ADL KOLLUK REHBER

Hazrlayan: Abdullah EKEN

Srm: 1.2*

16/07/2012

Ankara

* Aday Gmrk Muhafaza Memurlarnn Adl Kolluk Dersi iin hazrlanmtr. Bu Rehberin tamamlanmas almas devam etmektedir.
1

NDEKLER

BRNC BLM ADL KOLLUK MEVZUATI ...5

1. ADL KOLLUK LE LGL MEVZUAT LSTES..5
1.1. Kanunlar5 1.2. Kanun Hkmnde Kararnameler...6 1.3. Bakanlar Kurulu Kararlar..6 1.4. Ynetmelikler .......7 1.5. Tebliler.7 1.6. Ynergeler .8 1.7. lkeler..8

2. EYA TRNE GRE MEVZUAT LSTES ..8

2.1. SLH, SLH YAPIMINDA KULLANILAN FT KULLANIMLI EYA VE TEKNOLOJLER LE BUNLARIN FIRLATMA VASITALARINA LKN MEVZUAT ..8 2.1.1. Kanunlar 8 2.1.2. Kanun Hkmnde Kararnameler ...8 2.1.3. Ynetmelikler 8 2.1.4. Tzkler .9 2.1.5. Tebliler .9 2.2. ELEKTRONK TCARETE LKN MEVZUAT 9 2.2.1. Kanunlar 9 2.2.2. Kanun Hkmnde Kararnameler .10 2.2.3. Bakanlar Kurulu Kararlar 10

2.2.4. Ynetmelikler ......................................10 2.2.5. Tebliler ...11 2.2.6. Genelgeler 11 2.3. HAYVAN VE BTKYE LKN MEVZUAT 2.3.1. Tebliler

KNC BLM ADL KOLLUK ..12

1. Tanmlar .........12 2. Adl Kolluk Birimleri ........14 3. Gmrkler Muhafaza Genel Mdrl Gmrk ve Ticaret Bakanl .....14 4. Emniyet Genel Mdrl ileri Bakanl .. 5. Jandarma Genel Komutanl ileri Bakanl 6. Sahil Gvenlik Komutanl ileri Bakanl .. 7. Adl Kolluk Esaslar ......15 7.1. Adl Kolluk Grevlileri...15 7.2. Adl Kolluk Grevlisinin Seimi.....15 7.3. Soruturma lemleri Adl Grevler...16 7.4. Adl Grevler Haricindeki ler.17 7.5. Cumhuriyet Savcsnn Emirleri....17 7.6. Deerlendirme Raporlar....18 7.7. Adl Kolluk Hizmetinin Denetimi .....18

NC BLM EKLER .....19

EK - 1: ADL KOLLUK YNETMEL ....19 EK - 2: ADL VE NLEME ARAMALARI YNETMEL ...27
3

EK - 3: YAKALAMA, GZALTINA ALMA VE FADE ALMA YNETMEL.46 EK - 4: KOLLUK ETK LKELER ..64 EK - 5: GMRK VE TCARET BAKANLII PERSONELNN SLAH TAIMA, BULUNDURMA LE KULLANIM USUL VE ESASLARINA LKN YNETMELK .69

DRDNC BLM SINAV SORULARI ..75

1. RNEK SINAV SORULARI (4/5/2012) .....75 2. RNEK SINAV SORULARI (16/5/2012) .......75 3. RNEK SINAV SORULARI (30/5/2012) ......78

YARARLANILAN KAYNAKLAR ....82

1. YARARLANILAN KTAPLAR . 2. YARARLANILAN NTERNET STELER 2.1. Kamu Kurum ve Kurulularnn nternet Sayfalar ...82 2.2. zel irket ve Kurulularn nternet Sayfalar ..82

BRNC BLM ADL KOLLUK MEVZUATI

1. ADL KOLLUK LE LGL MEVZUAT LSTES

Adl Kolluk Dersi kapsamnda adl kolluk personelinin ncelikle bilmesi gereken mevzuatn bir ksm aada belirtilmitir. Burada belirtilen mevzuatn uygulanmasna ilikin ynetmelik, tebli, genelge gibi daha alt mevzuatn hepsi aada yer almamaktadr. 1.1. Kanunlar 1. 5271 Sayl Ceza Muhakemesi Kanunu (Resmi Gazete: 17.12.2004 25673) 2. 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu (Resmi Gazete: 12.10.2004 25611) 3. 5607 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu (Resmi Gazete: 31.03.2007 26479) 4. 5326 Sayl Kabahatler Kanunu (Resmi Gazete: 31.05.2005 25772 1. Mkerrer) 5. 3201 Sayl Emniyet Tekilt Kanunu (Resmi Gazete: 12.06.1937 3629) 6. 4458 Sayl Gmrk Kanunu (Resmi Gazete: 04.11.1999 23866) 7. 5682 Sayl Pasaport Kanunu (Resmi Gazete: 24.07.1950 7564) 8. 5015 Sayl Petrol Piyasas Kanunu (Resmi Gazete: 20.12.2003 25322) 9. 4733 Sayl Ttn Ve Alkol Piyasas Dzenleme Kurumu Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 09.01.2002 24635) 10. 4250 Sayl spirto Ve spirtolu kiler nhisar Kanunu (Resmi Gazete: 12.06.1942 5130) 11. 2863 Sayl Kltr Ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu (Resmi Gazete: 23.07.1983 - 18113) 12. 2313 Sayl Uyuturucu Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 24.06.1933 2435) 13. 6136 Sayl Ateli Silahlar Ve Baklar le Dier Aletler Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 15.07.1953 8458) 14. 5201 Sayl Harp Ara ve Gereleri ile Silh, Mhimmat ve Patlayc Madde reten Sanayi Kurulularnn Denetimi Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 03.07.2004 25511) 15. 1380 Sayl Su rnleri Kanunu (Resmi Gazete: 04.04.1971 13799)

16. 5996 Sayl Veteriner Hizmetleri, Bitki Sal, Gda Ve Yem Kanunu (Resmi Gazete: 13.06.2010 27610) 17. 5188 Sayl zel Gvenlik Hizmetlerine Dair Kanun (Resmi Gazete: 26.06.2004 25504) 18. 4208 Sayl Karaparann Aklanmasnn nlenmesine, 2313 Sayl Uyuturucu Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanunda, 657 Sayl Devlet Memurlar Kanununda Ve 178 Sayl Maliye Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamede Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun (Resmi Gazete: 19.11.1996 22822) 19. 5549 Sayl Su Gelirlerinin Aklanmasnn nlenmesi Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 18.10.2006 26323) 20. 1567 Sayl Trk Parasnn Kymetini Koruma Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 25.02.1930 1433) 21. 2872 Sayl evre Kanunu (Resmi Gazete: 11.08.1983 18132) 22. 5584 Sayl Posta Kanunu (Resmi Gazete: 08.03.1950 7451) 23. 2920 Sayl Trk Sivil Havaclk Kanunu (Resmi Gazete: 19.10.1983 18196) 24. 4925 Sayl Karayolu Tama Kanunu (Resmi Gazete: 19.07.2003 25173) 25. 5018 Sayl Kamu Mal Ynetimi Ve Kontrol Kanunu (Resmi Gazete: 24.12.2003 25326) 26. (MLGA) 4926 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu (Resmi Gazete:19.07.2003 25173) 27. (MLGA) 1918 Sayl Kaakln Men Ve Takibine Dair Kanun (12.01.1932 2000) 1.2. Kanun Hkmnde Kararnameler 1. 640 Sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname (Resmi Gazete: 08.06.2011 27958 1. Mkerrer) 2. (MLGA) 485 Sayl Gmrk Mstearlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname (Resmi Gazete: 13.07.1993 21636) 1.3. Bakanlar Kurulu Kararlar 1. 2009/15481 Sayl 4458 Sayl Gmrk Kanununun Baz Maddelerinin Uygulanmas Hakknda Karar (Resmi Gazete: 07.10.2009 27369)

2. 2011/2474 Sayl Gmrk Ve Ticaret Bakanlnn Tara Tekilatnda Dzenleme Yaplmas Hakknda Karar (Resmi Gazete: 22.12.2011 28150) 3. 89/14391 Sayl Trk Paras Kymetini Koruma Hakknda 32 Sayl Karar (Resmi Gazete: 11.08.1989 20249) 1.4. Ynetmelikler 1. Adl Kolluk Ynetmelii (Resmi Gazete: 01.06.2005 25832) 2. Adl ve nleme Aramalar Ynetmelii (Resmi Gazete: 01.06.2005 25832) 3. Yakalama, Gzaltna Alma ve fade Alma Ynetmelii (Resmi Gazete: 01.06.2005 25832) 4. Kontroll Teslimat Uygulamas Esas ve Usulleri Hakknda Ynetmelik (Resmi Gazete: 15.09.1997 23111) 5. Ceza Muhakemesi Kanununda ngrlen Telekomnikasyon Yoluyla Yaplan letiimin Denetlenmesi, Gizli Soruturmac Ve Teknik Aralarla zleme Tedbirlerinin Uygulanmasna likin Ynetmelik (Resmi Gazete: 14.01.2007 26434) 6. 5607 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanununa Gre Kaak Eya Yakalanmas Halinde Muhbir Ve El Koyanlara kramiye denmesine likin Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik (Resmi Gazete: 30.10.2007 26685) 7. Gmrk Ynetmelii (Resmi Gazete: 07.10.2009 27369 1. Mkerrer) 8. Tara Tekilat alma Ynetmelii (21 ubat 2012) 9. Gmrk ve Ticaret Bakanl Personelinin Silah Tama, Bulundurma le Kullanm Usul Ve Esaslarna likin Ynetmelik (23.05.2012) 10. Kaak Petroln Tespit Ve Tasfiyesine Dair Usul Ve Esaslar Hakknda Ynetmelik (Resmi Gazete: 27.05.2007 26534) 11. 2313 Sayl Uyuturucu Maddelerin Murakabesi Hakknda Kanunun Uygulanmasna likin Ynetmelik (Resmi Gazete: 21.11.1982 17875) 12. Karayolu Tama Ynetmelii (Resmi Gazete: 11.06.2009 27255) 13. Merkez Ynetim Harcama Belgeleri Ynetmelii (Resmi Gazete: 31.12.2005 26040 3. Mkerrer) 1.5. Tebliler 1. 5607 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanununa Gre El Konulan Miktar Bakmndan Fazla Veya zel Tesis Tertibat Gerektiren Eyann Teslimi Ve Saklanmasna likin Usul Ve Esaslar Hakknda Tebli (Resmi Gazete: 31.12.2007 26743 3. Mkerrer)

2. 5201 Sayl Kanun Gereince Kontrole Tbi Tutulacak Harp Ara ve Gereleri ile Silah, Mhimmat ve Bunlara Ait Yedek Paralar, Asker Patlayc Maddeler, Bunlara Ait Teknolojilere likin Liste (2012 Yl Listesi) (Resmi Gazete: 28.01.2012 28187) 1.6. Ynergeler 1. Gmrkler Muhafaza Genel Mdrl Merkez ve Tara Tekilat Kaaklk, stihbarat, Narkotik ve Operasyon Birimleri ile Adl Kolluk Grevlilerinin Grev ve alma Ynergesi (30.05.2006) 1.7. lkeler 1. Kolluk Etik lkeleri (24.10.2007)

2. EYA TRNE GRE MEVZUAT LSTES

Bu ksmda adl kolluk birimlerince kaak zannyla el konulan veya yakalamas gerekletirilen ya da ne tr denetimlere tabi olan eyaya ilikin zel mevzuat dzenlemelerinden bir ksmna yer verilmitir. rnein silh, ift kullanml eya ve teknolojiler, petrol, akaryakt, uyuturucu, sigara, ttn mamlleri, tarihi eserler gibi eyann zel dzenlemelerine dorudan eriilmesi ve bilinmesi hedeflenmektedir.

2.1. SLHLAR, SLAH YAPIMINDA KULLANILAN FT KULLANIMLI EYA VE TEKNOLOJLER LE BUNLARIN FIRLATMA VASITALARINA LKN MEVZUAT 2.1.1. Kanunlar 1. 5201 Sayl Harp Ara ve Gereleri ile Silh, Mhimmat ve Patlayc Madde reten Sanayi Kurulularnn Denetimi Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 03.07.2004 25511) 2. 6136 Sayl Ateli Silahlar Ve Baklar le Dier Aletler Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 15.07.1953 8458) 3. 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu (Resmi Gazete: 12.10.2004 25611) 2.1.2. Kanun Hkmnde Kararnameler 1. 640 Sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname (Resmi Gazete: 08.06.2011 27958 1. Mkerrer) 2.1.3. Ynetmelikler 1. Gmrk ve Ticaret Bakanl Personelinin Silah Tama, Bulundurma le Kullanm Usul Ve Esaslarna likin Ynetmelik (23.05.2012)
8

2. Nkleer Ve Nkleer ift Kullanml Eyalarn hracatnda zne Esas Olacak Belgenin Verilmesine likin Ynetmelik (Resmi Gazete: 13.09.2007 26642) 2.1.4. Tzkler 1. 87/12028 Karar sayl "Tekel D Braklan Patlayc Maddelerle Av Malzemesi ve Benzerlerinin retimi, thali, Tanmas, Saklanmas, Depolanmas, Sat, Kullanlmas, Yok Edilmesi, Denetlenmesi Usul ve Esaslarna likin Tzk (Resmi Gazete: 29.09.1987 19589) 2.1.5. Tebliler 1. 5201 Sayl Kanun Gereince Kontrole Tbi Tutulacak Harp Ara ve Gereleri ile Silah, Mhimmat ve Bunlara Ait Yedek Paralar, Asker Patlayc Maddeler, Bunlara Ait Teknolojilere likin Liste (2012 Yl Listesi) (Resmi Gazete: 28.01.2012 28187) 2. Kimyasal Silahlar Szlemesi Ekinde Yer Alan Kimyasal Maddelerin hracatna likin Tebli (Tebli No: 2002/12) (Resmi Gazete: 07.01.2003 24986) 3. Nkleer Ve Nkleer ift Kullanml Eyalarn hracatnda zne Esas Olacak Belgenin Verilmesine likin Ynetmelik Kapsamna Giren Eya Kalemlerini Belirten Nkleer Transfer Uyar Listesi Ve Nkleer ift Kullanml Eya Listesine likin Tebli (TAEK/NGD: 2012/1) (Resmi Gazete: 04.04.2012 28254) 4. ift Kullanml ve Hassas Maddelerin hracatnn Kontrolne likin Tebli (Tebli No: 2003/12) (Resmi Gazete: 02.12.2003 25304)

2.2. ELEKTRONK TCARETE LKN MEVZUAT 2.2.1. Kanunlar 1. 5271 Sayl Ceza Muhakemesi Kanunu (Resmi Gazete: 17.12.2004 25673) 2. 5237 Sayl Trk Ceza Kanunu (Resmi Gazete: 12.10.2004 25611) 3. 2577 Sayl dari Yarglama Usul Kanunu (Resmi Gazete: 20.01.1982 17580) 4. 5326 Sayl Kabahatler Kanunu (Resmi Gazete: 31.05.2005 25772 1. Mkerrer) 5. 5651 Sayl nternet Ortamnda Yaplan Yaynlarn Dzenlenmesi Ve Bu Yaynlar Yoluyla lenen Sularla Mcadele Edilmesi Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 23.05.2007 26530) 6. 5607 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu (Resmi Gazete: 31.03.2007 26479) 7. 4458 Sayl Gmrk Kanunu (Resmi Gazete: 04.11.1999 23866) 8. 6102 Sayl Trk Ticaret Kanunu (Resmi Gazete: 14.02.2011 27846)
9

9. 4077 Sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 08.03.1995 22221) 10. 5411 Sayl Bankalar Kanunu (Resmi Gazete: 01.11.2005 25983 1. Mkerrer) 11. 7258 Sayl Futbol Ve Dier Spor Msabakalarnda Bahis Ve ans Oyunlar Dzenlenmesi Hakknda Kanun (Resmi Gazete: 09.05.1959 10201) 12. 406 Sayl Telgraf Ve Telefon Kanunu (Resmi Gazete: 21.02.1924 59) 13. 5584 Sayl Posta Kanunu (Resmi Gazete: 08.03.1950 7451) 14. 5809 Sayl Elektronik Haberleme Kanunu (Resmi Gazete: 10.11.2008 27050 1. Mkerrer) 15. 2920 Sayl Trk Sivil Havaclk Kanunu (Resmi Gazete: 19.10.1983 18196) 16. 4925 Sayl Karayolu Tama Kanunu (Resmi Gazete: 19.07.2003 25173) 17. 2559 Sayl Polis Vazife Ve Selahiyet Kanunu (Resmi Gazete: 14.07.1934 2751) 18. 2937 Sayl Devlet stihbarat Hizmetleri Ve Mill stihbarat Tekilt Kanunu (Resmi Gazete: 03.11.1983 18210) 19. (MLGA) 4926 Sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu (Resmi Gazete:19.07.2003 25173) 20. (TASARI) Elektronik Ticaretin Dzenlenmesi Hakknda Kanun Tasars (TBMMde yasalama sreci devam etmekte olup, henz yasalamad.) 2.2.2. Kanun Hkmnde Kararnameler 1. 640 Sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname (Resmi Gazete: 08.06.2011 27958 1. Mkerrer) 2. 655 Sayl Ulatrma, Denizcilik Ve Haberleme Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname (Resmi Gazete: 01.11.2011 28102 1. Mkerrer) 2.2.3. Bakanlar Kurulu Kararlar 1. 2009/15481 Sayl 4458 Sayl Gmrk Kanununun Baz Maddelerinin Uygulanmas Hakknda Karar (Resmi Gazete: 07.10.2009 27369) 2.2.4. Ynetmelikler 1. Telekomnikasyon Yoluyla Yaplan letiimin Tespiti, Dinlenmesi, Sinyal Bilgilerinin Deerlendirilmesi Ve Kayda Alnmasna Dair Usul Ve Esaslar le Telekomnikasyon letiim Bakanlnn Kurulu, Grev Ve Yetkileri Hakknda Ynetmelik (Resmi Gazete: 10.11.2005 25989)
10

2. Ceza Muhakemesi Kanununda ngrlen Telekomnikasyon Yoluyla Yaplan letiimin Denetlenmesi, Gizli Soruturmac ve Teknik Aralarla zleme Tedbirlerinin Uygulanmasna likin Ynetmelik (Resmi Gazete: 14.02.2007 26434) 3. Telekomnikasyon Kurumu Tarafndan Eriim Salayclara ve Yer Salayclara Faaliyet Belgesi Verilmesine likin Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik (Resmi Gazete: 24.10.2007 26680) 4. nternet Toplu Kullanm Salayclar Hakknda Ynetmelik (01.11.2007 26687) 5. nternet Ortamnda Yaplan Yaynlarn Dzenlenmesine Dair Usul ve Esaslar Hakknda Ynetmelik (Resmi Gazete: 30.11.2007 26716) 6. Elektronik Haberleme Sektrne likin Yetkilendirme Ynetmelii (Resmi Gazete: 28.05.2009 27241) 7. Elektronik Haberleme Sektrnde Tketici Haklar Ynetmelii (Resmi Gazete: 28.07.2010 27655) 8. Bilgi Teknolojileri ve letiim Kurumu Tekilat Ynetmelii (Resmi Gazete: 08.06.2011 27958) 9. Gmrk Ynetmelii (Resmi Gazete: 07.10.2009 27369 1. Mkerrer) 10. Mesafeli Szlemelere Dair Ynetmelik (Resmi Gazete: 06.03.2011 27866) 11. Ticari Reklam ve lnlara likin lkeler Ve Uygulama Esaslarna Dair Ynetmelik (Resmi Gazete: 14.06.2003 25138) 12. hracat Ynetmelii (Resmi Gazete: 06.06.2006 26190) 2.2.5. Tebliler 1. Elektronik Gmrk lemleri Acil Durum Teblii (Seri No: 1) (Resmi Gazete: 04.11.2011 28105) 2. Gmrk Genel Teblii (Posta ve Hzl Kargo Tamacl) (Seri No: 1) (Resmi Gazete: 28.01.2010 27476) 2.2.6. Genelgeler 1. Genelge (2011/39) (06.07.2011)

11

2.3. HAYVAN VE BTKYE LKN MEVZUAT 2.3.1. Tebliler 1. Nesli Tehlike Altnda Olan Yabani Hayvan ve Bitki Trlerinin D Ticaretine likin Tebli (D Ticaret: 2011/1) (Resmi Gazete: 27.02.2011 27859) Tebli eki listeler 15 Haziran 2012 tarih ve 28324 1. Mkerrer sayl Resmi Gazetede yaymlanan Tebli ile gncellenmitir.

12

KNC BLM ADL KOLLUK

1. Tanmlar Adl arama: Bir su ilemek veya buna itirak veyahut yataklk etmek makul phesi altnda bulunan kimsenin, saklanann, phelinin, sann veya hkmlnn yakalanmas ve suun iz, eser, emare veya delillerinin elde edilmesi iin bir kimsenin zel hayatnn ve aile hayatnn gizliliinin snrlandrlarak konutunda, iyerinde, kendisine ait dier yerlerde, zerinde, zel ktlarnda, eyasnda, aracnda 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu ile dier kanunlara gre yaplan aratrma ilemini, Adl kolluk: 4.6.1937 tarihli ve 3201 sayl Emniyet Tekilat Kanununun 8, 9 ve 12 nci maddeleri, 10.3.1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilat, Grev ve Yetkileri Kanununun 7 nci maddesi, 2.7.1993 tarihli ve 640 Sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesi ve 9.7.1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanununun 4 nc maddesinde belirtilen soruturma ilemlerini yapan gvenlik grevlilerini, Adl kolluk sorumlusu: ileri Bakanlna bal Jandarma Genel Komutanl, Emniyet Genel Mdrl ve Sahil Gvenlik Komutanl ile Gmrk ve Ticaret Bakanl tarafndan atamalarndaki usule gre grevli adl kolluun komutann/mirini, Ara: Her trl nakil vasta ve tatlarn, Cumhuriyet savcs: Yetkili Cumhuriyet basavclar ile Cumhuriyet savclarn, Disiplin hapsi: Ksm bir dzeni korumak amacyla yaptrm altna alnm olan fiil dolaysyla verilen, seenek yaptrmlara evrilemeyen, ndeme uygulanamayan, tekerrre esas olmayan, artla salverilme hkmleri uygulanamayan, ertelenemeyen ve adl sicil kaytlarna geirilmeyen hapsi, El koyma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi amacyla veya suun delili olabilecei veya msadereye tbi olduu iin, bir eya zerinde, rzas olmamasna ramen, zilyedin tasarruf yetkisinin kaldrlmas ilemini, Gece vakti: Gnein batmasndan bir saat sonra balayan ve domasndan bir saat evvele kadar devam eden sreyi, Gecikmesinde saknca bulunan hl: Derhl ilem yaplmad takdirde suun delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalini, a) Adl aramalar bakmndan; derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlini, b) nleme aramalar bakmndan; derhl ilem yaplmad takdirde, mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve
13

hrriyetlerinin korunmasnn tehlikeye girmesi veya zarar grmesi, su ilenmesinin nlenememesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlini, fade alma: phelinin kolluk grevlileri veya Cumhuriyet savcs tarafndan soruturma konusu sula ilgili olarak dinlenmesini, Koruma altna alma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi ya da delil olabilecek veya msadereye tbi olan yahut gvenliin salanmas amacyla, eyay zilyedinin kendiliinden vermesini veya el konulana kadar geici olarak alkoymay, Kovuturma: ddianamenin kabulyle balayp, hkmn kesinlemesine kadar geen evreyi, Makul phe: Hayatn akna gre somut olaylar karsnda genellikle duyulan pheyi, Malen sorumlu: Yarglama konusu iin hkme balanmas ve bunun kesinlemesinden sonra, madd ve mal sorumluluk tayarak hkmn sonularndan etkilenecek veya bunlara katlanacak kiiyi, Mdafi: pheli veya sann ceza muhakemesinde savunmasn yapan avukat, Mlk mir: llerde vali veya bu konuda yetkilendirdii yardmcsn, ilelerde kaymakam, nleme aramas: Mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmas, su ilenmesinin nlenmesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespiti amacyla, hkim karar veya gecikmesinde saknca bulunan hllerde mlk mirin yazl emriyle mevzuatnda belirtilen yerlerde, kiilerin stlerinde, aracnda, zel ktlarnda ve eyasnda yaplan arama ilemidir. zel gvenlik grevlisi: 5188 sayl zel Gvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna gre valiliklerce alma izni verilen, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayl Trk Ceza Kanununun uygulanmasnda kamu grevlisi saylan ve grev alanlarnda yetkili olan kiileri, Sank: Kovuturmann balamasndan itibaren hkmn kesinlemesine kadar, su phesi altnda bulunan kiiyi, Sorgu: pheli veya sann hkim veya mahkeme tarafndan soruturma veya kovuturma konusu sula ilgili olarak dinlenmesini, Soruturma: Kanuna gre yetkili mercilerce iddianamenin kabulne kadar geen evreyi, Sust: 1. lenmekte olan suu, 2. Henz ilenmi olan fiil ile fiilin ilenmesinden hemen sonra kolluk, sutan zarar gren veya bakalar tarafndan takip edilerek yakalanan kiinin iledii suu,
14

