Dotyk a masa cz II.

W pierwszej czci publikacji: Dotyk a masa, w artykule: Gaskanie jako technika wprowadzajca i pomost, skupilimy uwag na odbiorze masau w rnych grupach wiekowych i sytuacjach, w radosnych i trudnych momentach ycia, w relacjach rodzinnych, ale take w realiach profesjonalnej praktyki. Zwracajc ponadto uwag na praktyk zawodow z niecodziennymi wyzwaniami. Wyjanilimy sobie take, i niekiedy wykonujemy masa na yczenie klientw, paradoksalnie u osb mogcych mie awersj do samego dotyku lub problemy z akceptacja ciaa, tak jedynie okrelonych jego partii, jak i oglnie.

Podsumowujc, w normalnych relacjach dotyk podobnie masa ma kojcy wpyw, odpra, mona to zaobserwowa tak u dorosych jak u dzieci. Przy czym u nich trudno ocenia w peni znaczenie masau przez pryzmat subiektywnych reakcji, powodowanych sugesti, przygotowaniem, atmosfer. U maluchw, nie tylko tych zupenie zdrowych, obserwujemy po prostu pozytywne reakcje. W naturalnym, spontanicznym dotyku, podobnie podczas terapii, na dotyk, masa w normalnych warunkach reagujemy pozytywnie. Ze dowiadczenia mog diametralnie zmieni nasze reakcje. W niektrych krajach, kulturach, dotyk w terapii zosta bardzo cile zaszufladkowany do tego stopnia, i terapeuci stosuj specjalne procedury. Trudno to jednoznacznie oceni, ale prawdopodobnie lekarstwem na skrajnoci, jest rozmowa i promowanie przede wszystkim dobrego, pozytywnego dotyku. Tym bardziej jest to wane w praktyce terapeutycznej, profilaktyce, relaksacji gdzie aplikacja dotyku w formie masau lub innych pokrewnych form, jest podstaw. Jak reagujemy na dotyk. W licznych spontanicznych obserwacjach, podobnie w statystykach praktykw czy take przeprowadzanych badaniach widzimy, e to jednak przede wszystkim kobiety szybciej i intensywniej reaguj na dotyk, zwaszcza gaskanie . Dotyczy to tak spontanicznych, naturalnych odruchw w yciu osobistym jak i podczas profesjonalnych zabiegw.

