Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
betimlenirken, ayn paragrafta hem mavi, hem de kahverengi gzlyd. Birden Semih Gmn yine Radikal Kitapta (30 Eyll 2005) yaymlanan eviri ve evirmenler stne yazsn anmsadm. Toplum, tm deerleriyle birlikte ryordu. Birileri kp gnlerce gz nuru dken, bir szcn dier dildeki en uygun karl ne, bir deyimin dier dilde tam ya da tama yakn karlayan ne diye gnlerce dnenin emeini, tarayc ve bilgisayar tularyla bir anda alp gtryordu. 16 Aralk tarihli gazetelerde yer alan bir baka haberse iin bir baka boyutunu gzler nne seriyordu. Van Yznc Yl niversitesi Rektr Prof. Dr. Ycel Aknn tarihi eser kaakl sulamasndan, eserlerinin kaytl olmas nedeniyle aklandn duyuruyordu. Bizler, sanat hrszlarn yarglamak yerine, sanat koruyup kollayanlar yarglayp cezalandran bir toplum olup kmtk. Yllarca didinip yzlerce sayfalk bir yapt evirenler yoksulluk snrnda yaamaya, arkeolojik buluntular koruyup kollayanlar mahkeme kaplarnda aalanmaya mahkm ediliyordu! Sevgili okur! Yazarna, sanatna, bilim insanna sahip k, yoksa gzelduyularn; vurdumduymazln, beenisizliin saldrs altnda yok olup gidecek!...
Nuri Demirci, zlem Tezcan Dertsiz, Melih Elal, Gltekin Emre, Arif Erguvan, Yusuf Erten, Mustafa Frat, Emre Gmdoan, Hilmi Haal, Berna Olga, kr Sever, Mehmet Mmtaz Tuzcu, Serdar nver, hsan ren.
Gltekin EMRE
Mahmut Temizyrek, sylemekte bir saknca yok, gvdesindeki hayat zmekle ie balyor: Karsna alyor o canavar, katili, ak... Hepsi bir arada: Kendini, ak ve mr sk bir biimde sorgulayarak yol alyor iirine. Ama, tutup gnn birinde aclar, sanclar, eriyip bitmeler iinde sevdalanma, sonra dar gelen dnyay biraz hafifletmek iin alp ban gitmeye yeltenme, akn gc karsnda ayrlamama, sk sk kopma noktasna gelme de... ite bunlarla, gece gibi kopkoyu hecelerle ryor iirini Mahmut Temizyrek: Ama hayat bu, ne kadar yakamzdan ellerini zsek de, o yine yapyor yakamza, bizi pmek iin uzanyor yanamza. Zaman ise srklyor ite ak da, mr de peinden. Sonra anlar yerli yersiz boy gsteriyor bilinaltna falan bo verip, sonras malm skntlar... Hm gibi bir Deli Poyraz eser gnn birinde, ne baak kalr ortada, ne de o can evinden vurulmu krlar, sapsar bozkrlar, genliin banda esen kavak yelleri... Kartal kimi zaman yol gsterici olsa da bu apraz ate altnda kalan hayatta, ykler bir bir boy verir imgelerin elinden tutup Elveda Sadullah le p Hseyin gibi. ykden kp giden olursa, o da ardnda bir boluk brakr glgesine snp. Sesi, heceyi ble ble ve katk ede ede imgelere, harflere yol aldryor Mahmut Temizyrek hem kendine ve hem de iirine: bir daha / kl bir sesle e dedim / kz bir sesle a / kendi sesime yandn / suya kor gibi dp. Her ey ryada aklansa da, ortada giz diye dnp dolaan bir eyler kalyor yine de iire ucundan kysndan giren, orasn burasn ekitirip duran. Yaanan bir karmaadr aslnda ne zaman insann karsna kaca hi belli olmayan. Bazen de kukuya dlr: imden koarak u gelen sevin yoksa fke mi Ortalk toz