Rozdzia I Propedeutyka informatyki ekonomicznej

Rozdzia 1.1 Wprowadzenie

Informatyka ekonomiczna moda dyscyplina naukowa, czca informatyk oraz ekonomi w spj-
n caod, ktra zajmuje si komputerowo wspomaganym obiegiem informacji w organizacjach. Bada
Opiera si na 3 filarach:
Informatyce,
Ekonomii,
Waciwej informatyce ekonomicznej
Specjalista informatyki ekonomicznej porednik pomidzy przedstawicielami poszczeglnych grup
interesw w przedsibiorstwach i innych organizacjach, ktry rozumie specyfik danej organizacji,
zasady jej funkcjonowania oraz zna technologie informatyczne, co pozwala mu proponowad najlepsze
rozwizania. Posuguje si modelami, przedstawiajcymi okrelony obraz rzeczywistoci.


Rozdzia 1.2.1 Podstawowe pojcia
Organizacja (w znaczeniu instytucjonalnym) system spoeczny majcy pewn struktur, nastawio-
ny na osignicie okrelonego celu. Wszelkie uregulowania, ktre su osiganiu celw przez syste-
my spoeczno-techniczne.
Informatyka ekonomiczna dyscyplina naukowa zajmujca si systemami informatycznymi w orga-
nizacjach
System wyodrbniony ze swojego otoczenia zbir powizanych ze sob elementw. Wyodrbniajc
elementy naley okrelid KONTEKST i POZIOM ABSTRAKCJI(= poziom szczegowoci; np. niszy po-
ziom abstrakcji =>wiksza szczegowod)
System informatyczny system skadajcy si z elementw spoecznych (ludzie) i technicznych
(technologia informatyczna) wspdziaajcych ze sob, aby osignd okrelone cele. (zada-
nia+IT+ludzie)
Technologia informatyczna (IT) = sprzt informatyczny i telekomunikacyjny + oprogramowanie +
metody posugiwania si nimi.
Skadniki systemu informatycznego:
zadania cele funkcjonowania systemu,
ludzie twrcy i uytkownicy systemu,
IT czynnik spajajcy, ma charakter infrastrukturalny nie istnieje sam dla siebie, ale stwarza
warunki do realizacji zadao przez ludzi
System komputerowy (to NIE jest to samo co system informatyczny!) skada si ze sprztu kompu-
terowego oraz oprogramowania i jest przeznaczony do realizacji okrelonych zadao.


Rozdzia 1.2.2 Zakres przedmiotowy
Dwie grupy zadao:
1. Tworzenie (Analiza ->Projektowanie-> Wdraanie->Eksploatacja) og czynnoci zwizanych
z powstawaniem nowych systemw
2. Zarzdzanie (Planowanie ->Organizowanie->Motywowanie->Kontrola) dziaania, ktre po-
zwalaj na osiganie celw organizacji poprzez dysponowanie jej zasobami IT.
Narzdzia metodyczne i informatycznewiedza w zakresie realizacji zadao, uwzgldniajca:
Podwjny charakter otoczenia systemw psychologiczne uwarunkowania zwizane z uyt-
kownikami systemw + dostpne na rynku technologie informatyczne
Warsztat metodyczno-narzdziowy metody, jzyki modelowania, modele referencyjne,
programy narzdziowe; itd.
Istniejce w praktyce ycia gospodarczego rozwizania informatyczne stosowane w organiza-
cjach
Sposoby zarzdzania projektami/wiedz/procesami/biznesowymi/infrastruktur informa-
tyczn/struktur organizacyjn
Gwne zadania informatyki ekonomicznej:
1. Badanie i dokumentowanie struktur i waciwoci systemw, ich klasyfikowanie oraz anali-
zowanie ich praktycznego zastosowania
2. Badanie i tworzenie narzdzi metodycznych np. wypracowanie jzyki modelowania, specy-
ficzne podejcie do rozwizania konkretnych problemw
3. Zarzdzanie zasobami organizacji (zwaszcza informacj)
4. Zarzdzanie projektami
Rodzaje zadao informatyki ekonomicznej:
Merytoryczne poznawanie i tworzenie systemw informatycznych w organizacjach oraz za-
rzdzanie nimi.
Metodyczne badanie i rozwijanie metod oraz narzdzi stosowanych podczas realizacji za-
dania merytorycznego
Cele informatyki ekonomicznej:
Poznawczy tworzenie modeli opisowych danej dziedziny i wyjanianie mechanizmw w niej
zachodzcych
Twrczy kreowanie nowych elementw, konstruowanie prototypw systemw, opracowy-
wanie nowych metod
Rnice w rozumieniu informatyki gospodarczej zwizane z kryterium geograficzno-kulturowym:
Kraje niemieckojzyczne charakter bardziej twrczy, wystpuje w roli konstruktora syste-
mw informatycznych
Nieeuropejskie kraje anglojzyczne charakter bardziej poznawczo-merytoryczny, peni
funkcj menedera-uytkownika systemw informatycznych


