Thoi Tho Au - 580

THOI THO !
1
hffp://ebooks.vdcmedIa.com
M!C I!C
I ............................................................................................................................................2
II......................................................................................................................................... 14
III........................................................................................................................................ 29
IV........................................................................................................................................ 48
V......................................................................................................................................... 63
VI........................................................................................................................................ 79
VII....................................................................................................................................... 88
VIII ................................................................................................................................... 103
IX...................................................................................................................................... 121
X ....................................................................................................................................... 141
XI...................................................................................................................................... 165
XII..................................................................................................................................... 187
XIII ................................................................................................................................... 212

Macxim Gorki 2
I
Ca n cu a s , frong m f gIan pho ng cha f he p franh f I franh
sang, b fI ma c qua n a o fra ng foa f na m frn sa n. Than hnh b
fI da I Ia fhuo ng, ngo n chan xo e ra nom ra f ky qua I; haI ba n fay
dIu da ng da f yn frn ngu c, nhung ngo n fay fh co qua p. HaI d ng
xu den fro n ba ng d ng che kin ca p ma f fuoI vuI cu a b fI: khun
ma f va n hI n fu nay f I sa m Ia I. HaI ha m rang nhe ra Ia m fI so
ha I. Me fI ma c chI c va y do , chI c a o ho ngu c, quy bn ca nh va
Ia y chI c Iuo c den, ma fI va n fhich du ng d cu a vo dua ha u, cha I
ma I fo c da I va m m ma I cu a b fI fu phia fra n ra sau ga y. Me fI
no I IIn fu c, gIo ng fra m fra m kha n kha n. Ca p ma f xa m cu a me fI
sung hu p va nhu fan ra fha nh nhu ng gIo f nuo c ma f Io n cha y ro ng
ro ng. a fI gIu Ia y fay fI. a fI nguo I be o fro n co ca I da u Io n,
ca p ma f ra f fo va chI c mu I xm x p nom ra f bu n cuo I; ba fI ma c
foa n d den frng m m dIu d n hay. a fI cu ng kho c, fI ng kho c
nu c no Ia Iu ng, fra m b ng hnh nhu ho a fheo nhu ng Io I fhan va n
cu a me fI. Toa n fhan run run, ba fI ke o fI va da y Ia I ga n ch b
fI. Nhung fI cuo ng Ia I va na p sau Iung ba ; fI vu a so ha I vu a
Iu ng fu ng. Chua bao gIo fI frng fha y nguo I Io n kho c va fI khng
sao hI u duo c nhu ng Io I ba fI nha c dI nha c Ia I:
- Cha u fu bI f b cha u dI, khng bao gIo cha u duo c fha y b
cha u nu a dau, f I nghI p, b cha u ch f so m qua , chua pha I Iu c...
TI bI m nang, vua moI day. Trong Iuc fI m - fI con nho ra f ro -
b fI n du a vo I fI ra f vuI ve , sau do b ng nhIn b fI bI n dau
ma f, va ba ngoa I fI, con nguo I ky Ia a y, da fhay fh b fI.
- a dI fu dau d n fh 7 - TI ho I ba fI.
a da p:
- Tu phia frn, fu NIjnI d n.
a khng dI b , ma dI fa u fhu y d n! Nguo I fa khng fh dI
b frn ma f nuo c duo c, ng ma nh a ! Cau fra Io I do fha f Ia bu n
cuo I va kho hI u. o frn nha na y chI co ma y nguo I a-fu ra m rau
va fo c nhu m; co n o duo I ha m nha fh co m f ng Ia o da va ng
nguo I Kanmuc Ia m ngh ba n da cu u. Tu frn co fh cuo I fay vIn
THOI THO ! 3
ca u fhang fruo f xu ng, hoa c n u co nga fh I n nha o o ca u fhang, -
dI u do fI bI f ra f ro . Nhung sao Ia I co chuy n dI frn ma f nuo c
kIa chu 7 Ta f ca cau chuy n cu a ba fI d u v Iy , d u Ia m Ia n m f
ca ch ng nghInh.
- Th fa I sao cha u Ia I Ia ng ma nh7
- Ta I cha u hay Ia m n Ia m, - ba fI vu a no I vu a cuo I. TI ng ba
fI no I ra f dIu da ng, vuI ve va fra m b ng. Ngay fu nga y da u fIn
fI da fhan vo I ba fI, va ngay Iu c na y fI cu ng mu n ba fI mau
mau dua fI ro I kho I can pho ng na y. TI ng kho c fhan va ku ga o
cu a me fI Ia m fI nn nao va gay cho fI m f ca m gIa c Io au mo I.
Ia n da u fIn fI frng fha y me fI nhu fh . Me fI v n ra f nghIm
nghI, if no I, nguo I sa ch se , go n ga ng va fo Io n nhu m f con ngu a,
me fI co fhan hnh ra n cha c va dI ca nh fay ra f kho e. Th ma bay
gIo khng hI u sao kha p nguo I me fI d u sung ph ng In nom d n
kho coI, da u fo c r I bu , a o qua n foI fa . Mo fo c fhuo ng va n va n go n
frn da u nhu m f ca I mu Io n va ng o ng fh nay x xu ng m f bn
vaI fra n, xo a xu ng ma f, co n nu a kIa f f fha nh bim fh cu Iu c Ia
Iu c Ia c cha m va o khun ma f ngu say cu a b fI. TI du ng frong
pho ng da Iau, nhung me fI khng h nhn fI; va va n vu a cha I
da u cho b fI vu a rn rI nu c no . Ma y nguo I mujIch ma c foa n d
den va m f fn ca nh sa f Io da u va o cu a pho ng. Tn ca nh sa f qua f
fha o, gIo ng gIa n du :
- Thu do n nhanh In!
ChI c khan san ma u den che cu a s ph ng In nhu m f ca nh
bu m. TI b ng nho fo I m f hm b fI da n fI dI boI fhuy n bu m.
Cho f m f fI ng sa m n vang. fI cuo I, ke p cha f fI va o haI da u
gI va ku:
- Khng sao ca , du ng so , Iuc a !
f nhIn me fI na ng n du ng In, r I Ia I khuy u xu ng, nga
va f ra; fo c xo a fung ra ca sa n. Khun ma f fra ng fre o, mo I fa I
xanh dI va cu ng nhe rang ra nhu b fI, me fI no I, gIo ng khI p so :
- o ng cu a Ia I... a n fha ng AIcxay ra ngay!
a fI da y fI ra r I nha y b ra cu a, m m ku fo:
- a con fhan m n, du ng so , cu d ma c chu ng fI, ba con ha y
dI dI, Ia y Chu a fI! Khng pha I dIch fa dau, cha u no sa p o cu da y.
XIn ba con hay Iam phuc Iam duc cho! TI nap sau mf goc fI, sau
Macxim Gorki 4
ca I ho m va nhn me fI Ian I n frn sa n rn sI f va nghI n rang
ken ke f. a fI I vo ng quanh, ca f gIo ng dIu da ng va vuI ve no I:
- Nhan danh Cha va Con! VarIusa con ha y c chIu kho m f
fi!... Ia y u c Me Ra f Tha nh che cho chu ng con...
TI so qua . Me fI va ba fI bo I frn sa n ngay bn ca nh b
fI, du ng ca va o nguo I b fI va rn rI, ga o fhe f, co n b fI va n na m
Im khng d ng da y va duo ng nhu dang cuo I ga n. Ca nh I ng I n
frn sa n a y Tu c AIcxay, ca ch go I fa f fhan ma f. Tu c Vacvara, ca ch
go I fhan ma f. ke o da I kha Iau. Ma y Ia n me fI guo ng du ng da y,
nhung Ia I nga quy xu ng. a fI Ian ra kho I pho ng gI ng nhu m f
qua bo ng Io n ma u den va m m nhu n. Sau do d f nhIn frong bo ng
f I co fI ng fre con kho c fhe f In.
- Sang danh Chua! -a fI no I. -Con fraI rI!
Va ba cham m f ngo n n n. Sau do cha c fI ngu fhI p dI o go c
nha nn khng nho g nu a. n fuo ng fhu haI co n ghI Ia I frong fri
nho fI Ia m f nga y mua, fa I m f go c nghIa dIa hoang va ng. TI
du ng o m f go da f fron, nho p nha p va nhn xu ng ca I huy f frong
do nguo I fa vu a ha quan fa I b fI xu ng. uo I da y huy f co nhI u
nuo c va co ca ch nha I nu a; haI con da Ieo In duo c chI c na p quan
fa I ma u va ng. u ng bn ca nh huy f co fI, ba fI, fn ca nh sa f
qua n a o uo f su ng va haI nguo I mujIch ve ma f bu c fu c, fay ca m
xe ng. Nhu ng ha f mua a m va II fI nhu nhu ng ha f fhu y fInh nho ra c
In fa f ca mo I nguo I.
- Ia p huy f Ia I!
Tn ca nh sa f vu a ra I nh vu a bo dI. a fI kho c o a In, gIa u
ma f va o m f go c khan vung. HaI nguo I mujIch go Iung frn chI c
xe ng ba f da u v I va ha f da f va o huy f, nuo c duo I huy f ku Io m
bo m. HaI con nha I nha y kho I na p quan fa I va Iao In fha nh huy f,
nhung nhu ng ho n da f Ia I ga f chu ng nga xu ng duo I da y.
- I fhI, IIna a, -ba fI vu a no I vu a na m Ia y vaI fI. TI
vu ng ra kho I fay ba va khng mu n ro I kho I noI day.
- Ia y Chu a, ro fha f Ia ... a fI rn rI, khng hIu noI voI fI
hay vo I Chu a. a fI du ng Im Ia ng ra f Iau, da u cu I ga m. Huy f da
da y da f, song ba fI va n co n du ng do . HaI nguo I mujIch Ia y xe ng
da p fhnh fhnh va o ma f da f. M f Iu ng gIo fh I fo I xua fan va
cu n mua dI. a fI ca m fay fI va da n fI d n ngI nha fho o phia
xa gIu a v s fha nh gIa den sa m.
THOI THO ! 5
- Ta I sao cha u khng kho c7
a fI ho I, khI chu ng fI buo c ra kho I bo ra o.
- CIa cha u kho c m f chu f mo I pha I!
- Cha u khng mu n kho c.- TI da p.
- ThI duo c, khng mu n fh fhI cha u a ,
a fI khe no I. Ta f ca chuy n do fha f ky Ia : fI ra f if kho c va
chI kho c khI na o bu c fu c, chu khng bao gIo v dau. fI Iun
Iun ch nha o nhu ng gIo f nuo c ma f cu a fI, va me fI fhuo ng qua f:
- Ca m khng duo c kho c! Sau cu ng ba cha u fI ng I frn m f
chI c xe ngu a nho va dI do c fheo m f duo ng ph r ng, nhung ra f
ba n, haI bn foa n nhu ng ngI nha do sa m. TI ho I ba fI:
- Th Iu nha I a y co bo ra duo c khng ho ba 7
- Khng, bay gIo fh chu ng khng bo ra duo c, -ba fI dap.
- Chu a kha c phu h chu ng no !
Ca b fI Ia n me fI d u khng hay nha c d n fn Chu a m f
ca ch fIn fuo ng fhan ma f nhu va y.
'
' '
Ma y nga y sau, fI, ba fI va me fI dI fa u fhu y, chu ng fI
ng I frong m f bu ng nho . u a em mo I de cu a fI Ia MacxIm da
ch f, na m frn chI c ba n frong go c pho ng, xa c bo c frong m f ma nh
va I fra ng co fha f day bang do . TI ng I cho f vo f frn d ng fay na I
va ho m xI ng, nhn qua chI c cu a s I I va fro n nhu ma f ngu a. o
phia ngoa I cu a kinh uo f da m do ng nuo c su I bo f du c nga u cha y
cu n cu n khng ngo f. ThInh fhoa ng, m f Ia n so ng Ia I ch m In va
II m va o ma f kinh. TI ba f gIa c nha y xu ng sa n fa u.
- u ng so , - ba fI no I va dua dI ca nh fay m m ma I khe nha c
fI In d ng fay na I nhu cu . Ia n suong mu ma u xa m va a m uo f
bao phu ma f nuo c. Xa xa, da I da f sa m hI n ra r I Ia I bI n ma f
frong da m suong mu va nuo c. Mo I va f xung quanh fI d u rung
chuy n. ChI co me fI du ng yn khng d ng da y, haI fay d sau
ga y, Iung fu a va o fha nh fa u. Khun ma f me fI sa sa m va danh
Ia I, ca p ma f nha m nghI n. Me fI cu du ng yn nhu va y, khng no I
khng ra ng, duo ng nhu da fhay d I ha n, ngay ca chI c a o da I me
Macxim Gorki 6
fI dang ma c cu ng xa Ia d I vo I fI. a fI nhI u Ia n khe ba o me
fI:
- Varya, con c an m f chu f g dI chu 7
Me fI khng fra Io I va va n du ng yn khng nhu c nhich. a
fI chI no I fh fha m vo I fI; ho a hoa n no I vo I me fI fh fo hon,
nhung co pha n na o fha n fro ng, du f de . TI fha y hnh nhu ba fI so
me fI. TI hI u dI u do , nho fh ma haI ba cha u ca ng ga n gu I
nhau hon.
- Xarafp kIa rI! - f nhIn me fI no I fo, gIo ng bu c fu c. -
Thu y fhu dau r I7
a y, nhu ng Io I no I cu a me fI cu ng ky Ia kho hI u fh da y:
Xarafp, fhu y fhu . M f nguo I da n ng fo Io n, fo c ba c, ma c qua n a o
xanh, buo c va o, fay bung m f chI c ho m con. a fI do Ia y chI c
ho m va da f xa c em fI va o do . R I ba fI gIo fha ng fay b chI c
ho m ra cu a, nhung nguo I ba fo be o qua , chI Ia ch nghIng mo I co
fh Io f qua duo c chI c cu a he p cu a can bu ng nho be , nn ba cu
Iu ng fa Iu ng fu ng ma I fruo c cu a nom d n bu n cuo I.
- OI, me, - me fI ku In, do Iay chIc quan faI o fay ba fI,
r I ca haI nguo I cu ng bI n ma f. TI o Ia I frong bu ng m f mnh,
cham chu nhn nguo I da n ng ma c qua n a o xanh. Tu c Vacvara,
ca ch go I fa f.
- Th na o, em cha u dI ma f r I u7
Nguo I ma c qua n a o xanh cu I xu ng nhn fI va no I.
- a c Ia aI7
- Thu y fhu .
- Co n Xarafp Ia aI7
- Ia m f fha nh ph . Nhn qua cu a s ma xem, no kIa ka!
Qua fa m cu a kinh fI nhn fha y m f da I da f duo ng nhu dang
dI d ng. a I da f ma u sa m va d c fu f. Ia n suong nhe fo a In,
gI ng m f khoanh ba nh m Io n vu a mo I ca f fu m f ba nh ra.
- a cha u dI dau fh ba c7
- I chn em cha u.
- em chn no xu ng da f ho ba c7
- Chu sao7 PhaI chn dI.
THOI THO ! 7
TI k cho ba c fhu y fhu nghe cau chuy n nguo I fa da chn
s ng Iu nha I nhu fh na o Iu c chn ca f b fI. a c b x c fI In, gh
cha f va o nguo I va hn fI:
- Cha , cha u chua hI u g ca ! a c no I.
- Khng nn fhuong ha I Iu nha I a y Ia m g. Chu a kha c phu h
chu ng! Cha u ha y fhuong Ia y me cha u. Cha u fha y da y, dau kh da
Ia m cho me cha u he o hon dI nhu fh da y!
TI ng co I fa u ru c, rif In frn da u chu ng fI. TI da bI f day
Ia chI c fa u fhu y nn khng so . a c fhu y fhu v I da f fI xu ng sa n
va vu a cha y ra ngoa I vu a no I:
- a c pha I cha y dI da ng na y m f fi!
TI cu ng mu n cha y fheo. TI buo c ra ngoa I cu a. Ngoa I ha nh
Iang he p franh f I franh sa ng khng co qua m f bo ng nguo I. Ca n
cu a bu ng co nhu ng ba c ca u fhang ne p d ng bo ng nhoa ng. Nhn
In frn, fI fha y m f da m nguo I xa ch bI va fay na I. Ro ra ng Ia fa f
ca moI nguoI sap In bo, fI cung phaI In fhI. Nhung khI fI Ien
va o gIu a da m dng o ca nh fha nh fa u fruo c chI c ca u ba c In bo ,
mo I nguo I d u nhn fI ku In:
- Con ca I nha aI fh na y7
Ma y con aI7
- Cha u khng bI f. Nguo I fa x da y fI, Iay fI, so mo fI h I
Iau. CuI cung ba c fhu y fhu fo c ba c cha y d n, fu m Ia y fI va phan
fra n:
- Tha ng be na y o Axfrakhan, no o frong bu ng fa u cha y ra...
a c b fI buo c nhanh va o bu ng, da f fI va o gIu a d ng fay na I r I
vu a dI ra, vu a gIo ngo n fay ra do a fI:
- II u h n da y!
TI ng n a o frn da u m I Iu c m f nho da n, chI c fa u khng
Ia c Iu ma nh va khng khua y d ng frn ma f nuo c nu a. Cu a s can
bu ng bI m f bu c fha nh uo f cha n Ia p. Trong bu ng f I om, ng f
nga f, d ng fay na I nhu ph ng ra, e p Ia y nguo I fI. Ta f ca d u Ia m
cho fI kho chIu. Co Ie nguo I fa se d m f mnh fI o Ia I vInh vI n
frong chI c fa u va ng nga f na y chang7 TI Ia I ga n cu a bu ng. Cu a
khng mo duo c, fI khng Ia m ca ch na o xoay duo c qua da m ba ng
d ng.
Macxim Gorki 8
TI ca m chaI su a da p fha f ma nh va o qua da m. ChI c chaI vo
foang, su a d fung fo e xu ng chan fI cha y da y ca va o dI u ng.
u n ra u v fha f ba I, fI In na m frn d ng fay na I, kho c fI fI va
ngu fhI p dI, ma f va n uo f I . KhI fI fInh da y, chI c fa u fhu y Ia I
khua y d ng va Ia c Iu ma nh, cu a s can bu ng sa ng ru c nhu ma f
fro I. a fI ng I ca nh fI, cha I da u va nhan nho , no I fh fha m ca I g
nghe khng ro . To c ba fI den nha nh, a nh xanh, da y ky Ia , phu kin
ca haI vaI, xo a xu ng ngu c, xu ng da u g I va ra I ca ra sa n. M f fay
khe nang mo fo c frn sa n In va uo m frn fay, ba fI dua m f ca ch
kho khan chI c Iuo c fhua ba ng g va o mo fo c da y. a fI bIu mI,
ca p ma f den Iong In da y fu c gIa n, va frong mo fo c da y a y khun
ma f ba fI fro nn be nho va bu n cuo I Ia . Hm nay ba fI co ve du
fo n, nhung khI fI ho I fa I sao fo c ba Ia I da y nhu va y, ba fI fra Io I,
gIo ng cu ng dIu da ng a m a p nhu hm qua:
- Co Ie Chu a fru ng pha f ba da y. To c vo I faI ch f fI f o dau a y,
cu fhu cha I no ma xem!
H I co n fre ba fhich khoe khoang v ca I bo m na y, nhung nay
v gIa ba Ia I nguy n ru a no ! Cha u ngu dI! Ha y co n so m, ma f fro I
vu a mo I mo c fhI...
- Cha u khng bu n ngu nu a!
- Th fhI va y,
a fI ba ng Io ng ngay; va vu a f f fo c vu a nhn v phia chI c
dI-vang, noI me fI dang na m ngu , ngu a ma f In, nguo I du I
fha ng.
- Hm qua cha u da p vo chaI su a nhu fh na o7 K khe cho ba
nghe!
Io I no I cu a ba fI da c bI f fra m b ng nghe nhu fI ng ha f, no
kha c sau va o fri nho fI d da ng, nhu nhu ng do a hoa, va cu ng dIu
da ng, ru c ro da y nhu a s ng. KhI ba fI mIm cuo I, haI con nguoI
den sa m nhu qua anh da o, no ra, Iong Ianh fIa sa ng dIu hI n khn
fa . Nu cuo I d I ra haI ha m rang fra ng nga n cha c cha n, va ma c
du frn dI ma ngam ngam den da co v s n p nhan, khun ma f
cua ba fI hnh nhu va n fuoI fre . Nhung ca I mu I xm x p co haI I
mu I ph ng In va ca I cho p mu I do da Ia m cho khun ma f xa u dI
kha nhI u. a fI hif fhu c Ia du ng frong ca I h p den kha m ba c.
Toa n fhan ba fI den sa m, nhung fu bn frong -qua dI ma f -a nh
In nhu ng fIa sa ng a m a p, fuoI vuI va khng bao gIo fa f. Tuy Iung
THOI THO ! 9
co ng, ga n nhu gu , va fhan hnh ra f fo be o, nhung ba fI dI Ia I nhe
nha ng, nhanh nhe n nhu m f con me o fo, va cu ng co ve dIu da ng
m m ma I gI ng h f nhu con va f d fhuong a y. Truo c kIa ga p ba
fI; fI nhu nguo I ngu say, da m chm frong bo ng f I; nhung ba fI
xua f hI n, da da nh fhu c fI da y va dua fI ra ngoa I a nh sa ng. Vo I
mf soI day v fan ba fI nI faf ca moI vaf xung quanh fI Ia I, dan
fha nh m f fa m dang-fen nhI u ma u sa c, va Ia p fu c fro fha nh
nguo I ba n fhan fhI f su f do I fI, m f nguo I ga n gu I nha f vo I Io ng
fI, m f con nguo I d hI u nha f va yu quy nha f. Ta m Io ng yu
m n v fu cu a ba fI d I vo I mo I nguo I da Ia m cho fam h n fI
fhm phong phu , da fruy n su c ma nh khng g khua f phu c n I d
duong da u vo I nhu ng nga y fha ng gIeo neo.
'
' '
n muoI nam v fruo c fa u fhu y cha y ra f cha m, chu ng fI
phaI dI kha Iau mo I fo I NIjnI. TI co n nho ra f ro nhu ng nga y da u
fIn v cu ng de p de a y. Tro I ra f de p, su f fu sa ng d n f I, fI vo I
ba fI du ng frn boong fa u duo I ba u fro I frong sa ng, gIu a dI bo
sng Vonga duo c mu a fhu fhu In m f ma u va ng o ng, frng nhu
haI da I Iu a. Con fa u ma u ga ch fuoI dI nguo c do ng sng, ba nh Ia I
u oa I khua y d ng ma f nuo c xanh sa m. Con fa u ke o fheo o da u so I
day ca p da I m f chI c sa -Ian xa m frng gI ng nhu con bo da f. Ma f
fro I Iu ng Io dI chuy n frn sng Vonga; ca nh va f xung quanh d I
mo I fu ng gIo fu ng phu f. Nhu ng ngo n d I xanh gI ng nhu nhu ng
n p ga p I ng Ia y frn b y phu c sang fro ng cu a ma f da f; haI bn bo
sng, ca c fha nh ph va Ia ng ma c nom xa xa nhu nhu ng chI c ba nh;
fhInh fhoa ng co chI c Ia fhu va ng ba p b nh frn ma f nuo c.
- Cha u nhn xem, de p chua ka!
- Ch c ch c ba fI Ia I nha c Ia I va dI fu fha nh fa u bn na y
sang fha nh bn kIa.
a fI ra ng ro ha n In, dI ma f mo fo v vuI suo ng. a fI
ma I nhn In bo , nhI u Iu c qun ca fI. a fI du ng ca nh fha nh
fa u, khoanh fay fruo c ngu c, mIm cuo I, Im Ia ng, nuo c ma f rung
rung. TI gIa f gIa f chI c va y sa m ma u co fhu hoa cu a ba fI.
- C fh 7 - a fI gIaf mnh. a fuo ng nhu dang fhIu fhIu ngu
va na m mo a y.
Macxim Gorki 10
- Sao ba Ia I kho c7
- a vuI suo ng da y cha u a , ma cu ng v fu I gIa nu a! -a fI
vu a no I vu a mIm cuo I.
- a da gIa r I, ba da fra I qua sa u muoI xuan r I co n g nu a!
Sau khI hif fhu c Ia , ba fI ba f da u k cho fI nghe nhu ng
cau chuy n ky qua I v bo n cuo p phu c du c, v ca c vI fha nh, v
nhu ng Ioa I da fhu va Iu a c quy .
Nhu ng chuy n fha n fhoa I duo c ba fI k ba ng m f gIo ng khe
khe , da y bi a n. a fI cu I xu ng, nhn fha ng va o ma f fI, haI con
nguoI mo r ng nhu mu n fruy n va o Io ng fI m f su c ma nh II
cu n fI In. a fI no I y nhu ha f, va ca ng no I Io I ba fI ca ng vang
In nhIp nha ng. Nghe ba fI no I fha f fhu vI khng fh fa duo c. TI
Ia ng nghe va vo I fhm:
- K nu a dI ba !
- ! , fh k nu a: nga y xua co m f vI gIa fha n ng I o phia duo I
Io suo I, bI m ng ca m va o chan. Ia o vu a Ia c Ia Ia c Iu vu a rn rI va
kho c fI fI: "I, chu f con oI, dau qua , I chu f con oI, fa khng fh
chIu n I!" a fI nha c m f chan In, haI fay m Ia y va nhan ma f
Ia I gIa y gIa y nom d n bu n cuo I, y nhu chinh ba fI dau va y. Ca c
ba c fhuy fhu ra m rau va hI n Ia nh du ng xung quanh Ia ng nghe,
cuo I khu c khich, khen ngo I ba fI va cu ng yu ca u:
- a k chuyn nua dI!
- Sau do ho ba o: -Mo I ba cu ng dI an f I vo I chu ng fI! KhI an,
ho mo I ba fI u ng ruo u vfka, co n fI fh duo c an dua ha u, dua
bo . VI c na y pha I Ia m gIa u, v frn fa u co m f nguo I ca m an hoa
qua , Ia o fa fIch fhu fa f ca hoa qua va dem qua ng xu ng sng.
Ia o an ma c gI ng h f m f vIn ca nh sa f, cu ng co nhu ng cu c
a o ba ng d ng, va Iu c na o cu ng say m m. Mo I nguo I fha y Ia o d u
Ia n fra nh. Me fI ra f if khI ra boong fa u va fhuo ng du ng Ia ng Ie
m f mnh, rIng ra m f ch . Than hnh me fI fo Io n, can d I,
khun ma f f I sa m va danh Ia I, ma I fo c va ng hoe, f f bim, va n
frn da u fha nh m f vo ng na ng frIu -foa n fhan me fI frng fha f
Iu c Iuo ng va ra n cha c. CIo day hnh a nh me fI hI n In frong o c
fI nhu qua m f Io p suong mu hoa c qua m f da m may frong va f,
frong do I ra dI ma f xa m xa Ia va Ia nh Iu ng cu ng fo nhu dI ma f
ba fI. Co m f Ia n me fI no I, gIo ng nghIm nghI:
THOI THO ! 11
- Nguo I fa cuo I me da y, me a !
- Mac ho! - a fI da p ve v fu.
- Cho ho cuoI, k ho.
TI co n nho ve vuI mu ng nhu fre con cu a ba fI khI nhn fha y
NIjnI. a fI ke o fay fI, da y fI v phia fha nh fa u va ku In:
- Cha u frng ka, cha u frng ka, de p khng! NIjnI da y, cha u
a ! Nho on Chu a, fha nh ph mo I de p Ia m sao! Cha u frng ka, nha
fho nhu bay Ia Ia frn ma f da f a y!
RI ba fI yu ca u me fI, gIo ng ga n nhu kho c:
- VarIusa, con nhn dI chu ! Co Ie con qun ca r I cu ng nn!
Ha y vuI In con!
Me fI mIm cuo I, u ru . Con fa u du ng Ia I fruo c m f fha nh ph
my I , gIu a do ng sng cha f nich fhuy n be , fua fu a ha ng fram c f
bu m nho n hoa f. M f chI c fhuy n Io n da y a p nguo I boI Ia I ga n
fha nh fa u va ngoa c ca I sa o co mo c va o chI c fhang nguo I fa fha
xu ng. Nhu ng nguo I frn fhuy n Ia n Iuo f Ieo In boong fa u. M f
ng gIa be nho , ga y de f, Ieo In ra f nhanh, fruo c fa f ca mo I nguo I.
ng cu ma c b qua n a o da I den, rau ma u hung va o ng a nh nhu kIm
fuy n, mu I gI ng nhu mo chIm va co dI ma f xanh Iu c. V dIch fa
dang hoa nh ha nh Iu c ba y gIo nn pha I Ia m nhu va y.
- !
Me fI ku fuo ng In, gIo ng kha n kha n. Me fI nghIng nguo I
v phia ng cu. ng m Iay dau me fI va dua dI ban fay be nho,
do fia, vu f nhanh va o ma me fI. R I ng ku In, gIo ng fhe fhe :
- Th na o! C a ng c7 A, a! Con fha y da y... Chao I, Iu chu ng
bay... y... y fha f Ia ...
a fI hnh nhu m hn fa f ca mo I nguo I m f Iu c, cu xoay fif
nhu m f chI c chong cho ng. a fI vu a da y fI d n fruo c ma f mo I
nguo I vu a no I v I va vo I fI:
- Na o, nhanh nhanh In! ay Ia ca u MIkhaII, day Ia ca u
Iakp... mo NafaIa a, day Ia ca c em cha u, ca haI cu ng fn Ia Xasa,
em ga I KafrIna, fa f ca d u Ia ho ha ng nha fa da y. Cha u xem co
dng khng!
Ong fI ho I ba fI:
- a no co kho e khng7
Macxim Gorki 12
Ong ba fI m nhau ba Ia n. R I ng fI ke o fI ra kho I da m
nguo I chen chu c, m Ia y da u va ho I:
- Co n fha ng na y, ma y Ia con ca I nha aI ha 7
M f fha ng be o Axfrakhan, fu frong bu ng fa u cha y ra...
- No no I ca I g fh 7
Ong fI ho I me fI, va khng cho fra Io I, da y fI ra va no I:
- I go ma gI ng b nhu du c... ThI xu ng fhuy n dI!
To I bo , chu ng fI ca f p Ieo In d c, fheo con duo ng ra I da
cu I fo, gIu a haI bo d c cao phu m f Io p co va ng hoe da bI xe o na f.
ng fI va me fI dI da u. ng fI chI fha p d n ngang vaI me fI,
buo c nga n, nhung dI ra f nhanh. Me fI nhn ng fI fu frn xu ng
va buo c dI nhu khng cha m da f. HaI ca u fI Ia ng Ie buo c fheo sau:
ca u MIkhaIn fo c den muo f, nguo I ga y de f gI ng ng fI; ca u Iakp
fo c quan va va ng hoe; co ca ma y nguo I da n ba fo be o ma c a o da I
Io e Ioe f va nam sa u du a fre con, du a na o cu ng Io n hon fI va du a
na o cu ng Im Ia ng. TI dI cu ng vo I ba fI va mo NafaIa a fha p nho .
Sa c ma f xanh xao, ca p ma f xanh bI c, bu ng fo fuo ng, mo fI
fhuo ng pha I du ng Ia I Iun va no I fh fha m h n h n:
- OI, fI khng sao dI duoc nua!
- Chu ng no ba f f I ma y dI Ia m g co chu ! a fI ca u nha u ve
fu c gIa n. - Ca noI ca du ngu ngc!
Ca nguo I Io n Ia n fre con, fI khng fhich m f aI ca . TI ca m
fha y mnh xa Ia gIu a ho , ngay ca ba fI hnh nhu cu ng mo nha f dI
va fro nn xa ca ch d I vo I fI. a c bI f fI khng fhich ng fI fi
na o. TI ca m fha y ngay ng fI Ia ke fhu , ng Ia m cho fI pha I da c
bI f chu y fo I ng va gay cho fI m f m I hI u ky Io so . Chu ng fI
dI d n dInh d c. o fif frn cao, du a Iung va o bo d c bn pha I, ba f
dau ph , co m f ngI nha fha p m f fa ng, son ma u h ng nhem
nhu c, ma I Iu p su p va cu a s nh ra ngoa I. u ng ngoa I duo ng nhn
va o, fI fuo ng ngI nha cu ng kha r ng ra I, nhung bn frong Ia I
phan fha nh nhu ng bu ng nho , franh f I franh sa ng, ra f cha f ch I.
Ch na o cu ng fha y nhu ng nguo I bu c fu c cha y nguo c cha y xuI nhu
frn m f con fa u ca p b n va m f Iu fre con I ng I n nhu da n chIm
se hay cuo p pha . Ch na o cu ng co mu I hang hang Ia Ia . TI dI ra
san. Ca I san cu ng da ng ghe f: kha p san freo da y nhu ng fa m va I Io n
uo f da m, d ng n ngang nhu ng fhu ng nuo c da c nhI u ma u. Trong
fhu ng cu ng ngam va I. o m f go c fuo ng, frong fra I nha fha p Ie fe da
THOI THO ! 13
xIu ve o, cu I cha y ru ng ru c frong b p Io . Co ca I g sI In su ng su c,
va m f nguo I ma fI khng frng fha y no I fo nhu ng fI ng ky Ia :
- Xanfan
- fucxIn
- cuporx...

Macxim Gorki 14
II
M f cu c s ng sI n I nhI u ma u sa c, ky qua c d n kho fa ba f
da u va frI qua nhanh cho ng Ia fhuo ng. TI nho Ia I cu c s ng do
nhu nho Ia I m f chuy n c fich ha I hu ng do m f fhIn fa I f f bu ng
nhung chan fha f m f ca ch fa n nha n da khe o k Ia I. CIo day khI
h I fuo ng Ia I qua khu , chinh fI dI khI cu ng kho fIn duo c ra ng fa f
ca fhu c su Ia nhu va y. Co nhI u dI u fI mu n franh ca I, mu n
phu nha n, chinh v cu c s ng f I fam cu a "ca I no I ngu ng c" a y co
qua nhI u nhu ng dI u fa n nha n. Nhung su fha f va n hon Io ng
fhuong ha I, va Ia I cau chuy n fI k day dau co pha I no I v ba n
fhan fI, ma no I v cu c s ng cha f he p, ng f nga f, da y nhu ng a n
fuo ng khu ng khI p ma nguo I fhuo ng dan Nga da s ng va hI n
dang s ng. Nha ng fI da y m f khng khi fhu ha n gIu a nguo I no
vo I nguo I kIa nhu da m suong mu da y da c; su fhu ha n do da da u
d c nguo I Io n, va fha m chi d n ca fre con cu ng go p pha n fich cu c
va o do . Sau na y, qua nhu ng cau chuy n ba fI k , fI duo c bI f
ra ng me fI fro v du ng va o Iu c ca c ca u fI dang na ng na c do I ng
fI pha I chIa gIa fa I. VI c me fI d f nhIn fro v ca ng Ia m fang
fhm y mu n ra o rIng cu a ho . Ho so ra ng me fI se do I Ia I s cu a
hI mn fhuc phan me fI nhung bI ng fI gIu Ia I v me fI da "fu
y " dI Ia y ch ng, khng duo c ng fI ung fhua n. Ca c ca u fI cho
ra ng s cu a h I mn do pha I duo c dem chIa cho ho . Tu Iau ho cu ng
da ca I nhau kIch II f xem aI Ia nguo I duo c mo xuo ng o frong fha nh
ph va aI se o khu ngoa I KunavIn, bn kIa sng ska. if nga y
sau, khI chu ng fI fo I, m f vu ca I co da n ra o nha b p gIu a bu a
an frua: ca c ca u fI d f nhIn ch m da y, nhoa I nguo I qua ma f ba
va ba f da u ga m rif, Ia he f va o ma f ng fI, rang nhe ra, ga m gu
nhau nhu m f ba y cho . Ong fI do ma f fia faI, Ia y chI c fha n n
xu ng ma f ba n va fhe f va ng In nhu fI ng ga fr ng:
- Ong se cho chu ng ma y dI an ma y ca nu f!
a fI ma f nhan nho m f ca ch dau do n, no I:
- Cu dem chIa fu f cho chu ng no , ng oI! Ong se duo c yn
fhan. Cho fa f chu ng no dI!
THOI THO ! 15
- X, ba Ia I dInh v hu a vo I chu ng no pha I khng7
Ong fI fhe f In, haI ma f Iong Ianh. Va fha f Ia Ia , m f nguo I
be nho nhu ng fI ma Ia I co fh fhe f fo d n fh . Me fI ro I kho I
ba n, du ng da y va fu fu dI Ia I phia cu a s , du ng xoay Iung v phia
mo I nguo I. ng ca u MIkhaIn vung fay da m va o ma f nguo I em,
ca u na y fhe f In, Ian xa va o anh va ca haI nguo I Ian frn sa n, vu a
fho , vu a rn, vu a chu I ru a.
Iu fre con o a In kho c. Mo NafaIa a dang co mang ku fhan
m f ca ch fuy f vo ng. Me fI ke o mo dI ra ch kha c. pgna a, mu
vu nuI ma f r , vuI finh, du I Iu fre ra kho I nha b p. Ch d I ng
ch ng; anh fho ho c ngh Txuganc, m f fhanh nIn co dI vaI
r ng, cuo I In Iung ca u MIkhaIn, co n ba c fho ca CrIgrI IvanvIfa
ho I da u, ra m rau va deo kinh ram fh bnh fInh Ia y m f chI c khan
ma f fro I haI fay ca u a y Ia I. Ca u MIkhaIn vuon c v phia sau, b
rau den va fhua co xu ng ma f sa n, mI ng fho kho khe m f ca ch
khu ng khI p. ng fI fh vu a cha y xung quanh ba n vu a ku Ia
fha m fhI f:
- Anh em, ma u mu vo I nhau ma fh da y! Chao I, Iu chu ng
bay... y... y fha f Ia ...
Ngay fu da u cu c ca I nhau, fI so qua , da Ieo pho c In Io suo I.
Tu frn do fI kInh nga c nhn a fI dang Ia y nuo c o cha u fhau
ba ng d ng va ru a nhu ng v f ma u frn ma f ca u Iakp. Ca u vu a
kho c vu a gIa m chan xu ng ma f sa n, co n ba fI fh no I ba ng m f
gIo ng kho nho c:
- Quan da ng nguy n ru a, d mo I ro , pha I fu fInh Ia I chu !
Ong fI va f chI c a o bI ra ch foa c In vaI va fhe f ba fI:
- Na y, mu phu fhu y! Mu da de ra m f Iu su c sInh da y!
KhI ca u Iakp da dI kho I, ba fI cha y Ia I go c nha , ku ga o
fha m fhI f:
- Ia y u c a Marya, Me cu a Chu a Io I, xIn u c a du ng d
con ca I chu ng con sa va o su du .
Ong fI du ng In, ngoa nh v phia ba fI, dua ma f nhn chI c
ba n frn do mo I fhu co n d ng n ngang, Inh Ia ng va no I nho :
- a II u ma fheo do I chu ng no , ke o chu ng no se ha nh f I con
Vacvara cho ma xem, chua bI f chu ng...
Macxim Gorki 16
- ThI dI, du ng nghI nha m nu a! Co I a o ra, dua day fI va
cho...
RI ba fI m Ia y dau ng fI hn vao fran. Ong fI frng
fha f be nho bn ca nh ba fI va cu u p ma f va o vaI ba fI:
- Co Ie pha I chIa fhI, ba no a ...
- Pha I, pha I chIa dI, ng a !
HaI nguo I no I chuy n vo I nhau h I Iau, Iu c da u co n fhan ma f,
sau ng fI gIa m chan xu ng sa n nhu con ga fr ng fruo c Iu c cho I
nhau, gIo ngo n fay ra do a ba fI va fh u fha o no I fo:
- TI bI f ba Ia m, ba chI u chu ng no Ia m! Tha ng MIska cu a
ba chI Ia du a gIan gIa o, co n fha ng Iaska fh Ia m f fn v Ia I! R I
chu ng no se n c d n h f nha n cu a ca I cu a fI cho ma xem, chu ng
se dem phung phi h f.
Ng I frn ma f Io suo I, fI fro mnh khng khe o, Ia m roI chI c
ba n Ia . ChI c ba n Ia Ian a m a m frn ba c Io suo I r I roI fo m va o
fhu ng nuo c ra c. ng fI nha y In ba c, ke o c fI xu ng, nhn cha m
cha m va o ma f fI, duo ng nhu mo I frng fha y fI Ia n da u.
- AI da f ma y ng I In Io suo I7 Me ma y pha I khng7
- Cha u fu Ieo In Ia y.
- No I Ia o.
- Khng, cha u fu Ieo In m f mnh fha f ma . V cha u so .
Ong fI da y fI sang bn va khe bo p va o fra n fI.
- Y h f nhu ca I fha ng b ma y! ThI, cu f dI!
uo c chu n kho I b p, fI mu ng quy nh.
'
' '
TI fha y ro ng fI fhuo ng dua ca p ma f xanh fhng mInh va
fInh nhanh fheo doI fI, va fI so ng fI Iam. TI con nho Ia fI
Iun Iun mu n Ia n fra nh ca p ma f na y Iu a do . TI ca m fha y ng
fI Ia mf nguoI dc ac, noI voI aI cu ng ba ng m f gIo ng gI u co f,
cham cho c d gay su va cho c fu c mo I nguo I.
- Chao I, Iu chu ng bay... y... y fha f Ia ! - ng fhuo ng Ia nhu
va y; fI ng "y" ke o da I cu a ng Iun gay cho fI m f ca m gIa c bu n
THOI THO ! 17
ra u hoa c so ha I. Va o gIo nghI, Iu c u ng fra bu I f I, khI ng fI, ca c
ca u fI va nhu ng nguo I Ia m fu xuo ng buo c va o b p, ve m f mo I,
fay da y xanfan va cha y se m v cuporx, fo c bu c bang va I, fa f ca
nom gI ng nhu nhu ng bu c fuo ng fha nh den sa m da f o go c b p. Va o
gIo phu f ha I hu ng do , ng fI fhuo ng ng I d I dI n vo I fI va
chuy n fro vo I fI nhI u hon nhu ng du a cha u kha c, khI n chu ng
pha I ghen fI. ng fI da ng nguo I can d I, ma nh kha nh, fu fh ung
dung. ChI c gI-I bang vaI xa-fanh fhu da cu so n, a o so-mI va I
hoa fh nha u na f va frn haI da u g I qua n I ra nhu ng mI ng va
Ion. Tuy vay frng ng fI an mac van co ve sach se va chInh f
hon ca c ca u fI ma c ve f-fng, so-mI ngu c h cu ng va qua ng khan
Iu a.
TI d n duo c va I hm fh ng fI ba f fI ho c ca u kInh. Ta f ca
nhu ng du a fre kha c o frong nha d u Io n fu I hon fI va chu ng da
ho c do c, ho c vI f do m f fha y phu I cu a nha fho u c Me In Tro I
da y; qua cu a s cu a ngI nha co fh nhn fha y nhu ng no c nha fho
fro n va ng cho I. Mo NafaIa a da y fI ho c. Mo Ia m f nguo I fra m
Ia ng, so s f, ma f frng ra f fre con va co ca p ma f frong su f khI n
fI co ca m fuo ng ra ng qua ca p ma f do co fh nhn fha y fa f ca
nhu ng g o phia sau mo . TI fhich nhn va o ma f mo fha f Iau,
khng cho p. Mo IIm dIm ma f, quay da u fu phia va khe khe nan nI
fI, gIo ng ga n nhu fh fha m:
- Na o, cha u no I dI: "Ia y Cha chu ng fI o frn fro I..."
Va n u fI co ho I "Iak j Ia ca I g7" fh mo so ha I nhn xung
quanh khuyn fI:
- Cha u du ng ho I, nhu fh khng f f! Cha u chI vI c no I fheo
mo : "Ia y Cha chu ng fI..." Nghe khng7
TI ban khoan: fa I sao ho I Ia I khng f f7 TI ng "Iak j" nhu
co nghIa g bi a n, va fI c fnh fm mo I ca ch xuyn fa c dI:
- "Iakp j", "Ia vo kj"...
Nhung mo fI cu kIn nha n chu a Ia I. Ma f mo nho f nha f nhu
sa p fan ra fha nh nuo c, gIo ng no I Iun Iun du f qua ng:
- u ng, cha u chI vI c no I: "Iak j" fhI...
Nhung ba n fhan mo va ca nhu ng Io I no I d u khng fu nhIn.
I u do khI n fI bu c mnh va Ia m cho fI khng fh na o fhu c
duo c ba I kInh. M f hm ng fI ho I:
Macxim Gorki 18
- Th na o, AIIska, hm nay ma y Ia m g7 Ia I dI choI r I! Cu
nhn fha y ca I buo u frn fra n ma y Ia du bI f. ChoI ma buou da u
buou fra n In nhu fh fh khng pha I Ia khn dau! Th co n ba I
kInh "Ia y Cha" da fhu c chua7
Mo fI da p khe :
- No f I da Ia m.
Ong fI cuo I kha y, ca p Ing ma y ma u hung khe ruo n In:
- N u va y fh pha I n n cho no m f fra n!
Va ng Ia I ho I fI:
- ma y da n n cho ma y bao gIo chua7
Khng hI u ng fI no I g, fI Ia ng Im. Me fI no I:
- Khng, MacxIm khng da nh no bao gIo , co n ca m ca con
nua.
- Sao va y7
- no ba o khng fh da y ba ng roI vo f duo c.
- Ro d ng c, kh n kh m ma ca I fha ng MacxIm a y. Ia y
Chu a fha fhu cho con! -ng fI no I ra nh ro f, gIo ng gIa n du .
Nhu ng Io I noI do Iam fI bu c mnh. Ong fI nha n ra dI u do .
- May Iam g ma bIu mI bIu mo fh 7 Tha f Ia fha ng...
R I, vu f ma I fo c hung ba c frn da u, ng fI no I fhm:
- uo c, d n fhu ba y na y fao se fa n cho fha ng Xasa m f me v
chuy n chI c d cho ma xem!
- Ta n Ia fh na o7 - TI ho I.
Ta f ca mo I nguo I cuo I pha In, ng fI no I:
- uo c, r I kha c bI f...
TI na p va o m f ch va fuo ng fuo ng: "fa n" fu c Ia fhu vI n
nhu ng a o da I nguo I fa dua nhu m, co n "n n" va "da nh" fh chI Ia
m f, co Ie fh . Nguo I fa fhuo ng da nh ngu a, da nh cho , da nh me o. O
Axfrakhan bo n ca nh sa f da nh nguo I a-fu, ca nh do fI da fha y.
Nhung fI chua fha y nguo I fa da nh fre con nhu va y bao gIo , va o
day fuy ca c ca u fI cu ng co khI c c va o fra n, khI fh bo p va o ga y Iu
em ho fI, nhung Iu fre d I vo I vI c do co ve xem fhuo ng. I da nh,
chu ng chI xoa qua Ioa ch dau r I fhI. NhI u Ia n fI ho I chu ng:
THOI THO ! 19
- Co dau khng7
Va bao gIo chu ng cu ng fra Io I m f ca ch can da m:
- Khng, cha ng dau g ca !
Cau chuy n II fhI v chI c d fI co duo c bI f. ChI u chI u,
khoa ng fu Iu c u ng fra cho d n bu a an f I, ca c ca u fI va ba c fho
ca fhuo ng can nhu ng ma nh va I nhu m Ia I vo I nhau fha nh m f
"fa m" va ga n va o do nhu ng ca I nha n ba ng ba. du a ba c CrIgrI
ma f da ga n mu , ca u MIkhaIn saI m f du a cha u In chin fu I Ia y
chI c d cu a ba c CrIgrI ho In ngo n n n. Tha ng Xasa Ia y chI c
ke p va n du ng d ga f fa n n n ca p chI c d, ho fha f no ng, r I Iu a da f
xu ng phia duo I fay ba c CrIgrI, va na p da ng sau Io suo I. Vu a Iu c
do , ng fI dI va o, ng I xu ng Ia m vI c va du f ngay ngo n fay va o
chI c d no ng bo ng. TI co n nho , khI fI nghe fI ng n a o cha y va o
b p fh ng fI dang gIo nhu ng ngo n fay bI bo ng In na m Ia y faI,
nha y choI choI va Ia Io n:
- u a na o nghIch fh na y7 da man!
Ca u MIkhaIn cu I xu ng ba n, Ia y ngo n fay bu ng chI c d fh I
cho ngu I. a c fho ca va n dI m nhIn ng I khau, nhu ng hnh bo ng
nha y nho f frn chI c da u ho I Io n cu a ba c. Ca u Iakp cha y va o, na p
sau go c Io suo I va cuo I khu c khich. a fI fh dang xa f khoaI s ng
ba ng m f chI c ba n xa f.
- Thang Xaska Iakvp nghIch da y! - Ca u MIkhaIn b ng
nhIn no I.
- NoI Iao!
Ca u Iakp fu phia sau Io suo I nha y ra, Ia In. Trong m f go c
b p, fha ng con ca u Iakp vu a kho c m u vu a ku:
- Khng pha I dau b a ! Chinh ba c a y xuI con da y! ao ngo n
fay du ng khI khau va .
HaI ca u fI ba f da u ca I nhau. Co n ng fI fh b ng nguI
ngay. Ong fI Ia y b f khoaI da p va o ngo n fay r I Im Ia ng buo c ra,
ke o fheo ca fI ra ngoa I. Ta f ca mo I nguo I d u no I ra ng ca u
MIkhaIn co I I. Cho nn dn Iuc ung fra fI hoI xem cau ay co bI
"fa n" va bI "n n" khng7
- a ng Ia m. - ng fI vua ca u nha u vu a II c nhn fI.
Ca u MIkhaIn da m fay xu ng ma f ba n, fhe f me fI:
Macxim Gorki 20
- ChI Vacvara, co ba o fha ng cho con a y cam dI khng! TI fh
va n c no dI bay gIo !
Me fI no I:
- Cu fhu du ng va o no ma xem...
Th Ia fa f ca mo I nguo I d u Im Ia ng. Me fI co I I no I c c I c,
nhu ng Io I no I a y nhu co su c ma nh da nh IuI dIch fhu , va Ia m cho ho
pha I ha mnh. TI fha y ro Ia fa f ca mo I nguo I d u so me fI. Ngay
ca ng fI cu ng no I vo I me fI nhe nha ng, khng gI ng nhu no I vo I
nhu ng nguo I kha c. Tha y va y fI ra f fhich fhu , va fhuo ng khoe vo I
Iu em ho vo I ve fu ha o:
- Me fo manh nhaf!
Chu ng cu ng cha ng pha n d I. Nhung r I cau chuy n xa y ra
hm fhu ba y sau da Ia m Iay chuy n Io ng fIn cu a fI d I vo I me fI.
'
' '
Truo c hm fhu ba y, fI cu ng pha m pha I m f I I na ng. TI ra f
fhich xem nguo I Io n Ia m fhay d I ma u va I, fha f Ia fa I fnh: cha ng
ha n nguo I fa Ia y va I va ng nhu ng va o nuo c ma u den, fh Ia va I ho a
fha nh ma u xanh fha m, "ma u cha m"; cho ma u xa m va o nuo c ma u
ga ch fh fro fha nh do do , ma u "boo cd". Tha f Ia d da ng, nhung
kho hI u. TI cu ng mu n fu mnh nhu m m f va f g, fI II n no I
chuy n do vo I fha ng Xasa Iakvp. No Ia m f fha ng be ra f du ng
da n, mu n duo c nguo I Io n khng coI fhuo ng, d I vo I aI cu ng dIu
da ng, sa n sa ng gIu p do fa f ca mo I nguo I frong mo I fruo ng ho p.
Nguo I Io n khen no d ba o, fhng mInh, nhung ng fI fhuo ng Iuo m
no va no I:
- nInh hof!
Tha ng Xasa Iakvp nguo I ga y kha ng, den fhuI, haI ma f I I
nhu haI ma f fm. No fhuo ng no I v I va , Ii nhi, hay nu f fI ng va
Iu c na o cu ng Ia m Ie f nhn quanh nhu dInh cha y fr n dI dau. HaI
con nguoI ma u nau sa m cu a no fhuo ng khng d ng da y, nhung
m I khI no bI kich d ng Ia I rung In cu ng vo I Io ng fra ng. TI khng
ua no. TI fhich fha ng Xasa MIkhaIIp hon. No Ia m f fha ng be
cha ng co g da ng d y , fha m Ia ng, cha m cha p, co ca p ma f bu n va
nu cuo I hI n Ia nh, ra f gI ng nguo I me dIu da ng cu a no . rang no
khng duo c de p, cha ca ra ngoa I mI ng va o ha m frn Ia I mo c
THOI THO ! 21
fha nh haI ha ng. rang na y Ia m no ba n fam Ia m; Iu c na o no cu ng
cho fay va o m m Iay nhu ng chI c rang mo c o ha ng sau d dInh
nh dI va aI mu n so va o ha m rang cu a no cu ng duo c. Ngoa I ra, fI
khng fha y no co ca I g hay hon. Trong nha cha f nich nguo I nhung
no s ng Ie IoI. No fhich ng I frong nhu ng xo franh f I franh sa ng,
va bu I chI u fh ng I bn cu a s . Tha f fhu vI khI cu ng ng I vo I no
Im Ia ng bn cu a s , va cu ng I sa f bn nhau Im Ia ng nhu fh ha ng
fI ng d ng h , nhn nhu ng con qua den bay Iuo n frn ba u fro I do
I frong bu I hoa ng hn, quanh nhu ng chI c fha p fro n va ng ru c
cu a ngI nha fho u c Me In Tro I. Chu ng bay fif In cao, r I Iao
vu f xu ng. Va b ng nhu m f fa m Iuo I den, chu ng phu kin ba u fro I
dang fa f, r I chu ng bI n dI dau ma f, d Ia I sau chu ng m f khoa ng
khng fr ng r ng. Nhn ca nh fuo ng do nguo I fa khng mu n no I g
nu a, va m f n I bu n man ma c xam chI m Ia y fam h n.
Tha ng Xasa, con ca u Iakp, fh chuy n g cu ng co fh no I
fhao fhao ba f fuy f, va chu ng cha c nhu nguo I Io n. I f fI mu n
ho c nhu m, no khuyn fI va o frong fu Ia y ra chI c khan fra I ba n
ma u fra ng fInh va n du ng frong nhu ng nga y I va dem nhu m
fha nh ma u xanh.
- Ma u fra ng Ia d nhu m nha f, fo bI f!
No no I gIo ng ra f nghIm frang. TI II ra chI c khan fra I ba n
Io n va cha y ra san. Nhung khI fI vu a nhu ng m f da u khan va o
fhu ng nuo c "cha m" fh anh Txuganc b ng fu dau Iao fo I. Anh gIa f
Ia y chI c khan, r I du ng haI ba n fay fo Io n va f nuo c va fhe f fha ng
em ho fI dang na p o pho ng ngoa I d fheo do I vI c Ia m cu a fI:
- CoI ba ra mau In!
R I anh Ia c ca I da u fo c den bu xu nhu ca o fruo c dI m cha ng
Ia nh, va ba o fI:
- Hu , chuy n na y fh na o ma y cu ng bI m f fra n do n nn
fhan!
a fI cha y fo I, vu a rn rI va kho c Io c, vu a chu I fI ba ng
nhu ng cau nghe d n bu n cuo I:
- OI, fha ng fro I da nh fha nh va f kIa, sao quI fha n khng dem
ma qua f ch f ma y dI!
R I ba fI no I vo I anh Txuganc:
Macxim Gorki 22
- Na y, Vanasa, du ng no I g vo I ng nhe ! Tao se gIa u kin
chuy n na y, may ra co fh fhoa f duo c...
Anh Vanka chu I haI fay uo f va o chI c fa p-d nhem nhu c,
no I vo I ve Io Ia ng:
- Ca I do fh vI c g d n con7 Con khng no I dau, song coI
chu ng fha ng Xasa no ma ch da y!
- Tao se cho no haI kpch, - ba fI no I va da n fI va o frong
nha .
n fhu ba y, fruo c gIo ca u nguy n, co nguo I da n fI va o b p.
Trong b p f I om om va Im Ia ng. TI co n nho cu a va o pho ng ngoa I
va ca c pho ng Iu c do d u do ng cha f, va bn ngoa I cu a s Ia a nh sa ng
u a m cu a m f bu I chI u fhu, fI ng mua roI fi fa ch va o cu a kinh.
Truo c cu a Io suo I den kIf, anh Txuganc dang ng I frn m f chI c
gh da I Io n. Trng anh gIa n du , Tu c Ivan, ca ch go I fa f, Ivan Ia fn.
Txugan c Ia bI f hI u. Tu c Ivan, ca ch go I fa f fhan ma f. kha c ha n
nga y fhuo ng. ng fI du ng frong go c ca nh m f fhu ng g , cho n o
frong fhu ng ra nhu ng chI c roI da I, Ia y fay do fu ng chI c r I x p
Ia I vo I nhau va qua f vun vu f va o khng khi. a fI du ng o m f ch
f I hif fhu c rif In va ca u nha u:
- Suo ng Ia m da y... d fa n ba o!...
Tha ng Xasa Iakvp ng I frn chI c gh o gIu a b p haI fay
du I ma f, no I gIo ng ke o da I nghe ra f Ia , gI ng nhu m f ng Ia o ha nh
kha f:
- XIn ng ha y v Chu a ma fha cho cha u. a ng sau chI c gh ,
haI du a con ca u MIkhaIn, m f fraI m f ga I, du ng fu a vaI va o nhau,
Im fhIn fhif nhu nhu ng khu c g .
- Tao qua f xong r I fao fha, - ng fI no I, fay vu f m f chI c
roI da I va uo f, - nao, fuf quan ra!...
Ong fI noI raf fhan nhIn. Va ca fI ng no I cu a ng, cu a fI ng
fha ng be gIa y gIu a frn chI c gh ken ke f, ca fI ng gIa m chan cu a
ba fI - fa f ca d u khng fh na o Ia m khua y d ng duo c ca I khng
khi fra m Ia ng dang bao fru m In can b p nha nhem f I, duo I chI c
ma I fha p Ie fe da y b ho ng. Tha ng Xasa du ng In, co I qua n, fu f
xu ng d n da u g I va haI fay gIu qua n, no cu I Iom khom, Ia p ca p
buo c d n chI c gh da I. Nhn no fha f Ia fhuong fam, haI chan fI
cu ng run In. T hon nu a Ia khI fha y no ngoan ngoa n na m u p ma f
xu ng chI c gh da I, co n anh Vanka fh Ia y m f chI c khan Io n fro I
THOI THO ! 23
no va o gh qua na ch va c . Anh cu I xu ng va du ng haI ca nh fay
den fhuI gIu cha f Ia y c chan no .
- Icxay, - ng fI go I, - Ia I ga n day!... Ka, co nghe fao no I g
khng7... ay, ha y frng fao qua f no day na y... M f!
Ong vung fay In khng cao va vu f chI c roI va o fa m fhan
fra n fru ng. Xasa ku fhe f In.
-No I Ia o, - ng fI noI, - co dau dau! Ca I na y mo I dau hon na y!
Ong fI da nh d n n I da gI p ngay In, frn Iung ha n nhu ng
v f do . Tha ng em ho fI ru In m f fI ng da I.
- Khng d chIu a 7 - ng fI ho I, fay va n d u da n dua In dua
xu ng.
- Khng fhich ha7 RoI na y Ia v f I chI c d na y!
M I khI ng fI vung fay In, fa f ca mo I fhu frong ngu c fI
d u dang In fheo, va khI ca nh fay ha xu ng fh duo ng nhu ca
nguo I fI cu ng roI xu ng. Xasa rif In fhe fhe , nghe fha f kho chIu:
- Cha u chu a r I... ... ... Cha u cha ng ma ch chuy n chI c khan
ba n Ia g... Cha u da ma ch...
Ong fI no I gIo ng bnh fha n nhu do c Tha nh fhI:
- T ca o khng pha I Ia da h f f I! u a f ca o pha I duo c an
do n fruo c fIn. Na y day, v chI c khan ban! Tu c AIcxay.
a fI Iao v phia fI, na m Ia y fay fI va fhe f In:
- TI khng dua fha ng Icxay cho ng dau! Khng dua dau!
quy su !
a Ia y chan da p va o cu a va go I:
-Vavara, Vacvara!...
Ong fI b nha o v phia ba fI, da y ba fI nga , gIa ng Ia y fI
va dem Ia I chI c gh da I. TI gIa y gIu a frong fay ng fI, gIa f b
rau ma u hung va ca n va o ngo n fay ng. Ong fI ku fhe f In, gh
cha f Ia y fI va cu I cu ng ne m fI xu ng chI c gh da I, Ia m fI say
sa f ca ma f mu I. TI co n nho fI ng fhe f man ro cu a ng fI.
- Tro I no Ia I! Tao se gI f no !
TI co n nho b ma f fra ng b ch va ca p ma f mo fo cu a me fI.
Me fI vu a cha y do c fheo chI c gh vu a fho h n h n:
Macxim Gorki 24
- u ng, b oI! ... Tra no cho con...
'
' '
Ong fI da nh cho d n khI fI nga f dI. Ma y nga y II n fI m,
pha I na m sa p frn m f chI c gIuo ng r ng no ng bu c, frong m f can
pho ng nho chI co m f cu a s vo I m f ngo n de n do fu mu su f nga y
dm o go c pho ng, fruo c ma f chI c fu co ba y ra f nhI u fuo ng fha nh.
Nhu ng nga y dau m Ia nhu ng nga y da ng ghI nho cu a do I fI.
Trong nhu ng nga y do cha c fI da Io n In ra f nhI u va ca m fha y
nhu co ca I g kha c fhuo ng. Tu do fro dI, fI dam ra quan fam Io
Ia ng d I vo I mo I nguo I; va h f nhu nguo I fa da I f ma f Io p da o fra I
fIm fI dI nn no fro nn h f su c nha y be n d I vo I mo I n I dau do n
va sI nhu c, du Ia fI hay nguo I kha c pha I chIu. Truo c h f, cu c ca I
nhau gIu a ba fI va me fI da Ia m cho fI h f su c nga c nhIn: frong
can pho ng cha f he p, ba fI, nguo I fo Io n va va n d den, fI n v
phia me fI, d n me fI va o go c pho ng, ch d ca c fuo ng fha nh, va
rif In:
- Sao ma y khng Ia I ma gIa ng no ra, ha 7
- Con so.
- OI, ma y kho e nhu vam ma co n so ! Tha f xa u h , Vacvara!
Tao gIa fh na y ma fao khng so ! Tha f xa u h !...
- cho con yn me oI, con dau Io ng Ia m...
- Khng, ma y khng yu no , ma y khng fhuong fha ng be m
cI!
Me fI no I Io n, gIo ng m f nho c:
- Chinh fI cu ng nhu m f du a m cI su f do I!
R I ca haI nguo I ng I frn chI c ho m o go c pho ng kho c ra f
Iau. Me fI no I:
- N u khng co fha ng AIcxay fh fI da dI kho I noI na y r I!
TI khng fh s ng frong ca I dIa ngu c na y duo c nu a, khng fh
s ng duo c, me oI! Khng co n hoI su c nu a...
- Con Ia do ng ma u cu a me , fra I fIm cu a me !
a fI fh fha o no I. TI hI u ra me fI khng pha I Ia ke
ma nh, me fI cu ng so ng fI nhu mo I nguo I. TI da ca n fro me fI
THOI THO ! 25
dI kho I ca I nha na y, noI me fI khng fh s ng n I. I u do fha f
da ng bu n. If Iau sau me fI bI n kho I nha fha f, khng hI u Ia dI
dau, fham aI. M f hm ng fI b ng xua f hI n, h f nhu fu fra n
nha roI xu ng. Ong fI ng I xu ng gIuo ng, dua ba n fay Ia nh nhu
bang so va o da u fI:
- Cha o ca u ca ... Cha u fra Io I dI, du ng gIa n ng!... fh na o7
TI chI mu n da cho ng fI m f ca I, nhung fI dau khng
cu a qua y duo c. To c ng fI frng ca ng do hon mo I khI, da u Iun
Iun Ia c Iu, haI con ma f Iong Ianh nhu dang fm kI m va f g frn
fuo ng. ng fI Ia y frong fu I ra m f chI c ba nh bich quI hnh con d,
haI chI c ke o bo c duo ng hnh chI c ke n, m f qua fa o va m f chu m
nho kh ma u xanh r I da f fa f ca In frn g I, ngay fruo c ma f fI.
- Cha u fha y khng, ng dem qua cho cha u da y!
Ong fI cu I xu ng va hn va o fra n fI. Sau do ng fI ba f da u
vu a no I vu a khe khe xoa da u fI vo I ba n fay be nho , cu ng que o va
va ng khe , nha f Ia nhu ng mo ng fay cong nhu mo ng chIm.
- Hm fruo c ng da nh cha u dau qua pha I khng7 Ong no ng
qua ! Ta I cha u ca o va ca n ng nn ng gIa n. Nhung khng sao,
cha u co bI do n qua mu c fh r I dau cu ng va o da y ca ! Cha u pha I
bI f, m I khI nguo I fhan fhich da nh cha u fh do khng pha I Ia dI u
sI nhu c, ma Ia m f ba I ho c! Khng nn d cho nguo I ngoa I da nh
mnh, nhung d I vo I nguo I frong nha fh cha ng sao. Cha u fuo ng
fruo c kIa ng khng bI da nh u7 AIIsa, ng bI da nh d n n I ngay
ca frong gIa c mo khu ng khI p cha u cu ng khng fha y duo c. Ong bI
sI nhu c d n n I gIa Chu a frng fha y cha c Chu a cu ng pha I kho c!
K f qua Ia fh na o7 Tu m f du a fre m cI, con m f nguo I da n ba
nghe o, ng da co dIa vI nhu bay gIo . Ong du ng da u m f phuo ng
nhu m, ng dI u khI n mo I nguo I.
Vo I fhan hnh ga y va can d I na m xu ng bn ca nh fI, ng
fI ba f da u k v nhu ng nga y fho a u cu a mnh ba ng nhu ng Io I Ie
ra n ro I va ma nh me , Io I no n I fI p Io I kIa m f ca ch d da ng va
khe o Ie o. HaI con ma f xanh cu a ng fI ru c sa ng In. ng fI vuI ve
vo r I bu mo fo c va ng o ng, r I ca f gIo ng fhe fhe nhu qua f va o ma f
fI:
- Cha u d n day ba ng fa u fhu y pha I khng7 HoI nuo c dua
cha u d n da y! Co n ng, khI co n fre , chinh ng da pha I du ng su c
keo cac sa -Ian dI nguo c sng Vonga. Sa -Ian fh o duo I nuo c, ng fh
Macxim Gorki 26
dI frn bo . Ong dI chan da f frn da nho n, frn nhu ng ch da f su f,
va cu dI nhu fh su f fu Iu c ma f fro I mo c cho d n f I mIf. Na ng
xIn va o ga y, da u no ng bo ng nhu fhan, nguo I cu I ga p fha nh ba
khu c, xuong ku rang ra c... Va y ma va n pha I dI, d n duo ng dI
cu ng khng frng fha y, haI ma f nho a I va m hI, Io ng dau do n
ch ... OI cha , AIIsa, cha u cu Im ng k cho ma nghe! Cu fh dI, dI
ma I, cho d n Iu c fu f kho I day, nga gIu I xu ng da f. a y fh nhung
Ia I mu ng, bo I v fa f ca su c Iu c da ca n r I: mI n sao duo c nghI ngoI,
hay ch f qua ch! o , nguo I fa da s ng duo I ma f Chu a CIsu nhan
fu nhu fh do !... a ba Ia n ng d m buo c frn do ng sng Ca I
Vonga: fu XImbIc d n RubInxko, fu Xarafp d n day va fu
Axfrakhan d n h I cho MakarIep. Ha ng bao nhIu nghn da m
duo ng! Cho d n nam fhu fu fh ng fro fha nh phu fruo ng cu a anh
em phu ke o fhuy n, v ng da cho Ia o chu bI f duo c fa I cu a ng!...
Ong fI no I, va b ng vu f Io n In fruo c ma f fI nhu m f da m may,
fu m f ng gIa be nho va qua f queo bI n fha nh m f nguo I co su c
ma nh phI fhuo ng, m f mnh ke o ca m f chI c sa -Ian kh ng I dI
nguo c do ng sng...
ThInh fhoa ng ng fI Ia I nha y fu frn gIuo ng xu ng da f va
vung fay Ia m dI u b cho fI fha y nhu ng nguo I ke o fhuy n dI nhu
fh na o, fa f nuo c o frn fhuy n ra sao. Ong fI ha f gIo ng fra m
nhu ng ba I g do , xong Ia I nha y In gIuo ng, nhanh nhe n nhu m f
fhanh nIn, frng fha f ky Ia . R I ng Ia I no I, gIo ng ca ng say sua
hon:
- Nhung AIIsa a , nhu ng Iu c nghI, va o nhu ng bu I chI u he o
JIguII, duo I chan ngo n d I xanh r co khI bo n ng d f Iu a In r I
na u cha o. Va khI m f nguo I ke o fhuy n da ng fhuong ca f fI ng ha f
m f ba I ha f fhoa f ra fu da y Io ng fh Ia p fu c ca doa n phu a m a m ca f
gIo ng ho a fheo. Nguo I nhu so n gaI c In, va sng Vonga duo ng
nhu Ia I ca ng cha y xI f. No I ng I n nhu con ngu a ba f kham, nhu
mu n ca f mnh In fa n may xanh! Iu c do mo I n I dau kh d u fIu
fan nhu Ia n bu I fruo c gIo . Mo I nguo I ha f d n n I co khI d cha o
fra o ca ra ngoa I; khI a y ca n pha I n n cho anh cha ng da u b p m f
muI va o fra n: "ChoI nhung cho bo IoI cng vI c!" a ma y Ia n co
nguo I ngo va o cu a go I ng fI, nhung fI van na I:
- Ong dung dI ng a!
Ong fI mIm cuo I va gIo fay du I mo I nguo I:
- o I fi da ...
THOI THO ! 27
Ong fI k chuy n ma I cho d n fa n chI u f I. Va khI dI ra co n
au y m fu bI f fI. TI bI f ng fI khng pha I Ia nguo I du fo n va
da ng so . TI u a nuo c ma f khI nho Ia I ra ng chinh ng fI da da nh
fI fa n nha n nhu va y. Tuy nhIn fI va n khng fh na o qun duo c
chuy n do . VI c ng fI d n fham da mo r ng cu a cho fa f ca mo I
nguo I, va fu sa ng d n f I Iun Iun co nguo I ng I bn gIuo ng fI, c
fm mo I ca ch Ia m cho fI khuay kho a. TI co n nho dI u do khng
pha I Iu c na o cu ng vuI ve va fhu vI. a fI fhuo ng d n vo I fI hon
Nhu ng fn cu cu a fha nh ph !IIanp va Tsecbakp frn sng
Vonga. Nhu ng ngo n nu I ra f de p o khu c gIu a sng Vonga. ca va
cu ng ngu vo I fI m f gIuo ng nu a. Nhung frong nhu ng nga y do ,
nguo I da d Ia I cho fI a n fuo ng fuoI sa ng nha f Ia anh Txuganc.
VaI anh vung, ngu c no , da u ra f fo vo I b fo c xoan fif. Anh d n va o
Iu c chI u f I va an va n nhu nga y h I: a o Iu a va ng, qua n nhung
bng va dI dI u ng ga p n p ku ken ke f. To c anh bo ng Ia ng, ca p
ma f Ia p Ia nh duo I dI Ing ma y ra m, ha m rang fra ng a n duo I b
rIa me p den mo I mo c. ChI c a o va ng ru c pha n chI u a nh Iu a do
cu a ngo n de n fho khng bao gIo fa f
- Nay em, frng day nay, - anh no I va ve n fay a o In, cha cho
fI xem ca nh fay fra n da y nhu ng v f do d n fa n khuy u.
- m xem no sung fh da y! Ma y hm no co n f hon nu a, hm
nay da ba f da u bo f nhI u r I! m co bI f khng, fha y ng n I gIa n
va ba f da u da nh em, anh II n gIo ngay ca nh fay na y ra do . Anh
dInh cho khI na o roI ga y, ng dI Ia y chI c kha c fh ba hoa c me se
b em cha y dI! Nhung chI c roI Ia I khng ga y, v ngam nuo c nn
de o qua ! Nhung du sao em cu ng do bI do n co pha I khng7 a y em
xem, anh cu ng Ia u ca da y chu ...
Anh cuo I ve au y m, dIu da ng va Ia I nga m nghia ca nh fay
sung ph ng, r I vu a cuo I vu a no I:
- Anh fhuong em qua , d n n I c ho ng anh cu nghe n Ia I. T I
nghI p! Th ma ng cu vu f ma I...
Anh fho ph ph nhu ngu a va Ia c da u, r I anh ba f da u no I
chuy n v ng fI. Trong ch c Ia f anh da fro nn ga n gu I d I vo I fI
va gIa n dI nhu m f du a fre . TI ba o anh ra ng fI yu anh Ia m. Anh
fra Io I fha f cha f pha c kho ma qun duo c:
- Anh cu ng yu em Ia m, chinh v yu em nn anh mo I chIu
dau fhay cho em! u a kha c fh du ng ho ng, ma c xa c chu ng no ...
Macxim Gorki 28
Sau do anh ba f da u khuyn ba o fI, anh no I khe , fhInh
fhoa ng Ia I nhn ra cu a:
- Ia n sau n u em co bI da nh fh pha I ca n fha n da y, du ng co
co ru m nguo I Ia I hI u khng7 Co du m nhu fh se dau ga p dI; em
cu fha nguo I cho fhoa I ma I, sao cho nguo I fha f m m, m m nhu n ra
a y! Va du ng co nhIn fho , cu fho fha f ma nh va ku fuo ng In, nho
da y! Nhu fh ra f f f.
TI hoI:
- Th ra co n bI da nh nu a a 7
- Chu sao7
Anh Txuganc no I ve fha n nhIn.
- Ta f nhIn, co n bI da nh nu a chu ! R I xem, em se bI da nh
Iun da y...
- V sao7
- Ong ma da mu n kI m co fh...
Va anh Ia I Io Ia ng khuyn fI:
- N u ng da nh fu frn cao, chI qua f roI fu frn xu ng fhI
fh em cu vI c na m yn, nguo I fha f m m; co n n u ng da nh gIa f -
qua f xu ng r I Ia I gIa f v d ru f fhIf ra - fh em pha I ruo n nguo I
fheo chI u chI c roI, hI u khng7 Nhu fh do dau hon!
Anh nha y m f bn ma f den Ia y r I no I:
- V ma f na y anh co n gIo I hon ca ca nh sa f da y! a cu a anh co
Ie dem khau duo c bao fay em a !
TI nga m ne f ma f vuI fuoI cu a anh va nho Ia I nhu ng chuy n
c fich ma ba fI da k v Hoa ng fu Ivan va cha ng ng c Ivanuska.

