Ankara Bolge Plani 2014 2023 Taslak

ANKARA BLGE PLANI
2014-2023
ANKARA KALKINMA AJANSI
Aa veler Mah. 1322. Cad. No: 11
06460 ankaya/ANKARA Telefon: (312) 310 03 00 Faks: (312) 309 34 07 E-Posta: bilgi@ankaraka.org.tr
indekiler
ANKARAYI KONUMLANDIRMAK ............................................................................................................. 3 GEMTEN GNMZE ANKARA ...................................................................................................... 3 EKONOMK GRNM VE REKABETLK ........................................................................................... 3 KRESEL LEKTE ANKARA ................................................................................................................. 6 ARD BLGESYLE ANKARA ................................................................................................................... 7 ALT BLGELERYLE ANKARA ................................................................................................................ 9 ANKARADA YAAMAK .......................................................................................................................... 12 KIRILGANLIKLAR................................................................................................................................. 13 POTANSYELLER ................................................................................................................................. 21 ANKARADA ALIMAK .......................................................................................................................... 28 KIRILGANLIKLAR................................................................................................................................. 29 POTANSYELLER ................................................................................................................................. 35 ANKARADA EVRE ................................................................................................................................ 44 KIRILGANLIKLAR................................................................................................................................. 44 POTANSYELLER ................................................................................................................................. 48
Tablo 1 BBS Dzey 2 Blgelerinin Gayrisafi Katma Deerleri (GSKD) ve Toplam GSKDdeki paylar, 2008. ........................................................................................................................................................ 4 Tablo 1 - Ankara'nn URAK Sralamasndaki Yeri ..................................................................................... 6 Tablo 2 - EDAM Rekabetilik Endeksi Deerlerine gre Ankarann Durumu ......................................... 6 Tablo 3 - Ankarada Blgeler Tablosu .................................................................................................... 10 Tablo 4: Ankara Yoksulluk Oranlar ....................................................................................................... 14 Tablo 5: Yllara Gre Konut ve Nfusla lgili Baz Deikenler ............................................................... 17 Tablo 6: BBS Dzey2 blgelerin eitim durumuna gre verdii g (15+ ya, 2008-2009 dnemi) .... 19 Tablo 7: BBS-Dzey2 blgelerin eitim durumuna gre ald g (15+ ya, 2008-2009 dnemi) ...... 21 Tablo 8: Ankara Blgesinin en Fazla G Ald Blgeler ....................................................................... 22 Tablo 9: Trkiye ve Ankara malat Sanayi hracatnn Teknoloji Dzeyine Gre Geliimi ..................... 29 Tablo 10: Ankarann nde Gelen Baz Sektrlerinde yeri Bana Den Sigortal alan Says ....... 31 Tablo 11: Faktr Kullanm Younluklarna Gre Ankara malat Sanayi Rekabet Gc (2002-2011 Ortalama Deerlerine Gre) .................................................................................................................. 31 Tablo 12: Ankara li Tarma Dayal Sanayi letmelerinin leler Baznda Dalm, 2010 ...................... 32 Tablo 13: Ankarada Faktr Kullanm Younluklarna Gre malat Sanayinde hracatn thalat Karlama Oranlar (%) ........................................................................................................................... 33 Tablo 14: Faktr Kullanm Younluklarna Gre Ankara malat Sanayinde Net hracat ve Net thalat Deerleri (Milyon $) (2002-2011 Toplam) ............................................................................................ 33 Tablo 15: lelerde Nfus Deiim Oranlar, 2007-2012 Dnemi .......................................................... 34 Tablo 16: Patent Bavuru ve Tescillerinin dalm ................................................................................ 37 Tablo 17: Faydal Model Bavuru ve Tescillerinin dalm .................................................................... 37 Tablo 18: Ankarann Yenilikilik Performans (2000-2012) .................................................................. 38 Tablo 19: Baz Gstergeler Asndan Ankara ve Trkiye malat Sanayiinin Teknolojik Yaps .............. 38 Tablo 20: Trkiye ve Ankara li malat Sanayi hracat ve thalatnn Teknoloji Dzeyi .......................... 39 1 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Tablo 21: Ankara malat Sanayi Gstergeleri inde Emek Youn Sektrlerin Paylar .......................... 41 Tablo 22: Ankarann Elektrikte Kurulu G, Toplam retim ve Toplam Tketiminin Geliimi ............ 42 Tablo 23: Birincil Enerji Kaynaklarna gre elektrik retiminin dalm* ............................................. 46 Tablo 24: Ankarann kent-ii ulamndaki trel dalm ..................................................................... 46 Tablo 25: Yolcu bana CO2 salnm karlatrmas .............................................................................. 47 Tablo 26: Yllar tibar ile Ankarada Kii Bana Den Aktif Yeil Alan Miktar m2/kii ....................... 47 Tablo 27: Ulamda kullanlan petrol rnlerinin paylar ...................................................................... 49 Tablo 28: me suyu artma tesisi ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran .............. 49 Tablo 29: 2011 Yl Pestisit ve Kimyasal gbre tketimi ........................................................................ 50
ekil 1: Ankara GSKDsinin Sektrlere Gre Dalm, 2008 .................................................................... 4 ekil 2: Ankara D Ticaretinin Yllar tibariyle Geliimi, 1000 Dolar ....................................................... 4 ekil 4 - Ankarada Sosyo Ekonomik Blgeleme Haritas......................................................................... 9 ekil 5: Ankara Nfus Piramidi, 2011 .................................................................................................... 15 ekil 6: Ankara Nfus Piramidi, 2023 Tahmini ...................................................................................... 15 ekil 7: Baz Yabanc Metropollerde Kent i Trafiin Trel Dalm..................................................... 18 ekil 8: 2007-2012 Dneminde lelerin Nfus Deiim Oranlar ......................................................... 20 ekil 9: lelere Gre Yeni Daire Saylar (2002-2011) ........................................................................... 23 ekil 10: Mevcut ve Planlanan Ankara Metro Hatlar............................................................................ 24 ekil 11: Ankarada Afet Sebebiyle Nakledilen Konutlarn Afet Trlerine Gre Dalm (1950-2011) . 26 ekil 12: leri/Orta leri Teknolojinin Baz lke hracatlarndaki Paylar ................................................ 30 ekil 13: SANTEZ projeleri ..................................................................................................................... 36 ekil 14: Alt Sektrlere Gre Yaratc Endstrilerde yeri Saylarnn llere Dalm (%) ..................... 40 ekil 15: Alt Sektrlere Gre Yaratc Endstrilerde stihdamn llere Dalm (%)............................... 40 ekil 16: Firmalarn Teknoloji Dzeylerine Gre llerin leri Teknoloji Yatrmlarndan Aldklar Paylar 41 ekil 17: Ankara li Bykba ve Kkba Hayvan Varl .................................................................... 50
Harita 1: Ankarann Kentsel Yoksulluk Haritas .................................................................................... 14 Harita 2: Ankara Kent Makroformunun Yllar erisinde Deiimi ........................................................ 16 Harita 3: Son Dnemde Makroformun Geliimi (Avrupa evre Ajans Corine Land Cover Database)16 Harita 4: 1000 Kiiye den Toplu Tama Arac.................................................................................... 19 Harita 5: Ankarada Deprem Kuaklar .................................................................................................. 25 Harita 6: Mevcut, Yapm Devam Eden ve Planlanan Yksek Hzl Tren Hatlar ve Otoyollar................ 26 Harita 7: Ankara Arazi rts................................................................................................................ 32 Harita 8: Trkiyedeki Tarmsal Aratrma Merkezleri........................................................................... 37 Harita 9: Trkiyede kmeler ................................................................................................................. 39 Harita 10: Ankara l hracatnda lke Younlama Oran ...................................................................... 42 Harita 11: Trkiye ve Almanyann m2 Bana Yllk Elektrik retim Potansiyelleri (kWh) .................... 43 Harita 12: Trkiye 2012 Yl Alansal Scaklk Anomalisi.......................................................................... 45
2 Ankara Kalknma Ajans, 2013
ANKARAYI KONUMLANDIRMAK
GEMTEN GNMZE ANKARA
Binlerce yllk gemii ile Ankara, birok farkl medeniyete ve imparatorlua ev sahiplii yapmtr. Gnmzde Ankarada tarihindeki medeniyetlerin her birinden izler grmek mmkndr. Galatlar'n Kalesi, temelleri Frigler'e dayanan Augustus Tapna ve Osmanlnn Hac Bayram- Veli Camii Ankarada ayn mekn paylar. Roma Hamam ile Seluklu Kprs, Frigler'in Gordion'u ile Grekler'in Agoras Ankara'dadr. Ankara ayn zamanda ticaret yollarnn getii, tarmsal retimin ve hayvancln yapld, tekstile dayal gelimi bir imalat sektr olan nemli bir ekonomik merkez olmutur. Tarih boyunca, kentin ekonomik yaps idari ve siyasi yapsyla paralel bir gelime seyri izlemitir. Osmanl idaresine girdikten sonra da Ankara'nn ekonomik nemi devam etmi ve Anadolu ile bakent stanbul arasndaki gda ve tekstil trafiinde nemli bir urak noktas olmutur. Yirminci yzyln ilk eyreinde Dnya'da ve Anadolu'da meydana gelen gelimeler, Ankarann tarihinde de yeni bir dnemi balatmtr. Kurtulu Sava'nn kumanda merkezi olan Ankara, Anadolunun bamszlk savana rehberlik etmi, Trkiye Cumhuriyetinin douuna ev sahiplii yapm ve Cumhuriyetin ilanndan ksa bir sre nce de yeni devlete bakent olmutur. Ankara, ev sahiplii yapt her bir medeniyetin, idaresi altnda bulunduu her bir devletin, konuk ettii her bir kltrn deerlerine bnyesinde az veya ok yer vermi, tm bu kltr ve medeniyetler Ankara'nn kimliini ekillendirmitir. Blge yzlerce yl Seluklu ve Osmanl idaresinde kalm, slam Medeniyetinin ekonomik, sosyal ve kltrel deerleri Ankara'da hkm srmtr. zellikle Seluklu-Osmanl iktisadi, siyasi ve sosyal mirasnn en nemli kurumlarndan olan Ahilik kurumu ve seymenlik kltr Ankara Blgesi'nin sosyal ve iktisadi tarihinde nemli izler brakmtr. Gnmzde Ankaray herhangi bir kent olmaktan karan, onu zgn ve ayrcalkl klan temel olgu Cumhuriyet'tir. Bu durumu Ankarann kentsel tasarmnda, beeri corafyasnda, kltrel yapsnda, sosyal dokusunda, ksacas yaamn her alannda gzlemlemek mmkndr. Bunun sonucunda Ankara, daha nce hibir medeniyet ve devlet ile zdelemedii kadar Cumhuriyet ile zdelemi, ayr ve gl bir benlie kavumutur. Ankara'y, sadece Cumhuriyet'in idari ve siyasi merkezi olarak grmek doru deildir. Ankara, Cumhuriyetin kltrel tasavvurunun hayat bulduu bir bakenttir; demokrasinin kalbi, millet iradesinin tecelli ettii Trkiye Byk Millet Meclisinin ev sahibidir. Ayn zamanda, be milyona yaklaan dinamik nfusu, yresel zenginlikleri ve doal kaynaklaryla blgesinde lider; eitim, kltr, salk ve teknolojide kresel ilikiler kurmaya balam bir ekim merkezidir.
EKONOMK GRNM VE REKABETLK

Ankara, yaygn memur ehri algsnn aksine, gl bir sanayiyle desteklenen eitlendirilmi bir ekonomik yapya sahiptir. Avrupadaki sanayi devriminin etkilerinin Osmanl corafyasnda hissedilmesiyle, ekonomisinin temel unsurlarndan olan tekstil alannda rekabet gcn kaybetmesi Ankaray ekonomik anlamda bir ke srklemitir. Cumhuriyet dnemindeyse Ankara, hem devletin merkezi oluuyla hem de ev sahiplii yapt nemli sanayi yatrmlaryla yeniden ykselie gemitir. Gnmzdeyse Ankara, stanbulun ardndan Trkiyenin en byk ikinci ekonomisi olma konumunu glendirerek korumaktadr. 3 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Tablo 1 BBS Dzey 2 Blgelerinin Gayrisafi Katma Deerleri (GSKD) ve Toplam GSKDdeki paylar, 2008.
Kod Blge TR10 stanbul TR51 Ankara TR41 Bursa, Eskiehir, Bilecik TR31 zmir TR42 Kocaeli, Sakarya, Dzce, Bolu, Yalova TR62 Adana, Mersin TR61 Antalya, Isparta, Burdur TR33 Manisa, Afyon, Ktahya, Uak TR32 Aydn, Denizli, Mula TR83 Samsun, Tokat, orum, Amasya TR Trkiye Kaynak: TK.
ekil 1: Ankara GSKDsinin Sektrlere Gre Dalm, 2008
GSKD (1.000 TL) 236.293.086 72.784.720 56.670.413 55.859.157 52.576.318 34.120.118 32.941.880 30.970.272 30.798.743 24.141.055 854.585.214
Toplam GSKD'deki Pay 27,7% 8,5% 6,6% 6,5% 6,2% 4,0% 3,9% 3,6% 3,6% 2,8% 100,0%
En gncel blgesel Gayri Safi Katma Deer (GSKD) verisi olan 2008 yl deerlerine gre, Sanayi Ankarann GSKDsinin %24,9unu olutururken, Hizmetlerin pay %72,5 olmutur. Ayn dnemde Trkiye geneli iin Hizmetler bu deerler %27,2 ve %64,3 olarak ; 72,5 gereklemitir. Grld zere sanayinin ekonomideki pay itibariyle Trkiye ortalamasna ok yakn olan Ankara, hizmetlerin baskn rol ve tarm sektrnn Kaynak: TK. dk paylar ile Trkiyeden farkllamtr. Bu durum hizmet sektrndeki kalite ve eitlilik asndan pozitif bir gsterge olsa da, stratejik nemi gittike artan tarmsal retim asndan, geni ekilebilir alanlara sahip Ankarann bir krlganl olarak karmza kmaktadr.
Tarm; 2,6 Sanayi; 24,9
ekil 2: Ankara D Ticaretinin Yllar tibariyle Geliimi, 1000 Dolar
14.000.000 12.000.000
10.000.000
8.000.000 6.000.000 4.000.000 2.000.000 0 hracat thalat
Kaynak: TK
Ankara d ticareti son 10 yl ierisinde nemli bir geliim gstermitir. hracatta %261 orannda gerekleen arta karlk ithalattaki byme %199 olarak gereklemitir. Bylelikle 2000 ylnda 6,8 milyar dolar dzeyinde olan d ticaret hacmi 2012 itibariyle 18 milyar dolara yaklamtr. Trkiye genelindeki trende paralel olarak Ankara yksek d ticaret an srdrse de, ihracatn ithalat karlama oranndaki art bir dier nemli pozitif gelimedir. Ankarada istihdam edilen nfusta, TEA, Eti Maden, TPAO gibi KTler dhil kamu personelinin pay %20 civarndadr. Bu durum yukardaki bilgiler nda deerlendirildiinde, Ankara ekonomisinin sadece Ankarann bakent olmasna dayanmadn, ancak bu pozisyonunun frsatlarn kullanarak blgesel, ulusal ve uluslararas dzeyde nemli bir merkez haline geldii tespitinin yaplmasn salamaktadr. Nitekim Ankara resmi kurumlar mevduatlarnda Trkiyede ilk srada yer alrken, tasarruf mevduat, ticari kurulular mevduat, dier mevduatlar gibi gstergelerde ikinci srada bulunmaktadr. Yine bu trlerde kii bana den mevduat deerleri incelendiinde Ankarann resmi kurumlar mevduat ve dier mevduat trlerinde birinci, dier trlerde ise ikinci srada olduu grlmektedir. Bu durum Ankarann, dk tasarruf oranlar dolaysyla bymenin finansmannda ciddi sorun yaayan Trkiye genelinden farkllat kayda deer bir noktadr. Ykselen bir dnya kenti olan Ankara iin ulusal ve global gelimelerin nemli boyutu ne kmaktadr: kalite rekabeti, yerel politikalar ve giriimcilik. Gnmzde rekabet, geleneksel fiyat rekabetinden daha karmak bir hal almtr. Kentlerin kresellemede oynad roln boyutu "verimlilik art ve rekabetilikleri" ile llmeye balanm ve rekabet "kalite rekabeti" olarak ortaya kmtr. Yerleimlerin hammaddeye ve pazara olan yaknl gibi geleneksel faktrler teknoloji youn sektrlerde nemini yitirmeye balam, teknolojik gelime ve verimlilik art kalite rekabetinde belirli blgeleri ve kentleri n plana karm ve sonu olarak dnyada belirli retim ve sermaye merkezleri olumutur. Yerelde gelitirilen politikalar ehirlerin kreselleme srecini yakalayabilmesi ve dnyada gelien yeni sermaye ve yatrm odaklarndan biri olmas amacyla retilmektedir. Yerel ekonomilerin gelitirdii strateji ve politikalar, yerel gelimenin nemli dinamiklerini ierir. Bu kapsamda, fiziki sosyal ve kurumsal altyaps gelimi ve bunun tantmn yapabilen blgeler n plana kmaktadr. Ankara'y kreselleme srecinde daha st seviyelere tayacak ve yabanc yatrmlar ekecek ulusal ve yerel politikalara ihtiya duyulmaktadr. Giriimcilik yetenei yksek olan ehirler, kresel arenada yaanan deiimlere daha abuk ve kolay uyum salayabilmektedirler. Bu kapsamda, Ankara'nn ev sahiplii yapt niversiteler, teknoparklar ve kamu kurulular sayesinde sahip olduu gelimi ve nitelikli beeri sermayesi giriimcilii destekleyecek ynde deerlendirilerek Ankara'nn kresel lekteki neminin artmasn salayacaktr. Bu nedenlerle, Ankara'y kresel lekte daha rekabeti bir konuma getirecek politikalar izlenirken bu unsurlara dikkat edilmesi gerekmektedir. Rekabetilik endeksleri zellikle son yllarda gelime merkezlerinin ve tetikleyici blgelerin tespit edilmesi, yeni yatrm olanaklarnn izlenmesi ve yerel potansiyellerin daha verimli ekilde deerlendirilmesi asndan dikkate alnan endeksler olarak karmza kmaktadr. Blgeler baznda gerekletirilen rekabetilik endeksinde grlecek bir iyileme blgeye yatrm ekecek, genel olarak verimlilikte, retimde ve gelirlerde arta yol aacak, bu da halkn refahn artracaktr. ller aras rekabetilik endeksleri almalarnda 2009-2010 dneminde Uluslararas Rekabet Aratrmalar Kurumu (URAK) tarafndan yaplan "ller Aras Rekabetilik Endeksi" ile Ekonomi ve D Politika Aratrmalar Merkezi (EDAM) tarafndan yaplan 2009 tarihli Trkiye in Bir Rekabet Endeksi aratrmalar ne kmaktadr. 5 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Tablo 2 - Ankara'nn URAK Sralamasndaki Yeri
Genel Endeks
Beeri Sermaye ve Yaam Kalitesi Endeksi Sras 1 Deeri 67,52
Markalama Becerisi ve Yenilikilik Endeksi Sras 2 Deeri 23,26
Ticaret Becerisi ve retim Potansiyeli Endeksi Sras 2 Deeri 39,60
Eriilebilirlik Endeksi
Sras 2
Deeri 49,73
Sras 4
Deeri 68,53
Kaynak: (Uluslararas Rekabet Aratrmalar Kurumu (URAK), 2010)
URAK rekabetilik genel endeksi deerlendirildiinde Ankara, stanbul'un ardndan ikinci srada; beeri sermaye ve yaam kalitesi endeksi ile eitim ve salk konularnda ilk srada yer almaktadr.
Tablo 3 - EDAM Rekabetilik Endeksi Deerlerine gre Ankarann Durumu
Genel Sra Sras 1
Endeksteki Deeri 100
Ekonomik Etkinlik ve Canllk Endeksi Sras 9 Deeri 72,4
nsani Endeksi Sras 1
Sermaye Deeri 100
Yaratc Endeksi Sras 1
Sermaye Deeri 100
Sosyal Endeksi Sras 1
Sermaye Deeri 100
Kaynak: (Ekonomik ve D Politika Aratrmalar Merkezi (EDAM), 2009)
EDAM rekabetilik genel endeksi verileri incelendiinde ise Ankarann ilk srada yer ald grlmektedir. Ancak, ekonomik etkinlik ve canllk endeksinde dokuzuncu srada yer alarak, zellikle stanbul ard blgesinde yer alan illerin ve dier sanayi ard blgesindeki illerin gerisindedir. Verimlilik artn aklamak iin kullanlan ve bir blgenin refahnda oynad rol asndan dier birok girdiden daha nemli olan insani sermaye endeksinde Ankara, Eskiehir'le birlikte 100 endeks deerini alarak ilk srada yer almaktadr. Yaratc sermaye endeksi gz nne alndnda, Ankara ili hemen hemen tm deikenlerde dier illere gre ok yksek bir farkla ndedir ve endeks deeri, ikinci il olan stanbulun yaklak iki katdr. retim kaynaklar snflandrmasna son yllarda dhil olan sosyal sermaye kavram, retim faktrleri arasndaki a ya da ilikiler olarak nitelendirilebilir. Bu almada, sosyal sermayenin verimlilik ve rekabetilie katks incelenmi, ilk iki sray yine Ankara ve stanbul almlardr.
KRESEL LEKTE ANKARA

