Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
Apontamentos(tericos(de( (
Ambientes) Sedimentares)
( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( (
1.(Siliciclsticos( 2.(Carbonatados(
Fcies (sedimentar): Rocha sedimentar ou sedimentos com determinadas caractersticas especficas, definidoras de determinado atributo, propriedade ou gnese. O termo pode ser utilizado, pois, com diversos sentidos: Adjectivador do tipo ou da escala das caractersticas em causa: por ex. litofcies, biofcies; microfcies, macrofcies. Composicional: genrico, por ex. fcies detrticas, fcies
carbonatadas; ou mais especfico, p.ex. fcies conglomertica. Gentico (ambiente, processos): genrico, p.ex. fcies marinhas, fcies fluviais; ou mais especfico, p.ex. fcies turbidticas. Misto: p.ex. fcies evaporticas, fcies recifal.
Idealmente, uma determinada fcies dever corresponder a uma rocha formada em determinadas condies de sedimentao, reflectindo um processo ou ambiente especfico.
As fcies podem subdividir-se em subfcies e agrupar-se em associaes de fcies (ou de litofcies, biofcies, microfcies, etc).
Subfcies
Fcies
Associaes de fcies
Sistema(s) sedimentar(es)
Bacia sedimentar
As bacias sedimentares correspondem a diversos tipos que, em certos casos, podem evoluir de uns para outros. Os tipos de bacias so determinados pelos contextos geotectnico ( escala da tectnica de placas e a escalas mais restritas), climtico e eusttico. (mas esta matria no ser abordada nesta disciplina)
FACTORES GERAIS DE CONTROLO DA SEDIMENTAO (influncia na natureza/distribuio das fcies e na evoluo paleoambiental/paleogeogrfica)
Clima (diversos parmetros; variaes maiores e menores; efeitos directos e indirectos) Tectnica (global, regional, local; efeitos directos e indirectos) Variaes do nvel do mar (globais e relativas; variaes maiores e menores; efeitos directos e indirectos) Processos sedimentares Sedimento disponvel/produtividade sedimentar Actividade biolgica e processos bioqumicos Qumica da gua (salinidade, Ph, Eh, etc) Vulcanismo
__________________________________________________________
Os diversos factores interrelacionam-se, sendo alguns mais importantes para uns tipos de ambientes, outros para outros. O clima, a tectnica e as variaes do nvel do mar so os de mbito mais abrangente.
Ambientes terrgenos continentais Ambientes fluviais Ambientes de leque aluvial Ambientes lmnicos de sedimentao terrgena
terrgenos)
(lacustres
Ambientes terrgenos pericontinentais Ambientes deltaicos Ambientes estuarinos Ambientes glaciares e periglaciares
Ambientes
lacustres
no-terrgenos
Ambientes
palustres
Ambientes marinhos Ambientes marinhos de pequena profundidade (diversos tipos) Ambientes marinhos profundos
Anlise de fcies (macro, meso e microscala) Estudos de campo (litologia, cor, granulometria, texturas, estruturas sedimentares e biossedimentares, macrofsseis, estratonomia, descontinuidades, ciclicidade, geometria dos depsitos, etc). Elaborao de logs; correlao preliminar de cortes/afloramentos. Estudo de sondagens (litologia, cor, granulometria, textura). Elaborao de logs; correlao das sondagens estudadas com outros elemntos de subsuperfcie (diagrafias, relatrios) e com os dados de campo. Petrografia e, para as rochas carbonatadas, micropaleontologia (microscpio convencional, microscpio electrnico, lupa binocular) informao paleoecolgica e biostratigrfica. Refinamento das correlaes de campo. Anlise sequencial Geometria e arquitectura das unidades sedimentares, variaes dos padres estratonmicos, ciclicidade versus aciclicidade, depsitos singulares, tipos e escala das descontinuidades, etc. Integrao, correlao e interpretao regional. Elaborao de modelos paleodeposicionais e paleogeogrficos. Trabalhos laboratoriais (mais comuns) Formaes terrgenas: granulometrias, argilas, minerais pesados, morfoscopia, morfometria, anlises geoqumicas. Formaes margo-carbonatadas: realizao de lminas delgadas, lavagem para obteno de resduos e sua triagem lupa, colorao ou impregnao de amostras, realizao de moldes em acetato, anlises geoqumicas. Tcnicas especficas diversas (por ex. ctodoluminescncia).
Depocentro
1. BACIAS SEDIMENTARES
AS BACIAS SEDIMENTARES, A PAR DAS CADEIAS MONTANHOSAS E DOS CRATES, SO UMA DAS PEAS-CHAVE DA GEOLOGIA DO PLANETA TERRA. NO PRESENTE ELAS OCUPAM UMA PARTE SIGNIFICATIVA DA CROSTA TERRESTRE. NO PASSADO ELAS REGISTAM UMA PARTE SIGNIFICATIVA DA EVOLUO DESSA CROSTA AO LONGO DO TEMPO GEOLGICO.
EM DIFERENTES LOCAIS DAS BACIAS VO SER DEPOSITADOS DIFERENTES TIPOS DE SEDIMENTOS E DE SEQUNCIAS SEDIMENTARES, PERMITINDO A SUA INTERPRETAO.
O PREENCHIMENTO SEDIMENTAR DEPOIS SUJEITO A UMA HISTRIA PS-DEPOSICIONAL MAIS OU MENOS COMPLEXA, ASSOCIADA HISTRIA DE SOTERRAMENTO E QUE INCLUI: Compaco mecnica Diagnese qumica Maturao trmica
O preenchimento sedimentar das bacias feito por materiais acumulados em determinados Ambientes Sedimentares, os quais geram os respectivos Sistemas Deposicionais.
O Ambiente o lugar e as suas condies naturais;
2. SISTEMAS DEPOSICIONAIS
http://faculty.weber.edu/bdattilo/fossils/figs/facies_depoenviron.gif
QUANDO OBSERVAMOS AS ROCHAS DE UMA BACIA SEDIMENTAR, OU SEJA, O SEU REGISTO GEOLGICO, NA REALIDADE ESTAMOS A OBSERVAR O RESULTADO DE UMA LONGA HISTRIA EVOLUTIVA, QUE INCLUI
Sedimentao original, em Sistemas Deposicionais anlogos aos actuais. Soterramento e diagnese desses sedimentos. Levantamento e eroso, podendo exp-los a nova meteorizao.
QUANDO PENSAMOS NA IDADE DAS ROCHAS; APENAS ESTAMOS A REFERIR O SEU MOMENTO DE DEPOSIO, MAS MUITA COISA ACONTECEU DESDE ENTO
3. O REGISTO GEOLGICO
O REGISTO LITOLGICO NO EXACTAMENTE IGUAL SEDIMENTAO ORIGINAL. PRECISO CONHECER OS EFEITOS DA DIAGNESE, PARA LER NAS ROCHAS COMO TER SIDO A DEPOSIO.
http://www.uwgb.edu/dutchs/GRAPHIC0/ROCKMIN/SedRocks/SedFacies.gif
3. A INTERPRETAO
UMA SEQUNCIA DEPOSICIONAL , PARTIDA, APENAS ISSO MESMO UM EMPILHAMENTO DE SEDIMENTOS COM CARACTERSTICAS (TEXTURAIS, MINERALGICAS, ETC.) VARIVEIS.