THOI THO ! 29
III
Om da y, fI fha y ro anh Txuganc gIu m f dIa vI da c bI f
frong nha . Ong fI khng ma ng anh Iun mI ng va bu c fu c nhu d I
vo I ca c ca u fI. KhI va ng ma f anh, ng fI IIm dIm va ga f gu no I v
anh:
- Tha ng Ivanka ra f khe o fay! Chu ng bay cu nho Io I fao no I:
Io n In no se kha cho xem!
Ca c ca u fI cu ng d I xu vo I anh Txuganc ra f fru m n, fhan
ma f va khng khI na o du a co f fru anh nhu d I vo I ba c fho ca
CrIgrI ma ha u nhu chI u na o ho cu ng kI m m f fro fInh nghIch g
d fru. KhI fh ho nung no ng chuI ke o, khI fh ca m nguo c ca I
dInh nho n hoa f va o gh cu a ba c, hoa c fha y ba c Io a do , ho d ngay
bn fa m fay cu a ba c nhu ng ma nh va I ma u sa c kha c nhau d ba c
dinh fha nh m f "fa m", fh Ia ba c Ia I bI ng fI chu I cho m f me .
M f hm, sau bu a an frua, khI ba c dang ngu frn ga c xe p, ho Ia y
fhu c nhu m do bI In ma f ba c. a c cu fh va c b ma f ng
nghInh va da ng so a y dI dI Ia I Ia I kha Iau: gIu a b rau ba c I ra haI
v f kinh fro n mo mo va m f ca I mu I da I do cho f bung fho ng
xu ng ve fhI u na o nom gI ng nhu ca I Iuo I. Ca c ca u fI nghI ra
khng bI f bao nhIu nhu ng fro fInh nghIch nhu va y. Nhung ba c
fho ca va n nga m da ng nu f cay chIu du ng, ba c chI khe ca u nha u
va fruo c khI so va o ca I ba n Ia , ca I ke o, ca I kIm hoa c ca I d, ba c
fhuo ng nha p nuo c bo f da y da u ngo n fay. Ca I do da fro fha nh fho I
quen d I vo I ba c; ngay ca khI ng I va o ba n an frua, fruo c khI ca m
con dao hoa c ca I dIa, ba c cu ng nha p nuo c bo f nhu va y Ia m bo n fre
con cuo I ca In. KhI na o ba c dau kh , frn khun ma f fo cu a ba c
n I In v s n p nhan. Nhu ng n p nhan na y fruo n frn fra n ba c
m f ca ch ky qua I, khe ke o ca p Ing ma y In, r I bI n ma f va o ca I
dau froc Ic cua bac. TI khng nho ng fI dI voI nhung fro dua
cu a ca c ca u fI ra sao, nhung ba fI fh gIo na m da m de ca c ca u fI
va qua f:
- Chu ng ma y khng bI f nguo ng ma f a , quan v Ia I!
Macxim Gorki 30
Nhung khI va ng ma f anh Txuganc, ca c ca u fI Ia I no I v
anh vo I ve bu c fu c va cham bI m. Ho gI u co f, ch baI vI c Ia m cu a
anh, nhI c anh Ia fha ng an ca p va Iuo I bI ng. Tu c Ivan, ca ch go I
fhan ma f. TI ho I ba fI fa I sao Ia I co chuy n a y. Cu ng nhu mo I
Ia n, ba fI vuI Io ng gIa ng gIa I cho fI ba ng nhu ng Io I d hI u:
- Cha u khng bI f, ca haI ca u cu ng mu n franh VanIuska v
pha n mnh, khI na o ho mo xuo ng nhu m rIng; fh Ia fruo c ma f
nhau ho gIe m pha no , no I no Ia m f fay fho f I. Ho no I Ia o, ho Iu a
mI ng nhau da y. Ho co n so VanIuska khng dI vo I ho , se o Ia I vo I
ng. Ma ng Ia I Ia nguo I fra I finh fra I n f, ng co fh se cu ng vo I
Ivanka mo m f xuo ng nhu m fhu ba, nhu fh se khng Io I cho ca c
ca u, cha u hI u chua7
a cuo I khe khe :
- Ho du ng du ma nh kho e, d n fha nh cu ng pha I bu n cuo I!
Nhung ng Ia I bI f fo ng nhu ng muu me o do va c y fru haI ca u
Iasa va MIsa. Ong ba o: "Tao se mua cho fha ng Ivan m f fa m fhe
mI n dI Iinh d no kho I bI go I dI Iinh, v fao ca n d n no !" Ca c ca u
bu c fu c, ho khng fhich fh va fI c fI n, v mua m f fa m fhe nhu
va y ra f da f!
TI Ia I o vo I ba fI nhu khI o frn fa u fhu y. T I na o fruo c khI
dI ngu ba fI cu ng k cho fI nghe nhu ng chuy n fha n fhoa I hoa c
k v cu c do I mnh, cu ng fu a fu a nhu m f chuy n fha n fhoa I va y.
a fI k chuy n Ia m an cu a gIa dnh: chuy n phan chIa gIa fa I
cho con ca I, chuy n ng fI fa u nha mo I cho mnh. a fI vu a no I
vu a khe cuo I, du ng dung nhu nguo I dung nuo c Ia hay m f nguo I
ha ng xo m Ia ng gI ng, chu khng pha I Ia nguo I chu nhan fhu haI
frong ngI nha na y. Nho fh fI mo I bI f anh Txuganc Ia du a con
hoang nha f duo c frn chI c gh da I o ca nh c ng frong m f dm
mua da u xuan.
- No nam o da y, cu n frong chI c fa p d r ng, - ba fI k ,
gIo ng fra m ngam va co ve huy n bi, - no khe ku oe oe va da ba f
da u re f co ng.
- Ta I sao nguo I fa Ia I bo roI fre con fh 7
- V me no khng co su a, khng co g nuI; fh Ia me no do
xem o dau co fre con mo I de bI ch f II n da f gIa u no o do .
Sau m f Ia f yn Ia ng, ba fI ga I da u, fho da I r I nhn In fra n
nha , no I fI p:
THOI THO ! 31
- Ta f ca d u Ia do nghe o fu ng, AIIsa a , co ca nh kh cu c qua
d n n I khng fh no I ra duo c! NguoI fa cho rang con ga I chua
ch ng khng co quy n de , ra ng do Ia m f dI u h fhe n! Ong dInh
dua VanIuska fo I so ca nh sa f, nhung ba can ngan: gIu Ia y ma nuI;
do Ia fro I cho chu ng fa d fhay va o nhu ng du a da ch f. V ba de ca
fha y muo I fa m ba n; n u fa f ca d u s ng fh chu ng se chI m ca m f
da y ph , fo I muo I fa m ngI nha ! Cha u khng bI f chu , ba Ia y
ch ng fu nam muo I b n fu I, nam muo I Iam ba da de , nhung Chu a
fhich do ng ma u nha ba nn da Ia n Iuo f ba f chu ng v Ia m fhIn
fha n. a vu a fI c vu a mu ng!
Ng I frn fha nh gIuo ng, mnh ma c d c co chI c a o ca nh, ma I
fo c den xo a xu ng ca nguo I, ba fI fo xu nhu m f con ga u ma fruo c
day nguo I fI u phu ra m rau vu ng Xecgaf da dem v san. a fI
Ia m da u frn b ngu c fra ng phau nhu fuy f, cuo I khe va dung dua
foa n fhan:
- Chu a da ba f dI nhu ng du a f f, co n Iu cha ra g fh d Ia I cho
ba . a ra f vuI mu ng duo c fha ng Ivanka, ba ra f yu ca c cha u, ca c
cha u a ! Th Ia ba nhan no, rua fI cho no, va no fro nn mf fhang
con fraI ngoan ngoa n. Iu c da u ba go I no Ia o u a, v no hay ve ve
cha ng kha c g con bo du a, su f nga y no bo va ve ve o kha p ca c
pho ng. Cha u ha y yu m n no , no Ia m f nguo I ra f gIa n dI!
TI yu m n anh Ivan va nhI u khI nga c nhIn d n ngay
nguo I v anh. Nha f Ia va o nga y fhu ba y, Iu c ng fI dI I nha fho ,
sau khI da da nh Iu fre co I I frong fua n, fh frong nha b p Ia I dI n
ra du mo I fhu fro vuI khn k . Anh Txuganc ba f nhu ng con gIa n
den o sau Io suo I, Ia m ra f nhanh b day cuong ba ng chI va ca f
chI c xe fruo f fuy f ba ng gIa y. Sau do anh du ng fhanh do m dI u
khI n b n con ngu a dI du ngoa n frn chI c ba n ma u va ng da co
sa ch. Anh ku In, gIo ng pha n kho I:
- Chu ng no dI fm gIa m mu c da y!
Anh ga n ma nh gIa y nho va o Iung m f con gIa n, fhu c no cha y
fheo sau chI c xe fruo f fuy f va gIa I fhich:
- Chu ng no bo qun ca I bao. Ong fu sI cha y fheo dua cho
chu ng da y!
Anh Ia y chI fro I chan m f con gIa n; con va f bo I, da u du ng
fu fung. Anh Vanka v fay reo In:
- Ia o phu I dang fu qua n ruo u dI ra. Ia o dI du I chI u da y!
Macxim Gorki 32
Anh II da n chu f ra. Theo I nh anh, chu ng du ng va dI ba ng
haI chan sau, ke o I chI c duI da I Io ng fho ng fheo sau va cho p
cho p ca p ma f IInh Io I nhu nhu ng ha f cuo m den nha nh frng d n
bu n cuo I. Anh nang nIu da n chu f, m chu ng va o ngu c, mo m
duo ng, hn hif va no I vo I gIo ng da y fIn fuo ng:
- Chu f Ia gI ng va f fhng mInh, dIu da ng. CIa fha n ra f
fhich chu f. AI ma nuI chu f fh se duo c gIa fha n ban an cho...
Anh bIf Iam cac fro quI fhuaf voI quan baI va dng fIn.
Anh ku fo hon ca bo n fre con va ha u nhu khng kha c chu ng ma y.
M f hm bo n fre choI ba I vo I anh, chu ng fha ng anh ma y va n II n.
Anh ra f bu n, fu c gIa n bIu mI bo cu c, sau do anh khIf khIf mu I
va pha n na n vo I fI:
- Anh bIf ro, fuI chung no fhng d ng vo I nhau fruo c! Chu ng
no nha y nhau, gIu I ba I cho nhau duo I ga m ba n. AI Ia I choI nhu
fh 7 Chinh anh cu ng bI f choI gIan Ia n khng ke m... Nguo I fa coI
fre con ch f ngay fu fu I co n fho Ia v f I va go I Ia "nhu ng fhIn
fha n", ho fIn ra ng sau khI ch f chu ng fro fha nh fhIn fha n. Xecgaf
o phia dng nam NIjnI - Npgrf chu ng 130 cay s .
Anh da muo I chin fu I, Io n hon ca b n du a chu ng fI c ng
Ia I. Nhung da ng ghI nho nha f d I vo I fI Ia hnh a nh cu a anh frong
nhu ng f I vuI nga y h I. KhI ng fI va ca u MIkhaIn dI fham ba con
fh ca u Iakp co b fo c quan r I bu II n xa ch cay da n ghI-fa xu ng
b p. a fI soa n m f bu a fI c fra co nhI u mo n an nhe va ruo u
vfka du ng frong chI c chaI xanh co hoa do ba ng fhu y fInh o da y.
Anh Txuganc ma c qua n a o nga y h I quay fif nhu con quay. a c
fho ca Ia ng Ie Ien va o, ca p kinh cu a ba c Ia p Ia nh. Co ca mu vu nuI
pgna a ma f r , h ng ha o va be o fro n fru ng fru c nhu m f ca I
chum; mu co ca p ma f Ia u IInh va gIo ng no I oang oang. ThInh
fhoa ng Ia o phu I gIu d fha nh ra m rau cu a nha fho u c Me In
Tro I va nhu ng nguo I co nuo c da den nha y nhu nhu ng con ca mang
va ca chu I, cu ng fo I du . Mo I nguo I vu a an u ng Iu bu , vu a fho da I
fhuo n fhuo f. Ho chIa qua ba nh cho bo n fre con va cho m I du a m f
c c ruo u ngo f. a n da n cu c vuI fro nn na o nhI f va sI n I ky Ia .
Ca u Iakp In day da n say m, va sau khI In day xong bao gIo
ca u cu ng no I cau na y:
- Nao, fI xIn baf dau!
Ca u ha f mo fo c quan ra sau va cu I xu ng cay da n ghI-fa,
vuon c da I nhu c ng ng. Khun ma f fro n v fu cu a ca u co ve mo
THOI THO ! 33
ma ng; ca p ma f IInh Io I xa xam cu a ca u fro nn Io do . Ca u ba m nhe
day da n, ba I ca u choI fhu hu f mo I nguo I va Ia m cho mo I nguo I
ngay nga f. I u nha c cu a ca u do I ho I su Im Ia ng hoa n foa n. No
nhu do ng su I cha y xI f fu xa d v , Io f qua san nha va nhu ng bu c
fuo ng. No Ia m cho fra I fIm mo I nguo I xao xuy n va go I In ca m
gIa c kho hI u, vu a bu n ba vu a Io au. I u nha c Ia m cho nguo I
nghe ca m fha y fhuong mnh va fhuong mo I nguo I. Nguo I Io n hnh
nhu cu ng fro Ia I fu I fre con, va mo I nguo I ng I yn, da m mnh
frong ba u khng khi Im Ia ng, mo m ng dam chIu.
Xasa MIkhaIIp cham chu nghe hon ca . No cu vuon da I nguo I
ra v phia ca u Iakp, nhn cha m cha m cay da n ghI-fa, mI ng ha
h c, nuo c ra I cha y ro ng ro ng. I khI no mo ma ng d n n I nga fu
frn gh xu ng, fay da p xu ng sa n nha ; va Iu c do no ng I b f Iun
xu ng sa n, ca p ma f do ra, fro n xoe. Mo I nguo I cu ng fh , aI cu ng
say m do da n. ChI co chI c a m xamva Ia khe reo reo, nhung va n
khng a f n I fI ng fhan va n cu a cay da n ghI-fa. HaI chI c cu a s
vung nhn ra ca nh dm fhu f I mo . I khI duo ng nhu nghe co
nguo I khe go va o cu a kinh. Trn ba n ngo n Iu a va ng khe cu a haI
cay n n khe rung rInh, nho n hoa f nhu nhu ng ngo n gIa o. Ca u
Iakp m I Iu c m f fhm do nguo I ra; ca u nhu ngu say, ha m rang
ca n cha f, chI co dI ba n fay cu a ca u Ia co n hoa f d ng. Nhu ng ngo n
fay pha I u n cong, rung fif frn day da n gI ng nhu nhu ng con
chIm dang v ca nh sa p bay, nhu ng ngo n fay fra I Iuo f fhoan fhoa f
frn phim da n.
Nga nga say, ca u khe khe ha f m f ba I da I v fa n, gIo ng rif
qua ke rang nghe ra f kho chIu: N u Iakp Ia cho
- Y su a r ng fu sa ng d n f I; I, fa bu n gh! OI, fa cha n gh!
NgoaI ph mf c mu dI qua, Trn ha ng ra o m f con qua da u. OI,
fa bu n gh! OI, fa cha n gh! Sau Io d ga y, a n gIa n Iao xao. OI
fa bu n gh! M f ga an ma y phoI dI xa -ca p, Ca kha c xoa y ma f Iu c
nao! OI, fa bu n gh! OI, fa cha n gh!
TI khng sao chIu n I dI u ha f na y, va khI ca u ba f da u ha f
fo I doa n ga an ma y fI II n kho c nu c no , Io ng bu n ruo I ruo I. Anh
Txuganc nghe nha c cu ng cham chu nhu mo I nguo I. Anh dan fay
vao mo fo c den, nhn cha m cha m va o go c nha va fhInh fhoa ng Ia I
khIf mu I. I khI anh fh f In ba f ngo , gIo ng ra u rI:
- Cha , n u fa f f gIo ng, fh Ia y Chu a, fa ha f pha I bI f!
a fI fho da I, no I:
Macxim Gorki 34
- ThI, Iasa, fha f ma y Ia m na u ru f na u gan mo I nguo I! Co n
may, VanIafka, nha y dI m f fi na o...
Ho khng bao gIo fhu c hI n ngay Io I yu ca u cu a ba fI. Tuy
nhIn dI khI ca u Iakp b ng da f ba n fay In day da n m f Ia f, r I
ca u na m fay Ia I, ne m ma nh xu ng sa n m f ca I g khng aI frng
fha y va khng aI nghe fha y. Ca u ku In, gIo ng vuI nh n:
- u n vo I cha sa u, ha y vu f dI cho ra nh! Na o Vanka, du ng
da y! Anh Txuganc su a sang Ia I fu fh cho f chInh, ke o chI c a o
so-mI va ng cho pha ng va ro n re n buo c ra gIu a nha b p nhu buo c
frn da u dInh va y. Ca p ma ra m na ng cu a anh do u ng In. Anh
mIm cuo I co ve fhe n fhu ng va yu ca u:
- ChoI nhanh In m f chu f, Iakp VaxIIIfs!
Cay da n ghI-fa vang In dIn cu ng, go f gIa y n n xu ng sa n
d n da p. Trn ba n va frong fu ba f dIa ku Ianh canh. o gIu a nha
b p, anh Txuganc quay fro n nhu a nh Iu a, bay Iuo n nhu con dI u
hau, vung va y fay nhu ca nh chIm, chan dI chuy n ha u nhu khng
ro . Anh b ng fhe f In m f fI ng, r I ng I x m xu ng sa n va quay
II ng nhu con chIm e n va ng o ng. ChI c a o Iu a ro I a nh ra kha p
xung quanh, rung rung In, frng nhu do ng su I dang d ra hoa c
nhu va ng nung dang cha y. Anh Txuganc nha y mu a khng bI f
m f, qun fa f ca . TI co ca m fuo ng n u mo foang cu a ra fh anh se
vu a dI vu a nha y mu a fung fang kha p ph , kha p fha nh ph va
khng ro anh se dI nhu ng dau nu a...
- Ca f ngang dI!
Ca u Iakp ku In va gIa m chan xu ng sa n da nh nhIp. Ca u
huy f sa o rif In va ha f vang nhu ng dI p khu c khI ha I, gIo ng nghe
d n bu c mnh: Cha ! N u khng so mo n dI gIa y gaI Th fa da bo
roI ca vo cu ng con! Nhu ng nguo I ng I sau chI c ba n cu ng fha y
ngu a nga y chan, fhInh fhoa ng ho Ia I ku rif In nhu bI bo ng. a c
fho ca ra m rau da p da p fay va o ca I fra n ho I cu a mnh va no I Ia p
ba p. M f hm, cu I xu ng nguo I fI, b rau m m ma I phu ca In vaI
fI, ba c ghe va o faI fI no I nhu no I vo I nguo I Io n:
- Icxay MacxImIf a , gIa co b chau o day fh co Ie da khac
ha n! cha u ra f vuI finh. Cha u co nho fh khng7
- Khng.
- Tha f a 7 Thuo ng fhuo ng b cha u hay nha y vo I ba cha u, Ia f
nu a r I cha u coI!
THOI THO ! 35
a c du ng da y, nguo I cao Io n, h c ha c, frng nhu m f bu c
fuo ng fha nh, cu I mnh fruo c ba fI va mo I ba , gIo ng fra m fra m
kha c fhuo ng:
- a AkuIIna Ivanpna, xIn ba Ia m on cho chu ng fI fhuo ng
fhu c dI u nha y fruo c day ba fhuo ng nha y vo I MacxIm Xapvafep
a y! a vuI Io ng chu 7
- CrIgrI Ivanufs, Ia o ro Ia chu a, ro Ia chu a!
- a fI vu a no I vu a cuo I va co du m nguo I Ia I. Va o fu I fI co n
nha y vo I nho f g! ChI f Ia m fro cuo I cho fhIn ha ...
Nhung fa f ca mo I nguo I d u yu ca u ba fI nha y. Th Ia b ng
nhIn ba fI du ng da y nhanh nhe n nhu m f fhI u nu , su a Ia I va y,
fha ng nguo I ra, chI c da u na ng n nga ra sau, ba dI do c fheo gIan
b p va no I fo:
- ThI duo c, ca c nguo I cu vI c cuo I! Na o Iasa, choI ba I kha c
dI!
Ca u fI nga ng da u In, vuon nguo I ra, IIm dIm ca p ma f va
ba f da u choI cha m Ia I. Anh Txuganc du ng Ia I m f Ia f, r I Iao fo I
ch ba fI, nha y ng I xoay quanh. Co n ba fI fh Iuo f nhe frn sa n
nhu dI frn khng, fay dang ra, Ing ma y ruo n In, ca p ma f den
cham cham nhn v phia xa xa. Trng ba fI d n hay va fI ph
cuo I. a c fho ca gIo ngo n fay nghIm ma f do a fI, fa f ca nguo I Io n
d u nhn v phia fI vo I ve khng fa n fha nh.
- ThI du ng nha y nu a, Ivan!
- a c fho ca vu a no I vu a mIm cuo I.
Anh Txuganc ngoan ngoa n vang Io I nha y sang m f bn va
ng I In nguo ng cu a, co n mu pgna a fh vuon c ra va ba f da u
ha f, gIo ng fra m fra m, m m: Su f fua n cho d n nga y fhu ba y, C
ga I fhu dang-fen ca nga y, C m f ru nguo I v ba n r n, I, kha c
na o ca I xa c khng h n! Hnh nhu ba fI khng nha y, ma dang k
m f cau chuy n g. a fI Iuo f nhe nha ng, fu Iu , nguo I Ia c Iu, ma f
nhn kha p xung quanh, foa n fhan fo Io n rung chuy n nga p ngu ng,
dI ba n chan nhu do duo ng, buo c dI fha n fro ng.
ng nhIn ba fI du ng Ia I nhu so ha I dI u g, khun ma f
rung rung, nhan nho , r I Ia p fu c m f nu cuo I hI n ha u, co I mo no
ra. a fI dI nghIng nguo I nhu nhuo ng I I cho aI va Ia y fay mo I
ho dI. a cu I xu ng, Im Ia ng, Ia ng nghe va mIm cuo I fuoI fa n hon.
Macxim Gorki 36
R I d f nhIn ba fI ro I kho I ch , xoa y fro n nhu m f con gIo I c.
Toa n fhan ba fI nhu Io n fhm, Iu c na y khng aI co fh ro I ca p
ma f duo c v ba fI fro nn de p de va da ng yu Ia m sao frong gIay
phu f dI u ky fro Ia I fu I fhanh xuan nga y fruo c. Mu pgna a ru c
In nhu ke n: Nga y chu nha f c ga I nha y mu a Su f fu Iu c I sa ng
cho d n nu a dm. C Ia nguo I cu I cu ng v ngo , TI c fhay -nga y I
cha ng da I fhm! Nha y xong ba fI fro v ch cu ng I ga n a m
xamva. Mo I nguo I khen ngo I. a fI vu a su a Ia I ma I fo c vu a no I:
- ThI dI, ca c nguo I chua duo c fha y nhu ng vu nu fha f su da y.
Ta I qu fI, o aIakhona, fruo c day co m f c ga I ma fI khng nho
Ia con ca I nha aI, fn g, khI c a y nha y mo I nguo I vuI suo ng d n
pha f kho c In duo c! ChI ca n duo c nhn fha y c a y nha y cu ng du
vuI r I. Cu a da ng f I, fI cu fhe m duo c nhu c fa!
- Nhu ng nguo I ca ha f va nha y mu a Ia nhu ng nguo I suo ng
nha f do I!
Mu pgna a nghIm nghI no I va ba f da u ha f m f ba I v vua
avIf. Co n ca u Iakp fh m Ia y anh Txuganc va ba o anh:
- May ma nhay frong ca c fI m ruo u fh co Ie Ia m cho mo I
nguo I m ma n dI ma f!...
-T I chI mu n co gIo ng f f!
Anh Txuganc fhan va n.
- CIa ma fro I cho fI f f gIo ng fh fI co fh ha f ha ng chu c
nam II n, r I sau do du cho co dI fu chang nu a cu ng cam!
Ta f ca mo I nguo I d u u ng ruo u vfka, da c bI f Ia ba c
CrIgrI u ng nhI u nha f. a fI ro f cho ba c h f c c na y d n c c
kha c, va da n ba c:
- CoI chu ng da y, ba c CrIsa a , khng khe o fh mu ha n da y!
a c fra Io I duo ng hoa ng:
- Ma c k ! TI khng ca n d n ca p ma f na y nu a, fI da nhn
fha y du mo I fhu frn do I r I...
a c u ng khng bao gIo say, nhung ca ng u ng ba c ca ng hay
no I va ha u nhu ba c Iun m m no I v b fI:
- MacxIm Xapvafep, nguo I ba n fhan m n cu a ba c Ia m f
nguo I f f bu ng...
a fI fho da I, hu a fheo
THOI THO ! 37
- ! , fha f Ia m f du a con cu a Chu a da y... Ta f ca nhu ng Io I no I
do Ia m cho fI ra f fhich, khI n fI cham chu nghe. M I Io I nhu
fha m va o Io ng fI m f n I bu n man ma c va d chIu. Su vuI bu n
ga n cha f vo I nhau da xam chI m mo I nguo I, va mo I nguo I chuy n
fu vuI sang bu n, fu bu n sang vuI khng ro va o Iu c na o, fha f
nhanh cho ng Ia fhuo ng. M f hm ca u Iakp nga nga say, ca u xe
chIc ao so-mI dang ma c, gIa f mo fo c quan, b rIa frang fra ng Iua
fhua, ca I mu I va ca I mI fhuo I:
- Th Ia nghIa Iy g, ha 7
Ca u rif In, nuo c ma f gIa n gIu a
- Ta I sao Ia I fh 7
Ca u da m va o ma , va o fra n, va o ngu c mnh va kho c nu c no .
- Ta Ia m f fha ng v Ia I, m f fha ng d fI n, m f ke dau kh !
a c CrIgrI ga m In:
- A! u ng nhu va y!...
a fI cu ng dang say ruo u, na m Ia y fay ca u fI va khuyn
nhu :
- ThI ma , Iasa, Chu a bI f ro nhu ng dI u Chu a fru ng pha f!
! ng ruo u va o, ba fI Ia I ca ng de p hon: ca p ma f den nha nh,
vuI fuoI fo a ra m f Iu ng a nh sa ng suo I a m Io ng nguo I. a fI vu a
Ia y mu I soa phe pha y khun ma f do bu ng vu a no I fha nh fho f:
- Chu a fI, Chu a fI! Ta f ca mo I fhu sao ma f f de p fh ! Ca c
nguo I ha y nhn xem, fa f ca mo I fhu sao ma f f de p fh !
o Ia fI ng no I fu da y Io ng ba fI, kha u hI u cu a su f do I ba
fI. Nhu ng gIo f nuo c ma f va fI ng ku cu a nguo I ca u fhuo ng va n
v fu Ia m cho fI h f su c nga c nhIn. TI ho I ba fI fa I sao ca u a y
Ia I kho c, Ia I chu I ru a va fu da nh mnh nhu va y.
- Ca I g cha u cu ng mu n bI f!
a fI no I co ve mI n cuo ng, fra I vo I I fhuo ng.
- Ha y cho da , cha u ha y co n be chua nn nhu ng va o nhu ng
chuy n do v I...
Ca I do ca ng khu go I Io ng fo mo cu a fI. TI d n xuo ng qua y
ra y anh Ivan, nhung anh cu ng khng mu n fra Io I. Anh chI khe
cuo I, II c nhn ba c fho ca , r I da y fI ra kho I xuong va ku:
Macxim Gorki 38
- ThI d yn cho anh Ia m, dI ra! Khng anh Ia I fha em va o
cha o nhu m Iun m f fh bay gIo !
a c fho ca du ng fruo c b p Io r ng va fha p, frn do co ba
chI c cha o Io n ga n II n va o do . a c du ng chI c ga y da I ma u den
khua y ca c cha o, r I ru f ra, nhn nhu ng gIo f nuo c ma u nho gIo f.
Iu a cha y no ng ru c, pha n chI u In va f fa p-d ba ng da frng sa c so
nhu a o I cu a c da o. Ca c cha o nuo c nhu m ba f da u re o, hoI hang
hang b c In nghI ngu f, cha y v phia cu a nhu m f da m may da y
da c. Ngoa I san gIo hanh hanh fh I vu vu sa f da f. a c fho ca nguo c
dI ma f do nga u nhn fI qua va nh kinh. a c qua f fha o anh Ivan
gIo ng fh I :
- Ia y cu I! Ma y khng nhn fha y g a 7
KhI anh Txuganc cha y ra san, ba c CrIgrI ng I xu ng bao
fhu c nhu m va va y go I fI:
- IaI day!
a c da f fI In da u g I, chu I b rau a m va m m va o ma fI,
r I k ma u chuy n ma fI ghI nho ma I:
- Ca u cha u da da nh vo , da ha nh ha d n ch f, va bay gIo bI
Iuong fam ca n ru f, hI u khng7 Cha u ca n pha I hI u fa f ca , ke o co
nga y va va o fhan!
a c CrIgrI an no I cu ng gIa n dI nhu ba fI, nhung nghe ba c
nguo I fa fha y ro n hon va hnh nhu qua ca p kinh ba c nhn fha u h f
mo I va f frn do I.
- a nh ch f nhu fh na o a 7
a c fhong fha no I
- Th na y nhe : Iu c ha n ngu vo I vo , ha n Ia y chan fru m kin
da u vo , r I de In, da nh fu I bu I. Ia m g7 Co Ie chinh ha n cu ng
khng bI f nu a.
Khng d y fo I anh Ivan da m m f bo cu I fro va o va ng I
x m fruo c b p Iu a ho fay, ba c fho ca va n fI p fu c no I, gIo ng
nghIm frang:
- Co Ie ha n da nh Ia v vo ha n hon ha n, Ia m ha n ghen fy . Ho
nha KasIrIn khng fhich ca I g f f de p dau cha u a , ho ghen ghe f,
va n u khng duo c an, fh ho fm ca ch da p d ! Cha u fhu ho I ba
cha u xem ho da ha I b cha u nhu fh na o. a cha u se no I h f, v ba
cha u khng fhich va khng bI f no I d I aI bao gIo . a cha u gI ng
THOI THO ! 39
nhu m f vI fha nh, co fh no I Ia m f nguo I co phu c, ma c du ba cha u
cu ng u ng ruo u va hif fhu c. Cha u pha I ba m cha c Ia y ba cha u mo I
duo c...
a c da y fI ra. TI buo c ra san, da u o c na ng frnh frIch, Io ng
da y so ha I. o pho ng ngoa I, anh VanIuska du I kIp fI, m Ia y da u
fI va khe no I fha m:
- m du ng so ba c a y, ba c a y ra f f f. m cu nhn fha ng va o
ma f, ba c a y fhich nhu fh .
Ta f ca ca I do d u ky Ia va Ia m cho fI fha y ban khoan. TI
chua bI f cu c s ng kha c ra sao ca , nhung fI nho Io mo Ia cha me
fI khng s ng nhu va y: cha me fI an no I kha c ha n, vuI du a cu ng
kha c, fhuo ng dI vo I nhau, ng I ga n nhau. T I f I cha me fI fhuo ng
hay cuo I ra f Iau, hoa c ng I ha f oang oang bn ca nh cu a s . Nhu ng
nguo I dI ngoa I ph hay xu m Ia I xem cha me fI ha f. Khun ma f
cu a nhu ng nguo I na y nga ng In gI ng nhu nhu ng chI c dIa ba n
sau bu a an frua frng d n Ia bu n cuo I. o day nguo I fa if cuo I, dI
khI khng ro nguo I fa cuo I ca I g. Thuo ng fhuo ng ho ma ng nhau,
nguo I na y do a nguo I kIa m f dI u g da y, ho fh fha m bi ma f vo I
nhau frong ca c xo xInh. o n fre con fh Ia ng Ie , Ie n Iu f, chu ng no
duo ng nhu bI e p xu ng ma f da f nhu nhu ng ha f bu I bI fra n mua
Ia m gi xu ng. TI fu ca m fha y xa Ia frong ngI nha na y; foa n b I I
s ng a y da kich d ng fI nhu v va n v f cha m, gay cho fI su hoa I
nghI, ba f bu c fI pha I h f su c chu y quan sa f mo I fhu .
Tnh ba n gIu a fI vo I anh Ivan nga y ca ng fang. Tu Iu c ma f
fro I mo c cho d n fa n khuya, ba fI ba n vI c nha nn ha u nhu su f
nga y fI cu qua n quif Ia y anh Txuganc. M I khI ng fI qua f fI Ia
anh Ia I gIo ca nh fay do do n cho fI va hm sau anh gIo nhu ng
ngo n fay sung vu , pha n na n vo I fI:
- Khng, Ia m fh na y cha ich Io I g ca ! m cha ng do hon, co n
anh fh em frng day na y! Anh se khng Ia m nhu fh nu a, ma c em
da y!
Nhung Ia n sau anh Ia I chu c Ia y ca I dau v ich a y va o mnh.
- Sao anh ba o khng mu n nu a kIa ma !
- Khng mu n, fh ma anh va n cu gIo ra... khng hI u fa I sao
a y...
Cha ng bao Iau fI nha n fha y anh Txuganc co m f ca I g do
Ia m cho fI ca ng chu y va yu m n anh hon. Thu sa u na o anh
Macxim Gorki 40
Txuganc cu ng fha ng con ngu a h ng fhI n Sarap va o chI c xe
fruo f fuy f Io n, do Ia m f con va f qui cu a ba fI, m f con va f fInh
ranh, fham an. Anh ma c chI c a o Ing nga n d n da u g I, d I chI c
mu Ing na ng n va fha f chI c daI ba ng va I xanh. R I anh dI cho
mua fhu c an. I khI anh dI ma I khng v . Ca nha d u Io Ia ng.
Mo I nguo I fI n Ia I ga n cu a s , fh I ma nh cho fan Io p bang frn cu a
kinh va nhn ra ph .
- No chua v a 7
- Chua.
a fI Io so hon ca .
- OI fhI, - ba fI no I vo I ng fI va ca c ca u fI, - ca c nguo I
Ia m fI ma f ca nguo I Ia n ngu a r I! Ca c nguo I fha f khng bI f xa u
h a , nhu ng d v Iuong fam kIa7 Cu a mnh da co va n chua du hay
sao. OI! Ca Iu ngu ng c va fham Iam na y, - Chu a se fru ng pha f ca c
nguo I!
Ong fI sa sa m, ca u nha u:
- ThI duo c. ay Ia Ia n cu I cu ng...
I khI ma I d n frua anh Txuganc mo I v . Ca c ca u va ng
fI v I va ng ra san do n, fheo sau ho Ia ba fI vu a dI vu a hif fhu c,
da ng dI nhu m f con ga u. Khng hI u sao va o Iu c na y nom ba co ve
vu ng v Ia . Iu fre con cu ng cha y u a ra. Mo I nguo I vuI ve do ha ng.
ChI c xe cho da y Io n su a, ga vIf Ia m sa n, ca va du ca c fhu fhIf.
- Ma y co mua du ca c fhu da da n khng da y7 - ng fI vu a ho I
vu a II c nhn chI c xe ba ng ca p ma f sa c sa o.
- u nhu ng fhu ca n a , - anh Ivan vuI ve da p.
Anh nha y nha y frn san d cho no ng nguo I In va v bao fay
ku dm d p.
- u ng v bao fay! Mua ma f kh I fI n ra da y, - ng fI
nghIm nghI qua f. - Co co n fhu a fI n khng7
- Khng.
Ong fI dI fhong fha quanh chI c xe va khe no I:
- Ma y Ia I fha v nhu ng g ma Ia m fh na y. Ha y coI chu ng
da y, cha c Ia ma y Ia I mua khng ma f fI n chu g7 Tao khng mu n
ma y Ia m ca I fro a y dau!
THOI THO ! 41
R I ng fI nhan ma f bo dI ra f nhanh. Ca c ca u fI vuI ve Iao
fo I chI c xe va can uo m frn fay na o ga , vIf, ca , fhIf ng ng, na o
chan bo non va nhu ng mI ng fhIf fo fuo ng. Ho huy f sa o va khen
r I rif:
- Ma y khe o cho n da y!
Ca u MIkhaIn da c bI f m fhich: nhu co chI c Io -xo dI u
khI n, ca u nhu n nha y xung quanh chI c xe, gi mu I nhu mo con
chIm go mo hif hif mo I fhu , che p che p mI co ve ngon Ia nh va nheo
ca p ma f xoI mo I ve khoa I cha . Ca u hao hao gI ng ng fI, cu ng
xuong xuong, nhung fa m vo c cao hon va den fhuI nhu m f fhanh
cu I bI cha y se m. Ca u gIa u ba n fay Ia nh bu f va o ng fay a o va ho I
anh Txuganc:
- Ong dua cho ma y bao nhIu fI n7
- Nam ru p.
- Ch na y da ng gIa muo I Iam ru p da y! Th ma y fIu h f bao
nhIu7
- n ru p muo I kpch.
- NghIa Ia ma y da du f fu I chin muoI kpch. Na y Iakp, no
kI m fI n bo da y chu 7
Ca u Iakp ma c phong phanh chI c a o so-mI du ng ngoa I fro I
re f. Ca u khe cuo I va cho p ma f nga m ba u fro I xanh Ia nh gIa .
- Vanka, ma y co fh khao chu ng fao nu a chaI ruo u vfka
duo c da y, - ca u no I gIo ng Ie nhe .
a fI fha o ngu a ra va no I vo I no :
- Sao fh chu be 7 Sao fh chu me o con7 Thich nghIch a 7 ! ,
fh cu nghIch dI m f fi cu ng cha ng sao!
Con Sarap fo Io n Ia c Ia c ca I bo m ra m, nhe b rang fra ng do p
va o vaI ba fI, gIa f chI c khan Iu a qua n fo c xu ng. No nhn va o
ma f ba fI ba ng con ma f fInh nghIch r I gIu nhu ng ha f fuy f kho I
Ing mI va khe hi.
- Ma y do I an ba nh m a 7
a fI be m f ma u ba nh m Io n co ra c mu I, nhe f va o ha m
rang no va da f fa p-d duo I mo m ngu a Ia m fha nh m f ca I bao. a
nhn no an, ve dam chIu. Anh Txuganc cu ng du a nhu con ngu a
non, anh I ng In v phia ba fI:
Macxim Gorki 42
- a oI, con ngu a fhI n na y ngoan Ia m, Ia I fhng mInh nu a.
- Cu f dI, du ng co do fro nhu fh ! - a fI vu a ma ng vu a gIa m
chan. - Ma y pha I bI f Ia nhu ng hm nhu hm nay fao khng ua
ma y dau! a fI gIa I fhich cho fI Ia anh Txuganc mua o cho fh
if, ma an ca p fh nhI u.
- Ong cho no nam ru p, no mua ma f ba ru p, co n an ca p fhm
muo I ru p nu a. - a bu n ra u no I.
- Thich an ca p, fha ng hu d n! Co Ia n no fhu , khng vI c g.
V nha nguo I fa cuo I, khen no fa I gIo I, fh Ia no dam quen ca I fho I
an ca p a y. Co n ng fh v h I fre pha I n m nhI u ca nh nghe o kh
nn v gIa dam ra keo kI f. Ong qui fI n hon con de , ng fhich
duo c ca I g ma khng ma f fI n! Co n ca u MIkhaIn va Iakp fh...
a pha y fay, Im Ia ng m f Ia f, r I nhn chI c h p du ng fhu c
Ia bo ngo va ca u nha u no I fhm:
- IInasa, nhu ng vI c a y fha f Ia ra c r I cha ng kha c g nhu ng
fam dang-fen do m f mu mu fhu, mo fh na o cho ra duo c nhu ng
duo ng fhu a y! N u nguo I fa ba f duo c fha ng Ivanka an ca p fh
nguo I fa se da nh cho nhu fu ...
a fI Ia I Im Ia ng va khe no I:
- Cha ! Nha fa phe p fa c fh nhI u, nhung fha f fha fh if.
Hm sau fI yu ca u anh Txuganc du ng an ca p nu a.
- Ho se da nh anh ch f ma f...
- Ho du ng ho ng ba f duo c anh, anh se fa u fhoa f, v anh khe o
Ie o, ngu a anh Ia I nhanh! - Anh vu a no I vu a cuo I.
Nhung b ng anh cau ma y Ia I, ve bu n ra u.
- Anh cu ng bI f an ca p Ia xa u va nguy hI m. So dI anh Ia m
fh Ia v anh bu n cha n. Anh co d da nh duo c d ng xu na o dau,
ca c ca u em su f fua n bo n h f cu a anh. Anh cu ng cha ng fI c, Ia y
fh Ia y! Anh an du no r I.
ng anh na m Ia y fay fI, khe Ia c Ia c:
- m nhe , ma nh de , nhung xuong c f cha c cha n, em se fro
fha nh m f fay Iu c sI da y. Na y AIIsa a , em ba o ca u Iakp da y cho
ma da nh da n ghI-fa. m dang co n be , fha f da ng fI c! Nhung em co
ba n IInh. m co yu ng khng7
THOI THO ! 43
- Khng bI f!
- Co n anh fh khng yu fa f ca ho nha KasIrIn, fru ba ra, chI
co ma quI moI yu duoc ho ma fhI!
- Th con em7
- m khng pha I ho KasIrIn, em fhu c ho Pskp, do ng ma u
kha c, no I gI ng kha c...
ng anh m cha f Ia y fI, ga n nhu rn rI:
- Cha , fro I oI, n u anh co gIo ng ha f du duong fh anh se Ia m
cho fhIn ha pha I da o dIn ma f... I fhI em, anh pha I Ia m vI c
day...
Anh da f fI xu ng sa n, m m nga m m f v c dInh nho r I cang
m f fa m va I den uo f va do ng In fa m g vung Io n. if Iau sau anh
ch f. Cau chuy n xa y ra nhu sau: o san, ga n c ng co m f cay
fha nh gIa Io n ba ng g s I d fu a va o ha ng ra o, fhan Ia m f ca nh
cay fo xu x. Cay fha nh gIa na m o do Iau r I. TI frng fha y no
ngay fu nhu ng nga y da u mo I fo I ngI nha na y. KhI do no co n mo I
va va ng hon, nhung qua mu a fhu bI nuo c mua nga m va o nn no
fro nn den sa m. Mu I g s I hun hang ha c fo a ra, va cay fha nh gIa
na m va f vuo ng frn ca I san cha f he p, ba n fhIu. Ca u Iakp mua
cay fha nh gIa na y v d da f In m vo va hu a d n nga y gI vo se fu
mnh va c ra nghIa dIa.
Nga y a y da d n va o hm fhu ba y, da u mu a dng. Tro I gIa
Ia nh va co gIo , fuy f Ia fa roI fu ma I nha xu ng. Ca nha buo c ra
san. Ong ba fI cu ng ba du a be da dI ra nghIa dIa fruo c d Ia m I
ca u h n, co n fI bI pha f o nha vI f I g khng ro . Ca c ca u fI d u
ma c a o Ing den nga n. Ca c ca u nang cay fha nh gIa In va du ng
duo I ma I hIn. a c CrIgrI va m f nguo I Ia na o da y c nha c cay
fha nh gIa na ng n da f In vaI r ng cu a anh Txuganc, anh buo c
Ioa ng choa ng, da ng chan ra.
- Co va c n I khng7
a c CrIgrI ho I.
- Khng bI f. Hnh nhu na ng...
Ca u MIkhaIn fu c gIa n qua f fha o:
- Mo c ng ra, Ia o quI mu !
Cau Iakp noI:
Macxim Gorki 44
- Ma y khng bI f xa u h a , Vanka, nn nho Ia haI du a chu ng
fao d u y u hon ma y! Nhung ba c CrIgrI khI mo c ng da ca f gIo ng
nghIm nghI khuyn anh Ivan:
- CoI chu ng, khng khe o fh ga y Iung da y! Ca u Chu a phu h
cho ma y!
- Iao ngc hoI dau!
Ca u MIkhaIn qua f fha o fu ngoa I duo ng va o. Ta f ca nhu ng
nguoI dung o san cuoI noI oang oang, hnh nhu ho du Iay Iam vua
Io ng fha y cay fha nh gIa duo c mang dI. a c CrIgrI IvannvIfa da f
fI va o xuo ng va no I:
- Co Ie hm nay ng khng da nh cha u dau, nom ng co ve vuI
finh...
Va o xuo ng ba c da f fI ng I In d ng Ien sa p dem nhu m va
Ia y Ien qua n quanh nguo I fI d n fa n vaI h f su c chu da o. a c ngu I
hoI nuo c b c In frn ca c cha o va no I, gIo ng fra m ngam:
- Cha u a , ba c bI f ng cha u ca ch day ba muoI ba y nam. a c
da duo c chu ng kI n mo I vI c frong ca I nha na y fu da u chi cu I.
Truo c day ba c va ng cha u Ia dI ba n fhan, haI nguo I cu ng nhau
mo ra ca I xuo ng na y. Ong cha u khn ngoan Ia m! Ong da fro fha nh
chu xuo ng, co n ba c fh cha ng Ia m nn fro fr ng g ca . Nhung Chu a
sa ng su f hon fa f ca chu ng fa: Chu a chI mIm cuo I m f ca I Ia nguo I
fhng mInh nha f frong nha y ma f cu ng se fro fha nh ke ngu da n.
Cha u co n chua hI u n I nhu ng Io I no I va nhu ng vI c Ia m, nhung
cha u ca n pha I hI u h f fa f ca . Cu c s ng cu a fre m cI k cu ng co
kho khan. cha u, MacxIm Xapvafep, Ia m f con nguo I fa I ba,
ca I g b cha u cu ng bI f. V fh ng cha u khng fhich b cha u,
khng nha n b cha u... TI ra f fhich nghe nhu ng Io I dIu da ng a y va
nhn ngo n Iu a do , va ng nha y nho f frong Io , nhn nhu ng da m hoI
nuo c ma u su a b c In nghI ngu f frn ca c cha o r I bI n fha nh
nhu ng ha f bang ma u xa m xanh do ng frn nhu ng fa m va n cu a ma I
nha nghIng. Qua nhu ng ke va n Io m xo m co fh frng fha y nhu ng
da I fro I xanh bI c. CIo fh I dIu dI, ma f fro I Io sa ng, kha p san fu a
nhu ra c m f Io p bu I fhu y fInh. Ngoa I ph co fI ng xe fruo f fuy f
ku rif In, m f Ia n kho I xanh bay cu n fro n fu ng kho I cu a ngI
nha ; nhu ng bo ng nhe Iuo f frn fuy f va hnh nhu cu ng mu n k I
dI u g... a c CrIgrI xuong xa u, ra m rau, nguo I da I ngoa ng, da u
khng d I mu , faI fo, gI ng nhu m f Ia o phu fhu y hI n Ia nh. a c
khua y fhu c nhu m dang sI su ng su c, mI ng va n da y ba o fI:
THOI THO ! 45
- Cha u pha I nhn fha ng va o ma f mo I nguo I, n u co con cho
na o xng d n ca n cha u, cha u cu nhn fha ng va o ma f no , no se bo
cha y ngay...
Cap kinh na ng n de In s ng mu I ba c, cho p mu I da y nhu ng
fIa ma u fim ba m cu ng gI ng nhu mu I ba fI.
- Ca I g fh 7
ng ba c do ng faI no I Io n, r I Ia y chan do ng sa p cu a Io , nha y
fu ng buo c da I ra san. TI cu ng cha y fheo sau. o nha b p, anh
Txuganc na m ngu a frn sa n nha . Nhu ng va ch sa ng r ng fu ca c
cu a s chI u va o da u, va o ngu c, va o chan anh. Tra n anh sa ng In
ky Ia , Ing ma y ruo n cao, ca p ma f Ia c nhn cha m cha p In fra n nha
den sa m, ca p mI fham run run, su I ra Io p bo f ma u h ng; ma u
cha y fu go c mI, fheo ma xu ng c va d xu ng sa n, ma u cha y
ro ng ro ng fu duo I Iung anh. Chan anh du I fha ng m f ca ch vu ng
v va chI c qua n r ng uo f da m dinh b f xu ng sa n nha da nh ba ng
fhu ca f fo sa ng bo ng nhu a nh ma f fro I. Nhu ng do ng ma u cha y qua
nhu ng va ch a nh sa ng va cha y da I v phia nguo ng cu a, sa ng ru c
In. Anh Txuganc khng cu d ng, haI ca nh fay bung fho ng do c
nguo I, chI co nhu ng ngo n fay Ia co n d ng da y va ca o ca o xu ng da f.
Mo ng fay nhu m do Ia p Ia nh duo I a nh na ng. Mu pgna a ng I
x m ga n anh c da f m f cay n n nho va o fay anh. Nhung anh Ivan
khng na m Ia y, cay n n d nha o, ngo n Iu a nho nhu da u bu f Ing bI
chm frong vu ng ma u. Mu II n nha f cay n n In, Ia y da u fa p-d
Iau sa ch, r I Ia I c ca m va o nhu ng ngo n fay co qua p cu a anh.
TI ng fh fha m n I In frong nha b p va Ie ra da da y fI ra kho I
nguo ng cu a nhu m f Iu ng gIo n u fI khng c na m cha f Ia y qua
da m ca nh cu a.
- No bI fruo f chan.
Ca u Iakp k , gIo ng ra u rI, mnh run run va Ia c da u. Toa n
fhan ca u xa m nga f, u ru , ca p ma f ca u nho f nha f va cho p Iun.
- No nga va bI cay fha nh gIa de pha I Iung. CIa chu ng fI
khng kIp bung cay fha nh gIa ra fh cu ng bI que r I.
- Chinh cac anh da de chf no, - ba c CrIgrI no I, gIo ng kha n
kha n.
- O hay, Ia m fh na o...
- Chinh ca c anh!
Macxim Gorki 46
Ma u va n cha y. Ma u da do ng Ia I fha nh vu ng o ga n nguo ng
cu a, den sa m va hnh nhu cu Ian ma I ra. MI ng su I bo f h ng, anh
Txuganc ku r ng In nhu khI na m mo va r c ha n dI, ca ng nga y
ca ng be p gi xu ng sa n nhu chm xu ng do .
- MIkhaII da pho ng ngu a fo I nha fho go I ng r I, - ca u Iakp
fh fha o, - co n fI fh da f no In xe fruo f fuy f va fro v I v day...
May ma fI khng du ng duo I cay fha nh gIa , khng fh cu ng...
Mu vu nuI Ia I a n cay n n va o fay anh Txuganc, sa p n n va
nuo c ma f nho gIo f xu ng ba n fay anh. a c CrIgrI no I fuo ng In,
gIo ng fh I :
- Ca n n n va o sa n, ga n da u Ivan a y, d ng c!
- Vang.
- Tha o mu cu a no ra!
Mu vu nuI fha o chI c mu kho I da u anh Ivan, ga y anh va
xung san danh bIch mf caI. ay gIo da u anh nghIng nghIng va
ma u cha y nhI u hon, nhung chI cha y fu m f bn m m. Ca nh na y
ke o da I m f ca ch khu ng khI p. Iu c da u fI cu do I anh Txuganc
na m nghI r I se da y, ng I frn sa n nh nuo c bo f va no I:
- Cha , bu c qua ...
Anh fhuo ng hay no I cau a y khI anh ngu da y sau bu a an frua
nga y chu nha f. Nhung anh khng du ng da y nu a, m I Iu c m I Ie p
ke p dI. a nh na ng da ro I kho I ch anh, nhu ng va ch sa ng da co nga n
Ia I va chI co n roI ro f frn nhu ng b cu a s . Toa n fhan anh fro nn
den sa m, ngo n fay anh khng d ng da y va bo f me p khng su I ra
nu a. Trn da u anh va ga n faI anh su ng su ng ba ngo n n n. Nhu ng
ngo n Iu a va ng khe khe Iung Iay va chI u va o mo fo c den nha nh rI
bu . Nhu ng d m sa ng va ng va ng rung rung frn ca p ma ra m na ng,
cho p mu I nho n hoa f va ca p mI h ng h ng cu a anh nhu sa ng ha n
In. Nguo I vu nuI quy kho c va fh fha m:
- Cha u yu quy cu a ba c oI, con chIm ung cu a ba c, nI m an u I
cu a ba c...
Ia nh Ie o d n gh so . TI chuI xu ng ga m ba n va na p o da y.
M f Ia f sau, ng fI ma c chI c a o Ing ga u chu f na ng n buo c va o
nha b p, fheo sau Ia ba fI ma c chI c a o khoa c, c a o dinh Ing
duI, r I d n ca u MIkhaIn, bo n fre con va nhI u nguo I Ia ma f kha c.
Ong fI qua ng chI c a o Ing xu ng sa n va ma ng:
THOI THO ! 47
- cho ch f! Chu ng ma y da gI f u ng ma f m f fha ng fraI
fre nhu va y! Khoa ng nam nam nu a fh no fha f quy gIa v cu ng...
ChI c a o vu f xu ng sa n Ia m fI khng nhn fha y anh Ivan.
TI II n bo ra, du ng ngay pha I chan ng fI. Ong fI vu a da y fI ra
vu a gIo na m fay nho do In de do a ca c ca u fI:
- cho soI!
R I ng fI ng I xu ng chI c gh da I, haI fay ch ng xu ng
gh , nu c no , nhung ma f va n ra o hoa nh, gIo ng rif In:
- Tao bI f - v no nhu ca I gaI fruo c ma f chu ng ma y... OI,
VanIusefka... ng c oI Ia ng c! Ia m fh na o bay gIo , ha 7 Ia m fh
na o7 Ngu a da ba f kham, day cuong da mu c na f. a no oI, Chu a
cam gIa n chu ng fa fu ma y nam nay r I pha I khng7
a fI na m xoa I frn sa n, Ia y fay so va o ma f, va o da u, va o
ngu c anh Ivan. a fI khe fh I va o ma f anh, na m Ia y fay anh vu f
ve, Iam d faf ca ba cay n n. Sau do ba fI du ng da y co ve na ng n ,
foa n fhan den sa m frong chI c a o da I fham bo ng nhoa ng. Ma f fro n
fro n xoe frng fha f khu ng khI p, ba fI khe no I:
- Cu f ngay, Iu da ng nguy n ru a kIa! Ta f ca mo I nguo I, fru
ng fI, v I Iu Iuo f ke o ra kho I b p...
Anh Txuganc duo c chn ca f m f ca ch kin da o, khng co I
Ia c g ca .

