Vous êtes sur la page 1sur 185

1

2

Hisioria das Lcndas
Jcan-Picrrc Dayard
Ediao
Fidcndo Casiigai Morcs

Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con

Fonic Digiial
www.jaIr.org
CoyrigIi
Auior. Jcan-Picrrc Dayard
Traduao. Jcannc Marillicr
Ediao clcirnica.
Ed. Fidcndo Casiigai Morcs
(www.jaIr.org}
Todas as olras sao dc accsso graiuiio. Esiudci scnrc or conia
do Esiado, ou nclIor, da Socicdadc quc aga inosios; icnIo a
olrigaao dc rciriluir ao ncnos una goia do quc cla nc
roorcionou." Nclson JaIr Carcia (1947-2002}
3

NDICE
INTRODUO. 6
PRIMEIRA PARTE: EvoIuo das Lendas.
CAPTULO I. - GeneraIIdades. 10
CAPTULO II. - DIvuIgao dos contos. 19
CAPTULO III. - Interpretao das Iendas.
27
I. Scniido rofano. 27
II. Scniido sacro c iniciaiico. 35
SEGUNDA PARTE: Estudo das Lendas.
CAPTULO I. - Fausto. 47
CAPTULO II. - Don Juan. 60
CAPTULO III. - As canes de gesta. 72
I. Canao dc Folando. 78
II. Os quairo filIos dc Aynon. 84
III. O Cid. 87
CAPTULO IV. - O cIcIo arturIano. 94
I. A Dcnanda do Sanio Craal. 97
II. Mcrlin. 113
III. Trisiao c Isolda. 116
CAPTULO V. - O maravIIboso da Ienda. 122
I. Carganiua. 122
II. O judcu crranic. 126
III. Folcrio, o Dialo. 131
IV. Picrrc dc Provcna. 134
CAPTULO VI. - Formao das Iendas
recentes. 138
I. CarioucIc. 138
4
II. Mandrin. 140
CAPTULO VII. - AIguns contos de PerrauIt.
144
I. Iniroduao. 144
II. O Darla-Azul. 149
III. A Dcla Adornccida no losquc. 155
IV. Caia DorralIcira c Pclc dc Durro. 163
V. O assaro da vcrdadc. 169
VI. O CIacuzinIo VcrnclIo. 172
VII. O Pcqucno Polcgar. 173
VIII. Joao, o Urso. 175
IX. Fiquci la Houc. 177
X. O Caio dc loias. 178
BIBLIOGRAFIA. 181
NOTAS. 184
5

HISTRIA DAS LENDAS

JEAN-PIERRE BAYARD
6

INTRODUO

A cvoluao consianic da Iunanidadc ara
un fin inaiingvcl influi solrc a vida do
indivduo; as arics, crcssao naiural do Ioncn,
consianicncnic nodificada, scgucn una curva
quc rcicndcnos scr asccndcnic.
Foi diio quc iudo o quc cra csiaiico, inovcl,
cra airasado; a cvoluao so dcvc scr dinanica.
Coniudo, o csiudo da cvoluao nos confundc
dada a sona dc nisicrios quc surgcn a iodo
noncnio.
Parccc aradoal quc Ioncns, cn cocas cn
quc a cicncia cra ncnos adianiada do quc a
nossa, icnIan dcscolcrio lcis quc acnas
cnconiranos. Coniudo, as caracicrsiicas das
grandcs iranidcs nos rovan, dc nancira
irrcfuiavcl, quc os cgcios conIccian os
scgrcdos dc fornulas quc ainda nao dcscolrinos
inicirancnic. Nossos rigorosos calculos cicnificos
cran, scn duvida, sulsiiiudos or ouira cicncia
iao rccisa quanio a nossa.
Esia cvoluao asccndcnic iorna-sc, dcsia
forna, ncnos osiiiva; crcnos acnas quc as
qucsics fornuladas o cran dc nancira difcrcnic;
7
c una iransfornaao dc cncrgias. O nar, con
scu fluo c rcfluo, odc, cn ccrios noncnios,
fazcr crcr quc cvolui; coniudo, crnanccc cono c,
nao cncIc scn vazanic. Nossa lci dc
iransfornaao iorna-sc cniao una consianic c a
coniriluiao dc nossa aiividadc cicnifica cuja
uiilidadc nao c ccria c anulada cla nossa falia
dc raciocnio. Nuna civilizaao nccanizada o
csriio acIa-sc cada vcz nais dcslocado
Sc nossos conIccincnios sc nodificaran, a
inicligcncia coniinua a scr un lcn inuiavcl; nao
sc odc dizcr quc Einsicin scja nais inicligcnic
do quc Pascal, nas acnas quc Einsicin rcsolvcu,
cn scu icno, ouiros rollcnas. Einsicin ou
qualqucr ouiro salio dcscolriu acnas o quc
ouiros ja Iavian vislunlrado, c quando diz quc o
nundo csia fccIado, rccic acnas o quc o
EvangclIo dc Sao Joao Daiisia ja nos cnsinou.
A cvoluao do Ioncn coniinua ois a scr
una niragcn c os grandcs iniciados rcvclan,
sinlolicancnic, algunas vcrdadcs cuja
vcracidadc conirolanos con dificuldadc. O
csiudo dc rollcnas Iunanos, dc raas, dc
folclorc; nos lcva a crcr quc o Ioncn,
anicriorncnic, icnIa sido un iniciado nas quc
scus conIccincnios sc crdcran. Algunas irilos
da frica cquaiorial conscrvaran viriudcs c
scniidos quc ja nao icnos. Nossas scnsacs sc
cvaoraran. assin quc un cnsinancnio gcral
8
cnana dos conios c quc ioda cssa ocsia
annina, fciia dc graa c frcscor, rcflcic a ncsna
rcocuaao.
Aconiccc quc cssa liicraiura colciiva, criada
clo roduio inconscicnic da inaginaao, cla
nassa, rcicndia scr un icsicnunIo, una rova.
Nao c alsurdo cnsar quc os conios, anics
divulgados oralncnic c dcois, or cscriio,
rovavan, aoiavan icscs, arguncniavan cn
scu favor. Sol a forna dc un divcriincnio, a
falula cducava.
A noral dcssas falulas c agradavcl,
cngraada; disirai ois nao alorrccc aquclc a
qucn sc dirigc.
O csiudo do folclorc nundial quc rcflcic a
aiividadc, o cnsancnio dc una coca c dc un
ovo c ois o csiudo da Iunanidadc. Essas
olras csclarcccn crodos olscuros c suas
dcfornacs sao insiruiivas, ois nada nais sao
do quc a cvocaao dc norcs locais, dc concccs
ariicularcs c Iunanas. A lcnda, nais vcrdadcira
do quc a Iisioria, c un rccioso docuncnio. cla
cara a vida do ovo, conunica-lIc un ardor dc
scniincnios quc nos conovc nais do quc a
rigidcz cronologica dc faios consignados; dcsia
forna, o ronancc c a solrcvivcncia das lcndas.
Inaginanos una liicraiura cicnifica na qual os
rolois" cscrcvcn ocnas; nas csscs cngcnIos
9
nccanicos nunca odcrao iransniiir cnocs
iguais s coniidas nos ocnas dc Villon ou dc
Daudclairc, ois quc as olras dcsscs Ioncns
cran fciias con sanguc.
Alcn do naravilIoso quc cnvolvc csscs niios
c rcciso dcscolrir o icna inicial quc sc rcroduz
cn ascs difcrcnics c nuiio longnquos. cssa
conccao nos lcva a una nova inicrrciaao.
Esscs conios nisicriosos fazcn a TI. Driani
cscrcvcr (Lc Cocland, n.
o
III} (A Caivoia}. cada
lcnda odia icr una clicaao nsiica no lano
dc analogias c corrcsondcncias", coniudo, as
idcniidadcs nos fogcn c cIainIanos no
Fclaiivo".
Alguns conios, assin iraiados, nosiraran
asccios dc sua cvoluao c inicrrciaao; c
cvidcnic quc csias sinlcs aginas nao csgoiarao
o assunio.
10

PRIMEIRA PARTE
EVOLUO DAS LENDAS
CAPTULO I
GENERALIDADES

I. Definies
A alavra lcnda rovcn do laio laiin
lcgcnda, quc significa o quc dcvc scr lido". No
rincio, as lcndas consiiiuan una conilaao
da vida dos sanios, dos nariircs (Voraginc}; cran
lidas nos rcfciiorios dos convcnios. Con o icno
ingrcssaran na vida rofana; cssas narracs
oularcs, lascadas cn faios Iisioricos rccisos,
nao iardaran a cvoluir c cnlclczar-sc.
Aiualncnic, a lcnda, iransfornada cla iradiao,
c o roduio inconscicnic da inaginaao oular
Dcsia forna o Icroi sujciio a dados Iisioricos,
rcflcic os anscios dc un gruo ou dc un ovo;
sua conduia dcc a favor dc una aao ou dc
una idcia cujo oljciivo c arrasiar ouiros
indivduos ara o ncsno caninIo.
A falula c una narraao cn vcrso, cujos
crsonagcns sao aninais doiados dc qualidadcs
11
Iunanas. As nais cclclrcs falulas sao as dc
Esoo, La Foniainc c Florian.
Os conios dc aninais sao falulas rcdigidas
cn rosa.
O conio c una narraao naravilIosa lascada
nuna irana ronancsca; os lugarcs nao sao
dcicrninados c os crsonagcns nao icn
ncnIuna rccisao Iisiorica; a narraao disirai. A
lcnda c un conio no qual a aao naravilIosa sc
localiza con caiidao; os crsonagcns sao
rccisos c dcfinidos. As acs sc fundancnian
cn faios Iisioricos conIccidos c iudo arccc sc
dcscnrolar dc nancira osiiiva. Frcqucnicncnic
a Iisioria c dcfornada cla inaginaao oular.
O niio c una forna dc lcnda; nas os
crsonagcns Iunanos ionan-sc divinos; a aao
c cniao solrcnaiural c irracional. O icno nada
nais c do quc una ficao. Na rcalidadc, cssas
caicgorias sc cnlaraan c os niios sao dc una
infiniia varicdadc; rclacionan--sc s rcligics, sao
cosnognicos, divinos ou Icroicos. As lcndas,
con crsonagcns nais nodcsios, fazcn cvoluir
nagicos, fadas, lruas, quc, dc una nancira
quasc divina, influcn nos dcsiinos Iunanos.
2. - OrIgem
A lcnda, nais vcrdadcira do quc a Iisioria,
dcvido quaniidadc dc cnsinancnios Iunanos,
12
coniraria frcqucnicncnic a vcrdadc sicologica;
una alolora iransforna-sc cn carruagcn; un
raio, cn cocIciro. Enircianio, cssas ficcs nao
sao ncn ucris ncn groicscas; clas nos
inicrcssan, nos rcousan c nos dcslunlran.
Essc nundo fluido quc c cn cquc o nosso
nundo rcal, foi dcfinido clo londoso Jcan dc la
Foniainc.
c aic ncsno cu.
Sc nc coniasscn a Pclc dc lurro
scniiria un circno razcr(1}
Esic divcriincnio do ovo c sua asiraao
sccrcia, sua lusca csiriiual dc un nundo
naravilIoso ondc incrc o valor do Ioncn, ondc
as lcis, iao dcicsiadas, scjan alolidas. E o
cncaniancnio, a volia ao Paraso Tcrrcsirc.
A lcnda cisic dcsdc a fornaao do cla, da
socicdadc c os icnas sc dcscnvolvcn con
rcocuacs scnclIanics cn iodas as culiuras.
Essa liicraiura colciiva odc scr rovcnicnic
dc un unico niio roalado dc as cn as A
ndia foi rincira a nos forncccr o ndicc cscriio
dcssc folclorc nundial, o quc nao inlica quc a
ndia scja o scu lcro. Divulgados oralncnic,
csscs conios -foran ialvcz cscriios c conscrvados
cn ouiros ascs, nas sua ncnsagcn nao cIcgou
aic nos. or nuiio icno ignorou-sc as riquczas
coniidas nas iranidcs cujos scgrcdos ainda nao
13
foran conlciancnic dcsvcndados, o quc nao
crniiiria aos nossos filIos dizcrcn quc as
iranidcs nao conicn ncnIun scgrcdo.
Esscs conios, iransfornados, dccaniados,
nodificados, foran orianio iranscriios nos
Vcdas, aroinadancnic 4.500 anos a. C. lasc
dc nossa nais aniiga civilizaao icrian os Arias c
o original da conilaao c o PanicIaianira (os
cinco livros"}. Considcrando os aninais quc
falan c as lcis da ncicnsicosc, arccc scr a
falula un roduio csonianco da ndia.
curioso, coniudo, quc una assagcn do ronancc
dc Mcrlin csicja rcroduzida nun conio Indiano
(Culcasaaii} c nuna conilaao dc Sonadcva.
Sinais do ludisno aarcccn cn varios ouiros
lugarcs c rincialncnic na grandc caridadc
dcnonsirada clos Icrois ara con os aninais.
Ncsics uliinos anos, a cscola folclorisia
conilou conios scnclIanics aos da ndia, cn
iodos os ascs. Porianio, os niios sc divulgaran
airavcs do icno c do csao. A rcligiao grcga
iona cnrcsiado rcligiao fcncia, o niio dc
Adnis c Cilclc. FcinIold KoIlcr c TIcodor
Dcnfcy ficaran csiucfaios ao cnconirar os
ncsnos icnas iniciais cn iodos os ascs.
vcrdadc quc duranic sua crcgrinaao, os conios
sc iransfornaran; Ia a influcncia do ncio, a
alicraao dc ccrios faios, lacunas quc foran
rccncIidas c novos noiivos surgiran, nas a
14
lasc da criaao coniinua a ncsna; as
ariicularidadcs locais, nuiias vczcs norais,
forncccn rcciosos cnsinancnios solrc o ovo c
sua nancira dc cnsar.
A divulgaao dos conios ialvcz nos
surrccnda cn funao da coca nas, na
rcalidadc, os ascs sc conunicavan cnirc si
nuiio anics das viagcns dc Crisiovao Colonlo,
Magcllan ou Marco Polo. Tcria Iavido
navcgadorcs, vcrdadciros avcniurciros, quc
iransoriavan cnsinancnio dc una a ouira
civilizaao c o riino da vida cra assin o ncsno
cn cada as. A Ancrica ossua suas fundics
no ncsno crodo quc a sia ou a Euroa.
Concluindo, nao sc odc afirnar quc Iouvc
una unica invcnao, nas acnas a ndia ossui
os docuncnios aniigos ondc nossos niios csiao
rcgisirados.
3. - Os temas
Transcriao do cnsancnio do ovo, os
icnas sinlolizan suas asiracs. Transosiao
dc scniincnios c dcscjos Iunanos a lcnda alolc
o rcal.
O Ioncn infcliz iorna-sc odcroso. A
asiora lcla c inconrccndida, dcsosa un
rncic cncaniado; o saaiinIo crdido,
cnllcna dc sua lclcza, c culiuado na ndia. As
15
nulIcrcs, risionciras dos Ialiios, vivcn sol a
dccndcncia do Ioncn. as rinccsas icrao
lilcrdadc c o rci scra assivo. O sulconscicnic
criou una sucrconcnsaao" ara os nossos
scniincnios dc infcrioridadc
Os nisicrios naiurais rcocuan a
inaginaao. iudo c naravilIoso, inconrccnsvcl,
surrccndcnic c fascinanic. Dcsdc o dcsalrocIar
da flor aic as ondas sorraiciras quc diriginos scn
conIcccr a clciricidadc cssas nanifcsiacs
sao dc una anliiudc dcsconccrianic. O sol c,
conscqucnicncnic, a lua, favorcccn con scu
culio, a criaao dc nalcfcios, dc alavras
nagicas c dc alavras-cIavc.
Enircianio, csscs conIccincnios so odcn
scr adquiridos con una ccria iniciaao; ara
conandar os csriios c rcciso insiruao c o
adcio, dcois das rovas c dos ircs csiagios
(urificaao, conIccincnio c odcr}, conIcccra,
finalncnic, iodas as viriudcs da canara sccrcia.
O conio scra una liao nas o niio nao odcria sc
cnunciar clarancnic; clcncnios conscicnics, so
insiruirian os iniciados cnquanio quc o ovo
vcria nisso acnas un divcriincnio.
Naiuralncnic a lruaria liga-sc a cssa nagia
fciiiccira. a csiranIa crsonalidadc do dialo. A
lcnda rcligiosa dcvcria sc uiilizar do aniagonisno
cnirc a dualidadc da alna Iunana.
16
Dc acordo con Frcud, a scualidadc
dcscncnIa un acl rinordial no
conoriancnio da socicdadc; c rcrcscniada sol
o snlolo do algarisno 3 a Trindadc nsiica
c o lrio Icraldico rcrcscniaria o orgao nacIo. A
sicanalisc inicrrciara os conios da ncsna
forna quc os sonIos.
A lcnda Iisiorica fundancnia-sc cn faios
rcais, nas o narrador alicra a vcrdadc a fin dc
rovar. A lcnda do Cid, criada quarcnia anos
dcois da noric do Icroi, c dc conosiao
difcrcnic da dc Folando, cscriia duzcnios c
scicnia anos dcois dc Fonccsvalcs. As suas
falIas sao flagranics, lcn cono nas duas
cclclrcs lcndas cicas, a Ilada c a Odisscia.
Ouiras lcndas csiao cn fornaao. Eis a dc
CarioucIc, Mandrin, Jacl, o Esiriador,
Maycrling, o niio dc Hiilcr vivcndo nun rancIo
ancricano c analogo ao dc Naolcao. A irnazinIa
dc Lisicu dcu origcn, scgundo o adrc dc Ars ou
Sao Viccnic dc Paula, a una incnsa liicraiura
quc nao odc dcsaarcccr incdiaiancnic.
Todavia, ncsscs ciclos icnaiicos, rarancnic
un icna sc rcrcscnia no csiado isolado; clc sc
inlrica con varios ouiros, ianlcn nais ou
ncnos nodificados. Scndo csscs assunios
rinordiais inuncravcis, csiudarcnos acnas
alguns niios rinciais.
17
4. - A pesquIsa IoIcIrIca
A alavra folllorc foi criada or W. J.
TIonas, cn 1846. Foll significa ovo c lorc;
salcr ou conIccincnio. Aniigancnic os franccscs
cnrcgavan a crcssao. Tradics Poularcs".
Pcrrauli, quando ullicou, na cdiiora Darlin
(Paris}, cn 1697, suas Hisioircs ou Conics du
icns assc, alriu caninIo aos irnaos Crinn
quc conilavan os conios ouvidos da loca dos
canoncscs dc Hcssc, cn 1810. Walicr Scoii fcz
o ncsno na Inglaicrra, cn 1820,
aroinadancnic.
Quando sc dcscolriu, cn difcrcnics ascs, o
ncsno rccriorio dc conios, con cqucnas
variacs dc cosiuncs, a aiividadc dos
folclorisias iornou-sc inicnsa. Essa aiividadc
crniiiu a inicrrciaao das lcndas c
rincialncnic sua classificaao; foran unidos
cnirc si c coniladas. Miss Foalfc Co ullicou
analiscs noiavcis solrc Ccndrillon (Caia
DorralIcira} c Pcau d'Anc (Pclc dc lurro} (Folllorc
Sociciy, Londrcs, 1893}.
Con o csiudo dcssas narracs
naravilIosas, a analisc das crcnas c dos
cosiuncs crniiiu cvocar crodos ouco ricos
cn concniarios. Coniudo, o folclorc nao sc
inicrcssa unicancnic clo assado; dcdica-sc
ianlcn ao rcscnic, ianio cn ccononia oliica
18
cono cn insiiiuics, ofcios ou aiividadcs
oularcs. Sainiyvcs assin o dcfiniu. a cicncia
da vida oular no scio dc socicdadcs civilizadas."
Enlora a clicaao dos conios scja nais ou
ncnos faniasisia, csic nciodo dc olscrvaao
crniiiu ligar os faios uns aos ouiros dc forna
quc arcccsscn, dc incio, disaraiados. O
folclorc crniiiu rccncIcr cssas lacunas c
aconanIar a cvoluao da sicologia colciiva
ncsno fora das grandcs civilizacs quc nunca
foran Ionogcncas. Essa culiura iradicional,
dcvida nassa oular nargcn do cnsino
oficial, icn una lasc crnancnic quc, acsar dc
inconlcia, asscgurou dcfiniiivancnic a
csialilidadc das socicdadcs succssivas. Essa
canada infcrior, vcrdadcira corrcnic culiural,
iransniic-sc dc gcraao cn gcraao c c graas a
cla quc os conios foran conscrvados.
19

CAPTULO II
DIVULGAO DOS CONTOS

1 - TeorIa das MIgraes
Casion Paris csiudou, dcois dc Dcnfcy, a
nigraao do conios oricniais na liicraiura da
Idadc Mcdia. Cosquin, o inglcs Clousion, o
alcnao Landcau, csialclcccran aralclos cnirc
as novclas dc Docacio c as fonics oricniais.
Duscaran, ara cada conio, a csirada
crcorrida. foi a icoria dos noiivos crranics ou a
icoria das nigracs. Ma Mullcr aonia scnrc
a ndia cono fonic conun c o russo Siassov
(1868} diz a ncsna coisa c foi or isso criiicado
cla sua falia dc airioiisno.
rcciso analisar con aicnao as
scnclIanas, as condics Iisioricas, a fin dc
rcconIcccr o icna ois sc o conio iona dc
cnrcsiino o scu noiivo clc adquirc, dc forno
nais ou ncnos raida, un caraicr nacional. Os
russos Vcssclovsli c Vscvolod Millcr
dcicrninaran as irajciorias dos noiivos
cnrcsiados c rcconIcccran una influcncia
iurco-nongolica.
20
JoscI Dcdicr (Falliau}, confornc a cscola
aniroologica, nanifcsiou duvidas solrc o
nciodo dc Dcnfcy; julgou-sc quc as aroinacs
fosscn vas c a lusca liniiou-sc ao quc ligava
cssa olra ocsia nacional. O russo Oldcnlurg,
zonlando das dificuldadcs, rovou scrcn os
falliau oriundos da aniiga ndia. O icIcco
Polivla c o alcnao Dolic forncccran ianlcn una
rclaao dos ossvcis aralclos cisicnics cnirc
ccn conios dc Crinn (Fcnarqucs sur lcs conics
cnfaniins ci faniliau dc Crinn - Olscrvacs
solrc os conios infaniis c faniliarcs dc Crinn}.
Con cfciio, c curioso noiar quc as avcniuras
dc Ulisscs sc asscnclIan s dc Sindlad, o
narujo c quc o rologo dc Mil c una noiics rclaia
a Iisioria dc una jovcn cIincsa, conio ludisia,
iraduzido ara o cIincs no scculo III (iraduao
CIavanncs, conio n.
o
109}. Miss F. Coc, nuna
nonografia, conia quairoccnios varianics dc Pclc
dc lurro c Caia DorralIcira. Alcn das dos
auiorcs ja ciiados, noicnos as varianics crguidas
or Fcnc Dassci, DInIardi, AdolIc Picici,
Duslaicv c Afanassicv.
2. - A InIIuncIa da ndIa
Quando o conio riniiivo, ou assin suosio,
sc lilcriou dc iodos os clcncnios iransiiorios c
crnancnics, sua varianic foi disccrnida na
liicraiura Iindu, quc cncirou na CIina anics do
21
ludisno. A naioria dos conios sao cnconirados
no Eircno Oricnic, dois scculos anics da nossa
cra. A influcncia ludisia, as invascs nongolicas
coniriluran ara a divulgaao dos conios
Iindus quc fornan a lasc das colccs
folcloricas.
3. - MIgrao dos Contos e dos povos
A nigraao dos conios nos c dcsconIccida c
odcnos quanio nuiio consiruir icorias nais ou
ncnos lausvcis confornc nossa inaginaao.
Alcn da influcncia ludisia c das invascs
nongolicas, cn conscqucncia das conquisias
aralcs, ioda a cosia larlarcsca c a Pcrsia
sofrcran a influcncia asiaiica. Eis orquc Mil c
una noiics icn influcncia crsica cuja culiura
rovinIa da ndia. E rcciso csquisar a narcIa
do conio cn rclaao narcIa do indivduo.
A nigraao dos ovos foi csiudada or Ellioi
SniiI, Maino Soio Hall; os aniigos cgcios
scrian dcsccndcnics dos Maias quc Iavian
cnigrado ara a frica. A Ailaniida, cssc aniigo
coniincnic, icria fornado una ligaao naiural
cnirc a Euroa c a Ancrica. Enircianio, confornc
a noiavcl icoria dc Wcgcncr solrc a scaraao
dos coniincnics, a Ancrica scria un lloco quc sc
dcsrcndcu da Euroa c da frica. Fcalncnic
cssa cisao arccc quc sc roduziu anics da
aariao do Ioncn. Coniudo, sc nos rcfcrinos ao
22
salio ancricano Lillcy, quc csiudou as
roricdadcs radioaiivas do carlono coniido nos
vcsigios organicos (o C 14"}, nossas civilizacs
daiarian dc irinia nil anos (coca lcisioccna}.
Ora, Ia irinia nil anos, a sia c a Ancrica sc
juniavan. O Alasca c a Silcria ainda nao Iavian
sido scarados clo csirciio dc DcIring. Canals
Frau (PrcIisioirc dc l'Ancriquc, 1953}, c dc
oiniao quc gruos dc cnigranics asiaiicos
avcniuraran-sc nas lancics noric-ancricanas,
nuna coca incdiaiancnic anicrior ao uliino
naino da glaciaao Wisconsiniana. Confornc os
gcologos c Anicvs, cssa uliina glaciaao,
dcnoninada Manlaio, icr-sc-ia roduzido
aroinadancnic cn 25.000 a. C.
Canals Frau suc quc nova onda
cnigraioria asiaiica icnIa-sc roduzido na coca
ncsoliica; cssa civilizaao csquino icria, Ia ircs
ou quairo nil anos, doninado a Silcria c sc icria
fiado no liioral ariico da Ancrica. Esscs Ioncns
icrian airavcssado a Ancrica dc noric a sul a fin
dc aiingircn a Tcrra do Fogo.
indiscuivcl quc nossos anicassados
viajavan c so a falia dc docuncnios dcu origcn
ao julgancnio dc quc csscs ovos sc ignoravan
uns aos ouiros, Scrvian-sc das corrcnics
naiurais c a ccdiao Kon Tili rovou scr
ossvcl a iravcssia do occano, dc jangada, dcsdc
a Ancrica aic os Marcs do Sul. As noncs
23
favorccian as viagcns cnirc o Oricnic c o
Ocidcnic. Os nalaios invadiran as ilIas
olincsias con a ajuda dc grandcs vaorcs
rovidos dc lalancciros.
Os nonuncnios dciados clos Ialiianics da
aniiga Ancrica icsicnunIan una civilizaao
adianiada injusiancnic odada cn iodo o vigor
da sua sciva, quando da invasao csanIola, no
scculo XVI. Eis orquc, nas nargcns do
Mississii, os rocIcdos csiao civados dc
caracicrcs quc arcccn scr fcncios; rocIcdos
ircnulos quc cvocan nonuncnios drudicos; no
Icnisfcrio ausiral, incnsas runas dc ouiciros
asscnclIan-sc s sculiuras do noric da sia. A
adniravcl iranidc dc Palania, a forialcza
curocia dc XocIialco, o cnrcgo do cincnio no
icnlo siiuado nas incdiacs dc Sania Fc,
fazcn suor quc a Ancrica cra conIccida clas
civilizacs Iindus c curocias anics da viagcn
dc Crisiovao Colonlo; a iradiao dcvc icr-sc
aagado un ouco c a ncnsagcn das aniigas
civilizacs ncn scnrc foi iransniiida.
Eis orquc, nas incdiacs dc Monicvidcu,
una cdra iunular rcgisira, cn caracicrcs
grcgos, quc un caiiao Iclcno aoriou ncssa
icrra ancricana no icno dc Alcandrc. Un
conicnoranco dc Arisioiclcs ianlcn isou o
solo lrasilciro. Nas crnicas, Madoc, filIo do
rncic dc Calcs, alriu vclas cn 1170, dirigindo-
24
sc ara o ocsic c dcscolriu icrras fcricis; orcn,
ja cn 942, os nornandos Iavian aoriado na
Crocnlandia assando cla Islandia. Isio
jusiificaria icrcn irilos do Missouri ianlcn
falado a lngua ccliica. Hunloldi adniic quc os
iariaros c os nongois icnIan assado do noric
da sia s rcgics scicnirionais da Ancrica anics
do scculo VI; os cIincscs concrciaran con os
ancricanos lcn cono o cariagincs Hinilcon.
Salonao c Hiran cnviaran os fcncios ara as
rcgics ancricanas conIccidas, scn duvida, clo
nonc dc Ofir c Tarsis.
un crro julgar quc os ovos aniigos cran
sclvagcns c larlaros; nossa falia dc
conIccincnios a cssc rcsciio nao rova cssa
asscrao. Crisiovao Colonlo dcvc icr ficado
surrccndido quando cnconirou cnirc csscs
sclvagcns" a nossa cruz laiina quc figurava ainda
nas csculiuras colossais da cidadc dc Palcnquc,
no Mcico.
Dcois da scnsacional dcscolcria do Vicnu,
or Fcnc joffroy (1952}, conrccndc-sc quc o
rcsigio das arics grcgas c iialianas csicndia-sc
Calia ccliica. O oidun do nonic Lassois
(crio dc CIaiillon-sur-Scinc} scria una lasc
dcssa roia do csianIo; c os novcis funcrarios, as
joias ialo-grcgas do scculo VI anics da nossa cra,
a lacia dc lronzc dc falricaao cirusca,
cnconiradas ncssa aric scicnirional da
25
DorgonIa, cniao soncnic ccliica, colocan un
cnigna quc rovoca duvidas solrc as influcncias
da Eiruria ou das rcgics grcco-ciicas dc
assagcn cla Crccia.
Os cgcios conIccian os novincnios
lanciarios c as dincnscs do nosso glolo
icrrcsirc quando Calilcu quasc foi qucinado vivo
or icr adoiado o sisicna dc Cocrnico. Nossas
dcscolcrias nodcrnas ja Iavian sido rcccdidas
cla Escriiura, nossas vcrdadcs fsicas foran or
nuiio icno dcsconIccidas c ignoradas,
cnquanio quc os Livros Sagrados fican no liniic
da vcrdadc c na Iarnonia dc nossas nais
rcccnics olscrvacs, cuja caiidao sao acnas
confirnadas or nossas csquisas cicnificas; cn
concnsaao nao Iavia na Aniiguidadc a ncsna
conccao do icno c do scu cnrcgo dc Iojc;
conIccincnios rovinIan dc una rcflcao
anadurccida no rccolIincnio c no silcncio, alIcio
a qualqucr agiiaao.
Alcn dos ncrcadorcs, as gucrras nuiio
coniriluran ara a divulgaao dos conios. Essa
divulgaao dcvc-sc s conquisias dc Alcandrc da
Maccdnia c ao crodo Iclcnico (do fin do IV ao
II scculos anics da nossa cra}; dcois as
conquisias aralcs (1.
o
nilcnio da cra crisia} c
finalncnic coca das cruzadas (do X ao XII
scculos}.
26
A iransnissao oral foi nuiio inorianic. Foi
dcssa forna quc Piiagoras ionou conIccincnio
das rcligics da ndia, quando ja convivia con os
nagos da Caldcia. Essc salio grcgo,
conicnoranco dc Duda quc ialvcz icnIa
cnconirado c dc Confucio, ariiciava das
idcias do Iindu c do cIincs c csscs ircs Ioncns
rcgavan o ncsno cvangclIo. As dcscolcrias c
os cnsancnios cisicn, ois, no icno c sc
iransniic dc forna dcsconIccida.
Walicr Scoii olscrva quc a inrcssao cra
incisicnic, os vcdas c os cdas norucgucscs, a
Dllia so foran cscriios dcois dc Iavcrcn sido
iransniiidos oralncnic. Dcvc-sc insiraao
oular a criaao da Odisscia c dos Niclclungcn.
27

