LEKTURY SZKOLNE

(!)
SAWOMIR

MROEK

SO WESELE W ATOMICACH

biblioteka lektur szkolnych

L ektu ra u zupeniajca dla szkoy p odstaw ow ej

S aw o m ir M R O E K

SO

WESELE W ATOMICACH

Wydawnictwo Literackie # Krakw Wrocaw

 Copyright by Saw om ir Mroek, K rakw 1985

Ilu stracje DANIELA MROZA: S o , W ydawnictwo Literackie, 1957 W esele w A to m lc a c h , W ydawnictwo Literackie, 1959 Opracowanie graficzne LECH PRZYBYLSKI R edaktor IRENA SMORG P rinted in Poland W ydawnictwo Literackie, KrakwWrocaw 1985 Wyd. I. Nakad 150 000+ 283 egz. Ark. wyd. 0,6. Ark. druk. 1 P apier offset, ki. V, 70 g, rola 61 cm Oddano do skadania 9 I 1985 Podpisano do druku w m arcu 1985 D ruk ukoczono w czerwcu 1985 Zam. nr 5238/85. M-4-68 Rzeszowskie Zakady Graficzne, Rzeszw, ul. M archlewskiego 19

ISBN 83-08-01511-5

Kierownik ogrodu zoologicznego okaza si karierowiczem. Zwierzta traktowa tylko jako szczebel do wybicia si. Nie dba take o naleyt rol swojej placwki w wychowa niu modziey. yrafa w jego ogrodzie miaa krtk szyj, borsuk nie posiada nawet swojej nory, wistaki, zobojtniae na wszystko, wistay nadmiernie rzadko i jakby niecht nie. Niedocignicia te nie powinny mie miejsca, tym bar dziej e ogrd bywa czsto odwiedzany przez wycieczki szkol ne. By to ogrd prowincjonalny, brakowao w nim kilku podstawowych zwierzt, midzy innymi sonia. Usiowano go na razie zastpi, hodujc trzy tysice krlikw. Jednak w miar jak rozwija si nasz kraj planowo uzupeniano braki. Wreszcie przysza kolej i na sonia. Z okazji 22 Lipca ogrd otrzyma zawiadomienie, e przydzia sonia zosta osta tecznie zaatwiony. Pracownicy ogrodu, szczerze oddani spra wie, ucie*szyli si. Tym wiksze byo ich zdziwienie, kiedy dowiedzieli si, e dyrektor napisa do Warszawy memoria, w ktrym zrzeka si przydziau i przedstawi plan uzyskania sonia sposobem gospodarczym. Ja i caa zaoga pisa zdajem y sobie spraw, e so jest wielkim ciarem na barkach polskiego grnika i hutnika. Pragnc obniy koszty wasne, proponuj zastpi sonia wymienionego w odnonym pimie soniem wasnym. [6 ]

