Ar Alik 2012

ssn 1303-9113 2012 / 12
say 125
2.25 TL(KDVli)
a y l k
s a n a t
d e r g i s i
Merhaba Grup Yorumun sesi boulmak isteniyor. AKP faizmi, halk dmanlnda artk snr tanmyor, giderek de pervaszlayor. Devrimcilere, devrimci sanata ve zelde de Grup Yoruma ynelen faist basklar aslnda tm halkadr.
Sahibi Tavr Yaynlar adna Bahar Kurt Genel Yayn Ynetmeni Gamze Kekek Sorumlu Yazileri Mdr Yeliz Ylmaz Yayn Danman Veysel ahin Yazma Adresi stanbul Mahmut evket Paa Mah. Mektep Sk. No: 4-B Okmeydan - ili - stanbul Tel: (212) 238 81 46 Faks: 238 82 49 e-posta: tavir2007@gmail.com www.tavirdergisi.org Ankara dilcan Kltr Merkezi Eski 1. Cadde 636. Sk. No: 207/2 Tel: 0 541 336 65 37 Hesap no (TL) 1042- 0596147 Gamze Mimarolu Bankas Parmakkap/ST. Hesap no (EURO) 1042- 0129062 Gamze Mimarolu Bankas Parmakkap/ST. Fiyat (DVZ) Almanya: 5 Euro Fransa: 5 Euro Hollanda: 5 Euro Avusturya: 5 Euro svire: 7.5 Frank ngiltere: 4 Sterlin Posta eki Hesap no Selma Altn 515 72 82 Bask Ezgi Matbaa Sanayi C. Altay Sok. No: 10 obaneme / stanbul Tel: (0 212) 452 23 02 Yayn tr: Yerel Sreli
Faizm kendinden olmayan herkese dmandr. Sahip olduu iktidar kaybedeceini anlaynca terrc yzn iyice aa karmaktan ekinmez. Umuda saldrr, umudu halka tayanlara saldrr. Umudun trklerine saldrmas da bu yzdendir. nce 55 bin kiiye nn Stadyumunda, ardndan Bakrkyde Bamsz Trkiye konserinde 150 bin kiiye, geen yl da ayn yerde bu kez 350 bin kiiye ulaan halk korosunu gren AKP, ite umudun giderek daha ok insan sarp sarmalamasndan korkuyor. Yorumun sesini bomak iin nce Sekin Taygun Aydoan tutuklayan AKP mahkemeleri, sonrasnda da Selma Altn ve Ezgi Dilan Balcya ev hapsi cezas verdi. Bunun ad korkudur. Trklerimizden, trklerimizin dalga dalga yayd umuttan, gelecek gzel gnlere dair dlerden korkudur. Kavgadan, sevdadan korkudur. Halktan korkudur! Biz hi boyun emedik zulme. Hi eilmedik zalimin karsnda, hi diz krmadk. Trklerimiz, arklarmz da yle... Tutuklamalarla, ev hapisleriyle, konser yasaklaryla, basknlarla Yorumu teslim alacaklarn sananlara Anadolunun direni tarihini hatrlatrz. Baba shak, Bedreddini, Pir Sultan, Mahirleri hatrlatrz. Yorumun ezgileri onlarn kavga ezgileridir. Yorumun sesi onlarn sesidir. Yorumun arklar onlarn sava naralardr. te bunun yznden trklerimizi, arklarmz, sesimizi boamazsnz. zgr tutsaklar da tecrit zulm altnda tam 12 yldr. 122 kez kazlan mezarlarn hesab daha grlmedi, bize bu aclar ektirenlerin defterleri drlmedi. Unutkanlkla mall olan hafzalara tecriti tekrardan hatrlatmak isteyen bir film gsterime giriyor 21 Aralkta. Grup Yorumun proje tasarmyla tam dokuz ynetmenin 10 dakikalk ksa filmlerinden oluan F Tipi Film, yaananlar tarafl olarak ve tm gerekliiyle anlatyor. Tarafl anlatyor nk tarafz. zgr tutsaklardan, ezilenlerden yanayz. Onlarn yaadklar var bu filmde. Gerekler var yani. Dorular var. Bugne kadar tecrit zerine devletin yalanlarn yerle bir edecek dorular bunlar. O yzden bu filmi herkes izlemeli, herkes bu filmi birilerine izletmeli. Bamsz, zgr ve mutlu bir vatan iin... Bir sonraki saymzda grmek dileiyle... Dostlukla...
12/2012
NDEKLER
3 6 9
11 13 16 19 20 26 29 33
MAKALE mit ilter anti-aydnlar MAKALE levent karakaya suriyede bar demek DENEME can ercan lmne vatann savunmann addr muhammed rafeh AIK MEKTUP tavr gneri cvaoluna ak mektup MAKALE deniz korcan sanatlar ve sosyal haklar KELMELERN DL sinan gm teki farkndalk ya da fark berikiletirmek R mehmet zer yorumun evi RPORTAJ tavr sanatlar yorumun yannda ELETR devrim sava seni paran kadar seviyorum ELETR hseyin kser dizi dizi diziler DENEME fatma ezel lmz de brakmayacaz sizlere
36 39 41 45 46
48
52 54 57 60 62
YK uur ocak bayrak DENEME derya gven yankee go home DENEME necla sezen turna derler bir garip kutur R nazm hikmet 5 mart 1953 MAKALE FOSEM f tipi film: 122lerin beyazperdede NCELEME egemen server halkn kulu, zalimin cellad: atal kel mehmet efe R mit ilter umut yamurundan... NCELEME meltem grr ocuklarmz devrim bytecek! KTAP mit zafer dersim dalarnda bir yldz KTAP gndz etin gz grmez bilin grr HABER
makale
makale
anti-aydnlar
mit ilter
Burjuvazinin szcs olmaktansa, proletaryann kpei olurum. (Dario Fo)
1 Tavr Yaynlarnn Ekim 2010 tarihinde yaynlad Onurlu Aydn Biyografileri-I- kitabnn ieriini yanstan ismi, arpcdr. Sz konusu kitap, ad stnde, onurlu aydnlara dairdir.Soru udur: Onursuz aydnlar olabilir mi? Aydn onursuz olabilir mi? Mmkn m bu? Nasl oluyor o zaman? Bu yaln sorunun kendi iinde (aydn kimdir, onur nedir ve nasl kazanlr, onursuzluk iin nasl davranmak gerekir gibi) baka sorulara da kap at dorudur. Bylesi sorular iin uzaa gitmeye gerek yok. Hayata bakmak ve Onurlu Aydn Biyografileri kitabnn kapan kaldrmak yeterlidir. Bu yaz, gelin diyor size; hem hayata
bakalm hem de kitabn kapan kaldralm 2 Baskn Orana sormular: AKPyi niye desteklediniz? (21 Ekim 2012 - Radikal Gazetesi). Baskn Oran, nce kendine yakan bir fkra anlatm: Padiah dalkavuuna dnyann en gzel yemeini sormu, dalkavuk patlcan musakka demi. Bir baka gn dnyann en kt yemeini sormu, dalkavuk yine patlcan musakka demi, fray yiyince de izah etmi: Padiahm ben senin dalkavuunum, patlcann deil... Bu fkray, yukardaki soruya cevap niyetine anlatan Baskn Oran, szn yle tamamlam: Ben de demokrasi ve insan haklarnn dalkavuuyum kardeim, AKP yine o gnlere dnsn, yine destek olaym
Allah, kimseyi dalkavuk etmesin Amin (!) Baskn Orangillerin bu yaklam aydn niteliini inkarn zirvesi saylr. Ki ancak entelektel alaln zirvesine ulaanlar iin geerlidir bu yaklam 3 Adalet Aaolu da o zirveye epey nce km bir anti-aydn figrdr. Habertrk TVde Baliek lterin sunduu Sz Sende programnda yle diyor: Seim srasnda meydanlarda ne szler verdi Anayasay millet yapacak dedi. Altn izdim ben bu sylediklerinin. Millet yapacak demek, darbe anayasas pe atlacak
ARALIK 2012 | TAVIR | 3
demek. Ama Tayyip Bey, verdii sz tutmad Referanduma evet oyu verdiim iin piman deilim ama gelecee baktmda umutsuzum. Beklentimin sonucu gelmedi. Sonradan uyandm. Meer anayasay deitireceiz demeleri; sadece iktidar elinde tutmak iin verilmi bir szm Meer, yleymi ha Adalet Aaolu? Meer kandrmacaym yle mi? Meerse neymi, burjuva politikaclarna kanmamak gerekirmi Ve daha nemlisi, varsayalm deitirdiler anayasann kelamn, ne deiirdi? Varsayalm yeni bir anayasa yazdlar katlara, hayatn snfsal kitab da deimi olur muydu mesela? Smr ve zulm arknn yeni rts olmak dnda, ne deiirdi yoksullarn yoksulluunda?
Elbette, Baskn Orangillerin bu sorulara bir cevab yok. Onlarn cevaplar hayli felsefi arlk tayor ne de olsa: a) Ben dalkavuum, patlcan deil b) Meerse her ey yalanm 4 Anti-aydnlarn dalkavukluk ve patlcanlk yelpazesindeki halleri, trajikomiktir. Komiklii ortada, trajiklii ise bunun bir tercih oluundadr. Krln tercihidir bu. Ki Adalet Aaolugilleri dinlediinizde, bunlar acaba bu lkede yaamyorlar m, faizm ve demokrasicilik oyununa bu kadar m krler diye dnyorsunuz. Ama yle ite: Kr bunlar! nk, krl tercih etmi durumdalar. Dnya halklarnn onurlu aydnlarndan; bilim emekisi Albert Einsteinn bir szn analm burada: Aptalln en ak
kant, ayn ieyi defalarca yapp, deiik sonu almay beklemektir. Anti-aydnlarn gerei de byledir. Her defasnda deiik sonu beklerler. Bulamazlar. Ve neden byle oldu sorusuna da meerse patlcanmz tarznda gayr-ciddi cevaplar verirler 5 Grld gibi, faizm, bu trden anti-aydnlar demokrasicilik oyunu kapsamnda kullanyor. O halde tespit edelim: a) Anti-aydn, faizmin halka ynelik psikolojik savanda figran olmaktan kurtulamaz. b) Anti-aydn, aydn niteliinin gereini yerine getiremedii iin kullanlmay tercih eder.
4 | TAVIR | ARALIK2012
c) Anti-aydn, yanl ve arpk tavr allarnn zeletirisini dahi veremeyecek denli aciz ve sorumsuzdur. d) Anti-aydn, tercih edilmi bir umutsuzluun bunalm iinde rdke rr. e) Anti-aydnlar, yine o gnlere dnseler, yine desteklerim yaklamlaryla, her zaman kullanlmaya ak ve hazr olduklarn ilan ederler. f) Anti-aydn, lke ve halk gereine gzn kapatmtr. Kendi yalan dnyasnda yaamaktadr. g) Anti-aydnn entelektel namus ve ilke tutarll yoktur. Omurgaszdr. h) Anti-aydn, gerek anlamda aydn deildir. O iktidarn ssdr. Faizmin hercai menekesidir. 6 Yazmzn cevabn arad soru, aslnda, cevaplanmtr. O halde, diyelim ki, Baskn Orangiller aydn deil ama aymaz saylrlar. Halkmzn gzel bir szdr bu. Gerei gremeyen gafiller iin aymaz der halkmz. Biz de Adalet Aaolugiller iin aydn yerine aymazlar dersek, yanl olmaz. Kald ki, bunlarn aymazl bir tercihtir. Yeni de deildir. teden beri byledirler. Sonradan uyandm demeleri de samimiyetsizdir. Ortada drst bir zeletiri de yoktur. Aydnn sonradan uyandm deme lks yoktur. Onun grevi, halk nceden uyarmaktr. Diyelim ki, hatal bir yaklam oldu, o zaman zeletirisini verir. zeletiri, musakka-ocuk hikayeleri anlatmak deildir. Bunun iin, ncelikle, entelektel namus gerekir. Olmayan da budur 7 Buraya kadar, hayata bakalm deyi-
imizin gereini yapmaya altk. Srada, kitabn kapan kaldrmak var. Ki aydn ile aymaz arasndaki farkn ne ve nasl olduu bir kez daha ksn ortaya. Bakn, Onurlu Aydn Biyografilerinin nsznde ne diyordu Tavr: Aydnn yz halka dnktr her daim. Syledikleriyle, yazdklaryla ve elbette eylemiyle halkn yanndadr. Kendini ondan ayr grmez, dnmez... Mtevazdr. Asla kibirli ve ben bilirimci deildir. Bilir; ama bildiini anlatrken ayn zamanda renci olmay unutmaz. (age. syf:7) Hi kuku yok ki, Baskn Orangillerin yz halka dnk deildir. Onlarn yzleri her adan ve her anlamda padiahlarna dnktr. Ki halk, byleleri iin ayaktakmndan baka bir ey deildir. Padiahlar halka nasl bakyorsa, bunlar da yle bakarlar. te bu akn rn olarak halka gvenmezler. Ve dahas demokrasi, hak ve zgrlkleri dve dve kazanacak olann halk olduu gereini grmezden gelirler. Snflar mcadelesi gereini asla kabul etmezler. Aymazlar iin demokrasi egemenlerin ihsandr ancak. nszde onurlu aydnlarn, bylesi aymazlarla farklar gayet net olarak dile getiriliyor. te onlardan birisi: Aydn, dncesi ve birikimiyle, halkn hem bir adm nnde, hem de onunla birlikte olmasn bilendir. (age.) Aymazn dncesi ve birikimi dalkavukluk, musakka ve umutsuzluk zerinedir. Bu konuda uzmanlamtr. Halk aydnnn uzmanl ise mcadeleye dairdir: Halk aydn savadr; en nde olmay, en ar bedelleri gslemeyi, yeri geldiinde kl kprdamadan lm bile seve seve kabullenmeyi bilendir. (age.) Halk aydn cesurdur. Doru bildik-
lerini hi kimseden ekinmeden syler, gereini de yerine getirir. Yeri gelir, bir sz uruna daraacna ekilmekten korkmaz. (age.) Halk aydn, tek bana kalacan bile bile, yolundan bir milim sapmadan yrr ve bu yolda karsna kan tm engelleri amak iin en nde mcadele eder. (age.) Halk aydn, en bata kendisi rgtl olmakla; dahas ezilenlerin tek kurtuluunun rgtl olmaktan, rgtl mcadele etmekten getiinin propagandasn yapmakla ykmldr. (age.) Aymaz ise korkaktr, bireycidir, aresizdir, rgtszdr ve rgtszl kutsar. Ve bu gerekliiyle, burjuvazi tarafndan rgtlenmitir aslnda. Snfsal adan aymazn saf, burjuvazinin yandr. Aymaz retim yeliinin, sanatlnn, gazeteciliinin, u ya da buculuun aydn olmaya yettiini sanr. Ve her konuda ahkam kesmeyi kendisine hak grr. Hak ve zgrlklerin dalkavukluk ile deil, die di bir kavga ile kazanlaca gereine srtn dnmtr. Bu konumlanlaryla da hak ve zgrlk mcadelesine zerre yararlar olmad gibi, arpklklaryla zarar verirler. Adalet Aaolugillerin gerei budur. Halk aydnlar ise grevlerinin banda olmann bedelini demeye devam ediyorlar. te Grup Yorum yesi Sekin Taygun Aydoann tutsakl devam ediyor hala. Tavr Yaynlarnn sahibi Bahar Kurt yine tutukland. Ve nice halk aydn, ieride ve darda mcadeleyi srdryor. diller, yarnmz aydnlatmaya devam ediyorlar. Ki selam olsun, faizmin zoruna, zorbalna kar onuru savunup umudu byten halk aydnlarna bin selamo
makale
makale
suriyede bar demek

levent karakaya
Emperyalizm ve ezilen dnya halklar arasnda bir eliki vardr. Yani emperyalizmin yararnaysa ezilen halklarn yararna deildir, emperyalizmin zararnaysa ezilen halklarn yararnadr. Bu nedenle, bir g emperyalizmin karsna dikiliyorsa, ona ve onun ibirlikilerine, onun yarattklarna kar savayorsa; halklar ve emperyalizm saflamasnda ezilen halklar tarafndadr. Emperyalizme kar birlikte ayn cephede yer alnabilir. Suriye devleti bugn emperyalistlere, Amerikaya ve onun ibirlikilerine direniyorsa, halklar asndan ileride olandr. Bu nedenle bugn Suriyenin yannda olmak, Amerika ve igalcilerin politikalarna kar bir araya gelmek gerekir. Suriyede kurulan sosyal sistem, bir6 | TAVIR | ARALIK 2012
alyorlar. Yoksullarn evlerini balarna ykyor; bir renci, parasz eitim isteyince ldresiye dayak yiyip ardndan tutuklanyor. Kadnlara, 8 Martlarda sokaa kyor diye dverek ikence ediyor. Yazarn yazd diye, mzisyenini ald diye, dnce adamn syledi diye, ressamn izdi diye, heykeltran yapt diye, tiyatrocusunu oynad diye ieri tkyor, ceza yazyor, ikence ediyor, eserini yok ediyor, her trden en doal haklarna saldryor. Ve btn bunlar, srAyrca lkemizle Suriyeyi karlat- tn ABDye yaslayarak yapyor. rrsak; Suriyede tek bir ABD ss yok. Trkiyede iktidarlar, brakn on- Kendi halkna zulmeden byle bir larca ABD ssn, drt bir yan em- AKP iktidar ve tarihiyle bugne kaperyalistlere satm. Topra, dereyi, dar ne iin yaad tehir olmu suyu, gday emperyalistlere satyor olan, smrnn, igallerin ba lkehala. Krt corafyasn katliamlarla si olan ABDnin; Suriye halknn yarabomaya alyor, Anadoluyu koca rna bir ey yapmas mmkn m? bir hapishaneye eviriyor. Btn ha- Peki destekledikleri, zgr Suriye Orpishaneler hnca hn dolu ve imdi dusu dedikleri kesim, o halde gerekevleri de hapishaneye evirmeye ten de zgrlk isteyen Suriyelilerle ok adan Amerika ve Ortadoudaki en byk ikinci ibirlikisi AKP iktidarnn kendi halkna sunduklarndan daha ileri. ABD ve Trkiye neden byle bir igali istiyor yleyse? Suriyede salk ve eitim cretsiz. Trkiyede veya ABDde veya herhangi bir emperyalist, igalci lkede byle mi? Suriyede bir baka mezhebi veya halkn deerlerini aalamak yasal gvencelerle engellenmi, bu lkelerde byle mi?
mi dolup tayor? Hayr! Koca bir yalan! Onlar ABD ve ibirlikisi AKP iktidarnn Suriyeyi yamalama planlarnda ne srdkleri ibirlikilerdir. Ve deiik lkelerden gelmi, Suriyeli olmayan, slam adna katliam yapanlardr. Bir ksm da daha nceki sava ve igallerde de ABD ve emperyalizm adna savama, kan dkme, tecavz etme sularn ilemi profesyonel katillerdir. Peki ncesini ele alalm. Gerekten hakszla uram olabileceini dndmz Suriyeliler kimler ve onlar bu igal almasnn neresinde? Ermeniler, Hristiyanlar, Krtler, Aleviler, Snniler, Suriyenin solcular, sosyalistleri, devrimcileri bu igal savann iinde yokturlar. Olmamalar da zgr Suriye ordusunun yukarda bahsettiimiz muhtevadan olutu-
unun bir baka gstergesi deil mi? Bu igal saldrsnn bu kadar uzamas ve dier lkelere benzememesinin nedeni de Suriye halknn kendi lkesine sahip kmasdr. O zaman bu sava nedir? Bu sava, dmann gelip senin vatanna, onuruna, yaratlm tarihine ve deerlerine, topraklarna, namusuna saldrmasdr. Onlar saldryorlar. Suriye, kendini savunuyor. Para para edilmeye, bu kirli saldrya kar, oyuna kar direniyor. te bundan kaynakl olarak; bugn Suriye halkna gerekli olan doru slogan BARI deil. Suriyenin emperyalizmden bar istemesi, Filistinin srail tarafndan zulme uramas ve her eyini kaybetmesinin ardndan baralm demesidir. Byle bir bar ta-
lebi, kendi igalcisine kar bar talebini ykseltmektir. Suriyeye gereken ey bar deil, igalci ve apulcularn saldrlarnn durdurulmasdr. Dnya halklarna, dnya halklarnn devrimcilerine, dnya halklarnn aydn ve sanatlarna den grev de bu saldrlarn durdurulmas ynnde bir bask oluturmaktr. nk hakl olan, Suriyenin emperyalizme kar savunmasdr. Haksz olan, emperyalistler ve ibirlikilerinin saldrlardr. Biz haklnn yanndayz. Dnya halklarnn lehine olann yanndayz. Onun dndaki Suriyenin i sorunlarn bu haksz savaa, emperyalist igale katlmayan, aznlklar, devrimciler, ii snf ve ezilen Suriye halk zer. Bunu sylerken de Suriyedeki yaam koullaryla Trkiye ve ABDdeki devlet smrsnn,
yozlatrma politikasnn, yaplan kat- sin, Stalin de Hitler gibidir liamlarn muhasebesini unutmayalm. Burjuvazinin, igalleri yapanlarn, halkAyrca Suriye, yllarca devrimcilerin ge- lara saldranlarn, aydna sanatya rilla faaliyetlerinde de kamplarn, saldranlarn dili ve dncesi aydntopraklarn am; Anadoludan kat- mz, sanatmz etkilemi ve arpk ledilerek, srlerek kovulan Ermeni dnmeye sevk etmitir. Sindirmi halkna ev sahiplii yapm, ikinci bir ve korkutmutur. 80lerden sonra katliam da ben yapaym, buralara dik bal aydn-sanat geleneini gelmeyin dememitir. devam ettirme grevi ve aydn sorumluluu sadece bir elin parmaklaBizim lkemiz aydnnda ise yaygn bir r saysnda aydna kalmtr. kan var. Kim ne yaparsa yapsn bar der dururlar. Neden-sonu iliki- Dnya halklarnn nn aan, halksi yoktur hibirinde. Hakl-haksz kav- lara yol gsteren Lenini dinleyelim. ram da mulaklamtr. Haklnn ya- Lenin diyor ki: Sava, politikann nnda sava ars yapamayacak ka- baka aralarla (yani iddet) devamdar inanszlamlardr nk. Halk- dr. na gvenmeyenlerdir onlar. Dnp bakalm aydnlarmzn bar tarihine, Leninin sava konusundaki en aklbir hatrlatma babnda. Bar Silah- l asker yazarlardan diye tanmladlar sussun, Filistinde ocuklar l- Clausewitz adl yazarn szlerinden yor Bar olsun, Irakta sava is- bazlar da yle: temiyoruz, bar istiyoruz, Bar hemen imdi, Krt halknn gelecei () Soyut bir bar ars yapan iin Bar, Suriyede bar istiyo- pasifizm, ii snfn kandrmann pek ruz Savaa Hayr, Bar iin sy- ok yolundan biridir... Bar propaganlyoruz iddete hayr, Her trl das, yalnzca hayal tohumlar ekecek iddete hayr, Ne Sam Ne Sad- ve proletaryann cesaretini kracaktr. dam, Esad da diktatr, o da git- nk bu, proletaryay burjuvazinin
8 | TAVIR | ARALIK 2012
insancl olduuna inandrr ve onu savaan lkelerin gizli diplomasisinin elinde bir oyuncaa evirir. (...) Bizim bar programmz, emperyalist glerin ve emperyalist burjuvazinin demokratik bir bar veremeyeceini aklamal. Bylesi bir bar, ne gemite, ne gerici bir emperyalist olmayan kapitalizm topyasnda, ne de kapitalizm koullarnda eit uluslarn birliinde deil gelecekte, proletaryann sosyalist devriminde aranmal ve bar iin bu ekilde mcadele edilmeli... Kim ki uluslara, sosyalist devrim propagandas yapmadan demokratik bir bar vaat ediyorsa ya da bu devrim iin mcadeleyi reddediyorsa... o, proletaryay aldatyor demektir... lkemizde aydn ve sanatlarmzn byk bir ounluu Suriye halklarnn yanndayken, bu igali istemezken, bir yandan da arpk adlandrmalar ve arlarla niyetlerinden bamsz olarak yukarda bahsettiimiz durumlara dyor. Suriye iin yaplmas gereken ary bar diye adlandrmak, emperyalizmin uygulad politikalar altnda ezilmektir. Kendi meruluuna inanmamaktr. Herkesi kapsayalm diye diye igalcilerin ekmeine ya srm olmaktr. Btn dnyada bar, ancak emperyalizmin yklmas ve sosyalizmin kurulmasyla mmkn. Emperyalizm varolduka savalar da bitmeyecek. Paylam savalar, igal savalar, smr savalar O nedenle emperyalizm gereine kar, gel seninle baralm demek emperyalizm gereini tanmamaktr. Ykselteceimiz ar; Suriye halklarnn yanndayz demektir. Emperyalist igal kaldrlsn demektir. o
deneme
deneme
lmne vatann savunmann addr muhammed rafeh