"Kresel kent" kavram, "dnya kenti"nden farkl olarak, kentlerin dnya ekonomisiyle olan ilikilerini tanmlamak iin kullanlmaktadr. lk defa Anthony King'in "Global Cities'' (1990) adl kitabnda kullanlan kavram, daha sonra sosyolog Saskia Sassen tarafndan kresellemeyle ortaya kan yeni kent olgusunu dier dnya kentlerinden ayrmak iin kullanlmtr. 1991'de yaymlad "The Global City: New York, Londra, Tokyo'' adl kitabnda Sassen, kresellemeyle birlikte yeni bir kent tipinin olutuunu savunmutur. Sassen'e gre finansal ekonominin genilemesi ve uluslararaslamas kresel ekonominin genilemesini destekleyen bir bymeyi getirse bile endstrinin en st dzeydeki kontrol ve ynetimi Londra, New York ve Tokyo gibi az sayda finansal merkezde toplanmaktadr (adrc, 2006). Kresel kentlerle ilgili yaplm almalarn en kapsamllarndan bir tanesi Globalization and World Cities (GaWC, 2011) aratrma merkezinin yapt "Alfa-Beta-Gama Dnya Kentleri" snflandrmasdr. Kentlerin dorudan ve dolayl etkileimleri ve ilikileri asndan deerlendirildii bu almada ehirler alfa, beta, gama, yksek derecede kendine yeten, kendine yeten kentler eklinde be kategori altnda snflandrlmtr. Ankara, en son kategori olan kendine yeten kentler grubunda yer almaktadr. Aratrmada kendine yeten kentler, dnya kenti nitelii tamayan ancak dnya 6 Ankara Kalknma Ajans, 2013
kentlerine baml olmayacak dzeyde hizmetlere sahip olan kentler anlamna gelmektedir. Buna gre kk ve orta byklkte bakentler ve retici blgelerin geleneksel merkezleri sklkla bu blmde yer almaktadr (Hall, 2006). 1980 sonras dnemde bakentlik olgusu kreselleen dnyada eski nemini kaybederken bakentlerin ynetiim ilevleri ne kmtr. Bakentleri ilevleri ve yklendikleri grevleri itibaryla aada gsterildii ekliyle eitli snflandrmalara tabi tutmak mmkndr (Hall, 2006). ok-ilevli Bakentler: st dzey ulusal ilevlerin tmn ya da ounu barndran bakentler (Londra, Paris, Madrid, Stockholm, Moskova, Tokyo vb.) Kresel Bakentler: Bakent olmann yan sra siyaset, ticaret ve dier ilevlerde ulus-tesi roller stlenen bakentler (Londra, Tokyo) Siyasi Bakentler: Hkmetin merkezi olarak kurulan ancak eski bakentlerde kalan ilevlerden yoksun bakentler (Bonn, Washington, Ottawa, Canberra, Brazil, Ankara vb.) Sper Bakentler: Uluslararas kurum ve kurululara ev sahiplii yapan ama ayn zamanda ulus-devlet bakenti olmayabilen bakentler (Brksel, Strazburg, Cenevre, Roma, New York vb.)
Bu snflandrmaya gre Ankara siyasi bir bakenttir. Ankara'nn siyasi ilevlerinin tesinde uluslararas roller stlenen kresel bir bakent haline gelmesi ise dnya markas olma potansiyeli bulunan savunma, havaclk ve uzay ile biliim gibi sektrlerde var olan beeri sermaye birikimini ve niversite-sanayi ibirlii gibi gl sosyal alarn kullanarak dnya leinde farklln ortaya koymas ile mmkn olacaktr.
ARD BLGESYLE ANKARA

lkeler arasnda yaplan gelimilik farklar sralamas, kentler ve blgeler iin de yaplabilmektedir. Doal ve toplumsal kaynaklarn meknsal dalmndaki dengesizlikler, kalknma abalarn sekteye uratabilmekte, merkez-evre, kr-kent, blge ii ve blgeler aras gelimilik farklarna yol aabilmektedir. Blge ii gelimilik farklar olgusu incelendiinde karmza kan kavramlardan biri ard blge Bir ehri ya da blgeyi evreleyen ve kavramdr. Blge iinde gelimi bir ekim noktasnn varl sz konusu ehir ya da blge ile blgenin ard blgesi olarak nitelendirilen alann sosyo- ekonomik ve sosyal iliki iinde bulunan etki alanna hinterland ekonomik ve evresel ynden etkileyebilmektedir. (ard blge) denir. DPT'nin 2003 ylnda gerekletirdii ''llerin ve Blgelerin Sosyo-Ekonomik Gelimilik Sralamas Aratrmas'' verilerine gre, birinci derecede gelimi iller srasyla; stanbul, Ankara, zmir, Kocaeli ve Bursadr. Bu illerin yksek gelimilik dzeyleri ard blgelerini etkileme kapasitelerini de artrmakta ve bylece ard blgelerinin de gelime srecine dhil olmasn salamaktadr. Ard blgeleri bu srece dhil etmede en nemli etkenlerden biri ulam altyapsnn gelitirilmesi ve ard blgeye eriilebilirliin artrlmasdr. Bu dorultuda mevcut, yapm devam eden ve planlanan yksek hzl tren, otoyol gibi ulatrma yatrmlar, Ankara ard blgesinde gl bir iletiim ve ibirlii a kurulmas adna nemli bir etkendir. Ahiler Kalknma Ajans 2014-2023 Blge Plannda Ahiler Blgesinin en temel odak alanlarndan birisi blgenin kurumsal kapasitesini artrmak olacaktr. Blgesel gelime politikalarnn hayata geirilmesinde en belirleyici rol oynayacak olan kurumlarn yapabilirliklerinin artrlmas blge adna nemli bir kazanm salayacaktr. Bununla birlikte TR71 blgesinde tarm ve krsal kalknma politikalar yeni blge plan 7 Ankara Kalknma Ajans, 2013
asndan nemli bir dier gelime eksenidir. Bu noktada yeni dnem hedefleri arasnda tarmda alternatif rn deseni oluturmak ve bunun iin gerekli aratrma almalarn tamamlamak vardr. Blgenin bir dier deeri nemli rekabet alan olan turizmde ise hedef Kapadokyann potansiyelini blgenin ve komu blgelerin turizm odaklar ile btnletirerek bir turizm oda haline getirmektir. Son olarak zellikle Krkkale merkezli olmak zere artan savunma sanayi yatrmlar yeni dnemin ncelikleri arasndadr. Mevlana Kalknma Ajans Yzey alan itibariyle ok byk bir alana yaylm olan TR52 blgesi yeni blge plan dneminde merkez ile ilikisi zayf olan eper ilelerin dier blgelerle etkileimi artracak nemli aralar haline dnmesini hedeflemektedir. Blge iin stratejik nemini koruyan tarm sektrnde ise uzun vadede bu roln devam ettiren, hala gl bir sektr konumunu koruyan ancak blgenin kalknmasnda merkezi bir rol olmayan bir yapya kavuturmak amalanmaktadr. Blgenin gl imalat sanayi yaps ise yeni plan dneminde de korunacak ve desteklenecektir. BGUSda da tanmland zere Konya bir endstriyel byme oda olacak ve metropol blgesi ile blgenin kalknmasnda en nemli rol oynayacaktr. Orta Anadolu Kalknma Ajans Bir dier endstriyel byme oda olan Kayserinin merkez olduu Orta Anadolu Blgesinde ise mobilya, tekstil, elektrikli ev aletleri, doal ta ve madencilik bata olmak zere gl bir imalat yaps vardr. Bununla birlikte tbbi cihazlar ve gda sanayi blge iin yeni dnemde stratejik pozisyonunu koruyan sektrler olacaktr ve bu dnemde desteklenecek sektrler arasndadr. Orta Anadolu blgesinin nemli bir dier rekabet alan ise k turizmi bata olmak zere salk turizmi (jeotermal kaynaklarla) ve kltr turizmidir. Kayseride bu dnem ierisinde gerekleecek olan Blge Hastanesi, Deveci Havzas meyvecilik entegrasyon projesi gibi byk lekli yatrmlarla evre illeri asndan bir ekim merkezi olacaktr. Ortak alma alanlar Yeni dnemde /Orta Anadolu blgesinde asndan ajanslar nclnde gelitirilebilecek ibirlii alanlar her blgenin ortak potansiyel alanlar ve karlkl kazanmlarnn salanaca alanlar tespit edilerek belirlenmeye allmtr. Bu bakmdan dier tm ibirlii alanlarna bir zemin tekil edecek bir alan olan ulam altyapsn glendirmek adna hzl tren yatrmlarnn blge merkezlerini birbirlerine balamas ve bu alandaki yatrmlarn ne ekilmesi olduka nemlidir. Blgenin en nemli merkezleri olan Ankara, Konya ve Kayseri arasnda etkin bir ulam altyaps bu merkezler arasndaki etkileimleri artracaktr. Halen faaliyette olan Ankara-Konya hzl tren yatrmnda sonra iki ehir arasnda artan etkileim blgenin tmne yaylmaldr. malat sanayi asndan blgenin nemli retim merkezlerinin birbirleriyle olan endstri ii ticaret ilikilerini artrmak ve d ticaret an azaltmak adna blge ierisinde yerli aramal ticaretini artracak mekanizmalarn oluturulmas ve desteklenmesi yerel ekonomilere nemli bir ivme kazandracaktr. zellikle blge iinde ortak uzmanlamalarn olduu savunma sanayi, tbbi cihazlar vb. gibi sektrlerde bu tr ibirlikleri sektrel yapy da destekleyecektir. /orta Anadolu blgesi iin muhtemel bir dier ibirlii alan ise savunma sanayi alannda gerekletirilebilir. Ankarann bu alanda dnya apnda nemi firmalara sahip olmas, Krkkalenin yine nemi iletmelere sahip olmas, Konya ve Kayseride de aramal retimi yapabilecek firmalarla birlikte uzun vadede tm blgeyi savunma sanayi kmesi olarak kurgulayarak ortak bir vizyonu vurgulamak yeni dnem iin ncelikli bir ibirlii alan olacaktr. 8 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Blge iin bir dier sektrel ibirlii ise turizm alannda tesis edilecektir. Blgenin nemli turizm deerlerinden olan Erciyes, Kapadokya ve Mevlana Trbesi gibi marka deeri yksek noktalar Ankara ile btnletirerek pekyolu koridoru zerinde ortak bir turizm rotas ierisinde ele almak ve bu turun turizm acenteleri araclyla tantmn yapmak tm blgenin turizm kapasitesine nemli katk salayacaktr. Blgenin birbirinden renmesi adna oluturulabilecek bir etkileim alan ise kurumsal kapasitenin gelitirilmesi noktasdr. Ahiler Blgesinin bu alanda sahip olduu sorunlar Ankara Blgesi ile ilikilendirerek zmek ve bylece blgeler arasnda kurumsal ibirliini artrmak nmzdeki dnemde bir zm alan olacaktr. lerleyen dnemde ise bu etkileimi tm blgeye yaymak tm ajanslarn ncelikleri arasndadr. Sonu olarak /Orta Anadolu Blgesinin muhtemel ibirlii alanlar ve bu ibirliklerinde koordinatr rol oynayacak ajanslar u ekilde zetlenebilir.
ALT BLGELERYLE ANKARA