Tu bram jest skra, dziaajca jako ochrona, ale jest i poczeniem z wewntrznym wiatem uczu. Receptory pozwalajce odbiera dotyk, reaguj na delikatne gaskanie i dziki wywoanym reakcjom chemicznych, sygnaowym , powoduj dalej odczuwanie ukojenia, niemal w caym ciele. Tu decydujcy jest czynnik zwizany z budow. Mska skra jest nieco grubsza zwaszcza w partiach szczeglnie reagujcych na dotyk. Kobiety atwiej ale i intensywniej reaguj na dotyk (w reakcjach zarwno pozytywnych jak i negatywnych) o okrelonej amplitudzie i czstotliwoci, zwaszcza na gaskanie. Natomiast mczyni zdecydowanie reaguj na bardziej gbokie impulsy. Dotyczy to take innych rodzajw technik, jak na przykad precyzyjny ucisk lub forma manipulacji tkankami przypominajca pojedynczy chwyt ugniatania . Wykonywany warstwowo ucisk, czasem okazuje si t wanie bram, poprzez ktr szybciej uwraliwiaj si. Na tym poziomie reagujemy tak w naturalnych sytuacjach jak podczas zabiegw na ciao, masau, a take podczas niektrych aktywnych wicze. Jest to zwizane take z aktywizacj powizi, zwaszcza tych gwnych, kiedy dochodzi do ich spontanicznego rozcigania, uelastyczniania. Odbywa si to przede wszystkim na drodze neurologicznej, mechanicznej, hormonalnej. Przykadem jest oksytocyna, ktra kojarzona bya przez laty z typowym hormonem kobiecym, o waciwociach uznanych zwaszcza w okresie okooporodowym, tak pniej w okresie poogu, karmienia czyli take w relacjach matka dziecka, dziecko-matka. Obecnie obserwuje si jednak oddziaywanie tego hormonu w szerszym kontekcie, w relacjach matka- dziecko- ojciec po szersze relacje spoeczne. Po prostu o masau coraz czciej si mwi i praktykuje go. Obserwuje si to tak w pojedynczych, subiektywnych reakcjach zwaszcza kiedy w pielgnacj i w wychowanie dziecka s zaangaowane o bie strony, jak w badaniach naukowych oraz podczas duszych procesw. Wydawa by si mogo, i dyskusje o tym jak dugo by, czy te jak intensywnie by, czy wypenia czas razem, mijaj si z celem. Jednake wsplne wizi z dzieckiem, jak i powrt ju samej pary do intymniejszych relacji miedzy sob, staj si peniejsze kiedy mamy poczucie bezpieczestwa. Dodatkowa uwaga. Wydaje si to w pierwszym momencie niezrozumiae, a le zbyt silne relacje pojmowane jako sama obecnoci jak i czstotliwo dotyku, chociaby w podstawowej formie spontanicznego przytulania jedynie w relacji matki z dzieckiem, moe powodowa powstawanie swojego rodzaju kokonu gdzie ojcowie, zostaj poza nimi. Proces taki nie nastpuje szybko, ale z uwagi na szybki rozwj dziecka, czasem jest za pno na powroty czy nadrabianie zalegoci. Z drugiej strony nawa informacji, artykuw powoduje, i bez wzgldu na cechy partnerw, presja spoeczna popycha do czynienia wszystkiego wok dziecka wsplnie. Tak te, przykadowo masaem niemowlakw na specjalnych kursach nie zajmuj si ju tylko matki, czy ojcowie, ale zdarza si, i udzia bierze take rodzina lub przyjaciele. Tu warto apelowa jednak o rozsdek, nie kady si do tego nadaje, ale na wielu wywiera si pomimo tego presj. Nieporadne w masau niemowlt mog by zarwno matki jak i ojcowie. Potrzeba masau dzieci naturalnie wyonia si przez pryzmat pielgnacji i zabawy, zwaszcza w trakcie i po wieczornej kpieli.

Zdarza si e pojawia si potrzeba stymulacji, terapii. Dzi jako trend, nauka masau przybiera czasem groteskowych form w samej promocji. A jeli ktra ze stron po prostu nie ma danych zdolnoci to co? Kwintesencja takiego masau to spontaniczno. Trudne relacje mog si tworzy take w sytuacji dzieci niepenosprawnych, jeli na pocztku rola ojca sprowadza si przede wszystkim do zapewnienie wszelkich moliwych rodkw finansowych pomocnych do szybkiej, niezbdnej rehabilitacji. To ju jednak inny temat. Na temat relacji z dzieckiem w kontekcie masau ju rozmawialimy niejednokrotnie, przejdmy teraz do wiata dorosych, naprawd dorosych. Oksytocyna. T sygnaow substancj o ktrej dzi coraz czciej czytamy w kontekcie bliskoci , poczucia bezpieczestwa i bogoci jest przede wszystkim oksytocyna. Fakt, kojarzona bywa zwaszcza ze specyficznym okresem macierzystwa, z samym porodem, ale sprzyja wielu innym sytuacjom, bardzo intymnym. Badania wykazuj reakcje na gaskanie pozwalajce zaobserwowa odprenie nie tylko bezporednio w miejscu aplikacji dotyku, ale i dystalnie. Stymulowanie wydzielania oksytocyny powoduje uczucie nie tylko odprenia ale przywizania, co podwysza take poczucie bezpieczestwa. W rezultacie nawet po trudnym dniu, alert w wyniku nadmiernego stresu zostaje nieco zneutralizowany. Zmniejsza si wydzielanie hormonw stresu. (Uwaga terapeutyczna. Obecnie moemy take zaobserwowa rosnce zainteresowanie zabiegami z aplikacj masau w bardzo pnych godzinach, nie tylko po pracy, ale w czasie kiedy osoba zainteresowana zabiegami, sym bolicznie zamyka dzie.) Dlaczego? Poniewa tutaj pojawi si moe problem, zwaszcza u osb ktre w peni poddaj si zabiegom, tzn. jest to dla nich odpowiednia profilaktyka i relaks, a jednoczenie mentalnie s jeszcze w pracy. Przykad: Jeli z jednej strony jestemy w trakcie jakiegokolwiek zabiegu zwizanego z dotykiem ktry nam odpowiada, przepadamy za nim, moemy si odpry, a jednoczenie nie czujemy si komfortowo, bo gdzie tam zapomnielimy zadzwoni lub rozpamitujemy sytuacje z pracy. Co to oznacza dla pacjenta? Organizm moe pata nam rne figle, z jednej strony oksytocyna, a z drugiej hormony stresu. Z jednej strony jest dotyk, ukojenie, z drugiej intensywny proces mentalny. W prywatnych relacjach dotyk jest wyrazem sympatii, czasem pojawiaj si pytania, czy od czuego dotykania mona si uzaleni?1 Dobre pytanie. Szczerzy, rozsdni terapeuci uwiadomi wam, i nawet jeli masa lub jakikolwiek zabieg z aplikacj dotyku jest dla nas bardzo cenny, wietnie go odbieramy, to
1

