Endiz

"Espaolizar" ye... .............................................................................................................. 11 A consciencia de futur ..................................................................................................... 17 A naixencia d'una ciudat... de fornigas ..................................................................... 3 Antroponimia Aragonesa .................................................................................................... 3 As tres grans recetas d'a vida ...................................................................................... 8 Aspigas d'oro y mi no ms destrinques ................................................................. 22 Capucheta Roya y lo mercau feroch ........................................................................... 10 Contra natura, d'Ignacio Escolar ................................................................................ 18 Diccionario Bilinge Aragons-Castelln. Tercena edicin ................................ 25 Educacin Civica y Caciquismo ......................................................................................... 9 Estratechias de manipolacin mediatica .................................................................... 14 Gerhard Rohlfs y ras paniquesas ................................................................................. 21 Jos Mart y Chuan de Lanuza ..................................................................................... 19 L'Aragons deinde Iberolingua.com ............................................................................. 11 L'Aragons tamin s'amorta en o Rete .................................................................... 27 Meter tot en qestin. Noam Chomsky ..................................................................... 12 No deixetz morir a nuestra voz ..................................................................................... 5 O Nueu Fundo Decumental................................................................................................ 9 Sant Chorche en a nuestra identidat nacional ......................................................... 6 Una Luenga ta dominar-las a todas ........................................................................... 23

A naixencia d'una ciudat... de fornigas

De seguras que no tos habretz qestionato mi como naix un forniguer. A tamas d'ixo, ista en ye una pregunta guaire refitolera que no muita chent conoix y que recentar deseguida.

29/01/2012

Antroponimia Aragonesa.

En primeras, a forniga sale per primer vegada d'o suyo forniguer d'orichen y enceta a volar. En ye una alaica. En a suya volada, a forniga no ye pas solenca. De meya, mil cincocientas fornigas fembras comella y milentas ms de masclos alatos lacompanyan de vez en esferents tongadas. Un fascal distos masclos lemprenyarn sucesivament ta dimpus morir en plena volada. En rematar a nosa sexual, lalaica se i troba baldada y fambruda. Allora noms que quatre das mil cincocientas do prencipio veyern naixer a suya ciudat. A suya historia ye ista: "A fembra 56 ye fambruda. No ye so que un cuerpo, sino tota una poblacin qui reclama a suya racin de caloras. Quiento alimentar a lo niedo que portia en o suyo sin? Remata decidindo-se a salir do suyo forato. Sarrociega uns centenars de tozuelos y arreplega tres agullas de pin que en lamina y mastega con danglucia. No en ye abastable. Hese ito de caza pero no sen fa garras. Y ye ella qui puet estar a minchuza das milentas de depredadors amagatos arredol. Per tant, ella senclastra en o suyo forato tasperar a muerte.

Puedes escargar-lo ast.

05/04/2012

Manimenos, en cuenta dixo, amaneix un uego. O suyo primer chilipukanin! No guaire ha sentito quarrivaba. Sobate as suyas garras y preta, con totas as fuerzas queen tien, a fonsera. Cal que ixo funcione, de no fer-ne tot i ser de baldes.Luego surte redolando. Ye chicot, quasi preto a pur destar griso.

Si deixa quesclate, dar naixencia ta una forniga muerta en naixer. Antims... ni sisqui poderba alimentar-la dica leclosin. Asinas que se mincha o suyo primer rampallo. Isto li da de camn ms denercha. Bin ha un uego menos en a suya fonsera y uno ms en o suyo estamaco. Con ixe sacrificio cobra nuevas fuerzas ta poner un segundo, tamin fosco, y tant chiquet como lo primer.Lo se mincha. Se siente encara millor. O terceno tasament ye una mica ms clar. Y mesmament lo sabala. Soque con o terceno ye que cambea a reina de plan. Os suyos uegos son grisos agora y da grandaria dos suyos uellos oculars. Chili-pu-ni en pon tres distas caracteristicas. Sen mincha un y deixa ta los dos otris que vivan, escalfando-los chus o suyo cuerpo".

Quan un sagalln ye abastablement gran, da de minchar a unatro sagalln. Ista ye a solenca traza de donar-li as protenas amenistables ta ra suya esdevenidura en una forniga de verdat.

Manimenos, o sagalln sobrevivient ye cutio fambrudo. Sesbulliga y chila. A fartalla das suyas chirmanas no latipa pas. A la fin, Chili-pu-ni se mincha ista primera prebatina de rampallo.

He de fer-lo, he de fer-lo, sen diz y segundia. Piensa en o masclo 327 y pone dun trucaz cinco uegos muito ms clars. Angulle dos dells y deixa quos atros tres se desenvoliquen. Asinas, dinfanticidio en alumbramiento se produix o relevo vital. Tres trangos ta debant y dos ta dezaga. Una crudel chimnasia que remata regudindo en un primer prototipo de forniga entera. Linsecto ye muit chiquet y ms bien feble, perque en ye subalimentau. Manimenos a fembra ha adubito o suyo primer chili-pu-kanin. A corrida canbal per a existencia da suya ciudat ye ganada a meyas. A fe quixa obrera amorfa puet cantiar-se y portiar alimentos do mundo exterior: calavres dinsectos, grano, fungos, fuellas Y ixo en fa.

"Tant y mientres contina ponendo uegos, ixos dos enfortunaus se metamorfosian en largos sagallons quedos con un momo rarizo. Y ya prencipian a chemecar reclamando alimento. Laritmetica senvolica. De tres uegos quen pon, amenista un ta alimentar-se ella mesma, os atros en son tos sagallons.

Chili-pu-ni, en zagueras, normalment alimentada, dona naixencia ta dos uegos muito ms clars, guaire ms cerenyos. As solidas cascas proteixen os uegos da fridor. Os sagallons son duna grandaria ragonable. Os rampallos esclataus dista nueva cheneracin son grans y atorrocaus. En sern lalacet da poblacin de Chili-pu-kan. Respective a ra primera obrera zalitraca que faci qua ponedora salimentara, lugo muere abalada per as suyas chirmanas. Y dimpus dixo totas as muertes, totas as dolors quhan preludiato a creyacin da Ciudat quedan ixuplidatos.

Asinas ye como, funcionando en cercuito trancau, sadube producir bella cosa rancando de no brenca.

Chili-pu-ni chusto plega de naixer". Les Fourmis, 1991

Bernard Werber

que atros antis ms han sentiu, y que hu sentitz con yo...

22/04/2012 No deixetz morir a nuestra voz

A ma voz tremola con os aires, brila con o sol, se chela con os cierzos, s'aflama con as calors.

A ma voz ye a de tu y a d'ixa chent que no conoixemos ni tu ni yo.

Ye a vida de nusatros, d'os que mos fa mal o corazn, d'os que encara semos ninons con o peso d'as anyadas y as arrugas d'a dolor...

A ma voz -en tiengo encara de voz?ye de tu, amigo, Y tot o que tos digo, amigos d'aqu, d'ast y d'all, tot, lo s de seguro, son cosas que atros han dito, no la deixes morir en yo.