su

phesinin

renilmesinden

3. Fiilin pek az nce ilendiini gsteren eya veya delille yakalanan kimsenin iledii suu, pheli: Soruturma evresinde, su phesi altnda bulunan kiiyi, Toplu su: Aralarnda itirak iradesi bulunmasa da veya daha fazla kii tarafndan ilenen suu, Vekil: Katlan, sutan zarar gren veya malen sorumlu kiiyi ceza muhakemesinde temsil eden avukat, fade eder. 2. Adl Kolluk Birimleri lkemizde drt tane adl kolluk birimi bulunmaktadr: 1) Gmrk Muhafaza (Gmrkler Muhafaza Genel Mdrl, Gmrk ve Ticaret Bakanl) 2) Polis (Emniyet Genel Mdrl, ileri Bakanl) 3) Jandarma (Jandarma Genel Komutanl, ileri Bakanl) 4) Sahil Gvenlik (Sahil Gvenlik Komutanl, ileri Bakanl) Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamnda, Orman Muhafaza, tfaiye, Sivil Savunma, Genel Kurmay Bakanl, Milli Savunma Bakanl, Milli stihbarat Tekilat Mstearl (MT) gibi kurum ve kurulular adl kolluk birimi deildir. 3. Gmrkler Muhafaza Genel Mdrl - Gmrk ve Ticaret Bakanl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn merkez tekilatndaki hizmet birimlerinden olan Gmrkler Muhafaza Genel Mdrlnn 640 Sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesinde belirtilen grevleri unlardr: a) Gmrkl yer ve sahalarda kamu dzeninin bozulmasn nleyecek tedbirleri almak, buralarn takip ve muhafazasn salamak, gerektiinde mdahalede bulunarak durumu adl mercilere intikal ettirmek. b) Deniz ve hava limanlaryla kara snrlarndaki gmrk kaplarnda ve dier gmrkl yer ve sahalarda giri ve k yapan kii, eya ve tatlarn muhafazas ile gmre sevk edilmesini salamak ve gmrk ilemleri bitirilmeden buralardan kmalarn nlemek. c) Yatlara ilikin ilemlerin yrtlmesini salamak. ) Gmrkl yer ve sahalarda mnhasran, Trkiye Cumhuriyeti Gmrk Blgesinde gerektiinde ilgili kurulularla ibirlii yapmak suretiyle kaakl nlemek, izlemek ve soruturmak. d) Trkiye Cumhuriyeti Gmrk Blgesinde kii, eya ve tatlarn kaaklkla mcadele kapsamnda takibini yapmak.
15

e) Kaaklkla mcadele iin bilimsel yntemler de kullanmak suretiyle bilgi toplayarak gerekli aratrma, soruturma ve operasyonlar yapmak, tara tekilatnn yapaca operasyonlar koordine etmek, gerektiinde tara tekilat ile mterek operasyon yapmak. f) Kaaklkla mcadele amacyla ulusal ve uluslararas kurulularla ibirlii yapmak, bilgi deiiminde bulunmak, protokoller hazrlamak ve uygulamak, gerektiinde mterek operasyonlar yapmak. g) Kaaklkla etkin mcadele etmek amacyla ulusal ve uluslararas bilgi akna dayal veri tabanlar oluturmak, verileri ilemek, deerlendirmek ve risk analizi erevesinde kullanlabilecek nitelikte olanlar Risk Ynetimi ve Kontrol Genel Mdrlne iletmek. ) Adl kollua ilikin olarak dier kanunlarla verilen grevleri yapmak. h) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak. 4. Emniyet Genel Mdrl - ileri Bakanl Emniyet Genel Mdrl, ileri Bakanlna bal bir kurulu olarak grev yapmaktadr. ileri Bakan, 3201 sayl Emniyet Tekilat Kanununun 1. maddesinde belirtildii zere lkenin genel emniyet ve asayi ilerinden sorumludur. Grev sahas bakmndan Emniyet Genel Mdrl, il ve ile belediye hudutlar dhilinde yetkili ve sorumludur. 5. Jandarma Genel Komutanl ileri Bakanl Jandarma Genel Komutanl, ileri Bakanlna bal bir kurulu olarak grev yapmaktadr. Grev sahas bakmndan Jandarma Genel Komutanl, il ve ile belediye hudutlar dnda kalan veya Polis Tekilat bulunmayan yerlerde yetkili ve sorumludur. 6. Sahil Gvenlik Komutanl ileri Bakanl Sahil Gvenlik Komutanl, ileri Bakanlna bal bir kurulu olarak grev yapmaktadr. Grev sahas bakmndan Sahil Gvenlik Komutanl, Trkiyenin karasular, isular, mnhasr ekonomik blgesinde yetkili ve sorumludur. 7. Adl Kolluk Esaslar 7.1. Adl Kolluk Grevlileri Adl kolluk grevlileri, 4.6.1937 tarihli ve 3201 sayl Emniyet Tekilat Kanununun 8, 9 ve 12 nci maddeleri, 10.3.1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilat, Grev ve Yetkileri Kanununun 7 nci maddesi, 2.7.1993 tarihli ve 640 Sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesi ve
16

9.7.1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanununun 4 nc maddesinde belirtilen soruturma ilemlerini yapan ve tbi olduklar atama usulne gre grevlendirilen komutan, mir, memur ve dier grevlileri, ifade eder. Adl kolluk grevlilerinin zlk haklar, bal olduklar tekilt tarafndan yrtlr. Gerektiinde veya Cumhuriyet savcsnn talebi halinde, dier kolluk birimleri de adl kolluk grevini yerine getirmekle ykmldr. Bu durumda, kolluk grevlileri hakknda, adl grevleri dolaysyla 5271 Sayl Ceza Muhakemesi Kanunu hkmleri uygulanr. Gmrk Muhafaza Adl Kolluk Birimleri Polis Jandarma Sahil Gvenlik 7.2. Adl Kolluk Grevlisinin Seimi Adl kolluk grevlileri tbi olduklar atama usulne gre grevlendirilmektedir. Adl kolluk grevlilerinin seiminde, liyakat, drstlk, alkanlk, i performans, soruturma-disiplin cezalar durumu, renim durumu, eitim durumu (katlm salad kurs, seminer ve dier eitimler), snav, baar ve dl durumu gibi objektif kriterler ve yntemler nem arzetmektedir. Gmrkler Muhafaza Genel Mdrlnde adl kolluk grevlendirmesinin esas ve usulleri, Devlet Bakanl Makamnca 26.05.2006 tarihinde onaylanan 30.05.2006 gn ve 3413 sayl Onay ile yrrle girmesi uygun grlen, Gmrkler Muhafaza Genel Mdrl Merkez ve Tara Tekilat Kaaklk, stihbarat, Narkotik ve Operasyon Birimleri ile Adl Kolluk Grevlilerinin Grev ve alma Ynergesi ile belirlenmitir. Bu Ynergenin Grevlendirme balkl 5. maddesine gre, Gmrkler Muhafaza Genel Mdrlnde bulunan Bilgi Toplama Deerlendirme ve Ynlendirme ube Mdrl, GMSS Laboratuvar Teknik Hizmetler ube Mdrl, Kaaklkla Mcadele ube Mdrl, Narkotik ube Mdrl ve Operasyon ube Mdrlklerinde grevli gmrk muhafaza memurlar, ksm amirleri, blge amirleri ve muhafaza mdrleri adl kolluk grevlisi olarak belirlenmitir. 2011 ylnda gerekletirilen Gmrkler Muhafaza Genel Mdrlnn yeniden yaplandrlmas almas sonucunda bu ube Mdrlklerinin isimlerinde deiiklikler yaplmtr. Ayrca, Gmrk ve Ticaret Blge Mdrlklerindeki Gmrk Muhafaza Kaaklk ve stihbarat Mdrlkleri ile Gmrk Mdrlkleri bnyesindeki Blge ve Ksm Amirliklerinde grev alacak personel, ilgili birim amirinin gr alnarak, Blge Mdrnn yazl teklifi veya dorudan Ticari Eya Kaakl Mcadele Dairesi Bakanlnn nerisi zerine Genel Mdrn onay ile belirlenmektedir. Gmrk Muhafaza Kaaklk ve stihbarat Mdrlklerinde ve Gmrk Mdrlkleri bnyesindeki Blge ve Ksm Amirliklerinde grevlendirilen personelden Gmrkler Muhafaza Genel Mdrlnce belirlenenler ayn zamanda adl kolluk grevini de icra
17

ederler. Belirlenen bu personel ilgili Cumhuriyet Savclklarna Blge Mdrlklerince bildirilir. Gmrk Muhafaza Kaaklk ve stihbarat Mdrlklerinin bulunmad yerlerde adl kolluk grevi, Gmrkler Muhafaza Genel Mdrlnce belirlenerek Blge Mdrlklerine ve Blge Mdrlklerince de Cumhuriyet Savclklarna bildirilen personel tarafndan yrtlr. 7.3. Soruturma lemleri - Adl Grevler Soruturma ilemleri, Cumhuriyet savcsnn emir ve talimatlar dorultusunda ncelikle adl kollua yaptrlr. Adl kolluk grevlileri, Cumhuriyet savcsnn adl grevlere ilikin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir. Cumhuriyet savclar, adl grevlere ilikin emir ve talimatlarn ncelikle adl kolluk sorumlularna veya adl kolluk grevi ifa eden dier birim mirlerine verir. Cumhuriyet savclarnca, adl grevler ile ilgili emir ve talimatlar zorunluluk bulunmadka, kolluk birimlerinin aralarndaki iblm ile kolluk tekiltlarnn grev ve yetki alanlar gzetilerek verilir. Gerektiinde veya Cumhuriyet savcsnn talebi halinde, dier kolluk birimleri de adl kolluk grevini yerine getirmekle ykmldr. Bu durumda, kolluk grevlileri hakknda, adl grevleri dolaysyla 5271 Sayl Ceza Muhakemesi Kanunu hkmleri uygulanr. Cumhuriyet Savcs Soruturma lemleri Adl Grevler Adl Kolluk Grevlileri (Dier Kolluk Grevlileri)

Adl kolluk grevlilerine, adl grevi bulunmayan stleri tarafndan, yrtlen soruturma ile ilgili emir ve talimat verilemez. Ancak gerektiinde veya Cumhuriyet savcsnn talebi halinde, dier kolluk birimlerinin de adl kolluk grevini yerine getirmekle ykml olduu durumlar sakldr. 7.4. Adl Grevler Haricindeki ler Adl kolluk, adl grevlerin haricindeki hizmetlerde stlerinin emrindedir. Adl kolluk grevlileri, kadrolarnda yer aldklar birimlere mevzuatla verilmi ve adl grev kapsam dnda kalan dier grev ve hizmetleri de yerine getirirler. Ancak adl kolluk, bal bulunduu kolluk tekiltnn bir paras olup, ncelikli grevi, karlat suun ilenmesini nlemektir. 7.5. Cumhuriyet Savcsnn Emirleri Adl kolluk grevlileri Cumhuriyet savcsnn adl grevlere ilikin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir. Adl kolluk grevlileri, kendilerine yaplan bir sua ilikin ihbar veya ikyetleri; el koyduklar olaylar, yakalanan kiiler ile uygulanan tedbirleri derhl Cumhuriyet savcsna

18

bildirir ve Cumhuriyet savcsnn emri dorultusunda iin aydnlatlmas iin gerekli soruturma ilemlerine balar. Cumhuriyet savcs, adl kolluk grevlilerine emirleri yazl; acele hllerde, szl olarak verir. Szl emir, en ksa srede yazl hle dntrlerek mmkn olmas hlinde en seri iletiim vastasyla ilgili kollua bildirir; aksi hlde ilgili kolluk grevlilerince alnmasna hazr edilir. Ancak, kolluk grevlisi emrin yazl hle getirilmesini beklemeden szl emrin gereini yerine getirir. Sust hli ile gecikmesinde saknca bulunan hllerde, Cumhuriyet savcsna eriilemiyorsa veya olay genilii itibaryla Cumhuriyet savcsnn i gcn ayorsa, sulh ceza hkimi de btn soruturma ilemlerini yapabilir. Bu durumda adl kolluk grevlileri, sulh ceza hkimi tarafndan emredilen tedbirleri alr ve aratrmalar yerine getirir. Adl kolluk grevlileri, madd gerein aratrlmas ve adil bir yarglamann yaplabilmesi iin, Cumhuriyet savcsnn emirleri dorultusunda phelinin lehine veya aleyhine olan tm delilleri, kanunda n grlen koullara uyarak toplamak, muhafaza altna almak ve bunlar bir fezleke ile Cumhuriyet savcsna sunmakla ykmldr. Cumhuriyet basavclar ve Cumhuriyet savclar; yrtlen soruturma evrakn gerektiinde ilgili adl kolluk biriminde inceleyerek, soruturmaya ilikin eksik grd hususlarn ikmalini emredebilecei gibi, soruturma evrak ve taraflarnn bulunduu hl zere Cumhuriyet basavclna intikal ettirilmesi talimatn da verebilir. 7.6. Deerlendirme Raporlar Cumhuriyet basavclar her yln sonunda o yerdeki adl kolluun sorumlular hakknda bir deerlendirme raporu dzenleyerek sicil mirlerine verilmek zere illerde valilere, ilelerde kaymakamlara gnderir. Deerlendirme raporlarnda, adl kolluk grevlilerinin soruturma ve kovuturma ilemlerindeki ehliyetiyle bu ilemlerde gsterdikleri alkanlk, i disiplini ve baar durumlarna yer verilir. Bu deerlendirme raporlar ilgilinin sicilinin dzenlenmesinde dikkate alnr. Birden fazla Cumhuriyet basavclnn yetki evresinde faaliyet gsteren adl kolluk sorumlular hakknda, deerlendirme raporlar her yl sonunda dier yer Cumhuriyet basavclklarnn gr de alnarak adl kolluk biriminin merkezinin bulunduu yer Cumhuriyet basavcs tarafndan dzenlenir. 7.7. Adl Kolluk Hizmetinin Denetimi Cumhuriyet basavclar ve Cumhuriyet savclar; a) Adl kolluk hizmetlerinin etkin ve verimli yrtlebilmesi amacyla, adl kolluk grevlilerince ifa edilen adl ilemleri her zaman denetler. b) Yrtlen soruturma evrakn gerektiinde ilgili adl kolluk biriminde inceleyerek, soruturmaya ilikin eksik grd hususlarn ikmalini emredebilecei gibi,

19

soruturma evrak ve taraflarnn bulunduu hl zere Cumhuriyet basavclna intikal ettirilmesi talimatn da verebilir. Cumhuriyet basavclar veya Cumhuriyet savclar adl grevlerinin gerei olarak, gzaltna alnan kiilerin bulundurulacaklar nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarn, bu kiilerin durumlarn, gzaltna alnma srelerini, gzaltna alma ile ilgili tm kayt ve ilemlerini denetler, sonucunu nezarethaneye alnanlarn kaydna ait deftere kaydeder.

20

NC BLM EKLER

EK - 1: Resmi Gazete Tarihi ve Says: 01/06/2005 - 25832 ADL KOLLUK YNETMEL Adalet ve ileri Bakanlklarndan: BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama ve kapsam Madde 1 - Bu Ynetmelik, adl kolluun alma esaslarn, adl kolluk grevlilerinin niteliklerini, adl ilemlerinin denetimini, hizmet ncesi ve hizmet ii eitimini, dier hizmet birimleri ile ilikilerini, deerlendirme raporlarnn dzenlenmesini, uzmanlk dallarna gre hangi blmlerde altrlacaklarn ve dier hususlar dzenler. Dayanak Madde 2 - Bu Ynetmelik, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 167 nci maddesine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar Madde 3 - Bu Ynetmelikte geen deyimlerden; Adl kolluk grevlileri: 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu, 4/6/1937 tarihli ve 3201 sayl Emniyet Tekilt Kanununun 8, 9 ve 12 nci maddeleri, 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilt, Grev ve Yetkileri Kanununun 7 nci maddesi, 2/7/1993 tarihli ve 485 sayl Gmrk Mstearlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesi, 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanununun 4 nc maddesi ve 3/11/1983 tarihli ve 83/7362 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla yrrle konulan Jandarma Tekilt Grev ve Yetkileri Ynetmeliinde belirtilen soruturma ilemlerini yapmak zere, tbi olduklar atama usulne gre grevlendirilen komutan, mir, memur ve dier grevlileri, Adl kolluk sorumlusu: ileri Bakanlna bal Jandarma Genel Komutanl, Emniyet Genel Mdrl ve Sahil Gvenlik Komutanl ile Gmrk Mstearl tarafndan atamalarndaki usule gre grevli adl kolluun komutann/mirini, Cumhuriyet savcs: Yetkili Cumhuriyet basavclar ile Cumhuriyet savclarn, Kovuturma: ddianamenin kabul ile balayp hkmn kesinlemesine kadar geen evreyi,
21

Soruturma: Kanuna gre yetkili mercilerce su phesinin renilmesinden, iddianamenin kabulne kadar geen evreyi, Gecikmesinde saknca bulunan hl: Derhl ilem yaplmad takdirde suun delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalini, ifade eder. KNC BLM Grev, Yetki ve Sorumluluklar Grevlendirme Madde 4 - Soruturma yapmak zere; a) Emniyet Genel Mdrlnce, asgar tam teekkll bir polis karakolu bulunan yerlerde, b) Jandarma Genel Komutanlnca, asgar tam teekkll bir jandarma karakolu bulunan yerlerde, c) Sahil Gvenlik Komutanlnca, asgar sahil gvenlik bot komutanlklarnn bulunduu yerlerde, d) Gmrk Muhafaza Genel Mdrlnce, gmrk muhafaza mdrl ile mstakil blge ve ksm mirlikleri bulunan yerlerde, mevcut imkanlar lsnde yeterince adl kolluk personeli grevlendirilir. Adl kollukla ilgili esaslar Madde 5 - Adl kollukla ilgili dzenleme ve uygulamalarda aadaki genel esaslara uyulur: a) Cumhuriyet savclar, adl grevlere ilikin emir ve talimatlarn ncelikle adl kolluk sorumlularna veya adl kolluk grevi ifa eden dier birim mirlerine verir. Adl kolluk, bal bulunduu kolluk tekiltnn bir paras olup, ncelikli grevi, karlat suun ilenmesini nlemektir. Cumhuriyet savclarnca, adl grevler ile ilgili emir ve talimatlar zorunluluk bulunmadka, kolluk birimlerinin aralarndaki iblm ile kolluk tekiltlarnn grev ve yetki alanlar gzetilerek verilir. Adl kolluk, adl grevlerin haricindeki hizmetlerde stlerinin emrindedir.

22

Adl kolluk grevlilerine, adl grevi bulunmayan stleri tarafndan, yrtlen soruturma ile ilgili emir ve talimat verilemez. Ynetmeliin 7 nci maddesi hkmleri sakldr. Adl kolluk grevlileri, kadrolarnda yer aldklar birimlere mevzuatla verilmi ve adl grev kapsam dnda kalan dier grev ve hizmetleri de yerine getirirler. b) Adl kolluk grevlilerinin zlk haklar, bal olduklar tekilt tarafndan yrtlr.

Grev ve yetkiler Madde 6 - Soruturma ilemleri, Cumhuriyet savcsnn emir ve talimatlar dorultusunda ncelikle adl kollua yaptrlr. Adl kolluk grevlileri Cumhuriyet savcsnn adl grevlere ilikin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir. Adl kolluk grevlileri, kendilerine yaplan bir sua ilikin ihbar veya ikyetleri; el koyduklar olaylar, yakalanan kiiler ile uygulanan tedbirleri derhl Cumhuriyet savcsna bildirir ve Cumhuriyet savcsnn emri dorultusunda iin aydnlatlmas iin gerekli soruturma ilemlerine balar. Bir lmn doal nedenlerden meydana gelmedii kukusunu douracak bir durumun varl veya lnn kimliinin belirlenememesi hlinde; kolluk grevlisi, durumu derhl Cumhuriyet basavclna bildirmek ve Cumhuriyet savcsnn emri dorultusunda soruturma ilemlerine balamak zorundadr. Cumhuriyet savcs, adl kolluk grevlilerine emirleri yazl; acele hllerde, szl olarak verir. Szl emir, en ksa srede yazl hle dntrlerek mmkn olmas hlinde en seri iletiim vastasyla ilgili kollua bildirir; aksi hlde ilgili kolluk grevlilerince alnmasna hazr edilir. Ancak, kolluk grevlisi emrin yazl hle getirilmesini beklemeden szl emrin gereini yerine getirir. Sust hli ile gecikmesinde saknca bulunan hllerde, Cumhuriyet savcsna eriilemiyorsa veya olay genilii itibaryla Cumhuriyet savcsnn i gcn ayorsa, sulh ceza hkimi de btn soruturma ilemlerini yapabilir. Bu durumda adl kolluk grevlileri, sulh ceza hkimi tarafndan emredilen tedbirleri alr ve aratrmalar yerine getirir. Adl kolluk grevlileri, madd gerein aratrlmas ve adil bir yarglamann yaplabilmesi iin, Cumhuriyet savcsnn emirleri dorultusunda phelinin lehine veya aleyhine olan tm delilleri, kanunda n grlen koullara uyarak toplamak, muhafaza altna almak ve bunlar bir fezleke ile Cumhuriyet savcsna sunmakla ykmldr. Hukuka aykr delil elde edildiinin tespiti hlinde, fezlekede bu hususa da yer verilir. Adl kolluk grevlileri dier soruturma ilemlerini de ayn titizlikle yerine getirir. Olay yerinde grevine ait ilemlere balayan adl kolluk grevlisi, bunlarn yaplmasna engel olan veya yetkisi iinde ald tedbirlere aykr davranan kiileri,
23

ilemler sonulanncaya kadar nce szl olarak ikz eder; uyulmamas hlinde zor kullanarak olay yerinden uzaklatrr. lgilinin srar hlinde yakalama ilemi uygulanr.