Moemy wykona sonia z gumy, w odpowiedniej wielkoci, napeni go powietrzem i wstawi za ogrodzenie. Starannie pomalowany, nie bdzie si odrnia od prawdziwego, nawet przy bliszych ogldzinach. Pamitajmy, e so jest zwierz ciem ociaym, nie w ykonuje wic adnych skokw, biegw i nie tarza si. Na ogrodzeniu umiecimy tabliczk w yjania jc, e jest to so szczeglnie ociay. Pienidze zaoszcz dzone w ten sposb moemy obrci na budow nowego od rzutowca albo konserwacj zabytkw kocielnych. Prosz zwrci uwag, e zarwno inicjatywa, jak i opracowanie pro jektu jest moim skromnym wkadem we wspln prac i w al k. Pozostaj unienie i podpis. Widocznie memoria trafi do rk bezdusznego urzdni ka, ktry biurokratycznie traktowa swoje obowizki i nie wnikn w istot sprawy, ale kierujc si tylko wytycznym i w zakresie obniki kosztw wasnych zaakceptowa ten plan. O trzym awszy odpowied zezwalajc, dyrektor ogrodu zoologicznego poleci wykona ogromn powok z gumy, kt r nastpnie wypeni miano powietrzem. Mieli dokona tego dwaj woni przez nadmuchiwanie po woki z dwch przeciwnych kocw. A by rzecz utrzyma w dyskrecji, caa praca musiaa by ukoczona w cigu nocy. Mieszkacy miasta dowiedzieli si ju, e ma przyby praw dziwy so i chcieli go zobaczy. Poza tym dyrektor nagli, poniewa spodziewa si premii, o ile jego pomys zostanie uwieczony powodzeniem. Zamknli si w szopie, w ktrej urzdzony by podrcz ny warsztat i zaczli nadmuchiwanie. Jednak po dwch go dzinach w ysiku stwierdzili, e szara powoka tylko nieznacz nie uniosa si nad podog, tworzc bulwiasty, spaszczony ksztaty w niczym jeszcze nie przypominajcy sonia. Noc po stpowaa, gosy ludzkie uciszyy si, jedynie z ogrodu dola tywao woanie szakala. Zmczeni, przerwali na chwil pil nujc, eby powietrze ju nadmuchane nie ucieko. B yli to starsi ludzie, nie przyzw yczajeni do takiej roboty. Jak tak dalej pjdzie, skoczymy dopiero rano [7 ]

rzek jeden z nich. Co ja powiem onie, kiedy wrc do domu? Nie uw ierzy mi przecie, jeeli jej powiem, e przez ca noc nadm uchiwaem sonia. Rzeczyw icie zgodzi si drugi. Sonie nadmu chuje si rzadko. W szystko przez to, e nasz dvrektor jest lewak. Po dalszej pgodzinie poczuli si zmczeni. K adub so nia pow ikszy si, ale daleko byo mu jeszcze do penych ksztatw. Coraz ciej idzie stw ierdzi pierwszy. W samej rzeczy przytakn drugi. Jak po gru dzie. O dpocznijm y troch. K ie d y odpoczywali, jeden z nich zauw ay kurek gazo wy, w ysta j cy ze ciany. Pom yla, czy nie daoby i w y peni sonia do reszty gazem zamiast powietrzem. P ow ie dzia o tym koledze. Postanow ili zrobi prb. Z aczyli kurek do sonia i ku ich uradowaniu ju po krtkiej chw ili na rodku szopy sta no zw ierz w caej wysokoci. B yo jak yw e. Zw-alisty tu w, supiaste nogi, w ielkie uszy i nieodczna trba. D yrek tor, nie zm uszany ju do liczenia si z adnym i wzgldam i, a powodowany ambicj posiadania w swoim ogrodzie okaza ego sonia postara si, eby model by bardzo duy. Pierw szorzdny owiadczy ten, ktry w pad na po m ys z gazem. M oemy i do domu. Rankiem przeniesiono sonia do um ylnie urzdzonego dla w ybiegu, w centralnym punkcie, koo klatki z mapami. Ustaw iony na tle naturalnej skay, w yglda gronie. Przed nim umieszczono tablic: Szczeglnie ociay w ogle nie biega . Jednym i z pierw szych goci tego dnia byli uczniowie m iejscow ej szkoy, przyprowadzeni przez nauczyciela. N au czyciel zam ierza przeprowadzi lekcj o soniu w sposb po gldowy. Zatrzym a ca grup przed soniem i zacz w ykad: ...So jest rolinoerny. Za pomoc trby w yry w a mode drzewka i objada je z lici. [8 ]