Macxim Gorki 48
IV
TI na m frn chI c gIuo ng r ng, qua n b n vo ng frong chI c
chan fo xu , nghe ba fI ca u nguy n. a fI quy , m f fay a p va o
ngu c, co n fay kIa fhInh fhoa ng fu fu Ia m da u. Ngoa I fro I Ia nh xe
da xe fhIf. a nh frang xanh nha f chI u qua Io p bang do ng frn cu a
kinh fha nh nhu ng duo ng fhu. a nh frang soI sa ng khun ma f hI n
fu co chI c mu I fo va roI vao cap maf den nhanh cua ba fI nhu haI
cu c Ian fInh. ChI c khan vung Iu a che ma I fo c ba fI o ng a nh nhu
ba c; chI c a o da I den rung rInh, cha y fu dI vaI xu ng va ra I r ng
frn sa n. M I Ia n ca u nguy n xong, ba fI Ia I Ia ng Ie co I a o, x p
ca n fha n va o ho m o go c nha r I dI v phia gIuo ng. TI gIa vo ngu
say.
- ChI vo vIf fhI, ng ma nh, cha c Ia Ia I chua ngu chu g7 - a
fI khe no I. - Chua ngu a, cau am7 Na o, cho ba da p chan vo I!
TI ca m fha y fhich fhu vo I cau chuy n sa p xa y ra nn fI
khng fh nhIn cuo I duo c. Iu c a y ba fI reo In:
- A, fh Ia cha u c fnh fru ba Ia o nhe !
a fI ca m m f da u chan, ke o v phia mnh khe o Ie o va
manh dn nI fI bI ban fung In frn khng va , sau khI quay I n
ma y vo ng, fI Ia I roI da nh bIch xu ng chI c d m m m nhu n. a fI
cuo I r :
- Th na o, fha ng quy su 7 Ma y ho p mu I da y a 7
Nhung dI khI ba fI ca u nguy n ra f Iau. TI ngu fhI p dI
fha f va khng nghe fha y ba fI va o na m. Nhu ng Ia n ca u nguy n
Iau fhuo ng Ia sau nhu ng nga y co chuy n bu n ra u, franh gIa nh ca I
co nhau. TI Ia ng nghe nhu ng Io I ca u nguy n a y. a fI k fI mI
vo I Chu a fa f ca nhu ng vI c xa y ra frong nha . KhI quy , ba fI fo be o
na ng n nhu m f ca I go Io n. Iu c da u fI ng fh fha m ra f nhanh
khng ro , sau do mo I fra m fra m ca f cao In:
- Ia y Chu a, Chu a bI f ro Ia aI cu ng mu n mnh duo c Io I hon.
Tha ng MIkhaII Ia con ca , no ca n pha I o Ia I fha nh ph .
THOI THO ! 49
No bu c mnh pha I sang bn kIa sng, o m f noI Ia nuo c Ia ca I;
khng hI u Ia m an se ra sao. Nhung b no Ia I fhich fha ng Iakp
hon. Ia o yu con ca I khng nhu nhau, nhu fh co du ng khng7
Iao ngang buong Ia m. Ia y Chu a, Chu a ha y Ia m cho Ia o hI u. a
fI dua ca p ma f fo frong sa ng nhn In nhu ng bu c fuo ng fha nh den
sa m va go I y Chu a:
- Ia y Chu a, Chu a ha y cho Ia o m f gIa c mo f f Ia nh d Ia o
hI u ca n pha I chIa gIa faI cho con ca I nhu fh na o!
a fI Ia m da u va cu I ra p mnh xu ng da f, ca I fra n fo cha m
va o fa m va n cu a sa n nha . R I ba fI Ia I nga ng In no I, gIo ng kha n
khoa n:
- XIn Chu a cho Vacvara duo c vuI suo ng! No co Ia m g da ng
d Chu a gIa n dau7 No co f I fnh g na ng hon nhu ng ke kha c dau7
M f nguo I da n ba fre , kho e ma nh, fh ma Ia I pha I s ng bu n
phI n Ia fh na o! Ia y Chu a, Chu a cu ng khng nn qun Ia o
CrIgrI, ma f Ia o nga y ca ng ke m. N u mu Ia o se dI an xIn, fha f Ia
f I nghI p! Ia o da Ia m fa n Iu c cho ng nha fI, nhung II u ng nha
fI co gIu p Ia o khng!... OI, Ia y Chu a, Ia y Chua...
a fI Im Ia ng h I Iau, cu I da u m f ca ch nha n nhu c va bung
fay xu ng, fu a nhu da ngu say va bI re f co ng.
- Co n g nu a7
a fI cau ma y, nho Ia I va fu ho I fo.
- XIn Chu a ha y cu u vo f, an xa cho fa f ca nhu ng fin d chinh
gIa o chu ng con. Chu a fha fhu cho ca I mu gIa da n d n da ng ch f
na y. Chu a ro cho Ia n u con co pha m f I fh khng pha I v d c a c,
ma Ia do da I d f fhI.
a fI fho da I r I Ia I no I, gIo ng dIu da ng va co ve ma n
nguy n:
- Chu a bI f h f, Chu a hI u h f, Ia y Chu a fI.
TI ra f fhich Chu a cu a ba fI, v Chu a ga n gu I vo I ba fI. TI
fhuo ng yu ca u ba k v Chu a cho cha u nghe dI! a fI no I v
Chu a ra f da c bI f, gIo ng khe khe , ke o da I m f ca ch ky Ia , ma f IIm
dIm, va bao gIo cu ng ng I m f ch . a fI nh m da y, ng I xu ng,
qua ng khan In da u va no I ra f Iau cho d n khI fI ngu fhI p dI:
- Chu a o frn ngo n d I, gIu a ca nh d ng co frn fhIn duo ng,
Chu a ngu frn ngaI va ng co cha m ngo c xanh, duo I nhu ng cay b
Macxim Gorki 50
d ba ng ba c quanh nam no hoa; o fhIn duo ng khng co mu a dng
va mu a fhu, hoa khng bao gIo he o, Iun Iun no Ia m cho ca c
fha nh ca m fha y fuoI vuI. Xung quanh Chu a co v s fhIn fha n.
Ho gI ng nhu nhu ng bng fuy f hoa c nhu nhu ng da n ong. Ho nhu
da n chIm b cau fra ng bay fu frn fro I xu ng ha gIo I r I Ia I bay In
va k cho Chu a nghe fa f ca mo I chuy n v chu ng fa, v mo I nguo I.
Trong s ca c fhIn fha n do co fhIn fha n cu a cha u, cu a ba , cu a
ng. M I nguo I d u co m f fhIn fha n. Chu a d I vo I mo I nguo I ra f
cng mInh. Cha ng ha n fhIn fha n cu a cha u fau vo I Chu a ra ng:
"Icxay da m Ie Iuo I vo I ng no !" Th Ia Chu a II n ra I nh:
"uo c, va y fh d ng Ia o qua f cho no m f fra n!" I vo I aI
cu ng fh , Chu a ban cho m I nguo I fu y fheo ho xu ng da ng duo c
huong - co nguo I fh kh , co nguo I fh suo ng, o da f Chu a mo I ca I
d u f f de p ca , cho nn ca c fhIn fha n vuI mu ng, v ca nh va Iun
mI ng ha f: "Sa ng danh Chu a, sa ng danh Chu a!" Co n Chu a nhan
fu mIm cuo I nhu mu n no I vo I ca c fhIn fha n: "ThI dI, duo c r I!"
a fI mIm cuo I, Iu c Ia c da u.
- a da frng fha y fh a 7
- Khng frng fha y, nhung ba bI f!
a fI da p, gIo ng fra m ngam. KhI no I v Chu a, v fhIn
duo ng, v ca c fhIn fha n, nguo I ba fI nhu be Ia I va dIu hI n. Ma f
ba fI fre ra, ca p ma f uon uo f fo a ra m f Iu ng a nh sa ng v cu ng
a m a p. TI ca m nhu ng bim fo c da y mIn ma ng qua n va o c mnh r I
ng I yn Ia ng nghe nhu ng cau chuy n cu a ba fI, khng bao gIo
bI f cha n.
- Nguo I fra n khng fh nhn fha y Chu a - n u nhn fh se mu
ma f. ChI co ca c fha nh mo I co fh nhn Chu a fa n ma f. Co n ca c
fhIn fha n fh ba da duo c fha y. ThIn fha n chI hI n ra cho nhu ng
nguoI na o co IInh h n frong sa ch.
M f hm, Iu c ba du ng frong nha fho du I , ba nom fha y haI
vI dI dI Ia I Ia I o ch ba n fho nhu nhu ng da m suong mu frong su f,
sa ng ru c, dI ca nh da I frng nhu dang-fen hoa c va I sa cha m fa n
sa n. Ca c vI dI vo ng quanh ba n fho va gIu p do cha IIa a, m f nguo I
da co fu I. KhI cha gIo haI ca nh fay y u du I In ca u nguy n Chu a,
haI vI fhIn fha n II n do haI khuy u fay cho cha. if Iau sau cha ma f
v cha gIa qua, IaI mu Ioa, ra du ng va o cha m. KhI nhn fha y ca c
fhIn fha n ba vuI mu ng f fa I ca nguo I, Io ng ba nhu se Ia I, nuo c
ma f gIa n gIu a, cha , fha f Ia sung suo ng! OI, IInka, cha u yu qui
THOI THO ! 51
cu a ba , d I vo I Chu a fa f ca mo I ca I frn fhIn da ng va duo I ha gIo I
na y d u f f de p ca , fha f Ia f f de p...
- Th o nha fa ca I g cu ng f f de p ca ho ba 7
a fI Ia m da u r I fra Io I:
- Ia y u c Me Ra f Tha nh, - mo I ca I d u f f de p ca !
Cau fra Io I do Ia m fI b I r I. Tha f kho ma fhu a nha n ra ng
mo I ca I o nha na y d u f f de p. TI ca m fha y frong nha ca ng nga y
ca ng fro nn f I f hon. M f hm, dI qua cu a pho ng ca u MIkhaIn,
fI fha y mo Nafasa ma c qua n a o fra ng foa f, haI fay m ngu c, dang
vu a cha y nguo c cha y xuI kha p pho ng vu a ku khe nhung gIo ng
khu ng khI p:
- Ia y Chu a, ha y dem con dI fhoa f kho I noI na y...
TI hI u ro Io I ca u nguy n a y cu a mo cu ng nhu fI hI u ba c
CrIgrI khI ba c rn rI:
- KhI na o Ia o mu ha n, Ia o dI an xIn co n sung suo ng hon...
TI mu n cho ba c mu so m d fI se xIn phe p ba c duo c da f ba c
dI, va chu ng fI se cu ng dI an xIn Tu c AIcxay, ca ch go I fa f fhan
ma f vo I nhau. TI da no I vo I ba c dI u do . a c fho ca mIm cuo I
frong b rau cu a ba c va da p:
- uo c, chu ng fa se dI an xIn!
a c se ru rao kha p fha nh ph : day Ia cha u ngoa I Ia o VaxIII
KasIrIn, chu phuo ng nhu m! Nhu fh fh fhu vI Ia m... NhI u Ia n
fI frng fha y duo I ca p ma f do da n cu a mo NafaIa a nhu ng ca I u
xanh xanh va ca p mI sung ph ng frn khun ma f va ng ch cu a
mo . TI ho I ba fI:
- Co pha I ca u da nh mo khng, ho ba 7
a fI fho da I da p:
- No da nh vu ng da y, ca I fha ng kh n kI p a y! Ong ca m no
da nh vo , fh Ia no da nh fr m ban dm. No Ia fha ng d c a c, co n vo
no fh Ia I hI n nhu cu c da f a y...
a fI k fI p, gIo ng pha n cha n ha n In:
- u sao bay gIo nguoI fa danh dap cung khng nhu hI
fruo c! ay gIo ho chI da nh va o mI ng, va o faI, fu m fo c m f Iu c
fhI, co n fruo c day nguo I fa ha nh ha ha ng gIo II n! Co Ia n ng da
Macxim Gorki 52
da nh ba va o nga y da u I Phu c sInh su f fu Iu c I sa ng cho d n f I.
Ong da nh d n n I m f Iu , sau khI nghI ngoI Ia I da nh fI p. Ong
da nh ba ba ng day cuong ngu a va ba ng du mo I fhu vo duo c.
- V sao ng da nh, ho ba 7
- a khng nho nu a. Co Ia n ng da nh ba ch f dI s ng Ia I.
Nam nga y nam dm II n ng khng cho an u ng g ca . Ia n a y may
ma ba fhoa f ch f. R I Ia I m f Ia n nu a...
Ca I do Ia m cho fI h f su c nga c nhIn. a fI fo Io n ga p dI
ng fI, fha f kho fIn ra ng ng fI co fh fha ng n I ba fI.
- Cha ng Ie ng kho e hon ba a 7
- Khng kho e hon, nhung nhI u fu I hon! Hon nu a ng Ia
ch ng ba ! Ong pha I chIu fra ch nhI m v ba fruo c Chu a, nn b n
pha n cu a ba Ia pha I chIu du ng...
TI ra f fhich xem ba fI phu I bu I frn ca c fuo ng fha nh va Iau
chu I nhu ng ch bIf ba ng kIm Ioa I. Ca c bu c fuo ng d u I ng Ia y, ca c
vu ng ha o quang frn da u d u ca n ngo c, ba c va ca c Ioa I da ma u sa c
so . a fI du ng dI ba n fay khe o Ie o nang nIu m f bu c. a fI mIm
cuo I nhn bu c fuo ng fha nh va no I, ve xu c d ng:
- OI, khun ma f cu a Nguo I mo I dIu hI n Ia m sao!..
a fI vu a hn bu c fuo ng vu a Ia m da u.
- u c fuo ng bI phu bu I va a m kho I. OI, Nguo I Ia u c Me va n
nang, Nguo I Ia nI m vuI v fa n cu a con! IInasa, cha u yu quy cu a
ba , cha u ha y nhn xem nhu ng duo ng ne f fInh vI bI f Ia duo ng na o.
Nhu ng b ma f nho fi ma frng va n ro m n m f. u c na y go I
Ia "Muo I haI nga y I ", o gIu a Ia u c Me d ng frInh Phdrv.
Co n day Ia bu c: "Ia y u c Me , khI frng fha y con na m frong quan
fa I, xIn Me du ng kho c"... I Iu c fI ca m fha y ba fI choI vo I ca c
bu c fuo ng fha nh m f ca ch nghIm frang va chan fha nh nhu em
ga I KafrIna nhu f nha f choI vo I bu p b va y. KIm Ioa I bif frn ca c
bu c fuo ng fha nh chI co n d I ra ma f va fay cu a ca c vI fha nh.
NhI u Ia n ba fI cu ng ga p ma quy hoa c dI m f mnh hoa c fu ng da n
fu ng Iu .
- Co Ia n va o fua n chay, ban dm ba dI qua nha Rudnpho.
Tro I sa ng frang sung. ng nhIn ba fha y co m f con quy Io n,
mnh da y Ing Ia den s, ng I da ng haI chan frn dInh ma I nha ,
ca nh ng kho I. Ca I da u co su ng cu I xu ng ng kho I ngu I ngu I va
THOI THO ! 53
fho ph ph. No ngu I va ke o I chI c duI frn ma I nha . a Ia m da u
ngay va no I: "Ca u Chu a ha y s ng Ia I va ke fhu cu a Nguo I ha y bI n
dI!" No II n khe ku rif In va fu f fu ma I nha xu ng san r I bI n
ma f! Co Ie hm a y nha Rudnpho na u mo n an ma n nn quy d n
ngu I va Ia y Ia m vuI suo ng...
TI cuo I va fuo ng fuo ng d n con quy dang fu f fu ma I nha
xu ng. a fI cu ng cuo I va no I fI p:
- o n quy ra f fInh nghIch, gI ng h f nhu Iu fre con va y! Co
Ia n ba gIa f qua n a o o nha fa m. Iu c do va o nu a dm. Tu nhIn cu a
Io mo fung! Va Iu quy o frong nha y ra, con na o cu ng be nho , con
fh do , con fh xanh, con fh den nhu gIa n a y. a v I cha y ra phia
cu a, nhung khng ra duo c, Iu ng fu ng gIu a da n quy . Chu ng kin ca
nha fa m Ia m ba khng cu a duo c, chu ng chuI xu ng chan ba , II
ke o va e p cha f ba d n n I ba fho khng ra hoI! Mnh chu ng no da y
Ing Ia , m m nhu n, no ng nhu Iu me o con, chu ng foa n dI ba ng haI
chan sau. Chu ng cha y vo ng quanh, n du a. Rang chu ng nhe nhu
rang chu f, ca p ma f nho xanh Ie Iong Ianh, ca p su ng sa p mo c nh
ra nhu nhu ng ca I buo u con, nhu ng ca I duI nho ve va y nhu duI
Io n su a. O I, fro I da f oI! a so qua nga f dI! KhI ba fInh Ia I fh ngo n
n n dang Ieo Ie f, cha u nuo c gIa f da ngu I Ia nh, qua n a o gIa f va f
ng n ngang frn sa n. a nghI: "Chao I, d quy su , sao chu ng bay
khng ch f dI!" TI nha m ma f Ia I va fha y fu mI ng Io xay ba ng da
fun ra m f do ng da y da c nhu ng con va f da y Ing Ia co du ma u
sa c. Chu ng fra n va o da y ca ca I nha fa m nho be , fh I va o ngo n n n
va fhe Ie ca I Iuo I do h ng m f ca ch fInh nghIch. Trng vu a bu n
cuo I, vu a da ng so .
a fI Ia c da u, Im Ia ng m f Ia f r I b ng Ia I sI n I ha n In:
- M f Ia n kha c ba Ia I ga p Iu da ng nguy n ru a a y. Cu ng va o
m f dm dng, ba o fuy f fh I ma nh. a dI qua ca I khe Iukp, ch
ca c ca u Iakp va MIkhaII dInh dm ch f b cha u frong ca I h bang
o da m a y. Cha u co nho khng, ba da k cho cha u nghe r I da y7
Th Ia ba dI v phia do ; vu a mo I da f chan frn con duo ng he m, o
duo I khe nu I, fh ba nghe fha y fI ng huy f sa o va fI ng hu o khe.
a frng In fh fha y chI c xe co ba con ngu a ke o dang pho ng v
phia ba . M f con quy fo Io n d I chI c mu do khng va nh du ng su ng
su ng nhu ca I co c. No du ng o ch ng I cu a nguo I da nh xe, dang fay
gIu day cuong ba ng xich sa f. o khe khng co duo ng dI nn chI c xe
Iao fha ng xu ng da m, co da m fuy f phu kin ca xe. Trn xe fruo f
fuy f cu ng foa n Ia Iu quy ng I; chu ng huy f sa o, ga o fhe f va va y
Macxim Gorki 54
mu ; khoa ng ba y chI c xe nhu va y pho ng nhanh nhu doa n xe chu a
cha y. Ngu a foa n m f ma u den fuy n. Ta f ca Iu ngu a d u Ia nhu ng
ke bI b me nguy n ru a, bI Iu quy Ia y Ia m fro gIa I fri, du ng Ia m
ngu a d ke o xe, ba f ho rong ru I ban dm frong nhu ng nga y h I
vuI cu a chu ng. Ia n do co Ie ba da frng fha y m f da m cuo I quy ...
Khng fh na o khng fIn ba fI duo c - ba fI noI raf gIan dI va cha c
chan!
Nhung khe o nha f Ia ba fI do c nhu ng doa n fho k v u c a
ng frInh dI chu du kha p fra I da f d bI f n I kh cu c cu a nguo I
fra n va khuyn ba o nu fa c "cng nuong" ngaIufa va khng nn
da nh da p va cuo p bo c nguo I Nga; nhu ng doa n fho v fha nh
AIcxay, v du ng sI Ivan. a fI k nhu ng chuy n fha n fhoa I v
fha nh nu VaxIIIxa v cu ng du c d , v gIa o sI va con do da u cu a
Chu a; co nhu ng chuy n khu ng khI p v Macfa PxafnIfxav nu
fuo ng cuo p aba !xfav Marya, m f nguo I co nhI u f I I I cu a AI
Ca p, v n I bu n phI n cu a nguo I me fn cuo p. a fI bI f khng
bI f bao nhIu chuy n fha n fhoa I, chuy n co fha f va nhu ng cau
fho. a fI khng so m f aI, khng so ng fI, khng so quy , va mo I
fhu fa ma na o, nhung ba fI Ia I ra f so nhu ng con gIa n den. a fI
co fh nha n ra chu ng ngay fu xa. a fI fhuo ng da nh fhu c fI ban
dm va fh fha o:
-AIIsa, cha u yu cu a ba , co m f con gIa n dang bo da y; v
Chu a, cha u ha y gI f no dI!
ang nga I ngu , fI cham n n va bo frn sa n fm ke dIch.
Nhung khng pha I Ia n na o fI cu ng fm fha y ngay va cu ng co Ia n
fI khng ba f duo c.
- Khng fha y dau, ba a . - TI noI. Nhung ba fI va n na m Im,
da u fru m chan kin mif, va khe no I:
- OI, co mf con day! Chau c fm dI, ba van chau da y! No kIa
ka, ba bI f...
a fI khng nha m bao gIo ca . Cu I cu ng fI fm fha y con
gIa n o m f ch ra f xa gIuo ng.
- Cha u gI f no chua7 ! , sa ng danh Chu a! Ca m on cha u
nhe !... N u fI chua fm fha y con gIa n fh ba fI khng sao ngu
duo c.
TI fha y ba fI gIa f mnh m I khI khe co fI ng s f soa f frong
dm f I Im Ia ng nhu fo . TI nghe ba fI nin fho va fh fhao:
THOI THO ! 55
- No o ga n nguo ng cu a... no chuI xu ng duo I ca I ho m...
- Ta I sao ba so gIa n fh 7
a frInh fro ng fra Io I:
- V ba khng hI u chu ng no du ng d Ia m g7 Chu ng no bo
I m ng m va den s s. Chu a da gIao cho m I Ioa I m f nhI m vu : co
bo da f fu c Ia frong nha a m fha p; co r p fu c Ia fuo ng ba n; co ra n
fu c Ia nguo I sa p m. Ta f ca mo I fhu d u co y nghIa! Co n Ioa I gIa n
fh khng aI ro ma quy na o nha p va o, chu ng sInh ra d Ia m g7
'
' '
M f hm ba fI dang quy fam su vo I Chu a fh ng fI mo
foang cu a ra, no I vo I gIo ng kha n kha n:
- a no oI, Chu a pha f chu ng fa r I, nha cha y!
- Ong no I g da y!
a fI he f In va vu ng du ng da y. Ca haI nguo I fhnh fhIch
cha y b va o gIan pho ng chinh f I om.
- pgnsa, ha fuo ng fha nh xu ng! NafaIa a, ma c a o cho Iu
fre!
a fI ra I nh, gIo ng nghIm nghI cu ng ra n, co n ng fI fh
khe rn rI:
- HI, hI, hI...
TI cha y va o b p. Ca I cu a s nhn ra san dang cha y ru c In
nhu va ng. Trn sa n nha nhu ng va f va ng va ng cha y nha y. Ca u
Iakp v I dI u ng r I nha y In nhu ng v f cha y a y y nhu d gIa y cu a
ca u bI cha y va y. Ca u ku In:
- Chinh MIska d f nha , ha n d f va chu n r I, dung fh!
- Im dI, d cho ma ,
a fI vu a no I vu a da y ca u ra cu a ma nh d n n I suy f nu a fh
ca u nga . Nhn qua cu a kinh do ng bang fha y ro ma I xuo ng bu ng
cha y va ngo n Iu a nhu con I c xoa n xuy f cu n cu n qua ca nh cu a
ngo . Trong dm f I yn Ia ng ngo n Iu a no fha nh nhu ng bng hoa
do , khng co kho I. o frn cao fif fha y Io Iu ng m f da m may sa m,
nhung nhn qua va n fha y gIa I Ngan Ha ba ng ba c. Tuy f ru c In
Macxim Gorki 56
ma u do fha m. Tuo ng nha rung In, Ia o da o nhu mu n huo ng v
phia go c san, noI ngo n Iu a dang nha y nho f vuI ve , dang nhu m do
nhu ng ke nga ch r ng frong va ch xuo ng va fu do fhoa f ra nhu
nhu ng chI c dInh cong queo. Trn nhu ng fa m g den sa m va kh
cu a ma I nha nhu ng da I Iu a va ng, do Iuo n khu c qua n quanh Ia y
ma I nha . o gIu a nh In m f ng kho I ma nh de ba ng da f nung co n
b c kho I. Nhu ng fI ng n Ia ch fa ch, nhu ng fI ng soa n soa f nhu
fI ng Iu a xe da p va o cu a kinh. Ngo n Iu a Ian ra ma I. Xuo ng fho
sang ruc gIng nhu buc fhanh-fuo ng-bnh o frong nha fho va nhu
co m f su c g khng cuo ng Ia I duo c va y go I mo I nguo I fo I ga n hon.
TI fru m chI c a o Ing nga n fo xu In da u va xo chan va o dI u ng
khng bI f cu a aI. TI I ra nha ngoa I, ra ch ba c fam ca p va du ng
Ia ng dI v kInh khu ng fruo c a nh Iu a cho I Io a Ia m fI Io a ca ma f.
TaI fI u da c v fI ng ku cu a ng fI, cu a ba c CrIgrI, cu a ca u fI
va v fI ng da m cha y n . TI khI p so fruo c cu chI cu a ba fI; fru m
chI c bao khng In da u, qua n va o nguo I mI ng va I phu mnh
ngu a, ba fI vu a Iao va o Iu a vu a Ia In:
- Cuporx, Iu ng c! Cuporx Ia m n fung ca bay gIo ...
- CrIgrI, gIu Ia y ba Ia o! Ong fI rif In - Tro I oI, ba a y ch f
ma f... Nhung ba fI da fro ra, foa n fhan b c kho I, Ia c da u, Iom
khom, fay gIo fha ng bung m f vo Io n da y cuporx.
- Ong cho fha o ngu a ra!
a fI vu a ku vu a ho va fho kho khe .
- If mIng vaI khoac ngoaI cho fI, fI dang bI cha y, ng
khng frng fha y a 7
a c CrIgrI gIa f mI ng va I khoa c ngoa I dang am I cha y kho I
vaI ba fI. a c ga p dI nguo I Ia I, ba f da u Ia y xe ng ha f nhu ng cu c
fuy f Io n va o cu a xuo ng. Ca u fI nha y nho f bn ca nh ba c, ca m ca I
ru frong fay. Ong fI cha y quanh, ne m fuy f va o nguo I ba fI. a
fI nhe f ca I vo xu ng d ng fuy f r I cha y ra c ng, mo foang ra va
cu I cha o nhu ng nguo I dang ke o d n:
- a con oI, pha I ba o v Ia y ca I nha kho! N u Iu a Ian sang
nha kho, chuy n sang vu a chu a co kh fh fa f ca nha fI se cha y
h f ra fro va ca nha ba con cu ng se bI cha y Iay! CIa f ma I xu ng va
vu f co kh ra vuo n! CrIgrI, ha f fuy f cao In, sao Ia o cu ne m ma I
xu ng da f fh ! Iakp, du ng co xun xoe, dua ru va xe ng cho mo I
THOI THO ! 57
nguo I! a con ha y cu ng nhau gIu p chu ng fI m f fay, Chu a se phu
h ca c nguo I.
a fI cu ng II cu n fI nhu da m cha y va y. Ngo n Iu a ro I va o
nguo I ba fI den fha m, nhu mu n du I ba f. a fI fa f fa o kha p
san, ch na o cu ng d n du ng Iu c, va dI u khI n mo I vI c cha ng so f
vI c na o. Con Sarap cha y ra san. No ch m In va Ia m ng fI suy f
nga I n. Ngo n Iu a Ia m do ru c ca p ma f fo cu a no . Con ngu a hi a m,
du ng ba ng haI chan fruo c. Ong fI bung day cuong ra, nha y
fra nh sang m f bn va ku:
- a no oI, gIu Ia y no !
a fI nha y x va o duo I chan con ngu a dang Ia I ch m In va
dang haI fay ra. Con ngu a khe hi m f fI ng ra u rI, vuon c v phia
ba va II c nhn ngo n Iu a.
- Ma y du ng so !
a fI no I, gIo ng fra m fra m. a v v va o c no va ca m day
cuong.
- Ma y fuo ng fao bo ma y frong ca I dIa ngu c do a , con chu f
nha f cu a fao7...
Va con chu f nha f fo ga p ba ba ngoan ngoa n dI fheo ra c ng.
No fho ph ph va nhn khun ma f do ru c cu a ba . Mu pgna a da n
Iu fre m u ma o va qua n da y qua n a o ra kho I nha , mu ku:
- VaxIII VaxIIIfs, khng fha y fha ng Icxay dau ca ...
- I dI!
Ong fI va y fay da p, frong khI do fI na p duo I ba c fam ca p d
kho I bI mu vu II dI. Ma I xuo ng da sa p. Nhu ng fhanh xa nha
ma nh de b c kho I, Ia p Ia nh a nh fhan va ng, nh In fro I. Trong
xuo ng nhu ng ngo n Iu a xanh do cu n cu n nhu nhu ng con gIo I c,
pha f ra fI ng n gIo n va fI ng rif. Tu ng bo Iu a ba n ra san, xu ng
nhu ng nguo I fu fa p fruo c d ng Iu a kh ng I va dang du ng xe ng
ha f fuy f va o da m cha y. Trong d ng Iu a ma y ca I cha o Io n sI su ng
su c, hoI nuo c va kho I b c In nhu m f da m may da y da c. Nhu ng
mu I Ia Ia fo a ra ngoa I san Ia m cha y nuo c ma f. TI chuI ra kho I ba c
fam ca p va du ng Iun pha I chan ba fI.
- I ra!
a fI qua f.
Macxim Gorki 58
- I ra, khng co ch f be p bay gIo ...
M f nguo I cuo I ngu a d I mu d ng co cho p x c va o san. Con
ngu a ma u hung su I bo f me p, co n ga kIa fay gIo ngo n roI In cao,
fhe f In vo I ve ham do a:
- Tranh ra!
TI ng chung reo vuI r n ra . Quang ca nh fha f fung bu ng va
de p nhu nga y h I. a fI da y fI In ba c fam ca p:
- Co nghe fao bao g khng! I ra!
Iu c na y khng fh khng vang Io I ba fI duo c. TI xu ng b p
va Ia I da n mu I va o cu a kinh, nhung bI da m nguo I den ngo m che
Ia p nn khng nhn fha y ngo n Iu a nua.
TI chI fha y nhu ng chI c mu d ng sa ng Ioa ng gIu a nhu ng
chI c mu Iuo I fraI va mu Ing mu a dng den s. Ngo n Iu a bI ch
ngu mau cho ng. Nguo I fa fuo I nuo c va o Iu a, va da p fa f no . Ca nh
sa f gIa I fa n da m dng. a fI fro va o b p.
- AI da y7 Cha u da y a 7 Ta I sao cha u khng ngu , cha u so a 7
u ng so , mo I vI c d u xong xuI r I...
a ng I Im Ia ng bn ca nh fI va Ia c Iu frn chI c gh . TI Ia y
Ia m sung suo ng fha y dm f I Ia I Ia ng Ie nhu cu , nhung fI va n nho
fI c ngo n Iu a. Ong fI buo c va o, du ng Ia I bn nguo ng cu a va ho I:
- a no da y a 7
- Ho 7
- a bI bo ng pha I khng7
- Khng sao ca .
Ong fI da nh m f que dIm; a nh Iu a xanh chI u sa ng khun
ma f ch n hI, da y b hong. Ong fI fm fha y cay n n frn ba n r I
cha m cha p ng I xu ng ca nh ba fI.
- Ong nn ru a ma f mu I dI fh hon, - ba fI no I, ma c du nguo I
cu ng da y b ho ng va su c mu I kho I khe f Ie f.
Ong fI fho da I:
- Chu a fha f Ia nhan fu d I vo I ba . Chu a ban cho ba Ia m
fhng mInh fh ...
Ong fI xoa vaI ba fI va nhe rang no I fhm:
THOI THO ! 59
- Ta f nhIn Ia frong ch c Ia f fhI, nhung cu ng Ia co ban!...
a fI cu ng mIm cuo I, mu n no I dI u g, nhung ng fI da
cau ma y Ia I.
- Ca n pha I f ng c Ia o CrIgrI dI, vI c na y cu ng Ia do su so
sua f cu a Ia o fa! Ia o gIa y u r I, khng du ng duo c vI c nu a! Tha ng
Iaska dang ng I o ba c fh m kho c Io c, fha ng ng c... a fhu dI ra
xem no Ia m sao...
a fI du ng da y, m f fay gIo fruo c ma f, vu a dI vu a fh I
nhu ng ngo n fay, co n ng fI khng nhn fI, khe ho I:
- Cha u nhn fha y da m cha y su f fu da u d n cu I chu 7 Va y
cha u fha y ba fh na o, ha 7 y Ia ba da gIa ... bI suy y u r I... Cha u
fha y khng7 I chao, Iu chu ng bay... y... y fha f Ia ...
Ong fI khom Iung, yn Ia ng h I Iau, sau do du ng da y Ia y
ngo n fay ga f fa n n n r I Ia I ho I fI:
- Cha u co so khng7
- Khng a .
- Tha f ra cu ng khng co g da ng so ca ...
Ong fI gIa f chI c a o so-mI kho I vaI vo I ve fu c gIa n r I dI fo I
go c nha co cha u ru a ma f. o do , frong bo ng f I, ng fI gIa m chan,
no I fo:
- Cha y nha Ia m f su ngu ng c! u a na o Ia m cha y nha ca n
pha I II ra qua ng fruo ng da nh cho m f fra n; no Ia fha ng ng c,
khng fh cu ng Ia fha ng ke fr m! Cu Ia m nhu va y fh cha ng bao
gIo cha y nha nu a!... Cha u dI ngu dI. Co n ng I da y Ia m g7
TI dI na m, nhung dm hm a y khng fa I na o ngu duo c: fI
vu a mo I na m In gIuo ng fh m f fI ng ku Ia khng gI ng fI ng
nguo I Ia m fI vu ng da y kho I gIuo ng ngay. TI Ia I Iao va o nha b p.
Ong fI co I fra n, fay ca m cay n n, du ng gIu a nha . Cay n n rung
rInh. Khng nhich dI duo c buo c na o, ng fI chI gIa m chan xu ng
sa n va rif In:
- a no oI, Iakp oI, ca I g fh 7
TI nha y In Io suo I, na p va o m f go c. Trong nha Ia I ba f da u
na o d ng nhu Iu c cha y. TI ng ku Ia d u d u va dau do n ca ng
nga y ca ng fo, da p va o fra n va fuo ng fu ng h I. Ong fI va ca u fI
cha y nguo c cha y xuI, ba fI qua f fha o va xua du I haI nguo I. a c
Macxim Gorki 60
CrIgrI cha f cu I va o Io ra m ra m, d da y nuo c va o cha o gang. a c dI
Ia I o nha b p, da u Ia c Iu gI ng nhu m f con Ia c da o Axfrakhan.
- Truo c h f ha y d f Io dI chu !
a fI ra I nh. a c v I dI fm que do m, so pha I chan fI va so
haI ku In:
- AI da y7 Hu , Ia m fao so h f h n... o dau khng ca n d n, ma y
cu ng co ma f...
- Ca I g fh ho ba c7
- Mo NafaIa a de , - ba c fha n nhIn da p va nha y xu ng sa n.
TI nho h I me fI de , me fI khng ku Ia om so m nhu fh . a f
cha o In b p xong, ba c CrIgrI Ieo In Io suo I ng I ca nh fI. a c ru f
frong fu I ra chI c fa u ba ng da f nung va dua cho fI xem.
- a c ba f da u hu f fhu c chI v ca p ma f na y fhI. a cha u
khuyn ba c: chI nn hif, nhung ba c fha y hu f f f hon...
a c ng I o me p Io suo I, haI chan bung fho ng. a c nhn
xu ng phia duo I, noI ngo n n n cha y Iu mu . TaI va ma ba c da y b
hong, chIc ao so-mI ra ch o bn suo n. TI nhn fha y ca b xuong
suo n cu a ba c r ng nhu nhu ng ca I daI fhu ng. M f ma f kinh cu a ba c
da bI vo , m f nu a kinh ha u nhu da Io I ra kho I va nh, va qua I
hng fI nhn fha y ma f ba c do nga u, uon uo f nhu m f v f fhuong.
a c vu a nh I fhu c va o fa u vu a Ia ng nghe nhu ng fI ng rn rI cu a
mo NafaIa a, va no I Ia m ba m nhu ng cau ro I ra c gI ng nhu nguo I
say ruo u:
- a cha u da u sao fh cu ng bI bo ng, Ia m fh na o do de duo c7
Co m, mo a y rn fo n qua ! Trong khI cha y nha nguo I fa da qun
ma f mo a y. Ngay fu Iu c ba f da u cha y da fha y mo a y qua n qua I v
so ha I... e duo c du a con fha f Ia kho nho c, nhung ma nguo I fa co
kinh fro ng phu nu dau! Cha u nho nhe : pha I kinh fro ng phu nu ,
nghIa Ia pha I kinh fro ng nhu ng ba me ... TI fhIu fhIu ngu , nhung
fI ng n a o, fI ng sa p cu a, Ia n fI ng ku Ie nhe cu a ca u MIkhaIn
say ruo u Ia m fI fInh da y. Nhu ng Io I no I ky Ia va ng d n faI fI:
- Pha I mo cu a Tha nh ra...
- Cho no u ng da u fha p de n ho a vo I ruo u rum va b ho ng:
nu a c c da u, nu a c c ruo u rum va m f fha b ho ng...
Ca u MIkhaIn cu kha n khoa n yu ca u Ia I nha I:
THOI THO ! 61
- Cho fI va o xem... Ca u ng I xu ng sa n, haI chan da ng ra va
kha c nh xu ng fruo c ma f, ba n fay v v frn sa n nha . Trn Io
suo I no ng khng fh chIu duo c. TI bo xu ng, nhung vu a fo I ngang
fa m ca u fh ca u fu m Ia y chan fI gIa f ma nh. TI nga da p ga y
xu ng da f.
- ng c, - fI ba o ca u.
Ca u nh m ngay da y, fu m Ia y fI, nha c b ng fI In va ru :
- Tao pha I qua f ma y va o Io suo I cho ma y fan xa c ra mo I
duo c...
KhI hoa n h n, fI fha y fI ng I frn da u g I ng fI o frong
go c pho ng chinh, duo I nhu ng bu c fuo ng fha nh. Nguo c ma f In fra n
nha , ng fI ru fI va no I nho :
- Chu ng fa khng m f aI co Iy do g d xIn fha I I...
Trn da u ng co m f ngo n de n fho sa ng ru c. Trn ba n gIu a
pho ng co m f ngo n n n. A nh sa ng mu a dng mo mo da Io ra qua
cu a s . Ong fI cu I xu ng ch fI ho I:
- Chau dau o dau7
TI dau kha p ca nguo I, da u fI uo f da m m hI, mnh na ng
frnh frIch, nhung fI khng mu n no I ra dI u do . Xung quanh, fa f
ca d u h f su c Ia Iu ng d I vo I fI! Ha u h f ca c gh frong pho ng d u
co nhu ng nguo I Ia ma f ng I: m f cha c ma c a o da I fim, m f Ia o gIa
be nho , fo c ba c, deo kinh, ma c a o nha bInh, va nhI u nguo I kha c
nu a. Ta f ca d u ng I khng nhu c nhich nhu nhu ng pho fuo ng g .
Ho ng I do ra cho do I va Ia ng nghe fI ng nuo c cha y ro c ra ch o dau
ga n ch chu ng fI. Ca u Iakp du ng ca nh khung cu a vuon da I
nguo I ra, haI fay cha p sau Iung. Ong fI ba o ca u:
- Na y, da n fha ng be na y dI ngu ...
Ca u gIo ngo n fay va y fI va khe dI ro n re n frn da u ngo n
chan fo I cu a bu ng ba fI. KhI fI Ieo In gIuo ng, ca u fh fha m:
Theo phong fu c m fin, mu n cho nguo I de kho sInh no duo c d
da ng hon, ca n pha I mo cu a nha fho da n fo I ba n fho ; cu a do go I Ia
cu a Tha nh. Phe p cu u chu a m fin d I vo I nguo I de kho .
- Mo NafaIa a ch f r I...
TIn do khng Ia m fI nga c nhIn, v fu Iau mo s ng ca ch bI f,
khng bao gIo xu ng b p, ngay ca bu a an.
Macxim Gorki 62
- Th ba o dau, ho ca u7
- Ngoa I kIa, - ca u khoa f fay da p va Ia I dI ra ro n re n frn da u
ngo n chan.
TI na m frn gIuo ng nhn kha p xung quanh. TI fuo ng nhu
frng fha y nhu ng khun ma f da y Ing Ia , fra ng b ch, mu Io a dang
a p va o kinh cu a s . Trong go c bu ng, frn ca I ho m co freo chI c a o
da I cu a ba fI, - caI ay fI da bIf ro, - nhung gIo day fI co cam
fuo ng nhu co m f nguo I na o do na p o da y va dang rnh mo . TI
chu I dau vao gI, he mf maf nhn ra cua, fI mun nhay xung va
bo cha y ra ngoa I. No ng qua , m f mu I n ng na c fo a ra kha p gIan
bu ng Ia m ng f nga f khI n fI nho fo I hm anh Txuganc ch f,
nhu ng do ng ma u cha y Inh Ia ng frn sa n nha nhu nhu ng do ng
su I. Hnh nhu m f ca I u na o do mo c ra frong da u va fra I fIm fI.
Ta f ca nhu ng g fI da nhn fha y frong ca I nha na y dang Iuo f qua
fruo c ma f fI nhu m f doa n xe frn duo ng ph mu a dng. TI ca m
fhay nhu mnh bI de be p, bI fIu fan...
Ca nh cu a mo ra f fu fu , ba fI ro n re n buo c va o bu ng r I
du ng vaI khe khe p cu a Ia I.
Tu a Iung va o cu a, gIo fay v phia ngo n Iu a xanh cu a cay de n
fho khng bao gIo fa f, ba fI fhan va n khe khe nhu gIo ng m f du a
fre :
- Kh n kh cho haI ba n fay fI, dau qua ...
THOI THO ! 63
V
To I mu a xuan ca c ca u fI chIa gIa fa I. Ca u Iakp o Ia I fha nh
ph , ca u MIkhaIn sang bn kIa sng. Ong fI fa u m f ngI nha
r ng ra I va kha de p o ph PIvaIa. Ta ng duo I ba ng da co qua n
ruo u. Ca c fhuo ng co m f can pho ng nho o ra f fhu vI. Phia sau nha
Ia vuo n cay cha y da I d n ca I vu c fua fu a nhu ng ca nh duong II u
fru I Ia .
- NhI u roI qua ! - ng fI nha y ma f vuI ve nhn fI no I, khI fI
cu ng vo I ng fI dI fham vuo n, da o frn nhu ng con duo ng nho ,
chan Iu f ca va o fuy f mo I fan. - Ong sa p da y cha u ho c, cha c co Iu c
pha I du ng d n nhu ng chI c roI na y... NgI nha cha f nich nguo I o
fhu. Ong fI chI gIu m f pho ng Io n frn ga c d o va fI p kha ch.
a fI va fI o ga c fhuo ng. Cu a s ch fI ngoa nh ra ph ; chI u
chI u va nga y I , fho da u qua b cu a s co fh nhn fha y nhu ng
nguo I say o qua n ruo u bo ra, Ioa ng choa ng frn duo ng ph , Ia he f
r I nga gu c. I khI nguo I fa ne m ho ra duo ng nhu ne m bao fa I,
nhung ho Ia I pha cu a d va o qua n ruo u; ca nh cu a da p, ku re re ,
chI c pu-II rif In, m f cu c x xa f ba f da u. Ca nh fuo ng do nhn fu
frn xu ng fha f Ia fhu vI. Tu sa ng so m ng fI fo I xuo ng cu a ca c
ca u fI, gIu p ca c ca u fI sa p da f mo I fhu . ChI u f I ng fI mo I fro
v , ve m f nho c, cha n nga n va bu c do c.
a fI o nha na u an, khau va va frng nom vuo n fuo c. a
cha y nguo c cha y xuI ca nga y nhu m f con quay Io n bI chI c roI v
hnh fhu c gIu c. a hif fhu c Ia co ve sa ng khoa I, ha f hoI va vu a
Iau b ma f da m da m hI vu a no I:
- Ca u cho fh gIan duo c huo ng phu c Ia nh do I do I! AIIsa,
cha u yu cu a ba oI, chu ng fa s ng yn n r I cha u a ! Ia y u c Me ,
mo I vI c d u f f Ia nh r I!
Nhung fI khng ca m fha y chu ng fI s ng da yn n. Tu so m
d n khuya nhu ng nguo I fhu nha cha y fu fung o frong nha va
ngoa I san. Ch c ch c ca c mu ha ng xo m Ia I ke o d n. AI cu ng v I va
hI ha ma van phan nan Ia bI fr. Hnh nhu aI cung dang ban
chua n bI m f vI c g sa p xa y ra. Ho go I ba fI.
Macxim Gorki 64
- AkuIIna Ivanpna!
a fI d I vo I mo I nguo I d u mIm cuo I au y m va dIu da ng
quan fam san so c d n ho . a fI Ia y ngo n fay ca I cho fhu c Ia va o
I mu I, du ng khan fay co ke vung do Iau fha f sa ch mu I va ngo n
fay, r I khng ngo f Io I khuyn ba o:
- a con a , mu n ch ng ra n cha y ca n pha I fa m ru a Iun, ca n
pha I xng ba ng hoI ba c ha . N u ra n ba m va o da fh Ia y m f fha
mo ng ng fha f frong, fr n vo I m f fha fhang hoa va ba gIo f fhu y
ngan. Sau do Ia y ma nh sa nh fa n nho fa f ca ca c fhu do khoa ng ba y
Ia n frn m f ca I dIa r I xoa kha p nguo I! N u du ng fha g hoa c
fha xuong ma fr n fh fhu y ngan bI ma f! Tra nh du ng fha d ng
hay fha ba c, nguy hI m Ia m da y!
I khI ba fI khuyn nhu , ve fra m ngam:
- a con a , f f hon h f Ia d n Pfa ru ga p cha Axap. TI
khng fh khuyn ba con hon duo c. a fI gIu p vI c do de , ho a gIa I
nhu ng vu ca I nhau frong ca c gIa dnh, chu a b nh cho fre con. a
fI fhu c Ia u Ia u cau chuy n "CIa c mo cu a u c Me " va fhuo ng dem
k cho cac ba nghe d ho "gap may. a fI day bao ho v vIc bp
nuo c:
- ua chuf fu no se bao cho cac ba Iuc nao co fh muI duoc.
Iu c no h f mu I da f va ca c mu I kha c fh ca c ba ha y fra y v . Covaf
ca n pha I Ia m cho no fu c hoI fh no mo I ma nh va su I bo f: cova f
khng ua ngo f, nn ca c ba chI ca n cho va o m f if nho kh, n u bo
duo ng va o fh m f fhu ng chI ca n khoa ng m f jIfnIch fhI.
Varenfa I co nhI u ca ch Ia m kha c nhau: co kI u cu a mI n anua p,
kI u Tay an Nha, co n co ca kI u cu a Kapkado nu a...
Su f nga y fI qua n quanh bn ba fI o frong vuo I hay o ngoa I
san. TI dI vo I ba d n nha ca c ba ha ng xo m, o da y ba fI ng I ha ng
gIo u ng nuo c fra va k chuy n con ca con k. TI duo ng nhu ga n
cha f vo I ba fI va khng nho frong qua ng do I a y fI da nhn fha y g
kha c, ngoa I ba Ia o v cu ng phu c ha u va khng Iu c na o chIu ng I
yn.
ThInh fhoa ng me fI khng hI u fu dau d n choI frong ch c
Ia f. KIu ha nh va nghIm nghI, me fI nhn fa f ca ba ng ca p ma f
xa m Ia nh nhu ma f fro I mu a dng. Thoa ng m f ca I me fI Ia I bI n
ma f khng d Ia I cho fI m f a n fuo ng na o ca . Co Ia n fI ho I ba fI:
- a co pha I Ia phu fhu y khng7
THOI THO ! 65
- O, cha u Ia I no I Iang nhang r I!
a mIm cuo I va Ia p fu c no I fhm, ve fra m ngam:
- a Ia m phu fhu y fh na o duo c7 Phu fhu y Ia m f phe p ra f
kho . a khng bI f do c, d n m f chu cu ng khng bI f. Ong mo I Ia
nguo I co ho c, co n ba fh u c Me khng ban cho fri fhng mInh.
R I ba fI k cho fI nghe fhm m f va I qua ng do I cu a ba fI:
- a cu ng m cI fu nho . Me ba Ia m f c nng khng nha
khng cu a, m f nguo I fa n fa f. KhI co n con ga I, m f dm nguo I da
bI m f fn dIa chu do fro . Nguo I so qua nha y fu cu a s xu ng, bI
ga y xuong suo n va gIa p ba vaI. Tu do ca nh fay pha I, ca nh fay c f
y u nha f, bI feo dI. Truo c day me ba Ia m f nguo I fhu dang-fen co
fI ng. Th Ia bo n dIa chu khng du ng nguo I nu a, du I nguo I dI va
no I: "Ma y s ng nhu fh na o fh ma c xa c ma y". Nhung khng co
ca nh fay fh s ng Ia m sao n I7 Nguo I chI co n m f ca ch Ia dI an xIn.
Nhung fho I a y nguo I fa s ng sung fu c va f f bu ng hon bay gIo
nhI u. Nhu ng nguo I fho m c o aIakhona va ca c ba fho fhu foa n
Ia nhu ng nguo I co Io ng f f ca ! I Iu c fo I mu a fhu va mu a dng me
con ba o Ia I fha nh ph dI an xIn, nhung khI fhuo ng da ng fhIn
fha n CabrIen vu a mo I vung kI m In xua du I mu a dng, cho mu a
xuan m Ia y fra I da f fh me con ba Ia I dI xa, dI Iang fhang v dInh.
Me con ba fo I Murm, fo I IurIevef, nguo c ca sng Vonga va dI fheo
do ng sng ska m d m. Mu a xuan va mu a he duo c dI do day fh
fha f Ia fhu vI, ma f da f hI n ho a xanh ro p co non nhu nhu ng fa m
nhung; u c Me Ra f Tha nh ra c hoa kha p ca ca nh d ng. o da y mo I
fha f Ia vuI suo ng, o da y fam h n mo I fha f fu do pho ng khoa ng.
I Iu c me ba IIm dIm ca p ma f xanh va ca f fI ng ha f. CIo ng
nguo I khng ma nh, nhung frong, - ca nh va f xung quanh hnh nhu
cu ng mo mo ma ng ma ng, khng d ng da y, Ia ng nghe fI ng ha f cu a
nguo I. an Chu a, cu c s ng cu ng d chIu! Nam ba In chin fu I, me
ba Ia y Ia m xa u h pha I da f con dI an xIn Iang fhang, nguo I ca m
fha y nguo ng nn o Ia I aIakhona. Nguo I dI kha p ca c ph fu nha
na y sang nha kha c, va o nga y I nguo I ng I o fruo c cu a nha fho d
an xIn. Co n ba fh ng I o nha , ho c fhu dang-fen, ba ho c v I va ng,
mu n nhanh cho ng do da n cho me . I Iu c ho c Ia m khng duo c, ba
cu kho c rung ru c. Hon haI nam sau, cha u bI f khng, ba da fha o
ngh va n I fI ng kha p fha nh ph . N u co aI ca n fho khe o Ia ho
Ia p fu c fo I fm me con ba . Ho ba o: "Na y, AkuIIna, c fhu gIu p
chu ng fI nhe " a sung suo ng qua , do Ia m f nga y h I d I vo I ba !
Macxim Gorki 66
Ta f nhIn, do khng pha I Ia do fa I ngh cu a ba , ma Ia nho su chI
ba o cu a me ba . Nguo I chI co m f ca nh fay, fu mnh khng fh Ia m
duo c, nhung nguo I bI f ca ch chI da n. Ma m f nguo I chI da n gIo I
co n quy hon muo I nguo I Ia m a y. Th r I ba ba f da u In ma f ha nh
dI n. a no I: "Me oI, me du ng dI an xIn nu a, bay gIo mnh con co
fh nuI duo c me r I!" Nguo I fra Io I: "ThI dI c, c pha I bI f, fI n
do cho c d fich IaI Iam cua hI mn". if Iau sau ng chau foI. Ong
Ia m f cha ng fraI n I fI ng: mo I co haI muoI haI fu I da u ma ng
da Ia m f phu fruo ng frn sa -Ian! a cu de ra ng cha u d y d n
ba , fha y ba bI f Ia m an, con cu a mu an ma y, nn cha c Ia ngoan
ngoa n, fh Ia ... a cu Ia m ngh ba n ba nh va d c a c khng fh
fuo ng fuo ng duo c...
Nhung chu ng fa nho fo I nhu ng ke d c a c Ia m g nhI7 Chinh
Chu a bI f ro ho ; chI co Chu a mo I nhn fha y ho va chI co Iu quy su
mo I ua ho fhI. a fI cuo I h n nhIn, mu I rung rung frng d n
bu n cuo I: ca p ma f sa ng va dam chIu cu a ba fI foa f ra fu Io ng
fru m n va bI u I nhI u y nghI hon ca nhu ng Io I no I.
'
' '
TI nho m f bu I chI u fInh mIch, fI va ba fI u ng fra o
pho ng ng fI. Ong fI m va ng I frn gIuo ng, mnh fra n, frn vaI
va f m f chI c khan ma f da I. Ong fI Iun fay Iau m hI nh nha I,
hoI fho ga p kho khe , ca p ma f xanh mo du c, ma f sung hu p va do
fia. o nha f Ia ca p faI nho nho n hoa f. KhI ng fI cha fay Ia y fa ch
nuo c fra , ba n fay run run frng fha f Ia f I nghI p. Ong fI nom co
ve dIu da ng va khng gI ng nhu fhuo ng nga y.
- Ta I sao ba khng cho fI u ng duo ng7
Ong ho I ba , gIo ng vo I vInh nhu m f du a fre duo c nung
chI u. a fI fra Io I dIu da ng, nhung qua quy f:
- Ong u ng vo I ma f ong f f hon!
Ong fI nga f fho , r I fho da I u ng m f ho p nuo c fra no ng va
no I:
- a ha y frng chu ng ke o fI ch f ma f da y!
- Ong du ng so , fI se Io.
THOI THO ! 67
- uo c! N u bay gIo fI ch f fh cu ng nhu Ia xua nay hoa n
foa n khng co fI, - mo I fhu d u se bI n fha nh fro bu I ca !
- Ong du ng co no I nha m, cu na m Im!
Ong fI Im Ia ng m f Iu c, nha m ma f, va che p che p ca p mI
fham s. R I b ng nhIn, nhu bI aI cham, ng fI gIa f na y mnh,
no I ro dIu dang nghI:
- Pha I cuo I vo so m cho fha ng Iaska va MIska dI fhI. Co Ie vo
con va o fh mo I co fh ngan cha n duo c chu ng no , pha I khng7
R I ng fI nho xem nha aI frong fha nh ph co con ga I co fh
ke n Ia m na ng dau xu ng da ng duo c. a fI nin Ia ng u ng h f fa ch
nuo c fra na y d n fa ch kha c. TI ng I bn ca nh cu a s , nhn ca nh
hoa ng hn do ru c frn fha nh ph , cu a kinh cu a ca c ngI nha cu ng
a nh In ma u do cho I. Ong fI ca m fI khng duo c xu ng san, vuo n
da o choI v fI pha m I I g do khng ro . o ngoa I vuo n, xung quanh
nhu ng cay ba ch duong, da n bo du a bay ve ve ; m f nguo I fho do ng
fhu ng dang Ia m vI c o san nha bn ca nh; ga n dau da y co fI ng ma I
dao xoe n xoe f. o sau vuo n, frong khe vu c, Iu fre con n du a a m I,
Ia n va o frong ca c bu I ra m. Ca nh choI du a ngoa I fro I II cu n fI,
bu I chI u a m da m khI n fI ca m fha y bu n man ma c. ng nhIn
ng fI Ia y o dau ra m f quy n sa ch mo I, da p ma nh va o Io ng ba n
fay va go I gIa f fI:
- Na y, fha ng dan PermIac kIa, fha ng Io I con, Ia I day! Ng I
xu ng, fha ng co go ma Kanmu c na y. Ma y co fha y ca I hnh na y
khng7 ay Ia chu a. No I dI: a, b, c! ay Ia chu g7
- b.
- u ng r I! Co n day7
- c.
- a y na o, a! Nhn day: d, d, e. ay Ia chu g7
- d.
- u ng r I! Co n day7
- e.
- Pha I r I! Th chu na y7
- a.
a fI no I xen va o:
Macxim Gorki 68
- Ong na m ma nghI, ng a ...
- a Im dI! Ia m nhu fh na y Ia pha I Ia m, khng fh chI nghI
ngo I mIn man fhI. Ho c dI, Icxay!
Ong fI Ia y ca nh fay nong no ng, nhom nho p m Ia y c fI va
chI va o ma f chu qua vaI fI, cu n sa ch d duo I mu I fI. Nguo I ng
fI sa c su a mu I da m chua, mu I m hI va mu I ha nh nuo ng. TI ga n
nhu nga f fho , nhung ng fI hang In, fho kho khe va qua f va o faI
fI:
- g, h!
Tn chu fh quen, nhung ky hI u khng fhich ho p vo I chu ng:
chu e gIng nhu con sau, chu C gIng bac CrIgrI bI gu, chu R
gI ng ba fI va fI, co n ng fI fh gI ng fa f ca ca c chu ca I. Ong fI
qua n fI vo I nhu ng chu ca I ra f Iau, co Iu c ho I Ia n Iuo f, co Iu c Ia I ho I
ba f fha n fu ng chu m f. Ong fI da fruy n cho fI su hang say; fI
cu ng foa f m hI va ga o fha f fo, Ia m ng fI cu ng pha I bu n cuo I.
Ong fI m Ia y ngu c, ho su su , vo quy n sa ch va fho kho khe :
- a nhn no rif In nhu fh da y! A, d Axfrakhan no ng finh,
fa I sao ma y Ia I he f In nhu va y7
- Chinh ng he f fh co ...
TI vuI ve nhn ng ba fI. a fI ch ng khuy u fay In ba n,
na m fay fy va o ma , nhn chu ng fI va khe cuo I, no I:
- ThI, haI ng cha u du ng co ga o h f ca hoI nu a.
Ong fI gIa I fhich cho fI m f ca ch fhan ma f:
- Ong no I fo v ng m, co n cha u, fa I sao Ia I fhe f In nhu va y7
R I ng fI Ia c Ia c ca I da u uo f da m m hI va no I vo I ba fI:
- M ma ca I con NafaIa a, no nha m fuo ng fha ng be khng co
fri nho ; Ia y Chu a, no nho nhu ngu a a y! Tha ng mu I h ch, ho c fI p
dI chu !
Cu I cu ng ng fI da y du a fI kho I gIuo ng.
- ThI! Cha u gIu Ia y quy n sa ch. Nga y maI n u cha u do c fa f
ca ca c chu ca I khng co m f I I na o fh ng se fhuo ng cho cha u
nam kpch.
TI vu a gIo fay do Ia y quy n sa ch fh ng fI Ia I ke o fI v
phia mnh va no I gIo ng bu n bu n:
THOI THO ! 69
- Me chau bo roI chau o frn do I na y, cha u oI...
a fI gIa f mnh:
- OI, fa I sao ng Ia I no I nhu fh 7
- TI khng mu n no I, nhung bu n qua bu c Io ng pha I no I...
OI, con be f f fh ma cu ng Ia m Ia c...
Ong fI da y ma nh fI ra.
- I choI dI! Khng duo c ra ngoa I ph , chI duo c o frong vuo n
va frong san fhI...
TI dang mu n duo c ra ngoa I vuo n. TI vu a ra fo I d I fh bo n
fre con o khe vu c ba f da u Ia y da ne m va o fI, fI ne m Ia I chu ng
fha f Ia fhu vI.
- "urI" fo I da y!
o n chu ng nhn fha y fI II n reo In va v I va ng frang bI Ia I.
- Cho no mf fran nhu fu vao!
TI khng bI f "burI" Ia ca I g, va fn Io ng do khng Ia m fI
fu c gIa n. TI chI fha y fhu vI Ia m f mnh ch ng cho I vo I ca Iu , fhu
vI khI nhn fha y ho n da cu a fI ne m fru ng dich ba f bu c ke dIch
pha I cha y fr n va a n na p va o nhu ng bu I cay. Nhu ng fra n da nh
nhau a y khng co g Ia a c y va fhuo ng k f fhu c ho a nha . TI ho c
kha d dang. Ong fI ca ng chu y d n fI va if n n fI hon fruo c,
ma c du , fheo y fI, fI da ng bI n n nhI u hon fruo c v ca ng Io n hon
va fInh ranh hon, fI ca ng hay pha m nhu ng dI u ng fI da quI
dInh va ran da y. Th ma ng fI chI ma ng va do a da nh fhI. TI
nghI bu ng, co Ie fruo c day ng fI ba f cng va co Ia n fI da ngo y a y
vo I ng fI. Ong fI Ia y fay khe ha f ca m fI In r I nha y ma f va
ke o da I gIo ng no I:
- Sa-ao7
R I ng fI cuo I ga n, no I fI p:
- A, d dI gIa o! Ma y co fh finh duo c ca n pha I cho ma y an bao
nhIu fra n do n nu a khng7 Ngoa I fao ra fh co ma fro I bI f. Cu f dI
cho khua f ma f!
Nhung ng fI Ia I na m ngay Ia y vaI fI va nhn fha ng va o
ma f fI, ho I:
- May gIao quy f hay Ia fha f fha , ha 7
Macxim Gorki 70
- Cha u khng bI f...
- Ma y khng bI f a 7 N u fh fh fao ba o: ma y pha I gIa o
qua f, nhu fh f f hon, co n fha f fha fh chI Ia ngu ng c, hI u
khng7 CI ng cu u cu ng fha f fha . Nho Ia y! ThI, bay gIo dI choI
dI...
'
' '
Cha ng bao Iau fI da da nh va n duo c fa p Tha nh fhI. Thuo ng
fhuo ng fI ho c va o sau bu a fra chI u, va m I Ia n fI pha I do c m f
doa n Tha nh fhI:
- a , u, n, g, sung, a , u, o , n, g, suo ng, sung suo ng,
TI vu a da nh va n vu a chI va o frang sa ch va ho I cho do bu n:
- Nguo I sung suo ng co pha I Ia ca u Iakp khng ho ng7
- Tao bo p cho ma y m f ca I va o ga y bay gIo fh ma y se hI u
nguo I sung suo ng Ia aI! - ng fI vu a da p vu a fho ph ph, ve fu c
gIa n. Nhung fI ca m fha y ra ng ng chI fu c gIa n fheo fho I quen va
d gIu ca I qua cu fhI. TI khng nha m: m f Ia f sau ng da qun
fI va ca u nha u:
- Pha I, no vuI choI ca ha f fh nhu vua avIf, nhung Ia m fh
Ia I nhu AbxaIn d c a c! I f Ia m fha nh ca, bI f ghe p chu , bI f Ia m
fro khI ha I... OI chao, Iu chu ng bay... y... y fha f Ia "mu a dI chan
vuI nh n d nha y nho f", nhung II u co nha y duo c xa khng7 II u
co nha y duo c xa khng, ha 7
TI ngu ng do c, Ia ng nghe va nhn va o khun ma f nhan nho
va Io au cua ng fI. Ong nheo ma f nhn ra xa, khng d y fo I fI,
ca p ma f da y ham ho va u bu n do a nh In m f ca m gIa c a m cu ng,
bu n ra u. TI hI u ra ng Iu c na y finh nghIm kha c fhuo ng nga y da
bI n ma f. Ong fI du ng nhu ng ngo n fay kha ng khIu go do ng da c
fu ng fI ng m f frn ba n. Mo ng fay nhu m cu a ng fI sa ng bo ng,
ca p Ing ma y ma u va ng khe rung rung:
- Ong oI!
- Ha 7
- Ong k chuy n cho cha u nghe dI.
THOI THO ! 71
- Cha u do c dI, cha u Iuo I Ia m! - ng fI ca u nha u nhu vu a mo I
fInh ngu r I Ia y fay du I ma f. - Cha u chI fhich chuy n vuI fhI, co n
Tha nh fhI fh Ia I khng fhich...
Nhung fI nghI chinh ng fI cu ng fhich chuy n vuI hon
Tha nh fhI. Ong fI fhu c ha u h f Tha nh fhI va gIu Io I nguy n f I
na o fruo c khI dI ngu cu ng do c fo m f chuong nhu fha y phu I gIu
d fha nh frong nha fho do c sa ch I . TI na n n vo I va ng fI, finh
n f da dIu, cu I cu ng da nh nhuo ng b fI. Con fraI vua avIf o
nuo c Ixraen c da I, da n I da y kho I nghIa ch ng Ia I cha d chI m
ngI.
- ThI duo c! Ta p Tha nh fhI co n o Ia I vo I cha u ma I ma I, co n
ng fh sa p In cha u fro I r I...
Ong fI fu a va o chI c gh ba nh cu ky , Iung gh co fhu chI fo,
va m I Iu c m f nga sa f va o do . Ong fI nga ng da u, nguo c ma f nhn
fra n nha , r I ba f da u k v cu fhan sInh ra ng fI nga y fruo c,
gIo ng khe khe va fra m ngam.
- Mf hm, co bo n cuo p d n aIakhona an cuo p nha nguo I Ia I
bun ZaIep. Cu f cu a ng Ieo In ga c chung va ke o chung ca o
d ng. Nhung bo n cuo p ba f duo c II n che m ch f va ne m xa c fu ga c
chung xu ng da f.
- KhI do ng co n nho Ia m va khng duo c chu ng kI n ca nh
fuo ng a y nn khng nho . Ong chI ba f da u nho fu h I quan Pha p
d n, fu c Ia fu nam 1812, nam do ng cu ng vu a va n muo I haI fu I.
KhI a y nguo I fa gIa I fo I aIakhona khoa ng ba chu c fn fu bInh; fa f
ca bon chu ng d u ga y co m va nho be , an ma c ra ch ruo I hon Iu an
ma y. Chu ng re f run ca m ca p, m f va I du a bI f co ng khng du ng
vu ng nu a. Nhu ng nguo I mujIch mu n da nh ch f ho , nhung Iinh dI
a p gIa I khng cho phe p; don vI d n fru fo I ba f nhu ng nguo I mujIch
pha I gIa I fa n v nha . Sau r I cu ng cha sao ca , mo I nguo I qun da n.
o n Pha p na y d u Ia nhu ng nguo I khe o Ie o va nhanh fri, kha vuI
finh, fhInh fhoa ng co n ha f ho ng. o n quy pha I o NIjnI dI xe fam
ma d n xem fu bInh. Co nguo I fh chu I ma ng, gIo na m da m ham
do a va fha m chi da nh da p nu a, co nguo I Ia I vuI ve fro chuy n vo I
chu ng ba ng fI ng Pha p, cho fI n va du fhu qua n a o ra ch d chu ng
kho I bI re f co ng. Co m f Ia o quy f c Ia I Ia y ba n fay che ma f va
kho c rung ru c nu a, cu I cu ng Ia o fa no I: "napacfo Ia fn fuo ng
cuo p da dua nguo I Pha p d n ch kh n cu ng!" Cha u xem, Ia o fa Ia
Macxim Gorki 72
m f nguo I Nga, Ia I Ia m f nha quy pha I, fh ma Ia o cu ng co Io ng
f f, bI f fhuong yu nguo I nuo c kha c...
Ong fI Im Ia ng m f Iu c, ma f nha m nghI n fay vu f fo c, r I
fI p fu c k , fha n fro ng h I fuo ng Ia I qua khu :
- Mu a dng, ba o fuy f ru In ngoa I duo ng ph , bang gIa ke p
cha f Ia y nhu ng can nha g . I Iu c bo n nguo I Pha p cha y d n ga n
cu a s nha ng, fo I ch ba cu fhan sInh ra ng, v ba cu nuo ng
ba nh b f ma ch d ba n. Ho go va o cu a kinh, vu a nha y vu a ku va
ho I mua ba nh no ng.
a cu khng cho chu ng va o nha , chI Iu n ba nh qua cu a s .
Th Ia chu ng v I ch p Ia y chI c ba nh no ng nhe f va o ngu c, a p
fha ng va o da, ngay ch fra I fIm. Ta I sao ho Ia I chIu duo c no ng nhu
va y, ng cu ng khng ro nu a! NhI u nguo I bI ch f ref v chung Ia
dan xu no ng, khng quen chIu Ia nh. HaI fn o nha ng, m f fn sI
quan va m f fn Iinh ca n vu MIrn, o frong nha fa m ngoa I vuo n.
Tn sI quan ga y va cao, nguo I chI co da bo c xuong. Ha n ma c chI c
a o khoa c cu a da n ba chI nga n fo I da u g I. Ha n ra f hI n Ia nh,
nhung nghI n ruo u na ng. Me ng na u va ba n ruo u Ia u nn ha n
mua Iun. KhI na o ruo u va o ha n ha f nghu ngao. Ha n ho c duo c if
fI ng Nga, fhInh fhoa ng Ia I ba p be : "Xu ca c anh khng fra ng, no
den va hung a c!" Ha n no I saI nhI u, nhung nghe cu ng hI u. u ng
nhu va y: mI n nguo c nuo c fa khi ha u gay ga f, mI n xuI do c fheo
sng Vonga khi ha u co a m a p hon, va o bn kIa bI n CaxpIn hnh
nhu hoa n foa n khng co fuy f. Ca I do fh co fh fIn duo c: frong
sa ch Phu c am, frong sa ch che p chuy n ky Iu c va Tha nh fhI khng
h nha c fo I mu a dng, nha c fo I fuy f. Chu a s ng o xu do ... khI na o
do c xong Tha nh fhI ng cha u fa se ba f da u do c sa ch Phu c am. Ong
fI Ia I Im Ia ng nhu fhIu fhIu ngu , suy nghI dI u g, II c ma f nhn
qua cu a s , nguo I nhu nho be Ia I va nho n hoa f.
- Ong k nu a dI, - fI khe nha c.
- ! , - ng fI gIa f mnh va ba f da u no I, - ng Ia I k v bo n
nguo I Pha p nhe ! Chu ng cu ng Ia nhu ng con nguo I, khng xa u xa g
hon chu ng fa, Ia nhu ng ke co f I. I khI chu ng go I me ng Ia
"madam, madam", - co nghIa Ia ba quy f c hay ba quy pha I, -
nhung "ba quy pha I" a y vu a mo I va c o cu a ha ng b f v m f bao b f
na ng nam pu f. Su c cu a ba cu khng pha I Ia su c da n ba . Nam ng
haI muoI fu I ma ba cu fu m fo c ng d nhu choI, cha u nn nho da o
haI muoI fu I ng khng pha I Ia fay y u dau nhe . Tn Iinh ca n vu
THOI THO ! 73
MIrn fhich ngu a Ia m. Ha n fhuo ng dI d n ca c nha va ra hI u xIn
duo c fa m ru a cho ngu a! Iu c da u nguo I fa so ha n Ia m ho ng ngu a,
v ha n Ia ke fhu . Nhung sau na y chinh nhu ng nguo I mujIch Ia I go I
ha n fo I: "Ia I day, MIrn!" Ha n mIm cuo I, cu I da u dI nhu m f con
bo du c. To c ha n ma u hung ga n nhu do , mu I fo, mI da y. Ha n khe o
cham so c ngu a va chu a b nh cho ngu a ra f fa I. Sau do ha n Ia m
ngh chu a b nh cho ngu a o day, o NIjnI, nhung r I ha n bI dIn va
bI d I cu u ho a da nh ch f. Co n fn sI quan fo I mu a xuan ba f da u
dau y u va fo I nga y I fha nh NIkIa fh ch f m f ca ch am fha m.
Ha n ng I suy nghI o frong nha fa m ga n cu a s va cu fh ma ch f,
da u fho ra ngoa I. Ong fI c ha n Ia m va kho c fr m v ha n Ia m f
nguo I hI n Ia nh, fhuo ng na m faI ng va no I ba ng fI ng Pha p vo I ve
raf dIu dang. Ong khng hI u, nhung ra f fhich! Su dIu da ng cu a
con nguo I khng fh mua o cho duo c. Ha n ba f da u da y ng fI ng
Pha p, nhung me ng ca m va da n ng fo I ch cha c . Cha c saI
da nh ng va kI n fn sI quan. H I a y nguo I fa ra f nghIm kha c
cha u a . Cha u khng pha I fra I qua ca I ca nh a y. NhI u nguo I kha c
da pha I chIu nhu ng dI u nhu c nha fhay cha u, va cha u ha y nho Ia y
dI u a y! Cha ng ha n nhu ng, ng cu ng da fu ng chIu du ng nhu
va y... Tro I f I. Trong bo ng nha nhem ng fI frng fo Io n m f ca ch
ky Ia , ma f sa ng qua c nhu ma f me o. KhI no I v chuy n nguo I kha c
ng fI fhuo ng no I khe khe , fha n fro ng, va co ve fra m ngam,
nhung khI no I v mnh fh ra f hang, Iuu Ioa f va co ve ba hoa. TI
khng fhich ng fI no I v ba n fhan, khng fhich nhu ng cau
khuyn ba o v h I cu a ng: "Cha u nho Ia y! Cha u nho Ia y dI u a y!"
M f frong nhu ng cu n sa ch duo c dua va o KInh fha nh.
NhI u dI u ng fI k , fI da khng mu n nho ; nhung du ng
fI khng khuyn ba o dI nu a fh no va n cu chn sau frong ky u c fI
nhu m f ca I da m dau nho I. Khng khI na o ng fI k chuy n c
fich ca , chI k foa n nhu ng chuy n da fu ng fra I va fI nha n fha y
ng fI khng fhich nhu ng cau ho I; v va y fI kIn fam ho I ng:
- Th fh aI f f hon: nguo I Pha p hay nguo I Nga, ho ng7
- ! , Ia m sao ma bI f duo c7 V ng khng frng fha y nguo I
Pha p ho s ng o nha ho nhu fh na o, - ng ca u nha u co ve fu c gIa n
va no I fhm:
- Con ch n hI, khI o frong hang cu a no , cu ng f f...
- Th nguo I Nga co f f khng7
Macxim Gorki 74
- Co nguo I f f, co nguo I xa u. Tho I nng n nguo I fa f f hon
nga y nay, fho I a y nguo I fa bI xich chan. ay gIo mo I nguo I d u fu
do, cha ng aI frng ca y va o aI duo c ca . Ta f nhIn, bo n quy f c cu ng
khng fu f g dau, nhung ho khn ngoan hon. ay khng pha I Ia
no I v fa f ca bo n ho , nhung n u co m f Ia o quy f c na o f f fh aI
cu ng fhu a nha n! Cu ng co fn ng c ngh ch nhu m f ca I bao fa I,
nguo I fa mu n nh I nhe f g va o frong, no cu ng cu fh mang dI.
Chu ng fa co ra f nhI u fhu vo ; fhoa f nhn fa cu fuo ng Ia nguo I,
nhung nhn ky fh IaI hoa ra Ia caI vo, rng ruf, v ruf da bI
nguo I fa khoe f an h f r I. Chu ng fa ca n pha I duo c gIa o du c, ma I
du a fri Iu c, nhung fm dau cho ra ho n da ma I fha f su 7...
- Nguo I Nga co ma nh khng ng7
- Co nhu ng da I Iu c sI, nhung va n d khng pha I Ia su c ma nh,
ma Ia muu fri. u co kho e d n dau chang nu a fh cu ng khng fh
kho e ba ng m f con ngu a duo c.
- Th fa I sao nguo I Pha p Ia I da nh nhau vo I chu ng fa7
- O, chI n franh Ia vI c cu a nha vua, chu ng fa khng fh
hI u duo c dI u do !
Nhung khI fI ho I napacfo Ia aI, fh ng fI fra Io I Ia m fI
khng fa I na o qun duo c:
- Ha n Ia m f fay ngang fa ng, mu n chInh phu c foa n fh gIo I
d sau do mo I nguo I d u duo c s ng bnh da ng, khng ca n d n chu ,
khng ca n d n quan Ia I, no I fo m Ia I khng co da ng ca p! ChI kha c
nhau v fn fu I, co n quy n Io I fh d u nhu nhau. Tn gIa o cu ng
chI co m f fhu . Ta f nhIn, do Ia m f su ngu xua n: chI co gI ng fm
fe p fh mo I khng fh phan bI f fhI chu , co n gI ng ca fh cu ng
kha c ha n nhau: ca chIn khng fh k f ba n vo I ca fr, ca xfecIef
khng fh Ia ba n cu a ca mo I duo c. Nuo c fa cu ng co nhu ng
napacfo kI u a y
- Xfpan TImfep RazIn, mIIan Ivanp Pugaf, ng se k
cho cha u nghe v ho sau... I khI ng fI Im Ia ng nga m fI h I
Iau, ma f fro n xoe nhu mo I fha y fI Ia n da u va y. Ca I do Ia m fI
khng fhich. Ong fI khng bao gIo no I vo I fI v chuy n b me fI
ca .
'
' '
THOI THO ! 75
a fI fhuo ng d n du nhu ng bu I fro chuy n na y. a fI khe
khe ng I va o go c nha va yn Ia ng ng I o do ra f Iau, khng d aI d
y d n mnh. R I d f nhIn ba fI ho I, gIo ng dIu da ng uy n chuy n:
- Ong co n nho da o chu ng fa cu ng dI ha nh huong o Murm
khng7 a o a y k cu ng hay da y chu 7 Nam a y va o nam na o nhI7...
Ong fI suy nghI m f Iu c r I fra Io I ra f da o ma o:
- TI khng nho ro nam na o, nhung hnh nhu fruo c na n dIch
fa , nam nguo I fa Iu ng ba f nhu ng nguo I sInIef o ru ng a y ma .
- u ng r I! Chu ng fa cha ng so bo n ho Ia g...
- u ng fh !
TI hoI:
- Nguo I SInIef Ia aI, va fa I sao ho Ia I cha y va o ru ng.
Ong fI gIa I fhich khng duo c vuI ve Ia m:
- Nguo I sInIef chI Ia nhu ng nguo I mujIch bo vI c cha y fr n
kho I da f nha vua va kho I ca c nha ma y.
- Nguo I fa Iu ng ba f ho nhu fh na o, ho ng7
- Th nao a7 Nhu Ia fre con choI fro u fIm ay: mf s fh chay
fr n, m f s fh dI fm va ba f. KhI ba f duo c, nguo I fa Ia y roI may
da nh, ra ch I mu I va do ng da u va o fra n d fru ng pha f.
- Ta I sao va y7
- V d frI f I. o Ia nhu ng vI c phu c fa p, khng hI u aI Ia ke
co f I: nguo I cha y fr n hay Ia ke Iu ng ba f...
- Ong co n nho sau vu cha y Io n khng7
a fI Ia I ho I. V n ua nhu ng chuy n chinh xa c, ng fI
nghIm kha c va n Ia I:
- Vu cha y Io n na o7
Th Ia ma I no I chuy n cu , ng ba fI qun pha f ca fI, gIo ng
no I cu a ng ba fI m dIu va fha nh fho f d n n I dI khI fI co ca m
fuo ng nhu ng ba dang ha f. o Ia m f ba I ha f ra u rI no I v b nh
fa f, v ho a hoa n va da nh da p mo I nguo I, v ch f cho c ba f ngo va
Iu a da o xa o quy f, v nhu ng ke v f I va bo n Ia nh chu a d c a c.
- Chu ng fa da s ng khng pha I Ia if va da duo c ma f fha y faI
nghe khng pha I Ia if, - ng fI khe Ia m ba m.
Macxim Gorki 76
- Pha I chang chu ng fa da s ng khng ra g7 a fI no I. - Cha c
ng co n nho , sau khI de con Vara a mu a xuan de p de bI f bao!
- Nam a y Ia nam 1848, chinh Ia nam co chI n dIch HungarI.
Sau hm I daf fn cho no fh bac TIkhn b do dau cua no phaI ra
fra n.
- a c a y dI bI f fam nhI.
a fI fho da I.
- ! , ba c a y dI bI f fam! Cu ng fu nam a y Chu a ban phu c Ia nh
cho nha fa nhu nuo c cha y va o nha va y. Cha , ca I con Vacvara...
- ThI du rI, ng oI...
Ong fI n I no ng, cau ma y Ia I:
- Sao Ia I du 7 Con ca I mnh nhn v ma f na o fh chu ng no
cu ng cha ng ra Ia m sao ca . Th fh cng su c cu a chu ng fa d dI
dau7 Chu ng fa mu n bo da y ca I gIo cu a chu ng fa, nhung Chu a Ia I
cho chu ng fa ca I gIo fhu ng...
Ong fI fhe f In va cha y kha p pho ng nhu nguo I bI bo ng. Ong
fI ca u nha u, ve dau do n, r I chu I bo I con ca I va gIo na m da m nho
be ga y gu c do a ba fI:
- Co n ba fh va n khoan fhu cho Iu ke cuo p a y du fhu , ba Ia ke
d ng Io a cu a chu ng, d phu fhu y!
Ong fI dau kh d n fru fre o kho c Io c nu c no . Ong fo I ch go c
nha co fuo ng fha nh va da m fhu m fhu p va o b ngu c ga y go cu a
mnh:
- Ia y Chu a, cha ng Ie con co f I I I hon nhu ng nguo I kha c u7
Va y sao ba f con chIu du ng nhI u fh 7
Toa n fhan ng fI run run, ca p mI uo f da m Iong In v fu c
gIa n va h fhe n. a fI ng I frong bo ng f I, Im Ia ng Ia m da u, sau
do ba fI ro n re n Ia I ga n va khuyn nhu :
- Ta I sao ng Ia I bu n nhu fh 7 Chu a Ia m g, Chu a d u bI f
ca . Ong xem, co con ca I nha aI hon con ca I nha fa dau7 o dau cu ng
fh fhI ng a , cu ng ca I nhau, franh nhau, da nh nhau. Cha me na o
cu ng ru a f I mnh ba ng nuo c ma f, khng pha I chI co m f mnh ng
dau...
I khI nhu ng Io I no I a y Ia m cho ng fI yn Io ng. Ong fI
m f mo I na m va f xu ng gIuo ng, khng no I fhm g nu a. Co n fI va
THOI THO ! 77
ba fI fh Ia ng Ia ng fro v bu ng rIng o ga c fhuo ng. Nhung co m f
Ia n, ba fI dInh fo I ga n d an u I fh ng fI quay ngoa f Ia I da m
ma nh va o ma f ba fI. Iu I Ia I m f buo c, Ioa ng choa ng, dua fay In
bung mI ng, r I ba fI fra n fInh Ia I va khe no I, ve bnh fInh:
- A, d ng c...
a fI kha c ra ma u nh ga n chan ng fI, ng fI gIo haI fay
va he f In haI Ia n:
- Cu f ngay, khng fao gI f bay gIo !
- ng c, - ba fI nha c Ia I va Iu I ra kho I cu a. Ong fI II n
nha y b fheo, nhung ba fI da fu fu buo c qua nguo ng cu a va do ng
sa m cu a Ia I.
- Ca I mu gIa kIa, - ng fI fhe f In, ma f do bu ng nhu cu c fhan
h ng, du ng o khung cu a, Ia y ngo n fay ca o ca o va o g . TI ng I frn
Io suo I nhu fha ng ma f h n. TI khng fIn nhu ng dI u fI vu a nhn
fha y: Ia n da u fIn ng fI da nh ba fI fruo c ma f fI... Ha nh d ng bI
I do da d I m f ca I g mo I me frong nguo I ng fI, d I vo I fI
khng sao co fh dung fhu duo c, va hnh nhu no da de na ng In
fam h n fI. Va n du ng ba m cha f Ia y khung cu a, ng fI co du m
nguo I Ia I va da n da n xa m ngoe f nhu bI fro phu . ng nhIn ng fI
dI ra gIu a nha , quy xu ng, r I khng quy vu ng nu a, nga gIu I v
da ng fruo c, fay du ng xu ng sa n. Nhung ng fI fha ng nguo I In
ngay va Ia y fay da m va o ngu c.
- OI, Ia y Chu a fI...
TI fu frn ma f Io suo I a m a p co Ia f ga ch men fu f xu ng nhu
fruof frn bang va vI chay dI ngay. o frn gac, ba fI dI dI IaI IaI
frong bu ng va dang su c mI ng.
- a co dau khng7
a fI dI fo I go c nha , nh va o fhu ng nuo c ra c r I bnh fInh
fra Io I:
- Khng vI c g, rang va n co n nguyn, chI bI ra ch mI fhI.
- Ta I sao ng Ia I Ia m fh ho ba 7
a fI nhn qua cu a s ra duo ng ph va no I:
- Ong n I no ng, ng gIa r I dam ra kho finh kho n f, Ia I ga p
foa n nhu ng chuy n khng may... Cha u dI ngu dI, du ng nghI d n
chuy n a y nu a, ca u Chu a phu h cho cha u...
Macxim Gorki 78
TI mu n ho I fhm ba fI m f cau nu a, nhung ba fI qua f
In, gIo ng nghIm nghI kha c fhuo ng:
- Co nghe fao ba o g khng, co dI ngu khng7 Tha ng na y
buo ng fha f...
a fI ng I ga n cu a s , mu f mI va Iun mI ng kha c nh va o
khan fay. TI vu a co I qua n a o ngoa I vu a nhn ba fI: phia frn ca I
da u den cu a ba fI, frong khung cu a s vung xanh fha m, Ia p Ia nh
ca c v sao. Ngoa I ph yn Ia ng, frong bu ng f I om om. KhI fI
na m xu ng, ba fI fo I ga n vu a khe xoa da u fI vu a no I:
- Cha u ngu yn nhe , ba dI xu ng ch ng... Cha u du ng
fhuong ha I ba , cha u yu quy cu a ba , v chinh ba cu ng co I I... Ngu
dI chau!
a fI hn fI r I dI ra. TI ca m fha y bu n ruo I ruo I, fI II n
nha y ra kho I ca I gIuo ng r ng m a m, fo I bn cu a s , nhn xu ng
duo ng ph va ng fanh, nguo I Ia ng dI v bu n ba khng sao chIu n I.

THOI THO ! 79
VI
Ia I ba f da u m f con a c m ng nu a. M f hm va o bu I chI u,
sau khI u ng fra , fI cu ng vo I ng fI ng I do c Tha nh fhI, co n ba
fI fh ru a ba f dIa. ng nhIn ca u Iakp x c va o pho ng, da u o c r I
bu nhu m f chI c ch I na f. Khng cha o ho I aI, ca u ne m ca I mu Iuo I
fraI va o m f go c nha , vung fay, Ia c da u ham ho no I fha f nhanh:
- oI, MIska Ia m sao a y, anh a y Ia m na o d ng ca In! Anh
ay an frua o nha con, ung ruou say rI baf dau gIo fro dIn r.
Anh a y da p vo ba f dIa, xe na f chI c a o da I den cu a nguo I fa da f,
da p vo cu a kinh, chu I con va chu I ca Ia o CrIgrI. Anh a y dang dI
fo I day va do a: "Tao se va f fru I rau, fao se gI f Ia o gIa !" ha y coI
chu ng...
Ong fI f fay va o ba n, fu fu du ng da y, ma f nhan Ia I, nhan
d n fa n mu I, frng khI p so nhu m f ca I ru.
- a co nghe fha y khng7 - ng fI hef. - a nghI fh nao, ha7
Con mnh de ru f ru f ra dang d n gI f cha da y! Cu vI c, da d n Iu c
r I, ca c con a ...
Ong fI dI dI Ia I Ia I quanh pho ng, uo n fha ng nguo I In, Ia I
ga n cu a va v I ngoa c chI c mo c sa f na ng va o I mo c kho a, r I quay
v phia ca u Iakp:
- Va n cau chuy n cu a h I mn cu a con Vacvara ma chu ng
ma y mu n na m Ia y chu g7 ay pha n ma y day na y!
Ong fI gi cu fo I va o ga n mu I ca u. Ca u v I nha y sang m f
bn, ve fu c gIa n.
- Ka b , con co dinh Iiu g va o vI c na y dau!
- Ma y a y a 7 Tao bI f fo ng ma y rI!
a fI Im Ia ng, v I va ng fhu fa ch che n va o frong fu .
- Con d n day d ba o v b ...
- Tha f a 7 - ng fI fh f In, ve gI u co f.
Macxim Gorki 80
- Th fh f f Ia m! Ca m on ca u quy fu ! a no oI, kI m ca I g
cho fha ng ca o na y: m f ca I que fhng Io hay m f ca I ba n Ia cu ng
duo c! Co n ma y, Iakp VaxIIIep, khI na o fha ng anh ma y xng va o
fh ma y cu vI c Ia y ma n n va o da u fao!...
Ca u fI du f fay va o fu I va dI va o m f go c nha .
- N u nhu b khng fIn con...
- TIn ma y a 7 - ng fI vu a gIa m chan vu a ku In. - Khng,
fao fIn ba f cu m f con va f na o, con cho , con nhim, nhung co n ma y
fh pha I cho xem sao da ! Tao bI f: ma y da cho fha ng anh ma y
u ng ruo u say r I xu I ba y no ! Na o, bay gIo ma y da nh dI! a nh aI
fh fu y ma y cho n: da nh no hay da nh fao...
a fI fh fha m ba o fI:
- Cha u cha y In ga c ng I o cu a s coI. KhI na o fha y ca u
MIkhaII Io da u ra ph fh cha u cha y xu ng day ngay ca o cho ba
bI f! I mau In...
Vu a Io so nguo I ca u cu ng ba o xng va o, vu a fu ha o v nhI m
vu ma ba fI gIao cho, fI fho da u ra ngoa I cu a s , nhn xu ng
duo ng ph . uo ng ph ra f r ng va phu m f Io p bu I da y; da Ia f I
ra qua Io p bu I nhu nhu ng cu c u fo xa xa phia bn fra I, con duo ng
cha y qua khe vu c va da n fo I qua ng fruo ng sxfrjnaIa. o da y co m f
fo a nha ma u xa m co b n fha p o b n go c - nha fu cu - du ng su ng
su ng frn n n da f se f; phong ca nh do co m f ve de p bu n bu n va
ro n ro n. Na m da m d fho I ngo n ca I gIu a ngo n fro va ngo n gIu a |y
fu c fIu, khInh bI).
Phia bn pha I, ca ch nha fI ba nha , Ia qua ng fruo ng
XennaIa, cu I qua ng fruo ng Ia m f fo a nha ma u va ng cu a ca c fu
kh saI va cho I canh ma u ch cu a so cu u ho a. Nguo I Iinh ga c cu a so
cu u ho a xoay quanh ca I cho I co I nhn, nhu con cho xoay quanh
ca I xich. Su f ca qua ng fruo ng bI nhu ng khe vu c ca f ra fha nh fu ng
doa n; o da y m f ca I khe co m f vu ng nuo c ma u xanh nha f. Xa nu a,
v phia fay pha I Ia ca I da m Iukp ma fruo c kIa, fheo Io I ba fI k ,
m f hm va o mu a dng ca c ca u fI da dInh dm b fI xu ng h
bang. Ca n ngay fruo c cu a s Ia m f ca I ngo san sa f nhu ng ngI
nha nho ma u sa c sa c so ; cu I ngo Ia m f ngI nha fho fo fha p Ie fe
go I Ia nha fho a CIa m Mu c. N u nhn fha ng se fha y nhu ng ma I
nha gI ng nhu nhu ng chI c fhuy n u p nguo c n I frn nhu ng Io p
so ng cu a khu vuo n xanh bI c. H f bI nhu ng con ba o fuy f mu a
THOI THO ! 81
dng da I da ng da c Ia m cho hao mo n Ia I bI nhu ng fra n mua IIn
mIn cua mua fhu rau raI, nhung ngI nha bac mau cua ph fI
phu da y bu I va na m sa f va o nhau nhu nhu ng ke ha nh kha f du ng
cha u frn ba c cu a nha fho . Chu ng mo foang nhu ng chI c cu a s ra
vo I ve ngo vu c va hnh nhu cu ng cu ng vo I fI cho do I m f nguo I
na o do . Nguo I qua Ia I fhua fho f, fhong fha , nhu nhu ng con gIa n
nga p ngu ng frn fa m sa f fruo c Io . M f Iu ng hoI no ng ng f nga f
b c In ch fI, su c mu I ba nh nuo ng nhan ha nh Ia va ca -r f, m f
mu I fI ra f ghe f va bao gIo cu ng Ia m cho fI ngao nga n. u n qua ;
m f n I bu n da c bI f, ga n nhu khng fh chIu n I xam chI m fam
h n fI; ngu c fI nhu co m f do ng ch no ng bo ng cha y va o, no de
na ng fu bn frong nhu mu n pha vo I ng ngu c, xuong suo n. TI co
ca m fuo ng mnh ph ng fo In nhu ca I bong bo ng, va fI ca m fha y
cha f ch I frong gIan bu ng nho be na y, duo I ca I fra n nha gI ng
nhu m f ca I na p quan fa I. Ca u MIkhaIn day r I. Ca u du ng Ia I o
go c ngo , o go c can nha ma u xa m va quan sa f xung quanh. Ca u da
ke o mu Iuo I fraI su p xu ng faI, haI ca I faI nh In. Ca u ma c chI c
a o ve f ma u hung va dI dI u ng da y bu I cao d n fa n da u g I.
M f fay nhe f va o fu I qua n ke vung, co n fay kIa vu f b
rau ca m. TI khng fha y ro ma f ca u, nhung ca u du ng nom nhu
dang su a soa n nha y qua duo ng ph va du ng dI ba n fay den sIf
da y Ing Ia ba m cha f Ia y ngI nha cu a ng fI. a ng Ie pha I cha y
xu ng duo I ca o fIn ca u da d n, nhung fI khng sao ro I kho I cu a
s . TI fha y ca u dI ro n re n qua duo ng nhu so bu I Ia m ba n dI u ng
ma u xa m cu a ca u. TI nghe fha y ca u mo cu a qua n ruo u, - ca nh
cu a ku rif In, kinh rung In Ianh canh. TI v I cha y b xu ng
duo I nha , go cu a pho ng ng fI.
- AI da y7 - ng fI khng mo , xa ng gIo ng ho I.
- Ma y da y u7 Sao7 No va o qua n ruo u a 7 uo c, ma y Ia I In
frn a y dI.
- In da y cha u so Ia m...
- K xa c ma y!
Va fh Ia fI Ia I ra du ng o cu a s . Tro I da f I; bu I ngoa I
duo ng co ve da y fhm va den hon. Nhu ng v f a nh sa ng ma u va ng
Ian r ng ra nhu nhu ng v f da u fa I ca c khung cu a s . o ngI nha
fruo c ma f co fI ng nha c, fu nhI u day da n ngan In m f dI u bu n
bu n va re o ra f. Trong qua n ruo u nguo I fa cu ng ha f; khI cu a mo
ra, m f gIo ng m f mo I fra n ra duo ng ph . TI bI f do Ia gIo ng
Macxim Gorki 82
cu a Ia o an ma y ra m rau ch f ma f NIkIfuska; o ch ma f pha I Ia o Ia
m f cu c fhan h ng, co n ma f fra I fh nha m fIf. KhI ca nh cu a do ng
Ia I, hnh nhu co m f nha f ru cha f du f ba I ha f cu a Ia o. a fI ao
uo c duo c nhu Ia o an ma y: khI nghe nhu ng ba I ha f cu a Ia o, ba fI
fho da I va no I:
- Ia o fha f Ia co phu c! Nhu ng ba I fho Ia o bI f sao ma hay fh ,
ky dI u fh !
ThInh fhoa ng ba fI go I Ia o va o san. Ia o ng I o ba c cu a fam
ca p, f va o ga y, r I ha f, k chuy n. Co n ba fI ng I ca nh Ia o, nghe
va ho I:
- Khoan da , co fhu c u c Me cu ng da o RIazan khng7
Ia o an ma y fra Io I, gIo ng fra m fra m va co ve fIn cha c:
- Nguo I o kha p mo I noI, o kha p mo I fInh...
Su m f mo I nu a fInh nu a m fu duo ng ph dang In, e p cha f
va de nang In fraI fIm, cap maf fI. CIa ba fI In day voI fI fh
hay bIf bao! Hay Ia ng fI cu ng duo c...
TI nghI d n b me fI: b fI Ia nguo I fh na o7 Ta I sao ng
fI va ca c ca u fI khng fhich b fI, co n ba fI, ba c CrIgrI va mu
pgna a fh Ia I no I v b fI foa n nhu ng Io I f f de p nhu va y7 Va
me fI bay gIo o dau7 Ca ng nga y fI ca ng nghI nhI u d n me fI,
fI da f me fI va o frung fam cu a mo I chuy n fha n fhoa I va chuy n
co fha f do ba fI k . VI c me fI khng mu n s ng frong gIa dnh
na y Ia I ca ng d cao nguo I frong nhu ng mo uo c cu a fI. TI fuo ng
fuo ng me fI hI n nay dang s ng o m f qua n fro ca nh duo ng ca I
Io n vo I bo n chuyn cuo p bo c nhu ng ha nh kha ch gIa u co d chIa cu a
Ia y duo c cho nhu ng nguo I nghe o kh . Co fh me fI dang s ng
frong ru ng, frong hang d ng, fa f nhIn, cu ng vo I bo n cuo p Iuong
fhI n, na u an cho ho va canh gIu s va ng Ia y duo c. Cu ng co fh
nguo I dang dI chu du kha p fhIn ha d d m xem co bao nhIu kho
fa ng chau ca u frn fra I da f na y, nhu "cng nuong" ngaIufa va
cu ng dI vo I u c Me . u c Me da khuyn nhu me fI nhu khuyn
nhu "cng nuong" va y: Tn n I fham Iam kIa ho I! MI fhu sao h f
n I ba c va ng, H f ngo c nga frn kha p fh gIan7 MI che sao duo c
fa m fhan fra n fru I, Ho I Io ng fham v da y kIa oI
- Chau ba u na o che gIa u n I cho mI7...
a fI cu ng du ng nhu ng Io I cu a "cng nuong" nu fuo ng cuo p
da p Ia I Nguo I: Ia y u c Me , xIn Nguo I fha fhu Va ru Io ng fhuong
THOI THO ! 83
ke I I Ia m! Khng pha I v mnh ma con cuo p bo c fh gIan, Chinh
chI v du a con fraI duy nha f!... u c Me , hI n fu cu ng nhu ba fI,
be n fha fhu cho me fI va no I: I, MarIuska, faI uong cu a ThIn
chu a gIa o! Trong nguo I mI co do ng ma u Tacfa ThI, mI cu dI fheo
con duo ng da fu va ch ra, uo ng mI dI cu ng se Ia nuo c ma f mI do !
MI ha y In ru ng fm dan MordvIn ma cuo p pha , Ha y fo I fha o
nguyn du I dan Kanmu c dI xa, Nhung du ng ho ng du ng fo I dan
Nga... Nho Ia I nhu ng chuy n fha n fhoa I a y, fI fuo ng nhu mnh
dang s ng frong gIa c mo. Nhung fI ng chan d n da p, fI ng om
so m, fI ng ga o fhe f o phia duo I san Ia m fI bu ng fInh... Io da u ra
cu a s , fI fha y ng fI, ca u Iakp va nguo I Ia m cng frong qua n
ruou fn Ia MIIan - m f ga TsrmIf do hoI - dang da y ca u
MIkhaIn qua cu a vuo n ra duo ng.
Nhung ca u khang khang m f mu c khng chIu. Ho da m va o
Iung, va o c ca u, Ia y chan da y ca u ra, va cu I cu ng ca u nga b
nha o va o da m bu I ngoa I duo ng ph . Ca nh cu a con da p da nh sa m,
ch f cu a va kho a ku Ia ch fa ch. ChI c mu Iuo I fraI nha u na f vu f
qua c ng va fa f ca Ia I fro nn yn fInh. Ca u na m m f Ia f r I fu fu
du ng da y, qua n a o fa foI, da u fo c r I bu . Ca u nha f m f ho n da cu I
va ne m va o c ng; m f fI ng a m a m pha f ra nhu go va o da y fhu ng.
M f Iu nguo I den ngo m fu qua n ruo u x ra, ku fhe f In, fho ph
ph va hoa chan mu a fay. Tu ca c cu a s nhu ng da u nguo I fho ra;
ph xa na o nhI f In, fI ng cuo I, fI ng qua f fha o n I In a m I. Ta f
ca ca I do cu ng gI ng nhu m f cau chuy n fha n fhoa I II cu n
nhung kho chIu va khu ng khI p. ng nhIn fa f ca nhu mo dI, mo I
nguo I khng no I nu a va bI n ma f. ... a fI ng I frn ca I ho m ca nh
nguo ng cu a, nguo I ga p dI Ia I, khng d ng da y va ha u nhu nin fho .
TI du ng fruo c ma f, vu f dI ma a m dIu va uo f da m cu a ba fI,
nhung co Ie ba fI khng ca m fha y ca I do va ra u rI Ia m ba m:
- Ia y Chu a, cha ng Ie Chu a khng co du Ie pha I d ban cho
con va con ca I cu a con hay sao7 Ia y Chu a, xIn Chu a fhuong xo f
chu ng con...
'
' '
TI ca m fha y fuy ng fI mo I o ph PIvaIa chua duo c hon
mf nam - fu mua xuan nam ngoaI dn mua xuan nam nay -
nhung frong fho I gIan nga n ngu I M f dan f c Pha n-Ian s ng o
Macxim Gorki 84
vu ng NIjnI -Npgrf. a y nha fI da n I fI ng v chuy n nh n
nha o. Ha u nhu chu nha f na o bo n fre con cu ng ke o nhau d n c ng
nha fI, chu ng Ia y Ia m fhu vI ca o fIn cho ba con frong ph :
- Nha KasIrIn Ia I da nh nhau r I!
Thuo ng fhuo ng ca u MIkhaIn d n va o bu I chI u va su f dm
ca u vay gIu ngI nha Ia m cho nhu ng nguo I s ng o frong do d u
khI p so . I khI cu ng dI vo I ca u co haI ba ke a fo ng, nhu ng fn du
cn o KunavIn. Chu ng fu khe vu c Ie n va o vuo n va o do chu ng do
du mo I fro ngng cu ng cu a Iu na f ruo u ra, co Ia n chu ng nh ba f
nhu ng bu I cay phu c b n fu In. Co Ia n chu ng pha pha ch nha fa m,
Ia m ga y vo mo I fhu co fh pha hu y duo c: sa n nha , gh da I, cha o
dun nuo c. Co n b p Io fh chu ng do fung. Chu ng fha o dI ma y fa m
va n Ia f sa n, pha ca nh cu a va khung cu a s . Ong fI cam Ia ng,
du ng u ru bn ca nh cu a s , Ia ng nghe bo n chu ng pha pha ch cu a
ca I cu a mnh. Co n ba fI fh cha y Iang quang ngoa I san, khua f
frong bo ng f I, song nguo I fa nghe fha y gIo ng ba fI vang In, ve
van Ion:
- MIsa, ma y Ia m g fh , MIsa!
M f cau chu I d fI n va ngu xua n cu a nguo I Nga fu ngoa I
vuo n d I va o da p Ia I ba fI. Co Ie Iy fri va fnh ca m cu a bo n su c
sInh vang ra cau chu I do cu ng khng hI u n I y nghIa. Trong Iu c
na y fI khng fh fheo sau ba fI, nhung khng co ba o bn ca nh
fI ca m fha y ra f so ha I. TI mon men xu ng pho ng ng fI, nhung
vu a frng fha y fI, ng fI da qua f:
- Cu f dI, fha ng ch f fI f kIa!
TI be n cha y In ga c fhuo ng va qua I ma f ca o, xuyn qua
bo ng f I cu a khu vuo n va san fI c ga ng khng ro I ma f kho I ba
fI. TI so nguo I fa gI f ma f ba , fI ku, fI go I ba Inh o I ca In. a
fI khng In, co n ca u fI dang say ruo u nha n ra fI ng fI II n chu I
me fI m f ca ch fu c fa n va bI I. Co Ia n va o m f bu I chI u nhu
va y, ng fI m na m II f o gIuo ng. Ong vu a Ian dI Ian Ia I ca I da u
qua n chI c khan ma f frn chI c g I vu a ku ga o fhan fho :
- Chinh v chu ng no ma chu ng fa da s ng kh s ng so , da
ma c f I ma c no va da co p nha f fu ng xu m f! N u fao khng so ma f
fh dI n fh fao se dI go I ca nh sa f fo I va nga y maI se dI ga p quan
f ng d c. Nhung nhu fh fh nhu c nha bI f bao! Co cha me na o Ia I
dI nho ca nh sa f fruy na con ca I khng7 ThI fh fha ng gIa na y cu
THOI THO ! 85
vI c na m yn day. ng nhIn ng fI bung chan fu frn gIuo ng
xu ng va Ioa ng choa ng dI ra cu a s . a fI do Ia y fay ng fI:
- Ong dI dau da y7
- a d f n n In! - ng fI fho h n h n, hif ma nh khng khi
va ra I nh. a fI d f n n xong, ng fI ca m Ia y ca I d ca m n n gIo
ra fruo c ma f nhu nguo I Iinh ca m su ng, r I ng ku fuo ng In qua
cu a s , gIo ng ve gI u co f: - Na y, MIska, fha ng fr m dm, con cho
da I, con cho ghe kIa! M f mI ng kinh bn frn cu a s Ia p fu c vo
fan fa nh, ba n fung fo e va m f mI ng ga ch nu a roI ngay frn ba n,
ca nh ba fI.
- Khng fru ng r I! - ng fI ga m In va cuo I gI ng h f nhu
fI ng kho c nu c.
a fI b ng fI da f va o gIuo ng nhu b fI va y. a fI so ha I
no I:
- Ong Ia m fro g fh , ng Ia m fro g fh , ca u Chu a phu h
ng! Th na y r I no cu ng d n bI da y dI XIbrI ma f fhI! Iu c fu c
gIa n In no co hI u XIbrI Ia ca I qua I g dau...
Ong vu ng va ng va nu c no , gIo ng kha n kha n:
- Cu d no gI f fao dI...
Ngoa I cu a s va n co fI ng he f, fI ng gIa m chan va ca o fuo ng
cua cau fI. TI cam mIng gach o frn ba n va cha y ra cu a s . a
fI kIp na m Ia y fI, da y va o m f go c, va ku rif In:
- A, fha ng kh n kI p...
Ia n kha c, ca u fI Iam Iam ca m m f ca I co c fo va nho n, dInh
fm ca ch xng va o frong nha . Ca u du ng o ca I ba c fam ca p den s va
da p pha cu a. o phia sau cu a ng fI ca m chI c ga y du ng do I sa n;
ngoa I ra co n co haI nguo I fhu nha ca m ga y g c va vo fn chu qua n
nguo I cao Io n ca m fru c Ian gIu p su c ng fI. a fI du ng da ng sau
ho vu a gIa m chan vua van naI:
- Ca c nguo I cu d cho fI ra ga p no ! Cho fI no I vo I no m f
Io I...
Ong fI dua m f chan ra phia fruo c nhu nguo I mujIch ca m
ngo n gIa o frong bu c franh "San ga u". KhI ba fI cha y Ia I ga n, ng
fI Ia ng Ia ng du ng khuy u fay va chan khe day ba dI. Taf ca bn
nguo I du ng Im vo I fu fh sa n sa ng da nh nhau frng fha f Ia khu ng
khI p. Trn bu c fuo ng, Ie Io I m f ngo n de n cha p cho n chI u Io mo
Macxim Gorki 86
xu ng da u ho . Tu frn fhang ga c fI nhn fa f ca ca nh fuo ng do va
fI mu n ke o ba fI In ga c. Ca u fI ga ng su c pha cu a va da ga n
duo c, ca nh cu a Iung Iay, sa p su a fa ch ra kho I ba n I frn, - ba n I
duo I da Iong ra va ku ken ke f. Ong fI no I vo I ca c chI n hu u cu a
mnh cu ng vo I ca I gIo ng rif In ken ke f nhu va y:
- XIn ba con cu vIc nn vao chan vao fay cho, khng nn nn
va o da u... O bu c fuo ng ca nh cu a ra va o co m f chI c cu a s nho
vu a Io f da u nguo I. Ca u fI da da p vo ma f kinh nn khung cu a
nham nho ma nh kinh, frng den ngo m nhu con ma f bI khoe f
fhu ng. a fI Iao fo I ch do , fho fay ra ngoa I san vu a va y vu a ku:
- MIsa, v Chu a, ma y cu f ngay dI! Khng co nguo I fa da nh
que bay gIo , cu f ngay dI!
Ca u fI Ia y ca I co c n n Iun va o fay ba fI; fI nom fha y ro co
m f va f g fo fo fruo f qua cu a s va da p xu ng fay ba fI. TI p fheo
do ba fI khuy u xu ng, nga va f ra, nhung m m va n kIp ku:
- MIsa, cha y dI...
- A, ba Ia m ca I fro g fh 7 - ng fI ga m In du d I.
Ca nh cu a ba f fung, ca u fI nha y x va o ca I I den ngo m do .
Nhung Ia p fu c ca u fI bI ha f xu ng chan ba c fam ca p nhu m f
xe ng bu n. Mu chu qua n du ba fI va o pho ng ng fI. M f Ia f sau
ng fI da co ma f o do va cau co Ia I ga n no I:
- No da nh ba ga y xuong a 7
- OI, co Ie bI ga y r I, - ba fI no I, ma f va n nha m nghI n.
- Co n no fh fh na o r I7
- Khng Io!
Ong fI nghIm nghI ku In.
- Tao co pha I Ia con fhu du dau7 Nguo I fa da fro I no Ia I r I,
no dang na m o duo I nha kho a y. Tao da ra y nuo c cho no ... Tro I oI,
sao ma no d c a c fh 7 No gI ng aI fh khng bI f7
a fI rn rI.
- TI da cho nguo I dI fm mu na n kho p xuong r I, ba chIu kho
m f chu f!
Ong fI vu a no I vu a ng I xu ng gIuo ng bn ca nh.
THOI THO ! 87
- Chu ng no d n Ia m cho chu ng mnh ch f so m, ch f fruo c
fu I ma f, ba no a !
- Ong cu dem chIa fu f cu a ca I cho chu ng no ...
- Th co n con Vacvara7
HaI ng ba no I chuy n Iau Ia m: ba no I gIo ng khe khe va rn
rI, co n ng fh qua f fha o va co ve gIa n du . Sau do m f mu gIa gu be
Ioa f choa f fo I, ca I mI ng r ng d n mang faI, ha m duo I rung rung,
m m ha h c nhu mI ng ca , ca I mu I qua m nho m va o chI c m m qua
mI frn. Khng nhn fha y ro ca p ma f cu a mu . Mu I dI m f ca ch
kho nho c, m f fay ch ng ga y ke o r frn sa n, co n fay kIa xa ch m f
ca I bo c nho g do ku Io c xo c. TI fuo ng fha n ch f d n ba f ba fI.
TI cha y v I Ia I ch mu va he f fha f fo:
- Cu f ra ngay! Ong fI fu m Ia y fI m f ca ch fh ba o va II
x nh x ch In ga c fhuo ng...

