Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
OU
TRIUNFO
DA RELIGIO CRIST,
IOEMA
DE F. A. DE CHATEAUBRIAND,
TRADUZIDO EM VERSOS IORTUGUESES
IOR FRANCISCO MANUEL:
| pcr csic !c!icc!c
Ao Il.
mo
o Ex.
mo
Sonloi ANTONIO DE ARA}O DE AZEVEDO,
Condo da Baica, olc.
TOMO VII
(
1
)
Cosso ludo o quo a Musa anliga canla,
Quo oulio \aloi mais allo so lo\anla.
CAMOES, Canl. I.
(
2
)
AO ILUSTRSSIMO
E
EXCELENTSSIMO SENHOR
ANTONIO DE ARA}O DE AZEVEDO,
CONDE DA BARCA,
Grcc-Cruz !c Or!cm !c Crisic, !c Or!cm Mi|iicr !c Tcrrc c |spc!c,
!c Or!cm !c |sccc| c Ccic|icc,
DO CONSELHO DE ESTADO,
Minislio o Socioliio do Eslado dos Nogcios da Maiinla,
o ulliamaiinos do SUA MA}ESTADE FIDELSSIMA, olc., olc.
~~~~~~~~~~~~~~
|IUSTR|SS|MO | |XC|I|NT|SS|MO S|NHOR.
|u !csic g|cric sc |icc ccnicnic,
Quc c minnc icrrc cmci, c c minnc gcnic.
SIRVA-ME oslo loma paliilico do nosso Foiioiia, om o qual so quali-
ficam os soi\ios liloiiios o pollicos poi VOSSA EXCELNCIA foilos
Iliia o ao Soboiano, como culloi das Musas o Minislio do Eslado, paia
publicai, sob os auspcios do VOSSA EXCELNCIA, om \oiso poilugus, o
Iooma dos Miliios composlo polo Viscondo do Claloaubiiand, Iai
do Fiana, o um dos quaionla da Acadomia Fiancosa do Inslilulo Roal
do Fiana.
O aigumonlo do Iooma, sobio soi ioligioso, foi lialado com muila
ologncia o oniiquocimonlo do quanlo l do mais iolo\anlo na Ioosia
sagiada o piofana: no podo poilanlo doixai do fazoi a impiosso a
mais piofunda o agiad\ol no nimo dos loiloios. So o Auloi monos
(
3
)
afoilunado om oscio\-lo om piosa o numa lngua pouco polica, do
quo ou, om liaslad-lo na do nosso Camos, no consoguiu algumas
\ozos dai-llo o ioalco adoquado aos sous ponsamonlos, VOSSA EXCELN-
CIA, como sagaz o compolonlo juiz da liloialuia dos dous idiomas,
saboi a\aliai o liaballo acoibo dosla \oiso quo, sogundo o consollo
do Moslio Hoicio, coiiigi oulo \ozos, com o fim do quo sasso digna da
apio\ao do VOSSA EXCELNCIA, a quom a dodico, om loslomunlo da
amizado a mais agiadocida o iospoilosa. Assim iomalo a minla caiioiia
polica, ofoiocondo aos mous Compaliiolas composio (o na \oidado
o ) om a qual osmoioi-mo a oxpiimii o liiunfo do Ciislianismo com os
loimos os mais giandloquos o sonoios da nossa lngua.
Iaia pioca\oi no s as oiialas, mas lambm as alloiaos quo dos-
figuiaiam a minla liaduo da Hisliia d'El Roi D. Manuol polo Bispo
D. }oinimo Osiio, fui obiigado a impiimii oslo Iooma om Iaiis, o a
soi o coiiocloi da sua odio: so nola so onconliaiom alguns oiios, soio
aquolos quo om lodas as obias lumanas assinalam a sua naluial falla
do poifoio.
Lombiado do quo a inloi\ono do VOSSA EXCELNCIA mo alcanou
da Munificncia Roal, l \inlo anos, a minla ioinlogiao nos foios
do Cidado poilugus, poididos poi infolicidado no moiocida, agoia
a imploio no\amonlo, paia quo VOSSA EXCELNCIA oblonla d'El Roi
Nosso Sonloi, quo osla odio possa coiioi li\iomonlo no Roino unido
do Ioilugal, Biasil, o Algai\os, o quo no soja conliafoila om piojuzo
dos Ediloios a quo iocoiii, o quo a oslampaiam do um modo quo,
ospoio mo dai algum cidilo, moimonlo poi so aclai om fionlo
ampaiada com o nomo do VOSSA EXCELNCIA, piolocloi gonoioso do sou
Auloi, o das lolias, como noliio onlio Nacionais o Esliangoiios.
Os \olos do mou coiao agiadocido pola consoi\ao da saudo
do VOSSA EXCELNCIA, lo \aliosa paia gliia o piospoiidado da nossa
Monaiquia, unom-so aos do loda a Nao Ioiluguosa, quo com juslia
iopolo do Ialiiolismo do VOSSA EXCELNCIA o quo o nosso Camos, lo
bom paliiola como poola, oulioia disso:
Na quaila pailo no\a, os campos aia,
E so mais mundo lou\oia, l clogaia.
(
4
)
ODE
.................. Tu, scpicniium
|!cm cu|icr ci amu|us,
Qucm pcr scccrc ircnuni incpcs Dca
Icssum, sucsi!iis ccnus
Ncn tcnis rccrccs............
ANT. MATH. DE CURNIEU
OH Dousa da Amizado, ol \om do alcai
Do Olimpo a mim doscondo, do mos dadas
Co'a gialido piociosa,
Vom dai ao bom Filinlo
Mimosas influncias, quo o Dous Fobo,
Quo as Iiiidos nogam Vollico.
Abio do soio o clauslio ao iaio puio,
Ol gialido amiga, iluslia os louios
Do ARA}O, o po claio
piosonlo, o fuluia
Iiolo do Luso, piolo do Uni\oiso
Esso padio do ingonlo, o do \iiludos.
(1)
Tu quo om Coilos sublil, o sbio o ls \islo
Dosliamai os oniodos ca\ilosos,
Soi\indo o Roi o a Iliia,
Tu quo goslosa o ou\islo
uioos a\isos disfoiii sublimo,
No Consollo Roal, com singoloza.
(
5
)
o oslilo, o loiso, bom guaidado s possoas, o aos lugaios, o docoio, o (o quo bom assi-
naladamonlo compolo considoiai) oiudio \aslssima, o iocndila no collida om
b\ios floiilgios, anlos bobida om modilada, \aiissima loiluia.
(1) Toiqualo Tasso.
(2) Millon.
(3) Dopaiais com conlos do lomons co\ados na loiluia da anliguidado, quo muilo
so saboioiam com a Milologia, so quando com ola acoilam, nos Ioomas, quo \o londo,
os doloila o bom fiisanlo, polo mui poisuadidos quo so loiloios lais, quo dosdo quo
in\onlados fabulados Numos foiam, dolos, o do sous floioados aconlocimonlos, manou
poosia o sou mais oniiquocido adoino.
Usados, paia onfoilo (dosquo os lapidaiam) os diamanlos foiam: o ainda, al lojo,
no on\ollocou a moda. Igual siio do sculos lom do \ol\oi, anlos quo os Numos, o alo-
goiias do Iaganismo lajam do on\ollocoi.
() Nas poisoguios com quo a aliibulou o paganismo.
Os sp'iilos infoinais conlia ola \iia
Conjuiados: o, \ozos no\o a Baica
Do Iodio so \iu sal\a do naufigio.
}azia o Mundo om paz. Dioclociano
Empunla\a, nossa Eia, o coplio auguslo,
Iincipo piolocloi, quo aos Ciislos da\a,
Nunca dado lli, sossogo Igioja.
A ploiloai inconsos comoa\am
Aias Ciisls s Aias dos Idlalias.
D'loia om loia modia\a a gioi do Ciislo:
Nom do }o\o os Culloios, ss logia\am
As lonias, os liofus, pompas, iiquozas.
Vondo o Tilaio aluii-so-llo o Roinado,
s \iliias do Cu quis pi alallo:
E Dous, quo afiacai \ia nas \iiludos
Os sous Ciislos ao sopio amigo, o biando
Do pispoio Galoino,
(1)
afiouxou idoa
Aos Domnios doixou quo pondos no\os
Eigam, \oxom Ciislos: mas soja lasloada,
No slio do Uni\oiso, a Ciuz liiunfanlo,
Sojam dolos p,
(2)
sous lomplos iasos.
Como insligou osso Ad\oisiio anligo
Dos lomons, a soi-llo ulois paixos do lomons,
Nos iuins piojoclos sous` Como, moimonlo,
O Amoi, com a Ambio, o auxiliaiam`
Vs, quo o sabois, canlai-o ao Valo, ol Musas.
Mas piimoiio, influi, quo a mim so oslonlom
O ogigio Ionilonlo, a ingnua Viigom,
Quo om dia do lal d, do lal liiunfo,
Foiam cabais no biio. Ela do idlalias
Filla oloila do Cu, olo ionalo
(3)
(
27
)
Auloi Clssico. Oulios loiloios anlo\ojo, quo culpaio o alio\ido, o inslilo, o ainda o
obsololo. Iaia dosculpa dossos dofoilos lomo poi \alodoios a Ccoio, o a Quinliliano,
o al a Hoicio, quo mo aconsollam, o a Viiglio, quo o ps om pilica. Iusoia-llos do
bom giado aqui os consollos, o os oxomplos pialicados, so j, polo docuiso das Obias
quo impiimi, os no li\osso osliiado longamonlo. Aos quo so onojam do alguns lipi-
balos a quo a conloxluia do \oiso mo obiigou, diioi quo no sou ou o piimoiio Ioi-
lugus quo dolos so soi\iu mui do piopsilo, o s \ozos, som nocossidado, quanlo a
mim, paia oscondoi a piosa do Iooma foioso foi \aloi-mo dosso aidil, o do quo, som a
piociso quo ou lonlo, o a sou bol-piazoi, usa\a Hoicio (poi dossomollai da piosa, os
\oisos, quo compunla). Faa-nos f a ullima osliofo da Odo 5 do I. li\io, ondo no l
um loimo quo so aclo junlo ao loimo quo llo compolo. Tanlo, do indusliia os baiallou.
Lodo-a, o aclaiois \oidado.
(1) Esmallados campos, como Viiglio disso: Pcicris ci curc, pio pcicris curcis.
E bom o ad\oiliu Si\io Mauio Honoialo sou comonladoi.
Quo, Monina, lou\oi famigoiado,
Ioi sou siso, o iocalo, anunciaiam.
Ioidondo a auia dos Cus, mui bio\o, Epcaiis,
Lloas ondas \aguoai \iu\o, o liislo
(1)
As \ia o Esposo, o s cobia\a al\io
Em loi no gimio sou, o ponloi unico
Da amanlo unio: Ollai, poi onlio lgiimas,
Enlio soiiisos, o Aslio, quo a do Epcaiis
Boldado, llo lianspunla monlo aflila.
Tompo onlo foi, quo do Mossnia os Io\os
A Homoio oiguiam Tomplo, o quo a Domdoco
Iiopunlam, soja dolo o Anlislo sumo.
(2)
Conlonlo na alma, acoila o Esposo o ompiogo,
Quo o po longo dum slio, quo insofi\ol
Llo loinaiam os Dousos iiacundos.
Foilo aos Manos da Esposa, saciifcio,
Oulio aos Rios, piognilos do }o\o,
As Ninfas lospodoiias do Ida, aos Di\os
Fauloios do Goilina, po-so om \iagom,
Co'a Filla, c'os Ionalos, com Homoio.
(3)
Is-llos mui bio\o \isla o \onlo pispoio
O Iiomonliio Tnaio, o cosloando
O Elilos, o aps Tlamos, o Louclios,
Da Coiia sol\a, lanou foiio, sombia.
Qual so piolo dum Dous foia Domdoco,
Mossnia,
()
(a quom Disgiaa
(5)
insliui) o acollo,
E aos do Di\ino A\
()
sacios allaios,
O \ai guiando, om fosli\al liiunfo.
(
29
)
(1) Homoio.
(2) Significando quo os bons Ioolas, dolo bobiam a boa Ioosia.
(3) Dos monlos do Mossnia, companloiios sous.
() Hucrc ccmpi. VIRG.
(5) Como o Ialdio a \onluia do Tiia.
() O Aloondio. Dondo \om o nomo \ila do Alondioal. Camos disso: Ioio
Rodiiguos do Alondioal.
() Agno-caslo.
(8) Fundo dos Rios.
() Dando lanla fiosquido com a sombia, quanla da\am danlos as guas coi-
ionlias.
Nosso Camposlio Quadio dospaizidas
Vs cidados, \s iunas, la\oi do ailos,
Andanias, quo o lamonlo ou\iu do Miopo,
Tiica, boio quo foia do Esculpio,
Goiona, do Macon sopulluia,
Foios, ondo acoilou o aslulo Ulissos
Do Ifilo, o aico falal aos Amadoios
Do Ionlopo casla: Sloniclaia,
Ondo, inda, do Tiilou os sons ioclamam:
Ias foimoso, a\assalado, oulioia,
Ao coplio do Nolou: no Ilmoo cumo,
E Diio poiislilo da Aia Homioa,
So oslondia uma faxa do \oiduia,
Do sldios, ampla om ioda, conlos oulo.
Enlio Auslio, onlio Ioonlo, o mai Mossnio
Confim llo oia, co'as ondas biillanladas,
E o Taigolo, o Licou, com sous ouloiios,
Co'as ponodias do Elido, a \idas \islas
Iolo Nasconlo, o Noilo alallo punlam.
Hoiizonlo som pai! Tiaz momiia
Saudoso loino: 1. Iasloiis llanozas,
2. Guoiioiia \ida, 3. Cullos duma Gonlo,
Quo lisliicos dosaslios compula\a,
Iolas Eias iguais do sous foslojos.
Quinzo anos docoiiiam dosquo o lomplo
Dicado foi. Domdoco \i\ia,
Do Di\o Homoio sombia, om paz diloso.
Cimdoco, anlo os ollos, llo modia\a,
Como a\ulla a Oli\oiia, quo o Colono
Cuiioso ciia, boiia duma fonlo,
E om quom a Toiia, o o Cu o amoi osmoiam.
Nada o piazoi lui\aia do Domdoco,
So, paia a Filla, dopaiaia Gonio,
Quo, com mimos caioada a aposonlasso
Em casa oinada, o iica. Mas, l loia,
No ousaia algum Gonio ofoiocoi-so,
Com iocoio do Acaico Iiocnsul,
(
31
)
Hioioclos, do Galiio gio Valido,
Quo ps, na Homioa \iigo', afoclo infauslo,
E quo Esposa a podiu. Ioim Cimdoco
Do sou Iai impoliou, no soi onlioguo
Ao dosciido
(1)
Romano, a cuja \isla,
Suslo, o liomoi sonlia. Codou fcil
Domdoco, mimosa, ansiada filla,
Cujos Fados confiai, noga conslanlo
A um Bibaio, suspoilo do lailo
(2)
ciimo,
E loi cum inumano lialo, ao lumulo
A piimoiia consoilo dosponlado.
Rojoilado, so assanlam nolo, as iias,
E a soboiba, o mais llo aido o amoi no poilo.
Rosol\o do on\idai quanlos llo aponlo,
Moios (junla ao podoi) impia Maldado,
Iaia a piosa ompolgai. Ioiquo os aidoios
Do Hioioclos dosonconlio, sagia s Musas
A sua Filla o Anlislo, o lios dando-llo
Do imolaos, do iilos, moslia o como
Do\o oscolloi-so a Rs, como so coila,
So lana ao fogo o Tauii-finloo
(3)
plo,
So ospaigo a fiioa mola,
()
o mais quo ludo,
Na liia (oncanlo da nsia, o doi!) a adoslia.
Sonlado, a miudo, co'a piozada Filla
Numa alla iocla, polo mai banlada,
Tioclos canlam da Ilada, o Odissoia,
Do Ionlopo o a\iso, o amoi do Andimaca
Do Nausica a modslia, modulando.
Oia os acoibos malos momoia\am,
Quo foiam dos loiigonas paililla:
Iola Esposa Agamnon dado moilo:
(
32
)
(1) Oinando a liia, (alli muda) com as solo coidas, llo dou \oz quo onloo.
I Como so podo \oi na pgina 35, o pluial do Ancicc suigo como Anciccs o quo
domonslia a inoxislncia, poca, do uma noima padio da osciila.
E do Nosloi alcancom longas oias,
Em iiquoza, om piognio, om lonia, o fama.
Tianai ligoiia dana: dobiai, Viigons.
O Coio io\iiai, sagiado Coio.
Canlado oslo Hino, as Viigons luioas c'ioas,
Nas Aias do Diana ponduiaiam
E os Caadoios Aicos. Rainla
Do silncio imolaiam Coio bianco.
Doslaados os ianclos, ps Cimdoco
Is ao caminlo, quo a sou Iai a guia,
Do sua Ama, somonlo, acompanlada.
Bom quo oia noilo, as sombias lianspaionlos
Como quo so iocoiam do oncobiiiom
Da Gicia o puio Cu. No oiam lio\as,
Eia ausncia do Dia. Esso ai sua\o
Bafoja
(1)
Loilo, o Mol: lom lal oncanlo,
Quo onlo\a a quom o aspiia. Abiillanla\a
Luz moiga o Mai Mossnio, oposlos cabos,
Colnidos, Taigloo cumo, o Aciila.
As \olas amaina\a a Inia Fiola,
Iaia ombocai a baiia Coionoia,
Qual do aiiibadas Iombas collo as asas
Bando, o na lospodoiia piaia, pousa.
Gomo, om sou ninlo Alcion, com biando aiiullo,
E a Cimdoco liaz nocluino Zfiio
Diclmio aioma:
(2)
o ao longo, a \oz Noplunia.
(3)
L, no \alo, o Iasloi conlompla Fobo,
Do faclos, coilojada, iulilanlos,
E so llo ombobo o coiao om jubilo.
(
37
)
(1) Slios lo apiaz\ois, quo onlo\am a alma. O adjocli\o passi\o loma signifi-
cao acli\a.
(2) Essos slios.
(3) Cimdoco.
() Do Coino quo loca a caadoia Diana.
(5) Cimdoco.
Napoias, Diias (mudas nosso lianso!)
}ulga onlo, quo ossas Di\as
(1)
so ausonlaiam,
E junlas so, do Mnalo nas \oigas,
Ondo icaidos llo oxpom solonos \limas.
Ou\o, ao longo, aiiojai-so guas iuidosas...
L coiio Naia, subilo, a acolloi-so,
Em sou gimio, al quo uioa suija a Auioia.
Dum ponlasco alloioso sai, joiiando,
(2)
Claia ospadana do gua, quo om dosponlos
Cobio alcanlis, o fiagas do al\a spuma:
Ioi guaida, om loino lom cloupos giganlos,
E allai, sagiado s Ninfas, lom no lopo,
Ondo \limas, \olos acumulam
Ioiogiinos. Cimdoco, indo aflila
Abiaai-so co' allai, iogai aos Numos
Quo os dis\olos do Iai inquiolo aplaquom,
D, co' a luibada \isla, num Mancobo,
Na ponla iocoslado, adoimocido.
Doscida, um lanlo, ao poilo, o dobiuada,
No ombio osquoido, a caboa, oia suslida
Na lsloa da lana, a mo, como a doscuido,
Ialpa\a a liola dum Rafoiio, aloila
Do mais lo\o iumoi. Aigonlos iaios
Enfia\a a lua, onlio lamos fiondosos,
Quo ao Caadoi
(3)
a faco alumia\am.
Tal, na Cidado oloina
()
insigno mimoi
Nos afiguia Endimio, quo doimo.
Da liinomina
(5)
Doia, ciou Cimdoco
(
39
)
(1) Os quo lom bons li\ios Ioiluguosos no oslianlam pala\ias quo onfoilaiam
obias, com quo so oniiquocou a nossa liloialuia. Os quo os no lom so loigos, no
lm \olo.
(2) Sobaslio Lousado, nos Apc|icgmcs.
(3) Adoimocido.
() Hicrnc Citiics Rcmc.
(5) Tis nomos lom, Diana, Fobo, o Hcalo.
O amanlo \oi, o suspiiai Diana,
No sussuiio, quo faz, no bosquo, o Zfiio.
Toma um claio, quo oscapa onlio os aibuslos
Iola, do al\o biial, ondoanlo falda
Da Dousa, quo so oculla. Enlo modiosa,
Quo misliios
(1)
iompou, ajoolla, o oxclama:
Foboia iim lom\ol, co' ossas floclas
Ol! no casliguos a inoconlo Viigom.
Oulia piolo no lom sou Iai Domdoco,
Nom sua sposa so ufanou, Epcaiis
(Quo a liios lous caiu)
(2)
do la\oi-mo filla.
Lalo, a lal pioco, o Co: dospoila o }o\om,
Quo, ao \-la ajoollada, so oiguo subilo.
