Tema:Dhune ne Familje

Dhuna ndaj femijeve

Nj studimi i UNICEF-it ka treguar se 75% e fmijve t moshs 2 deri n 14 vje n Shqipri kan prjetuar t paktn nj her dhun fizike apo psikologjike. Sipas nj anketimi kombtar mbi dhunn n familje, 56.8% e fmijve raportuan se nj antar i familjes i kishte qlluar me shuplak, grusht apo shkelmuar; pr m tepr, 12.8% e fmijve raportuan se dikush n familjen e tyre i kishte goditur me objekte dhe 4% raportuan se ata ishin djegur me cigare ose me nj objekt tjetr t nxeht. Prfaqsuesi i UNICEF-it, Detlef Palm, tha se ka ardhur koha q t mos pranohet si dika normale M shum se gjysma e fmijve vuajn dhun fizike dhe psikologjike n shtpi, institucione, apo n shkolla. Pjesa m e madhe e ktyre fmijve nuk krkon ndihm. Dhuna fizike dhe psikologjike sht nj eksperienc e keqe pr fmijt, asgj pozitive nuk vjen nga kjo. Fmijt nuk mendojn n mnyr konstruktive. Ata do ta ken t vshtir t gjejn kompromisin n jet. Dhuna prek fmijt dhe sht e fshehur. M shum se gjysma e fmijve vuajn dhun fizike dhe psikologjike n shtpi, institucione, apo n shkolla. Pjesa m e madhe e ktyre fmijve nuk krkon ndihm. Mbrojtja e fmijve nga dhuna dhe abuzimet duhet t bhet pjes e prhershme e mbrojtjes sociale, deklaroi Palm. Kryeministri Sali Berisha tha se dhuna ndaj fmijve n Shqipri sht disa her m e lart sesa ajo q ne mendojm, ndaj duhet t ket sanksione dhe t prmirsohet legjislacioni. Dhuna fizike sht m e dukshme tek t rinjt e moshave 15 deri n 29 vje, e cila prfshin 6.6% t t rinjve, n krahasim me 1% q sht n Bashkimin Europian. N Ditn Botrore pr Parandalimin e dhuns ndaj fmijve sht apeluar q dhuna ndaj t miturve t mos shihet si nj shtje q duhet t mbetet brenda familjes, por t raportohet dhe t zbatohen konventat pr mbrojtjen e tyre. Realisht, ka prmirsime n sistemin e puns s shkolls dhe aktorve t tjer, q kan pr mision kultivimin e vlerave pozitive n grupmoshat shkollore. Ato shfaqen dukshm edhe n prmirsimin e raporteve njerzore mes palve msues-nxns, nxnsprind, nxns-nxns, n uljen e shkalls s agresivitetit n raportet e ndrsjella, n nj klim m t but n marrdhniet mes grupeve t interesit pr arsimimin dhe edukimin e brezit t ri me normat morale t nj shoqrie demokratike dhe t hapur, n nj mnyr sjellje m civile pr zgjidhjen e konflikteve n shkoll e jasht saj, n zbritjen e rasteve t prdorimit t dhuns fizike e emocionale n institucionet e edukimit etj. Si duket, ktu ka ndikuar edhe prpjekja e shoqris pr emancipim e qytetari si dhe masat e marra koht e fundit nga MASH-i pr vlersimin e situats dhe ndjekjen hap pas hapi t problemit nga strukturat drejtuese t saj. Gjithsesi, n shkolla dhe mjedise familjare, ka ende dhun, munges kompromisi n zgjidhjen e konflikteve dhe t mosmarrveshjeve, shfaqje t

theksuar t intolerancs n komunikim, agresivitet etj. N pamundsi pr t par problemin n nj plan t gjer, pasi t tilla jan hapsirat e nj shkrimi, n po i referohemi problemit vetm n shkolla e n mjediset ku jetojn e kalojn kohn nxnsit dhe adoleshentt.

