Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
;l
I
I
l
I I
-i
t :}
9 i.:
i
q 'l
Contenido
98 102 104 106 l0B I 12 I 14 -:-.:r,'. :',-' 1, ma r d 1 -a | |6 I lB 120 124 | 28 | 30 137
" ' e - < S t tte Yanguardismo moderado
Gerrit Rietveld El Lissitzky AlexanderRodchenko Marianne Brandt lYarcelBreuer Tubosde acero GiuseppeTerragni Walter Dorwin Teague NuevaYork 1,9 3 9 RaymondLoewy Wells Coates Russel Wright Henry Drey{uss SixtenSason 194 196 198 207 204 206 208 2l0 212 214 716 220 224
Accin y reaccin y Achille o. PierGiacomo Castrg lYarcoZanuso Vico Magistretti Plsticos Verner Panton Antti yVuokko Nurmesnie.r Joe Colombo M a r i oB e l l i n i Cassina HarleyEarl Ettore Sottsass La crisisdel vanguardisrnc GaetanoPesce
Gio Ponti Arne Jacobsen Carlo Mollino y RayEames Charles morceaoo LOntracnapaco -^1,
-^^+-^-h-^-:^
234 236 238 740 242 244 246 250 252 754 256
? qA
Boek Srpek Michael Graves El estiloposmoderno ShiroKuramata EvaJiricna frogdesign Philippe Starck lYariscal Javier MicheleDe Lucchi Antonio Citterio Ron Arad
lacnpr Mnrricnn
GeorgeNelson Eero Saarinen Kaj Franck HansWegner Race Ernest TapioWirkkala LasTrienales de Miln Robiny Lucienne Day lYarcello Nizzoli EliotNoyes HansGugelot La Hochschule fr Gestaltuns SONY Douglas Scott Dieter Rams
K c nnc i h C r :noe
lntroduccin
: : : . : . , : . : -:: : : -'-, - --: : - r: ,.trc q ue haba de Der sor .r as.Tam t- r n hb Ce :- :,:. fli 1 - j- - - : :. =.. e ':l |ra n ei a:peCtc qle po:eea S iglei
! - :ei . . esi doen va,gr.rrd a C e os camtos cu turai es -y no ',-estrc' ,: : :-..,i -al : de terrp;. Lc,s drseadoes se han rns orrado en .r'-:::a: 3ro! teai os po 1 co: v nLrevas tecno ogi as. se han mcv dc por rnuy I :r-j L-r! nt:r-e!es. s:.ei r.l ]re.l .J C uando i o rrper-ante er a el c nbo )o t aa pcr e errp c cs d seadores a con e o. c-eban en consonanc P ''r-: aC resL, :: I i c ,re se d u camb o mportante en as c orr entes .r'':5taascue fc, rfJ.a en e d seo. Lo: c sei adoresprecer trabal ar'en grupo uon uo r.l smo .r obl eti l ' oo -!e e^ prc nd que profes i orral es , aentr' v . A l du e rest de t!1 'ec1c -r j u l ec ber e :f ul r de as aeo cg,rj n)perar en epoaa. v angu.rr' dts mo, tes El r,.s l:: r^-.s r'rpa,tentes .Je s g o r.t surg como nlentLrde ir'rc ae s1 rrcc l c' arl st aa:l ente el aTrtor na a p.rft r de 1ospreceptog de 1oque s e . se rrui r'r ,j e l os ua c es l ^s rl g-tL '.,,J:r 'r: e t es.-raj rr)entc, l .rpr-oduci rrndustl ral :ecrol c,i i o: )- ce rc,i ,-raros,Je en E l i ,an gtrar' di s mo lL-.e'',:,: insFr''.1 an :1 r't: l:rtr.t:tc ie lt, i'arig!ar,ii:s ,3ep|incrpiosdel >g: i : D or-qLa acrscaf' ql e se es e Lenguare adecuadopara Lanuev aera. L: r.1,-:r-a ae as d i el da|eS ,/.r-rg,i ar-d sta: er-.,]n nte t(rdo .1rc u tec tos y seg,;i l as p.l ,rtas oe l ..rr'c oaa s'no. a ti l or'a que def ende que a es trLrc l u-a rter-. al eun :i l f c Lrra C a detef'rrnar j Lraspe,:to on S u nfl uenc a fue -ox1er ten 3e:a,rnnant3 cLreef .j :i aos V ente , t[e nt.todas as ns ttuc on-.s r-e ac or:das on e I se ceri [os de educac n ), n.]useos hab.rn
: :: rcs Dar amos a DensaTq,r e agr ; en ha iJ se i: l :,:1 j a- lch los y os ten!"acr es i,Or que a- it' ar - :! e,/a a tr - abajo e or denador Q ja Os POSteSde :Z que
: r-3 n cs ,: :a -t1 n os
tr z- l r .o,
:: -: -: :! S i .]a una per sona o L- r fequ po qut ha iec C al ta p,l - ].e : .: - :: a :.:.: a a sas ! Car eS e aspeato CCr l e que aS aOr OC el . i S
: : . : : ,, : -:
, -.: -:-
? r Z 3 J f co,:eto en un papei c,r r qU er - a.s' de te s .tr ':.:r,'-r3 dea| un aDlg1c par ' aL!' ' ]a Se:- :ece^:e ;r
-: ::- -i a a :- r- auaii- .uterr-eCesldad. Un Oe c - tet iu - - r - : : : :. r- r ili,l .ir - nltr - ir nr eilo p.|.1 Cll- tl: :l ,,r . S S:
' ' :
--': , = - ' :, : -:i l :.1 ::t? :l ci se :us,:ar ' u ,Jbieio er - Tcsc, que nc ,s haga -r:..':-:i :-..1 Ll sacllr r - a' llc- l' l- .pc I":le- lp1.r ., [r siL]lct' , -, : , -r-: r'':D trra cne se?- r cad . qJe nas l' qa - ;e 1 ' ' :^ - - : :: -e l r-et.lr se e !r ' r ' tper ' .tt r o e: n r i- a es Lr i a c - c faor - C .:nte !- .e
: I : :
:-:r:::::
l :. Ce an:l zar ' l deta lar - a neces cea que a - r pu s .l ''e sp cnsab zar se po- ur r ado ae cr ear - e cbl etc e a.lef 5 e e tr - e s' t: Dor ctTL- Ce n ter D r :I- ' )/SJS aspl- acOneS pal- Sael- Cr clrSmO C uS -e s ^ln C::13er - r f Lr ' ,e cuer l.t allr a l ue::1r n navdla .. t5eO- eapar tr oe .i.c_ - l_ -, a,scr leta: .' .:.
- - - '.-,:
C ortc st,sl eora:. Fs e'.,dente s egui .tnas eue o tcdos os drseadores paui asi aIgui 'C stas, b eTcn 9u l nfl uenc.r de un nrodo u otro. D efc tC os r-ec E f-rp? o C e i rn_qrad:-l eoei , a pe graf en os aos se s erta, P e|o aur)
de sr a.C a sguo sendo urro de os est os prel erdos de -espues 'rp: r'1.ir'lerd jsaC!--ej ai3 l,ca gl unco. La rna,cri ade s Jseadc.res que l guran en este i rbro son
:'
-,
::
::-
-.: :.lDe, 1- liil qr t r r r lr let' C ie CbSt.:."tC- :.S e' ::r- ' a :: r r a/3r iar e lOS SCt. f l r e aau r - e en 1 1 . r .tt-s[.tie| La: .lem' .J- r s C: Lr ,:
f- t: ' ar .te
e,' ',t l - s1al r.rde a:s i od,i s .:s pt-ofe, ol es dJ r q(re -.l esl c", 1n,rtr, al i -r.rs r.rl eres,L)ren como deccl '.dor's, bre n omo srgieflesar' ff,r.asa: C slorai. PJr-r:rr-r:,na fa .l.-ralidci. er-r cd.tv,.z T,.-l er.: ce rl i l ere: que o?r- n tr unf.trpor s'mLs mes es a.t'/a,-e en e rfunC o !l e a seo L. nayo-parte l e s C se:C o'es':i srdos en est: brot enen una io:rai n c e arqu ta:ctcs Er e:''i r' c 'jeana L. ocletc,.:de nter ot-es, pero t-l m cb e1l -s car'l f3t-':t .os d.- sr i ':.: ^.i c,r 'asde escrb ' ; e ectt-odoms: ccs o aLl ,orra\.es :r^:: :.e;-,1:r-?s :1-aJe 3oc os de :rud i e t,s r-t::a^:: -. -: .:'.:: :. .-.-'- , l -rro,/re^L)n -, I t !t-l !. Lcs d seadr'es no rl spus31'nJt -^r -:'^-:: ,- :.:i :--'-- : : ::- - :r ' l s t-
-: . d e cs :n c s t]tnc : ' endeJc' es,asoecafr .enle :: i :l :r a.::ts Ce pI- CJUCC r aS' CC, IC aS C,OS b :j de: ,. r- l- terestpar tr c. han Je ccn cer - as aes eas
-: ::.'i :. :?
::: -:-,: ,. :
a ) a o,' r s- r ' dOr es. Lcs d sen:ador eSCur npie| ur t.t r' r - i os " de n]ec a soat' e fu es tr - as
:-- ::
i 9,,, 5 1c 5 r r r a: t.tr - e. J, r le: _ .-- : - - ,: -'p to ,- af -:. ., - -= -, r-efex onan acer ca de dtc og:. de 3 s e.- . ,: r: :, .-.::-,: : . :: . -: . :: -rs de ia soc edad. i eaonc t a ' le pc r r: ,i .- ^ nr ' lnto,han s bd: O' r ar oSteios - t : ) aS necesdacs aa puD Ca. as f!e:- t:- a,l: : .:: ::.: , - :- - = -.
l a '-su
, , :S :ttcl r
r l :::a ;l ::::
a aq:el1os dseaJr :r eS p.) .e 3 :i e s per sor ,t er ' las ' jel conr lr ta
, - - :-- l r- ::rfrpens3r ' el las r r pi[acr ol,e: -=,:,r':s . :i ,rClS. OlreS d e l s r glo .l
sc.ar le.::
El cambio de siglo
El cambio de si
' : - : - : . r : , : e s g l c x x y a s p r - lr e r a sd e i fu e r - o fte stg a : -i, : . : -:: e' , ' = : e c e n t e s .ta n to e n e sp e ctor n a te l- aa - Jfr ' a io t : - . . . -t r c q u e f o r ccn r ice r .t.lo sr ^ a ! 1 ( e r a - :.ie r - - .r aa - : ' - : 9 ' u n cs Po a a ! e e d s s n o q L P r g :r r T r :isa --:--r ',-: -: : e t O c c d e n te ,u r a tr a n sfo r m a c r ilp a ' a : e gr-aa :-i ae - ' a : a c n . E a u g e d e o s tr a n sp o ' :e s o s : ste r .. .s . - . : . : f a b r ca c n e n se r e - te r a fo n p a r ' : s e ^ - ]pr :x-. r- as pos I caaesde nuevosa'.tter1as aa-f a : - :-': ': ' .dc . unc C c.e 1Lr'"r rrc c e ar: h e'-r-c sta---. ,.r- '-tet:a :e --.-ar f r -J r e .t.e:f :.i rq-rt.-c:,rrt f rl rn-.-: i r r.-tr'I -'l --rL : l i :l rraa i - D .: b .Ll es .!i i - .. ,resde as a.| ,,::s l e H ectcr Gu .rr-a ,e.-,-'se gs .C 2 .r. E -, e Ga e v E -g:e Gr :rd er Fr"ca h .s taas l e r'l enr,'"a^ i eV ede i i rse pgs. - 7 .V ctor H o'-:a en B gc a, A ^tcac G:c'en E :pai a,' P ete" B en'er: reonsepgs. 30 33) enA l emana, gecnl r ca: de C h.rrl es k h R enne ["1acr.tos t.r:.:.raop:r- as 'l [rnas r-rs , !.,rr j a pdgs ---? er' E scoi a c i e C ,:to i 'vaqe'' r j osei H oi tnrtnn L.r A ustra l i ai 'se l l s 1 3 . ,tt- 37; E rcde|r smo se es1, r' 2,: cs paf- .te!ra- a crr-q!',ea1ura / a ceco'ac n Los ed f c os, os esp.ra 're'cr-esr os abl etc:. aC ems de cun'D T rna i uc r se conv t t e o tr- s'r'rbcos
fL,e''.n Je cs Dr-r:ra! "' ell.raic ar'a'se
. : - :
- . i . . : r c o t d a na El m o lo | le to Ccs e scs ca r L ...s i- ,e ' - . : ^ . t : : o n sid e r b .,,r L .r i!e ' : j- f,a r cf , r .A p i- a :r ' a > :: r *? a r o o g l i - - i . : . , i e a g e n te a e iJ- r : e slt,r r ' a e t : ' . r a l ' o n t a rco xt.: e Je lc sg c.Co r e a se cgl -ar-an v e fce ca ,vse d a r n scu a a n e s' a a o ' aes
., :'-:. -, ,:
-'.s.ecrcac
-: :: ilrl.'OdC.
