2.

Rachunek kosztw dziaa nowa idea patrzenia na koszty

2.1.Geneza i zaoenia rachunku kosztw dziaa Ostatnie dziesiciolecia ubiegego wieku cechuj si duym rozwojem nowych technologii, automatyzacj i informatyzacj procesw produkcyjnych, wzrostem znaczenia jakoci, zrnicowaniem produktw oraz sposobw obsugi klientw czy wreszcie globalizacj rynkw. Elementy te wpyny w sposb znaczny na struktur kosztw ponoszonych przez przedsibiorstwa. Przyczyniy si do znacznego wzrostu porednich kosztw produkcyjnych i nieprodukcyjnych. Dotychczasowe modele rachunku kosztw nie przedstawiay takiego podziau kosztw. Pod koniec lat osiemdziesi tych XX wieku ameryka scy przedstawiciele nauki rachunkowoci, Robin Cooper i Robert Kaplan, przedstawili koncepcj Activity Based Costing (ABC), znan obecnie w Polsce pod nazw rachunku kosztw dziaa. Rachunkowo zarzdza zdominowana przez tradycyjny rachunek kosztw od tej pory przybraa nowy kierunek. Stopniowo koncepcja ABC upowszechniaa si, z pewnymi modyfikacjami, rwnie w Europie. Koncepcja ta dotara rwnie do Polski i cieszy si coraz szerszym zainteresowaniem i uznaniem34. Istot rachunku kosztw dziaa - Activity Based Costing (w skrcie ABC) - jest metoda pomiaru kosztw i efektywnoci dziaa, zasobw, produktw, klientw i innych obiektw kosztw, polegajc na powizaniu zasobw z dziaaniami oraz dziaa z innymi obiektami kosztw na podstawie stopnia wykorzystania dziaa oraz poznania przyczynowo-skutkowych relacji pomidzy czynnikami powstawania kosztw a dziaaniami35. Podstawow koncepcj rachunku kosztw dziaa jest postrzeganie przedsibiorstwa nie przez pryzmat pionw czy wydziaw, ale dziaa (procesw) niezbdnych do wytworzenia i sprzeday okrelonych produktw36. Prawidowo zaprojektowany rachunek kosztw dziaa pozwala na bardziej zblione do rzeczywistoci rozliczenie kosztw porednich, ze wzgldu na fakt, e bazuje

on na dokadnym poznaniu i opisaniu realnych procesw (dziaa) zachodzcych w przedsibiorstwie. Wprowadzenie rachunku kosztw dziaa jest systemem skomplikowanym i wymaga znacznych nakadw, dlatego wykorzystywany jest w przedsibiorstwach o okrelonych uwarunkowaniach ponoszenia kosztw37. Wedug Kaplana i Coopera Zarzdzanie kosztami i efektywnoci naley kierowa si niej
3 3 3 3 4 5

R. Piechota Projektowanie rachunku kosztw dziaa, Difin, Warszawa 2005, s. 22. G. K. widerska Rachunkowo zarzdcza i rachunek kosztw, tom I, Difin, Warszawa 2003, s. 121. 6 G. K. widerska Rachunkowo zarzdcza i rachunek kosztw, tom I, Difin, Warszawa 2003, s. 121. 7 G. K. widerska Rachunek kosztw i rachunkowo zarzdcza, Stowarzyszenie Ksigowych w Polsce, Warszawa 2004, s.133.

wymienionymi zasadami przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu rachunku kosztw dziaa do przedsibiorstwa: zasada wysokich kosztw porednich zasada duej rnorodnoci.

Pierwsza zasada stwierdza, e rachunek kosztw dziaa wdraa si w przedsibiorstwach, ktrych udzia kosztw porednich oraz kosztw dziaalnoci pomocniczej w kosztach cakowitych jest wysoki i charakteryzuje si wzrostem; druga za zakada du rnorodno dziaalnoci pod wzgldem zrnicowania asortymentowego oraz klientw. Wan rzecz w rachunku kosztw dziaa jest okrelenie czynnikw wyznaczajcych poziom porednich kosztw dziaalnoci oraz ustalenie zalenoci tych kosztw od okrelonych parametrw dziaalnoci przedsibiorstwa. Dlatego istotny jest w ABC waciwy sposb grupowania i pomiarw kosztw porednich oraz ich rozliczanie na produkty, kierujc si rnorodnymi kluczami rozliczeniowymi. Koszty porednie s grupowane wedug dziaa jako przyczyna ponoszenia tych kosztw, a nie wedug miejsca ich powstania (rachunek tradycyjny).