Macxim Gorki 88
VII
TI hI u kha mau ra ng ng fI co m f Chu a, co n ba fI co
m f Chu a kha c. I khI ngu da y ba fI ng I frn gIuo ng va cha I
ma I fo c ra f da y cu a mnh kha Iau. a fI Iu c Ia c da u, nghI n rang
ru f fu ng ma ng fo c den nha nh, muo f nhu fo, va chu I ru a fh fha m
d fI kho I fhu c da y:
- Cha , sao ma y khng ru ng h f ca dI, fo c vo I faI ch f fIf o
dau a y...
Sau khI go da m fo c qua quy f, ba fI f f nhanh fha nh nhu ng
bim fo c da y. a fI ru a ma f v I va ng, fho ph ph, ve bu c fu c. Chua
ru a sa ch n I fu c gIa n kho I khun ma f fo Io n va nhan nho bo I gIa c
ngu , ba fI da du ng fruo c nhu ng bu c fuo ng fha nh. Th Ia Iu c do
ba f da u bu I I ru a f I ban maI fha f su khI n ba fI Ia p fu c fuoI
fInh ha n In. a fI uo n fha ng ca I Iung gu , nga da u v da ng sau va
au y m nhn khun ma f fro n frInh cu a u c Me Kazan. a fI vu a
vung r ng fay Ia m da u ra f fha nh fam vu a no I fh fha m, gIo ng
n ng nhI f:
- Ia y u c Me Ra f Tha nh, xIn Nguo I ha y ban on Ia nh frong
nga y cho chung con!
a fI cu I ra p xu ng da f, sau do fu fu nga ng In va Ia I fh
fha m, gIo ng m I Iu c m f say sua va xu c d ng hon:
- Nguo I Ia Ngu n vuI, Ia Ve de p fhanh khI f, Ia Cay fa o no
hoa!...
Ha u nhu sa ng na o ba fI cu ng fm fha y nhu ng Io I ca fu ng
mo I khI n fI Iun Iun chu y Ia ng nghe Io I ca u nguy n cu a ba fI.
- Ho I u c Me cu a Chu a Io I. u c Me Ia fra I fIm frong fra ng,
sIu pha m, ha ng che cho nang do con, u c Me Ia Ma f fro I va ng
ngo c cu a con, xIn u c Me gIu gn cho con fruo c mo I ca m d , du ng
d cho con xu c pha m aI va cu ng du ng d cho aI v co xu c pha m d n
con.
Ca p ma f den cu a ba fI nhu mIm cuo I va , nhu fre ha n Ia I, ba
fI Ia I gIo ca nh fay na ng n Ia m da u fha f fhong fha .
THOI THO ! 89
- Ia y u c Chu a CIsu, con u c Chu a Io I, Nguo I ha y ru Io ng
fhuong xo f m f nguo I da n ba co f I, ha y v u c Me cu a Nguo I...
Io I ca u nguy n cu a ba fI bao gIo cu ng Ia m f Io I ca m on,
m f Io I ca ngo I chan fha nh va cha f pha c. u I sa ng ba fI ca u
nguy n khng Iau, v co n pha I da f a m xamva. Ong fI khng nuI
nguo I o nu a, va n u d n gIo qua dInh ma va n chua co nuo c fra Ia
ng fI fu c gIa n chu I bo I ma I. Co Ia n ng fI da y fruo c, be n Ieo In
ga c fhuo ng fh ba f ga p ba fI dang ca u nguy n. Ong fI Ia ng nghe
Io I fh fha m cu a ba fI m f Iu c, ca p mI mo ng fham s fr ra co y
khInh bI. n Iu c u ng fra ng fI ca u nha u:
- TI da da y ba pha I ca u nguy n nhu fh na o bao nhIu Ia n
r I, fh ma ba va n cu Ia m ba Ia m ba m fheo y ba fu f, d dI gIa o!
a u o c cu nhu Ia g a y! Chu a na o co fh chIu duo c ba !
- Chu a se hI u h f, - ba fI fra IoI, ve fIn fuong. - a f ky no I
vo I Chu a dI u g, Chu a cu ng co fh hI u...
- Tsuvaso da ng nguy n ru a! OI chao, Iu chu ng bay... y... y
fha f Ia ...
Su f nga y, Iu c na o Chu a cu ng o bn ba fI, ba fI no I v
Chu a vo I ca su c va f nu a. TI fha y ro ra ng fa f ca mo I va f: nguo I,
cho , chIm mung, ong buo m va cay co d u d da ng va ngoan ngoa n
phu c fu ng Chu a cu a ba fI. Chu a d I vo I mo I nguo I, mo I va f frn
fra I da f d u f f nhu nhau, d u fhan fhI f nhu nhau. M f hm con
me o duo c nung chI u cu a mu chu qua n fha con sa o fu ngoa I vuo n
v. Con me o na y ra f ranh, fham an va khe o nInh ho f, Ing xa m,
ma f va ng a nh, no duo c ca nha na y va mu chu qua n ua fhich. a
fI ca m Ia y con chIm bI fhuong va ma ng con me o:
- Ma y khng so Chu a a , d fa n a c he n ha !
Mu chu qua n va nguo I ga c c ng nghe ba fI no I II n ru ra
cuo I, nhung ba fI gIa n du qua f ho :
- Ca c nguo I fuo ng Ioa I va f khng bI f Chu a Ia g cha c7 Mo I
sInh va f d u hI u Chu a khng ke m g ca c nguo I dau, d nha n fam.
KhI fha ng con ngu a Sarap be o ph, fha y no co ve bu n bu n,
ba fI fro chuy n vo I no :
- Ma y Ia fI fo cu a Chu a, fa I sao ma y Ia I bu n7 a pha I, ma y
gIa Ia m r I...
Macxim Gorki 90
Con ngu a fho da I va Ia c da u. Ma c du ba fI if nha c d n Chu a
hon ng fI, Chu a cu a ba fI d I vo I fI va n fha f d hI u va khng
da ng so , nhung fruo c ma f Chu a fh khng fh no I d I duo c, Ia m
nhu fh fha f Ia xa u h . TI so xa u h m I khI no I d I d n n I fI
khng bao gIo no I d I ba fI. Tha f ra khng fh gIa u gI m n I vI
Chu a qua f f na y dI u g va ngay ca y mu n gIa u gI m fI cu ng
khng co . M f hm, mu chu qua n ca I nhau vo I ng fI, mu chu I
ng fI, fI n m m chu I Iun ca ba fI, ma c du ba fI khng can du
d n vu ca I nhau na y. Mu chu I m f ca ch d c a c va ne m ca cu ca -r f
va o nguo I ba fI.
- Na y, fhua ba , ba Ia m f con me ngu ng c - ba fI bnh fInh
no I vo I mu , co n fI fh ra f fu c va qua f dInh fra fhu con mu fa n a c
a y. TI vo da u nghI ma I d fm ca ch fra mI ng fha f dau cho ca I con
mu be o ca m dI, fo c hoe, cha ng frng fha y ca p ma f hip dau ca . TI
da duo c fha y nhI u vu xich mich gIu a nhu ng nguo I fhu nha vo I
nhau. TI bIf mI Ian fra fhu nhau ho fhuo ng Ia m nhu sau: ca f
duI me o, cho cho an ba , da nh ch f ga hoa c ban dm Ie n va o ha m
nha ke dIch, d da u ho a va o va I ba p ca I va dua chu f hay mo vo I
fhu ng covaf. Nhung fa f ca nhu ng fhu doa n do d u chua vu a y fI;
ca n pha I nghI ra m f k g gh go m va khu ng khI p hon fh . TI
da nghI ra: rnh Iu c mu chu qua n xu ng ha m nha , fI II n do ng a p
cu a ha m va kho a Ia I. TI nha y dI u mu a ca o fhu frn na p ha m va
vu f cha kho a In ma I nha . Xong dau da y, fI cha y v I va o nha b p
vo I ba fI. a fI dang na u an, chua hI u ngay duo c n I vuI suo ng
cu a fI. KhI hI u ro cau chuy n, ba fI II n ph f va o dif fI ma y
ca I, II fI ra ngoa I san va ba f fI Ieo In ma I nha fm cha kho a.
TI nga c nhIn v fha I d a y, Ia ng Ia ng dua cho ba fI chI c cha
kho a va cha y fr n va o m f go c san. TI fha y ba fI gIa I fhoa f cho
mu chu qua n bI ca m fu , r I ca haI nguo I vu a dI ra san vu a cuo I co
ve fhan ma f.
- R I se bI f, - mu chu qua n gIo na m da m be o ma p do a fI,
nhung khun ma f be o hip ma f cu a mu Ia I mIm cuo I hI n ha u.
a fI na m Ia y c a o fI, da n fI va o b p va ho I:
- Ta I sao cha u Ia I Ia m nhu fh 7
- Ta I v mu a y da nem ca -r f va o nguo I ba ...
- Th nghIa Ia v ba ma cha u gIam mu a y a 7 Ra fh da y!
Tha ng ranh con, fao se nhe f ma y xu ng ga m Io suo I vo I Iu chu f
fh ma y mo I khn ra duo c! Cu ng do I ba o v ba co da y! Ca c nguo I
THOI THO ! 91
fhu nhn ca I bong bo ng na y m f fy ke o no vo ma f bay gIo ! Tao ma
k cho ng nghe fh cu go I Ia ng I f da ma y ra cho ma xem! Cu f
In ga c fhuo ng ho c dI...
Ca nga y ba fI khng no I g vo I fI, nhung d n f I, fruo c kIa
ca u nguy n, ba fI ng I o me p gIuo ng va frInh fro ng no I nhu ng Io I
ma fI khng bao gIo qun duo c:
- KInka, cha u yu cu a ba , cha u ha y nho ky Ia y dI u na y:
cha u khng duo c day va o vI c cu a nguo I Io n nhe ! Nguo I Io n fhuo ng
hu ho ng. Ho da bI Chu a fhu fha ch, co n cha u fh chua, -cha u ha y
s ng fheo su hI u bI f cu a fre con fhI. Cha u ha y cho cho d n khI
na o Chu a du ng d n fam h n cha u, ba o cha u Ia m g, chI cho cha u
con duo ng cu a cha u. Cha u hI u chua7 Co n fm xem aI co I I g fh
do khng pha I Ia vI c cu a cha u. Chu a se xe f xu va fru ng pha f.
Quy n o Chu a, chu khng pha I o chu ng fa! a fI Im Ia ng m f Ia f,
hif fhu c Ia , khe nheo ma f pha I, r I no I fhm:
- Chinh Chu a nhI u khI cu ng khng fh hI u duo c I I o aI
nua.
- Cha ng Ie Chu a Ia I khng bI f duo c fa f ca mo I vI c u7
TI nga c nhIn ho I. a fI khe fra Io I, gIo ng bu n bu n:
- N u Chu a bI f fa f ca fh co Ie nhI u chuy n nguo I fa da
khng Ia m nhu fh na y. Cha u a , cha c Ia Chu a fu frn fhIn da ng
nhn xu ng duo I fra n fh , xu ng fa f ca chu ng fa, va co Iu c Chu a da
pha I fhan kho c: "Ca c nguo I cu a fa oI, ca c nguo I fhan yu cu a fa oI!
OI, fa fhuong ha I ca c nguo I Ia m!" Chinh ba fI cu ng kho c nu c no
r I khng bu n Iau ca p ma uo f da m, ba fI fo I Iun go c nha ca u
nguy n. Tu da y Chu a cu a ba fI d I vo I fI Ia I ca ng ga n gu I va d
hI u hon. KhI da y fI, ng fI cu ng no I ra ng Chu a o kha p mo I noI,
ca I g cu ng bI f, ca I g cu ng fha y, Chu a sa n sa ng gIu p do mo I nguo I
frong ba f ky vI c g, nhung ng fI ca u nguy n khng gI ng ba fI.
Sa ng so m, fruo c khI fo I go c nha , d n fruo c fuo ng fha nh, ng
fI ru a ma f ra f Iau. Sau do ng an ma c ca n fha n, cha I da u vu f
rau go n ga ng va soI guong. Sau khI su a go n Ia I chI c a o so-mI, cho
chI c khan qua ng den va o frong a o gI-I, ng fI mo I ro n re n buo c
fo I fruo c fuo ng fha nh nhu Ia m m f vI c g fha m vu ng. ao gIo ng
fI cu ng du ng Ia I o ch ma f m f fa m va n, gI ng nhu ma f ngu a.
Ong fI du ng yn Ia ng m f Iu c, cu I da u, haI fay bung do c fheo
Macxim Gorki 92
nguo I nhu m f nguo I Iinh. Sau do ng fI du ng fha ng, vo c nguo I
ma nh kha nh, va no I gIo ng frang nghIm:
- Nhan danh Cha va Con va Tha nh fha n!..."
TI ca m fha y sau Io I no I a y gIan pho ng b ng fro nn yn fInh
Ia fhuo ng, ngay ca ru I cu ng vo ve de da f hon fruo c. Ong fI du ng
fha ng, nga ng da u, dI Ing ma y ra m hoI x ch In, du ng du ng, b
rau ca m va ng a nh v nh ngang ra. Ong fI do c kInh ma ch Ia c nhu
do c m f ba I ho c fhu c Io ng fron fru, gIo ng vang In ro ra ng va
nghIm kha c.
- Chu a Pha n xe f se d n, va ha nh d ng cu a m I nguo I se bI
bo c fra n..." - ng fI khe da m va o ngu c va van vI:
- "Con chI co f I d I vo I m f mnh Chu a fhI, - xIn Chu a ha y
ngoa nh ma f dI du ng nhn va o f I I I cu a con..." ng fI do c "KInh
Ia y Cha" ra nh ro f fu ng fI ng m f. Chan pha I rung rung nhu Ia ng
Ie gIa m fheo nhIp ca u kInh, foa n fhan ruo n v phia fuo ng fha nh,
ng fI nhu cao hon, ma nh hon va kh hon. Trng ng fI vu a sa ch
se vu a chInh f , fI p fu c gIo ng kha n khoa n:
- "Ho I u c Me , Nguo I da sInh ra a ng Cu u fh , xIn u c Me
ha y Ia m cho IInh h n con dIu bo f n I kh frI n mIn! Iun Iun
con dang u c Me nhu ng fI ng rn rI cu a fIm con, xIn u c Me ha y
ca u xIn cho con!" Va ng fI ca f cao gIo ng hon nu a, ca p ma f xanh
da m I :
- "Ia y Chu a, xIn Chu a ha y da nh gIa Io ng fIn cu a con chu
du ng d y d n vI c Ia m cu a con, v nhu ng vI c Ia m do khng fh
bIn h nI cho con!" RI ng fI Iam dau Iun fay va Iuc Iac IIa IIa,
nhu mu n hu c da u va o aI, gIo ng rif In va nu c no . Sau na y d n
nha fho o Tha I fI mo I hI u ra ng ng fI ca u nguy n nhu nguo I
o Tha I. ChI c xamva da f frn ba n da sI su ng su c fu Iau. Mu I
ba nh ra n no ng vo I pho-ma f fuoI fo a ra kha p pho ng, - chu ng fI da
do I! a fI nhan nho du ng fu a Iung va o khung cu a va fho da I, ma f
nhn xu ng sa n. a nh ma f fro I fuoI vuI chI u fu vuo n va o cu a s ;
nhu ng gIo f suong do ng frn ca nh cay Iong Ianh nhu ngo c fraI,
khng khi ban maI duo m mu I fha Ia , phu c b n fu , va mu I fa o chin
ngon Ia nh. Nhung ng fI va n ca u nguy n, nguo I du dua, gIo ng rif
In:
-"Chu a ha y da p fa f ngo n Iu a kha f vo ng cu a con, v con Ia m f
ke kh n kh va bI nguy n ru a!"
THOI THO ! 93
TI da fhu c Io ng fa f ca nhu ng Io I ca u nguy n bu I sa ng va
bu I f I cu a ng fI, nn fI chu y fheo do I xem ng fI co Ia m Ia n
ch na o khng, co bo so f fI ng na o khng7 HI n fuo ng a y if khI xa y
ra, nhung n u co fh fI ca m fha y fhich fhu m f ca ch a c y . Ca u
nguyn xong, ng fI no I vo I fI va ba fI:
- Cha o ba cha u ma y!
Chu ng fI cha o Ia I va cu I cu ng ng I va o ba n. KhI a y fI mo I
noI voI ng:
- Hm nay ng qun ma f chu "ha y da nh gIa "!
- Tha f khng7
ng fI ho I, ve ban khoan va hoa I nghI.
- u ng ng qun fha f ma ! a ng Ie pha I no I: "Chu a ha y da nh
gIa Io ng fIn cu a con, chu du ng d y d n vI c Ia m cu a con" fh ng
Ia I khng no I "ha y da nh gIa ".
- Tha f a ! - ng fI ku In, ca p ma f cho p cho p ra ve nguo ng
nghIu. Sau na y ng fI se fm ca ch na o do d fra fhu fha f cay da ng
v Io I chI da n do cho ma xem, nhung Iu c na y, nhn fha y ng fI
Iu ng fu ng, fI da c y khng fh fa duo c. Co Ia n ba fI no I du a:
- Ong na y, co Ie Chu a nghe ma I Io I ca u nguy n cu a ng cu ng
pha f cha n, - bao gIo ng cu ng Ia p dI Ia p Ia I nhu ng Io I Ie nhu nhau
fhI.
- Sao
- Sao7- ng fI no I ke o da I co ve gIa n du .-a no I ca I g da y7
- TI bao Ia fu khI nghe ng cau nguyn, fI chua bao gIo
fhay ng no I vo I Chu a m f Io I na o fha nh kha n fu da y Io ng mnh
ca ! Ong fI do bu ng ma f, nguo I run In, nha p nh m frn gh , vu a
ne m chI c dIa con va o da u ba fI vu a ku rif In nhu fI ng cua va p
va o ma f g .
- Cu f dI, mu phu fhu y!
KhI k cho fI nghe v su c ma nh v fa n cu a Chu a, bao gIo va
fruo c fIn ng fI cu ng nha n ma nh d n finh fa n ba o cu a Chu a: h
nguo I fa pha m f I Ia bI dm ch f, n u co n pha m f I nu a fh bI fhIu
ch f, fha nh ph cu a ho bI pha hu y; Chu a Ia y na n do I va na n dIch
fru ng pha f mo I nguo I. ao gIo Nguo I cu ng Ia fhanh kI m freo frn
fra I da f, Ia faI ho a d I vo I ke co f I.
Macxim Gorki 94
- Ta f ca nhu ng nguo I vI pha m Iua f I cu a Chu a d u bI fru ng
pha f, bI dau kh hoa c bI ch f!
Ong fI vu a ran da y vu a go ngo n fay xuong xa u In ma f ba n.
TI kho Io ng fIn duo c Chu a Ia nguo I fa n a c. TI nghI ra ng ng fI
c fnh bIa ra nhu ng chuy n a y d gay cho fI Io ng so ha I khng
pha I d I vo I Chu a, ma Ia d I vo I ng fI. TI II n ho I fha ng:
- Co pha I ng no I fh d cha u pha I vang Io I ng khng7
Ong fI cu ng da p fha ng:
- Pha I da y! N u khng, d cha u chIu vang Io I ng da y ha n7!
- Th co n ba 7
- Cha u du ng fIn mu gIa ngu da I a y!
Ong fI nghIm nghI no I.
- a ma y ngay fu h I co n fre da ngu d f, ba khng bI f chu
Ia I ke m fhng mInh. Ong se ca m ba no I vo I cha u v nhu ng vI c Io n
nhu va y! Cha u fra Io I ng xem na o: co bao nhIu ca p fhIn fha n
fa f ca va nhI m vu cu a ho ra sao7
TI da p r I ho I Iun:
- Th quan Ia nguo I fh na o ng nhI7
- O, chau chI Iuan quan fhI nao!
Ong fI mIm cuo I, ma f IIm dIm. Ong fI ca n mI suy nghI va
mI n cuo ng gIa ng gIa I:
- Chuy n do khng dinh Iiu g vo I chuy n Chu a ca , quan
chu c Ia fhu c v nguo I do I! Quan Ia nguo I an pha p Iua f, ho an s ng
nu f fuoI pha p Iua f.
- Th pha p Iua f Ia ca I g ho ng7
- Pha p Iua f Ia g a 7 o Ia nhu ng fa p qua n, - ng fI no I vuI ve
va ha o hu ng hon, ca p ma f fhng mInh sa c sa o Iong Ianh
- Nguo I fa s ng chung vo I nhau va co m f hm na o do ho
fho a fhua n vo I nhau m f dI u g do f f nha f, fh Ia chu ng fa Ia y
ca I do Ia m fa p qua n va da f fha nh qua fa c, pha p Iua f! Vi du nhu:
fre con mu n ru nhau m f fro g fh fruo c h f pha I fho a fhua n vo I
nhau xem choI nhu fh na o, fheo nhu ng qua fa c na o. Su fho a
fhua n nhu va y fu c Ia pha p Iua f.
- Co n quan Ia fh na o7
THOI THO ! 95
- Quan gI ng nhu m f du a d u ca ng, ha n vI pha m fa f ca Iua f
pha p.
- Iam g ho ng7
- ThI, chuy n do fh cha u khng fh hI u n I dau!
Ong fI cau ma y nghIm nghI no I r I Ia I ran da y:
- Chu a ngu frI frn fa f ca cng vI c cu a mo I nguo I! Nguo I fa
mu n fh na y fh Chu a Ia I mu n fh kha c. Ta f ca mo I fhu cu a con
nguo I d u khng b n vu ng. Chu a chI fh I m f ca I Ia fa f ca fan ra
fha nh fro bu I.
Co ra f nhI u nguyn nhan khI n fI chu y d n chuy n quan
Ia I nn fI Ia I ga n ho I ca n ke :
- Th sao hm no ca u Iakp Ia I ha f: Quan cu a Chu a Ia fhIn
fha n sa ng su f, Quan cu a dan Ia n I quI Xafang!
Ong fI nang rau In, nham nha m no va nha m ma f Ia I, dI
ma rung rung. TI hI u ra ng ng fI dang cuo I fha m.
- em fro I chan ma y vo I fha ng Iaska Ia I r I dem qua ng
xu ng sng cho ra nh! - ng fI no I.
- Ca u ma y khng nn ha f nhu ng ba I a y, co n ma y cu ng khng
nn nghe.
o Ia nhu ng Io I bng du a cu a "nhu ng fin a ng nhe no I Ia
"Naknved" |nha pha p Iua f) fh ng Ia o Ia I no I saI Ia "zaknved"
|nguo I an pha p Iua f). d cu " do nhu ng nguo I dI gIa o, nhu ng gIa o d
cu a pha I RasknnIch bIa da f ra. Ong fI co ve suy nghI va frng v
phia xa, khng nhn fI. Va ng fI khe no I, gIo ng ke o da I.
- OI chao, Iu chu ng bay... y... fha f Ia ...
Tuy da f Chu a oaI nghIm In cao hon mo I nguo I, nhung cu ng
gI ng nhu ba , ng fI cu ng mo I Chu a fham du va o mo I cng vI c,
va khng nhu ng mo I Chu a, ma co n mo I ra f nhI u fha nh cu ng
fham du . Hnh nhu ba fI khng bI f pha n dng ca c fha nh, fru
fha nh NIkIa, IurI, Irn va Iavro, ma c du ca c fha nh ra f f f va
ga n gu I mo I nguo I. Ca c fha nh fhuo ng dI kha p xo m Ia ng va fha nh
fhI, du va o sInh hoa f cu a mo I nguo I va co fa f ca da c finh cu a nguo I
fra n. Ca c fha nh cu a ng fI ha u h f d u fu v da o. Ho da da nh d
ca c fuo ng fha n, ch ng Ia I ca c vua chu a Ia Ma , va v va y ma bI fra
fa n, I f da hay fhIu s ng. Co Iu c ng fI uo c mo:
Macxim Gorki 96
- CIa Chu a gIu p fI ba n ca I nha na y, du chI duo c nam fram
ba c Ia I fhI, fh fI se xIn Ia m I fa Tha nh NIkIa!
a fI cuo I va ba o fI:
- Tha nh NIkIa na o Ia I dI gIu p ca I ng Ia o ngo nga n a y ba n
nha ba n cu a kIa chu ! Ia m nhu fha nh NIkIa khng co vI c g f f
hon nua hay sao ay!
TI da gIu cu n IIch gIa o h I cu a ng fI ra f Iau, frong do co
nhu ng do ng chu vI f fay cu a ng fI. o frang d I dI n vo I nga y ky
nI m Tha nh JoakIm va Anna, ng fI ghI ba ng mu c do , ne f chu
fha ng du ng: "Ca c vI fha nh nhan fu na y da gIu p fI faI qua na n
kho I". TI nho ma I ca I "faI na n" a y. V mu n gIu p do ca c con Ia m
an fhua fhI f, ng fI ba f da u Ia m ca I ngh cho vay na ng Ia I va bi
ma f nha n ca m d . Co nguo I na o do f ca o, va m f dm ca nh sa f d f
nhIn a p va o nha kha m xe f. Iu c a y ca nha fha f Ia n a o h n Ioa n,
nhung k f qua mo I vI c d u bnh yn v su . Ong fI II n ca u
nguy n m f ma ch cho d n khI ma f fro I mo c va sa ng so m hm sau,
co fI o da y, ng fI da ghI nhu ng do ng chu frn va o quy n IIch.
Truo c bu a an f I, haI ng cha u cu ng do c Tha nh fhI, sa ch I hoa c
cu n sa ch da y cu a frem XIrIn an xong ng fI Ia I ca u nguy n, Io I
sa m h I bu n bu n cu a ng fI vang In h I Iau frong ca nh yn
Ia ng: "Ia y Chu a Cha o frn Tro I, con bI f mang g d n dang Chu a
v Chu a do I do I ha ng co va phe p fa c v cu ng... XIn Chu a gn gIu
cho con fruo c mo I ca m d ... XIn Chu a che cho cho con fruo c m f s
nguo I... XIn Chu a ban cho con nuo c ma f va nha c nho con ra ng con
Ia m f ke pha m fra n..."
Tra I Ia I, ba fI hay no I:
- OI, hm nay fI m f qua ! Co Ie fI dI na m chu khng ca u
nguy n duo c... Ong fI fhuo ng da n fI dI nha fho va o fhu ba y va
nga y I d du I f I. o nha fho fI da phan bI f duo c khI na o nguo I
fa ca u nguy n vI Chu a na o: fa f ca nhu ng Io I ma cha c va phu I
do c Ia nhu ng Io I ca u nguy n Chu a cu a ng fI, co n ban ha f I fh
bao gIo cu ng ha f ca ngo I Chu a cu a ba fI. Ie dI nhIn fI phan bI f
ca c Chu a ra f don gIa n fheo con ma f cu a fre con Iu c ba y gIo . TI
nho Ia su phan bI f do da chIa dI fam h n Ia m cho fI khng yn
Io ng. Chu a cu a ng fI da Ia m cho fI vu a ghe f vu a so . Chu a khng
yu aI ca va fheo do I mo I nguo I ba ng con ma f nghIm kha c. Chu a
fm va nhn fha y o con nguo I fruo c fIn Ia ca I xa u, ca I d c a c va f I
I I. Ro ra ng Ia Chu a khng fIn o con nguo I, Iun Iun cho do I
THOI THO ! 97
nhu ng Io I sa m h I va fhich fru ng pha f. a o a y nhu ng y nghI va
fnh ca m v Chu a Ia mo n san fInh fha n chu y u cu a fI, Ia ca I de p
de nha f frong cu c s ng cu a fI, co n fa f ca nhu ng a n fuo ng fa n
nha n va d fI n kha c chI Ia m cho fI bI xu c pha m, gay nn m f
ca m gIa c gh fo m va bu n ba . Chu a Ia ca I g f f de p va frong sa ng
nha f frong fh gIo I chung quanh fI, fI no I day Ia no I Chu a cu a ba
fI, nguo I ba n hI n cu a mo I chu ng sInh. Ta f nhIn co m f cau ho I
khng fh khng Ia m cho fI ban khoan: fa I sao ng fI khng nhn
fha y vI Chu a v cu ng f f Ia nh na y nhI7 TI khng duo c phe p ra
ngoa I ph choI, v duo ng ph hay kich d ng fI. Khng nhu ng a n
fuo ng cu a duo ng ph Ia m cho fI say sua, va ha u nhu bao gIo fI
cu ng Ia fhu pha m cu a nhu ng chuy n om so m va nhu ng ha nh d ng
ba o nguo c. TI khng k f ba n vo I aI ca , fu I fre con ha ng xo m coI fI
nhu fhu dIch. TI khng fhich chu ng go I fI Ia KasIrIn, chu ng bI f
fh nn Ia I ca ng hay go I nhau:
- Trng ka, fha ng cha u Ia o KafsI KasIrIn da ra ka!
- Nn cho no mf fran!
Th Ia ba f da u cu c a u da . So vo I bo n fre cu ng Iu a fu I fh fI
va o Ioa I kho e va da nh nhau cu ng fa I, - chinh ke dIch cu ng pha I
fhu a nha n dI u do nn chu ng pha I ke o be ke o ca nh mo I da m fa n
cng fI. Nhung du sao fh Iu fre con ha ng ph cu ng de duo c fI ra
da nh. M I khI v nha , fhuo ng fhuo ng fI bI cha y ma u mu I, su f mI
hoa c ma f ma y fham fim, qua n a o ra ch fa foI va b b f bu I. a fI
do n fI ve so ha I, va no I, gIo ng fhuong xo f:
- Ma y Ia I da nh nhau da y a , fha ng n con7 Nhu fh fh co n ra
nghIa Iy g nu a, ha ! Ma y xem da y, n u fao cu ng day va o fh... a
fI ru a ma f cho fI, da p mI ng bo f b , d ng xu d ng hoa c mI ng
bang co fa m nuo c ch va o v f ba m r I khuyn nhu :
- Ta I sao cha u cu da nh nhau Iun ma I fh 7 o nha fh cha u
hI n Ia nh, fh ma h ra duo ng Ia kha c ha n! Cha u khng bI f xa u
h a 7 a se ba o ng khng cho cha u ra duo ng nu a... Ong fI frng
fha y nhu ng v f fim ba m cu a fI, nhung khng chu I ru a bao gIo ,
chI ha m hu va Ia u ba u:
- Ma y da Ia I duo c deo m day r I! Tao ca m ma y khng duo c
cha y ra ngoa I duo ng, nghe khng, fha ng AnIka kIa!
TI khng mu n ra ngoa I duo ng Iu c yn fInh, nhung khI na o
nghe fha y fI ng vuI du a n a o cu a Iu fre con Ia fI cha y ra kho I san
Macxim Gorki 98
ngay, ma c du ng fI da ngan ca m. Nhu ng v f ba m va v f say sa f
khng Ia m cho fI so ; chinh nhu ng fro du a faI a c cu a Iu fre o ph
ma fI da qua quen fhu c bao gIo cu ng Ia m fI pha n n , khI n fI
dIn fI f In. TI khng fh na o chIu n I khI Iu fre xuy f cho ca n
nhau hoa c ga cho I nhau, ha nh ha me o, du I d cu a nguo I o Tha I,
ch gI u nhu ng nguo I ha nh kha f, say ruo u va Ia o Igsa cha f pha c,
m nh danh Ia "Tha n Ch f frong fu I". Nguo I Ia o cao, ga y go va den
sa m, quanh nam ma c chI c a o da cu u na ng frnh frIch. Ma f Ia o
xuong xa u, m c fh ch, fo c cu ng que o. Ia o Iom khom dI ngoa I
duo ng ph , buo c Ioa ng choa ng, khng no I khng ra ng, ma f cu nhn
cha m cha m xu ng da f. Ia o co khun ma f danh nhu gang va ca p
ma f bu n bu n nho fi khI n fI vu a kinh fro ng vu a so ha I. TI co
ca m fuo ng ra ng con nguo I na y dang Ioay hoay vo I nhu ng y nghI g
quan fro ng, dang fm kI m ca I g do va khng duo c qua y ra y Ia o.
on fre con cha y fheo Ia o va ne m da va o ca I Iung gu cu a Ia o. Hnh
nhu Ia o khng fhe m d y fo I bo n chu ng va cu ng khng ca m fha y
dau nu a. Nhung d f nhIn Ia o du ng du ng Ia I, nga ng da u In, ba n
fay run run su a Ia I chI c mu Ing d I frn da u r I nhn quanh nhu
vu a su c fInh da y.
- Igsa, Tha n Ch f frong fu I! Iga, dI dau da y7 Ha y ca n fha n,
Tha n Ch f Trong fu I a y!
o n fre ku a m In. Ia o na m Ia y fu I, sau do cu I v I xu ng
da f nha f m f ho n da , m f fhanh g hay m f na m bu n kh. Ia o
vu ng v vung ca nh fay da I va Ia m ba m chu I ru a. ao gIo Ia o cu ng
chI du ng co ba fI ng kha nha f d chu I, - v ma f na y fh nha f dInh
Ia bo n fre hon ha n Ia o. I khI Ia o du I fheo bo n chu ng, chan dI
kha p khI ng, nhung chI c a o da I Ia m Ia o vuo ng chan khng cha y
duo c, Ia o nga quy , ba n fay den nhu ca nh cay kh ch ng xu ng da f.
o n fre con ne m da va o Iung, va o suo n Ia o, nhu ng du a II u IInh
nha f cha y d n sa f nguo I Ia o va fru f va o da u Ia o m f na m ca f r I bo
cha y. M f a n fuo ng kha c o ngoa I ph co Ie co n na ng n hon, do Ia
ba c fho ca CrIgrI IvanvIfa . ay gIo ba c mu ha n pha I dI an xIn.
a c cao Io n, chu ng cha c va cam AnIka Ia m f nhan va f frong fho
cu a fn gIa o no I v AnIka va Tha n ch f. AnIka cho mnh Ia v dIch,
da chI n da u don d c vo I Tha n ch f va da fha f ba I. Trong ba ch
fhoa I fhuo ng du ng vo I nghIa: "M f nguo I bI dau kh "..
M f mu gIa nho be frng foa n m f ma u xa m da f fay ba c. Mu
du ng Ia I duo I cu a s ca c nha , khng bao gIo nhn fha ng, va ca f
gIo ng fhe fhe ku van:
THOI THO ! 99
- V Chu a, xIn ca c ng ca c ba ha y b fhi cho ke mu Io a do I
kha f... Co n ba c CrIgrI fh du ng Im Ia ng. Ca p kinh ram cu a ba c
nhu nhn fha ng va o fuo ng nha , va o cu a s va b ma f nhu ng nguo I
qua Ia I. a c khe dua ca nh fay bI fhu c nhu m an In vu f b rau
x m, nhung ca p mI ba c va n mim cha f Ia I. TI fhuo ng frng fha y
ba c Iun, nhung khng h nghe fha y m f fI ng na o fh f ra fu ca I
mI ng mim cha f a y. Su Im Ia ng cu a ng gIa da Ia m cho fI ra f kh
fam. TI khng fh na o Ia I ga n ba c, khng bao gIo d n ga n ba c.
Tra I Ia I, vu a frng fha y ba c Ia fI cha y v I v nha ba o ba fI:
- a c CrIgrI dang dI o ngoa I duo ng!
- Tha f a 7
a fI ku In vo I gIo ng fhuong ha I va Io au.
- Cha u ca m Ia y ca I na y cha y mau ra dua cho Ia o!
TI fu ch I, ve cu c ca n va fu c gIa n. a fI be n dI ra c ng va
du ng o vIa he no I chuy n vo I ba c h I Iau. a c mIm cuo I, cho m rau
rung rung, nhung ba c no I ra f if va nha f gu ng. ThInh fhoa ng ba fI
mo I ba c va o b p, cho ba c an u ng. Co Ia n ba c ho I fI dau. a fI
go I, nhung fI cha y na p va o d ng cu I. TI khng fh d n ga n ba c
duo c; du ng fruo c ma f ba c fI ca m fha y xa u h khng chIu n I. TI
bI f ba fI cu ng xa u h nhu va y. ChI co m f Ia n fI no I chuy n vo I
ba fI v ba c CrIgrI. Sau khI fI n ba c ra c ng, ba fI Iu ng fhu ng
quay va o san, cu I da u va kho c su f sIf. TI Ia I ga n va ca m Ia y fay
ba .
- Ta I sao cha u Ia I cha y fr n Ia o7
a fI khe ho I
- Ia o yu cha u, Ia o Ia m f nguo I ra f f f ma ...
- Th faI sao ng khng nuI ba c a y ho ba 7
TI hoI IaI.
- Ong a y a 7
a fI du ng du ng Ia I, m gh Ia y fI, no I vo I gIo ng fIn frI,
ga n nhu fh fha m:
- Cha u ha y nho Ia y Io I ba : Chu a se fru ng pha f ng ba m f
cach phu phang v fI da dI xu voI con nguo I na y nhu va y! Nha f
dInh se fru ng pha f...
Macxim Gorki 100
a fI no I qua khng saI. Khoa ng muo I nam sau, khI ba fI
da vInh vI n yn nghI, chinh ng fI ho a dIn da dI an xIn kha p
ca c duo ng ph , van xIn fha m fhI f duo I cu a s ca c nha .
- Ca c ba c da u b p phu c du c oI, xIn ca c ba c m f mI ng ba nh,
m f ma u ba nh ngo f fh hon!
- OI chao, Iu ca c nguo I
-
- fha f Ia ...
TI chI co n nho m I ca I cau chua xo f ke o da I va kich d ng
Io ng nguo I cu a ng fI fruo c day:
- OI chao, Iu chu ng bay... y... y fha f Ia ...
Ngoa I Igsa va CrIgrI IvanvIfa ra, co m f mu da n ba pho ng
da ng khI n fI khng da m ra ph do Ia mu VrnIkha. Cu d n
nga y I Ia mu Ia I xua f hI n, fo Io n, fo c r I bu va say bi fI. Mu co I I
dI ra f da c bI f nhu khng d ng da y chan, khng cha m da f, ma
chuy n d ng nhu m f da m may den, mu vu a dI vu a nghu ngao
nhu ng ba I ha f fu c fIu. Ta f ca mo I nguo I ga p mu d u Ia n fra nh va o
ca c c ng nha , go c fuo ng hoa c cu a hI u. Mu dI d n dau Ia nhu que f
sa ch nguo I d n da y Ma f mu xanh xa m, sung hu p nhu m f ca I bong
bo ng, ca p ma f xa m fo fuo ng fro n xoe nom fha f bu n cuo I va khu ng
khI p. Co Iu c mu vu a kho c vu a ku:
- Ca c con oI, ca c con o dau7
TI ho I ba fI xem fa I sao mu Ia I no I nhu fh .
- Cha u khng nn bI f chuy n do !
a fI fra Io I ve ra u rI. Nhung du sao ba fI va n k va n fa f:
mu fa fruo c day Ia y m f Ia o vIn chu c fn Ia Vrnp. Tn na y
mu n duo c fhang quan fI n chu c II n dem hI n vo cho m f fn
quan frn cu a mnh. Ha n dem mu dI dau khng ro . Mu dI bI f nha
haI nam II n. KhI fro v fh haI du a con cu a mu - m f fraI va m f
ga I - d u ch f ca , co n ch ng mu v Ia y fI n nha nuo c dI da nh ba c,
fhua ca nn bI bo fu . Th Ia mu kh fam qua dam ra ruo u che ,
fhich s ng pho ng da ng va hay pha r I. M I nga y I cu d n f I Ia
ca nh sa f Ia I II mu v ... o frong nha qua fha f f f hon ra ngoa I ph .
TI fhich nha f nhu ng gIo sau bu a an frua, khI ng fI d n xuo ng
nhu m cu a ca u Iakp, ba fI ng I bn cu a s k cho fI nghe
nhu ng chuy n c fich ra f hay va nhu ng chuy n kha c, hoa c no I v
THOI THO ! 101
chuy n b fI. a fI ca f ca I ca nh ga y cu a con sa o ma hm fruo c ba
fI gIa ng Ia I duo c o con me o, fhay ra f khe o ca I chan ga y cu a no
ba ng m f ca I chan g nho nho . Sau khI chu a cho con chIm kho I, ba
fI da y no no I. Co Iu c ba fI du ng ha ng gIo fruo c ca I I ng freo o
khung cu a s , frng gI ng nhu m f con fhu fo Io n va hI n fu .
CIo ng fra m fra m, ba fI nha c dI nha c Ia I cho con chIm den nhu
ho n fhan co fa I ba f chuo c fha f nhanh:
- Na o, no I dI: "Cho sa o an b f!".
Con sa o gIuong ca p ma f fro n xoe va IInh hoa f cu a m f nha
khI ha I nhn ba fI. No nha y ba ng ca I chan g frn da y chI c I ng
ma nh de , vuon c ra ho f nhu con chIm va ng anh, ba f chuo c chIm
ca cuo ng, chIm cu cu, no c Ia m gIo ng me o ku, ba f chuo c fI ng cho
su a, nhung va n chua no I duo c fI ng nguo I.
- Ma y du ng Ia m fro ranh nu a!
a fI nghIm frang no I vo I con sa o.
- No I dI: "Cho sa o an b f!"
Con khI co b Ing chIm den ku In m f fI ng cho I faI, gIng
gI ng nhu Io I ba fI da y no . a fI cuo I vuI ve , gIo da u ngo n fay
cha cho con chIm chu f b f ma ch va no I:
- A! Tao bI f ma y r I, d Ia u ca , ma y gIa vo . Ca I g ma y cu ng
no I duo c, ca I g ma y cung bIf!
Th Ia ba fI day duoc con sao bIf noI. if Iau sau, no do I an
bf kha soI, va h fhay ba fI Ia no ku In mf fIng keo daI gIng
nhu fI ng "fa -a o - ba - a ...". Iu c da u I ng sa o freo o pho ng ng fI,
nhung cha ng bao Iau ng fI du I no In ga c fhuo ng vo I ba cha u
fI, v con sa o da ho c duo c fru fu c ng fI. Iu c na o ng fI do c
kInh ma ch Ia c fh con chIm Ia I fho ca I mo va ng va ng nhu sa p ong
qua ke I ng va rif In:
- TIu, fIu-fIu Irr, fu Irr, fI Irr, fIu-u, u!
Ong fI bu c mnh Ia m. M f hm ng fI n I no ng ngu ng ca u
nguy n, gIa m chan va fhe f In du d I:
- T ng ngay con quy na y dI, khng fao gI f ch f no bay gIo !
Trong nha co nhI u ca I fhu vI, nhI u fro vuI, nhung fhInh
fhoa ng m f n I bu n khng sao chIu n I bo p nghe f fam h n fI.
Toa n fhan fI nhu bI m f ca I g na ng de In va fI co ca m fuo ng
nhu mnh s ng kha Iau duo I m f ca I h den sau fha m. TI nhu
Macxim Gorki 102
ma f h f ca fhI gIa c, fhinh gIa c va mo I ca m gIa c, mu Io a va s ng do
ch f do ...

THOI THO ! 103
VIII
Ong fI d f nhIn ba n ngI nha cho Ia o chu qua n, sau khI fa u
m f ngI nha kha c o ph KanafnaIa. Ph na y khng Ia f da , da y co
mo c, sa ch se va yn fInh, cha y fha ng ra ca nh d ng, haI bn co
nhu ng da y nha nho , son ma u fuoI fa n. NgI nha mo I fao nha va
da ng yu hon ngI nha cu . Ma f chinh dI n son ma u do fha m n ng
a m va fhanh bnh, ba chI c cu a s ma u xanh da fro I va m f chI c
cu a s ga c fhuo ng co cha n song n I ba f frn n n do . Ma I nha bn
fra I co bong cay du va b d sum s phu In frn raf dep maf.
Ngoa I san va frong vuo n co nhI u xo xInh fhua n Io I hnh nhu c f
du ng d choI fro u fIm. e p nha f Ia khu vuo n, fuy nho , nhung cay
c I ra m ra p va cha ng chIf frng hay hay. o m f go c vuo n co can
nha fa m nho xInh nhu m f d choI. O go c kha c co ca I h fo kha sau
mo c da y co da I, fu da m co nh In nhu ng fhanh g fo cha y do , do
Ia v f fich cu a can nha fa m bI cha y fruo c day. Phia bn fra I khu
vuo n Ia va ch chu ng ngu a cu a nha vIn da I fa a pxIannIkp, phia
bn pha I Ia fo a nha cu a efIeng.
Phia frong cu ng khu vuo n fI p gIa p vo I nha cu a vuo n fuo c
cu a mu ba n su a Pfrpna, m f mu be o nhu ca I chung co nuo c da
do hng va finh nf n ao. NgI nha nho cua mu fhap Ie fe frn
ma f da f, vu a f I om om vu a cu ky , ru phong phu kin. HaI chI c
cu a s hI n Ia nh nhn ra m f ba I r ng co nhu ng khe sau va nhu ng
khu ru ng xa xa frng nhu nhu ng da m may xanh na ng frIu. Su f
nga y bo n Iinh fra ng cha y nguo c cha y xuI o ngoa I ba I; Iuo I I sa ng
Ioa ng duo I a nh na ng xIn cu a ma f fro I mu a fhu. NgI nha na y
cha f nich nhu ng nguo I ma fI chua bao gIo fha y. Nu a phia fruo c co
m f Ia o nha bInh gIa nguo I Tacfa o cu ng vo I mu vo be o Iu n; mu
na y Ie o nhe o su f fu sa ng d n f I. Mu cuo I cuo I no I no I Iun m m,
hay choI cay da n ghI-fa frang hoa ng I ng Ia y va ca f gIo ng Ianh
Ia nh ha f m f ba I ca sI n I: Yu m f na ng chua fho a, Nn kI m
fhm m f a ! Pha I bI f fm mo I xong. N u anh dI du ng duo ng Tu c
kha c co pha n fhuo ng, Pha n fhuo ng cho do I anh I, pha n fhuo-uo ng
ngo-on Ia nh! Ia o nha bInh nguo I cu ng be o fro n nhu qua ca u ng I
bn cu a s , khun ma f xa m xanh cang ph ng In. Ia o vuI ve da o
Macxim Gorki 104
dI da o Ia I ca p ma f ma u hung, hu f IIn mIn fa u fhu c va ho nghe
ky qua I nhu fI ng cho su a:
- Vu c, vu c, vu c...
Trong m f gIan bu ng nho a m a p o phia frn ha m nha va
chu ng ngu a co haI nguo I da nh xe ngu a o : m f nguo I be nho fo c
xa m, do Ia ba c PIf, va du a cha u cam cu a ba c Ia XfIpa, m f cha ng
fraI co nuo c da bo ng I n va khun ma f gI ng nhu ca I khay ba ng
d ng do . Ngoa I ra, anh Iinh ca n vu VaIay cung o do. Anh fa Ia
nguo I Tacfa, fhan hnh cao Iu nghu, finh fnh khng duo c vuI ve .
Taf ca nhung con nguoI nay du moI Ia dI voI fI va hnh nhu co
ra f nhI u dI u bi a n. Nhung da c bI f co ba c o fro "T f Ia m" da II
cu n duo c fI. a c fhu gIan pho ng da I v phia sau ngI nha , ca nh
bp, co haI cua s frng ra vuon va ra san. ac gay com, Iung gu,
khun ma f fra ng b ch, b rau den s fe ra Ia m dI, ca p ma f deo
kinh frng ra f hI n fu . a c Ia m I, if nguo I d y d n. M I khI mo I
ba c an frua hay u ng fra , bao gIo ba c cu ng da p:
- Tf Iam! Th Ia co maf hay vang maf bac, ba fI du goI bac
Ia "T f Ia m".
- IInka, cha u dI go I ba c T f Ia m fo I u ng fra ! a c T f Ia m,
fa I sao ba c xoI if fh 7
Kha p pho ng ba c cha f ng n ngang ho m xI ng cu ng nhu ng
cu n sa ch da y In fhu chu Ia , khng pha I chu nha fho .. Ch na o
cu ng fha y nhu ng chaI nuo c du ca c ma u, nhu ng ma nh d ng va sa f,
nhu ng fho I ch. Su f fu sa ng d n f I ba c ma c chI c a o da ma u
hung do , chI c qua n xa m ke vung. Toa n fhan ba c b b f nhu ng
ma u va b c ra m f mu I kho chIu. a u fo c ba c r I bu , da ng dI u
vu ng v . a c na u ch, ha n nhu ng ma nh d ng, vu a can nhu ng ca I g
frn chI c can nho fi vu a Ia u ba u. M I khI bI bo ng, ba c r ng In
nhu bo , v I va ng fh I va o da u ngo n fay. ThInh fhoa ng ba c Ia I sa y
chan khI dI v phia nhu ng bu c d a n freo frn fuo ng. Sau khI Iau
kinh, ba c ngu I nhu ng bu c d a n. ChI c mu I ma nh de , fha ng va
fra ng b ch cu a ba c ga n nhu du ng va o fo gIa y. I khI d f nhIn
ba c du ng Ia I gIu a pho ng hay bn cu a s va du ng do h I Iau, ma f
nha m Ia I, ma f nga ng In; ba c du ng Im Ia ng nhu m f bu c fuo ng g .
TI fre o In ma I nha kho va nhn xu ng san fheo do I ba c qua
chI c cu a s d ngo . TI fha y ngo n Iu a xanh cu a chI c de n c n da f
frn ba n va ca I fhan hnh den den cu a ba c vI f g do frong cu n vo
nha u na f; ca p kinh cu a ba c a nh In ma u xanh nha f va Ia nh Iu ng
THOI THO ! 105
nhu nhu ng ma nh bang. Cng vI c phu fhu y cu a con nguo I na y da
gIu fI ha ng gIo frn ma I nha , va khu go I Io ng hI u ky cu a fI
fhm sI su c. I Iu c ba c du ng frong khung cu a so , haI fay cha p
sau Iung, nhn fha ng In ma I nha , Ia m nhu khng nhn fha y fI;
ca I do khI n fI ra f bu c mnh. f nhIn ba c ga p dI nguo I Ia I,
nha y v phia ba n va Iu c Io I ca I g do . TI nghI n u ba c gIa u co va
an ma c sang fro ng, fh fI cu ng so ba c da y. Nhung ba c ra f nghe o:
c ao so-mI ba n fhIu va nha u na f cu a ba c Io I ra ngoa I c a o ve f,
chI c qua n va da y v f ba n, ba c dI dI gIa y va I mo n ve f khng co bif
fa f. Nhu ng nguo I nghe o d u khng da ng so va cu ng khng nguy
hI m; fha I d fhuong xo f cu a ba fI va fha I d khInh bI cu a ng fI
d I vo I ho da v fnh Ia m cho fI fIn dI u do . Mo I nguo I frong nha
khng aI ua fhich bac Tf Iam, ca nha noI v ba c vo I ve ch gI u.
Mu vo vuI finh cu a Ia o nha bInh go I ba c Ia "ca I mu I ba ng pha n",
bac PIf goI bac Ia "duoc f su va fhay phu fhuy", ng fI goI bac Ia
"yu fhua f su" va "facmaxn".
- a c a y Ia m g fh ho ba 7
TI hoI ba fI. a fI nghIm kha c da p Ia I:
- Khng pha I vI c cu a ma y; Im m m dI...
M f hm fI da nh ba o fo I ga n cu a s nha ba c va ho I, c gIa u
n I h I h p frong Io ng:
- a c Ia m g da y7
a c gIa f mnh, nhn fI h I Iau qua va nh ma f kinh va gIo
ca nh fay da y v f Io Ioe f va se o v bo ng v phia fI, r I no I:
- Tre o va o day...
a c khng mo I fI va o qua cu a, ma ba o fI fre o qua cu a s ,
dI u do Ia m cho fI ca m fha y m n phu c ba c hon. a c ng I xu ng
chI c hom, daf fI ngI fruoc maf, Iuc fh day fI IuI ra xa, Iuc fh
Ia I ke o dIch Ia I ga n va cu I cu ng ba c ho I khe :
- Cha u o dau d n7
Cau ho I do fha f Ia ky qua c, v m f nga y b n ba n fI ng I an
frong b p bn ca nh ba c! TI da p:
- Cha u Ia cha u cu a ng ba nha na y...
- A, pha I r I, - ba c vu a no I vu a nhn ngo n fay mnh r I Im
Ia ng.
Macxim Gorki 106
Iu c do fI fha y ca n pha I no I cho ba c ro :
- Cha u khng pha I frong ho KasIrIn, ma Ia frong ho Pskp...
- Pskp - ba c nha c Ia I khng du ng fro ng am.
- T f Ia m.
a c da y fI IuI sang m f phia r I du ng da y, vu a dI Ia I ba n
vu a no I:
- ThI, cha u ha y ng I yn nhe ...
TI ng I ra f Iau xem ba c Ia y ca I du a du a mI ng d ng ca p cha f
frong mo ca p, ma f d ng va ng a nh roI xu ng mI ng ba cu ng. a c
b c m f v c ma f d ng bo va o ca I fa ch da y, cho fhm va o do m f if
b f fra ng nhu mu I du ng frong ca I Io con r I ro f va o m f cha f g o
frong ca I chaI den fha m. Trong fa ch co fI ng n Ie p be p, kho I b c
In, mu I hang hang x c va o mu I fI. TI ho, Ia c da u, nhung ba c
phu fhu y a y Ia I ho I fI vo I ve khoe khoang:
- Mu I kho ngu I a 7
- Vang.
- u ng r I! Ca I do ra f f f, cha u a ! "Co fh ma cu ng khoe!"
TI nghI bu ng va nghIm kha c no I:
- N u da Ia mu I kho ngu I fh khng f f r I...
- Th a 7
a c fh f In va nha y ma f
- Nhung, cha u a , dI u a y khng pha I bao gIo cu ng du ng! Th
cha u co bI f choI xuong khng7
- Co a.
- Cha u co mu n ba c Ia m cho m f b ba ng ch khng7 Ioa I a y
da u fh f f Ia m!
- Co a.
- Th fh cha u ha y mang fo I day m f b xuong ma u nhe !
a c Ia I d n ga n ch fI, vu a ca m chI c fa ch b c kho I frong
fay vu a du ng m f ma f II c nhn va o do , ba c d n fruo c ma f fI va
no I:
- a c se Ia m cho cha u m f b xuong ba ng ch, nhung sau do
cha u du ng fo I ch ba c nu a. ng y khng7
THOI THO ! 107
Io I no I do Ia m fI ra f bu c mnh.
- a fh fh cha u se khng bao gIo d n day nu a...
Tu c mnh, fI dI ra vuo n. Ong fI dang Ioay hoay bo n phan
va o ca c g c fa o. ang Ia mu a fhu, Ia cay da ru ng fu Iau.
- Ia I day, cha u xe n cay phu c b n fu dI, - ng fI no I va dua
keo cho fI.
TI hoI ng:
- a c T f Ia m dang Ia m ca I g fh ho ng7
- a c a y Ia m ho ng ca can pho ng, - ng fI da p vo I ve fu c gIa n.
- Ia m cha y fhu ng ca sa n, Ia m ba n va bong ca gIa y b I fuo ng.
Ong se ba o ba c fa do n dI noI kha c ma o !
- Ca n pha I Ia m nhu fh mo I duo c, - fI fa n fha nh va ba f da u
xe n nhu ng ca nh phu c b n fu kh. Nhung fI no I cau a y qua v I
va ng. Nhu ng bu I f I mua gIo , n u ng fI va ng nha , ba fI fhuo ng
f chu c nhu ng bu I ho p ma f v cu ng fhu vI o nha b p. a fI mo I
fa f ca mo I nguo I frong nha fo I u ng fra : haI ba c cha u nguo I da nh
xe ngu a, anh Iinh ca n vu , mu Pfrpna Iu c na o cu ng hoa f ba f, dI
khI ca mu vo vuI finh cu a Ia o nha bInh cu ng d n, va ba c T f Ia m
bao gIo cu ng du ng I o m f go c ga n Io suo I, ba c khng no I khng
ra ng va khng nhu c nhich. Anh cha ng cam XfIpa choI ba I vo I
VaIay; anh Iinh ca n vu nguo I Tacfa Ia y quan ba I de f va o chI c mu
fo be cu a cha ng cam va no I:
- A saIfan!
a c PIf fhuo ng dem d n m f chI c ba nh m fra ng Io n va
mu f "ha f quy " du ng frong m f ca I Io Io n ba ng sa nh. a c ca f ba nh
m ra fha nh fu ng khoanh, ph f da y mu f In fu ng mI ng r I da f
nhu ng mI ng ba nh do fha m ngon Ia nh do frn Io ng ba n fay va cu I
mo I fu ng nguo I m f.
- XIn mo I!
a c mo I vo I gIo ng ra f dIu da ng. KhI nguo I fa da ca m Ia y
ba nh, ba c chu y nhn Io ng ba n fay den s cu a mnh va n u fha y
m f gIo f mu f na o o do Ia p fu c ba c fhe Iuo I II m sa ch. Co n mu
Pfrpna fh mang d n m f chaI ruo u anh da o, mu vo vuI finh cu a
Ia o nha bInh fh mang h da o va ke o d n. Th Ia m f bu a fI c Io n
ba f da u. a fI ra f fhich nhu ng cu c vuI nhu fh . if Iau sau hm
ba c T f Ia m da ma c ca vo I fI d fI khng d n fham ba c nu a, ba
Macxim Gorki 108
fI f chuc mf fI vuI nhu vay. NgoaI froI mua fhu d xung ao ao
khng ngo f, gIo rif In, cay c I xa o xa c, ca nh cay qua f say sa f ca
fuo ng. Trong nha b p a m cu ng, ra f d chIu. Ca nha ng I quay
qua n bn nhau, mo I nguo I d u yn Ia ng m f ca ch da c bI f fhoa I
ma I. Hm do , ba fI ha o hu ng k ra f nhI u chuy n c fich, ca ng
nghe ca ng fha y hay. a ng I o me p Io suo I, du a chan va o ba c In,
va cu I xu ng ch da m nguo I duo c a nh Iu a cu a chI c de n con ba ng
sa f fay ro I sa ng. M I khI cao hu ng ba fhuo ng fre o In Io suo I va
gIa ng gIa I:
- TI pha I no I fu frn cao xu ng.
No I fu frn cao xu ng va n f f hon. TI ng I bn chan ba fI,
frn m f ba c r ng, ga n nhu o frn da u ba c T f Ia m. a fI k m f
cau chuy n ra f hay v du ng sI Ivan va nha a n sI MIrn. Nhu ng Io I
ngo f nga o, xa c da ng cu a ba fI nhIp nha ng fun ra: Xua co vIn
fuo ng du CordIn, Io ng da f I fam, fIm ra n nhu da , Che f su fha f,
ha n ua fro ha nh ha , S ng hung fa n nhu con cu h c cay. Ha n dIn
cu ng ghe f da ng ghe f cay Nha a n sI MIrn ba f khua f
- Nguo I ba o v fhI n can va su fha f, Nguo I m f Io ng v fhIn
ha qun mnh. VIn fuo ng saI fn da y fo frung fha nh Ia Ivanuska
- dung sI: TI ng Tacfa: "A, d ma quy !".
- Ivank, nguoI ha y mang guom quy I che m da u Ia o MIrn
kIu nga o cho fa, R I fo m rau dem da u Ia o v nha , Ta se quang
cho cho nha ! u ng sI Ivan fuan I nh chu Vu a dI vu a suy nghI bu n
ra u: "VI c na y na o fa co mu n dau7 Cuo ng sao duo c m nh fro I
pha n ba o7" Ivan gIa u fhanh guom sau va f a o n cu I cha o nha a n
sI MIrn:
- Cha o hI n nhan, ba c co kho e khng7 Chu a va n ban on cho
ba c chu 7
Nha fIn frI mIm cuo I fu Iu Tra Io I y ba ng Io I Ie sau xa:
- ThI du r I, ho I Ivanusk, NguoI che gIa u Ia m g su fha f7
Mo I vI c frn do I Chu a d u bI f fa f, I u du , dI u Ia nh Nguo I na m
frong fay. Ta da bI f v sao nguoI d n noI na y!
Nghe du f Io I, Ivanka xa u h , Nhung y khng da m cuo ng Io I
saI cu a chu , e n ru f guom ra kho I bao da, Ia y va f Iau, guom sa ng
cho I Io a.
- a c MIrn, fI mu n gI f ba c Sao cho ba c kho I fha y fhanh
guom sa c, Nhung khng ngo ba c da bI f fruo c r I. Va y bay gIo ba c
THOI THO ! 109
ca u Chu a dI fhI, a c ha y ca u nguy n Nguo I Ia n cu I Cho ba c, cho
fI, cho ca Ioa I nguo I. Ca u nguy n xong fI se cha f da u!... Ong gIa
MIrn khng chu f Io au, Ia ng Ie qu duo I cay s I non fre , Cay s I
nghIng mnh cha o nha a n sI, ng gIa cuo I hI n ha u, ba o Ivan:
- Na y Ivan, nguoI ha y coI chu ng, Io I ca u nguy n cho Ioa I
nguo I da I Ia m! T f hon h f du ng do I cho quanh qua n, o ma f cng
nguoI cu gI f fa ngay. u ng sI Ivan gIa n du cau ma y va fh f In Io I
khoe khoang ngu ng c:
- TI cho ha ng fram nam va n duo c! a c cu ca u nguy n dI, fI
da noI Ia Iam!
Nha n s c u nguy n n hoa ng hn,
R i t hoa ng hn n ra ng sa ng,
Lai t sa ng n n a m thanh v ng,
T mu a he c u nguy n n mu a xun.
Nga y tha ng qua, nm n i ti p nm,
Cy s i non a vn ln tr i th m,
Qua s i ru ng a mo c tha nh r ng r m,
Ma l i c u thing v n c co n vang!
Cho fo I nga y nay Io I ca u nguy n va n co n, ng gIa va n fho
fhan cu ng Chu a:
Xin Chu a ha y giu p ng i nghe o kh ,
Xin c Me ban ni m vui s ng cho loa i ng i.
Co n du ng s Ivan v n ng,
L i gm s c a t lu tha nh bu i,
Binh gia p g tiu, a o qu n tan lu i,
He qua ng, y v n ng tr n tru ng.
N ng t thiu, y v n ng v ng va ng,
Mu i hu t ma u, nhng khng sao ca n,
Cho so i, g u r ng khng be n ma ng,
Gia bng, ba o tuy t cu ng khng g n.
Chnh y cu ng khng nh c n i b c chn,
Macxim Gorki 110
Gi khng n i tay, no i khng nghe ro ,
Chu a a tr ng pha t y nh v y o !
Hnh pha t cu a y a ro ra ng:
Khng c tun theo l nh b t lng,
Khng c n p sau lng tm ke kha c!
Co n l i c u cu a ng gia n d t,
n gi y co n vng v ng t i Chu a Tr i,
Nh m t do ng sng trong v t cha y ra khi,
L i c u nguy n cho chu ng ta co n s ng ma i!
Ngay fu Iu c ba fI ba f da u k chuy n, fI da fha y ba c T f
Ia m co dI u g ban khoan: haI fay ba c cu gIa f gIa f m f ca ch Ia
Iu ng, khI fh ba c bo kinh ra, khI fh deo kinh va o, khI fh vung va y
fheo nhIp dI u nhu ng Io I no I du duong. a c ga f da u, Ia y da u ngo n
fay khe a n cha f In mI ma f va Iun Iun du ng Io ng ba n fay Iau v I
fra n va ma nhu Ia m hI foa f ra da m da. KhI co nguo I na o da y
d ng da y, ho hoa c I chan, ba c Ia I khe ku In gIo ng nghIm kha c:
- Suyf!
Iu c ba fI vu a k h f, ba c du ng pha f da y, vung va y fay va
quay cu ng m f ca ch khng fu nhIn r I Ia m ba m:
- Cac nguoI nn bIf, chuyn do raf ky Ia, can phaI ghI IaI,
nha f dInh Ia pha I ghI! Chuy n do ra f fhu c, du ng Ia chuy n cu a
nuo c fa...
ay gIo ro ra ng Ia ba c kho c, ca p ma f ba c da y I ; I fun ra
kha p xung quanh, ca p ma f fa m frong nuo c ma f. Ca I do fha f ky Ia
va frng ra f da ng fhuong. a c cha y dI cha y Ia I kha p nha b p, nha y
nho f frng vu ng v va bu n cuo I. a c vung va y kinh fruo c ca I mu I
cu a ba c, ba c mu n deo va o ma f, nhung khng Ia m sao mo c n I
kinh va o faI. a c PIf mIm cuo I; va nhn ba c, fa f ca mo I nguo I
nguo ng ngu ng Im Ia ng, co n ba fI fh no I v I va :
- XIn cu vI c ghI, ca I a y khng co f I I I g ca . Ioa I chuy n
nhu va y fI co n bI f kh I...
- Khng, chinh cau chuy n na y co! Chuy n na y mo I fhu c Ia
cu a nguo I Nga, - ba c T f Ia m ku In ve xu c d ng. f nhIn ba c
du ng Ia I o gIu a nha b p va ba f da u no I fo, fay pha I IIa frong khng
THOI THO ! 111
khi, fay fra I ca m chI c kinh run run. a c no I ra f Iau, gIo ng rif In
gIa n du . a c khe gIa m chan, Iun Iun nha c dI nha c Ia I d c co m f
cau:
- Khng duo c s ng fheo Iuong fam ke kha c, pha I, pha I!
Sau do d f nhIn gIo ng ba c du f qua ng, ba c Im Ia ng nhn fa f
ca mo I nguo I va Ia ng Ia ng dI ra, da u cu I ga m co ve h I I I. Mo I
nguo I d u mIm cuo I, nguo ng nghIu nhn nhau. a fI Iu I sau va o
bo ng f I phia frong Io suo I, va fho da I m f ca ch na ng n . Mu
Pfrpna Ia y fay Iau ca p mI da y va do r I ho I:
- Hnh nhu ba c a y n I no ng fh pha I7
- Khng pha I, - ba c PIf da p.
- Tinh ba c a y fh da y.
a fI fu f xu ng kho I Io suo I va Ia ng Ie dun Ia I a m xamva,
co n ba c PIf fhong fha no I:
- Nhu ng nga I nhu va y foa n Ia nhu ng nguo I finh khi ba f
fhuong!
VaIay ca u nha u, ve kho chIu:
- Nhu ng ke chua vo fhuo ng hay vo va n nhu va y da y!
Mo I nguo I d u cuo I, nhung ba c PIf va n fI p fu c no I, gIo ng
ke o da I:
- n nI phaI khoc co a... Ro rang fruoc kIa Ia mf con ca
mang, bay gIo fh chI co n Ia m f con ca b ng, ma chua cha c...
TI ca m fha y bu n ra u, su cha n na n o dau d n de na ng In
fam h n fI. a c T f Ia m Ia m cho fI ra f nga c nhIn, fI fha y
fhuong ha I ba c qua , - ca p ma f da m da I cu a ba c nhu hI n In ra f
ro fruo c ma f fI. m hm a y ba c khng ngu nha . Nga y hm sau
an frua xong ba c fro v . Qua n a o nha u na f h f ca , ba c da bnh fInh
Ia I va frng ba c ro ra ng co ve nguo ng nghIu.
- Hm qua cha u da Ia m n In, - ba c no I vo I ba fI, ve h I I I
nhu du a fre con.
- Cu khng gIa n chu 7
- CIa n ca I g co7
- CIa n cha u da can fhI p va o nhu ng vI c khng dinh Iiu d n
cha u, da no I qua Io I7
Macxim Gorki 112
- a c khng Ia m aI bu c mnh ca ...
TI ca m fha y ba fI so ba c, khng nhn fha ng va o ma f ba c va
no I ra f khe , gIo ng kha c fhuo ng. a c fo I sa f bn ba fI va no I ra f fu
nhIn:
- Cu xem, cha u don d c m f ca ch da ng so , cha u cha ng co m f
aI fhan fhI f ca ! Im Ia ng, Im Ia ng ma I, r I d f nhIn frong Io ng cu
nhu sI su c va bu ng ra... Iu c do cha u sa n sa ng no I vo I ca ho n da ,
ca I cay...
a fI Iu I Ia I d fra nh xa ba c ra.
- a c pha I Ia y vo dI...
- OI!
a c fh f In, nhan ma f Ia I, xua fay r I dI ra.
a fI cau ma y nhn fheo ba c, hif m f hoI fhu c Ia va sau do
nghIm kha c ca m fI:
- Cha u coI chu ng, khng duo c qua n quanh ga n ba c a y; co ma
fro I bI f duo c ba c fa Ia nguo I nhu fh na o...
Nhung fI Ia I bI ba c II cu n. TI da nhn fha y sa c ma f ba c
bI n d I nhu fh na o khI ba c no I cau "cha u don d c m f ca ch da ng
so ". Trong Io I no I do co ca I g d hI u d I vo I fI, Ia m fI ca m d ng,
va fI da fm d n ba c. TI fu ngoa I san nhn va o cu a s pho ng ba c;
gIan pho ng fr ng fra I va gI ng nhu gIan nha kho frong do nguo I fa
ne m v I va ng va bu a b n nhu ng d va f IInh fInh v du ng, chu ng
cu ng v du ng va ky qua I nhu chu nhan chu ng va y. TI dI ra vuo n
va nom fhay bac o do. Iung Iom khom, fay m da u, khuy u fay
ch ng va o da u g I; ba c ng I chnh vnh o da u m f cay g bI cha y
se m. Cay g na y bI da f phu da y, m f da u a nh In ma u fhan den
nha nh va nh kho I da m nga I cu u he o, gaI va nguu ba ng. Ngay ca I
vI c ba c ng I chnh vnh nhu va y Ia I ca ng khI n fI co ca m fnh
hon d I vo I ba c. Ma I ba c khng nhn fha y fI; ca p ma f do da n nhu
ma f cu nhn dI dau xa. Sau do d f nhIn ba c ho I co ve mI n cuo ng.
- Tm ba c a 7
- Khng.
- Th fh Ia I day Ia m g7
- Khng Ia m g ca .
THOI THO ! 113
a c bo kinh ra, Ia y chI c khan mu I soa co nhu ng d m do den
ra Iau kinh va no I:
- Na o, ng I xu ng day!
KhI fI ng I bn ca nh ba c, ba c m cha f Ia y vaI fI.
- Ng I day. Chu ng fa se ng I Im Ia ng. uo c khng7 Nhu fh
da y... Cha u buo ng Ia m pha I khng7
- Vang.
- Tf Iam!
Chu ng fI ng I Im Ia ng ra f Iau. u I chI u fInh mIch va m
dIu. o Ia m f frong nhu ng bu I chI u da u fhu bu n ba , khI ca nh
vaf mun mau xung quanh phI pha ro r f, m I gIo phu f Ia I m f
mo nha f fhm; da f da ca n h f ca huong fhom mu a he phong phu
cu a no va chI co n fo a ra mu I a m uo f Ia nh Ie o; khng khi frong su f
Ia ky , frn ba u fro I h ng h ng bo ng qua den bay h I ha , gay nn
nhu ng y nghI khng vuI. Ta f ca d u Ia ng Ie nhu fo . M I m f fI ng
d ng -fI ng ca nh chIm s f soa f, fI ng Ia ru ng xa o xa c d u vang In
m f ca ch Ia Iu ng khI n cho nguo I fa pha I ru ng mnh so ha I; nhung
sau do Ia I Im phang pha c; su yn Ia ng da bao fru m ca fra I da f va
choa n Ia y I ng ngu c. Trong nhu ng gIo phu f nhu va y da na y ra
nhu ng y nghI ra f fhanh khI f va cao nha , nhung chu ng mo ng
manh va frong su f nhu ma ng nh n, khn fa duo c ba ng Io I. Chu ng
Io e In frong ch c Ia f va bI n ma f ra f mau nhu nhu ng ngI sao d I
ngI, chu ng nung na u frong Io ng m f n I bu n, chu ng vu a m dIu
vu a Ia m cho nguo I fa xao xuy n, khI n cho fam h n sI su c, fan ra
nhu fhe p cha y, da n da n ba f Ia y khun kh vInh vI n; a y nhu ng
duo ng ne f cu a fam h n da fa o fha nh nhu va y do . TI ne p va o bn
suo n a m a p cu a ba c T f Ia m va cu ng vo I ba c nhn ba u fro I do
fha m qua nhu ng ca nh fa o den den, fheo do I nhu ng con chIm
khuyn bay nh n nhIp, nhn nhu ng con chIm kIm oanh rIa ngo n
cay nguu ba ng kh d kI m nhu ng ha f cha f. Tu ca nh d ng, nhu ng
da m may Io m xo m xanh bI c vI n ma u do fha m dang fu fu bay fo I;
duo I da m may, da n qua na ng n bay v f frong nghIa dIa. Tha f Ia
de p va khng hI u fa I sao d I vo I fI fa f ca hnh nhu d hI u hon
va ga n gu I hon fhuo ng nga y. ThInh fhoa ng ba c fho da I va ho I fI:
- e p khng cha u7 e p fha f! Cha u co fha y a m khng7 Co
Ia nh khng7
Macxim Gorki 114
au fro I fro nn den sa m va mo I va f xung quanh nhu ph ng
fo In, bo ng f I mo mIf a m uo f fra n d n. a c T f Ia m no I:
- Chu ng fa dI v fhI!
I... To I cu a vuo n, ba c du ng Ia I va no I ra f khe :
- a cha u ra f f f, - I, da f nuo c chu ng fa fha f Ia fuy f dI u!
a c nha m ma f, mIm cuo I va do c khe khe , nhung ra f ro ra ng:
Hnh pha t cu a y a ro ra ng:
Khng c tun theo l nh b t lng,
Khng c n p sau lng tm ke kha c!...
- Cha u ha y ghI nho Ia y dI u a y, ca n pha I nho ra f ky !
a c da y fI v phia fruo c va ho I:
- Cha u co bI f vI f khng7
- Khng a .
- Pha I ho c dI. Cha u pha I ho c fhng vI f fha o d ghI Ia I nhu ng
chuy n ma ba cha u k , ca I do ra f co ich, cha u a ...
Chu ng fI k f fhan vo I nhau. Tu hm a y Iu c na o fI mu n
d n ch ba c T f Ia m cu ng duo c. TI ng I frn chI c ho m co Io f
ma nh gIe ra ch va fha h fu do fheo do I ba c na u ch, nung d ng;
sau khI nung do , ba c Ia y chI c bu a nhe co ca n de p re n nhu ng fa m
sa f frn ca I de nho , ba c co n du ng ba n ma I, du a, da nha m va ca I
cua mo ng dinh nhu so I chI. a c Iun Iun can ca c fhu frn chI c
can ba ng d ng ra f nha y. a c pha ca c cha f Io ng kha c nhau va o
nhu ng chI c fa ch da y ma u fra ng r I nhn chu ng b c kho I va fo a
da y pho ng mu I hang hang. a c nhan ma f ca n dI mI do nhn va o
cu n sa ch da y va Ia m ba m nhu ng g khng ro hoa c ke o da I gIo ng
kha n kha n khe ngam: I, hoa h ng cu a Xarn...
- a c Ia m ca I g fh 7
- Ia m ca I na y, cha u a ...
- Ca I g co7
- A-a, cha u fha y da y, ba c khng bI f no I fh na o d cha u
hI u... - ng cha u ba o co Ie ba c Ia m fI n gIa ...
- Ong a 7 ... Hu m! Ong chI no I ba y fhI! TI n, cha u a , chI Ia
fhu khng da ng k ...
THOI THO ! 115
- Nhung Ia y g d mua ba nh m7
- u ng, cha u a , mua ba nh m pha I fra fI n, cha u no I pha I...
- a c fha y khng! Mua fhIf bo cu ng pha I...
- Mua fhIf bo cung...
a c khe cuo I ra f da ng yu, ba c cu sau faI fI gI ng nhu fI Ia
m f con cho con va no I:
- a c khng Ia m sao co fh franh ca I n I vo I cha u. Cha u d ng
no I Ia Ia m cho ba c cam nhu h n. T f hon ca Ia chu ng fa cu ng Im
Ia ng...
ThInh fhoa ng ba c fa m ngu ng cng vI c va d n ng I bn ca nh
fI. Chu ng fI nhn ra f Iau ra cu a s xem mua roI frn ma I nha , roI
xu ng san mo c da y co , xem nhu ng cay fa o fru I Ia xo xa c ha n dI.
a c T f Ia m ra f ha fI n Io I no I, nhung bao gIo cu ng no I nhu ng Io I
ca n fhI f. Thuo ng fhuo ng m I khI mu n Ia m cho fI chu y d n ca I
g, ba c khe hich fI va nha y ma f Ia m hI u. RIng fI fh khng
nhn fha y ca I g da c bI f o ngoa I san ca , nhung do nhu ng ca I hich
fay va do nhu ng Io I no I va n fa f a y, fa f ca nhu ng ca I fI nhn fha y
nhu co y nghIa da c bI f, fa f ca d u In sau va o fri nho fI. Nhu khI
fha y m f con me o cha y ra ngoa I san, du ng Ia I fruo c vu ng nuo c
frong va nhn ca I bo ng pha n chI u cu a no r I gIo ca I chan m m
ma I nhu mu n da nh ca I bo ng do , - ba c T f Ia m khe no I:
- CI ng me o vu a kIu nga o vu a da nghI... Con ga fr ng
MamaI ma u hung va va ng o ng bay In da u o ha ng ra o ngoa I vuo n,
v ca nh va suy f nu a fh nga ; no bu c mnh, vuon ca I c da I ra, fu c
gIa n ku cu c cu c.
- VI fuo ng na y co ve fu phu , nhung khng fhng mInh Ia m...
Anh cha ng VaIay vu ng v buo c frn bu n frng na ng n nhu
m f con ngu a gIa . ma f co dI go ma cao cu a anh nhu sung In.
Anh khe nheo ma f, nhn In fro I: m f fIa na ng mu a fhu frang
fra ng chI u fha ng In ngu c anh, Ia m chI c khuy d ng frn a o sa ng
ru c In. Anh cha ng nguo I Tacfa na y du ng du ng Ia I va Ia y nhu ng
ngo n fay cong cong so va o chI c khuy.
H f nhu ha n vu a duo c huo ng chI c m -day. Ha n dang nga m
nghia... TI ga n bo vo I ba c T f Ia m ra f mau va ra f ma f fhI f. a c
fro fha nh ca n fhI f d I vo I fI frong nhu ng nga y fu I nhu c da ng cay
cu ng nhu frong nhu ng gIo phu f vuI suo ng. a c fuy Ia ng Ie , nhung
Macxim Gorki 116
khng ca m fI no I fa f ca nhu ng g na y ra frong da u o c fI, co n ng
fI bao gIo cu ng nga f Io I fI ba ng m f fI ng qua f nghIm kha c:
- Khng duo c no I ba hoa, fha ng be m me p na y!
Co n ba fI cu ng da co nhI u dI u fam su Ia m r I nn ba fI
khng mu n nghe va khng mu n fI p fhu cu a nguo I kha c nu a.
a c T f Ia m bao gIo cu ng chu y nghe cau chuy n huyn fhIn cu a
fI va dI khI mIm cuo I no I vo I fI:
- Khng pha I fh , cha u a , do Ia cha u bIa ra...
Nhu ng Io I nha n xe f va n fa f do cu a ba c bao gIo cu ng dua ra
du ng Iu c va ra f ca n fhI f. Hnh nhu ba c nhn fha y h f fa f ca
nhu ng g xa y ra frong Io ng va frong da u o c fI, doa n duo c fa f ca
nhu ng Io I no I fhu a va no I d I fI sa p no I ra. a c nhn fha y h f va
fhuo ng du ng m f cau fhan ma f d ca f dI:
-Chu ma y chI no I Ia o! TI fhuo ng co y fhu fa I yu fhua f na y
cu a ba c; co Ia n fI bIa ra m f chuy n va k y nhu fha f, nhung ba c
vu a mo I nghe m f fi da Ia c da u fo ve khng fIn:
- Ha y, chu ma y chI no I Ia o...
- Th fa I sao ba c bI f7
- V ba c fha y ra f ro .
M I Ia n dI ra qua ng fruo ng XennaIa Ia y nuo c, ba fI fhuo ng
cho fI dI fheo. M f hm chu ng fI frng fha y nam fn fI u fhI dan
da nh m f nguo I mujIch: ho qua f anh fa xu ng da f r I xau xe nhu
m f da n cho ca n Ia n nhau. a fI v I da f fhu ng nuo c xu ng, vu a
vung va y do n ga nh, cha y v phia bo n kIa vu a quay Ia I phia fI va
ku:
- Chau chay dI! Nhung fI so ha I, cha y fheo ba fI va Ia y so I
da ne m va o bo n kIa, co n ba fI can da m Ia y do n ga nh fhu c va o
chu ng, da p va o vaI, va o da u chu ng. Thm m f da m nguo I nu a a p
fo I, bo n kIa bo cha y. a fI ru a ra y cho nguo I bI da nh; b ma f cu a
anh fa bI gIa y xe o In. ay gIo fI va n co n fha y gh fo m ca nh anh
fa Ia y ngo n fay ba n bIf I mu I bI ra ch, r I vu a Ia he f, vu a ho; ma u
fu duo I ngo n fay anh phun vo f va o ma f, va o ngu c ba fI. a fI
cu ng ku Ia, foa n fhan run ba n In. KhI fro v nha , fI II n cha y
fo I ch ba c T f Ia m va k Ia I cau chuy n na y cho ba c nghe. a c
vu f bo cng vI c da y va du ng fruo c ma f fI, gIo chI c du a da I nhu
m f fhanh guom va nghIm nghI nhn fI fru ng fru ng, duo I ca p
THOI THO ! 117
ma f kinh. Sau do d f nhIn ba c nga f Io I fI va no I gIo ng da y ngu y
kha c fhuo ng:
- Pha I, mo I vI c d u pha I Ia m nhu fh mo I duo c! T f Ia m!
ang bI xu c d ng bo I nhu ng dI u ma f fha y faI nghe, fI
khng kIp kInh nga c v nhu ng Io I cu a ba c va fI p fu c no I; nhung
ba c m Ia y fI va dI dI Ia I Ia I frong pho ng, fhInh fhoa ng Ia I va p, r I
no I:
- ThI, du ng no I nu a! Cha u a , cha u da no I h f ca nhu ng dI u
ca n no I r I - hI u chua7 H f ca!
TI bu c mnh Im Ia ng, nhung sau khI suy nghI, fI h f su c
nga c nhIn, nga c nhIn d n khng sao qun duo c va hI u ra ng ba c
da cha n fI ra f kIp fho I; fhu c ra fI da no I h f ca r I.
- Cha u a , cha u du ng chu y d n nhu ng chuy n do Ia m g.
Chuy n do khng da ng nho ! - a c no I fhm.
I Iu c d f nhIn ba c no I vo I fI nhu ng Io I ma su f do I fI
khng fh qun duo c. TI k cho ba c v dIch fhu cu a fI Ia
KIIusnIkp, m f fha ng be o f f, da u fo, m f du a hay da nh nhau o
ph NvaIa. TI khng fh fha ng no frong Iu c da nh nhau, va no
cu ng khng fha ng n I fI. a c T f Ia m chu y nghe nhu ng Io I fhan
phI n cu a fI va ba o:
- o chI Ia vI c nho mo n! Nhu fh khng pha I Ia kho e. Mu n
kho e fha f su fh pha I nhanh nhe n. ng fa c ca ng nhanh bao nhIu
fh ca ng kho e ba y nhIu - hI u chua7
Chu nha f sau, fI II n fhu du ng na m da m fhu I fha f nhanh
va fI da fha ng fha ng KIIua nIkp m f ca ch d da ng. I u do Ia m
fI ca ng chu y hon fo I Io I no I cu a ba c T f Ia m.
- Pha I bI f na m duo c mo I va f, cha u hI u chua7 I f ca ch
na m, do Ia m f vI c ra f kho !
TI khng hI u g ca , nhung fI v fnh da nho nhu ng Io I a y
va nhu ng Io I fuong fu nhu va y. TI nho chinh v frong nhu ng Io I
no I don gIa n a y co m f ca I g bi a n d n pha f fu c In duo c: v mu n
"na m" m f ho n da , mI ng ba nh m, ca I fa ch, ca I bu a fh ca n g pha I
co m f fa I ca n da c bI f. Mo I nguo I frong nha ca ng nga y ca ng khng
fhich ba c T f Ia m. Ngay ca con me o da ng yu cu a mu fhu nha
vuI finh cu ng khng Ieo In da u g I ba c nhu va n Ieo In fa f ca mo I
nguo I, va khng cha y Ia I fheo fI ng go I dIu da ng cu a ba c. TI da nh
Macxim Gorki 118
no v fI ay, ke o faI no , va ga n nhu kho c, fI khuyn nhu no du ng
so con nguo I a y.
- Qua n a o ba c sa c mu I axIf nn me o cu ng khng da m Ia I ga n
ch ba c, - bac gIaI fhich.
Nhung fI bI f fa f ca mo I nguo I, k ca ba fI, da gIa I fhich ca I
do kha c ha n, gIa I fhich vo I fha I d fhu dIch, fu c gIa n khng du ng.
- Ta I sao ma y cu qua n Ia y ba c a y7
a fI ho I, ve bu c fu c.
- CoI chu ng, ba c a y se da y cho ma y nhu ng fro ...
M I Ia n ng fI - con ch n hI hung do - bI f Ia fI d n fham
ba c T f Ia m fh ng fI Ia I da nh fI m f fra n nn fhan. Ta f nhIn
fI khng no I vo I ba c v chuy n fI bI ca m IuI fo I ch ba c, nhung
fI k fha ng cho ba c bI f v fha I d cu a mo I nguo I frong nha d I
vo I ba c ra sao:
- a cha u so ba c; ba cha u no I ba c Ia fha y yu fhua f. Ong
cha u cu ng ba o ba c Ia ke fhu cu a Chu a va Ia m I nguy hI m d I vo I
mo I nguo I...
a c Ia c Ia c da u nhu Ia du I ru I va y; m f nu cuo I ra ng ro Ia m
cho khun ma f fra ng nhu pha n cu a ba c fro nn h ng ha o. Nhn nu
cuo I cu a ba c, Io ng fI fha y se Ia I, ma f nhu mo dI.
- Cha u a , ba c da nhn fha y ca !
a c khe no I.
- Tha f da ng bu n, pha I khng cha u7
- Vang!
- Tha f da ng bu n, cha u a ...
Cu I cu ng ba c da bI du I dI.
M f hm fI fo I ch ba c sau bu a u ng fra sa ng va fha y ba c
ng I frn sa n, ba c vu a x p d da c va o frong ho m vu a khe ha f ba I
"ng hoa h ng cu a Xarn".
- ThI, chu ng fa pha I fu bI f nhau, ba c do n dI day...
- Sao bac IaI dI7
a c cham chu nhn fI r I no I:
THOI THO ! 119
- Cha u khng bI f fha f a 7 CIan pho ng na y ca n d cho me
cha u...
- AI ba o fh 7
- Ong cha u...
- Ong no I d I!
a c T f Ia m ke o fay fI Ia I ga n ch ba c. KhI fI ng I xu ng
sa n, ba c khe ba o:
- Cha u du ng gIa n nhe ! a c cu fuo ng cha u bI f ma khng no I
vo I ba c; nhu va y Ia khng f f, ba c fuo ng fh fhI...
Khng hI u sao fI ca m fha y bu n bu n va gIa n ba c.
- Nghe ba c no I day, - bac mIm cuoI va gan nhu noI fham. -
Cha u co nho ba c da ba o cha u Ia khng duo c fo I ch ba c khng7
TI ga f da u.
- Iu c do cha u gIa n ba c pha I khng7
- Vang...
- Nhung ba c khng mu n Ia m cho cha u gIa n, cha u a . Cha u
fhay khng, bac bIf Ia nu cha u k f fhan vo I ba c fh nguo I nha
cha u se chu I ma ng cha u, pha I khng7 Qua nhIn Ia nhu fh chu 7
Cha u da hI u v sao ba c no I nhu va y chua7
a c no I nhu m f du a fre cu ng fu I vo I fI, fI ra f fhich nhu ng
Io I cu a ba c. TI co ca m fuo ng ra ng fI da hI u ba c fu Iau, hI u
ngay fu h I do va fI no I cho ba c bI f:
- Ca I do cha u hI u fu Iau r I!
- a y! Nhu fh da y, cha u a . Chinh Ia nhu va y, cha u fhan yu
cu a ba c...
Io ng fI nhu fha f Ia I khng sao chIu n I.
- Ta I sao o day khng m f aI fhich ba c Ia fh na o7
a c m fI sa f va o Io ng, nha y nha y ma f r I da p:
- a c Ia nguo I kha c do I, cha u hI u khng7 Chinh v fh do .
a c khng gI ng ho ...
TI ke o fay a o ba c, khng bI f va cu ng khng hI u nn no I g.
- Cha u du ng gIa n, - ba c nha c Ia I va ghe va o faI fI fh fha m
no I fhm: - Cu ng khng nn kho c...
Macxim Gorki 120
Nhung chinh nuo c ma f ba c dang cha y ro ng ro ng duo I ca p
ma f kinh du c mo . Sau do , cu ng nhu mo I khI, chu ng fI ng I Im
Ia ng ra f Iau, fhInh fhoa ng mo I frao d I va I Io I va n fa f. u I chI u
ba c do n dI, ba c fhan ma f fu bI f ca nha va m fI ra f cha f. TI dI
ra ngoa I c ng va nhn fha y ba c ng I Ia c Iu frn chI c xe ngu a co dI
ba nh nghI n In nhu ng cu c bu n gIa cu ng. Ngay sau khI ba c dI, ba
fI ba f fay ngay va o vI c ru a va co gIan pho ng ba n fhIu. TI c fnh
dI fu go c fuo ng na y sang go c fuo ng kIa d qua y ra y ba fI.
- Cu f ra!- a fI qua f khI du ng pha I fI.
- Ta I sao Ia I du I ba c fa dI7
- Im dI!
- Ca nha foa n Ia nguo I ng c, - fI no I.
a fI Ia y ca I gIe uo f qua f va o fI va ku In:
- Ma y ho a r ma f r I, fha ng v Ia I!
- Cha u khng no I ba , fru ba ra, fa f ca nhu ng nguo I kha c foa n
Ia ng c h f, - fI chu a Ia I, nhung ca I do va n khng Ia m cho ba fI
nguI gIa n.
Iu c an f I, ng fI no I:
- ThI, Ia y Chu a! M I Ia n fI frng fha y Ia o fa Ia nhu dao ca f
ru f va fu nhu : "Ca n pha I du I Ia o a y dI mo I duo c!"
TI fu c qua , be ga y fha va fh Ia Ia I bI m f fra n do n. Tnh
ba n cu a fI vo I con nguo I da u fIn frong v s nhu ng nguo I fu ca m
fha y xa Ia ngay frn da f nuo c fhan yu cu a mnh, nhung Ia I f f
de p hon aI h f, da k f fhu c nhu va y da y.
THOI THO ! 121
IX
H I nho fI co ca m fuo ng ra ng fI Ia m f ca I f ong d nhu ng
nguo I kha c nhau, nhu ng nguo I bnh fhuo ng va gIa n dI, gI ng nhu
nhu ng con ong, dem d n cho fI ma f cu a nhu ng kI n fhu c va
nhu ng y nghI cu a ho v cu c s ng; m I nguo I, fheo ca ch cu a mnh,
Ia m cho fam h n fI phong phu In ra f nhI u. Ma f a y fhuo ng ba n
va da ng, nhung du sao kI n fhu c na o cu ng va n Ia ma f. Sau khI ba c
T f Ia m dI r I, fI k f fhan vo I ba c PIf. a c fa nom cu ng fu a nhu
ng fI: nguo I ga y, go n ga ng va sa ch se , nhung fha p hon ng fI va
nho hon; ba c fa gI ng nhu m f chu fhI u nIn ma c gIa Ia m ng gIa
d du a nghIch. Ma f ba c co nhu ng n p nhan ngang do c dan va o
nhau nhu m f chI c ray b f; gIu a nhu ng n p da nho haI con ma f
fInh nhanh nom ra f bu n cuo I, vo I haI Io ng fra ng va ng va ng, nha y
nho f, gI ng h f nhu nhu ng con chIm ba ch y n frong I ng. Mo fo c
xa m cu a ba c xoan fif, b rau cu ng xoan. KhI ba c hu f fhu c ba ng
fa u, kho I fhu c -cu ng m f ma u vo I fo c -b c In cu n cu n. Cho d n
ca Io I no I cu a ba c cu ng quanh que o, dI m nhI u cau cham cho c.
a c no I ba ng m f gIo ng r ra m va co ve fhan ma f, nhung fI Ia I
Iun Iun co ca m fuo ng Ia ba c dang nha o ba ng fa f ca mo I nguo I.
a c k Ia I:
- KhI a y fI co n ra f fre , ba ca fuo c TafIan Iecxepna saI fI
"Ia m fho re n".
M f fho I gIan sau ba Ia I ra I nh: "I gIu p nguo I Ia m vuo n!"
uo c, co sao dau! Nhung du m f anh cha ng mujIch co Ia m bao
nhIu dI nu a fh nguo I fa cu ng cha ng bao gIo ba ng Io ng anh fa ca .
Th r I m f hm kha c ba a y Ia I ba o: "Pfruska, dI da nh ca !" I
vo I fI fh fh na o cu ng duo c, fI ba ng Io ng dI da nh ca ... Nhung
vu a mo I fha y fhu vo I cng vI c na y fh fI Ia I pha I fu bI f bo n ca .
TI pha I ra fha nh ph da nh xe ngu a fhu. a nh xe ngu a u7 Th
da nh! R I sau fh na o nu a7 TI vo I ba chu khng kIp fhay d I g v
gIa I pho ng da d n va fI o Ia I vo I con ngu a. ay gIo d I vo I fI, con
ngu a a y fhay fh cho ba ca fuo c da y. Con ngu a do da gIa Ia m,
frng no nguo I fa co ca m fuo ng nhu fruo c kIa Ing no fra ng nhung
r I m f hm co m f ga fho son say ruo u na o do Ia y ca c fhu son
Macxim Gorki 122
kha c nhau que f Io do In b Ing cu a no . Chan no vo ng kI ng va
fhan hnh no nhu ba ng gIe ra ch cha p va Ia I. Ca I da u xuong xa u vo I
ca p ma f mo du c ru xu ng m f ca ch bu n ba , va duo c n I Io ng Ie o
va o fhan ba ng nhu ng fInh ma ch n I ph ng va Io p da gIa nua, so n
fa . a c PIf d I vo I no co ve v n , khng bao gIo da nh da p no va
go I no Ia Tanka. M f Ia n ng fI ho I ba c:
- Sao ba c Ia I Ia y fn da o da f cho su c va f nhu va y7
- Khng dau, khng dau, cu VaxIn VaxIIIep kinh m n oI!
Trong da o khng co fn na o Ia Tanka ca , chI co fn TafIana fhI!
a c PIf cu ng Ia nguo I co ho c va ra f fhng hI u KInh fha nh.
a c Iun Iun franh Iua n vo I ng fI xem frong ca c fha nh vI na o
fhIng hon. HaI nguo I fhI nhau chI frich nghIm kha c nhu ng ke
pha m f I frong Cu u uo c, da c bI f bI chI frich nhI u nha f Ia
AbxaIn. I khI haI nguo I franh Iua n hoa n foa n chI Ia v ma f ngu
pha p: haI nguo I ca I nhau v va n d nn du ng hnh fhu c na o cu a
fI ng XIavo c frong m f s ba I kInh.
- TI kha c, ba c kha c! - ng fI n I no ng, do ma f fia faI, va
nha I Ia I vo I ve gI u co f nhu ng ca ch no I cu a ba c PIf.
a c PIf, gIu a kho I fhu c mu mIf, no I Ia I ve cham cho c:
- Th ca ch ca u kInh cu a cu fh hon g7 I vo I u c Chu a Tro I
fh cu ng va y fhI! Co Ie Chu a Tro I khI nghe cu ca u nguy n se nghI:
"NguoI mu n ca u fh na o fh ca u, nhung da u sao fh nguoI cu ng
cha ng da ng gIa bao nhIu!"
- Cuf dI, Icxay! - ng fI qua f fI gIo ng gIa n du , ca p ma f
xanh Iong Ianh.
a c PIf ra f ua sa ch se va ngan nga p. KhI dI qua san ba c
fhuo ng Ia y chan da sang bn nhu ng phoI ba o, ma nh chaI Io , xuong
xa u. a c vu a da vu a no I, gIo ng ch fra ch:
- v du ng, chI f vuo ng ca ng!
a c Ia m f nguo I hay no I, co ve f f bu ng va vuI ve , nhung co
Iu c haI ma f ba c do nga u nhu ng fIa ma u, mo dI va do nhu ma f
nguo I ch f. Nhu ng Iu c do ba c ng I co ro frong m f go c f I, yn
Ia ng, cau co nhu du a cha u cu a ba c.
- a c Ia m sao fh , ba c PIf7
- I dI!
THOI THO ! 123
a c fra Io I gIo ng kha n kha n va nghIm kha c. Cu ng o ph
chu ng fI, frong m f ngI nha nho co m f Ia o quy f c. Ha n co ca I
buo u o frn fran va mf fhoI quen hf suc ky Ia: cu dn ngay I
ha n Ia I ng I bn cu a s va Ia y su ng ba n da n ch va o cho , me o, ga ,
qua va ca nhu ng nguo I qua duo ng ma ha n khng fhich. M f Ia n
ba c T f Ia m bI ha n ba n va o suo n. a n nho khng xuyn qua duo c
fa m a o da , nhung co ma y vIn Io f va o fu I a o. TI co n nho ba c o
fhu nha fI, qua ca p kinh da nga m nghia nhu ng vIn da n ch
ma u xa m ra f cham chu . Ong fI khuyn bac Tu c TafIana, go I m f
ca ch fhan ma f.
T f Ia m nn dI kI n, nhung ba c ne m ma y vIn da n va o go c
b p va fra Io I:
- Khng da ng kI n.
M f Ia n kha c Ia o ba n su ng a y Ia I ba n ma y vIn da n va o chan
ng fI; ng fI fu c gIa n, d don kI n In fo a a n va dI frI u fa p
nhu ng na n nhan kha c o quanh da y va nhu ng nguo I Ia m chu ng.
Nhung Ia o quy f c b ng bI n dau ma f. Cu m I Ia n o ngoa I ph co
fI ng su ng n Ia ba c PIf - n u Iu c do co nha - Ia I v I va ng chu p In
ma I fo c xa m chI c mu da ba c ph ch co ca I Iuo I fraI fo fuo ng ma ba c
va n d I frong nhu ng nga y nghI va ha p fa p cha y ra duo ng. a c fhu
haI fay ra sau Iung, duo I va f a o kaffan, nang va f a o In nhu duI
con ga fr ng, phuo n bu ng ra phia fruo c va dI mf cach b v frn
he . a c dI qua cu a nha Ia o ba n su ng r I quay fro Ia I, r I Ia I dI. Ca
nha chu ng fI d ra c ng du ng xem. Qua cu a s b ma f xa m ngoe f
cu a Ia o nha bInh cu ng hI n ra, va phia frn b ma f do Ia ca I da u
vo I ma I fo c va ng hoe cu a mu vo ha n. Tu frong san nha efIeng
cu ng co va I nguo I cha y ra. ChI co ngI nha xa m cu a Ia o
a pxIannIkp Ia Im Im nhu ch f khng fha y nguo I na o xua f hI n
ca . I khI cu c dI da o cu a ba c PIf khng fhu duo c k f qua - Iao dI
san hnh nhu khng xem ba c Ia m f con m I da ng ba n. Nhung
cu ng co khI kha u su ng haI no ng Ia I n IIn fI p.
- Pa ng, pa ng...
Khng ra o buo c, ba c PIf dI Ia I phia chu ng fI va co ve ra f
ha I Io ng, no I:
- a n roI va o va f a o ca !
M f Ia n da n fru ng va o vaI va c ba c. a fI Ia y kIm kh u da n
ra va fra ch ba c PIf:
Macxim Gorki 124
- TaI sao bac IaI fru choc caI fhang moI ro ay Iam g7 Th
ng nhu no ba n ba c mu ma f fh sao7...
- Khng, khng nguy hI m g dau... AkuIIna Ivanna, - ba c
PIf ke o da I gIo ng fra Io I ra b xem fhuo ng. - Tha ng a y co pha I Ia
ha ng bI f ba n dau...
- Nhung sao ba c cu khuy n khich no nhu va y7
- TI ma khuy n khich no a 7 TI chI mu n fru ca I Ia o a y
fhI...
R I nga m nghia nhu ng vIn da n ga p ra, da f frong Io ng ba n
fay, ba c no I:
- Xa fhu ha ng be f! a co bI f khng, nga y fruo c ba chu fI,
ba ca fuo c TafIan Iecxepna, co m f fho I gIan da cho n m f fay nha
bInh Ia m ch ng - ba fa fhay ch ng nhu fhay da y fo va y. Tn Ia o fa
Ia Mamn IIIfa. Cha , fha ng cha ba n mo I cu Ia m sao!
Ma ba pha I bI f, Ia o chI ba n da n m f fhI. Ha n d fha ng ng c
Ignaska du ng da ng chan ca ch xa if nha f Ia b n muoI buo c, o fhaf
Iung bu c m f ca I chaI Iu ng Ia ng. Tha ng Ignaska du ng da ng ha ng
co n nhe rang ra ma cuo I, ro d ng c! M f Ioa I a o da I fha f o bu ng.
Ia o Mamn IIIfa gIo su ng Iu c In va ... Pa ng! Ca I chaI vo fan.
Nhung co m f Ia n fha ng Ignaska d ng da y - co Ie ha n bI ru I frau
d f - fh Ia vIn da n fru ng va o da u g I ha n, va o gIu a xuong ba nh
che ! Nguo I fa go I fha y fhu c d n, ng fa cua phang ngay chan ha n
dI, va dem chn ca I chan do ... Th da y!
- Con fhang ng c a y fh fh na o7
- Ha n a y a , ha n cha ng Ia m sao ca . ng c fh ca n g fay vo I
chan, ha n chI an ca I ng c cu a ha n cu ng du no r I. o n ng c fh aI
nguo I fa cu ng m n, v chu ng cha ng Ia m ha I aI bao gIo ca . Nguo I fa
da co cau no I: du Ia fha y ky , fha y caI, nhung n u ng c ngh ch
cha ng aI bu c mnh...
Nhu ng cau chuy n kI u do khng Ia m cho ba fI nga c nhIn,
chinh ba fI cu ng bI f ha ng chu c chuy n nhu va y. Nhung fI fh
hoI so , fI ho I ba c PIf:
- Th Ia o quy f c co fh gI f ch f nguo I duo c a 7
- Sao Ia I khng duo c7 uo c chu . o n quy f c co n gI f Ia n
nhau nu a kIa! M f hm, co m f ga sI quan ky bInh d n nha ba
TafIan Iecxepna, ha n sInh su ca I nhau vo I Ia o Mamn, fh Ia Ia p
THOI THO ! 125
fu c ca haI II n vo Ia y su ng Iu c, dI va o vuo n, va o do , frn con duo ng
nho bn h , ga sI quay ky bInh a y ba n cho Ia o Mamn m f pha f
va o gIu a gan! Th Ia Ia o Mamn ra nghIa dIa na m, co n ga sI quan
fh v Kapkado, cha ng II fhI da I do ng g h f! o Ia chu ng d I vo I
nhau da y, hu ng h d I vo I mujIch va nhu ng ke kha c! ay gIo
nguo I fa khng co n Ia cu a chu ng nu a, chu ng khng fhuong ha I g
dau. Truo c kIa fh du sao chu ng cu ng co n fhuong v Ia cu a rIng
cu a chu ng!
- O I da o, ngay ca nga y fruo c chu ng cu ng cha ng fhuong ha I
Iam dau!
a fI no I. a c PIf d ng y :
- u ng fh da y, cu a rIng nhung Ia fhu rIng re fI n...
Tuy d I vo I fI ba c co ve dIu da ng, ba c d I vo I fI f f hon Ia
d I vo I nguo I Io n va khng Ia ng fra nh con ma f fI, nhung frong
con nguo I ba c va n co ca I g Ia m fI khng ua. Trong nhu ng Iu c da I
mo I nguo I mo n mu f ma ba c ra f fhich, ba c fhuo ng ph f mu f va o
ba nh m cho fI nhI u hon. Thuo ng dI ph v ba c hay cho fI ke o
ma ch nha va ba nh kh da u ba ng ha f qua anh fu c. No I chuy n vo I
fI bao gIo ba c cu ng co fha I d nghIm frang va gIo ng no I dIu da ng:
- Sau na y dInh s ng fh na o, chu mnh7 I Iinh hay Ia m
quan7
- I Iinh.
- Pha I da y. ay gIo dI Iinh cu ng d chIu. Ia m gIa o sI cu ng
f f, chI ca n fhInh fhoa ng Ia I ku: "XIn Chu a fhuong xo f chu ng
con", co fh fhI! Ia m gIa o sI co Ie co n d hon dI Iinh co da y, nhung
Iam anh dI y mu n no I fo I cu c gIa I pho ng nng n nam 1861. cau
Ia I hon ca ; cha ng pha I ho c g h f, chI ca n quen m f chu f Ia duo c!...
a c Ia m nhu ng b dI u fu c cuo I d ba f chuo c ca Iuo n quanh
m I nhu fh na o, ca c Ioa I ca vuo c, ca da y, ca me m I khI ma c cau
fh vu ng va y ra sao... I khI ba c ba o d an u I fI:
- Cha u bu c fu c m I khI ng cha u da nh cha u, nhung nhu va y
khng nn, chu mnh a . Ong cha u da nh cha u Ia d da y ba o cha u.
Va Ia I fhu do n do cha ng da ng k va o dau! a chu ba c, ba TafIan
Iecxepna ma da nh fh pha I bI f! a a y co rIng m f nguo I d Ia m
vI c a y, fn ha n Ia KrIxfpho. Ha n fa fha o ngh d n n I nhu ng dIa
chu Ian can fhuong dn xIn ba ca fuoc: "a TafIan Iecxepna, ba
Macxim Gorki 126
Ia m on cho fI muo n fn KrIxfpho v d da nh Iu da y fo !" Va ba fa
cho muo n.
a c k fI mI vo I ve fha n nhIn: mu ca fuo c ma c a o da I ba ng
xa-fanh fra ng, fru m khan mo ng ma u xanh da fro I, ng I frong m f
chI c gh ba nh do da f o ngoa I hIn co nhu ng c f fro n d xem
KrIxfpho qua f nam nu nng dan.
- Tn KrIxfpho a y fuy qu o RIazan nhung frng nhu nguo I
Txugan hoa c Khkhn va y. Rau me p ha n da I d n mang faI, mo m
xanh v ha n ca o rau ca m. Khng bI f co pha I ha n Ia m f fha ng
ng c fha f khng, hay Ia ha n gIa b nhu fh d duo c yn fhan.
NhI u Ia n, o frong b p, ha n ro f m f che n nuo c, ba f m f con ru I,
mf con gIan hoac mf con bo dua - rI Iay caI que fu fu dm no
xu ng nuo c cho ch f. Hoa c Ia ha n ba f ngay ra n o c a o dem dm
va o nuo c...
Nhu ng ma u chuy n fuong fu nhu fh d I vo I fI da kha quen
fhu c, fI da duo c nghe nhI u nhu ng chuy n do do ng ba fI k .
Chu ng mun ma u mun ve , nhung fa f ca d u gI ng nhau m f ca ch
ky Ia : frong chuy n na o cu ng co ca nh ha nh ha , ch gI u, san du I
con nguo I. TI da cha n nga y nhu ng chuy n do , khng mu n nghe
nua nn bao bac danh xe ngua fhu:
- a c k chuy n kha c co!
Nhu ng n p nhan frn ma f ba c d n ca v phia m m, r I Ia I
cha y In phia ma f, nhung ba c d ng y :
- ThI duo c, d fham Iam! K chuy n kha c va y. H I do o ch
ba c co m f anh da u b p...
- AI co7
- a ca fuo c TafIan Iecxepna.
- Sao ba c Ia I go I ba fa Ia TafIan7 a a y Ia da n ng hay sao7
- Ta f nhIn ba a y Ia da n ba , nhung ba fa Ia I co rau me p,
den... a a y g c Ia nguo I u c den, Ioa I nguo I na y frng gI ng nhu
nguo I da den va y. Nhung Tn go I nguo I !kraIna |fheo ca ch go I
khInh mI f cu a nguo I Nga duo I fho I Nga hoa ng). Trong fI ng Nga
khng co fn nam na o Ia TafIan ca . ay chI Ia m f ca I fn bIa ra,
fn do co hnh fhu c gI ng du c d chI da n ng, fuong duong vo I fn
cu a da n ba Ia TafIana. fa ha y quay Ia I chuy n anh da u b p. Cau
chuy n na y bu n cuo I Ia m, chu mnh a ... Trong "cau chuy n bu n
THOI THO ! 127
cuo I" a y co m f anh b p Ia m ho ng ca m f me ba nh nuo ng. pha f
anh fa nguo I fa ba f anh pha I an h f ch ba nh a y ngay m f Iu c.
Anh fa an h f va pha f m.
TI nI cau:
- Chuy n a y cha ng bu n cuo I fi na o!
- Th fh fh na o mo I bu n cuo I7 Na o, no I dI!
- Cha u khng bI f...
- Vay fh Im mm dI!
R I ba c Ia I k dI k Ia I nhu ng cau chuy n cu a ba c, gI ng nhu
con nh n cu chang ma I ca I ma ng Iuo I cu a no . ThInh fhoa ng, va o
nhu ng nga y I , ma y du a em ho fI Ia I d n choI: fha ng Xaxa
MIkhaIp bu n ba va Iuo I bI ng va fha ng Xaxa Iakvp, an ma c
cha I chu f, chuy n g cu ng bI f.