Y tot o que tos digo, amigos d'aqu, d'ast y d'all, tot, lo s de seguro, son cosas que atros han dito, que atros antis ms han sentiu, y que gei sentiz con yo... Anchel Conte No deixez morir a ma voz.

ye de tu, amigo, no la dixes morir en yo.

A ma boz tremola con os aires, brilla con o sol, se chela con os zierzos, s'aflama con as calors.

22/04/2012 Sant Chorche en a nuestra identidat nacional

A ma boz ye a de tu y a d'ixa chen que no conoxemos ni tu ni yo.

Ye a bida de nusatros, d'os que mos fa mal o corazn, d'os que encara semos ninons con o peso d'as aadas y as arrugas d'o dolor... Os reis aragoneses d'os sieglos XIII y XIV estioron muit devotos d'iste santo epico, real u preixinau, declarato como patrn d'os guerrers y caballers cristians. A fegura epica d'o santo se mezcl con a Baralla d'Alcoraz (Uesca) de 1096 en qualo curso, y en muntau a caballo, haberba aduyato a lo eixercito d'o Rey Pero I debant d'as tropas de l'Islam d'a Taifa Zaragozana, que ocupaban a ciudat de

A ma boz -en tiengo encara de boz?-

Uesca dende musulmana.

prencipio

d'a

dominacin

San Chorche Aragons. Creyato per Willtron (fuente: Wikipedia Commons) O mesmo Rey Conqueridor en a suya Coronicaasegura que Sant Chorche, "caballer blanco con armas blancas", aduyando a los eixercitos aragoneses, heba estato alufrau per cristians y moros en qualques barallas. SANT CHORCHE Y LO NUESTRO ESCUTO O terceno quartel d'o escuto aragons s'adedica a Sant Chorche y ta la Baralla d'Alcoraz, casando con a tradicin que diz que Sant Chorche s'amaneixi a Pero I en ista decisiba enrestida, aduyando-le a prener a ciudat de Uesca d'os musulmans. Iste terceno quartel pende de una cruz roya sobre fundo d'archenta- a cruz griega de Sant Chorche-, cantonada per quatre tozuelos de chefes moros muertos en a luita.Morens, rampinyos, con turbant y cutio uellando ta ponient. A Cronica de Pero IV O Ceremonioso recenta como Sant Chorche "esti pern y en ye encara advogato d'as barallas d'a Casa d'Aragn".

En rancando d'ast, Sant Chorche adhibe una gran valgua simbolica: O poderoso chinet armau yera un ser celestial qu'afirmaba a causa aragonesa y donaba sentiu transcendent ta ra luita armada, enreligando-se cerrinament en as creyencias y devocions d'ixas chents y en fendo parti d'a suya encetant identidat cultural. En 1201, Pero II establi l'Orden melitar de Sant Chorche de Alfama en un castiello d'os arredols de Tortosa. Chaime I empar a establidura de coflaras chus l'advocacin d'o santo, talls como as quilladas en Uesca y Teruel d'a primera metat d'o sieglo XIII.

"Cierto diya Gum-gum-ni, una reina da nuestra dinasta, esmorteixeba en a suya cambra nupcial, en heba reblato ta ra malota dos estaus danimo. Bi heba tres qestions que la enboiraban y que movilizaban tota a suya capabilidat de pensamiento: Qulo ye linte ms important da vida?; Qula ye a cosa ms important que call fer?; Qulo ye lo secreto do buempasar? Lo capitoli con as suyas chirmanas, con as suyas fillas, con as ments ms fecundas da Federacin sin obtener as respuestas que la satisfesen. Li dicioron que en yera dolenta, que das tres preguntas que la encerrinaban no bi heba cosa que podese estar vital ta ra pervivencia da manada. Refusata dixa traza, a reina prencipi a esmorteixer-se. A manada se permen. Si a Ciudat no quereba tresbatir a la suya solenca ponedera, debeba rendar-se, per primera vegada antims, a resolver seriosament poblemas abstractos. Linte ms important? A cosa ms capital? O secreto do buempasar?

Cal confitar que contine estando-ne. Goyoso Sant Chorche ta totz! Ent'alto Aragn pern!

13/05/2012 As tres grans recetas d'a vida

Tot o mundo proponi de respuestas: Linte ms important ye quan, se mincha, perque lalimento alporta denerchas. A cosa ms important que call fer ye reproducir-se con tall de perpetugar lespecie y puyar a masa de soldaus que esfendern a Ciudat ms tardi O secreto do

buempasar ye a calor, perque a calor ye a fuent de plenitut quimica. Denguna distas solucions acontent a ra reina Gum-gum-ni, que albandon o niedo y march campasola ta lo Gran Exterior. All teni que luitar, cerenyament ta pervivir. Quan en torn tres diyas ms tardi, a suya comunidat se i trobaba en un estau penible. Manimenos a reina teneba as suyas respuestas. Heba trobato a revelacin en meyo duna endina baralla con fornigas furas: Linte ms important ye agora, perque noms puet fer-se bella cosa en o present, y si uno no s'alticama guaire d'o suyo present, malmeter tamin o suyo esdevenider; A cosa ms important que call fer ye ixa que ye ast, debant de nusatros, -si a reina no hese vencito a ra guerrera que quereba matar-la estarba muerta, allora; En lo tocant a ro secreto do buempasar, lo heba escubillato dimpus do combat: pende en estar vivo y en caminar sobre a Tierra. Asins de fcil. Tastar linte present; ocupar-se dixo que en tenemos debant de nusatros; caminar sobre a Tierra. Ixas estn as tres grans recetas legadas per a reina Gum-gum-ni". Bernard Werber Le Jour des Fourmis.

que pueda fer honra ta bell n y plante fuerte como un trango ms en a normalidat d'a luenga aragonesa.

O Charraire

25/09/2012 Educacin Civica y Caciquismo

"A educacin civica, amenistable de cutio, sen fa indispensable en una democracia. Polu ye ixe poder, meyant qualo o pueblo esleix a qui li donarn as leis, a qui han dadmenistrar os intreses do suyo monecipio, a suya provincia, etcetera; manimenos, si o pueblo no se educa ta cumplir ixa puyada misin, o suyo poder ye noms que teorico; pos, en a practica, lo detentan oligarquas de distintas colors, qualo denominador comn ye a manca dideyals, y emparadas ordinariament per una fuerza ilegal, que sen clama caciquismo. Indubdablement, o caciquismo ye fillo da ignorancia da chent y da manca de educacin civica en todas as clases da nuestra sociedat. A entrevencin de totz en a vida publica, en votar quan correspon, y en alticamar-se per os

31/05/2012 O Nueu Fundo Decumental

Deinde hu, naix o Fundo Decumental de O Charraire a on podretz trobar a Decumentacin que s'exposa n'iste Bloc y en o Bloc chirmn: A Charrada. O fundo ir fendo-se gran en a mida que se sigan penchando decumentos. Toda a decumentacin ye libre ta baixar a voluntat per qui pueda estar intresau. Se deseya

problemas chenerals, etc, rematar con ixe mal endemico, ast a on lignorancia ye una malota cronica. No abasta sinyalar, diz Compayr, que a instruccin civica ye til; en verdat en ye amenistable, ms que ms deinde que bi son os pueblos cevilizaus, a libertat politica y cevil.