Model rachunku kosztw dziaa Kady system rachunku kosztw jest pewn uproszczon prb odzwierciedlenia

rzeczywistoci wedug przyjtych zasad, opartych na pewnych zaoeniach. Przyjty model znieksztaca rzeczywisto. Podobnie jest z modelem rachunku kosztw dziaa. Istniej jednak przesanki zminimalizowania ich ograniczajcego wpywu, a zatem przedstawienie zjawisk jak najbardziej rzeczywistych, co jest nieodzowne w procesie podejmowania decyzji. Model rachunku kosztw dziaa opiera si na dwch podstawowych perspektywach: perspektywie kosztw oraz perspektywie procesw. Wykonywane dziaania znajduj si w centrum uwagi. Co przedstawia rysunek 3.

Rysunek 3. Model rachunku kosztw dziaa

Perspektywa kosztw Zasoby

Noniki kosztw zasobw

Perspek tywa procesu

Czynniki kosztotwrcze

Dziaania

Miary oceny efektywnoci

Noniki kosztw dziaa

Obiekty kosztowe rdlo: J. A. Miller Zarzdzanie kosztami dziaa, WIG-Press, Warszawa 2000, s. 216.

eby zrozumie zasad funkcjonowania modelu ABC naley pozna podstawowe pojcia takie jak40: 1. Obiekt kosztw. 2. Dziaanie. 3. Proces. 4. Zasoby. 5. Nonik kosztw zasobw. 6. Nonik kosztw dziaa. Obiekt kosztowy naley rozumie jako co dlaczego gromadzi si i liczy koszty. Termin ten stosuje si do: dowolnego klienta, wyrobu, usugi, umowy, przedsibiorstwa lub innej jednostki pracy, dla ktrej wymagany jest odrbny pomiar kosztw41. Obiekt moe by indywidualny albo zbiorczy. W zalenoci od celw dla jakich ma suy rachunek kosztw dziaa mona dalej definiowa obiekty kosztw (cele strategiczne, porednie, indywidualne).
4 4 0 1

R. Piechota Projektowanie rachunku kosztw dziaa, Difin, Warszawa 2005, s. 25. J. A. Miller Zarzdzanie kosztami dziaa, WIG-Press, Warszawa 2000, s. 8.

Dziaanie jest to oznaczona cz procesw gospodarczych, czynnoci lub zdarze powizanych, niezbdnych do wytworzenia i sprzeday wyrobw. Powtarzalno oraz moliwo sprawowania kontroli nad przebiegiem poszczeglnych zdarze jest warunkiem uznania jako dziaania. Ze wzgldu na moliwo oddziaywania na poziom kosztw dziaa, a take ich specyfik naley je sklasyfikowa. Mona rozrni takie rodzaje dziaa jak42: dotyczce pojedynczych produktw, dotyczce partii produktw, dotyczce asortymentu produktw, dotyczce caego przedsibiorstwa.

Proces jest to cige i regularne dziaanie, ktre jest wykonywane w okrelony sposb dla osignicia zaoonego rezultatu. Charakteryzuje si wic tym, e jest staym dziaaniem lub seri nastpujcych po sobie dziaa. Procesy zachodzce w dziaalnoci przedsibiorstwa klasyfikuje si dla potrzeb rachunku kosztw dziaa na procesy podstawowe i procesy pomocnicze. Procesy podstawowe s bezporednio zwizane z produktami przedsibiorstwa. Dotycz czynnoci wytwarzania i sprzeday produktw. Procesy pomocnicze s to czynnoci wykonywane dla wspierania procesw podstawowych. S one przyczyn ponoszenia kosztw porednich, wspierajcych realizacj procesw bezporednio produkcyjnych. Zasoby s to wszelkie rodki gospodarcze wykorzystywane lub zuywane w czasie wykonywania dziaa. Dla potrzeb rachunku kosztw dziaa przyjmuje si cztery podstawowe rodzaje zasobw ekonomicznych: materiay, pracownicy, urzdzenia, pomieszczenia.

