Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
absum, −esse, afui, intr., es-tar distante, estar ausen-te; pres., absens, −entis, ausente,
acerbus, adj., amargo; adv., acerbe − sust., acerbitas, −atis, t., amargura.
1
ad, prep. de ac., a, hacia; cerca de.
adeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, tr. e intr., ir hacia, acercarse; visitar; sust.,
adloquor, −loqui, −locutus sum, tr., dirigir la pala-bra a: aliquem adloqui, hablar a alguien.
admoneo, −ere, −monui, −mo-nitum, tr., avisar, adver-tir ( aliquem alicuius rei o de re).
2
admodum, adv., mucho.
adoro, are, avi, −atum, tr., dirigir una plegaria a una divinidad, adorar.
advenio, −venire, −veni, −ven-tum, intr., llegar; sust., adventus, 4 m., llegada; advento, −are, −avi; −atum,
intr., ir acercándose.
adverto, −vertere, −verti, −ver-sum, tr., volver hacia, atender; part.−adj., ad-versus, opuesto, fronte-ro;
desfavorable; ani-mum adverto = animad-verto, tr., advertir.
3
aedifico, −are, −avi, −atum, tr., construir.
aedilis, −is, m., edil, magis-trado encargado de los edificios públicos, calles y plazas.
aeger, −gra, grum, adj., en-fermo; adv., aegre, difícil-mente, con repugnancia.
aequus, adj., llano, igual, ecuánime; adv., aeque. igualmente; sust., aequi-tas, −atis, f., ecuanimidad;
aequalis, −e, igual; de la misma edad.
ager, agri, m., tierra de cul-tivo, campo; pl., agri, campos, campiña; terri-torio; adj., agrestis, −e, campesino.
agmen, −inis, n., columna de tropa en marcha; pri-mum agmen, vanguardia; medium agmen, centro de
columna en marcha; no-vissimum agmen, reta-guardia.
4
ago, −ere, egi, actum, tr. impulsar hacia adelante, conducir; hacer cumplir; hacer; tratar; agito, are, −avi,
−atum, tr., mover re-petidamente, agitar; tra-tar, ocuparse de, exami-nar.
ala, 1 f., ala; ala del ejérci-to; escuadrón de caballe-ría; ales, −itis, f., alado; pájaro, ave.
alacer, alacris, alacre, adj., vivo, brioso, fogoso; sust., alacritas, −atis, f., fogosi-dad.
altus, part. de alo, alto, pro-fundo; adv., alte, sust., altum (mare), alta mar; sust., altitudo, −inis, f., al-tura,
profundidad.
amicus, adj. y sust., amigo; adv., amice; sust., amici-tia, 1 f., amistad.
amitto, −mittere, −misi, −mis-sum, tr., perder ( casual-mente), en tanto que per-do significa perder de
in-tento, destruir. amnis, −is, m., río.
amo, −are, −avi, −atum, tr., amar; part.−adj., amans, −antis, amante; adverbio, amanter; sust., amor,
−oris, m., amor.
amplector, −plecti, −plexus sum, tr., abrazar; sust., amplexus, 4 m., abrazo.
5
amplus, adj., amplio, espa-cioso, abundante, esplén-dido; comp. adv., am-plius, más.
angustus, adj., angosto, es-trecho; adv., anguste; sust., angustiae, 1 pl., angostura, desfiladero; aprieto.
anima, 1 f., aire; aliento; vida; alma; sust., animal, −alis, n., animal.
ante, prep. de ac., frente a, delante de; antes; ante quam, conj., antes de que. antea, adv., antes. antiquus,
adj., el que está delante; el de tiempo an-terior; antiguo; adv., an-tiquitus, en tiempo pasa-do; sust.,
antiquitas, −atis, 3 f., antigüedad.
appeto, −ere, −petivi, −peti-tum, tr., apetecer; ata-car; intr. (referido al tiempo), aproximarse.
approbo, −are, −avi, −atum, tr., aprobar; sust., appro-batio, −onis, f., aproba-ción.
6
apud, prep. de ac., junto a, entre, en casa de.
arbiter, −tri, 2 m., testigo, árbitro; arbitror, −ari, atus sum, tr., considerar, creer.
ardeo, −ere, arsi, arsum, intr., arder; sust., ardor, −oris, m., ardor.
arguo, arguere, argui, argu-tum, tr., esclarecer, pro-bar; acusar; sust., argu-mentum, 2 n., prueba.
arma, −orum, 2 n., pl., ar-mas; armo, −are, −avi, −atum, tr., armar.
aro, −are, −avi, −atum, tr., arar; sust., arator, −oris, arador, labrador; ara-trum, 2 n., arado; arvum, 2 n.,
tierra de labor.
arripio, −ere, −ripui, −reptum, tr., coger apresuradamen-te, arrebatar, apresar, empujar.
ars, artis, f., arte, habili-dad; pl., medios, proce-dimientos; artifex, −icis, m., artífice, autor, maes-tro.
ascendo, −ere, −scendi, −scen-sum, tr. e intr., subir; sust., ascensus, 4 m., su-bida, grado.
asper, −era, −erum, adj., ás-pero, duro, penoso; adv., aspere; sust., asperitas, −atis, f., aspereza, dureza.
7
aspicio, −ere, −spexi, −spec-tum, tr., mirar hacia; sust., aspectus, 4 m., vis-ta, aspecto.
attineo. −ere. −tinui −tentum intr. con ad, tocar a, lle-gar hasta, importar.
audeo, −ere, ausus sum, tr., atreverse; adj., audax, −acis, audaz; adv., audac-ter, audazmente; sust.,
audacia, 1 f., audacia, atrevimiento.
augeo, −ere, auxi, auctum, tr., aumentar; sust., auc-tor, −oris, m., autor, pro-motor, investigador;
auctoritas, −atis, f., poder, autoridad, influencia.
auspicium, 2 n., observa-ción de las aves en su vuelo movimientos. ape-tito y canto; auspicio, símbolo de
poder.
8
auxilium, 2 n., ayuda; auxilia, pl, fuerzas auxiliares.
bellum, 2 n., guerra; bello, −are, −avi, −atum, intr.. guerrear, combatir.
bonus, adj., bueno; adv., bene, bien; sust., bonitas, −atis, f., bondad.
brevis, −e, adj., breve, corto; advs., breviter, brevemen-te; brevi; pronto; sust., brevitas, −atis, f., breve-dad,
pequeñez. bubulcus, 2 m., boyero.
9
cacumen, −inis, n., cima en punta, punta.
cado, −ere, cecidi, casum, intr., caer; sust., casus, 4 m., caída; casualidad; suceso.
caedo, −ere, cecidi, caesum, tr., cortar, matar, derri-bar; sust., caedes, is, f., matanza, mortandad, ase-sinato.
caelum, 2 n., bóveda celes-te, cielo; clima, atmósfe-ra; adj., caelestis, −e, ce-lestial, del cielo. caeruleus y
caerulus, adj., azul oscuro.
candidus, adj., blanco (bri-llante); sust., candidatus, vestido de toga blanca, candidato.
cano, −ere, cecini, cantum, tr., cantar; sust., cantus, 4 m., canto; canto, −are, −avi, −atum, tr., cantar.
canus, adj., blanco, cano; canities, −ei, f., pelo cano-so; vejez.
caper, capri, m., macho ca-brío; capra, 1 f., cabra; capella, 1 f., cabrita.
capio, −ere, cepi, captum, tr., coger, tomar, apode-rarse de; capto, −are, −avi, −atum, tr., tratar de co-ger;
sust., captivus, 2 m., prisionero. caput, −itis, n., cabeza; per-sona; vida; capital.
carcer, −eris, m., cárcel, prisión; barrera, punto de partida en las carreras de circo.
carpo, −ere, carpsi, carptum, tr., arrancar; escoger; to-mar; disfrutar; desga-rrar.
10
carus, adj., querido; sust., caritas, −atis, f., cariño, carestía.
causa, 1 f., causa, motivo, razón; proceso; pretex-to; abl., causa, por, a cau-sa de.
caveo, −ere, cavi, cautum, tr. e intr., precaverse, guardarse de; cave ne ca-das, guárdate de caer; ve-lar por,
garantizar; sust., cautio, −onis, f., garantía.
cedo, −ere, cessi, cessum, intr. y tr., ir, irse, retirar-se; ceder; dar, conceder; cesso, −are, −avi, −atum, intr.,
estar ocioso, estar en reposo, cesar. celeber, −bris, −bre, adj., api-ñado, concurrido, famo-so; celebro, −are,
−avi, −atum, tr., concurrir en tropel, apiñarse; celebrar.
celer, −eris, −ere, adj., veloz; adv., celeriter; sust., cele-ritas, −atis, f., celeridad, rapidez, prisa.
censeo, −ere, censui, cen-sum, tr., evaluar, de-clarar, juzgar, estimar, creer sust., censor, −oris, m., censor;
census, 4 sust. censo.
centum, num. card., cien, centesimus, ord., centésimo; centeni, distr., de cien en cien; centies adv., cien
veces. centurio, −onis, m., centurión.
certo −are, −avi, −atum, intr. y tr., luchar, rivalizar, disputar; debatir; sust., certamen, −inis, n., dispu-ta,
porfía, certamen; cer-tatim, adv., a porfía.
certus, adj., fijo, determina-do, seguro, cierto; com-par., certiorem facio ali-quem, informo a alguno; adv.,
certe, ciertamente, sin duda; certo, con se-guridad. cervices, −cum, f. pl., cuello.
11
ceteri, −rae, −ra, adj. pl., los demás, los restantes; adv., ceterum, por lo de-más.
cieo, ciere, civi, citum, tr. poner en movimiento, agitar, remover; proferir, lanzar; part.−adj., citus, rápido;
cito, −are, −avi, −atum, excitar, llamar, ci-tar.
cingo, −ere, cinxi, cinctum, tr., ceñir; cingor, tr. e intr., ceñirse, armarse.
circumeo o circueo, −ire, −ivi, −itum, tr. e intr., ir alrededor; rodear; sust., circuitus, 4 m., rodeo.
circumspicio, −ere, −spexi, −spectum, tr., mirar en torno, abarcar con la vis-ta; observar, examinar.
circumvenio, −ire, −veni, −ventum, tr., cercar, aco-rralar; tender un lazo, engañar.
cis, prep. de ac., a este la-do de. citerior, −oris, adj., del lado de acá (respecto a Roma o Italia).
civis, −is, m. y f., ciudada-no; adj., civilis, −e, civil, cívico; adv., civiliter; sust., civitas, −atis, f., ciu-dad,
Estado; derecho de ciudadanía.
clamo, −are, −avi, −atum, intr., gritar; sust., cla-mor, oris, m., grito; clamito, −are, −avi, −atum, intr.,
vocear, gritar cons-tantemente.
12
clavis, −is, f., llave.
clemens, −entis, adj., cle-mente, suave, indulgente; bondadoso; adv., clemen-ter; sust., clementia, 1 f.,
clemencia, benignidad.
coeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., reunirse, juntarse; condensarse; sust., coe-tus, 4 m., reunión, junta.
coepi, −isse, coeptum (se usa como perfecto de inci-pio ), def. tr., comenzar.
cogito, are, avi, atum, tr., pensar; planear, propo-nerse; cogitatio, onis, f., pensamiento.
cognosco, −ere, −gnovi, −gni-tum, tr., conocer; averi-guar; aprender; investi-gar judicialmente; sust.,
cognitio, −onis, t., conoci-miento, indagación judi-cial.
cohortor, −ari, −atus sum, tr., exhortar, arengar; sust., cohortatio, onis, f., arenga.
colo, −ere, colui, cultum, tr., cultivar; habitar; honrar, cuidar; tratar; sust., cultura, I, f., culti-vo; cultus, 4 m.,
modo de vestir, modo de vi-da; grado de civilización, ejercicio, culto.
comes, −itis, m., compañero, acompañante; vb., comi-tor, −ari, −atus sum, tr., acompañar; sust., comitatus,
4 m., acompaña-miento, séquito.
13
commemoro, −are, −avi, −atum, tr., recordar, men-cionar.
commendo, −are, −avi, −atum, tr., confiar; recomendar; sust., commendatio, −onis, t., recomendación.
commeo, −are, −avi, −atum, intr., pasar de un sitio a otro, ir y venir; sust., commeatus, 4 m., convoy,
columna de aprovisiona-miento; licencia militar.
commodus, ad;., convenien-te, acomodado; adv., com-mode; sust., commodum, 2 n., ventaja, provecho.
communis, −e, adj., común, general; adv., communi-ter; sust., communitas, −atis, f., comunidad, so-ciedad;
communico, are, −avi, atum, tr., compartir, comunicar.
comparo, −are, −avi, −atum, tr., comparar. (Procede de compar, comparis, pa-recido, y es distinto del
siguiente de la misma forma.)
comparo, −are, −avi, −atum, tr., preparar, proveer; reunir. (Proviene de cum y paro, preparar.)
complector, −plecti, −plexus sum, tr., abrazar; sust., complexus, 4 m., abrazo.
compono, −ere, −posui, −positum, tr., juntar, reunir; disponer, concertar, com-poner, arreglar; enterrar.
comprehendo, −ere, −hendi, −hensum, tr., asir, sujetar, abarcar; entender, com-prender.
concedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., irse, retirarse, ceder, adherirse; tr., con-ceder, permitir.
14
concilium, 2 n., junta, re-unión, asamblea;
conci-lio, −are, −avi, −atum, tr., reunir; asociar; ganarse, conciliarse; procurar.
concipio, −ere, −cepi, −cep-tum., tr., coger; conce-bir; comprender, imagi-narse; contraer; concer-tar.
conclamo, −are, −avi, −atum, intr., gritar a una, cla-mar; llamar; ordenar
concors, −ordis, adj., con-corde, armonioso; sust., concordia, 1 f., concordia, armonía.
concurro, −ere, −curri, −cur-sum, intr., correr junta-mente; chocar en bata-lla; venir a las manos.
concursus, 4 m., corrida en tropel; encuentro, cho-que.
condo, −ere, −didi, −ditum, tr., fundar, edificar, esta-blecer; componer; escon-der, almacenar; enterrar;
condere diem, pasar el día.
conduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., conducir; jun-tar, congregar; alquilar, arrendar; conducit, intr.,
conviene, es ventajoso.
confero, −ferre, −tuti, colla-tum, tr., llevar junta-mente, reunir, aportar; comparar; conferir; con-ferre se,
dedicarse, con-sagrarse.
conficio, −ere, −feci, −fectum, tr., hacer por completo, acabar, consumir, agotar.
confido, −ere, −fisus sum, intr. (con dativo y tam-bién con ablativo), con-fiar, poner confianza en.
15
confundo, −ere, −fudi, −fu-sum, tr., derramar; mez-clar; desordenar; con-fundir.
congredior, −gredi, −gressus sum, intr., venir junta-mente; encontrarse, re-unirse; sust., congressus, 4 m.,
encuentro, reunión.
coniungo, −ere, −iunxi, −iunc-tum, tr., unir, juntar; part.−adj., coniunctus, uni-do, íntimo; sust., coniunx,
−iugis, m. y f., cón-yuge, esposo.
coniuro, −are, −avi, −atum, intr., jurar juntamente, ligarse con juramento, conspirar; coniurati, 2 m., pl.,
conjurados, conspira-dores; coniuratio, −onis, f., conjuración.
conloco o colloco, −are, −avi, −atum, tr., colocar, poner, establecer, arreglar; dar en matrimonio, casar.
conloquor o colloquor, −lo-qui, −locutus sum, intr., conversar, conferenciar; sust., conloquium, 2 n.,
conferencia, entrevista.
conor, −ari, −atus sum, tr., in-tentar, emprender; sust., conatus, 4 m., intento.
conquiro, ere, −quisivi, qui-situm, tr., buscar por to-das partes, reunir, reclu-tar.
conscendo, −ere, −scendi, −scensum, intr. y tr., su-bir, montar; conscendere navem, embarcar.
conscientia, 1 f., conoci-miento compartido con otros, complicidad; con-ciencia; conciencia del bien o del
mal. conscisco, ere, −scivi o −scii, −scitum, tr., decidir; mor-tem sibi consciscere, dar-se muerte.
conscius, adj., conocedor, sabedor; sibi conscius, consciente de sí mismo; sust., conscius, 2 m., cóm-plice,
confidente. conscribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., alistar; re-dactar, escribir; patres conscripti,
senadores.
consentio, −ire, −sensi, −sen-sum, intr., estar de acuer-do, convenir con; sust., consensio, −onis, f., y
con-sensus, 4 m., acuerdo, unanimidad.
consequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir, perse-guir; dar alcance, con-seguir, obtener.
consero, −ere, −serui, −ser-tum, tr., atar juntamen-te, trabar; conserere ma-num o manus, trabar combate.
16
conspicio, −ere, −spexi, −spec-tum, tr., mirar, ver, ob-servar; sust., conspec-tus, 4 m., vista, mirada;
presencia. conspicor, −ari, −atus sum, tr., mirar.
constituo, −ere, −stitui, −sti-tutum, tr., establecer, po-ner, colocar, fijar; deci-dir.
consto, −are, −stiti, −statum, intr., constar, permane-cer firme, invariable, durar; estar de acuer-do,
concordar; part.−adj., constans, −antis, constan-te, firme; adv., constan-ter; sust. constantia, 1 f.,
constancia, firmeza.
consuesco, −ere, −suevi, −sue-tum, intr., acostumbrar. El perf., consuevi, tengo por costumbre, suelo; sust.,
consuetudo, −inis, f., costumbre, trato, rela-ción, norma.
consul, −ulis, m., cónsul; adj., consularis, −e, con-sular; sust., consularis, −is. m.. excónsul: sust.,
consulatus, 4 m., consu-lado.
consulo, −ere, −sului, −sul-tum, tr., consultar; intr. (con dativo), mirar por; sust., consultum, 2 n., de-creto;
adv., consulto, de intento.
contemno, −ere, −tempsi, −temptum, tr., despreciar, desdeñar; sust., contemp-tio, −onis, f., desprecio.
contendo, −ere, −tendi, −ten-tum, tr., tender, estirar; demandar con insisten-cia; asegurar firmemen-te; intr.,
esforzarse, riva-lizar, luchar, dirigirse; sust., contentio, −onis, f., lucha, tensión.
contineo, −ere, −tinui, −ten-tum, tr., mantener unido; encerrar, abarcar, limi-tar; retener, reprimir;
part.−adj., continens, −entis, lindante, seguido; adv., continenter, sin in-terrupción; sust., conti-nens,
−entis, f., tierra fir-me, continente; part.-adj., contentus, satisfe-cho, contento.
contio, −onis, f., asamblea, reunión (convocada por un magistrado); discurso (en dicha asamblea).
contraho, −ere, −traxi, −tractum, tr., reunir, juntar, concentrar; contraer; in-currir en, concluir, pac-tar;
reducir, disminuir, abreviar.
17
conturbo, −are, −avi, −atum, tr., turbar, desordenar, confundir.
convenio, −ire, −veni, −ven-tum, tr., encontrar (a al-guien); intr., reunirse, acudir a; convenir, ser apropiado;
convenit, con-viene, es propio, es con-forme; sust., conventus, 4 m., asamblea, reunión sesión judicial.
converto, −ere, −verti, −ver-sum, tr., volver, hacer vol-ver; cambiar, convertir en; intr., volverse,
cam-biarse.
cor, cordis, n., corazón; hoc cordi est mihi, esto me es agradable, me gusta.
corripio, −ripere, −ripui, −reptum, tr., coger, arrebatar, apoderarse de; reducir, abreviar; reprender;
re-correr rápidamente.
creber, −bra, −brum, adj., apretado, trabado, fre-cuente; adv., crebro, fre-cuentemente.
credo, −ere, credidi, credi-tum, tr., confiar, creer; intr. (con dat. ), fiarse, confiarse; adj., credibilis, −e,
creíble; adv., credibi-liter, de modo verosímil.
cresco, −ere, crevi, cretum, intr., crecer, aumentar; part., cretus, salido, na-cido (de).
crudelis, −e, adj., cruel; adv., crudeliter; sust., crudelitas, −atis, f., cruel-dad.