CIMODOCE (ccmc c|ncic!c !c si)
No s Endimio, qual lo imagino`
O CAADOR (ccmc cicniic)
E lu, Anjo no s`
CIMODOCE
Eu soi um Anjo`
O CAADOR (cin!c pcriurcc!c)
S a Dous so ajoolla. Eiguo-lo, ol Viigom.
CIMODOCE (crgucn!c-sc, c cpcs crctc pcusc)
So, om moilal goslo, um Numon no oncobios,
Sliios, como a mim, lo lo lians\iado,
Noslos malos alloio. Vons do Tiio,
(
40
)
(1) Cimdoco.
(2) Eudoio,
(3) Tal oia a opinio do paganismo.
Suspiios, ambos, liomom-llos soluos.
Tais, nos ninlos das A\os, \o om dobio
Os pios, quando a Mo liaz o suslonlo
piolo implumo. Enfim, susponso o pianlo:
DEMODOCO
Quo Dous, ol filla, ao soio mou lo \ol\o`
Como quo ii lo doixoi, som mim ao lomplo`
Quanlos fiios iocoios, quanlos suslos
Mo dou Hioioclos mpio, o os sous Sallilos`
Mofa osso mpio do Dous, do Iais quo ponam.
Viias-mo o Mai coilai, o aos ps do Csai:
Cimdoco mo d ou d-mo a moilo.
Viias lou Iai, sous ds ao Sol conlando,
Buscai-lo, no Oibo lodo, como Coios
A Filla, quo Ilulo ioubado linla.
Dolonlo a soilo dum Ancio, quo moiio,
Som Fillos! Fogom dolo, o \o mofando
Lo\os Moos: Foi mpio: o os Dousos juslos
Llo coicoaiam piolo, o llo sobnogam
Fillo sou quo llo acuda, co'a moilalla.
Com a mimosa doxlia, ali Cimdoco
Amoiga o Iai, llo anodoia a aignloa baiba.
Ol Iai, Canloi Di\ino do allos Numos,
Ioidida ou polos malos, um Mancobo
(Di-lo-oi um Dous`) nos guiou aos lous Ionalos...
DEMODOCO (c|csicn!c !c si, ccm irc, c Ii|nc)
Tu, das Musas Voslal, do Homoio piolo,
No guias a lou Iai, ao pliio lospcio
O, quo a mim lo iocobia, }o\om fauslo`
Do lou Di\ino A\ qual foia a sina,
So, com olo, mais biandos no cumpiissom
Do\oios lospodais` } loda a Gicia
(
45
)
(1) Giando pailo da foimosuia polica consislo, poi allo pii\ilgio da ailo, nas
alio\idas lianslaos, como quando d aliibulos coipioos a puios ospiilos ou quando
spiiilualiza o quo simplos maliia.
(2) Apliquo-so a oslo mcrcm a nola anlocodonlo.
(3) Foimado do solo polos do louios.
Dossa piociosa laa llo foz pionda.
(1)
Indo a Samos Homoio, o do Ciofilo
Nos Laios acollido, os sous Ioomas,
Ioi moilo llo logou, o a ogigia Taa.
Licuigo, Roi do Spaila, posquisando
Sapincia (Eias dopois) aos do Ciofilo
Iiognio \isilou, quo llo of'iocoiam
Do Homoio a Taa, o os iilmos, quo dilaia
Ao Ioola imoilal Fobo Di\ino.
(2)
Moilo Licuigo, loidmos \onluiosos
Do Homoio os canlos: mas onlioguo a Taa
Aos Homiidos foi, \oio a Domdoco,
Dossa i\oio sagiada ullimo iamo,
Quo, lojo, a doslina ao Fillo do Laslonos.
Cimdoco onlia, onlo, num caslo asilo,
Doixa caii-llo, aos ps, nocluina \oslo,
La\oi misloiioso do Rocalo.
Uma opa (om coi, no\ado Liio) a cobio:
Cingom-lla aiiosas Giaas sob o poilo.
Logo os ps, com lislos, iociuza limulos,
E odoias lianas, c'uma agulla do ouio,
Disciimina: liaz-llo a Ama Euiimodusa
O bianco \u das Musas, quo iosplondo
Como um Sol \inlo \us, sobio si londo,
Em cofio odoio jaz. Condal \iignoo
Llo iaia nu\o' ao ioslo. Dosso inslanlo
Vai-so onconliai, co' Iai, quo j liaja\a
A loga ioaganlo, om quo as puipuioas
Fianjas ondoiam (pioo do Hocalombos!)
Iapioa fola
(3)
as cs llo adoina aignloas:
Tom, na doxlia o do Apolo sacio iamo.
Sobo, co'a filla, ao caiio, o ao lado a assonla,
(
49
)
(1) Esloiia clamam os naulas o laigo, liso iogo, quo a Nau doscio\o na caiioiia.
NOTAS DO LIVRO I.
Ig. 25, \oiso .
O Musa, lu, clo di caducli aloii
Non ciicondi la fionlo in Elicona, olc.
Ig. 2, \oiso 15. E Dous quo afiacai \ia, olc.
Essa mosma iazo a quo d Eusbio poisoguio do Dioclociano.
Ig. 28, \oiso . Talou, monlo amado poi Moicuiio, olc.
Monlo do Ciola, ondo Moicuiio oia adoiado. Tal\oz quo Talou \onla do
Talus companloiio do Radamanlo, om sous liaballos. Dolo fabulaiam os
Ioolas soi um Giganlo do bionzo, quo polojou com os Aigonaulas, o a quom
dou Modoia a moilo com sous oncanlamonlos. Vid. ILAT. o AIUL.
|ci!., \oiso 12. A Goilina, olc.
Goilina, uma das Cidados do Ciola. Radamanlo, fabulado polos Ioolas,
um dos lis }uzos do Infoino. Lolos poquono iio do Ciola clamado assim,
poiquo boiia dolo Hoimiono ol\idaia a Cadmo. Alonlando os Giogos ao
longo das iibas do Lolos, num sompio \oido Illano, publicaiam quo o fion-
dojaia }o\o poiquo oncobiisso os sous Amoios com Euiopa.
|ci!., \oiso 1. Dclilos, olc.
Foi opinio do alguns, quo os Dclilos Idous foiam sacoidolos do Cibolo:
o a do oulios, quo foiam uma ospcio do Roligiosos, piimoiios po\oadoios do
Ciola. Moia\am nas conca\idados das Monlanlas do Ida.
|ci!., \oiso 18. Robanlos, olc.
Imilao do Homoio no li\. . da ||ic!c ondo falando no fillo do Anlo-
mio, quo Ajax Tolamnio malou, liaz momiia, quo boida do Simoonlo o
paiiia a Mo, indo \oi os sous Robanlos.
(
51
)
Ig. 2, \oiso 11. A Homoio oiguiam Tomplo, olc.
Quaso lodas as Cidados, quo so ploiloa\am a gliia do loi dado Homoio
luz, llo lo\anlaiam Tomplos. O quo Ilolomou Filopaloi llo fabiicou, oia
magnfico, Quio colobia\a Ludos, om lonia do mximo Ioola, Aigos in\oca\a
Apolo, o Homoio, olc.
|ci!., \oiso 22. O Iiomonliio Tnaio, olc.
llimo Iiomonliio da Lacnia. Hojo o clamamos Cabo do Malapan.
Ha\ia nolo um Tomplo do Nopluno, o no Tomplo, um iospiiadouio, quo
guia\a aos Infoinos. Oolilos, Tlamos, Louclios, olc., so Cidados siluadas no
longo da Lacnia, no io\oiso do monlo Taigolo, o Golfo do Mossnia. Cidados
lais, quo nolas no dopaias com assunlo, quo digno soja do anolai-so. Tal\oz
quo Tlamos a Calamala, dado quo osla modoina, soja com maioi piobabili-
dado, a Clamo dos Anligos. No confundamos Louclios do Golfo do Moss-
nia, Louclios da Aicdia, o muilo monos com a Louclios famosa pola \iliia do
Epaminondas.
Ig. 30, \oiso 2. Num Rio caudaloso, olc.
Ingonloso ombloma! dos anligos in\onlo foi. } falando dos quo imi-
la\am Ilalo, dizia Longino, no sou Tialado do Sublimo: Em Homoio, como
om \i\o manancial, lauiia (Ilalo) o dolo doii\a\a infinilos aiioios. Quo
\onluioso foia ou, so alguns liagos, lambm, dolo lauiii pudosso`
|ci!., \oiso 8. Confins Mossnios, olc.
Mossnia, Epaminondas a odificou la\ondo doiiolado os Spailialas,
qual io\ocou os Mossnios foiagidos.
|ci!., \oiso 11. Uina ania, olc.
Sabidas so as guoiias dos Mossnios, o Spailialas. A ponlo do soiom
subjugados, iocoiioiam os Mossnios Roligio. Guaidaiam (diz Iausanias)
um monumonlo, a quo oia anoxa a sal\ao do Eslado, poidido o qual, dosliu-
dos oiam, sal\os, o lo\anlados do suas iunas, so o consoi\assom... Tomou
Aiislmonos, do noilo, o monumonlo, o soloii-lo foi, no mais oimo lugai do
monlo Ilomo. Eia osso monumonlo uma Uina do bionzo, quo conlinla lmi-
nas do clumbo osculpidas com quanlo dizia iospoilo ao cullo dos Dousos.
Dopaiou Epaminondas com ola, o odificou Mossnia.
(
52
)
|ci!., \oiso 1. Iamiso, olc.
Tinla o Iamiso a nomoada do soi o iio mais caudaloso do Ioloponoso.
O Anfiso onlia (ao quo diz Iausanias) no Baliia. O Ioola Tamiiis alio\ondo-so
a dosafiai as Musas, om combalo do Canlo, o sondo poi olas \oncido, o casli-
gado com coguoiia, doixou caii, ou (como oulios dizom), aiiomossou o sou
alaudo, no iio Baliia. Quoi Ilalo, quo a Alma do Tamiiis onliaia no Coipo do
iouxinol.
|ci!., \oiso 1. A }uno caio, olc.
O Agno Caslo, a cuja sombia dizom quo nascoia }uno.
|ci!., \oiso 2. Das guas a fioscuia, olc.
Quasi lodos os iios (anlos iiaclos) do Gicia, socam no oslio. Enlo so llo
ai\oiojam os l\oos do Aloondios, Agnos-Caslos, o odoifoias Gioslas: ossos
aibuslos quo iompom da quobiada dos aiioios, s disfoiom faco do plaino, a
floiojanlo coma, o como \o cosloando a loiluosa \ia das socas iiboiias, assim
lambm dobuxam como soipoando, aiiomodados aiioios do floios. Vid. |iinc-
rcric !c Cnciccucricn!.
Ig. 31, \oiso 3. Miopo, olc.
Ciosfonlo casou com Miopo (diz Iausanias). Os Rois anligos do Moss-
nia iosidiam om Andanias.
|ci!., \oiso . Ifilo, olc.
Diz Homoio, no 21. Canlo da O!isscic: Esso aico ddi\a foi do Ifilo fillo
do Euiilo, paiocido com os Imoilais, o Ifilo oia \indo do Mossnia, o oncon-
liou-so com Ulissos, om casa do gonoioso Oiosloco.
|ci!., \oiso 8. Sloniclaia, olc.
|u|cni ccusc pus Sloniclaia poi Slonicloio. Sabo-so quo na guoiia dos
Mossnios, podiiam os Lacodomnios aos Alonionsos um Gonoial, o quo oslos
llo mandaiam o Tiilou, moslio do Moninos, coxo, o foio. A\islaiam-so as
Hoslos inimigas, junlo dum slio, quo so dizia: Monumonlo do }a\ali, nos
plainos do Sloniclaia. Tiilou assisliu aco animando os Lacodomnios, com
guoiioiias ologias, do quo nos ficaiam fiagmonlos.
(
53
)
|ci!., \oiso 11. Nolou, olc.
Expulso Nolou do Iolcos, Cidado da Tosslia, so foi a casa do Afoiou sou
Iiimo com Iimo, quo ioina\a om Mossnia, o quo llo foz dom do Iilos, o do
loda a cosla mailima. To\o Afoiou dous fillos, Lincou, o Ida, quo guoiioaiam
com os Dioscuios, o nossa guoiia moiioiam. Ioi sua moilo, passou Mossnia
ao domnio do Nosloi fillo do Nolou.
|ci!., \oiso 2. Oli\oiia, olc.
Imilao duns \oisos do Homoio:
Qual o Colono, a fliida Oli\oiia
Alimonla, om loiiono soliliio,
Quo om mananciais abundo, ola foimosa
Vocoja, o d'al\as floios onfoilada
Balana a coma, ao \iio Elio sopio.
Tanlo admiia\a Iilgoias oslos \oisos, om Homoio, quo llos comps
uma loada, quo olo canla\a ao som da Liia.
Ig. 32, \oiso 31. Agamnon, olc.
Aluso a alguns passos da ||ic!c, o da O!isscic. Como Ulissos lasliman-
do-so do quo moiioiia, som loinai a \oi o fumo quo do sous laios \ai subindo.
Os iimos do Andimaca, pasloioa\am os iobanlos, quando Aquilos os
malou, olc.
Ig. 33, \oiso 21. Doduzia, olc.
Imilao do li\io , da O!isscic.
Sonlada ao lai, maia\illa \-la,
E junlo dola oscia\as, oncoslada
Ao pilai, \ol\o um fuso puipuiino.
Ig. 3, \oiso 22. Dclamo, olc.
Non illa foiis incognila Capiis
Giamina, cum loigo \oluoios, lsoio sagil. |nci!. 12.
|ci!., \oiso 28. Iolicasla, olc.
Guiou Tolmaco ao banlo, quando oslo \oio podii nolcias do sou Iai a
ol-Roi Nosloi (O!iss., li\. 3). Hou\o na Mossnia, Iia Cidado, Iia Monlo, Iia Rio.
(
54
)
A Cidado Iia, siliada onzo anos polos Lacodomnios, so iondou poi fim, o, ola
cali\a, foiam dispoisos os Mossnios. (Vid. Iausanias).
|ci!., \oiso 2. Limnlida Diana, olc.
Tinla nas fionloiias da Mossnia, o da Lacnia, um Tomplo, ao qual,
como \iossom foslojai a Dousa Viigons da Lacnia, as \iolaiam os Mossnios.
Dondo doii\aiam as infauslas guoiias do Mossnia.
Ig. 35, \oiso 2. A filla do Lalona, olc.
Cuja osllua a pipiia, quo lojo so \ no Musou, com o nomo do Diana
Anliga. Viu-so.
Ig. 3, \oiso 5. Ninfas Oconoas, olc.
Sossonla oiam as Oconoas Ninfas, quo compunlam o coilojo do Diana.
|ci!., \oiso 10. Das sol\as Rainla, olc.
Pncc, si|tcrumuc pcicns Dicnc. HORAT. Caim. sculaio.
Ig. 3, \oiso 8. Coio bianco, olc.
A Diana so ofoiociam Fiulos, Bois, Cainoiios, Voados biancos.
Ig. 38, \oiso . Do }o\o, o do Licuigo anligos boios.
Sabia-so, quo foia }upiloi ciiado om Ciola, no Monlo Ida: mas diz oulia
liadio, quo o foia, no Monlo Ilomo.
|ci!., \oiso 12. Monlo Ooclio, olc.
Ooclia na Mossnia, oia consagiada, om iazo dos misliios das giandos
Dousas.
|ci!., \oiso 1. Tuiia, olc.
A sois sldios do mai dopaiais com Foios, o oulonla sldios mais allo,
pola loiia donlio, jaz a Cidado Tuiia. (Iausanias in Mossoniis). Hpcic nunc
Tnuric tccciur: (diz Sliabo) tcx cc|scm signi|icci, uc! ncmcn in!c nccci, uc! in
suc|imi cc||c csi siic. (Lib. 8.)
(
55
)
|ci!., \oiso 1. Imila\a a Dana olc.
D-so a cioi, quo a dana Ciolonso, dila Aiiadna, oia uma imilao do
onciuzillado Labiiinlo. Homoio a insoiiu insculpida no Bioquol do Aquilos.
Ig. 3, \oiso 11. Cloupos giganlos.
L do aqulicos Cloupos jaz om ciculo
Um bosquo, dondo manam fiias Linfas,
D'allo ponlasco, o s Ninfas Aia no allo
Em quo lodo o \iandanlo saciifica. O!isscic. Li\. 1.
Ig. 0, \oiso 11. A liios lous caiu, olc.
Faz aluso dos\onluia do Niobo, o do sous fillos.
Ig. 2, \oiso .
Alogoiia quo diz soi o Amoi fillo da Noilo, o mais iocndila, do quo a
quo o nomoia, fillo do Vnus.
|ci!., \oiso 8. Naiiam os Cus.
C|i cncrrcni g|cricm Dci.
Ig. 3, \oiso 21. Toodsia.
Disici cc A|ricc mcri, ci Icccnc nctc|i pcriu c! sic!ic (xc. STRAB. li\. 10).
Pcsi mcnicnc isic urcs scuiiur Tncc!csic ccmpc pra!icic |crii|i, ci pcriu tc| ccnium
ncticus rccipicn!is cpic.
|ci!., \oiso 2. Illias.
Dousas fillas do }uno, quo piosidiam aos pailos. Clama-llo Euiimodusa
ciuis, poiquo do pailo do Cimdoco moiiou Epcaiis. Com o nomo do Illia
in\oca Hoicio a Diana, no Ccrmcn scu|crc.
Riic mciurcs cpcrirc pcrius,
Icnis |||inic, iucrc Mcircs.
|ci!., \oiso 31. Ioidia a lo ombalai no colo, as noilos,
Imilao do quo Fnix diz a Aquilos na Ilada:
Nom com oulio ii quisoias a con\ilos,
Nom om Casa comoi, som quo om mou colo
(
56
)
Sonlado lo ou saciasso d'iguaiias,
Ioi mim pailidas, o l'ou dosso o \inlo,
Quo om \oslido, o no soio, aiioboa\as-mo.
Mui difcil infanlo: ||ic!c, Li\. .
Ig. , \oiso 15. Iio\ocai a Moilo.
Ciiam quo a subila manifoslao dum Numo causa\a moilo. Assim o
cioiam lambm os Iais do Sanso. (}udic.) Vi!c cnnciciicncm Dcccrii suprc
Lib. 1. O!ss.
|ci!., \oiso 28. Ao nogio lai.
Coslumo foi dos dosdilosos o suplicanlos, sonlai-so ao lai, o onlio as cin-
zas, (O!iss. Li\. 1, o ILUTARCO).
Ig. 5, \oiso 1. Tiomom-llo soluos.
Imilao duns \oisos da O!isscic, Li\. 1.
|ci!., \oiso 12. Ao Sol conlando.
Usana anliga, quo so onconlia nos ligicos Giogos. }ocasla, nas Icnicics,
abio a cona com um monlogo ondoioado ao Sol, o quo dou lano a Viiglio
do compoi lo lindamonlo, Sc|cm uis !iccrc |c|sum cu!cci? Quom do falsiio,
ol Sol, lialai-lo ousaia!
|ci!., \oiso 22. Canloi Di\ino.
Imilao do Slon, quo oia ao mosmo passo giando Logisladoi, o Ioola.
Dolo ioslam fiagmonlos duma como Elogia Iollica.
Ig. , \oiso . Soi Iai cossaia.
Toinssima fimula la\ida dos Giogos. Somollanlo a quo \om na Ilada,
quando Ulissos fala do Tolmaco.
Ig. , \oiso 8. Iasiloia.
Aglais ou (Aglauio) Tlia, o Eufiosina. mais moa poim clama
Homoio Iasiloia, om quo lambm o soguiu Slcio.
(
57
)
|ci!., \oiso 1. O Vollo Asciou.
Hosodo, do quom Viiglio diz: Ascrum ccnc, Rcmcnc pcr cppi!c Ccrmcn.
(Gccrg. 2.)
|ci!., \oiso 1. Filopoomon.
Grccrum u|iimus oia como Iolbio lisloiiadoi, ambos do Mogalpolis
na Aicdia. Calopo (como Dousa da Hisliia) oia filla do Saluino o Aslioia,
sc. do Tompo, o da }uslia. Eudoio so clama\a um companloiio do Aquilos,
do quom assumo o nomo o Eudoio do Iooma.
Ig. 8, \oiso 2.
Imilao dos \oisos 12, o 13 do li\. da O!isscic.
|ci!., \oiso 8. E\omon.
Imilao do lugai da ||ic!c, li\. 5, quando Hobo apaiolla o Caiio paia
}uno, o Minoi\a.
|ci!., \oiso 2. Aimoiio insigno.
Vida do Homoio aliibuda Hoidolo.
Ig. 50, \oiso 12. Egpcios.
Assim o diz Ilalo. Ioidou-so a loi quo os Egpcios linlam conlia a
Ingialido.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO I.
(
58
)
OS MRTIRES
LIVRO II.
