess cu n Ibu Ic quianan
bamacbi ca Nucn Papa Diosan a
basquimiacxa quixun min nuitunn
sinania ca Nucn Papa Diosan ainan
Inun mI I
mItI Icn.
10
Nun nuitu mu,
asfubI cu nun uchu tf
ntI Ic quIxun
sinani Jesucristomi catamtia, ca Nucn
Pupu DIosun nun uchu tf
nquin nu up
isia. Usoquin an isc
xnu Jesucristo ax
ca asfubI n Ibu Ic quia ca Nucn
Pupu DIosun uInun Inun nu I
mia.
11
Cristo uiquian Nucn Papa Diosan
bana cuno ca sairibi quia: Axa ami
catamc unicaman ca, an ca ax
quicsubI oquIn uquInIu quIxun
ununIu".
12
Judos unIcumu ImuInun
judosmu unIcumufIbI ImuInun uIsu unI
cara, axbi ca Cristomi catamti ainan
Iu. Cristo ax ca camabi uni axa ami
catamc un Ibu Icn. Usu Ixun cu un
ucc unIcumu up oquIn uquIunun ux
cuncsumuIfu oquIn u InunIu.
13
Nucn Ibu DIosun bunu cuno ca
quia: Uin cara an i
minun ucatia a ca
Nucn Ibu DIosun uInun Inun I
miti
Icn".
14
Usu unbI cufu un Nucn Ibu
Diosan ca a i
mItI Ic quIxun
sInncmu unIn u uctI Ic? Ca
uctImu Icn. Uisaxun cara uni itsin
uIu cuucmu Ixun, Nucn Ibu DIosun
cu I
mItI Ic quIxun sInntI Ic? Ca

sInntImu Icn. Uisaxun cara uni itsin
uixuncxunmu cuutI Ic? Ca cuatima
Icn.
15
Uisaxun cara unin uni itsin
xucmu Ixun unI fufI bunu uIxuntI Ic?
Cu utImu Icn. An an bana uixunc
unicama ui ca Nucn Papa Diosan
bana cuno sai quia: En unIbunxu
up bana, Nucn Papa Diosan ca an
uchu tf
nquIn ubu up Inun unI ImIu

quic, a ui aia unin iscx ca upira
up Icn".
16
A bana cuno unbI cu cumubI
unInfu u bunu sInncmu Icn. sai ca
Isaasnn cuno bana quia: Camabi
uninrama, Itsumu unnshI cu nun
uixunc bana cuaquin ca asfubI Ic
quIxun sInunIu".
17
Usu uIn cunununu
ununIn, unI Itsun CfIsto sInnquIn un
bana uixuncxun ca unin cuatia.
Cuaquin ca a banax ca asfubI Ic
quIxun ununI CfIstomI cutumtia.
18
Unicaman cara a bana cuaxa quixun
cana sinanin. Camaxunbi ca asrabi
cuaxa, sai Nucn Papa Diosan bana
quicsabi oi:
An unicamax ca camabi mnuxun
bana uixuni cuanxa. Usu uIn cu
cumubI menu Ic unIcumun u
bana uixunia cuaxa.
19
saquinribi cana sinanin, Judos
unicaman cara a bana Cristo uic
cuaquin, uIsuI quIc cufu u bunu Ic
quIxun unnmu Ic? UnntsInxunbIu
judos unicaman a bana cuaisama tania
oquin ca Nucn Papa Diosan judos
unibu caquin, Moiss saquin cuno
miacxa:
Judosma unibunxa mitsun
uIntsImu IcbI n nun ImIcb
cumInu mItsux nutsI nIshtI uIn.
ROMANOS10
327
Mitsnmi a sInnuma ca
quIxun uIc unIcumu n nun
ImIcb cumInu mItsux mI
nIshtI uIn.
20
Nucn Papa Diosan ca judosma
unIbunx cu mI sInntI Ic quixun
unnquIn Isuus suquIn cunomIu
cxa:
Ax mI sInnmu unnbI cu
unnxu. Enun Inuxuun un
ucmu unIbI cunu mI cutum
nun sInnmIun.
21
Usai judosma unibu ui quianan ca
Isaas judos unibu uiribi sai quiacxa,
Nucn Papa Dios quicsabi oi: En bunu
cuuIsumu tunun mI sInntIsumu tunIubI
cana judos unibu nquinma n mItsu
uquInun cumInu mI sInntI uI
quixun can. CucxbI cu n bunu
cuuIsumu tunI mI sInntIsumu tunxu".
Judos unicama rari
1XFsQ3DSD'LRVQDQLWL
11
1
Usu uIn cunu sInunIn, judos
unibu cara Nucn Papa Diosan
an bana cuaisama tania oquin anxa?
quixun. Usama ca. ExfIbI judo unI,
Abrahamnn xutan bchic, Benjamn,
an rbnquI IcbI cu Nucn Pupu
DIosun munuquInmu up oquIn
sInnxunIu. Usu uIn cunu ununIn, an ca
judos unIcumu ncmu Ic quIxun.
2
Bfmu cu IsfueInn fbnqui judos
unIbu uInun Inun Nucn Pupu DIosun
casacxa. UsuquIn Ixun cu u unIcumu
n unImu cu quiax ami mancma
Icn. Nucn Papa Diosan bana cuno
IsquIn cumInu ununIn, Nucn Papa
Diosb banai ca Elas Israel unibumi
manani sai quiacxa:
3
En Ibu DIos,
uxu mImI sInncmu unIcumun cu un
min bana uixunc unicama cuaxa.
Cuanan ca mi rabitisama tanquin
anuxun mi rabiquin uina xaroti
acamaribi masxa. EIshI cu ucmu
Icn. Usu IxunbI cu fIbI uIsu tunIu".
4
Usaquian cacxunbi ca Nucn Papa
Diosan Elas cacxa: Mishima, siete mil
unxfIbI cu n bfuncx mI sInunIu.
BuuI ux Isu dIos Ic quIxuun unI
rafInn fububI cu utun u fubIcmu Ic"
quixun.
5
Usaa bfmu unI Isaribiti
ca brribi judos unicama an patsan
Nucn Pupu DIosmI sInncmu unbI
rafInx uInun Inun cusc uIsh Nucn
Papa Diosmi sinania.
6
A casccama a
cu utun u up uc cupmu, nuIbuquIn
shI Nucn Pupu DIosun uInun Inun
casaxa. Atun u uc cupu uInun Inun
cusc uIsh cu ucumux nuIbuquInshIu un
cusc Itsunmu.
7
Usu uIn cu suI Iuxu: Judos
unIbunxu ub up IIsu tunbI ux
quicsubI oI I JesucfIstomI cutumcma
uIsh ub upmu unbI cu furinxshi
Nucn Pupu DIosun sInnmIcx JesucfIs
tomi catamc uIsh ub up Iu. Judos
unIcumu un putsunxu umI sInntIsumu
tania oquin ca Nucn Papa Diosan atux
cuncsu ou Inun unxu.
8
Nucn Papa
Diosan bana cuno sai quicsabi oi ca
Iuxu: Usu unIcumux cu usubIu Inun
nc uIsh Nucn Pupu DIosmI sInunmu.
An uc u IsquInbI uIsuIfu cufu un
cushI Ic quIxun sInncmu uIsh cu
bxuu unIsu Icn. An pabitan an
bana cuaquinbi a bana quicsa oquin
uIsumu tunc uIsh cu pub unIsu Icn,
Nucn Pupu DIosun usuu Inun ncsabi
oi. Br nt
nbI cu usuI Iu".

9
A
banacama quicsaribi oquin ca Davitan
usa unicama uiquin n bana cuno
cxa:
A unicama ca Nucn Papa Diosan
ratuquinshi castcunuxun uIu.
Usu uIsh cu uInu, trampanu
n un cu muputI Ic quI
xun ununImuIshI utsncsaribi
Inun custcunc ItI Icn. Uisabi
cunu ItImu uI quIxun sInunI btsI
ROMANOS10,11
328
unin pi unun quixun camicx
cunIbI cu usuI ItI Icn. Usai
utux ItI cunu cunin.
10
Bxuu
unIn cu un bfu upmu Ixun
uinu cara cuania quixun
ununmu. Usaribiti ca uni catbu
c ux un cuxu uIsumu uIn
tmraia. UsufIbItIu u unIcumu ItI
cana cunin.
Usaquin ca Davitan cunocxa.
Judosma unicama
1XFsQ3DSD'LRVQDQLWL
11
Usu uIn cunu sInunIn, un uchu
cup cara Nucn Papa Diosan judos
unicamaira xnIbuu unbIu un unImu
Inun unxu? quixun. Usama ca.
Judos unIbu umI sInncmu uIn cu
Nucn Papa Diosan judosma unibu ami
sInnun sInnmIu. Judosma unibunxa
mI sInunIu IsI cu judos unIbufIbI
usufIbItI mI sInntI Ic quIxun
sInnquIn cu Nucn Pupu DIosun
judosmu unIbu umI sInnun sInnmIu.
12
Judos unicamaxa Cristomi
catamcmu uIsh Nucn Pupu
DIosnunmu uIn cu judosmu unIcumux
Cristomi catamti Nucn Papa Diosnan
Iu. A isi ca Nucn Papa Dios cunia.
Usai cuncsamaira oi ca judos
uniburibi asrabi Cristomi catamtia isi
cuntI Icn.
13
Anu Ic judosmu unIcumu, cana
mitsu cain, n judosmu unIcumu un
bunu uIxunun JesucfIstonn cuc Ixun
cana usaquin chiqushquinma
cunquIn uIn.
14
En bunu uIxuncxun
judosmu unIbunn cuutIu Isu n uIntsI
judos unicamaxribi Cristomi catamti
i
ti cana cunin.
15
Judos unibunx
Cristomi catamcmu uIsh Nucn Pupu
DIosnunmu uIn cu judosmu unIbu
Cristomi catamti Nucn Papa Diosnan
Iu. Usu unbI cu judos unIcumuxfIbI
Cristomi catamc uIsh, uni bamac
ushbI busquIcsu uIn, Nucn Papa
DIos cuInfu cuntI Icn.
16
Judos
unIbunn cu un u upc an pain
tancma an bimi anuxun a rabiti
xubunu buncxu, Nucn Papa Diosan
camabi an bimi up isnun quixun.
UsufIbI cu I un tupun up uIsh cumubI
un pncumufIbI up Iu. Usa u
sInnquIn cunununu ununIn, judos uni
btsix btsxa Nucn Papa Diosmi
sInnc uIn cu utxu Icsaribiti judos
unIcumu cumxbI CfIstomI cutumtia
Nucn Pupu DIosun up IstI Icn.
17
sa ca. I an pan achshi tatanc
xun btsi i an pan anu tac anubi
tucshcucx cu u I un tupnuaxa an
bucu cuunc cup un pnsubI Inun
cotI Icn. UsufIbI cumInu mItsux uIn.
Judos unicama Nucn Papa Diosan
bunu unnc ushbI CfIstomI cutumI
sumu tunc uIsh cu I pun tucsu
Icn. Usu ImuInun cumInu mItsux
judosmu unI ushbI CfIstomI cutumc
uIsh btsI I un pun unuu tuc unu
tucshcucsu uIn.
18
Usu ushbI cumInu
rabiti x cunu judos unIcumusumuIfu
uI qui crtImu uIn. CumInu sInntI
uIn, an tapnmi cushic cup ca in
pan cania. UsufIbItI cunu x judosmu
ushbI, judos unibu cup, Cristomi
cutumtI Nucn Pupu DIosnun uIn.
19
Usu unbI supI cumInu suquIn
sinanin, judos unImu ushbI x uInun
Inun cu Nucn Pupu DIosun judos
unIbu uInunmu Inun unxu quixun.
20
Usa ca. Usu unbI cumInu unntI uIn,
Jesucristomi catamcma cup ca judos
unIbu uInunmu Iu. Mitsux ami catamc
cupshI cumInu uInun uIn. Usu uIn
camina x cunu judos unIbusumuIfu
uI quiax crtImu uIn. Judos unibu
Icsaribiti Jesucristomi catamcma
ItIn fubunun cumInu bfuncutI uIn.
21
CumInu unntI uIn, Nucn Papa
DIosun cu uInun Inun cusu IxunbI
ROMANOS11
329
judos unibu ami catamtIumu un uchu
tr
ncmu Ixun judosmu unIbu ushmI

mitsux ami catamcxunma mitsun
uchufIbI tf
ntImu Icn.
22
Usu uIn cumInu unntI uIn, ax up
Ixun cu Nucn Pupu DIosun unIcumu
nuIbuquIn up ImIunun uxu un uchu
ni ami catamcma uni uisa cara oti
Ic usoquIn utI Icn. Usu Ixun cu
mitsxmi a nma ax quicsabi oquin
uI, ami catamtia oquin nuibaquin
uquInIu. UsuI mItsux IcsubI cumInu ItI
uIn. UsuI Imu cumInu mItsxfIbI judos
unIbu IcsufIbItI uInunmu ItI uIn.
23
An
fufucumu IsufIbItI umI sInntIsumu
tanbia ami sinanatia ca Nucn Papa
Diosan asfubI un unI Inun judos
unIbufIbI ImItI Icn, judosma unibu
ImIcsaribi oquin.
24
Mitsux judosma
unI uIsh un unImu I IcbI uInun Inun
ImIc Ixun cu Nucn Pupu DIosun uInun
Inun cusu judos unIcumu, amia
catamtia, uInun Inun ImItI Icn, i
pun tuc IcbI umIfIbIshI un fufunu
tucshcutcncsu Inun. Usu uIn cu I
itsi taxun, btsI Inu tucshcucsamaira
Inun, un pnbI un fufunu tucshcut
cncx asfubI upIfu ItI Icn. Usaribi
oquin ca Nucn Papa Diosan judos
unIbu uInun Itcnun ImItI Icn.
$VpUDELDMXGtRVXQLFDPD
Jesucristomi catamti bana
25
En xuc
antu, mitsux judosma uni

Ixun nux cananuna judos unan
ucsamaira oquin Cristomi catamquin
Nucn Papa Diosan an unicama
unnmItI u unnc uI qui rabaxma
Inun quIxun cunu suquIn unIn
unncmu u u uIquIn mItsu cuIn:
Judosma unibu uicama cara Cristomi
cutumtI Ic ucumux puIn umI
catamtamainun ca Nucn Papa Diosan
judos unicama an patsan Jesucristomi
catamcmu uIsh usubI Inun unxu.
26
Judosma unibu ami catamcb ca
judos unIbunxfIbI umI cutumtI Icn,
quicsabi oi:
An unicama asrabi Nucn Papa
DIosnun Inun I
miti ax ca Sinu
Ic judos unIcumu uchshI ItI
Icn. An ca Jacobnn rbnqui
judos unicama ami catamcxun
utun uchu tf
nquin atun nuitu

up ImItI Icn.
27
EmI cutumtia
n utun uchucumu tf
ncx ca
judos unibu asfubI nun ItI
Icn, n csabi oi.
28
Nucn Papa Diosan ca unicamax
Cristomi catamtIu uInun ImItI Ic
quIxun sInntIsumu tunc uIsh cu judos
unIbunx umI nIshcsu Icn, mitsux
punmI judosmu unI ushbI uInun
Itmainun. Usu unbI cu Nucn Pupu
Diosan atun rara mitsun rbnqui ca
nun ItI Ic quIxun c Ixun u bunu
manuquinma judos unibu nuibatia.
29
Bfmu judos unIbu nun cu mItsu
ImuInun mItsun fbnquI ItI Ic
quIxun Nucn Pupu DIosun c uIn cu u
bunucumu usubI ItI Icn. Nucn Papa
Diosan ca mItsux cumInu nun ItI uI
quitancxun btsIoquIn sInntcnima.
30
MItsux judosmu unIbu Ixun un bunu
ununImu cumInu Nucn Pupu DIos
cuncsoI Imu uIn. UsuI Imu IcbI cu
judos unIbu umI sInntIsumu tunc uIn
Nucn Pupu DIosun uInun Inun mItsu
ImIuxu.
31
Judos unImu ushmI uInunmu
IcbI cu Nucn Pupu DIosun mItsu uInun
ImIuxu. Usaribi oquin ca judos unicama
umI sInntIsumu tunIu uInunmu ushbI
ami sinania Nucn Papa Diosan ainan
ImItI Icn.
32
Judos unIbu uInun Inun
cusu IxunbI cu Nucn Pupu DIosun judos
unIbu Icsaribitia ami catamtiama
judosma uniburibi ainanma isia.
UsuquIn uquInbI cu un nuIbuquIn cumubI
uni Cristomi catamtu uInun Inun ImIu.
ROMANOS11
330
33
UItI cushIIfu cufu un sInun Ic
quIxun cunununu unntImu uIn. An ca
cumubI u ununIu. An unncmu u cu
umu Icn. UIsuIfu Ixun cufu usoquIn
u uIu quIxun cunununu ununImun.
34
sai ca an bana cuno quia: Uinu
Ic unnbI cu Nucn Ibu DIosun sInun
ununmu. UnbI cu Nucn Ibu DIos
suquIn cumInu utI uI quixun
unnmImu".
35,36
Nucn Ibu DIosun cu
cumubI u uInun ItI oquIn unIocxu.
Usu uIn cu un bunu cuno sairibi
quia: An ufIbI Innun quixun
sInnquIn cufu unIn Nucn Ibu DIos u
InntI Ic? Cu InntImu Icn". A ca an
unicaman xnIbuu unbI fubItI Icn.
UsuquIn cu utI Icn.
$tQXQLFDPD[DDVpUDEL1XFsQ3DSD'LRV
LQDQPsFsLWLEDQD
12
1
Usu uIn cunu suquIn mItsu
cain, n xuc
antu. Nucn Papa

DIosun mItsu nuIbuquIn uInun Inun
cusc Ixun cumInu utImu u uquInmu
asrabi ax cuncsubI oquInshI unun,
uInunshI ItI uIn. MItsxmI usu ItI cu
Nucn Papa Dios cunia.
2
An n
ntnu Ic uIshI sInnc unIcumun
sInncsu oquIn cumInu sInntImu uIn.
UsuquIn sInnquInmu cumInu
sInunuquIn uIsuIfuImI up ItI cufu
Nucn Papa Dios cunia, usuI ItI
unnun un uquIncx usuI ItI uIn.
3
Cristo uiquin an bana unicama
uixunun Nucn Papa Diosan casc
Ixun cunu mItsu cuIn, camabi unia
CfIstomI cushIc Inun uquInun mItsu
cusc Ixun cumInu uI unnbI x cunu
btsi unibtan sn
nmuIfu ItI uI
quIxun sInntImu uIn. Uisa cara
Nucn Pupu DIosun mI ImIu, usu Ixun
camina usuIshI cunu ItI uI quixun
sInntI uIn. SInnu Ixun cumInu
rabquinma Nucn Papa Diosan a
unun InncxuInshI cunu u uI
quIxun sInntI uIn.
4
Enx cu su Icn.
Unix ca an ta, an mcn, an xo, an
bru, un pub ucumux Itsu unbI
achshI unIshI Icn. Unix ca an tan
nitsia, an mcn anun ca u mia, an
bru anun ca isia. Camabi unin nami ca
unun un btsI btsI u utI Icn.
5
UsufIbItI cunununu nux Itsu ushbI
cumxbI CfIstonun uIsh ux nub uIn
achshI unIsu uIn. An umIcxuan btsi
btsi unin bana uixunmainun ca
rafInn btsI btsI u uIu. Usoquin
btsI btsI u ubI cunununu cumxbI
CfIstonun uIsh uchshIsu uIn.
6
Nucn Papa Diosan nu btsi btsi u
unun cusc Ixun cunununu un
ImIcsubI oquIn up oquIn utI uIn,
usoquIn nun utI cu Nucn Pupu DIos
cunIu quIxun unnquIn. An an bana
uIxunun cusc Ixun cunununu un
sInnmIcsabi oquin an bana unicama
up oquIn uIxuntI uIn.
7
Nun uni rari
uquInun un ImIc Ixun cunununu up
oquIn uquIntI uIn. An bana unicama
unnmInun un ImIc Ixun cunununu
up oquIn unIcumu unnmItI uIn.
8
Axa
up Inun unI fufI snun quixun Nucn
Pupu DIosun ImIc Ixun cunununu up
oquIn stI uIn. Nun uni rari u
Innun quIxun ImIc Ixun cunununu
unIn nu fubInun quIxun sInnquInmu
cunquInshI InntI uIn. Nux unin
cushI Inun ImIc Ixun cunununu nun
unIcumu up Inun up oquIn branti
uIn. UsoquIn unun Nucn Pupu DIosun
ImIc Ixun cunununu unI uquInsu Ic
cunquIn up oquIn uquIntI uIn.
Usai Jesucristomi catamti uni iti bana
9
Mitsux asrabi Jesucristomi catam
c unI uIsh cumInu pufnanima asrabi
btsIb nuIbununtI uIn. Nu utImu utI
cunquinma usa u timai camina
Nucn Papa Dios cuncsubI oshI ItI
uIn.
10
Camina btsib btsib
ROMANOS11,12
331
uquIununI nuIbununtI uIn, mitsun
xuc
nb Icsaribiti. AsumuIfu IIsu

tunquIn utImoquInmu cumInu btsI unI
IsquIn up oquIn uquIntI uIn.
11
Nucn Ibu JesucfIsto cuncsabi
oquIn uquIn cumInu nquInmu,
chiqushquinma cunquin up oquin
utI uIn.
12
Nucn Papa Diosan ca ax quicsabi
oquIn mItsu uquIunun ub Inun mItsu
ImItI Ic quIxun sInunI cumInu chumu
tunI cunI bucutI uIn. Tmraibi
cumInu mus nuItutI bn
tImu uIn.
nima camina Nucn Papa Diosb
bunutI uIn.
13
Axa Cristomi catamc uni uuma
uIsh uquInsu Ic cumInu mIn u fufI
InntI uIn. Innan camina axa min
xubunu bbac uniribi pimianan anua
uxtIfIbI InntI uIn.
14
Axa mitsumi nishc uni a camina
umI nIshquInmu uxfIbI up Inun
uquInun Nucn Pupu DIos ucxunti
uIn. AmI nIshquIn u utImonun quIxun
cuquInmu cumInu uxu up Inun
uquInun Nucn Pupu DIos u unI
ucxuntI uIn.
15
Axu chumufuu uIsh cunc unI
ub cumInu cuntI uIn. Axu mus
nuItutI Inc unI u cumInu ub mus
nuItuquIn nuIbutI uIn.
16
Camina btsib btsib nishananma
nuIbununIshI upItI bunutI uIn. UsuI I
camina crananima, axa uni itsibtan
sn
nmufu unIb up uIsh ub upItI

bunutI uIn. Rabquin camina n cunu
unI ItsIn ucsumuIfu oquIn u ununIn
quIxun sInntImu uIn.
17
An puun mImI nIshquIn utImoc
xunbi camina uisa uni cara, abi mixribi
umI nIshquIn ufIbI cupItImu uIn. Mitsun
cumInu usu u utI cu up Ic quIxuun
cumubI unIn unnc u ucumuIshI utI
uIn.
18
Mitsux camina ax paan mimi
nishcxma uni rafImI nIshtImu uIn. Usa
uIsh cumInu utxu mItsumI nIshcxbI
mItsux ub nIshununtImu uIn.
19
En
xuc
antu, axa mimi nishc uni camina

mItsnfIbI cupItImu uIn, saa Nucn
Papa Diosan bana cuno quic cup:
UIx cufu uchuIu u cunu nbI usufIbI
oquIn cupItI uIn". Usu uIn cumInu unIn
mItsu utImocxunbi, Nucn Papa
DIosuInshI cu cupItI Ic quIxun sInntI
uIn.
20
Mitsun a cupiima camina n
bana cuno sai quicsubI oI ItI uIn:
Axu mImI nIshc unI ucumu Ic
cumInu pItI InntI uIn. Shimaia camina
unpux InntI uIn. UsuquInmI ucxun
ca ax mimi nishtancxbi rabini
sInunuquIn up oquIn sInntI Icn".
21
MItsxfIbI uchutIn fubunun cumInu
mItsu unIn utImocxunbi usaribi oquin
cupItImu uIn. Usoquinmi nuibacx ca
ux sInunutI Icn.
13
1
CumubI upux cu Nucn Pupu
DIosun ImIc Icn. An ImIcmu
upu cu umu Icn. Usu uIn cumInu
mItsun upucumun bunu cuutI uIn.
2
Usa
uIn cu un un upu quIcsu oquIn ucmu
uni an Nucn Papa Dios quicsa
oquInfIbI uImu. UsuI Ic unI ux cu
Nucn Pupu DIosun bunu ImuInun un
upnfIbI cucsu oquIn ucmu cup uxbI
uchuI custcunc ItI Icn.
3
An u up
uc unI ux cu un upumI fucutma. An
u utImu uc unI ux cunI cu un upumI
racutia, cufu uIsotI Ic quIxun
sinani. Apucumun cu un u up uc
unicama upoia. Usu uIn cumInu mItsux
upucumumI fucu
cmu IIsu tunquIn u

upshI utI uIn.
4
Nucn Papa Diosan ca
upucumun cumubI unxu upItI
bucunuun un u utImu uc unIcumu,
uIsoquIn cufu utI Ic usoquIn unun
mnocxa. Usu unbI cumInu u utImu
uc uIsh upumI fucu
tI uIn, uisa cara

mI otI Ic quIxun sInunI. Nucn Papa
Diosan mnosubI oquIn cu upucumun
un u utImu uc unIcumu uIsu cufu otI
ROMANOS12,13
332
Ic usoquIn uIu.
5
Usu uIn cumInu
upucumun bunu cuutI uIn. Mitsu
castcanti sinanishi ami racu
c cupma
cumInu mItsux CfIstonun Ixun ux
cuncsubI oquIn mItsun upun bunu
cuutI uIn.
6
UsufIbI oquIn sInnquIn
cumInu upu bunmItI cufquI InntI
uIn, upun mnosabi oquin. Usu ItI
oquin ca Nucn Papa Diosan mnocxa.
7
cumInu upu bunmItI cufquI bunmIc
Inun InntI uIn. MItsun munu Ic
unIfIbIu upun unc uIn cumInu un
cacsubI oquIn u utI uIn, mitsun
mucumuxu up Inun. Mitsun cushib
cubicananquinma camina an bana
cuutI uIn.
8
UnI cumInu fIbntImu uIn.
Usu Ixun cumInu u nuIbucmu uIsh u
fIbncsu ItIn fubunun, uni itsi up
oquInfu nuIbutI uIn. Asrabi uni
nuIbuc Ixun cu unIn unI ItsI uIsubI
otImu Icn.
9
cuno ca sai quia: Uni itsin xanub
cumInu ItImu uIn. UnI cumInu utImu
uIn. Unin u camina mcumutImu uIn.
Minanma, btsI unIn u mInun ItI
cumInu cuntImu uIn". sai n
bunucumu quIc unbI cu btsI bunufIbI
uxu quIcsu oquInfu utI ux suI quIu:
Mixmi brancacsaribi oquin camina
mIn uIntsIcumu nuIbunun uxu uquInsu
Ic uquIntI uIn". n bana quicsa
oquIn uquIn cumInu btsI bunucumufIbI
quIcsu oquIn uIn.
10
Mitsun aintsicama
nuIbunun umunu Ic unIfIbI nuIbuc
Ixun cumInu uIsu unIbI utImotImu uIn.
Usu uIn cumInu unI nuIbuc Ixun
Nucn Papa Diosan bana camabi
quicsubI oquIn uIn.
11
EsoquInfIbI cumInu sInntI uIn, nux
ami catamtabaquin cananuna
Jesucristo ca utcntI Ic quixun
unncn. UsuquIn unun Ixun cunununu
ununIn, axa utcntI nt cu ufumutIu
quixun. Usu uIn cunununu unun uxntI
pcaracb bsuquin, bari ca uruia
quixun sinani bntIshI un u mtI uI
cuancsaribi oquin, Nucn Papa Diosan
u unun nu Innc u utI uIn.
12
Jesucristo utcncmu pun uIn
cananuna im
up oquin isma nicsa

uIn. Usu ushbI cunununu ux utcnc
b ub uIsh xubnu nIcsu ItI uIn.
UsuquIn sInunI cunununu u utImu utI
nI umI cushIc uIsh xubnu nIcsu ItI
uIn.
13
AmI cushIc uIsh cunununu
upitaxshI nItI uIn. Pa
nti, pa
anx
cunI shuftI, uni an xanuma xanu
ItsIb ItI, unshnquIn u utImu utI,
cuamianani nishananti, unimi nutsiti, a
ucumu nquIn cunununu usu u utImu
uIn.
14
Usa ucama ni camina Nucn
Ibu JesucfIstonn mItsu usuI Inun
quIxun sInnmIcsubI oI ItI uIn. n
ntnu Ic uIshI sInnc unI un u
utImu ucsufIbI oquIn utI cumInu
sInntImu uIn.
Axa nub Jesucristomi catamc
unicama uitima bana
14
1
Axa Jesucristomi catamc
unIn uIsuI cufu Jesusun unI ItI
Ic quIxun up oquIn unncmu IcbI
camina mitsub tim
tisa tania
cunquIn bItI uIn. Uisai cara Jesusan
unI ItI Ic quI cumInu ub cubIcunn
tImu uIn.
2
Btsi btsi unin ca uisa ux
cufu pItI Ic, u cunununu uIsu tunquIn
pItI uI quIxun sInnquIn usuquIn pIIu.
Btsi btsi unin ca camabi u piti ca
usbI Ic quIxun unnquInmu numI
piquinma btsi uishi piia.
3
An camabi
u pic unin ca btsi unan an pic u
pIumoquIn uItImu Icn. Usaribi oquin
ca an camabi u picma uni an btsi
unan piia isquin uiquin min camina
u utImu uI quixun caquinma a
unxfIbI cu Nucn Pupu DIosnun Ic
quIxun sInntI Icn.
4
Mitsux camina
btsi unin u mmic uni a ui an ca
ROMANOS13,14
333
utImu u uIu quItImu uIn. An
IbInshI cu unntI Icn, cara up oquin
uIu, cufu up oquIn uImu quIxun.
UsufIbI oI cumInu mItsux Nucn Ibu
Diosan uni itsi ui, u uIsumu cu uIu
quItImu uIn. An IbInshI cu unntI
Icn. Nucn Ibu DIosun cu un unIcumu
ax cuncsabi oshIu Inun ImItI Icn.
5
Enx cu sufIbI Icn. Uni rarinn ca
sInntI Icn, n ntx ca btsi
ntsumuIfu uIsh unun unIn Nucn
Pupu DIos fubItI Ic quIxun. SInnmuI
nun ca uni rarinn camabi nt ca
snn Ic quIxun sInntI Icn. Mitsun
btsi btsi oquin sinanibi camina
cubIcunntImu uIn. Micama achshi
achshInn cumInu n uIsoquIn utI
cufu Nucn Pupu DIos cuntI Ic
quIxun sInntuncxun usoquInshI utI
uIn.
6
Axa Jesucristomi catamc unin
ca Jesucristoa cunun un utI ucumu
uIu. An n nta btsi ntsumu uIn
cunu unun Nucn Pupu DIos fubItI uI
quIxun sInnc unIn cu u ntn umI
upItI sInnquIn u fubIu. Btsi unin ca
anun Nucn Papa Dios rabiti ca
cumubI nt snn Ic quIxun sInnquIn
usaquin rabia. An camabi piti u pic
unin ca Nucn Papa Dios usbI cu
caquin a rabiquin piia. Usaribi oquin
ca an btsi btsi u picma uni anribi
btsi btsi uishi piquin Nucn Papa
Dios usbI cu caquin rabiquin piia.
7
Usu uIsh cunununu nux bumucmu
puIn uIsh Nucn Ibu JesucfIstonun uIn.
Iunun cunununu bumutuncxfIbI uInun
uIn.
8
Usu uIsh cunununu nux
bumucmu puIn uIsh Nucn Ibu
Jesucristo cuncsubI oI In. Iunun
cananuna nux anun bamati nt ucb
ax cuncsubI oI ub Inux bumutI uIn.
Nuxnu tsotux Icsaribiti cananuna
bumutuncxfIbI un unI uIn.
9
An
unIcumux bumucmu uIsh Iunun
bumutuncxfIbI uInun Inun cu CfIsto
bamaxbi basquiacxa.
10
Anan ax uti
nt sn
ncbtan ca Cristonn uisai

cufununu Iu, uIsu u cufununu u quIxun
nu IstI Icn. Usu uIn cufumInu uIsucus
quin Nucn Papa Diosan uni itsxa
mIIsufIbI unI unbI, u uI munntI uIn?
CumInu ItImu uIn. Uisacasquin
cufumInu u uItI uIn? CumInu utImu
uIn.
11
ca sai quia:
Nucn Ibu DIos cu quIu: Ex bumutI
moI tsc Ic cu cumubI ntnu
Ic unIcumun usefubI fubIquIn
cutI Icn, mix camina asrabi
nun Ibu uI quIxun. Canan ca
cumubI unun cuunun fubIquIn
mix camina asfubI DIos uI
quIxun cutI Icn.
12
Usoxun ca Nucn Papa Diosan nu
achshi achshi uisa ucama caranuna
ucn, uIsuI cufununu Iucn, acama
unnquIn, uIsu cufu otI Ic IstI Icn.
8QLXFKDPLWLPDEDQD
13
Usu uIn cunununu nux CfIstonun
uIsh fufI uI un cu u uIsumu uIu
quIux munntImu uIn. Usai ami
munnquInmu cumInu sInntI uIn, uni
rarinxa usu u pItI cu uIsumu Ic
quIxun sInnxbI n pIIu IsquIn unfIbI
pI uchutIn fubunun cunu n u u pItImu
uIn.
14
Nucn Ibu Jessnun Ixun cunu
ununIn, cumubI pItI u pItI cu usbI Ic
quixun. Usu unbI cu u unI Nucn
Pupu DIosun sInnx ca a ux pitima
Ic quIxun sInnquInbI pIc uIsh
uchutI Icn.
15
Usu uIn cu uxu n usu
u pI cunu uchutI uI quixun
sInnquInbI mItsnmI uIu IsquIn unfIbI
usu u pI uchuc, ux cu mIn uchu ItI
Icn. MIn u unI nuIbucmu Ixun cumInu
usuquIn un. Usu uIn cumInu mItsun un
picma u piquin, anun rabanan Cristo
bumu IcbI, unI uchumItImu uIn.
16
Usa
uIn cumInu mItsnmI u u pIIu oquIun
ROMANOS14
334
uni itsin pitimabi ca a u piia
quixun mitsu uitin rabanan pitima
ca quIxuun un sInnc u u pItImu
uIn.
17
An u pIc cupmu ImuInun un
u picma cupma ca uni Nucn Papa
DIosb up Icn. An Bru unshin
UpItun sInnmIc cupshi ca unin Nucn
Pupu DIosnun Ixun up u unun,
btsib nishananma nuibananan cuni
up oquin sinani tsotia.
18
UsuI Ic
unicamax ca Cristo cuncsabi oquin
uc uIsh Nucn Pupu DIosun Iscx up
Iunun unnfIbIu Iscx up Icn.
19
Usa
unI Ixun cunununu cumxbIu btsib
nuIbununun unI fufI nuIbuquIn uquIntI
uIn. AquIunun cunununu CfIstomIu
upItI sInnun btsib btsIb sInnmIu
nuntI uIn.
20
Usu uIn cumInu u Nucn Pupu
DIosun uInun ImIc unI u mItsun u
pIc cupu uchunun ImItImu uIn.
AsfubI cumubI u pItI usbI unbI cu,
mItsnmI u u pIIu Isu btsI unI uchutI
u u pItI uIsumu Icn.
21
Usaquin u
utI cu uIsumu Ic quIxun sInnquInbI
usu u uI cu unI uchunun CfIstomI
cushIcmu Iu. Usu uIn cumInu numI
piti, u xati, uIsu u utI cufu, a mitsun
uIu Isu unI ItsI uchutI fubunun usu u
utImu uIn. UsuquInmI utImu cu Nucn
Papa Dios cunia.
22
A pIcmu IxunbI u
pIu btsI unI uchutI fubunun cumInu un
pIcmu u pItImu uIn. Usu IxunbI
camina min usu u pItI cu uchumu
Ic quIxun mIn ucsubI oquIn sInntI
uIn, usoquIn sInntI cu Nucn Pupu
DIosun Iscx usbI Ic quIxun
unnquIn. UI unIn cufu u uquIn, n
su u utI cu usbI Icn, n suquIn utI
ca Nucn Papa Dios cunia quixun
ununIu ux cu chumarua tani cunia.
23
Usu unbI cu u unI su u utI supI
cu Nucn Pupu DIosun Iscx usbImu Ic
quIxun sInnquInbI u u uI uchuIu.
Usaribiti ca an u piquin sa u piti
supI cu Nucn Pupu DIosun Iscx uIsumu
Ic quIxun sInnquInbI pIc unI ux
uchuIu.
Jesucristomi upiti sinnun
XQLUDtULDTXLQWLEDQD
15
1
BtsI btsI u utI cu usbI Ic
quIxun nun unnc IxunbI
cananuna uni itsan, usu u utI cu Nucn
Papa Dios cunImu quIxun sInnc cup
u u uIsu tunquInbI utImu uIn.
2
Cunununu nun unnc unIcumub up
Iunun uxfIbIu upItI CfIstomI cutumtI umI
cushInun uquntI uIn.
3
Usaribi ca Cristo
Iucxu. Ax cuncsu oI ItI sInunImu cu
an Papa Dios cuncsubI oshI Iucxu.
Nucn Papa Diosan bana quicsa oa an
Papab banai Jesucristo sai quic ax ca
asfubI Icn: MImIu utImutI bunuu
usufIbItI cu unIcumu mIfIbI utImutI
bunuxu".
4
Cunununu unntI uIn, Nucn
Pupu DIosun cu nunfIbInu u unntI oquIn
an bana an unicama cunomiacxa.
Usu uIn cunununu u bunucumu cup
unntI uIn, nux CfIstomI cushIc Ic cu
tmraquinbi nma ami catamnun
ImIunun, uIsu u cufu Icbtanbi nu
bfunquIn uquIunun, an ntnu ab
Inun Nucn Pupu DIosun nu ImIu quIxun.
5
Nucn Papa Dios, an an unicama
tmraquinbi nma ami catamnun
ImIunun uIsu u cufu Icbtanbi atu
bfunquIn uquInc, an Cristo Jess
cuncsabi oquin mitsu btsIb nIshunu
nma nuibananquin, btsIn sInncsaribi
oquIn sInnun uquIntI cunu cunin.
6
UsuI IquInmI mItsun, cumxbI
cunquin btsIn sInncsu oquIn
sInnquIn Nucn Pupu DIos, Nucn Ibu
Jesucristonn Papa, a rabiti cana cunin.
Judosma unicaman Jesucristomi
catamti bana cua
7
CfIstonn nu uInun Inun bIc Ixun
cunununu u sInnquIn nunfIbI uxu umI
ROMANOS14,15
335
catamc rari uniribi nub tim
tisa
tunIu bItI uIn. UsuquIn nun utI cu Nucn
Papa Dios cunia.
8
En cunu mItsu cuIn,
Cristo ax ca Nucn Papa Diosan atun
fufucumu csabi oquin n menu judos
unIbu uquInI uucxu, judos unicaman
Nucn Papa Diosan ca an quicsabi
oquIn uIu quIxun unnun.
9
Judos
unibushima, judosma unibunnribi
Nucn Papa Diosan ca nu nuibaquin
uquInIu quIxun unnquIn u fubInun cu
Cristo uacxa. Judosma unibunn ca a
fubItI Ic quIxun uI cu Nucn Pupu
Diosan bana cuno sai quia:
Judosma unibubtan cana mi rabiti
uIn. MI fubI cunu cuntutI uIn.
10
sairibi ca quia:
Judosmu unIbu ushbI cumInu
mitsux judos unibub Nucn
Pupu DIos fubI cuntI uIn.
11
sairibi ca quia:
MItsux judosmu unIbu IxunbI
cumInu Nucn Ibu DIos fubItI
uIn. CumubI menu Ic unIcumu
ca mIx cumInu cushIIfu uI
quIxun cuquIn u fubItI Icn.
12
Nucn Papa Diosan bana Isaasnnribi
cuno ca sai quia:
Davitan papa, Isa cac, an
rbnquin achshI uux cu Apu
uIsh judosmu unIbunn ApufIbI
ItI Icn. An cu nu uquIntI Ic
quIxun sInunI cu judosmu unIbu
nx umI cutumtI Icn.
13
Nucn Pupu DIosun cu nu unnmIu,
un cu nu uquIunun nux xnIbuu unbI
ub ItIoquIn nu ImIu quIxun. An mitsu
umI cutumtI cunI chumufuu uIsh
bucunun ImItI cunu cunin. Mitsux
usuI IquIn cumInu un Bfu NunshIn
UpItun sInnmIcxun Nucn Papa
Diosan ca asrabi ax quicsubI oquIn uIu
quIxun up oquIn unntI uIn.
14
En xuc
antu, n cunu ununIn,

mitsun camina btsib btsib
nuIbununI uquIununquIn Nucn Pupu
Diosan bana Cristonn uic a up
oquIn ununIn. Unnan camina ami
cushIc Inux fufI unIb sunntI
ununIn.
15
UsuI cumInu mItsux I quIxun
unnquInbI cunu mItsxmI muntI
rabanan n ucama up oquin mitsu
cunoxunin. Nucn Pupu DIosun cu
nuibaquin,
16
an bana judosma unibu
uIxunun quIxun cucxu. Nucn Papa
Diosan ca axa Jesucristomi catamc
unIcumu uInun Inun I
mia quixun
judosmu unIbufIbI unnmInun cu un
ImIucxu. Nucn Pupu DIosun
usuquIn unun cusubI oquIn cunu
judosma unicama, mitsuribi a bana
uixunin, an Bru unshin Upitan
sInnmIcxunmi upiti ami catamquin a
rabinun.
17
Cristo Jessnn cushiocxun cana
Nucn Papa Diosan casabi oquin
judosma unibu bana uixuan quixun
sinani cana cunin.
18
Judosma
unibunn Nucn Papa Diosan bana cuati
ami catamnun cu CfIstonn u
bunucumu uIxunun uquIunxu. An
usuquIn uc ucumuIshI cunu unIcumu
uixunin. E cushIoquIn cu CfIstonn un
cushnbI n judosmu unIbu up oquIn
bunu uIxuunun utun un cushI unnun
unI ItsIn ucmu ufIbI unun ImIuxu.
19
An Bfu NunshIn Upu b uIn
usuquIn unun cunu JefusuIenuxun
utuncxun anuaxbi cuanquin btsi btsi
me ubIunI cuuntuncx cuuInuctancx
Ilrico cac me, anu bbaquin, camabi
menu Ic unIcumu CfIsto uIquIn bunu
uixunquin sn
on.
20
A ntnuxuan uinu
Ic unnbI CfIsto uIquIn uIxuncmu,
anu bana uixuni cuainsa cana tanin. Uni
rarinan uixunc uni a uixuntcn
quinma, anuxuan unin Jesucristo uiquin
bana uixuncma nt, anu bana uixuni
cuainsa cana tanin,
21
Nucn Papa Diosan
bana cuno quicsubI ou suI Inun:
ROMANOS15
336
An Cristo uiquin bana uixunia
cuucmu unIbunx cu umI sInntI
Icn. An a uic bana cuacma
unIbunn cu u bunu cuutI Icn.
Romanu cuantia Pablonn sinan
22
Usaquin an Cristo uic bana
cuacma unibunn cuanun btsi btsi
menu bana uixuni cuanc cup cana
mitsu isi cuanti sinanibi cuancma pain
uIn.
23
Cuunxunmu cunu unu x cuunc
ntcamanuxun bana uixunquin
sn
on. Itsu bufItIun cunu mItsu IsI

cuainsa tan.
24
Usu uIn cunu bf cuuntI
sinanin. Cuunx Itsumu ntishi mitsub
IquIunI Espua ntnu mItsnmI
uquInmuInun cuuntI cunu sInunIn.
25
Jerusalnu pan cana axa Jesucristomi
catamc unIcumu InntI cufqui buani
cuanin.
26
A curqui ca Macedonia
ImuInun Acuyu ntnuuxu ux JesucfIs
tomi catamc unIcumun JefusuIenu Ic
uumu unIcumu u bunmItI tImuxu.
27
Judos unibunn uixunc cup ca
judosma unibunn Nucn Papa Diosan
bana cuacxa. Usu uIn cu judosmu
unIbunn judos unIbu uquIntI usbI
Icn. Usaquin sinani cunquin ca
uumu usha ax Jerusalnuux JesucfIs
tomi catamc unicaman binun
bunmItI utun cufquI ms Innxu.
28
A
curquIcumu bunquIn JefusuIenu Ic
unIbu InnbIunI Espua ntnu
cuunquIn cunu mItsu IsbIuntI uIn.
29
Cunu ununIn, x mItsub uIn cu
Cristonn cushioquin ami sinani
cunun nu ImItI Icn.
30
En xuc
antu, x Icsaribitimi
mItsux Nucn Ibu JesucfIstonun Iunun
un Bfu NunshIn UpItun unnmIc
uIsh b nuIbununc Ic cunu mItsu
cain, Cristomi catamcmu Iunun
Nucn Pupu DIosun bunu cuucmu uIsh
cu Itsu unI mI nIshIu. Usu uIn cumInu
asfubI umI cushIc Ixun Nucn Pupu
DIos ucxuntI uIn.
31
UIsubI oxunmu
unuun Judeu ntnu Ic uxu JesucfIs
tomi catamcmu unIcumu sInnmInun
cumInu Nucn Pupu DIos uctI uIn.
Nucnun cumInu n JefusuIenu Ic uxu
Jesucristomi catamc unIcumu InntI
bunc cufquia atun cunquin binuan
sInnmInun Nucn Pupu DIos uctI
uIn.
32
UsuquIn uccx Nucn Papa
Dios cuncb cuanxun mitsu isi cana
chumufuu tunI cuntI uIn. MItsuc
uun JesucfIstonn cushIoc uIsh
cunu umI sInunI cuntI uIn.
33
Nucn
Papa Dios, an an unicama bntma
chumufuu Inun ImIc, ax mitsub
Ixun mItsufIbI usuquIn ImItI cunu
cunin. UsuI cu ItI Icn.
%sWVLEsWVLXQLFDPLQDsFD[~QWLDL
quixun Pablonn ca
16
1
Nucn chirabac, Febe, a
uiquin cana mitsu cain, ax ca
asfubI un nuItu up Icn. An ca
Cencrea manuxun axa Jesucristomi
catamc xunucumu uquIunxu.
2
Usu Ic
cumInu mItsxmI Nucn Ibu JesucfIsto
nun uIsh btsib btsIb uquIununc
sabi oquin Feberibi up oquin bixun ax
cuncsubI oquIn uquIntI uIn, un Itsu
xunu uquIunun fIbI uquInc cup.
3
PfIscIIu ImuInun AquIIu, un btan
Cristo Jess uiquin bana uixunc, a
camina bfunxu Inun cuxuntI uIn.
4
Atun ca, PubIo uquInI supI cunununu
bumutI uI quIxun unnquInbI
bumutI IcbI uquInquIn I
miaxa.
UsuquIn uc cup cunu usbI cu
quixun cain. EInshImu cu judosmu
unIcumu u n bunu uIxunc, ucumun
ribi, Priscilabtun AquIIunn uquInc
cup, usbI cu quixun cai cunia.
5
Axa Jesucristomi catamc uIsh
PfIscIIu ImuInun AquIIunn xubunu
tim
ccamaribi camina bfunxu Inun

cuxuntI uIn. Acumu ImuInun cumInu,
ROMANOS15,16
337
n nuIbuc Epeneto, ax paan Acaya
menuax Cristomi catamc, aribi
bfunxu Inun cuxuntI uIn.
6
Mara
un mItsu Itsu oquIn uquInc, aribi
camina bfunxu Inu cuxuntI uIn.
7
AdrnIco ImuInun JunIus, n uIntsI
rab
, uxu cun sIpuuc Ic, a camina

bfunxu Inun cuxuntI uIn. Atux
ca asrabi up uni rab
Ic quixun ca
a Jesucristonn bana uixunun casc
unicaman uia. Ex CfIstomI sInncmu
puIn uIn cu utux puIn CfIstomI
sInncxu.
8
AmpIIus uxfIbI Nucn Ibu JesucfIsto
nun uIsh n nuIbuc Ic, a camina
bfunxu Inun cuxuntI uIn.
9
Urbano
an nubtan Cristo Jess uiquin bana
uixunc, u ImuInun EstuquIs, n
nuibac, aribi camina bfunxu Inun
cuxuntI uIn.
10
Apeles, camaxunbia
asfubI CfIstonun Ic unncunc, a
ImuInun AfIstbulonn xubunu
Iccamaribi camina bfunxu Inun
cuxuntI uIn.
11
En uIntsI HefodIn, a
ImuInun NufcIsonn xubunu Iccama,
uxu Nucn Ibu JesucfIstomI cutumc,
aribi camina bfunxu Inun cuxuntI
uIn.
12
TfIfenu ImuInun TfIfosu, a xanu
rab
Nucn Ibu JesucfIstomI cutumc

Ixun tmraquinbi ax cuncsabi
oquIn uc, aribi camina bfunxu Inun
cuxuntI uIn. Nucn chirabac Prsida,
u nun sInnc, anribi tmraquinbi up
oquIn Nucn Ibu JesucfIsto cuncsabi
oquIn u uc, aribi camina branxa
Inun cuxuntI uIn.
13
Rufo, axa asrabi
Nucn Ibu JesucfIsto cuncsubI oI Ic
uni, u ImuInun un tItu, u nfIbI tItoc,
a camina bfunxu Inun cuxuntI uIn.
14
ImuInun cumInu AsncfIto, Flegonte,
Hermas, Patrobas, Hefmes ImuInun
ucumub Iccama axa Jesucristomi
catamc, acama bfunxu Inun
cuxuntI uIn.
15
ImuInun cumInu
Fillogo, Julia, Nefeo ImuInun un
chirabac, ImuInun OIImpus, ImuInun
ucumub Iccama axa Jesucristomi
catamc, acama bfunxu Inun
cuxuntI uIn.
16
Jesucristo cup mitsun nuitu up
uIsh cumInu btsib btsib nuibanani
bfunx Inun cununtI uIn. Camabi
munu Ic uxu CfIstomI cutumc
unicamax tim
xun ca mitsu branxmi

Icnun n mItsu cunun cuxu.
17
En xuc
antu, cana mitsu cain, btsi

btsi unix Jesucristomi catamc uIsh
mitsub tim
c IxunbI cu un mItsu bunu

uIxunc unIn unnmIcsabi oquin
uImu. Usa unin ca uni rari btsib
btsib cubIcunnmIquIn utImuquIn
sInnun ImIu. UsuI Ic unI ub cumInu
nItImu uIn. Ab cumInu nnuntI uIn.
18
Usu unIn cu Nucn Ibu JesucfIsto
cuncsubI oquIn uquInmu un
cuncsu oquInshI uIu. Atux ca an
Nucn Papa Diosan bana up oquin
unncmu unIcumub upItI bunuIbI
cmia. UsuquIn pufnquIn cu un bunu
cuunun unI sInnmIu.
19
Camabi unin ca mitsu, asrabi
camina mitsux Jesucristo cuncsabi oi
I quIxun ununIu. Usaquian mitsu
uicania cuati cana cunin. Usu uIn
cunu mItsxmI u utImu uquInmu u
upshI unux up sInnu ItI cunin.
20
UsoquIn mItsun ucbtan ca Nucn
Papa Dios, un un unIcumu chumarua
ImItI, un unshIn utImunn upu mItsu
ubotcnxunmu unun bn
nquinshi
usmumItI Icn. Nucn Ibu JesucfIsto
nn mItsu nuIbuquIn uquIncx mItsux
up ItI cunu cunin.
21
Timoteo, un btan Cristo uiquin
bana uixunc, abtan ca Lucio, Jasn,
Sospater, ucumux n uIntsI Ixun
bfunxmI Inun mItsu cunun quIxun
caxa.
22
Ex TefcIo Ixun PubIonn umIcxun
n quirica cunoquIn cunu xfIbI
ROMANOS16
338
JesucfIstonun Ixun bfunxmI Inun
mitsu cain.
23
Ex cunu Guyonn xubunu In. n
xubunu ca axa Jesucristomi catamc
unicama timtia. Gayo, unfIbI JesucfIs
tonun Ixun cu bfunxmI Inun mItsu
cunun quIxun cuxu. Erasto, an n
munu Ic cufqui anun uni cupoti a
branc uni, u ImuInun nucn xucn,
Cuarto, anribi ca mitsxmi branx
Inun quIxun mItsu cunun cuxu.
24
Nucn Ibu JesucfIstonn nuIbuquIn
uquIncxmI mItsux chumufuu ItI cunu
cunin. UsuI cu ItI Icn.
Pablonan Nucn Papa Dios rabia bana
25
Cananuna Nucn Papa Dios asrabi
fubItI uIn. MItsux uInun uIsh JesucfIs
tomi catamtia ca an mitsu upira upiti
umI sInnun mItsu cushIotI Icn.
UsoquIn cu utI Ic quIxun cu un
unIcumun mItsu unnmIuxu. EnfIbI
cana usoquin unicama uixunin. n
mecumu unIocmu puIn Ixun cu Nucn
Papa Diosan, usuI cu JesucfIsto ItI Ic
quIxun sInncxu. A ucama unin
unnmu unbI cu bf JesucfIsto uc
cup unIn unntI Icn.
26
Nucn Papa
DIosun sInnmIcxun ca an unicaman,
CfIsto cu utI Ic quIxun cunocxa.
UsuI cu ItI Ic quIxun cu Nucn Pupu
Dios, axa bamatimoi tsc, an
mnocxa. A bana cuno IcbI cu
uIsuI quIc cufu ux Ic quIxun unIn
unnmu Icn. Unnmu unbI cu bf
camabi ntnu Ic unIcumun CfIstomI
catamquin an cuncsabi oquin
unuxun unntI Icn.
27
Nucn Papa
Dios, uInshIu cumubI u unnc,
axshI cu DIos Icn. A cananuna
asrabi cunquin nt
timoquin rabiti
uIn, nux JesucfIsto cup uInun Ixun.
Usoquin cananuna asfubI utI uIn.
Ashi, Pablo.
ROMANOS16
339
Corintonuaxa Jesucristomi catamc
unicama Pablonn quirica cunoxuan
1
1
Ex PubIo Ixun cunu mItsu quIfIcu
bunmIn, cumInu bItI uIn. Nucn
Papa Dios cuncsabi oquin an bana
unIcumu uIxunun cu JesucfIstonn
casacxa. An cusu Ixun cunu Sstenes
btun mItsu quIfIcu bunmIn. Axribi ca
Jesucristomi catamc uIsh nucn
xucn Icn.
2
Mitsxmi Corinto
manuax Jesucristomi catamc Ic,
cana cunoxun n quirica mitsu
bunmIn. Mitsux Cristo Jessmi
catamc uIsh cumInu Nucn Pupu
DIosnun uIn. An ca ax cuncsabi oshi
Inun mItsu cusacxa. CumubI menu Ic
unicama, un Nucn Ibu JesucfIsto un
uchucumu tf
nxunun quIxun ucc, a

unIcumu usuI Inun cuscsaribi oquin ca
Nucn Papa Diosan mitsu casacxa.
JesucfIsto ux cu u unIcumun Ibu Iunun
nun IbufIbI Icn.
3
Usu ushmI mItsux
Nucn Papa Diosbtun Nucn Ibu
JesucfIstonn nuIbuquIn uquIncx
chumarua bucucanti cana cunin.
Cristo cup nuibaquin Nucn Papa
'LRVDQXQLDTXLQWLEDQD
4
Cristo Jess cupa mitsu nuibaquin
uInun ImIc cup cunu cumubI ntn
Nucn Papa Dios usbI cu cain.
5
CfIstob ushmI un sInnsufIbI Ic cu
Nucn Papa Diosan an an unicama
unnmItI u unnmIquIn up oquIn
sInunImI upItI bununun mItsu ImIuxu.
6
Usu uIsh cumInu mItsux un CfIsto uI
quIc bunu unnquIn, a bana quicsabi
oquIn uc uIn.
7
Usu IxunmI Nucn Ibu
Jesucristo utcnti nt cainia ca Nucn
Pupu DIosun un unIcumu uquIncsaribi
oquIn umI unnun mItsu uquInIu.
8
Nucn Ibu JesucfIsto utcncbtan
uInu Ic unnbI mItsu uIquIn a unix
cu utImu u uc Ic quixun cannma
ca Nucn Papa Diosan mitsnmi ami
catamquIn utImu u uxunmu unun
nquinma mitsu bfuntI Icn.
9
Nucn
Papa Diosan ca ax quicsabi oquin u
uIu. Mitsnmi an Bchic, Nucn Ibu
Jessb Ixun, un sInncsaribi oquin
sInnun ca mitsu casacxa.
I. 3$%/21$1&25,17218,&
81,&$0$6$%$1$(1.10-6.20)
Axa Jesucristomi catamc unicama btsi
btsi oquin sinntima bana
10
MItsux JesucfIstomI sInnc uIsh
cumInu n xuc
untu uIn. Usu Ic cunu

Nucn Ibu JesucfIsto cuncsabi oquin
mitsu soquin cain: BtsIn sInncsaribi
oquIn sInunI cumInu bucucuntI uIn.
Musquin sinani camina btsib
nIshununcuntImu uIn. Nishananma
nuibananshiti camina camaxunbi btsin
sInncsu oquInshI sInunI upItux
3$%/211&25,17218,&81,&$0$$3$,1
BUANMIA QUIRICA
340
bucucuntI uIn.
11
En xuc
antu, cana
mitsu cain, Clonn uIntsI Ibun cu
mitsux ismina btsib btsib ubonan
ubonani bucui quixun caxa.
12
Usoquian cacxun n sInncx cu su
Icn: mitsu rafInx cu ux Isu n
unnmIc Ic quIu. Quimainun ca
rafInxfIbI ux Isu ApoIonn unnmIc
Ic quImuInun, rarinxribishi ax isa
Pedfonn unnmIc Ic quImuInun
rafInxfIbIshI ux Isu CfIstonn unnmI
c Ic quIux quIu.
13
MItsun sInncx
cufu CfIsto Itsu Ic? CfIsto cu Itsumu
Icn, ax ca achshIshI Icn. Ex cunu
mItsun u uIsumu uccama tr
nc
Inun I cufsocnu bumumu uIn. EmI
catamtima Cristomishi catamti
cumInu nushImIc Iun.
14
En mItsu
achshibi nashimicma cup cana
Nucn Papa Dios usbI cu cain.
CfIspo ImuInun Guyo u fub
ishi cana
nashimian.
15
Usu uIn cumInu mItsux
Cristomi sinanima PubIonun uIsh
cunu nushImIc uI quIux quItImu uIn.
16
A ImuInun cunu uxu Estefanasnn
xubunu Iccamaishi nashimian. En
sInncx cu btsI unIfIbI u n nushImIc
umu Icn.
17
CfIstonn cu unI nushImI
nun cmu Icn. UnI un uchucumu
tr
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun Inun

i
minux ca Cristo i cursocnu

bamacxa quixun camabi uni canun ca
CfIstonn ImIucxu. An quirica
unnc unIcumuxu quIcsai unin
cuaisama banan banaquinma unin
cuaisabi oquin, up oquin an bana
uIxunun cu cucxu.
&ULVWRQs[FD1XFsQ3DSD'LRVDQFXVKLxX
LDQDQDtQVLQiQVDULELLFsTXLFsEDQD
18
CfIsto cu unIn uchu cup I cufso
cnu bamacxa quixun uic bana a ca
an Nucn Papa Dios cuncma
unicaman u bunux cu cm Ic
quIxun uIquIn usunIu. Usu unbI cu
uxu Nucn Pupu DIosb Inux I
ti
unicaman a bana cuaquin, an cushin
ImIcx cunununu nun uchucumu
tr
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun uI

quIxun ununIu.
19
EsuI cu ItI Ic quIux
ca Nucn Papa Diosan bana cuno sai
quia:
En sInunInshI cunu u ununI
quIxun sInnc unIcumu ux cu n
ImIcx un sInun uncIshI ItI
Icn. En cunu u ununI quIxun
sInnc unI ux cu n ImIcx u
unncmu unIsu ItI Icn.
20
SInnu unI ImuInun un quIfIcu
unnc unI ImuInun un n menu Ic
uIshI uItI unnc unI ucumun, u
unnc cunu uI, quIxun sInnc unbI
ca Nucn Papa Diosan sinan ab
sn
nmuIfu Icn. Usu uIn cu usu

unIcumun un sInnsumuIfu Nucn Pupu
DIosun sInun Ic quIxun IstI Icn.
21
Nucn Papa Diosan up oquin
sInnquIn mnosabi oi ca uni anbi an
sinannbi sinani Nucn Papa Diosnan
ItImu Icn. Usu unbI cu un bunu cuutI
ami catamc unIcumu uInun Inun
ImIu, rarinxa u bunu cu uncIshI
Ic quicbtanbi.
22
Judos unicaman ca, nun cananuna
asrabi Nucn Papa Diosan cushnbi u
uI quIxun unntIsu tunquIn unIn ucmu
unu uIu IstIsu tunIu. Usai atux
ImuInun cu gfIego bunun bunuc
unIcumun unun unnc u cumubI
unntIsu tunIu.
23
A unicamaxa usa
unbI cunununu nun I cufsocnu
mutsc CfIsto, a uiquin unicama bana
uixunin. A bananu nun unicama
uixuncb ca judos unicamax rabini,
uIsu uIsh cufuIsu CfIsto I cufsocnu
bumutI Ic quIxun sInunI, umI cutumI
sama tania. Usaa judos unicama
ImuInun cu judosmu unIcumun
Diosan Bchic ca i cursocnuax
bamacxa quIxun uIquIn usunIu.
24
A
1 CORINTIOS1
341
unIcumu usuI ImuInunbI cu uIcumu cufu
Nucn Papa Diosan Cristomi catamnun
sInnmIc Ic ucumu, judos unicama
ImuInun gfIego bunun bunuc judosmu
unicamanribi, Cristo cupshi ca Nucn
Pupu DIosun up oquIn sInnquIn nun
uchucumu tf
nquIn uInun Inun nu

i
mia quIxun ununIu.

25
Nucn Papa
Diosan Cristo i cursocnuaxa bamanun
nc, ux cu uIsumu Ic unI quIcbtanbi
cu uxu usuI quIc unIcumun sInncsu
muIfu oquIn sInnquIn Nucn Pupu
DIosun CfIsto nun uchu cup I cufsoc
nuax bamanun ancxa. Ax cushima
Ixun cu DIosun JesucfIsto bumunun
anxa quIxun sInncuncbtanbi ca
Nucn Papa Diosan unin cushisamaira
Ixun I
mItsInxunbI cumubI unIn uchu

cupu bumunun CfIsto ImIucxu.
26
En xuc
antu, mitsun camina

soquIn unntI uIn: mitsux camina
rarinxshI unIn unnc u unInfuc
uIn, rarinxshI cumInu upusu uIn,
rarinxshi camina uni itsibtan
sn
nmaira unin bchIc uIn. Itsumun

xshI cumInu usu unI uIn. Usu IcbI cu
Nucn Pupu DIosun uInun Inun mIcumu
casaxa.
27
Nucn Papa Diosan ca unan
sInncxu u unnmu unIcumu uInun
Inun cusaxa. Casun unbI utu unnmIu
IsI cu un u unnc unIcumu ux fubInIu.
Usaribi oquin ca unin iscxa cushima
unIbu Nucn Pupu DIosun uInun Inun
casaxa. Casuun unbI utu sInnmIcb
ca unin iscx cushi unicama ax nun
sInncsamaira oquin ca atun sinania
quIxun ununI fubInIu.
28
Ainsa u
unnxu quIxuun sInnc unIcumun,
DIosun umIcxun ca an unicaman
nun sInncsamaira oquin sinania
quIxun Istnun ca Nucn Papa Diosan
axa n ntnu Ic unun u unnmu
Isu quIxun sInnc unIbu uInun Inun
casaxa.
29
UInu Ic unnbIu nbI cunu
u unnc uI quIxun sInnunma ca
Nucn Papa Diosan n ntnu Ic
unun sInncxu u unnmu unIcumu
uInun Inun cusaxa.
30
Nucn Papa
DIosun ImIcx cumInu umI cutumtI
CfIsto Jessb Iunun un sInnmIc uIn.
Usu uIsh cumInu CfIsto Jess cupu, ax
cuncsubI oquInshImI unun Nucn
Papa Diosan i
mIc uIn.
31
Usu uIn cu
quicsabi oquin, UInu Ic unIx cufu
rabtisa tania ax ca axbi rabiacatima
Nucn Ibu DIosun ImIcx cunu usbI
uI quIxun sInnquIn ushI fubItI Icn".
&ULVWRLFXU~VRFsQXEDPDEDQD
2
1
En xuc
antu, Nucn Papa Diosan

bana mitsu uixuni cuanxun cana
un quIfIcu unnc unIcumuxu quIcsai
unin cuaisama banan banaquinma mitsu
uixuan.
2
MItsub Ixun cunu btsI bunu
uIxuntI sInnquInmu, Jesucristo, unin i
cursocnu mutsc, ashi mitsu
uixunti sinan.
3
MItsub x uIn cu n
numI uIsumu Iuxu. MItsnmI n bunu
cuaisamasa sinani cana racuti bran.
4
An u unnc unun un sInunnshI
sInnquIn bunu uIcsu oquIn cunu
Jesucristo uiquin mitsu uixuncma
uIn. Ama, an Bru unshin Upitan
uquIncxun cana Nucn Papa Diosan
cushnshi uixunquin Jesucristomi
catamnun mitsu sinanamian.
5
Unan
un sInunnbI sInnc bunumI cutumc
cupma, asrabi an cushan Nucn Papa
DIosun sInunumIc mItsux Inun quIxun
cana usaquin bana uixuan.
$tQ%sUXfXQVKLQ8SLWDQVLQiQPLFs[XDQ
XQLQ1XFsQ3DSD'LRVDQXQiQPLFsxX
XQiQWLEDQD
6
Axa Jesucristomi catamc unicaman
an bana quicsubI oquIn uIu cunununu
a unicama uisaira cara an banacama
quia quixun uixunin. Nun banax ca
n ntnu Ic uxu CfIstomI
1 CORINTIOS1,2
342
catamcma unicaman uic bana ama
Icn. Iunun cu un upucumun uIc
bunu umu Icn. Acaman banaxa cushi
IcbI cu xnibuquin unin sinanima.
7
Usa bana uixunquinma cananuna
Nucn Papa Diosan n me uniocma
pun IxunbI sInun bunu u uIxunIn. A
bana quicsabi oi ca Jesucristo cup uni
un uchucumu tf
nc uIsh xnibua
unbI Nucn Pupu DIosnun ItI Icn. Usa
IcbI cu bfmu Nucn Pupu DIosun,
unIcumun u bunu unnun sInnmIumu
Icn. Br cananuna an nu cacsabi
oquIn unIcumun unnun a bana
uixunin.
8
En menu Ic upucumun cu
u bunu unnmu Icn. A bunu unnxun
cu Nucn Ibu Jess, Diossaribi cushi, a i
cursocnu mutsmIumu Itsunxu.
9
Nun
nu uic banax ca Nucn Papa Diosan
bana cunosufIbI Icn. A banax ca sai
quia:
UInu Ic unnbI cu Iscmu Icn,
uInu Ic unnbI cu u uI quIu
cuucmu Icn, uInu Ic unnbI cu
un sInunn sInncmu Icn,
uisairai cara an a nuibac uni ab
uIsh ItI Ic quIxun, Nucn Papa
Diosan mnosabi oi.
10
Nucn Papa Diosan mnocxun ca
unIn unncbtanmabi an Bru
NunshIn UpItun nu unnmIuxu. An ca
cumubI ucumu ununIu, Nucn Papa
DIosun sInnc ucumufIbI cu ununIu.
11
UInu Ic unnbI cu btsI unun
sInnc u ununImu, a unnshi ca an
un nuItu mu sInnc u ununIu.
Usaribi oquin ca unin Nucn Papa
DIosun sInnc u ununImu. An Bru
NunshIn UpItInshI cu Nucn Pupu
DIosun sInnc u ununIu.
12
Nucn
Papa Diosan ca nu axa Jesucristomi
sInncmu unun sInncsaribi oquin
sInnun ImIcmu Icn. Ama, uisaira
oquIn cufu un nu ImItI Ic quIxun nun
unnun ca Nucn Papa Diosan an Bru
NunshIn Up nub Inun nu Innxu.
13
NunbI sInnc bunu cunununu
unicama uixuniman. Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun umIcxunu
sInnc bunu ushI cunununu uxu un
Bru unshin Upu unicama a
uixunin.
14
An sInnmIcmu unI un cu Nucn
sInnmIc u ununImu. A ucamax ca
un Iscx usunI umI cuuItIsu Icn. Unin
cu u u unntI Icn, Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun unnmIc
xuinshi.
15
Usu uIn cu Nucn Pupu
uni an, unIn uc ucumu ImuInun un
banacama, asfubI cufu up Ic quIxun
ununIu. Usu unbI cu unI ItsIn, a unin
UpItun sInnmIcxun uc u cufu
asfubI un sInnmIcxun uc Ic
quIxun ununImu, Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcmu
Ixun.
16
An bana cuno ca quia: Uin
cufu Nucn Pupu DIosun sInun ununx?
UIn cufu u unnmItI Ic? An usaquin
unntI unI cu umu Icn". Usu unbI
cananuna nun Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcxun Cristonn
sInncsaribi oquin sinanin.
An Nucn Papa Diosan bana uni
uixunc uni uic bana
3
1
En xuc
antu, x mIb Ixun cunu

axa an Bru unshin Upitan
sInnmIcx upItI Nucn Pupu DIosmI
catamc unIcumu unnmIcsu oquIn
mItsu unnmIumu uIn. Ama, an n
menu Ic uIshI sInnquIn ncmu pun
unIsu Ic cunu mItsu unnmIucn,
bfmI CfIsto unnc Ic.
2
Tu xufutsu
an titan u pain pimiquinma an xuma
puIn umIcsu oquIn, cunu u puIn unntI
bunuIshI mItsu unnmIucn, Cristonan
mItsu unnmItI umI usefubI unntI
1 CORINTIOS2,3
343
sumu puIn Ic. BfbI cumInu usubI uIn.
3
UsuI uIsh nutsI cuumIununI nIshunun
quin camina Cristonanma unin
sInncsu oquInshI sInunIn. Usu I
camina an Nucn Papa Diosan bana
cuucmu unIcumuxu IcsuI In.
4
Usa
uIsh cumInu furinxa x cunu
PubIonn unnmIc uI quimainun
rarinx x cunu ApIonn unnmIc
uI quin. Usai qui camina Cristonanma
unIn sInncsu oquInshI sInunIn.
5
Ex PubIo uIsh cufunu mIn sInncx
uIsu unI uIn? MItsun sInncx cufu
ApoIo uIsu unI Ic? Nucn Papa Diosan
nu sInnmIcsabi oquin mitsu bana
uIxuncIshI cunununu nux uIn. Nun
an bana uixunia cuati camina Nucn
Ibu JesucfIstomI cutumucn.
6
Enx cu su Icn: Unan u bru anu
uputIu cu u me btsI unIn umpuxun
chabia. UsoIubI cu Nucn Pupu DIosuIn
shi u bru comia. UsufIbI oquIn cunu n
mitsu Nucn Papa Diosan bana
uIxunquIn unnmIucn. En mItsu
unnmIc bunu u cu Aplonn mitsu
uixuntcancxa. Usoquinu nu rabtan
uixuniabi ca Nucn Papa Diosainshi
Jesucristomi catamnun mItsu sInnmIu
cxa.
7
An u bfu upc unI ImuInun un
u me unpuxun chubc uni anbi ca u
comima. Nucn Papa Diosan cuni ca
comia. Usaribi oquin ca unin an bana
uixuniabi Nucn Papa Diosanshi uni
JesucfIstomI cutumtI uInun Inun ImIu.
8
Ainra paan uni bana uixunc uni
usufIbI cu unfIbIu unI bunu unnmItcn
c unI ux Icn. Uisoquin cara an u
mtI uxu Istuncxun ca Nucn Papa
DIosun u unIcumu cupotI Icn.
9
Nucn
Papa Dios cuncsabi oquin cananuna
nucumun mItsu JesucfIstomI sInnun an
bana uixuancn, unun u bfu upcsu
ribi oquin. Usu uIn cu Nucn Pupu DIosun
unun upc u brua comicsaribi oquin
Jesucristomi upiti catamnun mItsu ImIu.
ImuInun cu su Icn: Xubuoquin ca
unIn umIu cushItI Itcama pain
nitsntancxun i puruia. Usotancxun ca
un muscuncumu uIu. UsoquIun ucx
cu xubu up Iu. Usaribi oquin ca Nucn
Pupu DIosun mItsu up oquIn uc xubu
achshIsu Inun ImIu.
10
An xubu utI
unnc unIn cu It up puIn custunc
xun nitsinia. UsufIbI oquIn cunu n puIn
mitsu Jesucristomi catamnun
unnmIucn. Usu uIn cu unI Itsun, ami
xubu utI nItsnc Itmia unin i purucsa
Itnun mitsu Cristomi catamnun bana
uIxunquIn mItsu unnmIu. Usu uIn cu
uIcumun cufu mItsu unnmIu un
Jesucristo cuncsabi oquinshi mitsu
unnmInux, btsi bana mitsu uixunti
rabanan bfuncutI Icn.
11
Unan btsi
bunu uIxuncxbI cu n u uIquIn
uixunc banaishi cuati Jesucristomi
cutumtI unI Nucn Pupu DIosnun ItI
Icn.
12,13
Jesucristonn uni, an uni
bana uixunc, an ca Nucn Papa
DIosun uquIncxun an bana up oquin
unnquIn, Jesucristomi catamtia
Nucn Papa Dios cuncsubI oI Inun
unIcumu unnmItI Icn. Usu unbI cu
uni rarinn, usuquIn unnmIquInmu
oI Inun unnmImu. Usu uIn cu
utcnquin Jesucristonn uin cara an
bunu up oquIn unnmIuxu quIxun
Isnuxun uIu. An up oquIn unnmIc
unIn unnmIc unIcumux cu up uIsh
muxux up ImuInun cufI ImuInun uxu
mun tsIn nnquInbI pIcmu usufIbI ItI
Icn. An up oquInmu unnmIc unIn
unnmIc unIcumux cu I, pi, basi xo
ucumu nnquIn tsIn pIc usufIbI ItI
Icn.
14
An a uiquin bana uixuncxun
cuati ami catamquian unin Jesucristo
quicsubI oquIn uc uIn cu un utu bunu
uixunc uni a Nucn Papa Diosan, up
oquIn cumInu unI uIquIn bunu
uixuanc quixun caquin cunquin up
1 CORINTIOS3
344
oquIn cupotI Icn.
15
Usu unbI cu un
an bana cuac unicama asrabi
Jesucristomi catamquin ax quicsabi
oquIn utI unnmIumu cup, an atu bana
uixunc uni a Nucn Papa Diosan, up
oquInmI n bunu unI unnmIumu Ic
cunu mI cupoImu quIxun cutI Icn. Usa
uIsh cu u unI uncbI cunu unI
unnmIuc quixun sinani, cup
bitsimabi i
tI Icn, tsin nncxbia uni

i
csaribi.
16
MItsun cufumInu ununImun, anua
Nucn Pupu DIos Ic u cumInu mItsux
uI quIxun? Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn Up ux cu mItsunu Icn.
17
An
Bfu NunshIn Up unu Ic unIcumux cu
Nucn Pupu DIosun Iscx upIfu Icn.
Usu unI cumInu mItsux uIn. Usu uIn cu
ui unin cara usa unicama sinanamiquin
btsi bana uixunquin ami manumia, a
Nucn Pupu DIosun uIsu cufu otI Ic
usoquIn utI Icn.
18
Uni itsan mitsu sinanamiti rabanan
camina bfuncutI uIn. Mitsun camina
nbI u unnc cunu uI quixun
sInntImu uIn. Usaquin sinanima
cumInu JesucfIstonn sInnmIc Inux
u unncmu unIsu ItI uIn.
19
Abia unin
sInnc bunu ux cu Nucn Pupu DIosun
Iscx uncIshI Icn. Nucn Papa
Diosan bana an unin cuno, ax ca sai
quia: Ui unin cara btsi uni parania, a
unI cu Nucn Pupu DIosun umIcxun
btsI unnfIbI usufIbI oquIn cupItI Icn".
20
sairibi ca an bana quia: An u
unnc unIcumu unbI sInnc bunux cu
uumu Ic quIxun cu Nucn Ibu DIosun
ununIu".
21
Usu uIn cumInu uIn cufu mI
unnmIu u unIn unnmIcxbI fubtima
uIn. Uisa u cara an unicama Nucn
Pupu DIosun unnmIu, a camina
mItsunfIbI unntI uIn.
22
E ImuInun
ApoIo ImuInun Pedfo, nucaman mitsu
uixunc banacama camina camaxunbi
unntI uIn. Nucn Papa Diosan ca n
menu Ic u mItsu InunIu. An ImIcx
camina n menu upiti bucuin. An
ImIcx cumInu bumutuncxbI ub upItI
bucutI uIn. Bf cumInu un ImIcx usbI
uIn, usubI cumInu ItI uIn, xnibua
unbI.
23
Iunun cumInu CfIstonun uIn.
CfIsto ux cu Nucn Pupu DIosnun Icn.
Usaa an an bana uixunuan
&ULVWRQsQFDtVFsXQLLiEDQD
4
1
MItsun cumInu unntI uIn, nux
cunununu un umIcxun Cristomi
catamnun unicama an bana uixuncishi
uIn. Usu uIsh cunununu unun unnmu
IcbI, usai Cristomi catamti ca uni ainan
Inux I
tI Ic quIxuun Nucn Pupu DIosun

sinan bana, u unI uInun ImIc uIn.
2
Uinu
Ic unIn cufu unI u mxunia an ca
up oquin ca u mxunia quixuan an
u mmIc unIn unnun up oquin u
mtI Icn. Usaribi ca an Nucn Papa
DIosun bunu uIxunc unI ItI Icn.
3
Usa
unbI cunu n mItsxmI uI mI
munnc bunu ImuInun un unI uI unI
ItsImI munncxun cuuc upucumun
uchoc bunu, abi taniman. Uisa uni
cufunu x uI quIxun cunu nbI sInunImun,
Nucn Ibu JesucfIstonn cunI cu ununIu.
4
En u utImu uc n chIquInucmu cu
umu Ic quIxun n sInunIubI cu Nucn
Ibu JesucfIstonn cunI cufunu userabi u
uIsumu ucmu uI quIxun ununIu.
5
Usa
uIn cumInu JesucfIsto utcncma pain
uIn, uIsu unI cufu unI ItsI Ic quIxun
sInntImu uIn. Utcnxun cu Nucn Ibu
Jesucristonn, camabi uni an un
xun u
uccumu ImuInun un nuItu mu sInnc
ucamaribi, un up oquIn unnun
unnmItI Icn. UnnmIcbtan ca Nucn
Pupu DIosun uI unIcumun cufu un uchu
tr
nc Ixun u up uxu, a usaribi oquin

up oquIn cumInu u quixun caquin
cunmItI Icn.
6
En xuc
antu, ApoIob x IcsufIbI

timi mitsux btsi bana sinanima Nucn
1 CORINTIOS3,4
345
Papa Dios quicsubI oshI Inun cunu n
ucama uiquin mitsu cain. An mitsu
unnmIc unIn unnmIcsamaira oquin
cu un nu unnmIc unIn nu unnmIu
quIxun cumInu btsI unI cutImu uIn.
7
Uin cara mitsu rari, btsi unicama
IcsumuIfu omI up Inun ImIuxu?
Nucn Pupu DIosun ImIcxmu cumInu
up ItsIunmu. Nucn Papa Diosan
ImIcx up Ixun cufumInu uIsu cup
xbI cunu up uI quixun rabquin
sinanin?
8
Mitsun camina saquin sinanin, nun
cananuna up oquin Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn UpItun unnmIcxun
cumubI u ununIn quixun. Usu uIsh
cumInu nun btsI u mItsu unnmItI
cuniman. Mitsun sinani camina
mItsxbI upusu uIn, Jesucristo
utcncmu unbI. MItsxmI upu uIn
cunununu nuxfIbI cunI upu Itsun.
9
UsumI mItsux unbI cu n sInncxun
Nucn Papa Diosan nu uni rari meuira
ImIuxu, an bana uixunun Jesusan casc
nux IcbI. Unan uchuu uIsh cu
bumutI Ic quixun uic unisa
cunununu nux uIn. Nuxnu usaquin unin
uIc Ic cu unIcumu ImuInun ngeIcu
munfIbI IsIu.
10
Cristonn cacsabi oquin
uc cup mItsun Iscx nux uumufu
ImuInun cumInu mItsux un bunu unnc
uIn. MItsun sInncxu nun bunu fucutI
banacsa, ImuInun cu mItsun bunu cushI
Icn. Usu Ic nu tImuquIn nu uIunun cu
mitsuishi unin nuiia.
11
Br nt
nbi
cananuna bfmu IsufIbItI ucumu
Iunun shImunun chupu upumu uIn.
ImuInun cu unIn nu btsI btsI oquIn
utImoIu. Usu uIsh cunununu unu ItI
xubuumubI uIn.
12
AtsnxunbI cunununu
nun piti binuxun nun mcnan u min.
NumIu utImutI bunuIubI cunununu nun
Nucn Pupu DIos u unIcumu ucxunin.
Nu btsi btsi ocxunbi cananuna
tanshitin.
13
Nu uI utImutI bunuIubI
cananuna nun ab nuibanainsa tanquin
up oquInshI sin. UnIn sInncx
cunununu nux uIsumu Icu unIn puc
chInun usufIbI uIn, brribi cananuna
unIn nu sInncx usu uIn.
14
MItsxmI mus nuItunun cunu n
ucama mitsu cunoxuniman. Mitsxmi
n bchIcsu Ic cunu nuIbuquIn up Inun
mItsu sin.
15
Itsu unIn CfIsto uIquIn
mItsu uIxununbI cunu n puIn JesucfIsto
mitsu uixuancn. En uIxuncxun cuati
camina ami catamacn. Usu uIn cunu
xshI mItsun pupusu uIn.
16
En puIn
JesucfIstonn bunu mItsu uIxunc uIsh
cumInu x IcsufIbItI ItI uIn.
17
MItsxmI x IcsufIbItI Inun cunu
TImoteo mItsu Istnun xuan. En bunu
uia cuati axribi asfubI Nucn Ibu
Jesucristomi catamc uIsh cu n nuIbuc
bchIcsu Icn. Mitsunu cuanxun ca uisai
cufunu x JesucfIstomI cutumc uIsh I, a
mItsu uIxuntI Icn. Camabi manuaxa
tim
c axa Jesucristomi catamc

unIcumu u cunu usuI cunu x JesucfIstomI
cutumtI I quIxun unnmIn.
18
Mitsu
rafInx cumInu x supI Isnu unu cuuntI
racuti quixun sinani crutin.
19
Usaquin
sInncbbI cunu Nucn Ibu JesucfIsto
cuncb Itsumu nt Icb mitsu isi
cuuntI uIn. Cuanxun cana a unicaman
cara an cubitainshi banaquinma asrabi
ax quicsubI oquIn uIu quIxun IstI uIn.
20
Axa x cunu Nucn Pupu DIosnun uI
quic uni ama, an an bana quicsabi
oquIn uc unI ux cunI cu userabi Nucn
Pupu DIosnun Icn.
21
En mItsu u cuI
cuanti caramina cunin? En u
caquinma mitsu nuibaquin up oquinshi
cai cuanti caramina cunin?
$[DtQ[DQXPDDtQEL[DQXEs
LFsXQLxXLFsEDQD
5
1
En cunu soquIun chunIoIu cuun,
micama achshinx ismina min
pupun xunub In. UsuI ItI cu uIsumu
1 CORINTIOS4,5
346
Icn. An Nucn Papa Diosan bana
unncmu unxbI cu usuI Imu.
2
An usa
u uc unI mItsub unbI cufumInu
mitsun nux cunununu usbI uI
quixun sinanin? Usaquin sinanima
camina mitsux nux cunununu uIsumu
uI quIxun sInunI fubntI uIn. Rabnquin
cumInu u unI mItsub Innmu chIquntI
uIn.
3
Ex mItsubmu IxunbI cunu mItsub
tun ucsaribi oquin nuxunbi sinanin.
ExbI unu Ixun ucsu oquIn cunu a uni
cu uIsumu Ic quixun sinanin.
4
Usu uIn
cumInu umI sInnquIn un cushIocxun
Nucn Ibu JesucfIsto cuncsu oquIn
unux tIm
tI uIn, nfIbI un cushIocxun,

un cu mItsu uquInIu quIxun sInnxunmuI
nun.
5
Tim
xun camina a uni unshin

utImunn upun uIsoquIn cufu utI Ic
usoquIun unun ntI uIn. UsuquIun uc
xa
sinanac ca a uni bamacbi an bru
unshIn Nucn Ibu Jesusun utcnquin
up IstI Icn.
6
BtsI btsI u uIsumu ubI cumInu
mitsux rabinima nux cunununu usbI uI
qui cunin. UsuI ItI cu uIsumu Icn.
CufumInu ununImun, unun pn chumItI
un cu chumufutsu IxunbI xuIcmu puIn
Ic pncumu choIu?" UsufIbI oquIn cu
unu Ic unI uchshInn uchuxbI
sInunucmu Ixun unu Ic unIcumu
usufIbItIu Inun ImItI Icn.
7
Usu uIn
cumInu un u uI uchutI u uc unI u uu
utcnuxunmu ushIquIn nun sInnmItI
uIn. Bfmu judos unIcumux cufnefo ImI
atun xcunu unntI oquIn shIux, bamati
ushbI I
a, usaribiti cananuna Cristo

bama cup i
an. Bfmu uxu I
c
unIcumun unun chumItI ucunmu uc
pn pI usufIbI Inuxun cumInu mItsun
CfIstonun cup uIsu uchubI utcntima
uIn.
8
Usu Ixun cunununu nun su oquIn
utImuquIn sInnquInmu up oquInshI
sInnun cm Ixun unI pufnquInmu,
nun uchu tf
nc ushnu Nucn Pupu

DIosnun Inun cu CfIsto bumucxu
quIxun sInntI uIn. Usu Ixun cunununu
u uIsumu utI sInunImu usefubI CfIstomI
shi sinani ax cuncsubI oshI ItI uIn.
9
MItsu bunmInuxun n cunoc
quirica itsi anu cana saquin mitsu cacn,
ainanmabi xanu cunbquinc uni
ImuInun xunxmubI unI ItsIb Ic unI
ub nIuxmu Inun.
10
Camabi unib
nIuxmu Inun quIxun cunu mItsu cuImun.
n ntnu Ic uIshI sInnc unIcumun
ca ainanmabi xanu cuanan, uni itsin u
cuanan, u mcamanan, Nucn Papa
DIosmI sInnquInmu unIn uc u fubIu.
CumubI menu cu usu unI Icn. Usa
unIbub IIsu tunquInmubI cumInu uInu
Ic menuubI usu unI Ismu ItImu uIn.
11
saquinshi cana mitsu caisa tanin. Axa
x cunu JesucfIstomI sInnc uI
quibi cmc unIb cumInu nItImu uIn.
Jesucristonainsa quiquinbia ainanmabi
xanu cunbquInc unI ImuInun
xanxmabi uni itsibfIbI Ic unI ImuInun
btsI unIn u cunc unI ImuInun
Nucn Pupu DIosmI sInnquInmu unIn
uc u fubIc unI ImuInun uIununc unI
ImuInun pu
nc unI ImuInun mcamac

uni, usu unIbub cumInu nItImu uIn,
abtunbI cumInu pItImu uIn.
12,13
En cunu
uxu JesucfIstomI sInncmu unIcumu
uchoquIn mIx cumInu uIsumuIfu
uchau uI quIxun cutImu uIn. Nucn
Pupu DIosun cunI cu utu uchotI Icn. Usa
unbI cumInu mItsnbI ux mItsub
Jesucristomi catamc IxunbIu utImu u
uIu unnquIn u unI uchotI uIn. Usoquin
uquIn cumInu uxu mItsub Ic unI un
uchu cup mItsub Iuxmu Inun chIquntI
uIn.
Axa Jesucristomi sinnc unxa,
an Nucn Papa Diosan bana
XQiQFsPDDSXPLPDQiQWLPDEDQD
6
1
MItsux JesucfIstonn unI ushbI
mIbu JesucfIstomI sInnc unIb
nishanantancxun camina axa Cristomi
1 CORINTIOS5,6
347
sInncmu upumI munnquInmu,
mitsnbi an Nucn Papa Diosan bana
cuac uni raribtan mnotI uIn.
2
JesucfIsto nun upu Inux ucbtan ca
an unicaman abtan camabi unin uisa
u cufu uxu quIxun IstI Icn. Mitsux
JesucfIstob upu ItI Ixun cufumInu
unun bf uc u unnquIn mnoxun
tImu uIn?
3
Angelnnribi cara u up
uxu quIxun cunununu IstI uIn. AngeIcu
mun cufu u up uxu quIxun unntI
Ixun cunununu userabi n ntnu Ic
unIn cufu u up uIu quIxun unntI
uIn.
4
MItsux JesucfIstonn unI ushbI
mIbu JesucfIstomI sInnc unIb
nishanantancx caramina axa ami
sInncmu unInu umI mununI cuuntI
uIn?
5
UsuI ItImImI fubnun quixun cana
usaquin mitsu cain. Mitsxbi caramina
usa u mnonuntImu uIn?
6
Axa
Jesucristomi catamc unxa btsi ui
ami manani, axa Jesucristomi
sInncmu upunu cuuntI cufu usbI Ic?
7
An mitsubtan Jesucristonn bana
unnc unImI munnbquinti ax ca
uIsumu Icn. AmI munnquInmumI un
uisa cara mi ocxunbi tanshiquin min
ua mcamatiabi isshItI cu usbI ItI
Icn.
8
UsuI ItI usbI unbI cumInu
mItsun unI ItsImI uchuquIn un u
mcumunun btsI btsI ufIbI uIn,
abtanmi Jesucristonn bana cuac
unIbI cumInu usoquIn uIn.
9
An ntnu ub IIsu ushbI cu un u
uIsumu uc unI un ntnu Nucn Papa
DIosb ItImu Ic quIxun cufumInu
ununImun? CumInu unntI uIn,
ainanmabi xanu cunc unicama
ImuInun un Nucn Pupu DIosmI
sInnquInmu unIn uc u fubIc
unIcumu ImuInun un xunumu unbI
btsI unIn xunub Ic unI ImuInun
xunxmubI unI ItsIb Ic unI,
10
ImuI
nun an u mcumuc unI ImuInun un
btsi unin u cunc uni, ImuInun uxu
uIununc unI ImuInun pu
nc uni
ImuInun un unI pufnxun un u bIc
uni, acamax ca Nucn Papa Diosan
ntnu ItImu Icn.
11
Usa uni camina
mitsu rafInx Iucn. I unbI cu
mItsun u utImu uccama tr
nc uIn
mItsun nuItu up Icn. Usu uIsh cumInu
Nucn Ibu JesucfIsto cup, Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun ImIcx, an
Iscx uInun uIn.
Nun namia Jesucristonan
DLQXFKDWLPDEDQD
12
Asrabi ca n bana quia, unin ca
an cuncsoquIn u utI Icn". Usa
unbI cunu x up IIsu tunquIn cumubI
uIfu utImu uIn. Unin ca an cuncso
quIn u utI Icn. Usu unbI cunu unun
unshnquIn ucsoquIn u utImu
uIsumu tunIn.
13
saa uni quic ax ca
asfubI Icn: Piisa tanquin nun pic u
ax ca nun pucunu atsntancxun nun
nami cushioia, Nucn Papa Diosan
mnosabi oquin. Usu unbI cunununu
n menuxunu ucsu oquIn Nucn Pupu
Diosan ntnu Ixun usu ucumu
sInntcniman. Usu unbI cu unIn usuI
ItI sInnquInbI tnquin an nami
uchotImu Icn, un xunumu unbI xunu
ItsIb Iunun unIx unI ItsIb IquIn.
Unun uInun Ixun ux cuncsu
oquInshI sInnun cu Nucn Ibu DIosun
camabi uni uniocxa.
14
Usoquin nu unio
Ixun cu un Nucn Ibu Jess busquImIu
sufIbI oquIn un cushnbI nufIbI busquI
mItI Icn.
15
Caramina, mItsux cumInu JesucfIs
tonun uI quIxun ununImun? Ex
JesucfIstonun ushbI cufunu x utImu
xunub usufIbI Inux ItI uIn? Uisa
ushbI cunu ItImu uIn.
16
Axa xanu
utImub Ic unI ux cu ub uchshisa
Ic quIxun cufumInu ununImun? Nucn
Papa Diosan bana cuno quicsabi oi
ca uni xanub rab
ushbI uchshisa
1 CORINTIOS6
348
Icn.
17
Usu unbI cu uInu Ic unIx cufu
Nucn Ibu JesucfIstonun Ic, an
sInncsaribi oquin sinani ab achshisa
Icn.
18
Usu unI ImuInun usu xunumI
cumInu unntI uIn. An xunu umabi
xunu ItsIb Ic unI ImuInun xunxmubI
unI ItsIb Ic unI un cu ubI un numIbI
uchoquIn utImumIu. Nu fufI uIsumu
uquInbI cu unIn usoquIn un numI
uchoImu.
19
An Bru unshin Up a
Nucn Pupu DIosun mItsu Innc, ax ca
mInu Ic quIxun cufumInu ununImun?
MItsux cumInu unu ux Ic, u uIn. Usa
uIn cumInu mIIshImu uIn, ax ca min
Ibu Icn.
20
Nucn Papa Diosan ca
mItsxmI uInuInshI ItI oquIn un
Bchic bamati oquin mnocxa. Ainan
uIsh cumInu mItsux cuncsu oI Imu
ax cuncsubI oshI ItI uIn. Usu Ixun
cumInu mItsun numI ImuInun mItsun
sInun up Ixun Nucn Pupu DIos
cuncsu oquInshI u utI uIn. Usami
mItsux Iu IsquIn cu furinn up ca
Nucn Pupu DIos Ic quIxun unntI
Icn.
II. &25,17218,&81,&$0$1
f8&&;8$13$%/211&$(7-16)
8QLQFDUD[DQXELWLLFsTXL[XDQ
&RULQWRQXLFsXQLFDPDQxXFiFs[XDQ
Pablonn ca
7
1
MItsnmI quIfIcu bmiquin
ucc banacama a uiquin cana
saquin mitsu cain, unin xanu bitima ca
usbI Icn.
2
Usu unbI cu cumubI unIn
xanu cunia. Usu uIn cu xunu ItsI
cunti rabanan camabi uni xanuu ItI
Icn, camabi xanxribi ca bnu ItI
Icn.
3
Nucn Papa Diosan mnosabi oi
cu unI un xunub ItI Icn. Usaribiti ca
xanu an bnb ItI Icn.
4
Xanux ca
axshImu Icn, ax ca an bnnanribi
Icn. Usaribiti ca uni axshImu Icn, ax
cu un xunununfIbI Icn.
5
Usu uIn cu
xunun un bn un numI uIsu tuncxun
tImutImu Icn. ImuInun cu unnfIbI un
xunu un numI umItIsu tuncxun
tImutImu Icn. A rabtaxbi upiti Nucn
Papa Diosb banatisa tani cananquin
mnotuncx cunI cu nnuntI Icn.
NunshIn utImunn upun utImuquIn
sInnmIcx tntIsumu tunI uchutI
fubunun bIfnantcnuxbi ca bntishi
nnuntI Icn.
6
Unan asrabi xanu binun quixun
cunu n cuImun. Biisa tanquin ca biti
Icn.
7
En sInncx cu cumubI unI
saribi xanuumu ItI usbI Icn. Usa
unbI cu Nucn Pupu DIosun uchshi
achshi uni, xanuribi, uIsuI cufu ItI Ic
quixun mnoia.
8
saquin cana mitsu cain, xanuuma
unIn xunu bItImu cu usbI Icn, x
Icsaribiti. ImuInun cu bnuma xanu
ImuInun cusunumc xanu bnutima
usbI Icn.
9
Usu unbI cu xunuumu ItI
tntIsumu tunquIn unIn xunu bItI Icn,
xanxribi ca bnumu ItI tntisama
tani bnutI Icn.
10
Bnu xanu uiquin cana saquin
cain, un cu un bn ntImu Icn. En
sInunnbI cuquInmu cunu Nucn Ibu
Jesusun sInnmIcxun usaquin cain.
11
An bn nquinbi ca xanun uni itsi
bItImu Icn. Biisa tanquin ca an bn
bitcntI Icn. Usaribi oquin ca unin
un xunu ntImu Icn.
12
n banaribi uiquin cana Nucn
Ibu Jesusun sInnmIcmu, nbI
sInnquIn, saquin mitsu cain: axa
Jesucristomi catamc unin ca an
xanxa Jesucristomi catamcmu ushbI
ub up Ixun Insumu tuncxun ntima
Icn.
13
Usaribi oquin ca xanuxun ax
Jesucristomi catamc Ixun un bn
Jesucristomi catamcmu IcbI un
insama tancxun ntImu Icn.
14
Usa
1 CORINTIOS6,7
349
uIn cu un xunu JessmI cutumc Ixun
an bnfIbI JessmI sInnun sInnmItI
Icn. SInnmIunun cu un tucamaribi
JesucfIstomI sInnun sInnmItI Icn.
Usaribi oquin ca an bnn Jessmi
catamc Ixun un xunufIbI JessmI
sInnun sInnmIunun un bchic Nucn
Pupu DIosun bunu unnmItI Icn.
UsuquInmI uquIncx cu mItsun bchic
cama ax an Nucn Papa Diosan bana
cuacma unin bchIcsu ItImu Icn.
15
Usu unbI cu uxu JessmI cutumcma
unin an xanu Jessmi catamc Ic
Insu tunquIn ntI Icn. Usuu IcxbI cu
un xunun uchumu Icn. Usaribi oquin
ca axa Jessmi catamcma xanun an
bn Jessmi catamc Ic Insu
tunquIn ntI Icn. Usuu IcxbI cu un
bnn uchumu Icn. Nucn Papa Dios
cu nuxnu nun xunub utImonunI
cubcanani tsoti cunima.
16
Camina
ununImun, mIx xunu IxunmI umI
sInnmIsu tuncx cufu mIn bn
JesucfIstomI sInntI Ic quIxun. Camina
ununImun, mIx bbu IxunmI umI
sInnmIsu tuncx cufu mIn xunu
JesucfIstomI sInntI Ic quIxun.
17
Nucn Ibu DIos cuncsabi oi
camina a nt
un un mItsu uInun ImIc,

usubI ItI uIn. Usoquin cana camabi
unicama cain.
18
Enx cu su Icn.
MItsux judos unI Ic Nucn Pupu
Diosan Jessmi catamnun sInnmIcx
cumInu mItsux judos unIcumu IcsufI
bItI unntI oc uIsh usubI ItI uIn.
UsufIbItI mItsux judosmu unI uIsh
JessmI cutumtI umI sInntuncx
cumInu judos unI IcsufIbItI Inux
unntI ofucutImu uIn.
19
UnntI ofucuc
Iunun unntI ofucucmu IxunbIu un
bana quicsubI oquIn uIu cunI cu Nucn
Papa Diosan uni up isia.
20
Uisai cara
Nucn Pupu DIosun uInun Inun
ImIcmu puIn uIsh Iuxu, usabi ca
uInun uIsh unI ItI Icn.
21
Mixmi an uni
u mxunc unI Ic Nucn Pupu
DIosun uInun ImIcxun camina
bn
quInmu mIn ucsabi oquin an mi

u mmic uni u mxuntI uIn. Usa
unbI cumInu un mI uIsu tunquIn
chIquncx unuux cuuntI uIn.
22
Uni an
uni u mmIc unInun Ixun cu un Ibu
cuncsubI oquIn uIu. Usu ushbI cu
Nucn Ibu JesucfIstonn uInun Inun
ImIc Ixun u unIn un u mmic uni
u mxunbi, Nucn Ibu JesucfIstomI
catamc Ixun up oquIn uc uIsh, abi
uxuncsu Iu. Usaribi oquin ca uni an
uni u mxuncma a Nucn Papa
DIosun uInun Inun CfIstomI sInnmIc
Ixun, ax an bamati nt
sn
ntumuInun CfIstonn unI Ixun ux

cuncsubI oquInshI uIu.
23
Mitsxmi
uInuInshI ItI oquIn cu Nucn Pupu
Diosan an Bchicbi camabi uni cup
bamati oquin mnocxa. Usu uIn
cumInu uInu Ic unnbIu JesucfIsto
cuncsoquinma ax cuncsoquinshi
uc ItImu uIn.
24
En xuc
antu, cana
mitsu catcnin, uisai caramina Nucn
Pupu DIosun JesucfIstomI sInnmIcmu
pun uIsh Iu, usubII cumInu ItI uIn,
Nucn Papa Dios cuncsabi oi.
25
Nucn Ibu Jesusun sInnmIcmu
xbI cunu, bnumu xunu ImuInun
xanuumu unI uIquInmI mItsun
ucc a ui sai quin, Nucn Ibu
Jesusan an bana unicama ax cunc
subI oquIn uIxuntI ImIc uIsh.
26
Axa
ami catamcma unicaman ca axa
Jesucristomi catamc unicama ami
nishquin btsi btsi oia. UsuquIun ucx
cananuna upitax bucuiman. Usu uIn cu
n sInncx, xanuumu unI ux usubI ItI
Icn, bnumu xunu uxfIbI cu usubI ItI
Icn.
27
Xanuu Ixun cumInu u ntI
sInntImu uIn. Xanuumu Ixun cumInu
xunu bItI sInntImu uIn.
28
Unin xanu
biti, ux cu uchumu Icn. Usaribiti ca
1 CORINTIOS7
350
xanu bnutI ux uchumu Icn. Usu unbI
cu un xunu bIc unI ImuInun uxu
bnuc xanu, ax an Nucn Papa Diosan
bunu cuucmu unIcumun utImocx
uIsumuIfu tmfutI Icn, an xanu
bIcmu unI ImuInun bnucma xanu
Icsamaira oi.
29
En xuc
antu, saquin cana mitsu

caisa tanin, xnibuirai cananuna tstima
uIn. Usu uIn cu unI xunuu ushbI
xanuumusu ItI Icn.
30
Axa rarumac
unI un cu un fufumutIshI sInntImu
Icn. Axa btsi unicamab tim
ax
cunc unicamax ca axa cuncma
unIcumusufIbI ItI Icn. An u bic uni
uxfIbI cu uu ushbI uumusu ItI
Icn.
31
n ntnuanu isc u nx ca
cutia. Usu uIn cu n ntnuxuan an
u bIc unI ux u bIcmu unIsu ItI Icn.
32
Mitsxmi n ntnu Ic u
uIsumuIfu oquIn sInunI mus nuItutI
bn
ti cana cuniman. Xanuuma unin

cu Nucn Ibu Jess cuncsu oquInshI
utI sInunIu, axa cuntanun.
33
Usa
unbI cu xunuu uni an n ntnu Ic
uu ItI sInunIu, an xanu cuntanun.
34
Usaribi oquin ca bnuma xanun
Nucn Papa Diosan iscxun u upshi
utI sInnun un sInun up Ixun Nucn
Ibu Jess cuncsu oquInshI utI
sinania, ax cuntanun. Usu unbI cu
bnu xanu an n ntnu Ic uIshI
sinania, an bn cuntanun.
35
Mitsu n ntnu Ic ucumu
uIsumuIfu sInnxmu Inun cuquIn cunu
mItsu mus nuItumItIsumu tunIn.
MItsxmI chumufuu ItI cupshi cana
usaquin mitsu can, mitsxmi btsi umi
sInunImu Nucn Ibu Jess cuncsabi
oshI I cunun.
36
Usu unbI cu unIn un bchic xanu,
an bnuti sn
ncbtan, IIsu tunIu

bnumItI Icn. Ax cu uchumu Icn.
Usuu ItI cu usbI Icn.
37
Usu unbI cu
unI ItsIn up oquIn sInnxun, an
bchic xanu bnumisama tanquin
axribia bnutisama tania, a bnumitima
Icn. Usuu ItI cu usbI Icn.
38
Usu uIn
ca unin an bchic bnumItI usbI Icn.
ImuInun cu unun un bchic bnumI
tImu ux usbIIfu Icn.
39
Bnu xunu un cu usuI unI ItI
quicsabi oquin, bumucmu Ic un
bn ntImu Icn. An bn bamacb
cunI cu IIsu tunI bnutI Icn, Nucn
Ibu Jess cuncb.
40
Usu unbI cu n
sInncx bnu uIsh Icsamairai
bnumu uIsh chumarua tani cunti
Icn. En sInncxun ca Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun usuquIn
sInnmIuxu.
8QLQDFsxXUDELTXLQxXLQDDFsSLWL
uiquian Pablonn ca bana
8
1
Unun unnbI uc u fubIquIn
ufucuc uInu uc u numIx cufu
pIIsu Ic quIxunmI ucc bana, a
uiquin cana saquin mitsu cain. En
unncsaribi oquin camina mitsun
asfubI unun, Nucn Papa Diosshi dios
uIn cu unIn uc u fubIquIn uInu fc
u numI ux btsI numIsufIbI uIsh pItI
Icn. Usaquin sinani ca uni rari ainra
Isu u unnxu quIxun sInunI, a nami pi,
btsib cfuunnia. Usu unbI cu
rarinx, a namix ca btsi namisaribi
uIsh pItI Ic quIxun unnxunbI un
pIcmu unIcumu nuIbuquIn uchumI
sama tanquin piima, Jesucristonn
sInnsufIbI Ixun.
2
An n cunu u
unun quIxun sInnc unI un u
unnxunbI cu usefubI uIsuI ItI cufu
quIxun up oquIn unnima.
3
Usu unbI
ca axa asfubI umI sInnc unI u Nucn
Pupu DIosun uInun Ic ununIu.
4
UnnbI uc u fubIquIn uInu fc
un numI pItI cufu usbI Ic quIxunmI
ucc bana a uiquin cana saquin
mitsu cain. Cunununu unun, unIn uc
u ux cu uIshI unIoc uIsh userabi
1 CORINTIOS7,8
351
dIosmu Icn. Nucn Papa Dios ax ca
achshI Icn, btsI dIos cu umu Icn.
5
Rari unin ca sinania, uIsumuIfu cu
dIos Ic quIxun. Usu uIsh cu nunu Ic
ImuInun menu IcfIbI Icn. Ax ca dios
Ic quIunun ux cu nun Ibu Ic quIux
quia.
6
UsuquIun sInncbtanbi
cunununu nun ununIn, achshi ca
Nucn Pupu DIos Icn. An ca camabi u
uniocxa. AInun Inun cu nufIbI
uniocxa. ImuInun cu Nucn Ibu
achshi, Jesucristo, ushI Icn. An ca an
Papabtan camabi u unionan nuribi
uniocxa.
7
Usu unbI cu uxu JessmI cutumc
uni rarinn unun fubInuxun uc u
ux cu uIshI uIsh unu nun fubItI dIos,
umu Ic quIxun up oquIn ununmu.
UnnquInmu cu usubI oquIn unIn uc
u fubIc Ixun, Jesucristomi
catamquinbi a u rabiquin uina rxun
an nami piia. Piquinbi ca unan a u
rabiquin rc uina nami pi sapi cana
uchu quixun sinania.
8
Nucn Papa
Diosan iscx ca an u picma uni
IcsufIbI un u pIc unI Icn. Usu uIn
cunununu nun u pIc cup Iunun nun
u picma cup Nucn Papa Diosan
Iscx up Imu.
9
AIsu tunquIn cumInu
unI ItsIn usu u fubIquIn uInu uc un
numI pItI uIn. Usu unbI cumInu un up
oquin u ux cu unIn uc uIsh uIshI
Ic quIxun unncmu unI u uchumItI
fubunun sInntI uIn, cunu pItImu uI
quixun.
10
Enx cu su Icn. Min a
rabinuxun unin unioc u a rabiquinma
camina a rabiquian unin rc uina
nami a piibi cana Nucn Papa Diosmi
uchuImu quIxun sInnquIn, anuxun a
u fubItI xubunuxun u numI pItI uIn.
Usu unbI cu mInmI u numI pIIu Isc
cup an unIn unIoc ux cu uIshI Ic
quIxun up oquIn unncmu unI, an a
u fubIquIn u numI pItI Icn.
11
Min a
nami piquin camina, minun rabanan
Icsaribitia anun rabananribi Cristo
bama uni, u uchumIn.
12
Usaquin piquin
cumInu uxu mIb JessmI sInnc unI,
an unIn unIoc u ux unnbI uc uIsh
cushiumu uIn cu u fubIquIn unIn uc
uInu numIx btsI numIsufIbI Ic
quIxun unncmu IxunbI unfIbI
pInun sInnmIn. SInnmI umI uchuI
cumInu CfIstomIfIbI uchuIn.
13
Usaquin
n u numI pIquIn uxu JessmI sInnc
unI ItsI uchumItI fubunun cunu xnibua
unbI unIn uc u fubIquIn pItIu uc u
u pItImu uIn.
An Jesucristomi catamnun uni bana
xXL[XQFsXQLFDFXStELWLLFsTXLFsEDQD
9
1
Nucn Ibu Jesusun un bunu unI
uIxuntI cusu cunu x uIn. An
cusc unIcumun ucsaribi oquin cana
nfIbI Nucn Ibu Jess Isucn. En un
bana uixunc cup camina mitsxribi
ami catamtin. Usu uIn cumInu
mItsnbI unntI uIn, x cunu userabi a
usuquIn unun Nucn Pupu DIosun
cusu uIn.
2
Jesucristonn an bana uni
uIxunun ImIcmu cu PubIo Ic
quIxuun unI ItsIn sInncbtanbi
camina mitsun un ImIc cu quixun
unntI uIn. En un bunu uIxunIu cuutI
cumInu mItsux Nucn Ibu JessmI
catamtin. Usu uIn cumInu userabi
unntI uIn, un cu un bunu uIxunun
xuaxa quixun.
3
An uIc unIcumu cunu suquIn
cain:
4
An n bunu uIxuncxun cuac
unIcumun pItI Inncxun n bItI cu
usbI Icn.
5
A Jesusan an bana
uIxunun cusc unI fufI ImuInun
Nucn Ibu Jesusun xuc
untu ImuInun
Pedro, acaman an xanu ab cuanun
buncsufIbI oquIn cunu nfIbI uIsu
tunquIn xunu buntI uIn.
6
Axa mitsub
Ic unI fufInn ucsufIbI oquIn nfIbI
Bernabbtun n mcnan u
mquinma, Nucn Papa Diosan
1 CORINTIOS8,9
352
bunuIshI uIxuntI cufu usbImu Itsunx?
Cu usbI Itsunxu.
7
Suntrunn ca anbi
an u maruima, upun cunI cu u InunIu.
UsufIbI oquIn cu un u upc unin an
upc uxa tuaia, an bimi bixun piia.
Usaribi oquin ca an vaca branc unin
vaca xuma bixun xaia.
8
EnbI n
sInunn sInncmu cu n bunu Icn.
Moissnn cuno banaribi ca usai quia.
9
Moissnn cuno bana ca sai quia:
Trigo bimima rucubutia piia quixun
camina vaca bn cutunItImu uIn".
Axu tc cupu un pItI cu usbI Icn.
Vaca bnxshI cu usuI ItI quIxun cu
Nucn Papa Diosan Moiss n bana
cunomIumu Icn.
10
Numiribi
sInnquIn cu usuquIn MoIses cuno
miacxa. UnIn cu u bfu upnuxun me
mnoia. Mnoquin ca upcx
canitancxuan u brun tuaia cana an
bImI bItI uI quixun sinania. Usaribi
oquin ca unin trigo bimi biquin, n
bImI cunu pInuxun uI quixun sinania.
11
Nun mitsxmi Jessmi catamnun
Nucn Papa Diosan bana uixunc
xunmI mItsun nun pItI u nu InntI cu
usbI Icn.
12
Nun cananuna btsi unin
ucsumuIfu oquIn mItsu unnmIun. Usa
uIn cu btsI unImI Inncsamaira oquin
mItsun nu u InntI usbI Itsunxu.
Usu unbI cunununu u ubI mItsunuu
bIcmu uIn. Mitsun nun Jesucristo
uic bana cuaisama tanti rabanan
cananuna uumu IxunbI mItsu u
uccmu uIn.
13
CumInu ununIn,
Nucn Papa Diosan mnosabi oquin ca
unuxun u fubItI xubunuxun un u uc
unIcumu ImuInun sucefdotecumunfIbI
Nucn Pupu DIos fubIquIn uc uInu
un numI pun pIIu.
14
Usaribi oquin ca
Nucn Ibu Jesusun mnocxa, an a
uiquin an bana uni uixunc unicama
a ca an an bana cuac unicaman anan
un u bItI InntI Icn.
15
Usu unbI
cunu n Jesusun bunu unIcumu uIxun
quInbI uu ubI bIcmu uIn. Brribi
cunu mI u Innun quixun n quirica
mItsu bunmImun. Bana uixunc cup
cunu uu ubI bIcmu uI quIxun n
mitsu cac, u bunu cm ItI cunu
cuniman. Acumu uIsh x bumuc
bbi ca a bana cmmu ItI Icn.
16
En Jesusun bunu unIcumu uIxunc
cup cunu fubIuctImu uIn. An bana
uIxunun JesucfIstonn cuc IxunbI
un cucsu oquIn ucmu uIsh cufunu
uIsuI Ic Itsun!
17
Nucn Papa Diosan
cu JesucfIsto cupu unIcumu uInun Inun
i
mItI Ic quIc bunu, u xbI cunquIn

uIxunc Ixun cunu cup bItI sInntsIun.
IxunbI cunu nbI sInncmu, un u
bunu uIxunun cuc cup, an cacsabi
oquInshI utI uIn.
18
En cup bItI usbI
unbI cunu cup bIquInmu unIcumu
Jesucristo uic bana uixunin. uixuni
cana curqui bitsi cuncsamaira oi
mItsnmI cupoquInmushI u bunu
cuati cup cunin.
19
Eu unIn u mmicma, ushbI
Nucn Papa Dios cuncsabi oshi
IquIn cunu un cumubI unI u mxunc
unIsu Ixun, Cristomi catamnun
unicama an bana uixunin.
20
Judos
unIcumub uIsh cunu utu JesucfIstomI
sInnmIsu tunI judo unI IcsuI In. Usaa
judos unIcumu Inun MoIsesnn cuno
bana quicsubI oI Ic cupmu Nucn
Papa Diosmi catamc cupshi cana i
ti
uI quIxun unnquInbI cunu un usuI
judos unicama ti Moissnn cuno
bana cuac unicama Jesucristomi
sInnmIsu tunquIn u bunu quIcsaribi
oquIn uIn.
21
Usu unbI cunu judosmu
uni, an Moissnn cuno bana
unncmu, ucumub Ixun JesucfIstomI
sInnun unnmItI cup utux Icsaribiti
Inux, usuu judos unIcumu Inun
Moissnn cuno bunu munucsu Iun.
UsuI IbI cunu JesucfIstonun uIsh Nucn
Papa Diosan bana quicsubI oI In.
1 CORINTIOS9
353
22
Jesucristomi catamc IxunbI up
oquIn umI cutumtI unncmu unIcumu
Jesucristomi upiti catamnun quixun
cunu utun sInnc u tImuquInmu bunu
uixunin. Camabi uni cana uisai cara
utux Iu usuIfIbI IquIn, Cristomi upiti
catamnun uquInIn.
23
Jesucristomi
catamtia Nucn Papa Diosan ainan
Inun I
minun cana unicama bana

uixunin, Jesucristomi catamcb
atub cunuxun.
24
CumInu ununIn, cuai ca uni uix
pain cara bbutI Ic Isnux, cumxbI
abatia. CumxbI ubcbtanbi ca ax
paan bbac ainshi u bitsia. UsufIbI
quin camina Jesucristob tsti sinani
cunquin ax quicsubI oquInshI utI
uIn.
25
Uni axa cuaiticama ax ca an
numI cushI Inux buchuuquIn tunIu. An
numIu cushI ItI cup cu u utImu uImu.
UsuI Ituncx ubutI ux puIn bbaquin ca
u bitsia. UsuI IquIun bIcxbI cu u u
chquI utImutIu. Usu unbI cunununu
nux Jess cuncsubI oI Inux cumubI
ntn up ItI uIn. UsuI Ituncx
cunununu un ImIcx usufIbI up uIsh
uinsaranbi nt
tImoI ub tstI uIn.