1.2.3 Interdyscyplinarny charakter informatyki ekonomicznej:
Informatyka ekonomiczna czerpie z:
Informatyki: sprzt komputerowy, oprogramowanie systemowe i komunikacyjne, metody
tworzenia oprogramowania;
Nauk ekonomicznych: wiedza o budowie i funkcjonowaniu organizacji oraz metody zarzdza-
nia nimi
Informatyki ekonomicznej wasnej, czyli wasnego wkadu, ktry zajmuje si systemami in-
formatycznymi w organizacji, wykorzystujc wypracowane przez siebie metody i narzdzia
Psychologii: metody interakcji czowiek-maszyna
Telekomunikacji: techniczne rodki komunikacji w systemach rozproszonych
Matematyki: metody szyfrowania danych i ich wymiany wewntrz systemw
Badao operacyjnych: metody podejmowania decyzji
Statystyki: metody kontroli jakoci, badania rynku, prognozowanie, analizy danych
Nauk prawne: ochrona danych osobowych, wasnoci intelektualnej, prawo gospodarcze,

1.2.4 Moliwoci pracy zawodowej wydaje si byd to mao potrzebne doczytajcie sami:

1.2.5 Rys historyczny to samo co punkt wczeniej


1.3 Warsztat metodyczno-narzdziowy informatyki ekonomicznej
1.3.1 Wybrane metody i narzdzia
Modelowanie sposb rozwizywania realnie wystpujcych problemw, opierajc si na tworzeniu
modeli systemw rzeczywistych oraz ich modyfikacji
Architektury ramowe modele obrazujce struktury rozlegych i zoonych systemw, dajcych mo-
liwod rozpoznania, a nastpnie rozwizywania konkretnych problemw
Modele referencyjne oglnie uznane w gronie specjalistw modele i architektury ramowe, uywane
jako narzdzia do rozwizywania problemw konkretnego typu


1.3.2 Modelowanie
Model jest wsplnym medium, ktre w skuteczny sposb umoliwia komunikacj midzy wszystkimi
elementami systemu. Za definicj, reprezentacja pewnego systemu oryginalnego na potrzeby kon-
kretnego podmiotu. Model jest rezultatem procesu konstrukcji i jest sformuowany w konkretnym
jzyku modelowania.
Dziedzina przedmiotowa modelu pewien postrzegany przez autora system oryginalny, moe istnied
w rzeczywistoci (celem jest analiza) lub byd hipotetyczny (celem jest projekcja).
Model powstaje na potrzeby konkretnego podmiotu i dlatego tylko twrca modelu moe ocenid czy
jest on przydatny do rozwizania konkretnego problemu.
Warunek istnienia komunikacji: znajomod stosowanego jzyka modelowania przez wszystkich
czonkw dyskusji
Zasady poprawnego modelowania (Schutte i Rotthowe, 1998):
Zasada poprawnoci model powinien stanowid rozumn i poprawn wypowied, zgodn ze skadni
jzyka modelowania
Zasada istotnoci naley modelowad wycznie elementy i zwizki znaczce dla konkretnego celu
Zasada ekonomicznoci koniecznod racjonalnego gospodarowania zasobami (racjonalny stosunek
kosztw tworzenia modelu do korzyci zyskanych dziki modelowi)
Zasada przejrzystoci model przejrzysty i przystpny dla uytkownikw
Zasada porwnywalnoci model tworzony tak, by atwo go byo porwnad
Zasada systematycznej budowy wyrnienie w modelu elementw skadowych i ich powizao
Cele i obszary tworzenia modeli:
Analiza twrca koncentruje si na reprezentacji systemu oryginalnego istniejcego w rze-
czywistoci w celu opisu, poznaniu i zrozumieniu budowy oraz funkcjonowania danego sys-
temu
Projektowanie budowa nowych elementw i ich powizao systemowych realizujcych
okrelone zadanie
Proces biznesowy chronologiczny i logiczny cig funkcji (zadao) wykonywanych w toku pracy nad
okrelonym obiektem w ramach racjonalnego dziaania
Funkcja (=zadania) czynnoci, ktre musz byd wykonane aby organizacja moga osignd zmierzo-
ne cele.
W ramach danego procesu czynnoci koncentruj si wok jednego ustalonego obiektu moe wy-
stpid wicej w cigu procesu, ale gwn rol odgrywa jeden z nich.


1.3.3 Architektura ramowa
Architektura ramowa wyraony graficznie model, ktry strukturyzuje uznane za istotne elementy
danego systemu oryginalnego wraz z ich powizaniami, przy czym dokonuje si to na wysokim po-
ziomie abstrakcji wedug przyjtych kryteriw i przy uyciu wybranego jzyka modelowania
Cel architektury ramowej: dostarczenie syntetycznego obrazu systemu oryginalnego i przestawienie
przyporzdkowania elementw i powizao szczegowych ich elementom nadrzdnym i powiza-
niom nadrzdnym. Ponadto umoliwia ona ogln orientacj w kategoriach systemu.
Kada architektura ramowa jest modelem!
Cechy odrniajce architektur ramow od modelu:
Wysoki poziom abstrakcji
Nacisk na graficzn prezentacj zalenoci pomidzy elementami skadowymi systemu.
Przykad architektury ramowej: MODEL HANDLU H
Skonstruowany by ustrukturyzowad opracowany przez jej autorw model referencyjny funk-
cji, danych i procesw wystpujcych w przedsibiorstwach handlowych
Lewa strona: odpowiada za sfer zaopatrzenia
Prawa strona: odpowiada za dystrybucj towarw
Obie strony poczone poprzez magazynowanie
Dach: zadania kierownicze
Fundament: zadania gospodarczo-administracyjne