Dier kolluk birimlerinin adl kolluk grevi Madde 7 - Gerektiinde veya Cumhuriyet savcsnn talebi hlinde, dier kolluk birimleri de adl kolluk grevini yerine getirmekle ykmldr. Bu durumda, kolluk grevlileri hakknda, adl grevleri dolaysyla Ceza Muhakemesi Kanunu hkmleri uygulanr. NC BLM Adl Kolluk Grevlilerinin Nitelikleri, Hizmet ncesi ve Hizmet i Eitimleri Adl kolluk grevlilerinin nitelikleri Madde 8 - Adl kolluk grevlileri, kolluk grevlilerinin ilgili mevzuatna gre tamas gerekli olan niteliklere sahip olmaldr. Adl kolluk grevlilerinin, yklendii grevlerin gerektirdii bilgi ve vasflar tamas salanr. Her hizmet blm iin gerekli koullar, kanun veya kolluk birimlerinin bal bulunduklar bakanlklarca karlan mevzuatta belirtilir. Adl kolluk grevlilerinin genel ve zel niteliklerinin belirlenmesinde; a) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu, b) 26/7/1967 tarihli ve 926 sayl Trk Silhl Kuvvetleri Personel Kanunu, c) 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilt, Grev ve Yetkileri Kanunu, d) 4/6/1937 tarihli ve 3201 sayl Emniyet Tekilt Kanunu, e) 28/5/1988 tarihli ve 3466 sayl Uzman Jandarma Kanunu, f) 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayl Uzman Erba Kanunu, g) 11/4/2002 tarihli ve 4752 sayl Astsubay Meslek Yksek Okullar Kanunu, h) 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanunu, i) 2/7/1993 tarihli ve 485 sayl Gmrk Mstearlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, j) 16/7/1985 tarihli ve 85/9709 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla yrrle konulan Sahil Gvenlik Komutanlnn dar ve Adl Grevlerine likin Tzk,
24

k) 3/11/1983 tarihli ve 83/7362 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla yrrle konulan Jandarma Tekilt Grev ve Yetkileri Ynetmelii, l) 9/8/1968 tarihli ve 12972 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Trk Silhl Kuvvetleri Astsubay Meslek i Eitim Ynetmelii, m) 4/8/2003 tarihli ve 25189 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Emniyet Tekilt Salk artlar Ynetmelii, n) 29/8/2001 tarihli ve 24508 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Polis Meslek Yksek Okullar Giri Ynetmelii, ile bu konudaki dier ilgili mevzuat hkmleri uygulanr. Adl kolluun hizmet ncesi ve hizmet ii eitimi Madde 9 - Adl kolluk grevi yapacak personelin verilen grevleri en iyi seviyede yapabilmesi iin bu personel hizmet ncesi ve hizmet ii eitime tbi tutulur. a) Hizmet ncesi eitim; 1) Hizmet ncesi eitimde kolluk personelinin, adl kolluk grevlerini ifa edebilecek biimde yetitirilmeleri esastr. 2) Hizmet ncesi eitim mfredatlarnda; 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayl Trk Ceza Kanununun temel ilkeleri, ceza sorumluluunun esaslar, zel hkmler, 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu ile dier kanunlarda yer alan ve kolluk tarafndan yerine getirilen su soruturmasna ilikin ilemlerin hukuk erevelerine ynelik konulara yer verilir. b) Hizmet ii eitim; 1) Adl kolluk grevlerini stlenmi bulunan kolluk personeline, hizmet ncesi eitimde verilen temel konular yannda, yklendii grevin ieriine uygun alanlarda hizmet ii eitim verilir. 2) Hizmet ii eitim ile; hizmet ncesi eitimin eksikliklerini tamamlamak, personelin grd hizmet ile ilgili deiiklik ve gelimelere uyumunu salamak, hizmet dallarnda altrlacak personel ihtiyacn karlamak hedefleri gzetilir. Eitim; her tekiltn ilgili mevzuat hkmleri erevesinde gerekletirilir. Bu kapsamda, a) 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu, b) 26/7/1967 tarihli ve 926 sayl Trk Silhl Kuvvetleri Personel Kanunu, c) 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilt, Grev ve Yetkileri Kanunu, d) 4/6/1937 tarihli ve 3201 sayl Emniyet Tekilt Kanunu,
25

e) 28/5/1988 tarihli ve 3466 sayl Uzman Jandarma Kanunu, f) 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayl Uzman Erba Kanunu, g) 11/4/2002 tarihli ve 4752 sayl Astsubay Meslek Yksek Okullar Kanunu, h) 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanunu, i) 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayl ileri Bakanl Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun, j) 25/4/2001 tarihli ve 4652 sayl Polis Yksek retim Kanunu, k) 2/7/1993 tarihli ve 485 sayl Gmrk Mstearlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname, l) 16/7/1985 tarihli ve 85/9709 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla yrrle konulan Sahil Gvenlik Komutanlnn dar ve Adl Grevlerine likin Tzk, m) 3/11/1983 tarihli ve 83/7362 sayl Bakanlar Kurulu Kararyla yrrle konulan Jandarma Tekilt Grev ve Yetkileri Ynetmelii, n) 9/8/1968 tarihli ve 12972 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Trk Silhl Kuvvetleri Astsubay Meslek i Eitim Ynetmelii, o) 4/8/2003 tarihli ve 25189 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Emniyet Tekilt Salk artlar Ynetmelii, p) 29/8/2001 tarihli ve 24508 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Polis Meslek Yksek Okullar Giri Ynetmelii, r) 9/5/2003 tarihli ve 25103 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Emniyet Genel Mdrl Hizmetii Eitim Ynetmelii, s) 15/10/2001 tarihli ve 24554 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Polis Akademisi Bakanl Gvenlik Bilimleri Fakltesi Eitim-retim Ynetmelii, t) 15/10/2001 tarihli ve 24554 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Polis Akademisi Bakanl Polis Meslek Yksek Okullar Eitim-retim Ynetmelii, u) 7/11/2003 tarihli ve 25282 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Gmrk Muhafaza Grev Ynetmelii, ile bu konudaki dier ilgili mevzuat hkmleri uygulanr. Adl kolluk grevlilerinin eitimlerinin verilmesinde kolluun bal olduu Bakanlka talep edilmesi hlinde, Adalet Bakanl tarafndan eitici personel grevlendirilir. Hizmet ii eitimlerin plnlanmasnda Adalet Bakanlnn veya yetkili Cumhuriyet basavcsnn grleri de alnr.

26

Sertifika Madde 10 - Adl kolluk eitimini baar ile bitiren personele, ilgili eitim birimlerince sertifika verilir. Adli grevlerde ncelikli olarak sertifikas olan kolluk personeli grevlendirilir. DRDNC BLM Deerlendirme Raporlar ve alma Esaslar Deerlendirme raporlar Madde 11 - Cumhuriyet basavclar her yln sonunda o yerdeki adl kolluun sorumlular hakknda bir deerlendirme raporu dzenleyerek sicil mirlerine verilmek zere illerde valilere, ilelerde kaymakamlara gnderir. Deerlendirme raporlarnda, adl kolluk grevlilerinin soruturma ve kovuturma ilemlerindeki ehliyetiyle bu ilemlerde gsterdikleri alkanlk, i disiplini ve baar durumlarna yer verilir. Bu deerlendirme raporlar ilgilinin sicilinin dzenlenmesinde dikkate alnr. Birden fazla Cumhuriyet basavclnn yetki evresinde faaliyet gsteren adl kolluk sorumlular hakknda, deerlendirme raporlar her yl sonunda dier yer Cumhuriyet basavclklarnn gr de alnarak adl kolluk biriminin merkezinin bulunduu yer Cumhuriyet basavcs tarafndan dzenlenir. Adl kolluk grevlilerinin alma esaslar Madde 12 - Adl kolluk birimlerinde grev yapacak personelin konusunda uzmanlamas iin mmkn olduunca ayn veya benzer grevlerde almas iin kendi tekiltlarnca gerekli tedbirler alnr. Adl kolluk grevlileri, yrtlecek soruturmalarla ilgili olarak, katlacaklar meslek ii kurslar sonunda belirli branlarda ihtisaslarlar. Meydana gelen olayn zelliine gre, kolluk miri, soruturma esnasnda ihtiya duyduu konularda ihtisaslam personeli grevlendirerek soruturmann daha kapsaml yaplmasn salar. BENC BLM eitli ve Son Hkmler Adl kolluk hizmetinin denetimi Madde 13 - Cumhuriyet basavclar ve Cumhuriyet savclar;

27

a) Adl kolluk hizmetlerinin etkin ve verimli yrtlebilmesi amacyla, adl kolluk grevlilerince ifa edilen adl ilemleri her zaman denetler. b) Yrtlen soruturma evrakn gerektiinde ilgili adl kolluk biriminde inceleyerek, soruturmaya ilikin eksik grd hususlarn ikmalini emredebilecei gibi, soruturma evrak ve taraflarnn bulunduu hl zere Cumhuriyet basavclna intikal ettirilmesi talimatn da verebilir. Cumhuriyet basavclar veya Cumhuriyet savclar adl grevlerinin gerei olarak, gzaltna alnan kiilerin bulundurulacaklar nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarn, bu kiilerin durumlarn, gzaltna alnma srelerini, gzaltna alma ile ilgili tm kayt ve ilemlerini denetler, sonucunu nezarethaneye alnanlarn kaydna ait deftere kaydeder. Yrrlk Madde 14 - Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 15 - Bu Ynetmelik hkmlerini Adalet ve ileri Bakanlar birlikte yrtr.

28

EK - 2: Resmi Gazete Tarihi ve Says: 01/06/2005 25832 ADL VE NLEME ARAMALARI YNETMEL Adalet ve ileri Bakanlklarndan: BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 - Bu Ynetmeliin amac, kanunlarla dzenlenen adl ve nleme aramasna karar verme yetkisi ile aramalarn uygulanmasnda uyulacak esas ve usulleri gstermektir. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik, kolluk tarafndan, kiilerin stlerinin, eyasnn, aralarnn, zel ktlarnn, konut, iyeri ve eklentilerinin aranmasnda uyulacak esas ve usulleri kapsar. Dayanak Madde 3 - Bu Ynetmelik, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu, 4/7/1934 tarihli ve 2559 sayl Polis Vazife ve Salhiyet Kanunu, 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilt, Grev ve Yetkileri Kanunu, 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanunu, 10/7/2003 tarihli ve 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu, 10/6/1949 tarihli ve 5442 sayl l daresi Kanunu, 28/4/2004 tarihli ve 5149 sayl Spor Msabakalarnda iddet ve Dzensizliin nlenmesine Dair Kanun, 10/6/2004 tarihli ve 5188 sayl zel Gvenlik Hizmetlerine Dair Kanun, 4/11/2004 tarihli ve 5253 sayl Dernekler Kanunu, 25/10/1983 tarihli ve 2935 sayl Olaanst Hl Kanunu, 13/5/1971 tarihli ve 1402 sayl Skynetim Kanunu ile 2/7/1993 tarihli ve 485 sayl Gmrk Mstearlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ve dier ilgili mevzuat hkmlerine gre hazrlanmtr. Tanmlar Madde 4 - Bu Ynetmelikte geen deyimlerden; Ara: Her trl nakil vasta ve tatlarn, Cumhuriyet savcs: Yetkili Cumhuriyet savcsn,

29

El koyma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi amacyla veya suun delili olabilecei veya msadereye tbi olduu iin, bir eya zerinde, rzas olmamasna ramen, zilyedin tasarruf yetkisinin kaldrlmas ilemini, Gece vakti: Gnein batmasndan bir saat sonra balayan ve domasndan bir saat evvele kadar devam eden sreyi, Gecikmesinde saknca bulunan hl: a) Adl aramalar bakmndan; derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlini, b) nleme aramalar bakmndan; derhl ilem yaplmad takdirde, mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmasnn tehlikeye girmesi veya zarar grmesi, su ilenmesinin nlenememesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlini, Hkim: Yetkili sulh ceza hkimini veya hkimi, Kolluk: Jandarma, polis, sahil gvenlik ve gmrk muhafaza grevlilerini, Kolluk miri: Konuyla ilgili yetkili ve grevli olan kolluk biriminin mirini, Koruma altna alma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi ya da delil olabilecek veya msadereye tbi olan yahut gvenliin salanmas amacyla, eyay zilyedinin kendiliinden vermesini veya el konulana kadar geici olarak alkoymay, Mlk mir: llerde vali veya bu konuda yetkilendirdii yardmcsn, ilelerde kaymakam, zel gvenlik grevlisi: 5188 sayl zel Gvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna gre valiliklerce alma izni verilen, 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayl Trk Ceza Kanununun uygulanmasnda kamu grevlisi saylan ve grev alanlarnda yetkili olan kiileri, Sust: a) lenmekte olan suu, b) Henz ilenmi olan fiil ile fiilin ilenmesinden hemen sonra kolluk, sutan zarar gren veya bakalar tarafndan takip edilerek yakalanan kiinin iledii suu, c) Fiilin pek az nce ilendiini gsteren eya veya delille yakalanan kimsenin iledii suu, ifade eder.

30

KNC BLM : Adl Arama Adl arama ve kapsam Madde 5 - Adl arama, bir su ilemek veya buna itirak veyahut yataklk etmek makul phesi altnda bulunan kimsenin, saklanann, phelinin, sann veya hkmlnn yakalanmas ve suun iz, eser, emare veya delillerinin elde edilmesi iin bir kimsenin zel hayatnn ve aile hayatnn gizliliinin snrlandrlarak konutunda, iyerinde, kendisine ait dier yerlerde, zerinde, zel ktlarnda, eyasnda, aracnda 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu ile dier kanunlara gre yaplan aratrma ilemidir. Makul phe Madde 6 - Makul phe, hayatn akna gre somut olaylar karsnda genellikle duyulan phedir. Makul phe, aramann yaplaca zaman, yer ve ilgili kiinin veya onunla birlikte olanlarn davran tutum ve biimleri, kolluk memurunun tandndan phe ettii eyann nitelii gibi sebepler gz nnde tutularak belirlenir. Makul phede, ihbar veya ikyeti destekleyen emarelerin var olmas gerekir. Belirtilen konularda phenin somut olgulara dayanmas arttr. Arama sonunda belirli bir eyin bulunacan veya belirli bir kiinin yakalanacan ngrmeyi gerektiren somut olgular mevcut bulunmaldr. Adl aramalarda karar ve emir verme yetkisi Madde 7 - Adl aramaya karar vermek yetkisi hkimindir. Kolluk, arama karar alnmasn talep ettii durumlarda, makul phe sebeplerini belirten ayrntl ve gerekeli bir rapor hazrlar ve Cumhuriyet savcsna bavurur. Hkim karar veya gecikmesinde saknca bulunan hllerde Cumhuriyet savcsnn, Cumhuriyet savcsna ulalamad hllerde ise kolluk mirinin yazl emriyle arama yaplabilir. Cumhuriyet savcsna ulalamayan hllerde kolluk mirinin yazl emriyle gerekletirilen arama ve elkoyma ilemi zerine; ilgili kolluk grevlilerince neden Cumhuriyet savcsna ulalamad, Cumhuriyet savcsnn hangi vastalarla arandn belirten ayrntl tutanak dzenlenerek ilgili soruturma evrakna eklenir. Kolluk mirlerince konutta, i yerinde ve kamuya ak olmayan kapal alanlarda arama karar verilemez. Saylan bu yerlerde arama ancak hkim karar veya gecikmesinde saknca bulunan hllerde Cumhuriyet savcsnn yazl emriyle yaplabilir. Ancak 4926

31

sayl Kaaklkla Mcadele Kanununda ngrlen sular bakmndan, zel konut ve eklentilerinde hkim karar olmadka arama yaplamaz. Kolluk mirinin yazl emriyle yaplan arama ve sonular Cumhuriyet basavclna derhl bildirilir. Cumhuriyet savcsna ulalamayan hllerde ise kolluk mirinin yazl emriyle konut, i yeri ve kamuya ak olmayan kapal alanlar dnda arama yaplabilir. Arama talep, karar veya emrinde; a) Aramann nedenini oluturan fiil, b) Aranlacak kii, aramann yaplaca konut veya dier yerin adresi ya da eya, c) Karar veya emrin geerli olaca zaman sresi, d) Aranlacak eyann elde edilmesi hlinde el konulup konulmayaca, aka gsterilir. Cumhuriyet basavclklarnca, arama ile ilgili kararlar vermek zere, yirmidrt saat sreyle nbeti Cumhuriyet savcs grevlendirilir. Karar alnmadan yaplacak arama Madde 8 - Aadaki hllerde ayrca bir arama emri ya da karar aranmaz: a) Hakknda tutuklama karar veya yakalama emri veya zorla getirme karar bulunan kii ile hakknda gyab tutuklama karar verilen kaak yakalandnda stnde, (ptal ibare: Dantay 10.Dairesinin 13/03/2007 tarihli ve 2005/6392 E.,2007/948 K. sayl Karar ile:"...yakalanmas amacyla konutunda,iyerinde, yerleim yerinde, bunlarn eklentilerinde ve aracnda yaplacak aramada," ibaresi iptal edilmitir.) , b) Hkim karar veya Cumhuriyet savcsnn yazl emri ile veya kolluk tarafndan dorudan yakalanan kiinin, kendisine, bakalarna veya yakalama ilemini yapan kolluk grevlilerine zarar vermesini nlemek amacyla yaplacak kaba st aramasnda, c) Gzaltna alnan kiinin, nezarethaneye konmadan nce yaplan st aramasnda, d) Herhangi bir sebeple hukuka uygun ekilde yakalandktan sonra kolluk glerinin elinden kamakta olan kiilerin veya ilenmekte olan veya henz ilenmi olan veya pek az nce ilendiini gsteren belirtilerin olduu suun failinin yakalanmas amacyla takibi srasnda girdikleri ara, bina ve eklentilerinde yakalanmas amacyla yaplacak aramalarda, e) 1) 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununun 17 nci maddesinin ikinci fkras kapsamnda, kaak eya, her trl silh, mhimmat, patlayc ve uyuturucu maddelerin bulunduu phe edilen her trl kap, ambalaj veya tamaya yarayan dier aralarda hemen yaplan aramalarda,
32

2) 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununun 17 nci maddesinin altnc fkras kapsamnda gmrk salonlar ve gmrk kaplarnda kaak eya sakladndan kukulanlan kiilerin gmrk kontrol amacyla gmrk grevlilerince aranmasnda; 3) 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununun 18 inci maddesinin ikinci fkras kapsamnda, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayl Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve yollardan baka yerlerden gmrk blgesine girmek, kmak veya gemek ve bu yerlerde rastlanacak kii ve her nevi tama aralarnn yetkili memurlar tarafndan durdurulmasnda ve bu kiilerin eya, yk ve zerleri ile varsa tama aralarnn aranmasnda, f) 5237 sayl Trk Ceza Kanununun 24 nc maddesindeki kanunun hkm ve mirin emrini yerine getirme, 25 inci maddesindeki meru savunma ve zorunluluk hli ve 26 nc maddesindeki hakkn kullanlmas ve (ptal ibare: Dantay 10.Dairesinin 13/03/2007 tarihli ve 2005/6392 E.,2007/948 K. sayl Karar ile:"...ilgilinin rzas..." ibaresi iptal edilmitir.) ile dier kanunlarn ngrd hukuka uygunluk sebepleri ve sust hlinde yaplan aramalarda, toplum iin veya kiiler bakmndan hayat tehlikeyi ortadan kaldrmak amacyla veya kapal yerlerden gelen yardm arlar zerine, konut, iyeri ve yerleim yeri ile eklentilerine girmek iin. Olay yeri inceleme Madde 9 - Su ilenen yerlerde, sebep ve sonu ilikisini ortaya koyacak delillerin aranmas, bulunmas ve el koyulmas iin gelitirilmi bilimsel ve teknik aratrma ilemlerinin, herkesin girip kabilecei kamuya ak alanlarda yaplmas iin bir emir veya karar gerekmez. Birinci fkrada belirtilen yerler dndaki olay yeri inceleme ilemleri, 7 nci madde uyarnca hkim veya gecikmesinde saknca bulunan hllerde de Cumhuriyet savcsnn, Cumhuriyet savcsna ulalamad hllerde ise konut, iyeri ve kamuya ak olmayan kapal alanlar dndaki yerlerde kolluk mirinin yazl emri zerine gerekletirilir. Aramada emir ya da karar kapsam dnda elde edilen bulgular ve ele geirilen kiiler Madde 10 - Usulne uygun yaplan aramada; a) Yaplmakta olan soruturma veya kovuturmayla ilgisi olmakla birlikte, karar veya yazl emirde konu edilmeyen, b) Yaplmakta olan soruturma veya kovuturmayla ilgisi olmayan ancak, dier bir suun ilendii phesini uyandrabilecek, bir delil elde edilirse; bu delil koruma altna alnr ve durum Cumhuriyet basavclna derhl bildirilerek el koyma ilemini gerekletirmek iin Cumhuriyet savcsndan yeni bir yazl emir istenir. Cumhuriyet savcsna ulalamad hllerde ise kolluk mirinin yazl emriyle kolluk grevlileri elkoyma ilemini gerekletirebilir.

33

Hkim karar olmakszn elkoyma ilemi, yirmidrt saat iinde grevli hkimin onayna sunulur. Hkim, kararn elkoymadan itibaren krksekiz saat iinde aklar; aksi hlde elkoyma kendiliinden kalkar. Bu tr aramada, aramann amac ve konusu dnda ele geirilen ve haklarnda tutuklama veya yakalama karar bulunan kiiler, evrakyla birlikte Cumhuriyet basavclna sevk edilir. Adl arama tutana Madde 11 - Adl arama ilemi bir tutanaa balanr. Tutanakta; a) Arama kararnn tarih ve says, hkim karar yoksa verilmi olan yazl emrin tarih ve says ile emri veren merci, b) Aramann yapld yer, tarih ve saat, c) Aramann konusu, d) Aranan kiinin kimlik bilgileri, adn sylemedii takdirde ekl bilgileri, e) Arata, konutta, iyeri ve eklentilerinde arama yaplmsa, aracn plaka numaras, markas, konutun, iyerinin ve eklentilerinin ak adresi, su st aracnn aranmasnda su st aracnn cinsi, ismi, sahibi ve kullanan, deniz aracnn aranmas hlinde ise deniz aracnn cinsi, ismi, donatan, balama liman, tonaj, acentesi, kaptan ve arama mevki, f) Aramann sonular, el konulan su eyasna ilikin belirleyici bilgiler, g) Aramada yakalanan kiiler varsa kimlik bilgileri, kimlii belirlenemiyorsa ekl bilgileri, h) Arama sonucunda yaralanma veya madd bir zarar meydana gelip gelmedii, i) Arama ilemini yapanlarn ad, soyad, sicili ve unvan, hususlar yer alr. Tutanak arama ilemine katlm olanlar ve hazr bulunanlarca imzalanr. Tutanan bir sureti ilgiliye verilir. Kaaklk sularyla ilgili tutanaklar, 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununun 21 inci maddesine gre tanzim edilir. Arama sonunda talep hlinde verilecek belge Madde 12 - 7 nci maddeye gre yaplacak arama sonunda, hakknda arama ilemi uygulanan kiiye talebi hlinde;

34

a) Aramann, 1) pheli veya sank olmas ve yakalanabilecei veya su delillerinin elde edilebilecei hususunda makul phe bulunmas sebebiyle mi, 2) phelinin veya sann yakalanabilmesi veya su delillerinin elde edilebilmesi amacyla m, yapldn, b) Yakalanabilecei veya su delillerinin elde edilebilecei hususunda makul phe bulunan phelinin veya sann stnn, eyasnn, konutunun, iyerinin veya ona ait dier yerlerin aranmas hlinde, soruturma veya kovuturma konusu fiilin niteliini, c) Aramada el konulan veya koruma altna alnan eyann listesini, d) Aramada pheyi hakl klan bir ey elde edilmemi ise bunu, e) Hakknda arama ilemi uygulanan kimsenin, el konulan eyann mlkiyetine ilikin gr ve iddialarn, ieren belge veya belgeler verilir. Koruma altna alnan veya el konulan eyann tam bir listesi yaplarak resm mhrle mhrlenir. Bu eyann resm mhrle mhrlendiine dair tutanak tanzim edilerek, bir sureti ilgilisine verilir. Avukat brolarnda arama Madde 13 - Cumhuriyet savcs hazr olmakszn avukat brolarnda arama yaplamaz. Avukat brolar ancak mahkeme karar ile ve kararda belirtilen olayla ilgili olarak Cumhuriyet savcsnn denetiminde aranabilir. Baro bakan veya onu temsil eden bir avukat aramada hazr bulundurulur. Arama sonucu elkonulmasna karar verilen eyler bakmndan brosunda arama yaplan avukat, baro bakan veya onu temsil eden avukat, bunlarn avukat ile mvekkili arasndaki meslek ilikiye ait olduunu ne srerek kar koyduunda, bu ey ayr bir zarf veya paket ierisine konularak hazr bulunanlarca mhrlenir ve bu konuda gerekli karar vermesi, soruturma evresinde sulh ceza hkiminden, kovuturma evresinde hkim veya mahkemeden istenir. Yetkili hkim elkonulan eyin avukatla mvekkili arasnda meslek ilikiye ait olduunu tespit ettiinde, elkonulan ey derhl avukata iade edilir ve yaplan ilemi belirten tutanaklar ortadan kaldrlr. Bu fkrada ngrlen kararlar yirmidrt saat iinde verilir. Postada el koyma durumunda brosunda arama yaplan avukat veya baro bakan veya onu temsil eden avukatn kar koymas zerine nc fkrada belirtilen usuller uygulanr. Asker mahallerde yaplacak arama

35

Madde 14 - Asker mahallerde yaplacak arama Cumhuriyet savcsnn talep ve katlm ile asker makamlar tarafndan yerine getirilir.