10

En un pas que se gubierna a s mesmo y en o que cada indivduo partecipa librement per os suyos votos en lendrecera ds afers publicos Cmo admeter que a mayora de ciudadans, ixos que no freqentan soque a escuola primaria, remaneixcan en lignorancia das suyas obligacions politicas y socials?

Pedagocha Muderna Vicente Pertusa Priz Antonio Gil Muiz

Lis se dimana que rispecten una constitucin que no coneixen; que echerzan dreitos y cumplan debers qualo sentiu y alcance ignoran. Ciudadans que sacotracian con ixe polu nombre sin saper quala cosa obliga, electors que votan sin coneixer a importancia do suyo voto, contrebuyents, que bosan as peitas sin capir ta que sirven. Habitants dun pas que no lis sha amostrato a aimar, talls estn amenistablement os miembros dun pueblo que manca dinstruccin civica.

1922

06/10/2012 Capucheta Roya y lo mercau feroch

"Como ya en sapetz ixo d'a mai que ninvia a ra suya filla ta casa d'a yayeta suya con virolla trescruciando a selva y bla, bla, bla, imos-ne dreitament ent'a medolla. (Escena d'o leito, con Capucheta y ro Mercau Feroch) _ Yayeta, yayeta: Perqu a crisi d'o sistema financiero privau ha rematato esdevenindo en crisi d'a debda publica? _ Ta privatizar as ganancias y socializar as perdas millor... _Yayeta, yayeta: Perqu Qunto ms de diners en tiens, ms facil en ye fuyir-se d'as peitas?

09/10/2012 L'Aragons deinde Iberolingua.com

O cataln ye, de conchuntas con l'aragons, una luenga propia d'a nuestra comunidat. Manimenos, talment per no estar luenga exclusiva y especifica d'Aragn sino truixata con atras comunidatz, u talment per no estar en o periglo d'extincin en que l'aragons se i troba engun, no mos hemos alticamato debidament d'ista polida luenga dica hu. _Ta poder invertir en os nuestros concietos millor... _Yayeta, yayeta: Perqu deinde a refundacin d'o capitalismo financiero s'ha pasato ta ra cancellacin de l'Estau d'o Buempasar? _ Ta chestionar privadament lo publico millor... _Yayeta, yayeta: Perqu ye tant difcil regular os mercaus, achiquir o frau, gravar as transaccions financieras, privar l'espiculacin... y tant fcil retallar os dreitos d'os treballadors? _Ta minchaaaaaaaaaar-te milloooooooooor! Y la se'n minch. Fin. Y lo cazataire?, a yayeta rescatada?, a venganza escopeta en man?, o castigo t'o mercau feroch? Rai, rai. Isto en son lentellas, que sino s'encarranyan a prima (de risque), os chinos y os quatars. Antims, no call ixuplidar tampoc que lo tema central d'iste bloc ye l'aragons y si podemos ocuparnos-ne fendo servir a luenga catalana ta millor comprensin d'os catalanofablants que vleigan o bloc, millor que millor. Asinas, d'un trucaz, emparamos l'atra luenga minorizata d'Aragn que pateix tamin l'ixuplido institucional y o retacule social en o nuestro pas. Tos deixo ast un intresant ensayo amn de l'aragons publicato perIberolingua.com, l'enciclopedia lingistica d'a Pennsula Iberica en a luenga catalana, que tracta d'estar guaire enciclopedico, editau deinde iste bloc (con l'humilde animo de colaborar n'a espardidura d'a luenga aragonesa y o refirme ta ra riqueza lingistica peninsular) call dicir que os autors estn otris, totz colaboradors d'o prochecto d'Iberolingua. Puet escargar-lo ast. Si os chirmans Grimm (y Keynes) debantaran o tozuelo..".

11

14/10/2012 "Espaolizar" ye...

O ministro de Educacin y Cultura, Jos Ignacio Wert, dice no esdicir-se y no rectificar "una coma" amn de que lintrs de lEixecutivo

Cuentos chinos de la Economia y chascarrillos para acabar con el sistema EconoPlastas

otros

espanyol ye "espaolizar a los alumnos catalanes", car "por ms vueltas que le doy, no veo nada reprobable en usar el verbo espaolizar". En una entrevista do diyario 'El Mundo', Wert se describe como "un nacionalista cvico espaol" y li se fa que "el trmino nacionalista no tiene por qu ser estigmatizado, siempre y cuando no se refiera a nacionalismos excluyentes". Seguntes iste carnuz o suyo nacionalismo espaolista no ye excluyent enc pretenda imposar una anviesta dEspanya tant esbirriayada. Ta ells, espaolizar ye imposar a luenga castellana, o dreito castelln, funcionarios y mayestros que noms charren o castelln enc tiengan quadmenistrar y amostrar a escribir a millons de presonas con luengas distintas, acotolar atrs culturas, fer a mofla datros puntos de vista, mentir y malmeter a unas CCAA debant datras ta quesdeviengan unatra vegada en simplas gubernacions cevils. Os catalans li han dito a iste modelo dEspanya que prou, ells, no pas como nusatros, aiman cudiar y proteixer a suya luenga -que tamin ye nuestray no sen deixan mangoniar ms per mans foranas. A graniza mayoralla dos aragoneses semos ya espaolizados, ixuplidando as nuestras antiquismas luengas propias -aragons y cataln, que no pas o castelln imposau per funcionarios foranos- ; o nuestro dreito historico (fueros), a nuestra cultura, as nuestras ideyas propias y o nuestro argello y dignidat como pueblo. Espaolizar ye, de cutio, imposar a Castiella ms imperialista y excluyent an no cullen atrs nacionalidatz ni tampoc no atrs trazas de estar espanyol, una Castiella on que muitos ciudadans de lEstau y bell uns aragoneses prencipiamos a estar ya ms que fartos.

12

Comentario censurato en l'espanyolista Heraldo de Aragn.... Per no estar guaire "espaolizado"???.

24/10/2012 Meter tot en qestin. Noam Chomsky

Noam Chomsky ye filosofo, escritor, controvertiu activista y un d'os lingistas ms brilosos y reconeixius d'a humanidat. O suyo treballo ye estudiato en as universidatz de tot o mundo, dende facultatz de psicolocha dica titolacions lingisticas, pasando per muitas atras disciplinas.Dada a suya brilosidat en tot lo qu'en fa, muitas son as frases que mos ha deixadas en istas zagueras anyadas de cerenyo activismo politico. Mi no ye mala ideya - per a suya actualidat, oportunidat y agudeza- remerar bell unas:

"Si no desenvolicamos una cultura democratica constant y viva, capable d'embrecar a ros candidatos, ells no fern pas ixo per qualo lis vots. Pretar un botn y dimpus marchar ta casa tuya no cambeyar pon ". "Si asumes que no existe asperanza, yes guaranciando que no bi'n habr. Si asumes que existe un instinto enta ra libertat, que bi'n ha oportunidatz ta cambear as cosas, allora bi ha una opcin ta que puedas contrebuyir a fer un mundo millor. Ye una decisin de t.".