18
cruor, −oris, m., sangre; adj., cruentus, ensangren-tado, sangriento.
crux, −cis, f., cruz, tormen-to, desdicha; abi o i in malam crucem, vete a que te cuelguen; crucio, −are,
−avi, −atum, tr., ator-mentar; sust., cruciatus, 4 m., tormento.
cubo, −are, cubui, cubitum, intr., estar echado, dor-mir; estar reclinado para comer; sust., cubile, −is, n.,
lecho, guarida.
cum, prep. de ab., con; conj. temporal, cuando, siempre que; como (con imperf. o plusc. de sub.); cum...
tum..., no sólo.... sino también, de una par-te. ., de otra...; cum pri-mum, luego que.
cunctor, −ari, −atus sum, intr., detenerse; dar lar-gas; vacilar; sust., cunctatio, −onis, f., dilación,
vacilación; cunctator, −oris, m., irresoluto, cachazudo.
cupio, cupere, cupivi, cupi-tum, tr., ansiar, desear; sust., cupido, inis, f., de-seo, ansia; adj., cupidus,
deseoso; ávido; adv., cu-pide; sust., cupiditas, −atis, f., deseo, ansia.
cura, 1 f., cuidado, aten-ción, preocupación, ansie-dad, aflicción; guarda, vi-gilancia; objeto de amor.
curo, −are, −avi, −atum, tr., cuidar, preocuparse de, atender a; curar.
curro, −ere, cucurri, cur-sum, intr., eorrer; sust., currus, 4 m., carro, co-che; cursus, 4 m., carre-ra, curso,
marcha. cuspis, −idis, f., punta de lanza, lanza, dardo.
custos, −odis, 3 m., guar-dián; sust., custodia, 1 f., guarda, custodia; guar-dia, centinela; guarni-ción;
19
D
damno, are, avi, atum, tr., condenar, declarar culpa-ble. damnum, 2 n., daño, pér-dida.
decedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., irse, retirarse, par-tir, alejarse; morir; ce-der, cesar; decessus, us, 4.,
salida, partida, muer-te.
decem, num. card., diez; decimus, ord., décimo; deni, distr., de diez en diez; decies, adv., diez veces.
december, −bris, m., diciem-bre.
decerno, −ere, −crevi, −cre-tum, tr., decidir, decre-tar, ordenar; sust., decre-tum, 2 n., decreto.
decurro, ere, cucurri (cur-ri), −cursum, intr., bajar corriendo; acudir, recu-rrir.
dedo, ere, didi, ditum, tr., dar, entregar; dedere se, consagrarse, dedicarse; part.−adj., deditus, adicto,
devoto; sust., deditio, −onis, f., entrega, rendi-ción.
deduco, −ere, −duxi, −ductum, tr., conducir desde arri-ba, bajar; apartar, deri-var, quitar, sacar de; bo-tar
(una nave). defatigo, −are, −avi, −atum, tr., fatigar, agotar.
20
defectio, −onis, f., véase de-ficio.
defendo, −ere, −fendi, −fen-sum, tr., separar, alejar; defender, proteger; sust., defensio, −onis, f., defen-sa;
defensor, −oris, m., defensor.
defero, −ferre, −tuli, −latum, tr., traer abajo, traer, lle-var, entregar; declarar, revelar; deferre nomen
alicuius, denunciar a uno.
deficio, −ere, −feci, −fectum, tr., abandonar, faltar; intr., estar falto, despro-visto; separarse, pasarse al otro
bando, retirarse, abandonar el puesto o partido, rebelarse.
deicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar hacia abajo, precipitar; expulsar; des-pojar.
delecto, are, −avi, −atum, tr., deleitar, agradar; sust., delectatio, onis, f., delei-te, placer.
delibero, −are, −avi, −atum, intr. y tr., pesar con la mente, deliberar, reflexio-nar; consultar.
demens, −entis, adj., demen-te, loco; sust., dementia, 1 f., demencia, locura.
demitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar caer, ha-cer caer; bajar; meter; part.−adj., demissus, aba-tido,
humilde. modesto.
21
demonstro, −are, −avi, −atum, tr., mostrar, indicar; ex-poner.
depono, −ere, −posui, −positum, tr., dejar en tierra, dejar, abandonar, depo-sitar.
deprecor, −ari, −atus sum, tr., tratar de evitar con súplicas; rogar, interce-der.
deprehendo, −ere, −hendi, −hensum, tr., coger, apre-sar, interceptar; descu-brir, sorprender.
desidero, −are, −avi, −atum, tr., desear, ansiar, echar de menos; sust., deside-rium, 2 n., ansia, nostal-gia;
pesadumbre. designo, −are, −avi, −atum, tr., designar, señalar, de-limitar.
desino, −ere, −sivi o −sii, −si-tum, tr. e intr., cesar, po-ner término, acabar.
despero, −are, −avi, −atum, intr., perder la esperan-za, desesperar; tr., deses-perar de; sust., despera-tio,
−onis, f., desesperan-za, desesperación.
despicio, −ere, −spexi, −spec-tum, intr., mirar hacia abajo; tr., despreciar, desdeñar; sust., despec-tus, 4 m.,
mirada hacia abajo; desprecio.
22
desum, esse, −fui, intr., fal-tar.
deterreo, −ere, −terrui, −terri-tum, tr., apartar o impe-dir por el terror, intimi-dar.
detraho, −ere, −traxi, −tractum, tr., apartar, separar por la fuerza; quitar.
dexter, −tra, −trum, adj., de-recho, que está a la dere-cha; sust., dextra, 1, f., Ia mano derecha.
dico, −ere, dixi, dictum, tr., decir; part., usado como nombre, dictum, 2 n., di-cho, palabra.
dies, −ei, m., día; m. o f., día señalado, tiempo fija-do; adj., diurnus, de día.
differo, −ferre, distuli, dila-tum, tr., dispersar, dise-minar, diferir; intr., dife-renciarse.
difficilis, −e, adj., difícil; adv., difficulter; sust., dif-ficultas, −atis, f., dificul-tad.
dignor, −ari, −atus sum, tr., juzgar digno, permitir, consentir. dignus, adj., digno, merece-dor; debido; adv.,
digne; sust. dignitas, −atis, 3 f.. dignidad, distinción, ran-go.
diligo, −ere, −lexi, −lectum, tr., amar; part.−adj., dili-gens, −entis, cuidadoso, diligente; adv., diligen-ter;
sust., diligentia, 1 f., cuidadoso, diligencia.
dimico, −are, −avi, −atum, intr., combatir, luchar; sust., dimicatio, −onis, f., combate, lucha.
23
dimidium, 2 n., mitad.
dimitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar ir, despe-dir, abandonar, dejar es-capar.
dirigo, −ere, −rexi, −rectum, tr., alinear, guiar, dirigir; part.−adj., directus, recto.
discedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., separarse, re-tirarse, partir; sust., dis-cessus, 4 m., partida.
disciplina, 1 f., instrucción, adiestramiento; aprendi-zaje; ciencia; doctrina. disco, −ere, didici, tr., apren-der.
discors, −cordis, adj., dis-cordante, disonante; sust., discordia, 1 f., desacuer-do, discordia.
discrimen, −inis, n., espacio intermedio, intervalo; se-paración; diferencia; dis-tinción; punto decisivo; crisis,
riesgo, peligro.
dissentio, −ire, −sensi, −sen-sum, intr. disentir, ser de distinto parecer; sust., dissensio, −onis, t.,
diver-gencia de sentimientos u opiniones, disensión.
dissolvo, −ere, −solvi, −solu-tum, tr., disolver; sepa-rar, deshacer, destruir; pagar; dissolutus ( part. usado
como adj.), diso-luto, relajado, libertino; adv., dissolute, relajada-mente.
24
diuturnus, adj., duradero.
diversus, adj., vuelto en dis-tintas direcciones, sepa-rado; opuesto, contrario; diferente, diverso; ex di-verso,
de distintas direc-ciones.
divus, 2 m., dios; diva, 1 f., diosa; adj., divinus, divi-no; adv., divinitus, por disposición divina.
doceo, ere, docui, doctum, tr., enseñar, informar; part.−adj., doctus, docto, instruido, diestro; sust.,
doctrina, 1 f., enseñanza, doctrina, ciencia.
doleo, −ere, dolui, intr., do-ler, tener dolor; tr., doler-se, deplorar; sust., dolor, −oris, m., dolor, pena, ofensa;
amargura. dolus, 2 m., dolo, engaño, fraude, trampa.
domus, 2 y 4 f., casa, pa-tria; adj., domesticus, de la casa, doméstico; nati-vo; interior; sust., domi-cilium, 2
n., domicilio, morada.
dubito, −are, −avi, −atum, intr., dudar, vacilar; sust., dubitatio, −onis, f., duda, vacilación.
ducenti, −ae, a, num. card., doscientos; ducentesi-mus, ord., ducentesimo; duceni, distr., de doscien-tos en
doscientos.
duco, −ere, duxi, ductum, tr., conducir, guiar; alar-gar; construir; contar, considerar, juzgar; ducto, −are,
−avi, −atum, tr., guiar continuamente, conducir a uno y otro lado.
25
duo, ae, o, dos; duodecim, card., doce; duodecimus, ord., duodécimo; duode-ni, distr., de doce en doce.
duodeviginti, adj. card., die-ciocho; duodevicesimus, ord., décimoctavo; duo-duodeviceni, distr., de
dieciocho en dieciocho.
duro, are, avi, atum, tr. e intr., endurecer; sopor-tar; endurecerse, perse-verar, perdurar.
durus, adj., duro, áspero, rudo; fuerte, vigoroso, severo, rígido; penoso, difícil; adv., dure.
ebibo, −ere, −bibi, −bibitum, tr., beber hasta el fin, agotar, consumir; absor-ber, succionar.
edico, −ere, −dixi, −dictum, declarar, proclamar, pu-blicar; part., usado como nombre, edictum, 2 n., edicto,
manifiesto, pro-clama.
edo, edere y esse, edi, esum, tr., comer; adj., edax, −acis, voraz.
edo, −ere, −didi, −ditum, tr., dar a luz, producir, en-gendrar; ejecutar, llevar a cabo; publicar, emitir;
part.−adj., editus, elevado, alto.
edoceo, −ere, −docui, doc-tum, tr., enseñar a fondo informar, enterar cabal-mente.
effero, −f erre, extuli, elatum, tr., sacar; llevar; divul-gar, publicar; elevar, en-salzar; (en pasiva), dejar-se
llevar, ser arrastrado.
efficio, −ficere, −feci, −f ec-tum, tr., producir; hacer, efectuar, cumplir; conse-guir.
effugio, −f ugere, −ffugi, −fugi-tum, tr. e intr., huir, es-caparse; evitar, burlar.
effundo, −ere, −fudi, −fusum, tr., derramar; refl., effun-dor y effundere se, derra-marse, lanzarse; part.-adj.,
effusus, tendido suelto, flotante; relajado, pródigo; adv., effuse, pro-fusamente.
egeo, −ere, egui, intr. (con ablat. y menos frecuente-mente con genit.), estar necesitado, carecer; sust.,
egestas, −atis, f., necesi-dad; egenus, adj., nece-sitado.
26
egredior, −gredi, −gressus sum, intr., salir, partir, separarse, desembarcar; tr., pasar, sobrepasar, franquear;
sust., egres-sus, 4 m., salida, partida, desembarco.
eicio, eicere, −ieci, −iectum, tr., echar, arrojar (eicere se, lanzarse fuera), lan-zar a tierra; naufragar.
elido, −ere, −si, −sum, tr., ha-cer saltar chocando, es-trellar, expulsar, romper, destruir.
eloquor, −loqui, −locutus sum, intr., hablar, expre-sarse− tr., decir, exponer.
emitto, −ere, −misi, −missum, tr., enviar fuera; lanzar, disparar, soltar.
enuntio, −are, −avi, −atum, tr., exponer, informar de, divulgar, revelar.
equus, 2 m., caballo; sust., eques, itis, m., jinete (en pl.), la caballería; miem-bro del orden ecuestre;
27
de ahí el adjetivo eques-ter, tris, −tre, de caballe-ros, de caballería; equito, −are, −avi, atum, intr.,
ca-balgar; equitatus, 4 m., caballería.
eripio, −ere, −ripui, −reptum, tr., arrancar, arrebatar; librar; eripere se, esca-parse.
erro, are, avi, atum; intr., andar errante, extraviar-se, errar; sust., error, −oris, m., aventura; equi-vocación,
error.
erudio, ire, −ivi (−ii), itum, tr., educar, instruir, for-mar, enseñar; part.−adj., eruditus, erudito, docto.
erumpo, −ere, −rupi, −rup-tum; intr., salir con ím-petu, estallar, precipitar-se; sust., eruptio, −onis, f.,
salida impetuosa.
evado, −ere, −vasi, −vasum, intr., salir, evadirse, es-caparse; llegar a ser, ir a parar.
eveho, −ere, −vexi, −vectum, tr., elevar; sacar; lanzar-se; dejarse llevar.
evenio, −ire, −veni, −ventum, intr., suceder, resultar; sust., eventus, 4 m., suce-so, resultado.
evoco, are, −avi, −atum, intr., llamar a sí, hacer venir, convocar.
evolo, are, avi, −atum, intr., salir volando, escaparse; evolito, −are, −avi, −atum, intr., revolotear.
excedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., salir, irse, retirarse, partir; tr., exceder, so-brepasar abandonar.
28
excello, −ere, intr. (con dat. de persona), aventajar; (con abl. de cosa), sobre-salir; part.−adj., excelsus,
elevado, excelso, distin-guido.
excido, ere, cidi, intr., caer de, caerse, deslizarse; perderse, desvanecerse, desaparecer de la me-moria.
excipio, −ere, −cepi, −ceptum, tr., recoger; recibir, aco-ger; soportar, sorpren-der; seguir, suceder.
excito, are, avi, −atum, tr., hacer salir, enardecer, ex-citar, provocar.
excudo, −ere, −cudi, −cusum, tr., hacer saltar a golpes, forjar, esculpir, moldear.
excurro, −ere, −curri y −cu-curri, −cursum, intr., salir corriendo; sust., excur-sio, −onis, f., salida,
co-rrería.
excuso, are, −avi, atum, tr., excusar, disculpar, pre-textar; sust., excusatio, −onis, f., excusa.
excutio, −cutere, −cussi, −cus-sum, tr., sacudir; arran-car; rechazar, desechar, expulsar.
exemplar, −aris, n., ejem-plar, modelo. exemplum, 2 n., copia, ejem-plo, modelo.
exeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., salir; sust., exitus, 4 m., salida, fin, desenla-ce, resultado.
exerceo, −ere, −ui, −itum, tr., ejercitar, adiestrar; ma-nejar; ejercer, ocuparse; molestar, atormentar.
exercitatus ( part.−adj. de exercito), adiestrado, práctico; sust., exercita-tio, −onis, 3 f., adiestra-miento,
práctica.
exhaurio, −ire, −hausi, −haus-tum, tr., agotar, vaciar, sufrir hasta el fin.
exigo, ere, −egi, −actum, tr., echar, expulsar; recla-mar, exigir; pasar, con-sumir
exiguus, adj., escaso, bre-ve, exiguo; adv., exigue; sust., exiguitas, −atis, f., escasez, brevedad.
existimo, −are, −avi, −atum, tr., pensar, juzgar, consi-derar; sust., existimatio, −onis, f., juicio, opinión,
reputación. exitium, 2 n., destrucción, ruina.
exorior, −oriri, −ortus sum, , intr., surgir, nacer, apa-recer, llegar a ser.
exoro, are, −avi, −atum, tr., pedir insistentemente; doblegar, obtener pidien-do.
29
expedio, ire, −ivi, itum, tr., soltar, librar; aprestar, preparar; explicar, exponer; imper., expedit, es útil, es
provechoso; part.-adj., expeditus, desemba-razado, presto para la ac-ción, cómodo, fácil, a punto; adv.,
expedite, fá-cilmente.
explico, are, avi, atum, tr., desarrollar, desplegar, re-solver, salvar, ejecutar.
exploro, −are, −avi, −atum, tr., explorar, investigar, reconocer; sust., explora-tor, −oris, m., explorador,
espía; (en pl.), patrullas de reconocimiento. expono, −ere, −posui, −positum, tr., poner a la vista, exponer,
explicar; desem-barcar. expugno, −are, −avi, −atum, tr., tomar al asalto, asal-tar; sust., expugnatio, −onis, f.,
asalto.
exsequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir; tratar de conseguir, tratar de saber; cumplir, ejecutar; exponer.
exsisto, −ere, stiti, intr., sa-lir, surgir; llegar a ser, nacer, existir.
expecto, −are, −avi, −atum, tr., aguardar, esperar; sust., exspectatio, −onis, f., espera, expectación, ansiedad.
exstinguo, −stinguere, −stin-xi, −stinctum, tr., extin-guir, apagar; matar, bo-rrar.
exsul, −ulis, m. y f., deste-rrado; sust., exsilium, 2 n., destierro; exulo, −are, −avi, atum, intr., es-tar, vivir
desterrado. exsulto, −are, −avi, −atum, intr, brincar de gozo, re-gocijarse.
exterus, adj. (se usa de or-dinario referido a natio: exterae nationes los pue-blos extranjeros), de fue-ra,
extranjero; comp., ex-terior, −oris, exterior; sup., extremus, extremo, último; el más distante.
30
exuviae, −arum, f. pl., vesti-do de que se despoja a alguien; despojos, botín.
facilis, −e, adj., fácil; trata-ble, afable; adv., facile, sust., facilitas, −atis, f., fa-cilidad, afabilidad.
facio, facere, feci, factum, tr., hacer; sust., factum, n., hecho, acción; factio, −onis, f., bando, partido
político. facultas, −atis, f., facultad, capacidad; ocasión, opor-tunidad; recursos.
familia, 1 f., conjunto de servidores de la casa, fa-milia; bienes de la fami-lia; adj., familiaris, −e, doméstico,
familiar, ínti-mo; adv., familiariter, ín-timamente; sust., familia-ritas, −atis, f., amistad intima, familiaridad.
fas, indec. n., lo lícito por ley Divina, ley divina; derecho.
fascis, −is, m., haz, fajo de leña; pl., fasces, haz de varas del que sobresalía la hoja de un hacha; lo lle-vaban
los lictores delan-te de los prirneros magis-trados de Roma como símbolo de su suprema autoridad.
fatum, 2 n., predicción pro-fética; destino, hado; ad;., fatalis, −e, destinado, determinado por el hado; fatal.
faveo, −ere, favi, fautum, intr. (con dat.), favore-cer, proteger; sust., fa-vor, −oris, m., favor; apro-bación,
aplauso.
31
fax, −cis, f., tea, antorcha.
felix, −icis, adj., fecundo, fe-liz; adv., feliciter; sust., felicitas, −atis, felicidad, buena suerte.
fenus −oris, n., interés, pro-ducto que da el dinero; fenerator, oris, m., pres-tamista.
fero, ferre, tuli, latum, tr., llevar, traer; presentar; obtener; producir; so-portar; declarar, referir.
ferox, −ocis, adj., feroz, sal-vaje; impetuoso, intrépi-do: ferociter; sust., fero-cia, 1 f., y ferocitas, −atis, f.,
osadía, arrogancia, fe-rocidad.
ferrum, 2 n., hierro; arma (en general); adj., fer-reus, de hierro, férreo, insensible.
ferus, adj., fiero, indómito, salvaje; sust., fera, 1 f., fiera; feritas, −atis, f., fie-reza.
festino, −are, −avi −atum, intr., apresurarse, darse prisa; tr., apresurar, ace-lerar.
fidelis, −e, adj., fiel; adv., fideliter, sust., fidelitas, −atis, f., fidelidad. fides, ei, f., fe, confianza; lealtad;
crédito; prueba; certeza; palabra empeña-da; verdad. fido, −ere, fisus sum, intr. (con dat.), confiar. fiducia, 1
f., confianza. fidus, adj., fiel, leal.