Elkoyma, koruma altna alma Madde 15 - Arama sonucunda baz eyaya elkoyma sz konusu olduunda, hkim karar veya gecikmesinde saknca bulunan hllerde Cumhuriyet savcsnn, Cumhuriyet savcsna ulalamad hllerde ise kolluk mirinin yazl emri ile elkoyma ilemi gerekletirilebilir. spat arac olarak yararl grlen ya da eya veya kazan msaderesinin konusunu oluturan malvarl deerleri, koruma altna alnr. Yannda bulunduran kiinin rzasyla teslim etmedii bu tr eyaya elkonulabilir. Yukarda yazl eya veya dier malvarl deerlerini yannda bulunduran kii, talep zerine bu eyi gstermek ve teslim etmekle ykmldr. Evsaf belirlenen eyann kolluka bulunamamas ve zilyedinin de teslimden kanmas hlinde, pheli veya sank ya da tanklktan ekinebilecekler dndaki zilyet hakknda 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 60 nc maddesinde yer alan disiplin hapsine ilikin hkmlerin uygulanmas amacyla durum Cumhuriyet basavclna bildirilir. Aramada ele geen belge ve ktlar hakknda yaplacaklar Madde 16 - Hakknda arama ilemi uygulanan kimsenin belge veya ktlarn inceleme yetkisi, Cumhuriyet savcs ve hkime aittir. Kolluk, arama srasnda ele geen belge veya katlara, sula ilgisi olup olmadn tespit amacyla, incelemeksizin bakabilir. Sula ilgisi olabileceinden phelendii anda Kanunun ngrd ekilde incelenecek belge ve ktlar ambalajlayarak mhrler. Belge ve ktlarn zilyedi veya temsilcisi kendi mhrn de koyabilir veya imzasn atabilir. leride mhrn kaldrlmasna ve ktlarn incelenmesine karar verildiinde bu ilemin yaplmasnda hazr bulunmak zere, zilyedi veya temsilcisi ya da mdafi veya vekili arlr. nceleme sonucu soruturma veya kovuturma konusu sua ilikin olmad anlalan belge veya ktlar ilgilisine geri verilir. pheli veya sank ile 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 45 ve 46 nc maddelerine gre tanklktan ekinebilecek kimseler arasndaki mektuplara ve belgelere; bu kimselerin nezdinde bulunduka elkonulamaz. Bilgisayarlarda, bilgisayar programlarnda ve ktklerinde arama, kopyalama ve elkoyma

36

Madde 17 - Bir su dolaysyla yaplan soruturmada, baka surette delil elde etme imknnn bulunmamas hlinde, Cumhuriyet savcsnn istemi zerine phelinin kulland bilgisayar ve bilgisayar programlar ile bilgisayar ktklerinde arama yaplmasna, bilgisayar kaytlarndan kopya karlmasna, bu kaytlarn zlerek metin hline getirilmesine hkim tarafndan karar verilir. Bilgisayar, bilgisayar programlar ve bilgisayar ktklerine ifrenin zlememesinden dolay girilememesi veya gizlenmi bilgilere ulalamamas hlinde zmn yaplabilmesi ve gerekli kopyalarn alnabilmesi iin, bu ara ve gerelere elkonulabilir. ifrenin zmnn yaplmas ve gerekli kopyalarn alnmas hlinde, elkonulan cihazlar gecikme olmakszn iade edilir. Bilgisayar veya bilgisayar ktklerine elkoyma ilemi srasnda, sistemdeki btn verilerin yedeklemesi yaplr. Bu ilem, bilgisayar alar ve dier uzak bilgisayar ktkleri ile karlabilir donanmlar hakknda da uygulanr. stemesi hlinde, bu yedekten elektronik ortamda bir kopya karlarak pheliye veya vekiline verilir ve bu husus tutanaa geirilerek imza altna alnr. Bilgisayar veya bilgisayar ktklerine elkoymakszn da, sistemdeki verilerin tamamnn veya bir ksmnn kopyas alnabilir. Kopyas alnan verilerin mahiyeti hakknda tutanak tanzim edilir ve ilgililer tarafndan imza altna alnr. Bu tutanan bir sureti de ilgiliye verilir. NC BLM nleme Aramalar Denetim yaplacak hller Madde 18 - Aada belirtilen denetimler artlar olutuunda kolluk tarafndan kendiliinden yaplabilir: a) Umuma ak istirahat ve elence yeri saylan, kiilerin tek tek veya toplu olarak elenmesi, dinlenmesi veya konaklamas iin alan otel, motel, pansiyon, kamping ve benzeri konaklama yerleri; gazino, pavyon, meyhane, bar, birahane, ikili lokanta, taverna ve benzeri ikili yerler; sinema, kahvehane ve kraathane; kumar ve kazan kast olmamak artyla ad ne olursa olsun bilgi ve maharet artrc veya zek gelitirici nitelikteki elektronik oyun alet ve makinelerinin, video ve televizyon oyunlarnn ierisinde bulunduu elektronik oyun yerleri; internet kafeler ve benzeri yerler ile sabit veya seyyar olarak kullanlan kara, deniz, hava ve her eit tama aralarndaki bu tr yerlerin genel gvenlik ve asayi ynnden denetimi, b) Kumar oynanan umum ve umuma ak yerler ile her eit zel ve resm kurum ve kurululara ait lokaller, mevzuata aykr bir ekilde uyuturucu madde imal edilen, satlan, kullanlan, bulundurulan yerler, mevzuata aykr faaliyet gsteren genelevler, birleme yerleri ve fuhu yaplan evler ve yerler, Devletin lkesi ve milletiyle blnmez btnlne, Anayasal dzenine, genel gvenlie ve genel ahlka zarar dokunacak oyun oynatlan, temsil verilen, film veya video bant gsterilen yerler ile internet zerinden yaplan yaynlara izin verilen yerler, derneklere, sendikalara, loca ve kulplere, kamu
37

kurumu niteliindeki meslek kurulular ile benzeri kurum ve kurululara ait ve yalnz yelerinin yararlanmas iin alan lokallerden, birden fazla denetim sonunda ve yazl ihtara ramen, i ynetmeliine aykr faaliyet gstererek umuma ak yer durumuna geldii tespit edilenlerin denetimi, c) Yrrlkte bulunan hkmlere aykr olarak iletilen yerler hakkndaki ilemler ile genel ahlk ve edep kurallarna aykr olarak sesli ve grntl eserleri, kaydedildii materyale baklmakszn reten ve satan yerlerin denetimi, d) Kanunlardaki istisnalar sakl kalmak zere, onsekiz yandan kkleri altrdndan veya onsekiz yan doldurmam kklerin girdiinden phelenilen ve almas izne bal bar, pavyon, gazino, meyhane gibi ikili yerler ile kraathane gibi oyun oynatlan benzeri yerlerin denetimi, e) Su ilenmesini nlemek iin kiilerden kimlik sorma, f) 26/6/1973 tarihli ve 1774 sayl Kimlik Bildirme Kanununda belirtilen yerlerin denetimi, g) Motorlu ara trafik belgesi, motorlu ara tescil belgesi ve src belgeleri ile 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayl Karayollar Trafik Kanununa gre aralarda bulunmas gerekli eyann denetimi, h) Doal ve yapay gller ile su st ulamna imkn veren akarsularda su st aralarnn ve denizlerde deniz aralarnn ruhsat ve belgelerinin, su st ara sahip ve kullananlar ile gemi adamlarnn ehliyetleri, belgeleri ve deniz mevzuatnda yer alan dier belgelerinin denetimi, i) Elektromanyetik aygtlar ve dedektr kpekleri araclyla yaplan tarama eklindeki denetimler, j) 5237 sayl Trk Ceza Kanununun 183 nc maddesi kapsamnda grlt yapanlarn men edilmesi, k) Hudut kaplarndan giri k yapanlarn pasaport denetimleri. nleme aramas ve kapsam Madde 19 - nleme aramas; a) Mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmas, b) Su ilenmesinin nlenmesi, c) Tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespiti,

38

amacyla, hkim karar veya gecikmesinde saknca bulunan hllerde mlk mirin yazl emriyle ikinci fkrada belirtilen yerlerde, kiilerin stlerinde, aracnda, zel ktlarnda ve eyasnda yaplan arama ilemidir. nleme aramas aadaki yerlerde yaplabilir: a) 6/10/1983 tarihli ve 2911 sayl Toplant ve Gsteri Yryleri Kanunu kapsamna giren toplant ve gsteri yrylerinin yapld yerde veya yakn evresinde, b) zel hukuk tzel kiileri ile kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular veya sendikalarn genel kurul toplantlarnn yapld yerin yakn evresinde, c) Halkn topluca bulunduu veya toplanabilecei yerlerde, d) retim ve eitim zgrlnn salanmas iin her derecede retim ve eitim kurumlarnn ve niversite binalar ve ekleri ierisinde, kurumun imknlaryla nlenmesi mmkn grlmeyen olaylarn kmas olasl karsnda rektr, acele hllerde de dekan veya bal kurulu yetkililerinin kolluktan yardm istemeleri hlinde, girilecek niversite, bamsz faklte veya bal kurumlarn ierisinde, bunlarn yakn evreleri ile giri ve k yerlerinde, e) Umum veya umuma ak yerlerde veya renci yurtlarnda veya eklentilerinde, f) Yerleim yerlerinin giri ve klarnda, g) Her trl toplu tama veya seyreden tat aralarnda, h) 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununda ngrlen sularn ilenmesinin nlenmesi amacyla, ticarethane, iyeri, elence ve benzeri yerler ile eklentilerinde, i) 5149 sayl Spor Msabakalarnda iddet ve Dzensizliin nlenmesine Dair Kanunun 6 nc maddesi kapsamnda gerekletirilen spor msabakalaryla ilgili olarak, msabakalarn yaplaca spor alanlarnn evresinde, stadyum veya spor salonu girileri ile turnike girilerinde, j) 5253 sayl Dernekler Kanununun 20 nci maddesi kapsamnda, derneklerde veya eklentilerinde. Konutta, yerleim yerinde ve kamuya ak olmayan zel iyerlerinde ve eklentilerinde nleme aramas yaplamaz. nleme aramas karar Madde 20 - Ynetmeliin 8 inci maddesi, 9 uncu maddesinin birinci fkras ve 25 inci maddesi hkmleri sakl kalmak zere, nleme aramalarnda ilemin yaplaca kanunda belirtilen umum ve umuma ak yerlerde makul sebeplerin olutuunu ve mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmas, su ilenmesinin nlenmesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespiti amacnn ortaya ktn ve tehlikenin olutuunu gsteren belirlemeler, kolluk tarafndan nceden tespit edilir ve aramann
39

yaplmas nerilen yer ve zaman ile birlikte o yer mlk mirine, gerekeleri ile birlikte yazl olarak iletilir. 4926 sayl Kaaklkla Mcadele Kanununda ngrlen sularn ilenmesinin nlenmesi amacyla yaplacak aramalar iin bu talep, o yer Cumhuriyet savcsna da yaplabilir. Yetkili merci, kolluun talebini uygun bulursa, hkimden arama karar talep eder; ancak gecikmesinde saknca bulunan hllerde yazl arama emri verir. Arama talep, emir ve kararlarnda aadaki hususlara aka yer verilir: a) Aramann sebebi, b) Aramann konusu ve kapsam, c) Aramann yaplaca yer, d) Geerli olaca zaman sresi. Hkim tarafndan verilen kararlar aleyhine, mlk mir tarafndan kanun yollarna bavurulabilir. Usulne uygun olarak verilmi arama karar veya emri zerine, yetkili mirin, aramann yaplmas iin kolluk memurlarna verecei szl emirler derhl yerine getirilir. Bu konudaki emirlerin yazl olarak verilmesi istenemez. Bu hllerde, emrin yerine getirilmesinden doabilecek sorumluluk, emri verene aittir. zel gvenlik grevlilerinin kontrol yetkileri Madde 21 - zel gvenlik grevlilerinin yetkileri unlardr: a) Koruma ve gvenliini saladklar alanlara girmek isteyenleri duyarl kapdan geirme, bu kiilerin stlerini dedektrle kontrol etme, eyalar X-ray cihazndan veya benzeri gvenlik sistemlerinden geirme, b) Toplant, konser, spor msabakas, sahne gsterileri ve benzeri etkinlikler ile cenaze ve dn trenlerinde kimlik sorma, duyarl kapdan geirme, bu kiilerin stlerini dedektrle kontrol etme, eyalar X-ray cihazndan veya benzeri gvenlik sistemlerinden geirme, c) Yangn, deprem gibi tabi afet durumlarnda ve imdat istenmesi hlinde grev alanndaki iyeri ve konutlara girme, d) Hava meydan, liman, gar, istasyon ve terminal gibi toplu ulam tesislerinde kimlik sorma, duyarl kapdan geirme, bu kiilerin stlerini dedektrle kontrol etme, eyalar Xray cihazndan veya benzeri gvenlik sistemlerinden geirme. Derneklerde arama Madde 22 - Kamu dzeninin korunmas veya su ilenmesinin nlenmesi nedenlerinden birine bal olarak usulne gre verilmi hkim karar olmadka, yine bu nedenlere bal
40

olarak gecikmesinde saknca bulunan hllerde mlk mirin yazl emri bulunmadka, kolluk kuvvetleri, dernek ve eklentilerine giremez, arama yapamaz ve buradaki eyaya el koyamaz. El koyma sz konusuysa, mlk mirin karar yirmidrt saat iinde grevli hkimin onayna sunulur. Hkim, kararn el koymadan itibaren krksekiz saat iinde aklar; aksi hlde, el koyma kendiliinden kalkar. Hkim karar, mlk mir tarafndan dernek yneticilerine yazyla duyurulur. Spor msabakalar ile ilgili aramalar Madde 23 - Spor msabakalarnn yaplaca spor alanna, gvenlik glerince gerekletirilecek kontrolden sonra seyirci alnr. Spor alanlarnn evresinde, stadyum veya spor salonu girileri ile turnike girilerinde, msabakayla ilgili olarak hkim karar veya gecikmesinde saknca olan hllerde mlk mirin yazl izni ile kolluk tarafndan veya kolluun denetiminde, zel gvenlik grevlilerince st aramas yaplr ve 5149 sayl Spor Msabakalarnda iddet ve Dzensizliin nlenmesine Dair Kanunun amacna aykr madde ve cisimler geici olarak koruma altna alnr. nleme aramalarnda elde edilen bilgi ve bulgular ile yakalanan pheliler hakknda yaplacak ilemler Madde 24 - nleme aramalarnda elde edilen ve adl soruturmalarda kullanlabilecek bilgi, bulgu ve pheliler hakknda 10 uncu madde hkmleri uygulanr. Aramann konusu ve kapsam iinde olan, ancak su unsuru oluturmayan eya, geici olarak koruma altna alnr ve aramaya sebep tekil eden husus sona erdiinde ilgiliye teslim edilir. Hkimden nleme aramas karar alnmas gerekmeyen hller Madde 25 - Aadaki hllerde yaplacak aramalarda ayrca bir arama emri ya da karar gerekmez: a) Devlete kamu hizmetine zglenmi bina ve her trl tesislere giri ve kn belirli kurallara tbi tutulduu hllerde, sz konusu tesislere girenlerin stlerinin veya zerlerindeki eyann veya aralarnn aranmasnda, b) 5442 sayl l daresi Kanununun ek 1 inci maddesi kapsamnda bulunan, sivil hava meydanlarnda, limanlarda ve snr kaplarnda, binalarn, uaklarn, gemilerin ve her trl deniz ve kara tatlarnn, giren kan yolcularn X-ray cihazndan geirilerek, gerektiinde stnn ve eyasnn aranmas ile buralarda grevli kamu kurulular ve zel kurulular personelinin, stlerinin, aralarnn ve eyalarnn aranmasnda, c) 2935 sayl Olaanst Hl Kanununun 11 inci maddesi kapsamnda, kiilerin stnn, eyalarnn Olaanst Hl Valisinin emriyle aranmasnda,

41

d) 1402 sayl Skynetim Kanununun 3 nc maddesi kapsamnda, konutlarn ve her trl dernek, siyas parti, sendika, kulp gibi teekkllere ait binalarn, iyerlerinin, zel ve tzel kiiliklere sahip messeseler ve bunlara ait eklentilerin ve her trl kapal ve ak yerlerin, mektup, telgraf ve sair gnderilerin ve kiilerin zerlerinin skynetim komutannn emriyle aranmasnda, e) Kanunlarn, muhafaza altna alnmalarna olanak verdii kiilerin, st veya eyalarnn aranmasnda, f) 26/4/1961 tarihli ve 298 sayl Seimlerin Temel Hkmleri ve Semen Ktkleri Hakknda Kanun erevesinde grevli kolluun, ayn Kanunun 79 uncu maddesindeki silh tama yasa kapsamnda, silh tadndan phelenilen kiilerin stlerinin ve eyalarnn aranmasnda. Umuma ak veya ak olmayan zel iletmelerin, kurumlarn veya teebbslerin girilerindeki kontroller, buralara girmek isteyen kimselerin rzasna baldr. Kontrol edilmeyi kabul etmeyenler, bu gibi yerlere giremezler. Bu gibi yerlerde kontrol, esasta zel gvenlik grevlileri tarafndan yerine getirilir. Ancak, bu yerlerin ve katlanlarn tayabilecekleri zel niteliklere gre, nleme aramalar kolluk gleri tarafndan da yaplabilir. nleme aramas tutana Madde 26 - Arama srasnda su unsuruna rastlandnda, nleme aramas tutanaa balanr. Bu hlde, tutanak 11 inci maddede yazl unsurlar ierir. Tutanak arama ilemine katlm olanlar ve hazr bulunanlarca imzalanr. Tutanan bir sureti ilgiliye verilir. Su unsuruna rastlanmad durumlarda, aranan kiinin talebi hlinde, kendisine arama karar veya emrinin tarih ve says, aramann tarih ve saati, yeri, aranan ahsn ve arayan grevlinin kimlik bilgilerinin yer ald bir belge verilir. DRDNC BLM Aramalarn Yaplma ekli Durdurma ve kontrol ilemleri Madde 27 - Bir kiiyi geici olarak durdurmak, yakalama saylmaz; yakalama saylmas iin kiinin fiilen denetim altna alnmas gerekir. Denetim iin aralarn durdurulmas da mmkndr. Durdurma yetkisinin kullanlabilmesi iin, "umma" derecesinde makul phe bulunmaldr. Kolluk grevlisi, tecrbesine dayanarak, izledii davranlarndan, o kiinin bir su ileyecei veya iledii hususunda kanaat elde eder veya kiinin silhl olduu ve hlen tehlike yaratt kanaatine varrsa kii durdurulabilir.
42

Somut emarelerle desteklenen phe bulunmadan, sreklilik arzedecek, fiil durum ve keyfilik oluturacak ekilde durdurma ve kontrol ilemi yaplamaz. Sebebin olumasna veya pheye yol aan davranlar hakknda, durdurulan kiiye sorular yneltilebilir. Kii bu sorulara cevap vermekle ykml deildir. Durdurma yetkisinin kullanlmasna neden olan phe, yaplan aklama ile ortadan kalkarsa, kiinin gitmesine engel olunmaz. Durdurma zerine aadaki ilemler yaplr: a) Durdurulan kii zerinde giysilerinden herhangi birisi karlmakszn, yoklama biiminde bir kontrol yaplr. Bu ilem sonucunda, kiide silh bulunduu sonucunu karmaya yeterli phe meydana gelirse, memur kendiliinden silh ve dier su eyas aramas yapabilir. b) Yoklama suretiyle kontrol, kiinin cinsiyetinde bulunan grevli tarafndan yaplr. c) Yaplan kontroln konusu ve sebepleri ilgiliye aklanr. d) Bir kiinin veya aracn durdurulma sresinin, artlara gre makul olmas ve kontrol iin ayrlan sreyi amamas gerekir. e) Yoklama suretiyle kontrol, kiiye en az sknt verici ekilde yaplr. f) Yaplan kontroln neticesinde sua ilikin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kii yakalanr. g) Uyuturucu gibi belirli bir eyin, kiinin herhangi bir yerinde gizlendii dnlyorsa, daha geni apl kontrol yaplabilir. h) Yoklama suretiyle kontrol, kiinin veya aracn ilk durdurulduu yerde veya o yerin yaknnda, mmkn olduu kadar bakalarnn gremeyecei tarzda yaplr. Baka yere gtrlerek kontrol yaplamaz. i) Makul sebebi olutuu takdirde, daha geni kapsaml kontrol yaplmas iin, kolluk aracndan veya yakndaki kapal bir yerden yararlanlabilir. j) Kontrolden sonra talep zerine olay yerinde derhl bir tutanak dzenlenir. Bu maddede yazl ilemler gece de yaplabilir. Karar veya yazl emir zerine st ve eya aramasnn icras Madde 28 - Aramann gerekletirilecei yerde, ncelikle kiilerin kamasn ve saldrmasn engelleyecek ekilde gerekli gvenlik tedbirleri alnr. Kolluk grevlileri, kolluk grevlisi olduunu ispatlayan kimliini gsterir. st aramas, kiinin cinsiyetinde bulunan grevli tarafndan yaplr.

43

st ve eya aramas srasnda, yaplan aramann konusu olan eyann ne olduu veya aramann yaplmasna temel tekil eden sebepler ilgiliye aklanr. st aramas srasnda, kiinin beraberinde olan eya da, mmknse elektromanyetik cihazlarla, deilse be duyu organ araclyla aranr. Sahipsiz eya hakknda da ayn hkm uygulanr. Kii direndii takdirde st ve eya aramas orantl g kullanlarak gerekletirilir. st ve eya aramas, kiinin veya aracn ilk durdurulduu yerde veya o yerin yaknnda, mmkn olduu kadar bakalarnn gremeyecei tarzda yaplr. Baka yere gtrlerek arama yaplamaz. Gerektiinde kolluk aracndan veya yakndaki kapal bir yerden yararlanlabilir. st aramas srasnda, kiinin stnde veya eyasnda rastlanan zel kt ve zarflar, iinde msadereye tbi bir eya bulunmas ihtimali dnda almaz; aksa dahi yazl bilgiler okunamaz. Kiinin kanunlara gre izin verilmeyecek bir eyi tadna ilikin makul phenin bulunmas ve aramann amacna baka trl ulalamamas hlinde, st aramas aada belirtilen ekilde giysiler kartlmak suretiyle yaplabilir: a) Arama yaplmadan nce, bu aramay yapmann neden gerekli grld ve nasl yaplaca, o birimde grevli en st kolluk miri tarafndan ilgiliye bildirilir. b) Arama, ayn cinsiyetten grevliler tarafndan yaplr; arama ilemi kimsenin grmemesini salayacak tedbirler alnarak gerekletirilir. c) Arama, kiinin utanma duygusunu en az ihll edecek bir ekilde yaplr; nce bedenin st ksmndaki giysiler karttrlr; bedenin alt ksmndaki giysiler, st ksmndaki giysiler giyildikten sonra karttrlr. Bu giysiler mutlaka aranr. d) Arama srasnda bedene dokunulmamas iin gerekli zen gsterilir. e) Arama, mmkn olduunca ksa bir sre iinde bitirilir. Yaplan aramann neticesinde bir sua ilikin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kii yakalanr. Bu maddede yazl ilemler gece de yaplabilir. Aralarda arama Madde 29 - Aralarda aramann gerekletirilecei yerde, ncelikle kiilerin kamasn ve saldrmasn engelleyecek ekilde gerekli gvenlik tedbirleri alnr. Ara aramas srasnda, yaplan aramann konusu olan eyann ne olduu veya aramann yaplmasna temel tekil eden sebepler ilgiliye aklanr. Ara aramas, kiiye en az sknt verici ekilde ve makul olan en ksa srede yaplr.
44

Ara aramas, aracn ilk durdurulduu yerde veya o yerin yaknnda, mmkn olduu kadar bakalarnn gremeyecei tarzda yaplr. Detayl inceleme yaplmas gereken hllerde, baka yere gtrlerek arama yaplabilir. Deniz artlar sebebiyle aramann denizde mmkn olmamas veya deniz aracnn ayrntl aranmasnn gerektii hllerde pheli deniz arac en yakn ve uygun limana ekilerek arama limanda yaplabilir. Ara aramas srasnda rastlanan zel kt ve zarflar, iinde msadereye tbi bir eya bulunmas ihtimali dnda almaz; alsa dahi yazl bilgiler okunamaz. Yaplan aramann neticesinde bir sua ilikin iz, eser, emare ve delil elde edilirse, kii yakalanr. Bo aralarn aranmasnda, arama yapldn belirten bir not braklr. Bu notta, arama tutanann bir kopyasnn alnabilecei yer belirtilir. Bu maddede yazl ilemler gece de yaplabilir. Konut, iyeri ve eklentilerinde aramann yaplmas Madde 30 - (ptal fkra: Dantay 10.Dairesinin 13/03/2007 tarihli ve 2005/6392 E.,2007/948 K. sayl Karar ile:"Haklarnda gyab tutuklama veya tutuklama karar ile yakalama emri veya zorla getirme karar bulunan kiilerin yakalanmas iin yaplacak aramalarda, ayrca arama karar verilmesi gerekli deildir. Bu gibi hllerde sadece yakalanacak kiiyle ilikili ilemler yaplabilir. O yerde bulunan dier kiiler hakknda, ayrca karar verilmemise, arama yaplamaz." fkras iptal edilmitir.) Kolluk, arama yaplacak kapal yerlerde ve eklentilerinde gerekli gvenlik nlemlerini alarak kapy alar. Hkim karar veya kanunla yetkili klnm merciin yazl emriyle yaplan aramalarda veya karar alnmasn gerektirmeyen ilemlerde, mmknse o yere girme izni verme yetkisine sahip kiilerle iletiim kurulmasna allr, kolaylk gsterilmesi istenir. Aadaki hllerde iletiim kurmadan arama amacyla kapal yerlere ve eklentilerine girilir: a) Arama yaplacak olan yerin konut veya yerleim yeri olarak kullanlmadnn bilinmesi, b) Arama esnasnda bu yerlerde kimsenin olmadnn anlalmas, c) Bu yerlerde oturan veya izin vermeye yetkili kiinin arama ncesinde bilgilendirilmesinin, delil karartmasna yol aarak aramann amacn tehlikeye sokacak veya kolluk memurlarn veya dier bireyleri tehlikeye drebilecek olmas. Dier hllerde, kolluk memurlar arama kararn gsterirler.