can ercan
Muhammed Rafeh, emperyalistler ve ibirlikilerin Suriye zerindeki saldrlarn kabul etmeyerek Esad hkmetini destekledi. Katiller tarafndan kara listeye alnd ve yol ortasnda karld. 5 Kasmda omuzlarna ve bana isabet eden kurunlarla katledildi. 30 yanda, vatann sahiplenen bir oyuncu, halk sanatsyd. ocukluumdan aklmda kalan bir atasz var: Ah alan onmaz, ah yerde kal-
maz. Bizim topraklarda ok sk duyarsnz bu ataszn. Ben Suriyede dodum sevgili dostlar ve lmm de bu topraklarda oldu. Kkenim Filistindedir. Ben en ok byk annemden hatrlarm bu sz. Kardelerimle ben yaramazlk yaptmz zamanlar ya da ge saatlere kadar sokakta oynadmz, eve gelmeye direndiimiz zamanlar; bizi kolumuzdan tutar, dizlerinin dibine oturtur ve bize ok baka dnyalara aitmi gibi gelen ilgin hikayeler anlatrd. Ve hep bu ataszyle biterdi bu hikayeler. Kimi zaman korkun, kimi zaman ise ok hznl gelen bu yklerin birounun
biz Arap halknn yaad zulmleri anlattn ok sonralar rendik. Ailemiz hem Suriyedeki Osmanl zulmn ve Fransz igalini grm, hem de kkenlerimiz Filistine dayand iin oradaki katliamlar derinden duyumsamt. Bykannemin anlattklar da belki bizim akrabalarmzn bandan gemiti belki de komularmzn. Ama hepsinin gerek olduuna emindik. nk hissederdik bunlar. Bu hikayeler her zaman bizde tarifsiz bir heyecan uyandrrd. Anlatlanlar kafamzda izer karakterler yaratr ve bir sinema
filmi oynatrdk kafamzn iinde. Ben geceleri hep bu hikayeleri dnr, kendimi buradaki kahramanlarn yerine koyardm. Kimi zaman sar elbiseli, sar sal igalci askerlerin elinden bir kyl kz kurtarrdm. Askerleri ldrp kahraman olurdum. Kurtardm kzla dnmze btn ky katlrd. Kimi zaman da kardelerimle ve kuzenlerimle bir ordu kurardm. Komutan ben olurdum ve btn dmanlar kendi lkelerine kadar kovalardm ordumla. Kim bilir belki de bu hikayeler beni oyunculua yneltmitir. Bu topraklarda, halkmn bin yllardr derin bir kk sald bu topraklarda bir sanat olmak ve halkmn ve vatanmn onurunu sahiplenmek Belki de bunu byk anneme ve onun yklerine borluyum. Bu topraklar yz yllardr kanamaktadr. Hanginiz bilmez ki? Artk gerekler bykannemin anlatt yklerdeki gibi deil. Bombalanan sokaklar, katledilen insanlar. Ve en nemlisi btn bunlarn ne uruna yapldn bilmek En ok bu yaralyor yreimi. Yaralarmla birlikte fkem de byyor dostlarm. te gerekler dimdik karmda duruyor imdi.
Siz olsanz ne yapardnz? Yangn yerine bir avu su mu tardnz? Kendinizi alevlerin ortasna m atardnz, yoksa gzlerinizi kapatp sessizce alevlerin sizi de sarmasn m beklerdiniz? Ben kendi yolumu izmitim dostlarm. Halkn sanats olmak, halkn sanats gibi yaamak Vatanm ve halkm can pahasna sevmek Bykannemin hikayelerinin belki de bana katt en byk ey buydu. Doduum, oyunlar oynadm, bayramlar yaadm, gldm, aladm bu topraklar nasl brakrdm bir avu emperyaliste ve onlarn ibirlikilerine. Zaten halkn aydn olmak bu deil midir? Halkn sanatsnn grevi vatann ve halknn karlarn dnmek ve halk tehlikelere kar uyarmak deil midir? Ben lmeden nce en ok bunu dnrdm dostlarm. En ok bunlar sorardm. Gzlerinizin nnden gitmiyor deil mi katillerin amda, Halepte yaptklar? Yalanlar sizin de midenizi bulandryor deil mi? Eminim sizin lkenizde de byle aclar yaanyor olsa, siz de sessiz kalmazdnz. Ve birounuz benim gibi va-
tan iin lrdnz. En azndan aydnm diyen byle yapmal. Nasl lnmesin ki Ben hayata dair ne rendiysem ite bugn Amerika eliyle bombalanan bu topraklarda rendim. Paralanan cesetlerin hepsi benim kardelerim ve akrabalarmdr. Ve benim yarna dair dlerimi hep bu katledilen ocuklar geree evireceklerdi. Ben de bu yolda mtevazi bir yolcu olacaktm. Vatann ve halkn seven, dmann dehetine ve gcne bakmadan gerekleri savunan mtevaz bir sanat Sizin lkenizde de gzel dler var dostlarm. ktidarnzn sahiplerinin elleri ne kadar kanl olursa olsun eminim ki sizin lkenizde de yarn kuracak ocuklar vardr. Ben bu ocuklarn dleri, bu ocuklarn gelecekleri iin ldm. Eer son nefesim sizin topraklarnza da uzanacak ve bir gece vakti kulanza bir eyler fsldayacaksa elbette bu gemiten gelen kadim bir sz olacaktr: Ah alan onmaz, ah yerde kalmaz o
ak mektup
ak mektup
gneri civaoluna ak mektup

tavr
Sayn Cvaolu, 3 Kasm 2012 tarihli Milliyet gazetesinde yaynlam bulunduunuz, zala, Nazma, Mozarta zehir! balkl yaznz okumutuk. Belki biraz ge olacak ama hem Nazm Hikmete, hem de Staline olan sevgimiz ve ballmz nedeniyle birka cmleyle yaznza cevap verme hakkmz kullanmak istiyoruz. Bizi belki tanyor, belki tanmyorsunuz ama bu lkede Stalini ve yaptklarn savunan saylamayacak kadar ok insan var; biz de onlardanz ve Stalinin btn mrn verdii sosyalist deerler uruna can bedeli mcadele edenlerdeniz. Biz, 1980 ylnda yayn faaliyetine balayan Tavr dergisiyiz. Bizi ve savunduumuz dnya grn, sanata bak amz renmek isterseniz, yaznn sonunda vereceimiz iletiim bilgilerinden bize ulaabilir, internet sitemizden
tm saylarmz okuyabilirsiniz. Dilerseniz yz yze de grebiliriz elbette. Stalini beenmeyebilirsiniz, onun savunduu ideolojiyi, dnya grn anlamsz bulabilir, hatta nefret dahi edebilirsiniz, size kalm. Ancak bu size hakaret etme, dedikodu yapma ve iftira atma hakkn vermez. Stalinin Nazm Hikmeti zehirlemeye altn yazmsnz ama ortada doru drst kant koyamamsnz. Nazmn Stalini eletirdii toplantya (Nazmn Stalini yoldaa eletirmesi kadar doal bir ey olamaz, nk Stalin dahil herkes eletirilebilir sosyalist bir iktidar altnda. Tabi eletiri yoldaa yapld, gelitirmek iin yapld mddete...) katlanlarla bizzat grtnz yazm brakmsnz. Nazm Hikmet belgeselinizi izleme olanamz olmad, orada neler dediinizi bilmiyoruz ama yaznzdan kardmz kadaryla Stalinin
Nazm Hikmeti zehirlemek istediine dair elle tutulur bir deliliniz olmad ortada. O zaman bu yazy yazmanzdaki ama nedir, renmek isteriz. Staline saldrmak, aslnda daha doru bir sylemle Stalin nezdinde sosyalizme ve sosyalist deerlere saldrmak, kk burjuva aydnlar arasnda adeta bir moda halini ald uzun sredir. Siz de o koroya katlmakta gecikmemisiniz. Sosyalizme dorudan saldrmak yle her babayiidin harc deil nk. Sosyalizmin deerleri insana dairdir, ezen-ezilen yoktur, smr yoktur, alk yoktur, yoksulluk yoktur, plklerden ekmek toplamak yoktur, evsizlik yoktur... vb. vb. bunlara kim kar kabilir ki deil mi? te siz de yle yapamadnz iin Staline saldryorsunuz. Hem de ok sevdiinizi sylediiniz Nazm Hikmeti de kullanarak!
bile hak etmi deilim. Anlald kadaryla ben, Ekimin kahraman, Sovyetler Birlii Komnist Partisinin nderi, Kominternin nderi, efsanevi bir yiit ve daha kimbilir nelerim. Btn bunlar sama, yoldalar ve tamamen gereksiz bir abartma. Bu tonda, genellikle, lm bir devrimcinin mezar banda konuulur. Benim ise lmeye daha niyetim yok. (Stalin, Eserler Cilt 8, nter Yaynlar, sf. 150) Stalin, 23 Ekim 1927de SBKP(B)MK ve Merkezi Kontrol Komisyonu Ortak Plenumunda bir konuma yapar. Stalin nceki Ve imdiki Trokist Muhalefet zerine grlerini ortaya koyar. Bilindii gibi Trokistlerin hedefinde Stalin vardr. Stalin, Stalini brakalm, Stalin nemsiz bir adamdr der. (Stalin, Eserler Cilt 10, nter Yaynlar, sf. 147) Stalin bu konumasnda Trokistlerin Lenine saldrmalar ile ilgili rnekler verir. Stalin her zaman Leninin rencisi olduunu vurgulamay gerekli grr. Stalin doumunun 50 . yldnmnde, tebriklerini yollayan tm rgtlere ve yoldalara u cevab verir: Tebriklerinizi ve selamlarnz, beni kendisinin benzeri olarak yaratan ve eiten ii snfnn byk partisiyle ilgili gryorum. Ve bunlar sadece anl Leninist Partimizle ilgili grdm iin, sizleri Bolevik teekkrle yantlama hakk gryorum kendimde. (Stalin, Eserler Cilt 12, nter Yaynlar, sf. 127) Bu kadar yeter herhalde. Aslnda size hibir eyi kantlamak zorunda deiliz. Bir ey kantlamas gereken biri varsa o da sizsiniz. Stalin, sizin aalamalarnzdan, nefretinizden, hakaretlerinizden, iftiralarnzdan etkilenmeyecek kadar nemli bir lider, byk bir vatansever ve inanl bir sosyalistti. Sel gider kum kalr. Gneri Cvaolu bir gn yok olur gider, Stalin ve Nazm ezilen halklarn yreinin en scak yerinde yaamay sonsuza kadar srdrr... o
Evet sizin Nazm Hikmetle uzaktan yakndan ilginiz olamaz. Onun uruna tm yaamn verdii sosyalist deerlerle de, savunduu dnya gr ile de bir ilginiz olamaz. nsan yaad gibi dnr. Diyalektiin ilk emridir bu. Bol caml plazalarda, ok geni odalarda yazlar yazp gettolarda sefa sren, bol sfrl rakamlarla dolar zerinden maa alanlarn Nazm sevmesi kadar abes bir ey olamaz. Siz Nazm sevmezsiniz, sevemezsiniz daha dorusu. Eyann tabiatna aykr bir ey bu. Siz esasnda Nazma da sayg duymuyorsunuz. Staline kfretmek iin Nazm kullanmann ad budur. Stalin hakknda da hibir ey bilmediinize, btn bildiiniz eylerin de emperyalist medyann sosyalizme saldr materyallerinden aparlm bilgiler olduuna eminiz. Stalinin Sovyetler Birliinde sosyalizmin inasndaki roln, Hitler faizminin alt edilmesindeki roln, Nazi igalinde Sovyet askerlerinin Stalin adna! Devrim adna! Sosyalizm adna! diye haykrarak dman stne yrmesini bilmiyorsunuz. Stalinin tm bunlar onurlu Sovyet yurttalaryla birlikte
baarrken dl olarak sadece ve sadece Sovyet halklarnn sevgisini beklemesini, sadece svire bankalarnda deil cebinde bile be kuru olmadan srtnda bir tek asker kaputuyla hayata veda etmesini, geride tm zaman sosyalizme adanm onurlu bir yaam brakp ezilen halklarn yreine yazlmasn bilemezsiniz! Sizin bildiiniz, davetlerde masalarnda ampanya iip havyar yediiniz liderlere benzemez o. Evet katdr, serttir, yle olmak zorundadr. Sosyalizmi yaatmann, faist Nazilere sosyalist anavatan teslim etmemenin tek yolu budur nk. Yanllar yok mudur peki? Vardr mutlaka ama mtevazdr, kendinin vlmesine, olmadk unvanlarla anlmasna nasl kar ktn buyrun okuyun da renin: Stalin, 8 Haziran 1926da Tiflis Ana Demiryolu Atlyeleri ilerinin Karlama Sylevlerine Yantnda unlar syler: Yoldalar! zninizle her eyden nce, burada ii temsilcileri tarafndan yaplan karlama sylevlerine dosta teekkrlerimi ifade etmek istiyorum. Sizlere unu tm itenliimle ifade etmeliyim ki yoldalar, burada aldm vglerin yarsn
makale
makale
sanatlar ve sosyal haklar

deniz korcan
AKP iktidar her kesime uygulad gibi, sanatlara da youn bir smr uyguluyor. Her eyin metaya dnt kapitalist dnyada, sanat da alnr ve satlr bir meta haline getirildi. Kapitalizm, sanatlar da bu metay reten ve smrlmesi gereken iiler olarak grmektedir. Elbette her reten insan gibi sanat da bir iidir. Ancak sanat olmann ve sanat retmenin belli zgn koullar olduu gibi, retilen bir kol emei olmadndan sanat da belli koullarda retmek mmkn deildir. Bir rnekle
daha iyi aabiliriz. Mesela mevcut yasalara gre mzisyenlerin emekli olabilmesi iin 60-65 yana gelmeleri gerekmektedir. Oysa bir mzisyenin bu yana kadar kendi sanatn icra etmesi mmkn deildir. zgn alma koullar nedeniyle zellikle mzik, sahne, sinema ve tiyatro sanatlarnn gnde 7,5 saat altrlmalar olanakl deildir. Yani bir ses sanats aralksz 7,5 saat boyunca ark syleyemez, bir oyuncu 7,5 saat boyunca sahnede kalamaz. Ancak smrnn krbacn elinde tutan iktidar, yasalarnda byle buyurmaktadr.
i-memur statsndeki sanatlarn da sorunlar var. Mesela memur sanatlarn tevik ikramiyeleri gerektiinde geri alnabilecekmi... Bu ve baka maddelerin de olduu szlemeyi imzala-
madklar takdirde maalarnn verilmeyecei tehdidinde bulunulabilir. AKP bunu ise sanatlarn performanslarn daha iyi sergileyebilmeleri iin yapt eklinde gerekelendiriyor.
Bakma muhta hale gelen sanatlarn bir sosyal gvencesi yoktur. Parklarda ve huzurevlerinde len sanatlarn ismini hznle hatrlarz.. Sigortasz altrlan sanatlarn says azmsanmayacak ldedir. sizlik dnemlerinde sosyal gvenceleri askya alnr. Gerekli prim deme gn saysn tamamlayamamaktadrlar. Emekli olmalar, emekli maa almalar zordur. Getirilen sosyal gvenlik sisteminde emekli olmalar mmkn grnmemektedir. Bu nedenle, mevcut sosyal gvenlik sistemi erevesinde, zellikle de mzik ve sahne sanatlarnn eski Ba-Kur kapsamnda istee bal sigortaya devam ederek prim demeleri daha doru bir yol olarak grnmektedir. rnein 01.01.2008 tarihinde ilk defa sigortal olan 01.01.1989 doumlu erkek bir sanat, 7000 gn prim denmesi halinde 60 yanda 01.01.2049 tarihinde yallk aylna hak kazanabilmektedir. Trkiye artlarnda 7 bin gn neredeyse 19,5 yl allmas anlamna geliyor ki, sanatnn bu gn saysna ulamas zordur. Sanatlar isiz kaldklar dnemde istee bal sigortal olabilmektedirler. Devlet ve ehir tiyatrolarnda alan oyuncular; kadrolular ve szlemeliler olarak ikiye ayrlyorlar. Kadrolular, 657ye tabi olarak, szlemeliler de SSKl olarak alr. Kurum tiyatrolarnda alanlar da oyuncu olarak deil de farkl hizmetlerde alanlar gibi sigortalanyor. Kanunda oyunculuun bir tanm bile yok! Son kan torba yasasnda toplu tama ofrleriyle sanatlar iin ortak bir yasa karlyor. Sendikalar
ve toplu i szlemeleri yasasnda sanat bamsz bir ikolu olarak deerlendirilmemektedir. Sanat kolu Platformunun, 1 Kasm 2012de Cumhurbakanna verdikleri dilekelerinde bu konuya yle aklk getiriliyor: () Ticaret, Bro, Eitim ve Gzel Sanatlar kolu, 2,7 milyon kii ile en ok alann olduu ikolu... stelik alanlarn ou da ticaret, bro ve eitim alanlarndan Toplu likileri Kanununa gre toplu i szlemesi yapabilmek iin bal olunan ikolunda alanlarn yzde 3'n rgtlemek gerekiyor. Bu durumda, Ticaret, Bro, Eitim ve Gzel Sanatlar kolundaki bir sendikann 81 bin kiiyi rgtlemesi gerekiyor. Peki sanat alanndan bir sendikay dnrsek Trkiye'de bir iverene bal alan 81 bin sanat var m? stelik bu sendika sadece oyunculardan, ynetmenlerden veya mzisyenlarden ya da yazarlardan oluuyorsa; Trkiye'de 81 bin oyuncu, 81 bin ynetmen veya 81 bin mzisyen ya da 81 bin yazar var mdr? Hadi var diyelim; peki bu sanat sendikas Ticaret, Bro, Eitim ve Gzel Sanatlar kolunda sanat alanndan sayca daha ok alana sahip olan ticaret, bro veya eitim alann nasl geecek de Toplu Szlemesi yetkisi alacak? (Sanatlarn ounun kaytd altrlmas da cabas.) Bu durum sanatlar sendikaszla dolaysyla, Toplu Szlemesi hakkn kullanamamasna, nihayetinde sigortaszla, sosyal gvencesizlie, emekli olamamaya, o hep ikayet edilen sefalete mahkum etmek anlamna gelmektedir. Bu dzenlemeyle zellikle sanatlarn gn esasna gre sigortal olma haklar geri alnm ve alma saati
esasna gre sigortalanmalar ngrlmtr. 6111 sayl yasann 51. maddesiyle getirilen alma saati esasna gre, gnlk alma sreleri 7,5 saatin altnda kalan sanatlarn birka gnlk almas sigortallk ynnden bir gnlk, alma saylacaktr. Kald ki hukuka aykr bu yasa maddesinin sanatlara verdii zarar sadece sosyal gvenlik haklaryla snrl kalmam, getirilen hkmler sonucunda, sanatlar, 4857 sayl Kanunu ve ilgili dier alma yasalarndan kaynaklanan hak ve karlarn da kaybetmilerdir. Getirilen sosyal gvenlik sistemi gereince, sanatlarn artk aktif sigortal olarak emekli olmalar ve alma yasalarndan kaynaklanan haklarn elde etmeleri olanakl grlmemektedir. Peki sanat reten iiyi yani sanaty nasl smryor sistem? Sanatlarn en byk sorunu halktan kopartlm olmasndadr. Tiyatro, kitap, gazete, dergi, televizyon... bunlarn hepsi tekellerin, holdinglerin, zenginlerin elindedir. Halk iin sanat retmek isteyen sanat maddi olarak bir kuatlmlk iinde halka ulamada skntlar ekmektedir. Sanatnn halk ile balar kopmutur. Bu sanatya yaplan en byk saldrdr. Sanat gdk kalmaktadr. smi duyulmam, bir iiri, bir yks bir oyunu bilinmeyen, izlenmeyen bir sr sanat vardr. Ve bunlar gsterebilmesinin tek yolu dncesini satmasdr. Buna kar direnmedike sanatn da yapamaz. Yani sanat tek bana sanat deildir. Sanat halkndr. Halkn olann ilenip halka sunulmas ve bu yaplrken halkn dnme gcnn ykseltilmesidir sanatnn grevi. Ancak bugn bunu yapmaktan al konuluyor sanat. Tiyatrocuysa Anadoluya turneye gidemiyor. airse kitabn bastramyor. Bastrsa datamyor. Yazarlar da yle...
Tiyatrocular istedii oyunu oynayamyor. Mzik anlamn yitiriyor. Sanat yozlayor... rgtllk, kolektif retim deil bireycilik bytlyor, pohpohlanyor. Ve bu durum, sanaty daha da yalnzlatryor. Halka ulaamayan sanat, dncede de halktan kopuyor. Bulunduu koullara uyum salyor ve halkn sorunlarna yabanclayor. Halktan g almayan sanat gsz, ylgn, retmeyip tketen, yeni bir ey yaratmayan, zm sunamayan bir sanat haline geliyor. Sanatnn grevi nedir? ncelikle grevlerinin ne olduunu hatrlamaldr. O sadece uzaktan baklp, her yapt sorgusuz sualsiz izlenen ve beenilen kii olmamaldr. Sanatn halkn iinde retmeli, halktan korkmamaldr... Bugn sanatlarn emeini alan AKP iktidarna kar cesur olmaldr... Mahkeme krslerinde dik durmaldr. Yoksa sanat da, hayat da anlamn yitirir... Sanat, basklara direnmelidir... Topluma kar sorumluluklarn imza vermekle, facebook sayfasnda protesto etmekle snrlamamaldr... Halkla i ie olan bir sanatnn gl olacana inanyoruz. Egemenler halktan korkar... Her daim sanattan ve halktan korkmulardr. Sanatmz halklatrmal, sosyal haklarmz kazanmak iin direnmeliyiz... Direnmeyen rr bilmeliyiz.o
deneme
KELMELERN dili...
deneme
teki farkndalk ya da fark berikiletirmek