26
Amunu umunu sInnquInmu cunu
Jesucristo cuncsabi oquin up oquin
utI sInunIn. Bxuu unxa abati amo
amotan cuancsufI cunu IIsumu tunIn,
ImuInun cunu unIu suub munun
csu IIsumu tunIn.
27
En Nucn Pupu
DIosun bunu unIcumu uIxunc IxunbI
ax cuncsubI oI Imu xbI cmia ca
un un bunu uIuxmu Inun cutI Icn.
UsuquIun cutI fubunun cunu n numI
u utImu utI cuncbtunbI umu
Jesucristo cuncsubI oshI In.
Unan a rabinuxun unioc
u rabitima bana
10
1
En xuc
antu, nmi mitsun

unnun cana mitsu cain:
Nucn raracamaxa Egiptonuax cuania
cu EgIptonu Ic suntfucumun utIn
rabanan Nucn Papa Diosan nt cuin
bararamiacxa. Usaquiani ca Nucn
Pupu DIosun pufnpupu traboquin
an nb
tsI squImIquIn me fucncb

unun uc munun sIcufucucxu.
2
UsuquIn nt cuInun bufufuc uIsh
parnpapa sicaractancx ca nucn
raracamax Nucn Papa Diosmi catamti
MoIsesb up uIsh un buncx ub
cuancxa.
3
Cuanquin ca camaxunbi
Nucn Pupu DIosun Innc pItI pIucxu.
An Innc unpxfIbI cu cumuxunbI
xacxa, xaxnpapanuaxa shaquibutia.
4
Xaxunuaxa chiquc unpxsufIbI Ixun
ca Cristonn ab cuanquin atu
cushiocxa. Usu uIn cu unuuxu unpux
chiquc xuxusu CfIsto Iucxu.
5
Usa
unbI cu ux quIcsu oquIun uIumu
oquin, usuu utux ItI cunquInmu
Nucn Pupu DIosun unu unI Icmu
menuxun ItsumushI brtamainun an
patsan cmiacxa.
6
Nun utun u uIsumu utI cuunsufIbI
oquin cunuxunma, nun u unntI oI cu
usuI Iucxu.
7
A unicama rarinan
sufIbI oquIn cumInu unIn uc u
fubItImu uIn. Atu uiquin ca Moissnn
saquin cunocxa: An pa bata
xanan pi bucubutancx cuni ca
funsucxu".
8
UsuI Iunun cu u unIcumu
rafInx un xunumu xunu ItsIb I
uchutuncx uchshi nt
InshI ItsuIfu
veintitrs mil uni bamacxa. A unicama
rarinxa an xanuma xanu itsib
IsufIbItI cunununu ItImu uIn.
9
Atnbi
Nucn Papa Diosan sapi ca nu
utImotImu Ic quIxun sInnquIn u
uIsumu utuncxbI cu funun pIcx u
unicama bamacxa. A unicamaxa Nucn
Pupu DIosmI uchusufIbI oI cunununu
usuquInfIbI sInunI Nucn Ibu JessmI
uchutImu uIn.
10
Usaribitia a unicama
rafInx u uI utImutI bunuIu cu Nucn
Papa Diosan cmiacxa. A unicama
1 CORINTIOS9,10
354
Isaribiti cananuna Nucn Papa Dios
uI utImutI bunutImu uIn.
11
Nucn fufucumu usuI I, anu nun
JesucfIstomI cutumtI uInun Ixun
unnun ca Nucn Papa Diosan Moiss
cunomiacxa.
12
Nux cananuna usai
ItImu uI quIxun sInunIbI cumInu
bfInfuofucutI uIn, usuI utu mInu In.
13
Nu utImu utI sInnquInbI cumInu
unntI uIn, mitsinshima uni itsnribi
ca usaribi oquin sinani tmraia quixun.
Usu unbI cu Nucn Pupu DIosun, ax
quicsubI oquIn mItsu uquInquIn,
unshIn utImunn mItsu uIsumuIfu
oquin tanun nima. An ca ami
catamquInmI mIn u utImu utI
sInnc nun mItsu cushIoquIn, uisaxun
cufumInu ntI uI quIxun mItsu sInnmItI
Icn.
14
En nuIbuc xuc
antu, unnbI uc u
u cumInu umI unnquIn fubItImu uIn.
15
MItsxmI sInnu unI Ic cunu
usaquin mitsu cain. Usu Ixun cumInu
n mItsu cucxun cuaquin n banax ca
asfubI Ic quIxun unntI uIn.
16
Tim
xun cananuna, Jesucristo ca nun

uchu cup un ImI uputI I cufsocnuax
bumucxu quIxun sInnquIn usbI cu
quixun Nucn Papa Dios cain.
Catancxun cananuna man xanpanua
bimi baca xaquin Cristo an imi
uputI bumu cup cunununu nun uchu
tr
nc uI quixun sinanin. PnfIbI

taxun tucatancx mtcanantancxun
piquin cananuna camaxunbi Cristo ca
nun uchu cup I cufsocnuax
bamacxa quixun sinanin.
17
Itsu unI
IxunbI cunununu cumuxunbI u pn
piquin, nux cunununu cumxbI
CfIstonun uIsh uchshIsu uI quixun
sinanin.
18
CumInu ununIn, an a rabiquin uina
uc IsfueI unIcumun cu Nucn Pupu
Dios rabia. ImuInun cu un u uInu numI
pic unicamanribi Nucn Papa Dios
rabia.
19
Usaquin caquin cana unan a
fubInuxun unIoc u ux cu cushI Ic
quixun mitsu caiman. ImuInun cu u
fubIquIun uc uInu numI uxfIbI btsI
numIsumu Ic quIxun cunu mItsu
caiman.
20
saquin cana mitsu cain,
judosma unibunx Nucn Papa Diosmi
sInncmu Ixun uInu uxun unIn uc
u rabiquin ca Nucn Papa Dios
fubIquInmu unshIn utImu fubIu.
UsufIbIquIn unshIn utImu fubImI
mItsux un unI ItI cunu cuniman.
21
Nucn Ibu JesucfIsto cu nun uchu
cup bumucxu quIxun sInnquIn uvus
bImI un bucu uc Ixun cumInu unI
itsibtun unshIn utImu fubIquIn xutI
u xutImu uIn. Nucn Ibu JesucfIsto
sInnquIn uvus bImI un bucu unun pn
pIc Ixun cumInu unshIn utImu
sInnquIn u fubIquIn utI u pItImu uIn.
22
Nucn Ibu Jess nIshmIquIn cumInu
unshIn utImu fubItImu uIn. Nuxnu
cushImu ImuInun cu uxIfu nub
sn
nmuIfu uIsh cushI Icn.

$LQDQVKLDLQXQDTXLQPDEsWVLXQLULEL
VLQiQTXLQXQLQxXDWLEDQD
23
n banax ca asfubI Icn, Unin ca
un cuncsu oquIn u utI Icn". Usa
unbI cunununu nux usbI IIsu tunquIn
cumubI uIfu utImu uIn. Asrabi ca
unIn un cuncsu oquIn u utI Ic"
unbI cunununu nux Jesusun bunu
quicsubI oI IIsu tunquIn cumubI uIfu
utImu uIn.
24
Axu JessmI sInnc unIn
cu nunshI cu quIxun sInnquIn u
utImu Icn. BtsI unIfIbIu up Inun
uquIntI sInnxun cu u utI Icn.
25,26
Mecumu ImuInun menu Ic ucumu
ux cu Nucn Ibu DIosun unIo uIsh uInun
Icn. Usu uIn cumInu unuxun numI mufutI
unu Ic numI mufuxun pIIshItI uIn. Uinua
bc cufu quIxun cumInu uctImu uIn.
A pI supI cunu uIsumu ItI uI quixun
cumInu sInntImu uIn.
1 CORINTIOS10
355
27
Axa Jesucristomi catamcma unan
abtanmi pi cuanun quixun cacx camina
cuuInsu tunI cuuntI uIn. Cuanxun camina
uInuu bc cufu u numI Ic quixun
ucquInmu pIIshItI uIn. A nami pi sapi
cunu uIsumu ItI uI quixun camina
sInntImu uIn.
28
MItsun pItI unbIu unI
itsin mitsu n numIx cu unIn uc u
fubIquIn pItI uc Ic quixun mitsu
cacxun cunI cumInu pItImu uIn. An mitsu
cac uni an Jesucristomi catamc IxunbI,
cumubI numI cu btsI numIsufIbI Ic
quIxun up oquIn unncmu Ixun, n
numI pI cunu Nucn Pupu DIosmI uchuIn
quIxun sInnc uIn cumInu u numI
pItImu uIn.
29
A pItI cu usbI Ic
quIxun mItsun sInncbtanbi an mi
cac unin usu u n pItI cu uchu Ic
quIxun sInncbtun cumInu pItImu uIn.
SupI cumInu uctI uIn, uisacasquin
carana uni itsan, n numI pItI cu uchu
Ic quIxun sInnc cup n pItImu uI
quixun.
30
Nucn Papa Dios usbI cu
quIxun cuxun n pIubI cufu unIn
uchoquIn, Nucn Papa Diosmi
uchuquIn cumInu pIu quIxun cutI Ic?
31
Enx cu su Icn. u piquin, u xaquin,
uu u cufumInu uI, usu u uquIn cumInu
Nucn Papa Dios cunun u sInnquIn utI
uIn.
32
UsoquIn cumInu uInu Ic unIbI,
judos unI ImuInun judosmu unIfIbI,
ImuInun uxu JesucfIstomI cutumc
unicamaribi, Nucn Pupu DIosmI uchutI
sInnmItImu uIn.
33
EnfIbI cunu cumubI
unxu n uIu IsI cunun u uIn. En
cunc u utIshI sInnxun cunu u
uImun. Jesucristomi catamta i
nun
cumubI unI uquntI sInnxun cunu u uIn.
11
1
Ex CfIsto IsufIbItI Icsaribiti
cumInu mItsxfIbI ItI uIn.
Axa Jesucristomi catamc unicama
tim
FsEsXVDL[DQXFDPDLWLEDQD
2
En xuc
antu, mItsun munuquInmu

cumInu n mItsu uIxunc bunu
quicsubI oquIn uIn. UsumI Iu cuuquIn
cana usbI cu quixun mitsu cain.
3
En bunufIbI cunu mItsnmI unnun
saquin mitsu cain, Cristonn an Papan
bana cuacsaribi oquin ca camabi unin
CfIstonn bunu cuutI Icn. Usaribi
oquin ca camabi xanun an bnn bana
cuutI Icn.
4
unicama tim
cbtan ca nuc bn unin

Nucn Papa Diosb banaquin an
muutI muutImu Icn. Usaribi oquin
cu Nucn Pupu DIosun sInnmIc bunu
uni uixunquin an mauti mautima
Icn. Usoquian unin an mauti
muucx cu uIsumu ItI Icn.
5
Usu unbI
ca xanux ab bananan Nucn Papa
DIosun sInnmIc bunu uIxunI mupc
ItI Icn. Usuu Icxmu cu uIsumu uIsh
maxcc xunusu Iu.
6
Axa maptisama
tanc xanu ax ca maxcc ItI Icn. Usa
uIsh cu muxctimi rabanan, maruusa
uIsh fubntIsumu tunI muptI Icn.
7
Nucn Pupu DIosun cu usufIbI Itnun
uni uniocxa. Usu uIn cu Nucn Pupu
DIosun usufIbI Inun unIo uIsh unI
maptImu Icn. Usu unbI cu Nucn
Pupu DIosun un unI uquIntI oquIn xunu
uniocxa.
8
Nucn Papa Diosan ca xanun
putu bIxun unI unIomu Icn. Usaquin
uquInmu cu nuc bn unIn putu bIxun
xanu uniocxa.
9
Xununun ItI oquIn cu
Nucn Pupu DIosun bbu unIomu Icn.
Bbunun ItI oquIn cu xunu Nucn Pupu
Diosan uniocxa.
10
En unI uquInquIn
ax quicsubI oquIn unun cu Nucn Pupu
DIosun unIocxu quIxun sInunI cu
xanux mapc ItI Icn, ngeIcumun a
up sInnu ca quixun isnun.
11
Usa
unbI cu uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumun suquIn unntI Icn, bbu
unI ushI IxunbI cu cumubI u un
cuncsu oquIn utImu Icn. UsufIbI
quIn cu xunun ushI IxunbI cumubI u
un cuncsu oquIn utImu Icn.
12
Bfmu cu Nucn Pupu DIosun xunu
1 CORINTIOS10,11
356
unioquin unin putu bixun uniocxa. Usa
unbI cu Nucn Pupu DIosun mnosabi
oquin xaninshi uni tuaia.
13
Mitsnbi camina up oquin
sInnquIn unntI uIn, Nucn Papa
Diosb banaia xanu maptima cara
usbI Ic quIxun.
14
Cunununu unun, uni
an bu chaxc
Ifu uIsh cu fubIn ItI Icn.

15
Usu unbI cu usubIItI oI unIu uIsh
xanux an bu chaxc
Icn. Usabi anun

mapti oquin ca Nucn Papa Diosan
mnocxa. Usu uIsh cu xunununx up
Icn.
16
Axa n bana cuati cubIcunn
c unicama cana cain, usuI cu xunu ItI
Ic quIxun cunununu cumubI unI cuIn.
tim
ccamanribi ca usuI cu ItI Ic

quixun sinania.
3iQSLDQDQXYDVEDFDDTXLQ-HVXFULVWR
DVpUDELVLQiQTXLQDWLEDQD
17,18
saquian mitsu uicania cana
cuan, mitsux isamina Jesucristo
sInnquIn pn pIunun bImI bucu unux
tim
uxbI cumxbI nuIbununImu btsib

btsib nishananin. Usaquin uicania
cuaquin cana sinan, usai sapi camina
IcunI quIxun. Usu uIsh cumInu uncbI
tim
canin. Tim
axbi camina anuaxira

nishanancanin. Usaquin Jesucristo
sInnquIn pn pIunun bImI bucu xuIbI
camina asfubI umI sInnquInmI ucmu
cup uchuIn. UsoquInmI u uIu cunu
mitsu, up oquIn cumInu uI quIxun
caiman.
19
Usaquin btsi btsi oquin
sinania rarinx cuamiananmainunbi
rarinx nishananiama isquin ca unin
IstI Icn, uicamax cara asrabi
CfIstonun Ic quIxun.
20
CumxbI
tim
xun nuibananquinma piquin

camina asfubI Nucn Ibu JesucfIsto
sInnquIn uImun.
21
Usu Ixun cumInu
uni rari tnnan micama rarinn
mitsun bc u pin. Uni rarinxa
ucumu uIsh punntumuInun cumInu
micama rafInx uIsumuIfu oquIn
pitancx panin.
22
Mitsux camina
anuxun pianan xati xubuu uIn. Axa
Jesucristomi catamc unicamab
tim
uxmI usuI mItsux Icb ca uni

rarinx Nucn Papa Dios timai ainan
IIsumu tuntI Icn. Usami ocx ca anu
Ic uuma unicamax uumu uIsh
rabinia. Uisoquin carana mitsu cati
uIn? UsumI Iu cufunu uIsu Ixun mItsu
usbI cumInu uI quIxun cutI uIn?
Cunu cutImu uIn.
Jesucristo sinnquin pn pianan
XYDVEDFDDWLEDQD
(Mt. 26.26-29; Mr. 14.22-25; Lc. 22.14-20)
23
Nucn Ibu Jesusun cuc bunu
uiquin cana saquin mitsu can, anan
unI ItsIn unun quIxun unIn u InntI, a
untun cu Nucn Ibu Jesusun pn
biacxa.
24
Bitancxun ca an Papa
usbI cu catancxun tc
npaxun
mtcaquin cacxa: n ca pit.
MItsnmI pItI pn nx cu Icn, axa
minun rabanan bamati a. soquin
pIquIn cumInu sInnquIn utI uIn".
25
Usaribi oquin ca pitancx sn
nxun
xunpunu Ic uvus bucu bIquIn cucxu:
Ex n ImI uputI bumutI cup cu
mItsxmI uInun ItI n Pupu DIosun
mnocxa. En sInnquIn cumInu
soquIn bImI bucu uquIn sInnquIn
utI uIn".
26
Usu uIn cu Nucn Ibu
Jesucristo utcntamainun an
unIcumun soquIn pn ImuInun bImI
bucu utI Icn. Usaquian an unicaman
uIu IsquIn cu unIn unntI Icn, atun
uchu cupu JesucfIsto bumu uIn cu u
sInnquIn usoquIn uIu quIxun.
$VpUDEL-HVXFULVWRPLVLQiQTXLQSiQ
LPDLQXQXYDVEDFDDWLEDQD
27
Usu uIn cu uIx cufu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oI mu Iunun Jesucristo
cu nun uchucumu tf
nux un ImI uputI

1 CORINTIOS11
357
bamacxa quIxun sInnquInmu u
munuc IxunbI usoquIn pn ImuInun
bImI bucu uIu, u unIx cu Nucn Ibu
JesucfIstomI uchuIu.
28
Usu uIn cumInu
pn ImuInun bImI bucu unuxun, mitsux
caramina asrabi ami sinani Nucn Papa
Dios cuncsubI oI I quIxun up oquIn
sInntI uIn.
29
Nucn Ibu JesucfIsto cu
nun uchucumu cup bumucxu quIxun
sInnquInmubI usoquIn pn ImuInun
bImI bucu uI uchuc cup cumInu
castcunc ItI uIn.
30
UsuI uchuc cup
cumInu Nucn Pupu DIosun ImIcx fufI
cushImu Iunun Insnu uIn. Usu uIsh cu
rariribi bamaxa.
31
Usu unbI cu nun
uchucumu mnoc Ixun asrabi ca
Jesucristo cup Nucn Papa Diosan iscx
n nuItu up Ic quIxun sInnquInu
pn ImuInun bImI bucu uIu, Nucn Papa
DIosun nu uchotImu Icn.
32
Usu unbI
ca asfubI umI sInnquInmubI usoquIn u
u uIu, Nucn Papa Diosan nu
uchoquIn, uxu umI sInncmu unIcumu
bnu nuxfIbI uchoc ItIn fubunun,
usoquIn utcnmu Inuxun unnun,
uIsuI cufununu I usunu Inun nu
castcania.
33
En xuc
antu, JesucfIsto sInnquIn

pn ImuInun bImI bucu unux tImtI
camina pinux canunpuntI uIn.
34
Usai
IImI upItI tImtiama isquian Nucn
Papa Diosan mitsu castcanti rabanan
cumInu pununc Ixun mItsun xubunu
xun pItI uIn. Usu uIn cunu mItsu IsI
cuunxun uIsuI cufumInu IcunI, a mitsu
mnoxuntI uIn.
$tQFXVKLLQiQFs[XQFD1XFsQ3DSD
'LRVDQXQLFDPDQEsWVLEsWVLxXDLD
quixuan Pablonn ca
12
1
En xuc
antu, mitsnmi
unnun cana saquin mitsu
cain, axa Jesucristomi catamc
unicaman ca an Bru unshin Upitan
umIcsubI oquIn btsI btsI u utI Icn.
2
CumInu ununIn, mitsux Jesucristomi
catamcmu pun uIsh cumInu unun uc
u banaumabia, ux Isu dIos Ic quIxun
unin cac u rabi axa Jessmi
sInncmu unIbub nIucn.
3
Usu unbI
camina br Jessmi catamc Ixun
unntI uIn: Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcx cunI cu unI
Jess cu Nucn Ibu Ic" quIu.
ImuInun cu uxu Jess cu uIsumu Ic"
quic unicama ax Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcmu
Icn.
4
Nucn Papa Diosan ca atan btsi
btsI u unun quIxun un unIcumu
sInnmIquIn usuquIun unun un cushI
InunIu. AchshI IxunbIu un Bfu
NunshIn UpItun ImIcxun ca axa
Jessmi catamc unicaman btsi btsi
u uIu.
5
BtsI btsI u ununbI cu
camaxunbi achshi, Nucn Ibu Jess,
ushI fubIquIn u uxunIu.
6
Usu uIn cu
utun u unun un unIcumu btsI btsI
sInun InunIbI Nucn Pupu DIos ux
achshI Icn.
7
Nucn Papa Diosan ca
an unicama achshi achshi, anan an
unIcumu fufI upItI JesucfIstomI sInnun
quIxun uquInun InunIu. Inncxuan
un Bfu NunshIn Upu Ixun up oquIn
u uIu IsquIn cu unIcumun unntI Icn,
UpItun umIcxun cu uIu quIxun.
8
Nucn Papa Diosan ca an Bru
NunshIn UpItun ImIc
xa, uni rari

sInnuIfu uIsh upItI bununun quIxun
ImIu. ImIunun cu unI furinxa an
nuitu mu racanaquin uisai cara quiti
Ic quIxun sInntuncx upItI bununun
quIxun ImIu.
9
Nucn Papa Diosan ca
un Bfu NunshIn UpItun ImIcxuan uni
rarin ami catamquin Nucn Papa
Diosan ca asfubI uquInIu quixun
unnquIn up u unun umIu. AmIunun
cu un Bfu NunshIn UpItun umIcxuan
btsI btsI unIn unI Insnc pxcunun
1 CORINTIOS11,12
358
quIxun umIu.
10
An Bru unshin
UpItun umIcxun ca btsi btsi unin,
unI Itsun ucmu u uIu. An sInnmIc
xun ca btsi btsi unin Nucn Papa
DIosun sInnmIcsabi oquin an bana
unicama uixunia. An ImIcxun ca btsi
btsi unin, uni itsan bana uia cuaquin,
asrabi cara Nucn Papa Diosan
sInnmIcxun bunu uIu quIxun ununIu.
An sInnmIcx cu btsI btsI unIx Nucn
Papa Dios rabi, uni itsan cuacma bana
banaia. Banacbtan ca Nucn Papa
Diosan an Bru unshin Upitan
sInnmIcxuan btsi unin uisai quic
cufu u bunu Ic quIxun unI uIxunun
unnmIu.
11
UsuquIn uquIn cu un Bfu
unshin Up ax achshI IxunbI, Nucn
Papa Diosan unicama btsi btsi ua
unun ImIu, ax cuncsabi oquin.
$tQXQLFDPD[D-HVXFULVWRQDQDLVK
DFK~VKLVDLFsTXLFsEDQD
12
Enx cu su Icn. An ta, an
mcn, an xo, an pucu, an bru, an
pub ucumuxu Itsu unbI cu unI uchshI
shI Icn. Usaribiti ca Cristo achshishi
Icn.
13
Nux CfIstonn unI uIsh
cunununu su uIn: rarinx judos uni
ImuInun furinxribi axa griego bana
bunuc unI ImuInun furinxribi an u
uni mxunc unI ImuInun cunununu
rarinxribi an uni u mxuncma uni
uIn. Usu ushbI cunununu nucumux
UpItun sInnmIc Iunun CfIstonun uIsh
achshIsu uIn. Abnu Inun cu Nucn
Papa Diosan an Bru unshin Up
nucumu Innxu.
14
Unia achshI unbI cu un tu, an
mcn, an xo, un pucu ucumux Itsu
Icn.
15
An tux bunutI unn Ixun cu
catsanxa: Ex un mc
nmu uIsh cunu

x u unInunmu uIn". Usu unbI cu ux
an mc
nmu ushbI ux u unInun Icn.

16
An pubItux bunutI unun Ixun cu
catsanxa: Ex un bfumu uIsh cunu x
u unInunmu uIn". Usu unbI cu un
bfumu ushbI ux u unInun Icn.
17
BruushI Ixun cu unIn uIsuxunbI
cuutImu Icn. PabushI Ixun cu unIn
uisaxunbi xtImu Icn.
18
Usu uIn cu
Nucn Pupu DIosun un sInncsabi
oquin pab, bru, ta, quisi, pucu
acamauu Itnun uni uniocxa.
19
PabshI uIsh cu unI unImu Itsunxu.
BfuIshI uIsh cu unI unImu Itsunxu.
TuIshI uIsh cu unI unImu Itsunxu.
20
Usu uIn cu unI tu, pab, bru,
acamau ushbI uchshIshI Icn.
21
UnIn bfu bunutI unun Ixun cu u
unin mcn: MIxmI umu unbI xshi
ushbI cunu usbI Itsun" quIxun cutImu
Icn. Usaribi oquin ca unin maxcatax
bunutI unun Ixun u unIn tu: Mixmi
umu unbI cunu xshI ushbI usbI
Itsun" quIxun cutImu Icn.
22
Bru,
mcn, muxc, ucumu ImuInunbI nun
nami rari anu brinra ocma acamaxa
umu uIn cunununu uIsu ushbI
tstsianma.
23
ImuInunfIbI cunununu
nami an bpntI chupu puuIn.
Pauanan cananuna nun namicamaira
unin isti rabanan rabnquin, chupan
mapuquin brinroin.
24
Acama bfun
quinbi cananuna nun bru, nun mcn
acama unnma isia quixun mapuima.
mnosubI oI nun numIcumu usbI Icn.
A mapuccamax ca anu mapucmucu
musufIbI Icn.
25
Usu uIn cunununu
umo Icxu uIsumu ImuInun cu umo
IcxshI nun numI up Ic quixun
sInntImu uIn. Camabi nun namix ca
up Icn.
26
Nun mcnaxa paia ca
camabi nun namin tania. Usaribiti ca
nun pabitax paia camabi nun namin
tania. Usaribiti cananuna unan min
bu, min bmnu, mIn pun cu up Ic
quixun cacx nun namicamabbi
1 CORINTIOS12
359
27
Usu cu nx Icn. An ta, an
mcn, un pub ucumuxu Itsu unbI cu
uni achshIshI Icn. Usaribiti ca
Cristob an unicama achshIshI Icn.
28
Nucn Papa Diosan mnosabi oquin
ca axa Jesucristomi catamc unicaman
btsI btsI u uIu. Rari unix ca an
bunu uIxunuun JesucfIstonn cusc Iu.
Rari unin ca Nucn Papa Dios quic
bana unicama uixunia. Rari unin ca
axa Jessmi catamc unicama an bana
unnmIu. RufI unIn cu unI ItsIn ucmu
u uIu. Rari unnribi ca uni uc
pxcuia, fufI unIn cu unIcumu uquInIu,
rari unix ca Nucn Papa Diosan bana
cuatia tim
c unIcumu un cushI Iu,

rari unxribi ca Nucn Papa Dios rabi
unan cuatima banan banaia.
29
Usa
ushbI cu cumxira an bana uni
uIxunuun Jesusun cusc Imu,
cumxira ca an Nucn Papa Dios quic
bunu unIcumu uIxunc Imu, cumxira
ca an axa Jessmi catamc unicama
un bunu unnmIc Imu, cumxira ca
un unI ItsIn ucmu u uc Imu.
30
Cum
xIfu cu unun unI Insnc pxcutI
cushiu Imu, cumxira ca axa Nucn
Papa Dios rabi unin cuatima banan
bunuc Imu, cumxira ca unxa btsi
bunun bunuc un uIxunc Imu.
31
CumubI u uquInmubI cumInu uu
uquIn cufumInu cumubI unIu JesucfIs
tomI upItI sInnun uquIntI uI, a umi
unun mI uquInun Nucn Pupu DIos
uctI uIn. A ucamami up oquin
uIubI cunu mItsu unnmItI uIn, btsi u
upIfumI unun.
8QLFDPDFDPLQDQXLEDWLDL
quixuan Pablonn ca
13
1
Ex btsI btsI bunun bununun
unun ngeI bunuc bunnfIbI
bunucxbI cu unI nuIbucmu uIsh n
bunu futu tunccsu uncIshI Icn.
2
En
Nucn Pupu DIosun u sInnmIc u
uiquin unicama uixuanan, camabi u
unnquIn unI ItsIn unncmu ufIbI
unnan, Nucn Pupu DIosun cu
uquIntI Ic quIxun sInnquIn un
cushin an bashibi amanu tacuiabi, ca
unI ItsI nuIbuquIn ucmu Ic Nucn
Pupu DIosun up IsImu.
3
En ucumu
uumu unI Innun up u uc cup
btsi unin nncx bamaiabi ca uni
nuIbutI Icmu Ic, Nucn Papa Diosan
up IsImu.
4
An uni rari nuibac unin ca btsi
unIu ub upmu IcbI umI nIshquInmu
up oquinshi caia. Usu uIsh cu btsI
unIb up Iu. An uni rari nuibac uni
ax ca btsimi nutsima. Ca btsi unib
sn
nmuIfu cunu uI quixun sinanima.

Ca rabiacatima.
5
Ca nishcsushI uIsh
un cuncsu oshI Imu. An cuncsa
oquInshI u uc cu Imu. Ca bntishi
nishima. AmI nIshquIun unIn utImoc
xunbi ca axribi ami nishquinma
tanshitia.
6
Nu utImu unIn ucb ca
cunima. Usu uIsh cu up u cuutI cunI
cunia.
7
An uni nuibac unin ca amia
nishcxunbi uni, axribi ami nishquinma
supI cu sInunutI Ic quixun cainia.
Axu upmu unbI cu umI nIshmu usubI
ub up Iu.
8
n ntcama ccbtan
cumuxunbI u unnc cup cu uInu Ic
unnbi Nucn Papa Dios quic bana
unicama uixuntcntImu Icn, uinu
Ic unxbI cu Nucn Pupu DIos fubI unIn
cuutImu bunun bunutImu Icn, unan
btsI unI unnmItI cu umu ItI Icn.
UsuI ItI u umu unbI cu nux nuIbununtI
ax cutima, bamatancxribi cananuna
Nucn Papa Diosan ntnu uIsh
anuaxribi btsIb nuIbununtI uIn.
9
n
ntnuxun cunununu unnquInbI
cumubI uIsuI cufununu ItI uI quIxun
ununImun. Usu Ixun cunununu
cumubIIfu unncmu Ixun nun unnc
shi uixunin.
10
Usu unbI cunununu n
1 CORINTIOS12,13
360
menuxun ucsamaira oquin an ntnu
xun upIfu oquIn un sInnmItI ucumu
unnuxun uIn.
11
Xufutsu uIsh cunu x tu xufutsu
Icsari banacn. Usu Ixun cunu tu
xufutsunn sInncsu oquIn sInncn.
Xufutsu Ixun cunu xufutsunun cuucsu
oquin cuacn. Usu IxunbI cunu cunItun
cxun xufu uIsh x I ucumu uncn.
12
Espejo upIfumu unu up oquIn unun
u iscma usaribi oquin cananuna
uisaira cara Nucn Papa Diosan sinan
Ic quIxun cumuIfu ununImun. Usa
unbI cunununu un ntnu IxInfu
unntI uIn. Br cana camabiira
ununImun. Usu IxunbI cunu unntI uIn,
un unncsaribi oquin.
13
Btsi
ucama ccbbi cananuna nux
ctImoI ub uIsh Nucn Pupu DIosmI
cutumtI uIn. Cananuna n Nucn
Papa Diosan ntnuax ctImoI ItI uI
quIxun ununI cunununu cuInfu
cuntI uIn. Anu uIsh cunununu
cumxbI ctimoi btsib nuibananti
uIn. Nucn Papa Diosmi catamti
cuanan ab nt
tImoI ItI sInunI

cunbi cananuna btsib nuibananc
cupIfu cuInfu cuntI uIn.
8QLQXQiQFsPDEDQDQ
banati ui quic bana
14
1
Usu uIn cumInu munquinma
unIcumu nuIbutI uIn. Nuibanan
camina Nucn Papa Diosan Bru
unshin Upitan mitsu btsi btsi umi
unun umItI cuntI uIn. BtsI u utI
cuncsamaira oi camina an mi
sInnmIcxun an bana up oquin
unIcumu uIxuntI cuntI uIn.
2
Axa
Nucn Papa Dios rabi unin cuacma
banan banac uni, ax ca unin uisai cara
quia quixun cuanunmabi Nucn Papa
Dios rabi an cuanun banaia. Nucn Papa
DIosun Bfu NunshIn UpItun ImIcx cu
ax unin cuacma banan banaia.
3
Usa
unbI cu un Nucn Pupu DIosun
sInnmIcxun un bunu unIcumu uIxun
c uni an axa Jesucristomi catamc
unicaman ami catamquin an cacsabi
oquIn unun unnmIu. UnnmIunun cu
u upshIu unun cushIoquIn sia.
Es
unun cu mus nuItutIubI sInunumI

quIn up oquIn sInnmIu.
4
Axa Nucn
Papa Dios rabi unin cuacma banan
banac uni ax ca axbi Jesucristo upiti
sinania. Usu unbI cu un Nucn Pupu
DIosun sInnmIcxun an bana unicama
uixunc uni an axa Jesucristomi
catamc unicaman ami catamquin an
cacsubI oquIn unun unnmIu.
5
Mitsxmi unin cuacma banan
bunutI cunu x cunin. Usu unbI cunu
mitsxmi usai banati cuncsamaira oi
mItsnmI Nucn Pupu DIosun sInnmIc
xun an bana unicama uixunti cunin.
Unin cuacma banan banaquinbi uisai
quIc cufu u bunu Ic quIxun uIxunc
xunma ca btsi unin uisai quic cara
quIxun unntImu Icn. Nucn Papa
DIosun ImIcxuInshI cu unIn unntI
Icn. Usu uIn cu umI cutumc unicama
Jesucristo cuncsubI oI Inun uquInu
xun un u bunu unnc unIn uIsuI quIc
cufu quIxun fufI uIxuntI Icn.
6
En
xuc
antu, saquin cana mitsu cain.

Mitsu isi cuanx Nucn Papa Dios rabi
unin cuacma banan banaquinbi, un
sInnmIc u mItsu uIxuncmu Iunun
usuI cu uxu JessmI sInnc unI ItI Ic
quixun cama, Iunun Nucn Pupu
DIosun bunu mItsu up oquIn sInnmI
quIn sima, Iunun un bunu uIquIn
mItsu unnmIcmu uIsh cunu upItImI
JessmI sInnun mItsu uquIncmu
Itsun.
7
Enx cu su Icn. Unan paca
ImuInun ufpusu, a up oquin banaocb
tanma ca uni itsin uisai quiquin cara
bunu oIu quIxun ununImu.
8
Btsan up
oquin man xo bana ocbma ca
1 CORINTIOS13,14
361
suntrucama cunununu ucununtI uI
quIxun ununImu mnIocutImu Icn.
9
Usaribi oquin ca mitsxmi Nucn Papa
Dios rabi unin cuacma banan banacb
tun unbI u bunu cuutImu Icn. Usu uIsh
cumInu uncbI bunutI uIn.
10
Camabi
menuax ca uni btsi btsi banan banaia.
Usuu quIubI cu un u bunu unnc unI
an a bana cuatia.
11
Usu unbI cu un
cacxunbI n un bunu uIsuI cufu quIu
quixun cuacbtanma ux cu n
uIntsImu Ic quIxun sInntI Icn.
EnfIbI cunu n uIntsImu cu n unI
Ic quIxun sInntI uIn.
12
Mitsux
asfubI btsI btsI u unun Nucn Pupu
IIsu tunquIn cumInu uu uquIn
caramina camabi unxa Jesucristomi
upiti sinani ax cuncsubI oI Inun
sInnmItI, u uIshI utI uIn.
13,14
Ex unIn cuucmu bunun bunuquIn
cana Nucn Papa Dios rabiquinbi uisai
cufunu quI quIxun ununImun. Usu uIn
ca axa unin cuacma banan banac uni,
an unicama uixunuxun uisai cara a
bunucumu quIu quIxuun u unnmInun
Nucn Pupu DIos uctI Icn.
15
Usa
uIsh cunu n nuItu mu u sInnquIn
Nucn Pupu DIos fubI n cuucmu
bunun bunuIbI n cuuc bunnfIbI
bunutI uIn. A fubI cunu n cuucmu
bunun cuntunun n cuuc bunnfIbI
cuntutI uIn.
16
Unin cuacma banan
banaquinmi Nucn Papa Dios rabiabi ca
min bana cuaquinma an Nucn Papa
DIosun bunu up oquIn unncmu
unicaman mibtan Nucn Papa Dios
fubItI sInntImu Icn.
17
Minmi a banan
Nucn Pupu DIos fubIc uxu usbI unbI
camina btsi uniribi upitia Jessmi
sInnun uquInImun.
18
Mitsxmi
IcsumuIfu oI cunu x Nucn Pupu DIos
rabi unin cuacma banan banain. En
usuI bunutI unnc cup cunu Nucn
Papa Dios usbI cu quixun cain.
19
Usu ushbI cunu uxu JesucfIstomI
catamc unicama tim
c uIn, unin
cuucmu bunun ItsuIfu bunutI cunc
samaira oi unan cuac banan banati
cunin. A bunun ItsumushI bunuquInbI
unIcumu utun cuuIsubI oquIn unnmItI
cu usbI Icn.
20
En xuc
antu, tufutsunn sInncsu

oquIn cumInu sInntImu uIn. Nu utImu
utI unncmu ushu tufutsu Icsaribiti
cumInu ItI uIn. IununbI cumInu btsI
ucumu sInnquIn unI upunn up oquIn
sInncsubI oquIn sInntI uIn.
21
Nucn
Papa Diosan bana cuno ca sai quia:
Btsi banan banaquin cana n
unIcumu uIxuntI uIn, btsi ntnu Ic
unIn cu n ImIcxun utu cutI Icn.
UsuquIun cucxbI cu mI sInntImu Ic
quIux cu Nucn Ibu DIos quIu".
22
Axa
Jesucristomi catamc unxa unin
cuacma banan banaia cuaquinbi ca
rarinn uisai cara quia quixun
unnquInmu u bunu sInunImu. An
sInunIumubI cu JesucfIstomI sInncmu
unIn u bunu cuuquIn sInntI Icn,
Nucn Pupu DIosun ImIcx supI cu
banaia quixun. Usu unbI cu un
sInnmIcxuan Nucn Papa Diosan bana
uixunc unxa banaia cuati an
unIcumu upItI JesucfIstomI sInntI Icn.
Usu unbI cu uxu umI cutumIsumu
tanc unicaman a bana cuaquinbi
asfubI cu usu Ic quIxun sInunImu.
23
An bunu cuuc ushmI mItsux tIm
ax
cumxbI Nucn Pupu DIos fubI unIn
cuacma banan banacb ca an
mItsxmI usuI Iu unncmu unI fufI
ImuInun uxu JessmI sInncmu unI
rafInx utsntI Icn. Atsnquin
mitsxmi usai banaia cuaquin ca sapi
ca unshanxa quIxun sInntI Icn.
24
Usu unbI cu tIm
xunmi mitsun Nucn

Pupu DIosun sInnmIcxun bana
uicb, axa Jesucristomi catamcma
unI Iunun mItsxmI usuI Iu unncmu
1 CORINTIOS14
362
uni, ax atsnxun mitsnmi uia cuaquin
a banax ca asfubI Icn, utImu u
cunu n u quIxun sInntI Icn.
25
En un
xun uc ufIbI cu Nucn

Papa Diosan isaxa quIxun sInnquIn
ca a ucama chiquinaquin Nucn Papa
DIos fubItI Icn. Rabianan ca asrabi
cu Nucn Pupu DIos mItsub Ic quiti
Icn.
Tim
D[VKDUiUXLPDEDQDWLEDQD
26
En xuc
antu, tim
ux cumInu suI ItI

uIn. RafInx cumInu IIsu tunI cuntutI
uIn, rarinn camina Nucn Papa
DIosun bunu uIxuntI uIn, rarinn
camina au cara Nucn Papa Diosan
mItsu sInnmIuxu u uIquIn cutI uIn,
IIsu tunI cumInu furinx unin cuacma
bunun bunutI uIn, rarinn camina uisai
quIc cufu u bunu Ic quIxun uIxuntI
uIn. Tim
xun cufumInu uIsu u uI u uI

cumInu cumxbI umI upItI sInunI
Jesucristo cuncsubI oI Inun
sInnmIununtI uIn.
27
Usu uIn cumInu
unin cuacma banan Nucn Papa Dios
rabi banatisa tani, rabtaxshi banati
uIn. Iunun cumInu fub
ImuInun
achshtaxshI bunutI uIn. Usu ushbI
camina achshi achshitaxshi banati
uIn. Banaquin camina uisai quic cara a
bunu Ic quIxun unIcumu uIxuntI uIn.
Min uixuniama ca btsi unin uisai qui
cufumInu quIu quIxun uIxuntI Icn.
28
An uIsuI quIc cufu u bunu Ic quIxun
uIxuntI umu uIn cumInu unI tIm
c
anuax Nucn Papa Dios rabi unin
cuucmu bunun bunutImu uIn. Usari
banaima camina min nuitu mishi ami
sinani Nucn Papa Dios rabi ab banati
uIn.
29
Usaribi oquin camina Nucn
Pupu DIosun sInnmIcxun an bana
uixuinsa tanquin rab
xuinshi unicama
uIxuntI uIn. uixuanan camina rab
ImuInun uchshIxuInshI uIxuntI uIn.

uixunia camina rarinn a unin
banax cara asrabi Nucn Papa Diosan
sInnmIcxu quIc Ic quixun cuati
uIn.
30
Usu unbI cu un bunu uIxunc
uni, uni itsnribia bana uixuinsa tania
isi, nt
tI Icn.
31
Usoquin camina
uicamax caramina Nucn Papa Diosan
sInnmIc uIn, an achshi achshixun
bunu uIxuntI uIn. Usoquin bana
uixuncx camina camaxunbi up oquin
Nucn Pupu DIosun bunu ununI umI
cushIc ItI uIn.
32,33
Nucn Papa Diosax
ca an unicamaxa tim
ax an bana
uixunc unan uixuncxun bana
cuutImu fufI shufrui banati cunima.
Usu uIn cu fufI unIn bunu uIxuInsu
tanquinbi tnpuntI Icn.
Uinu cara timtia, anuax ca axa
Jesucristomi catamc unicamax sai
Iu. Usu uIn cumInu usufIbItI mItsux ItI
uIn.
34
unicama tim
c uIn cu xunu bunutImu

Icn. Usu Ixun cu bbu unxu bunuIushI
cuutI Icn, Nucn Papa Diosan bana
cuno quicsabi oquin.
35
Bana up
oquIn unntIsu tunquIn cu un xubunu
xun xunun un bn uctI Icn. Axa
Jesucristomi catamc unicama tim
c
unuux xunux bunutI cu upmu Icn.
36
CumInu unntI uIn, mitsu pain ca
Nucn Pupu DIosun un bunu unnun
ImIumu Icn. Nuinshi cananuna an
bunu ununI quIxun cumInu sInntImu
uIn.
37
Micama an Nucn Papa Diosan
sInnmIcxun uni bana uixunc
ImuInun u un Bfu NunshIn UpItun
sInnmIc unIcumu, mitsun camina
unntI uIn, n mItsu cunoxunc
banacama, nx cu un sInnmIcxun
uc Ic quIxun.
38
Ui unin cara usaquin
sInnquInmu anbi sinani ca Pablo
quia quixun sinania, a uni camina
asfubI cu un bunu Ic quixun
sInntImu uIn.
39
En xuc
antu, cana mitsu cain, an

Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun an
1 CORINTIOS14
363
bunu unI uIxunc ItI cumInu sInntI
uIn. Usu IxunbI cumInu Nucn Pupu
Dios rabia unin cuacma banan
bunuxmu Inun unI cutImu uIn.
40
Usa
unbI cumInu mIcumux tIm
ux shufrui
banatima, btsix paan quimainun caini
up oquIn sInunI bunutI uIn.
%DPD[EL-HV~VEDtVTXLD
15
1
En xuc
antu, n mItsu uIxun

c Jesucristo ui quic bana,
unun unIcumu uInun Inun Nucn Pupu
Diosan i
miti, a bana cana mitsu

sInnmItcinsa tanin. A bana up oquin
cuati camina Jesucristomi catamtancx
ax quicsubI oI In.
2
En mItsu uIxunc
bunu munucmu Iunun u bunu quIcsabi
oI I cumInu mIn u utImu uccama ni
Nucn Pupu DIosnun Inun I
mIc uIn,
asrabi cmima ami catamc uIsh.
3
unIcumun unnmIc bunu, a panmi
unnun quixun cana saquin mitsu
cacn: Nun u uIsumu uc nu
tr
nxunux ca Cristo bamacxa. Usai ca

ItI Ic quIux cu Nucn Pupu DIosun
bana cuno quia.
4
Bumucu muncun
cxbi ca rab
nt Inxu pcaracb
basquiacxa. Usuu ItI uIquIn cu
Nucn Pupu DIosun umIcxun an unin
cunocxa.
5
Basquitancx ca Pedromi
chIquIfucunun un unnmIc unIcumu,
mcn rab
ImuInun fub
uni, amiribi
chiquiracacxa.
6
UsuI Ituncx cu
uIsumuIfu, quinientos uni tim
c
acamamiribi chiquiracacxa. A
unicamax ca rari bamacxa. An
putsunx cu bumucmu pun uIsh tsotIu.
7
UsuI Iunun cu JucobomIfIbI chIquIfu
canan an an bana uixunun casc
unicamamiribi chiquiractcancxa.
8
Acamami chiquiractancx ca
miribi chiquiracacxa. Ex un
unnmIc unI IcmubI cu un umI
sInnun sinanamiacxa. Usu uIn cu
ucumumI puIn chIquIfucu uIsh miribi
chiquiracacxa.
9
Ex uxu JesucfIstomI
catamc unIcumu btsI btsI oc uIsh
cunu x Jesusun un bunu uIxunun
casc uni rarib sn
nmu uIsh ucumu

meufuIfu uIn. Usu uIsh un cusc unI
IIsumu IcbI cu un bunu uIxunun
cacxa.
10
Nucn Papa Diosan nuibaquin
ImIcx cunu x bfmu Isumu uIn.
Nuncmu cu un unI ImIucxu.
ImIcxun cunu un unnmIc unIcumun
ucsamaira oquin a uiquin unicama
uixuan. NuIxunquInbI cunu nbI
ucmu uIn, Nucn Papa Diosan an
cushIn umIcxuInshI cunu un.
11
A an
bana uixunun Jesusan casa unicaman
uIxunc bunusufIbI cu n unIcumu
uIxunc bunu Icn. Nun a bana
uixuncxun cuati camina a banax ca
asfubI Ic quIxun sInunI JesucfIs
tomi catamacn.
%DPDDtVKELFDXQL
EDtVTXLWLLFsTXLFsEDQD
12
Nun mitsu Cristo ca bamaxbi
basquiacxa quixun uixuncxbi
cufumInu uIsu uIsh mItsu furinx uni
Isu bumu uIsh busquItImu Ic quIn?
13
Bumu usha Jesucristo utcncb uni
busquItImu uIn cu CfIsto busquIumu
Itsunxu.
14
CfIstou busquIumu uIn cu
nun uIxunc bunu cm Itsunxu.
Mitsxmi Jesucristomi catamc axribi
cu uncIshI Itsunxu.
15
CfIsto busquI
mIumu uIn cunununu Nucn Papa
Diosan ca Cristo basquimiacxa qui
cmtsian. Unicamaxa ax utc
ncb
busquItImu uIn cu CfIstofIbI
busquIumu Itsunxu.
16
UnI bumu ushbI
busquItImu uIn cu CfIstofIbI
busquIumu Itsunxu.
17
Cristo
busquIumu uIn cu mItsxmI umI
cutumtI ux uncIshI Itsunxu. Usu uIn
cumInu mItsun u uIsumu uccama
tr
ncmu uIsh usubI Itsun.

18
Cristo
1 CORINTIOS14,15
364
busquIumu uIn cu uxu umI cutumtI
bumu unIcumux ubmu Itsunxu.
19
An
ntnuuxfIbI cunu uInun ItI uI quIxun
sinanima, n ntnuaxshi Cristonan
ItI sInnc uIsh cunununu unI fufI
IcsamafuI mus nuItutI bn
tsian.
20
Usama ca. Bamatancxbi ca Cristo
asrabi basquiacxa. Cristo basquia
usaribiti ca axa ami catamc unicama
bumu ushbI ux utcncb busquInu
xun uIu.
21
AchshI unI uchuu cup cu
camabi uni bamaia. Usaribiti ca achshi
uni basquia cup axa ami catamc
cumu bumu ushbI ux utcncb
busquItI Icn.
22
Adunn u utImu u
cup ca an rbnquIcumu u utImu uI
bamaia. Usu unbI cu CfIstonun uIsh
unI bumu ushbI busquItuncx tstI
Icn.
23
Nucn Papa Diosan mnosabi oi
ca Cristo pain basquiacxa. BusquItun
cx nunu cuun usha ax utcncb ca
un unIcumu busquItI Icn.
24
Nucn
Papa Dios axshIu ApuIfu Inun, ca
Cristonn utcnquIn unshIn utImu
ImuInun un Nucn Pupu DIos quIcsama
oquin n ntnuxun unI sInnmIc
cushIcumu cutI Icn.
25
Nucn Papa
DIosun ImIcxun cu CfIstonn Apu
Ixun uxu umI nIshc unIcumu IbuuquIn
ax quicsubI oquIun unun ImItI Icn.
26
Usotancxun ca uni bamatima oquin
ImItI Icn.
27
Nucn Papa Diosan
ImIcx cu CfIsto cumubI unI, camabi u
un Ibu Iu. Usai ca Nucn Papa Diosan
bana cuno quia. A bana quicsabi oi
CfIsto ux Nucn Pupu DIosun ImIcx
camabi uni, u, ucumun Ibu ushbI cu
ax Nucn Papa Dios, un cumubI un Ibu
u ImIc, un Ibumu Icn.
28
A camabi
unI ImuInun cumubI un Ibu ImIc
Ixun, ca Cristonn Nucn Papa Dios
mIx cumInu n ApuIfu uI quixun
cunuxun uIu. UsuI Icb ca Nucn Papa
DIos un unIcumu ImuInun uIsu u cufu,
un cushI ItI Icn.
29
UnI bumu uIsh CfIsto utcncb
busquItImu uIn cufu uIsux unI furinx
bumu ub ItI sInunI nushImIc ItI Ic? Ca
Itsunxmu.
30
Bumu ushu unI busquI
tImu uIn cufunu uIsu cup unun btsI
btsi ocxunbi Jesucristo uiquin bana
uixuan. Cunu ucmu Itsun.
31
En
xuc
antu, Nucn Ibu JesucfIstonn

umIcxun n mIcumu u uIquIn bunu
uixuncx camina ami sinan. Mitsxmi
umI sInnc cup cunu cuInfu cunin.
Usu cup cunu cunI quIxun unncsu
fIbI oquIn cunu ununIn, x JesucfIsto
nun cup cunu uInu cufunu uI, uinu
cufunu cuunI unuux supI cunu bumutI uI
quixun.
32
Efeso munu Ic unIcumux
pIununc uInusu uIsh, mI nIshcxunbi
Cristo uiquin a unicama bana uixunia
cu ucumun btsI btsI oxu. Usu unbI
cu bumutuncxu CfIsto busquIumu unbI
x unIn btsI btsI oc Inuxun bunu
uIxunc ux uncIshI Itsunxu. Unia
bumu uIsh CfIsto utcncb basquitima
uIn cunununu unI furinxa quicsaribiti
sai quitsan: Btsi nt
nbi cananuna
ushItI bumutI uIn. Usu uIn cunununu
bumucmu puIn Ixun puchquin pianan
xuI nux cuncsu oshI ItI uIn".
33
AtImutI bunuc unnmu mI pufunIu
ca brancat. saa uni quic bana ax ca
asfubI Icn: Up IxunbI utImutIu btsI
bunuIu cuuquIn cu unIn utImuquIn
sInnquIn u utImu utI Icn".
34
Micama
rafInn uIsuI ItI cufu Nucn Pupu DIos
cunIu quIxun sInncmu Ixun cumInu
u utImu uIn. Nu utImu uc ushmI
rabnun quixun cana saquin mitsu cain.
Usu uIn cumInu umI sInunutI ux cunc
subI oI IquIn u utImu utImu uIn.
8LVDLFDUDXQLEDPDDtVKEL
EDtVTXLWLLFsTXLFsEDQD
35
RufI unIx supI cu quItI Icn:
UIsuI cufu unI bumu uIsh CfIsto
1 CORINTIOS15
365
utcncb busquItI Ic? Basquiax
cufu uIsu unI ItI Ic?"
36
Usaa quic uni
ux cu bunu cuucmu unIsu Icn. nx ca
su Icn. Unun upcx ca u nx an
xa cotanun an nami chquia.
37
Trigo
upnun btsI ufIbI upquin ca unin
un I upquinma an bfuIshI uputIu.
38
An mnosabi oquin ca Nucn Papa
DIosun u nx upc anua an i
comiquin canimia. Btsi btsi u nx
ca an xa uisa cara, usu Itnun canimia.
39
CumubI ux cu msc Icn. Unix ca
uina iscsumu Icn. Men nic
uinanx ca u pchiu iscsumu Icn,
u pchiunx cu bucunu Ic uInu
iscsumu Icn.
40
Nunu Ic ux cu
menu Ic u Iscsumu Icn. Nunu Ic
ux cu up Icn, ImuInun cu menu Ic
uxfIbI up Icn. Usu ushbI cu nunu
Ic un up ux menu Ic un up
iscsumu Icn.
41
Usu uIn cu bufn
pcuc ux btsI Icn. Uxn pcacribi
cu btsI Icn. UsufIbItI cu Ispun pcac
btsIfIbI Icn. Usu Ixun cu cumubI
Ispun btsin pcacsaribi oquin
pcaima. Usu ushbI cu cumxbI up
Icn.
42
UsufIbItI cu unI bumu uIsh
basquic, ux bumucmu puIn uIsh unI
IcsufIbItI ItImu Icn. Uni bamac
manc ax ca an nami, an xo acamax
chquia. Usu ushbI cu busquItuncx
chquitcnux bamatcntImu Icn.
43
Bumuc muncx uIsumu ItuncxbI cu
busquI upIfu up ItI Icn. Bamac
muncx un cushI umu ItuncxbI cu
busquI cushI ItI Icn.
44
n menua
tsc unicamax ca an nami, an xo,
acamax chquItI Icn. Usu ushbI cu
bumu uIsh busquItuncx un numI, an
xo, ucumux btsI uIsh chquItImu Icn.
Axa chquiti nami, xo acamau I
ushbI cu uxu chquitima nami, xo,
acamau Inuxun uIu.
45
Acama ui ca Nucn Papa Diosan
bana cuno sai quia: Nucn Papa
Diosan a pain unio uni, Adn, ax ca
sInnu Iunun bunuu Iunun un u utI
Iucxu". Usu unbI cu CfIsto, AdnsufIbI
unI IxunbI un Nucn Pupu DIosnun
Inun unI I
miquin ab chqutimoi
nt
timoia tsnun ImItI, u Icn.

46
Axa
chquitima namiu puIn cu unI ItImu
Icn. Axa chquiti namiu puIn Ituncx
ca uni axa chquitima namiu ItI Icn.
47
A puIn unIo unI ux cu me uc Iucxu.
A cuxuu uc ux cu me ucmu, nanuaxa
uc, Nucn Ibu JesucfIsto, Iucxu.
48
A
puIn unIoc unxu me uc Isaribi ca
n menu Ic unIcumu Icn. Usu unbI
cu uIcumux cufu uInun Ic ucumux
nunu Ic JesucfIsto, usufIbI ItI Icn.
49
A puIn me uc unI ux cu numIu
Iunun xou Iucxu. Usa cananuna
nuxfIbI uIn. Usu ushbI cunununu nux
uInun uIsh JesucfIstonn numIsufIbI ItI
uIn.
50
En xuc
antu, saquin cana mitsu

cain, nucn nami, nucn xo, acamax ca
Nucn Papa Diosan ntnu ItImu Icn.
An ntnu Ic ucumuxu chquitima
uIn cu chquItI ucumux unu ItImu Icn.
51
UnIn unnmu u cunu mItsnmI
unnun quixun saquin uin, cumxira
cunununu bumutImu uIn. Bamacma
ushbI cunununu cumxbI btsI ItI uIn.
52
Nuxnu briquic usariishi cananuna
bntishi an man banaua banocbI
shI btsI ItI uIn. UsuI I cunununu bumu
uIsh umIfIbIshI bumutcntimoi basquiti
uIn. UsuI ImuInun cunununu bumucmu
cumu nuxfIbI btsI ItI uIn.
53
Nun nami,
nun xo, acama chquItI ushbI cunununu
btsI uIsh nun numI, nun xo acama
chquItImu uIn. Usari ca nun nami, nun
xo ucumux bumutI ushbI umIfIbIshI
bamatcntImoI ItI Icn.
54
Nun nami,
nun xo, acama chquiti ashbia btsi
uIsh chquItImu Iunun nun numI, nun
xo, acamax bamatcntImoI Ic uIn cu
1 CORINTIOS15
366
quIsubI oI ItI Icn. A bana ca sai quia:
Bumu ushbI cu busquIux unI
bamatcntImoI tstI Icn.
55
Usuu Icb
cu bumuquIn unun unIn pu tuntI umu
ItI Icn. Bumu ushbI cu unI bumutcn
tImoI tstI Icn".
56
An uchu cup cu
unicama chquinux bamaia. Nucn Papa
Diosan bana cuno anua ca unin
ununIu, uIsu u utI cufu uchu Icn, uisa
u utI cufu up Ic quIxun. A bana
quicsoI Imu cu unI uchuIu.
57
Usu unbI
cunununu Nucn Ibu JesucfIsto cup nun
uchucumu tf
nc uIsh bumutImI
racutima ax utcncb basquitancx
bamatcntImoI tstI uIn. Usaquin
unnquIn cunununu cunquIn Nucn
Papa Dios usbI cu quixun cain.
58
En nuIbuc xuc
antu, uisa u cara

Icbbi camina nma ami catamti
Nucn Ibu JesucfIsto cuncsabi oi
IquIn un bunu unIcumu uIxuntI uIn.
CumInu ununIn, usaquinmi Cristonan
cushiocxun uc ux cu uncbimi
ucmu Icn. UsuquIn unnquIn cumInu
nquInmu mItsun ucsamaira oquin
nt cumubI utI uIn.
$[D-HUXVDOpQXLFs-HVXFULVWRPL
catamc unicama curqui bunmia
16
1
unicama curquI InntI
uIquInmI uccxun cana mitsu cain,
n GuIucIu menu Ic unIcumu cucsabi
oquin camina mitsnribi curquI InntI
uIn.
2
Domingo ntcaman camina mitsu
achshi achshinn mitsnmi bic
curquI uItI cufumInu Innuxun nuntI uI
quIxun up oquIn sInntuncxun min
xubunuxun nuntI uIn. Ex bbacbtan
utImu cup cumInu usuquIn utI uIn.
3
Mitsnmi nanc curquia an Jerusalnu
buntI cumInu unI fufI custI uIn. Usa
uIn cunu bbaquin, n u unIcumu
mitsnmi nanc curqui acun uisa
cup cara atux cuania quixun caquin
cunoxun quIfIcu InnquIn, Jerusal
nuu u buunI cuuntnun xutI uIn.
4
ExfIbI
cuuntI usbI uIn cu u unIcumux b
cuuntI Icn.
3DEOR0DFHGRQLDPHLPDLQXQ&RULQWR
manu cuanti sinan
5
Macedonia mecamanu cuanti cana
sinanin. Anu cuantancx cana anuax
mItsu IsI cuuntI uIn.
6
Cuantancx
bbutuncx supI cunu mItsunu pun ItI uIn,
anuxun mita inmi. Ituncx unuux cuunIu
cumInu n cuuntI mnoxuncuntI uIn.
7
Inquinshi mitsu isti cana cuniman.
Nucn Ibu JesucfIsto cuncb cana
mItsub ofu puIn I cuuntI uIn.
8,9
Efeso
nuxun n u uIquIn bunu uIxunIu cuutI
cunI cu Itsu unI CfIstomI cutumtia.
Usuu IcbtunbI cu Itsu unIfIbI n uIc
bunu cuuIsumu tunquIn tImunun n
uIxunxunmu unun ImItIsu tunIu. Usa
uIn cunu Pentecostes nt utmainun
Efeso mu nu pun ItI sInunIn.
10
En ucsaribi oquin ca Timoteonn
Nucn Ibu JesucfIsto uIquIn unIcumu
bana uixunia. Usu uIn cumInu uxu
bbuIu up oquIn bItI uIn, mitsub
usha up oquin sinani cunun.
11
Usa
uIn cumInu u uI uIsubI bunucuntImu
uIn. Axa nucn xuc
antu rarib aia

cana cainin. Usu uIn cumInu mItsub
Ituncxu nu unun unun utI u Innan
up oxun xutI uIn.
12
Nucn xucn, Apolo, a uiquinmi
mItsun ucc, a uiquin cana mitsu
cain, a cana axa Jesucristomi catamc
uni rafIbu mItsu IsI cuuntnun quixun
can. Cacxbi ca br cuainsama tanxa.
Usu uIn cu uInsufun cufu cuuntI Ic
quIxun IstI Icn.
3DEORQsDQDVKLTXLQEsU~DQ[D
LFiQXQTXL[XQFD
13
MInu utImu u uI quIux bfuncu
quIn cumInu uIsu u cufu Icbbi
1 CORINTIOS15,16
367
munutImu JesucfIstomI cutumtI uIn.
Ami catamti camina unimi racutima
un cushIoc ItI uIn. Up sInnu unan
sInncsu oquIn cumInu sInntI uIn.
14
UIsu u cufumInu uIn u uquIn cumInu
unI nuIbuquIn utI uIn.
15
En xuc
antu, cumInu ununIn,

Acuyu menu Ic fufInxu Icmu pun
uIn cu Estefunu ImuInun un xubunu
Iccamax Jesucristomi catamacxa.
AmI sInnquIn cu uxu JesucfIstomI
catamc unIcumu uquInquIn u
uxunIu. EsuquIn nun utI nx cu nun
u mtI Ic quIxun cu sInnxu.
16
A
unIcumub up Iunun cumInu un bunu
cuutI uIn. An ucsufIbI oquIn u uc
unIcumu ImuInun un unIcumu
uquInquIn u mc unIcumu cumInu
ub up Iunun un bunu cuutI uIn.
17
Estfanas, Fortunato, Acaico acamaxa
mItsunuux IsI ucb cunu cuun.
Ebmu IxunmI mItsun uxuntImu
unbI cu u unIcumun u uxuunxu.
18
Mitsnmi xuc
xa ucb cana cuan.

UsufIbItI cumInu mItsxfIbI ucumu nuu
unun xuti cuan. Usa unicama camina
ux cu up unI Ic quIxun unntI uIn.
19
AsIu menu Iccumu uxu JesucfIs
tomi catamc, acaman ca branxmi
Inun mItsu cumIu. AquIIu ImuInun
PfIscIIu ImuInun un xubunu
tim
ccama, un cu Nucn Ibu JesucfIs

tomI sInnc Ixun bfInfoxmI Icnun
quIxun mItsu cumIu.
20
Axa Nucn
Ibu JesucfIstomI cutumc uni
raricamanribi ca mitsu branxmi
Icunun cumIu. Jesucristo cup mitsun
nuItu up uIsh cumInu nuIbununI
bfunxu Inun btsib btsib cananti
uIn.
21
Ex PubIo Ixun nbI cunoquin
cana bfunx mI Icunun cuIn.
22
UI unIn cufu Nucn Ibu JesucfIsto
sinanma ax ca Nucn Papa Diosan iscx
uIsumu Icn. Nucn Ibu JesucfIsto uxu
utI cunu x cunin.
23
An mitsu upiti bucunun nuibaquin
uquIntI cunu cunin.
24
Mitsxribimi
sufIbI CfIsto Jessnun Ic cunu
micama sinanin. Ashi, Pablo.
1 CORINTIOS16
368
Corintonuaxa ax Jesucristomi catamc
1
1
Ex PubIo Ixun cunu mItsu quIfIcu
bunmIn, cumInu bItI uIn. Nucn
Papa Dios cuncsabi oquin ca
JesucfIstonn n u uIquIn un bunu unI
uIxunun cusacxa. An cusu Ixun
cana Timoteobtan mitsu quirica
bunmIn. Axribi Jessmi catamc uIsh
cu nun xucn Icn. Mitsxmi Corinto
unIcumu ImuInun Acuyu menu Iccama
axa Jesucristo cup Nucn Papa Diosan
Iscx up Ic, micama cananuna n
quIfIcu bunmIn.
2
Usu unmI Nucn
Pupu DIos ImuInun Nucn Ibu JesucfIs
tonn nuIbucx chumarua bucucanti
cana cunin.
Tmraiabi ca Nucn Papa Diosan nu
DTXLQLDTXL[XDQ3DEORQsQFD
3
Nucn Pupu DIos ux cu Nucn Ibu
JesucfIsto un DIos Iunun un Pupu Icn.
CumubI unIn cu u fubItI Icn. Ax ca
Nucn Pupu DIos Icn. Ax ca an
nuIbuquIn up Inun nu ImIunun nu
mus nuItutIubI up oquIn sInnmItI, a
Icn.
4
UIsu u cufu Iu Icbnu a cup
tmfuI mus nuItutIubI cu Nucn Pupu
DIosun up oquInu sInnun nu ImIu. An
nu usuquIn ImIc cup cunununu btsI
unI nux Icsaribitia tmfuI mus
nuitutiabi, uquIncsaribi oquin ca
Nucn Pupu DIosun mI uquIntI Ic
quIxun cuquIn uquIntI uIn. Usaquinu
unI ItsI uquInun cu Nucn Pupu DIosun
nuxnu mus nuItutIubI up oquInu
sInnun nu ImIu.
5
Jesucristonan cup
cananuna axa tmfusufIbI oI uIsumuI
rai tmrain. Usu IcbI cu Nucn Pupu
Diosan, nuxnu Jesucristonan cup,
upIfu oquIn nu uquInIu.
6
Mitsnmi
Nucn Papa Diosan ca nu nuibatia
quIxun unnan Jesucristomi catamti
mItsun uchu tf
nc uIsh un unI Inun

cananuna tmraquinbi an bana mitsu
uixuan. Mitsnmi Nucn Papa Diosan
ca mitsu tmrabimi cunun ImItI Ic
quIxun unnun ca an nuxnu tmfu
quinbi tanshiti cunun nu ImIu.
UsuquIn unnquIn cumInu mItsun nux
Icsaribiti tmraquinbi Jesucristomi
cutumtI nquInmu tunshItI uIn.
7
Cunununu ununIn, nux Icsaribiti
mItsux mus nuItutI tmraibi camina
Nucn Pupu DIosun up oquIn sInnmIc
uIn. Usu uIn cunununu, uisa u cara
Icbbi camina Jesucristomi
catamquin nima quixun sinani, mus
nuitutma cunin.
8
En xuc
antu, mItsnmI unnun cana

mitsu cain, AsIu menuxun uIsumuIfu
oquin tmraquin cananuna sinan,
cananuna tntImu uI quIxun. Usu uIn
cananuna bamati sinan.
9
Asrabi
cananuna bamai quixun cananuna
sinan. A ucamax ca saquin nun
3$%/211&25,17218,&81,&$0$
BUANMITCAN QUIRICA
369
sInnun Iuxu: Nuxbi cananuna i
tima
uIn, Nucn Papa Dios, an uni bamacbi
basquimiti, ainshi ca nu i
mItI Ic
quixun.
10,11
Nuxnu bumutI IcbI cu
Nucn Papa Diosan nu i
miaxa. Usa
Ixun cu usubI oquIn nu utI Icn.
Cunununu ununIn, mitsnmi a nu
ucxuncxun cu un ucsabi oquin nu
i
mItI Icn. Itsu unun u nu ucxunc

xuan, an nu i
mIunun nu uquInc cup,

nun up oquin bana uixunia cuati ca
umI sInnquIn uIsumuIfu unIn
cunquin, usbI cu quIxun cuquIn
I. $6(5$%,$18&13$3$',26$1
&$,6&,;81&$1$%$1$f8,;81,
48,;8$13$%/211&$(1.12-7.16)
Uisa cup cara Pablo Corintonu
FXDQPDLFsTXLFsEDQD
12
Cananuna asfubI ununIn, Nucn
Pupu DIosun ImIcx nun nuItu up Ixun
cunununu unIcumu pufnquInmu u
upshI u quIxun. UnIcumun cu usunu Iu
nu isaxa. Uni itsan nu iscsamaira
oquIn cumInu usunu Iu mItsun nu
isacn. Usaquin sinani cananuna
cuinra cunin. NunbI unIn sInncsu
oquIn sInunI cunununu usuI Icmu uIn.
Nucn Papa Diosan nu nuibaquin
uquIncxshI cunununu usuI Iun.
13,14
Nun cananuna mitsnmi n bana
cuuIsumu oquIn uxun mItsu pufnuxun
quIfIcu bunmIcmu uIn. Nucn Ibu
Jess ucbmI mItsux ub Ic IsI
cananuna nun bana uixuan cup ca
utux JesucfIstob Ic quixun sinani
cuInfu cuntI uIn. Nux cuncsaribi
oi camina, Pablobtun cu ub Ic
unIcumun nu unnmIucxu quixun
sinani, nu nuIbutI cuntI uIn. Usai ca
ItI Ic quIxun unnquInmI mItsun
upIfu oquIn unntI cunu cunin.
15
MItsxmI usuI nub cuntI unnx
cana mitsu isi rabti cuanti sinan,
mitsxmi nub isanani cunun.
16
Macedonia menu cuanquin mitsu
isbiantancxun Macedonia menuax
utcnquinribi mitsu isti cana sinan.
Anu IcmI Judeu menu cuunun mItsun
uquIntI cunu sInun.
17
SInnxunmuI
shi carana usaquin mitsu can? JesucfIs
tonanma unix ca cunu utImu uI
quIxun ununIbI cunu utI uI quia.
MItsnmI sInncx cufunu x usu unI
uIn?
18
Usumu cunununu nux uIn. Nucn
Pupu DIosun cu ununIu, nux cunu
nunu cuuntI uI quiquin cananuna
asfubI cunununu cuuntI uI quixun
sinan.
19
Nucn Papa Diosan Bchic
Jesucristo, u btun SIIvuno ImuInun
Timoteonn mitsu uixunc, an ca
cunu utImu uI quIxun unnquInbI
cunu utI uI quIxun unI cmu Icn.
An ca axa quicsubI oquIn uIu.
20
Nucn
Papa Dios quicsabi oi ca camabi u
Cristo Jess cup sn
onc ItI Icn.

UsuquIn unnquIn cunununu JesucfIsto
cup, an bana cuaquin cu usuI ItI Ic
quixun Nucn Papa Dios rabin.
21
Nucn Papa Dios ax ca an micama
ucsaribi oquin nuribi Cristomi
catamc uIsh ux cuncsubI oI Inun
ImIc u Icn. ImIunun cu nuxnu userabi
uInun Inun nu ImIucxu.
22
Nux ainan
uIsh cunununu xnIbuu unbI ub ItI uI
quIxunu unnun ca Nucn Papa Diosan
un Bfu NunshIn Up nubu Inun nu
Inncxu.
23
Nucn Pupu DIosun cu n nuItu mu
n suquIn sInnc ununIu, mitsu
nuIbuquIn mItsxmI up Ic IstI cunI
cana mitsu isi cuanti sinanibi cuancma
puIn uIn. Nucn Papa Diosan ca
ununIu, usa ca quixun.
24
Jesucristomi
upiti sinani camina mitsux ami cushic
uIn. MItsxmI usuI Iu cunununu nun
cucsu omI Inun mItsu cuImun.
2 CORINTIOS1
370
Jesucristomi upiti catamc ushmI
chumashirua tani cuni upitax
bucunun quixuinshi cananuna mitsu
uquInsu tunIn.
2
1
MItsu mus nuItumItI fubunun
cana mitsu isi bntishi cuantcn
tima sinan.
2
En mItsu mus nuItumIu
cufu uIn up oquIn sInnmItI Ic? En
supI cunu mItsu mus nuItumIu, usa
unbI cumInu mItsInshI up oquIn
sInnmIquIn cunmItI uIn.
3
Mitsu isi
cuunIumI mus nuItumItI fubunun
cana cuanquinma mitsu usaa quic
quIfIcushI bunmIun. BunmIquIn cunu
sinan, x cuunI mus nuItutmu cunia
isi camina mitsxribi up oquin sinani
cuntI uI quIxun.
4
MItsu bunmInuxun
a quirica cunoi cana mitsu sinani
mus nuItutI bunun mscutI Iun.
MItsxmI mus nuItunun quIxun cunu u
quIfIcu ucmu uIn. En cunu userabi
mItsu nuIbutI quIxunmI unnun cana
usuquIn un.
$[DQXPLXFKDFsXQLDtQ
XFKDPDQXPLWLEDQD
5
AIsumuIfu oquIn mItsu mus
nuitumitisama tanquinbi cana mitsu
cain, un u utImu uc unIn cu IshImu
mIcumufIbI mus nuItumIuxu.
6
Tim
xunmI mItsun n mItsu cucsu

oquIn uc unI u cumInu usushI oxun
ntI uIn.
7
UsuquIn ucxu sInunutIu
cumInu un uc u munuquIn u
nuIbuquIn un mus nuItuc nt
miquin,
up oquIun sInnun uquIntI uIn, axa
uIsumuIfu mus nuItutI fubunun.
8
UsuquIn uquIn cumInu uxfIbIu mItsub
tim
nun canan mitsun camina a nuibati

quIxuun unnun ub uponuntI uIn.
9
Asrabi caramina Jesucristo cunc
subI oquIn uquIn, n mItsu cuc bunu
cuuquIn utI uI quIxun unnuxun, cana
u quIfIcu mItsu bunmIun.
10
Usoquin
uquInmI mItsun un uchu munuquIn,
aribi manumicbtan, cunu nfIbI un
uchu munuIn. Axu mI uchucbI cunu
mItsnmI un uchu munuc cup, nfIbI
un uchu munuun, Cristo cuncsabi
oquin.
11
UsoquIn munucmu Ic cu
unshIn utImunn upu, Sutuns, an nu
utImuquIn sInnmIquIn utImumItI Icn.
Usu cu ux Ic quIxun cunununu unun.
An usoquIn nu utImuquIn sInnmItI
fubunun cunununu un uchu munuI u
unIb up ItI uIn.
Troasnuaxa Tito isma Pablo bn
a
12
Troas manuxun Cristo uiquin
bana uixunux bbatancxun, ax
cuncsubI oquIn n uIxuncxun
cuati ca unicama cuanxa.
13
Cunia
uIxuntI ushbI cunu nucn xucn
Titob mrananxma bnti, unu Ic
unicama biani, Macedonia menu cuan.
Cristomi catamti an
XQLFDPDFXVKLLWLEDQD
14
NunshIn utImunun nu utImuquIn
sInnmIsu tunun un bunu uIxunxunmu
unun ImItIsu tunIubI cu Nucn Pupu
Diosan, Cristo Jess cup, nun ucsabi
oquInu un bunu uIxunun nu ImIu. An
cu un ucsubI oquIn nu uquInIu quIxun
unnquIn cunununu usbI cu
quixun caquin a rabin. Uinu caranuna
cuani, anuxun ca nun nu Cristo Jess
uiquin an bana uixunia, a banax ca
asfubI upIfu Ic quIxun unIn sInunIu.
15
Nun Cristo uiquin an bana unicama
nuibaquin uixuncb ca Nucn Papa
Dios cunia. Nun nu uixuncxun
cuutIu fufI unI uInun Inun I
mic
ImuInuun fufI unIx umI sInntIsumu
tani i
mIcmu unbI cu Nucn Pupu

Dios nun nu a unicama nuibaquin an
bana uixuncb cunia.
16
Axa ami
sInntIsumu tunc unIcumux cu nun nu
Cristo uixuncxun cuatbi cunima,
xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosbmu ItI
2 CORINTIOS1,2
371
Icn. Usu unbI cu uxu umI sInntIsu
tanc unicamax nun nu Cristo uixunc
xun cuati, ami catamti usuI Inux
i
mIc uIsh cunu xnIbuu unbI Nucn

Pupu DIosb ItI uI quIxun ununI
cunia. UsoquIn unIcumu sInnmIquIn
bunu uIxuntI cufu uIn utI Ic?
17
Itsu
unin ca curqui biti cupshi Nucn Papa
Diosan bana uixunquinbi a bana
quicsa oquin uiquinma btsi oquin
uixunia. Usu ushbI cunununu nux u
unIcumusumu uIn. Usu Ixun cunununu
CfIstonun Iunun Nucn Pupu DIosun nu
un bunu uIxunun cusc Ixun, axa
cuncsabi oquin an bana unicama
uixunin.
$QXQXQLXStDLVKDLQDQLWL
Nucn Papa Diosan mno bana
3
1
saquinu mitsu cacxun
caramina nux cananuna nubi
rabiacati quixun sinanin? Usama ca. Uni
rafInn ucsu oquIn cunununu mItsu IsI
cuanquin, uIsu unI cufununu nux uI
quIxun uc quIfIcu buntImu uIn. Anun
cunununu usu quIfIcumI nu uxunun
quIxun mItsu cutImu uIn.
2
UsuquIn uc
quirica isquinmabi ca nun nu mitsu
bana uixunc cup unin mitsu isquin
nux cufununu uIsu unI uI quIxun unntI
Icn.
3
Nun cananuna usoquin mitsu
unnmIu quIxu quIc bunu ux cu
quIfIcunu tIntun unun muxux pufnu
ucmu ushbI CfIsto cupu Nucn Pupu
Diosan Bru unshin Upitan mitsun
nuItunu ImIc Icn.
4
Nucn Papa Diosan ca Cristo cup
mItsu un bunu uIxunun nu uquIunxu
quIxun unnquIn cunununu usuquIn
sinanin.
5
Nun cushnbi cananuna Cristo
uiquin mitsu bana uixuan quixun
cananuna sinaniman. Nucn Papa
DIosun umIcxuinshi cananuna mitsu
an bana uixuan.
6
Moissnn usaa
judos unIcumu ItI uIquIn cuno bana
ca quia, a bana quicsubI oI Icmu uIsh
cu unI Nucn Pupu DIosb ItImoI
bumutI Icn. Usu unbI cu u bunumu
bana i, a uixunun Nucn Papa Diosan
nu ImIuxu. A banax ca quia, an Bru
NunshIn UpItun ImIcx cu unI uInun
up ItI Icn.
7
An bushInuux muxux pufnu Nucn
Papa Diosan cunoc bana a
unnquIun unIn, uchutI cu uIsumu Ic
quIxun sInntI, u bI utu InunI uIu cu
Moiss Israel unicaman an bmnan
ichquin bt
nancxun ami racu
quin
uchumu Icn. UsuI Iu IscusmucxbI cu
an ichc ax munuira munu
nt
buacxa.
8
A bana Nucn Papa
DIosun MoIses Inun, asamaira ca
CfIsto cup cu unI un uchucumu
tr
nc Iunun Nucn Pupu DIosnun uIsh

un Bfu NunshIn Upu Iu quic
bunu ux Icn.
9
MoIsesnun unI Inun
bunuxu upIfu up unbI cu u bunu
quicsubI oquIn ucmu uIsh unI Nucn
Pupu DIosun uchoc Iu. Usu unbI cu u
ui quic bana cuati Cristomi catamti
un uchu tf
nc uIsh unI Nucn Pupu

DIosun uchoc Imu. Usu uIn cu MoIses
nn cuno bunusumuIfu uIsh CfIsto uI
quIc bunux up Iu.
10
Moissnan uni
Inun bunuxu Isamaira oi ca Cristo ui
quIc bunu up Icn.
11
Nucn Papa
DIosun Innc bunu unI Inncb
ichutibi ca Moissnn bmnan
bntishi an ichc nt
buacxa. Usa
uInbI cu CfIsto uIc bunu uxIfu btsI
bunusumuIfu up uIn usuI umI cutumtia
unI up ItI ux nttima.
12
Cristo ui quic banaxa nt
timoi
up uIn, usuI I umI cutumtia ca uni up
ItI nttima quixun asfubI unnquIn
cananuna rabnquinma unicama
uixunin.
13
An bmnan ichc axa
nttiama Israel unibunn isia quiax ca
MoIses bmpucucxu. MoIses usuI I
2 CORINTIOS2,3
372
unbI cunununu nux usuI Imu.
14
Israel
unibunn ca uisashi oquin cara Nucn
Pupu DIosun utu up ImItIsu tuncxunbi
unnmu Icn. Usu uIsh cu bmpucu
csu Iucxu. Br nt
nribi ca a bana
isquinbi cuatima. Cristomi catamquin
cuni ca unin, uisashi oquin cara Nucn
Pupu DIosun MoIses Inun bunu
quicsubI oI Inun un unIcumu ImItI Ic
quIxun unntI Icn.
15
Br nt
nbi ca
Moissnn cuno bana isquinbi uisashi
oquin cara Nucn Papa Diosan an
unIcumu ImItIsu tunIu quIxun ununImu.
16
Usu unbI cu, Nucn Ibu Jess cu
asfubI CfIsto Ic quIxun sInnan ami
catamquIn cunI unntI Icn.
17
Nucn
Ibu JesucfIstonn sInncsaribi oquin
ca Nucn Papa Diosan Bru unshin
Upitan sinania. Usu uIn cu uxu JesucfIs
tomi catamc unin Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn UpItun ImIcxun, up
oquin uisashi oquin cara Nucn Papa
DIosun un unIcumu ImItI Ic quIxun
unnan, Nucn Papa Dios quicsubI oI I
cunia.
18
Usu uIn cunununu bmpu
cucsumu Ixun, Jess ca asrabi Cristo
Ic quIxun ununI umI cutumtI uInun
uIn. Baran pcaquin espejo ichucsu
ribi oquin ca Jesucristonnbi asaribi
Inun un up nu InunIu. Usaquian nu
ucx cunununu bfmunu ucumu
uncubiani Jesucristo cuncsabi oi
btsI sInnu uIsh, usufIbI In. An Bru
NunshIn UpItunbIu ImIcx cunununu
usuI In.
4
1
soquin cana mitsu cain,
uchuuIfu IcbI nuIbuquIn sInunu
mixun ca Nucn Papa Diosan an bana
unI uIxunun nu ImIuxu. Usu uIn
cunununu mus nuItuquIn nquInmu un
bana uni uixunin.
2
Uni itsimi un
xunu
uc ucumu nquIn cunununu u unu
fubntI u utImufIbI uImun. UnI pufntI
sInnquInmu cunununu Nucn Pupu
Diosan banaribi btsi oquinma ax
asrabi quic banaishi uni uixunin.
Usaquin uixunia cuaquin ca camabi
unIn unntI Icn, Nucn Papa Diosan
iscxun cananuna ax quicsabi oquin
an bana uixuni quixun.
3
Nun nu
Jesucristomi catamti ca uni Nucn
Pupu DIosnun ItI Ic quIxun unI
uIxunc unbI supI cu uxu JesucfIstomI
catamti i
tisama tanc unicaman a

bunux cu up oquIn cuuIsumu Ic
quIxun sInntI Icn.
4
UsuquIn sInnc
unIcumun cu unshIn utImunn upun
sInnmIcxun, uIsuIfuI cufu un uchu
tr
nc uIsh Nucn Pupu DIossufIbI,

Cristo, uInun ItI Ic quIxun ununImu.
5
Nuxbi uiacaquin cananuna unicama
bana uixuniman. Usoquin cananuna
JesucfIsto ux cu Nucn Ibu Ic
quixun unicama bana uixunin.
Nuxbi uiacaquinma cananuna Jess,
an nu nuibac, un nu sInnmIcsabi
oquin an bana mitsu uixunin.
6
Nucn
Papa Dios axa bfmu, BnquIbuc cu
pquItI Ic" quI, anbi ca Cristonan
nun nuitu mxun nu chumashi tani
cunquinu uisaira up cara Nucn Papa
DIos Ic quIxun unnun ImIuxu.
-HVXFULVWRPLFDWDPsWLVKL
uni upiti tsti bana
7
Nun cushnbI utsnxunmubI
cunununu un umIcxuinshi ax cunc
subI oquIn utI uI quIxuun unIcumun
unnun ca Jesucristo cup Nucn Papa
DIosun nux ub up Ixnu un cushnbI
u unun nu ImIu.
8
Unan nu
utImocxbI cunununu Nucn Pupu
DIosun nu uquInc cup usbI uIn. Uisa
u cufu IcbbI cunununu sInncusmuI
bntiman.
9
Unin btsi btsi oiabi ca
Nucn Papa Diosan nu nima. Unin
bamatanun quixun mcxbi cananuna
bamaiman.
10
Uinu caranuna cuani
unuux cunununu Jess Isaribiti,
camabi ntn tmrai unin btsi btsi
2 CORINTIOS3,4
373
oc uIn. Usunu IubIu Jesusun nub
Ixun nu uquInIu cu cumubI unIn IstI
Icn.
11
Jesusan ca nu i
mIquIn uquInIu
quixun camabi unin isnun ca nun an
bana uixuncb uni rari nttima nu
bumumIcutsI quIux s
nania.
12
An
bana uixunc cup nu bamamisa tani
uni numi s
nanmainunbi camina
mitsux nun nu uic bana cuati Jessmi
catamti nt
timoi Nucn Papa Diosnan

Inux I
c uIn.
13,14
Dios, un Nucn Ibu Jess bumucbI
basquimia, an ca usaribi oquin nuribi
uInun Ic CfIsto utcncbtun busquI
mItI Icn. Basquimitancxun ca
mitsubnu ab an ntnu Inun nu
ImItI Icn. UsuquIn unnquIn
cananuna uInun Inun un nu I
mic
Ixun cu Nucn Pupu DIosun nu uquInIu
quixun unicama cain, bfmu Nucn
Pupu DIosun umIcxun an unin saquin
cunosabi oquin: Nucn Papa Diosan
cu uquInIu quIxun unnquIn cunu
camabi uni usa ca quIxun cun".
15
Nun tmfuquInbI mItsu bunu uIxun
cx cumInu ItsuxIfu Nucn Pupu DIosun
nuIbuquIn uquIncx uInun uIsh cunin.
UsuI IquIn cumInu mItsun ItsuxuInfu
Nucn Papa Dios usbI cu caquin a
rabin, Nucn Papa Dios cunun.
16
Usu uIn cunununu mus
nuituquinma an bana uitiribi niman.
Nucn nami axa abiira abi xnibucb
tanbi ca Nucn Papa Diosan camabi
ntn ami catamti cunun nu
cushioia.
17
Cunununu ununIn, n
ntnuaxnu tmfuc unbI cu u
ucamax bntishi cutia. Tmracbi
cu nun sInncsamaira oquin Nucn
Papa Diosan nux tmrac cupnu ab
uIsh chumarua tani cuinra cunun

nu ImItI Icn.
18
Usu Ixun cunununu
nun bfnbI Isc u uIsumuIfu oquIn
sInnquInmu unIn Iscmu u, uni
nuibati, cmi banatima, up sInnu
ItI, acama sinanin. Nun brun nu isc
ucumux cu ctI Icn. Usu unbI cu
unin an brun iscma, nun nuitu
mnu sInnc ucumux, Nucn Papa
Dios rabiti, unI uquIntI, acamax
ctImu Icn.
5
1
Cunununu ununIn, bfmu unIn
usha xubu chquicsaribiti ca nun
numI unu nun bfu unshIn Ic ux Iu.
Usuu nun numI ItI unbI cu Nucn Pupu
Diosan chquItImonu unu ub ItI u un
ntnu nu mnoxuanxa. Ax ca unan
ucmu Icn.
2
Usai cananuna Nucn
Papa Diosan ntnu ItI uI quIxun ununI
cananuna asrabi n ntnuax anu
cuainsa tani bntin.
3
Anuax cananuna
n namima btsi namiu ItI uIn.
4
n
ntnu uIsh cunununu pu tunI mus
nuituti bntin. Usu uIsh cunununu n
namiuma btsi nami bamatima, axa
usubII ItI, uuu ItI cunin.
5
Usanu
Inun un nu ImIc ux cu Nucn Pupu
DIos Icn. An ca, usuI cunununu ItI uI
quIxnu unnun an Bru unshin Up
nubu Inun nu Inncxu.
6
Usu uIn cunununu un cu un
quicsubI oquIn nu ImItI Ic quIxun
sinani, Nucn Papa Diosmi catamti
bntiman. nfIbI cunununu ununIn,
n ntnu uIsh, nun nami, nun xo
ucumux I Icmu puIn uIsh, cananuna
Nucn Ibu Jessb un ntnuirama pan
uIn.
7
A ismabi cananuna n ntnuax
ami catamti ax cuncsoI In.
8
Usa
uIsh cunununu un cu ub Inun nu
ImItI Ic quIxun ununI chumashi
tani cunin. UsuI I cunununu n
ntnu Imu Nucn Ibu Jessb un
ntnu IIsu tunIn.
9
Usu uIn cunununu
n ntnu uIsh Icsaribiti an ntnu
xunfIbI ux cuncsu oquIn u utI
cuntI uIn.
10
Utcntancxun ca
Cristonn unicama achshi achshi
uisaquin cara n ntnuxun u uxu
2 CORINTIOS4,5
374
quIxun IstI Icn. Usoquin ca, atun u
uc cufu up Ic, cufu upmu Ic
quIxun IstI Icn. Atun u ucsabi oquin
istancxun ca rari ax cuncsabi oquin
uc, axa cunun ImIunun fufI un un
bana quicsubI oquIn ucmu unI u
uIsoquIn cufu utI Ic usoquIn utI Icn.
8LVDLFDUDXQLFKXiPDUXD
LWLLFsTXLFsEDQD
11
UsuquIn cu Nucn Ibu JesucfIstonn
unicama ashshi achshI IstI Ic quIxun
unnquIn cunununu umI fucu
quin
cumubI unnfIbI unnun a ucama
uiquin bana uixunin. An nu sInnmI
csabi oquin cananuna bana uixuni
quIxun cu Nucn Pupu DIosun unnxu.
UsuquInu uIumI mItsnfIbI unntI cunu
cunin.
12
Nuxbi rabacatcni
banaquinma cananuna mitsun uisa
cufununu nux uI quIxun unnquIn uxu
nu ui banac unicama canun quixun
usaquin mitsu can. A unicaman ca
nux cunununu up uI quixun uni
sInnmIsu tunquInbI un nuItu up ItI
sinanima.
13
Uni rarinan, nux
cunununu unshncsu uI quIxun
sInnmuInunbI cunununu Nucn Pupu
Dios ax cuncsubI oquIn u uIn.
Usaribi oquin cananuna rari unnribia,
nux cunununu unshncmu usbI uI
quIxun sInnmuInun, mitsxmi upiti
Nucn Pupu DIosmI sInnc Inun, an
bana mitsu uixunin.
14
Cristonn ca
cumubI unI ItsuIfu nuIbutIu quIxun
unnquIn cunununu u sInnquIn usa
ca quixun atu cain. Cunununu ununIn,
ax achshI ushbI cu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oI cumubI unIn uchu cup
bamacxa. Usuu CfIsto I uIn,
cananuna tmrabi nux cuncsabi oi
Imu, ax cuncsubI oI ItI uIn.
15
An
unicamaxa n ntnuax atux cuncsa
oI Imu, ax cuncsubI oI Inun cu
Cristo, axa atu cup bamatancx
basquia, ux cumubI unIn uchu cup
bamacxa.
16
Bfmu unI IsquIn, ax ca
unIshI Ic quIxun sInun IxunbI
cananuna br, uisa uni cara, axribi ca
JesucfIstonun ItI Ic quixun sinanin.
Usaribi oquin CfIsto ux cu unIshI Ic
quIxun sInun IxunbI cunununu bf
Cristo ax ca asrabi Nucn Papa Diosan
Bchic, un nu uInun Inun I
mic, u Ic
quIxun ununIn.
17
Usu uIn cu uInu Ic
unix cara Cristomi catamtia ax
CfIstob uIsh btsI unI Icn. Usu Ixun
ca bfmu ucsu oquIn sInntcnima.
Btsi oquin ca sinania.
18
Nucn Pupu DIosun ImIcx cu uxu
Cristomi catamc unI usuI Iu. Cristo
cup nux ub up Inun cu Nucn Pupu
DIosun nu ImIucxu. ImIunun cu
cumubI unxu ub up Inun un bunu
uIxunun nu ImIucxu.
19
nx ca sa
Icn: Nucn Papa Diosan ca Cristo
cupu cumubI unI ub up Inun
mnocxa. Mnonun cu utun u utImu
uccumu u sInntcnuxunma
tr
nxuanan, nun an bana anun

unIcumu ub up Inun uIxunun nu
cacxa.
20
Nux CfIstonn ImIc Ixun
cunununu un sInnmIcsabi oquin mitsu
saquin cain, Nucn Papa Dios anbia
mItsu cucsu Inun: Nucn Papa Diosb
up Inux cumInu mIn uchucumu tf
nc
Inun JesucfIstomI cutumtI uIn.
21
CfIsto uxu uu uchuumubI IcbI cu
nun uchucumu tf
nc Inun, nun
uchu bItsI uchuuIfusu Inun Nucn
Pupu DIosun ImIucxu, nux an iscx
uchuumu Inun. Nuxnu ub ImuInuun
CfIsto uxfIbI nub Icbtanu ax cunc
subI oquIn unun cu Nucn Pupu DIosun
nun uchucumu u Inncxu.
6
1,2
ca sai quia:
AnnmI ucc ntn cana min
bana cuan. Cuaquin cana annmi
nun Inux I
ti ntn mi i
mian.
2 CORINTIOS5,6
375
A bana quicsabi oi ca brribi anan
mItsun uccxun cuutI nt u Icn,
bfbI cu unun mItsu uInun Inun I
miti
nt Icn. Usu uIn cunununu Nucn
Papa Diosbtan mitsu cain, an mitsun
bunu cuunun uquInsu tuncxun camina
un mItsu uquInun uxu cuncsabi
oquIn u uctI uIn.
3
UInu Ic unnbIu nun bunu uIsumu
ca quixun caquin cuaisama tanunma
cunununu u utImu uquInmu Nucn
Papa Dios cuncsubI oquInshI uIn.
4
Btsi btsi onan numi nishquin unin
tmfumIc Iunun uIsu u cufu Icbbi
bn
quinma tanshiquin Nucn Papa

Diosan bana uixunia isquin ca camabi
unIn unntI Icn, nux cananuna asrabi
Nucn Pupu DIosun unI uI quIxun.
5
Unan nu manan sipuanan rari uni
numI tsuquIfumImuInun uIsumuIfu
oquin u manan, uxtI tunun
ucumu uIsh pununc IxunbI
cananuna bn
quinma tanshitin.
6
Usa
Ixun u uIsumu utI sInnquInmu Nucn
Pupu DIosun bunu unnc Ixun umI
nishma unib asfubI up Iunun Nucn
sInnmIc Iunun, pufnquInmu userabi
uni nuibanan
7
btsi bana uiquinma, an
cushiocxuinshi an bana uixunia
isquin ca nux cananuna asrabi Nucn
Pupu DIosun unI uI quIxun cumubI unIn
unntI Icn. An iscx nun nuitu up
Ixun cunununu fucu
quinma uni itsiribi

CfIstomI sInnun uquIntI uIn. Usoquin
uIu cu numI munnquInbI unIn unntI
Icn, nun cunununu u uIsumu ucmu
uI quIxun.
8
Rari uni nu ui a
unIcumux cu un nuItu up Ic
quimainun rarinxribishi nu ui
utImutI bunuIu. Usaribitia rarinx nun
isanuna Nucn Papa Diosan bana up
oquin uixuni quimainun ca rarinxribi
nun isanuna Nucn Papa Diosan bana
unncmu uI quIu. Usaribiti ca rari
unxa Pablonn bana ca asfubI Ic
quimainun rarinxribishi a banax
cu cm Ic quia.
9
Unbi
unncmu cu u unI Ic quiax nu ui
quicancbbi ca rari nun unnc cu
PubIo ImuInun ub Ic unIcumu Ic
quia. BumutIsu ushbI cunununu I
an.
UsuI nu upItI umI cutumtI unntI
cupa Nucn Papa Diosan nu castcun
cxbI cunununu bumucmu uIn.
10
Mus
nuItuc ushbI cunununu chumaruaishi
uIn. Nuumu IxunbInu CfIsto uIquIn
bana uixuncx ca an a bana cuac
unIcumux unI uu Icsamaira oi
chumarua tani cunia. Nuumu IcbI
cu CfIstonn nub Ixun ux cuncsabi
onu unun Inun nu u InunIu.
11
CofIntonu Ic nucn xuc
antu,
asrabi mitsu nuibaquin cananuna nux
Iccumu ImuInun nun sInnc ucumu
ribi mitsu uixuan.
12
ItsuIfu mItsu
nuibaquin nun cacsaribi oquin mitsun
nu nuIbuquIn cutI sInncbtanbi
cumInu nu cucmu uIn.
13
Usu Ic cunu
unan an bchic cacsaribi oquin
mitsu cain, n mItsu ucsaribi oquin
cumInu fIbI nuIbucuntI uIn.
Nux cananuna anu Nucn Papa Dios
LFsDDLTXLFsEDQD
14
An u upshI uc unIn sInncsaribi
oquIn cu un u uIsumu uc unIcumun
sinanma. Usu uIn cumInu mItsux
Jesucristomi catamc Ixun uxu
Jesucristomi catamcma unicamabtan
utun cuncsu oquIn u utImu uIn.
Ntx ca im
b mscutma. Usaribiti ca
Cristonn unicamax Cristonanma
unIcumub nuIununtImu Icn.
15
CfIsto
nn cufu unshIn utImunn upun
sInncsu oquIn sInunIn? Usaquin ca
sinanma. Axa Cristomi catamc unin
cara axa Cristomi catamcma unin
sInncsaribi oquin sinanin? Usaquin ca
sinanma.
16
2 CORINTIOS6
376
fubItI xubunuxun cufu utnbI uc u
unIn fubItI Ic? Cu utImu Icn. Nucn
Papa Dios, ax bamatimoi tsc, a an
unicaman rabic, ux cu mItsunu Icn,
uxu suI quIsabi oi:
Ex cunu utubbI Iunun uInu cufu
utux cuunIu unufIbI utub ItI uIn.
Ex cunu un DIos u utun fubItI u
uIn, utux cu n unIbu ItI Icn.
17
EsuIfIbI cu Nucn Ibu DIosun bunu
quia:
Axu mI sInncmu unIcumub Imu
Iunun cumInu utun sInncsaribi
oI IcuntImu uIn. UsuI IquIn
cumInu x cuncmu u utImu
uIn. UsuI Iu cunu nun mItsu
ImItI uIn.
18
ImIunun cunu
mItsun Pupu ItI uIn. Icb
camina mitsux, bbu ImuInun
xanucamaxribi, n bchIc ItI
uIn. UsuI cunu mItsun Ibu DIos,
cushiira, x quIn.
7
1
En nuIbuc xuc
antu, a banacama
nun cuanun ca Nucn Papa Dios
quiacxa. A bunucumu unnquIn
cananuna nun sinann upira oquin
sInnun nun nuItufIbI up Iunun nun
uc ufIbI up Inun cumubI ntn
bfuncutI uIn. UsuI I cunununu un
bunu cuutI uInunshI uIsh ux cuncsabi
oshI ItI uIn.
&RULQWRQXLFsXQLFDPD[DVLQDQDEDQD
2
Mitsun nuitunnbi camina up oquin
sInnquIn nu nuIbutI uIn. Mitsu
achshIbI cunununu uIsu ocmu uIn,
mitsu achshIbI cunununu utImuquIn
sInnmIcmu uIn, mitsu achshibi
cunununu pufncmu uIn.
3
UchoquIn
cana mitsu caiman. Bfmu cucsabi
oquin cana mitsu catcnin, cana
uIsumuIfu mItsu nuIbutIn. Mitsux
cuncb cunu xfIbI cunin, mitsux
mus nuItutI tmracb cunu xfIbI
mus nuItutI tmfucsu uIn.
4
Mitsun
cumInu up oquIn uI quIxun sInunI cunu
cunin. Usu uIsh cunu, nux tmfu
quInbI mItsun up oquIn uIu cuutI,
5
Macedonia menu uax cananuna upma
uIsh mus nuItuun. nuax cananuna
uIsumuIfu tmran, numi uni nishc cup
Iunun mItsucun TItofIbI sInunI mus
nuituti.
6
UsuI IubI cu Nucn Pupu DIos,
an uni tmfuI mus nuItutIubI chumu
fuu Inun ImIc, an Tito mitsunuax nu
unun mnoxun nu chumufuu ImIuxu.
7
Tito uc cupshima, un mItsu uIquIn
cuc bunu ufIbI cuutI cunununu chumu
rua tani cuan. Mitsunuax uxun ca Titon
nu caxa, uxfIbI mus nuItutI cuunxbIsu
mitsu isi cuanxa quixun. Nux mitsu isi
cuuntI cuununmI n mItsu quIfIcunu
cuc ucumu sInunI mus nuItutmI
ItsuIfu mI sInncunc, acama Titon uia
cuati cana cuan.
8
A quIfIcu bunmIxun cunu mItsu mus
nuitumian. Usu unbI cunu, a quirica
bunmItI cu uIsumu Ic quIxun puIn
sInnxunbI bf ununIn, uIsumuIfuI
cumInu mus nuItucuncmu uI quIxun.
9
MItsxmI n bunmIc quIfIcu IsI mus
nuituc cupma, mItsnmI mus nuItutun
cxunbi sinanac cup cana cunin.
Nucn Papa Dios cuncsabi oi camina
usuI Icun. Usu uIn cu nun mItsu bunmIc
quIfIcu un uIbI utImuquIn sInnmIcmu
Icn.
10
An uchucumu cup mus nuItutun
cxa uni sinanati ca Nucn Papa Dios
cunia. SInunutuncx cu un uchu tf
nc
uIsh Nucn Pupu DIosnun Inux I
c Iu.
UsuI Ituncx cunquIn cu x n
uchucumu sInunI pun mus nuItutI cu usbI
Iuxu quIxun sInntI Icn. Usu unbI cu
unI fufI un u utImu uc cup mus
nuituquinbi acama ni ami sinanacma
uIsh Nucn Pupu DIosnun Imu.
11
Nucn
Papa Dios cuncsubI oI mus nuItutunc
xun cumInu n mItsu cuc bunu up oquIn
sinan. SInunImu cunununu usuI Iu
2 CORINTIOS6,7
377
quIxun sInnan ami rabnquinma an
uIsumu u uc unI uxunmu unun cucmu
uIsh cunununu uIsumu uI quixun sinani
racu
quin camina up oquin mnoti sinan.