dumansa, air ne yapsn? Dnya bir garip olmusa ve dili dolayorsa airin, stelik gkyz klse, geriye ne kalyor yoldan, yolcudan baka? te yozlama ve yabanclama arasnda gidip gelen dizeler, imgeler! Hayatn gidiine omak sokanlarn karsna iirden baka ne ile kabilir bir air? Ok falan hak getire! Serap, kbus, kym, alk... yolun stnde konaklama yerleridir aire pusula olacak. Gurbet ise nerededir, nasl sahip kacak a ve akta olana? Kirli ve plak bir hayat yanmzda yremizde dolanyorsa air nasl yazar iirini acaba? te yant: Yrtarak yzn u mavinin, u berran / Gvdemizi kanrtarak yazyoruz / hayatn aln yazsn Barbar ve tufan arasnda baka bir yol olmal gkyzne aklp kalm. Yalnzca harflerden oluan bir gkyz de olmal airlerin nnde ki harfleri bol iirler yazabilsin akllar gibi. Nesneler dnyas kabul, ya bireyin iinde esen o zalim frtnalar? te doum oradadr, rahimden nce, yrekte. Var olmann alnn yazs ne ise, orda iir vardr ve Mahmut Temizyrek kalemini oraya evirmitir, yreini de, hayatn da. Onun iiri alm ban giden atlara benzer: gkten ineni, sudan kan / ge aan, suya dneni hi karmayan. Sorularn peine de taklyor air, o alp gtren sorularn: Neden, nedendir? / Dil damaktan kopacak / Sonra o dil, dolanacak dnyaya Dil yolcu mu, yol mu? Ne nemi var? nemli olan yanmaktr yaarken bu dnyada: Kim yanmsa akn narna / Yeryzne den iy / Tam onun yeri / Yanarak souyor dnya Belki de yle bir aforizma da gereklidir bazen: Hayat yinelemekten / yorgun gelmi bir kedidir insan Taa can veren de uh bir ruh vardr iirin yapsna uygun. Ta, neden susmal? oysa hayatn kendisidir.
Yontarak, yontularak, klerek, blnerek, ezilerek, slanarak kendine yol arar ta da yaarken kendi hayatn aramzda. Ta da olsa sevdasn dile getirecek iki dizeyi nasl olsa bulup syler, ya da hayat syletirona: imde yitip gitmek arzusu o esmer / kadnn azndaki beyaz karanlkta Yeryzn Gezen Atl, elbette farkl ve kendi ateinde iyice pimi iirlerden oluuyor. stelik ak szl ve halkn arasnda gezinip duruyor diliyle, duruuyla. Gnmz iirinin yol ac, alakgnll hevesi ve nefis nefesi bu kitapta toplanm sanki. Poetikasyla hesaplam, dnyasn kurmu ve kendini vurgun yemekten kurtarm bir airin u dizelerine de apka karalm diyorum: Ne zaman yorulup braksam sulara / Dner pasl apam iime saplanr / Aldka o kendimden beriye / ndike iimden dibe doru yitik rhtma / Ulamak arzusu vurgunu yer bir daha
___________________________
Mahmut Temizyrek, Yeryzn Gezen Atl, Komu Yaynlar, Yasakmeyve, Kasm 2004, 78 sayfa.
Mustafa FIRAT
GLE ARPTIKA
aydnlna uzandm yzyl olurum gzlerinde beklediim bir yanmla sonsuzluum yarp geer snrlarm gemi gne deer ktlar yazlr zaman tneline yollar kuatr bekleyi aclar teden beri szler ekiyor perdelerini bu sszlk bir dolu dnya dizeler alnt hepimizden bir yanmla bu ehre batk kalbim gl gllere arptka genileyen ocuk misali beklediim akn dkld yerden topla beni
Keke siz de insanlar Bundan byle her akam Konsanz yanmza Grmek iin olan Bizceleyin ay bile Buna ne ok sevinir!