45

Gecikmesinde saknca veya tehlike bulunmas hlinde, bilgilendirme ieri girildikten sonra da yaplabilir. Aramayla grevlendirilenler, aramaya kar klmas hlinde, durumun hakl kld lde g kullanarak direnci ortadan kaldrabilirler. Bilgilendirme yapldktan sonra, kap almad takdirde g kullanlaca ihtar edilir ve buna ramen kap almazsa zorla eve girilir ve arama gerekletirilir. G, kademeli bir ekilde artarak kullanlabilir. Bulundurulmas su tekil eden eyann arand evde bulunan kiilerin st, gvenlik veya su eyasnn elde edilmesi amacyla aranr. Arama, bulunmas istenen eyin boyutu ve nitelii gz nne alnarak, amaca ulamak iin gerekli olan lde gerekletirilir. Aranacak yerde bulunan kiilerin zel hayatlarna ve mallarna gereken azam zen gsterilir. Kasa gibi, almas zellik isteyen eya, kolluk tarafndan veya masraflar kolluka karlanmak zere bu konudaki meslek erbabna atrlr. Bu ilemin o yerde yaplmasnn masrafl, klfetli veya oraya zarar verebilecek nitelikte olmas durumunda, eya kolluk tarafndan muhafaza edilen baka bir yere gtrlerek de alabilir. Arama srasnda rastlanan zel kt ve zarflar, iinde msadereye tbi bir eya bulunmas ihtimali dnda almaz; alsa dahi yazl bilgiler okunamaz. Aramada hazr bulundurulacaklarla ilgili olarak aadaki hkmler uygulanr: a) Aranacak yerlerin sahibi veya eyann zilyedi aramada hazr bulunabilir; kendisi bulunmazsa temsilcisi veya ayrt etme gcne sahip hsmlarndan biri veya kendisiyle birlikte oturmakta olan bir kii veya komusu hazr bulundurulur. b) phelinin veya sann yakalanabilmesi veya su delillerinin elde edilebilmesi amacyla, dier bir kiinin konutu, iyeri veya ona ait dier yerlerde yaplacak aramalarda, zilyet ve bulunmazsa yerine arlacak kiiye, aramaya balamadan nce aramann amac hakknda bilgi verilir. c) Kiinin avukatnn aramada hazr bulunmasna engel olunamaz. d) Geceleyin herkesin girip kabilecei lokanta, bar, pavyon, gazino, meyhane gibi yerler ile kraathane ve oyun oynatlan benzeri yerlerin aranmasnda tank bulundurulmas gerekmez. Aramann zaman Madde 31 - Arama, kararda veya yazl emirde belirtilen sre ierisinde yaplr. Her arama karar, aksine bir hkm iermiyorsa sadece bir kez arama yapma yetkisi verir. Aramann amacn tehlikeye sokan acil bir durum yoksa, adl arama gndz yaplr.

46

Konutta, iyerinde veya dier kapal yerlerde adl arama gece yaplamaz. Ayrca bu yerlerde kolluk mirinin yazl emriyle de arama yaplamaz. Ancak; a) Sust hlinde, b) Gecikmesinde saknca bulunan hlde, c) Firar eden kii veya tutuklu veya hkmlnn tekrar yakalanmas hlinde, d) Geceleyin herkesin girip kabilecei 2559 sayl Polis Vazife ve Salhiyet Kanununun 7 nci maddesinde saylan umuma ak istirahat ve elence yerlerinde, gece adl arama yaplabilir. nleme aramalar, denetimler ve kontroller her zaman yaplabilir. Nezarethanelerde yaplacak arama Madde 32 - Nezarethanelerde yaplacak aramalar iin Yakalama, Gzaltna Alma ve fade Alma Ynetmelii hkmleri sakldr. BENC BLM eitli ve Son Hkmler Aramalara ilikin kayt defteri Madde 33 - Her kolluk biriminde, bu ynetmelik uyarnca yaplan aramalara ilikin karar, yazl emir ve dier bilgilerin kaydedilecei bir defter tutulur. Bu defterde kaytl bilgiler; adl ve idar soruturmalar, ilgilinin taleplerinin karlanmas ve istatistik almalar dnda kullanlamaz. Bu defter, silinme ve muhtemel bilgi kayb riskine kar gerekli nlemler alnmak ve bilgiler yedeklenmek suretiyle bilgisayar ortamnda da tutulabilir. Yrrlkten kaldrlan ynetmelik Madde 34 - 24/5/2003 tarihli ve 25117 sayl Resm Gazetede yaymlanan Adl ve nleme Aramalar Ynetmelii yrrlkten kaldrlmtr. Yrrlk Madde 35 - Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 36 - Bu Ynetmelik hkmlerini Adalet ve ileri Bakanlar yrtr.

47

EK - 3: Resmi Gazete Tarihi ve Says: 01/06/2005 - 25832 YAKALAMA, GZALTINA ALMA VE FADE ALMA YNETMEL Adalet Bakanlndan: BRNC BLM : Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama Madde 1 - Bu Ynetmeliin amac, btn adl kolluk grevlileri ile gerektiinde veya Cumhuriyet savcsnn talebi zerine adl kolluk grevini ifa eden dier kolluk grevlilerinin, Cumhuriyet savclarnn bilgi ve emirleri dorultusunda yrtecekleri adl soruturma srasnda kolluk tarafndan gerekletirilen yakalama, gzaltna alma, muhafaza altna alma ve ifade alma ilemlerinin yrtlmesinde uyulacak usul ve esaslar dzenlemektir. Kapsam Madde 2 - Bu Ynetmelik yakalama, gzaltna alma, muhafaza altna alma ve ifade alma ilemleri ile adl kolluk grevlileri ile gerektiinde veya Cumhuriyet savcsnn talebi zerine adl kolluk grevini ifa eden btn kolluk birimlerini kapsar. Dayanak Madde 3 - Bu Ynetmelik, 4/12/2004 tarihli ve 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu, 7/11/1979 tarihli ve 2253 sayl ocuk Mahkemelerinin Kuruluu, Grev ve Yarglama Usulleri Hakknda Kanun, 4/7/1934 tarihli 2559 sayl Polis Vazife ve Salahiyet Kanunu, 10/3/1983 tarihli ve 2803 sayl Jandarma Tekilt, Grev ve Yetkileri Kanunu, 9/7/1982 tarihli ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanunu, 2/7/1993 tarihli ve 485 sayl Gmrk Mstearlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnameye dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar Madde 4 - Bu Ynetmelikte geen; Adl kolluk: 04/06/1937 tarihli ve 3201 sayl Emniyet Tekilt Kanununun 8, 9, 10 ve 12 nci maddeleri, 2803 sayl Jandarma Tekilt, Grev ve Yetkileri Kanununun 7 nci maddesi, 485 sayl Gmrk Mstearlnn Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 8 inci maddesi ve 2692 sayl Sahil Gvenlik Komutanl Kanununun 4 nc maddesinde belirtilen soruturma ilemini yapan gvenlik grevlilerini, Bilgi alma: Bir suun tespiti veya aydnlatlmasna ynelik olarak, mteki ve sutan zarar gren ile su ileme phesi altnda bulunmayan dier kiilerin dinlenmesini ve tutanaa geirilmesini,

48

fade alma: phelinin kolluk grevlileri veya Cumhuriyet savcs tarafndan soruturma konusu sula ilgili olarak dinlenmesini, Gecikmesinde saknca bulunan hl: Derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalinin ortaya kmas hlini, Gzaltna alma: Kanunun verdii yetkiye gre, yakalanan kiinin hakkndaki ilemlerin tamamlanmas amacyla, yetkili hkim nne karlmasna veya serbest braklmasna kadar kanun sre iinde salna zarar vermeyecek ekilde zgrlnn geici olarak kstlanp alkonulmasn, Gzalt birimi: Yakalanan kiinin hakkndaki ilemlerin tamamlanarak adl mercilere sevk edilmesine veya serbest braklmasna kadar, kanun sre iinde onu gzaltnda tutmakla yetkili ve grevli kolluk kuvveti birimlerini, Gzalt ve nezarethane sorumlusu: Gzaltna veya muhafaza altna alnan kiilere haklarnn okunmasn, kaytlarn tutulmasn ve kanunlara uygun davranlmasn salamak amacyla ilgili karakol, birim veya bot komutan, miri veya bro miri tarafndan grevlendirilen personeli, Kovuturma: ddianamenin kabulyle balayp, hkmn kesinlemesine kadar geen evreyi, Mlen sorumlu: Yarglama konusu iin hkme balanmas ve bunun kesinlemesinden sonra, madd ve mal sorumluluk tayarak hkmn sonularndan etkilenecek veya bunlara katlanacak kiiyi, Muhafaza altna alma: Kanunun yetki verdii hllerde yetkili merci nne karlmas gereken kiilerin ilgili kurumlar veya kiilerce teslim alnana kadar salklarna zarar vermeyecek ekilde ve zorunlu olduu lde zgrlklerinin kstlanp alkonulmasn, Mdafi: pheli veya sann ceza muhakemesinde savunmasn yapan avukat, Nezarethane: pheli veya sanklarn haklarndaki ilemlerin tamamlanp adl mercilere sevk edilinceye kadar bekletilmesi amacyla yaplm yerleri, Sank: Kovuturmann balamasndan itibaren hkmn kesinlemesine kadar, su phesi altnda bulunan kiiyi, Sorgu: pheli veya sann, hkim veya mahkeme tarafndan soruturma veya kovuturma konusu sula ilgili olarak dinlenmesini, Soruturma: Kanuna gre yetkili mercilerce su phesinin renilmesinden iddianamenin kabulne kadar geen evreyi, Sust: lenmekte olan suu, henz ilenmi olan fiil ile fiilin ilenmesinden hemen sonra kolluk, sutan zarar gren veya bakalar tarafndan takip edilerek yakalanan kiinin iledii suu, fiilin pek az nce ilendiini gsteren eya veya delille yakalanan kimsenin iledii suu,
49

pheli: Soruturma evresinde, su phesi altnda bulunan kiiyi, Toplu su: Aralarnda itirak iradesi bulunmasa da veya daha fazla kii tarafndan ilenen suu, Vekil: Katlan, sutan zarar gren veya mlen sorumlu kiiyi ceza muhakemesinde temsil eden avukat, Yakalama: Kamu gvenliine, kamu dzenine veya kiinin vcut veya hayatna ynelik var olan bir tehlikenin giderilmesi iin denetim altna alnmas gereken veya su iledii ynnde hakknda kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan kiinin gzaltna veya muhafaza altna alma ilemlerinden nce zgrlnn geici olarak ve fiilen kstlanarak denetim altna alnmasn, ifade eder. KNC BLM Yakalama, Gzaltna Alma ve Muhafaza Altna Alma Yakalama, gzaltna alma ve muhafaza altna alma yetkisi Madde 5 - Kolluk grevlileri; a) Gecikmesinde saknca bulunan ve Cumhuriyet savcsna veya derhl mirlerine mracaat imkn olmayan hllerde; hakknda yakalama emri dzenlenmesi veya tutuklama karar verilmesi gereken kiileri ya da sust hlinde veya gecikmesinde saknca bulunan dier hllerde su ilendiine veya sua teebbs edildiine dair haklarnda kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan phelileri, b) Kolluk kuvvetinin kanun ve usul dairesinde verdii emre itaatsizlik edenleri ve ald tedbirlere uymayanlar, c) Grev yaparken mukavemette bulunan veya grevinden alkoymak maksadyla kolluk kuvvetine zorla kar koyan ve yakalanmadklar taktirde hareketlerine devam etmeleri ihtimali bulunan kiileri, d) Haklarnda yetkili mercilerce verilen yakalama emri, yakalama ve tutuklama karar bulunanlar veya kanunla istenilen bir mkellefiyeti yerine getirmedikleri iin yakalanmas gerekenleri, e) Uyuturucu ve uyarc maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananlar, f) Halkn rahatn bozacak veya rezalet karacak derecede sarho olanlar veya sarholuk hlinde bakalarna saldranlar, g) Halkn huzur ve sknunu bozanlardan, yaplan uyarlara ramen bu hareketlerine devam edenlerle, bakalarna saldrya yeltenenleri ve kavga edenleri,

50

h) Bir kurumda tedavi, eitim ve slah iin kanunlarla belirtilen esaslara uygun olarak, alnan tedbirlerin yerine getirilmesi amacyla toplum iin tehlike tekil eden akl hastas, uyuturucu ve uyarc madde veya alkol tutkunu, serseri veya hastalk bulatrabilecek kiileri, ) Haklarnda mahkemece ocuk bakm ve yetitirme yurtlarna veya benzeri resm veya zel kurumlara yerletirilmesine veya yetkili merci nne karlmasna karar verilen ocuklar, i) Usulne aykr ekilde lkeye girmek isteyen veya giren veya hakknda snr d etme veya geri verme karar alnan kiileri, yakalayabilir. Kimliini bir belgeyle veya kolluk kuvvetince tannm veya gvenilir kiilerin tankl ile ispat edemeyenlerle, gsterdikleri belgelerin doruluundan phe edilen kiileri, aranan kiilerden olup olmadklar anlalncaya veya gerek kimlii ortaya kncaya kadar yirmidrt saati gememek zere, yakalama ve muhafaza altna almaya yetkilidir. Bu kiilere kimliklerini ispatlamalar hususunda gerekli kolaylk gsterilir. Aada belirtilen hllerde, herkes tarafndan geici olarak yakalama yaplabilir a) Kiiye suu ilerken rastlanmas, b) Sust bir fiilden dolay izlenen kiinin kamas ihtimalinin bulunmas veya hemen kimliini belirleme imknnn bulunmamas. Soruturma ve kovuturmas ikyete bal olmakla birlikte, beden veya akl hastal, malllk veya gszlkleri nedeniyle kendilerini idareden aciz bulunanlara kar ilenen sust hllerinde kiinin yakalanmas ikyete bal deildir. Soruturma ve kovuturmas ikyete bal olan su hakknda 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 90 nc maddesinin nc fkrasna gre ikyetten nce pheli yakalanm olursa ikyete yetkili olan kimseye ve bunlar birden fazla ise hi olmazsa birine yakalama bildirilir. Yakalama ilemi Madde 6 - Yakalama 5 inci maddede belirtilen yetkiler erevesinde, hkim karar veya Cumhuriyet savcsnn emriyle veya dorudan kolluk kuvveti veya sust hlinde herkes tarafndan yaplabilir. Yakalanan kiinin kamasn, kendisine veya bakalarna zarar vermesini nlemek amacyla kaba st aramas yaplarak, silh ve bunun gibi unsurlardan arndrlmas salanr. Yakalama srasnda suun iz, emare, eser ve delillerinin yok edilmesini veya bozulmasn nleyecek tedbirler alnr.

51

Yakalanan kiiye, su ayrm gzetilmeksizin yakalama sebebi ve hakkndaki iddialar ile susma ve mdafiden yararlanma, yakalanmaya itiraz etme haklar ile dier kanun haklar ve itiraz hakkn nasl kullanaca, herhlde yazl, bunun hemen mmkn olmamas hlinde szl olarak derhl bildirilir. Kolluk kuvveti tarafndan yaplan yakalama hlinde ilem, yakalanan kii ve uygulanan tedbirler derhl Cumhuriyet savcsna bildirilir. Yakalamadan ve gzalt sresinin uzatlmasna ilikin emirden, yakalanann bir yaknna veya belirledii bir kiiye Cumhuriyet savcsnn emriyle gecikmeksizin haber verilir. Yakalama ilemi bir tutanaa balanr. Bu tutanaa yakalanann, hangi su nedeniyle, hangi koullarda, hangi yer ve zamanda yakaland, yakalamay kimlerin yapt, hangi kolluk mensubunca tespit edildii, haklarnn tam olarak anlatld aka yazlr, bu tutanan bir sureti yakalanan kiiye verilir. Bu kiiye ayrca haklarnn yazl olarak bildirildiini ve kendisi tarafndan da bu hususun anlaldn belirten bu Ynetmelie ekli "Yakalama ve Gzaltna Alma Tutana pheli ve Sank Haklar Formu" (EK-A) tanzim edilerek imzal bir rnei verilir. Su ilerken rastlanmas veya sust bir fiilden dolay izlenen kiinin kamas ihtimalinin bulunmas veya hemen kimliini belirleme imknnn bulunmamas nedeniyle bakalar tarafndan yakalanp kolluk grevlilerine teslim edilen veya bu hllerde kolluk grevlilerince yakalanan ya da haklarnda tutuklama karar veya yakalama emri dzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde saknca bulunan hllerde; Cumhuriyet savcsna veya mirlerine derhl bavurma imkn bulunmamas sebebiyle kolluk grevlilerince yakalanan kii ve olay hakknda Cumhuriyet savcsna hemen bilgi verilerek, emri dorultusunda ilem yaplr. Cumhuriyet savcs tarafndan verilen szl emir, en ksa zamanda yazl hle dntrlerek mmkn olmas hlinde en seri iletiim vastasyla ilgili kollua bildirilir; aksi hlde ilgili kolluk grevlilerince alnmasna hazr edilir. Ancak, kolluk grevlisi emrin yazl hle getirilmesini beklemeden szl emrin gereini yerine getirir. Yakalanan kii, Cumhuriyet savcsnn emri ile serbest braklmazsa, soruturmann tamamlanmas iin gzaltna alnr. Muhafaza altna alnmak amacyla yakalanan kiiler hakknda da bu maddenin ikinci fkras hkm uygulandktan sonra, yakalama sebebi, yakalamaya itiraz etme hakk ve bu hakk nasl kullanlaca derhl bildirilir. Bu kiilerden slah veya tedavi kurumuna gtrlmesi gerekenlerin ilgili kurumlarca teslim alnmalar salanr. Teslim alnmamas hlinde, durum bir tutanakla tespit edilir ve tutanan bir sureti mlk amire gnderilir. Yakalanan ve nakledilecek ahslara uygulanacak tedbirler Madde 7 - Yakalanan veya tutuklanarak bir yerden dier bir yere nakledilen kiilere, kaacaklarna ya da kendisi veya bakalarnn hayat ve beden btnlkleri bakmndan tehlike arz ettiine ilikin belirtilerin varl hllerinde kelepe taklabilir. Yaknlarna haber verme Madde 8 - Yakalanan kiinin;
52

a) Kendisi ile birlikte bir kii varsa bu kii vastasyla, b) Suun ilendii veya yakaland yerde ikmet ediyorsa ve haber verecei yaknnn telefon numarasn biliyorsa ya da kolluk vastasyla sair suretle tespit edilebiliyorsa, telefon ile, c) Haber verecei yaknnn telefon numarasn bilmiyorsa ilgili yer kolluu vastasyla, d) Konutu su yeri dnda ise telefonla veya kiinin adresinin bulunduu yerle iliki kurulmak suretiyle, yakaland, gzaltna alnd veya gzalt sresinin uzatld Cumhuriyet savcsnn emriyle gecikmeksizin bir yaknna veya belirledii bir kiiye haber verilir. Yakalanan veya gzaltna alnan kii yabanc ise, yazl olarak kar kmamas hlinde, durumu vatanda olduu lkenin bykelilii veya konsolosluuna haber verilir. Muhafaza altna alnmak amacyla kiinin yakaland, istedii kanun yaknlarna derhl bildirilir. Salk kontrol Madde 9 - Yakalanan kiinin gzaltna alnacak olmas veya zor kullanlarak yakalanmas hllerinde hekim kontrolnden geirilerek yakalanma anndaki salk durumu belirlenir. Gzaltna alnan kiinin herhangi bir nedenle yerinin deitirilmesi, gzalt sresinin uzatlmas, serbest braklmas veya adl mercilere sevk edilmesi ilemlerinden nce de salk durumu hekim raporu ile tespit edilir. Gzaltna alnanlardan herhangi bir nedenle salk durumu bozulanlar ile salk durumundan phe edilenler, derhl hekim kontrolnden geirilerek gerekiyorsa tedavileri yaptrlr. Bu durumdaki kiilerden kronik bir rahatszl olanlarn, istekleri hlinde varsa kendi hekimi nezaretinde resm hekim tarafndan muayene ve tedavi edilmeleri salanr. Gzaltna alnan kiinin ifadesini alan veya soruturmay yrten kolluk grevlisi ile bu kiiyi tbb muayeneye gtren kolluk grevlisinin farkl olmas zorunludur. Ancak personel yetersizlii nedeniyle farkl kolluk grevlisinin bulunmamas hlinde bu durum belgelendirilir. Tbb muayene, kontrol ve tedavi, adl tp kurumu veya resm salk kurulularnca yaplr. Hekim raporu nsha hlinde dzenlenir. Kolluk grevlileri tarafndan, hekim raporunu verecek birime, yakalanann nezarethaneye giri raporu mu, yoksa k raporu iin mi getirildii yazl olarak bildirilir. Yakalama veya nezarethaneye giri raporunun bir nshas raporu tanzim eden salk kuruluunda saklanr, ikinci nshas gzaltna alnana, nc nsha ise soruturma dosyasna eklenmek zere ilgili kolluk grevlisine verilir.
53

Gzalt sresinin uzatlmas veya yer deiiklii ya da nezarethaneden k srasnda dzenlenen hekim raporlarndan; bir nshas salk kuruluunda saklanr, iki nshas ise raporu dzenleyen salk kuruluunca kapal ve mhrl bir zarf ierisinde ilgili Cumhuriyet basavclna en seri ekilde gnderilir. Bunlardan bir nshas Cumhuriyet savcs tarafndan gzaltna alnann kendisine veya vekiline verilir, bir nshas ise soruturma dosyasna eklenir. Bu raporlarn dzenlenmesinde ve Cumhuriyet basavclna gnderilmesinde 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 157 nci maddesinde belirtilen gizlilik kurallarna uyulur ve bu amala gerekli tedbirler ilgili salk kuruluunca alnr. Hekim muayene esnasnda 5237 sayl Trk Ceza Kanununun 94 nc maddesinde belirtilen ikence, 95 inci maddesinde belirtilen neticesi sebebiyle arlam ikence ve 96 nc maddesinde belirtilen eziyet sularnn ilendii yolunda herhangi bir bulguya rastlamas hlinde, keyfiyeti derhl Cumhuriyet savcsna bildirir. Bu durumda Ceza Muhakemesinde Beden Muayenesi, Genetik ncelemeler ve Fizik Kimliin Tespiti Hakknda Ynetmeliin 7 ve 8 inci maddesine gre ilem yaplr. Hekim ile muayene edilen ahsn yalnz kalmalar, muayenenin hekim hasta ilikisi erevesinde yaplmas esastr. Ancak, hekim kiisel gvenlik endiesini ileri srerek muayenenin kolluk grevlisinin gzetiminde yaplmasn isteyebilir. Bu istek belgelendirilerek yerine getirilir. Bu durumda gzaltna alnan kiinin talebi hlinde mdafi de muayene srasnda gecikmeye neden olmamak kaydyla hazr bulunabilir. Kadnn muayenesi, talebi hlinde ve olanaklar elverdiinde bir kadn hekim tarafndan yaplr. Muayene edilecek kadnn talebine ramen kadn hekimin bulunmamas halinde, muayene srasnda hekim ile birlikte salk meslei mensubu bir kadn personelin bulundurulmasna zen gsterilir. Gvenlik aramas Madde 10 - Gzalt birimine getirilen kii hakknda aadaki hkmler uygulanr: a) Nezarethaneye veya zorunlu hllerde bu amaca tahsis edilen yerlere konulmadan nce usulnce aranr. Kadnn st veya vcudunun aranmas, bir kadn grevli veya bu amala grevlendirilecek dier bir kadn tarafndan yaplr. b) Kendisine zarar verebilecek kemer, kravat, ip, kesici ve delici alet gibi nesnelerden arndrlr. c) zerinden kan eya ve para muhafaza altna alnr. Parann nev'i, seri numaras ve miktar, eyann vasflar ve markasn belirten bir tutanak dzenlenir ve bu tutanan bir sureti st aranan kiiye verilir. Nezarethane ilemleri Madde 11 - st aramas yaplan kiinin nezarethaneye girii, bu Ynetmelie ekli "Nezarethaneye Alnanlarn Kaydna Ait Defter"e (EK-B) kaydedilerek salanr. Nezarethane ilemlerinde;