CumInu n mItsu IsI cuuntI cuunun, an
u uIsumu uc unI upu Inun mItsu
cacsubI oquIn uquIun. MItsun cumInu n
mitsu cac ucama up oquin mno
quIxun cunu ununIn.
12
En mItsu quIfIcu
bunmIquIn cunu un u utImu uc unI
ushI sInnquIn cunocmu uIn, ami ax
uchuc unI ufIbIshI sInnquIn cunu ucmu
uIn. Nucn Papa Diosan iscxun camina
asrabi nu nuibaquin nun bana cuati
quIxunmI mItsun unnun cana a quirica
mItsu bunmIun.
13
Usu uIn cunununu
ucumu sInunI mus nuItutmu chumarua
tani cuan.
Iunun cunununu TItxfIbIu usumI
Icunc bunu uI cunia isi cuinra
cuan. MItsun cumInu TIto chumarua
tunquIun up oquIn sInnun ImIun.
14
MItsunuu cuuntnun Tito caquin cana
u unIcumux cu up Ic quixun mitsu
rabiquin can. Nun nu Tito uiquin mitsu
cac bana axa cmmu uIn cu nun mItsu
uiquin Tito cac banacamaxribi cmma
Iuxu.
15
Mitsnmi axa bbaia an bana
cuaisa tanquin nuibaquin bic, u sInnan
an cacsubI oquInmI mItsun uc ucumu
ufIbI sInnquIn, ca an asrabi mitsu
nuibatia.
16
Usu uIn cunu, mitsun camina
asfubI up oquIn sInnquIn u uI quIxun
sinani cunin.
II. AXA JERUSALENUAX
-(68&5,6720,&$7$0&81,&$0$
CURIQUI BUANMITIA PABLO QUIA
(8.1-9.15)
$TXLQVDLFsXQLXStRTXLQDTXLQWLEDQD
8
1
En xuc
antu, mItsnmI unnun

cana mitsu caisa tanin, Macedonia
ntnu Ic unIcumux cu uInun uIsh suI
Nucn Pupu DIosun sInnmIcx Iu.
2
Amia uni nishmainun btsi u cupribi
tmraquinbi Jesucristomi catamti
nmu cu chumufuuIshI uIsh bucuIu.
Chumufuu Ixun cu uumu IxunbI
cunquIn uu unIn ucsu oquIn
curquI Innxu.
3
EnbI cunu uIsoquIn
cara atun curquI Innxu quIxun unun.
CunquIn cu u InntI u Innanbi ainan
ItIu nunc ufIbI Innxu.
4
Itsu oquIn cu
soquin nu caxa:
Nunribi cananuna axa Jerusalnuax
uquInquIn cufquI InntIsu tunI
quixun.
5
Nun sInncsamaira oquin
uquIn cu Nucn Ibu Jess puIn nux
mInun Ixun cunununu mIx cuncsabi
oquIn utI uI quixun catancxun
Nucn Pupu DIosun sInnmIcsabi oquin
nun bana cuanan nun nu Jerusalnu
bunun atun curquI nu Innxu.
6
MucedonIunu Ic unun uc sInnquIn
cananuna an bfmu mItsnmI
JefusuIenu bunmItI cufqui biquinbi
sn
onma cup, a sn
onquin bitsia isa

cuanun quixun Tito xutin.
7
Rarinan
ucsamaira oquin camina up oquin
sinani Jesucristomi catamanan, Nucn
Pupu DIosun bunu unnquIn u bunu unI
unnmItI unnan, asfubI chIqush
quInmu cunquIn u unun, asrabi nu
nuiban. UsuquIn uxun cumInu furinan
ucsumuIfu oquInfIbI JefusuIenu Ic
unIcumu nuIbuquIn utu bunmItI
curqui timquIn nuntI uIn.
8
UsoquIn utI cunquInmubImI unun
quixun cana mitsu caiman. Mucedo
nIunu Ic unIcumun cu cunquIn uxu
Jerusalnuax Jesucristomi catamc
unicama curquI InunIu quIxunmI
unnun quixuinshi cana mitsu can.
UsoquIn unnquIn cumInu unntI uIn,
caramina asfubI JefusuIenu Ic
unIcumu nuIbutI uI quIxun.
9
Uisaira
oquIn cufu Nucn Ibu JesucfIstonn nu
2 CORINTIOS7,8
378
nuIbutIu quIxun cumInu ununIn.
MItsxmI chumufuu Iunun un ntnu
xnIbuu unbI ub ItI cup cu ux un
Papan nt up btsini n menu
uumu Inux uucxu.
10
Usu uIn cunu n mItsu cuc
cupmami mitsxbi cunquin
JefusuIenu Ic unIcumu cufquI InntI
sInun Ic suquIn mItsu cuIn: btsi
baritian camina mitsun curquI InntI
sinani cuancn. UsuquIn sInnxun utu
InntI cufqui biquinbi camina
sn
oncunmu uIn.
11
Sn
onmu Ixun
camina br sn
oncuntI uIn. Uiti

curquiu cufumInu IcunIn, a camina
mItsnbI sInnquIn, ms InntI uIn.
MItsxmI u utI sInunI cuunsubI oquIn
sn
onquIn InunI cumInu cuncuntI

uIn.
12
Curquiu Ixun unIn InntIsu
tunquIn InntI ux cu Nucn Pupu DIosun
Iscx usbI Icn. Usaribiti ca
curquiumu Ixun unIn InntIsu
tunquInbI Inncmu, axribi Nucn Papa
DIosun Iscx usbI Icn.
13
Atu curquI InntuncxmI mItsux
curquiumu Inun cunu mItsu cuImun.
MItsux IcsufIbItIu utxfIbI uu ItI
cupshi cana mitsu cain.
14
Usu uIn cumInu
mItsux bf uu Ixun uuma unicama
InntI uIn. Usaribi oquin ca atxribi uu
Ixun mItsu uumu Ic InntI Icn. Usai
I cu cumubI unI uu ItI Icn.
15
Usaribi oi
ca Nucn Papa Diosan bana cuno sai
quia: An pItI Itsu bIc, ainan ca txcma
Icn. ImuInun cu un ItsumushI bIc,
unfIbI puchquIn pIuxu".
7LWRFsxXQDEsLFsXQLFDPD
ui quic bana
16
Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun ca
n ucsaribi oquin Titon mitsu
nuIbuquIn uquInsu tunIu. An usaquin
TIto sInnmIc cup cunu Nucn Pupu
Dios usbI cu cain.
17
En mItsu IsI
cuuntnun cacx ca axribi cuainsaira
tani cuanxa. Usu uIsh cu ux cunc
subI oquIn mItsu uquInuxun IsI cuunIu.
18
Btsi uniribi an ca up oquin Cristo
uiquin bana uixunia quixuan camabi
munuxun unncunc, aribi cananuna
Titob cuanun xutin.
19
A uni ca camabi
manuxun axa Jesucristomi catamc
unIcumun n u mtI nu uquInIu nub
cuanun casaxa. MItsnmI usoquIn Innc
IsquIun unIcumun Nucn Ibu Jess
rabinun cananuna n curqui bixun
JefusuIenu Ic unIcumu InunI cuunIn.
20
Unun nunun Inun u cufqui biisa
sInnquIn nu uItI fubunun cu u unI nub
cuania.
21
Nun cananuna n curquicama
mcumuquInmu up oquIn buntI uI
quIxun Nucn Ibu DIosun IsmuInuun
unIcumunfIbI unntI cunununu cunin.
22
TIto ImuInun n mItsu uIxunc
uni, acun cananuna btsi uniribi
mitsunu cuanun xutin. Ax ca Cristomi
catamc uIsh nun xucn Ixun nu up
oquIn u uxunxu. Mitsun camina
JefusuIenu Ic unIcumu cufqui
bunmIsu tunI quIxun ununI cu uxfIbI
mItsu uquInI cuuInsu tunIu.
23
An
unncmu unIcumun uI cufu TIto Ic
quIxun uccxun cumInu cutI uIn,
an Pablobtan u mquin mitsu
uquIntI unI cu ux Ic quixun. Canan
camina ab cuanccamaribi uiquian
ui cara quIxun uccxun cutI uIn,
acamax ca axa Jesucristomi catamc
unicaman xuc
xu cuunc Ic quIxun.
CfIstonn ImIc Ixuun utun up oquIn
u uIu IsquIn cu usa ca Cristonn uni
Ic quIxun cumubI unIn ununIu.
24
Usu uIn cumInu n unIcumu up
oquIn bItI uIn. MItsun usuquIn uIu
cuaquin ca camabi manuaxa ax
Jesucristomi catamc unIcumun unntI
Icn, mitsun camina acama nuibati
quixun. Unnan ca nux mitsu ui quic
bana ca asfubI Ic quIxun unntI
Icn.
2 CORINTIOS8
379
$[D-HUXVDOpQXD[&ULVWRPLFDWDPsFs
unicama bunmiti curquia Pablonn uia
9
1,2
Cunu ununIn, n cucxunmabi
camina mitsnbi cunquin axa
Jesucristomi catamc unicama curqui
bunmItI sInncuncn. Usaquinmi
sInnc cup cunu mItsu uIquIn btsi
bufItIun cu Acuyu menu Ic unIcumun
curquI tImtI sInnxu quixun
MucedonIu menu Ic unIcumu cuIn.
UsuquIn n uIu cuuquIn cu Mucedo
nIunu Ic unIcumun mItsun ucsaribi
oquIn utI sInnxu.
3
Usu unbI cunu n
mItsu uIquIn utu cuc bunu cm ItI
rabanan, n unicama mitsunu cuanun
xutin, x quIcsabi oa mitsun curqui
mnoc ItI cup.
4
MucedonIunu Ic
unun b mItsunu cuunxun IscxbI nun
sInncsubI oquIn mItsun ucmu uIn
cunununu fubntI uIn. A ucama mitsun
sInncsubI oquIn ucmu uIsh cumInu
nux IcsumuIfuI fubncuntI uIn. Usanu
ItImu cup cunu n unIcumu mItsunu
cuanun xutin.
5
Usu uIn cunu n
unicama atux pain cuanxuan, mitsun
sInnsubI oquIn cufquI tImtI uquInun
quixun rcu
onquin xuti sinan. Usoquin

mItsun uIu cu uxu b cuunc
unIcumun unntI Icn, nun sInnmIc
xunmabi camina mitsxbi cunquin
curquI JefusuIenu Ic unIcumu InunI
quixun.
6
Esu cu quIxun cumInu sInntI uIn, an
u bfu Itsumu upc uni, an ca an
bImIfIbI ItsumufIbI bItsIu. Usaribi oquin
cu un u bfu Itsu upc uni an an
bImIfIbI Itsu bItsIu.
7
Usu uIn cumInu
mitsnbi mitsun nuitu mu up oquin
sInntuncxun InntI uIn. SInnquInbI
InntIsumu tunquIn cumInu InntImu
uIn. Usaribi oquin camina uni itsan mi
cacxuInshI InntImu uIn. Nucn Papa
Diosan ca an asrabi cunquin uni u
Innc unI u nuIbutIu.
8
Nucn Papa
Diosan ca camabi u annmi mitsux
umI sInunI cunI bucutI mItsu InntI
Icn. Innan ca annmi usaribi oquin
btsI unIfIbI uquInun mItsu InntI Icn.
9
Usu uIn cu uxu umI sInnc unI uI
Nucn Papa Diosan bana cuno sairibi
quia:
Up oquIn sInnxun cu uuma uni
onquInmu ItsuIfu Innxu.
UsoquIun uc u cu Nucn Pupu
Diosan manuquinma xnibua
unbI sInunIu.
10
Nucn Papa Dios, un uptI u bfu unI
Innc, un cu upxuan an bimi piti
oquIn unI InunIu. Usaribi oquin ca anun
unI ItsI uquIntI u mItsufIbI InntI Icn,
camabi nt
nmi anun up oquin uni

uquInun.
11
Usu uIn cu onquInmumI
unun unI ItsI uquInun Nucn Pupu
DIosun cumubI u mItsu InntI Icn. An
InncxunmI mItsun bunmIc cufqui
nun Inncxun biquin ca Jerusalnuaxa
ax Jesucristomi catamc unicaman
usbI cu caquin Nucn Papa Dios
fubItI Icn.
12
UsoquIn uquInquIn
cunununu unun un cunc uu Inun
InunIn. UsuquIn InnquIn cunununu
usbI cu caquin rabia Nucn Papa
DIosmI sInnun ucumu uquInIn.
13
UsoquIn mItsun uquIncxun ca a
unicaman mitsun camina Cristonan
Ixun un cuncsubI oquIn uI quixun
sInnquIn Nucn Pupu DIos fubItI Icn.
RubIunun cu mItsun cumInu utu ImuInun
uni rafIfIbI onquInmu u InunI quIxun
sInnquIn Nucn Pupu DIos usbI cu
cutI Icn.
14
Usaribi oquin ca, Nucn
Pupu DIosun nuIbuquIn uquIncxunmi
mitsun curquI Innc cup, atun mitsu
nuIbuquIn Nucn Pupu DIos ucxunti
Icn.
15
Nucn Papa Diosan an Bchic
achshi nu i
mInuxu bumunun xu, a

sInunI cufununu uIsuIfuI quItI uIn? A
sInnquIn cunununu cunquIn usbI
ca cuquIn ItsuIfu fubIn.
2 CORINTIOS9
380
III. -(68&5,67211$1%$1$
f8,;8181&$,6&81,f8,48,1
3$%/211&$(10.1-13.14)
$tQEDQDxXL[XQXQ-HVXVDQFiFDQDs[
DLquixa Pablo quia
10
1
Ex PubIo Ic CfIstonn
sInnmIcxun un ucsaribi
oquin mitsu nuibaquin up oquin cati
cana cunin. Uni rarinx casa quia,
x mItsub uIsh Isunu mItsu u cumu
upitishi banain. Btsi manuxun quirica
bunmIquIn cunI Isunu u cuquIn cucsu
oquin mitsu cain.
2
Usai quicbtanbi
cana mitsu cain, mitsu isi cuanquin, n
Isnu uxu b nIc unIbtan, Nucn Papa
DIosun sInnmIcmu, nunbI sInnxun
bana uni uixuni quixuan an nu uic
unicama, ab banaquin cati cana
sinanin. En mItsu IsI cuunxun u cuquIn
catima cupa upitishi bananun camina a
unIcumu uIsu cufununu nux uI quIxun
up oquIn unnmItI uIn.
3
Asrabi
cunununu nux unIshI ushbI n ntnu
Ic unIcumu IcsufIbItI ucunniman.
4
Usu uIsh cunununu n ntnuaxa
unun suntfu ucnanc u annribi nux
ucunniman. Nucn Papa Diosan
cushnshi cananuna axa ami nishc
unIcumu usuI Iuxmu Inun nt
mItI uIn.
5
Usaribi oquin cananuna unan
utImuquIn nu uIc bunu, ImuInun
unIn unbI sInnquIn, Nucn Papa
DIosun bunu cuuxunmu unun cuquIn
utImuquIn sInnmIc bunucumufIbI,
Nucn Pupu DIosun cushnshI uncIshI
Itnun nt
ntI uIn. Usu uIn cunununu

un cushnbIu ImIcxun Cristo cunc
subI oquInshI utI sInunIn.
6
En mItsu
cac ucamami mnoquin sn
oncb
mitsunu cuanquin cananuna an Nucn
Papa Diosan bana cuaisama tanc
unIcumu sInununun squin, atun
uIsumu u uc u Insumu tunIubI mItI
uIn.
7
Mitsun camina uisaira caranuna nux
uI quIxun IstI uIn. Asrabi camina
CfIstonun uI quIxun sInnquIn cumInu
unntI uIn, nuxribi cananuna Cristonan
uI quIxun.
8
Nucn Ibu JesucfIstonn cu
un bunu mItsu uIxunun cucxu,
mus nuItumIquIn uchoquIn u
caquinma ax quicsubI oquIn unun
mItsu unnmInun quIxun. Usoquin
unuun JesucfIstonnbI ImIc uIsh cunu
Itsu oquIn mItsu cubI fubInImun.
9
Racu
oti cup cana mitsu quirica

bunmI quIxunmI sInncuntI cunu
cuniman.
10
Uni rarinx casa quia,
n quIfIcunu cunoc bana ax cushi
unbI Isunu x mItsub uIsh cushImu
Iunun x quIcsu oquIn unIn uIsumu uI
quiax.
11
Axu usuI quIc unIn cu unntI
Icn, ufnxun quIfIcunn cucsu usufIbI
oquIn cunununu mItsub Ixun mItsu cutI
uIn. Anun cunununu quIfIcunu nun
mitsu cacsubI oquIn utI uIn.
12
An nu uic unicamax ca atxbi
rabiacatia. UsuIfIbI cunununu nux ItImu
uIn. Atun sInncsubI oI cu Iu, atux ca
btsIb tunnantishi cunia. Up oquin
sInunImu cu usuI Iu.
13
Atux ca atun
sInncsubI oI Iu. Usu unbI cunununu
nun Nucn Papa Diosan nu mnoxunc
subI oquInshI uIn. An mnoxuncsabi
oquin cananuna mitsuribi an bana
uixuan.
14
NunbI sInnc cupmu,
Nucn Papa Diosan nu mnoxunc
cupshi, cananuna mitsun manu
cuunxun un bunumI unnun mitsu
uixuan. Nucn Papa Diosan mnosabi
oquin cananuna nun pain mitsu Cristo
uiquin bana uixuancn.
15
Btsi unin
uquInc cupu unI JesucfIstomI sInunIu
cananuna n bunu uIxunc cupshi
cu usuI Iuxu quixun caiman. Usa
unbI cunununu mItsnmI CfIstomI
catamquin nquinma ax quicsabi
2 CORINTIOS10
381
oquIn uc cup, an bana mitsu
unnmItcni cuainsa tanin, Nucn
Papa Dios cuncb.
16
Usoquin mitsu
umIfIbIshI unnmItcntancx
cunununu mItsu ufu Ic mucumu, anua
unin bana uixuncma, acamanu
cuanquin Cristo uiquin bana uixuni
cuanti sinanin, nun unnmIxunmubI unI
Itsun unnmIc, nun unnmIc Isu
quixun catima cup.
17
Ui unin cara n cunu up oquIn uI
quixun sinania, an ca Nucn Ibu
Jesusun umIcxuInshI cunu up oquIn uI
quIxun sInntI Icn.
18
Axa rabiacac
unxma, uxu Nucn Ibu JesucfIstonn
Iscx up Ic unI, ax cuni ca asrabi up
Icn.
3DEORLPDLQXQ-HVXFULVWRQsQLPLFs[XQ
isa an bana uixunia quic unicama
11
1
SInnumu unI IcsuI x fubItI
bunuIubI mItsun n bunu cuutI
cana cunin. UsuI bunuIubI n bunu
cuutIbI cumInu IcunIn.
2
Cristonainshi
Inun cunu mItsu un bunu uIxuun. Usa
Ixun cunu xunxu btsI unIn bunu
cuatima an bnn banaishi cuati ami
sInncsaribi oi, mitsux btsi bana
quicsa oma Cristo quicsubI oshI ItI
cup, mitsu cain, Nucn Pupu DIosun
sInnmIcxun.
3
Ax cmtI unun Ixun cu
funun Evu pufncxu. Usaribi oquin
supI cu unu Ic unIcumun mItsu pufunIu
quIxun cunu Itsu sInunIn. Cristomi
asrabi upiti catamc IxunbI supI
cumInu btsI oquIn sInnquIn un bunu
ntI uI quIxun cunu sInun.
4
Mitsun
cumInu unI Itsun nun ucsabi oquin
Jesusan bana uixunquinma, a bana
btsi oquin uixuncxun cuatin. Cuanan
NunshIn UpItun sInnmIcmu, btsi
unshInun sInnmIc unIcumun mItsu
uixuncxun a bana cuatin. Cuanan
camina Jesucristo cupa Nucn Papa
Diosan nu i
miti a bana pain cuaxunbi

nquin br btsi bana, unin uixunc,
aribishi cuacanin.
5
Mitsnmi, samaira
isa a unicama mitsun an bana cuac, ax
Ic quIxun sInncbbi, cunu n
sInncx x utu meumu uIn.
6
Ex upIfu
upItI bunutI unnc IxunmubI n uIc
bana ax ca asfubI Icn, nun mitsu
uixunc banacama quicsubI oI Iu
camina nu iscan.
7
En uubI ucquinma mitsu anun
Nucn Pupu DIosnun ItI bunu uIxunc
cup, sapi camina, mItsux IsmInu x
meufu ImuInun munmI uI quIxun
sInncunIn. MItsun sInncx cufu uubI
ucquInmu n mItsu bunu uIxuntI
uIsumu Iux?
8
Mitsu bana uixunti cup
cana btsi macamanuxuan axa
Inncxun curqui bian.
9
MItsub uIsh
uumu IxunbI cunu mItsu u
uccmu uIn. Macedonianuaxa uc
cunI cu n cunc ucumu Innxu.
En mItsu ucsabi oquin cana mitsu u
uctImu uIn.
10
CfIstonun uIsh
cmquinma cana mitsu cain, Acaya
menu Ic unIcumuxu utInsu u
Innxu quItIn fubunun cunu u ubI
bItImu uIn.
11
Uisacatsi carana usai
banain? Mitsun sapi camina sinanin, n
cana mitsu nuibatima quixun. Nucn
Pupu DIosun cu uIsuIfu oquIn cufunu n
mItsu nuIbutI quIxun ununIu.
12
UsoquInmI sInncuncbtanbi cana
n ucsubI oquInshI utI uIn. Mitsub
Ic unIcumu, an nun uic banama
bana itsi uic, acamax ca quia, nux
cunununu PubIo ImuInun ub Ic
unIcumu IcsufIbI uIn, ab sn
nribi
uIsh. Nun ucsaribi oquin ca Pablonn
curqui bitsia. A unicamaxa usai quitin
rabanan cana curqui bitsiman.
13
A
unicamax ca Cristo unicama
uixunun ca Nucn Papa Diosan nu
2 CORINTIOS10,11
382
ImIuxu quiax quia. Usai quibi ca
asfubI usumu Icn. Cmquinshia an
unI pufnc cu utux Icn.
14
Usaquin uni
parania isbi camina ratcuntImu uIn.
NunshIn utImunn upu, Sutuns, anribi
cu un bunu Isu DIosun bunusufIbI Ic
quIxun sInnmIsu tunquIn unI pufunIu.
15
UsufIbItI cu unshIn utImunn upun
sInnmIc unI, ax btsi unan iscx an
u up uc unIsu Icn. Usu ushbI cu
asfubI Nucn Pupu DIosmI sInnquIn
u ucmu uIsh Nucn Pupu DIosnunmu
Icn.
Jesusan bana uixunc cup Pablo tmra
16
Amiribishi cana mitsu cain,
mitsnmi sInnuma ca quIxun
sInntI cunu cuniman. SInnuma
ca quIxun uIquInbI cumInu n
mitsu cacxun cuutI uIn, un uIc
unIcumuxu IcsufIbItI ItsumushI x
rabiacamainun.
17
Nucn Ibu JesucfIsto
nn cu fubIucunun cucmu Icn.
SInnumu unI IcsuIshI cunu fubIucu
tin.
18
ItsuIfu unxu n ntnu Ic
uishi sinani rabiacacsaribi oi cana
xfIbI fubIucutI uIn.
19
Mitsun, nux
sInnumu ImuInun IsmInu mItsux
sInnuIfu uI quIxun sInnquInbI
camina a unicamax banaia cunquin
cuatin, utxu sInnumu IcbI.
20
A
unicaman atun cuncsa oquin
ucxunbi camina mitsun tanshitin. Atun
ca mitsu u mmianan, pufnxun
mitsun u bianan, mitsux camina meu
uIsh utub sn
nmu uI quIxun cunun,

mitsu btashcaia. UsuquIn ucxunbi
camina tanshitin.
21
Nux cushImu Ixun
cunununu mItsu usoquIn ucmu uI
quIxun supI cumInu sInncunIn.
UnI sInnumu bunucsu ushbI cunu
a unicama rabiacacsufIbI oI x
fubIucutI uIn.
22
Atxshi cara hebreo
bunun bunuc unI Ic? ExfIbI cunu
usufIbI uIn. Atxshi cara Israelnn
rbnquI Ic? ExfIbI cunu usufIbI uIn.
Atxshi cara Abrahamnn rbnqui
Ic? ExfIbI cunu usufIbI uIn.
23
Atun
cara Cristo uiquin bana uixunin?
SInnuma uni quicsai cana quin, atun
ucsumuIfu oquIn cunu n ucn. Atux
Icsamairai cana bana uixuni tmfu
cn, utu ucsumu oquIn cu Itsu oquIn
sipuacancxa, utu ucsumu oquIn cu
Itsu oquIn fIshquIcuncxu, ItsuI cunu
bamaibi i
acn.
24
Mcn achshi oquin
cu judos unIcumun tfeIntu y nueve
oquin rishquiacxa.
25
Rab
ImuInun
achshI oquIn cu mun xon fIshquI
cancxa. AchshI oquIn cu muxuxun
ucuncxu. Rab
ImuInun uchshiti ca
x unun cuunc mun nuntI nuntI
nt
acxa. Achshi oi cana man nunti

nt
cb achshi im
ImuInun uchshi
nt
nribi parnpapa nb
tsinuax
muacn.
26
En nIcnuax cana
uIsumuIfu tmracn, bacan cuani
Iunun men cuunIfIbI. Btsi ntn cana
bucumIquIsu Iucn, btsi ntn cana an
u mcumuc unIn uIsu Iucn. Btsi
ntn cu judos unIbu ImuInun
judosma unibu, ucumunfIbI btsI
btsI otI sInncxu. Btsi ntn ca ma
chunu Ic unIcumufIbI mI tsuquIfuu
cxa. BtsI ntn cunu unu unI Icmu
menuax tmracn. Btsi ntn cana
parnpapanuax tmracn. Btsi ntn
ca axa CfIstonun cunu uI quibi
cmc unIcumuxfIbI mI nIshucxu.
27
u mi cana tmracn. UxtI tunun
cunu ucumu uIsh pununc Iunun,
shimanan, chupaumu uIsh mutsIn
bumutIsu Iucn. Usai cana tmracn.
Usu uIsh cunu usubII In.
28
En ucumu ImuInun cunu cumubI
ntn, cumubI munu Ic uxu JesucfIs
tomi catamc unicama cara asrabi
Jesucristomi catamtia quixun sinani
bntin.
29
Ui unix cara ami catamc
ushbI JesucfIstomI munutIu u unI cup
2 CORINTIOS11
383
cunu xbI JesucfIstomI munucsu uIsh
mus nuItutIn. Usu uIsh cunu unun uxu
Jesucristomi catamc unI uchumIcb
fIbIu usoquIn ucsu uIsh fubunun un
u unI uchumIc unImI nIshIn.
30
Ex
fubIuctisa tani cana nbI sInnxun
u utImu IcbI cu Nucn Pupu DIosun
uquIunxu quIxun sInnquIn u fubI
fubIuctI uIn.
31
En mI cuc ux cu
cmmu Ic quIxun cu Nucn Pupu
DIosun ununIu. Ax cu Nucn Ibu
JesucfIsto un DIos uIsh un PupufIbI
Icn, a ca camabi unin nt
timoquin
fubItI Icn.
32
Ex Dumusconu uIn cu un
Afetus cuc upu u mxunc unin a
upun suntfucumu u chIquItIu bInun
quixun, a ma an cnn xcucama
baramiacxa.
33
Usoquian baracanc
unbI cu cuqu chunu ufuxun, cn
munmIu Ic xcu chumufutsunn
mun upcancxa. Usocx cana
Iucucn.
Namcsa oquian Pablonn isa
12
1
Ex fubIucuc ushbI cu
uncIshI ItI Icn. Usu unbI
cunu n numquin iscsa oquin Nucn
Ibu JesucfIstonn IsmIc u ImuInun
un sInnmIc u u uItI uIn.
2
En
cunu suu Iu u ununIn. Axa Cristomi
catamc uni achshinx ca na cata
rab
uc cuuncxu, Nucn Papa Diosan

ImIcx. An namibbi cara cuancxa,
an bru unshnshi cara cuancxa cana
ununImun. Nucn Papa Diosainshi ca
unnxu. UsuI u unI I cu cutofce bufItIu
Icn.
3
A uni cara an namib cuancxa,
cara an namibma cuancxa quixun
cunu ununImun. Nucn Papa Diosainshi
cu unnxu.
4
En cunu ununIn, an
ImIcx cu u unI Nucn Pupu DIosun
ntnu cuancxa. Cuunxun cu uInu Ic
unnbia uitima bana cuacxa, cuanan
cu uInu Ic unnbIu chIquInuquIn unI
uixuntima bana cuacxa.
5
ExbI n u
uI fubIuctIsu ushbI cunu xbI
rabiacatiman. EnbI sInnxun u utImu
IcbI cu Nucn Pupu DIosun
uquIunxu quIxuInshI sInunI cunu
rabiacatin.
6
RubIuctIsu tunI x
quIcxbI cu n bunu, cmmu uIsh
sInnumu unI bunucsu ItImu Icn.
Usu unbI cunu fubIucutImu uIn. Ex
fubIucutIumubI cumInu n uc ucumu
Isunun n bunu cuuquIn mItsun uIsu unI
cufunu x uI quIxun unntI uIn.
UsufIbI oquIn cumubI unIn unntI
cana cunin.
7
Insnc uIsh n numI puI x ubItI
tmfuc unbI cu Nucn Pupu DIosun
x un ntnu cuanxun u isc cup
fubIuctI fubunun usoquIn ImInun
unshIn utImunn upu unxu.
8
Rab
ImuInun uchshI oquIn cunu Nucn Ibu

JesucfIsto n uc nu tf
caxunun
quixun ucan.
9
NuccxunbI cu cuxu:
En mI nuIbuquIn uquIncxun ununI
cumInu usushI ItI uIn. An cushima
cunu uI quIxun sInnc unI, a cana
n cushnbI up oquIn u unun
uquInIn". UsoquIn cu Nucn Ibu
Jesucristonn upiti ami catamquin
uc IxunbI u unun uquInIu quIxun
ununI cunu x uc ushbI cunin.
10
Usu uIsh cunu CfIsto uIquIn un bunu
unIcumu uIxunc cup unI mI utImutI
bunuc Iunun uumu Iunun unIn btsI
btsI oc Iunun numI unI nIshmuInun
btsi u cupribi tmraquinbi
bnquinma tanshitin. Usu uIsh
cushImu IxunbI cunu CfIstonn cushIoc
xun ax cuncsabi oquin cushiu Ixun
u utI uIn.
&RULQWRQXLFsD[D-HVXFULVWRPLFDWDPsFs
unicamami sinania Pablo bn
a
11
MItsnmI fubIcmu cup cunu
sInnuma uni banacsari rabiacan.
MitsxIfu fubI upItI bunutIsu IxunbI
camina PubIosumuIfu uIsh cu un
2 CORINTIOS11,12
384
Pablo uic unicama nx Nucn Papa
DIosun unI Ic quIxun sInnun n
bunu Isu uncIshI Ic quIxun sInnquIn
a unicaman mitsu uixunc bana
cuacanin. UsuquInmI mItsun sInnc
bbI cunu x u unIcumu meumu uIn,
nbI uquInmu, Nucn Papa Diosan an
cushIn umIcxuInshI n uc cup.
12
MItsub Ixun cunu tmraquinbi
tanshiquin, CfIsto uIquIn bunu uIxuu
nan, unI ItsIn ucmu u ucn. En uIu
isquin camina, x cunu userabi Nucn
Papa Diosan an bana uixunun casc
uI quIxun ununcn.
13
En btsI btsI
unIcumu ucsaribi oquin cana mitsu
nuiban, mItsxmI utusufIbI Ic. Usa
unbI supI cumInu mItsnmI cufqui
InntI sInntIsu tuncxunbI n bIcmu
cup musquIn sInncunIn. En mItsun
cufIquI bIcmu uxu uIsumu uIn cumInu
mI musquIn sInnquInmu u u
munucuntI uIn.
14
Rabti cana mitsu isi cuan. AmIfIbI
shi mitsu istcni cuanti cana sinanin.
En ucsabi oquin cana curqui
InnunmI u Inncunun mItsu
uctImu uIn. MItsun u InnquIn
mubImI mItsun nuIbutI ushI cunu
cunin. An bchicnn ca uni curqui
timxuntImu Icn. An papan cuni ca
an bchic curqui timxuntI Icn. Usa
uIn cunu x mItsun pupusu Ixun mItsun
curquI bItImu uIn.
15
Ex userabi mitsu
nuibati tmraquinbi cana Cristo cup
mItsux up Inun mItsu un bunu uIxun
quin, n cufquI cunun n cushI
cquInbI uquIntI uIn. En mItsu
asrabiira nuibacxunbI supI cumInu n
ucsufIbI oquIn mItsun nuIbutImun.
16
Micama rafInx cusmInu n Isnu
mItsnmI ItsuIfu nuIbuquIn uquInun
quIxun mItsu pufnquIn bunu uIxun
quIn u uccmu uI quIux quIn.
17
An
mItsu pufnun carana uni xuan?
Cunununu xucmu uIn.
18
MItsu Istnun
cana Titocun axa Cristomi catamc
uni itsiribi xuan. Titon cara mitsu
paranx? Titobtun cu uxu ub Ic unIn
mItsu pufncmu Icn. En ucsaribi
oquIn sInnquIn cu utun u uxu.
19
Nun usaquin mitsu cacxun oquin
mitsun nu nuibanun quixun isanuna
saquin mitsu cai quixun sapi camina
sInncunIn. AshbI cu usumu Icn. En
nuibac xuc
antu, cana mitsu cain, ami

catamti ax quicsubI oshI Inun
cananuna Cristo cuncsabi oquin
mItsu uquInsu tunquInshI n ucumu
mitsu uixuan. AsfubI cu usu Ic
quIxun cu Nucn Pupu DIosun ununIu.
20
En mItsu IsI cuunxun IscxbI supI
cumInu n sInncsumu IcuntI uI
quixun cana sinanin, xfIbI mItsun
sInncsumu ImuInun. Usu Ixun cunu
sinanin, mitsux sapi camina nutsi
cuamianani cubicananan, btsib
btsIb nIshnunc Iunun, btsimi
munnc Iunun, mInuInshI u utI
sInnun btsI unIb uIununc Iunun,
fubIucuquIn up oquIn sInncmu unI
uIn.
21
Mitsu isi cuantcnia sapi ca an
bunu cuuc ushbImI usuI Icuncbtan
Nucn Pupu DIosun mItsu cup
fubnmItI Ic quIxun cunu sInunIn.
ImuInun cunu sInunIn, mitsu rarinn
u uIsumu uI mItsununmubI xunu ItsIb
Iunun xunusu unIb Iunun unshInuc
quIn u utImu uquIn, a ucama
manuquin sinanacma cup sapi cana
bunun msctI uI quIxun.
3DEORQsDQDVKLTXLQsVsDQDQ
EsU~DQ[DLQXQFD
13
1
MItsu IsI fubtI cuun ushbI
cana amiribishi mitsu isi cuant
cntI uIn. Camabi u ca unin, rab
unun uIu cuupntI Icn. Rab
ImuInun uchshi unan uiaira ca

asfubI cu quIxun unntI Icn.
2
Mitsu
2 CORINTIOS12,13
385
IsI cuunx unu Ixun cunu mItsu cun, n
mitsu istcni uxun isc
xu un u utImu
uc unIcumu ImuInun fufI unxfIbI
sInunutmu usubI uIn, cunu utu squin
cushIn cutI uIn. UsoquIn n mItsu
cacsubI oquIn cunu ufu IxunbI n
quiricann mitsu catcnin.
3
Mitsun
cumInu up oquIn unntIsu tun, carana
CfIstonn sInnmIcsabi oquin unicama
bana uixuni quixun. Ex mItsu IsI
amiribishi cuanxun, un u uIsumu uc
unicama cushin cacbtan, camina
unntI uIn, Cristo ax ca asfubI b Ic
quixun. Cristo ax ca cushimumu Icn.
Usu Ixun cu mItsu sInunumIunun umI
catamtmI up Inun ImIquIn, an cushi
mItsu IsmItI Icn.
4
Cristo ax ca uni itsi
Icsai i cursocnu mutsc Iucxu.
UsuI I ushbI cu bf Nucn Pupu
Diosan cushin uisatimoi tsotia. Usu uIn
cunununu nux CfIsto IsufIbItI IquIn
uisa cara unin ocxunbi cupiquinma
tunshItI cushImusu IxunbI un ImIcxun
Nucn Papa Diosan cushin mitsu
uquInIn.
5
MItsnbI cumInu sInntI uIn,
caramina asrabi Cristomi catamti ax
cuncsubI oI I quIxun. Up oquin ca
sinan. CufumInu ununImun. Jesucristo
ax ca asfubI mItsub Ic quIxun?
AsfubI CfIstonunmu uIn cu ux
mItsubmu Icn.
6
Cristo ca asrabi
nub Ic quIxunmI mItsun unntI cunu
cunin.
7
Mitsun usama ca quixun
nu sInncbtunbI cunununu u utImu
uxmumI Icunun quIxun Nucn Pupu
DIos mItsu ucxunin. Nun cananuna
mItsu up oquIn unnmIu quIxuun unIn
sInntI cupmu, mItsnmI up u utI
cupshi, cananuna Nucn Papa Dios
mItsu ucxunin.
8
Cristonn bana
quicsumu oquIn cunununu uImun. An
bana quicsubI oquInshI cunununu uIn.
9
Nux cushImusu IxunbI uquIncxmI
mItsux up uIn cunununu cunin.
MItsun u utImu uccama mnoc
uIsh upshI Inun cunununu nquInmu
Nucn Pupu DIos mItsu ucxunin.
10
Nucn Ibu JesucfIstonn, mitsu
utImoquInmu un Iscx up Inun
uquInun cuc Ixun, cana mitsu isi
cuantcnxunmashi n quirica mitsu
bunmIn, cuunxun n IscxmI uIsumu
IcunIu cushIn bunuquIn mus nuItumI
quin mitsu catin rabanan.
11
En xuc
antu, chumashi camina

IcuntI uIn. Au ucumu cufu uIsumu
Ic cumInu mnoquIn sInntcntima
uIn, n mItsu cuc bunucumu cuutI
camina btsIn sInncsabi oquin sinani
nIshununmu nuIbununIshI IcuntI uIn.
UsuI Iu cu Nucn Pupu DIos, an an
unicama nuibaquin bntImu chumu
fuu Inun ImIc, ux mItsub ItI Icn.
12
JesucfIsto cup mItsun nuItu up uIsh
cumInu chumufuu Inux btsib btsib
cununtI uIn.
13
Axu b Iccama
CfIstonn ImIc uIsh un sInun upIfu
up ucumunfIbI cu mItsu chumarua
uIshmI bfunx Icunun cumIuxu.
14
MItsux uchucbI Nucn Ibu
Jesucristonn nuibaquin i
mIc Icu
Nucn Papa Diosanribi nuibamainuan
an Bru unshin Up axribi mitsub
IcbmI chumarua bucucanti cana
cunin. Ashi, Pablo.
2 CORINTIOS13
386
Galacia menuaxa ax Jesucristomi
catamc unicama Pablonn quirica
cunoxuan
1
1
Ex cunu PubIo uIn. Unin ca
Jesucristo uiquin uni bana
uIxunun cusumu Icn. Nucn Papa
Dios, un u bumuc IcbI busquImIc,
abtan ca Jesucristonn an bana
uIxunun cusacxa.
2
Enu Ic uxu umI
catamc unicamabtan cana Galacia
mecumunu Ic mucumunuuxmI
Jesucristomi catamc Ic, n quirica
mitsu cunoxunin.
3
Nucn Papa
Diosbtun Nucn Ibu JesucfIstonn
mItsu nuIbuquIn uquIncxmI chumu
fuu uIsh bucucuntI cunu cunin.
4
n
menu Ic uIshI utIu un sInnc
unIcumun ucsufIbI oquIn u utImu utI
rabanan nu i
mi ca ax bamatsianxmabi
nun uchu cup bumucxu, Nucn Papa
Dios cuncsabi oi.
5
Nucn Papa Dios
ax ca unicaman xnIbuu unbI fubIc ItI
Icn. UsuquIn cu utI Icn.
-HVXFULVWRPLFDWDPsWLVKLFDXQL1XFsQ
3DSD'LRVDQLVFs[XStLFsTXLFsEDQD
6
CfIstonn nuIbuc ushmI uInun
Inun Nucn Pupu DIosun cusquIn
sInnmIc IxunbImI mItsun un bunu
nquin btsi bana cuacbtan, cana
uIsucutsI cufumInu usufI IcunI quIxun
sinanin.
7
Anun unI un uchu tf
nc
uIsh Nucn Pupu DIosnun Inux I
ti btsi
bunu cu umu Icn. Usu unbI cu unI
rafInn mItsu utImuquIn sInnmIquIn u
bana btsi oisa tanquin btsi oquin uia.
8
Uin cara nun nu Cristo uiquin mitsu
uIxunc Nucn Pupu DIosnun Inux
anun uni i
ti bana, abi uixunquinma

btsi bana mitsu uixunia, a ca Nucn
utI Icn. UsoquIn cu ImuInun
nanuux uc ngeIfIbI, btsi bana uni
uIxunc Ic, utI Icn.
9
En cucsaribi
oquin cana mitsu catcnin, ui unin
cara nun uixuncxunmi cuac a
banama btsi bana mitsu uixunia, a ca
Nucn Pupu DIosun uIsu cufu otI Ic
usoquIn utI Icn.
10
saquin mitsu caquin carana unan
x cunu usefubI up uI quIxun fubItI
sinan? UsuquIn sInnquInmu cunu
Nucn Pupu DIosun up IstI sInun.
Cufunu unIcumub up ItI sInun? Cana
usaquin sinaniman. Nucn Papa Diosma
unishi cunmiti sinani cana Cristonn
unImu Itsun.
Uisax cara Pablo an Jesucristonn bana
XQLxXL[XQFsXQLLDFs[DTXLFsEDQD
11
En xuc
antu, mItsnmI unnun

cana saquin mitsu cain, Jesucristo ui
quIc bunu n mItsu uIxunc ux cu
unnbIu sInnc bunumu Icn.
12
A bana
cunu unIn uIu cuucmu uIn. UInu Ic
unnbI cu u bunu unnmIcmu Icn.
JesucfIstonnshI cu u bunu
3$%/21$1*$/$&,$18,&81,&$0$
BUANMIA QUIRICA
387
unnmIuxu.
13
En judos unIcumu
cuncsu oquIn u uIu unIn uIu
camina cuacn. En cunu uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu uIsumuIfu
oquin btsi btsi ocn, Jesucristomi
sInntI bunu nun quIxun.
14
Usoquin
unun cunu judos unIn sInncsu
oquInshI sInncn. En uIntsI b
sn
nbufIbI un ucsamaira oquin cana

unI upncumun unnmIcsu oquInshI
n chuItInn uIusubI oquIn uIsu
tancn, x usefubI judo unIIfu Ixun.
15
UsuI IubI cu Nucn Pupu DIosun, n
tItun pucu mucubI un bunu
uIxunun cusu Ixun nuIbuquIn userabi
uInun Inun sInnmIquIn,
16
an
BchIcmI cutumtI unnmIunun,
atxribia ami catamnun judosma
unIcumufIbI bunu uIxunun ImIucxu.
UsuquIn unun ImIcxun cana uibi
uIsuI cufunu ItI uI quIxun ucmu uIn.
17
En u unncmu puIn uun u puIn un
bana uixunun Cristonn casa uni
cumubI ucutI cunu JefusuIenu cunmu
uIn. Anu cuanma cana Arabia cac
menushI cuuntuncx Dumsconu
cuantcancn.
18
Rab
ImuInun uchshi bari incb

pain cana Jerusalnu Pedro isi cuancn.
Cuanx cana anu ab rab
semana
ImuInun uchshI nt Iucn.
19
Aribia
Nucn Ibu Jesusun un bunu uIxunun
casa uni rari isquinmabi cana Jacobo,
Nucn Ibu Jesusun xucn, ashi isacn.
20
En u cunoquin mitsu cac bana
nx ca cmmu Ic quIxun cu Nucn
Pupu DIosun ununIu.
21
JefusuIenu Ituncx cunu SIfIu me
ImuInun CIIIcIu menu cuuncn.
22
Usa
uIn cu Judeu menu Ic mucumunu Ic
axa Jesucristomi catamc unIcumun
unnmu Icn.
23
UnnquInmubI cu
suquIun uIcunIu cuucxu: An nu
btsi btsi o uni, an ca br Jesucristomi
catamnun quixun unicama bana
uixunia, ami catamtia nun quixun
unIcumu btsI btsI o IxunbI.
24
UsuquIun uIu cuuquIn cu Nucn
Papa Dios rabiacxa.
Jesucristonn an bana uixunun casc
rarinan cunquin Pablo bia
2
1
Usu uIn cunu cutofce bufItIu Icb
Tito buani, Bernabb Jerusalnu
cuantcancn.
2
Nucn Pupu DIosun
sInnmIcsabi oi Jerusalnu cuanx
bbux cunu unu Ic uxu JesucfIstomI
catamc unin cushicamabshi banacn.
BunuquIn cunu n judosmu unIcumu
Jesucristo uiquin uixunc banacama
uixuancn, usaquin cana unicama ca
quixun caquin. En usuquIn bunu
uIxuntI cufu utun sInncx usbI Ic
quIxun unnuxun cunu n judosmu unI
uixunc banacama chiquinaquin cacn,
n unI uIxunc bunu uxu x cmI
bunucsu uIsh uncIshI ItIn fubunun.
3
En usoquIn judosmu unI bunu uIxun
c chiquinaxuncxun ca usbI cu
quIxun sInnquIn gfIego unI Ic
cumInu TIto judos unIcumu Icsaribitia
Inun unntIofucumItI uI quIxun
cmu Icn.
4
Usu unbI cu u cushI
unIcumun uIsuquIn cucbmabi,
nuxnu anu tim
anbi ax isa Jesucristomi

catamc Ic quIbI cmc unicama,
axribi anu atsancxa. A unicamax ca,
judosma unicama ca Jesucristomi
catamc uIsh judos unIcumu Icsai
Inun unntIofucuc ItI Ic quIxun nu
sInnmIsu tunI, uisa cup caranuna
judosmu unIcumu unntIoc Inun
ImIcmu uI quIxun IsI uucxu. A
unicaman, judosmu unIfIbI cu unntIo
c ItI Ic quIxun cuquIn nu sInnmIsu
tancbtanbi ca axa Jesucristomi
catamc unin cushicaman Tito,
unntIofucumIcmu IcbI nu uIsuquInbI
cmu Icn.
5
A unicaman judosma
unIcumux cu judos unIcumu Icsu ItI
GAIATAS1,2
388
Ic quIxun nu sInnmIsu tuncxunbi
cananuna, mitsnmi Jesucristomi
catamtishi ca uni i
tI Ic quIxun
asfubI unntI cup, atun nu cacsa
oquIn sInnmu uIn.
6
Axu umI sInnc unIcumun cushI
Inun JesucfIstonn ImIc cu utux Ic
quIxun unIn cuc IxunbI cu u
unIcumun btsI u unun cmu Icn.
A unIcumux nun cushI unbI cunu n
ununIn, Nucn Papa Diosan ca an
nuItu unnquIn, camabi uni asrabi
uIsu unI cufu quIxun ununIu.
7
Btsi u
unun cuquInmubI cu u cushI
unicaman, judos unicama bana
uIxunuun Pedfo umIcsaribi oquin ca
Nucn Papa Diosan judosma unicama
bunu uIxunun umIuxu, quixun
unncxu.
8
An judos unicama
Jesucristo uiquin bana uixunun Pedro
ImIu Ixun cu ribi judosma unicama
bunu uIxunun ImIucxu.
9
Nucn Pupu DIosun usuquIn ImIc
Ic unnquIn cu Jucobo, Pedro, Juan,
acaman atux Jesucristomi catamc
unIcumun cushI Ixun Befnubecun
un mcn InnquIn, asrabi camina
nu ucsaribi oquin Cristo uiquin an
bana uixunun Nucn Papa Diosan
cusc uI quixun canan nun nu
judos unicama bana uixunmainun
camina mitsun judosma unicama bana
uIxunI cuuntI uI quixun nu cacxa.
10
Canan ca soquinshi nu cacxa,
camina uumu unI uquIntI uI
quixun. UsoquIn utI cunu sInncn.
Antioquanuxuan Pablonn Pedro u ca
11
Usu uIn cunu x AntIoquu munu
Ixun Pedfo JefusuIenuaxa uc up
oquian asfubI Jesusun bunu uIumoquIn
u cacn.
12
Jacobonan xuc
xa uni rari
ucmu puIn uIn cu Pedfonn judosmu
unicamabtan piacxa. UsuquIn uxunbI
ca Jacobonan xuc unicama ucbtan
atubtan piquinma, judosma unicama
ancxa, axa Jerusalnuax uc
unicaman a u cati rabanan.
13
Pedfo
nun usuquIn uIu IsquIn cu uxu JesucfIs
tomi catamc judos unicama rafInn
ribi, judosmu unIcumu uxfIbI JesucfIs
tomI sInnc IcbI, atubtan piquinbi
ancxa. A unIcumuxu usuI Iu IsI cu
BernabnxfIbI usufIbItI Iucxu.
14
Acamaxa judos uni cupma
Jesucristomi catamtshi ca uni i
tI Ic
quIxun ununIbI usuI Iu IsquIn cunu
tim
cnuxun Pedro saquin cacn: Mix

judo unI ushbI judomu unI Icsai
IquInbI cufumInu uIsu cup judosmu
unIu judos unIcumu IcsuI Inun quIxun
cain?
Judos unicamaxa judosma unicama
LFsVDULELWL1XFsQ3DSD'LRVQDQLWLEDQD
15
E ImuInun b Ic unIcumux
cananuna judo unin rbnquI uIsh
judo unI uIn. Nux cananuna an Nucn
Pupu DIosun bunu unncmu judosmu
unIcumusufIbImu uIn.
16
Usu IxunbI
cunununu ununIn, Moissnn usai ca
judos unIcumu ItI Ic quIxun cuno
bunu quIsubI oquIun u uc cupmu
Jesucristomi catamc cupshi ca uni
Nucn Pupu DIosun un uchucumu
tr
nquin ainan isia. UsuquIn ununI

cananuna nuxribi Nucn Papa Diosan
Iscx up Inux JesucfIstomI cutumucn.
UsuI cu unIcumu ItI Ic quIc bunu uc
cupma ca Nucn Papa Diosan uni ainan
Ic up IsIu.
17
Nun uchu sInnquIn cunununu nun
uchu tf
nquin nu i
minun Cristo cain.

Usaquin caquin caranuna Cristonn ca
nu uchuu ImIu quIxun cuIn? Usama
ca.
18
Nun uc up u u cupmu
Jesucristomi catamc cupshi cananuna
Nucn Pupu DIosun Iscx ub up uI
quIxun unnc IxunbI, amiribishi
GAIATAS2
389
n up u uc cup cunu Nucn Pupu
DIosun Iscx up uI quIxun sInnc
uIsh cunu Nucn Pupu DIosun Iscx
uchuumumu uIn.
19
Moissnan usai ca
bana quicsabi oquin sn
onquin
ucmu uIsh cunu I
tImoI bumutI Iucn.

UsuI IcbI cu JesucfIstomI cutumc
cupshi Nucn Papa Diosan ax cunc
subI oI Inun, n uchucumu tf
nquIn
uInun Inun I
miacxa.
20
Uchutcnu
xunmu ushIquIn n uchucumu nI cunu
CfIstob bumucsu uIn. Usu uIsh cunu
shima, CfIsto ux b uIn, an cushnbi
ux cuncsu oshI In. Nucn Papa
Diosan Bchic, uxu nuIbutI
bumutsIunxmubI n uchu cup bumu,
umI cutumtI cunu ux b uIn, ax
cuncsubI oI In.
21
Moissnan usai ca
bana quicsubI oquIn uc cup cu Nucn
Pupu DIosun unI uInun Ic up IsIu
quIxun sInnc uIsh cunu CfIsto bumu
ux cu uncIshI Ic quIcsu Itsun. Usa
unbI cunu, Nucn Papa Diosan ca an
BchIc uncbI bumunun xuucxu
quixun sinanima, asrabi ami
catamtin.
0RLVpVQsQFXsQsREDQDTXLFsVDELRLLFs
FXStPD-HVXFULVWRPLFDWDPsFsFXStVKLD
XQLXStLWLEDQD
3
1
Glatas unicama, mitsux camina
sInnumusu uIn. UnIn uchu cupu
ax i cursocnu bama Jesucristo
uiquin cananuna mitsu up oquin bana
uixuancn. uixuncbi ca uni rarinn
btsi bana uixunquin, Jesucristo ui
quIc bunu cuuxunmu unun quIxun
mItsu pufnxu.
2,3
CumInu cutI uIn,
MoIsesnun usuI cu judos unIcumu ItI
Ic quIxun cuno banami cuac cup
cara Nucn Papa Diosan an Bru
NunshIn Up mItsubu Inun mItsu
Inncx? Usama ca. Jesucristo ui
quic bana cuatmi ami catamcxuIn
shI cu un Bfu NunshIn Up mIbu Inun
mItsu Inncxu. Usu IxunbI cufumInu
mitsun Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun mItsu up ImItI
sInntuncxunbi n u up uc
cupshI cu Nucn Pupu DIosun up IsIu
quixun sinanin? Usaquin sinani
cumInu sInnumu unIcumusu uIn.
4
NuncbI cufumInu cmishi tmraibi
JesucfIstomI sInncn? Mitsxmi usai
Ic ux uncbImI usuI Icmu ItIbI cu
Iu.
5
Nucn Papa Diosan ca an Bru
NunshIn Up Innun unI Itsun ucmu
u mItsu umIu. Uisa cup cara mitsu
usoquIn umIu? An cu usuquIn uIu,
mitsnmi Moissnan usai judos
unIcumu ItI cuno bana cuac cupma
mitsxmi Jesucristo ui quic bana
cuati, ax ca asfubI b Ic quIxun
sinani, ami catamc cup.
6
Abfuhumnn cu sInncxu, Nucn
Papa Diosan ca ax quicsubI oquIn utI
Ic quIxun. UsuquIn sInnc cup cu
Nucn Papa Diosan Abraham an nuitu
up Ic Isucxu.
7
Usu uIn cumInu
mItsun unntI uIn, an ax quicsabi
oquIn cu Nucn Pupu DIosun uIu quIxun
sinani ami catamc unicamax ca axa
Isaribiti Nucn Papa Diosmi catamc
uIsh Abfuhumnn fbnquI Iu.
8
Judos unicamaishima camabi uni
cana axa Jesucristomi catamtia
nuIbuquIn un nuItu up IstI uI quixun
unnquIn cu Nucn Pupu DIosun un
Abraham saquin cac bana an uni
cunomiacxa: Mi cup ca camabi
menu Ic unIcumu n ImIcx un nuItu
up uIsh chumufuu tunI cuntI Icn".
9
Usu uIn cu uI unIcumux cufu Abfuhum
Isaribiti Nucn Papa Diosan ca an
quicsubI oquIn uIu quixun sinani
ami catamtIu ux cu Abfuhum Isaribiti
Nucn Pupu DIosun ImIcx un nuItu
up uIsh chumufuu tunI cuntI Icn.
GAIATAS2,3
390
10
Usu unbI cu suIfIbI u bunu usuI cu
ax quia: Ui unicaman cara camabi
cuno bana quicsubI oquInfu ucmu u
cu Nucn Pupu DIosun uIsu cufu otI Ic
usoquIn utI Icn". A bana asfubI uIn
cunununu ununIn, a bana quicsabi
oquIn uc uIsh cunu Nucn Pupu
DIosun Iscx uchuumu uI quIxun
sInnc unIx cu u bunucumu quIcsabi
oquInfu ucmu Ic Nucn Pupu DIosun
uIsu cufu otI Ic usoquIn uc ItI Icn.
11
saribiti quia: Ui unicama cara Nucn
Papa Diosan up isia, ax ca asrabi ami
cutumtI tstI Icn". Usaquin cuno
bunu unnquIn cunununu ununIn,
MoIsesnun usuI cu judos unIcumu ItI
Ic quIxun cuno bunu uc cupmu cu
Nucn Pupu DIosun unI uInun Ic up
isia, quixun.
12
Moissnn cuno banax
ca quia: Nucn Pupu DIosb up Inux
Moissnn cuno bana quicsubI oI ItI
sInnc unIn cu userabi a banacama
quicsubI oquIn utI Icn". Usai quibi ca,
ami catamtishi ca uni Nucn Papa
DIosb up Ic quImu.
13
A bana, usuI cu judos unIcumu ItI
Ic quIxun MoIsesnn cuno, u bunucu
maxa quicsubI oquIInfu ucmu Ic, nu
uIsu cufu otI Ic usoquIn utI IxunbI cu
Nucn Pupu DIosun nu uquInmu, Cristo,
nun uchu cup tmramia cup, nu ami
catamtIu uIsotImu Icn. Camabi unin
uchu cup cu uchuuIfu unI Icsari
Cristo i cursocnu bamacxa, Nucn
Papa Diosan bana cuno sai quicsabi
oi: Ui unix cara i cursocnu mutsc
Ic ux cu usefubI uchuuIfu uIsh Nucn
Pupu DIosun uIsuIfu cufu otI Ic usoquIn
uc ItI Icn".
14
Nucn Papa Diosan
Abfuhum csubI ou judosmu unIcumux
fIbI Nucn Pupu DIosnun Inun cu CfIsto
Jess uchuuIfu unI Icsari bamacxa.
Ax usai bama cup ca axa ami catamc
unicama Nucn Papa Diosan an Bru
NunshIn Up InunIu, ux quIsabi oquin.
0RLVpVQsQFXsQsREDQDLPDLQXQ1XFsQ
Papa Diosmi catamti quic bana
15
En xuc
antu, su cu n bunu Icn.

Achshi unan, usu cu n u ItI Ic
quixun quiricanu cunoc Ic cu uInu
Ic unnbI u bunu tf
caquin btsi
otcntImu Icn.
16
Usaribi ca Nucn
Pupu DIosun Abfuhum c bunu Icn. An
ca Abraham an rbnqui achshi
uiquin, u cup cu cumubI menu Ic
unIcumu un Iscx up uIsh cuntI Ic
quixun cacxa. Usaquian Nucn Papa
DIosun Abfuhum c bunu ux cu un
rbnquIcumu" uI quImu, an
rbnqui achshI" uI quIu. Usu uIn cu
an rbnqui achshI u uIu quI ux
CfIsto Icn.
17
Esu cu u bunu Icn.
Nucn Papa Diosan ca an rbnqui
achshi uiquin, a cup ca camabi menu
Ic unIcumu un Iscx up uIsh cuntI
Ic quIxun cuquIn Abfuhumbtan
ashiquin mnocxa. Usaquian mno
Ixun cu cuutfocIentos tfeIntu bufItIu
incbtan Nucn Papa Diosan usai ca
judos unIcumu ItI Ic quIc bunu
Moiss cunomiacxa. Usaquin cuno
miquinbi ca an Abrahambtan mno
bunu uncIshIu Inun Nucn Pupu
Diosan tr
cumu Icn.
18
Moissnan
usuI cu judos unIcumu ItI Ic quIxun
cuno bana quicsubI oquIn uc cupu
unI Nucn Pupu DIosun Iscx up uIn cu
an Abrahambtun mno bunu uncIshI
Itsunxu. Usu unbI cu usumu Icn. A
uiquian an Abrahambtan mno
achshi uni a cupshi ca uni ami
catamtia Nucn Papa Diosan up isia.
19
An Abfuhum c bunu xnibua
unbI usefubI uIn cufu uIsucusquIn
Nucn Papa Diosan usai judos unicama
ItI bunu cunonun Moiss cacx? Uisa
u utI cufu uIsumu Ic quIxuun unIn
GAIATAS3
391
unntI cup cu u bunu judos unIcumu
Inncxu. Abrahamnn rbnqui,
Cristo, axa utia Abraham uixuan, a
utmainuan a bana quicsabi oquin
puIn unun cu Nucn Pupu DIosun u
bana Moiss cunomiacxa. Nucn
Papa Diosan cacxuun ngeIcumun u
cac bana ca Moissnn cuno bana
Iucxu.
20
An cac bana uiquin judos
unIcumu cunun MoIses ImInuxbI cu
Nucn Papa Dios achshi, ux Abfuhum
bbi banacxa, uni itsi camima.
Uisa cup cara Nucn Papa Diosan usaa
XQLLWLEDQD0RLVpVLQiQFs[DTXLFsEDQD
21
Ex suI quI cufunu Nucn Pupu
DIosun Abfuhum c bunuxu btsI
ImuInun cu un MoIses c bunxfIbI btsI
Ic quIn? Usama ca. Moissnn cuno
bana quicsubI oquIn uc cupu unI un
nuItu up uIsh Nucn Pupu DIosnun uIn,
cu u bunu uc cupshi uni Nucn Papa
DIosun Iscx up Itsunxu.
22
Usu unbI
ca Nucn Papa Diosan bana cuno
cumubI unIn cu u utImu uIu quia.
A banaxa asfubI uIn cu uxu JesucfIsto
cup ami catamc unicamaxshi Nucn
Pupu DIosun Iscx up ItI Icn, an an
rbnqui achshi uiquin Abraham
csabi oi.
23
Ami catamtinu i
ti Jesucristoa
utmuInun cu judos unIcumun MoIses
nn cuno bana quicsubI oquIn utI
Iucxu.
24
Usu uIn cunununu un bfun
c xanun bana tuacn tancsaribi oquin,
Moissnn cuno bana tanquin, a bana
quicsubI oquInshI uquIn, uIsu u utI
cufu usbI Ic, uIsu u utI cufu uIsumu
Ic quIxun unncn, aminu
catamnuun CfIsto utmainun. UsuI Iu
ushbI cunununu CfIsto u uIn, ami
catamtIu nun uchu tf
nc uIsh Nucn
Pupu DIosun Iscx up uIn.
25
Nux ami
catamnuun CfIsto u uIn cunununu
ami catamquin an branc xanun
bana tuacn tancsufIbI oquIn MoIses
nn cuno bana tanc cupma,
Jesucristomi catamc cupshi Nucn
26
Usu uIn cumInu mItsux CfIsto
JessmI cutumtI ub uIsh Nucn Pupu
Diosan bchIc uIn.
27
Ami catamtia
uInun Ic nushImIc uIsh cumInu unun
un chupu xnI uIsumu pquin chupa i
puuc usufIbI uIsh mIbu CfIsto uIn
mIn nuItu upIfu uIn.
28
Judos unicama
ImuInun uxu gfIego bunun bunuc
judosma unicama, an uni u mxunc
unIcumu ImuInun un unI u mxun
cma unicama, bbu ImuInun xunu,
ucumxbI cumInu JesucfIstonun uIsh
Nucn Papa Diosan iscx btsisaribi
uIsh uchshIsu uIn. JesucfIstonun Ixun
camina camaxunbi btsIn sInncsaribi
oquin sinanin.
29
MItsux CfIstonun uIsh
cumInu uxu Isaribiti Nucn Papa
Diosmi catamc uIsh Abfuhumnn
rbnquI uIn. Usu uIsh cumInu Nucn
Papa Diosan an rbnqui uiquin
Abfuhum csubI oI un unI uIn.
4
1
saquin cana mitsu cain, an papa
bamacbtan ca an ucama ainan
IcbI cunIcmu puIn Ixun un bchic
nn bitsima. Canitancxun cuni ca biti
Icn. Usu uIsh cu u tu un pupun
ucumu uxu uInun unbI u ucumu
bIcmu pun uIsh, an an papa u
mxunc unIsufIbI Icn.
2
An papan
anan an u biti mno nt
sn
ntamainun ca an papan casc unin

an bchic branan an chupa acama
an papan curquInn bIxuntI Icn.
3
A
tusufIbI cu JesucfIsto ucmu pun uIn
judos unIcumu Iucxu. Usu Ixun cu
Moissnn cuno bana quicsabi oquin
unun un nuItu up Inun unIn sInnc
uIshI utI sInncxu.
4
Usu unbI cu un
uti nt sn
ncbtan Nucn Papa

Diosan an Bchic n ntnu xuacxa.
Achshi xanxa bac
ncx canitancx ca
GAIATAS3,4
392
judos unIcumu Icsaribiti Moissnn
cuno bana, usuu judos unIcumu ItI, a
unnc Iucxu.
5
Ax ca judos uni
ushnu nux MoIsesnn cuno bana
cuuc Ic, un ImIcxshi nun
uchucumu tf
nc uIsh Nucn Pupu

Diosan bchIc Inun nu ImInux uucxu.
6
Mitsux camina asrabi an bchIc uI
quIxunmI unnun ca Nucn Papa
Diosan an Bchicnn Bru unshin
Up mItsubu Inun xuucxu. Usu uIn
camina an bchIc Ixun n Pupu
DIos cumInu mIx uI quixun Nucn
Papa Dios cain.
7
Usu uIsh cumInu un
uni u mxunc unI IcsuI Imu xubu
Ibu unIn bchIc Icsai asrabi Nucn
Papa Diosan bchIc uIn. Mixmi an
bchIc Ic cu CfIsto ux quIsabi oquin
mItsun uchucumu tf
nquin an iscxmi
up Inun ImIunun un Bfu NunshIn Up
mItsub Inun InunIu.
Axa Jesucristomi catamti
unicamamia Pablo sinan
8
Bfmu cumInu Nucn Papa Dios
ca asfubI DIos Ic quIxun unncmu
Ixun DIosmu ucumu fubIquIn btsI
btsI u ucn.
9
UsuquIn btsI u fubI
IxunbI cumInu un sInnmIcxun
Nucn Papa Dios ax ca asrabi Dios
Ic quIxun ununIn. An mitsu ainan
ImIcxunbi caramina uisa cup
mitsnmi bfmu fubIu ucumu
rabitcnti sinan?
10
Nucn Papa Diosan
mitsu up isnun quiax camina bfmami
quIsaribiti nt ui n ntx ca
btsi ntsumu Ic quIunun ux uI
n xx cu btsI uxsumu Ic
quianan bari ui n barix ca btsi
bufIsumu Ic quin.
11
Usaquin
sInunImI n mItsu unnmIc bunucumu
munucsu uIn cunu supI cunu uncbI
mItsu unnmIu quixun sinanin.
12
En xuc
antu, mitsux judos unima

Ixun cumInu MoIsesnun cuno bana
unncmu Ixun u bunu quIcsabi oquin
umu uIn. EnfIbI cunu a bana
quicsubI oquIn uc cup cunu Nucn
Pupu DIosun Iscx up uI quixun br
sinaniman. Usu uIn cumInu mItsxfIbI
x Icsaribiti Nucn Papa Diosan iscx
up Inux userabi Jesucristomishi
cutumtI uIn. Ex mItsub uIn cumInu
mI Icmu uIn.
13
CumInu ununIn, n
numI uIsumu Ixun cunu btsI menu
cuuntI sInnquInbI unuxuInshI
JesucfIsto uIquIn mItsu bunu uIxuntu
baquin uixuancn.
14
Ex uc uIsh
upmu Ic IsquInbI cumInu tImmu
uIn. Usu Ixun cumInu Nucn Pupu
DIosun xuc ngeI bIcsu oquIn up
oquIn bIunun JesucfIsto ucsu oquIn
biacn.
15
E IsI cumInu cuuncn. Usai
I ushbI cufumInu bf uIsucutsI usumu
uIn? Usumu unbI cunu ununIn, usoti
Ic cunI cumInu mItsun bfu chxun
Inun Itsun.
16
En mItsu userabi cac
bunu sInnquIn cufumInu x cunu
mitsumi nishi quixun sinanin? Usama
ca.
17
An mItsu bunu ItsI unnmIc
unicamax ca cmquin parani mitsub
upiti banaia. UsuI IquInbI cu userabi
mItsu uquIntI sInunmu. MItsnmI
sInnquInmu utuIshI sInnquIn un
banaishi cuati ca cunia.
18
Usu unbI
cana mitsu cain, pufnquInmu unIn up
oquIn u uquIncxmI mItsux ub
nuIbununtI cu usbI Icn. Usaribi
oquInmI mItsub Ic ucsaribi oquin
mItsub IcmubI sInntI cu usbI ItI
Icn.
19
MItsux cumInu n bchicsa
uIn. Usu uIn cunu mItsnmI CfIsto
unncmu puIn uIn Isaribiti mitsxmi
asrabi ami upiti catamnun quixun
sinani, mus nuItutI bntin, bac
nuxun
pa tania xanu bn
csaribi oi.
20
Ex
unu mItsub ItI cunu cunin. Ex unu
Ixun cunI cunu mItsub bunuquIn, up
oquIn mItsun sInun unnquIn, mitsu up
GAIATAS4
393
oquIn stsian. MItsubmu Ixun cunu
uIsuI cufumInu IcunI quIxun ununImun.
Usu uIn cunu uIsuquIn cufunu mItsu cutI
uI quIxun ununImun.
$JDUFsxXQ6DUDxXLFsEDQD
21
Mitsux Moissnn cuno bana
quicsubI oquIn utI cunc Ixun
cumInu n uccxun cutI uIn,
caramina uisai cara a bana quia quixun
up oquIn unncmu uIn?
22
A banax ca
quia, Abraham ca rab
bbu bchicu
Iucxu. Btsin titax ca Abrahamnn
xanan u mmic, Agar cac xanu,
Iucxu. Btsix ca Abrahamnn xanun
tubI Iucxu.
23
An Abrahamnn xanu
u mxunc xanun tuacx ca camabi
tusufIbI uIsh unIn bchIcIshI Iucxu.
Usu unbI cu btsix Abrahamnn xanu,
Sara, ux tuucmu ushbI Nucn Pupu
DIosun Abfuhum csabi oi tutancx
bac
ancxa.
24
Enx cu su Icn. n
xanu rab
ImuInun tu fub
ui quic
bana isquin cananuna btsi bana
rab
fIbI sInntI uIn, sai quic: A bana

achshInx cu CfIsto uI quIc Icn. A
bana ca asfubI Ic quIxun sInunI
Cristomi catamc unicamax ca Saran
rbnquIsu Icn. Btsix ca Nucn Papa
Diosan Moiss cunomia bana a ui
quIc Icn. An bashi Sina, unuux Itsu
nt ab banaquin ca Nucn Papa
DIosun usuI cu n unI ItI Ic quIxun
Moiss cacxa. A bana quicsabi oquin
un unIcumun unun Inun unbI cu Itsu
unin, u uc cupshi cana Nucn Papa
DIosun unI uI quIxun sInunIu. Usaquin
sInnc unIcumu ux cu Agufnn
rbnquIsu Icn.
25
An bashi Sina ax ca
AfubIu menu Icn. An bashi Sinanu
xuan ab banaquin Nucn Papa Diosan
Moiss, usuI cu un unIcumu ItI Ic
quIxun c bunu uc cup cunu Nucn
Pupu DIosun unI uI quIxun sInnc
unIcumux cu JefusuIenu Ic unIcumusu
Icn. UsuquIn sInnc unIcumux cu
Agufnn tu IsufIbI Icn. Usu uIsh cu
su Icn. Nucn Papa Diosan, min
xunun cu mI tuuxunuxun uIu c bunu
sInnquInmu cu Abfuhumnn bchicu
ItI cunquInshI Aguf cuc xunumI
bchiacxa. Usu uIsh cu u tu u Nucn
Papa Diosan Abraham uixuan, ama
Iucxu.
26
Itsu unxu Agufnn tu
IsufIbI unbI cunununu usumu uIn.
Nux cananuna Nucn Papa Diosan
ntnu Ic JefusuIen unu ub ItI unI
uIn.
27
Abrahamnn xanu ui ca cuno
bana sai quia:
An tuac xanun rbnquinxa
Icsamaira oi ca n cunu
tuaima quIxuun un sInnc
xanu an rbnquI uIsumuIfu ItI
Icn. Usu uIn cumInu mIx
tuutImu uIsh tuuma xanu
ushbI tuu cunu ItI uI quI
xun ununI cuntI uIn; tuacn
pu tuncmu xunu ushbI cumInu
tu ImuInun fbnquiu Ic cup
28
En xuc
antu, Nucn Papa Diosan

Abraham cacsabi oquin ca Isaac an
titan tuacxa. Usaribiti cananuna nux
Nucn Papa Diosan mnosabi oi Cristo
cup uInun uIn.
29
Bfmu cu Agufnn
tu, uxu cumubI tu Icsaribi unin
bchicshI Inun un tItun tuu, an, Isaac,
Nucn Papa Diosan cacsabi oquian
Abrahamnn bchic, a btsi btsi
ocxa. Usaribi oquin ca an Nucn Papa
DIosnun Inuxun, usai ca judos unicama
ItI Ic quIc bunu uc unIn, axa Nucn
Pupu DIosnun Inux CfIstomI cutumc
unicama btsi btsi oia.
30
Usu unbI cu
quia: An xanan u mmic xanun
tuacn rbnquinx ca Nucn Papa
DIosun csabi oi Abrahamnn xanun
tuacn rbnquIsufIbI ItImu Icn. Usa
uIn cu un xunun u mmic xanub
GAIATAS4
394
un tu ushItI Abfuhumnn xubunuux
utcntImoI cuuntI Icn".
31
En
xuc
antu, usu uIn cunununu nux

Agufnn tu IsufIbImu uIsh Sufun
tusu uIn.
-HVXFULVWRQDQL[XQEsUiPDixXFDPD
sinntcntima bana
5
1
Nun Moissnn usai ca judos
unIcumu ItI Ic quIxun cuno
bana quicsubI oquIn uc cupmu
cananuna Cristomi catamc cupshi
Nucn Pupu DIosnun uIn. Usu uIn
camina asrabi Cristomi catamquin a
ntI sInntImu uIn. Usai judos unicama
ItI MoIsesnn cuno bana quicsabi
oquIn uc cup cunu Nucn Pupu
DIosnun uI quIxun cumInu sInntcn
tImu uIn.
2
PubIo Ixun n mItsu cumuInun cu
cuat, Nucn Pupu DIosnun Inux cunu
judos unIcumu IcsuI unntIofucutI uI
quixun sinanibi camina Cristomi
catamcmu uIsh Nucn Pupu DIosnun
ItImu uIn.
3
Cana mitsu catcnin,
uicaman cara unntIofucucmu uIsh
cunu Nucn Pupu DIosun Iscx n nuItu
up Inux unntIofucuc ItI uI quixun
sinania, u unIcumun cu unntIofucuc
ItI ushImu cumubI usuI cu judos
unIcumu ItI Ic quIxun MoIsesnn
cuno bana quicsubI oquIn utI sInntI
Icn.
4
Uicaman caramina Moissnan
usuI cu judos unIcumu ItI Ic quIxun
cuno bana quicsubI oquIn uc cup
cu uInun Ic Nucn Pupu DIosun up
isia quixun sinani, mix camina up
Inux umI cutumtancxunbi Cristo nc
uIn. Usu uIsh cumInu Nucn Pupu
DIosnunmusu uIn.
5
Usu unbI cunununu
nun, ami catamti nquinma an Bru
NunshIn UpItun ImIcx cunununu
Nucn Pupu DIosun Iscx up ItI uI
quixun sinanin.
6
Nux asfubI JesucfIsto
nun uIsh cunununu unntIofucuc
unIcumu IcsufIbItI unntIofucucmu
ushbI Nucn Pupu DIosun Iscx up
uIn. Jesucristomi catamc Ixun un
uni nuibac uni ax ca Nucn Papa
DIosun Iscx up Icn.
7
Mitsux camina upiti Jesucristomi
sInncn. Ui unin cara Jesusan banami
nun quixun mitsu sinanamiax?
8
Nucn
Pupu DIos un mItsu uInun Inun sInnmI
c, an ca Jesusan bana nun quixun
mItsu sInnmIcmu Icn.
9
Unix ca quia,
Anun pn chumItI u un cu xunpunu
Ic pn utI u ucun mscucxun
cumubI chumIu". UsufIbI Ixuun un unI
pufnc unIn uIxuncxun ca camabi
unin an bana cuatia. Usa unin sapi ca
mItsu pufnxu.
10
Usu unbI cunu
mItsxmI Nucn Ibu JesucfIstomI
catamc uIn suquIn sInunIn, mitsun
cumInu n ucsaribi oquin MoIses
nan cuno bana cupma Jesucristomi
catamc cupshi cananuna Nucn Papa
DIosun Iscx up uI quIxun ununIn.
Usu unbI cu un mItsu utImuquIn
sinanamisa tanc uni, uisa uni cara, abi
Nucn Papa Diosan castcuntI Icn.
11
En xuc
antu, cana mitsu cain, n

Nucn Pupu DIosun Iscx up Inux cu
unI unntIofucuc ItI Ic quixun
caquin, unIcumu bunu uIxunc uIsh
cana judos unicaman btsi btsi ocma
Itsun. I cursocnuaxa ax bama,
Jesucristo, ami catamtishi ca uni up
ItI Ic quIxun u bunu n uIcbma ca
unI mI nIshtsunmu.
12
An mitsu
unntIofucunun quIxun uboc unIcumu
un numIfIbI tutIbI cu Iu.
13
En xuc
antu, mItsun u uc cupmu

Cristomi catamc cupshi an iscx up
Inun cu Nucn Pupu DIosun mItsu
casaxa. Usu Ixun cumInu mItsux
cuncsubI oquIn u utImu utI
sInntImu uIn. UsuquIn umu cumInu
btsib nuibanani asfubI uquIununtI
uIn.
14
Nucn Papa Diosan bana ca quia:
GAIATAS4,5
395
Mixmi brancacsaribi oquin
camina min aintsicama nuibanan axa
uquInsu Ic uquIntI uIn". A bana
quIcsu oquIn uc Ixun cumInu btsI
unI nuIbutI uIn, mix brancacsaribi
oquin. UsoquIn uc Ixun cumInu Nucn
Papa Diosan bana rarinxa quicsabi
oquIn uc ItI uIn.
15
Usu unbI btsib
nishanani cuamianani camina mitsux
JesucfIstonn unImusu ItI uIn. UsuI ItIn
rabanan camina bfInfuocutI uIn.
Unin sinncsa oquin sinanima Nucn
3DSD'LRVDQ%sUXfXQVKLQ8SLWDQ
VLQiQPLFsLWLEDQD
16
En cunu mItsu cuIn, mitsux cunc
subI oquIn u utImu uquInmu cumInu
UpItun sInnmIcsu oquInshI sInnquIn
u utI uIn.
17
Nun sInncsu oquInshI
n ntnu Ic u uquIn cunununu
cuncsumu oquIn uIn. Nucn Papa
Diosan Bru unshin Up ax ca nun
sInncsu oquInu u utI cunima. Usa
Ixun cumInu mItsux un sInnmIc Ixun
mItsun cunc u utImu uIn.
18
Mitsun
un Bfu NunshIn UpItun sInnmIcxun
sInnquIn u uc uIsh cumInu usuI cu
unI ItI Ic quIxun MoIsesnn cuno
bana quicsumuIfu oI Ic uIsh
uchocmu ItI uIn.
19
CumInu ununIn, unIn cu uIsu
tanquinbi tnquinma an cuncsa
oquIn su ucumu uIu quIxun: an
xunumu unbI xunub ItI, xanxmabi
unI ItsIb ItI, ImuInun unshnquIn u
utImu utI.
20
Anun cu uIu, Nucn Papa
DIosmI sInnquInmu unIn uc u fubItI,
ub
ItI, btsIb nIshnanti, cuumIu

nunI nIshnanti, uunntI, unimi
pishui nishti, bntishi unimi nishti,
unbI u ucutsI quIxun sInnc ItI,
ImuInun unI fufI, fufI unIb nIshunun
quIn umunu umunu sInnun sInnmItI,
acamaribi.
21
ImuInunfIbI cu uIu, btsi
unin u cunti, unI utI, pa
nti,
pic
ntupun ItI, acama. Usa ucama ca

unIn un cuncsu oquIn u uquIn uIu.
Usu uIn cunu n mItsu cucsaribi oquin
mitsu catcnin, usu uu un uc
unIcumux cu un unImu uIsh Nucn
Papa Diosan ntnu ub ItImu Icn.
22
Usu unbI cu Nucn Pupu DIosun
Bfu NunshIn UpItun sInnmIcxuan an
sInnc unI ux suI Iu: unicama nuibac,
chumufuu uIsh cunc, uisa u cara
IcbbI chumufuu uIsh bn
cma, an
utImocxunbi uni cupicma, cumnI
nnshi banac, up nuituu, ImuInun
Jesucristomi upiti catamc,
23
rabcma, an cuncsufI IIsu
tanquinbi tnc. Usa uni uia, ax
usuI ItImu cu quIc bunu cu umu
Icn.
24
CfIsto nun uchu cup I
cursocnu bumu uIn cunununu nun nu
unshnquIn usufIbI oquIn utcnu
xunmu u utImucumu un.
25
Usu uIn
cananuna nux an Bru unshin Upitan
ImIcx Nucn Pupu DIosun unI Ixun,
un Bfu NunshIn UpItun un nu sInnmI
csubI oquIn utI uIn.
26
Usu uIn cunununu x cunu btsI
unIsumu uI quiax rabtImu uIn,
cananuna cubIcununI unIb nIshunun
tImu uIn, ImuInun cunununu btsimi
nutsItImu uIn.
%sWVLEsDTXLDQDQWLEDQD
6
1
En xuc
antu, axa Jesucristomi

catamc unan manxun u
uIsumu uIu cumInu mItsux userabi
UpItun sInnmIc Ixun uxu up Inun
quIxun nuIbuquIn uquIntI uIn, rabquin
x cunu uchuumu uI quixun
sInnquInmu. MIxfIbI usuI ItIn fubunun
2
MIn uIshI utI
sInnquInmu cumInu unI furiribi ami
sInnquIn uquInsu Ic uquIntI uIn.
GAIATAS5,6
396
Usai camina btsib btsIb uquIununtI
uIn. UsuI I cumInu CfIsto quIsubI oI ItI
uIn.
3
Ui unin cara asfubI up IxunmubI
ux Isu up unI Ic quIxun sInunIu, ax ca
an sinaninshi cmia.
4
Nu uquIn cu
an unin Cristo cuncsabi oquin
cufunu uI? quIxun sInntI Icn. Usai
I cu unun u cuntI sInunImu Cristo
cuncsubI oI cunu I quIxun sInnc
cup u unI chumufuu tunI cuntI Icn.
5
CfIstonun Ixun cu unIn uIsu cufu un
sInun Ic quIxun sInnan uisa u cara
utI Ic quIxun unbI sInntI Icn.
6
An Nucn Papa Diosan bana
unnmIc unI u cu u unnmIc unIn
cupoquin uisa uu cara, u ms InntI
Icn.
7
CumInu up oquIn unntI uIn, Nucn
Papa Dios parani ca uni ami cuaitima
Icn. Enx cu su Icn: An upc u
bfu un bImIbI cu unIn bItI Icn.
8
UsufIbItI cu uxu un uchucumu nImu
un cuncsu oshI Ic unI ux uInunmu
mu. Usu unbI cu un un Bfu NunshIn
UpItun sInnmIcxun sInnquIn u up
uc unI ux Nucn Pupu DIosnun uIsh
xnIbuu unbI ub Iu.
9
Usu uIn
cananuna Nucn Papa Dios cuncsabi
oquIn uquIn utsnquIn ntImu uIn.
UsoquIn u up oquIn uI cunununu ux
quIsubI oI un uquInc Iunun un
ntnu ub ItI uIn.
10
Usu uIn cunununu
axa nub Jesucristomi catamc
unIcumu uquIntI uIn. AquIunun
cunununu uquInsu Ic unI furiribi
cumubI uquIntI uIn.
3DEORQsDQDVKLTXLQsVsDQDQ
EsU~DQ[DLQXQFD
11
En mcnanbi chaira letrann mitsu
cunoxunc bunu n cumInu IstI uIn.
12
An cumInu unntIofucuc ItI uI
quIxun cuquIn mItsu unnmIc
unicaman ca judos unicama cunmiti
cupshI usuquIn unnmIu. I cursoc
nua ax bama, Cristo, ami catamtishi ca
uni i
tI Ic quIc, a bana cup btsi

btsI oc ItIn fubunun cu mitsux
cumInu unntIofucuc ItI uI quia.
13
Axu unntIofucuc unIcumunbI cu
camabi Moissnn usai ca judos
unIcumu ItI Ic quIxun cuno
banacama quicsubI oquIInfu uImu. Usa
IxunbI cu utun unnmIc cup cumInu
mItsux judos unI IcsufIbItI unntIofu
cuc uI quIux fubIcutI sInnquIn usumI
Inun quIxun mItsu unnmIu.
14
Usa
unbI cunu xbI fubIucuquInmu, i
cursocnuu ux bumu uun u cup unI
i
ti, Nucn Ibu JesucfIsto, ashi rabin.

Cristo i cursocnu bama cup cana a
n utIu Nucn Pupu DIos cuncmu
ucama ni, usu u utcnti cuniman.
ImuInun cu unIn u utIu Nucn Pupu
DIos cuncmu u umItImu Icn.
15
Nux asfubI CfIstonun uIsh cunununu,
uxu usubI unntIofucuc unIcumuxu
IcsufIbItI unntIofucucmu ushbI
Nucn Pupu DIosun Iscx up uIn. Ainan
Icu CfIstonn nu ImIcxun bfmanu
su oquIn sInntcnquinma btsi
oquIn sInnc cupshi cananuna Nucn
16
Axa usai
Ic unIcumucuun uIcumux cufu
asfubI un unI Ic, acama Nucn Papa
DIosun nuIbuquIn un uchu tf
anan
chumushIfuu ImItI cunu cunin.
17
Nucn Ibu Jessnun Ic unIn btsI
btsi oc cup, n numI tuc moc, an
brucama isquin ca ui uni cara, anbi, x
cana asfubI Nucn Ibu Jesusun unI uI
quIxun unntI Icn. UnnquIn cu uIsu
unI cufunu uI quIxun uctcntima
Icn.
18
En xuc
antu, Nucn Ibu JesucfIsto

nun nuIbuquIn mItsu usufIbI ushmI
up Inun uquIntI cunu cunin. Usai ca
ItI Icn. Ashi, Pablo.
GAIATAS6
397
(IHVRsPDQXD[D[-HVXFULVWRPLFDWDPsFs
1
1
Ex cunu PubIo, Nucn Papa Dios
cuncsabi oquin an bana
uIxunun JesucfIstonn cusu uIn. Usa
Ixun cunu Efeso munuuxmI CfIsto
Jessmi sinani ami catamti Nucn
Pupu DIosnun Ic n quIfIcu mItsu
bunmIn.
2
Nucn Papa Diosbtan
Nucn Ibu JesucfIstonn mItsu
nuIbuquIn uquIncxmI chumufuu uIsh
bucucanti cana cunin.
I. $,181,&$0$;&$&5,672%
$&+86+,6$,&48,;813$%/211
CA (1.3-3.21)
Cristonan cupa Nucn Papa Diosan uni
QXLEDTXLQDTXLQWL
3
Nucn Pupu DIos ux cu Nucn Ibu
JesucfIsto un DIos Iunun un Pupu Icn.
A fubInun cu ucun. An ntnuxun nu
sInnxunquIn cu nuxnu CfIstonun cup
nuIbuquIn uIsumuIfu u nu uquInquIn
up oquIn sInnmIunun nu cunmIu.
4
Mecumu unIocmu IxunbI cu Nucn
Papa Diosan Cristo cupnu an iscx
uchuumu Iunun uInunshI Inun nu
casacxa.
5
Axa cuncsabi oquin ca nu
nuibaquin Jesucristo cup an bchic
Inun nu cusacxa.
6
Usaquin ainan
Inun custuncxun an nu nuibaquin, an
nuibac BchIc nub unu uInun uIsh
up Inun nu ImIc Ixun cunununu umI
catamquin, xnIbuu unbI u fubIn.
7
An
cu nun uchu cupnu uInunmu IcbI
CfIsto bumu uIn, nun u uIsumu
uccama tr
nquIn uInun Inun nu

i
miaxa, an nu nuibaquin.
8
Usu Ixun cu
nuibafuquIn uIsuIfuI cufu unI uInun ItI
Ic quIxun up oquIn unnun nu
ImIuxu.
9
UnIn unnmu IcbI cu nu
unnmIuxu, uIsu cup cufu ux cuun
sabi oquin Cristo n ntnuaxa
bamanun xuacxa quixun.
10
saquin ca
nu unnmIuxu: An ca anan ax utcnti
nta sn
ncbtun CfIsto xutI Icn, an

unio ucama, nunu Ic ImuInun menu
Ic un Ibuu Inun.
11
Nux Cristonan cup an uni rari
ucsaribi oquin nu axa cuncsabi oi
Iunun un ntnu ub ItI nu ImInuxun
cu Nucn Pupu DIosun uInun Inun nu
casacxa. UsuI nux Inun cu Nucn Pupu
Diosan camabi u ax cuncsabi oquin
uquIn mnocxa.
12
Nun nu un sInnmI
cxun up oquIn u uIu IsquIun unI
rarinnribi a rabinun ca nux pain
Cristomi catamc ushnu ux cunc
subI oI Inun nu cusacxa.
13
Mitsxribi
camina Jesucristo cup ca uni an
uchu tf
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun

ItI Ic quixun uic bana cuati
Cristomi catamacn. Cristomi
catamtia ca Nucn Papa Diosan ax
quicsabi oquin an Bru unshin Up
3$%/21$1()(6218,&81,&$0$
BUANMIA QUIRICA
398
mIbu Inun mItsu Inncxu, mitsxmi
asfubI uInun Ic unntI oquIn.
14
An
Bfu NunshIn Up uxu nub uIn
cunununu ununIn, anan Nucn Papa
Diosan an casc an unicama biti nt
sn
ncb cananuna an ntnu ub ItI

uIn, ux quIsabi oi. Ax cushIIfu Ixuun
nuIbuquIn ImIcxunu a rabinun ca usai
ItI Icn.
(IHVRQXLFsD[D-HVXFULVWRPLFDWDPsFs
unicama Pablonn Nucn Papa Dios
ucxuan
15
Usoquin Nucn Papa Diosan
uquIncxmI mItsux usefubI Nucn Ibu
JessmI cutumunun uxu umI sInnc
unicamab nuibanania uicania cana
cuan.
16
Usu uIn cunu nquInmu usbI
ca quixun caquin rabianan ab
banaquin Nucn Papa Dios mitsu
ucxunin.
17
Nucn Ibu JesucfIstonn
DIos Iunun ApuIfu, Nucn Papa Dios, a
cunu un unnmIcxunmi up oquin
sInnquIn u unncunun quIxun mItsu
ucxunin.
18
ImuInun cunu mItsu
ucxunin, un ImIcx cufumInu uIsuIfuI
n ntnuux JesucfIstosufIbI uIsh up
sInnu ItI uI quIxunmI mItsun
unnun. Nucnun cunu uIsuIfuI
caramina an ntnu ub uIsh, axa ami
catamc unIcumub ItI uI quIxunmI
unnun mItsu ucxunin.
19,20
Usaribi
oquIn cunu mItsu ucxunin, uisaira
cara an cushi anan axa ami catamc
unIcumu uquIntI u Ic quIxunmI mItsun
unnun. A cushnbi ca bamacbi
basquimixun Cristo an ntnu an
mqueu uIsh ub Apu Inun ImIucxu.
A cushinra ca Nucn Papa Diosan nu
uquInIu.
21
UsuI Inun ImIcx cu CfIsto
ax, u unIn Isc upu ImuInun u unIn
Iscmu upufIbI ImuInun uIsu cushI cufu,
ImuInun uIsu upu cufu, uisaquin caquin
anc cara, acamab sn
nmuIfu Icn.
Usu bf uIsh cu n nt ccbribi
usuI ItI Icn.
22
Nucn Papa Diosan ca
camabi u, uni, ngeI, ucumun Ibu
Inun CfIsto ImIucxu. ImIunun cu uxu
ami catamc unIcumun IbufIbI Inun
ImIucxu.
23
Axa ami catamc
unIcumux cu Itsu ushbI cumxbI
CfIstonun Icn. Usu uIn cu un ub Ixun
un sInncsufIbI oquIun sInnun an
unIcumu ImIu. Ax cu uInubI umama
Icn. Ab Ixun cu CfIstonn un
unIcumu un Iscx un nuItu up Ixuun ux
cuncsu oquInshI unun un cushI
InunIu.
An nuibac cup ca uni Nucn Papa
'LRVQDQLDTXLFsEDQD
2
1
MItsun u utImu uc cup
uInunmu ushmI unI bumucsu
IcbI cu Nucn Pupu DIosun mItsu
xnIbuu unbI ub Inun uInun ImIuxu.
2
n ntnu Ic uIshIu un sInnc
unIcumun sInncsu oquInshI sInnquIn
cumInu u uIsumu ucn, unshin
utImunn upu cuncsabi oquin. An
ca an Nucn Papa Diosan bana
cuaisama tanc unicama ax cuncsabi
oquIn unun sInnmIu. Usaribiti camina
mItsux un sInnmIc Iucn.
3
Nunribi
cunununu cumuxunbI nun sInncsu
oquInshI sInnun nun sInun utImu Ixun
nux cuncsubI oquIn ucn. UsuI Ic
uIsh cunununu fufI unIcumusufIbI uIsh
numi nishquian Nucn Papa Diosan
castcuntI Iucn.
4
UsuI I IcbI cu
Nucn Pupu DIosun nu uIsumuIfu
nuibaquin,
5
nux nun uchu cupnu
uInunmu uIsh bumucsu I IcbI uInun
uIsh upItI tsnun nu ImIuxu, nuxribi
bumu ushbI CfIstob busquIcsu Inun.
6
Nux CfIsto Jessb busquIcsu Inun
ImIunun cu Nucn Pupu DIosun nuxfIbI
n ntnuaxbi Cristo Jessb, an
ntnufIbI ub Inun nu ImIuxu.
7
JesucfIstonun ushnu usuI Ic Isquun
camabi unin uisaira oquin cara an nu
EFESIOS1,2
399
nuibatia quixun nt xnibucbtanbi
isnun ca Nucn Papa Diosan usanu
Inun mnocxa.
8
Nuibaquin ca asrabi
cunquin mitsxmi Cristomi catamti
cupshI mItsu uInun Inun I
miaxa.
MItsnmI u up uc cupmu cu
Jesucristo bama cupshi Nucn Papa
Diosan ax cunquinshi mitsu ainan
Inun I
miaxa.
9
An cu un u up uc
cup uInun Inun unI I
mima. Usu uIn cu

uInu Ic unnbI n up u uc cup
cana i
a quixun rabquIn sInntImu

Icn.
10
CfIsto Jess nub Inun un
ImIcxun u upshI unun nun sInun
btsI Inun cu un mnosabi oquin nu
ImIuxu.
&ULVWRFXStDMXGtRVXQLFDPDLFsVDULELWL
judosma unicamaribi Nucn Papa
'LRVQDQLWL
11
Usu uIn cumInu muntImu uIn,
mitsux judos unima, unI ItsI uIsh
cumInu uxu unntIofucuc judos
unicaman u unIbunx cu unntIofucu
cmu Ic quIxun uIc Iucn.
12
Judos unImu uIsh cumInu CfIsto uI
quIc bunu cuucmu Iucn. Judos
unIcumun unun unbI cumInu mItsun
Nucn Pupu DIosun bunu unncmu
Iunun un CfIsto uIquIn Abfuhum c
bunu u unncmu Iucn. Usu Ixun
camina Nucn Papa Diosan ca
nuIbuquIn unI uquIunun uInun ImItI Ic
quIxun unncmu uIsh mItsux
cuncsu oshI tstI sInncn.
13
UsuI I
ushbI cumInu cumubI unIn uchu cupu
CfIsto bumu uIn, ami catamc uIsh
uInun uIn. Usu uIsh cumInu Nucn Pupu
DIos unncmu I ushbI bf u ununI
uInun uIn.
14
Cristonn ca judos uni
Icsaribitia judosma uniribi Nucn
Pupu DIosnun Inun ImIuxu, cumxbIu
fufI unIsufIbI Inun. Judos unicamaxa
judosma unicamab nuibanancma
uIsh nIshununcsu I Ic cu bf
CfIstonn judos unI ImuInun judosmu
unIfIbIu uInun uIsh cumxbI btsib
nuIbununun ImIuxu.
15
Ax camabi unin
uchu cup bumuquIn cu CfIstonn nux
judos unI Ixun MoIsesnn cuno bana
quicsubI oquIn uc cupmu umI
catamc cupshi Nucn Papa Diosnan
ItI mnocxa. UsounI Icsaribitia
judosma uniquin ca nux judos uni
uIsh Icsaribitimi mitsxribi ami
catamc cup uInun Inun ImIuxu. Usa
uIn cunununu cumxbI uInun uIsh
snn uIn.
16
Ax cumubI unIn uchu
tr
nc ItI cup I cufsocnuax bamax

basquiquin ca Cristonn judos
unIcumu Nucn Pupu DIosnun Inun
mnocxa. UsoquIun uc cup cu uxu
ami catamccamax Nucn Papa
DIosnun uIsh, judosma unib judos uni
nIshnantcntImu Icn.
17
Ax n
ntnu utancxun ca Cristonn bana
uixunquin, camabi unix ca ami
catamti Nuncn Papa Diosan iscx up
ItI Ic quIxun cucxu. Usu uIn cu
judosma uni, an Nucn Papa Diosan
bunu unncmu, ImuInun judos unI,
un Nucn Pupu DIosun bunu unnc
Ixun u uIu quIc bunu cuutI, Cristomi
cutumtI Nucn Pupu DIosnun Iu.
18
Usai
Cristomi catamti Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn Upu uIsh cunununu
cumxbI, judos uni ucn Papa Diosnan
ItI mnocxa. Usoquin ca nux judos
unImuInun judosmu unxfIbI, Nucn
Pupu DIosb bunutI uIn.
19
Usu uIn
cumInu judosmu unI ushmI Nucn
Pupu DIos unncmu uIsh Isaribima
uIn. A uiquian Nucn Papa Diosan
Abfuhum c, Cristo, a camina mitsun
bf ununIn. Usu uIn cunununu
mItsxmI judosmu unI ImuInun nuxfIbI
judos unI uIsh, ainan cup an ntnu
ub ItI uIn.
20
Mitsux camina an an
bana uni uixunun Jesusan casc
unIcumu ImuInun un Nucn Pupu DIos
EFESIOS2
400
uiasabi oi, Jesucristomi catamti ami
cushIc uIn. Usu uIsh cumInu unIn
maxax xubu oquin ami cushiti pain
nantancxun rariribi bucnrucsaribi
uIn, CfIsto u puIn nunc muxxsu uIn.
21
Amia catamtIu cu Nucn Ibu
Jesucristonn an unicama ax cunc
subI ou Inun ImIu. UsuquIn ImIc
xa,
asrabi ami catamc an unicama ab
cu Nucn Pupu DIos Iu.
22
Mitsun manu
Ic uxu JesucfIstomI cutumc unIcumu
bribi ca an uni rafIbu Icsaribiti
Nucn Pupu DIos Iu, an Bru unshin
Upu un unIcumub uIn.
Judosma unicama Jesucristo uiquin
bana uixunuan Nucn Papa Diosan
Pablo casa
3
1
MItsxmI judosmu unI ushbI
CfIsto JessmI sInnun an bana
mItsu uIxunc cup cunu x, Pablo
uIsh, sIpuuc uIn. Usu Ixun cunu mItsu
Nucn Pupu DIos ucxunin.
2
Mitsnbi
cumInu u uIcunIu cuuquIn unntI
uIn, mitsu nuibaquin ca Nucn Papa
Diosan Cristo uiquin an bana mitsu
uIxunun cucxu quIxun.
3
A bana
uIsuI quIc cufu quIxun unIn unnmu
IcbI cu bf unIn ununIu. Nucn Papa
DIosunbI cu fIbI unnmIuxu. Itsumu
shI puIn cunu un unnmIc bunu
mitsu uixunquin cunon.
4
En mItsu
bunmInuxun cunoc bana n isquin
cumInu unntI uIn, n cunu uIsuI quIc
cufu CfIsto uI quIc bunu Ic ununI
quixun.
5
A bana ca bfmu JesucfIsto
ucmu puIn uIn, uisai cara quia quixun
unI Nucn Pupu DIosun unnmIumu
Icn. Usu unbI cu bf un Bfu
unshin Upitan an an bana uixunun
casc unicama uisai cara a bana quia
quIxun unnmIuxu.
6
UnIn unnmu
unbI cu u bunu suI quIu, judos
unIcumu Icsaribiti ca judosma
unicama, Cristo Jess bama cup ami
cutumtI Nucn Pupu DIosun unI Iunun
ab an ntnu ItI Icn, ux quIsabi oi.
7
ExbI usuI ItImu IcbI cu ux userabi
cushI Ixun Nucn Pupu DIosun CfIsto
Jess uI quIc bunu unIcumu uIxunun
ImIucxu.
8
Ex uxu umI cutumc uni
rarib sn
nmufu IcbI cu Nucn Pupu

Diosan nuibaquin, judosma unicama
CfIsto uI quIc bunu unnmInun
ImIuxu, uisaira oquin cara Cristonn an
unIcumu nuIbuquIn uquInIu quIxuun n
ntnuxun un unIcumun unInfucmu
IcbI.
9
Nucn Papa Dios, an camabi u
unio, an ca CfIsto cu utI Ic quixun
bfmu mno IxunbI CfIsto ucmapan
uIn, a ui quic bana uisai quic cara
quIxuun unIn cuunun unnmIumu Icn.
UnnmIumu IxunbI cu bf u bunu
unIcumu unnmInun Nucn Pupu DIosun
cuxu.
10
Axa ami catamc unicamaxa
un ImIcx up IsquIun nunu Ic
ngeIcumu, an cushicamanribi uisaira
cushiu Iunun uIsuIfu sInnu cufu ux Ic
up oquIn unnun ca Nucn Papa Diosan
un unIcumu usuI Inun mnocxa.
11
UsuquIn un unIcumu ImInuxuun usubI
ItI oquIn un mnosabi oquin ca Nucn
Papa Diosan an Bchic, Nucn Ibu
Jesucristo, a n ntnu xuacxa.
12
Cristo
cup cananuna racutima uisa u cara,
Nucn Pupu DIosb bunutI uIn, an ca
Cristomi catamc cup nun bana cuatia
quIxun ununI.
13
Usu uIn cumInu x mItsu
bana uixunc cup tmraia uicania
cuutbI fucutI mus nuItutImu uIn. En
tmraquinbi Cristo ui quic banacama
mitsu uixuncxmi ami catamtia Nucn
Pupu DIosun mItsu uInun ImIc uIsh
cumInu mus nuItutmu cuntI uIn.
Uisaira oquin cara Cristonn an unicama
nuibatia quic bana
14
Usu mItsux uIn cunu Nucn Ibu
Jesucristonn Papa, Nucn Papa Dios, a
EFESIOS2,3
401
funtIn pufnquIn mItsu ucxunin.
15
Ax
cu menu Ic unIcumu ImuInun nunu
Ic ngeIcumufIbI un unIo uIsh ucumun
Ibu Icn.
16
Ax upIfu uIsh cushIIfu
Ixun un Bfu NunshIn UpItun mItsun
nuItu mu sInnmIquIn, ax cuncsabi
oquInmI unun mItsu cushIonun, cana a
mItsu ucxunin.
17
ImuInun cunu
Cristomi catamtIu un mItsub Ixun un
cushIoc uIsh, uIsuI cufu bI btsib
btsib nuibananquinmi,
18
axribia ami
sInnc unIcumubtan, uiti chaira an
sInun Ixun cufu CfIstonn cumubI menu
Ic unIcumu, upucumu ImuInun upumu
unicamacunbi umaraira unibi
nuibatia quixun mitsun nuitu mu
unnun mItsu ucxunin.
19
Nun nu
cumuIfu unntIsumu Icbimi mitsun,
uisaira oquin cara Cristonn mitsu
nuibatia quixun, an cushi an mitsun
nuItu up ImItI uxu usefubI mItsub uIn
unnun cana Nucn Papa Dios mitsu
ucxunin.
20
Ax cushIIfu uIsh nub Ixun cu
Nucn Pupu DIosun nun uccsamaira
oquIn nu uxunun nun sInncsamaira
oquInfIbI sInnxunquIn nu uquIntI Icn.
21
Usu Ic cu CfIsto Jess cup un
unicaman xnIbuu unbI u fubItI Icn.
UsuquIn cu utI Icn.
II. 6$,&$18&13$3$',26$181,
,7,,&48,;813$%/211&$(4-6)
$tQ%sUXfXQVKLQ8SLWDQLPLFs[XQ
Nucn Papa Diosan unicaman btsin
sinncsaribi oquin sinnti bana
4
1
Usu uIn cunu x uInun Ixun
Nucn Ibu JesucfIsto uIquIn bunu
uIxunc cup sIpuuc Ixun mItsu cuIn,
un cusc un unIcumuxu usuI ItI oquIun
Nucn Papa Diosan mnisabi oi
camina ax cuncsubI oshI ItI uIn.
2
CuumIununImu cumInu up sInnu
uIsh upItI bunutI uIn. Bntishi nishma
camina btsIb nuIbununI uquIununtI
uIn.
3
UpItun uquIncx cumInu btsIn sInnc
saribi oquin sinani achshI sInnsu uIsh,
nma btsib btsIb nuIbununtI uIn.
UsuI ItI sInunI cumInu usubI ItI uIn.
4
JesucfIstonun uIsh cu un unIcumu
achshIsuIshI Icn. An utu uquInc
ax ca achshIshI Icn. Usu In cu btsin
unncsaribi oquin an unicaman
ununIu, Nucn Papa Diosan ca an
ntnu ub Inun nu cusacxa quixun.
5
Nucn Ibu JesucfIsto uxshi ca an
unIcumun Ibu Icn. Ax ca achshI Icn,
umIshI cutumtI cunununu cumxbI nun
uchu tf
nc uIsh uInun uIn. JesucfIs

tomishi catamc cup cananuna
nushImIc uIn.
6
Nucn Papa Dios axshi
cu un unIcumun DIos Iunun un
unIcumun Ibu Icn. Usu Ixun cu ux
cuncsubI oquIun u unun un
unIcumu uquInIu. Ax ca an unicamab
Icn.
7
Usu uIn cu uxu umI cutumc
unicama btsIn sInncsaribi oquin
sInnc IcbI ux cuncsu oquIun btsI
btsI u mtI unun CfIstonn nu
ImIuxu.
8
UsuI cu ItI Ic quIux cu Nucn
Papa Diosan bana cuno sai quia:
CupItunun ub ucnanquin axa ami
nIshc unIcumu usmoxun cun
quin an unicama an bic u
Inncsabi oquin ca Cristonn
bamax basquitancx nanu
cuantcntancxun cunquin an
unIcumu un utI u InnquIn btsI
btsI u unun ImIuxu.
9
Usu uIn cufu CfIsto nunu
cuantcun quIc bunu uIsuI quIc Ic?
Ax ca sai quia, an Papan ntnuax n
menu utancx ca anu cuantcancxa,
quiax.
10
Axa n ntnu u, axbi ca
anuxun an unicama camabi an cushi
EFESIOS3,4
402
unun un cuncsu oquIn utI u Innux
ub Apu I un Pupun ntnu
cuantcancxa.
11
An ca ax cuncsa
oquun btsI btsI u unun un unIcumu
ImIu. Btsi btsi unix ca an bana
uIxunuun ImIc Icn. Rarinn ca
uixunia. Rarinn ca axa Jesucristomi
catamcma unicama amia catamnun
up oquIn uquInIu. Rarinn ca axa ami
catamc unicama upiti Jesucristo
cuncsubI oI nun quInIu. Rarinn ca
uisai cara Nucn Papa Diosan bana
cunocumu quIu quIxun unI unnmIu.
12
Axa ami catamc unicaman up
oquIn sInnan ax cuncsabi oquin u
upshI utI uquInun cu CfIstonn un
unIcumu btsI btsI u unun ImIu.
13
UsuI uquIununI cunununu nIshnu
nImu nuIbununI uIsu u cufu Icbbi
asfubI umI cutumtI uIn. AInun Ixun
Nucn Papa Diosan Bchic a asrabi
ununI cunununu un ImIcx un sInnsu
fIbI ItI uIn. Usu uIsh cunununu cumxbI
nun sInun upIfu up uIsh ux cunc
subI oI ItI uIn.
14
UsuI I cunununu
bfmunu IsufIbItI bf ItImu uIn.
Bf cunununu tuxunratsunn unn
pufncxun sInnbquIncsu uIsh unn
btsI btsI bunu uIxunquIn pufncxun
umunuu umunuu sInunI usufIbI ItImu
uIn. An unI pufnc unIcumun
cmquIn nu pufnquIn u utImu unun
quIxun ImIcx usuI I ushbI cunununu
bf usuI ItcntImu uIn.
15
Nuxnu ainan
uun un unIcumun Ibu, Cristo, ax nub
uIn cunununu nt cumubI un nu
unnmIcsubI oquIn uI, un sInnsufIbI
ItI uIn. Usu uIsh cunununu btsib
btsib nuibananquin, cmquin uni itsi
paranima, Cristo cuncsubI oshI ItI
uIn.
16
Nun namicama amanu amanu
uIsh nun mcn, nun ta, nun pan,
nun bru, ucumu upItI tucshquIumu
uIsh cunununu unImu Itsun. Usu ushbI
cu unI cumubI un numIu upItI unIu uIn,
usbI Icn. Usaribiti ca axa Jesucristomi
catamc unicamax amanu amanu
sInnquInmu CfIstonn uquIncx
camaxunbi btsIn sInncsu oquIn
sInnc ItI Icn. UsuI I cu CfIstonx
cuncsabi oi btsib btsib
nuibanani, un sInncsaribi oquin sinani
CfIstosufIbI Iu.
&ULVWRQDQDtVKDXQLEsWVLLWLEDQD
17
Nucn Ibu JesucfIstonn sInnmI
csabi oquin cana mitsu cain, axa Nucn
Pupu DIosmI sInncmu unxu Icsaribiti
I ushbI cumInu usuI ItcntImu uIn. A
unicamax ca Nucn Papa Dios cuncsa
omu utnbIu sInncsu oshI I bucuIu.
18
Usu uIsh cu bnquIbuc uIn muncus
matia uni bn
csufIbI oI Iu. Cristo ui

quIc bunu cuuIsumu tunc Ixun cu
uInun ItI unncmu uIsh Nucn Pupu
DIosnun ItsIunxbI uInunmu Icn.
19
A uI
unshnc Ixun cu fubnquInmu uIsu u
utImu cufu uIsu tunIu u uIu. An
xunumu unbI xunub ItI, xanxmabi
unI ItsIb ItI, usu ucumu utI cunia.
20
Usuu utux Icbtanbi ca Cristonn
usumI Inun mItsu sInnmIcmu Icn.
21
Mitsxmi a rabi tim
c uIn cufu Jess

uIsuI mItsux ItI cunIu quIxun unnmI
c Ixun cumInu ununIn, Jesusax ca
mItsxmI u unIcumu IcsufIbItI ItI
cunima quixun.
22
UsufIbItI IquIn
camina bfmu mItsux cuncsabi
oquIn unshnquIn u utImu ucn.
UsuquIn uquIn cumInu mItsun sInun
upmu Ixun u utImu uquInbI, ax ca
uIsumu Ic quIxun sInunI fubunmu uIn.
UsuI I IxunbI cumInu u utImumI ,
ucumu ntI uIn.
23
A ni camina Nucn
Pupu DIosun ImIcx btsI sInnu ItI
uIn.
24
BtsI sInnu ImIcx cumInu un
iscx asfubI up Iunun unnfIbIu Iscx
up nuituu ItI uIn, Nucn Papa Dios
cuncsabi oi.
EFESIOS4
403
25
UsuI IquIn cumInu cmquin uni
pufntImu uIn. CumxbI cunununu
CfIstonun uIn. Usu uIn cumInu ub
banaquin min aintsicama asrabi
bunInshI cuquIn pufntImu uIn.
26
Unib nishanantancxbi camina
uchutI fubunun xnibutma a nt
nbi
bntIshI muntI uIn.
27
Nishtancxun
bImI munuIumu cu unshIn utImunn
mItsu mus sInnmIquIn mItsun nuItu
upmu ImItI Icn. UsuquIun utIn
rabanan camina mitsun nishc
bn
nquInshI munutI uIn.