Marco Rauland: Feuerwerk der Hormone Warum Liebe blind macht. Polskie tumaczenie Eksplozja hormonw, s. 58. MedPharm Polska.

powinny nastpowa naturalne przerwy. Te pojawiaj si i tak w trakcie urlopw, wyjazdw czy ogranicze w zwizku z fizjologi kobiet. Jednak warto powracajc zmieni przykadowo metod, zastanowi si od czasu do czasu nad priorytetami w zabiegach. A co z profesjonalnymi zabiegami i wyczuciem sytuacji? W sytuacji zawodowych relacji potrzebne jest niezwyke wyczucie. Tu niestety trudno si nie odnie do subiektywnych reakcji, owszem reakcje s badane, ale skada si na nie wiele czynnikw. Sowem od strony technicznej, zalecana jest mikko ruchw ale zarazem pewno i konsekwencja. Wyczu musimy na jakie techniki, na jakiej gbokoci pacjent, a zwaszcza pacjentka jest gotowa. Tym bardziej jeli pracujemy z faktycznymi pro blemami w tkankach zwizanymi z dugotrwaym stresem jak nadmierne napicie, mrowienie, domniemane przykurcze: Kiedy zauwaamy, i czowiek uspokaja oddech, powoli zaczyna si odpra i czciowo sam rozlunia napicia, pozwlmy, aby sam wyznaczy tempo masau. Intensyfikacja masau i zbyt wczenie rozpoczte gbokie techniki nie przyspiesz procesu relaksacji, wrcz przeciwnie2. Istotnym czynnikiem jest budowanie tzw. bezpiecznej strefy pacjenta. Dotyczy ona tak samej strony technicznej zabiegu jak i przygotowania pacjenta, odpowiednie okrywanie i zachowanie dystansu fizycznego podczas sesji. Znaczy to tyle, i pracujemy dotykowo konkretnie, pewnie, zaczynajc dystalnie od miejsc napitych, problemowych , powoli ale konsekwentnie docierajc do miejsc istoty problemu. Dlaczego do miejsc, a nie konkretnie wyznaczonych topograficznie, anatomicznie punktw? Pracujc z napiciami, zwaszcza pochodzenia psychosomatycznego, zaczynamy prdzej czy pniej rozumie, i w takich przypadkach rzadko napicia te mona odszuka w konkretnych punktach tkanek, przyczepach mini, czy w okrelonym segmencie. Raczej dotyczy to wikszych obszarw miniowych, czci brzucw, czasem kilku fizjologicznie poczonych mini i wcale nie musz to by ssiednie. W gabinecie, a w domu W rezultacie, zwaszcza u kobiet nastpuje reakcja tkanek prosz o jeszcze. To jest zauwaalne podczas zabiegw na ciao, a aby zakoczy zabieg wskazane jest w finalnej jego czci zastosowanie kilku gbszych chwytw, o nieco wikszej amplitudzie i mniejszej czstotliwoci. Dobre rezultaty zwaszcza u osb rozkoszujcych si dosownie w przytulnej atmosferze, powoduje przykrycie ich lub owinicie dodatkowym kocem lub rcznikiem. U osb dobrze reagujcych na takie postpowanie bez wzgldu czy w domowej alkowie, czy podczas profesjonalnego zabiegu dobrym rozwizaniem jest pozostawienie ich chociaby na kilka chwil w takim stanie. Przypomina to nieco kokon bezpieczestwa.
2

Piotr Szczotka. Integracyjny Masa Bodywork masa w odnowie biologicznej i psychosomatycznej, Wydawnictwo Bodywork, Pozna 2004, s. 52.

