Tehnika preporuka za graevinske tehnike mere zatite od poara ZATITA OD POA A !TA"#$%I&' PO!

(O)%I& I *A)%I& Z+ ADA

Na osnovu l. 42 Zakona o standardizaciji (Sl. list SRJ br. 30/9 ! dir"ktor Sav"zno# Zavoda za standar$ dizaciju donosi t"%niku &r"&oruku

Tehnika preporuka TP ,,, +raevinske mere tehnike zatite od poara stam-enih' pos.ovnih i /avnih zgrada
'cc%nical r"co(("ndation )or structural )ir" &rot"ction )or r"sid"ntal* busin"ss and &ublic buildin#s Predgovor +ro&isi(a u oblasti za,tit" od &o-ara i "ks&lozija u na,oj z"(lji nisu &r"dvi."n" #ra."vinsk" ("r" t"%$ nik" za,tit" za sta(b"n" * &oslovn" i javn" obj"kt" . N"koliko t"%niki% &ro&isa odnosi s" na instalacij" ("l"ktrin"* #asn"* %idrantsku (r"-u itd.! u z#rada(a ov" na("n"* ali s" (no#i zadaci &r"d koji(a s" na$ laz" &roj"ktanti n" (o#u r",iti b"z &ri("n" #ra."vinski% ("ra za,tit" od &o-ara jo, u )aza(a urbani$ stiko# &laniranja* izrad" id"jni% &roj"kata i ar%it"ktonsko# &roj"ktovanja. /(aju0i u vidu znaaj za,tit" od &o-ara u iz#radnji sta(b"ni% &oslovni% i javni% z#rada i &otr"bu do$ no,"nja j"dno# ovakvo# doku("nta* kao i inj"nicu da jo, n" &ostoj" uslovi za dono,"nj" ju#oslov"nsko# standarda* oc"nj"no j" da s" izradi t"%nika &r"&oruka kojo( s" daju r","nja iz "vro&sk" &raks" i stvara osnova za &ri&r"(u i dono,"nj" standarda ili &ravilnika o t"%niki( nor(ativi(a!. +r"ds"dnik ko(isij" Sav"zno# zavoda za standardizaciju za oblast za,tit" od &o-ara u #ra."vinarstvu &ro). dr. Slobodan 1rnj"tin &r"dlo-io j" ko(isiji oktobra 2999. t"kst t"%nik" &r"&oruk" kojo( bi s" obu$ %vatila ova oblast. +r"dlo# t"ksta nai,ao j" na dobar &rij"(* ali j" oc"nj"no da s" n"ki stavovi &r"dlo#a* &ot"kli iz &ro&isa 3rancusk"* t",ko (o#u uklo&iti u na,u &ostoj"0u r"#ulativu. Nikola 1l"ut j" u vrlo kratko( roku &ri&r"(io alt"rnativni* (no#o obi(niji t"kst i &odn"o ko(isiji na raz(atranj". 1o(isija s" j"dno#lasno o&r"d"lila da s" taj t"kst jo, u (anjoj ("ri doradi* ,to j" autor uradio u n"koliko nar"dni% dana i nov"(bra 2999. ko(isija (&ro). dr. Slobodan 1rnj"tin* di&l. in#. dr. Slobodan 4ilutinovi0* di&l. in#. 4irjana 5r&i0* di&l. in#. 'atjana 6akar"vi0* di&l. in#* Radovan 7uki0 di&l. in#. 1s"nija /vanovi0* di&l. in#. i Nikola 1l"ut* di&l. in#.! s" sa#lasila sa ti( t"ksto(* sa nizo( do&una i (anji% iz("na. 8 n"koliko susr"ta lanova ko(isij" u d"c"(bru 2999 i januaru 2000.* tada u saradnji 'anj" Sokolov* di&l. in#. &r"dlo-"na su n"ka (anja &obolj,anja t"ksta i tako s" do,lo do konano# oblika &r"&oruk". 9v" &r"&oruk" korist" s" za odr".ivanj": $ rastojanja iz(".u z#rada kako bi s" s&r"ilo ,ir"nj" &o-ara sa j"dn" z#rad" na dru#u; $ &rilaza za vatro#asna vozila unutra,nji( dvori,ti(a za z#rad" koj" )or(iraju zatvor"ni blok i ula$ zi(a i izlazi(a #ara-a; $ st"&"na ot&ornosti &r"(a &o-aru z#rad" ili &o-arno# s"#("nta (&r"(a J8S 8.J2.240 :2994!; $ ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija koj" nisu obu%va0"n" standardo( J8S 8.J2.240 i izuz"taka u &o#l"du ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija za n"k" obj"kt"; $ o&,ti% za%t"va za &od"lo( z#rada u &o-arn" s"#("nt" i &o-arn" s"ktor" $ osnovni% ar%it"ktonsko$#ra."vinski% &"r)or(ansi z#rad" za ob"zb".ivanj" "vakuacij" i us&",no #a,"nj" u sluaju &o-ara. +r"&oruka sadr-i (no#" stavov" koji s" &rvi &ut &ojavljuju u t"%nikoj r"#ulativi. 9na j" r"zultat du#o$ #odi,nj"# iskustva autora na standardizaciji* u izradi i (odi)ikaciji vi," &ro&isa (standarda i &ravilnika! u kori,0"nju /S9* <S* 5/N i SNi+ &ro&isa* kao i r"viziji &roj"ktn" doku("ntacij".
1 2

8 <"o#radu s" &ri("njuj" Odluka o uslovima i tehni~kim normativima za projektovanje stambenih zgrada i stanova (Sl. list grada Beograda 32/I de!embra "#$3. 2 Za obj"kt" koji &ri&adaju klasi =visoki%= koristi s" %ravilnik o tehni~kim normativima za za&titu visokih objekata od po'ara (Sl. list S()* br. +/$,1

2 +rilozi > i < su in)or(ativni. Sadr-aj 2. 2. 3. 4. ?. . @. A. 9. na strani

+r"d("t i &odruj" &ri("n" ........................................................................................................ Nor(ativn" r")"r"nc" ................................................................................................................. 5")inicij" ..................................................................................................................................... 1lasi)ikacija z#rada &r"(a na("ni* izdvoj"nosti i visini ........................................................... 1lasi)ikacija z#rada &r"(a broju lica* +* koja u z#radi borav" i &ovr,ini* >* &o-arno# s"ktora . Rastojanj" iz(".u z#rada ........................................................................................................... +rilaz za vatro#asna vozila u unutra,njosti bloka z#rada i u #ara-" ........................................... St"&"n ot&ornosti z#rad" &r"(a &o-aru (S9+! ........................................................................... 9t&ornost &r"(a &o-aru konstrukcija koj" nisu obu%va0"n" J8S 8.J2.240 i iz("n" za odr"$ ."nu klasu z#rada ....................................................................................................................... 20. 9&,ti za%t"vi za &od"lu z#rada u &o-arn" s"#("nt" i s"ktor" .................................................... 20.2. 8slovi za lokalizaciju &o-ara z#rad" v"." du-in" ili &rislonj"ni% z#rada u nizu .............. 20.2. +o-arno izdvajanj" za sta(b"n" z#rad" ............................................................................ 20.3. +o-arno izdvajanj" i &arcijalizacija n"ki% javni% i &oslovni% z#rada ................................ 20.3.2. +ozori,ta i sc"n" ...................................................................................................... 20.3.2. <iosko&i .................................................................................................................... 20.3.3. 5iskot"k" .................................................................................................................. 20.3.4. Bot"li i (ot"li ........................................................................................................... 20.3.?. 1on)"r"ncijski c"ntri* a()it"atri ............................................................................... 20.3. . Ckol" i )akult"ti ......................................................................................................... 20.3.@. Robn" ku0" i tr-ni c"ntri ........................................................................................... 20.3.A. 4uz"ji* ar%ivi i v"lik" bibliot"k" .............................................................................. 20.3.9. 1linik" i bolnic" ........................................................................................................ 20.3.20. S&ortski obj"kti i %al" (",ovit" na("n" (konc"rti* saj(ovi* cirkusi i sl.! ............... 20.3.22. Dara-" ....................................................................................................................... 22. 9dr".ivanj" osnovni% ar%it"ktonsko #ra."vinski% &"r)or(ansi z#rad" za us&",no #a,"nj" i "vakuaciju u sluaju &o-ara ...................................................................................................... 22.2. 5")inicij" &oj(ova u v"zi "vakuacij" ................................................................................. 22.2. Er"(" &ri&r"(" za "vakuaciju ............................................................................................ 22.3. <rzina kr"tanja &ri "vakuaciji .............................................................................................. 22.4. Fta&" "vakuacij" .................................................................................................................. 22.?. 1oridori "vakuacij" ............................................................................................................. 22. . +ut"vi "vakuacij" ................................................................................................................. 22.@. +roraun "vakuacij" ............................................................................................................. 22. +rilo# > (in)or(ativan! $ >naliza za&aljivosti i dina(ik" &ro("n" &ara("tara &o-ara toko( vr"("na na osnovu sc"narija nastanka i ,ir"nja &o-ara .................................................... +rilo# < (in)or(ativan! $ +ri("ri &ri("n" (koji slu-" za ilustraciju &roc"dura! <.2. Sta(b"na z#rada S2 ...................................................................................................... <.2. Sta(b"na z#rada S2 ..................................................................................................... <.3. +oslovna z#rada ........................................................................................................... <.4. Javna z#rada J2 ............................................................................................................ <.?. Javna z#rada J2 $ &ozori,t" sa skladi,t"( ...................................................................

*0! TP
Zatita od poara u graevinarstvu,

Tehnike preporuke za pro/ektovan/e stam-enih' pos.ovnih i /avnih zgrada

1, Predmet i podru/e primene 9v" &r"&oruk" korist" s" za odr".ivanj": $ rastojanja iz(".u z#rada kako bi s" s&r"ilo ,ir"nj" &o-ara sa j"dn" z#rad" na dru#u; $ &rilaza za vatro#asna vozila unutra,nji( dvori,ti(a za z#rad" koj" )or(iraju zatvor"ni blok i ula$ zi(a i izlazi(a #ara-a; $ st"&"na ot&ornosti &r"(a &o-aru z#rad" ili &o-arno# s"#("nta (&r"(a J8S 8.J2.240 :2994!; $ ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija koj" nisu obu%va0"n" standardo( J8S 8.J2.240 i izuz"taka u &o#l"du ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija za n"k" obj"kt"; $ o&,ti% za%t"va za &od"lo( z#rada u &o-arn" s"#("nt" i &o-arn" s"ktor" $ osnovni% ar%it"ktonsko$#ra."vinski% &"r)or(ansi z#rad" za ")ikasnu "vakuaciju u sluaju &o-ara i us&",no #a,"nj". 4"r" za,tit" koj" s" &r"dvi.aju ovi( &r"&oruka(a i(aju za cilj: $ s(anj"nj" brzin" ,ir"nja i &r"no,"nja &o-ara* $ lak," s&asavanj" ljudi i (at"rijalni% dobara u#ro-"ni% &o-aro(* $ lak,u lokalizaciju &o-ara uz (anj" o&asnosti za vatro#asc". 9v" &r"&oruk" odnos" s" na sta(b"n"* &oslovn" i javn" z#rad" osi( oni% koj" &ri&adaju kat"#oriji vi$ soki% obj"kata* &r"(a +ravilniku o t"%niki( nor(ativi(a za za,titu visoki% obj"kata od &o-ara (Sl. list S3RJ br. @/A4! kao i na z#rad" koj" i(aju "ta-" na koji(a borav" ljudi vi," od 2 ( is&od nivoa okolno# t"r"na. 2. %ormativne re2eren3e Sl"d"0i nor(ativni doku("nti sadr-" odr"db"* koj" &ut"( &ov"zivanja u ovo( t"kstu in" odr"db" ju#oslov"nski% standarda na koj" s" ova t"%nika &r"&oruka &oziva. 1ada s" navod" datiran" r")"r"nc" n" &ri("njuju s" naknadn" iz("n" i do&un" ili r"vizij" bilo koj" od ovi% &ublikacija. 4".uti(* u"snici s&orazu(a koji s" zasniva na ovoj t"%nikoj &r"&oruci &ozivaju s" da is&itaju (o#u0nost &ri("n" najnoviji% izdanja ni-" nav"d"ni% nor(ativni% doku("nta. 1ada s" navod" n"datiran" r")"r"nc" &ri("njuj" s" najnovij" izdanj" nor(ativno# doku("nta na koji s" &oziva. SZS odr-ava r"#istr" tr"nutno va-"0i% ju#oslov"nski% standarda J8S /S9 A34 : 2994 /s&itivanj" ot&ornosti &r"(a &o-aru . Fl"("nti #ra."vinski% konstrukcija J8S /S9 22A2 : 299@ +o-arna is&itivanja. Dra."vinski (at"rijali. /s&itivanj" n"#orivosti J8S 8.J2.0?0 : 299@ +ona,anj" #ra."vinski% (at"rijala u &o-aru. +r"#l"d i klasi)ikacija #ra."vinski% (at"rijala J8S 8.J2.0?? :2992 /s&itivanj" #orivi% #ra."vinski% (at"rijala J8S 8.J2.0 0 : 29@3 Za,tita od &o-ara. 9dr".ivanj" brzin" ,ir"nja &la("na J8S 8.J2.240 : 2994 Za,tita od &o-ara. St"&"n ot&ornosti z#rad" &r"(a &o-aru J8S '+ 29: 29@@ '"%nika &r"&oruka za #ra."vinsk" t"%nik" ("r" za,tit" od &o-ara. Za,tita od &o-ara industrijski% obj"kata. +roraunska &otr"bna ot&ornost &r"(a &o-aru 4, De2ini3i/e5