1.3.4 Modelowanie referencyjne
Model referencyjny stanowi model dostarczajcy oglnie uznanej wiedzy dotyczcej wybranej kla-
sy systemw informatycznych, zawierajcy biece zalecenia w tym zakresie, jest on punktem odnie-
sienia dla profesjonalistw zajmujcych si takimi systemami. Stanowi uoglniony model, zapis bie-
cych i dobrych praktyk, ktry pewna grupa zawodowa uznaa za odpowiedni i przydatny w danej
aplikacji.
Cel tworzenia modeli referencyjnych:
Zebranie wiedzy i dowiadczenia pojedynczych twrcw modeli
Udostpnienie ich szerszemu gronu odbiorcw
Zastosowanie modelu referencyjnego w konkretnej sytuacji wymaga jego dostosowania, czyli spe-
cjalizacji i stworzenia MODELU SPECJALIZOWANEGO.
Dany model mona uznad referencyjny, gdy wrd jego potencjalnych uytkownikw istnieje konsen-
sus odnonie jego uniwersalnej uytecznoci.
Due znaczenie maj w tym przypadku nastpujce zasady poprawnego tworzenia modeli referen-
cyjnych(objanione wczeniej):
Ekonomicznoci
Poprawnoci
Przejrzystoci
Porwnywalnoci


1.4 Wyzwania informatyki ekonomicznej
1.4.1 Globalizacja, powszechna komputeryzacja i hybrydyzacja
Globalizacja rnorodne zjawiska, bdce efektem zanikania naturalnych barier i granic np. wzrost
midzynarodowej wymiany handlowej, wzrost inwestycji zagranicznych, pojawienie si globalnie
dziaajcych organizacji. Skutkiem tego jest pojawienie si coraz bardziej rozlegych i niejednorod-
nych systemw informatycznych (wynika to z czynnika ludzkiego w triadzie zadania-ludzie-IT). Dziki
temu moliwy jest OUTSOURCING infrastruktury IT, caych procesw informatycznych oraz tworzenie
swoistych podsystemw podwykonawczych.
Skutek globalizacji: wzrost znaczenia zarzdzania systemami informatycznymi.
Wyzwanie IE: integracja systemw informatycznych
Wszechobecna komputeryzacja postpujca miniaturyzacja urzdzeo teleinformatycznych oraz
przenikanie technologii informatycznej do wszystkich dziedzin ycia czowieka.
Wyzwanie: rozszerzanie informatyki ekonomicznej o nowe obszary przez systemy , ale te zwizane
z tym pojawienie si nowych specyficznych problemw.
Hybrydyzacja dany obiekt moe byd rnie traktowany, mied odmienne waciwoci i cele. Rwnie
systemy informatyczne podlegaj coraz wikszej integracji i musz realizowad rne cele.


1.4.2 Produkty hybrydowe
Produkty hybrydowe towary i usugi zintegrowane w jedne produkt, oferowane na rynku. Charak-
terystyczne jest inteligentne zazbianie si dobra materialnego, usugi oraz oprogramowanie projek-
towego, dokonujce si ju na etapie koncepcji produktu i to w taki sposb, e pniejsze rozdziele-
nie poszczeglnych komponentw nie jest moliwe. Oferowanie tego rodzaju nowoczesnych produk-
tw wymaga odpowiedniego uksztatowania systemw informatycznych organizacji. Niezbdne wy-
daj si nastpujce waciwoci:
Elastycznod systemw informatycznych
Zastosowanie nowych metod i narzdzi, w szczeglny sposb czcych analiz mikroeko-
nomiczn z doborem odpowiedniej technologii informatycznej (zwaszcza gdy chodzi o two-
rzenie systemw informatycznych w oparciu o architektur zorientowan na usugi SOA Se-
rvice-Oriented Architecture). Elementy skadowe systemu musz byd sprowadzone do posta-
ci wzgldnie niezalenych od siebie usug, posiadajcych wasny interfejs, opisujcy oferowa-
n funkcjonalnod oraz sposb wywoania.
Identyfikacja, specyfikacja oraz implementacja poszczeglnych usug.


1.4.3 Procesy kreatywnociochonne
Kreatywnociochonnod zdolnod ukierunkowanego twrczego mylenia i dziaania, jest jednym
z warunkw innowacyjnoci organizacji. Dziki niej moliwe jest wprowadzenie na rynek nowych
towarw i usug. Postp techniczny, wykwalifikowani pracownicy oraz sprawne zarzdzanie kreatyw-
noci i innowacyjnoci w organizacjach stanowi wany wymg trwaego wzrostu gospodarczego.
Przemys kreatywny przykad dziedziny, w ktrej powszechne s procesy wymagajce duego na-
kadu kreatywnoci (m.in. przemys filmowy, przemys muzyczny). Tradycyjne systemy informatyczne
wypeniaj swoje funkcje w dod ograniczonym zakresie. Wprowadzenie sztywnych struktur informa-
cyjnych zwikszaj wprawdzie efektywnod operacyjn przedsibiorstwa, jednak obniaj kreatyw-
nod pracownikw.
Proces kreatywnociochonny wymaga w toku realizacji szczeglnie duego nakadu ludzkiej kre-
atywnoci. Cechuje go:
Czsto nieustrukturyzowane i sabo poddaj si reorganizacji niemoliwe jest pene i efek-
tywne wsparcie i efektywne wsparcie przez tradycyjne systemy informatyczne
Trudno wyraaln i nieustrukturyzowan wiedz zachodzi potrzeba umoliwienia efektyw-
nego wyraania zgromadzonej wiedzy, co przeoyoby si na lepsze moliwoci analizy i
optymalizacji procesw
Nacechowane s szczeglnym ryzykiem s wykonywane prze osoby wysoko wykwalifiko-
wane, ktre w wielu przypadkach nie kieruj si jedynie wymogami klientw, lecz realizuj
take indywidualne cele i koncepcje. Tworzy si trjkt: kreatywny pracownik-wymagania
klienta-wymagania pracodawcy, ktry wprowadza dodatkowy element ryzyka uzaleniony od
zdolnoci do znalezienia kompromisu.
Wymienione waciwoci procesw kreatywnociochonnych stanowi due wyzwanie dla wspcze-
snej informatyki ekonomicznej.
Specjalicie informatyki ekonomicznej musz opracowywad nowe metody i systemy informatyczne,
ktre umoliwi zachowanie elastycznoci procesw kreatywnociochonnych przy wysokiej efek-
tywnoci operacyjnej.