13

"A tradicin intelectual ye de servilismo enta ro poder, y si yo no la traicionase, m'averguenyarba de yo mesmo". "Qu son os guardians d'a historia? Os historiadors, naturalment. As clases educadas, en cheneral. Parti d'o suyo treballo ye farchar a nuestra visin d'o pasau de traza que empare os intreses d'o poder present. Si no en fan asinas, sern prebablement marguinaus d'una traza u d'unatra". "A democracia participativa presuposa a capabilidat d'a chent normal ta chunir os suyos encletaus recursos, ta farchar y desenvolicar ideyas y pogramas, encluyir-los en l'achenda politica y actugar en o suyo emparo. En ausencia de recursos y tarabidaus organizativos que faigan posible ista actividat, a democracia se limita a ra opcin de trigar d'entre qualques candidatos que represientan os intreses d'una u d'unatra clica que'n tien un alacet de poder independient, aficada per un cheneral en l'economa privada".

"No calerbanos d'estar escando heroes, calerbanos d'estar escando buenas ideyas". "A chent apoca per a suya propia subordinacin". A la fn, tos deixo una frase d'ell qu'en resume a suya actitut debant d'a vida: "Mi no he valurato unatra opcin que no estase qestionar-me tot"

nusatros continemos mielsudament amurriaus en o nuestro silln. Paraz cuenta: DIEZ ESTRATECHIAS DE MANIPOLACIN MEDIATICA En o puesto syti.net se replega l'intresant articlo de Sylvain Timsit con o listau d'as Diez Estratechias de Manipolacin a travis d'os meyos de comunicacin masiva, que reproduiximos contino y que en van dende lestratechia d'a distraccin, a lestratechia d'a gradualidat y a mantencin d'o publico en lignorancia y a meyocridat. En verdat creigo que vall o penar trayer ast as frases agudas d'iste gran y reputau filsofo americn. Ms que ms, agora que sembla que patimos una estafa con farcha de crisi economica en un mundo tant aparentament absurdo que prefiere premiar a l'ignorant y catigar a qui amuestra un pensamiento cretico y diverchent. Agora que o tarabidau institucional s'esfalda, ye ms que mi important, qestionar-ne tot. 1. Lestratechia d'a distraccin

14

27/10/2012 Estratechias manipolacin mediatica de

Engun podemos veyer y comprebar como os meyos tradicionals mos amagan de traza guaire escarada linformacin que mos intresa. De seguras que per no estar meyos abastablement libres sino perteneixents a grans multinacionals da informacin con os suyos propios intreses -as ms das vegadas concaraus con os nuestros. Per tot isto call estar percabiu y no deixar-se encantuciar per unas noticias asepticas que mos levan a ra indiferencia y pasividat social. Ast os deixo as prencipals estratechias de manipolacin que os meyos fan servir cutianament a fin que

Portalada d'o 2 de chulio de 2012 d'o diyario espanyol El Mundo. En ella omiten referencia denguna a lo mayor incendio d'a historia recient de Espanya (escaixiu o mesmo diya d'o partito), a suya mala chestin, as causas y conseqencias, o menester d'efectivos y voluntarios, a suya amanadura a una central nucliar. A resta d'os prencipals periodicos espanyols actu de traza parellana. L'elemento primordial d'o control social ye lestratechia d'a distraccin que pende en esbarrar o ficacio d'o publico d'os poblemas importants y d'os cambeos deciditos per as elites politicas y

economicas, per meyo d'a tecnica d'o acantaleyo u garona con continas distraccions y d'informacions insignificants. Lestratechia d'a distraccin ye igualment indispensable ta privar a ro publico dintresar-se per as coneixencias esencials, en l'aria d'a sciencia, leconoma, a psicolocha, a neurobiolocha y ra cibernetica. Mantener o Ficacio d'o publico espisguardau, luen d'os verdaders poblemas socials, cativau per temas sin de greueza real. Mantener a ro publico aqueferau, aqueferau, aqueferau, sin garra tiempo ta pensar; de tornada a ra suya torre, como a resta do bistiar - Cita d'o texto Armas silenciosas ta guerras mielsudas 2. Creyar poblemas y dimpus ofrir solucions

socioeconomicas radicalment nuevas (neoliberalismo) estioron imposadas dentre ros decenios de 1980 y 1990: Estau minimo, privatizacions, ganyosidat, flexibilidat, desemplego en masa, salarios que ya no aseguran ingresos decents, tantos cambeos que hesen prevocau una revolucin si hesen estau aplicatos de sopetn. 4. A estratechia de alongar Unatra traza de fer acceptar una decisin impopular ye a de presientar-la como dolorosa y amenistable, obtenindo l'acceptacin publica, engun, ta una aplicacin futura. Ye ms fcil acceptar un sacrificio futur que un sacrificio a linte. En primeras, perque lesmanixada no ye feita immeyatament. Dimpus, perque o publico, a masa, en tien pern a tendencia dasperar melampament que tot viendr en amillorar maitn, y que ro sacrificio desichiu podr estar privau. Isto da ms plazo a ro publico ta avenir-se a ra ideya d'o cambeo y d'acceptar-la con aconortanza quan plegue linte. 5. Enfilar-se a ro publico como criaturas de poca edat

15

Iste metodo tamin ye clamau poblema-reaccinsolucin. Se creya un poblema, una situgacin prevista ta causar bella reaccin en o publico, a fin que iste siga ro mandant d'as midas que sen deseya fer acceptar. Per eixemplo: deixar que se desenvolique u s'intensifique a violencia urbana, u organizar atentaus sangrosos, a fin que o publico siga o demandant de leis de seguranza y politicas en prechudicio d'a libertat. U tamin: creyar una crisi economica ta fer acceptar como un mal amenistable o retacule d'os dreitos socials y ra esmontadura d'os servicios publicos. 3. A estratechia d'a gradualidat Ta fer que s'accepte una medida inacceptable, ye pro con aplicar-la gradualment, a cuentagotas, per anyos consecutivos. Ye d'ixa traza que condicions

A mayora d'a publicidat enfilada a ro gran publico fa servir discursos, argumentos, presonaches y entonacions particularment infantils, muitas vegadas amanauss a ra febleza, como si lespectador estase una criatura de poca edat u mesmo un deficient mental. Quanto ms se faiga un poder ta enganyar a lespectador, ms se tiende a adoptar un ton infantilizant. Per qu? Remeran per eixemplo a nina de Rajoy? o a famosa frase de puyar as peitas no ye de cuchas de