Snr kavramnn neminin azalmas meknsal kademelenmeye farkl bir ierik kazandrmaya balam ve mutlak bir meknsal hiyerari kavram anlamn yitirmitir. Klasik planlama ve ynetim anlaynn, yalnzca kent leinde ele alnd bir dnemin de sonuna gelinmitir. Bu deimeler, kent ve blge lekleri arasndaki ilikilerin, zellikle doal ve ekonomik eik kriterlerinin dikkate alnarak, yeniden deerlendirilmesini zorunlu hale getirmitir. Bu durum, blge ii dengesizliklerin giderilmesi, eitsizliklerin azaltlmas, ilelerden merkeze doru gn nlenmesi iin uygulanabilir ve etkin politikalarn alt blgeler leinde yaplarak planlarn retilmesi gerekliliini ortaya karmtr.
ekil 3 - Ankarada Sosyo Ekonomik Blgeleme Haritas
Blgeler konusu ele alndnda blge ii ve blgeler aras gelimilik fark sorunu karmza kmaktadr. Ankarada ekonomik ve sosyal gstergeler asndan kr-kent gelimilik farknn nemli boyutta olduu bilinmektedir. rnein nfusun yaklak % 75'inin krsalda yaad Haymana ilesi, nfus bamllk oran, tarm sektrnde istihdamn toplam istihdama oran, okuma yazma bilmeyen nfus oran gibi gstergeler itibaryla Ankara ili ve Trkiye geneli ortalamalarnn stnde deerlere sahiptir. Deerlendirmede ilk srada bulunan Kazan ilesi ile son srada bulunan Bala ilesi arasndaki gelimilik fark yaklak 4 kattr (DPT, 2004). Yeni tevik sisteminde Ankara (TR51) en dk teviin uyguland I. Blge ierisinde yer almaktadr. I. Blge iin nispeten dk oranda vergi indirimi, sigorta primi iveren hissesi destei ve yatrm 9 Ankara Kalknma Ajans, 2013
yeri tahsisi destekleri ile byk lekli yatrmlar iin ayrca gmrk vergisi muafiyeti ve KDV istisnas ngrlmektedir. Blgesel kalknmann nemli aralarndan bir tanesi de yatrm teviklerinin uygulanmasdr. Ankara'nn da iinde yer ald I. Blgede arlkl olarak otomotiv ve yan sanayi, elektronik, ila, makine ile tbbi ve optik alet gibi yksek teknoloji gerektiren yatrmlar tevik edilmektedir. Ancak, sektrel bazda verilen tevikler Ankarann baz ilelerinin ihtiyalarn karlamada yetersiz kalmaktadr. Ankarada 2010 ylnda 139 tevik belgesi ile yaklak 1.8 milyar TL sabit yatrm yaplarak 6.977 kiinin istihdam salanmtr. Ankarann yllar itibaryla yatrm tevik verilerine bakldnda son 5 ylda sabit yatrmlardan ald payn yaklak % 4 ile % 6 arasnda deitii grlmektedir. Buna karlk 2010 ylnda bu pay % 3e dmtr (Babakanlk Hazine Mstearl, 2011b). Blgenin kalknmasnn hzlandrlmas asndan sektrel bazda blgelerin gelimilik dzeylerine gre verilen teviklere ek olarak ilelerin gelimilik dzeylerinin de dikkate alnd bir tevik sisteminin gelitirilmesi gerekmektedir. Ankara'daki ilelerin corafi yaknlklar, ekonomik ve sosyal ilikileri gzetilerek aadaki tabloda yer alan alt blgeler snflandrmas yaplmtr. Tablo 4 - Ankarada Blgeler Tablosu
I. Blge Nallhan Beypazar Aya Gdl I . Blge ubuk Akyurt Kalecik Elmada Baa III Alt Blge Kzlcahama amldere Kazan IV. Blge ereflikohisar Evren V. Blge Polatl Haymana
1. Blge Aya, Beypazar, Gdl ve Nallhan ilelerini kapsayan bu blgede tarmsal ekonomi arlktadr. Blgede, nemli tarm arazileri ve rnlerinin yannda, turizm potansiyeli ve madencilik alanndaki sanayi yatrmlar mevcuttur. nemli tarm potansiyeline sahip Beypazar ilesi sebze retimi ile n plana kt kadar ilede yer alan Roma ehri ve roma hamam gibi tarihi yaplar bulunmaktadr. 2. Blge nemli tarm topraklarna sahip olan bu blge Kalecik, ubuk, Akyurt, Bala ve Elmada ilelerini kapsamaktadr. Blgede ne kan ekonomik faaliyetler gz nne alndnda zellikle meyveciliin yaygn olduu ve Kalecik ilesinde bacln ne kt grlmektedir. Bunun yannda, nemli sanayi younlamasna sahip olan Esenboa Yolu boyunca uzanan, Akyurt ve Elmada aksnda mobilya ve savunma sanayi gibi eitli sanayi tesisleri yer almaktadr. Ayrca Elmadada ta ocaklar ve kire ocaklar faaliyetleri bulunmaktadr. 3. Blge Kzlcahamam, amldere ve Kazan ilelerinden oluan bu blge, zengin bitki rts, orman alanlarna sahiptir. Ayrca blge kuburnu, kavun, tbbi bitkiler ve arclk gibi tarmsal rnlerin yetitiriciliinde ne kmaktadr. Bunun yansra blgede kum oca ileten iletmelerde faaliyetlerini srdrmektedir. Ayrca blgede Bayndr, Kurtboaz, Erekkaya, Kavakkaya, Akyar Barajlar gibi stratejik nemi olan barajlar bulunmaktadr. 10 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Blge bata scak ve mineralli sular olmak zere tarihi, kltrel ve jeolojik bakmdan byk zenginlie sahip olup Kzlcahamam-amldere Jeopark Projesi yrtlmektedir. Proje ile birlikte blgede yer alan jeolojik oluumlar grmek ve hakknda bilgi edinmek mmkn olacaktr.
4. Blge Tuz glnn kapsad ileler olan ereflikohisar ve Evren ilelerinin bulunduu blge salk turizmi asndan bir potansiyele sahiptir. Ayrca, tuz gl evresinde nemli ku potansiyeli bulunmaktadr. Blgede retilen tuz yemeklik ve sanayi tuzu olarak kullanlmaktadr. Blgede ayrca su sporlar ve balklk aktivitelerinin yaplabildii Hirfanl Baraj yer almaktadr. 5. Blge Haymana ve Polatl ilelerinin oluturduu blge, genel yaps itibaryla krsal, kentsel ve yar kentsel alanlar iine alan kozmopolit bir zellik tamakta olup, Ankarada tarmn arlkl olarak yapld ilelerin banda gelmektedir. Ayrca Haymana ilesinde bulunan termal tesisler ve Polatl ilesinde yer alan tarihi ve turistik yaplar ile ekonomisinde nemli bir yere sahiptir.
ANKARADA YAAMAK Temel Ama: Bireylerine Eit ve Kaliteli Yaam Sunan, Sosyal Balar Gl Ankara
Ankara Kalknma Ajans olarak 2014-2023 Ankara Blge Plan hazrlklarna balanm olup, 3 ana blmde blge plan almalar devam etmektedir. Bu blmlerden ilki olan Ankarada Yaamak alt bal altnda Ankarada yaam kalitesini dorudan ya da dolayl olarak etkileyen sosyal ve fiziksel unsurlarla birlikte blgedeki nemli sosyal problemler ve potansiyeller ele alnmtr. almada izlenen yntem Ankarada Yaamak kapsamnda deerlendirilebilecek verileri sunarak bir durum tespiti koymaktan ziyade gemie dnk eilimler de incelenerek belirlenen bu alanlara ilikin en temel krlganlklarn ve potansiyellerin tespit edilmesi eklinde belirlenmitir. Bylelikle tespit edilen alanlarn hem stratejik nitelii n plana karlmak istenmi hem de duraan bir analiz yerine hem gemie hem de gelecee referans verecek biimde sorunlar ve olanaklar incelenmitir. Bununla birlikte konularn yatayda birbirleri kesitikleri alanlar belirlenip Ankarada yaam kalitesini deerlendirirken btncl bir bak asyla ele almak hedeflenmitir. Byle bir analiz, nmzdeki 10 yla ilikin blgeye ynelik mdahale alanlarn belirlemenin yan sra, frsat oluturabilecek ve nlem alnmas gereken alanlara da k tutacaktr. Bu kapsamda bu blmde Ankarann yaam kalitesi asndan tespit edilen krlganlklar ve potansiyeller belirlenmekte; belirlenen bu krlganlklar ortadan kaldrmaya, potansiyelleri ise harekete geirmeye ynelik ama ve hedefler konulmaktadr.
KIRILGANLIKLAR
Stratejik Ama: Frsat eitlii, yksek mekn kalitesi ve eriilebilirliin nndeki engelleri kaldrmak
Hedef 1: Srdrlebilir kentsel byme ilkeleri kent planlarnda benimsenecek ve uygulanacaktr. Hedef 2: Kent merkezinde ve mahalle leinde eriilebilir kamusal ak alanlar korunacak ve artrlacaktr. Hedef 3: Toplu tamn kent ii ulamdaki pay artrlacak ve farkl ulam trleri aras entegrasyon gelitirilecektir. Hedef 4: Alnan yksek gn temel kamu hizmetleri zerinde oluturduu yk tespit edilecek ve ihtiyalarn karlanmasna ynelik tedbirler alnacaktr. Hedef 5: Mevcut yksek konut arz nfus art ve yap yenilenmesinden kaynaklanan talebi karlayacak dzeyde tutulacak ve kullanc ihtiyalarna uygun niteliklere sahip konut retim politikalar gelitirilecek ve uygulanacaktr. Hedef 6: Dezavantajl kesimlerin sosyal, siyasi, ekonomik ve kltrel yaama aktif katlm ve bireyler arasnda frsat eitlii salanacaktr. Hedef 7: Yoksulluun farkl tezahrlerine duyarl yoksullukla mcadele mekanizmalar gelitirilecektir. Hedef 8: Nfusun yalanma eilimi gz nnde bulundurularak yallarn ihtiya duyacaklar temel hizmetlerin sunulabilmesi iin gerekli almalar yaplacaktr. Hedef 9: G iyi ynetilerek beyin gn tersine evirecek mekanizmalara destek salanacaktr. Hedef 10: Krsaldan dar g azaltmak iin ilelerde sosyal ve fiziki altyap hizmetleri, zgn mesleki eitim imkanlar ve yresel unsurlar ortaya karacak istihdam alanlar gelitirilecektir. Hedef 11: Ankarada yaayanlarn kente aidiyet duygusu glendirilecek ve Ankaray sahiplenmeleri zendirilecektir.
Gelir Dalm ve Yoksulluk: Bireylerin yaamlarn srdrmeleri veya iinde yaadklar

toplumun asgari yaam standartlarn yakalayabilmeleri iin gerekli olan ayni veya nakdi gelir dzeyinin altnda gelire sahip olmalar eklinde tanmlanan yoksulluk Ankarada Trkiye ortalamasnn altnda olmakla birlikte hala kentsel, krsal, yal, alan yoksulluu gibi eitli trlerde sorun tekil etmektedir. 2012 ylnda Ankara nfusunun %97sini barndran kentsel alanda 2.15$ ve 4.30$ alk snrlarnn altnda yaayan srasyla yaklak 2500 ve 18000 kii vardr. Bununla birlikte bireylerin iinde yaadklar toplumun gelir dzeyine gre hesaplanan belirli bir seviyenin altnda kalmalar durumu olarak tanmlanan greli yoksulluk oran ise Ankarada %7,3 seviyelerindedir. Yoksulluun meknsal dalm incelendiinde Akyurt, Elmada ve Kazanda yoksulluk orannn %30un zerinde; Yenimahalle, ankaya ve Etimesgutta ise %5in altnda olduu grlmektedir. te 13 Ankara Kalknma Ajans, 2013
yandan ile ii gelir dalmna gre hesaplanan yoksulluk oranlarna bakldndaysa Sincanda bu orann %47, ankayada ise %20 olduu grlmektedir. Dier bir ifade ile bu ilelerde yaayan nfus ierisinde gelir dalmnda byk dengesizlikler olduu gzlemlenmektedir.
Tablo 5: Ankara Yoksulluk Oranlar
Akyurt Altnda Beypazar ankaya ubuk Elmada Etimesgut Glba Kazan Keiren Mamak Polatl Pursaklar Sincan ereflikohisar Yenimahalle
Harita 1: Ankarann Kentsel Yoksulluk Haritas
ANKARA Ortalamasna Gre LE Dzeye gre Yoksulluk Oranlar Yoksulluk Oranlar 0,365384615 0,134615385 0,179166667 0,025 0,170212766 0,170212766 0,02 0,2 0,065420561 0,065420561 0,328947368 0,092105263 0,004115226 0,139917695 0,170542636 0,147286822 0,3 0,00 0,066666667 0,143209877 0,103448276 0,011494253 0,095890411 0,01369863 0,097402597 0,00 0,058536585 0,473170732 0,25862069 0,068965517 0,03960396 0,03960396
Kaynak: Ankarann Kentsel Yoksulluk Haritas, 2012
Kaynak: Ankarann Kentsel Yoksulluk Haritas, 2012
Yalanma: Yoksulluk gibi, Ankara iin bir dier krlganlk da yal nfus orannn artmasdr. 2012
ylnda yal nfus oran % 6.9 iken bu orann 2023te %9.2 olaca tahmin edilmektedir. Bu durum yallara ynelik salk, bakm, barnma ve ulam gibi hizmetlere olan ihtiyac artracaktr. Dolaysyla yal nfusun toplumla entegrasyonunda sorunlar yaamamas ve dezavantajl duruma dmemesi adna bu hizmetlerin yakn gelecekte iyi planlanmas gerekmektedir.
ekil 4: Ankara Nfus Piramidi, 2011
85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 8% 6%
0,1 0,3 0,6 0,8 1,1 1,7 2,4 2,8 3,6 3,6 4,1 4,6 4,5 4,5 3,8 4,0 3,6 3,7 4% 2% 0%
0,3 0,5 0,8 1,0 1,3 1,8 2,5 2,8 3,6 3,6 4,1 4,6 4,4 4,2 3,7 3,8 3,4 3,5 2% 4% 6% 8%
Erkek
Kaynak: TK
ekil 5: Ankara Nfus Piramidi, 2023 Tahmini
Kadn
85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4 8% 6%
0,0 0,5 0,7 1,2 1,8 2,4 2,9 3,1 0,8 0,8 1,4 1,9 2,5 3,0 3,2
3,8 4,2 4,3 4,2 3,7 3,6 3,5 3,7 3,5 3,2
4% 2% 0% 2%
3,8 4,2 4,1 3,9 3,7 3,6 3,4 3,4 3,3 3,0
4% 6% 8%
Erkek
Kadn
Kaynak: retmen stihdam Projeksiyonlar, Stratejileri ve Sistemlerinin Gelitirilmesi Projesi, Ankara li G altay, Milli Eitim Bakanl, 2012
Kentsel Yaylma ve Saaklanma: Ankara kent makro formuna ynelik temel tespit kentin
makroformuna biim kazandracak baz temel tayc akslarn, Eskiehir, Konya ve stanbul yolu, bulunmasna ramen kentin ya lekesi biiminde byddr, bu da bir anlamda bymenin kontrol edilemedii ve plansz gelitii sonucuna gtrmektedir. Bu durum srdrlebilir kentsel byme ilkeleriyle elimektedir. Bu erevede, hzl kentsel yaylma ve saaklanma kent ii servis sunumunu zorlamakta, altyap maliyetlerini ve ara bamlln artrmakta ve sonu olarak Ankaray srdrlebilirlikten giderek uzaklatrmaktadr.
Harita 2: Ankara Kent Makroformunun Yllar erisinde Deiimi
Kaynak: Ankara Bykehir Belediyesi

Harita 3: Son Dnemde Makroformun Geliimi (Avrupa evre Ajans Corine Land Cover Database)
Ankara Kent Makroformu-1990
Ankara Kent Makroformu-2006
Barnma ve Konut: Ankaradaki konut arz incelendiinde ihtiyatan daha fazla retildii ancak
bu denli hzl ve ihtiya fazlas konutlamaya karn, ne konut fiyatlarnda ne de hane halklarnn 16 Ankara Kalknma Ajans, 2013
barnma giderlerinde anlaml bir azalma sz konusu olmad grlmektedir. Ankarada 2002-2011 dneminde ina edilen 483.085 daireye karlk gelen yeni konut saysn karlamak iin gerekli nfus art 1.621.828 kiidir. Ancak ayn dnemde gerekleen nfus art ise sadece 756.956dr.
Tablo 6: Yllara Gre Konut ve Nfusla lgili Baz Deikenler
Yl
Yeni Daire Says
Yeni Dairelerin Karlayaca Nfus Art
Gerekleen Nfus Art
Yeni Daire Metrekare Deeri
Hanehalk Harcamalarnda Konut ve Kira Pay (%) 29,9 30,0 31,5 33,3 32,4 29,8 27,7
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
27.570 27.990 27.795 55.308 56.106 55.394 45.991 57.136 63.742 66.053
92.612,09 92.323,56 93.045,39 184.119,23 187.957,00 186.346,21 154.698,05 192.443,32 215.164,05 223.118,71
63.527 64.518 65.525 66.548 67.586 68.641 82.183 101.863 120.914 119.177
290,3 349,8 392,3 426,1 488,4 556,3 727,0 700,1 721,4 826,0
Kaynak: TUK ve kendi hesaplamalarmz.
Dier taraftan yeni retilen daireler ilelerin nfus kompozisyonu ile uyum gstermemektedir. Ankarada 2002-2011 dneminde ina edilen konutlarn ilelere gre ortalama alanlar (OA) ve bu ilelerin ortalama hane halk byklklerinin (OHB) karlatrlmas arasnda yaplan bir korelasyon analizinde korelasyon katsays -0,66 kmaktadr (zellikle son yllarda ok sayda konutun yapld Glbanda, tek veya iki daireli binalar hesaplama dnda brakldnda bu ile iin OA 138 m2, korelasyon katsays ise -0,76 olmaktadr). Dairelerin ortalama alanlarnn hem maliyetleri hem de fiyatlar artrd, dolaysyla bu ters orantnn sebebinin gelir durumu olduu aikrdr. Ancak bu durum ihtiyalar asndan ele alndnda, daha kalabalk ailelerin yaad yerleim yerlerinde daha kk konutlarn bulunduu; OHBlerin daha kk olduu ve niversitelerin youn bir ekilde bulunduu Yenimahalle ve ankaya gibi ilelerdeyse konutlarn ihtiyacn aksine geni olduu o rtaya kmaktadr.
Kent i Ulam: Ankarada yaam kalitesini olumsuz anlamda etkileyen ve giderek daha da nem
kazanan bir dier krlganlk ise kent ii ulamdr. Ankarann kent ii ulam yapsnda etkinlik, verimlilik, eriilebilirlik ve ulam trlerinin dengesi asndan sorunlar vardr. Bu sorunlar zellikle rayl sistemlerin Ankarada paynn dklnden kaynaklanmaktadr. Ankarada rayl sistemlerin gnlk kent ii ulamdaki pay %6.7dir. Bununla birlikte zel tama ise (otomobil ve taksi) %38.8 gibi yksek bir paya sahiptir. Ankarann kent ii ulam Avrupann dier nemli bakentleri ile kyaslandnda zel tatlarn paynn dier bakentlerle benzer seviyelerde olduu grlmektedir. Ancak Ankarann toplu tama yapsnda rayl sistemlerin paynn olduka az olmas ve mevcut toplu tam trlerinin de karayolu baml olmas ve belirli oranda trafik sorununa yol amas Ankara
2000-2007 aras nfus saym bulunmadndan aradaki yllara ait deerler ortalama nfus art hz gz nnde bulundurularak hesaplanmtr. ile gsterilen yllara ait veri bulunmamaktadr.
asndan trafik sorununun en temel sebeplerindendir. Dier taraftan kent ii ulamda bisiklet, yrme gibi yeil ulam trlerinin pay ise ok dktr. Bu ise ilgili altyap eksiklii ve arazi kullanm politikalarnn ulam srdrlebilirliini gzetmemesinden kaynaklanmaktadr.
ekil 6: Baz Yabanc Metropollerde Kent i Trafiin Trel Dalm
Londra Kent-i Trafik Trel Dalm

