MT S NI DUNG SA I, B SUNG CHUYN K TON TI CHNH, K TON QUN TR NNG CAO Ngi bin son: H Th Tng Vy Trng Phng

g V Ch k ton v Kim ton - B Ti chnh

A. SA I, B SUNG NI DUNG CA TI LIU N THI NM 2010 (Theo

Thng t s 206/2009/TT-BTC ngy 27/10/2009 ca B Ti chnh hng dn k ton giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph v Thng t s 244/2009/TT-BTC ngy 31/12/2009 ca B Ti chnh hng dn sa i, b sung Ch k ton Doanh nghip) 1. Sa i b sung cc ni dung lin quan n n v tin t trong k ton 1.1. La chn n v tin t trong k ton i vi cc doanh nghip, t chc c vn nc ngoi (1) Doanh nghip, t chc c vn u t nc ngoi (di y gi tt l doanh nghip) thu, chi ch yu bng ngoi t cn c vo quy nh ca Lut K ton, xem xt, quyt nh la chn n v tin t trong k ton v chu trch nhim v quyt nh trc php lut. Khi la chn n v tin t trong k ton, doanh nghip phi thng bo vi c quan thu qun l trc tip. (2) Khi la chn n v tin t trong k ton, doanh nghip phi p ng c ng thi cc tiu chun sau: - n v tin t phi c s dng ch yu trong cc giao dch bn hng, cung cp dch v ca n v, c nh hng ln n gi bn hng ho, dch v v thng l n v tin t c s dng trong vic quyt nh gi bn hng; - n v tin t phi c s dng ch yu trong vic mua hng ho, dch v ca doanh nghip v thng l n v tin t c s dng ch yu trong vic tnh ton doanh thu, chi ph nhn cng, thanh ton tin mua nguyn vt liu, hng ho v dch v. (3) Doanh nghip c cng ty m nc ngoi th ch c la chn n v tin t trong k ton ging vi n v tin t trong k ton ca cng ty m nu thuc mt trong cc trng hp sau:

12

- Doanh nghip c thnh lp vi mc ch ch yu l sn xut v gia cng sn phm cho cng ty m, phn ln nguyn liu c mua t cng ty m v sn phm c xut khu v tiu th bi cng ty m; - T trng cc hot ng ca doanh nghip vi cng ty m hoc t trng cc giao dch kinh doanh ca doanh nghip bng n v tin t trong k ton ca cng ty m l ng k (trn 70%). 1.2. Thay i n v tin t trong k ton Khi c s thay i ln v hot ng qun l v kinh doanh dn n n v tin t c s dng trong cc giao dch kinh t khng cn tho mn cc tiu chun nu ti im (2), (3) mc 1.1 th doanh nghip c thay i n v tin t trong k ton. Vic thay i t mt n v tin t ghi s k ton ny sang mt n v tin t ghi s k ton khc ch c thc hin ti thi im bt u nin k ton mi. Doanh nghip phi thng bo cho c quan thu qun l trc tip v vic thay i n v tin t trong k ton chm nht l sau 10 ngy lm vic k t ngy kt thc nin k ton. 2. Sa i, b sung phng php k ton mt s nghip v kinh t 2.1. K ton chi ph pht hnh c phiu (1) Trng hp Cng ty c phn chuyn i t doanh nghip 100% vn Nh nc, chi ph pht hnh c phiu c hch ton theo quy nh ti Thng t s 106/2008/TT-BTC ngy 18/11/2008 ca B Ti chnh. (2) Trng hp cng ty c phn pht hnh c phiu, k ton ghi nhn cc chi ph trc tip lin quan n vic pht hnh c phiu, ghi: N TK 4112 - Thng d vn c phn C cc TK 111, 112 2.2. K ton tng vn u t ca ch s hu ti cng ty c phn (1) Cc quy nh chung: - Vic tng vn u t ca ch s hu (vn c phn) c hng dn b sung trong Thng t 244/2009/TT-BTC bao gm cc trng hp pht hnh thm c phiu ra cng chng khng thu tin, nh: Pht hnh thm c phiu t ngun thng d vn c phn, t qu u t pht trin, t li nhun sau thu cha phn phi (tr c tc bng c phiu) v t qu khen thng, phc li. - Trong mi trng hp pht hnh thm c phiu khng thu tin, cng ty c phn u phi thc hin y cc th tc theo quy nh ca php lut. Khi c i hi c ng thng qua v c c quan c thm quyn chp thun vic pht