CAPTULO III
INTERPRETAO DAS LENDAS

I. Sentido profano
As lcndas sao sujciias a inicrrciacs
lasianic difcrcnics quc sc coniradizcn ou sc
conlcian. Locfflcr-DclacIau (Synlolisnc dcs
conics dc fccs (Sinlolisno dos conios dc fadas,
1949} inicrrcia-as no scniido rofano, sacro ou
iniciaiico.
1. TeorIas astraIs ou naturaIIsta
Os ovos divinizaran as grandcs
nanifcsiacs da naiurcza. Sc Ma Mullcr c Drcal
Mclangcs dc nyiIologic ci dc lnguisiiquc
(Miscclania dc niiologia c lingusiica}, cogiian
nos fcnncnos solarcs c no conlaic cscuridao,
KuIn c ScIwariz sao dc oiniao dc quc nao
foran os fcnncnos rcgularcs quc cIocaran a
inaginaao nas sin os csciaculos raros c
incscrados (rclanago, irovao}; c, ois, a cscola
ncicorologica. Para Ploi (La naiurc dcs dicu - A
naiurcza dos dcuscs} a luz c quc c adorada c
conduz ao csiudo dos fcnncnos crcuscularcs.
MannIardi cnconira nas lcndas clicaao dos
nisicrios da vcgciaao, cnquanio quc Fcgnaud c
28
Fcncl Evoluiion d'un nyiIc (Evoluao dc un
niio} cnsan no niio do fogo. Sainiyvcs
dcscolriu ncssc niio aniigas ccrinnias
csiacionarias raiicadas or ocasiao do ano novo
c da rinavcra.
Dculin cn Conics dc na ncrc l'Oyc (Conios
dc ninIa nac gansa} rcfcrc-sc a Husson ara
qucn as scic csosas dc Darla Azul iornan-sc as
scic auroras da scnana. Dculin nosira quc con
un ouco dc inaginaao c ossvcl rovar quc
Virgnia c una aurora quc rocura cscondcr-sc
dc Paulo, quc ncssc caso scria o sol. Duuis
(Originc dc ious lcs culics - Origcn dc iodos os
culios} nosira quc Naolcao so odc cisiir sol a
forna dc un dcus solar. Enircianio,
rosscguindo-sc o iralalIo dc Afanassicv Conics
oulaircs russcs (Conios oularcs russos}, cn
8 voluncs, Millcr (1833-1889} conara as
varianics cnirc si.
iodavia vcrdadc quc o fciicIisno foi criado
ara isolar cssas foras invisvcis c quc sua
influcncia solrc as lcndas c ccria.
Os niios ncicorologicos, os niios do fogo, da
origcn c da noric Iunana odcn ois lascar-sc
ncssas criacs liicrarias, nas ouiras icorias
vicran nodificar csscs icnas iniciais.
2. - TeorIa mItoIgIca
29
Os irnaos Crinn clcvaran a criaao dos
conios infancia rc-Iisiorica da airia. CIcga-
sc assin cscola rcccdcnic Culcrnaiis
MyiIologic Zoologiquc (Miiologia Zoologica}, acIa
quc csscs niios cricnccn a un naiuralisno
infaniil; da, cnfin, grandc inoriancia s fornas
aninais c cIcga, con scus ircs livros, icsc da
rccncarnaao. ScIclling Essai sur lcs nyiIcs
(Ensaio solrc os niios} (1793}, vc ncsscs niios a
conscicncia individual dc un ovo aliada a una
significaao rcligiosa.
3. - TeorIa IIngstIca. EscoIa FIIoIgIca
Os iralalIos dc Daudry, Darncsicicr, Van
dcn Hcyn c Angclo dc Culcrnaiis, sao iralalIos
dc linguisias. Con Ma Mullcr csscs Ioncns
csiudan as lcndas dcsdc a dcfornaao dc
algunas alavras quc udcran rovocar un
olscurccincnio do scniido riniiivo original. Ma
Mullcr, or aroinacs foradas, rocura
dcnonsirar no scniido da icsc solarisia. Dcsia
forna sc Dyaus na coca vcdica significava ccu,
iransforna-sc cn Zcus. Donicnvillc clica assin
a lcnda dc Carganiua. O russo Marr csiudando
Trisiao c Isolda cria sua scssao dc Scnaniica,
nuiio ossvcl quc os ovos icnIan
cnrcgado icrnos quc, no curso dc suas
nigracs, crdcran o scniido ou foran
dcsnaiurados; a lcnda grcga fcz cnrcsiinos da
30
ndia c c nuiio rovavcl quc cssa confusao icnIa
sido voluniaria. Os filologos, conarando as
razcs das lnguas cnirc si con as do sanscriio,
rouscran salias ciinologias quc foran
sulsiiiudas or ouiras nais salias ainda; c
assin iudo cncaninIou-sc ara o cciicisno
gcral.
4. - TeorIa antropoIgIca
(ou gerao espontnea dos assuntos)
Para Taylor, MannIardi, Andrcw Lang,
Caidoz os conios c as lcndas rcflcicn nodos dc
cnsar riniiivos. Os ovos civilizados Icrdaran
csscs conios c lcndas do assado; sao
solrcvivcncias rcligiosas c culiurais
circnancnic clcncniarcs fundadas no
aninisno, csiriiualizaao dos fcnncnos da
naiurcza anlicnic.
Mas, as lcis do dcscnvolvincnio da
Iunanidadc nos lcvaran a nao nais considcrar
as civilizacs anicriorcs cono cocas dc
larlaric. O ioicn, oljcio-ialu, a alavra
nisicriosa, rcrcscnian valorcs nagicos quc a
cscola aniroologica nao soulc dcfinir. Frazcr, no
scu Lc rancau d'or (O rano dc ouro} (12 voluncs,
1911-1915} afirna quc a nagia rcccdc o
aninisno, isio c, a csiriiualizaao da naiurcza;
a nagia c, orianio, o cnlriao da cicncia c da
31
rcligiao. Essa Tcoria rosciivisia c conlaiida
clos cinografos soviciicos.
S. - EscoIa AIegrIca
Crcuzcr vc no niio, una alcgoria noral, o
snlolo dc una aniiga filosofia, nascida no
Oricnic c divulgada na Crccia cn linguagcn
figurada. A aarccc novancnic a oiniao dos
filosofos ncolainicos da cscola dc Alcandria
(Plaiao c Porfrio}, Frazcr. TIc origin of ioicnisn
(A origcn do ioicnisno} nosira a concao do
niio con o ioicnisno riniiivo.
6. - TeorIa orIentaIIsta ou teorIa dos
emprstImos
O oricnialisia alcnao Dcnfcy, quando
ullicou cn 1859 a colcao dc conios Iindus o
PanicIaianira, dcscolriu una ciraordinaria
scnclIana cnirc os conios sanscriios c os
curocus.
Essas narracs, quc circulavan oralncnic,
foran coniladas na ndia; o ludisno iilciano
nosirou-sc ariicularncnic aiivo. Coniudo, nao
scria ossvcl afirnar con scgurana quc csscs
conios icnIan sido criados na ndia. Dizancio c a
liicraiura nongolica dcscncnIaran acl
inorianic na coriaao dcssas lcndas quc, da
Sria c da Pcrsia, sc infiliraran no nundo aralc;
as cruzadas rclaiaran csscs conios naravilIosos
32
c a EsanIa, con as invascs succssivas,
usufruiu iodo o scu cncanio.
Picici. Origincs indo-curoccnncs (Origcns
indo-curocias} (1858} aoia Dcnfcy c nosira a
inoriancia da culiura dos arias riniiivos.
Esscs iralalIos foran coniinuados or Cosquin,
Casion Paris, CIarlcs Dcdicr, Ccdcon, Huci,
Douslaicv c Afanassicv.
?. - TeorIa geogrIIco-bIstrIca ou EscoIa
FInesa
Andcrson c H. Caidoz coniriluran con un
canc sisicnaiico c cscruuloso das varianics,
con diagranas cronologicos c naas gcograficos
dos iiincrarios crcorridos clos assunios. O
caialogo dos conios dc Aarnc (1867-1925} c
arliirario na sua divisao, nas faciliiou a iarcfa dc
Andrcicv (1929}, quc adaiou cssc livro ao
folclorc russo. Nao sc dcsvcndando a forna
riniiiva, Sidow icniou conarar os conios cnirc
si.
S. - EscoIa potIca-bIstrIca. TeorIa
comparatIvIsta
Criada or Vassclovsli (Indc
lilliograIiquc, 1921}, csia icoria iraia da
influcncia oral c cscriia da ocsia c dcois do
acl da rcligiao crisia. E a rocura do gcncro
ociico (cocia, ocsia, lrica, drana}, das
33
varicdadcs, das fornas. Vscvolod Millcr,
alandonando a Escola dos Enrcsiinos rocura
analisar os cosiuncs nas cancs dc gcsia.
iudcs dc la liiicraiurc oulairc russc (Esiudos
solrc a liicraiura oular russa}; a analisc criica
foi a olra dc Orcsics Millcr. Essas aroinacs
coniradiiorias, cssas conaracs arliirarias,
foran osias cn cvidcncia or Slafiiynov.
Pociiquc ci Ccncsc dos Dylincs (Pociica c Ccncsc
das Dilinas, 1924}. A cscola russa nodcrna
rcocua-sc con o ncio (folclorc dos canoncscs
c dos ocrarios}, quc iraduz a vida do ovo con
Sololov. Lc folllorc russc (O folclorc russo, 1945}
c Pryjov.
9. - TeorIa psIcoIgIca. EscoIa de Freud
Wundi. PsycIologic dcs culcs (Psicologia
dos ovos} analisa os niios con as condics
sicologicas do ovo (csiados dc sonIo,
alucinaao norlida}. Laisincr, von dcr Lcycn nao
conscgucn dar grandc inoriancia sua icoria.
Frcud, con scus alunos AlraIan, Fanl,
Fillin, vc nos niios a crcssao dc dcscjos
crsisicnics da ncsna naiurcza dos quc sc
nanifcsian nos sonIos. Quanio nais a ccnsura
social sc dcscnvolvc, nais a civilizaao sc
conlica. Frcud nosira ainda quc as asiracs
fundancniais da Iunanidadc, quc cnconiran
saiisfaao nas difcrcnics crcnas rcligiosas c os
34
varios csiados cnocionais icn cono fonic
confliios inirasquicos quc, do onio dc visia
oniogcnico rcnonian nossa rincira infancia c,
do onio dc visia filogcnico, aos nossos rinciros
anccsirais Iunanos."
A cscola ausiraca, orcn, alusou
dcnasiadancnic dos fcnncnos dc ordcn scual
c Fcgnaud. Lc Fig-Vcda ci lcs origincs dc la
nyiIologic (O Fig-Vcda c as origcns da niiologia}
c dc oiniao quc o ccrclro Iunano nao cvoluiu
Ia nilIarcs dc anos. Fcncl, Evoluiion du nyiIc
(Evoluao do niio}.
Locfflcr-DclacIau. Synlolisnc dcs lcgcndcs
(Sinlolisno das lcndas, 1950} cnsa nun
fascnio curaiivo, nun odcr icracuiico ara as
docnas da alna. Os conios scrvcn ara nanicr
o cquillrio sicologico c c assin quc os Faraos
cnganados or suas csosas, as asccnscs
nilagrosas nas siiuacs incscradas, as jovcns
gravidas nilagrosancnic fccundadas clo dcus
Nauli ou Juiicr c iodas cssas ficcs nasccran
dc circunsiancias rccisas. Essas narracs
inaginarias sao ois a concnsaao dos nossos
scniincnios dc infcrioridadc c o sulconscicnic
acrcsccnia-lIcs una sucrconcnsaao".
10. - OrIgem bIstrIca. EscoIa EvemrIca
ScIclling ullica cn 1793 un cnsaio solrc
as lcndas Iisioricas. O ccrnc do niio conicn a
35
vcrdadc sol una forna Iisiorica. Scnccr crc
quc o culio dos anicassados origina-sc nas
rcligics. A cscola Evcncrica, scculo IV a. C. ja
rcicndia scrcn os niios rovcnicnics dc
aconiccincnios Iisioricos c quc scus
crsonagcns rcais Iavian sido clcvados
dignidadc dc dcuscs. Essa icoria foi rcionada or
Hoffnann.
Fcalncnic, nossos Icrois cicos sao a
conlinaao dc divcrsos crsonagcns Iisioricos c
sc nossas cancs dc gcsias conorian
incaiidcs, csscs roiagonisias convcrgcn ara
a individualidadc do Icroi.
II. Sentido sacro e inicitico
1. - EsoterIsmo e MagIa
O csoicrisno c suljaccnic cn nuiios dc
nossos aios. A rcligiao caiolica nao odc sc livrar
dos riios dc rcligics aniigas c os crios c o
inccnso rovan a solrcvivcncia das ofcrcndas,
lcn cono a ionsura do adrc indica o siio da
csiriiualidadc.
O coroancnio c una ccrinnia csoicrica. os
lracclcics iornan o rci risionciro dc scu ovo, o
cciro c a vara nagica, c a coroa o cnllcna da flor
riiual dc nil cialas. TI. Driani dcu. Lc gocland,
n.
o
108 (A gaivoia} rcciosas infornacs solrc o
coroancnio da rainIa Elisalcic da Inglaicrra
36
quc, vcsiida con sua rouagcn dc linIo, csia
riiualncnic nua ara a unao rcal.
Os ovos da frica, con scus conIccincnios
solrc nagia, sc aroinan dc una vcrdadc
iransccndcnic quc nos cscaa. Os riios csoicricos
cran, orcn, nuiio nais cnrcgados cn icnos
assados c Vicior Enilc MicIclci. Lc sccrci dc la
cIcvalcric (O scgrcdo da cavalaria} cscrcvcu. Os
consiruiorcs dc caicdrais inscrcvcran no sccular
silcncio da cdra o cco da alavra crdida quc os
rcdcsiinados ouvirao." Sc os niios sagrados
fosscn divulgados scrian rofanados c con isso
crdcrian suas viriudcs nsiicas, diz Lcvy-DruIl.
La nyiIologic riniiivc (Miiologia riniiiva,
1935}. Assin c quc o scniido rofundo c a viriudc
cficaz sao rcvclados soncnic aos iniciados, os nao
iniciados so cnconiran ncsscs niios un
divcriincnio. Os conios da Nova Cuinc ccn
cssa cficacia nagica.
Ora, iodos os ovos fizcran uso da nagia. No
cvangclIo assisiinos aos fcnncnos da lcviiaao,
nuliilicaao dos acs c dos cics; sc o
alcancc das alavras dc cncaniancnio nos
cscaa, nao dcianos dc scniir quc csscs riios sc
dcsiinan a nanicr a cocsao dc una civilizaao
(Van Ccnnc}. Sainiyvcs. Lcs conics dc Pcrrauli
(Os conios dc Pcrrauli, 1923}, dcfiniu as
rovacs c as icniacs con suas cnccnacs
rcsiigiosas quc sao riios dc iniciaao.
37
Esic clcncnio solrcnaiural rcqucr una
clicaao a qual icniarcnos cvidcnciar no
csiudo dc algunas lcndas. Pois csscs cosiuncs
dc iniciaao, rovindo dc un conIccincnio
rofundo c dc un riiual dcscnvolvido csiao iao
alicrados quc crdcran o scu scniido original. O
snlolo do casancnio, cn quc a lcnao coloca os
clciios sol a roicao dc un odcr sucrior; o clo
scn rincio ncn fin, cadcia indissoluvcl quc
unc dois csosos ronanos; o clo dcvc scr dc ouro
uro ois quc a nulIcr c acorrcniada clo ncriio
c clas qualidadcs solidas dc scu noivo; nas cssc
clo liga a voniadc do ocrador ao gcnio lcnfazcjo
crsonificado clo fluido invisvcl.
O sinlolisno do casancnio c nuiio vasio,
nas o riiual da noric frcqucnicncnic iido
cono una csccic dc soriilcgio ncrcccria
ianlcn scr csiudado. A nagia oular dcvcria
ocuar-sc do nodo dc conquisiar o odcr con
Fausio c D. Juan. Surgiran cniao os fciiicciros,
as invocacs, os filiros, os rcncdios c os
vcncnos; cssa nagia naiural cncirou nos conios.
O sisicna calalisia dc origcn csoicrica c
dc csriio iniciado scrviu ara a consiruao
das caicdrais. A consiiiuiao da socicdadc quc
icvc scu aogcu no rcinado dc Sao Lus a
nusica dos grcgos dc Elcusis, o caniocIao
rovcn da Calala quc scrviu ara csialclcccr os
nonogranas aralcs, as csiaiuas da ndia, as
38
rcgras ara a scao do ouro. Esic cnsinancnio
rofundo, frcqucnicncnic insusciiado, consiiiui
un rccioso airinnio da inicligcncia Iunana.
Os rorios jogos icn origcn csoicrica (jogos
dc carias, lucna-dicIa, dc adrcz, dc danas,
ganao, donino, jogo do ganso, rolcia, narclinIa,
cscondc-cscondc, cic.}. As cancs oularcs,
nuiias vczcs, sao iniciaiicas (Lcs conagnons dc
la Marjolainc, la iour rcnds-gardc, Cadci
Fousscl}.
O valor dos algarisnos c ncssc caso nuiio
inorianic. O icio odc scr dividido cn livros,
caiulos, vcrsculos, alncas, cujo nuncro c
diiado, (ocna cn dozc canios, iragcdia cn cinco
canios}. s vczcs c o nuncro dc crsonagcns, o
nuncro dc anos dc sua cisicncia, o nuncro dc
scus conlaics. O cscriior nuliilica os
algarisnos ara nao sc dar a conIcccr c os
aconiccincnios dcscriios uliraassan, dcssa
forna, a rcalidadc. As rofccias cniran ncssa
caicgoria. O nuncro 3, cnllcna scual cn
Frcud, c a lasc do rincio divino quc rcaarccc
cn iodos os culios, culio dc Miira, iriadc
icologica ccliica, icrnario dc Piiagoras. Sao ircs
as cniicncias c cisicn ircs ciaas csscnciais no
acrfcioancnio individual; as fadas, cono no
icairo, dao ircs golcs con a varinIa; dcz,
nuncro dc Adao c Eva, falo c ovo, sao a lasc da
filosofia iiagorica.
39
Os riios odcn dcrivar ara a sucrsiiao, o
fciicIisno, nas a inicrrciaao dcssc sinlolisno
c scnrc dclicada.
2. - ReIIgIo e orIgem sacra
As icscs rcligiosas sao nuncrosas. O Pc.
Danicr, con sua Escola lllica, via nos niios
agaos, a rcvclaao divina; Dcrard, na sua icsc
rcligiosa, clica as ccrinnias riiuais.
Lcnornani c Cladsionc inicrrcian as
crsonalidadcs dos dcuscs a ariir dc
crsonagcns lllicas.
O Aocalisc dc Sao Joao c una olra
csoicrica cujas alavras-cIavc scrvcn a rcligics
c ordcns assaz difcrcnics. As rcligics cnrcgan
alavras dc cncaniancnio quc dcvcn roduzir o
naino dc cfciio alcn dc roccssos na aarcncia
nuiio sinlcs; cis a una forna dc nagia (Annc
Osnoni}. Diz o condc dc Larnandic a cssc
rcsciio. Esscs riios quc nada nais sao do quc a
rcalizaao dc snlolos, icn odcr naiural solrc o
nundo asiral, quc conicn cn oicncial c gcrnc
iodo o dcsalrocIar do nundo fsico. A alavra
snlolo significa, rincialncnic, rcsuno,
quiniacsscncia; aiinginos, ois, conlciando-o, a
causa scgunda na orliia dc nossa voniadc.
dcscncadcanos o dinanisno roduior do
fcnncno." F. CI. Darlci (A iniciaao, janciro dc
1897}, diz quc a rcligiao nas suas nanifcsiacs
40
cicriorcs iorna-sc acnas una alia nagia
ccrinonial".
Sc Lcvy-DruIl afirna quc o Ioncn riniiivo
nao icn o scniincnio do divino, arccc quc ara
Pioll. Fornulairc dc Iauic-nagic (Fornulario dc
alia nagia} clc csia rcscnic cn ioda aric nas
suas lcis sao difccis dc disccrnir; sao nuiios os
vcus quc cncolrcn csscs scgrcdos quc so sc
crincn or ncio dc snlolos. Coniudo, ioda
cssa cicncia quc rovcn dos colcgios iniciaiicos,
nao csia crdida. O crisiianisno nao soulc sc
cinir dc lcis anicriorcs; as idcias jurdicas cn
curso fornaran o dirciio cannico; as vcsics
saccrdoiais rovcn dc Dizancio.
3. - A arte sagrada da ndIa
Esias lcndas, cnconiradas na ndia,
cricnccn niiologia Iindu quc conrccndc os
Vcdas (Iinos}, os Drananas (concniarios}, as
Suiras c UanicIads (nanuais dc dcvoao} c
finalncnic as conilacs dc lcndas Puranas.
Mallarnc. Lcs dicu aniiqucs (Os dcuscs
aniigos} fala dcssc lcro nisicrioso, os Arias,
siiuado no ccniro da grandc sia, no valc do Oo
c do qual icnos oucas rcfcrcncias. Suas irilos
nnadcs cnigraran ara os ascs cslavos c
dcois ara a Pcrsia, a ndia, a Crccia c a Iialia. A
niiologia crsa, no scu falar Zcnda, dcvia influir
41
solrc a niiologia norsc ara criar a cocia
cscandinava.
Varuna, auior do nundo, crinc o insiinio
nonoicsia dos canios vcdicos. Nao c alsurdo
afirnar quc os ircs dcuscs da ndia (Varuna, Agni
c Indra} rcrcscnian difcrcnics asccios do Enic
Infiniio. Eis orquc Dcus, falando con Moiscs,
diz nos c nao cu. Ouiros ircs dcuscs succdcn aos
ircs dcuscs aniigos. o dcus da criaao Drana, o
dcus da conscrvaao VicInu c o dcus da
dcsiruiao Civa, oriador do icrcciro olIo. F.
Fougcrc, Conics ci lcgcndcs dc l'Indc (Conios c
lcndas da ndia}. Quanio a Duda, scria acnas
un dos nais rcccnics avaiarcs do VicInu c o
rorio Jcsus Crisio scria o rcflco dcssc Dcus.
Un livro curioso c insirado, La vic dc naiircs (A
vida dos ncsircs}, dc Daird T. Salding (Ed.
Lcynaric, 1946}, rciona cssc icna.
digno olscrvar quc a crcna na
iransnigraao c rccnconirada na liicraiura
ccliica; c quc a rcligiao drudica, dc una
anlidao csquccida, csicndia-sc aic a Crccia c
con ioda ccricza sc acIava cn conunicaao con
a sia. Dcsia forna, dcois da noric, a alna sc
rccncarna ionando nova forna, ora sucrior, ora
infcrior, rclaiivancnic vida anicrior. Essa
succssao dc cisicncias odc scr Iunana ou
aninal c icr lugar ncsic ou cn ouiros nundos. A
socicdadc lrananica c csialclccida cn casias,
42
cujos gruos sao Icrcdiiarios c Iicrarquizados;
cn scu inaculo rcinan os lranancs, os adrcs.
No scculo VI anics da cra crisia, orcn, o
lrananisno sc iransforna sol a inulsao dc
Coiana, o Duda. Dcois dc rccncarnacs
succssivas, o indivduo cIcga ao aniquilancnio
ioial, o Nirvana. Por suas concccs nais
anlas c nais sociais, iodo Ioncn icn accsso
via rcligiosa.
Loius dc Paini olscrva quc o Tao scria una
fora oculia ao rcdor da qual iodos os valorcs
norais cvoluirian. Essc dinanisno cosnico scria
roduzido or clcncnios clcirizanics Iang c Iin
quc sc aarcnian ao roion c ao clcciron. Essa
salcdoria csiriiual sc oliinIa or ncio da
ncdiiaao rcalizada solrc rcgras rccisas; a
fornaao dos orgaos da clarividcncia so odia sc
roduzir aos as duas fascs inosias. a
urificaao do coro asiral c a iluninaao.
Langlois (Monuncnis liiicraircs dc l'Indc,
1827} analisou cssa liicraiura sanscriia cujos
Vcdas (4500 a. C.} sao os livros do conIccincnio
c os Vidia, os da cicncia. As quairo olras
UanicIad iraian da naiurcza dc Dcus, os
Uavcdas sao rclaiivos vida corrcnic. Valnili
cscrcvcu o Fanaiana, as avcniuras do dcus
Fana c Viasa (1000 a. C.} c c o auior dc
Maalaraia quc dcscrcvc as dcsgraas dc una
43
fanlia rcal. O Dagavad-Ciia c un cisodio dcssc
iralalIo. o dcus rcvcla ao scu favoriio Ardjuna a
origcn c a naiurcza do univcrso.
Essa liicraiura c cscriia cn sanscriio, lngua
dos adrcs c da alia socicdadc nas cnircncada
dc dialcio Pracrii, linguagcn dc classcs infcriorcs.
Sol o cfciio das invascs o sanscriio foi csquccido
c so cn alguns saniuarios c cnconirado.
Olscrvcnos os rcccnics csiudos dc Joncs,
Willins, Colclroolc, Wilson, c Langlois.
Quanio ao grandc livro Iindu, o
PanicIaianira, foi iraduzido do sanscriio ara o
Ilvi or ordcn do rci CIorocs, no scculo VI. A
inoriancia dcssc livro c considcravcl una vcz
quc foi iraduzido cn aniigo crsa c cn srio
(Calila c Dina}; iraduzido cn aralc (scculo VIII}
cn Iclraico (scculo XII}, assou cla EsanIa c
sua iraduao laiina daia do scculo XIII, quando
cIcgou Frana c AlcnanIa. Paralclancnic a
cssc cio, sua iraduao aralc cncira na Crccia
(SicIanii ci IlInilaic} c na lngua cslava (XII c
XIII} ara alcanar, cnfin, a Fussia.
4. - InIIuncIa da Igreja catIIca
Todas as rcligics cnrcgan os ncsnos
snlolos, nas os colcgios saccrdoiais vclaran a
vcrdadc aos rofanos a fin dc rcscrva-la aos scus
iniciados; vclaran-na dc ial forna quc a
sufocaran c nao soulcran nais scarar as
44
ficcs. Coniudo as rcligics rcflcicn a
conscicncia Iunana, as rclacs sociais cnirc os
indivduos, ioda a ccricncia dc nossa vida. A
divulgaao dos conios c dcvida, cn grandc aric,
a una roaganda rcligiosa. O ludisno nao foi o
scu unico agcnic dc difusao, Ia ianlcn o
druidisno, o caiolicisno c iodas as rcligics. Os
nissionarios c os cloradorcs roagavan
lcndas lllicas. A rcligiao quc nada nais c quc
csoicrisno, ois quc odc cisiir acnas cn
csiado dc nisicrios, agc clo scu naravilIoso c
rovoca una csccic dc cniorccincnio da alna.
ScIclling cscrcvc. Iniroduciion la IilosoIic
dc la nyiIologic (Iniroduao filosofia da
niiologia}. O conicudo da rcligiao c urancnic
csiriiual c jorra, dcsia forna, das rofundczas
nais iniinas da vida Iunana."
A Dllia c una grandc lcnda Iisiorica quc
alrangc varios scculos c nao alguns anos. Olra
dc varias gcracs conccniradas na unica vida
Iunana, cla nos cnsina o dcslocancnio dos
nnadcs, a nigraao do ovo dc Alraao quc sc
csicndcu duranic nuncrosos anos. A influcncia
lllica, or scu naravilIoso, sc rcvcla cn iodas
as arics c ianlcn nas rocisscs, nas fcsias c na
roria vida.
S. - CrIao do mIto do dIabo
45
O aniagonisno cnirc Dcus c Saianas sc
cnconira cn iodo o dccorrcr dos icnas oricniais,
crsas c crisiaos. E Arinan, a grandc scrcnic da
noiic, advcrsaria dc Ornuzd. O rincio do nal
vcn da nais rcnoia aniiguidadc. Mas, na rcligiao
caiolica, Dcus criou clc ncsno scus anjos cados,
cnquanio quc Arinan c un odcr rinordial,
aniicsc da Dondadc.
A fin dc conlaicr a scnsualidadc, a
curiosidadc, os razcrcs da carnc c do csriio, a
Igrcja caiolica, scrviu-sc do crsonagcn dc
Saianas c lIc criou una crsonalidadc nais
inicnsa; dos nisicrios da Idadc Mcdia ficou-lIc a
iruanicc quc lIc dcran os rinciros dranas.
Assin nasccu a lrua, scrva do nau csriio. Os
nciodos dc fciiiaria nosiran cssa alucinaao
colciiva, conaravcl ao Crandc icnor; nas csscs
nciodos icrninaran dc nancira iragica. A
Inquisiao incunlia-sc dc conduzir a un onio
crucianic cssa ciraordinaria criaao do csriio.
Assin c quc Locfflcr-DclacIau vc nos conios
dc fadas un roicsio conira cssas rcgras
inflcvcis, a fada quc rcaliliia a saccrdoiisa ou a
fciiiccira druida injusiancnic condcnada.
6. - ConcIuso
Qucr sc iraic da Escola filologica, naiuralisia
ou Iisiorica, a origcn c a inicrrciaao das
lcndas so icn scniido a ariir dc una cquaao
46
cssoal; cada sisicna crc ossuir a vcrdadc. Mas
a alundancia, dc assunios iguais cn cada as, a
cscrana quc dclcs sc dcsrcndc, a crfciao dc
suas fornas ociicas dcian rcvcr a lusca dc
icnas iniciaiicos caazcs dc clcvar o indivduo. A
avcniura naravilIosa, con sua surrccndcnic
riqucza dc alna, nos alcgra c nos insirui.
47

SEGUNDA PARTE
ESTUDO DAS LENDAS
CAPTULO I
FAUSTO
ou o homem que vende sua alma aos poderes do mal

