Altar Maket

Askeri Tarih Notları No 2, Aralık 2006

TÜRK ORDUSU NE ZAMAN KURULDU?

Bu yazının doğru başlığı aslında “Türk Ordusu ne zaman kuruldu?” dan ziyade “Türk
Kara Ordusu ne zaman kuruldu?” olmalıdır. Fakat, incelediğimiz dönemde bir devlet
veya imparatorluğun ordusu kara birliklerinden oluştuğundan, deniz ve hava kuvvetleri
ülkelerin ordu bünyelerine oldukça sonraları girdiğinden çok yanlış bir tanımlama da
olmamaktadır.

Yukarıdaki resimde de görüldüğü gibi bugün Türk Kara Kuvvetleri, kuruluşunu M.Ö 209
tarihi olarak almaktadır. TSK’ya göre, Kara Kuvvetleri temeli; Hun İmparatorluğu
döneminde Mete Han tarafından M.Ö.209 yılında atılmıştır.1 Her yıl 28 Haziran’da Kara
Kuvvetlerinin kuruluş yıldönümü "Kuvvet Günü" kutlanır. Kara Kuvvetleri gününün
başlangıç tarihinin Mete Han'ın Büyük Hun İmparatorluğu tahtına çıktığı M.Ö. 209 yılına
uzandığını, ilk daimi Türk Kara Ordusunun Büyük Hun Hakanı Mete Han tarafından
10'lu sisteme göre kurulduğunu ve bu sistemin dünyanın birçok orduları tarafından örnek
alındığını, Kara Kuvvetlerinin Orta Asya'da Mete Han ile başlayan başarı ve zaferlerinin
sonraki çağlarda da sürdürdüğü bu törenlerde dile getirilir. 1980’li yıllardan başlayarak
resmi olarak bu tarih benimsenmiştir. Tüm Türk tarihini kapsamaya çalışan bu tarih

1
Kara Kuvvetleri Komutanlığı resmi internet sitesi
http://www.kkk.tsk.mil.tr/GenelKonular/Tarihce/
RReepprraaeesseennttaa V
Viittaamm
T
Tuuuumm pprroopprriiuumm M
Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa
 Altar Maket
aslında oldukça isabetli bir tercih ve sembolik olarak Türk askeri tarihinin derinliğini ve
sürekliliğini göstermesi açısından önemlidir.

Fakat bir zamanlar bu tarih M:Ö 209 olarak kutlanmıyordu, yine 28 Haziran günü
kutlanmakla beraber çok farklı bir tarih kuruluşa esas alınmaktaydı. O tarih 1363
senesiydi.

1963 senesinde PTT tarafından bastırılan özel pul

1363 senesi Yeniçeri Ocağının temelini oluşturan Pençik Oğlanları Kanunun başlangıç
yılı olarak kabul edilen yıldı. Yapılan başarılı seferlerle Osmanlı sınırlarını genişledikçe,
ve özellikle Rumeli’de başarılar kazandıkça, mevcut askeri yapının yetmediği görüldü.
Osmanlının ilerlemesini sürdürmek için daha düzenli ve en önemlisi sürekli kuvvetlere
ihtiyacı vardı. Üçüncü padişah, I. Murad (Murad Hüdavendigar) zamanında, ele geçirilen
topraklardaki erkek savaş esirlerinin beşte birini silah altına alma süretiyle 1363 yılında
Pençik Oğlanları kanunu ile Yeniçeri Ocağı kuruldu2. Bu kuvvetlerin her şart altında
Padişaha kayıtsız şartsız sadık kalacak muhafızlar olarak kalmaları amaçlandı. Osmanlı
askeri teşkilatlanmasında 14üncü yüzyılda atılan bu temeller 17.yy sonlarına kadar
devam etti. Askeri yapı temel olarak Kapıkulu Askerleri ve Eyalet Askerleri olarak ikiye
ayrılıyordu. Birincisi, devlet tarafından bakılan, devlet tarafından sağlanan imkanlarla
kışlalarda yatan ve düzenli maaş alan, bir anlamda düzenli bir asker grubu, sürekli bir
ordu diğeri ise devletten maaş almayan, barış zamanında kendi işine bakan, savaş zamanı
çağrıldığında askere koşan gruptu. Kapıkulu askerleri nizamiye askerleri olup ocaklara
ayrılmaktaydı. Bu grup sayesinde, Osmanlı ordusu her zaman savaşa hazır, meslekleri
askerlik olan bir kitleden müteşekkil bir kuruluş olmayı başarmıştı.3 Böyle etkili bir ordu
sisteminin önemini anlamak için Osmanlı’nın çağdaşı bazı büyük Avrupa devletlerine
bakmak bunun ne kadar erken ve önemli bir kazanım olduğunu ispat etmektedir. Örneğin,