32
filius, 2 m., hijo; filia, 1 f., hija.
findo, −ere, fidi, fissum, tr., hender, partir, dividir; abrir; surcar.
fingo, ere, finxi, fictum, tr., formar, modelar, imagi-nar, suponer; inventar, fingir; part.−adj., fictus, fingido,
falso. finis, −is, m., límite; ( pl. ), te-rritorio; fin; finio, −ire, −ivi, −itum, tr., limitar, determinar; adj.,
fniti-mus, lindante, vecino; pariente.
fio, fieri, factus sum (se usa como pasiva de facio), ser hecho; resultar; ha-cerse; suceder.
firmus, adj., firme, seguro, fuerte; adv., firme y fir-miter, firmo. −are. −avi, −atum, tr., afirmar, forta-lecer.
flecto, −ere, flexi, flexum, tr., doblar; doblegar; mo-ver, desviar, apaciguar.
fleo, −ere, flevi, fletum, intr., llorar; tr., llorar a al-guien; sust., fletus, 4 m., llanto.
flos, floris, m., flor; vb, flo-reo, −ere, −ui, intr., flore-cer; part.−adj., florens, −entis, florido, en flor.
fluo, ere, fluxi, fluxum, intr., fluir, manar; sust., fluctus, 4 m., ola; flumen, −inis, n., río.
fodio, −ere, fodi, fossum, tr. cavar; sust., fossa, 1 f. foso. trinchera.
foedus, −eris, n., pacto, tra-tado. foedus, adj., feo, sucio, re-pugnante; deshonroso, vil; adv., foede.
33
forma, 1 f., forma, figura; tipo, clase; belleza. formosus, −a, −um, adj., her-moso.
fors, nom., y forte, abl., únicos casos usados del nombre fors, fortis, suer-te, propiamente lo que se aporta o
trae; fors con sit y an da forsitan, tal vez; forte se usa como adv., por casualidad; for-tasse, adv., quizás.
fortis, −e, adj., amistoso, brioso, valeroso, esforza-do ( rara vez poderoso, fuerte); adv., fortiter; sust.,
fortitudo, −inis, f., bravura fortaleza.
frater, −tris, m., hermano; adj., fraternus, fraterno, de hermano; adv., fra-terne.
fremo, ere, −ui, itum, intr., zumbar, bramar; mur-murar; sust., fremitus, 4 m., zumbido, bramido; murmullo.
frequens, −entis, adj., apre-tado, denso, numeroso; frecuente, repetido; adv., frequenter; sust., fre-quentia,
1 f., afluencia, concurrencia.
frumentum, 2 n., grano, tri-go; adj., frumentarius, referente al trigo; vb., frumentor, 1 tr., hacer provisión
de grano, forra-jear.
fruor, −ui, fructus sum, irtr. (con abl.), gozar; sust., fructus, 4 m., fru-to, provecho, producto; renta,
recompensa. frustra, adv., en vano.
fuga, 1 f., huida, fuga; des-tierro; fugo, −are, −avi, −atum, tr., poner en fuga, ahuyentar.
fugio, fugere, fugi, fugitum, intr., huir; tr., huir a al-guien o de alguien, evi-tar; sust., fugitivus, 2 m. fugitivo,
desertor. fulgeo, −ere, fulsi y fulgo, −ere, intr., brillar, resplan-decer; fulgor, −oris, m. brillo; fulgur, −uris,
n., re-lámpago. fulmen, inis, n., rayo.
34
fulvus, adj., rubio oscuro.
fundo, −ere, fudi, fusum, tr., derramar. verter ; producir en abundancia; esparcir, difundir, desple-gar; intr.,
fundir, derra-marse, esparcirse.
fundus, 2 m fondo; finca rústica, hacienda, adv. funditus, de raíz, comple-tamente; fundo, are, avi, −atum,
tr., consolidar, ase-gurar, establecer; de aquí fundamentum, 2 n., ci-miento, fundamento.
funus, −eris, n., funeral, en-tierro; pira; cadáver; muerte violenta, destruc-ción, ruina.
fur, furis, m., ladrón; adv., furtim, furtivamente, a hurtadillas; sust., furtum, 2 n., robo, hurto.
furo, ere, furui, intr., estar furioso, enfurecerse, des-variar; sust., furor, −oris, m., furor, rabia; furia, 1 f.,
furia, delirio; Furiae, las Furias, divinidades vengadoras. Eran tres, Alecto, Megera y Tisífone.
galea, 1 f., yelmo o casco con carrilleras usado por los soldados romanos.
gaudeo, −ere, gavisus sum, intr., gozar, alegrarse; sust., gaudium, 2 n., go-zo, alegría.
gemo, −ere, gemui, gemitum, in.r., gemir; tr., deplo-rar, lamentar; sust., ge-mitus, 4 rn., gemido, la-mento.
genius, 2 m., espíritu que tutelaba a cada cual des-de su nacimiento; genio.
gens, gentis, f., conjunto de familias procedentes de un tronco común que lle-vaban el mismo nombre;
parentela; pueblo, raza.
genus, −eris n., origen, naci-miento; linaje; raza, na-ción; género, clase, es-pecie.
gero, −ere, gessi, gestum, tr.. llevar: hacer. realizar. ejecutar; ejercer; gerere se, portarse; gerere mo-rem
alicui, complacer a alguno.
35
gigno, −ere, genui, genitum, tr., engendrar, producir; dar a luz; sust., genetrix, −icis, f., madre; genitor,
−oris, m., padre.
gloria, 1 f., gloria, fama, re-nombre; jactancia; vb., glorior, −ari, −atus sum, intr., gloriarse, jactarse.
gradus, 4 m., paso; pelda-ño, escalón; posición (de un combatiente); grado, rango.
gradior, gradi, gressus sum, intr., andar, caminar; sust., gressus, 4 m., paso, marcha.
grandis, −e, adj., crecido, elevado (de estatura); de edad avanzada; sublime, magnífico.
gratulor, −ari, −atus sum, intr. (con dat.), congratu-lar, felicitar; sust., con-gratulatio, −onis, f.,
felici-tación, congratulación. gratus, adj., agradable, gra-to: amable. encantador: agradecido; sust., gratia,
gracia, favor; influencia; reconocimiento; grati-tud; gratia (con gen.), a causa, por razón de: habere gratiam
alicui, sentir gratitud hacia uno; gratias agere o referre, dar las gracias; gratias alicui facere, perdonar a
uno; adj., gratiosus, in-fluyente.
gravis, −e, adj., pesado, gra-ve; molesto; penoso; im-portante, de peso; adv., graviter; sust., gravitas, −atis,
f., peso; severidad, gravedad, importancia.
guberno −are, −avi, −atum, tr., dirigir, gobernar, guiar; sust., gubernator, −oris, m., timonel; guber-natio
−onis, f., gobierno, dirección, manejo.
gustus, −us, m., gusto. De-nota primero el hecho de gustar o probar algo; luego el gusto o sabor de lo
probado. En la cena o comida romana gustus era el aperitivo.
habeo, −ere, −ui, −itum, tr., tener, poseer; contener; considerar, estimar; sust., habitus, 1 m., modo de ser,
condición, disposi-ción, porte; vestido; ha-bito, −are, −avi, −atum, intr., vivir, habitar.
haereo, −ere, haesi, haesum, intr., estar adherido, ad-herirse, mantenerse fir-me, estar indeciso, vaci-lar;
haeres, −edis, m. y f., heredero legal; haeredi-tas, −atis, f., herencia.
36
haruspex, −icis, m., arúspi-ce, el que examina las entrañas de las víctimas, en oposición a auspex, que
examina el vuelo de las aves.
hasta, 1 f., Ianza, pica. Era entre los romanos símbo-lo de propiedad. De ahí que se plantara una lan-za sobre
lo que se vendía como deuda al Tesoro o como botín de guerra: sub hasta vendere, vender en subasta;
hastatus, −i, m.. soldado armado de lanza, lancero. Ocupaba la primera fila en la línea de batalla.
haurio, −ire, hausi, haus-tum, tr., sacar (agua), ex-traer; beber; apurar, ago-tar, consumir, disipar.
hei, intr., ¡ ay !
heu, interj., ¡ ay !
hibernus, adj., de invierno, invernal; sust., hiberna, −orum, 2 n. pl., cuarteles de invierno.
hic, haec, hoc, adj., éste; hic, adv. de lugar, aquí; hinc, adv. de lugar, de aqui.
honestus, adj., honrado, distinguido, digno de con-sideración; adv., hones-te; sust., honestas, −atis, f.,
consideración, digni-dad . honradez.
honos, −oris, m., honor, consideración, estima; cargo honorífico; premio, recompensa; gala, belleza.
horreo, −ere, −ui, intr., ho-rrorizarse, erizarse, estre-mecerse; tr., sentir ho-rror de; adj., horribilis, −e,
horrible; horridus, adj., erizado, áspero; crespo; rudo, inculto; adv.. horride; sust., hor-ror, −oris, m.,
estremeci-miento, horror; horresco, −ere, horrui, intr., poner-se erizado; horrorizarse.
hospes, −itis, m., huésped (el que hospeda y el hos-pedado por amistad), fo-rastero, extranjero; hos-pitium, 2
n., hospedaje de amistad; vínculo entre el que hospeda y el hospe-dado; relaciones de hos-pitalidad;
37
alojamiento.
hostia, 1 f., víctima ofrecida en expiación para aplacar a la divinidad. Se opone a víctima, ofrenda en acción
de gracias. Luego pasó a significar víctima en general.
hostis, is, m., enemigo (pú-blico; adj., hostilis, −e, hostil, del enemigo; adv., hostiliter.
humanus, adj., humano; comprensivo, bondadoso; educado, de finos moda-les; adv., humane y hu-maniter,
sust., humani-tas, −atis, f., natural hu-mano, humanidad, afabi-lidad, benevolencia; edu-cación, delicadeza de
mo-dales.
humilis, −e, adj., bajo, pe-queño; humilde, débil; mezquino, vil; sust., hu-militas, −atis, f ., peque-ñez, baja
estatura; mo-destia; debilidad; mez-quindad de alma.
iaceo −ere, iacui, intr., ya-cer, estar echado; dor-mir, estar muerto, flotar; estar abatido.
iacio, iacere, ieci, iactum, tr., lanzar, disparar, echar; construir; decir; producir; iacto, are, −avi, −atum, tr.,
lanzar con fre-cuencia, lanzar de un lado a otro, agitar; pro-ferir, lanzar; meditar; jactarse; sust., iactura, 1 f.,
Ianzamiento, pérdi-da, gasto; iaculum, 2 n., jabalina.
ictus, part. de ico, 3 tr., golpeado; herido; pactado sust., ictus, 4 m., golpe herida.
idus, iduum, 4 pl. t., los Idus, el día 15 de mes en marzo, mayo, iulio y octubre; el 13 en los demás meses.
ignavus, adj., perezoso, de-sidioso, cobarde; adv., ig-nave; sust., ignavia, 1 f., pereza, desidia, cobardía.
38
ignosco, −ere, −gnovi, −gno-tum, tr. (acus. de cosa, dat. de persona), perdo-nar, dispensar; part.−adj.,
ignotus, desconocido.
ille, illa, illud, adj.−pron., aquel; illac, adv., por allí; illic, adv., allí; illinc, adv., de allí; illuc, adv., a allí.
illudo (inludo), −ere, −lusi, −lusum, intr. y tr., mofar-se de, ultrajar a.
imago, −inis, f., retrato, co-pia; imagen ( de los an-tepasados, modelada en cera, que estaba en el atrio y que
se llevaba en los funerales), estatua; eco; aparición, visión, es-pectro, sombra; repre-sentación, idea.
imitor, −ari, −atus sum, tr., copiar, reproducir, imi-tar; sust., imitatio, −onis, f., imitación.
immanis, −e, adj., enorme, monstruoso; inhumano, feroz; sust., immanitas, −atis. f.. fiereza.
immitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., enviar a, man-dar contra; soltar, lan-zar, arrojar; impulsar, incitar.
impedio, ire, −ivi, itum, tr., enredar, trabar; impedir; apartar; sust., impedi-mentum, 2 n., impedimen-to,
obstáculo; (en pl.), impedimenta, bagajes.
impello, −ere, −puli, −pul-sum tr., empujar, im-pulsar; incitar, inducir; sust., impulsus, 4 m., gol-pe,
impulso, instigación. impendeo, −ere, intr. (con dat.), pender, estar colga-do sobre, amenazar.
imperitus, adj., inexperto, desmañado, desconoce-dor; adv., imperite; sust., imperitia, 1 f., inexpe-riencia.
imperium, 2 n., mando; autoridad, poder supre-mo (concedido a determi-nados magistrados, que llevaba
consigo el mando militar y la jurisdicción); soberanía; dominio, im-perio.
impero, −are, −avi, −atum, intr., tener el mando, do-minar, imperar; tr. (acus. de cosa y dat. de perso-na),
mandar, ordenar, exigir; sust., imperatum, 2 n., orden, mando; imperator, −oris, m., general en jefe.
impetro, −are, −avi, −atum, tr. e intr., conseguir, lo-grar con ruegos, impe-trar.
39
impiger, −gra, −grum, adj., activo, diligente; adv., impigre.
implico, −are, −plicui, −plici-tum (se usan también las formas regulares −avi, −atum); tr., trabar; enla-zar;
rodear, envolver.
impono, −ere, −posui, −positum, tr., poner en, colo-car sobre; imponer, cau-sar; asignar, poner al mando de.
imprudens, adj., imprevi-sor, desprevenido, im-prudente; adv., impru-denter sust., impruden-tia, 1 f.,
imprevisión. impulsus, véase impello.
incedo, −ere, −cessi, −cessum, intr., adelantarse, avan-zar; extenderse; pe-netrar; tr., acometer, apoderarse
de.
incendo, −ere, −cendi, −cen-sum, tr., pegar fuego, in-cendiar; inflamar, exci-tar; sust., incendium, 2 n.,
incendio, fuego. inceptum, véase incipio.
incido, −ere, −cidi, −casum, intr., caer en, caer sobre, incidir; encontrar casual-mente; dar en; incurrir;
suceder; presentarse.
incipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr. e intr., comen-zar; sust., inceptum, 2 n., comienzo, empresa.
incito, −are, avi, −atum, tr., mover rápidamente, ace-lerar; estimular, incitar.
incolo, −ere, −colui, −cultum, tr., habitar, vivir en; sust., incola, 1 m., habi-tante.
40
incolumis, −e, adj., sano y salvo, incólume; sust., in-columitas, −atis, f., salud.
incommodus, adj., inconve-niente, molesto, incómo-do; adv., incommode; sust., incommodum, 2 n.,
molestia, desgracia.
increpo, −are, −crepui, −cre-pitum, intr., crepitar, re-sonar; tr., hacer resonar; gritar contra, echar en cara.
incumbo, −ere, −cubui, −cubi-tum, intr., lanzarse sobre, echarse sobre; esforzar-se, entregarse a.
incurro, −ere, −curri y −cu-curri, −cursum, intr., correr a, lanzarse, precipi-tarse, acometer; incu-rrir;
tropezar, chocar; sust., incursio, −onis, f., choque, correría, incur-sus, 4 m., ataque, embes-tida.
index, −icis, m., delator; sust., indicium, 2 n., de-lación, prueba; indico, −are, −avi, −atum; tr., de-latar,
descubrir. indico, −ere, −dixi, −dictum, tr., declarar, proclamar, publicar, anunciar, con-vocar.
indignus, adj., inmerece-dor, indigno; inmereci-do; adv., indigne sust., indignitas, −atis, f., indignidad− vb.,
indignor, ari, −atus sum, tr., considerar indigno, despreciar; in-dignarse, irritarse.
induco, −ere, −duxi, −ductum, tr., conducir dentro, me-ter; llevar; introducir; cubrir; inducir.
induo, −ere, indui, indutum, tr., vestir, ponerse (una prenda), revestirse.
indulgeo, −ere, −dulsi, −dul-tum, intr. (con dat.), condescender, ser indul-gente, ser complaciente; sust.,
indulgentia, 1 f., in-dulgencia.
ineo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr. y tr., entrar en; em-prender, comenzar; cum-plir.
iners, −ertis, adj., inactivo perezoso; sust., inertia 1 f., pereza, inactividad.
infero, −ferre, −tuli, −latum, tr., llevar adentro, intro-ducir, meter; atacar; avanzar; causar.
inferus, adj., de abajo; sust., inferi, 2 m. pl., mo-radores del mundo sub-terráneo, del reino de la muerte;
41
comp., inferior, más bajo, inferior; sup., imus, el más bajo, el más profundo.
infula, 1 f., casquete de fle-cos de lana blancos y ro-jos anudados a intervalos iguales con una cinta. Lo
usaban en sus ritos los sacerdotes. Se ceñía a la cabeza de las víctimas.
ingenium, 2 n., disposición natural (de una persona o cosa), naturaleza, tem-peramento, genio, talento
natural, ingenio.
inicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar, echar, arrojar contra o sobre; tender sobre; infundir.
inimicus, adj., enemigo; da-ñoso; adv., inimice; sust., inimicus, 2 m., enemi-go (personal); inimicitia,
enemistad. iniquus, adj., desigual; in-justo, inicuo; desfavora-ble; indignado; sust., ini-quitas, −atis, f.
iniqui-dad; condición desfavo-rable, desacuerdo.
inlustris, −e, adj., brillante; claro, manifiesto; famoso, ilustre; inlustro, −are, −avi, −atum, tr., esclare-cer;
ensalzar. innocens, −entis, adj., ino-fensivo, inocente; sust., innocentia, 1 f., inocencia.
inops, −opis, adj., sin recur-sos, pobre; necesitado; sust., inopia, 1 f., falta de recursos, escasez.
42
inrideo, −ere, −risi, −risum, intr., burlarse; tr., bur-larse de alguien o de algo; sust., inrisus, 4 m., burla.
inrumpo, −ere, −rupi, −rup-tum, intr., irrumpir, pre-cipitarse en; tr., penetrar.
insanus, adj., loco; furioso; adv., insane ¡ sust., insa-nia, 1 f., locura; vb., in-sanio, −ire, −ivi (−ii) −itum,
intr., estar loco, estar fu-rioso.
insequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir de cerca, perseguir; part.−adj., in-sequens, −entis, siguiente.
insero, −ere, −serui, −sertum, tr., meter, hacer entrar; contar entre.
insisto, −ere, −stiti (con dat.), estar en pie en o sobre, pisar; detenerse; seguir, perseguir, insistir.
instituo, −ere, −stitui, −stitu-tum, tr., establecer, fun-dar; erigir, construir; emprender, comenzar; instruir,
adiestrar; sust., institutum, 2 n., plan es-tablecido, costumbre, ins-titución.
insto, −stare, −stiti, intr., ser inminente, echarse enci-ma; instar, apremiar, in-sistir.
instruo, −ere, −struxi, −struc-tum, tr., ordenar, formar, disponer; instruir, equi-par; levantar, construir.
integer, −gra, −grum, adj. intacto; entero, completo, fresco, íntegro; puro limpio; imparcial; adv. integre;
sust., integritas, −atis, f., integridad.
intendo, −ere, −tendi, −ten-tum tr., tender, dirigir a; concentrar; part.−adj., intentus, tenso, atento.
inter, prep. de ac., entre, dentro de, durante; intra, prep. de ac., dentro de; intro, adv., adentro; in-tus, adv.,
dentro, de den-tro.
43
intercedo, −ere, −cessi, ces-sum, intr., haber entre, interponerse; intervenir, poner el veto; sust., in-tercessio,
−onis, f., veto (de los tribunos).
intereo, ire, −ivi (−ii), itum. intr., perecet, morir; sust., interitus, 4 m., muerte, destrucción.
interior, −oris, de más aden-tro, interior; super., inti-mus, el más interior; ín-timo.
interpono, −ere, −posui, −positum, tr., colocar entre, interponer; aducir, apor-tar; fidem interponere, dar su
palabra. interpres, −etis, m., media-dor, negociador, intér-prete.
interrumpo, ere, rupi, ruptum, tr., romper, hacer pedazos; cortar, inte-rrumpir.
intersum, −esse, −fui, intr., estar entre; haber dife-rencia (con abl.), in his rebus nihil interest, no hay
diferencia alguna en-tre estas cosas, interve-nir, participar (con dat.) consiliis interesse, inter-venir en los
planes; impers., interest, impor-ta; mea, tua, sua interest, me importa a mí, a ti, a él; regis interest, le
importa al rey; ad salu-tem rei publicae, a la sal-vación de la república.
intervenio, −ire, −veni −ven-tum, intr., llegar entre tanto; intervenir, inte-rrumpir, mezclarse en (con dat. ).
introeo, ire, −ivi (−ii), itum, intr., entrar; sust., introi-tus, 4 m., entrada.
invado, −ere, −vasi, −vasum, tr. e intr., penetrar; in-vadir, acometer, asaltar, atacar.