Zapatero? u ixa pachuchada de que "no se puet gastar lo que no s'en tien"? Si un senfila ta una presona como si ella tenise a edat de 12 anyadas u menos, sta, en ragn d'a embalizadura, tender, con bella prebabilidat, a una respuesta u reaccin tamin espullada d'un sentiu cretico como a d'una presona de 12 anyadas u de menos edat - Cita d'o texto Armas silenciosas ta guerras mielsudas 6. Fer servir l'aspecto emocional muito ms qua cabiladura

16 7. Mantener a ro publico en lignorancia y a meyocridat

Fer que o publico siga incapaz de replecar as tecnolochas y os metodos emplegaus t'o suyo control y a suya esclavitut. a calidat d'a educacin dada a ras clases socials inferiors call d estar a ms proba y meyocre posible, de traza que o comps d'a ignorancia que planeya dentre as clases inferiors y as clases socials superiors siga y remaneixca imposibles dabastar t'a ras primeras -Armas silenciosas ta guerras mielsudas. 8. Estimular a ro publico a estar complacient con a meyocridat

Fer uso de l'aspecto emocional ye una tecnica clasica ta causar un curtocercuito en l'anals racional, y a la fin, a ro sentiu cretico d'os individugos. Per unatra parti, lemplego d'o rechistro emocional premite ubrir a puerta d'acceso a l'inconscient ta establir u empeltrar ideyas, deseyos, espantos y temors, compulsions, u enzurizar comportamientos

Enzurizar a ro publico ta creyer que ye moda o feito d'estar estupiu, rampln y inculto. Muitas vegadas a travis de presonaches de dandalosa popularidat, vuedos de presonalidat u a qui atams da suya manca de carcter, a televisin, prensa y dems esdevienen en populars.

Se premia a manca de aptitutz socials y se rediculiza o pensamiento diverchent. 9. Reforzar l'autoculpabilidat Fer creyer a l'individugo que ye ell solenco ro culpable per a suya propia disgracia, per causa d'a manca da suya intelichencia, d'as suyas capabilidatz, u d'as suyas esmanixadas. Asinas, en cuenta de plantar-se- cuentra o sistema economico, l'individugo s'autoesvalida y se culpa, la qual cosa chenera un estau alicortant quen tien como un dos suyos efectos a inhibicin d'a suya accin. Y, sin daccin, no bi ha revolucin! Frases d'ista traza estn per eixemplo: "Hemos vivito per alto as nuestras posibilidatz", "ya bi'n ha pro de cafelets y aturadas ta leyer os papels ta ros funcionarios", "A culpa d'as hipotecas la tienen os ampraires que las pediban per alto o pre de mercau d'a vivenda", etc... 10. Coneixer a ros individugos millor que ells mesmos sen coneixen. En o transcurso das zagueras 50 anyadas, os enantes acceleraus d'a sciencia han chenerato una puyant breca dentre as coneixencias d'o publico y aqueras poseitas y feitas servir per as elites dominaderas. Gracias a ra biolocha, a neurobiolocha y a psicolocha aplicada, o sistema ha espleitato d'una coneixencia enantada d'o seyer humn, tanto psicolochicament como fesica. O sistema ha lograto coneixer millor a l'individugo comn quen ell se coneix a ell mesmo. Isto significa que, en a mayora d'os casos, o sistema eixerce un control mayor y un gran poder sobros individugos, mayor mesmo que o d'os individugos sobre ells mesmos. Os nueus tresmins de conteniu en internet asinas como interpresas que replegan y catalogan linformacin d'os usuarios d'os rechiradors y retz socials.

17

03/11/2012 A consciencia de futur

"Qula cosa ye lo que esferencia a l'hombre d'atras especies animals? O feito de poseyer un pulgar oposable a ros dems didos d'a man? O luengache? A sesera hiperdesenvolicada? a suya posicin vertical? Talment siga simplament a consciencia de futur. Totz os animals viven en o present y ro pasau. Analisan o que escayeix y lo contimparan con ixo que ya han experimentato. En cambeo, l'hombre, tracta de preveyer lo que li excaixer maitn. Ista disposicin a controlar o futur surte, sin dandalo, quan l'hombre d'o Neolitico prencipia a intresar-se per l'agricultura. Renunciaba asinas a ra recullita y a ra cazata, fuents aliatorias d'alimento, ta espicular con as cullitas futuras. Allora, ye lochico que ra visin d'o futur resulte subchectiva y per tant esferent ta cada seyer humn.

Os humans se meten a la vegada a elaborar un luengache que pueda describir ixos distintos esdeveniders que lis aguaitan. Y ye rancando d'a consciencia de futur quan naix un luengache capable de describir-lo. As luengas antigas disposaban d'un vocabulario encletau y d'una gramatica simpla ta charrar d'o futur. Engun, as luengas mudernas no han cesato de pulir ixa gramatica. Ta refirmar as expectativas de futur, caleba, en toda lochica, inventar a tecnolocha. Ast s'afinca o prencipio de l'engranache. Dios ye o nombre dau per os humans a ixo qu'eslampa d'o suyo dominio de l'esdevenider. Per cuentra, a tecnolocha lis premite controlar cada vegada millor ixe futur. Dios s'esvaneix pogresivament, remplazau per os meteorologos, futurologos y totz aquells que creyen saper, gracias a l'emplego de maquinas, perqu o maitn ser asinas y no d'unatra traza". La Revolution des Fourmis Bernard Werber

qualsiquiera parti d'o mundo. Por ixo bin ha humans en l'Arctico y en l'Ecuador. A intelichencia ye ro meyo, no pas a fin: En ye ra traza ms util quhan trobato ros nuestros chens ta perpetugar-se, ta immortalizar ixe ininterrompiu herencio d'ADN qu'un diya aconsigui salir de l'augua, pretar o fuego, cincelar sobre piedra ra primera parola, plegar a ras estrelas. Chugar a estar dios? Levamos fendolo dende linte en que l'homo sapiens invent una aina y esdevini en creyador. Perque garra atro seyer vivo heba modelato a suya realidat de tall traza como ta que lo humn esdevenise en a mida das cosas. A cerina tamin ye natural, unatra estratechia chenetica de pervivencia. Y d'ella naix una traza d'esfurie ms arrefinada, que ye ra supersticin. Vente sieglos d'Ilesia Catolica mos alufran en esfensa de lo natural, de l'orden establiu, d'a confortabilidat d'as marguins exploradas d'a coneixencia, d'o dogma cuentra ra ragn. A mala noticia ye que imos ta dezaga; enantis i heba a lo menos espacio ta la dubda. "Perque, no podendo en traza bell una ra verdat oposar-se a ra verdat, a retepelo call que siga entivocada u ra interpretacin que se dona ta ras parolas sagradas u ra parti contraria", admetiba Lin XIII sobras contradiccions entre ros trobos d'a sciencia y ra fe catolica en ra suya Enciclica Providentissimus Deus, en 1893. Un sieglo largo dimpus, a doctrina vaticana s'ha tornato muito ms inflexible. Fan decenios que trunfan en Roma ras tesis d'a contrarreforma debant de l'aperturismo d'o Concilio Vaticn II. Ganoron os quargumentan qu'a Ilesia Catolica recula perque rebla, qu'aquells intentos per amanar dios a ra sociedat son a causa d'a perda de fidels, que no ye ra fe quen sha d'adaptar a ros tiempos sino ros tiempos os que shan de aturar ta ra fe. Ye ra montanya quen se call cantiar, no pas Mahoma. A verdat no debe oposar-se a ra verdat. Y ra verdat ye en a Biblia, no en a sciencia, sentencia agora Ratzinger debant da viella dubda de Lin XIII. Toda tecnolocha lo guaire enantada ye indistinguible d'a machia, diciba Arthur C.