2
Pençik Kanunu Hicri 764 (Miladi 1362-1363) tarihinde ortaya çıktığı Kabul edilir. Bkz. İsmail Hami
Danişmend, izahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, Cilt 1, Türkiye Basımevi, İstanbul, 1947, s 40
3
Yılmaz Öztuna, Türk Savaş Taktiği, Hayat Tarih Mecmuası, sayı 9, Ekim 1971, s 11
RReepprraaeesseennttaa V
Viittaamm
T
Tuuuumm pprroopprriiuumm M
Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa
 Altar Maket
İngiliz İmparatorluğunda, 17.yy’daki İngiliz İç Savaşına (1642-1651) kadar daimi bir
ordu yoktu. Savaş zamanı, asker ihtiyacı bölgelerden sağlanıyordu.4 Osmanlı ise
devşirme sistemiyle kurulan Kapıkulu ocakları vasıtasıyla 14.yy’dan itibaren özel
eğitimli, profesyonel askerlerden oluşan daimi bir orduya sahipti. Bu, Avrupa’da kurulan
ilk düzenli ve daimi orduya sahip olmak anlamına geliyordu.

610. Yıl
Kara Kuvvetleri Komutanlığı tarafından 1973 yılında bastırılan özel kitapçığın kapağı

Osmanlı’lar 1363 senesinde muazzam bir devamlı askeri teşkilatlanma kurarak bu gücü
17.yy ortaları ve ötesine kadar kullanmışlardı. Elbette, Osmanlı ilk dönem fetihleri
yaparken de orduya sahipti. Osmanlı öncesi Türk devletleri de askeri teşkilatlar
kurmuşlar ve başarıyla kullanmışlardı. Dolayısıyla Türk Ordusu Yeniçeri Ocağı ile 1363
senesinde kuruldu demek çok da doğru ve gerçeği yansıtan bir durum değildi. Bu durumu
o zamanın meşhur yazarlarından Yılmaz Öztuna fark ederek karşı çıkmış ve dönemin
Genelkurmay Başkanı ve Kara Kuvvetleri Komutanı Cemal Tural’a Hayat Tarih
Mecmuasındaki köşesinden bu tarihin değiştirilmesini teklif etmiştir.5

4
http://www.english-civil-war-society.org/public_html/html/clothing.html
5
Yılmaz Öztuna, Türk Ordusu 605 Yıl Önce Kurulmadı, Hayat Tarih Mecmuası, Sayı 8, Ekim 1968, s 4-5
RReepprraaeesseennttaa V
Viittaamm
T
Tuuuumm pprroopprriiuumm M
Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa
 Altar Maket
Fakat 1973 senesinde basılan yukarda görülen kitap kapağından da anlaşılacağı gibi bu
durum değiştirilmedi ve 1973 senesinde Türk Ordusunun 610uncu kuruluşu kutlandı. O
zamanki komuta kademesi ve üst düzey devlet yetkilileri neden 1363 senesinin
seçildiğini bu kitapta şu şekilde dile getirmişlerdi:

Bugünkü Türk Kara Kuvvetlerimize temel olarak Osmanlı Ordusunun

kabul edilmesinin sebebi mevcut bilgilere göre “Daimi Ordu”nun ilk
örneğini teşkil etmesidir.6

Öyle görülüyor ki, bu karmaşa M:Ö 209 tarihinin esas alınmasıyla nihayete erdirilmiş ve
Türk Ordusu’nun sembolik olarak Türk askeri tarihinin derinliğini ve sürekliliğini
yansıtan bir tarihde mutabakata varılmıştır ve 1980’lerden itibaren başlayarak
günümüzde tartışmasız olarak M:Ö 209 tarihi kullanılmaktadır.

©Altar Maket
Her hakkı Altar Maket’e aittir, izinsiz kopyalanamaz. Kaynak göstermek kaydıyla, burada yer alan görüş, bilgi ve resimlerden
araştırmalar ve kişisel kullanım için faydalanılabilir.

6
610. Yıl 28 Haziran 1973, Türk Kara Kuvvetleri Komutanlığı Yayını, s 23
RReepprraaeesseennttaa V
Viittaamm
T
Tuuuumm pprroopprriiuumm M
Muunndduumm aaeeddiiffiiccaa