44
invalidus, adj., débil, sin fuerzas.
inveho, −ere, −vexi, −vectum, tr., acarrear, transpor-tar; dep., invehor, ir, via-jar; lanzarse, atacar.
invideo, −ere, −vidi, −visum, intr. (con dat.), mirar con envidia, envidiar; part.-adj., invisus, odioso; adj.,
invidus, envidioso; sust., invidia, 1 f., envidia, ma-levolencia; adj., invidio-sus, envidioso.
iocus, −i, m.; en pt., ioci y ioca, −orum: juego de pa-labras, chiste; per iocum, en broma; iocor, −ari, intr.,
bromear. ipse, ipsa, ipsum, adj.−pron., él mismo, en persona.
ira, 1 f., ira, cólera. irascor, irasci, iratus sum, intr., airarse, enojarse; (con dat.), enojarse con-tra;
part.−adj., iratus, irri-tado.
iste, ista, istud, adj.−pron., ese; istac, adv., por ahí; istic, adv., ahí; istinc, adv., de ahí; istac, adv., a ahí.
ita, adv., así; itaque, conj., por lo tanto, así que; item, adv., asimismo.
iter, itineris, n., jornada, viaje; marcha, camino; iter facere, ir de camino, viajar; iterum, adv., de nuevo.
iubeo, −ere, −iussi, −iussum, tr., mandar, ordenar; sust., iussu, 4 m., abl., por orden; iussa, 2 n. pl., órdenes,
mandatos.
iucundus, adj., delicioso, agradable, placentero; adv., iucunde; sust., iucunditas, −atis, f., deli-cia, placer.
iudex, −icis, m., juez, árbi-tro; sust., iudicium, 2 n., acción judicial, juicio, proceso; fallo, sentencia; tribunal;
opinión, juicio, criterio; iudico, are, −avi, −atum, tr., juzgar, dictar sentencia; ser juez; opi-nar, tener por.
iugum, 2 n., yugo; yunta; cumbre de una montaña, cima; sierra; yugo sim-bólico bajo el que desfi-laban los
vencidos.
iungo, −ere, iunxi, iunctum, tr., juntar, unir, engan-char, uncir; hacer, trabar (un pacto).
45
ius, iuris, 3 n., derecho, jus-ticia (humana), ley; tri-bunal de justicia; auto-ridad legal; iure, abl., en justicia,
rectamente; iuro, are, avi, atum, tr. e intr., jurar, prestar ju-ramento; sust., ius iuran-dum, juramento. iustus,
adj., conforme a derecho, justo, recto, legiti-mo, equitativo, debido, razonable; adv., iuste; sust., iustitia, 1 f.,
dere-cho; equidad, justicia. iuvenis, −e, adj., joven; sust., el joven o la joven que ha dejado de crecer y se
halla en plena edad; iuniores, los jóvenes des-tinados a formar en el ejército activo, de 17 a 45 años;
iuventus, −utis, f., la juventud.
labor, labi, lapsus sum, intr., deslizarse, resbalar; caer en error; sust., lap-sus, 4 m., acto de desli-zarse, caída,
error; labe-facto, −are, −avi, −atum, tr., hacer vacilar, sacudir, conmover; arruinar.
labor, −oris, m., esfuerzo, fatiga, trabajo; desgra-cia, sufrimiento; laboro, −are, avi, −atum, intr., tra-bajar,
afanarse; penar; hallarse en peligro; pa-decer.
lacrima, 1 f., lágrima; vb., lacrimo, −are, −avi, −atum, tr., llorar; gotear.
laedo, −ere, laesi, laesum, tr., ofender, dañar, he-rir (a golpes); ultrajar, afrentar.
laetus, adj., alegre, agrada-ble, riente; lozano, feraz, copioso, rico; adv., laete; sust., laetitia, 1 j.} alegría,
gozo; laetor, −ari, −atus sum, intr., alegrarse.
lana, 1 f., lana; laniger, −era, −erum, el que lleva lana, lanudo.
lapis, −idis, m., piedra; piedra miliaria (mojón que señataba las millas); piedra preciosa.
lar, laris, m., hogar, casa; (en pt.), lares, dioses de la familia.
46
largus, adj., abundante; li-beral, generoso; adv., lar-ge; largior, iri, −itus sum, tr., dar con largueza;
so-bornar con dádivas; lar-gitio, −onis, f., liberalidad, prodigalidad, soborno.
lassus, adj., cansado, des-fallecido, agotado; sust., lassitudo, −inis, f., cansan-cio, fatiga, lasitud.
lateo, −ere, latui, intr., es-tar oculto, ocultarse; tr., ocultársele (a alguien al-go ); sust., latebra, 1 t. ,
escondrijo.
latro, −onis, m., ladrón, ban-dido; sust., latrocinium, 2 n., pillaje, latrocinio.
latus, adj., ancho, extenso; adv., late; sust., latitudo, −inis, f., anchura, exten-sión.
laus, laudis, f., alabanza, elogio; renombre; honor consideración; vb., laudo, −are, −avi, −atum, tr., ala-bar;
sust., laudator, −oris, m., elogiador, panegirista
lavo, −are, lavi, lautum y la-vatum, tr., lavar; part., lotus, bañado.
lego, −are, −avi, −atum, tr., legar, delegar; sust., lega-tus, 2 m., delegado, lega-do, asesor de un general o de
un procónsul; sust., legatio, −onis, f., emba-jada.
lenis, −e, adj., suave, blan-do; benigno, dulce; adv., leni-t-er, sust., lenitas, −atis, f., benignidad, blan-dura;
lenio, ire, −ivi, (−ii), − itum, tr., ablandar, sua-vizar, aplacar. lentus, adj., flexible, blan-do, perezoso,
indolente.
levis, −e, adj., leve, ligero; de poca importancia, in-significante; suave, blan-do; voluble, inconstante; adv.,
leviter; sust., levi-tas, −atis, f., inconstancia; ligereza. levis, −e, adj., liso, pulido.
liber, −era, −erum, adj., li-bre; adv., libere, sust., libertas, −atis, 3 f., liber-tad; libero, −are, −avi, −atum,
tr., liberar, conce-der libertad.
47
libet, 2 intr. (con dat.), gus-ta, agrada; part.−adj., li-bens, −ntis, a gusto, de buen grado; adv. liben-ter; sust.
libido, −inis, f., ansia, deseo; capricho; gusto; lascivia.
licet, −ere, licuit, intr. (con dat.), es lícito, está permitido; sust., licentia, 1 f., permiso, desenfreno.
locus, 2 m., (pl., loci y loca, −orum), lugar, paraje; pa-saje o tema de un escri-to; rango, posición, fami-lia;
vb., loco, −are, −avi, −atum, tr., colocar, poner; alquilar, adjudicar por contrata; adj., locuples, −etis, rico en
tierras, opu-lento; fidedigno.
longinquus, adj., distante, largo, duradero; sust., longinquitas, −atis, f., le-janía; larga duración.
longus, adj., largo, prolon-gado (en espacio y tiem-po); aburrido; adv., lon-ge, a lo largo; lejos; muy, con
mucho (con superl.); longitudo, −inis, t., longitud.
loquor, loqui, locutus sum, intr., hablar; tr., hablar de, decir.
luceo, −ere, luxi, intr., lucir, brillar; impers., lucet, es de día; lucerna, 1 f., lám-para de aceite.
lugeo, −ere, luxi, luctum, tr., llorar, deplorar; intr., es-tar triste, lamentarse, llo-rar; sust., luctus, 4 m., duelo,
aflicción, luto.
lumen, −inis, n., lumbre, luz; (pl. en poesía), ojos; esplendor, lucero (hablan-do de una persona
48
extra-ordinaria).
lustrum, 2 n., sacrificio ex-piatorio; lustro, espacio de cinco años; lustro, −are, −avi, −atum, tr., puri-ficar
con un sacrificio; recorrer, mirar, exami-nar, pasar revista (al ejér-cito), iluminar.
lux, lucis, f., luz, luz del día, dia; prima luce, al amanecer.
macer, macra, macrum, magro, enjuto, seco, del-gado; macies, −ei, f., del-gadez, sequedad.
macero, −are, −avi, −atum, tr., ablandar mojando, macerar, enervar, debi-litar.
machina, 1 f., máquina; ta-blado; machinor, −ari, −atus sum, tr., idear, ma-quinar, tramar.
maereo, −ere, intr., estar apenado, entristecido; tr., afligirse por, lamentarse de; part. adj., maestus, triste,
apenado; sust., maeror, oris, m., aflic-ción, tristeza profunda. maestitia, 1 f., tristeza.
magnus, adj., grande (an-cho, alto, largo); adv., magnopere; natu maior, mayor en edad; natu maximus, el
mayor en edad; maiores, −orum, pl., ante-pasados; sust., magnitu-do, −inis, f., tamaño, amplitud; grandeza.
malus, adj., malo, malva-do; adv., male; sust, ma-lum, 2 n., mal, desgracia, calamidad, daño.
malus, 2 m., mástil; man-zano; malum, −i, n., manzana. En principio significó toda clase de fruta de pepita.
49
Ab ovo
usque ad mala, del huevo a la fruta, es decir, del comienzo al fin de la co-mida.
mando,−are,−avi,−atum, tr., confiar, encargar, comi-sionar; mandar; sust., mandatum, 2 n., encargo,
mandato.
manes, −ium, m. pl., manes (almas de los muertos); espíritus; morada de los manes, los infiernos.
manifestus, adj., claro, evi-dente, manifiesto; cogido en flagrante delito; con-victo; adv., manifesto.
manus, 4 f., mano; fuerza, violencia; poder, domi-nio; banda armada; pu-ñado de hombres.
materia, 1 f., materia, ma-terial: madera: asunto.tema; ocasión, oportuni-dad; alimento; recursos.
maturus, adj., maduro, sa-zonado; prematuro; adv., mature; sust., maturitas, −atis, f., sazón, madurez;
maturo, −are, −avi, −atum, tr., madurar, acelerar; intr., apresurarse; matu-rato opus est, hay que darse
prisa.
meditor, −ari, −atus sum, tr., pensar, considerar, meditar; ejercitarse, en-sayar.
memor, oris, adj., que se acuerda; adv., memori-ter, de memoria; sust., memoria, 1 f., memoria; recuerdo;
plazo de re-cuerdo, época, tiempo; testimonio; mención; me-moro, −are, −avi, −atum tr.. recordar;
mencionar.
mendax, −acis, adj., mendaz, mentiroso, falso; sust., mendacium, 2 n., menti-ra, engaño.
50
mens, −entis, f., inteligencia, mente; pensamiento; opi-nión; propósito, plan.
mentior, −iri, mentitus sum, intr., mentir; tr., enga-ñar, defraudar; imitar.
mereo, −ere, −ui, −itum, tr., merecer, ganar; servir en el ejército; dep., mereor, merecer, ganar; mereri
stipendia, ganar la solda-da, hacer el servicio mi-litar; part.−adj., meritus, merecido, merecedor; adv.,
merito, con razón; sust., meritum, 2 n., me-recimiento, servicio.
meta, 1 f., meta, pilar cóni-co (atrededor del cual se da la vuelta en las ca-rreras del circo); térmi-no, fin.
metior, −iri, mensus sum, tr., medir, repartir mi-diendo; recorrer; juzgar; sust., mensura, 1 f., me-dida.
metus, m., miedo, temor; metuo, −uere, −ui, −utum, tr. e intr., temer.
miles, −itis, m., soldado; sust., militia, 1 f., mili-cia, servicio militar; adj., militaris, −e, militar; vb., milito,
−are, −avi, −atum, intr., servir en el ejército.
mille, num. card., mil; mi-lia, milium, millar; mille-simus, ord.; singula mi-lia, distr., de mil en mil; milies,
adv., mil veces.
minae, 1 f. pl., amenazas; vb., minor, −ari −atus sum, tr., amenazar; minitor, −ari, −atus sum, tr.,
ame-nazar con frecuencia; minax, −acis, adj., amena-zador.
minister, −tri, 2 m., criado, servidor, agente; sust., ministerium, 2 n., servi-cio: vb. ministro, −are,
minor, −oris, adj. comp., menor; minus, adv., me-nos; minimus, adj. sup., el más pequeño, el me-nor;
minime, adv., en modo alguno.
51
minuo, minuere, minui, mi-nutum, tr. e intr., dismi-nuir.
mirus, adj., admirable, ma-ravilloso; adv., mire; vb., miror,−ari,−atus sum, tr., admirar, admirarse de; sust.,
miraculum, 2 n., maravilla, milagro; adj., mirabilis, admirable.
mitto, −ere, misi, missum, tr., enviar; lanzar, dispa-rar; soltar, dejar ir.
mobilis, −e, adj., movible, que se mueve fácilmente; ágil; mudable; adv., mo-biliter, sust., mobilitas, −atis,
f., movilidad; agili-dad; inconstancia.
moderor, −ari, −atus sum, tr.,dirigir, guiar, manejar, moderar; intr. (con dat.), poner freno, regular; sust.,
moderatio, −onis, f., gobierno, moderación. modestus, adj., moderado, discreto; modesto; adv., modeste;
sust., modestia, 1 f., discreción; modestia.
modus, 2 n., medida; justa medida, término medio; (en música), tono, com-pás, son, melodía; lími-te; modo;
género, clase; modulor, −ari, −atus sum, modular, medir, someter a ritmo; componer (ver-sos, canciones).
moles, −is, f., mole, masa; dique, murallón; dificul-tad, esfuerzo; molior,−iri, −itus sum, tr., levantar,
construir, intentar con esfuerzo, emprender; intr., esforzarse, afanarse.
molestus, adj., molesto, en-fadoso; adv., moleste; sust., molestia, 1 f., mo-lestia, fastidio.
mollis, −e, adj., flexible, blando; delicado; apaci-ble; irresoluto: afemina-do; agradable, dulce; adv., molliter;
sust., mol-litia, 1 f., flexibilidad; molicie; vb., mollio, −ire, −ivi, −itum, tr., ablandar, mitigar.
monstrum, 2 n., señal ce-leste, portento; prodigio; monstruo; monstro,−are, −avi, −atum, tr., señalar,
mostrar.
mora, 1 f., tardanza, dila-ción; impedimento; mo-ror, −ari, −atus sum, intr., detenerse, permanecer; tr.,
detener, impedir.
mors, mortis, f., muerte; adj., mortalis, −e, sujeto a la muerte; mortal; mor-tuus, muerto; mortif er, −era,
52
−erum, mortífero. mos, moris, m., costumbre, hábito; manera, norma; mores, morum (pl.), carácter,
conducta.
moveo, −ere, movi, motum, tr., mover; remover, se-parar; agitar, excitar, le-vantar; sust., motus, 4 m.,
movimiento, emo-ción, impulso; disturbio, tumulto, alzamiento.
mulier, −eris, f., mujer; adj., muliebris, −e, muje-ril, femenino; afemina-do; adv., muliebriter.
multus, adj., mucho; pl., multi, muchos; multa, muchas cosas; advs., mul-tum, mucho; multo, muy (con
comparativo); sust., multitudo −inis, m., mul-titud, muchedumbre, turba.
munio, −ire, −ivi, −itum, tr., fortificar, defender, pro-teger; construir; sust., munimentum, 2 n.,
forti-ficación, trinchera; sust., munitio, −onis, f., trabajo de fortificación, atrinche-ramiento, defensa.
munus,−eris, n., deber, función; cargo, empleo, puesto; tarea, obra; don, favor; servicio; tributo; diversiones
públicas; muneror, −aris −ari, −atus sum, y munero, 1 tr., re-galar, obsequiar con; ali-quem aliqua re.
muto, −are, −avi −atum, tr. e intr., cambiar, mudar, permutar; refl., mutor, cambiarse; sust., muta-tio,
−onis, f., cambio, alteración; mutuus, adj., lo que se intercambia, recí-proco; mutuum, −i, n., préstamo sin
interés. Se opone a fenus, oris, dinero que se presta a in-terés.
nanciscor, nancisci, nactus sum, tr., obtener, alcan-zar (sin esfuerzo); encon-trar casualmente.
nascor, nasci, natus sum, intr., nacer, provenir, sa-lir, producirse, originar-se; part.−adj., natus, na-cido (se
usa para expre-sar la edad); natus decem annos, nacido hace diez años, esto es, de diez años de edad; sust.,
na-tus, 2 m., hijo; nata, 1 f., hija; natio, −onis, f., pue-blo; nación; natu, 4 m., abl., de nacimiento, de edad;
natura, 1 f., natu-raleza, condición natural, natural.
53
nauta, 1 m., marino.
navigo, −are, −atum, intr., navegar; navigatio −onis f., navegación; navigium, 2 n., navío, barca. navis,−is,
f., nave; adj., navalis,−e, naval.
ne, partícula negativa, no, que no. 1. Se usa en ora-ciones independientes de exhortación, de mandato, de
prohibición, de deseo: ne desperemus, no perda-mos la esperanza; ne di-cas, ne dixeris, no digas. 2. Se
emplea en oraciones subordinadas de verbos de voluntad, actividad y deseo: impero ne exeat, mando que no
salga; constituo ne domi ma-neas, decido que no te
quedes en casa. 3. En ora-ciones subordinadas de verbos de temor. En ellas ne pasa a significar que: timeo ne
veniat, temo que venga. (En su origen: Ne veniat ! Timeo ¡ Que no venga! Tengo un temor.) 4. En
subordinadas fina-les negativas, ne, para que no: claudo oculos ne pulvis me laedat, cierro los ojos para que
el polvo no me dañe. Se usa tam-bién como partícula afirmativa, sí: ne ego, sí, yo. Con este valor deja de
usarse después de Cice-rón.
necessarius, adj., necesario, indispensable; relaciona-do estrechamente; adv., necessario, por necesi-dad;
sust., necessarius, 2 m., relacionado, amigo íntirno.
necesse, indecl. (se usa con esse o habere), necesa-rio, inevitable; sust., ne-cessitas, −atis, f., necesi-dad;
necessitudo, −inis, f., relación estrecha, intirni-dad.
nefas, indecl. n., io contra-rio a la ley divina; im-piedad; adj., nefarius, impío, perverso; nefarie, adv.,
perversamente; ne-fastus, adj., nefasto.
neglego, −ere, −lexi, −lectum, tr., descuidar, no hacer caso de, ver con indife-rencia; part.−adj., negle-gens,
−entis, descuidado, negligente; adv., negle-genter; sust., neglegentia, 1 f., negligencia.
nego, −are, −avi, −atum, tr., decir que no, negar; re-husar.
nequam, indecl., indigno, vil; adv., nequiter, in-dignamente; nequaquam, adv., de ningún modo.