sinan gm
Gnmzde aydn ve sanatlarn byk bir ksm baz kavramlarn ardna snarak kendilerine bir koruma alan oluturuyor. Ne yardan ne serden misali, etliye stlye dokunmadan, ok ey sylyormu gibi grnp hibir ey sylememeyi baaryorlar. Kullanlan bu ssl laflar, syleyene bir entel grnm kazandrd gibi, hibir yerden tepki almadan durumunu garanti altna almasn salyor. Hem salamclk, hem de soyut ve dank dnmek byle bir slubun domasn salyor. Kimileri de bu hesaplar hi yapmyor belki. Ama onlar da bu kavramlar hi sorgulamadan,
ssne ve havasna kaplp tekiletirmek kullanarak yaygnlamasn, nor- Bahsettiimiz aydn ve sanat mallemesini salyor. kesiminin kullanmay en sevdii; en haval; kullanan kiiyi entelekOysa biz bunun normalleme- tel, zeki, aydn gsteren kavrammesi gerektiini savunuyoruz. larn banda sanyoruz bu kavSanatnn halktan kopuk ve so- ram geliyor. Bazen bir halk, bayut bir dil yerine, konuurken de zen bir mezhebi, bazen bir mesyazarken de ak, sade ve duru bir lek grubunu, bazen halkn herdil kullanarak bu konuda da r- hangi bir kesimini, bazen kendinek olmas gerektiini savunuyo- si gibi olmayan kiiyi kurumu ruz. grubu aalamaya, yok saymaya, asimile etmeye, ezmeye, smrBu saymzdan itibaren, gn- meye karlk olarak bulunan/kulmzde yaygn olarak kullanl- lanlan bir kavram tekiletirmakta olan yanl bulduumuz mek. rnein; Krt Halkn yok kavram ve kelimeleri tartmaya sayan, lin eden, aalayan bir balyoruz. politika ya da uygulama m var,
bu durum tekiletirmek bal altnda tartlr. Alevilerin inanlarn yerine getirmesinin nne engeller mi kartlyor, tekiletirmenin insani olmamasndan dem vurulur. ingeneler yerinden yurdundan m edilir, tekiletirmenin vahim sonucu olduu ilan edilir. Tinerci ocuklar hedef mi gsterilir, lin mi edilir, tekiletirerek bir ey elde edemeyeceimiz aklanr. Her ne kadar bu konulara eletirel yaklat iin olumlu bir noktada gibi grnse de, aslnda son derece arpk bir durum vardr ortada. ncelikle unu sylemeliyiz ki, var olan bir asimilasyonun, linin, basknn paras olmak zaten gericiliktir. Bu kesimler bu durumu hi eletirmese ve kabul etse zaten gericilemi olacaktr. Ama aydn olmann, ilerici olmann, sanat olmann sorumluluu tek bana gerici olmamakla snrl olmamaldr. Mesele sadece kabul etmemek ya da eletirmek meselesi deildir. Nasl sorgulanddr. Olay sorgularken daha ak, daha cesur ve daha bilimsel bakmak gerekir. Devletin bir asimilasyonunu; ya da egemen olan dinin, mezhebin, dilin dierleri zerinde tahakkm kurmasn, bunun dnda kalanlarn bask grmesini tekiletirmek olarak adlandrmak olay son derece yumuatmaktadr. Bu kavram kullanan, belki farknda bile olmadan- aslnda bir ayrl, bir blnmeyi batan kabul etmektedir. teki varsa beriki de olmaldr. Zulm uygulayana Evet sen ve o ayr-
snz ama onu teye itme yannda tut demektedir. Zulmedene, Evet ondan daha farklsn ve daha glsn ama ona eziyet etme, onu kapsa, ona kol kanat ger, onu korumaya al demektedir. Yani aslnda konuya egemen olann safndan bakp onu daha hakkaniyetli olmaya armaktadr. tekiletirilene acmaktadr, kendisi de aslnda tepeden bakmaktadr. Zulmedeni de aslnda acmaya davet etmektedir. Oysa ki yaplmas gereken, bu ayrm batan kesin ve net olarak reddetmektir. Ezilen hangi kesimse, tm haklarn sonuna kadar savunabilmektir. Kimsenin bu hakka gz dikemeyeceini belirtmektir. Gc elinde bulundurann yapt eyin zulmetmek olduunu, ezmek, bask kurmak, yok etmek olduunu sylemelidir. Hibir milliyet bir bakasn ezemez, hibir din ya da mezhep bir dierinden stn deildir. Bu fark kullanarak zulmedenler halk blmek, paralamak isteyenlerdir denilmelidir. tekiletirmek denen eyin aslnda halk blmek olduunu ifade etmelidir. Bir baka adan bakldnda, bu yaananlara tekiletirmek demek, bu zulm aslnda perdelemektir. Olaya snfsal bir bak sz konusu deildir. nsanlarn iyi niyeti ve kt niyeti zerinden bir aklama yapma abasndadr. Yani aslolan snfsal karlar deil, vahi kapitalizm ve onun yasalar deil, emperyalizm ve onun ibirlikileri deil, yaanan da blclk ya da bask asimilasyon deil, yok sayma deil, aalama deil, rklk deil, tekiletirmek. Bu kadar masumlatrlmamaldr yaananlar. Ayrca onlar
teki ise beriki kim o zaman? Btn Krtler teki, btn Trkler beriki mi? Krtlerin ezilmesinin aalanmasnn sorumlusu tm Trkler mi? Yoksul, emeinden baka bir eyi olmayan, onlar gibi ezilen Trkler neden berikiler iinde yer alsn? Krt halknn kanna gz diken halk dmanlarnn, emper yalizm ve uaklarnn safnda neden yer alsn? Beriki kavramnn iinde sadece tekelci patronlar yer alabilir. Tm zulmn sorumlusu onlardr. Yoksulluumuzun sorumlusu onlardr. Smren onlardr. Cebimizdekini alan ve tm bir halk tekiletiren onlardr. Sadece zengin ve yoksul arasnda bir blnme vardr. Sadece bu iki kesim arasnda sava vardr. Bunun dndaki tm blnmeler yapaydr. Halk aldatmaya, blerek paralayarak ynetmeye yneliktir. Dolaysyla halkn her sorununa tekiletirmek olarak deil, egemenlerin bir politikas olarak bakmak gerekir. Farkndalk Yaratmak Son yllarda ortaya km olan, aydnlarmzn ve sanatlarmzn nemli bir kesiminin cmle iinde kullanmay pek bir sevdii kavram farkndalk yaratmak. Fark ettirmek ya da farkna vardrmak da deil, farkndalk yaratmak. Yani gnlk konuma dili iinden bir kavram kullanarak, yapt eyi kmseyerek deil; yle adal bir laf kullanmal ki, onun sradan biri olmad anlalsn. Bir misyon sahibi olduu anlalsn. Yapt eyin ok zel bir ey olduu anlalsn. Bu nedenle konuma dili
iinde olmayan byle bir kav- ekleri halka bambaka bir boram gayet ekici olabiliyor bu yuttan sunabilmelidir. Bu yanyla halka rnek olacak, yer yer ndncede olan biri iin. clk edecek bir zellii olmalBen sanatmla farkndalk yara- dr. Bu aydn olmann da sanat olmann da bir numaral arttyorum... dr. Bu etkinlikle bir farkndalk yaSanatnn grevi halk aydnratmay amalyoruz latmaktr ama farkndalk yaFilmimiz konuyla ilgili bir farkn- ratmak deildir. Bu ifadenin sadalk yaratrsa ne mutlu bize hibi aslnda halk kmsemektedir. Yaanan ey her ne ise, Aslnda bir konuyu anlatmaktan kimse farknda deil, bir o farknok, samimiyetsiz, iddiasz, ken- da. Kimsenin olay hakknda en dine gvensiz, halka tepeden ufak bir fikri yok ama o her eyi bakan bir ifade. biliyor. Yani grn bakn neler yaanyor gznzn nnde Sanat olmak, tarihsel gerekle- ama grmyorsunuz ben grri resmedebilmektir, bu doru. yorum ve sizin de farknda olmaAydn olmann sorumluluu hal- nz istiyorum diyor. Kendisi dka gerekleri anlatmaktr, bu da ndakilere cahil muamelesi yadoru. Elbette ki sanat halktan parak bir stencilik km oluyor gizlenen, yanl yanstlan gerek- ortaya. leri tm plakl ile tm arpcl ve yakcl ile gsterebil- Ama bundan ok daha nemli meli, kr karanlklarda braklan bir baka sorun var. Diyelim ki halk aydnlatabilmelidir. Ger- gerekten senin eserin sayesin18 | TAVIR | ARALIK 2012
de farkna varld meselenin. Sonra?.. Sonras yok. Benim grevim bu kadar demi oluyor. Ben stme deni yaparm, gsteririm, halk farkna varr, sonras onun bilecei bir i, beni ilgilendirmez. Farkna vard ama nasl mcadele edecek? Yok. Sen mcadele edilmesi gerektiini dnyorsun ki konuyu ele alyorsun. Daha sonrasnda neden yoksun? Yaplacak olan mcadele neden senin dnda yrmeli? Sen neden bu mcadelenin de bir paras, hatta ncs olmuyorsun? Sadece farkna vardrrm deyip kenara ekilmek ok dar bir alana hapsolmak deil mi? Yaplacak mcadeleyi kendi dlnda grmek adaletsizlik deil mi? Bu madem ki bir sorun, sen bu sorunun zmnn znelerinden olmalsn. Esas olan, bir sorunu fark ettirmek deil, o sorunun nasl zleceine dair neriler retmek. Bir bakma zleceine dair insanlara umut tamak. Mcadele azmi ile doldurmak. Ve bu mcadelenin bir paras olmak. Sonu olarak insanlarn tekiletirildiini iddia etmek de, farkndalk yaratmaya almak da iyi niyetli grnp hibir derde deva olamamann ad oluyor. Entelektel gevezelikten teye gemiyor. Meselelerin adn somut olarak koymadan kamak anlamna geliyor. Kendi sorumluluundan uzaklamak, kaak gremek anlamna geliyor. Byle nitelemelerle kavram karmaas yaratmak yerine, ak ve yaln dnmek ve biraz daha cesaretli olmak gerekiyor o
iir
iir
yorumun evi
mehmet zer
Gz pnarlar analarn ocuklarn sevinci Mahpuslarn gl Yorumun evidir. Yoksullarn sofras inin kavgas Halkn sevdas Yorumun evidir Gsnde okyanus tayanlara kelepe neylesin Grup Yorumun evi halkn yreidir
rportaj
rportaj
sanatlar yorum un yannda!

tavr
27 yldr devrimcilerin, emekilerin, rencilerin eylemlerinde, grevlerinde; onlarn yannda olan Grup Yorum susturulmaya allyor. Grup Yorum eleman Sekin Aydoan tutukladklar gibi dier Yorum elemanlarn da tutuklamak, halktan yana sanat engellemek istiyorlar. Tm bunlarla yetinmeyen iktidar, imdi de yepyeni bir uygulama ile kt devrimci sanatn karsna. Konut terk etme yasa ve elektronik kelepe uygulamas. brahim uhadar isimli bir devrimcinin cenazesine sahip ktklar iin, onu halkn ve devrimcilerin geleneklerine gre defnetmek istedikleri iin nce gzaltna alnd Yorumculardan Selma Altn ve Dilan Balc, ikenceden geirildi. Ardndan konut terk etme yasa ve denetimli serbestlik uygulamaya karar verdi bu lkenin adaleti. Grup Yorum AKPnin uygulad ev hapsi kararn tanmyor, bileklerine taklmak istenen elektronik kelepeyi red-
dediyor. Ev hapsi uygulamas ile Grup Yorum nezdinde tm halka ve halktan yana sanat yapan sanatlara gzda vermek istiyor AKP iktidar. Kapatlan tiyatro salonlar, yasaklanan kitaplar, toplatlan albmler, sansrlenen filmler, baslan sergiler, yklan heykeller... ve daha niceleri AKP iktidarnn sanat dman, dnce dman tavrn ortaya seriyor her geen gn. Bu zincirin yeni halkas konut terk etme yasa. Halkn her kesimini tutsaklkla tehdit eden AKP, ite bu nedenle 500 yeni hapishane yapma planlarn kuruyor ve 20.000 elektronik kelepe sipari ediyor. Bu bilgiler nda, sanat dostlarmza sorduk: 1 - Grup Yorum hakknda verilen ev hapsi kararn nasl deerlendiriyorsunuz? AKP iktidarnn sanata ve sanatya ynelik faist saldrlarna kar sanatlar ne yapmal?"
Grup Yoruma verilen ev hapsi karar ok ilkel bir karar, bunun kesinlikle karsndayz...
Grup Yoruma verilen ev hapsi karar ok ilkel bir karar, bunun kesinlikle karsndayz... nk Grup Yorum sokak demek, ii trkleri demek, halk trkleri demek. Sonuta bunu ev hapsiyle engellemek istiyorlar. Tabi dolaysyla Grup Yorum'un yannda olan, onlar gibi dnen onlar gibi konuan, onlar gibi ark syleyen, beste yapan tm sanatlarn ev hapsi demek oluyor bu. Nasl ki dier alanlarda yaplan saldrlarda birlikte olmamz gerekiyorsa, sanat cephesinde de yanyana kolkala olmamz gerekiyor. O yzden bu karar karsnda sanatlarn Grup Yorum ile dayanma iinde olmasndan yanaym ben. Grup Yorum kendi sanatmz demek ayn zamanda. nk bir oumuz Grup Yorum arklaryla bydk. Sahne hayallerimizi Grup Yorum arklarn sylerken kurduk. Bu en azndan benim iin geerli bir durum. Burada olmaktan, onlarla yanyana olmaktan, onlarn eylemlerinde yanlarnda olmaktan byk keyif alyorum, onur duyuyorum. Ev hapsinin dnda bir de kelepe uygulamas var ki, ok can skc. Zaten yaadmz sre bir 12 Eyll sreci. O zamanlar ocuktuk hafzalarmzda derin yaralar brakt. Ama bu gn yeniden yaamak herkes iin ok korkun. Onlar halkn sanatn, halkn yarattklarn muhalefet ierdii iin, gereki olduu iin istemiyorlar. Kendilerinden olmayan her eyi ucube olarak deerlendiyorlar. Sanatsal kayglar olmamasna ramen estetiin de karsndalar. Bunun karsnda ciddi bir direni gstermek lazm. Bizim sanatmzn yok olmas iin her eyi yapyorlar. Yasalar onlardan yana. Herkes onlardan yanaym gibi gstermeye alyorlar. Fakat biz bu lkede milyonlarz. O yzden de yanyana olmamz gerekiyor. Ciddi bir sanat giriimi olmas lazm. Sanatlarla bir araya gelip yeni ne yaplabilir, daha gl bir ses nasl kabilir diye dnmek gerekiyor. Zaman zaman bir araya gelmek ve bunu daha gl hale getirmek lazm. o
Her devirde olduu gibi halkn yannda olan sanat ve sanatsal etkinlikler, tarih sahnesinde emperyalizmi ve onun yandalarn sorgulayacaktr.
Grup Yorum hakknda verilen ev hapsi kararn knyor ve anlamsz buluyorum. Bir an nce adil bir kararn kmasn diliyorum... Her devirde olduu gibi halkn yannda olan sanat ve sanatsal etkinlikler, tarih sahnesinde emperyalizmi ve onun yandalarn sorgulayacaktr. Bu anlamda Grup Yorum'a ve elemanlarna uygulanan bu baskya kar durmak, vicdanmz kaybetmemek ve sanatn zgrlemesi iin gereklidir... Bu konuda hepimiz duyarl olmak zorundayz. o
AKP iktidar Cumhuriyet tarihinin en dinci iktidar deil, en sermayeci iktidardr.
dil Kltr Merkezi geen yl, gecenin bir vaktinde yz polisle baslp kaplar krldnda, ama orada su delili bulmak deildi. MFyi protesto eden kitlenin iinde olmalar bile bahaneydi nk. Grup Yorum elemanlar yirmi ksur yldan beri ieri alnr, konserleri engellenir, almalarn srdrd kltr merkezleri baslr. Basanlar da alktr buna, baslanlar da. Buras devrimci bir kltr merkezidir. Doas gerei muhaliftir. Hi bir devrimci kltr merkezi, asalak snfn iktidarlar beni takdir etsin diye kltr retmez. Onun derdi daha ok zgrlk ve daha az smr iin yoksul kitleleri uyarmak, alayp szlamann yerine direnme kltrn koymaktr. Grup Yorumun almalarn srdrd kltr merkezine bilenen bir di vardr ve bu di arada bir gsterilir. Ev Hapsi karar bunun devamdr. ktidar, daha iyi bir hayat sunamad yoksullarn babozuk olmayan bir fkeyle bulumasna engel olmak istiyor. Geciktirmek. Devlet adna. Uzun yllardan beri hapishanelerde hkmsz olarak yatrlan her yatan muhalif ve devrimci var. AKP iktidar Cumhuriyet tarihinin en dinci iktidar deil, en sermayeci iktidardr. Din onun iin sadece ritelden ibarettir. Maliyet hesaplar yapyor AKP. O kadar insan hapiste tutmann maliyetli bir i olduunu biliyor. Yirmi bin elektronik kelepeyi bunun iin sipari ediyor. F Tipi hapishanelerden F Tipi evlere gee-
cek. Kapitalizmin bu srecinde her ey bir projedir. AKPnin kendisi de. Grup Yorum elemanlar, duruma gnne kadar ev hapsinde tutulmak isteniyor sanrm. Duruma gn ne zaman? Belli deil. Hapishanelerdeki hkmsz cezalandrmann bir benzeri. AKP eliyle memlekete yerletirilen dzende insana yer yoktur. Aslnda saldrlan ey sanat deil hayattr. Hayata Dn Operasyonunu yaparken de asl byk ama hapishaneler deildi. F Tipi bir hayat projesi vard ve ilk nce diren merkezi olarak grlen hapishanelere saldrld. Devrimcilerin hapishanelerde direndikleri ey sadece F Tipi hcreler deildi. F Tipi hayat balad ve ilerliyor. Henz kendine ait bir evi olan ou yoksulu evsizlik, henz bir ii olan ou emekiyi isizlik bekliyor. Gvencesizlik ve bugnden daha derin bir geleceksizlik. Kendileri sylyor zaten. Bu soygun dzeniyle bark olmayan yerleim alanlar kentsel dnm taarruzuyla datlacak. Ve AKP elbette ki sanata ve sanatya daha ok saldracak. Bu belli. Di bilediklerini sraya koyacak. Bunu yaparken sanat ve sanaty yceltme nutuklar atacak. Her seferinde yeni bir sar kz aramayacak, alacay isteyecek. Hayat reticidir ve faizm de renir. Hayata ilerici, devrimci veya demokrat bir yorum katma derdinde olan sanat ve sanat evrelerinin yapmas gereken ey o kadar ortadaki... o
Sanat, yaad corafyann gerekliliinde; halknn, zulme kar direnme ruhunun yannda olmaldr.
ncelikle Grup Yorum, yllardr sistemin tm bask, iddet ve imha politikalarna kar netliinden asla dn vermemi, devrimci sanat ve sanat tavrn her koulda korumutur. Mesele yalnzca devrimci bir grubu bask altna almak deildir; mesele Mahir'in kararllyla yola km bir halkn, inancn yannda saf tutan, yolda olan tm dinleyicilerini, Grup Yorum kitlesini korkutup sindirme politikasdr. Yani, halka yaplan bir saldrdr. Grup Yorum'a, yllarca hapis ya da ikencelerin yaplmas, yasaklanmasnn sebebi, halknn yalnz brakmamas, kitlesel younluk ve davalarna olan kararlldr ve her alanda gsterdikleri devrimci tutumlardr. Bugn nce ikence, ardndan uygulanmasn istedikleri ev hapsi hibir zaman kabul edeceimiz bir ey deildir. Grup Yorum lke gereklii iinde herzaman var olacaktr. Ne olursa olsun biliriz ki, dnceyi kuatacak ordu yoktur.'' Tarihin farkl srelerinde her zaman egemenlerin yasalar; muhalif kimliklere, halk mcadelesinde halkn yannda duran sanat ve sanatlara dnk yasaklar, asimile etme politikalar hep vard. Ancak, AKP faizminin yaadmz srete uygulad bu yasak, ikenceci tutumlarna kar, devrimci sanat ve sanatlarn beraber mcadele etmesi, birbirini yalnz brakmamas gerekiyor. Sa-
nat yaad corafyann gerekliliinde; halknn, zulme kar direnme ruhunun yannda olmaldr. Eilmeden, bklmeden, devrimci iradeyle ve direnile ''halknn da savas olabilmelidir'', Ylmaz Gneyin dedii gibi. Trklerin, ozanlarn, devrimci sanatn yasakland bir corafyada gzel gnleri grmek adna iar bellidir: Halkz, Haklyz, Kazanacaz!... o
zm her alanda her trl hakszlk ve smrye kar durmaktan geer.

Tarihin pl; zgr dncenin en nemli sz olan sanat ve bilimi boyunduruk altna alp kendi banaz grlerinin borazan haline getirmeye alanlarn ibret hikayeleriyle doludur. Sanat da bilim de bir ihtiyatan bir dertten, bir tasadan doar. zellikle sanatn l bir k gibidir, insanlarn problemlerini aa karan. Bu kapatmaya yeltenmek, bir halkn sorunlarna srf destekisi ok diye srt evirmek, yetki sahiplerinin ne derece edimsiz olduklarnn en bariz rneidir. Sanattan, benim istediim sanat yapacaksn, beni eletirmeyecek ycelteceksin diye beklenti iinde olanlar ancak ileride sanatn konu ald kt ynetici figrlerinden biri olabilirler. Faizme kar omuz omuza verip sanat savunmak yerine seslerini karmadan olup bitenlerin, kendisine kt davrananlarn zamanla unutulaca fikrine kaplan meslektalarm bilmeliler ki zm bu deil. zm her alanda her trl hakszlk ve smrye kar durmaktan geer. o
Trkiye'deki dik duruun, onurlu oluun addr Grup Yorum.

Sanata kar yaplan saldrlar hepimiz gryoruz. Grup Yorum'a yaplan basklar dnda bir ok sanatya da yaplyor. Heykeltralara da, karikatristlere de vs... Sanatn da dnda genel olarak bir bask sz konusu. Tabi bu basky Grup Yorum youn olarak yayor. En fazla direni onlarda nk. Direnii Grup Yorum gsterdii iin en fazla basky grenler de onlar oluyor. Bana gre bir efsanenin addr Grup Yorum. Trkiye'deki dik duruun, onurlu oluun addr Grup Yorum. Bu yzden onlarlaym, onlarn yanndaym. Memleketin hali, bu gericilie kar bir arada durmay gerektiriyor. o
Grup Yorum gibi, Nazm Hikmetler, Ruhi Sular, Aziz Nesinler yarglanmt. imdi tekrar o dneme dndk.
Bu olay aslnda bir Grup Yorum olay deildir diye dnyorm. Btn sanatsal faaliyetlerin iinde olan muhaliflik yanndan dolay yaplmtr. Mehmet Aksoy'un heykeliyle baland, Fazl Say da yarglanyor. imdi Grup Yorum yine yarglanyor. Bir bakma da anlayamyorum. Bunun gibi durumlar neredeyse yzyl nce yaand. Grup Yorum gibi, Nazm Hikmetler, Ruhi Sular, Aziz Nesinler yarglanmt. imdi tekrar o dneme dndk. Bu bakmdan durumu ok kayg verici buluyorum. Bu sebepten insanlarn bir araya gelip bu durumla mcadele etmesi gerektiini dnyorum. o
Ev hapsi uygulamasnn tecritten bir fark olmadn dnyorum.