A INTERPRETAO DO SISTEMA DEPOSICIONAL, PALEOGEOGRAFIA, EVOLUO DA BACIA, ETC., TUDO ISSO VEM DEPOIS...
http://www.kgs.ku.edu/PRS/publication/ofr2003-82/gif/figure1_01.gif
Lei de Walther
Tambm conhecida como a Lei das Fcies, formulada em 1894, trata da relao entre fcies e simplificadamente estabelece que:
As fcies que no passado se formaram lado a lado, num perfil vertical de rochas sedimentares, sem rupturas significativas, sero vistas umas sobre as outras.
A ANLISE DE BACIAS PORTANTO REALIZADA COM O RECURSO A DIVERSAS FERRAMENTAS. MAS NO FINAL, TODAS ELAS COCNCORREM PARA CONTAR A MESMA HISTRIA...
http://www.pgi.gov.pl/pgi_en/images/stories/ geo_reg_abs_eng.jpg
Aula 3
AMBIENTES SEDIMENTARES (SEMI-)RIDOS
Sumrio 1. Introduo: conceitos e parmetros climticos; factores e processos 2. Depsitos de Piedmont: processos e caractersticas 3. Depsitos Elicos: processos, diversidade, critrios de identificao 4. Depsitos Evaporticos: ambientes, processos e depsitos
Condies climticas particulares, caracterizadas por temperaturas ou precipitao extremas, originam Sistemas Deposicionais caractersticos dessas condies. Tal o caso dos climas de extrema aridez, onde a escassez de Precipitao condiciona fortemente a meteorizao e o transporte aquoso, originando Sistemas Deposicionais caractersticos.
Desertos e Aridez
RIDO (desrtico) < 250 mm
Aus/Reduz.
SEMI-RIDO
250-500 mm Rasteira Fs.>> Qum.
Precipitao Vegetao
Meteorizao Fsica
Transporte
As reas ridas e Semi-ridas ocupam cerca de 30% da superfcie terrestre. Nessas reas, 50% rocha exposta ou coberta por glo, 25% solo pedregoso e apenas 25% acumulaes arenosas (com as clssicas dunas).
ACO DO VENTO
i) DEFLACO - remoo de detritos de rochas soltas (reg) - pavimento ou couraa de deflao - reas de deflaco: paisagens com depresses elicas - lagos efmeros evaporticos, em depresses
Pavimento do deserto
ii) ACUMULAO
- Corpos deposicionais arenosos (dunas)
1. DEPSITOS DE Piedmont
A alterao fsica das rochas in situ origina blocos soltos, instveis, sujeitos a movimentos de massa e acumulao no sop dos relevos. A mobilizao das partculas mais finas pelo vento, com deflaco elica, origina REGS e PEDIMENTOS sedimentos muito grosseiros, mal calibrados, imaturos, sem matriz, no consolidados. Estes materiais dispem-se em extensas reas planas, adjaventes a relevos, designadas por superfcies de pedimentao (termo geomorfolgico).
2. DEPSITOS ELICOS
O transporte elico dos materiais finos acumulados no sop das vertentes, origina acumulaes arenosas nas reas planas os mares de dunas ou ERGS.
Vento Dominante
Face Frontal
Os processos bsicos de construo das dunas so a queda de gros lanados em suspenso (Grain Fall) e o fluxo de gros ao longo da frente da duna (Grain Flow)
Wind ripples
Grain fall
chuva de gros
O acarreio de areia aumenta da direita para a esquerda, com a consequente diminuio da velocidade de migrao das dunas
Essa gua pode ser de escorrncia superficial ao longo da superfcie de pedimentao (Playas ou Salares) ou gua infiltrada nas areias e que surge freaticamente em reas deprimidas ( Inland Sabkhas). A sua evaporao promove a precipitao de sais e acumulao de depsitos evaporticos.
Nas Playas ou Salares, a sequncia deposicional padro, de escala centimtrica, traduz as alternncias de: enxurrada/inundao evaporao dessecao, com os seguintes nveis: lminas de areia halite e gesso laminado lminas contorcidas e dissolvidas ( areia preenchendo gretas).
UM LEQUE ALUVIAL TEM FCIES MAIS PROXIMAIS E MAIS DISTAIS, PODENDO DISTAR DE POUCOS KMs, COM PROCESSOS E FCIES DISTINTOS
Y
LP X LM X
LD
Nos Leques Aluviais predomina o transporte por Fluxos Gravticos com Razo gua/Sedimento reduzida. Ocorrem depsitos grosseiros de Debris-Flow e de Sheet-flood, a par de depsitos finos de Mud-flow.
O depsitos de Sheet Flood so areno-conglomerticos e predominam nas fcies medianas, com geometrias tabulares e estruturas macias ou gradadas.
Os depsitos de Mud-Flow predominam nas reas distais, com areias finas e argilas em mantos planares empilhados.
NOS SECTORES DISTAIS, A PAR DE DEPSITOS DE SHEET-FLOOD E DE MUD-FLOW, PODEM COMEAR A APARECER DEPSITOS CANALIZADOS, COM ESTRUTURAS TRACTIVAS.
Distalmente, os Leques Aluviais podem passar a depsitos Fluviais efmeros (em climas semi-ridos) ou a depsitos Elicos e Evaporticos (em climas sub-ridos)
A PARTIR DO ESTUDO DA TENDNCIA SEQUENCIAL DO PREENCHIMETO DA BACIA POR DEPSITOS DE LEQUE ALUVIAL,
PODEMOS INTERPRETAR O COMPORTAMENTO TECTNIO DO BORDO DA BACIA E DO RELEVO QUE ALIMENTA OS LEQUES.
Proximidade de reas soerguidas (controle tectnico), com abrupta mudana de declive para uma plancie adjacente; Associao lateral com outros sistemas deposicionais continentais de clima sub-rido (desrtico e fluvial grosseiro)
Padro radial de disperso de sedimentos (paleocorrentes e fcies), com aumento distal na organizao dos sedimentos;
Predomnio de fcies conglomerticas e arenosas;
Domnio de fcies de enxurrada relacionadas com transporte por suspenso gravtica (+ traco): - Conglomerados lenticulares desorganizados (Debris-flow); - Mantos extensos areno-conglomerticos, com gradao normal ou inversa (Sheet-flood); - Mantos extensos silto-argilosos, com gradao normal (Mud-flow + traco)
O SISTEMA DEPOSICIONAL FLUVIAL CORRESPONDE, NO ESSENCIAL, DRENAGEM DAS GUAS DE ESCORRNCIA, CANALIZADAS EM LEITOS PRINCIPAIS, TRANSPORTANDO CARGA SLIDA (DE FUNDO E DE SUSPENSO) E CARGA EM SOLUO. OS PRINCIPAIS FACTORES CONTROLADORES DA DINMICA FLUVIAL E DA CONSEQUENTE DINMICA DEPOSICIONAL SO - LITOLOGIA regional TIPO E ABUNDNCIA DE CARGA SLIDA - TECTNICA RELEVO, DECLIVE E ENCAIXE - CLIMA ALTERAO E HIDROLOGIA (quanto e quando)
NUM SISTEMA FLUVIAL, A EROSO PREDOMINA NOS SECTORES A MONTANTE, O TRANSPORTE NOS SECTORES INTERMDIOS E A SEDIMENTAO MAIS A JUZANTE, ASSOCIADA PERDA DE DECLIVE E DE ENERGIA. NO ENTANTO, EROSO, TRANSPORTE E SEDIMENTAO COEXISTEM quase sempre NO ESPAO E NO TEMPO, SENDO O SEU BALANO VARIVEL AO LONGO DA REDE HIDROGRFICA.