28
An u mcamac uni an ca usaquin
utcntImu Icn. UsuquIn utcn
quinma ca chiqushquinma an
mcnunbI up oquIn u mtI Icn,
cup bixun anun uuma uniribi
uquIntI sInnquIn.
29
AtImutI bunuImu upItIshI bunuquIn
camina uni Jesucristomia upiti
catamnun uquIntI uIn. Mitsxmi usai
banaia cuati Jesucristomi upiti
catamtia Nucn Papa Diosan nuibaquin
uquIncx cu cuntI Icn.
30
AtImutI
banaquin camina Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn Up mus nuItumIquIn
fubnmItImu uIn. Axu mIb Inun
InnquIn cu Nucn Pupu DIosun mItsu
uInun Inun unntIoxu, Jesucristo
utcncbmi an ntnu ub ItI oquIn.
31
Usu uIn cumInu uInu Ic unIbbI
nIshununtImu uIn, uni itsimi camina
xuumutI nIshtImu uIn, unib camina u
cununtImu uIn, unI uI cumInu utImutI
bunutImu uIn, uIsu u cufu utImu Ic u
cumInu utImu uIn.
32
UsuI Imu cumInu
ub nuIbununI unI ItsIb uquIununtI
uIn. Mitsumi nishquian unin
utImocxbI cumInu ub tunnantima
uIn. UsuI Imu cumInu uIsu cufu mI
ocxbI u munuI ub up ItI uIn. Mitsun
u uIsumu uccama manuia, Nucn
Pupu DIos CfIsto cup mItsub up uIn,
cumInu usufIbItI unI ItsIb ItI uIn.
8LVDLFDUD1XFsQ3DSD'LRVDQXQLFDPDLWL
LFsTXLFsEDQD
5
1
Mitsux an bchIc Ic un nuIbuc
uIsh cumInu usuI ItI sInunI Nucn
Pupu DIos IcsufIbItI ItI uIn.
2
Nucn
Papa Dios cuncsabi oquin judos
unIn un uchu cup fc
xa carnero
Isaribiti ca bamatsianxmabi Cristo nu
nuIbutI nun uchu cup bumucxu, ami
catamtshinu i
nun. Cristonan nu
usoquIn nuIbuc uIn cumInu mItsxfIbI
usaribiti btsib btsIb nuIbununtI uIn.
3
Nucn Pupu DIosnun Ixun cumInu
mItsun uIsu ux cufu utImu Ic u utI
sInntImu uIn. MItsun xunumu unbI
xunub ItI, xunxmubI unI ItsIb ItI,
mInunmubI unI ItsIn xunu ImuInun u
cunti, usu u utI sInunImu Iunun
cumInu usu u uI bunutImu uIn.
4
Anun
tupuununtI utImu bunun cumInu
bunutImu uIn, unI ImuInun xunu fubnmI
cumInu usnunI bunutImu uIn, cuuntu
pun uIsh cumInu utImutI bunutImu uIn.
UsuI IquInmu cumInu u fubIquIn Nucn
Papa Dios usbI cu quIxun cutI uIn.
5
Camina asfubI unntI uIn, axa an
xunumu unbI xunub Ic unI, axa
xunxmubI unIb Ic unI, an ainanma
uni itsin u cunc uni, a unicamax ca
Nucn Papa Diosmabi, unnbI uc uIshI
fubIcsu Icn. Usa unicamax ca Nucn
Pupu DIosun nt unuu CfIstofIbI Ic unu
ub ItImu Icn.
6
Uni rarinan u
utImu uc ushbI cumInu Nucn Pupu
Diosan ntnu ItI uI quixun cacxunbi
camina mitsun, cmi ca quia
quIxun sInntI uIn. An an bana
cuuIsumu tunquIn usu u uc unIcumu u
ca ami nishquin Nucn Papa Diosan
castcuntI Icn.
7
UsufIbI ItIn fubunun
cumInu un usu u uc unIcumub ItImu
uIn.
8
Bfmu Nucn Pupu DIosun bunu
unncmu uIsh unun bnquIbucnu
EFESIOS4,5
404
xun u utImu ucsu I IxnbI cumInu
bf Nucn Ibu JesucfIstonun Ixun ux
cuncsabi oquin u upshI uIn. Usa
uIsh cumInu bf xubnu nIcsu ItI uIn.
9
Nucn Ibu JesucfIstonun uIsh cu unI
up sInnu Iunun usefubI bunInshI
bananan u upshI uIu. Usaribi camina
mItsux ItI uIn.
10
AumI utI cufu Nucn
Ibu JesucfIsto cunia a camina up
oquInfu unntI sInntI uIn.
11
Ax
bnquIbucnu nIcsu unI un cu uxu
cuncsu oquInshI u uquIn, Nucn
Pupu DIosmI sInnquInmu unI ItsIfIbI
umI sInnun uquIntI sInunImu. Usaa ax
Ic unIcumu cumInu utun ucsaribi
oquIn uquInmu, usuquIn u utI cu
uIsumu Ic quixun up oquin
unnmIquIn stI uIn.
12
Usa ua a
unicaman un
xun uc, ax ca a cuati

fubntI uIsh uItIsumu Icn.
13
Usa u
utI cu uIsumu Ic quIxun un
quinma
cacxun ca camabi unin asrabi ca
usuquIn utI uIsumu Ic quixun
unntI Icn.
14
Usu uIn cu suI Nucn
Papa Diosan bana cuno quia:
Uxcsu ushbI bsucsu Inux cu
Cristomi catamt. AInunmu uIsh
mIn uchu cup bumucsu ushbI
ca Cristomi catamti i
t. Usu Ic
cu mIn u uIsumu uccama
mIunun mIx usufIbI up Inun
ImItI Icn.
15
SInnumu unIsu Imu un Nucn
Pupu DIosun bunu unnc unIsu Ixun
camina ax quicsabi oquin u upshI utI
uIn.
16
Ax cuncsa oquinshia unin u
utImu ucbtanbi camina mitsun
uncIshI nt InmI IquInmu JesucfIs
tomI sInnc Ixun, ax cuncsabi
oquInshI utI uIn.
17
SInnuma camina
ItImu uIn. UIsu umI utI cufu Nucn
Ibu JesucfIsto cunia, u cumInu unntI
uIn.
18
Mitsux camina pa
ntImu uIn.
Pa
nc uni ax ca uisai cara banatisa

tania usai bananan, uu cufu uIsu tunIu
u uIu. UsuI Imu cumInu Nucn Pupu
Diosan Bru unshin Upitan mitsub
Ixun unbI up oquIn cushIoc uIsh upItI
bununun up uIshI utI uIn.
19
Usu uIsh
cumInu mItsun nuItu mu Nucn Ibu
Jesucristo rabianan Nucn Papa Diosan
bana sinani, btsib btsib bananan
cuntutI uIn.
20
Nucn Ibu JesucfIstonun
Ixun cumInu usoquIun uquIunun, an nu
ImIccama, u sInnquIn, Nucn Papa
Dios usbI cu quixun caquin rabiti
uIn.
21
Nucn Pupu DIosnun uIsh cumInu
btsib nishananima an cacxun an
bana cuati, uni rafIb nuIbununtI uIn.
sai ca uni an xanub
QXLEDQDQWLLFsTXLFsEDQD
22
Xanun an bnnun Ixun un bunu
cuutI Icn, Nucn Ibu JesucfIsto
cuncsabi oquin.
23
Cristo ax ca an an
unIcumu un uchu tf
nquin Nucn
Pupu DIosnun Inun I
mIc u Icn. An
i
mIc Ixun cu un unIcumun un bunu

cuatia.
24
An unicaman Cristo cunc
subI oquIn u ucsaribi oquin ca xanun
an bana cuaquin an bn cuncsabi
oquIn utI Icn.
25
AInun Inun unIcumu nuIbutI cu
Cristo bamatsianxmabi bamacxa.
Usoquin ca an an unicama nuibatia.
Usaribi oquin ca bbuxun xanuu Ixun
un xunu nuIbutI Icn.
26
An unicama an
nuItu up ImIquIn cu CfIstonn ux un
sInun uIsumu IcbI btsI oquIn un sInun
up ImIu. Usoquin ca ax quicsabi
oquun unun un bunu unnmIquIn un
unIcumu un nuItu up usha chucacsa
Inun ImIu.
27
UsoquIn ImItuncx
utcnxun cu un unIcumu uIsu uchuu
mubI Iunun Nucn Pupu DIosun Iscx
utun u utImu uc nI up Ic IstI Icn.
28
Cristonan an unicama nuibaquin
brancsaribi oquin ca unin an xanu
nuIbutI Icn. UInu Ic unxbI cu un
namimi nishima. Usaribi oquin ca unin
EFESIOS5
405
umI nIshquInmu un xunu nuIbutI Icn.
An an xanu nuibaquin branc uni ax
ca axbi bfuncucsu Icn.
29
UInu Ic
unxbi ca an namimi nishima. An nami
up uIsh cushI ItI cup cu chupu
pauanan u up oquin pianan axbi an
nami branracati upitax tsotia. Usaribi
oquin ca Cristonn an unicama
branquin upitax tsnun ImIu.
30
Nux
asfubI uInun uIsh ux cuncsabi oi
Iunun umI cutumtI ub uchshIsu Ic cu
usoquin nu bfunquIn uquInIu.
31
Nucn
Papa Diosan bana cuno ca sai quia:
Usu uIn cu unIn un pupucun un tItu
nquin ab nanantimoquin an xanu
bitsia. Usu uIsh cu u fubtaxbi achshisa
Iu".
32
A bana bfmu cuno ax ca unin
cuuIsumusu Icn. Usu ushbI cu n
sInncx u bunu unxu usuI un xunub
ItI uI quIc ushbI CfIstonx cu usufIbItI
an unicamab achshIsu Ic quIc Icn.
33
Usu unbI cunu mItsu cuIn, min
namimi brancsaribi oquin camina
mitsun xanuribi nuibaquin bfuntI uIn.
Usaribi oquin ca xannribi ami
sInnquIn un bnn bunu cuutI Icn.
6
1
Papau titau tucama, saquin
cana mitsu cain, min papan bana,
min titan bana cuaquin camina an mi
cacsubI oquIn utI uIn, Nucn Ibu
Jesucristo cuncsabi oquin. Mitsux
usuI ItI cu usbI Icn.
2,3
Ax quicsabi
oquIn utIu Nucn Pupu DIosun Inun
bana achshinx ca sai quia: Chumu
fuu uIsh xnibuti n menu tsnuxun
camina min papan bana, min titan bana
up oquin cuaquin, an mi cacsabi oquin
utI uIn". Btsi btsi bana ax quicsabi
oquIn utI unbI cu n bunuxshi sai
quia: UsuI I cu unI chumufuu uIsh
xnIbutI n menu tstI Icn.
4
Bchicu unicama, mitsuribi cana
cain, min bchic camina nishmitima
uIn. Min bana par
quinma min cacsabi

oquIn unun cumInu cunIotI uIn.
Usoquin canioquin camina a uixunquin
Nucn Ibu JesucfIsto cuncsabi
oquIun unun unnmItI uIn.
5
An uni itsi u mxunc unicama,
mItsun cumInu up oquIn sInnquIn un
mi u mmic unia cuntanun
pufnquInmu un cucsubI oquIn utI uIn,
CfIstofIbImI uxuncsu Itnun.
6
An mi iscxuinshi camina axa
cuntanun quixun uni u mxuntima
uIn. UsoquIn uxunquInmu cumInu un
iscxunmubI CfIstonn unI Ixun
chiqushquinma cunquin up oquin
uni u mxuntI uIn, Nucn Papa Dios
cuncsabi oquin.
7
n u cana
unIshI uxunImu, Nucn Ibu JesucfIsto
fIbI cunu uxunI quixun up oquin
sInnquIn cumInu un mI u mmic
uni u mxuntI uIn.
8
CumInu ununIn,
un up oquIn u uc unI u cu Nucn Ibu
Jesucristonn, uIsu u up cufu uxu,
usufIbI oquIn cupotI Icn, an uni u
mxunc unI ImuInun un unI u
mmic uniribi.
9
An uni itsi u mmic unicama,
mitsun camina an mi up oquin u
uxuncsufIbI oquIn unI up sInnu
Ixun umI nIshquIn u cuqunmu u
mmItI uIn. CumInu ununIn, Nucn
Ibu JesucfIsto un ntnu Ic, ax ca
mItsun Ibu Iunun umI u mmic
unIcumun IbufIbI Icn. An ca an
unicama btsib snn isia.
fXQVKLQDWLPDQsDQxXDWLPDDQXQ
sinnmicxbia uni Cristomi catamti bana
10
En xuc
antu, n banaribi cana mitsu

uixunin. Ax mIb Ixun mI sInnmIc
subI oquIn uI cumInu Nucn Ibu JesucfIs
tomi asfubI cutumtI uIn. UsumI Iu cu
un cushnbI mItsu cushIotI Icn.
11
NunshIn utImunun pufnquIn mItsu u
utImu umItIsu tuncxbI cumInu un mItsu
IbuutI fubunun uIsoquInfu cufu un mItsu
cushIotI Ic, usaquin Nucn Papa Diosan
EFESIOS5,6
406
cushIoc Inux up oquIn sInunI umI
cutumtI uIn.
12
Nux cunununu suntfu
nxu ucununcsufIbItI In. UsuI IbI
cunununu unIb ucununImun. Nun nuitu
mIshI cunununu ucunncsu uIn,
unshIn utImunn nu IbuutI fubunun. An
upub cushIquIn cu unshIn utImucumun
nu u utImu unun nu umItIsu tunIu. Atun
un n menuxun u utImu uc unIcumu
Ibuuc Ixun cu nufIbI u utImu umItIsu
tania.
13
Nu utImu unun un sInnmIc
xunbI uquInmu unshIn utImu ubminux
cushI ItI cup cumInu munutImu,
uIsoquInfu cufu un mItsu cushIotI Ic
usaquian Nucn Papa Diosan cushioc
Inux up oquIn sInunI umI cutumtI uIn.
UsuI cushIc IxnmI ubmicxuan
unshIn utImunn mItsu tuntcncxbi
usabi Nucn Papa Diosmi catamc uIsh
cumInu uIsubI ItImu uIn.
14
unshin
utImu nun nuItu mnu ub ucununc un
tanquinbi uisabi otima cup camina
Nucn Papa Diosmi catamc uIsh
Romunu Ic suntrunan amia catamti
un mun chupu puucsu ItI uIn. An
man chupa pauquin ca anan tsitcr
quiti anun tsitcrquianan, an shican
bpntI mun chupnfIbI shImpucunun,
an taxacaribi tauanan, an man mauti
mauanan, un mun puf tuunun un
man xtocribi tuinia. Suntfu un mun
chupami catamc unbI cumInu
mitsxribi mitsun nuitu mu upiti
ucununux mun chupu umI cutumtI
puucsu ItI uIn. UnI pufncmu Iunun
cmima asfubI bunun bunuc uIsh
cumInu suntfu un mun chupu puuux
upiti tsitcrquIcsu ItI uIn. Nu utImu
utI nc Ixun up uIshI utI sInnc uIsh
cumInu suntfu un shIcun bpntI mun
chupun shImupucucsu ItI uIn.
15
Cristo
cup nun uchu tf
nc uIsh cunununu
Nucn Pupu DIosb up uI quixun uni
uixunux mnocuc uIsh cumInu
suntfunun un tuxucu tuucsu ItI uIn.
16
NunshIn utImunun uIsushI oquIn cufu
tanquinbi mitsu uisabi otima cup camina
Jesucristomi sinani, un cu bfunquIn
uquInIu quIxun ununI, umI cutumtI uIn.
Usu uIsh cumInu suntfunun ucnun
quin anua pia atsnti rabanan, an man
puf umI cutumtI tuncsufIbI ItI uIn.
17
Mitsun camina asfubI unntI uIn,
JesucfIsto cup mItsun uchucumu tf
nc
uIsh cumInu Nucn Pupu DIosun Iscx up
uIsh uInun uI quIxun. UsuquIn ununI
cumInu suntfu mun muutInn
mupucsu ItI uIn. An Bru unshin
UpItun unnmIcxun Nucn Papa Diosan
bana cuno up oquIn ununI cumInu
unshIn utImumI fucu
tImu uIn. A
bunumI cutumtI cumInu suntrunan an
man xtoc ami catamquIn tuncsu ItI
uIn.
18
UsuI IquIn cumInu un Bfu
NunshIn UpItun sInnmIcsabi oquin au
cufumInu uI u u uI Nucn Pupu DIosb
bununun un mItsu uquInun uctI uIn.
Usai ab bananux camina atsanima ami
munuxmu Iunun uxu JesucfIstomI
catamc unicamaribi Nucn Papa Dios
ucxuntI uIn.
19
Nucxuunun cumInu un
bana unicama racu
quinma uixunuan
uIsoquIn cufunu uIxuntI uI quIxun
sInnmInun Nucn Pupu DIos ucxunti
uIn, Cristo ui quic bana a bfmu unIn
up oquIn unnmu IcbI bf unIn
unnun.
20
Cristo uiquin bana
uIxunuun Nucn Pupu DIosun ImIc
uIsh cunu u uIquIn unI bunu uIxunc
cup sIpuuc uIn. SIpuuc IxunbI un
cacsabi oquin racu
quinma a bana up
oquIn uIxunun cumInu Nucn Pupu
DIos ucxuntI uIn.
%sU~DQ[LQ~DQ3DEORQsQ(IHVRQXLFs
unicama ca
21
MItsnmI uIsuI cufunu x I quIxun
unnun ca Tquiconn minu cuanxun
mItsu uIxuntI Icn. AxfIbI uInun uIsh
nun nuIbuc xucn Ixun cu Nucn Ibu
EFESIOS6
407
Jesucristo uiquin up oquin uni bana
uIxunun uquIunxu.
22
An uisai
cufununu I quIxun nu uIu cuutmI
mus nuItutmu cunun quixun cana a
mitsunu cuanun xutin.
23
JesucfIstonn ImIc
xmI mItsux x
Icsaribiti ami catamc uIsh umI sInnan
btsib btsIb nuIbununI chumufuu uIsh
upitax bucuti cana cunin.
24
Mitsxmi a
manutcntImoI Nucn Ibu JesucfIstomI
catamc Icu, Nucn Papa Diosan
nuIbuquIn mItsu uquIntI cunu cunin.
Ashi, Pablo.
EFESIOS6
408
Palonan sipunuxunbi Filiposnuaxa
Jesucristomi catamc unicama quirica
cunoxuan
1
1
Ex PubIo Ixun cunu TImoteobtan
mItsu quIfIcu bunmIn. JesucfIsto
nn casabi oquin an bana uni uixunc
cunununu nux uIn. Micamaxmi Filipos
munu uIsh JesucfIstomI sInunIu cunu
mItsun cushIcumu ImuInun un uxu
Jesucristomi catamc unIcumu uquInc
unIcumufIbI n quIfIcu bunmIn.
2
Jesucristonn nuibacxmi mitsux
chumufuu uIsh bucucuntI cunu
cunin.
Pablonn Nucn Papa Dios ucxuan
3
Mitsux camina upiti Jesucristomi
catamc uI quIxun sInnquIn cunu
Dios rabin.
4
Ab banaquin cana up
oquIn sInunI cunquIn mItsu ucxu
nin.
5
En mItsub tIm
xun bunu uIxun

tabacxun cumInu n ucsaribi oquin,
Jesucristomi catamquin uni rariribi
amia catamnun uquInIn. Usu uIn cunu
Dios rabin.
6
Cunu ununIn, an mitsu
Jesucristomi catamnun sInnmIc Ixun
ca axa utc
ntI nt Itmainun Nucn

Pupu DIosun JesucfIstosufIbI uIsh up
Inun mItsu ImIu.
7
SIpuuc Icu, upun
uccxun cunu n, Jesucristomi
cutumtI Nucn Pupu DIosnun ItI bunu
ax ca asfubI Ic quIxun cun. Usaquin
n umuInun cumInu mItsnfIbI
nuIbuquIn Nucn Pupu DIos u uquInun
quixun ucan. Usu uIn cu u uquInc
saribi oquin Nucn Papa Diosan
mitsuribi tmfuIubI nuIbuquIn uquInIu.
UsumI mItsux Icbtan cana nuibaquin
mItsu sInnquIn Nucn Pupu DIos
usbI cu caquin mitsu uixunin.
8
Nucn Pupu DIosun cu ununIu,
Jesucristonan unicama nuibacsaribi
oquIn cunu n mItsu nuIbuquIn
uIsumuIfu sInunI quIxun.
9
Usu uIn cunu
mitsu nuibaquin Nucn Papa Dios mitsu
ucxunin, mItsnmI ucsamaira
oquInmI up sInnu Ixun ux cunc
subI oquIn utI unnquIn unI nuIbunun.
10
An unnmIcxunmI u utImu
uquInmu u upshI utI unnun cana
Nucn Pupu DIos mItsu ucxunin. Usai
IquInmI ux cuncsu oquInshI uc Ic
ca Cristonn utc
nquin mitsu
uchoquInmu upshI IstI Icn.
11
JesucfIs
tonn uquIncxunmi mitsun u upshi
uIu IsquIn cu unIn Nucn Papa Dios
ax ca asfubI up Ic quixun caquin a
fubItI Icn.
LVKLPD, &ULVWRsEsDLQFDQDDEsWDQ
xXDLquixa Pablo quia
12
En xuc
antu, mItsun unnun

quixun cana saquin mitsu cain,
3$%/21$1),/,32618,&81,&$0$
BUANMIA QUIRICA
409
sIpuucunc cup cu Itsu unI JesucfIstomI
sinania quixun.
13
Apun suntrucama
ImuInun cumubI unnfIbI cu ununIu,
Jesucristo uiquin uni bana uixunc
cup cunu sIpuuc uI quIxun.
14
Ex usuI
Iu unnc cup cu uxu CfIstomI
catamc uni an patsann, atun
ucsamaira oquin Jesucristomi
catamquin, racu
quinma Nucn Papa

Diosan bana uni uixunia.
15
Usu uIn cu
rafInn mI nutsIquIn, n bunu
ucsamaira oquin isa unin an bana
cuanun quixun, Cristo uiquin bana
uixunia. uixunmainunbi ca rarinn
asrabi, an Jesucristomi catamnun uni
uquIntI sInnquIn up oquIn bunu
uixunia.
16
Axu mI nutsIc unIcumun
cu x sIpunu uIn, Jesucristomia
sInnun uixunquinma an cuncsa
oquinshi uni bana uixunia, x u cuutI
b
nun quixun.
17
Usu unbI cu furinn
nuIbuquIn, Jesucristomi catamti
Nucn Pupu DIosnun ItI bunu ux cu
asfubI Ic quIxun nuxun cutI cup
cunu x nu uI quIxun unnquIn, up
oquin a bana uixunia.
18
Atan
uisaquin cara uni bana uixuinsa tania,
usoquIn uIxuncxbI cu usbI Icn.
UsuquIun JesucfIsto uIquIn Itsu unIn
bana uiia unin uiia cuati cana
cunin.
Iunun cunu x Icsamairai cunti
uIn,
19
mItsnmI Nucn Pupu DIos
ucxuncxuan Jesucristonn Bru
NunshIn UpItun uquIncx cunu chumu
fuu chIqutI uI quIxun sInunI.
20
Usu uIn
cunu x JesucfIstomIshI cutumtia uni
i
ti bana, a ui rabnquinma, n
ucsabi oquin uitisa tanin. UsoquIn uI
cana nt camabi ami catamti asaribi
IIsu tunIn, ax ca asfubI upIfu Ic
quIxun ununIu cumubI unI umI
catamnun. Bumucmu Ixun n bunu
uIxunc cup IununbIu, x bumucbbi
unI n un bunu uIxunc cup JesucfIs
tomI sInntI cunu cunin.
21
AInun uIsh
cana n ntnuux ub uIsh cuInfu
cunin. UsuI Ituncx bumutuncx cunu
n ntnuux Icsamairai ab an
ntnu uIsh cuInfu cuntI uIn.
22
Usa
unbI cunu x bumucmu puIn Ixun unI
Cristo uiquin bana uixunquin niman.
UsoquIn n uIxuncx cu unI CfIstomI
sInunutI Icn. Usu uIn cunu uIsuIfuI ItI
cufunu cunI quIxun ununImun.
23
UIsuIfu cufunu ItI uI quIxun sInunI
cunu sInncusmuIn. Bamatancx n
ntnuux Icsamairai Cristob an
ntnu chumufuu ItI sInunI cunu unu
IIsu tunIn.
24
Usu unbI cu mItsnmI up
oquIn JesucfIsto unnun mItsu uquIntI
cup x n ntnu puIn ItI usbI Icn.
25
AsfubI cu usu Ic quIxun sInnquIn
cunu ununIn, JesucfIstomI upItI sInnun
uquIunun umI cutumtI cunun mitsu
uquIntI cup cunu ofu puIn n menu
ItI uI quIxun.
26
Usu uIsh cunu mItsxmI
Cristo Jessmi upiti catamti cunun
mitsu isi cuantcntI uIn.
27
sashI ItI cumInu sInntI uIn, ainan
uIsh cumInu CfIsto quIsubI oI ItI uIn.
Ex mItsu IsI cuununbI, cuanquinmabi
cana, mitsux camina btsib nuibanani
Jesucristomi catamnun uquIununI
quixuan unin uia cuaisa tanin.
28
Cuanan cana mitsumi nishquian unin
utImocxunbi camina racu
quin a
nma Jesucristomi catamti quixuan
unin uia cuaisa tanin. Mitsxmi usai
Icbtan ca Nucn Papa Diosan
sInnmIcxun axa mimi nishc
unIcumun unntI Icn, uInunmu uIsh
ca atux nt
tImoI usubI Inux bumutI Ic

quixun. Unnan ca mitsux camina
uInun Inux I
c uIsh Nucn Pupu

DIosb ItI uI quIxun unntI Icn.
29
Nucn Papa Diosan ca Cristomi
catamnun mItsu ImIuxu. ImIunun cu
ami catamtia unin mitsumi nishquin
utImocxbImI cunun mItsu ImIuxu.
FIIIPENSES1
410
30
UsufIbI oquIn cu fIbI ImIuxu.
JesucfIstonun cupu unIn utImoIu
camina isacn. Brribi cana tmrai
quIxun n mItsu quIfIcu bunmIcxun
cumInu ununIn. Ex Icsaribiti camina
mitsxribi tmrain.
%DPDWDQFs[EDtVTXLDLFsD&ULVWR
camabi unin rabiti bana
2
1
MItsux un uquIncx CfIstomI
cushianan an nuibacx cuni,
Nucn Papa Diosan Bru unshin Upu
Iunun nuIbuc uIsh,
2
cumInu
cunmInux suI ItI uIn, btsIn sInnc
saribi oquin sinani asfubI cumxbI
btsib nuibananquin amanua
sInnquInmu uchshI oquInshI sInunI ItI
uIn.
3
BtsI unI uquIntI sInnquInmu
cumInu mInnshI ItI u utImu uIn. Ex
cunu btsI unIsumu uI quIxun sInunI
rabquinma camina uni rafInx cu x
IcsumuIfuI up Ic quIxun sInntI
uIn.
4
MitsxshI chumufuu uIsh
cunuxun u utIshI sInnquInmu
camina uni rafIfIbI chumufuu I
cunun uquIntI uIn.
5
JesucfIstonun saribi oquin camina
sInntI uIn.
6
AfIbI uIsh Nucn Pupu
DIosb IxunbI cu unu x usufIbI uIsh
n Pupu DIosb Ic n nt cunu
bIntImu uI quIxun sInnmu Icn.
7
An nt btsInI utuncx unI uIsh cu
an Papa cuncsabi oquin camabi uni
uquInux n menu Iucxu.
8
An Papa
cuncsabi oi ca bamatsianxmabi i
cursocnuax bamacxa, uchuuira uni
Icsaribiti.
9
Usuu Ic cup cu Nucn
Papa Diosan Jesucristo, unicama
ImuInun ngeIcumubtan sn
nmaira
ImIucxu. Btsi unicamasamaira ca a
uni Jess caquin anc, u Icn.
10
Usa
uIn cu u uIc u bunu cuuquIn, camabi
ntnu Ic unIcumu ImuInun nunu Ic
ngeIcumu ImuInun unuu unI bumuc
unu Iccamanribi ami racu
quin a
fubItI Icn.
11
Usu uIn cu cumuxunbI
Jesucristo ax ca asrabi camabi menu
Ic unI ImuInun ucumun Ibu Ic
quIxun cutI Icn, Nucn Papa Dios ax
ca asfubI DIos Ic quIxun unnquIn.
Axa Jesucristo catamc unicaman, up
LQXQEsWVLXQLFDPDULELDTXLQWLEDQD
12
En nuIbuc xuc
antu, a ucama
ununI cumInu x mItsub uIn, n
Jesucristo uiquin mitsu cac bana
quicsubI oI Iun. Usu uIn cumInu x
mItsub uIn IcsumuIfu oI x
mItsubmu uIn, n mItsu csubI oI ItI
uIn, Nucn Papa Dios cuncma u
utImI fucutI.
13
Nucn Papa Diosanbi
cu u up umI ux cuncsubI oI Inun
mItsu sInnmIu. SInnmIunun cu u utImI
sInnc u u unun mItsu un cushI
InunIu.
14
Usu uIn cumInu uu u cufumInu uI
a ui quianan cubIcunnquInmu
nt
xuInshI utI uIn,

15
btsi unicaman,
mItsxmI u uIsumu umu Nucn Pupu
Dios cuncsubI oshI Iu Isnun. UsuI Iu
cu uIsumu ushu ux umI sInncmu
unicaman, Nucn Papa Diosan bchic
ushmI mItsun nuItu up Ic IstI Icn.
Usu uIsh cumInu mItsux Ispucumun
bnquIbuc IcbI pcuc usufIbI uIn,
16
Jesucristomi catamti ca uni Nucn
Pupu DIosnun Iu quixunmi unicama
bana uixunc cup. MItsxmI usu uIn
cunu n CfIsto ucbtan uncbI cunu
tmraquinbi Cristo uiquin Filiposnu
Ic unIcumu bunu uIxuunmu uI
quIxun ununI cunquIn up oquIn
sInntI uIn.
17
Mitsun camina tmfu
quinbi Jesucristomi catamquin ax
cuncsubI oquIn uquIn Nucn Pupu
Dios rabin. MItsxmI usuI Icb cana
n mItsu uquInc cup mItsux IcsufI
biti cunin. CfIstomI sInnc cup supI
cunu bumutI uI quIxun ununIbI cunu
mus nuItutmu mItsxmI Icsaribiti
FIIIPENSES1,2
411
cunin.
18
Ex usuI cuncb camina
mitsxribi JesucfIstonun ItI cu usbI
Ic quIxun sInunI cuntI uIn.
7LPRWHRLPDLQXQ(SDIURGLWRLDEDQD
19
Nucn Ibu Jess cuncbtan
TImoteo mItsu Istnun Itsumu nt
Icbtan xuti cana sinanin. An mitsu
isbtsntancxun uIsu cufumInu IcunI
quixun uixuncxun cuati cana cunti
uIn.
20
TImoteonnshI cu n ucsaribi
oquin mitsu sinania. Usaquian an
sInnc btsI unIfIbI cu umu Icn.
21
Enu Ic unI furinn ca an cunc
u utIshI sInnquIn u unun CfIsto
Jess cunc u utI sInunImu.
22
Acumuxu usu unbI cumInu TImoteo
nn ca Nucn Papa Dios cuncsabi
oquIn uIu quIxun ununIn. An cu btan
Cristo uiquin bana uixuanxa. An
bchicnun un pupu uquIncsaribi
oquIn cu TImoteonn uquIunxu.
23
UIsuquIn cufu un mIu unI munnc
xun cuuc upun cuIu quIxun cuutunc
xun Timoteo xuti cana sinanin.
24
SInnun cunu Nucn Ibu JesucfIsto
nun uquIncx Itsumu nt Icb mitsu
isi cuanti sinanin.
25
Nun xucn Epafrodito, ami mitsun
u uquInun xuc, a mitsunu cuanun
xutI cu usbI ItI Ic quIxun cunu sInun.
Suntrunan tmraquinbi an
capitann bana tancsaribi oquin ca
Epafroditonn Jesucristonn bana
quicsabi oquin racu
quInmu unun
btan unicama bana uixuanxa.
26
MItsnmI u Insnc cuuc u ununI cu
mitsu isi cuanti sinani bntia.
27
Insn
c uIsh cu usefubI bumutIsu Iuxu. Usa
IcbI cu Nucn Pupu DIosun
pxcmiaxa. Ex u sInunI mus nuItutun
cx axa bamacb uIsumuIfuI mus
nuItutI fubunun cu ribi nuibaquin
Nucn Papa Diosan pxcmiaxa, n up
oquIn sInnun.
28
Usu unmI u sInunI
mus nuItutbI ucma ca quiax a
istcni cunti cup cana bn
nquinshi
mitsunu cuanun xutin, nfIbI up oquIn
sInnuxun.
29
Usu uIn cumInu cuunIu,
uxu Nucn Ibu JesucfIstonun cup
cunquIn up oquIn bIcuntI uIn. Usa
unicama camina up unI cu ux Ic
quIxun sInnquIn un bunu cuutI uIn.
30
Ex ufu IcmI mItsun uquInIumubI
ca supI cunu bumutI uI quixun
sInunIbI EpuffodItonn nu uxun
uquIunxu. Asrabi ca Jesucristo cunc
subI oquIn uc cup bumuIbI I
axa.
-HVXFULVWRPLFDWDPsWLVKLD
XQLXStLWLEDQD
3
1
En xuc
antu, saquinribi cana

mitsu cain, mItsux Nucn Ibu
JesucfIstonun uIsh cumInu chumushI
fuu tunI cuntI uIn. En cucsabi oquin
mitsu catcni cana atsaniman,
mItsxmI up ItI cup.
2
An u uIsumuI
shI utI sInnc unI ImuInun uxu utImutI
bunuc unIcumu ImuInun un Nucn
Pupu DIosun unI Inux cunununu
unntIofucuc ItI uI quIxun sInnc
uni, ucumun mItsu cucsu oI ItIn
rabanan camina bfuncutI uIn.
3
Atxa
judos unI Ic unntIoc unbI
cananuna nux asrabi Nucn Papa
DIosun unI uIn, an Bru unshin
UpItun ImIcx. Usu Ixun cunununu u
rabianan Cristo Jessmi catamc Ixun
cunquIn ununIn, nux unntIofucuc
cupma Cristo Jessmi catamc cupshi
cunununu Nucn Pupu DIosun unI uI
quixun.
4
Ex unntIofucuc cup cunu
judos unI uIsh up uI quIxuun utun
sInnc unbI cunu x IIsu tunI utxu
Icsamairai rabtsian. UInu Ic unnbI
cu n ucsamaira oquin usai judos
quicsubI oquIn ucmu Icn.
5
Ex
ImuInun
achshI nt Ic cu judos unIn bchic
FIIIPENSES2,3
412
Ic unntIocxu. Usu uIsh cunu
Benjamnn rbnquI uIsh n uIntsI
Icsaribiti hebreo banan banain, n
pupu n tItu Icsaribiti. Usu uIsh cunu
x MoIsesnn cuno bana fariseo
unIcumun unnmIcsubI oI Iucn.
6
Judos unicaman cuati Moissnn
cuno bana axshI cu usbI Ic quIxun
unshnquIn sInnquIn cunu axa
Jesucristomi catamc unicamax ca
uIsumu Ic quIxun sInnquIn utu
btsi btsi ocn. Axa quicsabi oquin
utI MoIsesnn cuno banacama
quicsubI oquIn cunu n ucn. Usu uIn
cu u uIquIun uchotI ubI umu
Iucxu.
7
Usu ucumu uc cup cunu
Nucn Pupu DIosun Iscx up uI
quIxun sInun IxunbI cunu bf CfIsto
unnquIn usuI x I ux cu uncIshI
Ic quIxun ununIn.
8
Judos unicama
Nucn Pupu DIosun unI Ic unntIoc
uIsh IsumuIfu cu Nucn Ibu JesucfIsto
umIshI cutumtI upIfu Icn. Usu uIn
cunu n ucumu u utImu pucsu
oquIn nI JesucfIstonun Inux umIshI
catamtin.
9
Usu uIsh cunu usuI judos
quicsubI oquIn uc cupmu uxu b
Inun CfIstomI cutumc cupshi Nucn
Pupu DIosun Iscx up uIn. Usu Ic cu
an axa Cristomi catamc an unicama
ucsufIbI oquIn Nucn Pupu DIosun
up isia.
10
Usu Ixun cunu JesucfIstonn
sInncsufIbI oquIn sInnan, anun
Jesucristo basquimia an cushi anan
Nucn Pupu DIosun cushIoc ItI
cunin. Nucn Papa Dios cuncsabi
oi tmratancx ca Jesucristo bamacxa.
Axa tmfusu usufIbItI xfIbI uInun cup
tmfutI cu usbI Icn. CfIsto bumusu
fIbI oquIn n uchucumu utcntImo
quIn nc ItI cunu cunin.
11
Usai
Ituncx uxu bumuxbI busquIusufIbI oI
x bumu ushbI usufIbI Inux ux
utcncb basquiti cana sinanin.
$tQQsWsQXDEsLQX[-HVXFULVWRVDULELLWL
FXStD[FXssQFsVDELRLLWLEDQD
12
Usu unbI cunu userabi asarama
puIn uIn. Asafumu Ixun cunu userabi
un ucsaribi oquiinra sinaniman. Usa
IxunbI cunu ununIn, uxu quIsabi oi
usufIbI Inun cu I
miacxa quixun.
UsuquIn unnquIn cunu usufIbI Inuxun,
nquinma an bana quicsubI oquIn uIn.
13
En xuc
antu, x cunu asaribi cana

uI quiman. UsuquIn sInnquInmubI
cunu n ucumu sInntcnquinma,
asrabi ami catamti ax cuncsa oshi
bf ItI sInnan, uisai caranuna asaribi
ItI uI quIxun sInnquIn un sInnmIc
uIshI up oquIn uIn.
14
Usoquin
utuncxun cananuna uisaira caranuna
an ntnu ub uIsh usefubI usufIbI ItI
uI quIxun IstI uIn. Isanan cananuna
uIsuIfu oquIn cufu CfIsto Jessnun Ic
Nucn Pupu DIosun nu ImItI Ic quIxun
IstI uIn.
15
Usaquin cananuna nun Nucn Papa
Diosan bana asfubI utI unnc Ixun
sInntI uIn. Usaquinmi mitsun
sinaniama ca Nucn Papa Diosan
mItsufIbI usuquIn sInnun unnmItI
Icn.
16
Usu uIn cunununu uIsuI Inun
cufu Nucn Pupu DIosun nu unnmIuxu,
usuI ItI uIn.
17
En xuc
antu, mItsun cumInu x usuI

IIu ununIn. Usu uIn cumInu x Icsaribiti
ItI uIn. Iunun cumInu mItsxfIbImI usuI
Inun nux IIu un Isc unIcumuxu
IcsufIbItI ItI uIn.
18
Usaquin caquin cana
bfmu Itsu oquIn csaribi oquin bunan
mscuquin saquin mitsu catcnin, Itsu
unIn cu n mItsu cucsubI oI IquInmu uxu
unIn uchu cup I cufsocnu bama,
Cristo, a ui quic banacama cuaisama
tania quixun.
19
Atan unshnquin an
cuncsubI oquInshI u uIu IsquIun unIn
u uIsumu cu uIu quixun uicxbi
fubnquInmu un ucsubI oquIn uI cu
FIIIPENSES3
413
rabitia. JesucfIstomI sInnquInmu cu n
menu Ic uIshI sInunIu. Usuu Ic cup
cu uInunmu uIsh xnIbuu unbI Nucn
Pupu DIosb ItImu Icn.
20
Atxa usai
ImuInunbI cunununu nux Nucn Pupu
Diosan ntnu ub ItI uIn. Usu uIn
cananuna a ntnuuxu Nucn Ibu
Jesucristo, un nun uchu tf
nquin Nucn
Pupu DIosnun Inun nu I
mic, axa uti

cunquin cainin.
21
Nux bamai chquiti
IcbI cu ux uquIn nu uxu bumux busquIu
saribi oquin, usufIbI Inun, nu btsi oti
Icn. Usonan ca an cushi anun ax camabi
un Ibu ItI unnfIbI nu btsI otI Icn.
1XFsQ,EX-HVXFULVWRQDQ
DLVKFXssQWLEDQD
4
1
En xuc
antu, mitsu nuibaquin

sInnquIn mItsu IstIsu tunI cunu
cunin. En mItsu uIxuncxmI
Jesucristomi catamc cup cana
cuinra cunin. MItsux usuI Icb
cana cup bitsi cuncsaribi oi cunin.
Usu uIn cunu nuIbuquIn mItsu cuIn,
mItsun ucsabi oquin camina nquinma
Nucn Ibu JesucfIstomI cutumquin an
cacsubI oquIn utI uIn.
2
Evodiacun cana Sntiqueribi cain,
mItsux cuumIununc ushbI cumInu
Nucn Ibu JesucfIstonun uIsh cuumIunu
nima btsIn sInncsabi oquin sinani
nuIbununtI uIn.
3
An btan Jesucristo
uiquin uni bana uixunc a cana
soquin cain, n xanu rab
camina
btsIb up Inun uquIntI uIn. Atun cu
ImuInun CIemente, ImuInun unfIbIu n
ucsaribi oquin an bana uixunc a
unicamabtan, JesucfIstomIu sInnun
unIcumu uquIunxu. An usoquin uni
uquInc unIcumun un cu Nucn Pupu
DIosb ItIoquIun un ntnu Ic quIfIcunu
cuno Icn.
4
MItsux cumInu Nucn Ibu JesucfIsto
nun uI quIxun sInunI cumInu cumubI
ntn uIsu u cufu IcbbI chumarua
tunI cuntI uIn. UsuI Inun cuxunbI
cana mitsu catcnin, chumarua ca
Icun.
5
UIsu u cufu Icbbi nishmami
up sInnu Icu cumubI unIn mItsu IstI
cana cunin. Nucn Ibu Jess unun
utcntI nt cu ufumutIu.
6
Usu uIn cumInu uIsu u cufu Icbbi
bn
tImu uIn. Bn
quinma camina ab
banaquin Nucn Papa Dios a ucama
uIquIn cutI uIn. An mItsu uquInun
ucquin camina ami catamquin
usbI cu quIxun fubIquIn cutI uIn.
7
Usaquinmi cacxun cuaquin ca Nucn
Papa Diosan mitsu nuibaquin bntima
chumufuu Inun mItsu ImItI Icn, uisa
uIsh cufu un unI usuI Iu quIxuun unI
rafInn unncbtanmabi. Usaquin
ImIunun cu JesucfIstob Ic mItsun
sInun ImuInun mItsun nuItu up Inun
bfuntI Icn.
8StxXLVKLVLQiQWLEDQD
8
En xuc
antu, saquinshi cana mitsu

cain, unun su u uIu IsquIn cumInu
mitsun ux cu usbI Ic quixun
sInntI uIn, cmmu bunucumu ImuInun
up ca quixun uic ucama,
ImuInun unI ItsI pufnquInmu up u
uc, ImuInun u utImu utI sInnquInmu
upshI ItI sInnc, ImuInun btsib upiti
nuibananti, ucumu ImuInun fubIquIun
unin up cu u unI Ic quixun mitsu
uixunc, acama. ImuInun cumInu uIsu
u utI cufu up Ic, uIsu u utI uI cufu
usbI cu quIux unI quItI Ic, acama
sInntI uIn.
9
En mItsu unnmIc bunucumu
quicsubI oquIn unun cumInu, n
unnmIcxunmI ucsubI oquIn unun
n mItsu uIxuncxunmi cuac
banacama quicsubI oquInfIbI unun n
uIumI IscsubI oquIn utI uIn.
UsoquInmI ucb ca Nucn Papa Dios,
an an unicama bntImu chumarua
Inun ImIc, ux mItsub ItI Icn.
FIIIPENSES3,4
414
)LOLSRVQXLFsXQLFDPDQ
3DEORFXUtTXLLQDQ
10
MItsnmI nuIbuquIn cufqui
bunmIquIn uquIntI sInntcncb
cunu Nucn Ibu JesucfIsto usbI cu
quixun cai cunin. Bfmu cu u
curquImI mItsun bmItI unbI un btI
unI umu Iuxu.
11
Usu uIn cunu unI
ucbmubI usbI Iun. Nuu uIsh
Icsaribiti cana uumu ushbI
bntiman.
12
Nuumu ItI unnan cana
uIsumuIfu uu ItIfIbI ununIn. Uisa u
cufu Icbbi bn
tImu unnan cana

pitiu uIsh puchc Iunun pItIuma
uIsh ucumu ItIfIbI unun. AIsumuIfu
uu Iunun uumu ItIfIbI cunu unun.
13
Usu Ixun cunu uIsu u cufu Icbtanbi
tnquin Cristo cuncsubI oquIn utI
uIn, usuI Inun un cushIoc Ixun.
14
Usa
unbI cu mItsnmI x tmraia
uquInquIn cufqui bmIc usbI Iuxu.
15
MItsux FIIIpos munu Ic unI Ixun
cumInu ununIn, anuxun Jesucristo
uIquIn uIxuntubuquIn bunu uIxun
tancx Macedonia menuax cuania,
camina mitsinshi curqui bmIquIn
uquIuncn, n mItsu uquInc u
sInnquIn. Axu btsI munuux JesucfIs
tomI sInnc unIcumun cu uquIunmu
Icn.
16
Ex TesuInica manuax
cuuncmu pun Ic cumInu mItsun
curqui timtancxun bunmIucn.
Achshi oquinshima, cumInu bunmI
tancxun umIfIbIshI bunmItcun
cn, n cunc u unun bInun.
17
MItsnmI cufquI Innc ushI
sInunImu cunu mI uquInc cupmI
mItsux Nucn Pupu DIosun Iscx up ItI
cunin.
18
EmI bmic curquicama
cana bian. Anun n cunc u bItIfIbI
ca txaxa. Epafroditonn ca mitsnmi
bmic curquIcumu Innxu.
MItsnmI uInun cup nuIbuquIn
usuquIn InunIu IsI cu Nucn Pupu DIos
cuanxa.
19
A n fubIc Nucn Pupu
Dios, un cu umI cunc u mItsu InntI
Icn. JesucfIstonun mItsu uInun Inun
ImIc Ic cu Nucn Pupu DIos ux
cumubI un Ibu Ixun mItsnmI cunc
u u Innun mItsu uquIntI Icn.
20
Axa
asrabi Nucn Papa Dios a ca camabi
un unIn fubItI Icn, nt xnIbuu unbI.
Usaquin ca asfubI utI Icn.
%sU~DQ[LQXDQ3DEORQsQ
)LOLSRVQXLFsXQLFDPDFD
21
Anu Ic uxu JesucfIstonun ush
Nucn Papa Diosan unicama aribi,
Ebu Ic uxu nub JesucfIstomI sInnc
nucn xuc
antunribi ca branxmi
Icnun quIxun mItsu cunun cuxu.
22
Axa Jesucristomi catamc nu Ic
unicamabtan ca atxribi Jesucristonan
Ixun Romunu Ic upu Cesarnn
xubunu Iccamanribi branxmi
Icunun mItsu cunun cuxu.
23
nuIbuquIn uquIncxmI mItsun nuItu up
ItI cunu cunin. UsuI cu ItI Icn. Ashi,
Pablo.
FIIIPENSES4
415
Pablonan Colosasnuax Jesucristomi
catamc unicama quirica cunoxuan
1
1
Ex cunu PubIo, Nucn Papa Dios
cuncsabi oquin an bana uni
uIxunun JesucfIstonn cusu uIn. Usa
Ixun cunu uxfIbI JesucfIstomI sInnc
usha nucn xuc
nsu uIn, Timoteobtan

mItsu quIfIcu bunmIn.
2
Colosas
manuaxmi Cristomi sinani ami
cutumtI Nucn Pupu DIosnun Ic, cana
n quIfIcu mItsu bunmIn. Nucn Papa
Diosan mitsu nuibaquin up oquin
sInnxuncxmI chumarua bucucanti
cana cunin.
I. &5,6721;$&86+,,5$$,6+83,,5$
$,1&$$6$5,%,$f8f8%,$,0$,&
48,&%$1$(1.3-2.23)
Pablonn Nucn Papa Dios ucxuan
3
MItsu ucxuni ab banaquin
cunununu nun ucsabi oquin, Nucn
Ibu JesucfIstonn Pupu, ax Nucn Papa
DIos Ic, a usbI cu quixun cain.
4
Usu Ixun cunununu JesucfIstomI
asrabi catamtmi Nucn Papa Diosan
unicamab nuibanania uicania cuan.
5
Nucn Papa Diosan mnosabi oi an
ntnu ub ItI sInunI cumInu usuI
IcunIn. Jesucristomi catamti an
uchucumu tf
nc uIsh cu unI uInun

ItI Ic quIxuun un unIn mItsu uIxunc
xun camina a bana cuaquin up oquin
unncun.
6
Nucn Papa Diosan ca
usaquin nu nuibatia quixun unin uia
mitsun cuac a banabi ca btsi btsi
menu cuunquIn ItsuIfu unIn uIu. Usa
uIn cu unIn uIu cuutIshImI mItsux
IcsufIbItI cumubI menu Ic unI u bunu
cuati asrabi ca quixun sinani
Jesucristomi catamtia.
7
A bana ca nun
nuibac Epafrasnn, axribi nubtan uni
bunu uIxunc Ixun nux cuuncbtun
mabi uixunquin up oquin mitsu
unnmIuxu.
8
An cu CfIstonun uIsh
camina mitsux btsib btsib
nuibanani upitax bucui quixun nu caxa.
9
Epafrasnan mitsu uiquin nu cac
bana cuaxun cananuna nquinma
Nucn Pupu DIos mItsu ucxunin.
UIsumI ItI cufu Nucn Pupu DIos
cunia, u mItsu unnmInun ucxuu
nun cunununu un un unIcumu unnmItI
ucumu mItsu unnmInun u ucutIn.
10
MItsux usuI I cumInu Nucn Ibu
JesucfIstonun ushu unI IcsuI ItI uIn.
Usu uIsh cumInu ux cuncsabi
oquInshI uquIn, uIsu u cufu up Ic
ushI unun, asrabi mitsun nuitu mu
up oquIn Nucn Pupu DIos unntI uIn.
11
Anun cunununu ux cushIIfu Ixun,
uIsu u cufu Icbbi bntima
cunquIn tunshInuun mItsu uquInun
quIxun u mItsu ucxunin.
12
Usoquin
3$%/21$1&2/26$618,&81,&$0$
BUANMIA QUIRICA
416
cananuna uisaira oquin cara an
unIcumu cunmItI Ic quIxun
unnquInmI mItsun u usbI cu
canun, Nucn Papa Dios mitsu
ucxunin.
13
Nu utImu utIshI sInnan nux
cuncsubI oshI IIsu tunIubI cu Nucn
Papa Diosan an nuibac Bac Bchic
nun Inun nu ImIuxu.
14
Nun uchucumu
cupnu ub ItImu IcbI cu un Bchic
bamac cup Nucn Papa Diosan nun
uchu tf
nquIn uInun Inun nu

i
miacxa.
Cristo bama cupa uni
1XFsQ3DSD'LRVEsXStLWL
15
UInu Ic unnbIu Nucn Pupu DIos
IstImu unbI cu unun uIsu cufu Nucn
Pupu DIos Ic quIxun unnun asaribi
uIsh un Bchic n menu uacxa. Au
ubI unItIsumu uIn cu uxIfu puIn un
Pupub Iucxu.
16
Nucn Papa Diosan
uniomicxun ca an Bchicnn nanu
Ic ucumu ImuInun menu Ic
ucumufIbI unun btsI btsI u unIn un
bfnbI Isc ImuInun unIn Iscmu
ucamaribi uniocxa. Usonan ca
ngeIcumu ImuInun uIsu cushI cufu,
acamaribi uniocxa, uInun uIsh ux
cuncsubI oI Inun.
17
ucama
unIocmu pun uIsh cu uxIfu puIn
Iucxu. Ixun cu unIotuncxun, usabia
Inun cumubI u mnocxa.
18
Cristo
axira ca axa ami catamc unicaman
cushI uIsh umIIfu un unIcumu cutumc
Icn. Esu cu CfIstob un unIcumu Icn.
Mc
nu, tau, xou, nuituuribi

ushbI cu unI uchshI Icn. Usaribiti
cunununu JesucfIstonun uIsh uIsumuIfu
ushbI ub uchshIsu uIn. An
unIcumuxu usufIbItI ItI oI uxIfu puIn
bumutuncx busquIu uIsh cu un unIo
ucamab sn
nmuIfu Icn.
19
Nucn
Papa Dios cuncsabi oi ca Jesucristo
ux usufIbI cushIIfu Iunun upIfu sInnu
Iucxu, unI ushbI.
20
An nuItu uIsumu
ushu unI ub upI ItImu unbI cu Nucn
Papa Dios cuncsabi oquin Cristonn i
cursocnu bumuquIn n menu Ic
ucumu ImuInun nunu Ic ucumufIbI
an isc
xu up Inun mnocxa.
21,22
Mitsun Nucn Papa Diosmi
sInncmu Ixun u uIsumuIshI uc uIsh
cumInu ub upmu uIsh umI nIshcsu
Iucn. UsuI I IcbI cu CfIsto unI uIsh
bumu cupmI ub up Inun Nucn Pupu
DIosun mItsu ImIuxu. Mitsxmi upira
sInnu Iunun uchuumu uIsh Nucn
Pupu DIosnunshI Inun cu CfIsto
bamacxa.
23
Usu Inuxun cumInu
camabi ntn Cristomishi catamc
Ixun sInnbquInquInmu uInun ushmI
an ntnu ub ItI ushI munuquInmu
sInntI uIn. UsuI I cu unI userabi Nucn
Pupu DIosnun Ic quIxunmI cuuc bunu
ca camabi menuxunribi uicania. EnfIbI
cana unicama a bana uixunin.
Nucn Papa Diosan Pablo axa
Jesucristomi catamc unicama an bana
xXL[XQXQLPLD
24
MItsux uInun Inun x tmrac
cup cana cunin. UsuI I cunu
CfIstonun cumubI unI uInun Inun
tmfu uIn, xfIbI cumubI menu Ic
unIcumu u unntI cup tmrabi
cuinra cunin.
25
An unicamab
tanmi mitsnribi up oquin an
banacama cuanun a bana uixunun ca
Nucn Pupu DIosun ImIucxu.
26
Unsaran nt
nbI uInu Ic unnbI u

bunu unnmu IcbI cu bf un
unicama, an isc
xu up Ic, Nucn Papa

DIosun unnmIu.
27
Uisaira up cara a
bunu Ic quIxun cu Nucn Pupu DIosun
un unIcumu unnmIsu tuncxu. A
banax ca judosma unicamananribi
Icn. A banax ca sai quia, Cristo ax ca
mItsub Icn. Axu mItsub uIn cumInu
an ntnufIbI ub ItI uIn.
COIOSENSES1
417
28
Nun cananuna Cristo ashi uiquin
an unicama uixunin. uixunquin
cananuna an unicaman up oquin
cuanan, CfIstonun uIsh ux cuncsabi
oshI Inun quIxun up oquIn squin,
un unIcumu unnmIn.
29
Usaa an
unIcumu Inun quIxun cunu CfIstonn
cushiocxun nquinma an bana
uixunin.
2
1
En ucumu unnun cana soquin
mitsu cain: MItsnmI ucsaribi
oquIun IuodIceunu Ic unIcumu
ImuInun btsI btsI munu Ic
unIcumunfIbI Iscmu IxunbI cunu
mItsu ImuInun utufIbI sInnquIn Nucn
Pupu DIos ItsuIfu ucxunin.
2
Mitsnmi
CfIstomI cushIc uIsh btsib btsib
nuibanani achshIsuIshI Iunun up oquIn
u unncmu IxunbI bf CfIsto
unnquIn, uisaira oquin cara mitsu
uquIntI Ic quIxun unnun, cana mitsu
Nucn Pupu DIos ucxunin.
3
An camabi
u unnc Ixun cu uInun cupshi
CfIstonn un unIcumu unnmIu.
4
CfIstonun Icu btsI unIn pufnquIn
mItsu utImuquIn sInunumItI fubunun
cana mitsu saquin cain,
5
mItsu ufu
ushbI n sInncnInshI mItsub Icsu
uIsh cunu mItsxmI uIsu u cufu
Icbbi a nma Cristomi catamti ami
cushIc Ic cuutI cunin.
6
Usu uIn cumInu uInun IIsu tunIu
Nucn Ibu JesucfIstonn mItsu uInun
ImIc cup uxu mItsun IbuIfu uIn,
upItIIfu umI cutumtI ub I ux cunc
subI oshI ItI uIn.
7
A up oquIn unnan
uIsu cufu ux Ic quIxun ununI cumInu
an unan mitsu cacsabi oi, ami upiti
catamcuntI uIn. UsuI IquIn cumInu
camabi ntn Nucn Papa Dios usbI
ca quIxun cutI uIn.
&ULVWRQDQDtVKDXQLEsWVLLFsTXLFsEDQD
8
An uni btsi btsi bana uixunquin
pufnc unIcumun mItsu, Cristomi
catamc IcbI, ami mannun quixun
pufntI fubunun cumInu brancati
IcunIn. A unicaman ca Cristo
uIquInmu utnbI sInnxuun unIn uIc
bunu ImuInun n ntnu Ic u
sInntI, u bunucumuIshI unI unnmIu.
9
CfIstonx cu unI Icn, ushbI cu
uIsuIfu cufu Nucn Pupu DIos Ic
usufIbI Icn.
10
Ax cushIIfu Ixuun un
ImIcxmu cu ngeIcumu ImuInun
unshncumufIbI ImuInun uIsu un
cushi cara, ucumuxbI uncIshI ItI Icn.
Usu uIn cu CfIstobmI uchshIsu uIn,
an cushi annmi Nucn Papa Dios
cuncsubI oquIn utI ux mItsub Icn.
11
Mitsux usai Cristob achshIsu uIsh
camina Nucn Papa Diosnan cup
unntIofucucsufIbI uIn. Judos
unIcumuxu chumufutsu uIsh unntIoc
usu ushmubI cumInu CfIstonnbIu
mItsun sInun up ImIunun u uIsumu
utI mIc uIsh, Nucn Papa Diosnan
cup unntIocsu uIn.
12
Mitsun, Nucn
Pupu DIosun cu bumucbI CfIsto busquI
mIucxu quIxun unnquIn, an ca a
cushnbI I
mItI Ic quIxun ununI

cumInu ux IsufIbItI nushImIc uIsh
Cristobbi bamac acun mancx
ubbI busquIusu uIn.
13
Mitsun
cuncsu oquInshI u umI bumucsu
Iunun judos unIcumuxu Icsaribiti
unntIofcucmu uIsh uInunmu IcbI cu
Nucn Papa Diosan a cupshi mitsun
uchucumu tf
nxunquin Cristob
busquIcsu mItsu ImIuxu.
14
Usu Ixun
cu Nucn Pupu DIosun nun uchucumu
tr
nxunquin, nun nu Moissnn cuno

bana quicsubI oquIn ucmu IcbI
Cristo i cursocnu bama cup, nun
uchucumu sInntcnuxunma nu
tr
nxuancxa.
15
Usonan ca Cristonn i
cursocnu bamaquin uisa unshinax
cara uisaira cushiu Ic, abi camabi
unun unnun usmoquin cushiuma
ImIucxu.
COIOSENSES1,2
418
1XFsQ3DSD'LRVFXssQFsVDELRLLWLEDQD
16
Atun ucsaribi oquinmi u pianan
u xuImu Iunun cumubI nt cu btsI
ntsufIbI Ic quIxun sInnun ux
iscbu utux IcsuI Imu Iunun unun
tuntItI ntn utux IcsufIbItI Iumu
oquian unin uicxunbi camina tantima
uIn.
17
UIsuI cufu CfIsto uc uIn ItI Ic
quIxuun unIn sInnun ca n ucama
Iucxu. Usu unbI cunununu CfIsto u
uIn uInun Ixun, uisa caranuna Cristob
ItI uI quIxun ununIn.
18
Atnbi ca x
usumu Ixun cunu Nucn Pupu DIosmu
ngeIcumuIshI fubItI uI quixun
sInnquIn utnbI sInnc u uI
rabquin unicana bana uixunia. Usa
uIn cumInu CfIstonun ItI ntIn fubunun
atan mitsu uixunc bana a tantima
uIn.
19
A unIcumun cu umI sInncmu
Ixun CfIstonun suquIn un unIcumu
ImItI u sInunImu. An ca an unicama
usufIbI up Inun Nucn Pupu DIos
cuncsubI oquIn ImIu. An mcn, an
xo, an imi acamau ushbIu unI
achshI Icsaribi oquin ca Cristonn an
unIcumuxu Itsu ushbI btsIn sInnc
subI oquIn sInnc uIsh uchshIsu Inun
ImIu.
20
MItsux uchutcnuxma Cristob
bumucsu ushbI cufumInu uIsu uIsh
bfmami unin uic n ntnu Ic
uIshI sInnquIn fubIcsu Itcnin?
21
Axu usuI Ic unIcumux cu suI quIu:
Nucn Pupu DIosb up Inuxun
cumInu btsI btsI u fumntImu uIn,
cumInu btsI btsI u pItImu uIn,
camina btsi btsi u min mcnan
bItImu uIn.
22
Usoquian uicxbi ca a
ucama cutia, a banacamax ca unan
sInnxun uIcshI Icn.
23
UsuquIn n
u uc ux cu usefubI Ic quixun
sInnquIn un usushI oquIn u uc unI u
IsquIn cu unI ItsIn sInntI Icn, ax isa
asfubI sInnuIfu Ic quIxun. Usa
unbI cu usuquIn u ubI un nuItu
usubI upmu Iu.
II. $;$-(68&5,6720,&$7$0&
81,&$0$;&$6$,,7,,&48,&
BANA (3.1-4.6)
3
1
CfIstonun uIsh cumInu mItsux uxu
bamax basquicsufIbI uIn. Usu uIn
camina ax, usufIbI cushIIfu uIsh un
Papa mqueu tsc, ax cuncsabi oi
ItIshI sInntI uIn.
2
Camina n menu
Ic uIshI sInnquInmu CfIsto
cuncsu oIshI ItI sInntI uIn.
3
Mitsun
uchu cupu CfIsto bumu uIn cumInu
uchutcntImoI ub bumucsu uIn. Usa
uIsh cumInu uxu busquItuncx ub uIn,
mItsxfIbI un Pupub uIn, mitsux
CfIstob uIsh.
4
Cristo, anun nux tsti,
uxu upIfu Iunun cushIIfu uIsh utcnc
b camina nt
tImoI ub Iunun usufIbI

upshI ItI uIn.
%sUiPDDFsVDRTXLQxXDLVDPD
DWsFsQWLPDEDQD
5
Usu uIn cumInu bfmumI ucunsu
oquin Nucn Papa Diosnanma unicaman
ucsu oquIn n menu Ic uIshI utI
sInntcntImu uIn. Unix ca an xanuma
unbI btsI xunub ItImu Icn. Usaribiti
ca xanu an bnmu unbI btsI unIb
ItImu Icn. ImuInun cu unI xunxmubI
btsI unIb ItImu Icn. ImuInun cumInu
unshinacquIn utImu u utI cuntImu
uIn. CumInu uu ItIshI sInntImu uIn.
Nuu ItIshI cunc unIx cu Nucn Pupu
Dios rabima, a cunc uishi rabicsa
Icn.
6
UsuI IIu, ax cuncsabi oi
IIsumu tunc unIcumu cu Nucn Pupu
DIosun uIsu cufu otI Ic usoquIn
castcuntI Icn.
7
JesucfIsto unncmu
puIn Ixun cumInu mItsnfIbI usu
ucumu ucn.
8
Usu uIn cumInu bfmu
IxunbI n ucumufIbI ntI uIn: Btsi
unIb nIshnanti, ImuInun bntishi
COIOSENSES2,3
419
nishti, ImuInun btsI unIb utImonuntI,
ImuInun btsI unImI utImutI bunutI.
9
Acama anan camina bfmu
utImuquIn sInun IxunbI bf CfIstonn
sInncsu oquInshI sInncunIn. Usu uIsh
cumInu cmI pufunntImu uIn.
10
MItsun btsI oquIn sInnquIn cumInu
CfIstonn sInncsu oquIn sInntI uIn.
UsuI IquInmI u up oquIn unnun ca an
unIo Ixun Nucn Pupu DIosun mItsu
ImIu.
11
Judosmu unIcumu ImuInun
judos unicama, unntIofucuc unIcumu
ImuInun unntIofucucmu unIcumu,
btsI menu Ic unIcumu ImuInun
racma unicama, an uni u mxunc
unIcumu ImuInun un unI u mxun
cma unicama, a unicamaxbi ca
CfIstonun uIsh btsIb snn Icn. A
unIcumuxbI cu CfIsto ub uIn CfIstonuIn
shI Icn.
12
ItsuIfu nuIbuquIn cu Nucn Pupu
DIosun uInun uIsh un Iscx up Inun
mitsu casacxa. Usu Ixun cumInu
mitsnribi btsi uni nuibaquin upoti
uIn. UsoquIn unun cumInu x cunu
btsI unIsumuIfu uIsh up uI quixun
sInntImu uIn, musquin sinani camina
bntIshI unImI nIshtImu uIn.
13
Mimi
nIshquIun unIn utImocxunbi aribi
utImomu cumInu usuquIun mI uc
ucama a manui ab upshI ItI uIn.
Nucn Ibu CfIstonun tf
nxunquin
mItsun uchucumu munucsaribi oi
cumInu uxu mImI uchuc unI un uchu
munumI ub up ItI uIn.
14
EsuI Inux
camina btsIb nuIbununtI uIn. Btsib
nuIbununc uIsh cumInu Itsu IxunbI
btsIn sInncsu oquInshI sInnun n
mitsu cacsubI oI IcuntI uIn.
15
Usa
ushmI Itsu ushbI uchshIsuIshI uIsh
chumushIfuu Inun cu Nucn Pupu
DIosun mItsu uInun ImIucxu. Usa
Inun un mItsu ImIcx cumInu usuI ItI
uIn. UsuI IquIn cumInu cunquIn u
usbI cu quIxun cutI uIn.
16
BtsI bunu ucsamaira oquin
Cristonxa a ui quic bana sinani
cumInu uxu quIcsu oshI IcuntI uIn.
Iunun cumInu u bunu up oquIn ununI
unnmIununI snunI IcuntI uIn.
Iunun cumInu u fubI Nucn Pupu DIosun
bunun cuntunun mItsnmI uc
bununfIbI u fubI cuntutI uIn. Camina
Nucn Papa Dios min nuitu mu
sInnquIn usbI cu cuI cuntutI uIn.
17
UIsu u cufumInu uIn, a up oquin
unun cumInu bunuIfIbI upItI bunuquIn
mItsux Nucn Ibu Jessnun Ixun u
uxuncsu oquIn utI uIn. Anun cumInu
CfIstonun Ixun Nucn Pupu DIos
usbI cu cutI uIn.
Cristonn unix ca btsi unib
sVDLLWLLFsTXLFsEDQD
18
AsfubIu ux Nucn Ibu JesucfIs
tomI sInnc xunux cu un bn
an
cacxun cuutI utImuquIn sInunImu ub
upshI ItI Icn. Bnu xanucama,
mItsux cumInu usuI ItI uIn.
19
ImuInun
camina xanuu unicama, mitsnribi
mitsun xanu nuibanan, mus
sInnquIn tImutImu uIn.
20
Papau
tucama, mitsnribi camina mitsun
papabtan mitsun titan cacxun a
cubquinma an bana cuaquin an
cacsubI oquIn u utI uIn. Usami
mItsux Iu IsI cu Nucn Ibu JesucfIsto
cunia.
21
Bchicu unicama, mitsun
camina min bchicnun utImu u
uIu IsquIn u uxunmu unun cuquInbI
uIsumuIfu oquIn u cutImu uIn,
usaquinmi cacxuun mus nuItuquIn
cunu up oquIn u utI ununImu
quIxun sInntI fubunun.
22
An uni u
mxunc unicama, mitsnribi camina
an mi u mmic unan cacsabi
oquIn utI uIn. AquIn cumInu uxu
cunun an iscbtun up oquIn unun
an iscxunmabi, n Ibu DIos cu n
u mtI n up oquIn utI cunia
COIOSENSES3
420
quIxun sInnquIn up oquIn utI uIn.
23
UIsu u cufumInu uIn, abi camina
uIsubI tunquIn unIshImu n Ibu
JesucfIstofIbI cunu n u uxunI
quIxun sInnquIn up oquIn utI uIn.
24
UsuquIn u uquIn cumInu ununIn,
ux Nucn Ibu Ixun cu CfIstonn
mitsun a u mxunc cup, cunmI
quin an ntnu ab xnIbuu unbI
tsnun mItsu bItI Ic quIxun.
25
Usa
unbI cu un uIsumu u uc unI, a an
uchu cup uIsu cufu otI Ic usoquIn
Nucn Pupu DIosun utI Icn. Usu uIn
cu upu unI, ImuInun upumu unI, uisa
uni cara, ucumuxbI uIsumu u uc
uIsh un u uc usufIbI oquIn custcun
c ItI Icn.
4
1
Mitsux an uni u mmic uni
Ixun cumInu un mI u mxunc
unIb up Iunun up oquIn cupotI uIn.
Usu Ixun cumInu unI u mmiquin
sInntI uIn, xfIbI cunu Nucn Pupu
DIos nunu Ic un u mmIc uI
quixun.
2
Ami manquInmu bI sInunI
cumInu utsnquIn nmu Nucn Pupu
DIosb bunutI uIn. AsbI cu
quIxun cuI cumInu ub bunutI uIn.
3
Ab banaquin camina nun unan
unnmu bunu CfIsto uI quIc
uIxunuun uquInun Nucn Ibu DIos
uctI uIn. A bana uni uixunc cup
cunu sIpuuc uIn.
4
Atan cuaisabi
oquin, unicama an bana uixunquin
unnmInun cumInu Nucn Pupu
DIos ucxuntI uIn, n ux cunc
subI oquIn unun.
5
Uisa ntn caramina axa Cristomi
sInncmu unIb uIn, u nt uncIshI
inmima camina up oquin sinani ab
bunutI uIn.
6
Unib banai camina up
oquIun sInnun up sInnu uIsh
upItIshI bunutI uIn. Usu Ixun cumInu
mIu uccxun caramina uisoquin cati
uIn quIxun unntI uIn.
III. %58$1;,18$13$%/211&$
(4.7-18)
%sU~DQ[DLQXDQ3DEORQsQ
&RORVDVQXLFsXQLFDPDFD
7
Nun nuibac xucn Tquico, an up
oquIn uquIunun btun Nucn Ibu
Jess uiquin uni bana uixunc, an ca
mItsu IsI cuunxun nun uc ImuInun x
usuI IccumufIbI mItsu uIxuntI Icn.
8
Ex cunu usu uI quIxun cuquIun mItsu
up oquIn sInnmInun cunu u mItsu IsI
cuanun xutin.
9
ImuInun cunu mItsubu
CoIosusnu Ic unI Onesimo, axribia
Jesucristomi catamc uIsh nub
nuibananc, aribi xutin. Usu uIn cu u
uni rabtun nuxun nun uc ImuInun
nuuxnu Iccama mitsu up oquin
uIxuntI Icn.
10
Acun sIpuucunc AfIstufco,
ImuInun Befnubenn sc
nan, Marcos,
anribi ca bfunx Inun mItsu cumIu. A
uIquIn n cuc Ixun cumInu Mufcos
mItsu IsI cuunIu up oquIn bIcuntI uIn.
11
ImuInun cu Jess, Justo caquinribi
anc, anribi mitsu bfunx Inun
cama. Cristomi catamc judos
unicamama, rab
ImuInun uchshi
n
InshI cu btan Nucn Papa Diosnan

ItI bunu uIxuunxu. Atun cu up
oquIn sInnmIuxu.
12
Axribia Colosasnu
Ic unI, Epafras, anribi ca branxmi
Inun quIxun mItsu cumu. An ca Cristo
cuncsubI oquIn unun cumubI ntn
Nucn Pupu DIos mItsu ucxunia, ami
sInntI nquInmumI ux cuncsabi
oquInshI up oquIn unun.
13
Cana mitsu
cain, nbI cunu ununIn, Epafrasnn ca
mItsu ImuInun uxu IuodIceu ImuInun
HIefpoIIs munuux JessmI sInnc
unIcumu ItsuIfu sInnquIn, camabi
ntn nquinma Nucn Papa Dios
ucxunia.
14
Lucas an uni ronc, axa
COIOSENSES3,4
421
nub nuibananc, abtun cu Demusnn
ribi bfunxmI Inun quIxun mItsu
cama.
15
Laodiceanuaxa ax Jessmi catamc
unIcumu ImuInun cumInu NInfuscun
un xubunuu Ic uxu JessmI cutumc
camaribi bfunxu Inun cuxuntI uIn.
16
Mitsun pain tim
xun istancxun
camina n quirica Laodiceanuaxa
Jessmi catamccamanribia isnun atu
bunmItI uIn. ImuInun cumInu
IuodIceunu Ic unIcumun Isnun n
bunmIc quIfIcu ItsI ufIbI mItsnfIbI
bIxun IstI uIn.
17
Arquipo aribi camina
Nucn Ibu DIosun Innc u mtI u
nquInmu up oquIn uxunun cutI uIn.
18
Ex PubIo Ixun cunu n mcnanbi
cunoquin bfunxmI Icnun quixun
mitsu cain. Usu uIn cumInu x cunu
unIn sIpuuc uI quIxun munquinma
sInncuntI uIn. Nucn Papa Diosan
nuIbucxmI chumushIfuu uIsh cunI
upitax bucucanti cana cunin. Ashi,
Pablo.
COIOSENSES4
422
3DEORQsDQDEsLFsXQLFDPDEsWDQ
Tesalnicanuaxa ax Jesucristomi
1
1
Ex PubIo Ixun cunu SIIvuno
ImuInun TImoteobtan Tesalnica
munuuxmI Nucn Pupu DIos ImuInun
Nucn Ibu JesucfIstonun Ic, mitsu n
quIfIcu bunmIn. Nucn Papa Dios
ImuInun Nucn Ibu JesucfIstonun
nuIbuquIn chumufuu ushmI bucunun
mItsu uquIntI cunununu cunin.
I. 86$,&$$;,$;$48,;8$1
3$%/211f8,$%$1$(1.3-3.13)
7HVDOyQLFDQXLFsXQLFDPDQFDXStRTXLQ
Jesucristo uic bana cuatia quixuan
Pablonn ca
2
Mitsxmi asfubI Nucn Ibu
JesucfIstomI cushIc uIn cunununu
camabi ntn ab banaquin usbI cu
quixun cain.
3
Nucn Papa Diosb
banaquin cananuna mitsnmi amiira
pain catamquin ax cuncsabi oquin
unun, up oquin unicama nuibaquin
uquIunun, a nma, Nucn Ibu JesucfIs
tonn ca ax quicsubI oquIn nu ImItI
Ic quIxun munucmu cup usbI cu
quixun a cain.
4
Nun xuc
antu, asrabi
ca Nucn Papa Diosan nuibaquin ainan
Inun mItsu cusaxa quixun cananuna
ununIn.
5
Jesucristomi catamti ca uni
bana uixunquin cananuna nun
cubitainshi banaquinma, an Bru
NunshIn UpItun nu sInnmIcx Nucn
Pupu DIosmI cushIc Ixun un bunu
mitsu uixuan. Nun uic banax ca
cmmu uIsh usefubI Ic quIxun
unnc Ixun cunununu up oquIn u
bana mitsu uixuan. MItsxmI up ItI
cup cunununu mItsub uIsh usuI Iu
quIxun cumInu unncunIn.
6
Nux IcsufIbItI Iunun Nucn Ibu
Jess Isaribiti tmraibi camina
mitsux Jesucristo uic bana cuati
uInun uIsh Nucn Pupu DIosun Bfu
NunshIn UpItun ImIcx cuInfu
cuan.
7
TmfuIbI usufI I cumInu
mItsux MucedonIu menu Ic ImuInun
Acuyu menu Ic uxu JesucfIstomI
catamc unicaman cuacx upira
sInnu uIn. UsumI Iu mItsu cuuquIn
ca usuI cu JesucfIstonun unIcumu ItI
Ic quIxun sInncunIu.
8
Usami
mItsux Icbtun cu MucedonIu ImuInun
Acuyunu Ic unIcumuInshImu, btsi
btsI menu Ic unIcumunfIbI JesucfIsto
uIc bunu unnan mitsxmi asrabi
Nucn Pupu DIosnun Ic cuuxu. Nun
uixuncxunmabi ca camabi unin, uni
rarinan camabi menuxun mitsu
chanioia cuaquin, mitsux camina
asrabi Nucn Papa Diosmi upiti
cutumtI quIxun ununIu.
9
Usu Ixun cu
nun cacxunmabi mitsnmi nu up
3$%/21$17(6$/21,&$18,&81,&$0$$
PAIN BUANMIA QUIRICA
423
oquin bic a uia. uianan ca mitsux
IsmInu unnbIu uc uIshI fubIu IxunbI
a nquin, axshIu DIos uIsh bumutImoI
tsc Nucn Papa Dios, ashi rabianan ax
quicsubI oI I quIxun uIu.
10
Acama
uianan ca mitsun camina Nucn Papa
Diosan Bchic Jess bamacbia anbi
basquimia, axa nanuax uti caini
quixunribi uia. Ax ca an Nucn Papa
Diosan, unI un uchu cup custcancb
tanbi, uInun Ic nu I
mItI u Icn.
7HVDOyQLFDsPDQXLFsXQLFDPD
Pablonn bana uixuan
2
1
Nun xuc
antu, mitsnbi camina,

nun bana uixuncxun asrabi
cuuxun ununIn, nux cananuna mitsu isi
uncbI cuuncmu uI quIxun.
2
Filipos
munuxun cu nu uI utImutI bununun
btsi btsi oquin unin nu tmramiaxa
quIxun cumInu ununIn. Usai tmfutun
cxunbi cananuna Nucn Papa Diosan
uquIncxun mitsuribi Jesucristomi
Ic quIxun u bunu uIxuun, uIsumuIfu
unxa numi nishcxunbi.
3
Nun
cananuna Jesucristo uiquin btsi oquin
unI bunu uIxuncmu uIn. ImuInun
cunununu utImuquIn sInunx bunuquIn
unI pufncmu uIn.
4
Usama ca, Nucn
Papa Diosanbi ca asrabi caranuna an
bunu unI uIxuntI uI quIxun up oquIn
unntuncxun atun ca asfubI utI Ic
quIxun sInnquIn un bunu unIcumu
uixunun nu cacxa. UsuquIn unun
cuc Ixun cunununu un Jesucristomi
catamti ca uni Nucn Papa Diosnan
Inux I
tI Ic quixun unicama
uixunin. UsuquIn uquIn cunununu
Jesucristo uiquin unicama cunmiti
sInnquInmu, Nucn Papa Dios, an
cumubI unIn nuItu unnc, axshia
cuntanun uni bana uixunin.
5
MItsnbI cumInu ununIn, uIsu ushbI
cananuna mitsnmi nux cuncsa
oquIn nu u uxnun quixun sinani
cmI bunucmu uIn. Mitsun curqui
bInuxun cunununu mItsu pufncmu
uIn. Nucn Pupu DIosunbI cu usuI Iu nu
isaxa.
6
Uisa nt
nbi cananuna, rari

unIcumunfIbIu umuInun cumInu mItsn
fIbI nu fubItI uI quIxun sInncmu uIn.
Unin ca nun nu asrabi Cristonn xuc
Ixun un bunu uIxuncxun up oquin a
bana cuaquin nun cacsubI oquInshI utI
Ic quIxun unnxunbI cunununu unun
nu fubItI sInncmu uIn.
7
Nun
cunununu xunun un tu chumufu Ic
unun cunquIn ucsu oquIn, ItsuIfu
nuIbuquIn mItsu uquIun.
8
Usu Ixun
cunununu ItsuIfu nuIbuquIn, JesucfIs
tomi catamti i
tI bunuIshI uIxun
quInmu Nucn Pupu DIosun nu unnmI
c ucumufIbI mItsu unnmIsuIfu tun.
Usu Ixun cunununu nuIbuIfuquIn mItsu
ItsuIfu sInunIn.
9
Nucn xuc
antu, mitsun camina

ununIn, nun cananuna pitiumu Iunun
nun curqui cuti rabanan tmrai
utsnquInbI u mun. MIcumu uInu Ic
unxbIu nu u InncusI bn
nunma
cunununu ntn unun, im
ribi nun
cunc u bItI cup usoquIn un. Anun
cananuna Jesucristomi catamti ca uni
caquin mitsu bana uixuan.
10
Mitsun
cumInu ununIn, Nucn Papa Diosanribi
cu ununIu, nux cananuna mitsxmi
Jesucristomi catamc uIn mItsub
Ixun uIsu u utImubI uImu up Iu
quixun. UsuI Iu cu uInu Ic unnbI nu
uchocmu Icn.
11
Usaribi oquin camina
ununIn, unan an bchIc ucsaribi
oquin cananuna mitsu achshi achshi
up oquIn sInnmIquIn su quIxun.
12
Mitsxmi Nucn Papa Dios, axa
upira, ux mItsub uIn, an nt up anu
ub ItI sInunI, un sInnmIcsabi oshi
un unI uIsh Inun quIxun cunununu
mItsu up oquIn squIn unnmIun.
1 TESAIONICENSES1,2
424
13
Nun Nucn Papa Dios cuncsabi
oquin an bana uixuncxun cuaquin
camina u bunux cu unnbI sInncmu
Icn, asrabi Nucn Papa Diosan
sInnmIcxun ca nu uixuncania
quixun sinan. A banax asrabi ainan
uIn cumInu mItsux u cuutI Nucn Pupu
DIosnun uIn. MItsux usuI Iu unnquIn
cananuna nt
quinma a usbI cu
quixun caquin rabin. Mitsnmi a
banax ca asfubI Ic quixun cuatia ca
Nucn Pupu DIosun uInun Inun mItsu
ImIuxu.
14
Nucn xuc
antu, mitsux camina

Judea menuaxa Jesucristomi catamti
Nucn Pupu DIosun unIcumux Icsaribi
uIn. Acumu cu un uIntsI IxunbI judos
unicaman btsi btsi ocxa. Usaribi
oquin ca mitsuribi mitsun aintsinbi btsi
btsi oxa.
15
An raran bfmu un Nucn
fufI sufIbI oquIn cu Judeunu Ic unIn
Nucn Ibu Jess ucxu. Usu Ixun cu
nuribi nun bana cuaisama tanquin an
munuux cuuntnun quixun btsi btsi
ocxa. Usu uIsh cu Nucn Pupu DIos
cuncsu oquIn utI sInunImu unIcumu
miribi nishia.
16
Nun judosma unicama
CfIstomI sInnun bana uixuinsa taniabi
ca usaquinu bana uixunun nu ncma
Icn. UsuI Iu un uchu cxtutIu cu
Nucn Pupu DIosun uIsumuIfu oquIn
castcuntI Icn.
7HVDOyQLFDQXLFsXQLFDPDLVtD
Pablo cuainsa tan
17
En xuc
antu, mitsub nanantanc

xun cunununu IsquInmubI mItsu ItsuIfu
sinanin. Usu uIsh cunununu mItsu IsI
cuainsaira tanin.
18
Cuanti cananuna
sinan. Rarinxa cuancbmabi, cana
xshI ItsuI mItsu IsI cuuInsu tun. Usa
unbI cu unshIn utImunn upun nux
cuanti baraxa.
19
Nucn Ibu JesucfIsto
ucbtan au isti caranuna cunin?
Ab Ic mItsu IsI cunununu cuInfu
cuntI uIn, nun mItsu un bunu uIxun
c cup cumInu ub uI quIxun sInunI.
20
Nun uquIncxmI upItI JesucfIstomI
catamcanc cup cananuna cunquin
up oquin sinanin.
3
1
Mitsu istcncmu uIsh cunununu
uIsu cufumInu uI, caramina asrabi
Jesucristomi sinani quixun sinani
bn
an. Bnti nuxshi Atenas manu

branan
2,3
nucn xucn Timoteo mitsu
Istnun quixun xuti cananuna sinan.
AnfIbI cu umI sInnc Ixun JesucfIs
tomI cutumtI cu unI uInun ItI Ic
quixun Nucn Papa Diosan bana
nubtan camabi uni uixuanxa. Usa
Ixun cu cuuntuncxun an mitsxmi
JesucfIstonun uIsh tmrabi ami
munuuxmu Inun up oquIn squin
mItsu cushIotI Icn. Mitsnbi camina
ununIn, Nucn Papa Diosan unicamax
cu btsI unun btsI btsI oc ItI Ic
quixun.
4
Anun cunununu mItsub Ixun,
unIn cu nu btsI btsI otI Ic quIxun
mitsu can. UsuI cunununu Iu quIxun
cumInu unncunIn.
5
Mitsux usai
tmraia cuati bn
quin cana mitsun

caramina asrabi Jesucristomi catamti
ncmu uI quIxun Isnun TImoteo xuun.
MItsu supI cu unshIn utImunn upu,
un unI pufnquIn uIsumu u utI
sInnmIc, an Jess uic bana nun
quixun sinanamiaxa quixun cananuna
sinan. Usu Ixun cunununu nun nu mItsu
bunu uIxunc ux cu uncIshI ItI Ic
quixun sinan.
6
Usu unbI cu TImoteonn mItsunuux
uxun nu caxa, mitsun camina asrabi
Jesucristomi catamanan btsib btsib
nuibananquin, nun mItsu ucsaribi
oquIn ItsuIfu IstIsu tunquIn nu sInunI
quixun.
7
Nun xuc
antu, usami mitsux

asrabi Jesucristomi catamtia cuaquin
cananuna unin nu btsi btsi omainun
rari u cupribi tmfuquInbI mus
1 TESAIONICENSES2,3
425
nuituquinma up oquinshi sinani
cunin.
8
Usu uIsh cunununu mItsxmI
Nucn Ibu JessmI userabi sinania cuati
mItsu sInunI mus nuItutuncxunbi up
oquin sinani cuinra cunin.
9
Mitsu
sinani cunquin, Nucn Papa Dios
usbI cu caquin rabiquinbi,
cananuna uisaira oquin caranuna
fubIquIn u cutI uI quIxun ununImun.
10
Jesucristomi catamquin an cunc
subI oI Iunun up oquInfu u unnun
mItsu uquInI cuunun nu ImInun
quIxun cunununu ntn unun Im
ribi
ab banaquin Nucn Papa Dios ucatin.
11
Nucn Papa Dios abtanbia Nucn
Ibu JesucfIstonn mItsu IsI cuuntI nu
uquIntI cunununu cunin.
12
Mitsnmi
bfmu Icsamairai upitiira btsib
nuibananquin rari uniribi nuibanuan,
Nucn Ibu JesucfIstonn mItsu uquIntI
cananuna cunin, usuI IquInmI nun
mItsu ucsaribi oquin mitsun camabi
uni nuibanun.
13
Usoquian an
uquIncxmI usefubI u Inumc uIsh
umI cushIc Icu, Cristo an unicamab
utcncbtan, Nucn Papa Diosan au
uchuumubI Ic mItsu IstI cunununu
cunin.
II. $7,0$f8$;810$$181
48,;8$13$%/2116$%$1$
(4-5)
4
1
Nucn xuc
antu, Nucn Ibu Jess

cuncsubI oquIn squin
cananuna saquinribi mitsu cain, uisai
Iunun cufumInu uIsuIfu oquInfIbI Nucn
Pupu DIos cuntunun utI uI quIxunu
mItsu unnmIcsubI oquIn uquInbI
cumInu mItsun ucsamaira oquin
cumubI ntn utI uIn.
2
Nucn Ibu Jesusun cucsabi oquin
nun mitsu cac bana camina mitsun
ununIn.
3
Nucn Papa Dios ca cunia
mItsxmI uInun uIsh ux cuncsabi
oshI ItI. Ax ca cunia mitsun xanuma,
xunu ItsIb ItImu Iunun xunxmubI
btsI unIb ItImu.
4
Ax ca cunia,
mitsnmi xanu bitancxun masquinma
ub nuIbununquIn up oxun IquIntI.
5
Ca
cunia, mitsxmi an Nucn Papa Dios
unncmu unIcumuxu unshInI un
cuncsu oshI xunub Icsaribiti
ItImu,
6
Iunun un xunub I btsI unImI
uchutImu. Usuu ux Ic unI u cu un
uchu cup, Nucn Ibu JesucfIstonn
uIsu cufu otI Ic usoquIn utI Icn, nun
mitsu uixuncsabi oquin.
7
Nucn Papa
DIosun cu usuquIn u utImu unux uInun
Inun nu ImIcmu Icn. Ama. Ax
cuncsubI oquIn uI upshI Inun cu nu
uInun ImIuxu.
8
Usu uIn cu, ui unin cara
nun mItsu unnmIc bunucumu n
cuaisama tania an, unin banama, Nucn
Papa Dios, an an Bru unshin Up nu
Innc, an bana timaia.
9
Nucn Pupu DIosun unnmIcxunmi
up oquIn unnc cup cunu, axa
btsib btsIb nuIbununtI Ic quIxun
mitsu cunoxuniman.
10
UsuI ItI ununI
cumInu mItsux MucedonIu menu Ic uxu
Jesucristomi catamc unicamab
nuibananin. Usu IcbI cunununu mItsux
Icsamairaimi camabi ntn upitiira
nuibananun quixun mitsu cain.
11
Camina uptaxshi bucuquin uni rari
uboquinma mitsun u mtishi
mItsnbI uI bucutI uIn, nun mitsu
cacsabi oi.
12
UsuI I cumInu uxu
JesucfIstomI sInncmu unIcumun up
unI Ic unnc Iunun, uumaribi
IcuntImu uIn.
1XFsQ,EX-HVXFULVWRXWsFsQWLEDQD
13
Nucn xuc
antu, bamac unicamax

cufu uIsuI ItI Ic quIxun unncmu
mItsux ItI cunununu cuniman, an n
1 TESAIONICENSES3,4
426
u unncmu unIcumuxu un uIntsI
bamacb Icsaribitmi mitsux
uIsumuIfu mus nuItutImu cup.
14
Jess
ax ca bamatancx basquiacxa quixun
unnc Ixun cunununu, u ImIusufIbI
oquin ca axa ami catamc uIsh bumu
unicama Jesucristo utcncbtan
Nucn Pupu DIosun busquImItI Ic
quIxun ununIn.
15
Usu uIn cunununu Nucn Ibu
Jesusan nu cacsabi oquin mitsu cain,
ax ucbu un unI bumucumux busquI
cmu pun uIn cunununu bumucmu
cumu nux Nucn Ibu JesucfIstob ItImu
pun uIn.
16
Nucn Papa Dios axbi
quicbtan, un ngeIcumun cushI un
munuma banaquin an man banau,
anun Nucn Papa Dios rabiti, a bana
obtsInmuInun cu Nucn Ibu JesucfIsto
axbi nanuux unuxun uIu. UsuI Icb ca
axa Jesucristomi catamc uIsh bumu
unIcumux puIn busquItI Icn.
17
Usac
b cananuna Nucn Papa Diosan
ImIcx, bamacmacama nuxribi atubbi
bIfununI munmiquiquianx, nt cuin
mcax, Nucn Ibu Jessb bIfununu
xun uIn. Usaquiani cuanx cananuna
Nucn Ibu JesucfIstob xnIbuu unbI
nnuntImoI Inuxun uIn.
18
Usu uIn
camina n bana, ubmI Ic unIcumub
mus nuItuuxmu Inun quIxun uIxunI,
sInnmIununtI uIn.
5
1
Nucn xuc
antu, uIsu ntn Iunun

cufu unsufun Nucn Ibu JesucfIsto
utcntI Ic quIxun cunununu mItsu
cunoxuniman.
2
Mitsun camina up
oquIn ununIn, unun sInnmubIu un u
mcamac uni im
ucsa usaribi ca
unun Nucn Ibu JesucfIsto utI nt ItI
Icn.
3
Axu JesucfIstomI sInncmu
unicamaxa: Chumashi cananuna
bucuin, uIsu unbI cu nu uIsotImu Ic"
quicbbi ca anan ccanti nt atun
sInnc umubI unuxun uIu. Xanu
tuunn ca anan ax bac
nti nt
snncbtun pu tunmu Imu. Usaribiti
ca axa usai banac unicama anan
cti nta ucb i
tImu Icn.
4
Usa
unbI cumInu mItsux uxu JesucfIstomI
sInncmu unIcumu IcsuI Imu. Usa
uIsh cumInu mItsux un nt sn
ncba
Nucn Ibu JesucfIsto ucb futtima
uIn, an mcamac unan an u
mcumuquIn futucxu unI Icsai camina
IcuntImu uIn.
5
Nucn Papa Diosnan
uIsh cumInu mItsux un ntn up u uc
unIsu uIn. Cananuna an im
u utImu
uc unIcumusumu uIn.
6
Usu uIsh
cananuna uni rafIsufIbI uxcsu ItImu
uIn. Cananuna mancmu uIsh up
oquIn sInnc unI ItI uIn.
7
Axu uxc
unicamax ca im
uxIu. Usaribiti ca axa

pa
nc unIcumu uxunun Im
pania.
8
Usu unbI cunununu nux Nucn Pupu
DIosun unI uIsh cumubI ntn up oquIn
sInnc ItI uIn. Cristonn ca ax
quicsubI oquIn uquInIu quIxun
sInnquIn cunununu umI cutumquin
uni rafIfIbI nuIbutI uIn, unshin
utImunun nu u utImu unun sInnmI
tima cup. Cristomi catamquin rari
unIfIbI nuIbuc uIsh cunununu suntfu
nun ucnani ami catamti cup anun
an shican bpntI mun chupu
puucsu uIn. UsuI IquIn, Jesucristo
utcncb cunu usufIbI up ItI uI
quIxun sInnc uIsh, cananuna axa ami
nIshc unun utI fubunun suntrunn
un muxc mun muutInn mupucsu
fIbI uIn.
9
Nucn Papa Diosan ca nun
uchu cup numI nIshquIn custcanuxun
nu cuscmu Icn. An cu Nucn Ibu
Jesucristo cupshI up Inun I
minuxun
nu casaxa.
10
Jesucristo ax ca nuxnu
bumucmu puIn uIsh ub Iunun
bamatancxbi ab tsnun nu cup
bamacxa.
11
n ucama sinani camina
umI cutumtI JesucfIstomI cushIc Inux
upiti btsib btsIb sInnmIununtI uIn,
mItsxmI Icsabi oi.
1 TESAIONICENSES4,5
427
Pablonan axa Jesucristomi catamc
XQLFDPDsVsDEDQD
12
Nucn xuc
antu, cananuna mitsu

cain, mItsun cushIcumu ImuInun un
mItsu uquInccumu ImuInun un
mItsu Nucn Ibu Jess uIquIn sc
unicama acaman mitsu cacsabi
oquIn unun cumInu utun bunu cuutI
uIn.
13
Atan up oquin mitsu
uquInc cup cumInu ucumu
nuibaquin, asfubI cu up unI Ic
quIxun sInnquIn, atun bana cuati
uIn. Camina btsib btsIb nIshnu
nImu up onunI chumashi bucucanti
uIn.
14
Nucn xuc
antu, n ucamaribi
unun cunununu mItsu cuIn, an u
mtisama tanquin uni itsi uboc
unicama, u cumInu sInununun stI uIn.
JesucfIstonun ushbI upItI umI
catamcma unicama a Jesucristomi
upiti catamnun sInnmIunun cumInu
un JesucfIstonun IxunbI un u utImu
utI sInnc unIcumu ufIbI up Inun
uquIntI uIn. AquIunun cumInu cumubI
unI umI nIshquInmu nuIbuquIn up Inun
uquIntI uIn.
15
MItsu uInu IcnbI cumInu btsI unI
mImI nIshquIun utImocxun ami
nIshquIn ufIbI cupIquIn nIshununquIn
tImu uIn. UsuI Imu btsib btsib
uquIununquIn cumInu cumubI unI
uquIntI uIn.
16
Mus nuItutmu cumInu cumubI
ntn cunI chumushI IcuntI uIn.
17
UsuI I cumInu cumubI ntn Nucn
Pupu DIosb bunucuntI uIn.
18
Uisa u
cufu Icbtanbi camina mitsun Nucn
Papa Dios usbI cu quixun cati
uIn. Jesucristomi catamc IxunmI
mitsun usaquin a cati ca Nucn Papa
Dios cunia.
19
UpItun sInnmIcxuun unIn up u uIu
cumInu mItImu uIn.
20
Nucn Papa
DIosun sInnmIcxuan unin uixunc
xun camina a bana cuaisama tantima
uIn.
21
Unan bana uixuncxun camina,
Nucn Pupu DIosun sInnmIcx cufu
quIu quIxun puIn cuutI uIn. Cuac
xa usa
Ic cumInu un bunu up oquIn cuutI
uIn.
22
UIsu ucumux cufu utImu Ic,
ucumu nquIn cumInu uIsu u utImufu
tsubI utImu IcunIn.
23
Nucn Papa Dios, an nu bntima
chumufuu ImItI, an mitsu upshI Inun
ImIunun mItsun sInun, mitsun nuitu
ImuInun mItsun numxbIu uIsu uchuu
mubI Inun mItsu ImItI cunu cunin,
utcnquIun Nucn Ibu JesucfIstonn
usu Ic mItsu IstI cup.
24
Nucn Papa
Dios, un uInun Inun mItsu cusc, an ca
mItsu usoquIn ImItI Icn, ax quicsabi
oquin.
8StRTXLQVLQiQ[XQTXLDQDVKLTXLQ
3DEORQsQEsU~DQ[DLQXQFD
25
Nucn xuc
antu, camina nu
sInnquIn Nucn Pupu DIos nu
ucxuntI uIn.
26
Jesucristo cup mitsun nuitu up
Ixun cumInu uxu JesucfIstomI cutumc
unicama bfunxu Inun cutI uIn.
27
Nucn Ibu JesucfIstonn unI Ixun
cunu un sInnmIcsabi oquin mitsu
cain, n quirica camina axa ami
catamc unicaman cuanun uixunti
uIn.
28
MItsu Nucn Ibu JesucfIstonn
nuIbuquIn uquIncxmI mItsux upItux
bucuti cana cunin. Ashi, Pablo.
1 TESAIONICENSES5
428
3DEORQsDQDEsLFsXQLFDPDEsWDQ
Tesalnicanuaxa ax Jesucristomi
1
1
Ex PubIo Ixun cunu SIIvuno
ImuInun TImoteobtan, Tesalnica
munuuxmI Nucn Pupu DIos ImuInun
Nucn Ibu JesucfIstonun Ic, mitsu n
quIfIcu bunmIn.
2
Nucn Papa
Diosbtun Nucn Ibu JesucfIstonn
nuIbuquIn chumufuu ushmI bucunun
mItsu uquIntI cunununu cunin.
I. -(68&5,67287&17,$3$%/211
UIA BANA (1.3-2.17)
Cristo utcncbtan Nucn Papa Diosan,
XFKDxXXQLFDPDXLVDFDUDRWLLFsTXL[XQ
isti bana
3
Nucn xuc
antu, mItsu sInnquIn

cananuna nt
quinma usbI cu
quixun caquin Nucn Papa Dios rabin.
Mitsux camina bfmu Icsamairai
nuibananin. UsumI mItsux Icbtan
nun Nucn Papa Dios usbI cu
cuquIn fubItI cu usbIIfu Icn, anbi
mItsu upIfu oquIn sInnmIc cup.
4
A
rabianan cananuna camabi manuxun
axa Jesucristomi catamc unicamaxa
tim
c mitsu uiquin saquin cain,

mitsux camina unan ubonan btsi btsi
ocx tmraquinbi tanshianan, uisa u
cufu Icbtanbi nma Jesucristomi
catamti quixun.
5
Ainan cup usai
tmratancxmi mitsux an ntnu ab
Inuun un mnoc cup cumInu unntI
uIn, Nucn Papa Dios ax ca asrabi an
sInun up Ic quIxun.
6
An mitsumi nishquin mitsu tmfu
mic unicama a usaribi oquin Nucn
Papa Diosan tmfumItI cu usbI Icn.
7
UsoquIn unun un ngeInn cushIcumu
btan, tsi rquIfucsu Ixuun pcac
nb
tsi, Nucn Ibu Jess nunuax

ucbtan, an nucun unan tmfumI
c IcbI mItsu chumufuu ImItI cu
usbI Icn.
8
An ngeInn cushIcumub
utancxun cu Nucn Ibu Jesusun uI
unicaman cara ami catamisama tanc
Ixun Nucn Pupu DIos unncmu Ic,
ucumu uIsu cufu otI Ic usoquIn utI
Icn.
9
Usoquian xnIbuu unbI
ctImoquIn uIsumuIfu oquIn custcun
c unicamax ca Nucn Papa Diosan nt
up, an cushan pcac, unu Nucn Ibu
Jessbmu uIsh, u ufu Iunun un cushIn
uquIncmu ItI Icn.
10
UsuI cu ItI Icn,
u nt unun Nucn Ibu JesucfIsto utI,
an unicaman upIfu cu Nucn Ibu
JesucfIsto Ic quixun ami sinani
cunquin a rabinun. Mitsnribi nun an
bana uixuncxun cuati ami catamc
Ixun cumInu un unIcumubtanbi
cunquIn u fubItI uIn.
11
UsuI ItI cupu uInun Inun cusc
Ixun usuI cu un unI ItI Ic quIxun un
3$%/21$17(6$/21,&$18,&81,&$0$
ARIBI BUANMITCAN QUIRICA
429
sInncsubI oI Inun mItsu ImInun
cananuna Nucn Papa Dios mitsu nt
cumubI ucxunin. Nucxuunun
cananuna ax cuncsabi oquinmi
mItsun up u uIsu tunc ucumu unun
ami catamtIu un mItsu sInnmIcxunmi
up oquIn unun un cushnbI mItsu
cushionun quixun a ucatin.
12
UsuquInmI mItsun ucbtan ca Nucn
Ibu JesucfIsto, ax asfubI up Iunun
cushIIfu Ic unnquIn unIn fubItI Icn.
Rabicbtan ca mitsxribi Jesucristosa
Ic unIn IstI Icn. Nucn Papa Dios
ImuInun Nucn Ibu JesucfIsto un mItsu
nuIbuquIn ImIcx cumInu mItsux usu ItI
uIn.
$[DXWLFsPsLSDUiQDQWLXQiLQUDFsXQL
DFK~VKLxXLFsEDQD
2
1
Nucn xuc
antu, Nucn Ibu

JesucfIsto utI ImuInun nux ub
biranani tim
ti uiquin cananuna n
bana mitsu cain.
2
An uti nt uiquin
ca unin Nucn Pupu DIosun unnmIc
xun cunu ununIn, anan Jesucristo uti
nt ca uaxa quIxun mItsu cutI Icn.
Camainun ca rarinnribi an uti nt
ca asrabi snnia quixun bana
uIxunquIn mItsu cutI Icn. RafInnfI
bishi ca Pablonn ca nu, anan Nucn
Ibu JesucfIsto utI nt cu snnia
quixun quirica bmiaxa quixun mitsu
cutI Icn. Usaquian cacxbi camina
bntI fututI sInncusmutImu uIn.
3
Usai
quic bana uia cuaquinbi camina
asrabi ca quIxun sInntImu uIn.
JesucfIsto utI nt ucmu pun uIn cu
uIsumuIfu unIn Nucn Pupu DIosun
bunu cuuIsumu tuntI Icn. Usuu Icb
cu unfu unIcumu pufnquIn un bunu
cuunun quIxun uIsumu u umItI unI
achshi, uxu un uchu cup uIsumuIfu
oquin castcunc ItI, ux utI Icn.
4
A
unin ca camabi uni Nucn Papa Dios
ImuInun utun fubIquIn, ax ca nun dios
Ic quIxun cuc, a ucama nquin aishi
fubInun cutI Icn. Canan ca anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubunubi
atsanx x cunu DIos uI quixun
sInunI tstI Icn.
5
MItsub Ixun n usuI cu ItI Ic
quixun mitsu ca, u cuInu sInncunImun?
6
MItsun cumInu ununIn uIsu cup cufu
uIsumu unI ux un utI nt sn
ncma
unshI uImu quIxun.
7
A unia ucma pan
unbI cu unun utImu unIn unI
pufnquIn u utImu utI u cushnfIbI
unin br nt
nbI u utImu uIu. An an

uti barac axa nt
cb cuni ca uti
Icn.
8
Usoquin ncx pain aia cmn
tupun utImu unI u cumubI unIn IsIubI cu
Nucn Ibu Jesusun uxIfu uquIn un
cubitan uncnInshI uquIn un
cushan pcabtsinc aninshi cuti
Icn.
9
CmI pufnuntI unInfu unI ux
cu unshIn utImunn upu, Sutuns, an
ImIcx un cushIb utI Icn. Uquin ca
cushIIfu Ixun unun ucmu u ItsuIfu
un cushnbI uquIn unI pufntI Icn.
10
Usonan ca Jesucristomi catamisama
tanc cupa xnIbuu unbI Nucn Pupu
DIosnun ItImu unIcumu, u utun uchu
cupbI pufnuxun uIsu u cufu uIsumu
Ic ubI utI Icn.
11
Nucn Papa Diosanbi
cu u unun pufnc unIcumu u asrabi
cu u bunu usu Ic quIxun sInnun
usoquIn ImItI Icn.
12
An Jesucristo
uIc bunu cuutbI uInun IIsumu tunc
Ixun utun cunc uIshI uquIn utImu
u uc unIcumu, uxu utun uchu cupbI
castcunc Inun cu usuI ItI Icn.
Nucn Papa Diosan ainan cupa i
nun
casc unicama
13
Nucn xuc
antu, usu unbIu Nucn

Ibu JesucfIstonn nuIbuquIn mItsu
uInun ImIc cup cunununu Nucn Pupu
Dios usbI cu nquInmu cutI uIn.
Mecumu unIoIsumu puIn IxunbI cu
Nucn Pupu DIosun uInun Inux I
ti
2 TESAIONICENSES1,2
430
mItsu sInnxuuncxu. Usu uIsh cumInu
an Bru unshin Up an ax cuncsa
oshI Inun mItsu sInnmIc, a cup
Iunun userabi Jesucristo uic bana
sInnc cup, uInun uIn.
14
Nucn Papa
Diosan ca nun nu Jesucristomi
cutumtI cu unI uInun ItI Ic quixun
an bana uixuncxmi ami catamti,
usufIbI up uIsh un ntnu ub Inun
mitsu casaxa.
15
Nucn xuc
antu, usu uIn cumInu,

mitsun Jesucristomi catamti ntima
uIn. Enmu Iunun cumInu nun nu mItsu
uIxunc bunucumu ImuInun nun nu
mItsu bunmIc quIfIcunu Ic bunucu
maribi cuaquin manuima a banacama
quicsubI oI ItI uIn.
16
Usu uIn cunu
Nucn Ibu JesucfIsto ImuInun Nucn
Pupu DIos un nuIbuquIn nux chumashi
tani cunun ImIunun xnIbuu unbI
ub Inun nu ImIc,
17
anbia, mitsu up
oquIn sInnmIunun JesucfIstomI
catamti nquinma ax cuncsabi
oquin up banaishi uianan u upshi
unun uquIntI cunin.
II. 3$%/2116$%$1$(3)
1XFsQ3DSD'LRVFDPLQDQXxXFi[XQWLDL
quixuan Pablonn ca
3
1
Nucn xuc
antu, saquinribishi
cananuna mitsu cain, camabi menu
Ic unIcumun nun JesucfIsto uIquIn
bana uixunia cuanun camina Nucn
Pupu DIos nu ucxuntI uIn, nun mitsu
bana uixuncxun cuaquinmi a banax
cu upIfu Ic quixun caquin mitsun
ucsufIbI oquIun utunfIbI sInnun.
2
ImuInun cumInu un utImu u uc
uIsumu unIcumun nu uboxunmu unun
Nucn Pupu DIos nu ucxuntI uIn.
Camabi unxira ca Jesucristomi
catamcmu Icn,
3
usu unbI cu Nucn
Ibu Jesusun un quIcsabi oquin mitsu
ami catamnun cushioquin, u utImu
uxunmu unun bfuntI Icn.
4
Cunununu ununIn, Nucn Ibu JesucfIs
tonn uquIncxun camina mitsnmi
nun cacxun bf ucsabi oquin
nquInmu utI uI quIxun.
5
Nucn Ibu
Jesucristonan Nucn Papa Diosan ca
asrabi mitsu nuibatia quixun up
oquIn unnan, ux Icsaribiti uisa u
cufu Icbbi bn
quinma tanshiti
unnun mItsu uquIntI cunununu
cunin.
Axa Jesucristomi catamc unicaman ca
xXPssWLLFsTXL[XQ3DEORQsQFD
6
Nucn xuc
antu, Nucn Ibu JesucfIs

tonn nu sInnmIcsabi oquin cananuna
mitsu cain, ui unin cara Jesucristomi
catamc IxunbI nun mItsu unnmIc
subI oI IIsumu tunun u mtisama
tania, ub cumInu nununtI uIn.
7
MItsnbI cumInu ununIn, uisai
cufumInu nux IcsufIbItI ItI uI quIxun.
MItsub uIsh cunununu u mImu
Icmu uIn.
8
Cupoquinma cananuna
unIn pItI pIcmu uIn. Nun mitsun piti
ImuInun mItsun cufqui cuti rabanan
cunununu ntn unun Im
ribi tmrai
utsnquInbI u mun.
9
Mitsnmi nu
cupoquIn mItsun pItI ImuInun mItsun
curquI Inncxun nun bItI cu usbI
Itsunxu. Usu unbI cunununu, mItsnfI
bImI nun ucsufIbI oquIn unun, nun
cunc u binuxun nunbi u man.
10
MItsub Ixun cunununu soquIn mItsu
can, an u mtisama tanc uni an ca
pItImu Ic quIxun.
11
saquian mitsu
uicania cananuna cuan, micama
rarinx ismina u mimabi bana
uibquinishi nitsi quixun.
12
Usa
unIcumu cunununu Nucn Ibu JesucfIs
tonn nu sInnmIcsubI oquIn squin
cain, atun cunc u binuxun ca uni
ItsI uboquInmu utnbI u mtI Ic
quixun.
2 TESAIONICENSES2,3
431
13
Nucn xuc
antu, camina unicamaxa

chumufuu bucunun u up utI, u uIsumu
tunquIn ntImu uIn.
14
Ui unin cara nun
cunoc bana n nxun nux quicsabi
oquIn uIsumu tunIu, a unib camina nitima
uIn, axa rabntanun.
15
AshbI cumInu ub
nIshununtImu uIn. Nishananquinma
camina nun bana quicsufIbI oquIn unun
stI uIn, nun xuc
nu ucsaribi oquin.
16
Nucn Ibu JesucfIsto, an an
unicama bntImu chumufuu Inun
ImIc, anbia mitsxribimi uisa u
cufu IcbbI cumubI nt chumarua
Inun mItsu ImItI cunu cunin, axbi
mItsub IquIn mItsu branti cana
cunin.
17
Ex PubIo Ixun cunu n
mcnanbi cunoquin branxmi
Icunun quIxun mItsu cuIn. n isquin
cumInu unntI uIn, nx ca
Pablonan cunoc Ic quIxun.
soquinshi cana cunoin.
18
Nucn
Ibu JesucfIstonn nuIbuquIn
uquIncxmI mItsux upItux bucutI
cana cunin. Ashi, Pablo.
2 TESAIONICENSES3
432
Pablonan Timoteo quirica cunoxuan
1
1
Ex cunu PubIo, an bana uni
uIxunuun JesucfIstonn cusu uIn.
Usu Inun cu Nucn Pupu DIos, an nu
uInun Inun I
mic, abtan Jesucristo,

un nu usufIbI ImInunu nun cunc un
mnocxa.
2
Timoteo, n cunu n
quIfIcu mI bunmIn. Ex umI sInncsu
fIbI oI mIx JesucfIstomI sInnc uIsh
cumInu n bchIcsu uIn. Nucn Papa
DIos ImuInun Nucn Ibu JesucfIsto, an
nu uInun Inun I
mic, an nuibaquin
mIn uchucumu tf
nc cupmi ainan
uIsh chumufuu ItI cunu cunin.
Unin cmquin uic bana cuatima bana
3
Ex MucedonIu menu cuuntmuI
nunmi Efeso manu brnun quixun
cana mi can, anuxunmi an Nucn Papa
Dios cuncsubI oquIn unnmIquInmu
btsi bana uni uixunc unicama
usoquIn uxunmu unun quIxun cunun.
4
Usu uIn cumInu u unIcumu cutI uIn,
uni rafInun nun fufu tsu ImuInun
uIsuI cufu nun fufu Iucxu quIxun uIc
bunucumu u cuuxunmu unun quIxun.
Usu bunucumu cuutI cu unI uncbI
cubicanania. Usu uIn cu un u
banacama uic unicaman Jesucristomi
catamquin Nucn Papa Dios cunc
subI oquIn unun nu uquInImu.
5
Nucn Papa Dios ca cunia an
unIcumuxu suI Innu unnmItI: an
nuItu up Iunun un uchucumu tf
nc
Ixun utcntI sInncmu Iunun
Jesucristomi asrabi catamc Ixun
unicama nuibati.
6
Usuu Inun unnmI
nun ca Nucn Papa Dios cunia quixun
sinanima ca btsi btsi uni amanu
amanua sinani banaia. Usu Ixun cu
Nucn Papa Dios cuncsubI ou Inun
un unIcumu uquInImu.
7
Nucn Papa
DIosun bunu unIcumu unnmIsu
tanquin uixunquinbi ca a bana uisai
cara quia quixun cuatima. ImuInun
ca a uixunc banacama asrabi ca
usu Ic quixun uixunquinbi uisai
quic cara quixun a bana anbi cuatima.
8
CumubI unIu up ItI oquIn cu Nucn
Pupu DIosun un bunu unI Inncxu. Usa
uIn cu u bunu quIcsubI oI IquIn unIn
unntI Icn, u bunux cu upIfu up Ic
quixun.
9
Cunununu ununIn, an nuitu
up Ixun cu unIn usuI cu unI ItImu Ic
quixun cuno bana isquinmabi u
uIsumu uImu. AnbI cu un su u uc
unicaman usuquIn utI cu uIsumu Ic
quIxun unntI cuno cu u bunu Icn:
an Nucn Papa Diosan bana cuncma,
ImuInun un un bunu tuncmu, utImu
uIsh uIsumu sInnu, uchuuira, an
Nucn Papa Diosmi racu
quinma an
bana quicsubI oquIn ucmu, ImuInun
un un pupu uc, un un tItu uc, an uni
ItsI uc, ucumu ImuInun,
10
an xanuma
unbI xunub Ic unIcumu, an bnma
unbI unIb Ic xunucumu, xanxmabi
PABLONAN TIMOTEO A PAIN
BUANMIA QUIRICA
433
unIb Ic unIcumu, an u mcamac
unicama, cmc unicama, axa anun
Nucn Pupu DIosb up ItI bunu, n
xa
quic ucama cuncma unicama. sa
u uc unIcumun usuI ItI cu uIsumu
Ic quIxun unnun ca Nucn Papa
DIosun unI un bunu Inncxu.
11
Axa
usu u utI cu uIsumu Ic quIc bunu,
usaribiti ca Jesucristo ui quic bana, a
unI uIxunuun Nucn Pupu DIosun
casc, ax quia.
1XLEDTXLDQDLQDQLPLFs[XQXQLQ1XFsQ
Papa Dios asbi ca cati bana
12
Nucn Ibu JesucfIstonn cu n un
cacsubI oquIn utI unnxun, an bana
uixunun caxun, usoquIn unun
cushioxa. Usu uIn cunu u ucumu
sInnquIn usbI cu quixun a cain.
13
Jess uI utImutI bununun utImuquIn
sInnquIn un unIcumu tmramianan
utImuquIn uIu IcbI cu un unI
ImIucxu. Ex JesucfIstomI cutumcma
pun Iunun ux cu Nucn Pupu DIosun
BchIc Ic quIxun unncmu Ixun
usoquIn u Ic cu Nucn Pupu DIosun
nuIbuquIn n uchucumu
tr
nxuancxa.
14
Tr
nxuanan ca Cristo
Jessnun uIsh ub uchshI sInnushi
Ixun, unicama up oquin nuibanan upiti
umI sInnun ImIquIn Nucn Ibu DIosun
cushIoxu.
15
n banax ca asfubI Icn. Usu uIn
ca camabi unin asrabi ca quixun
unntI Icn: CumubI unI un u uIsumu
uc cupu tmfutI IcbI Nucn Pupu
DIosnun Inun I
minux ca Cristo Jess

n menu uacxa. UnI ItsI Icsamairai
uchuc IcbI cu uInun Inun
i
miacxa.
16
Ex uchuuIfu Icbia
JesucfIstonn mI nIshquInmu uInun
ImIc cup cu uxu umI cutumtI xnibua
unbI Nucn Pupu DIosb ItI unIcumun
unntI Icn, usufIbI oquIn cu JesucfIs
tonn ufIbI Nucn Pupu DIosnun Inun
ImItI Ic quIxun. Atan usaquin
unnun ca Nucn Papa Diosan
nuIbuquIn uInun ImIucxu.
17
Usu uIn
cananuna Nucn Papa Dios, axa usabi
ApuIfu I uIsh ctImoI usubI ItI, a
unin an brnbi iscma, Iunun un
cumubI u unnc, axshia Dios, a
xnIbuu unbI fubItI uIn. UsuI cu ItI
Icn.
18
Timoteo, n bchIcsu Ic, cana mi
cain, Nucn Pupu DIosun sInnmIcx cu
an unicama mi ui quiacxa, TImo
teonx up Ixun cu Nucn Pupu DIosun
bunu unIcumu uIxuntI Icn. Mi uia
usuI quIc unIcumun bunu sInnquIn
camina ami catamquin, Jesucristo
cuncmu u uquInmu uIsumu u utI
sInnquInbI tnquIn up uIshI utI uIn.
19
Usu unbI cu su u utI cu uIsumu
Ic quIxun unnquInbI usuquIn uc
uIsh unI fufI JesucfIstob upItI nItsImu.
20
UsuI cu HImeneo ImuInun AIejundfo
Iuxu. A uni rab
cana Nucn Papa Dios

uI utImutI bunutcnunma unshin
utImunn upu Sutunusnun tmfumI
nun an.
Camabi uni Nucn Papa Dios
ucxunti bana
2
1
n ucama pain uiquin cana mi
cain: Timoteo, min camina axa
Jesucristomi catamc unicaman, uni
fufI upItI bucunun ImIunun un
cunc uribi bianan ami catamanuan
sInnmInun, Nucn Pupu DIos ucxu
nun cuxuntI uIn. Canan camina atan
Nucn Papa Dios usbI cu quixun
cunun cutI uIn.
2
Usonan ca camabi
ntnu Ic upucumu ImuInun upun
anc unicamaribi Nucn Papa Dios
ucxuntI Icn, nuxnu up sInnu
Iunun ubonununImu chumashirua
uIsh ux cuncsubI oI I bucunun.
3
Usoquin Nucn Papa Dios camabi uni
ucxuntI cu usbI Icn. Nucn Papa
1 TIMITEO1,2
434
Dios, un nu uInun Inun I
mic, ax ca
usoquIun un unIcumun utI cunia.
4
Ax
cu cumubI unun uInun Inux I
quin ax
cuncsubI oI ItI unntI cunia.
5
Nucn Papa Dios ax ca achshishi
Icn. An ab
u cumubI unI up Inun

ImItI uxfIbI cu uchshIshI Icn, a uni ca
JesucfIsto ux Icn.
6
Camabi unxa an
uchu tf
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun

Inun cu ItsIunxmubI bumucxu. Usai ca
Iucxu quIxun cu un unIcumun Nucn
Papa Diosan mnosabi oquin unicama
uixunia.
7
Usu uIn cunu un ImIc Ixun
judos unicamaishima judosma
unicamaribi Jesucristomi catamta
Nucn Papa Dios cuncsubI oI Inun
unnmIn. UsuquIn unI unnmInun cu
Nucn Pupu DIosun cusacxa quixun
uIxunquIn cunu CfIstonun Ixun
cmquIn pufnquInmu mI cun.
8
Esu cunu x cunin, uinu cara axa
Jesucristomi catamc unicama timtia
anuax ca nuc bn unix up oquin
sinani, unimi nishi ab cubicananima,
un mcn munmI oI Nucn Pupu
DIosb bunutI Icn.
9
Usaribiti ca axa
Jesucristomi catamc xanucamaxribi
ax tanxshi mnocutI Icn, uIsumuIfu
cupc u, chupa, curi, ImuInun pefIu,
ucumu cu puutImu Icn. An buribi ca
unIn Isnun quIxun uIsumuIfu oquIn
mnotImu Icn.
10
UsuI IquInmu cu
uisoquin cara axa Nucn Papa Diosmi
cutumtI umI cushIc xunun u utI Ic,
usoquInshI un nuItu up Ixun unun
nuIbuquIn uquInsu Ic fufI uquIntI
Icn.
11
unicama tim
c uIn cu xunuxun
banaquinma nuc bn unan Nucn
Papa Diosan bana uixunia cuaquin, a
banaxa quicsubI oquIn utI sInntI Icn.
12
Cana mi cain, axa Jesucristomi
catamc unicama tim
cbtan ca
xunuxun bunu uIxuntImu Icn, nuc
bn unan an bana tanquin an
cacsubI oquIn unun quIux cu quItImu
Icn. UsuI Iunun cu unun Nucn Pupu
Diosan bana uixuncb bunutImu Icn.
13
Nucn Papa Diosan ca uni achshi,
Adn, a pain uniotancxun xanu
achshi, Eva, aribi uniocxa.
14
Uniocbi
cu unshIn utImunn upun sInnmIc
xun funun Adnmu, Evu pufnquIn u
utImu umIucxu. Usocx cu uchucxu.
15
Usu unbI cu uInu Ic xunun cufu
tuu Iunun JesucfIstomI cutumc
Ixun, btsIb nuIbununquIn up sInnu
Ixun utImu u sInnquInmu, tuu
xunun utI ucumu up oquIn uIu, a
xanux Nucn Papa Diosan up oquin
uquInc ItI Icn.
FXVKLFDPD[DXVDLLWLEDQD
3
1
n bana ca asfubI Icn: Axa
cushI IIsu tunc unI un cu unntI Icn,
n u mtI cu upIfu Icn. Usu uIn
cunu upIfu oquIn utI uI quixun
sInntI Icn.
2
Usu uIn cu uxu JesucfIs
tomi catamc unicaman cushi ax sa
unI ItI Icn: Cu ItI Icn, uIsumu cu
quixun unin uicma, xanu achshi
uishi, up sInnu, cuaib banacma,
up oquIn sInnc Ixun u utImu
ucmu. Iunun cu u IsI uIu cunquIn unI
bIc Iunun Nucn Pupu DIosun bunu
unnmItI unnc ItI Icn.
3
Pa
ncma
Iunun cu unIb mununtI sInnuma
ItI Icn. Usu uIsh cu bntima cumnI
nishi unib bananan curquiu IIsu tunI
bn
tImu Icn.
4
An xubunu Ic un
uIntsIcumuxu up Inun branti ca
unntI Icn. An up oquIn unnmIc
xuan an bchicnn an bana cuac ca
ItI Icn.
5
An xubunu Ic un
uIntsIcumu up Inun branti
unncmu Ixun cu unIn uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu up Inun
bfuntImu Icn.
6
Brratsu ami
1 TIMITEO2,3
435
catamc uni ax ca axa Jesucristomi
catamc unIcumun cushI ItImu Icn.
Usu IxunbI cu x cunu btsI
unIsumuIfu uI quIxun sInntI Icn.
Usaribiquin rabquin x cunu Nucn
Pupu DIossufIbI uI quIxun sInnc
cup ca Nucn Papa Diosan unshin
utImunn upu, Sutuns, an ntnua
chiquancxa. Usaribita rabti rabanan
camina axa brratsu ami catamc uni
cushI ImItImu uIn.
7
Axa Jesucristomi
catamc unicaman cushi ax ca axa
JessmI sInncmu unnbIu ax ca up
nuituu Ic quIxun unnc ItI Icn.
Usumu Ic cu unIu u uI utImutI
bunumuInun unshIn utImunn
upnfIbI u utImu umItI Icn.
An axa Jesucristomi catamc unicama
DTXLQFsXQLFDPD[DXVDLLWLEDQD
8
Axa Jesucristomi catamc unicaman
cushI IcsufIbItI cu un utu uquInc
unIcumxfIbI ItI Icn. Up uni ca
quIxuun unIn unnc cu ItI Icn. Iunun
ca cmmu Ixun un quIcsabi oquin u
uc ItI Icn. Pa
ncmu Iunun cu
curquI bInuxun unI pufncmu ItI Icn.
9
Usu Ixun cu JesucfIstomI cutumquin
UpItun unnmIc ucumu up oquIn
ununI un ImIcsubI oI ItI Icn. UsuI I
ca n cunu Nucn Pupu DIos
cuncmu u uImu quIxun unnc
ItI Icn.
10
An axa Jesucristomi
catamc unIcumu uquIntI unI
casnuxun camina uisa uni cara,
uIsoquIn cufu u uIu quIxun puIn
istancxun custI uIn.
11
An uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu uquInc unIn
xanux ca up xanu ca quixuan
cumubI unIn unnc ItI Icn, ca cmi
btsImI munncmu ItI Icn, pa
ncma
Iunun cu un u utI up oquIn uc ItI
Icn.
12
An axa Jesucristomi catamc
unIcumu uquInc unIx cu uchshi
xanuuIshI ItI Icn. An bchic
ImuInun un xubunu Ic un uIntsIcumu
up Inun bfuntI cu unntI Icn.
13
Usa
unI Ixuun uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumu up oquIn uquInIu IsquIn cu
camabi unin utux cu up unI Ic
quIxun uItI Icn. Usaquian uicxun
cu umI cushIc uIsh fucu
quinma Cristo
Jess unIcumu uIxuntI Icn.
Uni itsnma axa Jesucristomi catamc
XQLFDPDLQVKLXQiQFsEDQD
14,15
En cunu bntishi mi isi cuanti
sinanin. Usu IxunbI cunu x
bn
quiancbtanmami, usai ca
Jesucristomi catamc unicama bucuti
Ic quIxun unnun, quirica pan mi
bunmIn. Axa Jesucristomi catamc
unicamax ca Nucn Papa Dios, axa
bamatimoi tsc, un unI Icn. An
unicama cupshi ca camabi unin uisa
cufu Nucn Pupu DIos Ic quIxun
unnun uIsux cufu unI uInun ItI Ic
quIxun unntI Icn. Atu cupshi ca
btsi unicaman n ucamax ca asrabi
Ic quIxun munutImu Icn.
16
Asrabia
unIn unncmu u Nucn Pupu DIosun
un unIcumuIshI unnmIc uIn cu nun
uic bana nx asfubI Icn:
JesucfIsto ux cu DIosfIbI uIsh n
menuux unI Iucxu. JesucfIsto
nn cu un nuItu up Ixun up
uIshI uIu quIxun cu Nucn Pupu
Diosan Bru unshin Upitan
unIcumu sInnmIucxu. ImuInun
cu JesucfIstonx ngeInnfIbIu
Isc Iucxu. Usu uIn cu u uIquIn
an unicaman camabi menuxun
unI unnmIu. A uic banax ca
asfubI Ic quIxun sInunI cu
camabi menuax, uni ami catam
tia. Usu uIsh cu n menu
Ituncx un Pupub I un ntnu
cuancxa.
1 TIMITEO3
436
An Nucn Papa Diosan banamabi bana itsi
uni uixunc uni uic bana
4
1
UpItun cu nu up oquIn unnun
unnmIu, Jesucristo utcnti nt
ufumu uIn cu unshIn utImu, an uni
pufnc, acaman sinananmicxun, uni
rafInn utImu u uquIn JesucfIstomI
cutumtI ntI Ic quIxun.
2
UsuI IquIn cu
axa cmc unIn bunu cuutI Icn. A
cmc unicama an ca cm
ntupun uIsh
cmquin, usuI bunutI cu uIsumu Ic
quIxun ununmu. Usa unicamax ca
ufnpI ItsIsun mppcuc
xa mocnu
un naxcacxunbia pa tancma
unIsufIbI Icn.
3
A unicamax ca axa
Nucn Papa Diosmi catamc unicaman
Isu xunu bItImu Ic quIunun btsI btsI
ufIbI pItImu Ic quIux quIu, an
Inncxun an unicama an an bana
unnc Ixun u usbI cu caquin piti
oquian camabi u Nucn Papa Diosan
unIo unbI.
4
Nucn Papa Diosan unio
cumubI ux cu up Icn. Usu uIn cu un
unicaman pitima ca quixun
timaquinma Nucn Papa Dios usbI cu
cuquIn pItI Icn.
5
An banaxa usbI
cu cumubI pItI u Ic quiax quic
cup cunununu un nu u Inncxun,
Nucn Papa Dios usbI cu quixun
cuquIn pItI uIn.
An Jesucristo cuncsabi oquin bana
uixunc uni uic bana
6
En mI cuc bunu n uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumu uIxunc uIsh
camina an Jesucristo cuncsabi oquin
bunu uIxunc ItI uIn. Iunun cumInu
umI uIxunc bunu up oquIn unnquIn
a banaxa quicsubI oquIn utI uIn.
7
Usai
IquIn cumInu unun un fufu usuI I
bana uicbtanbi, usaribi oquin
uquInmu, upIfu oquIn sInnquIn Nucn
Papa Dios quicsubI oquIn utI uIn.
8
Enx cu su Icn. Camabi ntn cuai
un numI buchufu Iunun cushI uIsh cu
uni upiti cuai cunia. Usai cuncsu
maira oi ca camabi ntn upira oquin
sInnquIn Nucn Pupu DIos cuncsabi
oquIn uI, uni n menuax upitax bucui
cuunun usuI Ituncx Nucn Pupu
Diosan ntnuuxfIbI ub uIsh cuntI
Icn.
9
UsuI cu ItI Ic quIc bunux cu
asfubI Icn. Usa ca quixun ca camabi
unIn up oquIn unntI Icn.
10
Nucn
Papa Dios, axa bamatimoi tsc, an
cumubI unI uInun Inun I
misa tanquin
Jesucristomia ax catamc unicama
i
mic, an ca axa quicsabi oquin n

menuxun ImIunun un ntnuxunribi
un unIcumu upItux Inun ImItI Ic
quIxun cunununu ununIn. Usu Ixun
cunununu nun ucsaribi oquian camabi
unIn unnun, tmranan uni numi
utImutI bunuc IxunbI unIcumu Nucn
Papa Diosan bana uixunin.
11
usuquIun unun quIxun cuquIn unnmItI
uIn.
12
UsoquIn unun cumInu mIx mc
unima cupa unin timaquin min bana
cuuIsumu tuntI fubunun up unI ItI uIn.
MIxmI Icsaribitia axa Jesucristomi
catamc unIcumuxfIbI up Inun cumInu
upiti bananan, upItIshI Iunun, unicama
nuibanan, uIsu u cufu IcbbI JesucfIs
tomi catamanan, mIn xunumu uIn
xunub ItImu uIn.
13
Ex mI IsI cuunmuI
nun camina axa Jesucristomi catamc
unicama tim
cnuxun Nucn Papa

Diosan bana, mIn ucsabi oquin
camaxunbia cuanun cushin banaquin
utI uIn. Atxa upiti Jesucristomi
catamnun camina bana uixunquin up
oquIn sInnmItI uIn.
14
Axa Jesucristomi
catamc unicamaxa tim
c uun utun
cushicaman an mcn minu nanxun,
Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun mI c
bunu u cumInu munutImu uIn. Atan
1 TIMITEO4
437
cacsubI oquInmI unun cu Nucn Pupu
DIosun mI cushIotI Icn.
15
An ca Jesucristomi catamc
Ixun, up oquIn u uIu quixuan
unicaman mi isnun camina up oquin
sInnquIn n mI cuc bunucumu
quicsubI oquIn nquInmu utI uIn.
16
Amanu amanua sinanima camina a
bana quicsubI oI Iunun u bunuxu
quicsubI oquIn unI bunu uIxuntI uIn.
UsuquIn umI mIx I
c ImuInun cu un
mnmi a bana uixuncxun cuac
unIcumuxfIbI Nucn Pupu DIosnun Inux
i
c ItI Icn.
Axa Jesucristomi catamc unicamab
XVDLLWLEDQD
5
1
UnI upun cumInu u cutImu uIn.
u caquinma camina min papami
ucsaribi oquin uni apan up banaishi
uIxunquIn stI uIn. Min xuc
nmi
ucsufIbIquIn cumInu bn unIcumufIbI
nuIbuquIn stI uIn.
2
Min titami
ucsaribi oquin camina nuibaquin xanu
xnIcumu stI uIn. Anun cumInu mIn
chIfubucmI ucsaribi oquin xanu
xuntucucumufIbI utImuquIn
sInnquInmu up oquIn sInnquIn sti
uIn.
3
Casunamc xanucama camina an u
uquIntI umu uIn, uquIntI uIn.
4
Usa
unbI cu xunu cusunumcnx tuu
Iunun bubuu Ic un tubtan an
bubun uquIntI Icn, chumuf Ic cu un
papabtan an titan tmraquinbi
nuIbuquIn tu cunIoIu, usa cup. Usa
uIn cumInu unI ImuInun xunu, an tita,
un pupu ImuInun un xubunu Ic un
uIntsIcumufIbI uquIunun u uxuntI
unnmItI uIn. UsoquIun utI cu Nucn
Papa Dios cunia.
5
An u uquIntI
umu uIn cu xunu cusunumcnx
Nucn Papa Diosmishi catamtia. Usa
uIsh nt
nbi, im
bi nma ab banaquin
cu Nucn Pupu DIos fufI unI ucxunia.
6
Casunamc xanu axa xanu rari
uquIntI sInunImu, an cuncsarishi
Ic, ux cu bumucmu puIn ushbI
bumucsu Icn.
7
Usu uIn cumInu n mI
cac banacama n
xa quicsabi oa
Inun, axa Jesucristomi catamc
unIcumu unnmItI uIn, unan an
uIntsI Ibu cu up oquIn uquInImu
quixun uiti rabanan.
8
UnI ImuInun
xanu Jesucristomi catamc IxunbIu, an
un xubunu Iccumu ImuInun un uIntsI
IbucumufIbI umI sInnquIn uquIncmu,
ax ca Jesucristomi catamcmusu Icn.
Usu uIsh cu uxu JesucfIstomI
catamcmu unxu Icsamaira oi
utImuIfu Icn.
9
An u uquIntIu umu uIn cu xunu
casunamc, axa Jesucristomi catamc
unIcumun uquIntI Icn. AquIncxun ca
utInshIu u uxunun cunquInmu, anribi
uquIntI Icn. UsuquIun unun un un
quIfIcunu uc xunu, ax ca sesenta
baritiaumu pun ItImu Icn. Casunam
cmu uIsh uchshi bnuIshI I cu ItI
Icn.
10
Up oquIun u uIu unIn unnc
cu ItI Icn. Cufu un tu up oquIn
canioxa, cufu unI ImuInun xunu u IsI uIu
up oquin biaxa, cara axa Jesucristomi
catamc unIcumu uquIunxu, cara axa
tmfuc unIcumu chumufuu Inun
uquIunxu, ImuInun cufu uIsu u upribi
uxu quIxun unnc uIsh cu un un uc
ItI Icn.
11
Usu uIn cumInu cusunumc xanu
xutunI Ic uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumu un uquInun ImItImu uIn. Usa
xanux ca Jessmi manuti amiribishi
bnutIsu tuntI Icn.
12
UsufI I cu n
cana axa Jesucristomi catamc
unIcumu uquIntI uI quixunbi
uquInmu uchutI Icn.
13
Iunun cu usu
xanux u mtisama tani chiquishi,
btsi btsi xubunu atsnbquinquin bana
uibquInI nItI Icn. Nianan ca a
1 TIMITEO4,5
438
uItImu ufIbI uItI Icn.
14
Usuu ItImu
cup cana cunin, xutunI usha ax
casunamc xanux ca bnutI Icn.
Bnutancxun tuatancxun cu un tu
ImuInun un xubunu Ic ucumu up
oquin branan, an bnfIbI uquIntI
Icn. UsuquIun ucb cu uxu JesucfIs
tomI sInncmu unIcumu u xunu uI
utImutI bunutImu Icn.
15
UsuI IquInmu
ca casunamc xanu rarinn Nucn
Pupu DIosmI sInntI nxun unshIn
utImunn upu Sutunusnun sInnmIc
subI oquInshI uIu.
16
Usu uIn cunu mI cuIn, bbu
ImuInun xunu uxu JesucfIstomI
catamccumun cu un uIntsI Ibu
casunamc Ic upItuxu Inun branti
Icn, axa Jesucristomi catamc
unicaman isa a branun quixun
sInnquInmu. Usu unbI cu uxu JesucfIs
tomi catamc unicaman, un uquIntI
un uIntsI Ibu umu uIn, xanu casunam
c uquIntI Icn.
17
An cushun up oquIn uquIncxun
ca axa Jesucristomi catamc unicaman
umI sInnquIn nuIbuquIn un bunu cuutI
Icn. Usu Ixun cu btsI ucsamaira
oquin an bana uixuanan up oquin
unnmIc, umI sInnquIn nuIbunun
upIfu oquIn un bunu cuutI Icn.
18
Moissnan cuno bana ca quia:
TfIgomu fucubutunun umquin piia
quixun camina vaca bn cutanitima
uIn". Jesusaxribi ca sai quiacxa: An
u mxunc uni a ca an u mmic
unIn cupoIu". Usaribiti ca an Nucn
Papa Diosan bana uixunc uni an an
cup bItI usbI Icn.
19
unicaman cushia, usuI cu Iu quIxun unI
achshInn uIu cumInu cuushItI uIn.
Rab
unun uIu cumInu cuupntI uIn.