Essc crsonagcn inorial dc CociIc s
vczcs dc Marlowc soulc, dcois dc vclIo,
rcconquisiar a juvcniudc, acunular lcns,
govcrnar scu csriio con una conrccnsao,
quasc divina.
O Ioncn conirai dcsia forna una aliana
solrcnaiural a fin dc sc alar a un nvcl sucrior
c, alandonando scu arcalouo original, rojcia-
sc nun ouiro cnic csiriiual.
Esic conIccincnio c iriluiario da dualidadc
da alna Iunana; c Mcfisiofclcs cndossa nossa
dvida c nossos dcfciios. Saianas sc incunlc dc
nossos crincs c dc nossas laiczas; c a valvula
quc crniic ao Ioncn, sc lilcriar. Mas, dcois
dc Iavcr vcndido scu lcn nais rccioso, o
Ioncn icnia zonlar do Esriio do nal c alncja
finalncnic o csriio surcno da Dondadc.
1. - A presena do dIabo
48
Dcsdc a criaao do Mundo o dialo icnia nos
corroncr; clc c a origcn da naldiao cclcsic;
cvoca o assassnio dc Alcl, rovoca o diluvio c a
dcsiruiao dc Sodona. Sc qucr icniar Jcsus
inciia icncsiadcs c violcnia as virgcns.
As concccs dcnonologicas cnconiran-sc
cnirc os ovos nais divcrsos. aralcs, lalilnios,
assrios, lcn cono no cnsancnio Iclraico, na
rcligiao crsa, na douirina crisia, na filosofia
grcga. Tivcran lugar doninanic na vida c nos
cscriios.
Mas o crisiianisno, con o fiio dc dcscriar a
aicnao do ullico cansado dc disscriacs
filosoficas dc nisicrios, criou o crsonagcn
liicrario do dialo. Nao c nais una divindadc
inaiingvcl nas acnas un scr ridicularizado,
valvula indiscnsavcl ara o rigor do caiolicisno
c da jusiia divina. assin quc aarccc cn Lc
jcu dcs Vicrgcs sagcs ci dcs Vicrgcs follcs (O jogo
das virgcns ajuizadas c das virgcns loucas} cn La
rcnicrc joic dc Maric (A rincira alcgria dc
Maria} cic. CoIcn lusca cssc rasio naravilIoso
no scu TIcairc franais au Moycn Agc (O icairo
franccs na Idadc Mcdia}.
2. - As duas Iormas de Ienda
Fausio rcflcic a gcraao cn quc cvolui; a
conclusao difcrc confornc o gosio do auior ou o
inicrcssc da rcligiao. Essc Ioncn quc vcndcu
49
sua alna norrc analdioado, alandonado clo
ccu. c o drana dc Marlowc c dos roicsianics.
En concnsaao, cssc Ioncn orgulIoso quc sc
crvcricu ara saiisfazcr sua curiosidadc naiural
c quc logo cn scguida sc rcvoliou conira Saianas
rccclcra o crdao. Surgc cniao o drana crisiao
dc CociIc.
3. - OrIgem da Ienda
A rincira forna da lcnda arccc scr oriunda
da sia, con La lcgcndc dc TIcoIilc (A lcnda dc
Tcofilo}, dc quc Euiiquiano, sacrisiao da igrcja dc
Adana, icria sido icsicnunIa ocular.
Tcofilo, vidana adninisirador nuiio
csiinado, c injusiancnic dcsiiiudo dc scu cargo.
A fin dc rccnconirar scu osio, cdiu aulio a
un nagico. Saianas concluiu o acio. Acsar do
ciio, Tcofilo, arrccndido, rcza duranic quarcnia
dias c quarcnia noiics inlorando Virgcn
Maria a rcsiiiuiao do aio saianico. Tcofilo
confcssa ullicancnic o scu aio c norrc. Essa
lcnda foi nuiio arcciada na Idadc Mcdia. Saini-
Dcrnard, Voraginc, Fuiclcuf uiilizaran-na. No
inano do orial noric da Igrcja dc Noirc-Danc
dc Paris acIa-sc rcrcscniado cssc nilagrc; na
ncsna ocasiao, Viollci-lc-Duc c cn ccna o
ariisia Discornci assinando un acio con o
dcnnio a fin dc conlciar sua olra (ScrralIcria
das orias dc Noirc-Danc dc Paris}.
50
4. - Outras Iormas da Ienda
En 1220, Ccsario d'HcisicrlacI cscrcvcu
Hisioirc dc Miliiarius (Hisioria dc Miliiarius} quc,
dcois dc una vida dc dclocIc, vcndc-sc ao
dialo c, finalncnic, olicn o crdao da Virgcn.
Con a Lcgcndc du cIcvalicr qui donna sa fcnnc
au diallc (Lcnda do cavalciro quc dcu a nulIcr
ao dialo} dc origcn icarda (scculo XIV}, a
virgcn, ionando o lugar da nulIcr caluniada,
c cn fuga Saianas.
Mais roino dc La lcgcndc dc TIcoIilc csia
o icio lralanics La lcgcndc du cIcvalicr vouc au
dcnon ci sauvc ar sainic Ccrirudc (1612}
(Lcnda do cavalciro ao dcnnio c salvo or Sania
Ccrirudc} (C. dc Fclrcvicii} c La farsc dc Munycr
(A farsa dc Munycr}.
Dcssa forna, ncssa csccic dc inaginaria
oular assaz rica cn icios scnclIanics a
Virgcn inicrccdc cn favor dc Ioncns orgulIosos,
crdularios c jogadorcs.
S. - A Ienda de CIprIano
Sania Jusiina, virgcn dc Aniioquia, c
aiorncniada or Ciriano quc sc da nagia; nas
Ciriano consiaia quc o crucificado c naior do
quc iodos os dialos" convcric-sc c iorna-sc liso.
Voraginc accniua dcssa forna o odcr csoicrico
do sinal da cruz. Caldcron rccolIc a lcnda ara
51
scu Magicicn rcdigicu (1637} (O nagico
rodigioso}. O acio foi ianlcn surinido cn
Sao Crisiovao ou Sania Tcodora.
En Saini Dasilc, cvcquc (Sao Dasilio, liso},
Voraginc confundc o anor con o dcscjo dc sc
clcvar; Uradio, un jovcn cscravo, quc sc vcndc
ao dcnnio ara odcr csosar a filIa do scu
airao, Sao Dasilio conscguira rccucrar a cclula
dcnonaca. AcIillc Julinal, dcois dc JcIan dc
Saini-Qucniin, narra cn scus Conics, diis ci
falliau, varias lcndas scnclIanics (Lc dii du
cIcvalicr ci dc l'cscuicr - Os diios do cavalciro c
do cscudciro}, Lc dii du auvrc cIcvalicr (O diio
do olrc cavalciro}, Lc dii dcs II cIcvalicrs (O diio
dos II cavalciros}. Mira dc Ancscua. L'csclavc du
dcnon (Escravo do dcnnio} associa D. Juan c
Fausio. O crcniia D. Cil sucunlc icniaao; da
sua alna a Saianas ara odcr alraar una
frcira quc nao assa dc un csquclcio. O avor
rcsiiiui scu cnsancnio a Dcus c Sao Migucl
iriunfara solrc Saianas.
Morcio. Tonlcr our sc rclcvcr (Cair ara sc
rccrgucr}, Caldcron. JoscI dcs Fcnncs (Josc
das MulIcrcs}, Molina. Lc dannc our nanquc
dc confiancc (O naldiio or falia dc confiana},
cnsan ainda na douirina luicrana. TIonas
Mann, no Douior Fausio narra varios conios
scnclIanics (caiulo XIII}.
52
6. - O ensInamento da Ienda
Assin scndo, ara aiingir un fin
ardcnicncnic dcscjado un infcliz vcndc sua alna
ao dialo, scja or inicrncdio dc un judcu, scja
or cvocaao dircia graas a fornulas nagicas. O
acio c cscriio con sanguc, narca indclcvcl quc o
iorna indissoluvcl or un crodo dc scic anos. A
viina arrccndida c arrancada a Saianas or
ncio dc una inicrvcnao cclcsic. Esia luia c dc
quarcnia dias razo da rcdcnao. Sulsiiiui-sc
a Virgcn cla sania da rcgiao ara quc a
auicniicidadc scja inconicsiavcl. Tcofilo lusca a
dignidadc c as Ionrarias; os cavalciros sc ocuan
dc riquczas; Uradio cnsa no anor; c Fausio, na
juvcniudc c no gcnio.
A Igrcja rcfornada scrvc-sc da lcnda dc
Fausio ara conlaicr o cnsinancnio do
caiolicisno.
O infcrno iriunfa nas liicraiuras alcna,
inglcsa, cscandinava c Iolandcsa.
?. - O pacto satnIco e a crendIce popuIar
Foricncnic insiruncniada, a crcna oular
c dc quc ioda inicligcncia sucrior c alincniada
or un iraio dcsoncsio. Procura-sc solaar o
odcr da Igrcja caiolica. O odcr icnoral do
Paa Silvcsirc II c oriundo da colaloraao do
dialo quc fcz con quc un asior dc Auvcrgnc
53
fossc clcvado s nais alias dignidadcs. c o
Ioncn dos ircs F" or icr assunido osios cn
Fcins, Favcnnc c Fona. Alclardo, rccursor do
racionalisno nodcrno, icn a cigcncia dc Fausio;
cssc Icroi da criica c da indccndcncia c
dcrroiado or Sao Dcrnardo, conscrvador da
ordcn. Aolnio dc Tiano, Siao, o Magico c os
aas dcsdc Joao XIII aic Paulo II crodo aiivo
da Fcforna sao assin caluniados or csriios
invcjosos do scu odcr. Alfrcd Ncunann, ao
cscrcvcr O dialo, sol o nonc dc Ncclcr, scrvidor
dc Lus XI, nosira clarancnic a oiniao do ovo
quc rcicndc vcr no ciio dc un Ioncn
surrccndcnic un odcr oculio.
S. - O personagem bIstrIco
Fausio, nascido nos uliinos anos do scculo
XV, ialvcz cn Kundling, crio dc Drciicn, icria
norrido cn 1543 ou, confornc o ncdico Dcgardi,
cn 1539. E. Faligan na sua Hisioirc dc la lcgcndc
dc Fausi (Hisioria da lcnda dc Fausio} ciia
cscriios Iisioricos quc rovan a sua cisicncia;
Fausio, cn 1507, cra rofcssor, cn 1509,
lacIarcl cn icologia c rccclido na Faculdadc dc
Hcidcllcrg. Essc indivduo rcguioso, ladrao c
dado cnlriagucz, disculo dc Luicro, icn una
vida novincniada. Tona cono cunIado o rorio
Dialo c cIana o scu cao dc Prcsiigiar.
Prcnaiurancnic cnvclIccido clos cccssos, sua
noric inrcssiona a inaginaao oular. Sua
54
vida csiranIa c sua noric crucl ialvcz
craulosa dcran origcn a una lcnda.
9. - NascImento da Ienda
En 4 dc scicnlro dc 1587, JoIan Sics
ullica cn Francforic L'Iisioirc du docicur Fausi
(Hisioria do douior Fausio} (auior annino}.
Dcois da cvoluao sicologica dcssa alna
iransviada, as suas avcniuras ciraordinarias sao
rclcgadas, dcsordcnadancnic, ara o fin do livro.
A cdiao dc Widnann cn 1599, accniua o
caraicr icologico. c a coniriluiao roicsianic.
L'Iisioirc dc Wagncr (A Iisioria dc Wagncr} c a
rcciiao da dc Fausio. Frcdcricus Scoius Tolci
ullica cn 1593 una vida dc Fausio na qual clc
viaja cono scndo Crisiovao Colonlo. Marlowc
cscrcvc una farsa iragica, violcnia c scn igual, a
Tragiquc Iisioirc du docicur Fausi (A iragica
Iisioria do douior Fausio} (Londrcs, 1604}.
una olra rofundancnic Iunana na qual o
auior conclui quc o infcrno csia cn nos ncsnos.
Con o icairo dc faniocIcs os ucnsiclc"
Fausio crdc scu conicudo idcologico ara
iornar-sc o inosior; o clcncnio iragico assa a
rcsidir acnas no dcsiino do Icroi, ficando a
aric cnica con Hanswursi ou Kascrlc,
PolicIinclo alcnao.
Essas nuncrosas rcrcscniacs insiran
DrcIcr c ScIuiz c dcois, CcisscllrccIi.
55
10. - O drama de Goetbe
En 1773 CociIc insira-sc no icairo dc
faniocIcs. Dcvolvc a cssa lcnda roicsianic sua
nolrcza riniiiva. Fausio iornar-sc-a un
Alclardo alcnao. Snlolo da vida Iunana, cssc
drana c o do salcr, o da aiao. Mas Fausio
asira a una vcrdadc sucrior. scra salvo acsar
dc scus crros. Mcfisiofclcs c a aniicsc das loas
qualidadcs do salio. Essc dcsdolrancnio dc
crsonalidadc c nais noiavcl cn L'cirangc cas du
docicur Jcclyll (O csiranIo caso do douior
Jcclyll} con Sicvcnson quc idcniificou o vcio c a
viriudc. Essa cunlicidadc dcnonaca rcicvc a
aicnao dc CociIc, c o nal fora conscicnic
scria o rcaiivo do lcn. Saianas iorna-sc cniao o
scrvidor dc Dcus. O dialo c un conanIciro
quc, rovocando o Ioncn, fa-lo ianlcn agir."
Alias, o rologo dc Fausio asscnclIa-sc
convcrsaao cnirc Dcus c Saianas (Jol, I, 6; II, 3}
quc c cnconirada no cnsaio dc Alraao (Jol, 17,
1812}.
Nao scra cssc o licor da inorialidadc quc foi
arcscniado clo ncdico dos Dcuscs ao VicInu
or ocasiao dc un dos scus avaiarcs?
Alcn do valor csoicrico dcssc drana, cis quc
aarccc a Icrona Margarida, una das nais lclas
alnas Iunanas. Mas ncssa luia dc anor ucril,
scn cscruulos c scn rcnorsos, a lci da
56
faialidadc csnaga a inoccncia. Sc Fausio nao
Iouvcssc soolrado na dcsvairada noiic dc
Walurgis, icria rcrcscniado o anor inorial.
CociIc, cnirc scicnia c scis c oiicnia c dois
anos cscrcvcu o scgundo Fausio, sona dc salcr c
conIccincnio. Ncssc ocna nciafsico, dc
sinlolisno nuiias vczcs olscuro, Fausio a
cicncia casa-sc con Hclcna, nulIcr crfciia,
dc lclcza aniiga c lasiica, snlolo da iniciaao.
Euforion c a alna no uliino grau da cncarnaao,
lilcriada dc suas corrcnics naicriais.
Dois grandcs filncs foran insirados ncsscs
icnas cquivalcnics, un dc Marccl Carnc, Lcs
visiicurs du soir (Os visiianics da noiic} c o ouiro
dc Fcnc Clair, La Dcauic du diallc (A lclcza do
dialo}.
11. Sucesso IIterrIa
Fausio cnanorado, faz lcnlrar D. Juan, c
Crallc dcscnvolvc cssa conaraao analisada
or MicIclinc Sauvagc. Lc cas dc Don Juan (O
caso dc D. Juan} (Lc Scuil, 1953}. Mas Fausio,
ronaniico. cono CIanisso c Lcnau, suicida-sc.
Iniclcciual uro ara Lcssing, c un orgulIoso
rcvoliado ara Lcnz, Mullcr, Klingcr. O Fausio dc
Hcinc dcsaarcccu; sua aao c nuiio confusa
confornc Sodcn, Klingcnann c Siolic.
57
Hcroi dc iodas as duvidas c dc iodos os
confliios Iunanos, o Fausio dc Turgucnicf c alvo
do anor culavcl. Mac Orlan o faz vivcr cnirc
rufics c raarigas c una rosiiiuia cndossa cssa
icrrvcl dvida (Margarida da noiic}. En
concnsaao, Mon Fausi (Mcu Fausio} dc Paul
Valcry, c una criaiura quc csgoiou iudo o quc a
vida odc dar. Mcfisiofclcs c dcsviado clas
iransfornacs do nundo nodcrno. Essa frcsca
scnsualidadc aarccc na concdia sairica, Lusi;
dcois dc La dcnoiscllc dc Crisial (A jovcn dc
Crisial}, vcn Lc Soliiairc (O soliiario} quc c o
drana da ncgaao dc nossa civilizaao; sonIo
iniclcciual dc M. Tcsic ou dc Lconardo da Vinci,
cada Ioncn inicgrou-sc dc una arccla
dialolica. As duas cas csiao inacaladas; sc
Lusi dcia suor o iriunfo do anor, olscrvanos o
cnsancnio iragico ja assinalado or FIunls
(Funlas}, Varicics (Varicdadcs}, Analccias
(Analcios}.
TIonas Mann cscrcvcu a iragcdia dc un
nusico olcccado. O douior Fausio. Livro dc una
ciraordinaria dcnsidadc c anoiacs
criurladoras, o Dialo aarccc duranic a Idadc
Mcdia. Lcnlrano-nos dc Paganini cuja viriudc
cra classificada cnirc a dos crsonagcns
dialolicos c quc nao odc scr cnicrrado
rcligiosancnic (as irilulacs dc scu cadavcr
duraran cinqucnia c scic anos}. FcrcIauli
olscrva, orcn, os nusicos insirados or cssc
58
icna. Sao clcs, ScIunann, Dcrlioz, Counod,
Liszi, Wagncr c ouiros. Siravinsly orqucsirou
L'Iisioirc du soldai (A Iisioria do soldado} dc
Fanuz na qual un dcscrior vcndc a sua alna
nun vcrdadciro nilagrc dc rcalizaao
insiruncnial sonora. Dcllaiguc sc filia aos
iniorcs. iudc ariisiiquc ci liiicrairc sur Fausi
(1883} (Esiudo arisiico c liicrario solrc Fausio}.
Dcois dc Ary ScIcffcr Iavcr iniado Margaridas,
as nclodias dc Dcrlioz iransarcccran cn
Dclacroi.
Nao odcranos dciar assar cn silcncio La
ncrvcillcusc Iisioirc dc Picrrc ScIlcniIl (A
naravilIosa Iisioria dc Picrrc ScIlcniIl} na qual
CIanisso aonia un acio ariicular; un
Ioncn vcndc a sua sonlra cla lolsa dc
Foriunaio. A icniaao c fciia cn dois csiagios; o
dialo, Iunildc cono nos icnos ncdicvais,
conra acnas a sonlra na cscrana dc
rccucrar a alna quando a dcsgraa sc
consunar. As sonlras aarcccn ianlcn na
olra dc Mac Orlan (Pcrc Darlanon} na qual a
sonlra dc Encolc insiiga una luia sorraicira; sc
lcn quc o acio nao aarca, a ainosfcra
dialolica c a ncsna.
12. - ConcIuso
Esia lcnda dc origcn saianica nasccu con
L'Iisioirc dc TIcoIilc. Pclo odcr da rccc, o
59
Ioncn fogc ao jugo do nal. O roicsianiisno
consagra o iriunfo do infcrno. Fausio dcnuncia
una crisc liicraria c noral, c un univcrso
rcsunido. O drana dc Fausio coniinua a scr,
assin, o drana Iunano or ccclcncia.
60

CAPTULO II
D. JUAN

Possuir clo csriio ou ossuir clo coro
sao os dois dcscjos insaciavcis c cicrnos do
Ioncn. Fausio luia con os rollcnas do
conIccincnio. D. Juan rocura cnlaar a lclcza
c sc inclria no furor scnsual. Mas cssc lcnfciior
incsgoiavcl dc iodas as nulIcrcs", cono c
dcnoninado or A. Saurcs, crscguc un idcal
inaccssvcl; luia con Dcus c sulncic-sc
finalncnic sua lci conungando no Anor
surcno.
D. Juan rcrcscnia nossa icniaao, nosso
dcscjo rcudiado; Icroi da fora dc scduao, cssa
criaiura audaciosa, nolrc c cavalIcircsca, cnica
c odiada nas sccrciancnic adnirada. quc sol
os andrajos D. Juan crnanccc un grandc
ScnIor; nao c un csadacIin c sua aiao, quc
odcria icr sido vil, o aurcola.
Scu insiinio dc rcvolia faz con quc cnirc cn
confliio con insiiiuics cisicnics. D. Juan
nasccu nun clina qucnic c scnsual, no
csirondcar das fruias naduras c odoranics, nas
sol o conirolc da inquisiao aos dognas rigorosos
quc roscrcvian a lilcrdadc do anor.
61
L'ocuvrc dc la cIair nc dcsircras
Qu'cn nariagc sculcncni.(2}
Acsar dc Dcrnard SIaw scr dc oiniao quc
D. Juan coniinua un crcnic fcrvoroso nun
infcrno uliino c dc quc sc arrisca cconunIao,
c quc o infcrno lIc arccc iao disianic quc o
arrccndincnio odc scr difcrido aic o noncnio
cn quc sc iivcr saciado dc razcrcs" (Man and
sucrnan} o ovo nao odc adniiir a
cconunIao dcssc Ioncn ccccional. D. Juan
rcconcilia-sc con Dcus; c dcois da lcnda dc D.
Juan Tcnorio quc norrc cconungado
aarccc D. Juan Manara.
1. - Os doIs D. Juan
Dcois dc Iavcr sido o snlolo da fora
naligna anii-social; o individualisia D. Juan
Tcnorio iransforna-sc na figura idcalisia dc D.
Juan Manara, viina das rcalidadcs fsicas dc
nossa socicdadc. Escravo do nosso nundo, vcra
scus crros crdoados or salcr arrccndcr-sc; c o
snlolo do sofrincnio c da luia.
Proscr Mcrincc nosirou cn Lcs ancs du
Purgaioirc (As alnas do Purgaiorio} quc as duas
lcndas cran coniadas da ncsna forna;
cnircianio, Tcnorio foi lcvado cla csiaiua dc
cdra cnquanio quc o Manara salvou-sc. A Igrcja
nanda un clogo noralisia c quanio nais
crvcrso c o crsonagcn, nais a convcrsao scra
62
rciunlanic. Dcnard SIaw dcnonina-a noral
nonasiica". Allcri Canus adniic quc cssc
rcfugio cn Dcus c o confinancnio dc una vida
ioialncnic cncirada dc alsurdidadc"; o razcr
icrnina aqui cn asccsc",
No dccorrcr dc sua longa cisicncia D. Juan
sc urificou.
Fonaniico, crscguc a inagcn dc una
lclcza fcninina, c un ananic nsiico quc vai do
dcscncaniancnio ao dcscscro. un WcriIcr
quc, clas suas rcocuacs iniclcciuais, liga-sc
a Fausio.
2. - D. Juan e Fausto
D. Juan c Fausio sao dois rcvoliados quc sc
insurgcn conira os rincios da socicdadc c da
Igrcja. Esscs orgulIosos scrao cconungados
orquc uliraassan os liniics inosios or
Dcus. A aroinaao dcsscs dois crcgrinos, dc
un alsoluio inaccssvcl, foi naicrializada or
Nicolas Vogi no scu ocna Lcs ruincs dcs-lords
du FIin (As runas das nargcns do Fcno}. O
aralclo foi adniravclncnic iraiado or MicIclinc
Sauvagc cn Lc cas Don Juan (Lc Scuil, 1953},
ondc Fausio c a inicligcncia dc Don Juan, Don
Juan o croiisno dc Fausio"; Allcri Canus. Lc
nyiIc dc SisyIc (O niio dc Sisifo} c dc oiniao
quc Fausio nao salia alcgrar a sua alna
63
cnquanio quc a vida cunulava D. Juan, quc
salia organizar sua sacicdadc.
3. - Os personagens bIstrIcos
Essa criaao inorial conca con D. Juan
Tcnorio. Tirso dc Molina, quc foi o rinciro a
divulgar o iio cn, aroinadancnic, 1627, dcvc
icr conIccido olras liicrarias anicriorcs. Una
crnica dc ScvilIa fia Tcnorio naiando o
Concndador cuja filIa Iavia raiado c a
arnadilIa dos fradcs franciscanos; csic icria sido
nandado or una csiaiua suliiancnic aninada.
Fcz-sc dc Tcnorio o filIo do alniranic Alonso
Jofrc Tcnorio, conicnoranco dc Pcdro, o Crucl.
ConIcccnos nclIor D. Migucl Manara.
Nascido cn ScvilIa no dia 3 dc naro dc 1627,
casou-sc no dia 31 dc agosio dc 1648, aos una
juvcniudc dissiada; ao falcccr sua csosa, cn
1662, ingrcssou na confraria la Hcrnandad dc la
Caridad"; no cargo dc irnao naior, falcccu cn
1679 cn odor dc saniidadc; quiscran lcaiifica-lo.
Darrcs. Du sang, dc la voluic ci dc la nori
(Do sanguc, da voluia c da noric}, TIcoIilc
Couiicr (Voyagc cn Esagnc, XIV}, i'Scrsicvcns
(Lc nouvcl iiincrairc csagnol, Scgc, 1951}, nos
dcscrcvcn a uliina norada dcssc crsonagcn
lcndario. A ariir do quadro dc Valdcs Lcal,
MoniIcrlani (rcvisia N. F. F. dc janciro dc 1953}
vc na vida dc D. Juan una coninua llasfcnia; o
64
quc conirariaria os roosiios do Padrc jcsuia
Jcan dc Cardcnas, anigo dc D. Juan Manara.
Lorcnzi dc Dradi csialclcccu a origcn corsa dcssc
crradio do anor, cujo iio Ialiiava ainda cn Calvi,
cn 1643; foi dcssa forna quc clos Cinarca,
Naolcao foi arcnic dos D. Migucl.
4. - OrIgem IIterrIa
Sc Ccorgcs Ccndarnc dc Dcvoiic cscrcvcu
un livro noiavcl, La Lcgcndc dc Don Juan
(HacIciic, 1906 c 1910}, Lorcnzi dc Dradi (Don
Juan - 1930}, cnsa no scduior con Zcus, cssc
dcus dcvasso, inccsiuoso, adulicro", Pluiao o
raior dc alnas c dc coros ou Proncicu.
A silIucia do crsonagcn nao c nova.
aarccc no Anadis dc Caula (1492}, nas
concdias dc Caldcron c rincialncnic nas dc
Loc dc Vcga, aroinadancnic cn 1598.
Tirso dc Molina (1627}, orcn, cirai dcssc
conicnoranco do Cid c dc D. Quioic o naino
dc fora. Scu Icroi vindicaiivo icn rcsosias
lrcvcs; sua aiiiudc c digna c dc una calna
inircida dianic da csiaiua aninada; cssa
grandcza o rcaliliia. O asccio singclo dcssc
drana da-lIc un salor ciraordinario. No Lc
iruand lcaiific (O iruao lcaiificado}, dc
Ccrvanics, Crisiolal dc Lugo norrc cn odor dc
saniidadc; con Mira dc Ancscua. L'csclavc du
dcnon (O cscravo do dcnnio}, D. Cil vcndc sua
65
alna ao dialo a fin dc ossuir una frcira. cnlaa
acnas un csquclcio c scu avor o rcconduz a
Dcus.
S. - Os outros temas do assunto
Essc drana rcligioso, no qual a douirina dc
Luicro c da rcdcsiinaao susciia a duvida,
conoria ianlcn o icna do conviic dc un norio
ncsa dc un vivo. O assunio sc cnconira cn
cas cscriias nos colcgios dc jcsuias alcnacs
nos scculos XVII c XVIII. un lilcriino, o condc
Lcncio, cslarrando con una calca dc norio,
convida-a ara janiar; o nisicrioso Ioscdc
acciia o conviic c lcva o anfiiriao ara o infcrno.
Dcvoiic olscrva quc a lcnda icria nascido na
Iialia, o quc c confirnado or Sinonc Drouwcr.
As csiaiuas aninadas sao frcqucnicncnic
usadas. Arisioiclcs noia o assassnio dc Miiis
cla csiaiua da viioria (Pociica, XI, 6}, Crisosiono
c Pausanias (Voyagc cn Crccc, 6, XI - Viagcn
Crccia} olscrvan quc un invcjoso c csnagado
cla csiaiua crguida ao ailcia Tcogcncs dc Tasos;
o csculior Pignaliao cnanora-sc dc sua csiaiua
quc scra aninada or Vcnus.
EclIardi (Corus Iisioriarun, Lcizig, 1723}
ncnciona o icio dc un cronisia do scculo X
rcfcrido or CauiIicr dc Coinsi cn sua CIroniquc
rincc dcs niraclcs dc la Vicrgc (Crnica aninada
dos nilagrcs da Virgcn}. Du Clcrc qui nis l'ancl
66
au doi Nosirc Danc". Noicnos ainda Cicognini
con La siaiuc dc l'Ionncur (A csiaiua do
Ioncn}. SIalcscarc c o Conic d'Iivcr (Conio dc
invcrno} c a Vcnus d'Illc dc Proscr Mcrincc.
6. - De TIrso de MoIIna a MoIIre
Dcois da olra Iunana dc Tirso dc Molina, a
ca csanIola c iraduzida confornc o gosio
iialiano, or Cicognini, Cililcrio; ccnas lurlcscas
c aic vulgarcs foran acrcsccniadas or
Diancolclli. Dorinon inicrrcia Lc fcsiin dc Picrrc,
cn Liao (1658}, Villicrs no alacio dc DorgonIa,
cn 1659. Ao iiulo Lc convic dc Picrrc, rcfcriu-sc
algunas vczcs Lc fcsiin dc Picrrc, scndo Pcdro o
rcnonc do Concndador quc dcu origcn ao
conira-scnso aiual. Molicrc inagina, no Palais
Foyal, cn 15 dc fcvcrciro dc 1665, cssa noiavcl
ca quc so scra inrcssa cn 1682. Scu aicsno
rcvolia os lons cosiuncs c a ca c condcnada.
Con dois novos crsonagcns, Sganarcllc
nordono jovial c dc lon scnso c dona Elvira
viina inoccnic D. Juan c un cciico dc
idcias cngcnIosas. Calculisia, crvcrsa, Iiocriia
c facciosa, cssa ca c na rcalidadc una iniura
dos cosiuncs da coca.
?. - SuperabundncIa IIterrIa
Cada auior rcionaria cssc icna, a fin dc
nclc sc iniroduzir, cn folIcios inrcssos. Dcois
dc Fosinond (1669}, La Foniainc iraia do
67
crsonagcn ao cscrcvcr Jocondc ou l'infidcliic
dcs fcnncs (Joconda ou a infidclidadc das
nulIcrcs}. D. Juan assa ara o icairo dc
faniocIcs, nas fciras dc Saini-Laurcni c Saini-
Ccrnain c o AlnanacI forain dc 1777, organiza
una lisia.
Colain iniroduz D. Juan na Inglaicrra c
SIadwcll iransforna-o cn un nonsiro. La
lilcriinc. (1676} (A lilcriina}. Dyron cscrcvc un
longo ocna inacalado no qual o Icroi sc dcia
conduzir clo dcsiino. En Clarissc Harlowc, dc
FicIardson (1751}, Lovclacc c una criaiura
conlicada quc icn o gcnio do nal. CIodcrlos dc
Laclos arovciia cssa ncsna scgurana dialolica
no razcr da corruao. Lcs liaisons dangcrcuscs
(Ligacs crigosas - 1782}, nas ncssa luz crucl
ondc iodos os rccursos da asiucia sao
orqucsirados, Valnoni aarccc nais crvcrso do
quc D. Juan.
O aladc iialiano Lorcnzo da Ponic iniroduz
cisodios da sua vida cn Don Ciovanni; Mozari
arovciia cssc icio, cnquanio quc Dalzac cria
L'cliir dc longuc vic (O cliir da longa vida}.
Do crsonagcn Iunano dc PucIlin (1830},
Mussci faz acnas un cnic quincrico (Lcs
narrons du fcu, 1829, Nanouna, 1832; Unc
naiincc dc Don Juan}. En 1833, Lclia, dc Ccorgc
Sand, aiaca D. Juan quc c or cla rcaliliiado cn
68
1839. Mcrincc (Lcs ancs du Purgaioirc, 1834 -
As alnas do Purgaiorio}, Dlazc (Lc soucr cIcz dc
connandcr - 1834}, insiran-sc cn Manara,
cnquanio quc La cIuic d'un angc (A qucda dc un
anjo}, dc Alcandrc Dunas, c un drana
dcsconccrianic. D. Juan coniinua dcnonaco cn
Allcrius, (1831}, Concdic dc la nori, (1838} dc
TI. Cauiicr.
Sc a naioria dos dranas c ucril, Daudclairc
conc un ocna surrccndcnic, Don Juan au
cnfcrs (D. Juan nos infcrnos}, quc cvoca ialvcz
Dclacroi (1846, Lcs flcurs du nal - As florcs do
nal}. Dcois dcssa snicsc vigorosa, D. Juan c
novancnic dcsiludido con Lcnau (1851}, Tolsioi
(1860}. Flaulcri lcnlrou-sc dclc nuna ca
inacalada (Unc nuii dc Don Juan}, cnquanio quc
Darlcy d'Aurcvilly, fc-lo coniar scu nais lclo
anor" nos Dialoliqucs (Dialolicos}; Hcnri Daiaillc
ianlcn cvocou cssc crsonagcn na vclIicc
(L'Ionnc la rosc - O Ioncn da rosa}. FicIcin
olriga o scduior cnicdiado a anar acnas
nulIcrcs loniias. Millc ci quairc, inconnuc (Mil c
quairo, dcsconIccida}. H. dc Fcgnicr, Ed.
Fosiand irazcn oucas inovacs. Dcnard SIaw
roduz una olra dc fc solrc cssc noiivo. Man
and sucrnan (1901-1903} (Honcn c sucr-
Ioncn}; Migucl Manara dc O. V. dc Milosz c
Iunano c conovcnic; foi cscriio dcois dc Lcs
sci soliiudcs (As scic soliiudcs} Sccncs our Don
Juan ci l'anourcusc iniiiaiion (Ccnas ara D.
69
Juan c a anorosa iniciaao}. L'Ionnc dc ccndrcs
(1949} (0 Ioncn fciio dc cinza} dc Andrc Olcy c
ianlcn Lc fruii dc Don Juan (1934} (O fruio dc
D. Juan} c do Troncur dc Scvillc (1937} (O
inosior dc ScvilIa}; nas aos cssc Ioncn da
ncgaao, cis o assassnio do anor" or Dclicil
(Crassci, 1930}; c un fraco vcncido cla nulIcr.
Dcois dcsic csiilo incrioso c colorido, Claudc-
Andrc Pugci roc-sc dois fins cn EcIcc Don
Juan (1941 c 1953}, (Malogro dc D. Juan}, olra
lrilIanic c cavalIcircsca. Para i'Scrsicvcns, La
lcgcndc dc Don Juan (1924 c 1946} (A lcnda dc
D. Juan}, clc c o judcu crranic do anor. Esia
vilraao da carnc cnccrra-sc con ciasc,
cnquanio quc ara Fcrnand Flcurci. Lcs dcrnicrs
laisirs, (1924} (Os uliinos razcrcs}, Manara
norrc cono un lilcriino.
S. - Os representantes de D. Juan
Alcn dos crsonagcns Iisioricos dc Tcnorio
c Manara, nuiios ouiros scduiorcs iornaran-
sc rcrcscnianics dcssc Icroi. Ocorrc-nos
incdiaiancnic a lcnlrana dc Alcandrc con o
scu Iarcn dc irczcnias c scsscnia c cinco
nulIcrcs, rcnovado iodos os anos ou a dc Julio
Ccsar, o scduior incscruuloso. Mcncioncnos
ainda Hcnriquc II dc Moninorcncy, Ncro,
Francisco I, Lus XIV, Hcnriquc IV (Lc Vcri
Calani}. Tcnos ainda Lauzun, o duquc dc
FicIclicu c a vida galanic da Fcgcncia. Dcois dc
70
Lazaro vcn as vidas iunuliuosas dc Sanio Inacio
dc Loiola, dc Caldcron ou do icrrvcl csadacIin
Loc dc Vcga. Sadc, or sua olsccnidadc docniia,
sua crvcrsao scual dificilncnic sc asscnclIa a
cssc voluiuoso quc nao agava as nulIcrcs
cono o fazia Casanova; D. Juan nao icria
adniiido as asiucias dc CIarillon quc sc
asscnclIan s da ConcIiia inaginadas or
Louys. La fcnnc ci lc aniin (A nulIcr c o iicrc}.
Nicolas Fciif La Drcionnc ianlcn sc asscnclIa
nais a Casanova do quc a D. Juan.
9. - ConcIuso
D. Juan cncarna a aiao Iunana, cricncc
a iodos os ascs, a iodas as cocas. Esia na lasc
dc nossa liicraiura. c o Fcnc dc CIaicaulriand, o
SiccrforiI dc David Cocrficld, L'cgoisic (O
cgosia} dc McrcdiiI, o Woodsiocl dc W. Scoii;
aarccc ainda na olra dc MoniIcrlani, SicndIal,
Mauassani. Essc scdcnio dc idcais inicgra-sc na
conccao dc cada auior; c una criaao viva.
saiisfaao fsica qucr acrcsccniar a do
csriio. Essc carrasco dc coracs, corics c
cavalIcircsco, luscando a ossc surcna, o
anor alsoluio, icndc saniidadc. Mas nao
dciou dc scr cssa criaiura inconsianic, cujos
dcscjos insaciavcis c incsgoiavcl curiosidadc,
crniiiran-lIc nil c ircs avcniuras, vcrdadciras
conquisias c nao sinlcs ncrcancias. Iluninado,
71
crcgrino do ciasc, judcu crranic da voluia,
avcniurciro quc sonda coracs c cniranIas, iraz
no scu vcio una clcgancia naiiva ara
iransfornar-sc ncssc fradc arrccndido.
Ao scu lado a csiaiua c aliiva c narcial; o
nordono consclIciro, inido, Icsiianic cnirc
scus cscruulos c scu inicrcssc; Dona Enviar
ou Dona Ana c ura.
O drana dc D. Juan con scu csriio
rcvoliado dcnuncia una crisc liicraria c rcligiosa.
Miio dc riqucza inconaravcl, c un univcrso con
a condiao do Ioncn, sua dualidadc, scu drana
da carnc c do csriio. Ainda or nuiio icno nos
cncaniara.
72