"#$%$&'( )

*+ ,-./01- 23456780

9-:- .-/01;8 2345678-4<=
Systemy jeuynkowe
Systemy auuytywne
Systemy pozycyjne
,-./01 >0?-@A78-- istnieje tylko cyfia 1, a kolejne s twoizone popizez jej
wielokiotne powtoizenie.
,-./01 B??-/-8@- to system szescuziesitny i system izymski poutsaw jest liczba 1u
i 7 litei ieiezentujcych liczby, np I=1, v=S, X=1u.
,-./01- :75-4->@0- wypiacowanie symbolu u iepiezentujcego zbioi pusty ula
mnoznika wystpujcego pizy okieslonej potuze poustawy systemu liczbowego.
Najpopulainiejsze to: system uwojkowy (czyli binainy, cifiy: u,1), system osemkowy
(czyli oktalny, cifiy: u,1,2,S,4,S,6,7), system uziesitny (czyli uecymalny, cyfiy:
u,1,2,S,4,S,6,7,8,9), system szesnastkowy (czyli heksauecymalny, cyfiy i liteiy:
u,1,2,S,4,S,6,7,8,9, A,B,C,B,E,F).

)+ C0?@7./A3 3@D7E1B4>3

F3/- najmniejsza jeunostka uanych potizebna uo okieslenia, ktoiy z uwoch iownie
piawuopouobnych stanow pizyjl system. Bit inteipietuje si iowniez jako elementain
jeunostk uanych komputeiowych, iepiezentowan w systemie binainym jako u lub 1.
Ze wzgluu na to,ze 1 bit iepiezentuje tylko uwa stany, uzywa si ich kiotnosci, np 8
bitow, czyli bajt B. Zanim wpiowauzono slowo bajt uzywano slowo maszynowe- mialy
iozne ulugosci, polskie komputeiy piacowaly na slowach maszynowych iownych 24
bitom.
,-./01 ,&: kilo (1uuu), mega (1 uuu uuu), giga (1 uuu uuu uuu)- nie oupowiaua to
pizyjtym w infoimatyce oznaczeniom, np kilo= 1u24 bajty.
,/B@?BE?- A7?;8=
BCB
EBCBIC
ASCII- 7-biotwy, mozna tu zakouowac 128 znakow, mozna bylo iozszeizyc go o
uouatkowe znaki, guyz bajt jest osmiobitowy.

G+ %B@0

%B@0- fakty, zuaizenia, tiansakcje, ktoie zostaly zapisane. Stanowi suiowy mateiial
wejsciowy, z ktoiego piouukowane s infoimacje. S to inaczej cigi znakow zapisane w
pizeustawionych wczesniej konwencjach.
%B@0 508@H/E5@0 (z otoczenia)- uocieiaj w konkietnej foimie i postaci.
%B@0 808@H/E5@0- wymagaj systemu pomiaiu i zapisu uanych, piouukowane
automatycznie albo wymagaj wuiozenia specjalnych pioceuui, a wyinki mog byc
zapisywane.
I7E1- :E50/8BE5B@3B ?B@-4< to:
Klasyfikowanie uanych
0peiacje aiytmetyczne na uanych
Agiegowanie uanych
Selekcjonowanie soitowanie uanych

J+ &@D7E1B4>B

&@D7E1B4>B- tiesc komunikatu pizekazywanego za pomoc uanych.
"7?5B>0 /07E33 3@D7E1B4>B:
&27K4378B (opiacowana pizez Schanona, nazwana mouelem komunikacji: zioulo
(nauawca) ->kouowanie infoimacji w postaci uanych ->kanal komunikacyjny ->
uekouowanie infoimacji -> oubioica Wszystko to moze byc zaklocone popizez
szum infoimacyjny.
CBA7K4378B (ukieiunkowana na bauanie wlasnosci infoimacji i iuentyfikacj
zmian stiuktuialnych, bazuje na teoiii steiowania. Ktoia wyouibnia czynnosci:
infoimowanie, tiansinfoimowanie- ouzwieicieulanie izeczywistosci,
pseuuoinfoimowanie- niektoie komunikaty s wspolne ula kilku lancuchow
tiansfoimacji, uezinfoimowanie- niepelne lub falszywe infoimacje,
paiainfoimowanie- uomniemane infoimacje, metainfoimowanie- infoimacja o
stiuktuize infoimacji)
LBE/7K4378B (ocenianie infoimacji popizez jej waitosc ula pouejmowanych
uecyzji, jest ona uzalezniona ou stanu systemu, teoiia ta pozwala
maksymalizowac koizysci z pouejmowanych uecyzji, miai waitosci jest pizyiost
koizysci zwizany z infoimacj).
MEBN1B/-45@B (infoimacja to jeuen z zasobow pizeusibioistwa, najcenniejszy
towai, waitosc okieslana pizez piyzmat uzytecznosci w piocesach biznesowych)
,01B@/-45@B (subiektywizm- istotny element)
O@/E7:3B- sieunia ilosc infoimacji pizypauajca na wiauomosc elementain, np znak
symbolizujc zajscie zuaizenia z jakiegos zbioiu. }est to okieslenie niepewnosci
wystpienia uanego zuaizenia. uuy piawuopouobienstwo wystpienia zuaizenia jest
iowne 1, to otizymana ilosc infoimacji to u- oznacza to pewnosc wystpienia tego
zuaizenia. Im mniejsze piawuopouobienstwo, tym wiksz ilosc infoimacji si
otizymuje.