Nie uwzgldnia si, z punktu widzenia ABC, zasobw niematerialnych czyli nie generujcych kosztw. Nonik kosztw zasobw jest to miara iloci zasobw wykorzystanych przez dane dziaanie. Wyraa on stopie zapotrzebowania dziaa na konkretne zasoby. W literaturze noniki kosztw zasobw nazywane s kluczami rozliczeniowymi pierwszego stopnia (rodzaju). Przykadow specyfikacj nonikw wybranych zasobw w przedsibiorstwie produkcyjnym przedstawia tabela 5. Tabela 5. Przykady nonikw kosztw zasobw

K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak Podstawy rachunkowoci zarzdczej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006, s.185.

Kategoria zasobu

Koszt

Noniki kosztw zasobw liczba godzin potrzebnych do wykonania dziaania liczba pracownikw wykonujcych dane dziaanie powierzchnia pomieszcze zwizana z wykonywaniem dziaa kubatura pomieszcze z wykonywaniem dziaa

Zasoby ludzkie

Wynagrodzenia

Hale produkcyjne, magazyny, powierzchnie biurowe

Amortyzacja, czynsze, koszty remontw i konserwacji, ochrona itp.

Maszyny, urzdzenia

Amortyzacja, koszty ruchu, materiay porednie

czas pracy urzdze z poszczeglnymi dziaaniami

Media technologiczne Zuycie energii

procentowe zuycie mediw technologicznych do wykonania okrelonego dziaania

rdo: R. Piechota Projektowanie rachunku kosztw dziaa, Difin, Warszawa 2005, s. 33.

Nonik kosztw dziaa jest miar czstotliwoci i wielkoci zapotrzebowania na dziaania generowane przez obiekty kosztw. Jest najwaniejszym elementem rachunku kosztw dziaa. Peni rol kluczy rozliczeniowych drugiego rodzaju. Na ich podstawie dokonuje si alokacji kosztw dziaa pomidzy te wyroby dla ktrych odpowiednie dziaania byy wykonane. Dotyczy to rozliczenia kosztw porednich kosztw wyrobw, ktre wstpnie zostay ujte wedug dziaa. Do najczciej wystpujcych nonikw kosztw dziaa stosuje si takie wielkoci miary jak46: liczb wykonywanych dziaa, czas wykonywania dziaa, ilo zasobw zaangaowanych warto dziaa.

K. Czubakowska, W. Gabrusewicz, E. Nowak Podstawy rachunkowoci zarzdczej, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2006, s.188.

Tradycyjny rachunek kosztw a rachunek kosztw dziaa Rachunek kosztw dziaa jest najlepiej rozwinitym w teorii i najczciej stosowanym w praktyce nowoczesnym rozwizaniem rachunku kosztw. Jeeli chodzi o prawidowoci kalkulacji kosztw w przedsibiorstwie rachunkowi kosztw dziaa przeciwstawiany jest tradycyjny rachunek kosztw47. Zadania rachunku kosztw wi si z wymaganiami informacyjnymi, decyzyjnymi i kontrolnymi wobec niego. Rachunek kosztw powinien zaspokoi potrzeby zwizane z przygotowaniem sprawozdania finansowego potrzeby zewntrzne oraz dostarczy informacji dla zarzdzania organizacj potrzeby wewntrzne. Zadania zewntrzne wynikaj z zakresu obligatoryjnej sprawozdawczoci zewntrznej uregulowanej prawnie. S to48: regulacja prawna rachunkowoci finansowej (sprawozdawczo finansowa), regulacja podatkowa, regulacja informacji dla organw statystki pastwowej.

Zadania wewntrzne wynikaj z potrzeb zarzdzajcych firm. Mona tutaj wymieni informacje: kosztach do podejmowania decyzji strategicznych, operacyjnych, specjalnych, dla planowania i kontroli kosztw, kosztach do podjcia decyzji cenowych, kosztach do zarzdzania efektywnoci zasobw i procesw, kosztach do zarzdzania rentownoci produktw i klientw, kosztach do zarzdzania nowymi produktami i technologi, kosztach dla oceny dziaalnoci i pracownikw.