18

11/11/2012 Contra natura, d'Ignacio Escolar

"Lo natural ye parir con dolor, morir antis de fer trenta anyadas, a bardoma, a malota. Lo natural ye qu'un de diez ninos no perviva a ra libradura, que una de vente mais feneixca en librar. Lo natural ye que noms pervivan os ms cerenyos, que ros ciegos no leigan. Cosa ms natural que ro sarrampin, que ro cancer, que ra quera, que ra postema, que ra malaria. A luita contra natura ye ro verdader motor d'a hestoria. Ye lo que en verdat mos esferencia d'a resta d'os seyers vivos: A nuestra capabilidat ta pervivir a ra naturaleza, per dura quen siga, y en

Clarke. Y ra machia ye ra matriquera d'o miraglo, per ixo fe y sciencia de cutio s'han levato malament, perque compiten dentre ells en o mercau d'a asperanza. O miraglo d'a vida, a suya machia, ye hu una tecnolocha lo guaire enantada como ta que dos mullers puedan truixar a maternidat natural d'un beb, ta qu'una alporte a fonsera y l'atra o suyo ADN. Luego plegar o venient trango: qu'una muller pueda tener un beb remezclando ro suyo carguilln chenetico con lo d'unatra muller, a suya parella, sin amenistar qu'entrevienga varn. Ya sen ha feito con zorzetz. O venient blinco ye encara ms eslucernant pero no per tall muito ms luengo: En rancando d'una celula, d'un chicot cacho de perello, se podrn creyar espermatozoides con qualos una muller poderba emprenyar-se ella mesma, sin amenistar l'ADN de no dengn.Contra natura? No guaire ms que ra penicilina u ros viaches ta ra Luna. Noms cambea ra nuestra capabilidat ta enarcarnos. Lo natural no ye bueno per naturaleza, pero tampoc no malo. Cosa ms natural quo seyer humn, qua suya algaria diyaria per acarrazar-se a ra vida. Lo natural ye morir pero tamin luitar cuentra ra muerte, per ixo agora vivimos quasi cient anyos. Qualques chenetistas aseguran que ixa calendata de caducidat d'os seyers vivos, quixa muga ta ra immortalidat, respn a una lochica darwinista, pos qui no feneix no evoluciona pas, y ye menister transformar-se en abono ta deixar puesto a lo nuevo. En o sieglo XX estioron prous os antibioticos y lavar-se as mans, ta duplicar una asperanza de vida que dengn no sape entro a n sen puet apolargar en iste sieglo. Lo natural tamin yera quun amor durase toda ra vida, pero escaix que enantis a vida duraba muit poc. Respondeba ta una lochica: creyar familias guaire estables como ta proteixer a ra mainalla. Lo natural, en qualsiquier caso, ye muito ms simple que un matrimonio: pende en ixa empenta ancestral, gravada a fuego en o nuestro herencio chenetico, que luita per perpetugar o nuestro ADN. Ta ra naturaleza lo de dems ye superflugo, accesorio. Lo natural no sape de peras y mazanas. Lo natural ye l'amor, encara

que las que samen y quieran amar a un fillo, a ro suyo fillo, no sigan que dos mullers namoradas". De Ignacio Escolar

19

25/11/2012 Jos Mart y Chuan de Lanuza

Qu ligamen puet existir dentre Jos Mart, pai d'a independencia cubana y Chuan de Lanuza o

Mozo, disgraciau Chusticia d'Aragn que tresbati o tozuelo per concarar-se con Zelipe II? Bin ha qualques evidents. Totz dos yeran subdditos d'o Rei d'Espanya. Totz dos se rebeloron cuentra ell. Totz dos prenoron as armas ta barallar a l'eixercito reyal. Totz dos perdioron. Totz dos murioron. La un feneixi en combat (Jos Mart). L'atro feneixi en o cadalso (Lanuza). Totz dos vivioron en Zaragoza. A casa an habit Mart mientres estudiaba Dreito y Filosofa y Letras ye a tasos 50 metros d'o casal que ocup enantis o Palacio d'a familia Lanuza. Manimenos, Jos Mart no podi coneixer-lo ya que ro palacio esti espaldato per orden de Zelipe II, estando remplazato per un nueu Palacio (de Sobradiel) que ye hu siede d'o Colechio Notarial d'Aragn. Dentre todas dos casas, la de Mart y la de Lanuza, a Ilesia de Santa Isabel, en a quala retanten as restas osias d'o Chusticia alzadas en una urnia quala hestoria mereix unatra dentrada.

20

La de Mart adorna ra cantonada da carrera Manifestacin con a Plaza d'o Chusticia, chusto en o puesto en que vivi.

Sobrella, una segunda losa con qualques versos d'un poema que honra ta Lanuza. Dos losas perpetugan en mrmol a remembranza d'istos hombres. La de Lanuza sen troba en un costau d'o Mercau Central de Zaragoza, en o mesmo puesto on safinc o cadalso, en lespalda d'o palacio familiar

Versos sencillos Poesa VII

Estimo a quien de un revs Echa por tierra a un tirano: Lo estimo, si es un cubano;

21

Para Aragn, en Espaa, Tengo yo en mi corazn Un lugar todo Aragn, Franco, fiero, fiel, sin saa.

Lo estimo, si aragons.

Amo los patios sombros Con escaleras bordadas; Amo las naves calladas

Si quiere un tonto saber Por que lo tengo, le digo Que all tuve un buen amigo, Que all quise a una mujer.

Y los conventos vacos.

Amo la tierra florida, Musulmana o espaola, Donde rompi su corola

All, en la vega florida, La de la heroica defensa, Por mantener lo que piensa Juega la gente la vida.

La poca flor de mi vida. JOS MART, HEROE NACIONAL DE CUBA

Fuent: Los Viajes de Guliver

Y si un alcalde lo aprieta O lo enoja un rey cazurro, Calza la manta el baturro Y muere con su escopeta.