4 3.2. Eisina z#rad"* B [(]* u s(islu ov" &r"&oruk"* j" visinska razlika kot" kolovoza &uta uz z#radu* ili &latoa na("nj"no# za vatro#asno vozilo* sa ko#a bi s" int"rv"nisalo &ri &o-aru na z#radi i kot" &oda najvi," "ta-" na kojoj borav" ljudi. 3.2. <oravak ljudi j" stanovanj"* rad* zabava* r"kr"acija ili dru#o zadr-avanj" du-" od 3 % n"d"ljno. Dornj" &rostorij" du&l"ks stanova* slikarski at"lj"i i sl. &rostorij" koj" s" (anj" korist" su &ro$ storij" boravka. +rostorij" za #ru&n" stanarsk" ostav"* &odstanic" #r"janja* o&r"(u za v"ntilaciju ili kli(atizaciju* li)tovsk" ku0ic" i sl. nisu &rostorij" boravka. 3.3. Sta(b"na z#rada j" z#rada koja i(a vi," od A0 G korisn" &ovr,in" na("nj"n" za stanovanj" i &rat"0" sadr-aj" (stanarsk" ostav"* &odstanica #r"janja* %odnici* st"&"ni,ta* li)tovska okna i sl.! a ostatak in" &rostorij" za #ara-iranj" vozila* &oslovni &rostor i dr. +oslovna z#rada j" z#rada koja i(a vi," od A0 G korisn" &ovr,in" na("nj"n" za &oslovanj" (&ro$ daju* ku&ovinu* uslu#" i sl.! a ostal" &rostorij" su sta(b"n" i/ili javn" na("n"; Javna z#rada j" z#rada koja i(a vi," od A0 G korisn" &ovr,in" na("nj"n" za oku&ljanj" ljudi (obrazovni* kulturni* s&ortski* r"li#iozni i sl. susr"ti* u#ostit"ljstvo* autobuski* -"l"zniki* avio t"r(inali i sl! a ostal" &rostorij" su sta(b"n" i/ili &oslovn" na("n". Napomena: .eki objekti (odmarali/ta0 planinarski domovi0 domovi za stara li!a0 pansioni0 bolni!e0 hoteli0 robne ku1e0 itd.- se svrstavaju u stambene0 odnosno poslovne ili javne zgrade zavisno od nekoliko konkretnih uslova2 javnosti pristupa i kori/1enja0 tipa vlasni/tva itd. Za z#rad" u koji(a j" vi," od 20 G a (anj" od A0 G korisn" na("n" na("nj"no za j"dnu na("nu (sta(b"no$ &oslovna* &oslovno$sta(b"na* &oslovno$javna ili javno$&oslovna i dr.! &ri("njuj" s" &o-arno odvajanj" ovi% c"lina u &o-arn" s"#("nt" na koj" s" &ri("njuju odr"db" koji s" odnos" na z#rad" ti% na("na. 3. 4. /zdvoj"na z#rada j" z#rada koja j" od sus"dni% z#rada udalj"na vi," od 4 (. 3. ?. Z#rad" u nizu su sus"dn" z#rad" sa rastojanj"( (anji( od 4 (. 6, 7.asi2ika3i/a zgrada prema nameni' izdvo/enosti i visini5 Sta(b"n" z#rad": 2. /zdvoj"n" sta(b"n" z#rad" i z#rad" u nizu visin" do 20 ( (/S 2 i NS 2! 2. /zdvoj"n" sta(b"n" z#rad" i z#rad" u nizu visin" &r"ko 20 &a do 2 ( (/S 2 i NS 2! 3. /zdvoj"n" sta(b"n" z#rad" i z#rad" u nizu visin" &r"ko 2 ( &a do 22 (. (/S 3 i NS 3!. +oslovn" z#rad": 2. /zdvoj"n" &oslovn" z#rad" i z#rad" u nizu visin" do 9 ( (/+ 2 i N+ 2! 2. /zdvoj"n" &oslovn" z#rad" i z#rad" u nizu visin" &r"ko 9 &a do 2?.? ( (/+ 2 i N+ 2! 3. /zdvoj"n" &oslovn" z#rad" i z#rad" u nizu visin" &r"ko 2?.? ( &a do 22 (. (/+ 3 i N+ 3!. Javn" z#rad": 2. /zdvoj"n" javn" z#rad" i javn" z#rad" u nizu visin" do A ( (/J 2 i NJ 2! 2. /zdvoj"n" javn" z#rad" i javn" z#rad" u nizu visin" &r"ko A ( do 2? ( (/J 2 i NJ 2! 3. /zdvoj"n" javn" z#rad" i javn" z#rad" u nizu visin" &r"ko 2? ( do 22 ( (/J 3 i NJ 3! 8, 7.asi2ika3i/a zgrada prema -ro/u .i3a' P' ko/a u zgradi -orave i povrini' A' poarnog sektora '2. 8ticaj broja osoba u &o-arno( s"ktoru i v"liin" &o-arni% s"ktora* > [(2]
broj osoba + klasa > do 20 +2 H 400 22 do ?0 +2 HA00 ?2 do 200 +3 H 2200 202 do 300 +4 H 2 00 302 do @00 +? H2000 @02 do 2?00 + H2?00 2?02 i vi," +@ H3000

+ klasa odr"."na &r"(a broju osoba kori#uj" s" usvajanj"( &rv" v"0" vr"dnosti ukoliko j" &ovr,ina &o$ -arno# s"ktora > v"0a od nav"d"n" u koloni.
+ri("r : >ko j" u z#radi 200 osoba a &ovr,ina s"ktora v"0a od 2 00 (2 usvaja s" da j" z#rada +? klas".

? 9, asto/an/e izmeu zgrada +otr"bno rastojanj"* R [(]* iz(".u z#rada* odnosno nji%ovi% najbli-i% &rozora* s obziro( na &r"nos &o-ara* j" (o#u0" odr"diti iz uslova za &alj"nj" zav"s" na &rozoru sus"dn" z#rad" zra"nj"( od &la("na koji izbija iz &rozora &rostorija &o-arni% s"ktora (+S! za%va0"ni% &o-aro( $ iz uslova da to&lotni )luks na zav"si 30 (inuta od nastanka &o-ara bud" (anji od A kI/( 2.

b +S +S
zav"sa

Sl. 2 Zra"nj" iz &la("na na zav"su sus"dn" z#rad" +otr"bno rastojanj" iz(".u z#rada s" alt"rnativno (o-" odr"diti iz izraza: R > a (B/2! cos J 4 [( ] ; #d" su: a $ )aktor otvora (&rozora i sl.!; a K 2 J 0.002 (& 2 &2 !; B [(] $ visina vi," z#rad". 2 &2 i &2 [( ] su &ovr,in" &rozora najbli-i% &o-arni% s"ktora z#rada dv" &os(atran" z#rad". Za z#rad" sa &rozori(a udalj"ni% &r"ko 40 ( od &os(atrano# &o-arno# s"ktora %orizontalno orij"nti$ sani% &o-arni% s"ktora &ovr,ina &rozora s" zan"(aruj". 8koliko &ostoji #oriv &osr"dnik iz(".u z#rada u nivou &rozora $ na &ri("r drvo sa znaajnijo( kro,$ njo( $ rastojanj" tr"ba uv"0ati za naj(anj" (.
+ri("r: +oslovna z#rada koja s" &roj"ktuj" j" &aral"lna sa sta(b"no( z#rado( visin" 2 ( sa 24 &rozora (j"dan &o-arni s"ktor! uku&n" &ovr,in" &2 K 20 (2 &ri "(u bi: a. nova z#rada i(ala visinu 2A ( i 2? &rozora sa uku&no 2? (2 u &o-arno( s"ktoru koji s" su"ljavaju ( K 0; cos K 2! sa &rozori(a na sus"dnoj z#radi: bilo bi a K 2.?; a &otr"bno rastojanj" R > 2.? 2A/2 J 4 K 2@. ? (; b. nova z#rada i(ala istu visinu ali bi s" d"lila u &o-arn" s"ktor" tako da u najbli-"( &o-arno( s"ktoru i(a &rozora uku&n" &ovr,in" (: a K 2 J 0.22 K 2.22 ; R > 2.22 9 J 4 K 24 (.

:, Pri.az za vatrogasna vozi.a u unutran/ost -.oka zgrada i u garae Za z#rad" koj" in" blok z#rada* sa &ovr,ino( dvori,ta v"0o( od 400 ( 2* a u ko(" j" naj(anj" j"dna z#rada vi,a od 2? ( klas" +3* ili vi,"* tr"ba da s" ostvari ulaz u dvori,t" bloka* kako bi s" o(o#u0ila va$ tro#asna int"rv"ncija i sa dvori,n" stran".
z#rada visin" v"0" od 2? (

&rolaz za uno,"nj" vatro#asn" o&r"("

Za dvori,ta v"0a od 2000 (2 u koji(a &ostoj" okr"tnic" u skladu sa +ravilniko( o t"%niki( nor(ativi(a za &ristu&n" &ut"v"* okr"$tnic" i ur"."n" &lato" za vatro#asna vozila u blizini obj"kata &ov"$0ano# rizika od &o-ara (Sl. list SRJ br. ?/9?! (o-" s" izv"sti sa(o j"dan ulaz$izlaz. 8 ostali( sluaj"vi(a s" izvod" &rotoni &ut"vi sa dva ulaza$izlaza u dvori,t" kao na Sl.2 +arkiranj" na kolovozi(a ovi% saobra0ajnica tr"ba on"(o#u0iti u#radnjo(* za ovu na("nu &ro&isani% &r"&r"ka i &ostavljanj"( znaka u&ozor"nja =&ut za vatro#asna vozila= Za (anj" z#rad" od oni% iz stava 2* izvod" s" &rolazi ,irin" naj$(anj" 2.A ( i visin" 3.3 ( u nivou ulic"* u obi(ni( z#rada(a* da bi s" un"la vatro#asna o&r"(a (o&r"(a za #a,"nj"* l"stv"* jastuk* v"ntilatori i dr.! kako bi s" o(o#u0ilo #a,"nj" &o-ara iz dvori,ta.

S7. 2. 8lazi i izlazi u dvori,t" bloka z#rada

/z #ara-" tr"ba da bud" uv"k (o#u0" izvo-"nj" vozila. Dara-" u nadz"(ni( "ta-a(a sa &r"ko 2000 ( 2 i &odz"(ni% sa &r"ko ?00 (2 &ovr,in" &oda tr"ba da i(aju &os"ban ulaz i izlaz za vozila &ri "(u s" u sluaju &o-ara i ulaz koristi za izlaz. +odz"(na #ara-a j" ona koja na koti 2.? ( od &oda i(a na du-ini v"0oj od 2/3 du-in" obi(ni% zidova okolno tlo; zas"ci okolno# t"r"na za ,a%tov" i &rozor" n" uzi(aju s" u obzir ako j" u nivou donj" ivic" &rozora do okolno# tla (anj" od 2 (.
2(

&ristu&na saobra0ajnica

2.? (

Sl. 3. +odz"(na #ara-a (&o&r"ni &r"s"k!

.apomena 2 Ova de3ini!ija podzemne gara4e je data s obzirom na razvoj po4ara u prostoriji ispod nivoa okolnog terena0 mogu1nost pristupa vatrogasa!a u gara4u i odvo5enje dima i toplote.

8laz od izlaza tr"ba da j" na rastojanju od naj(anj" 20 ( kako bi s" s&r"ilo j"dnovr"("no zadi(lja $ vanj" oba &uta "vakuacij". 8koliko j" rastojanj" ulaza i izlaza (anj" od 20 (* ali n" (anj" od 20 (* u #ara-i s" izvodi zid ot&oran &r"(a &o-aru 3 0 b"z vrata i dru#i% otvora tako da j" zbir 7 2 J 72 > 20 (.

kotlarnica* %idrostanica v"ntilaciona o&r"(a* 5F> ili sl.

! 4@ > ?@ > 1A@ > ?@ ta(&on &rostorija

,a%tovi za odvo."nj" di(a &ri &o-aru

Zid koji s&r"ava zadi(ljavanj" oba izlaza u ranoj )azi &o-ara

72
> 9@

72 7
> 1A@

Sl. 4. Rastojanja dva izlaza $ ulaza u #ara-u /E st"&"na ot&ornosti &r"(a &o-aru +odz"(n" #ara-" sa &r"ko 2?00 (2 tr"ba da i(aju dvos("rn" saobra0ajnic" na ulazu i izlazu. ;, !tepen otpornosti zgrade prema poaru <!OP= St"&"n ot&ornosti z#rad" &r"(a &o-aru odr".uj" s" u zavisnosti od na("n"* izdvoj"nosti obj"kta* visi$

@ n" z#rad"* &ovr,in" r"&r"z"ntativno# &o-arno# s"ktora u ko(" ljudi borav"* broju osoba koji u to( s"k$ toru borav" i dru#i% (znaaj i vr"dnost obj"kta* u#ra."ni% za,titni% instalacija itd.!.
.apomena2 6a odre5ivanje stepena otpornosti po4arnog segmenta sa industrijskom namenom koristi se *7S 8% "# 9 u slu:aju da je zgrada me/ovite namene 9 ima poslovni po4arni segment. %reporuka *7S 8% "#0 koja je namenjena za odre5ivanje SO% industrijskih zgrada0 mo4e se koristiti i za alte9 rnativno odre5ivanje otpornos ti prema po4aru i poslovnih i javnih objekata proste kutijaste strukture . Stepen otpornosti zgrade mo4e se odrediti i analiti:kim postupkom ili kompjuterskim programom0 uz koji je prilo9 4ena potpuna dokumenta!ija za korisnika0 a kojim se0 prema analizi s!enarija po4ara0 odre5uje pona/anje prema po4aru osnovnih nose1ih konstruk!ija a prema njima i ostalih konstruk!ija u skladu sa standardom *7S 7.*".2,;.

'2.
Zgrada

9snovna vr"dnost S9+

I! 1 %! 1 I!A %!A I!4 %!4 IP1 %P 1 I*1 IPA %*1 %PA I*A IP4 %*A %P4 I*4 %*4

+2 +2 +3 +4 +? + +@

// // /// /// /E /E /E

// /// /// /// /E /E /E

/// /// /// /E /E /E /E

/// /// /E /E /E /E /E

/// /E /E /E /E /E /E

/E /E /E /E /E /E /E

// // // /// /// /E /E

// // // /// /// /E /E

// /// /E /E /E /E /E

/// /// /E /E /E /E /E

/// /E /E /E /E /E E

/E /E /E /E /E E E

/E /E /E /E E E E

+roj"ktni st"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru odr".uj" s" na osnovu osnovno# st"&"na ot&ornosti &r"(a &o $ -aru a uv"0ava s" za j"dnu klasu (/// u /E ili /E u E! ako j" z#rada od v"0"# znaaja za dru,tvo (v"0nic"* sudovi i sl.!* ako j" na("nj"na za s(",taj dra#oc"n" rob" ((uz"ji* bank" i sl.!. 8koliko s" z#rada ili &o-arni s"#("nt u c"lini o&r"(aju instalacijo( za auto(atsko #a,"nj" ras&r,"no( vodo( (s&rinkl"r sa od#ovaraju0i( r"z"rvoaro( vod" za #a,"nj"! &roj"ktni st"&"n ot&ornosti s" (o-" s(anjiti sa E na /E ili sa /E na ///. St"&"n otornosti &r"(a &o-aru odr".uj" ot&ornost &r"(a &o-aru osnovni% konstrukcija &r"(a tab"li 2 standarda J8S 8. J2. 240. (ovd" data kao tab"la '3!. '3: E"za S9+ i ot&ornosti na &o-ar 3 [%] konstrukcija 4"tod St"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru (S9+! Ersta konstrukcij" is&itiv. +olo-aj 9t&ornost &r"(a &o-aru "l"("nata/konstrukcija J8S 8. z#rad" / // /// /E E (N9! (49! (S9! (E9! (I9! Nosivi zid J2.090 2/4 2/2 2 2.? 2 Stub J2.200 2/4 2/2 2 2.? 2 8nutar Dr"da J2.224 &o-arni% $ 2/4 2/2 2 2.? s"ktora (".us&ratna konstruk. J2.220 $ 2/4 2/2 2 2.? N"nosivi zid J2.090 $ 2/4 2/2 2/2 2 1rovna konstrucija / / $ 2/4 2/2 2/2 2 Zid J2.092 2/4 2 2.? 2 3 Na (".us&ratna konstruk. J2.220 2/4 2/2 2 2.? 2 #ranici Erata i kla&n" &o-arni% J2.2 0 2/4 2/4 2/2 2 2.? do 3. (2 s"ktora Erata L 3. (2 J2.2 0 2/4 2/2 2 2.? 2 1onstrukcija n"#oriv / 2/2 2 2.? 2/2 "vakuaciono# &uta (at"rijal 3asadni zid M J2.092 $ 2/2 2/2 2 2 s&oljn" konstr. 1rovni &okriva b J2.240 $ 2/4 2/2 N 2

A
.apomena2 Otpornost prema po4aru konstruk!ija mo4e se izra4avati i u minutama napr. ( #; za otpornost prema po4aru od #; minuta. (usnote a i b date su delu #. <.