Dhuna ndaj grave

Dhun kundr grave sht do shkelje e personalitetit t gruas, e integritetit mendor ose fizik apo e liris s lvizjes nprmjet veprimeve t veanta dhe shtypjes shoqrore. Ajo prfshin t gjitha mnyrat n t cilat shoqria jon e kthen gruan n objekt dhe e shtyp. Dhuna kundr grave shkon nga keqprdorimi i sterilizimit deri te shprdorimi i drogave q lshohen me recet, pornografia, prndjekja, keqtrajtimi dhe prdhunimi. Ajo prfshin keqprdorimin seksual dhe fizik t vajzave t reja dhe keqprdorimin e t moshuarave. DREJT T KUPTUARIT T DHUNS MASHKULLORE KUNDR GRAVE Dhuna e nj burri kundr nj gruaje mund t duket se shkaktohet nga problemet e tij t veanta psikologjike, nga zhgnjimi seksual, nga presionet e padurueshme t jets ose nga njfar dshire e brendshme pr agresion. Ndonse secila prej ktyre "arsyeve" sht prdorur pr t shpjeguar dhe madje pr t justifikuar dhunn mashkullore, ato mbithjeshtzojn nj realitet t ndrlikuar: burrat i kan msuar q me botn t ndrveprojn n kuptimin e sundimit dhe kontrollit; gjithashtu, i kan msuar se dhuna sht nj metod e pranueshme e ruajtjes s kontrollit, e zgjidhjes s konflikteve dhe e shprehjes s zemrimit. Kur nj drejtues ngacmon nj punonjse seksualisht, ai ushtron forcn e tij pr t kufizuar lirin e saj pr t punuar dhe pr t prmirsuar pozicionin e saj. Nuk sht puna nse nj individ mashkull q kryen nj akt dhune e sheh at si shprehje t pushtetit ose jo. Fakti q kaq shum individ meshkuj i japin vetes t drejtn ta shprehin zhgnjimin ose zemrimin e tyre duke qen t dhunshm ndaj kaq shum individve gra tregon sa thell jan prvetsuar kto msime t sundimit dhe t dhuns.

KEQTRAJTIMI Keqtrajtimi, q shpesh prmendet si dhun n familje, sht nj nga krimet m t zakonshme dhe m pak t denoncuara n bot. Keqtrajtimi ushtrohet kundr grave tdo moshe, race, klase dhe kombsie. At e ushtrojn burrat me t cilt martohemi ose takohemi, q na rrahin; djemt dhe niprit q na tiranizojn dhe na heqin nga nj flakurim sa her t'iu vij pr mbar; dhe t afrmit meshkuj q nga ngacmojn dhe na poshtrojn me fjal. Keqtrajtimi merr forma t shumta dhe prfshin nj numr sjelljesh krcnuese dhe t dmshme. Ai mund t marr formn e keqprdorimit emocional dhe me fjal, ku krcnimi pr ushtrim dhune sht i drejtprdrejt ose i fsheht. Keqtrajtimi mund t prfshij kontrollin e financave dhe lirin fizike t dikujt. Ai prfshin shkatrrimin e objekteve dhe dmin ndaj kafshve shtpijake. Keqtrajtimi mund t nnkuptoj rrahje t rnda dhe t shpeshta ose mund t ndodh her pas here. Keqtrajtim mund t quhen shuplakat, pickimet, znia pr fyti, shkelmat ose keqtrajtimi me objekte. Prndjekja mund t jet pjes e keqtrajtimit, sidomos nse gruaja i ka prishur marrdhniet. Keqtrajtimi mund t prshkallzohet deri n dhun seksuale dhe, prfundimisht, mund t prfundoj n vrasje. Keqtrajtimi mund t ndodh n nj marrdhnie t re gjat fazs s takimeve dhe mund t vazhdoj deri n vitet kur arrijm n mosh m t madhe. Me kalimin e kohs, keqtrajtimi ka prirje t shpeshtsohet dhe t ashprsohet.Dhnia fund e dhuns n familje sht veanrisht e vshtir, sepse burrat q na keqtrajtojn jan gjithashtu burrat me t cilt kemi qen t afrta ose kemi pasur marrdhnie intime, ndoshta jan baballart e fmijve tan. Ende mund t jemi t lidhura me ndjenja t forta dashurie dhe besnikrie. Ne mund t qndrojm n shtpi jo vetm sepse burrat fizikisht na ndalojn t dalim nga shtpia, por edhe sepse shpresojm se sjellja e dhunshme do t ndryshoj. Shum gra t keqtrajtuara kan prvoja t ngjashme: i kan kundrshtuar, i kan nnvleftsuar ose u kan thn se problemet tona