Ben 28 yandaym. Neredeyse Yorumla ayn yataym. Grup Yorumla bydm, Grup Yorumla yalanyorum ve Grup Yorumla leceim. Bugn de Grup Yorumun yanndayz, yarn da. Ev hepsi uygulamas ok ilkel bir durum. Bu uygulamann tecritten hibir fark olmadn dnyorum. Hapishanedesin ya da evdesin deien bir durum yok. Ev hapsini tanmyoruz. Bu kararn bir an nce kalkmasn diliyorum. o
Mzisyen yaratc kiidir: davullar yasaklannca tenekelere vurarak, enstrman krlnca ellerini rparak, szleri elinden alndnda slk alarak kendini ifade eder.
ncelikle Grup Yorum yesi arkadalarmza uygulanan iddeti ve haklarnda alnan bu karar knyor; arkadalarmzn bir an evvel zgrlklerine kavumasn diliyorum. Bir mzisyene verilen ev hapsi cezas son derece manidardr, onu iki defa cezalandrmaktr: hem zgrln hem de mziini elinden almaktr. nl Gney Afrikal protest arkc-sz yazar Miriam Makeba, kendisiyle ilgili bir belgeselde Eer syleyecek bir sznz varsa, bunu en hzl iletecek olan arklardr demiti. Bir mzisyeni hapsetmeye, ellerini krmaya, kulan patlatmaya, sesini iddet yoluyla ksmaya alabilirler. Belki de mziin ve mzisyenlerin szn iletebilme gcnden korkudur bu iddete sebep. Ancak dnyada da pek ok rnei olduu gibi- her yasak bir baka yol aramaya sevk eder mzisyenleri, nk mzisyen yaratc kiidir; davullar yasaklannca tenekelere vurarak, enstrman krlnca ellerini rparak, szleri elinden alndnda slk alarak kendini ifade eder. Kendini mzik yoluyla ifade eder. fade zgrlnn engellenmesi, temel hak ve zgrlklerin ihlalidir. ster bu denli ak ve iddetli, ister rtk ve sinsi Bizim syleyecek szmz ok, nk etrafmzda olan biten hakszlklara gzmz, kulamz kapatmyoruz. Bakmazsan grmezsin, grmezsen rahatsz olmaz ve sorumluluk almak zorunda kalmazsn. Sorumluluu alanlara vebal detilmeye allsa da, sonuta her trl kazanan onlar olacaktr. nk bu, vicdanla ilgili bir meseledir. Farkllklara tahammlszlk, aykr seslerin bastrlmaya allmas, muhalif sanat biimlerinin sansre uratlmas ve iddet, yalnzca bu dneme zg deil. Ancak bu dnemin yle bir fark olduunu sylemek pek de yanl olmaz sanrm: Muhafazakr-milliyeti anlay son dnemde iktidarn ideolojik olarak da tm toplumda yaygnlatrmaya ve hakimiyet kurmaya alyor. Bu nedenle, sanat alan siyasi iktidar asndan da ciddi bir mcadele alanna dnm durumda. Ne var ki; kltrel aralarn yetmedii noktada g, sermaye vb. devreye sokularak tek tipletirme ynnde bir mdahale sz konusu. Bunun farknda olarak, tm demokratik anlay sahiplerinin asgari mtereklerde buluarak rgtl hareket etmesi gerekiyor. o
eletiri
eletiri
seni paran kadar seviyorum!

devrim sava
Bu nasl bir kutudur ki; bir tua basmamzla insann btn duygularn smrmeye, insan olana insanln unutturmaya balar. Her deere, her duyguya saldrr; evimizi darma duman eder ve yatma vakti geldi mi hibir ey olmam gibi kendi karanlna geri dner. Bu nasl bir kutudur ki, insan kendi karanlna hapseder ve bambaka bir insan yaratr. Bu nasl bir kutudur ki, sevgiyi sevgisizlie, saygy saygsz-
la, sadakati sadakatsizlie dntrr. Ve bu nasl bir kutudur ki, dzenin yoz kltrn insanlarn beynine nak nak iler ve asalaklar yaratr. Herkesin yakndan tand, severek izledii bu kutu tabii ki televizyondur
let cereyan eder iken, biz imdilik bir tanesinden bahsetmek istiyoruz: Ben Bilmem Eim Bilir. zleyenlerin kafasnda bir eyler olumutur mutlaka. Kar-koca ilikisini aalayan, kar uruna eleri birbirine dren, ksacas ov uruna, reyting uruna insanlarn sevgisine, Televizyonun marifetleri(!) saymak- saygsna, sadakatine saldran, ayakla bitmez fakat bir yerlerden bala- lar altna alan bir yarma. mak lazm. Her kanalnda her programnda, her dizisinde ayr bir reza- lk izlendiinde insana masum ge-
lebilir. Eler birbirinin neyi ne kadar yapabileceini tahmin etmeye alyorlar. in gsteri ksm da bundan sonra balyor. Diyelim kadnn suyun iinde nefessiz bir ekilde kalmas gerekiyor. (Bu srenin uzunluu yarmay kazanp kazanmayacaklarn belirliyor.) Eler birbirlerini lmne suyun iinde tutmak iin ellerinden geleni yapyor. Ellerinden geleni diyorum nk bu tam anlamyla byle oluyor. Erkek, karsn eliyle zorla suya bastryor. Ya da elerden biri baarsz olduu noktada kavgalar hakaretler balyor. Ya da szde birbirlerini motive etmek iin sylenen, birbirinden ahlaksz cmleler duyuyoruz. Kocasnn sylenen ii yapmas iin sinirlenmesinin gerektiini dnen kadn, Hayatm beni bakasyla birlikte yakaladn dn! gibi edepten, ahlaktan uzak
bir cmle kurabiliyor rnein. Yine kadn, kocasnn bilek greinde yenebilmesi iin Hayatm dn ki ben mini minnack bir etek giymiim, sen de bana ok kzmsn gibi seviyesiz cmleler kuruyor. Programdaki tek hedef araba. Bunun iin tkenen deerlerin yarmaclar gznde pek de bir anlam yok maalesef. Her yol mbah. Dansze para takmaktan karsn 20 kiinin de iinde olduu arabaya tktrmaya kadar. Birbirini rezil eden durumlara dyorlar. Kazanlan yarmalarda canm glm olan ilikiler kaybedildii noktada yerini hakaretlere aalamalara brakyor. Her ey ne iin bir tane araba iin. Bu insanlar bu duruma getiren aralarnda ki kara dayal bencil kof ilikidir. Dzenin tledii paran kadar mant, bu evliliklerde de ha-
yat buluyor. Yani pamuk ipliine bal ilikiler bu program marifetiyle iyice seviyesizlemitir. Burjuvazi ve onun yayd kltr ne ocuk dinliyor, ne kar koca... Hepsini birer aklabana evirmek iin elinden geleni yapyor. Ve bunu insanlara izlettiriyor. Bu yanyla izleyende de deersizlemenin kanksanmasna yol ayor. Dzen insanlarn her eyini pazara sunar. Yani metalatrr. Bu nedenle de insana ait tm deerler alnp satlr birer meta haline getirilir. Deerin yerini deersizleme alr. Bu dzen saygsz, sevgisiz ve sadakatsiz yapmak istiyor herkesi. aresiz, yalnz, mutsuz insanlar yaratyor. Hayat arkadan sana dman ediyor; karn yoksa karn ya da kocan bile sevme, yerden yere vur diyor.
Bizim bildiimiz sevgi, sevda, kar koca ilikisi bu kadar ucuz deildir. Byle be para etmez yarmalarda harcanamaz. Bir kutu zerinden salanacak maddi eylere satlmaz. Gada Meilin adl filmde kadn; dmann kocasna Diz kecek, onurunu ayaklar altna alacaksn, yoksa ocuunu ldrrz demesi zerine, gzn krpmadan kendi yavrusunu ldryordu. Anadolu halknn kltrnde de vefa, ballk ve emee dayanan gerek sevgi vardr. Nazm Hikmetin eyh Bedreddin Destannda syledii gibidir bizim kltrmz Hep bir azdan trk syleyip hep beraber sulardan ekmek a, demiri oya gibi ileyip hep beraber, hep beraber srebilmek topra, ball incirleri hep beraber yiyebilmek, yrin yanandan gayr her eyde her yerde hep beraber! diyebilmek iin Anadoluda Ferhat ile irin, sevdann en gzel rneidir. Saf sevgiyle balayan fedakarlklar halk iin yaplan bir fedakarla dnyor. Sevdasndan alyor bu gc. Karacaolanlar, Krolular, Nazm Hikmetler, Ahmed Arifler gerek sevgiyi anlatrlar iirlerinde. Halkn airi Ahmed Arif yle anlatr mesela sevdasn:
Hasretinden prangalar eskittim. Salarna kan glleri takaym, Bir o yana Bir bu yana...
Seni barabilsem seni, Dipsiz kuyulara. Akan yldza. Bir kibrit pne varana. Seni anlatabilmek seni. Okyanusun en ssz dalgasna yi ocuklara, kahramanlara. Dm bir kibrit pne. Seni anlatabilmek seni, Yitirmi tlsmn ilk sevmelerin, Namussuza, halden bilmeze, Yitirmi pckleri, Kahpe yalana. Pay yok, apansz inen akamdan, Ard-arda ka zemheri, Kurt uyur, ku uyur, zindan uyurdu Bir kadeh, bir cigara, dalp gidene, Darda grl- grl akan bir dnya... Seni anlatabilsem seni... Yokluun, Cehennemin br addr Bir ben uyumadm, yorum, kapama gzlerini... Ka leylim bahar,
Olursa byle karsz byle saf olmaldr sevdalar. Ancak bu dzen bylesi saf ve temiz; vefaya, emee deer veren sevdalar artk bitirmitir. kar zerine kurulu birliktelikler ve hemen tketilen sevgiler yaratmtr. Ayakst yemek kltr gibi bir anda biten sevgilerin yaand bugn, bu durumu en iyi ekliyle bu tr yarmalarda gryoruz. Bu kltr reddedeceiz, bize ait deil diyeceiz. Anadoluya dayayacaz srtmz, kendi kltrmze. Bize modern toplum kltr adyla dayatlan Amerikanc bencil-bireyci kltrn bizi teslim almasna izin vermeyeceiz.o
eletiri
eletiri
dizi dizi diziler

hseyin kse
Onlardan ka yok.. Her yerde onlar Sadece o ekranda deil Gazetelerde tam sayfa boy boy reklamlarda, bilboardlarda sra sra Dillerde, davranlarda, kavgalarmzda, yaammzda Sanki hayatmzn ayrlmaz paras onlar! Her gn evimizdeler, evden birileri gibiler artk, o dizi yldzlar. Camdan bir ekran ve uzaktan kumanda denilen minik bir alet. Szde sen kumanda ediyorsun, ama zde o seni kumanda ediyor. Dokunmann ve deitirmenin cazibesine kaplyorsun bir anda ve dyorsun o ekrann iine Ve fakat onlardan yine ka yok Her yerde, ryalarmzda bile onlar Seenek ok.. Dokun dmeye Muhteem YzylDnnnmmm Buyurunuz Osmanlnn soysuz yaa-
mna ho geldiniz. Skldn m dokun dmeye deisin hemen Arka Sokaklar'da Trk polisinin kahramanlklarn izle. Evet bildiimiz polis, her etenin, her pisliin iinden kan ikenceci, katil polis Olmad Kurtlar Vadisi Pusu ile Polat Alemdar ol.. Olmad Behzat ., Kuzey Gney, Kayp ehir, ubat, Ar Roman, Yalan Dnya, Fatmagl'n Suu Ne, Sultan, Karaday vb Yalan Dnya'y unutmayalm. Hakllar nk tepeden trnaa yalan, pazarladklar o dnyalar Ne ararsan var o dnyada Ho bizim aradmz bir ey yok ama onlar o plazalarn, deniz manzaral odalarnda zamdan, zulmden, alktan, yoksulluktan bunalp patlamayalm diye bizim iin her eyi dnyorlar(!) Bunun iin para alyorlar, bunun iin patronlarnn anaklarn yalyorlar. Grevleri halk yozlatrmak. Sahte dnyalarnn
sahtekardr onlar Biz ise ekran karsnda uyutulmay bekleyen varlklar tesi deil Biliyorlar hayat boluk tanmyor, onlar da bo brakmyorlar Neye ihtiyalar varsa; tarihi arptmaya, halklarn kafasn bulandrmaya Muhteem Yzyl, Son Osmanl Kyam vb Ahlakszlklarla, yama ve talanla, karde kavgalar ve entrikalarla, halka uyguladklar zulmlerle, zorbalkla dolu Osmanl'nn tarihi bir onur abidesine dntrlyor Haremi, ahlakszlklar normalmi gibi halka pazarlanyor. Katledilen, kuyulara atlan Aleviler yoktur o tarihte, vergi ad altnda elinden avucundan ne varsa alnan ala mahkum edilen halk yoktur Halk alk ekerken, saraylarda srlen sefalar yoktur. Tek kelimeyle yalandr hepsi. Dorular yoktur ora-
larda, tarihin arptlmas ve halkn uyutulmas vardr Behzat .'lere, Arka Sokaklar'a ne demeli? Anlatlan bu lkenin polisi deil midir? yledir Ama sanrsnz biz bu lkede yaamyoruz, bu polisi tanmyoruz, televizyonlar izlemiyor, gazeteleri okumuyoruz Her ete haberinde, uyuturucu, fuhu haberinde karmza kan polisler nedense yok o dizilerde kenceciler, ikencelerde insanlarmz katledenler, kay-
bedenler, sokak ortasnda infaz edenler yok i, memur, renci her kim olursa olsun her trl eylemi gaza boan, halk coplayan polis yok Tecavzcler, rvetiler de Kim var peki? Behzat Dorudur Behzat . onlar anlatr ama eksiktir Dorudur polislerin ou alkol ve uyuturucu bamlsdr. Bunlarn yannda ikencecidir, katildir, tecavzcdr ve insan bile deildir. Bunlar yani gerekleri anlatanlar yoktur. yleyse bizim
de bu yalanlara karnmz toktur. Bunca acnn zulmn iinde glmek elbette bizim de hakkmzdr. Onu da dnmtr burjuvazi Recep vedik rezillikleri yetmezmi gibi Yalan Dnya'dan Harem'e onlarca dizi vardr Lakin bu halkta glecek hal kalm mdr, bunu dnen yoktur Glecek halimiz yoktur sizliin had safhaya ulat, aln kol gezdii, hakkn aramak iin rgtlenip sokaa ktnda hapishanelere atldn bir lkede nasl glebilir bu halk Alanacak halimize gldrmeye alyorlar, hem de zorla gdklayarak Daha getiimiz gnlerde direneni de ezer geeriz diyerek halk tehdit eden milyonlarca evin yklacan duyuran Babakann anlattklar yannda nasl glebiliriz? Sizin ev sorununuz olmad malumdur. Belki gecekondu nedir bilmiyorsunuzdur da. Bizim oturduunuz mahallelere muhtemelen gelmisinizdir. Ad getiinde ise yyy. diyerek irenirsiniz. Ve bunca adaletsizlik iinde bizi gldrmeye alrsnz. Sahte ve yalancsnz Bunca acnn iinde ak olmasa olur mu hi? Olmaz tabi Zengin olan, fakir kzn aklar oktan geride kald imdi parayla satn alnan ve aylarca halka da tarttrlan burjuvazinin soysuz "ak"lar var. Szde Fatmagl'n yaadklarn anlatacaklar ama onu da tecavzle anlatrlar. Sanrsnz yaptklar ok matah bir eydir. Ama znde rmedir. Bihterler, ensest ilikiler; boy boy tecavz reklamlar Sahtedir onlarn aklar. Parayla ukurla llr onlarda ak-sevgi. Asl ile Kerem yoktur Ferhat ile irin de Ki olamaz da. Onlar taklit etmek isterler ama baaramazlar. nk kirlidir onlar
Bir de mafyaclarmz var En bilineni de Polat Alemdar Kabadayl biliriz biz. Bu halkn kltrnde bir yeri vardr. Ama kabaday dediin merttir, hakikatlidir. Halkla ii olmaz, halka eziyet edene ynelir. z Krolu'na, akrcallara kadar dayanr aslnda. Ve narasyla, bir tokadyla nicelerini dize getirir. Bunlarn mafyalar da dzenleri gibi sahte ve kahpedir. Ki en byk mafya da devlettir. Bu dizilerle yaplmak istenen de bu gerei gizlemektir. Ortalk o dizi karakterine zenen genlerle doludur ve zendirilen bu hayatlar mafyacln ta kendisidir. Tabi ki genler devrimci olacana mafyac olsun onlar iin yedir. Bir de genlik dizileri vardr ki hi sormayn. Dzen, genliin dinamizmini, sorgulayan, aratran yann, direngenliini bildii iin genlie daha zel bir ynelim iindedir. Yozlatrmann ana merkezinde daima onlar vardr. nk Dev-Gen ile zdeleen bir genlik tarihi vardr ortada. 6. Filonun denize dklmesinden, boykotlara, igallere, grevlere kadar her yerdedir devrimci genlik. Oysa devletin denetiminde, kontrolnde olmaldr. te bunun iin genlik dizilerinden geilmez ekranlarda. Genlik gelecektir Her ne olursa olsun sorgular. ocukluktan balayan ve byynceye hatta lene kadar srecek olan o kuatmay yarar ve dna kar. nk pazarladnz o sahte hayatlar da sorgular genlik ve hakikati bulur. Yine ocuk dizileri de ayn amacn baka biimler alm halidir. 5-6 yalarndayken okullarda ekillendirilen ocuklarmz evlerinde de televizyon karsnda bamls haline getirilirler. Anlatlan hibir ey gerek deildir.
Sihirle, byyle vb. fantastik, ocuklara uygun olmayan bir hayal dnyasdr. ocuklarn hayal ile gerei ayrt etme ansn ortadan kaldrp, hayal alemine daldrrlar. Ama yine ayn ocuklar, lkenin baka corafyalarnda, Anadoluda erken byrler. nk onlar o yata hayatn ve retimin bir paras olurlar ister istemez. Ve onlar ala, yoksullua eitimsizlie, salkszla mahkum eden dzeni erken tanrlar. Bu yzden de erken byrler, tercihleri de baka olur. yleyse bu ocuklar teslim alnmaldr, yoksa byk tehlikedir bu dzen iin Bir de sol sosuna batrlm, sosyalizme saldran diziler var. Onlarn amac zaten aikar. Gerekleri arptmak, ters-yz etmek ve devrimcileri, onlarn savunduu sosyalizmi karalamaktr. Bu dizileri de eski solcularla, eski faistlere yaptrrlar genelde. nk eskimi olanlara der bu i. Zira yenileri brahim uhadar'n fedasndadr. Kalp Gz, Tek Trkiye, Sakarya Frat vb Bunlar da kara propagandann en kaba halleridir. STV, Kanal 7, TRT vb. kanallarnn muhtevas malumdur
zaten. ovenizmi krklemek, onlarn varlk sebebidir. Bunu yaparken yok saydklar halklar aalamay da unutmazlar. Aleviler, Krtler, gayri-mslimler ou zaman hayvanlarla zdeletirilirler... Kalp Gzyle baka bir aleme gtrrler insan Fanidir bu dnya, mhim olan tekidir. Gizli, grkemli gler, fantastik kurgular, byler, ruhlar alemi insana insanln unuttururlar. Beyinleri uyuturulup, yreklerine korku salnarak eitilmek istenir halkmz. Bunlarn derdi din tccarldr. Muhafazakar ad altnda, dindar bir nesil yetitireceiz hedefiyle aslnda gerici bir toplum yaratmaya alyorlar Diziler anlatmakla bitmez Ve tabi bunlar yaamlarmza sokan oyuncular vardr bir de. Bunlarn iinden ahlakszln, irkefliin ban ekenlere diyecek bir ey yok. Onlar rm, kokumu ve yklmaya mahkum bu dzenin rm oyunculardr. Bizim szmz halkn sanats olduklarn iddia edenlere; eitlikten, adaletten yana olduunu syleyenlere Sizler de bugn bu dzenin,
halk yozlatrma saldrlarnn bir paras haline geldiniz Halkn sanats olmak; eitlikten, adaletten, zgrlkten, hakikatten yana olmak demektir. Yzn halka dnmektir Size den, gerekirse aakta kalmak ama bu dzenin irkefliine alet olmamaktr Halk yozlatrmann bir paras olurken, halktan ve savunduunuz o deerlerden uzaklatnz grmelisiniz. Ve yznz halka dnmelisiniz. Yoksa bir gn bu halk size srtn dnecek unutmayn "Amerikan dizilerinin barolnde Trkiye! Blomberg Business Week dergisi stdyolarn Trkiye'nin kopya dizilerinden ok memnun olduunu yazd. Bunun nedeni ise dizilerin ksa srede popler hale gelip Ortadou'da satlmas." (20 Eyll 2012/Milliyet) Bir de meselenin bu yan var Amerikan-Avrupa yoz kltr ihra eden bir dizi sektr. Meselenin para yan bir yana, Amerika iin ihra edilen yozlatrma yan dier yana lkemizle de snrl deil, Ortadou'dan, Balkanlara kadar, ihra edilen bir dizi furyas var. Kimi Arap lkelerinde Trkiyeden ithal edilen dizilerin ahlak bozucu yanlarndan dolay yasakladn yine basndan biliyoruz. Amerikan dizilerinin barolnde deil yalnzca, Amerika'nn tm politikalarnn barol oyuncusu Trkiye'dir. AKP iktidar emperyalizmin Byk Ortadou Projesi'nin jandarmaln yapmyor sadece Diziler zerinden yaplmak istenen bir de kltrel yozlatrma saldrlar var. Bunun da ban AKP ekiyor. Son sz olarak Biz diyoruz ki; "Moda" dizilerin d grn ne kadar gz kamatrc olursa olsun kendi burjuva kltrlerini, ne kurtarabilirler ne de canlandrabilirler Film, dizi, tiyatro, mzik, en geneliyle sanat; halkn zevklerini gelitirmeli, taleplerini srekli olarak ykseltmeli, halk yeni gl fikirlerle donatmal ve onlarn ileri, hep ileri gitmesine yardm etmelidir. Sanatn, toplumsal yaamda nemli ve nder bir rol vardr. Toplumsal yaam deitirmekte, nemli bir aratr. te bu sama sapan dizlerle bizim bakmz, yaammz deitirmek istiyorlar; her trl ahlakszl normal grmemizi salamaya alyorlar. Halkn, insanlarmzn ruhlarn tahrip ediyorlar Genlerimizin, yeni kuan geliimi ve eitiminde ciddi tahribatlara yol ayor bu diziler. Bu yzden dizi ZLEMEYELM! Peki ne yapalm? Kendi alternatiflerimizi yine kendimiz yaratalm. TVlerde bize dayatlmaya allan yaam biimi bizi yanstmyor; bizi anlatan, gelecekte kuracamz dnyay anlatan filmleri izleyelim. Seici olalm yani. Sahte dnyalar, sahte yaamlar, sahte kahramanlar izlemek yerine, dorudan yaamn iindeki bizi gsteren filmleri izleyelim. Kitap okuyalm. Roman, iir, yk okuyalm. Tiyatrolara gidelim. Tabi yine bizi anlatan oyunlara Geree dair oynananlara... Kendi kltrmz yaatalm; kendimize, ailemize, ocuklarmza zaman ayralm. Bizi insanlktan karmaya alanlara, deerlerimizi koruyarak kar koyalm. lkede ve dnyada olan bitenden haberdar olalm. Hafzamz elimizden almaya alan bu diziler yerine doru ve gerek haberlere ulamaya alalm. Hafzamz her zaman tazeleyelim. Yaadmz aclar hi unutmayalm. Tecrit hala devam ediyor rnein. Tecrite kar direnenleri anlatan ve dil Kltr Merkezi ve Grup Yorumun projesi olan F Tipi Film, 21 Aralkta sinemalarda gsterime giriyor. Bu filmi mutlaka izleyelim, yanmzda yremizde kim varsa onlara da izlemelerini nerelim. htiyacmz olan bunlardr, Amerikan ihra mallar filmler deil... o
deneme
deneme
lmz de brakmayacaz sizlere!