?, Otpornosti prema poaru konstruk3i/a ko/e nisu o-uhvaBene *0! 0,*1,A6@ i izmene za odreene k.ase zgrada 2! 2! 7i)tovsko okno s" izvodi sa zidovi(a ot&orni( &r"(a &o-aru &r"(a krit"riju(i(a koji od#ovaraju kao za nosivi zid unutar &o-arno# s"ktora. +ristu&na vrata u li)t tr"ba da s&r"avaju &rodor di(a u li)tovsko okno ili iz okna ka %odniku a izvod" s" u kvali"t"tu: otporna prema po4aru ((-* otporna na prodor vatre i dima (=S- i spre9 :avaju prodor razbla4enog dima (SR! ! zavisno od to#a &ostoji li &rostorija is&r"d ulaska u li)t (ta(&on &rostorija! koja s&r"ava n"&or"dno izla#anj" &o-aru ili n". +o-arno izdvajanj" st"&"ni,ta St"&"ni,t" (o-" biti: s&oj"no sa %odniko( (B$S!* &o-arno izdvoj"no od %odnika (B/S! ili &o-arno izdvoj"no sa ta(&on &rostorijo( na &utu iz %odnika &r"(a st"&"ni,tu (B S!.
3 4

3! $ $ $

B/S i BS s" &o-arno izdvajaju zidovi(a ot&orni( &r"(a &o-aru i vrati(a ot&orni( &r"(a &o-aru* ili naj(anj" koja s&r"avaju &rodor vatr" i di(a . B/S st"&"ni,t" j" &otr"bno za z#rad" klas" /S3* NS3* /+ 2* N+ 2* /J2* NJ2. BS j" &otr"bno za z#rad" klas" /+3* N+3 i /J3 i NJ3. Za z#rad" svi% na("na visin" v"0" od 2? ( klas" +2 i vi," st"&"ni,t" tr"ba da bud" uz )asadni zid i zastaklj"no tako da s" osi#ura dn"vna osv"tlj"nost u st"&"ni,tu. 4! E"ntilacioni (E1! ili kanali za "l"ktrin" instalacij" (F1! s" izvod" kao v"rtikalno ili %orizontalno orj"ntisani &o-arni s"ktori* a nji%ova ot&ornost &r"(a &o-aru j" naj(anj" 30 (inita za z#rad" sa // i /// st"&"no( ot&ornosti a 0 (inuta za z#rad" sa /E i E ukoliko dru#i( &ro&isi(a nij" dru#aij" odr"."no. ?! +ri(arni i s"kundardni nosai krova u &odkrovlju ili tavanu takv" visin" da s" (o-" b"z v"0i% za%$ vata ada&tirati za boravak ili )or(irati &rostorij" za ostav"* o&r"(u za kli(atizaciju i sl. i(aju ot&ornost &r"(a &o-aru &r"(a tab"li ' 3. +ri(arni i s"kundarni nosai u niskoj tavanskoj krovnoj konstrukciji i(aju ot&ornost &r"(a &o-aru za j"dnu klasu (anju od nav"d"n" u tab"l" ' 3. Z#rada sa &otkrovlj"( u ko(" n"(a boravka ili tavano( i koja &ri&ada klasi /S2* /+2* /J2* /S2 i /+2 u krovno( &okrivau (o-" i(ati #oriv (at"rijal klas" <2 (drvo i dr.!; z#rada klas" /S3* NS2* NS2* N+2* N+2* /J2 NJ2 u krovno( &okrivau (o-" i(ati #oriv" (at"rijal" koji u &o#l"du brzin" ,ir"nja &la("na &r"(a J8S 8.J2. 0 0 &ri&adaju klasi /; za ostal" klas" z#rada (at"rijali tr"ba da &ri&adaju klasi <2. Za z#rad" koj" n"(aju tavanicu (s&ortsk"* konc"rtn"* saja(sk"* s"rvisn" i dr. %al"* a"rodro(ski t"r(inali* -"l"znik" i autobusk" stanic" i sl.! tj. kad j" krovni &okriva dir"ktno iznad &rostora u ko(" borav" ljudi krovni &okriva (o-" biti od n"#orivi%* ili #orivi% (at"rijala klas" <2* a za z#rad" klas" /+2* /+2* /J2* /J2* N+2* N+2* NJ2* NJ2 i od klas" <2 i to &r"(a J8S 8.J2.0?0 : 299@ &od 3.3.2 a!* b!* d!* "! i r!. Za z#rad" koj" n"(aju tavanicu* u krovno( &okrivau od n"#orivi% ili #orivi% (at"rijala klas" <2* za %idroizolaciju i sl. tol"rantna j" i (ala koliina #orivo# (at"rijala klas" <2 ali najvi," 2 k# &o 2 (2 &ovr,in" krovno# &okrivaa* ako j" s" sa donj" stran" ovaj za&aljivi (at"rijal ,titi &loa(a od n"#orivi% (at"rijala dovoljn" d"bljin" da s" s&r"i nj"#ovo &alj"nj".
5

oznaka B/S ukazuj" da &ostoji &r"&r"ka (/! iz(".u %odnika (B! i st"&"ni,ta (S!; u oznaci BS znak si(bolizuj" ta(&on &rostoriju. Znak &ri&ada Oindin#s si(bolu. 4 '"r(in =s&r"ava &rodor vatr" i di(a= obja,nj"n j" u &rilo#u > 5 oznak" klas" (at"rijala >2 i >2* kao i <2* <2 i <3 &r"uz"t" su iz od#ovarju0"# 5/N$a koji j" kori,0"n u izradi J8S 8.J2.0??. 4at"rijali klas" <2 su #orivi ali t",koza&aljivi &r"(a is&itivanju u ,a%tnoj &"0i &r"(a J8S 8.J2.0??; klas" <2 su #orivi ali nor(alno za&aljivi &r"(a t"stu nor(aln" za&aljivosti J8S 8.J2.0??. 4at"rijali klas" >2 su n"#orivi (&o t"stu n"#orivosti J8S /S9 22A2! i to b"z &ri("sa #orivi% a >2 su n"#orivi ali sa &ri("sa(a #orivi%.
3

9 /nt"rn" saobra0ajnic"* atriju(i* zi(sk" ba,t"* "kaonic" i sl. &rostorij" javni% i &oslovni% z#rad" (o#u s" &okrivati i sa(o trans&ar"ntni( #orivi( (at"rijali(a klas" <2 ako j" nji%ova koliina &o 2 (2 (anja od ? k# a brzina ,ir"nja &o-ara takva da s&adaju u klasu / &r"(a J8S 8.J2.0 0 a &ri to(" j" ,irina &olja (anja od ? ( a &r"kidno rastojanj" do sl"d"0"# &olja v"0" od 2 (. ! 1onstrukcij" )asad"* balkona i dru#" s&olja,nj" konstrukcij" 1onstrukcij" )asad"* balkona i dru#i% s&olja,nji% konstrukcija tr"ba da budu izv"d"n" tako da s" s&r"i #or"nj" #orivi% (at"rijala u nji(a (ako i% i(a $ kao t"r(oizolacioni% (at"rijala za is&unu i sl.! i &r"nos &o-ara &r"ko otvora na )asadi (&rozora* -aluzina i sl.!.
(asadne konstruk!ije izo4ene ispitivanju u standardnoj pe1i za ispitivanje zidova treba da zadovolje kriterijum integriteta )0 i kriterijum = u tra4enom vremenu prema tabeli 82> kriterijum I mo4e biti zadovoljen za jednu klasu manje0 ako u zidu ili na zidu nema gorivih materijala koji bi mogli da da se zapale i ako u blizini nema materijala koji bi mogli da se upale isijavanjem toplote sa 3asadnog zida (napr. 3asada )= <;/I 3;-.
a

S&r"avanj" &r"nosa &o-ara na #ornju "ta-u &osti-" s" &r"kidni( rastojanj"( % n" (anji( od 2.4 ( od otvora na ni-oj i vi,oj "ta-i i &ri("no( n"#orivi% (at"rijala )asad"* konstrukcija balkona i sl. +r"kidno rastojanj" na ta(&on &rostorija(a (sa vrati(a ot&orni( &r"(a &o-aru na v"zi sa %odniko(! (o-" biti (anj" od %* ali n" (anj" od 2 (* a na st"&"ni,tu i (anj" (kako bi s" &osti#la bolja &rirodna osv"tlj"nost!. S"ndvi &lo" za )asadu sa oblo#a(a od n"#orivi% (at"rijala (b"ton* #i&s &lo" i sl.! i is&uno( od #orivi% (at"rijala klas" <2 (na&r. )"nolizirana (in"ralna vuna i sl.! korist" s" za z#rad" klas" +2 i +2 i to visin" do 2? ( a ako j" is&una klas" <2 (&obolj,ani &"nasti sint"tiki (at"rijali i sl.! do visin" A (. +r")abrikovani "l"("nti od &r"sovan" drv"n" stru#otin" (=durisol=! sa is&uno( od (at"rijala lak" za&aljivosti (klas" < 3 $ na&r. &olistir"na (stiro&or! i sl.! &ri("njuju s" za &riz"(n" z#rad" klas" +2 lako (alt"risan"* a ako su obostrano (alt"risani (alt"ro( d"bljin" 2.? c( sa unutra,nj" (i donj" stran" ako j" izlo-"na vatri! i 2.? c( sa s&olja,nj" stran" (i sa #ornj" stran" ako (o-" biti izlo-"na vatri! (o#u s" koristiti i za &riz"(n" z#rad" klas" +2. E"ntiliran" i stakl"n" )asad" sa alu(iniju(sko( konstrukcijo( izvod" s" tako da j" &otr"bno s&r"$ iti &r"nos &o-ara &r"ko za&tivno# i dru#i% #orivi% (at"rijala koji s" (o#u na0i na &utu &la("na.
6

6a krovni pokriva: je data otpornost prema po4aru za zgrade koje mogu biti izlo4ene zra:enju ili lete1oj vatri od po4ara sa susednih zgrada0 u nivou krova0 a sadr4e i goriv materijal. 7 slu:aju da nema u blizini zgrada koje bi mogle da ugroze posmatrani krovni pokriva:0 i nema izgleda da se takva zgrada u dogledno vreme izgradi0 krovni pokriva: treba da bude izveden tako da ne prihvata i ne /iri po4ar koji bi nastao nekim radovima na nje9mu ili njegovoj blizini (postavljanje gromobranske instala!ije0 reklama i sl.-

8 &roj"ktnoj doku("ntaciji &otr"ban j" d"taljan crt"- )asadn" konstrukcij"* balkonski% i dru#i% "l"$ ("nata i konstrukcija i obrazlo-"nj" koji( s" utvr.uj" da s" &o-ar n"0" &r"n"ti &r"ko )asad"* odnosno ,u&ljina unutar )asad" uva-avaju0i i ")"kat di(njaka u v"ntilirani( i slini( )asada(a. 1@ , Opti zahtevi za pode.u zgrada u poarne segmente i sektore 20. 2. 0s.ovi za .oka.iza3i/u poara zgrada veBe duine i.i pris.on/enih zgrada u nizu Z#rad" v"0" du-in" ili &rislonj"n" z#rad" izdvajaju s" &o-arno (zidovi(a ot&orni( &r"(a &o-aru sa =r"bri(a= na )asadi i krovu i sl.! tako da s" s&r"i ,ir"nj" &o-ara na du-ini v"0oj od ?0 (. Za &rislonj"n" z#rad" u nizu j"dna od z#rada tr"ba da i(a zid ot&oran &r"(a &o-aru koji nadvi,ava krovov" slin" visin" (r"bro na krovu!. Za raz(aknut" z#rad" u nizu su"ljni zidovi tr"ba da budu b"z &rozora ili izuz"tno sa (ali( -aluzi$ na(a (do 0. (2! za sanitarn" &rostorij" i ostav". /zvo."nj" r"bra koj" s&r"ava &r"nos &o-ara &r"ko )asad" du#ak" z#rad" sa dva &o-arna s"#("nta (la$ ("l"* ulaza i sl.! s" (o-" izostaviti ako j" rastojanj" &rozora na ravnoj )asadi v"0" od 2.4 (.
6

vid"ti &oja,nj"nj" i sliku u &rilo#u >.

20 /zvo."nj" r"bra na krovu (o-" s" izostaviti ako j" sv" do visin" krovno# &okrivaa z#rada &od"lj"na zido( &ov"0an" ot&ornosti &r"(a &o-aru* a krovni &okriva i nj"#ova &odkonstrukcija j" od n"#orivo# (at"rijala u &ojasu od (.
7

D< 8@ m &rodor zida ot&orno# &r"(a &o-aru kroz krovnu konstrukciju ?0 (A0! c( 2.4 ( $ raunsko rastojanj" &rozora dva sus"dna &o-arna s"ktora

2 ( $ rastojanj" &rozora dva sus"dna stana ili a&art(ana %ot"la i sl. 4.? (

4.0 (

Sl. ?. /zvo."nj" zida koji &r"s"ca krov ili &odkrovlj" i s&r"avanj" &r"nosa &o-ara &r"ko &rozora >ko j" j"dna z#rada (anj" visin" od dru#" i i(a #orivi% (at"rijala u &odkrovlju* krovni &okriva od #orivo# (at"rijala i sl. onda na zidu &r"(a ni-oj z#radi vi,a z#rada n" tr"ba da i(a &rozor" na visini od naj(anj" ( &r"ko koji% bi s" sa krova sus"dn" (anj" z#rad" &o-ar &r"n"o u vi,u. '"%nik" &rostorij" (#ara-a* kotlarnica sa lo-i,t"(* &odstanica #r"janja* &rostorija za s(",taj diz"l a#r"#ata* s(",taj v"ntilacion" (ili kli(a! ko(or" za ka&acit"t v"0i od A000 ( 3/%* inv"rtorsko &ostroj"nj"* tra)o$&ostroj"nj"* s"rvisn" radionic"* ku%inj"* &"#larnic"* v"0i &riruni (a#acini i sl.! &ov"0ano# rizika od &o-ara s" izdvajaju kao &o-arni s"ktori. 9t&ornost &r"(a &o-aru obi(ni% zidova* (".us&ratni% kon$ strukcija i vrata zavisi od S9+ z#rad". 1@, A, Poarno izdva/an/e za stam-ene zgrade Sta(b"na z#rada (ili z#rad" u nizu! (o-" i(ati uku&nu du-inu do A0 ( ako j" na du-ini do ?0 ( &o$ -arno &od"lj"na zido( ot&orni( &r"(a &o-aru koji nadvi,ava krovov" za ?0 c(. +ovr,ina &o-arno# s"ktora n" tr"ba da bud" v"0a od 2000 ( 2. Sta(b"n" z#rad" sa %odnici(a du-in" v"0" od 2? ( d"l" s" &r"#rada(a sa vrati(a ot&orni( na &rodor vatr" i di(a (FS!. 8 z#rada(a visin" v"0" od 20 ( i klas" +2 i vi," stan s" izdvaja zidovi(a i (".us&ratni( konstruk$ cija(a od sus"dni% stanova i bilo koji% dru#i% &rostorija sa 390 a ulazna vrata (o#u biti klas" FS 30 ako do sus"dni% vrata na %odniku i(a naj(anj" 3 ( ili vrata tr"ba da i(aju klasu 3 30. 8lazna vrata dva sus"dna stan tr"ba da budu na rastojanju v"0"( od 2 (. +rostorija za #ru&n" stanarsk" ostav" nalazi s" u &odru(u* na najvi,oj "ta-i ili na "ta-a(a boravka; ona &r"dstavlja &o-arni s"ktor &a i ulazna vrata i(aju ot&ornost &r"(a &o-aru koja od#ovara st"&"nu ot$ &ornosti z#rad". 8 sluaj"vi(a kada j" ova &rostorija u &odkrovlju ona &r"dstavlja &o-arni s"ktor ali vrata tr"ba da budu od n"#orivo# (at"rijala i zadovoljavaju FS krit"riju(". +rostorija sa stanarski( ostava(a na "ta-i boravka izdvaja s" zidovi(a ot&orni( &r"(a &o-aru od sta$ nova a vrata (o#u biti sa(o u klasi FS ako u %odniku n"(a u blizini #orivi% &r"d("ta ili vrata stanova.