Jeeli chodzi o tradycyjny rachunek kosztw struktura kosztw porednich jest pochodn funkcjonalnej struktury organizacyjnej przedsibiorstwa. Koszty porednie w pierwszej kolejnoci ujmowane s wedug jednostek organizacyjnych przedsibiorstwa (najczciej wg wydziaw, stanowisk roboczych). Nastpnie rozliczane s na produkty. Podczas kiedy w rachunku kosztw dziaa wynika ze struktury dziaa wykonywanych w celu wytworzenia produktu. Liczba wyodrbnionych dziaa jest zazwyczaj wiksza od liczby wydziaw i innych jednostek organizacyjnych przedsibiorstwa, na ktre odnoszone s koszty49. W tradycyjnym rachunku kosztw do kalkulacji kosztw produktw stosuje si klucze
4 4 7 8

I. Sobaska Rachunek kosztw i rachunkowo zarzdcza, C.H. BECK, Warszawa 2003, s. 445. G. K. widerska Rachunek kosztw i rachunkowo zarzdcza, Stowarzyszenie Ksigowych w Polsce, Warszawa 2004, s.13. 9 G. K. widerska Rachunek kosztw i rachunkowo zarzdcza, Stowarzyszenie Ksigowych w Polsce, Warszawa 2004, s.13.

podziaowe zwizane z wielkoci produkcji (zazwyczaj roboczogodziny, maszynogodziny lub koszty bezporednie). Natomiast w rachunku kosztw dziaa koszty kadego dziaania przypisywane s do produktw za pomoc indywidualnego nonika kosztw. Wyniki kalkulacji uzyskiwane z rnych metod rachunku kosztw zazwyczaj rni si midzy sob. W tradycyjnym systemie kalkulacji koszty porednie zbierane s na wydziaach, po to by nastpnie zostay rozliczone na produkty. Rezultatem tego podejcia jest rozliczenie kosztw wielu zrnicowanych dziaa przy wykorzystaniu jednego klucza podziaowego. W rachunku kosztw dziaa koszty zbierane s najpierw w przekroju dziaa, a dopiero pniej rozliczane s na produkty. Tutaj podstaw rozliczenia kosztw porednich jest bezporedni zwizek midzy dziaaniem i produktem. Najwaniejsze rnice midzy tradycyjnym rachunkiem kosztw, a rachunkiem kosztw dziaa przedstawia tabela 6. Tabela 6. Rnice midzy tradycyjnym rachunkiem kosztw, a rachunkiem kosztw dziaa

Podejcie tradycyjne

Podejcie Rachunku kosztw dziaa

Jedna lub dwie pule kosztw porednich dla kadego wydziau lub zakadu - zazwyczaj niejednorodne

Wiele jednorodnych pul kosztw porednich zwizanych z wieloma wyodrbnionymi dziaaniami

Podstawy rozliczania kosztw porednich czsto nie s nonikami kosztw

Podstawy rozliczania kosztw porednich s najczciej nonikami kosztw

Podstawy rozliczania kosztw porednich to czsto zwykle wielkoci finansowe, takie jak koszty robocizny czy materiaw bezporednich

Podstawy rozliczania kosztw porednich to czsto zwykle wielkoci niefinansowe, takie jak ilo komponentw w produkcie czy dugo czasu testowania

rdo: I. Sobaska Rachunek kosztw i rachunkowo zarzdcza, C.H. BECK, Warszawa 2003, s. 446.

Inn rnic pomidzy tradycyjnym rachunkiem kosztw, a rachunkiem kosztw dziaa jest ocena kosztw historyczne dla ich potrzeb. Przedsibiorstwa w tradycyjnym rachunku kosztw wykorzystuje poniesione koszty historyczne jako podstaw do opracowania standardw dla kosztw wytworzenia. Koszty te niejednokrotnie zawieraj straty produkcyjne, powielanie dziaa, koszty niewykorzystanych zasobw, koszty niskiej efektywnoci, a zatem nie stanowi dobrej podstawy do budowania standardw w celu doskonalenia organizacji produkcji. Natomiast rachunek kosztw dziaa koszty historyczne traktuje wycznie jako punkt odniesienia do projektw poprawiajcych dziaalno firmy dc do zachowania konkurencyjnej

pozycji w przyszoci. W systemie ABC eliminuje si straty produkcyjne i doskonali dziaania w celu utrzymania konkurencyjnoci przedsibiorstwa.