CAPTULO III
AS CANES DE GESTA

As cancs dc gcsia nasccran na cciiaao
rcligiosa c gucrrcira; os fradcs c os
rcsiidigiiadorcs dcscnvolvcran scu suoric
Iisiorico, a ficao cnlrionaria nun oljciivo
rcciso. Nao sao olras colciivas; gcnics dc ofcio
fiaran una olra nadurancnic cnsada. Dcdicr
dcnonsirou a influcncia ccrcida cla vida dos
sanios, c a narcIa dcssas cocias nas vidas dos
saniuarios; ois quc cssas olras norais dcvian
rcicr c clorar o crcgrino".
1. - HIstrIco das teorIas sobre a orIgem
1. En 1830, ara Fauricl, Wolf, Hcrdcr c
Edgar Quinci, a lcnda vcn dc un canio oular
conicnoranco ao cvcnio Iisiorico. A ocsia
nasccu csoniancancnic; csscs conios sao
Iladas cn oicncia"
2. Os irnaos Crinn gcrnanizaran" as
cancs dc gcsia. Essa ocsia oular crinc a
alna da colciividadc; nao c cscriia or un ocia,
nas clo ovo. Os cscrilas acnas a colciaran.
J. J. Ancrc c da ncsna oiniao;
73
3. En 1835, Lcrou dc Lincy dcnonina dc
Caniilcnas os vclIos canios oularcs. Essa
icoria das origcns faz aric do cnsino con as
Hisioircs dc la liiicraiurc franaisc dc Dcnogcoi
(1851} c dc Ccruscz (1852};
4. Casion Paris adniic cssa origcn nas
conirola os canios quc scrian dc origcn
ncrovngia c nao iudcsca;
5. En 1884, Pio Fajna nosira quc a canao
dc gcsia c o icrnino da cocia ncrovngia
Icrdcira da cocia franca; foi adaiada soncnic
ara a arisiocracia gcrnanica. (Carlos Magno fala
alcnao}. Fajna arruina a icoria das caniilcnas c
nosira quc a cocia cra conosia dc longos
ocnas csiruiurais. Maycr conscrva a iradiao
oral, Casion Paris, a noao do canio lrico-cico;
6. Dcdicr olscrva a inoriancia dos
saniuarios siiuados nas csiradas das grandcs
crcgrinacs quc conduzcn ara Sao Tiago dc
Conosicla. Assin scndo, a igrcja c o lcro das
cancs dc gcsia. quc nada nais sao do quc a
Iisioria ociica dc una csirada". Dcdicr iraou a
csirada dos saniuarios". A cIanson dc Ficralras
foi conosia cla aladia dc Saini-Dcnis ara quc
nclIor sc vcncrassc o Cravo da Cruz c a Coroa dc
EsinIos do Crisio.
2. - SItuao dos cIcIos
74
Indicanos sunariancnic a conosiao dc
ircs ciclos rinciais.
A} Ccsia do rci Carlos Magno o ciclo
nais nolrc; narra gucrras sanias cfciuadas clo
Incrador. A iiulo dc indicaao ciiarcnos cono
a nais aniiga canao dc gcsia a CIanson dc
Foland.
Olscrvcnos a dcscriao das gucrras sanias.
Da Iialia (Cancs d'Asrcnoni, d'Oiincl, as
Cancs Enfanccs d'Oglcr, dc Dalan, dc Jcan dc
Lanson, dc Dcic ci Milon}; da Palcsiina (Canao
dc Miran, Pclcrinagc Jcrusalcn, o CIcvalicr au
Cygnc, CIanson d'AniiocIc}; da DrcianIa a fin
dc lilcriar as scic igrcjas (CIanson d'Aiquin};
conira os Sanios (CIanson dc Saisncs}; da
EsanIa (CIanson dc l'Enircc cn Esagnc, dc La
risc dc Panclunc, dc Picralras, c d'Agolani, dc
Foland, dc Calicn, d'Anscis}.
D} A gcsia dc Carin dc Monglanc Sao as
csquisas dc Luis, filIo dc Carlos Magno, aoiado
clo cavalciro CuilIcrnc. Nao iraiando dcsic
ciclo, darcnos alguns dados.
1. O coroancnio dc Lus Pocna do scculo
XII quc narca a cIcgada dc Luis cn Ai-la-
CIacllc. CuilIcrnc Ficrclracc o vcrdadciro
Icroi conlaic aic Corsoli, o giganic. Cogiiou-
sc Iisioricancnic no condc dc Toulousc,
CuilIcrnc, quc foi dcfcnsor das narcIas
75
ncridionais conira os sarraccnos. Ao rciirar-sc
ara o nosiciro cn 806, iornou-sc Sao
CuilIcrnc do Dcscrio; nossos dados liniian-sc a
csia dcscriao. CuilIcrnc norrcu anics do
coroancnio dc Lus.
2. O carrcio dc Nincs Por ocasiao da
disiriluiao dc ncriios c fcudos, CuilIcrnc foi
csquccido clo rci. Fcivindica cniao o dirciio dc
conquisiar a EsanIa c o rcinado dc Nincs.
Pcncira cn Nincs disfarado nun vcndcdor dc
larris dc sal ondc csiao cscondidos, na rcalidadc,
scus soldados. (O quc nos faz lcnlrar o cavalo dc
au da Ilada ou As nil c una noiics}.
Cuillaunc au couri ncz (CuilIcrnc dc nariz
curio} c un Icroi oular; a narraao c
iruculcnia, iiorcsca c cnica. Noicnos o
cisodio da noric do cavalciro Fcnouari no qual
o auior cnsa no ciclo ariuriano ao falar da fada
Morgana c do rci Ariur. CuilIcrnc csia ainda
rcscnic na Prisc d'Orangc (Tonada dc Orangc},
Aliscans.
Os asccndcnics dc CuilIcrnc csiao rcscnics
con.
1. Ayncri dc Narlonnc Cinco nil vcrsos
dccassilalicos airiludos a Dcrirand dc Dar-sur-
Aulc (Princio do scculo XIII}, divididos cn cinco
nanuscriios anninos. Ayncri, dcois dc Iavcr
conquisiado Narlonnc ariiu ara a Iialia a fin
76
dc dcsosar Hcrncngarda, irna do rci dos
Lonlardos. Dcvc rcconquisiar dos sarraccnos
aquilo quc lIc cricncia.
Con o Dcaricncni dcs cnfanis d'Ayncri
vcnos a luia dc scus scic filIos conira os
sarraccnos. Ayncri norrc conlaicndo os
Ccniauros (os Sagiiarios}; scus quairo nil vcrsos
icn o iiiulo La nori d'Ayncri dc Narlonnc.
Vicior Hugo lcnlrou-sc dcssa lcnda cn
Ayncrilloi (A lcnda dos scculos}.
2. Cirardo dc Vicna Duranic scic anos
Cirardo c siiiado cn Vicna or Carlos Magno.
Olivcr conlaic ao lado dc Cirardo. Ora, Folando
aaiona-sc or Audc, irna dc Olivcr. A fin dc
icrninar a gucrra, Folando c Olivcr cncnIan-
sc nun conlaic inlacavcl; un anjo aaria os
conlaicnics c Folando csosa Audc.
Dascado ncssc icna, Vicior Hugo cscrcvc Lc
nariagc dc Foland (O casancnio dc Folando}, La
Lcgcndc dcs sicclcs (A lcnda dos scculos}.
Mas os dcsccndcnics dc CuilIcrnc dcran
origcn a. Lcs cnfanccs dc Vivicn (As infancias dc
Vivicn}, Foucon dc Candis, La laialIc Loquifcr (A
laialIa Loquifcr}, Fcnicr cnquanio quc scus
irnaos csiao rcscnics no Dovon dc Connarcis,
Lc sicgc dc Darlasirc (O siiio dc Darlasirc},
Cuilcri d'Andrcnas ou La risc dc Cordouc (A
77
ionada dc Cordola}. C} A gcsia dc Doon dc
Moguncia a narraao da rcvolia dos
cavalciros rclcldcs dc Carlos Magno.
Esiudarcnos nclIor na CIcvalcric d'Ogicr os
Quairc fils Aynon (Os quairo filIos Aynon},
lcnda jusiancnic cclclrc c quc c rosscguida or
Maugis d'Aigrcnoni c La nori dc Maugis (A noric
dc Maugis}.
O orgulIo, a loucura, o cagcro fornan o
fundo dcssas cancs ondc rancorcs
incrdoavcis nasccran (CIanson d'Aulri lc
Dourguignon, dc Dasin, dc Cirard dc Foussillon,
dc Cornond}. Mas, s vczcs, os larcs ja nao
luian conira Carlos Magno c sin cnirc si (Faoul
dc Canlrai, Lcs Lorrains}.
Olscrvcnos quc a Iisioria dc Cornond c
Isanlard foi conosia clo, aladc Hariulf, cn
1088, confornc a crnica dc Saini-Fiquicr. ois
ainda un saniuario quc guardou a iradiao doa
invasorcs cscandinavos quc ancaaran a Frana
cn 879. E caio quc un dos Wilings sc cIanava
Cornond, quc scus landos dcvasiaran PoniIicu
cn 2 dc fcvcrciro dc 881, c quc no dia 3 dc agosio
dc 881, Luis III os dcsalojou. As crnicas anglo-
sanicas ncncionan un Cornond csialclccido
cn Circcsicr cn 879 c un clcrigo concicu o
conira-scnso dc confundir os dois Cornond.
78
D} Finalncnic os cnrcsarios dos
csciaculos dcscjaran saiisfazcr os ullicos nais
vulgarcs. As cancs dc gcsia sc iransfornaran
cn nclodranas. Surgiu o icna da inoccncia
crscguida (Elic dc Saini-Cillcs, Doon dc La
FocIc...}, o das danas orinidas (DcriIc au
grands lods, Lcs cnfanccs Doon, Orson dc
Dcauvais}. Sao cas noralisias ondc sc assisic
ao casiigo do crinc.
I. Cano de Rolando
1. - Tema da cano
Carlos Magno dcvc ncgociar con o rci
nuulnano dc Saragoa quc cdc az. Canclon,
o iraidor, crniic quc Marsilc ccrquc a
rciaguarda conandada or Folando. Quando csic
sc dccidc a cdir socorro a scu iio, iodos os
lravos, inclusivc Olivicr c o arccliso Turin,
norrcn. Carlos Magno aniquila os sarraccnos c
cn Ai-la-CIacllc. Canclon c csquaricjado.
2. - Tema bIstrIco
EinIard cscrcvc cn aroinadancnic 800
(Viia Karoli, IX} quc o cnir da Saragoa soliciiou
o aulio dc Carlos conira os rncics
nuulnanos (777 cn Padcrlorn} No dia 19 dc
alril dc 778 Carlos Magno airavcssa os Pircncus,
iona Panclunc c nalogra-sc cn Saragoa. No
dia 15 dc agosio dc 778 sua rciaguarda c
79
surrccndida clos lascos no dcsfiladciro dc
Fosccnvalcs. Carlos nao odc casiigar os
nonianIcscs.
Dcsia forna, ara os lascos, a inaginaao
oular icria sulsiiiudo os sarraccnos, ininigos
arraigados dos crisiaos.
Confornc a vcrsao aralc dc Iln-al-AiIir
(scculo XIII}, os sarraccnos aliciados junio aos
francos, icrian auiliado os lascos.
Casion Paris adcrc a csia oiniao c diz quc
EinIard rcgisirou un faio incaio ara ouar o
anor-rorio dos francos.
3. - ArquIvos bIstrIcos
Esics aconiccincnios sao ainda anoiados nos
Anais dc Angillcri, cn 778, na crnica do
asirnono Linousin Viia Kludovici.
Eis a crnica do fradc dc Silos
(aroinadancnic 1110}, aio da fundaao da
aladia dc Saini-Pcdc-Ccncrcs cn Dcarn (1096};
Iisioria cclcsiasiica dc Flcury (1109}; csiola III
dc Faoul lc Touriicr (anics dc 1114}; Lcs cloiis
dc Tancrcdc (As roczas dc Tancrcdo}, dc Faoul
dc Cacn (1112-1118}. Una cruz adorna a gola dc
Cizc anics dc 1106 c c ncncionada nuna Caria
Eiscoal dc Daiona, cn 980; os arquivos dc
80
Panclunc (1127}, falan dc una cacla crguida
or Carlos Magno ncssc local dc carnificina.
4. - Os personagens bIstrIcos
Folando cra vcrossinilncnic un condc dc la
MarcIc da DrcianIa. Carlos, quc na rcalidadc
icn acnas irinia c scic anos, iorna-sc o
incrador da Darla florida". A lcnda dcforna os
faios c, ara nclIor cor a lravura dc Folando,
quairoccnios nil sarraccnos conlaicn vinic nil
francos.
Cosiuna-sc rclacionar ianlcn csscs
aconiccincnios Iisioricos a CuilIcrnc, duquc dc
Sciinanio, dc Toulousc c dc Aquiiania, quc, cn
793 foi dcrroiado clos sarraccnos, cn
Villcdaignc. En 806, CuilIcrnc rciirou-sc ara o
nosiciro dc Ccllonc ondc norrcu cn odor dc
saniidadc (28 dc naio dc 812}. O nosiciro fcz sua
aologia c assin foi insirada a lcnda.
S. - Os manuscrItos
A vcrsao assonanic do nanuscriio dc Oford
(quairo nil vcrsos cn dccasslalos do incio do
scculo XII} c a nais conIccida. Dcdicr localiza-a
cnirc 1080 c 1134. Para Crcgorio, cssa vcrsao
rcndcr-sc-ia ao cisodio dc Daligani. A dc
dccasslalos assonanics conscrvada na lillioicca
dc Sao Marcos, cn Vcncza, csia nuiio roina
do icio dc Oford (nanuscriio IV, fundo franccs}.
81
Nas vcrscs rinadas, noianos o nanuscriio dc
CIaicaurou; ouiro gruo conrccndc icios
scnclIanics (nanuscriio VII, Sao Marcos, cn
Vcncza; Dillioicca Nacional dc Liao, Canlridgc.
O Folando alcnao foi cscriio or Konrad
(Fuolandcs lici} confornc o icio dc Oford; o
ncsno sc da con a vcrsao norucgucsa rcdigida
cn, aroinadancnic, 1240, or ordcn do rci da
Norucga Haalon V (Caiulo VIII da
Karlanagnussaga}. Dcvc-sc ainda rcgisirar una
vcrsao galcsa (scculo XIV}, dos ocnas inglcscs,
nccrlandcscs, laiinos (Carncn dc rodicionc
Cucnonis}, ou os dois ocnas dc Ai cn lngua
rovcnal (csiudados or Mario Foqucs}.
6. - O autor
O uliino vcrso do ocna dc Oford. Ci fali la
gcsic quc Turoldus dcclinci fcz con quc sc
rocurassc o scniido dc dcclinci" quc ianio odc
significar rocurar, rcfundir ou rcciiar. Faral (Lcs
jonglcurs cn Francc, 1910} nosirou cssa
arisiocracia das clcrigos ncncsircis. Turold scria
cniao un cloiiquciro considcrado auior",
rovavclncnic dc origcn nornanda. Na iacaria
dc Daycu aarccc un Turold quc sc julgou scr
un adrc, lcncdiiino dc Fccan, filIo do aniigo
rcccior dc CuilIcrnc, o Conquisiador (Ccnin}.
Tavcrnicr cnsa no liso dc Daycu, nascido
cnirc 1055 c 1060.
82
Para Doissonnadc (1923}, cssc clcrigo
cloiiquciro, dc caraicr indccndcnic c fc
rofunda, oriundo dc AvrancIin, icria sido o
conanIciro dc Fogcr dc Scis ou Sai; scus noncs
sao cnconirados nuna Caria do caiulo Noirc-
Danc dc Tudcla.
?. - OrIgem
Scndo a icoria das caniilcnas dcsiruda or
Fajna, a criica dc Dcdicr arccc iornar-sc
dcfiniiiva. A inoriancia dos saniuarios siiuados
cnirc Dlayc c Fosccnvalcs la Via Tolosana c
confirnada na lcnda quc cnvolvc a vida sccular
dc CuilIcrnc. Os louvorcs rcligiosos, conscrvados
nos anais dc 1124 con os aios dc doaao,
ccriancnic cciiaran ainda nais a inaginaao
do ocia dc rofissao do quc a nagra infornaao
coniida nos anais carolngios.
or cssa razao quc Mircau, lascando-sc
no Cuidc dcs Pclcrins (1140} invcsiiga sc o
olifanic cosio cn Saini-Scurin dc Dordcus
cisiia anics da canao ou sc foi originado or
cla. Doissonnadc liga o cvcnio da nossa canao s
cnrciiadas das cruzadas franccsas na EsanIa
nos scculos XI c XII.
S. - VaIor da Ienda
As cancs cvocan crsonagcns Iisioricos.
Para PauIilci (Fonania, LIX, 1933}, o rincial
83
crsonagcn coniinua a scr Carlos Magno. Mas
ara Mircau, a olra dc Turold visaria a gloria c
os dcsgnios dc Hcnriquc Planiagcncia iornando
sua a conccao cisicrcicnsc da cruzada.
Todavia, as ncnorias cvocadas clo auior
sao as quc nais nos inicrcssan. Mario Foqucs
(Fonania, n.
o
263, julIo dc 1940}, nosirou a
rcocuaao do ocia cranic as vcrdadcs
naicriais c sicologicas. cnfin una olra dc
criaao ociica na qual os icnas iornaran-sc
inoriais.
Essa lcnda sinloliza ianlcn as gucrras
cfciuadas or Carlos Maricl c rincialncnic as
dc Carlos Magno a fin dc rcalizar a unificaao do
caiolicisno; ara agradccc-lo or csic faio, o Paa
Lcao III coroou Carlos Magno incrador, no dia
dc Naial no ano 800.
9. - Sucesso IIterrIa
Sc A. Falrc (cancao 1941} nosirou quc La
cIanson dc Foland cra a origcn c a lasc da
CIanson dc Sainic-Foy, Lc dii dc la landc d'Igor
c o icna russo cn Ioncnagcn aos rncics quc
sc laicran clos crisiaos conira os ccrciios
agaos".
O assunio insira o ronancc dc Calicn, as
Conqucsics dc CIarlcnagnc dc David Aulcri.
Mas dcois dc Sagna, o Morganic dc Pulci
84
(1485} dirigc Folando ara o lurlcsco. O idcal
nundano aarccc nais dcscnvolvido no Foland
anourcu. Mas Doiardo falccc (1494} dciando
sua olra inacalada. Ariosio vc acnas cn
Folando un ananic cnganado, nas scu Foland
furicu (1516-1532} influcncia Mairci; Quinauli
(1685} conc con a nusica dc Lully. Vigny, ao
cscrcvcr Lc cor (1825} cnsa na narraao dc
Turin; Monin (1832} airai a aicnao dos lcirados
con scu Fonan dc Fonccvau, cnquanio
Francisquc MicIcl csiudava o nanuscriio dc
Oford.
II. Os quatro filhos de Ayimon
(Gesta de Doon de Mogncia)
1. - O tema
Carlos Magno arnou cavalciro aos quairo
filIos dc Aynon dc Dordonc. Aalard, Fcnaud,
CuicIard c FicIard. Mas Fcnaud, dcvido a una
scric dc dcrroias, naiou Dcriolai, solrinIo dc
Carlos Magno. Un aniigo rancor gcrou cnirc o
incrador c as filciras dc Fcnaud; Carlos Magno,
ara sc. vingar da afronia, crscguiu duranic
anos os quairo irnaos quc rovocavan a
adniraao dc scus ininigos. Ei-los ao lado do rci
Yon luiando conira os sarraccnos, dcsdc Ardcnas
aic Dordcus. Con o aulio dc un rino, Maugis,
o nagico, caiuraran Carlos Magno ara lilcria-
lo incdiaiancnic. Lilcriarao scu naravilIoso
85
cavalo Dayard c Fcnaud aric ara conlaicr na
icrra sania; cssa vida dc orgulIo c violcncia
icrnina con a cniicncia c a graa.
2. - Textos anIogos
Os rollcnas dc Ionra c dc conscicncia quc
sc incn a csscs rcvoliados sc cnconiran cn
La cIcvalcric Ogicr no qual o filIo dc Ogicr, o
Dinanarqucs, foi norio clo filIo dc Carlos
Magno; Ogicr qucr sc vingar; sc arrccndcra c
iornar-sc-a fradc. En Faoul dc Canlraf, Faoul,
dcscrdado clo ai, dcvasia Vcrnandois. Scu
inlacavcl advcrsario Ylcri dc Filcnoni,
rcconIcccndo scus crros, funda, no local ondc
csiao os scic casiclos nonuncnios do orgulIo
scic nosiciros icsicnunIos dc cniicncia.
3. - ManuscrItos
O nanuscriio do scculo XIII, arquivado na
Dillioicca Nacional dc Paris (n.
o
24.387, vcrsao
dc La Vailicrc}, dcu origcn a duas cdics
(MicIclani, Tulingcn, 1862; F, Casicis,
Monicllicr, 1909}. Trczc ouiros nanuscriios
conlciaran cssc icio cIanado La Vailicrc
(nanuscriios dc Monicllicr, dc Vcncza,
csiudados or Pio Fajna, dc Canlridgc, ns. 766
D. N.}. Un ocna nccrlandcs (scgunda nciadc do
scculo XIII}, rciona a irana do nanuscriio La
Vallicrc.
86
4. - Estudos
Paulin Paris localiza a aao riniiiva nas
Ardcnas. Dcdicr accniua quc a lcnda nao c
ncncionada no Caialoguc dc 1150, nas quc c
lasianic conIccida no rincio do scculo XIII.
Longnon csialclccc cn 1879 un aralclo
Iisiorico cnirc Yon dc CasconIa c o rci dc
Aquiiania Eudon quc gucrrcou, nao conira Carlos
Magno nas conira Carlos Maricl. (Fcvuc dcs
qucsiions Iisioriqucs}. Fajna (1884}. Lcon Jordan
(1908}, Casicis (1909} considcrando a ncsna
icsc, nas Casicis, scn dcnonsira-lo, idcniifica os
quairo filIos Aynon aos quairo filIos dc Cloiario.
Clodovcu, Mcrovcu, Condovaldo c CIildclcrio.
Casion Paris airilui cssc ocna dc dczoiio
nil vcrsos a Huon dc. Villcncuvc, cnquanio quc
Dcdicr csialclccc un aralclo con a vida dc
Sanio Agilolfo, quc conicria iodo o clcncnio
Iisiorico.
S. - ConcIuso
Essa lcnda dc siiuacs dranaiicas, icrnas,
iragicas ou lurlcscas c a cocia dc vassalos
rclcldcs quc luian conira scu scnIor. Con un
fundo naravilIoso c cnico, ccnas ucris c
joviais. Lcs quairc fils Aynon caracicrizan cssa
liicraiura fcudal accniuada or una
csiriiualidadc crisia c aga. A vcrdadc Iisiorica
dcsaarccc cranic a vcrdadc sicologica. Mais
87
do quc na Canao dc Folando, icnos o rciraio da
socicdadc dos Cacios na qual os vassalos sao
frcqucnicncnic insolcnics c inircidos; guardan
coniudo un ccrio scnso da Ionra c cssa
crscguiao inlacavcl dos quairo irnaos,
ccrcada dc naravilIoso, coniinua a scr una olra
das nais airacnics.
III. O Cid
O crsonagcn do Cid cricncc EsanIa.
Mas Corncillc, rosscguindo con a ca dc
Cuillcn dc Casiro, inorializa o Icroi. Essa lcnda
cavalcircsca dcscrcvc a vida rudc c iralalIosa dc
un Ialil gucrrciro; c una ocsia dc
auicniicidadc na qual o solrcnaiural, o
nisiicisno c o fanaiisno dcsaarcccn.
1. - O personagem bIstrIco
A Ccsia Fodcrici Canidocii rcgisira o
nascincnio do Cid cn, aroinadancnic, 1050;
a Cronica dcl Cid, cn 1026. Dcvc icr nascido cn
Divar (a 8 quilnciros dc Durgos}, dc Dicgo.
Layncz, dcsccndcnic dc Layn Calvo, juiz do
condado dc CasiilIa.
Confornc ouiras iradics, Fodrigo c un
lasiardo c icn ircs irnaos nais vclIos. Cuillcn
dc Casiro faz dclc un filIo naiural, Corncillc, un
filIo unico.
88
Cucrrcia sol o rcinado dc SancIo II c dcois
sol o dc Afonso VI quc o cilou cn 1081.
Fodrigucz Diaz laic-sc cniao ara ouiros rcis.
Fcqucsian-sc os scrvios do Cancador (O
laialIador}.
Ajudando o rci nuulnano dc Saragoa, os
soldados lIc dcran o nonc dc Cid, Mio Cid
oriundo do aralc Sidi, scnIor. Cunulado dc
riquczas c Ionras aodcrou-sc dc Valcna (1094}
c la vivcu aic 1099 cono grandc scnIor. Dcois
dc sua noric, sua nulIcr, Xincna, ncia dc
Afonso V. icvc quc alandonar Valcna (1102}.
A inaginaao do ovo acrcsccniou logo una
infinidadc dc orncnorcs ciraordinarios. Essc
vassalo injusiancnic cilado crnanccc un
noiivo ora rcsciiavcl, ora rcvoliado; cIcfc dc un
lando anlicioso, ouco cscruuloso (confornc
Dozy}, iorna-sc un cavalIciro corics c galanic.
Sao-lIc airiludas inicncs quc sao dc ouiros
icnos c dc ouiros crsonagcns. Mas cssc
Ioncn rudc, indccndcnic, lcal, rcrcscnia lcn
a EsanIa crisia; rovocou a adniraao.
2. - Os documentos
O Muscu Fcal dc Arnas dc Madri conscrva
una das csadas do Cid (Tizona}; a caicdral dc
Sala nanca rcicn o aio dc 1098 clo qual o Cid
dava iodos os scus lcns caicdral dc Valcna;
lcn cono os dc Xincna (1101}. Durgos icn cn
89
scu odcr o coniraio dc casancnio cnirc Cid c
Xincna c os. dois cofrcs quc o Cid icria cnircguc
aos judcus. Os rcsios noriais do Icroi c dc sua
nulIcr dcscansan cn San Pcdro dc Cardcna.
En 1272, Afonso X nandou crgucr, cn sua
Ioncnagcn, un aiaudc dc cdra.
3. - Fontes IIterrIas
a} Hisioria Fodcrici Didaci Cani docii,
crnica laiina (anics dc 1238}, dcscolcria cn
1742 clo P. Fisco, iraduzida or Saini-Allin
(Paris, 1866}.
So nos rcsian irinia c duas csirofcs dcssc
ocna;
l} Crnica rinada, dcscolcria cn 1844 or
Enjcnio dc OcIoa, ullicada or Francisquc
MicIcl c Fcrdinand Wolf Traduao dc Danas-
Hinard cn 1858. E a juvcniudc do Cid fcudal. A
narraao inicia-sc con a qucrcla cnirc o Condc
dc Cornaz c Dicgo Laincz;
c} Lc Fonanccro c a olra nais considcravcl.
Foi inrcssa cn Saragoa cn 1550;
d} A crnica do Cid, quario livro da Cronica
gcncral, icria sido conosia clo rorio Afonso
X c rcfundida no scculo XV; c} La cronica dcl
fanoso Calallcro Cid Fuy Diaz Cancador, cn
rosa, ullicada cn 1512 or Juan dc Vclorcdo,
90
cn 1845 or Hulcrio, cn Marlurgo c cn 1853,
cn Siuiigari;
f} O ocna do Cid (Ccsia dcl nio Cid},
ullicado cn 1779 or SancIcz, rccdiiado cn
1858 or Danas-Hinard c dcois or Saini-Allin.
Talvcz cscriio or un rcsiidigiiador dc
Madcnaccli cn, aroinadancnic, 1140; cssc
adniravcl ocna cnccna un Cid nais
aaionado clas gucrras do quc clo anor. A
influcncia da Canao dc Folando ncla c
indiscuivcl, nas os cisodios solrcnaiurais sao
acnas quairo, scndo un a visiia, do Anjo Calricl
c o ouiro a dc Sao Lazaro.
Essa grandc lcnda cica csanIola nao
rccisa ois do naravilIoso;
g} Docuncnios aralcs. Dozy (1881}
cnconirou o nanuscriio aralc dc Iln Dassan
(DzalIira, icrcciro volunc, rincira aric},
cscriio cn ScvilIa cn 1109 dcz anos dcois da
noric do Cid lln-al-Cardclus ci Iln-al-Alar
falaran ianlcn do Cid.
4. - Sucesso IIterrIa
O anor Xincna-Cid nao c iraiado. Essa
invcnao arliiraria nasccu nos ronanccros, os
quais dizcn quc Xincna anou Fodrigo dcois da
noric dc scu ai. Francisco Sanios no Cid
rcssusciiado faz con quc o Cid rcssusciic
91
lasianic dcsconicnic con as falulas quc lIc sao
airiludas.
a} Cuillcn dc Casiro No scculo XVII, csic
auior forncccu o confliio dranaiico da noric do
condc. Las noccdadcs dcl Cid (Juvcniudc do
Cid}, conosio cn 1618, foi cdiiado cn 1621; c
un drana fcriil cn csciaculos nos quais o anor
luia con o dcvcr duranic ircs anos. A scgunda
aric dc Las noccdadcs narra as roczas do Cid c
a aao so c iniciada varios anos dcois do
casancnio do Cid con Xincna.
Esia ca cdificanic calia o csriio da
caridadc; c una arna conira a Fcforna;
l} Corncillc Corncillc rciona cssc icio
(dczcnlro dc 1636} insirando-sc ianlcn cn
dois aniigos ronanccs csanIois. A lci incriosa
da unidadc dc icno aloliu cssc crodo dc ircs
anos; Corncillc, rcagindo conira a arcscniaao
dos nisicrios, surinc as ccnas rcligiosas nas
calia o idcal dc cavalaria. criiicado clo
casancnio dcssa noa con o assassino dc scu
ai, nas na EsanIa, o rci disunIa, cono
qucria, da nao dc una orfa.
La qucrcllc du Cid", crguida or FicIclicu,
icn noiivos oliicos (aologias do duclo c dc un
Icroi csanIol jusiancnic quando os cdiios dc
1634 rolcn csscs conlaics c quc a Frana
csia cn gucrra con Madri}. E nada nais do quc
92
una rivalidadc liicraria, o orgulIo dc Corncillc
fcriu a suscciililidadc dc scus rivais;
c} Diananic La Harc c Voliairc
rcicndcran scn razao quc o Cid dc Diananic
cra anicrior ao dc Casiro. Lc vcngcur dc son crc
daia dc 1659 c c una iraduao dc Corncillc;
d} Lcs iragcdics Dcsfoniaincs (Lc nariagc
du Cid, 1635}, CIcvrcu (La vraic suiic du Cid},
TinoiIcc CIillac (La nori du Cid ou L'onlrc du
conic dc Cornaz, 1639}, Picrrc Lclrun (Lc Cid
d'Andalousic, 1825}, dc Casinir Dclavignc (La fillc
du Cid, 1840} nao iroucran ncnIun clcncnio
novo.
Alcl Hugo iraduziu o Fonanccro (1822} c
Vicior Hugo lcnlra-sc dc Fodrigo cn La laiaillc
crduc (Lcs Oricnialcs}, Divar, Lc Cid cilc, Lc
Fonanccro du Cid (La lcgcndc dcs sicclcs};
En 1882, Zorilla conc una alundanic
arafrasc do ronanccro (La lcgcndc du Cid}.
Masscnci cscrcvc sua nusica scgundo o livrcio
dc Callci, d'Enncry c Dlau. Lcconic dc Lislc
insira-sc cn Fodrigo nos scus Pocncs larlarcs
(1862}, lcn cono Josc-Maria dc Hcrcdia (Fcvuc
dcs Dcu Mondcs, 1885}.
Alcandrc Arnou ullicou una ccclcnic
Lcgcndc du Cid Cancador (Piazza, 1923} c
93
Ccorgcs Fourcsi iraduziu o lancnio dc Xincna
cn La ncgrcssc llondc (Vanicr-1909}.
Dicu!
Qu'il csi joli garon l'assassin dc aa!(3}
S. - ConcIuso
Essc canio iriunfal, unico icio cico dc una
iradiao csanIola foi, dcsdc o rincio,
influcncia.
do clo csiriio franccs quc sc irradiou cniao
solrc ioda a Euroa. Pocna dc roaganda, o
auior lascou-sc cn docuncnios Iunanos.
Dclaio dc sua loa coia dc nalIa, o Cid
conlaicu ara ganIar a sua vida. Mas cssc
crsonagcn lcn csanIol vcio aic nos, nao ianio
cla sua coragcn quc sc asscnclIa dc Folando,
nas or un faio inaginado or Cuillcn dc
Casiro. a luia cnirc o dcvcr c o anor. Corncillc,
cla sua concisao, clo vigor dc scus vcrsos
ciniilanics c inoriais, forjou sua duradoura
crsonalidadc.
94