U osb ktre tak reaguj, dobrym dodatkiem jest masa z wykorzyst aniem nieco podgrzanej oliwki dajcej si dobrze rozprowadza. Zazwyczaj da si to odczu jako subtelne, subiektywne reakcje ju na pocztku sesji. Tutaj czasem pacjentka moe mie potrzeb spontanicznego uoenia si w wygodniejszej pozycji ni zacz si zabieg. W domowych warunkach, w relacjach partnerskich nastpuje w pewnym momencie reakcja zwinicia si w sobie, a pod koniec potrzeba odprenia poprzez spontaniczne rozciganie. Gdyby to kto zobaczy w projekcji cienia, ksztatu, tu kobieta czasem przeobraa si w kota. Po czym znowu szuka moliwoci wtulenia si w ciepy koc. W tej fazie, zarwno w prywatnych relacjach, bardziej bliskich, osoba obecna moe j wrcz rozprasza. Zdarzaj si sytuacje irytacji, nawet silnego rozdranienie, jeli ten swoisty cykl zostanie przerwany. Tak w prywatnych, domowych, intymnych sytuacjach jak i w profesjonalnym gabinecie, warto przygotowa si na tak ewentualno, inaczej caa relaksac ja nie tylko straci na znaczeniu, ale potrafi skutecznie rozdrani, powodujc niezadowolenie. Dla przyblienia pewnych zjawisk, w artykule, mieszaj si opisy reakcji majcych miejsce w warunkach domowych, prywatnych, z tymi z profesjonalnego gabinetu. Taki sposb tumaczenia powstawania tych reakcji ma tu jednak tylko miejsce w celu ich zobrazowania. Opisywany jest take w miar uniwersalny sposb dla korzystajcych z zabiegw. Wrmy zatem kolejny raz do profesjonalnego zabiegu. Generalnie tego rodzaju odczucia s zwizane z jakoci dotyku. Wykonujc profesjonalne sesje masau czy innych zabiegw na ciao, pamitajmy, i na te chwile szczcia skada si wiele dodatkowych czynnikw. Nie bez powodu gaskanie w sensie profesjonalnego chwytu jest uwaane za rozprowadzajc technik tak w przypadku olejkw czy kremw, ale take jako wstp do zabiegu lub innych bardziej zoonych sesji. Rwnie dobrze sesja moe rozpocz si od mikkich, w miar gbokich uciskw. Aplikacja dotyku z oliwk zaburza w pewnym stopniu nasze czucie, palpacja na tym traci. Wic jeli kondycja skry dostateczne natuszczenie, moliwo swobodnego jej przesuwania na to pozwala, wykonujemy pierwsze chwyty bez rodkw polizgowych. Tu zaczyna mie znaczenie dosownie jako dotyku. Pocztkowo z wiksz amplitud czyli zakresem poddanych masaowi obszarw, ale zarazem istotna jest regularno powtarzanych technik. Potrzebne nam jest skupienie czy to gdy gaskaniem rozpoczynamy profesjonalnie rozpoczty zabieg, czy to wykorzystujc je jako tzw. technik czca. Gaskanie jest ponadto technik ktr koczymy opracowanie danej partii ciaa lub gdy przechodzimy do nastpnej. To jednoczenie podstawowy chwyt diagnostyczny. Czstotliwo chwytw, przede wszystkim gaska, podczas bada nad oksytocyn jest przybliona do okoo 40-45 razy na minut. To jest przybliona ilo ruchw, prowadzca do zarejestrowania miego, rozluniajcego odczucia. Jednak atwo sobie wyobrazi, i dotyczy wyodrbnionych partii ciaa: skry, powizi, mini, okrelonego czasu wykonania, ale te w