A MORFOLOGIA DOS CANAIS E O TIPO DE CARGA SLIDA TRANSPORTADA ESTO INTIMAMENTE RELACIONADOS.
Trao
Carga Mixta
Suspenso
Figure 12.2 Two examples of very different fluvial systems, showing the variability of the morphologic and cascading components of the examples in the three geomorphic zones (Figure. 1): D, drainage density; S, gradient; w/d, width-depth ratio; P, sinuosity; Q, water discharge per unit area; Qb, base flow; Qp, peak discharge; Qs, sediment load
NO ENTANTO, NO REGISTO GEOLGICO NO TEMOS PRESENTE A MORFOLOGIA. TEMOS SIM OS DEPSITOS COM AS SUAS DIFERENTES CARACTERSTICAS TEXTURAIS E GEOMTRICAS. SO ESSAS CARACTERSTICAS QUE NOS VO LEVAR A INTERPRETAR A TIPOLOGIA FLUVIAL E, CONSEQUENTEMENTE, OS FACTORES DE CONTROLO (CLIMA E RELEVO) E A RESPECTIVA PALEOGEOGRAFIA.
Leque Aluvial
CARACTERSTICAS ESSENCIAIS
A carga slida abundante, com predomnio da carga de fundo (seixos + areia). A abundncia de sedimentos origina assoreamento intenso, com rios largos e pouco profundos (Width/Depth elevado). O excesso de carga slida para o caudal, leva ao entulhamento dos canais, com mltiplas barras e canais no leito principal.
A abundante sedimentao provoca a colmatao dos canais, gerando avulses frequentes (abandono e migrao do canal).
BARRAS
A) Longitudinais B) Transversais
Barras Longitudinais
Barras Transversais
Barras Transversais
(b)
Ciclos granodecrescentes
Feies gerais de um sistema fluvial entrelaado de carter efmero: ciclos granodecrescentes bem definidos, geometria geral lateralmente extensiva, ausncia de macroformas (no caso especfico)
Plancie de Inundao
Conglomerados organizados com gradao normal e longitudinal (barras longitudinais); Arenitos com estratificao cruzada arqueada e tabular. (barras transversais). Canais e barras mais profundos e estveis; Depsitos de barras e canais lenticulares;
Plancie de inundao
Meandro abandonado
Lag
Crevasse splay
Meandros abandonados
A GNESE DAS BARRAS DE ACREO LATERAL RESULTA DO FLUXO HELICOIDAL NO CANAL SINUOSO.
Acreo lateral
Point Bar
Acreo lateral
Acreo lateral
Acreo lateral
Acreo lateral
Acreso lateral
Acreo lateral
Acreo lateral
sentido de acreo
sentido da corrente
Levee ou
DIQUE MARGINAL
Crevasse splay
CH (LA) FF
CS
Num afloramento ou num testemunho de sondagem, cada Litofcies representa uma situao local e pontual, dando indicaes restritas.
Mais importante que saber o fluxo num determinado momento ou local, ser saber o tipo de processo natural que o gerou, no contexto mais amplo da dinmica aluvial.
Miall (1978) apresenta para tal a Interpretao do processo que gera cada litofcies, com referncia situao fluvial em que tende a ocorrer (barras transversais ou longitudinais, depsitos de transbordo, etc).
Genericamente, pode-se distinguir entre Litofcies de Canal activo (fcies de alta e mdia energia, grosseiras, G e St/Sp/Sr) e Litofcies associadas a Transbordo de canais (fcies de baixa energia, mais finas, F e Sr/Sh). As Litofcies tendem portanto a surgir em associaes de fcies, traduzindo a construo de um determinado corpo sedimentar. Esses corpos sedimentares so os Elementos Arquitecturais (EA) do prprio depsito fluvial. Miall (1985) definiu 9 Elem.Arq., englobando os corpos
i) associados ao preenchimento de Canais por Barras ii) associados ao transbordo localizado ou generalizado.
CH Channel GB Gravel Bar SB Sandy Bar FM Foreset Macroform LA Lateral Accretion SG Sediment Gravity LS Laminated Sandsheets OF Overbank Fines
OS CANAIS CH ESTO SEMPRE PRESENTES E SEMPRE PREENCHIDOS PELOS OUTROS Elem. Arquitecturais
PODEM SER DE DIFERENTE HIERARQUIA, DESDE UM LEITO PRINCIPAL AT UM PEQUENO CANAL SECUNDRIO.
O ELEMENTO GB INCLUI OS DEPSITOS DE FUNDO E SULCOS (Lag deposits, Gm), A PAR DAS BARRAS LONGITUDINAIS (predomnio de agradao frontal Gp) E BARRAS TRANSVERSAIS (predom. de agradao vertical - Gt).
AMPLA BARRA ARENOSA COM > 100 m, PRESENTE EM SAND-FLATS REAS FLUVIAIS EXTENSAS E APLANADAS, COM ABUNDANTE ACARREIO DE AREIAS.
O ELEMENTO LA TPICAMENTE INDICADOR DE SINUOSIDADE. FEIXES DE ACREO DE GEOMETRIA SIGMIDE, INCLINANDO PARA O CANAL, COM BASE EROSIVA E TOPO GRADATIVO. LAMINAO PERPEND. AO FLUXO PRINCIPAL St Sr --> (Sh/Fl)
O ELEMENTO GB CORRESPONDE A DEBRIS-FLOW NO ESTRUTURADOS (Gms), EM MANTOS CONGLOMERTICOS POUCO ESPESSOS (0.5 A 3 m), PODENDO ORIGINAR COMPLEXOS EMPILHADOS IMPORTANTES.
O ELEMENTO LS FORMA-SE EM REGIME DE FLUXO ELEVADO, COM FORTES CORRENTES, FORMANDO MANTOS ARENOSOS COM LAMINAO PLANA (Sh) COM 0.5-2.5 m DE ESPESSURA E EXTENSO AT 100 m.
COM FINOS LAMINADOS (Fl), MASSIOS (Fm) ONDE SE INTERCALAM CANAIS SECUNDRIOS E CREVASSES (AREIAS FINAS COM RIPPLES Sr)
TIPOLOGIA FLUVIAL
OS SISTEMAS FLUVIAIS PODEM SER BEM DIVERSOS, EM FUNO DA ACTUAO DOS FACTORES DE CONTROLo (CLIMA, TECTNICA), GERANDO REGISTOS DEPOSICIONAIS TAMBM DIVERSOS. DESTE MODO, A PARTIR DA DIVERSIDADE DO REGISTO GEOLGICO PODEMOS INTERPRETAR A DIVERSIDADE DOS SISTEMAS FLUVIAIS E OS SEUS CONTROLOS PALEOGEOGRFICOS.