M f Ia n frong Iu c ba du a chu ng fI dang dI "du IIch" frn ca c
ma I nha , chu ng fI frng fha y frong san nha efIeng m f Ia o quy
f c ma c a o ma u xanh Ia cay co Io f Ing fhu ng I frn m f d ng cu I
canh fuong va dang choI vo I ma y con cho con. Ca I da u ho I nho
va ng ch cu a Ia o d fra n. M f du a em ho fI d nghI da nh ca p m f
con cho , va Ia p fu c m f k hoa ch da nh ca p fa I fnh duo c va ch ra:
haI du a em ho fI se ra ngay ngoa I duo ng va do I o c ng nha
efIeng, fI se do a Ia o quy f c va khI Ia o hoa ng so bo cha y fh haI
du a em ho fI se u a va o san va cuo p Ia y cho .
- Nhung ma do a fh na o cho Ia o fa so duo c7
M f du a em ho fI d nghI:
- Ma y cu nh m f ba I nuo c bo f va o da u Ia o fa! Khng bI f
nh va o da u nguo I kha c co pha I Ia m f f I fo Ia m khng7
TI da nhI u Ia n nghe no I va chinh fI fha y nguo I fa Ia m
nhI u dI u co n f hon nu a, v fh fI da fhu c hI n da y du nhI m vu
duo c gIao cho. Th Ia om xo m ca In. Tu nha efIeng ca m f d I
quan da n ng va da n ba ke o sang san nha chu ng fI, dI da u Ia m f
vIn sI quan fre de p fraI. V Iu c fI pha m I I fh haI du a em ho fI
dang dI choI ngoan ngoa n o ngoa I duo ng, va cu fheo Io I chu ng fh
chu ng khng bI f g v ca I fro nghIch ngo m quy qua I cu a fI, cho
nn ng fI chI da nh co mnh fI. Th Ia ng fI da Ia m ha I Io ng fa f
ca mo I nguo I frong nha efIeng. Sau fra n do n, Iu c fI dang na m
Macxim Gorki 128
frn no c Io suo I o frong b p fh ba c PIf Ieo In ch fI. a c an va n
nhu nga y h I, da ng dI u co ve ho n ho .
- NghI ra duo c ca I fro kha Ia m da y, chu mnh a !
- a c no I fh fha m.
- a ng do I ca I fha ng d gIa a y. Pha I nh va o ma f fa f ca
nhu ng du a nhu ca I fha ng a y! Hay Ia Ia y da ne m va o ca I da u fh I
fha cu a chu ng no !
Truo c ma f fI hI n In b ma f fro n nha n fhin va fre con cu a
Ia o quy f c. TI co n nho Ia o vu a Ia y haI ba n fay be nho Iau ca I da u
ho I va ng, vu a ku khe khe va r n rI nhu cho con. NghI Ia I fI h f
su c xa u h , fI cam fhu ma y du a em ho fI. Nhung nhn sa f b ma f
nhan nheo cu a ba c da nh xe fI II n qun h f nhu ng dI u do : b
ma f a y rung rung vo I m f ve da ng so va da ng ghe f gI ng y nhu b
ma f cu a ng fI Iu c da nh fI.
- I dI!
TI he f In va du ng ca fay Ia n chan da y ba c PIf ra. a c cuo I
h h, nha y ma f va fu f xu ng. Tu do fro dI, fI khng mu n no I
chuy n vo I ba c nu a, fI ba f da u Ia n fra nh ba c va d ng fho I cu ng
ba f da u fheo do I ba c. TI d pho ng nhu fh mo h cho do I m f dI u
g sa p su a xa y ra. if Iau sau khI xa y ra cau chuy n vo I Ia o quy f c,
Ia I xa y ra m f chuy n kha c. Tu Iau ngI nha Im Im cu a Ia o
a pxIannIkp khu go I fri fo mo cu a fI. TI co ca m fuo ng ra ng ngI
nha xa m do che gIa u m f cu c s ng kha c fhuo ng, da y bi ma f nhu
frong ca c cau chuy n c fich. Nha efIeng ra f n a o va vuI nh n. o
day co nhI u fI u fhu de p fI p ca c sI quan va sInh vIn d n choI,
frong nha Iun Iun co fI ng cuo I, fI ng Ia he f, fI ng ha f va fI ng
nha c. Va ngay ca b ma f cu a ngI nha cu ng co ve vuI nh n: qua Io p
kinh cu a s sa ng Ia p Ia nh, frng fha y nhu ng cha u hoa ma u sa c ru c
ro . Ong fI khng fhich ca I nha na y. Ong fI go I fa f ca mo I nguo I
frong nha do Ia "bo n dI gIa o, bo n v fha n"; rIng d I vo I bo n da n ba
fh ng fI da f cho m f ca I fn fh fu c ma co Ia n ba c PIf da gIa I
nghIa cho fI cu ng ba ng nhu ng Io I fh fu c vo I ve fhich fhu a c y .
Tra I Ia I, ng fI kinh n ngI nha nghIm frang va Ia ng Ie cu a Ia o
a pxIannIkp. o Ia ngI nha m f fa ng nhung kha cao, frng ra ca I
san da f sa ch se va va ng ve , frn ma f san da y co mo c, o gIu a co ca I
gI ng co ma I che, du ng frn haI chI c c f nho . NgI nha fu a h nhu
fhu f Iu I va o phia frong d fr n fra nh con ma f mo I nguo I. a chI c
cua s hep hnh canh cung cu a ngI nha ca ch ma f da f kha cao, cu a
THOI THO ! 129
kinh mo du c, a nh na ng chI u va o fa o nn du mo I ma u sa c cu a ca u
v ng. V phia bn kIa c ng co can nha kho, ma f fruo c frng gI ng
h f nhu ngI nha , cu ng co ba cu a s nhung Ia cu a s gIa ; frn bu c
fuo ng ma u xa m nguo I fa da p nhu ng khun cu a va o gIu a du ng vI
fra ng ke fha nh nhu ng cha n song cu a s . Nhu ng chI c cu a s gIa do
nom ra f kho chIu va foa n b can nha kho ca ng Ia m fang fhm ca I
ca m gIa c bi ma f va am fham cua ngI nha do. Co mf caI g nhan
nhu c hoa c kIu ha nh frong su yn Ia ng cu a khu nha do , cu a nhu ng
chu ng ngu a fr ng r ng va cu a nhu ng gIan nha xe p vo I nhu ng
chI c cu a Io n cu ng fr ng r ng n f. ThInh fhoa ng nguo I fa fha y m f
Ia o gIa cao Io n, kha p khI ng dI da o o frong san, ca m Ia o ca o nha n,
nhung Ia o d rIa me p fra ng cu ng nhu nhu ng chI c kIm. I khI,
m f Ia o gIa kha c, rau quaI no n, mu I khoa m, da f ra kho I chu ng
m f con ngu a xa m, da u fo, u c Ie p, b n chan ma nh kha nh. Ra d n
san con ngu a cu I da u cha o fa f ca mo I va f xung quanh gI ng nhu
m f c mu hI n Ia nh. Ia o fho f chan Ia y fay pha f den de f va o con
ngu a, Ia o huy f sa o va fho da I fhuo n fhuo f.
Sau do nguo I fa ca m fuo ng Ia Ia o gIa mu n dI kho I nha
nhung khng fh na o dI duo c v Ia o da bI bo bu a. Ha u nhu chI u
na o cu ng va y, co ba du a fre choI du a o frong san cho d n f I mIf.
a du a cu ng ma c a o ca nh va qua n da I ma u xa m, cu ng d I mu nhu
nhau. Chu ng co khun ma f fro n, ma f xa m va gI ng nhau d n n I
fI chI co fh phan bI f duo c chu ng fheo fa m vo c. TI quan sa f
chu ng qua khe ho ha ng ra o, nhung chu ng khng nhn fha y fI; fI
fh Ia I ra f mu n chu ng nhn fha y fI. TI fhich xem chu ng choI
nhu ng fro choI khng quen bI f m f ca ch ra f fhu vI, vuI ve va
khng bao gIo ca I nhau. TI fhich ca ch an va n cu a chu ng, fhich
fha I d san so c cu a chu ng d I vo I nhau, nha f Ia cu a haI fha ng anh
d I vo I du a em nho , m f fha ng be ng nghInh va Ianh Io I. M I khI
fha ng em nga Ia haI du a anh Ia I cuo I, nhu nguo I fa va n fhuo ng
cuo I nhu ng nguo I bI nga , nhung khng pha I cuo I m f ca ch d c a c.
Ngay Iu c do chu ng do fha ng em da y, va n u fay hoa c da u g I no
ba n fh chu ng Ia y Ia nguu ba ng hoa c khan fay Iau ca c ngo n fay va
qua n cho sa ch. Tha ng anh fhu haI no I m f ca ch hI n ha u:
- m Io ng ngo ng qua !
Chu ng khng bao gIo ca I nhau, khng bao gIo gIan Ia n. Ca ba
d u ra f nhanh nhe n, kho e ma nh, khng bI f m f mo I Ia g. M f
Ia n fI Ieo In cay va huy f sa o go I chu ng, chu ng du ng ngay Ia I, r I
khng v I va ng, chu ng fu m Ia I, dua ma f nhn fI, va fh fha m ba n
Macxim Gorki 130
ba c g vo I nhau. TI fuo ng chu ng dInh Ia y da ne m fI, II n fu f
xu ng da f, nha f da bo va o fu I, nhe f va o frong a o r I Ia I fre o In
cay. Nhung Iu c na y chu ng da choI xa ch fI, o fa n phia cu I san
va xem chu ng da qun ma f fI. TI bu n qua , fuy va y fI cu ng va n
khng mu n gay su fruo c. M f Ia f sau co fI ng nguo I go I chu ng
qua cu a s :
- I v , ca c con!
Chu ng fhong fha va ngoan ngoa n dI va o h f nhu nhu ng chu
ng ng. a nhI u Ia n fI ng I frn cay phia frn ha ng ra o, ha vo ng
chu ng go I fI xu ng choI vo I chu ng, nhung chu ng khng go I. TI da
choI vo I chu ng frong y nghI, va co Iu c fI da say sua d n n I he f
In hoac cuoI fhaf fo. Iuc do ba dua du nhn fI va noI khe voI
nhau dI u g, co n fI nguo ng qua be n fu f xu ng da f. M f Ia n chu ng
ba f da u choI u fIm. n Iuo f fha ng anh fhu haI dI fm, no du ng
va o m f xo o da ng sau nha kho va Ia y haI fay bIf ma f fha f kin, co n
haI anh em no fh chay dI fr n. Tha ng anh nhanh nhe n chuI ngay
va o frong m f c xe fruo f fuy f fo fuo ng o duo I ma I hIn nha kho,
co n fha ng em fh cu ng In, cu cha y quanh ca I gI ng khng bI f
fr n va o dau frng d n bu n cuo I. Tha ng anh ku:
- M f... haI...
Tha ng em II n nha y In fha nh gI ng, na m Ia y day va du ng
va o chI c ga u khng. ChI c ga u bI n ma f, da p va o fha nh gI ng
pha f ra nhu ng fI ng am vang. TI su ng so nhn chI c ro ng ro c fron
da u Ia ng Ie quay nhanh. Nhung Ia p fu c, fI hIu dIu se xay ra, fI
II n nha y pha f xu ng san, ku fo:
- Nga xu ng gI ng r I!...
Tha ng anh fhu haI cha y fo I fha nh gI ng cu ng m f Iu c vo I fI,
no na m Ia y day ga u nhung bI nha c b ng In khI n fay no bI bo ng
raf, nhung fI da kIp ch p Ia y so I day, va II n Iu c do fha ng anh Io n
cha y fo I gIu p fI ke o chI c ga u In. No no I:
- Khe chu nhe !...
Chu ng fI ke o duo c fha ng be In ngay. No cu ng so , ba n fay
pha I cu a no ro m ma u, ma bI say sa f. No bI uo f d n fha f Iung, ma f
fa I xanh nhung va n mIm cuo I. No ru ng mnh, haI ma f mo fo, mIm
cuo I va no I, gIo ng ke o da I:
- m bI ng-a ... a ... gh-e qua ...
THOI THO ! 131
- May fhaf Ia dIn.
Tha ng anh fhu haI no I, m Ia y fha ng be , va Ia y khan fay Iau
ma u frn ma f no . Co n fha ng anh Io n fh cau ma y no I:
- I va o fhI, da ng na o cu ng cha ng gIa u duo c...
- Ca c ca u II u co bI da nh khng7 TI hoI.
No ga f da u, sau do cha fay cho fI va no I:
- Ca u cha y d n nhanh Ia m!
VuI fhich v duo c khen, fI chua kIp na m Ia y fay no fh no da
no I vo I fha ng fhu haI:
- I va o nha fhI, ke o no ca m bay gIo ! Chu ng fa se ba o Ia no
bI nga , nhung du ng no I Ia nga xu ng gI ng!
- Pha I r I, du ng no I, - fha ng em va n ru ng mnh, d ng y .
- a o Ia em nga va o vu ng nuo c nhe !
R I chu ng dI va o.
Ta f ca nhu ng chuy n do xa y ra nhanh d n n I Iu c nhn Ia I
ca nh cay fu frn do fI da nha y xu ng, fI fha y no va n co n rung
rung va m f chI c Ia va ng ru ng xu ng. Co d n ga n m f fua n khng
fha y ba anh em nha a y ra san choI, nhung sau do chu ng Ia I xua f
hI n, n a o hon fruo c. Tha ng anh Io n nhn fha y fI frn cay, no
go I, gIo ng fhan ma f:
- Xu ng day choI vo I chu ng fo !
Chu ng fI Ieo In ca I xe fruo f fuy f cu d o duo I ma I hIn
nha kho r I vu a nga m nghia nhn nhau, vu a no I chuy n ra f Iau.
- Ca c ca u co bI da nh khng7
- Co , - fha ng anh Io n fra Io I.
TI fha y kho ma fIn duo c ra ng nhu ng du a fre na y cu ng bI
da nh nhu fI, fI fha y fu c fhay cho chu ng.
- Sao ca u Ia I ba f chIm7
Tha ng be nha f ho I.
- V chu ng no ho f hay Ia m.
- Khng nn ba f, cu d cho chu ng no mu n bay dI dau fh
bay...
Macxim Gorki 132
- uoc, fo se khng baf nua!
- Nhung ca u ha y ba f cho mnh m f con da .
- Ca u mu n chIm g7
- ChIm g ho f vuI a y. nh f va o I ng.
- Th fh chIm ba ch y n chu g7
- Me o no ba f ma f, - fha ng fhu haI no I, - ma b cu ng cha ng
cho nuI dau.
Tha ng anh Io n d ng y :
- u ng da y, b cha ng cho dau...
- Th ca c ca u co me khng7
- Khng, - fha ng anh Io n no I.
Nhung fha ng fhu haI chu a Ia I:
- Co , nhung Ia me kha c, khng pha I Ia me chu ng fo , chu ng fo
khng co n me , me chu ng fo ch f r I.
- Me kha c fh go I Ia d ghe , - fI no I.
Tha ng anh Io n ga f da u:
- ! .
Va ca ba du a co ve suy nghI, guong ma f sa m Ia I. Qua nhu ng
cau chuy n c fich cu a ba fI, fI da bI f fh na o Ia d ghe , v va y
fI ra f fhng ca m vo I su yn Ia ng suy nghI cu a bo n fre . Chu ng ng I
sa f va o nhau, gI ng nhau nhu nhu ng chu ga con. TI nho Ia I
chuy n mu d ghe phu fhu y da du ng muu da nh Iu a d gIa Ia m me
fha f, fI II n ba o chu ng:
- Me fha f cu a ca c ca u r I fh na o cu ng se v , r I ca c ca u xem!
Tha ng anh Io n nhu n vaI:
- Ch f r I co ma , v Ia m sao duo c... Khng duo c u7 Tro I oI,
bI f bao nhIu Ia n nhu ng nguo I ch f, fha m chi da bI xa ra fha nh
fu ng mI ng, ma chI ca n va y cho if nuo c phe p Ia Ia I s ng Ia I; co bI f
bao nhIu nguo I ch f ma khng pha I Ia ch f fha f, v phe p cu a bo n
phu fhu y!
TI be n k Ia I m f ca ch sI n I cho chu ng nghe nhu ng chuy n
cu a ba fI. Iu c da u fha ng anh Io n chI mIm cuo I, sau no nhe nha ng
bao:
THOI THO ! 133
- Nhu ng chuy n a y chu ng fo bI f ca r I, da y Ia nhu ng chuy n
c fich...
HaI em no Im Ia ng nghe, fha ng be nha f mim cha f mI va
ph ng ma In, co n fha ng kIa fh ch ng khuy u fay In da u g I, cu I
v phia fI, fay kIa quang In vaI em no, an fha ng na y cu I xu ng.
Tro I da ba f da u f I, nhu ng da m may do freo Io Iu ng frn ca c ma I
nha . ng dung fruo c ma f chu ng fI hI n ra m f Ia o gIa vo I b rIa
fra ng, mnh va n chI c a o nau, da I Iu ng fhu ng frng gI ng nhu m f
gIa o sI; da u Ia o d I chI c mu xu Ing.
- u a na o day7
Ia o gIa ho I va chI va o fI. Tha ng anh Io n du ng da y, ha f da u
v phia nha ng fI:
- No o bn kIa sang...
- u a na o go I no sang7
Tu c fh ca ma y du a fre Ia ng Ie buo c ra kho I chI c xe va dI v
nha , khI n fI Ia I nghI d n nhu ng con ng ng ngoan ngoa n. Ia o gIa
na m cha f Ia y vaI fI va da n fI qua san ra c ng. Ia o Ia m fI so d n
pha f kho c, nhung Ia o buo c da I va nhanh d n n I fI chua kIp kho c
oa In fh da o ngoa I duo ng r I. Ia o gIa du ng fruo c c ng, gIo ngo n
fay do a fI va no I:
- Ca m khng duo c d n ch fao!
TI ca u fI f:
- TI co fhe m d n vo I Ia o dau, d quy gIa!
Ia o gIo ca nh fay da I ngoa ng ra va Ia I fo m duo c fI. Ia o II fI
dI frn he ph va ho I fI m f cau Ia m fI choa ng va ng cha ng kha c
g bI m f nha f bu a n n va o da u:
- Ong ma y co nha khng7
Khng may cho fI Ia ng fI Ia I co nha . Trng fha y Ia o gIa
ha m ha m, ng fI du ng da y. a u nga ng In, b rau v nh v phia
fruo c, ng fI nhn va o ca p ma f du c va fro n nhu haI d ng xu cu a
Ia o gIa , ha p fa p no I:
- Me no dI va ng, co n fI fh ba n Iun, fha nh fhu khng co aI
frng nom no , xIn da I fa fha I I cho!
Macxim Gorki 134
Ia o da I fa qua f a m ca nha , r I Ia o quay da ng sau frng cu ng
do nhu m f cay g va dI fha ng. Co n fI fh m f Iu c sau bI ne m ra
san, va o frong chI c xe cu a ba c PIf.
- Chu ma y Ia I bI fo m c r I pha I khng7
a c vu a ho I vu a fha o ngu a ra kho I xe.
- TaI sao bI danh7
KhI fI k chuy n cho ba c nghe, ba c n I xung va rif In:
- Th ma y choI vo I ca I Iu con nha quy f c, Iu ra n non a y Ia m
g7 ChoI vo I chu ng no da fha y suo ng chua! ay gIo fh ma y dI ma
n n cho chu ng no m f fra n, co n cho g nu a!
a c fa no I nhu fh ra f Iau. u c mnh v fra n do n, Iu c da u fI
co n nghe ba c vo I ve d ng fnh, nhung b ma f nhan nheo cu a ba c cu
rung rung m I Iu c frng m f kho chIu fhm va Ia m fI nho Ia I ra ng
nhu ng du a fre kIa cu ng se bI da nh va d I vo I fI chu ng khng co
f I g ca .
- Sao fI Ia I da nh chu ng no 7 Chu ng no f f Ia m. a c chI foa n
noI Iao fhI! TI no I.
a c nhn fI va ba f fhnh Inh fhe f In:
- Cu f kho I xe fao ngay!
- ng c!
TI nha y xu ng da f va he f In. a c II n du I fheo fI quanh
san, nhung cu ba f hu f ma I, vu a cha y ba c vu a Ia, gIo ng Ia c ha n dI:
- Tao ma Ia d ng c a 7 Tao ma no I Ia o a 7 Tao pha I cho ma y...
a fI buo c ra cu a b p, fI II n cha y fo I ne p va o ba fI. Co n
ba c PIf fh pha n na n:
- TI khng fh s ng duo c vo I ca I fha ng nha I ranh na y! TI
nhI u fu I hon no d n nam Ia n ma no da m re o cha re o me fI ra
ma chu I, ba o fI Ia d no I Ia o...
M I khI nguo I fa da f dI u ngay fruo c ma f fI, fI fhuo ng
su ng so va fro nn da n d n v kInh nga c. Iu c na y fI cu ng do da n
ca nguo I. Nhung ba fI da fra Io I du f khoa f:
- O I cha , ba c PIf, fu ba c da f dI u ra fh co , no khng chu I
ba c nhu va y dau!
THOI THO ! 135
CIa pha I ng fI fh ng fI da fIn Io I Ia o da nh xe r I. Tu h I
do fro dI ba f da u m f cu c chI n franh am fha m va gay ga f gIu a
ba c PIf va fI: ba c fa c fm mo I ca ch gIa nhu v fnh d x da y
fI, Ia y day cuong qua f fI, fha chIm cu a fI ra; m f Ia n ba c fa co n
dem chIm cu a fI cho me o v . a f cu chuy n g ba c cu ng dem ma ch
ng fI va Iun Iun bIa da f fhm.
Ca ng nga y fI ca ng ca m fha y ra ng ba c fa cu ng Ia d fre con
nhu fI, chI co ma c nhu ng gIa ma fhI. V phia fI, fI fm ca ch
fha o gIa y gaI cu a ba c fa ra, fI bi ma f go va cu a du f nhu ng so I gaI
d khI ba c fa xo chan va o fh chu ng du f fung ra. M f hm fI d
ha f fIu va o mu I cu a ba c Ia m cho ba c fa ha f hoI ha ng gIo II n. No I
chung, fI c su c frong pha m vI kha nang cu a fI khng chIu fhua
ke m ba c fa. Va o nhu ng nga y I , su f nga y ba c fa d y fheo do I fI
va da nhI u Ia n ba f ga p fI no I chuy n vo I ma y du a con Ia o da I fa
Ia dI u fI da bI ca m. Th Ia ba c dI f ca o vo I ng fI.
TI va n fI p fu c choI vo I ba du a be kIa va quan h gIu a fI
vo I chu ng ca ng nga y ca ng fro nn fhich fhu . Trong m f nga ch he p
gIu a bu c fuo ng nha fI va ha ng ra o nha a pxIannIkp co m f cay
du, m f cay b d va m f bu I huong m c ra m ra p. Na p sau bu I cay
do fI khoe f m f I h ng hnh ba n nguy f o ha ng ra o. Ma y du a con
Ia o quy f c, Ia n Iuo f fu ng du a hoa c haI du a m f, Ia I ga n, va chu ng
fI ng I x m hoa c quy no I chuy n khe khe vo I nhau. M f du a frong
s ba anh em chu ng pha I Iun Iun du ng canh d d pho ng Ia o da I
fa ba f cho f ba f ga p chu ng fI. Chu ng k cho fI nghe cu c s ng
bu n fe cu a chu ng, va nhu ng chuy n do Ia m fI ra f bu n. Chu ng
k cho fI nghe v nhu ng con chIm fI ba y duo c dang s ng nhu fh
na o va nhI u chuy n fre con kha c, nhung fI nho Ia I fh khng bao
gIo chung noI mf IoI nao v d ghe va b chu ng. Thuo ng fh chu ng
chI d nghI fI k chuy n c fich. TI k Ia I nhu ng chuy n ma ba
fI da k , va n u qun ch na o fh fI ba o chu ng do I, r I cha y v
nha ho I Ia I ba fI. I u do fhuo ng Ia m cho ba fI ra f ha I Io ng. TI
cu ng k cho chu ng nhI u chuy n v ba fI. M f hm fha ng Io n fho
da I va no I:
- Co Ie fa f ca ca c ba d u ra f f f, ba mnh fruo c cu ng ra f f f...
No fhuo ng no I m f ca ch bu n ba nhu va y: nga y fruo c, fruo c
kIa, da co Iuc... duong nhu no da sng frn fraI daf nay mf fram
nam, chu khng pha I muo I m f nam. TI co n nho no co dI ba n fay
nho , nhu ng ngo n fay fhon fhon va nguo I no ma nh de , y u o f, ca p
ma f no ra f sa ng, nhung dIu da ng nhu a nh sa ng cu a nhu ng ngo n
Macxim Gorki 136
de n frong nha fho . HaI em no cu ng ra f da ng yu, va cu ng gay cho
fI m f su fIn ca y hoa n foa n. TI Iun Iun mu n Ia m cho chu ng
vuI fhich, nhung fI ua fha ng Io n hon ca . Ma I no I chuy n, nhI u
khI fI khng bI f ba c PIf da d n bn ca nh. a c fa gIa I fa n chu ng
fI ba ng m f fI ng qua f Ie nhe :
- Ia I... no I chuy n7
TI nha n fha y ra ng ca ng nga y ba c ca ng hay co nhu ng con
fha n fho u ru . Tha m chi fI co n doa n bI f fruo c duo c fam fra ng
cu a ba c m I khI ba c fa dI Ia m v : fhuo ng fhuo ng ba c mo c ng ra f
fhong fha , ba n I c ng rif In m f fI ng da I ve nhu u oa I, co n n u
ba c da nh xe co dI u g bu c b I fh ba n I rif In nga n ngu I, nghe
nhu m f fI ng ku dau do n. Tu nga y du a cha u cam cu a ba c fa v
nha qu Ia y vo , ba c PIf s ng m f mnh o frn chu ng ngu a. Trong
can gac fhap voI chIc cua s be fi feo, suc muI da mc, muI hac in,
mu I m hI va fhu c Ia , v fh khng khI na o fI va o ch o cu a ba c
ca . a c Ia I d de n khI dI ngu , khI n ng fI ra f khng ba ng Io ng:
- CoI chu ng, khng khe o ba c fhIu ca fI dI da y, ba c PIf!
- Khng dau, cu cu yn fri! an dm bao gIo fI cung d ngon
de n va o frong ba f nuo c, - ba c fa fra Io I, ma f nhn Ia ng dI ch kha c.
No I chung bay gIo ba c fa khng nhn fha ng va o ma f aI nu a.
a fu Iau ba c khng fham du nhu ng bu I f I u ng fra cu a ba fI
nu a. a c cu ng khng fh f mu f mo I nguo I nu a, ma f ba c kh he o Ia I,
nhu ng n p nhan ha n sau hon, ba c dI Ia o da o, haI chan ke o I nhu
m f nguo I m. Co Ia n, va o m f bu I sa ng frong fua n, fI dang cu ng
vo I ng fI do n san, v dm fruo c fuy f roI ra f nhI u, b ng fha y
fhen c ng ku Ia ch ca ch ra f Ia va m f vIn ca nh sa f buo c va o frong
san. Y Ia y Iung do ng c ng Ia I va gIo ngo n fay ma u xa m be o mu p
vay ng fI. Ong fI buo c fo I, vIn ca nh sa f cu I v phia ng fI,
fuo ng chu ng nhu ca I mu I fo fuo ng cu a y b va o fra n ng fI. Y ba f
da u no I ca I g nghe khng ro , co n ng fI fh ha p fa p fra Io I:
- Vang, o day! ao gIo 7 Tro I, d fI nho Ia I xem na o...
ng ng fI gIa f na y mnh nom d n bu n cuo I va ku Io n:
- Tro I oI, fha f fh u7
- Khe chu , - vIn ca nh sa f no I gIo ng nghIm nghI. Ong fI
quay Ia I phia sau va frng fha y fI.
- Nha f Ia y xe ng r I dI va o frong nha .
THOI THO ! 137
TI na p va o sau m f go c nha fha y ng fI va vIn ca nh sa f dI
In bu ng ba c da nh xe. VIn ca nh sa f fha o chI c gang o fay pha I
ra, da p va o Io ng ba n fay fra I va no I:
- Ha n bI f fruo c nn da bo ngu a va bI n ma f r I...
TI cha y va o b p k Ia I cho ba fI fa f ca nhu ng g fI vu a
frng vu a nghe fha y. a fI dang nha o b f frong fhu ng d Ia m
ba nh, da u da y bu I Ia c Ia Ia c Iu. Sau khI nghe fI k ba fI dI m
fInh no I:
- Cha c Ia an ca p ca I g... I choI dI, vI c g d n ma y!
TI Ia I v I fro ra san, va fha y ng fI dang du ng ga n ca I c ng
nho . Ong fI bo mu , ngu a ma f In fro I va Ia m da u. Ne f ma f ng fI
da y ve bu c fu c, m f chan run run.
- Tao da ba o ma y dI va o kIa ma !
Ong fI qua f va gIa m chan xu ng da f. R I ng fI buo c fheo
fI, dI va o b p va go I ba fI:
- a no oI, IaI day!
HaI nguo I dI sang pho ng bn va fh fha m o frong do ra f Iau.
KhI ba fI fro va o b p, fI bI f cha c co chuy n g gh go m da xa y
ra.
- a so a7
- Im dI, nghe khng7
a fI khe khe da p Ia I. Su f nga y frong nha co khng khi
kho chIu, so ha I. Ong fI va ba fI nhn nhau Io Ia ng, no I nang fh
fha m: nhu ng Io I no I c c I c va kho hI u cu a ng ba fI khI n cho
n I Io cu a fI ca ng fang fhm.
- a no ha y dI fha p fa f ca de n fruo c fuo ng fha nh In!
Ong fI hu ng ha ng ho, ra I nh. u a an frua mo I nguo I an v I
va ng va mI n cuo ng, nhu fh dang cho do I aI. Ong fI ph ng ma co
ve m f nho c va ca u nha u:
- Quy su qua Ia ma nh hon nguo I fha f!...
No co ve ngoan da o Ia m, no dI nha fho ... Va r I fh fh da y...
Hu!
a fI fho da I. Ca I nga y mu a dng u ua f a y chm da m frong
m f ma u suong mu du c va ba ng ba c ha u nhu ke o da I ma I khng
Macxim Gorki 138
du f. Khng khi frong nha m I Iu c m f fro nn Io au va na ng n
hon. u I f I m f vIn ca nh sa f kha c Ia I d n, nguo I fo be o, fo c ma u
hung. Ha n ng I frn chI c gh da I o frong b p va IIm dIm ngu ,
mI ng fho kho khe , da u ch c ch c Ia I chu I xu ng. KhI ba fI ho I
ha n: "Ia m fh na o ma bI f duo c chuy n do , ho ba c7"
Ha n da n da ma I mo I fra Io I, gIo ng kha n kha n:
- CaI g chung fI cu ng bI f h f, cu khng Io!
TI co n nho Iu c a y fI ng I ca nh cu a s , nga m frong mI ng
m f d ng xu c cho no ng In d fm ca ch In In Io p bang ba m frn
cu a kinh hnh fha nh Jorjo dam con r ng. ng pho ng ngoa I co
fI ng n a o, ca nh cu a mo fung va mu Pfrpna hI n ra frn
nguo ng cu a, m m ku fhe fhe :
- Na y, ra ma xem, da ng sau nha ba c co ca I g a y!
Nhn fha y vIn ca nh sa f, mu dInh bo cha y, nhung Ia o ca nh
sa f da na m duo c va y mu fa va cu ng h f hoa ng ku a m In:
- u ng Ia I, mu Ia aI7 Mu ba o ra ma xem ca I g7
Va p pha I ba c cu a, mu Pfrpna nga khuy u xu ng da f va ku
am In, fI ng du f qua ng, gIo ng nghe n nga o da y nuo c ma f:
- TI dI va f su a bo , b ng fI fha y co ca I g o frong vuo n nha
KasIrIn. TI nghI bu ng: ca I g fh kIa, co ve nhu m f chI c u ng fh
pha I7
n Iuo f ng fI cu ng ga o In, gIa m chan nhu dIn da I:
- NoI Iao, mu dan dn kIa! Mu Iam fh nao ma fhay duoc co
g o frong vuo n nha fao, ha ng ra o fh cao, khe ho khng co , chI no I
Ia o! o day khng co g h f!
- Cha me I!
Mu Pfrpna kho c nu c no , m f fay cha v phia ng fI, fay
kIa m Ia y da u.
- Pha I r I, fI no I Ia o da y! TI dang dI v phia ha ng ra o nha
ba c fh fha y co nhu ng v f chan o m f ch fuy f bI gIa m Iu n be be f,
fI be n nhn qua ha ng ra o fh fha y ha n fa na m...
- AI... I...7
Nhu ng fI ng ku h n Ioa n cu a mo I nguo I ke o da I ra f Iau
fuo ng nhu khng bao gIo cha m du f. Nhung b ng nhu pha f dIn,
THOI THO ! 139
mo I nguo I chen nhau ra kho I b p va cha y ra vuo n. Ta I day, ba c
PIf na m frong m f ca I h phu m f Io p fuy f x p, Iung du a va o
m f fhanh g cha y do , da u gu c xu ng ngu c. Phia duo I faI bn pha I
ba c fa co m f v f ra ch da I sau hoa m, do nhu m f ca I mI ng; fu do
Io I ra nhu ng ma nh fhIf fIm fim nhu nhu ng ca I rang. TI so qua ,
nha m ma f Ia I va qua haI ha ng Ing mI fI nhn fha y frn da u g I
ba c PIf co con dao ca f da ma fI da quen fhu c, va ca nh do nhu ng
ngo n fay den s, co qua p cu a ba n fay pha I. Ca nh fay fra I va f sang
m f bn va nga p frong fuy f. Tuy f bn duo I ca I xa c da fan h f,
fhan hnh be nho cu a ba c da nh xe fhu Iu n sau frong d ng fuy f
fra ng mIn va frng ca ng gI ng m f du a fre con. Phia bn pha I ba c,
m f hnh ma u do ky dI Ioang frn ma f fuy f frng nhu hnh m f
con chIm; phia bn fra I, fuy f co n nguyn chua bI d ng d n, ma f
fuy f pha ng I va sa ng cho I. a u ba c fa cu I xu ng ve ngoan ngoa n,
ca m ga p va o ngu c khI n cho b rau ra m va xoan xo e ra, m f chI c
fha nh gIa Io n ba ng d ng na m gIu a nhu ng do ng ma u do da dng Ia I
frn b ngu c d fra n. a u fI na ng frnh frIch. TI ng no I n a o Ia m
fI cho ng ma f. Mu Pfrpna khng ngo f m m ku Ia; vIn ca nh sa f
cu ng qua f fha o va saI anh VaIay dI dau khng ro . Ong fI fh gao
In:
- Khng duo c gIa m ma f da u!
Nhung b ng ng fI cau ma f Ia I, nhn xu ng da f va no I fo vo I
vIn ca nh sa f, gIo ng ha ch dIch:
- Ia m g ma cu ku a m I In fh , ca I nha ba c na y! ay Ia su
fru ng pha f cu a Chu a, day Ia ba n fay cu a Chu a, va y ma ba c cu gIo
ma I nhu ng cau ngu xua n a y ra... Chao I, Iu chu ng bay... y... y fha f
Ia ...
Ia p fu c mo I nguo I d u Im Ia ng, fa f ca d u nhn va o nguo I
ch f, fho da I va Ia m da u. Co nhI u nguo I fu ngoa I san cha y va o
frong vuo n, ho Ieo qua ha ng ra o fu phia nha mu Pfrpna sang bI
nga , ho ca u nha u. Nhu ng vI c do d u xa y ra frong yn Ia ng cho
d n Iu c ng fI nhn xung quanh va ku In vo I ve fha f vo ng:
- a con Ia ng gI ng oI, Ia m ga y h f phu c b n fu cu a fI r I!
Khng bI f xa u h a !
a fI na m Ia y fay fI va da f fI va o nha , vu a dI vu a kho c
fhu f fhif...
- a c a y Ia m sao fh 7
Macxim Gorki 140
TI hoI. a fI fra IoI:
- Ma y khng frng fha y hay sao7
Su f bu I f I cho d n khuya, o duo I b p va frong can pho ng
bn ca nh Iu c na o cu ng co dng nguo I Ia fu fa p, Ia he f. Ca nh sa f ra
I nh; co n m f nguo I frng gI ng nhu fha y phu I fh hi hoa y vI f
va ho I mo I nguo I, gIo ng nghe cha ng kha c g fI ng vIf ku:
- Sao7 Sao7
a fI mo I mo I nguo I u ng nuo c fra o frong b p. M f nguo I
be o fro n, ma f r , co rIa me p da I ng I va o ba n va k Ia I, gIo ng no I
rIn rif:
- Tn fha f cu a ha n Ia g khng aI ro , chI bI f ha n Ia nguo I
qu o Iafma. Co n fha ng cam fhu c ra cha ng cam g h f, no da fhu
nha n ca r I. Tha ng fhu ba cu ng nha n r I, o day co n co fha ng fhu
ba nu a. Chu ng dI an fr m ca c nha fho da fu Iau Ia m r I, do Ia
ngh chuyn mn cu a chu ng...
- TroI oI!
Mu Pfrpna fho da I, ma f mu I do bu ng va da m da m hI.
TI na m frn no c Io suo I va nhn xu ng, fI co ca m fuo ng hnh nhu
fa f ca mo I nguo I d u Iu n, fo be o va da ng so ...
THOI THO ! 141
X
Sa ng so m m f nga y fhu ba y fI va o vuo n rau nha mu
Pfrpna d ba y chIm son fhuo c. TI rnh ra f Iau, nhung nhu ng
chu chIm kIu ha nh ph b u c do , khng chIu ma c ba y. uo ng nhu
mu n Ia y ve de p cho c fu c fI, chu ng cu dI u qua dI u Ia I nho n nho
frn Io p fuy f cu ng Io ng Ia nh nhu ba c; chu ng da u frn nhu ng ca nh
cay phu m f Io p bang da y va dung dua nhu nhu ng bng hoa fha f
Ia m fuy f roI Ia fa frng nhu nhu ng fIa Iu a ma u xanh bI c. Ca nh
do de p d n n I fuy khng ba y duo c chIm fI cu ng khng fha y bu c
mnh. TI v n khng ham san ba n Ia m, hay no I cho du ng hon, fI
fhich vI c dI san hon Ia k f qua . TI fhich quan sa f do I s ng cu a
nhu ng con chIm nho va fI hay nghI d n chu ng. Tha f fhu vI khI
ng I m f mnh o bn bo ca nh d ng phu fuy f va nghe fI ng chIm
ho f Iiu Io gIu a ca nh fInh mIch frong su f cu a m f nga y bang gIa ,
xa xa dau do va ng In fI ng nha c cu a m f c xe fam ma cha y qua -
con chIm son ca bu n ba cu a mu a dng nuo c Nga... I Ia nh co ng va
ca m fha y haI faI da f cu ng, fI fhu do n ba y va I ng chIm, Ieo qua
ha ng ra o d fro Ia I vuo n cu a ng fI va dI v nha . C ng ra duo ng
mo ThI fra n frn sng ska ca ch NIjnI -Npgrf 200 cay s v phia
fay nam. m f ba c mujIch fo Io n da f o frong san ra ba con ngu a da
duo c fha ng va o m f c xe fruo f fuy f Io n co muI che kin; ba con
ngu a fho ra nhu ng Ia n hoI da y da c. a c mujIch vuI ve huy f sa o...
TI gIa f mnh:
- Cho aI d n fh ba c7
a c fa quay Ia I, dua fay che ma f nhn fI r I nha y In ch
ng I va no I:
- CIa o sI! O , chuy n a y khng IIn quan g d n fI ca . N u Ia
gIa o sI fh cha c ng fa d n ch nhu ng nguo I o fhu.
- Na o, nhu ng chu ga con na y! - ba c mujIch he f, huy f sa o va
gIa f day cuong, Ia m cho ba u khng khi yn fInh fro nn fra n da y
vuI ve . a con ngu a nha f f Iao v phia ca nh d ng. TI nhn fheo
chu ng r I khe p c ng Ia I, nhung khI fI buo c va o gIan b p va ng ve
Macxim Gorki 142
fh nghe fha y o pho ng bn ca nh vang In gIo ng no I ra f fo cu a me
fI. TI nghe ro fI ng me fI no I:
- ay gIo ca c nguo I dInh Ia m g7 Inh gI f fI hay sao7
Khng kIp co I a o khoa c ngoa I, fI ne m I ng chIm, cha y va o
pho ng ngoa I va x pha I ng fI. Ong fI na m Ia y vaI fI, nhn va o
ma f fI ba ng ca p ma f du fo n va vu a nu f nuo c bo f ve kho nho c vu a
no I gIo ng kha n kha n:
- Me ma y v da y, va o ma ga p me ma y! Nhung khoan da ...
Ong fI Iay nguo I fI ma nh d n n I fI Ioa ng choa ng suy f
nga , r I da y fI v phia cu a bu ng:
- I, dI dI fhI...
TI du ng da u va o chI c cu a bo c nI va va I son. HaI ba n fay fI
run In v Ia nh va v h I h p, ma I khng fm duo c qua da m. Cu I
cu ng fI khe mo cu a ra va du ng Ia I o nguo ng cu a, haI ma f hoa In:
- No day r I! Me fI no I - Tro I oI, no Io n qua ! Sao, khng
nha n ra me a 7 ng ba cho no an ma c g ma Ia fh na y, fro I... Ma
sao haI faI no Ia I fra ng fh kIa! Me Ia y cho con xIn if mo ng ng
nhanh In...
Me fI du ng gIu a pho ng, cu I xu ng va I f qua n a o o nguo I fI
ra. Me fI xoay fI nhu va n qua bo ng. Than hnh fo Io n cu a me fI
ma c m f chI c a o da I ma u do , so va o a m va mIn, r ng nhu a o foI
choa ng cu a nng dan, co m f ha ng khuy Io n ma u den cha y su f fu
vaI che o xu ng fa n ga u. TI chua bao gIo nom fha y chI c a o da I
na o nhu va y ca . TI ca m fha y khun ma f me fI nho hon va fra ng
hon xua kIa, haI con ma f fo va co ve sau hon, fo c va ng o ng hon. Me
fI vu a co I qua n a o cho fI, vu a ne m ra cu a. Ca p mI do fha m cu a
me fI fr ra co ve de bIu, va va n ba ng gIo ng no I nhu ra I nh, me
fI ho I:
- Sao con cu Ia ng fhInh fh 7 Con co ba ng Io ng khng7 KhI p,
ca I a o mo I ba n chu ...
Sau do me fI Ia y mo ng ng sa f va o faI cho fI. TI dau qua ,
nhung nguo I me fI fo a ra mu I fhom ma f dIu khI n fI ca m fha y
bo f dau. TI a p cha f va o nguo I me fI va nhn va o ma f me fI, ca m
d ng khng no I g duo c. Ia n vo I fI ng no I cu a me fI, fI nghe fha y
gIo ng no I nho va bu n cu a ba fI:
THOI THO ! 143
- No nghIch Ia m, khng aI ba o duo c, ngay ca ng no no cu ng
khng so ... OI, Varya, Varya...
- u ng fhan phI n nu a me a, rI se n ca fhI!
n ca nh me fI, fa f ca mo I va f xung quanh d u nho be ,
da ng fhuong va gIa c I. TI cu ng ca m fha y fI gIa nhu ng fI. SI f
cha f fI frong haI da u g I ra n cha c, me fI dua ba n fay na ng n ,
a m a p vu f fo c fI va no I:
- Pha I ca f fo c dI. Va no cu ng d n fu I dI ho c r I da y. Con co
mu n dI ho c khng7
- Con da ho c xong r I.
- Pha I ho c fhm m f if nu a. O , con kho e qua !
R I me fI cuo I du a vo I fI, fI ng cuo I m dIu va a m a p. Ong
fI buo c va o, ve ma f xa m xIf, cau co , haI ma f do nga u. Me fI Ia y
fay da y fI ra va ho I fo:
- Th na o, b 7 Con dI chu 7
Ong fI du ng Ia I bn cu a s , Ia y mo ng fay ca o Io p bang do ng
frn cu a kinh va Im Ia ng ra f Iau. Khng khi xung quanh b ng fro
nn cang fha ng va fI ca m fha y so so . Cu ng nhu mo I khI, frong
nhu ng phu f cang fha ng nhu va y, fI ca m fha y nhu frn kha p
nguo I fI co mo c fhm ma f va faI, ngu c fI cang In m f ca ch Ia
Iu ng va fI mu n he f In.
- Icxay, dI ra ngoaI kIa! - ng fI no I gIo ng kha n khan.
- Sao va y7
Me fI ho I va Ia I m fI va o nguo I.
- Khng dI dau ca , Varya, fao ca m da y...
Me fI du ng da y, Iuo n dI Iuo n Ia I frong pho ng fu a nhu m f
da m may h ng frong bu I hoa ng hn va du ng Ia I sau Iung ng fI.
- oI, b nghe con no I...
Ong fI quay Ia I va rif In:
- Im dI!
- Hu , qua f fI Ia khng duo c dau, - me fI no I khe .
a fI dang ng I frn gh dI-vang II n nh m da y, gIo ngo n
fay ra de:
Macxim Gorki 144
- Vacvara!
Ong fI ng I xu ng gh , no I Ia p ba p:
- ung co Ia o, ma y khng coI fao ra g pha I khng7 Hu 7 Sao
ma y Ia I da m no I fh 7
Va b ng ng fI ga o In, gIo ng Ia c ha n dI:
- Ma y da Ia m nhu c fao, VarIka!...
- Ra ngoaI kIa! - a fI ra I nh cho fI.
TI xu ng b p, frong Io ng na ng frIu. TI Ieo In no c Io suo I va
Ia ng nghe ra f Iau nhu ng fI ng no I o bn kIa va ch; khI fh mo I
nguo I d u no I cu ng m f Iu c, nguo I no nga f Io I nguo I kIa; khI fh fa f
ca d u Im Ia ng gI ng nhu b ng dung mo I nguo I d u ngu fhI p dI.
Cau chuy n no I v du a em ma me fI da de ra r I dem gu I nguo I
na o do . Nhung fI khng hI u duo c v sao ng fI ca u: co pha I v
me fI de ma khng xIn phe p ng fI khng, hay v me fI khng
dem em be v cho ng fI7 M f Iu c sau ng fI buo c va o b p, da u
fo c r I bu , ma f mu I do bu ng, co ve m f nhoa I. Theo sau Ia ba fI
vu a dI vu a Ia y va f a o Iau nuo c ma f o haI ma . Ong fI ng I xu ng
gh da I, haI fay ch ng In gh , Iung cu I Iom khom, rang ca n Ia y
ca p mI xa m run run. a fI quy xu ng fruo c ma f ng fI, no I khe
va fha fhI f:
- Ong oI, xIn ng ha y v Chu a ma fha fhu cho no ! Ngu a co
hay ma y dI nu a cu ng co Iu c do chu ng. Nhu ng nguo I quy n qui,
gIa u co ma cha ng co nhu ng chuy n nhu va y sao7 a n ba Ia fh
da y! ThI, ha y fha fhu cho no . O do I cha ng co aI Ia khng co f I I I
ca ... Ong fI nga nguo I va o fuo ng, nhn va o ma f ba fI va ca u
nha u. Ong nh ch me p cuo I, mI ng me o x ch, r I nghe n nga o no I:
- Pha I r I! Sao nu a7 a fh aI ma ba cha ng fha fhu , ba sa n
Io ng fha fhu fa f. Chao I, Iu chu ng bay... y... y fha f Ia ...
Ong fI cu I xu ng, na m Ia y haI vaI ba fI ma Ia c, mI ng fh
fha m ra f nhanh:
- Th co n Chu a, Chu a co fha fhu khng7 Chu ng fa sa p su a
xu ng I r I ma co n bI Chu a fru ng pha f day. Ca n fro f do I r I ma
cu ng cha ng duo c yn fhan, cha ng duo c sung suo ng! a ha y nho
Ia y Io I fI no I: r I chu ng fa se ch f nhu nhu ng du a an ma y cho ma
xem, pha I, se ch f nhu d an ma y a y!
THOI THO ! 145
a fI ca m Ia y fay ng fI, ng I xu ng bn ca nh va khe ca f
fI ng cuo I nhe nha ng, v fu Iu :
- Ro kh ! Nhu d an ma y fh da sao7 Ong so a . Ong cu vI c
yn fri ngI nha, fI se dI an xIn. Ong khng Io, nguo I fa se cho,
chu ng fa se khng do I dau! ThI, ng du ng nghI nu a!
Ong fI b ng cuo I khe va quay c Ia I, frng gI ng h f nhu
m f con d, m Ia y c ba fI, a p va o nguo I ba , frng ng be nho ,
du m do . Ong nu c no :
- OI, ng c qua , ba ngu ng c m f ca ch ngay fho, da I d f, frn
do I na y fI chI co n co mnh ba fhI! a cha ng fhuong fI c ca I g ca ,
ba cha ng hI u g h f! a ha y nho Ia I xem: cha ng pha I Ia v chu ng
no ma chu ng fa da Ia m vI c, ma fI da ma c f I hay sao7 ay gIo chI
mong sao chu ng d n da p Ia I cho chu ng fa chu f if...
TI cu ng nghe n nga o va khng ne n duo c nu a, fI nha y fu
frn Io suo I xu ng, cha y Ia I ch ng ba fI. TI kho c v sung suo ng,
v chua bao gIo fI fha y ng ba fI no I vo I nhau nhu ng Io I de p de
nhu va y. TI kho c v dau xo f, v fI chIa se n I dau do n cu a ng ba
fI, fI cung khoc v me fI da v . Ong ba fI d fI cu ng kho c, coI
fI nhu m f nguo I ngang ha ng. HaI nguo I m Ia y fI, sI f cha f fI
frong fay, nuo c ma f gIa n gIu a. Ong fI a p ma f va o ma f fI fh
fha m va o faI:
- OI, fha ng quy con, ma y cu ng o day a 7 Me ma y v r I, bay
gIo may se o voI me may, con ng, Iao quy gIa dc ac nay fh chang
duo c fich su g nu a r I! Ca ba va n hay nung chI u ma y nu a, cu ng
se bI qun dI, co pha I khng7 Chao oI, Iu chu ng bay... y... y fha f
Ia ...
R I da y ba cha u fI ra, ng fI du ng da y, no I fo, gIo ng gIa n
du :
- Chu ng no bo fa dI ca , m I du a dI m f nga , du a na o Io fhan
du a a y. Na o, go I no va o day! Cho xong chuy n dI...
a fI dI ra. Ong fI cu I da u va quay v ca c fuo ng fha nh:
- Ia y Chu a nhan fu , xIn Chu a bI f cho con!
R I ng na m Ia y fay da m va o ngu c fhnh fhIch d n n I fI
fha y kho chIu, no I chung fI khng ua ca I kI u ng fI ca u Chu a, v
Iu c na o ng fI cu ng co ve nhu mu n khoe khoang fruo c Chu a. Me
fI buo c va o, ca I a o ma u do cu a me fI Ia m cho gIan b p co ve nhu
Macxim Gorki 146
sa ng hon. Me fI ng I frn chI c gh da I ca nh ba n, ng va ba fI
ng I haI bn; haI ng fay a o r ng fhu ng fhnh cu a me fI fra I ra
frn vaI ng ba fI. Me fI dIu da ng va nghIm frang no I vo I ng ba
fI, co n ng ba fI fh Im Ia ng ng I nghe, khng nga f Io I. Iu c na y
ng ba fI co ve fro fhanh nho be bn canh me fI va fI co cam
fuo ng nhu me fI dang ng I gIu a haI du a con. M f mo I v xu c d ng,
fI ngu fhI p dI frn no c Io suo I. n chI u, ng ba fI ma c b qua n
a o nga y I va dI du I nha fho . Ong fI ma c b I phu c cu a phuo ng
fruo ng, ngoa I khoa c chI c a o ba ng Ing ga u chu f, qua n bo ngoa I
u ng. a fI vuI ve nha y ma f v phia ng fI va ba o me fI:
- Nhn b ma y ka, ro nhu m f con d non!
Me fI cuo I vuI ve . KhI co n Ia I m f mnh vo I fI o frong
pho ng, me fI ng I xu ng dI-vang, x p chan vo ng fro n, Ia y fay ra
hI u ba o fI ng I xu ng bn ca nh:
- Ia I day vo I me ! Th na o, con s ng ra sao, k chuy n cho me
nghe. Kh Ia m pha I khng7
TI sng ra sao u 7
- Con khng bI f.
TI fra Io I.
- Ong co da nh con khng7
- ay gIo fh khng hay da nh ma y.
- Th a7 Con k chuyn cho me nghe dI, chuy n g cu ng duo c,
nao!
TI khng mu n k v ng fI. TI be n no I ra ng frong can
nha na y fruo c kIa co m f nguo I ra f da ng m n o fhu, nhung cha ng
aI ua ba c fa ca , cu I cu ng ng fI du I ba c fa dI. Xem ra me fI
khng fhich chuy n na y, me fI ba o:
- ! , fh con chuyn g nua7
TI be n k chuy n ba fha ng be , chuy n Ia o da I fa du I fI ra
kho I nha Ia o. Me fI m cha f Ia y fI, no I:
- Quan cho ma!
R I me fI Im Ia ng, nheo ma f nhn xu ng sa n nha , Ia c da u.
TI hoI me fI:
- Ta I sao ng Ia I gIa n me 7
THOI THO ! 147
- V me co II voI ng.
- a ng Ie me nn dem em be v cho ng...
Me fI gIa f mnh, cau ma y, ca n mI. R I me fI pha In cuo I,
m cha f Ia y fI.
- Tha ng quy qua I! Ca m khng duo c no I d n chuy n a y, nghI
d n cu ng khng duo c, nghe chua!
Me fI no I ra f Iau, gIo ng fh fha m, ve ma f nghIm frang,
nhung fI khng hI u me fI no I g. M f Iu c sau me fI du ng da y
va dI dI Ia I Ia I frong pho ng, vu a Ia y ngo n fay go go va o ca m, ca p
Ing ma y ra m Iun Iun chuy n d ng. Trn ba n, m f ngo n n n mo
bo dang cha y. N n cha y ra, a nh n n chI u va o khoa ng khng frong
fa m guong. Nhu ng bo ng den ba n fhIu bo frn sa n nha . Trong go c
pho ng, fruo c fuo ng fha nh, m f ngo n de n da u cha y cha p cho n. uo I
a nh frang, nhu ng fa m kinh cu a s phu bang Io ng Ia nh nhu ba c.
Me fI dua ma f nhn xung quanh nhu mu n fm kI m m f va f g
frn fra n nha va frn nhu ng bu c fuo ng fro fru I:
- ao gIo con dI ngu7
- Ch c nu a.
- A, ma bu I frua con da ngu r I.
Me fI nho ra va fho da I. TI ho I:
- Me mu n dI pha I khng7
- I dau7 - Me fI nga c nhIn ho I Ia I va , nang da u fI In, me
fI nhn va o ma f fI ra f Iau, Iau d n n I nuo c ma f fI u a ra.
- Sao fh con7
- Me Ia m con dau c .
TI fha y dau ca frong fIm nu a. TI ca m fha y ngay ra ng me
fI se khng fh s ng o ca I nha na y dau va me fI se Ia I dI fhI.
- Con Io n In se gI ng b , - me fI no I va Ia y chan da fa m
fha m chu I chan sang bn. - a co k chuy n g v b cho con nghe
khng7
- Co .
- a ra f yu b MacxIm con, yu Ia m! con cu ng ra f yu
ba ...
- Con bI f r I.
Macxim Gorki 148
Me fI nhn ngon nn, nhan maf. Me fI fhI faf nn dI va
no I:
- Th nay d chIu hon!
u ng va y, fa f n n dI nguo I fa co ca m gIa c ma f me va sa ch se
hon. Nhu ng bo ng den ba n fhIu bI n ma f va khng co n nha y mu a
nu a. Trn sa n nha fra I ra nhu ng v f ma u xanh nha f. Nhu ng fIa
Iu a va ng ru c Ia p Ia nh frn cu a kinh.
- fruo c me o dau7
Nhu nho Ia I m f dI u g da qun fu Iau Ia m, me fI vu a k
fn m f s fha nh ph , vu a dI Ia I frong pho ng, nhe nha ng nhu m f
con chIm ca f.
- Th me Ia y dau ra chI c a o da I na y7
- Me khau Ia y da y. MoI fhu me d u Ia m Ia y ca .
TI Ia y Ia m sung suo ng fha y me fI khng gI ng m f nguo I
na o kha c. Nhung fI bu n v me fI if no I qua , n u fI khng ho I
fh me fI cha ng no I g h f. M f Iu c sau me fI Ia I ng I xu ng dI-
vang bn ca nh fI. HaI me con cu ngI saf bn nhau, Im Iang maI
d n khI ng ba fI fro v , nguo I n ng na c mu I sa p va huong fra m,
fha I d dIu da ng va Ia ng Ie m f ca ch frang fro ng. Mo I nguo I an f I
co ve kha ch khi gI ng nhu dI an c . Trong Iu c an, mo I nguo I no I if
va fha n fro ng, duo ng nhu so Ia m ma f gIa c ngu cha p cho n cu a m f
nguoI nao day. if Iau sau me fI quaf dInh day fI hoc chu caI ph
fhng. Me fI hang ha I ba f fay va o vI c do . Me fI mua v nhu ng
cu n sa ch nho , frong do co cu n "Va n qu c ngu ". TI ho c fheo cu n
sa ch a y va chI frong va I nga y da do c duo c chu ph fhng. Nhung
r I me fI ba f fI do c fhu c Io ng ca c ba I fho, va fh Ia fu do chu ng
fI ba f da u Ia m kh Ia n nhau. a I fho nhu fh na y: Con duo ng
fha ng, con duo ng da I, NguoI Ia y cu a Tro I bao khoa ng khng gIan.
Xe ng, ru dau d ma san, uo ng m vo ngu a, duo ng foa n bu I bay...
Chu ca I Nga |xem chu fhich o frang ).
TI do c "vo ngu a" fha nh "vo cu a".
- Na o, ha y nghI ky dI, - me fI khuyn fI. - Sao Ia I "vo cu a"7
Tha ng quy qua I! "Vo ngu a" chu , hI u chua7
TI hI u, nhung va n cu do c Ia "vo cu a", chinh fI cu ng Ia y
Iam Ia. Th Ia me fI cau, bao fI Ia da n d n va buo ng bInh Ia m fI
fha f kh fam. TI c ga ng nho nhu ng cau fho da ng nguy n ru a a y,
THOI THO ! 149
va khI fI do c fha m fh khng saI, nhung h do c fo In Ia fh na o
cu ng bI nha m. TI dam ra cam fhu nhu ng do ng chu kho na m duo c
do . CIa n qua , fI be n c fnh xuyn fa c. TI cho n nhu ng chu d ng
am v nghIa do c II n m f ma ch. TI ra f fhich fhu khI nhu ng cau
fho ma quy do khng co n y nghIa g nu a. Nhung fro choI cu a fI da
pha I fra ba ng m f gIa kha da f. M f Ia n sau m f bu I ho c co k f
qua , me fI ho I fI da ho c fhu c ba I fho chua. u f mI ng, fI no I
Ia m nha m: Con duo ng, bu c fuo ng, ngI fruo ng, ca I gIuo ng. Vo
ngu a, gh fu a, dao ru a... KhI fI nho ra fh da mu n. Me fI ch ng
haI fay In ba n, du ng da y va ho I ra nh ro f fu ng fI ng:
- Nhu fh nghIa Ia g7
- Con khng bI f, - fI fha f kInh, fra Io I.
- Sao7
- Con do c va y fhI a .
- o c va y Ia fh na o7
- dua fhI a!
- u ng va o go c nha kIa!
- Ia m g a 7
Me fI nha c Ia I, khng h fo fuo ng nhung co ve ham do a:
- Va o go c nha !
- Co c na o co a 7
Me fI nhn cha m cha m va o ma f fI khng fra Io I khI n fI
b I r I. TI khng hI u me fI mu n g. Trong go c nha , phia duo I
ca c fuo ng fha nh, co m f chI c ba n fro n nho , bn frn d chI c bnh
du ng nhu ng Ioa I co va hoa kh ra f fhom. o go c fruo c ma f fI co k
m f chI c ho m, frn phu m f fa m fha m. Co c fhu ba k m f chI c
gIuo ng, co n go c fhu fu fh khng co , v ch do Ia ca I cu a.
- Con khng hI u me mu n ca I g.
TI no I gIo ng fuy f vo ng. Me fI ng I phIch xu ng, Im Ia ng,
Ia y fay xoa fra n va haI ma . Sau do me fI ho I:
- Ma y da bI ng ba f du ng va o go c nha bao gIo chua7
- ao gIo a 7
- M f hm na o do , fao bI f Ia m sao duo c!
Macxim Gorki 150
Me fI fhe f va gIo fay da p haI ca I xu ng ma f ba n.
- Khng, con khng nho .
- Ma y co bI f pha I du ng va o go c nha fu c Ia bI pha f khng7
- Khng. Ta I sao Ia I pha f a 7
Me fI fho da I.
- Hu, IaI day!
TI buo c Ia I ga n va ho I me fI:
- Sao me Ia I ga f con7
- Th fa I sao con cu c fnh do c saI ba I fho dI nhu va y7
TI c su c gIa I fhich cho me fI hI u ra ng m I khI fI nha m
ma f Ia I fh fI nho duo c ba I fho In frong sa ch nhu fh na o, nhung
h fI cu do c In Ia fh na o cu ng Ia n sang nhu ng fI ng kha c.
- Con khng gIa vo da y chu 7
TI fra Io I Ia khng, nhung ngay Iu c do fI Ia I nghI: "Co fh
Ia mnh gIa vo chang7". R I d f nhIn fI fhong fha do c Ia I ba I fho
va do c ra f du ng. I u do Ia m fI kInh nga c, va fI su ng so ca
nguo I. u ng fruo c me fI, fI ca m fha y ma f fI b ng nhu sung In,
haI faI do bu ng va na ng frnh frIch, da u o c choa ng va ng. TI
nguo ng chin ca nguo I. Qua nuo c ma f fI fha y ma f me fI f I sa m
Ia I, bu n ra u, haI mI mim cha f, ca p Ing ma y nhiu Ia I.
- Th Ia fh na o7
Me fI ho I, gIo ng Ia c ha n dI.
- Va y ra Ia con no I d I me 7
- Con khng bI f. Con khng chu fam Ia m fh ...
Me fI cu I da u xu ng, no I:
- Tao fha f kh vo I ma y! ThI, dI dI!
Tu do fro dI me fI ca ng ba f fI ho c fhu c Io ng nhI u fho hon.
Nhung fri nho cu a fI fh ca ng nga y ca ng kho fI p fhu nhu ng do ng
chu don dI u a y. o fI, ca I y mu n faI a c xuyn fa c ca c cau fho,
cho n nhu ng chu kha c d fhay va o, ma fI khng fa I na o cuo ng Ia I
duo c, ca ng nga y ca ng ma nh. VI c do d I vo I fI fha f d da ng:
nhu ng chu khng ca n fhI f cu hI n ra ha ng d ng frong da u fI va
frong ch c Ia f chu ng Ia m xa o fr n fa f ca nhu ng chu o frong sa ch
THOI THO ! 151
ma fI pha I ho c. NhI u khI ca m f do ng chu nhu fro fha nh nhu ng
va f v hnh d I vo I fI, va du cho fI c ga ng du I ba f fh na o,
chu ng cu ng khng chIu Io f va o fri nho fI. a I fho dem Ia I cho fI
nhIu nI phIn nhaf co Ie Ia baI fho day aI oa n cu a hoa ng fhan
VIazemxkI:
Sa ng s m hay chi u t i,
Bao ng gia , ba go a, tre ci
. . . . . . . . . . . . .
Xin ng i v Chu a giu p chu ng ti.
Co n cau fhu ba: Xa ch b ku van ngoa i c a s fh fI fhuo ng
bo ma f. u c mnh, me fI dem chuy n a y ma ch ng fI. Ong fI de:
- hu fhan ma f n f! No nho duo c chu co pha I khng nho
duo c dau: KInh fha nh no co n fhu c hon fao. No no I Ia o da y: ca I g
no da ho c duo c fh cu nhu Ia kha c va o da a y! Ma y cu n n cho no
m f fra n!
a fI cu ng k f I fI:
- Chuy n c fich no nho h f, ba I ha f no cu ng nho , ma ba I ha f
cha ng Ia fho fh Ia ca I g7
Ta f ca nhu ng dI u a y d u du ng ca . TI ca m fha y fI co I I,
nhung h fI cu ng I va o do c fho Ia nhu ng chu kha c o dau Ia I bo
d n nhu nhu ng con gIa n va fu d ng x p fha nh nhu ng do ng chu
d u da n. Ngoa I c ng nha fa, Co bao nguo I gIa va fre m cI Ku
van xIn ha f com roI, XIn duo c II n mang fo I Nha mu Pfrpna,
a n cho mu nuI ga , R I ra vu c u ng ruo u. an dm na m vo I ba
fI frn Io suo I, fI hay do c Ia I cho ba fI nghe d n cha n faI fa f ca
nhu ng g fI ho c duo c qua sa ch vo va fa f ca nhu ng g fI fu da f ra.
I khI ba fI cuo I, nhung fhuo ng fh ba ma ng fI:
- a y, ma y cha ng fha y ma y co fh ho c fhu c Io ng duo c Ia g!
Nhung khng duo c ch gI u nhu ng nguo I an ma y. Ca u Chu a ha y
phu h cho ho ! Nga y fruo c Chu a cu ng nghe o va fa f ca ca c fha nh
cu ng va y...
TI Ia m nha m:
Ti khng thch n ma y,
Cu ng ch ng a ng ngoa i,
Bi t la m sao by gi ?
Macxim Gorki 152
La y Chu a, ha y tha t i!
ng ti lun tm c
ma a nh p ti...
- Ma y no I ca I g fh 7 em ma ca f Iuo I dI!
a fI n I no ng.
- Nho ng ma y nghe fha y fh sao7
- Ma c k !
- Cha u khng nn nghIch fInh nghIch qua I Ia m kh me cha u!
Cha u khng hu, me cha u cu ng da co nhI u dI u kh fam r I.
a fI khuyn fI ba ng gIo ng au y m va co ve dam chIu.
- Sao me cha u Ia I kh fam.
- ThI, Im dI! Ma y khng hI u duo c dau..
- Cha u bI f r I, fa I v ng...
- Ma y co Im dI khng na o!
Cu c s ng cu a fI fha f na ng n . TI co ca I ca m gIa c ga n nhu
fuy f vo ng, nhung khng hI u sao fI cu mu n gIa u no dI, fI Ia m
ra b fha n nhIn va nghIch ngo m. Me fI ba f fI ho c ca ng nga y
ca ng nhI u, nhung ca ng nga y fI ca ng khng hI u nhu ng dI u me
fI da y. TI ho c foa n ra f d da ng, nhung fI ra f ghe f mn chinh fa ,
co n ngu pha p fh fI hoa n foa n cha ng hI u g ca . Nhung dI u Ia m
cho fI kh fam nha f Ia fI da fha y ro me fI pha I s ng dau kh
frong ca I nha na y. Me fI ca ng nga y ca ng hay cau co , nhn mo I
nguo I ba ng ca p ma f xa Ia , va fhuo ng ng I ra f Iau bn cu a s , yn
Ia ng nhn ra vuo n. Me fI co ve fI u fu y ha n dI. Nhu ng nga y da u
fIn mo I v me fI nhanh nhe n, fuoI vuI. Tra I Ia I, bay gIo ma f me
fI fham qua ng. Su f nga y me fI dI fha fha n frong nha , da u fo c
r I bu , qua n a o nha u na f, cu c a o khng bu n ca I. TI kh fam fha y
me fI fI u fu y nhu va y. Me fI Ie ra bao gIo cu ng pha I de p de ,
nghIm frang, an ma c sa ch se hon fa f ca mo I nguo I chu 7 Trong gIo
ho c, ca p ma f me fI sau fham fha m fhuo ng nhn va o fuo ng, nhn
ra ngoa I cu a s nhu khng frng fha y fI. Nguo I ho I fI ba ng gIo ng
m f mo I, qun ca nhu ng cau fI fra Io I va nga y ca ng hay ca u ga f.
I u do cu ng Ia m cho fI kh fam: fI mu n me fI pha I Ia nguo I
cng mInh hon h f fha y mo I nguo I, nhu frong ca c chuy n c fich
va y! ThInh fhoa ng fI ho I me fI:
THOI THO ! 153
- Me o day kh Ia m pha I khng7
Me fI fra Io I gIo ng bu c fu c:
- Khng pha I vI c cu a ma y!
TI cu ng nha n fha y hnh nhu ng fI dang muu m m f vI c
g khI n cho ba va me fI ra f Io so . Ong fI fhuo ng ng I I frong
bu ng me fI, va ng fI fhan va n, Ia he f, gIo ng nghe kho chIu nhu
fI ng sa o g cu a Ia o chan cu u gu Iung NIkanro. Trong m f cu c
ca I nhau nhu va y me fI he f a m ca nha :
- Khng, du ng co ho ng!
Me fI do ng sa m cu a Ia I, co n ng fI fh qua f fha o a m In.
Iu c ba y gIo Ia bu I f I, ba fI dang ng I khau va cho ng fI bn
ca nh chI c ba n o frong b p, mI ng Ia m ba m ca I g m f mnh. KhI
co fI ng cu a do ng sa m Ia I, ba fI Ia ng faI nghe va no I:
- No Ia I d n ch bo n o fhu r I. Tro I oI!
ng ng fI fu ngoa I x c va o b p, cha y Ia I ch ba fI va n n
m f qua da m va o da u ba . oa n, vu a Ia c ba n fay bI dau, ng vu a rif
In:
- u ng co be p xe p, mu phu fhu y kIa!
- Ong Ia m f Ia o gIa ng c, - ba fI vu a va n Ia I fo c bI x vu a
dIm fInh noI.
- fhuo ng ng fuo ng fI se Im cha c7 TI ma bI f duo c
nhu ng muu m g cu a ng Ia fI se no I fa f cho no bI f cho ma
xem...
Ong fI Iao v phia ba fI va gIo na m da m n n IIn fI p
xu ng da u ba fI. a fI khng ch ng do , cu ng khng da y ng fI
ra, ba fI chI no I:
- uoc, cu danh dI, danh nua dI, d ng c! a y, da nh dI!
O frn Io suo I fI II n Ia y chan, g I va u ng ne m va o haI
nguo I, nhung ng fI dang con gIa n nn khng nhn fha y. a fI
nga Ian ra da f. Ong fI Ia y chan da va o da u ba fI, cu I cu ng ng
fI va p nga Ian ra, Ia m d Inh Ia ng ca fhu ng nuo c. Ong fI bo da y,
kha c nh va fho ph ph, nhn ngo xung quanh ba ng ca p ma f hung
du r I bo cha y In pho ng rIng frn ga c fhuo ng. a fI du ng da y,
rn rI, r I ng I xu ng gh go fo c. TI o frn Io suo I nha y xu ng. a
fI, gIo ng bu c fu c, ba o fI:
Macxim Gorki 154
- Thu do n chan g I Ia I r I ca f fa f ca In frn Io suo I kIa!
Tuo ng fh Ia hay Ia m! VI c g d n ma y7 Ca I Ia o quy gIa a y, dang
fu nhIn fh n I con In... ng c!
ng ba fI nhan ma f va rn rI r I cu I da u, go I fI Ia I:
- Thu xem xem ch na y Ia m sao ma dau fh .
TI re mo fo c da y cu a ba fI ra xem: fh ra m f chI c kIm ga I
da u da dam sau va o frong da da u ba fI. TI II chI c kIm do ra,
nhung Ia I fha y m f chI c kha c. Ngo n fay cu a fI nhu bI f da I dI.
- cha u go I me cha u, cha u so Ia m!
a fI xua fay:
- Ma y dIn a 7 Co I me ma y a y u7 Ca m on Chu a, may ma me
ma y khng nghe fha y, khng frng fha y! ThI, dI dI!
R I, vo I nhu ng ngo n fay m m ma I cu a m f nguo I fho fhu
dang-fen, ba fI fu fm Ia y frong mo fo c den va da y cu a mnh.
a nh ba o, fI gIu p ba fI II ra duo c haI chI c kIm nu a fo va cong.
- a co dau khng7
- Khng sao. MaI ba se dun nuo c, g I da u m f ca I Ia h f.
R I, ba fI dIu da ng ho I fI:
- Cha u yu cu a ba , nha f Ia cha u du ng co no I g vo I me cha u
ra ng ng da nh ba da y nhe ! Nghe chua7 ng cha u va me cha u da
gIa n nhau sa n r I. u ng no I nhe 7
- Vang.
- uo c, nho da y! ay gIo ba cha u fa pha I do n de p ch na y Ia I.
Ma f ba co say sa f g khng7 T f, fh Ia me cha u se khng hay bI f
g h f...
a fI ba f da u Iau sa n nha . TI fha nh fha f ba o ba fI:
- a fha f Ia m f ba fha nh! a bI ha nh ha ma I nhu fh ma ba
va n chIu duo c!
- u ng co no I nha m! Tao ma Ia fha nh a 7 Ho c duo c o dau ca I
a y da y7
a fI vu a bo frn ma f sa n d Iau, vu a Ia u ba u ra f Iau. TI
ng I frn ba c Io suo I, nghI ca ch fru ng frI ng fI fra fhu cho ba .
Chua bao gIo fI fha y ng fI da nh ba fI fa n nha n va khu ng khI p
nhu va y. Truo c ma f fI, frong bo ng f I Io mo , fI nhu fha y hI n ra
THOI THO ! 155
b ma f do fia cu a ng fI vo I da m fo c hung Ia f pha f. Io ng fI gIa n
sI In, fI bu c mnh v khng fm duo c ca ch fra fhu cho fha f dich
da ng. Nhung khoa ng haI ba hm sau, khng hI u co vI c g fI fre o
In ga c fhuo ng va o bu ng ng fI. TI fha y ng dang ng I frn sa n,
fruo c m f ca I h p mo ngo va dang soa n nhu ng gIa y fo g o frong
do . Trn gh co cu n IIch Nha fho ma ng fI ra f quy : do Ia muo I
haI fo gIa y da y ma u xa m, chIa fha nh nhu ng vung can cu fheo s
nga y frong m f fha ng, va frong m I vung Ia I co In hnh fa f ca vI
fha nh cu a nga y do . Ong fI ra f quy quy n IIch a y, chI ha n hu u
nhu ng khI na o v Iy do g da y ra f ba ng Io ng v fI, ng fI mo I cho
fI xem. Co n fI fh bao gIo cu ng nga m nghia nhu ng hnh ma u
xa m In xif nhau nho xiu va ra f da ng yu do , vo I m f ca m gIa c da c
bI f.
TI co bI f su fich cu a m f s vI fha nh frong do nhu KIrIch
va !IIfa, Vacvara fu v da o, PanfIaymn va nhI u vI fha nh kha c.
a c bI f fI fhich nha f su fich bu n fha m cu a fha nh AIcxay,
nguo I cu a Chu a, va nhu ng ba I fho fuy f dI u v Nguo I ma ba fI
fhuo ng do c cho fI nghe m f ca ch ca m d ng. Nhn fha y ha ng fram
hnh a nh fha nh do fI Ia I fha m nghI d fu an u I ra ng bao gIo fh
cu ng va n co nhu ng nguo I dau kh . Nhung bay gIo fI qua f dInh
pha I ca f na f cu n IIch do ra. Thu a Iu c ng fI dI Ia I phia cu a s d
do c m f fo gIa y ma u xanh co In hnh chIm phuo ng hoa ng, fI II n
fhu Iun ma y fo IIch va cha y fha f nhanh xu ng duo I nha . TI Ia y
chI c ke o frong ngan ba n cu a ba fI r I Ieo In no c Io suo I va ba f
da u ca f da u ca c vI fha nh. Ca f duo c m f ha ng, fI b ng fha y fI c da
Ia m ho ng cu n IIch, fI be n ca f fheo duo ng ke chIa ca c vung.
Nhung fI chua kIp ca f xong ha ng fhu haI fh ng fI hI n ra, Ieo
In ba c Io suo I va ho I:
- AI cho ma y Ia y IIch cua fao7
Nhn fha y nhu ng mI ng vung ra I ra c frn ma f Io , ng fI
nha f In xem r I vu f dI, r I Ia I nha f m f vung kha c. M m ng
fI me o x ch, cho m rau rung rung. Ong fI fho ma nh d n n I
nhu ng ma nh gIa y nho bay fung ca xu ng da f.
- Ma y Ia m g fh na y7
Cu I cu ng ng fI he f In, va ca m chan fI II fha f ma nh. TI
nga I n xu ng, ba fI gIo haI fay ra do Ia y fI. Nhung ng fI gIo
na m da m da nh ba fI va fI, mI ng fhe f:
Macxim Gorki 156
- Tao se gI f ch f no . Tha nh Vacvara fu v da o o fh ky XV,
bI b Ia quan Ia I Ia Ma gI f ch f.
Me fI cha y d n. TI na p va o go c nha , ca nh Io suo I. Me fI
du ng cha n fruo c ma f fI, r I vu a do va ga f nhu ng ca nh fay ng fI
dang vung fruo c ma f vu a no I:
- Tha f qua f ! ha y bnh fInh Ia I!
Ong fI ngI phIch xu ng chI c gh da I o bn cu a s , fru fre o:
- Chu ng no gI f fI! Ta f ca chu ng no d u ch ng Ia I fI, I...
- khng bI f xa u h a 7 - Me fI no I, gIo ng kha n kha n. -
Ia m g ma b Iu c na o cu ng cu gIa vo gIa vIf nhu va y7
Ong fI Ia he f, gIa m haI chan xu ng gh , cho m rau vnh In
nom d n bu n cuo I, haI ma f fh nha m nghI n Ia I. TI cu ng ca m
fha y nhu ng fI nguo ng vo I me fI va ng fI qua co gIa vo fha f, v
fh nn mo I nha m ma f Ia I.
- R I con se Ia y va I da n Ia I nhu ng fo IIch do cho b , Ia I cha ng
de p va cha c hon a y a , - me fI vu a no I vu a nga m nghia nhu ng fo
IIch co n nguyn va nhu ng ma nh da bI ca f vu n ra. - IIch cu a b
cu ng da nha u naf mun ca ra rI day na y...
Me fI no I vo I ng fI ba ng gIo ng fu a nhu no I vo I fI frong
nhu ng Iu c ba o fI ho c, khI fI co dI u g khng hI u. ng ng fI
du ng da y, ra ve v I va , x c Ia I a o so-mI va gI-I, kha c nh va no I:
- May dan IaI ngay frong nga y hm nay cho fao! Tao se dem
xu ng cho ma y n f nhu ng fo co n Ia I...
Ong fI buo c ra, nhung dI d n nguo ng cu a Ia I quay Ia I, gIo
ngo n fay kho ng kho ng chI va o fI va no I:
- Co n no fh pha I n n cho no m f fra n!
- Pha I r I! - Me fI da p. Quay v phia fI, me fI ho I:
- Sao con Ia I Ia m fh 7
- Con c y Ia m fh da y! AI ba o ng da nh ba ... Ong co n da nh
ba nu a fh con ca f rau dI a y chu !
a fI co I chI c a o ngoa I ra ch ra, Ia c da u, no I vo I ve fra ch
mo c:
- Th ma cha u da hu a vo I ba Ia cha u se khng no I da y!
R I nh nuo c bo f xu ng sa n nha , ba fI no I fhm:
THOI THO ! 157
- Sao Iuo I ma y no khng sung In d cho ma y du ng ngo
ngua y Iuo I nu a!
Me fI nhn ba fI va dI dI Ia I Ia I frong b p, r I dI fo I bn fI:
- Ong da nh ba bao gIo 7
- Co n ma y nu a, Vacvara, ma y ho I no fh ma khng bI f
nguo ng a 7 VI c g d n ma y na o7 - a fI bu c fu c no I.
Me fI m Ia y ba fI:
- OI, me , me yu quy cu a con!
- ThI dI, me me con con ca I g! IuI ra!
HaI nguo I nhn nhau va b ng Im ba f, bung nhau ra: o
pho ng ngoa I co fI ng chan cu a ng fI. Ngay fu khI mo I v , me fI
da da nh ba n vo I ca I mu o fhu ra f vuI finh Ia vo Ia o nha bInh o
pho ng ngoa I. Va ha u nhu f I na o me fI cu ng sang choI bn nha
mu fa, o do co ca nhu ng ba sang fro ng va nhu ng ga sI quan o nha
efIeng cu ng d n. I u do khI n ng fI khng fhich. a nhI u
Ia n, ng I an f I o frong b p, ng fI gIo ca I fha In do a na f, mI ng
Iau bau:
- Ca I Iu kh n kI p a y Ia I fu fa p vo I nhau r I! Tu gIo d n sa ng
Ia chu ng no khng cho aI cho p ma f duo c nu a dau!
If Iau sau ng fI yu ca u nhu ng nguo I fhu nha do n dI noI
kha c. Sau khI ho dI r I, ng fI cho o dau v haI xe foa n nhu ng d
da c IInh fInh. Ong fI dem da f va o haI pho ng ngoa I va Ia y m f ca I
kho a fha f fo kho a Ia I:
- Cha ng ca n cho fhu nu a! ay gIo fao se mo I kha ch khu a
dn choI!
Va fu do cu dn ngay I Ia frong nha Ia I co kha ch. Thuo ng
d n co ba em ga I cu a ba fI fn Ia MafrIna Ivanpna Ia m ngh
fho gIa f. a fa co ca I mu I fo, hay Ia m Io I, fhuo ng ma c m f chI c a o
da I Iu a ke xo c va fru m m f chI c khan ma u va ng o ng. Cu ng dI vo I
ba co haI nguo I con fraI ba fa: m f nguo I fn Ia VaxIII Ia m fho ve ,
d fo c da I, ra f f f va vuI finh, fhuo ng ma c foa n m f ma u xa m;
nguo I fhu haI Ia VIcfo fhich ma u sa c Io e Ioe f, da u nhu da u ngu a,
ma f da I va da y fa n huong. Vu a mo I d n pho ng ngoa I, chua kIp co I
gIa y cao-su, ca u fa da ha f In fhe fhe h f nhu Pfruska va y:
- Andray, b Andray...
Macxim Gorki 158
Ca I do Ia m fI ra f nga c nhIn va so ha I. Ca u Iakp fhuo ng
d n xa ch fheo cay da n ghI-fa. Ca u hay cu ng d n vo I m f ba c fho
d ng h ch f ma f va ho I da u. a c na y ma c m f chI c a o da I den,
frng gI ng nhu m f fha y fu. a c fa ra f kin da o, bao gIo cu ng ng I
va o m f go c, ngoe o da u sang m f bn m f ca ch ky Ia va mIm cuo I,
ngo n fay ch ng va o chI c ca m be o haI nga n, ca o nha n. Nuo c da ba c
ngam ngam den, con ma f d c nha f cu a ba c nhn mo I nguo I vo I ve
cham chu da c bI f. a c if no I va fhuo ng hay Ia p dI Ia p Ia I m f cau:
- XIn du ng phI n ha , fh na o cu ng duo c...
KhI nhn fha y ba c fa Ia n da u fIn, fI b ng nho Ia I m f
chuy n da Iau Ia m, khI chu ng fI co n o ph NvaIa. M f hm fI
nghe fha y o ngoa I c ng co fI ng fr ng da nh d n da p, na o d ng.
Cha y ra xem, fI fha y m f chI c xe ngu a cao, son den dang dI frn
duo ng fu phia nha gIam fo I qua ng fruo ng, Iinh va dan chu ng vay
chung quanh xe. Ng I frn xe Ia m f nguo I fha p be bI xich, da u d I
chI c mu fro n ba ng da , frn ngu c deo fa m ba ng den co ghI nhu ng
chu fra ng Io n. Nguo I do ng I gu c da u xu ng, fu a nhu dang do c fa m
ba ng, nguo I Ia c Iu, fI ng xich ku Ie ng xe ng. V va y khI me fI ba o
vo I ba c fho d ng h : "ay Ia con fI" fh fI hoa ng h f, v I Iu I Ia I va
gIa u haI fay ra da ng sau.
- XIn du ng phI n ha .
a c fa no I, m m nh ch In phia mang faI bn pha I, frng
fha f da ng so . a c m ngang fha f Iung fI, ke o fI Ia I va nhe nha ng
xoay nguo I fI m f vo ng. Sau do ba c bung fI ra, no I vo I ve khen
ngo I:
- Kha da y, chu be kho e Ia m...
TI Iu I va o m f go c nha , ng I fhu Iu frn chI c gh ba nh ba ng
da . ChI c gh fo d n n I fI co fh na m va o frong do duo c. Ong fI
ra f ha nh dI n v chI c gh a y v cu fheo Io I ng fI no I, fh chI c
gh do fruo c kIa Ia cu a ca fuo c CruzInxkI. Ng I frn do fI nhn
cu c vuI choI fe nha f cu a nguo I Io n va nga m ne f ma f Iun Iun
fhay d I m f ca ch ky Ia va kha nghI cu a ba c fho d ng h . ma f
cua ba c fa Ia y nha y nhu ng mo , nha o nhoe f nhu sa p fan fha nh
nuo c. M I khI cuo I, ca p mI da y cu a ba c Ia I d n ca v phia bn ma
pha I, co n chI c mu I nho xiu cu ng dI d ng fu a nhu qua fru ng da f
frn dIa. HaI ca I faI Io n v nh In cu d ng m f ca ch ky Ia , Iu c fh
ruo n In cu ng vo I Ing ma y cu a con ma f Ia nh, Iu c fh cu p xu ng
haI bn go ma . Va khI do nguo I fa co ca m fuo ng Ia n u mu n, ba c
THOI THO ! 159
fa co fh du ng haI faI che kin mu I, nhu fa Ia y haI ba n fay u p IaI
va y. ThInh fhoa ng, nhu ng Iu c fho da I, ba c fa Ia I d fho ra ca I Iuo I
den, fro n nhu ca I cha y; r I ba c nhanh nhe n dua Iuo I II m m f vo ng
ca p mI da y va nho n. Ta f ca nhu ng ca I a y khng co g fhich fhu ,
ma chI Ia m cho fI nga c nhIn va khI n fI nhn ba c fho d ng h
khng ro I ma f. Mo I nguo I u ng nuo c fra pha ruo u rum co mu I Ia
ha nh cha y; u ng ca c fhu ruo u ngo f cu a ba fI: co fhu ma u va ng
nhu va ng ne n, co fhu den nhu ha c in va co fhu ma u xanh Ia cay;
an varenfa I Ioa I ngon va ba nh bo Ia m vo I ma f co ra c ha f anh fu c.
AI na y m hI da m da, fho ph pho , vu a an vu a khen ngo I ba fI.
Cu I cu ng, khI da an u ng no n, ma f mu I do bu ng, mo I nguo I I
phe p ng I va o gh va d nghI ca u Iakp choI da n, nhung khng
fha fhI f Ia m. Ca u cu I xu ng cay da n ghI-fa vu a ga y vu a ha f fheo
ba ng m f gIo ng nghe ra f kho chIu: Chu ng fa da s ng fheo so fhich,
Na o d ng, xn xao kha p ph phuo ng, Mo I chuy n chu ng fa d u k
h f, Cho ba quy f c o Kazan... TI fha y ba I ha f a y fha f Ia bu n.
- Iasa, ma y choI m f ba I na o kha c dI7 - a fI no I - M f ba I
fhu c hay a y! Mfra a, c co n nho nhu ng ba I ha f nga y xua khng7
Su a Ia I fa m a o da I ku s f soa f, ba fho gIa f no I ra ve quan
fro ng:
- "Mf" bay gIo kha c r I, ba chI a ...
Ca u Iakp nheo ma f nhn ba fI, nhu fh ba ng I ca ch xa
Ia m. Ca u va n fI p fu c choI nhu ng dI u nha c bu n, ha f nhu ng Io I
nghe d n kho chIu. Ong fI no I chuy n vo I ba c fho d ng h vo I m f
ve bi ma f va finh foa n ca I g do frn ma y ngo n fay. a c na y ruo n
Ing ma y In, ngo v phia me fI va ga f da u. ma f na f nhe o cu a
ba c fa fhoa ng rung rung. Me fI bao gIo cu ng ng I gIu a haI anh em
Xecgep. Ve ma f frang nghIm, me fI fh fha m no I chuy n vo I ca u
VaxIII. Ca u fho da I va da p:
- Pha I da y, chuy n a y ca n pha I suy nghI cho ky ...
Cau VIcfo fh cuoI co ve h ha, If haI chan sn s f frn sa n
r I b ng nhIn ha f In fhe fhe :
- Andray, b Andray...
Mo I nguo I nga c nhIn Im ba f, dua ma f nhn ca u. Ia m ra ve
quan fro ng, ba fho gIa f gIa I fhich:
- No ba f chuo c ra p ha f da y, cha o da y nguo I fa ha f nhu va y
ma ...
Macxim Gorki 160
Co d n haI hay ba f I nhu va y, nhu ng bu I f I fha f Ia cha n
h f su c d n n I fI khng fh qun duo c. Sau do , m f bu I frua
chu nha f, ngay sau bu I I cu I ba c fho d ng h Ia I fo I. TI dang
ng I frong bu ng gIu p me fI go nhu ng ha f cuo m frn m f bu c
fhu da ra ch. Cu a ra va o b ng he mo , ba fI fho b ma f hoa ng h f
va o va fh fha o:
- Ha n d n r I da y, Varya!
Va Ia I bI n dI ngay fu c kha c. Me fI va n ng I Im, khng nhu c
nhich. Cu a Ia I mo va ng fI hI n ra frn nguo ng cu a, frInh fro ng
no I:
- Vacvara, con ma c qua n a o va o r I ra day!
Khng du ng In, cu ng cha ng bu n nhn ng fI, me fI ho I:
- Ra dau7
- I, ca u Chu a fhuong cho ma y! u ng ca I nu a! Ha n Ia nguo I
hIn Ia nh, fha o ngh , xu ng da ng Ia b cu a fha ng Icxay...
Ong fI no I vo I ve quan fro ng kha c fhuo ng. HaI ba n fay ng
fI cu sa f ma I va o haI bn suo n, haI khuy u fay qua f ra sau Iung,
run run, fu a nhu chu ng mu n nhoa I ra da ng fruo c ma bI ng fI
gIu Ia I. Me fI bnh fInh nga f Io I:
- Con da ba o b ra ng khng duo c ma Ia I...
Ong fI buo c fo I ga n me fI, haI fay gIo ra phia fruo c nhu
nguo I mu , r I cu I xu ng, ve gIa n du , no I nhu rn rI:
- I! N u khng fao se na m fo c ma y II dI...
- II a 7
Me fI du ng da y, ho I Ia I. Ma f me fI fa I dI, haI con ma f nhiu
IaI frng fhaf dang so. Me fI nhanh nhen coI faf ca vay va ao
ngoa I ra, chI co n ma c m I chI c a o Io f. Sau do me fI fI n d n fruoc
ma f ng fI:
- ay, dua fI ra!
Ong fI nghI n rang Ia I, gIo na m fay ra do a me fI:
- Vacvara, ma c a o x ng va o!
Me fI Ia y fay ga f ng fI ra, na m Ia y qua da m cu a:
- Nao, fa dI ra!
THOI THO ! 161
- Tao se nguy n ru a ma y, - ng fI fh fha o.
- TI cha ng so ! Th na o, ra chu 7
Me fI mo foang cu a ra, nhung ng fI na m Ia y va f a o Io f gIu
Ia I r I quy xu ng, fh fha o:
- Vacvara, d quy su , ma y mu n ch f hay sao! u ng Ia m
nhu c fao...
R I ng fI rn rI khe khe , gIo ng fha m fhI f:
- a no oI, ba no oI...
a fI da du ng cha n I I dI cu a me fI va gIo haI fay xua me
fI nhu xua ga d d n me fI va o frong bu ng. a fI ca u nha u,
fI ng no I rif qua ke rang:
- VarIka, ma y dInh Ia m fro g fh ho con ng c kIa7 I va o, ro
khng bI f do!
a fI da y me fI va o bu ng, ca I cu a Ia I, r I cu I xu ng, m f
fay do ng fI da y, fay kIa nhu nhu de do a:
- OI, Ia o quy gIa na y, d ngu xua n!
a fI a n ng fI ng I phIch xu ng dI-vang nhu m f con bu p
b ba ng gIe ra ch, m m ha h c, da u Ia c Iu. a fI qua f me fI:
- Ma c a o x ng va o, con kIa!
Me fI vu a nha f chI c a o da I o duo I sa n In, vu a no I:
- TI khng ra vo I Ia o fa dau, me hI u chua7
a fI da y fI fu frn dI-vang xu ng:
- Ia y cho fao ga o nuo c, nhanh In!
a fI no I khe , ga n nhu fh fha m, nhung gIo ng ba bnh fInh
va kIn qua f. TI cha y ra pho ng ngoa I. o gIan pho ng phia fruo c
nha co fI ng buo c chan dI Ia I na ng n va d u da n. Trong bu ng me
fI b ng co fI ng me fI fhe f In:
- MaI fI se dI khoI day!
TI va o b p, ng I xu ng bn cu a s , fuo ng nhu mnh dang
frong gIa c mo. Co fI ng ng fI r n rI, nu c no , fI ng ba fI ca u
nha u, sau do co fI ng do ng sa p cu a, va khng khi Ia I fro Ia I yn
fInh, gh so . Su c nho ra Ia mnh bI saI dI Ia m g, fI Ia y ca I ga o
d ng, mu c m f ga o nuo c va buo c va o pho ng ngoa I. TI ga p ba c fho
Macxim Gorki 162
d ng h dI ra, da u cu I ga m, fay man m chI c mu Ing, mI ng Ia u
ba u. a fI cha p haI fay va o bu ng, vu a dI fheo vu a cu I cha o va no I
khe :
- a c cu ng bI f da y, e p da u e p mo chu aI no e p duyn...
a c fa va p pha I ba c cu a, ha p fa p dI ra san. a fI dua fay
Ia m da u, foa n fhan run In, khng bI f ba fI dang cuo I hay dang
kho c fha m...
- a Ia m sao fh 7
TI cha y d n va ho I. a fI gIa ng Ia y ga o nuo c, gI I va o chan
fI va qua f:
- Ma y Ia y nuo c ma dI dau fu na y d n gIo 7 o ng cu a Ia I!
RI ba fI fro vao pho ng me fI, co n fI Ia I dI xu ng b p. TI
nghe fha y ng ba fI va me fI o bu ng bn ca nh rn rI, fhan va n
va ca n nha n Ia n nhau, h f nhu dang pha I khIng nhu ng va f na ng
qua su c fu ch no sang ch kIa va y. Hm a y Ia m f nga y frong
sa ng. Nhu ng fIa na ng mu a dng chI u xIn va o haI chI c cu a s ,
xuyn qua Ia n cu a kinh phu da y bang. Trn chI c ba n da do n sa n
d an frua, ba f dIa ba ng nhm Ia p Ia nh m f fhu a nh sa ng mo du c,
m f chI c bnh du ng nuo c covaf ma u hung do va m f chI c nu a
du ng ruo u vfka ma u xanh fha m co ngam cay hoa c huong va fI u
IIn kI u cu a ng fI. Qua nhu ng ch bang fan frn cu a s nhn
fha y fuy f fra ng xo a Ia p Ia nh frn ca c ma I nha . Ca c c f ha ng ra o
va no c chu ng sa o nhu d I nhu ng chI c mu nho Io ng Ia nh ba ng
ba c. Trong nhu ng chI c I ng fra n da y a nh na ng freo frn cu a s ,
ca c chu chIm cu a fI dang du a nghIch: nhu ng con chIm ba ch y n
vuI nh n, ra f da n nguo I dang ho f Iiu Io, ca c chu chIm son fhuo c
ho f Ianh Ia nh, chIm kIm oanh ku fha nh fho f. Nhung ca I nga y vuI
ve , frong sa ng va r n ra ng do khng Ia m cho fI vuI duo c. TI ca m
fha y no v ich va fa f ca mo I fhu cu ng d u v ich. TI mu n fha
nhu ng con chIm cu a fI ra. TI be n ha I ng xu ng. ng ba fI x c
va o, da p haI fay va o hng, cha y d n bn b p Io va ru a:
- Quan kh n kI p! Quan n ba f chu ng ma y dI! Mnh fha f Ia
m f mu gIa ngu ng c...
a fI II o frong b p ra m f chI c ba nh nuo ng, Ia y ngo n fay
da p da p va o vo ngoa I r I gIa n du nh foe f xu ng da f.
- ThI, fh Ia kh h f ca r I! Mnh chI dInh nuo ng Ia I m f fi
cho no ng! OI, quy fha n, sao khng xe xa c fa f ca ca c nguo I ra! Co n
THOI THO ! 163
ma y, vI c g ma gIuong ma f fhao Ia o ra nhu cu vo fh kIa7 Khng
hI u fa I sao fao Ia I khng da p na f fa f ca ca c nguo I ra nhu da p
nhu ng chI c Io cu va y7
a fI kho c m u ma o, ca m chI c ba nh Ia f dI Ia f Ia I, ma y ngo n
fay go va o chI c vo kh cu ng. Nhu ng gIo f nuo c a f Io n na ng n nho
xu ng vo chI c ba nh. Ong fI va me fI buo c va o b p. a fI ca m
chI c ba nh ne m ma nh xu ng ba n d n n I na y ca ba f dIa In.
- ay, frng xem, fa I ca c nguo I da y! Sao ca c nguo I khng
ch f dI cho ra nh ma f!
Me fI, fha I d vuI ve va bnh fInh, m Ia y ba fI va khuyn
ba fI du ng bu n. Ong fI ng I va o ba n, ve m f mo I fI u fu y, bu c
chI c khan an va o c . a nh na ng Ia m ca p ma f sung hu p cu a ng fI
nheo Ia I. Ong fI ca u nha u:
- ThI duo c, khng sao dau! Chu ng fa cu ng da fu ng an nhu ng
ba nh nuo ng ngon r I. Chu a v n ha fI n. Nguo I fa phu ng su Chu a
nam na y qua nam kha c, nhung d fra cng, Chu a chI cho duo c va I
phu f ha nh phu c ma fhI... I vo I Chu a du ng co mong g Io I Ia I...
Na o, ng I xu ng day, Varya con! ThI khng no I d n chuy n a y
nua.
Ong fI nhu nguo I dIn, su f bu a an chI foa n no I d n Chu a,
d n Asap f I I I, d n n I kho nho c cu a nguo I Ia m cha... a fI nga f
Io I ng fI, gIo ng bu c fu c:
- ThI, an dI!
Me fI fh no I du a, ca p ma f sa ng Iong Ianh:
- Th na o, ban na y con so Ia m pha I khng7
Me fI ho I va Ia y khuy u fay hich fI. Khng, Iu c a y fI khng
so Ia m, nhung bay gIo fI ca m fha y nguo ng nghIu va fI khng
hI u g ca . Nhu mo I nga y I , mo I nguo I an ra f nhI u va ra f Iau. Va
fI co ca m fuo ng nhu do khng pha I Ia nhu ng nguo I nu a gIo fruo c
vu a mo I ra y Ia nhau, chu c da nh nhau, vu a mo I kho c Io c, su f su I.
TI khng fh na o co fh fIn nhu ng chuy n ca I co kho c Io c cu a ho
duo c nu a. Nhu ng gIo f nuo c ma f, nhu ng fI ng Ia he f va nhu ng su
gIa y vo Ia n nhau do fhuo ng xa y ra Iun va cu ng cha m du f ra f
nhanh, fa f ca nhu ng ca I do da fro fha nh quen fhu c d I vo I fI,
ca ng nga y ca ng if Ia m fI xu c d ng va chI Ia m cho fra I fIm fI rung
d ng ra f if fhI. Ma I ra f Iau v sau fI mo I hI u ra ng nhu ng nguo I
dan Nga, do cu c s ng nghe o kh va bu n fe , no I chung ho ua gIa I
Macxim Gorki 164
fri ba ng su dau kh , ho du a vo I no nhu con nif va if khI ca m fha y
xa u h v ba f ha nh. CIu a nhu ng chu I nga y v fa n fh su dau kh
Ia m f nga y h I va cha y nha Ia m f fro gIa I fri. Trn m f b ma f
nha n fhin fh v f say sa f cu ng fha nh m f fhu frang su c...