Yrme; 24%
Viyana Kent-i Trafik Trel Dalm

Toplu Tama; 33% Toplu Tama; 36%
Yrme; 28%
Bisiklet ; 2%
Bisiklet ; 5%
zel Tat; 41% Kaynak: Transport for London, 2013 Berlin Kent-i Trafik Trel Dalm Kaynak: Vienna Modal Split, 2013 Madrid Kent-i Trafik Trel Dalm
zel Tat; 31%
Yrme; 28%
Toplu Tama; 27%
Yrme; 36%
Toplu Tama; 34%
Bisiklet ; 13% zel Tat; 32% Taksi; 1% zel Tat; 29%
Kaynak: Verkehrs Berlin
Kaynak: http://ltaacademy.lta.gov.sg/
Harita 4: 1000 Kiiye den Toplu Tama Arac
Kaynak: Eurostat
G: Ankarann yksek oranda g alan bir il olmasndan dolay gle gelen bu nfus kentsel
servislerin ve yeni altyaplarn sunumunun yetersiz kalmasna neden olmaktadr. zellikle gle gelen nfusun youn olarak yerletii blgelerde (ankaya, Pursaklar, Keiren, Yenimahalle, Mamak, Altnda, Sincan, Etimesgut ve Glba) eitim, salk ve altyap hizmetleri genellikle kent ortalamasndan daha dk dzeyde kalmaktadr. rnein, 2011-2012 eitim ve retim ylnda derslik bana den renci saylarnda en yksek ileler srasyla derslik bana 56 renciyle Pursaklar, 49 renciyle Keiren, 48 renciyle Sincan, 44 renciyle Etimesgut ve 38 renciyle Mamaktr. Ankarann g ile ilgili bir dier krlganl ise sahip olduu nitelikli nfus ile ilgilidir. Ankara net g alan bir ehir olmas ramen verdii gn eitim seviyesinin hem kentin hem de Trkiyenin eitim ortalamasndan yukardadr. Ankarann verdii toplam g ierisinde yksekretim mezunlarnn oran yaklak %25tir. Bu oran stanbul ve zmir iin srasyla %11 ve %20dir. Dier taraftan stanbulun ald nitelikli g verdii nitelikli gn yaklak 2 kat iken Ankarada bu saylar neredeyse denktir.
Tablo 7: BBS Dzey2 blgelerin eitim durumuna gre verdii g (15+ ya, 2008-2009 dnemi)
Bitirilen eitim dzeyi Toplam Okuma yazma bilmeyen Okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen lkokul mezunu lkretim mezunu
Trkiye
TR10
Yzde
TR31 73.497
Yzde
TR51 109.399
Yzde
1.649.085 275.804 77.562 73.197 357.856 157.959 15.736 14.718 84.543 27.053 5,71 5,34 30,65 9,81
2.568 2.465 15.557 6.268
3,49 3,35 21,17 8,53
3.193 2.567 18.731 6.783
2,92 2,35 17,12 6,20
Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yksekokul veya faklte mezunu Yksek lisans mezunu Doktora mezunu Kaynak: TK
61.369 540.851 254051 14.428 3.778
13.613 72.581 27.338 2.316 561
4,94 26,32 9,91 0,84 0,20
3.053 24.597 13.364 871 248
4,15 33,47 18,18 1,19 0,34
4.620 41.360 23.868 2.166 812
4,22 37,81 21,82 1,98 0,74
Krsaldaki Nfus Kayb: Ankarann evre ilelerinde gle ilgili en nemli krlganl bu
alanlarda yaanan dar gtr. 2007-2012 dneminde amldere, Bala, Evren, Haymana, Kalecik ve Gdl ilelerinin nfuslarnda %18 ile %30 aras azalma olmutur. Krsal kesimdeki altyap yetersizlikleri; eitim, salk gibi sosyal hizmetlerin kstll; sektr eitliliinin olmay; tarm sektrnn getirisinin grece dk olmas gibi sebeplerden beslenen nfus kayb, Ankarann krsal alannda nfusun giderek yalanmas, ekilen tarm alanlarnn ve tarmda alan nfusun azalmas gibi sonulara yol amaktadr.
ekil 7: 2007-2012 Dneminde lelerin Nfus Deiim Oranlar
60,0 Glba; 50,2 50,0 Etimesgut; 47,1 40,0 30,0 20,0 Akyurt; 16,5 10,0 0,0 -10,0 -20,0 -30,0 -40,0 Kaynak: TK, (Altnda ve Keiren ilelerinde nfus azalmasnn sebebi, Pursaklarn bu dnem ierisinde ile olmasdr) Bala; -26,0 ankaya; 5,0 Aya; -0,5 Beypazar; -0,3 Altnda; -1,9 ubuk; -1,4 Elmada; -8,7 Gdl; -18,9 Kalecik; -19,8 Evren; -25,2 Keiren; -0,3 Polatl; 0,8 ereflikohisar; 0,7 Kzlcahamam; -2,6 Nallhan; -4,6 Kazan; 19,8 Sincan; 16,1 Mamak; 11,1 Yenimahalle; 11,8
Haymana; -21,0
amldere; -27,8
Alternatif Sosyal Yaam mknlar: Dnya ile rekabet eden bir bakent olma vizyonunu
benimseyen Ankarada uluslararas kltr ve sanat faaliyetlerinin gerekletirilmesi iin gerekli altyapda eksiklikler vardr.
POTANSYELLER
Stratejik Ama: Ankarann zengin sosyal sermaye ve kltrel varln gelitirmek, eriilebilirliini eitlendirmek ve ulusal ve blgesel merkez olma konumunu glendirmek
Hedef 1: Ankarann blgesel siyaset ve dnce merkezi olma rol glendirilecek ve yabanc misyon temsilcilikleri ve uluslararas kurulularn kentin sosyal hayatna katlm ve katklar artrlacaktr. Hedef 2: Ankarann gl ulusal ve uluslararas ulam balants gelitirilecektir.
Hedef 3: Yeni rayl sistem gzerghlar oluturulacak ve evre dostu alternatif ulam trleri kullanlacaktr.
Hedef 4: Kentsel dnmn planl, srdrlebilir ve sosyal iermeye duyarl bir mekan politikas temelinde gerekletirilmesi suretiyle mekan kalitesi arttrlacaktr. Hedef 5: Ankaradaki afet risklerine ynelik tedbirler artrlacaktr. Hedef 6: Ankarann zengin kltrel, sanatsal ve tarihsel varlklar kent sosyal hayatna ve turizme kazandrlacaktr. Hedef 7: Gle gelen nitelikli beeri kaynak blgenin kalknmasna hizmet etmek zere deerlendirilecek, istihdam alanlar gelitirilecektir. Hedef 8: Ankaradaki yaygn sosyal sorumluluk projeleri ve toplumda gnlllk bilincinin gelitirilmesi kapsamnda gl olan sivil toplumun aktif katlmn salayarak sosyal ierme politikalar hayata geirilecektir. G: Ankara yksek nitelikli, dinamik ve grece benzer blgelerden g almaktadr. Ankarann ald
gte yksekokul ve st eitimli nfusun oran Trkiye ortalamasndan ve dier metropol kentlerden daha yksektir. Ankarann ald gte yksekokul ve st eitimli nfusun oran %2 1,5 iken, bu oran stanbulda %14,2 ve zmirde 18,7dir. Ayn dnemde gelen gn ya aral incelendiinde ise %44 15-30 ya arasndadr. Yani Ankara hem alma a asndan en verimli ya grubunda bulunan hem de yksek eitim alm kiiler iin bir ekim merkezidir.
Tablo 8: BBS-Dzey2 blgelerin eitim durumuna gre ald g (15+ ya, 2008-2009 dnemi)
Bitirilen eitim dzeyi Toplam Okuma yazma bilmeyen
Trkiye 1.649.085 77.562
TR10 Yzde stanbul 316099 6484 17695 73222 37595 2,051 5,598 23,164 11,893
TR31 Yzde zmir 94233 4101 3865 4,352 4,102
TR51 Yzde Ankara 134731 4224 3912 25192 12677 3,135 2,904 18,698 9,409
Okuma yazma bilen fakat bir okul bitir 73.197 meyen lkokul mezunu lkretim mezunu 357.856 157.959
20311 21,554 8654 9,184
Ortaokul veya dengi okul mezunu Lise veya dengi okul mezunu Yksekokul veya faklte mezunu Yksek lisans mezunu Doktora mezunu Kaynak: TK
61.369 540.851 254.051 14.428 3.778
11431 80719 41466 2677 611
3,616 25,536 13,118 0,847 0,193
3694
3,920
5085 46721 26631 2007 381
3,774 34,677 19,766 1,490 0,283
29557 31,366 16453 17,460 993 210 1,054 0,223
Ankarann ald g yapsna ilikin olumlu bulgulardan bir dieri de gn kaynann blgeye yakn illerden olmasdr. Ankarann en yksek g ald iller yllar itibar ile deiim gstermemektedir ve ilk 10 iindeki 6 tanesi Ankarann komu illeridir. Bu bakmdan gelen gn kaynann ayn olmas bu nfusun kente entegrasyonunu kolaylatrmaktadr.
Tablo 9: Ankara Blgesinin en Fazla G Ald Blgeler
Verdii g TR83 TR71 TR10 TR72 TRB2 TR41 Samsun, Tokat, orum, Amasya Krkkale, Aksaray, Nide, Nevehir, Krehir stanbul Kayseri, Sivas, Yozgat Van, Mu, Bitlis, Hakkari Bursa, Eskiehir, Bilecik
TR51/Ald G 17622 16956 16864 15532 9728 9123
Kaynak: TK
Siyasi Merkez Olarak Ankara: Ankara bakent olma ilevinin yannda, etkili bir uluslararas
siyaset ve ynetim merkezi olma potansiyeline sahiptir. Ankara 111 adet yabanc lke bykeliliine, 20 tane uluslararas kurulu temsilciliine ve 30un zerinde dnce kuruluuna ev sahiplii yapmaktadr. Bu yaplar Ankaraya bir siyasi ve ynetim merkezi ilevinin yan sra uluslararas tannrlk, kresel pazara entegrasyon ve uluslararas lobicilik gibi alanlarda avantaj salamaktadr. Trkiyenin bakenti olarak, Ankara ev sahiplii yapt dier lke bykelilikleri ve uluslar aras rgtlerinde alan yabanc uyruklu vatandalar iin de bir yaam alan ve ikamet merkezi durumunda bulunmaktadr. Bununla beraber, sz konusu lkelerin de gerek bykelilikler atsnda yer alan gerekse de Trkiye ile ikili ilikiler kapsamnda kurulan dernek ve merkezlerle kendi dillerini ve kltrlerini tantmaya ve Trkiye ile iliki ve ibirliklerinin gelitirilmesine ynelik eitli faaliyetler yrtmektedirler. (rn. Ankara Fransz Kltr Merkezi, Trk ngiliz Kltr Dernei, Goethe-Institut Ankara, Ankara talyan Kltr Merkezi, Kore Kltr Merkezi, ran Kltr Evi, Trk Japon Vakf, Libya Kltr Merkezi, Trkiye - Pakistan Kltr Dernei ..)
Kltrel, Sanatsal ve Tarihsel Varl le Ankara: Ankara kltr ve sanat hayatnn

nemli merkezlerinden biridir. Ankarada nemli sayda tiyatro, sinema ve sergi salonu, opera ve bale sahnesi, kltr merkezi, ktphane, niversite ve mze vardr. 2011 yl itibaryla 28 tiyatro salonu ve yaklak 7.500 koltuk ile tiyatro severlere hizmet verilmektedir. Ayn dnemde 174 sinema salonu ve 27000 koltuk says vardr. Ktphane ve kitap says ile ktphanelerden yararlanan kii says bakmndan Ankarann ne kt grlmektedir. Toplam 42 ktphane ile en fazla ktphaneye sahip kent olan Ankara sz konusu ktphanelerdeki bir milyonu aan kitap varl ile de stanbuldan 22 Ankara Kalknma Ajans, 2013
sonra en fazla kitaba sahip ikinci kent konumundadr. Ayrca Ankarada gerek bykelilikler nezdinde, gerekse de hkmetler aras ilikiler vastasyla veya yabanc lkelerin inisiyatifiyle alm ok sayda kltr merkezi, dernek, vakf yer almaktadr ve bunlarn sunduu dil eitimleri, sosyal ve kltrel etkinlikler Ankara iin bir zenginlik oluturmaktadr. Bununla birlikte Ankara zengin bir tarihi ve kltrel mirasa sahiptir. Binlerce yllk gemii ile birok farkl medeniyete ve imparatorlua ev sahiplii yapmtr. Gnmzde Ankarada tarihindeki medeniyetlerin her birinden izler grmek mmkndr. Tarihi kent merkezindeki Kale, Hac Bayram, Hamamn gibi meknlarda ve evre ilelerde yrtlen yenileme ve dnm almalar, ehrin kaybolmaya yz tutmu tarihi ve kltrel deerlerinin canlandrlmas adna nem tamaktadr ve kentteki yaam kalitesini artrc rol oynamaktadr.
Mekn ve Kentsel Dnm: Ankarada mekn kalitesini artrc politikalar hazrlanmakta ve