COM BASE NA ASSOCIAO E ABUNDNCIA DOS DIVERSOS ELEMENTOS ARQUITECTURAIS, MIALL (1985) DEFINIU UMA TIPOLOGIA DE 12 SISTEMAS FLUVIAIS
Rios Meandriformes
5) Carga arenosa (de fundo), com LA e Crevasses (SB)
Rio Anastomosado
9) Carga arenosa com barras arenosas SB e FM 10) Carga mista, com barras arenosas FM e SB + finos OF
ESTURIOS
- quando os rios encontram o mar...
I. INTRODUO
E S T U R I O S
http://www.upe.ac.za/cerm/cerm3.html
II. OS ESTURIOS
- quando o mar entra na foz dos rios
1. DEFINIO
DEFINIO GENRICA ESTURIO um corpo de gua costeiro, semi-aberto comunicao com o mar, no qual a gua do mar se mistura fsica e quimicamente com gua doce proveniente da drenagem fluvial, em regime estuarino.
(Pritchard, 1976)
DEFINIO ESPECFICA ESTURIO a terminao costeira de um canal fluvial nico, recebendo um fluxo sedimentar fluvial e marinho, actuado por foras tidais, de ondulao e correntes fluviais, produzindo associaes de fcies estuarinas.
(Dalrymple et al., 1992)
Um Esturio no : - Delta, porque este tem mltiplos canais distributrios; - Tidal Inlet numa linha de costa deposicional, porque este no tem um rio ou afluxo de gua doce associado. - Plancie tidal, porque esta no recebe gua doce significativa. Mas um delta tambm pode ter canais de desembocadura fluvial, com regime estuarino... Ou uma plancie tidal pode ter reas alagadas em comunicao com o mar e regime estuarino temporrio (aps grandes chuvadas)... Regime estuarino inter-aco dinmica entre gua doce vs. gua salgada
2. GNESE
O desenvolvimento de um regime estuarino na Foz de um Rio, implica uma aceitao da entrada do mar nessa Foz, o que se pode verificar em diversas situaes:
3. O REGIME ESTUARINO
4. A SEDIMENTAO ESTUARINA
- a inter-aco da circulao estuarina com o material fino em suspenso
Num Esturio, as diferenas de densidade das guas salgada e doce, so fulcrais. Sem fortes correntes, a sua mistura faz-se por Difuso, mas se h correntes fortes, os processos de mistura so mais efectivos. As densidades das guas condicionam a velocidade de queda das partculas. A deposio das partculas finas num esturio est em relao com as variaes do alcance mximo da mar e tambm do caudal fluvial. O limite entre guas dinmico, condicionando a movimentao das partculas em suspenso.
As Argilas no Esturios
Uma das questes fulcrais nos sedimentos estuarinos o comportamento peculiar das partculas finas, silto-argilosas com M.O., as quais tendem a adquirir um comportamento coesivo com regras diferentes das dos gros >125 (3 ). Alm disso, a salinidade (basta 3%0) provoca a floculao das argilas, ao chegarem ao esturio, gerando partculas da ordem dos 6 (SILTE) que tendem a car no fundo e a ser depositadas, arrastadas ou re-suspensas.
Longitudinalmente, a interface gua doce vs. gua salgada controla a posio da mxima turbidez (mxima concentrao de sedimentos em suspenso) e do ponto nulo onde esses sedimentos tendero a decantar.
A evoluo depende do balano entre: 1) A taxa de subida do mar 2) A taxa de acumulao de sedimentos
Se 1) > 2)
Se 1) = 2)
Se 2) > 1) um Delta.
Esta colmatao pode dar-se por aporte de areias marinhas ou de areias e vasas fluviais, a que se junta ainda a componente bioclstica (conchas, carapaas e vegetais).
Por seu lado, tambm o Prisma de Mar (quantidade de gua salgada que entra e sai do esturio em cada mar) vai assim diminuindo, acelerando a sedimentao.
Com o tempo, a superfcie do fundo do esturio acabar por emergir e dar origem a um Delta.
A continuao deste processo levar instalao de uma Plancie Aluvial. O resultado ser uma sucesso vertical de depsitos de Esturio Delta Plancie Aluvial.
ESTURIO INICIAL
Acumulao de areias e construo de barras
ESTURIOS - FIM
H vrios tipos de Leques deltaicos, continentais e marinhos. Vamos tratar apenas dos Deltas s s., fluviais, costeiros.
Os Deltas costeiros traduzem a inter-aco dos acarreios fluviais, difusores de gua e sedimento, com os processos dissipativos e redistributivos das ondas e mars, numa bacia marinha. Dependendo da intensidade relativa desses processos, uma nova rea sub-area emersa (mas geralmente encharcada) adicionada rea costeira.
TAL COMO NOS ESTURIOS, A ENTRADA DE GUA DOCE NO MAR E CONSEQUENTE DEPOSIO TERRGENA CONTROLADA PELO CONTRASTE DE DENSIDADES.
Em funo das densidades relativas da gua doce (com material em suspenso) e da gua salgada, assim o influxo fluvial se ir espraiar de modo distinto, condicionando a deposio da carga de fundo e em suspenso.
d RIO = d
MAR
d RIO
> d MAR
d RIO < d
MAR
Terminologia fisiogrfica antiga : 1 - Topset (camadas de topo) 2 - Foreset (camadas frontais) 3 - Bottomset (camadas basais)
Terminologia morfolgica equivalente: 1 - Plataforma Deltaica (sub-horiz., sub-area e subaquosa); 2 - Talude deltaico (inclinado); 3 - Prodelta (profundo e sub-horizontal); Terminologia de processos: 1 - Plancie Deltaica : zona sub-area dominada por processos fluviais; 2 - Frente Deltaica : zona de inter-aco de processos fluviais e marinhos; 3 - Prodelta : zona de sedimentao marinha, por decantao do material em suspenso.
Foreset
ProDelta Bottomset
Plataforma off-shore
reas aplanadas com canais distributrios activos ou no, e levees, separados por suaves elevaes emersas ou depresses alagadas. Entre os canais existem plancies de inundao, plancies tidais, marshes/swamps (sapais/ manguezais) ou salinas (f. clima)
reas Interdistributrias (AI) com i) swamps (pntanos) bem vegetados, que passam para juzante a ii) marshes (sapais) apenas com ervas, etc. (salobros), alm de iii) pequenos lagos e lagunas estagnadas, tendo nas margens turfeiras ou calcretos+evaporitos (conforme o clima).
A PLANCIE DELTAICA
OS CANAIS DISTRIBUTRIOS
Quando a corrente fluvial forte, deposita areias em barras de desembocadura e levees submersos. Quando a ondulao forte, desenvolvem-se barras arqueadas na desembocadura, podendo ser assimtricas se a ondulao for oblqua. Se as mars forem importantes, teremos barras tidais paralelas enchente e vazante. Do peso relativo entre ondas, mars e acarreio fluvial, assim a Frente Deltaica desenvolver morfologias diferentes, gerando a diversidade de deltas conhecidos.
FRENTE DELTAICA
SUB-AMBIENTES E PROCESSOS
A barra de desembocadura afectada por processo fluviais que a constroem e ondas que retrabalham o material.
Prodelta (PR)
a parte no-afectada por ondas e mars, correspopndendo geralmente a uma zona estvel com deposio de silte e argila por decantao. So gerados depsitos laminados que traduzem as alternncias de acarreios em suspenso das pocas de chuvadas. A laminao pode estar preservada (amb. anxico) ou destruda por bioturbao (amb. aerbio). Pontualmente podem chegar sedimentos grosseiros de enxurradas hiperpicnais (densas) ou de colapsos gravticos na FD.