B-entiopia
p(i)- piawuopouobienstwo
}esli poustawa logaiytmu i=2, to miai entiopii jest bit.
}esli i=e, to miai entiopii jest nat (nit).
}esli i=1u, to miai entiopii jest haitley.

P+ &@D7E1B4>B 0A7@71345@B 3 AE-/0E3B >0> 740@-

Infoimacja ekonomiczna- uotyczy obszaiu gospouaiki.
Infoimacja, ktoia twoizy waitosc, to uobia infoimacja:
'?0A8B/@B uo pioblemu i pomaga go iozwizac
,5450N;Q78B uo iozwizania pioblemu
R71:20/@B- obejmuje wszystkie analizowane aspekty
L3BE-N7?@B- pochouzi z zaufanego zioula, weiyfikacja infoimacji
Pizekazanie wlasciwej osobie
Bostaiczenie we wlasciwym czasie
$BE5S?5B@30 3@D7E1B4>S- kompleksowy ze wzgluu na zakies i skooiuynowany
czasowo cig czynnosci planowania, oiganizowania, nauzoiowania i kontioli pizebiegu
piocesow infoimacyjnych pizeusibioistwa.
"7?5B>0 5BE5S?5B@3B 3@D7E1B4>S:
$BE5S?5B@30 5B.76B13 3@D7E1B4->@-13 (planowanie, oiganizowanie i kontiola
zasobow infoimacji- glownie jakosc i politika bezpieczenstwa infoimacji)
$BE5S?5B@30 :E740.B13 3@D7E1B4->@-13 (planowanie, oiganizowanie i
kontiola faktycznych uzialan sklauajcych si na piocesy infoimacyjne, ktoie
pozwalaj na giomauzenie, pizetwaizanie, pizesylanie i uuostpnianie
infoimacji).

T+ RB:3/BQ 3@/020A/UB2@-

RB:3/BQ 3@/020A/UB2@- to calkowity kapital pizeusibioistwa ounoszcy si uo wieuzy
w nim zawaitej. Sklauaj si na niego wieuza i uoswiauczenie piacownikow, zaufanie
klientow, maika, umowy, systemy infoimacyjne, pioceuuiy auministiacyjne, patenty,
znaki hanulowe i efektywnosc piocesow. Na chaiaktei:
VAE-/-1 (niejawna)- wieuza ekspeitow
,A7?-D3A78B@-1 (jawna)- wieuza w pouicznikach lub pioceuuiach

M7./B430 AB:3/BQU 3@/020A/UB2@0N7=
RB:3/BQ 3@@78B4->@-W iola technologii i iozwizan infoimatycznychw
zaizuzaniu kapitalem intelektualnym, innowacyjnosc: piouuktow, piocesow,
spoleczenstwa lub ekonomii.
RB:3/BQ 2U?5A3- teoiia Ncuiegoia X (leniwy piacownik zachcany finansowo lub
lkiem pizeu kai) i Y (twoiczy i chtny uo piacy), uzupelnienie to teoiia Z
0uchiehgo (czlowiek to niezalezna i gotowa uo piacy istota). Koizysci ula
piacownika to stabilnosc zatiuunienia, a ula piacouawcy to lojalnosc
piacownika.
RB:3/BQ A230@4A3 (ielacji)- koszt zuobycia nowego klienta jest kilkakiotnie
wyzszy niz utizymanie uotychczasowego- nacisk na lojalnosc klienta.
RB:3/BQ :E740.;8- iestiuktuiyzacja i uoskonalenie piocesow biznesowych,
pounoszenie jakosci piocesow, np. Popizez TQN (Total Quality Nanagement).