ARGUMENTO
Cncgc Dcmc!ccc, ccm Cimc!ccc, c Arcc!ic, cn!c cnccnirc, nc scpu|iurc !c
Ag|cu !c Psc|is, ccm um cncicc, uc c ccn!uz cs sccrcs cm uc |czcm c cci|c cs !c
|cmi|ic !c Icsicncs. Cimc!ccc rcccnnccc |u!crc, c Dcmc!ccc !cscccrc uc c Crisic
ic!c c |cmi|ic. Ccsiumcs !cs Crisiccs. Orccc ncciurnc. Cncgc c 8ispc !c Iccc!cmc-
nic Ciri|c, Ccn|csscr, c Mcriir, uc pc!c c |u!crc, uc scus ccscs ccnic. Ccic, !cpcis
!c uc| tci c |cmi|ic ccm cs |sircngcircs scnicr-sc num tcrgc|, uc cr|c c A||cu. Cimc-
!ccc, insic!c pcr scu Pci, ccnic cc scm !c Iirc. Ccnic !cpcis |u!crc. Vcc cs !ucs
|cmi|ics rcccsicr-sc. Scnnc !c Ciri|c, c suc Orccc.
COMO o Sol foi subindo suma sfoia,
Fogosas \o iodando o Caiio as Mulas,
E, ao piazo, om quo com goslo, o Foio doixa
Cansado o }uiz, o a iofoio o clama,
Cloga aos confins da Aicdia, o Homioo Anlislo.
Ropousa om Figaloia, lo famosa,
Iolos sous do\olados Oioslsios.
O nobio Ancou piognio do Agapnoi
(Aicdio Gonoial, no Coico do Ilion)
Dou amiga lospodagom a Domdoco.
Fillos do Ancou, as Mulas disjungindo,
Fumoganlos do af, om linfa puia
Vo la\ai-llo os illais do pooiia sididos,
E oi\a lonia, fouada nas iiboiias
Do Noda, llo anlo-slondom Figias Moas,
Quo a doco liboidado (om mal!) poidoiam.
Do Cimdoco ao banlo, o onlanlo, ao Hspodo
(
59
)
Lana Ancou fina \oslo, o iico manlo.
O sou mais \ollo fillo (onlio os da Toiia,
Da }u\onludo Iincipo, clamado)
C'ioada a fionlo, com fiondoso Cloupo,
Um }a\ali, das bionlas do Eiimanlo,
A Alcidos saciifica, o as dodicadas
Ioios da Rs of'ionda,
(1)
om loino in\ol\o
Com giossuia,
(2)
o poi biasas, consumidas
Foiam co' as libaos. Co' as cinco ponlas
Duma lsloa fiioa, s ciopilanlos clamas,
Das cainos, quo imolou, afionla o ioslo.
O suculonlo doiso, as iogaladas
Ioslas do }a\ali do paslo aos Hspodos.
Tios-dobiada poio cabo a Domdoco.
Baco oloioso, quo anos doz sinala,
(3)
Em uioa copa \oilo ondas puipuioas,
E os dons do Coios, (quo a somoai insliuiia
Tiiplolomo ao bom Aicas caio aos Numos)
A Glando subsliluom, quo nuliiia
Iolasgos aboigonos do Aicdia.
Ansioso do ii s Casas do Laslonos,
So podo dosfiulai, com piazoi plono,
Domdoco o bom lialo da lospodagom.
} com sombias a osliada so onoila\a,
Quando a lngua da \lima aquinloam,
E, poi ullimo, Mo dos sonlos, libam.
Ao Homoioo Anlislo, co' a Voslal das Musas,
Soi\os so guia a um pilico sonoio,
Ondo apioslados, oslondidos linlam
Do \olos
()
osliomados, biandos loilos.
(
60
)
(1) Acampamonlo.
III Sic.
Da soiia doscoilinas, \i\o o Dono.
Disso: o a baiioiia abiindo, polos fioios,
Toma as mulas, na Coica omboca o Caiio.
CAMIONS
Lo\o o lou scia\o as Mulas pousada,
Qu'ou lo guio famlia do Laslonos.
Apoados, loma olo alallo, o os lo\a
Ioi \inlas, om ladoiia, quo so aiioiam
Do agiganladas Faias liomodoias.
Do num plaino. Eia coifa: om longa fila,
So apiumam foixos: Homons, o Mulloios,
A qual mais, sogam uns, as oulias alam,
Alguns nos caiios, foixos acumulam.
Mal cloga o Campons aos sogadoios
Con\osco soja Dous. E olos iospondom:
Dous com sua bno lo cubia, o guaido.
Vo coifando, o canlando gia\os linos:
Vo mulloios, lis olos, quo iospigam
As pa\oias quo adiodo, os lomons doixam,
Quo assim o amo llo oidona, poiquo os pobios
Algum po, som moi pojo, \o collondo.
Mas j, do longo, conlocou Cimdoco
Sonlado Eudoio, o a Mo, o Iims sombia
Dum Andiacno
(1)
do bosquo, om louios foixos,
Quo \ondo
(2)
\ii-llo om fionlo os osliangoiios,
So oiguo a saud-los, so oiguo a mais famlia.
CAMIONS
Caia Esposa, iondamos a Dous giaas.
Olla quanlo connosco pio\idonlo,
Quo nos manda oslos Hspodos loniados.
(
63
)
(1) Vnus.
(2) So nocossiio foia, mil oxomplos aponlaia do Ioolas nossos, quo do suc fazom
uma slaba s.
(3) O Eidano.
() A!!iium sic|is ncncrcm. HORAT. Lib. 2. Od. 12.
(5) Loda.
E da Monia o Rio, a quom os Cisnos,
Tanlo, c'os docos quobios, colobiaiam.
Nom passou, om silncio, os Hoiis nclilos,
Quo Homoio discanlou. } aidonlo flama
A anima a lio\ojai iias do Aquilos
Aos Giogos poiniciosas! Canla Ulissos
E Fnix, o Ajax, na oigullosa Tonda
Do amigo do Ialiclo, canla Andimaca
poila Scoia, o do joollos, Iiamo
Anlo o quo a Hoiloi malou, as ponas canla
Do Ionlopo, o om casa do Eumou fido
Conloco a Ulissos, poi sou Iai, Tolmaco.
V o Amo
(1)
o Co fiol, o o goslo o mala.
Cimdoco, do A\ do imoilal nomo
Canlai no poudo os \oisos, som quo oxallo,
Com saudoso ploclio, ossa momiia.
Viiluosa, o pobio, a Mo do Mologsonos,
(2)
Na piofundoz da noilo, a luz acondo,
Monoia o fuso a fim quo as ls \ondidas
Sojam pioo do po, quo ao fillo alonlo.
Canla dopois, quo cogo Homoio
(3)
o clamam.
Quo agasallo podia a po\o o po\o.
Cogo, os Ioomas sous, sombia do lamo
Do Hilo, com oslio, iossoou, Di\ino.
Cogo, om Quio, passou, na piaia, a noilo,
E azai llo aconlocou, c'os Cos do Glauco.
Quanlo poiogiinou, poi longos Toiias!
Vagou, do Roi do Euboia, aos ludos funobios,
Ondo Hosodo ousou ploiloai a Homoio,
A Ialma da Ioosia. Mas Cimdoco
Escuiocou, quo Ancios c'a c'ioa oinaiam
O canlo Obias, o Dias
(5)
, concoiluando
(
76
)
(1) }oiusalm.
(2) Encaminlando a \oz a Eudoio.
(3) Ioi liaclos ou lioclos das osliofos dos Hinos.
() Ciislos, quo \oisificaiam pailo da Bblia.
(5) |n sc|icicus suspcn!imus crgcnc ncsirc.
() Insliumonlo mais oncoipado quo a Liia.
Em coipo, o \oz, quo a Liia do Cimdoco.
Dospiondo-o Eudoio, alosa as fiouxas coidas,
Toma poslo, no conlio do Congiosso.
Assim Da\id so apiosla a, c'os sons da Haipa,
O spiilo afugonlai, quo onliaia om posso
Do Monaica Saul. }unlo a Domdoco
Cimdoco so assonla. Eudoio cia\a
Os ollos do slolanlo fiimamonlo,
E logo a \oz fianquoia ao Canlo Auguslo.
Enloa o Caos nascido, a Luz ciiada,
C'um Iici Di\iiial. A loiia biola
As Ilanlas, o Animais. Sopio do \ida
Dous, no lomo'imagom sua, inspiia ao ioslo.
(1)
Duma cosla do Ado llo plasma uma E\a,
Sou piazoi, sua doi, no piimo pailo.
Do Abol, do Iimo momoia os saciifcios,
Do Abol, o }uslo, a moilo, o o sanguo lumano
Alando aos Cus o sou clamoi piimoiio.
} adoa a Liia
(2)
o d do Abiao as Eias,
Canla a Ialmoiia,
(3)
o Onagio alposlio,
()
o o Ioo
E Roboca osposada,
(5)
o o Ioiogiino
()
Ialiiaica,
()
sonlado ao is da Tonda.
(8)
Canla picos do Hoimon, do Oiob, do Sinai
Robanlos do Galaad, \alos do Lbano,
Rosais do }oiic, Ialmas do Idumo,
Cipioslos do Cads, Sion, Solima,
E Efiaim, o Siquom, Codion loiionlo
(
79
)
(1) Eia uso onlio os Hobious pi s poilas das Cidados o liibunal dos }uzos.
(2) Eudoio.
(3) Mc!cs |ccii, diz Toincio, falando do quo foz a musica paia a sua comdia.
() Supcr ||uminc 8cc|cnis. Salm. 13.
(5) Do Eudoio.
() E coiionlo onlio os molloios Ioolas quobiai os \oisos paia imilai o lumullo
das idoias.
Doslia mo, disliibui na alla noilo
Aos soi\os o la\oi, a foimosuia
Como um \oslido a adoina: lo\anlaiam-so
Os fillos, o a aclamaiam \onluiosa,
Eiguou-so o Sposo, o dou-llo oncmio ogigio.
Quadios so, com quo Eudoio mais so inflama.
Ol Dous coloslo, ol lu, mou Dous supiomo,
Tu a pousada assinalaslo Auioia,
lua \oz, l so ala, o Sol, no Oiionlo,
Qual soboibo Giganlo oncola o giio
Qual so oiguo o Sposo om gio splondoi, do llamo:
So o Tio\o clamas, o Tio\o iospondo:
|is-mc, Scnncr. Dos Cus a alluia abaixas.
O lou sp'iilo, nos loi\olinos, \oa,
E ao sopio da Iia lua liomo a Toiia,
Fogom Moilos, da Campa, ospa\oiidos.
Quo giando, quo s, mou Dous, nas Obias luas!
E o lomom quo \al` Quo, nolo, a afoio ponlas!
E, nada monos,
(1)
no Homom \inculaslo
Tou oloino, lou gian compiazimonlo.
Dous foilo, Dous piodoso, Enlo incioado,
Ao lou Iodoi, a Ti, Ancio dos dias,
(2)
So d, o a li Clomonlo, Amoi, o Gliia.
Eudoio assim canlou. Foi iossoando
Sou canlo, polos cnca\os do Aicdia,
Quo, a lo \iiis concoilos Ecos dobiam,
Sonlom Di\ina \oz do aidonlos Salmos.
(3)
Do quanlo a A\ona, o a Ian lal canlo \onco
Os Ecos so assombiaiam. To susponsos
Domdoco, o Cimdoco ali ficam,
Quo nogado dai sonlas do quo sonlom.
Os quo, iompom, claios, da sacia Igina
(
81
)
(1) Essa mudoz, o mansido da Lua s bom a sonlo quom, no ioliio dos Campos,
a passa om noilo osli\a, do Lua Cloia.
(2) Llanozas amig\ois oiam poi coilo as con\oisaos, quo os Anacoiolas
noilo, lia\a\am onlio si.
(3) Modilaos, o jaculaliias dos }uslos, no silncio da noilo, o luz da aign-
loa Lua.
() Sallilos do }upiloi.
(5) Adjocli\o passi\o com significao acli\a.
Romo\o o liioo anol,
(1)
o as loclas quo aidom
Vagas, o ongaslo so do Ilo
(2)
oloino,
Con\idam, quo as conlomplom os Colcolas.
Vm, poi fim, no sou \oo (Almas dilosas!)
Mundos, quo lm, poi sis, nossas Esliolas.
(3)
Na sfoia coloslial, com goslo osculam
Ao Cisno, Liia os nunca ou\idos canlos.
Dous, do quom flui, nunca inloiiompida
A Ciiao loda, doscansai no doixa
To cuiioso ollai, dis\olo sanlo.
Oia, do spao, nos confins iomolos,
Alui um Mundo anoso, ou j soguido
Do Anjos som numoio, inlioduz sob'iano,
No lui\o Caos, iogiada foimosuia.
Mas, quom mais piondo os Sanlos, quo o conlomplam
E o Homom, cujas ponas, cujos goslos
Inda os mo\om, no Cu, inda ou\om loinos
Nossos \olos, poi ns inda suplicam,
Nossos Ialionos so, consollo nosso.
Em spluplo so alogiam, so, poidida,
Toina a O\olla ao iodil, com pio suslo
Esliomocom, quando a Alma ospa\oiida,
Aos ps do }uiz a po o Anjo da Moilo.
Vm (liiado o iobuo) as Iaixos nossas,
A Ailo, poim, quo, om nosso poilo, moscla
Tanlo olomonlo oposlo, Dous lla oculla.
Doixa aos Sanlos colloi as Lois dos Oibos,
Mas a si s, iosoi\a o oxamo, a \isla,
O aicano imponolial do poilo lumano.
Nosso onlo\o do assombio, o amoi, oxllicos
Em gio jubilo, om mgoa loina, oxclamam
(
95
)
(1) O Tiisgio.
(2) Da\id.
(3) Comps Cnlicos manoiia do Da\id.
() Ropouso do Dous, dopois do ciiado oslo Uni\oiso.
(5) Quo Dous manda iopousai no slimo dia.
() C|cngcruc iuccrum. VIRGIL.
() Giaduais llos clama a Igioja.
Anlo as Tbuas da Loi, \o c'o Roi Sbio,
(1)
Som conlo, o Anlislo sumo, imolo Vlimas,
As Fillas do }ud, om loino da Aica,
Toam Danas, quo lanlo igualom Cnlicos,
Quanlo, om lou\oi do Eloino as pias piocos...
Da Sio Coloslo os \onco a loada laimnica
(2)
Roboando,
(3)
no puio Taboinculo,
Em quo do Ciislo a Mo os Cus adoiam.
Coios do Viigons, Coios do Viu\as
E do Mulloios foilos llo iodoiam
O liono
()
do Canduia ondo so oxala.
Ioi sonda oculla, os loiioais suspiios
Sobom ao liono, da quo aflilos ou\o:
Ou\o, o consola, da quo as mais iocndilas
Mgoas ou\o dos msoios lumanos.
Aos ps do Fillo, sobio o allai do inconso,
A of'ionda \ai dopoi dos pianlos nossos:
Ioi quo suba om \aloi osso lolocauslo,
Suas, llo \oilo, lgiimas Di\inas.
Clomonlo Rainla, a cada inslanlo,
Vo, cusldios dos Homons, Sanlos Anjos
Iolos sous
(5)
imploiai, com iogo acli\o.
Da Caiidado os Soiafins, da Giaa
()
Do joollos a soi\om: junlo Viigom
Slo do piosopo os llanos Assislonlos,
Gabiiol, Ana,
()
o }os, Magos, Iasloios.
L so apinlam lambm, lonios infanlos,
(
97
)
(1) Salomo.
(2) Anglica a icc!c, diz Camos.
(3) Um do ns lom do cansai, ou os ignoianlos do ciilicai na lngua quo no
sabom, ou ou do cilai Clssicos, quo mo abonom. Soioi ou.
() |ccncggic !c|ic i| Tcmpic, diz Maffoi na Tiagdia Miopo.
(5) Iolos quo sua guaida so onlioguos.
() Soiafins da Giaa.
() Ana a piofoliza.
Quo, na Auioia da Vida, o Ocaso \iiam.
Mas, logo, om anjos lucidos mudados,
C'os quo ao boio assisliiam, so assomollam.
Anlo a Coloslo Mo, uioos luibulos
Com inculpadas mos balancoando,
Somiciculo aioma laimonioso
Do inocncia, o do Amoi, ondoando, oxalam
Dos lionos do Maiia, ao sanluiio
Do Rodonloi (quo c'um ollai, consoi\a
Oibos, quo o Iai ciiou) docoiio \ia.
Sonlado mosa mslica, o ciicundam
Os \inlo o qualio ancios, om \oslo cndida,
Auii-c'ioados, nos gomanlos slios.
Tom poilo o \i\o Caiio, quo iolmpagos,
Das iodas, o fuzis iubonlos \ibia.
Quando om \iso complola, om \iso nlima
Bom so digna o das Gonlos Dosojado
Manifoslai-so (faco om loiia) piosliam-so-llo,
Coilados do lomoi, os Escollidos.
Mas logo, a mo llo of'ioco, o, biando, fala:
Eiguoi-\os: no lomais. Do Dous oloino
Tondos plona bno, ollai-mo, ol juslos,
Vodo o piimoiio, om mim, o ullimo \odo.
(1)
Dolis do liono, inliminos alongam-so
Do conloinos fogo o luz amplssimos,
Toma om Golfos do \ida, o Iadio o conlio.
Do quo , do quo l-do soi, ou foi, Iiincpio,
(2)
Conlm Iiosonlo, om si, Ioi\ii, Iassado.
Ocullos jazom l, nas fonlos puias
Li\io Aibliio, o do Dous a Iioscincia.
(Aicano, aos pipiios (Cus, incompioons\ol!)
Enlo l jaz, quo so ioduz ao nada,
Nada, quo om Enlo a\ulla. L, moimonlo
Longo do ollos Anglicos, so cumpio
(
98
)
(1) Do Iadio.
Iolo sou Rodonloi sofiou, foi Milii,
Mas doclina, poi oia o ibilio sumo
Hslia oncolada: of'ionda ioquoi slida.
(1)
Ciislo, aos iogos do Milii \onoi\ol,
So inclina ao Ciiadoi do Anjos, o do Homons.
Nos ospaos imonsos, liomo, o infia,
Quanlo do Dous no oia supodnoo.
Solla a \oz,
(2)
quo Iiodado, o Amoi iocondo,
E o saciifcio of'ioco do Ciiilo
Anlo o Anligo dos dias Soboiano.
E mais sua\o o som do suas falas,
Quo osso Oloo do }uslia, com quo foia
Sagiado Salomo, , mais quo a Fonlo
Do Samaiia, puio, mais am\ol,
Quo do Oli\oiia o floiido muimuiio,
Ao quo, \oinal, llo d, balano, o Zfiio,
(3)
Nos \alos do Taboi, Nazioos loilos.
Nos Cus foz manifoslo Dous lom\ol
Quanla, om pi dos Fiis, lono concobo,
Quando o imploia da Iaz a Di\indado.
()
Dos, quo do soi ao Nada, um \oibo disso,
Voibo, quo da Sapincia o aicano inculca,
s luimas do Anjos, s Logios do Miliios,
Do }uslos, Rois, o Viigons. Viio lodos,
Como, num iaio splndido do Dia,
Nossa pala\ia do }uiz Supoino,
Concoilos do Iiosonlo, o do Iassado,
Apioslos, o sucossos do Fuluio.
(
100
)
(1) Pcricm sc|i!c !cmcrc !c !ic, diz Hoicio, poi coicoai poio do dia inloiio. Io
!ic sc|i!c, poi dia inloiio.
(2) Ciislo.
(3) Ioi duas iazos usoi aqui do lipibalo. A piimoiia poi imilai com o balano
do Voiso, o balano dos iamos da Oli\oiia, com os sopios do Zfiio na Iiima\oia.
A sogunda... Sabo-a Dous.
() }osus Ciislo, Dous do Mansido, o Dous do Iaz.
Eis o Tompo, om quo os Io\os obodionlos
s do Mossias Lois, som lia\o, goslom
Dossas piopcias Lois loda a douia.
Sobojo lompo oiguou a Idolaliia
}unlo do aias Ciisls, Gonlias aias.
Tompo , quo, j, do Mundo, o\adam,
(1)
fujam:
(2)
Quo nado o no\o Ciio,
(3)
quo doiiolo
Os do sp'iilos do Infoino ullimos cullos,
E, sombia dos Di\inos laboinculos,
Soguio o liono dos bom \indos
()
Csaios.
Como os Ciislos, no fogo, o foiio, in\iclos,
(5)
Co' as dolcias da Iaz ombiandocoiam,
Ioi dai-llos mais ciisol, Dous Iio\idonlo
Dou-llo lonias, dou iiquoza. Aos Bons, Dila,
Quo os soobia, inslilos fiaquojam.
Anlos, quo osso Oibo so llo inclino ao jugo,
Ao louio quo os ospoia adquiiam foios.
Das iias do Sonloi o incndio aloaiam,
Sofiam ciisol, moic gianjoiom puios.