vidi sl. 2? i 2 . u &rilo#u >

22

stanarsk" ostav" na "ta-i boravka >?@ >?@ >9@ $!4@ $! 4@

>?@ PI $I 7I P" -ez-edan prostor >9@

Sl. . +rinci& za,tit" st"&"ni,ta i d"la sta(b"no# &rostora od di(a &ri &o-aru i "l"("nti "vakuacij" 1@, 4, Poarno izdva/an/e i par3e.iza3i/a nekih /avnih i pos.ovnih zgrada 20.3.2. +ozori,ta i sc"n" +ozori,ta klas" + 4 do + @ d"l" s" na &o-arn" s"ktor" tako da &os"bn" &o-arn" s"ktor" in" binski &ro$ stor* #l"dali,t"* blok za ad(inistrativno i t"%niko osoblj"* skladi,n" &rostorij" za d"kor* radionic" i t"%nik" &rostorij". Za v"0a #l"dali,ta u("sto tavanic" i krovn" konstrukcij" izvodi s" sa(o krovna konstrukcija (sa &okriv$ no( &odkonstrukcijo( od n"#orivi% &loa! ot&ornosti &r"(a &o-aru naj(anj" 3 0 a krovni &okriva iznad nj" (o-" i(ati n"znatnu koliinu #orivi% (at"rijala (&arna brana i za&tivni (at"rijali!. 8 krovu bin" i #l"dali,ta u#ra.uju s" ur".aji ti&a kla&ni* -aluzina i sl. za is&u,tanj" di(a i to&lot" na$ stali% u &o-aru. 8ku&na &ovr,ina otvora tr"ba da bud" v"0a od 4 G &ovr,in" &oda &rostorij" a odr".uju s" &rorauno( na osnovu o"kivan" (as"n" brzin" #or"nja* odnosno &rodukcij" di(a i to tako da s" ostvari vidljivost v"0a od 20 ( na nivou "vakuaciono# &uta i konc"ntracija toksini% &rodukata #or"nja (anja od on" koja od#ovara &o(u0"noj sv"sti ov"ka u &"riodu "vakuacij" i &o"tka vatro#asn" int"rv"ncij". 20.3.2. <iosko&i Dl"dali,t" biosko&a j" &os"ban &o-arni s"ktor za sal" &r"ko 200 #l"dalaca. <iosko&i sa vi," od 200 #l"dalaca n" s(",taju s" u &odz"(n" "ta-". 20.3.3. 5iskot"k" 5iskot"ka za vi," od 300 &os"tilaca n" s(",ta s" u &odz"(n" "ta-" ni na "ta-" vi," od A (. 5iskot"ka za vi," od 2?0 &os"tilaca s" &o-arno izdvaja od ostali% &rostorija koj" n" &ri&adaju ovoj na("ni. <roj osoba u diskot"ci tr"ba da s" o#ranii na 2 osobu &o 2 ( 2 slobodn" &ovr,in" &oda sal" za i#ru i s"d"nj". 20.3.4. Bot"li i (ot"li Sta(b"ni d"o %ot"la izdvaja s" od ostali% sadr-aja kao &o-arni s"#("nt za s(",taj vi," od 300 #ostiju. +o-arni s"ktor obu%vata sob" (ili a&art(an"! u koji(a s" s(",ta (anj" od 200 #ostiju.

22 Naj(anj" j"dno st"&"ni,t" sta(b"no# d"la %ot"la visin" &r"ko 2? ( j" ti&a B/S ili B S . 8 %odnici(a i st"&"ni,tu %ot"la /+3 i N+3 n" korist" s" #oriv" la(&"rij" i sl. oblo#". 8 /+2* N+2* /+2 i N+2 %ot"li(a (o#u s" u %odnici(a koristiti oblo#" od #orivi% (at"rijala klas" <2. +odn" oblo#" (ta&isoni i sl.! %odnika (o#u biti naj(anj" klas" <2 ali nji%ova ,irina n" tr"ba da bud" v"0a 2.? ( ni du-ina v"0a od 2? (. +r"kidno rastojanj" na &odu (&ojas b"z #orivi% (at"rijala! tr"ba da j" naj(anj" 2.? ( kako bi s" s&r"io &r"nos &o-ara &o &odu. R"storan* ka)ana* diskot"ka* 'E sala* bilijar ili s&ortska sala i dru#" &rostorij" u koj" dolaz" #osti (o#u biti sa(o u nivou sut"r"na* &riz"(lja ili &rvo# s&rata ukoliko j" &r"dvi."no da u nji(a bud" vi," od 200 osoba. /zuz"tno r"storan i ka)ana za najvi," 300 osoba (o#u biti i na najvi,oj "ta-i (sa t"raso(* vidikovc"(! ali tada s" izvod" dva n"zavisna BS st"&"ni,ta. '"%nik" &rostorij" %ot"la za vi," od 200 #ostiju s" izdvajaju u &os"ban blok kao &o-arni s"#("nt a s"ktori u nj"(u su &or"d osnovni%: &"rionica sa su,ionico( i &"#l"raj"(* ku%inja sa &ri&r"(o( %ran" i skladi,ti(a* %ladnjao( itd. 20.3.?. 1on)"r"ncijski c"ntri* a()it"atri Sal" za kon)"r"ncij" i a()it"tri za &r"ko 200 slu,alaca s(",taju s" na nivou &riz"(lja ili &rvo# s&rata i izdvajaju s" kao &o-arni s"ktori. 20.3. . Ckol" i )akult"ti 9snovn" ,kol" s" izvod" najvi," kao dvos&ratn"* sr"dnj" ,kol" kao tros&ratn"* a )akult"ti n" sa vi," od ? s&ratova. 8ionic"* kabin"ti i sl. &rostorij" u koji(a borav" u"nici n" (o#u biti u sut"r"nu ili &odz"(ni( "ta$ -a(a. Ckol" i )akult"ti sa dva i tri odnosno vi," s&ratova du-in" v"0" od 3? ( i(aju naj(anja dva st"&"ni,ta udalj"na j"dno od dru#o# naj(anj" 2? ( i tako izv"d"na da s" s&r"i j"dnovr"("no zadi(ljavanj". 20.3.@. Robn" ku0" i tr-ni c"ntri +rostorij" na("nj"n" &os"tioci(a robni% ku0a izdvajaju s" od skladi,ni% i ad(inistrativni% &rostorija kao &os"bni &o-arni s"ktori. +rodajn" "ta-" v"0" od 2?00 ( 2 izdvajaju s" u &o-arn" s"ktor" sa naj(anj" 2 za,ti0"na st"&"ni,ta. 8ko$ liko su ov" "ta-" &ov"zan" "skalatori(a oni tr"ba da budu o&r"(lj"ni tako da s" u sluaju &o-ara "ta-" &o-arno izdvajaju (&r"#rad" ti&a rol"tni ili sl. koj" zatvaraju &ut &la("na i di(a!. +rodavnic" v"0" od ?00 (2 u v"liki( &oslovni( z#arada(a izdvajaju s" u &os"ban &o-arni s"ktor. +okriv"ni tr-ni c"ntri atriju(sko# ti&a i sl. ("n#. s%o&&in# (all! sa vi," lokala d"l" s" u &o-arn" s"ktor" &ovr,in" n" v"0" od A00 (2 (n" raunaju0i &ovr,inu atriju(a!. 20.3.A. 4uz"ji* ar%ivi i v"lik" bibliot"k" 4uz"jski i ar%ivski d"&oi sa #orivi( sadr-aji(a (slik"* skul&tur" od drv"ta* knji#" i sl.!* t"%nik" &ro$ storij" (kotlarnica* to&lotna &odstanica i sl.! s(",taju s" u &odru(ski( "ta-a(a u &os"bni( &o-arni( s"ktori(a. 9d"l"nj" konz"rvacij"* bibliot"ka r"tki% knji#a i ad(inistrativni blok s" izdvajaju u &os"bn" &o-arn" s"ktor". /zlo-b"ni &rostor s" d"li u &o-arn" s"ktor" n" v"0" od 2000 ( 2 sa vrati(a u &olo-aju nor(alno otvo$ r"na (zatvaraju s" na i(&uls iz c"ntralno# ur".aja nadzora &o-ara!. St"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru j" naj(anj" /E* za r"#ionaln" ustanov"* a nor(alno E za nacionaln". 20.3.9. 1linik" i bolnic" 1linik" i bolnic" izvod" s" kao z#rad" n" vi," od 2? (. Z#rad" vi," od 2? (* ali (anj" od 22 (* #rad" s" za &otr"b" ad(inistracij"* istra-ivanja* a(bulanti u

23 koji(a dolaz" sa(o osob" koj" su nor(alno &okr"tn" i (o#u u svako( tr"nutku da na&ust" z#radu (i tada a(bulant" su na "ta-a(a visin" (anj" od 2? (!. Stacionari klinika i bolnica izvod" s" kao &aviljoni &ov"zani &odz"(ni( i nadz"(ni( &asar"la(a sa c"ntralni( bloko( u ko(" su a(bulant"* laboratorij"* o&"racion" sal" i sal" sa dija#nostiko( i t"ra&ij$ sko( o&r"(o(. 8 &asar"la(a n" tr"ba da bud" bilo kakvi% #orivi% (at"rijala. +o-arni s"ktori u stacionaru n" tr"ba da i(aju &ovr,inu v"0u od 2000 ( 2. St"&"n ot&ornosti klinika i bolnica visin" (anj" od 2? ( j" naj(anj" /E a vi,i% E. '"%nik" &rostorij" (kotlarnica* diz"l a#r"#at* &rostorija sa aku(ulatori(a* inv"rtorsko &ostroj"nj"* %idro$stanica* &"rionica i dr.! s" #ru&u,u u &os"ban &o-arni s"#("nt. 20.3.20. S&ortski obj"kti i %al" (",ovit" na("n" (konc"rti* saja(* cirkus i sl.! S&ortsk" sal" za vi," od 300 &os"tilaca sa svoji( &ut"vi(a ko(unikacija s" izdvajaju u &o-arni s"ktor u odnosu na ad(inistrativn" i t"%nik" sadr-aj". S&ortsk" i slin" %al" koj" n"(aju klasinu tavanicu tr"ba da i(aju krovnu konstrukciju takv" ot&ornosti koja od#ovara za (".us&ratn" konstrukcij" to# S9+* ili sa(o za j"dnu vr"dnost ot&ornosti &r"(a &o-aru (anju. 20.3.22. Dara-" Dara-a za vi," od ? vozila u sta(b"noj* &oslovnoj ili javnoj z#radi s" izdvaja u &o-arni s"ktor. J"dno"ta-na sut"r"nska ili nadz"(na #ara-a s" izdvaja zidovi(a i (".us&ratno( konstrukcija(a ot&orni( &r"(a &o-aru naj(anj" 0 (inuta. Za vi,""ta-n" &odz"(n" #ara-" st"&"n ot&ornosti j" E* a za j"dno"ta-n" &odz"(n" i vi,""ta-n" nad$ z"(n" #ara-" j" /E. Dara-" koj" s" nalaz" is&od sta(b"ni% &oslovni% ili javni% z#rada i i(aju sa nji(a v"zu &r"ko zaj"d$ niko# st"&"ni,ta tr"ba da budu &os"ban &o-arni s"ktor. Za takv" #ara-" sa &r"ko ?00 ( 2 u st"&"ni,t" s" ulazi kroz ta(&on &rostoriju. Sut"r"nsk" i &odz"(n" #ara-" do ?00 ( 2 tr"ba da i(aju &rirodno is&u,tanj" di(a nastalo# u &o-aru &r"ko nadz"(ni% ku0ica sa -aluzina(a. +odz"(n" #ara-" sa &r"ko 2?00 ( 2 tr"ba da i(aju &rirodno is&u,tanj" di(a nastalo# u &o-aru (&r"ko -aluzina* ,a%tova i sl.! ali i v"ntilacion" ur".aj" za izvla"nj" di(a i otvor" za nadoknadu vazdu%a. 9tvori (zaluzina* kla&ni ili sl.! za nadokanadu vazdu%a sist"(a za odvo."nj" di(a nastalo# u &o-aru tr"ba da budu dovoljno# sv"tlo# &r"s"ka i to takvi da s" &osti#n" brzina strujanja (anja od 2 (/s za &otr"ban &rotok sv"-"# vazdu%a. 5u-ina di(no# s"ktora* 7 ds* u #ara-i n" tr"ba da bud" v"0a od 40 (. 5i(ni s"ktor tr"ba da i(a visinu di(n" zon"* %ds naj(anj" 0.@? (.
ku0ica sa zaluzina(a za is&u,tanj" di(a n"#oriva &r"#rada* )iksna ili ti&a rol"tn"* kla&n" i sl. kanal do v"ntilatora za izvla"nj" di(a

nadz"(ni d"o z#rad"

%ds 7ds -aluzina za nadoknadu vazdu%a &ri odvo."nju di(a 3 90 ta(&on &rostorija

st"&"ni,t" ka nadz"(no( d"lu z#rad" SR 30 90

ispu/tanje dima

izvla:enje dima

Sl. @. +o-arno izdvajanj" &odz"(n" #ara-" i &rikaz &od"l" u di(n" s"ktor"* is&u,tanja i izvla"nja di(a Svaki di(ni s"ktor tr"ba da i(a naj(anj" j"dan otvor za is&u,tanj" di(a* odnosno j"dan kanal sa v"ntilatoro( za izvla"nj" di(a* i j"dan otvor za nadoknadu vazdu%a.