X+ ,-./01 3 E7?5B>0 .-./01;8

,-./01- wyouibniona giupa elementow, celowy okieslony zbioi elementow oiaz
ielacji (stosunkow) zachouzcych miuzy tymi elementami i ich wlasnosciami
(cechami). Bziki ielacjom calosc ma wlasciwosci, ktoiych nie wykazuj jej czsci.
,-./01 4<BEBA/0E-5U>0 .3H:
,:;>@7K43S (koheiencj)- zmiana w jeunym elemencie pociga zmiany innych-
syneigia
Y305B20Z@7K[ (auuytywnosc)- jeuna zmiana nie powouuje innych
"7?5B>0 .-./01;8=
Sztuczne- zbuuowane pizez czlowieka
Natuialne- w pizyiouzie
0twaite- wymieniaj z otoczeniem infoimacje, eneigi i mas
Wzglunie ouosobnione- wymieniaj eneigi i infoimacj, ale nie mas
Zamknite- nie wymieniaj nic
Rzeczywiste- fizycznie konkietne
Abstiakcyjne- koncepty intelektualne
Statyczne- nie wykazuj zmian w czasie
Bynamiczne- wykazuj zmiany stiuktuialne funkcjonalne w czasie
Beteiministyczne- popizez stan pocztkowy i tiansfoimacje mozna pizewiuziec
Piobabilistyczne- stan mozna pizewiuziec tylko z okieslonym
piawuopouobienstwem
Auaptacyjne- uostosowywuje si uo otoczenia pou wplywem impulsow spizzen
zwiotnych
Nieauaptacyjne- oupoine na bouzce zewntizne
,:E5HZ0@30 58E7/@0- uynamiczny zwizek miuzy uwoma systemami lub ich
elementami, w ktoiym obyuwa te systemy lub elementy wzajemnie na siebie ouuzialuj.

\+ ,/0E78B@30

"0?U@?B4>B- naumiai w stosunku uo tego, co niezbune, cecha komunikatu
zawieiajcego wicej infoimacji niz minimum niezbune uo pizekazania tiesci. Noze
miec chaiaktei zbuny lub szkouliwy. W uklauach technicznych wystpuje glownie
5B.B?B :BE.317@33 (oszczunosci),co skutkuje wiksz pouatnosci na uszkouzenia.
System oubieia .-N@BQ- 80>K43780 (chaiaktei bouzcow glownych albo
pizypaukowych- jesli ich sila jest znaczna, to nalezy zastosowac uklau iegulujcy), ktoie
twoiz sygnaly wyjsciowe. Na system wplywaj tez waiunki zewntizne.
,/0E78B@30- uzialanie polegajce na uopiowauzeniu wielkosci steiowanej uo
pozuanego poziomu. L-E;Z@3B1- /U ?8B .-./01-, ktoie ouuzialuj na siebie:
,/0EU>S4- (oiganizatoi piocesu)
,/0E78B@- (obiekt steiowania)

]+ #ENB@35B4>0 .:7Q045@7W 0A7@71345@0 >BA7 .-./01-

#630A/ N7.:7?BE45-- uynamiczny i otwaity uklau spoleczno- techniczny iealizujcy
okieslone zauania ekonomiczne.
0biekt gospouaiczy sklaua si z G :7?.-./01;8: wytwaizania, zaizuzania i infoimacji
(2 ostatnie twoiz system steiujcy, a pieiwszy z nich to obiekt steiowany).
M7?0>K430 .-./01780- iownowazenie potizeb czsci pizeusibioistwa i celow calej
oiganizacji. 0iganizacje pobieiaj na wejsciu naklauy z otoczenia i zwiacaj na wyjsciu
wynik swojej uzialalnosci.

*^+ ,-./01 3@D7E1B4->@- 3 3@D7E1B/-45@-

,-./01 3@D7E1B4->@-- zestaw wspoluzialajcych sklaunikow w celu giomauzenia,
pizetwaizania, pizechowywania i uuostpniania infoimacji, aby wspomagac
pouejmowanie uecyzji, kooiuynowanie, steiowanie, analizowanie i wizualizacj
infoimacji w oiganizacji.
Bzialania fiim oiaz instytucji, systemy infoimacyjne to systemy infoimatyczne, czyli taki
system infoimacyjny, ktoiy wspomaga funkcjonowie fiim i instytucji z wykoizystaniem
infiastiuktuiy teleinfoimatycznej.
IU@A4>0 ?-@B13A3 .-./01U 3@D7E1B4->@0N7 3 3@D7E1B/-45@0N7:
uiomauzenie
Pizetwaizanie
Pizechowywanie
Piezentowanie
Pizesylanie i uuostpnianie infoimacji

**+ R2B.- .-./01;8 3@D7E1B/-45@-4<=

9E5- :75371- 5BE5S?5B@3B=
#:0EB4->@-- kiotkookiesowy, zwizany z bezposieunim funkcjonowaniem
fiimy, np. 0bsluga klienta
9BA/-45@-- sieuniookiesowy, zwizany z zaizuzaniem oiganizacj
,/EB/0N345@-- uligookiesowy, zwizany z zaizuzaniem oiganizacj
W wspaiciu infoimatycznym mozna wyouibnic:
M75371 7:0EB4->@-- obejmuje pioste uzialanie biezce i uecyzje o niewielkim
zaangazowaniu zasobow,np. 0uzielenie niewielkiego iabatu
M75371 5BE5S?45-- obejmuje uecyuentow szczebla taktycznego i stiategicznego
oiaz uecyzje o sieunim lub wielkim zaangazowaniu zasobow
,-./01- 3@D7E1B/-45@0=
,-./01- /EB@.BA4->@0 ST- sluz uo iejestiowania zuaizen gospouaiczych, uane
zgiomauzone w systemach ewiuencyjnych s uanymi wejsciowymi ula systemow
wyzszych szczebli.
,-./01- BU/71B/-5B4>3 63UEB SAB- systemy pomocnicze ula wszystkich szczebli
biuia w stiuktuize oiganizacji pomagajc twoizyc koiesponuencj biuiow.
,-./01- 3@D7E178B@3B A30E78@34/8B SIK- pomagaj w planowaniu i kotioli
ula sieuniego szczebla popizez twoizenie iapoitow.
,-./01- 8.:71BNB@3B ?04-5>3 SWB- pomagaj w pouejmowaniu zlozonych
uecyzji pizez menauzeiow szczebla taktycznego i stiategicznego
,-./01- 0A.:7E/780 SE- zawieiaj wyspecjalizowan wieuz ekspeitow
pomagajc twoizyc iauy i uecyzje na poustawie iegul piouukcji.
Informacja w systemach zarzdzania

Cechy charakterystyczne systemw:
zamierzone przez twrc
realizuj cen w jeden sposb lub kilka
nie maj czci izolowanych
czci i ich powizania tworz struktur systemu

System informacyjny wydzielona cz systemu spoecznego, gospodarczego, skadajca si z
ludzi, procesw informacyjnych

Informacje generowane przez system powinny by aktualne, dokadne, pene, wiarygodne i
uyteczne.