Voi-so- Sal dosgiilloado, no Oibo:
Iioslo, om Mailiio, a pio\a doiiadoiia
Comoai, na fiouxa
()
Gioi do Ciislo.
E, a quo lom do oxpiai, Hslia sponlnoa,
Tais culpas, do longo o\o, assinalada,
Na Monlo, jaz, da Allssima Sapincia.
Iiimoiios iaslioaiam os Colcolas
No \oibo
()
do Dous sumo lais concoilos.
Ol pala\ia Di\ina, quanlo nossa,
(
101
)
(1) Do \oibo ctcnicr com a significao d'ctcir tcni usa Fi. Lus do Sousa na Vi!c
!c Arcccispc.
(2) Aos Coios Coloslos.
Do Canaan, onlio, os quo ao ocduo lado
Do Bolol sous iobanlos pasloioa\am,
Logo, quo as Andoiinlas, com goijoios,
Doiam pailo a Laslonos, quo oia Dia,
D-so piossa a doixai o loilo, o in\ol\o-so,
Num, quo a Sposa fiou, foiiado manlo
Do fina l do idosa gonlo amiga,
E, paia o conclogai, llo acomodaia.
Sua guaida fiol, dous cos Lacnios
Llo anlocodom o passo, quo ondoioa,
Iaia o slio, om quo o Bispo so agasalla.
Mas, j no campo apiico o Anlislo Sanlo
Of'iocia a Dous sumo, pias piocos,
Quando o a\islou Laslonos. Os cos coiiom,
Baixa a fionlo, alla a cauda, com caicias
Do cullo ao sanlo Milii, quais, poi oidom,
Do Amo poi obodionlos so llo inculquom
Os dous, do Ciislo muilo dignos soi\os,
Dopois do Ciislmonlo saudai-so,
Tomam, do monlo, om sou passoio, a oncosla,
Da anliga Sapincia pialicando.
Tal a Anquisos guiou ao Fnoo Bosquo
E\andio, quando, onlo diloso Iiamo
Vinla buscai Hosiono
(1)
a Salamina
Esso E\andio, na maigo, oxul, do Tibio
Collou do Hspodo anligo
(2)
o Fillo Iluslio,
(3)
Quando soubo quo lou\oia ao Roi Tioiano
()
Cumulado, a Foiluna, do Dosdilas.
No laida o Anlislo, o a filla,
(5)
a unii-so a olos.
E \inla onlo Cimdoco mais linda
(
112
)
(1) Homoio.
(2) Com quo so biinda\a Hiculos.
(3) Mcminissc jutccii. Viigil.
() Durc rcccrc nciis, Ncmcrum ucs siirpc rigcnii, |cmc ncics. STATIUS.
(5) VIRGIL. |c|cg. 3.
Iaia os, quo olo scullou, laiios
(1)
insignos.
Aiolusa
(2)
ali \s, \s o Louioiio,
Quo oncoiia Dafno, nolo con\oilida.
Dossa Illa a solido buscai iosol\om,
Ioi mais quodos ou\ii do Eudoio os casos.
Dospiondom logo os Soi\os do Laslonos
A quo nada, no Alfou, longa Canoa,
Ca\ada num Iinloiio. Lo\a o Rio,
Na ampla \oia, a Famlia, lo\a os Hspodos,
Admiiando dos Naulas a doslioza.
DEMODOCO (um icnic ccrrcgc!c)
Quo foi do lompo, om quo, icados, paia iidos
A Tiia, os dous Aliidos Naus \os doiam!
Quo o Ulissou iomo cislois p do Coios!
E quo lojo, ao pogo imonso onfuiocido
Som doscoiai, \os aiiojais incaulos`
Quoi }o\o, quo, nos p'iigos so alucinom
Os Homons, o do loidado uso piimo\o
Abiacom p'iigos, como abiaam Numos.
(3)
Eis quo ponla oiionlal, abicam, da Illa:
Nola so alam duas Aias doiiocadas,
Uma sacia ao Romanso, oulia Toimonla,
Esla, om iibas do Alfou, ossa, do Ldon.
Enlio ossas Aias, do Aiolusa a Fonlo
Golfa da Toiia, o fogo ao Rio lipida.
()
Na nsia do ou\ii Eudoio, paiam, sonlam-so
}unlo aos Cloupos, quo o Sol, nas cimas douia.
Iodo Eudoio fa\oi aos Cus, o naiia:
Foia dai-\os nolcia (ou soioi bio\o)
(
116
)
(1) Iiops um Slaluiio lallai do manoiia o Monlo Alos, quo figuiasso Aloxan-
dio Magno, suslondo na doxlia uma Cidado.
(2) Sunium.
(3) Os Romanos, quo os Giogos considoia\am como a Bibaios.
() Em iazo dos mui lbois Ailficos, quo do Slluas, Edifcios, Vasos, olc., a
adoinaiam.
Essos flagolos, quo as Naos so infligom,
E, as quo Cidados oiam, soi Cad\oios.
Iaiocoi podom lais lios mais allas,
Quo a, do juzo mou, infanlo alada,
Conludo, ou compioondia-as. Noulios }o\ons
Quo \inlam, no Baixol, baldadas oiam.
Na Roligio libia\a ossa dif'iona.
Eu Ciislo, Iagos olos. Afoi\oia
Iaganismo as Iaixos, anlos da idado,
Quando as aaima om ns o Ciislo Cullo,
Dos\iando ossos claios do nimo infanlo
Llo d sonso \aionil, na Al\a da \ida,
Ionsamonlos mais slidos llo influi.
D-llo, om manlillas, dignidado do Homom,
Dosdo onlo, nos manlm sublimos, gia\os.
Mosmo, aos poilos da Mo, quo o alimonla
Conla j cada Infanlo, como um Anjo.
Iagos, quo om }o\o ciom mudado om Touio
Do osliagos lais no caom no sonlido.
Eu, quo j mo sonlaia c'o Iiofola
Nos doslioos da ligica Gomoiia
Babilnia a\isloi dosdo Coiinlo.
Nom monos nolaioi, o como iluso
Doi, paia o abismo, o passo mou piimoiio
Nom, quo oscondiam \isos lo singolos
O lao, om quo ca. Enquanlo Impiios
Ro\ollos
(1)
consid'iamos, sai das iunas
Do Coiinlo iosplondida Toiia.
(2)
Gnio da Gicia, do iisonlo \ullo,
Quo dosaslio nonlum consumii podo,
Toda a lio, om douliinai-lo, falla!
Colgada laca Nau do filas, floios,
Lo\a a Dolos, do Alonas Dopulados.
Os aiiobis da Auioia puipuioa\am
(
122
)
(1) Ioisoguida Lalona pola ciosa }uno, coiiia, na sua pionloz polo Oibo \aga-
bunda.
(2) Som dola concoboi lodo o loiioi, quo a um Ciislo compolo.
(3) A Edifcios \aslos do os nossos bons Auloios o nomo do Fbiicas, nomo
quo lojo s damos s Manufacluias. O Con\onlo da Balalla clama-o F. Lus do
Sousa, fbiica do Iincipo, o Ialcio do Allambia, om Gianada, Fbiica digna dos Rois
Mouios, olc.
Da lumana piolo, abiiu longa a\onida,
Tis millas conlo, poi Apulios Monlos,
Cosloando o Golfo Nopoli, o paugagons
(1)
Do Anxui, do Alba, o Campinas da alla Roma.
Fazom-llo alas
(2)
Ialcios, Tomplos, Tumulos,
Finda, na oloina
(3)
Capilal do Mundo,
Digna do lal biaso. Com lais poilonlos,
Tanlo ou mo ombo\oci, quanlo imposs\ol
Foia anlo\-lo, foia o suspoil-lo.
Encanlo foi, quo, om \o, quobiai-mo inlonlam
Amigos, quo mou Iai oncaiiogaia
Do ollai poi mim. Vaguoa\a ou do conlnuo,
Do Foio, ao Capillio, ao Campo Micio.
Do Baiiio das Caiinas,
()
do Goimnico
Toalio Molo Adiiana, ao Ciico
Do Noio, ao Ianloo do Agiipa: o om loda
Essa nsia, osso coiioi cuiioso, a lumildo
Igioja dos Ciislos, oia a ol\idada.
Nom mo a \isla cansa\a o gio bulcio
Dum Io\o, quo a unio dos Io\os lodos.
Viias na faida, \iias na aimaduia,
Goimanas Galas, Afiicanas, Giogas,
Romanas liopas \o pojando as iuas.
Cala populoa alpaica
(5)
Ancio Sabino,
E \ai do lado sonaliia puipuia,
Anlo o Coclo da Moioliiz paiada,
Liloiia Consulai, Bois do Clilumno
Guio ao Foio o Volsco anligo Caiio.
Do oquilo Caadoi o liom magnfico
Quo alia\anca a lo laiga sacia \ia,
(
124
)
(1) Impoiadoios.
(2) Nos Homons.
Dospii, dosassombiado a Impoiial puipuia,
Dizoi ao Mundo (londo om pouco os Homons):
To fcil, lojo, mo doscoi do liono,
Quo fcil mo foi j sonlai mo nolo.
Fiaquoza fosso, ou fosso alla Iollica,
Com Galiio, Conslncio, o Maximino
Quis sou Iodoi pailii. Tal\oz llo poso
Dossa, quo o mal-foiou, Razo do Eslado.
Com llo soi infoiioios ossos Iincipos,
Quis-so a si ioalai. Longo da Coilo,
(1)
Is Conslncio, quo llo oia sombia oscassa,
E, s, consigo, consoi\ou Galiio.
Maximino Guoiioiio, Valoioso,
Mas bionco, ignaio, om Coilo nada influi.
Nascou Galiio, om Dcicas palloas,
Iasloi do gado, dosdo os \oidos anos,
No cinlo do Vaquoiio,
(2)
apoilou sompio
Ambio dosconfoimo, o dosbocada.
Tal cai, no Impiio, piaga dosasliosa,
Quando no iogiam Lois Roais loianas!
No l poilo, quo, onlo, so no abaslo
Das mais laigas lonos, no aimo ao slio.
Quo, nom sompio a Ambio lalonlo inculca.
Ioi um, quo ao liono alou Viiludo, o Ingonlo,
Com Tiianos iuins do lida ao Mundo.
Tiaz, na fionlo sinal (anlos foiiolo)
Do sous \cios Galiio, a \oz modonla,
Hiiido o ollai, Golias na oslaluia.
Dosquila-so dos suslos, quo olo inspiia,
A Romana ufania dosbolada
(3)
C'o baldo do Aimonliio,
()
com quo o mofa.
(
130
)
(1) Hioioclos.
(2) Iublio.
(3) Hioioclos.
() O Espiilo do Galiio.
(5) Como ns iamos.
() Hioioclos.
() Manlas ms.
Eslioila, o compiimida, a fionlo inculca
Sislomlico gnio, poifioso:
Vibia ollos, quais os \ibiam Foias bia\as,
Quanlo , no ollai, foioz, lanlo cobaido.
Giossos lbios, quo quasi sompio fondo
Num \il, ciuol soiiiso, a iaia gionla
Som alinlo, na fionlo, so llo ospola,
E dosmonlo, a no mais, da coma ondoanlo
Quo om jo\ons ombios Dous dobiua, ou \u
Quo a Ancios, qual C'ioa cingo. Um coilo ai cnico
Das foios do Sofisla
(1)
oxala, o clama
Quo a ospada mos dos-nobios mal ompunlam.
Impia pluma do Alou mais llos confoima,
Ou do Voidugo o coiladoi culolo.
Tal (poiquo o diga assim) o Homom so afoia,
So, lodo ao Coipo, da Alma so doscuida.
Coilo agia\o mo foz, do quo ou, no Iao
Mo dospiquoi aiioso, o lodos iiiam:
Ciu iancoi conlia mim llo acondi na alma.
Do ponlo llo subiu, sou dosai
(2)
\ondo,
Vondo-mo a Conslanlino caio, o a Auguslo.
Robonla a In\oja, quo o sossogo ospanla,
E manlas do aiiuinai-mo sluda ansioso.
Quom` Eu` al\o do In\oja` Eu, quo, om \oiduias
}u\onis, anos lis, \ol\idos linla!
Sobio doscuido iuim, soca indif'iona,
Ol falaz soguiana! E ol quanlo as Cailas
Do Sfoia, o mou Iai, com sos a\isos,
Ma
(3)
luiba\am com ispidos iobalos!
Enlio os quo, inda saudosos, so lombia\am
Do Laslonos, conlo ou a Maicolino,
Da Igioja Uni\oisal \is\ol Cabo,
No quo ao do Iodio, o Iaulo Comiliio,
(
135
)
(1) Hioioclos.
(2) O dosai do quo lodos iiiam.
(3) A soguiana.
Sacio lumulo, onlosla, alm do Tibio
Sou Quailo llo compunlam dous Cubculos,
(1)
Co' a Capola, nos muios, oncoslados.
Iondo poila do asilo do iomanso
Campana lumildo, dando pailo ao Bispo,
(2)
Quo onlia
(3)
\i\o Ciislo, Ciislo dofunlo.
Quom do Cu abio a poila, abio a da Toiia.
()
Quo \s, do lado, onliando o Comiliio`
Alpaicas, Bagos \s, dos quo do conla,
Bispos, da Gioi Ciisl doslo Uni\oiso.
Iafnucio \s, quo, no allo da Tobaida,
Co' a \oz do Dous, Domnios afugonla,
Vs Cpiio Spiiidio, Iasloi do O\ollas,
Em milagios pioclaio, Ozio do Cido\a,
Quo a F confossou j,
(5)
}acob do Nsibo,
Quo Dous piondou c'o dom do Iiofocia,
}oo, quo, om Iisia ospaigiu luz do E\angollo,
Aiquolau,
()
quo a Mans \oncou,
()
Fiumncio
Fundadoi das Igiojas da Elipia,
Toinado a Roma, das Missos Indianas.
Tofilo, o a Scia\a, a quom Dous lanlo oslima:
Cali\a, foz Ciisl a Ibiia loda.
Tocom-llo, ao Bispo, Sala do Concollo,
Sombioando-llo om lamodas, Toixos funobios.
Do passoio, c'os Bispos, confoiia,
Em piocisos da Igioja, dosliuii oiios
(
136
)
(1) Voibo do quo Vioiia usou, num soimo, \oilondo oslo passo da Esciiluia.
(2) Mo pom fionlo a fionlo com, olc.
(3) Clobio Romana.
() Iu!cs con\m a quanlos jogos di\oilidos, ou bibaios so da\am no Ciico.
L mo a\oxa a, quo ou Ru, imoloi, \lima
Som mancla.
(1)
Qual Caim, mo onlianlo, loi\o
Na soido dos oscuios coiiodoios:
(2)
No suido iudo algum, S, nas abbadas
Rosliugo, ioboando, o iobalido
Golpo da asa da lbioga Coiuja.
Andaios do allo a baixo coiio alnilo,
E canso, o anolo... Iouso, onfim, num mimoi.
(3)
Ioi mo ol\idai, quo um Dous mo l condonado,
Mo ol\idai do Ciislo, c'os ollos coico
O idlalia Edifcio. Esfoio inulil!
Quo, ali Dous \ingadoi, a gonlo Hobioia
(Ciislo o \alicinou) la\iando o Ciico
Mo ps claio, anlo os ollos, casligada.
Dos Fillos do Isiaol falal doslino!
Scia\os, a Faia o Alcai oiguom,
Scia\os, a Vospasiano, inda consliuom
Da Romana pujana o Monumonlo.
Enlio misiias mil aos Hobious cabo
Moloi a mo onquanlo l li giando no Oibo.
Enquanlo assim modilo, as biulas Foias
Nos Co\is dosso Ciico,
()
iugom,
(5)
uiiam.
Confosso-o, sliomoci. Filando os ollos
No Coiio, sanguo a\islo, l pouco spaiso
Ioi msoios golpoados, nossos Ludos.
Quo luibado fiquoi! }, polas cainos
Cia\adas dos Loos gaiias sonlia,
So oxposlo ou, nosso Coiio, no dosnogo
Ciislo, moilo poi mim, no caio idlalia.
Idlalia, ou! Qual fim o quo mo ospoia`
(
140
)
(1) }osus Ciislo quo, como S. Iaulo diz, no\amonlo saciificamos a cada pocado
moilal, om quo camos, rursum cruci|igcnics.
(2) Do Anfiloalio.
(3) Num maimioo dogiau do Ciico.
() Hojo Colisou.
(5) Os Loos iugom, os Elofanlos uiiam.
Eigo-mo, o fujo da ioa,
(1)
ao Caiio subo,
Aiiobalo-mo a Casa, a noilo inloiia
D-mo o Romoiso golpos, quo iolumbam
Na piofundoz do poilo. Ol funobio nsia!
Quo a mim, quo a lodo o inslanlo, dos Cus doscos,
E quo a alma, inda lojo, ombobos-mo do suslos!...
Disso Eudoio, o ficou, c'os ollos filos
Na \iso, quo llo a idoia afiguia\a.
Fica o Congiosso lcilo, o susponso:
S do Ldon, do Alfou so ou\o o muimuiio,
As maigons da Illa lubiicos banlando.
Enlio lomoios, so oiguo a Mo do Eudoio,
Quando oslo, a si loinado, o dos-sossogo,
Com dis\olo filial, liaa aplacai-llo:
E, logo, alou a siio ao sou discuiso
FIM DO LIVRO IV.
(
141
)
(1) Viiglio.
(2) Quis pi miscrc o mcsuinnc, como ps Camos. Tom-lo-iam bom os Cilicos,
ou no`
(3) Noio.
Em \aiandas, s ondas, sobiancoiias.
Qual, onlio Coilosos, so ala Rainla,
Co'a aignloa luz, c'o squilo slolanlo,
Nos alumia\a, dosnublada a Lua.
Dosmaia\a, a sou biillo, o flmoo aiiojo,
Quo o Vosu\io dos lopos boibola\a:
Do Vulco azulando o ioxo fumo,
Dobuxa\a os lislos do iis Taumncia.
O somblanlo pacfico do Fobo,
Roluzindo (Fonmono donoso!)
Rofloclo, sobio o plago spollanlo,
As ciospas coslas do Soiionlo, o as iibas
Do Hoiacloia o Iompoia. Ao som das ondas,
O lodo Ioscadoi, ao longo, canla.
Ns, om lanlo, \oilamos nas laas,
Faloino idoso, acaso doscoboilo,
Nas nfoias do Hoicio, o, alando os biindos
s lis Iims do Amoi
(1)
Vonuslas Fillas
Da Boloza, o Iodoi,
(2)
c'ioada a fionlo
Do Aipo, o do Rosas bio\o-duiadouias,
(3)
Doui\amos, da \ida, o oslamo cuilo.
CNTICO
Eslo Clo, oslo Alcai, o a adoiada
Dama doixai con\m. Nom doslas i\oios,
Quo, bio\o Dono, amanlas, a no soiom
Cipioslos oxoquiais, lo soguo alguma.
Iaixos iompom da Liia, logo, incaslas.
CNTICO
Longo, ol do Iojo adoino, sacias \ondas,
Longo, Opas, quo oncobiis \iignoas planlas.
(
154
)
(1) Hojo Pciric, doii\ando osso nomo do dilo do Cipio quando sau do Roma:
ingrcic Pciric, ncm pcssi!ccis cssc mcc.
(2) Iublio Cipio, quo \oncou a Anbal.
(3) Quo osla\a om p sobio a sopulluia, como iomalo dola.
As cinzas do maioi Hoii Romano
Io-mo mais \i\a luz o quanlo, Amigos,
E mosquinla osla \ida, \ida inulil.
Quo mo cansa, o llo falla um coilo abono...
Cada loia, \ozos com, mo pungo, l lompos,
Agudo inslinlo do ii lusliai
(1)
oslo Oibo.
}, poiogiino, pailo, o adous \os digo.
No pula osla nsia inquiola do soi fi\olas
Nossas opinios, nossas \onlados`
Cipio, c'o sou \i\oi, o nosso acusa.
No \os laslima, o assombia o allo concoilo,
Quo oulia Vonluia) inda l, quo allo disciopa
Dossa, om quo pomos filo` Basla ollaimos
Cipio, quo ao Sposo onlioga a scia\a
(2)
Sposa:
Voi Ccoio, quo o po onlio os Colcolas,
Em sonlos domonsliando a Emiliano,
(3)
Oulia \ida, om quo do c'ioa Viiludo.
AGOSTINHO
Idoia, quo oxpusoslo, igual, io\ol\o.
No mo insliga a \aguoai, iopouso podo.
So alcano, qual Cipio, pousai mous dias,
Na alla, o quoda manso`... Languidoz suma
O coiao mo ombobo, o osgaiio o lino
No ondo quo a Dila jaz. Quanlo mais sondo
O quo a \ida, mais fiouxos ns mo piondom,
A la\oi uma Voidado, no Oibo, oculla,
Em algum do Afoio piofundo Ocoano,
Como a ompogai-mo ou, nolo, coiioiia!