masam, kalemlerimi, ktlarm, gazete kesiklerimi ve kitaplarm seviyorum. Onlarn her biri, altmdan hzla akp giden yol izgisi. Bir ehrin iinden geiyorum ve bu ehirde kimsenin bir zarar dokunmuyor bana; sadece kendimi ldrtyorum. nk, aslnda yalnzlktan, benzer yaamlardan, tekdzelikten, kapanm ya da kapatlm olmaktan korkuyorum. Yumuack bir ninni ya da scack bir anne deil yalnzlk. Bir infilak, belki srekli bir kyamet: Geceyi uzatrken, ksaltyor insann karanlkta yazlan mektubunu. Susarsam, iimin kamburu gibi byyor sessizlik ve en byk ihanet saydm lmle eanlaml oluyor. Yazya kamam bu yzden: ldrmay ya da lm geciktiriyorum. Yaz, kurun geiren yeleimdir benim. Her seferinde, katm yerde korkmu bir ocuk buluyorum. le su tayan avularnda kuyemi iyilikler, fkeler, duygulanmalar var ve kendisi kadar bir yeri doldurmaya alarak srekli bir g gibi yayor hayat. Sitem etmiyorum ona. Ne yreklendiriyorum, ne avutuyorum ne de szn kesiyorum. Her yere takvimler asmasna, kk ktlara notlar almasna ve ne kadar saat varsa kurmasna bakyorum ve birdenbire byyveren bir sokakta kayboluyorum. Yzn elekten geiriyorum, hep hzn kalyor geride. Her eyin anlam azalyor ve yok oluyor giderek. ekmek iin, iinde dnp durduum denizin tpasn aryorum. Bazen, salarn avucuma uzatarak uyuyor. stn rtyorum ve koynuna iki slak bilye brakarak kalkyorum yanndan: Ay kyor ve soyuyor gecenin geceliini. Bir armaan sayyorum yaz saanayla kanayan camlar ve perdeyle oynaan rzgr. Ama bir kr ya da ktrm pateninden baka bir ey deil bu. Sahte bir k gecenin alnndaki jiletle kesiyor glgemi; yzmn avularn kanatyor cetveliyle. Hznl adamsn Haluk ve mthi bir tutarllk var hznnde. Bunu syleyen sensen, dikkat kesilmeliyim szne. Sylesene, iyi bir ey mi bu? Gerekten, iyi bir ey mi? Korku gibi, ak gibi bir ey. Onlar ne kadar iyi ise... Ama, bu kadar deil. nk, bunlarn tesinde bir huy, insann kendinden getirdii bir hal... Sinirlilik gibi, iyikalplilik gibi, karamsarlk gibi. Oyalayp anlamsz bir bunalma srklemiyorsa, varl gereksiz klmyorsa kimseye zarar olan bir ey deil. Sadece, her zaman dudann kenarnda kk bir ak izi, bir ine ucu duruyor. Bunu da ou kez kimse farketmiyor. Bir an, apak duran bir ayrnty yakalam gibi, geriye dnerek soruyor. yi de, hznn tutarl olmas ne demek? Bilmiyorum. diyorum, Bastrlmlkla, duygularn olanca plaklklaryla aa kmasna izin vermemekle, gizlenmekle ilgili birey bu ve heplikle. yle derdim eskiden kendime: Sinein srmas iyidir, cibinlikli yaamaktansa. Sanrm, kontrol kaybetmemek huyu var bende. Ar basan ve aryan yanm bu. Neresinin ardn unutan bir adamla tanmtm bir ykde. Glmsyor Haluk, Eminim diyor, Gzlerinin ark bozulup duran bir adamd o. Bataklk gibiyim, diyordu ya da karabatak. Gzlerimi ne zaman kapasam, eski bir kapnn ziline uzanyorum. almaya bir trl yetimiyor boyum. Ellerim klyor, parmaklarm ksalyor, bastm yer kyor. Trmandka dyorum, olmayan bir ykseklikten. Kimsenin haberi yok, sratta bir ip cambaz olduumdan. Glgesiz bir aacn, ipi kesik bir kuyunun peinde olduumu sylemiyorum onlara. Yani, ac ekerin; yani, kanatsz gvercin gnn; yani, srf dn... Ne yapsam duyulmuyor iim. Her ey bir kurmaca. Bunu bilmeden oyuna balyoruz ve hep kaybedeceimizi rendiimizde her eye ge kalm oluyoruz. Balangta yaptmz hatalar oyunun sonuna kadar brakmyor bizi. Ama oyun sryor. Program yle nk. Anahtarlar ve kilitler... Hatalar ve biz. Sonra, birden kanamamz balyor. Sonra bamzdaki apkay aryoruz. Ve sonra... .. kesmek iin bir kolumuz daha olsun istiyoruz. Ah, Haluk, demek ki biz, boyadan ibaret birer palyaoyuz. Bilsen nasl zledim kendimi. Her sabah aynada tanmadm