fatma ezel
Gece saat 24'te telefonum alyor. Arayan arkadam Dersim'de Ali Yldz'n abisi, kardeinin toplu mezarda bulunan cenazesini almak iin lm orucu yapyordu. ktidar 'Tamam lm orucunu brak, mezar aacaz' demi. Ben oraya gidiyorum, gelir misin abla? diyor. Tabi gelirim diyorum. Gece ge saatte biniyoruz otobse, 12 saatlik yolumuz var. Sabah Sivas, Malatya devam ediyor otobs, gzm dalyor yollara... kinci geliim bu yollar. lkinde mayst aylardan. Gler Zere ehit dmt. Kanser hastas bir kzmzd. nce onu almtk zulmn elinden. Gler ba ememiti zalime. Zalimler af dile dediler. O ben sulu deilim, sulu olan sizsiniz dedi. Kznn ba bu kadar dik olan analara babalara da direnmek kalyordu. Biz de direndik, aldk onu zalimlerin elinden. Alt ay yaatabildik onu sevgimizle. Gler'i sonsuzlua uurladmzda sol tarafmda bir sz hissettim. Kardeim gitmiti, bana bir sr mektup brakarak. lmszle uurladk onu... O bizim yreimizde yayor. Tam da onun dn gibiydi bu yollar o mevsimde.
Malatya'dan Elaz'a doru gelincik tarlasyd her taraf. imdi ise Austos, Ali'mizi almaya gidiyoruz. karacaz onu kr kuyulardan. Dn yapacaz olumuza. Gerilladr Ali, ki olur gerillann dn, bir karken dalara, bir derken topraa diye trkler yakmz. Alacaz olu-
muzu dnn yapacaz. Dnsz gndermedik bu zamana kadar oullarmz kzlarmz. lk kez byle bir taleple direni yaplyor ve iktidara da kabul ettiriliyor bu talep. Yani bir zafer. lmz de brakmayacaz sizlere diyoruz direniimizle.
imden Ne olacak imdi? Ne bekliyor bizi? diyorum yol boyunca. Toplu mezarlarda olan evlatlarmz dnyorum. Babalarn, analarn... Nasl dayanacaklar?.. ocuklarn yllardr sa hayal eden analar... Kendimi hep onlarn yerine koyuyorum. imden bir ey koptu, sanki cierimi skp ald dman. Camdan yol boyu izliyorum blgeyi. Kocaman kayalklar geiyoruz, kra topraklar, dalar, maaralar. Diyorum ne kadar verimli topraklar, ne ok devrimci yetitirmi, ne ok ehit vermi topraa. Her bir tepesinde bir ehidimiz... Glmez tepesine geleceiz az sonra. Oradan Gler el sallayacak... Abla yine buradasn, benim vatanmda.... Evet, yine senin vatanndaym Gler diyeceim. Yine kymlar analara, yine alatmlar analar, gidip gzyalarn sileyim diyeceim. Elaz'da otobsten inip emigezek dolmuuna biniyoruz. Dolmu ilerledike dalar, tarlalar izliyoruz. Buday tarlalar, kayalklar i ie. Orman yok, kayalklar ve dalar var, sradalar. Geliyoruz emigezek'e, az sonra iniyoruz dolmutan. Bir taksiye biniyoruz. Taksi, ok yolcu tam bugn oraya, basn orada kalabalk, sendikalar ve demok
ratik kitle rgtleri orada. Tamam diyor taksici. Tam yol az bir yerde, kalabal grnce anlyoruz. ofr de geldiimizi sylyor. Toplu mezarlar iin kaz yaplacak yerleri tespit etmiler. ayr yerde kaz yaplacak. kisi yol kenar, bir tanesi de askerin binasna 50 metre mesafede bulunuyor. Asker binas her kap yerini de rahat gryor. Asker, blgede katlettiklerinin bir ksmn ukur kazm, topluca doldurmu kr kuyulara. Bir ksmn da belediyeye vermi. Aln bunlar gmn demi. Belediye iileri genlere kyamamlar. Topluca ukurun iine atmayp tek tek ama stleriyle gmmler. Kazlar balad. Kaz alanlarndan biri askeri binann evresindeki dikenli tellerin hemen yanndayd. Dierleri yolun kenarnda. Her taraftan sesler geliyordu Burada bir tane mezar var.... Burada da... Tam yolun kenarnda toplu mezar vard. Dndm Neden yolun kenarna gmmler? Kyllerden gelip geenler grmedi mi evlatlarmz? diye. Grmler, grenler olmu. Kimi analar, babalar evlatlarnn mezarn dman grmeden
karp almlar kr kuyulardan. Alm basm barna. Acnn byklne bakn. Dirisini deil, lsn kapm dmann elinden. O da yasakm, korku salmak istemi dman. Nasl bir kindir bu? Hangi dman bu kadar vahi olabilir? Analarn fkesini bu kadar byten dman hangi indedir? karsak onlar inlerinden, yapsak yakalarna. Nasl kydnz olumuza, nasl kydnz kzmza? desek diye geiriyorum aklmdan. Tam o anda yolun kenarnda bulunan mezarlardan bir delikanl kt. Salar dmemiti ve ayandaki orapta et paralar vard. Allah'm bu ne acdr? Bu evladmzn anas olsayd burada, dayanr myd bu acya? Bir olum var, kendimi koydum yerine. imden Olum gzel olum, salarn alsam saklasam koynuma. Hasretini tasam dalara talara diye dnrken, uzmanlar 5 ila 7 yl nce gmlmler diyordu. Ben ceset diyemedim hibirine, bir anann kuzusuydu onlar. Delikanl olu, fidan boylu kzyd. Knal kuzusuydu, gznn nuruydu. Nasl derim ki ben ceset onlara? Grg tanklar Ali'nin mezarn olduu yeri gsterdiler. Askerin olduu yermi. Tam orada mezarlarn banda bekliyor, at yakyordu analar. Bir ara sustular; baklarndan, gzlerinden ook uzaklara daldklar anlalyordu. Ve oullaryla, kzlaryla sohbete dalmlard. Hasrettiler ocuklarna... Biter mi yllarn hasreti? Bitmez, sanki onlarla konuuyorlard. Olum gzel olum, yemeyip yedirdiim, giymeyip giydirdiim. Ne ok zledim seni, bir bilsen oul. Bir gn kapy alp geleceksin diye yllarca bekledim. Yayorsun sandm. Yayorsun da gelirsin diye, her gn senin sevdiin yiyecekleri yaptm. Bekledim gelmedin oul. Seni kr kuyulara atmlar, ben bilemedim.
Oul affet beni. Seni ok beklettim. Bilsem sen kr kuyulardasn, ben durur muydum? Bak duyduk, abin hemen dt yollara, yoldalarn dt yollara. Ne ettiler sana oul? Ne ettiler byle? Gsne saplanan demir de nesi? Bir anann oluna bunlar yapan kimdir oul? Yapp da namerte yerini sylemeyen? Bu kadar alak olan kimdir? Anam gzel anam, sen mi geldin? Buldun demek beni. Ne ok bekledim anam yolunu. Beni bulsa bulsa anam bulur, yoldalarm bulur, kokumdan tanr anam beni dedim. Hangi kr kuyulara atarsanz atn, hangi topraklar stme rterseniz rtn anam bulur beni... Gzel anam, salarna ne oldu yle? Bembeyaz olmu. Ne ok zledim anam seni. Neeli hallerini, eve geldiimde nasl da karlardn bizi. Arkadalarm ok severdi seni. Kim sevmez ki benim anam? Dman sevmez, sevse alatr m analarmz? Alama anam, alama. Ge de olsa kavutuk birbirimize. Topra elleri ile stmden alan, kemiklerimi okayarak poete koyanlar da kim anacm? Tertemiz yzleri, bize benziyorlar. arapnel paras sapland yreime, sorduun demir paras da o anacm. Bak yanmda, yanbamda da heval yatyor. Onun da kafas yok. 'Yoldalarm bulamaz da imdi...' diye bana sesleniyor. Ali benim anam da gelmi mi acep? Gelir de beni byle grrse Ali. 'Ban nerede kzm?' derse. 'Ne ettiler ona, net ettiler sana?' derse. 'Ne gzel salarn vard kzm, dokunmaya kyamazdm' derse... Ne derim Ali? 'Aldlar ana, boynumdan kopardlar, ikimizi ayr ayr yerlere koydular' derim; derim demesine de, anam dayanabilir mi Ali? Hangi ana yrei dayanr buna? Kllenmi midir anamn acs?... Evlatlar paralanan analarn kllenmez yrei. Bak Ali, bak beni anam da orada m? Benim kemiklerimi de gtrecekler mi? Ben de zledim anam. Benim anama da bak Ali.
Analar alyordu, yrek dayanmaz bu acya. Birer birer kyordu cenazeler. Birden irkildim. Alan mezarlardan kimisinin vcudunun yars yok, belden aas olmayan var. Kadna ait olan cenazelerin kafas yok. Boazma bir yumruk oturdu. Nefes alamyorum. Diyorum nasl yaptnz bunu katiller?... lk atmak istiyorum. Birden her taraftan sesler duyuyorum. Sanki yerin altndan bana sesleniyorlar. Alama anacm diyor tam yolun kenarnda duran delikanl, alama anam, biz bunun da hesabn sorarz der gibi geliyor. Her taraf mezar. Sadece Ali Yldz'n abisinin mezarn almas iin talebi varm. Onun iin grevliler, sadece grg tanklarnn gsterdii Ali'nin olduu yerde kazya devam ediyorlar. Onun dnda kalan yerlerde kaz yaplamaz deyip, amadlar dier mezarlar. Kaz bir sre sonra bitti. Biz de dnyoruz evlerimize... Onlarca insan braktk geride. Her biri sesleniyor gibi geliyor arkamdan. Her kazma vuruta insan kyordu topraktan. Ne bir Amerikan filmiydi izlediim, ne de Hitler dnemi Almanya. Trkiye'ydi buras.
emigezek'ten Elaz'a doru ilerliyoruz. Arkadam diyor ki Gler Abla'nn cenazesine geldin diye dava amlard sana, bir de bunun iin amasnlar... Tam o an yolun kenarnda bir kyl kadn, lm bir kuzuyu tayor elinde. Arkasnda da anas koyun, meleyerek yavrusunu takip ediyor. O kadar dokunakl ki. Asnlar diyorum. Bak darya gryor musun, koyunu? Koyun koyun iken brakmyor yavrusunu, peinden gidiyor yavrusunun. Burada ka ocuun, evladn anas alad bugn. Hangi ana, bir ana alyorken onun acsn paylamaz? diyorum. u an, aradan bir yl geti. Ayhan Efeolu'nun mezarn istemekle sulanyorum. Ana olmaktr suum. Kr kuyulara atlm olanlarn da yanndaym. Sizin de arkanzdan seslenselerdi toplu mezarlarn orada; Bizi burada brakmayn, biz de buradayz sesleri duysaydnz yemin ederdiniz. Alacaz sizi oralardan, brakmayacaz onlara. Tek bir kemik paras da kalsa, alacaz. Hibir evlad anasz brakmayacaz. Gler'i aldmz gibi, Ali'mizi aldmz gibi seni de alacaz Ayhan! Seni de brakmayacaz zalime. o
yk
yk
bayrak
uur ocak
lm konusundaki en byk tecrbemi 7 yandayken, gk grldedii zaman yatamdan bir kouda frlayp yanna kotuum ablamn, aniden aramzdan ayrlmasyla yaamtm. O gne kadar lm benim iin izgi film karakteri fare Jerryi yakalamaya alan kedi Tomun veya ktlerin peinde koan rmcek adamn bana gelen talihsiz olaylardan ibaretti. Ya lmyorlar ya da bir ekilde yenilmiyorlard. Hikayeler hep devam ediyordu. Anlk ve sahte. Bir sonraki blmde yine ekranda Tom ve Jerry, rmcek Adam! Fakat gerek dnya bu kadar sahte deildi. lm, koyu bir gereklik
gibi karmza kmt. Bu gerei kabullenmemiz yaklak 1 yl srmt. Bu bir yl iinde annemle birlikte mezar ziyaretlerimizi rutinletirmitik. Hayatmz ekillendiren o olay da bu esnada bamza gelmiti... O gn yine annem elimden tutmu mezarn yolunu tutmutuk. 8 yana yeni girmitim ve bu yataki ocuklar iin l bedenlerin istirahat yeri olan mezarlklar olduka rktcyd. Ablamn mezarna geldiimizde ilk fark ettiim ey yandaki bo mezarlarn dolmas olmutu. insanlar neden bu kadar abuk lyorlar diye dndm hatrlyorum. Annem ise yannda
getirdii suyla ablamn mezar tan ykyordu. Yznde tebessm vard, huzur vard. Bidondaki su bitince bana dnd, Bidonu doldurur musun olum? dedi. Elindeki bidonu kaptm gibi emeye kotum. Dndmde annem yalnz deildi, yannda adam duruyordu ve annemin etrafn sarmlard. Hzl admlarla yanlarna gittim fakat hibiri beni fark etmedi. Adamlar iri kymd, ellerinde telsizler vard. Hararetli bir ekilde konuuyorlard: - Kadn defol git, birazdan terristler gelecek buraya! Annem ise ban saa sola salla-
yp eli belinde cevap verdi: - Beni kzmn yanndan kimse ayramaz. Adamlardan biri fkeli fkeli yere tkrd, dierine dnd, atlak bu kadn! Dieri devam etti: - Terristler geliyor diyorum, eli kulanda. Anlamadn ha? - Geliyorsa geliyor, bana m geliyor? - Ya seni ldrrlerse urackta? - Fena m, yatveririm kzmn koynuna! Adamlar sinirlenmiti. Ben korkmutum. Yan taraftaki aacn dibine ylece ktm. Sonra birden gl bir sesin yanks sard mezarl. Ne olduu tam olarak an-
lalamayan ok gl bir ses. Tek bir azdan atlr gibi keskindi. Annem ve adamlar da ban sesin geldii yne evirmilerdi. Bulunduumuz yere biraz uzakta, bir grup insann belli belirsiz glgesi grnyordu. Bunu gren adamlar telaland, anneme dnd: - Bak kadn, bugn ziyaret yok. Senden baka kimse kalmad, hepsini evine gnderdik. Sen de yr git buradan! - lrm de uradan uraya gitmem! Adamlardan biri, elindeki telsizle annemin kafasna vurdu. Annem belli belirsiz kard seslerle yere yld. im titredi. Ba kanyordu annemin. Adamlar annemi kucak-
ladlar, emenin bulunduu yne doru gtrdler. Orada bir araba bekliyordu, beyaz bir araba. Onun iine bindirdiler. Alyordum. Bam dizlerimin arasna gmdm, bir sre amadm. Biraz nce grdm o insanlarn sesleri daha da gr gelmeye balamlard, nihayet ablamn mezarnn yanndaki mezara geldiler. Ellerinde krmz bayraklar vard. Krmz ve bayrak. 8 yandaki bir ocuk iin renkler resim dersi iin ald pastel boya kutusundaki snrl renklerden oluuyordu. Bayraklar ise, okula girerken bize Trk olmann mutlu olmamz gereken bir ey olduu hatrlatld andmz okurken, gndere ekilen Trk bayrandan ibaretti. Kzl renk yok. Baka bir bayrak yok.
Bir eyler sylediler ve ellerini yumruk yaparak yukar kaldrdlar. Bir eit ayin gibi. fkeli grnyorlard, bir eye kzm olmallard. Bu fkeyi bir yerden hatrlyordum. Ablamn lmnn ardndan ablan cennete gitti diyen herkese duyduum fkeyi okudum yzlerinde. Hep bir azdan bir eyler sylemeye baladlar. lk bata dua zannettim fakat dua deildi. ark gibi, trk gibi. Szlerin iinden sadece bize lm yok ksmn anlayabilmitim. Sonra ellerindeki bayraklarla geldikleri yne doru gittiler. Tam o srada annemin bana doru geldiini grdm. Ona doru kotum ve yine alamaya baladm. O kadar ok aladm ki, hkrklar boazma taklyordu. Annemin ba hala kanyordu. Durmadan alyordum. Anneme bunu yapanlara kar ylesine fke doluydum ki... Gszdm, acizdim ve hibir ey yapamamtm. Galiba bu yzden alyordum... Birden yan taraftaki mezarn zerinde bir bayrak olduunu grdm. Biraz nce o insanlarn elinde olan bayraklardan. Krmz bir bayrak. 8 yandaki bir ocuk iin tam bir mantk hatas. Bu bayran beyaz nerede? diye dnyordum. Dayanamadm, anneme sordum: - Anne bu bayrak neden burada? - Bilmiyorum olum. Annemin kucandan syrlp mezarn yanna geldim. Etrafn dolatm. Bayrak hari, mezar ablamn mezar ile hemen hemen aynyd. Baucuna geldim, mezar tann st ksmnda ve alt ksmnda yazlar vard. st ksmndaki daha ksa olduu iin heceleye38 | TAVIR | ARALIK 2012
rek okudum: l-d a-ma ye-nilmedi Birletirdim: ld ama yenilmedi Dndm. Nasl yani? Aklma ilk gelen ey rmcek adam olmutu. Kahraman rmcek adam! Yenilmeyen. Mthi bir keif yapm dahi bir bilim adam gibi tebessm ettim, bir kouda annemin yanna gittim: Anne burada yatan bir sper kahraman! Annem garipsemiti, nasl yani? Baucunda yazyor, lm ama yenilmemi!
bana dnd, yann kat be kat st bir olgunlukla sordu: Burada yatan bir devrimci deil mi? Evet, devrimci olum. Cemocan gibi mi? Cemocan gibi.. ....
Birbirimize bakarak uzunca bir tebessm ettik. Sonra mezar tann bana geldi, yazlara bakt. O baktka ben oradaki ikinci yazy hatrladm. Uzun olduu iin gzm kesmemiti, okumamtm. Annem hibir ey sylemeden te- Olum da okuma yazma bilmedibessm etmiti. Bir sper kahra- i iin ylece bakyordu. Birden mana bu kadar yakn olmak beni bana dnd: ok keyiflendirmiti. Annemle birlikte rzgarda dalgalanan krmz - Burada ne yazyor baba? Okubayraa uzunca baktk: dum.. Anne, o bayrakta niye hi beyaz renk yok? Ben de bilmiyorum ki. Ama ben biliyorum. Annem arm gibi bana bakt, syle bakalm nedenmi? nk burada yatan kahramann kan bayra krmzlatrd.. **** Ablamn mezarnn bandaydm. 6 yandaki olum da benimle gelmek istemiti. Yandaki mezarn stndeki krmz bayrak artk benim iin kzl bir bayrakt ve orada yatann gerekten kahraman olduunu biliyordum. Ablamn mezar tan ykadktan sonra yandaki mezara getim, ayn titizlikle bu mezar da ykadm. Yeenim, bu mezarla ilk tantm da benim de dikkatimi eken ilk nesneye bakyordu, bayraa. Sonra Gnler ar Gnler lm haberleriyle geliyor. En gzel dnyalar yaktk ellerimizle ve gzmzde kaybettik alamay bizi bir para hazin ve dimdik brakp gzyalarmz gittiler ve bundan dolay biz unuttuk balamay... Varlacak yere kan iinde varlacaktr. Ve zafer artk hibir eyi affetmeyecek kadar trnakla sklp koparlacaktr... o
deneme
deneme
yankee go home
derya gven
"ABD'nin bekas iin savayoruz" diyordu Yankee, sivri sakaln svazlarken; utanmyordu bu yalandan. "Mutlaka deitireceiz Ortadou'yu, medeniyet iin bu zorunlu!.." Etsiz ve uzun parman karsndakinin gzne sokar gibi uzatt; "Suriye er ya da ge dmeli!.." Sava kesindi!... Ve lecekti yine milyonlar ocuklar, analar. Erkekler, vatan korumaya diye kacaklard evden. Babas bir daha dnmeyecekti Zahara'nn. nk, savarken decekti topraa. Ve yzkoyun uzand yerde, yalnz olmayacakt Onlarca baka beden dnda, hareketsiz duran tanklar, terk edilmi toplar da olacakt yannda.
Bu haksz bir savat!... Ve her ey ABD'nin Byk Ortadou Projesi (BOP) iindi. Bu projenin gerek planlayclar ve barol oyuncular ise, arka planda duran petrol ve silah tekelleriydi. Yoksul Mslman halklarla alay eder gibi, yarattklar bu karmaaya Arap Bahar dediler. yle ya, onlar iin gelen bahard. Bu sayede satlar e katland. Halklar iinse kara kt gelen. Halk birbirini yok ederken, silah tekelleri ve byk enerji holdingleri kasalarn doldurdu acilen. Sava ykmdr!... Ve her sava sonras aclar katlanr. A, isiz, sakat binlerce insan sokakta kalr; ocuklar, ykntlar arasnda sava oyunu oynard. Evet, en ok ocuklar vururdu sava. nk bittiine inanmaz ocuklar ve bu korkuyla kim bilir ka yl daha altlarna karrlar. Sava, egemen smrclerin karnadr! Hatrlayn, sivri sakall Yankee daha nce askerlerini Irak'a gndermiti. Katlettii Irak halknn ah dnda ne kazanmt Er Rayn? Hibir ey. Ama Er Rayn, Irak'ta yaptklarndan sonra mitli olmay unutmutu. Yzlerce insan ldrmt. Oysa savaa gitmeden nce karncay incitmezdi. Belki biraz kaln kafal fakat kalbi temizdi. Savaa gnderildiinde daha 18'indeydi. Bir gn, cephenin gerilerindeyken, bir kye girdiler. Kk bir eve dald Rayn. Baygn kadnn rzna geti, orada yatan l ocuklara aldrmadan. karken kapdan, evin erkeinin kaza bal cesedini grd, tkrd. nsanlktan karmt onu sava. Ama yoksulluktan kurtaramamt Er Rayn' kurtardk diyen o palavralar ancak sinema perdelerinden atlrd. Sivri sakall Yankee onu da dedesi ve babas gibi tekrar kmr ocaklarna att. nk savatan tek
kazanan Arbusto Petrol ile silah taciri Carlyle Group'lard. Fakat onlara bu kazan da yetmedi. Artk savan maliyeti drlmeli, kazanlar yzde yzlere gelmeliydi. Proje bu minval zere ekillendi. Yalnz, BOP'a ramen hesaplanmayan neydi? Elbette yoksul halklarn fkesiydi Yoksul halklar uyur uyur uyanrd. fkesi kabard m da sel olur, bendini aard. Belki pnarn ban bir krek toprakla kapatabilirsin. Fakat halkn seli, nne kan srp atard. Dolarlar ancak uaklar satn almaya yeterdi. te Libya'da halk Yankee'yi sakalndan tuttuu gibi yere serdi. "N'oluyorr'! Ben size medeniyet getirmitim" dese de, yalan boazna dmlendi. Dkt kanda debelendi, debelendi
Daha bitmedi!... Aclar birikiyor hala. Simurg'un (*) kanadndan bir ty buldu halk. Ki Ortadou halklar Simurg'u ok iyi bilir. Kaf Da'ndan da olsa, dipsiz vadileri amak da gerekse fark etmez. Elbet Simurg'a ulalr Elbet Simurg olunur. Ve Yankeeler Ortadou'dan bylece defolur. o (*) Kularn hkmdar olan Simurg (Zmrd- Anka ya da Batda bilinen adyla Phoenix), Kaf Dandaki Bilgi Aac'nn dallarnda yaar ve her eyi bilirmi. Bu kuun zellii, gzyalarnn ifal olmas ve yanarak kl olmak suretiyle lmesi, sonra kendi kllerinden yeniden dirilmesidir...
deneme
deneme
turna derler bir garip kutur...