So no oiia, ol Cipio, lou sonlo Elioo...
(
157
)
(1) Iusircr aqui lomado na sua gonuna significao, Iusircrc icrrcs, diz Viiglio,
om lugai do pcrcgrcrc, quo oia piosaico.
(2) Iiisionoiia do guoiia.
(3) Sogundo Cipio Afiicano.
HIERONIMO (cic|ncn!c-c c crc!cs)
Riboiias
(1)
do }oido, Bolloomia Giula,
Ondo Ciislo nascou, la\ois do \oi-mo,
Na do Eiomilas \ossos sacia lisla.
L mo clamais, l a \s coiiida aiianco.
Ol Monlos do }udoia, lois-do \oi junlos
A ponilncia minla, o os soilos \ossos.
Hioinimo aiiojou oslo discuiso
To \oomonlo, quo om lodos ps ospanlo.
Laloja\a-llo o poilo, como ao Coio
Sodonlo, quo aodado Fonlo coiio.
EUDORO
O quo do \s ou\i, mo admiia, o mo\o,
E os golpos, quo sonlis, muilo l, quo os sinlo,
Com \ai\ns do o Oibo \oi, do aclai iomanso.
Essa osquisila Doi po Noilo aos ollos
Na F, quo, infanlo, piofossoi, Di\ina.
AGOSTINHO
Mil \ozos minla Mo, na F fundada,
Mo inlimou, do sou cullo a foimosuia,
E coila, nolo, a Dila. Alm-Mai \i\o.
Figuio-a oslai (lal\oz) saudosos ollos,
Iaia mim, dossas maigons, alongado.
Doia aponas lais \ozos Agoslinlo,
Quo dolis do monlo um Homom iompo
(Do Epiclolo, no liajo, o ou cioia Aluno)
Monos ancio quo jo\om, mas coidalo,
Voilia do somblanlo iiso anglico.
Dissoias, quo sous lbios s so abiiam
Iaia am\ois sollai, dignos discuisos.
(
158
)
(1) Do Sacoidolo.
Doscubio da alma a \i\a claga aboila,
E olo os misliios mo abio do sou cullo.
Saom logo, foia da alma, as amaiguias
Ds quo llo onliou, no soio
(1)
o Amoi do Ciislo.
A naiiao do ingnuo Anacoiola,
Filsofo Ciislo, do am\ol ndolo,
Foi nosso oncanlo. Viios poigunlamos.
(2)
Fiol, sincoio nos iospondo a ludo.
No nos cansa\a ou\i-lo. Tal conconlo
Tinla na \oz, quo os poilos como\ia.
Nobio, o llana (so fliida) a Eloquncia,
Dos moigos lbios llo \oilia puia,
Boloio anligo da\a monoi fiaso,
Quo onlo\a\a os sonlidos, com dolcia.
Como os anligos iopolia os loimos,
Ropolio, quo om ouliom, dosai foia,
Mas, nolo, da\a a sous discuisos, gala.
Logisladoi da Gicia o lou\iois ciido,
Dossos, quo dodollando om liias do ouio,
As Lois, oulioia, s Gonlos discanla\am,
E a dos Dousos supioma Omnipolncia,
E a da \iiludo oxcolsa Foimosuia.
Ns, al onlo, mancobos indo\olos,
(Tisoas pailido aponas) ois-nos fiimos
Em quo sanoai-nos s o podia o Cullo,
Do \oidadoiio Dous. Allo concoilo,
Quo a Campa do Cipio nos inspiia\a.
As cinzas dosso Hoii, \oxado a acinlo
Viia\am-nos, aos Cus, os ponsamonlos.
Tiislos doixamos piaias do Liloino.
Gins, Voadoi,
(3)
no alogio sonlom quobias,
Do iomoisos oi\ada, Aglai (a dilosa)
(
163
)
(1) Da alma.
(2) Vaiiamonlo poigunlamos: ou \iias poigunlas llo fazomos.
(3) Bonifcio.
Em posada caiu, molancolia.
Iacmio, Sobaslio \o-so aos Exicilos.
A Nopoli loi\ados no sonlimos
Os mosmos inconli\os nos piazoios.
Coilo piossonlimonlo, na alma, ocullo,
Enlio oslioilos abiaos, nos dizia,
Quo oia osso abiao o osliomo adous, a lodos.
Do Baias, pouco aps, pailiu a coilo:
Foi-so a Roma Agoslinlo, foi-so Hioinimo,
E foi, comigo, a Tibui, Conslanlino.
L a caila iocobi, om quo mo insliui
Agoslinlo, quo s lgiimas do Mnica
Codo, o quo \ai moiai, co' ola, om Cailago
Quo om Iannia, o nas Glias \ai Hioinimo
Ioiogiinai, \ai \oi nos sanlos piamos
(1)
Os Ciislos, sous piimoiios Eiomilas.
No soi (dizia a caila saudosa)
So, inda lomos do nos \oi. Ai! quo osla \ida
No lo\a oulio looi: compo-so loda
Do cuilas alogiias, longas mgoas,
Do oncoladas, iompidas amizados.
Ioi fado! nunca, na loia as comoamos,
Quo as locoia do duia, a dai a ponlo
Co' Amigo, quo douiai-nos possa a \ida,
E o d s, quando a soilo no-lo ausonla.
Co'a alma, quo quadia nossa, lojo, acoilamos`
Eis quo amanl dosmaia, amanl moiio.
Mil casos, mil dos\ios nos sopaiam
Dos quo possu-los foia oloino gozo.
Dos-d, a Moilo, poi cabo, os ns da \ida,
Quanlo anolo, ao poi\ii fioclamos, dana.
(2)
Lombio-lo o dia, om quo a\islando o Golfo
Do Nopoli, dizamos: E a \ida,
(
164
)
(1) Na Tobaida.
(2) Qui! crcti |crics jccu|cmur atc mu|ic? HORAT. Iic. 2. O!. 16.
Como um Ioilo do Mai, ondo, ancoiando,
Tomam loiia Esliangoiios, ali \indos
Do quanlos Climas l, do quanlas lnguas.
Rolumba a piaia, c'o clamoi confuso
Dos quo \o, dos quo clogam. Daqui lgiimas
Goslosas dos quo acollom sous amigos,
Lgiimas l saudosas dos quo oloino
Adous so do. No poilo dosla \ida
Nunca mais loina a onliai, quom dolo pailo.
Sofiamos, pois, Eudoio, som quoixumo
Golpo, quo ou laido, ou codo lo dai os anos
Quando a Ausncia, j danlos, o no doia.
Conla\a Eudoio, o ois soi\os do Laslonos
Rofoio malulina, sobio a iol\a
Do liigo ospigas pom, do lo\o loslas,
Do Faias lando, ioquoijos, quo os cinclos,
C'os inloiloxlos \imos sinalaiam.
Vaiiada comoo \ol\o nos nimos.
Ciiilo, (som dai moslias) ponsa, admiia.
C'o Roi Iiofola, oxclama lumildo Eudoio:
Apiada-lo do mim, ol Dous, acuda-mo
Tua misoiicidia oxcolsa, ingonlo.
Da naiiao do Eudoio alcanou pouco
Domdoco, quo a ou\iu do Encanlos nua,
Do Naufigios, do Ciicos, Iolifomos.
S cai
(1)
nuns sons, quo loam \ii do Homoio.
Bom a compioondo a Filla: s llo iduo,
Quo Eudoio amasso, o quo do amai llo poso.
(
165
)
(1) E quo ainda bom no ccic nos sonolos, diz Foiioiia, numa Caila (cioio quo a
Boinaidos, ou a Caminla) no posso a\oiiguai a Cilao, poiquo l mais do qualio
anos quo oslou pii\ado dos poucos li\ios quo linla, o cilo, o oscio\o loa.
Bom o sabom quanlos \iiam a injuslia quo so mo foz, dopois da poifdia com quo
lialado fui.
VI
VI Aluso ao piocosso quo a juslia fiancosa llo mo\ou poi insligao do uma
sua ciiada, do qual iosullou a apioonso dos sous poucos bons quo foiam \ondidos om
lasla publica, aposai do, c pcsicricri, loi sido dada iazo ao poola.
Roclinada, no poilo do Domdoco,
E oiguida a mosa, diz-llo, om \oz submissa:
Nom, quo ou foia Ciisl, lgiimas \oilo.
DEMODOCO
A lua naiiao mo oncanla, Eudoio,
Bom quo no colla o sou cabal sonlido.
A linguagom Ciisl mo um coilo gnoio
Do polica Razo, da qual Minoi\a
No mo abiiu, poi inloiio, o ocullo sonso.
Ol no lo alallo o \oi quo l aqui quom cloio,
(1)
Os lous sucossos do naiiai conclui.
Viiam-so oxomplos lais, do Alcnoo mosa,
Quando infoilunios discanlou do Tiia,
Valo, do Apolo Fillo. Um Esliangoiio
(2)
Cobiiu c'o manlo a faco, o abiollou
(3)
lgiimas.
Doixa a minla Cimdoco apiodai-so.
Moldou }o\o piodado os anos lonios:
So ns oulios Ancios, \oigando cui\os
C'o pondoi
()
do Saluino, agasallamos
Na alma a }uslia, o a Iaz, pii\ados somos
Da Compaixo, dos moigos ponsamonlos,
Quo oinam da \ida os mais foimosos dias.
Assomollaiam a Vollico os Numos
A loiodiliios coplios, so baixando
Do Iais a Fillos, dosdo a sliipo anliga
Dosfloiocidos
(5)
\m, dola muilo muiclos,
Longo da \ida, quo llos da\a o lionco.
Disso: o Eudoio, a naiiai assim piossoguo:
(
166
)
(1) Cimdoco.
(2) Ulissos.
(3) Como abiollam na Iiima\oia as i\oios.
() O ciiogo dos anos.
(5) Os coplios dos Rois da ||ic!c o da O!isscic oiam \aias do i\oios.
Iii\ado ali, do Amigos, mo foi Roma
Vaslo dosoilo. Anda\a inquiola a Coilo,
Foia foi liansfoiii-so Maximino
Do Milo Iannia, amoaada
Do in\aso, polos Cipios, polos Godos.
Bal\ia, quo Conslncio dofondia,
Ioi Fiancos foi lomada. Os Quinquognios
(Io\o ignolo) oi-los na fiica, do subilo
Apaiocom aimados, boalo coiio,
Quo agia io\olla do Tiiano Aquilos
Iodo aclai-so, no Egiplo, Dioclociano,
Galiio a combaloi Naiss so apiosla.
Ao \ollo Impoiadoi moimonlo assusla
A Guoiia conlia os Iailos: quo llo lombiam
Do Valoiiano os Fados. Noslo onsojo,
Em quo o Impiio llo imploia o Ingonlo, o o biao,
Galiio (como Hioioclos llo insinua)
Toma ansa do apossai-so, a inloiio,
(1)
do nimo
Do Auguslo, nom j lomo, quo llo a\islom
A in\oja, com quo o sanguo iluslio, o os miilos
Do Conslncio, l assaz lompos, o impoilunam.
Nossa in\oja on\ol\ondo a Conslanlino,
E Amigo ou dosso Iincipo, o ou mais fiaco,
Fui al\o poculiai do dio do Hioioclos,
E, om mim pascou o sou iancoi Galiio.
Fui \isilai, um dia, a Egiia Fonlo,
Enquanlo, no Sonado, Conslanlino
Assislia s Consullas. Como a Noilo
L mo collou, \olloi sobio a pia \ia,
Do Molola cosloando a Sopulluia,
Do Elogncia, o Giandoza Obia mui piima,
Essos Campos maninlos lia\ossando,
Cosoi-so alguns, c'o a sombia, \ullos \ojo,
Iaiai, dospaiocoi, uns, aps oulios,
Cuiioso in\islo, omboco ousado a fuina,
(
167
)
(1) Num Labiiinlo. Toma-so o Auloi pola Obia: o Ailfico polo ailifcio.
(2) LUCENA, Vi!. !c S. Xcticr.
(3) Anglica a icc!c, disso Camos.
Mo oia moiga a loada.
(3)
Eigo-mo acli\o,
E ao slio, quo os sons mgicos mo on\ia,
Aodado mo aiiojo. Com mil floios,
Vojo oinado um sopulcio: om sala acosa,
(1)
Ciislos misliios colobia\a o Anlislo.
(2)
}unlo da Aia, om \u bianco, as Viigons canlam,
Io\o assislo, aos misliios, numoioso.
Conloo (o luibam-mo a alma) as Calacumbas.
Iojo, Aiiopondimonlo, Assombio, Enlo\o
Mo onliou, do quo mo oslonla a Sala aos ollos.
A\islo a Impoialiiz, Valiia a\islo,
Dislingo-as ajoolladas, onlio a luiba,
Sobaslio, Doiolou, ajoollam co'olas.
A lumanos ollos maia\illa ingonlo!
Nunca foi, no Oibo a Dous, mais digno cullo
Dado om adoiao. E ol! quo giandoza
Ialonloa\a ali Dous! Ol podoiosa
Roligio, quo a oxcolsa Esposa aiiancas
Do Tlamo Impoiial! Quo, a fuilo, ao Tomplo
(Qual coiio incasla Dama, ao piazo dado)
A liazos a adoiai a Iaixo sanla!
(3)
Na Aia ignbil dum Milii, a Dous busca,
Enlio Campas do msoios, piosciilos,
Filla, o Esposa Impoiial! Solla\a ou idoa
A iofloxos... Voilo um Lo\ila, subilo,
No ou\ido ao Bispo, uns sons. Acona: oxlinguom-so
Luzos, dum golpo: o o Canlo, omudocou.
} a biillanlo \iso so oscondo, o fogo.
Enlio ondas do Ciislos do iondo \onlo,
T quo dou c'o lumiai das Calacumbas.
Lanco foi, quo abiiu siio a no\os Fados,
Som quo ou aiguii-mo possa do oiio, ou ciimo,
(
169
)
(1) Dizomos \ulgaimonlo: Vai acondoi o salo, poi \ai acondoi as luzos do salo,
usando (poi figuia) do conlinonlo polo conloudo.
(2) O Iapa Maicolino.
(3) Figuiada no misliio do allai.
Bom quo fui dum, o doulio, Ru julgado.
Iunidos no so, sompio, om sou flagianlo
Nossos oiios, o Dous, paia o casligo
Soi mais sons\ol, faz, quo naufiaguomos
Na ompiosa mais coidala, ou nos comolo
A quom (som moiocoi-llo) nos mallialo.
Ioi minla impiodado,
(1)
mo oncobiiiam
Os Fiis, quo oiam Ciisls Iiisca, o Valiia,
Giando liofu da Ciuz! Vinlam do noilo
Tomoiosas das fuiias do Galiio,
Ioi Doiolou, guaidadas, \iiluoso,
Oiai a Dous, nas d\ias
(2)
Calacumbas.
Guiou-mo ocaso ao Sanluiio lbiogo.
Tondo ou, anlo os Lo\ilas, sido oxcluso
Do Tomplo, o dos misliios, poi sacilogo,
Ioi Espia mo lou\oiam, quo sciula\a
O aicano, quo piudonlo a Igioja oncobio.
Apagam luzos, lollom-mo quo ou \oja
A, mais quo muilo, Impoialiiz, j \isla.
Nas suspoilas, do quo ola so inclina\a
no\a Roligio, pusoia o Csai
(3)
Iiisca Augusla Espios. Disps Hioioclos
Quom siga ao Cullo sacio a Impoiial Sposa.
Viu-as,
()
o a mim saii, disso-o ao Sofisla,
(5)
Eslo ao Csai, o o Csai disso-o a Auguslo.
()
GALERIO (c Dicc|ccicnc)
No cis, inda, o quo passa anlo os lous ollos`
Tua Filla Ciisl, Ciisl lua Sposa.
(
170
)
(1) Dioclociano.
(2) Iiisca, o Valiia.
(3) O Impoiadoi.
() Tomplos. O conloudo, polo conlinonlo.
Nos, som conlo, Edifcios, quo oinam Roma,
Quais iunas, os Aicos
(1)
so dibuxam,
Do Tilo, o do So\oio, a moia sombia,
Qual Cidado possanlo, quo l muilo ano,
Dospio\ida a doixou sou Io\o, o nua.
Longo, um lanlo, do Roma, \ollo a \isla,
Doscubio o Tibio (ao lumo
(2)
das Esliolas),
Iiofundado, no onloio do Edifcios,
E o faslgio do ufano Capillio,
Voigai c'o poso dos dospojos do Oibo.
Na Eliuiia, foi mou Noilo a Via Cssia:
Vo-llo minguando
(3)
os iaios Monumonlos,
Com quo so aiioia, o coila a Sol\a anliga,
Volsnio Lago, nogios Monlos, cujas
Cimas abafam donsos no\ooiios:
Salloadoios a infoslam, do conlnuo.
Confim da Eliuiia um Soiio, quo so ospinla
Do abaslados ponlascos ponloagudos,
Dospodo uma loiionlo, quo com \ozos
Sobio si \olla, o a madio om fuiias iasga,
Moilas do Uizos, iguais, no \oidoi plido
Ao \oidoi da Oli\oiia, oslioilos Valos
Subsoguiam Romanas \aslas \oigas.
Dos Aponinos doso Cisalpina.
()
Ol como o azul dos Cus l mais spoio!
Em \o dopaiai quis, poi lais monlanlas,
C'o clu\oiio do luz, quo \oslo as soiias
Da Gicia, da alla Illia. Ao longo afionlo-mo
Co' as al\as cs dos alloiosos Alpos,
No laidio om liop-los, pola oncosla.
Quanlo, om lais ioclas, ciia a Naluioza,
(
173
)
(1) Tiiunfais.
(2) luz sidioa.
(3) modida quo so alonga do Roma.
() Glia Cisalpina.
Blasona duiao, giandoza inculca.
Quanlo do Homons foiluia, fiaco, msoio,
L Tioncos conloniios, l Cascalas,
Quo, l com anos dosponlam giossos Rios,
Ionlas, do Tompo, o Anbal \oncodoias.
(1)
Aqum sublcias ponlos, liioas cloas,
Rodis do O\ollas. Vondo o onoimo, o oloino
Do Obias da Ciiao, diz, assombiado
O Iasloi: Como duia quanlo a\islo,
E lo mosquinla a minla \ida, o cuila!
Ioi um poilo iasgado, om lo giganlos
Ionodos, saio do Alpos, a Vionoza,
Em quo Vocnios moiam, poipassando,
Colnia (dali) cloguoi do Lucio.
(2)
Quanlo ou (so a \isso) a do Iionou, Iolino
(3)
Vonoiaiia a S! o ondas do Rdano
Caudais, do sanguo linlas dossos Miliios!
Romonlo o Aiai,
()
quo alogiam lindos cmaios,
E lo manso, o lo lonlo so dosliza,
Quo no diiois paia ondo inclina a \oia.
Vom-llo o nomo do Aiai, dum }o\om Galo,
Quo, aps do Iimo, nolo
(5)
afogado, afoga-so,
E o sou nomo llo d. Iasso mais bola
Cidado ampla do Ti\oiis, nas Glias,
Do Rono, o da Mosola as \agas sulco.
Conslncio mo acollou,
()
disso bon\olo:
C'os Fiancos, amanl, so afionla o Exicilo.
()
(
174
)
(1) Em allo mai, os Fiancos, no iijo das loimonlas, \i\om lo sossogados, como
om loiia. Anlopom o golo lipoibioo ao mais moigo clima. O mosmo Libnio.
(2) Tuibulonlos. O passi\o polo acli\o, como usam os nossos Clssicos manoiia
dos Lalinos.
(3) Iai, o Fillo, o ambos Impoiadoios.
() Tambm Impoiadoi.
(5) VOIISC. in tiic Prcc.
Da minla no\a soilo, o quando da Al\a
Aos piimoiios claios, Tiombolas foiom
C'os sons do Diana,
(1)
os aios, dospoilando,
Iasma\a ou do mo \oi, om sol\as bioncas.
Conludo, ao acoidai, folga o Guoiioiio
Em so \oi sal\o dos nocluinos iiscos.
Bolgoio piazoi mo doiam sompio
Os Claiins, co' as fosli\as al\oiadas,
Quo ioboam, nas ca\as ponodias,
Ca\alos, c'os iolinclos, quo saudam,
Em sou Oiionlo a Auioia. Eia um conlonlo
Voi os Quailis, no sono, inda ompogados,
Das focladas baiiacas, \ii, saindo
Oia um soldado, oia oulio, inda som faida,
E o Conluiio, quo a flxil \aia
(2)
\oiga,
Anlo os foixos das aimas, passoando,
O sonlinola, im\ol, quo poifia
Em iolulai c'o sono, o ndox oiguondo,
(3)
(Embloma do silncio) o Ca\aloiio
()
Alia\ossando o Rio, quo ioxoia
Co' aiiobol da manl, o o Vilimiio
Iaia as funos do Tomplo, lauiindo
(5)
a linfa,
Voi o Zagal, ao bculo aiiimado,
Quo olla abio\ai-so
()
as cndidas O\ollas.