24 11, Odreivan/e osnovnih arhitektonskoCgraevinskih per2ormansi zgrade za uspeno gaen/e i evakua3u/u u s.ua/u poara Sta(b"n"* javn" i &oslovn" z#rad" tr"ba da budu &roj"ktovan" i iz#ra."n" tako da o(o#u0" b"zb"dnu "vakuaciju u sluaju &o-ara i da konstrukcij" z#rada ouvaju int"#rit"t i nosivost i u vr"(" &ri&r"(" vatro#asn" int"rv"ncij" do nj"no# &uno# an#a-ovanja. Z#rad" /J3 i NJ3 tr"ba da i(aju &os"bno st"&"ni,t" sa do%vato( na 4 ( na s&olja,nj"( zidu koji( vatro#asac (o-" dos&"ti brzo na krov obj"kta. Na li("no( krovno( &okrivau tr"ba da &ostoj" krovni &rozori ili -aluzin" u svako( &o-arno( s"ktoru tavana ili &odkrovlja* radi odvo."nja di(a &ri &o-aru* koji s" lako otvaraju i sa s&olja,nj" stran". Za z#rad" ovi% na("na int"#rit"t i nosivost nos"0i% konstrukcija n" (o-" biti (anja od 30 (inuta da bi s" stvorili uslovi i za s&a,avanj" lica koja s" nisu (o#la sa(ostalno "vakuisati. 22.2. 5")inicij" &oj(ova u v"zi "vakuacij" Fvakuacija j" udaljavanj" osoba u sluaju o&asnosti od u#ro-"no# do b"zb"dno# ("sta. Za analiz" "vakuacij" rauna s" na sv" osob" koj" u z#radi borav" i na #ost" koji no(inalno (o#u da s" na.u u z#radi. /nv"stitori* vlasnici ili korisnici &oslovn" ili javn" z#rad" odr".uju no(inalni broj lica koji kao #osti dolaz" u z#radu odnosno &oj"din" &rostorij" (diskot"ku* r"storan* s&ortsku ili konc"rtnu dvoranu i sl.!. <roj lica u z#radi s" odr".uj" &r"(a no(inalni( ka&acit"ti(a &oj"dini% &rostorija i uslova da s" ostvari kr"tanj" b"z za#u,ivanja v"0"# od 3 lica/( 2 &ovr,in" &oda bilo #d" na koridori(a "vakuacij". +olazno ("sto (+4! j" ("sto na ko(" s" (o-" zat"0i osoba u tr"nutku saznanja da j" do,lo do takvo# razvoja &o-ara da j" &otr"bna "vakuacija. <"zb"dno ("sto (<4! j" ("sto van z#rad" na ko(" s" n" (o#u o"kivati ,t"tni ")"kti &o-ara P &la("n* di(* &ad o,t"0"ni% d"lova obj"kta i sl. <"zb"dno ("sto za z#rad" ovi% vrsta j" ("sto udalj"no naj(anj" ? ( od izlaza iz z#rad"* na ulici ili &rostrano( dvori,tu. 1oridor "vakuacij" (1F! in" #ra."vinsk" konstrukcij" z#rad" koji(a s" o#raniavaju &rostorij" za ko$ (unikaciju osoba (%odnici* ta(&on &rostorij"* st"&"ni,ta* v"trobran" &rostorij"* ulazi i sl.! i s&r"ava &rodor &la("na i di(a iz &rostorija boravka. +rvi izlaz (+/! j" izlaz iz &rostorij" ili #ru&" &rostorija boravka ka %odniku. 'o j" obino izlaz iz stana* %ot"lsko# a&art(ana ili slin" #ru&" &rostorija* uionic"* kanc"larij"* radionic" i sl. >ko i(a vi," +/ slino# ko()ora &rolaza oni (o#u da budu alt"rnativni (>+/! sa(o ako su dovoljno raz(aknuti da n" budu j"dnovr"("no zadi(lj"ni (izlazi u biosko&u* &ozori,tu* s&ortskoj %ali i sl.!. 5ir"ktni &ut &rv" "ta&" "vakuacij" j" du- od &olazno# ("sta do &rvo# izlaza. R"alni &ut &rv" "ta&" "vakuacij" j" onaj &ut koji( (o-" da s" kr"0" lic" zaobilaz"0i &r"&r"k" na svo( &utu do &rvo# izlaza (#ondol" sa robo(* ko(od"* stolov"* stolic" itd.! 8 (anji( &rostorija(a i &rostorija(a sr"dnj" v"liin" at"rnativni &rvi izlazi o(o#u0avaju alt"rnativni &ut "vakuacij" od &olazno# ("sta. 8 ti( sluaj"vi(a alt"rnativni &ut"vi su oni iji &ravci dir"ktno# &uta zakla&aju u#ao v"0i od 4? o. Fta-ni izlaz (F/! in" vrata na izlazu iz %odnika ot&orna &r"(a &o-aru ili koja s&r"avaju &rodor vatr" i di(a na ulazu u st"&"ni,t"* ta(&on &rostoriju ka st"&"ni,tu ili u izlazni %ol. 1rajnji izlaz (1/! j" izlaz iz z#rad" (obino ulaz u z#radu!. +ri(arni koridor (+1! "vakuacij" j" koridor koji s" koristi za nor(alno kr"tanj" ljudi u z#radi. >lt"rnativni koridor (>1! "vakuacij" j" koridor "vakuacij" koji j" isto# ili slino# ko()ora za "vaku$ aciju kao &ri(arni.

2? R"z"rvni koridor (R1! "vakuacij" j" kratak koridor koji koristi najvi," 2 lica iz t"%niki% &rostorija (kotlarnica* sala za kli(atizaciju i sl.!. Sa(o na r"z"rvno( koridoru "vakuacij" (o-" s" &ri("niti st"&"ni,t" sa na#ibo( us&ona v"0i( od 2 : 2 a (anji( od 2: odnosno &ado( v"0i( od 2: 2 a (anji( od 2: 4. <rzina "vakuacij"* v"* j" &roj"ktna vr"dnost brzin" kr"tanja ov"ka kroz koridor "vakuacij". Er"(" "vakuacij"* t"* j" vr"(" &ri&r"(" za "vakuaciju i vr"(" kr"tanja od &olazno# ("sta do b"zb"d$ no# ("sta. Er"(" &ri&r"(" za "vakuaciju* t &"* j" &roj"ktno vr"(" u ko(" s" ljudi &ri&r"(aju za "vakuaciju* tj. &ro$ c"njuju &otr"bu za "vakuacijo(* tra-" sav"t* tra-" ,ta 0" &on"ti itd. Er"(" "vakuisanja* tk* j" vr"(" kr"tanja od &olazno# ("sta do b"zb"dno# ("sta. +ut "vakuacij" j" &roj"ktovana &utanja koju (o-" da ostvari osoba koja s" "vakui,". 22.2. Er"(" &ri&r"(" za "vakuaciju Er"(" &ri&r"(" za "vakuaciju j" vr"(" od tr"nutka kada lic" koj" 0" s" "vakuisati sazna da j" nastao &o-ar koji bi (o#ao da u#rozi -ivot do tr"nutka na&u,tanja &rostorij" boravka (vr"(" u ko(" lica oc"njuju o&ravdanost "vakuacij"* tra-" svoj" lanov" &orodic"* ku0n" ljubi(c"* vr"dn" stvari i sl. ko$ j" na("ravaju da &ov"du odnosno &on"su. Za &otr"b" &roj"ktovanja usvaj" s": Za sta(b"n" obj"kt" $ naj(anj" 20 (inuta; Za &oslovn" obj"kt" . naj(anj" ? (inuta; Za javn" obj"kt" P naj(anj" 3 (inuta (osi( za stadion" i s&ortsk" %al"* za koj" iznosi 2 (inuta!. 22.3. <rzina kr"tanja &ri "vakuaciji +roj"ktna brzina n"o("tano# kr"tanja ov"ka na ravno( &odu j" v o K 2.? (/s. <rzina kr"tanja &ri "vakuaciji s" s(anjuj" usl"d #ru&isanja ljudi &r"d su-"nj"( koridora (vrati(a i sl.!* skr"tanja koridora* nailasku na st"&"ni,t"* "skalator* kr"tanj"( &o st"&"ni,tu* ra(&i i sl. +roj"ktna brzina o("tano# kr"tanja j" &roizvod brzin" n"o("tano# kr"tanja i )aktora us&oravanja u. v " K u vo u K 0.A za kr"tanj" niz st"&"ni,t"; u K 0. $ 0.0? d za kr"tanj" uz st"&"ni,t" #d" j" d broj )iktivni% "ta-a od &o 3 (
%rimer 2 za podzemnu gara4u na koti 9"2.; stepeni/te do kote ; ima , eta4e pa je u ? ;.,

u K 0.9 za kr"tanj" niz ra(&u; u K 0.@ $ 0.0? d za kr"tanj" uz ra(&u; +ri nailasku na su-"nj" koridora ili vrata otvora (anj"# od 2.00 ( za 20 do 40 lica; (anj"# od 2. 0 ( za 40 do 200 lica &roj"ktno vr"(" zadr-avanja j" 3 s za svaki% 20 lica koja korist" taj koridor "vakuacij". Za svako skr"tanj" &od u#lo( v"0i( od 30 o a (anji( od 0 o i nailazak na st"&"ni,t" ili ra(&u &otr"bno j" 2 s na svaki% 20 lica koji korist" taj koridor "vakuacij" Za svako skr"tanj" &od u#lo( v"0i( od 0 o i nailazak na "skalator u &okr"tu &otr"bno j" dodatni% ? s na svaki% 20 lica koja korist" taj koridor "vakuacij". 22.4. Fta&" "vakuacij" Fta&" "vakuacij" su: / "ta&a $ od +4 do +/ (+/ j" 1/ za &rostorij" sa dir"ktni( izlasko(! // "ta&a $ od +/ do F/ (F/ j" obino 1/ za &riz"(n" z#rad"! /// "ta&a $ od F/ do 1/ /E "ta&a od 1/ do b"zb"dno# ("sta 1r"tanj" osob" u / "ta&i "vakuacij" tr"ba da s" zavr,i za 30 s u svi( sta(b"ni(* &oslovni( i javni( z#rada(a osi( u sluaj"vi(a #d" s" s"di u stolica(a u du-i( r"dovi(a i n"ki( s&"ci)ini( &ro$

2 storija(a: $ biosko&i(a* &ozori,ti(a* a()it"atri(a i sl. za (anj" od 200 osoba $ 0 s $ biosko&i(a* &ozori,ti(a* a()it"atri(a i sl. za vi," od 200 a (anj" od 00 osoba $ 220 s $ biosko&i(a* &ozori,ti(a* a()it"atri(a i sl. za vi," od 00 a (anj" od 2000 osoba $ 2A0 s $ s&ortski( i dru#i( sc"na(a za vi," od 2000 osoba $ za 240 s. 1r"tanj" osob" u // "ta&i tr"ba da s" zavr,i za (anj" od 0 s. 1r"tanj" osob" u /// "ta&i tr"ba da s" zavr,i za (anj" od 3 (inuta. 22.?. 1oridori "vakuacij" 1oridori "vakuacij" tr"ba da budu &r"#l"dni* b"z suvi,ni% skr"tanja* sa &ro("na(a s("ra &od u#lo( n" v"0i( od 90 o (s"( u st"&"ni,tu!* b"z &r"&r"ka (vi,i% &ra#ova* vis"0i% i konzolno oka"ni% &r"d("ta!. Z#rad" klas" /+3* N+3* /J3 i NJ 3 ako su u klasi +4 do + @ tr"ba da i(aju alt"rnativn" koridor" "va$ kuacij" $ %odnik" koji vod" do alt"rnativni% F/ i dalj" do alt"rnativni% 1/. Cirina %odnika nij" (anja od 2.2 ( a st"&"ni,ta 2 ( odnosno 2.2 ( (ako j" za &o-arni s"#("nt to j"di$ no st"&"ni,t"!. +otr"bna ,irina zavisi od broja lica koja tr"ba da s" "vakui,u koridoro( "vakuacij". 22. . +ut"vi "vakuacij" +ut"vi "vakuacij" do &rvo# izlaza tr"ba da budu dovoljno kratki da s" "vakuacija iz ovo# d"la u#ro-"$ no# &rostora ostvari &r" n"#o ,to nastan" du-" dir"ktno izla#anj" osob" vatri i di(u ili vatra ili di( za$ &r"" izlaz("!. Radi izb"#avanja situacij" u kojoj j" &rvi izlaz za&r""n u v"0i( &rostorija(a s" nor(ira broj alt"rna$ tivni% &rvi% izlaza i du-ina &ut"va "vakuacij" do nji%: $ za vi," od ?0 osoba a (anj" od 300 u &rostoriji tr"ba da &ostoj" dva alt"rnativna +/; $ za vi," od 300 a (anj" od 00 osoba tr"ba da &ostoj" 3 alt"rnativna +/; $ za vi," od 00 a (anj" od 2000 osoba tr"ba da &ostoj" 4 alt"rnativna +/. Na svaki% 2000 &r"ko 2000 osoba tr"ba da &ostoji jo, j"dan +/.
.apomena2 rata prvih izlaza0 koja nisu i @I0 treba da se zatvaraju automatski posle prolaska osoba kako bi se spre:ilo prodiranje dima u hodnik. %rvi izlazi stanova0 u:ioni!a i sli:nih prostorija :ija se vrata :esto otvaraju i tehni:kih prostorija koje se nisu namenjene za boravak (u re4imu normalno zaklju:ana vrata- i sl. obi:no se ne opremaju ure5jima za automatsko zatvaranje vrata.

Rastojanj" od &rvo# do "ta-no# izlaza n" tr"ba da bud" v"0" od 30 ( u nadz"(ni( a 2? ( u &od$ z"(ni( "ta-a(a. Za z#rad" koj" n"(aju "ta-ni izlaz rastojanj" od &rvo# izlaza do st"&"ni,ta j" najvi," 20 (.

PI

Bi >15 (20) m

PI 7 H 2A ( (H 9 ( za t"%nik" &rostorij" &o-arno u#ro-"n"* 5F>!

>45o

Ld <30 m

L <45 m

P"

P"

(dva i vi," izlaza!

(j"dan izlaz!

2@ Sl. A. >lt"rnativni &rvi izlazi u v"0oj &rostoriji (&rodavnica* bibliot"ka i sl. sa n"&okr"tno( o&r"(o( $ or(ani* st"la-" i sl.!* du-ina &uta do &rvo# izlaza* broj izlaza i nji%ov raz(ak 4ini(alna ,irina otvora vrata* <* &rostorij" u koju ulazi do 2 osoba j" 0. 2 ( (IQ* ostava i sl.!; za &ro$ storiju za 2 osob" (ku&atilo* ku%inja i sl.! < L 0.@2; za vi," od 2 osob" (sob" i sl.! < L 0.A2 (. 4ini(alna ,irina otvora vrata stanova* kanc"larija i sl. u koji(a boravi do 20 osoba j" 0.92 (. 4ini(alna ,irina otvora vrata &rostorija u koji(a boravi vi," od 20* a (anj" od ?0 lica* j" 2 (. Eisina vrata na svi( koridori(a "vakuacij" j" naj(anj" 200 c(* a u javni( z#rada(a naj(anj" 20? c(. Za &rostorij" u koji(a boravi vi," od ?0 a (anj" od 200 lica &ri("njuju s" dvokrilna vrata ili dvoj" vrata dovoljno razdvoj"ni%. Za &rostorij" u koji(a boravi vi," od 200 osoba &ri("njuj" s" vi," dvokrilni% i/ili j"dnokrilni% vrata. +rvi i "ta-ni izlaz s" n" izvod" u vidu klizni% ili obrtni% vrata. St"&"ni,t" i &od #l"dali,ta u stadioni(a i s&ortski(* konc"rtni( i slini( dvorana(a n" tr"ba da i(a na$ #ib v"0i od 40 o.

stanovi* %ot"lsk" sob"*

kanc"larij"*

uionic" i sl.