Seco longitudinal tpica do Delta do Nger e plataforma adjacente, mostrando os tipos de sedimentos, morfologia e distribuio (Allen, 1970)
CLASSIFICAO MORFOGENTICA DOS DELTAS EM FUNO DOS TRS FACTORES PRINCIPAIS -Sedimento
- Ondulao
- Mars
(Galloway, 1975)
Fluvial Construtivo
OS DELTAS CONSTRUTIVOS
Dominados pela aco fluvial, construtiva, trazendo mais sedimentos que aqueles que o mar consegue distribur
OS DELTAS DESTRUTIVOS
O afluxo sedimentar fluvial retrabalhado pelas ondas e mars, no conseguindo construindo corpos deltaicos progradantes.
Ambientes)Sedimentares)Carbonatados)
!
) 1.)Introduo:)Contexto)Geolgico)da)Sedimentao)Carbonatada) )
1.1.)Importncia)
Os!sistemas!sedimentares!carbonatados!so!de!extrema!importncia,!para!o!conhecimento! cientfico,!do! registo) estratigrfico!e,!de!um!ponto!de!vista!aplicado,!para!a! explorao) de) recursos) naturais.! Assim! ! porque! os! sistemas! sedimentares! so! dos! mais! bem! representados! no! registo! geolgico,! estando! na! origem! de! parte! significativa! das! sucesses! sedimentares!do!registo!geolgico!havendo,!portanto,!exemplos!desde!o!PrCCmbrico!at!aos! dias! de! hoje,! que! abrangem! uma! grande! variedade! de! contextos! geotectnicos,! eustticos,! climticos,!e!tambm!diferentes!padres!de!fcies,!estilos!evolutivos,!dimenso!e!durao.!So! cruciais!para!a!reconstituio!das!variaes!globais,!da!evoluo!biolgica,!e!para!a!datao!do! registo! geolgico.! Constituem! um! precioso! arquivo! da! evoluo! paleoclimtica,! paleoC oceanogrfica,! paleogeogrfica,! paleobiolgica! (etc.)! a! diferentes! escalas! espaciais! e! temporais.!Assim!!porque!contm!essa!tal!elevada!diversidade!de!fcies,!por!vezes!fossilfera,! frequentemente! com! elevada! distribuio! espacial,! reflectindo! diferentes! caractersticas!! mediante! as! variaes! ambientais.! Os! sistemas! sedimentares! carbonatados! constituem,! tambm,! importantes! aquferos,! e! so! um! repositrio! de! diversos! recursos! minerais,! representando!mais!de!50%!dos!reservatrios!de!hidrocarbonetos.!Alm!de!que,!muitos!deles,! tm! interesse! em! termos! de! patrimnio! geolgico,! devido! ao! seu! contedo! fossilfero! pedaggico,!ou!outro!tipo!de!caractersticas!que!tornam!esse!local!nico.! ! 1.2.)Factores)de)Controlo)da)Sedimentao)Carbonatada) ) Clima!(temperatura,!salinidade,!CO2,!organismos...)! Tectnica!(subsidncia,!topografia,!taxa!de!sedimentao!terrgena)! Variaes!do!nvel!do!mar!!eustatismo!e!flutuaes!relativas!do!nvel!do!mar! Profundidade!da!coluna!de!gua,!ou!profundidade!da!bacia! Caractersticas!da!comunidade!bitica!e!produtividade!orgnica! Luminosidade,!nutrientes,!oxigenao! Produtividade!sedimentar!!fbrica(s)!de!carbonatos! Regime! oceanogrfico,! hidrodinmico! (energia! das! ondas,! amplitude! das! mars,! relevncia! das! tempestades! e! correntes,! orientao! da! plataforma! litoral,! ou! do! lago,! face!aos!ventos!dominantes! ! 1.3.)Fbricas)de)Carbonatos)(Carbonate)Factories))CF)) ) Zonas!subtidais!especiais,!por!elevada!produo!bentnica!de!carbonato,!i.e.,!com!elevada! produtividade! sedimentar! carbonatada,! relacionada,! essencialmente,! com! a! presena! de! organismos!bentnicos.!Formas!de!produo!de!carbonato:! Abitica)ou)quasiHabitica!!fsicoCqumica!com!efeitos!biolgicos!negligenciveis.! Bioticamente) induzidos! ! os! organismos! desencadeiam! os! processos! bioqumicos! (organoC!e!biomineralizaes).! Bioticamente) controlada! ! os! organismos! determinam! o! local,! incio,! fim! dos! processos! e,! muitas! vezes,! tambm! a! mineralogia/cristalografia! do! precipitado! em! questo.! ! 1!
Tipos!de!fbricas!de!carbonatos!(CF):! Tropical! ! Precipitao! biocontrolada! por! organismos! fotoCautotrficos! e! heterotrficos! diversificados,! com! uma! componente! de! precipitao) abitica! significativa.! guas! lmpidas,! bem! iluminadas,! oxigenadas,! oligotrficas,! pouco! profundas.! guas)frias) !Precipitao!biocontrolada!por!organismos!heterotrficos!dominantes,!e! fotoCautotrficos! abundantes,! com! precipitao! abitica! pouco! significativa.! Meio! ftico!a!aftico,!profundidade!baixa!a!elevada.! Microbiana! ! Precipitao! bioCinduzida! e! quasiCabitica,! precipitando! maioritariamente! micrite! in! situ! (autoCmicrite).! Meio! disftico! ou! aftico,! eutotrfico! ou!mesotrfico,!pouco!oxigenado,!mas!no!anxico,!profundidades!intermdias.! ! As!acumulaes!ou!prismas!sedimentares!resultantes!dos!3!tipos!de!fbricas!de!carbonato! diferem!em!composio,!geometria!e!padres!de!fcies.! ! 1.4.)Tipologias)de)Plataformas)Carbonatadas) ) )
Eprica! Desligadas)do)Continente)
Isolada! Ligadas)ou)no)ao)Continente)
Afogada!
2!