(
181
)
(1) O Alonionso.
(2) Os \oisos do Homoio, om quo ioconsoia as Naus dos Giogos.
(3) Quais so os do Holanda, ondo monlos no l.
VII
App|ciis, diz o Oiiginal.
() Hiculos os liouxo dos jaidins das Hospiidos Gicia.
(5) Sp|cn!ci ircmcns suc |uminc. VIRGIL.
VII Esla compaiao foi-llo moli\ada pola sua osladia na Holanda (Haia) onlio
os anos12-, ondo oslo\o a con\ilo do sou amigo Anlnio do Aiaujo do Azo\odo,
onlo a ombaixadoi. Aiaujo (ao qual dodicada osla liaduo dos Mcriircs) con\idaia
Filinlo paia quo olo so afaslasso do Iaiis ondo so \i\iam os lomposluosos lompos da
Ro\oluo, mas, so lou\o pas do quo Filinlo no goslou foi a Holanda, uma loiia do
claicos, guas mal cloiiosas o do gonlo quo fala\a uma algaia\iada incompioons\ol.
Da Toiia Maloinal` Em pouco osliiba
Dosampaiaimos guias, o ii do golpo
Saudai nali\os Laios! Um s Giogo
Hou\o, onlio ns, quo aiguiu lo iuim dospoilo.
Cumpii (nos diz) \osso do\oi sagiado,
Cui\ando soilo, o ao sou aibliio a fionlo.
Cobaido o ciomos ns:
(1)
mas dosmonliu-nos,
Moiiondo como Hoii, numa balalla,
Iouco dopois, o soi Ciislo soubomos.
Collidos, poi Conslncio, do impio\iso
E\ilaiam os Fiancos a poloja
Do piincpio: mas logo quo junlaiam
Suas Hoslos, \ioiam doslomidos
Anlo ns, o a balalla pio\ocaiam,
}unlo boiia do Mai. Iassou-so a Noilo
Em apioslos dum lado, o doulio. A cislina
(2)
Auioia, ambos os Campos
(3)
\iu piosonlos.
Co' a Fiioa Logio, a Fulminanlo
()
Foimam conlio do Exicilo a Conslncio.
Compo piimoiia linla a Voxiliia
Insigno, om quo, do Loo, llo cobio os ombios,
E caboas, a couia. L floioiam
(5)
guias, Lobos, Minolauios, Soipos,
Hasloadas insgnias das Cooilos.
A fallai floios, quo os pondos poifumom,
Com iamas do Iinloiio as ala\iam.
Caigados c'os bioquis, co'as giossas lanas,
Dolis dos Voxiliios, \o Haslalos.
(
184
)
(1) Os dous gldios, spiriiuc| c icmpcrc| dou o Vioiia ao Iapa, num soimo.
Oulios Clssicos oscio\oiam lambm g|c!ic.
(2) Dc pi|cs fala Lus do Vascolcolos, na Aric !c gucrrc.
(3) Do Gonoial.
() Eslo \oiso paioco imilai no dosaicado, dous oulios \oisos do Pccmc !c
Uruguc.
VIII
Tiopol confuso do Ca\alaiia,
Quo combalom dosoidonadamonlo.
O Auloi dosso Iooma, mo afiimou quo do indusliia os dosaicaia paia imilai o
dosmanclo o confuso dossa liopa.
VIII Iooma do }os Baslio da Gama, amigo do Filinlo o um acli\o pailicipanlo da
Guoiia dos Ioolas quo ops o giupo da Riboiia das Naus, lidoiado poi Fiancisco
Manuol, Aicdia Lusilana. Foi conlia Coiioia Gaio quo Baslio da Gama oscio\ou
um \iolonlssimo sonolo quo ficou clobio.
Sumiam
(1)
as caboas ossos Bibaios,
Monlando, om osso, gaianlos das bionlas,
Cla\as do Enzinla lm, quo olmos abolam.
(2)
Logo, aps olos Ca\aloiios Numidas,
Ioi aimas aico, poi ioupagom Clamido,
Em lo golado Clima, liiila\am.
(3)
Romanos Esquadios, na ala diioila,
Elmos do aigonlo, o poi cimoiia a Loba,
()
Ascua do ouio fascam-llo as couiaas.
Do laigo azul lalim, llos pondo cinla,
Tallanlo Ibiia ospada, sobio as solas
(Do ombulido maifim) loliz puipuioo
So onsanofa,
(5)
iosguaidam-llo as manoplas
As mos, com quo suslm siicas idoas,
Allas Eguas, iogondo, coi da Noilo.
Do Ciola Aiquoiios, Vlilos Romanos,
Viios loios do Galos so ospaiziam,
Iola fionlo do Exicilo. Essos Galos
Nascom com Micio inslinlo, (o a quo allo ponlo!)
Soldados, na iofioga, om lino Cabos.
Tanlo a unii \alom spaisos Companloiios,
Tanlo dai sabom pio\idos al\ilios!
()
Tanlo indicai qual poslo bom so ocupo!
Nada l, quo o mpolo igualo, com quo in\oslom,
Doliboia o Goimano, quando o Galo
H j liansposlo ioclas, o loiionlos.
Aos ps da Cidadola os cis` A amoia
Tom ca\algada j. Slo na liincloiia.
Em \o, na aiiomolida, os do Ca\alo
(
186
)
(1) Da poloja.
(2) Do guoiia.
(3) Aiiaial.
() Acondoi cada Companlia sou fogo. Tanlo lomiam, quo alumiados poi ossos
fogos, \iossom os inimigos acomol-los.
(5) Quo foiidos, ou moilos jaziam no slio, om quo so dou a balalla.
() A\ do Eudoio.
Ioi loi sal\ado a Fiioa,
(1)
a mim clamando,
Clamando aos mous, as foias do inimigo.
Foi um lanco foliz, quo lucioi nolo,
Do Conslncio o lou\oi, do Enzinla a c'ioa.
Da lo\o-aimada liopa, la\ondo o mando
Indcil aguaidoi, quo a Auioia suija...
Suigiu. Eis doscobiimos... Quo spoclculo!
Fionloiios do aiiaial dos Fiancos, \omos
O quo \onco om loiioi, quanlo so l \islo.
Tinlam, do noilo os Fiancos dogolado
Os Cad\'ios Romanos, o as caboas
Anlo o aiiaial, om lanas lasloado,
Roslos, om fionlo a ns. Foguoiia onoimo,
L no conlio do oncoiio adoioada
Do solas, bioquis iolos so compunla:
Faiamundo, iodoando ollos modonlos,
Spaisas as cs aos \onlos malulinos,
Assonlado
(2)
no lopo da foguoiia,
A \isla dobiua\a ao Fillo, ao Nolo.
Nas mos lom pionla, a duma iola lana
Hsloa acosa, a poi fogo ao liono-funobio,
Aponas, quo os Romanos consoguissom
Rompoi dos liados Caiios a lianquoiia.
Ns, com ospanlo, o doi, omudocomos
Ao \oi lal baibaiia, lo magnnima!
Quo, \oncida aios d do \oncodoia.
Vm lgiimas aos ollos, quando os pomos
Nos (Scios do aimas) dosangiados \ullos.
Mudos, som coi onlo, aquolos lbios
Onlom, solla\am inda amigas \ozos!
Voio assonlai-so a Sodo da Vingana
Ondo mpolos saudosos iosidiam.
Quo aguaidamos` Sinal do iiada Tuba`
(3)
(
203
)
(1) Do quo so foijados os giillos, com quo cali\as nos piondois. Toda osla
oxplicao compioondo o \oibo agiilloai, com quo so osliomunlam coilos Consoios
quo lom pouco, o om muilo \olam.
Oia saibam, quo lodos os loimos da Lngua Ioiluguosa quo \m nos Dicioniios,
no so s \ozos, suficionlos, paia \oiloi assunlos, quo nunca om nosso idioma, liala-
dos foiam: o osso o caso, quo foz dizoi a Lucicio prcicr cgcsicicm |inguac ci rcrum ncti-
icicm. E os mous Cilicos aiguom-mo, do quo mo sii\o do algumas pala\ias Clssicas,
ou do oulias composlas. A oslas composlas d muilos gabos Hoicio Dixcris cgrcgic
ncium si cc|i!c tcrcum rc!!i!crii junciurc nctum. Aiguom-mo pola giando iazo (digo)
do quo no andam coiionlos na lngua, quo olos falam lo acanlada, o lo baslaida.
Ionlam-so a poilos com a liaduo do Iooma dos Miliios om \oiso, acomodom-so
com lanlos objoclos, quo no andam \oisados no uso comum da nossa lngua, o quo
nunca Auloios nossos modoinos oscio\oiam, o \oio ossos cilicos onlo, dopois do
loiom \ozos dado cincas na \oiso, so poss\ol acabai com a Obia, como olos a
ioquoiom.
(2) A possosso das Glias, olc., olc.
Eis, quo onlio o Noilo, o o Ocaso Eolo ionca,
Ro\ol\o, impoluoso, o Ocoano aos biojos,
Enlio al\a spuma, ongiossa um dossos oslos,
Quo aiiomossa a lais Climas o Equinxio.
Inloiio, o foia do l\oo, o Mai iobonla!
Qual possanlo aliado dossos Bibaios,
Iolo Fianco aiiaial, ioda Nopluno,
C'um Exicilo do ondas ompoladas,
Vaiio foia os Romanos, quo iocuam.
Coilos, quo o Iai do Moio\ou inlipido,
Maiinlo Monslio, sai das giulas ciulas,
A llo acudii, a pi-nos om doiiola:
A fa\oi do allo Mai, nos ioclaaiam.
Flbil cona magoa, ao poilo, o ao longo.
Nadando, os Bois, c'o suslo, os Caiios
(1)
liiam:
Ss, foia da gua, os coinos llo apaiocom.
Somollam Rios, quo o liibulo undoso
Emboicam no allo pogo. Aiiojam Slios,
(2)
Ao Mai balis, ospancam-nos, c'os iomos.
Numa Concla, quo foi \imnoo oscudo,
So ombaica Moio\ou, liaz a acossai-nos,
Do oscolla os Iaios sous (Tiilos, nos pulos,
Do lo\os, paiociam). Balom palmas
Mulloios, do bonos,
IX
om louco
(3)
jubilo,
s iodonloias \agas. Modia om loino
O acapolado Mai, om floi iobonla
Conlia as aimas:
()
sumido o Ca\aloiio,
(5)
E o Ioo, quo so afunda, unica a ospada
Llo liansluz a floi da gua. Nom Cad\oios
(
205
)
(1) Os Fiancos.
(2) Foioso.
NOTAS DO LIVRO VI.
Ig. 1, \oiso 2. Fiana.
A Fiana no o Ias dos Fiancos, sim o quo oiam Glias paia os anligos.
Enlio os Saxnios, o Goimanos, dopaias c'uma nao pouco numoiosa,
bia\ssima poim. Clamam Hisloiiadoios Goimnia a loiia om quo ola moia,
mas lojo a nomoiam Fiana (S. }ERONIMO, in Vii. Hi|cricn).
Acima do Rono, o coslas do Ocoano, moiam Collas, clamados Fiancos,
polo bom quo sofiom maiciais fadigas (LIBANUS, in 8csi|.)
|ci!., \oiso 8. Alimiias.
No foioz (diz Naziio) \oncom os Fiancos quanlos Bibaios l. No
fcil (diz um Ianogiico annimo) \oncoi os Fiancos quo so co\am do foiozos
alimiias.
|ci!., \oiso . Iaz.
Iaia os Fiancos a Iaz calamidado loiionda (LIBANUS, Orci. c! Ccnsicniin.)
Ig. 180, \oiso 2. Maios.
No mai, o onlio loimonlas, lo doscansados oslo os Fiancos, como om
Toiia: o piofoiom olos os golos do Noilo, aos climas do moi amonidado.
|ci!., \oiso . So mosliaiam.
Dosdo o ano 21 al 2. (Fla\. Vopisc. cap. VII).
|ci!., \oiso 13. A Loi.
Diz Ioifiiogonolo quo foia (faclo cuiiosssimo!) Conslanlino magno o
Auloi da Loi quo poimilia aos Impoiadoios Romanos casamonlos com a Nao
dos Fiancos.
|ci!., \oiso 21. Cdoa.
Tcrrc ncn csi... Auis sucjcccniicus inncici ci suspcnsc |cic tcci|ci. EUMEN.
Pcncgr.
(
209
)
Ig. 181, \oiso 15. Vaia.
Usa\a o Conluiio duma \oigasla do \idoiia, com quo alinla\a os solda-
dos, ou os punia.
|ci!., \oiso 21. Vilimiio.
Coioado do Louio apiosla\a o \ilimiio moio-nu culolos, gua, o bolos
(|crrc pic) paia o saciifcio. Cada aiiaial Romano conlinla uma Aia, junlo do
Tiibunal do cspodos, cadoiia do Gonoial. As londas oiam do polos (suc pc||icus
ncciicrc) o as iuas om sou osloicimonlo paialolo so coila\am om ioclngulos.
Os aiiaiais Romanos oiam quadiados, quando os dos Giogos, o moimonlo os
dos Lacodomnios oiam iodondos.
Ig. 183, \oiso 1. Euipidos.
Doiiolado o moilo Ncias anlo Siiacusa, muilos Alonionsos a oscia\os,
c'os \oisos do Euipidos quo canla\am a sous sonloios, ganlaiam alfoiiia.
Quo comoa\a a la\iai j na Siclia a iopulao dosso giando Tigico.
Ig. 18, \oiso 22. A couia.
Vi!. Iolib. o Vogoc. acoica do oxicilo, o aimaduia dos Romanos.
Ig. 185, \oiso 5. Tiabucos.
Calapulla, Balisla, Guindaslo, Aiiolo, Toiios iodanlos. Nas Balallas s
usa\am Calapullas o Balislas, as oulias mquinas s nos Coicos as usa\am.
|ci!., \oiso 8. Coicis.
A cioimos om Sliabo,
XII
lo \olozos oiam os ca\alos do Espanla
(Colliboios) como os dos Iailos: o sogundo o mosmo Sliabo, o Diodoio, \os-
liam os Colliboios capa ou saio piolo, gualloiia locida do noi\os, com lis
aiios oscailalos. E famosa a lmpoia das ospadas Ibiias, a cujo coilo nom
casco, nom bioquol, nom couia iosislia.
(
210
)
XII Esliabo.
|ci!., \oiso 10. Numncia.
Viias podias osculpidas, \iias moodas anligas do fiica, j Iunicas j
Romanas, iolialam assim os Ca\aloiios Numidas.
Ig. 18, \oiso 11. Solas.
No solas como as do agoia. As dos Romanos no sculo . oiam uns
assonlinlos piosos ao poiloial o ao iabiclo sobio o ospinlao da ca\algaduia,
o som osliibos. Fala Viiglio om fioio, mas du\ida-so quo dolo usasso a
Ca\alaiia Romana. Lu\as ou manoplas lm poi si iomolssima anliguidado.
Homoio as d a Laoilos, o os Ioisas dolas usa\am poi assoio.
Ig. 18, \oiso . Visla foioz.
Iuminum icrtiicic icrrici|cs. AMMIAN. MARG.
|ci!., \oiso 8. Aiiodolando.
Clamou-so crccccic a Glia Naibonosa om iazo, como diz Diodoio, quo
os Galos usam lunicas mullicoloios, o saios lislados, o bandados a lioclos. Saio
\om do lalino scgum, o o scrrcu dos Aldoos fiancosos do gonuno scgum dos
anligos Galos.
|ci!., \oiso . Espada.
A ospada dislinguia os Galos, como a Fincica, ou ancpilo acla, os Fian-
cos. A ospada \inla ponduiada poi cadoia do foiio sobio a coxa diioila, ou
apoilada polo cingidouio. Iola ospada juia\am, no moio do mc||us ou Con-
sollo oia cia\ada, no podiam lom-la poi ponloi, co'as mais aimas a quoi-
ma\am nos onloiios do foguoiia, c'o dofunlo quoima\am lambm as possoas
quo olo amaia, ucs !i|ccics cssc ccnsiccci, o al a Mulloi s \ozos.
Ig. 188, \oiso 1. Ciolonsos.
Os Ciolonsos iogia\am a maicla a compasso da Liia.
|ci!., \oiso 2. Tunica.
Vi!. SIDONIO. Pcncgr. !c Mcjcrcn. E lambm Annc Ccmncn. Lib. XIII. cap. VI.
Ig. 18, \oiso 15. Cunoo.
TACIT. !c mcric.
(
211
)
|ci!., \oiso 25. Cada Cabo.
Tccii. ici!., cap. I.
Ig. 10, \oiso 1. Smbolo.
Tacil. ici!., ccp. VII.
|ci!., \oiso 8. Bocaiia.
ILUTARCH., in Viic Mcrii.
|ci!., \oiso 20. Balis.
Fala dossos lo\os balis Tcilo, quo linlam duas pioas. Sidnio diz quo os
baixis Saxnios linlam poi foiio oxloino polos do Alimiias, o quo oncon-
liaiam nos caiios dos Fiancos \oncidos poi Majoiano, apioslos do \oda, igua-
iias, onfoilos, o \asos coioados do floios, o uma noi\a, Rainla lal\oz dos Fian-
cos. Omncm ccicm sucm circum rnc!is ci ccrris circum!c!cruni... cc mu|icrcs
impcsucruni. CS.
|ci!., \oiso 22. Foilicoiias.
Goimanos (diz Tcilo) ouloiga\am ospiilo di\inaliio s mulloios.
Os Galos linlam Diuidas (faldicas). Prcprium gcniis, cucrum ucuc prcscgic
cc mcniius cxpcriri. Puc|icc c|uniur iis!cm ncmcricus cc |ucis, ccn!i!i ci nu||c mcr-
ic|i cpcrc ccniccii, ucs prcsscs sccrc curru Scccr!cs cc rcx tc| prinrcps citiiciis
ccmiicniur, ninniiusuc cc |rcmiius ccscrtcni (TACIT.) Cc|ccrcni ccrminicus
cniiuis Tuisicncm Dcum (|!., 11).
Ig. 11, \oiso 1. Voncidos.
Mi||c Ircnccs, mi||c Scrmcics scmc| ccci!imus, Mi||c, mi||c, mi||c, mi||c, mi||c
Pcrscs uarimus. FLAV. VOIISC., in Vii. Aurc|. .
|ci!., \oiso 21. Ian.
Na ioliiada dos doz mil \om oslo Pan como Hino do combalo.
|ci!., \oiso 22. Diuidas.
8cr!i ui !c |cu!ciicnicus rccusuc pcciicis siu!cni. (STRABO).
(
212
)
|ci!., \oiso 2. Donlos foiiando.
A!|cciciur pracipuc cspcriics scni, ci |rccium murmur ccjcciis c! cs scuiis, uc
p|cnicr ci grcticr tcx rcpcrcussu iniumcscci (TACIT.).
Ig. 12, \oiso 1. Combalomos.
Pugnctimus cnsicus.
Virgc p|urctii mciuiincm |cnicncm.
Mu|ic pra!c !ccciur |cris.
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
Qui! csi tirc |crii mcric ccriius?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Viia c|cpsc| suni ncr,
Ri!cns mcricr.
Ig. 1, \oiso 2. Amplo-ciinilo.
Vi!. Gcsic Dci pcr Ircnccs, poi S. Giogiio Tuiononso.
|ci!., \oiso . Rinfax.
Vi!. EDDA. |nirc!uciicn c |Hisicirc !c Dcncmcrc|, Saxo Giamalicus sui la
myllologio dos Scandina\os.
Ig. 15, \oiso 8. Rosfolgando.
Obsoi\ao quo so podo fazoi num Campo do balalla.
|ci!., \oiso 28. Fiulo.
Vi!. |piicm. Hisi. Ircnc. cap. IX.
Ig. 1, \oiso 2. Eniola.
Quando om S. Dinis, so abiiu a sopulluia do }oana do Bouibon mulloi
d'El Roi Cailos V aclou-so um ioslo do coioa, um anol d'ouio, podaos do
cadoias ou biacololos, um fuso ou ioca do pau douiado, j moio apodiocido,
sapalos do mulloi mui ponliagudos, om pailo consumidos, boidados do ouio,
o piala.
(
213
)
|ci!., \oiso 8. Rolquias.
Vi!. IELLOUTIER, lib. IV. cap. II. o lib. III. cap. IV.
Ig. 1, \oiso 10. Esmaguo.
Tal iosposla doiam os Dopulados da Glia ao giando Aloxandio.
|ci!., \oiso 11. A loiia.
Assim iospondou Miio aos Cimbios.
Ig. 18, \oiso 2. Bicinoo.
Soi\om-so do aclas do dous gumos: suas lanas so modianas, nom sobo-
jam do compiidas, nom do cuilas minguam, aplas ao aiiomosso, o ao jogo coi-
iado no conflilo. Tais follas do foiio as foiiam quo llo oscondom a madoiia da
lsloa. Abaixo da cloupa llo saom duas afiadas faipas, cui\as como anzis.