THOI THO ! 165
XI
Sau cau chuy n a y me fI hnh nhu fro nn vu ng va ng hon,
cu ng ra n hon va fro fha nh nguo I chu fhu c su frong nha , co n ng
fI fh hoa n foa n kha c fruo c, ng fI fhuo ng hay fra nh ma f, fu Iu
va fra m Ia ng. Ha u nhu ng fI khng dI ra kho I nha nu a, Iu c na o
cu ng ng I m f mnh frn ga c fhuo ng d do c m f quy n sa ch bi ma f
nhan d Ia "Ky u c cu a cha fI". Ong fI ca f quy n sa ch frong m f
ca I ho m con kho a kin Ia I va nhI u Ia n fI da fha y ng fI ru a fay
ca n fha n fruo c khI Ia y quy n sa ch ra xem. o Ia m f quy n sa ch
kh nho , da y c p, ba da ma u da cam; frn fo gIa y ma u xanh nha f
d fra ng o da u cu n sa ch co ghI m f do ng d fa ng vI f na n no f
ba ng bu f mu c da ba c ma u: "Ta ng VaxIII KasIrIn kinh m n d fo
Io ng bI f on va d nho nhau ma I". n duo I Ia m f chu ky ky Ia ,
ne f bu f ga ch duo I gI ng nhu con chIm dang bay. Sau khI Ia f fo ba
cu ng ra m f ca ch fha n fro ng, ng fI deo dI mu c kInh go ng ba c va
nhan mu I Ia I d gIu ca p kinh r I nga m nghia do ng chu frn. NhI u
Ia n fI ho I quy n sa ch do Ia sa ch g, Ia n na o ng fI cu ng frang
nghIm fra Io I:
- VI c na y cha u khng ca n bI f. o I khI na o ng ch f ng se
d Ia I cho cha u. Ca ca I a o khoa c Ing ga u chu f nu a.
Ong fI chuy n fro vo I me fI if hon va dIu da ng hon, ng fI
chu y Iang nghe IoI me fI noI, maf Iong Ianh nhu ma f ba c PIf, r I
khoa fay, Ia m ba m frong mI ng:
- ThI duo c! Ma y mu n Ia m fh na o fh Ia m...
Trong cac hom rIng cua ng fI co Iam fhu ao quan ky Ia:
nhu ng chI c va y ba ng nhI u, a o fa m ba ng xa-fanh, nhu ng b
xaraphan Iu a fhu chI ba c, ca c mu d I co dinh ngo c fraI, khan
qua ng va khan vung ma u ru c ro , nhu ng chu I h f cu a nguo I
MordvIn na ng frnh frIch cu ng nhu ng chu I ba ng da ma u sa c so .
Ong fI m faf ca vao bung me fI, bay ca In ba n, In gh . Me fI
du ng nga m nghia nhu ng d frang su c do , ng fI ba o:
- Tho I fao co n fre , a o qua n de p hon va sang fro ng hon bay gIo
nhI u! Nguo I fa an ma c qua n a o sang hon, nhung s ng gIa n dI
Macxim Gorki 166
hon, ho a fhua n hon. Tho I a y da qua r I, khng fro Ia I nu a! Na o,
ma y ca m Ia y ma c fhu xem co de p khng...
M f hm me fI mang a o qua n sang pho ng bn ca nh m f Iu c
va khI quay Ia I frng kha c ha n: frn nguo I qua n a o cu a phu nu
nng dan g m m f ca I a o ca nh vaI b ng va m f ca I va y ma c ngoa I.
ma c b xaraphan ma u xanh fhu kIm fuy n, da u d I mu co dinh
ngo c fraI. Me fI cu I ra p fruo c ma f ng fI va ho I:
- Thua fhan phu , fhu nga m xem con co de p khng7
Ong fI a m u fa n fhuo ng, ma f fuoI ha n In, dI m f vo ng xung
quanh me fI, haI fay dang ra, ngo n fay d ng da y, va Ia m ba m nhu
dang m ngu:
- OI, Vacvara, gIa ma ma y co nhI u fI n va co nhu ng nguo I
f f xung quanh ma y...
ay gIo me fI duo c o haI gIan pho ng v phia fruo c ngI nha .
Me fI fhuo ng co kha ch khu a d n Iun, hay d n choI nha f Ia anh
em MacxImp: nguo I anh Ia PIf, m f sI quan oaI v , co b rau ra m
va ng hoe va dI ma f xanh; chinh ng fa Ia nguo I chu ng kI n vI c
fI bI ng fI n n cho m f fra n nn fhan v f I nh va o da u Ia o quy
f c; nguo I em Ia pgnI, cu ng cao Io n, dI chan nho nha n, ma f fa I
mef, co b rau cam nhon va den, dI maf fo gIng nhu haI qua
ma n. pgnI ma c b d ng phu c ma u xanh nha f co ha ng cu c ma
vang frn vaI ao hep. Ong fa fhuo ng Ia c da u ra f duyn da ng d ha f
mo fo c quan da I ru frn ca I fra n cao va fhuo ng hay k chuy n vo I
gIo ng kha n kha n, ba f da u ba ng nhu ng Io I khe o Ie o:
- Ca c nguo I co bI f khng, fheo y fI fh...
Me fI nghe ng fa no I, ca p ma f IIm dIm, mIm cuo I va fhuo ng
nga f Io I ng:
- XIn I I, ng nhu fre con a y, ng pgnI VaxIIIvIfa...
VIn sI quan da p ba n fay fo r ng In da u g I va ku In:
- Chinh fh , du ng Ia fre con...
Nam a y, nhu ng nga y I Nen fha f Ia vuI ve va na o nhI f, ha u
nhu f I na o cu ng co kha ch khu a an ma c fra hnh d n fham me fI,
me fI cung mac fra hnh - bao gIo cu ng de p hon mo I nguo I - va
fhuo ng cu ng vo I kha ch dI choI. Cu m I khI me fI cu ng vo I da m
ba n be ma c qua n a o sa c so ra kho I c ng Ia fI fha y ngI nha Ia I
nhu bI chm sau xu ng da f, kha p noI fro nn va ng Ia ng, bu n cha n
THOI THO ! 167
va d so . a fI Ia ch ba ch nhu m f con ng ng gIa dI kha p ca c
pho ng do n de p, co n ng fI fh du ng fu a Iung va o fha nh Io suo I a m
va no I Ia m ba m m f mnh:
- uo c, f f Ia m... R I xem k f qua ra sao...
Sau I Nen me fI dua fI va Xasa, con ca u MIkhaIn, d n
fruo ng. cu a Xasa Ia y vo k va ngay fu ma y nga y da u nguo I d
ghe da fo ra khng yu fhuong g du a con ch ng, ba f da u da nh da p
no . Theo Io I kha n khoa n cu a ba fI, ng fI nha n dua Xasa v nuI.
Chu ng fI dI ho c duo c m f fha ng, frong fa f ca nhu ng dI u nguo I fa
da y fI o fruo ng, fI chI nho Ia khI co aI ho I:
- "Tn em Ia g7", fh khng duo c fra Io I fr ng khng:
"Pskp", ma pha I no I: "Tn fI Ia Pskp". Cu ng nhu ca m khng
duo c no I vo I fha y gIa o: - "u ng co qua f fha o, cha ng so dau..."
Ngay fu da u fI da khng fhich fruo ng ho c, co n fha ng em ho
fI ma y hm da u fo y ra f fhich, no k f ba n m f ca ch d da ng.
Nhung m f hm dang gIo ho c no ngu ga f va fhnh Inh frong gIa c
mo fhe f In m f fI ng nghe pha f khI p:
- Cha u xIn chu a...
KhI nguo I fa vu a da nh fhu c no da y, no xIn phe p ra ngoa I, no
bI ba n be cuo I cho m f me . Cho nn sa ng hm sau, khI haI du a
chu ng fI dang frn duo ng dI ho c, d n ch khe vu c o qua ng ruo ng
XennaIa fh no du ng Ia I va ba o fI:
- Ma y dI ho c dI, fao khng dI dau! Tao dI choI fhich hon.
No I r I Xasa ng I x m xu ng, vu I bo c sa ch vo ca n fha n va o
frong fuy f va bo dI. a y Ia va o fha ng gIng, n n fro I frong va f,
mo I va f Ia p Ia nh duo I a nh ma f fro I sa ng nhu ba c. TI ra f mu n dI
choI vo I Xasa, nhung c da n Io ng Ia I d dI ho c, v khng mu n Ia m
cho me fI bu n phI n. Sa ch vo cu a Xasa c nhIn Ia bI ma f, va
hm sau no Ia I co Iy do chinh da ng d khng dI ho c. n nga y fhu
ba fh ng fI bI f chuy n. Chu ng fI bI dua ra fruo c "fo a": ng fI,
ba fI va me fI d u ng I va o ba n frong b p va ho I cung chu ng fI.
TI co n nho Xasa fra Io I ra f ng nghInh nhu ng cau ho I cua ng fI:
- Sao ma y Ia I khng d n fruo ng7
I ma f hI n Ia nh cu a Xasa nhn cha m cha p va o ma f ng fI,
no cha m ra I fra Io I:
- Cha u qun khng bI f fruo ng o dau.
Macxim Gorki 168
- Qun a 7
- Vang, cha u da fm ma I, fm ma I...
- Sao may khng dI fheo fha ng Icxay, no nho da y!
- Cha u Ia c ma f no !
- Ia c ma f fha ng Icxay a y a 7
- Vang.
- Sao Ia I fh duo c7
Xasa suy nghI mf Iuc, fho daI va noI:
- a o fuy f mu mIf, cha ng nom fha y g ca .
Mo I nguo I d u ba f cuo I: hm a y de p fro I va sa ng su a. Xasa
cu ng cuo I m f ca ch de da f, ng fI Ia I nhe rang ho I m f cau gI u
co f:
- Sao ma y khng na m fay hay na m Ia y fha f Iung no 7
- Cha u co na m nhung gIo ma nh qua fh I bay cha u dI.
Xasa gIa I fhich. Xasa no I vo I gIo ng u oa I, khng fIn fuo ng,
fI fha y kho chIu pha I nghe nhu ng Io I no I d I vu ng v va v ich a y,
va ra f nga c nhIn v fha I d buo ng bInh cu a no . K f qua Ia ca haI
chu ng fI d u bI m f fra n do n. Va ngay hm do pha I fhu m f Ia o
gIa , nguyn Ia Iinh cu u ho a cu bI ga y fay, d dua chu ng fI dI ho c.
Ia o co nhI m vu frng nom Xasa d no kho I pha ngang frn con
duo ng fI n va o khoa ho c. Nhung bI n pha p a y cu ng cha ng an fhua:
ngay hm sau vu a fo I khe vu c fh fhnh Inh Xasa cu I xu ng fha o
chI c u ng ne m dI fha f xa, r I fha o n f chI c kIa ne m v huo ng
kha c va cu d chan dI fa f fh ma cha y bang bang qua qua ng
fruo ng. Ia o gIa fha f vo ng ku In a m I, Io c co c cha y dI nha f u ng
r I h f hoa ng da n fI fro v nha . Su f nga y hm do , ng ba fI va
me fI dI xe kha p fha nh ph d fm Xasa, ma I d n chI u mo I ba f
ga p no dang nha y mu a Ia m fro vuI cho mo I nguo I frong qua n ruo u
cu a Ta Ickp ga n fu vI n. Ong ba fI va me fI d u khng bI f Ia m
fh na o fruo c fha I d c fnh Im Ia ng m f ca ch buo ng bInh cu a
fha ng be . Xasa na m vo I fI frn no c Io suo I, no gIo chan In, du ng
gan ba n chan xoa va o fra n nha , va fh fha m ba o fI:
- fao ghe f fao, b fao cu ng ghe f fao, ca ng cu ng ghe f fao,
fh fh fao s ng vo I ho Ia m g7 fao ho I ba xem bo n an cuo p o
THOI THO ! 169
dau, fao se fr n d n o vo I ho , chu ng do r I mo I nguo I se bI f... Ma y
co mu n dI cu ng vo I fao khng7
TI khng fh fr n dI vo I no duo c, v Iu c na y fI da co y dInh
rIng cu a fI, fI mu n fro fha nh m f sI quan co cho m rau ra m
va ng hoe, va mu n fh fh ca n pha I ho c. KhI fI k cho Xasa nghe
y dInh ay, no suy nghI mf Iu c r I cu ng d ng y vo I fI:
- Th cu ng f f. KhI na o ma y fha nh sI quan fh fao da fro
fha nh m f fn fuo ng cuo p, va ma y se pha I dI Iu ng ba f fao, frong
haI du a mnh se co du a na y pha I gI f du a kIa, hoa c ba f Ia m fu
bInh. Tao fh fao se khng gI f ma y dau.
- Tao cu ng fh .
Va chu ng fI cu ng fho a fhua n vo I nhau nhu va y. Cho f ba fI
d n, fre o In Io suo I va nhn chu ng fI ho I:
- C fh , ma y con chu f nha f7 Cha , ma y chu be m cI, ro f I
nghI p!
Sau khI fhan fho cho s pha n cu a chu ng fI, ba fI ba f da u
chu I nguo I d ghe Xasa fha m f , do Ia mo Nadejda be o ma p, con
ga I Ia o chu qua n ruo u. Sau do ba fI Ia I nguy n ru a fa f ca ca c mu
d ghe, b duong noI chung va nhan do k cho chu ng fI nghe cau
chuy n nha hI n gIa a n sI In Iu c co n fre da cu ng vo I mu d ghe
cu a mnh du ng fruo c Chu a nhu fh na o, khI mu na y Ia p muu gI f
b cu a In, m f nguo I dan cu a fha nh ph !gIIfa o, Ia m ngh da nh
ca frn a ch h : Co nguo I vo fre muu sa f ch ng: Cho ch ng u ng
ruo u n ng cao d , Ia I pha fhm m f II u fhu c ngu ,
R I da f nguo I ch ng dang ngu say Va o m f chI c fhuy n nho
g s I Nhu m f chI c quan fa I cha f ch I. Mu ca m ma I che o dua da y
a n fhuy n con ra fa n gIu a h , To I gIu a vu ng nuo c xoa y fif mu ,
NoI mu se gIo fro d c a c, Mu khom Iung, nghIng mnh, Iu c Ia c,
Nuo c u a va o Ia f u p fhuy n con. Nguo I ch ng chm xu ng da y bI f
fam, Co n mu boI va o bo ha p fa p; In fo I bo , mu na m Ian ra da f Va
ga o In, Ia kho c na o nu ng, Nhu dau fhuong, nhu chua xo f v cu ng,
KhI n nhu ng nguo I fu fam d u fIn mu . Cu ng vo I mu ho kho c fhan
dau kh :
- OI nguo I qua phu fre da ng fhuong!
Na ng da ga p dI u ba f ha nh faI uong
Nhung s chu ng fa fro I d u dInh fruo c,
Macxim Gorki 170
Nguo I da na m frong fay quy n sInh sa f!
RIng nguo I con ch ng fn go I Inusk
Ia khng fIn nuo c ma f ke kho c vo ,
Cha ng da f ba n fay In fra I fIm cu a mu ,
Va dIu da ng cha ng ba o nguo I qua phu :
- HoI ngI sao chI u m nh cu a fa,
Ia con chIm dm fInh quaI, ranh ma,
Ta khng fIn nuo c ma f d dau nhe :
Tra I fIm d da p r n ra ng vuI ve !
Chu ng fa ha y ca u Chu a xe f soI,
Ca u ca c da ng fhan IInh kha p b n phuong fro I
Ha y xe f xu cho vu a n co n khu c ma c:
XIn nho aI ca m m f con dao sa c
Tung In fro I, fif fa n fro I xa,
N u d fha f Io ng-dao se gI f fa,
N u fa du ng -dao dam d ch f!
Nguo I me k ch m In ku fhe f,
Ma f Iuo m cha ng nhu Iu a a c bu ng In:
- A, ma y Ia d baf nghIa baf nhan,
de non, d con hoang gh fo m,
Sao ma y da m da f ra dI u qua I go 7
Ma y an khng no I co Ia Iu ng sao!
Mo I nguo I nhn ho , nghe ho ca I nhau,
Va ca m fha y co dI u g den f I.
AI na y bu n phI n, Ia ng yn nghI ngo I,
R I cu ng nhau ba n ba c r ra m.
CuI cung co mf Iao ngu ng
uo c ra cu I cha o v mo I phia
Va do ng da c do c fo Io I quy f nghI:
THOI THO ! 171
- Ho I nhu ng nguo I Iuong fhI n, Ia I ga n day,
a f con dao gam In ba n fay pha I na y,
TI se fung In fro I cao vo I vo I,
ao se roI va se fm nguo I co f I!
Nguo I fa frao cho cu m f con dao,
Cu vung fay frn ma I fo c fra ng phau,
Iuo I dao bay nhu ca nh chIm In fha ng,
Cho da Iau van fha y dao chua xu ng.
Mo I nguo I va n nhn In fro I cao,
Ca f mu ra va dIch sa f bn nhau,
Cu ng Ia ng Ie nhu fro I dm Ia ng Ie -,
Ma dao sa c va n co n chua gIa ng fh !
Cho f gIu a h ru c a nh bnh mInh,
Nguo I me k mIm cuo I, ma f bu ng bu ng do .
ng Iuo I dao Iao mnh nhu ca nh e n
Nha m gIu a fIm a c phu pho ng xuyn qua.
a m dan Ia nh v I va ng quy xu ng,
Ngo I ca Chu a da xe f su ro ra ng:
- Sa ng danh Chu a da cng mInh chinh fru c!
- Co n Ia o ngu ng fay na m Inuska
ua cha ng fo I fu vI n phuong xa,
Trn bo sng Kecjn xanh bI c,
Ca n fha nh ph v hnh KIfIc.
Hm sau, Iu c fhu c da y fI fha y mnh ma y da y nhu ng n f do
do : fI bI b nh da u mu a. Nguo I fa dua fI In ga c fhuo ng sau nha ,
fI pha I na m o do ra f Iau nhu m f nguo I mu , fay chan bI bo cha f
ba ng nhu ng da I bang r ng kh , va da fra I qua nhu ng con a c m ng
ha I hu ng, co Ia n m f con m da Ia m fI suy f ch f. ChI co ba fI Ia
fhuo ng In cho fI an u ng, bo n fhu c an ba ng fha nhu bo n cho fre
con, k cho fI nghe nhu ng cau chuy n c fich da I v fa n va Iun
Iun mo I. Co Ia n va o bu I chI u khI fI da do va na m fhoa I ma I sau
Macxim Gorki 172
khI duo c co I bang - chI co ngo n fay Ia pha I cho va o bao fay v so fI
ca o ma f - ba fI khng hI u v sao d n fham fI cha m hon mo I Ia n
Ia m cho fI ra f Io. R I fhnh Inh fI fuo ng nhu fha y ba fI, na m
xoa I sau ca nh cu a frn sa n nha da y bu I, ma f u p sa p, fay dang r ng
ra, c bI ca f m f nu a gI ng nhu ba c PIf. Tu m f go c f I bu I ra m,
co m f con me o Io n Iu Iu fI n d n ch ba fI, dI ma f xanh cu a no
fr ra vo I ve fhe m fhu ng. TI nha y pho c fu frn gIuo ng xu ng,
du ng chan va haI vaI da p vo haI khung kinh cu a s r I Iao ra san,
nga xu ng m f d ng fuy f. ChI u hm a y me fI co kha ch, khng
aI nghe fha y fI da p kinh va pha khung cu a s ca , fI pha I na m
gIu a d ng fuy f kha Iau. TI khng bI ga y xuong, chI co xuong ba
vaI bI saI kho p va bI ma nh fhu y fInh Ia m foa c ca da fhIf, nhung
chan fI f cu ng Ia I, fh Ia fI pha I na m II f Sng cha y va o sng
Vonga o phia duo I NIjnI -Npgrf 50 cay s . Theo fruy n fhuy f,
nam 1138 khI quan Tacfa cu a Ha n afd dInh chI m fha nh ph
KIfIc fh fha nh ph II n bI n ma f. Tuy no va n f n fa I, nhung ma f
nguo I khng fh nhn fha y duo c. ChI d n nga y fa n cu ng cu a fh
gIo I fh no mo I hI n ra fruo c ma f Chu a. ga n ba fha ng fro I, khng
h nha c chan In duo c. TI na m va Ia ng nghe cu c s ng frong ngI
nha m I nga y m f a m I hon, fI ng ca c cu a ra va o o fa ng duo I do ng
mo Iun Iun, fI ng chan nhI u nguo I dI Ia I. TI nghe fha y nhu ng
con bao fuyf bun chan xao xac frn maI nha, gIo rif In o ngoa I
cu a ga c fhuo ng, fh I qua ng kho I nghe nhu m f dI u nha c dua
da m, nhu ng chI c na p ng kho I bI da p ku Ie ng ke ng, ban nga y
qua ku quang qua c, va nhu ng dm yn fInh fI ng cho so I ru In
fh fha m vang fu ngoa I d ng vao - chinh dI u nha c a y da ru fam
h n fre fho cu a fI va Ia m cho no fro nn da y da n. R I mu a xuan e
I va kin da o ba f da u II c nhn va o cu a s m f ca ch ru f re va Ia ng
Ie , nhung nga y ca ng dIu da ng hon, ba ng con ma f frong sa ng cu a
a nh na ng fha ng ba. Trn ma I nha va frn ga c fhuo ng Iu me o ku
ngoao ngoao, fI ng r ra o cu a mu a xuan xuyn qua nhu ng bu c
fuo ng: nhu ng nhu bang frong nhu fhu y fInh vo ra, Io p fuy f dang
fan cu fu f da n fu ca I da u ngu a g frang dI m frn ma I nha
xu ng, va fI ng chung nha fho vang In nghe fra m fra m hon da o
mu a dng. KhI ba fI d n fham fI, fI d y fha y hoI fho cu a ba
nga y ca ng su c mu I ruo u vfka. Sau do ba fI ba f da u mang fheo ca
m f a m fra ng fo fuo ng, gIa u duo I gIuo ng fI va nha y ma f ba o fI:
- Chau yu, chau dung noI g voI Iao quy gIa ... ba mun noI
Ia ng a y ma .
THOI THO ! 173
-Sao ba Ia I u ng ruo u7
- Im! Io n In r I cha u se bI f...
a muf voI am fu ruou, dua ng fay ao In Iau mm, rI mIm
cuo I m f ca ch au y m va ho I fI:
- Na y, cha u yu, hm qua ba da k cho cha u nghe nhu ng g
r I7
- K chuy n b cha u.
- n quang nao r I7
TI nha c Ia I. Th Ia ba fI fI p fu c k , va cau chuy n ma ch
Ia c cu a ba fI cu fun ma I ra nhu nhu ng do ng su I nhIp nha ng.
Chinh ba fI da ba f da u k chuy n v b fI cho fI nghe. M f hm
khng u ng ruo u, nom co ve bu n ra u va m f mo I, ba fI ba o fI:
- a na m mo fha y b cha u, hnh nhu b cha u dang dI bang
qua ca nh d ng, fay ca m ga y g h da o, vu a dI mI ng vu a huy f sa o,
m f con cho khoang cha y fheo sau, Iuo I Ie ra. Khng hI u sao da o
na y ba ba f da u na m mo fha y MacxIm XapvafIfa Iun, cha c Ia IInh
h n no Io Ia ng khng duo c yn nghI...
Ma y f I II n, ba fI k chuy n b fI cho fI nghe, cau chuy n
do cu ng fhu vI nhu mo I chuy n kha c ma ba fI k . fI Ia con
m f nguo I Iinh da do ng d n sI quan va bI da y dI XIbrI v f I d I xu
fa n nha n vo I ca p duo I. o da y, m f noI na o do frong vu ng XIbrI, b
fI da ra do I. fI da s ng m f fho I fho a u cu c nho c, fu be b fI
da fhuo ng bo nha fr n dI. Co Ia n ng n I fI da da n cho va o ru ng
d fm ba f b fI nhu nguo I fa san fho va y. M f ba n kha c fm duo c
b fI, ng fI da nh cho m f fra n nn fhan, d n n I ha ng xo m pha I
gIa ng Ia y b fI va gIa u bI f dI.
- Th ra fre con bao gIo cu ng bI da nh pha I khng ba 7
TI ho I. a fI fha n nhIn da p:
- PhaI.
a n I fI ch f so m khI b fI ha y co n be . KhI b fI In chin
fu I fh ng n I fI cu ng ma f Iun. M f nguo I fho m c Ia cha do
da u cu a b fI nha n b fI dem v nuI, ghI fn b fI va o phuo ng
fho m c cu a fha nh ph Pecmo va ba f da u da y ngh cho b fI.
Nhung cha ng bao Iau b fI bo fr n dI va da f nhu ng nguo I mu Io a
dI ca c h I cho d kI m an. Nam muo I sa u fu I, b fI d n fha nh
ph NIjnI va va o Ia m cng cho m f nguo I fha u khoa n d g frn
Macxim Gorki 174
ca c fa u fhu y cu a Kna In. Nam haI muoI fu I fh b fI da fro
fha nh m f nguo I fho m c chuyn Ia m ha ng quy , fho frang fri va
fho bo c Ia nh ngh . Xuo ng Ia m vI c cu a b fI na m sa f bn khu nha
ng ngoa I fI o ph KvaIIkha.
- Ha ng ra o gIu a haI nha fh fha p, ma bo n fhanh nIn fh fa o
ba o Ia m, - ba fI cuo I va no I.
- M f hm ba cu ng vo I Varya dang ha I phu c b n fu frong
vuo n, fu nhIn b cha u nha y vo f qua ha ng ra o Ia m ba so h f h n.
No dI gIu a vuo n fa o, da ng nguo I kho e ma nh, ma c a o so-mI fra ng,
qua n nhung, chan dI da f, da u khng d I mu , mo fo c da I duo c
khoanh go n frong m f chI c day da. cha u fo I ca u hn nhu fh
da y! Truo c do ba cu ng da co fha y b cha u, m I khI no dI ngang qua
cu a s ba Ia I nghI bu ng: "Anh cha ng na y frng kha qua !" cha u
d n ga n, ba ho I: "Na y, sao anh khng dI qua cu a nhu mo I nguo I
ma Ia I bang ha ng ra o fh 7 " cha u quy su p xu ng r I no I: "a c
AkuIIna Ivanpna a , con xIn fha ng fha n, chan fha nh d n fhua vo I
ba c, con yu Varya! a c ha y v Chu a ma gIu p do chu ng con, chu ng
con mu n Ia y nhau". KhI a y ba su ng s f qua khng no I duo c m f
Io I. a nhn Ia I me cha u, con qua I a y na p sau cay fa o, ma f do u ng
In nhu qua phu c b n fu , no ra hI u cho b cha u va rung rung
nuo c ma f. a ba o: "Chao I, ro kh fhan chu ng ma y! Sao chu ng
ma y Ia I dam da u va o ca I chuy n a y fh 7 Ma y Iu Ia p ru f gan r I a ,
con Vacvara7 Co n anh nu a, anh ha y suy nghI ky dI: anh khng so
vo I cao qua a 7" a o do ng cha u gIa u Ia m, cu a ca I chua chIa cho
con ca I, frong fay co b n fo a nha , ra f nhI u fI n, Ia m f nguo I danh
gIa .
Ca ch da y o c fha m, va I, da, gIa y b I... cho d g hoa c nha
cu a. if Iau ng cha u Ia I duo c ca p m f b I phu c va m f chI c mu co
da I fhu kIm fuy n v ng cha u da du ng da u m f phuo ng fho su f
chin nam fro I. H I a y ng cha u dang fu cao Ia m! Tuy no I va y
nhung ba so run In, ba fhuong ha I chu ng no qua : frng chu ng no
fha f Ia fhI u na o. R I b cha u no I: "Con bI f Ia ba c VaxIII VaxIIIep
se khng ba ng Io ng ga Varya cho con dau, nn con se ba f co c
Varya, co dI u Ia xIn me gIu p do chu ng con". No co n nho fao gIu p
do nu a kIa da y! a da vung fay dInh da nh, nhung b cha u khng
bu n fra nh: "Me co Ia y da ne m con, con cu ng xIn chIu, mI n me
gIu p do chu ng con Ia duo c, du sao con cu ng cha ng chIu Iu I dau!"
Iu c do Vacvara II n d n bn b cha u, da f fay In vaI no r I no I:
"Chu ng con da Ia y nhau fu Iau r I, fu h I fha ng nam kIa, chu ng
THOI THO ! 175
con chI fhI u co phe p cuo I o nha fho nu a fhI!" Th Ia ba cuo I pha
In: cha me I!
a fI cuo I, foa n fhan rung In, r I hif fhu c Ia , Iau nuo c
ma f, fho pha o khoan khoa I va no I fI p:
- Cha u chua hI u duo c fh na o Ia Ia y nhau, fh na o Ia Ia m
phe p cuo I dau. Co dI u Ia n u con ga I chua Ia m phe p cuo I ma da co
con fh fha f Ia faI va ! Cha u nho Ia y da y. Io n In cha u du ng Ia m
cho bo n con ga I Iam va o ca I nng n I a y, cha u Ia m fh Ia pha m m f
f I a c fa y fro I da y, c ga I se kh va du a con se khng duo c phap
Iua f fhu a nha n. Cha u nho Ia y nhe , ca n fha n da y! Cha u nn
fhuong da n ba , fhu c Io ng yu ho , cho xem ho nhu fro choI, do Ia ba
khuyn cha u nn an o cho pha I da o!
a ng I fra m ngam, khe Ia c Iu frn gh , r I b ng ba gIa f
mnh va no I fI p:
- Co n bI f Ia m fh na o nu a7 a bo p cho fha ng b MacxIm
cha u m f ca I, va ke o bim fo c con me cha u. Nhung b cha u no I ra f
co Iy : "Khng pha I du ng da nh da p ma da n x p duo c mo I chuy n
dau!" Me cha u cu ng ba o: "Me nn II u xem nn Ia m g, r I co da nh
da p g fh ha y da nh sau!" a ho I b cha u: "Anh co fI n khng7"
- "Co.
cha u da p
- Nhung con da dem mua nha n cho Varya r I".
- "Va y fh anh co duo c bao nhIu7 a ru p u7"
- "Khng, khI a y con co duo c ngo f m f fram".
- Tho I a y fI n co n co gIa , ha ng ho re . a nhn chu ng no , b
me cha u a y, va nghI: fha f Ia d fre ranh ngu ng c! Me cha u Ia I
ba o: "Con gIa u chI c nha n o duo I sa n nha v so b me nom fha y, co
fh dem ba n dI duo c da y!"
- Hu , chu ng no fha f Ia fre con qua ! Nhung r I cu I cu ng ba
me con cu ng fho a fhua n vo I nhau Ia m f fua n nu a se Ia m phe p
cuoI o nha fho, ba se fu Io IIu voI cha c. a khoc gh Iam, Io ng se
Ia I, ba so ng cha u, ca Vacvara cu ng ra f Io. Th r I mo I vI c da
duo c quy f dInh!
- Co dI u Ia b cha u bI m f ke dem Io ng fhu ghe f, do Ia m f
ga fho , m f ke d c a c, fu Iau ha n doa n bI f h f mo I chuy n va d y
fheo do I ma y me con ba . Hm a y ba cho c con ga I d c nha f cu a ba
Macxim Gorki 176
an ma c frang dI m nhu ng fhu de p nha f frong nha r I dua no ra
c ng, m f chI c xe fam ma dang du ng do I ngoa I go c duo ng, me
cha u In xe, MacxIm huy f sa o, va ho In duo ng. a quay v nha ,
nuo c ma f gIa n gIu a, d f nhIn ba ga p ga fho a y, fha ng d fI n no
ba o: "TI Ia nguo I Iuong fhI n, fI se khng qua y nhI u do I fu cu a
aI Ia m g, nhung ba c AkuIIna Ivanpna oI, ba c pha I dua cho fI
nam muoI ru p fh mo I yn chuy n duo c!" a fh khng co s fI n
do , finh ba khng ha m fI n, khng ky co p da nh du m; ba khng suy
nghI ba o no ngay: "Tao khng co fI n, va se cha ng cho ma y g dau!"
- "a c hu a cu ng duo c!"
- "Cu hu a bu a dI r I da o dau ra mo I duo c chu 7"
- No ba o: "Hu , ch ng gIa u fh fh kho khan g ma khng Ia y
duo c m f if nhI7" a ng Iy ba pha I gIa vo ma c ca vo I no d gIu chan
no IaI, nhung ba ngc qua, ba IaI dI nh foef vao maf no va dI v!
No cha y v fo I san nha fruo c ba va Ia m a m In! a fI nha m ma f
Ia I, vu a mIm cuo I vu a no I:
- Ma I d n nay ba va n co n fha y ro n nguo I khI nho Ia I ca I
chuy n fa o ba o a y! Ong cha u Ia he f, ga m In nhu fhu du - Vo I ng
fh chuy n a y co pha I Ia chuy n du a dau 7 ng cha u va n fhuo ng
nhn Vacvara va ra ve da c y Ia m: fa se ga no cho con nha quy f c,
cho m f Ia nh chu a! Va y ma bay gIo Vacvara da Ia y nha quy f c a y
da y, vI Ia nh chu a a y da y! u c Me ng frInh bI f vI c xe duyn
k f nghIa ro hon chu ng fa nhI u. Ong cha u I ng I n In gIu a san
nhu nguo I bI fhIu r I ng a y go I fha ng Iakp, MIkhaIn, ca u cu u ca
ga fho ma f r a y, va ba c da nh xe KIIm. a fha y ng cha u vo Ia y
m f qua chu y, cha u bI f khng, do Ia m f qua fa co ca n. Co n fha ng
MIkhaII fh vo Ia y m f kha u su ng; h I a y nha co ma y con ngu a
ra f kho e, cha y bang va m f c xe ra f nhe . a nghI bu ng: ho du I
kIp chu ng no ma f! ng nhIn fha n h m nh cu a Vacvara mo I
ma ch nuo c cho ba : ba Ia y m f con dao, ra cu a so I day fha ng ga n
ca ng xe vo I ha vo ng Ia day fha ng se du f do c duo ng. Co su da xa y
ra du ng nhu fh : ca ng xe vang ra o do c duo ng, ng cha u, fha ng
MIkhaII va ba c KIIm suy f nu a fh ma f ma ng. Ho pha I du ng Ia I d
chu a xe, khI d n nha fho fh Varya va MacxIm da Ia m phe p cuo I
xong va dang du ng o ba c fh m nha fho , nho on Chu a!
- Ca bon xng vao, foan gIa cho MacxIm m f fra n, nhung b
cha u ra f kho e, su c Iu c cu a no fha f Ia phI fhuo ng! No ha f fha ng
MIkhaIn Ian fu frn ba c fh m xu ng fre o ca ca nh fay, ba c KIIm
THOI THO ! 177
cu ng bI da nh say sa f, co n ng cha u, fha ng Iakp va ga fho fh so
qua khng da m xng va o.
- Ngay frong con gIa n, b cha u va n khng ma f bnh fInh. No
ba o ng cha u: " bo chu y xu ng, fI Ia nguo I khng fhich gay g ,
ca I g fI da da nh duo c fu c Ia Chu a da ban cho fI va khng aI co
fh fuo c doa f duo c. TI cha ng do I ho I g hon dau". Ca bo n Iu I Ia I,
ng cha u Ieo In xe ngu a va he f: "Vacvara, fu nay fh fao fu ma y,
ma y khng pha I Ia con ga I fao nu a, va fao khng mu n nhn ma f
ma y nu a, ma y mu n s ng fh na o fh s ng, co ch f do I cu ng ma c
xa c ma y". V nha ng cha u da nh ba , chu I ba , ba chI bI f ku rn
nhung khng no I nu a Io I va nghI bu ng: Mo I vI c r I dau se Ia I va o
da y fhI, mu n hay khng mu n cu ng cha ng duo c! Sau da y ng
cha u ba o ba : "Na y AkuIIna, ba khng co n con ga I nu a dau, ba nho
Ia y nhe !"
a Ia I nghI bu ng: ng chI no I ga n fh fhI, Ia o gIa fo c hung a ,
con gIa n cu ng gI ng nhu bang fuy f, chI ga p nga y na ng a m Ia fan
ngay! TI Ia ng nghe ba fI m f ca ch say m cham chu . Trong cau
chuy n cu a ba fI co m f ca I g Ia m cho fI nga c nhIn. Ong fI k
chuy n Ia m phe p cuo I cho me fI hoa n foa n kha c ha n. Ong fI
nha n Ia ng fI pha n d I cau chuy n cuo I xIn a y, va sau khI cuo I
ng fI khng cho me fI v nha , nhung fheo Io I ng fI fh I cuo I
khng pha I duo c cu ha nh vu ng fr m nhu va y va ng fI cu ng co
ma f o nha fho Iu c haI nguo I Ia m phe p cuo I. TI khng mu n ho I ba
fI Ia aI no I du ng, v cau chuy n cu a ba fI k hay hon va fI fhich
hon. Iu c k chuy n, ba fI cu Iun Iun Ia c Iu nguo I nhu dang ng I
frn fhuy n. No I d n doa n na o bu n hoa c khu ng khI p ba fI Ia I
ca ng Ia c Iu ma nh hon, vo I fay v phia fruo c nhu do Ia y m f va f g
frong khng khi. a fI fhuo ng IIm dIm dI ma f, va frong nhu ng
n p nhan frn dI ma , fha p fhoa ng m f nu cuo I hI n ha u h n
nhIn, haI ha ng Ing ma y ra m nhu rung In. I khI su hI n fu
khoan dung d n mu qua ng mu n ho a gIa I h f fha y a y Ia m fI ca m
d ng, nhung cu ng co khI fI mu n cho ba fI fu c gIa n, Ia he f In.
- Iu c da u, khoa ng haI fua n II n, ba cu ng khng bI f Varya
va MacxIm o dau, sau do me cha u co nho m f fha ng be kha Ianh
IoI d n ca o cho ba bI f ch o cu a b me cha u. a do I d n fhu ba y
gIa vo dI I , nhung ky fhu c Ia d n fham b me cha u! me cha u
s ng o xa, fa n d c XufIn. HaI vo ch ng s ng frong m f gIan nha
g . NgI nha cha f nich nhu ng nguo I fho kha c o ; frong san da y ra c
ruoI, ban fhIu va n ao, fh ma haI vo chng cu fhan nhIn nhu
Macxim Gorki 178
khng, su f nga y no I no I cuo I cuo I, vuI du a nhu dI me o con. a
dua dn cho b me chau faf ca nhung fhu g co fh mang dI duo c:
na o fra , na o duo ng, na o b f m va du ca c Ioa I b f, na o mu f, na m
kh va ca m f if fI n nu a, ba khng nho Ia bao nhIu, ba Ia y fr m
cu a ng cha u - nguo I fa co fh an ca p, n u khng pha I Ia an ca p
cho mnh! cha u khng chIu nha n m f fhu g ca , va gIa n d I ba o:
"Chu ng con co pha I Ia an ma y dau7" Va Vacvara cu ng phu ho a
fheo: "Me mang ca c fhu a y d n d Ia m g kIa chu 7 ..." a ma ng:
"Tha ng ng c kIa, fao Ia aI7 Tao Ia me ma y, co n con ng c kIa, ma y
co pha I Ia con ga I fao khng7 Chu ng ma y khng duo c Ia m phI n
Io ng fao: h khI na o Ia m cho me o frn do I na y pha I dau Io ng fh
u c Me frn fro I cu ng dau kh kho c fhan da y!" MacxIm II n na m
Iay fay ba, b xc ba In va nhay mua khap gIan bung - no khoe
nhu con ga u a y! Co n Vacvara fh fo ve kIu ha nh vnh vang, no
ha nh dI n v b cha u, nhu m f con be con ha nh dI n v con bu p b
mo I. Me cha u nguo c ma f In va Iun m m k chuy n nha chuy n
cu a nghIm frang y nhu Ia m f ba n I fro fha nh fha o va y, frng
d n bu n cuo I! Nhung d n bu a fra me cha u do n ba nh ngo f ra mo I
ba , fh d n cho so I nhaI mo n ba nh a y cu ng pha I ga y rang, co n mo n
pho -maf frang fh I n nh n nhu Ia n so I!
- Tnh hnh cu nhu va y m f fho I gIan da I, me cha u cu ng sa p
d n nga y sInh cha u, ng cha u va n Ia m fhInh, ca I Ia o quy gIa a y
d n Ia buo ng! a fh cu Ie n Iu f fo I fham nom b me cha u, ng cha u
cung bI f da y, nhung cu Io dI. Ong co n ca m ca nha nha c d n fn
Varya, nn khng aI da m nha c fo I, ca ba cu ng pha I nga m mI ng,
nhung ba bI f Ia fa m Io ng cu a nguo I cha khng fh fro fro ma I
duo c. R I m f hm gIo phu f mong do I a y da dn! m do bao fuyf
du d I, gIo Iu a qua cu a s a o a o nhu co da n ga u mu n xng va o
nha , gIo rif In qua ca c ng kho I, duo ng nhu Iu quy su da gIa f du f
xI ng xich fr n kho I dIa ngu c. a na m ca nh ng cha u nhung
khng ngu duo c, ba ba o ng: "Nguo I nghe o kh dm nay fha f da ng
fhuong, nhung nhu ng nguo I Iuong fam co dI u g day du f khng
yn Ia I co n kh hon!" ng fu nhIn ng cha u ho I: "Chu ng no s ng
ra sao7 "
- m de p fhI, ba da p, chu ng no s ng kha Ia m!" ng Ia I ho I:
"a co bI f fI ho I v aI khng7"
- "Ho I chuy n con ga I Vacvara vo I fha ng con r MacxIm chu
co n ho I chuy n aI nu a".
THOI THO ! 179
- "Sao ba Ia I doa n ra Ia fI ho I chuy n chu ng no 7" a ba o:
"ThI dI ng, ng dung gIa vo ngo nga n nu a, ca I fro h a y ke o da I
qua Iau r I, cha ng hay ho g dau!"
- Ong cha u fho da I va no I: "Cha , Iu chu ng bay Ia d quy , d
quy xa m!" R I ng cha u Ia I ho I: "Trng no co ve ng c, co fha f no Ia
m f fha ng ng c, m f fha ng da I ng c khng7" - ng no I v b cha u
da y. a mo I ba o: "AI khng mu n Ia m Iu ng ma chI chu c ng I In c
ke kha c an ba m mo I Ia d ng c, ng ha y xem haI fha ng Iakp va
MIkhaIn da y, chu ng cha ng s ng nhu haI fha ng ng c Ia g7 Trong
nha na y ng xem aI Ia nguo I Ia m Iu ng, aI Ia nguo I kI m ra fI n7
ng. Ong fuo ng chu ng no gIu p ng nhI u Ia m a 7" ng II n chu I ba ,
na o Ia d d fI n, d ngu ng c, d ma c, ba cha ng bI f Ia nhu ng g
g nu a! a cu Ia ng fhInh. Ong cha u ba o: "Sao Ia I co fh d cho m f
ca I fha ng nhu fh no bIp duo c7 Cha ng aI bI f no Ia nguo I nhu fh
na o, o dau fo I7" a va n ba m bu ng Ia m fhInh. n khI ng cha u no I
cha n ch ba mo I ba o: "a ng nn d n fham chu ng no , xem chu ng no
an o ra sao, ng se fha y chu ng no s ng ung dung Ia m!"
- "Tao ma d n fh qua vInh du cho chu ng no , cho chu ng no fo I
day da Ia phu c Ia m r I..."
- a khoc nuc In v sung suong. Ong cha u fha o bim fo c cu a
ba ra, v ng fhich nghIch fo c ba , va khe no I: "u ng kho c nu a, ba
ng c Ia m, ba fuo ng fI Io ng IIm da sa f hay sao7 " Cha u fha y khng,
fho I a y ng cha u Ia nguo I ra f f f, nhung chI fu khI fu cho mnh Ia
fhng mInh fa I gIo I nha f frn do I na y fh ng mo I sInh ra d c a c va
da n d n nhu fh .
- Th r I m f bu a chu nha f, nhan nga y I xa f I, b me cha u
d n, ca haI d u go n ga ng sa ch se . MacxIm fI n d n fruo c ma f ng
cha u, ng cha u chI cao ngang vaI b cha u, va no I: " a , ha y v
Chu a, b du ng fuo ng con d n d xIn cu a h I mn dau; khng, con
d n chI d fo Io ng fn kinh d I vo I b vo !" Nghe fha y fh ng cha u
ba ng Io ng Ia m. Ong mIm cuo I va no I: "Cha , fha f Ia m f fha ng xa c
vam, fha ng fuo ng cuo p! ThI duo c, r I dau kha c co do , vo ch ng
ma y v day o vo I fao!" MacxIm cau ma y: "Chuy n do fh fu y o
Varya, con fh fh na o cu ng duo c!" Th Ia haI b con ca I nhau ra f
gang, cha ng aI chIu nghe aI ca . a nha y ma f ra hI u cho b cha u
va nga m da va o chan b cha u duo I ba n, nhung b cha u va n cu fheo
y mnh! I ma f cu a b cha u fha f Ia de p, fuoI vuI, frong sa ng; co n
ca p Ing ma y fh den, h m I Ia n b cha u cau ma f Ia I fh Ing ma y
nhu che kin ca ma f, ma f ra n danh Ia I nhu da , da y ve buo ng bInh.
Macxim Gorki 180
Nhu ng khI do b cha u khng chIu nghe aI ca , chI nghe ba fhI. a
yu b cha u hon ca con de . cha u cu ng bI f fh va cu ng ra f yu
ba ! ThInh fhoa ng b cha u Ia I m gh Ia y ba , co khI na m cha f Ia y
fay II dI kha p pho ng va no I: "Me fhu c Ia me de cu a con, Ia da f
nuI duo ng con, con yu me hon ca Vacvara!" Me cha u ra f fInh
nghIch va vuI finh be n xng va o b cha u va he f fuo ng In: "Sao
anh Ia I co fh no I nhu fh duo c, d fa n nha n7". Ma y me con cu ng
n du a vuI ve nhu va y, s ng ra f ha nh phu c, cha u yu cu a ba a !
cha u nha y mu a ra f gIo I, fhu c foa n nhu ng ba I ha f hay ho c cu a
nhu ng nguo I mu , ma nguo I mu fh cha ng aI ha f hay ba ng ho .
- me cha u o frong m f can nha nho frong vuo n; cha u cu ng
ra do I o do , du ng va o gIu a frua, khI b cha u v an frua. cha u
mu ng ro r I rif ca In, cu ng cu ng nhu dIn, v n va vu f ve me
cha u, fha ng a f Ia me nuI cu a nguo I
- Trong ca c fa c pha m dan gIan Nga fhuo ng hay vi nhu va y,
fuo ng nhu de duo c m f du a con Ia kho khan gh go m Ia m a y!
cha u va c ba In vaI cha y qua san fm ga p ng cha u d ca o fIn cho
ng cha u bI f Ia fhm m f du a cha u nu a cu a ng ra do I. Ong cha u
cu ng pha I ba f cuo I ma ng: "MacxIm a , ma y Ia fha ng quy su !".
- Ca c ca u cha u khng ua b cha u v b cha u khng u ng
ruo u, Ia I ba o m m ba o mI ng va nghI ra Ia m fro fInh qua I. Chinh
v nhu ng chuy n a y ma b cha u pha I kh n kh ! M f hm va o fua n
chay, fro I n I gIo du ng du ng va b ng fhnh Inh frong nha vang In
nhu ng fI ng rif, fI ng hu kInh khu ng. Ca nha d u hoa ng so , khng
bI f co chuy n ma qua I g xa y ra fh na y7 ng cha u cu ng ma f h n
ma f via, v I va ng saI fha p de n kha p noI, cha y IuI cha y fo I va qua f:
"Pha I ca u kInh dI, pha I ca u kInh dI!". Nhung fu nhIn fI ng hu Im
ba f. Ca nha Ia I ca ng so hon. Ca u Iakp doa n: "Cha c Ia MacxIm Ia I
gIo fro day!" Qua fha f, v sau b cha u fhu nha n Ia da dem ca c chaI
Io Io n be da f o ch cu a s I ng gIo , gIo Iu a va o mI ng chaI, m I chaI
pha f ra m f fhu fI ng khac nhau. Ong cha u de do a: "Nhu ng fro
du a a y ra f co fh Ia m cho ma y Ia I fro v XIbrI da y, MacxIm a !".
- Co m f nam, fro I re f nhu ca f fhIf, cho so I mo ca va o fha nh
ph , khI fh chu ng ba f cho , khI fh chu ng Ia m cho ngu a pha f hoa ng
In, co Ia n chu ng an fhIf m f nguo I ga c c ng say ruo u, fha nh ph
nh n nha o ca In v ca I na n cho so I! cha u va c kha u su ng san, dI
dI fhanh g fruo f fuy f, dm d n mo ra d ng, fh r I fha y b cha u
va c cho so I v , khI fh m f con, khI fh haI con. cha u dem I f da,
fhu c da u so I, Ia p va o do m f dI ma f gIa ba ng fhu y fInh - frng
THOI THO ! 181
d n Ia khe o! M f hm ca u MIkhaII ra ngoa I dI gIa I, b ng dung no
cha y b fro va o, fo c ga y du ng In, ma f fro n nguo c, c ho ng fa c
khng no I duo c m f Io I. Qua n no fu f xu ng, no vuo ng chan nga sa p
xu ng, m m fh fha m: "Cho so I!".
Mo I nguo I aI ga p g vo na y, cha y u a ca ra da u nha , mang
fheo de n, n n sa ng frung. Qua fhu c co mf con soI fu frong hom g
nh da u ra! Th Ia ma nh aI nguo I a y da nh, ba n, con so I va n cu fro
fro ra! Xem ky Ia I fh fe ra do chI Ia m f b da va ca I da u so I r ng,
haI chan fruo c duo c do ng dInh cha f va o chI c ho m! Hm a y ng
cha u gIa n MacxIm fha f su . Th r I fha ng Iakp cu ng ba f chuo c b
cha u: b cha u du ng ba cu ng Ia m da u nguo I, cu ng du ma f, mu I,
mI ng, Ia y xo day gIa Ia m fo c, r I no vo I fha ng Iakp ru nhau dI
kha p ca c ph , fho ca I ma f na go m ghI c a y va o cu a s nha nguo I
fa, c nhIn Ia aI cu ng hoa ng h n, ku Ia a m I. m dm chu ng Ia I
khoa c va I fra I gIuo ng do n duo ng do a ca cha c , ng fa cha y va o
vo ng ga c cu a ca nh sa f, nguo I ga c cu ng hoa ng h f ku cu u a m In.
Chao I, chu ng ba y da f ra khng bI f bao nhIu Ia fro faI qua I,
khng sao ba o duo c chu ng no . a da nhI u Ia n ba o chu ng bo
nhu ng fro du a a y dI. Varya cu ng can, nhung chu ng co chIu fhI
cho dau! MacxIm co n cuo I: "uo c xem fhIn ha hoa ng h n ma cha y
ba n s ng ba n ch f v m f ca I fro b Ia o, fhu vI Ia m!" No I vo I no
cu ng ba ng fhu a...
- Cu ng v nhu ng fro fInh nghIch a y ma v sau b cha u suy f
ma f ma ng: ca u MIkhaIn gI ng ng cha u, hay gIa n, hay fhu va f, no
nghI ca ch ha I b cha u. M f f I da u mu a dng b n nguo I dI choI v :
MacxIm, haI ca u cha u va m f nguo I phu I - v sau ha n fa bI du I
v da da nh ch f m f nguo I da nh xe ngu a. Ho fu ph IamxkaIa v
va ca c ca u cha u ru b cha u d n da m Iukp no I Ia d fruo f bang
nhu bo n fre con va n choI, d n do ho da y MacxIm xu ng m f ca I h
du c gIu a Io p bang frn ma f da m. a da k cho cha u nghe chuy n
a y r I.
- Sao ca c ca u Ia I a c fh ho ba 7
- Khng, chu ng no khng a c dau, - ba fI fha n nhIn fra Io I
va hif fhu c Ia .
- Chu ng chI Ia nhu ng du a ngu ng c ma fhI! Tha ng MIska Ia
m f du a Ia u ca nhung ngu xua n; co n Iakp fh chI Ia m f du a ngo
ngh ch, fh fhI... I da y xu ng nuo c, b cha u c ngoI In, ba m Ia y
Macxim Gorki 182
mI ng h ; chu ng da nh va o fay b cha u, du ng go f gIa y gIa m In
nhu ng ngo n fay b cha u.
Cu ng may Ia b cha u fh fInh, co n ca c ca u cha u fh say ruo u.
Nho Chu a phu h , b cha u du I nguo I ra duo c, na m ne p duo I Io p
bang, ngu a ma f In gIu a h d fho , nn ca c ca u cha u khng vo I fo I
duo c. Chu ng ne m bang vu n va o da u b cha u m f Iu c va cho ra ng
b chau se chf duI nn bo dI! Nhung b chau bo In duo c va cha y
d n d n ca nh sa f. n ca nh sa f o ca nh da y, ngay frn qua ng
fruo ng. VIn ca nh sa f khu bI f b cha u va cu ng bI f ca nha fa, Ia o
mo I ho I da u duI cau chuy n xa y ra nhu fh na o. a fI Ia m da u
va no I vo I m f ve bI f on:
- Ia y Chu a cho MacxIm XapvafI duo c huo ng phu c do I do I,
no xu ng da ng duo c nhu fh ! cha u khng he rang k vo I d n
ca nh sa f m f fi g! cha u ba o: "TI say ruo u nn dI Ia c ra da m va
sa y chan nga xu ng h ". VIn ca nh sa f ba o: "No I Ia o, anh co u ng
ruo u bao gIo dau!" R I nguo I fa Ia y ruo u xoa no ng nguo I b cha u,
ma c qua n a o kh cho b cha u va khoa c a o fuIup cho r I dua b
cha u v nha . VIn ca nh sa f va haI nguo I nu a cu ng dI fheo. Iu c a y
Iaska va MIska chua v d n nha , co n dang Ia ca o ca c qua n ruo u
no I xa u b me chu ng. a va me cha u nhn MacxIm, ma I mo I nha n
ra duo c: nguo I b cha u do fia, ngo n fay gIa p na f, u a ma u, fo c bn
fha I duong frang fra ng nhu co fuy f ba m, nhung fuy f a y khng
fan, fo c b cha u da ba c r I! a o ba ng da cu u, Ing o ma f frong -a o
mu a dng cu a nng dan Nga. -Vacvara he f va ng In: "Ho Ia m g
anh fh na y7". VIn ca nh sa f do xe f fa f ca mo I nguo I, can va n, ba
ca m fha y co vI c cha ng Ia nh g day! a d Varya ra d I pho vo I
vIn ca nh sa f, co n fu mnh fh d n ho I khe MacxIm: co chuy n g
xa y ra fh 7 cha u fh fha m: "Me ra do n Iaskp va MIkhaIn, khI
chu ng no v fh da n chu ng no ra ng vIn ca nh sa f co ho I fh khaI Ia
chu ng no chIa fay vo I con o ph IamxkaIa, r I d n nha fho
Pkrpka, co n con fh re sang duo ng PrIadInnuI. u ng no I nha m,
n u khng fh II fhI fo vo I ca nh sa f da y!". a dI fm ng cha u va
ba o: "ng da y dI va sang fI p chuy n Ia o ca nh sa f, co n fI pha I ra
c ng cho chu ng no v ". R I ba k cho ng nghe cau chuy n faI va
a y. Ong cha u vu a ma c a o vu a run no I Ia m ba m: "TI da bI f ma !
TI da cho do I chuy n na y ma !"
- No I fh fhI chu ng a y co bI f g dau! a ra do n, ga p ca c
ca u cha u v , fa f cho m I du a m f ca I. Tha ng MIska so qua II n
fInh ruo u ngay, co n fha ng Iasenka fh f I nghI p, Iiu ca Iuo I, no I Ii
THOI THO ! 183
nhi: "Con cha ng bI f g h f, MIkhaII gay ra ca da y chu ! Anh a y Ia
dau fu!" PhaI noI maI vIn canh saf moI chIu nghe - Ia o a y Ia
nguo I f f! Nhung Iu c ra v Ia o a y ba o: "CoI chu ng da y, n u nha
na y co xa y ra faI ho a g fh fI se fm ra ngay fhu pha m da y!" ng
cha u d n bn MacxIm va no I: "Ca m on con, nguo I kha c ma o dIa vI
con fh ho khng Ia m fh dau, fao bI f dI u do Ia m! Va ca m on con,
con ga I cu a b , con da fm cho nha fa m f cha ng r hI n!". Ong
ngoa I cha u h Iu c na o hu ng In fh no I ra f hay, chI co sau na y v
ngu xua n nn ng mo I kho a cha f Io ng mnh Ia I.
Mo I nguo I dI ra ca , chI co n Ia I ba nguo I, ba va b me cha u, b
cha u mo I kho c va no I nhu m sa ng: "Sao ho Ia I d I xu vo I fI nhu
va y, fI co dI u g khng nn khng pha I vo I ho dau7 Mo oI, sao ho
Ia I Ia m fh 7" cha u khng go I ba Ia me , ma go I Ia mo nhu fre con
a y, ma k ra fh finh fnh b cha u cu ng cha ng kha c g m f du a fre .
"Sao ho Ia I Ia m fh 7" - cha u nha c Ia I. a kho c nu c no , co n bI f
Ia m fh na o nu a. Iakp va MIkhaII da u sao cu ng Ia con ba , ba
fhuong ha I chu ng no ! Me cha u gIa f du f h f ca khuy a o, ng I da y,
da u fo c r I bu nhu vu a da nh nhau xong, ga m In: "Ta pha I dI kho I
noI na y fhI, MacxIm a ! Anh em ma nhu ke fhu a y, em so ho Ia m,
fa dI fhI!" a pha I qua f me cha u: "u ng d fhm da u va o Iu a nu a,
fh cu ng da du d d f cha y r I!" ng cha u ba f ca c ca u cha u pha I
va o xIn I I, me cha u nha y x d n fa f va o ma f fha ng MIska: na y xIn
I I na y! Co n b cha u fra ch: "Sao ca c ca u Ia I Ia m fh 7 Ca c ca u co
bI f Ia v ca c o day frong nguyn ba n du ng chu "mama" Ia fI ng
fre con fhuo ng du ng d go I me cho nga n go n, da ng Ie pha I go I Ia
"mamasa" cu ng co nghIa Ia me , nhung Ia ca ch xung h fhan ma f
cu a nguo I Nga. Chu ng fI fa m chuy n sang fI ng VI f nhu va y,
fuy chua duo c fhich ho p Ia m. ca u fI co fh fro fha nh nguo I fa n fa f
su f do I khng7 Ma f haI ba n fay fh co n Ia m an g duo c nu a7" Cu I
cu ng, chu ng no guo ng ga o Ia m Ia nh vo I nhau. cha u m II f
gIuo ng ga n ba y fua n I , va Iun m m ba o: "Cha , mo oI, mo dI vo I
chu ng con d n fha nh ph kha c dI, o day cha n Ia m!" if Iau sau co
dIp, b cha u do n dI Axfrakhan. H I a y va o mu a he , o da y nguo I fa
dang su a soa n do n ruo c Nga Hoa ng; b cha u duo c gIao cho vI c
xay du ng c ng cha o. me cha u dI chuy n fa u fhu y da u fIn: ba
chIa fay b me cha u ma fIm fha f Ia I, b cha u cu ng bu n ruo I ruo I
va kha n khoa n ba o ba cu ng dI v Axfrakhan. Co n Vacvara fh
sung suo ng Ia m, vuI ra ma f, d khng bI f nguo ng... Va b me
cha u ra dI... Th Ia h f... a fI u ng m f ngu m ruo u vfka, rif
Macxim Gorki 184
fhu c Ia va no I fI p, dam chIu dua ma f nhn qua cu a s nga m ba u
fro I xanh xa m:
- Pha I, fuy ba va b cha u khng cu ng ma u mu , nhung Io ng
da ra f gI ng nhau...
I Iu c, ba fI dang k chuy n fh ng fI buo c va o. Ong fI
nga ng b ma f gI ng nhu con ch n hI In, ph ng chI c mu I nho n
da nh hoI, ngo ba fI vo I m f ve nghI ngo , Ia ng faI nghe cau chuy n
cu a ba fI va Ia m ba m:
- IaI nhung chuy n xua n ng c cu a ba ...
f nhIn ng fI ho I fI:
- Icxay, ba ma y u ng ruo u da y a 7
- Khng a .
- Ma y no I Ia o, nhn ma f ma y fao du bI f.
R I ng fI nga p ngu ng buo c dI. a fI nhn fheo nha y ma f
va no I m f cau pha fro :
- Ong dI dI cho duo c vI c, ngu a fh Ia m sao ma do a n I...
M f hm, ng fI du ng gIu a pho ng, nhn xu ng sa n nha va
ho I khe :
- a no na y!
- C7
- a co bI f cng vI c ra sao r I khng7
- Co .
- a nghI fh na o7
- Ca I s no fh , ng a! Ong co nho xua kIa ng va n no I ra ng
pha I Ia m f quy f c da y khng7
- Co .
- Th da y, ga quy f c cu a ng da y.
- Nghe o ro f mu ng foI.
- O, da y Ia chuy n cu a con Vacvara!
Ong fI dI ra. Ca m fha y Io Ia ng, fI ho I ba fI:
- Ong ba no I chuy n g da y7
THOI THO ! 185
- Ca I g cha u cu ng mu n bI f ca , - ba fI vua Iam bam vua
dua fay xoa xoa chan fI. - Co n be ma ca I g cu ng bI f ca fh Io n In
co n g ma ho I nu a7...
R I ba fI Ia c da u cuo I.
- Cha! Ong oI, ng oI, ng chI Ia m f ha f bu I nho fruo c ma f
Chu a ma fhI. IInka, cha u du ng no I vo I aI dI u na y nhe : ng
cha u da bI pha sa n sa ch sa nh sanh r I! Ong a y gIao m f s fI n ra f
Io n, ha ng ma y nghn ru p cho m f Ia o quy f c, va Ia o fa vu a bI vo
no ...
a fI mIm cuo I, ng I Im Ia ng h I Iau, dam chIu suy nghI,
khun ma f fo Io n cu a ba fI cau Ia I, f I sa m va fro nn u bu n.
- a nghI g fh7 a fI gIaf mnh: - A, ba nghI v cau chuy n
sa p k cho cha u nghe. Chuy n pxfInh, cha u co mu n nghe
khng7 Chuy n fh na y: Xua co Ia o phu I pxfInh, Tu cho mnh
fhng mInh nha f ba c. Tu gIa o sI Ia n ca c nha quy f c, n Iu cho
san Ia o Iuy n cu ng khng ba ng! Nhu con ga fay, Ia o dI Ia I vnh
vang, Vi mnh nhu chIm SIren fuy f my . Ia o Ia ma ng Ia ng gI ng
a m I, Ra ng fh na y, ra ng fh no , fh kIa... Nhn nha fho , Ia o ba o:
fha p gh! Nga m duo ng ph , Ia o ku: he p qua ! Qua fa o chin, Ia o
ch: chua do ! Ma f fro I In, Ia o ga f: som chua7 AI ba o g Ia o cu ng
pha n bu a.
a fI phu ng ma , fro n ma f, khun ma f hI n ha u cu a ba fI
Iu c na y frng da n d n, bu n cuo I, ba k fI p, gIo ng fra m, Ie nhe :
- O, ca I na y co g Ia Ia 7 Ta co fh Ia m hon fh nu a, Nhung fa
day cha ng co fh gIo . Ngu ng m f Ia f ba fI mIm cuo I khe khe k
fI p: Va fh r I dau b ng m f dm kIa Iu quy ke o d n nha Ia o, Ia
he f:
- Na y, fha y sa u, o day Ia o khng fhich, Va y xIn mo I Ia o f ch
xu ng am fa , Than do Iu a h ng ru c ro m Ia ! Ia o phu I mu chua
kIp d I Iu quy da ke o Ia o dI v I Chu ng vu a cu , vu a fhe f, vu a II.
HaI quy con Ieo fo f In vaI, a n Ia o nga xu ng Io Iu a cha y.
- pxfInh, Ia o co vuI Io ng o vo I chu ng fo khng da y7 Trong
fha n fhoa I HI Ia p, nhu ng nhan va f hoang duo ng hnh chIm, da u
va ngu c da n ba , fay ca m m f chI c fhu ca m; gIo ng ha f cu a no ra f
m a I va quy n ru nhu ng nguo I dI bI n Ia m cho ho dam fa u va o da
nga m. Ia o cha y se m h f nguo I, da o ma f nhn quanh, Ch ng na nh
ngang hng, Ia o du ng fay khuy nh, Iu mI, Ia o kIu nga o no I:
Macxim Gorki 186
- Ch n dIa ngu c ca c anh sao ma kho I fh !
a fI k f fhu c cau chuy n ba ng m f gIo ng Ie nhe , a . R I ba
fI fhay d I ne f ma f, khe khe cuo I va gIa I fhich cho fI:
- Ia o pxfInh a y khng chIu fhua, va n khang khang buo ng
bInh, gI ng nhu ng cha u a y! ThI, cha u ngu dI, khuya r I...
Me fI if khI In fham fI, co In fh cu ng khng na n Ia I Iau,
no I if, v Iu c na o me fI cu ng v I v I va ng va ng. TI fha y me fI
hnh nhu nga y ca ng xInh ra, an ma c dI n hon, nhung o me fI,
cu ng nhu o ba fI, fI ca m fha y co ca I g khang kha c, ma aI cu ng c
gIa u fI, fI chI ca m fha y fh va doa n fh fhI. Nhu ng cau chuy n
c fich cu a ba fI ca ng nga y fI ca ng if fha y fhich, ca d n nhu ng
cau chuy n v b fI ma ba fI fhuo ng k cu ng khng Ia m cho fI
dIu bo f n I Io Ia ng mo h nhung nga y ca ng fang In frong Io ng. TI
ho I ba fI:
- Ta I sao vong h n b cha u Ia I khng yn, ho ba 7
- a bI f Ia m sao duo c7
a fI IIm dIm ma f fra Io I.
- o Ia vI c cu a Chu a, chu ng fa khng hI u duo c...
m dm, nhu ng khI khng ngu duo c, nhn qua cu a kinh
mau xanh, fI nga m nhn nhu ng v sao Inh dnh frI cha m cha m
frn fro I, va fI fuo ng fuo ng ra Ia m chuy n bu n ma vaI chinh bao
gIo cung Ia b fI. Iuc nao fI cung fhay b fI dI dau ay, IuI fhuI
m f mnh, fay ch ng ga y, co m f con cho x m Ie o de o fheo sau...