CAPTULO IV
O CICLO ARTURIANO

O ciclo ariuriano, arcscnia-sc cono un
conjunio vasio c fcriil quc rosscguc os
Fonanccs coricscs. E ianlcn dcnoninado
Maicria da DrcianIa. A figura ccniral coniinua a
scr a dc Ariur, rci lcndario dc origcn ccliica;
rcicndcu-sc vcr ncssc rci o nanicncdor da luia
conira os sanios c quc, ara salvaguardar sua
ilIa, dciou-sc naiar cn 542; cssc rci lilcral
icria nascido cn Tiniagcl, na CornualIa.
Ariur ou Arius iriunfa con suas arnas
naravilIosas, nas ianlcn cla anizadc do
nagico Mcrlin quc c considcrado algunas vczcs
cono scndo un crsonagcn rcal.
A rainIa Cucnicvrc, filIa do rci Lcodagan,
figura idcal da dana da coric, iona cnrcsiado
alguns iraos a Isolda, ouiro crsonagcn do
ciclo. Cucnicvrc rcina solrc os scus cavalciros
quc sc rcuncn cn volia da Tavola Fcdonda; o
casal rcal conanda cnrcsas nolrcs c
icncrarias; o gcis" quc c ao ncsno icno un
cdido icdoso c una injunao dc dcfcsa, cria un
olsiaculo quc c a lasc dc crigosas avcniuras. A
fin dc lcvar a lon icrno a conquisia dc oljcios-
95
ialisna c dc iaas con viriudcs nagicas quc
cnlclczarao os icsouros do rci, as fadas ajudan
os cavalciros. Esscs conlaics solrc naiurais,
csscs rorios oljcios, vcn dc una iradiao aga
nuiio divulgada.
Quando o odcroso Ariur vai cncirar cn
Fona, a rcvolia dc scu solrinIo Mordrci quc
ialvcz scja ianlcn filIo do adulicrio c do inccsio
cnirc Ariur c a csosa do rci LoiI olriga-o a
rcconquisiar scu rcinado. Ncssa cananIa
sangrcnia, scus lcais scrvidorcs norrcn. Os
sanios arovciian-sc do succdido ara invadir
o as c, no uliino cisodio da carnificina, Ariur c
Mordrci sc fcrcn dc noric.
a runa da cavalaria lrcia, nas a sua
cscrana solrcvivc. Ariur icria sido lcvado vivo
ara o rcino das fadas c un dia voliaria ara
rcsiiiuir ao scu ovo a indccndcncia c o odcrio.
O ciclo ariuriano conicn a ciraordinaria
Dcnanda do Sanio Craal quc sc inicia con un
ronancc dc cavalaria c icrnina cono una
narraiiva nsiica.
Essas dcnandas crniiiran a cada narrador
dc conor una narraiiva dc acordo con scu
icncrancnio; os cisodios dc conlaic sc
alicrnan con ccnas scniincniais; aios dc
lravura succdcn s inagcns voluiuosas c
ordcns lrcvcs dc csiraicgia gucrrcira, s
96
alcsiras galanics. Os rogrcssos succssivos
afasian ouco a ouco o icna da dcia riniiiva
c dcois os ronanccs cn rosa cfciuan a fusao
cnirc as lcndas ariurianas c as narraiivas do
Craal.
Essa niiologia ccliica icr-sc-ia fornado or
ocasiao da invasao sania (450-510} c icr-sc-ia
cnriquccido osicriorncnic con a insiraao
vinda do coniincnic. A Iisioria Driionun,
airiluda a Ncnio, foi rcionada no scculo XII na
Hisioria Fcgun Driiianiac dc Ccoffroi dc
MonnouiI (1137}. Wacc ncnciona a Tavola
Fcdonda no scu Fonan dc Drui. A origcn c ialvcz
gaulcsa a ariir dc KucIwcI c 0lwcn ou irlandcsa
cono diz Jcan Mar lascado no icio dos
Mafinogion.
CIrciicn dc Troycs nos lcgou cssc conjunio
ciraordinario c solrcnaiural. Halil narrador,
arovciiou a icndcncia do ovo clo faluloso c
criou ronanccs dc avcniuras c dc cisodios
aliianics. Ao dcscrcvcr Lanccloic rocura da,
rainIa (Lc cIcvalicr la cIarrciic}, inaginou un
Icroi quc icndo ncrccido o anor dc sua ananic
arrisca-sc a adorncccr nuna vida ociosa. Mas
Yvain (ou Lc cIcvalicr au lion}, voliara ao nancjo
das arnas. Ercc, o cavalciro do falcao", dcois
das ccnsuras dc sua dana Enidc, cnconira
novancnic sua fora.
97
Nao odcndo ciiar iodos os iralalIos
rclaiivos a cssc ciclo (rcncicnos o lciior
Hisioirc liiicrairc dc la Francc, i. XXX c XXXI, dc
Casion Paris c aos Fonans dc la Tallc Fondc, dc
Paulin Paris}, olscrvarcnos quc o assunio
coniinua a scr o dc un jovcn cavalciro
dcsconIccido quc, da coric dc Ariur, lcvara a
lon icrno una avcniura iida cono inraiicavcl;
graas s suas qualidadcs, dcsosa a jovcn quc
sc acIa cnvolvida c quc lIc da, cono doic, un
rcinado.
Todas cssas lcndas conorian clcncnios
niicos, agaos, drudicos nos quais sc cnvcriara
una conccao nsiica crisia. Hisiorias Iunanas
ncscladas dc Iisioria sagrada, conjunio quc
forna a iragcdia da fraqucza Iunana coliando
os odcrcs do csriio (o Craal}. Esic icna sc
asscnclIa ao dc Fausio; Lanccloic ficou scndo o
valcic dc nossas carias c o uso da ioria dc rcis
vcio aic nos. Esiudarcnos succssivancnic. A
dcnanda do Sanio Craal, Mcrlin, Trisiao c Isolda.
I. A demanda do Santo Graal
1. - GeneraIIdades
Para a Idadc Mcdia, o Craal c a iaa dc quc
sc scrviu Jcsus duranic a Ccia. Ncla, Josc dc
Arinaicia colIcu o sanguc do ScnIor fcrido clo
ccniuriao ronano Longin. Os gcnovcscs
98
cuscran cn 1101, dcois da ionada dc
Ccsancia, un raio dc vidro, vcncrado clo nonc
dc Sacro-Caiino". Praio ou vaso, oljcio radianic
cn ouro ou cn crisial, o graal ianio odc scr cssa
csncralda cclcsic ou o livro sagrado ial cono o
cvangclIo crdido dc Sao Joao.
Esscs oljcios nagicos cvocan os dos conios
dc Mil c una noiics nas no cnlaralIancnio
dcsscs icnas, a dcscriao da ccna do coricjo
coniinua rinordial. Esiudarcnos anics dc iudo
a cvoluao do ciclo.
2.- Os temas
a} CIrciicn dc Troycs, Parsifal CIrciicn dc
Troycs, naiural dc CIananIa, icvc quc conor
Pcrccval ou lc conic du Craal a cdido dc Filic
da Alsacia, condc da Flandrcs, noivo da roiciora
do ocia. Maric dc CIananIa.
Nao salcnos ondc CIrciicn iirou os scus
dados; o icio icria sido cscriio cnirc 1180-1183;
Wilnoiic diz quc foi anics do 14 dc naio dc 1181.
Eis o assunio.
Parsifal c criado or sua nac nun donnio
soliiario Dcois dc una arcndizagcn lasianic
rudincniar, rccclc a ordcn dc cavalciro c lilcria
Dranca Flor cniao siiiada. rccclido no casiclo
nisicrioso, clo rci-ccador aralisado or una
lanada na coa. Escciador ingcnuo assisic ao
99
dcscnrolar dc una csiranIa ccrinnia. o
anfiiriao cnircga-lIc una csada. Un nordono
lcva-lIc una lana ioda lranca cuja onia csia
cnlclida dc sanguc; nais longc, una jovcn
carrcga o graal (calicc} dc ouro nuiio uro,
guarnccido dc cdras rcciosas c quc difundc
una claridadc solrcnaiural; dcois ouira jovcn
carrcga un raio dc raia. Parsifal csiucfacio
cala-sc; no dia scguinic, afasia-sc do casiclo
dcscrio. Una jovcn icr-lIc-ia rcvclado quc dcvia
crguniar solrc a significaao da ccna; con suas
alavras lilcriadoras icria curado o rci cnfcrno c
o cncaniancnio da rcgiao adornccida c csicril
icria ccssado; Parsifal rccusa cniao dornir duas
noiics scguidas dclaio do ncsno icio. Duranic
cinco anos rcaliza as nais crigosas avcniuras;
csscs cisodios falulosos dccndcn do faniasiico
c sao dc una iniciaao riiual cujo vcrdadciro
scniido nos cscaa. Un crcniia scu iio
aconsclIa-lIc cniao a caridadc, a Iunanidadc c
lIc iransniic una oraao sccrcia quc lIc
crniiira, ialvcz, cnconirar o graal.
Assin icrnina o ronancc dc CIrciicn, dc dcz
nil c scsscnia c un vcrsos ociossilalicos. Enirc
os rosscguidorcs a aric scudo-WaucIicr" sc
csicndc aic o vcrso 21.916 (cdiao Poivin} c sc
ocua dc Cauvain. WaucIicr dc Dcnain ou un
auior annino iraia das roricdadcs da
csada cnircguc a Parsifal (vcrso 34.934} c faz da
lana una rclquia divina. Mancssicr, cn 1225, a
100
cdido dc Jcannc dc Flandrc, icrnina cssa olra.
Parsifal iorna-sc o guardiao do Craal (vcrsos
34.934 a 45.379}. Muiios ouiros ocias
ariician con a sua coniriluiao cssoal, iais
cono Ccrlcri dc Monircuil quc cons dczcsscic
nil vcrsos insuficicnics ara quc Parsifal udcssc
rccolIcr a succssao do rci-ccador. Fcrdinand Loi
analisou cssas olras (Fonania, I. VII, 1931}.
Olra cnignaiica con CIrciicn, o icna
assunc una significaao nsiica c rcligiosa. O
graal quc nao cra o Craal nao cra ncn una
rclquia sania, ncn un iacIo dc alundancia;
ncnIun caclao assisic ao dcsfilc da lana quc
sangra. O icna goza raidancnic dc un ciio
rodigioso c insira ouiros ocias.
l} Wolfran d'EscIcnlacI ci Cuioi Wolfran
d'EscIcnlacI conc Parzival cnirc 1200 c
1210. Diz clc. Mcsirc CIrciicn dc Troycs coniou
cssa Iisioria, alicrando-a c Kyoi quc nos
iransniiiu o conio vcrdadciro irriia-sc c con
razao. O Provcnal..." Discuiiu-sc nuiio solrc a
cisicncia dcssc ocia Cuioi ou Kyoi. Para
ScIrcilcr c San Maric iraia-sc dc Cuioi dc
Provins, o acrc sairico da Dllia. Wilnoiic cnsa
no auior dc un Miraclc dc la Vicrgc (Milagrc da
Virgcn} cnirc 1150-1180. Scra quc Cuioi rcccdc
CIrciicn? A qucsiao crnanccc scn soluao.
Con Wolfran o ccrinonial do dcsfilc sc conlica,
lcnlrando-nos a corcografia dc un lallci. O
101
Craal c cniao una cdra saniificanic dada or
Dcus a Adao (cra a csncralda fronial dc Lucifcr}.
SciI, icrcciro filIo dc Adao, olicvc liccna ara
cnirar no Paraso a fin dc rcionar a cdra. La
ficou quarcnia anos nuncro da ciaao c
cssc calicc scra cnircguc or Pncio Pilaios a
Josc dc Arinaicia quc nclc rccolIcu o Sanguc
Divino; dcois dc quarcnia anos dc risao c
dcois dc Vcsasiano Iavcr dcsirudo Jcrusalcn,
Josc, aconanIado or sua irna Enigcia c dc
scu cunIado Dron, sc csialclcccu na Cra-
DrcianIa, no as dc Hofclisc ondc consiroi o
casiclo Avcniurcu; a cidadc dc Corlcnic sc
csicndcu cn volia. Pcla linIagcn dc scu solrinIo
Josafa, scra concclido Calaad.
A ordcn nisicriosa dos Tcnlciscn c
cncarrcgada dc guardar cssa cdra; Parsifal
succdcra a scu iio Anforias. Lc nouvcau Tiiurcl
ocna dc scis nil duzcnias c scic csirofcs
airiludo a AllrcIi dc ScIarfcnlcrc (or volia dc
1280}, adaia ara o alcnao a Iisioria dc Mcrlin
confornc Folcri dc Doron. A lasc nsiica do
conio sc dcscnvolvc; Monisalvagc, lugar sanio,
scria Moniscgur na Frana ou Moniscrrai na
EsanIa.
c} Folcri dc Doron O Saini-Craal ou
JoscI d'ArinaiIic c una narraiiva curia, dc ircs
nil quinIcnios c caiorzc vcrsos c lascada cn
narraiivas aocrifas. A lcnda dc Josc alcanou
102
grandc cclclridadc cn Lorrainc. Dcois do vcrso
2.357 o auior da livrc curso sua faniasia. Essc
ronancc quc rccclcu a influcncia das aladias dc
Fccan c dc Clasionlury c or ncio dclas, dc
Cauiicr Ma, foi conosio cnirc 1212-1214 (F.
Loi, Fonania, 1931; Hocffncr, Lunicrc du
Craal, 1951}. Eugcnc HucIcr (1875}, SucIicr
(1892} rocuraran a origcn dc Folcri dc Doron;
dc anglo-nornando assou-sc a considcra-lo
aiualncnic franco-condado.
O grandc ncriio dc Doron c Iavcr
iransfornado a lcnda fazcndo do Craal un
snlolo da divina graa a qual asira a alna
Iunana. A icndcncia c ascciica c corrcsondc ao
idcal nonasiico cisicrcicnsc.
Parsifal cn rosa ianlcn c airiludo a cssc
ocia c c conIccido or Didoi-Parsifal.
d} Cauiicr Ma. A dcnanda do Sanio Craal
La qucsic dcl Saini-Craal, airiluda d Cauiicr
Ma, icria sido conosia cnirc 1225-1230. Os
csiudos dc PauIilci (iudc sur la qucsic,
CIanion, 1921} dc Eiicnnc Cilson (Fonania, L.
I. 1925; Vrin, 1932} ian rovar a influcncia
cisicrcicnsc, a douirina nsiica dc Sao Dcrnardo
c csialclcccr una rclaao con Folcri dc Doron.
Parsifal c sulsiiiudo clo cavalciro casio Calaad,
ncssias ariuriano. O Craal iorna-sc o snlolo dc
Dcus. Ncsic cvangclIo avcniuroso" (PauIilci}, a
103
cloraao icrrcsirc icrnina con a dcscolcria dc
una rcvclaao lanciaria. Olra csiriiual, c a
Iisioria dc una alna rocura dc Dcus. Essc
conIccincnio, con suas divulgacs Ialilncnic
graduadas, conduz Iunildadc, conicnlaao
c conrccnsao. A surcna lcaiiiudc, o ciasc
lcvan Calaad ara o ccu. A Dcnanda quc sc
crguc vccncnicncnic conira o assassnio, as
fcsias cavalcircscas c os iorncios, iransfornou o
coricjo iradicional nun ofcio rcligioso; o Sanio
Craal sc dcsloca cla fora invisvcl dc Dcus c a
nissa cclclrada cn Corlcnyc c diia or
JoscIcs, o rinciro liso.
Cauvin c a inagcn do nau cavalciro.
assin quc o Lanccloi cn rosc (Lanccloic cn
rosa} inora duras rovas a csic cavalciro falIo
dc fc; o ncsno sc da con DoIori.
Lanccloic, considcrado cono o nclIor dos
cavalciros, nao odc ianouco iriunfar. Suas
avcniuras galanics, scu anor sacrlcgo cla
rainIa iornan-no indigno dcssa conquisia lcn
succdida clo scu filIo Calaad, dcsccndcnic dc
Josc dc Arinaicia or sua nac. Essc uro cnirc
os uros icrnina cssa lusca do infiniio.
A csia a lusca da crfciao icrrcsirc ondc os
dcscjos Iunanos sao saiisfciios.
c} Pcrlcsvaus Pcrlcsvau, airiludo a
Mancssicr (1225-1230} conia a avcniura dc
104
Parsifal confornc o ocna dc CIrciicn. Sol a
influcncia dos nongcs dc Cluny csia olra
dc ncnos valor do quc a Qucsic inicrrcia cla
rincira vcz a nsiica do sanguc divino. o sanguc
da lana cscorrc dcniro do Sanio Craal. Enfin o
silcncio do ncofiio c clicado aqui clo scu
ciasc no noncnio da assagcn dos oljcios
sagrados.
3. - Sucesso IIterrIa
O ciclo lrciao c novancnic irazido noda no
scculo XVIII clo condc dc Trcssan. O cniusiasno
ronaniico dclc sc aodcra; Wagncr o difundc con
suas rcocuacs nciafsicas. Paulin Paris
dccifra os icios; Casi on Paris os confronia.
Oscar Sunncr csialclccc una noiavcl
conilaao. La vulgaic Lanccloi (WasIingion,
1909}; Douglas Drucc csialclccc a lilliografia
(TIc cvoluiion of AriIurian Fonancc, Daliinorc,
1923}, conlciada clos cuidados da Socicdadc
inicrnacional ariuriana quc rcsidc cn Paris. As
grandcs univcrsidadcs ancricanas ullican
inicrcssanics iralalIos.
Ccorgcs Durcciud (Lunicrc du Craal, 1951}
csialclccc un aralclo cnirc D. Quioic c o icna
do cavalciro sanio, nas sua conaraao cnirc o
Craal c a Divina Carrafa do Paniagrucl dc
Falclais nc arccc nais cngcnIosa. O scgrcdo
surcno do Vin dc Vcriic" (VinIo da vcrdadc}
105
asscnclIa-sc ao sanguc univcrsal; a Sania Fonic
quc corrc confornc a curva dc una csiral
logarinica (novincnio da vida quc sc cnrosca},
fornccc o vinIo dcscjado c ncrgulIa o conviva
nun dclrio laquico roino ao arrclaiancnio.
Ccorgcs Durcaud dcscolrc ainda cssc icna
cn Milosz nos scus ocnas dognaiicos c
nciafsicos do Sanguc univcrsal (Ars Magna,
Arcancs}; c na olra dc Pcladan, Lcon Dloy, Pcguy
o no CIaicau d'Argol dc Julicn Cracq.
4. - OrIgem
A origcn da lcnda icn nuiias conirovcrsias.
A Maicria da DrcianIa c ara uns insular
(Casion Paris, Hisioirc Liiicrairc dc la Francc, i.
XXX}. Os ccliisias alcnacs rcfuian a iransnissao
dos icnas ariurianos or via anglo-nornanda c
Zinncr sc ronuncia a favor dc una origcn
arnorica c nao galcsa. Essc sisicna c
rosscguido or Focrsicr c Druggcr, conicsiado
or. F. Loi (Fonania, XXIV, XXVIII} c or LoiI
(KriiiscIcr JaIrcsi lcricIi, I, 271}. Vcndrycs
cnconira ncsscs icnas una solrcvivcncia da
liicraiura ccliica (CaIicrs do Sud}; Ma Cillcri c
rincialncnic Jcan Mar (La lcgcndc
ariIuricnnc}, nosiran quc a coniriluiao da
DrcianIa arnorica foi nuiio olrc nas quc a
liicraiura galcsa iniroduziu icnas adniravcis.
Jcan Mar cscrcvcu. Essa lcnda ariuriana dc
106
origcn aga c rofana ia, dc incio, sol
influcncias ccriancnic inglcsas (Clasionlury}, c
cn scguida franccsas (Clairvau} ionar una
ionalidadc cada vcz nais crisia."
DlocIci (Lcs sourccs oricnialcs dc la Divinc
Concdic (1901} (As fonics oricniais da Divina
Concdia}, nosirava a civilizaao rcondcranic
da Irlanda quc conIccia Dizancio or inicrncdio
das rcullicas iialianas.
Todavia, ouiros onios crnancccn
liiigiosos. as rclacs cnirc as olras, a daia cn
quc foran fciias, o auior. Acsar do ninucioso
csiudo dos dczcsscis nanuscriios conscrvados
solrc o Craal, cssas qucsics arcccn insoluvcis.
S. - Interpretaes
Acsar dc Jcan Dlondcl Iavcr cscriio. Li
conic dc Drciaignc soni si vain ci laisani",
arccc quc csscs niios crincn vcrdadcs
vcladas assinilavcis clo iniciado. Scniinos, na
olra liicraria, surdircn ouiras inicrrciacs.
a} Inicrrciacs asirologicas c naiurisias
Wolfran rcocuava-sc con a asirologia. Ora, o
nonc dc Ariur scria oriundo dc AriIos, isio c,
ours" (Ursa} no sinlolisno asirologico da
consiclaao olar. Essc alacio asirologico iorna-
sc o ccniro do nundo c Cucnon (Lc roi du
nondc, 1927}, inagina os dozc signos zodacos
107
quc graviian cn iorno do sol cono os dozc
cavalciros quc rodcian Ariur. Saini-Yvcs cvoca a
zona zodaca; ncla Loius Pcralic cnconira os
rincios drudicos dc Cron-Lcl. Loonis, dianic
das csculiuras da caicdral dc Modcna, cvoca
ianlcn a icoria solar.
Miss Jcssy L. Wcsion (Canlridgc, 1920}
insisic solrc o asccio riiualisia c liga ao vcgcial
una inicrrciaao clos orgaos gcniiais.
Olscrvou quc os fcrincnios aiingcn as arics
viris do rci.
l} inicrrciacs iiradas dc fonics oricniais
Ccorgcs Doiiin aonia na liicraiura irlandcsa,
noiivos iirados da liicraiura grcga c na succssao
das rovas aroina-sc das narraiivas Iindus.
HannaI Closs (Lunicrc du Craal} cnsa na lcnda
dc Dagavaia Purana. Dascando-sc no cdifcio
circular c irradianic quc c o Tcnlo do Craal,
cnsanos na arquiiciura dos icnlarios idcniica
das igrcjas arncnias c dos icnlos iranianos.
Oiio FaIn localiza o casiclo Avcniurcu cn
Moniscgur ouiros cn Clasionlury c
HannaI Closs, cla dcscolcria dc ccranicas quc
a sc fcz, cnsa no naniqucsno. Cucnon, (Lc roi
du nondc} csialclccc rclaao cnirc o Sanguc
Divino lclcragcn da inorialidadc c o Sona
dos Iindus ou o Haona dos crsas; dcois
conara a csncralda cada da fronic dc Lucifcr
108
quc iornou-sc a iaa a Urna, crola fronial c
icrcciro olIo dc Civa.
CIrciicn ncnciona o gaviao, rcrcscniaao
oculia da conscicncia; ora, o gaviao sinloliza o
grandc Horo cgcio.
Finalncnic, cono na falula aniiga, os
aninais crincn as aics dos Ioncns, c a
cada aninal liga-sc un sinlolisno.
c} Inicrrciaao rcligiosa Essa olra nsiica
iornou-sc finalncnic a glorificaao do sacrancnio
cucarsiico. Os cvangclIos aocrifos vindos dc
Dizancio c rincialncnic o Aocalisc,
aonian cssc icna (olscrvcnos os algarisnos
riiuais 3, 7, 12 c a cor lranca}. O Ioncn sc
lilcria da faialidadc aniiga c rosira-sc dianic do
nisicrio da rcdcnao. CIrciicn considcra os
aconiccincnios Iisioricos (iransoric da galIcia
con o Sanio-Sanguc a Drugcs or TIicrry
d'Alsacc; dcscolcria da Sania-Lana cn
Aniioquia.}; a carnc sc sulncic alna c a alna,
ao csriio. O Icroi da Qucsic rinciro livro
filosofico scria a rcrcscniaao nsiica do
Crisio. Mas Jcan Mar (La lcgcndc ariIuricrinc}
nosira quc a igrcja nao adoiou a avcniura do
Craal quc coniinua scndo olra dc un sacrisiao
insirado cla douirina csiriiual dc Sao
Dcrnardo. Sc a Igrcja sc Iouvcssc aodcrado
dcssa lcnda, os icios icrian sido conscrvados
109
nos nosiciros; nas guardados nas lillioiccas
dos nolrcs, crdcran-sc cn aric. A Igrcja,
lcnlrando-sc dcssa origcn aga, nao lIc dcu
nuiio lugar na rcrcscniaao arisiica. Oiio FaIn
(Croisadc conirc lc Craal (Cruzada conira o
Craal}, Siocl conclui quc foi conira o Craal quc
sc nolilizou a cruz or ocasiao da cruzada
alligcnsc.
Loius Pcralic (L'csoicrisnc dc Parsifal (O
csoicrisno dc Parsifal, Pcrrin, 1914}, diz quc o
rincio drudico c visvcl na Qucsic. Todavia,
ignora-sc quasc iudo solrc as grandcs
conunidadcs visiiadas or Sao Paircio no scculo
IV, ficando o as dc Calcs ao alrigo das
influcncias csirangciras. O rolongancnio do
druidisno foi cnconirado no scculo XII na igrcja
culdcana c scu cnsinancnio c lasico na
insiiiuiao da igrcja dc Fona.
d} Inicrrciaao csoicrica
1} Ccncralidadcs Valorcs csoicricos c
iniciaiicos odcn sc solrcor ao scniido cicrior.
Fcnc Cucnon (Esoicrisnc du Craal (Esoicrisno
do Craal} olscrva quc cssc sinlolisno c
disfarado c quc as duvidas, as coniradics
aarcnics icn ialvcz or oljciivo dcsviar a
aicnao dos rofanos. Tcrian sido os auiorcs
iniciados? Nao salcranos rcsondcr; nas a
organizaao iniciaiica rcscnic drudica c
110
dcois crisia nao quis quc a lcnda sc iornassc
un riiual dc iniciaao ou dc vulgarizaao. A
crda do Craal arccc scr o olscurccincnio do
ccniro csiriiual sccundario c a iniciaao dcvc
fazcr con quc scja cnconirado.
Vicior-Enilc MicIclci. Lcs sccrcis dc la
cIcvalcric (Os scgrcdos da cavalaria, Dossc,
1928}, lusca o sinlolisno na forna da Tavola
rcdonda con os druidas, quadrada con Josc dc
Arinaicia, o arcano sulsisic ara a da Ccia quc
Lconardo da Vinci rcrcscniou sol a forna dc un
rciangulo ollongo. Pcrcclc-sc un significado
ncsscs snlolos c cnsa-sc cn Cauvain quc lcva
o cniaculo do Taroi. A cor rcia na
induncniaria dc ccrios cavalciros iscnia-os dc
una influcncia nalsa; c o cniaculo nagico.
A Igrcja csoicrica rcvcla dcssa forna un dos
asccios da sua facc inicrior, o csoicrisno. Esscs
caracicrcs cnconiran-sc cn Danic c no Fonancc
da rosa.
2} 0 ccniro surcno Para Cucnon (Lc roi
du nondc (O rci do nundo, 1927}, Craal qucr
dizcr ao ncsno icno vaso (grasalc} c livro
(gradalc ou gradualc}; Monsalvai o nonic da
Salvaao ilIa sagrada ou nonianIa olar,
icrra da inorialidadc quc sc idcniifica con o
Paraso Tcrrcsirc. A lana iorna-sc o cio do
nundo c o sanguc quc dcla rovcn c o orvalIo
111
quc sc cnana da rvorc da Vida. Ariur c raiado
cn Avallon, ilIa Iicrlorca, scdc da rcalcza c da
dinasiia dos adrcs Jcan; cssc Paraso Tcrrcsirc c
ainda, sinlolicancnic, dcsignado cla ndia.
Julius Evola diz quc o as do Craal nao c a
Inglaicrra nas sin o ccniro nordico rinordial,
TIulc. Evola cnsa ianlcn na ordcn dos
Tcnlarios, cujos uliinos rcrcscnianics, os
Fosa-Cruz, conscrvan o niio da ciiadcla solar.
Cucnon inagina a rcrcscniaao do ccniro
do nundo no rincio ccniral dc OnIalos c
quc c ianlcn o ccniro dc una roda. Sua
rcrcscniaao naicrial coniinua a scr a cdra
sagrada o ncnir ara os cclias norada da
Divindadc. A Irlanda fornccc grandc nuncro dc
dados rclaiivos a OnIalos. Cucnon, olscrva,
cnfin, a cquivalcncia sinlolica cisicnic cnirc o
crcsccnic, o navio c a iaa; cis orquc o Craal c
dcsignado clo nonc dc Sanio Vaso.
3} 0 odcr oculio do sanguc CIrciicn icria
rcicndido iraduzir coicricancnic una lcnda
csoicrica na qual o sanguc coniinua a scr un
odcr oculio ccclcnic cla sua figuraao
nisicriosa. Dasc dc iodo o rincio viial c o
arcano da rofccia, da cvocaao, dos laiisnos cn
ccrios nisicrios. Marca a dcsccndcncia
Icrcdiiaria c clo scu rincio racial a
dcsigualdadc no casancnio, o adulicrio, sao
112
unidos con a noric. Essa urcza dc sanguc c a
viriudc do indivduo, do cla, da naao, da raa.
Para CIrciicn, o sanguc sullinIa a alvura do
cisnc norilundo, cssc cisnc, snlolo da urcza,
quc csia no liniar da rincira iniciaao. O
sanguc csia ainda rcscnic no fcrincnio do rci
ccador. lcva cn si iodos os dcscjos violcnios da
carnc. O rollcna do sanguc, licor solar, fora
inulsiva, voniadc cosnica foi ncncionado or
TIcoIilc Driani (Lc Cocland, dcz. 1953}. Mas
ialvcz scja ianlcn a scdc da alna. A rcscna do
arcano nas ccrinnias rcligiosas c a lasc dcssa
dcnanda do Craal quc coniinua valida ara iodos
nos. 4} 0 riio da iniciaao Elic Lclasquais
(iudcs iradiiionncllcs, 1939}, c dc oiniao quc A
dcnanda do Sanio Craal, Fausio, Folando, sao
riiuais dc iniciaao da ncsna caicgoria quc O
Pcqucno Polcgar. O Icroi, ara cIcgar ao csiado
sucrior, lusca un crsonagcn, un icsouro ou
un oljcio nagico. No sinlolisno dc Hiran, ircs
ncsircs rocuran os rcsios do Crandc Arquiicio.
Esscs riios rovirian dc iradics aniigas, dc
fornas iradicionais dcsaarccidas, conscrvadas
cla ncnoria colciiva nais ou ncnos
sulconscicnic do ovo" (Cucnon}. Essa iniciaao
visaria aqui a conquisia dc csiados solrc-
Iunanos.
5} A alquinia c a cavalaria Na linguagcn
sccrcia a cdra filosofal rcrcscnia a salvaao; o
113
ouro nada nais c do quc o Iicroglifo da
csiriiualidadc c das foras squicas dc Dcus. A
dcnanda c cniao una lusca scnclIanic dos
alquinisias quc cran filosofos Icrnciicos;
ciicnos Allcrio, o Crandc, Fogcr Dacon, Sao
Tonas dc Aquino, Nicolas Flancl.
O arcano c a lasc da ordcn da cavalaria
quc dcu origcn ao conanIcirisno ocrario c
aric Icraldica. O lrasao c a cIavc da Iisioria
da Frana", diz Ccrard dc Ncrval. Ncssa cavalaria
Iisiorica, os Tcnlarios foran os guardiacs do
DaIonci; os cavalciros crranics cran aiacados
clos dragcs, snlolos do guarda da cnirada, ou
clo lcao aninal solar, alcgoria da aiao inicrior.
O alquinisno c a conscqucncia final dcssa
cavalaria nagica c cssa viagcn dc avcniuras dc
una cocia rcligiosa c cicnifica c a ncsna quc
a da Dcnanda do Sanio Craal.
II. - Merlin
Pcrsonagcn lcndario, Mcrlin cn ccliico
MyrddIin, cn arnoricano Marzin foi ocia,
rofcia c nagico. ConanIciro do rci Ariur,
csialclcccu a Tavola rcdonda c scu nonc fica
ligado dcnanda do Sanio Craal.
1. - Textos IIterrIos
a} A crnica laiina Na Crnica laiina,
airiluda a Mnio (fin do scculo X}, vc-sc o rci
114
lrciao Woriingcn alandonado clos scus dcvido
sua crucldadc. Dcscjoso dc una forialcza quc
nao udcssc scr ionada, os nagicos aconsclIan-
no a rcgar o solo con o sanguc dc una criana
nascida scn ai. Mcrlin noncado Anlrosio
confundc o rci con suas rcsosias rofciicas c
salva assin a sua vida.
l} Ccoffroy dc MonnouiI En
aroinadancnic 1135 Ccoffroy dc MonnouiI
da un caraicr cavalcircsco, corics c Iisiorico
lcnda dc Mcnio. A cdido dc Alcandrc, liso dc
Lincoln, rcdigc as Profccias (Airiludas a Mcrlin} c
dcois a Viia Mcrlini.
c} Folcri dc Doron Essc auior inclui o
nonc dc Mcrlin lcnda do Craal. Sua irilogia
conoria un ocna solrc Mcrlin quc insiiiui a
Ordcn da Tavola rcdonda (Drui dc Wacc
ncncionava a Tavola rcdonda cn 1155}. Mcrlin c
o Icroi dc una cocia csiriiual.
d} Os coniinuadorcs O sinlolisno
dcsaarccc c a rofccia iorna-sc un ncio
liicrario. Mcrlin aarccc cn nuncrosos ronanccs
(Claris ci Loris}. O Ariosio, Ccrvanics (Don
Quioic, II, 21}, Falclais, SIalcscarc (O rci
Lcar, III, 11}, olscrvan cssc crsonagcn quc
insirou Clucl (A ilIa dc Mcrlin, Vicna, 1758}.
Para K. L. Inncrnann (Mcrlin, 1832} c un
Fausio crisiao; Hcinc or clc sc inicrcssa (1835}
115
lcn cono Tcnnyson (Vivicn, 1859, 0 Sanio Craal,
1870}, c Edgar Quinci (Mcrlin l'cncIanicur,
1860}. Aollinairc cscrcvcu L'cncIanicur
ourrissani (1909}, Cocicau, Lcs cIcvalicrs dc la
Tallc rondc c Aragon Droccliandc (CaIicrs du
FInc, 1942}. Coniudo, a lcnda dc Mcrlin arccc
csiar a caninIo da ciinao.
c} As criicas Dcois dos csiudos dc Dalc
(1559}, DucIanan (1590}, David Powcl (1603}, c
rcciso cscrar a dc Walicr Scoii (1638} ara
iocar rcalncnic o assunio (TIc Minisirclsy}.
Francisquc MicIcl c TIonas WrigIi (1837},
icniaran una snicsc criica. Dcois dc Saini-
Aignan (1921}, dc EscIcvanncs (1935}, Paul
ZuniIor arcscniou, cn 1943, una icsc
Univcrsidadc dc Ccnclra con una lilliografia
nuiio conlcia.
2. - SmboIo da Ienda
a} Origcn dc Mcrlin O nascincnio dcssc
Proicu da Idadc Mcdia c nuiio olscuro. Dc
acordo con Folcri Doron, o dialo scduziu una
virgcn; Mcrlin, con sua alavra cloqucnic faz
con quc sua nac, iornada rcsonsavcl or cssc
csiranIo nascincnio, scja alsolvida. Eis a lcnda
dc Anlrosio cujo icna c o dc Folcri dc diallc.
Para La Villcnarquc a nac dc Mcrlin icria
sido una rinccsa quc, cncirando nun losquc
airada clo canio dc un assaro, adorncccu c a
116
criana quc nasccra dc nodo iao solrcnaiural c
ociico, falara incdiaiancnic. Suc-sc ianlcn
quc scja un crsonagcn rcal, un lurdo galcs ou
da CornualIa do scculo VI; ou un dcus gaulcs,
arcnic dc Mcrcurio, Mcrddyn cujo nonc vcn da
raiz Mcrcs cnconirada cn Mcrcurio.
l} A aao dc Mcrlin Mcsirc do Hciacordio
fornulou as rcgras quc rcgian os cavalciros da
Tavola rcdonda; dirigc as laialIas c sua Iara
cncania os odcrcs Iosiis; conanda os dcnnios,
cncania as fadas.
O cisodio nais dranaiico coniinua a scr o
do scu anor or Viviana. Todo-odcroso, dcscja
quc cssa nulIcr o rocurc livrcncnic; nas o
icnor dc Viviana iorna-sc odioso. Mcrlin
iransfornou-sc no rofcia vcncido clo anor c o
cncaniancnio fcninino.
c} Evoluao do crsonagcn Profcia, Mcrlin
nao c o ncsirc dc una alquinia nisicriosa;
iorna-sc a scguir o fascinador. O acl dc Mcrlin
ao lado dos cavalciros ariurianos crnanccc,
cnircianio, cisodico. Scu sinlolisno
corrcsondc s nossas cigcncias cssoais c
finalncnic nada nais c do quc una significaao
ociica.
III. Tristo e Isolda
117
Essc ar inorial influcnciou inuncros
cisodios do ciclo ariuriano. a cocia do anor
quc sc rolonga alcn da noric.
1. - O tema
Trisiao dc Loonois c criado or scu iio Marc,
rci da CornualIa. Fcrido cla csada cnvcncnada
do MorIoui da Irlanda, a qucn naia, Trisiao sc
faz iraiar cla irna do nonsiro, a rainIa da
Irlanda, cuja filIa c Isolda. Mais iardc, cn nonc
dc scu iio, Trisiao cdc a nao dc Isolda c dcssa
forna rcconcilia os dois ascs ininigos. Porcn,
duranic a iravcssia, os dois jovcns lclcn un
filiro dc anor. Unidos cla aiao, irados clos
quc os circundavan, lanidos or Marc, os dois
ananics vivcn na florcsia dc Morois; o rci
crdoa-os; Trisiao dcia CornualIa c csosa una
scgunda Isolda. Fcrido, cdc sua loura aniga
ara iraia-lo. un vcu lranco anunciara sua
cIcgada, un vcu rcio sua rccusa. A scgunda
Isolda, or ciuncs anuncia un vcu rcio. Trisiao
norrc. Isolda cIcga c sucunlc ao lado do scu
ananic. O rci Marc, conIcccndo a causa dc sua
aiao, crdoa c Ionra a sua ncnoria. A loucura
dc Trisiao c un cisodio dcssc icna c a snicsc
do ronancc. Trisiao, disfarado cn louco, qucr
rcvcr Isolda. As aluscs fciias aos scus anorcs
sao ousadas c fornan un rcsuno assaz rico da
lcnda; a cvocaao dc suas avcniuras c a aric
csscncial do ocna.
118
2. - As Iontes
Os ronanccs dc CIrciicn dc Troycs c dc La
CIcvrc nao cIcgaran aic nos. O icio dc Dcroul
(1165-1170} conscrva quairo nil, quairoccnios c
oiicnia c cinco vcrsos (ullicados or Murci,
1904 nanuscriio dc Dcnc}; o nanuscriio do
anglo-nornando TIonas icn so ircs nil, ccnio c
quarcnia c quairo vcrsos (dos dczcnovc nil}
(ullicados or. J. Dcdicr, 1903 c 1905;
nanuscriio dc Oford}.
A loucura dc Trisiao (nanuscriio dc Oford}
aconanIa dc nuiio crio o ocna dc TIonas
(iraduao dc JoscI Dcdicr, 1907}. Os ocnas dc
EilIari d'Olcrg c dc Codofrcdo dc Esiraslurgo,
os nil c quinIcnios vcrsos dc un annino
crniicn a rcconsiiiuiao dcssc conjunio.
Para Andrc Mary (Trisian, N. F. F., 1941}, a
olra scria rovcnicnic dc jovcns sacrisiaos
lcirados dc lngua franccsa, quc conIccian as
lcndas da Crccia (Tcscu, o rci Midas} c quc
iinIan lido Ovdio c Virglio Podc-sc disccrnir o
clcncnio niico no naravilIoso do filiro c na
naiurcza do Icroi vcnccdor dc nonsiros. Essc
icna sc cnconira na Irlanda c JoscI LoiI csia
inclinado or una vcrsao galcsa.
3. - A obra IIterrIa
119
Codofrcdo dc Esiraslurqo rosscguiu o icna
dc TIonas c influcnciou Frilcrg. Hans SacIs,
dclc iirou sua iragcdia (1553}. 0 condc dc Trcssan
rccolIc a lcnda no scculo XVIII c os ronaniicos o
cnalicccran. ScIlcgcl (1800}, Fuclcri (1839};
Walicr Scoii (1811}, Inncrnann (1839}
conuscran ocnas. Hcrnann Kuriz (1844} c
dcois Sinrocl (1855} csialclcccn cn alcnao
nodcrno o icio dc Codofrcdo Hcriz conlcia
cssa iraduao con a analisc do icio dc TIonas.
Francisquc MicIcl rcunc os icios inglcscs c
nornandos.
O drana nusical dc Wagncr cscriio cnirc
1857. c 1859 c inicrrciado cn Muniquc cn
1869 c cn Paris cn 1899. 0 assunio ainda c
cnconirado con JoscI Wcilcn (Drcslau, 1860}, L
ScInccgans (Lcizig, 1865}, Carl Folcri (Dcrlin,
1871} ou no Lc lai du cIcvrcfcuillc dc Maric dc
Francc.
O filnc dc Cocicau (L'cicrncl rciour} cla
lclcza csiaiica dc suas inagcns lcnlra os
Visiicurs du soir dc Carnc no qual o anor dc
duas criaiuras iriunfara das ciladas c da ira do
dialo.
4. - Sobre aIguns amantes eternos
Vcn-nos ncnoria Foncu c Julicia, Dafnc c
Cloc, Paulo c Virginia, Manon c o cavalciro dos
Cricu, Fcdro c Hioliio. Porcn as dcsgraas dc
120
un ar lcn rcal, Hclosa c Alclardo sao ainda
nais irisics.
S. - SImboIIsmo da Ienda
Isolda crnanccc virgcn no adulicrio;
cngana o lon rci scn rcnorso aarcnic c cssa
nulIcr, acsar dc iudo, coniinua sinaiica.
Vcnos con indulgcncia csscs ananics quc, nais
do quc os ouiros, sao sulnciidos faialidadc. As
aginas quc rclaian scus anorcs rcrovavcis
iornan-sc assin aiciicas. A sinlicidadc
riniiiva do conio clcva, acina dc iodas as lcis,
cssa cocia do anor.
A vclIa nagia ccliica csia rcscnic ncssc
filiro quc inlica a faialidadc do anor c cria cssc
lianc nisicriosancnic indissoluvcl. O anor, cssa
olaridadc nagnciica olaridadc dcvida a
Dcus, ois Eva, o sucrior fcninino, vcn dc Adao
androgino c c sua scnsililidadc voliiiva" o quc
significa a scaraao do cnic cn dois olos, o
ncgaiivo c osiiivo clica-sc clos cfciios da
lclida. Porcn Jcan Mar (La lcgcndc
ariIuricnnc} vc cn iudo isso a rcrcscniaao do
gcis" inosio cla nulIcr ao scu aaionado.
Eis a razao or quc cssa lcnda csia sujciia ao
faialisno c nclancolia.
En conclusao, o ciclo ariuriano con sua
naravilIosa Dcnanda do Sanio Craal c a
confirnaao dc un longo iiincrario ociico c
121
csiriiual. O csoicrisno do Craal c incgavcl, c sc
rcvcla ncssa iransnuiacao dc una falula
rcdcsiinada nun snlolo crisiao. Ecgcsc
icologica c nsiica, cssc iriluio ncdicval c rico
cn cnsinancnios c nunca norrcra, ois scnrc
surgirao dclc novas inicrrciacs.
122