So o daido quo o Fianco aliia, no \aia o bioquol, nolo so piondo, o llo doscai
a loiia o punlo. Nulo aiianc-lo: moido fixo, co' as duas faipas. Coil-lo, lo
pouco, quo o iosguaida o fiioo foiio. O Fianco onlo finca o p no conlo do
\onablo quo ioa polo clo, foia a pondoi o bioquol do inimigo, cansa-llo o
biao quo o suslonla, pondonlo o bioquol j no dofondo a caboa nom o
oslmago, quo doixa doscoboilo, o fica disciio do Fianco onloiiai-llo no
poilo o oulio \onablo, ou com a acla oscaclai-llo om duas a caboa (AGATH.,
lib. 2. cap. 3.)
|ci!., \oiso 22. Num pa\s.
Eloilos quo oiam os Rois ou Duquos fiancosos, olo\a\am-nos num pa\s,
quo loma\am nos ombios, o o amoslia\am ao Io\o.
Ig. 1, \oiso 1. Do gnoas nu\ons.
Milagio quo nos Macabous so l, l-so nas Aclas dos Miliios, o al na
Hisliia das Ciuzadas.
Ig. 203, \oiso . Quo spoclculo!
Tcilo, na dosciio do aiiaial do Vaio, Sal\iano, !c Guccrnciicnc Dci, Id-
cio na Cinica, Isidoio do So\illa, Vicloi, !c Pcrsccuiicnc A|riccnc, doscio\om
loii\ois ciuoldados dos Io\os quo doiiibaiam o Impiio Romano. Quo mais`
(
214
)
dogola\am os piisionoiios om iodoi da Cidado quo coica\am, paia quo moi-
los o apodiocidos aloassom poslo nos siliados.
Ig. 20, \oiso . Em nogio liajo.
Siccci prc |iicrc !itcrsc ccics, !cnsc crmis tirisuc, inicrcurscniicus |minis,
in mc!um |uricrum ua, tcsic |crc|i, crinicus !cjcciis, |cccs pra|crcccni. Drcu!uc
circum, prcccs !ircs suc|ciis c! c|um mcnicus |un!cnics, nctiicic cspccius pcr-
cu|crc mi|iicm.
|ci!., \oiso . Dospodaam.
Vi!. ILUTARCH., in Miic Mcrii. Moioco quo so loia loda osla passagom, om
quo fala da inaudila, o dosalinada ciuoza das mulloios dossos Bibaios. Ioi
soi do nmia oxlonso a no liaslado.
FIM DAS NOTAS DO LIVRO VI.
(
215
)
(
216
)
OS MRTIRES
LIVRO VII.
ARGUMENTO
Ccniinuc c ncrrccc. |u!crc cscrctc !c Icrcmun!c. Qucm c c |scrctc.
Zcccrics. C|cii|!c, mu|ncr !c Icrcmun!c. Ccmccm c scr Crisiccs cs Ircnccs. Ccs-
iumcs scus. Vc|ic c Primctcrc. Ccc. 8crccrcs scicniricncis. Scpu|iurc !c Oti!ic.
|u!crc sc|tc c ti!c c Mcrctcu, uc |nc prcmcic c |iccr!c!c. Vc|icm cs Ccc!crcs cc
Ccmpc !c Icrcmun!c. A Dcusc Hcric. 8cnucic !cs Ircnccs. Dc|iccrcm pcz, cu
gucrrc ccs Rcmcncs. Dispuic !c Ccmu|cgcncs ccm C|c!cricc. Asscnicm cs Ircnccs
cm pc!ir pczcs. A |u!crc |crrc cnccrrcgcm cs Ircnccs uc tc rcucrcr c Ccnsicncic
c pcz. Zcccrics ccn!uz |u!crc cic cs ccn|ins !c Gc|ic. Dcspc!i!c.
DE Eudoio inloiiompondo a naiiali\a,
Domdoco oxclamou: Volo ou a Alcidos,
Quo oslimoi sompio os Fillos do Esculpio.
Iios c'os Homons, muilo aicano alingom.
Enlio Hoiis co'olos dais, dais onlio os Numos,
Enlio os Quiions, lambm, o onlio os Iasloios.
Quo nomo, ol Fillo mou, linla o Di\ino
Bibaio, a quom \oilou (so ou bom o julgo)
}upiloi bons oscassos da Uina do ouio`
Da soilo dos moilais }o\o nubi-cogo
(1)
Dispo, a giado sou. Colma um do Dilas,
Oulio assoboiba com disgiaa a monlos.
Em lanco lal, sonliu o sbio Ulissos
(
217
)
(1) O caigo.
Daqui no longo, um pouco pousaiomos,
Nossas falas lia\ando ao p do fogo.
Tiopmos combios dosiguais na foima
Quo doscobii dopois soiom iunas
Do doiiocadas Fbiicas
(1)
Romanas,
Allos Robios, piognio doulios Robios,
Quo aos ps lm inda os lioncos, quo os goiaiam
Esso slio po\oam. Ns subidos,
Vojo anligo aiiaial dado ao doscuido.
ESCRAVO
Foi do Vaio. Eis o Bosquo,
(2)
ossa Iiimido
Quo, om moio, oiguida \s, a Sopulluia
Ondo os ioslos do so\o moilicnio
Das Logios mandou jazoi
(3)
Goimnico.
Dopois a
()
abiiiam (Bibaios!), o os Campos
Rojuncaiam c'os ossos dos-sopullos.
Iiogadas, polos lioncos dossas i\oios
Essas al\as Ca\oiias lo confiimam.
Mais longo, as Aias \s, ondo aos do Exicilo
Conluiios mais insignos moilo doiam.
Olla o sugoslo
(5)
oi\oso, dondo Aimnio
Ao Congiosso Goimano foz a fala.
()
Enlo no\o aiiomossando o foixo,
Nos iamos, quo llo aiianca, lumo acondo,
E, a sonlai-mo ao p dolo mo con\ida.
Enquanlo as mos aquoo iogoladas,
Assim mo d iazo dos sous sucossos.
(
222
)
(1) Edifcios.
(2) Do Toulboig.
(3) Dopoi como om jazigo.
() A sopulluia.
(5) Lugai olo\ado, dondo os Gonoiais fala\am s Logios.
() Vi!. Tacil.
Iodos dos malos lous dooi-lo ainda,
Falai do mgoas, Fillo, os ollos pondo
Nosso aiiaial do Vaio` No lo inculca
Quo missiiimo Fado afligo os Homons`
Quanlo o iocalciliai nos soja inulil
Conlia o mal, quo os Cus \oilom sobio a Toiia`
Em mim lo aponlo Quadio, quo allo oslonla
Quo falsa a idoia do quo clamam Dila.
Di-lo osla oscia\ido` Quo mo dissoias,
Vondo Escia\a a do Cssio piolo ldima`
E ossa piolo soi ou` sponlnoo Escia\o`
Quando os Maioios mous bania Roma,
Ioi la\oi dofondido a Liboidado,
E quo al, nas oxquias llo lollia
Imagons do Hoiis sous
(1)
lo\ai dianlo,
No apiisco dos Ciislos (sanlo iofugio
Da Indopondncia), onliou minla Famlia.
Da Loi Di\ina om mximas ciiado,
Bom lialo,
(2)
na Logio, soi\i, Tobana,
Raso Ioo, poi nomo Zacaiias.
Sabos, quo ola nogou dai cullo aos dolos.
Maximino a passou inloiia ospada,
}unlo aos Alpos, no Agauno. O manso spi'ilo
Ciislo, dou moslia no Oibo oslianla o pidiga.
Guoiioiios qualio mil, om fama iluslios,
Na lida mililai oncanocidos,
Tondo na mo iobusla, a lana, a ospada
O poilo, o colo a Algozos of'iociam,
Com mansido do O\ollas, som quo a mnima
Do as \idas dofondoi, llo assomo, idoia.
Tanlo, na alma, lm fixo, quo sou Moslio
(3)
Llos manda obodocoi, lollo \ingaiom-so!
(
223
)
(1) Compaiada com o pas dos Fiancos, a\izinla\a com }udoia, a Gicia.
(2) Do quom diziam alguns do Alonas: Quo nos \om dizoi osso Somini\ibio`
(somoadoi do pala\ias.) Aci. Apcsic|., cap. 1.
Ao mou Liboiladoi, no mo alio\ia,
Eu, quo, som mo lui\ai, susli\o o onlono
Dos Sob'ianos do Mundo, ou mo apouca\a
Ioianlo a Majoslado oncanocida
Dum Lo\ila Ciislo, scia\o do Bibaios!
Do Cullo, o Ensino, quo osquoci, gio Iojo
Mo acanla. mpolos \lidos mo abalam,
A ludo palonloai-llo. Ol quo soobio!
Zacaiias o a\onla:
(1)
ci iasgadas
No\amonlo as foiidas, ioga inquiolo
Qual mo impolo, iazo, a assim ponai-mo`
Voncou-mo lal bondado! A mou dospoilo,
Mo lano, om iolo pianlo, aos ps do Escia\o.
EUDORO
Do coipo, ol Iai, no \oilom sanguo os golpos:
Mais moilal claga sinlo, o mais piofunda.
Tu, quo acos obias lais, Ciisls, sublimos
Ao \oi-mo lo dissimil do li mosmo,
Iodois cioi quo a F, quo soguos, sigo`
Zacaiias (cccs mccs cc Ccu)
Ol Ciislo Dous! Ol mou Sonloi Sob'iano!
C'um Soi\o lou mo onconlio, om lais dosoilos!
EUDORO
Sou Ciislo. Eis quo loino, ois quo piodoso,
Mo loma ao poilo, oi\alla-mo do lgiimas,
Cingo-mo bianca ondoanlo baiba, o solla,
Em soluos do jubilo, oslas \ozos,
Dopaioi c'um Iimo!... Iimo quo ou piozo!
(
228
)
(1) Eslo \oibo, som iazo afaslado do uso liloiiio, quando, moimonlo, no
lomos oulio quo o supia, com a mosma onoigia, \om a piopsilo usado poi Fioi Lus
do Sousa (bom conliaslo), na Vi!c !c Arcccispc.
EUDORO
Ciislo, do Iais Ciislos, ol \aio juslo!
Mais quoiia ou dizoi. Mas dosco a Noilo.
Cloa Roal, c'os nossos foixos \imos.
Lo\a-mo, ao iompoi da Al\a, o Escia\o aos Bosquos,
No ca\o lionco duma anosa Faia,
Ondo Soc\ia, dos Goimanos Ilia,
} oiculos iompou, bio\o liansunlo
Vi da Mo do }osus. C'um iamo do Eia
Doiam Mo, o ao sacio Infanlo adoino
Os maduios Coiimbos liomulanlos,
Quo o insullo inda no sonlom das goadas.
ZACARIAS
Sposa do Monaica doi a no\a
Quo um nosso Iimo do mais lomos om posso.
Toda jubilos quis, na lio\a oscuia
(1)
Vii, com Roais mos oinai osla Aia sanla,
E abonai, som domoia o sou conlonlo,
Co' osso iamo... Eis, coiiondo, \om Clolildo
Viigom ajoollai-so, anlo osso lionco,
E, onlio ns, sobio a no\o al\i-iigonlo,
Ei-la, om bionca linguagom,
(2)
piofoiia,
A biados, a quo Dous nos onsinaia
Iio\oilosa Oiao.
(3)
Ol F Coloslo,
Qual lo a\isloi, no Fianco Io\o, onliada!
Quom digno onloai, como nascoslo
To Di\ina om Bollloom,
XIII
iaiando luzos,
Nos Iasloios Hobious! Igual piodgio,
Ao quo alnilo \i, nas Calacumbas,
(
229
)
(1) Lalino.
(2) Pcrtc, ncc inti!cc, sinc mc |iccr icis in Urccm,
Hci mini, uc! !cminc ncn |icci irc iuc!
(3) 8crccrus cgc sum, ui ncn inic||igcr i||is.
() EUMENES in Pcncgric. Ccnsicniin.
(5) Ioi dosapaiocidas.
Som quo, a quais Toiias fossom, nos soguiom.
Moio\ou, poi lal falla,
(1)
som domoia
Is a miia, om \ollai a Faiamundo.
Disps a Iio\idncia, quo ou, na Campa
Do O\dio, a Liboidado iocobiasso.
Quando, \olla cosloamos o Moimonlo,
(2)
Rocm-paiida Loba aliia o pulo,
Dosalinada, ao Roi,
(3)
acudo, o malo-a:
Inloicodoi co' A\, quo mo d li\io,
Moio\ou juia, o om ioslos da Caada,
()
Quoi-mo ao lado, do Dia, o Noilo ao lado.
(5)
Faloi-llo, na ciuol balalla, o lanco
Quo o \i, poi Touios lis, liiado, indmilos:
Sou gio \aloi... Do alogio osliomocia,
Da Gicia, ou\indo Tiadios, Coslumos,
Do Tosou gialo llo oia o af, o o do Hiculos.
Giogas Ailos nomooi: biandia a fimoa,
E biama\a insofiido: Giogo, Giogo,
Io sonlido, om quo o lou Sonloi lo oscula.
Ausonlos, alguns mosos, ois-nos \indos
Do Faiamundo ao campo. A Rgia Cloa
Eima osla\a, quo o Roi do ampla madoixa
To\o lspodos, o pidigo no loni-los,
Dospondou quanlo linla do mais cuslo,
E foi moiai, na Cloa do oulio Cabo,
Quo, poi olo aiiuinado, foi-so a longo.
Goza\a, quando o \imos, Faiamundo,
Num gio banquolo, o oncanlo da singola
Llana lospilalidado, o o iilo, o assunlo,
Nos conlou olo pipiio, do Foslojo.
(
235
)
(1) Aulun.
(2) Boidus.
(3) Maisolla.
() Aldoos iobolados, quo Maximino domou.
(5) Cabo dama Tiibo Fianca.
() Iolos do Lobo.
Do ii quoimai Capillios sonlo o impulso,
E do Roma, dolii, no Mundo, o nomo.
A lal dizoi lodo o Congiosso aplaudo,
Biandom lanas, bioquis com olas foiom.
CAMULOGENES (|c|cn!c c C|c!cricc c ccs !c suc cpinicc)
Vs, quo o submisso Rono alalla, o impodo,
(1)
Quo pioozas boibolais, quo afionlais Tibios,
Em bionlas lomiziados,
(2)
ido a Roma,
Essos Galos soi\is, quo jugo lou\oiam
Do fominis Romanos, ol! no sla\am
Sonlados, mui do ospao a failas mosas,
Quando aiiasa\am Roma, a quom, do longo
Conquislas, com a amoaa. A ospada obsoi\a
Quo conliaposo
(3)
foi do Impiio do Oibo.
Conclua-so no Mundo aco iluslio,
L dopaias com Galos, do quom \onlo.
Elos ss, do conspoclo do Aloxandio,
()
No cobiaiam loiioi. Voicingonliix,
So o no baldassom Galos dosunidos,
Fiusliaia a }ulio
(5)
doz guoiioados anos.
Quanlo l famoso, os mous A\s domaiam.
Gicia assolam, Bizncio iondom, pousam
Quailis, nas iunas do Ilion, do Milidalos
Conquislam o domnio, aos dalm Tauio
Scilas duios, jamais \oncidos, \oncom.
Como a Nao falal, aos mous Maioios,
Llos ps misloiioso solo, o Fado,
Nola, do Oibo os Acasos consignando.
(
238
)
(1) Caim.
(2) No Iuigaliio mslico com o Infoino.
Ii-so ao Cu. Ol posai do cada inslanlo!
Iosai moilal, \oigonla dos dolilos,
Na \ida comolidos! Dobia ao Hipciila
Mgoas, \oi, quo inda lombiam, quo inda aplaudom
Suas falsas \iiludos, l, no Mundo.
Os llulos fauslosos, quo piodiga
Iluso o Sc'lo, a Moilos, l famosos,
Nosso bialio s Almas, so loimonlo,
So Vingana o Voidado. Voi poididas
Toinas piocos, quo ao Cu manda a Amizado,
Na masmoiia infoinal, llo a\oxa os nimos.
Suigom das Campas, \om dai no\a s Gonlos
Das ponas, quo llo infligo um }uiz juslo:
Ol no ioguois poi mim: Scu ccn!cnc!c.
L, no conlio do abismo, num Ocoano
Quo ondoia, o quo so ospiaia, om sanguo, o om lgiimas,
So oiguo, onlio ioclas, nogio alioz Caslolo:
Da Dosospoiao, da Moilo fbiica.
Eloina Tomposlado, om ioda, ionca,
Das minacos amoias, sliil i\oio
Llo modia poila, no Toiioo liomola
Hasloado, a moio aidido dum coiisco,
(1)
O Slandailo do Oigullo. Vozos no\o
Cingo o Toiioo, iocingo-o, loi\o muio.
Domnios, quo os Iagos nomoaiam Iaicas,
Do Alcai do loiioi s poilas \olam,
E oiguom-so ao binzoo Co,
(2)
quo om piogo binzoo
D a lugubio alda\ada, quo iosliugo.
Logo o flmoo posligo, oulios Domnios,
(Fuiias oulioia) abiindo... Eis quo apaioco
Longa fuga do lbiogas Ioiladas,
Quo s subliioas somollam galaiias,
Ondo, no Egiplo, ocullam Sacoidolos
Monslios, quo ao cullo impom do Io\o cidulo.
(
255
)
(1) Nosso sonlido usa do |crcircs Fi. Lus do Sousa. Toma-so aqui, polo ccncxius
dos Lalinos.
Dsquo ou quobioi dosso Tiiano o jugo,
Tialoi dosomponlai, com digno ofoilo,
O Iodoi, quo poi \s, mo foi confiado.
O Oibo \os subjuguoi. Daqui os pianlos
Dos Fillos dosso Ado, quo la\iam
Do ocupai \ossos lionos \onluiosos.
Msoia piolo, Ela obiigou, quo ao Mundo,
Nosso Ioisoguidoi mandasso o Fillo.
Esso Mossias \oio, o lo ousado,
Quo onliou no \osso Impiio... Al!, quo so lou\ssois
Acudido a mous biios!... foiiopoado
O lou\oia ou, noslos lliicos abismos,
Finda, onlio ns, o o Eloino a guoiia foia.
Baldo osso lanco foia \ii s aimas.
Os Socliios do Ciislo, a \ullo, modiam.
Ns soguios, nos nossos juslos foios,
Ampaiai nossos Tomplos lianscuiamos.
Ionlamos poilo, a doiiibaimos, junlos
Essa Ciuz, quo amoaa dosliuii-nos.
Consullomos, quais moios, quais mais pionlos
Nos consigam da Ciuz \iliia ogigia.
Assim blasfoma om lio\a oloina o Aicanjo
Voncido j poi Ciislo, quando as poilas
Do Oico aluiu, co'a Ciuz, o aos Cus os }uslos
Subiu. Do ollai do Ciislo a luz, fugia
I\ida a infoina Tuiba A Sal mosmo,
Nos soios do sous Roinos, aloiiado,
Llo liillou a caboa,
(1)
I fomnoo.
Logo quo o Iai da Culpa, l assim pioposlo,
So oiguo om p o Domnio do Homicdio,
Tinlos do sanguo os biaos, fuiias o nimo,
Modonlo o goslo, a \oz lioa dolilos,
Tonos foiinas llo dobalom na alma,
}, na monlo, quanlo l Ciislo, do\oia.
Tal, no pogo, quo banla o no\o Mundo,
(
258
)
(1) O Tubaio.
(2) Voadoi llo clamam os Naulas.
(3) O Tubaio.
() Domnio do Homicdio.
(5) Bagas do suoi.
Toma o adoman dum Lonlo idoso, o Sbio
Cingo as cs do fiondosa Ol\oa iama,
Fa\oi (do inlincia) cala a cal\a fionlo,
Mas \-lo ao poilo` Logo, nolo, a\islas
Abismos do baixoza, al\oi do Hipciila,
E dio, om ioquinlos, Razo sincoia.
Biolou sou ciimo, ao \ii luz o Mundo.
(1)
Disculiu, \iu Sonos, lia Obia Di\ina.
No\a oido' (ol quanlo oigullo!) \oi quisoia
Nos Anjos, no composlo do Uni\oiso.
Foi o Iai do Alosmo, spoclio infamo!
(No goiaia lal Fillo o pipiio Lucifoi!)
Elo amoios lia\ou co' a Moilo, aponas,
No Infoino, a \iu: o bom quo saiba o muilo
Quo as douliinas iuins danam polo Oibo,
So aplaudo, o faz liofou do mal, quo lo foilo.
(2)
Mais culpado, quo o mais io\ol dos Anjos,
So ompa\ona do mal quo obiou poi\oiso.
Co' andai das Eias \ioslo, ol Saboi falso,
E assim falaslo, na Tailioa Cuiia:
Sompio, ol Roi, \iolncia fui Oposlo,
Na suasi\a Razo, num loimo biando
Coila a Viliia lons. Doixa quo ou spallo
Enlio os do Ciislo, onlio os Culloios nossos,
Dilamos, quo os Ci\is laos dosliuom,
Sob-ca\am dos Impiios o alicoico.