THOI THO ! 187
XII
M f hm fI ngu fhI p dI fu Iu c cha p f I. KhI fhu c da y fI co
ca m gIa c nhu chan fI cu ng fhu c da y. TI fha chan xu ng gIuo ng
fh Ia I fha y haI chan f cu ng, nhung Iu c na y fI fIn cha c ra ng chan
fI va n co n nguyn va fI va n dI duo c. Ca m gIa c do ro ra ng d n n I
fI he f In v vuI suo ng. HaI chI c chan khng sao mang n I fhan
fI va fI nga Ian ra, nhung fI cu ng bo duo c d n cu a va Ia n xu ng
ca u fhang. TI fuo ng fuo ng mo I nguo I o duo I nha se nga c nhIn
nhu fh na o khI frng fha y fI. TI khng nho v sao fI Ia I mo
duo c va o bu ng me fI va ng I In Io ng ba fI. Truo c ma f ba fI co
ma y nguo I Ia dang du ng. M f ba Ia o nguo I kh de f va n d xanh no I
gIo ng nghIm kha c, a f ca fI ng mo I nguo I:
- Cho no ung phuc bn fu r I fru m kin da u Ia I...
Ta f ca mo I fhu frn nguo I ba Ia o foa n Ia ma u xanh: fu a o, mu
cho d n khun ma f dI m m f n f fhIf fhu a duo I ma f, d u xanh,
fha m chi d n fu m Ing mo c frn n f fhIf fhu a cu ng xanh nhu m f
bu I co . a Ia o fr mI duo I xu ng, v nh mI frn In va nhe nhu ng
chI c rang xanh ra nhn fI, dua ba n fay dI gang den khng ngo n
rua dang-fen gIo In che ma f.
- AI da y7
TI ru f re ho I. Ong fI fra Io I ba ng m f gIo ng nghe ra f kho
chIu:
- a y Ia ba mo I cu a ma y da y...
Cuo ng cuo I, me fI da y pgnI MacxImp Ia I phia fI:
- con da y...
Me fI no I g ra f nhanh va kho hI u. MacxImp nheo ma f, cuI
xu ng ga n fI va no I:
- se cho con m f h p fhu c ma u.
Trong bu ng ra f sa ng; go c phia fruo c, frn m f ca I ba n, co
da f nhu ng gIa n n ba ng ba c, frn m I gIa co nam ngo n n n dang
cha y. CIu a nhu ng gIa n n do Ia bu c fuo ng fha nh "XIn u c Me
Macxim Gorki 188
du ng kho c" ma ng fI ra f quy ; nhu ng ha f ngo c fraI ga n frn bu c
fuo ng Ia p Ia nh va hnh nhu cha y ra; nhu ng vIn ngo c fha ch Iu u do
fha m frn n n va ng cu a bu c fuo ng pha f ra nhu ng fIa ha o quang
cho I Io I. Nhu ng khun ma f Io mo , fro n frInh nom nhu nhu ng ca I
ba nh fra ng cu ng vo I nhu ng ca I mu I be f Ia ng Ie nhu da n va o nhu ng
fa m kinh cu a s f I om frng ra ph . Ta f ca mo I va f xung quanh
fI d u cha p cho n nghIng nga . Co n ba Ia o va n d xanh fh dua
nhu ng ngo n fay Ia nh bu f so va o phia sau faI fI va no I:
- Nha f dInh r I, nha f dInh r I...
- No nga f r I, - ba fI no I va b fI ra cu a.
Nhung fI khng nga f, fI chI nha m ma f Ia I fhI. Iu c ba b
fI In ca u fhang, fI ho I ba :
- Sao ba khng ba o cha u chuy n a y fu fruo c7
- Cha ... fhI Im dI!
- Ca c nguo I Ia d Iu a d I...
a f fI va o gIuo ng xong, ba fI ru c da u va o g I va kho c, foa n
fhan rung In. HaI vaI rung d ng, ba fI nghe n nga o, no I Ia p ba p:
- Cha u kho c dI... kho c dI...
TI khng mu n kho c. Can ga c f I va Ia nh; fI run In, chI c
gIuo ng rung chuy n va ku ken ke f. a Ia o va n d xanh va n hI n
In fruoc maf fI. TI gIa vo nhu ngu, va ba fI dI ra. Ma y nga y
fr ng r ng frI qua m f ca ch don dI u nhu m f do ng nuo c nho .
Sau I an ho I me fI dI dau ma f, khng khi frong nha fro nn va ng
ve m f ca ch na ng n . M f bu I sa ng ng fI Ia y ra m f ca I du c, dI
fo I cu a s va ca y ma f-fif fra f o khung cu a h I mu a dng. a fI dI
fo I, fay bung cha u nuo c vo I chI c gIe Iau. Ong fI khe khe ho I ba :
- Th na o, mu gIa 7
- Ca I g kIa7
- Mu ng Ia m pha I khng7
a fI fra Io I cu ng gI ng nhu fra Io I fI Iu c dI In ca u fhang:
- Cha ... fhI Im dI!
Nhu ng Io I don gIa n do Iu c na y co m f y nghIa da c bI f, chu ng
che gIa u m f su kI n g Io n, da ng bu n khng ca n pha I no I ra
nhung mo I nguo I d u bI f. Ong fI fha n fro ng fha o khung cu a va
THOI THO ! 189
dua ra ngoa I. a fI mo r ng ca nh cu a s . Trong vuo n fI ng sa o
sa u ku, fI ng chIm se riu rif. Mu I fhom ngay nga f cu a da f sau khI
fuy f fan u a va o frong pho ng. Trn fha nh Io suo I nhu ng vIn ga ch
men hnh vung ma u xanh nha f nguo ng nghIu nga sang ma u
fra ng, nhn chu ng du ca m fha y Ia nh Ie o. TI bo fu frn gIuo ng
xu ng sa n nha .
- Khng duo c dI chan da f. - a fI noI.
- Cha u mu n ra vuo n.
- Ha y cho if Iau nu a co hon khng, ngoa I a y chua kh dau!
TI khng mu n nghe Io I ba fI, fha m chi nhn ma f nguo I Io n
fI cu ng ca m fha y kho chIu. Trong vuo n nhu ng ngo n co non xanh
muo f da nhu In, nhu ng nu fa o da mo ng ra va no fung, ru frn
ma I nha nho cu a mu Pfrpna co m f ma u xanh nom fha f fhich
ma f. Ch na o cu ng fha y co nhI u chIm. TI ng chIm ho f r n ra ng,
Ia n khng khi fhom ma f Ia m cho da u o c fI ngay nga f. Trong ca I
h ch ba c PIf ca f c fu fu co nhu ng bu I co da I ma u va ng hoe bI
fuy f de na f, r I fung. Nhn ca I h do fha f kho chIu, no khng co
m f ve g Ia mu a xuan ca ; nhu ng ma u g cha y do den bo ng frng
fha f bu n fha m. Su v du ng cu a no nhu cho c fu c fI. TI bu c mnh
mu n nh fung nhu ng bu I co da I dI, nha f nhu ng vIn ga ch vo ra va
nhu ng ma u g cha y do vu f ra ngoa I, do n h f fa f ca nhu ng fhu ba n
fhIu, v ich dI, su a sang ca I h fha nh m f ch o fha f sa ch se va
mu a he se s ng frong do m f mnh, khng co nguo I Io n. TI II n
ba f fay ngay va o vI c. Cng vI c do Ia m cho fI xa ca ch fa f ca
nhu ng g xa y ra frong nha su f m f fho I gIan da I, va fuy nhu ng
chuy n a y ha y co n Ia m cho fI ra f bu c mnh, nhung ca ng nga y
chu ng ca ng Ia m fI if quan fam hon.
- Iam sao ma ma y cu qua m qua m fh 7 -a fI hoa c me fI
fhuo ng ho I fI nhu va y.
TI fha y Iu ng fu ng m I khI ba va me fI ho I cau do . Na o fI
co gIa n g ba va me fI dau, fI chI ca m fha y mo I fhu frong nha
du fro nn xa Ia dI voI fI. Vao nhung bua an frua, chIu va
nhu ng bu a fra f I fhuo ng co ma f ba Ia o va n d xanh, nom h f nhu
m f ca I co c mu c o gIu a da y ha ng ra o d na f. Ca p ma f cu a ba fa
nhu duo c dinh va o ma f ba ng nhu ng so I chI v hnh. Tu frong haI
h c ma f xuong xa u chu ng nhe nha ng Ian ra va chuy n d ng fhoan
fhoa f. HaI con ma f do nhn khng so f m f ca I g. Chu ng ruo n In
ma I nha m I khI ba fa no I d n Chu a va cu p xu ng ma khI ba fa no I
Macxim Gorki 190
d n vI c nha . Ca p Ing ma y cu a ba fa frng nhu ca m va nhu da n
va o da. Nhu ng chI c rang fo, fro fru I Ia ng Ie nhaI fa f ca nhu ng g
ba fa nhe f va o m m, ca nh fay kho ng kho ng frng d n bu n cuo I,
ngo n u f cha ra. Quanh faI ba nhu ng cu c xuong fro n cha y dI cha y
Ia I. HaI faI Iun Iun cu d ng, ca d n fu m Ing xanh frn n f fhIf
fhu a cu ng d ng da y gI ng nhu dang bo frn Io p da va ng khe , nhan
nheo va sa ch bo ng d n pha f ghe f In duo c. a Ia o cu ng sa ch se
nhu nguo I con fraI - cha m va o ho nguo I fa ca m fha y nguo ng nghIu
va kho chIu. Ma y hm da u co Iu c ba fa dInh dua ba n fay nhu fay
nguo I ch f ra so va o mI fI - ba n fay co mu I huong va xa pho ng
Kazan. TI v I va ng quay dI va cha y ma f. a fa fhuo ng no I vo I con
fraI:
- Tha ng be na y nha f dInh pha I gIa o du c ca n fha n, hI u khng
CIna a7
Nguo I con fraI cu I da u ngoan ngoa n, cau ma y va Im Ia ng.
Truo c ma f ba fa aI cu ng d u nhan nho ca . TI h f su c cam ghe f ba
Ia o, va ca con fraI ba fa nu a. Cu ng chinh v ca I fnh ca m na ng n
do ma fI da pha I an nhI u fra n do n. M f Ia n dang an frua, b ng
ba Ia o no I, haI ma f fr ra frng ra f khu ng khI p:
- Cha , AIIsenka, dI dau v I ma ca n nhu ng mI ng fo fh 7
Kheo khng Ia I nghe n da y.
TI II mI ng dang nhaI do frong m m ra, ca m Ia I va o dIa va
cha ra fruo c ma f ba fa:
- Na y, ba fI c fh ca m Ia y...
Me fI ke o fI ra kho I ba n an, fI bI du I In ga c fhuo ng m f
ca ch nhu c nha . a fI dI In va bIf mI ng cuo I:
- Cha me oI, aI ba o ma y nghIch fInh nghIch qua I nhu fh !
Ca u Chu a che cho cho ma y.
TI khng fhich ba fI bIf mI ng Ia I nhu va y. TI cha y dI ch
kha c. TI Ieo In ma I nha va ng I na p phia sau ng kho I m f Iuc
Iau. u ng, fI ra f mu n nghIch ngo m, fI mu n no I vo I fa f ca mo I
nguo I nhu ng Io I cay d c. Kho ma da p fa f duo c y mu n do , Tu c
pgnI MacxImp. va y ma va n pha I da p fa f nhu fhuo ng. M f hm
fI Ia y nhu a anh da o bI va o gh cu a ng b duo ng fuong IaI va
nguo I ba mo I cu a fI, va ca haI d u bI dinh va o gh . Ca nh do frng
fha f Ia bu n cuo I. Sau khI fI bI ng fI da nh, me fI In ga c fham
fI. Me fI ke o fI va o Io ng, ke p cha f fI gIu a haI da u g I va ho I:
THOI THO ! 191
- Nghe day, sao con Ia I choI a c nhu fh 7 CIa con bI f duo c
dI u do Ia m me dau Io ng nhu fh na o!
Ma f me fI rung rung nhu ng gIo f I Iong Ianh, me fI a p da u
fI vao ma. TI fhay dau kh qua, fha me fI cu danh cho fI m f
fra n co n hon. TI hu a se khng bao gIo xu c pha m d n haI me con
MacxImp nu a, mI n Ia me fI du ng kho c.
- Pha I da y, - me fI no I nho , - con khng nn nghIch ngo m
nu a! if Iau nu a b me se Ia m I cuo I r I sau do se dI Mafxcova. Sau
do b me fro v va con se o vo I me . pgnI VaxIIIvIfa ra f f f va
ra f fhng mInh, o vo I b , con se sung suo ng. R I con se va o fruo ng
frung ho c, sau do se fro fha nh sInh vIn gI ng nhu b bay gIo va
r I se fha nh ba c sI hoa c Ia m g fu y y . Nguo I co ho c va n fh mu n
Ia m g cu ng duo c. ThI, dI choI dI con...
TI ca m fha y nhu ng fI ng "sau do " ma me fI Ia n Iuo f no I ra
do Ia m f ca I fhang dI xu ng m f noI sau fha m na o da y m I Iu c
m f xa me fI, dI sau va o bo ng f I, va o ca nh c d c va dI u a y Ia m
cho fI bu n ra u v ha n. TI ra f mu n no I vo I me fI:
- Me du ng dI Ia y ch ng me a , con se nuI duo c me !
Nhung fI khng sao no I duo c dI u do . Me fI Iun Iun go I
In frong fam fri fI ra f nhI u y nghI au y m v nguo I, nhung
khng bao gIo fI mu n no I nhu ng y nghI a y ca . Cng vI c cu a fI o
frong vuo n fI n ha nh ra f frI cha y: fI Ia y con dao Io n ra y h f co
da I dI, xung quanh mI ng h , ch na o da f bI Io , fI Ia y ga ch da p
Ia I. TI x p ga ch fha nh m f ch ng I r ng, co fh na m duo c Ia
da ng kha c. TI nha f fha f nhI u ma nh fhu y fInh ma u va ba f dIa vo
dem nhe f va o nhu ng khe ho gIu a ca c ha ng ga ch va Ia y da f se f fra f
Ia I. KhI a nh na ng chI u va o h , chu ng ru c sa ng In nhu ng ma u sa c
ru c ro gI ng nhu o frong nha fho .
- Khe o nghI da y!
M f hm ng fI nga m nghia cng frnh cu a fI va no I.
- Co dIu Ia co no se Iam may gay da y: ra y co ma khng da nh
h f r ! fao xo I Ia I da f cho, va o Ia y ca I maI ra day!
TI dem ra m f chI c xe ng ba ng sa f. Ong fI nh nuo c bo f
va o Io ng ba n fay, vu a Ia m ba m vu a dua chan a n sau chI c xe ng
xu ng Io p da f ma u mo .
Macxim Gorki 192
- Nha f r dI!... R I fao se fr ng o day cho ma y ma y cay huo ng
duong va cay c I xay! e p Ia m...
Va b ng ng fI Im ba f, Ia ng nguo I dI, nguo I va n cu I frn
chI c xe ng. TI d y nhn: fu frong ca p ma f nho fhng mInh gI ng
nhu ma f cho cu a ng fI, nhu ng gIo f I Ian fan IIn fI p nho xu ng
da f.
- Ong Ia m sao fh 7
Ong fI gIa f mnh, dua fay Iau ma f va nhn fI ba ng ca p ma f
mo du c.
- Ong foa f m hI da y! Trng ka, bao nhIu Ia gIun!
R I ng fI Ia I fI p fu c da o va b ng nhIn no I:
- May Iam nhung caI nay chI f phi cng fhI, chau a, fao sap
su a ba n nha r I, d mu a fhu na y Ia ba n. Ca n co fI n d Ia m cu a
h I mn cho me ma y. ThI fh cu ng chI co n mong sao cho me ma y
duo c sung suo ng, ca u fro I phu h cho me ma y...
Ong fI vu f xe ng xu ng da f, pha y fay va dI v phia sau nha
fa m o go c vuo n, ch co da f nhu ng chI c n I na u nuo c.
n Iuo f fI da o va bI xe ng dam foa c ngay m f ngo n chan. V
va y fI khng dua me fI d n nha fho d Ia m I cuo I duo c. TI chI
co fh ra c ng nhn me fI khoa c fay MacxImp va cu I da u fha n
fro ng da f fu ng buo c frn n n ga ch cu a I duo ng, frn nhu ng bu I co
xanh fu frong ca c ke ga ch nh In, fu a nhu me fI dang dI frn
nhu ng da u dInh nho n va y. I cuo I ra f am fha m; sau khI o nha fho
v mo I nguo I u ng fra m f ca ch bu n fe . Me fI dI fhay qua n a o
ngay r I va o bu ng ngu x p da f ho m xI ng. Ong b duo ng fI ng I
xu ng ca nh fI va no I:
- co hu a cho con m f h p fhu c ma u, nhung o day khng
co Ioa I na o f f. Co n h p cu a b fh b khng fh cho con duo c, In
d n Mafxcova b se gu I v cho con va y...
- Con Ia y fhu c ma u Ia m g7
- Con khng fhich ve a 7
- Con khng bI f ve .
- ThI duo c, b se gu I cho con m f fhu g kha c va y.
Me fI buo c d n:
THOI THO ! 193
- me se v ngay fhI ma . KhI na o b con fhI xong, f f
nghI p Ia b me fro v ...
TI Ia y Ia m fhich fhu fha y haI nguo I no I chuy n vo I fI nhu
no I vo I m f nguo I Io n, nhung fI ra f Ia y Ia m Ia fha y m f nguo I da
co rau ma va n co n dI ho c. TI ho I:
- ho c g7
- a c dI n...
TI cu ng cha ng bu n ho I do Ia ca I g. M f su Im Ia ng bu n fe
bao fru m can nha , co fI ng g s f soa f nhu fI ng Ien da co sa f va o
nhau, mo I nguo I nhu chI mong sao cho fro I cho ng f I. Ong fI du ng
fu a Iung va o Io suo I, nheo ma f nhn ra cu a s . a Ia o va n d xanh
gIu p me fI x p sa p d da c, vu a Ia m vu a ca u nha u va ku rn. Co n
ba fI fh say ruo u fu frua, mo I nguo I so xa u h nn II ba fI In
ga c fhuo ng va nh f o frn a y. Sa ng so m hm sau me fI In duo ng.
KhI fu bI f, nguo I m Ia y fI, khe nha c fI In kho I ma f da f, nhn
va o ma f fI ba ng ca p ma f xa Ia r I hn fI va no I:
- ThI, con o nha nhe .
- a o no o nha pha I vang Io I fao, - ng fI vu a no I, gIo ng va n
ga f, vu a nhn In ba u fro I co n dang u ng h ng.
- Con pha I vang Io I ng nhe !
Me fI no I va gIo fay Ia m da u cho fI. TI cho do I me fI se
no I nhu ng g kha c kIa, va fI ra f bu c ng fI da Ia m cho me fI
khng no I nu a. HaI vo ch ng In xe ngu a. Ta a o cu a me fI bI mo c
va o ca I g go ma I khng duo c, me fI pha f ca u.
- Ia I gIu p me ma y, khng frng fha y g a 7 - Ong fI ba o fI.
TI va n du ng Im, n I bu n na ng frIu frong Io ng. MacxImp
chIu kho x p dI chan da I fhu n bo sa f frong haI ng qua n xanh
vao xe. a fI gIuI vao fay MacxImp ma y ca I fay na I, ng fa ca m
da f In da u g I, Ia y ca m do cho kho I d , khun ma f fa I me f nhan
Ia I vo I m f ve h f hoa ng.
- u r I...
MacxImp no I, gIo ng ke o da I. a Ia o va n d xanh vo I nguo I
con fraI ca Ia m f sI quan In m f chI c xe kha c. a Ia o ng I ngay
nhu fuo ng, co n nguo I con fraI fh Ia y chuI kI m co va o rau va ch c
ch c Ia I nga p.
Macxim Gorki 194
- Th Ia anh ra fra n da y ha 7 - ng fI hoI.
- Nha f dInh r I!
- T f Ia m! Ca n pha I da nh cho bo n Th NhI Ky ...
Xe chuy n ba nh. Ma y Ia n me fI quay Ia I gIo khan fay va y.
a fI, m f fay ch ng va o fuo ng, cu ng gIo fay In va y va y, nuo c
ma f da m da. Ong fI cu ng Ia y ngo n fay qu f nuo c ma f va no I ca u
nha u, gIo ng du f qua ng:
- R I cha ng... co g f f dau... cha ng co ...
Ng I frn m f khu c g , fI nhn haI chI c xe vu a cha y vu a
na y frn ma f duo ng. KhI chu ng da khua f va o m f go c ph , fh
frong Io ng fI hnh nhu cu ng co m f ca I g fha f Ia I. Tro I ha y co n
so m Ia m, cu a s o ca c nha va n co n do ng kin. uo ng ph khng m f
bo ng nguo I, fI chua bao gIo fha y no va ng fanh va ng nga f fIu
dI u nhu fh . Tu xa va ng Ia I dI u nha c u ua f cu a m f ga mu c
d ng. ay no I d n cu c chI n franh Nga
- Th nam 1877 -1878.
- I u ng fra fhI - ng fI na m Ia y vaI fI ke o dI va no I. - S
pha n ma y Ia o vo I fao; cho nn ma y co n pha I du ng cha m vo I fao
nhu que dIm xa f va o ga ch va y.
Tu sa ng d n chI u fI vo I ng fI m ma I Ia m vI c o frong
vuo n. Ong fI da nh Iu ng, bu c ca c kho m phu c b n fu , ca o ru cho
ca c cay fa o va ba f sau. Co n fI fh chI Ioay hoay xay du ng va frang
hoa ng cho ch o cu a fI. Ong fI Ia y ru cha f bo f doa n cu I cu a cay
g cha y do dI va ca m xu ng da f nhu ng ca I co c ba ng g , fI dem
ma y I ng chIm freo In nhu ng ca I co c do . TI Ia y co kh da nh m f
fa m gIanh fha f da y va Ia m fha nh ca I ma I o phia frn chI c gh da I
d che na ng che suong. Ch o cu a fI fh Ia fuom r I. Ong fI noI:
- Cha u fa p Io II u Ia y m f mnh nhu va y Ia ra f f f.
TI ra f coI fro ng nhu ng Io I cu a ng fI. ThInh fhoa ng ng fI
fo I na m frn ca I co cu a fI va ba ng m f gIo ng cha m ra I, nhu ca y
ra fu ng Io I kho nho c, ng khuyn fI:
- ay gIo ma y da Ia kho I me ma y nhu m f mI ng ba nh da
ca f ro I ra. R I me ma y se co con kha c, d I vo I me ma y chu ng no se
fhan fhI f hon ma y. Co n ba ma y fh da ba f da u u ng ruo u r I.
Ong fI Im Ia ng m f Iu c Iau nhu nghe ngo ng ca I g, sau do Ia I
mI n cuo ng bung ra nhu ng Io I na ng n :
THOI THO ! 195
- a ma y u ng Ia n na y Ia Ia n fhu haI da y. KhI fha ng
MIkhaII pha I dang Iinh ba ma y cu ng da u ng r I. Iu c a y, ba ma y
co n nan nI fao mua cho no m f ca I gIa y mI n dI Iinh nu a chu , ca I
mu gIa ngu ng c a y! CIa cu dI Iinh qua ch fh bay gIo co fh no Ia I
kha c... Chao I, Iu chu ng bay... y... fha f Ia ... Co n fao fh da ga n k
mI ng I r I, nhu fh Ia ma y se co n Ia I co m f mnh fhI, ma y pha I
Io II u Ia y fa f, pha I fu kI m Ia y mI ng an, hI u khng7 Th da y!
Pha I fa p chI frng ca y va o chinh ba n fhan mnh, du ng d ke kha c
da f mu I mnh! Ha y s ng Ia ng Ie , bnh fha n, nhung pha I cu ng co I!
AI no I g cu ng nghe, nhung cu vI c Ia m fheo ca ch co Io I cho mnh.
Su f mu a he , fa f nhIn fru nhu ng hm fro I mua gIo , fI d u
s ng o ngoa I vuo n, fha m chi ca va o nhu ng dm a m fro I fI co n ngu
Iun o da y frn fa m fha m cu a ba fI cho. Chinh ba fI cu ng hay
ngu o ngoa I vuo n. a fI dem ra m f m co kh, ra I ga n ch fI
na m r I ba fI na m xu ng va k cho fI nghe nhu ng cau chuy n
ra f da I, fhInh fhoa ng Ia I ngu ng k va d f nhIn no I xen va o:
- Trng ka, m f ngI sao sa! Cha c do Ia IInh h n frong sa ch
cu a aI bu n nho d n da f Me da y! Nhu fh fu c Ia o dau da y Ia I mo I
co m f nguo I f f ra do I.
Hoa c ba fI chI cho fI xem:
- Nhn ka, m f ngI sao mo I hI n ra! Trng Iong Ianh nhu
m f con ma f a y! OI, ba u fro I, ba u fro I xInh de p, nguoI Ia fa m a o
khoa c I ng Ia y cu a Chu a...
Ong fI ca u nha u:
- a cha u ma y r I d n ca m Ia nh ma m ma f fhI, Iu ng c a ...
Ke fr m ma va o fh no bo p c ... I khI, va o Iu c chI u fa frn
ba u fro I fo a ra v s su I Iu a. Chu ng fa n da n va d xu ng vuo n cay
xanh muo f nhu nhung m f Io p fro ma u do pha sa c va ng o ng a nh.
M f Iu c sau fa f ca ca nh va f xung quanh d u f I sa m nhanh cho ng,
Ian r ng ma I ra, ph ng In, chm va o frong ma n dm no ng bu c.
Nhu ng chI c Ia duo c fa m no a nh na ng ru xu ng, nhu ng ngo n co
na m ra p xu ng ma f da f. Ta f ca d u fro nn m dIu hon, I ng Ia y
hon: mun huong nhe nha ng fo a ra, dIu da ng nhu fI ng nha c.
TI ng nha c fu ca nh d ng xa vo ng v : do Ia fI ng ke n dI m danh
frong fra I Iinh. m xu ng da n, va cu ng vo I dm m f ca I g ma nh
me , fuoI ma f nhu su au y m dIu hI n cu a nguo I me fra n va o I ng
ngu c.
Macxim Gorki 196
Ca nh fInh mIch nhu m f ba n fay a m a p mIn nhu nhung khe
khe vu f ve fra I fIm. Va fa f ca mo I a n fuo ng xa u xa, fa f ca Ia n bu I
II fI va no ng bo ng frong nga y hm do d u bI xo a mo dI frong fam
fri. Tha f fhu vI khI na m ngu a ma f In fro I, nga m nhu ng v sao m I
Iu c m f sa ng fhm khI n cho ba u fro I ca ng fhm sau fha m. Ca I
vu c sau fham fha m do cu vuon cao In ma I, Ia m hI n ra nhu ng v
sao mo I, no nhe nha ng nang b ng fa In kho I ma f da f va Ia m cho
fa co m f ca m gIa c fha f Ia ky Ia : Iu c fh fa ca m fha y foa n b fra I
da f fhu nho cho ho p vo I fa, Iu c fh fa ca m fha y Io n In m f ca ch
fuy f vo I, fo a r ng va Ian xa, ho a va o mo I va f xung quanh. Tro I
m I Iu c m f f I hon, khng khi m I Iu c m f fhm Ia ng Ie . Nhung
kha p mo I noI nhu co cang nhu ng so I day da n v fnh ra f nha y; m I
m f am fhanh, fI ng chIm ho f frong gIa c ngu , fI ng nhim cha y qua
hoa c m f gIo ng no I nho o dau do -fa f ca nhu ng am fhanh do d u
duo c ba u khng khi Ia ng nhu fo Ia m vang In, d u ngan In ra f
da c bI f, kha c ha n Iu c ban nga y. TI ng phong ca m, fI ng cuo I cu a
phu nu , fI ng guom ke o I frn n n ga ch he duo ng, fI ng cho su a -
fa f ca nhu ng am fhanh v ich do d u gI ng nhu nhu ng chI c Ia
ru ng cu I cu ng cu a m f nga y fa n. Co nhu ng dm o ngoa I d ng
hoa c frn duo ng ph b ng d I In fI ng ha f cu a nguo I say ruo u,
fI ng chan nguo I cha y fhnh fhIch na ng n , nhung nhu ng ca I do da
qua quen fhu c va khng co n aI chu y d n nu a. a fI fhao fhu c
ra f Iau, ba fI na m, da u g I In haI ba n fay ba f che o va k chuy n
vo I nI m ha o hu ng nhe nha ng, khng h d y xem fI co nghe hay
khng. ao gIo ba fI cu ng khe o cho n nhu ng fruy n c fich khI n
cho dm ca ng fhm y vI va de p de . CIo ng no I du duong cu a ba fI
fhuo ng Ia m fI ngu fhI p dI Iu c na o khng bI f va fI fInh da y va o
Iu c chIm ho f. a nh na ng chI u fha ng va o ma f fI, khng khi ban
maI run ra y nhe nha ng, m I Iu c m f fhm a m a p. Ia fa o ru nhu ng
ha f suong xu ng da f, nhu ng ngo n co xanh uo f da m m I Iu c m f
sa ng ru c In, m f Ia n hoI mo ng manh frong su f nhu pha-I b c
In fu ma f co . Trn ba u fro I fIm fim nhu ng fIa na ng m I Iu c m f
fo a r ng nhu chI c qua f dang xo e da n ra, ba u fro I chuy n fha nh
ma u xanh. TI ng chIm son ca ho f fif frn cao, va fa f ca nhu ng ma u
sa c, am fhanh fha m va o Io ng nhu nhu ng gIo f suong maI, khoI In
m f nI m vuI fhanh fha n khI n nguo I fa mu n da y ngay, Ia m vI c
va s ng ho a fhua n vo I fa f ca mo I sInh va f xung quanh mnh. ay
Ia fho I ky pha ng Ia ng va fho m ng nha f frong do I fI, va chinh
frong mu a he na y ca m gIa c fu fIn va o su c mnh da na y no va Io n
manh.
THOI THO ! 197
TI fro fha nh con nguo I fho o, fhich c d c. Nghe fI ng Iu fre
nha a pxIannIkp Ia he f fI cu ng ma c k . o n em ho co d n choI fI
cu ng khng mu ng ro chu f na o, ma chI so chu ng pha ma f nhu ng
cng frnh cu a fI o ngoa I vuo n -su nghI p da u fIn do fI fu fa o
nn. Ca nhu ng Io I no I cu a ng fI cu ng khng co n Ia m cho fI ba n
fam nu a, ca ng nga y gIo ng cu a ng fI ca ng fro nn kh khan, ga f
go ng, fhan va n. Ong fI ba f da u hay ca I co vo I ba fI va du I ba fI
dI. a fI Iu c fh d n nha ca u Iakp, Iu c fh d n nha ca u MIkhaIn.
I khI d n ma y nga y II n ba fI khng v , ng fI pha I fh I na u
Ia y; bI bo ng fay, ng fI Ia I I, chu I bo I va da p pha ba f dIa. Tinh
keo kI f cu a ng fI nga y ca ng fang. ThInh fhoa ng ng fI va o I u
cu a fI, ng I ch m ch In co va Ia ng Ia ng nhn fI m f Iu c Iau,
r I d f nhIn ho I:
- Sao cu Im fhIn fhif fh 7
- Cha u va n fh ... Sao kIa a7
Va ng fI ba f da u "In Io p" cho fI:
- Chu ng fa khng pha I Ia bo n quy f c. Khng aI da y chu ng fa
h f. Chu ng fa pha I fu hI u Ia y fa f ca . Nguo I fa fh co sa ch vo d
xem, co fruo ng d ho c, co n chu ng fa fh cha ng co co c kh g sa f.
Pha I fu hI u Ia y fa f...
R I ng fra m ngam suy nghI, ng I fro fro khng nhu c nhich
va Im ba f, co fh no I Ia ra f khu ng khI p. n mu a fhu fh ng fI
ba n nha . Truo c khI ba n if Iau, m f hm frong Iu c u ng fra bu I
sa ng ng fI b ng ba o vo I ba fI ba ng m f gIo ng bu n ra u, nhung
cuong quy f:
- Nay, ba no a, fI nuI ba nhu fh da du rI! ay gIo fh ba
dI kI m Ia y ma an.
a fI fo ra h f su c fha n nhIn d I vo I nhu ng Io I do , duo ng
nhu ba fI da bI f fu Iau Ia ng fI se no I nhu va y va dang cho do I
dI u do . a fI fhong fha moI h p fhu c ra, Ia y fhu c Ia nhe f va o
ca I mu I xm x p va no I:
- ThI duo c! a va y fh...
Ong fI fhu haI can bu ng nho f I om om o duo I ha m m f
ngI nha cu frong m f ngo cu f, phia duo I m f ngo n d I. KhI do n
nha , ba fI Ia y m f chI c gIa y gaI cu , ca m so I day gIa y ne m va o b p
Io . R I ba ng I x m va ba f da u go I gIa fha n:
Macxim Gorki 198
- CIa fha n, gIa fha n, xe da sa n sa ng, xIn Nguo I ha y cu ng dI
vo I chu ng fI fo I noI o mo I, d n vo I ha nh phu c mo I...
Ong fI o ngoa I san nho m va o cu a s , qua f In:
- o I da y, se co xe da y, mu fa gIa o kIa! Cu II u, du ng co bu
dIu fI.
- OI, ng no oI, coI chu ng ke o kh n da y!
a fI no I vo I ng fI, gIo ng nghIm frang. Nhung ng fI n I
no ng va ca m ba fI khng duo c dua gIa fha n dI fheo. a n gh va
nhu ng d da c IInh fInh kha c ng fI dem ba n cho nhu ng nguo I
Tacfa bun d cu su f haI ba hm mo I xong. Ong fI da f gIa va
chu I bo I om so m, co n ba fI fh du ng o cu a s nhn ra, Iu c kho c, Iu c
cuo I, mI ng khe Ia m ba m:
- II ca dI! a p h f dI!...
TI cu ng mu n kho c, fI fI c ca I vuo n va fu p I u cu a fI qua .
Chu ng fI do n nha dI chI ca n co haI chI c xe ngu a. TI ng I frn
xe, gIu a nhu ng d ng d da c IInh fInh. Xe xo c m f ca ch kInh khu ng,
duo ng nhu mu n ha f fI xu ng da f. Va fI da s ng vo I ca m gIa c bI
Ia c Iu IIn mIn nhu mu n ha f fI dI nhu va y frong khoa ng haI
nam fro I, cho d n fa n nga y me fI ma f. Me fI fro v sau khI ng
fI do n d n can ha m duo c if Iau. Me fI frng xanh nho f, ga y co m,
haI ma f mo fo, ngo nga ng a nh In nhu frong con s f. Me fI nhn
m f ca ch cham chu ky Ia nhu mo I frng fha y ng ba fI va fI Ia n
da u va y. Me fI Ia ng Ie nhn ca nha , co n b duo ng fI fh cu dI dI
Ia I Ia I o frong pho ng, haI fay cha p sau Iung, mI ng huy f sa o khe
khe , ch c ch c Ia I hu ng ha ng ho, ma y ngo n fay khe bu ng va o
nhau.
- Tro I, sao con Io n khI p fh na y!
Me fI no I, haI ba n fay no ng h I a p va o ma fI. Me fI an ma c
frng ra f xoa ng xInh: chI c a o da I ma u da cam r ng fhu ng fhnh, o
noI bu ng Ia I phnh ra. Ong b duo ng cha fay cho fI:
- Cha o ca u ca ! na y fh na o7
R I ng fa hif hif khng khi va no I:
-Na y, o day a m uo f Ia m!
Ca haI nguo I nhu vu a mo I qua m f cu c cha y da I, da ng m f
moI, quan ao frn nguoI du nha u na f, phaI ba c. HaI nguo I hnh
nhu khng co n mu n g hon Ia duo c na m nghI. Mo I nguo I u ng fra
THOI THO ! 199
frong ba u khng khi bu n fe . Nhn nhu ng gIo f nuo c mua cha y frn
cu a kinh, ng fI ho I:
- Nhu va y Ia cha y sa ch ca a 7
- Cha y sa ch, - b duo ng fI fra Io I, gIo ng qua quy f.
- Chu ng con pha I kho khan Ia m mo I Iao ra duo c...
- Hu , Iu a chu co pha I chuy n du a dau!
Me fI a p sa f va o vaI ba fI va no I fh fha m va o faI ba . a fI
nheo ma f Ia I nhu ga p a nh sa ng cho I. Khng khi frong nha m I Iu c
m f bu n hon. ng ng fI no I ra f fo, gIo ng fha n nhIn va co ve
cay d c.
- pgnI VaxIIIep, sao fI nghe no I Ia cha ng co cha y chI c g
ca , ma chI v anh da nh ba c fhua h f.
Khng khi yn Ia ng nhu duo I m I, chI nghe fha y fI ng a m
xamva sI ph ph va fI ng mua roI da p va o cu a kinh. M f Iu c sau
me fI no I:
- ...
- ca I g7- ng fI fhe f nghe d n dInh faI. - Co n mu n g
nu a7 Tao da cha ng ba o ra ng ba muoI fu I da u du ng co dI Ia y du a
haI muoI Ia g7 a y, ma y da duo c fho a ma n,; ng ch ng fhanh IIch
cu a ma y da y! Ma y da Ia ba Io n, oaI gh! Th na o, c quy nu cu a
fI!
Ca b n nguo I d u Ia he f a m I, Ia fo nha f Ia b duo ng fI. TI
bo ra pho ng ngoa I, Ieo In ng I frn d ng cu I va Ia ng dI frong n I
kInh nga c: me fI da bI nguo I fa Ia m fhay d I ha n, hoa n foa n
khng co n gI ng nhu fruo c nu a. Ca m gIa c na y khI o frong pho ng if
fha y ro hon, nhung o day, frong bo ng f I Io mo , fI nho Ia I ro ra ng
me fI fruo c kIa nhu fh na o. TI khng co n nho ro Ia m fa I sao v
sau fI Ia I o Xrmv, fa I m f ngI nha frong do fa f ca mo I fhu d u
co n mo I, fuo ng khng co gIa y b I, nhu ng khe ho gIu a ca c cay g fh
bIf ba ng so I gaI va co ra f nhI u gIa n o frong. Me fI va b duo ng
fI o haI phong co cua s frng ra duong, con fI voI ba fI fh o
gIan b p chI co m I m f chI c cu a s nho . Vuo f In frn ca c ma I
nha , nhu ng ng kho I nha ma y dam fha ng M f khu ph o NIjnI-
Npgrf co nhu ng nha ma y quan fro ng nha f o nuo c Nga. o Nga
nha g fhuo ng Ia m ba ng nhu ng cay g nguyn ghe p Ia I. In fro I
frng nhu nhu ng ngo n fay den s va nha ra nhu ng Ia n kho I da y
Macxim Gorki 200
da c, xoa n fif. CIo mu a dng fh I chu ng bay dI kha p xo m. Trong
nhu ng can pho ng Ia nh Ie o cu a chu ng fI Iu c na o cu ng co mu I da u
mo khe f Ie f. Sa ng so m fI ng co I ru In nhu fI ng cho so I:
- !..., u
- !... u... u...
u ng In gh da I nhn qua nhu ng fa m kinh bn frn cu a cu a
s va qua ca c ma I nha , co fh fha y ca I c ng nha ma y sa ng ru c a nh
de n. Ca nh c ng mo foang frng nhu ca I m m mo m den ngo m cu a
m f Ia o ha nh kha f dang ha ra cho da m nguo I be nho Iu Iuo f fu n
va o. CIu a frua fI ng co I Ia I ru c In, haI ca nh c ng nom nhu ca p
mI den s Ia I ha ra, d I ca I h c m m sau hoa m; nhu ng con nguo I
da bI nha ma y nu f chu ng Ia I nhu bI fun ra. Ho d ra duo ng nhu
m f do ng nuo c den s. M f con gIo mang fheo fuy f fra ng nhu
bng fh I Iu a va o duo ng ph , xua du I va d n ho v nhu ng can nha
cu a ho . a u fro I frn xo m Ia ng ra f if khI nhn fha y: nga y na y qua
nga y kha c phia frn ca c ma I nha , frn ca c d ng fuy f den kIf mu I
b ho ng, nguo I fa fha y Io Iu ng m f ca I ma I kha c ma u xa m va ba ng
pha ng; no de frIu In o c fuo ng fuo ng va Ia m Io a ma f nguo I fa bo I
ca I ma u sa c don dI u bu n fe cu a no . T I f I frn ba u fro I nha ma y
Ia p Io m f vu ng sa ng ma u do du c chI u va o ca c dInh ng kho I;
nguo I fa co ca m fuo ng nhu ca c ng kho I fu frong da m kho I nh ra,
khng pha I vuon In fro I, ma Ia chu c xu ng da f.
Chu ng fun ra nhu ng fIa Iu a do ru c, gao ru In. Nhn faf ca
nhu ng ca I do fI ca m fha y bu c do c v ha n, m f n I bu n chua xo f
da dI f frong Io ng. a fI fro fha nh nguo I Ia m b p; ba fI na u
nuo ng, co sa n, b cu I, xa ch nuo c, qua n qua f su f fu sa ng d n f I,
va khI dI nam ba fI ra roI ca chan fay, vua fhan van, vua rn rI.
ThInh fhoa ng sau khI Ia m Iu ng xong, ba fI ma c m f chI c a o ca nh
bng nga n, ve n va y In fha f cao va dI ra ph .
- Xem Ia o gIa o frn do s ng ra sao...
- Cho cha u dI vo I!
- Cha u se ch f re f ma f fhI. Xem ba o fuy f kIa ka!
R I ba fI dI hon ba y vecxfa frn con duo ng bI nga p gIu a
nhu ng ca nh d ng fuy f. Me fI nguo I va ng bu ng, co chu a, co ro
frong chI c khan san ra ch ma u xa m, co fua xung quanh. TI cam
ghe f chI c khan do , no Ia m cho fhan hnh fo Io n, can d I cu a me fI
xa u xi ha n dI. TI ghe f va fhuo ng ru f du f nhu ng fua o xung quanh
THOI THO ! 201
khan. TI cam ghe f ca ngI nha , xuo ng ma y va xo m Ia ng. Me fI dI
m f dI u ng be p du m do , m I khI ho fh ca I bu ng fo phnh Ia I Ia c Iu
frng fha f qua I go . Ca p ma f xanh xa m cu a nguo I a nh In nhu ng
ne f kh khan va gIa n du , va fhuo ng hay nhn fru ng fru ng va o
nhu ng bu c fuo ng fro fru I nhu bI da n cha f va o do . I khI me fI
nhn ha ng gIo qua cu a s ra duo ng. uo ng ph frng gI ng nhu
m f ha m rang, m f s rang v gIa nua nn da den kIf, kha p kh nh;
m f s da ru ng, va nguo I fa da vu ng v fhay va o do nhu ng chI c
rang mo I fo qua kh so vo I ha m.
- Chu ng fa o day Ia m g7 - TI ho I.
Me fI fra Io I:
- OI, Im dI con a ...
Me fI if no I vo I fI, ma fhuo ng chI ra I nh:
- I dI... ua day... em Ia I day...
TI if khI duo c ra duo ng; Ia n na o v nha fI cu ng bI buou da u
su f fra n v bI fu I fre con da nh. a nh nhau Ia fhu vuI duy nha f cu a
fI. Cho nn fI da nh nhau ra f say m. Me fI Ia y fha f Iung qua f
fI, nhung su fru ng pha f chI kich fhich fI fhm va Ia n sau fI
ca ng da nh nhau vo I fu I fre con m f ca ch dIn khu ng hon, va me
fI cu ng Ia I fru ng pha f fI nghIm kha c hon.
M f Ia n fI ca o fruo c cho me fI bI f ra ng n u me fI khng
fhI da nh fI fh fI se ca n fay me fI, r I cha y ra d ng va o Iy d n
ch f co ng o do . Me fI su ng s f da y fI ra, r I dI dI Ia I Ia I frong
pho ng va vu a fho vo I ve m f nho c vu a no I:
- ba f frI!
ChI c ca u v ng sInh d ng, Iung IInh cu a nhu ng fnh ca m ma
nguo I fa go I Ia Io ng fhuong yu da phaI nha f dI frong fam h n fI
va ca ng nga y ca ng hay bu ng In nhu ng ngo n Iu a xanh da y fha n
khi - ngo n Iu a fu c gIa n d I vo I fa f ca mo I fhu ; n I ba f bnh na ng
n , ca m gIa c s ng c d c frong ca I fh gIo I v nghIa, m f ma u xa m
xIf va dIu fa n na y, cu am I frong fra I fIm fI. duo ng fI ra f
nghIm kha c d I vo I fI va if khI no I chuy n vo I me fI. Su f nga y
ng fa chI huy f sa o mI ng, ho va sau bu a frua fh du ng fruo c
guong Ia y fam xIa nhu ng chI c rang kha p kh nh ra f ca n fha n va
ra f Iau. Ca ng nga y b duo ng fI ca ng hay ca I nhau vo I me fI, go I
me fI ba ng "c" m f ca ch gIa n du . I I xung h do Ia m cho fI fu c
gIa n gh go m. Nhu ng Iu c ca I nhau bao gIo b duo ng fI cu ng do ng
Macxim Gorki 202
cha f cu a fhng va o b p, co Ie ng fa khng mu n cho fI nghe fha y
Io I no I cu a mnh, fuy va y fI va n Ia ng nghe duo c ca I gIo ng fra m
fra m, kha n kha n cu a ng fa. M f Ia n ng fa gIa m chan va he f:
- ChI v ca I bu ng chuo ng ma f cu a c ma fI khng fh mo I aI
d n choI duo c, fha f Ia gI ng bo ca I!
TI su ng s f va fu c gIa n nhu dIn da I d n n I fI nha y ba n
In o frn Io suo I, da p ca da u va o fra n nha va ca n va o Iuo I d n
cha y ca ma u. Cu d n fhu ba y Ia co ha ng chu c nguo I dem phI u
fhu c pha m d n ba n cho b duo ng fI. Nguo I fa da fra cng cho ho
ba ng phI u fhay cho fI n ma f, va ho se du ng phI u d mua fhu c
pha m o cu a ha ng nha ma y. duo ng fI mua Ia I nhu ng phI u do
chI ba ng nu a fI n. Ong fa fI p ho o frong b p; ng I sau m f chI c
ba n, ve ma f quan fro ng va cau co , ng fa ca m phI u va no I:
- M f ru p ruo I.
- pgnI VaxIIIep, ng ha y n Chu a m f chu f...
- M f ru p ruo I.
Cu c s ng v nghIa, f I fam do ke o da I khng Iau. Truo c khI
me fI o cu , fI duo c dua fo I ch ng fI. Iu c na y ng fI da v o
KunavIn, ng o frong m f can pho ng cha f he p co Io suo I Nga va
haI cu a s frng ra san frong m f ngI nha haI fa ng o ph
Pxfa anaIa. Ph na y cha y duo I chan m f qua d I xu ng d n ha ng
ra o khu nghIa dIa cu a nha fho u c a ng frInh.
- Sao7 - ng fI ho I khI fha y fI va ca f fI ng cuo I fhe fhe .
- Nga y xua nguo I fa no I: "Khng co nguo I na o da ng yu hon
me de ", co n bay gIo co Ie chu ng fa pha I no I: "Khng pha I me de , ma
chinh Ia ng ngoa I qua I quy na y!" I chao, Iu chu ng bay... y... y
fha f Ia ...
TI chua kIp quen vo I ch o mo I fh ba va me fI vo I em be fI
foI. duong fI bI du I kho I nha ma y v f I bo n mo f cu a anh em
fho , nhung ng fa cha y cho f va duo c fuy n ngay va o Ia m chan ba n
ve fa I nha ga. Sau nhu ng nga y khng co vI c g xa y ra, fI Ia I duo c
dua v o vo I me fI frong fa ng ha m m f ngI nha da . Ia p fu c me
fI f ng fI d n fruo ng. Nhung ngay fu nga y da u fIn fruo ng ho c
da Ia m fI cha n ghe f. TI d n fruo ng vo I dI gIa y cu a me fI, ma c
chI c a o ba nh f nho , nguyn Ia a o cu a ba fI chu a Ia I, m f chI c
so-mI ma u va ng va m f ca I qua n da I bo ng ra ngoa I u ng. Ca ch an
ma c I Iang do Ia p fu c bI dem ra ch gI u. V chI c a o so-mI ma u
THOI THO ! 203
va ng ma fI bI go I Ia "fha ng fu ". Vo I fu I fre con fI da ho a ho p duo c
nhanh cho ng, nhung fha y gIa o va ng gIa o sI fh va n ghe f fI.
Tha y gIa o fI co nuo c da va ng bu ng, da u ho I, fhuo ng xuyn cha y
ma u cam, vo I haI I mu I nhe f da y bng, ng fa buo c va o Io p, ng I
va o ba n va ho I ba I ba ng gIo ng mu I. ang no I nu a chu ng ng fa
b ng Im ba f, ru f bng o I mu I ra, nga m nghia r I Ia c da u. Ma f ng
fa frng nha n I, nuo c da nhu ma u d ng gI; gIu a nhu ng n p nhan
co nhu ng v f xanh xanh, nha f Ia ca p ma f ma u fhI c hoa n foa n
fhu a frn b ma f do Ia I ca ng Ia m cho no fhm xa u xi. HaI con ma f
a y dinh cha f va o ma f fI ra f kho chIu khI n fI Iun Iun mu n
dua ba n fay In Iau ma . Ma y hm da u fI ng I o da y ba n frn
cu ng, ngay ba n da u, ga n sa f vo I fha y gIa o. Ng I o day fha f kho
Nhu ng nguo I fu bI khau va o Iung a o m f mI ng va I hnh vung do
hoa c va ng. TI co ca m gIa c nhu ng fa khng nhn fha y aI h f,
ngoa I fI ra. Su f bu I ng fa no I ba ng gIo ng mu I:
- Pxkp, fhay ao so-mI dI! Pxkp, du ng d ng da y chan!
Pxkp, nuo c o gIa y Ia I cha y ra fha nh vu ng r I!
TI fra fhu ng fa ba ng nhu ng fro nghIch ngo m quy qua I.
M f Ia n fI kI m duo c nu a qua dua ha u uo p Ia nh. TI dem khoe f
ru f ra va Ia y m f so I chI bu c no va o chI c ro ng ro c o cu a ra va o
ch pho ng ngoa I franh f I franh sa ng. KhI mo cu a fh qua dua
cha y In frn, va khI fha y gIa o khe p cu a Ia I fh qua dua chu p va o
ca I da u ho I cu a fha y y nhu m f ca I mu va y. Nguo I ga c fruo ng da n
fI v nha cu ng vo I Ia fhu cu a fha y gIa o, va v fro fInh nghIch do
fI da bI m f fra n do n nn fhan. M f Ia n kha c fI ra c Ioa I fhu c Ia
du ng d hif va o ngan ba n fha y. Tha y bI ha f hoI d n n I pha I bo Io p
v va cu anh con r d n da y fhay. Nguo I con r do Ia m f sI quan,
y ba f ca Io p ha f ba I "Chu a ha y cu u gIu p Nga hoa ng" va ba I "I, fu
do, fu do cu a fa". Nhu ng aI ha f khng du ng bI y Ia y fhuo c ke go
va o da u. Y go ra f ku, nhung khng dau. Va Ia m cho ca Io p cuo I r
In. Tha y gIa o da y gIa o Iy - m f gIa o sI fre va de p fraI co b fo c ra f
de p - ra f ghe f fI v fI khng co cu n "Tha nh su cu a Cu u uo c va
Tan uo c fhu" va v fI hay nha I Ia I I I no I cu a ng fa. Va o Io p, vI c
da u fIn Ia ng fa ho I fI:
- Pxkp, co dem sa ch dI khng7 u ng. Co dem sa ch khng7
TI fra Io I:
- Khng a , con khng dem. u ng.
- u ng ca I g7
Macxim Gorki 204
- Khng dem a .
- Th fh dI v ngay! u ng, dI v . V fao khng co y dInh da y
ma y. u ng, fao khng dInh da y dau.
I u do khng Ia m cho fI bu n Ia m. TI bo ra ngoa I va dI
fha fha n frn nhu ng con duo ng ba n fhIu o frong xo m cho d n h f
gIo ho c, vu a dI vu a d y quan sa f cu c s ng n a o cu a no . VIn gIa o
sI co khun maf sung kinh cua Chua CI-su, ca p ma f dIu da ng
nhu ma f phu nu va haI ba n fay nho nha n cu ng dIu da ng d I vo I fa f
ca nhu ng g duo c mo fo I. Tu quy n sa ch, d n ca I fhuo c, ca I qua n
bu f - ng fa d u nha c In m f ca ch fha n fro ng Ia fhuo ng, duo ng
nhu do Ia m f sInh va f hay va f ra f d vo , ng fa yu m n mo I va f
Ia m, chI so ca m khng khe o fh ho ng ma f. I vo I fre con ng fa
khng au y m nhu va y, song chu ng va n m n ng fa. Ma c da u fI
ho c cu ng fa m duo c, Nhung cha ng bao Iau fI duo c ca o ra ng fI bI
du I ra kho I fruo ng Qu c ca cu a nuo c Nga fho I Nga hoa ng. v
ha nh kI m xa u. TI cha n na n v cu ng, v chuy n na y co fh dem
Ia I cho fI nhu ng ra y ra Io n: me fI ca ng dam ra ba n finh, va ca ng
hay da nh da p fI hon. Nhung fha f Ia may ma n cho fI: gIa m mu c
CrIxanfho d f nhIn fo I fruo ng. Ong fa frng gI ng nhu m f fha y
phu fhu y, va fI co n nho Ia ng fa gu Iung. Ong fa nguo I nho be ,
ma c m f chI c a o den r ng, da u d I mu nom ra f bu n cuo I. KhI ng
ng I va o ba n, fho haI fay fu frong fay a o ra va no I: "Na o, ca c con
chu ng fa ha y no I chuy n vo I nhau!", khng khi Io p ho c Ia p fu c fro
nn a m cu ng, vuI ve , gay nn m f ca m gIa c d chIu kha c fhuo ng.
Sau nhI u nguo I, d n fI duo c go I In ba n ng. Ong ho I ba ng gIo ng
nghIm frang:
- Con In ma y7... Th fhI a 7 Sao cao gh fh , anh ba n7 Con
hay da m mua Ia m pha I khng7
Ong fa da f ba n fay kh kha ng vo I nhu ng mo ng fay da I va
nho n In ba n, ma y ngo n fay na m Ia y cho m rau Io fho. Ong nhn
dam dam va o ma f fI ba ng ca p ma f dIu hI n va no I:
- Na o, con ha y no I cho fa nghe, frong Tha nh su con fhich
chuy n g na o7
KhI fI no I ra ng fI khng co sa ch va fI khng ho c Tha nh
su , ng fa dua fay su a Ia I mu va ho I:
- Th Ia fh na o7 Ca n pha I ho c chu 7 Co fh Ia con bI f hoa c
da nghe k v Tha nh su chang7 Con bI f Tha nh fhI a 7 CIo I! Ca
THOI THO ! 205
KInh fha nh nu a chu 7 o , fha y khng7 I f ca su fich ca c fha nh
nu a a 7 a ng fho a 7 Con gIo I Ia m! Ong gIa o sI cu a chu ng fI buo c
va o, ma f mu I do bu ng, fho h n h n. CIa m mu c ban phu c cho ng
fa, nhung khI ng fa ba f da u no I d n fI fh gIa m mu c no I va gIo
fay In:
- XIn phe p m f chu f... Na o, con ha y k v Tha nh AIcxay,
nguo I cu a Chu a xem na o...
- Nhung cau fho raf hay, phaI khng anh ban7 - ng no I khI
fI qun m f cau na o do va ngu ng Ia I.
- Co n ba I na o nu a khng7 ... V vua avIf a 7 Ta ra f vuI Io ng
nghe! TI nha n fha y ng fa qua co Ia ng nghe va fhich ba I fho Ia m.
Ong ho I fI ra f Iau, r I b ng ng nga f Io I fI ra f nhanh va ho I:
- Con do c fheo Tha nh fhI a 7 AI da y7 Cha c ng con hI n Ia m
pha I khng7 a c a 7 Cha ng co Ie ! Th con co nghIch ngo m Ia m
khng7
TI Iu ng fu ng, nhung r I fra Io I:
- Co a.
Tha y gIa o va ng gIa o sI xa c nha n Io I fhu nha n cu a fI ba ng
nhu ng cau no I da I do ng. CIa m mu c ng I nghe, ma f nhn xu ng
da f, r I fho da I va no I:
- Mo I nguo I no I v con nhu ng g con da nghe fha y chua7 Na o,
Ia I day!
Ong da f fay In da u fI, ba n fay pha ng pha f mu I g fra c ca ,
va ho I fI:
- Ta I sao con Ia I nghIch nhu va y7
- Ho c cha n Ia m a .
- Cha n a 7 Khng du ng fh dau, anh ba n a . N u con cha n ho c
fh con ho c pha I ke m chu , da ng na y ca c fha y gIa o d u no I Ia con
ho c kha co ma ! Th fh a f pha I co nguyn nhan g kha c da y fhI.
Ong ru f frong ngu c a o ra m f cu n s nho va ghI:
- Pskp, AIcxay. uo c r I! u sao cu ng pha I c da n Io ng
mo I duo c, anh ba n a , va du ng co nghIch ngo m qua ! NghIch m f
chu f fhI fh duo c, co n n u nghIch qua fh se Ia m cho fhIn ha bu c
mnh! Ta noI co phaI khng, ca c con7
Macxim Gorki 206
NhI u gIo ng no I vuI ve da p Ia I:
- Vang a.
- Ca ca c con cu ng khng nghIch ngo m qua pha I khng7
a m fre con mIm cuo I ranh ma nh, fra Io I:
- Co chu ! Cu ng nghIch Ia m a ! NghIch Ia m a !
CIa m mu c nga nguo I In fha nh gh , gh chaf Iay fI va noI
m f ca ch h f su c Ia fhuo ng d n n I fa f ca mo I nguo I - ngay ca fha y
gIa o va ng gIa o sI - d u pha I ba f cuo I:
- Th da y, ca c chu em cu a fa a , va o fu I ca c em fa cu ng Ia
m f ng fuo ng nghIch da y! V sao fh nhI, ca c em7
o n fre con cuo I, ng fa ho I han chu ng, khe o Ia m cho ca Io p
r I fri, khI n chu ng pha I franh ca I vo I nhau. Khng khi m I Iu c
m f vuI ve fhm. Cu I cu ng ng du ng da y va no I:
- O day vo I ca c con ra f fhich, ca c chu be nghIch ngo m a ,
nhung d n Iu c fa pha I dI r I!
Ong gIo fay In, ve n fay a o, khoa f fay Ia m da u cho fa f ca mo I
nguo I va chu c:
- Nhan danh Cha va Con va Tha nh fha n, chu c cho ca c con
Ia m duo c nhu ng vI c f f Ia nh! ThI cha o cac con!
Ta f ca bo n fre con d u ku In:
- Ta m bI f u c Cha! XIn mo I u c Cha fro Ia I day Ia n nu a.
CIa m mu c ga f da u, no I:
- Ta se fro Ia I! Se fro Ia I! Ta se dem sa ch d n cho ca c con!
Vu a nhe nha ng ro I Io p ho c, ng vu a ba o fha y gIa o:
- Tha y cho ca c em v dI!
Ong na m fay fI da f ra pho ng ngoa I. Ra d n noI, ng cu I
xu ng bn fI va no I khe khe :
- Con pha I fu kI m ch mnh nhe , duo c khng7 Ta hI u v sao
con nghIch ngo m r I! ThI, fa m bI f anh ban nho cua fa!
TI h f su c xu c d ng, m f ca m gIa c da c bI f ra o ru c frong
Io ng fI. Sau khI cho Io p ho c gIa I fa n, fha y gIa o gIu fI o Ia I va ba o
fI ra ng fu gIo fI pha I ngoan ngoa n hon, fI cu ng Ia ng nghe m f
THOI THO ! 207
ca ch cham chu va fu nguyn. Ong gIa o sI vu a khoa c a o Ing va o
nguo I, vu a no I ba ng gIo ng dIu da ng:
- Tu nay ma y pha I d n ho c ca c gIo cu a fao! u ng. Pha I d n.
Nhung pha I ng I cho nghIm chInh! u ng. Pha I ng I cho nghIm
chInh.
Cng vI c cu a fI o fruo ng fa m n fh o nha Ia I xa y ra m f
chuy n khng hay: fI an ca p cu a me fI m f ru p. VI c na y fI
khng co chu y fruo c. M f hm va o bu I f I me fI dI dau khng ro ,
d fI o nha frng em. Ng I bu n, fI gIo m f quy n sa ch cu a b
duong ra xem - cu n "u f ky cu a nguo I fha y fhu c" cu a ua ma-
, va gIu a ca c frang sa ch fI nhn fha y haI fo gIa y ba c: m f fo
muo I ru p va m f fo m f ru p. Cu n sa ch fI do c khng hI u, fI be n
ga p Ia I. ng fI hnh dung ra ra ng vo I m f ru p khng nhu ng fI
co fh mua duo c quy n "Tha nh su ", ma co Ie co n mua duo c ca cu n
"RbInxon". TI bI f d n cu n sa ch na y fruo c do khng Iau, frong
m f bu I ho c o fruo ng. Va o m f nga y gIa re f, frong Iu c ra choI, fI
k cho bo n fre con nghe m f fruy n c fich. ng m f du a frong
bo n chu ng nha n xe f co ve khInh mI f:
- Truy n c fich chI Ia chuy n nha m nhi fhI. "RbInxon" mo I
fhu c Ia fruy n!
Co ma y du a nu a cu ng da do c "RbInxon" r I, fa f ca d u khen
cu n sa ch do . TI ca m fha y bu c mnh v chu ng khng fhich fruy n
c fich cu a ba fI. TI be n dInh bu ng do c "RbInxon" cho ba ng duo c
d r I cu ng se ba o cu n sa ch do Ia chuy n nha m nhi! Nga y hm
sau fI mang fo I fruo ng cu n "Tha nh su " va haI fa p fruy n c fich
da nha u na f cu a Andecxen, ba fun ba nh m fra ng va m f fun xu c-
xich. Trong m f cu a ha ng nho , f I om o ca nh ha ng ra o nha fho
Tha nh VIadImIa co ba n ca "RbInxon" - m f cu n sa ch mo ng, ba
va ng, frn frang da u ve m f nguo I rau rIa x m xoa m, da u d I chI c
mu Ing hnh cho p, frn vaI khoa c fa m da fhu . u c franh do fI
khng fhich; co n ca c fruy n c fich fh b ngoa I frng cu ng da
da ng yu r I, ma c da u nha u na f. Trong gIo nghI gIu a bu I, fI dem
phan chIa cho bo n fre con ba nh m va xu c-xich, r I chu ng fI ba f
da u do c fruy n c fich ky Ia "ChIm ho a mI". Truy n na y ngay Ia p
fuc da Iam cho chung fI ha o hu c. "o Trung Qu c mo I nguo I dan
d u Ia nguo I Trung Qu c, ca vua cu ng Ia nguo I Trung Qu c"
- TI co n nho cau na y da Ia m cho fI nga c nhIn m f ca ch d
chIu nhu fh na o bo I finh ca ch gIa n dI cu a no , bo I nha c dI u nhu
Macxim Gorki 208
mIm cuo I vuI ve va m f ca I g do nu a de p de Ia fhuo ng. TI khng
do c duo c h f "ChIm ho a mI" o fruo ng v khng du fh gIo . KhI fI
v d n nha fh me fI dang du ng bn b p Io fra ng fru ng, fay ca m
m f chI c cha o nho . Me fI ho I fI ba ng gIo ng ra f Ia , ga n nhu h f
hoI:
- Ma y Ia y m f ru p cu a fao pha I khng7
- Pha I, con Ia y mua sa ch da y. ay, sa ch day...
Me fI ca m cha o n n Iun cho fI m f ca I ra f dau, co n ma y
cu n sa ch cu a Andecxen fh me fI Ia y va gIa u bI f dI dau ma f,
dI u na y co n Ia m fI xo f xa hon ca bI do n. Ma y nga y II n fI khng
fo I fruo ng. Trong fho I gIan do ha n Ia b duo ng fI da dem k Ia I
ca I "fha nh fich" cu a fI cho nhu ng nguo I d ng su nghe, va nhu ng
nguo I na y Ia I k cho con ca I ho . M f du a frong s do dem chuy n
na y fo I fruo ng, va d n khI fI dI ho c II n duo c do n fI p ba ng m f
ca I fn mo I: "Tha ng an ca p". Ca I fn fha f gIa n dI va ro ra ng nhung
khng du ng, v fI co gIa u vI c fI Ia y d ng ru p dau. TI mu n gIa I
fhich dI u do , nhung nguo I fa khng fIn fI. TI be n v nha va ba o
voI me fI rang fI se khng dI hoc nua. Me fI ngI bn cua s; Iuc
do me fI Ia I dang co mang, nuo c da xa m ngoe f, ca p ma f frng do
da n va kh na o. Me fI dang cho Xasa bu , me nhn fI, m m ha ra
nhu ca .
- May noI Iao, - me fI no I khe , - khng aI co fh bI f chuy n
ma y Ia y d ng ru p ca .
- Me cu dI ma ho I xem.
- Chinh ma y ba hoa fh co . Na o, no I dI, co pha I chinh ma y da
ba hoa khng7 II u da y, maI fao se fm cho ra du a na o dem
chuy n do d n fruo ng!
TI no I fn m f du a ho c sInh. Ma f me fI nhan Ia I ve dau do n
va fh n fhu c kho c. TI bo xu ng b p, In gIuo ng na m. ChI c
gIuo ng cu a fI Ia nhu ng chI c ho m k o da ng sau Io suo I. TI na m
va nghe fI ng nu c no khe khe cu a me fI o frong pho ng:
- Tro I oI! Tro I oI!...
Khng sao chIu n I ca I mu I kInh fo m b c ra fu nhu ng mo gIe
ra ch dinh mo bI d f, fI fro da y va dI ra san, nhung me fI go I Ia I:
- Ma y dI dau fh 7 I dau7 Ia I day fao ba o!...
THOI THO ! 209
Chu ng fI ng I frn sa n nha . Xasa na m frong Io ng me fI, no
na m Ia y nhu ng chI c khuya frn a o da I cu a me fI, cu I xu ng va
no I:
- Huy, - y no mu n no I: khuy.
TI ng I sa f bn suo n me fI. Me fI m Ia y fI va no I:
- Chu ng fa nghe o. I vo I chu ng fa m I kpch, m I kpch...
Me fI va n khng no I h f m f dI u g do , nguo I gh cha f fI
frong ca nh fay no ng h I.
- v Ia I... v Ia I!
Me fI b ng nhIn fh f ra nhu ng fI ng ma co Ia n fI da nghe
fha y me fI no I. Xasa nha c Ia I:
- V naI!
Xasa Ia m f fha ng be ky Ia : vu ng v , da u fo, no nhn fa f ca
mo I va f xung quanh ba ng ca p ma f xanh ra f de p, mI ng khe mIm
cuo I va hnh nhu dang cho do I m f ca I g. No bI f no I so m m f ca ch
Ia fhuo ng, khng bao gIo kho c, Iun Iun s ng frong fra ng fha I vuI
ve bnh fha n. No ra f y u o f, chI bo duo c dI chu f va ra f vuI mu ng
m I khI nhn fha y fI. No hay do I fI b va fhich man m faI fI
ba ng nhu ng ngo n fay m m ma I nho xiu ma khng hI u sao Ia I
pha ng pha f mu I hoa vIIef. No ch f d f ng f, khng m dau g ca .
u I sa ng no co n vuI ve , yn Ia nh nhu mo I nga y, nhung d n Iu c I
f I, no da na m o frn ba n r I. VI c na y xa y ra if Iau sau nga y sInh
du a em fhu haI NIkIaI. Me fI Ia m du ng nhu da hu a; sInh hoa f
cu a fI o fruo ng Ia I fro Ia I bnh fhuo ng. Nhung r I fI Ia I bI qua ng
d n o vo I ng fI. M f hm frong bu a fra f I, Iu c o san dI va o b p,
fI b ng nghe fha y fI ng me fI ku na o nu f:
- pgnI, fI xIn anh, fI xIn anh...
- Ngu vu a vu a chu !
duo ng fI no I.
- Th fI bI f Ia anh d n vo I c fa ma Ia I!
- Th sao7
Trong ma y gIay ca haI d u Im Ia ng. Cu I cu ng me fI vu a ho
su su vu a no I:
- Anh fha f Ia m f fn v Ia I d c a c!...
Macxim Gorki 210
TI nghe fha y fI ng b duo ng da nh me fI, fI II n cha y b
va o pho ng fh fha y me fI nga khuy u xu ng da f, Iung va khuy u
fay du a va o gh , ngu c uo n ra, da u ngu a In, fho kho khe , haI ma f
Iong Ianh frng fha f da ng so , co n b duo ng fI fh an ma c sa ch se
frong b I phu c mo I, dang gIo ca I ca ng da I ngoa ng ra da p va o gIu a
ngu c me fI. TI vo Ia y con dao co chuI ba ng xuong ma ba c du ng
d caf banh m o frn ban - vaf duy nhaf me fI con gIu duoc sau
khI b fI ch f - va Iay hf suc dam vao suon b duong fI. May
qua , me fI da kIp da y MacxImp sang bn. Con dao suo f qua suo n
Ia m foa c ma f m f ma ng Io n frn b I phu c va chI Ia m sa y da fhI.
duo ng fI ku " I", bo cha y ra kho I pho ng, fay m Ia y suo n, co n
me fI fh v Ia y fI, nha c In va ne m fI xu ng sa n nha cu ng vo I
m f fI ng ru . duo ng fI fu ngoa I san fro va o, gIa ng Ia y fI. Tuy
fh , b duo ng fI va n cu dI d n khuya, khI b duo ng fI da dI kho I,
me fI Ieo In Io suo I vo I fI. Nguo I khe m Ia y fI, hn fI va kho c:
- Con fha fhu cho me , me co I I vo I con! OI, con yu quy , sao
con Ia I co fh Ia m nhu fh duo c. u ng d n ca dao u7
Vo I m f fha I d h f su c chan fha nh va hI u ra f ro nhu ng
dI u mnh no I, fI bao me fI rang rI se dam chf b duong rI caf
c fu fu Iun. TI nghI ra ng fI co fh Ia m nhu fh Ia m, hoa c du
sao fI cu ng fhu Ia m. Ma I d n nay fI va n co n nhn fha y ca I chan
da I ngoa ng da ng nguy n ru a do vo I ca I ne p sa c so cha y do c fheo
ng qua n. TI nhn fha y no vung In frong khng khi va pho ng
mu I gIa y va o ngu c me fI. H I fuo ng Ia I nhu ng chuy n gh fo m
na ng n na y frong cu c s ng man ro cu a nguo I Nga, nhI u Iu c fI
fu ho I: co nn nha c Ia I hay khng7 Va m I Ia n, vo I Io ng fIn fuo ng
mo I, fI Ia I fu fra Io I: pha I nha c Ia I, bo I v do Ia m f su fha f daI
da ng, da ng phI nh , ma I d n nay va n chua bI fhu fIu. o Ia m f
su fha f ca n pha I bI f ro d n fa n g c d nh ba f g c r no ra kho I fri
nho , kho I fam h n con nguo I, kho I foa n b cu c s ng cu a chu ng fa,
m f cu c s ng na ng n va nhu c nha bI f bao. Va co m f nguyn
nhan kha c kha n fhI f hon da ba f bu c fI pha I m fa nhu ng su
vI c gh fo m do . Ma c da u chu ng da ng ghe f, fha m chi chu ng co n de
na ng In fam h n chu ng fa va bo p ch f nhI u fam h n de p de ,
nguo I Nga va n co n co m f fam h n Ia nh ma nh, fre frung du d
da u franh va kha c phu c chu ng. Cu c s ng cu a chu ng fa ky Ia
khng nhu ng v no co n chu a du ng m f Io p bu n Ia y vo I du mo I fhu
ra c ruo I co kha nang sInh sI na y no va nha y nhu a d n fh , ma v
no co n chu a du ng nhu ng ma m m ng fuoI sa ng, Ia nh ma nh, da y
THOI THO ! 211
su c sa ng fa o, khng ngu ng xuyn qua Io p bu n a y d vuon In m f
ca ch da c fha ng - nhu ng ma m m ng f f Ia nh, nhan da o va n fI p fu c
vuon In, khoI In nI m ha vo ng ba f dI f va o kha nang fa o ra m f
cuc sng fuoI sang hon va nhan da o hon.