fornecer! Ca,! essencialmente,! e! algum! Mg.! ! ainda! necessrio! que! as! condies! climticas! e! topogrficas!permitam!a!evacuao!e!encaminhamento!para!estas!bacias!no!interior!de!terras! 4.4.3a Stratification assified as to whether they are hydroemersas.! closed. Open lakes permanent One of the most fundamental properties of lakes is have Importantes!repositrios!de!minerais!noCmetlicos!e!tambm!reservatrios!ou!rochaC aracteristic of exorheic regions where their tendency to become stratified. If lake temperame!de!hidrocarbonetos.! o the sea through the river system. ture is measured against depth in temperate, tropical basin Podem!fornecer!informao!paleoambiental!pormenorizada.!Apresentam!uma!grande! surrounding drainage and preand subtropical regions a curve is usually obtained as lanced by evaporationsensibilidade!a!flutuaes!subtis!dos!parmetros!climticos!e!hidrolgicos!com!reflexo! and outflow. shown in Fig. 4.63. The major source of heat is from nas! caractersticas! fsicoCqumicas! da! gua.! ! ! So! sistemas! lake with both a relatively stable solar radiation and its warming effect decreases muito! with dinmicos! (grande! variedade!de!condies!fsicoCqumicas).! able lake chemistry, with no tendency depth. The density of water is mainly a function of its Comparativamente!aos!ambientes!marinhos,!os!lagos!tm!uma!muito! d salinity or alkalinity. The shorelines temperature and is greatest at 4C. As a result the maior) diversidade! e, sometimes considerably as in the biolgica,!estando,!no!entanto,!os!processos!qumicos!e!biolgicos!muito!mais!relacionados!do! warmer surface waters are lighter and overlie denser, lawi (Beadle, 1974). que!no!meio!marinho.! cooler water. In such a thermally-stratified lake the y closed lake systems have no regular warmer near-surface zone is called the epilimnion and Os!lagos!podem!apresentar!diversas!origens,!formas,!dimenses!e!durao,!podendo!sofrer! evels and chemistries are controlled are the cooler zonepodendo! the hypolimnion. modificaes! frequentes! ao! longo!bottom do! tempo,! tambm!They surgir! em! diversos! contextos! between inflow, precipitation and separated by the metalimnion which is a zone where geolgicos,!climticos!e!hidrolgicos.! sed-system lakes occur in endorheic the rate of change of temperature with depth is rapid. ! ns. In the case of the former the The thermocline is the plane of maximum rate of 2.1.)Estratificao) manent, enters a terminal lake; in the temperature change. The lighter, surface waters are ! er no permanent surface drainage easily mixed by the wind and commonly undergo daily das!types principais! propriedades! dos! lagos! ! a! also sua!undergoes tendncia! em! se! tornarem! Williams, 1974). Uma! Two main of and seasonal circulations. This zone termicamente)estratificados. !A!maior!fonte!de!calor!provm!da! radiao)solar,!diminuindo! ecognized: perennial and ephemeral o!seu!efeito!calorfero!com!o!aumento!da!profundidade.!Como!resultado,!as!guas!superficiais! of water which lakes contain bodies (mais!quentes!e!menos!densas)!sobrepemCse!s!guas!frias!e!densas.! rs or even thousands of years. Such ow marked fluctuations in lake level. ! (less than 3 m Malawi is a shallow ! o 10C Temperature 2 lake covering 2000 ! km (Lancaster, es seasonal variations in lake level of ! } Epmmo;oo , with a periodic variation of 1-2 m ! e, and is desiccated on average every ! uctuations result from slight changes ! area caused by e lake catchment Metalimnion ! in the intensity otranspiration, and ! complex catchainfall. In areas with } ! le variability can occur in the run-off
ift phases and very thick sequences closed systems may become open. Anyone region kes are also developed along major may contain exorheic and endorheic or even arheic uch as the present-day Jordan Valley. systems, as occurs today in Victoria, Australia (Bayly ine sequences of the Pliocene Ridge & Williams, 1974). During the Early Tertiary in the ia also developed in a similar setting western USA, large freshwater lakes occurred in the e, 1978). Lake basins such as that Uinta Basin, in what is now northeast Utah, while in had in Africa and Lake Eyre in southern Wyoming ephemeral-perennial, alkaline 2.)Ambientes)Lacustres)(s.l.)) eveloped in slowly subsiding zones in lakes occurred in the Bridger and Washakie Basins ake carbonates!also occur in foreland (see Section 4.4.7b). Changes in drainage patterns !semelhana!dos!mares,!tambm!os!lagos!tm!condies!para!reter!os!caties!necessrios! e Early Tertiary basins of the northcaused by tectonic movements can radically affect the ! sedimentao! carbonatada,! originando! geralmente! denominados! lacustres! ou! hydrology of an area, changing bothcalcrios! drainage patterns lmnicos.! Para! tal! ! necessrio! que! nas! reas! envolventes! existam! rochas! susceptveis! de! and the local climate.
gy
= : :1
! !
Epilmnio!!estrato!mais!superficial!e!quente!de!um!lago,!influenciada!pela!aco!do! vento,! rica! em! oxignio! dissolvido! e! em! fitoplncton,! e! no! qual! a! temperatura! decresce!lentamente!com!a!profundidade!(fraco!gradiente!trmico)! Metalmnio)!estrato!em!que!a!temperatura!decresce!muito!(elevado!gradiente).! Termoclina!!plano!de!maior!taxa!de!alterao!de!temperatura!(mximo!gradiente).! Hipolmnio!!estrato!mais!profundo!e!frio!de!um!lago,!pouco!iluminado!ou!mesmo! aftico,!pobre!em!fitoplncton,!tambm!de!fraco!gradiente!trmico.!!
3!
and such lakes are called solar lakes. the stratification depends on the size and shape of The important sedimentological effect of this prothe lake. However, cooling of the surface waters, longed stratification is that the bottom waters are especially in climates with a cool season, can lead to stagnant and will become anoxic. This results in an overturning and mixing. If complete mixing occurs absence of a benthos and infauna, and no bioturbation the lake is said to be holomictic. Oligomictic lakes undergo mixing at rare intervals. They are typically takes place. In addition, the anoxia results in a reduction in the ! rate of decayainda! of organic matter. butvez! veryestabelecida! deep tropical lakes are typicallytermal! oligo- estratificada,! small, Uma! uma! relao! possvel! estabelecer! uma! Further details of lake hydrology are to be found mictic and warm at all depths, with a small temperature estratificao!qumica.!A!densidade!vai!tambm!depender!da!quantidade!de!sais!dissolvidos!e! in Beadle (1974) and Wetzel (1975). difference. Polymictic lakes either never stratify, or da!quantidade!de!sedimentos!em!suspenso.!A!camada!superficial,!menos!salina,!e!que!corre! display impersistent thermal stratification, often only livremente,!!denominada!mixolmnio,!e!!separada!da!zona!mais!salina,!monimolmnio,!pela! diurnal. They occur in a variety of settings and are quimioclina.! usually exposed to winds. 4.4.4 Environments ! Density also depends on the amount of dissolved salts and on the amount of suspended sediment in the Lacustrine environments are largely defined on bio2.2.)Ambientes)Lacustres)(s.s.)) lake waters. Once thermal stratification is established logical criteria and, as such, they are often difficult ! lakes may also become chemically stratified, especially to recognize in sedimentary rocks. The classification Os! ambientes! lacustres! definidos! com! base! critrios! biolgicos,! o! que!lakes os! torna! which em! follows relates to open and perennial and in saline lakes where a denser, so! bottom layer brine difceis!de!reconhecer!em!rochas!sedimentares.!A!classificao!que!se!segue!est!relacionada! four main zones can be recognized (Fig. 4.64). may occur. In such lakes the stratification is very stable and very little or no mixing occurs. The less com!lagos!abertos!e!perenes,!e!podem!ser!reconhecidas!quatro!zonas!principais:! Littoral zone. This is pode! generally taken asat! the 12! zone of saline surface layer, !which circulates freely, is called Litoral ! Zona! de! enraizamento! de! macrfitos,! que! se! estender! m! de! rooted macrophytes and it may extend to depths of the mixolimnion and is separated from the lower, profundidade,!ou!mais.!A!zona!litoral!inferior!!tipicamente!colonizada!por!plantas! denser, more saline zone, the monimolimnion, by the 12 m or more, therefore below wave-base. The lower como! as! carfitas,! a! zona! litoral! mdia! por! plantas! flutuantes,! e! a! zona! littoral zone is typically colonized by submerged plants chemocline submersas! (plane of maximum rate of change in litoral!superior!por!plantas!emergentes!como!canas.!A!zona!eulitoral!!a!rea!que!se! such as charophytes, the middle littoral by floatingsalinity). The stability of such systems is often enhanced by dilution of the surface layers by run- nvel! upper encontraCse! littoral by emergent leafed plants, and the cima! encontra! entre! o! maior! e!fresh o! menor! da! gua,! e! por! a! zona! off or precipitation. This serves to increase the density macrophytes such as reeds. The eulittoral zone is the supralitoral,!que!raramente!est!submersa.! area between the highest and lowest water levels and gradient reducing the amount of turbulent exchange Sublitoral! ! Zona! que! se! situa! ainda!above na! zona! ftica,! contando! com! a! presena! de! this is the supralittoral zone, which is rarely with the mixolimnion. Such a process, known as ectopoucas! verdes,! algas! microscpicas,! cianobactrias! (estromatlitos,! genic meromixis, has plantas! been offered as a mechanism submerged. bioermos).! The recognition of some of these zones in ancient operating during the deposition of some Eocene lake lacustrine deposits is difficult, corresponde! if not impossible. deposits (see Section 4.4. 7b). The remarkable stability Profundal! ! Zona! aftica! e,! geralmente! (mas! no! sempre),! ! zona!