54
nequitia, 1 f., maldad; in-curia, inercia.
nex, necis, f., muerte (vio-lenta); neco, −are, −avi, −atum, tr., matar.
nitor, niti, nixus o nisus sum, intr., apoyarse (en sentido físico y moral), inclinarse con esfuerzo, esforzarse.
nobilis, −e, adj., muy cono-cido, famoso; de noble linaje; noble, excelente; sust., nobilitas, −atis, f., nobleza
(de linaje), aristocracia, excelencia.
noceo, −ere, −ui, −itum, intr. (con dat.), dañar; partr adj., nocens, −entis, crimi-nal, culpable.
nomen, −inis, n., nombre; título, causa, ocasión; nomino, −are, −avi, −atum, tr., nombrar, llamar.
nosco, −ere, novi, notum, tr., comenzar a conocer, aprender a conocer; perf., novi, novisse, nosse, co-nocer,
saber; adj., notus, conocido, notorio.
nota, 1 f., señal, marca (signo de escritura), le-tra; etiqueta; estigma, nota (del censor, censura desfavorable
escrita al la-do de un nombre en las listas del censo); noto, −are, −avi, −atum, tr., se-ñalar, marcar,
55
observar, notar.
novus, adj., nuevo; extra-ño, singular; res novae (en política), cambio po-lítico, revolución; homo novus,
hombre nuevo (que no desciende de no-ble linaje y que al ejer-cer una magistratura, f unda él mismo su
no-bleza); sup., novissimus, el último; sust., novitas, −atis, f., novedad, cosa sorprendente.
novem, adj. card., nueve; nonus, ord., noveno; no-veni, distr., de nueve en nueve; nonaginta, card.,
noventa; nonagesimus, ord., nonagésimo; non-genti, card., novecientos; nongentesimus, ord., el
novecientos.
nox, noctis, f., noche; noc-tu, de noche; adj., noc-turnus, por la noche, nocturno.
nubo, −ere, nupsi, nuptum, intr. (con dat.); casarse (la mujer); nupta, 1 f., casada; sust., nuptiae, 1 f., pl.,
boda, nupcias.
nudus, adj., desnudo; des-pojado, privado de; sin adornos; nudo,−are,−avi, −atum, tr., desnudar, des-pojar,
dejar indefenso. nugae, −arum, pl., f., bro-mas, bagatelas, simple-zas.
numerus, 2 m., número; rango, categoría; clase; (pl.), metro, ritmo, melo-día, tono; numero, −are, −avi,
−atum, tr., contar. nummus, 2 m., moneda.
nuntius, 2 m., mensajero; mensaje, noticia; vb., nuntio, −are, −avi, −atum, tr., anunciar, notificar.
obduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., poner delante, oponer, enfrentar; aña-dir.
56
obeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, tr., ir al encuentro; obi-re mortem, encontrar la muerte; desempeñar, cumplir;
recorrer; intr., morir; sust., obitus, 4 m., muerte.
obicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar delante, colo-car delante, oponer; ex-poner; infundir, inspi-rar; echar
en cara, re-prochar.
obliviscor, −i, −itus sum, intr. (con genitivo) y tr., olvidar; sust., oblivio, −onis, f., olvido.
oboedio, −ire, −ivi, −itum, intr. (con dativo), prestar oídos, obedecer.
obscurus, adj., oscuro, som-brío; incierto; descono-cido; oscuro, humilde; adv., obscure; sust., obscuritas,
−atis, f., oscuri-dad; condición oscura.
obsecro, −are, −avi, atum, tr., rogar con insistencia, suplicar; sust., obsecra-tio, −onis, f., ruego, sú-plica.
observo, −are, −avi, −atum, tr., observar; vigilar, ace-char; cuidar, respetar.
obsideo, −ere, −sedi, −sessum, tr., cercar, sitiar, blo-quear; ocupar; sust., ob-sidio, −onis, f., sitio, blo-queo..
obstringo, −ere, −strinxi, −strictum, tr., ligar, atar, apretar; obligar; complicar; refl., hacerse culpable.
obtestor, −ari, −atus sum, tr., poner por testigo, su-plicar, conjurar.
obtineo, ere, −tinui, −ten-tum, tr., mantener, con-servar; obtener; ocupar; intr., durar, prevalecer.
obvius, adj., que va al en-cuentro; que se halla a mano; adv., obviam, al encuentro.
occido, −ere, −cidi, −casum (obcado), intr., caer, po-nerse (el sol); perecer; arruinarse; sust., occasio, onis, f.,
ocasión, oportunidad; occasus, 4 m., oca-so, caída, ruina; occi-dens, −entis, m., occidente.
57
occido, −ere, −cidi, −cisum (obcaedo), tr., matar.
occulo −ere, cului,−cultum, tr., cubrir, ocultar; part.-adj., occultus, oculto, se-creto; adv., occulte; oc-culto,
−are, −avi, −atum, tr., ocultar.
occupo, are, avi, atum, tr., apoderarse de, ocu-par; sorprender; atacar; adelantarse; sust., occupatio, −onis, f.,
ocupación, empleo.
occurro, −ere, −curri, −cur-sum, intr. (con dat.), co-rrer al encuentro, acudir en auxilio; presentarse, venir a
la mente.
octo, num. card., ocho; octavus ord., octavo; octo-ni, distr., de ocho a ocho; octoginta, card., ochenta;
octogesimus, ord., octogé-simo; octingenti, card., ochocientos; octingentesimus, ord., el ochocien-tos.
offendo, −ere, −fendi, −fen-sum, tr., chocar, tropezar con; encontrar, herir, ofender; sust., offensio, −onis, f.,
tropiezo, ofensa, desgracia.
offero, −ferre, obtuli, obla-tum, tr., ofrecer, presen-tar, exponer; procurar, causar. ocasionar.
omitto, −ere, −misi, −missum, tr., omitir, descuidar; desechar; pasar por alto.
onus, −eris, 3 n., carga, pe-so; adj., onustus, carga-do; vb., onero,−are, −avi, atum, tr., cargar.
opera, 1 f., trabajo, activi-dad; esfuerzo, atención, cuidado; operam dare, cuidar, procurar con es-fuerzo.
opinor, ari, −atus sum, intr., opinar, creer; opinio, −onis, f., opinión.
oppidum, 2 n., ciudad fortificada; ciudad; sust., oppidani, 2 m. pl., habi-tantes de una ciudad, ciu-dadanos.
58
oppono, −ere, −posui, −posi-tum, tr., poner delante, oponer, exponer.
opportunus, adj., conve-niente, favorable, oportu-no, ventajoso; adv., opportune, sust., opportunitas, −atis,
3 f., ocasión, favorable, oportunidad; ventaja.
opprimo, −ere, −pressi, −pres-sum, tr., oprimir, repri-mir, someter, ocultar, ahogar, sorprender.
oppugno, −are, −avi, −atum, tr., atacar, asaltar; sust., oppugnatio,−onis, f., ata-que, asalto.
ops, opis, f. (en sing. sólo se usa en gen., ac. y abl.), ayuda, apoyo; opes, opum ( pl.), me-dios, recursos,
riquezas.
optimus adj. superlativo de bonus, muy bueno, exce-lente; optime, adv., muy bien; optimates, −ium, m. pl.,
el partido aristocrá-tico.
opus, −eris, n., trabajo, obra, tarea; trabajos de asedio; opus est (con abl.), es ne-cesario, hace falta.
orbis, −is, m., círculo; dis-co, aro, anillo, rueda; ór-bita; orbis terrarum, el orbe, el mundo.
ordo, −inis, rm., fila, hile-ra; orden, sucesión; cla-se social, rango, posición.
orior, oriri, ortus sum, intr., surgir, nacer; sust., oriens, −entis, 3 m., orien-te; part.−adj., ortus, naci-do,
descendiente; sust., origo, −inis. f., origen, fuente, nacimiento, ante-cesor; sust., ortus, 4 m., salida, origen,
nacimiento.
orno, −are, −avi, −atum, tr., proveer, equipar, prepa-rar; adornar, embellecer; honrar; sust., ornatus, 4 m.,
adorno; ornamentum, 2 n., equipo, decora-ción, adorno.
os, oris, n., boca, rostro; sust., osculum, 2 n. (di-minutivo de ternura, bo-quita, beso; osculor,−ari, −atus
sum, tr., besar; oro, −−−are, −avi, −atum, tr., ha-blar, pedir, suplicar; sust., oratio, −onis, f., dis-curso;
orator, −oris,m. orador, embajador; ora-culum, 2 n., respuesta de la divinidad, oráculo.
ostendo, −ere, −tendi, −ten-sum y tentum, tr., mos-trar, presentar, exponer, explicar; ostento, −are, −avi,
−atum, tr., mostrar, ostentar; sust., ostenta-tio, −onis, f., ostentación.
otium, 2 n., sosiego, repo-so; ociosidad, holganza; adj., otiosus, en sosiego, desocupado; adv., otiose.
ovo, −are, −atum, 1 intr., se usa sobre todo en el part. ovans, −ntis, dar gritos de júbilo; obtener el triunfo.
59
ovum, 2 n., huevo.
pabulum, 2 n., forraje, pas-to; vb., pabulor, −ari, −atus sum, intr., forra-jear; sust., pabulatio, −onis, f.,
forrajeo; pabu-lator, −oris, m., forrajea-dor.
paciscor, −i, pactus sum, intr., hacer alianza, pac-tar, unirse, tr., pactar, convenir; dar (una cosa) por (otra);
sust., pactum, 2 n., pacto, contrato, con-venio; (en abl.), modo, manera; quo pacto, có-mo; nullo pacto, de
nin-gún modo; sust., pactio, −onis, f., pacto, convenio.
paenitet, 2 tr., me paenitet (con gen.), estoy arrepen-tido, estoy desconten-to de.
palma, 1 f., palma de la ma-no; mano; palmera; pal-ma (rama); palma (coro-na); emblema de victoria.
pando, −ere, pandi, passum, tr., extender, desplegar; abrir, revelar, manifes-tar; part.−adj., passus,
ex-tendido, suelto; adv., passim, en todas direc-ciones.
par, −aris, adj., igual; adv., pariter, igualmente; al mismo tiempo, a la vez.
parco, −ere, peperci, par-sum, intr. (con dat.), per-donar, abstenerse de.
pario, parere, peperi, par-tum, tr., producir, dar a luz; adquirir, ganar; sust., partus, 4 m., pro-ducto, fruto,
parto.
paro, −are, −avi, −atum, tr., preparar, adquirir, com-prar; part. adj., paratus, presto, dispuesto.
pars, partis, f., parte; pun-to; lado; acción en un negocio; (pt.),partido po-lítico, facción; adv., par-tim, en
parte; pars... pars, partim... partim, unos..., otros; vb., par-tior, −iri, −itus sum, tr., partir, dividir;
particeps, −cipis, m. y f., que toma parte, partícipe.
60
parum, adv., poco.
parvus, adj., pequeño, po-co; se usan como adv. paulum, paulo, poco, un poco.
pasco, −ere, pavi, pastum, tr., pacer, alimentar, nutrir; refl., pascor, ali-mentarse; sust., pastor, −oris, m.,
pastor.
passus, 4 m. (de pando), paso, medida de longi-tud: el paso equivalía a 5 pies, esto es, 1 m. 479; mille
passus, una milla romana, o sea, 1.479 me-tros.
pateo, −ere, −ui, intr., estar abierto, extenderse, estar libre, estar expedito; es-tar expuesto; patet, impers.,
está claro.
pater, −tris, m., padre; (pl.), antepasados; ( pl.), sena-dores; adj., paternus, pa-terno; patrius, del padre, de
los padres; patria, 1 f., tierra de los padres, pa-tria; patruus, 2 m., tío paterno.
patior, pati, passus sum, tr., sufrir, soportar; de-jar, permitir; part.−adj., patiens, −entis, sufridor, paciente,
tolerante; adv., patienter; sust., patien-tia, 1 f., paciencia.
pauci (m. pl. de paucus, poco usado en pl. como sust.), unos pocos, algu-nos; pauca (n. pl.), poco, pocas
cosas; sust., paucitas, −atis, f., poquedad, pequeño número.
paveo, −ere, pavi, intr., tem-blar, tener pavor; tr., te-mer; sust., pavor, −oris, m., pavor, espanto; adj.,
pavidus, lleno de pavor.
pax, pacis, f., paz; gracia, benevolencia (implorada de los dioses); pace tua, con tu permiso; paco, −are,
−avi,−atum, tr., pacificar, someter.
pecco, −are, −avi, catum, intr., pecar, faltar; sust., pec-catum, 2 n., pecado.
61
pello, −ere, pepuli, pulsum, tr., golpear, herir; ahu-yentar, echar, desterrar, expulsar; sust., pulsus, 4 m.,
golpe, choque.
pendeo, −ere, pependi, pen-sum, intr., estar colgado; estar pendiente; estar in-deciso; depender.
pendo, −ere, pependi, pensum, tr. (denota acción, a diferencia del anterior que indica estado), pesar, pagar;
pensar, apreciar. part.−adj., pensus,pesado, apreciado, nihil pensi ha-beo, nada me importa.
peragro, −are, −avi, −atum, tr., atravesar, recorrer; peregrinus, adj., extran-jero; peregrinor, −ari, atus
sum, intr., viajar al extranjero.
percontor, −ari, atus sum, tr., preguntar; sust., per-contatio, −onis, f., pre-gunta.
percurro, −ere, −curri o −cu-curri, cursum, tr., reco-rrer, atravesar; exami-nar; exponer sucesiva-mente.
percutio, −cutere, cussi, −cussum, tr., golpear, he-rir; matar; conmover, asustar.
perdo, −ere, −didi, −ditum, tr., echar a perder, des-truir, arruinar; perder, malperder; part.−adj., per-ditus,
desesperado; perdido, depravado.
perduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., llevar, conducir; prolongar; construir; ele-var.
perennis, −e, que dura todo el ano; que dura siem-pre, eterno.
pereo,−ire,−ii,−itum, intr., perecer, morir; estar per-dido. (Se usa como pasi-va de perdo.)
perfero, −ferre, −tuli, −latum, tr., llevar hasta el fin; trasladar, transmitir; co-municar; cumplir; su-frir,
aguantar.
perfidus, adj., el que que-branta la palabra dada, pérfido; perfidia, −ae, f., perfidia.
perfugio, −fugere, −fugi, −fu-gitum, intr., pasarse (al enemigo), desertar; sust., perfuga, 1 m., desertor;
perfugium, 2 n., refugio.
62
periculum, 2 n., prueba, en-sayo; riesgo, peligro; adj., periculosus, peligro-so; adv., periculose, vb.,
periclitor, −ari, −atus sum, tr., ensayar, probar; po-ner en peligro; intr., pe-ligrar.
peritus, adj., experimenta-do, conocedor, perito; adv., perite; sust., peri-tia, 1 f., práctica, pericia.
permitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., entregar, con-fiar; intr. (con dat.), per-mitir.
permuto, −are, −avi, −atum, tr., cambiar por comple-to; tomar una cosa a cambio de otra ( aliquid aliqua
re).
perrumpo, −ere, −rupi, −rup-tum, tr., abrirse paso a viva fuerza; irrumpir; destrozar, atropellar.
perscribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., escribir de-talladamente, dar cuenta por escrito.
persequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir obstina-damente, perseguir; ir afanosamente en pos; castigar,
vengar; cum-plir; exponer, contar con detalle.
perspicio, −spicere, −spexi, −spectum, tr., mirar a través, mirar atentamen-te, examinar; reconocer; adj.,
perspicuus, evidente. persto, −stare, −stiti, intr., permanecer firme, per-sistir.
perturbo, −are, −avi, −atum, tr., perturbar, trastornar; sust., perturbatio, −onis, f., confusión; desorden.
pes, pedis, m., pie; sust., pedes, −itis, m., soldado de a pie, peón; (pl.), in-fantería; peditatus, 4 m., infantería;
adj., pedester, −tris, −tre, de a pie, de in-fantería.
63
peto,−ere, −ivi, −itum, tr., di-rigirse a; atacar; tratar de conseguir, buscar, pe-dir, solicitar; sust., peti-tio,
−onis, f., atague; petición; demanda judicial.
piget, pigere, piguit, imper., sentir desgana, sentir fas-tidio o contrariedad (se usa con ac. de pers. y gen. de
cosa), me piget stultitiae tuae, me fasti-dia tu necedad.
pinguis, −e, adj., graso, pin-gue, fértil, feraz; torpe, pesado, estúpido.
pius, adj., piadoso, que cumple los deberes para con sus padres y los dio-ses, justo; adv., pie; sust.,pietas,
−atis, f., piedad, sentido del deber.
placeo,−ere, −ui, −itum, intr. (con dat.), placer, agra-dar; imper., placet, pare-ce bien; adj., placidus,
apacible, tranquilo; amable; adv., placide, apaci-blemente.
planus, adj., plano, llano; claro; adv., plane, clara-mente; completamente; sust., planities, −ei, f., lla-nura.
plus, pluris, comp. de mul-tus, más; plurimus, −a, −um, superl., muchísimo; plurimum, adv., muchí-simo.
64
poculum, 2 n., copa.
poena, 1 f., castigo, pena; poenas dare alicui, sufrir un castigo que dé satis-facción a alguno.
pono, −ere, posui, positum, tr., colocar, poner; dejar, establecer, fundar; depo-ner, quitar.
populus, 2 m., pueblo, na-ción; adj., popularis, −e, del pueblo, popular; pai-sano; camarada; ( pl. ),
partidarios del pueblo, demócratas, adv., popu-lariter; vb., populor,−ari, −atus sum, tr., asolar, de-vastar.
posideo, −ere, −sedi, −ses-sum, tr., poseer, ocupar; sust., possessio, −onis, f., posesión, ocupación.
possum, posse, potui, ser capaz, poder; part.−adj., potens, −entis, poderoso; dueño; sust., potentia, 1 f.,
poder; potestas, −atis, f., poder; poder de un magistrado (en espe-cial, de los magistrados inferiores, en
oposición a imperium); ocasión, po-sibilidad.
post, adv., detrás; después; prep. de ac., detrás; des-pués de; postea, adv., después; postquam, conj., después
que.
posterus, adj., siguiente, posterior; sust., posteri, 2 m. pl., posteridad; sust., posteritas, −atis, f., poste-ridad;
comp., posterior, −oris, posterior; adv., pos-terius, después; sup., postremus, el último; postre-mo, adv., en
último lugar, finalmente; postremum, adv., por última vez; pos-tridie, adv., al día si-guiente.
postulo, −are, −avi, −atum tr., pedir; exigir; acusar, sust., postulatio, −onis, f., demanda.
potior, −oris, adj., preferi-ble; adv., potius, mejor; sup., potissimus, el me-jor, el primero; adv., potissimum,
sobre todo, principalmente .
65
potior, −iri, potitus sum, intr. (con abl.), apoderar-se de. (Se usa con gen. sólo en la expresión po-tiri
rerum, apoderarse del mando supremo.)
praebeo,−ere,−ui,−itum, tr., presentar, mostrar, ofrecer, dar, proporcionar; causar; se praebere seve-rum,
mostrarse severo. praeceps, −ipitis, adj., que adelanta la cabeza, pen-diente, inclinado; preci-pitado, veloz;
praecipito, −are, −avi, atum, tr., arrojar; precipitar; intr., caer, precipitarse.
praecipio, −cipere, −cepi, −ceptum, tr., tomar de an-temano; anticiparse, pre-venir; ordenar, aconse-jar;
part.−adj., praecep-tum, 2 n., orden, pre-cepto .
praeda, 1 f., presa, botín; sust., praedo, −onis, m., ladrón, pirata; vb., prae-dor, −ari, −atus sum, intr.,
entregarse al pillaje; tr., robar, saquear.
praedico, −are, −avi, −atum, tr., proclamar, anunciar; declarar; alabar, cele-brar; vanagloriarse.
praeficio, −ficere, −feci, −fec-tum, tr., poner al frente de: praeferre aliquem le-gioni, poner a uno al frente
de la legión; part.-adj., praefectus, 2 m., ad-ministrador, prefecto, go-bernador; capitán, jefe.
praescribo, −ere, −scripsi, −scriptum, tr., escribir delante o en cabeza; or-denar, prescribir.
66
praesto, −are, −stiti, −stitum, intr., destacar; aventajar (con dat.); impers. con inf., praestat, es mejor, vale
más; tr., aventajar, superar; salir fiador, res-ponder por o de; cum-plir; mostrarse; dar, pro-curar.
praesum, −esse, −fui, intr. (con dat.), estar al frente de, presidir; part.−adj., praesens, −entis, presen-te,
inmediato; eficaz; pro-picio; sust., praesentia, 1 f., presencia.
pratereo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., pasar, trans-currir; tr., pasar, pasar a lo largo de, pasar por al-to,
omitir, dejar atrás; part.−adj., praeteritus, pa-sado.
praetermitto, −ere, −misi, −missum, tr., dejar pa-sar; pasar por alto, omi-tir; descuidar.
praetor, −oris, m., pretor; adj., praetorius, del pre-tor; del general; sust., praetura, pretura, digni-dad de
pretor.
premo, −ere, −pressi, −pres-sum, tr., apretar, opri-mir, estrechar; apremiar; reprimir.
praetexta, 1 f. (toga), toga blanca orlada de una an-cha tira de púrpura, que llevaban los niños hasta los 16
años y los magistrados en las ceremonias.
pretium, 2 n., precio, valor; recompensa; operae pre-tium est, vale la pena.
prex, precis, f. (en sing. sólo en ac. y abl. ), plegaria; precor, −ari, −atus sum, tr., rogar, pedir por; de-sear.
primus, adj., primero; pri-mo, adv., en primer lu-gar; primum, adv., pri-mero, por primera vez.
princeps,−ipis, adj., prime-ro; sust., princeps, m., jefe, conductor, conseje-ro; príncipe; sust., principatus, 4
m., primer puesto; supremacía, prin-cipado; principium, 2 n., comienzo, principio. prior, −oris, adj., primero
(de dos), anterior, prece-dente; adv., prius, antes, primero; prius quam, conj., antes que.
privo, −are,−avi,−atum, tr., privar, despojar; librar; part.−adj., privatus, priva-do, particular; personal; adv.,
privatim, privadamente.