ES

30

(60)

(< 18 m za Ds.epeD kra/eve hodnika

zadimljavanj prilaza !t p ni"t# S1

vrata

S2

3 30; 3 0; 3 90

S2

Sl. 9. >lt"rnativni &ut"vi "vakuacij" i sl"&i d"o %odnika u sta(b"ni( i &oslovni( obj"kti(a

sva vrata dvokrilna ,irin" (in 2.A (

>12 m

(aW 2? s"di,ta u r"du p

min 1.2 m krajnji izlazi

min 1.6 m

Sl. 20. +rvi izlazi* broj s"di,ta u r"du* raz(aci iz(".u r"dova i dru#i "l"("nti "vakuacij" za v"0a #l"dali,ta

Raz(aci iz("Ru r"dova s"diSta su takvi da kad s" s"diSt" obori u &oloTaj za s"d"nj" do naslona s"diSta is&r"d i(a & 3? J N/2 c( (("r"no %orizontalno* #d" j" N broj Us&oj"ni%V s"diSta u to( r"du tj. najviS"

2A 4A.? c(!. 8 r"du s"diSta #d" &ostoji sa(o j"dan &ro&isan &rolaz (krajnj" s"di,t" u r"du blizu zida! (oT" biti naj$ viS" 22 s"diSta (ini(alna a ("ra & j" 40 c(. Zbo# za(ora lica i &otr"b" da s" &osti#n" &r"ticanj" i (i(oilaT"nj" di("nzij" st"&"niSta su : 'ab"la '4. 1a&acit"t st"&"nica: 4aksi(alni. broj lica koja korist" j"dno st"&"niSt" Sirin"* ( broj "ta-a koj" 2 &ov"zuj" 2 2?0 2 290 3 230 4 2@0 ? 320 3?0 @ 390 A 430 9 4@0 20 ?20 2.2 220 2 0 300 340 3A0 420 4 0 ?00 ?40 ?A0 2.2 240 2A? 330 3@? 420 4 ? ?20 ??0 00 4? 2.3 2 0 320 3 0 420 4 0 ?20 ? 0 20 0 @20 2.4 2A0 33? 390 44? ?00 ??? 20 ? @20 @@? 2.? 300 3 0 420 4A0 ?40 00 0 @20 @A0 A40 2. 320 3A? 4?0 ?2? ?A0 4? @20 @@? A40 90? 2.@ 340 420 4A0 ??0 20 90 @ 0 A30 900 9@0 2.A ( 3 0 43? ?20 ?A? 0 @3? A20 AA? 9 0 203?

/zvor <S ??AA. 1a&acit"t st"&"nica koj" o&sluTuju viS" od 20 s&ratova (o#u s" dobiti lin"arno( "kstra&olacijo(.

St"&"ni,ta s" izvod" sa &ravi( kraci(a. 4o#u s" izvoditi i zavojna st"&"ni,ta* ali sa unutra,nji( cilindro( od naj(anj" 2.? ( tako da j" dubina #azi,ta na radijusu r >2.4 ( od os" cilindra naj(anj" 2? c(. /zuz"tno za v"z" dv" "ta-" u stanu ili &rodajno( lokalu* s"rvisu* radionici i sl. (#d" s" dru#u "ta-u koristi sa(o osoblj" $ najvi," 3 lica! (o#u s" koristiti i s&iralna st"&"ni,ta sa unutra,nji( cilindro( do sa(o 0.3 ( ako s" na #azi,tu &osti-u dubin" od naj(anj" 2? c(. Na krajnj"( izlazu &oslovno# obj"kta +3* +4 i +? (o#u s" koristiti osnovna "vakuaciona vrata obrtna ili klizna vrata sa (o#u0no,0u zakr"tanja krila na silu n" v"0u od 2?0 N na radijusu n" (anj"( od 2 ( ako &ostoj" na rastojanju n" v"0"( od 20 ( dru#a alt"rnativna zaokr"tna vrata. 22.@. +roraun "vakuacij" +roraun "vakuacij" j" &otr"ban da bi s" &rov"rilo vr"(" "vakuacij" i &rotonost koridora "vakuacij". +ri kr"tanju &o koridori(a "vakuacij" od stvarn" ,irin" &oda koridora oduzi(aju s" rastojanja od 2? c( od zidova i boni% &r"&r"ka (or(ana u %odniku* %idranta i sl.! Za analiziu j" &otr"bno da s" &o "ta-a(a &rika-u na crt"-i(a broj"vi lica koja s" nalaz" u koridoru "vakuacij".

(2A0! (220! (44!

(22!

(A!

(A!

( 0!

U#rloV

2? c(

(2 ! (A! (A! (A!

(A!

29

Sl. 22. F)"ktivna ,irina kanala i o&t"r"0"nost &uta "vakuacij" (220 lica sa #ornji% s&ratova! Za &roraun &otr"bno# broja "vakuacioni% izlaza i nji%ovi% di("nzija va-an )aktor j" s&"ci)ina &ro&us$ na (o0* S+4* koja &okazuj" broj ljudi koji &ro." kroz &rolaz ili izlaz odr"."n" ,irin" u toku 2 (inuta. 4o-" s" uz"ti da za ,irinu &rolaza od 0.9 ( S+4 iznosi 4A $ 2 osoba/( (in; za ,irinu 2.40 ( iznosi @A $ 90 osoba/( (in* a za ,irinu 2.A0 ( iznosi 9A do 20A osoba/( (in. E"0" vr"dnosti S+4 usvajaju s" za d"cu od ? do 2? #odina a (anj" za odrasl" slabij" &okr"tn" osob"* osob" koj" s" vod" ((ala d"ca* invalidi slabovidn" osob" i sl.!. S&oljna st"&"ni,ta za "vakuaciju i &rilaz vatro#asaca &ri("njuju s" za z#rad" &r"ko 2? ( kako bi s" ostvarilo tra-"no rastojanj" od +/ do F/ u sluaj"vi(a #d" j" iz#radnja dru#o# st"&"ni,ta &raktino n"(o$ #u0a b"z v"liki% int"rv"ncija na okolni( obj"kti(a (kod do#radnji i r"konstrukciji z#rada!. S&olja,nja st"&"ni,ta s" iz#ra.uju od n"#orivi% (at"rijala* na ("stu za,ti0"no( od vatr" i ki," ili sn"#a (zbo# zal".ivanja!.

<45o 3m

nadstr",nica za za,titu od ki," i sn"#a i bono r"bro ako j" do &rozora H3(

2.20 (

4.0 (

zakr"tni krak st"&"ni,ta P ,irina kraka L A0 c(

Sl. 22. +ri("na s&olja,nji% &o-arni% st"&"ni,ta +rilo# > (in)or(ativan! >naliza za&aljivosti i dina(ik" &ro("n" &ara("tara &o-ara toko( vr"("na za osnovn" sc"narij" nastanka i ,ir"nja &o-ara
+o-arni s"ktori u koji(a borav" ljudi u sta(b"ni(* &oslovni( i javni( z#rada(a i(aju (alo s&"ci)ino &o-arno o&t"r"0"nj" ((anj" od 2000 4J/( 2!; izuz"tak su &o-arni s"ktori sa &rodajno$skladi,ni( &rostorija(a u robni( ku0a(a* tr-ni( c"ntri(a i sl. u koji(a j" sr"dnj" s&"ci)ino &o-arno o&t"r"0"nj" (2000 do 2000 4J/( 2!. Za sta(b"n"* &oslovn" i javn" z#rad"* kao i za dru#" u koji(a bar &ovr"("no borav" ljudi* &o-arno o&t"r"0"nj" i s&"ci)ino &o-arno o&t"r"0"nj" su od s"kundarno# znaaja. +risustvo i (anji% koliina (at"rijala koji s" lako &al"* i(aju v"liku brzinu ,ir"nja )ronta &la("na i razvijaju toksin" di(ov" (+EQ &odn" oblo#"* izolacija kabla* &"nasti &oliur"tan kao izolator* &olistirol kao a(bala-ni (at"rijal i sl.! stvara znatno v"0u u#ro-"nost &o ljud" od (no#o v"0" koliin" (at"rijala koji s" t"-" &ali* i(a v"liku to&lotnu (o0 &a daj" i v"liku to&lotnu sna#u &ri #or"nju (na&ri("r ko(adno drvo* u#alj i dr.!. 9&asnosti od &o-ara u sta(b"ni(* &oslovni( i javni( obj"kti(a za ljud" &roistiu &rv"nstv"no od di(a (&os"bno ako u nj"(u i(a vrlo toksini% ko(&on"nata $ u#lj"n(onoksida* %idro#"nsul)ida* cijanida* %lorovodonika i dr.! a zati( od vatr" i n"dostatka kis"onika. Zato su za sv" ("r" za,tit" od &o-ara* &a i ar%it"ktonsko$#ra."vinsk"* bitn" za&aljivost i dina(ik" &ro("n" &ara("tara &o-ara: $ brzina ,ir"nja )ronta &la("na* $ &ro("na (as"n" brzin" #or"nja* to&lotn" sna#" &o-ara i &rodukcij" di(a toko( vr"("na. 9v" karakt"ristik" &o-ara zavis" od (at"rijala za%va0"ni% &o-aro(* v"ntilacioni% uslova u &rostorija(a* vatro$ #asn" int"rv"ncij" itd. Za sv" obj"kt" &ov"0ano# rizika od &o-ara na("nj"n" za boravak v"liko# broja osoba tr"ba analizirati za&aljivost

20
i dina(ik" &ro("n" &ara("tara &o-ara toko( vr"("na za osnovn" sc"narij" nastanka i ,ir"nja &o-ara. 8 &rvi% 300 s"kundi v"0ina &o-ara u ovi( obj"kti(a karakt"ri," s" &ro("no( to&lotn" sna#" X toko( vr"("na t [s] &o izrazu: X K a t2 [kI] E a K 0.00? $ 0.02; E"0" vr"dnosti a odnos" sa na &o-ar" #orivi% (at"rija koji s" lak," &al" a i(aju v"0" to&lotn" (o0i* v"0" brzin" )ronta &la("na i v"0" &ovr,in" kontakta #orivo$vazdu%. Za nav"d"n" vr"dnosti a to&lotna sna#a &o-ara u &rostoriji na kraju ?$to# (inuta j" X K 0.4? $ 2.A 4I. 'i( vr"dnosti(a od#ovara jo, lokalni &o-ar l"-aja* v"0" )ot"lj"* drv"no# #ard"robno# or(ana* drv"no# &isa0"# stola i sl. 1oliina di(a koja s" do tada razvij" is&unjava sv" &rostorij"* &ri otvor"ni( vrati(a do uku&n" za&r"(in" 300 (3 ,to znai n" sa(o &rostoriju u kojoj j" &o-ar nastao n"#o i c"o stan ili slian a(bij"nt. 1ritini uslovi za ov"ka u &o#l"du o&asnosti od di(a u sta(b"ni( &rostorija(a ili kanc"lariji su v"0 oko 2$#o# (inuta. 8&utno j" da ov"k $ ukoliko sa( n" lokalizuj" (ukloni obli-nj" &r"d("t" tako da &o-ar n"(a na ,ta da s" &r"n"s"* izn"s" &r"d("t koji #ori na &ovoljno ("sto i sl.! ili u#asi &o-ar vatro#asni( a&arato( $ otvori &rozor* iza." iz &rostorij"* zatvori vrata i zati( zatra-i &o(o0. 8 vi,""ta-noj z#radi &ostoji vazdu,na cirkulacija koja u sluaju da j" u z#radi t"(&"ratura v"0a od t"(&"ratur" okolin" i(a s("r usisavanja na donji( "ta-a(a* kr"tanj" navi," u v"rtikalni( ,a%tovi(a st"&"ni,ta* li)ta i sl. i isisavanja iz &rostorija boravka na #ornji( "ta-a(a (&rikazano na sl. 2?!. 8 sluaju &o-ara u z#radi ova s" cirkula$ cija ubrzava &a j" ")"kat di(njaka u st"&"ni,tu* li)tovsko( i instalaciono( ,a%tu vrlo izra-"n. 8 ti( uslovi(a di( s" kr"0" zavisno od "ta-" na kojoj s" do#odio &o-ar. /z to# as&"kta (no#o n"&ovoljniji j" &o-ar na ni-oj "ta-i j"r s" vatra i di( od &rostorij" boravka kr"0u ka %odniku i brzo zadi(ljavaju i vrlo udalj"n" "ta-" &ri krovu. Sa as&"kta #a,"nja &o-ara n"&ovoljnji su &o-ari na vi,i( "ta-a(a zbo# du-"# vr"("na dolaska na -ari,t". 8 skoro svi( sluaj"vi(a (#d" n"(a &os"bn" o&r"(" za kontrolu kr"tanja di(aY! &ovoljnij" j" da s" odr-i i ak &ot&o(o#n" &ro(aja u zoni &o-ara. 'i(" s" int"nzivira #or"nj" (,to j" n"&ovoljno! ali j" ")"kat &ot&unij"# #or"nja va-niji j"r j" (anj" toksini% ko(&on"nti* di(a j" (anj" i on j" istiji* &a j" vidljivost (no#o v"0a. 8 skoro svi( sluaj"vi(a slaba vidljivost i toksinost di(a su osnovni uzroci s(rtnosti. 8 dalj"( razvoju &o-ara v"liku ulo#u i(aju v"ntilacioni uslovi i &arc"lizacija z#rad". 8 &ros"noj sobi* kanc"$ lariji sa dva &isa0a stola i &rat"0i( "nt"rij"ro(* lokalu za &rodaju kon)"kcij"* obu0"* %ran" i dr. &ovr,in" oko 20 ( 2 (aksi(alna sna#a &o-ara j" u do("nu 30 0$to# (inuta i iznosi 3 $ 20 4I. +arc"lizacija z#rad" s" vr,i na tri nivoa: na &o-arn" s"#("nt"; &o-arn" s"ktor" i &rostorij". Za is&itivanj" ti&ski% konstrukcija ot&orni% &r"(a &o-aru koristi s" standardan razvoj &o-ara J8S /S9 A34 ali s" za sta(b"n" i &oslovn" z#rad" visin" do 2 ( (o-" s" koristiti standardan razvoj &o-ara sa linijo( %la."nja od 0$ to# odnosno 90$to# ili 220$to# (inuta (&r"(a J8S /S9 A34! za z#rad" za koj" s" tra-i /E odnosno E st"&"n ot&or$ nosti &r"(a &o-aru. X [kI] ' [oQ]
*0! I!O ;46 rani razvo/ poara *0! I!O ;46 sa h.aen/em poar

2.eCover

t [(in] Sl. 23. +ro("na to&lotn" sna#" &o-ara i &ros"n" t"(&"ratur" u &rostoriji toko( vr"("na S%odno J8S /S9 A34 ot&ornost &r"(a &o-aru &r"#radn" konstrukcij" znai da su zadovolj"na sva tri krit"riju(a za tu vrstu konstrukcija (zid* vrata* (".us&ratna konstrukcija! i to $ nosivost (R! * tj. ouvanj" oblika i stabilnosti (na&r. nosivi% zidova i (".us&ratni% kon.! $ int"#rit"t (F! tj . c"lovitost (b"z &rskotina koj" o(o#u0uju &rodor vatr" i di(a! $ t"r(ika izolativnost (/!* tj. krit"riju( izolacij"* na strani n"izlo-"noj vatri (aksi(alna t"(&"ra$ tura 2A0 oQ. odnosno &orast t"(&"ratur" n" v"0i od 240 oQ u odnosu na &o"tnu. Erata u zidu ot&orno( &r"(a &o-aru s" izra.uju kao ti&ski &roizvod sa dv" osnovn" ko(&on"nt" $ ,toka i