CAPTULO V
O MARAVILHOSO DA LENDA

I Gargntua
Carganiua cvoca Falclais. Coniudo Eloi
JoIanncau (Variorun, i. I, ag. 37}, PI. CIaslcs
(Tallcau dc la liiicraiurc franaisc, 1829}, J.
Crinn (MyiIologic allcnandc, 1837}, cnsan
nuna iradiao aniiga. Falclais criou un Icroi
nacional cujo nonc crcssivo iornou-sc una
inagcn oular.
1. - OrIgem
H. Caidoz (Fcvuc arcIcologiquc, sci. dc
1868}, lascando-sc na radical da alavra gar
vc ncssa radical una divindadc; o dcus da luz
Caruda icr-sc-ia iornado o Hcrculcs gaulcs. Essc
rinciio drudico csiaria ainda rcscnic no scu
culio das cdras.
Porcn os giganics sao conIccidos; c o nonc
dc Carganiua figura na Lcgcndc dc naisirc Picrrc
Pailcu dc CIarlcs Dourdignc (1526}. Ticl
Ulcsicglc lcgou a alavra csicglc" nas cssc
farsanic insido c scn csriio, conarado con
Panurgc, nao icn ncn a sua suiilcza ncn a
123
dicacidado. Falclais icria sc insirado na Hisioirc
naccaroniquc dc Mcrlin Cocaic (Hisioria
nacarrnica dc Mcrlin Cocaic}. Con cfciio, o
cisodio dos carnciros c ianlcn cnconirado no
rinciro.
2. - Os gIgantes.
Cono os clfos, os anaos ou os ciclocs, os
giganics sao a crsonificaao dos grandcs
fcnncnos (furaccs. csiacs, gcadas...}; quasc
dcuscs. TIryn roula o nariclo do dcus TIor;
Minir, o giganic das aguas, aconsclIa Odin. Sao
cnics odcrosos. Egir c o scnIor dos narcs c sua
csosa Fan caiura os navcgadorcs.
Para a Igrcja caiolica, o giganic sulsiiiui o
dialo. En 1100 os clcncnios agaos c crisiaos sc
nisiuran; o ovo acciia o crisiianisno scn
coniudo rcjciiar as crcnas iradicionais. E dcsia
forna quc Ccoffroi dc MonnouiI faz cvoluir
Curguni cn sua cocia lrcia rcionada or
Wacc (Fonan dc Drui, 1155}.
3. - A obra de RabeIaIs
Dcois do ciio das Crandcs ci incsiinallcs
cIroniqucs dc l'cnornc gcani Carganiua
(Crandcs c incsiinavcis crnicas do cnornc
giganic Carganiua} (1532} dcvidas ialvcz a
Dillon d'Issoudun Falclais cdiia Lcs Iorrillcs
ci couvaniallcs fais ci roucsscs du ircs
124
rcnonnc Paniagrucl (Os Iorrvcis c csaniosos
fciios c roczas do nui rcnonado Paniagrucl} na
cdiiora Claudc Nourry, conIccido or Lc Princc (3
nov., 1532}; o livro c assinado Alcofrilas Nosicr; o
AlnanacI aniagruclinc ronosiicaiion aarccc
cn 1533 (Liao, Franois Jusic}.
A Faculdadc dc Tcologia condcna o
Paniagrucl cn 23 dc ouiulro dc 1533. Porcn,
Falclais, cono ncdico, aconanIa o liso dc
Paris, Jcan dc Dcllay, quc aric ara Fona ondc
vai lciicar os inicrcsscs dc Hcnriquc VIII
cconungado or Iavcr csosado Ana Dolcna
(1534}. Con cssa roicao Falclais ullica, cn
1534, scu Carganiua (cdiao dcfiniiiva, 1542,
Liao, Franois Jusic}. Lc iicrs livrc (1546}, dc
gosio nais rcluscado, cc a qucsiao do
casancnio, Lc quari livrc (Liao, 1549} narra as
luscas da Divc Douicillc". c da assagcn do
Norocsic.
4. - VaIor dessa obra
Os ronanccs dc Falclais iivcran incnsa
oularidadc. Sao os livros dc un crudiio quc, dc
nancira divcriida, nun csiilo falado, conicn
aluscs oliicas c rcligiosas. Carganiua c un
rciio cn favor do Fcnascincnio c da Fcforna.
Acsar dc Falclais scr rudcnic, dc rcgar scn
falar dcnais, crcclc-sc nclc o cnsancnio dc
125
Erasno, cclclrc clo scu Insiiiuiion du rincc
cIrciicn. Falclais ianlcn foi un iniciado.
Saulnicr (Mcrcurc dc Francc, 1-4-1954}
nosirou quc cssa filosofia do lclcr cra o snlolo
dc una lusca da salcdoria. O fcsiin cranic
CIancI c crguido con aluscs Ccia c faz
cnsar na ConunIao Eucarsiica.
Lcs grandcs ci incsiinallcs cIroniqucs
(1532} icrian insirado Falclais. Ora, nclas
cnconiranos novancnic o nagico Mcrlin, quc da
origcn aos ais dc Carganiua, fuiuro scrvidor do
rci Ariur. ialvcz a quc sc dcvc luscar a
analogia quc noianos cnirc a lusca da Divc
Douicillc" c alguns cisodios do Sanio Craal.
Na vcrdadc a olra dc Falclais, dc inicnao
cvangclica, coniinua rofundancnic csoicrica
con scu sinlolisno aarcnic.
S. - A sucesso IIterrIa
Falclais foi nuiio iniiado. Os livros
iransoriados clos lufarinIciros rcfcrcn-sc, cn
gcral, s Crandcs c incsiinallcs cIroniqucs dc
1532. c o caso dc DcclIcrr cn Monilcliard, dc
Placc cn Tours, dc Pcllcrin cn Einal ou dc
Oudoi cn Troycs.
Mas Carganiua dcnoninado ianlcn o
Judcu Erranic asscou or iodas as rcgics.
126
Modclou o solo, fornando lagos, corrcgos c
dciando nonics dc lodo quc sao vcrdadciras
nonianIas. Una crnica do scculo XVI diz quc
clc a cngcndrc lc flcuvc du rosnc cn issani irois
nois, si jours, ircizc Icurcs irois quaris ci dcu
ninuics". Essa gcografia garganiucsca foi noiada
or A. Van Ccnncd cn Lc folllorc dc Dourgognc,
1934; (0 folclorc dc DorgonIa} or Scliloi (Lcs
Tradiiions oulaircs, 1883} (As iradics
oularcs}, c or Carnoy (Conics franais, 1885}.
6. - ConcIuso
Falclais, ficl iradiao das crnicas dc
giganics, soulc crinir, cnirc suas invcncs
lurlcscas, idcias novas c rofundas. Nao icncu
oor-sc ordcn csialclccida c iraou un
rograna dc vida no qual o Iunanisno
cvangclico ocua un lugar rcondcranic.
II. O Judeu Errante
O judcu Isaac Lcqucdcn da irilo dc Lcvi,
dcnoninado ianlcn AIasvcro Saaiciro
rccusou qualqucr socorro a Jcsus suliciado. Por
cssa falia dc caridadc, caninIara aic o juzo final
confornc a naldiao divina.
1. - CrIao IIterrIa
En 1228, un arccliso da Crandc Arncnia,
ao visiiar o nosiciro dc Saini-Allan, narrou a
127
lcnda dc Josc ou Cariafilo oriciro do
rciorio, quc laicu cn Jcsus c foi condcnado a
cscrar a volia do ScnIor. Caindo, dc ccn cn
ccn anos, cn lciargia, rccucra sua aarcncia
cororal do icno da aiao (irinia anos}. O
arccliso diz icr alnoado con Josc. MaiIicu
Paris, rccolIc a lcnda c rcgisira-a, cn 1252, na
sua Hisioria Major; PIilic Mouslci, liso dc
Tournai, ncnciona o ncsno cisodio na sua
CIroniquc rincc (cn aroinadancnic 1243}.
Enircianio, cssa lcnda nao aarccc no
folclorc arncnio.
Casion Paris (Lcgcndcs du Moycn Agc, 1912},
olscrva quc Cariafilo dcvia scr ronano c nao
judcu ois quc foi cnrcgado or Pilaios.
A. d'Ancona nosirou (Fonania, i. X c XII} quc
o crsonagcn olscdava a inaginaao da Idadc
Mcdia.
2. - EvoIuo da Ienda
Una caria cn alcnao, daiada dc 29 dc junIo
dc 1564 afirna quc Paul d'Eiizcn, douior cn
icologia c liso dc ScIclcszving, cnconirou o
Judcu crranic cn Hanlurgo cn 1542. 0 rcdaior
alcnao, roicsianic, icvc quc sc scrvir dcssc
nonc ara auicniificar una narraao lcndaria. A
narraao dc CIrysosiornus Dudulocus
128
WcsiIalus (Lcydc, 1602}, icvc nuncrosas
rccdics.
En 1575 cssc crradio c cnconirado na
EsanIa; arcscnia-sc aos Magisirados dc
Esiraslurgo; Picrrc Louvci o vc cn Dcauvais
(1614}. 0 advogado DouiIrays, na Hisioirc dc son
icns (i. II, XI, 1604}, olscrva quc ioda a
Euroa sc ocua con cssc crsonagcn quc
insira as arics. Dcois da .ullicaao cn
Dordcus dos Discours du vcriiallc Juif Errani
(Discursos do vcrdadciro Judcu Erranic} (1609},
as carias dc Prcicndu Esion Turc (Prcicnso
csiao iurco} iorna-sc MicIol-Adcr (Paris, 1680}.
3. - OrIgem IIterrIa
Casion Paris cnsa cn Cain, o crradio
fugiiivo, cn Saniri quc foi condcnado or Moiscs
a caninIar scn dcscanso or icr adorado un
lczcrro dc ouro. Malc, quc cslofcicou o Crisio
con sua luva dc fcrro c gira cn iorno dc una
coluna aic o juzo final. Mas a lcnda nais noiavcl
arccc scr a dc Jcan Douicdicu, conIccida clas
cruzadas csialclccidas na Sria. cnconirada
nos nisicrios rovcnais, na canao dc gcsia dc
Ficralras (Fcrralras} na qual o lcroso Marcos
laic Jcsus c na EsanIa sol o nonc dc Juan
Escra-cn-Dios. PIilic dc Novarc anoiou-o no
scu Livrc cn fornc dc laii (1250}.
4. - EvoIuo do personagem
129
Disculo lcn-anado ou culado? Sao Joao,
lcn cono Josc dc Arinaicia sao inoriais c
cnircianio o crisiao cscra acnas a graa do
ccu. A vida iranquila dc Cariafilo succdc a vida
crranic dc AIasvcro. Mas o crradio ara nas
vilas, rofcssa, iona asscnio ncsa dc Paul
d'Eiizcn. Esscs dois Ioncns sao iao difcrcnics
quc DroscIcn (Icna, 1668}, Franizcl c una
lrocIura dc 1645 sao dc oiniao dc quc cisicn
dois icsicnunIos da aiao.
Porcn, cn aroinadancnic 1800, o judcu
crranic nao odc nais arar; ossui acnas 5
soldos no lolso quc sc rcnovan ncdida quc os
vai gasiando. un iinoraio. CociIc cnsa cn
iraiar dcssa lcnda, nas Fausio, quc ianlcn
odc rcnasccr, c nuiio nais Iunano.
S. - A sucesso IIterrIa
Dcois das olras anninas, as cdics iais
cono La cIanson dc Dcrangcr, a ocra dc Scrilc
c Saini-Ccorgcs con a nusica dc Halcvy. Ccrard
dc Ncr vai iraduziu ScIulari nuna ncdiiaao
filosofica.
Cusiavc Dorc firna cssc crsonagcn quc
crniic a Eugcnc Suc conor o rinciro
ronancc-folIciin. Mclics, cn 1904, consagra-lIc
una curia nciragcn cincnaiografica c Iisiorica;
lcndas rclaiivas Paiao cnconiran-sc
inicrcaladas ncssa olra. Da as olras dc Edgard
130
Quinci (AIasvcrus, 1834}, dc Ed. Flcg (Allin
MicIcl, 1953}, dc Alcandrc Arnou (Carnci dc
rouic du Juif Errani, Crossci, 1931}. Dcois
dcsic livro vilranic i'Scrsicvcns criou scu
cnconiro con D. Juan (La Lcgcndc dc Don Juan,
Conci, 1946}; nun dialogo ciniilanic D. Juan
iorna-sc o Judcu crranic do anor. J. C. Cordcau
(AIasvcrus, Jouvc, 1951} olscrva os sinuladorcs
quc vao do dcscrior (Lcoold Dcloric, 26 dc naio
dc 1623}, aos inosiorcs, iais cono o condc dc
Saini-Ccrnain ou Cagliosiro. Ouiros Ioncns,
scguindo a convocaao gcral do ano 1000, ja
Iavian cndossado cssa crsonalidadc.
6. - ConcIuso
O Judcu Erranic ialvcz icnIa nascido da
inaginaao oular. Todavia, o casiigo arccc
dcsncsurado cn rclaao ao aio c dificilncnic sc
conrccndc o rigor dc Jcsus quc salia crdoar. A
lcnda odc crsonificar a naao judaica quc dcvc
vivcr cnirc os ouiros ovos dcois da dcsiruiao
dc Jcrusalcn or Tiio. Podc scr o cnllcna da
Iunanidadc quc caninIa coniinuancnic ara
un fin inrcvisio. a alcgoria da gucrra; a
clicaao niiologica iransforna-a no vcnio quc
a conduz. ianlcn un icna roicsianic, un
icsicnunIo ccrio quc forialccc a fc, un
icsicnunIo cn favor da vcracidadc dos faios
narrados nos EvangclIos, quc conlaic o niio
crisiao.
131
A lcnda crniic aos auiorcs iraar o quadro
dos usos c cosiuncs dc cada as or ondc
assa; ou coniar a Hisioria Sagrada. Porcn, o
crsonagcn, vcncido or scu crro, nao goza das
alcgrias noriais, as unicas alcgrias quc odcrian
lIc icr criado na olra liicraria un lugar dc
dcsiaquc.
III. Roberto, o diabo
Esic lclo c doloroso conio da Idadc Mcdia
franccsa cania a cscrana dc cada Ioncn.
qualqucr, quc scja o grau dc nossos ccados,
odcnos cnconirar o caninIo da salvaao.
Folcrio, cssc scr aljcio c analdioado, iorna-sc
un sanio. Olra dc noralizaao c dc cncanio, sua
aao raida, alcria, accniua os caracicrcs da
cavalaria.
1. - O assunto
Folcrio nascc sol una influcncia infcrnal.
Sua adolcsccncia c narcada clos scus aios dc
crucldadc; orcn, ao salcr do scgrcdo do scu
nascincnio, qucr ciar-sc. En Fona, nun
rccanio do alacio do incrador, iniia un louco
c conc con os cacs. Porcn, quando os
sarraccnos dcvasian a rcgiao, Folcrio, con
auiorizaao cclcsic, conlaic c culsa o invasor.
Dcois, no anoninaio, rciona o scu lugar dc
iruao. Trcs anos nais iardc scu fciio glorioso sc
132
rccic c a idcniidadc do cavalciro lranco" sc
dcsvcnda; a rinccsa cnconira novancnic a
alavra ara glorificar Folcrio quc, fugindo s
Ionras, sc rciira do nundo.
2. - Os manuscrItos
Un aniigo ocna dc duzcnias c quarcnia
csirofcs nonorrinas dc quairo vcrsos daiando do
scculo XIII foi rcionado or C. S. Trcluiicn
(Silvcsirc, Paris, 1837}. Ouiro nanuscriio do
scculo XIV (ou conco do scculo XV} rccclcu os
cuidados aicnciosos dc E. LosciI (1903}.
3. - As Iontes
a} Liicrarias Un icio cn laiin dc
Eiicnnc dc Dourlon, doninicano do scculo XIII,
ullicado or Lccoy dc la MarcIc (1877} rciona o
ncsno icna, lcn cono una rcdaao cn alcnao
do scculo XV. Un rcgaio airavcssa o quario da
rinccsa. inaginanos o quario dc Isolda.
Esic assunio sc rccic nos Misicrios dc
Nosiradanus (ll.
o
nilagrc} c no Fonan dc Folcri,
lc Dyallc, nanuscriio dc La Vallicrc, n.
o
80
(cdiao Frcrc, Fuao, 1836}. Mas Un niraclc dc
Nosirc-Danc d'un cnfani qui fu donnc au dyallc,
quand il fu cngcndrc" (33o. nilagrc dc Cauiicr dc
Coincy} c ullicado clo adrc Poquci (1857;
Frcrc, Fuao, 1836} c Pciii dc Jullcvillc (i. 149; i.
II, 310} conicn icios analogos; Paulin Paris
133
ocua-sc do Miraclc d'un cnfani quc sa ncrc
donna ao diallc l'curc quc son crc l'cngcndra
ci qui fui oric cn cnfcr". Magicos rcsidiran
ianlcn a cssc nascincnio. csic icna dc
iniciaao c csiudado nos icnas do conio dc Darla
Azul.
l} Hisiorico Nas CIroniqucs dc Nornandic
rcicndcu-sc airiluir a aicrnidadc dc Folcrio, o
Dialo, a Aulcri, duquc c govcrnador, da
Nornandia no icno dc Pcin lc Drcf; dcois foi
Folcri CouricIcusc, filIo dc CuilIcrnc; o
Conquisiador, quc icvc noric gloriosa cn 1134,
duranic a rincira cruzada. Ouiros viran ncssc
crsonagcn o ai dc CuilIcrnc, o Conquisiador,
Folcrio, o Magnfico (1035}.
Na vcrdadc Folcrio, o Dialo, arccc scr una
criaao. o iio do rncic salicador da Idadc
Mcdia.
4. - Sucesso IIterrIa
Sc LiclrccIi (zur, Vollslundc} vc ncssa lcnda
a adaiaao cclcsiasiica dc un vclIo conio
oular cricnccnic ao gruo do Tcigncu",
Dorinsli cnsa cn Folcri Cuiscard.
Fcalncnic, nuiias vczcs o dcnnio sc
inicrcssa clas crianas ara dclas fazcr suas
criaiuras. Cuillaunc d'Orangc, as lcndas alcnas
dc Orcndcl c dc Wolf DiciricI, as sagas dc
134
TIidrcl icn onios dc scnclIana csiudados or
Cosquin nas liicraiuras do Canlodgc, dc
Zanzilar, da Silcria, cic. A criana sc lilcria
dcssc jugo nalcfico nas conscrva os lcncfcios da
iniciaao nos scgrcdos inorianics.
Edclcsiand do Mcril (Eiudcs d'arcIcologic},
Liiirc c Casion Paris (Fonania, IX, 523; XV, 260}
csiudaran cssa lcnda quc Edouard Fournicr,
dcois dc una iraduao (Dcniy, 1879}, fcz
rcrcscniar no Caicic, no dia 2 dc naro dc
1879. Fora a ocra dc Mcycrlccr (Paris, 1831}, as
olras dc Scrilc c dc Dclavignc sao inicrrciacs
livrcs.
S. - Seu ensInamento
Esic conio, cujo icio c dc una urcza
ccnlar, adoiou as idcias do crisiianisno
ncdicval. Faz lcnlrar Saini Alcis quc, no dia dc
scu casancnio, ara sc noriificar, fogc s
alcgrias dc sua fanlia. Esia idcia dc cniicncia,
dc clcvaao, dcois dc una dccadcncia naiiva,
icn lcn un caraicr oular c noralizador.
Folcrio, o Dialo, coniinua a scr una das lcndas
franccsas nais rcccnics.
IV. Pierre de Provence
Olra noralizadora c a narraiiva dc un anor
ficl; sua singclcza iransniic-lIc una graa c una
suavidadc lcn caracicrsiicas dos Fonans
135
couriois (Fonanccs coricscs} nos quais iudo c
cncaniancnio c rodgio.
1. - O tema
Picrrc dc Provcncc raia Maguclonc, filIa do
rci dc Naolcs. Mas duranic a viagcn, Picrrc, ao
crscguir un assaro quc sc aodcrou dc una
joia, ciravia-sc. Muiio icno scarados, os dois
ananics sc cnconiran finalncnic c fornan o ar
nais unido.
2. - As Iontes
a} Liicrarias Fonancc annino conIccc-sc
o nanuscriio dc Colurgo c a cdiao goiica dc
Liao, airiluda a DariIclcny Duycr cn,
aroinadancnic, 1477. Parccc quc cssc icio foi
cscriio nas rcgics do sul da Frana cn,
aroinadancnic, 1442. As cdics Lc Foy, cn
Liao (1485} insiraran-sc no ncsno icna nuiio
oular na Idadc Mcdia.
Confornc Caricl (Idcc dc Monicllicr, 1665}, o
assunio icria sido csiudado or Pcirarca scgundo
un icio dc Dcrnard dc Trcvicz. Esia Iioicsc c
osia cn duvida or Ancona (1889}, rclaiida or
Casion Paris (Fonania, i. XVIII, l889,ag. 511}.
Parccc nais ccrio scr Trcvicz o csculior quc
ornou o linicl da oria da caicdral dc Maguclonc.
136
l} Hisiorico Vcn-nos ao cnsancnio a ilIa
dc Maguclonc, crio dc Monicllicr c nos condcs
dc Toulousc; sus-sc scr o lon rci Fcnc o condc
dc Provcna (1435-1480}. Mas con nais ccricza
cnsou-sc cn Picrrc dc Mclgucil quc ofcrcccu o
scu condado ao aa Crcgorio VII, no dia 27 dc
alril dc 1085. Sua csosa cra Alnodis. Essc
gcncroso condc, glorificado cla Igrcja dc Fona,
iornou-sc una figura oular (csiudo dc A.
Ccrnain, 1854}.
3. - A sucesso IIterrIa
Duas vczcs Ccrvanics ciiou Picrrc dc
Provcncc cn D. Quioic. As ocsias dc Ticcl, con
a nusica dc DraIns, foran cdiiadas cn Dcrlin,
cn 1911. Misiral iraia dc Maguclonc (Trcsor du
Fclilrigc, II, 244} (Tcsouro do Fclilrigc} Essc icna
oular insira nuncrosos ariisias c un
sarcofago dc narnorc cisic na caicdral dc
Maguclonc.
Os clcncnios dcssc ronancc sc cnconiran
nas Mil c una noiics (Iisioria do rncic
Canaralzanan c da rinccsa Dadur}, no ocna
iialiano Oiiincllo c Ciulia, no ronancc franccs
L'Escouflc. O furio dc joias or un assaro c un
caso conun na liicraiura.
O ronancc crsa Hisioirc dcs anours dc
Cofrocs (Hisioria dos anorcs dc Cofrocs} lcnlra
ainda a narraiiva franccsa.
137
4. - ParIs e VIenne
Essc ronancc icrninado cn 1443 (confornc
Dicdcrnann, cn 1427}, conara-sc a Picrrc dc
Provcncc.
a Iisioria dc un invcncvcl cavalciro quc
caiiva o anor dc Vicnnc, filIa do Dclfin do
Vicncnsc. Paris, cono Picrrc, c arisionado no
Oricnic, na Sria c na Alcandria. Finalncnic
dcsosa Vicnnc.
Essc icio c conscrvado na lillioicca dc
Carcniras (n.
o
172}. Podcnos ainda cnsar no
anor dc Flora quc corrc ara o alacio do Suliao
na Dalilnia a fin dc la arrancar Drancaflor.
Aucassin ci Nicolciic rciona o icna c Aucassin,
dcois dc avcniuras cnicas, conscguc dcsosar
a filIa dc Carin dc Dcaucairc quc sc ounIa aos
scus anorcs.
S. - ConcIuso
Paris c Vicnnc dao un lugar inorianic aos
fciios da cavalaria, nas os dois icios sao
Iisiorias dc anor cdificanics nas quais a
consiancia dos ananics iriunfa. Picrrc dc
Provcncc coniinua scndo una olra nais Iunana
c nais clcganic; o csiilo c sinlcs, dircio. A
clarcza c a unifornidadc dcssa narraiiva nuiio
solria foran a razao do scu ciio.
138