Rab
ImuInun uchshi unan uiara

camina asrabi ca quIxun unntI
uIn.
20
Usu Ixuun userabi nquinma
uIsumu u uIu cumInu uxu JesucfIstomI
catamc unicama tim
cnuxun
sInunutnun stI uIn, usaquinmi caia
cuaquian axa Jesucristomi catamc uni
rarinn nfIbI cunu usuquIn utImu
uI quIxun sInnun.
21
Nucn Papa
DIos ImuInun Nucn Ibu JesucfIsto
ImuInun un ngeI upcamanribia
IsmuInun cunu suquIn unun mI cuIn:
MIn uIntsI Ibu ImuInun uIsu unI cufu,
anbia axa Jesucristomi catamc
unIcumun cushI IxunbI u uIsumu uIu
camina axa Jesucristomi catamc
unicama tim
cnuxun sinanamiquin cati

uIn, n mI cucsabi oquin.
22
Up oquin
un nuItu unnxunmuIshI cumInu unI
cushI ImItImu uIn. Up oquin pain uisa
uni cara quixun istancxun camina min
mcn unu nunquIn untI uIn. Isunmabi
upma uni anaxbi camina usaribiti
upmu ItI uIn. UsuquIn u utI fubunun
23
MIn pucu uIsumu IquIn cumInu
unpxshI uquInmu vIno chumufu
unpxcun mscuxun utI uIn.
24
Uni rarinan un
quInmu u uIsumu
uIu cu u unIcumu poIIcunn buncmu
unshI unIn IsIu. Isananbi ca uni
rarinnribi un
xun u uIsumu uIubIu

poIIcunn u unIcumu buncbtan cuni
unIn ununIu.
25
Usaribiquin ca unan u
upshI uIu cumubI unIn IsIu. Usaquian
Iscmu ushbI cu unun up oquIn uc
u ux fufI unun unncmu ItImu Icn.
6
1
An uni u mxunc uni, ax
Jesucristomi catamc Ixun cu un
u mmic uni uiquinma upxuinshi
u mxuntI Icn, unan Nucn Papa
DIos uIunun un bunufIbI utImuquIn
uiti rabanan.
2
A rabtaxbi Jesucristomi
catamc Ixun cu un unI u mxunc
unin an u mmic uni cana up
oquin u mxunima quixun
sInntImu Icn. UsuI IquInmu cu un u
1 TIMITEO5,6
439
mmic uni axa Jesucristomi catamc
uIsh un nuIbuc xuc
nsa cup, btsi uni

ucsamaira oquin u mxuntI Icn.
UsuI Inun cumInu cumubI unI uIxun
quIn unnmItI uIn.
Jesucristomi catamc uni
xXxXLLVDWDQLEsQ
tima bana
3
UI unIn cufu unnbI sInnc bunu unI
unnmIquIn Nucn Ibu JesucfIstonn
uic bana, anun uni i
ti, u ImuInun un
sInnmIcxuan an unicamanribi uic
bana cuaisama tania,
4
u unIn cu fubIucu
quInbI uu ubI unncmu Icn. Usa
unin ca ab cubicanantishi cunquin
usama ca, suIfu cu bunu Ic quixun
rari unicama cubicananquinia. UsuI I
ca a unicamax nutsianan, nIshnanan,
uIununI utImutI bunuIu. Usu Ixun cu
uInu Ic unnbI cu userabi bana uima
quixun sinania.
5
Usu uIsh cu u unIcumux
usashI IquIn uIsu u utI cufu up Ic,
uIsu u utI cufu upmu Ic quIxun
ununImu nttImu nIshnunI cuumIunu
nia. UsuI Ic unIcumun cu Nucn Pupu
DIosun bunu uquIn Isu unIn cufqui biti
Ic quIxun sInunIu. A unicamab camina
nItImu uIn.
6
Axu uu IIsu tunI
bntima Jesucristomi catamc uni ax
cuni ca up oquin sinani cunia.
7
uu
cananuna bac
unmu uIn. Usaribiquin

cunununu bumuquIunquIn uIsu IxunbI
nun ucama buaniman.
8
Usu uIn
cananuna pitiu Iunun chupuu uIsh
cunquIn uIsumuIfu uu ItI sInntImu
uIn.
9
Axu uIsumuIfu uu ItI cunc
unI u cu unshIn utImunn upun u
uIsumu unun sInnmIu. SInnmIcxun
ca a unicaman, unI sInnuman
ucsufIbI oquInshI utI Icn. Atan
usoquIn sInnc cup cu un uIsumu u
utIshI sInnc unIcumux, an sinan
uncIshI uIsh xnIbuu unbI Nucn
Pupu DIosb ItImoI bumunuxun uIu.
10
Axu uu Iunun uIsumuIfu cufquiu
ItI cunc unI un cu musquin sinan
sInnquIn, uIsu u cufu upmu Ic ubI
uIsumu sInnu Ixun uIu. Usu uIn cu
fufI unIn JesucfIstomI sInnc IxunbI
uIsumuIfu u bItI cunquIn, Jesucristo
munubIunxun u uIsumu uIu. Usu uIsh
cu mus nuItutI nItsIu.
-HVXFULVWRQDQL[XQxXDWLPDDWL
sinnquinbi tnti bana
11
Uni rafInun uIsumuIfu uu Iunun
curquiu ItI cunc cup utImu u
ucbbi camina mix Nucn Papa Diosmi
catamc uIsh utumI unntI uIn.
UnnquIn cumInu up sInnu Ixun
unun, umI cutumtI unIcumub nIshnu
nima nuibananan, uIsu u cufu Icbbi
bntImu Iunun, rabitima cumninishi
bunutI uIn.
12
NunshIn utImunun
utImumItIsu tuncxunbi tnquin
camina Nucn Papa Diosmi catamc
Ixun ux cuncsubI oquInshI u utI
uIn. UsoquIn utuncxmI xnIbuu unbI
an ntnu ub Inun cu un mI cusacxa.
AsfubI cunu x usuI I quIux cumInu
Itsu unun cuumuInun quIucn.
13
Nucn
Papa Dios, an camabi u unio, a
ImuInun JesucfIsto, Poncio Pilatonn
uccxun chiquinaquin Apu Inux
cana uac quIxun c, ax cuncsabi
oquin cana mi cain,
14
Nucn Ibu
Jesucristo utcntI nt Itmainuan
xnIbuu unbI unbI mIn cumInu u
utImu uc quIxun sInntI fubunun
cumInu u uIsumu uquInmu, n mI
cac bana btsi oquinma ax quicsabi
oquInshI utI uIn.
15
An nta
sn
ncbtan ca Nucn Papa Dios, ax

achshIshI Icu cumubI unIn ushI fubItI,
Iunun cushIIfu cushI uIsh, upucumun
Apu Iunun Ibucumun Ibu, anbi Nucn
Ibu JesucfIsto utcnun xutI Icn.
16
Nucn Papa Dios axshi ca cutima
usubI Iu. Ax ca uxbi bbaquiantisama
1 TIMITEO6
440
oquian pcac nb
tsI Icn. Unu Ic

unnbI cu u Ismu Icn. Istisama ca ax
Icn, unbi ca a isima. Ax cushiira cushi
Ic cu xnIbuu unbI cumubI unIcumu
ImuInun ngeIcumunfIbI u fubItI Icn.
UsuquIn cu utI Icn.
17
Axa Jesucristomi catamc uni, Itsu
curquiu ImuInun Itsu uu Ic cumInu
suquIn cutI uIn: Curquiu Ixun cumInu
x cunu uuIfu uIsh btsI unIsumu uI
quIxun sInntImu uIn. CurquI ImuInun
ucamaxribi ca nt
tI Icn. Usu uIn

camina min curquimi catamquin unbi
cu uIsoImu, uu u cufunu uIsu tunI u
cunu utI uI quIxun sInntImu uIn.
UsuquIn sInnquInmu cumInu Nucn Pupu
DIos un bumutImoI tsc Ixun, anun nux
chumufuu bucunun cumubI u nu Innc,
umIshI cutumtI uIn.
18
Canan camina
suquInfIbI utu cutI uIn, nquinma up
uIshI unun cu uIx cufu uumu uIsh
uquInsu Ic ufIbI onquInmu uquntI Ic
quixun.
19
UsoquIn uc uIsh cu uu unI
ux JesucfIstonn ucsufIbI oquIn sInnc
uIsh n menuxun puIn Nucn Pupu DIos
cunmitancx, bamatancxribi xnibua
unbI chumufuu ub ItI Icn.
$VKLD3DEORQsQ7LPRWHRFiEDQD
20
Timoteo, cana mi cain, bana itsi
uixunquinma camina Jesucristo uic
banaishi btsi oquinma unicama
uIxuntI uIn. Jesucristo ui quic bana
isa quixunbi ca btsi btsi unin asrabi
a bana quicsa oquin uixunquinma
btsi bana uia. A banax ca an u
unnc unIcumun userabi isa quixun
uIc ushbI uncIshI Icn. A bana
cumInu cuutImu uIn.
21
Rarinn ca a
bana cuaquin Nucn Papa Diosmi
sInntI unxu.
Nucn Papa Diosan nuibaquin mi
uquInmuInun cu bfunx It. Ashi,
Pablo.
1 TIMITEO6
441
Pablonan Timoteo quirica cunoxuan
1
1
Ex cunu PubIo, an bana
uIxunuun JesucfIstonn cusu uIn,
Nucn Papa Dios cuncsabi oquin.
Jesucristomi catamtshi ca uni
unIcumu cunun cu JesucfIstonn
ImIucxu.
2
Timoteo, n bchIcsu Ic
nuIbuquIn cunu n quIfIcu mI bunmIn.
Nucn Pupu DIos ImuInun Nucn Ibu
Jesucristo, un nu uInun Inun I
mic, an
nuIbuquIn mIn uchucumu tf
nc
cupmI uInun uIsh chumushIfuu ItI
cana cunin.
Cristo uiquin uni cati bana
3
Nucn fufucumun usufIbI oquIn
nfIbI usefubI u Inumc Ixun fubIc,
Nucn Papa Dios, a cana im
bi nt
nbi
ub bunuquIn mI ucxunquin usbI
ca quixun cain.
4
Mixmi bunan
mscc ufIbI munucmu Ixun cunu
chumarua tani cuinra cunuxun mi
istcinsa tanin.
5
ImuInun cunu mIxmI
asfubI JesucfIstomI sInunIu n mI Isc
a manuiman. Min chichi, Loida,
ImuInun mIn tItu, Eunice, uxu IcsufI
biti camina mix asrabi Jesucristomi
sInnc uI quIxun cunu ununIn.
6
Usu uIn cunu munuxmumI Inun mI
cain, n mcn mInu nuncbtan ca
Nucn Papa Diosan an bana uixunun
un cushI mI Inncxu. A cushia minuax
nt
nunma camina bnambutibia tsi

rquirutcncsu Inuxun, ami
catamquIn un bunu uIxuntI uIn.
7
AInun ushnu fucu
Inun cu Nucn
Pupu DIosun nu ImIumu Icn. An ca nu
uInun ImIucxu, an cushiu Ixnu
nuIbuquIn unIcumu uquIunun up oquIn
sInnquIn u unun.
8
MIx uInun uIsh cumInu x cunu
Nucn Ibu JesucfIstonun uI quixun
unI cutImI fubntImu uIn. ImuInun
camina Jesucristonn bana uni uixunia
sIpuucunc cup fubntImu uIn. Usai
IquInmu cumInu mIfIbIu unI Nucn
Papa Diosan bana uixunc cup, unin
tmramicxunbi rabnquinma tanshiti
uIn, Nucn Papa Diosan ax cuncsabi
oquin mi cushiomainun.
9
Nucn Papa
Diosan ca nu i
mIquIn uInun ImIucxu,

nuxnu ax cuncsubI oshI up Inun.
Nun u up uc cupmu, axbi nuxnu
uInun ItI cunquInshI, ca nu nuibaquin
JesucfIsto cup nu uInun ImIucxu.
CumubI u unIocmu puIn Ixun cu
Nucn Papa Diosan nuibaquin, Cristo
Jesusan nu i
minun mnocxa.
10
Mno
Ixun cu cumubI unun an ca nu
nuibatia quIxun unnuan nu i
miti
Jesucristo xuacxa. Xu uIsh cu uxu umI
catamc unicamaxa ax utcncb
usufIbItI ItI oI bumutuncxbI busquIu
cxa. Usu uIn cunununu ununIn, ainan
uIsh cu unI un ntnu ctimoi ab
ItI Ic quIxun.
PABLONAN ARIBI TIMOTEO
BUANMITCAN QUIRICA
442
11
Usaa Jesucristo ui quic banacama
camabi judosma unicama uixuanan
an bana quicsubI ou Inun unnmInun
cu Nucn Pupu DIosun ImIucxu.
12
An
ImIcxun usoquIn uc cupu btsI btsI
ocancxbi cana rabiniman. Ami
catamquIn cunu ununIn, ax cushiira
Ixun cu Nucn Pupu DIosun, x u
Inumc Ic branquin an bana btsi
oquin uiquinma up oquinshi unicama
unnmInun uquIntI Icn. AquIunun
ca anan ax utcntI ntn uquIn un n
uc ucumu up IstI Icn.
13
En mI uIxunc bunucumu quIcsabi
oquIn cumInu munuquInmu utI uIn.
Anun cumInu uInun Icu CfIsto Jesusun
mIb Ixun cushIocx umI cutumtI
cumubI unI nuIbuc ItI uIn.
14
An Bru
NunshIn Up un nub Ixun nu sInnmI
c, un uquIncxun camina Nucn Papa
Dios cuncsubI oshI Iunun JesucfIsto
uIc bunuIshI uIxuntI uIn.
15
CumInu unun, Asia menuax uc
unicamabtun cu FIgeIo ImuInun
Hermgenes, uxfIbI unuux uc Ixun,
unfIbI bIunxu.
16,17
Usu unbI cu
Onesfofonn x mus nuItucusubI
squIn cunmIuxu. Romanu ax br
uc Ixun mracatsi bn
quin bariquinbi
ucusmupuntuncxun mfux cu x
sIpunu unbI fubInImu ItsuI IsI uuxu.
Usu uIn cunu Nucn Ibu DIosun
Onesfofonn xubunu Iccama
nuIbuquIn uquIntI cunin.
18
ImuInun
cumInu ununIn, Efeso manuxunribi ca
Onesfofonn u nu Itsu oquIn
uxuunxu. Usu uun Nucn Ibu
Jesucristo utcncbtun Nucn Ibu
Diosan a up isti cana cunin.
$tQFXVKtDQFDFsVDELRLVXQWiUX
LFsVDULELWL-HVXFULVWRQDQDLVK, LWLEDQD
2
1
Timoteo, n bchIcsu Ic cunu
mi cain, JesucfIstonun nub Ixun
nuIbuquIn nu InntI un cushI u bItsI
cumInu umI cushIc ItI uIn.
2
Axa tim
c
unIcumu n cuIumI cuuc bunucumu, a
camina, an asfubI unI fufI unnmII
subI sInnu uni castancxun usaribi
oquIun unun unnmItI uIn.
3
Suntfunun up Ixun un cushun
cacsabi oquin tmfuquInbI ucsaribi
oquin camina mix, Jesucristonn uni
Ixun, tmraquinbi an cacsabi oquin
utI uIn.
4
Suntfunn cu suntruma
unicamabtan u mquInmu utun utI
uIshI uIu. Usu Ixun cu un comundunte
cunmInuxun uu unun cufu cuIu u
utIshI Ixun cuInIu. Usaribi oquin
cumInu mIn Ibu, Jesucristo, ax
cuncsu oquInshI utI uIn.
5
nx ca
sufIbI Icn. An peIotu uc unIcumux cu
usuquIn peIotu utI unncmu uIsh
uncbI cuuIu. UsuI IquIn cu un cup
bitsima.
6
saribi ca. An u mc
unnfIbI cu un nunu u upxun
mnoquin, ux puun Iccama a ainan
Inun cunquIn bItsIu.
7
En mI cuc
bunucumu n cumInu up oquIn sInntI
uIn. SInunIu cu Nucn Ibu JesucfIsto
nn up oquInmI cuunun mI unnmItI
Icn.
8
Axa bamaxbi basquia Jesucristo,
Davidnn rbnqui, a camina
munuquInmu sInntI uIn. A ui quic
bana anun uni Nucn Papa Diosnan
Inux I
ti, u cu n unIcumu uIxunc

nx Icn.
9
A bana uixunia oquin ca
unIn sIpuuquIn tmramianan
uchuu unI ucsuIfu oquIn mun
risin tcrcaxa. UsoquIn uquInbI cu
uInu Ic unnbI Nucn Pupu DIosun
bana cuima. A bunu cuutI cu Itsu unI
Jessmi sinania.
10
An sInnmIcx cu
Itsu unI Nucn Pupu DIosnun Inux
CfIsto JessmI sInntI Icn. Acamaxa
un uchucumu tf
nc Iunun CfIsto
Jessb uIsh xnIbuu unbI Nucn Pupu
DIosnun Inun cunu unun tmramic
xunbi tanshiti cunquin a bana uin.
2 TIMOTEO1,2
443
11
saa quic bana nx ca asrabi
Icn:
Nun uchucumu nI CfIstob
bumucsu Ituncx ub busquI
csu uIsh cunununu ub ItI uIn.
12
Nucn Papa Dios ainan cup
tmfuquInbI ncmu uIsh
cunununu ub upusu ItI uIn. Usa
unbI cu nuxnu x cunu
JesucfIstonn unImu uI quic
b axribi nu ui ux cu n
unImu Ic quItI Icn.
13
Axa
quicsubI oquInu ucbtanmabi
ca ax cmmu Ixun userabi ax
quicsabi oquin Nucn Papa
DIosun uIu.
8StRTXLQXQiQFsL[XQ1XFsQ3DSD
Diosan bana uni uixunti
14
Atun u bunu munuxunmu unun
sinanamiquin camina axa btsib
cubIcnani usama ca, saira ca bana
Ic quIux cuumIunnc unIcumu, a
Nucn Ibu DIos cuncsabi oi usai
Iuxmu Inun quIxun cutI uIn. Usai
cuumIununtI cu uIsumu Icn. Usa bana
cuuquIn cu unI ItsIn utImuquIn sInntI
Icn.
15
Nucn Papa Diosan iscxun
cumInu un bunu up oquIn unnc Ixun
fubnquInmu unIcumu uIxuntI uIn.
16
n ntnu Ic uIshI uIu, ax
uIsumuIfuI bunuc unIcumusufIbI
cumInu ItImu uIn. Usai ax banac
unicamax ca Nucn Papa Diosmi
sInunImu cumubI ntn uchuIu.
17
Nunu
Ifutuncx chuuquIn cu cun, nucn nami
tsItsIufquin pa oia. Usaribi oquian
upmu unIcumun uIsumu bunu
chunIoquIn uIu cu uIsumuIfu unIn
cuatia. Usu unI cu HImeneo ImuInun
FIIeto Icn.
18
A uni rabtax ca Nucn
Papa Diosan banamabi cm bana ui,
anun basquiti nt isa inacxa. Usa
unsu unI bumu uIsh busquItImu Ic
quixun caquin, unI fufI uIsu cufu ItI Ic
quIxun sInncusmumIu.
19
Unan btsi
btsI u sInnc unbI cu
sinanatc
ntima oquian, xnIbuu unbI

usubI ItI oquIn, Nucn Papa Diosan
Inun bunu, nx sai quia: Uicamax
cara asfubI uInun Ic quIxun cu Nucn
Ibu DIosun ununIu". Quianan ca
sairibi quia: Uicamax cara x cunu
CfIstonun uI quia, un cu u uIsumu
utI ntI Icn".
20
Nuu unIn xubu chunu cu cufI uc
xunpu ImuInun uxu mun uc xunpu
ImuInun I uc xunpufIbI ImuInun mup
uc xunpufIbI Icn. Usu uIn cu cufI uc
ImuInun uxu mun uc upIfu unInshI
un Ibun pItI Icn. Usu unbI cu I uc
ImuInun mup uc u ux unun u
ufutIshI Icn.
21
Usaribiti ca an Nucn
Ibu DIosbtun up u mtI uc unI ux
uu u utImubI utI sInncmu ItI Icn.
Usu uIsh cu uIsu u upu unun cufu
Nucn Ibu DIos cunia, a cunquin
unuxun cuntI Icn.
22
Bn unIcumun unshnquIn u
uc, usufIbI oquIn utI sInntImu cup
cumInu utumI unntI uIn. UsuI I
cumInu uxu un nuItu up uIsh Nucn
Ibu DIosb bunuc unIcumubtan up
uIshI unun JesucfIstomI cutumtI, ab
nuibanani pcununmu chumushI ItI
uIn.
23
SInnumu unun ucsu oquIn
camina unia cubIcunnc bunu u
cuutImu uIn. Usai cubIcnani ca
unicama btsIb nIshnunI upItux Imu.
24
An Nucn Ibu DIos u uxunc
unicaman ca ab cubIcunnquInmu
cumubI unI upotI Icn. Nucn Papa
DIosun bunu unnc Ixun cu btsI
unIfIbI unfIbIu unnun unnmItI Icn.
Iunun cu umI unI nIshc
xbi axribi unimi

nIshtImu Icn.
25
Usu Ixun cu umI
nishquinma an Nucn Papa Diosan bana
cuaisama tanc unicama munu up
oquIn squIn unnmItI Icn. UnnmI
quin ca Nucn Pupu DIosun ImIcx cu
2 TIMOTEO2
444
sInunutI JesucfIstomI cutumtI Ic
quIxun sInntI Icn.
26
Usaquian
uquIncxu sInunucbtan ca unshin
utImunn upun ux cuncsabi oquian
u utImu unun ImIc IxunbI u unI ntI
Icn.
-HVXFULVWRXWsFsQWLQsWsDXUDPD
DLQXVDLXQLLWLEDQD
3
1
EsuquInfIbI cumInu unntI uIn,
anan Jesucristo utcnti nta
ufumu uIn cu un unIcumux uIsumuIfu
tmfunuxun uIu.
2
Usuu Icb ca sa
unIfIbI ItI Icn: un uInunshIu Inun u
cunc, curquishi biti cunc, axa
rabiacati x cunu unI ItsIsumu uI
quic, Nucn Pupu DIosmI utImutI
banac, an an tita an papan banabi
cuacma, uxu u InncxbI usbI cu
canancma, axa Nucn Papa Diosmi
sInntIsumu tunc.
3
Usu uIsh cu btsib
nuibanainsama tanan an ami nishc
uniribi ab mnonantcinsama tanti
Icn. UsuI IquIn cu cmI btsimi
munnan unshinacquIn un sInnc
uIshI utI Icn. Anun cu sInnuma
Ixun fufI unI tmfumItI Icn. Usai
IquIn cu uIsu ux cufu up Ic u uIsumu
tuntI Icn.
4
An quicsabi oquin ca u
utImu Icn. Nuituumu Ixun cu ux
cuncsubI oquInshI u utI Icn. Usai
I crquin ca au cara Nucn Papa Dios
cuntI Ic quIxun sInnquInmu ux
cuncsoquInshI u utI Icn.
5
Uni
rafInxu IcsufIbItI cunu x Nucn
Papa Diosmi sinani nitsi quiquinbi ca
un sInnmIcxunma an bana quicsabi
oquIn utImu Icn.
Usuu ux Ic unIcumumI ununI
6
A unicama
rarinan xubu itsi xubu itsinu
atsnbquinquin, bana uixunquin
pufncxun cu unuu Ic un u utImu
uc xunucumun sInnumusu Ixun, an
bana cuatia. Up oquIn sInnquInmu cu
a xanucaman btsi btsi oquin sinania.
7
Usu Ixun cu btsI btsI bunu cuuquInbI
uIsuI cufu JesucfIstomI cutumtI Ic
quIxun ununImu.
8
Usa unicaman ca
Janesbtun Jumbfesnn MoIsesnn uc
u ux cu cm Ic quIxun unI sInnmIu
saribi oquin Nucn Papa Diosan bana ax
cu cuutImu Ic quIxun unIcumu
sInnmIu. An sInun upmu uIsh cu
Nucn Pupu DIosun Iscx uInunmu Icn.
9
Usu unbI cu cm
ntupun uIsh cu
sInnumu unI Ic quIxun sInnquIn
unIn un bunu ufun sInnquInmu
munutI Icn, bfmu unIn Junnes
ImuInun Jumbfesnn bunu munuusufIbI
oquin.
$VKLTXLQXVDLLQXQ
Pablonn Timoteo c bana
10
MIn cumInu n bunu uIu up oquIn
cuunun uIsuI cufunu x I ubI unnan
uu cufunu uIsu tunI quIxun unun.
Unnun cumInu unun, n cunu Nucn
Papa Diosmi catamquin, an bana
cuaisama taniabi ami nishquinma uni
up oxuinshi bana uixuan quixun.
CumInu unun, tmraquinbi nquinma
cana atu nuibaquin Nucn Papa Diosan
bunuIshI sInnquIn unIcumu uIxuun.
11
MIn cumInu unun, uxu mI nIshc
unicaman ca btsi btsi oquin
uIsumuIfu tmramiaxa. Uisai carana
x AntIoquu, Iconio, Listra, a
mucumunuux Iu quIxun cumInu unun.
Anuax tmfuI bumutI Icbia Nucn
Ibu Jesusun uquIncx cunu I
an.
12
Asrabi ca axa Cristo Jess quicsabi
oI IIsu tunc unIcumu unIn btsI
btsiocx tmfutI Icn.
13
Usaa
ImuInun cu uIsumu unIcumu ImuInun
un unI pufnc unIcumu, ax btsi unan
pufnc Ixun utnfIbI usufIbI oquIn unI
pufnc uIsh uxu IsumuIfu ItI Icn.
14
Usu unbI cumInu u nmu mnmI
unnc bunu quIcsubI oI ItI uIn.
2 TIMOTEO2,3
445
Asrabi ca quIxun sInnquIn
cumInu u bunu unun. Uicaman cara mi
unnmIuxu quIxun cumInu ununIn.
15
Chumuf IxunbI Ixun cumInu
Nucn Pupu DIosun bunu ununIn. A
bunucumu unnquIn cumInu uIsuI
cufumInu ItI uI quIxun unnan, uisari
caramina Jesucristomi catamti Nucn
Pupu DIosnun Inux I
tI uI quIxun
unntI uIn.
16
Camabi Nucn Papa
DIosun bunux cu unbIu sInnmIcxuan
an unicaman cuno Icn. Usu uIn
cunununu u bunu IsquIn unntI uIn,
nu uInun ImIu quIxun unnan, uIsuIfu I
cufununu uchuI quIxun unnan, uisax
cufununu uchutuncxbI Nucn Pupu
DIosb up ItcntI uI quIxun unnan,
uIsuI I cufununu userabi Nucn Papa
DIosun Iscx up ItI uI quIxun.
17
UsuquIn ununI umI cutumc Ixuun
an unicaman btsi unicamaribi
unnmInun cu Nucn Pupu DIosun un
bana an unicama cunomiacxa.
4
1
Nucn Pupu DIos ImuInun Nucn
Ibu JesucfIsto, ux ApuIfu uIsh
uxuan uni bamacmucumu ImuInun unI
bamaccamaribi, uIsu cufu otI Ic
quixun isti, an cuamainun cana mi cain,
2
minmi uixuncxuan min bana cuanan,
cuatiamabi camina uni bana uixunti
uIn. uixunquin camina Jesucristo
uic banax ca asfubI Ic quIxun
unnmIquIn umIu sInnun uquIntI uIn.
AquIunun cumInu un u uIsumu uc
unIcumufIbI sanan camabi uni
Jessmi catamc ushu up Inun sti
uIn. Min cacxun cuacbma
bn
quinma camina minmi up oquin

unnc bunu uIxunquIn unI stI uIn.
3
Jesucristo utcntI nt ufumu uIn cu
unin Nucn Papa Diosan bana anan
utux up ItI u cuuIsumu tuntI Icn. A
bana cuaisama tanquin ca unin, ainsa
atan cuaisa tanc bana uixunun
quIxun btsI unIcumu bufItI Icn.
4
Nucn Papa Diosan bana cuaisamaira
tunquIn cu unun unbI sInnquIn uIc
bunuIshI cuutI Icn.
5
Usu unbI cumInu
mIn up oquInfu sInnxun u utI uIn.
Tmraquinbi tanshiquin camina
nquinma Jesucristomi catamti ca
quIxun cuquIn unI bunu uIxuntI uIn.
camina sn
onuxun nquinma min u

mtI utI uIn.
6
Nucn Papa Dios cunminuxun cana
un u mtI un. Usu uIn cu n bumutI
nt ufumu Icn.
7
Uisa uishi cara
Icb tmraquinbi cana Nucn Papa
Diosan bana nquinma uni uixunquin
JesucfIstonun cucsubI oquIn uquIn
sn
on. Usonan cana asrabi Nucn

Pupu DIosmI sInntI nmu un bunu
quicsubI oI Iun.
8
Usu Ixun cunu Nucn
Ibu JesucfIstonn utuncxun, up oquin
ax cuncsubI oquIn n uc cup cufu
uIsuIfu ImItI Ic quIxun IstI uIn. An
ca asrabi an quicsubI oquIn utI Icn.
Usu Ixun cu IshImu, an axa uti
cunquin canc unicamaribi,
utancxun uisaira oquin cara aturibi
ImItI Ic usoquIn ImItI Icn.
saquinribia Pablonn Timoteo c bana
9
BntIshI cumInu IsI utI uIn.
10
Demus ux cu n menu Ic uIshI
uIsumuIfu cunI, bIunI TesuInica
manu cuanxa. Crescente axribi ca
Galacia menu cuanxa. Cuanmainun ca
Titoxribishi Dalmacia menu cuanxa.
11
LucasshI cu b Icn. Usu uIn
camina Marcos barixun mrabtsnquin
u Nucn Pupu DIosun bunu uIqunun
btI uIn.
12
Tquico cana Efeso manu
xuan.
13
Uquin camina Troas manu
Cufponn xubunu n nunbtsnc tari a
bxuntI uIn. Bxuunun cumInu n
quIfIcucumu bxuanan quirica
2 TIMOTEO3,4
446
cutucumu ufIbI munuxunmu bxunti
uIn, a cana cunin.
14
Alejandro, an man u unioc uni,
un cu mI munnxun ItsuIfu tmfu
miaxa. Usu cup cu uIsu cufu otI Ic
usoquIn Nucn Ibu DIosun utI Icn.
15
Nun nu Nucn Papa Diosan bana
uixuncb cu u bunu uI utImutI
banaxa, Usu uIn cumInu mIx un uIc
bunu cuutI fubunun ub nItImu uIn.
16
E uIu umI unI munncxuan,
utubuquIn umIu unI munnc upun
camicx cuanxun, n usuI cunu I
quIxun chIquInuquIn cuIubI cu uInu Ic
unnbI nun fubunun upu cucmu
Icn. CumxbI cu bIunI cuunxu. Usa
ocbI Nucn Pupu DIosun uIsubI
oxunmu utIbI cu ItI Icn.
17
Acaman
nIubIu Nucn Ibu JesucfIstonn
uquInIu cu u upun uIsubI ocmu
Icn. UsoquIn cu Inun ncnan
pIIsu tuncxbIu uInu ubcsaribi
oquin, unIn uIsu tunIubI Nucn Ibu
JesucfIstonn I
miaxa. Usoquian
i
mitancxun cushiocxun cana an

bana uitcan, judosmu unIcumnbIu
cuanun.
18
UsuquIn cu Nucn Ibu
JesucfIstonn uquIunxu. Usaribi
oquIn cu uquIntcnquin uisa cara
ocunIubI uquIntI Icn. AquIntunc
xun cu x un ntnu ab tsnun
ImItI Icn. UpIfu Ic cu ctimoquin
unIn Nucn Pupu DIos fubItI Icn. Usai
cu ItI Icn.
3DEORQsQEsUXDQ[DLQXQFD
19
PfIscu ImuInun AquIIu cumInu
bfunxu Inun cuxuntI uIn. ImuInun
camina Onesfofonn xubunu Iccumu
ribi bfunxu Inun cuxuntI uIn.
20
Corinto manu Erasto brmainun
cana Trmo an nami upma ic,
Mileto manu bian.
21
Mitabcma
unshI cumInu bntIshI utI uIn.
Eubulo, Pudente, Lino, Claudia, acama
ImuInun un Nucn Pupu DIosun bunu
uc unIcumunfIbI cu bfunxmI Inun
quixun mi camia.
22
MIb Ixuun Nucn Ibu JesucfIsto
nn mi cushiomainuan Nucn Papa
DIosun mIb Iccamacun mi
nuIbuquIn uquIncx cumInu bfunx ItI
uIn. Ashi, Pablo.
2 TIMOTEO4
447
Pablonan Tito quirica cunoxuan
1
1
Ex cunu PubIo, an Nucn Papa
Dios cuncsubI oquIn unun
Jesucristonan a uiquin an bana
uIxunun cusu uIn. Usu uIsh cunu x,
uisai cara a Nucn Papa Diosan ainan
Inun cusu unIcumu JesucfIstomI
cutumtI up ItI Ic quIxun unnmIc
unI uIn.
2
Usu Ixun cunu uInun uIsh cu
uni xnIbuu unbI un ntnu ub ItI
Ic quIxun unIcumu unnmIn. Ax
asrabi cmmu uIsh cu Nucn Pupu
Dios bfmu, me ImuInun cumubI u
unIosumu puIn ushbI, suI cu n
unIcumu n ntnu b ItI Ic quIux
quiacxa.
3
An mnosabi oquin ca
unun unIcumu n ucumu unntI
ntu Icbtan an unicaman bana
uixuncxun camabi unin cuanun
mnoquin, nfIbI unI un bunu
uIxunun Nucn Pupu DIosun
casacxa. An ca Cristomi catamtia
uInun Inun unIcumu ImIu.
4
Tito, n
cana n quirica mi buanmin. Ex umI
sInncsaribi oi mixribi Jesucristomi
sInnc uIsh cumInu n bchIcsu uIn.
Nucn Pupu DIos ImuInun Nucn Ibu
Jesucristo, un nu uInun Inun I
mic, an
nuIbucxmI uInun uIsh chumufuu ItI
cana cunin.
&UHWDQDVtQX[XQ7LWRQXVRTXLQxXD
5
Anuax uquin cana nun nu
sn
oncma ucama ami sn
onun
Creta nasnu mi btsan, unuxunmI n
mi cacsabi oquin macamanu
cuanquin, uIcumux cufu uxu JesucfIs
tomi catamc unIcumun cushI ItI Ic
quixun castancxun annun.
6
Axa
Jesucristomi catamc unicaman cushi
Inun cumInu su unI custI uIn: Unin
uIsumu cu quIxun uIcmu cu ItI
Icn. Usu Iunun cu xunu uchshiuishi
ItI Icn. Iunun cu un bchiccamaxribi
up oquIn bunu cuuc ItI Icn. An
bchiccamax ca bunu cuucmu Ixun
cu uIsumu u uIu quixuan unin
uIcmu ItI Icn.
7
Usu IcmI mItsun
cusc unIcumun cu utun cushI Ixun un
oquin bfuntI Icn. Usu uIsh cu up
uIshI uI u uIsumu cu uIu
quIxuun unIn uIcmu ItI Icn.
Iunun cu btsI unI uumu cu quIxun
sInnquIn ushI u uxunun cuc ItImu
Icn. Iunun cu bntIshI musquin
sInunI nIshtImu Icn. Iunun cu
pa
ntImu Icn. Iunun cu unIb

mununtI sInnu ItImu Icn. Iunun
ca curquiu Inuxun unI pufntI
sInntImu Icn.
8
UsuI IquInmu cu u IsI
uIu cunquIn unI bItI Icn. Au
ucumux cufu up Ic ushI utI cu sInntI
Icn. Up oquIn sInnc Ixun u utImu
ucmu cu ItI Icn. Nucn Papa Diosan
bana quicsubI oI cu uIsumu u umu
upshI ItI Icn.
9
Atun ca nun uixunc
bunu up oquIn cuuc Ixun btsI unIfIbI
u bunu cuunun unnmItI Icn.
PABLONAN TITO BUANMIA QUIRICA
448
UnnmIunun cu u bunu cu cm Ic
quIxuun un sInnc unIcumufIbI
sInunumItI Icn.
10
Itsu unIx x cunu Nucn Pupu
Diosan bana cuati quIc ushbI cu u
bana quicsubI oI Imu. Usu Ixun cu unI
parania. UnI Itsxu usufI Icsamaira oi
ca judos unicama rafInx Iu.
11
A
unicaman ca curqui biti cupshi
unIcumu pufntIsu tunquIn btsI bunu
uixunquin, btsI btsI unI ImuInun un
xubunu Iccamaribi, utun sInncsu
oquIun sInnun quIxun sInnmIu. A
unIcumu cumInu umIfIbIshI unI pufnt
cunxmu Inun cutI uIn.
12
Cfetunu Ic unI uchshi, ax isa
bunutI unnc Ic quIxuun un uIntsIcu
man cac, ax ca an aintsicama ui sai
quiaxa: Cfetunu Ic unIcumux cu usubI
cmc Iunun, uInu pIununcsu Iunun
u mtIsumu tunc Iunun uIsumuIfu
oquIn pIc Icn".
13
A unan an aintsi
uic bana ax ca asfubI Icn. Usu uIn
cumInu u unIcumu squin Nucn Papa
Diosan bana up oquin cuata a bana
quicsubI oI Inun up oquIn sInunumItI
uIn.
14
UnIn sInncsu oquInshIu judos
unIcumun unbI sInnxun uI bunu
cuuxunmu unun cumInu sInnmItI uIn.
SInnmIunun cumInu un Nucn Pupu
Diosan bana cuaisama tanc unin
cmquin uic banaribi cuaxunma
unun up oquIn sInnmItI uIn.
15
Enx cu su Icn. Ui unix cara an
sInun up Ic un cu u upmu IsquInbI
up oquinshi sinania. Usu unbI cu uI
unix cara Nucn Papa Diosmi
sInncmu Iunun un sInun upmu Ic,
un up u IsquInbI utImu uIshI sInunIu.
An nuItu uIsumu Ixun cu usu unIn
utImuquIn sInunIu.
16
Atxa x cunu
Nucn Pupu DIosun unI uI quiabi ca
un u uIsumu uIu Isc unIcumun
usama ca quIxun ununIu. Atan u
uIsumu uc cup cu unIn utu cunima.
A unIcumun cu bunu cuucmu Ixun u
up utI sInunImu.
8LVDLFDUDXQLXStLWLLFsTXLFsEDQD
2
1
Usu unbI cumInu, an up oquin
min bana cuac unicama a Nucn
Papa Dios cuncsubI oIshu Inun btsI
bana uixunquinma Jesucristo uic
bunuIshI up oquIn uIxuntI uIn.
2
Uni
apan, anpan mccama, ax ca
pa
ncmu Iunun up oquIn sInnquIn

u unun u uIsumu ucmu ItI Icn.
Iunun cu Nucn Pupu DIosun bunu
quicsubI oI Iunun btsib nuibanan an
uIsu u cufu Icbbi bn
quin Nucn
Pupu DIosmI cutumtI ntImu Icn.
3
Xunu upncumu cumInu usufIbI oquIn
cutI uIn, ami sinani ca Nucn Papa Dios
cuncsabi oi up nuituu ItI Ic
quixun. Bbu ImuInun xununbI cu cm
bunu uItImu Icn. Ca pa
ntImu Icn.
Atun un sInun up Ixun u up uIu
IsquIn cu utun xunu tucumu ImuInun
utun e xutucumunfIbI usufIbI oquIn utI
Icn.
4
Xunu upncumun cu suI IquIn
un tu ImuInun un e xutucumufIbI
suu Inun unnmItI Icn: atun bn
nuIbunun cu utun turibi nuibaquin
bfuntI Icn.
5
Nu uIsumu ucmu
Iunun cu bcntupun ItImu Icn. Iunun
ca an xubu up oquin bfunc Iunun
upItI ub cununquIn btsI xunu uquInc
ItI Icn. An bnn bunu cu cuutI Icn.
Unnma Nucn Papa Diosan bana ca
upmu Ic quIxun cuIu, usu uIn cu un
un bunu cuuc xunucumux usuI I up ItI
Icn.
6
Usaribi oquin camina uni bncumu
fIbI up oquIn sInnquIun u upshi
unun cutI uIn.
7
ImuInun cumInu
mInfIbI mIn uIu IsquIun usufIbI oquIn
unIn unun up uIshI utI uIn. Atu
squin camina amanu amanua
sInnquInmu up oquIn Nucn Pupu
Diosan bana quicsubI oquIn unnmItI
TITO1,2
449
uIn.
8
UnnmIquIn cumInu up oquIn
unnquIn Nucn Pupu DIosun bunu
quicsubI ou Inun up oquIn unIcumu
uIxuntI uIn, btsi unan min bana ca
uIsumu Ic quixun uiti rabanan.
UsoquInmI ucb ca axa mimi nishtisa
tanc unicama ax a cupa mi uiti bana
umu uIn, fubntI Icn.
9
Anun cumInu un unI u mxunc
unIcumufIbI squin an a u mmic
unin bana par
quin cubquinma, an
cacsubI oquIn unun cutI uIn.
10
Anun
cumInu u unIcumu suquIn unnmItI
uIn, an iscxun ununbIu un u mmic
unan iscxunmabi, u mcamaquinma
up oquinshi u mnun. Atxa usai
Icbtan ca camabi unin Nucn Papa
Dios, un unI uInun Inun I
mic, an
unicamax ca asfubI up Ic quixun
unntI Icn.
11
nuIbuquIn uquInquIn ubu up Inun
ImInuxun un Bchic n menu
xuacxa, unan uisaira oquin cara an
utu nuIbutIu quIxun unnun. Usa ca
Nucn Pupu DIos Ic quIxun unnc
Ixun cumInu n mI cucsabi oquin
unIcumu unnmItI uIn.
12
Nucn Papa
DIosun cu nu unnmIu, nux an uni
uIsh cunununu ub up uIsh ux
cuncmu u utI nI, upshI Iunun uxu
umI sInncmu unIcumuxu IcsuI ItI
sinanima, Iunun umI cushIc Ixun, au
ucumu nun utI cufu cunIu ushI utI
uI quIxun.
13
UsuquIn unnmIunun cu
nu unnmIu, nux uInun Ixun cunununu
ux quIsabi oa an nu i
mic Jesucristo,
ux Nucn Pupu DIosfIbI uIsh, an
cushibbi utcntI nt cuntI uI quIxun.
14
JesucfIsto cu ItsIunxmubI nu cup
bamacxa, nun uchucumu tf
nxunquin
Nucn Pupu DIosb up Inun I
mianan
nun sInun up Ixnu btsI u
sInntcnquinma ax cuncsabi
oquInshI unun.
15
unIcumu unnmItI uIn. Atxa, asrabi
ca a bana ic quixun sinani racutima
JesucfIstomI cushIc Inun sanan
cumInu utun uIsumu u uxunmu unun
cuquIn stI uIn. UsoquIn uquIn
camina ui unnbi mi timaquin min bana
cuuIsumu tunun ImItImu uIn.
Usaia axa Jesucristomi catamc
XQLFDPDLWLEDQD
3
1
unIcumu cumInu munuuxmu Inun
suquInfIbI cutI uIn: An upucumu
ImuInun un cushIcumun bunu cuuquIn
ca atun cacsubI oquIn utI Icn. Uisa u
cufu up Ic u cu chIqushquInmu utI
Icn.
2
UInu Ic unImIbI cu utImutI
bunutImu Icn. Btsi unib cubIcunun
cmu Iunun cu up sInnu unI uIsh
fubItI cuumIununtImu Icn.
3
NuxfIbI cunununu sInnumu uIsh
Nucn Papa Diosan bana quicsabi oi
Imu uIn. Usu uIsh cunununu u
utImuIshI unun btsI unIn sInnmIc
xun unun nunbI sInunI nux cuncsabi
oI unshInI Iucn. AIsumu uIshI unun
cananuna btsi unimi nutsianan numia
uni nishcx ab nishanancn.
4
Usanu
I IcbI cu Nucn Pupu DIos, an nu
uInun Inun I
miti, an, un cu upIfu Ixun

nu nuIbutIu quIxun nu unnmIucxu.
5
UsoquIn cu nun u up uc cupmu,
nuIbuquInshI nu uInun Inun I
miacxa.
I
miquin ca bac
ntcncsu Inun nun

uchucumu tf
nquin an Bru unshin

Upitan nu btsi ocxa.
6
Jesucristo, an
nu i
mic, a cupshi ca Nucn Papa

DIosun un Bfu NunshIn Up nubu ItI
oquIn nu Inncxu.
7
Usu Ixun
cananuna anbia nuibaquin nu
uquInquIn up ImIc cup, abnu
xnIbuu unbI tstI, u cuntI uIn.
8
n banacamax ca asrabi up
Icn. Usu uun ux quIcsabi oi camabi
TITO2,3
450
unI ItI cu usbIIfu Icn. Usu uIn
camina axa ami catamc unicama
IquIun nquInmu u upshI unun up
oquIn stI uIn.
9
Btsi btsi unix ca
sInnxmuIshI un fufu I bunu uI
btsi unib cubIcunnan, usaa
judos unIcumu ItIu MoIsesnn
cuno bana uisai quic cara quixun
ui cuamianani btsIb nIshnania.
Usuu IubI cumInu mIxfIbI usuI
IquInmu utu IsshItI uIn. UsuI IquIn
up oquIn sInunI bunucmu Ixun cu
unIn btsI unI upItuxu Inun
uquInImu.
10
UInu Ic unIn cufu uxu JesucfIstomI
catamc unicama btsIn sInncsu
oquIun sInnunma amanu amanu
sInnmIu, u cumInu usuI Iuxmu Inun
quIxun cuquIn stI uIn. Cac
xbia
sinanatiama camina amiribishi catcnti
uIn. Cacxunbia cuatiama camina
mItsubu Innmu ntI uIn,
11
ax up
sInnu I ushbI cu bf usumu Ic
quIxun unnquIn. An u uIsumu uc
sinanaquin ncma cup camina usoquin
utI uIn.
saquinribia Pablonn Tito c bana
12
Nicpolisnuxun mita inmiti cana
sinanin. Usu uIn, Artemas carana xuti
uIn, TquIco cufunu xutI uIn, xucb
camina panatima NicpoIIsnu IsI utI
uIn.
13
Ucmu puIn Ixun cumInu un
bunu unnquIn unIcumu sc uni,
Zenus, abtan Apolonn cuanuxun an
u mnoIu uquIntI uIn. AquIunun
camina cuania uisa u cara cunia a
InntI uIn.
14
Usu uIn cumInu uxu
JesucfIstomI sInnc unIcumun up
uIshI unun btsI unIfIbI uquInsu Ic
uquInun sInnmItI uIn, usuquIn uquIun
uni rariribi Jesucristomi catamnun
uquInun.
15
Eb Iccaman ca camaxunbi
bfunxmI Icunun mItsu cunun quIxun
cuxu. Uicaman cara nuxnu Jessmi
sInnc Ic nu nuIbutIu ucumu cumInu
bfunxu Inun cutI uIn. Nucn Papa
DIosun mIcumu nuIbuquIn uquIncxmI
upItux ItI cunu cunin. Ashi, Pablo.
TITO3
451
Pablonan Filemn quirica cunoxuan
1
Filemn, x PubIo, Jesucristo
uiquin uni bana uixunc cup sipuac
Ixun, cana axribi Jesucristomi catamc
ushu nucn xucn uIn, Timoteobtan
mI quIfIcu bunmIn. Minribimi nubtan
JesucfIsto uIquIn bunu uIxunc Ic
cananuna n quirica mi cunoxunin.
2
Usu uIn cunununu uxu JesucfIstomI
catamc uIsh mIn xubunu tIm
c
unIcumu ImuInun nucn chIfubucsu,
Apia, ImuInun AfquIpo, anribia
nubtan tmraquinbi Jesucristo
uiquin uni bana uixunc, acaman
cuunun n quIfIcu mI bunmIn.
3
Mitsxmi Nucn Papa Diosbtan Nucn
Ibu JesucfIstonn nuIbuquIn uquIncx
chumufuu ItI cunu cunin.
$LQDQDLVKDtQXQLFDPDEsQXLEDQDQDQ
Filemn upiti Jesucristomi sinan
4,5
Nucn Papa Diosb banaquin cana
cumubI nt mI sInnquIn u mI ucxu
nin. Nucxuunun cunu, mitsux isamina
Nucn Ibu JessmI upItI sInunI umI
catamti, an unicamab nuibananin
quixun uicania cuaquin Nucn Papa
Dios usbI cu caquin a rabin.
6
Mix
Jesucristomi catamquinmi ax cunc
subI oquIn uc cup, ca uni rarinxribi
ami catamaxa. Acaman uisaira oquin
cufu JesucfIstonn un unIcumu uquInIu
quIxun unnun cana aturibi Nucn
Pupu DIos ucxunin.
7
En xucn, cana
mi cain, axa anuax Jesucristomi
catamc uni rafInun mus nuItuc
IxunbI mInmI nuIbuquIn uquIncxun
up oquin sinania uia cuaquin cana
cunquin up oquin sinan.
2QpVLPRELQXDQ3DEORQsQ)LOHPyQFD
8
CfIstonun un bunu uIxunun
ImIc Ixun, x cuncsabi oquinmi
unun n mI cutI cu usbI Icn.
9
Usa
unbI cunu nuIbuquInshI cumInu x
cuncsubI oquIn utI uI quixun
sInnquIn mI cuIn. Ex cunu PubIo,
caniacc unI uIsh, Cristo uiquin uni
bunu uIxunc cup sIpuuc uIn.
10
Usa
Ixun cunu Onesimo uiquin mi cain.
En sIpunuxun n un bunu uIxunc
xun cuati ca Onsimo Jesucristomi
catamaxa. Ax bf JesucfIstonun uIsh
cu n bchIcsu Icn.
11
Bfmu cu Onesimo min u mmic
unI Ixun uquInsu IxunbI mI uquIncmu
Icn. Usu IxunbI cu bf u uquIncsaribi
oquIn mIfIbI uquIntI Icn.
12
Minu
cuantcnun cana a xutin. En nuIbuIfuc
uIsh cu ux n tun bchIcsu Icn. Usu Ic
cumInu up oquIn bItI uIn.
13
Jesucristo
uiquin uni bana uixunc cup sipuac
Icu, mIn uquInIumubI un nuxun u
uxunun brnti cana sinan.
14
Usu IxunbI
cunu mI uccmu puIn Ixun u brncma
uIn. Ex cunquInbI, n mI uccxunmu
bImI mIx cunquIn u u umIxuntI cunu
sinanin.
15
nanantcntImoI mIb ItI cup
sapi ca Onsimonn mi anxa.
16
Min u
PABLONAN FILEMON BUANMIA QUIRICA
452
mmIc unIshI I ushbI cu bf Onesimo
Jesucristomi catamc uIsh mIn xuc
nsa
ItI Icn. En cunu u nuIbutIn. Usu IcbI
cumInu mIInfu n ucsamaira oquin a
nuIbutI uIn, mIn munu Ic cupIshImu,
Jesucristomi catamc usha min xuc
nsa
Ic.
17
Usu uIn cumInu x cunu PubIob
nuIbununc uI quIxun sInnc Ixun
mInmI bIcsufIbI oquIn u bItI uIn.
18
An
min u mcumunun mI fIbnc uIn
cumInu n mI u cuponun cutI uIn.
19
Ex PubIo Ixun cunu n mcnanbi
cunoquin mi cain, n JesucfIsto
uIquIn cuc cup uInun IxunmI mIn
cupotI usbI unbI cunu Onesimonan mi
fIbnc u mI cupotI uIn.
20
Usu uIn
cumInu mIx JesucfIstonun uIsh n
xuc
nsu Ixun, Jesucristomi catamc

unIn ucsoquIn up oquIn sInnquIn,
xfIbI uInun Ic up oquIn sInunI cunun
ImItI uIn.
21
En cucsu oquInshI uquInmu
cumInu mInbI n mI cucsamaira oquin
utI uI quIxun sInnquIn cunu mI
bunmInuxun n quIfIcu cunoin.
22
Nucn Pupu DIosmI ucxuncx
cunu mItsu IsI cuuntI uI quIxun cunu
sinanin. Usu uIn cumInu unu x I
cuuntI menoxuntI uIn.
23
Epuffusnn cu cuun JesucfIsto
nun cup sIpuucunc Ixun branxmi
Inun mI cunun cuxu.
24
ImuInun cu un
btan bana uni uixunc unicama
Marcos, Aristarco, Demas, Lucas,
acamanribi bfunxmI Inun mI cunun
quIxun cuxu.
25
nuIbuquIn uquIncxmI mIn sInun up
uIsh chumufuu ItI cunu cunin. Ashi,
Pablo.
FILEMON
453
I. &5,6721;&$$1*(/&$0$
,0$,18102,6(6%7$161
NMAIRA
,&48,&%$1$(1-4)
An unicama pain xutancxuan Nucn
3DSD'LRVDQDtQ%sFKLFsLUD[XD
1
1
Bfmu cu Nucn Pupu DIosun
nucn fufucumun un cushI unnan
uIsuI cufu un unI ItI Ic quIxun
unnun, Nucn Papa Dios, un sInnmI
c bana uni uixunc unicamab
bununun nummiquin canan, btsi btsi
u ismiquin canan, btsi btsi u
uquInfIbI utu IsmIucxu.
2
Bfmu
usuquIn nucn fufucumu unnmIu unbI
ca an xucxun an Bchic anbi an
Papan bana unicama uixuancxa.
Nucn Papa Diosan ca an Bchic
camabi u uniomiacxa. Usu uIn cu un
camabi u, nuu Ic ngeIcumu
ImuInun, n menu Ic unIcumu
ImuInun, cumubI u unIo Ic un Pupun
u IbuumIucxu.
3
Nucn Papa Dios ax ca
unIn sInnsumuIfu uIsh upIfu Icn. Usa
uIn cu un Bchic Jesucristo axribi
usufIbI Icn. Usu uIn cu uIsu cufu ux
Iucxu quIxun unnquIn unIn unntI
Icn, an Papa Dios ax ca asaribi up
Ic quIxun. An unIo Ixun cu un unIo
ucama, un bunnbIu usubI Inun ImIu.
Usu uIsh cu cumubI unIn uchu tf
nc
Inun bumux busquItuncx, an Papan
ntnu cuun uIsh un mqueu ub Apu
Icn.
4
Nucn Papa Diosan Bchic ax ca
an Papa cuncsubI oI Ic cup, an
ngeIcumusumuI upIfu Icn. Usu uIn cu
an Bchic Jesucristo axribi asaribi
Icn. Usu uIn cu uIsu cfu uIsh un
Pupub Apu Icn. Usu usha ax an
Pupub Apu uIn cu ngeIcumu ub
sn
nmu Icn.
1XFsQ3DSD'LRVDQ%sFKLFs, ca
iQJHOFDPDEsWDQVsQ
nmaira
LFsTXLFsEDQD
5
Nucn Pupu DIosun cu uInu Ic
ngeIbI cmu Icn:
MIx cumInu n BchIc uIsh
xnIbuu unbI b ItI uI
quixun. ImuInun cu uInu Ic ngeIbI
uima, Jessshi ui, Nucn Papa Dios
sairibi quiacxa:
Ex cunu un Pupu ItI uIn. Ax cu n
BchIc ItI Icn.
6
Usu uIsh cu un BchIc ufutsushI IcbI
n menu xuti sai quiacxa:
En ngeIcumun cu u fubItI Icn.
7
Angelcama ui ca Nucn Papa Dios
sai quiacxa:
En umIcxun cu n ngeIcumun n
cacsubI oquIn u uIu. Usu uIn
cunu uIsu tunquIn suusu ImIunun
uIsu tunquIn tsI fquIfucsu ImIn.
Usu Ixun cu u uxunIu.
8
Usai quiquinbi ca an Bchic aira
saquin caia:
UNIAN HEBREO BANAN BANAC UNICAMA
BUANMIA QUIRICA
454
MIxfIbI DIos uIsh cumInu usubI ItIoI
n ntnu Apu uIn. MIx Apu
upIfu uun mIn bunufIbI up uIn
cu mIn utI ucumufIbI up Icn.
9
Unun up uIshI utI cuunun
cumInu utun uIsu tunc utImu
u u cuncmu uIn. Usu Ic
cunu x DIos uIsh mIn DIos Ixun,
unIcumu ImuInun ngeIcumufIbI
ucsamaira oquin, cuinra
cunun mI ImIun.
Usaquin canan ca Nucn Papa Diosan
saquinribi an Bchic caia:
MIx cumInu cumubI u un Ibu uIn.
Min camina bfmu mecumu
ImuInun nu ImuInun unu Ic
ucamaribi uniocn.
11
A
ucamax ca nt
tI Icn.
Nt
cbbi camina mix nt
tima
uIn. Chupu Icsaribiti ca a
ucama xnIbutI Icn.
12
Usa
IcmI mIn, chupu xnI ucsaribi
oquIn cupncxbI cu me ImuInun
na itcnc ItI Icn. Acamaxa
usuI Icbbi camina mix usabi
In. MIx cumInu usubI I uIsh
usubI ItI uIn.
13
UnsufunbI cu uInu Ic ngeIbI Nucn
Pupu DIosun soquIn cmu Icn:
Axu mImI nIshc unIcumu n mI
Apu uIsh n mqueu ItI uIn.
14
CumubI ngeInx cu un Nucn Pupu
DIos u uxunc Icn. Usu Ixun cu un
xucxun, uicamax cara an mnosabi oi
nuxun uIu,
ucumu uquInIu.
Jesucristomi catamti
i
tisama tantima bana

2
1
Usu uIn cunununu Nucn Pupu
Diosan Bchic ui quic bana a
up oquinra bm
quIn cuutI uIn, a bana

manuquinma ax quicsabi oquin
unuxun.
2
Bfmu cu ngeIcumun
uquInmuInun Nucn Pupu DIosun nucn
raracama uixunun quixun, Moiss an
bunu Inncxu. Usu uIn cu furinn a
bana quicsubI oquIn umuInunbIu un u
bana quicsubI oquIn ucmu unIcumu, a
Nucn Pupu DIosun utun uchu cupbI
castcancxa.
3
AsfubI usu uIn
caranuna nux Jesucristomi catamtia
unI Nucn Pupu DIosnun Inun I
ti bana
a cuatbi, a bana quicsubI oI Icmu
uIsh uIsu tuncx I
tI uIn? A bana anun

nun uchu tf
nc uIsh Nucn Pupu

DIosnun Inux I
ti, u cu Nucn Ibu

JesucfIstonn puIn unIcumu uIxuun
cxa. Usu uIn cu un cuuc unI furinn,
a bana ca asfubI Ic quIxun unnquIn,
nufIbI unnmIucxu.
4
A unicama ca
Nucn Pupu DIosun unI ItsIn ucmu u
unun umIucxu, an an bana uixunia
cuac unicaman, asfubI cu un bunu Ic
quIxun unnun. ImIunun cu utu btsI
btsI uu unun un Bfu NunshIn Up
Inncxu, ax cuncsabi oquin.
Axa ami catamti unicamasaribia
-HVXFULVWRLiEDQD
5
An unIcumu cufu uIsuI ItI Ic quIxun
uiquin cana mitsu cain, Nucn Papa
DIosun cu ngeIcumu mitsux camina
n unIcumun upu ItI uI quIxun cmu
Icn.
6
Usumu unbI cu bfmu Nucn
Papa Diosan bana cuno sai quia:
Nucn Papa Dios, uxu uu Ic
cufumInu unI sInnxunIn? Axa
uu uIn cufumInu uxu chquiti
unIcumu uIsumuIfu oquIn
sinanin?
7
Min camina usabi
InuxmubIu ngeIcumub
sn
nmufu Inun unI ImIucn.

Usu ImIquInbI cumInu mInun
usha mib xnIbuu unbI
ItIoquIn ImIunun mIn unIo
ucumufIbI IbuumIucn.
8
Usonan
camina unicama camabi u an
Ibu Inun ImIucn.
HEBREOS1,2
455
Usu uIn cu cumubI un Ibu Inun
ImIquIn Nucn Pupu DIosun uu ubI
un Ibuucmu ItImoquIn unIcumu
uniocxa. Usu unbI cunununu ununIn,
cumubI uIfu cu unIn Ibuucmu puIn
Icn.
9
Usu unbI cunununu Jess
ununIn. A ca Nucn Papa Diosan, usabi
InuxmubI n menu unI uIsh
ngeIcumu meufu Inun xuucxu.
Unicama nuibaquian Nucn Papa
DIosun sInnsubI oI cu ux cumubI unIn
uchu cup bumucxu. Usu IcbI cu pu
tani bamac cup basquimitancxun
Nucn Papa Diosan an ntnu ub Apu
Inun ImIucxu. Usu IcbI cu pu tunI
bamac cup basquimitancxun Nucn
Papa Diosan an ntnu ub Apu Inun
ImIucxu.
10
Nucn Papa Diosan ca camabi u
uInun Inun unIocxu. UsoquIn uIsh
ca, an an bana cuac an bchiccamaxa
an ntnu ub ItI cunia. Usu Ixun cu
uxu unI uIsh tmranan pa tani bamac
cupshI Nucn Pupu DIosun uInun Inun
uni i
mInun JesucfIsto ImIucxu.

11
Jess, an an unicama Nucn Papa
Diosan isc
xu up Inun ImIc u ImuInun

un usuquIn ImIc unIcumu, acaman
Pupu cu Nucn Pupu DIos Icn. Usu uIn
ca Jess an unicama sinani rabinima,
utux cu n xuc
untu Ic quIu,
12
an
bana quiricanu cuno quicsabi oquian
un Pupu suquIn csabi oi:
Usu cumInu mIx uI quIxun cunu n
xuc
untu uIxuntI uIn. Min

unicamaxa tim
c, abtan cana
mI fubItI uIn.
13
EsufIbItIu Jess quI cu cuno
bununu Icn:
Ex cunu n Pupu DIosmI cutumtin.
saribi ca cuno bununu Icn:
Ex cunu nu uIn, n Pupu DIosun
Innc un bchiccamab.
14
Achshi unin bchiccamax ca an
xuc
nsufIbI Iu. Usaribiti ca Nucn Papa

Diosan bchiccumuxu unI uIn, axribi
unI Inux Jess uucxu. UnI uIsh cu, an
u utImu utI sInnmIc usha Nucn
Pupu DIosb unI ItImu IcbI unshIn
utImunn upu u usmonux bumutI cup,
Jess unI Iucxu.
15
UsuI IquIn unshIn
utImunn upu usmoquIn cu Jesusun
axa ami catamcmu uIsh un bumutI
sinani racu
c unicama, ux uInun uIsh

an bamatimi racu
timoquin mnocxa.
16
Usu uIsh cu Jess ngeIcumu uquIntI
sInunI unI Inux umu Icn. Uicamax
cara Abraham Nucn Papa Diosmi
catamasaribiti ami catamtia acama
uquIntI sInunI cu Jess unI Inux uucxu.
AsfubI cu usu Ic quIxun cunununu
ununIn.
17
EsuquIn nu uquIntI cup ux
nusufIbI unI Ixun, unshIn utImunn
upun tuncxun unnan pa tani
tmfutI unun Ixun cu Jesusun un
unicama Nucn Papa Dios up oquin
ucxunia. Usu uIsh cu nun uchu
tr
nux bamati cup nusaribi uni

Iucxu.
18
Ax tmranan unshin
utImunn upun tuncxunbI u utImu
umu Ixun cu un, u unshIn utImunn
upun u utImu unun quIxun sInnmIc
un unIcumufIbI usoquIn uxunmu unun
cushIotI Icn.
0RLVpVEsWDQVsQ
nmaira ca
&ULVWRLFsTXLD[TXLFsEDQD
3
1
En xuc
antu, mitsux ainanshi

Inun Nucn Pupu DIosun ImIc
Ixun cumInu, Nucn Papa Diosan a
uiquin unicama uixunun n ntnu
xu Ixuun un un unIcumu Nucn Pupu
DIos ucxunc, Cristo Jess, a uisa uni
cufu Iucxu quIxun up oquInfu unntI
uIn.
2
Bfmu cu Jess ucmu puIn uIn,
MoIsesnn nucn fufucumun cushI Ixun,
Nucn Papa Diosan cacsabi oquin up
oquIn u ucxu. Usaribi oquin ca
Jesusan, un Pupun usuquIn unun cusc
Ixun, an cacsabi oquin camabi u
HEBREOS2,3
456
ucxu.
3
Nucn Pupu DIosun MoIsesc
un judos unIcumu uInun Inun cusu
unbI, ca a unicama asrabi Nucn Papa
DIosnun ImItI JesucfIsto uxIfu Icn. Usa
uIn cu MoIsesb sn
nmaira Jesucristo
Icn. Enx cu su Icn. An uc xubu
rabicsumuIfu oquIn cu un xubu uc unI
a unin rabia. Usaribi oquin ca Moiss
ImuInun judos unIcumu ucsamaira
oquIn unIn JesucfIsto fubItI Icn.
4
sa
ca. UIsu ushbI cu xubu ubI unmu. Unin
ucx cunI cu Iu. An uc unI ux cu un
Ibu Icn. Usaribi oquian an Moiss
ImuInun judos unIcumu uInun ItIoquIn
mnonun cumubI menu Ic ucumu
unIo ux cu Nucn Pupu DIos Icn.
5
Nucn fufucumu judos unIbu uIn cu
MoIses utun cushI Iucxu. An cushi
Ixun cu Nucn Pupu DIos cuncsabi
oquIn up oquIn u ucxu. UIsuIfuI I
cufu uInun ItI Ic quIxuun judos
unIcumun unnuan atu uixunun
quixun Nucn Papa Diosan cacsabi
oquIn cu MoIsesnn nucn fufucumu Itsu
u uixuancxa.
6
Usu unbI cu Nucn
Papa Diosan unicaman cushi ax an
Bchic, Cristo, an an Papa Dios
cuncsubI oquIn uc, u Icn. Usu uIsh
cu CfIsto ux nun cushIfIbI Icn, nun nu
ami catamti nquinma cunquin ab
an ntnu ItI sInnc uIn.
Nucn Papa Diosan unicamaxa ab
FKXiPDUXDLWLEDQD
7
Usu uIn cu u bunu Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn UpItun umIcxun
unin cuno, ax sai quia:
Bra Nucn Papa Diosan mitsu
cacxun cuaquin
8
camina
cuacmusu otImu uIn, mitsun
fufucumu saribi oquin. Atux ca
Nucn Pupu DIosun uquIncxbI
an cac bana cuaisama tani
utImutI bunuI, Nucn Papa
Diosan ca nu uisabi oima
quIcsu Iucxu, unu unI Icmu
menuax.
9
sai ca Nucn Papa
Dios quia: Anuux cu n cuufentu
baritia atu bfunquIn u uxunc
xun IsbI mItsun fufucumu mI
sInunImu utImutI bunucxu.
10
UsuI Iu oI utumI nIshI cunu suI
quiacn: n unicaman ca btsi
btsI u sInunI mI sInnquIn x
cuncsoI ItI unntIsumu tunxu.
11
Quianan cana atumi nishi
sinanatcntimoi saribiti
quiacn: Atux cu u n utu
uIxunc me unu chumarua
bucunux bbutImu Icn.
12
En xuc
antu, mitsxribimi usai

ItImu cup cumInu bfuncutI uIn,
utImuquIn sInnquIn Nucn Pupu DIos,
axa bamatimoi tsc, a ami
catamquinma ntin rabanan.
13
Usai
Imu cumInu mIcumu uInu IcxbI utImu
u utIshI sInunI Nucn Pupu DIosmI
manti rabanan, camabi ntn, axa
Jesucristomi catamc unicamab ami
upItI sInnmIununtI uIn, n nta
ctIsumu pun unshI.
14
Anun nux an
ntnu ItI nt sn
ntamainun
cananuna ami catamtubutnu IsubI I
umI cutumtI uIn. UsuI I cunununu
cumubI ntn CfIstob uIn.
15
sairibi ca Nucn Papa Diosan bana
cuno quia:
cacxun cuaquin camina
cuacmusu otImu uIn. Mitsun
fufucumu IsufIbItI cumInu ItImu
uIn. Atux ca Nucn Papa Diosan
uquIncxbI un cuc bunu
cuuIsumu tunI utImutI bunucxu.
16
Uicamax cara Nucn Papa Diosan
bana cuaquinbi cuacmasa oi ax
quicsubI oI IIsumu tuncx? Moissnan
Egipto menua bc unicamax ca usai
Iucxu.
17
ImuInun cufu uIcumumI
Nucn Papa Dios cuarenta baritian
HEBREOS3
457
nishacx? Axu un uchu cupbI un unuu
bbati uixunc menu bbaima, anu uni
Icmu menuux cu unIcumumI cu
Nucn Papa Dios nishacxa.
18
ImuInun
cara uicamaribi Nucn Papa Diosan
sInntcntimoquin, an atu uixunc
menu cu chumarua tani bucunux
bbutImu Ic quIxun cucx? An a
timaquin an bana cuaisama tanc
unicama ca Nucn Papa Diosan usaquin
cacxa.
19
Usu uIn cunununu u ucumu
sInnquIn ununIn, atan an bana ca
asfubI Ic quIxun sInncmu Iunun
ami catamcma cup ca Nucn Papa
DIosun u unIcumu unuu chumarua tani
ItIu uIxunc menu bbumIumu Icn.
4
1
Usu uIn cunununu Nucn Pupu
DIosun uInun Inun nu ImItI nt
incmu unshI, uInun ItI sInntI uIn.
Mitsu rarinxmi Nucn Papa Diosnanma
ItIn fubunun cumInu bfuncutI uIn.
2
A
me unu chumufuu ItI uI quIc bunu u
ca nucn raracaman cuacxa. Cuaquinbi
ca asfubI cu u menunu Inun nu
buntI Ic quIxun sInnmu Icn. Usa
uIsh cu u uIxuun menu bbumu Icn.
Anu nucn raracama bbumu unbI cu
Nucn Pupu DIosun nucn fufu csaribi
oquin nux Jesucristomi catamti an
ntnu ub Inux I
ti bana uiquin nuribi

caxa.
3
Nucn raracama uiquin cuno
bana ca sai quia:
Atumi nishi cana sinanatcntimoi a
unicama ui quiacn: Atux ca a
n utu uIxunc me unu chumu
rua bucunux bbutImu Icn.
Atxu usuI I unbI cunununu nux Nucn
Pupu DIosmI cutumtI ux nub uIn
chumufuu I cunin. Usunu ItIoquIn cu
Nucn Papa Diosan camabi u unioquin
mnocxa,
4
an bana cuno sai
quicsabi oquin:
Camabi u mcn achshI ImuInun
achshI nt cuquIn unIotun
cx ca Nucn Papa Dios nt itsin
tanti u unIoccumu cu usbI
Ic quixun isi up oquin sinani
cuancxa.
5
Nucn raracama ui ca Nucn Papa
Diosax saribiti quiacxa:
Atux cu n utu uIxunc me unu
b chumufuu uIsh cunI
bucunux bbutImu Icn.
6
Usu uIn cu n ntnu Ic unIcumu
Nucn Papa Diosmi catamti ab up
uIsh chumufuu ItI, ushbI furinx ami
sInncmu puIn Icn. Usaribiti ca atun
pain cuaquinbi a bana quicsabi oquin
ucmu uIsh u Nucn Pupu DIosun
uixunc menu bbumu Icn.
7
A paan
uIxunc unIcumun un bunu cuumu uIn
ca n ntnu Ic unIcumun cuutI oI
Nucn Papa Dios amiribishi quitcni,
bf cumInu mI cutumcuntI uI quIux
quiacxa, sai:
cacxun cuaquin camina
cuacmusu otImu uIn.
Usaquin ca Davitan, Josunan judos
unicama Nucn Papa Diosan uixuan
menu bbuquIun uIn, a xnibucbtan
cunocxa.
8
A unicama Nucn Papa
DIosun unu chumufuu uIsh bucutI
uixunc menu bbmu unbI cu un
bchiccamax Josunn buncx unu
bbacxa. Josunan anua atux
chumufuu uIsh bucutI menu buncx
bbatancxuan ax quicsubI oquIn uI
ami catamc uIn cu Nucn Pupu DIos
umIfIbIshI unun unI chumufuu ItI bunu
ui quitcunmu Itsunxu.
9
Usu uIn
cu un unIcumuxu uInun uIsh ux cunc
subI oI n menu chumufuu Ituncx
an ntnuIfu chumufuu uIsh bucutI
oquin mnocxa quixun.
10
Uicamax
cufu ux cuncsu oshI ItI sInunI bn
ti
a ni, ami catamti Nucn Papa Dios
cuncsubI oI Iu, ax ca Nucn Papa
Dios ucama uniotancx cuansaribi oi
HEBREOS3,4
458
Iu.
11
Nucn Papa Diosan atu uixunc
menu bbmu unIcumu usufIbItI nuxfIbI
ami catamcmu ItIn fubunun cunununu
uInun uIsh up oquIn sInunI umI
catamquin nma bfuncutI uIn.
12
Cunununu ununIn, Nucn Papa Dios
ax ca bamatimoi tsotia. Ax ca cushiira
Icn. Usu Ixun cu un bununu uIu nu
unnmIu, nun caranuna asrabi up oquin
sinani, caranuna up oquin sinanima
quixun. UnnmIunun cu uIsu cup
cufununu usoquIn uI quIxun nu unnmIu.
13
Axu un unIo uIsh Nucn Pupu DIosmI
un
tI uIsu ubI cu umu Icn. An uni an

u uc cup, uIsu cufu otI Ic quIxun
unnc, Nucn Papa Dios, an ca camabi
uu unIn uIu unnan an nuitu ma
chIquInuquInmu sInnc ubI ununIu.
An an unicama Nucn Papa Dios
ucxunc, Jesucristo uic bana
14
Jess ax ca Nucn Papa Diosan
BchIc Iunun, an nu Nucn Papa Dios
ucxunc uIsh un Pupu DIosun ntnu
ubbI Icn. Usu Ic cunununu umI
catamquIn un bunu cuutI ntImu uIn.
15
Jess un nu Nucn Pupu DIos ucxun
c, ux cu unI uIsh nux Icsaribiti
tmfubI uchumu Icn. Usu Ixun cu
nuribi tmfunun unshIn utImunn
utImu u umItIsu tunIubI nuIbuquIn nu
uquIntI Icn.
16
AsfubI cu usu Ic quIxun
unnquIn cunununu umI fucu
quinma, an
nu nuibac Nucn Papa Dios a nun
uchucumu tf
nquIn nu uquInun uctI

uIn, an nu nuibac cup. Usaquin
cunununu unnu uIsuI cufu Ic ntn,
nuIbuquIun nu uquInun uctI uIn.
II. /(9,7$15%8148,,$6$0$&$
&5,672,&48,&%$1$(5-8)
5
1
Nucn Papa Diosan mnosabi
oquin ca judos sacerdotenn
cushIcumun upun, judos unicaman
uchu ImuInun un uchufIbI tf
nc
Inun ufucuc uInu uxunquIn Nucn
Pupu DIos ucxunia.
2
Usu Ixun cu
uxfIbI unI Icu unshIn utImunn upun
u utImu unun quIxun tuncxun unun
Ixun unI ItsI usufIbItI Iu uquIntI
ununIu. An ca, usu u utI cu uIsumu
Ic quIxun unnquInmu un u uc
unIcumu ImuInun, usu u utI cu
uIsumu Ic quIxun unnquInbI uc
unicama aribi, ami nishquinma atux up
Inun uquIntI Icn.
3
AxfIbI u utImu
uc Ixun cu judos sucefdotenn
cushIcumun upun judos unI furinn
uchucumu ImuInun un uchucumufIbI
tr
nc Inun quIxun ufucuc uInu uIu.

4
UI unxbI cu uxbI IIsu tunI judos
sucefdotenn cushIcumun upu ItImu
Icn. Nucn Pupu DIosun ImIcx cunI
cu usuI ItI Icn, Nucn Papa Diosan
Aufonn cu n unIcumu ucxunti
Ic quIxun MoIses csaribi oi.
5
Usaribiquin ca Cristonn anbi judos
sucefdotenn cushIcumun upu ItI
sInnmu Icn. Nucn Papa Dios an
MIx cumInu n BchIc uIsh
xnIbuu unbI b ItI uI,
quixun cac, anbi ca Cristo judos
sucefdotenn cushIcumun upu
ImIucxu.
6
sairibi ca cuno bananua
Nucn Papa Diosan an BchIc c bunu
quia:
Mix camina nt
timoi usabi
sacerdote, un n unIcumu
ucxunti, u uIn, Melquisedec
Isaribi.
7
Jesusun cu n menu uIsh ub
bunuquIn un Pupu u uccxa.
NucquIn cu uxu bumutImoquIn u I
miti
cushiu Ic unnquIn, munuma
banaquin cacxa. Usaquian ax cunc
subI oquIn uquInun quIxun ucc cup
ca Nucn Papa Diosan Jesucristo
uquIuncxu.
8
Usu uIn cu CfIstonn, ax
an BchIc ushbI tmfuc Ixun,
HEBREOS4,5
459
Nucn Papa Dios cuncsabi oquinshi
utI unncxu.
9
Ax tmraibi an Papa
Dios cuncsubI oI I Ixun cu un un
bana cuaquin ax quicsubI oquIn uc
unIcumu u un uchu tf
nquin Nucn
Pupu DIosnun uIsh xnIbuu unbI ub
Inun I
mia.
10
Ax ca saquian Nucn
Pupu DIosun c, u Icn, mix camina
sacerdote, un n unIcumu ucxunti,
u uIn, MeIquIsedec Isaribiti.
-HVXFULVWRPLFDWDPsTXLQsQFsLFsDLVK
XQiQPLWsFsLQVDEDQD
11
Usu unu mItsu n bunucumu
uixuinsa tancxunbi camina mitsun
asrabi up oquin a bana cuaisama
tanin.
12
Mitsinra a uic bana a
unnc Ixun unI ItsI unnmIsu ushbI
camina mitsnmi bfmu cuuc bunu
Jesucristo ui quic, u unnmItc
insa
uIn. En u up oquIn cuucmu uIsh
cumInu mItsux turatsu u iru piisama
puIn Ixun un tItun xumu ucsu uIn.
13
Bfmu cuuc bunu unnmItcinsa
uIsh cumInu un un tItun xumu uc
tusufIbI uIn, uisai cara Nucn Papa
DIosun unI ItI Ic quIxun unncmu
uIsh.
14
An Nucn Papa Diosan bana up
oquIn sInnquIn un cucsubI oquIn uc
uni, un cu up oquIn ununIu, uIsu u utI
cufu Nucn Pupu DIosun Iscx usbI Ic,
uIsu u utI cufu uIsumu Ic quIxun.
UnnquIn cu usoquIn uIu. Usa unix ca
tu xufutsusumu uIsh unI upnsu Icn.
6
1
Usu uIn cunununu tu xufutsu
Icsumu unI upun IcsuI Inuxun u
panu cuac bana Cristo ui quic,
ashImu btsI ufIbI unntI uIn.
Cunununu u punu unun bunucumu suI
quic, a uitcntImu uIn: nunbi u
utImu uc cup Nucn Pupu DIosnunmu
uIsh bumutI ushbI sInunutI Nucn Pupu
Diosmi catamtishi i
ti,
2
ImuInun Jess
sInunI nushImIc ItI, ImuInun Jessnun
Ixun uxu umI cutumc uni itsinu nun
mcn nanquin Nucn Papa Dios
ucxunti, ImuInun cumubI unxu
busquIu cu Nucn Pupu DIosun un uc
ucumu unnquIn uIsu cufu otI Ic
quixun cati, acama.
3
sa banacama
mitsu uixuntcnquinma cananuna
Nucn Papa Dios cuncbtan btsi u
mItsu uIxuntI uIn.
4
Ui unicamax cara Jesucristomi
catamc Ixun, ux cu ub Ic quIxun
unnc, Iunun Nucn Pupu DIosun Bfu
NunshIn UpItun un nuItu mu sInnmI
c Iunun,
5
Nucn Papa Diosan bana ca
upIfu up Ic quIxun sInnquIn cuunun,
Nucn Papa Diosan cushi, anun cana an
ntnu ItI uI quIxun sInnc,
6
IxunbI
umI sInnquInbI nI unI furinn
cuutnun x cunu JesucfIstomI
sInntcnima quia, a unix ca an
Nucn Papa Diosan Bchic i
cursocnu mutsc unxu IsufIbI Icn.
UsuI Ic unI ux cu umIfIbIshI JesucfIs
tomi sinanatcnima.
7
Usa unicamax ca
unu u uptI meesufIbI Icn. sa ca.
Nucn Papa Diosan, menu u Itsu
Ibmicxun chabcx ca u bru
ImuInun unun upc u cotancx
tapunia, tapanan ca tuaia. Usuu Inun
Nucn Pupu DIosun ImIcxu Iu cu un u
upc unI un un nunu Ic u pInuxun
bitsia.
8
Usu unbI cu btsI me cumubI
u utImu, muxa, chucu, acama anu coi
canicb unu up u IfuImu. Usu uIsh
ca Nucn Papa Diosan iscx a me
uIsumu Icn. Usu Ic cu un Ibun uxu
coruc ucama nnia.
;sQLEXDDtQEL1XFsQ3DSD'LRVEsLWL
FXStEsQsWLPDFKXiPDUXDLWL
9
En nuIbuc xuc
antu, uni rarinn ca

Nucn Papa Diosan Bchicmi
catamtancxunbI nIu quIxun uIxun
quInbI cunununu ununIn, mitsux
cumInu JesucfIsto cup uInun Inun
i
mIc Ixun ncmu uIsh userabi Nucn

HEBREOS5,6
460
Pupu DIosun up oquIn uqunc uI
quixun.
10
Nucn Papa Dios, an ca an
sInun up Ixun, mitsnmi an unicama
nuIbuquIn upItI bucunun uquIunun
brfIbI usoquIn mItsun uIu,
manuquinma sinania.
11
Usu unbI
cananuna annmi Nucn Papa Diosan
ntnu ItI nt utmainunmi mitsun
ucsabi oquin chiqushquin nquinma
cunin. UsuquIn uquIn cumInu Nucn
Papa Diosan ntnu ctImoI ub ItI
sInnquIn cuntI uIn.
12
Mitsxmi
chIquIsh ItI cunununu cuniman.
Cananuna cunin, Nucn Papa Diosan
an quicsubI oquIn uquInc
xa an uni
rafInx u nmu umI cutumtI upItI Iu
IsmI usufIbItI ItI.
13
Nucn Papa Diosb ca camabi uni
ImuInun ngeIcumufIbI snnma. Usa
Ixun cu unbI sInunutcntimoquin
Abraham cacxa:
14
soquin cana
asfubI utI uIn. Cana mi up oquin
sInnxunquIn bchIcu mI ImIunun
min rbnquI ItsuIfu Inun umItI uIn".
15
Usaquian cacxun ca Abrahamnn
Nucn Papa Dios quicsubI oI cu ItI
Ic quIxun sInnquIn bn
quinma,
caancxa. Cancb ca Nucn Papa Dios
quicsabi oi Abrahamnn xanu
tuutancx Isaac bac
ancxa.
16
nx ca
su Icn. Unix ca uni itsan an bana isa
asfubI Ic quIxun unnun quiax, an
upu uxu usumuIfu uIn, a ui sai quia:
Nun upnbI cu ununIu, n mI cuc
bana nx ca asfubI Icn. Usai quicb
tan ca an an bana ca asfubI Ic
quIxun unnquIn ub cubIcunntImu
Icn.
17
Usaribiti ca Nucn Papa Dios
axribi, uxu umI cutumtI uInun ItI
unicaman an quicsabi oi ca asrabi
ItI Ic quIxun unnun, xnibua
unbIu sInunutcntImoI usubI ItI cu n
bunu Ic quiax quiacxa.
18
Usu uIn
cananuna an ca ax quicsubI oquIn uIu
quIxun unnan, axa sinanatcntImo
quin cana mitsu cai quic cup ca an
asfubI usoquIn utI Ic quIxun ununIn.
UsuquIn unnquIn cunununu ununIn,
nun nu un nu uquInun ucc Ixun cu
nu asfubI uquIntI Ic quIxun. Unnan
cananuna ami catamquin an bana
quicsabi oi cana asfubI uInun uIsh un
ntnu ub ItI uI quIxun ununIn.
19
Enx cu sufIbI Icn. An man nunti
niquinc unicaman ca an man nuntia
bchunun tucncuquIn umumI umumI
buntI fubunun, man cha man risin
tcrcaxun, an cushioquin tunun
quixun baca nb
tsi nipatia. A man

chan tunc cup ca nunti amanu amanu
cuanima. Usaribiti cananuna Cristo anu
Nucn Pupu DIos Ic unu cup nun
umunu umunu sInnbqunquinma
JesucfIstomI sInntI ntImu uIn.
20
CfIsto uxu unuu Nucn Pupu DIos Ic
unu uIn cunununu nuxfIbI unu ub ItI
uIn. Ax ca nt
timoi xnIbuu unbI

usubI sucefdotenn cushIcumun upu
uIsh, an an unicama Nucn Papa Dios
ucxuntI u Icn, Melquisedec
Isaribiti.
-HV~VD[FD0HOTXLVHGHFLiVDULELWL
an an unicama Nucn Papa Dios
xXFi[XQFsLFsTXLFsEDQD
7
1
Mitsux Abrahamnn rbnqui
Ixun cumInu ununIn, Melquisedec
ux cu SuIem cuc menu Ic unIcumun
upu Iucxu. Ax ca sacerdote, an
unIcumu Nucn Pupu DIos munmI Ic
u ucxunc Iucxu. Usu uIn cu btsI
menu Ic upucumun Abfuhumnn
xucnan bchic Lot cac, an ntnu
Ic unIcumub ucnanquin usmotanc
xun un ucumucunbI Itsu unI
ImuInun xunu ImuInun turibi
buncxu. UsoquIn uc cuubIunI un
unIcumu buunI cuunxun cu Abfuhum
nnfIbI u suntrucama usmoxun
HEBREOS6,7
461
ubmIunun unu Ic upucumun bunc
unicamacun camabi u bitcancxa.
Bibiani cuantcnI cu Abfuhum MeIquI
sedecb mranancxa. Ab mfunun
quin ca Melquisedecnn, Nucn Papa
DIosun cu Abfuhum uquIunxu quIxun
ununquIn an ca mi up oquin
sInnxunIu quixun caquin, a Nucn
Pupu DIos ucxuancxa.
2
Usaquin
cacxun ca Abrahamnn an bc
ucumu ms MeIquIsedec Inncxu.
MeIquIsedec quIc bunu ux cu up upu
cu ux Ic" quI quIc bunu Icn. MeIquI
sedec ux cu SuIem cuc menu Ic unIbu
un upu Iucxu. Salem quic bana ax ca
btsI unIbub ucununImu cu chumu
fuu bucuIu" quI quIc bunu Icn. Usa
uIn cu MeIquIsedec ucnuntI sInncmu
upu Iucxu.
3
Melquisedec a ca uix cara
un pupu Iucxu, uix cara an tita
Iucxu, au ntn cara bac
ancxa, au
ntn cara bamacxa, uicamax cara an
fufu Iucxu, ubI unIn unnmu Icn. Usa
uIn cu judos unIbunx Melquisedec
ux cu bumumu Ic quia. Nucn Papa
Diosan Bchicnx ca nt
timoi xnibua
unbI sucefdote, an unicama Nucn
Pupu DIos ucxunc Icn, unI MeIquI
sedec uI quIsaribiti.
4
Abraham a pain nucn rara, anbi ca
ubu ucnanc unicama usmoxuan
bIc u ms ux upu Ic, Melquisedec,
Inncxu. Usu uIn cunununu ununIn,
Abfuhum ux cu MeIquIsedec meu Iucxu
quixun.
5
Moiss cunomiquin ca
Nucn Papa Diosan suI cu ItI Ic
quixun caquin saquin cacxa:
Abrahamnn rbnqui achshi,
Lev cac, an rbnquicamaxa
sucefdote Ic cu Abfuhumnn fbnquI
cama rafInn un ucumu ms InntI
Ic quixun. A unI cumxbI Abfuhum
nn rbnquI uIsh un uIntsI IxunbI
sucefdotecumu usuquIn un u Innun
ca Nucn Papa Diosan mnocxa.
6
Usa
unbI cu MeIquIsedec, Levitan rbnqui
IxunmubI, Abrahamnn an ucama
ms Inncxun biacxa. Nucn Papa
DIosun up oquIn sInnxunc, Abraham,
a ca Melquisedecnn an u biquin an
cacsabi oquin usoquin ca Nucn Papa
DIosun mI uxuntI Ic quixun caquin
7
Uni
Itsun Nucn Pupu DIos ucxunc uni
ux cu un Nucn Pupu DIos ucxunc
unI meu Icn. UInu Ic unnbI cu
usama ca quixun caima. Usu uIn cu
Abfuhum MeIquIsedec meu Iucxu.
8
Levitan rbnqui, judos sucefdote
cama, a judos unicama rarinn an u
ms Innc, ucumux cu unI uIsh
bamaia. Usu unbI cu Abfuhumnn un
u ms Melquisedec, a uia uni ax
cu bumumu Ic quic, u Inncxu.
9
Usu uIn cu soquInfIbI sInntI usbI
Icn: Levitan chaitioc Abraham, an ca
MeIquIsedec un u ms Inncxu, ax
u meu Ixun. Usu uIn cu IevItun
rbnqui, sacerdotecama, a judos
unIcumun bf un u ms Innc,
acamaxribi Abrahambtan an u ms
MeIquIsedec Innsu Icn.
10
Levitan
rbnquIcumu umu puIn ushbI cu
Abfuhumb Icsu Iucxu, an rbnqui
uIsh. Usu uIn cunununu ununIn,
Melquisedec, ax ca Levitan rbnqui,
sacerdotecama, acamab sn
nmaira
cushI Iucxu quIxun.
11
umIcxun Moissnn, uisai cara judos
unIcumu ItI Ic quIc bunu cunocxa.
A bana Levitan rbnquicama, sucefdo
tecumu Ixun, judos unIcumu unnmI
nun ca Nucn Papa Diosan mnocxa.
Usu Ixuun IevItun fbnquinn
uquIncx judos unIcumu userabi an
nuItu up uIsh Nucn Pupu DIos
quicsubI oI Icb ca sacerdote itsi
Aufn Isama, MeIquIsedec Isaribi,
Jess umu Itsunxu.
12
Usu uIn cu
HEBREOS7
462
usuquIn judos unIcumun utI bunu,
Levitan rbnquIcumu sucefdote Ixun
judos unIcumu unnmIc, u ununIbI
un sInun upmu uIn, a nquin btsi
bana Jess ui quic unin cuanun
Nucn Papa Diosan mnocxa.
13
Nucn
Ibu Jess u uI Nucn Pupu DIosun
bana cuno quic, ax ca judos uni
ushbI IevItun fbnquima Judann
rbnquI Iucxu. Judann rbnquinx
cu judos sucefdote ItI Ic quIux cu
Moissnn cuno bunu quImu Icn.
14
CumubI unIn cu ununIu, Nucn Ibu
Jess ax ca Judann rbnquI Iucxu
quixun. Usu unbI cu MoIses sucefdote
ui, Judann rbnquinx ca sacerdote
ItI Ic quIux quImu Icn. Levitan
rbnquIshI cu usuI ItI Iucxu.
15
Usu uIn cunununu up oquIn
ununIn, Nucn Pupu DIosun cu MeIquI
sedec IsufIbItIu sucefdote Inun
Jessshi,
16
ax bamaxbi bamatcntI
moI busquIc Ic, a sacerdote
ImIucxu, Moissnn cuno bana,
Judann rbnquI cu sucefdote ItI Ic
quIc umabi.
17
A uiquin ca Nucn
Papa Diosan saquin cacxa:
Mix camina nt
timoi usabi
sacerdote, un n unIcumu
Isaribi.
18,19
UsuI cu judos unIcumu ItI Ic quIc
bunu up unbI cu unun unIn sInun up
Imu Icn. Usu unbI cunununu btsI
bana, Jess ui quic, a cup asrabi
nun uchucumu tf
nc Iunun nun sInun

up uIsh Nucn Pupu DIosnun uIn.
20
An Bchic an an unicama a
ucxunti oquin ca Nucn Papa Diosan
sinanatcntimoquin mnocxa.
21
Levitan rbnquInn cu n unIcumu
ucxuntI Ic quIxun cu Nucn Pupu
Diosan sinanatcntImoquIn cmu Icn.
Usu IxnbI cu un sInunutcntimoquin
caquin, Jess asrabi an unicama a
ucxuntI ImIucxu, an bana cuno
sai quicsabi oquin:
Nucn Ibu DIosun cu sInunutcntI
moquin an Bchic saquin
cacxa: Mix camina nt
timoi
usabi sacerdote, un n unIcumu
Isaribi, quixun.
22
Usu uIn cu un MoIsesnn cuno bana
cuuc unI Isamaira oi an Jess uic
bana cuac uni Nucn Papa Diosan
Iscx up Iu.
23
Levitan rbnqui
sucefdotecumu cu ux puIn Ituncxu
btsix bamacb bamacb sacerdote
Ic uIsh ItsuIfu Iucxu.
24
Usu unbI cu
ux bumutImoI tsc uIsh usubI sucefdote
Ixun Jesusun cunI un unIcumu Nucn
Pupu DIos ucxunia.
25
Ui unicaman
cufu u cup ub up IIsu tunquIn Nucn
Papa Dios ucatia, a ca Jesusan xnibua
unbI Nucn Pupu DIosnun Inun I
mia.
A unIcumu Nucn Pupu DIos ucxunux
ca bamatimoi tsotia.
26
Usu uun Jess uxIfu nun sucefdote
ItI cu upIfu Icn. Nucn Papa Diosan
Iscx upIfu Ixun u utImu ucmu Iunun
u utImu utI sInncmu Iunun ux upIfu
sInnu uIsh cu un Pupub ApuIfu Icn.
27
Ax ca Levitan rbnquI IcsuI Imu
Icn. Atun cu cumubI ntn un uchu
pain tr
unun judos unIcumun uchucu

maribi tr
nun Nucn Pupu DIos ucxu

nia, uina rtancxun xaroquin. Usama
cu Jess Icn. AxbI cu cumubI unIn uchu
cup uInu fxun xufocsu Itnun
bamatsianxmabi achshitishi bamacxa.
28
Usu uIn cu MoIsesnn cuno bana
quicsabi oi Levitan rbnqui, uchuu
ushbI un judos unIcumu Nucn Pupu
DIos ucxuntI Iu. Usu unbI cu un
MoIses Inun bunu xnibucbtan, Nucn
Papa Diosan sinanatcntimoquin
caquin, an Bchic Jess, axa asrabi
uchuumu I uIsh usubI uchuumu Iu,
un un unIcumu u ucxunun ImIucxu.
HEBREOS7
463
-HV~VxXLTXLFsEDQD
8
1
En bunuxu btsI bunusumu IcmI
mItsun unnun cananuna n
uiquin mitsu cain, an Nucn Papa Dios
un unIcumu ucxunti, Jess, ax ca usa
uIsh bf un ntnu ub uIsh, Nucn
Pupu DIosb Apu Icn.
2
Tubefnculo
cuc xubu unIn uc unuxuun IevItun
rbnqui achshinn judos unicama
Nucn Pupu DIos ucxunc unbI cu
anuxunma, an nt anu Nucn Papa
DIos Ic, anuxunbi Jesusan nu Nucn
Pupu DIos ucxunia, Nucn Papa
Diosan mnosabi oquin.
3
An unicaman
uchu Nucn Pupu DIosun tf
nun uina
fc xufonux cu sucefdotenn cushIcu
mun upu un Nucn Pupu DIos un
unIcumu ucxunc Iu. Usaribiti ca
Jess unIcumun uchu tf
nc Inun
uina rtma, u cupu unIcumun uchu
tr
nc Inun bumutsIunxmubI
bamacxa.
4
BfbI nub uIsh cu Jess
sucefdote ItsIunxmu. Levitan rbnquI
nxshI MoIses quIsabi oi sacerdote
Ixun cu uInu ftancxun xaroquin
judos unicama Nucn Papa Dios
ucxunia.
5
Jesucristo ax unicaman
uchu tf
nc Inun bumux busquItunc

xun cu nu b Ixun unIcumu
ucxuntI Ic quIxun sInnquIn cu
Nucn Papa Diosan bfmu JesucfIsto
ucmu puIn uIn Levitan rbnquinn
cu tubefnculo xubunuxun judos
unIcumun uchu tf
nc Inun uInu
fxun xufoquIn unIcumu ucxunti
Ic quixun mnocxa. Tubefnculo
xubu utI uIquIn cu Nucn Pupu DIosun
MoIses un bushInuxun n mI
ismicsabi oquin camina a xubu
ImuInun unu Ic ucumu utI uI"
quixun cacxa. Usu uIn cunununu
ununIn, Jesucristo an ntnu ub Ixun
nu u ucxuntI sInnquIn cu judos
sucefdotenn tubefncuIonu Ic
ucumu unun Nucn Pupu DIosun
mnocxa.
6
Nucn Papa Diosan
Moiss cunomia bana quicsubI oI I
quIxu ux quIc bunu, asamaira ca
Jessmi catamtishi ca uni Nucn
Pupu DIosnun ItI Ic quic bana, ax
Icn. Usu uIn cu IevItun fbnquinn
unIn uchu tf
nc Inun samaira
oquIn Jesusun nun uchu tf
nquin
Nucn Pupu DIosb up Inun nu ImIu.
7
UsuI cu judos unIcumu ItI Ic
quixun Moissnn cuno bana
quicsubI oquIn uI un nuItu up uIn cu
btsi bana Jess ui quic a Nucn Papa
Diosan mnomu Itsunxu.
8
Nucn Papa
Diosan ca judos unicama an cacsabi oi
IIumu Isucxu, an bana cuno sai
quicsabi oquin:
Nucn Ibu DIos cu quIu, usai ca
judos unicama, Israelnn rbn
quI ItI Ic quIxun MoIses cuno
mIu bunu Inun, IxunbI cunu Itsu
bari incbtan btsi bana judos
unIcumu InntI uIn. Anun n u
bunu InntI nt cu utI Icn.
9
A
banax ca judos unicama Egipto
menuu bunquIn uIsuI cufu utux
ItI Ic quIxun n MoIses c
bunusumu ItI Icn. Judos
unIcumu uquInsu tunquInbI cunu
utun n bunu cuuquIn n
cacsubI oquIn ucmu cup utu
ancn.
10
Usu IxunbI cunu x
mItsun Ibu DIos Ixun mItsu cuIn,
usuI cu judos unIcumu ItI Ic
quIxun cuquIn n u puIn Inun
bana sn
ncbtan cana btsi

bana judos uni Israel unicama
InntI uIn. sai ca a bana quiti
Icn: En cunu n cuc bunu n
unIcumun munuquInmu sInnan
un nuItu mu up oquIn unnun
unnmItI uIn. Ex cunu un DIos
uIsh utun fubIc ItI uIn.
HEBREOS8
464
ImuInun cu utux usefubI n
unIcumu ItI Icn.
11
En unIcumun
cu unntI Icn. Nu unncmu
ImuInun u unnc unI, apan
ImuInun xucumunfIbI cu
unntI Icn. Usu uIn cu uInu Ic
unnbi btsi uni, an xuc
nbi, ab
Ic unIbI cucxunmubI utnbI
unntI Icn.
12
Usuu ux Ic unI u
cunu u utImu ucbI nuIbuquIn
un uchucumu tf
ntI uIn.
Tr
nxun cana manuquin an

uchucumu sInntcntImu uIn.
13
saa Cristo cup an unicama an
nuItu up ItI uI cu Nucn Pupu DIos
n bfmu usuI cu judos unIcumu un
uchu tf
nc ItI Ic quIxun MoIses

cunomIu bunu u cumInu ntI uI
quiax quia. Usu uIsh cu u bunu
sn
ntIshI Icn.
III. /(9,7$15%8148,11f8$&
&83,81,,$6$0$,5$2,&$-(686
&83,81,$,18&+$751&,$
(9-10)
Anuax judos sacerdotecama
Nucn Papa Diosb ban tabernculo
uianan Jesucristo anu
1XFsQ3DSD'LRVLFsxXLFsEDQD
9
1
judos unicaman usoquin a rabinun
quixun caquin, anuxuan Levitan
rbnquinn judos unicama a
ucxuntI tubefncuIo cuc xubu unun
quixun cacxa.
2
An Moiss cacsabi
oquIn cu judos unIcumun tubefnculo
uquIn, amo rab
a an nam
Itnun
nb
tsi chupan bpncxu. Anu pan

atsnti anu ca anu lamparn nanti
ImuInun cufI mesu, anu uni itsin pitima
pn nunc, ucumu Iucxu. Anu uni an
uchu tf
ncmu Iunun upItI mnocu

cmu uIsh utsntImu uIn cu u ItI Cutu
Up cuc Iucxu.
3
Cutu Up u uc cu
btsI cutu Iucxu. Ax ca Cata Upira
cac, Iucxu.
4
Tubefnculo nb
tsi rab
oquin bpnc chupu fupusu cu unuxun

tspasa u sanutanun xaroti nanc
Iucxu, a Cata Upira cac, a rapasu. A
Cata Upira cac, unu cu bunntI, curin
futucucuc uIsh unnfIbI un num
nu
foc Iucxu. A bunntInu cu cufI uc
chumu, unu mun cuc pItI u Itsumu
shi puruc, ImuInun Aufonn tsutI
ushbI coo, u ImuInun muxux pufsha
rab
, unu usuI cu un unI ItI Ic quIxun

Nucn Papa Diosan cuno, acama
Iucxu.
5
A bunntI un muptinu ca
querubn rab
, Nucn Papa Diosan

suntrusa oquin curi unioc, bsnarab
oquIn tsnc Iucxu. A nb
tsinuax ca
an pcuc uc mucux Nucn Pupu
Dios banacxa. Anu cu judos sucefdote
nn cushIcumun upun ufucuc
uInunn ImI nscucxu, Nucn Papa
DIosun utun uchucumu tf
nun. n
ucumu cumInu unncun. Usu uIn
cananuna camaira uiquin mitsu
caiman.
6
UsuquIn tubefncuIo xubunu Ic
ucumu mno uIn cu unu puIn utsnc
cata, ax Cata Up cac, anu atsnxun
judos sucefdotenn un utI u uIu,
lamparn mnoti, pn mesunu nuntI,
acama, Nucn Papa Diosan mnosabi
oquin.
7
Acumux cu tubefnculo cata,
anu pain atsnti, anuishi atsinia. Usa
unbI cu cutu ItsI, Upira cac, anu
axshi camabi baritian achshi oshi
atsinia. Anu utsnquIn cu ufucuc
uinann imi buania, un uchucuun
judos unIcumun uchucumufIbI Nucn
Papa Diosan tr
nun quIxun nscuquIn.