necla sezen
Halklarn asrlar boyu vazgeemedii deerdir trkler. inde, gemie dair en deerli bilgileri barndran, bugne miras kalan hazinedir adeta. Duygu tar, akl tar; gemiten bu gne glmsemeleri, alamalar, dertlemeleri, atmalar, savamalar, nefretleri, sevmeleri tar bugnn ezgili yreklerine... Aclarn ve sevilerin paylald dizeler, ezgiler kimi zaman bir dostla dertlemek iin, sladaki sevgili ile hasret gidermek iin yaklm. Annenin
dilinden, yreinden yavrunun huzursuz, uykusuz bedenine akm fslt ile, huzur olmu... En mutlu zamanlarda coan gnller gibi pr pr ederken; bir yiit uurlarken topraa, kaldrmtr kollarn havaya, efeler gibi ba dik ve marur. Sverken zalimin zulmne esirgememi en heybetli, en kenar keskin, en sivri szlerini... Yani halk ne diyecekse, ne duymusa, ne hissetmise trklerle demi, trklerle konumu, aktarm. Bundan dolaydr ki; trklerdeki tm sembol-
lerin, simgelerin bir anlam vardr. Toprakla, doayla i ie olan yaam, doadaki varlklar trklerin vazgeilmez sembolleri haline getirmi. te bu saysz sembollerden birisidir turna. Neden turna, diyecek olursanz; insana dair, gpta ile bakakaldmz ve yozlaan bu dzen ierisinde yaatmaya altmz halk deerlerinden kimilerini ylesine yedirmitir ki yaamnn zne; bunlar rendiimizde hak vermemek elde deil,
turnal iirler dizen ozanlara. Anadolu halk edebiyatnn en gzel motiflerinden birisi olan turna motifine gemeden evvel onun hakknda ksa bir bilgi verelim. Dnyadaki 15 deiik turna kuundan birisi olan ve Anadoluda ska rastlanan turna/telli turna; leylek byklnde, uzun bacaklar olan, zarif boyunlu, parlak gzl, duru bakl bir kutur. Belki de en nemli zellii gmen bir ku olmas. Bann arka ksmnda geriye doru sarkk duran zlf vardr. Kanatlar mavi, krmz ve yeil renklerden oluur. Scak mevsimlerde yaar. Bir defada iki yumurta yumurtlar. Her daim hayat paylaan eler, kuluka zaman da yuvay nbetlee beklerler ayn umut ve heyecanla. 10-15 yl yaadklar sylenir turnalarn. Turnalar, iftler halinde yaarlar. mrleri boyunca tek bir eleri olur. Yuvalarn dierlerinden ayrrlar. Ayn zamanda ei len turnann yedi yl boyunca eini bekledii ve bir baka ku ile iftlemedii sylenir. Bir rivayete gre ei ldrlen turna yere iner ve einden ayrlmak istemez. Ve ldrlmeyi bekler. Ya alktan ya da suya atlayarak lr. Balln addr turnalar. Ve vefaldr da; sylenene gre yalanan ana babalarnn bakmn gen turnalar stlenirler. Turna bir aya zerinde yrr. br ayan kvrarak havada tutar. Gkyznde szm szm szlen turnalar, yrrken yalpalayarak yrrler, ayan serte bast takdirde yerin yarlacandan korktuu farzedilir. G srasnda ilerinden birini nder seerler kendilerine ve ona uyarlar. Uular belirli bir dzen ve disiplin iindedir. V eklini alarak diyar diyar dolarlar. Geceleri konaklar ve uyurlar. Yine aralarndan birisi nbeti olur ve dierlerine zarar gelmemesi iin bekler, asla uyumaz nbeti tur-
na. Gzler keskin, dikkat kesilmitir, tetiktedir kanatlar. Gelen tehlikeyi herkese haber verme sorumluluu ve gvenlik ondan sorulur. te bundan dolaydr ki, insana benzeyen pek ok yanyla turna, trklerde bir simge halini alm. Anadolu insannn, iirinde, trksnde ve hatta giyiminde, kuamnda, halsnda, kiliminde, oyasnda, beiinde motif olarak kulland turna sembol ayn zamanda farkl kltrlerde de yer bulmu. Orta Asya'dan Japonya'ya, Kore'ye kadar geni bir corafyann insanlarnn duygularnn tercmesinde kullanlan bir sembol. Mesela, Japon kltrnde de nemli bir simge olarak yer alr. Japon inancna gre, 1000 adet turna kuu origamisi (Japonlara zg kat katlama sanatna verilen ad) yapp dilek tutulduunda, dilein gerekleeceine inanlr. 1950'nin ortalarna doru, 1945te Hiroimada atom bombasnn patlamas sonucunda lsemi hastas olan 11 yandaki Sasaki Sadako, hastalnn iyilemesi iin turna kuu origamilerini yapmaya balamtr. Sadako, 644 turna kuu origamisi yaptktan sonra lr. Arkadalar onun yerine sayy tamamlar ve cenaze treninde mezarna turna kularn koyarlar. Anadoluda kutsallnn yannda, bir haberci olarak kyor hep karmza turna. Ve de ozanlarn dertletii bir simgedir. Gmen bir kutur. Gezer diyar diyar. Bu zelliklerinden tr turnalar gurbette kalann, hasret ekenin, nazl yardan ayr olann duygularna tercman olurlar. Kimi zaman haber gtrr, kimi zaman da haber getirir. Kimi zaman da kendisiyle dertler paylalr. Para kazanmak iin veya askerlikten dolay evinden yurdundan ayrlanlar, yuvasnda brakt eine, ocuuna, annesine, babasna duy-
duu hasret, ekilen aclar turna ile gelmitir dile. Habercidir. Bu gzel trklerden kimi dizeler grelim imdi... Gkyznde blk blk turnalar Nerededir meskeniniz eliniz Bir name yazaym yare gtrn Dost eline urar m'ola yolunuz? (Ak Musa Aslan) kr Erzurumdan indim ovaya Benden yare selam edin turnalar Kemah dedeleri dursun duaya Benden yare selam edin turnalar (Ak Kerem) Turnam gidersen Mardin'e Turnam yare selam syle Karl dalarn ardna Turnam yare selam syle Turnam gidersen Akda'a Karl dalar aa aa Hem kavime hem kardaa Turnam yare selam syle (Ak Kerem) Telli turnam selam gtr Sevgilimin diyarna zlmesin alamasn, Belki gelirim yarna (Anonim) Gidin turnalar gidin Yarime selam edin Yarim uykuda ise Uykusun haram edin (Anonim) All turnam bizim ele varrsan eker syle kaymak syle bal syle Eer bizi sual eden olursa Boynu bkk benzi soluk yar syle (Keskinli Hac Taan) Garip turna bizi senden sorana imdi bir yavruya kuldur diyesin Akn zincirini takm boynuna Devr iinde Mecnun oldur diyesin (Gevheri )
Diyar diyar gezen turnalarn haber gtrc olmasndan daha doal ne olabilir ki... Turna, ozandan ald haberi slaya gtrecek, onlardan aldklarn da kendisine getirecektir. Bir ift turna geldi Kars illerinden ter garip garip bizim ellerde Evrilir evrilir gle konmaya Korkar ki avc var gllerde (Anonim-Kars) Yce yce dalardan m gelirsin Hayr m gk turnam yardan ne haber Benim sevdiimi sen de bilirsin Hayr m gk turnam yardan ne haber (Pir Sultan Abdal) Turnalar sesleriyle de insanlar etkilemilerdir. Ozan onun tndeki yakclk ile kendi durumu arasnda ilikiler kurar. Einden ayrlan turnann dertli dertli t; kendisinin dertli, hasret dolu gnlerinin dermandr. Dert ortadr turna... Turnam dertli ttn, derdimi detin El vurdun, yaremin ban atn Einden mi ayrldn, yolun mu atn Doru bir kye gidin turnalar (Yozgat yresi Halk Trks) Turnam gelir bizim elden Yeni kalkm ar glden N' olur konu bizim dilden telli drt telli be telli turnam Sen olmaz isen buralarda durmam Sen olmaz isen ben sensiz olmam Turnam hey turnam hey yaral turnam O karal gzler haral turnam (Davut Sulari) Gzellii ile de aklar, turnay sevgililerine benzetirler. Gkyznde uup giden durnalar Uma karip karip gngl en deil Siz de menim Han Aslma bengzersiz Uma karip karip gngl en deil (Ak Kerem)
Turnalar bazen mutluluun, saln habercisi olmutur; bazen de hznn, acnn, hasretle yanan kavrulan yreklerin. Duygularn taycsdr. Gururlarna dkndr turnalar; yaamlar sade ve mtevazdr. Ve gkyznde uarken adeta dans eder. Gkyznn mavisi ile, gnein klar ile, tadklar haber ile telli telli dans ederler. Kanatlarnn rpmalarndaki ahengi dikkatle izleyen ozann dizelerindeki, ezgisindeki ahenkle birlikte uyum ierisindedir.
Turna, tm bunlarn yannda Alevilik ve Bektailik kltrnde de ok nemli bir simgedir. Alevilikte turna ve gvercin kutsal saylan iki kutur. Bu ku, AleviBektai inannda cemlerde nemli bir rol oynar ve Hz. Ali'yi temsil eder. Yine inana gre Ahmet Yesevi, "turna donunda gezer"* kimi zaman. Cemlerde canlarn dnd semahlardaki hareketlerin her birinin ayr ve zel bir anlam bulunmaktadr. Turna Semah ise, turnann uuunu artrr. Turnalar Semahnda kzlar renkARALIK 2012 | TAVIR | 43
lerine gre meydana kp bir turna katar oluturarak dnerler. Kollarn hareketi, kanat rplarn ve bzllerini, ayak hareketleri ise yryn canlandrr. Turnalarn gkyzndeki hareketlerini yanstan figrlerle semah dnen, dndke ykselen canlar Hakla buluurlar. Turna semah, bu bulumay anlatr. Sesi Hz. Ali'ye benzetilen turna, kuzeyden gneye, gneyden kuzeye g ederken, Anadolu insanndan selam gtrr, onlardan da selam getirir. Kim grd deryada balk izini, Eildi pt Kanber'in gzn, Turnalardan iittim avazn, Turnalar Ali'mi grmediniz mi? (Pir Sultan Abdal) ah Hatayi de, turnann sesini Hz. Ali'nin sesine benzetenlerdendir... Yemen ellerinden beri gelirken Turnalar Ali'yi grmediniz mi? Hava zerinde semah ederken Turnalar Ali'yi grmediniz mi? (ah Hatayi) Ak lhami de Aliye benzetir turnay... ki turnam gelir, ba al Elen turnam elen, Ali misin sen Birisi Muhammed, birisi Ali Elen turnam elen, Ali misin sen Yoksa Hac Bekta Veli misin sen (lhami) Turna, Alevi kltrnde ah- Merdan Aliye yolda kabul edilir. Sesinin gzelliini Aliden alan turna ondan haber verir. Bunu Pir Sultan Abdal yle dile getirir; Hazreti ahn avaz Turna derler bir kutadr Asas Nil deryasnda Hrkas bir dervitedir (Pir Sultan Abdal)
Haberci kimlii Alevi nefeslerinde, trklerinde de devam eder: Muhammed-Aliyi candan seversen Varnca bir tel ver pirime turnam Hasan-Hseyinden imdat umarsan Varnca bir tel ver pirime turnam (Dedemolu) Saymakla bitmeyecek, sylemekle almakla tkenmeyecek kadar oktur turnal trkler. Ve tabi burada hi szn edemediimiz halk hikayeleri, efsaneler... Yine de turnal bir Anadolu turuna karalm sizleri. Yazy deil trkleri okuyarak... All durnam bizim ele varrsan (Keskin), Atm perdeyi durnam grdm (Keskin), Armut Aac-Semah (Manisa), Badat ellerinden gelen durnalar (orum), Bir ift durna grdm durur dallarda (Yozgat), Bir Durna uurdum huplar glnden (Mara), Birift turna grdm Edremit st (Van), aya indim durnaya (Nide), Dost eline giden durnam (Malatya), Durna sesi Geliyor (Erzurum),
Durnadr durna (Azerbaycan), Durnalar dizi dizi (Adyaman), Durnam ne diyardan geldin-semah (Isparta), Durnam gelir kona kalka (Eskiehir), Durnam gelir yata kalka (Konya), Durnamn ganad yeil (Sivas), Eridi kalmad dalarn kar-durnam ey (Sivas), Gidin durnalar gidin (Orta Anadolu), Gine dertli dertli iniliyorsun-Semah (Sivas), Gitme durnam gitme-Krklar samah (Erzincan), Gkyznde blk blkdurnalar (Merzifon), Hatrna dmez-Yareli durna (Zile-Tokat), Havada durna sesi gelir (Ktahya), Havada Turna sesi var (stanbul), Havalanma telli durnam (Sivas), Ilgt lgt esen seher yelleri-Semah (zmir), ki durnam gelir aaden (Rumeli), ikidurnam gelir Badat elinden-semah (Manisa), ki durnam gelmi yolda yorulmu (Ordu), ki durnam vardr akl kareli (Nide), Kalksn Semaha (Dersim), Yeil bal telli durnam (Urfa)... o *: Turna klnda dolar, turna olup gezer, dolanr...
iir
iir
*5 mart 1953
nazm hikmet
lknce kim kime metin ol kardeim- diyecek, lknce kim kime basal dileyecek? Hepimizindi o, hepimizindir. Yoldalarm, Acnz duyuyorum, Sizin duyduunuz gibi tpk, ayn iddetle. Kardelerim, Hngr hngr alamak geliyor iimden, Tutuyorum kendimi sizin gibi tpk ayn metanetle. Seviyorum onu Marx, Engelsi, Lenini sevdiim gibi Sevdiiniz gibi Ayn muhabbetle Ayn hrmetle Yoksul esir halkmn dostuydu o, / Hangi halkn dostu deildiydi ki/ Btn emeki insanlk Beyaz siyah sar Bakt akll gzel gzlerine onun, Bakt hayranlkla, hayretle: Orda aikane yollar, Orda yollar apaydnlk, Orda kurtulu, Bahtiyarlk her birine...
Halkmn sava bayradr o, Halkm lm gze alarak, Ka kereler Bar, bamszlk, hrriyet szleri yerine Yazd iki hecelik adn onun Fabrika duvarlarna, Yaz tahtasna okullarn Ve ky trklerine Yoldalarm Sovyet insanlar; Gnler ar. Onsuz geirilecek bu ar gnler Sarsntsz, atlaksz Ama onunla ve Leninle beraber Yani...Partisiyle Yani... Partisi bata Bu parti ei emsali grlmedik bir eliktendir Bu eliin ad: Boydan boya mrn vermek emrine halkn Boydan mrn vermek...
(*) Bu iir J.Stalinin lm zerine, Nazm Hikmet tarafndan yazlmtr.
makale
makale
f tipi film: 122'lerin beyazperdede

fosem
" Diri diri yaktlar! 6 kadn! Diri diri rin olmazsa olmaz dedii, tm halyaktlaaaar!..." k bask altna almak ve suturmak iin yaplan bir operasyonVe bu Bir kadnn l Btn vcudu saldrlara kar balayan direni... yara, bere, yanklar iinde olan bir Tecrite kar 1996'da dil'lerle Berkadnn l Birsen Kars Bay- dan'larla balayan direni 2000'de rampaa Hapishanesinde 6 kadn devam ediyordu. 1996'da F Tipi diri diri yakld: Seyhan Doan, Ni- modeli, Eskiehir Tabutluu'yla orlfer Alcan, zlem Ercan, Yazgl taya atan devlet, 2000'de TrkiGder ztrk, efinur Tezgel, Gl- ye'nin her yerine at hapishaneser Tuzcu. Tarih 19-22 Aralk 2000. lerle tekrar gndeme getirdi. F Tm hapishanelerinde e zaman- Tiplerine kar, tecrite kar lml operasyon. Tutsaklar kaldklar ne bir direni balad. Direniin hapishanelerden alp F Tipi hapis- ad "lm Orucu" 96'dan sonra hanelerde tecrit etmek iin yaplan bir kez daha, tpk 84'te Metris'te bir operasyon. Ya dnce deiik- de olduu gibi. "Bir canm var feda lii, ya lm diyen; emperyalistle- olsun halkma" dediler.
zgr tutsaklarn bu sesine ses katt dardakiler. Hapishane nlerinde beklediler. Ankara'ya Adalet Bakanl'na, TBMM'ye yrdler. Dayak yediler, yerlerde srklendiler. Evlatlarnn, arkadalarnn yanm bedenlerini grdler hastane morglarnda. Tanyamadlar, "hepsi bizim evladmz" diyerek sahiplendiler cenazelerini. lm Orucuna yattlar: Glsman Dnmez, enay Hanolu, Zehra Kulaksz, Canan Kulaksz Aileler dardaki direniin ncs oldu. 2000'de balayan direni 2007'de Av. Behi A'nn direniinin zafe-
riyle bitirildi. 10 saatlik sohbet hakk kabul edildi. Artk F Tipi hcreler tutsaklar rgtszletiremeyecek, kimliksizletiremeyecekti. Ancak Adalet Bakanl verdii bu sz tutmuyor ve tecrit devam ediyor ve tabi ki direni de... "F Tipi Film", bu direniin sanat cephesinden bir ayan oluturmaktadr. Yukarda ksaca bahsettiimiz tarih bu filmin mayasn oluturmaktadr. Tecrit karsnda sergilenen muazzam direni, sabr, kararllk bu filmin yapm srecine de yansd. Daha nce de paylatmz gibi tecrit politikalarna kar kolektif bir itir bu film. Nasl koordine edildiine, nasl ekildiine; ynetmenlerin, oyuncularn, set emekilerinin dilinden yer verdik bu sayfalarda. imdi ise 19 Aralk geldi att Bu tarih hem F Tipi Filmin n gsterim tarihi, hem de f tipi hcrelerin kanl tarihinin unutulmaz gnn, hapishaneler katliamnn yl dnm. Bu filme konu olan; yaamlar, direnileri ve lmleriyle anlatlan yklere can verenlerin baklar, soluklar, son szleri sinema salonlarnda olacak. te btn bunlara can verenler; yani ynetmenler, oyuncular, filmin hazrlanmasnda emek harcayan herkes perdeye yansttklar deerlerin heyecann hissediyor. n gsterimden iki gn sonra yani 21 Aralk gn film tm Trkiye'de gsterilmeye balanacak. Belki de 19 Aralk katliamnn mtevaz ehitleri, direniileri, emektar analar ilk kez bu kadar yakn bir araya gelecek kitlelerle. Elbette bugne kadar kitaplarda, arklarda, etkinliklerde glmsedi bize onlar. Ama ilk defa sinema salonlarnda bulu-
mann heyecann onlar da yaayacaktr. nk bu film sadece gereklerin resmedilmesi deil, olaylarn nedenlerini ve sorunlarn zmlerini estetik bir dille anlatyor. Aydn-sanatnn grevinin bu olmas gerektiini dnyoruz. Yaadklaryla reten, rettikleriyle yaayan her sanat kklerini bast topraa sk skya balamaldr. Kitlelere ulamak da byle olur. Ve aydn-sanat cesaretle atlmaldr. Hayatn zorluklar karsnda dik durmaldr. yle ya 19 Aralk yalnzca hapishanelerin deil tm halkn teslim alnmas iin yaplmad m? F tipi hcreler yalnzca devrimciler iin mi ald? Gerein gcnden korkanlar zulme bavurur. Zulm ise ne kadar dik durursak o kadar zavalllar. te filmimizin kahramanlar lm de zulm de yere alanlardr. Bu anlamda sanat yaammza da yol gstermeye devam edeceklerdir.
Biz bu projeye hayat veren tm sinemac dostlarmza, filmin her aamasnda yanmzda olan dostlarmza ve halkmza tecrite kar direnite ehit den 122'ler adna teekkr ediyoruz. Onlar Trkiye'de yozlamann en iren noktalara ulat bencilliin bireyciliin gzleri kr ettii, basklar karsnda kabuuna ekilen aydnlarn kol gezdii ahkam kestii bir dnemde F tipi hcreler ve tecrit gereini anlatmaya koyuldular. Bu film yolumuzun bir paras Daha anlatacak ok ey var. Hayatn en kzgn yerinde gereklerle patlamay bekleyen daha yzlerce, binlerce hikaye var. Devrimci sanatn gereklerini yerine getirip gcmz yettiince hepsini anlatmaya alacaz. Ezilen, smrlen milyonlarn verdii g bunu baarmaya yetecektir.o
inceleme
inceleme
halkn kulu, zalimin cellad: atal kel mehmet efe

egemen server Bu il Aydn ilidir Bu il bizim ilimizdir Bizim dalarmzdr Bu dalar Ve topra dourtan Ve ekil veren Demire Pamua Atee Biziz Kk bir kedi yavrusu gibi Byd ellerimizde Byk Menderes Kk Menderes Ve Gediz Ve trkleri Yakan Yaratan Biziz Biz halkz. (zkan Mert) Ve bu halkn evladdr Memet. Memetler yoksuldur. Bereketli Anadolu topraklarnda ta eksen ta biter ama ne hikmetse hep a hep aktadr Memetler. Dn de bu gn de trkleri yakan, emeiyle dnyay yaratan Memetler hep byle midir? Hep byle mi olacaktr? Bir avu egemen tm zenginliklere el koyarsa evet hep byle kalr. Ama saraylar, beyleri titreten Memetler kt m cenk meydanna, vurutu mu hak uruna ite o zaman hep byle gitmeyecektir. Ve hatta byle gelmi byle gider lafn dstur eyleyenler dahi atlacaktr harbin orta yerine. ler, itiraz edenler iin de bir yasa karp sulu ilan etmitir. Halka tellallarla duyurulan yasaya gre vergi vermeyenler, devletin yklmasn isteyen dmandr.
Halk yoksuldur, evlerde ocak ttmez. Snrl geim kaynaklar da bu yasayla ellerinden alnmtr. Zeybekler yollar koruyup yollardaki kahveleri iletiyorlard. Zeybeklerin yolculardan para almamas demek ala mahkum olmalar demekti. ine son verilen Zeybekler dalara karak isyan etmitir. Ege kyllerinden Yrklere, Bektailerden Trkmen gerlerine kadar kmekte olan Osmanl 19. yyda hakk yenilen, smrlen herkes desson bir rpnla Nizami Cedit uygu- tek olmu, isyana bizzat katlmt. lamalar getirir. Yeni dzen denilen bu uygulamalarda halka yeni vergiler Osmanl lke topraklarn beyler, aakonulmutur. Bu vergileri vermeyen- larla ynetiyordu. Belli blgelerin y-
Memet, aann kzn kendisine vermeyeceini bildii halde anasn istetmeye gnderir. Anas oluna O bey kz, sen bir rgat olu. Onlarn binlerce dnm topra, yzlerce davar, iftlii var. Aydn ili onlarn desem yeridir. Osmanlnn eli kula onlar. Gel vazge bu sevdadan der. Ama yrei sevda ateiyle kavrulan Memet vazgemez sevdasndan. Emine kadn gider en gzel giyitlerini giyerek. Beyin kzn oluna Allahn izniyle ister Beyin fkesi tepesine kar ve adamlarna dvdrr Memetin anasn. Hncn alamaz ve karsyla birlikte kendisi de vurur Emine kadna. Zalimdir adlar, hnlar yle kolay kolay kmaz. Kadna hakaretler yadrp, Syle o baldr plak oluna, yavrularsa bizim dii it bahara, veririz yavrulardan birini ona derler. Dvlm, hakarete uram bir ekilde dner Emine kadn. netimlerini srdren bu feodal beyler vergileri toplamakta, Osmanlnn yerelde temsilcisi konumundadr. Vergileri toplarken halk inim inim inletmekte Osmanlya gnderdiinin ok daha fazlasn toplamaktadr. Bu yzden halkn tepkileri fkeleri onlar zerinde younlamt. Atal Mehmet Efe de zmir htisap Nazrna gnderdii mektupta niyetinin yoksul halk zalim yneticilerin iddet ve basksndan kurtarmak olduunu yazar. Sadece 3 aile halkn emeini, aln terini, gndzn ve gecesini almaktadr. Koca bir halkn tm midini, gelecek dlerini elinden alanlar Kara Osmanoullar, lyaszadeler ve Tavasl Osman Aadr. Onlar paazade, onlar aa, onlar beydirler. Memetler ise parmak ile saylmayacak kadar okturlar. O kadar ok, o kadar byk ve yaratandrlar ki... Ama elleri, avular da bombotur. Akbaba gibi zerlerinde uanlar, bir srtlan gibi arkalarnda bekleyenler sofralarndaki kuru ekmee dahi gz dikmi ve ilk frsatta kapp kamlardr. Kadlar onlardan yanadr, srtlar salamdr. O yzden dzenden adalet beklenmez. Gerein hkmn Memetler verecektir. Atal yoksul bir ailenin ocuu olan Memet ve ailesi Arpoz beyinin yannda rgatlk yapmaktadrlar. Ar ilerde alrlar bu yzden de babasn tez yitirir. Rivayet odur ki ar almadan kel kalmtr. Babasnn lmyle ailesinin tm yk omuzlarna biner. Arpoz beyinin acmas yoktur, her trl zor ii verir Memete. Yaz k boaz tokluuna alan Memet topra bellerken beye olan fkesini tad yreinde. Yreinde sadece fke yoktu Memetin. Atann muhtar ve aas erif Hseyinin kz Fatmaya sevdalyd. Bu sevdayla da yanar kavrulurdu. Memetin fkesi da olur o an. Bydke byyen fkesi iine smaz olur. lnceye kadar tayaca, yaadka oaltaca bir fkedir hissettii. Saman alevi gibi yanp snmeyecek, bir volkan gibi kabarp taacaktr. Anasna yaplan eziyeti grp kora keserken vcudu, yemin eder: Anam avradm olsun aa oluna kk sktrmezsem, halk kran krmazsam, Aydn iline vali olmazsam, haram olsun emzirdiin o helal stn bana. Sevdalym isyanlym gayr. Kar etmez bu dnya bana Yreine isyan den her yiidin yapt gibi dalara yollanr. 8 yl sren bir yol havasdr kayalklardan doruklara ulaan. Memetin evresinde o gn Osmanlnn zulmn yaam yrkler, zeybekler ve Bektailer toplanmaya balar. Bir, iki, diye diye artarlar.
zulmeden beylerdir. Ald paralar da halka datan, yoksullarn ezilenlerin efesidir. Syledii her szn arkasnda, hakszlklarn karsndadr. Osman Beye haber yollar belirlemi olduu gn iftliine gideceini, paralar alacan syler. Dedii gibi de yapar. Efe, kzanlarn korur kollar. yle ki bir seferinde Aydn Hapishanesinde tutuklu bulunan ve aslmak zere olan arkadalarn kurtarr. Bu eylemiyle sadece zeybeklerinin deil tm halkn gznde bir kurtarc olmutur. Kuyucak halk Memetin yiitliklerini duymu, efelerini arr. Gelsin ve u karanl yok etsin. Gelsin ve ektiimiz ile son bulsun. Gelsin ve biz de bir gn yz grelim u ahir zamanda. Atal Memet Efe 7-8 zeybeini yanna alarak gider Kuyucaka. 1829 ylnn Eyll aynda kasabay ele geirir. Kuyucakta efenin en byk destei zulmn karsnda birleen halktr. Halkn bu destei, birlemesinden doan g yneticilerinin elini kolunu balamtr. Sonra Nazilli arlar efeyi. Nazilli yneticileri makamlarn brakp kaarlar, ilede hibir kar koyu olmaz. Srada verdii sz tutmak, Aydn ele geirmek vardr. Aydnda bir kar koyu olsa da, efelerin karsnda duramazlar. Yannda bir atls Memet Efe Bin gvdeli Bir yrek olup, Bin rzgar gibi, Dalp Halk ilen bir olup, Aydn ilini Eline geirip, Kaztt mhrn: Vali-i devlet
erif Hseyin kzn Aydnn zenginlerinden birinin olu olan Hasana vermek ister. Bunun zerine Atal, Hasan karr ve evlenmekten vazgemesini ister. Babasndan Hasann hayatna karlk fidye istenir. Dnden vazgeirtir ve fidye denir. Bu olay Memetin nne n katar. Zalime her galebe aldnda bu n kulaktan kulaa yaylp telere varacaktr. Halka umut olduka, halkn adalet zlemini gerekletirdike oalrlar. Halkn kulu, zulmn cellad oldular. Zalim, Memetin alacan bilir. Adamlarn Memetin stne salarlar. Ama nafile bir kere dalar mesken edilmitir. Her ta, her kovuu, her als bilindike vuruulacak; aalara, beylere korku salnacaktr. Atalnn yannda birlikte vurutuu yoldalaryla oalp 7-8 bin kiiye ulaacaktr. nk beylerin korkusu halkn gveni demektir.
Hasmlar Memeti yenmek iin her areye bavurur ardna adamlarn gnderirler. Onlardan biri de Uzun Efedir. Kavga merte olmaldr, bilei-zekas gl olan kazanmaldr. Ama zalimin adamlarnn ahlak da zaliminki kadardr. Uzun Efe, Memeti arar bulamaz. Bunun zerine Kk kasabasna yerlemi anasn artr. Hakaret eder, ikence yapar. Bunu duyan Atal basar kasabay kar Uzun Efenin karsna merte dvr ve ldrr Uzun Efeyi. Beyler, aalar yenildike yeni ekyalar karr efenin karsna. Mentee dalarnda ekyalk yapan Kara Efe de bunlardan biridir. Onun da sonu ayn olur. Memet, Kara Efeyi peine takan Arpazn beyi Osman Beyden para ister. Vermeyince miktar 20.000 altna karr. Memet yoldan geenden, nne gelenden hara toplayan bir soyguncu deildir. Hedefleri halka
Hademe-i devlet Irgat olu Atal Kel Mehmet (zkan Mert) Aydn aldktan sonra Fatmasyla evlenir Memet. Karmaz, dn dernek kurdurur. yle cokulu bir needir ki, yaanan evlenen iki insann sevincinin ok tesindedir. Adeta bir halkn kurtuluu kutlanr dn vesilesiyle. Bir gn Fatma, Mehmet Efeyle grm ve babasnn efeye tuzak kurduunu anlatm. Bunlar efeye anlatan Fatma, Babama bir ey yapmayacaksn deil mi? diye sormu sonra efe de Sadece yaptklarn deil, yapacaklarn da baladm diye sz vermi sevdiine. (izgilerle Anadolu Tarihi-syf.110) Verdii sz yznden beylere dokunmayarak halkn beklentilerini karlayamam efe. Efe bandan beri birlikte yol ald zeybeklerini, kovduu Osmanl yneticilerinin yerine geirir. Adil ve eitliki bir ynetim kurmaya alr. Yoksul halkn karlarn koruyan, ticaret ve tarm dzenleyen yasalar karp uygulatr ilk olarak. Sava vergisini reddederler. Daha sonra dorudan doruya padiahn hazinesine gitmeyen vergileri ve yardmlar azaltrlar. Ele geirdii 17 ehir ve kasaba arasnda Denizli, zmir, Ktahya ve Muladan da ileler vardr. Halk Memetle birlikte canna, malna ve namusuna el uzatlmayacan bilir, kvanldr. Memet yoksul bir ailenin okuyamam bir ocuudur. Ne bilir ehir bl-
ge ynetmesini. Halk, aya arkl cahillerdir, ne bilir erisini dorusunu der kk burjuva aydn. Oysa halk sorunlar yakc bir ekilde yaar, hisseder. Dolaysyla nasl bir sistem istediini, nasl yneteceini de en iyi ekilde bilir. Ve buna kimi zaman toprakta tohumca haka der, kimi zaman da yarin yanandan gayr her yerde her eyde hep beraber der. Dilei byle bir birliktelik, paylam ve hakkaniyettir. Egemenlerin tabiriyle ayaklar ba olmutur. Osmanl Padiahna aalar, beyler mektup yazarlar. Baldr plaklar ordu kurup ayaklanrlar, bu ii ancak Osmanl paalar zebilir derler. Osmanl padiah II. Mahmut, Halep eski valisi brahim Paay grevlendirir. Paa, Tekirdada bulunan 500 kiilik askeri kuvvetin yan sra toplar getirerek hazrlk yapar. Halka Osmanlnn hakszlklar gidereceini, ekiyaln Mslmanla uymadn ilan eder. Bu ilanlar halkn zlme yaamasna neden olur, halkn hakszlklara kar birlii bozulur. Atal gelimeleri deerlendirir, bu koullarda direnmenin yarar salamayacan syler ve geri ekilme karar alr. Efe, onu douran ve bu gne kadar desteini eksik etmeyen halknn arasna karr. Halk efesini barna basar, vermez Osmanlya. Suda balk, denizde kum gibi kaynar toprayla. Atalnn en ok gvendii zeybeklerin bir ksm Turgutluda kar gelir Osmanlya. Cenk olur ve yenilirler. Atal ve dier zeybekleri saklayan halka kar bir soruturma, tutuklama terr balatr.Yine de kimse efenin yerini sylemez. Atal bir yamur damlas gibi bulutlarn arasna karp izini kaybettirmitir. Bir haber dahi gitmez Osmanlya.Atalnn geri
ekilii bir ka deil, bir g toplaytr. Birka ay sonra, 1830 ilk baharnda zeybekleriyle toplanrlar. Madran dana giderler, halk gibi barna basar dalar. Halkn durumu ise ok zordur. Memet Efeyi barna bast iin Osmanl paas nefes aldrmamaktadr. Nazilli halk tekrar arlar efeyi. 1830un Hazirannda Atal Kel Mehmet Efe Nazilliye doru yol alr. Yolda Aydn mteselliminin gleriyle karlar. atma kar ve mtesellimin askerlerinin bir ksm efenin safna geer. Memet Efe, Nazilliye muzaffer girer. Bir gn sonra Atay ele geirir ve buray s olarak seer. Atal Aydn da hzla almak ister. Arpaz ve Karahayt aalarnn konaklarn yakar. Beyler yeniden korkuya kaplr. Aydna varmaya 2 saat kala, beyler ve Atalnn gleri kar karya kalr. Sava bu, yenmek de vardr, yenilmek de. Memet bu savata yiite arpr ve eiyle birlikte lr. Dalnda den Bir yaprak gibi Dtler yere 108 mermi karld. Vcudundan Atalnn. (zkan Mert) Atallar derken topraa, binlerce tohum ekmi ve bu tohumlar akrcal olup filizlenmi, Erhan olup boy vermitir, rgatlar, mazlumlar zalimin karsnda, halkn kulu olacaktr. *** Bu yaz Mehmet Bayrakn Halk Hareketleri ve ada Destanlar kitabndan yararlanlarak yazlmtr. o
iir
iir
umut yamurundan...
mit ilter Hangi ehrin ad bu denli gzeldir Aklar ehri buras nam- dier Uak inde dar duvarlara smayan yrekler Bir gzel, bir umutlu, bir yiit Berrinler Berrin Bklar Yasemin Canc Ve kirli ve kanl ve katil eller uzandnda Efeler gibi harmandalya durur Yaseminler... Hayatn bir ars vardr duyana Ve konumak iin her zaman sz gerekmez O kzlarn bir diyecei var anlayana Ve bazen konumak baka bir eydir Yasemince... Bir yudum su gibi paylatlar hayat Ve komnden geriye bir p kald Bir dal kibrit, bir Yasemin, bir Berrin Ve zor zamanlarda kuandlar yaratclklarn... Bugn gnlerden nedir dedi Berrin 21 Aralk e bak yln en uzun gecesindeyiz Ve ellerinde kalan tek eye baktlar... Aralk geceleri uzundur cancaIzm Sevmelere vakit vardr ki sabah olmasn lmelere vakit vardr ki afak dosun Her ey iin vakit vardr o gecelerde Ki vakitsiz yangnlarla douyor afak... Dlerine ynelen tecavze kar durdular Ellerinde kalan sadece bir tek yrekle Islanmaktan kuruyup kurtardklar tek ey Hayat paylatklar gibi onu paylatlar... Dolu yrekleriyle alev alev taanlar Kalanlara "sizi seviyoruz" dediler scak "Hem de ehitlerimiz kadar seviyoruz"
Ki lmn hayata sevdalanm halidir lmszlk Mavilikler iindeydi Yasemin dimdik Il l krmz gelinliiyle Berrin Ve acdan azade gzleriyle baktlar Ve dediler ki "Yanyor muyuz arkadalar" Aldklar cevaba bir tebessm braktlar. Ve dediler ki "Sakn alamayn arkadalar" Bu vatan bu kzlara hakkn helal etmiti Ki onlar bamszln ate yaprakl gldr Ve bu vatan bu kzlara minnettardr Ki bu kzlar vatann fedai evlatlardr... Bu dalar Munzurlar Bir yan Seyit Rza bir yan Dzgn Baba Her yan otuz sekiz her yan Aralk on dokuz Tutuunca Fidan, doar all yeilli bin fidan Yanyorsa Fidan, her klnden yedi cihan Yanyor meale, meale kadnlar Karanla saplanan ate oldu kadnlar... Bu dalar Ege dalar Bir yan Atal, bir yan akrca Her yan kavga, her yan Brklce Sar bir meale gibi yanyor Berrin Dalarda bir Sabo ieidir Yasemin Yanyor meale meale kadnlar Karanla saplanan ate oldu kadnlar... Bu dalar Samalclar Bir yan Berdan bir yan lgin Her yan Yazgl her yan Glser li bir yangndr imdi zlem Diri diri yaktlar, bu dalar Samalclar Bir yan Seyhan bir yan efinur Asn imdi Nilferler, bahar olsun Yanyor meale meale kadnlar Karanla saplanan ate oldu kadnlar... Kzlarn gryorsun deil mi Sabo Zulm karsnda nasl da Sabolayorlar Edalarnda sen varsn, dillerinde Eda Ve ayn haykr; Cesaretiniz varsa gelin Geliyorlar ama namert ve korkaka Yakp ykp, kan dkyorlar Nisan'daki gibi Lakin yine maluplar ve sen yine marursun Ki evlatlarn umudun bayran dalgalandryorlar Size selam olsun Niyazi ve Sinan abi Selam ve and olsun Sabo ve Mahirler Mart'tan Nisan'a, Temmuz'dan Aralk'a Braktnz onuru bytyor evlatlarnz Ve umudun sancan ekiyorlar vatana... o
inceleme
inceleme
ocuklarmz devrim bytecek!