Uczniowie skupieni przed soniem ogldali go peni podziwu. Czekali, eby so w yrw a jakie drzewko, ale on tkw i za ogrodzeniem bez ruchu. ...So pochodzi w prostej linii od zaginionych ju dzisiaj mamutw. Nic w ic dziwnego, e jest najw ikszym z yjcych zw ierzt ldowych. Piln iejsi uczniowie notowali. ...Tylko w ieloryb jest ciszy od sonia, ale ten yje w morzu. M oem y w ic miao powiedzie, e krlem pusz czy jest so. Przez ogrd powia lekki wiatr. ...Waga dorosego sonia waha si od czterech do sze ciu tysicy kilogram w. W tem so drgn i unis si w powietrze. Przez chw i l koysa si tu nad ziemi, ale podtrzym any w iatrem ru szy do gry i ukaza ca sw potn posta na tle bkitu. Jeszcze chw ila i mknc coraz w yej zwrci si ku patrzcym z dou czterem a krkam i rozstawionych stp, pkatym brzu chem i koniuszkiem trby. Potem, niesiony przez w iatr po ziomo, poeglowa ponad ogrodzenie i znikn w ysoko za w ierzchokam i drzew. Osupiae m apy p atrzyy w niebo. Sonia znaleziono w pobliskim ogrodzie botanicznym, gdzie spadajc nadzia si na kaktus i pk. A uczniowie, ktrzy w tedy byli w ogrodzie zoologicz nym , opucili si w nauce i stali si chuliganami. Podobno pij wdk i 'tuk szyby. W sonie nie w ierz w ogle.

iA ie /e ie w a tcM ica ci

Hej, wysoko ci u nas technika stana, wysoko... Pan mody mia pod lasem niezy kawa laboratorium i co ze dwa reaktory , wedle cesarskiego gocica, za w sa mym obejciu nieduy, ale schludny zakad chemicznej syn tezy. Pannie modej ojciec dawa w posagu ca siowni, w dobrym ipunkcie, w samym rodku wsi, przy kociele. A do tego miaa w malowanym kufrze chyba ze sze patentw z dziedziny biochemii. Nic dziwnego, e modzi byli dobrani i rodzice obojga wnet sie na maestwo zgodzili. I ogoszo no w Atomicach wesele. Akurat-em walcowa blach na zimno, jak brat panny modej przyszed na wesele mnie.zaprasza. By ci to postaw ny uczony, kolega mj jeszcze z katedry. Boga pochwali, bose nogi na somiance wytar i na zydlu przysiad. Troch trudno nam byo rozmawia, bo tego roku od rzutowce szczeglnie jako licznie si zleciay i pola starto we za stodo sobie uwiy, coraz te ktry w powietrze wzla tywa i gonym wiegotem swoim sowa nasze tumi. Ano, wydajemy j za m westchn go. Ino eby awantury jakiej na weselu nie byo doda strapiony. Coby miaa by odpowiedziaem. Przecie to jest wesele pokojy, no nie? [12]

Posiedzielimy jeszcze z kwadrans, popatrzyli, jak dzie ci wracaj drog z uniwersytetu, jak stary Jzwa zwozi do stodoy paliwo, a potem poegna si i poszed. Nadszed dzie wesela. Troch nieporcznie wypado, bo akurat w tym czasie zaczli u nas przeksztaca przyrod. To, co byo zalesione, ucywilizowano, ale za to zmelioryzowano, za pustynie zalesiono. Rzek zawrcono, eby pyna w dru g stron. W zwizku z tym droga do kocioa wypada nieco dalej, za u mnie na podwrku powstaa wielka tama o po wanym znaczeniu gospodarczym, tak e drzwi si cakiem nie odmykay i z trudnoci mona byo wyj z domu. Kiedym na miejsce przyszed, akurat zaczynay si ocze piny. Druhny pieway:
Jak ci bd czepi, spojrzyj do poway, eby tw oje dzieci czarne oczka miay.