bir yzn sakallarn kesiyorum. O ykde birden yamur yamaya balyordu ve bir adam telala, Aynalarn sr akacak. Aynalarn arkas grnecek. Yzm tutun! diye baryordu. Sonra, adamn yzn syryordu yamur. Salarn omuzlarna dryordu, omuzlarn dirseklerine, dirseklerini dizlerine, dizlerini topuklarna aktyordu. Yerinde beliren yeni adam, ok zor oluyor iinden kmam. diyordu, Beni gizlemesinden bktm. Glge yannda tutuyor beni. Oysa, gnei sevdiimi biliyor. Belki de bir terziyim ben; deli gmlekleri, maske ileri biip dikiyorum. Ki, her biri Nuh yamuru. Birden duruyor, gzleriyle bir sesi dinliyor; yukarlarda ya da aalarda; sanda ya da solunda bir yere ve her yere bakmadan bakyor ve, Orada, deil mi? diye soruyor. Kim? Yine geldi, geldi ite. Tam arkamda, grmyor musun? Kimse yok arkanda. Odada yalnzz. Orada; iyi bak! Kim var orada, Haluk? Argos! ?.. Kasz, kirpiksiz, kapaksz, basz, bedensiz bir gz! Nereye kasam kk bir top gibi hoplaya zplaya geliyor arkamdan. te yine geldi. En sevdii yerden: Banyodaki aynal dolabn stnden iniyor, bir yolunu bulup anahtar deliinden ya da kapnn altndaki aralktan geiyor ve omuzlarmn stne yerleiyor. Seninki anahtar delii fobisi. Ya da fotoraf korkusu; belki de objektif saplants. Veya o kafana takl duran rntgenci basks. Bu sancdan kurtulmalsn. Nasl? diye soruyor Haluk, Gazeteden kestiim gz bantlaryla kapattm stn. yle slak ki, drd bantlar her seferinde. Ne rt dinliyor ne de stne frlatp attm eylerden etkileniyor. Ona, Bu senin gzndr. diyemiyorum. Belki de o srada o, onun benim gzm olabileceini dnyor. nk, Seninle hi yz yze karlamadk deil mi? diye sormas bouna deil. Yantm beklemeden, Hibir zaman kara dayal arkadalklarm olmad benim. deyivermesi de. Glmesinin ortasnda nasl bir alama koridoru varsa, sakinliinin ortasnda da kzgn bir dehliz var. Birka dikenini havalandrarak, Krekkapmaca oyunu bana gre deil. diyor, Yalanlarm da dahil, ne sylediysem bakasn inandrmak iin deil, kendim inanaym diye syledim. Odada deildim; yerimi Argos almt, onunla konuuyordu, byle hissediyordum. Hibir zaman inanmadm, yapmadm, yapamayacam bir eyi sylemedim, yazmadm. yleyse, neden btn talar yeniden, bir daha yerine yerletirmek zorunda kalyorum her gn? yleyse, neden gnden gne daha bir umursamaz, daha bir kaygl, daha kendine dnk ve acl biri oluyorum? Niye byyor iimdeki krgnlk ve nereye varacak bu sevgisizliin sonu? Deiiyorum, evet, bundan korkuyorum ve deiiyorum. Mevsimidir; darda atlkarncalar skyorlar. Sana kalsa brakp kaardn her eyi, deil mi? nk kprleri atmak, ekip gitmek ve giderayak bir devrim heyecan daha yaamak senin iindi. Aynasna ikinci birini sdramad iin kp gitmekten sz eden sendin ama, greceksin bak, g edip giden ben olacam. nk krlangotu olan benim: Rotas belli ksa otobslere, dar trenlere, s vapurlara binen ve varacaklar yere ulamadan iinde kaybolacak olan bir krlangotu... Ve sen, sana yeten gzlemlerin ve yarglarnla akl kaldn yerde oturup krlangotunun iirini yazacaksn. erden kilitli odadaki atlkarncalar da skyorlar. ok uzun sredir tek bir grnt var gzmn nnde:
Alabildiine uzanan yemyeil, slak imenler. Sada, nedense sada, iki gr yeil, koyu yeil, nefti yeil aa. Bir pencerenin ardndan bakyorum. Camda damlacklar. Huzurlu bir sessizlik. erisi buzbeyaz. Souk mu, deil mi, bilmiyorum. Bir tecrit odas buras, belki bir akl hastanesi. Aklm tutamyorum, nk, tel tel zlmm. Ve ou kiinin tanr tanmaz sevdii, iimdeki o komik ocuu ldrmm. Gideceim buradan ve o ocuu bir daha ldreceim. Uzaktan baknca grnmeyecek vadide akan nehir: Giden baheler: Krmz arap, kuru zm ve incir. Bitirmek istediin gibi balayacaksn kitabna. Kapsnda ateler yaktn kaleye smayacak gittiin ehir. Toprandan itilmi siyah gller gibi rengini deitireceksin. Oysa iinde duruyor varacan yer; kordonun boyu kadar menzilin. nce bir ip balayacaksn beline ve belli olmayacak nereye dtn. Gzlerinden, beni Argostan syrarak yeniden ben olarak grmeye baladn anlyorum birden. lmekten deil, lmden korkuyorum. diyor, ocuklarmn hayal kurabilmelerini istiyorum yalnzca ve o hayallerde yer alabilmeyi. Ona, Niin benim kartvizitimi tayorsun? diye sormuyorum. Birden yerinden kalkyor Haluk, kitaplna; kitaplnn iir kitaplaryla dolu gzne gidiyor ve oradan setii baz kitaplar omzunun stnden arkaya atmaya balyor: Dnya stnde, air olmayan airlerinin says bu kadar ok olan bir lke daha yoktur. teki trler iin de dorudur bu ama, airler daha iyi belirliyor durumumuzu. Kltr m, beeni dzeyi mi? Doulularda gzel sz syleme, zdeyi dknl vardr. Biz de gzel szleri iir sanrz. Arka arkaya sralarz bunlar ve szlerin gzel olup olmadklar tartmas bir yana, yazdmzn iir olduunu sanrz. in ilgin yan, dnyann en has airleri de bizde. zc olan da bu: tekiler onlardan utanmyorlar. nk, okumamlar, adlarn bile duymamlar ve air sayyorlar kendilerini. Argosundan syrlm Haluku yeniden bulduum iin seviniyorum. Bu sabah erken uyandm. Yabanc bir ku, belki uzak bir kpek sesi... ya da yorgun bir istakoz geti ryamn arasndan, bilmiyorum. Saate baktm. ylesine. ylesine; dndm, unuttum. Kalktm. Evin iinde dolatm. Odalar, koridorlar... Sonra balkona yrdm. Kanepeye oturdum. Bir rzgr esti hafife. enay geldi o srada. 'Ak' dedi usulca, 'Ne kadar uzak gzkse de, o kadar yanbandadr.' Ban omzuma koydu. Uyudu. Sokaktan, ie ge kalm bir cce geti, uzun boylu. Koarak. Hayat bir kez daha denemeye balad iin de seviniyorum. Yere att kitaplarn stnden atlayarak geip kalkt koltua oturuyor, dirseklerini dizlerine dayyor ve, Her zaman syledim: Sevdiim insanlar sz konusuysa, nyargl, tarafl, zayfmdr. Ne yaparlarsa yapsnlar, onlardan yanaymdr, yaptklarnn sonularna da onlarla birlikte, belki onlardan ok ac ekerek sonuna kadar seve seve katlanrm. nk onlar, bende yanlszdrlar. Arkasna yaslanyor, dnp masadan sigarasn alyor, yakyor. u an, senin sevmediin, benim nefret ettiim haldeyim. Kardan baknca, sanki, geerken uramm da kalkp gidiverecekmiim gibi grndm biliyorum. erden baktmdaysa, ne iim var buralarda, ne yapyorum, diye soruyorum kendime. stelik bu soruyu sorduumu belli etmemem gerektiini de biliyorum; en kts de bu. Belki, senin deyiminle, yine birikiyorumdur. yle umuyorum. Ama, nemli deil, birikmese de olur. Sigaras bitince kalkyorum yatan kesinden. Haluk, yzme bakmadan, Yazacaksn bunlar. diyor, Yaznn sonunda, en sonunda, seni sevdiimi, sana inandm, gvendiimi; seni kaybetmeyi hi istemediimi bir biimde sylemi olmay isterdim. nk, bu ykkonumalar, aramzda byle gemi olsayd, bunu sylerdim sana. Dahas, bu ykkonumalar, aramzda byle geti ve ben bunlar sana syledim.
O, bu yaznn byle biteceini biliyor. Ben de; kedisiz ama, trmk iinde...