,,:--r:
--. .:---:
--s c seiadcre:
pcf- .rs e ntef-s L:- crec ent? rDl,'- 1r- ...de a ndu:tr e lS cert-r 53 J:aras'aori es ef-entes. l :i \r-cn rTrC stancamerto l ragra.' o
-, --
:-
--:
i : )r'i
egabae
plir adcen
a:
a a i r.-' C e .r>l e n :s gear-rl :t as Los I seador-e: de i ;a d 'rat..riez C eA usl " a A eman I i ? rc)tr dr-l n especa aenteate ntc s ,l rgeri srl ' a escs carb os r' pr v eg aron -l r enfoquev sulce .a / 'ecept'"'os
r - {1' r - :ts e\pc : :c le : a- !- : tf'!ef- s .t es aue l Lr/ er ar ' Lr gal - en es a poc a s e h c e l o n , m os tr - ar c s u' e er nentos m as e. t l s o s . ce 889 ?O O en Par ! ( r ons e p a g s . 2 2 -2 3 ) nentr as que a d e Tu r' n , e n
sta c e
p o r a p fu d e n ca ,- vse d e se ch a - ,r : : ' - 3 g , an :o ce
- . - - : ' " a d o r a. fcs a q u te cto s v d se ia d o e s te lr a n que , , - ' - .r : a g t co / r e a a r lsa a :--:'ra cin s:r ' ,,:C cr co n n or e cc r a a se p a n 3 r - .1
as tr ans t - - a ar :: un!e.e es
La: ex pos c c i es
de , : = : s o b e :o s,r o m p e r r d c a sl co r a C st n c n d e r'es , rr-!u lectura er'cof-rs der-ada < l-era oe as ar-t3s)) . - 3 p c de r o sad ,- n d u d a be r flu e n ca e n e e :tc'no ' - : - . - - . l s ar a J te a ta ,s l- r ase a lr n te t ^ l- a :a f :' n ' lJ " 3n ! = - , - 1 a s fo r m a r ' ,je r n a :r a r a Cca Da ' ir d e a s:e o ras : : - r ' r s 3 r - c e n G- r ' Br e ta a .a r n tr - e : - - - ' " : ' r s C R Asi' b e e y C F A.Vo yse re o tr-cs. ' : : : : - - a - . t a L e sto a r -e r - e a c n e n tc a o a :l.l- :e ce est c5 ! g c s a a r e - te S u n a ,. Je sa l :. ie Er - a c v v e r - cr -: : r - d r jstfr L :r , : : , : - r ' f r - e ;ia r la r - e ,,:1 1li - - :r e a a r e tr e e - . e ll- , sJ ar-eaco i : - - ! , c . : e slr - e ch | a : ^ ' D - s o r - e su ta Da DJsta n te D.o v ca n o y,h d sta erto . - 3 : : : o s p r o d u cto sm a n u fa cu r a d cs a r c n . :=-:: : -,? tq .' . . .l .e ' "d - : .D? , ' S er Sb d a d
e uf o er al e
- node'ns m o,
.D o.:.1r 'r ca a es t o gec r r t - r o c e i 'f ac k ntos h. u rq u t e c t o an- l :. :r tenan C e , :or r ur '.1:d nter n c ona . E
es t os v as deas .r r z ar - ol
os es i os ex s tente s e r E rro p a
de n c t s e r-p o r
de c , i u- ' a t 51r . :,
, F ,- as . as i ac !- .' c - :::: i - : - ,,
:.:'.:-
- :i :.1a. l :
r :L:r 'ato- ,a) ) i C es t,'r i r r :tj a.i :'<.:tt:r :- ::- - : :tn..efaor aes de - - l - I ar , 'ei aaa Se t- atar a c e Lr ^a ! s ''' " ...- :. :ea.O C g a 'r r OC el - r a 3r a :- .: tr .1n.tar - m ar e entar - n: p- - '- ::^- l ., ,: " i - i l: L- :es ::',,- ': .- ;3 aa^- , - .- .: ::- :--
? e 1? a'l
: - .:- : - l - .:
r' a
, ' : a a r o cs f n .r r le se s o s l' n g a r csD a s :Je aos . - ^ - l r e r - n o su r g e n c u ca d e sco ' n cVe n .. Pa r - ' : - = : - l Y n e n cu Eo Ga sg cw' .Ap e sa r ca lL e :. . ddq,'?:-.... :. 9."'
- - - '- - :- , - j i:.. l
- :
ri ri e Lr e Fr - ar .c a /r ir lends r i e e f .r ' - : ::
1,.- ::
- - :" ^- :- - l --
I N TR O D U C C I N
.f =
c fn o l e s de :. ,9C por Henry von : . ::'::.' d e l h o te l Otl e t de - :: :,. , tdos formos del dibujo :- : :seo del interiordel :,: :.:rarctono un cloro oire
::::::
: **51-
E- - ]e +
-: ;:
j-..*l
:'t-e:-
-98)
fueunafguracavequeinf luy
y e di seomodernos,A dems d e i o rma d e crs,' . 3- r :' -:- -,ec:Ll -a : to de creadorCt W a g n e rfu e p ro i e sor..-.ej ' ' :c s r^ro C e catarzadorde a obra de sussucesoles. Fue uno
p r-rme r-os v moderna> .' materde 1os en ui za' ^ e :r-e' ' tos de l a < < da al esy tecnologias
p a r-a re s p o n d e r a as dernandas de crecente entorno urbano, S e esfotzen creal edif lcios q r-re a l c o n tra o d e o qre ocurr-i a pr-ncp os dei s gl o x\, no se nsprrasen en est ilos d e p a s a d o .Vra gnert-omaba el erner.tos de d,strntos para cl- ear estrl rs l os r-rezcl aba ,' t b d o ^ c -rsfctD e.
Esquinode lo estocn de Korlsplotz, creodoporWogner en I 898 pora la red de tronspOrles urbonosdeVteno. Lo orcncion ol detolley losdibujosde /os superfciesson corocleristcas de uno poco de tronstcn en lo obro del autor,en lo queWagner empezoa deJorotrs /os e/ementos decorotvos del posodoy se /nte/eso por el functonolismo.
F OR M AC I N Y PR IM ER AS O BR AS .'!::r a- 1^:: - :' - 'r s - r rdA f.ae ,i 'qLrtec to. D c 857 8::.
.:s c - .:r ec . aa:- - . e- .r C U r - A'i ,e r n to.e'' Es c :e d e A rc -. : '' 1.. i 3 ?]'- - j c .1 c den" a deV ena, d c rd e : [r 1'3 :.3 : ar r :- r 'r .a :'e::, ^c J r - r c r ?s en !:i : .. ei .: :e - J e ar .',." " t" ae .1.- tJ Ltef t t r' . 1 5 -. , : l c e '- ts s d e c --: : - .
a.r i r Sa;- e. :
c afl tr Lac ,i n l , l es r :
tenc c l o r e fue c ' . : : ' -,'.' '-e el ]ider indiscutible :. :::,': , e l d tse o moder nos er ,
hhr n< v <a h , e Aa
: r r ed da que !a : :
:- .r. , -
, l - , :
:'
, :
c se: r'::=
J.- ,1 - :TL .a f e e l a .j r aL l-_ -' -. . .
JeV r''.
S 1l --?:
- . .
i, :
OTTO W A GNER
'Wognerdtseesteoplryueen lq02 lvase derechol pora los ofionosde te/egrofos dei d,oro Die Zer- enVieno. Su prgmotcosencillez uno constituye bueno pruebo del enfoquefunaonol que regio la obro del dseodor en eso poco.
lnterior de lo igleslo Am Steinhof deweno (vaseizqwerdol,construido de | 904 o | 907. Lo iglesia es uno de /os nrs con ocidos creoco n es d e Wogner com o precursordel vanguordlsmo: los muros
y el techo se encuentrcnprcfusomente perc lo estructuro decorodos del edif;cio es de unc gran ousteridad. br - o ,'r l oi l er ne) :' a r ! C es ec :: -, ., ' - - ,, ', :-
.:.es dJ J p j ':: :e
C e. ,:,,:. n- .r a :: - '- .- -
afea'al l eta:
i e a- a.r i !::- .r - - : c e aAa a:r 'r C e'/- - .r !\/agne,.:.'l .fi - a^r aan :' - , :: ,. - ar a!a' i : : - .r Le:.Je :i:,r ^,,' a!r ,er - ..r l^.,! ir ::j: ?ff er : a :xocs c,.' Jr .e- :: pai - - :.fJ - ,r I i- .ii:e- .' i e tr - a l - :.1 t3a,- r : _- , ::ec e Pl - s Ldc ,r :t- l i ;
" " /a r er c ;i :
:..'-. - ..' , e -
..-t: :::-:i l ::.1:) ) le o fLr na- c: l- l - es :- l - : .i 3 .'- t- '- es Esto sllode ondero de hayo loqueaCo, con termtnoctones oe metol y un osientopeforodo /vase derechol.fue diseodoentre 1904 y 1906 poro lo Cajo Postol proboblemente de Vieno, uno de los edrfciosde moyor relevoncio de los proyectodospor Wogner.
a amp a. :s r r ]ab .:a ' ) ,) a - aa-z t i r - - t :l C e a r - r .r s f p:scil- t?: !.- r sn' pls r r bc s C e r - efuer z a
: aa ' aa:
i --: . . . i ' :
. a t- a as ce a s a - cs agJle' - as pr - :laiaac - i : e' :- ::s 5 r /en plr r.t r ' tC.,r r - , r O:s: / f aa eT .i al ! ,..: :- .!- af .15 r ntas
':..- - :.r alcnc r a dei ' . c tafts ed ic s . n'r ,eb es .,- : a3asci..En , .: -1 9C2c e.r - .' Ase- ea- -:i r ?r lL :. e,c : .^r
- , , :lD ta 5l,r - ica Cor - c c,: se er c :- r -,':-ac C e ,./1.:,: ii . r-. ' :- ! " ene: de d -894 er .: cs qL.i :e
6q) er t.e
) r d .r Ccn' s ' :.
::::'-:CR ICO : , : : ,..- : - - ( p r ' :,- ! r e p. r iar f:r . :.na, S : :e Eur-ol,--,r. t.5 c ses . escf tas {,-
que tuv eron un pape re evanteen a creacn de a mayor parte de cs c se;aciof^es que o B ruseas,ci udades d i s e orro d e rn o trabaaron a pri ncp os de s gl o en V ena,P ars de al gunos d seacor es S i n emD ar^go, fe J i c ee s i n acrm entc de un nuevo estrl o, a c o ge r-o n de sus onal a travsde l a exposrci n ta mb n tuv eron un mpacto nternac o tra s c i u d a d e s
nrsimportantesdel nlomento, Es el caso obras y de a pub icac de articulosen lasrevistas Su resdente en l Y iln. de obl etosy muebl es ( B5-19,10) un di seadord e C a ri o Bu g a ttr co n las pero aun as se puede poner en rel aci n e s tl o e s p e rs o n a y p oco convenci ona, corr entes mperantesen as artes decoratvas de a poca,con lasque comParte el nteres no occi dental es y por e1arte de cul i uras p o r-l o s ma i e rra l e p s oco habi t" al es
Retroto de Corlo Bugotti frente c uno de sus obros,tomodoo finoles de lo dcodo de I 890. Lo mogenmuestro decorovos, osi Io Profusion de eienenos fiotivos circulores. como los recurrentes
Y P R IME R A S OB R A S FOR MA C ION no e-a : c de dseadores,B ugati A con:rro que e r-es:o de l " n e f r.:. :: i :stuc pr rel o en a A caden' B ret'a , :ar pcsta'c,'dd en l a i cderna C e B ei i a: 'te::::-' dea ca -'.r-::: penser se- ::rqu i eo. pe -c f na n'en1e : r' :--::a: r: -. , a a fabrcaci n artesaa de mucb es par'a rl ueb.-sc:ea:e'uet cn csde dor-n-ar---:,4 : 'i .:, 'nol -''oce su D oda, en 6-R i La l cama'i cr :a-:-:-r -'-:,- -:
Cofre confeccionodohacio I 902 con pergaminoy bronce(vaseinferior). mottvosfloroles aporccrcn Los estr/izodos con frecuencio en sus mueb/es.
*#,
C A R LO B U GATTI
"*'
tS
!
II
,lrliri,,
:: - ii L,lc: de es:lc apcne: N' la : i ar dc .- Jta calr a a ler t de ' i eb es r :..:- ? .r bur d.l' r 1e emp ec ie
D or m i tor i odi s eodohoc nelaol 900por ol oc os odel or dBotl er s ea ' i ! e : s : : -: : ' : ' a. .:i:: : ::' cloustrofbrca y lo disposicin Josmotivosextrcos Los formos crrculores, sto fue uno deios pocoshobitc<'o'.: :'. .:.' e/ementostipicosde la obro de Eugotti. en su totoldad.
am ueb Lr n pal ac r o de Es tan'c ,r . 3- . . . . " : 'g1!1 r r L- eb es , !tr o que i deaba toda a::: a!1.1ac r ur .l de r at c uatr o habr tf,i r c r e: :' . :
de 1901 i a.-: JeT,:r-i n E /.p.!rcrr'r gai rel p'mer gretr.o. C otl tal ;: :
.:s. - c- ^I JOr -
l :- :: : ' - -:
Es ta hab tac n l - epr es e^I. : de .c " e'. ?J .:.. l .. DJ OC' .c o e' .. :.1 " D .'