67
probus, adj., bueno, honra-do; probo, virtuoso; adv., probe, probo, are, −avi, −atum, tr., aprobar, obte-ner
la aprobación; probar, ensayar; sust., pro-batio, −onis, f., prueba; aprobación.
procedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., avanzar, pro-gresar; pasar, transcu-rrir; suceder, salir bien.
procumbo, −ere, −cubui, −cu-bitum, intr., inclinarse hacia adelante; caer en tierra; derrumbarse; arruinarse.
procurro, −ere, −curri y −cu-curri, −cursum, intr., co-rrer hacia adelante, avan-zar corriendo; abalan-zarse.
prodo, −ere, −didi, −ditum, tr., sacar, producir; pu-blicar; proclamar; legar, entregar, traicionar.
produco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., llevar adelante, hacer avanzar; sacar, producir; alargar, diferir.
proelium, 2 n., combate; vb., proelior, −ari, −atus sum, intr., luchar, com-batir; committere, proe-lium,
trabar combate.
profero, −ferre, −tuli, −latum, tr., sacar, dar a conocer, publicar; producir; ci-tar, mencionar; extender.
proficio, −ficere, −feci, −fec-tum, intr., adelantar, pro-gresar; ser útil, servir, ayudar.
proficiscor, −ficisci, −fectus sum, intr., ponerse en ca-mino, partir, salir; deri-var; sust., profectio, −onis, f.,
salida, partida; profecto, adv., en verdad.
profiteor, −fiteri, −fessus sum, tr., confesar, decla-rar abiertamente; reco-nocer; prometer, ofrecer.
profligo, −are, avi, −atum, tr., derrotar, desbaratar, destruir; decidir; part.-adj., profligatus, malva-do,
perverso.
profundo, −ere, −fudi, −fu-sum, tr., derramar, espar-cir; prodigar, disipar; part.−adj., profusus, pró-digo,
profuso.
prohibeo, −ere, −ui, −itum, tr., prohibir, refrenar; impedir, alejar; defen-der, proteger.
proicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar hacia delante, arrojar; expulsar, dese-char; abandonar, renun-ciar;
refl., proicior, pos-trarse, rebajarse.
68
promitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., dejar crecer; prometer; sust., promis-sum, 2 n., promesa.
promo, −ere, prompsi, promptum, tr., sacar; producir; exponer, expre-sar; promere se, salir de; part.−adj.,
promptus, dis-puesto, presto.
pronuntio, −are, −avi, −atum, tr., anunciar, proclamar, publicar; declamar; sust., pronuntiatio,−onis, f.,
publicación, proclama-ción.
pronus, adj., inclinado ha-cia adelante; pendiente, en declive; fácil, favora-ble; (con ad más ac.), propenso,
inclinado. prope véase propior.
propinquus, adj., cercano, vecino; sust. pl., parien-tes, allegados; propinqui-tas,−atis, f., proximidad;
parentesco.
propior, −oris, adj., más cer-cano; sup., proximus, muy cercano; positivo, adv., prope, cerca, a pun-to; casi;
prep. de ac., cerca de; comp., propius, más cerca; sup., proxime, lo más cerca, muy cerca.
propono, −ere, −posui, −posi-tum, tr., poner delante, proponer; exponer; ofre-cer; proclamar; publi-car;
determinar; sust.,propositum, 2 n., propó-sito, intención; tema, ob-jeto.
proprius, adj., propio, ex-clusivo de uno; particu-lar, especial; constante, permanente; adv., pro-prie.
propugno, −are, avi, −atum, intr., luchar en defensa; luchar por; tr., defender.
proscrlbo, − ere, −scripsi, −scriptum, tr., publicar, anunciar por escrito; confiscar, proscribir, des-terrar;
proscriptus, 2 m., proscrito; proscriptio, −onis, f., proscripción, anuncio de venta.
prosequor, −sequi, −secutus sum, tr., seguir, perse-guir; acompañar, escol-tar; proseguir; prosequi aliquem
laudibus, ensal-zar a uno.
prospicio, −spicere, −spexi, −spectum, intr., mirar a lo lejos; (con dat.), aten-der, cuidar; tr., divisar, tener a
la vista, prever; sust., prospectus, 4 m., vista, aspecto.
proveho, −ere, −vexi, −vec-tum, tr., conducir adelan-te; impulsar, hacer avan-zar.
provideo, −ere, −vidi, −visum, intr., ver de antemano; prevenir; (con dat. ), aten-der a, mirar por; tr., pre-ver;
cuidar, proveer.
69
provincia, 1 f., esfera de competencia oficial a car-go de un magistrado; provincia.
provoco, −are, −avi, −atum, tr., llamar; hacer salir; provocar, retar; excitar; intr., apelar; sust., pro-vocatio,
−onis, f., apela-ción.
prudens, −entis, adj., pru-dente, reflexivo, razona-ble; (con gen.), conoce-dor de, experimentado en; adv.,
prudenter, sust., prudentia, 1 f., pre-visión, experiencia; dis-creción.
publicus, adj., pertenecien-te al Estado; oficial, pú-blico; res publica, la re-pública; el Estado; la
administración del Esta-do; la vida política; adv., publice, en nombre del Estado, a expensas del Estado,
oficialmente; publico, −are, −avi, −atum, tr., confiscar; sust., pu-blicatio, −onis, f., confis-cación.
pudet, 2 impers., averguen-za, da verguenza; me pudet tui, me averguen-zo de ti; sust., pudor, −oris, m.,
sentimiento de verguenza, pudor; decen-cia, moralidad; respeto. pudicitia, 1 f., castidad, pudicicia.
pugna, 1 f., lucha; batalla; pugno, −are, −avi, −atum, intr., luchar, disputar.
pulcher, −chra, −chrum, adj., hermoso, bello; excelen-te, noble; sust., pulchri-tudo,−inis, f., hermosura,
belleza; adv., pulchre, bien. a maravilla.
purus, adj., puro, limpio; claro; sin mezcla; sin adornos, casto, sin man-cha; adv., pure.
puto, −are, −avi, −atum, tr., limpiar, podar; contar; pensar, creer.
qua, adv., ¿por dónde?; quacumque, adv., por donde quiera que.
quadraginta, adj. card., cua-renta; quadragesimus, ord., cuadragésimo; quadringenti, −ae, −a, card.,
cuatrocientos; quadringentesimus, ord., el cua-trocientos. quadrans, −antis, m., cuarta parte de un as,
cuadrante. quadriduum, 2 n., espacio de cuatro días.
70
quadriremis, −e, de cuatro filas de remos.
quaero, −ere, quaesivi, quae-situm, tr., buscar; pre-guntar, inquirir; sust., quaestio, −onis, t., pregun-ta,
interrogatorio, exa-men; investigación judi-cial; cuestión, tema; sust., quaestus, 4 m., ad-quisición, ganancia,
pro-vecho, negocio. quaestor, oris, m., cuestor (magistrado encargado de la guarda del tesoro pú-blico y de
las arcas del Estado).
quam, adv., cuán; qué; quam celerrime, con la mayor celeridad posible; quam primum, cuanto antes.
quatriduum, −i, n., espacio de cuatro días. quattuor, num. card., cua-tro; quartus, ord., cuar-to; quateni,
distr., de cuatro en cuatro; quater, adv., cuatro veces; quat-tuordecim, card., catorce.
queror, queri, questus sum, intr., quejarse; tr., la-mentar; sust., querela, 1 f., queja.
qui, quae, quod, pron. re-tativo, que, o el cual; quod, conj., que, por el hecho de que; porque.
quies, −etis, f., descanso, re-poso; paz, tranquilidad; sueño; quiesco, −ere, quie-vi, quietum, intr., descan-sar,
reposar; mantenerse tranquilo; dormir; part.-adj., quietus, quieto, tran-quilo, pacífico.
quin, adv. interrogativo, ¿por qué no...?; conj., que; que no.
quinque, adj. card., cinco; quintus, ord., quinto; qui-ni, distr., de cinco en cin-co; quinquennium,−i, n.,
sust., espacio de cinco años, quinquenio; quin-decim, quince; quintus decimus, −a, −um, ord.,
decimoquinto; quinqua-ginta, card., cincuenta; quinquagesimus, ord ., quincuagésimo; quingenti, −ae, −a,
card., quinien-tos; quingentesimus, ord., el quinientos.
71
quirites, −ium o −um, m. pl., quirites, caballeros ro-manos.
quis, quid, pron. interrog., ¿quién?, ¿qué?; quis, qua, quid, adj. indef., alguno, algo; quisque, quaeque,
quidque, pron. indef., ca-da uno; quisquam, quid-quam, adj. indef., alguno.
quo, adv., ¿a dónde?; conj., para que; quacumque, adv., a donde quiera que; quousque?, adv., ¿hasta
cuándo?
quot, adj. indec., cuantos; quotannis, adv., todos los años; quotidie, adv., to-dos los días. quotiens (quoties),
adv., cuantas veces.
rapio, rapere, rapui, rap-tum, tr., coger violenta-mente, arrebatar; apode-rarse por la fuerza; co-ger por
sorpresa; robar, saquear; adj., rapidus, rápido, raudo; devora-dor; ardiente, abrasador; sust., rapina, 1 f., robo,
rapiña; raptim, adv., arrebatadamente; raptor, −oris, ladrón.
rarus, adj., suelto, claro, poco espeso; aislado, di-seminado; (pl.), en pe-queños grupos; adv., ra-ro, rara vez.
rebello, are, −avi, −atum, intr., renovar la guerra; sust., rebellio, −onis, f., renovación de la guerra; rebelión.
recido, −ere, −cidi, −casum (de re y cado), intr., re-caer; caer; llegar a.
72
recipero, véase recupero.
recipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr., retirar, volver a tomar; recobrar; recibir, aceptar; encargarse de; refl.,
recipere se, retirar-se, rehacerse; sust., re-ceptus, 4 m., retirada.
recito,−are,−avi,−atum, tr., leer en alta voz, leer en público; recitar; sust., recitatio, −onis, f., iectura en alta
voz, recitación. recludo, −ere, −clusi, clusum, tr., abrir, descubrir.
reconcilio, −are, −avi, −atum, tr., reconciliar; restable-cer; sust., reconciliatio, onis, f., reconciliación;
restablecimiento. recordor, −ari, −atus sum, tr., recordar, acordarse de; sust., recordatio, −onis, f., recuerdo.
recuso,−are,−avi,−atum, tr., rechazar, rehusar; intr., oponerse a; sust., recu-satio, −onis, f., recusación,
protesta.
reddo, −ere, −didi, −ditum, tr., devolver; entregar, dar; cumplir; hacer, con-vertir.
redeo, −ire, −ii, −itum, intr., volver; sust., reditus, 4 m., vuelta.
redigo, −ere, −egi, −actum, tr., hacer volver; traer, recoger; someter; redu-cir; convertir.
redimo, −ere, −emi, −emptum, tr., redimir, rescatar; comprar; obtener, ganar; arrendar, contratar; re-parar.
reduco, −ere, −duxi, −ductum, tr., hacer volver, retirar; devolver, restablecer.
refero, −ferre, −tuli, −latum, tr., devolver, traer; reti-rar (pedem referre, echar pie atrás, retirarse); res-tituir,
aportar; reprodu-cir; relatar, contar; atri-buir, referir; presentar una proposición (al Sena-do); inscribir, alistar.
refert, imper., importa; tua magni refert, te importa mucho.
reficio, −ere, −feci, −f ectum, tr., rehacer, reparar, re-novar, restablecer; reco-brar.
refugio, −fugere,−fugi, intr., huir hacia atrás, retirar-se, huir a, refugiarse en; tr., rehuir, evitar.
regnum, 2 n., reino; digni-dad real, soberanía; tira-nía; reinado; regno,−are, −avi, −atum, intr., reinar,
gobernar.
rego, −ere, rexi, rectum, tr., regir, dirigir; adj., rec-tus, derecho, recto, jus-to; adv., recte, rectamen-te; sust.,
regio,−onis, f., dirección; zonas (líneas imaginarias trazadas en et cielo con el bastón del augur); región,
comarca.
reicio, reicere, −ieci, −iec-tum, tr., echar atrás, re-chazar; desechar; despreciar; recusar; aplazar.
73
reintegro, −are, avi, atum, tr., renovar, restablecer.
religio, −onis, f., reverencia, respeto religioso; cumpli-miento escrupuloso de los deberes con la divi-nidad;
compromiso sa-grado que obliga a tal cumplimiento; supersti-ción; conciencia; santi-dad; adj., religiosus,
respetuoso; escrupuloso; santo; sagrado; adv., religiose.
relinquo, −ere, −liqui, −lic-tum, tr., dejar atrás; abandonar; dejar en he-rencia.
remaneo, −ere, −mansi, −man-sum, intr., quedarse atrás; quedar, permane-cer, durar.
reminiscor, −eris, −sci, 3, tr., recordar; intr., acordar-se; acordarse de (con gen.).
remitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., enviar atrás o de nuevo; devolver; aflo-jar, soltar; rebajar, dis-minuir;
conceder, remi-tir; part.−adj., remissus, flojo; suave; remissio, −onis, f., negligencia; flojedad, decaimiento.
removeo, −ere, movi, −mo-tum, tr., retirar; remo-ver, separar, alejar; part.-adj., remotus, apartado, remoto.
renuntio, −are, −avi, −atum, tr., volver anunciando; anunciar, proclamar; in-formar, dar cuenta; re-nunciar.
reor, reri, ratus sum, tr., creer; part.−adj., ratus, establecido, determina-do; sust., ratio, −onis, f., cálculo;
transacción comercial; punto de vista, referencia; método, plan; motivo, razón; orden, sis-tema; razonamiento.
repens, −entis, adj., repen-tino; adv., repente, de re-pente; adj., repentinus, súbito, inesperado.
repeto, ere,−ivi (−ii), −itum, tr., buscar de nuevo, vol-ver a buscar, recomenzar.
repono, −ere, − posui, − posi-tum, tr., volver a colocar, reponer; restablecer; re-emplazar; poner a un lado.
reprehendo, −ere, −prehendi, −prehensum, tr., rete-ner; reprender, censu-rar; sust., reprehensio, −onis, f.,
reprensión, cen-sura.
repugno, −are, −avi, −atum, intr., luchar contra, opo-nerse (quominus con subj., a que); (con dat.), resistir;
74
ser incompati-ble.
requiro, −ere, −quisivi, −qui-situm, tr., volver a bus-car, ir en busca; exami-nar, investigar; deman-dar,
reclamar, requerir, echar de menos.
res, rei, f., cosa; objeto, asunto; circunstancias situación; hecho, suce-so; realidad, verdad; ha-cienda, fortuna,
negocio; causa, razón; res publica, la república, el Esta-do; la administración del Estado; la vida política; res
familiaris, los asun-tos de la familia, la ha-cienda; res gestae, haza-ñas, hechos.
rescindo, −ere, −scidi, −scis-sum, tr., desgarrar, cor-tar; destruir; rescindir, anular.
resisto, −ere, −stiti, intr., quedarse, detenerse; (con dat.), resistir, oponerse.
respicio, −spicere, −spexi, −spectum, intr., mirar atrás, volverse a mirar; tr., mirar, observar; mi-rar por,
cuidar, atender, proteger; sust., respectus, 4 m., mirada atrás; consideración, respeto; refugio.
respondeo, −ere, −spondi, −sponsum, intr. (con dat.), responder a; sust., responsum, 2 n., respuesta.
restituo, −ere, −stitui, −stitu-tum, tr., volver a su si-tio, colocar de nuevo; restablecer, restaurar, re-novar;
restituir, devol-ver.
resto, −are, −stiti, intr., per-manecer firme, persistir; quedar, faltar; oponer-se; resistir.
retineo, −ere, −tinui, −tentum, tr., retener, detener; re-primir, sujetar; mante-ner.
retraho, −ere, −traxi, −trac-tum, tr., hacer retroce-der, hacer volver; re-traer, apartar, retirar.
revertor, −verti, −versus sum, intr., volver. (La forma activa, reverto, − e r e, −verti, −versum, es menos
usada.)
revoco, −are, −avi, −atum, tr., volver a llamar; ha-cer volver; restablecer; devolver.
75
rex, regis, m., rey; adj., regius, regio, real; sust., regia, 1 f., palacio.
rideo, −ere, risi, risum, intr., reir, sonreír; tr., reírse de; sust., ridiculus, ri-dículo, gracioso.
robur,−oris, n., roble; ma-dera de roble; dureza, firmeza; fuerza, vigor, robustez; lo más escogi-do, la flor y
nata (del ejército); adj., robustus, duro, fuerte, robusto, vi-goroso.
rogo, −are, −avi, −atum, tr., rogar, pedir; preguntar; rogare populum magistra-tum, pedir al pueblo la
designación de un magis-trado− sus f., rogatio, −onis, f., proposición de ley, propuesta.
rostrum, 2 n., pico de ave; proa de navío; (pt.), tri-buna de los oradores en el foro romano.
ruber, −ra, −rum, rojo; ru-beo,−ere, −ui, intr., estar rojo, avergonzarse.
rudis,−e, adj., informe, bru-to, sin labrar; rudo, in-culto, grosero; (con gen.), inexperto.
rumpo, −ere, rupi, ruptum, tr., romper; reventar; cortar, separar, abrir bre-cha; interrumpir.
ruo, −ere, rui, rutum, intr hundirse, desplomarse; lanzarse, precipitarse; tr hundir, derrumbar. rui-na, 1 f.,
hundimiento, derrumbamiento; ruina; es-trago, desastre.
rus, ruris, n., el campo, la campiña (en oposición a la ciudad ); ( pl. en poe-sía), campos, prados; adj.,
rusticus. aldeano rústico; adv., rustice, grosera, zafiamente; rus-ticor, −ari, −atus sum intr., estar, vivir en el
campo.
sacer, adj., sagrado, san-to, consagrado; execrado, maldito; sust., sacrum, 2 n., ceremonia sagrada rito; (pl.),
vasos sagra-dos; ritos; sust., sacra-rium, 2 n., capilla, san-tuario; sacramentum, 2 n., juramento o voto
militar; sacrificium, 2 n., sacrificio. sacerdos, −otis, m. y f., sacerdote, sacerdotisa.
76
saeculum, 2 n., generación-edad; siglo, centuria.
saevus, adj., furioso, fiero; bárbaro, cruel; sust., saevitia 1 f., crueldad, fu-ror; saevio, −ire, saevii, saevitum,
intr., estar furioso; enfurecerse; correr sediento de sangre.
salus,−utis, f., salud, salva-ción; prosperidad, bien-estar; saludo; adj., salutaris,−e, saludable; adv.,
salutariter, vb., saluto, −are, −avi, −atum, tr., sa-ludar; visitar; sust., salutatio, −onis, f., saludo, visita.
sancio, −ire, sanxi, sanctum, consagrar, hacer inviola-ble; sancionar, decretar; ratificar; part.−adj., sanctus,
inviolable, santo, sa-grado; sust., sanctitas,−atis, f., inviolabilidad, santidad, integridad.
sanus, adj., sano (de cuer-po); sano (de alma), sen-sato, cuerdo, prudente; adv., sane, ciertamente, en verdad;
sust., sanitas, −atis, f., salud (de cuerpo y de alma); sano, −are, −avi, −atum, tr., sanar, cu-rar; corregir,
enmendar; remediar.
sapio, sapere, sapii, intr. y tr., tener sabor, distin-guir de sabores; saber, tener buen juicio, tener cordura;
part.−adj., sa-piens, −ntis, que distin-gue de sabores; cuerdo, sabio; adv., sapienter; sust., sapientia, 1 f.,
buen juicio, cordura, sabiduría.
satio, −are, −avi, −atum, tr., saciar, hartar; sust., sa-tietas, −atis, f., saciedad, hartura; exceso; adv., satis,
bastante, suficien-te; satisfacio, −ere, −feci, −factum, intr. (con dat.), satisfacer, dar satisfac-ción; cumplir
con.
scelus, −eris, n., crimen; adj., sceleratus, (part. de scelero), criminal, malva-do, depravado.
scindo, −ere, scidi, scissum, tr., rasgar, desgarrar; hender, partir, dividir.