Sevilir seversiniz gn altnda pekala kim sever ama aysz geceyi, planda. (Bataraf 8. sayfada) da azalyor; birine yaslanmadan, kendinden nce varln kabul ettirmi bir airin gbeini okamadan seslenme cesareti tayanlar ortadan kaybolmu gibi. Bu lkede her yl iir adna otuzun zerinde dl veriliyor. dl almayanlarn says alanlardan daha fazla. dl alanlar, alanlara smayacak hale geldi. Koca koca adamlarn seici kurulunda bulunduu yarmalardan ou zaman, sonu olarak, okurun elinde fiyaskolar kalyor. Bir dl her yl verilmek zorunda m? Bu yl dle deer yapt bulamadk demek zor mu? ki dizesi hafzalara nakolunmam bir airin iiri zerine sempozyum dzenlenmesi, bata o air olmak zere, duyarl btn okurlar tedirgin etmeli. Oysa bu lkede gerekten dle deer grlmesi gereken airler de var; ki onlar gerek edebiyata duyduklar saygdan gerekse kendilerini kaybetme korkusundan bu tr giriimlerin iinde yer almaktan uzak duruyor. Genler iin, iirlerini kitaplatrma adna bir eik oluturan yarmalar belki olumlu karlanabilir. Bu dllerin says da bir elin parmaklarn gemiyor: Yaar Nabi Nayr Genlik dlleri, Arkada Z. zger iir dl ve son yllarda verilmeye balanlan svire Hastanesi dlleri Sabri Altnelden dize okumam bir airin bu dl almas ne derece dorudur? Adna dl konan airin hayat ve edebiyattaki pozisyonunun hi mi nemi yok. Bence olmal. Orhon Murat Arburnundan bir air ve sinema adam yaratan Hseyin Alemdarn vefal tavr bu noktada anlamsz kalyor. Arburnuna gelinceye kadar birok air saylabilir: Ergin Gne, Asaf Hlet, Ziya Osman, Sabahattin Kudret, lhami Bekir Tez Bakn ne diyor lhami Bekir, Son Kavga adl iirinin giriinde: lm bir kez alar kaplar Doumdan ncesi, lmden sonras yalan Yumruu, gs ve altn bayla Ne gzeldir ayakta dimdik insan Edebiyat ortammzda her eyden anlayan; her alana kalem uzatan baz yazarlar var. Sinemadan, tiyatroya, resimden iire, romana Fakat bu isimler bir eyi her ey gibi ele alamazlar; paralanp dururlar kendi etraflarn memnun etmek iin. Oysa bu alanda yazabilecek yetkin kalemler de var: Zeki Cokun, Hasan Blent Kahraman, Orhan Kahyaolu gibi Uzun sredir Cumhuriyet Kitapta Dergilerde bal altnda Mustafa erif Onarann yazdklarn okuyor(sun)uz. Onarann yazdklarndan, yaad ilin -Ankara- edebiyatlarn karn, elinizde hibir ey kalmaz Ankara dndan sz atndaysa yazdklar inelemeler, tarizler eliinde yol alyor. Sorunu net olarak ortaya koymadan, birilerini aklamak iin sorunun etrafndan dolaarak meramn anlatmakla bouan Onarann yazdklarn bir de bu gzle okuyun isterseniz. Edebiyat ortam bir oturma odasndan ibaret deil; bunu en iyi bilmesi gerekenlerden biri Mustafa erif Onaran. Biraz saduyu ve nesnellik aray birok eyin almasna vesile olabilir. Bal Dergilerde olan bir kede ka kez dergilerden sz atna da dikkat etmek gerekir. Son iki saydr Cumhuriyet Kitapta, (Yasakmeyvenin 15., 16. ve 17. saylarnda yer alan) benim de daha nce bu sayfalarda yer verdiim Emel rtem ve Betl Dnderin 7
hazrlad air Kadnlar dosyasna dair yazlar yazyor. Bu yazlarda kulland slup, verdii rnekler, mantk hatalar birbiriyle atma halinde. Sombahar dergisinde yaymlanan (editrln Glseli nal ve Necmiye Alpayn yapt) Kadn Altar dosyas da dahil bugne dek hazrlanm en kapsaml ve seviyeli alma Yasakmeyvede yaymland. Onaran dosyaya dair ilk yazsna girerken derginin sahibi Enver Ercan ven bir girizgh eliinde anlatmak istediklerine balyor. Bu girizghtan bizde kalan u oluyor: Bu kzlar biraz azarlayacam, sen kusura bakma! yle diyor Onaran: Cumhuriyetin kazanmlar kadna kendini kantlama olana vermeseydi, insanca davranmay krelten bencillik o gelimeye engel olabilirdi. Bencillik kimde yok ki! Ozan seiminde deerbilmezlik varsa, deiik ltler arasna kendimizi nemseyiimiz de karmyor mu? Evet, bencillik