Elementy systemu informacyjnego:
nadawcy i odbiorcy informacji
zbiory informacji (np. baza klientw, pracownikw itp)
kanay informacyjne
metody i techniki przetwarzania danych

Istnieje jeszcze inny sposb komunikowania si tj przekazywanie sobie dokumentacji w formie
papierowej, ale zdecydowanie lepiej od tego odej.

rodowisko charakteryzuje si cigymi zmianami, do takich najbardziej znaczcych zaliczymy:
1. globalizacj (oczywicie w odniesieniu do biznesw)
2. wzrost wymaga klienta
3. strategiczne znaczenie wiedzy
4. rozwj technologii teleinformatycznej

Rola wiedzy jest bardzo strategiczna jeeli mowa o konkurencyjnoci, dlatego nie tylko wane jest
jak j pozyska, ale rwnie jak j dystrybuowa. Jeeli chodzi o ewolucje to zarejestrowano kilka
typowych cech (przejcie z ery przemysowej do teorii wiedzy), s to np. koncentracja na
procesach, dominacja pracy zespoowej, koncentracja na zasobach niematerialnych)

ORGANIZACJE WIRTUALNE:

Def: S to pracownicy z rnych organizacji , ktrzy wsplnie d do realizacji postawionego celu
i tworz razem organizacj/ tworzona dobrowolnie i oparta na zaufaniu/ najczciej wchodz w jej
skad mae i rednie organizacje, bo dziki temu mog si rozwin

cechy OW:

- przekraczanie granic organizacji
rozszerzenie geograficzne
zmieniajcy si i rwnorzdni uczestnicy
brak wsplnego centrum administracyjnego
zaufanie pomidzy partnerami
niski stopie formalizacji
uycie nowoczesnych form komunikacji
rozmycie tosamoci przedsibiorstwa (chodzi o to, e nie zacieraj si granice i a czasem
nie wiadomo, gdzie si koczy jedno, a zaczyna drugie)
Cykl ycia organizacji wirtualnej:

Musi istnie relacja sieciowa. Jest 7 etapw tworzenia:

1. Rozpoznanie rynku (klientw i konkurentw, aby pozyska okazje rynkowe)
2. Wybr zadania do realizacji (trzeba sprawdzi, czy dane zlecenie odpowiada zadaniom zgodnym
z zakresem dziaania danego przedsibiorstwa)
3. Poszukiwanie partnerw (mam miejsce, gdy pojawi si korzystne zlecenie, ale dane
przedsibiorstwo nie jest w stanie samo go wykona, gdy istnieje kilka zada niezgodnych z
kompetencjami)
4. Negocjacje i podpisanie kontraktu (na tym etapie szuka si te integratora, czyli osoby, ktra jest
odpowiedzialna za koordynacj caej organizacji)
5. Realizacja zadania (wymieniony wczeniej integrator jest odpowiedzialny za znalezienie osoby,
ktra bdzie odpowiedzialna za kierowanie wirtualnym zespoem.
6. Rozliczenie prac (nie wymaga wyjanienia:D )
7. Rozwizanie lub rekonfiguracja (kiedy zakoczymy prac nad jednym zleceniem, to
rozwizujemy organizacj, chyba, e pojawi si nowe zlecenie, to wtedy moemy tylko zmieni
skad)

Rnice midzy organizacj wirtualn a tradycyjn: nie ma formy fizycznej, nie jest umiejscowiona
geograficznie, istnieje umowa pomidzy uczestnikami, powoana do wykonania tylko okrelonego
zadania, system zarzdzania jest paski i jej zadaniem jest tylko wykonywanie rnych projektw.

Zalety: szybka reakcja na zlecenia, zrnicowanie w kwestii kompetencji uczestnikw,
zaoferowanie produktw lepiej dopasowanych do klienta, obnienie nakadw inwestycyjnych

Wady: naduycie wadzy, kopoty w regulowaniu odpowiedzialnoci, brak utartych wzorcw,
moliwo zaangaowania osoby niekompetentnej, trudno z identyfikacj formy.

Skadowe systemu informacyjnego: zasada komunikacji; oprogramowania i bazy danych;
infrastruktura informatyczna; administrator systemu (osoba czuwajca nad przepywem informacji)

ORGANIZACJA UCZCA SI:

Def: organizacja wiadomie wykorzystujca procesy uczenia si w celu przeksztacenia organizacji,
a co za tym idzie rwnie ukierunkowanie jej na tory zwikszajce satysfakcj beneficjenta.