Zastosowanie Activity Based Costing Firmy wdraaj system zarzdzania kosztami dziaa, poniewa ufaj, e pomoe to im w podejmowaniu lepszych decyzji. Menaderowie wykorzystuj ABC do mierzenia efektywnoci lub jej popraw, skupiaj si na redukcji kosztw albo zwikszeniu sprzeday. Zastosowanie systemu zaley od konkretnej sytuacji firmy i jej brany. Bez wzgldu na sposb podejcia kada firma potrzebuje informacji. Informacji potrzebnej do podejmowania decyzji, ustalenia priorytetw, alokacji zasobw i monitorowania podejmowanych dziaa. Systemy zarzdzania kosztami dziaa stworzone s po to by zaspokoi te wymagania informacyjne53. Oglne zastosowanie zarzdzania kosztami dziaa cile zwizane jest z funkcjonowaniem firmy na rnych etapach jej rozwoju. Wyodrbnia si nastpujce etapy sytuacji rynkowej firmy z zastosowaniem informacji ABM54: rozwj/ekspansja przedsibiorstwa, brak wzrostu stay poziom dziaalnoci, zmniejszanie si poziomu sprzeday, niewystarczajce moce przerobowe.

Rozwj/ekspansja przedsibiorstwa zmierza do zwikszania zysku i wydajnoci poprzez szybszy wzrost sprzeday ni wzrost kosztw. Dziaania nie tworzce wartoci musz by eliminowane i w tym celu niezbdne s waciwe informacje. Brak wzrostu stay poziom dziaalnoci: zyski i wydajno zwiksza si - wykorzystujc mniejsz ilo zasobw do utrzymania tego samego poziomu sprzeday. Wyczanie dziaa i optymalizacja procesw tworzy wolne moce przerobowe oraz zasoby, ktre mona wykorzysta do rozwoju firmy. W oparciu o tak oglny podzia znaczenia informacji dla firmy ekonomici wyodrbnili nastpujce koncepcje rachunku kosztw dziaa: zarzdzanie kosztami dziaa, popraw efektywnoci procesw, budetowanie kosztw dziaa, wyznaczanie wzorcw (benchmarking) , reorganizacj procesw.

Zarzdzanie kosztami dziaa sprowadza si do ustalenia zaangaowania zasobw do dziaa, ktre przynosz najwiksze korzyci strategiczne oraz poprawa w obszarach majce znaczenie dla zwikszenia wartoci dla klienta. Na przychody przedsibiorstwa maj wpyw te dziaania w trakcie, ktrych powstaje
5 5 3 4

J. A. Miller Zarzdzanie kosztami dziaa, WIG-Press, Warszawa 2000, s. 13. J. A. Miller Zarzdzanie kosztami dziaa, WIG-Press, Warszawa 2000, s. 14-15.

warto. Typowym zastosowaniem zarzdzania kosztw dziaa jest to np55: ustalenie kosztw procesw i dziaa, ustalenie rezultatw procesw i dziaa, pomiar kosztw jednostkowych rezultatw procesw i dziaa (powizanie kosztw z rezultatami, do jakich prowadzi zuycie zasobw), pomiar efektywnoci procesw i dziaa w aspekcie produktywnoci, jakoci, czasu, zadowolenia klienta i skutecznoci, zarzdzanie operacyjne efektywnoci procesw i dziaa, zarzdzanie niewykorzystanym potencjaem (niewykorzystane moce przerobowe,

pojemno sieci, niewykorzystane rodki transportu w firmach transportowych), zarzdzanie rozbudow potencjau, realizacja celw przedsibiorstwa przy mniejszym zuyciu zasobw, strategiczne zarzdzanie produktami i usugami, kanaami sprzeday, segmentami rynku, analiza czynnikw kosztotwrczych, analiza miernikw rezultatw dziaa.

Poprawa efektywnoci procesw jest wynikiem analiz tych dziaa oraz procesw, ktrych usprawnienie moe przynie najwiksze korzyci firmy. Dziaania te s definiowane, analizowane oraz wyceniane w celu ustalenia rzeczywistego obrazu sytuacji. Dziki wycenie tych korzyci mona skoncentrowa wysiki na poprawie efektywnoci 56. Najnowoczeniejszym sposobem budetowania stosowanym obecnie na wieci jest tak zwane budetowanie na dziaaniach cile zwizane z koncepcj zarzdzania kosztami dziaa oraz rachunkiem kosztw dziaa. W praktyce metoda ta sprowadza si do budetowania kosztw dziaa czyli Activity Based Budgeting w skrcie ABB. Wychodzc od zakadowego planu sprzeday i analizujc noniki kosztw dziaa, moemy okreli rodzaj i ilo dziaa niezbdnych do realizacji tego planu. One z kolei pozwol nam na okrelenie iloci i wartoci zasobw, ktrych koszty naley uwzgldni w budecie57. Zasady tworzenia budetu dopiero na samym kocu pozwalaj przeoy informacje o wymaganych zasobach na warto kosztw w ukadzie tradycyjnego planu kont. Budetowanie wspomaga take decyzje w zakresie kosztw docelowych (Target Costing), nowych produktw i usug. Zatem Activity Based Budgeting charakteryzuje si tym, e58:
5 5 5 5 5 6 7 8