- r '1C - .
dr s e dc ,rr i c ; c a r l e: ,. 1'._
:::
--:
E S f l L l s T l co
- .1^r '6o11 tl
_
f, e .p
il o. .c
,,.t -,:
-*..:.: :
,r e el pl otad s tad s l as l os l i , '':::-.: aa netoJ,ntoder o '-: :: :: : dcodode ' : -: : '':l,to de esto a a a ::':::. es cor octeilst co :: :: a -::nr . La influencia ::-:: :- :s cdor nosde fior es : : :r ;'::s sonr obes. P.d L c :. l >e' l 'o'
3:1::, := ,
des c ns o ) , dtl da
'end
s u negoc r c 5 e r' -: :
.- :
4 ex c epc on 0e un s p e z s a e ] . . -.
(i863-1957) enryvandeVei de es luntoa OttoWagner, ms uno de iosmiembros antg'Jos que rn+luy de 'a gene'ac cn /anguarojs:a de rnaner signif carrva e- el
d e s a rro l l o d e d l i s e o e ne si gl ox' t.A i gual queW agner(vcnsepags l 2-13) vandeVeldef ue profesory estudiosodel arte, ademasde arquitectoy drseador:Al margende su obra,van de Velde supo articulary plasmarpor escritoe rdearro de los primeros vanguardistas, que tanto
L 'A-''^ !^ ttaut to us
:-^--^il|pdLLar
ne luc lon-r
<o -_
ler -._l_
dc __._-loc
c<rrlnc __-.._-
m'i. ,,.' guaj mas .lr.;^^-.-{^ retactonaco con tos matenat es '1'a e
Ao l:.
^ l-2q vn deV el dc
se rentr en I rlr v eS tU di O Oe l a vr I el
do
lac nhi
aun de manerasimblica, y a elementosnaturales, reivrndic la forma como un reflelode la estructura propia del objeto.Segnsus propLas palabras, la <<slo utilrdadpuede generarbelleza>.
FORI.IACINY
PRIHERAS OBRAS
[:l primer encuentrocon a forma que tuvo vn de Ve de lue a trays de a pintura.Se form como p ntor en Amberes,rle BB a 1884, y en Paris,
-.", : :'.:: '.' :. a-. /.)de sentoo frente atea en l899,elemento
de I BB4 a | 885.Suspr meras obras se rnspraban en post mpresorrstas co r n o Vln ce nva t n Go g h y Pa ulGaugui n de Georges 7 en el puntrl l rsmo
Sc.lra' Sr I ^lprp\ 1oT l n'lr;s llrorq d1., ll l. .as s r "1o ,tas r_ .l-, .
--2
-a -,phlpc v h,pros de -.; ---)- at h prsrc,On . - .. .tn L)eor csp mismo - --a - ?^t 4 Pl sP rde ver uno :'-anS auodrcs smbo/stos.
a descubrirlasartes decorativas 7 el estrlodei modernismoa travesde ios ca r tee s y d e la so b r a sd e d iseogrfco.E n | 889 se un a un grupo de prntoressimbolistas LesV ngt,y en l8'14 escnbrel tratado Le be gas, dblatement de I'ort (El ,lesbrozo del one), en el que erponia su teon sobre a lnea lamada<drnamogrfica>, que, segnl era l que revelaba el drnamismo de la estructurainternad-oun obleto Do ' e je ' n p lo la pa.i l a y'ra , scu . a so e .a ss.l as. c.eoos Bloemenwerf(vose derecha), no slo poseenun soporte estrLrctr, s n o n r .Fa d e m i' d n - ,a ^ s r o de -O'nl e^tO aS C el oe^te
aa :,:
L AVIL L A BL OEM ENWERF l a n'a7o.a de ldsteon;s oe /a^ ce Vede te- ar rna drrer sr' ^' ,-- . l str io v r e fo r m a d o r a ,ae d e la sde j ohn R uskn l os membros del movimiento britnicoArts and Crafts,como W lam l'1orr s y el di seotuvo ugar 5 u p a sod e l d ise og r a fco a la arqui tectura
Uno de los corocteriscosde los diseos de von deVelde son sus formos curvas,decoroivos y estructuro,eso un empo- Lo suleza y simplicidod de los curvos de esto sillo,diseodo en 1895 poro loVillo Bloemenwerf (vase derecho/, mestro s! compromiso con el diseo vonguordisto.
H E N R Y V A N D E VELDE
Ir!=jl=:=_
ill-llll
iirT-
i"#)lW^e
ffi
Cartel de I 897, diseodoPoro lo empreso olmentorio Tropon, en Mlheim, Alemonio (vase izquierdo). En los primerosoos de su correro, von deVelde pos de los cuodros ol diseode corteles. Sus formos biomfcos, sus dseos obstrocfos y su integrocin de lo tipogrofio en lo mogen hccen de este cortel uno obro corocterstco del diseogrficode von deVelde. Los diseos de cubiertosde ploto de von deVeldentuestran su lnterspor los lneos <dnomogrfrcos>,o lo vez decoraivos y estrudurcles. Estoscubiertos(vase derecho)fueron creodosen I 903 y por el joyero olemnTheodor rcolzadas Muller,enWeimar. Son un buen ejemplo de lo elegonte sencillez de /os diseos de van deVelde.
En
l s e c or ..i - l ...]'.o'l c or l Sr - i - ].]Sl ..1.ol l :l eSdeH er .n anni ',- .= . ae .r D eLr ti !'r e - $'er '[- .l r .r i ,, l gur - .ipr - eentr r .ter ]te de os a r -a , , : : . : -: : -
I '.. 1r . I'i ,,i f ei r :,_i - a a tr 'r r r er nenl e que a unr for m dad an e : _ -' , r ^c .- natta pa,'a que :te s e ac apl as e l as nec es dades d a : : , , de,de
r aL:1r a. r ^e.t- ai qJ e, n nd,3r a. : t...-:-i/ li: am lv]ol-r S.c"r,tnjo lruLro de c se.rr-U.:: !.ts-: .i i e Bce r en,r e1 se efai r er : .: er Sr. des u r r .i uC opc r
as r nc /m er
-: . -
920.s er nuda
i Ba:aa.S- s
. J a os dedr c oaunt- l r t
? : : -: : ' : : :: -
e'r l r 'e as c r e C e;t- ac a e p,- c y ec to de d s eo de m ar .e' .1915'abbr o:eC adeaU nv er s l daddeG ante.er 9]: l " '11er de O tt- ^- o, e 937 y
-: , - t- :
crn .ras or gn cas a tocos os e en.r er t s de : c s .. : s e, r - ar z r e'c .l - !os . s c L.r - e de esta obr - e.er pez a r - ea- - .
': i
::
L a Y a so n Yoder ne
l"1 eer .Gr '.r e1e d e :r r e Segl ed Bng r de su r ' ' a ]u -s r que e p d er - c lu: d sedr '.r r ]- - - ies ) r ':l BaO , pr r - p s de .: c e
|or r ''.O)
Lo obro de van deVeldees omplo,perose rgepor un msmoptnctpn. ;: : : . puedegener or bel l ez a>.Lofor mdees o tel or r odegr es c on dos os o s , o : : ' --: : : --: morco ReinholdHonke o principios p.. . :.:::: del sigloxx, vienedetermnodo emplazomento de /os dos osos (vaseinferior).
a (D.ess
Re'orn
Ycr,enett>t.
9 0 2 r e cDe
: - - :r-eada en 1907 par-a ctuarconro puen--e en-!r'els :: r ' .r : e f u n d o d e a n d u str a En tr esu sp r - c\,e ctcs :: ':Lr-an os ob]etos de porce ara plr'r f'": ::.:- . : rr-rarc ' .: : r r r : i a p a r a d s tn to sfa b r ca n ie sve d se o n te - .::
_: i t lc
a m a y o ra d e l cs arances C e i a hi stonadel C se:o roderno se ce3en a arqut ect os progresrstas que s nt eron a necesrdad de cambi an no sl o el exteri or de l o s edif cios, ' a l og' cade, nuevo s ,o ta rb ^ s u ,n te' rl , C -eo c;r persa^co en o q-e co' tsder-aban m u n d o i n d u s tr a l ,cuo esprrtu trataronde caD l at'
en srl s hqrr:aroc, v ae(.rf 2nf e< drc c ^<
u!!vJ /
Pa ra l e l a n re n te , di seadores os de i nterores l evarona cabo tambi nuna revolucin en su mb i to a u n q u e sta resul tara mucho menos radi calS . e nteresaron por dar e u n aspect o rn o c e ' ^ o ' .e s c o Lrl r' oso os esoc os,e1 co^t-aD os ci o^ a l a -ecar' gada deco''dc on
victor ana rnperante, La decoradoraestadoundense EIse de Wolfe ( | 856- | 950) fue u n a d e a s p r rn e r asen apl i car l os cri terros de renovacrn y ocuparse del espac r o en su c o n J U n to , m p e do con l a anteror d vi si ndel trabal opor-reas: ro os rapi ceros se e n c a rg a b a d n e u determi nado l os ebanstasde otro,y assucesi vament e. aspecto, A tra v sd e a m xrma(senc I ez, done dad y proporcn), de W ol fe renov l ascasas d e v a n o se s ta d o u n denses ri cosque deseaban mostrarsu buen gustoy su amo r por la belleza
:::'c:o :e io decorodoro de nterrcres ::::::-. tense Elsie de Wolfe,reolizodo :-: - -' . :;.o'o Cp.il Bcoton. I n herencio :'a::,a
: _
PRIT.IERAS OBRAS A pesarce qre de Wo fe eg a tener u na c entea aoi rpuesta en su mayor poI gentead nel -ada c on a que ncb'cccderdcse 5uscomi ei rzcs fueronntu di s trntc s . En.peztraDal.rndc como actr z profesona de teatro hastaa Tnadurez ) nc c o el sat i i a oecoracl on .e'a oe os cua"entaaos. E l carb o se p' oduj o : r' z de a deorac n entl 'e 397 89 8,de s u c as a
::-: a s re n l o o s P o rrrsh sr , gur er on sus : : i : s . : g u ci q u e o cu rri e n G r on :'z'.:; c. can dtseodoros de lo tollo de j. - : rve a n sep g s. 54- 55) "'o rg h o m , l : , Co e fa x.su si n e ri o redston s mucho de ague/ios --: :s ,;serds reohzocones : ::;aores modernospreocupodos por : '-e,c ero industriob,peroestono
^ ': ' . p oo. en lp t t n nnf el ralcygng
de f..luevaYork, que mostrabaa os dems para n 11var es a que contrataransusserv cios.En I 905 srrl an-aur.r'retIa a encargrseil e .oecorac l r oel -er.ren no C o ont C ub de N uevaY ork, de arqutedro Stnford Wnite. De Wo fe puso en prctrca var as e:i r-Jl eg as deci .1,.ascon e f. oe oprar un gfg619
' 1 . :'aL:' .. )' ,'2: 'f1.- . l e l :' .: p,t51eeS
.-
, : : ' : . ). d e l i i b ro T h e Ho u se in Good : : : : -3 ca saco n b u e n g u s to/.de : L :' : te se puede ver su debilidod _ _ . --.t< co n fl o re sa tte tan o ^ a ' , a a a 9 a te (t1 ne n S US l ter lor es ( Yease ,c,a deWolfe resultobo ::'za': de gron - : ::.': : -..^ "..,2':,o : co l a co r e n l o h o b itocin un o cmo el att ahnrPae en 4 pesor de que utltzobo con
,'",: afos i r c s as , E'- :3s ::- eS 3 ' l r S. l S aa^- : a- - : :- ::: ' I- l gi eS::::: : :::::
., ,,- - i ,::::e S
mueb/esontiguos, ios solopntol :: 's r /erde cloro y topizor de nuevo ::- '.a.s ilamottvos poro evitor elementos : : : - - : : s d e mo d o ,co mol o s mader os : : : - ' : i , l o s b ro co d o s.