13

hnh thm c phiu, cng ty c phn phi ghi s k ton iu chnh vn c phn theo phng n c ph duyt. (2) K ton cc nghip v c th: - Trng hp cng ty c phn c pht hnh thm c phiu t ngun thng d vn c phn, k ton cn c vo h s, chng t k ton lin quan, ghi: N 4112 - Thng d vn c phn C TK 4111 - Vn u t ca ch s hu. - Trng hp cng ty c phn c pht hnh thm c phiu t ngun Qu u t pht trin, ghi: N TK 414 - Qu u t pht trin C TK 4111 - Vn u t ca ch s hu C TK 4112 - Thng d vn c phn (nu c). - Trng hp cng ty c phn c pht hnh thm c phiu t ngun li nhun sau thu cha phn phi (tr c tc bng c phiu), ghi: N TK 421 - Li nhun sau thu cha phn phi C TK 4111 - Vn u t ca ch s hu C TK 4112 - Thng d vn c phn (nu c). - Trng hp cng ty c phn c pht hnh c phiu thng t qu khen thng tng vn u t ca ch s hu, ghi: N TK 3531 - Qu khen thng N TK 4112 - Thng d vn c phn (Phn chnh lch gia gi bn thp hn mnh gi - nu c) C TK 4111 - Vn u t ca ch s hu C TK 4112 - Thng d vn c phn (Phn chnh lch gia gi bn cao hn mnh gi - nu c). 2.3. K ton trng hp nh u t c nhn c phiu do cng ty c phn tng vn u t ca ch s hu Khi nh u t c nhn thm c phiu m khng phi tr tin do cng ty c phn s dng thng d vn c phn, cc qu thuc vn ch s hu v li nhun sau thu cha phn phi (chia c tc bng c phiu) tng vn u t ca ch s hu, nh u t ch theo di s lng c phiu tng thm trn thuyt minh bo co ti chnh, khng ghi nhn gi tr c phiu c nhn, khng ghi nhn doanh thu hot ng ti chnh v khng ghi nhn tng gi tr khon u t vo cng ty c
14

phn. Ni dung ny theo quy nh ti Thng t 244/2009/TT-BTC c p dng t nm ti chnh 2010 tr i. 2.4. K ton ghi nhn doanh thu t ph qun l B sung Ti khon 5118 - Doanh thu khc. Ti khon ny dng phn nh cc khon doanh thu nh ph qun l do cp di np v cc khon doanh thu khc ngoi doanh thu bn hng ho, doanh thu bn thnh phm, doanh thu cung cp dch v, doanh thu tr cp, tr gi v doanh thu kinh doanh bt ng sn u t. nh k, n v cp trn ghi nhn doanh thu t ph qun l do n v cp di np, k ton ghi: N TK 131 - Phi thu khch hng (ph qun l thu ca cng ty con) N TK 136 - Phi thu ni b (ph qun l thu ca cng ty thnh vin, n v cp di) N cc TK 111, 112 (nu thu tin ngay) C TK 5118 - Doanh thu khc. 2.5. K ton Bo him tht nghip B sung Ti khon 3389 - Bo him tht nghip. Ti khon ny dng phn nh tnh hnh trch v ng Bo him tht nghip cho ngi lao ng n v theo quy nh ca php lut v bo him tht nghip. Doanh nghip phi m s k ton chi tit theo di v quyt ton ring Bo him tht nghip. Kt cu, ni dung phn nh v phng php k ton Bo him tht nghip (xem Thng t 244/2009/TT-BTC) 2.6. K ton Qu khen thng, phc li Ti khon 353 - Qu khen thng, phc li c 4 ti khon cp 2: - Ti khon 3531 - Qu khen thng; - Ti khon 3532 - Qu phc li; - Ti khon 3533 - Qu phc li hnh thnh TSC; - Ti khon 3534 - Qu thng ban qun l iu hnh cng ty. Kt cu, ni dung phn nh v phng php k ton ca Ti khon 353 Qu khen thng, phc li (xem Thng t 244/2009/TT-BTC). 2.7. K ton Qu pht trin khoa hc v cng ngh (Ti khon 356)
15