29/11/2012 Gerhard Rohlfs y ras paniquesas

Diceba Gerharhd Rohlfs, prestichioso lingista alemn especializau en filolocha romanica, que ra parola aragonesa "paniquesa" (mustela nivalis) yera composada per as parolas "pan" y "queso". En una refitolera hipotesi suya a parola tenerba l'orichen de nombrar istos dos elementos en una formula de conchuro antiquisma y que pareix que se estendillarba per gran parti d'a peninsula iberica, a lo menos per a parti norte.. Istos dos elementos: pan y queso, estarban ufiertos ta

Quiero a la tierra amarilla Que baa el Ebro lodoso: Quiero el Pilar azuloso De Lanuza y de Padilla.

l'animalet ta que no fese mal dengn ta ras pirinas domesticas.

correus electronicos ta no mercar productos catalans. Cadagn d'ells tien a virtut d'ubrir as mas talladeras ragonables ta ra tristura. Me vago pensando en ixes encefalogramas plans que ninvian tals correus y m'asalta ro dandalo de si una Espanya samorta u si dunatra Espanya badalla, de vez que tiengo a certitut quuna d'ixas dos Espanyas, u todas dos, ye quen me tien tant chelau o corazn. Fa unas anyadas men trob un maitn, ya empecipiau o curso, a Jing, una mesacha de quince anyos, posada en una esculladera d'a primera ringlera, alufrando-me fito-fito. Sin previo aviso, la heban embutito en clase d'Etica de 4 d'ESO, sin ni sisqui avisar-me que no sapeba una sola parola en castelln. Boquiubierto men qued, metendo-me en o suyo perello sentindo sonius inintelichibles sin tartir de ueito y meya da maitinada ta dos y meya d'o meyodiya cada diya d'a semana, de luns ta viernes. Jing esti con o tiempo una buena licin ta totz os que yeranos en aquera clase, en que yo yera tutor. Dentre totz, a ro largo d'o curso, li faciemos saper dende o primer diya que querebanos charrar con ella de muitas cosas, quella mos aduyarba tamin a cambear muitas atras d'as nuestras pautas mentals y de comportamiento, que rematarbanos replecando-nos y capindo-nos lugo ta ir construyindo a ixena ixa vida y ixe mundo que tantos aspiramos y en tenemos dreito. Jing faci muitos damigos yo en tiengo ra honor de contar-me dentre ells-, mos recent tradicions, falordias y costumbres en clase, fendo-nos participes d'o gran cabal quen portiaba con ella dende a suya tierra. Quedamos asinas enrequius totz y todas. Tiengo buenos amigos catalans, que truixoron con yo a suya butifarra y as suyas monchetas, os suyos villancicos y as suyas sardanas, as casas suyas y ras suyas parentallas, o suyo idioma y os suyos costumbres. De tot ixo me sigo sentindo argelloso y agradeixiu. Lo esferent complementa y enrequeix, y ye un sinsentiu veyer-lo comun atentau cuentra lo propio (cosa ye propia, ni sisqui ra tierra; encara que ra tierra ye tant

22

Guallardo eixemplo de paniquesa comn. A mesma voz en podemos trobar en l'euskera de Nabarra: ogi-gatza(pan-queso) y mesmo en Gascn, a on en bellas vals amaneix comopallt (pan-leite). As paniquesas s'estendillan per tot l'hemisferio norte y dau que son excepcionalment fuertas, chils y furas en contimparanza con a suya mida tan chicorrona, de noms 20 u 22 cm de lonchitut, popularment s'ha preso ro suyo nombre como adchectivo ta referir-se tamin ta presonas que sigan permenadas, enatizas y de garra confitar. Fuent: Dialectos del Pirineo Aragons (Semejanzas y Diferencias). Gerhard Rohlfs

30/11/2012 Aspigas d'oro y mi no ms destrinques

Antonio Aramayona Fuent: La Utopa es necesaria Dende fa unas pocas semanas, torna a arreciar a plevia aceta de qualques beuses que ninvian

chenerosa que sen fa de totz con tall que la cudiemos). Cadaguna d'as opcions politicas y culturals arredigadas en Catalunya ye tamin un tresoro de totz, fueras dos beuses que espiernen lo que esconeixen, viedan lo que lis empentan os suyos propios totons y ninvian correus electronicos que reflectan lesbaruquiada da suya alma. Per qu no deixar que ros catalans sieguen con as suyas falces cutio aspigas d'oro y mi no ms destrinques?

23

Imachen d'a portalada d'o Nacionalismo de Juan Carlos Moreno Cabrera

libro: "El lngstico"

13/12/2012 Una Luenga ta dominar-las a todas

Fuent: iwrite En suma, a Castiella primitiva en o suyo luengache, mesmo que en a politica y en a guerra, mesmo quen o dreito, s'apercazaba a complir una evolucin que en yera destinada a trunfar. Iba menada per un fin sentiu selectivo que encertaba ascape con aquellas formas que ms tardi prosperarban tamin espontaniament en os dialectos circunvecins [...].

Son parolas de Ramn Menndez Pidal, considerau lestablidor d'a filolocha espanyola, en un d'os suyos libros amn de l'orichen d'o castelln. Asinas pos, seguntes iste autor, o viello condau, y dimpus reino, de Castiella safinca en l'abantguardia d'o luengache, a politica, a guerra y ro dreito peninsulars perque ixe yera o suyo destn y, en lo respective exclusivament a ro luengache, perque teneba una sensibilidat especial ta trigar as variedatz (u formas) d'as parolas ms innovaderas, que dimpus prenerban as luengas vecinas. Hu aimo de charrar d'o nacionalismo lingistico, y en concreto meter o foco en o nacionalismo castellanista u espanyolista. Bi son quantos argumentos con qualos s'ha pretendito, y se preten encara, chustificar a preminencia d'a luenga castellana sobre as dems luengas d'o nuestro pas. Pero hu me centrar en o que considero ms perigloso d'ells, que pende en que ra propia luenga castellana tenerba un inherent caracter innovador, rebelde y discordant qu'explanicarba l'exito d'a suya esbandidura en traza de falca invertida,

sorbindo en ro suyo trango ras luengas do suyo arredol: l'astur-lions y ro navarro-aragons. Iste ye l'argumento agafau per Menndez Pidal, predominant en l'ambito academico dica fa uns anyos. Considero que ye l'argumento ms perigloso de totz perque ye atrapaciau duna suposada riguridat lingistica que no ye tall; esfender que obchectivament o castelln poseye as qualidatz ms aconsonants ta esdevenir en a luenga mayoritaria en a nuestra peninsula, y mesmo en atros puestos d'o mundo, me se fa una error, y muit grieu. Pos bien, veigamos qu datos emparan ista ideya. Menndez Pidal exposa qua luenga castellana cutio adopta una solucin ms innovadera, la qual cosa la desepararba d'as dems luengas romances peninsulars, quen serban ms conservaderas u ms amanadas a ro latn. Asinas, per eixemplo, o castelln tresbate a f- inicial latina: hacer, debant do o cataln fer u ro gallego facer (d'o latn "facre"). Os atros argumentos d'iste autor tamin son de mena fonetica y, en efecto, sembla que ra luenga castellana gosa aconseguir una solucin ms enantada y de vegadas mesmo esconeixida t'as atras luengas peninsulars. Agora bien, o castelln no sigue pern a pauta d'a innovacin; per eixemplo, bi ye una mena de diftongacin vocalica, en que os suyos detallos no dentrar ta no aburrir a ro lector, que no se da en castelln: ojo, noche, hoja, y s se da en lions: ueyo, nueche, fueya, u en aragons: "uello", "nueit", "fuella" (d'o latn "oclus", "nocte", "fola", respectivament). En iste punto, Menndez Pidal, enc reconeix que ro castelln adopta una solucin ms conservadera, reinterpreta que dita luenga imposa a suya modalidat sobre ras atras: O castelln ast no ye innovador, pero contina estando excepcional. Pero i ha ms: per eixemplo o gallego tresbate a -l- y -n- intervocalicas: ceo, la (d'o latn "caelum" "luna", respectivament), debant do castelln cielo, luna; y ro cataln tresbate a -n final: educaci (d'o latn "educationis"), debant do castelln educacin. Ast no culle