CAPTULO VI
FORMAO DE LENDAS
RECENTES

CARTOUCHE ET MANDRIN
Dois cclclrcs landidos dc roczas difcrcnics
quc soulcran caiivar a inaginaao oular.
CarioucIc iornou-sc assin o lon ladrao
cnquanio quc Mandrin c un salicador icnvcl
quc socorrc os Iunildcs. Dcsdc a noric dcsscs
dois crsonagcns, os livros sc aodcraran dc
suas crsonalidadcs.
I. Cartouche
a} Sua vida Louis Doniniquc CarioucIc,
nascido cn ouiulro dc 1693 no lairro dc La
Couriillc, cn Paris, icvc una cducaao lasianic
rudincniar. Aos onzc anos foi raiado or un
lando dc locnios c aos dczoiio ja roulava clos
lclos olIos dc una cqucna roucira.
Fccruiador, organizou nais iardc o scu lando dc
acordo con os rinciios niliiarcs; scus icncnics
cIanavan-sc DucIaiclci, lcn cono Dulcssis
d'Eniraigucs, Louis Marcani, csiudanic dc
dirciio, Pclissicr, cirurgiao. Cono a Frana csiava
139
colcria or una rcdc dc agcnics (icvc irczcnios c
scsscnia c scis cunliccs} Pclissicr odc aiacar o
corrcio dc Liao. A audacia dcsscs Ioncns c
inacrcdiiavcl. un rcgociro roclana a lusca dc
CarioucIc, cssc sc da a conIcccr c aavora a
nuliidao quc nada faz ara dcic-lo. Suas cvascs
sao csciacularcs (Fori-l'Evcquc}.
Acsar dc cnriquccido cla rua Quincanoi
ondc Franois Lc Fou dcsojava os visiianics do
lanco Law, CarioucIc iornou-sc rcccoso clc
rorio foi dclaior junio a M. d'Argcnson.
DucIaiclci vcndc o scu cIcfc no dia 14 dc
ouiulro dc 1721; cncarccrado no CIaiclci c
dcois na Concicrgcric, sua cna dc noric foi-lIc
conunicada no dia 26 dc novcnlro dc 1721. No
dia 27, na raa dc Crcvc, ja scn cscranas dc
scr salvo clos scus, dcnunciou scus cunliccs,
cnquanio quc no inicrrogaiorio, acsar do
sulcio dos saaios dc fcrro, nada confcssou.
l} Sua oularidadc Essc landido
sanguinario, suliciado na roda aos vinic c oiio
anos, foi cosio cn casa do ajudanic do
carrasco. cada curioso agava un soldo. A
Confraria dos Darlciros-Cirurgics irouc o coro
ara scu Ioicl c duranic ircs dias os arisicnscs
udcran dcsfilar ara vc-lo. O noldc dc sua
nascara c conscrvado na lillioicca dc Saini-
Ccrnain; ouira figura no Muscu do Honcn.
140
Sua liografia aarccc cn 1721, L'Hisioirc dc
la vic ci du roccs du fancu Louis-Doniniquc
CarioucIc (Hisioria da vida c do roccsso do
fanoso Louis-Doniniquc CarioucIc}, nas
Lcgrand c Quinauli ja Iavia aiualizado sua ca
quando vicran vcr CarioucIc na risao; os
iialianos scguiran o icairo franccs c
rcrcscniaran-no cono Arlcquin. Una nuliidao
sc fornou ara assisiir cssas cas. A
arisiocracia vclo ara vcr o landido risionciro, o
rorio rcgcnic saiu das suas conodidadcs; os
gravadorcs vcndcran scu rciraio, os ocias, cnirc
clcs Facoi dc Crandvai (1725}, glorificaran sua
coragcn, sua inicligcncia, scu gcnio dc conando.
Ainsi finii CarioucIc, ci la Flcur dcs
Cucrricrs
Laissc sur l'EcIafaud sa vic ci scs
lauricrs.(4}
II Mandrin
a} Sua vida Nascido cn Saini-Eiicnnc-dc-
Saini-Ccoirs cn DauIinc, no dia 11 dc fcvcrciro
dc 1725, Louis Mandrin c un coniralandisia
oular con oscs dc gcniil-Ioncn. En
CIanlcry c rccclido cla nolrcza. Mandrin
organiza un lando discilinado c ronovc
vcrdadciras cananIas conira os Fcrnicrs
gcncrau. Sua scia cananIa foi sangrcnia.
Mandrin nao aiaca os ariicularcs nas olriga os
141
adninisiradorcs oficiais c inicrncdiarios a
conrarcn os scus roduios coniralandcados;
fornccc rccilos rcgularcs. Mandrin c o gcrcnic dc
un csialclccincnio concrcial; cscruuloso
quanio aos csos, as quaniidadcs, insurgc-sc
iodavia conira os inosios dcsconiados or
quarcnia nil cnrcgados dcicsiados.
MalcsIcrlcs, rinciro rcsidcnic da Coric dc
Aclaao, Iavia ianlcn condcnado cssc aluso.
Mandrin rciona as faanIas dc Puynorcau
quc cn 1548, con un lando organizado dc scis
nil Ioncns luiou conira o inosio da galcla c
ionou Sainics,. Cognac, Dordcus, lilcriando os
coniralandisias arrcsiados.
Audacioso, afugcnia as iroas dc Lus XV quc
sc lIc ocn, aiaca cidadcs iniciras. Auiun,
Dourg-cn-Drcssc (5 dc ouiulro dc 1754},
Dcaunc (dczcnlro dc 1754}. Lilcria os
risionciros, ncnos os assassinos c os ladrcs;
assina lilcriacs c cndcrca carias coricscs,
orcn firncs, s nais alias auioridadcs.
Dcois dc una laialIa dccisiva conira os
Iussardos da lcgiao dc FiiscIcr, rcfugia-sc na
Savoia. Scis rcgincnios dc infaniaria c dois dc
cavalaria foran nolilizados. Mas na noiic dc 10
ara 11 dc naio dc 1755, raiado or soldados
dc La Morlicrc, do casiclo dc FocIcfori, cn
icrriiorio Sardo, os Fcrnicrs gcncrau insiauran
142
incdiaiancnic un roccsso. A Coric dc Turin
nanifcsia-sc conira cssa violaao dc dirciios c dc
scu icrriiorio, nas, no dia 26 dc naio dc 1755
cra cccuiado cn Valcna. En scguida, a Frana
IunilIou-sc cranic a Casa dc SardcnIa c
lilcriou dois conanIciros dc Mandrin
injusiancnic arisionados. Mandrin nao
dcnunciou ncnIun dc scus conanIciros, fcz
suor quc nao cra rcsonsavcl or ncnIuna
noric; aos irinia c un anos sua noric foi
cdificanic.
l} Sua oularidadc Suas avcniuras
galanics, suas fugas, suas faanIas audaciosas,
scu acl dc lcnfciior ara con a oulaao
qual vcndia roduios dc ccclcnic qualidadc a
rcos nuiio accssvcis, fizcran con quc o
noncasscn caiiao gcral dos coniralandisias da
Frana". Scus irnaos Aninio, Francisco c
Claudio, lcn cono sua irna Mariana, ficaran
incunlidos dc coniinuar a organizaao do irnao.
Enirc 1755 c 1760, vinic c cinco
coniralandisias foran suliciados roda ou
csquaricjados c cinco foran cnforcados. O ovo
cIorou a noric dc Mandrin. O aladc Fcglcy criou
ara os Fcrnicrs gcncrau una Hisioirc dc Louis
Mandrin (1755} con dcialIcs das suas
crucldadcs, dos scus assalios c do scu sulcio";
o quc nada nais c do quc una rcdc dc calunias
cnconiradas cn algunas nadrinadcs". Os
143
Fcrnicrs gcncrau rcicndian assin dcsviar a
oiniao gcral. Mandrin nada nais cra do quc un
salicador. Foi confundido con CarioucIc. Dc
faio, a Fcvoluao franccsa ia rcalizar a olra
sonIada or cssc coniralandisia.
Conclusao Esscs Ioncns, con sua
coragcn audaciosa, ionaran roorcs
solrcnaiurais. Con os louvorcs dcsscs Ioncns
criou-sc a lcnda. O nccanisno dcssa niragcn da
inaginaao oular c assin lcn cvidcnciado.
Mais rcccnicncnic lcnlrano-nos dc Donnoi
cujas faanIas foran nulias vczcs concniadas,
ou do landido siciliano Ciuliano glorificado nas
iclas cincnaiograficas. Mas cssas lcndas ainda
novas ja nao dcian lugar ao sinlolisno,
soncnic ao naravilIoso. A lcnda dc Sania Tcrcsa
dc Lisicu odcria scr considcrada sol cssc
risna.
144