E LS IE D E WO LFE
; ,rl
'.. ;
DeWolfe diselo (Hobttcctc' .. :: paro el ColonyC)t: :: enrejoosr StanfordWh'te. ? :' - :' : : orguitecto : m ul er es de N uev oY o ' (. c -' -: -- j - : ,z gu er do,. En -' : : : : . ' : ' ( Yeas e
< . rt ^ hr la d , < p n a . '
-'
.1 r ta tr v^ (p i <b i
l a < p - ..
c e'c deVer s o//es , c ':: : : : : : -- : ' i : en Froncia. l ntenor deV,ttaT ,c ' : - : : : : : -. : D: ' : : : : : ' ' . : : ' ' or tl s foen Ver s o//es
<tan.id ^ l F
'
e. El
et
ma h t l n n a
f . a . F, al , -'
-:
: : '-
' -'
:- : ( -c , : . ' . ' = , I :e a o ' a c n d e C lo r r ' C b p ' ' cd u c urrapeq,ei a ' . : :-: l: .\cie o e co r o its c.r sa d s e n u ch s. e sr! r-cos s! anl gua
: : : , : . - - ,e ,o sc e n ie s En 9 0 5 Ese d e Wcfe ) : : : -
: : :
r r a ca sae n V r sae s ce "cad e P ars a a ql e - , - ' l' - :r - cTu :,:::e cla ) co n o q r r e e e sl cce .d :d e vel c -:-r - - , . - :9 :f e T r o ir r - d e i d e c' :r - a d c,3 . esl ,anc es er Sls ' i - r . : : - . - ' !e le s q u e lr r r r d a o : E.ta d o s lln Ccs para ''. : . -' ? s 1 - - ;q - e ' o p ' ) - .o > e :)r
-: : 3 r r { E S C R I T A - a I -: :-
r e sr d e n tee sn e se p a is - - : i - : a a L n de n se s - . - - : . ^ : - , a a b e [ta su o fcn a d e Nu e va Yo r kl.a sla 9,]- 1'a^reni a : : : . - j e n q u e b r - aEn 9 ,1 0se m u d a Ca fo r n a ..' , s- "r-.. c:l h a ' e s fle n d l.Su n u e vaca saie Be ve r v l : :e::-:::
-nur's : : : - : e s r - a\.r S a q u e a d cs d e .,e r - d\e g :ir a e: :::::: ': . sl:t loi,sc. rll'd CrCen
I p a r s n o H e c to r Gu nrard ( | 867 1942)es Juntoa A ntoni o Gaudien B arcei ona del modern s r Tr o repr-esentantes y Vi c to r H o rta e n B rusei as, uo de l os prncrpal es tan de moda entre a clasemed a como A,t Nouvecu, mov m ento conocido en Francia actu com o e u fo p e ad e i a l trn ra dc.ada dei s gl o xrx y l a prnrera dei xx. E l moderni snro
puente entre el arte de pasadoy e de a nuevaera,A pesarde que susformas curvilneas <c Lnqnrr-:r en lr n:tLrr':l97, rnodernrstas con.o Guirnardno buscaban lcs diseadores otorgar les a ua estructura, pantas) fl ores, srnorncorporarl as p l a s ma l -m m ti c a m e nte pei-osu una funcin.El intersestticode la obra de Guin ard no dur denrasiado, n de moda.S u mayor contrr buc y funcona i dad no pasan o g ra d ac o n J U n cn d e estti ca un todo uni tari oeLdi seoar" quit ect nico, en consi de.af-como a l d s e o n ro d e rn oc onsi sti y formasrecurrentes en l a d e C Ofa C i d n e i n te ri O' o.v n< nhi ctac tr rz116motV OS to d o s e l l o s ,
-.-:'
y dseodor 6tmard, arqtlftecto en modernisto,trobajondo ''---::: :e esttlo n sp ro d oen s for m os Srs d i se o s :, : : : - : : . ' : : - : : : a - e u tl E o b o to n to e n e ncor gos : -: ::3 a.-a Pilvodoscombaronel de srgio. .-'.:": :. Pcrs de principios - : : : : : ' : j : -e Cu i n to rdre o l i zpor o el ^ - : : - : : : : : 's. tn i ci o d o e n I9 0 3 ,son y d e g ro n si n g u l o r idod. :: : : : . . . , : , e s : : : : : . : : : s se h o l o g to d ou n o : : ^ : : ' a : ' c ata n to n p ro fu n d oe n tr e --: --::..es, lo funcindel objeto de/ ' :-r ::s rrrdodes est/ucturcles ' ' : : a ' . . c a n o e n su s d i se o s d e /as :i:i: :':s del metro. Las lucessimulobon -. r.. . : - - : i : i : cl l o s.Mu ch o s d e /o s b ocos : : - : : - : : s:o n e n b u e n e sto d oo n hoy, . : : ' : t ' . - , = - -ro d e ro se i e me n tos m is ::': : .:: :e a cudod. Lo lustrocion ' : : : : : : ' a l cr mu e stl oIo e n tr1 do '- -. rn sf mh o s F fseos :' : ::::: :e Gw n to rd .
e< t lonAa< al f innl I gos _ . 1c _ -.or
OB R A S Y C A S TE LB R A N GER P R IME R A S
L 3 , t ) 'l i ; l 6 a : e
:i l c i a?,11 t::P.i ;t l l C ?s :tai p5- :i ) : :
a de A rtes D e c orat,ras C u 'ard est:C e a E scue de P ai sentr': 88-t ' 1885,y en i 389 en la E s c "el : de B e asA r-tes.e a m sl a c udad.E n B B Brec b s u no pr'rner encarqo a deco'acn de restaura nte P ar' s E r su realzacn pr mal otr l a madef Granc i \i ep1rne. conv er-ti r-s e \ os d seaoscuTV neos.Gu mard quer-'a personacap.l zc e es dea f. en Lrna ef r ense,i i ref, os d st ntos !.' :car un espaco de i <ensamL.l t>> e ementos.Para e ed ic o de apartamentosCaste Gui marde nrpl e a dt ; ca e La Fc.ntarne. B er'anger: r sma tci ca.D e a 897 d se el e d f c ro,s us E 9-1 \ os de maneraque "tef cres cs n.uebes os accesorfc rnasenJn -!-n Jn:.Jl 'arcgereo Los e emettosde y cas e ::^'a r erro forl adc, :rand a ce a esa: 3-:r l --::i . .t...l l !\'
.-.._.
-rnade :.
: : a S . l -r' )
C e eC c o
-, -: ' : a
taatc er e a::e::l
a ,i 5 F+ i i r : :: i 't'
--:
--
-. -
?:;;
frs dtolr df rt!trduilidil Prr.:il i!nil
dn'
ara:le-:-:.
H E C TOR GU IMA RD
-3
-.3 ,.4
:": ::'..:r f cobrede lo entroda o Costel Bronger,fechodo hocio 1894-1897, : :::i '::-.-ro se n P o ri s,d i seodo cone/esti/ocur vilneoqueseconv er t r oen :.: :' :: :: -xierntsmo.Tonto lo osimetrode lo rejo como el motvade lo lneo : . : : ' : :::'. s mtsmo constituyeron unos pezoscloveque Guimord repiti en ' : : :' : :: :: icio, desde/os escoieros hosto las olfombrosy el popel de lo pored. :'
-: . : Lom por ode br onc ey v dr l c: : . ' . . : I 908 (vase superor). La I c -.2: or nam entol de l o l om pa,o ' : : . : -: -: " . -' reidocon lo functonolod:e :- ----:'.fruto del intersque el outor se.: c j: - : nuevofuente de energo,loelear,cc:: Armorio de coobo diseodohocta iai)I 903 (vase zquierdo). El relieve,ta:::
:: - : : : \ : SD E ME T R O
:.::
d e e sl o o d e r i sta. - - : 3 ' n o str a b a n m p a l- a s e st lo m x ' r o a p o g e c e n 9C -1. a ca n z su -:.: : l : - l - C o n d e ia se sta ccn e SCe m e tr o p a r Snas. - - : : - r , cn e vd r c p u se r o n d e m a r fe sto su ni e.s . - : : : i em p o q u e o s n n o va d o r e s d se o sv c s : ,:':: . n d e n flu lod e p a sa d oy a c.e a co n de doe 'o-o ' !,q -
osimtricoes corocterstico de /os m-e: :: de Cuimord.A pesorde que se rnsp,rr:; en lo noturolezoporo creor sus mo ,:s : formo obstractode /os mismos pone :: monifiesto e/ deseode/ diseddorde c'::' formos modernos.
'::':
-: s : R A S : : - - t - 3 e d se o d e a cce so r o s a r cute ct ' r cos ccn c : : :
3 i :- n a yo r ia d e e o s r e a za d o se r h e ' r c fcr adc. ' : : : . : a fm a f o sl p a r a st-ca r sap a r a e r cte Gr n'a-d " ' a :--i | 9 0 ) . De o s o scJt- o to s n o s Ce o S ri ue ! -S
r, r'a , olt ?t-c tlas-c--ot? -e
. - : ' . r l e p e r a q u e u e g o ta f za Saa cn te .ts e starpaaas - - : : : ! p r -m e r a cc e cc r ce n ' u e b e s fa :" cadosen : , - : e s e m o d e r n sm c h a b ' ap a sa d oa e n ' o c : , :a Exp o sc n d e Ar ie s D3 .o r i , s d e P r's
O O
m i T :a
|e --
)lg J
C VC I ILU LU I | | l dl u
;* ^ ,- { ^ nr r c , or l l IPdLLU y uu l rc
nr c aa, a
q
rc L
^uevas te c ^ o l o ga s / D rod-os ' abr cddose^ seri edesco^ocdos pard el grdr polr co. | F x n o cc n l ,n verq .r.retrruol rro' e^ P a' i sen el a;o 1900tvo -r-dsdi ne nsiones c o mp a ra b l e a s as de i a rea zaca o^ce aosantes, en l a que se habrapreser^tado el A, r Nouvecu c o m o u n movi mi entoexcl us vo de Franoa, La exposc n de 1900ob t uvo t ant o xito como la anter on En e la se celebraronlos triunfos del estilofrancesy se Dr-esentaron a s o b ' a s n s d e sraccs ce os di sei acoresu deco' ado' eseuropeosms i nrpor t ar t es d e l m o m e n to ,
o_
srtucrNYorseo
: e Jo *t F^ < e q n r ) - c< a r '< a< a: ,c e m an cn Tf I .c cn cl ama Cnm
. 5 L 5
Par r
C nd P ;<
<t:n l e <
| - ^nn<ar n - r ,
a ,csr c ) n ) c -
,a^< m c <a<
^a ) p < o - a
ra )a , )
)r
-t c a ^
- ]e t
c< ]e
F ,T rna
entrada i a P orte B net,asi amadaen honor a arqui tectoque l a d s eo r.- I !o - ) |. r.nr.r l , l .-re ti ftel en a _" ^t ' r-' ---1 ani eror E xoosc,n de B B 9 S obre a puerta se encontra bauna es tatLa
. *r r 1 a -c - . tSTr - o - n ( - 1 . .^ c^ ^ ,n r .p < r '). t dl_,aeld Ce.Ola_Ol
l.--.
-rq^-
1j
.(.,
L ,
p.
rt^
^<a.
-TA,tLe
de,tCOe
gr-ac vi enes es as a as obras de os arqutectos d seadores l os ei H ofi r:.-. j-(nto. .\ cre )a )Oa ,A,o"^,.,.plncanaoq . :n deVe c1e ( ean,e ) n-o. ).A _-
'/
aS,S: r^
q ael oc q !en'
- I 7)
.Lo,
- ?.
-.'
P R OP OS ITO E IMP A C TOD E LA E X P OS IC IN LF'oosco oe o0O) .op'd -^g'ar n-'rerocecosas ,c d. ror:. : .. A - N o.ec "..e' .o?a-o-dC a( cor ^'a' on )-o.D ero,t'oq-ee f-acesade nrodernsmc,hab a s do aceptadoen toda E u ropa. !ab' a ac ::
a!a r a .n -r F:l - .1 - .< r n e < .ronolnoq h^, c fn c. r Jc
--
- oo -- 'o
P -
)
,_ ,_:
r - - .!.
l .r .n - .a ^ a r . - .l cd C e m O
E n'a c r
de n c c er ns n'o
Vitrina de coobo con relieves, diseodo PorV. Epoux poro lo ExposicinUniversol de I 900 en Poris (vase zquerdo).Los formos curvilneosy simtricosdel relieve muestron uno cloro influencio del rococ del sigloxvttt,un estilo clove en el desorrollo del modernismo froncs.
: :;' --e b l e s d e l d i se odo : :': rease derechol expuesto : -.:-:: :abelln modernistode ", a- a que se mostrobonsers : :a::':dos por orttstos :-::: -,e b /e s p o n e n d e : : : :.: nfluencio de /os diseos :: :l a /,i ! co mo mo tivo : ::': ._^,resef,te en iO ' :a -,aajes rococorgonzoda
. a: ::
'
",
' nn
At < A ^^r
: -: - i ,.:se nferiorl. El moavo : ' ::- -- ,a std o l o rg o : : --: ,'3 l l e n ase u ti l zen
r ,t*'-
,.\
_-_e;-.
Rno -rd,(
rlr cn f.
Ae q ni,
Ao -E
d seados para l a E scuel a de A tes A pl cadasv para os ((s3::: :.- : ..: que ]osef H offmannpresenten a E xposc n de L9C C-e>, . .:- : avanzados a sLr tempo: se tratabade drseos carac1arza.:a. a: . :--..: --.. , . ri es hori zontal es y !erti cai essi n nrnguna l l acr- c.. : cel ro3erni smo f-ancs.
f r roonp Cs
d e F e u r ev Ed r r a r dCo lo n na Otrc
le lo' nn-l ,. < le t ,r e.
fue el Cel Grenro de Aries De co r a tr va s, e n e l e u e se mostraban lds Oias de esto! :. ',: ,..t
: @nvertdo en un elementocenttol.En el centrodel extremonferotoe to tmoee" sa a -.:. ver lo entrodo de lo exposicin: lo Porte BneL
Vista panormico de lo EsposicinUniversol,situodo en /os mrgenes dei Seno (yase infeiorl.LoTorre Eiffel,construda poro la anteriotexposicin de l889.se.c:
.i
o s d e in te r o r e s ccn gran - = . ' : - ^ : : e T Ta a \ d e m e ta l y a cce so r , a d c o n a e s fr a n ce se s co m o la ce r m r ca d e Svres - - --:i:> ' : .: : : a l : : e n o s p e r n r tie r o n u n r e l p a sa d oco n e p r e se nte, una de : . . : : : - e s d e l o s o r a n iza d o r e s. De e n fa tiza r la m o Ce r nrdad se :: :.t:saones . :,':s o b r e a in flu e n cia d e la n u e valu ^ n te d e .?'a,
. ' :: : : - : ; - 3 1 i e a Lp a b e ll r .. ia Expcsc n Ccn e so sa va ca st cr i:r ccs : , - 1 - . a ) l l e n ade e n e r g ia . : - : : 3. I V E D E L A R TN O U Y EAU : : l f s c n o r g a nza d ae n T u r in e n i 9 0 2 to d a ! a to r n a Saer- :: cbras nrodernistaspero el estilo /a perd .r aa..,t.js . . . ^ C e s d e s v e n t a lae sr a q u e lo s m u e b e s n o p o cia n ::.:a : : . r g e o m t n c ovr e n s e m p e za b a a rmponer \a .L - ,, - - , a-:
e s T .' .^ dle ql n rs c r l r r' enrrar' f.reron os ar t Jf ices en ,-tedad ' noce' 1 r I os :ro. ri -ecl os del puestoque /a no s o se ocuparondel exteri or de los edifcr os c a m b roe n a mb o s contrnentes,
que l o for-maban, pues el i deariom oder no s ro ta m b r nd e su i nteror y de l os el ementos c o n s i d e ra b a e l n t eri or como una pr-o ongacon del exteror: E al qui tectoestadounidense F ra n kL l o y d W rg ht ()867- i 959) fue uno de os pnnci paespuntal es del cambroe inf luyo rro ta b l e re ^ tee f roteo.ra/ d practrc ce drseoe^ E uroD a. ta-to ar' tes como despues ra u erfamundral . d e l a p r-rr.n eg
PRIM ERAS OBRAS F r n kL o ,,d Wr g h t e sl uc ngener en a l ,tnversdadi e\"V scol sn de l8 9 5 a 3 8 7 p e r c CecI co a l esi aca' .or'ra a,-qJ r:co, erpez tr-aba.l r
'':^< ttoydWright fue uno de los pocos ::::counrdensesdel sigloxx que influyen . --'q- tecoseuropeos durcnte /os oiios :-: srguieron o la segundoguerro mundiol.