8
Nun nu a ucama sinania ca Nucn
Papa Diosan Bru unshin Upitan nu
suquIn unnmIu, anu pain atsnti cata
unuxun utun ucsabi oquian camabi
HEBREOS8,9
465
ntn u ucb ca judos unicamax
Cata Upira cac, anu Nucn Papa Dios
Ic, anu ab bananux atsinima.
9
Usai ca
Iu quIxun unnquIn cunununu sInunIn,
Moiss quicsabi oquin uina rxun
xaroquinbi ca a unicaman, an nuitu ca
Nucn Papa Diosan iscx asfubI up Ic
quIxun ununImu. Usaribi cananuna nux
uI quIxun cunununu sInunIn.
10
Nucn
Papa Diosan ca usoquin judos unibunn
utI uIquIn btsI btsI uInu numI
pItImu ImuInun umIfIbI umIfIbI
mchucati, usu ucumu unun quIxun
mnocxa. Usai a banacama quicsabi
oI IbI cu utun nuItu up Imu.
An JesucfIsto xuIsumu puIn uun
judIos unIbunn usu ucumu unun cu
11
Usu uIn cu CfIsto n menu u uIsh
unu Nucn Pupu DIos Ic, anu
cuantcancxa. n menuax
cuantcun uIsh cu unuu Nucn Pupu
DIos Ic, unu Ic sucefdote, an Nucn
Pupu DIos nu ucxunc, u Icn. Anu ax
sucefdote Ic ux unIn ucmu uIsh cu
n ntnu Ic tubefnculosamaira
Icn.
12
TubefncuIonu Ic cutu UpIfu
cac, anua sacerdotenn cushicaman
upun chIvo ImuInun vucu buc fxun
un ImI buun unbI cu JesucfIsto un ImI
uputI bumutuncx busquIux, anuira
Nucn Pupu DIos Ic unu cuuncxu. Anu
ushItI cuun Ixun cu nun uchucumu
tr
nc ushnu xnIbuu unbI Nucn

Pupu DIosnun Inun nu ImIu.
13
Judos
unIcumun cu un uchu cup chIvo
mainun vaca bac, tubefnculo xubunu
bunxun fxun judos sucefdotenn u
xaroxnun Innia. Inncxun ca
sacerdotenn a uinacan imi bianan an
nami xaroxun an chimapu bixun a
unIcumunu scaia. UsoquIun ucx un
uchu tf
nc uIshbI cu uchutcnima
Inun ucmu Icn.
14
uina rc an
ImI cup unI Icsamaira oi cananuna
CfIsto bumu cup nun uchu tf
nc uIsh
up ItI uIn. Nucn Papa Diosan Bru
unshin Up, uxu usubI I uIsh usubI
Ic, ux ub uIn cu CfIsto, ux uchuuma
ushbI bumutsIunxmubI, nun uchucumu
tr
nc Inun bumucxu. XnIbuu unbI

ub ItImoInu bumutI IcbI cu nun
uchucumu tf
nquin, ux un ImI uputI

bama cup, Nucn Papa Dios, axa
bamatimoi tsc, a rabinu ax cunc
subI oI Inun nu ImIu.
15
Usu uIn cu Nucn Pupu DIos
quIsabi oi, an Cristomi catamnun
sInnmIc unIcumu xnIbuu unbI ub
Inun CfIsto bumucxu. An Moissnn
cuno bana cua nucn raracaman
uchufIbI cu CfIsto bumu cup, tr
nc
Icn. Usu uIn cu MoIsesnn cuno
bunu Isama Cristo ui quic bana
Icn.
16,17
Unin ca uin cara ax bamacb
tun un u bItI Ic quIxun uIquIn,
usuI cu ItI Ic quic quirica
mnoia. Usu unbI cu u unxu
bumucmu puIn uIn, an u btsi
unInunmu Icn. An Ibxu bumucb
cuni ca an ucama asrabi btsi uninan
Iu.
18
UsufIbI oquIn cu ufucuc uInu
un ImI uputI bumucbtainshi Nucn
Papa Diosan judos unicama an
uchucumu tf
nquin manmiacxa.
19
Nucn Papa Diosan cacsabi oquin ca
Moissnn a banacama uiquin judos
unicama catancxun vaca bac
ImIcun chIvo ImI bIxun unpxcun
mscutancxun ro, hisopo cac, an xo,
xnsu cufnefo funI uc fIsI unun
tcrcac a chabquin, cuno banami
unun unIcumumIfIbI nscucxu.
20
Anscaquin ca judos unicama cacxa:
En ImI nscuc IsquIn cumInu unntI
uIn, Nucn Papa Diosan ca asrabi ax
quIsubI oquIn mItsun uchu tf
nquin,
mItsxmI un unI ImuInun ux mItsun
DIos Ixun mItsu sInnxunIu" quIxun.
21
UsufIbI oquIn cu MoIsesnn tubefn
HEBREOS9
466
cuIo xubu ImuInun un Cutu Up unu
Ic ucumu unun Nucn Pupu DIos
fubIquIn u utI, acamamiribi a uina
ImI nscucxu.
22
Usu uIn cu usoquIn cu
judos sucefdotenn utI Ic quIxun
Moissnn cuno bana quicsabi oquin,
anun Nucn Papa Dios rabiti ucama
umI ImI nscuc Iucxu, a uxa Nucn
Pupu DIosun Iscx up Inun. uina
bamacbmu cu judos unIn uchu
tr
ncmu I Itsunxu. Usaribiti ca

Jess bumumu uIn unIn uchu
tr
ncmu Itsunxu.
%DPD[&ULVWREDtVTXLDFXStVKLXQLQXFKD
tr
QFsLWLLFsTXLFsEDQD
23
Usaria Jesucristo anua Nucn Papa
DIos Ic unu utsntI tunI cu unIn uc
tubefnculo xubu an Cata Upira cac,
anu judos sacerdotenn cushicaman
upu utsuncxu. UsuI JesucfIsto ItI uIn
ca a ucama Nucn Papa Diosan up
Isnun ufucuc uInunn ImI unu u
sucefdotenn nscucxu. Usu unbI
cunununu uInunn ImI nscuc cupmu,
JesucfIstonxbI un ImI uputI bumu
cupshI unuu Nucn Pupu DIos Ic unu
nux ub ItI uIn.
24
Ax cu tubefnculo,
unuu Nucn Pupu DIos Ic tunquIun
unIn uc, anuma, anua Nucn Papa
DIos Ic unubI utsuncxu, anuxuan nu
Nucn Pupu DIos ucxunc anu.
25
Judos sucefdotenn cushIcumun upu
ux cu tubefnculo xubu an Cata Upira
anu camabi baritia achshitishi, an
imima, ufucuc uInunn ImI nscuI
atsinia. Usu unbI cu CfIsto, anua Nucn
Pupu DIos Ic, unu ItsuI utsnima.
26
ItsuI utsnux cu ItsuI bumu Itsunxu.
Usu unbI cu CfIsto un utI nt
sn
ncb unI Inux u uIsh bumutsIun

xmabi achshItIshI unIn uchu cup
bamacxa.
27
n ntnu Ic cumubI
unix ca achshItIshI bumutI Icn. Usa
Ic cu un u uccumu unnquIn Nucn
Papa Diosan uicamax cara an ntnu
ub ItI Ic quIxun cunun uIcumux cufu
unu ub ItImu Ic quIxun cutI Icn.
28
Usaribiti ca Cristo n menuax
achshitishi bamacxa. Ax uchuuma
ushbI cu cumubI unIn uchu uInunsu
uIsh tf
nc Inun bumucxu. Bumutun

cx basquitancx ca an Papa Diosnu
cuun uIsh umIfIbIshI n ntnu
utcntI Icn. CumubI unIn uchu cup
bamatcni aima ca an an uti canc
unIcumu ubu Inun bItsI utcnuxun
uIu.
10
1
Jesucristoa n menu utancx
unIcumun uchu cup usuI ItI
tunquIun judos unIcumun un uchu
cup castcuncmu Inuxun ufucuc
uInu unun cu Nucn Pupu DIosun
mnocxa. Usoquin mnoc uIn cu
judos unicaman Nucn Papa Diosb up
IIsu tunquIn cumubI bufItIu ufucuc
uInu uxun xufoIu. UsoquIn uc unbI
ca an nuitu asfubI uchutcntimoquin
up Inun mnocmu Icn.
2
An uchu
tr
nc Iunun un nuItu userabi up

ImIc uIn cu judos unIcumun Nucn
Pupu DIosun Isnun quIxun ufucuc
uInu umIfIbI umIfIbI Itsunmu.
UsoquIn ufucuc uInu uc cupu un
uchu tf
nc uIsh un sInun userabi up

uIn cu ufucuc uInu fmitcnti
sInncmu Itsunxu.
3,4
Vaca bac
ImuInun chIvo fxun xufounun un ImI
nscuc unbI cu u unIcumu un sInun
ushIquIn up Inun mnocmu Icn. Usa
uIn cu judos unIcumun cumubI bufItIu
uina rmiquin n sInun cu userabi
upmu Ic quIxun sInntcnia.
5
Usa
uIn cu CfIstonn n ntnu uquin an
Papa Dios saquin cacxa:
uina unin rxun xaroti
cunquInmu cumInu x unI uIsh
unIcumun uchu cup bumutI
mnon.
6
An uchu cupu unIn
uina rxun mi xaroxunc a
HEBREOS9,10
467
camina cuniman.
7
Usu uIn
cana mi can: En Pupu DIos, mix
cuncsubI oquInshI unux cunu
n ntnu ain, min bana cuno
quicsabi oi.
8
Moissnn cuno bana, un uchu
tr
nc Inun cu unIn uInu fxun xufotI

Ic quIc unbI cu CfIstonn un Pupu
Dios cacxa, un uchu cupu unIn
uina rxunmi xaroxunc a camina
cunImun".
9
Catancxun ca Cristonn
saquinribi an Papa Dios cacxa: En
Papa Dios, mix cuncsabi oquinshi
unux cunu n ntnu uIn". A bana
cunosabi oi utancxa Cristo camabi
unIn uchu cup bumu uIn cu bf unIn
un uchu cup uInu fxun xufotcn
tImu Icn.
10
Jesucristo an Papa Dios
cuncsabi oi, bamatsianxmabi
achshItIshI bumu uIn cunununu nux
Cristo bama cup Nucn Papa Diosan
Iscx nun uchu tf
nc uIsh userabi
uInun uIn.
11
Judos sacerdotecaman ca camabi
ntn uchuu unan bxuncxun an
uchu tf
nc Inun ufucuc uInu

rxunia. UsoquIun ucbbi ca an nuitu
upmu usubI Iu.
12
Usu unbI cu
Jesucristo achshitishi camabi unin
uchu tf
nc Inun bumux busquItuncx

unu un Pupu Ic unu ub Apu uIsh un
mqueu I cuuncxu.
13
Anu uIsh cu uxu
ami nishc unicama a Nucn Papa
DIosun IbuumImuInun unuu Nucn Pupu
DIos Ic unu Icn.
14
Usu uIn cu
achshItIshI bumu Ixun uxu umI
catamc unIcumu un uchu tf
anan
nt
tImoIu ub up Inun ImIu.

15
Usa ca
quixun ca an Bru unshin Upitan nu
unnmIu, sai ca Nucn Papa Diosan
bana cuno quIu quIxun nu sInnmI
quin:
16
EsoquIn cunu x mItsun Ibu DIos
Ixun mItsu cuIn, usai ca judos
unIcumu ItI Ic quIxun cuquIn
u puIn Inun bunu sn
ncbtan
cunu btsI utu InntI uIn. sai ca
u bunu quItI Icn: En cunu n
cuc bunu n unIcumun un nuItu
mu up oquIn unnun munu
quInmu sInnun unnmItI uIn.
17
Quianan ca sairibi a bana quia:
An u utImu uccama tr
nxun
cunu munuquIn un uchucumu
sInntcntImu uIn.
18
Usu uun unIn uchu sInntcntImo
quin tr
nc Inun CfIsto bumu uIn cu

unIn un uchu tf
nc Inun ufucuc
uina rxun xarotcntImu Icn.
Cristonan cup ab banaquin Nucn Papa
Dios ntima ui quic bana
19
En xuc
antu, Jesucristo an imi

uputI bumu cup nun uchucumu tf
nc
Iunun Nucn Pupu DIosnun uIsh
cananuna Cristo cup ca Nucn Papa
DIosun nux bunuIu cuutI Ic quixun
sinani racutImu ub bunutI uIn.
20
Bamax basquitancx an Papan
ntnu ub I cuun Ixuun, Jesusan nu
uquIncx cunununu ux bumutImoI tsc
Nucn Papa Dios, ubbI bunutI uIn,
nucn fufu judos unIcumu Isamai.
21
An Nucn Papa Diosan unicama a
ucxunc ux cu Jess Icn.
22
A cup
nun uchucumu tf
nc uIsh cunununu
uIsu u cufu uIsumu Ic quIxunu
unnquIn mnoc uIsh userabi ax
cuncsubI oI IIsu tunI Nucn Pupu
DIosb bunutI uIn, un cu cuutI Ic
quIxun ununI. Ax Nucn Papa Diosb
bunuI tubefnculo xubunu atsnux ca
sucefdote un uchu tf
nc Iunun upItI
nashi mnocacxa. Usaribiti cananuna
JesucfIsto cup chucucsu usha nun
nuitu, nun sInun up uIn Nucn Pupu
Diosb banain.
23
Nucn Papa Diosan
ca an quicsubI oquIn nu up ImIunun
nux an ntnu ub Inun ImIu quixun
unnquIn cunununu userabi ami
HEBREOS10
468
catamquin an bana nquinma an nu
cacsubI oquIn uquIn btsI unIfIbI
oquin, usoquIn nu uquInIu quixun
uIxuntI uIn.
24
Camaxunbi cananuna
uisai caranuna btsib btsIb nuIbunu
nan Nucn Papa Dios cuncsabi oquin
u unun uquIununtI uIn quIxun sInntI
uIn. SInntuncxun cananuna asrabi
usoquIn utI uIn.
25
UsubI Ic ushu btsI
btsi uni axa Jesucristomi catamc
unicamab tim
tisama tancbbi
cunununu nux usuI Imu, an unicamab
tim
anan btsib btsib Jesucristomia

catamnun uquIununtI uIn, Jesucristo
utcntI nt cu ufumu Ic quIxun
sinani.
26
Jesucristomi catamc IxunbI nunbI
uIsu tunquIn nquInmu u utImu
umIfIbI umIfIbI uI cunununu nun uchu
tr
nun Jesucristomi catamti

cuncmu cup nun uchu tf
ncma
uIsh usubI ItI uIn.
27
Usu Ic, anun an
cumubI unIn u uc IstI ntn Nucn
Pupu DIosun ux cuncsu oI IIsumu
tunI umI nIshc unIcumu ucsaribi
oquIn nufIbI uchoquIn mun tsInu
ImIcx cunununu nux ub ItImoI ItI
uIn.
28
An usuI cu judos unIcumu ItI Ic
quixun Moissnn cuno bana
quicsubI oquIn ucmu unI u uIu, rab
ImuInun uchshi uni asrabi ca usa

Ic quicbtan ca nuibati
sInunuquInmu u unI unI ItsIn uIu. Rab
unxshia a ui usai quicbtanribi ca

usuquIn uIu.
29
A unIu usoquIn samaira
oquin ca axa an BchIc ImuInun un
Bfu NunshIn UpmI utImutI bunuc unI
a Nucn Papa Diosan castcuntI Icn.
Nucn Papa Diosan Bchic, axa
unIcumu uchuu IcbI I
minux an imi
uputI bumu, u umI utImutI bununun
un unI nuIbuquIn uquInc umI utImutI
banac, a unicamax ca an Moissnn
cuno bunu ucmu unIu ucsamaira
oquian Nucn Papa Diosan castcanc
ItI Icn.
30
Cunununu ununIn, sai ca
Nucn Ibu DIos quIucxu quIxun: Uix
cufu uchuIu, u cunu nbI uIsuIfu oquIn
cufunu utI uI usoquIn utI uIn". sairibi
ca quiacxa: UInu Ic n unIcumun
cufu x quIcsubI oquIn ucmu Ic u
cunu n uIsu cufunu otI uI usoquIn utI
uIn".
31
Usu uIn cunununu nun uchu
ncmu uIsh, Nucn Papa Diosan ca ax
cushIIfu Ixun uIsuIfu oquIn cufu utI Ic
usoquIn nu utI Ic quIxun sInunI umI
racu
tI uIn.
32
Jesucristomi catamtabatia, unin
mitsu btsi btsi oquin tmramic
xunbi camina bn
quinma tanshiacn.
UsumI mItsux Iu u cumInu sInntI uIn.
33
Mitsu rarinx camina unin mitsumi
cuuIquIn Itsu unIn IsmuInun mc
Iucn. UsuI ImuInun cu uxu CfIstomI
catamc uni rafInn mItsux usuI Ic
IsI mus nuItuquIn nquInmu uquIun
cxa.
34
Usu Ixun cumInu JesucfIstomI
catamc cupa sipuac unicama
nuIbuquIn uquIuncn. Mitsumi
nishquian mitsun u bicancbbi
cumInu mus nuItutmu usubI cuun
cn. n ntnuux uu uIsh cunc
samaira oi cana Nucn Papa Diosnan
uIsh un ntnu nt
tImoI ub ItI uI
quixun sinani camina cuancn.
35
UsuI cunu Iuc quiax
manquInmu cumInu mIn ucsabi oquin
JesucfIstomI cutumtI ntImu uIn. Ami
catamc uIsh cumInu u cup nt
timoi
ab Nucn Papa Diosan ntnu ItI uIn.
36
Jesucristo ucb ax quicsabi oi
Nucn Papa Diosan ntnu ub Inuxun
camina uni itsan mitsu tmramicxbi
a tanma usabi Cristomi catamquin ax
cuncsubI oquIn utI uIn.
37
sai ca
Nucn Papa Diosan bana cuno quia:
Xnibutma ca ax bntIshI utI Icn.
A nun canc ax ca nt
butima
HEBREOS10
469
utI Icn.
38
En Isc
xu ux up Ic
n unIcumux cu tmfuIbI mI
cutumtI tstI Icn. Usu unbI
cunu un uquInbI fucu
quIn n
bana nc uni a isi cuntima
uIn".
39
Usuu un un bunu uquInbI nc unI ux
Nucn Papa Diosan ntnu ub ItImu
unbI cunununu nun umI cutumquin
ncmu uIsh, asrabi Nucn Papa
DIosnun uIsh un ntnu ub ItI uIn.
IV. &5,6728&0$3$,1$,1&$
-8',2681,5$,5,1;$6(5$%,
18&13$3$',260,&$7$0$&;$
48,$;48,&%$1$(11-13)
Usaa judos unicaman rara rarinx
Nucn Papa Diosmi catama bana
11
1
Nun Nucn Papa Dios
isquinmabi cananuna asrabi ca
unu Ic quIxun ununIn. An bana ca
cmma asfubI Ic quIxun sInnquIn
cunununu ununIn, an ca an quicsabi
oquIn utI Ic quIxun. Usaquin ca axa
ami catamc unIcumun ununIu.
2
Nucn Papa Diosan ca axa quicsabi
oquIn utI Ic quIxun sInnquIun, ami
catamquIn nucn fufucumun u uIu IsI
ca Nucn Papa Dios cuancxa.
3
n ntcamax ca Nucn Papa Dios
quicbshI un sInncsabi oi uniacxa.
UIsu u umu unbI cu un unIn Isc
ucama uniocxa. UsoquIn unIoIu Ismu
IxunbI cunununu u bunu ucumu uIquIn
cuno a isquin, usuI cu Iucxu quIxun
ununIn.
4
Br nt
nma ca Adann bchic,

Abel, un umI sInnquIn Nucn Pupu
Dios quicsubI oquIn u fubIquIn ufucuc
uina rxun xaroxuancxa. UsomuI
nunbi ca an xucn Cainan an
cuncsa oquinshi an u bimishi
Nucn Papa Dios xaroxuancxa. Cainan
usoia isi ca Nucn Papa Dios cuanma
Icn. AbeInun uxuncxun isi cuni ca
cuancxa. AbeI bumu unbI cunununu
Abelnn ca asrabi Nucn Papa
Diosmi catamquin ax quicsabi oquin
ucxu quixun sinanin.
5
n
nsaran nt
nma ca Enoc cac uni,

amia catamc cupa anun Nucn Papa
DIos cunc Iucxu. Usu Ic cu n
menuax bamaima an ntnu Inun
Nucn Pupu DIosun buncxu. Bunc
ca unin mfumu Icn. Usoquin
buncmu puIn uIsh cu Nucn Pupu
Dios Enocnn cuancxa quiax ca an
bana cuno quia.
6
Uicamax cara Nucn
Papa Diosb banatisa tania, uicamax
cufu uInun IIsu tunIu, an ca Nucn
Papa Dios ca asfubI unu Ic quixun
sInntI Icn. SInnan ca un cu n
uccxun cuutI Ic quIxun sInntI
Icn. Usaa ax asrabi ami catamc uni
anun cuni ca Nucn Papa Dios cunia.
Axa ami catamcma unin ca Nucn
Papa Dios cunmima.
7
n
nsaran nt
nmaribi ca Nonn
ami catamquin Nucn Papa Dios
quicsubI oI cu ItI Ic quixun
unncxu. Unnc Ic cu Nucn Pupu
Diosan No cacxa, camabi unxa
uIsumuIfuI uchuc cup cunu unun usuI
u ItI sInncbtanmabi camabi me
bucu mupumIquIn cutI uI quixun.
Nucn Papa Diosan bana ca asfubI Ic
quIxun unnquIn cu Noennshi, Itsu u
Ibcmu puIn unbI un mun nuntI
chuIfu unuu un uIntsI Ibucumu
utsnmItI ucxu, Nucn Papa Diosan a
cacsabi oquin. An usoquIn uIu Isc
unicama ca n menu Ic unIcumu
uIsumuIfuI uchuc cup cu Nucn Pupu
DIosun cutI Ic quixun Nonn
uixuancxa. Nucn Papa Dios
quicsubI oI cu ItI Ic quIxun
sInnquIun Noenn, an cacsabi oquin
uIu IsI cu Nucn Pupu DIos cuuncxu.
HEBREOS10,11
470
8
Bfmaribi ca Abraham cac uni
aribi ami catamc Ic Nucn Pupu
Diosan cacxa:
Camina min me biani, btsi me
ufu Ic, unu I cuuntI uIn. Min
rbnquIcumunun cu u me ItI Icn.
Cucx cu Abfuhum uInu cufu u me Ic,
uIsu me cufu quIxun unnxmubI, an
me, Ur cac, anuax cuancxa, Nucn
Papa Diosan ca an cacsubI oquIn utI
Ic quIxun ununI.
9
Nucn Papa Diosmi
catamc uIsh cu Abfuhum u me, a
Nucn Papa Diosan a uixunc, anu
bbatancx anu tsocxa. Anu ush cu
an menumabia uni tscsu Iucxu. Anu
ushbI cu up oquIn xubuomu, chupa
uc xubunuIshI Iucxu. Usaribiti ca an
bchIc Isuuc ImuInun Isuucnn bchic
Jacob, ucumuxfIbI Iucxu. Abraham,
mIx cumInu nun ItI uIn, min
rbnquIcumufIbI cu n unI ItI Ic
quixun ca Nucn Papa Diosan
Abraham cacxa. Usaribi oquin ca
Nucn Papa Diosan Abrahamnn
bchic, Isaac, ImuInun Isuucnn
bchic, Jacob, cacxa.
10
Usaquin
cacxun cu Abfuhumnn unncxu,
Nucn Papa Diosan, usuI cu ItI Ic
quIxun mno uIn cunununu n menu
tsc ushbI Nucn Pupu DIosnun uIsh,
un sInncsabi oquin mno an nt
unu ItI uI quIxun. Usaquin sinani ca
cuancxa.
11
Abrahamnn xanu, Sara, anribi ca
Nucn Papa Diosan Abraham cacsabi
oquin, caniacquinbi tuacxa, Nucn
Papa Dios quicsubI oI cunu ItI uI
quIxun sInnc cup. Usai tuutancx ca
Sufu bbu tu, Isaac cac, bac
ancxa.
12
Usu uIn cu, Abraham caniaccra
ushbI bchIcu Iucxu. An bchic
nn rbnquI cu ItsuIfu Iucxu. Nanu
Ic Ispucumu cunununu tupncusmutI
uIn. Pufnpupu cub Ic musIfIbI
cunununu tupntImu uIn. Usaribiti ca
Abrahamnn rbnquI uIsumuIfu uIsh
unIn tupntIsumu Iucxu.
13
Abraham, Sara, Isaac, Jacob,
acamax ca Nucn Papa Diosan uiasa oi
Icmu pun uIn bumucxu. Usu unbI cu
an bamati nt sn
ntumuInun mus
nuituquinma cunquin, Nucn Papa
Diosan nu cacsabi oi ca nun rbnqui
ItI Ic quIxun unncxu. Usaquin
ununI cu suI quIcsu Iucxu: nux n
menu Ic uIshbI cunununu unxu un
menumabi btsi menu cuanxbi tscsa
uIn.
14
UsuIu quIsu uIn cunununu
ununIn, a unicamax a menu bucuxunbi
ca n menu ItI unImu, btsI menu ItI
unI cunununu nux uI quixun
sInncxu.
15
Anuaxa cuanc me, Ur
cac, anu cuantcinsa tani ca Abraham
anu cuantcun Itsunxu.
16
Cuantcnti
ushbI cu unu cuuntcinsama tancxa.
A menu Icsamaira oi btsi nt, upira
a Nucn Papa Diosan atu mnoxunc,
unu ItI cu cuuncxu. Usu uIn cu
Nucn Papa Dios x cunu utun DIos
uI quixun sinani cunia. Usai
cunquIn cu unuu utux ub ItI nt
mnocxa.
17,18
Abraham ca asrabi ca Nucn
Papa Diosan an quicsubI oquIn utI
Ic quIxun ununI umI cutumucxu.
EsuI cu Iucxu. Nucn Papa Diosan ca
Abraham cacxa: Min bchic Isaacnn
rbnqui ca asfubI ItsuIfu Iunun nun
ItI Ic" quIxun. Usu unbI cu Nucn
Papa Diosan asfubI cufu Abfuhum
nn n cucsubI oquIn utI Ic quixun
unntIsu tunquIn, Abraham cacxa
mIn cumInu ufucuc uInu
uxunquInmu, min bchIc Isuuc ubI
fubIquIn uxuntI uI quixun.
Cacxun cu usoquIn unuxun utInu Isuuc
buncxu.
19
BunquIn cu sInncxu:
En bchic achshi, Isaac, an
rbnqui ca asfubI ItsuIfu ItI Icn,
Nucn Pupu DIosun cucsabi oi. Usaa
HEBREOS11
471
Inun cu bumucbI busquImItI Ic
quixun. UsuquIn sInnquIun Nucn
Papa Diosan cacsubI oquIn Abfuhum
nn utI ushbI cu Nucn Pupu DIosun
xucxun ngeInn Abfuhum cucb
Isuuc bumutI ushbI I
acxa.
20
Usu uIn cu IsuucnnfIbI, Nucn
Papa Diosan ca an quicsubI oquIn utI
Ic quIxun unnquIn, an bchic
rab
, Jucob ImuInun Esu, Nucn

Pupu DIosun cu un cucsabi oquin
mItsu uquIntI Ic quixun caquin atu
21
Jacobnnribi, Nucn Papa Diosan
ca an quicsubI oquIn utI Ic quixun
unnquIn cu un bumutI sn
ncbtan,
xnI uIsh, an tsatimi cpxun an xuta
Josnn bchic rab
, Nucn Papa
DIosun cu un cucsabi oquin mitsu
uquIntI Ic quixun caquin atu Nucn
22
Jos, Egipto
menu Ixun cu ax quicsabi oquin ca
Nucn Papa Diosan nun rbnqui Egipto
menua nun nt, Cunun, unu Itcnun
buntI Ic quIxun sInnquIn un uIntsI
cacxa: n ntnuax nun ntnu
cuanquin ca mitsun rbnquInn n
xofIbI bunxun unu muntI Ic quIxun.
23
Itsu bufItIu EgIpto menu Jucobnn
rbnquIcumu Icb cu u menu Ic
upu, Faran cac, ax Jacobnn
rbnquimi nishacxa. Nishi ca bbu
tucama br bac
nc ax ca bamati
Ic quiacxa. Quicbtanbi ca
achshI bbu tu, Moiss cac, an
papab an tita Nucn Papa Diosmi
catamti, Faranmi racu
quinma n
tu cu upIfu up Icn, usu uIn
cunununu upun bunu tunquInmu untI
uI quIxun sInncxu. Usaquin
sInnxun cu fub
ImuInun uchshi
uxn MoIses unucxu.
24
Usaquian
unc Ic cu u upun bchicnn Moiss
un tusu Inun cunIocxu. Usu unbI cu
MoIses cunItuncx u upun bchicnn
tusu IIsumu tuncxu.
25
Cu sInncxu,
EgIptonu Ic upu nb uIsh cunu un
xutusu uIsh x cumubI uu ItI uIn.
Usu unbI cu EgIpto menu Ic unIcumu
nn Nucn Papa Dios cuncsama
oquIn u utImushI utI cunnia.
UsuquIn unun cu uxu Nucn Pupu
DIosmI sInnc unIcumufIbI utImoIu.
UsuquIn sInunI cu ux EgIptonu Ic upun
xutusu ItsunxbI un uIntsI judos
unicama, a Nucn Papa Diosan ainan
Inun cusc, acamab tmfuIbI ItI
cuancxa.
26
CunquIn cu sInncxu,
EgIptonu Ic unIcumux uu uIsh
cuncsumuIfu oI cunu x Nucn Pupu
DIosmI sInnc uIsh tmraibi cunti
uIn. CfIstonun Icu unIn utImocx
tmraibi an unicama cuncsaribi oi
ca Moiss tmraibi Nucn Papa Diosan
unIcumub I cuuncxu. Ax ca
oquIn nu uInun uIsh un ntnu ab
Inun ImIu quIxun ununI umI
catamti cuancxa.
27
En brnbi isquinmabi cana
Nucn Papa Dios ca asfubI b Ic
quIxun ununI quixun sinani ca Moiss
ami catamti Egipto menuax Madian
cac menu cuancxa, racutima ax
cuancbu upu nIshtnunbi.
28
Madianuax Egipto menu cuantcn
tancxun ca Moissnn Nucn Papa
Diosan ca ax quicsabi oquin asfubI utI
Ic quIxun sInnquIn, an cacsabi
oquin judos unicaman xubucama
unntI oquIn, an xcu man carnero
imi shimiacxa, Nucn Papa Diosan
ngeInn utun fcun bchiccumu utIn
rabanan.
29
Egipto menuax cuani ca
judos unicama Nucn Papa Diosan ca
ax quicsubI oquIn nu uquInIu quixun
sinani parnpapa Xonsa cac, a nb
tsi
me fuccb sicaracacxa, me
squicnu cuancsabiquiani. Atxa usai
cuancb ca axa atu catcabiani cuanc
HEBREOS11
472
EgIptonu Ic suntrucamax nuxribi
cunununu usuI sIcufuctI uI quixun
sinanx cuanibi, unpux unu fuctcnc
b bacamiquiacxa.
30
Judos unicama Egiptonuax
cuantancx anu atux cuanc me anu
bbatancxun, u mecumu Ibuunux cu
Nucn Papa Diosmi catamti an
quicsubI oI judos suntrucama siete
nt, Jeric cac ma ratanarati
cuuIncti niacxa. Nicb ca Nucn
Papa Diosan sinannshi, a ma anun
cnc, ax rurucubuacxa.
31
A cn
rurucubcbu unu Ic unIcumu un
Nucn Pupu DIosun bunu cuucmu uIsh
cmuInun cu utImu xunu Ruhub cuc,
axshI Iucucxu, an Nucn Papa
DIosmI sInnquIn judos unIbunn xuc
uni rab
uquInc cup.
32
UIsuquInfIbI cufunu mItsu cutI uIn?
Giden, Barac, Sansn, Jeft, David,
Samuel, ucumu I ImuInun un Nucn
unicamaribi mitsu uixunquinbi cana
sn
ontImu uIn.
33
Rari unnribi ca
Nucn Papa Diosmi catamquin an ca
nu uquInIu quIxun unnquIn btsI
upun suntfucumub ucununquIn
usmocxa. RufI unIfIbI upu Ixun cu
Nucn Pupu DIosmI sInnquIn u unIcumu
upiti bucunun, up oquIn uquIuncxu.
Ami sinania ca a unicama ax quicsabi
oquIn Nucn Pupu DIosun uquIuncxu.
Rariribi ca ami nishquian, unIn Inun
pinun quixun an cnnu niabi, Nucn
Pupu DIosun sInunn InnbI pIumu Icn.
34
Axa Nucn Papa Diosmi catamc uni
rariribi ca tsi rquiruc an nntanun
quixun anu niabi Nucn Papa Diosan
sInunn tsInbI uIsubI omu Icn. Rari
unxfIbI cu suntfunn utI ushbI Nucn
Papa Diosan sinann i
acxa. RafInx
fIbI Insnc uIsh cushImu ushbI cu
Nucn Papa Diosan sinann cushi
Iucxu. Nucn Pupu DIosun ImIcxun ca
suntfunn cushIIfu Ixun ub ucununc
btsI upun suntfucumu ubmiacxa.
35
BtsI btsI xunun cu un tu bumuc
IcbI Nucn Pupu DIosun sInunn
basquiia biacxa.
Rari unin ca unin Nucn Papa Diosan
bana nun quixun btsi btsi oquin pa
tanmicxunbi, umI sInnquIn nmu x
masc uIsh bumuIbI cunu JesucfIstob
ItI uI quIxun sInnquIn umI cutumtI
nquinma tanshiacxa.
36
Rari uni ca
Nucn Papa Diosmi catamc cup unin
ami cuaianan rishquiacxa. Rari ca unin
man risin naxun sipuacxa.
37
Nucn
Papa Diosmi catamc uni rari ca unin
maxaxan racxa. Rari ca Nucn Papa
DIosmI sInnxmu Inun quIxun unIn btsI
btsi ocxa. Rari ca unin tarabocxa.
Rari ca man xtocn ucxu. Rarinx ca
chupaumu Ixun cufnefo funI puuunun
chivo rani pauax cuanbquini niacxa.
Nuumu uIsh nuIbucuc Iunun cu btsI
btsI oc Iucxu.
38
A unicama an nuitu
upIfu uIsh n ntnu Imu Nucn Pupu
Diosan ntnuIfu IIsu ushbI cu unu unI
Icmu menu nItsI un bushInufIbI cuunb
quini xubuumu uIsh bushI quInInu
Iucxu.
39
A unicama uiquin cuno bana
IsquIn cunununu ununIn, Nucn Papa
Diosmi ca asrabi catamacxa quixun.
Ami catamquinbi ca uisaira oquin cara
Nucn Papa Diosan, Cristo cup, an
unIcumu ImItI Ic quIxun unnmu Icn.
40
A ucumu unnmu ushbI cu utuncxu
CfIsto bumu cup nux Icsaribiti, axa
bfmu umI sInun unIcumux Nucn Pupu
DIosun Iscx up Iunun usefubI uInun uIsh
nub an ntnu nt
tImoI ItI Icn. Usai

Icb cu cumxbI Nucn Pupu DIosun un
unIcumu csubI oI Inuxun uIu.
-HV~VPLFDQDQXQDFDWDPsWLDLTXLFsEDQD
12
1
A unIcumuxu Isaribiquin ca
nub Ic Itsu unIn tmfu
quinbi Nucn Papa Diosan ca asrabi
HEBREOS11,12
473
an quicsubI oquIn nu uquIntI Ic
quIxun unnquIn umI cutumquin
nima. Atxu IcsufIbItI Inuxun
cunununu un nu utImuquIn sInnmIc u
ucumu unun un usubI ItIoquIn nu
utImu ImIc ucumufIbI ntI uIn.
Acama nquin cananuna bn
quinma
uu u n utI cufu Nucn Pupu DIos
cunIu quIxun sInnquIn up oquIn utI
uIn. Cuai btsIb upItI ubtI cup cu
unin an i
oc u nania, usaribiquin
cunununu up oquIn nun utI u unuxun,
uIsu un cufu nu utImuquIn sInnmIu, a
ntI uIn.
2
Jess, a cup nux ami
catamc uIsh uInun Iunun usufIbI up
uIsh un ntnu ub ItI, ux Isaribiti
Inuxun cunununu uIsuI cufu ux Iucxu
quIxun sInntI uIn. Uchuuira uni
ucsu oquIn cu unIn I cufsocnu a
mutstI Ic quIxun unnxbI cu n
menu uacxa, n ucama incb
unIcumu up ItI mnotuncx cunu n
Pupu DIosb I cuntcntI uI quixun
ununI. UsuI bumux busquIu uIsh cu
Nucn Papa Diosan ntnu ub Apu
Icn.
3
Tmraquin uxu umI sInncmu
unIcumun cu x JesucfIstonun Ic cup
btsI btsI oIu quIxun sInnquIn
ami catamti ntin rabanan camina
usaribi oquian ami nishquin unin
ucxunbi ca Jesucristonn tanshiacxa
quIxun sInntI uIn. Usaquin sinani
camina ami catamtia unin btsi btsi
ocxun oquin a nti sinanima ami
cushItI uIn.
4
MItsux uchutI fubunun
tmranan Jesucristonan cup btsi btsi
oc ushbI cumInu bumucmu uIn.
5,6
A bana mitsxmi an bchIc Icu
squin Nucn Papa Diosan cac a
caramina manuan? sai quic:
En bchIc Ic cunu mI cuIn, Nucn
Ibu DIosun cu un nuIbuc
unIcumu IxunbIu u utImu uIu
oquIn umIfIbIshI utcnxunma
unun quIxun unnmIquIn
uIsoquIn cufu utI Ic usoquIn
uIu. Uicama cara an bchic
Inun ImIuxu ucumu cu usoquIn
uIu. Usu uIn cumInu u uIsumu
uIu Nucn Ibu DIosun mI uIsu
cara mi ocxbi an bana cuaisama
tani bn
tImu uIn. Iunun cumInu

mus nuItutI sInncusmuquIn,
uIsuI cufunu ItI uI quIxun
sInntImu uIn.
7
Camabi unin ca an bchIc u utImu
uIu oquIn up Inun quIxun unnmIu.
Usu uIn cumInu mItsun Nucn Ibu
DIosun u utImu uIu oquIn uIsu cufu
ocxunbI u tunI mus nuItuquInmu up
oquInshI sInntI uIn, an ca mitsxmi
an bchIc Ic cup usoquIn uIu
quIxun unnquIn.
8
Nucn Papa Diosan
cu un unIcumu u utImu uIu oquIn
umIfIbIshI utcnxunmu unun quIxun
unnmIquIn uIsu oquIn cufu utI Ic
usoquIn uIu. UsoquIn mItsu ucmu
uIsh cumInu mItsux userabi ainanma
uIsh un bchIcmu uIn.
9
Nux xu Ixun
u utImu uIu oquIn cu umIfIbIshI
utcnxunmu unun numI nIshquInmubI
nu unnmIquIn nucn pupun nu
macxa. Mcxunbi cananuna ami
nishquinma ax cuncsubI oquIn ucn.
Usu uIn cufununu uIsu cup Nucn
Pupu DIosun nux ub up Inun quIxun,
uIsu oquIn cufu nu utI Ic usoquIn
ucxunbI up oquIn sInntImu uIn?
10
Nux cunItuncxnu up Inun quIxun cu
un sInncsu oquIn unnmIquIn
usoquIn nucn pupun nu ucxu. Usa
unbI cu Nucn Pupu DIosun usufIbI up
ImInuxun up oquIn nu unnmIu.
11
DIosun usoquIn nu ucxun tan
cunununu mus nuItupunIn. Usai
ItuncxbI cunununu usuquIun nu uc u
incb Nucn Pupu DIosb up IquIn
up oquIn sInunI cuntI uIn.
HEBREOS12
474
Jesucristo ui quic bana
WLPDWLUDEDQDQEsU~DQFDWL
12
Usu uIn cumInu tmfuIbI mus
nuituquinma up oquin sinani ami cushi
CfIstomI cutumtI uIn.
13
Usu IxunmI
mItsun un cuncsu oquIn uIu IsquIn
ca rari uniribi ami catamti up oquin
unncmu ushbI u nmu mItsux
IcsufIbItI ItI Icn. Usuu utux Inun
camina Jesucristomi catamquin an
cuncsu oquIn utI uIn.
14
Nishananima camina upitaxshi
bucutI uIn. An uchu ncmu unIx cu
Nucn Pupu DIosb ItImu Icn. Usu uIn
camina nishananima upitax bucuquin
uIsu uchubI utI sInntImu uIn.
15
Nucn
Papa Diosan ax cuncsabi oquin mitsu
uquIncmu ItIn fubunun cumInu un
mItsu unnmIcsubI oI Inux brancati
uIn. UsuI IquIn cumInu unI fufI uIsumu
nuituu Inun utImuquIn sInnmItImu
uIn.
16
UnI un xunubIshI ItIoquIn
mno uIn cu mIcumu uI unxbI un
xunumu uIn, xunu ItsIb ItImu Icn,
bbxfIbI cu xunxmubI unI ItsIb ItImu
Icn. Nucn Pupu DIos cu unI ImuInun
xunufIbI usuI ItI cunima. UsuI ItIn
fubunun cumInu cumxbI up sInnu
Inun uquIununtI uIn. Esann ca Nucn
Pupu DIosun cuc bunu sInnquInmu, ax
rcun IxunbI un pItI cunc cupshi
an xucn an rcun ImIucxu. Ax piti
cunc cupu Esu Isaribiti camina
ItImu uIn.
17
CumInu ununIn, Itsu
bufItIu Icb ca Esa an papan rcun
bchIc ItcntI sInncxu. Usaquin
sInunI mus nuItutI InbI cu Imu Icn.
Usu uIn cu Esumu, an xucn Jacob,
axa an rcun bchIcsu Ic, an papan
Isuucnn up oquIn sInnxunquIn Nucn
18
Mitsux camina an bashi Sina,
anuxuan nucn raracaman Nucn Papa
Diosan bana cua, unu cunmu uIn.
Anuaxa canacamo shufuquImuInun
ca a bashix nt cuinan mapuc
bnquIbuc Iucxu. An bushIcumu
nubi ca tsi rquIfuc tnbu Iucxu. Anu
cumInu mItsux Imu uIn.
19
Man bana
oc shufutIu cumInu cuumu uIn.
Cuutmu Iunun cumInu Nucn Pupu DIos
bunuIufIbI cuumu uIn. Nucn Papa Dios
banacbu uIsumuIfu u Iu IsquIn cu
nucn raracaman racu
quin Moiss
cacxa:
Nux bamatima cup camina minbi
Nucn Papa Diosan cacxun nu cutI uIn.
20
Bananuxun ca Nucn Papa Diosan
cacxa: UInu Ic unxbI cu un bushI
tunIn cuuntImu Icn, uinacaxribi ca
cuuntImu Icn. UnI ImuInun uInu ux
anu cuanccamax ca maxaxan ranan
masbunn uc ItI Icn". A bana sinani
ca nucn raracamax racu
acxa.
21
Usaa
uIsumuIfu u Iu IsI cu MoIsesnxfIbI
quiacxa: ExfIbI cunu fucutI bfIn".
22
Mitsux camina an bashi Sina
unuuxu Nucn Pupu DIos bun unu
cuunmu uIn. Bfmu cumInu mItsux
Nucn Papa Dios rabinux Sin cac
mut, unuu JefusuIen Ic, anu cuancn.
UsuI I ushbI cumInu JesucfIstonun
uIsh, uInu cufumInu uI unuux, Nucn
Pupu DIos uxu bumutImoI nunu Ic
Jerusaln an ntnu tsc, ab banain.
Anuxun cu ItsuIfu Ixun un ngeIcumu
tim
xun a rabia.
23
Anuribi uicamax cara
uInun Ic, un un uc, acamanribi ca a
rabia. Anu cu ux ApuIfu Ixuun un
cumubI unIn uc u Isc, Nucn Papa
Dios, ux Icn. Anuribi ca Nucn Papa
DIosun uInun Ic up ImIc usha
bumuc unIcumu un bfu unshIn Icn.
24
AnufIbI cu ux un ImI uputI bumu
Ixuun un nuxfIbInu unu Inun mnoc,
Jess, ux Icn. Cain, un AbeI uc unI,
ux cu cupIc ItI Ic quiax Nucn Papa
Dios quicb cu usuI Iucxu. Usu unbI
cu Jess bumuc cup unbI un uc unI
HEBREOS12
475
cupIumu Icn. UsoquIun Jess unIn
IxunbI cu ufIbI cupIquInmu uIcumux
cara ami catamtia, u un uchu
sInntcntimoquin trnia.
25
Cunununu ununIn, Moissnan
Nucn Papa Diosan bana uixuncxun
bia an a bana timaquin cuaisama tanc,
nucn raracamax ca castcunc Iucxu.
MoIsesnn uI bunusumuIfu cu
Jesucristo ui quic bana, Nucn Papa
DIosun nunu Ixun nu Inun, ux Icn.
Usu uIn cu nucn fufucumuxu Isamaira
oi an Jesucristo ui quic bana timaquin
cuaisama tanc unicama i
tImu Icn.
Usu uIn cumInu userabi Jesucristo,
Nucn Papa Diosan a an ntnua xua, a
ui quic bana timaquinma up oquin
cuutI uIn.
26
Bfmu cu MoIsesbu Nucn
Papa Dios banacb mecama shaquIu
cxa. Usu unbI cu Nucn Pupu DIos
sairibi quia: Mecama amiribishi
shacatcnquIn cunu ushI uquInmu
nunu Ic u, bari, ux, Ispu ucumufIbI
shacutI uIn".
27
Nucn Papa Diosa cana
amiribishi ucama shacatcnI" quI
uIn cunununu ununIn, usoquin
shacacx ca a ucama cc uIsh
umu ItI Icn. Acumu umu unbI cu
uIsuI cufu un unIcumu ub ItI Ic
quixun an mnosubI oI ItI Icn.
28
Ax
xnIbuu unbI ctImoI nucn ApuIfu
uIn cunununu nux nttima anu ab
Iunun un unIcumub ItI uIn. UsuI ItI
sInnquIn cunununu Nucn Pupu DIosmI
sInnquIn un bunu cuuquIn usbI cu
cuI cunquIn u fubItI uIn, ax cunc
sabi oquin,
29
ux upIfu Ixun cu fquIfu
quIn tsIn ucsufIbI oquIn u uIsumu
cumu cutI Ic quIxun sInnquIn.
Usaquian an unicaman
Nucn Papa Dios cunmiti bana
13
1
MItsux JesucfIstonun uIsh
cumxbI xuc
nsu uIsh cumInu

mItsux Icsabi btsib btsib
nuIbununI ItI uIn.
2
MItsun unncmu
unibi camina mitsun xubunu bbaia
cunquIn bItI uIn. UsuI IquIn cu
rafInn unnquInmubI ngeI, unisaribi
Ic, biacxa.
3
MItsxfIbI utub sIpuuc uIsh
tmfucsu Ixun cumInu uxu JesucfIsto
nan cup sipuac unicama manuquinma
u sInnquIn uquIntI uIn. Mitsxribi
usufIbI unI Ixun cumInu usaribi oquin
cu unIn utI Ic quIxun sInnquIn
unun btsI btsI oc unI u uquIntI uIn.
4
MIn xunumu uIn cumInu xunu ItsIb
ItImu uIn. Xunu mInun ItI bItuncxun
camina ab nuibananquin up oxun
IquIntI uIn. An xunumu uIn bnuma
xunub ItI ImuInun unI ItsIn xunub ItI
ca Nucn Papa Dios cunima.
CunquInmu cu usu unI ImuInun usu
xunufIbI uchoquIn uIsu cufu otI Ic
usoquIn utI Icn.
5
AIsumuIfu cufquiu ItI cumInu
sInntImu uIn. Nucn Pupu DIosun En
cunu mI uquInquIn ntImu uI" quIxun
cuc u sInunI cumInu mItsux uIsumuIfu
uumu ushbI mus nuItutI bntima
cuntI uIn.
6
UsuquIn sInnquIn
cananuna n bana cuno quicsabi
oquIn sInntI uIn:
Nucn Ibu DIosun cu uquInIu.
Usu uIn cunu unIn uIsu cufu
ocxbi racu
tImu uIn.
7
Jesucristo uiquin mitsu bana
uixunc unicama camina manuquinma
sInntI uIn. Atun ca Jesucristomi
catamquIn up uIshI uIu quixun
sInunI cumInu usufIbItI ItI uIn.
8
JesucfIsto ux cu usubI I uIsh
brfIbI usubI uIsh, usubI ItI Icn.
9
Usa
uIn cumInu unI Itsun mItsu btsI btsI
bunu uIxunquIn JesucfIstomI sInntI
nun quixun cacxunbI ntImu uIn. A
unicamax ca btsi btsi u piquinbi
cumInu btsI btsI u pItImu uI quia.
Atxa usai quia a bana cuatibi ca uni
HEBREOS12,13
476
un nuItu up Imu. Usu uIn cumInu
Cristo cupshi ca Nucn Papa Diosan
nu nuIbuquIn nun uchu tf
anan nux
uInun Inun ImIu quIxun ununI
umIshI cushIcuntI uIn.
10
Nun nu Jesucristo bama cup ca
nun uchucumu tf
nc Ic quixun
unnc unbI cu judos sucefdotecumun
ufucuc uInu fc un numI pIc ushbI,
ami catamcmu Ixun, Jesucristo
bumu cup cunu n uchucumu tf
nc
uI quIxun ununImu.
11
Unicaman
uchu tf
nc Inun cu sucefdotenn
cushIcumun upun, ufucuc uInu fc
an imi, anuxun Nucn Papa Dios rabiti
xubu uc mu, Cata Upira cac, anu
bunxun unuxun nscuIu. UsoquIn unun
cu u uInucun numIcumu u mu ufu
bunxun nnia.
12
Usaribiti ca Jess,
JefusuIen ufI un ImI uputI I
cursocnu, cumubI unxu un uchu
tr
nc uIsh Nucn Pupu DIosnun Inun,

bamacxa.
13
Usu uIn cunununu Jess,
uxu mu ufucox uchuuIfu unI Icsari
bama, u nuxnu uInun Icu unI ItsIn
tmfumIunun usncxunbi, uInun ItI
ntImu uIn.
14
n ntnu ca axa
cutImu usubI Icbnu unu ItI mu
umu Icn. Usu uIn cunununu uxu
ctima nt Nucn Papa Diosbnu
unu ItI u cuInIn.
15
Usu uIn cunununu
Jesucristo cup camabi ntn ab banai
cunquin Nucn Papa Dios nun
cubitan rabianan mix camina asrabi
nun Apu uI quixun caquin a rabiti
uIn.
16
Rabianan camina uni rari
uquInquIn u up utI munutImu uIn.
uuma uniribi camina nuibaquin min
u ms InntI uIn. Unun usuquIn uIu
isi ca Nucn Papa Dios cunia.
17
Mitsun cushicaman ca mitsxmi upiti
JesucfIstomI sInnun mItsu uquInIu.
UsuquIn mItsu uquInuun Nucn Pupu
DIosun cusc Ixun cu un cucsabi oquin
up oquIn uIsu tunIu, ax cuntanun. Usa
uIn cumInu un bunu cuuquIn utux
quicsubI oquIn utI uIn. Mitsun usaquin
uIu IsquIn cu utun mus nuItuquInmu
cunquIn mItsu uquIntI Icn. A unicaman
bunu cuuquInbImI un cucsu oquIn uIumu
IsI cu Nucn Pupu DIos cuntImu Icn.
18
Cunununu ununIn, u utImu
uquInmu up uIshI uIsu tunIu cu Nucn
Papa Diosan nu up isia quixun. Usu Ic
cumInu nu Nucn Pupu DIos ucxunti
uIn.
19
Ex mItsub Itcni bntishi
cuanun camina manquinma Nucn
Pupu DIos ucxuntI uIn.
8StRTXLQVLQDQLDEsU~DQ[
LQXDQ3DEORQsQFD
20
Nucn Papa Dios, an an unicama
ub up Inun ImIc, un cu Nucn Ibu
Jesucristo, an an unicama brainrac,
a bamacbi basquimiacxa. An Jess
un ImI uputI bumuc cup nun
uchucumu tf
nquin nux xnIbuu unbI

uInun Inun ImIc,
21
anbia an isc
xmi
up Inun ImIunun ux cuncsabi
oquInmI up uIshI unun mItsu ImItI
cana cunin. Iunun cunu un, Jesucristo
cup, ax cuncsubI oquIn nu ImItI
cunin. A ca an unicaman xnibua
unbI nquInmu fubItI Icn. Usaquin ca
utI Icn.
22
En xuc
antu, n mItsu squin,

ItsumushI cunoxunc banacama n
cumInu up oquIn sInnquIn cuutI uIn.
23
MItsun cumInu unntI uIn, nucn
xucn, Timoteo, u cu sIpuuc IcbI
chiquncanxa. Itxu bntishi bbaia
cunu mItsu IsI cuunquIn u buntI uIn.
24
Anu Ic JesucfIstomI cutumc
unIcumu ImuInun mItsun cushIcumu u
Italianuax uc unicamanribi ca mitsu
bfunxmI Inun mItsu cumIu.
25
Nucn Papa Diosan nuibaquin
uquIncxmI chumufuu uIsh bucutI
cana cunin. Ashi.
HEBREOS13
477
$tQPHQXPDLFsMXGtRVXQLFDPD
6DQWLDJRQsQTXLULFDFXsQsR[XDQ
1
1
Ex cunu SuntIugo, an Nucn Papa
DIos ImuInun Nucn Ibu JesucfIs
tonn cacsubI oquIn u uc uIn.
Israelnn bchic mcn rab
ImuInun
rab
an rbnquI ushmI btsI btsI

menu tstI cuun Ic cunu mItsu n
quIfIcu bunmIn.
1XFsQ3DSD'LRVDQVLQiQPLFsDtVKDDtQ
XQLFDPD[EsWVLVLQiQxXLWL
2
En xuc
antu, cana mitsu cain, uisai

cufumInu ItI uIn, uisa u cara mitsumi
Icbbi camina up oquinshi sinani
cuntI uIn.
3
CumInu ununIn, usuI I
bn
quinma tanshiquin camina uisa u

cufu Icbbi bntImu upItI JesucfIs
tomI cutumtI unntI uIn.
4
Mitsux usai
Inux cumInu nmu JesucfIstomI sInunI
uIsu u cufu IcbbI mus nuItutImu
ami catamcuntI uIn.
5
UIsuIfu cufumInu umI cushItI uI
quIxun unncmu Ixun cumInu Nucn
Pupu DIos uctI uIn. Nuccxun cu un
mI usumI ItI unnmIquIn cushIotI
Icn. An cu un u ucc unimi
nishquinma cunquin up oquin
unnmIu.
6
IxunbI cumInu Nucn
Pupu DIosun supI cu n cucxun
cuutImu Ic quIxun sInnquInmu,
an ca asfubI n cucxun cuutI Ic
quIxun sInnquIn uctI uIn. An cara
uquIntI Ic, cufu uquIntImu Ic
quIxun sInnc unI ux cu suun
bcac
xa parnpapa amami amamiqui

tucnquIcsu Icn.
7
MItsux usu Ixun
cumInu Nucn Pupu DIosun cu n bunu
cuutIu quIxun sInntImu uIn.
8
Usaquin
sInnbquInc unIx cu un sInncsabi oi
Imu cmbquinia.
9
Uicamax cara unan uumara ca
quIxun Isc IuxbI JesucfIstomI
catamtia, Nucn Pupu DIosun uquIncx
bfmu Isumu Ic, ux cu cuntI Icn.
10
ImuInun cu uuira ax Jesucristomi
catamti uumuIbI cuntI Icn. Axa
uuIfu unI ux cu fo uxu upIfu up
ItuncxbI un up bntishi nt
csaribi
Icn.
11
Barin uruquin pcaquin xarocx
cu fo u chushIu. UsufI I cu fo u
rucuti an up nttia. Usaribiti ca
uu uni ax curquiuIfu ItI sInnxun
u ubI ItI Icn.
8LVDxXFDUDLFsEsWDQEL-HVXFULVWRPL
catamti ntima
12
An uIsu u cufu Icbbi
bn
quinma tanshiquin Jesucristomi

catamti ncma unicama a ca usaa ax
umI sInnc unIcumu ItI uIu quIsabi
oquin Nucn Papa Diosan an ntnu
ub uIsh chumufuu uIsh cunun ImItI
Icn.
13
Usu uIn cu uI unIn cufu utImu
u utI sInunIu, a unin Nucn Papa
DIosun cu usuquIn unun sInnmIu
quIxun sInntImu Icn. Nucn Papa
SANTIAGONAN JUDIOS UNICAMA
BUANMIA QUIRICA
478
DIos u cu unbI utImu u unun sInnmI
tImu Icn. Usu Ixun cu unfIbI uInu Ic
unIbI utImu uu unun sInnmImu.
14
Unun u utImu uc ux cu Nucn
Pupu DIosun umIcmu Icn. Abi an
sInun utImu Ixun cu usoquIn uIu.
15
UsuquIun sInnc cup cu unIn u
utImu uIu. Nu utImu nquInmu umIfIbI
umIfIbI uI uchuc cup cu bumuI Nucn
Pupu DIosb ItImu Icn.
16
En nuIbuc xuc
antu, uInu Ic
unnbI pufnc cumInu IcuntImu uIn.
17
CumubI uIsu u cufu up Ic, ax ca
Nucn Pupu DIos nunu Ic, an bari,
ux, Ispu ucumu unIo, an camabi uni
Innc Icn. A ucamaxa bnamanan
bnquIc unbI cu Nucn Pupu DIos
uxIfu usubI I uIsh usubI Icn.
18
An ca
unan an bana uixuncxun cuatnu
uInun Inun nu ImIuxu, nux puIn Ic
cupa rari unxribi Jesucristomi
catamc uIsh cumubI u un
unIosumuIfu Inun.
$VpUDEL-HV~VPLFDWDPsWLD
XVDLXQLLWLEDQD
19
En nuIbuc xuc
antu, usu uIn

cumInu Nucn Pupu DIosnun Ixun
mitsun unan bana uia up oquin pain
cuutI uIn. Cuati camina mitsux munu
puIn sInntuncx bununun bntishi
nIshtImu uIn.
20
Axa nishc unix ca
Nucn Papa Dios cuncsubI oI Imu.
21
Usu uIn cumInu u utImu uIsumuIfu
oquInmI mItsun uc u unun uIsu
ucumu cufu uIsumu Ic ntI uIn. A
nquin camina ami cuac Nucn Papa
Diosan bana a mitsun nuitu mu
fucunuquIn up oquIn sInntI uIn.
Mitsnmi cuac bana n
xa quicsabi
oquin, Jesucristomi catamc Ixun, uc
uIsh cumInu Nucn Pupu DIosnun Inux
i
cuntI uIn.
22
Usu uIn cumInu mItsun pubItuInshI
cuuquInmu up oquIn sInnquIn u bunu
quicsubI oquIn utI uIn. Usoquin
ucmu uIsh cumInu x cunu Nucn
Pupu DIosnun uI quixun sinanibi
cmc mItsux ItI uIn.
23
Axa Nucn
Papa Diosan bana an pabitainshi cuati,
a bana isi ax quicsubI oI Icmu unI ux
ca an an bmnan espjonn isc
unIsufIbI Icn.
24
UIsu cufunu uI
quixun istancxbi ca mnocatima
manquiani usabi cuania.
25
Usu unbI
ca an a bana cuaquin manuquinma
sInnc unI, ax a bana quicsabi oquin
nquInmu uc uIsh chumarua tani
cuntI Icn. A banax ca annu up
Iunun, unshIn utImu cuncsu oI Imu
Nucn Papa Dios cuncsubI oI Inux
i
tI u Icn.
26
Ui unix cara x cunu Nucn Pupu
DIosun bunu cuuc uI quibi
sInnxmuIshI uIsumuIfuI bunuIu u unIx
ca Nucn Papa Diosan bana quicsabi oi
mu cmia.
27
An Nucn Papa Dios
cuncsubI oquIn uc unIn cu suquIn
utI Icn: Papauma titaumu tucama
ImuInun cusunumc xanucamaribi
uquInsu Iunun mus nuItutIu IsquIn cu
uquIntI Icn. AquIunun cu un Nucn
Pupu DIosmI sInnquInmu n menu Ic
uIshI sInnc unIn ucsaribi oquin u
uIsumu utImu Icn.
5DtULXQLVKLQXLEDQDQUDtULDWLPRWLPD
2
1
En xuc
antu, mItsux Nucn Ibu

Jesucristo, ax Diossaribi up, ami
catamc Ixun cumInu fufI unIbIshI
nuIbununquIn fufI unI tImutImu uIn.
2
Enx cu su Icn. uu uni axa upiti
mnocanan, up chupa pauanan, curi
man muax, anu mitsux tim
cnu
atsnmainun ca uuma unxribi chupa
utImuf puuux utsntI Icn.
3
Atsiniami
mitsun uu uni a up oquin biquin:
Anu tsti up nu ca tst quixun canan
uuma uni aribi: IIsu tunI nIunun cu
menu tsbut cati, ux cu uIsumu Icn.
SANTIAGO1,2
479
4
UsoquIn uquIn cumInu cumubI unI
snn nuIbuquInmu utImu sInnu Ixun
rafIshI nuIbunun fufI unI utImoIn.
5
En nuIbuc xuc
antu, n mItsu
camainun ca cuat. Nucn Papa Diosan
ca axa n menuax uuirama unicama
a casia, atxa ami upiti catamc
Iunun un ntnu ub Inun, an nuibac
unIcumux cu usuI ItI Ic quIxu un
bana quicsabi oquin.
6
Usu unbI
camina mitsun uuma uni a uIsumu
ca quixun timaquin rabnmin.
NuuIfu unI un cu mItsu pufnquIn u
mmianan tmramiquin mitsumi
munnquIn, an unxa ami btsi uni ui
munncxun cuac uninu buania. Atux
cufu usumu Ic?
7
UsuquIn uI cu CfIsto,
ux up Ixuun un mItsu uInun ImIc u
uI utImutI bunuIu. Atux cara usama
Ic?
8
An bana rarinxa quicsoi
Icsamaira oi a bana quicsoI ItI Nucn
Papa Diosan banax ca sai quia: Mixmi
upiti brancacsaribi oquin camina
mIn uIntsIcumu nuIbunun uxu uquInsu
Ic uquIntI uIn". A bana quicsabi
oquIn uc Ixun cumInu mItsun Nucn
Papa Dios cuncsubI oquIn uIn.
9
Usa
unbI cumInu mItsun, rari unishi
nuIbunun fufI unI nuIbucmu Ixun,
uchuquIn Nucn Pupu DIosun bunu
cuno quicsubI oquIn uImun.
10
sa
ca. An camabi an bana cuno
quicsubI oquIn uquInbI Nucn Pupu
Diosan bana achshi quicsa oquin
ucmu unI, an ca camabi Nucn Papa
Diosan bana cuno quicsa oquin
ucmusu uIsh uchuIu.
11
Nucn Papa
DIos uxu MIn xunumu uIn cumInu
xunub ItImu uIn" quI, axbi ca Uni
cumInu utImu uIn" quIucxu. Usu unbI
cu un un xunumu uIn, xanub
IquInmubI unI uc unI un Nucn Pupu
Diosan bana quicsubI oquIn uImu.
12
Usu unbI cumInu mItsux Nucn Pupu
Diosan, unun cumubI unun u uc IstI
ntn, mitsux caramina Jesucristomi
catamti axa cuncsubI oI Iu quIxun
isti cup, upitishi bananan upshI ItI
uIn.
13
Anun un cumubI unIn u uc
isti nt anun ca Nucn Papa Diosan, an
btsI unI nuIbuquIn uquIncmu
unIcumu u un uchu cup uIsu cufu otI
Ic usoquIn utI Icn. Usonan ca an
btsI unI nuIbuquIn uquInc unIcumu
ushI uIsubI otImu Icn.
-HVXFULVWRPLFDWDPsFsL[XDQ
XQLQxXXStVKLDWL
14
En xuc
antu, un x cunu umI

cutumtI JesucfIstonun uIn" quIquInbI,
Jesusan bana quicsabi oquin up uishi
ucmu unI ux cu un bunu uncIshI
Icn. Usu unIx cufu JesucfIstonun uIsh
i
tI Ic? Cu ItImu Icn.

15
sa ca. Axa
JesucfIstomI sInnc unI, bbu
ImuInunbI xunu, chupaumu Iunun u
piti uuma isquin,
16
sapi camina mitsu
achshInn cutI uIn: Branx ca
cuantan, mina matsi ca mapt,
puchquin ca pit quixun. Usaquin
cuquInbI uu ubI Inncmu uIsh
cumInu mIn bunu uncIshI uIsh
bunInshI quIc uIn.
17
Usaribiti ca uni
Jesucristomiisa catamtia quiquinbi uni
ItsI nuIbuquIn uquIncmu uIsh userabi
Jesucristomi catamcmu Icn.
18
UnIn supI cu unI ItsI cutI Icn: Mixmi
Jesucristomi cana catamti quimainunbi
cunu n up u uIn. Mixmi JesucfIs
tomi cana catamti quicbtanbi cana
mInmI up u uIu Iscmu Ixun userabi
cumInu usu uI quIxun sInntImu uIn. Usa
unbI cunu n u up uc Ixun mI IsmItI
uIn, x cunu userabi Jesucristomi
catamc uI quIxun. Usaa a uni quic ax
ca asfubI Icn.
19
Min camina Nucn
Papa Dios ax ca achshIshI Ic quIxun
sinanin. UsuquIn sInntI cu usbI Icn.
UsuquInmI sInnc unbI cu unshIn
SANTIAGO2
480
utImucumunfIbI usa ca quixun
ununI umI fucutan bamai brruia.
20
MIx sInnumusu Ixun cufumInu
ununImun, Jesucristomi cana catamti
quIquInbI unI ItsI nuIbuquIn uquIncmu
uIsh cu u unI JesucfIstomI cutumcmasa
Icn?
21
sa ca. Nucn rara, Abraham, an
ca Nucn Papa Dios rabinuxun an
cacsabi oquin an bchIc Isuuc utI
mnocxa. UsuquIn uIu IsI cu Nucn
Papa Dios Abfuhumnn cu n bunu
cuuquIn n cucsubI oquIn uIu, usu uIsh
cu nun Ic quiax quiacxa.
22
Nucn
Papa Diosan a cacsubI oquIn Abfuhum
nn cup cumInu ununIn, Abrahamnx
ca asrabi Nucn Papa Diosmi catamc
Iucxu quIxun. Usu Ixun un cucsabi
oquIn uc uIsh cu Abfuhum userabi ax
Icsamaira oi Nucn Papa Diosmi
sInncxu.
23
cuno axa a ui quicsabi oi ca
Abfuhum Iucxu, sai quic: Nucn
Papa Diosan ca an quicsubI oquIn utI
Ic quIxun ununI cu Abfuhum umI
catamacxa. Usuu Ic cup cu Nucn
Papa Diosan iscx Abraham upira uni
Iucxu". Usu Ic cu Abfuhum unIn,
Nucn Papa Diosb nuibananc uni
caquin anacxa.
24
Usu uIn cumInu mItsun unntI uIn,
Nucn Pupu DIosun cu umI sInnc
cupshima, umI sInnquIun ux cunc
subI oquIn u up uc cupribi, uni ax
ca asfubI up Ic quixun isia.
25
Usaribi oquin ca Rahab cac xanu ax
uIsumu IxunbIu IsfueI unI fub
Jeric
munu Ic unIcumun utIn fubunun, an
xubunu unxun btsI buIn cuuntnun
xuc, a cup Nucn Papa Diosan up
isacxa.
26
Cunununu ununIn, bumutun
cx ca bru unshnumu uIsh unI un
numI uncIshI Icn. Usaribi ca uni ax
isa Jesucristomi catamtia quiquinbi uni
ItsI nuIbuquIn uquIncmu uIsh, an
bunux uncIshI Icn.
8SLWLVKLFDQDQXQDEDQDWLDLTXLFsEDQD
3
1
En xuc
antu, mitsux camina

cumxshiira an axa Jesucristomi
catamc unIcumu unnmIc unI ItImu
uIn. CumInu ununIn, usu unI IxunbI
utImu u uI cumInu fufI unIcumu
ucsumuIfu oquIn uchoc ItI uIn.
2
CumuxunbI cunununu u uIsumu uIn.
Axu uIsubI utImutI bunucmu unI ux cu
asfubI up unI Icn. A unIn cu utImutI
banatisa tanquinbi tntI unnc Ixun
uIsu u utImu utI cufu sInunIu, abi
tntI Icn.
3
sa ca. Caballo niquinquin
cananuna anun nitsinananbi anun
buinati itsi an cubnu tcrcain.
Usoxun cananuna nun cuncsa oquin
nIquntI uIn.
4
Usaribi ca man nunti
Icn. ChuIfu IcbI cu suun bcaquin
buania. Usu IcbI cu un nIquInc unIn,
uinu cara cuainsa tania ami oquin anun
chIbtI uxu chuIfumu unbI unInshI
puntbianquin buania.
5
Usaribi ca nun
unu unnu bunuc ux Icn. Chamaratsu
nun cub unbI cunununu uIsu uIshI
ui cara, anun banain. Tsi chamaratsu
bimicxunbI cu chuIfu IcbI nu
rquiquiani chaquin cuia. Usaribi
oquIn cu nun unxu chumuf unbI uIsu
banaratsu cara unin uni itsi uiabi, a
bunu chunIoquIn tsucaruia, camabi
menuxuan unin cuanun.
6
TsI chumufu
tsu usaribi ca nun ana, a cupnu nun
cubitan banac, ux Icn. Chamaratsu
unbI cunununu unun utImutI bunutI
uIn. UsuI bunuc cup nun sInnfIbI
utImu Ixun cunununu u utImufIbI uIn.
Usu Ixun cu unnu utImutI bunuc Ixun
nun bumutI nt utmainun usabi nu
ImItI Icn. NunshIn utImunn upu unbI
cu unI utImutI bunutI sInnmIu.
7
UnIn cu cumubI uInu uxu pInanc
ImuInun uInu pchIu ImuInun men
nirc uInu ImuInun bucu mu Ic
uInu u cumubI un cuncsu oquIn utI
SANTIAGO2,3
481
Icn, usoquIn cu uIu.
8
Usu unbI cu
unin an cubItun utImutI bunutI ushI
tntImu Icn. Usu uIn cu unI usubI
utImutI bunuIu. Usu uIsh cu u unIn bunu
unun unI bumutI mucu fosufIbI Icn.
9
Nun ana annu banac, annbi
cunununu Nucn Ibu DIos fubIn,
annribi cananuna uni, u Nucn Ibu
DIosun usufIbI oquIn unIo IcbI umI
nIshquIn umI utImutI bunuquIn u cuIn.
10
Nun cubitanbi cananuna Nucn Papa
Dios rabin. Rabianan cananuna nun
cubItun utImutI bunuIn. En xuc
antu,
usuI ItI cu uIsumu Icn.
11
Anuaxa me
mcux unpux chIquc, anuax cara
butu unpux ImuInun mucu unpxfIbI
utI Ic? Cu utImu Icn.
12
En xuc
antu,
higuerann cara aceitunann bimisa
oquIn tuutI Ic? Cu utImu Icn.
Uvasnnribi cara higuerann bimisa
oquIn tuutI Ic? Cu utImu Icn. Usaribiti
cu unuuxu me mcux unpux chIquc
anuax tashiu unpxbbI butu unpux
utImu Icn. Usaribiti cananuna nun
cubitan Nucn Papa Dios rabianan
utImutI bunutImu uIn.
$VHUDELxXXQiQFsLWLEDQD
13
MIcumu uInu Icx cufumInu
sInnuIfu Iunun up oquIn bunu cuuc
uIn cumInu cruti rabquinma u upshi
utI uIn. UsuquInmI uIu IsquIn cu a
unix ca asfubI sInnu Iunun up oquIn
bunu cuuc Ic quIxun unIn unntI
Icn.
14
Usu unbI cumInu mItsux unImI
nIshc Iunun unI ItsImI sInnanima
nutsi mixshI uu ItI cunc Ixun,
fubIucquin x cunu u unnc uI
quIxun sInntImu uIn. Usaquin
sInnc uIsh cu mIn bunu cmc Icn.
15
UsuquIn sInnc unIx cu Nucn Pupu
DIosun sInnmIcmu Icn. Ax ca an n
menu Ic uIshI sInnc unIn sInncsu
Icn. NunshIn utImunn sInnmIc cu
usu unI Icn.
16
Axa nishanan ami
sinanima uni itsimi nutsianan axshi
uu ItI cunc unI un cu up oquIn
sInncmu Ixun cumubI utImu u utIshI
sinania.
17
DIosun sInnmIc unIn up oquInshI
sInnquIn up u uIu. Ca unib
nishananquinma nuibananquin btsi
unan cacxun cuaquin up oquin bana
sInnan uni itsiribi nuibaquin axa
uquInsu Ic uquInIu. Usa unin ca
cmmu Ixun pufnanquinma an
quicsubI oquIn uIu.
18
Axa unib
nishananima upitishi banac unicama
un cu chumufuu Ixun up uIshI uquIn
uni rafIfIbI chumufuu Inun ImIu.
$QsQsPHQXLFsxXLVKLVLQiQFs
XQLFDPDVDULELLWLPDEDQD
4
1
Uisa cup caramina mitsxbi
nishananan u cananin? Mitsnbi
btsI btsI u utImuquIn sInunI cumInu
usuI IcunIn.
2
Mitsun cunc u bicasi
bn
quInbI bIcmu Ixun cumInu

bInuxun umI nIshquIn unI ItsI ucsu uIn.
Usu Ixun btsI unI IcsufIbItI uu IIsu
tani bn
quinbi bicasmati camina

nishananan mananin. UsuI IquInbI
cumInu Nucn Pupu DIosmI uccma
cup mitsun cunc u bitsiman.
3
NucquInbI cumInu umI ucc u a
bitsiman, ax cuncsabi oquinmami
mitsux cuncsa oquinshi Nucn Papa
DIos ucc cup.
4
Nucn Papa Diosmi
manxunmi mitsun cuncsa oquinshi
uIu cunu suquIn mItsu cuIn: Mitsun
cufumInu ununImun, n menu Ic
uIshI sInnc uIsh cu unI Nucn Pupu
DIosb upmu Ic quIxun? UInu Ic
unIn cufu n menu Ic uIshI sInunIu
ux cu uInunmu uIsh Nucn Pupu DIosmI
nIshcsu Icn.
5
cuno ax ca sai quia: Nucn Papa
DIosun cu uInun Ic nu uaia. Usu uIn
cu un nub Inun nu Innc un Bfu
NunshIn Up ux btsI u uquInmunu ux
SANTIAGO3,4
482
cuncsu oquInshI utI cunIu". A
banax ca asfubI Icn. Usu cu ux Ic
quIxunu unntI oquIn cu Nucn Pupu
Diosan an uni usoquin cunomiacxa.
6
An nu sInnmIc uIshI nun unun cu
Nucn Pupu DIosun nu uquIntuncxun
nuIbuquIn nuu uquInc usumuIfu oquIn
uquIntcnia. Usu uIn cu un bunu suI
quia: Nucn Papa Diosan ca axa rabc
unicama a timanan axa x cunu usu
uI quiax rabcma unicama nuibaquin
uquInIu".
7
Usu uIn cumInu Nucn Pupu
Diosan bana cuati ami catamti ax
cuncsubI oIshI ItI uIn. UsuI IquIn
cumInu unshIn utImunun utImu u
utI mItsu sInnmIsu tuncxunbI u u utI
tnquIn utImu uIn. UsuI Iu cu unshIn
utImunn uboquInmu mItsu ntI Icn.
8
Asrabi upiti ami sinani Nucn Papa
Diosb banaquin camina an nuibaquin
sInnmIcxun, ux cu mItsub Ic quIxun
mItsun nuItu mu up oquIn unntI uIn.
An u uIsumu uc unIcumu, cana mitsu
cain: Unia an mcn chuaumu Inun
mchucacsaribiquin ca min sinan up
Inun mIn u utImu uccama n.
Nucn Pupu DIosnun cunu uI quic
IxunbI uInunmu unIcumun ucsaribi
oquIn n menu Ic uIshI sInnc
unicama, mitsxribi ca sinanat, Nucn
Papa Dios cuncsabi oshImI Inun.
9
Nucn Papa Dios cuncsabi oi cana
Imu quIxun sInunI cu mus nuItutI In.
CunI cuuIc ushbI cu u nI mus
nuituti bunan mscut. Chumarua
tunmI cunc u nI cu mus nuItut.
10
Ex cunu un Iscx uIsumuIfu uchuu
uI quIxun sInnquInmI cucxun ca
Nucn Ibu JesucfIstonn mItsun
uchucumu tf
nquIn upIfu ushmI

cunun mItsu ImItI Icn.
fXLTXLQXQLLWVLDWLPRWLPD
11
En xuc
antu, cana mitsu cain,

JesucfIstomI sInnc uIsh cumInu
uxfIbIu umI sInnc unIcumub uIunun
tImu uIn. Axu ubu JesucfIstomI sInnc
uni ui ux cu uIsumu Ic quic uni
ax ca Nucn Papa Diosan banax ca
uIsumu Ic quIcsu Icn. Usai qui
camina mitsux Nucn Papa Diosan bana
quicsubI oquIn umu u bunux cu
cuutImu Ic quIcsu uIn.
12
Usai ca uni
ItI Ic quIc bunu nu Inun ux cu
achshi, Nucn Papa Dios, ushI Icn. A
bunu Inun Ixun cu unIn cufu u bunu
quicsubI oquIn uIu quIxun IstI Icn.
Usu Ixun cu uxu xnIbuu unbI ub ItI
unicama a i
mIunun uxu ub ItImu

unicama a xnIbuu unbI ub ItImoquIn
ntI Icn. Usu unbI cufumInu mInmI
unI ItsI utImonun mIx uu uIn?
Uisai caranuna im
LVKLLWLDLTXL[XQ
FDQDQXQDXQDQLPDTXLFsEDQD
13
En bunufIbI n mItsu cumuInun cu
cuat. Micama rarinx camina sai quin:
Br cuanima cananuna im
ishi
unuxun u uI btsI munu cuuntI uIn.
Cuanx bbatancxun cananuna achshi
bufIn unu IquIn u bItuncxun maruquin
Itsu cufquI bItI uIn.
14
Usai quiquinbi
camina uisai caramina im
IshI ItI uI
quIxun ununImun. UIsu cufu nun tstI Ic
cunununu ununImun. Ax cu Ibtancxa
curu nt bntishi nt
c usufIbI Icn.
15
UsuI quImu cumInu suI quItI uIn: Nucn
Ibu DIos cuncb, bumucmu Ixun
cunununu nun sInnc u utI uIn.
16
Usa
unbI cumInu mItsux nbI cunu usuquIn
u utI uI quiax cranan rabitin. Usai
ItI cu uIsumu Icn.
17
sa ca: An usaquin
utI cu up Ic quIxun unnquInbI usuquIn
ucmu unI ux cu uchuIu.
fXxXXQLXVDLLWLFDDLVDPD
LFsTXLFsEDQD
5
1
uuira unicama, mitsnribi
cumInu n cucxun cuutI uIn.
MItsxmI uIsumuIfu uu Iunun
SANTIAGO4,5
483
curquiu uIsh, a cup tmrati sinani
cumInu mus nuItutI IntI uIn.
2
Mitsun
curquI ImuInun mItsun ucumufIbI cu
chquIIsu Icn, mitsun chupa upburibi
cu nucuuxun pIIsu Icn.
3
Mitsun man
u cufI uc ImuInun mun uxuu uc,
mitsun curquicamaribi ca puibuisa
Icn. Usu uIsh cu u ucumu chqui
nt
tI Icn. Tsin nnc
xa u nt
csa
usaribitia mitsun ucama nt
mainun
camina mitsxribi tmfutI uIn. Nucn
Ibu JesucfIsto utcntI ufumu unbI
cumInu uu ItIshI sInnquIn
mItsunuInshIu Inun u bucnfuun.
4
An
mitsu nanuxun u mxunc uni
cumInu cupocmu uIn. Cupocmu uIsh
ca mitsu ui banaia. Usaquian mitsu
uIu cu ngeIcumun upu, Nucn Ibu
Dios, an cuaxa.
5
n menuax camina
uIsumuIfu u upu uIsh mItsux
cuncsubI oI Iun. Usu uIsh cumInu un
Ibun ufucuc uInu unun utI nt
sn
ncbtun unuxun ffucumIcsu uIn.

6
MItsun cumInu uchuuma unibi
uchoquIn un. UsoquInmI ucxunbi ca
utun mItsu cupIcmu Icn.
8LVDLFDUDxXLFsEsELEsQsWLPD1XFsQ
Papa Diosb banati
7
En xuc
antu, Nucn Ibu JesucfIsto

utmainun camina tmraibi
bn
quInmu unun utI nt cuntI uIn.

An u upc unIn cu u uptancxun
anun an bimi biti nt sn
ntamainun
cainia. Usu Ixun cu mItubutuncxu
sn
ncbtun u uptancxun
bn
quinma canitancxuan tuaia an

bimi binuxun cainia.
8
Usaribi oquin
camina mitsun, Nucn Ibu JesucfIsto
anun utcntI nt cu ufumu Ic
quIxun sInnun mus nuItutI
bntImu cunquIn cuntI uIn.
9
En
xuc
antu, Nucn Papa Diosan anun

cumubI unI un nuItu unnquIn
uIsoquIn cufu u uxu quIxun IstI nt
ufumu uIn, camina mitsxmi an
uchocmu Inun, uni rarib uianani
nIshununtImu uIn.
10
En xuc
antu,
cumInu un Nucn Ibu DIos quIc bunu
unI uIxunc unIcumu IsufIbItI ItI uIn.
Atun ca tmraquinbi bn
quinma
tanshiacxa.
11
Uicaman cara tmfu
quinbi bn
quinma tanshitia ax ca up
oquinshi sinani cunia quixun
cunununu ununIn. Mitsun camina
Jobnxu uIsumuIfu tmraibi Nucn
Ibu DIosmI cutumu u bunu uIu cuun.
Cuuc Ixun cumInu unncunIn, uisaira
oquIn cufu Nucn Ibu DIos un
nuIbuquIn unI uquInc Ixun u unI
uquIuncxu quIxun.
12
En xuc
antu, btsi banacama

cuuquInbI cumInu n bunuIfu sInntI
uIn. Mitsux camina mitsun bana isa
asfubI Ic quIxun unIn cuunun
naitanbi cuamainun cana mi cain
quianan menbi cuamainun cana mi
cai quItImu uIn. Uisa ubi cara, a ui
camina cana asrabi mi cai quiax
quItImu uIn. Usai quima camina asrabi
bunInshI bunutI uIn, Nucn Papa
DIosun mItsu uchotImu cup.
13
MIcumu uInu Icx cufumInu mus
nuituti btsi sinani camina Nucn Papa
DIosb bunutI uIn. MIcumu uInu Icx
cufumInu cunI chumarua tani
camina Nucn Papa Dios rabi cantati
uIn.
14
UIx cufu uc Ic, anribi ca
cushIcumu cumItI Icn, xni ron
uquIun, un pxcunun Nucn Ibu
JesucfIsto ucxuni unun.
15
Asrabi ca
un n unI pxcutI Ic quIxun
sInnquInmI u ucxuncxun ca Nucn
Ibu JesucfIstonn uc unI pxcutI
Icn. Pxcunun cu un uchucumu
tr
nxuntI Icn.
16
Usu uIn cumInu
mItsnmI mIn utImuquIn sInnc u
uixuananquin abmi Jesucristomi
catamc uni rarib mia usa ucama
SANTIAGO5
484
mnoxunun Nucn Pupu DIos ucxuu
nuntI uIn. UpIfu oquIn sInnquIn
ucc cup ca Nucn Papa Diosan up
oquIn unI uquIntI Icn.
17
Elas, an
uixunc uni, an ca nusaribi uni
IxunbI uu Ibuuxmu Inun Nucn Pupu
DIos uccxa. Usu uIn cu un
uccsabi oi rab
ImuInun uchshi
baritia, ImuInun uchshi mcn
ImuInun uchshI uxn u Ibuumu
Icn.
18
Usuu Icbtan Nucn Papa
DIos umIfIbIshI uctcncba, u
Ibtcncb cu menu Ic ucumu
cotcni bimiacxa.
19
En xuc
antu, micama achshinn

Nucn Pupu DIosun bunu nc IcbI
btsi uni sinanamiquin ami catamtc
nun ImIcbtan,
20
cumInu unntI uIn,
uI unIn cufu usoquIn unI uchuu IcbI
sinanamia, an ca a uni Nucn Papa
DIosnun Inun I
c Iunun un uchucumu
tr
nc Inun ImItI Ic quIxun. Ashi,

Santiago.
SANTIAGO5
485
Axa btsi btsi menuax Jesucristomi
catamc unicama Pedronn quirica
cunoxuan
1
1
Ex cunu Pedfo, an bana unicama
uIxunuun JesucfIstonn cusu uIn.
Mitsun ntnuax btsi btsi menu tsti
cuun ushmI Ponto, Galacia, Capadocia,
Asia, Bitinia, a ntcumunu Ic cunu
n quIfIcu mItsu bunmIn.
2
An
sInnsubI oquIn uInun Inun cu Nucn
Papa Diosan mitsu casacxa. An Bru
NunshIn UpItun ImIcxmI uInunshI uIsh
ax quicsubI oI Inun mItsu ImIunun cu
JesucfIsto bumu cup mItsun uchucumu
tr
nquIn mItsun nuItu up ImIuxu.

Usami mitsux Nucn Papa Diosan
nuIbucx IcsumuIfu oI chumufuu uIsh
bucucanti cana cunin.
8VDLLWLDXQLQxXLD
3
Nucn Papa Dios, ux Nucn Ibu
JesucfIstonn DIos Iunun un PupufIbI, a
cunununu fubItI uIn. An ca nu
nuibaquin bamaxbia basquia Jesucristo
un nun uchucumu tf
ncxnu
bac
ntcncsu uIsh, uInun Inun nu

ImIuxu, n ntnuux uInun ushnu un
ntnufIbI Inun.
4
Nucn Papa Diosan ca
mitsxmi an ntnu ub ItIoquIn
mnocxa. A ntnuax ca uisa ubi,
n ntnuux Icsari chquianan
ctImu Icn, unu cu uIsu uchubI
umu Icn. Usabi ca xnIbuu unbI ItI
Icn.
5
A ntnu IIsumu puIn ushmI n
ntnuaxbi ami catamtia isquin ca
Nucn Papa Diosan an cushnmi u
utImu umu upshI Inun mItsu bfun
quIn uquInIu, an mnosabi omi
Jesucristoa utcncb an ntnu ab
tsnun.
6
Acama sinani camina mitsux uisa u
cufu Icbbi bntima cunin, n
menu uIsh tmraibi.
7
Enx cu su Icn.
AsfubI cufu cufIshI Ic Isnuxun cu unIn
curi tsi rquirucnu xaroquin tania.
Usaribiti camina mitsux caramina ami
catamc uI quIxun Isnuxun Nucn
Pupu DIosun tunc ItI uIn. CufI ushbI
cu ctI Icn. Usu unbI cumInu
tmraquinbi Nucn Papa Diosmi
catamquIn ncmu uIsh cufIsumuIfu
ItI uIn. Usaquin tancxbimi asrabi ami
cutumtI uIn cu utcnquIn JesucfIsto
nn asfubI nun uIsh cumInu b
uIsh cuntI uI quixun mitsu cati
Icn.
8
A isnmabi camina mitsun Jesucristo
sinanin. Usu uIn cumInu u IsuxmubI umI
sInunI chumarua tani cuinra cunin,
annmi uisairai caramina cuni quixun
nu uIxuntI bunu umu unbI.
9
Ami
catamc cup cu mItsun uchucumu
tr
nc IununmI uInun Inun Nucn

Papa Diosan mitsu i
miaxa.
10
uixunc unicaman ca Nucn Papa
DIosun cu un uchucumu tf
anan uni
uInun Inun I
mItI Ic quixun cuno

quInbI uIsuI quIc cufu u bunu Ic
PEDRONAN A PAIN BUANMIA QUIRICA
486
quIxun unnmu Icn. UnncutsI quIux
ucucunnquIn Nucn Pupu DIosun
bana amiribi amiribi isquinbi ca
unnmu Icn.
11
Cristo n menu ucma
unbI cu un Bfu NunshIn UpItun
sInnmIc Ixun, an Nucn Papa Dios
unncxu, tmfux bumutuncx busquI
tuncx cu CfIsto un PupusufIbI Apu
uIsh ub tstI Ic quIxun. Usaquin
unnquIn cu uIsu unI cufu CfIsto ItI Ic
quIxun unntIsu tunun unsufun cufu utI
Ic quIxun unntIsu tuncxu.
12
Usai
CfIsto ItIu Nucn Pupu DIosun unnmI
cxun ca atun isquinmabi, atun
rbnquI Ixun cunununu nun u ucumu
Isnuxun uI quIxun unncxu. A bana
Cristo ui quic, a ca a Nucn Papa
Diosan nanua xuc an Bru unshin
UpItun umIcxun an unicaman mitsu
uixunia. A bunu cu ngeIcumunfIbI
uisai quic cara quixun cuaisa tania.
Jesucristomi catamc unxa
XVDLXStLWLEDQD
13
Usu uIn cumInu JesucfIstonun Ixun
up oquin sinani ax quicsubI oI ItI uIn.
IquIn cumInu Nucn Pupu DIosun cu
abmi an ntnu ItI mnocxa quixun
sinani cunquin Jesucristo anun uti
nt cuntI uIn.
14
AInun Ixun ux
quicsubI oquInshI u uquIn cumInu
bfmu JesucfIstomI cutumquin Nucn
Pupu DIos unncmu IxunmI cu
an
ucumu utcntImu uIn.
15
Nucn Papa
Dios, un mItsu uInun Inun JesucfIstomI
sInnmIu, ux cu uIsu uchuumubI Icn.
Usu uIn cumInu mItsnfIbI uu uchubI
utImu uIn.
16
sai ca Nucn Papa Diosan
bana cuno quia: Ex uIsu uchuu
mubI uIsh upIfu uIn cumInu mItsxfI
bImI upIfu Inun uIsu uchubI utImu
uIn".
17
uIsu u cufu uxu quIxun IsIu. Usu uIn
camina mitsun Nucn Papa Dios ax ca
n Pupu Ic quixun sinani an ntnu
Inux n ntnu pun IquIn u utImu
utImI fucu
quIn up uIshI utI uIn.

18
MItsun fufun JesucfIstomI sInntI
unnmu unmI usufIbI oquIn sInunIubI
cu Nucn Pupu DIosun uInun Inun
i
miquin mitsu Jesucristomi

sInnmIuxu. CumInu ununIn, curi
ImuInun cufquI ImuInun btsI ucumu
axa cti a cupbi ca Nucn Papa
Diosan mitsu i
mIcmu Icn.
19
Usama
ca. Judos unIcumun un uchu cup
uIsubI Icmu cufnefo un upIfu fmIu
unbI cu un ImI uputI CfIsto bumuc u
cup mItsun uchu tf
nquIn uInun Inun

Nucn Papa Diosan mitsu i
miaxa.
20
CfIsto cu usuI ItI Ic quIxun cu
cumubI u unIoIsumu puIn IxunbI
UsuquIun mno uIn cu un utI nt
sn
ncbIshI usuI Inux CfIsto n

menu uacxa, mitsxmi ami catamnun.
21
Usu uIn cumInu un JesucfIsto
bamacbi basquimitancxun an ntnu
ub Inun ImIc cup umI sInunIn,
Nucn Papa Dios an ca asrabi ax
quicsubI oquIn mItsu ImItI Ic quIxun
ununI.
22
An Bfu NunshIn UpItun ImIcx
Jesucristomi catamti ax cuncsabi oi
IquIn uxu mItsux IcsufIbItI JesucfIs
tomi catamc unicamab upiti
nuIbununuxun cumInu u utImu utI
ashiquin an. Usu uIsh cumInu bf
Icsamaira oi asrabi cunquin up
oquInfu sInunI utub nuIbununtI uIn.
23
UnIshI Inuun un tItun tuuc uIsh cu
uni bamaia. Usu unbI cu uxu xnibua
unbI usubI ItI, an bana a cuatia Nucn
Papa Diosan mitsu bac
ntcncsa
ImIuxu.
24
cuno ca sai quia:
BusIx cu up ItuncxbI chushIu. Ro
uux cu upIfu ItuncxbI tIfIquI
1 PEDRO1
487
nttia. Usaribiti ca camabi uni
bamai an up nttia.
25
Usa
unbI cu Nucn Ibu DIosun bunu
xnIbuu unbI usubI Iu.
n banax ca Jesucristomi catamti
quixuan an unicaman mitsu uixunc
u Icn.
2
1
Usu uIn cumInu Nucn Pupu
DIosnun Ixun u utImucumu,
cmti, unI pufntI, nutsiti, unib
uiananti, ucumu ntI uIn.
2
Br
bac
nc tuacn ca anun caninuxun an

tItun xumu utI cunia. Usaribi oquin
camina Nucn Papa Diosan bana up
oquIn unntI cuntI uIn, uInun uIsh
an cucsubI oquIn uI umI cushIc
Inuxun.
3
UsuI I cumInu Nucn Ibu
DIosmI sInnquIn ux cu usefubI up Ic
quIxun unnc uIsh un bunu unntI
cuntI uIn.
Cristo ami xubu raroti maxxsa
4
Usu uIn cumInu uxu bumutImoI tsc,
Jesucristo, u sInunI umI cutumtI uIn.
Judos unun cuncmu ushbI cu unun
cunquin Nucn Papa Diosan iscx ax
upIfu Icn. Unun xubu uquIn muxux
up ami xubu raroti casc usaribi ca
JesucfIsto Icn.
5
Usu uIn cumInu
mItsux u xubumI bucnfuc muxxsu
uIn. Jesucristomi catamc ushmI
usufIbI up Inun cu Nucn Pupu DIosun
uInun Inun mItsu ImIuxu. Usu uIn
unshin Upa mitsub cup btsib
btsib nuibanani, btsIn sInncsaribi
oquin sinani achshIsu uIn. Usu Ixun
cumInu JesucfIsto cup uInun Ixun
Nucn Papa Dios cuncsabi oquin u
unun u fubIunun unIcumu u ucxunti
uIn.
6
ax ca sai quia:
En cunu muxux up nuncsu oquIn
uni achshi, SIn cuc mut me
unuu JefusuIen Ic, unuu Inun
ImItI uIn. Unun xubu unuxun
maxax up ami xubu raroti casc
usufIbI oquIn n cusc cu ux
Icn. Axa ami catamc unIcu
mun cu IstI Icn, an ca asrabi ax
quicsubI oquIn utu uquInIu
quixun.
7
Ami catamc Ixun cumInu mItsun
unun cunc u up sInncsamaira
oquIn u sInntI uIn. MItsux usuI Icbbi
ca axa ami catamcma unicamax
quIcsu Icn:
An maxax xubuac unan bitanc
xun u cunquInmu fucnc
ushbI cu u muxux bf umIu
xubu cushIc Icn, It upmia
xubu cushic usaribiti.
8
ImuInun cu Nucn Pupu DIosun bunu
sai quia:
A muxxmI cu unI furinx tatqui
chuctI Icn, a maxax chami
chucutI cu nIpuctI Icn.
Muxux uI quIc ushbI cu u bunu CfIsto
uI quIc Icn. An Jesusan bana
cuaquinbi asrabi ami catamquin an
bana quicsubI oquIn ucmu ux cu unI
muxxmI tutqui nipaccsufIbI Icn. Ui
unIcumux cufu usuI ItI Ic quIxun cu
Nucn Papa Diosan bfmu unncxu.
Nucn Papa Diosnan unicama uic bana
9
A unIcumu usu unbI cumInu mItsux
Nucn Pupu DIosun uInun Inun cusu
uIn. Usu Ixun cumInu ux cuncsabi
oquIn unun un unIcumu u ucxunin.
CumInu un ImIcx up uIsh un unI uIn.
Usu IxunmI u fubIquIn un uc ucumu
camabi uni uixunun ca Nucn Papa
DIosun mItsu uInun Inun cusacxa.
Mitsux bfmu bnquIbucnu nIcsu
I ushbI cumInu bf un ImIcx
xubnu nIcsu uIn, uxu mItsub uIn.
10
Bfmu Nucn Pupu DIos unncmu
1 PEDRO1,2
488
I ushbI cumInu mItsux bf un unI
uIn. An cu mItsu nuIbuquIn uquIntI Ic
quIxun unncmu Icbia Nucn Papa
DIosun nuIbuquIn mItsun uchucumu
tr
nxuun uIsh cumInu uInun uIn.

11
En nuIbuc xuc
antu, cana mitsu

cain, Nucn Pupu DIos mItsun Apu uIn
cu un ntx mItsununfIbI Icn. Usu uIn
cumInu n menu uIsh unIu un
menumubI IcsufIbI uIn. Usu uIsh
cumInu unbIu utImuquIn sInnc cupu
utImu u uc unxu IcsufIbItI ItImu
uIn. Usa unix ca Nucn Papa Diosb up
Imu.
12
An Nucn Papa Diosan bana
unncmu unIcumun Isnun cumInu
mItsux upItux bucutI uIn. UsumI Iu IsI
cu utux un u utImu uc unI ucsu
oquIn mItsu uI utImutI bunuc ushbI
mItsnmI up oquIn u uIu Is Ixun
unun un cumubI unIn u uc IstI ntn
13
Nucn Ibu JesucfIstomI sInnc
Ixun cumInu cumuxunbI mItsun
upucumu n menuu unIn upu ImIc,
axa quicsubI oquIn u utI uIn. Amiira
unIcumu cushIc upucunbI,
14
camina
an anc an unicaman banaribi tanti
uIn. Atux cu unun uIsu u cufu uIu
mnonuun upun ImIc Icn. An
umIcxun cu utun uxu uchuc unI
usuquIn utcnxunmu unun custcania.
UsuquIn unun cu un u up uc
unicama a nuibaquin mix camina up
uI quixun caia.
15
Mitsnmi up uishi
utI cu Nucn Pupu DIos cunia.
UsuquInmI uIu IsI cu un Nucn Pupu
DIosun bunu unncmu Ixun un up
oquIn sInncmu unIcumu ux mItsumI
uIsubI bunutImu Icn.
16
MItsun up uIshI uI cumInu upucu
mami racu
tImu uIn. Usu ushbI cumInu

x cunu cumubI unIn Iscx up unI uI
quIxun sInnquIn umo cmanan u
utImu un
xun utI sInntImu uIn. An

asrabi Nucn Papa Dios cuncsabi
oquInshI uc unIsu cumInu ItI uIn.
17
CumubI unI cumInu up otI uIn. Axa
Jesucristomi catamc unicama camina
nuIbutI uIn. Nucn Papa Diosmi camina
racu
tI uIn. Racu
anan camina mitsun

upu quIcsubI oquIn u utI uIn.
Cristo tmrasaribi oa an
unicamax tmrati bana
18
Uni u mxunc Ixun cumInu umI
u mxunc unun mI umIcxun
uIsumu tunquInmu u unun mItsu cuc
u u up oquIn uxuntI uIn. Usaquin
camina an mitsu nuibac unishima, an
mitsu nuibacma uniribi up oquin u
uxuntI uIn.
19
An u mxunc unan
up oquin u mxuncxunbia an u
mmIc unIn utImoquIn tmramic
xunbi ca an uni u mxunc unin x
cunu Nucn Pupu DIosnun uI quixun
sInnquIn tunshItI Icn. UsuI ItI cu
Nucn Pupu DIosun Iscx up Icn.
20
Usu unbI cu up oquIn u mIumu,
an mitsu u mmic unin mitsu
utImoquIn tmramicxunmi
tanshitiabi Nucn Papa Diosan mitsu
up isima, mItsun uchu cupu usoquIn
mItsu uIu IsquIn. Isanan ca up oquinmi
u mxuncxunbia an mitsu u
mmIc unIn utImoquIn tmramic
xunmi tanshitia Nucn Papa Diosan
mitsu up isia.
21
UsumI Inun cu Nucn
Pupu DIosun mItsu un unI ImIuxu.
CfIstonn cu u utImu ucmu IxunbI
mitsu cup tmracxa. Usaribi oquin
cumInu u utImu ucmu uIsh tmfu
quInbI tunshItI uIn.
22
Cristonn ca uisa
u utImubI umu Icn. Anun cu
uIsuquInbI unI pufnmu Icn.
23
Unan
ami nishquin u cacxunbi ca usaribi
oquIn cmu Icn. Usu Ixun cu unun
utImoquIn tmramicxunbi uni cana
mI cupItI uI quIxun cmu Icn. Cupiti
1 PEDRO2
489
sInnquInmu cu n Pupu DIosun cunI
ca up oquin isquin mnotI Ic
quIxun sInncxu.
24
Nun uchucumu
cuc ushnu umIfIbIshI u utImu
utcnima, u upshI uI tsnun ca
CfIsto nun uchucumu bIc cup I
cursocnu bamacxa. Mitsxmi u
utImu uI Insncsu ushbI up Inun cu
ux uIsumuIfu oquIn pu tnI bumucxu.
25
Cufnefonxu Ibuumu uIsh Icsari
cumInu mItsux Iucn. Usu I ushbI
camina sinanati Cristomi cataman.
Amia catamcxuun un Ibun cufnefo
bfuuncsu oquIn cu un upmI Inun
mitsu bfunquIn uquInIu.
8VDLXQLDtQ[DQXEsLWLEDQD
3
1
Xanucama, mitsuribi cana cain,
min bn
an cacxun cuuquIn utImu

quIn sInunImu cumInu ub up ItI uIn.
UsumI mItsux Icb ca min bn, Cristo
uI quIc bunu cuuIsumu tunc ushbI,
mIn cucxmubI upItux Iu IsI sInunutI
Icn,
2
mIxmI up sInnu uIsh ub up
uIn.
3
UpIfu up IIsu tunquIn cumInu mIn
bu uIsumuIfu oquIn mnonan, curi un
mnocanan, chupa cupira cupc
puutImu uIn.
4
UsuI Imu cumInu mItsux
up sInnu uIsh btsib nishananima
upItIshI bunutI uIn. UsuI Iu IsquIn cu
btsIn sInntI Icn a xanux ca an
nuItu up Ic quixun. UsuI up ItI ux
cunI cu uIsu ushbI cutImu. UsuI mI
mItsux up Ic IsI cu Nucn Pupu DIos
cunia.
5
Usairibi ca an Nucn Papa Dios
cuncsubI oquIn uIsu tunc xunucu
muxfIbI Iucxu. Nucn Papa Diosmi
catamanan an bana cuaquin ca an
bn quicsubI oquIn ucxu.
6
Usaribi
oquin ca Saran an bn Abraham
cuncsubI oquIn unun un bn IcbI
n Ibu cacxa. Mitsxribi u upshi
unun, Nucn Papa Diosmi catamti, uisa
u cufu Icbbi racu
cmu uIsh cumInu

Sufu IsufIbI ItI uIn.
7
Xanuu unicamaribi cana saquin
cain, min xanub camina up oquin
sInunI nuIbununtI uIn. Axu xunu uIsh
cushima cupshima, mIx Icsaribitia ax
Nucn Papa Diosmi catamc cup
cumInu u nuIbuquIn uquIntI uIn,
mItsnmI usoquIn uIu IsquIun Nucn
Pupu DIosun mItsnmI u ucc bana
up oquin cuati cup.
-HVXFULVWRPLFDWDPsTXLQXStxXDFs
cupa ax tmrac unicama
8
n banaribi cana mitsu cain, axa
Jesucristomi catamc uni rarinn
sInncsaribi oquin sinani camina atub
nuIbununtI uIn, atxa mitsun
xuc
nsufIbI uIn. Camina btsib

cumxbI nuIbununI uquIununI fubtima
uIn.
9
An mItsu utImoc unIcumu
cumInu cupIquIn ufIbI utImotImu uIn.
Axu mItsumI utImutI bunuc unImI
cumInu mItsxfIbI utImutI bunutImu
uIn. UsuI ImI btsib nuibanani upitax
bucunun ca Nucn Papa Diosan ainan
Inun mItsu cusacxa.
10
saribi ca
Nucn Papa Diosan bana cuno quia:
Ax upitax tstisa tanc unix ca u
uIsumu uI bunuImu Iunun cmI
bunutImu Icn.
11
Nu uIsumu utI
nquin ca u upshI utI Icn.
Nishananma ca unib upshI ItI
Icn.
12
UsuI IquIn cu unntI
Icn, Nucn Ibu DIosun cu un up
u uc unIcumu branquin
uquInquIn un bunu cuuquIn un
uccsubI oquIn uquInIu quIxun.
Usu IxunbI cu un u utImu uc
unIcumu un uquInImu.
13
MItsnmI up u uIu Isu mItsu uI
unI mImI munncxbI cu cmI quIc ItI
Icn.
14
MItsnmI u up uc cup
tmraibi camina Nucn Papa Diosan
uquIncx cuntI uIn. MImIu unI Ic
xbi
cumInu fucutI mus nuItutImu uIn.
15
UsuI mu cumInu mIn nuItu mu
1 PEDRO2,3
490
Cristo ca asfubI n Ibu Ic quixun
sInunI umI cutumtI uIn. Unin mitsu
uisa cup caramina Jesucristomi
catamquin ab tsoti sinani quixun
uccxun unun cutI bunu unnc
cumInu ItI uIn. Usu Ixun cumInu cruti
rabquInmu up oquInshI cutI uIn.
16
A
sInunI mus nuItunuxun u utImu umu
cumInu chumushI ItI uIn. Usami
mItsux CfIstonn ImIcx upItux Iu IsI cu
un mItsu utImuquIn uIc unIcumu
nuxnu quIc bunu ux cu cm Ic
quIxun sInunI fubntI Icn.
17
Axa
cuncba, Nucn Papa Diosan uni an
u up uc, a cup tmfutI usbI unbI
cu un u utImu uc cupu unI tmrati
ux un uchubI Icn.
18
Ax up ushbI cu CfIsto cumubI unIn
uchu cup uchshitishi bamacxa,
unicama ami catamti Nucn Papa
DIosnun Inun. UnI uIsh bumutuncxbI
un numIb un bfu unshIn Itcni
busquIux cu btsI Iucxu.
19
Cristo
bumutuncx busquIcmu puIn Ixun cu
anua bama unicaman bru unshin
sIpuucsu Ic, anu cuanxun bana
uixuancxa.
20
Bumucmu puIn Ixun cu
a unicaman Nucn Papa Dios cunc
subI oquIn uIsumu tuncxu. Nonan an
mun nuntI umuInun cu unIcumu un u
utImu uccama nun quixun Nucn
Papa Diosan caancxa. Cancxunbia
un u utImu uc ncmu Icu un
putsun bucun cumuInun cu ItsumushI
ocho unxshi man nunti mu atsini
i
acxa.
21
Nucn Pupu DIosun sInnmI
cxu Noe mun nuntInu Ifuux I
asa,
usaribiti cananuna nuxribi Nucn Papa
DIosmI cutumtI unpuxun nushImIc
uIsh ItIn. Nun namia chuaumu Inun
cunununu nushImIc ItImu uIn. Usai
mu cunununu Jesucristo basquia
cupu Nucn Pupu DIosun nu up ImIc
uIsh cunununu nun uchucumu tf
nce
uIsh un Iscx up uI quixun sinani
nushImIc uIn.
22
Basquitancx nanu
cuun uIsh cu JesucfIsto ux Nucn Pupu
DIosb Apu uIsh un mqueu Icn. Usa
Ic cu ngeIcumu ImuInun uIsu cushI
cara anribi an bana cuatia.
1XFsQ3DSD'LRVDQDDQXQQXLPLFsVDEL
RTXLQxXXStRTXLQDWL
4
1
UnI Ixun cu CfIstonn tmraquin
pa tancxa. Usu uIn cumInu
unntI uIn, mitsnribi camina sapi
cana tmfuquIn pu tuntI uI quixun
sInntI uIn. Uin cara Jesucristonan cup
tmfuquIn pu tunxu un cu u utImu
uI uchutI unxu.
2
Usu Ixun cu uxu
JesucfIstomI sInncmu unIn sInncsu
oquin sinanima Nucn Papa Dios
cuncsu oIshI Iu, anan bamati nta
Itmainun.
3
Bfmu cumInu uxu Nucn
Pupu DIosmI sInncmu unIcumun
ucsufIbI oquIn unshnquIn u utImu
unun pu
anan, pa
nxun pI shufnan
Nucn Papa Dios rabiquinma unan anbi
sInnxun uc uIshI fubIucn. Usaquin
uquInbI cumInu u ucumu uncn.
4
Usai
IquInmI utubtun u utcniama oquin
ca unin uisa cup cara nub niquinbi
nu anxa quIxun sInnquIn mItsu
utImuquIn uIu.
5
Mitsu uiabi ca ax
utcnquin Cristonn a unicama
ImuInun cumubI unIfIbI, axa bamac
mucumu ImuInun bumuccamaribi
uIsu cufunu n unIcumu otI uI
quIxun IstI Icn, un uc ucumu
unnquIn.
6
UsuI cu ItI Ic quIxuun
unnun cu bumucmu puIn Ixuun
unicaman cuanun an unicaman Cristo
ui quic bana uixunia. A bana cuati
Jesucristomi catamc uIsh cu un
unicama, cumubI unI Icsaribiti bamati
ushbI, Nucn Pupu DIos Icsaribiti
nt
tImoI tstI Icn.