Ti khon 356 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh dng phn nh s hin c, tnh hnh tng gim Qu pht trin khoa hc v cng ngh ca doanh nghip. Qu pht trin khoa hc v cng ngh ca doanh nghip ch c s dng cho u t khoa hc, cng ngh ti Vit Nam. Hch ton ti khon ny cn tn trng mt s quy nh sau: - Vic trch lp v s dng Qu pht trin khoa hc v cng ngh ca doanh nghip phi tun th theo cc quy nh ca php lut. - Qu pht trin khoa hc v cng ngh c hch ton vo chi ph qun l doanh nghip xc nh kt qu kinh doanh trong k. Hng nm, doanh nghip t xc nh mc trch lp Qu pht trin khoa hc v cng ngh theo quy nh ca php lut v lp Bo co trch, s dng Qu pht trin khoa hc v cng ngh, k khai mc trch lp, s tin trch lp vao t khai quyt toan thu thu nhp doanh nghip. Bo co vic s dng Qu pht trin khoa hc v cng ngh c np cng t khai quyt ton thu thu nhp doanh nghip. Ti khon 356 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh c 2 ti khon cp 2: - Ti khon 3561 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh: Phn nh s hin c v tnh hnh trch lp, chi tiu Qu pht trin khoa hc v cng ngh; - Ti khon 3562 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh hnh thnh TSC: Phn nh s hin c, tnh hnh tng, gim qu pht trin khoa hc v cng ngh hnh thnh TSC (Qu PTKH&CN hnh thnh TSC). Kt cu, ni dung v phng php k ton ca Ti khon 356 - Qu pht trin khoa hc v cng ngh (xem Thng t 244/2009/TT-BTC). 2.8. K ton sn phm, hng ho, dch v tiu dng ni b Sn phm, hng ho, dch v tiu dng ni b l sn phm, hng ho, dch v do c s kinh doanh xut hoc cung ng s dng cho tiu dng ca c s kinh doanh, khng bao gm sn phm, hng ho, dch v s dng tip tc qu trnh sn xut kinh doanh ca c s. Vic xc nh s thu GTGT c khu tr, thu GTGT phi np v k khai thu GTGT, thu TNDN thc hin theo quy nh ca php lut v thu. - Nu sn phm, hng ho, dch v thuc i tng chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr tiu dng ni b phc v cho sn xut, kinh doanh hng ho, dch v thuc i tng chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr, khi xut dng sn phm, hng ho s dng ni b, k ton phn nh doanh thu bn hng ni b theo chi ph sn xut sn phm hoc gi vn hng ho, ghi: N cc TK 623, 627, 641, 642 (chi ph sn xut sn phm hoc gi vn hng ho)
16