uygulamaya geirilmektedir. Bu erevede, Ankarada planlanan ve uygulanmakta olan kentsel dnm projeleri ile salksz yaplamann yaratt problemler ortadan kaldrlabilmektedir.
Konut: Ankarada konut piyasas belirli oranda bir krlganlk olutursa da kimi nitelikleri bakmndan
da bir potansiyel dourmaktadr. Ankaradaki retilen yeni konutlarn dalm tek kutuplu olmayp ileler baznda eitlilik gstermektedir. 2002-2011 dneminde ina edilen yeni konutlarn %94 10 ileye dalm olup, nfus artnn %90ndan fazlas da bu 10 ilede gereklemitir.
ekil 8: lelere Gre Yeni Daire Saylar (2002-2011)
13880
9406 28641 82261
18450
27824 51755
Keiren Etimesgut
ankaya
68571 Mamak Yenimahalle Sincan
59211 59213
63873
Altnda Polatl Pursaklar Glba Dier
Kaynak: TK
Kent i Ulam: Hazrlanmakta olan ulam ana plan ve yapm devam eden yeni metro hatlar ile
ehir ii ulam daha etkin, verimli, gvenli, hzl, ve evreci bir yapya kavuturulmu olacaktr. Ulam ana plan ile birlikte mevcut toplu tama ann-hatlarnn entegrasyonu ve daha etkin, tamamlayc ve yaygn bir sisteme ulalaca beklenmektedir.
Halen yapm devam eden rayl sistemlerin kullanma almas ile birlikte trafik sorununda nemli bir rahatlama ve toplu tamda bir kalite art ngrlmektedir. Mevcut haliyle kent ii ulamda gnlk 276.392 kiinin kulland rayl sistemlerin, inas devam eden 3 hattn tamamlanmasnn ardndan ngrlen kullanc saysnn 1.345.592 olmas beklenmektedir. Bu say halen Ankarada bir gnde yaplan seyahat toplamnn %26.2sine tekabl etmektedir. Dier taraftan yapm devam eden metro hatlarnn faaliyete gemesi ile birlikte karbon salnmlar da nemli oranda azaltlacaktr. Halen Ankarada bir kiinin bir defa otobs ile seyahat etmesi sebebiyle salnan CO2 gaz 1,07 kg iken bu say rayl sistemlerde kii bana 0,42 kga kadar inmektedir. Dolaysyla metro hatlarnn almas sonucunda kent ii trafikte trel dalmn rayl sistemler lehinde deimesi ile birlikte nemli bir kirlilik sorunu da hafifletilecektir.
ekil 9: Mevcut ve Planlanan Ankara Metro Hatlar
Kaynak: www.ego.gov.tr
Son olarak rayl sistemlerin faaliyete gemesi ile birlikte kii bana den enerji harcamas da azaltlacaktr. En son durum itibariyle EGO otobslerinde gnlk kii ba enerji maliyeti 0,37 TLdir, bu miktar rayl sistemlerde ise 0,15 TLye kadar inmektedir. Rayl sistemlerdeki dk verimlilik sorununu da gz nnde bulundurunca bu miktarn daha da decei gz nnde bulundurulmaldr. (Eer rayl sistemler beklenen kadar yolcu tasayd kii ba maliyet 0,04 TLye kadar inecekti)
Yoksulluk ve Sosyal erme: Yoksulluk ve sosyal dlanma ile etkin ve aktif bir ekilde
mcadele eden gl kurumsallam yaplar vardr. Bu alanla mcadele eden kurumsal yaplarn varlnn yan sra yoksullukla ve sosyal dlanma ile mcadelede gnlllk hizmetleri de nemlidir. Ankaradaki gl STK varl sosyal dlanma riski altndaki gruplara ynelik sunulan hizmetlerin yrtlmesinde nemli bir avantaj oluturmaktadr. Trkiyede kaba intihar hz %000 3,62 olup bu oran Ankarada %000 3,56dr. TOK tarafndan gelir seviyesi dk ailelere ynelik konut programlarnn yaplarak, gecekondularn nne geilerek, gecekonduda yaayanlarn toplumla entegrasyonunun salanmas 24 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Ankarada su ileme oran 2002-2010 yllar arasnda yaklak % 54lk bir d gereklemitir. Bununla birlikte, ayn yllar arasnda, stanbul ve zmirde su ileme oranlar % 19 ve % 17lik bir art gstermitir. Ankarada sua karma orannn dmesinin detayl bir analize ihtiyac olup, gece kondu mahallelerinin kentleme srecine girmesi, ekonomik yapdaki iyileme vb. sebeplerle aklamak mmkn olacaktr.
Afet Riski: Ankara afet riskinin dk olduu bir ehirdir. Ankara il merkezi 4. derecede tehlikeli
deprem blgesinde olup imdiye kadar ykc depremlerin merkezi olmamtr. Ankara merkezden geen ve herhangi bir byk deprem retecek diri fay bulunmamakla birlikte 120 km kuzeyde Kuzey Anadolu Fay Sistemi ile il merkezinin gneyinde yer alan birbirini kesen gen fay zonlar nemli depremler retmitir (http://www.ankaraafad.gov.tr/iller/Ankara.php). Ancak bu depremlerden etkilenme riski bulunan nfusun orannn olduka dk olmas Ankarann deprem riski asndan sahip olduu bir avantajdr.
Harita 5: Ankarada Deprem Kuaklar
Ankara li Deprem Blgeleri Haritas (DAD-ERD, 1998) (Kasapolu ve Salam, 2011, s.2)
Trkiyenin yzde 42si 1. Derece deprem kuanda yer almaktadr. zmirin tamamnn ve stanbulun topraklarnn nemli bir ksmnn 1. Derece deprem blgesi olmas ve stanbuldaki 1999daki byk deprem ile zmirde son yllarda gerekleen depremler gz nne alndnda topraklarnn % 8i 1. Derece deprem blgesi olan Ankarann afet riskinin greli olarak dk olduu ortadadr. http://kyh.deprem.gov.tr/buyukdeprem.htm Ankara il snrlar iinde 1950 ile 2011 yllar arasnda, toplam 681 adet afet olay meydana gelmitir. Ankara il snrlar iinde yerleim birimlerini etkileyen toplam afet olaylar iinde Heyelanlarn % 60lk, Kaya Dmesinin % 12lik, Su Baskn olaylarnn %21lik bir paya sahip olduu grlmektedir. Meydana gelen afet olaylarnn % 7si ise Yangn, kme, hortum vb olaylar kapsamaktadr. Ankara 25 Ankara Kalknma Ajans, 2013
ili kapsamndaki afet kaytlarnda dmesi olayna ait bir bilgi bulunmamaktadr. 1950-2011 yllar arasnda Ankarada doal afetler nedeniyle nakil edilen konut dalm u ekildedir (Ankara l evre Durum Raporu 2011):
ekil 10: Ankarada Afet Sebebiyle Nakledilen Konutlarn Afet Trlerine Gre Dalm (1950-2011)
3000 2500 2000 1500 1427 1000 974 500 0 Heyelan Deprem Su Baskn Kaya Dmesi Dier Afetler 710 643 Nakil Edilen Konut Says 2721
Kaynak: Afet ve Acil Durum l Mdrl
Eriilebilirlik: Ankara merkezli mevcut kara, hava ve demir yolu a ile yapm devam eden ve
planlanan projeler, kenti Trkiye, blge ve dnya ile hzl, yaygn ve gvenli bir ekilde balayacaktr. Mevcut Ankara-Konya ve Ankara-Eskiehir YHT hatlarnn yan sra Ankara-stanbul hattnn yapm devam etmekte, 2023 ylna kadar bitirilmesi ngrlen Ankara-Yozgat-Sivas-Erzincan-Erzurum-Kars, Ankara-Kayseri, Ankara-Bilecik-Bursa, Ankara (Polatl)-Afyonkarahisar-zmir YHT Projelerinde ise almalar srmektedir.
Harita 6: Mevcut, Yapm Devam Eden ve Planlanan Yksek Hzl Tren Hatlar ve Otoyollar
Benzer ekilde, planlanan ve yapm devam eden Ankara-Nide, Ankara-Samsun, Ankara-zmir, Krkkale-Sivas-Erzincan-Erzurum-Ar/Ardahan, anlurfa-Habur gibi oto yolu projeleri ile Ankarann Trkiyenin btn nemli liman ve snrlar ile kesintisiz otoyol balants kurulmu olacaktr.
Kaynak: Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl, 2012
ANKARADA ALIMAK Temel Ama: Yksek katma deer reten, srdrlebilir byyen rekabeti ve yeniliki Ankara
Ankara Kalknma Ajans Ankara Blge Plan 2014-2023 almalarn srdrmekte olup, plan kapsamna giren konular 3 ana blmde ele almtr. Bu blmlerden ikincisi olan Ankarada almak bal altnda Ankara ekonomisi kapsaml bir ekilde ele alnmtr. Ekonomi alannda uzun vadeli srdrlebilir bymenin, yksek katma deer retiminin ve gl rekabeti bir yapnn baarlmas yolundaki olanaklar ve bu baarnn nnde geebilecek engeller Potansiyeller ve Krlganlklar balklar altnda incelenmitir. almann yntemi itibariyle, konu ile ilgili bir mevcut durum analizi yapmann tesinde; uzun vadeli gemi/gelecek eilimlerini, yapsal konular, eilimleri ve yapsal konular etkileyen ncl faktrleri deerlendiren bir yaklam benimsenmitir. Bu yaklamla, 10 yllk bir dnemi kapsayacak plan sresinde odaklanlmas gereken konulara daha stratejik bir bak as getirilmesi amalanmtr. Bu kapsamda bu blmde Ankara ekonomisi iin tespit edilen krlganlklar ve potansiyeller belirlenmekte; belirlenen bu krlganlklar ortadan kaldrmaya, potansiyellerden ise azami dzeyde istifade edilmesini salamaya ynelik ama ve hedefler sunulmaktadr.
KIRILGANLIKLAR
Stratejik Ama: Ankarann ileri teknolojili retimini artrmak, d ticaret an azaltmak ve Ankaradaki iletmelerin rekabetiliini artrmak
Hedef 1: Ankarann imalat sanayi retim ve ihracatnda yksek teknolojiye dayal rnlerin pay artrlacaktr. Hedef 2: Savunma, hava tatlar, makine, tbbi cihazlar, elektrikli makineler gibi sektrlerde yerli ileri teknoloji pay artrlacak ve da bamll azaltmaya ynelik tedbirler alnacaktr. Hedef 3: KOBlerin rekabeti kapasitelerinin artrlmasna ynelik tedbirler alnacak ve destekler salanacaktr. Hedef 4: Bata OSBler olmak zere imalat sanayine ynelik enerji arz ve alt yap kalitesi artrlacak, ulam ve lojistik imknlar gelitirilecektir. Hedef 5: Sektrel ihtiyalara cevap verebilecek eitim altyaps gelitirilerek nitelikli ara eleman ihtiyac karlanacaktr. Hedef 6: zellikle tarmn ekonomideki paynn arlkl olduu ilelerde tarmsal retim eitlendirilecek ve tarma dayal sanayi gelitirilecektir. Hedef 7: Krsal alanlarda alternatif gelir ve istihdam alanlar belirlenecek ve desteklenecektir. Hedef 8: Ankaradan ulusal ve uluslararas dzeyde markalar yaratlmas desteklenecektir. Hedef 9: Ankara imalat sanayinde retim potansiyeli ve kapasitesi ile talebi etkin ve etkili bir ekilde karlamaya ynelik farkl lekteki iletmeler arasnda srdrlebilir bir bilgi ve iletiim a tesis edilecektir. Teknoloji/Katma Deer Dzeyi: Ankarann retim ve ihracat sepeti incelendiinde yksek
teknolojiye dayal rnlerin paynn dk olduu grlmektedir. Teknolojik dzey Trkiye ortalamasnn zerinde olmakla birlikte gelimi dnya ekonomileri temel alndnda dk kalmaktadr. 2011 yl iin ileri teknolojinin imalat sanayi ihracat ierisindeki pay Trkiye iin %3,12 iken, bu oran Ankarada %8,61 olmutur. Ayn dnemde ileri teknolojili retimin Ankara imalatndaki pay ise %5,4 olarak gereklemitir.
Tablo 10: Trkiye ve Ankara malat Sanayi hracatnn Teknoloji Dzeyine Gre Geliimi
Yllar 2007 2008 2009
Dk Teknoloji (%) Trkiye 32.69 28.29 31.73 Ankara 12.15 8.55 9.65
Orta Dk Teknoloji (%) Trkiye 30.34 37.66 34.42 Ankara 34.38 39.62 35.91
Orta leri teknoloji (%) Trkiye 32.52 30.92 30.36 Ankara 44.95 44.49 44.54
leri Teknoloji (%) Trkiye 4.45 3.13 3.50 Ankara 8.53 7.33 9.91
2010 2011
32.61 32.35
10.92 10.84
31.80 32.52
31.64 33.69
32.17 32.01
46.93 46.86
3.41 3.12
10.50 8.61
Kaynak: Ankara li D Ticaret Analizi Raporu,2013

ekil 11: leri/Orta leri Teknolojinin Baz lke hracatlarndaki Paylar
100 80 60 40 20 0
% leri Teknoloji rnleri Orta- leri Teknoloji rnleri
36,2
32,9 35,7
40,3
40,4 19,5 23,5
56,6 42,0 42,1 32,1 25,0
46,9
42,9
33,0
32,9
28,6
24,6
23,1
22,6
19,8 4,5
Kaynak: OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2009
leri teknoloji retiminde Ankara Trkiye retiminde %13lk bir paya sahiptir ve bu adan stanbulun ardndan ikinci srada yer almaktadr. Bununla birlikte, Ankara sz konusu sektrlerde ok daha fazla miktarda retim gerekletirmekte; ancak gerekletirdii retimin byk bir ksm bu sektrlerin orta ve dk teknolojili bileenlerini kapsamaktadr. Dier bir ifade ile savunma, hava tatlar, makine, tbbi cihazlar, elektrikli makineler gibi sektrler kategorik olarak ileri teknoloji sektrleri olarak snflandrlsa da; Ankarann bu alanlardaki retiminin snrl bir ksm ileri teknoloji kapsamna girmektedir. rnein savunma & makine, hava tatlar ve tbbi cihazlar sektrleri Ankara imalatnda srasyla %18,0, %6,6 ve % 2,2lik paya sahip iken, bu sektrlerde gerekletirilen ileri teknolojili retimin paylar ise srasyla %2,5, %0,4 ve %0,7dir. (leri Teknolojide Ankara Raporu, 2013)
Rekabetilik: Ankarada toplam iyeri saysnn % 99,9unu oluturan KOBlerin katma deer ve
istihdam paylar, dolaysyla da rekabet gleri dktr. Trkiyede KOBlerin toplam iletme says ierisindeki pay % 99,9 olup, toplam istihdam ierisindeki pay % 78dir. Katma deer ierisindeki pay ise % 55dir. letme says ierisindeki KOB oran bakmndan Trkiye ile ayn olan talyada ise KOBlerin toplam istihdam ierisindeki pay % 81,1 ve katma deer ierisindeki pay ise % 71,3tr. Grld zere, Trkiyedeki KOBlerin istihdam ve katma deer yaratma pay gelimi lkelerle kyasland zaman olduka dk dzeyde kalmaktadr.(KOSGEB) Ankara imalat sanayinde nemli yere sahip olan makine tehizat, ana metal sanayi, motorlu kara tatlar, mobilya, mineral rnler sektrlerinin kk lekli firma arlkl olmas, firmalarn kurumsallamas ve lek ekonomisi nnde nemli bir engel oluturmakta ve rekabetilik asndan bu sektrleri olumsuz etkilemektedir.
Tablo 11: Ankarann nde Gelen Baz Sektrlerinde yeri Bana Den Sigortal alan Says
ANKARA FAALYET GRUPLARI (*) (Nace Rev.2 Snflandrmasna Gre) yeri Bana Den Sigortal Says 10 11 5 13 11 9 7 9
YER SAYISI
SGORTALI SAYISI
Makine ve Ekipman malat Ana Metal Sanayi Mobilya malat Metalik Olmayan rnler ma. Elektrikli Tehizat malat Kauuk ve Plastik rnler m. Aa, Aa rnleri ve Mantar r. Motorlu Kara Tat ve Rmork m.
Kaynak: SGK, 2011
1.552 1.256 2.156 707 535 525 318 125
15.804 14.285 11.741 9.331 6.043 4.904 2.116 1.087
Ankara imalat sanayindeki; enerji arz gvenlii, nitelikli ara eleman eksiklii, yenilikilik ekosisteminin tam olarak gelimemi olmas ve yk tamaclnda dengeli bir trel dalmn bulunmamas gibi farkl girdilerdeki sorunlar genel olarak imalat sanayinin rekabetilik dzeyini olumsuz ynde etkilemektedir. Sonu olarak, imalat sanayinin faktr kullanm younluklarna gre rekabet gleri incelendiinde yalnzca hammadde youn sanayilerin ortalama rekabet gcnn (ORG) yksek olduu, dier kategorilerde ise ORGnin marjinal snrda kald grlmektedir. Sz gelimi, hammadde youn sanayilerin ortalama rekabet gc puan 65 iken farkllatrlm ve bilim bazl sanayilerde bu puan 1.1dir.
Tablo 12: Faktr Kullanm Younluklarna Gre Ankara malat Sanayi Rekabet Gc (2002-2011 Ortalama Deerlerine Gre)
15 20 23 26 21 22 24 25 27 34 35 17 18 19 28 36
Hammadde Youn Sanayiler Gda rnleri ve iecek Aa ve mantar rnleri (mobilya hari) Kok kmr, rafine edilmi pet. rn. ve nkleer yak. Metalik olmayan dier mineral rnler lek Youn Sanayiler Kat ve kat rnleri Basm ve yaym; plak, kaset vb. Kimyasal madde ve rnler Plastik ve kauuk rnleri Ana metal sanayi Motorlu kara tat ve rmorklar Dier ulam aralar Emek Youn Sanayiler Tekstil rnleri Giyim eyas Tabak. deri, bavul, el antas, saraciye ve ayakkab Metal eya sanayi (makine ve tehizat hari) Mobilya ve baka yerde snflandrlmam dier r. Farkllatrlm ve Bilim Bazl Sanayiler
Ortalama Rekabet Gc 65.0 83.1 17.5 -33.2 -13.6 41.2 -30.4 68.1 161.8 -52.1 44.7 20.8 -42.5 -41.1 -60.4 -54.4 56.5 66.8 -84.5 1.1
Simgesel Yksek Yksek MS MS MS MS MS Yksek Yksek Dk MS MS MS MS Dk Dk Yksek Yksek Dk MS
29 30 31 32 33
Baka yerde snflandrlmam makine ve tehizat Bro, muhasebe ve bilgi ileme makinalar Baka yerde snflandrlmam elek. makina ve cih. Radyo, televizyon, haberleme tehizat ve cihazlar Tbbi aletler; hassas optik aletler ve saat Kaynak: Ankara D Ticaret Analizi, 2013
34.6 91.9 -19.6 -162.5 44.9
MS Yksek MS Dk MS
Ankara geni tarm alanlar ile nemli bir rn eitlilii potansiyeline sahip olmasna ramen, tarma dayal sanayi greli olarak az gelimitir. Ankara genelinde tarma dayal sanayi iletmelerinin says 494tr. Bununla birlikte zellikle tarmn ekonomideki paynn arlkl olduu ilelerde tarma dayal sanayinin gelimemi olduu grlmektedir.
Tablo 13: Ankara li Tarma Dayal Sanayi letmelerinin leler Baznda Dalm, 2010
leler letme Says Polatl 15 Beypazar 8 Aya 7 Akyurt 6 Bala 3 ereflikohisar 3 Elmada 2 Gdl 2 Nallhan 2 Haymana 1 Kalecik 1 Kzlcahamam 1 amldere 0 Evren 0 Kaynak: Mulga Sanayi ve Ticaret Bakanl, 2010
Harita 7: Ankara Arazi rts
Kaynak: Mulga Tarm ve Kyileri Bakanl (2009), Tarla Bitkileri Merkez Aratrma Enstits, Corafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Alglama Blm
Srdrlebilir byme: Ankarann, imalat sanayinde srekli d ticaret a veriyor olmas