7
Anun n menu Ic ucumu ctI
nt cu ufumutIu. Usu uIn cumInu
camabi ntn up oquin sinani Nucn
1 PEDRO3,4
491
Pupu DIosb bunutI uIn.
8
Iunun cumInu
mitsux asrabi nishananima nuibanani
upItux bucutI uIn. Btsi uni nuibac
Ixun cu unIn u unIn uchucumu
uiquinma manuia.
9
Min xubunua aia
camina btsi uni biisama tani btsi
sInnquInmu up oquInshI bItI uIn.
10
MItsnmI fufI unI uquInun cu Nucn
Pupu DIosun uIsu u cufumInu utI uI
quIxun mItsu ImIu. Usu uIn cumInu
Nucn Papa Diosan mitsu achshi
achshI btsI btsI u mtI unun ImIc
Ixun mItsun u mtI up oquIn utI
uIn.
11
UIx cufu bunutI Ic, ax ca Nucn
Pupu DIosun sInnmIcsabi oi banati
Icn. UIn cufu fufI unI u uxunIu un cu
Nucn Papa Diosan cushiocxun up
oquIn utI Icn. Usoquin camina
JesucfIstonun Ixun, uu u cufumInu uI
u Nucn Pupu DIosu cuntunun utI uIn.
Ax ApuIfu uIsh cushIIfu Ic cu cumubI
unIn fubItI Icn, nt xnIbuu unbI.
UsuquIn cu utI Icn.
-HVXFULVWRQDQDLVKWsPsUDWL
12
En nuIbuc xuc
antu, mitsnmi
asrabi caramina Jesucristomi catamti
quIxun unnuun btsI btsI u Icb
tmraibi camina ratuti uisa cup
cufunu suI I quiax bn
tImu uIn.
CumInu sInntI uIn, axa Jesucristomi
catamc unIcumux cu usufI Iu quIxun.
13
Bn
quInmu cumInu sInntI uIn, ami

nishquian unin btsi btsi oc
xa Cristo
tmrasaribi oquin cananuna nunribi
tmrai quixun. Usaquin sinani camina
tmfuIbI cuntI uIn, usufIbItI ApuIfu
usha Cristo aia isi cunux.
14
Cristonan
cupu unIn mItsumI nIshquIn utImuquIn
uicxbi camina Nucn Papa Diosan
Bru unshin Up cushiira, axa mitsub
uIn, cuntI uIn. Unun utImuquIn
uiabi camina mitsun Cristo rabin.
15
Mitsua Jesucristonan cup unin btsi
btsi ocx camina a sinani rabntima
uIn. Usu ushbI cumInu unI uc cup
Iunun u mcumuc cup Iunun u
utImu uc cup Iunun uIununc
cupmi tmfuc u sInunI fubntI uIn.
16
UsuquIn u ucmu ushbI CfIstonun
Ic cupu unIn tmramicxbi camina
fubntImu uIn. Rabnquinma camina
Nucn Pupu DIos fubItI uIn, mitsxmi
asrabi ainan cup.
17
An un bunu uc unIbI cu Nucn
Pupu DIosun uIsuI cufu Iu quIxun IsIu.
Usu Ixun cu un un bunu cuucmu
unIcumu uIfu utun u utImu uc IsquIn
uIsuIfu cufu otI Ic usoquIn utI Icn.
18
Atux un u utImu uc nquIn u
up uc ushbIu, an unicama i
tima
ushbI I
c uIn, cara ax ami

catamcmu uchuu unicama uisairai
ItI Ic?
19
Usu uIn cumInu tmraibi
Nucn Papa Dios cuncb cana sai
I quIxun sInnquIn mItsun ucsabi
oquIn up uIshI unun Nucn Pupu DIos,
an mitsu unio, an branun ami
cutumtI uIn, an ca an quicsabi oquin
bfuntI Ic quIxun ununI.
XQLFDPDsVsWLEDQD
5
1
cushIcumusufIbI cunu x uIn. Usa
Ixun cunu utun ucsaribi oquin Cristo
cumubI unIn uchu cupu tmra, a
uiquin bana uixunin. Anun cunu
utxu Icsaribiti Cristo utcncb an
ntnu ub ItI sInunIn. Usu Ixun cunu
axa Jesucristomi catamc unin
cushicama mitsu saquin cain:
2
Atun
cushIcumu Ixun cumInu Nucn Pupu
Diosan unicama bana uixunquin, atxa
up nuituu uIsh chumarua bucunun
uquIntI uIn. An carnero branc unin
un cufnefo ucsaribi oquin camina a
unIcumu upu Inun bfuntI uIn.
UsoquInmI unun mItsu unIn cusc
cupshima camina asfubI uIsu tunquIn
1 PEDRO4,5
492
utI uIn. Anun cumInu cufqui biti
sInnxuInshImu mInbI usefubI uquInsu
tunquIn utI uIn.
3
Apxu unun ux
quIcsu oquInshI unun quIux quIcsufI
bItI cumInu bunutImu uIn. UsufI mu
camina mitsnmi bana uixunc
unIcumuxu usufIbItI Inun, upshI ItI
uIn.
4
UsoquIn uIu cu JesucfIsto, unin
ucsamaira oquian an an unicama
branc, an utcnquin mitsu usbI
ca quixun catancxun an ntnuaxmi
xnIbuu unbI ub cunun mItsu ImItI
Icn. n ntnuax cuaiquin canania
uIsu u cufu Inncxun bitsia uni
cuncbbi ca an bic u chquia.
Usuu unI Ic unbI cumInu mItsux
xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosb uIsh
cuntI uIn.
5
UsufIbI oquIn cunu bn unIcumu
saquin cain, mitsun cushicaman bana
cumInu tImuquInmu cuutI uIn:
Nucn Papa Dios ca unia rabti
cunima. Usu IxunbI cu uxu
rabcma unicama nuibaquin
uquInIu.
Usu uIn cumInu x cunu btsI
unIsumuIfu uI quixun sinanima
cumxbI btsIn sInncsaribi oquin
sInunI upItI sununtI uIn.
6
Usu uIn
camina an bana timaima uisa u cara
Icbbi bntima Nucn Papa Dios
ApuIfu umI cutumtI uIn. UsumI Iu cu
un unun utI nt ucbtan uisai cara
IquIn tmfuc ushbImI usuI Icmasa
Iunun usbIIfu Inun mItsu ImItI Icn.
7
UIsuquIn sInunI cufumInu mus nuItutI,
au u sinani caramina racuti, a
uiquin camina Nucn Papa Dios cati
uIn, an ca mitsu nuibaquin branquin
uquInIu quIxun unnquIn.
8
Pufu Inun cu
rui an piti bari

nicsa, usufIbItI cu unshIn utImunn
upu, unI u utImu unun quIxun
sInnmIunun Nucn Pupu DIosmI sInntI
nminuxun bari nitsia. Usu uIn cumInu
mItsuu pufntI fubunun bfuncutI uIn.
9
Usu Ixun cumInu unshIn utImunn
upun u utImu umItIsu tuncxunbi
Jesucristomi catamquIn usu u utImu
uIn. CumInu unntI uIn, mitsu
ucsufIbI oquIn cu unshIn utImunn
upun, cumubI menu Ic uxu JesucfIs
tomi catamc unicama tania quixun.
10
UsubI InxmubImI tmrac ca Nucn
Pupu DIosun mItsu cushIoquIn JesucfIs
tosufIbI up Inun mItsu ImIunun an
bana quicsabi oi cana asfubI ItI uI
quIxun ununI umI cushInun mItsu
ImItI Icn. Ax ca an mitsu nuibaquin
uquInc Iunun JesucfIstonun cup
ab
mi xnIbuu unbI upItux Inun cusc

u Icn.
11
Camabi unin ca Nucn Papa
DIos fubItI Icn, nt xnIbuu unbI.
CtImoI cu uxIfu cushIIfu Apu Iu.
UsuI cu Iu.
%sU~DQ[DLQ~DQ3HGURQsQ-HVXFULVWRPL
catamc unicama ca
12
Nucn xucn Silvano, ux cu n Iscx
upItI JesucfIstomI sInnc Icn. Usu uIn
cunu un mItsu bunxunun n quIfIcu
mItsu uxuun. En quIfIcunu s
anan cana
mitsu cain, an mitsu up oquin cushionan
uquInc cup cumInu usefubI unntI uIn,
mitsu nuibatia quixun. A nima camina
mIxmI IcsubI oI umI upItI cutumtI uIn.
13
BubIIonIunu Ic uxu JesucfIstomI
catamc unicama, mItsu ucsaribi
oquIun Nucn Pupu DIosun uInun Inun
casc, acaman ca bfunxmI Icunun n
mItsu cunun cuxu. Marcos, n
bchicsa, anribi ca bfunxmI Inun n
mI cunun cuxu.
14
Jesucristo cup micamaxbi xuc
nsa
uIsh cumInu nuIbununI bfunx Inun
btsib btsIb cununtI uIn.
UIcumux cufu JesucfIstonun Ic ux
chumarua bucucanti cana cunin.
Ashi, Pedro.
1 PEDRO5
493
Pedronan axa Jesucristomi catamc
unicama quirica cunoxuan
1
1
Ex cunu SImn Pedfo, ax cunc
subI oquIn unun un bunu unI
uIxunuun JesucfIstonn cusu uIn. An
nu i
mic Jesucristo, axbi Nucn Papa

DIosfIbI uIsh up Ixuun nu ucsaribi
oquIn uInun Inun I
mic, mitsu cana

n quIfIcu bunmIn.
2
Mitsux Nucn
Pupu DIos ImuInun Nucn Ibu Jess un
unnmIc ushmI mItsxmI Icsamaira
oI chumufuu uIsh bucucuntI cunu
cunin.
Uisai cara axa Cristomi catamc
XQLFDPDLWLLFsTXLFsEDQD
3
Nucn Pupu DIos cushIIfu Iunun un
nuItu upIfu Ixuun un nu uInun uIsh
usufIbI Inun cusc, an ca uisaira cara
un cushI Ic quIxun nu unnmIquIn
unnu upItux ItI ImuInun unnu ux
cuncsu oI ItI u nu Innxu.
4
Ainan
ImIquIn cu un bunu InnquIn Nucn
Papa Diosan uisaira oquin cara nu
uquIntI Ic quIxun nu unnmIu.
UsuquIun unnmIcx, a banami
cutumtI cumInu un sInnmIcsabi
oquIn sInnan uni itsan unshnquin u
utImu uIu IsquInbI, usaribi oquin
uquInmu up uIshI sInntI uIn.
5
Usai
mitsux Nucn Papa Diosmi catamc
Ixun cumInu up Ixun nquInmu u
upshI utI sInnquIn utI uIn. Up u
uc Ixun cumInu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oI cufumInu uIsuI ItI uI
quIxun unntI uIn.
6
UsuI ItI unnc
Ixun cumInu u uIsumu uIsu tunquInbI
tnanan cushixun Nucn Papa Diosan a
unun mItsu Innc u usefubI utI uIn.
UsuquIn uc Ixun cumInu mItsumI uIsu
u cufu Icbtanbi bn
quinma tanshiti
uIn. UsuquIn uI cumInu Nucn Pupu
Diosmi asfubI sInntI uIn.
7
Usaquin
sInnc uIsh cumInu btsib nuibananti
uIn. UsuI IquIn cumInu cumubI unI
nuIbutI uIn.
8
AsfubI usuI I cumInu un unI ItsIn
JesucfIstomI sInnun uquIncmu unIsu
ItImu uIn. UsuI I cumInu uncbimi
Nucn Ibu JesucfIstomI sInnc ItImu
uIn.
9
Usu unbI cu uxu usuI Icmu unI
ax bxuu unIsu Iunun u ubI
sInncmu unIsu Icn. Usu Ixun cu un
uchu cu tf
nc Ic quIxun sInunImu
manaxa.
10
En xuc
antu, usu uIn

Nucn Pupu DIosun uInun ItI cusc
uIsh cumInu un cucsubI oI Inux
bfunfucutI uIn. Usu IquIn cumInu
Nucn Pupu DIosmI sInntI nquIn u
utImu utImu uIn.
11
UsuI Ituncx
cumInu Nucn Ibu JesucfIsto, an nun
uchu tf
nquin Nucn Papa Diosnan

Inun nu I
mic, an mnosabi oi asrabi

an ntnu ab ctImoI ItI uIn.
12
Uisai caramina Nucn Papa Dios
cuncsubI oI ItI uI quIxun ununI
cumInu usuI In. UsumI IubI cunu
nmumI mItsux IcsubI oI Inun
sInnmItcntI uIn, manti rabanan.
PEDRONAN ARIBI BUANMITCAN QUIRICA
494
13,14
Nucn Ibu JesucfIstonn unnmIc
xun cunu ununIn, n bumutI nt cu
ufumu Ic quIxun. Usu uIn cu n
sInncx bumuquIn n nt ncmu
pun IxuInshI n ucumu n mItsu
sInnmItcntI usbI Icn.
15
Ex bumuc
btunmI nquInmu usubI oquIn unun
quixun cana n banacama mitsu
cunoxunin.
$Q1XFsQ,EX-HVXFULVWRQsQDtQFXVKtQEL
xXDLDLVDXQLFDPD
16
Nucn Ibu JesucfIstonn cushI
uixuanan an utcnti uiquin nun
mitsu cac bana ax ca unan anbi
sInnxun uIc bunumu Icn. Nucn
bfnbI cunununu Nucn Ibu JesucfIs
tonun un cushnbI u uIu Isucn.
17
UsuquIn Isc Ixun cunununu cumubI
unIn unnuan, a ui, Nucn Papa Dios
sai quia cuacn: Enx cu n nuIbuIfu
c n Buc BchIc Icn, a cup cana
chumu tunI cunIn" quiax.
18
Anua
Nucn Pupu DIosun cushI uIn cunununu
mutnu Nucn Ibu Jessb Ixun, Nucn
Papa Dios nanuax usai Jesucristo rabi
quia asrabi cuacn.
19
Usai banaia cuaquin cananuna
unncn, an Nucn Papa Dios quic
bana uni uixunc unin cuno bana
quIsubI oI cu JesucfIsto Iuxu quIxun.
MItsnmI up oquIn u bunu sInntI cu
usbI Icn. IumpufInn bnquIbucnu
xun pcacbtun cunununu xubunu Ic
u up oquin isquinmabi isin. Usaquin
isquinbi cananuna baran pcacb
tainra up oquin isin. Usaribi oquin
camina a unicaman bfmu cuno
bunu unnquInbI userabi mitsun
nuItunubI CfIsto Icbtainra, uisai cara
u bunu quIu quIxun up oquIn unntI
uIn.
20,21
An Nucn Papa Dios quic
bana uni uixunc unicama ca anbi
sInnc bunu unIcumu uIxuunmu Icn.
Ax asrabi an Bru unshin Upitan
sInnmIc Ixun cu Nucn Pupu DIosmI
upiti catamc Ixun ux cuncsabi
oquin bana uixuancxa. Usu uIn
camina asfubI unntI uIn, unin ca anbi
sInntuncxun Jesucristo uiquin bana
cunomu Ic quIxun.
An Nucn Papa Diosan banama, bana itsi
uixunc uni ui quic
2
1
Usu unbI cu Iucxu, uni rari, an
Nucn Papa Dios ca usai quia
quixun cmquIn unbI sInnc bunu
nucn raracama uixunc. Usaribiti ca
an mitsu bana uixunti uni cmquin
pufunI mItsub ItI Icn. Atnbi
sInnxun cu Nucn Pupu DIosun
bunumubI utImu bunu uIxunquIn,
Nucn Ibu JesucfIsto umI cutumtia uni
Nucn Pupu DIosnun ItI, ami
cutumuxmu Inun quIxun uIxunquIn
unI sInunumItI Icn. UsuquIn uc uIsh
ca a unicamax bntIshI ctI Icn.
2
A
unIcumun uIu IsquIn cu Itsu unIn
usufIbI oquIn u utImu utI Icn. Atxa
usuI Ic cup cu unI JesucfIsto uIc
bunu uI utImutI bunutI Icn.
3
A
unicaman ca mitsun curqui biti cupshi
cmquIn pufnquIn Nucn Pupu DIosun
banamabi, unbI sInnc bunu mItsu
uIxuntI Icn. UsuquIun uc cup cu
i
tImu ctI Icn, usuI utux ItIu Nucn

Papa Diosan mnosabi oi.
4
Nucn Pupu DIosun cu uxu uchuc
ngeIcumu un uchu tf
nquinma an
ntnua chiqunquin anan an camabi
unI IstI nt utmainuan, anu atux
tmfuI ItI, bnquIbucnu mun fIsIn
tcrcucsu uIsh unubI Inun ImIucxu.
5
Usaribi oquin ca Nucn Papa Diosan
nt iu, an an bana cuacma
unIcumu utun u utImu uc
tr
nquinma camabi me mapumiquin

baca cumiacxa. Usonan ca an ami
sInnun an bana uixunc, No, acun
unishi
2 PEDRO1,2
495
Nucn Papa Diosan i
miacxa.
6
Usonan
ca Nucn Papa Diosan ma rab
,
Sodomu ImuInun Gomoffu cuc,
ImuInun unu Ic unIcumufIbI utun u
uIsumu uc cup un chImupuIshI
Itnun nancxa. A bana cuata an u
utImu uc unIcumu u utImu utImI
racu
ti oquin ca Nucn Papa Diosan

usoquIn Sodomu ImuInun Gomoffu
ucxu.
7
Sodomacun Gomorra
nnquinbi ca Nucn Papa Diosan Lot
cac uni, uxu up uIsh unIcumun u
utImu uIu IsI mus nuItuc, a
i
miacxa.
8
Ax utub uIsh cu Iot un
nuItu up uIsh u mu fub
nu Ic
unIcumun u utImu uIu Isunun cuutI,
cumubI ntn mus nuItuucxu.
9
A
unIcumu utun uchu cup Nucn Ibu
DIosun utImocbbIu Noe Isaribiti Lot
i
a, u sInnquIn cunununu unntI uIn,

Nucn Ibu DIosun cu uxu umI cutumtI
ax quicsubI oI Ic unIcumu, uisa u
cufu Icbtanbi i
mItI Ic quIxun.
Usonun cu un u utImu uc unIcumu
i
miquinma, anan an camabi uni isti

nt utmainun tmfunun ntI Icn.
10
Nucn Ibu DIosun cu unbIu
musquIn sInnc Ixun unshnquIn
utImu u unun un bunu cuucmu
unicama asfubI uIsoquIn cufu utI Ic
usoquIn utI Icn. A unicaman ca
rabnquinma ax cuncsa oquinshi u
uIsumu unun, ami racu
quinma Nucn
Pupu DIosun ImIc IcbI unIn cushIcu
mufIbI utImuquIn uIu.
11
Ax atubtan
sn
nmu uIsh cushIIfu IxunbI cu

ngeIcumun, axa usai quic unicaman
ucsaribi oquin, cushIcumu utImuquIn
uIquIn Nucn Ibu DIos cuImu.
12
En unIcumux cu sInnumu Ixuun
uinacan, uisa cara oia quixun
sInnquInmubI, u ucsaribi oquin
unun uInunxu mraquian unin
unnbI nIcsu, usufIbI Icn. Atux ca an
unncmu u uI utImutI bunuIu. Usa
uIsh cu uInu bumucsaribi bamati
Icn.
13
An btsi uni tmramic cup ca
usaribiti tmfuI bumutI Icn. Atun ca
cumubI ntn nun cunc u uI
cunununu cuInshItI uI quixun
sinania. AIsumu u utIshI sInnc uIsh
cu usuI I cunia. Mitsux Nucn Papa
Dios rabinux tim
c uIn, mitsubtan
pIbI cu utux u utImu uI cunia. Ax ca
uIsumu Icn. Usu uIsh cu u unIcumux
uxu JesucfIstomI sInnc unIsumu Icn.
14
Usu uIsh cu xunu Ismu Ismashi
anun cunia, un uchu nmu cu
umIfIbI umIfIbI uchuIu. Atxu IcsufIbI
tIu Inun cu uxu JesucfIstomI upItI
sInncmu xunu ImuInun bburibi
sInnmIu. Ax un cun uIsh cu Itsu
uu ItI cunia. A unicama ca Nucn
Pupu DIosun un uchu cup uIsoquIn
cufu utI Ic, usoquIn utI Icn.
15
A
unicaman ca Nucn Papa Diosan bana
quicsubI oquIn uquInmu u utImu uIu.
Usu uIsh cu BuIuum, Beornn bchic,
uxu IsufIbItI Iu. Balaann ca an Nucn
IxunbI cufquI bItI sInnxun u utImu
utI sInncxu.
16
An cacxunbia an bana
cuacma cup ca Nucn Papa Diosan, u
utImu uxunmu unun quIxun unun
cuanc an burro baracxa. Baracx
Nucn Pupu DIosun ImIcx, unI Icsari
banaquin, ca an burron Balaam
sinanamiacxa. A unicamax ca Balaam
IsufIbItI Iu.
17
UnI fufI uquIncmu uIsh cu xx
squIuxu unpxumu Icsu Iunun u
Ibnux nt bnamtiabi suun bcacx
nt
csa, usufIbI Icn. Usu uIsh cu unuu

atux tmfuI ItI bnquIbucIfu unu
nt
timoi xnIbuu unbI ItI Icn.

18
Usa
unicaman ca axbi cranan rabiacati
sInnumusu Ixun, un ucsaribi oquian
unshnquIn u utImu unun quIxun, an
u utImu utI Insu tunc unI fufI
sinanamitcnia.
19
UsoquIn uquIn cu cuIu,
2 PEDRO2
496
uIsufI cufumInu IIsu tunI usuI cumInu ItI
uIn. UsumI IubI cu Nucn Pupu DIosun
mi uisabi oima. UsuI quIc IxunbI cu utun
u up uIsu tunquInbI utImu Icn, atun
sInun upmu Ixun. An sInun up Ixun cu
unIn un ucsubI oquIn up u uIu. Usa
unbI cu un sInun uIsumu Ixun unIn
usubI utImu u uIu.
20
Enx cu su Icn:
UI unIcumun cufu Nucn Ibu JesucfIstomI
catamquIn u utImu utI nc IxunbI
umIfIbIshI unshnquIn u utImu
utcnia, a unicamax ca bfmu
IsumuIfu Inun uchuIu.
21
Jesucristomi
catamc IxunbI nc uIsh un unncmu
unIcumux IcsumuIfuI uchutImu cup
JesucfIstomI sInunImu ItIbI cu u unIcumu
Iu.
22
UsuquIun up ItI nc unIcumux cu
unIu suI quIcsu Icn: Camunan ca
quInntuncxunbi amiribishi an quinan
pitcnia. Usaribiti ca cuchi nashitancxbi
me chubnu fuctcni chuatcnIu".
1XFsQ,EX-HVXFULVWRXWsFsQWL
ui quic bana
3
1
En nuIbuc xuc
antu, btsi quirica

pun bunmIxunbI cunu n quIfIcu
fIbI mItsu bunmIn. QuIfIcu bunmI
quin cana asfubI JesucfIstomI sInnc
IxunmI un bunucumu munuquInmu up
oquIn sInnun mItsu san.
2
An Nucn
unIcumun JesucfIsto uI quI bunucumu
u munuquInmu sInnan, camina Nucn
Ibu JesucfIsto, an Nucn Papa Diosnan
Inun unI I
mic, an an bana uixunun

casc unicaman mitsu uixunc
bunufIbI munuquInmu sInntI uIn.
3
EsoquIn cumInu unntI uIn, anan
Jesucristo utcntI ntu ufumu uIn cu
Itsu unI un cunc uIshI uI, anun
JesucfIstonun ItI bunu utImuquIn uI,
umI cuuItI Icn.
4
CuuI cu quItI Icn:
Jess ca utcntI Ic quIxu unI
quI unbI cu ucmu Icn. Nucn
raracama bamacbu Isabi oi ca
camabi uni bamaia, ImuInun cu nt
Iuu IsubI cumubI u Iu.
5
A
unIcumun cu sInntIsumu tunIu, Nucn
Pupu DIosun usuI cu ItI Ic quIxun
cacxshi ca naicamo ImuInun
bacacama, unuu fuctInubI fucmainun,
mecumufIbI unubIu ItI unu Iucxu.
6
UsuIu I IcbI cu Nucn Pupu DIosun
sinaninshi mapuquin, bacan n menu
Ic ucumu cuucxu.
7
Usu unbI cu
nu ImuInun mecumu unun Nucn
Papa Dios quicbtainshi tsin cuti
nt utmuInun usubI ItI Icn. A ntn
cu un u utImu uc unIcumu Nucn
utI Icn.
8
En nuIbuc xuc
antu, camina
munuquInmu suquIn sInntI uIn,
Nucn Ibu DIosun, an nt
timoi tsc
Ixun, tancx ca nun nu tanc achshi
ntx mII bufIsu Icn. Usaribiti ca nun
nu mil barisa tanc ax Nucn Papa
Diosan tancx achshi ntsu Icn.
9
Usa
uIn cu cu utI Ic quI ushbI cu
Jesucristo xnibutia quIxu unI quIc
unbI utI IxnbI JesucfIstonn
achshIfu unxbIu uInunmu uIsh
castcunc ItI cunima, camabi unia
sinanati ami catamti cunia.
10
Usaquin cantancx ca unin
sInnmubI, an u mcamac uni im
uc usufIbItI unun sInnmubI JesucfIsto

utI Icn. A nt ucb ca canacamo
Icsaa anuax banacb nuu Ic ux,
bari, Ispu ucumu, mun tsIn cumuI
nun unu ux ItI umu ItI Icn. UsufIbI
quIn cu cumubI mecun unuu Ic
ucumufIbI tsIn cutI Icn.
11
UsuI cu ucumu ctI Ic quIxun
sinani camina Nucn Papa Dios
quicsubI oI I uIsubI uchuImu bucutI
uIn.
12
Usu uIn cumInu JesucfIsto Nucn
Papa Diosan mnosabi oi uti canquin
unicama sinanatia ami catamnun
uquIntI uIn. A ntn cu nuu Ic ux,
2 PEDRO2,3
497
bari, Ispu ucumu mun tsIn fquiruquin
tsutsucucsu ItI Icn. UsuI Icb ca
unuu usu ucumu Ic uxfIbI mun tsIn
cuc ItI Icn.
13
Usuu u ItI unbI
cunununu Nucn Ibu DIos quIsabi oa
me ImuInun nu I ItI cuInIn. Anu ca
uIsu uchubI umu ItI Icn.
14
En nuIbuc xuc
antu, usuu ItI

cunc uIsh cumInu Nucn Pupu
DIosun uchuumarua isanan uisa u
utImubI ucmu IstI cup u utImu
umu unIcumub nuIbununIshI upItux
bucutI uIn.
15
CumInu unntI uIn, axa
uInun ItIcumu cumubI un uchu
tr
nc Inun umI cutumnun quixun

cu Nucn Ibu JesucfIstonn cuInIu.
Nucn Pupu DIosun sInnmIcsabi
oquin ca ab
nu nuibananc nucn
xucn, PubIonnfIbI quIfIcu bunmI
quin, usaribi oquin mitsu caxa.
16
A
mItsu bunmIc quIfIcucumunu cu
PubIonnfIbI n cucsu sufIbI oquIn
mitsu caxa. A bana rarinx ca unan
up oquIn cuuIsumu Icn. Usu uIn cu
an Nucn Papa Diosan bana up oquin
unncmu unI ImuInun uxu upItI umI
catamcma unin, uisai quic cara a
bunu Ic quIxun up oquIn
sInnquInmu btsI oquIn sInunIu.
Pablonan cunoc quiricaishima,
btsI bunufIbI up oquIn sInncmu
Ixun btsI oquIn sInunI cu upItI
JesucfIstomI cutumtI ununImu.
17
En nuIbuc xuc
antu, n mItsu
uIxunc u Icmu puIn uIn, cu usuI ItI
Ic quIxun ununI cumInu un u utImu
uc unIcumun pufncxmI Nucn Pupu
Diosan bana quicsubI oI ItI ntIn
rabanan bfunfucutI uIn.
18
Nucn Ibu
JesucfIsto un Nucn Pupu DIosnun Inun
mitsu i
mic, ax quicsubI oI ItI

unnquInbI cumInu bfbI unncsu
muIfu oquIn unntI uIn. Unnan
camina an ca mitsu nuibatia quixun
ununI uInuInfu ItI uIn. Bf ucsaribi
oquin ca usabi oquin nt xnIbuu unbI
cumubI un unIcumun u fubItI Icn.
Ashi, Pedro.
2 PEDRO3
498
$QXQ-HVXFULVWRQDQLWLEDQD
1
1
En mecumu unIoIsumu unbIu un
Pupub I uxu n menu u, a
uiquin cananuna n quirica mitsu
cunoxunin. A cananuna an bana
cuanan nun brnbi isacn. Nun
brnbi achaquin isanan cananuna
nun mcnanribi ramacn. Ax bumutI
moI tsc Ixuun un unIcumufIbI ub
Inun ImIc, a uiquin cananuna mitsu
cain.
2
A cunununu nusufIbI uIsh unI Ic
nun unncn. Usu Ixun cunununu
asrabi a isacn. Is Ixun cunununu u
mitsu uixunin. Ax an Papab
ItuncxbI n menu u Ixun cu bumutI
moI tsc Ixun, usufIbItInu ub Inun nu
ImItI Ic quIxun cunununu mItsu
uixunin.
3
Nuxnu asrabi Nucn Papa
DIos ImuInun un Bchic Jesucristob
up Icsaribitimi mitsxribi nub
JesucfIstomI upItI sInnun quixun
cananuna nun nu isanan cuac, n
ucama mitsu uixunin.
4
Up oquin
sInunImI chumaishirua tani cunun
cananuna n banacama soquin mitsu
cunoxunin.
Nucn Papa Diosan unan u
DWLPDDWLVLQiQWLPDEDQD
5
JesucfIstonnbIu nu puIn unnmIu
Ixun cunununu n bunu mItsu
uixunin: Nucn Papa Dios an ca
asfubI upIfu Ixun u upshI uIu. An ca
un
xun u uImu. Usu uIn cu uIsu

uchubI unu umu Icn.
6
Nu uIsumu
ubI uInun uIsh cunu Nucn Pupu
DIosb up uI qui cananuna cmin.
AInun cunu uI quIc IxunbI ux
quicsubI oquIn uquInmu u utImu uI
cananuna cmin.
7
Usu unbI cunununu
uxu IcsufIbItI u utImu utI sInncmu
Iunun Nucn Pupu DIosb up uIsh, axa
ami catamc unicamabribi upiti
nuibananin. Usunu Iu cu un, an
BchIc JesucfIsto un ImI uputI bumu
cup, uIsu u uI cufununu uchuI, abi nu
tr
nxunia.
8
Ex cunu uchuumu uI qui
cananuna nuxbi cmin. Usu uIn cu nun
bana asfubImu Icn.
9
Usu unbI
cunununu unntI uIn, nun nu nun
uchucumu chIquInuxuncxun ca Nucn
Papa Diosan, ux up Ixun ux quIcsabi
oquIn uquIn, nun uchucumu nu
tr
nxunquIn up Inun nu ImItI Icn.

10
Nucn Papa Diosan bana ca quia
cumubI unIn cu u utImu uIu
quiax. Usuu quIc unbI n cunu
u utImu ucmu uI qui cananuna
Nucn Pupu DIosun bunu cu cm Ic
quIcsu uIn. UsuI quIc Ixun
cananuna, asfubI cu un bunu Ic
quixun sinaniman.
Cristo, an Nucn Papa Dios nu ucxunc
2
1
En bchIcsu Ic, cana u
utImumI utIn fubunun n ucumu
mitsu cunoxunin. Usu unbIu uInu Ic
unIx cufu uchuIu, u un ucxunti ca
JUANAN A PAIN BUANMIA QUIRICA
499
Nucn Pupu DIosbu Ic JesucfIsto, ax
Icn. Ax cu uIsu uchuumabi asrabi
upIfu Icn.
2
Jesucristo axa bama cup
cu nun uchucumu tf
nc Icn.
NununshImu cumubI unIn uchucumufI
bia tr
nc Inun cu JesucfIsto
bamacxa.
3
An bana quicsubI oquIn uc Ixun
cunununu ununIn, nux cananuna
asfubI uInun uIsh u unnc uI quIxun.
4
Usu unbI cu uIx cufu n cunu uInun
Ixun Nucn Pupu DIos ununI quibi
an bana quicsubI oI Imu, a uni cm
Icn. Usu uIsh cu cmishi banaia.
5
Usa
unbI cu un un bunu quIcsabi oquin
uc unI ux nmu upItI Nucn Pupu
Diosmi sinania. Usu Ixun cunununu
ununIn, nux cananuna asfubI uInun uI
quixun.
6
Usu uIn cu uxu uInun uIsh
ub Ic cu Nucn Pupu DIosun
sInnmIu quic uni, ax Jesucristo
IsufIbItI ItI Icn.
$[DTXLFsVDULELWLLWLEDQD
7
En xuc
antu, mItsun unncmu

bana uiquin cunoquin cana mitsu
caiman. Jesucristomi catamtabaquinmi
cua bana abi cana mitsu uixuntcnin.
8
En mItsu uIxunc bunu Imu unbI
cumInu u bunubI mItsun samaira oquin
unnc uIsh ux quIcsubI oI In, Cristo
Isaribiti. UsufI I cumInu mItsun u
utImu uccama ni Nucn Papa Diosb
up uIsh ux cuncsubI oI In.
9
Uix cara x cunu uInun uIsh
Nucn Pupu DIosb up uI quibi
nuibatma uni itsimi nishia, ax ca Nucn
Pupu DIosnunmu puIn Icn.
10
An uni itsi
nuibac uni ax ca Nucn Papa Diosnan
uIsh ub up Icn. Usu uIn cu u cupu u
unI uchutI u umu Icn.
11
Usu unbI
ca nuibatma btsi unimi nishc uni an
Nucn Pupu DIosb upmu Ixun u
utImu utIshI sInnc cup sInnumasa
Ixun uIsuI cufu ItI Ic quIxun ununImu.
12
En bchIcsu Ic, cana Jesucristo
cupa Nucn Papa Diosan mitsun
uchucumu tf
nc cup mitsu quirica

cunoxunin.
13
UnI upncumu,
mitsnmi axa n mecama unioisama
puIn ushbI I, Nucn Papa Dios, a
uInun Ixun unnc cup cunu mItsu
quirica cunoxunin. Bn unIcumu,
mItsufIbIshI cunu unshIn utImunn
upun u utImu umItIsu tuncxun
bImI ucmu cup quIfIcu cunoxu
nin.
En bchIcsu ushmI uInun Ixun
Nucn Pupu DIos unnc cup cunu
mitsuribi quirica cunoxuan.
14
Uni
upncumu, mitsnmi axa n mecama
unIoIsumu puIn ushbI I, Nucn Papa
Dios, uInun Ixun unnc cup cunu
mitsu quirica cunoxuan. Bn
unicama, mitsux Jesucristomi cushic
Iunun Nucn Pupu DIosun bunu mItsun
nuItunnbI sInnc Ixun unshIn
utImunn upun u utImu umItIsu
tancxunbI ucmu cup cunu mItsu
quirica cunoxuan.
15
n ntnuxuan Nucn Papa Dios
cuncmu u un unncmu unIn
ucsu oquIn utI cumInu cuntImu
uIn. UIx cufu ux cuncmu u uI
cunia, ax ca Nucn Papa Diosmi
sinanima.
16
An n menu Ic uIshI
sInnc unIx cu unshnquIn pItI,
xati, xunub ItI ucumu sInnan u
utImu IstI cuunun uu cunu uI
quixun sinani rabitia. Nucn Papa
DIosun cu usuu Inun unI sInnmI
cmu Icn. AbI n menu Ic uIshI
sInnc uIsh cu unI usuI Iu.
17
Mecumu ImuInun unu Ic ucumux
fIbI cu ctI Icn. ImuInun cu
unshnquIun unIn u utIshI sInnc
u utImucumuxfIbI cntI Icn. Usa
unbI cu uxu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oI Ic unIcumu xnibua
unbI ub ItI Icn.
1 JUAN2
500
An -HV~VD[FDDVpUDEL&ULVWRLFsFDFs
XQLFDPDLPDLQXQD[Dcm ca a bana
LFsquic unicama uic bana
18
En bchIcsu Ic, cana mitsu cain,
anan n mecama cti nt ca
ufumu Icn. A ntu ucmu pun uIn cu
uxu CfIsto utImuquIn uI bunuc unI utI
Ic quIxun cumInu cuun. Cu utI Ic
unbI cu bfbI Itsu unIn CfIsto
utImuquIn uIu. Usu uIn cunununu
ununIn, anan n mecama cti nt
cu ufumu Ic quIxun.
19
An Cristo
utImuquIn uIc unIcumu nub IxunbI
ca nu anxa, asfubI nun ucsaribi
oquIn JesucfIsto sInncmu Ixun. Nux
Icsaribiti asfubI JesucfIstomI sInnc
uIsh cu nub brc Itsunxu. Usu uIn
ca atan nu nc cup camaxunbi
unntI Icn, nuba ax tim
c unicamax
cu cumxira asfubI nux Icsaribiti
JesucfIstomI sInncmu Iuxu quIxun.
20
Usu unbIu CfIsto cup Nucn Pupu
DIosun Bfu NunshIn Up mItsub uIn
cumInu ununIn, atan Jesucristo
utImuquIn uIc bunucumux cu cm
Ic quIxun.
21
MItsnmI CfIstonun Ixun
ax cuncsubI oI ItI unncmu cup
cana mitsu caiman. Mitsnmi a ucama
unnc cup cunu mItsu n quIfIcu
cunoxunin. CumInu ununIn, Cristonan
Ixun ux cuncsubI oI ItI unnc unI
ax ca cmtImu Icn.
22
UIx cufu cm unI Ic? Axa Jess
ux cu CfIstomu Ic quic uni ax ca a
Icn. A unIx cu uxu CfIstomI utImutI
bunuc u Icn. Ax ca an Bchic
ImuInun Nucn Pupu DIosmIfIbI
utImutI bunuIu.
23
Camabi uni axa
Jess ux CfIstomu Ic, cana ami
catamtImu uI quic uni, ax ca Nucn
Papa Diosmiribi catamcmu Icn. Usa
unbI cu uxu Jess asrabi Nucn
Papa Diosan BchIc uIsh usufIbI Ic
cana ami catamti quic unicama, ab
JesucfIsto ImuInun Nucn Pupu DIosfIbI
Icn.
24
Usu uIn cumInu JesucfIstomI
catamtabaquinmi cua a bana
munuquInmu up oquIn sInntI uIn. A
bana asfubI sInnc uIsh cumInu ub
up uIsh nImu cumubI ntn un
BchIc Iunun Nucn Pupu DIosbribi
ItI uIn.
25
Jesucristonxbi ca quiacxa, a
cupshI cunununu uInun uIsh Nucn
Papa Diosb xnIbuu unbI ItI uI quIux.
26
An mItsu pufntIsu tunc unIcumu
uiquin cana n banacama mitsu
cunoxuan.
27
Atxu usu unbI cu
Jesucristonn an Bru unshin Up
mItsubu Inun Innc, ux mItsub Ixun
unI Itsun unnmIumubI un mItsu
unnmIu. An mItsu unnmIc ux cu
asfubI uIsh cmmu Icn. Usu uIn
camina an Bru unshin Upitan
unnmIquIn sInnmIcsabi oi camabi
ntn CfIstob ItI uIn.
28
utcnquian Jesucristonn nu up isti
cup cumInu cumubI ntn un sInnmIc
subI oquIn sInntI uIn, axa ucb
rabntima cup.
29
Mitsun camina,
Jesucristo ax ca asfubI up Ic quIxun
ununIn. Usu Ixun cumInu suquInfIbI
unntI uIn, un up u uc unIcumux cu
Nucn Papa Diosan bchIc Ic quIxun.
Nucn Papa Diosan
EsFKLFsFDPDxXLFsEDQD
3
1
Nux cananuna Nucn Papa Diosan
bchIc uIn, an cacsabi oi. An an
bchic ca quixun nu cac cup
cunununu unntI uIn, uisaira oquin
cara an nu nuibatia quixun. Usu unbI
cu un n menu Ic uIshI sInnc
unIcumun uInunmu Ixun Nucn Pupu
DIos unncmu cup, nux cananuna an
bchIc uI quIxun ununImu.
2
En
nuibac xuc
antu, br cananuna Nucn

Papa Diosan bchIc uIn. Usu IcbI cu
1 JUAN2,3
501
uIsuIfu cufununu Inuxun uI quIxun un
nu unnmIcmu pun Icn. Usu unbI
cunununu ununIn, Jesucristo utcnc
btan cananuna up oquin uisa cara ax
Ic quIxun IstI uIn. A isi cananuna
usufIbI ItI uIn.
3
Uicaman cara asaribi
cunu ItI uI quixun sinania, a
unIcumux cu JesucfIstosufIbI ItI cup,
un uchucumu nI up Iu.
4
Usu unbI cu un u utImu uc
unicama, ax Nucn Papa Diosan bana
quicsubI oI Imu uchuIu. Nucn Papa
Diosan bana quicsubI oquInu ucmu,
ux cu uchu Icn.
5
CumInu ununIn, unin
uchucumu tf
nux ca Jesucristo uacxa,

ux uIsu uchuumubI Ixun.
6
Usu uIn cu
uIx cufu uInun usha, u nmu ub Icu
Nucn Pupu DIosun sInnmIc Ic, a
unIn u utImu umIfIbI umIfIbI uImu. An
u utImu umIfIbI umIfIbI uc unI ux cu
ami catamcmu Iunun uIsu cufu ux Ic
quIxun JesucfIsto unncmu Icn.
7
En
bchIcsu Ic, cana mitsu cain, unin
pufnc cumInu ItImu uIn. An up u
uc unI ux cu JesucfIstosufIbI uIsh un
nuItu up Icn.
8
Usu unbI cu un u
utImu uc unIcumu ux unshIn
utImunn upun unI Icn, unshin
utImunn upu ux cu nt IubI uchu
uIsh usubII bf nt
nbI uchuIu, usa

uIn. Usu unbI cu unshIn utImunn
upun u utImu uccama cui Nucn
Papa Diosan Bchic uacxa.
9
Uix cara asrabi Nucn Papa Diosan
bchIc Ic, un cu u utImu utI
sinanima. An ucsufIbI oquIn sInnun
Nucn Pupu DIosun ImIc Ixun cu un
bchiccumun u utImu utI sInunImu.
Usu Ixun cu uchutcnti sinanima.
10
Enx cu su Icn. Ui unin cara u up
uImu ux cu Nucn Pupu DIosnunmu
Icn, ui unin cara uni itsiribi nuibatima
uxfIbI cu Nucn Pupu DIosnunmu Icn.
Usu uIn cunununu uInu Ic unIx cufu
Nucn Papa Diosan bchIc Ic quIxun
unnun uInu Ic unIx cufu unshIn
utImunn upunun Ic quIxun unntI
uIn.
Unicamaxa btsib btsib
nuibananti bana
11
Jesucristomi catamtabaquinbimi
mItsun cuu u bunu cu nx Icn, btsib
btsIb cunununu nuIbununtI uI quIc.
12
NunshIn utImunn upunun Ixun cu
Cainan an xuc
nbI ucxu. Usaribi

cunununu ItImu uIn. Uisa cup cara
CuInun un xucn ucx? An xucnan
uc u up ImuInuun un uc u upmu
uIn cu CuInun un xucn ucxu.
13
En xuc
antu, axa Jesucristomi

catamquInmu n menu Ic uIshI
sInnc unIcumun mItsumI nIshquIn
nuibacxunmabi camina uisacatsi
cufu mI nIshIu quIxun mus
nuItuquIn sInntImu uIn.
14
Nux IcsufI
bitia ax Jesucristomi catamc unicama
nuIbuc Ixun cunununu ununIn, nux
uInunmu I ushbI cunununu bf Nucn
Pupu DIosnun uI quIxun. An uni itsiribi
nuibacma uni ax ca Nucn Papa
DIosnunmu uIsh usubI Icn.
15
An ami
nishquin uni rari nuibacma uni ax ca
un unI uc unIsu uIsh uIsumu Icn.
CumInu ununIn, un unI uc unIx cu
Nucn Pupu DIosnunmu uIsh xnibua
unbI ub ItImu Ic quIxun.
16
Jesucristo nu nuibati bama cup
cunununu ununIn, usari ca uni nuibati
ItI Ic quIxun. UsuquIn unnquIn
cunununu ununIn, JesucfIstonn saribi
oquIn cunununu nunfIbI u uquInc cup
bumunuxunbI uquInquIn btsI unI
nuIbutI uI quIxun.
17
Usu uIn cufu un
uu IxunbI uxu uquInsu Ic IsquInbI
unI ItsI nuIbuquIn uquIncmu unI, ax
Nucn Pupu DIosmI sInnc Ic? Usama
ca.
18
nun cubitanshi uni n cunu mI
nuibati quixun caquinma cananuna
1 JUAN3
502
asfubI nuIbuquIn uquInsu Ic u
uquIntI uIn.
&DQDQXQDDVpUDEL1XFsQ3DSD'LRVQDQ
DLTXL[XQXQiQWLEDQD
19
Nun unI nuIbuquIn uquInc Ixun
cunununu unntI uIn, nun cananuna
asfubI uInun Ixun Nucn Pupu DIos
cuncsubI oquIn uI quIxun. Usaquin
ununI cunununu bntImu chumarua
ItI uIn.
20
Usu uIn cu nun x cunu
upmu uI quixun sinaniabi Nucn
Papa Diosan, un cumubI u unnc
Ixun, nun sInnfIbI ununIu.
21
En
nuibac xuc
antu, nun u utImu

uccama a mnoc uIn cunununu u
sInunI mus nuItutImu Nucn Pupu
DIosb bunutI uIn.
22
Nun ux quIsabi
oquIn unun, ax cuncsubI oquIn uIu
IsquIn cu un nun uccsabi oquin nu
uxunIu.
23
Axa quicsubI oquIn utI bunu
ux cu su Icn, cananuna an Bchic
nuIbununtI uIn, an nu cacsabi oi.
24
Axa an bana quicsubI oI Ic
unIcumux cu Nucn Pupu DIosb Icn,
ImuInun cu uxfIbI utub Icn. An nu
Innc un Bfu NunshIn Up ux nub
uIn cunununu usefubI ununIn, Nucn
Pupu DIos cu nub Ic quIxun.
$[DDPLVLQiQFsPDXQLLPDLQXQD[D
Nucn Papa Diosmi sinnc uni
ui quic bana
4
1
En nuIbuc xuc
antu, n ntnu
xun cu Itsu unIn Nucn Papa
DIosun sInnmIcxun cana uni bana
uixuni quIquInbI un sInnmIcxun
mubI unbIu sInnc bunu unI uIxunIu.
Usu uIn cumInu Nucn Papa Diosan
cu sInnmIu quiquian unin uic
bunu ucumuIfu cuutImu uIn. Up oquin
pain camina asrabi cara Nucn Papa
DIosun sInnmIcxun uni uixunia
quIxun cuutI uIn.
2
saquin camina
unntI uIn, ui unix cara Nucn Papa
DIosun Bfu Nunshnu Ic quIxun: An
JesucfIsto cu unI Inux uucxu
quixun asfubI unnc unI, an ca
UpItun unu Ixun unnmIcxun usaquin
ununIu.
3
Usu unbI cu un usuquIn Jess
unncmu unI, ax Nucn Papa Diosan
Bru unshin Upumu Icn. Usu uIsh
cu un CfIsto utImuquIn uIc unI
bunucsu Icn. An CfIsto utImuquIn
uIc unI cu utI Ic quIxun cumInu
cuan. Usu unI cu utI Ic quIxu quIc
unbI cu btsI btsI unIn brbi Cristo
utImuquIn uIu.
4
En bchicsa unicama, mitsux
cumInu Nucn Pupu DIosnun uIn. Nucn
Pupu DIos uxu mItsub Ic un cushIb
tan sn
nma ca an n ntnu Ic
uIshI sInnc unIcumun cushI Icn.
Usu uIn cu un CfIsto utImuquIn uIc
unIcumun sInunx mItsun sInnbtan
sn
nmufu Icn.
5
A unicamax ca n
menu Ic uIshI sInnc uIsh u uIshI
ui banaia. Usu Ic cu usufIbI unIcumun
an bana cuatia.
6
Usu unbI cunununu
nux Nucn Pupu DIosnun uIn. Ainan
cup cu uIcumun cufu uInun Ixun u
unnxu un cunI nun bunu cuutIu. Usa
unbI cu Nucn Pupu DIosnunmu unIn
nun bana cuatima. Usu uIn cunununu
unntI uIn, uin cara nun bana cuatia ax
cu Nucn Pupu DIosun sInnmIc Ic
quixun. UsufIbI oquIn cunununu unntI
uIn, uin cara nun bana cuatima, ax ca
Nucn Pupu DIosun sInnmIcmu,
unshIn utImunn sInnmIc Ic
quixun.
Nucn Papa Dios an ca
nu nuibairaia quic bana
7
En nuIbuc xuc
antu, cana mitsu

cain, Nucn Pupu DIosun sInnmIcxun
ca unin uni itsi nuibatia. Usu uIn
cunununu uInun uIsh btsib btsib
1 JUAN3,4
503
nuIbununtI uIn. An uni itsi nuibac
unicamax ca Nucn Papa Diosan
bchIc Iunun u unnc Ixun un
sInncsu oquIn sInunIu.
8
Nucn Papa
Dios ax ca an unicama nuibairac a
Icn. Usu uIn cu un btsI unI nuIbucmu
unI ux Nucn Pupu DIos unncmu
Icn.
9
Nucn Papa Diosan ca aratsuishi
IcbI un BchIc n menu unI Inun
xuacxa, u cupnu nux uInun uIsh
nt
tImoI ub Inun. UsoquIun uIn

cunununu ununIn, uisaira oquin cara
Nucn Papa Diosan camabi uni nuibatia
quixun.
10
AmI sInncxunmabi unicama
nuibaquin ca Nucn Papa Diosan, a cup
unIn uchucumu tf
nc Inuun n
menuax bamanun an Bchic xuacxa.
UsoquIn xu uIn cunununu ununIn,
usaira oquin ca Nucn Papa Diosan
unicama nuibatia quixun.
11
En nuIbuc xuc
antu, Nucn Papa

Diosan unicama usaira oquin nuibac
uIn cunununu nuxfIbI usufIbItI btsI
unIcumub nuIbununtI uIn.
12
Nucn
Pupu DIos cu uInu Ic unnbI Ismu
Icn. Usu unbInu nux btsib btsib
nuibanancb cu ux nub Icn. Nub
Ixun cu un ucsaribi oquinu unicama
nuIbunun nu ImIu.
13
An an Bru
NunshIn Up nubu Inun Innc Ixun
cunununu ununIn, nux cunununu ub uI
quixun. Unnan cananuna ax ca nub
Ic quIxun ununIn.
14
Nunbi
cananuna, un utun uchu tf
nquin n
menu Ic unIcumu uInun Inun
i
mInuun Nucn Pupu DIosun xu, an

Bchic a isacn. Is Ixun cunununu u
uiquin mitsu cain.
15
Uin cara
Jesucristo ax ca asrabi Nucn Papa
Diosan BchIc uIsh usufIbI Ic
quIxun unnquIn unIcumu uIxunIu,
ux cu Nucn Pupu DIosb Icn. ImuInun
cu Nucn Pupu DIosfIbI u unIb Icn.
16
Usu uIn cunununu usefubI ununIn,
Nucn Papa Diosan ca nu nuibatia
quixun. Nucn Papa Dios ax ca an
unIcumu nuIbuIfuc u Icn. Usu uIn cu
un un sInun up Ixun unI nuIbuc unI
ux Nucn Pupu DIosb Icn. ImuInun cu
Nucn Pupu DIosfIbI u unIb Icn.
17
Usu Ixun cunununu un nu nuIbuquIn
sInnmIc Ixun ux cuncsu oquIn
Nucn Pupu DIosmI upItI sInnan
unicama nuibatin. Usu uIsh cunununu
nux n ntnuux usufIbI uIsh, anuan
Jesucristo utcntI ntn nux mus
nuItutI fubntImu uIn.
18
Usu uIn cu un
Nucn Pupu DIosmI sInnan btsi
uniribi nuibac uni, ux umI uchucmu
uIsh unImI fucutima. Anuan Jesucristo
utcnti nt
nribi ca racu
tImu Icn.
Usu unbI cu unIx userabi btsi unib
nuIbununcmu uIsh fucutI utImuquIn
sinani bntia. Usa unin ca upiti
nuIbununtI ununImu.
19
An puun nu nuIbu uIn cunununu
nuxribi Nucn Papa Diosmi sinani ami
catamtin.
20
An x cunu Nucn Pupu
Diosmi sinani ami catamti quic
ushbI umI nIshquIn unI ItsI nuIbucmu
uIsh cu u unI cmia. Usu Ixun cu u
IsquInbI unI ItsI nuIbuquIn sInncmu
Ixun u Iscmu, Nucn Papa Dios, aribi
sinanima.
21
n bana ca Nucn Papa
DIosun nu Inncxu: uxu umI sInnc
unI ux cu unI ItsImIfIbI sInntI Icn.
fXDWLPDDFsFDPDsQTXLQ
DWsFsQWLPDEDQD
5
1
An Jess ax ca Cristo, axa utia
judos unicaman caan, Nucn Papa
Diosan Bchic, u Ic quIxun sInnc
unicamax ca Nucn Papa Diosan
bchicfIbI Icn. Uicamax cara Nucn
Papa Diosmi sinania ax ca an bchic
camamiribi sinania.
2
Usu uIn cunununu
ununIn, nux umI sInnquIn Nucn Pupu
Dios quicsubI oquIn uc uIsh
cananuna an bchiccamamiribi sinani
quixun.
3
Axa Nucn Papa Diosmi
1 JUAN4,5
504
asfubI sInnc unI, an ca an bana
quicsubI oquIn uIu. Ax quicsabi oquin
uIsu cu u bunu Icn.
4
Ax quicsabi
oquIn unun cu Nucn Pupu DIosun
uquInIu quIxun ununI umI cutumc
Ixun cu un bchiccaman, an n menu
Ic uIshI sInnc unIcumun ucsaribi
oquIn uquIn u utImu utI ushIquIn
nia.
5
Axa Jess ca asrabi Nucn
Papa Diosan BchIc Ic quixun
ununI umI cutumc uni an cuni ca n
menuxuun u utImu uccama nquin
utcnima.
-HV~VD[FDDVpUDEL1XFsQ3DSD'LRVDQ
%sFKLFsLFsTXL[XQXQiQWLEDQD
6
JesucfIsto ux cu uxu unpuxun
nushImIc Iunun un ImI uputI bumu u
Icn. Unpuxun nushImIu ushImu un ImI
uputI bumufIbI cu ux Icn. Nucn Papa
Diosan Bru unshin Upitanribi ca
Jess ax ca Cristo, asrabi Nucn
Papa Diosan Bchic, u Ic quixun nu
unnmIu. Nucn Papa Diosan Bru
unshin Up ax ca Nucn Papa Diosan
sInnsufIbI Icn.
7
Usu uIn cu nunu Ic
Nucn Pupu DIos ImuInun un Bunu,
Jesucristo, ImuInun un Bfu NunshIn
Up, ucumu uIsh fub
ImuInun uchshi
Icn. Usu ushbI cu uchshIshI Icn.
AnfIbI cu nu unnmIu, Jesus, ax ca
asrabi Cristo, Nucn Papa Diosan
Bchic, u Ic quIxun.
8
n menuxun
UpItun unnmIc Iunun JesucfIsto
unpuxun nushImIu sInnan axa an imi
uputI bumu, ucumu sInnquIn cunununu
ununIn, Jess ax ca asrabi Cristo,
Nucn Papa Diosan Bchic, u Ic
quixun.
9
Unin bana cuananbi cananuna
an Bchic Jesucristo uia, axira unin
banab sn
nmu uIsh Nucn Pupu DIos

quI bunu uIfu cuutI uIn. nx ca an
BchIc uI Nucn Pupu DIos quI bunu
u Icn.
10
Axa an Bchicmi catamc
uni, un cu Nucn Pupu DIosun unnmI
cxun asfubI ununIu, Jesucristo ax ca
asrabi an BchIc Ic quIxun. Usa
unbI cu un Nucn Pupu DIosun bunu cu
asfubI Ic quIxun sInncmu unI, ax
Nucn Pupu DIos cu cm Ic
quIcsu Icn, an an Bchic ui
quic bana ca asfubImu Ic quIxun
sInnc cup.
11
Nucn Papa Dios ca
quiacxa, an Bchicmi catamc cup
cunununu un ImIcx uInun uIsh xnibua
unbI ub ItI uI quIux.
12
UInu Ic unIx
cara Nucn Papa Diosan Bchicnan
Ic, a unix ca usaribiti nt
timoi Nucn
Pupu DIosb Iu. Usu unbI cu uInu Ic
unix cara an Bchicnunmu Ic, a unix
xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosb Imu.
%sU~DQ[LQXQFDTXLDQ
DVKLTXLQsVsDEDQD
13
An Bchicmi catamc uIsh
cumInu uInun uIsh Nucn Pupu DIosb
xnIbuu unbI ItI uI quIxunmI unnun
cana n ucama mitsu cunoxunin.
14
Cunununu ununIn, nun nu asrabi
ax cuncsubI oquIn u uccxun ca
Nucn Papa Diosan nun bana cuatia
quixun.
15
UsuquIn ucquin cananuna
ununIn, Nucn Papa Diosan ca nun
uccxun cuaquin, unu ucc u
Innun nun uccsabi oquin nu
uquInIu quIxun.
16
Aba Jesucristomi catamc uni
Itsun u utImu uIu unnquIn cu
unin tr
ntIsumu Inun cu
uchucmu Ic quIxun sInnquIn
un uchu tf
nquin sinanaminun
Nucn Pupu DIos ucxuntI Icn.
Nucxuncxun cu Nucn Pupu DIosun
un uchu tf
nquin a uni up
Itcnun ImItI Icn. Usu unbI cunu
axa tr
ntIsumu Inun uchuc unI u

Nucn Pupu DIos ucxunun quixun
mitsu caiman.
17
CumubI u utImu
uc ux cu uchu Icn. Btsi btsi
1 JUAN5
505
uchu cu uIsoxunbI trcuIsumu Icn.
Usu unbI cu cumubI uchux trcuIsu
mumu Icn.
18
Cunununu ununIn, asrabi Nucn
Papa Diosan bchIc uIsh cu unI umIfIbI
umIfIbI uchuImu. Usu Icu Nucn Pupu
Diosan Bchic Jesucristonn bfun
quIn uquInIu cu unshIn utImunn
uisabi oima.
19
Cunununu ununIn, nuxnu Nucn
Pupu DIosnun unbI cu cumubI menu
Ic unIcumux uInunmu uIsh unshIn
utImunn upunun Ic quIxun.
20
Unnan cananuna saquinribi
ununIn, an Bchicnn ca n menu ax
u unu umI cutumtia uisa cara Nucn
Papa Dios, axshia asrabi Dios, ux Ic
quIxun nu unnmIu. An Bchic,
Jesucristo, ux nub uIn cunununu un
uquIncx ux cuncsabi oi tsotin. Ax
ca axshi asfubI DIos unu nux uInun
uIsh ub xnIbuu unbI ItI u Icn.
21
En
bchIcsu Ic cunu mItsu cuIn, anbi
sInnxuun dIos Isu quIxun u fubInuxun
unnbI uc ucumu cumInu fubItImu
uIn. Ashi, Juan.
1 JUAN5
506
&ULVWRFXssQFsVDELRLLWLLPDLQXQ
unicama nuibati bana
1
Ex uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumun cushI Ixun cunu mIxmI Nucn
Pupu DIosun uInun Inun cusc xunu Ic,
n usefubI u nuIbuc mIn tucumuc
un, n quirica an Nucn Papa Diosan
bunu uc unIcumubtan, mi cunoxu
nin.
2
AInun ushnu xnIbuu unbI ub
ItI JesucfIsto, a cup cananuna mitsu
nuibatin.
3
Nucn Papa Diosan ca an
Bchic Jesucristobtan nuibaquin mitsu
uquIntI Icn. An ca asrabi an
nuIbuquIn uquIncxmI chumufuu uIsh
bucunun mItsu ImItI Icn.
4
MIn tu furinn ca Nucn Papa Dios
quicsubI oquIn uIu quIxuun uIcunIu cuutI
cana cuinra cuan.
5
MIn unncmu
banama, Jesucristomi catamtabaquinu
cua, a banabi cana mi uixuntcnin. A
bana quicsabi oi cananuna btsib btsib
nuIbununtI uI quIxun cunu mI cuIn.
6
AsfubI Nucn Pupu DIosmI sInnc unIn
ca axa quicsubI oquIn uIu. An banax ca
quia, camina btsib btsIb nuIbununtI uI
quiax. Jesucristomi catamtabaquinmi cua,
ubI cu u bunu Icn.
An uni parnc unicama ui quic bana
7
Itsu unIn cu cumubI menu cuunquIn unI
pufnquIn Nucn Papa Diosan Bchic
cu unI Inux uucxu quixun caquinma,
btsi bana uiquin uni parania. Usa unix
cu un unI pufnc Iunun un utImuquInfu
CfIsto uIc unI u Icn.
8
Usu unbI cu un
mItsun u utI Innc ucumumI ux
quicsabi oquin sn
onquIn uIu u cup un

ntnuxun Nucn Papa Diosan an
mnosubI oquIn mItsu ImItI Icn. Uisaira
oquIn cufu ImItI Ic usoquIun mItsu
ImInun cumInu un utImuquIn CfIsto uIc
unun mItsu pufnunma bfunfucutI uIn.
9
Ui unin cara Cristonn bana quicsabi
oquIn uquInmu ux cuncsu oquInshI uIu
ubmu cu Nucn Pupu DIos Icn. Usu unbI
ca axa Cristonn bana quicsubI oI Ic unI
ub cunI Nucn Pupu DIos ImuInun un
BchIc JesucfIsto Icn.
10
Ui unin cara
mitsu isi cuanxun Jesucristo ui quic
bana ax ca asfubI Ic quixun
uiquinma btsi oquin uia, a camina min
xubunu utsnmImu Iunun caina uan
quIxunfIbI cutImu uIn.
11
Axa usa unib
nuIbununc unI un cu un ucsaribi oquin
u uIsumu uIu. Usu uIsh cu uIsumu unI Iu.
$VKLD-XDQsQFiEDQD
12
En mItsu u uIquIn cutI u cu Itsu
Icn. AnbI cunu tIntun quIfIcunu
cunoquIn u ucumu mItsu uIxunI
man. Usu uIn cunu mItsu IsI cuuntI
sinanin. Cuunxun cunI cunu mItsu n
cubItunbI uIxunquIn cutI uIn. Usu uIn
cunununu cumxbI Isnani, cnani
13
Nucn Papa Diosan atxribia ainan
Inun cusc mIn xucnun tu utnfIbI cu
bfunxmI Inun quIxun mI cumIu.
Ashi, Juan.
JUANAN ARIBI BUANMITCAN QUIRICA
507
Gayo up oquin uia Juan quia
1
Ex uxu JesucfIstomI cutumc
unIcumun cushI Ixun cunu, uxu x
Icsaribiti asrabi Nucn Papa Diosan
unI uIsh nuIbuc Guyo, a n quirica
bunmIn.
2
En nuIbuc xucn, mix Jesucristomi
catamc Ixun up oquIn sInunImI
chumufuu IcsufIbItImI mIn numIcu
mufIbI chumufuu Inun cunu mI Nucn
Pupu DIos ucxunin.
3
Axa Jesucristomi
catamc uni rafInn cu unumI Icnuax
uxun cuxu, mix ismina asrabi nma
Nucn Papa Dios cuncsubI oI I
quixun. Usaquian cacxun cuati cana
cuan.
4
Btsi bana uia cuati
IcsumuIfu oI cunu mIxmI Icsaribitia
uxu n bchicsa unicamaxribi Nucn
Papa Dios cuncsubI oI Iu uIu cuutI
cunin.
5
En nuIbuc xucn, min up oquin
uquIunun btsI munuuxu uc unIcumu
fIbI uquInquIn cumInu Nucn Pupu DIos
cuncsubI oquIn uIn.
6
AnumI Ic
manuax uc unicaman ca nu bbaxun,
axa Jesucristomi catamc unicamaxa
tim
cnuxun, asrabimi nuibaquin

usuquIn utu uquInc nu uIxuunxu. A
unicama camina btsi manuribi
cuainsa tania au cara cunia a
uquIntI uIn, Nucn Papa Dios cunc
sabi oquin.
7
A unicamax Jesucristomi
sInnc Ixun cu un bunu uIxuunun mI
isi cuanxa. Usu uIsh cu un Nucn Pupu
DIosmI sInncmu unIcumun utu u
InntI cuncmu Icn.
8
Usu uIn
cunununu nunbI utu uquIntI uIn, Nucn
Papa Diosan bana up oquin uia ninun.
'LyWUHIHVD[FDDLVDPD
XQLLFsTXLFsEDQD
9
cana atan tim
xun cuanun quixun

quIfIcu bunmIu. Bumicbi ca Ditrefes
axshI u unIcumun cushI ItI cunquIn,
nun bana cuaisama tanxa.
10
Usu uIn
cunu unu cuunxun uxu utImuquIn nu
uI cmI bunuc cup cutI uIn. An ca
axa Jesucristomi catamc uni rari
anua cuania biisama tanan, an biisa
tunc unIcumufIbI bIxunmu unun
quixun caquin, mitsuba tim
nun
ImImu.
11
En nuIbuc xuc
n, un u utImu uc
unun ucsu oquIn uquInmu cumInu un
u up uc unun ucsu oquInshI u utI
uIn. An u up uc unI ux cu Nucn
Pupu DIosnun Icn. Usu unbI cu un u
utImu uc unI un uInunmu Ixun Nucn
Pupu DIos unncmu Icn.
'HPHWULRLFsVDULELWLXStLWLEDQD
12
Camabi unin ca Demetrio ca up
unI Ic quixun uia. An up u uc
cup ca ax asfubI usu Ic quIxun cu
cumubI unIn ununIu. Ax ca an sinan
JUANAN ARIBI AMIRIBISHI
BUANMITCAN QUIRICA
508
up Ic quIxun cunununu u uIquIn
asrabi mi cain. Nun bana ca asrabi
Ic quIxun cumInu ununIn.
$VKLTXLDQ-XDQsQFiEDQD
13
En cunu Itsu u uIquIn mI cuIsu
tan, unbI cunu tIntun cunoquin a
ucama mi uixuniman.
14
Usu uIn cunu
bntishi mi isi cuanti sinanin. Cuanxun
cuni cana mib banaquin mi uixunti
uIn.
15
MIxmI chumufuu ItI cunu cunin.
Axa nuax nub nuibananc unicaman
ca bfunxmI Inun mI cumIuxu. Usa
uIn cumInu unuu Ic uxu nub
nuibananc unicama achshi achshi,
bfunxu Inun nu cuxuntI uIn. Ashi,
Juan.
3 JUAN
509
1XFsQ3DSD'LRVDQDLQDQLQXQFDtVFs
unicama Judasnn cunoxuan quirica
1
Ex cunu Judus, an Jesucristonn
cacsubI oquIn u uc Iunun Jucobonn
xucn, u uIn. MItsxmI uInun Inun
cusc Icu Nucn Pupu DIosun JesucfIs
tomI cushIc Inun ImIc Ic, cana n
quirica mitsu cunoxunin.
2
Nucn
Papa Diosan nuibacxmi mitsun
uchucumu tf
nc Iunun btsib
nuIbununI chumufuu uIsh bucucuntI
cana cunin.
An cm bana uni uixunc uni
(2 Pedro 2.1-17)
3
En nuIbuc xuc
antu, Jesucristomi
catamtIu cu mItsun uchucumu
tr
nquIn uInun Inun Nucn Pupu

Diosan mitsu i
miaxa, ucsaribi
oquin. UsumI Ic cunu unun nux I
ti
banacama uiquin mitsu cunoxunti
sinan. UsuquIn sInnxunbI cunu btsI
bunu puIn mItsu bunmIn, uni rarinan
Nucn Papa Diosan banamabi uic
bunu u cuuxunmu unun cununmI,
Jesucristo ui quic bana, a Nucn Papa
Diosan unicaman cuac, ax ca asrabi
Ic quIxuun cumubI unIn unnun, atu
cunun cunu mItsu n quIfIcu bunmIn.
4
Uni rarinx ca parani mitsub timtia.
Mitsub tim
xunbI cu mItsun sInnc

sabi oquin sinanima. A unicamax ca sai
quia: Nucn Pupu DIos up Ixun cu nux
cuncsu oquInshI u uIubI nu uIsubI
oIm. UsuquIn sInnquIn cu uIsumu u
uIu. AI cu x cunu Nucn Pupu
DIosnun uI quibi axshI nun Ibu, ax
cuncsubI oI Imu. Ex cunu Nucn
Ibu JesucfIstonun uI quixunbi ca an
bana quicsubI oquIn uImu. Usa uni ui
ca Nucn Papa Diosan bana cuno
quia, usuu Ic unIcumux cu uIsumuIfu
oquIn uchoc ItI Ic quIux.
5
Up oquInmI unncbI cunu n
ucumu mItsu sInnmItcnin, Nucn
Ibu DIosun cu IsfueI unIcumu EgIpto
menuu bunxunbI umI cutumtiama
oquin rari cuacxa.
6
Angelcama rari,
axa Nucn Papa Diosan ntnubI ItI
ushbI unu IIsumu tunc cup chIquu,
ax ca anan an camabi uni isti nt
utmuInuun bnquIbucnu uIsutImu
man risin tcrcucsu uIsh, anubi
Inun Nucn Pupu DIosun un Icn.
7
A
ngeIcumuxu ub IIsumu tunun Nucn
Papa Dios cuncsubI oI IIsumu tunI
IsufIbItI cu Sodomu ImuInun Gomoffu
ImuInun u ufumu Ic mucumunu Ic
unIcumuxfIbI Iucxu. Nucn Papa
DIosun cu un xunubIshIu ItI unI unun
xanuribi an bnbIshIu ItI unIocxu.
Usu unbI cu u mucumunu Ic unIcumu
un xunumu unbI btsI xunub ImuInun
xanxribi an bnmu unbI btsI unIb
ImuInun unxfIbI xunxmubI btsI
unIb I, uIsumuIfuI uchucxu. Usaa
Ic cu Nucn Pupu DIosun un uchu
cupbi, man tsin nancxa, xnibua
unbI uInunmu Inun. Usuu I u sInunI
JUDASNN BUANMIA QUIRICA
510
cunununu nuxfIbI usuI ItIn fubunun
bfuncutI uIn.
8
Usu unbI cu uxu Sodomu ImuInun
Gomoffunu Ic unIcumu usuI I
ununIbI, mitsu parani mitsub tim
c
unicama an, sInnumusu uIsh un
xunumu unbI xunub Iunun bunu
cuucmu Ixun, Nucn Ibu DIosmI
sInnquInmu cushI unIcumu ImuInun
uisa cushi cara, ngeIcumufIbI
utImuquIn uIu.
9
Usara a unicamax
quIc unbI cu usoquIn cuquInmu
ngeIcumun cushI, Miguel, an ab
bunuquIn unshIn utImunn upu utImu
bunu InnquInmu, Moiss bamac
rabanan ab cubicanancxunbi,
MIgueInn unshIn utImunn upu
saquinshi cacxa: Nucn Ibu DIosun
cu mI uchoquIn u cutI Ic" quIxun.
10
Usu unbI cu u unIcumu un unncmu
u uI utImutI bunuIu. SInnuma
Ixuun uInucun uIsu cufu oIu quIxun
sInnquInmuIshI u ucsaribi oquin ca
a unicaman an cuncsa oquinshi u
uIu. UsuquIn uI cu utxbI utImutIu.
11
A unIcumun u utImu uc cufu
Nucn Pupu DIosun uIsotI Icn. Cainan
u utImu sufIbI oquIn unun cu BuIuum
un saribiquin curquI bItI sInnxun u
utImu uIu. Cor ax ca Nucn Papa
Diosan cacxuan Moissnn uic bana
cuaisama tanquin, uni rari Moissmi
nIshquIn tsuquirumic cup, bamacxa.
Cain, Balaam, Cor, ucumuxu Isaribiti
ca a unicama cntI Icn.
12
Mitsxmi
JesucfIstomI sInnquIn pI tIm
c uIn
atxribi mitsub tim
c ushbI cu
asfubI mItsxmI IcsufIbItI Imu. Usa
uIsh cu utun cuncsabi oquinshi pi
rabinima sharati, uni rarimi sinanima.
UnI fufI uquIncmu uIsh cu u Ibnux
nt bnamtiabi suun bcacx
nt
csu usufIbI Icn. Iunun cu unun

bimiti nta ucbbia i bimicma
usufIbI Icn. Bucutia i an tapun
chiquic, usufIbI cu utux Icn.
13
Bchunun tucnquIquIn musInu
chinan purucsa, usufIbI Inun cu un
nuItu upmu uIn utImutI bununun u
upmu uIu. ChiququIunxu Ispu umunu
tacc, usufIbI cu utux Icn. Usu uIsh
ca atux nt
timoi xnIbuu unbI

bnquIbucnu ItI Icn.
14
Ax puIn unIu nucn fufu Adn un
rbnqui nucn rara Enoc, ax ca Nucn
Pupu DIosun sInnmIcx usu unI uI suI
quiacxa: En Iscx cu Nucn Ibu DIos
cumubI uIsumuIfu un unI upcaman
npamainun uaxa.
15
Uxun ca camabi
unI uIsu cufu otI Ic quIxun Isuxu, atan
u uccumu unnquIn. An u utImu
uc unIcumu utun u utImu uc cup
ImuInun utun u uI utImutI bunuc u
cupribi, cu Nucn Ibu DIosun
uchoquIn uIsu cufu otI Ic quIxun
Isuxu".
16
A unIcumux uIsumu Ixun cu
uni rafInn uc u utImuquIn uIunun
utux cuncsu oquInshI unun utux
cuncsu oshI ItI sInunIu. Usu Ixun cu
atxbi cranan rabiacaquin, an
curquI ImuInun un u bItI cupshi ab
upiti banaquinbi uni parania.
8QLLWVLQSDUiQWLUDEDQDQEsU~DQFDWLEDQD
17
En nuIbuc xuc
antu, a unicamaxa
usu unbI cumInu mItsun, Nucn Ibu
Jesucristonan an bana uixunun
casc unicaman mitsu uixuan
banacama, u munuquInmu sInntI uIn,
18
saquian mitsu cac: Jesucristo
utcntI ntu ufumu uIn cu Itsu unIn
Nucn Papa Diosan banami cuaiquin,
un sInncsu oquInshI u utImu utI
Icn.
19
Usa unicamax ca an n ntnu
xun un cuncsu oquIn u utIshI
sInnc u Icn. A unicaman ca uni
rarimia nishnun quixun unicama
sinanamia. Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun sInnmIcmu cu utux
Icn.
JUDAS
511
20
En nuIbuc xuc
antu, ami catamc

uIsh cumInu cumubI ntn userabi
JesucfIstomI sInntI uIn. AmI sInnc
xun cu un mItsu sInnmItI Icn, an
sInncsufIbI oquInmI sInnun. An Bru
NunshIn UpItun uquIncx cumInu
Nucn Pupu DIosb bunutI uIn.
21
Nucn
Papa Diosan mitsu nuibacx camina ami
manutima camabi ntn ax cuncsabi
oI ItI uIn. Iunun cumInu u nt unuun
nuIbuquIn Nucn Ibu JesucfIstonn
utcnquin an ntnunu xnIbuu unbI
ub Inun nu ImItI, u cuntI uIn.
22
Caanan camina Nucn Papa
Diosan bana ca asfubI Ic quixuan
un sInncmu unI u squin usa ca
quIxun up oquIn sInnmItI uIn.
23
Uni rafInxu un u utImu uc cup
Nucn Pupu DIosnunmu IcbI cumInu
umIu sInnun uquIntI uIn, tsinuaxa
xuftI IcbI unI bIcsaribi oquin.
Usaribi oquin camina uni rariribi
nuIbuquIn up Inun uquInquInbI uxu
utImu IcsufIbI ItIn fubunun brinra
otI uIn, ux uIsumu cupu, un chupxbI
chuafucsu Ic tImucsu oquIn un
uchu tImuquIn.
$VKLTXLDQD, Nucn Papa Dios rabinun ca
24
An u utImu uxnmumI unun
mitsu bfunun un IscxmI up uIsh
cuni an ntnu ub Inun mItsu
ImItI, ux cu Nucn Pupu DIos Icn.
25
AxshI Nucn Pupu DIos Ixun Nucn
Ibu JesucfIsto cup nu uInun Inun
i
mic, ux cu cushIIfu Iunun upIfu

uIsh ApuIfu Icn. Ax uisa ubi
unIocmu pun uIsh usubI I uIsh cu ux
usubI Iu. UsubI cu ux Icn. Ashi,
Judas.
JUDAS
512
1
1
Nucn Papa Diosan ca n
quiricanu cunoc ucama
Jesucristo ismiaxa, xnibuiracma
unshI cu suI ItI Ic quIxuun un
unicama isminun. Nucn Papa Diosan a
IsmIc ucumu un unIcumun unnun
cu JesucfIstonn un ngeI uchshi Juan
isminun xuaxa.
2
Xucxuan ismicxun ca
Juann uisa u cara isaxa quixun
cmquinma a ucama cunoxa.
Usaquin ca Juann Nucn Papa Dios
quicsabi oquian Jesucristonn a
ismianan a uiquin cac banacama
cunoxa.
3
Anun cuno banacama quicsabi oi
ItI nt cu xnIbuIfucmu unshI utI
Icn. A ntn ca an n bana isc
unIcumu ImuInun un unI Itsun uIu
cuuc unIcumu ImuInun u bunu cuuquIn
asrabi ca usaa quicsubI oI ItI Ic
quIxun sInnquIn u bunu quIcsabi
oquIn uc unIcumu cuInfu cuntI
Icn.
$[DPsFsQDFK~VKLLPDLQXQUDE
manuax Jesucristomi catamc unicama

Juann quirica cunoxuan
4
Ex Juun Ixun cunu AsIu menu Ic
manuax
tim
c axa Jesucristomi catamc

unicama, mitsu saquin cain: Nucn
Pupu DIos uxu usubI I uIsh usubI Ic,
un nuIbuquIn uquIncxmI mItsux
chumarua bucuti cana cunin.
Cuanan cana anua Nucn Papa Dios
Ic un Bfu NunshIn Up unfIbI un
bunu up oquIn cuunun uquIunun, a
bana quicsubI oI Inun uquIncxmI
mItsux chumarua bucuti cunin.
5
An
uIsuIfu cufu Nucn Pupu DIos Ic
quIxun unI unnmIc, JesucfIstonnfI
bIu nuIbuquIn uquIncxmI mItsux
chumufuu ItI cunu cunin. Ax
utcncb an unicamaxribi bama
ushbI busquInun, cu ux puIn bumutun
cx basquiacxa. Ax ca n ntnu Ic
upucumun upu u Icn. An ca nu
nuIbunun nun uchu cup un ImI uputI
bumu Ixun nun uchucumu tf
anan,
6
nuxnu uInun uIsh ux Apu uIn nuxfIbI
upu Inun nu ImIunun, nux sacerdote an
unI ItsI u ucxunc Ixun un Pupu DIos
fubInun nu ImIuxu. A ca camabi unin
rabiquin mixshI cushI uIsh cumInu
mixira ctImoI Apu In quixun
cuquIn fubItI Icn. UsuquIn cu utI Icn.
7
Ca is, Cristo, ax ca na cuin mu
bbucuutsInI unuxun uIu. Aia ca camabi
unIcumun IstI Icn, an man xtocn
taro, ucumnbI cu uIu IstI Icn. Ax
ucb cu cumubI menu Ic unIcumu umI
sInncmu uIsh mus nuItutI IntI Icn.
AsfubI cu usuI ItI Icn.
8
Nucn Ibu
Dios, uxu usubI I uIsh usubI Ic, ax ca
cushIIfu uIsh, uisa cushi cara, an
cushibtanbi sn
nmuIfu Icn. Usu uIsh

ca ax sai quia:
Ex cunu uIsu ubIu umu unbI
Iucn, usu uIsh cunu n menu Ic
ucama ccb usubI ItI uIn. Usa
86$,f8,7,$-(68&5,67211-8$1,60,$
513
uIsh cunu u puIn unntI bunu A"
ImuInun tsInquInfIbI unntI bunu Z"
usufIbI uIn.
8StLUDDLVKFXVKLLUDLFsD
Cristo Juann isa
9
Ex Juun uIsh cunu mItsxmI IcsufI
bItI Jessnun uIsh mItsun xuc
nsu uIn.
MItsxmI Icsaribiti cana Jesucristonan
cup, unIn utImoc ushbI userabi
Nucn Pupu DIosun unI uIn. Mitsu
ucsaribi oquian an cushiocxun cana
uIsu u cufu Icbbi bn
quin ami
catamti niman. Usu Ixun Nucn Pupu
Diosan bana uixuanan, Jess ui quic
banaribi uni uixunc cup cana Patmos
cuc nusnu sIpuucsu Inun unIn nc
uIn.
10
Anun Nucn Ibu DIos fubItI
ntn x umI sInnquIn cunu uxnmubI
numcsa oquin, cuxucuxu mun
banau banoc
xa banacsari munuma
banaia cuan.
11
Banai sai quia cana
cuan:
Ex cunu uIsu ubIu umu unbI
Iucn, usu uIsh cunu n menu Ic
ucama ccb usubI ItI uIn. Usa
uIsh cunu u puIn unntI bunu A"
ImuInun tsInquInfIbI unntI bunu Z"
usufIbI uIn. nuxunmi min isc ucama
uiquin camina quiricanu cunotI uIn.
Cunotancxun cumInu uxu mI sInunI
mI cutumc unicama, mcn achshi
ImuInun fub
munu Ic, acamami

cunoc quIfIcu bunmItI uIn, Efeso,
Esmirna, Prgamo, Tiatira, Sardis,
Filadela, Laodicea, u mucumunu Ic
unicama a.
12
Banaia cuati, uIn cufu usuquIn
caia quixun istisa tani cana cuainacan.
13
Cuainacquin cana mcn achshi
ImuInun fub
anu lamparn nanti curi

uc Isun. Anu Iumpufn nuntI cufI uc
achshi achshi st
c, acama
nb
tsinua cana uni achshi isan. Ax ca

unI ushbI Jess Iuxu. An taria chaxc
ImuInun cu unun shItcrquic ax

cufI uc Iuxu.
14
A unI cu un muxcnu
Ic un bu uxuu uIsh cufnefo funI
uxuIfu Iscsu Iunun mutsI uxuIfu
iscsufIbI Iuxu. Iunun cu ux cushIIfu
uIsh un bfu fub
tsi rquIfuc nxIfu

Iscsu Iuxu.
15
An tux cu cusht
man
xu nIbu nIbuquIc uIsh Ichcsa

Iuxu. ImuInun cu un bunux bucu xuquI
cushInfu bunufuIu cuucsu Iuxu.
16
An
mcn mqueunn mcn achshi
ImuInun fub
Ispu tuunun un
cubnuax machtusa man xtoc, amo
rab
bi cunuc uIsh, chiquitia cana

isan. Isanan cana an bmnanxa barin
cushinra pcacsaribiti pquia isan.
17
Usa isi cana racutan bamai a
tunIn nIpucun. Nipactia ca an mcn
mqueunn ramquIn cuxu:
Rucuuxmu cu It. Ex cunu u umu
pun uIn Iucn. Usu uIsh cunu cumubI
u ccb usubI ItI uIn.
18
Ex cunu
uxu bumutImoI tsc u uIn. Bamatancx
busquIu uIsh cunu bumutcntimoi
tsotin. Ui unicamax cara uiti ntn tsti
Ic, uIsu ntn cufu bumutI Ic quIxun
cunu n mnoin. Bamatancx cara an
uchu cup unuux unI tmrac anu
cuuntI Ic, cufu unuu un uchu tf
nc
unI Ic unu cuuntI Ic quIxun cunu
mnoin.
19
A mIn Isc ucumu ImuInun
a min isti ucama, acama camina usai
cu Iu quIxun uIunun usuI cu Icmu
ushbI u ItI Ic quIxun cunotI uIn.
20
Ispu mcn uchshI ImuInun fub
mi
n mcn mquenua isc, ImuInun unu
lamparn nanti mcn achshI ImuInun
rab
mi isc, ux cufu uIsu Ic quIxun

unnquInmubI cumInu su cu quIxun
unntI uIn, anu lamparn nanticama ax
ca a mcn achshI ImuInun fub
munuuxu mI cutumtI unIcumu

unntIoquIn nunc Icn. ImuInun cu
Ispu umI
isc, ax a macamanuxun an Nucn
APOCAIIPSIS1
514
Papa Diosan bana unicama uixunquin
unnmIc u unIcumu unun unntIoc
Icn.
(IHVRQXLFsXQLFDPDTXLULFDEXiQPLD
2
1
Catancxun cu suquInfIbI cuxu:
An uxu Efesonuux mI cutumc
unIcumu uI quIc bunu uIxunc unI,
u bunmInuxun cumInu soquIn
cunotI uIn: An an mcn mqueu Ic
anun mcn achshI ImuInun fub
Ispu
tunc Iunun uxu mcn uchshi
ImuInun fub
anu lamparn nanti

nb
tsi nic, Jess, an ca anuaxa tim
c
unicamami saquin a caxnun quixun
mi caia:
2
MItsnmI u uccama cana
ununIn, chiqushquinma camina u up
uIn. UIsu u cufu Icbtanbi camina
mI sInntI ncmu uIn. An u uIsumu
uc unIcumu tImuquIn cumInu un
ucsufIbI oquIn uImun. UsuI IquIn
camina uni rari axa cu Nucn Pupu
Diosan an bana unicama uixunun
ImIu quic, ax cara asrabia Nucn
Pupu DIosun usoquIn ImIc Ic quIxun
unnuxun isquinbi camina atxbia
cmi quia isan.
3
Usai tmraquinbi
cumInu mItsun mI sInntI ncmu uIn.
Enun Ic cup unIn utImocxunbi
cumInu nquInmu mI sInnquIn x
cuncsubI oquIn un.
4
MItsxmI usu IcbI cunu suquIn
mitsu cain, mItsux cumInu mI
catamtubutI ItsuIfu mI sInncn. Usai
I ushbI cumInu bf usuI Imu.
5
Usa
uIn cumInu uIsuIfuI cufumInu mI
sInunc quIxun sInunI usuI mI
sInntcnux mI sInunutcntI uIn.
UsuI mI sInunuquIn cumInu mItsnmI
mI sInnquIn x cuncsabi oquin
subI oquIn utcntI uIn. Usai mitsux
mI sInunucbtanma cana a anu
Iumpufn nuntI mItsu unntIoquIn
nanc, u fufI ufu Inun nuntI uIn.
6
Mitsnmi bfmu IsufIbItI mI
sInncmu unbI cunu ununIn, x
Icsaribiti camina nicolatas cac
unIcumun u utImu uc cuniman.
7
An cuuIsu tunc unIcumun cu uxu mI
catamc unicama Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn UpItun Innc bunu, n
un nuItunnbI sInnquIn up oquIn cuutI
Icn. An mI cutumquIn x cunc
subI oI ItI ncmu unI, a cana Nucn
Papa Diosan ntnu Ic I, an bimi a
cax bamatima, u cunun InntI uIn.
(VPLUQDQXLFsXQLFDPDTXLULFDEXiQPLD
8
cunonun cuxu:
An uxu EsmIfunuux mI cutumc
cunotI uIn: Axu u umu pun uIn I
uIsh cumubI u ccb usubI ItI, axa
bamaxbi bamatcntimoi basquic,
Jess, an ca saquin mi caia:
9
Mitsnmi
u uccumu cunu ununIn. En cunu
ununIn, mItsux mI cutumc cup
camina tmranan uumu unIsu uIn.
Nuumu ushbI cumInu n ntnu b
uIsh uu unIcumux Icsamaira oi anu
Ic uu uIsh cuInfu cuntI uIn.
EsuquIn cunu ununIn, btsi btsi uni,
nux cunununu judos unI uI quibi
judosmu uIsh, unshIn utImunn upu,
Sutunsnn unIshI Ixun cu utImutI
banaquin mitsu uia.
10
Unan btsi btsi
oquIn utImocxbI cumInu fucu
tima
uIn. NunshIn utImunn umIcxun ca
fufI unIn mItsu sIpuutI Icn, caramina
mI sInntI ntI uI quIxun Isnuxun.
Mcn rab
ntn camina pa tani

tmfutI uIn. UIsuI cufu u Icbtanbi
camina annmi mitsux bamati nt
utmuInun mI sInntI ntImu uIn.
UsumI Iu cunu mItsu n ntnuaxmi
nt
tImoI b cunun ImItI uIn.

11
An cuaisa tanc unicaman ca axa
mI cutumc unicama Nucn Papa
APOCAIIPSIS1,2
515
DIosun Bfu NunshIn UpItun Innc
bunu n un nuItunnbI sInnquIn up
oquIn cuutI Icn. An mI cutumquin
x cuncsubI oI ItI ncmu unI, ax ca
bumu ushbI busquItuncx Nucn Pupu
Diosan ntnu bamatcntImoI ItI Icn.
A unIcumux cu unu uxu mI
catamcma unicama bamatcncsu ItI
unu ItImu Icn.
3pUJDPRQXLFsXQLFDPDTXLULFDEXiQPLD
12
cunonun Jesusun cuxu:
An uxu Pefgumonuux mI cutumc
cunotI uIn: Axa machitusa man
xtoc amo rab
bi cunucu an ca
saquin mi caia:
13
En cunu ununIn,
unumI mItsux Ic unu cu unshIn
utImunn upu, Sutuns, ux cushI Icn.
Anu Ic unIcumu un sInnmIcxun
utImu u ucbtanbi camina mitsun
mI sInntI ncmu uIn. Micama
achshi, Antipas cac, ux mI sInntI
ncmu Ixun uIquIn bunu uIxunc
cupu uxu mI sInncmu unIcumun
uc
xa bamacbtanbi camina mitsun

mI sInntI ncmu uIn.
14
mitsu cain: Micama rarinn camina
unan Balaann cacxun utImu u
sufIbI oquIn uIn. Balaann ca an Israel
unIcumu usmoIsu tunc cupItn, Balac
cac, a saquin cacxa: MIn menu Ic
bnuma xanucama camina Israel uni
pufunIu utub Inun cutI uIn. Usai ab
IquIn cu ux Isu dIos Ic quIxuun mIn
unicaman rabic u a rabiquian u
pInun ImItI Icn. Balaanan usoquin
sInnmIu uun usufIbI oquIn uxu
mItsub Ic unI fufInnfIbI sInnmIc
xun camina mitsu rarinn usaribi oquin
u utImu uIn.
15
ImuInun cumInu
micama rarrinn nicolatas cac
unIcumun unnmIcsufIbI oquIn utI
insama tanin, utun u unnmIc bunu
x cuncbtanmabi.
16
Usaquin
uquInbI cumInu sInunuquIn ucumu ntI
uIn. Usaquinmi ncbtanma cana
xnIbuIfucmu unshI mItsunu
cuanquin, man xtoc n cubnuax
chiquc, unun usu unIcumu utImotI
uIn.
17
An cuuIsu tunc unIcumun cu uxu mI
un nuItunnbI sInnquIn up oquIn cuutI
Icn. An mI cutumquIn x cuncsabi
oI ItI ncmu unIcumu cunu unun mus
nuItutmu upItux ItI u InntI uIn. Bfmu
Nucn Pupu DIosun cumubI ntn mun
cuc pItI judos unIcumu InnsufIbI oquIn
cunu mun, n ntnu unc, a unicama
InntI uIn. Innan cana maxax uxua, a
unicama achshi achshi, anu an an itsi
cunoc, u InntI uIn. Uni itsan
ununIumubI cu ucumu uchshi achshI
nnshI un un unntI Icn.
7LDWtUDQXLFsXQLFDPDTXLULFDEXiQPLD
18
An axa Tiatfunuux mI cutumc
cunotI uIn: Nucn Papa Diosan
Bchic, uxu cushIIfu uIsh un bfu fub
tsi rquIfuc nxIfu Iscsu Iunun un

tux cusht mun
xu nIbu nIbuquIc uIsh

ichcsa, an ca saquin mi caia:
19
MItsnmI u uccumu cunu ununIn,
cumInu mI cutumtI btsib nuibanani
x cuncsubI oI In. Uisai cara u
IcbtunbI cumInu mI sInntI ncmu
uIn. EmI cutumtabaquinmi
ucsamaira oquin camina br mitsun
x cuncsubI oquIn u uIn.
20
mitsu cain. Bfmu cu JezubuI ux utImu
APOCAIIPSIS2
516
xunu ushbI judos unIcumun upu
Iucxu. UsufIbI oquIn cu mIcumxmI
tim
cbtan achshI xunu utImunn

bana uixunia. An isa Nucn Papa Dios
quic bana unicama uixunia quiquinbi
cu uxu mI sInnc unIcumu pufunIu.
PufnquIn cu un xunumu unbIu unI
xunu ItsIb ItI cu usbI Ic quIxun
unnmIunun u ux Isu dIos Ic quIxuun
unin cac a rabiquin uina rc piti isa
usbI Ic quIxun unIcumu unnmIu. An
usuquIn utImu u unun unI unnmIubI
camina isshitin.
21
Axu usuI IubI cunu
usu u nu mI sInnun caan.
Cancxunbi ca mi catamquin
sInunuquIn un u utImu uc ncmu
Icn.
22
An u xunun unnmIcsu oquIn
uc unIcumun usuI ItI ncmu uIn cunu
unuu uxc unubIu Inun u xunu
InsnmItI uIn. Anun cunu uxu u xunub
Ic unIcumufIbI uIsumuIfuIu tmranun
ImItI uIn.
23
Anun cunu u xunun
unnmIc Ixuun un utImu u uc
unIcumufIbI un tusu Ic ucumu
bumumItI uIn. En usuquIn ucbtan ca
cumubI munu Ic uxu mI cutumc
unIcumun unntI Icn, n cunu cumubI
unun sInnc u ununIn, uisaquin cara
an nuitu mu sinania quixunribi cana
ununIn. UnnquIn cunu un up oquIn
sInnquIn u uc unI uxu upItux Inun
ImIunun, un utImu u uc unI u un
uchu cup uIsoquIn cufunu utI uI
usoquIn utI uIn.
24
Itsu unxu usuI Icbtanbi camina
Tiatfunu Ic mItsu furinn an bana ca
cm Ic quIxun unnquIn u xunun
bunu cuucmu uIn. Btsi btsi unxa,
nun cunununu mItsun unncmu u,
unshIn utImunn upun nu unnmIc,
u mItsu unnmItI uI quIubI cumInu u
unntIsumu tun. MItsxmI usuI ItI cu
usbI Icn. UsubI cumInu ItI uIn. Btsi
umI unun cunu mItsu cuImun.
25
Ex
utcntmuInun cumInu usubII ItI uIn.
26
Axu un bumutI nt utmuInun mI
catamquIn x cuncsubI oI ItI
ncma uni, ucumu cunu x utcnquin
un cushI Ixun cumubI menu Ic
unicaman an bana cuaquin an
quicsubI oquIn unun umInun ImItI
uIn.
27
En Pupu DIosun un cushI
InncsubI oquIn cunu u unIcumu n
cushI InnquIn unun un bunu cuunun
ImItI uIn. En usuquIn ImIcxun ca
atun, camabi unan an bana cuanun
ImItI Icn, uni itsan uni itsi an bana
cuanun quixun an man xo tunxun
racu
ocsaribi oquin.
28
Pcaracbtan
cu Isponn pcaia. A Ispon cunu uxu
mI cutumquIn x cuncsubI oI ItI
ncmu unIcumu InntI uIn.
29
An
cuuIsu tunc unIcumun cu uxu mI
un nuItunnbI sInnquIn up oquIn
cuutI Icn.
6DUGLVQXLFsXQLFDPDTXLULFDEXiQPLD
3
1
An uxu SufdIsnuux mI cutumc
cunotI uIn: Axa Nucn Papa Diosan
Bfu NunshIn Upu Iunun un un
mcnun Ispu mcn uchshI ImuInun
rab
tunc, an ca saquin mi caia:

ununIn. Unin ca mitsux camina Nucn
Pupu DIosb up uI quIxun uIu.
NuIcxbI cumInu usumu uIsh bumuc
unIsu uIn.
2
MItsux uxu uxc unIsu
ushbI cumInu bsucsu ItI uIn. En
iscxun cu mItsnmI uc ucumu n
Papa Diosan up isima. Usu uIn cumInu
mItsnmI bf uc u uxfIbIu un Iscx
uIsumu ItIn fubunun, up oquin
sInnquIn ux cuncsubI oquIn utI uIn.
3
UsoquIn uquIn cumInu mItsuu n
APOCAIIPSIS2,3
517
sInnmIcxun n unIcumun uIxunc
bunu u sInntI uIn. A sInnquIn cumInu
a bana quicsubI oquIn unun
sInunuquIn mItsun u utImu uccama
ntI uIn. UsuI Icbma cana an u
mcamac unxa, unIn sInncbmabi
ucsaribicuatsini, x mItsun unncmu
ntn uIsoquIn cufunu utI uI usoquIn
mItsu uI utI uIn.
4
MItsnmI x
cuncmu u uc unbI cu SufdIsnu
Ic unI ItsumushInn u uIsumu ucmu
Icn. Usu uIsh cu un nuItu up uIn
chupu uxuu puucsu uIsh b nItI
Icn.
5
Axu mI cutumquIn x cunc
subI oI ItI ncmu unIcumu utux cu
usoquIn chupu uxuu puuc ItI Icn. A
unIcumun un cunu n quIfIcunuu
tr
ntImu uIn. Tr
nquinma cana
acama achshi achshi uiquin ax ca
nun uIsh xnIbuu unbI b ItI Ic
quIxun n Pupu DIos ImuInun un
ngeIcumu cutI uIn.
6
An cuaisa tanc
unIcumun cu uxu mI cutumc
unicama Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun Innc bunu, n an
nuItunnbI sInnquIn up oquIn cuutI
Icn.
Filadelanu ic unicama quirica bunmia
7
An axa Filadelanuax mi catam
c unIcumu uI quIc bunu uIxunc
uni, u bunmInuxun cumInu soquIn
cunotI uIn: A an chaitioc David
IsufIbI Apu Inun Nucn Pupu DIosun
ImIc, Jess, uxu uchuumu uIsh un
bana asfubI Ice, ax ca an xcu
bfunc unIsufIbI Icn. An xcu
bfunc Ixuun un xocuIu cu uInu Ic
unnbi xcu xputImu Icn. ImuInun
ca an xpuIu uInu Ic unnbI xcu
xocutImu Icn. Usaribi oquin ca ui
unIx cufu uInun ItI Ic, ui unin cara an
bunu unIcumu uIxuntI Ic, acama
ainshi mnoia. Usoquian an mnoc
uIn cu uInu Ic unnbI usama ca
cutImu Icn. Ax usu Ixun cu suquIn
mi caia:
8
ununIn. En cunu ununIn, mitsux
ItsuIfumu IxunbI cumInu n bunu
quicsubI oquIn unun, x cunu
CfIstonunmu uI quIux quIcmu uIn. Usa
Ic cunu unun utsntI xcun atsncsa
Inun n bunu unIcumu uIxunun mItsu
ImIun. UsoquIn ImIu cu uI unnbI
mItsnmI usoquIn uxunmu unun mItsu
ImItImu Icn.
9
Usu uIn cunu unshIn
utImunn upun sInnmIc unIcumu uxu,
x cunu usefubI judo unI uI quIbI
cmI mI sInncmu unIcumu u mItsun
bunu cuutIu mItsumI sInnun ImItI uIn.
ImIcxun cu unntI Icn, n cunu
asrabi mitsu nuibati quixun.
10
Mitsun
cumInu uIsu u cufu IcbtunbI mI
cutumunun n bunu quIcsabi oquin
utI ncmu uIn. UsumI Ic cup cunu
anan unicama pa tani tmrati nta
ucbmi tmfuxmu Inun mItsu ImItI
uIn.
11
XnIbucmu unshI cunu utcnti
uIn. Ex umuInun mIn ucsabi oquin
mI sInntI nquInmu n mItsu cuc
bunu uc uIsh cumInu b n ntnu I
cuntI uIn. UsuI ImI ItI cup cumInu
unun mItsu sInunumInun umItImu uIn.
12
Axu mI cutumquIn x cuncsabi oi
ItI ncmu unIcumu, a cana anua Nucn
Pupu DIos Ic unubIu nt
tImoI Inun
ImItI uIn. Anuaxa chiqutimoquin ca
Nucn Pupu DIosun ImItI Icn. En Pupu
Diosan anbi cana a unicamanu cunoti
uIn. Cunonan cana anu Nucn Papa
DIos ItI JefusuIen I, axa nanuax ubti,
an anfIbI unun cunu n un Iribi
atunu cunotI uIn.
13
An cuaisa tanc
unIcumun cu uxu mI cutumc unicama
Nucn Papa Diosan Bru unshin Upitan
Innc bunu, n an nuitunnbi
sInnquIn up oquIn cuutI Icn.
APOCAIIPSIS3
518
/DRGLFHDQXLFsXQLFDPDTXLULFDEXiQPLD
14
Axu IuodIceunuux mI cutumc
unicama an Nucn Papa Diosan bana
uixunc, u bunmInuxun cumInu
soquin cunotI uIn: Ax upira up
Ixuun uIsu cufu Nucn Pupu DIos Ic
quIxun pufnquInmu unI unnmIc, an
Nucn Papa Diosbtan camabi u unio,
an ca saquin mi caia:
15
En cunu usumI
mItsux Ic ucumu ununIn. Usu Ixun
cunu n ununIn, mitsnmi up oquin
sInnxun ux cuncsabi oquinra Nucn
Pupu DIos uxunIumu. Usu Ixun cumInu
mitsun sinanin, mItsxbI usuI Iu IsquIn
sapi isa Nucn Papa Diosan up oquin
sinania quixun. Usu uIsh cumInu mItsux
an Nucn Papa Diosan bana cuac
unIcumu IcsuI Imun. Usu uIsh cumInu
a Nucn Papa Diosan bana cuacma
unIcumu IcsuIfIbI Imun. Usu uIn cunu
cunin, mitsux an asrabiira Nucn
Pupu DIosun bunu cuuc ItI. UsuI Icmu
Ixun, mItsun uIsumu u uc Ixun,
uIsumu u uc cup cunu uInunmu uI
quIxun unnc ItI cunu cunin.
16
Usoquinmi mitsun asfubIIfu n bunu
ucmu uIsh cumInu unpux ItsstunIsu
uIn. Enx cu su Icn. Unpux mutsI
xutI cu usbI Icn, unpux Itssocribi
xutI cu usbI Icn. Usu unbI cu unI
unpux ItsstunIshI xux unbuisa tanti
Icn. Usaribi cana mitsu isin. Mitsxmi
usbItunIshI ItI cunu cuniman. Unan
unpux ItsstunIshI xux un pIc
unquin chiquncsufIbI oquIn cunu b
Ixmu Inun mItsu chIquntI uIn.
17
Mitsux camina quin, x cunu usbI
uIn, uu uIsh cunu chu uIn, uisa u
carana cuni, a cana bitsin. Mitsux n
ntnu Ic uu ushbI cumInu Nucn
Pupu DIosun Iscx uumusu Iunun
bxuusu Iunun chupuumusu uIn.
18
MItsxmI usuI Innmu cunu mItsu
squin saquin cain: Curi man ax ca
Itssirocx an chuacama nttia.
Nt
cb ca an upshi brutia. Usaribi

oquin asfubI mItsun nuItu up Inun n
mItsu ImInun cumInu uctI uIn.
MItsun utImu u uccama tr
nc
Iunun mI sInnquIn u up uc uIsh
chupu uxuu puucsu Inun n mItsu
ImInun cumInu uctI uIn. Mitsun
uIsu u utI cufu utImu Ic, uIsu u utI
cufu up Ic quIxun up oquIn
unncmu uIsh bxuu unIsu IxunbI,
ucumu mItsu unnmInun cumInu
uctI uIn.
19
Uicama carana nuibatin,
ucumu cunu u utImu utcnxunma
unun sunun uIsoquIn cufunu utI uI
usoquIn uIn. UsoquIn n ucxmushI
cumInu sInunutI x cuncsabi oi
asfubI ItI uIn.
20
Enx cu su Icn.
Btsi uni isi cuanxun ca unin an xpti
taxcaquin a xocaxunun quixun caia. An
an xpti taxcaquin uni itsi cunc uni
usufIbI cunu x uIn. A unIsufIbI Ixun
cunu uI unIn cufu mI sInnquIn x ub
Inun cuIu u unIb ItI uIn. UsuI IquIn
cana unan abtan piquin uni itsi
unncsufIbI oquIun unnun a uni
ImItI uIn.
21
Anun cunu uxu mI
catamquIn x cuncsubI oI ItI
ncmu unIcumux b upu Inun ImItI
uIn, x tmraibi ax cuncsubI oI ItI
ncmu Icu n Pupun ub upu Inun
ImIcsaribi oquin.
22
An cuaisa tanc
unIcumun cu uxu mI cutumc
unicama Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun Innc bunu, n an
nuItunnbI sInnquIn up oquIn cuutI
Icn.
An ntnuxun
Nucn Papa Dios rabiti bana
4
1
A ucama pain cuatancxun cana
xcu xocucsu Inuun nu punfu
bc isan. IsquIn cunu unun puun
APOCAIIPSIS3,4
519
cac bana axa man banau banoc
xa
banacsari banaia cuatcan, sai qui:
Enu cu IfuI ut, mixmi aia cana uisa
ucumu cufu ItI Ic quIxun mI IsmItI
uIn.
2
Cacxunshi Nucn Papa Diosan Bru
NunshIn UpItun ImIcxun cana
uxnmubI numcsa oquin naicamo
nuu unu tstI upIfu up unu ApuIfu
tsti, a isan. Isanan cana axa anu tsc
Nucn Papa Dios aribi isan.
3
Axa anu
tsc ux cu upIfu up Iuxu, muxux nIb
upira up, puxu ushbI tunntunI, jaspe
cac, u Iscsu Iunun btsI muxux
ushantani, cornalina cac, a iscsaribi
ca an ichc Iuxu. Anu ax tsc a
nb
tsiorac ca nnbai upira up,

maxax u paxa iscsa, esmeralda cac,
uxu IchutIu Iscsu Iuxu.
4
Anu ax tsc
aribi nb
tsiorac ca mcn rab
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
unu tstI ItsI Iuxu. Axa a

anu tstinu tsccamax ca mcn rab
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
caniacc unIcumu Iuxu.

Acumux cu un chupu uxuu Iunun cufI
uc muutI muuc Iuxu.
5
Anu tsti
upIfu up unuuxu cun mriti banaia
cana cuan. Cuanan cana anuaxribia
btsi uribi sharatia cuan. Anu Nucn
Pupu DIos Ic un bmnoncu, cana
i tacnu
nanxun bimic
xu up fquirucsaria
rquiruia isan. Isquin cana anu ca
Ic quIxun unun.
6
Anua Nucn Papa
DIos Ic u bmnon ca parnpapa up,
bxnun bxnnquIc Iscsu ushbI
unpxmu Iuxu.
Anuu Nucn Pupu DIos Ic u nb
tsi
Iunun u nb
tsIofuc cu ItsuIfu bruu

rab
ImuInun fub
u, axa bamatimoi
tsc, uxfIbI Iuxu. An bmnon ItsuIfu
bruu Iunun cu un cuxumIfIbI u u
ItsuIfu bruu Iuxu.
7
A u achshi ca
pufu Inunsu Iuxu, btsix ca vaca
bnsu Iuxu, btsix ca unin bmnan
Iscsu Iuxu, btsix ca ttcamo
nuunIu Iscsu Iuxu.
8
A ucama achshi
achshInx cu unun nuntI mcn
achshI ImuInun uchshi pchiu Iuxu.
An bfucumux cu mun Iunun uc
mfIbI Iuxu. A ux ca nt
nbi im
bi
nttima Nucn Papa Dios rabi sai
quiaxa:
Nucn Papa Dios, ax ca upira up,
upIfu up upIfu up Icn. An
cushIx cu chuIfu uIsh btsI
cushIsumu Icn. Ax cu usubI I
uIsh, usubI uIsh, usubI ItI Icn.
9
UsuquIun Itsu bruu u an Nucn
Papa Dios, uxu unu ApuIfu tstI, anu
Iunun bumutImoI tsc, a nt
timoquin
rabianan cu usbI Ic quixun
cacbtan cacbtan,
10
ca mcn rab
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
a caniacc unicama an
axa xnIbuu unbI bumutImoI tsc
Nucn Papa Dios ami bsui, rantin
puruni tsbuquin a rabiia. Rabiquin ca
cufI uc muutI utun muuc Nucn
Pupu DIos InnquIn unuu ux Ic un
bmnon nanquin rabiquin saquin
caia:
11
Nucn Ibu DIos, min camina
camabi u uniocn. Mix cunc
subI oI cu Iucxu, mix cunc
sabi oquin camina min cushnbi
cumubI u n menu Ic
ImuInun nunu Ic ufIbI
uniocn. Usu uIsh cumInu cumubI
unIcumu ImuInun ngeIcumunfIbI
fubItIsu uIn.
Nucn Papa Diosan tunc quirica
LPDLQXQ&DUQHURxXLFsEDQD
5
1
Axa anu tsc Nucn Papa Dios an
an mcn mquenn tunc cana
quIfIcu tufnc Isun. Iscx ca an
nam
nu cunoc Iunun un cuxunufIbI

APOCAIIPSIS4,5
520
cunoc Iuxu. A quirica an nam
IstIsumu Itnun up oquIn tucshcuc

uIsh cu unun tucshcuc u mcn
achshI ImuInun fub
Iuxu.
2
A isanan
cana achshI ngeI cushIIfu uxu suI quI
munuma banaia isan:
Unra cara ax btsib sn
nmaira
Ixun n quIfIcu unun tucshcuc
pshxun bucutI Ic?
3
QuicbbI cu un pshtI umu Iuxu.
Nunu Ic ngeIcumu ImuInun menu
Ic unIcumu ImuInun unuu bumuc
unIcumu Ic, unu Ic unIcumu uchshI
nxbI cu un u quIfIcu bucunun IstI umu
Iuxu.
4
An bacanan uisai quic cara
quIxun IstI umu ImuInuun un umI
bsuquIn u quIfIcu uchutI unIbI umu
Ic IsI cunu InI bunun mscun.
5
Usai
bunan mscutiabi ca a caniacc
unicama achshInn cuxu:
Camina ini bunan msctImu uIn.
Ca is, Judatan rbnquicama achshi,
Inun cuc, ax Davidnn rbnquiribi
Ic, Jess, ux bumxbI busquIu uIsh
cumubI un IbuIfu, an ca a quirica
tufnc bucuquIn, unun u tucshcuc
cumu pshtI Icn.
6
Usai quicbtan cana anua Nucn
Pupu DIos Ic, ImuInun unu uxu Itsu
bruu rab
ImuInun fub
u axribia
bamatimoi tsc, ImuInun cunIucc
unicama, acama nb
tsia nic, carnero

IcsufIbItIu unIn uchu cup bumu CfIsto
a isan. Ax cu unIn uchu cup cufnefo
ucsu oquIn uquIun unIn unu un
numIcumu IstIsubI uIsh nIc Iuxu. En
iscx ca ax mcn achshI ImuInun
fub mutxcuu Iunun mcn uchshi
ImuInun fub
bruu Iuxu. An bru

ax ca an
Bru unshin Up Nucn Papa Diosan
cumubI menu Ic unIcumunu cuunun
xuc u Icn.
7
Anu cuanquin ca Carnero
IcsufIbItIu unIn uchu cup bumu, an
axa tsc Nucn Papa Dios an mcn
mqueuu Ic quIfIcu u bIuxu.
8
Bicb ca
Itsu bruu rab
ImuInun fub
u,
axribia bamatimoi tsc, acama
ImuInun mcn fub
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
caniacc
unicamaribi, Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu umI bsuc uIsh u fubI
rantin puranxa. A caniacc unicaman
cu ufpu cuc u u uI cunI cuntutI, a
ImuInun cufI uc mun xunpu unuu
sanutanun nnti tspusu u Ic, acama
tuanxa. A xanpanuax cuin tx
quianxa
Ifuc, ax ca an unicaman Nucn Papa
DIos fubIunun ucc bunucumu u Iuxu.
9
Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu cup
bama, ami bsuax ca cantati i cantaxa,
sai qui:
Min camina btsib sn
nmaira
Ixun u quIfIcu unun tucshcuc
pshxun bucutI uIn. Mix bamax
busquIu Ixun cumInu nucumu
btsi btsi unibu, btsi btsi
banan banac, ImuInun cumubI
ntnuax uc, ImuInun btsI btsI
upuu unicama, Nucn Papa
DIosnun Inun I
mian.
10
I
mianan
camina atu Nucn Papa Diosb
upu Inun ImIunun judos
sucefdotesu ImIquIn un Nucn
Papa Diosb banaquin a rabic
ImIun. UsuquInmI ImIcx cu
mIb n menu Ic unIcumun
upusu ItI uIn.
11
A cantati cuatancxun isquin cana
unu Nucn Pupu DIos Ic u ImuInun
unuu Itsu bruu u, axribia bamatimoi
tsc ucumu Ic, ImuInun unuu cunIuc
c unIcumu Ic, a nb
tsioratia
uIsumuIfu tupntIsumu uIsh ngeIcumu
munuma banaia cuan.
12
sai ca
munuma banai quiaxa:
Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu
cup bama, ax ca btsib
sn
nmuIfu Icn. A unIn uc, axa

cumubI unIcumun upu Iunun,
APOCAIIPSIS5
521
cumubI un Ibu Iunun, camabi
u unnc, Iunun cushIIfu u cu
cumubI unIcumu ImuInun
ngeIcumunfIbI fubItI Icn.
Rabianan ca usbI cu quixun
caquin rabiquin an cac
bunucumu cuutI Icn. Cunquin
ca axribia cunun fubItI Icn.
13
Usai banaia cuanan cana Nucn
Papa Diosan unio ucama, nunu Ic
ucama, ImuInun menu Ic ImuInun
bucunu Ic, unuu bumuc unIcumu Ic
unu Ic unIcumu, acamaxa munuma
banai sai quia cuan:
Ax anu tsc Nucn Papa Dios, a
ImuInun Cufnefo Icsaribitia
unIn uchu cup bumu, aribi ca
camaxunbi cunquin axribia
cunun fubItI Icn. Rabianan ca
usbI cu quixun caquin
fubIquIn un cuc bunu cuutI Icn.
Ax cushIIfu ushu btsI upusumu
Ic cu cumuxunbI xnIbuu unbI
u fubItI Icn. Cunquin ca
axribia cunun fubItI Icn.
14
Usuu cuntuIu cu Itsu bruu rab
ImuInun fub
u, axribia bamatimoi
tsc, acaman usuI cu ItI Ic
quixun caxa. Cacb rantin
purnquin ca a caniacc unicamanribi
axa bamatimoi tsc a rabiaxa.
0sFsQDFK~VKLLPDLQXQUDE
DQ~DQ
TXLULFDWDFiVKFDFsxXFDPDxXLFsEDQD
6
1
Usaquin istancxun cana Carnero
IcsufIbItIu unIn uchu cup bumu,
un unun quIfIcu tucshcuc mcn
achshI ImuInun fub
u a achshi
pshia isan. Pshcbtun cunu Itsu
bruu rab
ImuInun fub
u, axribia
bamatimoi tsc, acama achshinxa
cun bunucsari munuma banai ca
chiquiti ut quia cuan.
2
Quicbtan
isquin cana achshi caballo uxua
chiquitia isan. Axa a caballonu tsc
unin ca canti achshi tuanxa. Tuanx
uquIn Nucn Pupu DIosun Inncxun
biquin, upun muuc muutI
mautancx ca axa ami nishc unicama
usmoI ub ucununI cuunxu.
3
UsuI Icbtun cu Cufnefo Icsaribitia
unIn uchu cup bumu, an anan quirica
tucshcuc u ItsI pshaxa. Pshcb
tun cunu Itsu bruu rab
ImuInun fub
u, axribia bamatimoi tsc, acama

itsxa ca chiquiti ut quia cuatcan.
4
Quicb ca btsi caballo, ushan
chxira, anuax chiquaxa. Axa a
caballonu tsc uni an ca btsib
btsIb ucnunI cuunnun unicama
ImInuun, Nucn Papa Diosan
Inncxun, an man masnbu biaxa.
5
ImuInun fub

Cuaquin isquin cana caballo tunan
chiquitia isan. En Iscxun ca anu tsc
unin, pItI uu ItsuIfumu uIn, anun u
I tupntI tuunxu.
6
IsquIn cunu Itsu
bruu rab
ImuInun fub
u, axribia
bamatimoi tsc, acama nb
tsinuaxa
banaia cuan, pItI u cupIfu uun suI
quia:
Achshi ntn u mtancxun bic
curquinn camina achshi kiloishi trigo
bItI uIn. A biquinma camina rab
ImuInun uchshI kIIo cebudu bItI uIn.

