T.C.

ONDOKUZ MAYIS NVERSTES

MHENDSLK FAKLTES

MAKNA MHENDSL BLM

AKIKANLARIN ISI LETM KATSAYILARININ BELRLENMES DENEY

Hazrlayan Yrd.Do.Dr. Ltf NAMLI

SAMSUN

AKIKANLARIN ISI LETM KATSAYILARININ BELRLENMES DENEY

1. GR Is iletimi; bir kat malzeme veya akkan ierisindeki scak bir blgeden daha souk bir blgeye doru snn gemesidir. Geen bu snn deeri, Fourier Kanunu'na gre ekil 1'deki notasyon ile;

T & Q = kAs x

(1)

olarak ifade edilmektedir. Burada; k, malzemenin s iletim katsays olup SI birim sistemindeki birimi W/mK'dir. Akkanlarn s iletim katsaylarnn belirlenebilmesi iin, kat malzemelerden farkl olarak, akkann; ierisinde doal tanm ortaya kmayacak kadar ince tabakalar arasnda yer almas gerekmektedir. As

T1 T T2 & Q

ekil 1. Is geiinde kullanlan notasyonlar. 2. DENEYN AMACI Akkanlarn (svlar ve gazlar) s iletim katsaylarnn belirlenmesi ve bulunan bu deerlerin tablo (literatr) deerleriyle karlatrlmas. 3. DENEY DZENE Deney dzenei olarak; Termodinamik ve Enerji Laboratuarnda bulunan ve ekil 2'de ematik resmi grlen (TecQuipment-Conductivity of Liquids and Gases Unit) TD1002d adl dzenek kullanlmaktadr. Dzenek; ierisinde lm yaplan akkann

bulunduu silindirik bir lm nitesi ve zerindeki kontrol-lm panelinin yer ald ana konsol olmak zere iki ayr ksmdan olumaktadr.

ekil 2. Akkanlarn s iletimini belirleme deney dzeneinin alma ekli. lm nitesinin ierisinde, ekil 3'de grld gibi bir stc ve bu stcy evreleyen alminyum bir tapa bulunmaktadr. Bu tapann d ksmnda, s iletim katsays llecek olan akkann enjekte edildii r=0.286 mm kalnlnda, L=0.1 m uzunluunda ve Dm=0.04 m ortalama apnda silindirik hazne yer almaktadr. lm nitesinin en d ksmnda ise szdrmazln contalar ile saland soutma suyu ceketi bulunmaktadr. Ana konsol ile lm nitesi arasndaki balant, lm nitesi stcsn kontrol eden siyah bir kablo ve termoeleman ifti ile olmaktadr. Ana konsol zerinde dijital scaklk gstergesi, stc balant soketi, termoeleman ifti balant soketi, g ayarlayc bulunmaktadr.

ekil 3. Test akkan silindiri. 4. DENEYN YAPILII 1. ebeke suyu musluu alr ve soutma suyunun ceketten dolaarak drenaja gitmesi salanr. 2. Is iletim katsays llecek olan sv (veya gaz) yavaa sisteme enjekte edilir. Bu srada sv akkan ierisinde hava kabarcklarnn olumamas iin enjeksiyon ileminin dikkatlice yaplmasna zen gsterilmelidir. Eer bir gaz akkann lm yaplacaksa akkan k hortumu sv dolu bir kaba batrlarak gaz akkan ortamdan izole edilmelidir. 3. Ana konsol zerinde bulunan ama/kapama anahtar alarak sistemin stcs altrlr. 4. Sistem; g ayarlayc ile uygun bir gerilim deerine ayarlanarak, dijital scaklk gstergesinde okunan scaklk deerleri sabitleninceye kadar beklenir. 5. Scaklk deerleri sabit hale geldiinde g deeri, dijital scaklk gstergesinden alminyum tapa scakl (T1) ve yine ayn dijital gstergeden soutucu akkan scakl (T2) okunur ve bu deerler not edilir. 6. G ayarlayc ile g deeri biraz artrlarak yeni durumdaki deerler alnmak zere, sistemdeki scaklk deerleri sabitleninceye kadar beklenir. Bu ilem farkl g deerleri iin tekrarlanr.

5. HESAPLAMALAR Hesaplarda kullanlacak olan, deney dzeneine ilikin veriler: lm haznesi radyal boluk mesafesi lm haznesi silindirik yzey alan : r = 0.286 mm : As = 0.0126 m2

& Deneyde llen byklkler; stc g deeri ( Qt ), alminyum tapa scakl (T1)
ve soutucu akkan scakl (T2)dr. Is iletim katsays llecek olan akkann temasta olduu iki yzey arasndaki scaklk fark olan T=T1-T2 deerine gre ekil 4'deki

& kalibrasyon erisinden Qk kaak s deeri belirlenir. Bylece akkan ierisinden geen
net s;

& & & Qnet = Qt Qk

[W]

(2)

olarak elde edilir. Bu deere gre; ortalama akkan scakl deerinde [Tort=(T1+T2)/2] akkann s iletim katsays;

k=

& Qnet r As T

[W/mK]

(3)

eitlii ile hesaplanr.

Kayp s

Scaklk fark (T1-T2)

ekil 4. Is kayb iin kalibrasyon erisi [1]. 6. DENEY RAPORUNDA STENENLER Farkl g deerlerinde yaplan lmler sonucunda Eitlikler 2 ve 3 kullanlarak belirlenen s iletim katsays deerlerinin, akkann ortalama scakl ile olan deiimi ekil 5deki gibi bir grafik zerinde gsterilecektir. Bu ilem iin, gaz akkanlarda

(burada hava akkan kullanlacak) lme 20 W deerinden balamak zere daha sonraki aamada srasyla 40, 60, 80 ve 90 W g deerlerinde yaplan lmler ile hesaplanan s iletim katsaylar kullanlacaktr. lm yaplan akkann, temel s geii kitaplarnda yer alan s iletim katsays deerleri ile deneyde belirlenen deerler kyaslanarak bir yorum yaplacaktr. Tablo 1. llen ve hesaplanan deerler tablosu. Test Akkan = Ortam Scakl, T = Radyal boluk, r = Oda Scaklnda knn Tablo (literatr) Deeri = Scaklk Istc Ortalama Kalibrasyon Dzeltilmi Fark, gc, Scaklk, Erisinden G, & =Q -Q T=T1-T2 (T1+T2)/2 & T2 Is Kayb, T1 Qnet & t & k Qt (C) & (C) Qk (W) (W) (C) (C) (W) 20 40 60 80 90
0,7 0,6

Hesaplanan Is letim Katsays, k (W/mK)

Hata (%)

k [W/mK]

0,5 0,4 0,3 0,2 14 15 16 17 18 19

Literatr Deneysel

20

21

Tort [oC]

ekil 5. Is iletim katsaysnn ortalama scakla gre deiimi rnek grafii. 7. KAYNAK [1] TecQuipment-Thermal Conductivity of Liquids and Gases Unit, TD1002 Heat Transfer Experiments User Guide, 2010.