C TK 512 - Doanh thu bn hng ni b. ng thi phn nh gi vn hng bn, ghi: N TK 632 - Gi vn hng bn C cc TK 154, 155, 156. ng thi, k ton k khai thu GTGT cho sn phm, hng ho, dch v tiu dng ni b, ghi: N TK 133 - Thu GTGT c khu tr C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311). - Nu sn phm, hng ho, dch v thuc i tng chu thu GTGT tnh theo phng php khu tr tiu dng ni b phc v cho sn xut, kinh doanh hng ho, dch v khng thuc i tng chu thu GTGT hoc thuc i tng chu thu GTGT tnh thu GTGT theo phng php trc tip, khi xut dng sn phm, hng ho s dng ni b, k ton phn nh doanh thu bn hng ni b theo chi ph sn xut sn phm hoc gi vn hng ho, ghi: N cc TK 623, 627, 641, 642 (Chi ph sn xut sn phm hoc gi vn hng ho cng (+) thu GTGT u ra) C TK 512 - Doanh thu bn hng ni b (Chi ph sn xut sn phm hoc gi vn hng ho) C TK 3331 - Thu GTGT phi np (33311). 2.9. Hng dn b sung phng php hch ton khon chnh lch nh gi li ti sn khi cng ty m gp vn vo cng ty con bng ti sn phi tin t Khi cng ty m u t gp vn vo cng ty con bng hng tn kho hoc TSC (khng phi l vic thanh ton khi mua doanh nghip trong giao dch hp nht kinh doanh), cng ty m phi ghi nhn phn chnh lch gia gi tr ghi s (i vi hng tn kho) hoc gi tr cn li (i vi TSC) v gi tr nh gi li ca ti sn em i gp vn do cc bn nh gi vo thu nhp khc hoc chi ph khc; Cng ty con khi nhn ti sn ca cng ty m gp vn phi ghi tng vn u t ca ch s hu v ti sn nhn c theo gi tho thun gia cc bn. - Trng hp gi tr ghi s (i vi hng tn kho) hoc gi tr cn li (i vi TSC) em i gp vn nh hn gi tr do cc bn nh gi li, k ton phn nh phn chnh lch nh gi tng ti sn vo thu nhp khc, ghi: N TK 221 - u t vo cng ty con (gi nh gi li) N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr hao mn) C TK 211, 213, 217 (nguyn gi - nu gp vn bng TSC hoc BST)
17

C TK 152, 153, 155, 156 (nu gp vn bng hng tn kho) C TK 711 - Thu nhp khc (phn chnh lch nh gi tng). - Trng hp gi tr ghi s hoc gi tr cn li ca ti sn em i gp vn ln hn gi tr do cc bn nh gi li, k ton phn nh phn chnh lch nh gi gim ti sn vo chi ph khc, ghi: N TK 221 - u t vo cng ty con (gi nh gi li) N TK 214 - Hao mn TSC (gi tr hao mn) N TK 811 - Chi ph khc (phn chnh lch nh gi gim) C TK 211, 213, 217 (nguyn gi - nu gp vn bng TSC hoc BST) C TK 152, 153, 155, 156 (nu gp vn bng hng tn kho). 2.10. Sa i, b sung phng php k ton i vi mt s giao dch gia bn gp vn lin doanh v c s kinh doanh ng kim sot (1) Trn bo co ti chnh ring ca bn gp vn lin doanh (1.1) Trng hp bn gp vn lin doanh gp vn bng ti sn phi tin t vo c s kinh doanh ng kim sot: Khi gp vn bng ti sn phi tin t (hng tn kho, TSC) vo c s kinh doanh ng kim sot, bn gp vn lin doanh phi ghi nhn ton b phn chnh lch gia gi nh gi li (do cc bn tho thun) ln hn gi tr ghi s ca ti sn phi tin t mang i gp vn lin doanh vo thu nhp khc, ghi: - Trng hp gi nh gi li ca hng tn kho mang i gp vn ln hn gi tr ghi trn s k ton, ghi: N TK 222 - Vn gp lin doanh (gi nh gi li) C cc TK 152, 153, 155, 156, 611 (Gi tr ghi s k ton) C TK 711 - Thu nhp khc (S chnh lch gia gi nh gi li ln hn gi tr ghi s k ton ca vt t, hng ho mang i gp vn). - Trng hp gi nh gi li ca TSC mang i gp vn ln hn gi tr cn li ghi trn s k ton, ghi: N TK 222 - Vn gp lin doanh (Gi nh gi li) N TK 214 - Hao mn TSC (Gi tr hao mn) C cc TK 211, 213, 217 (Nguyn gi) C TK 711 - Thu nhp khc (S chnh lch gia gi nh gi li ln hn gi tr cn li ca TSC mang i gp vn).
18