22
&o("rljivo# (zaokr"tno#* klizno#! krila. 1rilo vrata j" obino vi,"slojna &r"#rada za &rodor vatr" i di(a sa t"r$ (iki( izolatoro(. Na d"jstvo &o-ara u odr"."no( vr"("nu tr"ba da s" ouva int"#rit"t krila vrata i ra(a ali i odr-i nal"#anj" krila vrata na okvir. 1ako s" krilo vrata izlo-"no vatri vito&"ri &otr"bno j" da s" ostvari za&tivanj" vrata radi s&r"avanja &rodora vatr" i di(a u odr"."no( vr"("nu (krit"riju( S!. Zaokr"tna vrata oslanjaju s" na 3 ,ark" &os"bn" konstrukcij" i zabravljuju sa naj(anj" 3 r"z". 8 n"ki( standardi(a s" &od int"#rit"to( &odra$ zu("va int"#rit"t sklo&a u s(islu ouvanja za&tivno# svojstva &a s" &os"bno n" na#la,ava da vrata koja zado$ voljavaju F krit"riju( zadovoljavaju i S krit"riju(. 8 ovoj &r"&oruci vrata ot&orna na &rodor vatr" i di(a a b"z krit"riju(a izolativnosti oznaavaju s" na&r. sa FS 30 a vrata koja tr"ba da zadovolj" i krit"riju( izolativnosti 3 30. FS vrata s" obino izvod" kao "lin" konstrukcij" d"li(ino zastaklj"na (j"dnoslojni( borosilikatni( stakli(a! i(" s" ostvaruj" izv"sna trans&ar"ntnost koja j" &ovoljna &os"bno za vrata na du-i( koridori(a "vakuacij"* na&r. "ta-ni( izlazi(a $ da s" uoi dalja "ta&a "vakuacij". 3 vrata s" obino izvod" kao ("taln" konstrukcij" b"z ili sa ostaklj"nj"( (vi,"slojna borosilikatna sa #"lo(!. FS 30 ili 3 30 vrata (o#u s" izvoditi i kao drv"n" konstrukcij". 4"talna FS ili 3 vrata n"ki &roizvo.ai la(iniraju tanki( )urniri(a da iz#l"daju kao drv"na ali j" &otr"bno da i ovakv" (odi)ikovan" konstrukcij" budu &odvr#nut" standardno( is&itivanju. Za za&tivanj" zazora vrata na okvir (,tok! &roizvo.ai vrata klas" 3 ili FS i SR korist" "ks&anduju0" trak"* a za auto(atsko zatvaranj" zaokr"tni% vrata &osl" &rolaska osob" u#ra.uju s" &os"bni ("%aniz(i (ur".aji!* koji (o#u biti (ontirani na vrata* na okvir vrata* u vrata ili u &odu. 1lizna vrata s"* u &rinci&u* t"-" za&tivaju &a j" &otr"bno da s" &ri("n" za&tivn" trak" v"0" "ks&anzij" ili &os"bni ("%aniz(i za nal"#anj" krila na okvir. 1ako s" at"stirana FS i 3 vrata n" s("ju naknadno na bilo koji nain (odi)ikovati ((onta-o( ur".aja za auto$ (atsko zatvaranj"* u#radnjo( razliiti% brava itd.! &riliko( is&tivanja uzorak s" o&r"(a svi( oni( ,to s" o"kuj" da 0" s" u &raksi nor(alno koristiti. Erata koja s&r"avaju sa(o &rodor razbla-"no# di(a (SR vrata! u("sto FS vrata (o#u da s" &ri("n" sa(o na lokacija(a koj" su dal"ko naj(anj" 20 ( od ("sta #d" s" (o-" o"kivati &o-ar (obino u du#ako( %odniku* dal"ko od vrata odakl" bi (o#ao da s" &ojavi &la("n ili vr"o di(! $ i da j" &otr"bno s&r"iti &rodor di(a t"(&"$ ratur" naj(anj" 2A0 oQ (obino 300 oQ ! &ri nad&ritisku od 2? +a &a j" &otr"bno da staklo i za&tivn" trak" dobro &odnos" ov" t"(&"ratur" u tra-"no( vr"("nu. Dr"da tr"ba da zadovolji R ko(&l"ksni krit"riju( nosivosti (kritini u#ib ) kr K l/30 i kritina brzina &orasta f l2 = u#iba koja ukazuj" na &o"tak &lastino# t""nja (at"rijala !. $000 h Stub tr"ba da zadovolji ko(&l"ksni krit"riju( nosivosti (&o"tak &lastin" d")or(acij" ili izvijanj"! bitan za stub.
konstrukcij" balkona

3 30
P" P! 1 st"&"ni,t" $ &o-arni s"ktor P! A

3 30

3 0

3 0

3 0

3 90
$I P! 4 PI

3 30 3 0 3 30 RS
li)tovsko okno &o-arni s"ktor P! 6 &o-arno# ta(&on &rostorija ta(&on &rostorija

FS 30 "vakuacioni koridor (&ut! 3 30

vrata stana FS 30

3 90

F1 E1

3 90
stanovi ili kanc"larijsk" &rostorij" sa int"rno( #ranica &od"lo( zidovi(a koji s"ktora i(aju ili n"(aju otornost &r"(a &o-aru

22

Sl. 24. /lustracija uskla."nosti ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija za /// st"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru .a sli!i ",. su pokazani po4arni sektori horizontalne orjenta!ije %S " i %S 20 po4arni sektori vertikalno orjentisani koje :ine stepeni/ta %S 3 i %S ,0 kao i /ahtovi za ventila!iju ( @- i elektri:ne kablove (=@-. Na slici 24. su i dru#" oznak" koj" s" odnos" na uslov" "vakuacij". Za ra( konstrukcij"* r","tk" (krovni% i sl. konstrukcija!* konstrukcij" sa zat"#nuti( u-adi(a i sl. konstruktor$ statiar tr"ba da raslani konstrukciju na &rost" "la("nt" i utvrdi uslov" nji%ovo# is&itivanja kao stubova ili #r"da* odnosno &ritisnuti% ili ist"#nuti% ,ta&ova* i d")ini," is&itna o&t"r"0"nja koja tr"ba da stvor" sliku na&ona u is&iti$ vano( uzorku kakva s" o"kuj" u r"alnoj konstrukciji. +rostorn" r","tkast" konstrukcij"* konstrukcij" ti&a ku&ola* ,koljki itd. (obino s" &ri("njuju za v"liki unikatni obj"kat! nisu ti&sk"* &a za sv" takv" obj"kt"* za bilo kakav boravak ljudi* ali i za obj"kt" dru#" va-n" na("n"* tr"ba da s" izvr," (od"lska is&itivanja &ona,anja konstrukcij" na d"jstvo &o-ara. Za to j" &otr"bno da s" izvr," od#ova$ raju0i &rorauni i da konstruktor $ statiar d")ini," &os"bni( "laborato( uslov" is&itivanja u skladu sa o&,ti( &rin$ ci&i(a za is&itivanj" konstrukcija na d"jstvo &o-ara i ulo#o( ti% konstrukcija u dato( #ra."vinsko( obj"ktu* d")i$ ni," krit"riju(" dozvolj"no# &ona,anja uzorka i r"aln" konstrukcij". 8 &rinci&u za v"lik" #ra."vinsk" konstrukcij" is&itivanja na d"jstvo &o-ara u is&itni( &"0i(a s" obavlja na nji%ovi( u(anj"ni( (od"li(a j"r su &"0i di("nzija do 4 ( (u n"ki( laboratorija(a i vi," P na&r. za is&itivanj" #r"da! a ras&oni #r"da (o#u biti v"0i od 20 (. 4od"lska is&itivanja s" obavljaju &o &rinci&u ist" vr"dnosti i slik" na&ona u kritino( &r"s"ku a skaliraju s" di("nzij". /nt"r&r"tacija r"zultata ("r"nja i za&a-anja* s obziro( na skaliranj" di("nzija za%t"va &ri("nu savr"("ni% saznanja iz oblasti t"r(iko# (od"lirnja* v"liko iskustvo iz oblasti is&itivanja* ali i &ona,anja takvi% konstrukcija u uslovi(a r"alni% &o-ara. 1rovni &okriva j" slo-"na konstrukcija koja s" oslanja na krovnu konstrukciju. 8 n"ki( sluaj"vi(a z#rada n"(a izra-"nu krovnu konstrukciju i krovni &okriva a n"kad ni tavanicu.
krovna konstrukcija krovni &okriva $ cr"&* bakar* &ocinkovan li( i dr. n"#orivi (at"rijal $ na &odkonstrukciji (drv"n" l"tv"* #r"dic" i dr.! vrata li)tovsk" ku0ic" 3 0(90! 330

%2

n"#oriv (at"rijal ili &lo" od n"#orivi% (at"rijala &r"ko #orivi% za %2 < 2 ( i za v"0" visin" ako &ostoj" &rozori na &rostorija(a u &odkrovlju D F A #

vazdu% izazi iz z#rad" 3 0 (90!

li)tovsko okno

% K ><Q5 Z 2.4;
raunski &ut &la("no# j"zika
Nad&rozornik* d")l"ktor &la("na i &ara&"t izv"d"ni tako da &la("n nij" u kontaktu sa #orivi( (at"rija$ li(a i da n" u&ali #orivu is&unu u tra-"no( vr"("nu 1onzolni d")l"ktori &la("na $ &ov"0avaju &ut &la("na i ot"-avaju &r"nos &o-ara na &rozor #ornj" "ta-" za&tivanj" &rodora kablova na izlazu iz okna ili za&tivanj" oko kla&n" ot&orn" &r"(a &o-aru za v"ntilacion" kanal" u oknu

instalaciona okna

s&oljni vazdu% ulazi u z#radu

Sl.2? . +rinci& za,tit" &rodora v"ntilacioni% kanala i kablova na izlasku iz v"rtikalni% instalacioni% kanala i ")"kat di(njaka u z#radi u kojoj j" t"(&"ratura v"0a od t"(&"ratur" okolin"

23

vrata na ulazu u &rostoriju za stanarsk" ostav"* to&lotnu &odstanicu* #ara-u i sl. t"%nik" &rostorij" 3 0(90!

+rilo# < (in)or(ativan! +ri("ri &ri("n" (koji slu-" za ilustraciju &roc"dura! 8 bloku z#rada su dv" sta(b"n" la("l"* &oslovna z#rada* i dv" &rislonj"n" javn" z#rad" kao na sl.

J2
#ioskop' diskoteka' -uti3i !u G PG1

J2

!3ena

S2
!tam-ena !u G PG9 +.eda.ite

+
Pos.ovna Po G PG8

!tam-ena !u G PG4

S2

>oa/e i administr.

Sl. 2 . +rikaz bloka z#rada P sta(b"ni%* &oslovn" i javn" i &rilazn" saobra0ajnic" <.2. Sta(b"na z#rada S2 9&is radn" v"rzij" (id"jno# r","nja! ar%it"ktonsko #ra."vinsko# &roj"kta: 7a("la du-in" 0 ( sa dva ulaza* dilatacija na &olovini du-in"* ,irin" 2@ (* visin" &oda najvi," "ta-" za boravak 22.40 (. 8 sut"r"nu stanarsk" ostav"* u &riz"(lju i na s&ratova stanovi sa uku&no oko 2?0 osoba. 9dr"diti osnovn" #ra."vinsk" ("r" za,tit" &r"(a ovi( &r"&oruka(a 2. 1lasa z#rad". Z#rada j" u nizu sa &oslovno( i sta(b"no( z#rado( &a s" klasi)ikuj" kao NS 3. 1ako z#rada i(a dilataciju na sr"dini la("la s" razdvaja na dv" =z#rad"= sa &o j"dni( ulazo(. Svaki ulaz &r"dstavlja &o-arni s"#("nt &a s" (o-" dalj" sa(ostalno raz(atrati. 4o-" s" raunati da j" broj lica &o ulazu 22?. >r%it"kta nij" &r"dvid"o &o-arno izdvajanj" st"&"ni,ta &a j" svi% @ sta(b"ni% "ta-a j"dan &o-arni s"ktor. Drubo raunato (tr"ba raunati sa r"alni( &ovr,ina(a ali u ovo( sluaju to nij" bitno! &ovr,ina &o-arno# s"ktora j" @ W 30 W 2@ K 3?@0 (2 ,to j" znatno vi," od (aksi(alni% 2000 (2 Zato s" &r"&oruuj" da s" st"&"ni,t" izdvaja od %odnika vrati(a ot&orni( na &rodor vatr" i di(a. 'ada bi svaki s&rat bio &o-arni s"ktor sa &ovr,ino( 30 W 2@ K ?20 (2 odnosno n",to (anj". +r"(a broju lica u &o-arno( s"ktoru (2A do 2?! i &ovr,ini &o-arno# s"ktora z#rada s&ada u klasu +2. +r"(a klasi)ikacija(a NS3 i +4 ulazi s" u tab"lu '2 i odr".uj" st"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru. 5obija s" da j" osnovni st"&"n ot&ornosti /E. 5obij"ni st"&"n ot&ornosti nij" &otr"bno kori#ovati s obziro( na znaaj.

24 Za /E st"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru ot&ornosti &r"(a &o-aru &oj"dini% konstrukcija dobijaju s" iz tab"l" '3 (&r"(a J8S 8.J2.240!. Er"dnosti ot&ornosti &r"(a &o-aru &oj"dini% konstrukcija su un"t" u sl. 2A. Na #ranica(a &o-arni% s"ktora: +od"oni zidovi &r"(a dru#o( ulazu i &r"(a &oslovno( obj"ktu 3220 izdi-" s" na dilataciji ?0 c(; 4".us&ratn" konstrukcij" (sv" d"l" sta(b"n" "ta-" u &o-arn" s"ktor" P 3 90; Erata na v"zi %odnik$ st"&"ni,t" P FS 0. St"&"ni,no okno P 3 0 (kao #lavna d"onica "vakuaciono# &uta!: 9kno li)ta P3 0 ; vrata li)ta FS 30 8 sut"r"nu su dv" &rostorij" za stanarsk" ostav" i j"dna &odstanica kao &os"bni &o-arn" s"ktori : Nji%ovi &od"oni zidovi P 3 90; vrata 3 0. 8nutar &o-arno# s"ktora: +od"oni (nosivi! zidovi stanova P 390; vrata stanova P 330 j"r su rastojanja vrata (anja od 3 ( a v"0a su od (ini(alni% 2 (. Stubovi P 390; Dr"d" 3 0 (bolj" usvojiti 390 ako &loa na #r"di n"(a svoju nosivost P kao i (".us&ratna konstrukcija! 3asadni zid P 3 0; n"nos"0i zidovi u stanovi(a P 3 30. 1rovna konstrukcija (tavan! P 3 30; krovni &okriva P n"#oriv;
>9@

>?@ >4@ >?@

>?@

>4@ $!9@ >?@ >9@ >1A@ >9@ >9@ >9@ >1A@ >?@

Sl. 2@. +o-arno izdvajanj" i &rinci& &od"l" sta(b"n" "ta-" u sta(b"n" j"dinic" Fvakuacija iz sta(b"ni% obj"kata j" r"lativno laka j"r s" iz dru#i% razlo#a (uno,"nj" na(",taja i dr.! koridor "vakuacij" izvodi dovoljno ko(otan za tok lica koja na&u,taju z#radu. +arc"lisanost z#rad" na "ta-" i stanov" o(o#u0ava &ost"&"no [&unj"nj"[ st"&"ni,ta i(" s" n" stvaraju za#u,"nja na krajnj"( izlazu (ulazu!. 8lazna vrata stanova su ,irn" 92 c(* isto toliko i vrata li)ta. Erata na v"zi %odnik$st"&"ni,t" dvokrilna sa krilo( koj" s" nor(alno koristi (tr"ba da i(aju ur".aj koji i% vra0a u zatvor"n &olo-aj! su ,irin" 92 c( a dru#o krilo koj" s" otvara &o &otr"bi (o-" biti (anj". Eisina svi% ovi% vrata j" oko 200 c(. Cirina %odnika v"0a od 2.2 ( a st"&"ni,ta &r"ko 2.2 ( (st"&"ni,ni krak 2.20 (!. S&ratna visina stanova j" 2.A0 ili 3.00 (. Za visinu od 2.A0 ( i v"rtikalno &r"kidno rastojanj" &rozora od 2.4 ( visina &rozora (o-" biti do 2. (. 9dr"."n" &ara("tr" z#rad" unos" s" u ar%it"konsko$#ra."vinski &roj"kat. <.2. Sta(b"na z#rada S2 9&is radn" v"rzij" ar%it"kt": Sta(b"na z#rada 40 W 2A sa lokali(a u &riz"(lju i u d"lu sut"r"na u ko(" j" i #ara-a. Dara-a j" &ov"zana sa &odru(o( &oslovn" z#rad" i(a oko @00 ( 2 .