54

a) Ayn sula ilgisi olanlar, birbirine hasm olanlar, erkek ve kadnlar bir araya konulmazlar, ocuklar yetikinlerden ayr tutulurlar. b) Nezarethanede zarur hller dnda beten fazla kii bir arada bulundurulmaz. c) Tuvalet, temizlik gibi zorunlu ihtiyalarn giderilmesi grevli memurun gzetiminde salanr. d) Yiyecek ve iecekler nceden kontrol edilir. e) Gzaltna alnan kii saldrgan bir tutum sergilemeye balad veya kendisine zarar vermeye kalkt takdirde nce szle kontrol altna alnmaya allr. Bu mmkn olmad takdirde, hareketini giderecek derecede kuvvet kullanlabilir. Ancak zarur olmadka gerek kendisinin gerek bakasnn hayat, vcut btnl veya sal tehlikeye girmedike kuvvet kullanlmaz. f) Saldrgan tutum ve davranlar kontrol altna alnamayan kiiler tbb mdahalede bulunulmas iin salk kurulularna gnderilir. g) Gzaltna alnan kiilerin yaama haklarn koruyucu gerekli nlemler alnarak, bu amala ilgili gzetlenebilir. Gzetleme ilemi teknik imknlar lsnde kayda alnabilir. h) Gzaltndaki kiinin beslenme, nakil, salnn korunmas ve gerektiinde tedavisi, yakalandnn yaknlarna haber verilmesi giderleri ilgili birimin bal olduu Bakanln bte deneklerinden karlanr. Nezarethaneye alnanlarn kaydna ait defter Madde 12 - Gzalt ilemleri nezarete alnanlarn kaydna ait deftere yazlmak suretiyle tespit edilir. Denetime tbi olan bu defterde: a)Kimlik bilgileri; 1)Ad ve soyad, 2)Anne ve baba ad, 3)Cinsiyeti, 4)Doum yeri ve tarihi, 5)Nfusa kaytl olduu yer, 6)Cilt, aile sra ve kayt numaras, 7)Yabanclar iin pasaport numaras, 8)kmet adresi, i adresi ve telefon numaralar, 9)Trkiye Cumhuriyeti kimlik numaras,
55

b)Gzaltna alnmasna esas bilgiler; 1) snat edilen su, gzaltna alnma nedeni, 2) Su yeri ve tarihi, 3) Kimin emri ile yakaland ve nezarete alnd, 4) Haber verilen Cumhuriyet savcsnn ad ve soyad, 5) Cumhuriyet savcsna haber verildii tarih ve saat, 6) Bilgi toplama ilem ksm kayd, c)Giri ilemleri; 1) Yakalamann yeri, tarihi ve saati, 2) Giri tarihi ve saati, 3) Girite alnan hekim raporunun verildii makam, tarihi, says ve zeti, 4) st aramasnda teslim alnan malzemeler, teslim eden ve teslim alann imzas, 5) Giri ilemini yapan grevlinin ad, soyad, rtbesi ve imzas, d)pheli ile ilgili ilemler; 1) Haber verilen yakn veya belirledii kii, adres ve telefon numaras, 2) Haber verilen diplomatik temsilciliin ad ve telefon numaras, 3) Haber veren personelin ad, soyad, sicili ve imzas, 4) Haber verme tarihi ve saati, 5) phelinin, hakknda haber verildiine dair imzas, 6) Tercman temin edilip edilmedii, tercmann ad, soyad ve imzas, 7) Mdafi istedii hakkndaki beyan ve imzas, 8) Mdafi talep etmi ise baronun ad veya kendi avukatnn ad ve soyad, 9) Gelen mdafin ad ve soyad, sicil numaras, geli saati ve imzas, 10) Sre uzatmna karar veren makam, kararnn tarihi, says ve uzatlan sre, e)k ilemleri;

56

1) karld tarih ve saat, 2) Sevk edildii makam, 3) Sevk evraknn tarihi ve says, 4) Teslim alan grevlinin ad, soyad ve imzas, 5) Kiinin kendisine teslim edilen malzemeler ve imzas, 6) Grevliye teslim edilen malzemeler ve imzas, 7) Geici ayrllar, 8) ln, ilemler ve sonu, 9) k ilemini yapan grevlinin ad, soyad, rtbesi ve imzas, 10) Kontrol eden mirin ad, soyad, rtbesi ve imzas, belirtilir. Bu defterde, yukarda belirtilen zorunlu bilgilerin dnda gerekli grlen dier bilgilere de yer verilebilir. NC BLM Gzalt Sresi, Salverme ve Adl Mercilere Sevk Gzalt sresi Madde 13 - 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 90 nc maddesine gre yakalanan kii Cumhuriyet savcs tarafndan braklmas emredilmezse, soruturmann tamamlanmas iin gzaltna alnr. Gzalt sresi, yakalama yerine en yakn hkim veya mahkemeye gnderilmesi iin zorunlu sre hari, yakalama anndan itibaren yirmidrt saati geemez. Yakalama yerine en yakn hkim veya mahkemeye gnderilme iin zorunlu sre oniki saatten fazla olamaz. 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesinin birinci fkrasnda yer alan sulara bakmakla grevli olan ar ceza mahkemelerinin grev alanna giriyorsa bu sre krksekiz saattir. Gzalt sresinin uzatlmas Madde 14 - Toplu olarak ilenen sularda, delillerin toplanmasnda glk veya pheli saysnn okluu nedeniyle Cumhuriyet savcs gzalt sresini her defasnda bir gn gememek zere, gn sreyle uzatlmasna yazl olarak emir verebilir. Gzalt sresinin uzatlmas emri, gzaltna alnana derhl tebli edilir. Kimse, bu sreler getikten sonra hkim karar olmakszn hrriyetinden mahrum braklamaz.
57

5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesinin birinci fkrasnda yer alan sulara bakmakla grevli olan ar ceza mahkemelerinin grev alanna giren sulardan; Anayasann 120 nci maddesi gereince olaanst hl iln edilen blgelerde yakalanan kiiler hakknda, ayn Kanununun 91 inci maddesinin bir ve nc fkralarnda drt gn olarak belirlenen sre, Cumhuriyet savcsnn talebi ve hkim karar ile yedi gne kadar uzatlabilir. Hkim karar vermeden nce yakalanan ve gzaltna alnan kiiyi dinler. Yakalama ve gzalt ilemlerine kar hkime bavurma Madde 15 - Yakalama, gzaltna alma ilemine veya gzalt sresinin uzatlmasna ilikin Cumhuriyet savcsnn yazl emrine kar, yakalanan kii, mdafi veya kanun temsilcisi, ei ya da birinci veya ikinci derecede kan hsm hemen serbest braklmasn salamak iin sulh ceza hkimine bavurabilir. Yakalanan kiinin dilekesi yetkili hkime en seri ekilde ulatrlr. Yakalanan kiinin yetkili mahkemeye gtrlmesi Madde 16 - Hkim veya mahkeme tarafndan verilen yakalama emri zerine soruturma veya kovuturma evresinde yakalanan kii, en ge yirmidrt saat iinde yetkili hkim veya mahkeme nne karlamyorsa, ayn sre iinde en yakn sulh ceza hkimi nne karlr; serbest braklmad takdirde, yetkili hkim veya mahkemeye en ksa zamanda gnderilmek zere tutuklanr. Yetkili mercilere sevk veya serbest brakma Madde 17 - Yakalanan kii, gzaltna alnmasn gerektirecek bir nedenin tespit edilememesi veya yakalama sebebinin ortadan kalkmas hlinde Cumhuriyet savcsnn emri ile kolluk kuvvetince derhl salverilir. Yakalanan kii, hakknda slah veya tedavi tedbiri alnmas gereken kiilerden ise ilgili kuruma teslim edilir. Gzalt sreleri azam sreler olup, gzaltna alnan kiilerin ilemlerinin en ksa srede bitirilmesi esastr. Gzaltna alnanlar, ilemleri bitirildikten sonra gzalt sresinin dolmas beklenmeksizin kolluk kuvvetince ilgili Cumhuriyet basavclna derhl sevk edilir. Yakalama, gzaltna alma ilemine veya gzalt sresinin uzatlmasna ilikin Cumhuriyet savcsnn emrine kar, hkime yaplan bavuru zerine verilen serbest brakma karar derhl uygulanr. Emanete alnan ahs eya ve para eksiksiz olarak ilgilisine teslim edilerek ve girite tanzim edilen gvenlik aramas tutanana erh dlerek kendisine imzalatlr. Sevk veya serbest brakma ilemi ve sebebi, bu Ynetmelie ekli "Sevk/Serbest Brakma Tutana"na (EK-C) balanr, bunun bir sureti gzaltndan karlan kiiye verilir.

58

Yeniden yakalama yasa Madde 18 - Gzalt sresinin dolmas veya sulh ceza hkiminin karar zerine, gzaltna alnp da serbest braklan kii hakknda yakalamaya neden olan fiille ilgili yeni ve yeterli delil elde edilmedike ve Cumhuriyet savcsnn karar olmadka bir daha ayn nedenle yakalama ilemi uygulanamaz. ocuklarla ilgili zel hkm Madde 19 - ocuklar bakmndan yakalama ve ifade alma yetkileri aadaki ekilde snrlandrlmtr: a) Fiili iledii zaman oniki yan doldurmam olanlar ile onbe yan doldurmam sar ve dilsizler; 1) Su nedeni ile yakalanamaz ve hibir suretle su tespitinde kullanlamaz. 2) Kimlik ve su tespiti amac ile yakalama yaplabilir. Kimlik tespitinden hemen sonra serbest braklr. Tespit edilen kimlik ve su, mahkeme bakan veya hkimi tarafndan tedbir karar alnmasna esas olmak zere derhl Cumhuriyet basavclna bildirilir. b) Oniki yan doldurmu, ancak onsekiz yan doldurmam olanlar su sebebi ile yakalanabilirler. Bu ocuklar, yaknlar ile mdafiye haber verilerek derhl Cumhuriyet basavclna sevk edilirler; bunlarla ilgili soruturma Cumhuriyet basavcs veya grevlendirecei Cumhuriyet savcs tarafndan bizzat yaplr ve aadaki hkmlere gre yrtlr: 1) ocuun gzaltna alnd ana-baba veya vasisine bildirilir. 2) Kendi talebi olmasa bile mdafiden yararlandrlr, ana-baba veya vasisi mdafi seebilir. 3) Mdafi hazr bulundurulmak art ile pheli ocuun ifadesi alnr. 4) Kendisinin yararna aykr olduu saptanmad veya kanun bir engel bulunmad durumlarda ana-babas veya vasisi ifade alnrken hazr bulunabilir. 5) Yetikinlerden ayr yerlerde tutulur. 6) 2253 sayl ocuk Mahkemelerinin Kuruluu, Grev ve Yarglama Usulleri Hakknda Kanunda yazl sular byklerle beraber ilendii takdirde soruturma evresinde ocuklarla ilgili evrak ayrlr, soruturmalar ayr ayr yrtlr. 7) ocuklarn kimlikleri ve eylemleri mutlaka gizli tutulur. 8) Suun maduru ocuksa, bunlara kar ilenen sust hllerinde, kovuturulmas sutan zarar gren kimsenin ikyetine bal olan fiillerde phelinin yakalanmas ve soruturma yaplmas iin ikyet art aranmaz.

59

9) ocuklarla ilgili ilemler mmkn olduu lde sivil kyafetli grevliler tarafndan yerine getirilir. 10) ocuklara kelepe ve benzeri aletler taklamaz. Ancak, zorunlu hllerde ocuun kamasn, kendisinin veya bakalarnn hayat veya beden btnlkleri bakmndan doabilecek tehlikeleri nlemek iin kolluk tarafndan gerekli nlemler alnr. DRDNC BLM Mdafi ile lgili Hususlar Mdafi tayini Madde 20 - pheli veya sank, soruturma ve kovuturmann her aamasnda bir veya birden fazla mdafin yardmndan yararlanabilir; kanun temsilcisi varsa, o da pheliye veya sana mdafi seebilir. Soruturma evresinde, ifade almada en ok mdafi hazr bulunabilir. Soruturma ve kovuturma evrelerinin her aamasnda mdafin, pheli veya sankla grme, ifade alma veya sorgu sresince yannda olma ve hukuk yardmda bulunma hakk engellenemez, kstlanamaz. pheli veya sank, mdafi seebilecek durumda olmadn beyan ederse, talebi hlinde baro tarafndan bir mdafi grevlendirilir. pheli veya sank onsekiz yan doldurmam ya da sar veya dilsiz veya kendisini savunamayacak derecede mall olur ve bir mdafi de bulunmazsa talebi aranmakszn bir mdafi grevlendirilir. st snr en az be yl hapis cezasn gerektiren sulardan dolay yaplan soruturma ve kovuturmada pheli veya sann talebi aranmakszn bir mdafi grevlendirilir. Mdafi ile grme Madde 21 - pheli veya sank vekletname aranmakszn mdafi ile her zaman ve konuulanlar bakalarnn duyamayaca bir ortamda grebilir. Bu kiilerin mdafi ile yazmalar denetime tbi tutulamaz. Mdafi ile grmesinden nce ve grmesi srasnda, talebi hlinde yakalanan kiiye kalem ve kt verilir. Soruturmay geciktirmemek kaydyla ve yakalanan kii isterse, vekletname aranmakszn en ok mdafi ifadede hazr bulunabilir. Her kolluk biriminde grme iin uygun artlar haiz grme odas ayrlr.

60

Mdafin soruturma evrakn incelemesi Madde 22 - Mdafi, soruturma evresinde dosya ieriini inceleyebilir ve istedii belgelerin bir rneini harsz olarak alabilir. Kollukta bulunan soruturma dosyas iin yetkili Cumhuriyet savcsnn yazl emri gerekir (Yrtmeyi Durdurma: Dantay dari Dava Daireleri Kurulu 15/12/2005 tarihli ve 2005/762 tiraz No'lu Karar ile.) . *1* Mdafin dosya ieriini incelemesi veya belgelerden rnek almas, soruturmann amacn tehlikeye drebilecek ise, Cumhuriyet savcsnn talebi zerine, sulh ceza hkiminin kararyla bu yetkisi kstlanabilir. Yakalanan kiinin veya phelinin ifadesini ieren tutanak ile bilirkii raporlar ve ad geenlerin hazr bulunmaya yetkili olduklar dier adl ilemlere ilikin tutanaklar hakknda, ikinci fkra hkm uygulanmaz. Mdafi, Cumhuriyet basavclnca iddianamenin mahkemeye verildii tarihten itibaren dosya ieriini ve muhafaza altna alnm delilleri inceleyebilir; btn tutanak ve belgelerin rneklerini harsz olarak alabilir. Bu maddenin ierdii haklardan sutan zarar grenin vekili de yararlanr. BENC BLM fade Alma fade almann esaslar Madde 23 - phelinin ifadesinin alnmasnda aadaki hususlara uyulur: a) phelinin kimlii saptanr. pheli, kimliine ilikin sorular doru olarak cevaplandrmakla ykmldr. b) Kendisine yklenen su anlatlr. c) Mdafi seme hakknn bulunduu ve onun hukuk yardmndan yararlanabilecei, mdafin ifade srasnda hazr bulunabilecei kendisine bildirilir. Mdafi seecek durumda olmad ve bir mdafi yardmndan faydalanmak istedii takdirde, kendisine baro tarafndan bir mdafi grevlendirilir. d) Mdafi sadece hukuk yardmda bulunabilir, phelinin ifadesi alnrken pheliye sorulan soruya dorudan cevap veremez, onun yerini ald izlenimi veren herhangi bir mdahalede bulunamaz. Hukuk yardm madd olay karartabilecek mdahalelerin yaplmas anlamna gelmez. Mdafi pheliye btn kanun haklarn hatrlatabilir ve mdafin her trl mdahalesi tutanaa geirilir. e) 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 95 inci maddesi hkm sakl kalmak zere, yakalanan kiinin yaknlarndan istediine yakaland derhl bildirilir. f) Yklenen su hakknda aklamada bulunmamasnn kanun hakk olduu sylenir.

61

g) pheden kurtulmas iin somut delillerin toplanmasn isteyebilecei hatrlatlr ve kendisi aleyhine var olan phe nedenlerini ortadan kaldrmak ve lehine olan hususlar ileri srmek imkn tannr. h) fade verenin kiisel ve ekonomik durumu hakknda bilgi alnr. i) fade ilemlerinin kaydnda, teknik imknlardan yararlanlabilir. j) fade bir tutanaa balanr. Bu tutanakta unlar yer alr: 1)fade alma ileminin yapld yer ve tarih, 2)fade alma srasnda hazr bulunan kiilerin isim ve sfatlar ile ifade veren kiinin ak kimlii, 3)fade alma srasnda, yukardaki ilemlerin yerine getirilip getirilmedii, bu ilemler yerine getirilmemi ise nedenleri, 4)Tutanak ieriinin ifade veren ile hazr olan mdafi tarafndan okunduu ve imzalar, 5)mzadan ekinme hlinde bunun nedenleri. fade esaslar bu Ynetmelie ekli fade Tutana (EK-D) formatna uygun olarak yerine getirilir. fade almada yasak yntemler Madde 24 - fade veren phelinin beyan, zgr iradesine dayanmaldr. Bunu engelleyici nitelikte kt davranma, ikence, il verme, yorma, aldatma, cebir veya tehditte bulunma, baz aralar kullanma gibi bedensel veya ruhsal mdahaleler yaplamaz. Kanuna aykr bir yarar vaat edilemez. Yasak usullerle elde edilen ifadeler rza ile verilmi olsa da delil olarak deerlendirilemez. phelinin ayn olayla ilgili olarak yeniden ifadesinin alnmas ihtiyac ortaya ktnda, bu ilem ancak Cumhuriyet savcs tarafndan yaplabilir. Hi kimse, kendisini veya kanunda gsterilen yaknlarn sulayan bir beyanda bulunmaya veya bu yolda delil gstermeye zorlanamaz. ALTINCI BLM Nezarethane ve fade Alma Odas Nezarethane ve ifade alma odas Madde 25 - Nezarethaneler en az 7 metrekare geniliinde, 2,5 metre yksekliinde ve duvarlar arasnda en az 2 metre mesafe olacak ekilde dzenlenir. Yeterli doal
62

klandrma ve havalandrma imknlar salanr. Ancak, pheli saysnn okluu sebebiyle nezarethane imknlarnn yetersiz olmas durumunda, nezarethaneler iin ngrlen fizik artlara sahip baka yerler de kullanlabilir. Nezarethanelerde gzaltna alnan kiilerin yatmalar ve oturmalar iin yeteri kadar sabit ve dayankl oturma yerleri bulundurulur. Mevsim ve gzalt yerlerinin madd artlar da dikkate alnarak, geceyi gzaltnda geirecek ahslar iin yeterli miktarda battaniye ve yatak temin edilir. Tuvalet, banyo ve temizlik ihtiyalarnn giderilmesi iin gerekli tedbirler alnr. Nezarethane giriine, onaylanm nezarethane talimat aslr. ve d emniyeti salanm, zel surette hazrlanm, teknik donanml, bamsz yerlerin ifade alma odas olarak kullanlmasna zen gsterilir. Mevcut nezarethane ve ifade alma odalarnn standartlara uygun hle getirilmesi bte imknlar erevesinde salanr. Nezarethane ve ifade alma odalarnn denetimi Madde 26 - Nezarethane ve ifade alma odalarnn standartlara uygunluunu salamak amac ile kolluk kuvvetlerinin yetkili birimleri tarafndan denetleme yaplr. Cumhuriyet basavclar veya grevlendirecekleri Cumhuriyet savclar, adl grevlerinin gerei olarak, gzaltna alnan kiilerin bulundurulacaklar nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarn, bu kiilerin durumlarn, gzaltna alnma neden ve srelerini, gzaltna alnma ile ilgili tm kayt ve ilemleri denetler; sonucunu Nezarethaneye Alnanlarn Kaydna Ait Deftere kaydederler. Yetkili ve grevli mercilerin mevzuatta ngrlen denetim yetkileri sakldr. YEDNC BLM eitli ve Son Hkmler Soruturmann gizliliinin uygulanmas Madde 27 - Sululuu bir yarg hkmne balanana kadar kiinin masumiyeti esastr ve soruturma evresi gizlidir. Bu nedenle, soruturma evresinde gzaltndaki bir kiinin "sulu" olarak kamuoyuna duyurulmasna, basn nne kartlmasna, kiilerin basnla sorulu cevapl grtrlmelerine, grntlerinin alnmasna, tehir edilmelerine sebebiyet verilmez ve soruturma evrak hibir ekilde yaymlanamaz. Yer gsterme ilemi

63

Madde 28 - Cumhuriyet savcs, kendisine yklenen su hakknda aklamada bulunmu olan pheliye yer gsterme ilemi yaptrabilir. 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesinin birinci fkras kapsamna giren sular sz konusu olduunda, adl kolluk miri de yer gsterme ilemi yaptrmaya yetkilidir. Bu sular dnda yer gsterme ilemi kolluk mirleri tarafndan yaptrlamaz. Yer gsterme ilemi soruturmann gizlilii ilkesine uygun olarak yerine getirilir. Soruturmay geciktirmemek kaydyla, mdafi de yer gsterme ilemi srasnda hazr bulunabilir. Yer gsterme ilemi tutanaa balanr. Bu tutanakta aadaki hususlar yer alr: a) Mdafi veya vekil sfatyla hazr bulunduu ilemlerle ilgili tutanakta avukatn isim ve imzasna da yer verilir. b) Tutanak, ilemin yapld yeri, zaman ve ileme katlan veya ilgisi bulunan kimselerin isimlerini ierir. c) lemde hazr bulunan ilgililerce onanmak zere tutanan kendilerini ilgilendiren ksmlar okunur veya okumalar iin kendilerine verilir. Bu husus tutanaa yazlarak ilgililere imza ettirilir. d) mzadan kanma hlinde nedenleri tutanaa geirilir. Sorumluluk Madde 29 - Yakalama, muhafaza altna alma, gzaltna alma ve ifade almada grevli bulunan kolluk kuvvetleri katldklar ilemlerle ilgili olarak bu Ynetmelik hkmlerinin uygulanmasndan sorumludur. Personelin nitelii Madde 30 - Bu Ynetmelikle kolluk kuvvetine verilen grevleri yerine getiren personelin eitim grm olmas gerekir. Personelin eitimi Madde 31 - Eitime, tecrbeli, sululuk psikolojisinden anlayan, sabrl, soukkanl, kavrama kabiliyeti yksek, tercihan psiko-teknik testten geirilmi personel katlabilir. Eitim sresi ve mfredat Adalet Bakanlnn gr alnarak ilgisine gre Jandarma Genel Komutan veya Emniyet Genel Mdr veya Gmrk Mstear ya da Sahil Gvenlik Komutannn onay ile belirlenir. Adalet Bakanl temsilcileri de ilgili personelin eitimine katlabilir.