meltem grr Egemenler iktidarlarnn mrn uzatmak iin her zaman ksa ve uzun vaadeli plan ve programlar yaparlar. Bu plan ve programlarn hedef kitlerinden biri de ocuklardr. Ska karlatmz bir atasz vardr; " Aa yaken eilir." Bunun farknda olan dzen, kendi karna hizmet edecek ekilde ocuklarmz ekillendirmekte, zihinsel ve bedensel olarak adeta ktrm edip brakmaktadr. Sistemi daha fazla kar mantna gre ekillendiren egemenler hibir eye gereinden fazla kaynak ayrmazlar. ocuklarmzn eitimine ve geliimine de byle yaklarlar. nk amalar, eitimli, dnen, sorgulayan, neyi ne iin yaptn bilen bilinli bir toplum yaratmak deildir. Tam tersine, dnmeyen, sorgulamayan, asalak, agzl, bencil, tatminsiz,
yoz bireyler yetitirmektir. Bunun ocuklarmz daha konumay reniinde ellerindeki tm aralar kullan- meden televizyon karsna itiliyor. maktan kanmazlar. Renkli cam ekranndan verilen usul usul beyin kvrmlarnda yer etmeye Halklarmzn gemiten gelen olum- balyor. ou aile bunun bilincinde lu zellikleri, deerleri yok ediliyor. deildir. nk insanlarn haber alma, nk bunlar egemenler iin gerek- elenme ve dinlenme iin fazla bir sesiz ayak balardr. Bu balar zayflat- enei yoktur. ocuk "abim bankadan mann, bu balardan kurtulmann yo- kredi alacak, iyeri aacak, hepimiz lunun zellikle ocuklar ve genleri mutlu olacaz" diye dnmeye kendi llerine gre ekillendir- balyor. Ya da "babamn bir toyotamekten getiini biliyorlar. s olsa..." "Bir cep telefonum, iyisinden bir spor ayakkabm bir kotum ocuklarmz okullarda gerici, ezber- olsa...her eyin en iyisi benim olsa..." ci bir etime tabi tutuluyor. Snavlar- Nasl da herkesi kskandracann dan ban kaldramaz hale getiriliyor. hayalini kurmaya balar. Paylam, Okul bittiinde retilen bilgilerin dayanma, yardmseverlik, sevgi, ou hatrlanmyor bile. ocuklarm- sayg, alkanlk gibi deerler ocuzn yaratclklarnn, kiiliklerinin ge- un dnyasndan neredeyse karllitirildii bir kurum olmaktan ok m durumdadr. Sevginin lt aluzaktr okul. nan hediyenin bykl olur. Yani burjuvazi ocuklarmz "iyi" birer tDzen ocuklarmz sosyalletirmiyor. keteci olarak yetitirmek ister.
ocuklarmz Gerek Anlamda Gelitirecek Olan Devrimdir ocuklara gerek anlamda halk iktidarlarnda nem ve deer verilir. Hem bedensel hem de ruhsal gelimeleri salanr. Onlarn temel ihtiyalar ve eitimleri dorudan devletin sorumluluundadr. ocuklara deer verilir, anne-babalara ocuklarn eitimi iin yol yntemler sunulur. Anton Makarenko, ocuk eitimi zerine Sovyetler Birlii'nde yaad deneyimleri kitaplatrm. Bylece eitimcilere, anne-babalara ve ocuun evresindekilere yol gstermeye almtr. Gnmzde Makarenko'nun "ocuk Eitimi" zerine yazdklarn hatrlamakta fayda var. "ocuklarn eitimi ciddiyetle, sadelik ve itenlikle ele alnmaldr... Yapmacklk, samimiyetsizlik, alayclk eitim konusundaki abalar kmaza sokar."(1) nk ocuklar bunlar hemen fark eder. Onlar kklklerinden dolay onlar bilmez, farketmez diye dnlmemelidir. Onlar iyi birer gzlemcidirler, renme isteiyle doludurlar. Bykler fark etmese de kkler karsndakinin davran ve dncelerindeki en ufak deiiklii bile anlarlar. Kendi tlerine uymayan byklere, deer vermemeye balarlar. rnein bir by kendinden bbrlenerek sz etmise, evresindekilere saygszca davramsa bu kiilerin verdii tler ocuk iin bir yarar salamaz. Yani ocuk nce evresine bakar. Olumlu ve olumsuz yanlaryla evresindekileri rnek alr. Kiilii byle ekillenir. "ocuklarla ilgilenmek bytlecek, yle zor bir aba deildir. evresinde-
kiler onlar iyi bir ekilde eitebilirler. Bu konuda byklerin "evk duymas, mutluluk ve nee dolu bir aba gstermesi yeterlidir."(2) ocuklarmzn nasl bir evrede bulunup neler yaptn bilmek gerekir. Onlara belli bir serbestlik tanmakla beraber, onlarn uyuturcu vb. yozluklarn etkisi altna girmesine de gz yummamalyz. Bunlarla mcadele edecek yeteneinin geliimini salayabiliriz. ounlukla kklerin byklere boyun emesi istenir. Bykler ocuklarn her denileni yapmasn tercih ederler, hatta bunun iin epey urarlar. Ancak bu boyun ei srekli devam etmez ve bir noktada otorite tamamen ker. Her denileni yapmak zorunda braklan kklerin iradeleri zayflatlm olur. Bu yzden yanla kar kabilecek biimde eitilmelidir kkler. Despotluk edilerek, eziklik yaatlan ocuklarn intikam alacan syler Makarenko, ve bu konuda aileleri uyarr.
Onlar, byklere gre daha heyecanldrlar, ayrntl dnmezler. ocuklar zamanla byrler, bilinlenirler Bu yzden zerlerinde sevgiye dayal bir otorite kurulmas en dorusudur. Abartmamak kaydyla sevgiyi yanstan szckler ve yaklamlar esirgenmemelidir. ocuklar buna ihtiya duyarlar. Abartl davranlarysa fark eder ve holanmazlar. ocuun sylenenleri yapmasn salamak iin hediyeler alnmas Makarenko'ya gre yanltr. Mesela evresindekilere saygl davranmas iin hediye vaadetmek tam anlamyla felakettir. Sadece, onu cesaretlendirecek dller verilmelidir. Zor bir ii baardnda almas zaman zaman dllendirilebilir. ocuklara kimi ilerin yaptrlmas faydaldr. Bunlar baaracana inanld ona farkettirilmesi, gven kazandrlmaldr. Atlgan ve alkan ocuklar yetitirebilmeliyiz. nk tembellik, ocuk yata verilen yanl eitim sonucu eARALIK 2012 | TAVIR | 55
DEVRMC GELECE DNEREK ETR-RETR Kurduumuz ilikilerle, davranlarmzla, kazandrmaya altmz kltrle ve vermeye altmz eitimle dzen karsndaki alternatiflerimizi yaam iinde somutlamalyz. ocuklarmzla ilikilerimizi de ayn bak asyla ele almalyz. Dzenin lleri, kalplar ocuklar zehirlemeye devam ediyor. Biz onlara halkn kltrn alamaya almalyz. Salkl geliimleri iin eitmeliyiz. ocuklarmzn yaamlar ile i ie olabilmeli, onlara kar gerekli zeni gstermeliyiz. Mesela onlarla beraber hayal kurabilmeliyiz. Onlar dnsel ve bedensel faaliyetler ynlendirebilmeli, bunun koullarn yaratabilmeliyiz. Bylece kolektif bir disiplini, kolektif hareket etmeyi retebiliriz. Onlar iin etkinlikler, oyunlar dzenleyebiliriz. Onlarn sorumluluk bilincini gelitirebilecek ufak iler verebiliriz. Bu topraklarn kahramanlarn, kltrn retebiliriz. Doru eitim ve gelimeleri iin ayrca ailelerini bilgilendirebiliriz. Eer kurdun eline kuzularmz teslim etmek istemiyorsak Makarenko'ya kulak verelim. Her ya grubundan ocuklarmzla yakndan ilgilenelim.o (1)- ocuk Eitimi- Anton Makarenko- syf:12 (2)- Age. syf:8 (3)- Age. syf:60 (4)- Age. syf:80 (5)- Yry Dergisi Say: 305
killenir. ocuun enerjisini arttrmak ve almadan zevk alma alkanl gelitirmek nemlidir. Yani almaya kar ilgi uyandrabilirsek tembellie kaplmaz. Makarenko'nun zerinde durduu bir dier konuysa "kiinin kendisini feragatetmeye zorlayabilmesi"dir. ocuk, "kendini yalnzca istek ve arzularnn gerekletirmesine yneltiyor, fakat yeteneini hi denemiyorsa, asla gl bir iradeye sahip olamayacaktr. Nasl ki, otomobil frensiz olmuyorsa, iradenin gc de aynen yledir."(3) Bugn egemenler ocuklarmzn tam da frensiz bir otomobil gibi tketime ynelmesini istiyorlar. Her eyin
en iyisine sahip olma arzusunu kamlyor. Makarenko ocuklara yaklamda tam tersini salk veriyor. ocuklarn ar istekleri yerine aile byklerini dnme ve onlara ncelik verecek ekilde yetitirilmesini neriyor. Yeri geldiinde kkler bir takm isteklerinden vazgeebilmeli. ocuklara yaplacak en byk ktlk ise; "anne-babalar olarak ocuu tm olanaklarmzdan yararlandryoruz. Kendi mutluluumuzdan da dn veriyoruz" dncesidir. ocuk bykleri mutlu olduunda mutlu olabilmeli ki sorumluluk duygusu gelisin. Makarenko byklere sorar: "Eer 14 yandayken ipek elbise giydirmiseniz, 17-18 yandaki bir gen kza nasl bir elbise giymesini nereceksiniz?"(4)
kitap
kitap
dersimdalarndabiryldz...
mit zafer
"Gittiler oktan gittiler Uzak ve ayr kentlerden gelip Sevdalarn kzl bir rmaa verip Tok zgr ve mutlu bir lke iin gittiler imdi da rzgarlar okuyor salarn imdi rmaklar yakyor gzlerini imdi hnca hn" (Ali Yldz) Zulm ve smrye kar, kurtulu umuduna sevdalanmtr Ali. lkenin tablosu aktr, ortadadr. Bu tablo, karanlktr. te bu karanln tonlaryla rl olan ve adna hayat denilen bu tabloda yldz olmay gze almaktr devrimcilik. Yldzlar oaldnda hayatmzn tablosu da aydn-
lanacaktr. te o zaman bizim olacaktr. Ali Yldz bilir bunlar. Bilmek, gereini yapmaktr. Ali de yle yapacaktr. Zamann zifiriliine kar "kp Dersim Dalar"na yldz olacaktr. Ali Yldz' tanmak, bu lkeyi tanmaktr. Hem halkn umudunu hem de halkn dmanlarn Bakn, Ali Yldz'dan kalan kemiklere lkeye tutulmu birer aynadr hepsi. Bir toplu mezara gmlm olan o kemikten aynalarn gn na kartlmasn salamak iin lm orucu yapmak gerekecektir. Bugnn Trkiye'sinde... 2011'de... Hsn Yldz, bilir bunlar. Bilmek gereini yapmaktr. Hsn de yle yapar. Zama-
nn zifiriliine kar kardeinden kalan kemikleri alabilmek iin kp Dersim meydanna adr kurarak lm orucu yapacaktr. Direni boyunca, annesi ve kz da yanbandadr. "Sana geldik Ali" isimli kitap, ite bu sreci anlatr. Bir zamane dervii olan Hsn Yldz, "Dnyada Direnile Alan lk Toplu Mezarn Gnei"ni yazm. yi de yapm. Bir halk aydn olarak, bu yanyla da grevini yerine getirmi. yle diyor Hsn Yldz: " Yaz yazmay daha nce denemi olmama ramen, sresi belli olmayan bu yolculuun notlarnn nasl kaca konusunda tereddtlerim vard. Gnlk yaamdaki her eyi, bu adrn
Ve Byk nsanlk, bir toplu mezarda bir avu kemik olarak yllarca kalabileceini de bilir. Ki Byk nsanln bykl bunu gze almasndan gelir. Zulm ve smrye kar, kurtulu umuduna sevdalanmtr Ali. Gz karal bundandr. Ki gz karalnz, gze aldklarnz kadardr. Ve olunca halk sevgisi, devrim inancyla dalara kacaktr Ali Yldz. Kuatlm hayata umut tamak iin ahan olacaktr. Kardeinin kalbinden geenleri bilir Hsn. Gerisini de, kitabn satrlarnda yle anlatr: "Hissediyordum, ahin kanatlanacak uacak gr bu aralar Hem ielim hem konualm yemekte dedim. Oturduk khne bir meyhaneye. kimizin de alkol bamll yok. Halk deyimiyle bir ufak syledik. Doldurduumuz ilk kadehler hi bitmedi Sana devrimcilik yapma demiyorum. Mcadele etmenin ka tane yolu var; baka bir alanda olursan eitimini de devam ederek yapabilirsin dedim " Abi ok fazla dndm ve bir ok eyi yapmaya altm bu arada. Hibir ey gitmeme engel tekil etmez. Annem, babam, ablalarm ve sen; hepinizi ok dndm. Fakat gitmeliyim. Sen akll ol" dedi. O bana giderken " Sen akll ol" dedi ve gitti. Dersim dalarna; Pir Sultan'n, Seyid Rza'nn, Mahirler'in sesinin geldii yne doru doruklara gitti "(Syf:19) Gider Ali. Byledir bu. Bilin kar nce dalara. ehirler dar gelir artk yrek denilen o mthi bilince. "Alnnda yldzl bereyle", zorbaln newroz ateleri yakanlardan alr Ali. Dvrler, zulme kar dvmeyi onur bilerek. Ktklklerinde hncmz, yreklerinde umudumuz ve mataralarnda ab- hayat ile o zgr ve
kurulu amacna gre yazmak gerekiyordu. te taraftan; bulunduum corafya ve bu corafyaya zg dzenlenmi hayatlar, bana zengin bir kaynak da oluturabilirdi. Mesele sadece a kalan bir insan yazmak deildi. Bu tercihin nedenlerini gn gn arayarak bulmak ve bulduklarn geni kitlelerle paylamakt." (syf.54-55) Dnyada Direnile Alan lk Toplu Mezarn Gncesi'ni bizimle paylat iin, sevgili Hsn Yldz'a kran Ve bu direniin sra neferi Hasan Beyaz'a bin selam Victor Hugo, bir yerde diyor ki: "lm karsnda olmayacaksa, nerede ykselir ve nasl iten olur sz" Sevgili Hsn abimizin gncesindeki szler de byledir. tendir, bizdendir, onura dairdir. lm karsnda hayatn kulana yrekten fsldanm, zalimin suratna yreklice haykrlm szlerdir. Nasl olmasn ki, bir toplu mezardaki
kardeinin kemiklerini alabilmek iin, mezar hakk lm orucu iin yapann szleridir bunlar. Kitabn ana fikri udur: Teekkrler Byk nsanlk, hala yayordun Ali Yldz'n dalar mesken eyleyen tercihinde Bir avu kemik iin lm gze alann yceliinde Hasan Beyaz babann sahiplenmesinde Dersim'in umutlu insanlarnn gz karalnda Halkn hukukusundan bilim emekilerine, o bir avu kemiklerin toplu mezardan usulnce kartlmas kavgasnda saf tutanlarn dayanmasnda Neslisu'nun, ocuk yalarda tank olduu bu aclarn ortasnda erken bymesinde Tayad'l ailelerin "Toplu Mezarlar Alsn" kararllnda Yayor ite Byk nsanlk Byk nsanlk, ancak byle yaar zaten Byk nsanlk, ancak byle yaatlr Ve Byk nsanlk, ancak byle yaanr
mutlu lkenin, adna yarn denilen zamann yoluna can derler. Gerisini, Hsn abimizden dinleyelim:" atma ortam olmadan, tank ateiyle Dersim Aliboaz mevkiinde 17 yurtsever ve yolda Mehmet Ali Aslan ile birlikte ehit olur. Yldzn kana bularlar, yetinmez lsnden korkarlar. Bir de ana yreinden Salarn son kez okamasn istemezler. Adna toplu mezar denilen yere koyarlar. Dersim'in barnda bir ate gibi yanar 14 yl boyunca. Dalarnda iek aar, kanatlanr, haykrmaya devam eder" Duyar o haykr Hsn Yldz. Duyar 1977'den bu yana. Duyar tam 14 yl boyunca. Duyar ama bilemez nerede bulacan. Ta ki 17 Ocak 2011'de Frat Haber Ajans'nn getii bir haberde kardeinin de ismi vardr. Toplu mezarn almas iin gereken bavurular hemen yapar Hsn Yldz. Ali'nin cenazesini almak ve sorumlularn yarglanmas iin savcla bavurur. Ve bekler. Gnler, haftalar, aylar geer ama toplu mezar ap cenazeleri vermezler. Bu durumda ne yaplacaktr? Bavurulan makamlar Msr'daki sar sultana kesilmilerse Ne yapmaldr Hsn Yldz? Byk nsanlk ne yapacaktr? Cevap udur: 10 Haziran 2011 tarihinde, Dersim'in orta yerinde direni adr kuran Hsn Yldz, lm orucuna balar. Ya kardeinden kalan o bir avu kemiin mezar hakkn salayacak ya da lecektir te Byk nsanlk budur. O toplu mezar oradayken bu gereklie kr kalmamaktr. Hsn Yldz'n iki ocuu vardr. O
klie ifadeyle sylersek, bir hayat vardr. ou kiinin vazgeilmez sayd bir ok eye o da sahiptir.ama onur denilen, vicdan denilen, hn denilen deerlere sahiptir. Yllar nce kardeine "mcadele etmenin ka tane yolu var" demiken, mcadelenin aslnda tek bir yolu olduunu yaayp grerek kar alk yolculuuna. Hsn Yldz, kardeinden kalan o bir avu kemik iin nce lm gze ald, sonra da direniiyle sonu ald. Toplu mezar atrd. Direni zaferle sonuland. Byk nsanlk, bir kez daha kendisini kazand. Hem halkn kltr hem de mevcut yasalar dahi, o toplu mezarn derhal almasn gerektirirken, bunu yapmadlar. Ya buna boyun eeceksiniz yada lm gze alarak direneceksiniz. Sz konusu olan "ileri demokrasi" gerekliidir.
ra karak onu yceltiyoruz. Ki kanmzla, almzla, kavgamzla "Byk nsanlk Asla Kaybetmez" yazyoruz tarihe. Hsn abi'mizin "Sana Geldik Ali", kitabnda anlatlan Bizim Hikayemizdir. Burjuvazinin bireycilik kuatmasna, bencilliine yozluuna, korku ve haz alkanlklarna; faizmin zoruna, zorbalna halkn devrimci deerleriyle, direnile nasl bir tokat vurulduunun, vurulabileceinin hikayesidir bu. Bizim hikayemizdir o
Bu kitap, gzlerden uzak bir ukurda kaybedilmek istenen Ali Yldzn yalnz ve kimsesiz braklmadn ve Byk nsanln lmediini ve lmeyeceini anlatyor. Halk dmanlar, Byk nsanl gmmek iin toplu mezarlar ayorlar. Biz ise dalara ve meydanla-
kitap
kitap
gz grmez, bilin grr