kimde yok ki! Onaran baz isimlerin grmezden gelindiini sylyor iirlerinde tavr var dedii Tmay obanolunun (adn ilk kez duyuyorum; muhtemelen Ankaral!) Lacivert dergisi (kasm-aralk 2005)nde yaymlanan bir iiriyle tantryor bizleri Onaran. Alntlad iirden sadece bir dize yazmak istiyorum: Ve her dar ktmda gzleri yine yerde Bu dizedeki her szcnn yerini deitirip ve dar her ktmda ekline getirsek yine de bir tavr var yazdklarnda diyebilir miyiz? Bir baka yerde unlar sylyor: Enver Ercan, Zeynep Uzunbayn iiri iin sesinde ev Trkesi var demi. () Belki uzak bir arm, ama Enver Ercann sz Cemal Sreyann bir iirini anmsatyor: Sesinde ne var biliyor musun / ev dankl var. Sradan bir okur, Enver Ercann Uzunbayn iirine dair saptamasnn Cemal Sreyann yukarya aldmz dizelerine apak bir gnderme tadn kestirebilir. Onaran, bunu bir bulu gibi ortaya koyarken konuya ne kadar vakf olduunu da derecelendirmi oluyor! Mustafa erif Onaran, air Kadnlar dosyasnda gremedii iin hayfland, kadnlardan oluan bir dosya yapsa da bu iin nasl olacan dzenleyicilere gsterse! Muhtemelen dosyann ismini Ozan Kadnlarmz koyard; nk air yerine ozan ifadesini kullanyor: slamiyet ncesi airlerin ald isimlerden biridir ozan Ve srekli olarak erkekler iin kullanlmtr; erkek ocuklara isim olarak verilmesi de bundan. Burada da eril bir zihnin tazyiki var. Bir dnemler TRT ekranlarnda, insanlar iirden uzaklatrmak iin grevlendirilmi, btn iirleri ayn ses ve eda ile okuyan, biri vard: Necdet Evliyagil. Mustafa erif Onaran Evliyagile benzetiyorum. Trk iirinin, eksik eyleri onaranlardan ziyade yeni eyler yapanlara ihtiyac var. Metin Elolunun dizelik bir iirine kulak verelim: Leman hanm, size bir iir borcum vard ya; ite onu dyorum. Gazetelerde haftada bir yazlar yazan baz airler var ki; hareket alanlar sadece iirle snrl olmadklar halde iire ve edebiyata dair syledikleri birka cmleyle var olan ortamn fotorafn ekebiliyorlar. Bu airler arasnda yazlarn izlediklerim de var: Haydar Erglen, Sezai Sarolu, Adnan Satc, zdemir nce, Ataol Behramolu, Tark Gnersel, Turgay Fieki, Hicri zgren A. Hicri zgren demiken, onun 2003 ylnda yaymlad (Yaratm, say: 6) Para Tesirli adl iirinden bir blmle bitirelim: nce sz vard imdi yok Aylardan yamur olsun istedim takvim ikindi
Belki doru okuyamadm silikti ayak izleri Bir keder uyak istedi benden Aktan szm bir makama Heder ettim kendimi
gne deil ak doard k boylu bir filmin uzak karesi gibi kurak; lk kanamas (Uzak-7) Bu satrlar Nuri Bilge Ceylann Uzak adl filminden ok nceleri yazld. Ouz zdemin Uzak kitabn okuyanlar, ayn adl filmin ruhsal ikliminin bu kitabn tematik yapsndan ekillenen kilimin zerinde oturduunu anlar. Durur bir trenle ayn kara noktada uzak Sigara kl kadar l, herkese yeni kyafetler ve kifayetler bien, hakl olann sessizliinden ykselen duman, kendine bir rt gibi seen lszlkle nasl cebellesin?! Bir nceki kuaktan aramzda olan birok yeteneksiz adam var. Bunun garip karlanmasndan daha "garip" bir durum yok. Mustafa nein hazrlad Gen airler Antolojisi (Milliyet Yay., 1985) 390 iiri barndryor. Bu airler arasnda bugne kalanlarn says on bei gemiyor. Rasgele atm sayfalarda yer alan birka ismin zihninizle ilikisinin olup olmadna siz karar verin: Hseyin an, Yldz Tulu, Sedat Ksa, Haluk Semerci Ayn kitapta gnmz iiri iinde kendine yer aan isimler de var: Sunay Akn, Enver Ercan, Akgn Akova, Yunus Koray, Engin Turgut, Necmi Zek, Hseyin Alemdar, Mrsel Snmez, skender ver Aralarnda bugn yk yazan, dublaj yapan isimler de var: Yekta Kopan gibi Bence bu antolojinin en dikkat eken ismi Bki Ayhan T. Saydm btn isimlerden yaa kk olmas bir tarafa, o gnden bugne dek iirini gelitirerek srdrmesi ve iir zerine yazd nitelikli yazlarla varln