64

Eitimi baar ile bitiren personele, ilgisine gre ekli ve ebad Jandarma Genel Komutanl veya Emniyet Genel Mdrl veya Gmrk Mstearl ya da Sahil Gvenlik Komutanlnn eitim birimlerince belirlenen sertifika verilir. Eitimde baar gsteremeyen personel hakknda Hizmet i Eitim Ynergelerinin ilgili hkmleri uygulanr. Tekerrr ve tazeleme gibi zel eitimlere itirak ettirilen personele ayrca sertifika verilmez. Yrrlkten kaldrlan mevzuat Madde 32 - 1/10/1998 tarihli ve 23480 sayl Resm Gazete'de yaymlanan Yakalama, Gzaltna Alma ve fade Alma Ynetmelii yrrlkten kaldrlmtr. Yrrlk Madde 33 - Bu Ynetmelik yaym tarihinde yrrle girer. Yrtme Madde 34 - Bu Ynetmelik hkmlerini Adalet Bakan yrtr. *1* Dantay dar Dava Daireleri Kurulu'nun. 15.12.2005 tarih ve Y.D. tiraz No: 2005/762 sayl karar ile itirazn kabulne ve 22'nci maddesinin birinci fkrasnda yer alan; ". ..Kollukta bulunan soruturma dosyas iin yetkili Cumhuriyet savcsnn yazl emri gerekir." tmcesinin yrtmesinin durdurulmasna karar verilmitir.

65

EK - 4:
GR

KOLLUK ETK LKELER

Kolluk, bir toplumda hak ve zgrlklerin korunmasnda ve kamu gvenliinin salanmasnda toplum hayat iin vazgeilmez bir unsurdur. Kolluk grevi Anayasa, uluslararas szlemeler, kanunlar ve dier ilgili mevzuata gre yrtlr. Kolluk Etik lkeleri, kolluk personelinin grevini yrtrken uymas gereken ilkeleri belirlemek, grevin yerine getirilmesinde adalet, tarafszlk, drstlk, liyakat, saydamlk ve hesap verebilirlik ilkelerine bal kalarak halkn gvenini tesis etmek amacyla hazrlanmtr. Kolluk birimlerinin temel grevi, sorumluluk alanlarnda bireylerin hak ve zgrlklerini koruyarak, gvenlii, asayi ve kamu dzenini salamaktr. Bu onurlu ve saygn grev kolluk personeli tarafndan yerine getirilmektedir. Grevin yerine getirilmesinde kolluk personelinin uymak zorunda olduu davran kurallar btn olan Kolluk Etik lkeleri her rtbedeki personelin grevini ehliyet ve liyakatle yrtebilmesi iin yol gsterici bir rehberdir. Anayasamz, Avrupa nsan Haklar Szlemesi ve Avrupa Konseyi Kolluk Etik lkeleri Rehberi referans alnarak hazrlanan bu ilkeler, kolluk grevlilerinin kanunlarn koyduu kurallar benimseyip uygulamasn salayaca gibi, kolluk personelinden beklenen davran kurallarnn toplum tarafndan bilinmesini de salayacaktr. KAPSAM Btn kolluk birimlerinin katklaryla hazrlanan Kolluk Etik lkeleri, Jandarma Genel Komutanl, Emniyet Genel Mdrl, Sahil Gvenlik Komutanl ve Gmrkler Muhafaza Genel Mdrln ve bu tekilatlarda grev yapan kolluk grevlilerini kapsar. A- KOLLUUN GREVLER 1. Kolluun temel grevleri unlardr: Bireyin temel hak ve zgrlklerini korumak, Emniyet ve asayii salamak, Kamu dzenini korumak, Su ilenmesini nleyici tedbirler almak ve sula mcadele etmek, Sular aydnlatmak ve phelileri adli makamlara teslim etmek, 66

 Yardm isteyenler ve yardma muhta olanlar ile tehlike ierisinde bulunanlara yardm etmektir.

B- HZMET ANLAYII 2. Kolluk birimleri, grev ve hizmetin yerine getirilmesinde hukukun stnl, kamu yararn gzetme, tarafszlk, katlmclk, effaflk, hesap verebilirlik, hizmetin sonucuna odakllk ve srekli geliim ilkelerini esas alr. 3. Kolluk birimleri, grev ve sorumluluk alannda toplumun talep ve ihtiyalarna odaklanarak halkn memnuniyetini arttrmay, bu suretle toplumun sayg ve gvenini kazanmay hedefler. 4. Gvenlik hizmeti her zaman ve herkes tarafndan ulalabilir olmaldr. 5. Grevin gerektirdii istisnalar dnda kolluk kolaylkla tannabilir ekilde grev yapar. 6. Devletin yasal icra gc olan kolluk personeli, bu gc zaaf ierisinde gsterecek tutum ve davranlardan kanr. C- KOLLUK PERSONELNN NTELKLER 7. Kolluk personeli, Atatrk ilke ve inklplarna, toplumun ve Cumhuriyetimizin temel deerlerine baldr. 8. Kolluk personeli arasndaki iliki, hiyerarik yapya uygun olarak koordinasyon, ibirlii, yardmlama, gven, sevgi ve sayg temeline dayanr. 9. Kolluk mesleine giri, grevin gerektirdii nitelikleri tespit etmeyi amalayan ve mevzuatla belirlenen objektif ltlere gre yaplr. 10. Kolluk personeli, mantkl karar verir, etkin iletiim kurar, adil davranr ve gerektiinde inisiyatif kullanr. 11. Kolluk personeli, toplumun yapsn ve hassasiyetlerini bilir; gerekli duyarll gsterir. 12. Kolluk personeli, mesleinin ve niformasnn gerektirdii saygnlk ve gvene layk olduunu davranlaryla gsterir. 13. Kolluk personeli grevi dnda meslek onuruna halel getirecek herhangi bir i yapmaz ve zel yaamnda mesleki hizmetlerinin tarafszln zedeleyecek davranlardan kanr. 14. Kolluk personeli, dil, rk, renk, cinsiyet, siyasi dnce, felsefi inan, din, mezhep ve benzeri sebeplerle insanlar arasnda ayrm gzetmeksizin tarafszlk ierisinde hizmet sunar.

67

- ETM 15. Eitim, kolluk personelinin meslek hayat boyunca devam etmesi gereken kesintisiz bir sretir. Bu sre ierisinde temel eitim, hizmet ii eitim ve uzmanlk eitimleri, toplumdaki deiim ve geliime paralel olarak ihtiyalara cevap verebilecek ekilde teorik ve uygulamal olarak verilir. 16. Eitim, meslee hazrlamann yannda kolluk personelinin kltrel ve sosyal adan geliimini de salar. 17. Kolluk personelinin eitimi, grev ve sorumluluklar esas alnarak, hizmetin amalarna odaklanacak ekilde yerine getirilir. 18. Kolluk personeline, demokrasinin temel deerleri ve ilkeleri, hukukun stnl, insan haklarna sayg ve bireyin temel hak ve zgrlklerinin korunmas ve kolluk etik ilkleri konularnda eitim verilir. D- KOLLUK PERSONELNN HAKLARI 19. Kolluk personeli, mevzuatla verilen grevler dndaki hizmetlerde grevlendirilemez. Yetki ve sorumluluklar ak bir ekilde belirlenen kolluk personeli, amirlerinin mevzuata uygun emirlerini yerine getirir. Konusu su tekil eden emir hibir ekilde yerine getirilmez. 20. Kolluk personeline, savunma hakk tannmadka disiplin cezas verilemez. Disiplin kararlar, kanunda belirtilen istisnalar hari, yarg denetimi dnda braklamaz. Grevine ilikin su iledii iddia edilen kolluk grevlisi avukat tarafndan temsil edilme, savunma ve adil yarglanma hakkna sahiptir. E- HESAP VEREBLRLK VE DENETM 21. Kolluk personeli, eylemlerinden, ihmallerinden ve verdii emirlerden ahsen sorumlu ve hizmet ettii topluma kar daima hesap verebilir olmaldr. 22. Kolluk faaliyetleri, mevzuat dhilinde yasama, yrtme ve yarg organlarnn denetimine aktr. 23. Kolluk personeli aleyhine, usulne uygun yaplan tm ikyetler derhal ve tarafsz bir ekilde soruturulur. Soruturma, etkin ve tarafsz yrtld konusunda phe duyulmayacak ekilde sonulandrlr ve soruturma sonucu ikyetiye bildirilir. 24. Kolluk grevine ilikin ihbarlar da titizlikle aratrlr. F- KOLLUK UYGULAMA VE MDAHALELER 25. Kolluk personeli, grevini yerine getirirken, herkesin yaam hakkna ve Anayasada belirtilen dier temel hak ve zgrlklere sayg gsterir.

68

26. Kolluk personeli, kimseyi ikence, eziyet, insanlk d, aalayc ve onur krc muamele veya cezaya tabi tutamaz. Hibir sebep, ikencenin hakllna gereke gsterilemez. 27. Kolluk personeli, kanunla ngrlen nedenlere ve ynteme uygun olmadka kimsenin zgrln snrlayamaz. 28. Kolluk personeli, zorunlu durumlarda ve sadece meru bir amac elde etmek iin orantl g kullanr. 29. Kolluk personeli, grevinin gerektirdii saygnlk ve drstlk ierisinde hareket eder. Grevini yerine getirirken tarafsz davranr ve insanlar arasnda ayrm yapmaz. 30. Kolluk personeli, kanunlarn ngrd haller dnda bireyin zel hayatna mdahale edemez. 31. Kolluk personeli, mevzuatta aksi belirtilmedii srece, edindii her trl bilgiyi ve mesleki srr korur. 32. Kolluk personeli, kiilerin zel hayatlaryla ilgili olan ya da kii haklarna zarar verebilecek nitelikteki bilgilerin korunmasna byk zen gsterir; yasal zorunluluk haricinde bu bilgileri aklayamaz ve kendisi veya nc kiiler lehine kullanamaz. 33. Kolluk personeli, kolluk uygulamalarnda, yal, engelli ve ocuk gibi hassas kiilerin durumlarn ve ihtiyalarn gz nnde bulundurur. 34. Kolluk personeli, grevini icra ederken veya bir olaya mdahale ederken, ncelikle mesleki kimliini aklar ve normal artlarda kimlik gsterir. 35. Mesleki onur ve saygnlkla hareket eden kolluk personeli, kurum ierisindeki her trl yozlamaya kar tavr alr. Yolsuzluk ve usulszlkle karlamas halinde yetkisi dhilinde olanlara mdahale eder; yetkisini aan durumlar stlerine bildirir. 36. Kolluk personeli, grev, unvan ve yetkisini kullanarak kendisi, yaknlar veya nc kiiler lehine menfaat salamaz; araclkta bulunmaz ve kayrmaclk yapmaz. 37. Kolluk personeli grevi sebebiyle hediye alamaz ve kar salayamaz. Kolluk personelinin tarafszln, performansn, kararn veya grevini yapmasn etkileyen veya etkileme ihtimali bulunan, ekonomik deeri olan ya da olmayan, dorudan ya da dolayl olarak kabul edilen her trl eya ve menfaat hediye kapsamndadr. 38. Kolluk personeli kamu bina ve tatlar ile dier kamu mallar ve kaynaklarn kamusal amalar ve hizmet gerekleri dnda kullanamaz ve kullandramaz; bunlar korur ve her an hizmete hazr halde bulundurmak iin gerekli tedbirleri alr. 39. Kolluk personeli, grevli bulunduu mlki snrlar iinde, hizmet bran, yeri ve zamanna bakmakszn, bir sula karlatnda sua el koyar; suun devamn nler; pheli ve su delillerinin tespit ve muhafazasn salayarak yetkili kollua teslim eder. G- KOLLUK VE YARGI LKLER 69

40. Kolluk grevlileri, yargnn bamszl ve tarafszlna saygl davranr; adli makamlarn kararlarna itiraz etmez. 41. Kolluun gerekletirdii her trl eylem ve ileme kar yarg yolu aktr. 42. Kolluk personeli, soruturmann her safhasnda adli makamlar ile etkin ibirlii ierisinde alr. 43. Kolluk personeli, mdafiin stlendii role sayg duyar; gzaltna alnanlarn mdafiin hukuki yardmndan yararlanma hakkn etkili biimde kullanmasn salar.

H- ADL SORUTURMALAR 44. Adli soruturma, ilenmi veya ilenmesi muhtemel bir su ile ilgili makul bir phenin varl halinde, yetkili makamn emir veya kararlarna uygun olarak, mevzuatla ngrlen ynteme gre yrtlr. 45. Kolluk personeli, suu mahkeme kararyla sabit oluncaya kadar, bir sula itham edilen herkesin susuz kabul edilmesi ilkesine gre hareket eder. 46. Kolluk personeli su ayrm gzetmeksizin yakalanan kiilere, yakalanma nedeni ve hakkndaki iddialar renme, susma, istedii bir kiiye yakalandn bildirme, mdafiden yararlanma ve yakalanmaya itiraz etme haklarnn bulunduu ve bu haklar nasl kullanaca hususunda gecikmeksizin bilgi verir ve bu haklarn kullanmnda yardmc olur. 47. Kolluk personeli, madur ve tanklara kanun tarafndan tannan haklar hatrlatr ve tehdit altnda olduklar durumlarda can gvenliklerini salar. 48. Kolluk personeli, soruturmay objektif ve adil olarak yrtr; kadnlarn, ocuklarn, yallarn ve engellilerin zel durumlarna ve ihtiyalarna sayg gsterir. 49. Kolluk personeli, gerektiinde, taraflara soruturma sresince yaplan ilemleri anlad bir dille anlatr, ihtiya halinde tercmandan yararlanmasn salar. 50. Kolluk personeli, gzaltna alnan veya muhafaza altnda bulundurulanlarn kaytlarn eksiksiz tutar. 51. Kolluk personeli, gzaltna alnan veya muhafaza altnda bulundurulan kiilerin gvenlik, salk, temizlik ve uygun beslenme ihtiyalarn temin eder. 52. Su ilemi olma phesi dnda bir sebepten zgrl kstlanm olan kiiler, phelilerden ayr bir yerde tutulur. Gzaltnda bulundurulan ya da zgrlnden alkonulan kadnlar erkeklerden; ocuklar yetikinlerden ayr yerlerde tutulur.

70

EK - 4: GMRK VE TCARET BAKANLII PERSONELNN SLAH TAIMA, BULUNDURMA LE KULLANIM USUL VE ESASLARINA LKN YNETMELK

BRNC BLM Ama, Kapsam, Dayanak ve Tanmlar Ama ve kapsam MADDE 1- (1) Bu ynetmeliin amac, Gmrk ve Ticaret Bakanlnn silah tamaya yetkili personelinin, silah tama, bulundurma ve kullanmasna ilikin usul ve esaslar dzenlemektir. (2) Bu ynetmelik, silah temini, tama, bulundurma, kullanma, bakm, imha ve geri alnma ile at grevine ait usul ve esaslar kapsamaktadr. Dayanak MADDE 2- (1) Bu ynetmelik, 3/6/2011 tarihli ve 640 sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 39 uncu maddesine dayanlarak hazrlanmtr. Tanmlar MADDE 3- (1) Bu ynetmelikte geen; a) Atc: Silah kullanacak personeli, b) At: Silahn atc tarafndan kullanlmasn, c) At Sorumlusu: At sevk ve idare eden kiiyi, ) At Yeri: At grevinin yaplaca yeri, d) At Yolu: Atcnn at yapmak zere durduu yer ile hedef arasndaki mesafeyi, e) Bakanlk: Gmrk ve Ticaret Bakanln, f) Blge Mdrl: Gmrk ve Ticaret Blge Mdrln, g) Demirba Silah: Gmrk ve Ticaret Bakanl adna kayd yaplan silahlar, ) Genel Mdrlk: Gmrkler Muhafaza Genel Mdrln,
71

ifade eder.

KNC BLM Silah Tama, Kullanma ve Temini Silah tamaya yetkili personel MADDE 4- (1) Gmrkler Muhafaza Genel Mdr, Genel Mdr Yardmcs, Daire Bakan, Blge Mdr, Blge Mdr Yardmcs, Gmrk Mdr, Gmrk Muhafaza Kaaklk ve stihbarat Mdr, Gmrk Mdr Yardmcs, Blge Amiri, gmrk muhafaza hizmetlerini yrten Gmrk ve Ticaret Denetmeni ile Denetmen Yardmcs, Ksm Amiri ve Muhafaza Memuru genel kolluk kuvveti personeline tannan silah tama, bulundurma ve kullanma yetkisine sahiptir. (2) Silah tamaya yetkili personel, kendisine zimmetlenen silah satamaz, bakasna geici veya emanet olarak veremez. Silah kullanma yetkisi MADDE 5- (1) Silah, 640 sayl Kanun Hkmnde Kararname, 21/3/2007 tarih ve 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu ve 1/4/2005 tarih ve 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu hkmleri kapsamnda, genel kolluk kuvveti personeline tannan yetki erevesinde, Trkiye Cumhuriyeti Gmrk Blgesinde kullanlr. Silah ve mermi temini MADDE 6- (1) Silahlar Genel Mdrlke, mermiler ise Blge Mdrlklerince temin edilir. (2) Blge Mdrlkleri, kasalarnda bulunan silahlarn personele zimmetlenmesi ilemlerinde yetkilidir. Gmrk muhafaza hizmetlerini yrten Gmrk ve Ticaret Denetmen Yardmclar ve Aday Gmrk Muhafaza Memurlarna, silah bilgisi ve at eitimi verilmesini mteakip silah zimmetlenebilir. (3) Personelin grev yerinin deimesi durumunda silah deiiklii yaplmaz. (4) Blge Mdrlklerince, silah ve mermi durumu her mali yln 15 inci gnne kadar silah seri numaralarn da kapsayan bir cetvel halinde, yl iindeki deiiklikler ise takip eden 15 gn iinde Genel Mdrle bildirilir.

NC BLM At Grevi ve Emniyet Tedbirleri At grevi esaslar

72

MADDE 7- (1) Her yln Mays ve Eyll aylarnda, her atta yirmi be adet olmak zere ylda elli adet mermi attrlmak suretiyle silah tayan Bakanlk personelinin atclk alkanlklar gelitirilir. (2) Atlar gndz yaplr. Zorunlu durumlarda gerekli tedbirler alnmak artyla gece at da yaplabilir. (3) Atclara ayakta, oturarak ve hareket halinde olmak zere deiik pozisyonlarda at yaptrlabilir. (4) Atlar Bakanlk poligonlarnda yaplr. Bakanlk poligonu bulunmayan yerlerde, dier kamu kurum ve kurulularnn poligonlarndan veya zel poligonlardan istifade edilebilir. (5) Personele ayrca uzun namlulu silahlar ile at yaptrlabilir. (6) Mazereti nedeniyle at grevini yapamayan personele, engeli ortadan kalktktan sonra at yaptrlr. (7) Blge Mdrlkleri bnyesinde, bu maddede yazl grevlerle ilgili eitici personel yetitirilir. (8) Atlarla ilgili kaytlar dzenli olarak tutulur ve kamera ile tespit edilerek elektronik ortamda yl sre ile saklanr. Kapal yerlerde emniyet tedbirleri MADDE 8- (1) Hedef sisteminin alp almad kontrol edildikten sonra, at yollarnda herhangi bir canl olmamas, at yapmayacaklarn atcdan en az metre uzaklkta bulunmas ve yeterli aydnlatma salanr. (2) Mmkn olduunca koruyucu gzlk ve kulaklk kullanlr. Ak veya yar ak arazilerde emniyet tedbirleri MADDE 9- (1) At alanna giren ve kan btn yollar kapatlarak, hedeflerin bulunduu blgeye kimsenin girmesine izin verilmez. (2) At sresince, at alannn etrafna uyarc mahiyette krmz flamalar dikilir. Silahla ilgili emniyet tedbirleri MADDE 10- (1) Ata uygun olmayan silahlar kullanlmaz. (2) At sorumlusu emir vermedike mermi datlamaz. (3) Namlunun daima hedefe yneltilmi durumda olaca ikaz edilir. (4) Silahn tutukluk yapmas halinde yaplacak davran anlatlr. At srasndaki emniyet tedbirleri MADDE 11- (1) At yoluna giri-klar engellenir. (2) At yolu says kadar, yeterli personel yok ise iki yola bir nezareti grevlendirilir.
73

(3) Silahlar sadece at hattnda doldurulur ve boaltlr. (4) At sorumlusu izin vermedike hi kimse at hattn geemez. (5) Atlar devam ederken atclara seslenilemez veya konuulamaz. At usul MADDE12- (1) Atlar aadaki usule gre yaplr: a) Atc, temizlik hattna gelerek silahn temizliini yapar. b) At sorumlusu tarafndan, ata balanmadan nce genel esaslar hakknda bilgi verilir. c) At sras gelen atc mermileri alr ve ismi kaydedilir. ) At yapacak personel at yolu says kadar gruba ayrlr ve personele hangi at yolunda at yapaca sylenir. d) Atc, bo silah ile at hattna gelir, hedefe doru bo tetik drr, komut ile mermileri arjre yerletirir. e) At Sorumlusunun; 1) Nian Vaziyeti Al komutu ile atc at pozisyonu alr. 2) Doldur ve Kapa komutu ile silah doldurur ve emniyete alr. 3) At Serbest komutu ile ata balar. 4) Atekes emri ile btn atclar at keser, silahlar emniyet pozisyonuna alnr ve namlu yn hedefi gsterecek ekilde silah yere braklr. At sorumlusu emir verinceye kadar at hatt terk edilmez. 5) At esnasnda silahn tutukluk yapmas halinde, atc namlunun ucu hedefi gsterecek ekilde silahn yere brakr, bir adm geriye ekilir ve at bitene kadar bekleyerek at sorumlusunun gzetiminde tutukluu giderir. Tutukluun giderilemedii durumlarda, at sorumlusu silah boaltr, silah tutan elini kaldrarak silah bann hizasndan yukarda namlu ucu yukar doru ve parmak tetikte olmayacak ekilde gtrerek temizliinin ve mmknse onarmnn yaplmasn salar. 6) At bittikten sonra arjr karlr, kapak takm geri ekilerek namlunun bo olduu gzle kontrol edilir. 7) Emniyete Al ve Muayene Et komutu ile at biter ve at hatt terk edilir. 8) At sona eren personel silahn bakm ve temizliini yapar. At sonras emniyet tedbirleri MADDE 13- (1) Bo kovanlar ve mermiler birbirinden ayrlr. (2) At alan terk edilmeden nce hedeften geriye doru btn hatlar kontrol edilir. (3) At alan terk edilinceye kadar at sahasna girilmesine izin verilmez.
74

DRDNC BLM Silah ve Mermilerin Bakm, Onarm ve mhas Silah ve mermilerin bakm MADDE 14- (1) Silahlar kullanma hazr olacak ekilde bakml bulundurulur. Silah tayan personel, silahnn temizliinden ve bakmndan sorumludur. Bu amala amirler tarafndan; a) Ylda en az iki defa olmak zere silahlarn, zimmetle teslim edilen personelde bulunup bulunmad ve mermi adedinin eksik olup olmad ile temizlii kontrol edilir. Kontrol sonular bir yaz ile Genel Mdrle bildirilir. b) Silahlarn temizlik ve bakmlar srasnda, arzal olduu tespit edilenlerin onarm yaptrlr. c) Depolarda muhafaza edilen silahlarn her alt ayda bir bakm yaplr. ) Mermiler rutubetli olmayan yerlerde saklanr. d) Kullanlmas tehlikeli grlen veya at srasnda patlamayan mermiler ilgili kurumlara teslim edilir. Silahlarn onarm ve imhas MADDE 15- (1) Arzal olduu tespit edilen silahlarn onarm, mahallinde yetkili Trk Silahl Kuvvetleri, Emniyet Tekilat veya zel sektre ait bakm ve onarm kademelerinde yaptrlr. (2) At kabiliyetini kaybetmi, onarm mmkn olmayacak derecede arzal veya ekonomik mrn doldurmu durumda olan silahlar, silah sat bayilerinden veya silah retim tesislerinden bir teknik elemann da bulunduu, Blge Mdrlnce oluturulacak en az kiilik bir heyet tarafndan muayene edilir. Muayene sonucunda tanzim edilecek rapor ile sz konusu silaha ilikin alnacak balistik rapor Genel Mdrle gnderilir. Genel Mdrlke, demirba kaytlarndan dm ilemleri 28/12/2006 tarihli ve 11545 sayl Tanr Mal Ynetmelii hkmleri dorultusunda yaplr. Demirba kaytlarndan dm yaplan silahlar, Blge Mdrlklerince ilgili kurumlara teslim edilir. BENC BLM Silahn Geri Alnmas Silahn geri alnmas MADDE 16- (1) Gzaltna alnma, tutuklanma, grevden geici olarak uzaklatrlma ve benzeri haller ile salk raporuna istinaden silah tamasnda saknca grlen personelin silah ve mermileri, bu durumlar sona erene kadar tarada Blge Mdrl, merkezde Genel Mdrlke geici olarak alnr.
75

(2) Baka bir greve atanma, emeklilik, istifa, ihra ve salk sorunlar gibi herhangi bir sebeple silah tama yetkisini kaybedenlerin silah ve mermileri en yakn Gmrk Muhafaza birimi tarafndan teslim alnr. ALTINCI BLM Son Hkmler Uygulama MADDE 17- (1) Bu Ynetmelikte belirtilmeyen hususlarda, ilgili mevzuata ve genel hkmlere gre ilem yaplr. Kaldrlan hkmler MADDE 18- (1) 29/3/2005 tarihli Gmrk Muhafaza Tekilat Personelinin Silah Kullanm, Bakm, At Usul ve Esaslarna likin Talimat yrrlkten kaldrlmtr. Yrrlk MADDE 19- (1) Bu ynetmelik onayland tarihte yrrle girer. Yrtme MADDE 20- (1) Bu ynetmelik hkmlerini Gmrk ve Ticaret Bakan yrtr.