Trng hp gi nh gi li (do cc bn tho thun) ca ti sn phi tin t mang i gp vn lin doanh nh hn gi tr ghi s, k ton thc hin theo quy nh ca Ch k ton doanh nghip hin hnh. (1.2) Trng hp bn gp vn lin doanh bn hng tn kho, TSC cho c s kinh doanh ng kim sot - Vic ghi nhn doanh thu, gi vn hng bn, thu nhp khc, chi ph khc pht sinh t giao dch bn gp vn lin doanh bn hng tn kho, TSC cho c s kinh doanh ng kim sot c thc hin theo Ch k ton doanh nghip hin hnh. - Cui k, k ton kt chuyn ton b doanh thu, thu nhp khc pht sinh t giao dch bn gp vn lin doanh bn hng tn kho, TSC cho c s kinh doanh ng kim sot (khng hon li phn li ch tng ng vi phn s hu ca mnh trong c s kinh doanh ng kim sot), ghi: N TK 511 - Doanh thu bn hng v cung cp dch v N TK 711 - Thu nhp khc C TK 911 - Xc nh kt qu kinh doanh. (2) Trn bo co ti chnh hp nht ca bn gp vn lin doanh (xem Thng t 244/2009/TT-BTC) 2.11. K ton giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph (Ti khon 171 - Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph) Ti khon 171 dng phn nh cc giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph pht sinh trong k. Ti khon 171 ch ghi nhn gi tr ca hp ng mua bn li tri phiu Chnh ph, khng ghi nhn khon coupon m bn mua nhn h bn bn ti (cc) thi im nm trong thi hn hp ng. Kt cu, ni dung phn nh v phng php k ton Giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph (xem Thng t 244/2009/TT-BTC) 2.12. Lp bo co ti chnh (1) Cc doanh nghip, t chc c vn u t nc ngoi thnh lp v hot ng Vit Nam s dng ngoi t lm n v tin t trong k ton th ng thi vi vic lp Bo co ti chnh theo n v tin t trong k ton (ngoi t) cn phi quy i bo co ti chnh sang Vit Nam ng khi np cho c quan qun l Nh nc theo nguyn tc: Tt c cc khon mc trn bo co ti chnh ca doanh nghip (c s liu bo co v s liu so snh) u c quy i theo t gi bnh qun lin ngn hng
19

ti ngy kt thc k k ton. Trng hp ti ngy kt thc k k ton khng c t gi bnh qun lin ngn hng th ly t gi bnh qun lin ngn hng ti ngy gn nht trc ngy kt thc k k ton. (2) Trnh by thng tin so snh khi thay i n v tin t trong k ton: Trong k k ton u tin k t khi thay i n v tin t trong k ton, doanh nghip phi lp bo co ti chnh theo n v tin t ghi s k ton mi v trnh by li s liu v thng tin so snh (ct S u nm ca Bng Cn i k ton v ct Nm trc ca Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin t), c th: - Ct S u nm ca Bng Cn i k ton c trnh by cn c vo Bng Cn i k ton c lp ti thi im u nm ti chnh (thi im thay i n v tin t trong k ton) bng cch s dng t gi bnh qun lin ngn hng ti ngy thay i n v tin t trong k ton. - Ct Nm trc ca Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin t c trnh by cn c vo Bo co kt qu hot ng kinh doanh v Bo co lu chuyn tin t c lp ti thi im u nm bng cch s dng t gi bnh qun lin ngn hng trung bnh nm trc lin k nm thay i n v tin t trong k ton. - Khi quy i bo co ti chnh (c lp bng ngoi t) sang Vit Nam ng hoc khi thay i n v tin t trong k ton, doanh nghip phi trnh by r trn Thuyt minh bo co ti chnh l do thay i n v tin t trong k ton v nhng nh hng (nu c) i vi bo co ti chnh do vic quy i bo co ti chnh t ng ngoi t sang Vit Nam ng hoc thay i n v tin t trong k ton. 2.13. Cc ni dung khc xem Thng t 244/2009/TT-BTC.
B. B CC NI DUNG LIN QUAN N CHNH LCH T GI HI OI C. B SUNG THM DANH MC TI LIU THAM KHO

1. Thng t s 206/2009/TT-BTC ngy 27/10/2009 ca B Ti chnh hng dn k ton giao dch mua bn li tri phiu Chnh ph; 2. Thng t s 244/2009/TT-BTC ngy 31/12/2009 ca B Ti chnh hng dn sa i, b sung Ch k ton Doanh nghip.

20