uzun vadeli srdrlebilir ekonomik byme nnde ciddi bir risk oluturmaktadr. Tablo 6, 20082011 dneminde Ankara imalat sanayi sektrlerinde ihracatn ithalat karlama oranlarn gstermektedir. Bu tablodaki Genel Toplam imalat sanayi genelini gstermekte ve enerji gibi nemli bir ithalat kalemini iermemektedir. Buna ramen ihracatn ithalat karlama oranlarnn 2011 itibariyle %56 dzeyinde kalmas karmza nemli bir risk olarak kmaktadr.
Tablo 14: Ankarada Faktr Kullanm Younluklarna Gre malat Sanayinde hracatn thalat Karlama Oranlar (%)
Hammadde Youn Sanayiler Gda rnleri ve iecek Ttn rnleri Aa ve mantar rnleri (mobilya hari); hasr vb. r. yaplan m. Kok kmr, rafine edilmi petrol rnleri ve nkleer yaktlar Metalik olmayan dier mineral rnler lek Youn Sanayiler Kat ve kat rnleri Basm ve yaym; plak, kaset vb. Kimyasal madde ve rnler Plastik ve kauuk rnleri Ana metal sanayi Motorlu kara tat ve rmorklar Dier ulam aralar Emek Youn Sanayiler Tekstil rnleri Giyim eyas Tabaklanm deri, bavul, el antas, saraciye ve ayakkab Metal eya sanayi (makine ve tehizat hari) Mobilya ve baka yerde snflandrlmam dier rnler Farkllatrlm ve Bilim Bazl Sanayiler Baka yerde snflandrlmam makine ve tehizat Bro, muhasebe ve bilgi ileme makinalar Baka yerde snflandrlmam elektrikli makina ve cihazlar Radyo, televizyon, haberleme tehizat ve cihazlar Tbbi aletler; hassas optik aletler ve saat Genel Toplam Kaynak: Ankara li D Ticaret Analizi Raporu,2013
2008 131.8 167.1 35.3 13.6 255.5 80.0 9.8 28.0 68.8 69.5 86.8 116.5 76.7 201.2 75.0 290.8 56.8 384.9 56.3 41.3 63.5 8.6 50.5 7.8 13.1 73.8
2009 154.3 232.7 114.6 3.2 318.0 72.9 7.6 34.9 72.2 81.3 130.9 129.7 26.2 191.7 74.6 299.9 78.0 394.2 62.1 39.2 59.6 12.9 47.9 6.0 17.1 67.7
2010 99.5 172.5 75.2 5.2 227.2 56.1 20.0 26.8 84.6 86.3 54.8 77.7 22.8 151.5 110.9 286.8 90.4 250.3 56.1 38.4 54.0 26.6 49.2 4.8 12.4 57.4
2011 71.8 194.1 59.7 3.5 143.4 56.2 14.2 24.0 72.7 87.6 78.4 61.2 21.3 154.3 103.5 333.8 74.1 241.8 60.1 36.7 54.3 15.9 32.7 9.5 11.8 55.7
Ankarann orta ve ileri teknoloji sektrlerindeki ithalat bamllk oran olduka yksektir. Tablo 7de gsterildii zere, 2002-2011 dneminde sz konusu sektrleri ieren lek Youn ve Farkllatrlm ve Bilim Bazl sanayiler kategorilerinde Ankara hibir zaman net ihracat olamam ve toplamda $27 Milyar d ticaret a vermitir.
Tablo 15: Faktr Kullanm Younluklarna Gre Ankara malat Sanayinde Net hracat ve Net thalat Deerleri (Milyon $) (2002-2011 Toplam)
Faktr Kullanm Younluklarna Gre Sektr Kategorileri Hammadde Youn Sanayiler Net thalat Toplam Net hracat Toplam Emek Youn Sanayiler
Net thalat veya Net hracat 444 -994 1,438 1,715
Net thalat Toplam Net hracat Toplam lek Youn Sanayiler Net thalat Toplam Net hracat Toplam Farkllatrlm ve Bilim Bazl Sanayiler Net thalat Toplam Net hracat Toplam Toplam Kaynak: Ankara li D Ticaret Analizi Raporu,2013
-1,411 3,126 -8,563 -8,563 0 -18,398 -18,398 0 -24,803
Ankara imalat sanayinde hammadde ve emek youn sektrler net ihracat iken lek youn ve farkllatrlm ve bilim bazl sektrlerin net ithalat olmas Ankarann uzun vadeli ekonomik gelimesi bakmndan bir krlganlk oluturmaktadr. Ankarann dnya ile rekabet edebilmesi iin teknoloji youn retime odaklanlmas ve bu alanda Ar-Ge faaliyetlerine arlk verilmesi nem arz etmektedir. Zira Ankarada emek piyasalar ve hammadde kaynaklar dnya piyasalarna kar karlatrmal stnle sahip deildir. Ankarann krsal alannda yaanan hzl nfus kayb ile birlikte bu alanlarda tarmsal igc sorunu ortaya kmaktadr. Tablo 8de gsterilen 2007-2012 yllar arasnda Ankarann eitli ilelerindeki nfus deiim oranlarndan grld zere, bu ilelerin hemen hepsi nfus kaybetmektedir. G eden nfusun ya gruplar incelendiinde ise byk ounluun gen nfus olduu anlalmaktadr. Bu da tarmda alacak igc sorununu dourmaktadr. Blge plan hazrlklar kapsamnda dzenlenen ile altaylarnda da, g eden nfus ile birlikte tarmsal faaliyetlerde alacak igc sorunu yaand ska dile getirilen bir problem olmutur.
Tablo 16: lelerde Nfus Deiim Oranlar, 2007-2012 Dnemi
leler Aya Bala Beypazar amldere ubuk Elmada Evren Gdl Haymana Kalecik Kzlcahamam Nallhan Polatl ereflikohisar
Kaynak: TK,2013
2007-2012 Yllar Arasndaki Nfus Deiim Oranlar, % -0,5 -26,0 -0,3 -27,8 -1,4 -8,7 -25,2 -18,9 -21,0 -19,8 -2,6 -4,6 0,8 0,7
POTANSYELLER
Stratejik Ama: Ankarann yksek katma deer ve teknoloji odakl ekonomik yapsn ve giriimcilik ve yenilikilik ekosistemini glendirmek
Hedef 1: Ankarann sahip olduu zengin beeri sermaye ve teknolojik altyapy gelitirerek, katma deeri yksek, yeniliki ve bilgi youn sektrlerin ekonomideki paylar artrlacaktr. Hedef 2: niversite-sanayi-teknopark ibirlii iin mevcut merkezler etkinletirilecek ve iletmelere/sektrlere zg zmler reten yeni ara-yzler gelitirilerek teknoloji odakl projeler desteklenecektir.
Hedef 3: Kmelerin d ticaret ve teknoloji kullanm gibi stratejik unsurlar desteklenecektir.

Hedef 4: Yenilikilik ve giriimcilik yaygnlatrlacak ve bu alanlarda bilgi ve ibirlii platformlar gelitirilecektir. Hedef 5: Tarmda katma deeri yksek rn eitlilii artrlacaktr. Hedef 6: Emek youn sektrler desteklenerek istihdam alanlar korunacaktr. Hedef 7: Ankarann yenilenebilir enerji kullanm ve teknolojilerinin retimi desteklenecektir. Hedef 8: Ankarada turizm drt mevsim gerekletirilebilir rekabeti bir yapya kavuturulacaktr. Teknoloji/Katma Deer Dzeyi: Ankara 21 niversitesi, 6 teknopark, 10 OSBsi ve ok sayda
aratrma merkezi ile yksek bir beeri sermaye ve gl bir teknolojik altyapya sahiptir. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl tarafndan yaplan niversiteler aras giriimcilik ve yenilikilik endeksinde ilk 3 niversitenin 2si Ankaradandr. Trkiyede Teknoloji Gelitirme Blgelerinde (TGB) yer alan firmalarn % 37si ve alan personelin % 50si Ankaradaki TGBlere aittir. Yine ayn Bakanlk tarafndan yaplan TGB Performans Endeksinde birinci Ankaradan bir TGB olmu olup, ilk 10da ise Ankaradan toplam 3 TGB yer almtr. Benzer bir ekilde, TBTAK tarafndan desteklenen Teknoloji Transfer Ofisleri Destekleme Programnda ise desteklenen 10 niversite arasnda Ankaradan 3 niversite bulunmaktadr. 2013 yl ba itibariyle tekno-giriim destei alan iletmelerin % 48si de Ankaradandr. Ankara, niversite sanayi ibirliklerinde Trkiyede nemli bir merkezdir. Bunun en arpc rnekleri savunma, salk teknolojileri ve i ve inaat makineleri sektrlerindeki ibirliklerinde grlmektedir. Trkiyenin en nemli nano ve biyoteknoloji aratrma merkezlerinin bulunduu Ankara ayn zamanda
teknokentler bnyesinde kurulmu ve dorudan sektr ihtiyalarna cevap veren platformlara da sahiptir. Ayrca San-Tez projeleri desteklerinde de Ankara nc konumdadr.
ekil 12: SANTEZ projeleri
60 50 40 Adet 30 20 10 0
50 36 34 31
28
25
22
18 18
15 15 15
12 12 12 12 12 11 10
NOT: 10DAN FAZLA PROJE YAPAN NVERSTELER GSTERLMTR.
Kaynak: Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, 2013
Ankara sahip olduu tarma ynelik laboratuvar ve aratrma merkezleri ile katma deeri yksek tarmsal faaliyetleri gelitirme potansiyeline sahiptir. Trkiyenin ilk tohum gen bankas Ankarada yer almakta olup, bitkisel retimden hayvansal retime kadar birok alanda slah ve genetik aratrmalarna nclk etmektedir. Ayrca, Trkiyenin en kkl ziraat fakltesi ve Trkiyede bulunan 11 merkez aratrma enstitsnn 6s da Ankarada yer almaktadr.
Harita 8: Trkiyedeki Tarmsal Aratrma Merkezleri
Kaynak: Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
Ankara, yenilikilik performansnn nde gelen gstergelerinden olan Patent bavuru/tescilleri ve faydal model bavuru/tescilleri bakmndan Trkiyede ilk sralarda yer almaktadr. Bu anlamda, Tbbi ve cerrahi tehizat ile ortopedik aralarn imalat, motorlu kara tat, rmork ve yar rmork imalat, makine ve tehizat hari; fabrikasyon metal rnleri imalat, Ana kimyasal maddelerin imalat ve Metalik olmayan dier mineral rnlerin imalat gibi sektrler Ankarann ar-ge ve yenilikilik performansn besleyen sektrlerdir.
Tablo 17: Patent Bavuru ve Tescillerinin dalm
2008 stanbul Bursa Ankara Trkiye Bavuru 1057 119 269 2268 Tescil 187 16 33 337
2009 Bavuru 1119 170 318 2588 Tescil 251 23 52 456
2010 Bavuru 1370 244 328 3250 Tescil 314 38 71 642
2011 Bavuru 1582 530 417 4087 Tescil 417 74 78 847
2012 Bavuru 1939 288 569 4543 Tescil 490 112 96 1025
Kaynak: Trk Patent Enstits

Tablo 18: Faydal Model Bavuru ve Tescillerinin dalm
2008 Bavuru STANBUL ANKARA BURSA TRKYE 1.278 259 216 2.942 Tescil 886 121 147 1.833
2009 Bavuru 1.257 265 221 2.842 Tescil 967 176 150 2.151
2010 Bavuru 1.384 263 208 2.994 Tescil 835 159 151 2.022
2011 Bavuru 1.421 319 231 3.175 Tescil 914 177 145 1.948
2012 Bavuru 1.517 402 271 3.725 Tescil 1.010 203 183 2.245
Kaynak: Trk Patent Enstits
Tablo 19: Ankarann Yenilikilik Performans (2000-2012) Ankarann Patent Bavurular erisindeki Pay (%) 8,6 6,6 5,6 5,5 5,5 5,5 5,3 4,9 4,8 4,6 4,0 Ankarann, Sektrn Trkiye Geneli Patent Bavurularndan Ald Pay (%) 21,6 10,9 10,9 19,4 4,2 9,8 13,7 13,6 10,1 14,9 9,9 Ankarann Faydal Model Bavurular erisindeki Pay (%) 9,1 4,1 12,6 0,8 8,2 0,1 5,0 0,3 5,8 2,3 2,9 Ankarann, Sektrn Trkiye Geneli Faydal Model Bavurularndan Ald Pay (%) 21,7 7,5 9,3 10,5 6,8 20,0 11,7 3,9 7,4 13,7 8,4
Sektrler
Tbbi ve cerrahi tehizat ile ortopedik aralarn imalat Motorlu kara tat, rmork ve yar rmork imalat Makine ve tehizat hari; fabrikasyon metal rnleri imalat Ana kimyasal maddelerin imalat Baka yerde snflandrlmam ev aletleri imalat Eczaclk rnlerin, tbbi kimyasal ve botanik rnlerinin imalat Metalik olmayan dier mineral rnlerin imalat Gda rnleri ve iecek imalat Dier zel amal makinelerin imalat Bro makineleri ve bilgisayar imalat Uak, motorlu tat ve motosiklet motorlar hari, mekanik g retimi ve kullanmna ynelik makinelerin imalat
Kaynak: leri Teknolojide Ankara Raporu, 2013.
Birok sektrn destekleyicisi ve yaratc endstrilerin de nemli bileenlerinden birisi olan yazlm sektrnde Ankara Trkiyenin nemli illerinden birisidir. Aratrmalara gre sektrdeki yazlm gelitiricilerin yaklak % 47si stanbul, % 33 Ankarada almaktadr. Yazlm reten firmalarn yaklak % 35i Teknoloji Gelitirme Blgelerinde yer almaktadr ve bu firmalarn byk ounluu da Bilkent, ODT ve T teknokentlerinde bulunmaktadr (Stratejik Dnce Ensits, Yazlm Sektr Raporu, 2012).
Rekabetilik: Ankara son yllarda sanayi sektrnde kaydettii gelimeler sayesinde Trkiyenin en
nemli sanayi retim merkezlerinden biri haline gelirken, retim ve ihracat yapsnn teknolojik dzeyi itibariyle de Trkiye ortalamasndan byk lde farkllaarak grece yksek teknolojilere dayal bir retim yaps gelitirmitir. Tablo 14te grld zere Ankara orta-ileri ve ileri teknoloji alanlarnda, yerel birim says, istihdam, maa ve cretler ve ciro gibi gstergelerin tamam bakmnda Trkiye ortalamasnn zerinde yer almaktadr.
Tablo 20: Baz Gstergeler Asndan Ankara ve Trkiye malat Sanayiinin Teknolojik Yaps
Trkiye Teknoloji Dzeyi
Ankara
Trkiye
Ankara
Trkiye
Ankara
Trkiye
Ankara
Yerel Birim Says (%)
stihdam (%)
Maalar ve cretler (%)
Ciro (%)
Dk Teknoloji Orta-DkTeknoloji Orta-leri-Teknoloji
63,1 27,3 9,2
60,8 24,4 14,2
54,7 25,7 17,6
40,1 29,3 25,3
41,5 27,3 25,5
29,1 25,5 32,4
40,9 30,9 24,7
33,3 29,1 30,9
leri teknoloji
0,3
0,6
2,1
5,3
5,7
13,1
3,5
6,7
Kaynak: Ankara D Ticaret Analizi Raporu, 2013.
Tablo 15 ise sektrlerin ithalat ve ihracat paylar ve teknoloji dzeyleri gz nnde bulundurularak hazrlanan Teknoloji Dzey Puanlarn gstermektedir. Tablodan anlald zere Ankara d ticareti teknoloji a vermekle birlikte bu an miktar Trkiye dzeyinin altnda bulunmaktadr.
Tablo 21: Trkiye ve Ankara li malat Sanayi hracat ve thalatnn Teknoloji Dzeyi
Teknoloji Dzey Puan (TDP)* Trkiye hracat thalat Teknoloji A Ankara hracat thalat Teknoloji A
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
1.90 2.60 -0.70
1.94 2.61 -0.67
2.02 2.65 -0.64
2.02 2.62 -0.60
2.07 2.60 -0.53
2.09 2.57 -0.48
2.09 2.54 -0.45
2.06 2.58 -0.52
2.06 2.58 -0.51
2.06 2.55 -0.50
2.41 2.77 -0.36
2.51 2.79 -0.28
2.42 2.77 -0.35
2.43 2.79 -0.36
2.46 2.85 -0.39
2.50 2.90 -0.40
2.51 2.88 -0.37
2.55 2.96 -0.42
2.57 2.97 -0.40
2.53 2.93 -0.40
Kaynak: Ankara D Ticaret Analizi Raporu, 2013
Ankarann rekabetiliinin gelimesinde, niversite sanayi ibirliini gl klan niversiteleri ve Organize Sanayi Blgeleri, teknoparklar, aratrma merkezleri ve teknoloji dzeyinin yan sra; gl giriimcilik ekosistemi, kurumsallam kmeleri ve Trkiyenin tek lojistik merkezi olan Ankara Lojistik ss nemli pay ve potansiyele sahiptir.
Harita 9: Trkiyede kmeler
Kaynak: KOB birlii ve Kmelenme Projesi, Ekonomi Bakanl
Yenilikilik ve giriimcilik kltrnn beslenmesinde etkili bir role sahip olan yaratc endstrilerde Ankara, i yeri says ve istihdam kapasitesi bakmndan stanbulun ardndan Trkiyede ikinci srada yer almaktadr. 39 Ankara Kalknma Ajans, 2013
ekil 13: Alt Sektrlere Gre Yaratc Endstrilerde yeri Saylarnn llere Dalm (%)
80
70
60 50 40 30 20 10 0 Ankara Yaymclk Faaliyetleri Programclk ve Yaynclk Faaliyetleri Yaratc Sanatlar, Elence Faaliyetleri Kaynak: SGK 2011 Yl Raporu
ekil 14: Alt Sektrlere Gre Yaratc Endstrilerde stihdamn llere Dalm (%)
stanbul
zmir Sinema Filmi ve Ses Kayd Yaynclk Reklamclk ve Pazar Aratrmas Ktphane, Ariv ve Mzeler
80
70 60 50 40 30 20 10 0 Ankara Yaymclk Faaliyetleri Programclk ve Yaynclk Faaliyetleri Yaratc Sanatlar, Elence Faaliyetleri stanbul zmir Sinema Filmi ve Ses Kayd Yaynclk Reklamclk ve Pazar Aratrmas Ktphane, Ariv ve Mzeler
Kaynak: SGK 2011 Yl Raporu
Srdrlebilir byme: leri teknolojiye gei dneminde imalat sanayinde istihdamn azalmas
nemli bir risk olarak ortaya karken; Ankara iin nitelikli olmayan igcnn istihdamnda byk neme sahip olan emek youn sektrlerin iyeri says bakmndan greli paylar azalrken, istihdam kapasitesi korunmakta ve cirolar artmaktadr. Ankara imalat sanayisinde istikrarn zaman ierisinde koruyan emek youn sektrler Ankara ihracatnn bete birini (2011 yl itibariyle %20,2) 40 Ankara Kalknma Ajans, 2013
gerekletirirken, imalat sanayii ciro deerinin drtte biri, iyeri saysnn yarsndan fazlasna ve istihdamn bete ikisine sahiptir. Bu sektrler ayn zamanda ihracat ithalatn karlayarak d ticaret dengesine pozitif katk yapan sektrlerdendir.
Tablo 22: Ankara malat Sanayi Gstergeleri inde Emek Youn Sektrlerin Paylar
2003 yeri Says (%) stihdam (%) Ciro Deeri (%) Kaynak: Ankara D Ticaret Analizi Raporu, 2013 61,2 38,7 20,1
2004 62,5 40,0 21,7
2006 59,0 37,4 23,7
2007 57,4 37,3 23,0
2008 57,8 39,4 24,9
Ankara ileri teknolojili sektrlerde Trkiyenin nemli yatrm merkezlerinden biridir. Bu durum, Tablo 13te verilen yenilikilik performans ile birlikte ele alndnda ileri teknolojinin Ankarann uzun vadeli ekonomik geliiminde etkin bir rol oynayaca tespiti yaplabilir. 1990-2011 yllar arasnda retiminin %50 ve st ileri teknoloji rnlerinden oluan firmalarn yatrmlar esas alndnda Ankarann ileri teknoloji yatrmlarndan ald pay %27 olarak gereklemektedir. Bu ynyle grafik, ileri teknoloji odakl retim gerekletiren firmalarn yatrmlar esas alndnda, yatrm ekme performansnda Ankarann ilk sraya yerletiini bize gstermektedir. Ayn zamanda firmalarn ileri teknoloji odakll arttka, Ankarann bu yatrmlardan ald payn ykselmesi ve nihayetinde retiminin %90dan fazlasn ileri teknoloji alannda yapan firmalarn yatrmlarnn %31inin Ankarada olmas da nemli bir gsterge olarak karmza kmaktadr.
ekil 15: Firmalarn Teknoloji Dzeylerine Gre llerin leri Teknoloji Yatrmlarndan Aldklar Paylar
35,0
lin Trkiye Geneli leri Teknoloji Yatrmndan Ald Pay (%) (1990-2011)
30,0 25,0 20,0 16,9 15,0 10,0 5,0 0,0 10% 20% 30% 40% 50% 60% 17,9 26,0 26,9 27,7
30,0
31,5
31,6 ANKARA
19,2
ESKEHR
STANBUL MANSA KOCAEL BURSA 90%
70%
80%
Firmann retiminde leri Teknolojinin Pay