Potem zrobiy jej elektroliz i wyprowadziy do komo ry cinie. Tymczasem goci przybywao. Wszyscy byli w ludowych termostatach naoonych na granatowe garnitury kort-tenis. Niektrym ju si kurzyo ze skafandrw. Na podwrku pod chmieleni piloci trzaskali z rur wydechowych. Psy szczekay. Ale dopiero po kociele zacza si prawdziwa zabawa. Staem na przyzbie, eby przedwieczornym powietrzem odetchn. Z izby dochodziy rne dwiki muzyki dodekafonicznej, to znw syntetycznej. Coraz to buchay przypiew ki a przytupywania. Kbiy si, wrzay jurne siy wytwrcze. Na niebie pojawia si gwiazda. Dzieci rzucay w ni kamie niami. Wesele trwao w peni, gdy jako przed jedenast wy skoczy na rodek mody Smyga zza rzeki, tancerz zawoany, pieniarz i filut. Okrci si par razy, stan przed orkiestr i zapiewa na poczekaniu: [13]

Ju si przed wsi nasz jasna przyszo moci, przez szczcie spoeczestw a do szczcia ludzkoci! O j, dana, oj, dana!

Bardzo si to wszystkim spodobao. Powsta miech i go ne brawa. Ale ju mody Pieg odbi si, wyci houbca, czapk na bok skrci i zapiewa w odpowiedzi:
N ajpierw trzeba zacz od spraw moralnoci: do szczcia spoeczestw przez ducha czystoci! Hop, dzi!

Na to znowu miech i brawa. Poniektrzy zaczli krzy cze na Smyg, eby Piegowi si odci. Ale ten nic nie rzek, jeno cichaczem Piega zaszed i niespodziewanie wypali go gowic atomow, co j mia schowan za pazuch. Pieg za toczy si i zacz promieniowa, ale zdy jeszcze guzik u surduta nacisn i z wyrzutni, co j mia ukryt w prawej nogawce, rakiet redniego zasigu prosto w czoo tamtemu puci. Byby niewtpliwie Smyg wykoczy, gdyby nie to, e mu ostatni czon rakiety nie odpali i przez to nastpia dewiacja z kursu. Cofn si Smyga, zakoysa i opar o ba rier ciepln, ale ta pka i Smyga polecia w gb tempera tury, przy stale wzrastajcym jej wspczynniku. Ludzie, co robita?! zawoa ojciec panny modej wskazujc na starowiecki, cienny licznik Geigera. Ale ju gwat si podnis i rwetes, i na rodku izby za czy szybko wyrasta ogromne niebieskie paprocie zwy czajna rzecz przy wzmoonej radioaktywnoci w zamknitym pomieszczeniu. Ju i inne rakiety lata zaczy, jeden tylko Babua zachowa przyzwoito i konwencjonalnie rn no em. Wtem gwizd ostry si rozleg. To gospodarz, widzc, e [14]

inaczej goci nie uspokoi, skoczy do domowego rezerwuaru, odkrci kurek i gazy bojowe na izb puszczajc, rozpocz zakaanie. Rzucili si wszyscy do kombinezonw, ale mj oka za si nieszczelny, ponadto picy ju troch byem, wic postanowiem zaniecha zabawy i pomau do domu si zbiera. Noc bya jasna, bo od zagrody, gdzie odbywao si we sele takie promieniowanie bio, e bez trudu drog znaj dywaem. Szo si rzeko, bo deszczyk radioaktywny te skro pi raz i drugi. Troch mi tylko to przeszkadzao, e czuem ssanie w organizmie, no, ale po zabawie to rzecz zwyczaj na no i to, e zaczy mi wyrasta dodatkowe nki, po trzy pary z kadej strony, zielony rg na czole, a na grzbie cie chitynowy pancerzy. Jako jednak dobrnem do chau py, przelazem przez szpar w ramie okiennej i znalazszy sobie zaciszne miejsce na listwie za szaf, z dala od pajkw zasnem spokojnie, rozpamitujc, jak to byo na tym hucznym weselisku.

Spis treci

SO [ 5] WESELE W ATOMICACH

[ 11]