<El rbol de lo vidov,vitol creodo en I 904poro lo coso Dawin D. l905,fue diseodo Mortn de Buffolo, NuevaYork,PorWright y construdo por lo compoo Linden Gloss (vase inferiorl. Lo mportoncio de los lneos verticolesrecuerdo o lo obro de CharlesRennieMockintosh(vanse p*s.26-29) y se troto de un recursontuy empleodo porWrght en sus diseos de ventonos de Io prmero dcodo del siglo xx.
E 96 af.r su prop c
lup diseodot)on Io coso l : 1 . - v rtrn e n tre 1 9 0 4y 1905 ,::se -'e.rol. Lo modero y el nfosis :- :: ':'-.cs rectlneosson corocteristicos de /os primerosnruebes creodos porWrght.
e stu d c v e m p e z r -a,,5r'enaer-gcs ae,i ! enasA a hcr a de dsear as - ,.' r ' , l ' ,.J\A e...r : t .. r .t '.-' -o e.:. r-e guian a r-eac entr-e nier-cres y exler ores ,r'e s r'r'lo sn'o d: os esp:rcos .iL e r to s.De sd e ' e d acos de a cc.i i l e fa r se ! ( i,::is :Ce la pr'.r1e': S 90 .r :'n. p 3i .e Ll c.rd l e 9 0 0 p r cle ct u r t p o de v ,/ encas C ee:d en:es dencn' nadasP ro're pt'. rr.. :.: -..l . .az rr:1,:l -cl e,-l er1e
te. s pu?sto er as i neas -; 1apr-efer':rc h o ' zc,r tae s lcs p a r r c : asi i ^rtr-ri ,a: A l ar- c,: r.r-a--e'dl e5 fa tu r - a e s,scb r e tcCc a :radgra Vr trg ' ' t c r : d e ' -i ql e 3 i tel -a ae r .-Ct c :-s rt-l e:l es , s:s :dc,r-os loraban parte de lrc.'e.io g 13: por- o que o';-e: I susa e.tes .]n c seo n te g r a l. 5 u su e io :r a lo<-ar c :l -e e I arra: l na ((ar-qJteatJ -r -r';1, ce e s d e c r :e d fc o s q u e p ar'ea .as esenha:er s-rg cc e- e pa sal eae nranera \\ 'ErrI a f-:, -:a -- z-.-1 e!,ponlneai r'.-re! r: ?n ..ard3 r-ruraS par'asepdrT 90lr ce ! gh and Park. dos espa,: os Er a csa!"!.r'-: ,'. ::: 90 en Ch cagc .if a d se n to sd a o r -. . -3:::: - r? :: i - r-eTearr'ddestaaras Treas fo r zo r ta e s l Cr e :, ,- 1, - -: :: - :':i DISEODE M UEBL ES E g r a r te r s c: !\ ' .' : :, ..o p .
r - O - O o '. o :
, sua er e ri e'or ae ea i a a.
',
- :. :c l r :'- c as
y - te,- :ec n
de
- r ^- :^- ai a| r i aeptJ : a I s eo de r Lr eD es ':: :: '- - ,l aer - a - enuda r - eat r ea5 ) c O :a' . .- .- :: :r aqe,- - l i as pl - l pc l - a :nes i :n l s s r r l as . - - :: --: :er s ,r dos D aaa enfatz al s u D eD e de ':a. :: ;- e s e en . e. l ^
for - r a,fe a
Wqf
90'i ar - a e ed r c o
l ..- .
Vojllode porcelona diseodo et.e - : y 19 22 por o el hotel I n rp e l o ' c . -: ' . c o mP o t o Lo l v as es upef or ) ). i : " : : : Nontole comerciohz )o ,oy. c "" muerte. Vsto de lo coso FredencuC t .: . l 909,c n C hr c ago.l l l i n o ,v se = : : : : . ' : Es tor m ogende l o ter a 7 3 p ' ; ; manifestolo mpottonoa oe :' ::: hor nontol es en el dr s e 0d . s : c -: : relacinque se estob/ece caf; e :a":':
Silln<Tokiolffiperiab,dseodapc,: . hotel lmperol(vaseinferiorl.Aliguc :,: ocurricon lo sillo<tonelt lvase p;: -: oneror,. ese drseofue comerca z : : : en /os ccs oc':-:: Por lo morco Cossino /vanse pgs.2 I 2-2 I 3)-
:--'-.i
N'l e va Y or [,. Fr er o
o! pr r r e:c!
]Jebe:
i -- -.: -trt.1 r' 1 O i de fi ader - a L.r , s, las er :- a .- r c?r i D tl L! -: --a l 'a r b a se s gr ator as .:: : tar on le a:er : s r - asD l,.s :'
cJ.r di- aaos Se tr at.r ta s r iul: -'a l r-cc,s co n .r gLr ter - os ..-: :,a t.rn l o e o r ' efeiente .t ate: el- l
J e - - ,t etaa aa^'c .t j - 3s 1 a
:-ROS
D tS E OS ,- t5 a rma l To s / as s I as qr e enie. .t i3n- a Dar - ta : t3 1..j estritLtur- del edrft,- ur;rrqlrt tr: n I s::.b .. ti'a 3! -i : :. - a te f o r d e |ecb1. ob elot ie ' / lr c - e.ir ] ,:s. P cr e l e mp l o a la hor a ce a se r - e h.:e V 5 , 9 2 2 1 , fa c t :i C seo ie e er e:r os aa ^- r :i .i :t:i
- --tMosAos : .-os en]apn Wrigl-rt vo v Estlc:Un Ccs'. .r'e. ..r : .lo l.ir'e ):''-:., de la cscadii 9i,\- l9 jcr .,-rsir-r iiics ' ,, -tra n n e n B e a r Run. Pe s r a a Se tr ' ta le .r I ca- . r i:t:'- t:,- r - e l e me n to s ve rt ca es que sc ct- tan .:1 A Wri g l rt se l e r - eauer - da acnc : .i D e |o n o te d e b e 1 'i :.:e l e cof slf' uaa - .I , -,- .1:.i .. / J. i:: - :: - :i l .t- :. , :l
r iar - e1 pa!1aou3t.t\a,e-
<- ^ : - C
o eSRe^^eYaCl
n - 1 s ^ f '8 4 8 - l a t f i ) . c - p
- r . . . e .- a A n c sa r d e
. \ '- : - ) . - I , d o e ^ e l ^ o C , r e r t o d e d r s e o n o d e . ^ o
- ^r ^d u v ' d J c ^pd > ..to t rrat.eoe s- e' :Te-C a e^ l a e^l oncesra' gi nalci udacae C asgot u,
y espectacul ar Sus o Br-u s e l aM s, a c l < rn to sn l ogr car a conocer^ v si n de drseo, su personal ra .o ' ' e s o o ' o s c r? ^ce r< D .i ^' e' o<1( ae s- care' a. Faci l decaoade i 90O (s- esposa Y arga" etY acdo.ra Ya c f ^ to s h / s -s t' e s col aD o' aoores d. l a herrana del F ra n c e s M a c donal d, H erbert Y cN ai r),i os i ntegran t es d e s ta , r' el marrdode Frances, r---!^
fll- nn r dr r ouv \\5t uP9 n^. !g
n . o
ntosir se mud de Glasgo a Londres, fYacl< en I 9 I 3, sufra ^' - L rd de r;n-e^C rse a a ..^ 2 c c ^ l re c ^ rn * r r no.,r l"
:1 r r r : r Je q q n r im cr n c
. co n u n o somr gos : "4 : : a a 5 cu o tro ). . ' : - ' - ' . : .'e d i cd o sd e ]a d co do F ro n ce s srre ro r). :: j:j "e a se
:-^. r r an l nat le
fr'
n'r.n'{rr ' segul rrr r <r ,<Tal)rl ' ,cd l -3nl susl entancoa - - -e <r .e P -ta co - a d q u i ro ae n s-s co^- enzosl e acon' oa r<tr:rin nar n Aaa''
l 'A a rg o reo t lo : : a ' : ' : - - :'-:" a : : - : ' . : , - :':z': l 'l cNo i ry Ch o r les : :- ' : ' l : : . -:::' e sl d n tL tmb o d os :a:'::
d u ra n tee l e s to d e s u vrda,
o l to. : : . : '.:'.:o co n ,e sP o l d o ',: : : : : . ' : ' . | 8 9 8 y | 8 9 9 (v a se a : a : : a : --stmtl o ro l a q u e : : : . - ' . : : ' : s:i o d o s o o so n te sPor o el : : : ' : a : a a a ta se a roC ro n sto n ,situodo :' : a : a : ' ?te d e C l a sg o w ,o u n que con le : ' : ' : - : : ' : a o so co b e za s.A Ma cki ntosh - -. - t o. dp resnn/dos oios - ,r.ecen iltcgo(on los
UN NUEVO EST IL O Yla ckn to sh se h zc fa m o :o p:r sLSr-ac zr.l ute-to^ -s aaes D 'cpL,estas L a cle :cr . ,ie a F scu e la cA .r'l ade C i ::'gc, .e'm -aJ e^ ))9 r Je i os /n C,/h ca sa s ce r .a r r a s,\ 9Oa 9a : t J rl cuse i . 9C l r rro ?: -naT.T
p cf su a sp e ctc r n o va d cl su r-cu ci o '/ rToceTncy'por a -n naso ce sJS r te r o r e s De to d cs n ' o c.ls dcnce "ne cr ai i rara sL gen a a:d e'a e. e d se d e n u e l e s!| - d ::.tes v obel : l e ^reta Mack:tosh:"e':e.,a; fo r n a s e b str a cia s ccn a r -:adas i neash] z:n-,aes c ve t -d a! co^ c a..a o f,te n iad g e o se s1 za d o s r s nb ccs nsp.ados e. e cJe"pc hum:.no e za L cs a r g os/ e-t zadcst r os de as f res p]- e'emDa, ,ve n a n a tL r r a ''rJ..caraater fo r r n a b flr o tvcs a b str - a ci as .tal s de sr ot'.t P r'esenta:. u n a n - e r ca Ce ^ f;e a j,r n aa:rorr--tr' -a,as aetaS nga!.-!te:aas
a p cr - e s.re : "n g e n e s .'cv r-3ni c a'tn co A -1. :.nc C -ts e xlr ' a'a.s C so y d e o s p n to r e s : ' e T T a ' a stas i ene:cs :cdos e os presen:es e- e e co n te "t.r le a e p ,- r .0 1 - --: -:3e :Jpa,rn'cc^ ntosh. 'le f'1ack a graa,t\ e :aen:a
PRIM EROSAOS E INT ER S P OR E L S IMB OLIS MO Ya ck r to sh n c sr :.' - : : - :a'-: :.,r-3na r:e ar-c-:ectaerr G asE :r, En B3 9 .ccn o c a r : ' :- : .: -:':e'-. f'1:N : quetr:bal ara en e
C H A R LE S R E N N IE MA C K IN TOSH
Morgotet Mocdonold e
Al ^n <nl^ Ae re ,. , a< "
'
- "'
Ionto es ten) .3 : : . originahtef;:a: ::;. : : : : : \Nindyhtll. cc.': :: :- : : :: pr es entar r :i ^ ' : : : : t : . ' : ; y el c ol ot i ..'t., ' : : : ' . : . : ' : . : dei es tr l o a::- : : , : : : -' : ' : M oc k ntas ' ': : :
r .1 . .. - l . ' i ' l r . c i a E s c r e L Ce a Ar te Ce G a g c.. lo . i: .:- - E r o eza'-:, ^ - i ' , e r s o s p l o i e c t cs a o n slls : ' Dr ;e ' r r i.- - r .: t.,1 r ' :r 3i
r. .r,. -o] ..-. r^ :. .J:
H o n e yn a n& /e p : ts lioLriteatos
5 - s o b r a s e r n a n u ! e sl l - ) a s in ? sp e ar
. - a r : ?s caa
:J:s
3i r - ,, - ,31t. ;.-
3 .'i :
a , 1 'e
p o | e . r ' p c :: i 3airzadc:
--
i- DESAR R O L L O : 1 9 0 0 r tcsh l sr s :. .r :r ' a i .1 ' ? s Er i ei : a -. - l - 1 1 u e r u c l a i p a ra Yl.ick . - , , r ' - a l e c t a r l-. rc s ad e W, r a n rD ;,d ;c,\v\' r ICtr ] 3 \i r s! ti -i r . r: - , .: -.- 1.:i octa\,aExposrc on de Sece:cr sias ae v' --n r -' -' . j lcffn .r n r i.e ;r r e p ig s 3 4 - 3 - . , 1 ,:'':-':r .. i I d i s e a d o r ] c se f . ' ' - : : e r 1 ao b r a d e l ' l tr ckn io she n la a a Dla ia - r str a c..a r - q :lC a 3 un-l - -t3Tr-ra iia i' r r :n a e - ? ' ,; - - :1;, :a oc n a l f i a c K r n to sh co n l:r - .tla - " a a d o n a l dq , ue s e cc ' !li- tr e r r su r x - i o .tDa "a .' r - - a . f :, j : ra -p ) o f e s o r r . : t a L1 a.ssn u o sa sr e siiza c s ig u r 5ig ' 3 1n ls .; as -: , -.-.L'-les supe cr'; pasr'c,ra Ceac'ar ' de lYargaret11,r;se :: I t n t e n o r e sd e f ' 1 a cki| io sl'
r---r,
:-* :F
t"-
itr--a
r:::.1:
.: O RI AS -
D E D I S E N OD E I N T ERIORES
. : '- i e o t r o s m r e r n b r - od se m o i, r e n ic 5 :,t.ta : a ts ,.r ' : C ,-.r1 .. . ' a r f ' l o r r s . C . R . A sh b e ec C F A!' .se . lla cl< n t: fr 3 ,' -..-. n a ,i:' : -: t1 ! s l n a r t l t i c q u e u r d e a is*aq r e o u sa .r r .r
r l s io g r :r ' l- n r :, e .' r r ce r ,.i) - - ::, ,, . : . : : o , J o s .L e p r e o , : u pa b a ' : : l2 a a m l n r c a f u n U e ' , 1 q .r e ,fte Ql- a le vr 5 r ir la .r- l- t- : - : . .,, . j. : 3l. ] o l : q U e e D . n a l ] l e . . 1Un r e Sp e .e ]e e t- .