Kaynak: leri Teknolojide Ankara Raporu, Ankara Kalknma Ajans
Ankara, ihracatnda rn ve pazar eitliliini artrmaktadr. Ankara ili ihracatnda younlama oranlarn ifade eden ve 2002, 2008, 2011 yllar iin ilk 4 lkenin toplam payn gsteren CR4 deerleri srasyla %35.4, %24.0 ve %25.6 olarak gerekleirken, ilk 8 lkenin toplam payn gsteren CR8 deerleri ise srasyla %54, %40.8 ve %42.6 olarak hesaplanmtr. Bu sonulardan hareketle 41 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Ankarann 2002-2011 dneminde ihracat yapt lkelerin yaygnlatn ve lke eitliliinin yllar itibariyle arttn ifade edebiliriz 2002-2011 dneminde younlama oranlar hesaplanan yllar iin dme eiliminde olduu grlmektedir. Buradan hareketle dnem iinde Ankara ihracatnda sektrel eitliliin arttn syleyebiliriz. Ankarann bu dnem ierisinde gerek Pazar gerekse rn eitliliinin artmas Ankara ekonomisinin krizlere ve negatif dsallklara daha direnli bir yapya ulatn gstermektedir.
Harita 10: Ankara l hracatnda lke Younlama Oran
Kaynak: Ankara D Ticaret Analizi Raporu, 2013
Ankarada gerek elektrik retim sektr gerekse de yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm ve sistemlerinin imalat srdrlebilir ekonomik bymeye katk salayacak kapasiteye sahiptir.
Tablo 23: Ankarann Elektrikte Kurulu G, Toplam retim ve Toplam Tketiminin Geliimi
YIL 1995 2012
Kurulu G (MW) 389,9 1.913,8
Toplam retim (MWh) * 11.080.611,6
Toplam Tketim (MWh) 3.407.688,0 11.702.562,7 201%
1995-2012 Art Miktar 391% Kaynak: TEA ve TK verilerinden derlenmitir. * Veri bulunmamaktadr
Ankara yksek hzla artan elektrik enerjisi talebine karn elektrik retim kapasitesini de hzl bir ekilde artrmay baarm, 1995-2012 dneminde toplam tketim %201 artarken kurulu gteki art %391 olarak gereklemitir. Bylece Ankara neredeyse kendi tkettii elektriin tamamn 42 Ankara Kalknma Ajans, 2013
retebilecek bir kapasiteye ulam ve son bir ylda retilen elektriin deeri 3 milyar TLnin zerinde gereklemitir. Yenilenebilir kaynaklardan rzgr konusunda Ankarann potansiyeli snrl olup, yerel baz alanlar hari il genelinde ekonomik retime elverili alanlar ok azdr. Jeotermal kaynaklar asndan zengin olan Ankarada 7 farkl jeotermal alanda 18 farkl doal scak su k vardr. Sz konusu scak sudan, kaplca ve turistik tesislerde kullanmnn yannda; konut, sera, cami stmas gibi alternatif alanlarda da istifade edilmektedir. Ancak bu sularn doal klar 26-52 C arasnda deimekte, sondaj ile st snr 86 Cye kadar karlabilmektedir (MTA, Ankara li Maden ve Enerji Kaynaklar). Dolaysyla mevcut durum itibariyle elektrik retimini elverili deildir. Atklardan biyogaz retimi ve bu yolla elektrik eldesinde Ankara, Trkiye iin baarl bir rnek oluturmaktadr. Ankara hali hazrda iki kat atk ve bir sv atk tesisi ile 34,3 MW kurulu biyogaz gcne sahiptir. Bu tesislerde 2012 ylnda 137,2 GWh elektrik retimi gereklemitir. Ayrca yeni kurulacak yeni ve ilave tesislerle Ankara bu alanda 27,6 MWlk daha kurulu gce sahip olacaktr. Trkiye Gne enerjisi alanndaki yksek potansiyeline ramen sektre ge giri yapmaktadr. Gne enerjisine dayal elektrik retim lisans 2013 itibariyle ve snrlandrlm miktarda verilmeye balanacaktr. Ankara 2.427 saat/yl gnelenme sresiyle 2.640 saat/yl olan Trkiye ortalamasnn altnda kalmasna karn, gne enerjisi konusunda Trkiyeden ok daha fakir olan Almanyann bu alandaki baars hem Trkiye hem de gne enerjisi yatrmlarna elverili geni krsal alan ile Ankara iin bir ufuk oluturmaktadr. 30 GWa yakn bir kurulu gne enerjisi gcne sahip olan Almanya, baz gnlerde gn ortas elektrik tketiminin yarsna yaknn gne enerjisinden salayabilmektedir.
Harita 11: Trkiye ve Almanyann m Bana Yllk Elektrik retim Potansiyelleri (kWh)
2
ALMANYA
Kaynak: European Comission, CM SAF.
ANKARADA EVRE Temel Ama: evreye duyarl, doal kaynaklar koruyarak kullanan Ankara
Ankara Kalknma Ajans Ankara Blge Plan 2014-2023 almalarn srdrmekte olup, plan kapsamna giren konular 3 ana blmde ele almtr. Bu blmlerden ncs olan Ankarada evre bal altnda Ankara ili kapsaml bir ekilde ele alnmtr. evre; sanayi, enerji, ulam, yapl evre, iklim deiiklii, tarm ve turizm bakmndan Potansiyeller ve Krlganlklar balklar altnda incelenmitir. almann yntemi itibariyle, konu ile ilgili bir mevcut durum analizi yapmann tesinde; uzun vadeli gemi/gelecek eilimlerini, yapsal konular ve bunlar etkileyen ncl faktrleri deerlendiren bir yaklam benimsenmitir. Bu yaklamla, 10 yllk bir dnemi kapsayacak plan sresinde odaklanlmas gereken konulara daha stratejik bir bak as getirilmesi amalanmtr. Bu kapsamda bu blmde Ankarada evre iin tespit edilen krlganlklar ve potansiyeller belirlenmekte; belirlenen bu krlganlklar ortadan kaldrmaya, potansiyellerden ise azami dzeyde istifade edilmesini salamaya ynelik ama ve hedefler sunulmaktadr.
KIRILGANLIKLAR
Stratejik Ama: Ankarada ekonomik ve gnlk faaliyetlerin evre zerindeki olumsuz etkilerini azaltmak
Hedef 1: klim deiikliiyle mcadele konusunda farkndalk artrlacak ve nlemler alnacaktr. Hedef 2: Ankaradaki sanayi tesisleri OSBler ve sanayi siteleri bnyesinde toplanarak etkin ortak hizmet sunumu yoluyla evresel etkilerinin asgariye indirilmesi tevik edilecektir. Hedef 3: Ankarada alternatif ve yenilenebilir enerji kaynaklarnn kullanm yaygnlatrlacaktr. Hedef 4: Rayl ve dier evre dostu ulam (yaya, bisiklet, doalgazl otobsler vb.) sistemlerinin kent ii ulamdaki pay artrlacaktr. Hedef 5: Ankarada yeil alan miktar ve bunlarn eriilebilirlii artrlacaktr. Hedef 6: Tarmsal retimde organik ve iyi tarm uygulamalarnn pay artrlacaktr. Hedef 7: Hassas ekolojik blgeler korunacak, doal kaynaklarn etkin ve verimli kullanm tevik edilecektir. Hedef 8: evresel srdrlebilirlik ilkelerinin benimsenmesi yaygnlatrlacaktr.
klim Deiiklii: Gerek Ankarann ya verileri ile scaklk deerlerindeki deiimler gerekse
iklim deiiklii ile ilgili ulusal ve kresel lekli ngrler dorultusunda Ankarann orta vadede iklim deiikliine bal ortaya kacak olan kuraklk ve ona bal sorunlar ile karlamas beklenmektedir. Uluslararas klim Deiiklii Paneli (IPCC)nin senaryosunda gerekli nlemler alnmad takdirde Trkiyede yllk ortalama scaklklarn 2050 ylna kadar 2,54 oC ykselecei kaydedilmitir (IPCC, 2007). Trkiyenin gneyinin ciddi kuraklk tehdidiyle kar karya kalaca, kuzey blgelerde ise sel riskinin artaca belirtilmitir. Ankara da kurakla maruz kalacak iller arasnda saylmtr (IPCC, 2007). Ankarada iklim deiiklii konusu ile ilgili gstergeler uzun dnemde baz deiimlerin yaandn gstermektedir. Yllk ortalama scaklk deiimleri, kresel scaklk art eilimiyle paralellik gstermektedir. 2009 ylnda genel olarak aylk ortalama scaklklarn uzun dnem aylk ortalamalarn zerinde seyrettii ve aylk uzun yllar ortalamas 11,8 oC iken, 2009 ylnda bu deerin 1,1 oC' lik bir artla 12,9 oC olarak gerekletii grlmektedir (Ankara l evre ve Orman Mdrl, 2009).
Harita 12: Trkiye 2012 Yl Alansal Scaklk Anomalisi
Kaynak: Kaynak: T.C. Orman ve Su leri Bakanl Meteoroloji Genel Mdrl 2012 Yl klim Deerlendirmesi, 2013 Ankara.
Sanayi: Ankarada sanayi tesisleri byk lde konut alanlar iinde ya da konut alanlar yaknnda
ana arterler zerinde, organize ya da kk sanayi sitesi stats kazanmam blgelerde yer almaktadr. Ankara'daki sanayi iyerlerinin yaklak % 25'i organize sanayi blgeleri ve kk sanayi sitelerinde, %10u i merkezi, i han ve pasajlarda, % 65'i ise dier meknlarda faaliyet gstermektedir. Sanayi, Yenimahalle ilesi bata olmak zere Sincan, Kazan, Glba, ankaya, Etimesgut, Akyurt ve ubuk ilelerinde, kentsel alma alanlarnn da youn olduu ilelerde younlamtr. Kk lekli iletmeler genel olarak kent merkezinde OSTM, VEDK organize sanayi blgeleri ile kk sanayi sitelerinde ve yakn evresinde, orta ve byk lekli iletmeler ise kent merkezinden biraz daha uzakta bulunan Sincan, Bakent, Anadolu gibi organize sanayi blgelerinde ve ana yollar zerinde yerlemilerdir. 45 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Ankara sanayisinde evsel atk dndaki dier atklarn toplanmas ve dnmnde skntlar yaanmaktadr. Sincan Organize Sanayi Blgesinde kat atklarn toplanmas ve geri dnmnde ortak bir sistem kullanlyor, OSTM ve VEDK OSBlerinde firmalarn bu konuda faydalanabilecei bir sistem henz oluturulmam ancak OSTM OSB bu konudaki almalarn srdryor.
Enerji- Ulam: Ankarada gerekletirilen elektrik retiminde fosil yakt kullanan termik
santrallerin paynn yksek olmas Ankarann hava kalitesine olumsuz etkilemektedir. Ankarada fosil yakt kullanan termik santrallerin kurulu g ierisindeki pay %85,3 retimdeki pay ise %92,5tir. Bu deerler, hlihazrda fosil yaktlara fazla miktarda dayal retim gerekletiren Trkiyenin ortalamasnn dahi zerindedir.
Tablo 24: Birincil Enerji Kaynaklarna gre elektrik retiminin dalm*
Fosil Yaktl Termik Ankara Trkiye OECD Toplam 92,5% 74,8% 61,2%
Hidrolik 7,5% 22,8% 12,4%
Rzgar, Gne, Jeotermal 0,0% 2,4% 5,3%
Nkleer 0,0% 0,0% 21,1%
Kaynak: TEA, World Bank *Karbondioksit ve dier zararl gazlarn salnm sadece fosil yaktl termik santrallerde gereklemektedir.
Ankarada ehir ii ulamn byk lde karayolu baml olmas, rayl sistemler gibi elektrikle alan sistemlere gre daha yksek sera gaz emisyonuna ve evre kirliliine yol amaktadr.
Tablo 25: Ankarann kent-ii ulamndaki trel dalm
Trler EGO Otobsleri Ankaray Metro Banliy Treni Minibs-Dolmu Servis Aralar zel Halk Otobs zel Toplu Tam Arac le zel Toplu Tam Arac Toplu Tam Toplam Taksi Otomobil zel Tama Toplam GENEL TOPLAM
Kaynak: EGO, 2013
Tanan Yolcu Says (2012 Aralk Ay) 710.400 105.450 170.940 65.000 1.152.900 610.000 190.000 88.800 40.320 3.133.810 290.000 1.700.000 1.990.000 5.123.810
Yolcu Genel % 13,9 2,1 3,3 1,3 22,5 11,9 3,7 1,7 0,8 61,2 5,7 33,2 38,8 100
Yolcu Toplu Tam % 22,7 3,4 5,5 2,1 36,8 19,5 6,1 2,8 1,3 100
Grld zere Ankarada yolcu tamaclnn %38,8i zel aralarla yaplmaktadr ki bu da yolcu bana enerji tketimini, dolaysyla hava kirliliini artran nemli bir faktrdr. Bununla birlikte byk ounluu doalgaz ile alt iin ok daha evreci olan EGO otobslerinin yolcu bana karbon salnmn rayl sistemlerle karlatrlmasna gre rayl sistemde tanan yolcu bana 0.28 kg Co2 salnrken bu deer EGO otobsleri iin 1.07 kg CO2dir. Dier bir ifade ile minibs-dolmu, zel halk
otobs ve servis aralarna gre ok daha az karbon salnm yapan bu aralarn bile salnm deerleri rayl sistemlere gre ok daha yksektir.
Tablo 26: Yolcu bana CO2 salnm karlatrmas
2012 Yolcu Toplam Rayl Sistem Toplam EGO Otobs Toplam 94.494.156 159.011.198
Toplam Emisyon CO2 Ton 26157,82 170545,22
Yolcu Ba CO2 kg 0,28 1,07
Kaynak: EGO, IPCC ve IEA verilerinden hesaplanmtr, (Rayl sistemler iin CO 2 salnm Trkiyede 1 KWh elektrik retiminde salnan ortalama CO2 miktar zerinden hesaplanmtr)
Yeil Alan ve Yapl evre: Ankarada kentsel aktif yeil alan bykl kii ba m2 itibariyle
standartlarn olduka altndadr. Bu orann lkemizdeki dier kentlerdeki durumuna baktmzda ise stanbulda en son 2004 itibariyle verilen kii ba aktif yeil alan bykl 1.8 m2, Bursada ise bu oran kii ba aktif yeil alan bykl ise 10 m2dir. (stanbul l evre Durum Raporu, 2011; Bursa l evre Durum Raporu, 2011). Dier yandan Montrealde bu oran 21,6, New Yorkta 23,1 ve Berlinde ise 27 m2dir (stanbul l evre Durum Raporu, 2011).
Tablo 27: Yllar tibar ile Ankarada Kii Bana Den Aktif Yeil Alan Miktar m2/kii
Yllar
1950
1965
1969
1989
1990
1991
1992
1993
1996
2006
m2/kii 2,7
1,3
0,9
0,83
1,03
1,21
1,32
2,08
1,8
Kaynak: l evre Durum Raporu, 2011
Atk bitkisel yalarn ok byk bir ksmn oluturan kzartmalk atk yalarn nemli bir ksm lisansl firmalarca toplanarak biodizel olarak geri kazanlmaktadr. Ancak zellikle evsel atk yalar kanalizasyona karmakta ve evre iin tehdit oluturmaktadr.
Tarm: Tarm iletmelerinde gbrenin depolanmas ve ilenmesinin yaygn olarak yaplmamas