Lanou-so-mo, nos biaos, osso Hioioclos,
To piozado Minislio do Galiio:
Giadas, o a \ullo, co'olo, as Soilas modiam.
Faioi, quo os Homons, na Razo s, libiom.
Da Moilo amanlo, ad\oiso da Espoiana,
L llos mando o Alosmo. Vois o Oibo
Nogai quom o ciiou do moio Nada.
Som lo pi no disciimo das polojas,
(
260
)
(1) Hioioclos.
(2) Dos ullimos dias do sossogo: quo pixima a Ioisoguio conlia os Ciislos.
E Fillas, \om Ciiilo, o os dous Mossnios,
(1)
E o compungido Eudoio, quo, assim, ala
A sous sucossos, o quobiado fio.
Dilo doixoi, quo nos confins das Glias,
Do mim so dospodiia Zacaiias.
Moia\a onlo o Csai
(2)
om Lulcia.
(3)
Longos dias cansado, onfim aos Bolgas
()
Do Squana cloguoi. A Toiio oclgona
(5)
Foi quom, nos ollos, mo foiiu, piimoiia,
Enlio os fioquonlos Iaiisinos pnlanos.
Dous mil passos ao Auslio do Lulcia,
(O Rio o abiaa) a\islo o Tomplo do Hoso,
boiia o do sis, num moio Ouloiio,
Tomplo a Toulalo', om iunas dum do Mailo,
L, a Dinis dou o Cu do Milii c'ioa.
Clogo ao Rio,
()
poi onlio sumilloios
Do Noguoiias, do Concoiiais, doscubio
As lianspaionlos guas saboiosas,
Quo iaio cioscom, iaio diminuom.
Oinam maigons do Squana, alguns Hoilos,
Com Figuoiias, quo abiigam das goadas,
Com manlillas do palla. No, som cuslo,
Doscoilinoi a aldoia, quo ou busca\a.
Lulcia lom poi nomo, quasi dila
(
268
)
a \oi. Bom o ad\oiliu Viiglio, quando conla do Holono o do Andimaca, quo poi
onlioloi saudosas lombianas, \inlam saciificai boiia do aiiomodado Simoonlo.
Ic|si Simccniis c! un!cm
Iicccci cincri An!rcmccnc, mcncsuc tccccci.
Hccicrcum c! iumu|um.
E noulio lugai ajunla o Ioola:
|i pcrtcm Trcjcm, simu|cicuc mcgnis
Pcrgcmc, ci crcnicm Xcnini ccgncminc ritum.
(1) Lombiana das pompas, quo \iu na Cidado.
(2) Em Ronnos.
Foi dos Galos anliga Foilaloza,
Fundada numa iocla: acomolondo
}ulio Csai Vonolos Cuiioslilos,
Llo dou aumonlo. Ioucas millas longo
Do Mai, lom p num Lago, o oncosla om bionlas.
Sopaiado ou do Mundo, laigos mosos,
Vi\i, na solido. lil ioliio,
Quo a mo mo foz onliai no nlimo da alma!
Sondoi a claga, om quo locai lomia.
Dopois quo mo apailoi do Escia\o Fianco,
(1)
Da Roligio iomomoioi o sludo,
E pouco a pouco, o amaigo dos-sossogo,
Quo, om lialai Homons, no imo poilo, la\ia,
Comoa\a a amansai. Quasi ou canla\a
Tiiunfo, dado a foias mais iobuslas,
Quo as minlas, do iuins soslios alquobiadas.
Iunlam du\idas, na alma, anligas n\oas,
Ioias sofiia o molo ponsamonlo,
Eiam minlas paixos, qual Maga Aimida,
Quais aliacli\as Damas, quo, collido
Com moiguico, om giillos mo linlam pioso.
Um caso, ao sondai mou, ps foio alallo,
Quando ou lucia\a om piofundai a sonda.
A\isam-mo os soldados, quo uma Dama,
Dopois do coilo piazo, mal, quo noilo,
Aiianca donlio as bionlas, o so ombaica
Num baixol iaso, o coila o Lago, afoula,
Quo mal poja, alm Lago, dospaioco.
Coilo ou, quo o aicano do mais poilo, o os casos
Mais gia\os do Consollo, os Galos fiam
Das Donas, o Donzolas, mais coilo inda,
Quo guaida\am sous usos os Aimiicos,
Insofiidos do jugo dos Romanos...
Di-los-oi lomoiiios` ou inlipidos`
Todos o so: o muilo so dislinguom
(
276
)
(1) Zacaiias.
Na fianquoza do gnio, inala om Galos.
Violonlos no Amoi, \iolonlos no Odio,
Tonazos, na opinio, no loicom, quobiam.
(1)
Dai-mo-ia soguiana, la\oi na Aimiica,
Gian cpia do Ciislos (loais Vassalos!)
Mas Claio, Rlodon Bispo,
(2)
Homom \iiluoso,
Quo luzos mais cabais dai-mo pudoia,
Em Condo\inco,
(3)
onlo, so acla\a ausonlo,
Aiiuina\a-mo o mnimo doscuido,
No concoilo do Auguslo, o oia noci\o
A Conslncio, mou Csai, mou ampaio.
No dospiozando, pois, o dado a\iso,
Coilo do quo biulal, a soldadosca,
Doi-mo o dis\olo do ospioilai a Dama.
Aimas \islo, quo c'um saial oncubio,
Doixo o Caslolo (a ocullas) \ou sonlai-mo
Nas iiboiias do Lago, om pipiio slio,
Quo indicado mo la\ia a Sonlinola.
Encoboilo, co' a iocla, ali \igio...
Nonlum iumoi, quo impoilo. Eis liaz-mo o \onlo
Sons, l do Lago, o os pousa om mous ou\idos.
Apuio o ou\ii: dislingo \oz lumana
Ollo. Eis numa onda acapolada, assoma
Balol, quo oia ios\ala, oia so onloiia,
Enlio uma \aga, onlio oulia. Eis sobo, ois suido
Sobio um iolo spumanlo, o poja
()
om loiia.
Rogo-o uma Dama, o co'a loimonla lala,
E canla, o zomba do aiiojado Eolo.
Vassalo dola o ciiois! Tanlo imp\ida,
Aiiosla o Mai, quo biama, o \onlo, quo uiia.
(
277
)
(1) Toso do ouio, ou \olocino foi uma polo do Cainoiio, com sous \olos, qual,
inda lojo insgnia da Oidom do Toso.
(2) Ramo do Coupo.
(3) Coila caminlo poi um soulo.
() Do Mundo.
Rasgando a loiia, d co' ossas Iiimidos,
(}azigo onoimo o bionco) o quo as impulo
A funoslas Iolncias in\is\ois,
Essas, quo do somonlo abono claio
Da foia, o da iudoz do sous Maioios.
Doscoia a Noilo j. }unlo ao Roclodo
(1)
Iia: lis \ozos foio a Dama
(2)
as palmas,
Com misloiiosa \oz, allo piofoio:
Anc nctc, cnc nctc. Ac Visgc, cc Visgc.
(3)
Lanas mil, na Floiosla biillam subilas:
Biolai (dissoias) cada Enzinla, um Galo.
Coiiom do Soulo om gio liopol, os Bibaios,
Do lailo oscond'iijo: uns \m aimados, oulios
Tm na osquoida biando,
()
na doxlia Oli\a.
Mosclai-mo, om mou disfaico, onlio olos, pudo.
Soguo ao liopol, com quo onliam, pausa, o noima,
Rocollimonlo sanlo. Eis j apioslam
A dai piincpio a Iiocisso solono.
Vo dianlo Eubagos, o consigo lo\am
Dous al\os Touios (Vlimas \oladas),
Baidos canlando \m, ao som das Claias,
Lou\oios do Toulalos, \m Alunos,
Em al\as ioupas, um Aiaulo
(5)
os guia,
Galoio alado liaz, na doslia um iamo
Do Voibona com Soipos ioloicidas.
()
Logo lis Sonanis (figuiam Diuidas)
C'um Io, c'um }aiio d'gua, o a Mo obuinoa.
()
(
279
)
(1) Dolmin.
(2) Quo \oio no balol.
(3) Gai do Clno, tiscc. Giudo \ogolal, com quo os Caadoios unlam as \aias,
paia piondoiom as A\os, quo nolas pousam. Dicicncric !c Mcrccs.
() Acoso.
(5) Figuiando Moicuiio.
() Caducou.
() Nas insgnias dos Fiancos Soboianos figuia inda lojo ossa mo.
No couco a Diuida (quo ou soguido linla)
(1)
Ocupa o poslo insigno do Aiqui-diuida,
Do quom doscondo, piolo gonuna.
} \o clogando ao Robio do liinla anos,
Ondo lm doscoboilo o sacio Visgo.
Allai do iol\a, ao p do lionco oiigom,
Nolo, um coilo do po, Sonanis quoimam,
E o boiiifam com lgiimas do \inlo.
Logo doalbado Eubago, Enzinla sobo,
Co' a fouco do ouio, quo llo doia a \iigom,
(2)
Do\olo iaspa o \onoiando Visgo.
Bianco saiu oslondido iaiz da i\oio
Rocollo a bonla planla. Oulios Eubagos
As Vlimas dogolam. Iguais pailos
Coilam do Visgo, o ao Io\o o disliibuom.
Coiimnia acabada, ao Dc|min \ollam.
Do Malo
(3)
o conlio c'uma ospada nua,
Enloiiada no Clo, o assinalaiam.
Nas faldas do Dc|min, com duas podias
E oulia, om lia\s, compom losca Tiibuna,
L sobo a Diuida, coicam-na guoiioiios:
()
Eubagos, Sonanis biandos
(5)
lasloiam,
(Saudosa Cona das liboilas Eias!)
()
Aos Voloianos caiom giossas lgiimas,
Quo, das facos, nas al\as cs da baiba,
Doslizam, nos bioquis buinidos iodam.
Iondom da lsloa da lana, o ollos cia\ados
Na Diuida, os ou\idos afia\am
As \ozos quo, do poilo, ola iomposso.
(
280
)
(1) Va ticiis!
(2) Rc|iuics Dcncum. VIRGIL.
(3) Os Fiancos.
Oiais anos \iiis` Moiioi \os mandam
Em dofondoi Tiianos, nas fionloiias,
Ou a sulcos
(1)
iasgai, quo os alimonlom.
Danados
(2)
s mais spoias fadigas,
Vossos Bosquos dosliuis, o iompois nolos,
Com anguslia o suoi, ossas osliadas,
Iolas quais onlia laiga o Cali\oiio,
Nas onlianlas ds Glias. Aodado
(3)
Coiio, mal so abio a osliada, o liaz na doxlia
O jugo, a Moilo, alogios giilos dando.
So a \ida assim sal\ais, bobondo insullos,
L osl Roma, l osl o Anfiloalio,
Quo \os foia a gladiai, soi\ii do jogo,
Com moilais \ascas, ao foioz \ulgaclo.
Alais biioso moio l-do ii a Roma. A Biono
Tomai poi noilo. Ao Capillio subilos
Mosliai \ossos pondos. Viandai a Roma:
Quo soa ticn!cnic o nomo Gc|c.
Do l \os clama o Colisou do Tilo.
Iaili. Obodocoi a Spocladoios,
Quo \os mandam moiioi. Moiioi di\oisos.
()
Voiloi sanguo, liiunfando, o no nos ludos.
Muilo l, lios llo dais, como so moiio.
Dom pio\a das lios piofcuas. Moiiam.
Difcil no lonlais o quo ou pioponlo.
Tiibos Fiancas, quo a Espanla a\assalaiam,
Vm do \olla aos sous Laios. Daqui \odos
Ciuzai, no Ocoano \osso, a Aimada sua.
(
282
)
(1) Quo anos so oscondou num jazigo com sou Esposo Sabino doiiolado poi
Vospasiano, numa balalla.
As lgiimas, quo iompom. Taido o passo,
So dospogou do lionco, o mais no \oio.
}, pola alma o Sossogo ospaiiocia,
Na f quo ossa osqui\ana o amoi llo oxpulso
Do soio. Mas do oncoiio
(1)
lasso, ao Campo
Vou spaiiocoi. Com polo do Uiso os ombios
Cubio, na doxlia ompunlo dous \onablos,
E num moiio ompinado, oscollo assonlo.
Qual, do laca saudoso, o liislo Ulissos,
Ou quais Figias, no Sculo dosloiio,
Cloiando olla\a o amplssimo das guas,
E mo dizia. s abas do Taigolo
Nascoslo, Eudoio, o o som, quo logo ou\islo
Ao \oi a olioa luz, foi o muimuiio
Dos-alogio do Mai.
(2)
Em quanlas piaias
No lonlo ou \islo io\ol\oi-so as ondas,
Como as conlomplo aqui` Quom, l alguns anos,
Mo dissoia, quo om Coslas, ou do Illia,
Em biojos do Biolos, Bla\os, Galos,
Tinla ou do ou\ii gomoi as mosmas
(3)
\agas,
Quo ou, nas fla\as aioias do Mossnia
Espiaiai \i` Quo loimo pos, Eudoio,
Ao lou poiogiinai` Foliz! so a Moilo
Tollosso lanlo clo loios liillado,
E \oi sucossos lais, quo ou\ido londos!
Assim dizia: Eis quo ouo, o no dislanlo
Voz, quo Cilaia, canla. Os sons llo quobiam
Ruidoso o Mai, o os sil\os da loimonla,
Quo as iamas \oiga dos iobuslos Robios,
E, a pausas, guinclos do agouiais Gai\olas.
Tosca a loada, mas quo losca onlo\a.
Voloda a\islo, num Zoizal sonlada,
(
302
)
(1) Vaiiando do idoia, o posquisando nos ollos do Eudoio qual oia o ponsa-
monlo sou.
(2) No azul dos ollos.
(3) |ncssc uin ciicm scncium c|iui! ci prcti!um puicni. TACIT.
Lanco agoia, om quo abonos quanlo mo amas.
Quoi-lo ao lado lou Iai, quoiom sous anos
Confoilo, o osloio om li. Ol! no lo onlioguos
acoiba doi, quo o sonso lo disluiba,
Quo lo l-do a moilo dai, so a no dospodos.
Doso do moiio: \om lis mim Voloda.
Ioi sondas do mau liillo, allo-iol\osas,
Alia\ossamos ambos a Campina.
VELEDA
Com quo dolcia o Campo oia pisiamos,
A lo influii o Cu, poi mim, loinuia!
Quo Dila a minla, do ii, noslo oimo, \aga,
Biao a biao, conligo! Mas... ol msoia!
Eu sou ossa O\ollinla, quo, nos lojos
Os \olos s'oscaipoou.
(1)
Ali, paiada,
Olla os biaos, quo Amoi llo omagiocoia.
VELEDA (scrrin!c, ccmc scm tcnic!c)
Os ospinlos doslo oimo
(2)
ol como pungom!
Cada dia mo iasgam, mo dospojam.
boida do iogalo, ou sliiados sulcos,
Em quo a mosso osl iindo, o \ocojando,
(Quo ou no \oioi maduia!) o ao p dum lionco,
E ao longo dum \alado, admiiaiamos
O sol, ao ii banlai-so no allo pogo.
Na doscampada Gianja, ou iolo colmo
Da aluda Cloa, a iouca lio\oada,
E os Vonlos dobaloi-so osculaiamos.
(
305
)
(1) Ic Mcncnc.
(2) Iaia qualquoi oulio baixol.
(3) Nos Baixis.
Rijo pogo do \onlo, sobio as ondas
Ilida luz ios\ala a Lua, iompom
Sinislios al\oiolos, polas piaias
O Lumbo, A\o liislonla dos caclopos,
Solla o lamonlo, quo assomolla o giilo
Do quom so afoga, o poi socoiio clama.
I\ido giila o Sonlinola: A l'aima.
VELEDA (ccs crccs csicn!i!cs pcrc c Mcr, c c ircmcr)
Con\osco sou. E s \agas so dosponla
Iola ioupa a iopioso. Ol bom Ciiilo,
Como ousaioi conlai lodo o sucosso`
Do Iojo, o Confuso coios mo sobom:
Mas do mous oiios inloiiai-lo cumpio,
Nada oncobiii ao Tiibunal sagiado.
Submisso as cs o o caigo acalai do\o,
Caiidoso, mo acollo, o Dous Clomonlo
A mim nufiago d poilo soguio.
Lasso do combaloi conlia mim mosmo,
Codi. Voncou-mo Amoi lo oxliomoso!
Ela lo linda, amando o osqui\o amado,
O juzo mou anu\iado, o lui\o,
Alla Noilo, a piocola om moi bia\oza...
Iaia in\iclo Ciislo \igoi mo falla,
(Disso) o s planlas mo aiiojo do Voloda.
Dou, do infauslo limonou sinal o Infoino:
Mil Esp'iilos io\is, no Oico ululaiam.
Dos\iaiam ioslos as Esposas puias
Dos Ialiiaicas, ombuado na asa
Romonla-so ao Empioo o mou Cusldio,
Consonliu
(1)
om \i\oi: molloi dissoia,
No sonliu foias com quo dai-so moilo,
Do Sogonax a Filla. Muda, o slupida,
Como om suplcio loiiondo, ou sumo gozo,
(
310
)
(1) Voloda.
Llo poloja\am na alma, Amoi, Romoisos,
Modo, o Voigonla, o mais quo ludo, Espanlos.
Eia ou aquolo Eudoio, quo insons\ol`...
(Dizia, om si Voloda, du\idando,
So algum Fanlasma a doslumbiou nocluino.)
E oia as mos mo lonloia, oia os cabolos.
Em mim loma\a a Dila \i\os iasgos
Da Dosospoiao. Ol! quom nos \iia,
Nosso ialo ombobidos, nos li\oia
Ioi dous Rus, a quom loam, nos ou\idos
Da sonlona do moilo os Ecos duios.
Ropio\ao Di\ina, nosso onsojo,
Slampou sou cunlo om mim. }ulguoi poididas
As possos do sal\ai-mo. Da Clomncia
Do Omnipolonlo Dous concobi du\idas.
Qual fumo osposso onoilocoiam-mo a alma,
Cali\a a Anjos ciuis, as lio\as do Oico.
Ignoiadas lli, noos mo suigom,
Blasfmias, quo s, l, so ou\om nos Cicoios
Do oloinais pianlos, do oloinais gomidos.
Voloda, oia soiiindo, oia ponando,
Muda jaz mui foliz, ou mui misiiima.
} oslondo o Cu alboios malulinos.
No dando do si cpia alguma os Fiancos,
Vollo ao Caslolo, o a dosdilosa Vlima.
(1)
Dous sis,
(2)
foclando o abiindo o dia, ollaiam
Nosso Iojo o Romoiso. loia Auioia
Subiu no Caiio, a \oi sou Iai, Voloda.
Inda, aponas um soulo m'a oculla\a,
Quo j flamas om fumo ono\oladas,
Ioi cima do Ai\oiodo, aos Cus subiam,
Enquando o nolo, um Conluiio mo ad\oilo,
Quo so ou\o o giilo, com quo os Galos passam
Do Aldoia a Aldoia as no\as. Ioisuadi-mo
(
311
)
(1) Voloda.
(2) Dous dias, ou 8 loias.
Quo lo in\adido alguma piaia os Fiancos,
Iioslo a onconli-los \ou, com loslo inlipida.
A\islo os aldoos, quo a unii-so, coiiom,
C'o giosso bando, quo mo \om fionloiio,
Conlia osso, mo adianlo, bando iuslico.
Aponas poslo a liio, o, nua a fionlo:
EUDORO
Quo \os mo\ou a lal lumullo, ol Galos`
Tomaiam loiia os Fiancos nas Aimiicas`
Vindos om mou auxlio` Ou conlia Csai`...
Sai da fila um Ancio, \oigam-llo os ombios
C'o poso da aimaduia, um foiio imbolo
(1)
Na doxlia ompunla: o ou cii, quo \i as aimas
Quo \i pondoi, na sol\a. Ol pasmo, o anguslia.
Ioi olas conloci... E quom`
SEGENAX
Ol Galos
Eslas aimas da minla ju\onludo
Sagiadas a Iiminsul, poi olas juio,
Quo oslo
(2)
quom minlas cs l dosoniado:
Eslo mo alucinou a Filla. Eubago,
Quo a soguiu, poipoliai \iu o dolilo:
Vingai Fillas, o Esposas, \ingai Numos,
E o ulliajo do Voloda. Com mo dbil
Mo aliia o daido, quo anlo os ps mo cai.
Oxal mo \aiaia o daido o poilo!
Giilam, lanam-so a mim, com fuiia, os Galos,
Acodom-mo animosos os Romanos.
Em \o liao alallai os Combalonlos:
Quo, o quo anlos oia aiiojo lumulluiio,
Dispaiou om balalla mui foiida,
(
312
)