sytuacji penej spontanicznoci. Nie mamy wgldu co si dokadnie dzieje, jeli tak intensywno ruchw, serwowalibymy przez duszy czas. Uwaa si, e to jest naturalny ruch, nie tylko okrelona precyzyjnie czstotliwo. Ruch ktry w pewnym stopniu udziela si take osobie wykonujcej masa, ktra jest spont aniczna, zachowuje si naturalnie. Nie oznacza to, e tak samo wydzielaj si u niej hormony. Poza tym w profesjonalnych zabiegach bynajmniej nie ograniczamy si do jednego rodzaju, monotonnych chwytw i pracujemy warstwowo na rnych poziomach. Wiadomo natomiast, i zbytnia schematyczno czy sztywno w ruchach terapeuty nie przynosi oczekiwanych skutkw. Jeli brak ruchom ergonomii, przeniesione bd jako odczucie pytkich, nierwnych chwytw, czasem bardziej rozdraniajcych ni kojcych. Dlatego te z obserwacji podczas praktyki jak i z bada wiemy, jak bardzo wany jest stay kontakt dotykowy w chwili rozpoczcia zabiegw, jeli to jest moliwe do jego zakoczenia. W relacjach zawodowych powinnimy by bardzo skupieni. Ruchy wykonujemy mikko, ale pewnie. Odbiorcom tych pozytywnych wrae jest nasz pacjent lub klient , a nie dawca. Kiedy pozostaj obserwacje Nie tylko wydzielana oksytocyna jest odpowiedzialna za tego rodzaju odczucia. Spotgowanie dziaania oksytocyny odbywa si take za spraw estrogenu. Nie trzeba szczegowych bada, aby kobieta stwierdzia, i w zalenoci od cyklu tego rodzaju pozytywne doznania s znacznie spotgowane. Jednake w tego rodzaju subtelne reakcje terapeuta raczej nie jest wtajemniczany. Cho da si tego rodzaju badania przeprowadzi laboratoryjnie, badajc organizm kobiety przed i po zabiegach, w gabinecie terapeuta polega musi na obserwacjach organizmu podczas zabiegu. atwo si jednak domyli, i kobieta zwaszcza w domowych, partnerskich warunkach, bdzie zdecydowanie peniej reagowaa, na spokojne, pewne gaskanie o regularnej amplitudzie w dni podne. Tu powstaje pytanie, czy nauka masau partnerskiego nie moe sprzyja parom starajcym si o potomstwo. Wystarczy sign po przecitny poradnik, aby si przekona o roli dotyku w tego rodzaju zabiegach. Aczkolwiek pozostawiaj wiele do yczenia w akademickich rozwaaniach. Wracajc do profesjonalnej praktyki dla pracownikw w sytuacjach silniejszego stresu Bada dotyczcych roli dotyku, zwaszcza gaska i spokojnych uciskw o ustalonej amplitudzie i czstotliwoci jest sporo. Dotycz tak relacji w pracy zawodowej jak i yciu prywatnym. Jednymi z pierwszych byy badania przeprowadzane w pracy tu przed spotkaniami z klientami, zwaszcza trudnymi klientami. Poza wynikami morfologicznymi, obserwowano spokojniejszy oddech, lepszy koloryt twarzy, zmniejszone napicie w okolicach szyi, staww uchwowo-skroniowych, czy zmniejszenie potliwoci u osb deklarujcych j przed zabiegami. W badaniach gwnym celem by dosy czsto hormon stresu kortyzol. Badania wykazyway znacznie mniejszy poziom jego wzrostu u osb masowanych, przy jednoczesnym podwyszeniu oksytocyny. Tego rodzaju badaniami zainteresowano si na