jan t parndsishm. FAR MUND T BNI NSE KEQTRAJTOHENI? Nse n kt koh jeni t angazhuara n nj lidhje t dhunshme, ka disa gjra q mund t'i bni t cilat mund t'ju ndihmojn t jeni m e mbrojtur, t siguroni mbrojtjen e fmijve tuaj dhe t punoni pr t'i dhn fund lidhjes nse sht pikrisht kjo ajo q krkoni t bni. Nuk ka prgjigje t drejta pr do grua t keqtrajtuar. Gruaja q keqtrajtohet e di m mir nse veprimet e saj mund t ndikojn pr t zvogluar dhunn ose pr ta nxitur dhunn m tej. N prgjithsi, siguria juaj mund t rritet kur bheni m e vetdijshme, informoni t tjert, gjeni mbshtetje dhe zbatoni nj plan shptimie. MBROJTJA E VETES NGA DHUNA Vetmbrojtja mund t'i rris zgjedhjet dhe mundsit q kemi n nj situat t dhn, prfshir situata kur rrezikojm t prballemi me dhunn. Vetmbrojtja n vetvete sht nj zgjedhje q bhet n nj ast t caktuar. do grua do t bj zgjedhjen m t mir q mundet, duke u mbshtetur n burimet dhe njohurit e saj n at koh. Ashtu si nuk ka asnj mnyr t prshtatshme pr t'iu prgjigjur dhuns q ushtrohet kundr nesh, nuk ka asnj mnyr t prshtatshme pr ta mbrojtur veten ton. Dhe, ndonse vetmbrojtja mund t ndihmoj n situata t caktuara, hapi m i rndsishm pr t'i dhn fund dhuns kundr grave sht q burrat t ndalohen t jen t dhunshm dhe t mos i lejojn t tjert t jen t dhunshm. Vitet e fundit prvojat e grave t cilat kan praktikuar vetmbrojtjen kan ndryshuar idet tona n lidhje me at se far sht vetmbrojtja dhe si mund t'i prdorim tenikat e saj. Nse vendosni t msoni vetmbrojtjen, sigurohuni q t mendoni pr mundsin reale se personi kundr t cilit mund t mbroheni mund t jet i dashuri, miku, bashkshorti, babai, msuesi ose kolegu juaj. Duke menduar pr vetmbrojtjen n kt kndvshtrim, ne mund t shohimse studimi i vetmbrojtjes faktikisht prfshin fardo lloj veprimtarie - strvitjen e guximit, ushtrimet fizike, sportet - q nxit vetbesimin, vetnjohjen dhe mbshtetjen n forcat e veta. Prve

ksaj, aftsit q kemi prirjen t'i bashklidhim vetm me vetmbrojtjen faktikisht mund t jen me vler n fusha t tjera t jets son. Ort e msimit t vetmbrojtjes na msojn ta zhvendosim vetdijen ton q t mos harrojm se jemi burimi i energjis son dhe nismtaret e veprimeve tona. N vend q t ngrijm p rball nj sulmi, ne msojm t mobilizojm mendimet tona, t vlersojm situatn, t japim nj gjykim pr nivelin e rrezikut, t zgjedhim kundrprgjigjen q duam t japim dhe pastaj ta japim at. Ne mund ta prdorim kt vetdije n situata t tjera t jets, t tilla si n ekzaminimet mjeksore, n intervistat pr nj vend pune ose n komunikimin me nj person t vshtir.

Punoi :Xhoan Collaku