gndz etin
Gerekilik, bireyi iyice ihtiyarlam olan dar grllk ve bireycilikten sosyalizme varan yolda, gelimenin sreci iinde ele alrken onu yalnz bugnk haliyle deil, yarn olmas gerektii ve olaca biimiyle de ele alrsa grevini yerine getirebiMehmet zer hazrlam. Tavr'a lir. da emek veren bir fotoraf sanats ve airdir Mehmet zer. al- Gorki'nin de tarifi ile, halka kar malarn Ankara'da, Toplumcu Ger- grevinin snrlar izilmi olan Meheki Belgesel Fotoraflar Atl- met zer de anlar lmszletirip, yesi'nde eitmenlik yaparak sr- onlara arklar yaparak tutuyor hadryor. Sz konusu olan toplum- yatn ve mcadelenin nabzn. cu-gerekilik olunca Maksim Gorki'ye deinmeden gemek olmaz. Fotoraf ve iir diyor Mehmet Mehmet zer de gememi kitap- zer, yaam savunmann; yeniden retmenin en etkili arac. Tm intan anlald kadaryla. sanlkla kullandm ortak dil. tiraToplumcu-gereki sanat anlayn zmn dili, sevginin, paylamn dili. kuran Gorki'nin; bylece sanata bir grev yklediini, sanatn gr- Albm-kitabn nsznde kendini evinin emein mcadelesine omuz anlatrken sylyor bu szleri. Ve vermek olduunu vurguluyor Meh- sayfalar kartrmaya balar balamaz karlatmz ilk fotoraf met zer de. Diyor ki Gorki: Bir fotoraf albm elimizdeki, albm-kitap. Gzyle deil, bilinciyle gren bir sanatnn, yine bilinciyle gren aydnlarca yorumlanm fotoraflarnn yer ald bir albmkitap.
Malum gzle deil bilinle bakyoruz biz de! sevgili Zehra'nn fotoraf. Tavr okurlarnn da tand bu fotoraf, yukardaki szlerin imzas gibi duruyor. Fotorafn da, iirin de, retimin de gerekesini kendi kendine anlatyor nk o lmsz an... Fotorafn yannda da Mehmet zer'in yreinden kalemine szlp seslenii, sevgili kz Zehra'ya. BAARDIN KALBM Baardn kalbim Byk bir su iledin Balanman isteme sakn Aldanma lgn yldzlara Baka bahar bekleme artk Yolun sonundasn Baardn kalbim Gzel bir su iledin Limansz kara sulara k Ne sirenlerin ezgili sesi Ne bir tek gemici feneri
Gsnde ay fotoraflar Ufkun kalbindesin Baardn kalbim arklar syle sulardan iirler yaz Ferhat kskansn seni Kerem seni Baardn Yelken a yeryznn kirpiine Dnersen arklarla dneceksin Dnmezsen iirle gmleceksin Baardn. Fotoraf diyor Mehmet zer; Fotorafn hangi alan ile ilgileniyorsa ilgilensin, fotoraflarnda parmak izleri vard. Dnyamz alglama biimimiz, hayat karsndaki duruumuz bizim fotoraf tarzmza, fotoraflarmza da yansr. Gerekten fotoraflar anlatm onlar ekenin nerede durduunu. Bir eyin karsna geerek, onun yannda olabildiin tek ey fotoraftr. Mehmet zer; direnilerde iilerin, yangnlarda semah dnenlerin, alklarda hapishanelerde direnenlerin yannda olmu... Bir bakyoruz plastik ekici ile dnyaya kafa tutan maden iisinin ocuunun yannda; bir bakyoruz Tekel iilerinin adr kentine gelmi, onlarn ocuklarnn yannda... Bir bakyoruz saz paralanm Pir Sultan var karmzda; bir de bakyoruz yerden dorulmu da kahrolsun faizm diye yryen binlerce yeni Pir Sultan... Bir bakyoruz 12 Eyll karanln bir meale olup hapishanelerden datan Apo, Fatih, Hasan ve Haydar
var... Bir de Armutlu'da tecrite kar direnen Zehra, Canan... Gemiimiz ve geleceimiz hep i ie o karelerde. En ok hissettiimiz bu diyor bakarken... 11 yl srm bu albm-kitabn hazrl. Dnya tarihindeki en uzun lm orucu direniinin (2000 - 2007 Byk Direnii) de iinde olduu 11 yl... Albm-kitabn kapanda yer alan Umudun Gzleri anlatyor, gemile gelecein arasndaki ban, znde umut olduunu. Onurlu, apak ve ileriye bakan gzler. Bizim gzlerimiz... Cizre'de ocuk direnii ya da Ostim'de ocuk a olmann aslnda ayn olduunu anlatyor fotoraflardaki gzler.
Mehmet zer'in anlatmnn son cmlesi de yle: Bu kitabn olumasnda ben sadece bir neferim; asl hazrlayc dostlarm, hayat yaratan emekiler ve byk bir feda ruhuyla adaletsizlie kar halkn itirazn rgtleyen devrimcilerdir. te bu yzden gz deildir gren, bilintir. (Gz Grmez Bilin Grr / Mehmet zer / NotaBene / Ankara, Mays 2012) o
haberler
haberler
Grup Yorum Halktr, Hapsedilemez
Grup Yorum elemanlar Selma Altn ve Dilan Balcya denetimli serbestlik kararna ilikin ev hapsi verilmesinin ardndan Grup Yorum tarihi boyunca olduu gibi yine Trkler Susmaz Halaylar Srer diyerek eylemliliklerine balad. alayan Adliyesi nnde gerekletirilen basn aklamasndan sonra ili Mecidiyekyde AKP binas nnde de trklerini syleyen Grup Yorum, trklerin hapsedilemeyeceini ve her koulda halkn dilinde olacan haykrmak iin dil Kltr Merkezi nnde basn aklamas ve konserler dzenledi.
Grup Yorum Trkleriyle Meydanlarda
Grup Yorum yeleri ve dinleyicileri 14 Kasmda alayandaki stanbul Adliyesi nnde Dilan Balc ve Selma Altna verilen ev hapsi cezalarna itiraz iin basn aklamas yapt. Hukuksuzca dayatlan ev hapsi ve elektronik kelepe uygulamasna kar tm halk umudun trklerini sahiplenmeye ararak Biz Bu Karar Tanmyoruz! diyen Grup Yoruma ada Hukukular Dernei ve Kutup Yldz mzik grubu da destek verdi. Basn aklamasnda Grup Yorum elemanlar bugn burada yalnzca Selma ve Dilan iin deil, devlet tarafndan sipari edilen 20 bin elektronik kelepenin uygulanaca, eve hapsedilmek istenen bir halk iin bulunduklarn, bu uygulamann tamamen hukuksuz olduunu syledi. Ayrca Grup Yorum elemanlar yasal bir hak olan basn aklamasna katlmann sonucunun tutuklama ve ev hapsi olmasnn tamamen yasalara aykr bir durum olduunu ifade etti. ada Hukukular Dernei stanbul ube Bakan Taylan Tanay yapt konumada karlan 3. yarg paketinin yalnzca 7 Tipli rencinin katillerinin tahliyesine yaradn ve Grup Yorum elemanlarnn bu yarg paketine gre ev hapsine mahkum brakldn ifade etti. Taylan Tanay konumasnda Grup Yoruma verilen cezann son derece akl d olduunu, konut terk etmeme ve yurt dna k yasann yasann mantn ortaya koyduunu belirtti. Tanay, normal koullarda evini terk edemeyen bir insann yurt dna k yasana da arptrlmasnn bu akldln ortaya koyduunu ifade etti. Konumalarn ardndan Grup Yorum o duvar duvarnz/vz gelir bize vz diyerek trklerini syledi. Grup Yorumun trkleri halaylarla devam etti. Basn aklamasnn bitiminde avukatlar savcla girerek itiraz talebinde bulundu. o
4 hafta boyunca gerekletirilen dinletilerde halkn youn ilgisinin yan sra avukatlar ve aydn sanatlar da Grup Yorumu yalnz brakmad. Ezel Akay, brahim Karaca, Ruhan Mavruk, Niyazi Koyuncu, Adile Yadrg, Pnar Aydnlar, Yaar Kurt, Mehmet Esatolu, Hilmi Yarayc, lhan Cihaner, Aykut Aydodu, smail Hakk Demirciolu ve Haluk etin eylemlerde bulunarak Grup Yorumun susturulamayacan ve tarih boyunca Grup Yorumun bu tarz basklara kar direndiini ifade etti. Grup Yorum ve aydn sanatlar 26 Kasmda alayan Adliyesinde grlecek mahkemede Grup Yorumun 110 ylla yarglanmasn protesto etmek iin herkesin o gn bulunduu yerde Grup Yorum dinlemesini ve trklerin 110 ylla yargland 26 Kasm gnn Grup Yorum gn ilan edilmesi arsnda bulundu. 26 Kasm saat 10:30da gerekleen mahkeme ncesi ise alayan Adliyesinin n adeta konser alanna dnd. Grup Yorum elemanlarnn gitarlarn ve balamalarn zincirleyerek adliye nne koydu. Zincirlenen enstrmanlarn etrafnda buluan Grup Yorum dinleyicileri okunan basn aklamasnn ardndan halaylarla marlarla mahkemenin sonulanmasn bekledi. Efkan een, Nur Srer, Pnar Aydnlar, Ercan Aydn,brahim Karaca gibi sanatlarn da katld mahkeme 2 Nisan 2013 tarihine ertelendi. o
GRUP YORUM Duyurular

4 Sekin Aydoan 5 Aralktaki Mahkemesinden Serbest Braklmad. Nurtepede katld bir basn aklamasnda gzaltna alnp tutuklanan Grup Yorum yesi Sekin Taygun Aydoan yaklak bir yldr Tekirda F Tipi Hapishanesinde tutuluyor. Sekinin 3. mahkemesi 5 Aralkta alayan Adliyesinde grld. Grup Yorum, dinleyicilerini aydn ve sanat dostlarn Grup Yorum zerindeki basklara hayr demek iin topland alayan Adliyesinde duruma saat 6 da balad. Hakim Sekin Aydoann tutukluluunun devamna ve bir sonraki mahkemenin 26 ubatta olmasna karar verdi.
GRUP YORUM gnce

428 Ekim, Yurt d turnesinin ilk dura olan Frankfurt'ta "Irkla Kar" gerekletirilen konser ile 1000 kiiye seslendi. 4 4 Kasm, nsburg'da gerekleen konser ile 1200 kiiye seslendi. 4 11 Kasm, svire'nin Basel kentinde dzenlenen cokulu konser ile 2000 kiiye seslendi. 4 16 Kasm, zmir smet nn Kltr Merkezi'nde gerekleen cokulu konser ile 1000 kiiye seslendi. 423 Kasm,Antalya Cam Piramit'te 3.000 kiinin katlmyla cokulu bir konser gerekletirildi. Grup Yorum trklerini konserden bir gn evvel Antalya'da tutuklanan yedi devrimci iin sylediini ifade etti. 4 24 Kasm, Ankara'da Devrimci Mcadelede Mimar Mhendisler'in (DMMM) tutuklu bulunan mhendisler Bar nal ve lhan Kaya iin dzenledikleri gecede 2.000 kiiye seslendi. 426 Kasm, Grup Yorum elemanlarnn 110 yl istemiyle yarglandklar dava ncesi alayan Adliyesi nnde gerekletirilen basn aklamasnda dinleyicileriyle birlikte trklerini seslendirdi. 4 4 Aralk, Tekirda F Tipi Hapishanesi nne giderek, Sekin Aydoan'n 5 Aralkta gerekleecek mahkemesi ncesi trklerini seslendirdi. o
4 Grup Yorum stanbul Konseri 16 Aralkta Devrimci i Hareketi i Direnilerini Bytelim Kazanalm iaryla 16 Aralk Pazar gn saat:14:00te Baclar Olimpik Spor Salonunda bir konser dzenleyecek. Konserde Grup Abdal, Hseyin Turan, Niyazi Koyuncu Eyp Haklar Dernei Mzik Grubu ve Grup Yorum sahne alacak. Sinevizyon, koro, ve tiyatrolarn da olaca etkinlikte iten atlan ve ilerini direnerek geri kazanan iiler de yer alacak. o
F Tipi Film 21 Aralkta Vizyonda

Grup Yorumun projelendirdii ve iki yldr almalar srdrlen F Tipi Film 19 Aralkta Beyolu Atlas Sinemasnda gerekletirilecek galann ardndan 21 Aralkta tm Trkiyede vizyona girecek. Avrupada da galas yaplmas planlanan film bilindii zere 9 ynetmenin ektii tecriti anlatan 9 ksa filmden oluuyor. Srr Sreyya nder, Ezel Akay, Bar Pirhasan, Hseyin Karabey, Aydn Bulut, Vedat zdemir, Mehmet lker Altnay, Reis elikin ynetmenliini yapt filmler 19 Aralk 2000 katliamndan sonra kurulan F Tipi Hapishanelerini ve uygulanan tecrit zulmn anlatyor. o F Tipi Filmin teaserlarn ve fragmann belirtilen adreslerden izleyebilirsiniz. www.ftipifilm.com www.facebook.com/ftipifilm www.twitter.com/ftipifilm
haberler
haberler
ksa... ksa... ksa... ksa.. ksa... ksa... ksa... ksa... ksa... ksa... ksa... ksa... ksa... ksa...ksa... ksa...
4Tavr Dergisi Tiyatro nlerinde Dergimiz Tavr okuyucularna ulatrmaya devam ediyoruz. Eyll saysn Harbiye Muhsin Erturul sahnesi nnde, Ragp Yavuzun ynettii Ateli Sabr oyunun galasnn ardndan datrken, Ekim-Kasm saylarn da Bilgesu Erenusun ynettii Arka Bahe oyunundan sonra okuyucularmza ulatrdk. Tiyatro nlerinde, mahallelerde, dergimizi okuyucularna ulatrmaya devam edeceiz. 4 Tyap Kitap Fuarnda Hsn Yldzn mza Gn Bu yl 31.si dzenlenen Tyap Kitap Fuarnda Boran- Haziran Yaynlar ile dil Kltr Merkezi standlar hazr bulundu. Okuyucularn youn ilgi gsterdii standlarda kardei Ali Yldzn kemiklerine ulaabilmek iin toplu mezarlarn almas talebiyle lm orucu direniinde bulunan ve sonucunda toplu mezarlardan kardei Ali Yldza kavuan Hsn Yldz direni srecini ve kardeini anlatt kitab Sana Geldik Aliyi fuar boyunca imzalad. 4Ken Loach onur dln reddetti Ken Loach, ihaleyle insan altran Torino Film Festivalinin dzenleyici kurumunu protesto ederek kendisine verilen byk dl reddetti. Ken Loach, festivali dzenleyen Ulusal Sinema Mzesinde, iilerin taeron irket araclyla altrlmasn ve gvencesiz-dk cretle almaya direnen iilerin iten kartlmasn grmezden gelemeyeceini aklad. 4 Sanatlar Giriimi: Tiyatrolar Bizimdir Sanatlar Giriimi, Muammer Karaca ve Duru Tiyatro'nun gsteriye kapatlmasna kar aklama yaynlad. Aklamada, "Tm tiyatro salonlar bizimdir, hepimizindir" denildi. Muammer Karaca ile Duru Tiyatrosu'nun somut olma-
yan gerekelerle gsterime kapatlmas tepkilere neden oldu. Sanatlar Giriimi yaynlad aklamada, "muhafazakar sanatn meyvelerini vermeye balad" ynnde gelimeleri deerlendirdi. 4Rojda Gzaltna Alnd arkc Rojda 24 Kasmda Almanyaya giderken Atatrk havaalannda pasaport ilemleri srasnda Siirtte devam eden bir soruturmada ifade vermedii gerekesiyle gzaltna alnd. Rojda ertesi gn serbest brakld. 4Tiyatro Sanats Fethiye Sezer Vefat Etti 42 yl boyunca BB ehir Tiyatrolarnda alan, ok sayda oyunda rol alan emekli sanat Fethiye Sezer, 20 Kasm Sal gn yaama veda etti. Fethiye Sezer'in cenazesi, 21 Kasm 2012 Zincirlikuyu Camii'nde klnam ikindi namazn mteakip Zincirlikuyu Mezarl'nda topraa verildi. 4 Kltr Merkezinde Trk Gnleri Balad Trakya Kltr Merkezinin kurulduu 2007 ylndan bugne zellikle k aylaryla gelenekselleen faaliyeti Trk Geceleri bu yl da bahara kadar aylk olarak yaplacak.18 Kasm 2012 Pazar gn saat 19.00da Trk Gecelerinin ilki gerekletirildi. 4 Sedat Selim Ay 23 Gazeteciyi ikayet Etti Temmuz 2012de stanbul Emniyet Mdrl Terrle Mcadele ubesinin bana getirilen ve hakknda birok ikence ve tecavz iddialar bulunan Sedat Selim Ay kendisi ile ilgili haberler yapan toplam 23 gazeteciyi savcla ikayet etti.
4Grup Yorum Korosundan Gney Gzelkara Tutukland 20 Kasm Sal sabaha kar Antalya bata olmak zere stanbul, Kocaeli, Burdur, Malatya, Kahramanmara Aydn ve zmir'de AKP'nin polisleri tarafndan evler baslarak 13 kii gz altna alnmt.Gzaltna alnan 13 kii 23 Kasm Cuma gn le saatlerinde mahkemeye kartld. Antalya Adliyesinde grlen davada aralarnda Grup Yorum korosu rencisi Gney Gzelkarann da bulunduu 7 kii tutuklanrken, geri kalan 6 kii yurtd yasa ve denetimli serbestlik ile serbest brakld. 4 Cengiz Gndodunun Estetik Kalkma Kitab kt Cengiz Gndodunun yeni kitab Estetik Kalkma nsancl Yaynlarndan kt. Roman ve yknn nasl yazlmas ve nasl okunmas gerektii zerine yazlm olan kitap yazar kitabn, Trkiyede yazn estetik deerden dren yazar-okur ikilisine kar estetik bir kalkma olduunu ifade ediyor. 4 F Tipi Film Hakknda Sylei Yapld Kamu Emekileri Cephesi 10 Kasm 2012 Cumartesi gn saat 10.00'da Eitim Sen stanbul 3 No'lu ubede bulutu. 60 kiinin katld kahvaltnn ardndan Grup Yorum yeleriyle "F Tipi Film"hakknda sylei yapld. Syleide F Tipi Film'in hazrlk srecindeki kolektif alma anlatld. 4 dil Tiyatro Atlyesinden Yeni Oyun dil Tiyatro Atlyesi, Grup Yoruma uygulanmak istenen ev hapsini anlatan Bedavadan Ev isimli oyunlarn, 2 Aralk Pazar gn dil Kltr Merkezi nnde gerekletirilen basn aklamasnda oynad. Hakkn arayanlarn nasl ev hapsi ile cezalandrldn mizahi bir dille anlatan oyun izleyenlerden bol alk ald. o

Ar Alik 2012

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Ar Alik 2012

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

ssn 1303-9113 2012 / 12

ARALIK 2012 | TAVIR | 3

ARALIK 2012 | TAVIR | 5

suriyede bar demek

lmne vatann savunmann addr muhammed rafeh

gneri civaoluna ak mektup

ARALIK 2012 | TAVIR | 11

sanatlar ve sosyal haklar

ARALIK 2012 | TAVIR | 15

teki farkndalk ya da fark berikiletirmek

ARALIK 2012 | TAVIR | 19

sanatlar yorum un yannda!

20 | TAVIR | ARALIK 2012

ARALIK 2012 | TAVIR | 21

AKP iktidar Cumhuriyet tarihinin en dinci iktidar deil, en sermayeci iktidardr.

22 | TAVIR | ARALIK 2012

zm her alanda her trl hakszlk ve smrye kar durmaktan geer.

ARALIK 2012 | TAVIR | 23

Trkiye'deki dik duruun, onurlu oluun addr Grup Yorum.

Ev hapsi uygulamasnn tecritten bir fark olmadn dnyorum.

24 | TAVIR | ARALIK 2012

ARALIK 2012 | TAVIR | 25

seni paran kadar seviyorum!

26 | TAVIR | ARALIK 2012

dizi dizi diziler

ARALIK 2012 | TAVIR | 29

ARALIK 2012 | TAVIR | 31

lmz de brakmayacaz sizlere!

36 | TAVIR | ARALIK 2012

ARALIK 2012 | TAVIR | 39

turna derler bir garip kutur...

(*) Bu iir J.Stalinin lm zerine, Nazm Hikmet tarafndan yazlmtr.

ARALIK 2012 | TAVIR | 45

f tipi film: 122'lerin beyazperdede

halkn kulu, zalimin cellad: atal kel mehmet efe

48 | TAVIR | ARALIK 2012

52 | TAVIR | ARALIK 2012

ocuklarmz devrim bytecek!

ARALIK 2012 | TAVIR | 59

gz grmez, bilin grr

ARALIK 2012 | TAVIR | 61

Grup Yorum Trkleriyle Meydanlarda

62 | TAVIR | ARALIK 2012

GRUP YORUM Duyurular

GRUP YORUM gnce

F Tipi Film 21 Aralkta Vizyonda

ARALIK 2012 | TAVIR | 63

64 | TAVIR | ARALIK 2012

Vous aimerez peut-être aussi