77
scientia, 1 f., conocimiento, ciencia. scio, scire, scivi, scstun, tr., saber, conocer; scili-cet, adv., sin duda.
scisco, −ere, scivi, scitum, tr., aprobar, votar en fa-vor; decretar; sciscitor, −ari,−atus sum, tr., tratar de
saber, inquirir; plebiscitum, −i, n., decisión de la plebe.
scribo, −ere, scripsi, scrip-tum, tr., escribir; orde-nar por escrito; redac-tar; sust., scriptor,−oris, m., escritor;
autor; rerum scriptor, historia-dor; sust., scripta, 2 n. pl., escritos.
secedo, −ere, cessi, −cessum, intr., apartarse, alejarse; rebelarse; sust., secessio, −onis, f., retirada; revuel-ta;
secessus, 4 m., retiro.
secerno, −ere, −crevi, −cre-tum, tr., separar, distin-guir; part.−adj., secretus, separado, apartado; se-creto;
adv., secreto, en secreto.
seco, −are, secui, sectum, tr., cortar; separar, divi-dir; sust., securis, −is, f., hacha.
sector, −ari, −atus sum, tr., seguir, acompanar ro-deando, escoltar; perse-guir.
secundus, de sequor, adj., que sigue; segundo; fa-vorable; secundum, prep. de ac., a lo largo de, con-forme
a.
securus, adj., libre de cui-dado, despreocupado; se-reno, tranquilo; sust., securitas, −atis, f., tran-quilidad,
despreocupa-ción. secus, adv., al contrario.
sedeo, −ere, sedi, sessum, intr., estar sentado; que-dar fijo; sust. (sedla), sella, 1 f., silla; sedile, −is, n.,
asiento.
seditio, −onis, f., discordia civil, sedición, tumulto; adj., seditiosus, insurrec-to, sedicioso; adv., sedi-tiose.
78
semen, −inis, n., semilla.
senatus, 4 m., senado; senator, −oris, m., senador; adj., senatorius, propio del senador, senatorial.
senex,−is, m., anciano; viejo; comp., senior, −oris, más anciano; seniores, soldados de reserva, opuestos a
iuniores, sol-dados en activo; senec-tus,−utis, f., vejez.
sententia, 1 f., sentimiento; opinión; parecer (expues-to al senado); voto, sen-tencia ( judicial); sentido,
pensamiento; sentencia.
sentio, −ire, sensi, sensum, tr., sentir, percibir, expe-rimentar, observar, dar-se cuenta; juzgar, pen-sar; sust.,
sensus, 4 m., sentido; sentimiento; percepción, sensación; adv., sensim, poco a poco.
sepelio,−ire,−ivi, (−ii), sepul-tum, tr., enterrar, sepul-tar; sust., sepulcrum, 2 n., sepulcro, tumba.
septem, num. card., siete; septimus, ord., séptimo; septeni, distr., de siete en siete; septemdecim, card.,
diecisiete; septuaginta, card., setenta; sep-tuagesimus, ord., septua-gésimo; septingenti, −ae, −a, card.,
setecientos.
sermo, −onis, m., charla, conversación; discurso; rumor, lenguaje, dicción; lengua.
sero, −ere, sevi, satum, tr., sembrar, plantar; part., satus, engendrado, naci-do; sata, −orum, n. pl.,
sembrados.
sero, −ere, serui, sertum, tr., entrelazar, trabar; sust., series, −ei, f., serie, sucesión; serta, −orum, 2 n. pl.,
guirnaldas.
servo,−are, −avi, −atum, tr., salvar; guardar, conser-var; mantener intacto, preservar; observar, man-tener,
cuidar.
servus, 2 m., esclavo; servi-tium, 2 n., esclavitud; servitus, −utis, f., esclavi-tud; adj., servilis, −e, de
esclavos, servil; adv., ser-viliter; servio, −ire, −ivi, (−ii), −itum, intr., ser es-clavo; (con dat.), servir, estar
sometido a, estar entregado a.
sestertius,−i, m., sestercio, moneda de plata que va-lía dos ases y niedio; ses-tertium, −i, n., suma de mil
sestercios.
severus, adj., severo, rigu-roso, exacto; adv., seve-re; sust., severitas, −atis, f., severidad, rigor.
79
sex, adj. card., seis; sextus, ord., sexto; seni, distr., de seis en seis; sextus decimus, ord., décimosex-to;
sexaginta, card., sesenta; sexagesimus, ord., sexagésimo; sexcenti,−ae, −a, card., seiscientos;
sex-centesimus, ord., el seis-cientos.
si, conj., si; sin, conj., pero si; si non, conj., si no.
sido, −ere, sedi y sidi, sessum, intr., sentarse, po-sarse; detenerse; cal-marse.
signifer,−i, m., abanderado. significo, −are, −avi, −atum, tr., indicar, hacer saber; avisar, anunciar; sust.,
significatio, −onis, f., indi-cación, seña.
signum, 2 n., señal, marca, signo; estandarte, bande-ra; santo y seña; imagen, estatua; sello, constela-ción;
signo, −are, −avi, −atum, tr., señalar; sellar; hollar; notar.
sileo, −ere, −ui, intr., estar en silencio, callar; sust., silentium, 2 n., silencio.
similis, −e, adj., parecido, semejante; adv., similiter; sust., similitudo, −inis, f., semejanza. simul, adv., al
mismo tiem-po; simul atque ( ac ), tan pronto como.
simulo, −are, −avi, −atum, tr., hacer semejante, imitar; copiar, remedar; simu-lar, fingir; sust., simulacrum,
2 n., imagen; fantasma, apariencia; si-mulatio, −onis, f., ficción, pretexto. singularis, −e, adj., de uno en uno;
de uno sólo; sin-gular; extraordinario.
sinister, −tra, −trum, que es-tá a la izquierda; que procede del lado izquier-do, izquierdo (en la len-gua de los
augures o adi-vinos, significó favorable si se interpretaba el pre-sagio según el rito etrus-co−romano, esto es,
mi-rando al sur, con el este a la izquierda; significó, en cambio, desfavorable, si se seguía el rito grie-go, esto
es, mirando al norte, con el este, de don-de procede el sol y la vi-da, a la derecha; esto fue lo más frecuente);
sust., sinistra, 1 f., mano iz-quierda, lado izquierdo.
sino, −ere, sivi, situm, tr., dejar, permitir; part., si-tus, puesto, colocado, situado; dependiente de; quantum
est situm in no-bis, en cuanto de noso-tros depende; situs, 4 m., situación, posición; esta-do de abandono,
sucie-dad, moho.
sisto,−ere, stiti, statum, tr., colocar, poner; hacer ve-nir, hacer comparecer; detener, contener, repri-mir;
afianzar; intr., detenerse, pararse.
80
sitis, −is, f., sed; vb., sitio, −ire.−ivi (−ii). −itum intr., tener sed; tr., tener sed de.
socius, 2 m., aliado, asocia-do, confederado, camara-da, compañero, socio; sust., societas, −atis, 3 f., alianza,
asociación, confederación; compañía. sodfilis, −e, adj., de com-pañeros, de camaradas, compañero; sodalis,
−is, m., compañero, camara-da; miembro de un cole-gio sacerdotal.
soleo, −ere, solitus sum, intr., soler, acostumbrar; part.−adi., solitus, acos-tumbrado, usual.
sollemnis, −e, adj., de todos los años, anual; fijado, establecido; acostumbra-do; solemne, festivo.
sollers, −ertis, adj., muy há-bil, diestro, ingenioso; sollertia, 1 f., destreza, habilidad.
sollicitus, adj., hondamente agitado; inquieto, ansio-so, angustiado; sust., sol-licitudo, −inis, f., ansie-dad;
sollicito, −are, −avi,
−atum, tr., turbar, inquie-tar; excitar; apremiar; seducir, tentar; sust., sol-licitatio, −onis, f., incita-ción,
apremio.
solor, −ari, −atus sum, tr., consolar; aliviar, miti-gar; sust., solatium, 2 n., alivio.
solus, adj., solo, único; ais-lado; adv., solum, sola-mente; sust., solitudo, −inis, f., soledad; desierto.
solvo, −ere, solvi, solutum, tr., soltar, desatar; sol-vere navem o solvere, intr., levar anclas, hacer-se a la
mar; disolver, derretir (refl., solvor, di-solverse); deshacer, rom-per, aliviar; librar; rela-jar, enervar; desechar;
resolver, descifrar; cum-plir; pagar; part.adj., solutus, libre, suelto, de-sembarazado; exento; descuidado;
adv., solute.
sono,−are, sonui, sonitum, intr., sonar, resonar; tr. (en poesía), hacer sonar, cantar; sust., sonus, 2 m., y
sonitus, 4 m., sonido; rumor, ruido.
sordes, −is, f., suciedad; ba-jeza; adj., sordidus, su-cio; mezquino, innoble, sórdido.
sors, sortis, f., suerte (ficha, bola o número que se co-locaba en una urna para echar a suerte); acto de echar a
suerte; resul-tado del mismo, respues-ta de oráculo, oráculo, destino, deber impuesto; sortior, −iri, sortitus
sum, intr., sortear, echar a suerte; elegir, designar, conseguir por sorteo.
81
spargo, −ere, sparsi, spar-sum, tr., esparcir, sem-brar; difundir, disemi-nar; disipar; tirar; ro-ciar; extender,
divulgar.
spatium, 2 n., espacio, si-tio; distancia, intervalo, trecho; paseo; estadio; espacio de tiempo; plazo, ocasión.
species, −ei, f., apariencia, aspecto; figura, forma; semblante; vista, mirada; aparición, visión; pretexto.
specto, −are, −avi, −atum, tr., mirar, considerar; aten-der, proponerse; aguar-dar; probar; intr., mirar a,
inclinarse, tender a; estar situado, caer; sust., spectaculum, 2 n., vista, espectáculo.
speculor, −ari, −atus sum, intr., estar en observa-ción; tr., espiar, atala-yar; sust., speculator, −oris, m.,
espía, explora-dor.
spes, −ei, f., esperanza; vb., spero −are, −avi, atum, tr., esperar.
spiro,−are,−avi,−atum, intr. y tr., soplar; respirar; tener inspiración; exha-lar, despedir; hervir; sust., spiritus,
4 m., so-plo, aliento, respiración; espíritu; inspiración; ge-nio; ánimo; orgullo.
splendeo, −ere, −ui, intr., bri-llar, resplandecer; sust., splendor, −oris, m., brillo, esplendor; adj.,
splendi-dus, espléndido, brillan-te, magnífico; adv., splen-dide, espléndidamente.
spolium, 2 n., despojo, bo-tín; spolio, −are, −avi, −atum, tr., despojar, sa-quear.
spondeo, −ere, spopondi, sponsum, tr., prometer solemnemente; prome-ter en matrimonio; sa-lir fiador;
sust., sponsa, 1 f., prometida.
sponte, abl., del inusitado spons, −ntis, f., por pro-pia voluntad, espontánea-mente.
stabilis, e, adj., firme, esta-ble; sust., stabilitas,−atis, f., firmeza, estabilidad; stabilio, −ire, −ivi, −itum, tr.,
mantener firmemen-te; establecer.
statuo, −ere, −ui, −utum, tr., establecer, determinar, decidir; colocar; erigir.
sterno, −ere, stravi, stratum, tr., extender; derribar; allanar; cubrir, empedrar; apaciguar; preparar.
82
stipo,−are, −avi, −atum, tr., amontonar; rodear es-trechamente; proteger; acompañar.
stirps, −pis, f., tronco, raíz; raza, linaje, estirpe; vás-tago, descendencia; ori-gen, principio.
sto, −are, steti, statum, intr., estar en pie, firme; resis-tir; (con ab o cum), es-tar de parte de, en favor de;
(con indicación de precio), costar; per me stat quominus, depende de mí impedir que...; sust., statio,−onis,
f., de-tención; lugar, sitio, puesto de centinela, guar-dia, retén; sust., status, 4 m., postura, posición; estado,
condición; statu-ra, 1 f., talla, estatura.
stragulus, −a, −um, que cu-bre; stragulus y stragu-lum, sust., tapete, alfom-bra, cojín.
strepo, −ere, −ui,−itum, intr., hacer ruido; resonar; murmurar; sust., strepi-tus, 4 m., estrépito, ruido.
strideo, −ere, −stridi, intr., rechinar, crujir, zumbar; stridor, −oris, m., chirri-do, crujido, zumbido.
stringo, −ere, strinxi, strictum, tr., estrechar, apre-tar; arrancar; desenvai-nar; tocar levemente, ra-sar;
conmover.
struo, −ere, struxi, structum, tr., apilar; juntar; orde-nar; construir; disponer, formar; tramar, maqui-nar.
studeo, −ere, studui, intr. (con dat. o con inf.), afa-narse, aplicarse; aspirar a, ansiar, favorecer; sust.,
studium, 2 n., apli-cación, celo; afición, in-clinación, simpatía; de-dicación a aprender, es-tudio; adj.,
studiosus, aficionado, aplicado, de-seoso; adv., studiose.
stultus, adj., necio, tonto, insensato; adv., stulte, sust., stultitia, 1 f., nece-dad, tontería.
stupeo, −ere, stupui, intr., estar aturdido; asom-brarse; tr., mirar con asombro; sust., stupor, −oris, m.,
asombro, estu-por; estupidez.
suadeo, −ere, suasi, suasum, intr. (con dat. ), aconse-jar; tr., aconsejar, per-suadir ( alicui aliquid, a uno de
algo).
suavis, −e, adj., suave, agra-dable; adv., suaviter, sust., suavitas, −atis, f., suavidad, agrado.
sub, preposición: 1. de acu-sativo (denota movimien-to), sub iugum mittere, hacer pasar debajo del yugo; 2.
de ablativo (denota reposo), sub monte considere, acampar al pie del monte.
subduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., sacar, quitar, retirar; sacar a tierra (una nave); alejar ocul-tamente;
subducere se, huir ocultamente; sus-traer.
subeo, −ire,−ii, −itum, intr., ir [por] debajo; avanzar desde abajo, subir; apro-ximarse, deslizarse; venir en
pos de, reemplazar; venirle a uno a la mente: tr., entrar, penetrar en; acercarse a; soportar, so-brellevar;
part.−adj., subi-tus, súbito, repentino; adv., subito, de repente.
subicio, −icere, −ieci, −iec-tum, tr., meter debajo; poner debajo; someter, subordinar; añadir; su-gerir;
infundir.
subigo, −ere, −egi, −actum, tr., someter, forzar; em-pujar; remover, ablan-dar; domeñar, avasallar.
83
sublevo, −are, −avi, −atum, tr., elevar; aligerar, ami-norar, aliviar; apoyar, ayudar.
sublimis, −e, adj., elevado, suspendido en el aire, por el aire; augusto, sublime; adv., sublime, en alto.
subsidium, 2 n., línea de re-serva, tropas de reserva; socorro, auxilio, refuer-zo; ayuda, asistencia.
subsum, −esse, −fui, intr., es-tar debajo; estar oculto; estar cerca; estar a mano.
subvenio, −ire, −veni, −ven-tum, intr. (con dat.), ve-nir en ayuda, socorrer; remediar.
succedo, −ere, −cessi, −ces-sum, intr., ponerse deba-jo; ampararse; subir, as-cender; avanzar; seguir, suceder;
resultar; tener éxito.
succingo,−ere, cinxi, −cinc-tum, tr., ceñir por deba-jo, arremangar; rodear; succintus, part.−adj., ceñi-do,
armado, presto.
succurro, −ere, curri, cur-sum, intr. (con dat.), correr en auxilio; socorrer, remediar; venir a la men-te,
ocurrirsele a uno.
suffero, −ferre, sustuli, tr., soportar, sufrir; poenas inferre, recibir el casti-go, ser castigado.
sufficio, ere, −feci, −fectum, tr., poner debajo; im-pregnar, colorar, teñir; proporcionar; sustituir, elegir como
sustituto;
summitto, −ere, −misi, −mis-sum, tr., poner debajo; bajar; someter, reducir; mandar en auxilio ocul-tamente;
part.−adj., summissus, bajo, humilde; sumiso; abyecto; adv., summisse, humildemen-te; en voz baja.
sumo, −ere, sumpsi, sumptum (de sub−emo, tomar), tr., tomar, coger; tomar para sí, asumir; arrogar-se,
atribuirse; castigar, poenam summere ab aliquo, castigar a uno; elegir; consumir, gastar; sust., sumptus, 4
m., gasto, coste.
super, adv., encima, desde arriba, además; preposi-ción: 1, de acusativo (de-nota movimiento), super montes
84
volat, vuela sobre los montes; 2, de ablati-vo, sobre. Se usa en sen-tido figurado: super hac re, sobre este
asunto; supra, prep. de ac., so-bre; más allá de.
superbus, adj., altanero, arrogante, soberbio; adv., superbe, sust., superbia, 1 f., altanería soberbia.
supero, −are, −avi, −atum, tr., superar, aventajar; vencer; intr., sobresalir, ser superior; sobrevivir, vivir;
quedar, restar.
supersum, −esse, −fui, intr., estar de más; restar, que-dar; sobrevivir; abundar.
superus, adj., de arriba, de lo alto; sust., superi, −orum, 2 m. pl., los dio-ses de la altura; comp., superior,
−oris, de más arriba, más alto; ante-rior; más noble, más dis-tinguido, superior; superl., supremus, el úl-timo;
adv., supremum, por última vez; superl., summus, el más alto, el mayor, el más distingui-do; de aquí el sust.,
sum-ma, 1 f., punto culminan-te, puesto principal; su-ma, conjunto, total.
suppedito, −are, −avi, −atum, tr., suministrar, procurar abundantemente: intr.poseer en abundancia, abundar.
suppeto, −ere, −petivi, −peti-tum, intr., haber a mano, estar a disposición; bas-tar.
suppleo, −ere, −plevi, −ple-tum, tr., completar, su-plir; reforzar; sust., sup-plementum, 2 n., comple-mento,
refuerzo.
supplex, −icis, adj., que se arrodilla, que se postra; que pide humildemente, suplicante; adv., supplici-ter;
sust., supplex, −icis, m., suplicante; supplico, −are, −avi, −atum, intr., con dat., suplicar, rogar a al-guien;
sust., supplicium, 2 n., acto de culto públi-co; pena, castigo, supli-cio.
surgo, −ere, −rexi, −rectum (de sub−rego), intr., le-vantarse; elevarse; sur-gir; ponerse en pie; cre-cer.
suscipio, −cipere, −cepi, −cep-tum, tr., tomar del suelo, recoger; sostener, susten-tar; tomar sobre sí;
en-cargarse, asumir, adoptar; emprender; sopor-tar, afrontar.
suspendo, −ere, −pendi, −pen-surn, tr., colgar; suspen-dere se, colgarse, ahorcar-se; tener en el aire; te-ner
en suspenso; contener; interrumpir; part.-adj., suspensus, pendien-te, suspenso, vacilante.
suspicio, −spicere, −spexi, −spectum, tr., mirar hacia arriba, elevar la vista; admirar; mirar con re-celo,
sospechar; part.-adj., suspectus, sospecho-so; sust., suspicio, −onis, f., sospecha; suspicor, −ari, −atus sum,
tr., sos-pechar; suponer, imagi-narse.
sustineo, −ere, −tinui, −ten-tum, tr., sostener, aguan-tar, soportar, sufrir; re-sistir, frenar; aplazar; sustento,
−are, −avi, −atum, tr., mantener en buen es-tado, sustentar, soportar.
suus,−a,−um, suyo.
syrtes, −ium, f. pl., las Sir-tes, dos golfos de Africa cerca de Cartago.