garra reinterpretacin: istas luengas adoptan una solucin ms innovadera que ra castellana y dita innovacin ye exclusiva d'ellas. Poderbanos continar alportando ms deixemplos y a la fin quaternarbanos que no siempre ro castelln s'aculle a ra solucin ms enantada u aleixada d'o latn. Largumentacin de Menndez Pidal, per tant, ye parcial, perque aducta uns argumentos y bislaya unatros. En qualsiquier caso, encara acceptando que en atras ocasions o castelln s ye ra luenga peninsular ms innovadera, isto noms se darba en o ran fonetico, pero no s'ha contrimostrato que tamin sen d en a sintaxi, a morfolocha u ro lexico. Y profs que ro caracter relativament innovador d'o castelln en a fonetica no explanica pas o suyo esplai per a peninsula iberica. Ms bien haberbanos de tener en cuenta as diversas vicisitutz hestoricas, politicas y melitars que acomboyoron a ra corona de Castiella. Per cierto, as investigacions ms recients, veigase per eixemplo o discurso d'ingreso en a Reyal Academia Espanyola d'Ins Fernndez-Ordez, semblan endicar que ro castelln no s'esbandi comuna falca invertida, sorbindo o lions y l'aragons en o suyo trango, sino quistas luengas estioron o centro de numerosas innovacions que adopt o propio castelln dimpus. Chus a luz de totz istos datos, dicir que Castiella senantaba a complir una evolucin que yera destinada a trunfar manca de toda riguridat lingistica; se tracta d'una argumentacin alacetada en un prechuicio lingistico, o prechuicio d'o nacionalismo castelln, que se tresmiteba en as universidatz espanyolas dica no en fa muitos danyos. Y con isto no pretendo enchuiciar a Menndez Pidal, ya quiste autor no ye ms que unatra pieza d'o puzzle d'una Europa embuyida, ms que ms enantis d'a II Guerra Mundial, d'un esprito marcadament nacionalista. En parolas de Fernndez-Ordez, Menndez Pidal oper, decument y interpret comun intelectual d'os suyos tiempos, igual como hu actugamos y interpretamos d'alcuerdo con os tiempos que mos ha pertocato en suerte vivir. Y yo

24

adhibo que o suyo paper esti alacetal en a surtidura y desenvolique d'a filolocha espanyola. En os zaguers anyos as rechiras lingisticas han concluyito que no bi ye una luenga que siga intrinsecament ms apta quunatra. Bella vegada he leyito que ro simplo sistema de cinco vocals de lespanyol, a vegadas qualificau de sistema perfecto, explanica que s'esbandise per atros territorios con suma facilidat. Pero l'euskera en tien as mesmas cinco vocals y no se charra soque en qualques redoladas d'Espanya y Francia; per unatro costau, dotze (a ro menos) son as vocals de l'angls, que ha esdevenito en una luenga de comunicacin internacional. No sen puet bislayar, pos, que l'angls y lespanyol deben a suya esbandidura dill d'as mugas d'Anglaterra y dEspanya a ros procesos hestoricos, belicos, migratorios, etc., en qualos han entrevenito istos pases.

Diccionario Bilinge Aragons-Castelln. Tercena edicin

Tot plega y pareix que ha plegato l'inte de publicar l'enampladura feita mientres toda ista anyada 2012 en o nuestro diccionario bilinge. que en ye a primera ragn d'estar d'iste bloc. Disgraciadamente no son adhibitas todas as parolas que mos haberba cuacato adhibir, manimenos, call quaternar qu'iste no ye que un treballo progresivo que femos dende l'humildat y china-chana. Demandamos pacencia y una mica de tiempo ta fer-lo posible enca sigamos tristament conscients que talmn l'aragons no apreste ya d'ixe tiempo. Asperando una vegada ms como de cutio asperamos qu'en faiga honra ta ros nuestros lectors y aduye a fer coneixer ista aimada luenga nuestra. Diccionario Bilinge Aragons Castellano

25

Postdata: Remerar noms que a nueva edicin d'o diccionario -igual como a resta de textos que dende iste bloc levamos publicada- se puet baixar de baldes en o nuestro Fundo Decumental. Lingistica: Una disciplina scientifica, y nacionalismo: Un sentir? Una ideolocha? A ra fin, dos conceptos antagonicos que convien mantener cutio deseparaus.

20/12/2012

26

Portalada do Diccionario Bilinge O Charraire. Tercena edicin 2012.

L'Aragons tamin s'amorta en o Rete

Ista nueva pachina d'o Charraire preten fer una Replega d'ixos Blocs que'n bi ha en o Rete y que s'han albandonato per os suyos autors. Muitas pueden estar as ragons que fan qu'un autor ixuplide u albandone o suyo Bloc, cosa que escaix continament y especialment si son escritos n'aragons, con tant poquetz de charradors como en bi ha . Deinde ast mos ferba goi replegar-los totz, ta que ras parolas aragonesas se faigan presents y mi no s'amorten. Mereix o penar replegar istos blocs cadagn d'ells estn experiencias vivas y parolas que i fan eco. A replega s'en ir enamplando en a mida que se i troben ms blocs albandonaus feitos en ista a nuestra luenga. Si coneixes bell bloc amortau n'aragons que no trobes-ie, per favor, ninvia-nos l'endrecera ta ocharraire@live.com ta que podamos encluyirlo ast, gracias. Una Mica de tot Rimat Chemecos d'as parolas Gamu Os Zerrigueltaires O Chemeco d'as Parolas (n'Aragons) O Saputaz Estricalla Parolas Esparbel Rondador Trastamara La Fabla Chesa Prexina que no ye poquet

27

Remeros Curtos Renaxedura As Tierras Olbidatas Botigas Artebielsa. Poesa aragonesa A Estrela Loiras y Sarrios Onsera Desperienzias Ubunteras Os Relatos d'a Lola Os Repuis Lo cantaire de Ciresa O Blog de Los Chabier Kale Borraja Polideza Dengn Estatuto mos fer libres O Diaple de Fizienda Dende a muga ...

28

Tamin puetz deixar un comentario con l'endrecera u de qualsiquiera atra traza, fernos la saper. Fer honra.