abaixo!da!termoclina.!! Pelagial!!Meio!aberto,!afastado!do!litoral.! !
2.3. Processos Qumicos A gnese do material carbonatado relaciona-se com quarto fontes: Carbonato detrtico alctone e autctone (litoclastos e intraclastos) derivados, por exemplo, de sistemas fluviais e eroso litoral. Carbonato biognico clstico (bioclastos) e bioquimiognicos derivados de restos esquelticos de vrios organismos como moluscos, carfitas e fitoplncton. Carbonato precipitado inorganicamente (grande parte biologicamente induzido). Carbonato diagentico e pedognico, sob vrias formas, produzido por alterao psdeposicional de certos minerais carbonatados (cimentos secundrios, crostas, ndulos e calcretos).
4!
Lacustre!(baixa!energia)!
Lacustre!(alta!energia)!
5!
3.)Ambientes)Peritidais1)e)Litorais)(ShallowHwater)) )
3.1.)Ambientes)Peritidais) ! Os! depsitos! peritidais! so! muito! frequentes! no! registo! geolgico! e! apresentam! uma! importncia! econmica! considervel,! uma! vez! que! hospedam! minerais! metlicos! e! noC metlicos! e! podem! funcionar! como! rochas! geradoras,! selantes! ou! reservatrio! para! hidrocarbonetos.! Frequentemente! desenvolvem! uma! porosidade! secundria! significativa.! SubdividemCse!em!3!zonas!principais:! Subtidal! ! Zona! correspondente! s! reas! imersas! (submersas),! podendo! ser! fortemente!influenciada!pela!aco!das!ondas!e!pelas!correntes!de!mar!!ambiente! shoreface.!Podem!apresentar!uma!grande!diversidade!biolgica!dependendo!esta!da! salinidade!e!da!temperatura.! (mais!fsseis,!mais!bioturbao,!depsitos!arenosos!ou!vasosos)! Intertidal! ! Zona! que! sofre! inundaes! e! perodos! de! exposio! subCarea! alternadamente.! (crostas! e! laminitos! algais! ! mais! irregulares! do! que! regulares,! permitindo! distinguir!diferentes!zonas!tidais)! Supratidal!!Zona!frequentemente!alagada!(encharcada)!(principalmente!durante! mars! vivas! ou! tempestades).! ! caracterizada! por! uma! exposio! subCarea! prolongada! sendo! a! sua! dinmica! essencialmente! controlada! pelo! clima! prevalecente.!! (depsitos!conglomerticos!de!mobilizao!e!remobilizao)!
3.2.)Ambientes)Litorais)de)Maior)Energia! ! Complexo)PraiaHdeHBarreira)ou)Ilhas)Barreira!que!se!desenvolvemCse!em!regies! de!moderada!a!alta!energia!das!ondas,!onde!a!amplitude!das!mars!!inferior!a!3!m,! e! a! taxa! de! produoo! de! areias! carbonatadas! ! alta.! EncontramCse! separadas! do! continente!por!lagunas!que!passam,!por!seu!turno,!a!plancies!de!mar.! Bancos)ou)Baixios)Dispersos!com!zonas!interC!e!supratidais!atrs!(para!terra),!mas! sem!lagunas.! Complexo) enraizado) no) continente) de) cristas) (Strandplain)! de! praia/dunas! paralelas!!linha!de!costa!com!depresses!intercristais.! !
Foreshore) Rampa!Interna! Protegido! Laguna! Plancie!de!mar! Paleossolos! Paleocoisos! Grainstone! Packstone! A1) Com!Ondas! PraiasCbarreira! Baixios/Strandplains! Mudstone! Packstone! Shoreface) Rampa!Intermdia! Tempestitos!e! wackestone! intercalados!com! bioconstrues! OffHshore) Rampa!Externa! Vasas!pelgicas!e! hemipelgicas!
!!C)
A1!!Fcies!peritidal!e!de!sabkha,!estromatlitos,!evaporitos,! mudstone) e) packstone! lagunares.! A2! ! GrainstoneHpackstone) oolticos/bioclsticos! com! estratitificao! oblqua,! com! face!de!praia!(shoreface)!ou!baixios/strandplain.! B!!Tempestitos!proximais!!wackestone!intercalados!com!bioconstrues.! 6!
! 1!!A!principal!fonte!carbonatada!para!a!zona!peritidal!!a!zona!supratidal!anexa.!
C!!Tempestitos!distais!intercalados!com! mudstone!bioturbados!ou!laminados;!fauna! pelgica.! (D! ! Bacia)! ! Sedimentos! vasosos! e! siltosos,! carbonatados! e! terrgenos,! em! areal! laminado.!Sries!argilaCmarcaCcalcrios,!camadas!finas,!possveis!sedimentos!negros.!
! !
! 7!
3.3.)Eolianitos)carbonatados) ! Os! eolianitos! carbonatados! so! rochas! sedimentares! cuja! deposio! foi! controlada! pela! aco!do!vento,!e!constituem!importantes!ferramentas!para!reconstituio!de!paleolinhas!de! costa!e!de!ilhas.!So!corpos!alongados!(grainstones)!paralelos!!linha!de!costa,!com!espessuras! muito!variveis,!e!composio!e!granulometria!semelhantes!s!das!areias!de!praia,!mas!sem! fragmentos! grandes! de! conchas,! constituindo,! assim,! areias! carbonatadas! de! granulometria! fina!a!mdia,!bem!calibrada.!Tm!estratificao!oblqua!de!grande!escala,!com!ngulo!elevado,! inclinado!predominantemente!para!terra,!havendo!uma!frequente!alternncia!de!laminaes! mais! finas! e! mais! grosseiras.! Contm! cimentos! precoces! vasosos,! predominantemente,! e! porosidade! primria! elevada.! Uma! das! suas! principais! caractersticas! ! a! presena! de! rizoconcrees,!pelculas!de!radculas,!microperfuraes,!associados!a!vegetao!dunar.!!rara! a!presena!de!bioturbao.!!possvel!a!sua!associaes!com!outras!evidencias!de!exposioo! subarea,!e!outras!fcies,!sendo!possvel!encontrar!interdigitao!com!areias!de!praia!e!com! vasas! de! lagoa! ou! outros! depsitos! lacustres/evaporticos.! Como! foi! dito! anteriormente,! o! facto!de!este!tipo!de!depsitos!nos!dar!indicaes!sobre!a!localizao!das!paleolinhas!de!costa! e!de!ilhas,!so!o!que!torna!importante!o!seu!reconhecimento!no!registo!fssil.)