76

DRDNC BLM SINAV SORULARI

1. RNEK SINAV SORULARI (4/5/2012) 1. Aadakilerden hangisi adl kolluk birimlerinden deildir? a) Jandarma b) Orman Muhafaza c) Sahil Gvenlik d) Gmrk Muhafaza e) Polis

2. Aada belirtilen tanmlardan hangisi yanl tanmlanmtr? a) Kovuturma: ddianamenin kabul ile balayp hkmn kesinlemesine kadar geen evredir. b) fade alma: phelinin kolluk grevlileri veya Cumhuriyet savcs tarafndan soruturma konusu sula ilgili olarak dinlenmesidir. c) Soruturma: Kanuna gre yetkili mercilerce su phesinin renilmesinden, iddianamenin kabulne kadar geen evreyi, ifade eder. d) Toplu su: Aralarnda itirak iradesi bulunmasa da iki veya daha fazla kii tarafndan ilenen suu, ifade eder. 3. Aada belirtilenlerden hangisi gecikmesinde saknca bulunan hl ile ilgili olarak doru deildir? a) Derhl ilem yaplmad takdirde suun delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalidir. b) Adl aramalar bakmndan; derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlidir. c) nleme aramalar bakmndan; derhl ilem yaplmad takdirde, mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmasnn tehlikeye girmesi veya zarar grmesi, su ilenmesinin nlenememesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlidir. d) Yrtlen soruturmaya ilikin yetkili Cumhuriyet Basavcsnn gereken durumlarda bekletilmemesi halidir. 4. Aada belirtilen adl kollukla ilgili esaslardan hangisi doru deildir?

77

a) Cumhuriyet savclar, adl grevlere ilikin emir ve talimatlarn ncelikle adl kolluk sorumlularna veya adl kolluk grevi ifa eden dier birim mirlerine verir. b) Adl kolluk, adl grevlerin haricindeki hizmetlerde stlerinin emrindedir. c) Adl kolluk grevlilerinin zlk haklar ilemleri ncelikle Adalet Bakanl tarafndan yrtlr. d) Adl kolluk grevlilerine, adl grevi bulunmayan stleri tarafndan, yrtlen soruturma ile ilgili emir ve talimat verilemez. 5. Aada belirtilenlerden hangisi, adl kolluk hizmetinin denetimine ilikin Cumhuriyet Basavclar veya Cumhuriyet savclar tarafndan gerekletirilen ilemlerden deildir? a) Adl kolluk hizmetlerinin etkin ve verimli yrtlebilmesi amacyla, adl kolluk grevlilerince ifa edilen adl ilemleri her zaman denetler. b) Adli kolluk grevlilerinin hizmetleri srasnda kullanlan cihaz ve tatlarn alm ve kullanm masraflar ile dier harcamalarn istihbarat ve adli kolluk btesi deneklerine uygunluunu her takvim yl sonunda denetler. c) Yrtlen soruturma evrakn gerektiinde ilgili adl kolluk biriminde inceleyerek, soruturmaya ilikin eksik grd hususlarn ikmalini emredebilecei gibi, soruturma evrak ve taraflarnn bulunduu hl zere Cumhuriyet basavclna intikal ettirilmesi talimatn da verebilir. d) Cumhuriyet basavclar veya Cumhuriyet savclar adl grevlerinin gerei olarak, gzaltna alnan kiilerin bulundurulacaklar nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarn, bu kiilerin durumlarn, gzaltna alnma srelerini, gzaltna alma ile ilgili tm kayt ve ilemlerini denetler, sonucunu nezarethaneye alnanlarn kaydna ait deftere kaydeder. 6. Kolluk Etik lkeleri erevesinde kolluun grevleri olarak aadakilerden hangisi sylenemez? a) Emniyet ve asayii salamak. b) Su ilenmesini nleyici tedbirler almak ve sula mcadele etmek. c) Sular aydnlatmak ve phelileri adli makamlara teslim etmek. d) Kamu dzenini ekillendirmek. 7. Aadaki hangi durumda adli arama karar gerekir? a) zel konut ve eklentilerinde yaplan aramalarda. b) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda, kaak eya, her trl silh, mhimmat, patlayc ve uyuturucu maddelerin bulunduu phe edilen her trl kap, ambalaj veya tamaya yarayan dier aralarda hemen yaplan aramalarda.
78

c) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda gmrk salonlar ve gmrk kaplarnda kaak eya sakladndan kukulanlan kiilerin zeri, eyas ve aralar gmrk kontrol amacyla gmrk grevlilerince aranmasnda. d) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda, 4458 sayl Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve yollardan baka yerlerden gmrk blgesine girmek, kmak veya gemek yasak olduundan, bu yerlerde rastlanacak kii ve her nevi tama aralarnn yetkili memurlar tarafndan durdurulmasnda ve bu kiilerin eya, yk ve zerleri ile varsa tama aralarnn aranmasnda. 8. Aada belirtilen bilgilerden hangisine adl arama tutananda yer verilmesi gerekmez? a) Arama kararnn tarih ve says, hkim karar yoksa verilmi olan yazl emrin tarih ve says ile emri veren merci. b) Aramann yapld yer, tarih ve saat. c) Arama konutta yaplmsa, phelinin veya sann ne kadar sredir bu konutta yaad. d) Arama sonucunda yaralanma veya madd bir zarar meydana gelip gelmedii. 9. Avukat brolarnda aramaya ilikin aada belirtilen bilgilerden hangisi doru deildir? a) Baro bakan veya onu temsil eden bir avukat veyahut da mahalle muhtar aramada hazr bulundurulur. b) Cumhuriyet savcs hazr olmakszn avukat brolarnda arama yaplamaz. c) Avukat brolar ancak mahkeme karar ile ve kararda belirtilen olayla ilgili olarak Cumhuriyet savcsnn denetiminde aranabilir. d) Arama sonucu elkonulmasna karar verilen eyler bakmndan brosunda arama yaplan avukat, baro bakan veya onu temsil eden avukat, bunlarn avukat ile mvekkili arasndaki meslek ilikiye ait olduunu ne srerek kar koyduunda, bu ey ayr bir zarf veya paket ierisine konularak hazr bulunanlarca mhrlenir ve bu konuda gerekli karar vermesi, soruturma evresinde sulh ceza hkiminden, kovuturma evresinde hkim veya mahkemeden istenir. 10. Aada belirtilenlerden hangisi phelinin ifadesinin alnmas srasnda dikkate alnacak esaslardan deildir? a) phelinin kimlii saptanr. pheli, kimliine ilikin sorular doru olarak cevaplandrmakla ykmldr. b) Kendisine yklenen su anlatlr. c) Gemite iledii sular sorulur ve alnan cevaplar adli sicil bilgileri ile kyaslanr.
79

d) fade bir tutanaa balanr.

2. RNEK SINAV SORULARI (16/5/2012) 1. Aadakilerden hangisi bir adl kolluk birimidir? a) tfaiye b) Sivil Savunma c) Sahil Kurtarma d) Orman Muhafaza e) Polis

2. Aada belirtilen tanmlardan hangisi yanl tanmlanmtr? a) El koyma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi amacyla veya suun delili olabilecei veya msadereye tbi olduu iin, bir eya zerinde, rzas olmamasna ramen, zilyedin tasarruf yetkisinin kaldrlmas ilemini, ifade eder. b) Koruma altna alma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi ya da delil olabilecek veya msadereye tbi olan yahut gvenliin salanmas amacyla, eyay zilyedinin kendiliinden vermesini veya el konulana kadar geici olarak alkoymay, ifade eder. c) Mdafi: Katlan, sutan zarar gren veya mlen sorumlu kiiyi ceza muhakemesinde temsil eden avukat, ifade eder. d) Gzaltna alma: Kanunun verdii yetkiye gre, yakalanan kiinin hakkndaki ilemlerin tamamlanmas amacyla, yetkili hkim nne karlmasna veya serbest braklmasna kadar kanun sre iinde salna zarar vermeyecek ekilde zgrlnn geici olarak kstlanp alkonulmasn, ifade eder. 3. Aada belirtilen adl kollukla ilgili esaslardan hangisi doru deildir? a) Adl kolluk, bal bulunduu kolluk tekiltnn bir paras olup, ncelikli grevi, karlat suun ilenmesini nlemektir. b) Adl kolluk grevlilerinin zlk haklar, bal olduklar tekilt tarafndan yrtlr. c) Adl kolluk grevlileri, kadrolarnda yer aldklar birimlere mevzuatla verilmi ve adl grev kapsam dnda kalan dier grev ve hizmetleri de yerine getirirler. d) Cumhuriyet savclar, adl grevlere ve soruturmalara ilikin emir ve talimatlarn ncelikle adl kolluk sorumlularna veya adl mahkeme grevi ifa eden dier birim mirlerine verir. 4. Aada belirtilenlerden hangisi, adl kolluk hizmetinin denetimine ilikin Cumhuriyet Basavclar veya Cumhuriyet savclar tarafndan gerekletirilen ilemlerden deildir? a) Adl kolluk hizmetlerinin etkin ve verimli yrtlebilmesi amacyla, adl kolluk grevlilerince ifa edilen adl ilemleri her zaman denetler.

80

b) Yrtlen soruturma evrakn gerektiinde ilgili adl kolluk biriminde inceleyerek, soruturmaya ilikin eksik grd hususlarn ikmalini emredebilecei gibi, soruturma evrak ve taraflarnn bulunduu hl zere Cumhuriyet basavclna intikal ettirilmesi talimatn da verebilir. c) Adli kolluk grevlilerinin hizmetleri srasnda kullanlan cihaz ve tatlarn alm ve kullanm masraflar ile dier harcamalarn istihbarat ve adli kolluk btesi deneklerine uygunluunu her takvim yl sonunda denetler. d) Cumhuriyet basavclar veya Cumhuriyet savclar adl grevlerinin gerei olarak, gzaltna alnan kiilerin bulundurulacaklar nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarn, bu kiilerin durumlarn, gzaltna alnma srelerini, gzaltna alma ile ilgili tm kayt ve ilemlerini denetler, sonucunu nezarethaneye alnanlarn kaydna ait deftere kaydeder. 5. Aadaki hangi durumda adli arama karar gerekir? a) Gzaltna alnan kiinin, nezarethaneye konmadan nce yaplan st aramasnda. b) zel konut ve eklentilerinde yaplan aramalarda. c) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda gmrk salonlar ve gmrk kaplarnda kaak eya sakladndan kukulanlan kiilerin zeri, eyas ve aralar gmrk kontrol amacyla gmrk grevlilerince aranmasnda. d) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda, 4458 sayl Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve yollardan baka yerlerden gmrk blgesine girmek, kmak veya gemek yasak olduundan, bu yerlerde rastlanacak kii ve her nevi tama aralarnn yetkili memurlar tarafndan durdurulmasnda ve bu kiilerin eya, yk ve zerleri ile varsa tama aralarnn aranmasnda. 6. Kolluk Etik lkeleri erevesinde kolluun grevleri arasnda aadakilerden hangisi sylenemez? a) Mahkemece verilen cezalar uygulamak. b) Su ilenmesini nleyici tedbirler almak ve sula mcadele etmek. c) Sular aydnlatmak ve phelileri adli makamlara teslim etmek. d) Bireyin temel hak ve zgrlklerini korumak. 7. Adl kolluk grevi ve yetkilerine ilikin aada belirtilenlerden hangisi doru deildir? a) Adl kolluk grevlileri Cumhuriyet savcsnn adl grevlere ilikin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir. b) Adl kolluk grevlileri, kendilerine yaplan bir sua ilikin ihbar veya ikyetleri; el koyduklar olaylar, yakalanan kiiler ile uygulanan tedbirleri derhl Cumhuriyet savcsna
81

bildirir ve Cumhuriyet savcsnn emri dorultusunda iin aydnlatlmas iin gerekli soruturma ilemlerine balar. c) Cumhuriyet savcs, adl kolluk grevlilerine emirleri yazl; acele hllerde, szl olarak verir. d) Sust hli ile gecikmesinde saknca bulunan hllerde, Cumhuriyet savcsna eriilemiyorsa veya olay genilii itibaryla Cumhuriyet savcsnn i gcn ayorsa, ar ceza hkimi de btn soruturma ilemlerini yapabilir. Bu durumda adl kolluk grevlileri, ar ceza hkimi tarafndan emredilen tedbirleri alr ve aratrmalar yerine getirir. 8. Aada belirtilenlerden hangisi gecikmesinde saknca bulunan hl ile ilgili olarak doru deildir? a) Derhl ilem yaplmad takdirde suun delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalidir. b) Derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser ve delillerinin kaybolmas veya mahkeme kaytlarnn silinmesi hlidir. c) Derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlidir. d) Derhl ilem yaplmad takdirde, mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmasnn tehlikeye girmesi veya zarar grmesi, su ilenmesinin nlenememesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlidir. 9. Gzalt sresine ilikin olarak aada belirtilen hususlardan hangisi doru deildir? a) Gzalt sresi, yakalama yerine en yakn hkim veya mahkemeye gnderilmesi iin zorunlu sre hari, yakalama anndan itibaren yirmidrt saati geemez. Yakalama yerine en yakn hkim veya mahkemeye gnderilme iin zorunlu sre oniki saatten fazla olamaz. b) 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesinin birinci fkrasnda yer alan sulara bakmakla grevli olan ar ceza mahkemelerinin grev alanna giriyorsa gzalt sresi krksekiz saattir. c) Toplu olarak ilenen sularda, delillerin toplanmasnda glk veya pheli saysnn okluu nedeniyle Cumhuriyet savcs gzalt sresini her defasnda bir gn gememek zere, drt gn sreyle uzatlmasna yazl olarak emir verebilir. d) 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanununun 250 nci maddesinin birinci fkrasnda yer alan sulara bakmakla grevli olan ar ceza mahkemelerinin grev alanna giren sulardan; Anayasann 120 nci maddesi gereince olaanst hl iln edilen blgelerde yakalanan kiiler hakknda, ayn Kanununun 91 inci maddesinin bir ve nc fkralarnda
82

drt gn olarak belirlenen sre, Cumhuriyet savcsnn talebi ve hkim karar ile yedi gne kadar uzatlabilir. 10. Adl arama tutananda yer verilmesi gereken bilgilerden yalnzca drt tanesini aadaki boluklara yaznz. a) .. .. b) . .. c) .. .. d) . ..

3. RNEK SINAV SORULARI (30/5/2012) 1. Aadakilerden hangisi adl grevlere ilikin adl kolluk mevzuatndan deildir? a) Adl Ve nleme Aramalar Ynetmelii b) Adl Kolluk Ynetmelii c) Gmrk ve Ticaret Denetmenlii Ynetmelii d) Yakalama, Gzaltna Alma Ve fade Alma Ynetmelii 2. Aada belirtilen tanmlardan hangisi yanl tanmlanmtr? a) El koyma: Suun veya tehlikelerin nlenmesi amacyla veya suun delili olabilecei veya msadereye tbi olduu iin, bir eya zerinde, rzas olmamasna ramen, zilyedin tasarruf yetkisinin kaldrlmas ilemini, ifade eder.
a) fade alma: phelinin kolluk grevlileri veya Cumhuriyet savcs tarafndan

soruturma konusu sula ilgili olarak dinlenmesidir. c) Gecikmesinde saknca bulunan hl: Derhl ilem yaplmad takdirde suun delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalini, ifade eder. d) Gzalt birimi: Yakalanan eyann adl mercilerce karar verilmesine kadar, kanun sre iinde onu gzaltnda tutmakla yetkili ve grevli kolluk kuvveti birimlerini, ifade eder.
83

3. Aada belirtilen adl kollukla ilgili esaslardan hangisi doru deildir? a) Cumhuriyet savclar, adl grevlere ilikin emir ve talimatlarn ncelikle adl kolluk sorumlularna veya adl kolluk grevi ifa eden dier birim mirlerine verir. b) Adl kolluk, adl grevlerin haricindeki hizmetlerde stlerinin emrindedir. c) Genel kural olarak, adl kolluk grevlilerine, adl grevi bulunmayan stleri tarafndan, yrtlen soruturma ile ilgili emir ve talimat verilemez. d) Adl kolluk grevlilerinin zlk haklar ilemleri Maliye Bakanl tarafndan yrtlr. 4. Soruturma ve dier adl grevlere ilikin olarak aada belirtilen hususlardan hangisi doru deildir? a) Soruturma ilemleri Cumhuriyet savcsnn talimat dorultusunda ncelikle adl kollua yaptrlr. b) Adl kolluk grevlileri, Cumhuriyet savcsnn adl grevlere ilikin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir. c) Cumhuriyet savclarnca, adl grevler ile ilgili emir ve talimatlar zorunluluk bulunmadka, kolluk birimlerinin aralarndan o blgeye en yakn olan gzetilerek verilir. d) Cumhuriyet savclar, adl grevlere ilikin emir ve talimatlarn ncelikle adl kolluk sorumlularna veya adl kolluk grevi ifa eden dier birim mirlerine verir. 5. Cumhuriyet savcsnn emirlerine ilikin hususlardan hangisi doru deildir? a) Cumhuriyet savcs, adl kolluk grevlilerine emirleri yazl; acele hllerde, szl olarak verir. Szl emir, en ksa srede yazl hle dntrlerek mmkn olmas hlinde en seri iletiim vastasyla ilgili kollua bildirir; aksi hlde ilgili kolluk grevlilerince alnmasna hazr edilir. b) Adl kolluk grevlileri, kendilerine yaplan bir sua ilikin ihbar veya ikyetleri; el koyduklar olaylar, yakalanan kiiler ile uygulanan tedbirleri derhl Cumhuriyet savcsna bildirir ve Cumhuriyet savcsnn emri dorultusunda iin aydnlatlmas iin gerekli soruturma ilemlerine balar ve gelimeleri derhal sulh ceza hkimine de bildirir. c) Sust hlinde Cumhuriyet savcsna eriilemiyorsa, sulh ceza hkimi de btn soruturma ilemlerini yapabilir. Bu durumda adl kolluk grevlileri, sulh ceza hkimi tarafndan emredilen tedbirleri alr ve aratrmalar yerine getirir. d) Adl kolluk grevlileri Cumhuriyet savcsnn adl grevlere ilikin emirlerini gecikmeksizin yerine getirir. 6. Aadaki hangi durumda adli arama karar gerekir? a) zel konut ve eklentilerinde yaplan aramalarda.

84

b) Hkim karar veya Cumhuriyet savcsnn yazl emri ile veya kolluk tarafndan dorudan yakalanan kiinin, kendisine, bakalarna veya yakalama ilemini yapan kolluk grevlilerine zarar vermesini nlemek amacyla yaplacak kaba st aramasnda. c) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda gmrk salonlar ve gmrk kaplarnda kaak eya sakladndan kukulanlan kiilerin zeri, eyas ve aralar gmrk kontrol amacyla gmrk grevlilerince aranmasnda. d) 5607 sayl Kaaklkla Mcadele Kanunu kapsamnda, 4458 sayl Gmrk Kanunu gereince belirlenen kap ve yollardan baka yerlerden gmrk blgesine girmek, kmak veya gemek yasak olduundan, bu yerlerde rastlanacak kii ve her nevi tama aralarnn yetkili memurlar tarafndan durdurulmasnda ve bu kiilerin eya, yk ve zerleri ile varsa tama aralarnn aranmasnda. 7. Kolluk Etik lkeleri erevesinde aada belirtilenlerden hangisi kolluun temel grevlerinden deildir? a) Su ilenmesini nleyici tedbirler almak ve sula mcadele etmek. b) Bireyin zgr gelimesini salamak. c) Sular aydnlatmak ve phelileri adli makamlara teslim etmek. d) Emniyet ve asayii salamak. 8. Aada belirtilenlerden hangisi gecikmesinde saknca bulunan hl ile ilgili olarak doru deildir? a) Derhl ilem yaplmad takdirde suun delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin saptanamamas ihtimalidir. b) Derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser ve delillerinin kaybolmas veya mahkeme kaytlarnn silinmesi hlidir. c) Derhl ilem yaplmad takdirde suun iz, eser, emare ve delillerinin kaybolmas veya phelinin kamas veya kimliinin tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlidir. d) Derhl ilem yaplmad takdirde, mill gvenlik ve kamu dzeninin, genel salk ve genel ahlkn veya bakalarnn hak ve hrriyetlerinin korunmasnn tehlikeye girmesi veya zarar grmesi, su ilenmesinin nlenememesi, tanmas veya bulundurulmas yasak olan her trl silh, patlayc madde veya eyann tespit edilememesi ihtimlinin ortaya kmas ve gerektiinde hkimden karar almak iin vakit bulunmamas hlidir. 9. Aada belirtilenlerden hangisi, adl kolluk hizmetinin denetimine ilikin Cumhuriyet Basavclar veya Cumhuriyet savclar tarafndan gerekletirilen ilemlerden deildir? a) Adl kolluk hizmetlerinin etkin ve verimli yrtlebilmesi amacyla, adl kolluk grevlilerince ifa edilen adl ilemleri her zaman denetler.
85

b) Yrtlen soruturma evrakn gerektiinde ilgili adl kolluk biriminde inceleyerek, soruturmaya ilikin eksik grd hususlarn ikmalini emredebilecei gibi, soruturma evrak ve taraflarnn bulunduu hl zere Cumhuriyet basavclna intikal ettirilmesi talimatn da verebilir. c) Cumhuriyet basavclar veya Cumhuriyet savclar adl grevlerinin gerei olarak, gzaltna alnan kiilerin bulundurulacaklar nezarethaneleri, varsa ifade alma odalarn, bu kiilerin durumlarn, gzaltna alnma srelerini, gzaltna alma ile ilgili tm kayt ve ilemlerini denetler, sonucunu nezarethaneye alnanlarn kaydna ait deftere kaydeder. d) Adli kolluk grevlilerinin hizmetleri srasnda yaplan masraflarn adli kolluk btesine uygunluunu her takvim yl sonunda denetler. 10. Adl arama tutananda yer verilmesi gereken bilgilerden yalnzca drt tanesini aadaki boluklara yaznz. a) b) c) d)

86

YARARLANILAN KAYNAKLAR

1. YARARLANILAN KTAPLAR VE BELGELER

1. EKEN, Abdullah, Elektronik Ticaret ve Kaaklk, Ankara, Haziran 2012 2. Organize Sularla Mcadele Ulusal Strateji Belgesi 2010-2015

1. YARARLANILAN NTERNET STELER

1. Kamu Kurum ve Kurulularnn nternet Sayfalar 1. http://www.resmigazete.gov.tr - T.C. Resmi Gazete 2. http://www.mevzuat.adalet.gov.tr - T.C. Adalet Bakanl 3. http://www.ekonomi.gov.tr - T.C. Ekonomi Bakanl 4. http://www.gumrukticaret.gov.tr - T.C. Gmrk ve Ticaret Bakanl 5. http://www.taek.gov.tr - Trkiye Atom Enerjisi Kurumu

2. zel irket ve Kurulularn nternet Sayfalar 1. http://www.google.com - Google Trkiye 2. http://www.orgtr.org

87

RTBAT
Abdullah Eken Tel: +90 312 3067756 E-posta: aeken_ankara@hotmail.com

88