S ::., co - Je ,-:.pr r,cp os d',:C sec emanesasi como de os us tr' ac os l 'Jr:f.tni :l -tr'ttrcol -r'cr.-l -rrdaaeexteroTye l rter'or'deunedfl c o, vs ua del a :r Lsa ce .(JD Ta tcta ) .rsegL-r da oor med o de .t .l r.1.oni :arl Ll ni o s rven para I ustrar su mxina Dcs d seis de ter cr de ff ack ntosi-r j e q,-q.- c.-rnl unl --:s rtchc frras pLr-tes . 1900 qr,rea s:rna de sL-15 En fl acI rtcsh d :.- e nter c r de su pr ]er dom,c I o de casad o, en el numero E J seo l ama a atencn por s u j uego de l i ' de : a e f'l a ns,er G asgow . f 3.ts\e|ta.tes V l -rarzanl :aei de as si as , os paneeS e os atos r'espal dos i -. .pa-ei es,ri :':si udoi r-edi .ri turl asi nrparasquecuei g.rndei d scretofondo en sobTeur-r t3ahc ul rcs pu-rtosce co ar-pJrpJra desl can c on t anco,crea r' gr s c aro E etecto geomtr,codel conl untose s uv i z a rra de fc ,r ;r 'eser-rc a ce l cressecas ,/ cuacrosde est l o l aponsdrspues tos .tstr'atg c.: E ' e sec se nt a manc de 1osdos componentesde l a j e mardc y el toque detal st a de a nrul en D .l 'e3 a csfo!cn gecfnetl .c: {cso i 14o.]C orosa>), presenteen a E rposi cn de A rte [: R oseB cudoi . rc f'1cl :r.o ceTrr i :. er 9Ol es tnb n fruto d c ol aborrc rr.t D ec''.r-e es: a (eomtr co, de pr'oporc rones N e a pa':]a.E :t: ri sei r r3i a r-ra 'ret:- csa'ne^teaacu a3.rs-3n deta es o|gn cos y n.l tLrf'l (l ros s : tros ,,e r.u er-esi :l dos cabe os l rgcs v ond.,] entes fbrmas cu.rr ineasy ':sci re"rt c.,s d ou :s de ' o: rs L:s mueb es qLrel Y acl 'ntosh d s e en torno - encdl i r err un conl untoy ograr ur-r.l ... ?00 er-al ezaspensaoas D ,: rr-r'ran e cs desl .rnsusfanosassr as con al tos res pados a v:ra. E n:r-e :n i cr .r.r ce :sal e-r de r rr de H ',\; rJ',r l ouse var os mueb es de a c as de t de 1.1 5g9r' a atcer r de s.tLo'es : s : se-'l or, para ..1 c3 (vo-se nl er'ror r cL r/osnter' or' es C r.:r:i o-, er G asgc',\en 393 3)9 7 o tan-: n d se- a'n'aTLsJespachos, camasy adornos p r-rtados ai -l atados.
_ : : : : : : - :a .vttd d o se n e / - 2 :: c co l l eD e rn g o te , '--:': :' : - - ' a ''5 :c1 , u n o co so "
-."N I Ra< < c n- l owl< p
^ . : ' : ' : , e l 9 l 6 yl 9 l 7 .: . : : : : i - i : ' )rj Mo ckn to sh -' : : ':: : )orte de otrs de lo co n mu e o l e s :::: : ' aa e co ro
, 1i< Pa. 1^< hd. a
't\
. - ::' - .-tc. Can esefn, dej -- -' :,-: cismottvosflorolesde o fovor I -: : - ^-:.3j tnleriores - - : - - : s : c i rn e o /. : a an e .o P i n ta d a , - ' : : ' , - : : . , ' l 9 l 7 p o ro e l I - J,-. a trincherot, , - : : : ' ' - e te d e l o se o ro a:-:: e n u n s to n o J ' : ' : : : ' s tu o d o :: 3 ::a:r". cuyonambre ^---::
: ---
t:
v e a sed e re ch o ).
^^. l^ ^- ^^t , , . ^
de :ste coso,locombinocin --:--r ,ertlco/es y horizontoles :: :a1ceristtcode los ltimos --;:'-.s d 4ockntosh,ost ::--: e otros dseodotes . :' :.nporneos de losWiener tveansepgs. 38-J9). "':.<softe
C H A R LE S R E N N IE MA C K IN TOSH
Fachodossur y este de Hil/ House, monsin situodo en Helensburgh, I 5 kilmetros ol oeste de Glosgow (vase izquerdo). Fue encorgodo por el publicistoWolter Blockie y dtseadaen | 903.Y ounque tomobo muchose/ementos de lo orquifecturo tro dcon aI escoceso, resu/ sorprendenteme nte modern a.
- - : : ? x D o sc i o n esq Je e d e r o n f m e n ta d Elr o p a ! da s - . : r s e n c a r g o s. En I 9 0 2 ,e l b a n o u e [o "r a n e sF ]' t: \ !'r-rd]{er' , : - : : ; f p a r a e l u n a sa lad e n r sca Al g u i e u e e n o s tei o'es : -. ' < n t o s h c o o c p a r - r e le os e a r a d e r aD a n a cse n ia s par..1e:. ' : t - . 2 : J l g a b a nd e l te ch o islla s d e r e sp a id o :a 1 o s
: t ' : : i
unc iie ics rra-.cr'?sog|cs Je -'::. :! Arte de Glasgow aonstLtu)/e - - : ,: r'st)'u/ en dos nror'.lentcs: Ce l E97 .r l :99 "' Ce 1907 .r - : , -:.r elemplo no slo de cr^no func n detel a a fcr-na (16! totai)). en a qu? haste m:rs :: GesdmlKuns!4'e/-l:
r s 5 ir r a d r ) f, e r I , tn r : I r a 5\r entaas - - : . : : : o . n o Sa g a r r d e *.r e n e 1 i r .tp r alo r s ,;id r r o s. su r - a z ro e se r :TOC Os i os -: ?.li:.o par'.l - r-es c o m o n te To r e s,d e n o ta n a h ;e lia ce i C seadcr. - ? . { t e ro
- H05 D | S E O S . . , ' , : a . c s a c s ,l o s e n ca r g o s fu e | o n Clsm r n u ' ;e r ,lc. Do r ' lo oue er - r:- decrdr d e la rGla sg o w m u d a r sea L o Cr ' e s. De sus -l ti as ,. : a d a s a n t e sy d e sp u sd e ia p r m e r a g r - r e r r r ar u n c a , cabe -.. : : , : . . : d e i n d u s t n alW].Ba sse tt- L o r ,< e ,cr e a d a e n l9 6 - 9i r r .. - : :.nier'ios r L . r p e r io _ r )v, e . n ia d ca d ad e L9 2 0 su sd se c stexi rLes ' s o m o flo r e sy ta llo s - , : : i r r u a d oc : -'3s de t,los interor-es e d lr co s cr e a d o so o r /- a ig u n ,ls : - a a v aa n c o m o d se a d o r n te q e n te ca p r z Je r n cva r en L..l na - . r s a n , c o m o f u e e l p a so d e sig lo xxa i ' : L a L :td e zC e - : c o m p r e r . r d el r a n e ce siCa d e r e o va r ' e rd ,se c' .,1 aa rqui ectu..t
'
: -:
: - . e e n a h r s t o l a de l d se o m o d e r o .
::,: : de Arte de Closgow, y construido diseodopor Mockintosh de I 897 o | 899 :: . ,- o ) 909,fue uno de sus moyoreslogros orquitectnicos. Mo(kntosh supervis ::: : ^,os minimo detolle,tantodel exteriorcomo del interior. El cortel de metol muestro ' ' : . : J.Jtde sus diseos grlicos(vase superiorderecho), mienrosgue la imogen : : : lteco da uno idea de Io mptesionontede los espociosUeodos poro 1o escuela : t : : : : , e c h o ).
p e s a ld - e s u g ra n apartra.tr-, d seo,a arqutecturay l a cul tr-i r-a vsLt.tnrode r na, a P e re rB e h re n s como el pr' rm er 8oB r-10i se e suee pl eser]tr-uri cnrente diseador i n d u s ti i a l ,e l el serri ,dc 3ci !al del i rmi no,A l gur-ros l -een qLreel pi cnei -o en cleal^ l a n ra g e n d e una rreade pr-oductos moder-l .]os fabrcadosen ser-efue el ingls
C h r' i s to p h eD r re s s e n pero,en r-e.rl dad,el r.l rrtocor' r' esponde a B ehr-ens.Tr' aba o co m d rs e a d o p r"a ra 1 ac o n' pai a el ci r.ca ai er' raa A E G de l 9a6 a l 9 4, ograndoque la ma rc ag a n a s e p u n to scon.ro preocupada por el d seo,l oderna y bi en organzada, en.rpr' esa Su o b ra fu e p re c u rs ora de a de otr' osd seadoresndustr-al es, corroW al ter D or^wnTeague l ;' o n -sp e g s I 1 -II7) N crmA r.. B el Geddes.R amond Loevr.y pgs | 20- |23) , (rui onse
;. z, .' ',*:
q u te n[e .]lz u n a o b ra s m i ar.par a compaas estadol ndenses en os ostrei nta , Behr e s s e c o ^ s ,d e r' .tra ;^r' e to' racor' cr,i -r d C ' etoc-e ra prod-ccton e- se.i e perr Ll levr
:-=,'. ::.,.,4
, .<A
, ':a;
,. no aque os ms sel ectos e d s e o a to d o s o s hogares o rcos corno vera ocu r nendo hastaefrtonces,
",
F OR M AC IO N Y PR IM ER AS O ER AS B.'l ^r '.'- s s e for - - r ao'na Lrr r :c r r s e C e3 ao a as te ar - te a pr nc p o d e s u .l '- 3r - .- r 'a^te r .t ._ t .. a c c :r de e e L.: 8?C F n bus c e s u es t l o per s o n a i s rg u i L,L O O^ O 'O^ ' pe O -s O
: e s ..c
s nc . E
3y l . l r '1.
p .on l .r u/ bl ena ac og da en a p r me ra
:.\_r - r s ,_ r ,( s eaes - s t. . ?. f''l u'r ah. .:r ?r 'r oc , c e r " l s t.l - q_ouea . sua _QUe .- j ts .- T .an as : r '' :r tl o .. 3f :!eS :- - - 5- :r aana e r - s e'l e - i r 'te ,tc aden c st a . S rg u T - es tr al ! a t es l ur '. .r tte tode a d c a d a d e j ' .r A c e c . a dc ada , B e h re n s J.l - i es -e l3 l: --l:i 1:tn'Ls.ts S -t t trr da Ei beso - l - :. :r .- . :'- ,- :- .- - ,:a: :r e - nta b a / c a r r\
en es .r a as . .
l ,e en :- !i r er l o
l - .,- :
- - ,- ::- -
Eehr ens di s ees to m qu nod c os ere'r ta C ::': i ''^ : ::^ (yase izquierdo). Logr este encorgogrdccs; ; a,a' : : : : a : : :. - - :' : '.:: . " : 4E6. en e/ que des oc ds hobtdod pa.c :'.;:'
P E TE R B E H RENS
Lomporo diseodo poro lo camDoo AEG en I90l (vase izquierdo), Lonzob.ouno luz directo y estobo PensodoDoro su empieo en rnterlores con techos bojos.