) )
8!
4.)Meio)Marinho)Externo)
! 4.1.)Viso)Geral) ) Sedimentao!pelgica!e!hemipelgica.! Material!terrgeno!e!vulcaniclstico!misturado!com!material!vasoso.! Fcies!alternadas!entre!nveis!argilosos,!margosos!e!carbonatados!!(hemipelgico),!ou! material!carbonatado!e!argilas!(pelgico).! Podem!ocorrer!ndulos!de!mangans!e!evaporitos.! Lito!e!biofcies!mais!simples.! Sedimentao!pelgica!normal!e!constante,!associada!a!decantao!de!partculas!finas,! com!taxas!de!sedimentao!(terrgena)!variveis!mas!baixas.!Taxa!de!sedimentao! carbonatada!ainda!mais!baixa.! Decantao!contnua!e!regular,!originando!estratos!regulares.! Fsseis!de!organismos!de!mar!aberto.! Ausncia!de!estruturas!sedimentares/biossedimentares!relacionadas!com!processos! litorais.! o Sedimentos!pelgicos!essencialmente!de!origem!biolgica:! " Ozes!calcrios!(at!!lisoclina)! " Ozes!siliciosos!(abaixo!da!lisoclina)! Argilitos!ocenicos!!black!shales!(ricos!em!matria!orgnica,!evidenciando!a!pouca! oxigenao!do!meio).! Em!alguns!tipos!de!ambientes!marinhos!formamCse!tambm!depsitos!salinos!(devido! !fraca!circulao!de!guas!hipersalinas!em!subCbacias!marinhas!topograficamente! limitadas).! ) 4.2.)Depsitos)Turbidticos) ) Ambientes!siliciclsticos!marinhos!profundos.! Apesar!de!os!turbiditos!se!depositarem!em!meio!marinho,!tm!a!sua!raiz!no!continente! (num!delta).! TrataCse!de!um!evento!espordico/episdico.! !necessrio!tempo!para!se!dar!a!acumulao!e!instabilidade!gravtica!dos!materiais.!! Os!turbiditos!apresentam!essencialmente!2!componentes:! o Argilas!pelgicas/interturbditicas!(por!cima)! o Areia!(por!baixo)! Os!depsitos!de!base!no!apresentam!organizao!(Depsitos!de!Fluxo!Gravtico).!! medida!que!baixa!a!energia!a!organizao!vai!sendo!maior.! ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ) ! Modelo!turbidtico!clssico:!canho!e!leque!submarino.!Fonte!pontual.! 9!
4.3.)Sequncia)de)Bouma) ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! Sequncia)de)Bouma) ! ! ! ! ! Os!turbiditos!(T)!com!a!desginao!a,!b,!c,!e!d,!compreendem!areias,!muito!grosseiras! na!base,!e!gradualmente!mais!finas!para!o!topo.!O!turbidito!com!a!designao!e!refereC se!a!argilas!hemipelgicas.! Ta!!Areia!com!graded!bedding.! Tb!!Areia!com!graded!bedding!apresentando!laminao.! Tc!!Areia!com!estratificao!convoluta!ou!entrecruzada.! Td!!Areia!fina!com!estratificao!convoluta!ou!entrecruzada!apresentando!laminao.! Te!!Argilas!hemipelgicas/interturbidticas.! A!Sequncia!de!Bouma!pura/completa)s)existe)em)zonas)mais)proximais.! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! 10!
5.)Ambiente)Recifal)
! Os! recifes! so! proeminncias! de! comportamento! rochoso,! emergentes! ou! no,! de! intensa! actividade!biolgica!e!de!grande!resistncia!!aco!mecnica!das!vagas.!Nas!terras!emersas! das!regies!intertropicais,!em!especial!nas!mais!quentes!e!hmidas,!a!alterao!das!rochas!! predominantemente!qumica,!e!o!transporte!para!o!mar!de!ies!de!Ca!e!Mg,!!semelhana!de! outros,! ! feito! em! soluo! nas! guas! fluviais,! sendo! pouco! importante! a! carga! de! detritos,! carga!essa!prejudicial!ao!desenvolvimento!dos!seres!que!constroem!o!recife.! Os! organismos! incrustantes! e! no! incrustantes! so! importantes! bioconstrutores.! Estas! bioconstrues!esto!associadas!(em!maior!ou!menor!grau)!a!algumas!bioconstrues.! As! condies! ambientais! influenciam! o! grau! de! calcificao! dos! organismos! e! a! prpria! morfologia!do!recife.! Zonas! menos! profundas! (mais! energia)! ! estruturas! pouco! ramificadas,! macias,! incrustantes! ou! algumas! estruturas! globulares! e! colunares! fortes! que! resistem! ao! forte!hidrodinamismo.! Reef! crest! e! Reef! flat! ! acumulao! resultante! da! destruio! das! estruturas! recifais!ocorrendo!grainstones!e!wackestones.! Frente!da!crista!de!recife!!vo!abundar!texturas!bioconstrudas.! Back! reef! ! Texturas! mais! delicadas! (bafflestone).! Sendo! um! ambiente! de! menor! energia!vai!ter!alguma!vasa!associada.! !
6.)Progradao)(e)Retrogradao)) !
A!progradao!representa!a!migraoo!de!ambientes!de!guas!pouco!profundas!para!guas! profundas,!ou!seja,!a!migraoo!do!ambiente!deposicional!em!direco!ao!mar.!O!resultado!! uma! regresso! sedimentar,! isto! ,! a! movimentaoo! da! linha! de! costa! em! direco! ao! mar.! Para!tal!tm!que!ocorrer!2!processos:! A!zona!subtidal!tem!que!ser!preenchida!por!sedimentos! A!plancie!de!inundaoo!vai!crescer!com!a!acumulaoo!de!sedimentos! O! resultado! final! ! a! sobreposioo! de! depsitos! (da! base! para! o! topo):! fcies! marinhas! externas,!fcies!shoreface!inferior,!shoreface!superior,!foreshore,!backshore,!fcies!peritidais!e! depsitos!terrgenos.! Para!que!a!progradao!ocorra!!necessrio!que!o!fornecimento!de!sedimentos!seja!maior! que!a!eroso.! O! reconhecimento! de! uma! paraCsequncia! progradante! pode! ser! feita! tendo! em! conta! o! progressivo!aparecimento!de!fcies!de!baixa!profundidade!no!topo!das!sequncias,!bem!como! a!perda!de!fcies!de!guas!mais!profundas.! No!caso!de!retrogradao,!o!que!acontece!!o!contrrio,!sendo!que!o!acarreio!sedimentar! ter!que!ser!inferior!!eroso.! ! Progradao) ! Terrgenos! Fcies!Peritidais! Backshore! Foreshore! Shoreface!Superior! Shoreface!Inferior! Fcies!Marinhas!Externas! ! ! 11!