yksek sera gaz emisyonuna yol amaktadr. te yandan, ar otlatma ve anz yaklmas toprak erozyonuna neden olmaktadr. Gda endstrisinde zellikle kk lekli ileme tesislerinde atk suyun bertarafnda yaanan sorunlar evre kirliliine yol amaktadr. Mutlak tarm arazileri konut ve sanayi alanlar olarak kullanlmakta, bu nedenle bir yandan verimli tarm alanlar azalmakta te yandan nemli evre sorunlarn beraberinde getirmektedir.
POTANSYELLER
Stratejik Ama: Ankarada temiz retim, temiz tketim ve etkin atk ynetimi faaliyetlerini glendirmek
Hedef 1: Temiz retim ve endstriyel simbiyoz uygulamalar yaygnlatrlacaktr. Hedef 2: Atklarn kaynanda ayrtrlarak azami dzeyde geri kazanmn salanmasna ynelik uygulamalar gelitirilecektir. Hedef 3: Ankarada temiz yakt kullanmnn pay srdrlebilir ekilde artrlacaktr. Hedef 4: Tarmsal retimde kullanlan pestisit ve kimyasal gbre tketimi azaltlacaktr. Hedef 5: Turizm faaliyetlerinde doal ve kltrel kaynaklarn evresel deerleri gzetilecektir. Sanayi: Ankarada sanayi kaynakl oluan tehlikeli atklarn geri kazanm, depolanmas ve bertaraf
iin gerekli tesislere gerekletirilmektedir. sahiptir ve tehlikeli atk ynetimi konusunda sk denetimler
Sanayi kesiminin rettii tehlikeli atk miktar bakmndan Ankara; zmir, Kocaeli, stanbul ve Hatay'dan sonra 5. srada yer almaktadr. Trkiye'de ortaya kan tehlikeli atk miktarnn % 6,98'i Ankara'ya aittir. 2010 ylnda sanayi tesislerinde oluan tehlikeli atklarn %26's metal ve dier malzemelerin kimyasal yzey ilemi ve kaplanmas ilemlerinden kaynaklanan atklar; demir d hidrometalurji, % 11.8'i metallerin ve plastiklerin fiziki ve mekanik yzey ilemlerinden ve ekillendirilmesinden kaynaklanan atklardr. l snrlar ierisinde faaliyet gsteren iletmelerde oluan balca tehlikeli atklara rnek olarak; boya amurlar, artma amurlar, atk solvent ve tinerler, kimyasal maddeler ile kontamine olmu ambalaj atklar, kontamine bez-eldivenabsorbanlar, atk madeni yalar, floresan lambalar, piller, akler verilebilir. Tehlikeli atklarn bertaraf/geri kazanm konusunda evre ve ehircilik Bakanlndan lisans alm olup il snrlar dahilinde faaliyet gsteren tesisler arasnda yanabilir nitelikteki baz tehlikeli atklar ilave yakt olarak kullanabilen iki imento fabrikas (1. ve 2.kategori atk yalar, kontamine atk, mrn tamamlam lastik, boya amuru), tehlikeli atk ara depolama tesisi ve 12 tehlikeli atk geri kazanm tesisi faaliyet gstermektedir. Ankarada sanayi kaynakl sv atklarn artlmas byk lde gerekletirilmektedir. 2010 yl verilerine gre Ankarada 165 firmann sv atk artma tesisi bulunmaktadr. Ayrca Polatl OSB, ASO II. ve III. OSB'lerinin merkezi atksu artma tesisi mevcuttur. Bu tesislerde artlan atksular Sakarya Nehri eski yatana ve dere yataklarna braklmaktadr. Bununla birlikte OSTM, VEDK ve Sincan OSBlerinin ve Ankaradaki dier sanayi tesislerinin sv atklar ehir kanalizasyonuna alnmakta, ayrk sistemle toplanarak Tatlar Merkezi Atksu Artma Tesisine tanmakta, burada biyolojik sistemle artlmakta ve artlm su Ankara ayna verilmektedir. Bu tesiste ayrca atk amurdan biyogaz retilmekte ve retilen bu gaz elektrik eldesinde kullanlmaktadr. 48 Ankara Kalknma Ajans, 2013
Enerji- Ulam: Ankara nfusunun byk ounluunun yaad blgelerde doalgaz datm
hizmeti bulunmaktadr. Ankara Bykehir Belediyesi yetki alannda bulunan ilelerde, evre ilelerden Polatl ve Kzlcahamamda gerekletirilen doalgaz datm faaliyetleri sayesinde Ankara nfusunun %91i doalgaz kullanmaktadr. zellikle Ankarada k aylarnn souk gemesi youn bir yakt tketimine yol amakta, nfusun ekseriyetinin de yksek evresel kirlilie neden olan kmr yerine doalgaz kullanmasysa evresel etkiyi asgariye indirmektedir. Ankarada karayolu ulamnda kullanlan enerjinin trel dalm evre dostudur. Her ne kadar Ankarann ehir ii ulamnn karayolu baml olmas evresel adan sorunlu bir durum olsa da, karayolu tamaclnda motorin (dizel) yerine, otomobillerin daha ok LPG ve belediye otobslerinin de doal gaz kullanmas evresel yan etkileri nemli lde azaltmaktadr.
Tablo 28: Ulamda kullanlan petrol rnlerinin paylar
ehir Ankara stanbul zmir Bursa Adana Konya Trkiye
Motorin 62,5% 72,0% 68,9% 75,1% 70,6% 73,5% 72,1%
Benzin 11,7% 17,1% 11,9% 12,4% 9,3% 5,9% 10,4%
Fuel Oil 1,5% 1,9% 2,7% 0,9% 4,2% 1,2% 2,3%
LPG 24,1% 9,0% 16,2% 11,2% 16,0% 18,5% 15,0%
Dier 0,2% 0,0% 0,3% 0,4% 0,1% 0,9% 0,3%
Kaynak: EPDK verilerinden hesaplanmtr.
Yapl evre: Kentsel atklarn ayrtrlmas ve ynetimi noktasnda son dnemdeki yatrmlarla
birlikte nemli mesafe alnmtr. Bu bakmdan kentsel alanlarn evresel olumsuz etkileri snrldr. Ancak zellikle evsel atklarn kaynanda ayrtrlarak toplanmas uygulamalar yaygnlatrlmaldr. Ankarada sanayi d atklarn geri kazanm konusunda baarl uygulamalar gereklemektedir. Bu kapsamda hem atklar ayrtrlmakta ve geri kazanm salanmakta hem de biyogaz yoluyla elektrik retimi gerekletirilmektedir. Mamak Kat Atk Toplama Merkezinin 25,4 MW, Sincan adrtepe Kat Atk Depolama Alannn 5,7 MW, yukarda bahsi geen Tatlar Atksu Artma Tesisinin ise 3,2 MW kurulu gc vardr. Bu kapasite Ankaray Trkiyenin en byk biyogaz kurulu gcne sahip ili yapmaktadr. 2012 ylnda bu tesislerde 137,2 GWh elektrik retimi gereklemitir. Ayrca mevcut tesislere yaplacak ilaveler ve yeni ina edilecek bir tesis ile Ankara tarm d atk kazanmna dayal biyogazda 24,5 MWlk daha kurulu gce sahip olacaktr. me suyu artma tesisi ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran bakmndan 2010 yl itibariyle Ankara %94 ile en yksek orana sahip Dzey2 blgesidir.
Tablo 29: me suyu artma tesisi ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran
BLGE ADI
Ankara stanbul zmir
me ve kullanma suyu ebekesi ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran (%) 98 100 99
me ve kullanma suyu artma tesisi ile hizmet verilen nfusun belediye nfusu iindeki oran (%) 94 87 77
Atksu artma tesisi ile hizmet verilen belediye nfusunun belediye nfusu iindeki pay (%) 95 91 85 49
Ankara Kalknma Ajans, 2013
Trkiye Kaynak: TUK, 2010 Yl Verileri
99
54
62
Tarm: Topran oraklamasnn nne geen, tarmsal katma deeri artran ve evrenin
srdrlebilirliine katk salayan sulanan tarm arazileri asndan Ankara gelime gstermektedir. Ankaradaki sulanabilir tarm arazisi 193 bin hektar olup bunun sulanan alan ise 99 bin hektardr. (l Gda, Tarm ve Hayvanclk Mdrl, Tarm Sektr altay Raporu, 2012, Ankara). Bykba ve kkba hayvan says bakmndan Ankara, Trkiyenin nde gelen illerinden olmasna karn, retilen fazla miktarda hayvansal atn hem evreye zararn nlenmesi hem de enerji olarak geri kazanm amacyla biyogaz tesisleri kurulmaktadr. Ankara bykba, kkba ve kanatl hayvan varl bakmndan nemli illerden birisidir. 2011 ylnda bykba hayvan varl 255.909, kkba hayvan varl 796.401 ve kmes hayvanlar varl ise 6.840.824 olmutur. 50 bin balk, Trkiyenin en byk organize hayvanclk blgesi Sincanda yer almakta; bununla birlikte ubukta da yapm devam eden bir Organize Hayvanclk htisas blgesi bulunmaktadr. Gerek bu tesislerin gerekse de tesisler dnda gerekletirilen tarmsal faaliyetlerinin atklarnn ilenmesi iin, Ankarada adet lisansn alm ve inaat aamas sren tarmsal atk kaynakl biyogaz tesisi bulunmaktadr.
ekil 16: Ankara li Bykba ve Kkba Hayvan Varl
Geni ekili tarm alanlarna ramen Ankarada pestisit ve kimyasal gbre tketim orannn, dier nemli tarmsal retim merkezleriyle karlatrldnda daha iyi konumda olduu grlmektedir.
Tablo 30: 2011 Yl Pestisit ve Kimyasal gbre tketimi
Toplam Tarm Alan (dekar)
Ekilen Tarm Alan (dekar)
Pestisit (KG/Lt)
Kimyasal gbre tketimi
Pestisit Kullanmn n/Toplam Tarm Alanna Oran 16,99
Trkiye
236 137 614
156 915 671
40 110 958
9.074.309, 00
Kimyasal gbre tketimini n Toplam Tarm Alanna Oran 3,84
Pestisit Kullanm nn/Ekil en Tarm Alanna Oran 25,56
Kimyasal gbre tketimini n Ekilen Tarm Alanna Oran 5,78
stanbul zmir Ankara Konya Antalya Adana Mersin Erzurum Kaynak: TUK
747 054 3 168 864 11 799 264 19 242 360 3 603 327 4 962 979 4 134 129 3 515 422
681 754 1.290.308 7 869 769 12 538 905 2 076 662 3 967 661 2 389 962 2 495 971
119 603 1.491.13 4 802 476 1 987 768 5 369 912 1 584 882 1 854 010 24 005
65.937,00 221.755,00 303.908,00 728.549,00 197.952,00 558.675,00 170.476,00 39.225,00
16,01 47,06 6,80 10,33 149,03 31,93 44,85 0,68
8,83 7,00 2,58 3,79 5,49 11,26 4,12 1,12
17,54 115,56 10,20 15,85 258,58 39,94 77,57 0,96
9,67 17,19 3,86 5,81 9,53 14,08 7,13 1,57
Turizm: Ankaradaki turizm yatrmlar ve faaliyetleri nemli lde evreye duyarl bir ekilde
planlanmakta ve uygulanmaktadr. Ankarann evre ilelerinde gerekletirilen zellikle termal ve salk turizmi, yayla, da yry, kayak, daclk ve kamplk gibi doa turizmi ile bata Beypazarnda olmak zere tarihi kent turizmi alanlarnda evreye uyumlu projeler gerekletirilmektedir. Ankara ve evresinde planl yaplan almalar sonucunda evre kirlilii Ankara turizmi iin nemli bir tehdit oluturmamaktadr. Turizm ancak doal evre ile uyumlu biimde bydnde srdrlebilir olabileceinden evre kirlilii gibi evresel etkenler turizmi dorudan etkilemektedir.

Ankara Bolge Plani 2014 2023 Taslak

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Ankara Bolge Plani 2014 2023 Taslak

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

ANKARA BLGE PLANI

2 Ankara Kalknma Ajans, 2013

EKONOMK GRNM VE REKABETLK

4 Ankara Kalknma Ajans, 2013

Tablo 2 - Ankara'nn URAK Sralamasndaki Yeri

Beeri Sermaye ve Yaam Kalitesi Endeksi Sras 1 Deeri 67,52

Markalama Becerisi ve Yenilikilik Endeksi Sras 2 Deeri 23,26

Ticaret Becerisi ve retim Potansiyeli Endeksi Sras 2 Deeri 39,60

Kaynak: (Uluslararas Rekabet Aratrmalar Kurumu (URAK), 2010)

Genel Sra Sras 1

Endeksteki Deeri 100

Ekonomik Etkinlik ve Canllk Endeksi Sras 9 Deeri 72,4

nsani Endeksi Sras 1

Sermaye Deeri 100

Yaratc Endeksi Sras 1

Sermaye Deeri 100

Sosyal Endeksi Sras 1

Sermaye Deeri 100

Kaynak: (Ekonomik ve D Politika Aratrmalar Merkezi (EDAM), 2009)

KRESEL LEKTE ANKARA

ARD BLGESYLE ANKARA

ALT BLGELERYLE ANKARA

11 Ankara Kalknma Ajans, 2013

12 Ankara Kalknma Ajans, 2013

Gelir Dalm ve Yoksulluk: Bireylerin yaamlarn srdrmeleri veya iinde yaadklar

Kaynak: Ankarann Kentsel Yoksulluk Haritas, 2012

Kaynak: Ankarann Kentsel Yoksulluk Haritas, 2012

14 Ankara Kalknma Ajans, 2013

15 Ankara Kalknma Ajans, 2013

Kaynak: Ankara Bykehir Belediyesi

Ankara Kent Makroformu-1990

Ankara Kent Makroformu-2006

Yeni Daire Says

Yeni Dairelerin Karlayaca Nfus Art

Gerekleen Nfus Art

Yeni Daire Metrekare Deeri

Kaynak: TUK ve kendi hesaplamalarmz.

17 Ankara Kalknma Ajans, 2013

Londra Kent-i Trafik Trel Dalm

Viyana Kent-i Trafik Trel Dalm

zel Tat; 31%

Toplu Tama; 27%

Toplu Tama; 34%

Bisiklet ; 13% zel Tat; 32% Taksi; 1% zel Tat; 29%

Kaynak: Verkehrs Berlin

18 Ankara Kalknma Ajans, 2013

Harita 4: 1000 Kiiye den Toplu Tama Arac

2.568 2.465 15.557 6.268

3,49 3,35 21,17 8,53

3.193 2.567 18.731 6.783

2,92 2,35 17,12 6,20

19 Ankara Kalknma Ajans, 2013

61.369 540.851 254051 14.428 3.778

13.613 72.581 27.338 2.316 561

4,94 26,32 9,91 0,84 0,20

3.053 24.597 13.364 871 248

4,15 33,47 18,18 1,19 0,34

4.620 41.360 23.868 2.166 812

4,22 37,81 21,82 1,98 0,74

20 Ankara Kalknma Ajans, 2013

Bitirilen eitim dzeyi Toplam Okuma yazma bilmeyen

Trkiye 1.649.085 77.562

TR31 Yzde zmir 94233 4101 3865 4,352 4,102

20311 21,554 8654 9,184