przeomie lat 80-90 XX w., podczas rosncego zaangaowania w projekty czy te nurt zabiegw wykonywanych na terenie firm. Powszechnie kojarzonych jako praktyka work -site massage3, te jednak dotyczyy obszaru zwaszcza szyi, karku, ramion, gowy. Ale nie tylko te partie ciaa i masowanie w pozycji na siedzco na specjalnych krzesach dostarczaj podanych rezultatw. W powszechnej tzw. mobilnej praktyce czyli w terenie, w tym dla indywidualnych klientw jak i dla firm klienci przyznaj, i ma miejsce odczuwanie pozytywnych reakcji na masa. To okrelenie ma miejsce jest tu wane, bo cho trudno im je sprecyzowa, to odczuwaj je wpierw stricte fizycznie, a potem na innych poziomach. C zciej poddaj si zabiegom kobiety. Mczyni poszukuj raczej w masau antidotum wtedy, kiedy ju pocztkowe, nieznaczne dolegliwoci przybieraj konkretnego wymiaru: blu, ograniczenia ruchomoci, napicia czy mrowienia. Bardzo si zmienia wiadomo w tym wzgldzie, ale jeszcze jest sporo do zrobienia. W tym wietle pozostaje jeszcze wiele niejasnych zagadek. W jakich warunkac h najbardziej s zauwaalne powysze reakcje. Czy miejsce zabiegw da si optymalnie dostosowa do takich bada. Jakie s reakcje w zalenoci od wykonywanej pracy, a jakie kiedy badania s przeprowadzane poza prac. Przede wszystkim, na ile rni si badania wykonywane w warunkach laboratoryjnych, a na ile w gabinecie przy dodatkowych elementach jak odpowiednie wiato, muzyka, aromat. Z wielu wzgldw przyjdzie nam poczeka na wyniki bada w zgoa innych warunkach jakim s naturalne, domowe warunki. Wreszcie jakie pomimo bada ambulatoryjnych ma znaczenie sugestia, ot samo poinformowanie badanych, i bdzie wykonywany masa. Wydaje si bezdyskusyjne, i u wikszoci badanych, sama ta informacja wywouje odpowiednie, w zalenoci od dowiadcze skojarzenia. (DW) Z wasnej praktyki, obserwacji, mog stwierdzi, i naley zwaszcza w firmowych warunkach zaznaczy, i zabiegi promowane dla swoich pracownikw s dobrowolne. Presja grupy robi swoje, jest siln sugesti, a bardzo moliwe e wrd klientw znajduje si osoba ktre nienajlepiej kojarz nie tyle sam masa ale samy dotyk. Podobnie jest w praktyce gabinetowej, nie mona zakada, i osoba zgaszajca si na zabiegi, nie ma awersji do dotyku. Powody korzystania z zabiegw na ciao s bardzo rne. Podczas bada, reakcji na masa posikujemy si przede wszystkim badaniami krwi, moczu, EEG, ocen palpacyn skry, czy stanem mini. Jednake w ocenie subiektywnych i subtelnych reakcji, pozostajemy sami, tu i teraz. Cho mamy wiele bada zwizanych z powyszymi reakcjami, w szczeglnych momentach musimy posikowa si terapeutycznym dowiadczeniem, empati, ale przede wszystkim konsekwencj w dziaaniu. Tu nie ma miejsca na nieprzemylane, niepewne ruchy. Nie ma take miejsca na dogbn ewaluacj
3

Jednym z prekursorw by terapeuta David Palmer, zwaszcza promujcy zabiegi wykonywane na specjalnych krzesach. Dzi to dosy szeroki nurt przeplatajcy si jako work -site lub on-site, kojarzony zwaszcza z praktyk dla firm. Pierwsze publikacje na ten temat w Polsce w poowie lat 90-tych XX w. krtkie wzmianki w prasie.