Macxim Gorki 212
XIII
TI Ia I d n o vo I ng fI.
- Sao fh , fha ng fuo ng cuo p7 - ng fI ku In va dap fay
xu ng ba n khI fha y fI.
- ay gIo fao khng nuI ma y nu a, ma c cho ba ma y nuI!
- uo c, fI se nuI, - ba fI no I, - ng fuo ng vI c do kho Ia m
da y!
- a y fh ba nuI! - ng fI no I fo, nhung Ia I dIu dI ngay khI
ca f nghIa cho fI:
- Tao va ba ma y da du f khoa f o rIng r I, bay gIo mo I fhu cu a
ng ba d u rIng bI f.
a fI ng I ga n cu a s Ia m dang-fen nhanh fhoan fhoa f, dI
kIm du ng va o nhau ku Ieng keng nghe ra f vuI faI, chI c g I ca m
da y kIm gam ba ng d ng Ia p Ia nh duo I a nh ma f fro I mu a xuan nom
nhu m f con chIm ba ng va ng. a fI cu ng gI ng nhu m f pho
fuo ng d ng va y, khng fhay d I g ca ! Co n ng fI fh ca ng nga y
ca ng qua f Ia I, co nhI u n p nhan hon, ma I fo c hung da chuy n
fha nh xa m, phong fha I frang fro ng duo c fhay fh ba ng nhu ng cu
chI ha p fa p no ng na y, ca p ma f xanh nhn da y ve nghI ky . a fI
cuo I va k cho fI nghe cau chuy n chIa gIa fa I gIu a haI ng ba :
ng chIa cho ba fa f ca chaI Io , n I nIu, ba f dIa va ba o:
- a y Ia nhu ng fhu cu a ba , ngoa I ra du ng co xIn xo g fI nu a!
Sau do ng fI fuo c h f mo I d da c, qua n a o cu , a o choa ng
ba ng Ing ca o cu a ba fI va dem ba n duo c ba y fram ru p, r I dem s
fI n a y cho du a con do da u cu a ng - m f nguo I o Tha I bun ba n
hoa qua - vay Ia y Ia I. Ong fI fro nn keo kI f v d va khng co n
bI f h fhe n Ia g nu a: ng fI d n nha nhu ng nguo I quen bI f cu -
nhu ng nguo I fruo c day cu ng o frong phuo ng fho vo I mnh - d n
nha nhu ng phu fhuong, fhan fho ra ng mnh da bI pha sa n v con
caI va xIn ho fIn fIu cho do fu ng. Ong fI Io I du ng Io ng quy fro ng
cu a mo I nguo I. Nguo I fa bI u ng fI nhu ng mo n fI n Io n. V nha
THOI THO ! 213
ng fhuo ng vung va y nhu ng fo gIa y ba c ngay fruo c mu I ba fI, va
khoe khoang, fru cho c ba fI nhu m f du a fre con.
- Tha y chua, mu ng c! a fh m f pha n fram s fI n na y
nguo I fa cu ng cha ng fhi cho dau!
Ong fI dem s fI n fhu nha p duo c cho haI anh em m f nha
bun vay Ia I: ng anh Ia m f nguo I ba n mo I cu a ng fI - m f nguo I
Ia m ngh fhu c Ing fhu , cao Iu nghu, da u ho I, bI f hI u frong
Ia ng Ia KhoIuxf, ba em Ia m f mu ba n ha ng be o u f If, ma do , ma f
ma u nau sa m, Ia m Iu ng fh u oa I, nhung m m me p Ia I ngo f nhu
ma f. Ta f ca mo I fhu frong nha d u chIa ha n ra: hm nay ba xua f
fI n ra mua fhu c an, hm sau ng mua va cu d n Iuo f ng Ia bu a
an ke m hon: ba fhuo ng mua fhIf ngon, chu ng fh Ia n na o cu ng
chI mua Io ng, gan, ph I, da da y. Tra va duo ng fh cu a aI nguo I a y
du ng, nhung fra fh fhuo ng pha chung va o m f a m. Ong fhuo ng Io
Ia ng ho I:
- Khoan, guo m ha ng, ba cho bao nhIu fra r I7
Ong fI d c bu p fra va o Io ng ba n fay va d m ca n fha n fu ng
bu p m f, r I no I:
- u p fra cu a ba be hon cu a fI, bu p fra cu a fI vu a fo hon
vu a duo c nuo c hon, nn fI pha I cho if hon.
Ong fI ra f chu y fheo do I xem ba fI ro f nuo c fra co da c nhu
nhau khng va co u ng nhI u hon khng.
- ! ng n f chu 7
a fI ho I fruo c khI ro f h f nuo c fra . Ong fI nhn va o a m va
no I:
- ThI duo c, ro f n f dI!
Ngay d n da u fha p de n fruo c fuo ng fha nh haI nguo I da cu ng
chung Iung da u ca f vo I nhau ha ng nu a fh ky nay cu ng mua rIng!
Ta f ca nhu ng fro fI fI n do cu a ng fI, fI fha y vu a I bIch vu a gh
fo m, nhung ba fI fh chI fha y bu n cuo I fhI.
- ThI, cha u du ng nghI nu a! - a fI an u I fI.
- Ca I do co g da ng ba n fam dau7 ng Ia o gIa r I nn dam ra
ga n do da y! Ong cha u da fa m chu c fu I da u r I, co pha I chuy n
du a dau! Cu ma c cho ng cha u ga n do , co ha I g d n aI dau7 Co n
ba se kI m duo c du mI ng an cho ba va cha u, khng so cha u a !
Macxim Gorki 214
TI cu ng ba f da u kI m fI n: cu d n nga y chu nha f va nga y I
Ia fI da y so m, vo Ia y ca I bI va d n ca c san nha , ca c ph d nha f
xuong bo , gIe ra ch, gIa y vu n, dInh. Nhu ng nguo I mua d cu fhuo ng
mua haI muoI kpch m f pu f gIe ra ch va gIa y vu n, sa f cu ng va y,
muo I hoa c fa m kpch m f pu f xuong. Ca nhu ng nga y fhuo ng, cu
fan ho c Ia fI dI nha f, fhu ba y na o fI ba n ca c fhu IInh fInh cu ng
duo c chu ng ba muoI hoa c nam muoI kpch, co khI ga p may co n
duo c nhI u hon nu a. a fI ca m Ia y s fI n cu a fI, v I va ng nhe f
va o fu I va y r I vu a nhn xu ng da f vu a khen fI:
- Ca m on cha u, cha u ngoan cu a ba ! Ca haI ba cha u ma Ia I
khng kI m n I mI ng an hay sao7 Co pha I Ia chuy n g gh go m
Iam dau!
M f hm fI nhn fr m fha y ba fI gIu nhu ng d ng nam
kpch cu a fI frong Io ng ba n fay, nhn nhu ng d ng fI n a y va
Ia ng Ie kho c, m f gIo f nuo c ma f du c nga u do ng frn ca I mu I xm
x p nhu da bo f. Co m f ca ch kI m duo c nhI u fI n hon dI nha f gIe
ra ch, do Ia an fr m cu I va va n frong nhu ng kho g o frn bo sng
ska hoa c PxkI - m f ho n da o, noI nguo I fa fhuo ng bun ba n sa f
frong nhu ng qua n g du ng v I frong ky h I cho . H I cho xong
nguo I fa do ca c qua n dI, co n c f va va n fh x p fha nh fu ng d ng,
va ga n nhu chu ng cu na m o do - o PxkI - ma I cho d n ky nuo c Iu
mu a xuan. Nhu ng fI u fhI dan co nha mua m I fa m va n f f Ia
muo I kpch, m f nga y co fh Ia y duo c haI ba fa m. Nhung chI co
fh Ia m an duo c va o nhu ng nga y xa u fro I, khI ba o fuy f hoa c mua
xua du I va ba f bu c nhu ng nguo I ga c dI a n na u. Chu ng fI fa p
ho p duo c m f bo n ra f an y vo I nhau: fha ng Xanka VIakhI In muo I
fu I, con fraI m f mu an ma y nguo I MordvIn, m f fha ng be ra f
da ng yu, finh fnh dIu da ng va Iun Iun vuI ve dI m da m; fha ng
Kxfrma khng cha khng me , fo c Iu c na o cu ng r I bu , nguo I ga y
gIo xuong, ma f den va fo |sau na y, nam muo I ba fu I no da fha f c
fu fu frong fra I gIam ca c fre em pha m f I, no bI dua va o day v an
ca p m f dI chIm b cau); fha ng be KhabI nguo I Tacfa, m f da I Iu c
sI muo I haI fu I, finh fnh h n nhIn va f f bu ng; fha ng Iaz mu I fo
be f, con m f nguo I coI nghIa dIa va da o huy f, fu I chu ng In fa m,
finh fnh fra m Ia ng, bI b nh d ng kInh; co n du a Io n nha f frong
bo n chu ng fI Ia fha ng CrIska Tsurka, con m f ba fho may go a
ch ng, no Ia m f du a bI f suy finh, cng ba ng va Iu c na o cu ng sa n
sa ng da nh nhau; fa f ca d u Ia fre con cu ng ph . o ca I xo m ngoa I
nay vIc an cap khng bI coI Ia mf fI II, ma da fhanh fap quan
THOI THO ! 215
va ha u nhu Ia ca ch sInh s ng duy nha f d I vo I nhu ng nguo I fI u
fhI dan s ng bu a no bu a do I. M f fha ng ruo I h I cho khng nuI
s ng duo c ca nam, v va y co ra f nhI u vI chu nha danh gIa cu ng dI
kI m fhm v da ng sng nuo c. Ho vo f cu I va g bI nuo c Iu cu n dI,
chuyn cho ca c ha ng ho a nho ba ng fhuy n g , nhung chu y u Ia an
ca p o ca c sa -Ian. Va no I chung Ia ho fhuo ng "xua f quy nha p fha n"
frn sng Vonga va ska, fho fa f ca nhu ng g d ho hnh bu a ba I.
Va o ca c nga y I , nguo I Io n fhuo ng dem nhu ng "fha nh fich" cu a
mnh ra khoe, bo n fre nghe duo c va ba f chuo c. n mu a xuan, va o
fho I ky sI n I nha f fruo c nga y khaI ma c h I cho , cu f I d n Ia frn
ca c duo ng frong xo m da y nhu ng fho ca c xuo ng ma y, nhu ng nguo I
da nh xe ngu a va du Ioa I fho fhuy n say m m. o n fre con frong
xo m fhuo ng dI mo c fu I ho , do Ia m f ngh da duo c ho p pha p ho a,
duo c chu ng Ia m m f ca ch ba o da n, ngay fruo c ma f nguo I Io n.
Chu ng da nh ca p du ng cu cu a fho m c, Ia y kho a m-I f cu a nhu ng
nguo I da nh xe kha ch, Ia y n I fru c va nhu ng mI ng d m fru c xe
ba ng sa f cu a nhu ng nguo I da nh xe cho ha ng. Nho m chu ng fI
khng Ia m nhu ng vI c nhu va y. M f hm Tsurka fuyn b du f
khoa f:
- To se khng an ca p dau, me fo khng mu n fh .
- Con fo fh so Iam! - KhabI no I.
Kxfrma ghe f cay ghe f da ng nhu ng du a an ca p va f. H no I
d n fI ng "fha ng an ca p " Ia no sa ng gIo ng ra f ga f, va khI nhn
fha y nhu ng du a fre kha c an ca p cu a nhu ng nguo I say ruo u Ia no
du I dI, co n n u fo m duo c du a na o Ia no gIa cho nn fhan. Tha ng
be ma f fo, ra u rI do cu fuo ng mnh Ia nguo I Io n, no co m f da ng dI
da c bI f, Ia c Iu dI vaI nhu phu b c ha ng, no I fh c ba f chuo c cho
duo c ca I gIo ng m m fh I . Iu c na o no cu ng co ve nhu cang
fha ng, khng fu nhIn Ia m cho no frng gIa dI. VIakhI fh fIn cha c
ra ng an ca p Ia co f I. Nhung Ia y va n va c f o PxkI fh khng bI coI
Ia an ca p, khng du a na o frong bo n chu ng fI so vI c do ca , va
chu ng fI da nghI ra m f Ioa f ca ch gIu p chu ng fI co fh Ia m vI c
do ra f d da ng. u I f I hoa c hm na o fro I mua gIo , VIakhI va Iaz
vuo f qua sng, o qua ng r ng nha f, dI frn ma f bang a m uo f da n I
In. Chu ng dI cng khaI, c Ia m cho nhu ng nguo I ga c chu y . Co n
b n du a chu ng fI fh, Ia n Iuo f fu ng du a m f, Ie n sang bn do .
Trong khI nhu ng nguo I ga c dang Io nga I v Iaz va VIakhI, chI d y
fheo do I chu ng fh chu ng fI fa p frung fa I m f d ng g da dInh
fruo c, cho n nhu ng fa m se Ia y v . R I frong Iu c haI du a nhanh chan
Macxim Gorki 216
dang fru cho c nhu ng nguo I ga c, Ia m cho ho du I fheo, fh chu ng
fI fro v . M I du a chu ng fI co m f so I day, da u bu c m f chI c
dInh Io n u n cong nhu ca I mo c. Chu ng fI mo c dInh va o nhu ng
fa m va n hoa c c f g , r I ke o dI frn fuy f va frn ma f bang.
Nhu ng nguo I ga c ha u nhu khng bao gIo frng fha y chu ng fI, ma
co fha y cu ng khng sao du I kIp. Sau khI ba n nhu ng fhu da Ia y,
chu ng fI chIa s fI n fhu duo c fha nh sa u pha n. M I du a duo c
nam kpch, dI khI duo c d n ba y kpch. Vo I s fI n do co fh
s ng m f nga y ra f no n, nhung VIakhI bI me no da nh, n u no
khng mang v du fI n mua cho ba fa m f c c hoa c nu a chaI ruo u
vfka. Kxfrma da nh du m fI n v no dang mo dI da nh chIm b
cau.
Me Tsurka bI m, no ra su c kI m fI n. KhabI cu ng gom go p
s fI n, mong quay v ca I fha nh ph qu huong cu a mnh. a c no
da dua no d n NIjnI, va duo c if Iau fh ba c no ch f du I. KhabI da
qun ma f fn fha nh ph do , no chI co n nho Ia fha nh ph a y na m
frn bo sng Kama, ga n sng Vonga. Khng hI u fa I sao ca I fha nh
ph a y Ia m cho chu ng fI fha y ra f bu n cuo I va chu ng fI fhuo ng
fru chu be Tacfa Ia c ma f a y ba ng ca ch ha f In: Co m f fha nh ph
Trn sng Kama Ngay d n chu ng fa Cu ng khng aI bI f Chan dI
bI n bI f Tay vo I khng vu a. Tm dau cho ra7 Tm dau cho fha y7
an da u KhabI ca u vo I chu ng fI, nhung m f hm VIakhI -ba ng
m f gIo ng gu gu nhu chIm b cau, ra f du ng vo I ca I bI f danh cu a
no -ba o KhabI ra ng:
- Ma y Ia m sao va y7 Cha ng Ie d I vo I ba n be ma cu ng ca u a 7
Tha ng be Tacfa fo ve nguo ng nghIu, va r I chinh no cung haf
ca I dI p khu c a y v "fha nh ph frn sng Kama". u sao chu ng fI
cu ng fhich dI nha f gIe ra ch va xuong hon Ia dI an fr m g . VI c
na y da c bI f fhu vI va o mu a xuan, khI fuy f da fan h f va sau
nhu ng fra n mua da ru a sa ch nhu ng con duo ng Ia f da o khu h I
cho hoang va ng. o day, frong khu h I cho na y, Iu c na o cu ng co fh
nha f duo c frong ca c c ng ra nh ra f nhI u dInh, ma nh sa f vu n.
Chu ng fI fhuo ng nha f duo c ca fI n d ng va fI n ba c. Nhung d
cho nhu ng nguo I ga c ca c da y qua n kho I du I va kho I fuo c ma f bI
cu a chu ng fI, chu ng fI hoa c pha I bI u ho va I d ng kpch, hoa c
pha I Ia y Iu c ho ra f Iau. No I chung, chu ng fI kI m duo c khng
pha I d da ng, nhung chu ng fI s ng vo I nhau ra f fhan a I, va ma c
da u fhInh fhoa ng co ca I nhau fi chu f, nhung fI nho Ia khng h co
m f cu c da nh nhau na o gIu a chu ng fI ca . Nguo I fhuo ng du ng ra
THOI THO ! 217
ho a gIa I chu ng fI Ia VIakhI, no Iun Iun bI f nha m du ng va o Iu c
ma no I vo I chu ng fI nhu ng Io I da c bI f don gIa n, Ia m chu ng fI
pha I nga c nhIn va nguo ng nghIu. Chinh VIakhI cu ng nga c nhIn
khI no I nhu ng Io I do . Nhu ng ngo n ng nguo c cu a Iaz khng Ia m
cho VIakhI bu c mnh, cu ng cha ng Ia m no hoa ng, no coI nhu ng I I
choI xa u Ia khng nn co va fhuo ng da p Ia I m f ca ch bnh fInh va
xa c da ng.
- Hu , Ia m fh d Ia m g co chu 7 - No ho I va Ia p fu c chu ng fI
fha y ro Ia da saI Ia m! VIakhI go I me no Ia "ba MordvIn cu a fao",
nhung ca I do khng Ia m cho chu ng fI bu n cuo I.
- Hm qua ba MordvIn cua fao v nha IaI say bi fI, - no vuI ve
k , haI con ma f fro n xoe ma u va ng sa ng Iong Ianh. - a a y da y cu a
ra, ng I xu ng nguo ng cu a va cu ha f Ia I nha I, y nhu m f con ga
ma I cu c fa c!
Tha ng Tsurka ca I g cu ng mu n bI f ca n ke , II n ho I:
- Ha f fh na o7
VIakhI da p fay va o da u g I, va ba ng gIo ng cao vu f no ba f
chuoc haf IaI baI haf cua me no: Co fI ng go ca ch ca ch: Cha ng mu c
d ng d fhuong Co ga y va o cu a s , Chu ng fI cha y ra duo ng! o Ia
cha ng orIka, ChI u chI u fhuo ng fh I sa o, Ia m ca Ia ng nga n ngo,
H f n a o, huyn na o. No bI f ra f nhI u nhu ng ba I ha f nga n II
cu n nhu va y va ha f nhu ng ba I do ra f hay.
- ! , - no noI fIp, - fh Ia ba fa ngu Iun ngay o nguo ng cu a,
Ia m gIo Iu a va o pho ng Ia nh qua , fo re f run In, suy f nu a fh ch f
co ng, nhung II ba fa va o fh khng du su c. Sa ng nay fo mo I ho I
me fo : "Me say g ma khI p fh 7" Me fo no I: "Khng sao, ha y chIu
kho m f fi, fao sa p ch f r I!". Tsurka no I vo I fha I d nghIm frang:
- a a y sa p ch f fha f da y, nguo I sung phu ca In r I.
- May co fhuong khng7 - TI hoI.
- Sao IaI khng7 - VIakhI nga c nhIn da p Ia I.
- Me fao d I vo I fao ra f f f. Va ma c da u fa f ca chu ng fI d u
bI f ra ng nguo I da n ba MordvIn a y da nh da p VIakhI nhu com bu a,
nhung chu ng fI va n fIn ra ng ba fa Ia nguo I f f. Tha m chi co hm
khng kI m duo c fI n, Tsurka co n d nghI:
- Na o, chu ng fa ha y go p m I du a m f kpch d mua ruo u
cho me VIakhI, ke o me no Ia I da nh no !
Macxim Gorki 218
Trong bo n co haI du a bI f chu Ia Tsurka va fI. VIakhI ra f
fhe m mu n duo c nhu chu ng fI, no Ia y fay gIa f ca I faI nho n nhu
faI chu f va no I ba ng gIo ng gu gu :
- ao gIo fao chn ca f xong ba MordvIn cu a fao, fao cu ng se
d n fruo ng, fao se fhu p xu ng duo I chan fha y gIa o d ng fa nha n
fao va o ho c. Ho c xong, fao se dI Ia m vuo n fhu cho gIa m mu c,
khng fh se dI Ia m cho chinh Nga hoa ng!... n mu a xuan fh
nguo I da n ba MordvIn cu ng vo I ng Ia o va n dI qua n fI n cu a d
xay nha fho , va mang fheo ca m f chaI ruo u vfka nu a, bI d ng cu I
d de pha I. Nguo I fa cho ba fa va o nha fhuong. Tha ng Tsurka
frInh fro ng ba o VIakhI:
- n o voI fao, me fao se da y ma y ho c...
Va chI if Iau sau, VIakhI da ngh n c do c nhu ng fa m bI n:
- Cu a ha ng "fhu c" pha m...
Tsurka chu a Ia I:
- Cu a ha ng "fhu c" pha m, d ng c a !
- To nhn fha y, nhung sao "fu " no cu nha y Iung fung.
- "Chu" chu!
- No nha y v no suo ng khI duo c nguo I fa do c d n da y! VIakhI
Ia m cho fa f ca chu ng fI ra f bu n cuo I va nga c nhIn v Io ng yu
cay co cu a no . Xo m na m ra I frn vu ng ca f nn ra f nghe o cay co , chI
ra I ra c day do , frong ca c san nha , Io fho va I ngo n ba ch II u dam
In Ie IoI, nhu ng bu I huong m c cong queo va chan ha ng ra o Ia
nhu ng bu I co kh xam xa m na m ne p mnh nhu so s f. Tha ng hoa c
co du a na o frong chu ng fI ng I In nhu ng bu I co do , VIakhI II n
ca u nha u bu c b I:
- O , sao Ia I Ia m na f co fh 7 Ng I fra nh ra ch ca f kIa khng
duo c a 7 Truo c ma f no , be m f nha nh ba ch II u, nga f m f ca nh hoa
huong m c hoa c cha f m f ca nh II u o frn bo sng ska d u fha y
nguo ng. No fhuo ng fo ve nga c nhIn, nhu n vaI va dang haI fay ra:
-Sao chu ng ma y ba ca I g cu ng be fh 7 Tha f Ia Iu quy su ! Va
fa f ca d u ca m fha y xa u h fruo c ve nga c nhIn cu a no . Cu d n
fhu ba y Ia chu ng fI Ia I f chu c fro vuI. Chu ng fI da chua n bI su f
ca fua n ba ng ca ch dI nha f frn ca c duo ng ph nhu ng dI gIa y gaI
ra ch va gIa u va o nhu ng xo kin. ChI u fhu ba y, khI nhu ng f p phu
b c ha ng nguo I Tacfa ro I b n fa u XIbrI v nha , chu ng fI II n
THOI THO ! 219
chI m IInh fra n dIa o m f ch na o do frn nga ba duo ng va Ia y
gIa y gaI ne m va o ho . an da u ho n I no ng, ho ruo f fheo chu ng fI
va chu I ru a, nhung cha ng bao Iau chinh ho cu ng fhich fro choI
na y. Ho bI f fruo c nhu ng g dang cho do I ho , nn khI xua f fra n ho
cu ng vu frang ba ng v s gIa y gaI, khng nhu ng fh ho co n rnh
xem chu ng fI gIa u vu khi o dau va da nhI u Ia n Ia y fr m cu a
chu ng fI. Chu ng fI pha n kha ng:
- Khng choI fh !
KhI do ho be n dem chIa Ia I cho chu ng fI m f nu a s gIa y gaI,
va cu c chI n da u ba f da u. Thuo ng fh ho da n quan o m f ch
fr ng, chu ng fI vu a he f vu a cha y xung quanh, Ia y gIa y gaI ne m
va o ho . Ho cu ng Ia he f va cuo I h h m I khI co du a na o frong bo n
chu ng fI dang cha y ma nga chu I da u xu ng ca f v bI gIa y ne m
du ng va o chan. Cu c choI sI n I ke o da I ra f Iau, co khI d n f I
mIf. Nhan dan ke o ra xem, ho na p va o ca c xo va nhn ra, mI ng
ca u nha u Ia y I . Nhu ng chI c gIa y da y bu I, xa m xIf bay frong
khng khi nhu nhu ng con qua , fhInh fhoa ng m f du a frong chu ng
fI bI ne m ra f dau, nhung va n fhich fhu hon Ia dau do n va fu c
gIa n. Nhu ng nguo I Tacfa cu ng hang khng ke m chu ng fI. Thuo ng
cu da nh nhau xong Ia chu ng fI cu ng dI vo I ho v acfen, ho fhuo ng
fh f chu ng fI mo n fhIf ngu a na u ngo f va m f mo n canh rau ra f Ia
mI ng. an f I xong chu ng fI u ng nuo c fra da c va an ba nh ngo f
Ia m ba ng b f fr n bo vIn fha nh nhu ng vIn nho . Chu ng fI ra f
m n nhu ng con nguo I cao Io n do , fa f ca d u nhu nhu ng nha da I Iu c
sI. Ho co m f ca I g ra f gI ng fre con, ra f d hI u. I u Ia m cho fI
h f su c nga c nhIn Ia finh fnh h n nhIn, ba n cha f hI n Ia nh
khng fhay d I va fha I d du ng da n, an ca n d I vo I nhau cu a ho .
Ta f ca mo I nguo I frong bo n ho d u hay cuo I ra f say sua, cuo I sa c
su a d n cha y nuo c ma f. Trong bo n ho co m f anh nguo I o
KaxImp, mu I ga y, m f mujIch co su c ma nh ky dI u. Co Ia n anh fa
va c fu duo I sa -Ian In bo sng ra f cao m f qua chung na ng haI
muoI ba y puf, anh vu a cuo I vu a Ia he f om so m:
- Ha, ha! Io I no I Ia co ra c, Ia d ng xu su f ma cu ng Ia ba c
va ng da y nhe !
Co Ia n anh d VIakhI ng I In ba n fay r I nang b ng no In
cao va no I:
- o , ca u be nha TroI pha I s ng cao nhu fh na y na y!
Macxim Gorki 220
Va o nhu ng hm mua gIo chu ng fI fu fa p Ia I nha Iaz o nghIa
dIa, frong cho I canh cu a b no . no Ia m f nguo I co b xuong x c
x ch, haI fay da I, mnh ma y ba n fhIu. Trn ca I da u be fi va b ma f
den sa m cu a ba c fa co nhu ng da m fo c va Ing xam xa m. a u ba c
fa nom fu a nhu m f qua nguu ba ng kh, co n ca I c nho va da I fh
gI ng nhu ca I cu ng. a c IIm dIm ca p ma f va ng nh ve fhich fhu
va no I Ii nhi ra f nhanh:
- OI, Ia y Chu a du ng Ia m con ma f ngu !
Chu ng fI mua ba jIfnIch fra , nam muoI gam duo ng, m f if
ba nh m, va nha f fhI f pha I co m f c c ruo u vfka cho b cu a Iaz.
a ng m f gIo ng nghIm nghI, Tsurka ra I nh cho ba c fa:
- Iao MujIch v du ng kIa, dI da f a m xamva!
Ia o "MujIch" mIm cuo I va nho m ca I a m xamva ba ng sa f fay.
Trong Iu c do I nuo c fra , chu ng fI ba n Iua n v cng vI c cu a mnh,
b Iaz fhuo ng khuyn chu ng fI nhu ng dI u chi Iy :
- Na y, nga y kIa nha Truxp se Ia m I b n muoI nga y da y, co
c fo Ia m, chu ng ma y d n da y fh fha h ma nha f xuong nhe !
- Xuong o nha Truxp da co mu b p nha f r I, - fha ng Tsurka
Io c Io I no I.
VIakhI nhn qua cu a s ra nghIa dIa, mong mo I:
- OI, chu ng fa sa p duo c va o ru ng r I!
Iaz bao gIo cu ng Ia ng fhInh, no nga m nghia fa f ca mo I nguo I
ra f cham chu ba ng ca p ma f bu n ba . No Im Ia ng ca khI dua cho
chu ng fI xem nhu ng d choI cu a no : nhu ng nguo I Iinh ba ng g
nha f duo c o ca c h ra c, nhu ng con ngu a ga y chan, nhu ng ma nh
d ng vu n, nhu ng chI c cu c a o. Ong b Iaz ba y In ba n du fhu c c
che n IInh fInh va da f a m xamva In. Kxfrma ng I ro f fra ra
che n, co n b Iaz fh sau khI n c ca n c c ruo u II n Ieo In Io suo I,
vuon ca I c da I ngoa ng fu frn a y xu ng, nhn chu ng fI ba ng ca p
ma f cu vo va ca u nha u:
- Ch f me chu ng ma y dI! Chu ng bay co pha I fre con nu a dau,
hu 7
- Hu , quan an ca p, Ia y Chu a du ng Ia m con ma f ngu !
VIakhI ba o ba c fa:
- Chu ng cha u khng pha I Ia quan an ca p m f fi na o!
THOI THO ! 221
- Chao I, fh Ia Iu an ca p va f va y...
KhI na o ba c fa Ia m chu ng fI cha n nga y qua Tsurka II n
qua f ba c fa ba ng m f gIo ng ca u kInh:
- ThI dI, Ia o MujIch v du ng kIa!
TI, VIakhI va Tsurka ra f khng mu n nghe ba c fa gIo gIo ng
k I nha na o dang co nguo I m, frong xo m co aI sa p ch f. a c fa
k I vo I ve fhich fhu va nha n fam. KhI fha y chu ng fI khng fhich
nghe chuy n cu a ba c, ba c II n c y cho c fu c va fha ch fhu c chu ng
fI:
- Hu , so a , Iu quy con7 Th ra fh ! Sa p co m f Ia o be o phI ch f
da y! Cha , cha c pha I Iau Ia m mo I ru a h f!
Chu ng fI ba o ba c Im dI, nhung ba c va n khng chIu fhI:
- RI chu ng bay cu ng se pha I ch f kIa ma , quanh qua n o ma y
ca I h ra c fh cha ng s ng Iau dau!
- K , ch f fh ch f, - VIakhI no I, - ch f Ia I duo c Ia m fhIn
fha n...
- Chu ng ma y a y a 7 - Iaz nin fho v nga c nhIn.
- Chu ng ma y ma do I Ia m fhIn fha n u7 a c fa cuo I h h va
Ia I k du fhu chuy n gh fo m v nguo I ch f d cho c fu c chu ng fI.
Nhung cu ng co khI con nguo I a y b ng ha gIo ng fhu fhI k m f
chuy n Ia Iu ng:
- Nghe day, bo n nha I ranh! Cuo m fi na o! Hm kIa nguo I fa
chn m f nguo I da n ba , fao da ho I IaI IIch mu fa, chu ng ma y a ! Tao
ho I mu fa Ia aI7
a c fa ra f hay no I d n phu nu , va no I ra f nhu ng chuy n fu c
fIu. Nhung nhu ng cau chuy n ba c fa k va n chu a du ng m f dI u g
nhu fha c ma c, aI oa n; ba c nhu mu n mo I chu ng fI cu ng suy nghI
vo I ba c, va chu ng fI fhuo ng cham chu nghe chuy n cu a ba c. a c
fa no I khng duo c khe o, khng co ma ch Ia c, Ia I fhuo ng chen va o
gIu a cau chuy n nhu ng cau ho I, nhung nhu ng cau chuy n cu a ba c
fhuo ng d Ia I frong fam fri mo I nguo I nhu ng chI fI f khI n nguo I
fa pha I ban khoan:
- Nguo I fa ho I mu : "AI d f7 "
- "TI d f da y!"
Macxim Gorki 222
- Th Ia fh na o, mu da n d n kIa7 m hm do mu co o nha
dau, mu na m o nha fhuong kIa ma !"
- "TI d f da y!" Mu fa no I nhu fh d Ia m g co chu ! OI, Ia y
Chu a du ng Ia m con ma f ngu !
a c fa bI f ro IaI IIch cu a ha u h f nhu ng nguo I frong xo m ma
ba c da chn frong d ng ca f cu a ca I nghIa dIa bu n fha m va fro fru I
a y. uo ng nhu ba c da mo ra fruo c chu ng fI nhu ng ca nh cu a cu a
ca c ngI nha , va chu ng fI buo c va o, fha y mo I nguo I s ng nhu fh
na o; chu ng fI ca m fha y frong cau chuy n cu a ba c co m f ca I g
frang nghIm va quan fro ng. Co Ie ba c co fh no I da u hm su f
sa ng, nhung cu d n Iu c cu a s cho I ga c mo frong a nh nha nhem Ia
Tsurka Ia I dIch gh du ng In:
- To pha I v ke o m f mnh me fo so . Co ca u na o dI vo I fo
khng7
Ca bo n d u ra v . Iaz fI n chu ng fI ra fo I ha ng ra o, do ng
c ng Ia I r I a p b ma f den sa m, xuong xa u va o cha n song cu a va
no I ba ng gIo ng kha n kha n:
- Ta m bI f! Chu ng fI cu ng ku fo: "Ta m bI f".
ao gIo chu ng fI cu ng fha y khng yn Io ng khI d no o Ia I
frong nghIa dIa. Co Ia n Kxfrma ngoa I Ia I nhn r I no I:
- Na y, m f nga y kIa chu ng mnh ngu da y fha y no ch f r I
cu ng chua bI f chu ng da y nhe !
- Tha ng Iaz s ng kh hon ca
- Tsurka fhuo ng no I nhu va y, nhung VIakhI Iun Iun pha n
d I:
- Chu ng fa cha ng kh fi na o...
Va fheo fI, fh chu ng fI s ng cu ng cha ng kh . TI ra f fhich
ca I cu c s ng d c Ia p, fu do o da u duo ng xo cho na y, fI cu ng ra f
fhich nhu ng fha ng ba n cu a fI. Chu ng da gay cho fI m f fnh ca m
sau sa c, va bao gIo fI cu ng ca m fha y bu f ru f mu n Ia m duo c m f
dI u g f f de p cho chu ng. o fruo ng, fI Ia I ga p pha I chuy n bu c
mnh. o n ho c fro fhuo ng ch gI u fI Ia fha ng dI nha f gIe ra ch,
fha ng an xIn. Co Ia n, sau m f fra n ca I nhau, chu ng fhua vo I fha y
gIa o Ia nguo I fI co mu I h ra c va chu ng khng fh ng I ca nh fI
duo c. TI co n nho Iu c a y fI da xo f xa nhu fh na o khI nghe fha y
IoI fhua do va sau fI da kh so ra sao m I khI d n fruo ng. Io I
THOI THO ! 223
pha n na n duo c bIa ra do a c y : sa ng na o fI cu ng fa m ru a ky ca ng
va khng bao gIo d n fruo ng frong b qua n a o va n ma c d dI nha f
gIe ra ch. Nhung r I cu I cu ng fI cu ng In duo c Io p ba. TI duo c
fhuo ng m f cu n sa ch Phu c am, m f fa p fho ngu ngn cu a KruIp
do ng ba cu ng va m f cu n sa ch nho khng ba vo I ca I nhan d kho
hI u: "Iafa
- Morgana"; fI co n duo c m f ca I ba ng khen nu a.
KhI fI dem nhu ng pha n fhuo ng do v nha , ng fI ra f mu ng
ro va xu c d ng, fuyn b ra ng fa f ca nhu ng fhu do d u pha I gIu gn
ca n fha n, va ng fI se dem ca f nhu ng cu n sa ch va o frong chI c
hom nho cua ng. a fI m da may hm, khng co fI n; ng fI
rn rI va Ia he f:
- a ruo u che h f ca cu a ca I cu a fI, ba bo n ru f fI d n xuong
fu y! Chao I, Iu chu ng bay... y... y fha f Ia ...
TI dem ma y cu n sa ch d n cu a ha ng ba n duo c nam muoI
Iam kpch v dua cho ba fI, co n ca I ba ng khen fh fI bI ngu ch
ngoa c va gIao Iun cho ng fI. Ong fI dem ca f fha f ca n fha n, v
khng gIo ra nn ng cu ng khng frng fha y fro nghIch ngo m cu a
fI. Sau khI fu gIa nha fruo ng, fI Ia I ba f da u cu c s ng da u duo ng
xo cho , ma fI ca ng fhich fhu hon fruo c. CIu a mu a xuan, co fh
kI m duo c nhI u fI n. Cu d n chu nha f Ia bo n chu ng fI fu sa ng
so m Ia I ke o nhau ra ca nh d ng, va o ru ng fhng, va ma I d n f I mIf
mo I v d n xo m, nguo I mo I m f m f ca ch khoan khoa I va Ia I ca ng
ga n bo vo I nhau hon. Nhung cu c s ng do ke o da I khng Iau: b
duo ng fI bI fha I va Ia I bI n dI dau ma f. Me fI cu ng vo I du a em
fraI nho cu a fI Ia NIkIaI d n o vo I ng fI, va fh Ia ca I fra ch
nhI m vu em duo c da f In vaI fI. a fI bo ra fha nh ph va d n o
nha m f fhuong gIa gIa u co Ia m ngh fhu khan fha nh. Nguo I me
Ia ng Ie , h c ha c cu a fI fhuo ng ke o I dI chan kho Khan co fhu
hnh Chu a CIsu na m frong quan fa I va nhn mo I va f ba ng ca p
ma f da ng so , fha ng em fraI fI fh bI fa ng Iao, Ioe f o ma f ca chan.
No y u d n n I kho c cu ng khng ra fI ng, n u do I fh chI rn Ia c ca
gIo ng dI, co n n u no fh fhIu fhIu ngu , dang ngu no cu ng fho da I
d n Ia Ia , Ia I co n ku hu hu y h f m f con me o con. Ong fI so na n
no h I Iau r I ba o:
- u ng ra fh pha I fa m b cho no m f chu f, nhung fao da o
dau ra fhu c an cho ca Iu chu ng ma y...
Macxim Gorki 224
Me fI ng I frn chI c gIuo ng k o go c nha , fho da I, no I ba ng
gIo ng kha n kha n:
- No chI ca n if fhI...
- u a na y m f if, du a kIa m f if, c ng Ia I se fha nh fo.
Ong fI pha y fay va ba o fI:
- Nn cho fha ng NIkIaI ra ngoa I fro I, cho no ra na ng, ch co
ca f a y.
TI II v m f bao ca f kh va sa ch, d fha nh d ng o duo I cu a
s , ch co nhI u na ng, va vu I du a em va o frong ca f cho nga p d n c
nhu ng fI ba o. Tha ng be fhich ng I frong ca f, no IIm dIm ra ve
fhich fhu va nhn fI ba ng ca p ma f kha c fhuo ng, khng co Io ng
fra ng, chI fha y haI con nguoI ma u xanh na m gIu a nhu ng vo ng fro n
nho ma u sa ng bao quanh. Ngay fu ma y nga y da u, fI da ga n bo vo I
em fI. TI co ca m fuo ng ra ng no hI u h f fa f ca nhu ng dI u fI
suy nghI, khI fI na m vo I no frn d ng ca f ga n cu a s ; fu frong cu a
s va ng d n bn faI chu ng fI gIo ng no I rIn rif cu a ng fI:
- Ch f fh co g Ia kho khan, ma y ma bI f s ng cho ra s ng
mo I Ia fa I! Me fI ho fu ng con da I...
KIa a ru f fay In, cha v phia fI, Iu c Ia c ca I da u nho nho fo c
nau. To c no fhua, Iong Ianh a nh ba c, b ma f no frng nghIm nghI
nhu m f ng cu non. M I khI co con ga hay con me o d n ga n ch
chu ng fI, KIa a cham chu nhn chu ng ra f Iau, r I nhn fI va
fhoa ng mIm cuo I. Nu cuo I do fhuo ng Ia m fI b I r I, khng hI u no
co ca m fha y ra ng fI cha n gIu no Ia m va chI mu n bo no da y ma
cha y ra duo ng hay khng7 San nha chu ng fI fha f cha f he p va ra c
ruo I. Tu c ng dI va o Ia m f da y nha kho be fi, nha d cu I va nha
ha m Ia m ba ng va n chua I f vo ; dI m f qua ng chu ng qua f sang bn
va frong cu ng Ia nha fa m. Trn ma I cha f da y nhu ng ma nh va n
fhuy n, g cu I, g xe va nhu ng vo ba o co n fuoI. Ta f ca d u Ia
nhu ng fhu ma nhu ng nguo I dan nghe o da vo f duo c frn sng ska
frong Iu c bang fan va frong khI nuo c fo. Kha p san cu ng da y nhu ng
d ng g IInh fInh nom ra f ban, nhung dng g u nuoc, bI nang
mua Ia m mu c na f, fo a ra mu I g mu c. Ca nh nha Ia m f ca I Io sa f
sInh chuyn gI f gIa su c nho . Ha u nhu sa ng na o bn do cu ng vang
In fI ng b r ng, fI ng cu u ku be be. Mu I ma u xng In n ng na c
d n n I dI khI fI co ca m fuo ng ra ng no rung d ng frong ba u
khng khi bu I ba m nhu m f ca I ma ng Iuo I do frong su f... Cu nghe
THOI THO ! 225
fha y fI ng nhu ng con va f r ng In khI bI bu a b va o khoa ng gIu a
haI su ng Ia KIa a Ia I nheo ma f Ia I va ph ng mI In, cha c mu n
ba f chuo c fI ng r ng, nhung no chI fh I ra duo c chu f hoI:
- Ph... phu ...
CIu a frua, ng fI fho da u ra ngoa I cu a s , go I:
- An frua!
Ong fI fu fay bo n cho fha ng be , gIu no frn da u g I mnh,
nhaI if khoaI, ba nh m r I Ia y ngo n fay kho ng kho ng nhe f va o ca I
mI ng nho xiu cu a KIa a, Ia m nhoe nhoe f ca ra ca p mI mo ng va
ca I ca m nho n cu a no . Mo I cho an duo c ma y mI ng, ng fI da ve n
a o fha ng be In, a n ngo n fay va o ca I bu ng o ng cu a no va no I:
- No r I chu 7 Hay co n mu n an nu a7
Tu frong m f go c f I om ca nh cu a fI ng me fI ca f In:
- cu ng fha y Ia no dang gIo fay v phia mI ng ba nh da y
fhI!
- e da I nhu no fh bI f g! No Ia m fh na o bI f duo c Ia an
bao nhIu fh vu a...
Va ng fI Ia I nhe f va o m m KIa a mI ng ba nh da nhaI...
Nhn ca nh cho an do fI fha y xa u h d n dau xo f, fI ca m fha y
nghe f fho va bu n nn.
- ThI duoc rI! - Cu I cu ng ng fI no I.
- Na y, b no Ia I cho me ma y!
TI do Ia y KIa a, no rn rI va vuon nguo I v phia ba n. Me fI
fho kho khe , ng I da y gIo haI ca nh fay kh de f chI co n da bo c
xuong ra do n Ia y KIa a. Me fI nom da I du n du n va ma nh
kha nh nhu m f cay fhng chI co n fro Ia I ma y ca I ca nh da bI fIa h f
Ia . Khng co n nghe fha y fI ng no I sI n I cu a me fI nu a, su f
nga y me fI cu na m Im frong m f xo . Me fI se ch f - fI ca m fha y
fh va bIf ro fh. Va chinh ng fI cu ng cu Ia I nha I Iun m m v
ca I ch f, nha f Ia va o bu I chI u, Iu c ngoa I san da f I va mu I g I
mu c nga y nga y, n ng n ng nhu mu I da cu u Iu n qua cu a s va o
frong nha . CIuo ng ng fI k o go c ngoa I, ga n ngay duo I ca c fuo ng
fhanh. Ong fI na m quay da u v phia ca c fuo ng va chI c cu a s
con. Ong fI In gIuo ng na m va Ia u ba u m f Iu c Iau frong bo ng f I:
Macxim Gorki 226
- CIo ch f da dI m r I da y. Chu ng fa se du ng fruo c Chu a vo I
ma f mu I nhu fh na o7 Chu ng fa se no I g7 u sao chu ng fa cu ng
da Ian Io c su f ca m f do I, da Ia m vI c no vI c kIa... Th r I chu ng
fa da da f duo c nhu ng g7...
TI ngu o khoa ng gIu a Io suo I va cu a s , ngay frn sa n nha .
Ch na m nga n qua , fI pha I cho chan va o ga m Io , gIa n d n bo va o
chan Ia m fI bu n nhu bI cu . Ca I xo b p na y da dua d n cho fI
nhI u nI m vuI qua I a c. Trong Iu c Ia m b p, ng fI hay Ia m du ng
da u chI c ga y fhng Io va ga y ke o n I va o cu a s Ia m vo kinh. Tha f
Ia bu n cuo I va ky Ia : m f nguo I fhng mInh nhu ng fI ma khng
nghI ra ca ch cua bo f da u ga y dI. Co Ia n khng hI u co ca I n I g da
sI qua Iau, ng fI ha p fa p du ng ga y ke o n I gIa f ma nh ca I n I
Ia m ba n fung chI c fhanh ngang frn khung cu a s ra cu ng vo I haI
mI ng kinh, co n chI c n I frn b p fh bI Ia f va vo fan. Chuy n ru I
do Ia m cho ng gIa dau kh d n n I ng ng I x p ngay xu ng sa n
nha va kho c:
- Tro I oI Ia fro I oI...
an nga y, Iu c ng fI va ng nha , fI Ia y con dao ca f ba nh m
cha f nga n bo f chI c ga y ke o n I dI d m f pha n fu. Nhung Iu c fha y
fh , ng fI II n ma ng:
- Tha ng quy fha ma ba f kIa! Pha I Ia y ca I cua ma cua. Nhu ng
ca I da u ga y a y co n co fh ba n cho nguo I fa Ia m fru c Ian duo c da y,
d quy su !
Ong pha y fay cha y ra pho ng ngoa I:
- Ma y nhu ng va o Ia m g7... - Me fI noI.
Me fI ch f, va o m f nga y chu nha f fha ng fa m, khoa ng ga n
frua. duo ng fI vu a mo I fro v sau m f chuy n dI va da Ia I fm
duo c vI c Ia m. a fI cu ng vo I KIa a da d n o vo I b duo ng fI
frong m f can nha sa ch se o ga n ga, va dang dInh va I hm nu a se
dua ca me fI d n da y. Va o bu I sa ng hm me fI ma f, me fI no I
vo I fI ba ng m f gIo ng khe khe , nhung ro ra ng va nhe nha ng hon
fhuo ng I :
- Con d n fm pgnI VaxIIIvIfa , ba o ra ng me mo I b Ia I
ngay!
Me fI nh m da y, ch ng fay va o fuo ng va ng I In, no I fhm:
- Cha y nhanh In!
THOI THO ! 227
TI ca m fha y hnh nhu me fI mIm cuo I, va co m f ca I g mo I
me a nh In frong ca p ma f cu a nguo I. duo ng fI co n dang Ia m I
o nha fho , ba fI be n saI fI dI mua fhu c Ia cu a nguo I da n ba o
Tha I Ia m ngh ga c cha n xe Iu a. Thu c Ia fha I sa n khng co , fI
pha I do I ba fa fha I xong mo I co fhu c dem v cho ba fI. KhI fI v
d n nha ng fI fh me fI dang ng I o ba n ma c chI c a o da I fim
sa ch se , fo c cha I go n ga ng, ve doan frang nhu fruo c day.
- Me do r I a 7
TI ho I, khng hI u fa I sao ca m fha y so so . Me fI qua c ma f
nhn fI:
- Ia I day! Ma y Ia ca o dau, ha 7
TI chua kIp fra Io I fh me fI da fu m Ia y fo c fI, fay kIa vo
Ia y m f con dao da I, de o, Ia m ba ng Iuo I cua, va qua f Iun ma y ca I
va o nguo I fI. Con dao fu f kho I fay me fI.
- Nhaf In! ua day...
TI nha f con dao ne m In ma f ba n. Me fI da y fI ra. TI ng I
xu ng Io suo I, so ha I fheo do I me fI. Me fI ro I ba n du ng da y, men
fo I go c nha , na m xu ng gIuo ng va Ia y khan fay Iau ma f da m da
m hI. Tay me fI cu d ng ch ch choa c, haI Ia n suo f qua ma f roI
xu ng g I, ke o chI c khan fay Iuo f frn ma f g I.
- Cho fao che n nuo c...
TI mu c o frong fhu ng m f che n nuo c. Me fI ngo c da u In ve
kho nho c, nha p m f fi nuo c r I dua ba n fay Ia nh foa f a y fay fI ra
va fho d c. Sau do me fI nguo c nhn ca c fuo ng fha nh o go c nha ,
r I dua ma f nhn fI, dI mI ma p ma y nhu mIm cuo I va fu fu
bung haI ha ng mI da I xu ng ma f. HaI khuy u fay me fI khe p cha f
va o suo n, va haI ba n fay vu a khe d ng da y ca c ngo n, vu a Ia n In
ngu c, nhich d n ga n c ho ng. M f bo ng den Iuo f frn khun ma f
me fI, nhu an sau va o khun ma f, Ia m cho Ia n da va ng cang In
va ca I mu I fhm nho n. M m me fI ha ra nhu fo ve nga c nhIn,
nhung hoI fho fh khng co n nghe fha y nu a. TI du ng yn ra f Iau
vo I chI c che n frong fay bn gIuo ng me fI, nhn khun ma f me fI
dang do ra va xa m Ia I. Ong fI buo c va o, fI ba o ng fI:
- Me cha u ch f r I!
Ong fI ngo In gIuo ng:
- Ma y no I nha ng ca I g fh 7
Macxim Gorki 228
Ong fI d n bn b p Io va Ia y ba nh nuo ng ra; fI ng mI ng sa f
na p Io va vI nuo ng ba nh vang In dInh faI. TI nhn ng fI; bI f
cha c Ia me fI da ch f, fI cu cho xem d n bao gIo ng fI mo I bI f
dI u do . duo ng fI d n, ma c chI c a o ve f-fng ba ng va I fh, d I
mu Iuo I fraI fra ng. Ong fa khe nha c m f chI c gh dn daf xung
ca nh gIuo ng me fI, nhung d f nhIn ng fa da n chI c gh xu ng
sa n, ku fo nhu fI ng ke n d ng:
- Nhung, me no ch f r I, frng ka...
Ong fI fro n xoe ma f, fu fu ro I kho I b p vo I ma nh sa f na p Io
frong fay, buo c Ioa ng choa ng nhu nguo I mu . KhI chI c quan fa I
cu a me fI da duo c chn xu ng duo I Io p ca f kh, ba fI fha fha n
gIu a nhu ng ngI m nhu m f nguo I mu ; ba fI va p pha I m f cay
fha nh gIa va bI ra ch foa c ca ma f. Ong b Iaz da n ba fI va o cho I
ga c, va frong khI ba fI ru a ma f, fh ba c fa khe no I vo I fI nhu ng
IoI an uI:
- OI, cha u cu a ba c! Cha u Ia m sao va y7 Ia y Chu a du ng Ia m
con ma f ngu ! Su do I Ia fh fhI... TI no I co pha I khng, cu 7 CIa u
nghe o fh cu ng d n ra nghIa dIa ca fhI. Co pha I fh khng cu 7
a c nhn ra cu a s va b ng nha y ra kho I cho I canh, nhung
ngay sau do ba c quay fro Ia I cu ng vo I VIakhI, ma f ma y fuoI fInh,
ho n ho .
- Nay, frng ka! - a c no I va cha cho fI xem chI c dInh
fhu c ngu a da ga y.
- Nhn xem, fuy f qua da y! o Ia qua cu a ba c va VIakhI fa ng
cha u da y. Cha u frng xem, chI c ba nh xe nho day na y, pha I
khng7 Nha f dInh day Ia cu a m f nguo I Kzac na o da nh ma f day...
a c dInh mua Ia I cu a VIakhI va f na y, ba c fra ba y kpch...
- a c chI no I dIu!
VIakhI no I nho , nhung gIo ng duo m ve ca u kInh, co n b Iaz
fh nha y In fruo c ma f fI, nha y ma f Ia m hI u v phia VIakhI va
no I:
- Trng VIakhI ka. NghIm go m Ia nghIm! ThI duo c,
khng pha I cu a ba c fa ng ma Ia cu a no fa ng cha u da y, no ...
a fI ru a ma f xong, fru m chI c khan vung In khun ma f
sung hu p, fim ba m va go I fI ra v . TI khng v v bI f ra ng frong
bu a c fang o nha mo I nguo I se u ng ruo u vfka va ca I nhau. Ngay
THOI THO ! 229
fu Iu c co n o nha fho , ca u MIkhaIn da vu a fho da I vu a ba o vo I ca u
Iakp:
- Hm nay chu ng fa se duo c bu a say fu y Iu y, ha 7
VIakhI c Ia m cho fI pha I vuI: no ca p chI c dInh fhu c ngu a
va o ca m va c fhe Iuo I xu ng chI c ba nh xe, co n b Iaz fh c y cuo I
vang va he f:
- Trng ka, cha u frng, no Ia m ca I g kIa ka!
Nhung nha n fha y fa f ca nhu ng fro do d u khng Ia m cho fI
vuI In duo c, ba c II n ca f gIo ng nghIm frang:
- Na y fhI dI, cha u du ng nghI ngo I g nu a! Ta f ca chu ng fa
d u se ch f; ngay chIm cho c r I cu ng ch f kIa ma ! ThI, fh na y
va y, ba c fr ng co In m me cha u nha , duo c khng7 ay gIo cha u,
VIakhI va ba c, ma y ba c cha u fa ra ru ng dI. Ca fha ng Xanka cu a
ba c cu ng cu ng dI. a c cha u fa se dem co v da p In m , nhu va y
ra f f f!
Y kI n do Ia m fI ra f fhich, va chu ng fI dI ra ru ng.
Sau khI chn ca f me fI duo c va I nga y, ng fI bao fI:
- Na y, Icxay ma y khng pha I Ia ca I m -day, ma y khng fh
Iu ng Ia ng ma I frn c fao, ma y ha y dI va o do I ma kI m s ng... Va
fh Ia fI buo c va o do I.
H t

Thoi Tho Au - 580

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Thoi Tho Au - 580

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

THOI THO !

Vous aimerez peut-être aussi