Usu unbI cu I bImIn xnI ImuInun
vInofIbI un cup usubI ItI Icn.
7
ImuInun fub

8
Cuaquin isquin cana btsi caballo,
curua, chiquitia isan. Axa anu tsc uni
APOCAIIPSIS5,6
522
un unx cu BumutI cuc Iuxu. An
Bamati cac uni a nuibianc, a unix ca
Anuu UnI Bumuc ItI cuquIn unc u
Iuxu. A uni rab
ca, n menu Ic
unIcumu uIsumuIfu usha nb
tsi, rab
ImuInun fub
oquIn tucsu Icbia amo

Ic uchshi cunun Nucn Papa
DIosun ImIuxu. UsuquIn ImIcxun ca a
uni rabtun ucununu uIsumuIfu unI
bumunun ImIunun ucumu usha
uIsumuIfu unI bumunun ImIunun
InsInun uIsumuIfu unI bumunun
ImIunun uxu pInanc uinacan pic
xa
uIsumuIfu unI bumunun ImIuxu.
9
tucshcuc u ItsIfIbI pshaxa. Pshc
btan cana Nucn Papa Diosan bana
cuanan, a banax ca asfubI Ic quIux
quIc cup unIn uc
xa bama unicaman
unshin, anuxun uina xaroti bucnc
maxax, a tmca isan.
10
A unshinax
ca munuma banai quiaxa:
Nucn Ibu DIos, upIfu up uIsh
uchuumuIfu Ixun mIx quIcsabi oquin
uc Ic, unsarainra caramina menu
Ic unIcumu, un nu u, u cupItI uIn?
11
Usai quia Nucn Papa Diosan
Inncxun ca acama achshi achshI
nn chupa uxua biaxa. Inncxuan
bicba soquin atu cai banaia cana
cuan:
MItsu ucsaribi oquin axa Cristomi
catamc rari uniribi, unIn uquIn
sn
ontamainun, cumInu cunpuIntI uIn.

12
UsuI Icbtun cu Cufnefo IcsufIbI
tIu unIn uchu cup bumu, an anun
quIfIcu tucshcuc u ItsIfIbI pshaxa.
Pshcb ca mecama shaquiaxa. Usai
Icb cu bufI bnquIuxu, chupa
tunnsu Inun. ImuInun cu ux ImI
Iscsu Iuxu.
13
Usuu ImuInun cu
suanan bcac
xa higos bimi paxa

rucucsufI Ispu fucuxu.
14
Quirica
tufncsu Inun tufumtI cu nuIcumo
nt
axa. ImuInun cu un bushIcumu

ImuInun nuscumu unuu Icnuax
tacaxa.
15
UsuI Icb ca axa Nucn
Pupu DIosmI sInncmu unIcumu,
upucumu ImuInun unI cushIbub uu
unicama, ImuInun cupItncumu,
ImuInun unI chucumu, ImuInun un unI
itsi u mxunc unicama, ImuInun un
uni itsi u mxuncma unicama, a
cumxbI fucutI mut me shIm Ic
quInIcumunu Iunun un bushInu Ic
xaxu chacama nb
tsi un
axa.
16,17
Un
quIn cu un bushI ImuInun xuxu

chacama caxa:
A nt anan axa anu tsti upira
up, unu ApuIfu tstI, anu tsc Nucn
Pupu DIos u ImuInun Cufnefo IcsufIbI
tIu unIn uchu cup bumu, an axa ami
sInncmu unIcumumI nIshquIn
castcanti nt ca uaxa. Usu uIn cu
unicamax uxbi i
tImu Icn. Usu uIn cu

nunu rurucubut, ApuIfu un nu Isnnmu
ca rurucubquin nu unput. Carnero
IcsufIbItIu unIn uchu cup bumu, axa
nun uchu cup numI nIshc, an nu
castcunxunmu unun cu nu unt.
,WVDLUDMXGtRVXQLFDPD[1XFsQ3DSD
'LRVQDQDLVKXQiQWLRFsLiEDQD
7
1
Usaquin istancxun cana rab
ImuInun fub
ngeI Isun. AchshI

nx ca aucaxa bari uruc anu nic
Iuxu. Btsix ca ami bari cuabc anu
nIc Iuxu. Btsxa baca rbumI ImuInun
ca btsIx bucu tsIpmI Iuxu. A ngeIcu
man ca suun me bcanan parnpapa
bcaisama oquin baranan iribi
bcaisama oquin baraxa.
2
Usaquin
bufunun mecumucun unu Ic
ucama, ImuInun pufnpupucun unu
Ic ucumufIbI utImonun cu Nucn
Pupu DIosun u ngeIcumu un cushI
Innxu. Acama istancxun cana btsi
ngeI uucuxu bufI ufuc unuux uIu
isan. An ca uquin axa bamatimoi tsc,
APOCAIIPSIS6,7
523
Nucn Papa Diosan unicama, anun
CfIstonn un ImuInun Nucn Pupu
Diosan an an bmnanu cunoti u
baxa. Usu Ixun cu u ngeInn munumu
cuncni banaquin rab
ImuInun fub
ngeIcumu u cuxu:
3
Nun an Nucn
Papa Dios quicsubI oquIn uc unIcumu
unntI oquIn utun bmnancama
cunocmu pun uIn cumInu mecumu
ImuInun pufnpupucumu ImuInun
IcumufIbI utImotImu uIn.
4
Catancxun ca axa Nucn Papa
Diosmi catamc unIcumu unntI oquIn
cunoxa, uiti cara cunoc Ic quIxun
n cuunun cu u ngeI suI quIuxu:
A unntI oquIn cunoc unicamax
cu uIsumuIfu, ciento cuarenta y cuatro
mil (144,000) unI Icn, atux ca
Israelnn mcn rab
ImuInun fub
bchiccaman rbnquI Icn.

5
Doce mil
ax ca Judatan rbnquI Icn. ImuInun
ca doce milribi Rubnn rbnquI Icn.
ImuInun cu doce mIIfIbI Gudnn
rbnquI Icn.
6
ImuInun cu doce mII
Asernn rbnquI Icn. ImuInun cu
doce milribi Neftalnn rbnquI Icn.
ImuInun cu doce mIIfIbI Munusesnn
rbnquI Icn.
7
ImuInun cu doce
milribi Simeonn rbnquI Icn.
ImuInun cu doce mIIfIbI IevItun
rbnquI Icn. ImuInun cu doce mIIfIbI
Isacarnn rbnquI Icn.
8
ImuInun cu
doce mIIfIbI ZubuIonn fbnquI Icn.
ImuInun cu doce mIIfIbI Josenn
rbnquI Icn. ImuInun cu doce mIIfIbI
Benjaminn rbnquI Icn.
UsuI cu n cuunun quIuxu.
$LVDPDLUDXQtDQFKXSDX[XDSDxXFs
9
Usaquin cuatancxun cana unin
tupntisama, uIsumuIfu unI Isun.
Acumux cu cumubI menuux uc uIsh
btsI btsI unIbu Iuxu. Usu uIsh cu btsI
btsi banan bananan anua Nucn Papa
Dios, ux ApuIfu Ic, u ImuInun Cufnefo
bmnon st
c Iuxu. A cumxbI cu un
chupu uxuu Iunun xbIn pchisa u
pchI tunc Iuxu.
10
Usu uIsh cu
cumxbI munumu bunuI quIuxu:
Anu ApuIfu tstI, axa anu tsc
Nucn Papa Dios, an ca Carnero
IcsufIbItIu unIn uchu cup
bama, u cup nun uchucumu
tr
nquin xnIbuu unbI uInun

Inun nu I
miaxa.
11
A unicamaxa quicb ca camabi
ngeIcumun, unu ApuIfu tstI unuu
Nucn Pupu DIos Ic, ImuInun mcn
rab
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
caniacc unicama,
ImuInun uxu ItsuIfu bruu rab
ImuInun fub
u, axribia bamatimoi
tsc, acama nb
tsioraxa.
Nb
tsIofuquIn cu unuu ux Ic unuux

rantin puruni, meu bsuquin, Nucn
Papa Dios rabiaxa.
12
Rabiquin ca caxa:
EsuI cu ItI Icn. Mix cunun ca
cumubI unIcumu ImuInun
ngeIcumunfIbI mI fubItI Icn.
CumubI unIcumun Apu Iunun,
cumubI u unnc Ic cunununu
usbI cu quiquin mi rabin.
MIn cushIx cu chuIfu Icn. Mixmi
ctImoI usubI Iu cunununu
xnIbuu unbI mI fubItI uIn.
UsuquIn cunununu utI uIn.
13
Nucn Papa Dios rabicbtan ca an
anu tstinu tsc caniacc uni achshI
nn ucxu:
An chupa uxua pauc unicama
nx cufu uI Ic? Uinuax cara uax?
14
Cacxun cana can:
En cunu ununImun. Min camina
ununIn.
Cacxun cu cuxu:
En unIcumun cu umI sInnc cup
uIsumuIfu tmraquinbi Nucn Papa
DIosmI cutumtI ncmu Icn. Atux ca
Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu cup un
APOCAIIPSIS7
524
ImI uputI bumu, ami catamti an
uchucumu tf
nc uIsh un nuItu up
uIsh chucucsu Icn, an chupa uxuira
axa chuaumusu Inun.
15
Usu uIsh cu
unuu Nucn Pupu DIos Ic unubI Icn.
Anuxun ca nt
nbi, im
bi rabiquin, ax
cuncsubI oquIn u u uxunIu. Usoia
cu Nucn Pupu DIos ux ApuIfu uIsh
cushI Ixun, acama nquinma branti
Icn.
16,17
Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, ax anua Nucn Papa
DIos Ic unu Ixun cu ucumuxu
nt
timoi upitax tsnun bfuntI Icn.

An ufucuc uInu un Ibun up oquIn
unpux umIunun brancsaribi oquin
ca an an unicama bfuntI Icn. An ca
ucumu chumarua tani cunun ImItI
Icn. ImuInun cu Nucn Pupu DIosun
fIbI utxu In mus nuItutIu nt
miti
Icn. Nt
mianan ca atxa bunan

mscutiabi an bun tr
ntI Icn. Usa

uIn cu unu Ic un unIcumux tmratc
nima, Iunun ucumu Itcnima,
Iunun shImutcnima, Iunun bufI
cushin xarotcncmu Iunun uu ItssbI
tantcntImu Icn.
8
1
Usai a caniacc uni quicbtan
cunu Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, an anun quirica
tucshcuc ItsI, ashiquin pshia isan.
Pshcb ca banai sharatima
nt
ishiaxa, medIu hofu Itmainun.

0sFsQDFK~VKLLPDLQXQDFK~VKLDQXQ
TXLULFDWDFiVKFDFsxXSsyVKWDQFs[XQ
DVKLTXLQSsyVKWsFsQFsEsWDQ
Juann u isa
2
Usuu Icbtan cana mcn achshi
ImuInun fub
ngeI Nucn Pupu DIos

bmnon nic isan. Iscxun ca Nucn
Pupu DIosun Inncxun, u ngeIcumu
achshi achshinn man banau biaxa.
3
Usu uIn cu btsI ngeIfIbI, an curi
xanpa tuanx uax, anua Nucn Papa
DIos Ic u bmnon Ic unuxun
sanutanun tspasa u nnti, curi
ucribi, a rapasu niracaxa. UsuI Iu cu
un unIcumun u fubIunun ucc
banacamaba an cuin tx
quianx
Ifutunuun nnun Nucn Papa Diosan
ItsuIfu tspusu u u ngeI Innxu.
4
Angelnan tunc xanpa anuax ca sanu
cunb, un unIcumun u fubIunun ucc
bana, ux unu Nucn Pupu DIos Ic unu
cuaruaxa.
5
UsuI Icbtun cu ngeInn
anuxun sanutanun tspasa u nnti,
anua tsisu rquiruc biquin, a xanpanu
ufuquIn bucatancxun menu niaxa.
Nicbu cun mriti banacb ca btsi
ufIbI shufmainun mecama
shaquiaxa.
Man banaucama
6
UsuI Icbtun cu u ngeIcumu mcn
achshI ImuInun fub
, an an man
banau banonuxun mnoxa.
7
AchshI ngeInn puIn cu un mun
banau banoxa. Banocb cu u ushbI
mutsIIfu uIsh Ifu, u ImuInun tsI fquIfu
c, acamab imi mscc, acamax meu
nicx rucaxa. Rucucb ca
uIsumuIfu ushbI mecumu nb
tsi, rab
ImuInun uchshI oquIn tucsu ushbI

umo Ic uchshi nmti nt
axa.
Icumu ImuInun busI puxucumufIbI
nb
tsi, fub ImuInun uchshi oquin

tucsu ushbI, umo Ic uchshi ca
nmaxa.
8
UsuI Icbtun cu btsI ngeInnfIbI
an man banau banoxa. Usocb ca
achshi u chaira an bashi nm
csa
Ic nIc
xa parnpapanu nipaccb
pufnpupu chuIfu ushbI nb
tsi, rab

umo Ic uchshI ImIsu Iuxu.
9
Usai
Icb cu unu Ic uInucumu ImuInun
unu Ic mun nuntIcumuxfIbI, Itsu
ushbI nb
tsi, rab
ImuInun uchshi
oquIn tucsu ushbI umo Ic uchshi
cuti nt
axa.
APOCAIIPSIS7,8
525
10
an man banau banoxa. Banocb ca
Ispu chuIfu, bimicxa taban rquirucsa
uIsh nunuax rqucuaianx nipacaxa.
UsufI I cu bucucumubu xxcumu Itsu
ushbI nb
tsi, rab
ImuInun uchshi
oquIn tucsu uIn, umo Ic uchshinu
nipacaxa.
11
A Ispux cu MucuIfu cuquIn
unc Iuxu. Anu u Ispu nIpucc
bacacamab ca xxcamaribi mucaxa.
UsuI Iu mucuc cup cu uIsumuIfu unI
bamaxa.
12
an man banau banoxa. Banocb ca
bari, ux ImuInun IspucumufIbI Itsu
ushbI nb
tsi rab
ImuInun uchshi
bnamti pquIcmu Icn. Usu uIn cu
nt ImuInun Im
ribi nb
tsi rab
umo Ic uchshi bari, ux, Ispucumun
pcucmu Iuxu.
13
Usacbtan istcnquIn cunu ngeI
nanuax nuania isan. Nuania, munuma
banai sai quia cana cuan:
Man banau rab
ImuInun fub
bunoc unbI cu fub
ImuInun uchshi
ngeInnfIbIu bunocbtan, axa menu
bucuc unicaman masc Ixun
uIsumuIfu pu tuntI Icn. Achshi
banocb tmranan ca btsi banocb
ribi tmranan btsiribia banocb
usaribiti tmratcntI Icn.
9
1
UsuI Icbtun cu btsI ngeInn
ribi an man banau banoxa.
Banocbtan cana nanuuxu Ispu
achshi menu nipacc isan. Nucn
Pupu DIosun Inncxun ca anun quini
chuIfu uIsh nmnra xocati u bixun
tuanxa.
2
A tunc u anun ca quini
chuIfu uIsh nmnra a xocaxa.
Xocacx ca anuax tsin cuin chiquaxa,
man tsi rquiruc an cuin chiqucsu
fIbI Inun. Chiququin a cuinan mapucx
cu bufI bnquIcsu Iuxu.
3
A tsin
cunuux cu uIsumuIfu chunpusufIbI u
chiquaxa, mecamanu cuanux. Nucn
Pupu DIosun ImIcx cu u chunpucumun
pax, nibantan pasufIbI Iuxu.
4
Tsin
cunuax chiquitia ca Nucn Papa Diosan
a chanpucama caxa: Menu Ic busI,
imaxu, chucu, ro, i acama camina
utImotImu uIn. A uquInmu cumInu, ax
cu nun Ic quIxun unnun an
bmnunu n un uquIn unntIocmu
unI ucumu cunI utImotI uIn.
5
Mcn
achshI ux
un pu tunun uquInbI
cumInu u unIcumu bumumItImu uIn.
Usoquian cacxun ucx cu un pux
nIbuntun unI ucxuan paocsa usaribi
Iuxu.
6
Usuu ImuInun cu u uc
unicamax axbi bamatisa tanbi
bumutImu Icn. Asrabi cana bamatisa
tunI quIbI cu uIsumuIfu oquIn pu tunbI
bumutImu Icn.
7
A chunpucumux cu unun ucnani
suntfu cuunc cubuIIo usufIbI Iuxu. An
muxcnu cu cufI muutI ucsu Iuxu.
ImuInun cu un bmnan unin
bmnunsu Iuxu.
8
An bux ca xanun
busu Iuxu, un xtux cu Inunn xtasa
Iuxu.
9
An namicamax ca man chupan
rabumcsu Iuxu. Iunun cu un pchI
banamiaxa. NunquIunquIn cu
uIsumuIfu uutuu un nIquInc cubuIIonn
ucnani cuanquin buanc
xa banacsu
ribi oquin an pchi banamiaxa.
10
A
chanpucaman tsispin ca nibanta
InusufIbI Iuxu. Ax ca anan mcn
achshI uxn unI pu tunmItI Iuxu.
11
A
chunpucumun upu ux cu quInI chuIfu
uIsh nmInfu unu Ic unshncumun
cushI Iuxu. A unshinan anx ca hebreo
bunun cuc Abudn Icn, griego banan
cuc cu ApoIIn Icn.
12
Usaquin ca rab
ImuInun fub
ngeInun un mun bunuu banocb

tun btsI ngeInnfIbI un mun bunuu
banocbtun chunpun puIn uIsumuIfu
oquin unicaman pa tanmiaxa.
APOCAIIPSIS8,9
526
UsuquIun ucbtanbi ca rab
ngeInn
an man banau unicama pa tanun
bunocmu pun Icn.
13
Bunomu Ixun cu u fub
ngeI
achshinn an man banau banoxa.
Banocbtan cana anua Nucn Papa
DIos Ic u bmnon Ic unuxun
sanutanun tspasa u nnti, cufI uc,
an cubcamanu i, vaca matxcasa
Itnun uc, rab
ImuInun fub
, anuaxa
banaia cuan.
14
Banaquin an br man
banau bunoc ngeI u cuu, sai quia
cana cuan:
CumInu Euffutes cuc bucu fupusu
nuxuan nac rab
ImuInun fub
ngeI
u tubuxun ntI uIn.
15
A rab
ImuInun fub
ngeIcumu
Eufrates baca rapasunuxuan nac, ax
cu unun cumubI unIcumu fub ImuInun
achshI oquIn tucsu ushbI umo Ic
achshI ucumu utI nt utmainun
nuc Iuxu. Usu uIn cu unuxun
sanutanun tspasa u nnti anuaxa
banaia a cuaxun, man banau tunc
ngeI un nuc ngeIcumu tubuxun
anxa. Usaquin ca a baritia, u ux, a
nt, u hofubI cu unIu unun nc ItI Ic
quixuan Nucn Papa Diosan mnosabi
oquIn uxu.
16
A rab
ImuInun fub
ngeIcumu un suntrucamax ca
uIsumuIfu cubuIIonu tsc Iuxu.
Acumux cu uIsumuIfu uIsh doscIentos
mIIIones Ic quIxu quIu cunu cuun.
17
En Iscx cu u cubuIIocumu su Iuxu:
unu tsc suntrucaman man chupa
utun shIcnu Ic ux cu tsI fquirucsa
Iunun cumun butsIsu ushbI tunntunI
Iunun cufnsu Iuxu. A caballocaman
muxcutux cu Inunn muxcsu Iuxu.
An cubnuax ca tsi rquIfuc ImuInun
tsIn cuIn ImuInun uzuffe cuc u
nmti chiquaxa.
18
Caballonn
cubnuax chiquc ucamax chiququin
ca unicama nb
tsi, rab
ImuInun
achshI oquIn tucsu ushbI umo Ic
achshi cuaxa.
19
A caballocaman inax
cu muxcu uIsh funusu Iuxu. Anun ca
unIcumu pu tunmIquIn utImoxu. Usai
IquIn cu cubuIIocumun un cubnuax
chiquc ucumu ImuInun un Inu
runusa, unun unIcumu uIsumuIfu oquIn
utImoquIn cuuxu.
20
AIsumuIfu oquIn utImocxbIu
bamacma unicamax ca sinanaquin,
utun u uIsumu uccumu ncmu Iuxu.
NunshIn utImucumu fubIunun cu unIn
uc u, cufI uc ImuInun uxuu mun
uc ImuInun punshun mun uc
ImuInun muxux uc ImuInun I uc, a
ucumun Ismu Iunun cuutmu Iunun
nitsamabi, u fubIquIn un ucsabi oquin
u utImu utI nquInmu uxu.
21
UnI utI,
ImuInun u xux ub
ItI, ImuInun un
xunumu unbI xunu ItsIb ItI, ImuInun
an bnmu unbI unI ItsIb ItI,
ImuInun u mcamati, acama
sInunuquIn nquInmu usubI oquIn uxu.
4XLULFDUDWVXxXiQJHOLD
10
1
BtsI ngeI cushIIfu, axribia
nanuax aia cana isan. Ax ca nt
cuIn mu nIcsu Iunun un muxc munmI
nnbuI ImuInun un bmnan bari
pquIcsu Iuxu. Iunun cu un quIsI fub
tsi
rquIfuIu Iscsu Iuxu.
2
An mcnan ca
bacac quiricaratsu tuanxa. UsuI IquIn cu
an ta mqueunn pufnpupu umnan
an ta mmIunn me umxu.
3
Usai
Ituncx cu Inun munumu bunucsari
banaxa. Banacb ca mcn achshi
ImuInun fub
canacamofIbI bunuxu.
4
Cun bunucbtan a banacama cunoti
IxunbI cunu nunuaxa sai banaia cuan:
Canacaxa quiccama camina uisai
quIc cufu quIxun unIn unnun cuno
tImu uIn.
5
Angel an an ta itsin parnpapa
umnun un tu ItsIn me umc, an ca
an mcn mqueu Ic munmI oxu.
6
MunmI oquIn cu cuxu:
APOCAIIPSIS9,10
527
Axa bamatimoi tsc, an na, me,
parnpapa, ucumu ImuInun unu Ic
ucamaribi unio Nucn Papa Dios, an
cuamainun cana cain: Ax quiasabi oi ca
bf ItI Icn.
7
BtsI ngeInn un mun
banau banocb ca an Nucn Papa
Dios quic bana uni uixunc
unicamaxa, usuI cu ItI Ic quIsabi oi
ItI Icn. A bana uisai quic cara quixun
unIn unnmu unbI cu u bunu quIcsabi
oI ItI Icn, man banau banocb.
8
A ngeInxu quIcbtan cana
naucax banaia cuatcan, sai qui:
A ngeI, uxu pufnpupu ImuInun
menuribi nixun an mcnan bacanuxun
tunc quiricaratsu a ca bitsi cuan.
9
UsuquIun cucx, ngeInu cuunquIn
cana quIfIcufutsu cumInu InntI uI
quixun can. Cacxun cu cuxu:
A cn Ic, ca bit. Bixun ca pit.
Picx ca min cubnuux butuIfu uIsh
buna rpusufIbI ItI Icn. Usu ushbI cu
mIn pucu uc mucux mucuIfu ItI
Icn.
10
UsuquIn cuquIun Inncxun, an
mc
nua bixun cana a quiricaratsu pian.

PIcx cu n cubnuux butuIfu uIsh
buna rpusu Iuxu. Butu ushbI cu n
ecx n pucunuux mucuxu.
11
Usai
Icbtan cana n banaribi cuan:
Btsi btsi unibu, btsi btsi ntnu
Iunun btsI btsI bunun bunuc, a
unicama uia Nucn Papa Dios quic
bana camina unicama uixuntcnti
uIn.
Jesucristo uiquin an cac
ca rab
LFsTXLFsEDQD
11
1
UsuI Icbtan cana Nucn
Pupu DIosun Inncxun i tsatisa
biquin saia quiaribi cuan:
Tsatisa n i bixun camina anun
anuxun Nucn Papa Dios rabiti xubu an
chaxc
tupntI uIn. Tupanan camina

anuxun u sanutanun nnti, an
chaxc
fIbI tupntI uIn. Tupanan

camina an anuxun Nucn Papa Dios
fubIc unIcumu cufu uItI Ic quIxun
unnuxun tupntI uIn.
2
A xubu rapasu
Ic me mnoc, ashi camina tupntima
uIn. Ax ca axa Nucn Papa Diosmi
sInncmu unIcumuxu unu Inun nc ItI
Icn. A unicaman ca cuarenta y dos
uxcumu unu u xubu Ic mu,
Jerusaln, u utImoI nItI Icn. Usu uIn
cumInu u xubu fupusu Ic me mnoc,
u tupntImu uIn.
3
A unIcumuxu utImutI
unu nImuInun cunu un uIquIn
unicama canun rab
unI xutI uIn. A uni

rab
ax ca rab
oIIvos cuc IIsu ImuInun

rab
unu Iumpufn nuntI usu Icn. An

cu n xucxun uIsumuIfu nt, mil
doscientos sesenta, a ntcumu
uIquIn bunu unIcumu uIxuntI Icn.
Atux cu mus nuItuc unun puucsu
fIbI chupu puuc ItI Icn.
4
An uIquIn unIcumu cutI fub
uni
axa rab
oIIvos cuc IIsu ImuInun fub
unu Iumpufn nuntI usu Ic ux cu unuu

Nucn Ibu DIos, uxu cumubI menu Ic
unIcumun Ibu Ic, a bmnon nitsnc,
u Icn.
5
Unun u utImoIsu tuncxun ca
atun an cubnua tsi rquIfuIu chIqun
quin cuia. An u utImoIsu tunc unIx
cu usuquIun ucx bumutI Icn.
6
A
rabtax ca cushiu Icn. Usu Ixun cu
uIsu tunquIn utun Nucn Pupu DIos
quicsabi oquin bana uixunmainuan
u Ibuxmu Inun ImItI Icn. AIsu
tunquIn cu bucunu Ic unpux ImI ImItI
Icn. AIsu tunquIn cu btsI btsI u
uquIn pu tunIu tmranun unicama
ImItI Icn. UItI oquIn cufu usoquIn uIsu
tunIu usoquIn cu utI Icn.
7
Atan unicama bana uixunc
ntcama incb cu pInanc uinasa
u, ux quInI chuIfu uIsh nminra,
unuux chIqutI Icn. Chiqutancxun ca
an unicama bana uixunc rab
, ami
nIshI ub ucnanquin usmoquin
APOCAIIPSIS10,11
528
bumumItI Icn.
8
BumumIc ushbI
muncmu uIsh cu u mu chu, anu
Nucn Ibu Jess I cufsocnu mutsu,
Jerusaln, unu Ic buInu fuctI Icn. A
mux cu Sodomu ImuInun EgIpto
caquin ancfIbI Icn, unu Ic
unIcumuxu Sodomu ImuInun EgIptonu
Ic unxu Isaribiti Nucn Papa Diosmi
sInncmu uIn.
9
Rab
ImuInun uchshi
nt ImuInun nt ItsI bufI xumfutu
muInun unu fucc ca anu cuanc
unicama, btsi btsi unibu, btsi btsi
menuux uc Iunun btsI btsI bunun
banac, acaman isquin, uni rarinan
muntIsu tunIubI umItImu Icn.
10
A
rabtan Nucn Papa Diosan bana
uIxunquIn utun uchucumu sInnmIc
cup ca axa Nucn Papa Diosmi
sInncmu unIcumu u fub
bamac isi
cuntI Icn. CunI cu ubu nuIbunun
c unIcumub u InnuntI Icn.
11
Rab
ImuInun uchshi nt
ImuInun nt ItsI bufI xumrucb ca a
rabtax bamaxbi Nucn Papa Diosan
ImIcx uInuctcni niruaxa. Nirucb
ca an atu isc unicama ratuti racu
ira
racu
axa.
12
Racu
cbtan ca a rabtan
saquin caa nanuax banaia cuaxa:
Nri ca ut.
Cacx ca axa atumi nishc unicaman
ismainunbi nt cuinan nb
tsiocx
nanu cuanxa.
13
UsuI Icb ca me
uIsumuIfu shuquiaxa. Shaqui ca
Jerusaln ma nb
tsi rab
, mcn rab

rurucubuaxa. Rurucubucb ca
uIsumuIfu unI sIete mII bumuxu. Acama
bamacbtan ca bamacma unicaman
racu
quin, Nucn Pupu DIos nunu Ic

rabiaxa.
14
Usaquin ca mcn achshI ngeInn
an man banau banocbtan btsi
ngeInnfIbI un mun bunuu
banocbtun unIcumun uIsumuIfu pu
tantcanxa. Usocbtun cu ngeI ItsI un
tsInquIIfu un mun bunuu, unicama
pu tunun bunocmu pun IxunbI bf
bunotI Icn.
$VKLTXLQPDQsEDQDxXEDQRWL
15
Usu uIn cu u ngeInnbI un mun
banau banoxa. Banocbtan cana
nanuax sharati munuma banaia sai
quia cuan:
Bf cu Nucn Ibu DIos ImuInun
Cristo, Nucn Papa Dios an uni
i
minun casa, axshI Apu Iu.

Nt
tImoI usubI Inux cu Iu.

16
Usai banacb ca caniacc unicama
mcn rab
ImuInun tu fub
ImuInun
rab
ImuInun fub
, axa anu Nucn Papa

DIos Ic, a bmnon tsc, acaman
funtIn pufunI fucbuti meu bsuquin
Nucn Papa Dios rabiaxa.
17
Rabiquin ca
caxa:
Nucn Ibu DIos, min cushi ca
chuIfu uIsh btsI cushIsumu Icn.
CumInu usubI I Iunun usubI
uIsh, usubI ItI uIn. CushIIfu Ixun
camina min cuncsabi oquin
uIn. AI cumInu bf mIxshi min
unIcumun Apu uIn. Usu Ic
cananuna br usbI cu
quixun caquin mi rabin.
18
Axa
mImI sInncmu unIcumux cu
mimi xuamati nishaxa. Nishc
unbI cu unun mIn uIsoquIn
cufumInu utu utI uI, usoquIn utI
nt uaxa. Anun min camabi uni
bumu ushbIu busquIc IstI nt
ca uaxa. An mix quic bana uni
uixunc unicama, ImuInun uxu
mIn un uchucumu tf
nun mimi
catamc Ixun mIn bunu cuuc
unicama, an cushi unicama
ImuInun cushImu unIcumufIbI,
camabi isquinmi anun miba
Inun bItI nt cu uuxu. ImuInun
cu unun uchuu unicama anua
utun u utImu uc cup cumubI
APOCAIIPSIS11
529
uchuu unI ItI unu cuuntI
ntribi uaxa.
19
UsuI Icb cu nunu Ic unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu an xcu
xoquiaxa. Xoquicbtun cunu bunntI,
anua Nucn Papa Diosan cuno maxax
puf fub
nanc, a isan. Iscba

munumu cun mriti banacb ca btsi
ufIbI shufmainun mecama shaquiaxa.
ImuInun cu u ushbI mutsIIfu uIsh Ifu
ax rucubuaxa.
;DQXLPDLQXQSLDQDQFsxXLQDFKDLUD
cap
VDDtVKELXVKtDLQUDxXLTXLFsEDQD
12
1
UsuI Icbtan cana achshi u
nunu Ic Isun, ux cu xunu Iuxu.
Xunu ushbI bufI mu nIcsu Iunun cu
un tu shIm ux Iuxu. An muxcnu cu
mcn rab
ImuInun fub
Ispu muutIo
c Iuxu.
2
Tuu uIsh cu u xunu buc
nux
pa tani bnti cunc
anxa.
3
A
istancxun cana btsi uribi nanua isan,
ax ca piananc uina chaira, max cap
sa
Iuxu. An muxc cu mcn uchshi
ImuInun fub
Iuxu. Usu uIsh cu un

muxc uchshi achshInu muutI Iuxu.
An matxcacama ca mcn rab
Iuxu.
4
An ina chaira anun ca ma
ncsoquin
Ispucumu nb
tsi, rab
ImuInun uchshi
menua nipacnun rupaxa. UsoquIn Ispu
rupatancx ca bacnIu un tu enux,
tuu xanu bmnon niracaxa.
5
Niracxuan canmainun ca a xanu bbu
tu buc
anxa, ux cunItuncx cushI Ixun

cu cumubI menu Ic unun un bunu
cuunun ImItI Icn. Usu uIn cu un tItu
bac
nc Ic, unuu ux Ic unu ub Apu

Inun Nucn Pupu DIosun bunxu.
6
Bac
ntuncx cu u xunu unu unI Icmu

menu cuanxa, unuu ux ItI Nucn Pupu
Diosan mno anu. Mil doscientos sesenta
ntn I unu Iu cu un mnosabi oquin
Nucn Papa Diosan anan ax upitax
tsnun pItI InntI Icn.
7
Usuu Iun cu Nucn Pupu DIosun
ntnuax, ngeIcumun cushI, Miguel, a
ImuInun un ngeIcumux, piananc
uina chaira max cap
su u ImuInun
un ngeIcumub ucununxu.
8
Acunun
quIn cu MIgueI ImuInun un ngeIcu
man, piananc uina chaira max
cap
sucun un ngeIcumu usmoxu.

usmocb ca Nucn Papa Diosan
ntnu unuu utux ItI umu Iuxu.
9
Anua
utux ItI umu uIn cu pIununc uInu
chaira max cap
su u un ngeIcumuc
unbi Nucn Papa Diosan chiqunxun
menu niaxa. A cap
sa uina ax ca an
bfmu Nucn Pupu DIosun unIotubutIu
unI pufun uIsh unshIn utImunn upu,
Sutuns, un cumubI menu Ic unIcumu
pufnc u Icn.
10
Usuu Icbtan cana Nucn Papa
Diosan ntnuaxa sai munuma banaia
cuan:
An ami catamc unicama, nucn
xuc
antu, utImuquIn uIquIn

nt
quinma nt
nbI Im
bi Nucn Papa
Dios mannc, ax ca nua chiqunc
Icn. Usu uIn cu bf un un cushnbI
uInun Inun unI I
mic, Nucn Papa

Dios, ainshi asfubI un Apu Ixun, an
unicama bfunun CfIsto utun Ibu Inun
ImIuxu.
11
An unicama, nucn
xuc
antu, ux cu Cufnefo Icsaribitia

unIn uchu cup bumu, ami catamc
cup utun uchu tf
nc Iunun un bunu
nquInmu sInnc uIsh, unshin
utImunn upun utImu u umIcmu
Iuxu. Atun ca axa ami nishc unin btsi
btsI ocx bumutIsu IxunbI Nucn Pupu
DIosmI sInntI ncmu Icn.
12
unshin
utImunn upu u Nucn Pupu DIosun un
ntnuu chIqunc uIn, camina a ntnu
Iccama, mItsux cuntI uIn. Mitsu
usuquIn cunun cunu uxu menu Iccama
ImuInun uxu pufnpupunu Iccama
saquin cain: Nucn Papa Diosan an
ntnuu chIqunc uIsh cu unshIn
APOCAIIPSIS11,12
530
utImunn upu uIsumuIfuI nIshuxu,
unun un u utI nt cu Itsumu Ic
quIxun ununI. NIshquIun u ucbtan
cumInu uIsumuIfu mus nuItuquIn
tmfutI uIn.
13
Usaa nanuux bunuIu n cuucb
tan ca piananc uina chaira max
cap
sa an nanuu chIqunxun cu
menu niaxa quIxun unnquIn, xanu
uxu bbu tu buc
nc, u utImonuxun
nuiaxa.
14
Nuicxbi ca a xanux Nucn
Pupu DIosun ImIcx, ttcamon
pchisa rab
uIsh un pchI chuIfu Iuxu.

Anun unu unI Icmu me, anu a uina
chaira cap
sa ax cuantima, unu nuntI

cup ca usaquin Nucn Papa Diosan
ImIuxu, anuxun an mnosabi oquin
rab
ImuInun uchshI bufItIu ImuInun

mcn achshI ImuInun uchshI uxn
pItI Innuxun.
15
uina chaira cap
sa an
cu u xunuu bucun buntunun quIxun un
cubItun unpux chuIfu, a caxuxun
xucaxa.
16
Usocb ca me amo rab
tuqui baquicb, a uinacan xucac

unpux me uc mu utsInI nt
axa. Usai
I unpux me uc mu utsncbtan ca
u xunu bucun buncmu Icn.
17
UsuI Iu
isi ca uina chaira cap
su ux uIsumuIfuI
xuamati xanumi nishaxa. Nishi ca a
xanun rbnqui rari, an Nucn Papa
Diosan bana quicsubI oquIn uc Iunun
un JesucfIstomI sInntI ncmu, a
unIcumub ucununI cuunxu.
fXLQDFDQsRUDE
ui quic bana
13
1
UsuI Icbtan cana parnpapa
masinu nixun uinacano
pufnpupunuux uux IfuIu Isun. A
uinacano ux cu un mutxcunx
mcn rab
ImuInun un mutxcunu Ic
mautiribi mcn rab
Iuxu. Usu uIsh

ca an maxcataxribi mcn achshi
ImuInun fub
ImuInun, un muxccu
munufIbI Nucn Pupu DIos utImuquIn
ui quic bana cunoc Iuxu.
2
A
pufnpupunuux uux Ifuc uInucunox
cu pufu Inunsu Iunun un tu xu
on
tusu Iunun un cubItux Inun cubsa
Iuxu. A pufnpupunuux uux Ifuc
uinacano cu cup
sa uinacan an
cushI Innan, an bana cuacsaribi
oquin an bana cuanan unicaman an
sInnmIcsu oquIn unun ImIuxu.
3
En
Iscx cu u pufnpupunuux uux Ifuc
uinacano un muxc uchshi, unin
motIsumu oquIn tucsu ushbI mooxu.
Mocb ratquIn cu cumubI menu Ic
unin cushIIfu cu ux Ic quixun
sInnxu. UsuquIn sInnquIn cu un bunu
cuaxa.
4
Pufnpupunuux uux Ifuc
uinacano u, un cushI Innc cup, ca
cap
su uInu chuIfu u cumubI menu Ic

unicaman rabiaxa. Rabianan ca
pufnpupunuux uux Ifuc uInucuno
ribi rabi usufIbI u cu umu Ic
quianan ca uxu ub ucununtI cu
umu Ic quiaxa.
5
Usai quicbtan ca parnpapanuax uax
Ifuc uInucuno, ax a cfuI umI utImutI
bananun Nucn Papa Diosan anxa.
UsuquIn cu cuufentu y dos ux
an
unicaman an bana cuanun anxa.
6
Usaquian ncxun ca an cubitan Nucn
Pupu DIos ImuInun unuu ux Ic utImuquIn
ui bananan, an ntnu ub Ic un
unIcumufIbI utImutI bunuquIn uIuxu.
7
Usaquian ncxun cu cumubI menu Ic
unicama, axa Nucn Papa Diosmi
catamc, ub ucununquIn usmoxu.
Nusmoxun cu cumubI menu Ic unIcumu,
btsi btsi unibu, btsi btsi banan
banaccama, un bunu cuunun ImIuxu.
8
n menu bucuc, ui unicamax cara me
unIotubuc uIn, Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, an quiricanu an an
cunomu Ic, a unicaman ca axa
pufnpupunuux uux Ifuc uInucuno un
bana cuanan rabiaxa.
9
UIcumun cufu up oquIn unntIsu
tania an ca an pabitan n bana
APOCAIIPSIS12,13
531
cuuquIn un nuItunnbI sInnquIn cuutI
Icn, sai quic:
10
Uicaman cara uni itsi
sIpuunun InunIu, acamaxribi ca sipuac
ItI Icn. An uni itsi man xtocn uc
uni, u cu btsI unnfIbI usufIbI oquIn utI
Icn. Usu unbI cu uxu Nucn Pupu
Diosmi catamc unicaman uisai cara
u Icbtanbi Nucn Papa Diosmi
sInntI ntImu Icn.
11
Btsi uinacanofIbI cunu me
mucaxa aia isan. An matxca rabtax
cu cufnefonn mutxcusufIbI Iuxu. Ax
ca cap
sa uina chaira ax banacsaribi

banaxa.
12
A uinacano me mucux
uc, an cushi ca parnpapanuax uax
Ifuc uInucuno ub uIsh un cushIsu
fIbI Iuxu. Usu Ixun cu cumubI menu Ic
unIcumun pufnpupunuux uux Ifuc
uinacano, axa motisama oquin tac
ushbI moc, a rabinun me mucaxa
uc uinacanon fubImIuxu.
13
Me
mucaxa uc uinacano un cu unun
Iscmu u unun unIn ucmu u uxu.
UsuquIn unun cu unIcumun IsmuInunbI
tsi nanuu menu Ibmiaxa.
14
Pufnpu
punuux uuxu Ifuc uInucunon
ismainun, usoquIn unun Nucn Pupu
Diosan ncxun ca unan iscma u
unun ucmu ufIbI uquIn, n menu
Ic unIcumu pufnxu. Pufnan ca a
uinacano pufnpupunuux uuxu Ifuc
axa man xtocn motisama oquin tac
ushbI moc, abi tanquin a iscsaribi
Itnun unun unI umIuxu.
15
AmItunc
xun cu pufnpupunuux uux Ifuc
uinacano u tunquIn uc u u
banamiaxa. Banamiquin ca uicaman
cufu u u ux Isu dIos Ic quIxun
fubIcmu Ic, ucumu unun quIxun unI
umIuxu.
16
UsuquIn unun cu cumubI unI,
upu unIcumu ImuInun upumu unIcumu
ribi, uu unIcumu ImuInun uuma
unicamaribi, an uni u mxuncma
unIcumu ImuInun un unI u mxunc
unicamaribi, camabi an mcn mqueu
nun Inun unntIoquIn cunoc Inun
umIuxu. AmIunun cu un mcn
mqueu unntIocmu Ic, an
bmnunu unntIoquIn cunomiaxa.
17
UnntIoquIn cunoc bana ax ca
un un Iuxu. An un ucmu uIn cu un
nmero cunoc Iuxu. Ui unicamax
cufu unntIoquIn cunocmu Ic un
u mufuunun u bItI cu umu Iuxu.
18
An u unnc unIn cu pufnpupunuux
uuxu Ifuc uInucuno uIsuI quIc cufu
an nmefo Ic quIxun unntI Icn.
An nmeronx ca, seiscientos sesenta y
seis (666) Icn. Anu ushbIu nmero
u unisaribi ca a uinacanon nmero
Icn.
Ciento cuarenta y cuatro mil
unxa cantati bana
14
1
Usaquin istancxun istcnquin
cunu Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, u mut me SIn cuc,
unuu JefusuIen Ic, anu nic isan. En
Iscx cu ub uIsumuIfu unI, ciento
cuarenta y cuatro mil (144,000)
unicama, axa an bmnanu Cristonn
un ImuInun Nucn Pupu DIosun
annribi cunoc, u unIcumux Iuxu.
2
A
isanan cana nanuaxa banaia cuan. A
banax ca baca xuqui cushinra banaruia
cuucsu Iunun cun munumu bunucsu
fIbI uIsh Itsu unun un ufpu uIu
cuacsufIbI Iuxu.
3
Acama ciento
cuarenta y cuatro mil unicamax ca anun
cantacma, canta iotan cantaxa. A
cuntux cu unu Nucn Pupu DIos Ic u
bmnon ImuInun uxu bumutImoI tsc
Itsu bruu rab
ImuInun fub
u,
ucumu ImuInun unu Ic cunIucc
unicama mcn rab
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
, acaman
bmnuuncuxu cuntuc Iuxu. UInu Ic
unnbI cu u cuntu unntImu Icn,
APOCAIIPSIS13,14
532
unicama ciento cuarenta y cuatro mil
(144,000) a Nucn Papa Diosan ainan
Inun I
mic, acaman cuni ca a canta

unnxu.
4
A unicamax ca xanub
uchucmu Iunun u utImu utI
cunImu Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu uInunshI uIsh, ax
quicsubI oI Iu. Acamax ca Nucn Papa
DIosun uInun Inun I
mIc Iunun
Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu cup
bama, uInunfIbI Inun un uchucumu
tr
nc u Icn.
5
n unicamax ca an
nuitu asfubI up uIsh cmI bunucmu
uIsh unu Nucn Pupu DIos Ic un
bmnon Iu.
Rab
LPDLQXQDFK~VKLiQJHOQs[DEDQD
6
Usu uIn cunu btsI ngeIfIbI Isun.
Camabi unin cuanun ca nanu nuani
munuma banai, Cristo cup ca unicamax
xnbuu unbI Nucn Pupu DIosnun ItI
Ic quIuxu. CumubI menu Ic unIcumu
btsi btsi unibu, btsI btsI menu Ic,
btsi btsi banan banac an cuanun,
7
ca
sai munuma banaquin caxa:
Anun Nucn Papa Diosan camabi
unI un u ucsabi oquin, uisa cara oti
Ic usoquIn utI nt cu uuxu. Usu uIn
camina ami racu
quIn u fubItI uIn. An

nacama, mecama, parnpapacama,
xxcama unio, u cumInu fubItI uIn.
8
Usai quicb cu btsI ngeIfIbI u
caxu ai quiaxa:
Babilonia, a ma chaira, unu Ic
unIcumun cu un xunumu unbI xunu
itsin unshini cunti, ImuInun
uIsumuIfu u utImu, un ucsaribi
oquIun unun quIxun cumubI menu Ic
unIcumu unnmIuxu. A mu ImuInun
unu Ic unIcumux cu bf cuxu, ca
umu Icn.
9
UsuI Icb uI cu btsI ngeIfIbI
munuma banai sai quiaxa:
Uicaman cara parnpapanuax uax
Ifuc uInucuno ImuInun u tunquIun
u Iscsu oquIn unIn uc u u fubIc cup
an bmnanu cunoc unicama,
ImuInun un bmnanu cunocma
uIsh un mc
nu cunoc Ic
10
a
unicama ca Nucn Papa Diosan
uIsumuIfuI umI nIshquIn custcuntI Icn.
Acumun cu unuuxu mun tsI ImuInun
azufre rquiruc, unuxun uIsumuIfu
oquIn pu tuntI Icn. Nucn Papa
DIosun ngeIcumu ImuInun Cufnefo
ucumun cu utxu usuI Iu IstI Icn.
11
Man tsi anuxuan atun xnIbuu unbI
pa tanti, anuax ca an cuin nttima
txquiruia. Usai ca an parnpapanuax
uux Ifuc uInucuno, ImuInun u
tunquIun u Iscsu oquIn unIn uc u u
rabic unicama, ImuInun uInucunon
an anu cunoc unicaman
nt
timoquin nt
nbi im
bi pa tanti
Icn.
12
unicama, an an bana quicsabi oquin
unun JessmI cutumc, acaman uisai
cufu u Icb tmraquinbi asrabi ami
sInntI ntImu Icn.
13
UsuI ngeI bunuIu cuutuncxun cana
nanuuxu suquIn cuI bunuIu cuun:
n bana ca cunot: Ax Nucn Ibu
bumutuncx chumarua tani cunti
Icn. Nanuaxa banai quicsaribi oi ca
sai quia: Usa unicaman ca bamatanc
xun tmratcnquin pa tantcntima
Icn. Au ucama cara Jesucristonan
Ixun u uxuunxu, acama ca Nucn Papa
Diosan manuquinma sinania. Usu uIn cu
u unIcumu chumufuu tunI cuntI Icn.
Uva bimi bicsaribi oquin uni biti bana
14
Usaquin istancxun istcnquin
cunu nt cuIn uxuunuu unIsu uIsh tsc
isan. An muxcnu cufI uc muutI
ImuInun cu un mcnan machtusa
ushbI tntu man cunuc tunc
APOCAIIPSIS14
533
Iuxu.
15
UsuI ImuInun cu unuxun Nucn
Pupu DIos fubItI xubu unuux btsI ngeI
chiquaxa. Chiquiti munuma banaquin
ca axa nt cunu tsc a caxa:
Bimicama ca pcti sn
anxa, anun
a biti nt ca uaxa. Min man cunuc,
unun cumInu bImIcumu bItI uIn, bixun
cumInu tImtI uIn.
UsuI bImI bItI uI qubI cu ngeI, uni
biti ui quiaxa.
16
Quicbtainshi ca axa
nt cunu tsc an, unan mann
taquin bimi upbu bicsaribi oquin,
camabi uni upbu biaxa.
17
Usoquian axa nt cunu tsc uni
an up unibu bicb cu btsI ngeI nunu
Ic unuxun Nucn Pupu DIos fubItI
xubunuax chiquaxa. Chiququiani ca
anribi machtusu ushbI tntu man
cunuc bunxu.
18
Buania chiqucb ca
ngeI ItsI, an u tsi nnmianan tsi
bnntI cushIu, ax anuxun sanutanun
tspasa u nnti anuan chiquaxa.
Chiqutancxun ca munuma banaquin
axa man cunucu ngeI cuxu:
Uvas bimicama ca pcti sn
anxa.
Usu uIn cumInu mIn mun cunuc,
unun tuquIn uvus bImIcumu bItI uIn,
bIxun cumInu tImtI uIn.
19
Quicbtun cu ngeIcumun un mun
cunuc, anun taquin biquin timtanc
xun, unuxun chInntI unu bunxun
bucanxa. UsoquIn uc, ax ca an an
bana cuaisama tanquin Nucn Papa
DIos nIshmIu unIcumu u uI quIc Icn.
Ax ca uisaira oquinshi cara Nucn Papa
Diosan a unicama castcuntI Ic quI
quIc Icn.
20
Usoquian anuxun uvas
bimi chinnti anu bucunia cana isan.
Iscx ca manuax anuxuan chinncancx
uIsumuIfu ImI bnquIunxu. A imi
bunquIunxu fucc, an nmin ca
cubuIIo nIc un cub snn Iuxu. Usa
uIsh cu u ImIu me mupubIunI
bnquIunc, ax trescientos kilmetros
snn Iuxu.
$VKLTXLDQiQJHOQsQ, PsFsQDFK~VKL
LPDLQXQUDE
oquin unicama pa tanmia

15
1
UsuI Icbtan cana btsi uribi
nunu Ic Isun. A isi cana
ratan. RatquIn cunu ngeI mcn
achshI ImuInun fub
isan. Acama
achshi achshInx cu unun menu Ic
unIcumu un uchu cup custcanti uu
Iuxu. Usoquin ca anuishi sn
onquin
an nishc sn
ntanun Nucn Papa

DIosun umIuxu.
2
UsoquIn ngeIcumu Isunun cunu
parnpapa up, bxnun bxnnquIc
Iscsu ushbI unpxmu uIsh tsI fquIfu
ccun mscuc iscsa isan. Anu ca
uIsumuIfu unI, arpa, anun Nucn Papa
Dios rabiti, a uu st
axa. A unicamax
cu pufnpupunuux uuxu Ifuc uInucun
o, a rabicma, Iunun u tunquIn unIn
uc u fubIcmu, Iunun un nmero an
bmnun ImuInun un mc
nu ucmu
Iuxu.
3
Anuax ca Nucn Papa Dios rabi
cantaxa. Moiss, an Nucn Papa Diosan
cacsubI oquIn , u sInnan Carnero
Nucn Papa Dios cuncsubI oquIn ,
aribi sinani ca Nucn Papa Dios rabi
cantaxa. EsuI quIc cu u cuntu Iuxu:
MInmI uc ucumux cu upIfu Icn,
unIn sInncsamaira oquin
sInnquIn cumInu u ucn. Mix
cumInu Nucn Ibu DIos uIn. Min
cushIx cu chuIfu uIsh btsI
cushIsumu Icn. Mix cushiira
uIsh cumInu cumubI menu Ic
unIcumun Apu uIn. Usu uIsh
cumInu sInnuIfu Ixun pufn
quInmu utxfIbIu up Inun
ImInux utun Apu uIn.
4
Nucn
Ibu DIos, uix cara mimi
racu
tImu Ic? Uin cara mi

fubItImu Ic? Mixshi camina
upIfu up sInnu uIn. Mix up
sInnu Ixun u upshI uIu Isc
APOCAIIPSIS14,15
534
Ixun cu cumubI menu Ic unIcu
mun mImI sInnquIn mI fubItI
Icn.
5
A unicama cantaia istancxun
istcnquIn cunu nunu Ic unuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu, an xcua
xquia isan. A xubu mIfu Ic ItI unu
cu bunntI unuu Nucn Pupu DIosun
cuno muxux puf fub
nunc Iuxu.
6
Xquicb cu ngeI, axa anun menu
Ic unIcumu uIsumuIfu oquIn tmfu
miti uu mcn achshI ImuInun fub
,
acamax anuax chiquaxa. An chupax ca
xupusu u uxuIfu uc, Iunun chuuuma
upIfu up Iuxu. Anan shitcrquic
ux cu cufI uc Iuxu.
7
Usu uIn cu
ngeIcumu chIquItIu uxu Itsu bruu
rab
ImuInun fub
u acama achshI
nn u ngeIcumu uchshi achshi,
xunpu cufI uc Innxu. A xanpacamanu
ca axa bamatimoi tsc Nucn Papa
Diosan, unun utumI nIshquIn un utImu
u uc unIcumu custcuntI u Iuxu.
8
Angelcama anuax chiqucb ca
unuu un cushI uIn, tsIn cuInun nutufu
csu Iuxu. UsuI Ic cup cu u mcn
achshI ImuInun fub
ngeIcumun u
utIu sn
ntumuInun uInu Ic unxbI u

xubunu utsncmu Icn.
$QXQXQLSDsWDQPLWL[DQSDQXLFs
ucama ui quic bana
16
1
UsuI Icbtan cana anuxun
Nucn Papa Dios rabiti xubu
uc mcux munumu bunuquIn u
ngeIcumu cuu suI quIu cuun:
MItsun xunpu buunI cumInu unu Ic
ucama, anun Nucn Papa Diosan an u
utImu uc unIcumu custcanti, acama
menu tutucuI cuuntI uIn.
2
Cacx cuanxun ca achshI ngeInn
puIn un xunpunuu Ic u menu
tutucaxa. Tutucacb ca uicamax cara
uxu pufnpupunuux uux Ifuc uInucun
onun Ic unntIoquIn cunoc,
Iunun u tunquIun u Iscsu oquIn unIn
uc u fubIc unIcumunu uIsumuIfu
chuncu Ifuuxu. UsuI IquIn cu un numI
chquImIquIn uIsumuIfu oquIn puoxu.
3
UsuI Icbtun cu btsI ngeInn un
xunpunu Ic u pufnpupunu tutucuxu.
Tutucacb ca parnpapa, uni bamac
nn ImIsu Iuxu. Pufnpupu uxu ImI uIn
cu unu Ic uInucumu bumuxu.
4
UsuI Icbtun btsI ngeInnfIbI un
xunpunu Ic u bucucumunu unun
xxcamanu tutucacb cu u unpxcu
mufIbI ImI Iuxu.
5
Usuu unpxcumu
Icbtun cunu un bucucumu Isc ngeI
sai quia cuan:
Nucn Ibu DIos uIsh cu mIn sInun
usabi asfubI upIfu up Icn. Mix
cumInu usubI I uIsh usubI uIn. A
unpxcumumI usoquIn ImI ImIu IsquIn
cunu unun, mIn sInun up IxnmI u
uIsumu cuncmu cup cumInu usoquIn
un.
6
Minmi usoquin tmramic
unIcumu un cu mIn unI ItsuIfu unun un
mixmi quic bana uni uixunc uni
ItsuIfu bumumIuxu. UsuquIun uc cup
cumInu u xunun ImI Inun. Atun uchu
cupbI cu usuI Iu.
7
Usaquin cuanan cana anuxun tspasa
u sanutanun nnti, anuax sai qui
banaia cuan:
Usa ca. Nucn Ibu DIos uIsh
cumInu mIn cushI chuIfu uIsh, btsi
cushIsumu uIn. MIn sInun upIfu Ixun
cumInu uIsu cufumInu otI uI usoquIn
un. MIxmI u utImu cuncmu cup
cumInu usoquIn un.
8
un xunpunu Ic u tutucuquIn bufInu
anp
ncaxa. Anp
ncacbtan ca cushiira
pquiquin, bufIn ItsIsun unIcumu
xufonun Nucn Pupu DIosun ImIuxu.
9
UsoquIun uIsumuIfu oquIn ItsIs oquIn
xarocxunbi ca unicaman sinanaquin
utun u uIsumu uccumu ncmu Icn.
APOCAIIPSIS15,16
535
Enmu Iunun cu Nucn Pupu DIos
fubIcmu Icn. Nucn Papa Diosan ca
anan atu castcanc ucama
nt
ntsianxa. UsuquIun utI ushbI cu

sinanatma ami xuamati nishi Nucn
Pupu DIosmI utImutI bunuxu.
10
un xunpunu Ic u, unuu pufnpupu
nuux uux Ifuc uInucuno Ic, anu
tutucaxa. Tutucacb cu unuu un Ibuuc
unIcumu Ic ux bnquIuxu. Usai
Icbtun uIsumuIfu oquIn pu tunI cu
an unicama bn
axa.
11
Pa tani
bn
quIn cu un pu ImuInun un
chuncu uIsumuIfu uIn, uxu nunu Ic
Nucn Papa Dios, umI nIshI utImutI
banaquin uiaxa. UsuI I cu u utImu
utI nI sInunucmu Icn.
12
un xunpunu Ic u Euffutes bucunu
tutucaxa. Tutucacb cu un unpux
squiaxa, uucuxu bufI ufuc menu Ic
upucumuxu unun unun.
13
saquin
isanan cana cap
sa uina chaira,
ImuInun pufnpupunuux uux Ifuc
uinacano, ImuInun un Nucn Pupu
Dios rabiquinma uinacano fubInun
quIxun unIcumu pufnc, acaman
cubnuuxu unshIn utImu, tuan tita
iscsa u rab
ImuInun uchshi
chiquitia isan.
14
A unshIn utImucumu
tuan tita iscsa, acaman ca unicama
pufnuxun unIn ucmu u uxu.
UsoquIn unun cu cumubI menu
cuanquin, unu Ic upucumu un
suntfucumuxu btsI menu Ic suntfu
b ucununux tsuquIfunun sInnmIuxu.
Usu Ixun cu cumubI unI tImuxu, axa
un cushI chuIfu uIsh btsI cushIsumuIfu
Nucn Papa Dios, un unun uIsumuIfu
oquin atu castcanti nt sn
ncbtan.
15
EsuI cu ItI Icn: An u mcamac
unxu unIn sInncmu unbI IcsufIbI
cuutsInI cunu x utI uIn. Ex ucb cu
un up u uquIn x utI cunc unI, ax
cuntI Icn. Ax ca chupa up paucsa
uIsh fubntImu Icn. Usu uIsh cu
chupaumu Icu unI furinn isc
xa uni
rabncsufIbI ItImu Icn".
16
unshin
utImucumu tuun tItu Iscsu, un sInnmI
cx cu cumubI menu Ic upucumu
ImuInun un suntrucamax Armagedn
cac me anu tim
axa. A mex ca hebreo

bunun Afmugedn cuc Icn.
17
UsuI Icbtan ca anuxun Nucn
Papa Dios rabiti xubunuax chiquc
ngeI ItsnfIbI un xunpunu Ic u
tutucaxa. Tutucacbu nunu Ic
unuu Nucn Pupu DIos Ic unuux suI
banaia cana cuan:
Anuishi sn
nquIn cunu un.

18
UsuI Icb cu cun mriti banacb
btsI ufIbI shufmainun mecama
shaquiaxa, uisa nt
nbia unin
tansamaira oi.
19
Icb ca Babilonia cac
ma, ax achshI ushbI fub
ImuInun
achshIsu Itnun tuquimainun camabi
menu Ic mu chunu Ic xubucumux
rurucubuaxa. Usaribi oquin ca Nucn
Pupu DIosun BubIIonIunu Ic unIcumumI
nishquin, utun u utImu uc u
munucmu Ixun pu tunu tmratanun
castcanxa.
20
Mecama shaquicb ca
nascumu ImuInun mut me ImuInun
un bushIcumufIbI umu Inun nt
axa.
21
ImuInun cu u ushbI mutsIIfu uIsh
iru, acamax nanuax achshi achshinx
cuarenta (40) kIIosu uIsh fucubuuxu.
Rucubucbtun uIsumuIfu oquIn pu
tani ca ami nishi a unicamax Nucn
Pupu DIosmI utImutI bunuxu.
$WLPD[DQXxXLEL%DELORQLD
DWLPRWLxXLTXLDEDQD
17
1
UsuI Icbtan ca xanpau
ngeIcumu, a achshInx nu uquIn,

xanu uicsoquinbi Babilonia uiquin
suquIn cuxu:
APOCAIIPSIS16,17
536
AIsumu uIsh cu BubIIonIu munu
Ic unIcumux n xunusu Icn. Ca ut.
MI cunu xunu utImu, axa parnpapa
cumnan tsc, u cufu un uchu cup
uisoquin Nucn Papa Diosan castcanti
Ic quIxun mI IsmItI uIn.
2
A munu Ic
unIcumun cu btsI menu Ic unIcumuc
un utun upubufIbI, utun ucsaribi
oquIun unshnquIn utImu u unun
umIuxu.
3
Usaquin catancxuun ngeInn,
numquin iscsa oquin isnun anu uni
Icmu menu buncxun cana xanu
achshi uinacano ushun u cumnan
tsc Isun. A uinacano unu cu Itsu
an cunoc Iuxu, un uIsumu, Nucn
Pupu DIosmI utImutI bunuc cu u
ancumux Iuxu. Usu uIsh cu un
muxccama mcn achshI ImuInun
rab
uIsh un mutxcucumu mcn fub
Iuxu.
4
A xanu anu tsc ax ca an chupa
mInunn pucucsu ImuInun ushun
Iuxu. ImuInun cu un cufnun cufI uc
Iunun muxux upIfu up uc Iunun pefIu
puuc Ixun cufI uc xunpu tunc
Iuxu. A xunpunu cu un u uIsumu
uccumu pufucsu Iuxu.
5
Usu uIsh cu
an bmnanu achshi an unin
unncmu ushbI suI quIc Iuxu: n
ma cha, Babilonia, ux cu uIsumu
xunusufIbI Icn. Usu uIsh cu u un
unnmIc uIsh cumubI unI ImuInun
xanu, un nu uIsumu uc un tItusu
Icn".
6
A xanxa, Nucn Papa Diosan
unI Icu unIn uc ImuInun un
Jesucristo uiquin uni bana uixunc
cupu unIn ucx bumuc unIcumun ImI
xax, anun pa
anx cuinra cunia

cana isan. Isi, cana ratira ratan.
7
RututIubI cu xunpu tunc ngeInn
caxa:
Uisacatsi caramina ratutin? A xanu
ImuInun uInucuno unu u xunu tsc,
uxu un muxc mcn uchshI ImuInun
rab
Iunun un mutxcu mcn fub
, a
rabtux cufu uIsu Ic quIxuun unIn
unncbtunmubI cunu mI unnmItI
uIn.
8
A uinacano u mIn Isc, ax ca
Iucxu, ushbI cu bf umu Icn. Ca
quini cha nmInfu unu Icn. Anu
ushbI cu unu xnIbuu unbI puIfu tunI
tmrati anu cuanux, quini cha
nmInfu unuux chIqutI Icn. A
uinacano unuu xunu tsc, axa
pufnpupunu Iu, uxu unu I, ushbI
nt
u uIsh utcnia isi ca a Nucn Papa

Diosan ntnu ItI oquIn nt Iubi an
an cunoma unicama, ax ratira
futtI Icn.
9
SInnu Ixun cumInu n mI cuc
bunu up oquIn cuutI uIn. nx ca sa
Icn: Anua xanu tsc uinacano, an
muxccama mcn achshI ImuInun
rab
, ucumux cu mut me mcn

achshI ImuInun fub
, anu a xanu
tsc, usufIbI Icn.
10
Usu uIsh cu mcn
achshI ImuInun fub
upucumu usufIbI
Icn. A upucumux cu mcn umo Ic
snn, uxIfu puun cushI Ic uxu bumuc
b bamacb upu Iucxu. Achshinx
cu bf usufIbI upu Icn, btsI cu Icmu
puIn Icn. Ax cu upu ushbI xnIbunu
xunmu uIu.
11
Acamax achshi achshI
nx Icb cu ucumu IcsufIbI ushbI
btsI uxfIbI upu ItI Icn. Ax ca
uinacano, anu a xanu tsc, uxu I
ushbI nt
c, u ItI Icn. Apu Ituncx

ca anu ax xnIbuu unbI puIfu tunI
tmfutI unu cuuntI Icn.
12
A uinacanon mutxcu mcn
rab
isquin camina mcn rab
upu
sInntI uIn. Ax upu ushbI cu upu
Icmu puIn Icn. Atux ca a uinacano
ub upu ItI Icn, ushbI cu xnibuti
Imu uchshI hofuIshI upu ItI Icn.
13
A
mcn rab
upucumun cu furinn
sInncsaribi oquin sinania. Acaman ca
a uinacanon cucsubI oquIn unun
utun Ibuuc unIcumu usufIbI oquIn
unun umItI Icn.
14
Acamax ca Carnero
APOCAIIPSIS17
537
IcsufIbItIu unIn uchu cup bumu ub
ucununtI Icn. AcununquIn cu Cufnefo
IcsufIbItIu unIn uchu cup bumu, ax
cushIIfu uIsh, Ibucumun Ibu Iunun
upucumun Apu Ixun uxu ub ucununc
cumu usmotI Icn. Axu ub Iccaman
ca a amia catamnun casquin Nucn
Pupu DIosun sInnmIc Ixun uIsuI cufu
u IcbtunbI u ncmu Icn. Usu Ixun
cu Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu cup
bumu ub Iccumun uxu ub ucununc
cumu usmotI Icn.
15
Usaquin catancxun cu ngeInn
suquIn cutcanxa:
Parnpapacama, unuu utImu xunu
tsc, u IsquIn cumInu uIsumuIfu unI,
cumubI menu Ic unIbu Iunun cumubI
bunun bunuc unIbu ucumu sInntI uIn.
16
A mcn rab
matxca a isquinmi
mcn rab
upu sInnc, acaman ca

umI nIshquIn u xunu usmotI Icn.
usmonan ca chupaumu ImIunun un
numI pIunun tsIn nntI Icn.
17
Usaa
Inun cu Nucn Pupu DIosun u mcn
rab
upucumu btsIn sInncsaribi

oquun sInnun ImIuxu. Nucn Papa
DIosun ImIcxun ca atun, anua a xanu
tsc uinacanon cucsubI oquIn unun
utun Ibuuc unIcumu usufIbI oquIn
unun umIuxu. An banacama
sn
ntumuInun usuI Inun cu Nucn

Pupu DIosun ImIuxu.
18
Ami isc xanu a
sInnquIn cumInu mu chu, unu Ic
unIcumu uIsumu Ixun cumubI menu Ic
upucumu ImuInun utun unIcumu,
usufIbIu Inun unnmIc, u sInntI uIn.
%DELORQLDQXLFsXQLFDPDxXVPR
18
1
UsuI Icbtun cunu btsI ngeI
nanuax aia isan. Ax cushiira
Ixun cu un pcacn mecama pcaxa.
2,3
Ai ca munuma banai quiaxa:
BubIIonIunu Ic unIcumun
uIsumuIfu oquIn u utImu uc Ixun cu
btsI mecumunu Ic unIcumunfIbIu
usuquIn unun sInnmIuxu. Camabi
ntnu Ic upucumuxfIbI cu
BubIIonIunu Ic unIcumun uIu IsI un
unIcumub usufIbItI I cuunxu.
BubIIonIunu Ic un u mufuc
unIcumux cu Itsu u upIfu ImuInun
cupira bianan maruanan an nuitunn
up oquIn sInunImu Itsu cufquiuishi
ItI sInnxu. Atxu usuI Iu IsI cu cumubI
menu Ic un u mufuc unI,
BubIIonIunu Ic u bIquIn mufuI Itsu
curquiu Iuxu. A munu Ic
unIcumuxu usuI I uIsumu Ic cu Nucn
Papa Diosan usmoxa. usmocb ca
unu Ic xubucumu fufucubuuxu. Usa
uIn cu unshIn utImucumu unu bf Iu,
uIsuIfu unshIn utImucumu cufu, ax ca
unu Iu, ImuInun cu uIsu u pchiu
utImu cufu unIn cuncmu, axribi anu
Iu.
4
Usai nanuux uc ngeI quIcbtan
cana nanuaxa btsi banan banaia cuan,
sai quic:
En unIcumux, mInu unu Ic
unIcumu IcsufIbItI uchuIn cumInu u
munuux cuuntI uIn, a unicama atun
uchu cup tmramicsaribi oquin
mitsuribi tmramiti rabanan.
5
Atun
uchu cu uIsumuIfu Icn, u munmI
chuIofuquIn bucncsu cu ux Icn. Usa
Ic cu Nucn Pupu DIosun utun
uchucumu munuquInmu sInnxu.
6
Anu
Ic unIcumun unI fufI tmramicsaribi
oquin camina mitsun atu tmramiti
uIn. Atan uni rari tmramicsamaira
oquin camina aturibi tmfumItI uIn.
7
Anu Ic unIcumun fubquin, nux
cananuna btsi unicamabtan
sn
nmuIfu uI quIxun sInnan atux

cuncsubI oquInshI uIubI cumInu
ucumu uIsumuIfuI tmfunun ImItI uIn.
Atun cu n cunu cusunumc xanun
ucsoquin tmfutImu uI" quIxun
sinania.
8
UsuquIun sInncbbi ca
anan atu tmfumItI nt utI Icn. A
APOCAIIPSIS17,18
538
ntn cu Itsu unI bumutI Icn. ImuInun
ca raricamax rarumati tmranan
ucumu uIsh bumutIsu tuntI Icn. A
ntn cu u mucumux tsIn pIc ItI Icn.
UsuquIn cu Nucn Ibu DIosun ux
cushIIfu Ixun utun uchucumu cup utu
UsuI nInuuxu bunuIu cunu cuun.
9
BtsI upucumu, an an unicamaribia
BubIIonIunu Ic unIcumun u utImu
ucsufIbI oquIn unun umIc, ax ca
Babilonia tsin piquin cucba, an
cuin tx
ruia isi, munuma rarumati inti

Icn.
10
Iunun cu fucutI ufucox quItI
icn:
UsuI ImufI ItIbI cumInu In. BubIIo
nia chaira, mIx btsI musumu I ushbI
camina bntishi Nucn Papa Diosan
uchoquIn custcunc uIn.
UsuI cu upucumu quItI Icn.
11
A munu Ic unIcumuxu cc uIn
cu cumubI menu Ic un u mufuc
unIcumu fufumutI IntI Icn, bra an
utun u mufutI umu uIn.
12
Nu cufI uc,
mun uxuu uc, maxax upira up
ichcsa, perlas, chupu xupu ucsu up
oquin xoc, btsi chupa minann
pucucsa, chupa ushan, ucumu ImuInun
btsi btsi sanu i, eIefunte xtu uc u,
cupira cup u, I uc, ImuInun cusht
mun uc ImuInun btsI mun uc
ImuInun upIfu muxux uxuu uc ucumu,
13
ImuInun sunu fo, i baca sanuira oquin
uc, tspusu ushbI nncx sunuIfu u,
vino, xni, trigo, trigo rnc, acama
ImuInun u u pupImItI ufucuc uInu
ImuInun cufnefo, caballo, caballonan
niquinc auto, ImuInun unI, an uni itsi
u uxnun maruti, a ucama bia an
bItI cu bf umu Ic quixun sinani ca
an usa u marunuxun bc unicamax
fufumutI IntI Icn.
14
Inquin ca saquin a
munu Ic unIcumu cutI Icn:
Annmi cuan bimiuma camina
uIn. Mitsun u upcumu ImuInun
mItsun un cufnacama ca cuti
nt
axa, camina acama istcntImu uIn.

15
Usu uIn cu un uxu BubIIonIunu Ic
unIcumu u InnquIn Itsu cufqui bic
unIcumu fucutI ufu sttax rarumati
IntI Icn.
16
In cu suI quItI Icn:
ImufI ItIbI cu Iuxu. A ma cha anu
Ic unIcumux cu xunun utun chupu upIfu
up mInunn pucucsu ImuInun ushunn
pucuc puucsu Iuxu. Iunun cu xunu u
cupira cup, cufI uc, muxux up uc,
ImuInun pefIu, po nam
iscsa, usa
ucaman mnocucsu Iuxu.
17
Usu unbI
ca bntishi a u cupira cup ax caxa.
Usai quicb ca ax man nuntiu Ic
unicama, ImuInun un u nuntIcumu
niquinc unicama, ImuInun uxu u
nuntIcumun cuunc unIcumu ImuInun
parnpapan btsi btsi ntnua maruti
u bnux cuunc unIcumuxfIbI ufu
st
axa.
18
Sttax ca a ma usoquin
nnc
xa an tsin cuin tx
ruia isi
cuncni sai quiaxa:
UInu Ic mxbI cu n musumu
Iuxu.
19
QuIunun cu mus nuItuc unxu
Icsaribiti me cupc bitancx an
muxcnu mupucutI fufumutI InI quIuxu:
UsuI ImufI ItIbI cu Iu. A munu Ic
unIcumux uIsumuIfu cufquiu Ixun cu
an an man nuntin maruti u bc
unicaman u biaxa. Bicb ca a
unIcumuxfIbI uIsumuIfu cufquiu Iuxu.
Usu unbI cu bntIshI u munu Ic
unicamax caxa.
20
Usai quianan ca sairibi quiaxa:
An unicama pa tanmiquin tmfu
mic, a cupquin ca Nucn Papa Diosan
BubIIonIunu Ic unIcumu cuuxu.
UsuquIn un cu nunu Iccama, ImuInun
an an bana uixunun Jesusan casc
unicama, ImuInun un Nucn Pupu
Diosan bana uni uixunc unicama,
ImuInun uxu umI cutumc an
unicama, cumxbI cuntI Icn.
APOCAIIPSIS18
539
21
Usai a unicamax quicbtan ca anun
u bacati cushiu ngeI uchshinn
maxax chaira, unun u fntI muxxsu, a
biquin parnpapanu niaxa. Ni ca
quiaxa:
A maxax istcntimoquin nic
usaribi ca Babilonia, a ma chaira,
ImuInun unu Ic unIcumuxfIbI unIn u
istcntImoquIn cuc ItI Icn.
22,23
Anu Ic, an u maruc unicama
btsI menu Ic un u mufuc unIcumu
sumu uIsh, ub
Ixun cu cumubI menu

Ic unIcumu pufnquIn utImu u
umIuxu. Usu unbI cu BubIIonIu mu
cha anuxun arpa cac ua rarinn
umuInun fufInnfIbI pucon bunomuI
nun btsI btsI ucumufIbI uI cunI
sharatia unin cuatcntImu Icn. An i
unun mun unIoc unun unuxun
utcntI cu umu ItI Icn. An u rnc
xanan u rnquin tarncaia ca unin
cuatcntImu Icn. Anun xubucama
pcutI Iumpufn cu umu ItI Icn. Unin
xunu bItI nt cu ItcntImu Icn.
24
uIxunc unIcumu ImuInun uxu umI
sInnc unIcumu ImuInun cumubI menu
Ic unIu unIn uc, ax ca Babilonianu
Ic unIcumun uchu Iuxu. Usu uIn cu
BubIIonIunu Ic unIcumu Nucn Pupu
Diosan cuaxa.
19
1
UsuquIun un cunu uIsumuIfu
unxa nanuax munuma sharati
banaia cuan, sai qui:
Nucn Papa Dios cananuna
munuma banaquin rabin. Axa
ApuIfu uIsh cushIIfu un cu unI
uInun Inun I
miaxa quiquin ca
cumubI unIn u fubItI Icn.
2
Ax
un sInun upIfu Ixun cu uIsu cufu
otI Ic usoquIn uIu. Nu utImu
cunquInmu cu usoquIn uIu. Usa
Ixun cu BubIIonIu munu Ic
unicama, un cumubI menu Ic
unIcumu utImu u unun unn
mIunun umI sInnxmu Inun
unnmIc cup ucumu uchoquIn
castcanxa. UsuquIn uquIn cu un
un unIcumu uc unIcumu
cupiaxa.
3
Usai quianan ca sairibi quitcanxa:
Nucn Papa Dios cananuna
munuma banaquin rabin. Nmti ca
Babilonia bnamtImu Icn. Usu uIsh
ca xnIbuu unbI un tsIn cuIn nt
tima
Icn.
4
UsuI ImuInun cu mcn fub
ImuInun tu fub
ImuInun fub
ImuInun fub
caniacc unicama
ImuInun uxu Itsu bruu rab
ImuInun
rab
u, axribia bamatimoi tsc,

acaman ca an bmnon meu bsuquin
Nucn Papa Dios, ApuIfu, a rabi
cunquin caxa:
UsuI cu ItI Icn. Miishi cananuna
munuma banaquin rabin.
5
Cac
xu unu Nucn Pupu DIos Ic

anuax sai banaia cana cuan:
An axa cuncsubI oquIn uc
unicama, un cushIbu ImuInun
an cushimabu, mitsun camina
camaxunbi Nucn Papa Dios
fubItI uIn.
&DUQHURLFsVDULELWLDXQLQXFKDFXSt
bama, a unin xanu bicsa is bana
6
Usai quicbtun cunu uIsumuIfu unI
munuma cushin banacsari banaia cuan.
A banax ca baca xuqui cushinra
banarucsufI Iunun cun munumu
banacsufIbI Iuxu. sai banaia cana
cuan:
Nucn Ibu DIos uxu un cushI chuIfu
uIsh btsI cushIsumu, ax ca
ApuIfu Icn. A cananuna
munuma banaquin rabin.
7
Cuinra cunquin a rabinun ca
rabican. Anun u Cufnefo IcsufI
bItIu unIn uchu cup bumu, ax
un unIcumub bIfnanti nt ca
APOCAIIPSIS18,19
540
uaxa. An unIcumux cu ub Inux
mnocaxa, unan biti xanxa an
bnb bIfnanux upiti mnocu
csaribiti.
8
Usu uIn cu un
unicama chupa chuauma, uxua
upIfu puucsu Icn.
Banaia sai quia cana cuan. Axa
pauc chupa, ux cu un nuItu up Ixun
up u uc u unntIoc Icn.
9
Usai quicbtun cu ngeInn cuxu:
saquinribi ca cunot: Uicamax
cufu Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu
cup bama, unun un unIcumu ub ItI
nt
un ub Inun cumIc Ic, acamax ca

cuInfu cuntI Icn, unan xanu
biquin abtan pi unun camic unicamax
cuncsumuIfu oI".
EsuquInfIbI cu cuxu:
En bunu u n mI cuc ux cu Nucn
Pupu DIosuxu quIc Icn. Ca asrabi
Icn.
10
Quicb cunu u fubInux u ngeI
tunIn funtIn pufun. UsuI IubI cu
caxa:
UsuI Ixmu cu It. Uicaman cara
uixunia an ca Jess uiquin an
unnmIc bunucumu unI uIxunIu.
Mibtan ax Jess quic banacama
quicsubI oI Ic unIcumun ucsaribi
oquIn cunu nfIbI ux quIcsaribi oquin
uquIn Nucn Pupu DIos fubIn. Usu uIn
cu fubIxunmu Nucn Pupu DIosshi
rabit.
Axa caballo uxuanu tsc
11
UsuquIn ngeInn cucxun cana na
punrabc isan. Anuaxa caballo uxua
chiquitia cana isan. Ax a caballonu
tsc, ax ca An QuicsubI OquIn Ac
cuquIn unc Iunun cu An UnI
Pufncmu cuquIn unc Iuxu. Usa ax
Ixun cu utImu unIcumu u uIsoquIn cufu
uIsu tunIu usoquIn custcanan axa up
sInnucama a up oia.
12
An bru rab
ca tsi rquIfuc nxIfu Iscsu Iuxu. Axa

asfubI upuIfu uIn cu upun muutI
ItsuIfu un muxcnu Iuxu. An an
cunoc Ic cu uInu Ic unnbI uIsuI
quIc cufu u Ic quIxun unntImu Icn,
uInshI cu ununIu.
13
An chupa ca imin
pucuc Iuxu. Ax ca an an Nucn Papa
DIosun Bunu cuquIn unc Iuxu.
14
Axa
nunu Ic cubuIIo uxuunu tsc ux
chiquitia ca an caballo uxuanu tsotax
nanuax chiququIn uxu ub Ic
unicaman a nuibianxa. An nuibianccu
max ca chupa uxua upira up
chuaumu puuc Iuxu.
15
Ax pain
chiquc an cubnuaxa machtusa
man xtoc chiquitia cana isan. A
man xtoc ux cu cumubI menu Ic uxu
umI sInncmu unIcumu unun utI Iuxu.
Ax cushI Ixun cu cumubI menu Ic
unun un bunu cuunun ImItI Icn.
ImuInun cu ux cushIIfu Ixun uxu umI
nishc unicama Nucn Papa Diosan
mnosabi oquin castcuntI Icn, uvas
bimia tan chacacx ccsufIbI Inun.
16
An chupunu ImuInun cu un quIsInu
ribi saquin cunoc Iuxu: Apucumun
Apu Iunun Ibucumun Ibu".
17
Usaquin istancxun cunu ngeI
achshi barinu nic isan. An ca munuma
bunuquIn uxu me munmI nunc u
pchiucama saquin cuanxa:
Ca ut, Nucn Papa Diosan mitsnmi
pinun mnocsabi oquin nami pinux ca
timti ut.
18
Apucumu ImuInun suntfu
nn cupItncumu, ImuInun un cushI
unicama, ImuInun uxu cubuIIonu tsc
unIcumu u ImuInun utun cubuIIocumu
ribi, ImuInun un unI u mxuncma
unicama, ImuInun un unI u mxunc
unicama, ImuInun un cushImu unIbu,
ImuInun un cushI unIbu ucumu bumuc
pi ca ut.
19
Usaquin caia cuatancxun cana
uinacano, ImuInun cumubI menu Ic
APOCAIIPSIS19
541
upucumucun un suntrucama
ucununuxu tsuquirui tim
c isan.
Acumux cu un suntrucamab axa
cubuIIo uxuunu tsc ub ucununuxu
tim
c Iuxu.
20
Acunnia ca uinacano
acun a rabiquian Nucn Papa Dios
fubIxunmu unun quIxun un unIcumu
pufnc uInucuno ufIbI bIcunxu. An
usoquIn unIcumu pufnc uInucuno
ax ca an btsi uinacano Itsu muxcu
un IsmuInun unIn ucmu u uquIn unI
pufun u Iuxu. Ax cu un Itsu muxcu
uinacanonun Ic unntIoquIn
cunoc unicama, ImuInun un u
tunquIn uc u fubIc, acama paran a
Iuxu. AcununquIn bItuncxun ca a
uinacano fub
Iunmosu mun tsI

unuuxu uzuffe ImuInun mun tsI
rquIfuc unu Inun nIuxu.
21
A rab
a
unu Inun nIc uIn cu uxu cubuIIo
uxuanu tsc an an cubnuaxa
chiquc man xtoc anun axa
ucununux tIm
ccumu cuquIn uxu.

UsuquIun uc un numI pI cu cumubI
uina pchIucumux puchxu.
0LOEDULWLDFDxXQVKLQDWLPDFDPD
VLSXDFsLWLLFsTXL[XQxXLTXLFsEDQD
20
1
Usaquin istancxun cunu ngeI
nanuax ubutia isan. A ngeInx
ca quini chaira, anun an xcu xocati
u a tuanan, man risi chaira aribi
tunc Iuxu.
2
Ubtancxun ca a
ngeInn cup
su ushbI pIununc
uinacano chuIfu, an bfmu funusu
Ixun Nucn Pupu DIosun unIotubutIu
unI pufun Ixun cumubI menu Ic unI
pufnc, unshIn utImunn upu
Sutuns, a biquin mil baritia niaxma
Inun mun fIsIn nuxu.
3
Usoquin
natancxun cu quInI chuIfu unu nIpxu.
NIptancxun xpuquIn cu uInu Ic
unnbI xocuIsumu oquIn unntIoxu.
Anuuxu unIcumu pufntcnux
chiquitima, anu mil baritian sipuac
Inun cu ngeInn u cup
sa uina
nuxun quInI chuIfunu nIpxun
xpuaxa. UsuquIn nIpc uIsh cu mII
bufItIu Icbtun chIqunc ItI Icn,
ufInfu InuxmubI.
4
Acama istancxun cana anu tsti cha
btsi btsi isan. Anu ca an uni rari u
up cufu uxu, u upmu cufu uxu
quixun isti, ucumu tsc Iuxu. Acama
isanan cana axa x cunu Jessnun uI
quiquin bana uixunc cup tbscac
unicama, ImuInun uxu Nucn Pupu
Diosan bana cuac cup tbscac
unicama, acaman unshnribi isan.
Acumux cu Itsu muxcu Iunun Itsu
matxca uinacano u fubImu, Iunun u
tunquIn unIn uc u u fubImu, Iunun
uInun Inun unntIoquIn un bmnan
ImuInun un mcn cunocmu Iuxu.
En Iscx cu ucumux bumu ushbI
basquiaxa. Basquitancx ca Cristob
mII bufItIu upu Iuxu.
5
Acumux busquI
c unbI cu uxu bumu fufI busquIcmu
pun Iuxu, mil baritia incb cuni
basquinux.
6
UIcumux puIn cufu busquI
c Ic, acamax ca Nucn Papa Diosan
ImIcx un nuItu upIfu uIsh cuInfu
cuntI Icn. Bamatcntimoi ca
xnIbuu unbI Nucn Pupu DIosb ItI
Icn. Bamatcntimoi ca Nucn Papa
DIos ImuInun CfIsto cunquIn
fubIunun ub mII bufItIun upu ItI Icn.
7
Mil baritia incb ca Nucn Papa
DIosun ImIcx Sutuns quInI chuIfu
unuux chIqutI Icn.
8
Chiqutancxun ca
cumubI menu Ic unIcumu pufnquIn
btsI oquIn sInnmItI Icn. Usoquin
unun cu Gog cuc upu ImuInun Mugog
cuc upu ImuInun un unIcumu
pufnquIn tsuquirumiquin axa Nucn
Pupu DIosmI sInnc unIcumubu
ucununun tImtI Icn. An timc
unIcumux cu uIsumuIfu uIsh pufnpupu
musIsufIbI ItI Icn.
9
En Iscxun ca
tsucarucxun mecamanu cuanquin a
APOCAIIPSIS19,20
542
suntrucaman anua an Nucn Papa
DIosun bunu cuuc suntfucumu Ic, a
bararanan a Nucn Papa Dios cunc
ma, Jerusaln, aribi bararaxa.
Bararatiabi ca Nucn Papa Diosan
nanuux uc mun tsIn u suntrucama
cuaxa.
10
Usoquin cuanan ca
unshIn utImunn upu, an unicama
pufnc, u Iunmosu mun tsI,
anuaxa azufreribi rquiruc, unu Inun
niaxa. Anuu Itsu muxcu Iunun Itsu
matxcau uinacano u ImuInun btsI
uinacano un Nucn Pupu DIos
rabiquinma uinacano fubInun quIxun
unIcumu pufnc, unu utux Ic cu
unshIn utImunn upufIbI unu nIuxu.
Anuxun ca acaman nt
nbi im
bi
xnIbuu unbI nt
timoquin pa
tanquin tmfutI Icn.
$QX1XFsQ3DSD'LRVLFs, a bmnon
unicama st
c isa
11
Usaquin istancxun cunu unuu upu
tsti uxua chaira isan, anu tsc aribi
cana isan. IscxbI cu ux unu uIn, me
ImuInun nucumu ImuInun unu Ic
ucama nt
axa, nttI cu unuu ux ItI

umu Iuxu.
12
Usaquinribi isanan cana
axa bama unicama, uni cushibu
ImuInun unI cushImubu, acamaxa
basquitancx anua Nucn Papa Dios
Ic un bmnon st
c isan. A
unicamaxa st
mainun ca quirica
achshi, anu ui unicamax cara Nucn
Pupu DIosb ItI Ic quIxun un un
cunoc, ux bucuc Iuxu. A isanan
cana btsi quiricacamaribi isan. A
quiricacamanu ca au ucama cara
unIcumun uxu quIxun cunoc Iuxu. A
quiricacama isquin ca Nucn Papa
DIosun unIn cufu up u uxu, cara
upmu u uxu quIxun Isuxu. Isun ca an
u ucsabi oquin mnonan an u up
uc unI up ImuInuun un u upmu uc
unicama tmfunun ImIuxu.
13
Bama
unIcumu ImuInun cu pufnpupunuux
bacamiquia camaxribi basquiaxa.
BusquIu cu uIsoquIn cufu u utImu uxu,
usoquinribi Nucn Papa Diosan
uIsoquIn cufu utI Ic usoquIn uxu.
Anun cu uIsoquIn cufu u up uxu
usaribi oquin a upitia bamatimoi ab
tsonun ImIuxu.
14,15
UsuquIn uIn cu
bumutI ImuInun unuu unI bumuc Ic
ux Iunmosu mun tsI fquiruc anu
nIc Iuxu. ImuInun cu uI unIcumux cufu
Nucn Papa Diosan ntnu Inun un un
cunomu Ic, acamaxribi anuax
bamatcncsu uIsh chIqutImoI Inux,
Iunmosu mun tsInu nIc Iuxu.
1DtEsDPHLyLWLEDQD
21
1
Usaquin istancxun cana a
pain unio na, me, parnpapa,
acamaxa nt
c uIsh umu uIn, na i

ImuInun me Iribi isan.
2
Isanan cana
Jerusaln ma i, upira up, Nucn
Papa Diosan ntnuaxa ubutia isan. En
Iscx cu upIfu up Iuxu, xanxa br
bnunux upiti mnocacsaribi.
3
Isanan
cana nanuaxa munuma sai qui banaia
cuan:
CumInu IstI uIn, anua uni bucuc,
unu cu Nucn Pupu DIos bf Iu. Anu
un unIcumu Ic unu cu Nucn Pupu
DIos ItI Icn. A unicamax ca asrabi an
unI ItI Icn. Ax un DIos uIsh cu un
unIcumub ItI Icn.
4
An ca an unicama
un bunun mscutIu InI mus nuItutIubI
nt
mItI Icn, an bun tr
nquin. A
unicamax ca bamatcntImu Icn, usai
Iunun cu fufumutcntImu Icn, Iunun
ca intcntImu Icn, acaman ca pa
tantcntImu Icn. Bfmu usuI I
ushbI cu usuI ItcntImu Icn.
5
A bunu n cuucb ca Nucn Papa
Dios, uxu unu ApuIfu uIsh tsc, ax sai
quiaxa:
CumInu unntI uIn, cana camabi
u I Inun utcnin.
APOCAIIPSIS20,21
543
Quianan ca sairibi quiaxa:
Ex quIcsabi oi ca asfubI ItI Icn.
Usu uIn cumInu x quIc bunucumu n
cunotI uIn.
6
Cuxun cu cuxu:
Anuishi sn
nquIn cunu un. Ex cunu

uIsu ubIu umu unbI Iucn, usu uIsh
cunu n menu Ic ucumu ccb
usubI ItI uIn. Usu uIsh cunu u puIn
unntI bunu A" ImuInun tsInquInfIbI
unntI bunu Z" usufIbI uIn. Shimaia uni
unpux ucutsI bn
csa, usufIbItIu nun

IIsu tunI bntia, cunu nun ushu n
Bfu NunshIn Upu Inun, cup
uixunquinma, ImItI uIn.
7
Uicaman cara
mI cutumquIn x cuncsubI oI ItI
ncmu Ic, ucumu cunu nun uIsh b
tstI ImItI uIn. ImuInun cunu x un
DIos ItI uIn. ImuInun cu ux n bchic
ItI Icn.
8
Usu unbI cu fucu
quian an
mI sInntI nc unIcumu, ImuInun un
mI cutumcma unicama, ImuInun un
u utImu uc unIcumu, ImuInun un unI
uccama, ImuInun un xunumu IcbI
btsI xunu cunc unIcumu ImuInun un
bnmu IcbI btsI unI cunc
xunucumu ImuInun u xuc ub
unIcumu ImuInun un Nucn Pupu

Diosmabi btsi u rabic unicama
ImuInun cm unIcumu, acamax anuaxa
Iunmosu mun tsI uzuffeb fquiruc
unu ItI Icn, anu bamatcnc uIsh
chiqutImoI Inux.
-HUXVDOpQLy
9
Usai quicbtan ca mcn achshi
ImuInun fub
ngeIcumu unun n
menu Ic unIcumu ushIquIn tmramiti
uu un xunpunu Ic, acama achshinn
suquIn cuxu:
Ca ut. Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, un ubu Inun bInuxun
cuc un unIcumu u cunu mI IsmItI uIn.
10
Usaquin catancxun cu uxcmabi
numcsoquIn n Iscxun an bashi
chuIfu unu bunxu. BunquIun
ismicxun cana Jerusaln ma upira
up, unuu Nucn Pupu DIos Ic, anuaxa
ubutia isan.
11
A ma ca upira up,
Nucn papa Diosan cushin pcuc Iuxu,
maxax upira up ichcsu uIsh, jaspe
cac maxax nibanbuquIc Iscsu Iuxu.
12
Anun cnc ux cu munInfu Iuxu.
ImuInun cu un xcu unun utsntI
mcn rab
ImuInun fub
Iuxu. A
xcucamanu ca mcn rab
ImuInun
rab
ngeI, ax achshi achshitax nic

Iuxu. A xcucamanu cunoc ax ca
Israelnn bchic, mcn rab
ImuInun
rab
, an ancumu Iuxu.
13
A cnc anu
ca amo camabi rab
ImuInun uchshi
xcu Iuxu. Aucaxa bari uruc ami
rab
ImuInun uchshi xcu, ImuInun

ca anan bari cuabc amiribi rab
ImuInun uchshI xcu Iuxu. ImuInun

ca nortemiribi rab
ImuInun uchshi
xcu, ImuInun sufmIfIbI fub
ImuInun
achshI xcu Iuxu.
14
Cnquin nitsnc
muxxcumu ux cu mcn fub
ImuInun
rab
Iuxu. A maxax cha anuribi ca an

cunoc Iuxu. Anu cunoc ancamax
cu Cufnefo IcsufIbItIu unIn uchu cup
bama, an an bana uni uixunun casc
unicama, mcn rab
ImuInun fub
, an
ancumu Iuxu.
15
Axu b bunuc ngeI ux cu cufI
uc tsutIu Iuxu, anan a ma
tupanan an xcucama tupanan an
cncamaribi tupnti.
16
Tupunia cana
isan, u mux cu umo Ic fub
ImuInun
rab
uIsh btsibtan sn
nbI Iuxu.
Anun tupnti tsatan tupncx ca an
chaxc
dos mil doscientos kilometro

Iuxu. Usaribi ca an nam
ImuInun un
munmI Iuxu.
17
Unin tupncsaribi
oquIn cu ngeInn un cnribi
tupanxa. Tupncx cu un munmI
sesentu y cuutfo metfo Iuxu.
18
Cnc ax ca jaspe cac maxax paxa
ushbI tunntunI uIsh, nibanbaquic
APOCAIIPSIS21
544
Iuxu. ImuInun cu u munu Ic ucumu
ux cufI up uc uIsh, bxnun bxnn
quIcsu Iuxu.
19
Cnquin nitsnc
muxxcumu ub mscc ca maxax
upIfu up Iuxu. Acamax ca jaspe cac
maxax, ux puxu ushbI tunntunI uIsh
nibanbaquic, imainun zaro, ux cum
batsisa, ImuInun gutu ux cum butsIsu
ushbI tunntunI, ImuInun esmefuIdu,
ax u paxa iscsa,
20
ImuInun nIc, ax
uxuutunI ushbI srisab mscc,
ImuInun cofnuIInu, ax ushantani
ImuInun cfIslito, ux puxusu Iunun
btsibribi msccsu ImuInun befIIo,
ux u puxutunIsu uIsh nIbunbaquic
ImuInun topucIo, ax curnsa, ImuInun
crisoprasa, ux cufIsu ushbI u
paxasaribi, ImuInun jucInto, ax ushan
ushbI tunntunI, ImuInun umutIstu ux
mInnsu Iuxu.
21
A ma an xcucama
cu pefIu chuIfu ux po num Iscsu Iuxu.
Xcu achshi achshi ax ca perla
achshI Iuxu. A man bai cha anu niti
ux cu cufI uc ushbI bxnun bxnn
quIcsu Iuxu.
22
Nucn Ibu DIos, axa an cushi btsi
cushisama, u ImuInun Cufnefo IcsufI
bItIu unIn uchu cup bumu, axbia uinu
cara a ma snnIu unubI uIn, cu n
Iscx u munu unuxun Nucn Ibu DIos
fubItI xubu umu Iuxu.
23
A ma ca
Nucn Papa Diosanbi pcaia. Carnero
anribi ca a ma pcaia. Usu uIn cu
baribtun uxn u mu pcaima.
24
Usaquin pcacx ca camabi menuaxa
c unicama
an pcucnu nItI Icn. ImuInun cu uxu
i
c upucumuxfIbI unu ItI Icn.

25
A
ntnu cu buquIsh umu ItI Icn. Usa
uIsh cu u ntnu Ic un xpti ax
xnIbuu unbI usubI xocuc ItI Icn, a
ntx ca baquishima, usu uIn.
26
An
tucufIcu unIcumufIbI JesucfIstonun uIsh
cu unu ItI Icn.
27
Usu uIn cu unu u
uIsumu ItImu Icn, uI unIx cufu uIsumu
u uc Ic ImuInun uI unIx cufu
cmia, usu unIx cu unu ItImu Icn. Ui
unicamax cara Nucn Papa Diosan
ntnu ItIoquIn un un Cufnefo
quiricanu cuno Ic, acamax cuni ca
unu ItI Icn.
22
1
UsuquIn IsmItuncxun ca
angelnn anua Nucn Papa Dios
ImuInun Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, ux Ic, anuaxa baca
un unpux bxnun bxnnquIc
chIquItIu IsmIuxu.
2
A bacax ca a
munu Ic buI chu unnbI xobuc Iuxu.
A bucux cu unpux ushbI Nucn Pupu
Diosan cushi anan uni bamatimoi tsti,
u Iuxu. A baca an cub rab
amo anu
ca i achshI Iuxu. Camabi baritian ca a
in mcn rab
ImuInun fub
oquin
tuaxa, ux cumubI. A bimix i bimisa
ushbI cu ux unun unI bumutImoI tstI,
u Iuxu. A i pchix ca camabi menuax
uc unxu unun Insntcntimoi bucuti
u Iuxu.
3
uIsoquIn cufu utI Ic usoquIn utI u
unu umu ItI Icn. Anu ca Nucn Papa
DIos ImuInun Cufnefo Icsaribitia unin
uchu cup bumu, ux Apu ItI Icn. Usa
Ic cu unuxun un unIcumun u fubItI
Icn.
4
Rabianan ca anuax ab isananti
Icn. Usu uIsh cu Nucn Pupu DIosun
an atun bmnanu cunoc ItI Icn.
5
Anu cu bnquIc umu ItI Icn.
Anuxun cu Nucn Ibu DIosunbI u mu
pcutI Icn. Usu uIn cu Iumpufn
ImuInun bufIn pcuc unu umu ItI
Icn. Nucn Papa Diosb ca anuax an
unicama xnIbuu unbI upu ItI Icn.
Jesucristo utcnti nt ca
XUDPDLFsTXLFsEDQD
6
Ismitancxun cu u ngeInn cuxu:
En mI cucsabi oi ca asfubI ItI
Icn. Nucn Ibu DIos, an ax quic bana
APOCAIIPSIS21,22
545
unI uIxunc unIcumu sInnmIc, an ca
uisai cara xnIbucmu unshI u ItI Ic
quixuan, un unIcumun unnun, an
ngeI xuuxu.
7
XnIbucmu unshI cunu utI uIn. An,
n bana quicsabi oi ca asfubI ItI Ic
quIxun sInnquIn u bunu cuuc
unicama, ux cu cuInfu cuntI Icn.
8
Ex Juun Ixun cunu n n ucumu
cuanan isan. Usoquin n ucama
cuunun IsI cunu ngeI, un IsmIc, a
fubInux u tunIn funtIn pufun.
9
En u
rabicascxunbI cu cuxu:
UsuI Iuxmu cu It. Mibtan, an min
ucsaribi oquin an Nucn Papa Diosan
bunu unI uIxunc unIcumu ImuInun un
n quiricanu cunoc banacama up
oquIn sInnquIn cuuc unIcumun
ucsufIbI oquIn cunu nfIbI ux
quicsubI oquIn uquIn Nucn Pupu DIos
rabin. Usu uIn cu fubIxunmu Nucn
Papa Diosshi rabit.
10
cuxu:
n quiricanu cunoc ucama
camina unpuquinma chanioquin uiti
uIn, cumubI unun unnun, anun n
ucumu ItI nt cu ufumu Ic, usu uIn.
11
A nt ufumu unbI cu un u utImu
uc unIcumun un ucsubI oquIn utI
Icn, uxu uchuc unIx cu usubII uchutI
Icn, un up u uc unIn cu un ucsabi
oquIn utI Icn, ax Nucn Papa Dios
cuncsubI oI Ic unIx cu usubI ItI
Icn.
12
XnIbucmu uIn cunu utI uIn.
UquIn cunu un u up uc n unIcumu
uIsoquIn cufu ucumu uxu, usaribi
oquin cupoquin cunun ImItI uIn.
13
Ex cunu uIsu ubIu umu unbI Iucn.
Usu uIsh cunu n menu Ic ucumu
ccb usubI ItI uIn. Usu uIsh cunu u
puIn unntI bunu A" ImuInun
tsInquInfIbI unntI bunu Z" usufIbI
uIn.
14
Ui unicamax cara a manu atsnxun,
unu Ic unun unI bumutImoI tstI I bImI
biti sinani, chupa uxuira chuaumasa
Inun un nuItuu up ImInun JesucfIs
tomi catamtia, ucumux cu unu uIsh
cuInfu cuntI Icn.
15
Usu unbI cu
uIsumu unIcumux u mu mInshI ItI
Icn. An u uIsumu sInnc unIcumu,
an u xac ub
unicama, an xanuma
IcbI btsI xunu cunc unIcumu, an
bnmu IcbI btsI unI cunc
xanucama, un unI uc unIcumu, an
Nucn Papa Diosmabi btsi u rabic
unicama, uxu unI pufntI cunI cmc
unicama, acamax ca a manu atsntima
Icn. Cu mInshI ItI Icn.
16
Ex cunu Jess uIn. Usu Ixun cunu
uxu mI cutumc unicaman n
ucumu unnun n ngeI mIu cunun
xuan. Ex cunu DuvId, axa judos
unIbunn upu I, an rbnquI uIn. Usa
ushbI cunu x DuvId Icmu pun uIn
Iucn. PcufutIu xubu Inun Ispon
ufuc usufIbI cunu x ItI uIn.
17
UsoquIn cuIu cu Cufnefo Icsaribitia
unIn uchu cup bumu, Cristo, amia ax
catamc unicamabtan Nucn Papa
Diosan Bru unshin Upitan bntishi
ca ut quixun a caia. An atun bana
cuac unicamanribi ca bntishi ca
utcn quIxun u cutI Icn. Shimaia uni
unpux ucutsI bn
csa usaribitia ax
JesuscfIstonun IcutsI bn
c uni, an ca
ami catamquin Jesucristo x cana
mInun IIsu tunI quIxun cutI Icn. Usaa
Iu cu CfIstonn uInun ImIunun xnibua
unbI ub Inun ImItI Icn, cupmashi.
18
An n quiricanu cunoc bana
isc unicama cana saquin cain:
An n banacama isquinbi ax
quicsama oquin btsi banacun
mscuquin uixunc, a ca Nucn Papa
Diosan n quiricanu cunoc
banacamaxa uni tmramiti quicsabi
oquin tmfumItI Icn.
19
Uicamanribi cara
APOCAIIPSIS22
546
n quIfIcunu Ic Nucn Pupu DIosun bunu
uiquinbi btsi btsi bana a banax ca
uIsumu Ic quiquin a uni uixunima,
acama ca Nucn Papa Diosan n
quiricanu cunoquin uic Jerusaln i
unu ub ItImoquIn ImIunun unu Ic
quIfIcunuu Ic un un u tf
ntI Icn.
20
An n ucumu IsmIc, un cu cuIu:
Cana bntishi utcntI uIn.
Cacxun cana cuinra cunquin
usbI cu, usuI cu ItI Icn, ca ut
quixun, Nucn Ibu Jess cuIn.
21
Nucn Ibu JesucfIstonn un unI Ic
mItsu nuIbuquIn uquIncxmI up ItI
cana cunin. UsuI ItI cunu cunin.
Ashi.
APOCAIIPSIS22
Pafos
Antioqua
Seleucia
Tarso
Derbe
Iconio
Antioqua
Perge
Salamina
Listra
Atalia
Mar Mediterrneo
PISIDIA
LICIA
C
I
L
I
C
I
A
CHIPRE
SIRIA
PAMPHYLIA
PRIMER VIAJE MISIONERO DE PABLO
Jerusalem
Antioqua
Iconio
Antioqua
Efeso
Apolonia
Nepolis
Atenas
Cesarea
Tarso
Derbe
Listra
Troas
Filipos
Tesalnica
Berea
Corinto
Cencrea
MISIA
PISIDIA
GALACIA
C
I
L
I
C
I
A
JUDEA
MACEDONIA
ACAYA
ASIA
SIRIA
CHIPRE
CRETA
Mar Mediterrneo
SEGUNDO VIAJE MISIONERO DE PABLO
547
Jerusalem
Tolemaida
Tiro
Antioqua
Ptara
Mileto
Efeso
RODAS
Atenas
Asn
Nepolis
Apolonia
Cesarea
Tarso
Mitilene
COS
Corinto
Troas
Filipos
Tesalnica
Berea
GALACIA
C
IL
IC
IA
FRIGIA
JUDEA
MACEDONIA
ACAYA
ASIA
SIRIA CHIPRE
CRETA
Mar Mediterrneo
TERCER VIAJE MISIONERO DE PABLO
Sidn
Gnido
Salmn
Lasea
Regio
Siracusa
Puteoli
Roma
RODAS
Cesarea
Mira
Fenice
CLAUDA
MALTA
Jerusalem
ACAYA
Mar Mediterrneo
VIAJE DE PABLO A ROMA
JUDEA
SIRIA
CHIPRE
CRETA
ASIA
C
I
L
I
C
I
A
ITALIA
MACEDONIA
548
Estanque
de Betesda
Estanque
de la
torre
Estanque
Manantial
de Gihn
Estanque
de Silo
Canal subterrneo
de Ezequas
Manantial de En-roguel
V
a
l
l
e
d
e
H
i
n o
m
P
r
t
i
c
o
Camino
a Jeric
en tiempos del Nuevo Testamento
Jerusalem
Murallas en tiempos de Jess
Murallas construidas por Agripa I
Muralla actual
Camino
a Cesarea
M
u
r
a
l
l
a
s
c
o
n
f
e
c
h
a
s
i
n
c
i
e
r
t
a
s
Camino
a Jope
Fortaleza
Antonia
Glgota
Palacio de
Herodes
Antipas
Palacio de
Herodes
Teatro
C
a
e
r
l
l
e
d
e
H
o
d
e
s
Camino
a Beln
Camino al
Mar Muerto
Camino a
Betania
Puerta de las ovejas
Templo
P
r
t
i
c
o
d
e
S
a
l
o
m
n
Corte de los
gentiles
Prtico real
Tumbas
Getseman
Puente
Escaleras
M
o
n
t
e
d
e
l
o
s
O
l
i
v
o
s
A
r
r
o
y
o
d
e
C
e
d
r
n
549
1
4
2 3
6
5
El Templo en el tiempo de Jesucristo
Plano del Interior del Templo
1. La Mesa y los Panes de la Proposicin
2. El Candelabro
3. El Altar del Incienso
4. El Velo
5. El Arca del Pacto
6. Los Querubines
El Lugar
Santsimo
El Lugar Santo La Entrada
550
Sidn
Damasco
Tiro
Corazn
Capernaum
Betsaida
Mar de
Galilea
Tiberias
Magdala
Can
Nazaret
Nan
Gadara
Cesarea
Siquem
Sicar
Jope
Arimatea
Emas
Jeric
Betfag
Betania
Jerusalem
Beln
Gaza Mar
Muerto
F
E
N
I
C
I
A
SIRIA
GALILEA
SAMARIA
DECAPOLIS
JUDEA
R
o
J
o
r
d
n
M
A
R
G
R
A
N
D
E
(
M
E
D
I
T
E
R
R
N
E
O
)
Tierra de
PALESTINA
en el tiempo de
NUESTRO SEOR
JESUCRISTO
Cesarea
de Filipo
Pozo de Jacob
551
J
o
p
e
F
e
n
i
c
e
B
u
e
n
o
s
P
u
e
r
t
o
s
R
o
m
a
P
u
t
e
o
l
i
R
e
g
i
o
S
i
r
a
c
u
s
a
N
i
c
p
o
l
i
s
C
o
r
i
n
t
o
A
t
e
n
a
s
B
e
r
e
a
T
e
s
a
l
n
i
c
a
A
p
o
l
o
n
i
a
A
n
f
p
o
l
i
s
F
i
l
i
p
o
s
N
e
p
o
l
i
s
T
r
o
a
s
A
s
n
P
r
g
a
m
o
M
i
t
i
l
e
n
e
E
s
m
i
r
n
a
T
i
a
t
i
r
a
S
a
r
d
i
s
F
i
l
a
d
e
l
f
i
a
E
f
e
s
o
M
i
l
e
t
o
P
A
T
M
O
S
C
H
I
O
C
O
S
G
n
i
d
o
R
o
d
a
s
A
l
e
j
a
n
d
r
a
G
a
z
a
J
e
r
u
s
a
l
e
m
C
e
s
a
r
e
a
T
o
l
e
m
a
i
d
a
T
i
r
o
S
i
d
n
D
a
m
a
s
c
o
S
a
l
a
m
i
n
a
P
a
f
o
s
S
e
l
e
u
c
i
a
A
n
t
i
o
q
u
a
T
a
r
s
o
D
e
r
b
e
I
c
o
n
i
o
A
n
t
i
o
q
u
a
L
i
s
t
r
a
P
e
r
g
e
A
t
a
l
i
a
M
i
r
a
P
t
a
r
a
C
o
l
o
s
a
s
L
a
o
d
i
c
e
a
I
T
A
L
I
A
S
I
C
I
L
I
A
M
A
L
T
A
D
A
L
M
A
C
I
A
I
L
I
R
I
C
O
M
A
C
E
D
O
N
I
A
A
C
A
Y
A
T
R
A
C
I
A
A
S
I
A
P
I
S
I
D
I
A
C
I
L
I
C
I
A
B
I
T
I
N
I
A
P
O
N
T
O
G
A
L
A
C
I
A
A
R
M
E
N
I
A
C
A
P
A
D
O
C
I
A S
I
R
I
A
A
R
A
B
I
A
E
G
I
P
T
O
M
A
R
N
E
G
R
O
L
A
M
A
R
G
R
A
N
D
E
(
M
E
D
I
T
E
R
R
N
E
O
)
M
a
p
a
p
a
r
a
e
l
e
s
t
u
d
i
o
d
e
L
O
S
H
E
C
H
O
S
Y
L
A
S
E
P
I
S
T
O
L
A
S
1
.
E
l
p
r
i
m
e
r
v
i
a
j
e
m
i
s
i
o
n
e
r
o
d
e
P
a
b
l
o
.
2
.
E
l
s
e
g
u
n
d
o
v
i
a
j
e
m
i
s
i
o
n
e
r
o
d
e
P
a
b
l
o
.
3
.
E
l
t
e
r
c
e
r
v
i
a
j
e
m
i
s
i
o
n
e
r
o
d
e
P
a
b
l
o
.
4
.
E
l
v
i
a
j
e
d
e
P
a
b
l
o
a
R
o
m
a
.
C
R
E
T
A
C
H
I
P
R
E
L
a
s
e
a
552

Bible in Cashibo-Cacataibo, Cachibo, Cacibo, Cahivo, Caxibo, Hagueti, Managua, Kakataibo

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Bible in Cashibo-Cacataibo, Cachibo, Cacibo, Cahivo, Caxibo, Hagueti, Managua, Kakataibo

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

UPI BANA

NUCN PAPA DIOSAN

an, a nt snn ca Jeconasnn

nquin Nucn Papa Diosan isc

mItI Icn. Usu uIn cumInu u tu

ancxa. Belnuaxa Jess

an ca aucaxa bari uruc anuax an

ntI Icn. An Nucn Papa

Egipto menu cuancxa.

baritiau bbu tucama

baritiaumu bbu tucumu

nquinshi mitsxmi sinanati ami

ImuInun cuufentu ntn

n Andfes cuc Iucxu. A

mItI Icn. UsuI cu ItI Ic quIxun

nmufuIfu ItI Icn. Usu unbI cu un

kIIometfo bunxuntI uIn.

tI xubunuxun u Innun buInuxun

mItI uIn. Mix

nquIn munutImu Icn.

xun xubunu atsnxun mcamatia.

nu Ic I sunI chumufutsu bIxuntI

Icn, chu ImuInun chucmu. Bai

timoi Nucn Papa Diosan nt up

acxa. Usocxshi pxcuti niruxun

nbi ca bari cuabcba

mit, cananuna nantin.

ishimainun ca baca bchnribi

nquin Jess cacxa:

nuax chiququianx cuchicamanu

fIbI usuI Ic uIxuun

nc Inuxun ufucuc uInu fxun

c xubunu Ic upu, Jairo cac, ax

tI xubunu Ic upu, Jairo,

xa xubunu atsncb ca a bxuu

tsInu IcsufIbI Inun mItsu xutIn.

quin uIsuI cufunu quItI uI

tImu uIn. Unan uni

xun ucxbI cumubI

ribi cac banacama camina camabi

tImu uIn. UsoquIn uquInbI cu unIn

InshI x cuncsubI oI Inun mItsu

nribi anuxun Nucn Papa

nc Inuxun ufucuc uInu fxun

ntI Icn, umIu utImutI

ntI Icn. Usu unbI cu uxu un

fIbI Iucxu. Usaribiti cana

ImuInun uchshi nt, ImuInun

inshi sinania. SInnquInbI

an unin chucu pain bchtanc

c isquin Jesusan atu

bIxun munmI bsuquin isquin

cuqu bucaquin biacxa.

tsI cuunIu cu suonpItun cuunsu

buti cuncni quiacxa:

nquia cacxun biquin ca

cbtun cu mun nuntInu Ic

nquin nu nuia. Camina a

ishi ca nt up pcufutI Icn".

cuqu bucaquin bixunbi

ImuInun uchshI xubufutsu utI uIn. Ax

c anu Jess bbacxa. Bbacb

tsi nitsnxun cacxa:

tsI uIn. Rab