pacjenta. W badaniach ocenia si zwaszcza odprajcy, relaksacyjny aspekt tego rodzaju zabiegw, jednak rzutuj one take na zabiegi stricte terapeutyczne. Organizm w swej wewntrznej inteligencji, nie tworzy sztucznych podziaw na reakcj stricte terapeutyczn, relaksacyjn czy te kosmetyczn. W pewnym stopniu bowiem nachodz na siebie. Mczyni, reaguj bardziej nieoczekiwanie. Zbyt powierzchowne gaskania rozpoczynajce zabiegi mog ich rozdrani, zirytowa. Cz zdecydowanie lepiej reaguje na pocztkowe ugniatania czy spokojne uciski, zaley take od jakich partii ciaa zaczynamy zabieg. Nadmiar owosienia moe take by bardzo prostym czynnikiem , ktry spowoduje rnic w zastosowaniu wspomnianych gaska. Sucha skra i znaczne owosienie wymaga albo zastosowania wikszej iloci oliwki, albo rozpoczcia zabiegu od uciskw, tak, aby subiektywnie, w ogle pacjent poczu e co si z nim dzieje. Wpierw na poziomie somatycznym. Specyfika w przeprowadzanych badaniach jak i samym tumaczeniu zabiegw polega take na ustaleniu protokou jak i dokadniejszego przyblienia jakimi technikami wykonujemy zabieg. Dostosowanie ich nie jest proste z wielu powodw. Chociaby z tego ktry wymieniony jest na pocztku pierwszej czci artykuy, jeli w badaniach bior udzia osoby trzecie. Prozaiczne utrudnienie dla bada, czasem tragiczne w konsekwencjach podczas zabiegw w gabinecie, jest to, i nie tylko kobiety mog mie awersje do dotyku. Ten temat tak w trakcie nauki jak i w badaniach, pozostaje jednak prawie tematem tabu. Prawie, bo rzadko omawia si ten fakt w szerszym kontekcie, w praktyce zawodowej. Przypadki awersji do dotyku nie s jedynie odnotowywane w przypadkach kobiet. W tekstach rdowych mona odnale wiele informacji, bada, studium przypadku. Jednak, jeszcze dugo praktycy pozostan w wielu przypadkach niewiarygodni w swoich doniesieniach, podczas wykadw, spotka, jeli nie przedstawi wiarygodnych bada. O badania naukowe dotyczce niektrych problemw jest bardzo ciko, zwaszcza jeli odnosz si do aplikacji dotyku w problemach napicia czy blach pochodzenia psychosomatycznego. Wielu teoretykom najtrudniej zrozumienie fakt, i mona w pragmatyczny sposb czy zabiegi o gwnym celu relaksacyjnym z elementami terapeutycznymi. Dla praktykw jest to codzienno.

() Doprowadzenie do rozlunienia i gbokiego relaksu bez odczuwania blu jest podstaw stosowania masau w odnowie psychosomatycznej4.

P. Szczotka. Integracyjny Masa Bodywork masa w odnowie biologicznej i psychosomatycznej, Wydawnictwo Bodywork, Pozna 2004, s. 40. Wczeniej skrypt Masa w standardzie body work. 1997r.

Paradoksalnie bada nie da si przeprowadza bez wsparcia w praktyce. Badanie masau jest praktyk sam w sobie, w ktr jest wpisany czynnik ludzki. Na ile wiadomo wynikw bada wpywa na jako praktyki, a tym samym na odbir dotyku, zaley od naszego kunsztu. Znacznie wicej wiemy jak kobiety odbieraj masa, ale nie oznacza to bynajmniej, i mczyzna w gabinecie musi by tym gruboskrnym tak dosownie pod wzgldem usytuowania receptorw jak i w przenoni. Co prawda na przenonie nie ma miejsca podczas samych bada, ale czasem s nieocenion pomoc w tumaczeniu procesw fizjologicznych tak w sensie fizycznym jak i psychicznym. Natomiast skupienie si w masau na subtelnych odczuciach podczas integracji poprzez prac z poszczeglnymi segmentami ciaa oraz przywrceniu do normy tkanek mikkich zmienionych w wyniku oddziaywania dugotrwaego stresu jest podstaw w Integracyjnym Masau Bodywork. P. Szczotka. Integracyjny Masa Bodywork masa w odnowie biologicznej i psychosomatycznej, Wydawnictwo Bodywork, Pozna 2004, s. 40. Wczeniej skrypt Masa w standardzie body work. 1997r. Natomiast skupienie si w masau na subtelnych odczuciach podczas integracji poprzez prac z poszczeglnymi segmentami ciaa oraz przywrceniu do normy tkanek mikkich zmienionych w wyniku oddziaywania dugotrwaego stresu jest podstaw w Integracyjnym Masau Bodywork. P. Szczotka. cyt. dz. Str.40. Kiedy zauwaamy, i czowiek uspokaja oddech, powoli zaczyna si odpra i czciowo sam rozlunia napicia, pozwlmy, aby sam wyznaczy tempo masau. Intensyfikacja masau i zbyt wczenie rozpoczte gbokie techniki nie przyspiesz proces u relaksacji, wrcz przeciwnie. P. Szczotka. cyt. dz. Str.52. Artyku Piotr Szczotka Instytut Bodywork. Pierwotnie opublikowano na stronach www.imbw.pl publikacje na innych stronach za powiadomieniem i zgod autora.