85
T
tabula, 1 f., tabla; tablilla para escribir; cuadro, pintura; (pl.), el libro de cuentas, registro, archi-vo; sust. dim.,
tabella, 1 f., tablilla para escri-bir; tablita para votar; cuadrito; tabinum, −i, ha-bitación destinada al ar-chivo;
despacho.
taceo, −ere, −ui,−itum, intr., estar en silencio; tr., callar, omitir; part.−adj, tacitus, callado; oculto; tácito.
taedet, 2 impers. (con acus. y gen.), estar hastiado, estar disgustado: me taedet vitae, estoy disgusta-do de la
vida.
tango, −ere, tetigi, tactum, tr., tocar; alcanzar, lle-gar; lindar, estar conti-guo; pulsar, herir (de caelo tactus,
herido por el rayo); afectar, conmo-ver, impresionar.
tardus, adj., lento; tardo, perezoso; adj., tarde; sust., tarditas, −atis f., lentitud; tardo,−are,−avi, −atm, tr.,
retardar, re-frenar.
tego, −ere, texi, tectum, tr., cubrir; proteger, defen-der; ocultar, encubrir; sust., tectum, 2 n., techo, tejado;
casa, morada; refugio.
temere, adv., a ciegas, al azar, irreflexivamente, te-merariamente; sust., te-meritas, −atis, f., azar,
ca-sualidad, irreflexión, temeridad.
temno, −ere, −mpsi, −mptum, tr., despreciar; más usa-do en su forma compues-ta, contemno.
tempero, are, −avi, −atum, tr., regular, organizar, go-bernar, dirigir; mezclar, combinar; intr. (con ab más
86
abl.), abstenerse,
guardarse de; (con dat.) mostrar moderación; temperare sibi, moderar-se; perdonar; ahorrar; dominar,
contener.
tempestas,−atis, f., tiempo, época; temperatura; mal tiempo, tempestad; adj., tempestivus, oportuno, a
propósito.
tempto (tento), −are, −avi, atum tr., intentar; en-sayar, tantear, probar, tratar de; tentar; atacar.
tempus, −oris, n., período de tiempo; tiempo; oca-sión, oportunidad; coyun-tura, circunstancia, situa-ción,
momento crítico. tendo, −ere, tetendi, tentum y tensum, tr., tender, extender; dirigir; intr., acampar; ( con
ad y acus.), tender hacia, diri-girse a; (con inf.), tratar de realizar, esforzarse en.
teneo, ere, tenui, tentum, tr., tener; asir, empuñar; ocupar, poseer; conser-var, guardar; retener, su-jetar;
contener, domi-nar; ligar, atar; intr., tomar una dirección, di-rigirse a; mantenerse, durar.
tenuis, −e, adj., delgado, te-nue; fino, sutil; débil, flaco; pobre, insignifican-te; adv., tenuiter.
terminus, 2 m., línea divi-soria, término, linde, lí-mites, fin; termino, −are, −avi, −atum, tr., limitar,
amojonar, demarcar.
tero, −ere, trivi, tritum, tr., frotar, restregar; trillar; gastar, consumir; usar, emplear, pasar (el tiem-po).
terreo, −ere, terrui, terri-tum, tr., aterrar; sust., terror, −oris, m., terror, espanto; adj., terribilis, −e,
terrible, espantoso; territo −are, −avi, −atum, hacer temblar.
testis, m. y f., testigo; sust., testimonium, 2 n., testi-monio, prueba; testor, −ari, −atus sum, tr. e intr.,
atestiguar, deponer como testigo; poner por testi-go; testar, hacer testa-mento; sust., testamentum, 2 n.,
testamento.
testudo, −inis, f., tortuga; concha de tortuga, incrus-taciones de concha; ins-trumento cóncavo de cuerda, lira,
cítara; rnáquina militar de protec-ción; testudo, cubierta que formaban los solda-dos con sus escudos.
timeo, −ere, −ui, tr., temer; intr., estar temeroso; (con dat.), temer por (alguien); sust., timor,−oris, m.,
temor; adj., timidus, temeroso, tímido; cobar de; adv., timide, timiditas, −atis, f., timidez; cobardía.
87
tiro, −onis, 3 m., recluta, soldado bisoño; princi-piante.
tolero, −are, −avi, −atum, tr. soportar, tolerar; mantener, conservar, prolon-gar.
tollo, −ere, sustuli, subla-tum, tr., levantar, elevar; sacar, retirar, quitar; su-primir, abolir; destruir.
tormentum, 2 n., máquina de artillería basada en el principio de desenrollar la cuerda arrollada en un cilindro;
proyectil de dicha máquina; cabrestan-te; instrumento de tor-tura, potro; tormento, tortura.
torqueo,−ere, torsi, tortum tr., torcer, retorcer; vol-tear; hacer rodar; lanzar girando, disparar, arro-jar;
tortura, atormentar.
totus, −a, −um, adj. indef., todos; totidem, adj. indec., otros tantos; to-tiens, adv., tantas veces; tot, adj.
indec., tantos.
trado, −ere, −didi, −ditum, tr., entregar, confiar, re-mitir, transmitir; legar; informar, comunicar, contar;
exponer; tradere se, consagrarse.
traduco, −ere, −duxi, −duc-tum, tr., conducir a tra-vés; hacer pasar, trans-portar; pasar, emplear (el tiempo).
traho, −ere, traxi, tractum, tr., tirar, arrastrar; ob-tener, sacar, derivar; so-licitar, atraer, inducir; extraer;
diferir, prolon-gar; sust., tractus, 4 m., tiro, acarreo; curso, tre-cho, espacio; extensión; tracto, −are, −avi,
−atum, tr., arrastrar de un lado a otro; manejar, ocupar-se, usar, emplear; tratar.
traicio, −icere, −ieci, −iectum, tr., lanzar a través; dis-parar; hacer pasar; tras-ladar; cruzar, atravesar,
traspasar.
tranquillus, adj., tranquilo; sereno, sosegado; adv., tranqui11e, sust., tranquil-litas, −atis, f ., tranquili-dad,
serenidad.
transeo, −ire, −ivi (−ii), −itum, intr., ir a través; pasar-se; convertirse; pasar, transcurrir; tr., atrave-sar;
sobrepasar; omitir; pasar; sust., transitus, 4 m., paso, tránsito.
transfero, −ferre, −tul i, −la-tum, tr., trasladar, trans-portar; cambiar; dife-rir; traducir.
transgredior, −gredi, −gres-sus sum, intr., pasar al otro lado; tr., atravesar; sobrepasar, transgredir.
transigo, −ere, −egi, −actum, tr., atravesar; realizar; arreglar, concluir, aca-bar; intr., llegar a un acuerdo.
transmitto, −ere, misi, −mis-sum, tr., mandar al otro lado; hacer pasar; tras-ladar, atravesar.
88
transporto, −are, −avi, −atum, tr., pasar al otro lado, transportar.
tremo, −ere, −ui, intr., tem-blar; tr., temblar ante (algo o alguien); sust., tremor, −oris, m., tem-blor,
agitación.
trepidus, adj., agitado, con-fuso, tembloroso, trému-lo; adv., trepide, temblo-rosamente; trepido,−are, avi.,
−atum, corretear tem-blando, temblar; sust., trepidatio, −onis, f., temblor, correteo angustioso,
consternación, pánico.
tres, tria, tres; tertius, ord., tercero; terni, distr., de tres en tres; ter, adv., tres veces; tertius decimus, ord.,
décimotercero; tredecim, card, trece; trecenti, card., tres-cientos.
tribuo, −ere, tribui, tributum, tr., repartir, distri-buir; asignar; conceder; sust., tributum, 2 n., tributo.
tribus, 4 f., tribu (división del pueblo romano; pri-mitivamente en número de tres).
triginta, num. card., treinta; tricesimus, ord., trigésimo; triceni, distr., de treinta en treinta.
tristis, −e, adj., triste, afligido; sombrío, severo; amargo; repugnante; sust., tristitia, 1 f., tristeza, aflicción,
severidad, mal humor.
triumphus, 2 m., triunfo; vb., triumpho, −are, −avi, −atum, intr., obtener los honores del triunfo, triunfar.
trudo, −is, −ere, trusi, trusum, tr. empujar con fuerza, arrastrar.
tueor, −eri, −tutus y tuitus sum, tr., mirar, contem-plar; proteger, defender; cuidar; guardar; part.-adj., tutus,
bien guarda-do, seguro; sust., tutela, 1 f., tutela, amparo; adv., tuto, en seguridad, a buen recaudo.
89
tundo, −ere, tutudi, tunsum y tusum, tr., golpear, machacar, importunar.
tunica, 1 f., túnica, prenda interior, con mangas o sin ellas, larga o corta, que servía de camisa.
turba, t f., confusión, des-orden; alboroto; muche-dumbre en desorden, tur-ba; adj., turbidus, turbu-lento,
desordenado, con-fuso; vb., turbo, −are, −avi, −atum, tr., desorde-nar, turbar, alborotar.
turpis, −e, adj., feo, defor-me, desfigurado; torpe, vergonzoso, infame; adv., turpiter; sust., turpitudo, −inis,
f., verguenza, ignominia, infamia.
tuus,−a,−um, tuyo.
ubi, adv., ¿en dónde ?; conj. temporal, cuando; ubi-cumque, adv., en donde quiera que.
ulterior, −oris, adj., del lado de allá, ulterior; más ale-jado; superl., ultimus, el más lejano, último, ex-tremo.
ultra, al otro lado de, más allá de; ultro, adv., es-pontáneamente.
ululo, −are, −avi, −atum, intr., ulular, aullar, llamar con alaridos.
90
unde, adv., ¿de dónde?; un-decumque, adv., de donde quiera que.
undecim, num. card., once; undecimus, ord., undéci-mo; undeni, distr., de once en once; undevigin-ti,
card., diecinueve.
unus, −a, −um, uno solo; una, adv., juntamente; al mismo tiempo; unicus, adj., sin igual, único.
urbs,−bis, f., ciudad; adj., urbanus, de la ciudad, ur-bano; fino, pulido, cor-tés; ingenioso; adv., ur-bane.
urgeo, −ere, ursi, tr., urgir, apremiar; empujar, aco-sar; estrechar, asediar; oprimir; incitar.
uro, −ere, ussi, ustum, tr., quedar; incendiar; tos-tar; agostar, marchitar.
ut, 1, adv. inter., ¿cómo?; 2, de admiración, ¡qué... !; 3, conj. completiva, que; 4, final, para que; 5,
con-secutiva, que; 6, concesi-va, aunque; 7, temporal, tan pronto como; 8, com-parativa, como.
uter, utra, utrum, pron., ¿cuál de los dos?; uterque, utraque, utrumque, uno y otro; utrum... an.. ?,
¿acaso... o...? utique, adv., sí.
utor, uti, usus sum, intr. (con abl.), usar, servirse de; tratar; sust., usus, 4 m., uso, práctica; ex-periencia;
costumbre, há-bito; trato, amistad, inti-midad; provecho, venta-ja; necesidad, exigencia; adj., utilis, útil,
provecho-so, conveniente; adv., uti-liter; sust., utilitas, −atis, f., utilidad, provecho, con-veniencia,
oportunidad.
vaco, −are, −avi,−atum, intr., estar vacío, desocupa-do; estar vacante; (con abl. ), estar libre de; (con dat.),
estar libre pa-ra, tener tiempo para; impers., vacat, es permi-tido, puede pasar; adj., vacuus, vacío, vacante.
vado, −ere, vasi, vasum, intr., avanzar, andar, ir. vadum, 2 n., vado; , (pl.), mar.
vagus, adj., vago, errante, vagabundo; indetermina-do, indefinido; vagor, −ari, −atus sum, intr., va-gar,
andar errante.
91
valde, adv., mucho.
valeo, −ere, −ui, intr., estar fuerte, tener vigor; es-tar bien de salud, estar sano; valer; tener poder, prevalecer;
tender; sig-nificar; vale, pásalo bien; sust., valetudo, −inis, f., salud, buen estado de sa-lud ; mala salu d;
en-fermedad, indisposición; adj., validus, fuerte, vigo-roso; adv., valde, muy, extraordinariamente .
vanus, adj., vacío; incon-sistente, inútil; engaño-so, vano, vanidoso; sust., vanitas, −atis, f., mera apariencia,
vanidad; fal-sedad; vanagloria.
vapulo, −are, −avi, −atum, ser azotado. Se usa como pasiva de verbero, azotar.
varius, adj., variado, mati-zado variamente; muda-ble, variable; versátil, caprichoso, inconstante; adv., varie;
sust., varie-tas, −atis, f., variedad, diversidad.
vastus, adj., vacío, desier-to; vasto, imnenso; enor-me, colosal; vasto, are, −avi, −atum, tr., dejar de-sierto;
devastar, asolar; arrasar.
vates, −is, m., profeta, adi-vino, bardo, poeta; f., profetisa, adivina.
vectigal, −alis, n., tributo, impuesto, renta; vectiga-lis, −e, adf., referente a los impuestos o contribu-ciones;
tributario, productivo.
vehemens, −entis, adj., ve-hemente, violento; impe-tuoso, fogoso, fuerte, in-tenso; adv., vehementer,
violentamente, fuertemente, intensamente, ex-traordinariamente.
veho, −ere, vexi, vectum, tr., llevar, transportar (a lomo de caballería, a tiro o en barco); (con valor medio),
vehor, hacerse transportar.
vel, conj., o; vel... vel, bien... bien; velut, conj.. como; veluti, conj., como: velut si, conj., como si.
velox −ocis, veloz, rápido; adv., velociter; sust., velocitas, −atis, f., velocidad, rapidez.
vena 1 f. vena.
veneo, −ire, −ivi (−ii), −itum, ser vendido. (Está formado de venum acus. de venus −i, venta, y del ver-bo
eo. Se usa como pasiva de vendo.)
92
veneror, −ari, −atus sum, tr., venerar, reverenciar; sust., veneratio, −onis, f., veneración, reverencia.
venio, −ire, veni, ventum, intr., venir; ventito, −are, −avi, −atum, intr., venir frecuentemente.
verber, −eris, n. (en sing. sólo se usa en gen. y abl.), verga, látigo; golpe, azote; verbero, −are, −avi, −atum,
tr., azotar, golpear.
vereor, −eri, veritus sum, tr. e intr., sentir temor res-petuoso; respetar, reve-renciar; sust., verecun-dia, 1 f.,
temor respetuo-so, verguenza, timidez.
vertex o vortex −icis, m., remolino, torbellino; par-te más elevada de la ca-beza, vértice; cima, cum-bre.
verto, −ere, verti versum tr., volver, hacer volver, cambiar, transformar; traducir; derribar, echar por tierra;
dep., vertor, verti, versus sum, intr., volverse, dirigirse a; vol-ver, cambiar; sust., ver-sus, 4 m., hilera; línea
de escritura; verso; verso, −are −avi, −atum, tr., ha-cer girar, hacer rodar; revolver, manejar; exa-minar;
dep., versor, −ari, −atus sum, intr., moverse continuamente; ocupar-se, afanarse, dedicarse, hallarse, andar,
pasar el tiempo.
verus, adj., verdadero, real; conforme a la verdad, justo, moral; veraz, sin-cero; adv., vere, en ver-dad,
verdaderamente adv., vero de hecho, en efecto, ciertamente; sust., veritas, −atis, f., verdad, realidad; verum,
conj., pero.
vesper, −eri, m. (raro vesperis), la tarde; estrella de la tarde; occidente; ves-peri o vesperes adv., por la
tarde; vespera, 1 f., la tarde.
vestigium, 2 n., planta (del pie); pisada, huella, ras-tro; punto, momento.
vestis, −is, f., vestido; vb., vestio, −ire, −ivi (−ii), itum, tr., vestir; sust., vestitus; 4 m.. vestido.
93
veto, −are, vetui, vetitum, tr., prohibir, vedar.
vetus, −eris, viejo, de fecha remota; sust., vetustas, −atis, f., vejez, longevi-dad, antiguedad; posteri-dad; adj.,
veteranus, veterano; adj., vetustus, viejo, vetusto.
vexo, −are, −avi, −atum, tr., sacudir; maltratar, ve-jar; molestar; atormen-tar.
vicis, gen., vicem, ac., vice, ab, f. (no se usa el nom.); en pl., vices, nom. y ac., vicibus, dat. y ab., cam-bio,
vez, vuelta, sucesión, alternativa; lugar, pues-to; destino, suerte: in vicem, alternativamente, a su vez; adv. ,
vicissim, en cambio, por el contrario.
vicus, 2 m., barrio; aldea; adj ., vicinus, vecino; sust., vicinitas, −atis, f., vecindad.
video, −ere, vidi, visum, tr., ver; videor, −ere, visus sum, pas., ser visto; med., parecer, mostrarse: impers.,
videtur, parece; sust., visus, 4 m., vista, mirada, visión; viso, −ere, visi, visum, tr., mirar atentamente,
examinar; ir a ver, visitar.
vigil, −ilis, adj., vigilante, despierto; sust., vigil, −ilis, m., vigilante, centi-nela; sust., vigilia, 1 t., vigilancia;
vigilia, vela, centinela; vigilo, −are, −avi, −atum, intr., estar en vela; vigilar.
viginti, adj. card ., veinte; vicesimus, ord., vigési-mo; viceni, distr., de veinte en veinte.
vilis, −e, adj., barato, sin valor, vil; sust., vilitas, −atis, f., baratura.
vincio, −ire, vinxi, vinctum, tr., atar, ligar; sust., vin-culum, 2 n., lazo, atadura, vínculo; (pl.), prisión.
vinco, −ere, vici, victum, tr., vencer, dominar, su-perar; intr., prevalecer, triunfar. salir victorioso; sust.,
victoria, 1 f., vic-toria.
vindex, −icis, m., defensor, protector; vengador; vin-dico, −are, −avi,−atum, tr., reclamar la propiedad,
reivindicar; sustraer; librar; castigar.
vinum, 2 n., vino; sust., vi-nea, 1 f., viña; mantelete (máquina de guerra).
violentus, adj., violento, im-petuoso; adv., violenter; sust., violentia, 1 f., vio-lencia.
violo, −are, −avi, −atum, tr., tratar con violencia; vio-lar, ultrajar, profanar.
vir, 2 m., varón; marido; héroe; adj., virilis, −e, de hombre; viril, varonil; masculino; adv., viriliter.
94
vires, véase vis.
virtus, −utis f, conjunto de cualidades que enno-blecen al hombre moral y físicamente; bravura, valor,
energía; prendas morales, dominio de sí mismo; espíritu de justi-cia, gravedad; mérito, valía; virtud.
vis, f., fuerza, vigor, poder, eficacia; violencia; im-portancia; cantidad; en pl., vires, fuerzas; tropas.
vivo, −ere, vixi, victum, intr., vivir; victus, 4 m., ali-mentos, víveres; adj., vi-vus, vivo, viviente, ani-mado.
voco, −are, −avi, −atum, tr., llamar, convocar, citar; invitar; invocar.
volo,−are,−avi,−atum, intr., volar; volito, −are, −avi, −atum, intr., revolotear; correr de un lado a otro; girar.
volucer, −cris, −cre, adj., vo-lador, alado; sust., volu-cris. −cris. f.. ave.
voluntas, −atis, f., voluntad, deseo; disposición de ánimo; buena voluntad, favor.
volvo, −ere, volvi, volutum, tr., hacer rodar, voltear, desenrollar; dar vueltas a la mente; meditar; dep.,
volvor, intr., deslizarse, rodar.
voveo, −ere, vovi, votum, tr., prometer solemnemente: hacer un voto; anhelar; votum, −i, voto, promesa.
95
vox, vocis, f., voz; pronunciación; palabra.
vulgus, 2 n., vulgo, pueblo; muchedumbre, masa, tropel; adv., vulgo (abl. de vulgus), generalmente,
vulgarmente. vulnus, −eris, n., herida; vulnero, −are, −avi, −atum, tr., herir.
XIV
96