CAPTULO VII
ALGUNS CONTOS DE PERRAULT

I Introduo
Pcrrauli, dcois do ciio dc Pclc dc Durro,
cnsou cn iranscrcvcr Lcs conics dc la ncrc
l'Oyc; suas fonics nos sao dcsconIccidas nas os
noiivos cisicn nuna liicraiura colciiva, ialvcz
criada clo roduio inconscicnic da inaginaao
rovcnicnic dc fonics nulio aniigas.
Sc o icio agc or cncaniancnio, dcscolrc
ianlcn un scniido quc uliraassa a sinlcs
noralidadc dcvida a Pcrrauli, quc alias sc
dcsinicrcssou clas fonics iniciais. Dacon
cscrcvc. Confcsso sinlcsncnic quc dcsdc sua
origcn as falulas aniigas foran alcgoricas c
cnccrravan lics inorianics".
1. - VaIor do conto
Ora, cnconiranos dc novo o ncsno
rccriorio dc conios con scus icnas iniciais
scnclIanics cn cada as c cn cada laiiiudc;
cssa nigraao rova un riiual unicancnic
accssvcl aos iniciados. Mas cssas alavras dc
cncaniancnio, forna dc una nagia vinda aic nos
145
EvangclIos, nao sao acnas sinlolicas. Alcn das
ccrinnias iniciaiicas, o conio inicrrcia a vida c
as iradics rcgionais. Por suas viriudcs nsiicas,
o cncanio dcssas ficcs nao odc scr ncn ucril
ncn groicsco. E c rcciso alandonar nossa
aiiiudc racional dc Ioncns quc qucrcn scr
insirudos c inicligcnics ara dcsfruiar o salor
dcsscs conios quc nos lcnlran a alvorada dc
nossa infancia.
2. - Tese soIarIsta
Dcscriou grandc inicrcssc a icsc solarisia dc
D. Dusson. Darla-Azul c una alcgoria do sol quc
naia cada dia a Aurora, sua nova csosa. A
Aurora c curiosa; cla cncira or ioda aric. Mas
no aoscnio roilido csiara cnccrrado o irovao; a
Aurora c lilcriada or dois cavalciros, os Avins
do Fig-Vcda, os dois crcusculos. O Pcqucno
Polcgar rclacionar-sc-ia con os scic raios do
alvorcccr. Andrc Lcfcvrc, Frcdcric Dillayc
conariilIan cssa oiniao. Na niiologia aniiga
odcnos cnconirar o sol con o scu cnllcna dc
cIavcs.
Porcn, Darla-Azul odc scr Saiurno cn luia
con o novo ano, sua nova csosa; coniudo as
csquisas ara jusiificar a significaao do
nuncro 7 conduzcn a ouiras inicrrciacs cujo
caraicr csoicrico nao odcria nos cscaar.
3. - VaIor do aIgarIsmo ?
146
Sc as scic csosas dc Darla-Azul, ou os scic
irnaos do Pcqucno Polcgar, as scic fadas da Dcla
Adornccida no Dosquc, as scic filIas do aao,
as scic nulIcrcs do giganic odcn sc asscnclIar
aos scic dias da scnana, o valor dcssc nuncro c
ciraordinario. Enconiranos as scic solcnidadcs
do Judasno, os scic ranos do Casiial dc ouro,
os scic filIos dc Macalcu, cnquanio quc Tolis c o
sciino csoso dc Sara. O Esriio Sanio icn scic
dons, a Virgcn, scic dorcs, o cvangclIo scic
dcnnios c scic anjos lanciarios. Tcnos ainda
os scic sacrancnios, os scic diaconos, os scic
sclos do Aocalisc, os scic ccados noriais, as
scic viriudcs, as scic corcs do raio luninoso, as
scic noias nusicais, as scic naravilIas do
nundo. Para Annc Osnoni cada un dos scic
lancias do Paicr sc alica a un dos lancias quc
concn a aniiga asirologia cnquanio quc ara
os Iindus a icrra sc dividia cn scic lancias.
Scic scria o snlolo da vida cicrna, da aao c
da cvoluao; a roria iniciaao icn scic graus.
Essc algarisno, quc sc liga a ircs c onzc, c ainda
cnconirado nuncrosas vczcs.
4. - SImboIIsmo
O conio quc sc rcunc lcnda cla
iransfornaao do scu icna rcflcic, no quc
conccrnc sua inicrrciaao, a noda iniclcciual do
dia. Os Icrois odcn crsonificar fcnncnos
147
naiurais, niios ncicorologicos, usos coiidianos
dc iodos os ovos. O inicrnacionalisno dcsscs
conios nos conduz a cnsar nuna iransnissao
oral. Os rcscnics das fadas odcn consiiiuir
riios dc anivcrsarios c Pclc dc Durro iorna-sc
una rainIa dc carnaval. Sc voliarnos s nossas
origcns odcrcnos cnconirar novancnic o frcscor
da nossa alna dc criana, c assin, nun nundo
dcfornado, cvolucn csscs Icrois doiados cla
naiurcza; ncsno scndo os crsonagcns
ninusculos, odcn rcalizar grandcs fciios cla
sua coragcn c clos lcncfcios da iniciaao. Os
aninais sao lons c os rorios oljcios iornan-sc
airiluios do odcr; o lonc iorna invisvcl, o
lasiao invcncvcl c a sandalia c o signo da
vclocidadc.
Esic sinlolisno dos oljcios c disccrnvcl na
agua dc Juvcncia, nas lclcragcns dc
inorialidadc c o Icroi, ara alcanar un csiado
sucrior, c-sc lusca dc un oljcio quc odc
scr un oljcio nagico, un icsouro, una noiva. Na
Iisioria dc Caia DorralIcira o Icroi lusca a luz c
os ircs vcsiidos cosnicos (ccu, lua c sol}
ariician da vida univcrsal.
O conio rcrcscnia un nundo solrcnaiural
no csiado dc urcza; nao nais sc ocua do
scniido liicral c cIcga aic o alsurdo ara sc
rcocuar acnas con un sinlolisno lasianic
aarcnic. O ouro iorna-sc o cnllcna da cncrgia
148
solar c os calclos, snlolos da vida, sao dc ouro.
A Dcla Hclcna, assin cono Pclc dc Durro
asscnclIan-sc a Aquilcs- c Mcncgal.
Os conios, aologos rcligiosos, cnsinan, a
nodcraao dc nossos dcscjos na acciiaao da
nossa condiao. (Lcs souIaiis ridiculcs,
Crisclidis} (Os dcscjos ridculos}, nas sao
ianlcn una cvasao. En visia da crcdulidadc
oular rccclcr nal o dcsaarccincnio do Icroi c
criar una lcnda quc o faz rcvivcr dcsdc o dia da
sua noric, alguns dcsscs crsonagcns
inaginarios odcn rcvivcr; da ncsna forna
cono nunca sc adniiiu a noric dc Joana d'Arc,
dc Naolcao ou dc Hiilcr, nao sc odc adniiir a
noric dc Icrois doiados dc qualidadcs
ccccionais.
or isso quc os conios divcricn c insirucn
ao ncsno icno.
S. - Os predecessores de PerrauIt
Esscs conios dc iradics aniigas, ncnorias
colciivas", cono diz Cucnon, foran conilados
or varios auiorcs.
Anics da ullicaao dos conios dc Pcrrauli
(1697}, ouiras conilacs ja cisiian. Ciiarcnos
acnas as nais inorianics, scndo as varianics
ariicularcs anoiadas no scguinic csiudo
csqucnaiico. Anics dc iudo c a cngcnIosa
149
rcuniao dc conios quc arcccn cngcndrar uns c
ouiros. o livro dc Mil c una noiics.
Anics dos Conics du Pcrroquci (Conios do
Paagaio}, os Conics du Vanirc (Conios do
Vaniro}, o concndio nais aniigo c o
PanicIaianira quc sc Iavia nuliilicado na
forna ocidcnial do Fonan dcs sci sagcs
(Fonancc dos scic salios} c na forna aralc no Lc
livrc dc Kalilc ci Dinna.
Enirc os quc ionaran a dianicira dc Pcrrauli
noicnos o Dccancron dc Docaccio, Lcs nuiis dc
Siraarolc c o Pcniancron dc Dasilc. Pcrrauli c
cn scguida Mnc d'Aulnoy, adaiaran cssas
ficcs ao gosio do ullico franccs. Walicr Scoii
fcz o ncsno na Inglaicrra, os irnaos Crinn na
AlcnanIa, Afanasicff na Fussia c Asllrnscn na
Norucga.
II. Barba-Azul
1. - Teses bIstrIcas
a} Alain DoucIard (Lcs grandcs cIroniqucs,
1531} c Allcrio Magno (La vic dc saini Cildas,
1680}, rcgisiran quc o rci lrciao Conorrc, icndo
un oraculo lIc rcdiio quc scria assassinado clo
rorio filIo, icria naiado suas scic csosas.
Influcncia da lcnda grcga, scn duvida nas sua
uliina csosa, Sania TriIinc, c rcssusciiada
150
or Sanio Cildas. O icna aarccc nos afrcscos da
cacla dc Saini-Nicolas (Dicuzy, MorliIan};
l} Collin dc Plancy, CI. Ciraud, MicIclci
crccn quc Cillcs dc Fais, narccIal dc Frana, ficl
conanIciro dc Joana d'Arc, insirou a lcnda.
Enircianio, dcsosou una unica nulIcr,
CaiIcrinc dc TIouars, quc a clc solrcvivcu. Esic
Ioncn lcirado quc aicnorizava scus Icrdciros
con suas dcscsas fasiosas, foi condcnado c
cccuiado cn Nanics (26 dc ouiulro dc 1440}
con a idadc dc irinia c scis anos or Iavcr
dcgolado irczcnias crianas cn scsscs dc nagia.
Essc roccsso arccc susciio c S. FcinacI c F.
Flcurci icniaran rcaliliia-lo. Tal cono a
inaginaao oular ccnsurava aos rinciros
crisiaos sacrifcios Iunanos, arccc quc Cillcs dc
Fais icnIa sido viina dc sua foriuna c dc scus
aiaqucs oliicos.
c} Pcnsou-sc cn Hcnriquc VIII da Inglaicrra
quc csosou scis nulIcrcs c fcz con quc duas
norrcsscn no cadafalso. Mascro c Casion Paris
fazcn dclc un vaniro quc lclc sanguc
Iunano. Docnic, ncuroiico, Darla-Azul c
conarado aos grandcs crininosos cono Landru
ou JoIn CIrisiic;
d} A cor ciraordinaria dc sua larla
asscnclIa-o a Indra, a Dcs, o Egcio, ou a
Juiicr. Tcn una larla azul quasc rcia, ou
151
azul-cclcsic (OI!} c Sclilloi ncnciona una larla
vcrnclIa. No sinlolisno das corcs c rcciso vcr o
snlolo do iniciador, o conduior dc alnas quc faz
iransor as orias da noric csiriiual.
2. - Tema da curIosIdade. InIcIao
O icna da curiosidadc c conun a iodos os
ascs c visa rincialncnic a nulIcr. Na. Dllia
acIanos LoiI, Eva c Sodona. As Mil c una
noiics fazcn da curiosidadc una anla
inicrrciaao. Essc scgrcdo conjugal csia
rcscnic cn Parsifal ondc a duqucsa dc Dralanic
crdc scu csoso or lIc Iavcr crguniado qucn
cra clc. Essa curiosidadc visa un riiual quc nos
cscaa; ialvcz o da rcaraao ara o casancnio.
A jovcn c sujciia a una rova difcil. a icniaao
do local sccrcio. En scguida vcn a uliina rova,
o sinulacro da noric; riiual dc noric c dc
rcssurrciao na qual o ncofiio, dcsojando o
vclIo, dcscria nun nundo novo, o do
conIccincnio. o caso da rcligiosa colocada no
scu aiaudc. Para cssa ccrinnia dc iniciaao a
nulIcr odc vcsiir scus nais lclos adornos, ou
sc inor a nudcz riiual do laiisno dos rinciros
crisiaos (forna nivcrncsa da lcnda}. A
nagnificcncia da norada dc Darla-Azul lcnlra
os casiclos cncaniados c cssc grandc scnIor,
corics c fcio, nao da a razao dos scus crincs.
3. - O quarto secreto
152
Essc local sccrcio arccc scr o lugar do salcr
or ccclcncia. a loja. Un conio dc Carnoy
L'Ionnc dc fcr (O Ioncn dc fcrro}, nosira quc a
criana dcsolcdicnic nao odc conIcccr o
dcrradciro scgrcdo. A forna original do Conic du
nagicicn ci son arcnii (Conio do nago c scu
arcndiz} arccc scr a Hisioirc du radja Madana
Kdna na qual un rncic insirudo or un
fciiicciro icnia c conscguc cscaar-lIc; Cosquin
(iudcs follloriqucs} c W. Croolc (NoriI Indian
Noics and qucrics, 1894} narran conios
scnclIanics.
Porcn o quario sccrcio aarccc nais
clarancnic na iniroduao do livro nongol SiddIi-
Kur, no qual o caula dcscolrc a cIavc da
nagia" csiando cla frcsia dc una oria. A
curiosidadc c ois rcconcnsada. Os conios dc
Vclay (Cosquin}, da ilIa dc Zanzilar, dc Dosnia
crniicn, ao iniciado iriunfar dcois dc Iavcr
iransgrcdido un rcgulancnio dc inicrdiao. Esic
uliino conio, rccolIido or Dcsarnci,
asscnclIa-sc ao dc Aladin (As nil c una noiics}.
un jovcn scn foriuna qucr dcsosar a filIa do
rci.
Coniudo, quasc scnrc, cssa curiosidadc c
nociva.
O Ioncn c culso do araso clo scu gcsio
da dcsolcdicncia (conio Iindu dc Sonadcva
153
FIaiia; Iisioria do Tcrcciro calcndario dc nil c
una noiics}. Scn sc insiruir nos ircs csiagios
inosios (urificaao, salcr, odcr}, o ncofiio
quis cncirar no saniuario sccrcio. da ncsna
forna c cnoiado dcssa confraria (Fonan dcs
sci vizirs (Fonancc dos scic vizirs}, cnquanio
quc o rncic do Fidclc scrviicur (Ficl scrvidor}
(Carnoy} cnanora-sc dc un rciraio conscrvado
nun quario inicrdiio.
L'cnfani dc la Vicrgc Maric (O filIo da Virgcn
Maria} (Crinn}, Lc lcniiicr d'or (Cosquin}, Maria
Morcwna (Falsion c dcois Marnicr} c nuncrosas
varianics ncncionadas or Sainiyvcs, rcfcrcn-sc
ao icna da inicrdiao do Quario Sccrcio. Dozc
quarios corrcsondcrian aos dozc aosiolos, o
dccino-icrcciro quario scndo o do Sanio dos
Sanios.
Carrougcs csicndc cssc sinlolisno aos
ronanccs oliciais ara inicrrciar o nisicrio dos
quarios fccIados.
4. - O objeto denuncIador
Un oljcio nagico dcnuncia o culado quc
icniou cncirar no local, sccrcio. o caso do
conio dc Pcrrauli, do Oiscl cnlunc (Passaro
cnlunado} dc Crinn, dc La vcuvc ci scs fillcs
(A viuva c suas filIas} dc Loys Drucyrc. O oljcio
odc scr una cIavc, un ovo, un cqucno cofrc,
un rciraio c aic una rcgiao.
154
Dcois o rorio oljcio nagico iornou-sc a
rcrcscniaao do quario iniciaiivo. Essa casa
dos Ioncns", cssc ccniro dc rcuniao dc iniciados
iransforna-sc nun cofrc quc cnccrra o salcr.
Andrcw Lang vc nisso iudo a solrcvivcncia do
culio riniiivo c acrcsccnia o ancl jogado ao nar
c cnconirado dcois no coro dc un cic. Mas a
cIavc, snlolo aial, odc scr considcrada clo
scu odcr dc ligar c dcsligar; scu conIccincnio
icn cniao o ncsno odcr quc a alavra dc Ali
Dala ou a do Pcqucno Polcgar. s vczcs o oljcio
dcsaarccc. un sinal aonia o culado; sao os
calclos dc ouro do Honnc dc fcr (Carnoy} ou o
dcdo dourado dc una criana dcsolcdicnic
(Sicclc SwaIili, Talcs, 1870; Conics
Canlodgicns, 1868; Conic CIao CnoI}; o ouro c
cniao o cnllcna das cncrgias solarcs.
S. - AuxIIos
Essa luia cnirc o iniciado c o iniciador
inlica aulios cicriorcs. Esscs aulios rovcn
dos ais, dc un rcligioso, dc un salio, dc un
jovcn (W. Croolc olscrva o caso dc un Icroi
aconsclIado cla filIa dc scu ininigo}. Os norios
quc aconsclIan sao nuncrosos (Cosquin, Sicclc,
L'oiscau dc vcriic (Passaro dc vcrdadc}, Lcs
ircnic-dcu rcciis do Trnc (As irinia c duas
narraiivas do irono} ou Vicranadiiia, La lcgcndc
dc la nori (A lcnda da noric} (dc Lc Draz}; D.
Juan ianlcn rccclcu os consclIos do
155
concndador. Os aninais, aliados do Ioncn, sol
a influcncia da ndia, rcvincn conira o crigo.
Con Pcrrauli cssa aric c alrcviada c os irnaos
cIcgan inoinadancnic.
6. - ConcIuso
Parccc quc o conio dc Darla-Azul visa a
iniciaao dc un scr; sua curiosidadc incdc-o dc
lcncficiar do cnsinancnio dcsia aric nagica. Os
clcncnios inicriorcs dcssc icna, conIccido cn
iodos os ascs, sc cnconiran nun riiual quc
arccc rcscrvado aos iniciados.
III. A Bela Adormecida no
bosque
1. - TradIo mItoIgIca
Dcois dc HyaciniIc Husson quc assinila a
Icrona luz cclcsic invadida cla noiic ou clo
invcrno scndo a noiic, ncsic caso,
rcrcscniada cla florcsia CIarlcs Ploi (Lc
surnaiurcl dans lcs conics} (O solrcnaiural nos
conios} nclc dcscolrc o dcscriar naiinal. Mas, a
rinavcra livrc das corrcnics do invcrno icn
nuncrosos adcios. Husson (La cIainc
iradiiioncllc} (A cadcla iradicional}, Ma Mullcr
(Essais dc nyiIologic conardc} (Ensaios dc
niiologia conarada}, DacIclin (Sci conics
rounains} (Scic conios Funcnos}. A vcrsao
156
siciliana (Suli, Pcrna ci Anna, C. Piirc, 1875}, ou
a vcrsao Iindu conilada or Frcrc no Dcccan
Days, 1868 (La laiiicrc ci la griff c du FalsIasa (A
lciicira c a garra do FalsIasa} sc aarcnian a
cssa origcn rinavcril quc rccnconiranos cn
Pcniancronc (V, 5} ou ao conio alcnao Fosa dc
csinIo.
Para Ccdcon Huci (Lcs conics oulaircs} c o
sono nagico, dc asccio ciaiico quc
rccnconiranos no Sci Dornanis.
2. - A presena da Iada m
As Parcas, crio dos lcros, rcdizian o
fuiuro das crianas. Andrc Lcfcvrc conara a
fada na Faiunaniiquc" cnquanio quc Sclilloi,
Husson c Dillayc cnsan nuna lrua (Lcgcndcs
localcs dc la Hauic-Drciagnc, i. II} (Lcndas locais
da Alia DrcianIa}. A lcnda cgcia arcscnia no
nascincnio dc Monicnonia cn Louqsor, dc
AInasi cn Dcir c dc Clcoaira cn Erncni, scic
fadas nadrinIas. Isio faz lcnlrar os scic Liilis
Iindus quc anoiavan duranic a vida dos Ioncns
scus roccdincnios nos scic lanos dc suas
conscicncias (scnsaao, cnoiividadc, inicligcncia,
iniuiao, csiriiualidadc, voniadc c rcscicncia do
divino}. Dcsia forna cra dcicrninado o dcsiino do
indivduo na ocasiao dc sua rccncarnaao. Suas
loas acs anicriorcs iornavan-sc dons inaios.
As fadas quc assisiiran ao nascincnio dc Ogicr,
157
o Dinanarqucs, sao arcscniadas nas Croniqucs
du Foy. Pcrccforcsi (scculo XIII}, or ocasiao do
ario da rainIa Zclandina ou na Hcurcusc cinc
(Mnc. Murai, 1698}. No La licIc au lois (A cora
do losquc} c Lc scrcniin vcri (A scrcniina
vcrdc} cnconiranos duas fadas quc foran
csquccidas. As vczcs, as fadas, ao invcs dc
adorncccr, cirifican-sc (La rcinc dcs alcillcs (A
rainIa das alclIas} dc Crinn, (L'arlc qui
cIanic} (A arvorc canianic}, L'oiscau qui dori, (O
assaro quc dornc}, Lc fidclc Jcan (O ficl Joao} dc
Carnoy. En A lcla c a Fcra as duas nas irnas
iornan-sc csiaiuas.
3. - SImboIIsmo do Iuso
Na naioria dcsscs conios, a virgcn adornccc
dcois dc una icada, quasc scnrc, dc un fuso.
Locfflcr-DclacIau, noiando quc nas irilos
riniiivas c aiualncnic na frica cquaiorial, a
cducaao das crianas c confiada a cssoas
idosas, gcralncnic csiranIas fanlia acIa quc a
fiandcira inicia a adolcsccnic criurlada con a
sua ncianorfosc. A icoria frcudiana inicrrcia o
fuso cono un cnllcna falico.
Locfflcr-DclacIau (Synlolisnc dcs conics
dc fccs, 1949}, olscrva as rosiiiuias sagradas
doa icnlos dc Afrodiic quc sc arcscniavan con
a calca cingida or un fio; cssc cnicado foi
adoiado or Ariadnc cujo nonc significaria fuso,
158
c dcois lascando-sc na alavra fcncia KIr,
dcnonsira quc a alavra cruz (dc ondc rovcn
cruzancnio} rclaciona-sc aiividadc scual; c cn
inglcs arcaico Fod significa ao ncsno icno,
cruz ou cnis. Dcois dc sua curiosa
dcnonsiraao, o auior conclui quc o fio
rcrcscnia a crciuaao da csccic.
caio quc cn L'adroiic rinccssc (A Ialil
rinccsa}, as rocas dc fiar das duas rinccsas
NoncIalanic c Dalillardc sc quclraran quando
clas foran scduzidas c quc o rci soulc quc so a
roca dc Finciic crnancccra iniacia".
Laidcronnciic, insiruda cla sua loa fada,
acalna sua rcugnancia clo Scrcniin vcri.
Drynlild ncrgulIa nun sono lciargico con a
icada dc un , csinIo. (Dcauvois, Hisioirc
lcgcndairc dcs francs, V} (Hisioria lcndaria dos
francos}.
Locfflcr-DclacIau da ianlcn una
significaao cosnica ao fuso quc sinlolizaria o
conco do dia ou a origcn dc un nundo no
noncnio cn quc os aionos quc o consiiiucn sao
olarizados clo nagnciisno cosnico".
4. - As InterdIes
Para Sainiyvcs cssas inicrdics cran no
rincio do ano, ois fiar c ligar c o lolinancnio
odia frcar o novincnio do rcnovancnio. un
159
riiual nagico quc nuiio sc aroina da
sucrsiiao.
S. - As BeIas adormecIdas
Alcn da Vallyric DrynIild adornccida or
Odin, lcnlranos ianlcn o sono dc Adnis c
Osiris, a inaiividadc da virgcn Pcrscfonc.
O conio dinanarqucs da conilaao dc
Svcnd-Crundvjg (H. Husson} ncnciona o sono dc
una jovcn nulIcr quc durou scic anos; Loys
Drucyrc (Conics oulaircs dc la Crandc-
Drciagnc}, ciia La rinccssc grccquc ci lc jcunc
jardinicr (A rinccsa grcga c o jovcn jardinciro};
Vicillcssc d'Oisin (VclIicc dc Orsin};
L'EncIanicncni du conic Ccrald (O
cncaniancnio do condc Ccraldo}, Musiquc du cicl
(Musica do ccu}; Lcs cscalicrs du gcani Mac
MaIon (As cscadas do giganic Mac MaIon}. Una
jovcn canoncsa adornccc assin na florcsia c
dcsosa o icrcciro cavalciro (Dujcaud, CIanson
oulairc dc l'Oucsi, 1866}. 0 filIo do cscador
dcscria a rinccsa Tourncsol (Luzcl, quinio
rclaiorio dos Arquivos das nisscs cicnificas}. A
Iisioria dc Suria Dai (Frcrc, Old Dcccan Days} c
nais conlcia. FilIa dc una lciicira, raiada
clas aguias, c arranIada clo filIo dc una
lrua c adornccc. O raja dcscria-a c a csosa; a
rincira csosa do raja afoga-a c Sourya sc
160
iransforna cniao cn varias lanias ara cnfin
cnconirar sua nac c o anor do raja.
Dranca dc Ncvc (Crinn} asscnclIa-sc con
Suria Dai; as aguias sao sulsiiiudas clos scic
ancs, a unIa vcncnosa or un cnic vcncnoso.
Dranca dc Ncvc nao sc iransforna cn florcs nas
dciiada no scu csquifc dc vidro rccclc os
lancnios dos aninais. Didasari, ocna nalaio
(Daclcr, Plon, 1875}, rciona cssc icna. Crinn
con Fosa dos losqucs sc aroina dc Pcrrauli,
lcn cono o conio siciliano Dull, Pcrna ci Anna
Piirc, 1875.
Lc coffrci volani (O cofrinIo voador} dc
Andcrscn c dc influcncia asiaiica.
No Fonan dc Pcrccforcsi, Zclandina
acordada, sc dcscscra or scr nac; cla sc casara
finalncnic con Troylus scu ananic, nas
lruialidadc dcssc conio scguc-sc a suavidadc do
jovcn quc sc ajoclIa dianic da rinccsa ou da-lIc
un casio lcijo.
Con o Pcniancron (o sol, a lua, c Talia}, o
rncic c casado; a jovcn quc sc iorna nac sofrc
a colcra da csosa quc qucr nandar naiar os
filIos dc sua rival. No conio franccs iudo sc
ancniza c idcaliza. O sono lciargico aarccc no
Tacic nagico, Lc lonnci invisillc (O larrcic
invisvcl} (Clinsli, HacIciic, 1864}, no qual un
as iniciro c adornccido or casiigo cclcsic cono
161
cn Mil c una noiics (Hisioria do cavalo
cncaniado}.
Joao, o Urso, lilcria Ponnc d'Or (Conio dc
Provcna} c o cavalo cncaniado nos Conics
franais dc Carnoy, 1885}.
O ocia crcicnsc Eincridc, ncnciona,
scisccnios anos anics dc Jcsus Crisio, o sono dc
un jovcn quc cncirou nuna cavcrna, ondc
dornc duranic cinqucnia c scic anos.
A cavcrna dos scic adornccidos c cclclrc no
Oricnic; nurada or ordcn do incrador Dccio
cn 251, os irnaos nariircs la dorniran ccnio c
cinqucnia c scic anos. Finalncnic o incrador
Frcdcrico Darla-Foa dornc ainda dclaio da
nonianIa dc KyffIocuscr na rcgiao dc Turngia.
As rinccsas dorncn cono as lcnlranas
no fundo dc nosso inconscicnic" c o rncic
cncaniado quc as dcscria c nosso conscicnic
cIanando as inagcns anccsirais ncccssarias
sua aao (Locfflcr-DclacIau}. Algunas dcssas
rinccsas sao acnas cnccrradas nuna iorrc, un
oo osias nargcn da aao". o caso do
conio iariaro Ac-Dciaz, filIa dc Aldala Yusuf
(cdiao LcIoucq, 1783}.
Esscs faios sugcrcn as ccrinnias iniciaiicas
sala dc rcflcos, csquifc ondc o ncofiio sc
rccolIc fora dc iodo o coniacio Iunano. Essa
162
forna dc lcnda sc asscnclIa ialvcz aos
nisicriosos oos das igrcjas ondc os cniicnics
dcvian scr ncrgulIados anics da alsolviao
(Cossclin}; diz-sc ainda a Vcrdadc vcn do oo".
Esic gcsio c iao sinlolico quanio a agua, c
urificadora.
Quanio aos dcscriarcs, corrcsondcrian
lci cclica dc criodicidadc.
6. - A IIoresta
Nos Iinos vcdicos o oficianic dcvc scr isolado
c garaniido. As orias dcssc local, rodcadas or
una aliada, so sc alrcn nas Ioras dc
fcsiividadc (Alri-vos, orias cicrnas, caniava o
riiual}. A roicao c o isolancnio do iaunaiurgo
sao fciios ainda or un iraado iniransonvcl
ara os odcrcs oculios nocivos. Ncssc caso a
florcsia forna cssc isolancnio riiual. Sigurd
sulsiiiui cssa florcsia or un crculo dc cIanas.
Sainiyvcs ncla dcscolrc a arvorc dc Suria Dai, a
arvorc sagrada aos cs da qual Duda foi iniciado.
Fcalncnic c na ndia quc sc cnconira cssc
snlolo dc una vcgciaao quc c rcciso afasiar a
fin dc odcr cncirar a nova civilizaao. Locfflcr-
DclacIau olscrva (Synlolisnc dcs Conics dc
fccs} quc o sono colciivo da coric narcaria o
icno dc rcouso cnirc duas cncarnacs c quc
cssa inciricavcl vcgciaao sulsiiiui o giganic
cnicrrado, no coro do qual c rcciso sc
163
iniroduzir ara cncirar no scgrcdo (lcnda
fincnsc, o-Kalcvala}. Mas cnconiranos nais
ccriancnic ncssa narraiiva un asccio do quario
inicrdiio. Para cssc auior, a cnciraao no coro
da cssoa adornccida rcrcscnia, nun scniido
rofano, a coula, nun scniido sagrado, a
inagcn da invasao do conscicnic no
inconscicnic, nun scniido iniciaiico, a dcscolcria
dc arcanos dc una civilizaao dcsaarccida.
IV. Gata Borralheira e Pele de
Burro
1. - MotIvos
a} Esscs dois conios icn grandc analogia.
Loys Drucyrc (Conics oulaircs dc la Crandc-
Drciagnc} olscrva duas iradics nas quais sc
confundcn. O ancl c o cIinclo dcscncnIan o
ncsno acl c Miss Marian Foalfc Co csiuda as
suas irinia vcrscs (Cindcrclla, Londrcs, 1893}.
l} Pclc dc Durro O rci roncic rainIa
norilunda so dcsosar una nulIcr nais lcla do
quc cla (Pcrrauli} ou aqucla cn cujo dcdo scrvissc
o ancl da rainIa (Siclia, 159, 186; Fussia, 171,
172; Norucga, 181; Poriugal, 184}; ou quc
udcssc vcsiir os ncsnos vcsiidos (Crccia, 176;
cscoccs, 151} ou os saaios (iialianos, 134, 150}.
Ora, so a filIa do rci rccncIc as condics. Para
fugir a cssa uniao crininosa, a rinccsa fornula
164
ircs dcscjos quc o rci conscguc saiisfazcr.
Disfarada, fogc c scrvc niscravclncnic cn casa
dc un rncic quc dcscolrc qucn c a rcicnsa
scrva c csosa-a.
c} Caia DorralIcira Traiada or suas irnas
cono una cnrcgada, Caia DorralIcira, or una
ajuda cicrior fada, aninais conscguc ir ircs
vczcs ao lailc ondc cnconira o rncic; nas
icrninando o cncaniancnio nuna Iora dcfinida,
a Icrona, na fuga, crdc scu saaiinIo quc
crniic ao rncic cnconira-la c csosa-la.
2. - VarIantes
a} Pclc dc Durro O inccsio forna o onio
dc ariida dcssc conio. Por cssc noiivo Dculin
cnsa cn Prajaaii, scnIor da criaao, quc
violcniou sua filIa UcIar. En 1550, con
Siraarolc (rincira noiic, conio IV}, o rncic
TIilaui qucr dcsosar sua filIa Doralicc. Na
Hisioirc dc Sainic Dinc (Hisioria dc Sania
Dinc} (Filardcncira, Flcur dcs vics dc sainis,
1616} (Flor das vidas dc sanios}, o rci agao da
Irlanda icnia dcsosar sua filIa Dinc c
finalncnic naia a fugiiiva; c Pclc dc Durro scn
scu naravilIoso. Sc Luzcl (5o. rclaiorio das
Misscs Cicnificas}, ScIlcicIcr (LiiauiscIc
MrcIcn}, rclaian lcndas scnclIanics, Dculin
ciia ouiras varianics iais cono a Dcllc Hclcnc dc
Consianiinolc (Dcla Hclcna dc Consianiinola},
165
ondc o suosio ario dc aninais lcnlra o
CIcvalicr au cygnc (Cavalciro do cisnc}.
Nun conio Iindu (Lc irnc cncIanic} (O
irono cncaniado}, a rinccsa casa con un lurro
quc sc ncianorfoscia cn rncic. Pcrnciic,
confornc Donavcniurc dc Pcrricrs (Nouvcllcs
Fccrcaiions ci Joycu Dcvics} vcsic una clc dc
lurro ara cnojar un anigo. Sc Pciriosa (O
Pcniancron} sc iransforna cn ursa, Nocl du Fail
(1547} c Crinn arovciian a idcia (La rcinc dos
alcillcs} (A rainIa das alclIas}, La gardcusc
d'oics (A guardadora dc gansos}, La vrai fianccc (A
vcrdadcira noiva}. Enfin a ciraordinaria
cozinIcira cncgrccida con sclo dc Pcau dc iouics
lcs lcics (Pclc dc iodas as fcras} (Crinn}, quc
casa con o rncic dcois dc aarics quc sc
asscnclIan s dc Folcrio, o Dialo.
l} Caia DorralIcira A sandalia da coricsa
Fodois foi lcvada or una aguia c caiu
suliiancnic dianic do farao adnirado; Fodois
dcscansa agora sol a icrccira iranidc (Esiralao,
liv. XVII}. Ellcn (Hisioircs divcrscs, XIII} rcroduz
cssa ancdoia ara gloria do rci Psanciico.
Cosquin rcgisia dois conios ananiias nos quais
gralIas lcvan os saaios dourados da Caia
DorralIcira ao alacio rcal. Mas gcralncnic a
Icrona crdc os saaios fugindo. Lcnlrano-nos
dc Pcncloc, dc Dcria dos cs grandcs (Hcnry
Pourrai, Maric Ccndron, i. I}. Ei-la nun conio
166
nalgac (Fcrrand, 1893, n.
o
35}, nas dcois dc
Finciic Ccndron, Landcs rclaia conios ananiias
(Saigon, 1886} c Lcclcrc, vcrscs ijanc c
canlodgcana. Sc Miss Co anoiou cssas
varianics, Cosquin firnou algunas vcrscs
calilas, silcsianas, islandcsas (Conios Poularcs,
i. II}. Fcalncnic cssc cnsaio do saaiinIo
consiiiuiria o riio da clciao, a ossc dc un novo
lar. Tcnos un ccnlo cn Fuic (IV, 7-10} no
qual Dooz rccclc dcssa nancira Fuic, a Moaliia.
3. - Interpretaes
a} Para Culcrnaiis, a aurora, crscguida or
scu ai, vcsic o casaco da noiic; ara H. Husson,
CI. Ploi, a aurora sc oculia sol a lruna a fin
dc sc cnircgar ao sol lcvanic. Confornc vcrscs
nordicas, Loys Drucyrc vc ncssas vcrscs, o
casancnio riiual do ano con o novo sol.
Sainiyvcs cnsa na cvocaao do carnaval, liiurgia
rinavcril na qual as duas Icronas vcsicn os
irajcs c os airiluios dc uso.
l} O irajc Essc rcvcsiincnio dc clcs dc
aninais consia do Ccncsc (III, 21}. E Dcus fcz
ara o Honcn c ara a MulIcr rouas dc clcs c
con clas os vcsiiu"; ora, confornc o csoicrisno,
ioda naicria univcrsal c viva. Essc disfarcc quc
nuda a crsonalidadc asscnclIa-sc ao fcnncno
da rccncarnaao quc cnconiranos na ndia. Sc
Caia DorralIcira usa vcsiidos quc sc asscnclIan
167
s csiacs ou ao icno (Fussia 153; Crccia
176}, Miss Frcrc rcfcrc-sc a un conio Iindu no
qual una jovcn disfara-sc cn ncndiga
(rcionado no conio ioscano 285}. No folclorc
iialiano as virgcns cnccrran-sc cn csiaiuas dc
vclIas c algunas vczcs cn sua clc (Cosquin}. O
saaiinIo dc vciros dcnoia a urcza c a lclcza.
Enconiranos cssa iransfornaao cn Fiquci la
Houc. c} O nonc dc Caia DorralIcira Minc
d'Aulnoy c Pcrrauli rcfcrcn-sc s cinzas da
larcira c o Pcniancron Caia das Cinzas.
Sainiyvcs, ao csiudar cssas varianics, c dc
oiniao quc as cinzas dcscncnIan acl
dcgradanic; c a IunilIaao, a cniicncia.
Ulisscs, IunilIado or Arcic c Alcnoo, scnia-sc
nas cinzas; os Iclraicos colrcn a calca con
cinzas cn sinal dc luio. Para Locfflcr-DclacIau,
Caia DorralIcira c una vcsial rcsa ao culio do
Sol, da Luz c do Fogo; ora, o fogo c o snlolo da
Vida c do Anor.
d} A nadrasia Frcqucnicncnic a nadrasia
c rcrcscniada or una fciiiccira (Co Dulgaria
127; Irlanda 9 c 10; ananiia 68 c 69}; s vczcs
or una nagica (Co Eslovaquia 33; Crccia 17;
Norucga 67, 110, 70}; Luzcl (Conics dc Dassc-
Drciagnc,- III (Conios da Daia-DrcianIa}; Lc
cIai noir (O gaio ncgro} c Sainiyvcs
confundcn-na con o ano vclIo.
168
c} As ajudas As ajudas quc vcn socorrcr
sao fadas, aninais nuiias vczcs assaros c
aic a dcfunia nac (Co, Conios dinanarqucscs
38, 43, 64; norucgucs, 87; Crinn 2}; algunas
vczcs culiuan-sc os ossos dos aninais roiciorcs
(conios ijancs 69}. Dcsarnci (Conics
oulaircs} ncnciona ajudas scnclIanics.
f} As carruagcns Passcian os dcuscs no
Olino c conduzcn as fadas aos laiizados. Os
cocIcs sao os vcculos das foras cosnicas c da
alna duranic o dccorrcr. da rccncarnaao
(Arjuna no Dagavad-Ciia}. Os aninais icn
significaao alcgorica; Locfflcr-DclacIau diz quc
o carro do sol c uado or cavalos lrancos c quc
as fadas odcn icr carruagcns dc az ou dc
colcra (La licIc au lois dc Pcrrauli}. Na
Finlandia, a carruagcn c sulsiiiuda clo ircno;
o garanIao rcrcscnia a cncrgia scual lilcriada;
csscs raios dc nulIcrcs figuran na Calcvala, Lc
joycu Lcnnilagcn. Os corccis nao odcn scr
cnrcsiados (Cracicusc ci Pcrcinci dc Pcrrauli,
La gardcusc d'oics dc Crinn.; o Pcniancron.
g} Oljcio dcnunciador Caia DorralIcira c
Pclc dc Durro sao rcconIccidos graas a un
oljcio crdido (saaiinIo}, ou dado cono cnIor
(ancl, colar, alfincic, rclogio, cIavc}. O ancl scn
conco ncn fin, lianc nagico da vida, ialisna,
cono a ulscira ou o colar, sinloliza riiualncnic
o cncadcancnio dc duas vidas. cnconirado
169
nuna iguaria c crniic o dcscolrincnio da
Icrona disfarada.
V. O pssaro da verdade
Vinos anicriorncnic quc a ajuda
solrcnaiural vcn nuiias vczcs dc un assaro.
Toicn individual ou gcnio roicior, csscs aninais
alados sao agcnics dc uniao, confidcnics; cn
Florinc., Scrcniin vcri, uan a carruagcn da
lcla quc vai ao cnconiro dc scu rncic
cncaniado. Sinlolizan os sonIos icrnos, os
lcijos, as carcias; sao rcsiaiivos, crniicn
cnconirar a coroa dc ouro do rci (Crinn, Lcs
dcu conagnons cn iourncc} (Os dois
conanIciros cn iourncc}; rocura disirair os
risionciros (Andcrscn, Lcs cygncs sauvagcs} (Os
cisncs sclvagcns}. Princc ci rinccssc (Prncic ou
rinccsa}, ou rcvincn dos crigos (Carnoy, Lc
fidclc Jcan; icna do arcndiz fciiicciro}. L'oiscau
llcu (O assaro azul} (Mnc. d'Aulnoy} c clc
rorio c o rncic cncaniado anado or
Florinc.
O assaro nuiias vczcs lranco
dcscncnIa acl rinordial no icna dc o
assaro da vcrdadc. Para curar una rainIa; ara
dcfcndcr una cssoa, c rcciso cnconirar ircs
oljcios cncaniados. a arvorc quc cania, o assaro
quc fala c a agua dc ouro (Carnoy, Conics
franais}. Madrasias inclcn crianas ncssa
170
avcniura crigosa c nun nundo dcscriico o do
Craal noos foran iransfornados cn cdra
or nao scrcn caazcs dc rcsciiar o acio; o
nalcfcio dcsaarcccra assin quc o Icroi
conscguir aodcrar-sc dos oljcios naravilIosos.
Para aiingir a rvorc da vida c rcciso airavcssar
una rcgiao dcscriica; ora, cssa arvorc csia no
ccniro do Paraso icrrcsirc, no ccniro dc
Jcrusalcn cclcsic; icn dozc fruios c ialvcz
dcvanos vcr a concordancia quc Ia con os dozc
Adiiias. Essc icna aroina-sc nuiio do. da
dcnanda do Craal c alias, confornc Orgcncs, o
rorio Crisio c a arvorc da vida. O Crisio quc c
a viriudc dc Dcus, a Salcdoria dc Dcus c ianlcn
a arvorc da vida cla qual dcvcnos scr icniados,"
Muiias vczcs cssc icna liga-sc ao do
CIcvalicr au cygnc, ronancc da Idadc Mcdia. A
nac do rci anuncia falsancnic quc sua nora dcu
luz cacs c gaios con o iniuiio dc nandar naiar
as crianas c rcudiar a csosa dcicsiada. Mas
un vassalo condodo nao odc concicr cssc
crinc Iorrvcl; cnircga as criancinIas a un
crcniia c acnas iira-lIcs o colar dc ouro. As
crianas quc crdcran assin o odcr dc un
cniaculo nagico, sc iransfornan cn cisncs.
Dcois dc nuiias irilulacs, cnconiran
novancnic sua forna riniiiva con a ossc do
scu colar.
171
Cosquin ncnciona cssas varianics nos scus
Conics lorrains (Conios lorcnos}. Mais conIccido
do quc o conio siancs (Asiaiic FcscarcIcs, 1836},
c o dc duas irnas quc icn ciuncs da irna caula
nas Mil c una noiics, quc sc asscnclIa ao conio
caucasiano iraduzido or ScIicfncr (Mcnoircs dc
l'Acadcnic dcs Scicnccs, i. XIX}. Esic uliino icna
c o quc nais liga ao icna inicial dc Passaro da
vcrdadc.
Pois finalncnic ioda a vcrdadc c rcvclada or
cssc assaro falador. Muiias vczcs cssc acl c
dcscncnIado or un anciao (Crinn 96;
Culcrnaiis; Carnoy}. Mnc d'Aulnoy rciona cssc
icna cn La rinccssc Dcllc-Eioilc (A rinccsa
Dcla-Esircla} c Hcnry Pourrai (Trcsor dcs Conics,
i. I (Tcsouro dos Conios} arovciiou un conio
scnclIanic.
Olscrvcnos quc nuiias vczcs c una jovcn
quc lcva a lon icrno cssa lusca crigosa. Pcla
sua voniadc, naior do quc a sua fora, cla fara
con quc ccssc o nalcfcio quc rcina na rcgiao c
rcsiiiui dcssa forna a vida a csscs cavalciros
nalogrados quc foran iransfornados cn cdra.
O aralclo con o Craal c cvidcnic. As vczcs,
orcn, a jovcn nuiio fragil, scrvc-sc dc un ardil.
c o ariifcio dc ianar os ouvidos con ccra a fin
dc nao ouvir o Iorroroso iunulio; o icna nao c
novo. A Icrona sc aodcra dc ircs oljcios
naravilIosos c ao voliar csosa o anciao
172
conadccido, o quc csiava cncarrcgado dc
aconsclIar; c o crcniia iniciador dc Joao, o Urso.
Con cssc casancnio o crsonagcn c lilcriado c o
anciao sc iransforna nun rncic cncaniado.
VI. O chapeuzinho vermelho
1. - O motIvo
Collin dc Plancy dcscrcvc a Iisioria dc una
canoncsa dc Finisicrc quc dcu ouvidos aos
roosiios dc un dcsconIccido; volia con o rosio
cncgrccido c nacilcnio; cnconirou o dialo, o
csriio da asiucia. No conio dc Crinn (26} c na
naioria das ouiras vcrscs a ncnina dcvorada
odc scr rciirada do vcnirc do lolo. En Pcrrauli o
fin iragico c un casiigo dcsroorcional ao crro.
2. - Interpretaes
Sc Pcrrauli vc ncssc conio una noral quc
roilc s noas convcrsarcn con dcsconIccidos
clo caninIo icna da roiliao violada
Husson cnsa no niio vcdico dc Variica, no qual
o Acvins sao os crcusculos c a adolcsccncia,
una aurora inicrcciada clo sol dcvorador sol
a forna dc un lolo" Essa cscuridao odc ainda
scr o invcrno (Lcfcvrc, Dillayc}. Para Ploi o lolo c
o invcrno. Sainiyvcs nclc vc una rainIa dc naio.
a cor vcrnclIa sugcrc a alcgria, aicnoriza as
fciiicciras cnquanio quc o lolo c o vinIo o
vinIo dc naio scrian ofcrcndas riiuais. Essa
173
alcgria nagica cnvolvcndo o sol novo icria sido
rcsunida na vcrsao franccsa ondc o clina c nais
scrcno. As vcrscs nordicas sao nais conlcias.
Dcois da crnancncia no coro do lolo
csccic dc arisionancnio quc cnconiranos no
conio O lolo c os scic calriiinIos, dc Crinn O
cIacuzinIo vcrnclIo sai da larriga do lolo
graas ao aulio dc un caador. Prcicndcu-sc
vcr ncssa lcnda a inicrrciaao do ciclo
csiacional.
VII O Pequeno Polegar
Essc conio dc origcn iniciaiica inicrrcia a
luia dc una criana franzina conira o aao.
1. - Interpretaes
Para Husson, o Pcqucno Polcgar c a luz da
nanIa; na florcsia duranic a noiic clc
joga scios as csirclas; o sol o aao
dcvora suas crianas, os rinciros raios do
alvorcccr Sainiyvcs cnsa nas rovacs dc
iniciaao; o Pcqucno Polcgar, franzino anics da
iniciaao, iorna-sc odcroso. Essa iransfornaao
ara a virilidadc cfciua-sc ncssc rccinio sagrado
rcrcscniado cla florcsia. As fonics vcdicas sao,
dcsia forna, aarcnics ara Cosquin c P.
Fcgnaud (1897}.
2. - Os temas
174
un anao ou una criaiura franzina; sua
inicligcncia aiiva crniic-lIc iriunfar do giganic
dc csriio lcnio. ianlcn, Ton Poncc, cavalciro
do rci Ariur (Drucyrc}; cn Crinn, (37, 45} na
Dinanarca, na usiria, c cqucno cono un
dcdinIo. Prudcnic, o Pcqucno Polcgar dcnarca o
caninIo con o aulio dc cqucnos scios ou
con un rasio dc cinza (conios dc MclidccI,
Calilia}.
Craas sulsiiiuiao dc oljcios, conscguc
fugir con scus irnaos. O aao ou o dialo -.
cnganado naia a sua rogcniiora. Sainiyvcs
olscrva nuncrosas varianics dcsic icna quc c
cnconirado nos conios lcrlcrcs (H. Dassci}, ou
nos dc Lorrainc (Hisioirc dc Couriillon}.
Finalncnic, or ncio dc una falsa inccia,
dc una fingida ignorancia, o Icroi conscguc
livrar-sc do rorio aao. or ccnlo, crgunia
ao fciiicciro cono odcria cncirar nun forno; o
aao nclc cncira c fica irancado. o icna da
caldcira quc aarccc nas varianics dc Darla-
Azul. Sainiyvcs cvoca dcsia forna a iniciaao dos
gucrrciros, nas irilos do Sul da frica, or
ocasiao da ccrinnia da circuncisao.
3. - O papo
Prcicndcu-sc vcr no aao o snlolo das
dcvasiacs Iungaras; nas ara Casion Paris,
clc Icrdciro dos racsas da ndia. O aao ou
175
dialo Sainiyvcs nclc vc una solrcvivcncia dos
riios dc aniroologia c rcfcrc os conios zulus,
nalgacs (Fcncl}. Para Locfflcr-DclacIau clc c
Saiurno quc dcvora scus filIos ncdida quc
Cilclc (a Tcrra} os c no nundo.
4. - Os objetos mgIcos
Os aniufos nagicos crniicn a CIao CnoI
(Canlodgc} viajar no ar. As loias dc scic lcguas
sao novancnic ncncionadas cn Sclilloi
(Mclusinc., III}, Cosquin; os saaios nagicos nos
conios dc CacIcnira (DriIai-KaiIa}, Madagascar
(Caa}, Pcrsia (Tuiinanc}; sao da ncsna
naiurcza quc o cIacu da invisililidadc ou a
csada do odcr. Hcrncs cra o dcus das
sandalias aladas c oculiava os lois dc Aolo
cono frcqucnicncnic o faz o Pcqucno Polcgar
(Casiao Paris}.
A iroca dc irajcs, iunicas, ancis, cnicados,
induz o aao ao crro (Sainiyvcs, Dculin}. No Ino
dc Eurcdcs, Tcnisio naia scus filIos icndo Ino,
sua rival, irocado as iunicas. L. Drucyrc
ncnciona una varianic cscoccsa, lcn cono
Carnoy (Couriillon} c Sclilloi (La Pcrlc c lc Pciii-
Pcuccroi} (A Pcrola c o Pcqucno Pcuccroi}.
VIII Joo, o Urso
Eisic, assin, grandc nuncro dc conios nos
quais un gruo dc crianas crdc-sc,
176
inicncionalncnic, na florcsia. O icna do Pcqucno
Polcgar sc aarcnia ao do Cavalciro do cisnc, no
qual os filIos do rci, crdidos inicncionalncnic
or ordcn dc sua avo ciuncnia, cnconiran un
aulio roicior anics dc rciornarcn ao ncio a
quc icn dirciio. Pcrscu, dio, Ciro, Paris,
Fnulo sao, da ncsna forna, cosios noric,
nas salvos, cunrcn, sozinIos, a rcdiao
anunciada. Essas crianas soliiarias sao nuiias
vczcs salvas or aninais sclvagcns ou asiorcs,
cono Mowgli, o ncnino-lolo, inorializado or
Kiling. Houvc, coniudo, casos nuiio nais
ungcnics c rccisanos nos lcnlrar
ariicularncnic daquclas olrcs criaiuras
Iunanas, Anala c Canala, quc vivcran con
aninais c norrcran cn, aroinadancnic,
1930. Moiscs foi rccolIido or una rinccsa
cgcia c Joao, or una lola ou or una ursa. O
lciic colIido dcssc aninal conassivo dcu-lIc
una fora ccccional. Essc adolcsccnic lcva
una vida vcgciaiiva aic o dia cn quc cnconira o
rinciro Ioncn, o iniciador; c a adolcsccncia dc
Parsifal no Craal ou o dc un dos nuncrosos
Icrois do Passaro da Vcrdadc. Joao, o Urso odc
iornar-sc un cavalciro corics c insirudo, cuja
fora solrc-Iunana faz con quc scja classificado
acina dos scus conanIciros,; asccndc assin
aos nais alios graus; coniudo, coniinua un
jovcn dc csriio csirciio. Essc csado gorducIo
vivc nos conios dc Cosquin (Conics lorrains},
177
Crinn (Lc jcunc gcani} (O jovcn giganic},
Asljocrnscn c cssa csiuidcz aarccc ainda no
conio caucasiano Orcillc d'ours (OrclIa dc urso}.
Ccralncnic, cssc jovcn quc crcscc cn fora c
lclcza cccuia iralalIos ciraordinarios; odc icr
iido un nascincnio conaravcl ao dc Folcrio, o
Dialo; nas Joao, o Urso conscguc iriunfar
coniinuando lon ara os scus scnclIanics; or
fin dcsosa una rinccsa (Carnoy, Conics
franais, 1885}.
IX. Riquet la Houppe
Fiiual nucial, Fiquci nosira o odcr nagico
do anor solrc o cnic anado.
1. - As varIantes
Sainiyvcs analisa csscs conios nos quais o
anor iransforna a cnjugc. A nuiaao aninal
odc scr conlcia c consianic (Lc craaud } (O
sao} ou cisodica (Lc lou gris, L'Ionnc
Craaud} (O lolo cinzcnio, O Ioncn-sao}. O
narido odc dciar sua nulIcr quc nao soulc
guardar un scgrcdo (Lc roi dc Piciravcrdc}. O
Ioncn, iransfornado cn licIo, iorna ao scu
csiado assin quc una nulIcr sc dccidir a lcija-
lo ou a dcsosa-lo. (A Dcla c a Fcra, O
Pcniancron}. As vczcs a csosa c o crsonagcn
cncaniado (Pcrccval, La cIaisc dc craauds}
(Parsifal, A cadcira dos saos}.
178
2. - Interpretaes
A lcla a aurora dcsosou o Sol quc
olscurcccu; nas ao iornar-sc ciniilanic cla dcvc
scgui-lo do Oricnic ao Ocidcnic aic a oria do
alacio da noiic.
Essa roiliao dc inicrrogar o cnic anado
significa ara Sainiyvcs o rcsciio dc ialus
nuciais. La vcuvc ci scs fillcs iorna-sc na das
varianics dc Darla-Azul. a Iisioria do casancnio
infcliz. Essas ncianorfoscs sc rcfcrcn s
raiicas dc socicdadcs sccrcias agas ou
rcligiosas. os ncnlros, duranic sua iniciaao,
rcvcsiian clcs dc aninais ou nascaras dc
aninais.
assin quc cssas narraiivas nagicas dc
ncianorfoscs dcran origcn aos Pururavas, a
Psiquc, a Fiquci la Houa ou aos conios dc
Mnc Lcrincc dc Dcaunoni (Kusa lc rincc
siriiucl} (Cusa, o rncic csiriiual}.
X. O gato de botas
1. - VarIantes
Sc cnconiranos un conio scnclIanic cn
Pcniancron (Cagluso}, o conio dc Zanzilar
Suliani Darai asscnclIa-sc nuiio ao nosso Caio
dc Doias. Mas quando a gazcla lcnfciiora adoccc,
179
Darai csquccc o quc lIc dcvc; soncnic o ovo lIc
dcdicara funcrais ullicos.
2. - Interpretaes
A raosa da vcrsao nongol c, scn duvida,
cssc aninal sagrado da sia ncdiicrranica, o gaio
c un aninal fciiicciro (Euroa}; os gaios rcios
aconanIan as fciiicciras (Dodin}. O gaio
calado cono os oficianics crscguc riiualncnic
a raosa c scn duvida liga-sc liiurgia cgcia. c
o scrvidor do Sol.
Essc acl dc roicao rclaciona-sc ao riiual
da insiauraao dos aniigos adrcs-rcis das
socicdadcs riniiivas. Sainiyvcs olscrva quc o
casancnio rcara a asccnsao ao irono c o fuiuro
csoso iroca dc nonc lcn cono o fuiuro rci.
Purificado clas aguas do rio, o Icroi vcsic
novos irajcs, c o ccrinonial do coroancnio; os
sudiios cnconirados rcsian olcdicncia ao novo
rci quc iona ossc do scu alacio. riiual dc
insiauraao rcal. Na naior aric dos conios o
Ioncn c ingraio; nas o aninal odc dcniiir o rci
quc icn olrigacs ara con o scu ovo.
A agua c o cnllcna da rcssurrciao c da vida
cicrna. Con as aguas naicrnais adquirc-sc un
coro novo quc c o riiual do laiisno. A agua,
cssa fonic dc Juvcncia, crniiira quc Hcra volic
virgindadc dcois dc cada incrsao na fonic dc
180
Canaios cn NauIic; cis ai una rccncarnaao da
qual arovciia o nosso narqucs dc Caralas.
181

BIBLIOGRAFIA SUMRIA

LANCLOIS, Monuncnis liiicraircs dc l'Indc
(Lcfcvrc, 1827}.

Erncsi FALICAN, Hisioirc dc la lcgcnd dc Fausi
(HacIciic, 1887}.

A. VAN CENNEP, La fornaiion dcs lcgcndcs
(Flananarion, 1910}.

MENENDEZ PIDAL, L'cocc Casiillanc (Colin,
1910}.

CENDAFME DE DEVOTTE, La lcgcndc dc Don
Juan (HacIciic, 1906 c 1911}.

J. LOTH, Fonans dc la Tallc Fondc (Paris, 1912}.

Casion PAFIS, Lcgcndcs du Moycn Agc (HacIciic,
1912}.

JoscI DDIEF, Lcs lcgcndca ciqucs
(CIanion, 1914}.

Ennanucl COSQUIN, Eiudcs follloriqucs
(CIanion, 1922}.
182

DOISSONNADE, La cIanson dc Foland
(CIanion, 1923}.

PAUPHILET, Qucic du Craal (CIanion, 1923}.

SAINTYVES, Lcs conics dc Pcrrauli (Nourry,
1923}.

A. VAN CENNEP, Lc folllorc (Siocl, 1924}.

CUENON, Lc roi da Mondc (Paris, 1927}.

LOFENZI DE DFADI, Don Juan (Lilrairic dc
Francc, 1930}.

Ccncvicvc DIANQUIS, Fausi iravcrs quairc
sicclcs (Droz, 1935}.

SAINTYVES, Manucl dc folllorc (Nourry, 1936}.

Hcnri DONTENVILLE, La nyiIologic franaisc
(Payoi, 1949}.

LOEFFLEF-DELACHAUX, La synlolisnc dcs
lcgcndcs (L'ArcIc, 1950}.

Jcan MAFX, La lcgcndc ariIuricnnc (Prcsscs
Univcrsiiaircs dc Francc, 1952}.

183
MicIclinc SAUVACE, Lcs cas Don Juan (Lc Scuil,
1953}.
184

NOTAS

(1} ci noi-ncnc. Si Pcau d'anc n'ciaii conic. J'y
rcndais un laisir circnc
(2} A olra da carnc nao dcscjaras a nao scr no
nairinnio.
(3} Dcus! Cono c lclo o assassino dc ncu ai!
(4} Assin norrc CarioucIc, c a Flor dos
Cucrrciros. No cadafalso dcia sua vida c scus
louros.
185

2001 Fidcndo Casiigai Morcs
Verso para eBook
eBooksBrasII.com

__________________
Maro 2002
Vcrsao ara cDoolLilris c df Fcvcrciro 2005
Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con

Vous aimerez peut-être aussi