Cuberteriode ploto dtseodopar oehrensen | 902 poro su coso y fobricodo par Ruckert en Molnz lvase derechoJ. Et diseo de tos m on gOs, di screto mene geOmelrrCo c^onsttuye un buen ejemplo de cmo ehrens solo smplfrcor el estla modernsto.
D ar s r ai l ,Behr e s ta - o^:=
c s ec ) ,apl .c C !C ..teatr aes aes c r 5r e]oi .e:- :].: c es c r D e s L] C e l C e i eatr o. pos ter c r - n en1e tr - al a a :Er oc s ::!n" ,g,'" 3eT : ,r '..r i 2F n ,'.- - .=
, _
.:_ .
J gar au2.ac aD anc c a l a c c i o a de ar t s l as s e :: - . ./. a Es al e a i e Ar tes Ap c ac as t? D u.3e C on o,: . ^. = . s ! l r atar c c a'- a i a c c n pa a e c tr c a ai e ar a AEG
Sillodiseodopor Behrens en l903.poro lo cosode su omigo RichordDe--: tHomburgo (vasenferor). E/ uso de /os lneoscurvos ,"r"irrrirlro, qac..- :-.: .: det muy comedido,unotendenco oue Behrenscomlo;; - il;"r_* - '- - ,,- v r r belgc ce es: _, :^ poc oH enr y v on deVel de l v ans epgs l.6- 17) .
: a l e c n d 3 A e r .a n a ie a Exp csc n Un ;e s l Ce p ar^rs er. '^',-rs c e z a o s d e sl ca r - r e r a , h l^ e n s Be cg r ccn scicar-se .. 'gL,ras m s r e e va n te sCe ic se n c n te r n a c cn a l :.1 I Y S T A D T - - . : : r a n i n n p o r t a n crp aa r a Be h r - e n,/ s, cu e se m u d o a . : ^ t e g r e n e i g r u p o a r t,stco se g u d o r a e l- lcvn e lr o ' , _ .. a-3 Cr-afts . l g r u p o se fu n d e n g 9 E y E co n la r a e n tr e s Lrs : _: - - l a r s C h r i s t i a n se n u,n d ise a CoCe r . ..L e b iece s .a n ca ! ! C ro ' : . . =: : s c r l t o r y d i s e ad o r d e m e d a la s,,vp a tr izH;:e r : c se n a ccrC e : : : -- _ : t e s y o b l e t o sd e m e ta l. En i 9 0 I , Be n r e n s ccn sl- !) /c s.t c sae ' 'i - : lfcyecto fue una cara y annbiciosa GesrrK.riir',.e,.( e a cLre . , _ . , . = o h a s t ae l m s m i n im o d e ta lle p o r o cu e a cd sase .o n ! rr : : _: _: e c e m u e s t r a r i od e su s h a b i d a d e sco r r c d se ia d o r = _ : a : t o d i d a c t a . A nc r ea a sig u ie n d o la s p a u ta sce .r cce r r s.rc . : -pe z a b a a a p u n t a re n su o b r a u r a n u e vase c I e z.a u e se D U so . . ' i: : : . e n l a sd i s c r e t a s c u r v a sd e la fa ch a d a . i , . -: : er ^ a n u c h om s q u e un io g r o a r tlt co , se tr a r a b ad e r e + ie lc :e : , , = 3eh r e n st e n ad e l a f a m lia y d e 1h o g a r Be ; hrens se a b .a sa co a . , =: . on L i l l iK r a m e rc ' o n l a q u e h a b te n d c d cs n to s:.lo se fa c cc e^ I r: : -a, n a c i d ae n i 8 9 B .F d e se o d e co n str u ir u n a ca sap a r . 5 i r o p t i m i s t apo r u n a n u e vafcr r a '] -: -: -rra a p u e s t a d e vr cae n e ^ _ e .a - . -eicrmistas William lyorr s y Henry , de Ve de ii,ecr,.e; a: ^-: : r c o n s t r u y e f o n s u sp r o pia svvie n ca s Esevn c, c e r r r .e :3 r .- : . : : : -a )/ la p r c t i c a s e h a m a n te nd o vivo e n e d se c d e s g c . , . r_. :
24 lJ:i r r :- : I l ,- r e Bt'- ,- r ': al !a par ' i .r i c r - 'p.r I AEG :: :.l s , ] L r. le rr u -l'U! r-di:: it plr'a s r p.,::. Er-,r .t pr- mer vez qJe .lr-t,'r- :': f . -c i-- r ^ a :a' a:' :: -ll: i: :e ena r ' r a de : r - r 'tr i r i ' v :t,r a i e Lr r T aa ri : J mo d e r . t , 'r - - ...:i ,- a:s , aj aqus t,- r s q!a es a c l r J J eua.
LT tM As
oBR As l-a
E T N F LU EN c tAS
p- - r :'r ';! 3l er .l r P a3 de i l - qe''- r ndu:L r . r . o s t t -. i L r, r1 r: s !- !' -5 'e;- z par 'r a c on- pa'a AEG c ons l tuy en L,r a er c e p c r n d e n l ro
p . rl e f a n t i , rs l :i :r r :a ae !- r '- r ar '- r d r o ,::r .to i t : r i ,el .i es qr e,l :e -r -,!,'ef as ?r' ? E. ::r dd Bef 'e"s Cr'c aa a [i.t\ - prte de rL-] t errpo d A r J rre ccl.tstc, .t - a- .:a- r r l - .i :- r 't t- c : ii:r , c br ' i i a Ei l r :)hac r el est rl o -' .: . r e :c - - p ar r el - - r ^ i : l :- c ,z ral f.r :.de :?r : a em n I c ddo p r hocto l9lD,con colo de latn y esferade ocero : ,-: ::: ::ras Synchron,diseoda .:... :,:anct. Su senci//ez y lo cloridadcon gue se leen los cifrosreflelonel intersde i : ' : - : : : ' i o g r a rq u e l o so rttcu l o sfo br icadosenser iepor ofbr icosyoficinostuv i er anuno ''. : ' is e:rc,dattzcda Dovble j: D .- - .ti : :c ^t r : ^,,:r -: f -r: :i t or i - 1.:r c es l : eaa en al e - r s rr! : : q,e
aa- aa' c a aas 'er r - c a l es r - quteatos d s eador e. .r - ,.;- .:t:.b: pr r ''ena .r 'e l s eo
p.1 t cos cr I e
:r .s a- - Lr '- - :..
- eaes a.r Lr :: aa ::re : EL T R A B A JO P A RA L A A E G -: -r'n d B ehr ' e s ,r Oar - tu1 d r ' j le oa:;l ,le c :ei : - t a s \ ca -ca s d ce oblelas fatr caas en ser - e , ed tc c s ::to 'g e n e r-.r de la cor r pa .\\: Iher - .1f- o -rp gr r
c : s .r t:- - - ]1a l e Le ( - r ':us e .\,Vater - Gr op r s r Lud , , r' g f ' 1 e s l a n .e.r r ::r p:i : q: 97 39 v 9 93. ,es pec t !.:r l l l ente).
.- p ..1 a ,," lLsear - : .r r l :lm .- L de pr - .:d,,::c, qJe - l al !r l : :'e a :-a -rs . r ent l.r do|e> .r ae r .1s :e fo e:c: . j 3 :C -l e r-te rapa- e.Om eOO
: l. -r.. -L o t,t, ' I
de .- ,- ::- :
.(\\
.!'
, " j -B e h r - e s a d e la r ,ls cu r va s
\ --
ry,
: . , , - : : ' a c c n e n tr e a s
' ia{-.l e/ctricds i: -: ! : i:o uno serie de teeros : : ' : : : : ' ' p o o A E G e n l 9 0 9 .L os teter osse . ' - ' : : : :)o n e n cre sfo rmo sy c on vonos - - --I rj -J: dos ejenlplosde io rntcgenttenen - : :=: :- ploto y uDo superfrdeen relievegle ies /ve se der echo . . ' : - : . ' ; -. d sp e ctoa rte so n ol l:-:: - r:eios tenion un ocobodo lisoy,por lo tonto, ' .::::'.1 a13s inustiloL -,..;L.'i I t!'1{c. r I r'j; I
P E TE R B E H R ENS
EIN
LANDHAU5
IN
SCHLACHTENS
Pgi no de /o r ev i s to D i e N eue Li n e 'L: - -: . : publ c odo en 1932 c on tex tosde Beh.e- : . : : de uno c as ode c om po de Sc n/dc ,.r e- ;.. : ' : v eas es uper or ,. Pul c r ttud en el ds t': , ' : ' - " ' eron la corto de Presentocn de las .'"- :'a: :': modernos: Le Corbusier,Croptus y 1,1 e: .: ::' : trestrobajoroncon Eehrensen clgt. ''a''a-'.:
Ves tbulde o l os of;c i nos de H oc hs tAC ,e : : : : - : ' : H c hs tom M oi n t I 920- l 924l . Los fo.m : . ' ' : -, ' ' . ' y lo texturo de ios supefcies son coroe'i:::: :: -primerosfbricosque Eehrensrealtzo: ia .;s':--::: lo fbrico de turbinasde lo compaioAEG e" 3e' ' construdo entre 1908 y 1909.
:"ery
u ra te e l c a rn bo de sgo,vena era una cudad cave en o l eferentea os Lrevos diseos y e s ti l os arqui tectonrcos que se rnponn en el nundo, E l trabai odel pioner o Otto Wagner (vcnse pgs | 2- 3) y e1de los art stasy d seaclores de a <<Viena Secession> c re a ro nu n c rm aD ro pc o para a i r]novac , el oot m snro ante el progresoy et ceseo ce
ro n rp e rc o n l o s e s tri os dei pasado, E i arqui tectcy oi seadol ( l B 70-1956) Joseff-l offtrann m e n rb ro fu n d a d o rd e a < V ena S ecessi on> >, desempeo un i mportantepapelen l a cr eacn y d v u l g a c r n d e o s p r ncrpi os de nuevod seo, S u extensa obr-a, en l a que se encLr ent r an d e s d ee d l c o s a m u e b l es, pasando por todo trpo de obl etos,nfl uynotabl emente en a s g u i e n teg e n e r-a cn d e arqutectos.
UN CAMINO
HACIA EL OISC O cs : :t a! C e p.:l j - :,:a l as - .r ttr m e.tas .:.1 r d s po- .o'- n- as ats t- a:tas y geofr ..- r aas e. e n,eg,- aaa>ef ..i - f ,,- ac a: s !1enl .,:i al i . r - a :r - r l :. :;s Es
En esto sillo, modelo 37 I , diseodohocio | 906, las pequeos bolos rompen lo rigidez de los lneos vertcoles(yase nferior). Hoffmann empleoboo menudo este gue odems servoporo reforzor recurso, lo estructuro.
Ce .t n:lur - a ez . O :
co: Jr ' r .r paatc s nlDa cc cor : l er :t 9r - cc:r i,1ti :^ ser e ; p- cae c ! nc s gr f ca cle it
;a:r :.t::
suped taD a test- - c:ur - a ge o^r tr - c a don de:e Tr r - lt : : t - : = ' : - ' ;e n to d a e n u n o d e sus : :: ' : : l - : i : : e ti co q , u e to n to i n fluyen ': : : : - : : : : ' : s . se b o so Do e n l a s te onosdel :. - : - : : : . :,. o n o Cro ftsq u eJo h n Ruskin : : :.. : desarrollorOn : en GrOt : :' . : ' : - : : :e ts d e Mo rn s re l o ci o nobon . '. : ::: o car lo ortesonn, mrcntros :,: -:''':'. Dre ftro ce rco r/o s o bjetos : ' : a : : : : : : e p u b l i cop o r me d i o d e : : : : : : : ' : , : t r n l e s mo d e rn o s. E l l o gottpo :'i ,s g u e o tro sn i e mb ro s y de --: : ' - : : : : c V i e n cS e ce ssi o u :: :, a a-.",er!stotte solonutilzorporo - '^ i ' i - ! t f : t s : ': : a lcr - ' .: Je os
r an:e c _e :egj r
. e- a c ue
i . S. a9 j ,er - r es
t:: _. ei os tl .l r - :^n
_ tr l s r - .u _has c e e - .- s 898 r
exp!r estas en as r r Jes:.as ( ( sec es c n s tas ) qLe :J ," ,er - c n l gar e^t- e 9C0. Se t,' a:a c
e:f pat- Cas \ .1' itCas pa' : - :..'o- :tD .tat.j i s La aa^to - aaas a:r
ccn o at- t' r es o ntci los s nLr os as en a fo.- D t- as ,, pat- ei _- es.: . e pj q - l s gJ e te e tt' e zcu er - aj Ho' fm a. 0..- s s J es . _- en a i ue.z : l e c ntr as l e i s ua
qear atr - a;t: ., O r adO r - ^. S iJt- n' .tS "s LA ( VIENA :r ::.t:
FORM ACIONY \i :r d
: - P r tr t:
Aaeae r a ce V er dcnce i- e unr no c e O:tc ' hcr - r lr ' e,Jetaar l:e r r . ser ' a l- ..1r :- - Sr E?9 tl 6 n..