kabul ettirmesi nemli. Bki Ayhan T., henz on alt yandayken yazd Mandolinli Kz adl iirinin bir blmnde, sanki nndeki yllarn edebiyatla nasl bir iliki ierisinde olacann kehanet haritasn karyordu. Kolay deildi orada akl banda kalmak Ama bakn biz becerdik ite bunu Zira Istrati en yakn dostumuzdu Konuurdu hemen biz biraz sussak Bu satrlarda keif var; okuduklarna ve okuyacaklarna dair. Bki Asiltrk adyla da dzyazlar yazan airin, genlerin kitaplarna, iirlerine dair gsterdii zen ve ilgi anlmaya deer. zellikle genler arasnda boy veren kolonileme, kastlama edebiyata zarar veriyor. Bki Asiltrk gibi birka iyi niyetli alkan edebiyat (bakalarnn rettiklerini tketmekle grevli aylaklar tarafndan) baz krkemankeler tarafndan hedef klnyor. Bu tartmalar zaman zaman elektronik ortama da yansyor. iiriyle var olamam bir ksm mteairlerin dzyazya yaslanan arlarn okuyoruz. Bu tartmalardan biri dl kavram zerine ald. Kendi azn bakalarnn sesi iin bir rampa olarak kullananlar da vard tartmann iinde. Kendi hesabna konuanlarn says (Arkas 7. sayfada)
Gelenek kavram zerine, zellikle son elli ylda, oka tartma ald. Bir bakma airlerin iirde tuttuklar yeri ifa etmeleri ve kendilerinin iinde bulunduklar ortama ne tr yenilikler getirdiklerini belgelemeleri iin gelenek geilmesi gereken bir eik greviyle donatld. Bir zamanlar Ebubekir Erolu, gelenek levazm deposu deildir. diyordu. Dorudur. 2005 ylnda dergilerde tartmaya yol aan yazlarn arka plnnda bu kavram vard. Osman akmaknn Milliyet Sanatta Organik iir, sentetik iir tamlamalar yrngesinde sraladklarnn arka tarafnda da (halk iirini olumlayp divan iirini yermesi) bu kavramn izlerine rastlayabiliriz. Hilmi Yavuz ve rekasnn yrd yol da bu kavramn iinden ekilleniyor. Gelenek servis edilen bir ey haline dntrld; yle olsa bile bu servis tepsisini elinde tutann durmadan bu tepsiden yemesi ho deil! Bizler edebiyatta gelecei olann gemii zerine tartmay denemeliyiz. Baz airlerin iirlerinde allagelmi lleri aan; edebiyatn gemiten getirdii arlk noktalarna demeden kendini ortaya koyan yeniliklerin, iir ortamnda bulunanlarca uzak alglanmas anlalr bir eydir. Uzak adl kitap Ouz zdeme ait. 2000 ylnda yaymland. zdemin Bir Oyundu lm (1988), Su Yrdm Destan Getim (1992), Su mek Gzeli (1994), Uzak (2000), Cesur Ac (2002) adl iir kitaplar var. yaz geer gibi yzne doyduum diyor zdem. Uzak kitab 28 pare uzak adn tayan iirlerden oluuyor. Son dnem iirimizde tematik btnl yannda para tesirliliiyle en ok dikkat eken kitaplardan biri. zdem, sar ovalarn sz dizimini bilmek isteyen bir air. Glgesini yazdklarnn zerine drmeden yryen, popler kltrn sunduu imknlara yz vermeden iirini koyu ovalardan geirerek toplumcu anlayn lirizmle birletirebilmi bir iirin faili. Kendini gizleyerek iirini korumay semi airler var. Ouz zdem onlardan biri. Baz iirlerinde geni bir alanda toplanm farkl iir anlaylarndan ular tayan, bileiklere rastlyoruz; fakat iir bir blok olarak karmza knca yeni bir yapyla karlatmz anlamakta gecikmiyoruz. Su sesiyle sarslrd sabahlar iirde eriyen iirde gveren
Yayn Ynetmeni Sahibi ve Yaz leri Mdr Ynetim Yeri Yayn Danmanlar : Ramis DARA : Melih ELAL : Bar Mah. Adalet Sok. Adaletkent Sitesi H Blok, D: 3 16140 Nilfer - BURSA : hsan REN, Hilmi HAAL, Serdar NVER, Nuri DEMRC.
Yazma Adresi Katk Pay Posta eki Bask Elektronik Posta Yayn Tr
: Ramis DARA P.K. 68 16361 Ulucami - BURSA : 15 YTL : Hilmi HAAL adna 584893 numaral hesap : zsan Matbaaclk, zmir Cad., No: 221 - BURSA : akatalpa@hotmail.com : Yaygn sreli yayn.
Datm
__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
arlkl aylk edebiyat dergisi Akatalpa (www.akatalpa.com) Ocak 2000de Bursada kurulmutur. Ticari ama gtmedii iin yazarlarna telif demez.