2? 9dr"diti #ra."vinsk" ("r" za,tit" za ovu z#radu uzi(aju0i u obzir i nj"nu v"zu sa &oslovno( z#rado( &r"ko #ara-". Z#rada i(a j"dan ulaz za 3 sta(b"n" "ta-" i vi," ulaza za lokal" u &riz"(lju. /z dvori,ta s" ulazi u #ara-u i izlazi iz #ara-" kako j" &okazano na slici 2@. Z#rada j" na("nj"na za oko stanova &o "ta-i tj. oko A0 osoba. +od najvi," "ta-" j" oko 20 (. +ribli-na &ovr,ina sta(b"no# d"la j" 3 W 40 W 2A K 22 0 ( 2. 1orisna &ovr,ina j" u(anj"na za &ovr,in" osnova zidova &a j" r"alno n",to (anja od 2000 (2. 8 lokali(a j" &r"dvi."no da bud" oko 2? za&osl"ni% ili #ostiju. 1lasi)ikacija z#rad": Z#rada j" u nizu sa &oslovno( z#rado( &a s" klasira kao NS 2. +r"(a broju lica u z#radi (&r"ko 200! i &ovr,ini najv"0"# &o-arno# s"ktora z#rada s" klasi)ikuj" u +? (&o,to j" &ovr,ina s"ktora v"0a od 2 00 (2!. +r"(a ov" dv" klasi)ikacij" &otr"ban st"&"n ot&ornosti &r"(a &o-aru P iz tab"l" '2 j": /E. 9dr".ivanj" ot&ornosti &r"(a &o-aru &oj"dni%i% konstrukcija j" analo#an kao za z#radu S2.
>9@

>?@ >9@

(A >4@ >9@

(4 St"&"ni,t" &odru(

>9@ za

>?@ (1 >?@ >9@ >?@ >9@ (6

Sl. 2A. +rinci&ij"lna ,"(a ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija u &riz"(lju z#rad" S2
2 ( >9@ >9@ >9@ >?@ >9@ >?@ >1A@ >?@ >9@ >9@ >9@

>?@

>9@

>9@

>9@

Sl. 29. +rinci&ij"lna ,"(a ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija u sut"r"nu S2 i &odru(u + z#rad" <. 3. +oslovna z#rada +o J + J ? +odru( ov" z#rad" j" v"0 &rikazan. 8 &odru(u j" #ara-a i n"koliko (anji% (a#acina i j"dna radionica. 4a#acini* #ara-a i radionica su &os"bni &o-arni s"ktori. Sa ov" "ta-" &oinj" da s" uzdi-" &o-arni s"ktor

2 st"&"ni,ta. Z#rada j" osnov" 30 W 2A ( K ?40 ( 2 &a j" uku&na korisna &ovr,ina z#rad" oko @ W ?40 ( 2. 'o j" &r"v"lika &ovr,ina za j"dinstv"n &o-arni s"ktor &a j" #ara-na "ta-a v"0 izdvoj"na i &arc"liasana u (al" s"ktor". Na("na z#r"d" j" &oslovna $ &r"dstavni,tva i tr#ovina na v"liko. 8 z#radi radi oko ?0 lica a dolazi do 20 stranaka. Na /// s&ratu j" )ir(a koja i(a vr"dniji raunski c"ntar za koji s" &roc"njuj" da tr"ba da bud" &os"ban &o-arni s"ktor (&ovr,in" oko 220 (2!. +r"(a na("ni i visini obj"kta (oko 20 (! z#rada j" klas" NS 3. +r"(a broju osoba s&ada u klasu + 3* ako s" s"ktor sv"d" is&od 2200 (2. 9vd" bi bilo &ri%vatljivo da s" &riz"(lj" i / s&rat rad" kao j"dinstv"n &o-arni s"ktor i da i(aju svoj" &os"bno st"&"ni,t" (v"zano za &odru(!* a da s" za //* ///* /E i E s&rat izv"d" &os"bno st"&"ni,t" i da t" 4 "ta-" budu &o-arni s"ktor sa oko 2000 (2 ili da svaka "ta-a bud" &os"ban &o-arni s"ktor.

>1A@

>9@

1anc"larijsk" i &o(o0n" &rostorij" prostor C

raunski c"ntar >9@ >1A@

>?@

>9@ >?@

Sl. 20. +rinci&ij"lan &rikaz osnovni% konstrukcija &oslovn" z#rad" (/// s&rat! <olja varijanta j" da svaka "ta-a bud" &os"ban &o-arni s"ktor. +ri &ri("ni vrata ti&a FS na st"&"ni,tu ti&a B/S u st"&"ni,tu n" s(" biti #orivi% (at"rijala. +ri &ri("ni vrata ti&a FS na B \S st"&"ni,tu n" s(" biti #orivi% (at"rijala u ta(&on &rostoriji j"r &ostoji o&asnost za nji%ovo &alj"nj" (FS vrata n"(aju &otr"bno svojstvo t"r(ik" izolativnosti!.
Na&o("na: 8 &rinci&u &ostoji (o#u0nost da dv" "ta-" budu j"dan &o-arni s"ktor ali to stvara &robl"(" u &od"li st"&"ni,ta na &o t" dv" "ta-". >nalizo( s" lako utvr.uj" da bi bilo koja vrata koja nisu klas" FS ili 3 na n"koj "ta-i s"( najvi,oj o(o#u0ila &rodor di(a u obino v"rtikalno &a s" n"kad &roj"ktuju [izlo(lj"na] st"&"ni,ta.

St"&"n ot&ornosti z#rad" &r"(a &o-aru j" iz tab"l" '2 $ /E. /z tab"l" '3 dobijaju s" &otr"bn" vr"dnosti ot&ornosti &r"(a &o-aru &oj"dini% konstrukcija. 8 obj"ktu j" (alo ljudi &a j" "vakuacija lako r",iva koridori(a ij" ("r" su zavisn" od &otr"ba za &r"$ nos na(",taja* nosila za %itn" int"rv"ncij"i sl. <.4. Javna z#rada J2 Javna z#rada j" na("nj"na za biosko& sa oko @20 ("sta* diskot"ku za oko ?00 osoba i n"koliko lokala (butika!. 5i("nzij" z#rad" su 42 W 2 (na sr"dini! (. Za sut"r"n su &lanirani t"%niki sadr-aji (&odstanica #r"janja* diz"l a#r"#at* o&r"(a za v"ntilaciju i kli(atizaciju itd.!. <iosko& j" na nivou &riz"(lja* diskot"ka j" na nivou &rvo# i dru#o# s&rata kao i jo, n"ki lokali.

2@ Z#rada &ri&ada klasi javni% NJ 2 i klasi + (&o broju lica P oko 2300!. Na osnovu ovi% klasi)ikacija st"&"n ot&ornosti z#rad" tr"ba da bud" /E. +ostu&ak odr".ivanja ot&ornosti &r"(a &o-aru &oj"dini% konstrukcija j" v"0 &okazan.
Sanitarn" &rostorij" lokal st"&"ni,t" %odnik P ra(&a 2.2 ( > 9@

9( 2. (

+roj.

> 9@

> 9@ u&rava

2 W 2? (&ros"no! W 24 r"da lokal 2.2 ( lokal

Sl. 22. &rinci& izdvajanja #l"dali,ta biosko&sk" sal" u &riz"(lju Na sl. 22 su &okazani &ut"vi "vakuacij" iz #l"dali,ta. 1ako su &r"dvi."na dva izlaza &r"(a %odniku a &ostoji i dir"ktan izlaz u slobodni &rostor na dva dovoljno raz(aknuta izlaza "vakuacija (o-" biti b"zb"dna.
.apomena2 7 prin!ipu mogu1e je ispitivati tipski stepeni/ni krak kao me5uspratnu konstruk!iju i tra4iti da se positgnu kriterijumi ) i = a u nekim slu:ajevima i I. Ovi zahtevi bi imali smisla u slu:ajevima kad bi ispod stepeni/nog kraka bila zna:ajnija koli:ina gorivih materijala. %rema na/oj regulativi nije dozvoljeno da u stepeni/nom oknu bude gorivih materijala ali je za unutra/nja stepeni/ta (u holovima0 atrijumskim objektima i sl.mogu1e da stepeni/ni krak bude direktno izlo4en plamenu pa bi za takve slu:ajeve trebalo ispitati pona/anje stapeni/nog kraka i njegovih veznih elemenata.

diskoteka + > ?@ +

.oka.i

(oka.i sa ga.eri/om

> ?@

> ?@

2A

Sl. 22. +o&r"ni &rs"k kroz sr"dinu biosko&sk" sal" P &rinci& za,tit" #l"dali,ta Na sl. 22 &rikazana j" ot&ornost &r"(a &o-aru (".us&s&ratni% konstrukcija i st"&"ni,ni% krakova. St"&"ni,ni krak s" izvodi od n"#orivi% (at"rijala (ar(irano# b"tona!.

.oka.

.oka.

.oka.

diskoteka za 8@@ oso-a

.oka.

ramovi ve.ikog raspona sa stu-ovima i gorn/om gredom izvan zgrade

Sl. 23. 9snova "ta-" sa diskot"ko( $ tri +/ a dva F/. 8 ovoj z#radi ra( konstrukcij" v"liko# ras&ona stubovi i #ornja #r"da s" nalaz" izvan z#rad". 9 #ornju #r"du v",a s" krov. 5onja #r"da ras&ona oko 30 ( j" u z#radi. 9vaj d"o konstrukcij" j" kljuni. Q"o ra( tr"ba da i(a naj(anj" 3 90. 5va ra(a sa s&ojni( &loa(a ustvari in" (ost. '"stiranj" (od"la ovo# (osta (na&ri("r u raz("ri 2 : 20! na &o-ar za%t"va vrlo v",to (od"lovanj". <.?. Javna z#rada J2 P &ozori,t" sa skladi,t"( +ozori,t" j" na("nj"no za 2200 #l"dalaca a #l"dali,t" i(a &art"r sa 40 i dv" #al"rij" od &o 240 i 220 #l"dalaca. +o-arni s"ktor #l"dali,ta j" oko 2A00 (2 (&art"r J 2 #al"rij" J 2 bona %odnika!. >d(inistrativni d"o i(a Su J + J 3 za oko A0 za&osl"ni%. 8 sut"r"nu j" klub* t"%nik" &rostorija* u &riz"(lju bil"tarnica i u&rava* na s&ratu salon i sal" za &rob". /s&od #l"dali,ta j" t"%nika o&r"(a (za kli(atizaciju i dr.!* oko sc"n" su skladi,ta kulisa* radionic"* (a#acini kosti(a itd. /s&od sc"n" i skladi,ta su t"%nik" &rostorij" (diz"l a#r"#at* aku$bat"rij"* &odsta$ nica* (ala kotlarnica sa r"z"rvoaro( ulja za lo-"nj" u &rostoriji* aku(ulator to&l" vod" itd.! Z#rada s&ada u klas" NJ2 i + . 9snovni st"&"n ot&ornosti z#rad" &r"(a &o-aru j" /E ali s" zbo# znaaja obj"kta (&ozori,t" od nacionalno# int"r"sa! usvaja E st"&"n. 9t&ornost &r"(a &o-aru osnovni% &r"#radni% konstrukcija j": Na #ranica(a &o-arni% s"#("nata nos"0i zidovi $ 3 2A0; vrata u nji(a 3 220; na #ranica(a (anji% &o-arni% s"ktora 3 220; vrata u nji(a 3 90 ili za v"0a od 3. ( 2 3 220. E"rtikaln" s&u,taju0" &r"#rad" koj" izdvajaju binski &rostor od #l"dali,ta i skladi,ta kulisa 3 220. 9snovnu ulo#u u int"#rit"tu i stabilnosti obj"kta i(aju nos"0i stubovi i zidovi i krovna konstrukcija #l"dali,ta. Zbo# v"liko# ras&ona kljuna j" ulo#a krovn" konstrukcij".
.apomena2 7 ovim slu:ajevima gledali/te ne mora da ima klasi:nu tavani!u ve1 spu/teni dekorativni pla3on sa

29
zadatkom da nosi akusti:no9apsorbuju1e plo:e0 rasvetu i dr. a da pokrije kanale za odsisavanje vazduha i dr. 7 mnogim slu:ajevima sve ovo je oka:eno o krovnu konstruk!iju. @rovnu konstruk!iju mogu da :ine prostorne re/etke od :eli:nih pro3ila0 lu:ni mostovi d betona ili lamelarnih drvenih nosa:a 0 armirano betonske /koljke raznih oblika itd. @rovna konstruk!ija (naprimer :eli:na lu:na mostovska sa lakim betonskim plo:ama- bi trebala da ima otpornost prema po4aru najmanje ( #;. %reko nje bi se postavio krovni pokriva: bez posebnih zahteva.

Na nazna"ni( #ranica(a &o-arni% s"#("nata krov s" =&r"s"ca= tako da nadvi,ava krovni &okriva ?0 c( iako j" koliina #orivo# (at"rijala u krovno( &okrivau n"znatna.

od(or #lu(aca

,(inka

)oaj" i #ard"rob"* sanit. &ros. salon 3? (

> 1A@ (a#acin d"kora

> 1A@ #ard"rob" > 1;@ > 1;@

li)t &rolaz za unos d"kora

Sl. 24. +od"la z#rad" &ozori,ta u &o-arn" s"#("nt" Na&o("n": Svi crt"-i u &ri("ri(a su sainj"ni tako da ilustruju &rinci&" o koji(a s" u &r"&oruci ras&ravlja* a n" da &ostavljaju uslov" za &roj"ktantska r","nja raz(",taja* na("nu i oblik" &rostorija* ti&a vrata (j"dnokrilna* dvokrilna itd.!. 9znak" o ot&ornosti &r"(a &o-aru konstrukcija (3 0 i dr.! (o#u s" u t"%niki( crt"-i(a id"jni% i #lavni% &roj"kata* "laborata o ("ra(a za,tit" od &o-ara* &lanovi(a za,tit" od &o-ara i dru#i( slini( doku("nti(a* za("niti od#ovaraju0i( broj"( kru#ova odnosno &olukru#ova.