gr e.: A p:r - : e:
, S- r .t:r ' S par - n:e.t :. ( e e., 5. - J tS :: er - t: ur J ?r _t- a __r :tr Lr a:^ - .:: :3::::::-
r - ] eat- aSaan a:t- a3 !:" fagne. J _- i 9,r n t ,. K c s d s ei ador es ( o r - ....- '- ':- - . I _: i e O tt
Hoffm anr ir ' .r ,Lr :r i, r - e es ,.l i E897 fund 1- :' t: ::C-s ta,
! lose r
: s ei \ar c s
JOS E F H OFFMA N N
i::: et de Eruse/os. diseodopor Hoffmonn entre I 905 y | 9 I I rvezsederecnc ::'as arquteclonicos mos importontes. Mientros gue en ei exlenor prn)on '::: .es. en el interiorHoffmonn combtnocon maestrofuncionolidod
L :
' , - . re n 8 9 9 ,e p r o le cto p a r - aa . :a ce :.- ::-: H cffm a r n f.e u r o d e o s e e g d c: tt :: - el r'e:3r,:: ^ , - - - . - ] nve r sa d e P r ' s ce 9 0 C ir ;.' ' e : r : ll l l r e :St a :/tr ' .] .:;.:-Ii : - - : : g a T r e ir ' Cl, Co r tr - a :taa t CO :-: -n :t.t: : -!s.ls co as a.l -acter-'st cas aur-vir.l':,.jj : - - e a taco n e a r ' !ute cto Ce G a sg cr rCl.a - es R e-. e : : . . . : 1 6 l 9 l p a r a Pr l- r p o e r - e su p lr - t. p : ^ e : ..t:.,ra - : . r ) ) d e 9 0 0 .y e n !1 0 3 cc a :o r - a .t ,. r .e n te en a
::
. . : - : ' \ & ' e rkst tte ii r ise p .lg s3 8 3 ? A p r r p 5 3 - - " r - ' . . n r e t- ac n s C:r a d .: :o fr c ..r rf le - t: ,: es : - : : : . . r r ar ' e C se e .' te r - f a c o :.r e s
P R O Y E C T OS A R QUT T E C T ON TCOS
? r cJe s- o ca n ltr - u ,e r ' .-e -n la 5. n - - - e ? i, -- -:i. . l : r Pu r ' ke r ' sd r r r f p g . I o Ce ii e cse l: t ... .lLe dec : i ' - - l S ' : ) , e a e q t]e n - p e r a Da na S n e a sr ' :a la s, :n . r : e s l e c to m o d e r r "r o , m p e ia d c ca n e e cJ fam en:a co . i. t f . a . c a e n a r :,.1 a r Ce a a r - q .r te cl - r - i l].o aer-|
Lo tlmoquno paro sentarser) de Hoffmonn,modelo 67 0, de I 908, ero uno sillode modero de hoyo pntodo Fue fobricodopor J. & l lvase nferior.). Kohn en | 9 I 6. Losboiosconstituyen pero odemos e/ementos decorotitos, srvende punto de opoyo poro regulor lo inclinacin dei respo/do
:,1 1;s,'r"nel as oD r's al qurteatn c s .1os ':l e en el c1sa',,\':!-.er. ,-.11 pr n-ef'cs r.rtercres l e H oi fmarnfuer-orccncebdos como obr' .ts tota es Cesanr.<ri,.s, e,'ke-) L: acncepto pr-omoconado por- os art stas (1se.es on stas).Fntre cs ed f. os ms destecaD es fguran el palac o S toc l et de B ruseas i 905- ? I L-rrcl e. or-d seo en co aD ofac n cc r Gus tav (. : i 'eose super. r\ e .f FeC er--raus deV ena ( 907).
D IS E OD E MU E B LE S ffran, e gua cue V /ager,ei erd'a e eter-or-,ve nter or de un ed l c o ca'o L,rna urded "d !o !D e. P ar-a H offnann. os mueb es eran e ementos res D se n ucl : t.r.to empotr-ados ao.rLr nor-ra es,para dec orar s us nter'! es.H oftnan^ a ab-:e l -ter 3 i eor-l -retr co a todos susmueb es , ,.:e :r-atase l e r.1, os ) as nresas a :LrU r,tes 5 n dud.l ,s! c reacon mas l amosaer este aafrl : crccnapce'rva..rs s as de sencro d seo que de
D araC rersoscafsen i pr-mer-idcadade sgo xx. E sas maqunspara g3ntar-se)) aof-rc so cr rf-r.rdS Hoflm"n, poseianuna estructur-a senc la . l -r!.acs ad]-r'ros1'!i serqu er-ca). E ,s: 'eter .rdo de pequeas bo as .rtegaase: -- e3n'rD o de cmo H offm.tnD preferi a -od.s er D J.t:s e-<1, rt3g|ar- as adcr'rl ---r ar a est:-atr'-a. af Lrg,1r de l onvert l -os et"t s mp es :ri ad dos supe'fc a es La nraa ] & j ( p]'N ci 'n:nc seados E ur-cpa en Fstacos,l a: " OB JE TOS OE C E R A MIC A ME , TA LY V ID R IO fd:. os C seos,j e f,.l rffn.a^1 : g_er . ^. ,
r'- -: -: ..?: : : l]a SLI COTA e eemento
--:.:aC
t- :
- - :i ';- :- - ^
d se se
losEF HoFFMANN
{.1*
\\
r'rei',1
fi ,;
8!a
tli
., jl
f;
_l dLd -
::::
ld- TOr r eS
-"c
P=
?-i
\r
t\
\\ \\
'l
I !,:
l $
i:.
ttl
Copo de metol con dos ososY c on m or ul l o.d e l o )C t . + -' : dec or oda izquerdot. Es un ejenrplode :f i por lo decorotivo que Hoffnton: comporila con su gusto Por ra El oume' to de /c (: .-:: funcronol. orttstie de /os obros es u'o it :: de ios d,secsc'- : --: coroctetEttcos en i os oos v ente Par l o sm e -: ' de losWiene Werksttte.
S u rfte,, I P asd: E .l roP l .r E :r'-:rrue:: : : 'r r-l rr.l ae:,rs cbr-',s Fn 918 e'p,:-- :LL:L-t.-,as i ''1.:. := zaJa por l os al nracenes e ,r-r3::.))cr'3an jrsc, !t-Jrl tt'rDalata tr)' err Li 'r res*r.l aA :' -i -- . -rrl y e::.1:: r Frnk en el P ui U r-bar -. -: 1c:ect
u, : :.abr e iodc
1asce:t:
-a
' :- ' I :r
pr r - e'a _ - < a\:s j, ,:, .r - ente .lr ' g P- r es sgLl o pl- c' .ecle :l c : ' .:t c,: .llt - - : c. ie sL, . ia D s t':' c r ,e1n::s a3r a - ode'.
i a3L p:'es e tt s tl a
t' ' , ce Pat- : e^ - 1:: :r ' de A,r - te,.Deccr "s jii Li- ai ln\pc' r idlte ller +- ! ae : r :f.- ,J\er .,, a - ..: sa ) DLlso en lcs lios !a n1a ! l r 'e nt.l
,.,-
y /9// ( v as etnfer tar ) :':" : : ' ' : : 1905 Boodetpol oc i oStoc l et,r eal i z odoentr e ':': renunoor o un: suelocan mrmol,Hoffntonn logr un ocobodolujoso,sin ':"-' y funcionol.
it
It -it
'&
"ro*
.,-.!
F
I
. -. . .-t .! *
4
-.3 4a--',
,:..
re_f
.&
L*d
* ./
l-)
:
os \ / e^e' \ \ e
slor.?
ar t es analesde c a c o r e
H
P V) V L
L s W e ' l s tJ ftes -' gero- ce g' -po de secesonrstds. c' eado en 897 pararom pe'la divisin e rL re l o d e c o ra c , o^ de os,4dreres, f-e.o^ Jose' H oft naf n ( \ ednse 7 e o-re, -os c' ectoo' es p g s3 4 -3 7 )y K o lomanl Y oser, mi embrosf el evantes del grupo,E banqueroFrt zWar ndor ler y es d o apoyo econmico,Los <ctal actu como secretario eres>>, basados en lasteoras d e l m o v m i e n toA r ts and C raftsbr tni co, en esD ec al en as i deasde l a < < H erm andad de a rte s a n o s d e C R A shbee> > ,John yW l l am l Y orri s, R uskrn no buscaban rnspi racin en los to-Tas ecllo. de n . l f o . .i ^r r.re a. o-.r )^ .re2- ^ue.ds acecuadas noder no. al mLrnd o t*-".-" En p a a b ra sd e H o ffmann, e frn era desarrol ar una < rel aci n nti maentre el pb lico, el
d se i clo F l r - T ec^o C O- l [^al A d de C fet- or cl oc rl r l eq , .e^r, tOS ),.
a)
C
P R IME R OS D IS E N OS Lcs d seos de Hoffmann Yloser y o|-cs, como Otto Prtscher: ltlrchae y l oseph U r:an. protagonzbanl s c reac rones P c,,"o de l os ^', C ar- C zesch<a 'i -. -^ o- '- , .d-g-o,cd de d . er e) e- o. ao' que 'ei o )'ecea eror.r a a pr mera guerra mund a. S u estio vanguar d s ta c ontabac on . . e o. - S L os ge )ae1' co co - o. po' el e-p o tbl e o. de
CJ
, - _ - A< ,-rc---
9 O, osvestdos y ac c es oros de
n'od se sJrr-cn a sta.Los obl etos. que l evabanmr cado el nomD rede r-esul aban d seadcr.'r de a"tesanc, nuy raros,por o que no es de erl raar' l ue ;e rn, r t : a'r e. rr l cu os de ul o,que rnuy pocos po di an perrntrrs e
D IS E OSOR N A ME N TA LE S D esrrs ce 9 5 os (da eres))empezaron ' e-.. cr.aen:a es \t l aTa e o ton'a'c corno refeenc a var os est cs ant gJos conno as ^rcdas cTnan.enta es de s g c x', e barccc e neca asc sac c e est o
diseodo Jorrn de cristc/(vase superior), hocio I 905 por Jutto Sko, uno de los mujeresmos mPortontes de lasWiener Werkstotte.5u diseode cuadrodos y sus piesen formo de bolo sontipcosde /os membrosde esegrupo. Reiojde meso con inscrustcciones ploteodos, dr seodo en laQ 6 ps r J os eph Urbon pora e/ restcurontePaul Hafner de Vieno. El esuloornomento.oe .e.a.'ereF e/ ospeco m os cam er col de - ; ,+...5 q s
I . a o,
r-ue!cs- aas de -ned .racsde s g o x x. :ta ! u3 ta a a opJ e'raa !, no '--rercc pcr os co r-rp'aaoTes. v se L -^ ^ -^ ^ - fr? r -?-r? pr ?-.? :
P e:-e -','cs cbr-aC e D aqober-t !el es v accrncs est-r p.oi usamertedeccTai osI' g;se pgra s g- ente super.r' ae-ear-al
r,
o ta l
at
Soln de recepcionesde lo E:posicin de Ios \Y iener We rkstijte en Neusfrftqsse, Vieno,en I 904 (vase zquierdo). Las pegueos lmporas son de JosefHoffnonn, mientbro fundodor delgrupo.
Espeocon nnrco dorodo diseodo por Dogobett Peche hocio | 925 fvase deecho/ Los diseos de lo uttjmo dcodo de las W ien er We rkstotte sotrcn combinorel lujo con lo modernidod,det msmomodo gue /os de los diseodorcs pdristnos.
r'
ri s oi tt--i os .l arutatur.ad:. se prsre|ortC e fi .c,aae- . : ei gun3s r.arcascomo J.& J K ohn rfh.^t prod..r e.-:_ : C sec, de H i i man v l .rc,ser / c! :t:: l !ease i rrer_or), pcp-r l r'LZaal 1 del e;trLcde as'vV e,<sttte Er c ? , una t erca en a Qu ta A va da de N uevayo rt. -a_ . sead.t p:r-]csepf, U rbar. A l l nstai arse e E stt J: _ -' J^ (. ' e?. -e\.e i el ^e.L :. aesea de rzl c,r.- so,:i j / pi j r l c que /os C :eri cs :: Tl ero adaptando a i a stuac , E nuevo estio j de l l c uJad: v enes j e aC -rei tei r-os en,"/oi toros oe regao. esaapa.ates. S l n :,br.g cor, el l tc-po. /.e .L't-^ ?.o-;--d. .-r e " .rt Dco rlDerante en io5 .rostr.enta. Los .,l l l i el es) C eV ea cr-r.ara,r err t9 j 2 p''ooab eref:t3 ,le5,d: a taon]pete,.ar.1 ,Jel A'i Dco v a la ialta de aporo econc.r co
:;'-:!*
*:*::::. ]: -A I.IUJER
*C
*- -
: ^ -- er - e5ir - :baiaban en oS ( dai et- es) ) . er t oS oue . l ?.( :e --:t: I dad lYucnas ,- ie e:as Tnuter e! ,iAoL.t-l
, i .--ela
F INA L
, :_ I,,e r'Ioti,lJba el des--oce Hoffn a? a,-e-:r. , : i . : : i l . l : d n u n r a lle g a cu n r p ir .se p o - e io fi,. . : )-ion Moser en | 90I y fobricodo porJ.& I. Kohn, unofirmo que .:.s tnnovodores poro losmiembros de losWenerwerkstotte