bazuje na popycie, wykorzystuje wspczynnik konsumpcji, uwzgldnia potencja wytwrczy,

Controlling i Rachunkowo Zarzdcza 9/2006 z 04.09.2006, s. 51. J. A. Miller Zarzdzanie kosztami dziaa, WIG-Press, Warszawa 2000, s. 20. Gazeta Prawna 22/2001 z 21.02.2001 s. 15. Monitor rachunkowoci i finannsw nr 12(35)/2001, s. 67.

bierze pod uwag koszty zasobw, okrela niezbdny poziom zasobw do zaspokojenia popytu.

Benchmarking porwnanie do najlepszych wzorcw polega na podpatrzeniu sposobu pracy innych w celu zastosowania tych zasad u siebie59. Podpatrywanie nie oznacza, e wprost przejmuje si zasady z podpatrywanego przedsibiorstwa, ale uczenie si i twrcze adoptowanie najodpowiedniejszych metod. Analizowane s procesy zbiene w celu wykorzystania ich u siebie po zaadoptowaniu do podniesienia efektywnoci dziaa. Do faz benchmarkingu nale: wybr zagadnie do porwnania, opracowanie planu analizy i wybr metod gromadzenia danych, wybranie firm uznanych za wzorcowe, zbieranie danych, porwnanie danych, analiza, przygotowanie zalece, opracowanie planu wprowadzenia zmian, wprowadzenie zmian, powtrzenie tego procesu po uwzgldnieniu zmian.

Reengineering jest to proces cigy nie zajmujcy si samym produktem, lecz procesem zarzdzania jako caoci i jego elementami, a wic planowaniem, organizacj, motywacj i kontrolowaniem. Jest to metoda szybkiego i radykalnego przeprojektowania strategicznych procesw oraz powizanych z nimi systemw, procedur oraz struktury organizacyjnej w celu optymalizacji toku pracy i produkcyjnoci przedsibiorstwa. W szczeglnoci polega na dokonaniu istotnych zmian w takich obszarach funkcjonowania jak wizja i cel istnienia, wewntrzna kultura organizacyjna, metody kierowania oraz sposoby rekrutacji kierownikw. Istot reengineeringu jest przejcie do realizowanych procesw, a nastpnie skupienie si na procesach szczeglnie zwizanymi z klientami i dostawcami zewntrznymi. Przeprowadzenie tej metody pozwala na eliminacje bezuytecznej pracy i ograniczenie pracy nie tworzcej wartoci z punktu widzenia klienta. Wdroenie procedury reengineeringu pozwala na okrelenie typowych efektw, np. takich jak60:
5 6 9 0

znaczne zmniejszenie zatrudnienia personelu organizacji, dodatkowe zyski klientw i akcjonariuszy, krtszy czas przekazywania informacji klientom, udoskonalenie obsugi klientw, eliminacj niepotrzebnych czynnoci i redukcj opnie,

J. A. Miller Zarzdzanie kosztami dziaa, WIG-Press, Warszawa 2000, s. 87. Z. Martyniak Nowe metody i koncepcje zarzdzania, Wydawnictwo Akdenii Ekonomicznej w rakowie, Krakw 2002, s. 73.

zwikszenie elastycznoci i efektywnoci dziaania organizacji.

Najwiksza zalet reengineeringu jest dostarczenie narzdzi, ktre umoliwi zmian procesw zarzdzania. W efekcie pozwala to na lepsze skupienie si nad problemami, zwizanymi z istnieniem konkurencji na rynku. Przedstawione koncepcje s przejawem podejcia procesowego, ktre znajduje coraz szersze zastosowanie w praktyce wielu przedsibiorstw.