Sposoby uczenia si:
1. ptla pojedyncza opierajc si na normach i procedurach, osoba uczca si, wykrywa
bdy i dokonuje korekty. Punktem odniesienia s przyjte dobre praktyki postpowania
2. ptla podwjna osoba sama moe zaj stanowisko w odniesieniu do obowizujcych w
danej organizacji norm.

Cechy organizacji uczcej si:

1. umiejtno krytycznego spojrzenia na procesy wewntrz organizacji
2. eksperymentowanie z nowymi pomysami
3. uczenie si na podstawie wasnych dowiadcze
4. uczenie si od innych

Dyscypliny wspomagajce uczenie si organizacji:
1. mistrzostwo osobiste kady chce by mistrzem w swojej dziedzinie
2. model mylowy analiza i zmiana sposobu postrzegania, ktra prowadzi do stworzenia
nowych modeli
3. wsplna wizja przyszoci zaangaowanie w tworzenie obrazu przyszoci danej firmy.
4. zespoowe uczenie si bardziej efektywne
5. mylenie systemowe sposb mylenie uwzgldniajcy cao problemu.

Sposoby uczenia si:
Pracownik szkolenia, samoksztacenie, rotacja pracownikw, uczenie si na bdach, kontakty z
klientami itp.
zesp pracownikw wzajemne przekazywanie sobie wiedzy, trening
caa organizacja programy benchmarkingowe, korzystanie z usug zewntrznych konsultantw.

Bariery wdroenia:

1. psychospoeczne brak zaufania, brak umiejtnoci interpersonalnych, niech do
komunikacji
2. kulturowe kultura firmy nie zachca do dzielenia si wiedz i do denia do rozwoju w
tym kierunku
3. techniczne brak narzdzi do komunikacji
4. organizacyjne brak procedur i praktyk zarzdzania wiedz.

Rnice pomidzy organizacj uczc si a tradycyjn (tak jest w organizacyjnej a w tradycyjnej
odwrotnie):

uczenie si na bdach
cigy trening personelu
dostosowanie procedur do sytuacji
delegowanie uprawnie
podejmowanie ryzyka
rutynowe rewizje struktur i procesw

System informacyjny ma za zadanie umoliwienia organizacjom uczcym si swobodnego dostpu
do wiedzy, czyli lokalizacji wiedzy, wymiany wiedzy, zachowania i ochrony wiedzy, oceny wiedzy

TELEPRACA

Def: praca umysowa wykonywana przynajmniej raz w tyg poza miejscem zamieszkania przy
wykorzystaniu technologii teleinformatycznej.

Formy:
w domu
telepraca mobilna
telepraca przemienna
realizowana w centrach telepracy

Obszary zastosowania:

Aby zadanie mogo by zrealizowany w takiej formie, to musi spenia podane warunki:
rodzaj wykonywanej pracy
styl kierowania
wymierno
wyposaenie
stanowisko pracy zdalnej
ROZDZIA 8: ANALIZA I PROJEKTOWANIE SYSTEMW INFORMATYCZNYCH
System informatyczny (SI) to uporz!"o#$%& #z$'()%*( po#*z$%&+, -".$!%*"/#0 #-p/.pr$+u'+&+, $1&
#&"o%$2 z$.o3o%( 4u%"+'(0 poz#$5$'+( %$ roz#*z$%*( #&-t6pu'+&+, pro15()/# * o-*7%*(+*( z$.o3o%&+,
+(5/# # !$%(' !z*(!z*%*( prz(!)*oto#('8
Metodyka tworzenia systemw informatycznych (TSI) to -p/'%&0 5o7*+z%*( uporz!"o#$%& z(-t$# )(to! or$z
pro+(!ur t(+,%*+z%&+, * or7$%*z$tor-"*+,0 poz#$5$'+&+, z(-po.o#* #&"o%$#+z()u r($5*zo#$2 +&"5 3&+*$
-&-t()u8
Skadniki metodyki TSI:
formalizmy0 )o!(5( op*-u rz(+z&#*-to9+* : !z*(!z*%& prz(!)*oto#('0 '(' -t$t&"* * !&%$)*"* ;)o!(5(
"o%+(ptu$5%(<
-tru"tur&z$+'$ pro+(-u TSI # po-t$+* o!po#*(!%*(' -("#(%+'* (t$p/#0 po!(t$p/# * po-z+z(7/5%&+, z$!$= ;+&"5
3&+*$ -&-t()u<
-z+z(7/.o#( )(to!& * t(+,%*"* TSI : '(7o !o"u)(%to#$%*$ r$z() z -&)1o5*" 7r$4*+z%
%$rz6!z*$ #-po)$7$%(7o "o)put(ro#o TSI ;CASE<
-p(+&4*"$+'$ #&)$7$= )(r&tor&+z%&+, #o1(+ t#/r+/# * z(-po.u pro'("to#(7o
"r&t(r*$ o+(%& '$"o9+* pro'("tu * -&-t()u or$z )(+,$%*z)& '(' "o%tro5*8
Dziedzina przedmiotowa (DP) ;1$!$%& #&+*%(" rz(+z&#*-to9+*< to o1*("t0 !5$ "t/r(7o t#orz& -*6 SI0
%p8:7o-po!$r"$ )$t(r*$.o#$ 4*r)&0 z$rz!z$%*( "$!r$)*0 o1-.u7$ r(z(r#$+'* 1*5(t/#8 Po!-t$# '(' op*-u -
4or)$5*z)&8 Po-z+z(7/5%( (5()(%t& )o!(5u ;!o"u)(%to#$%( z$ po)o+ r/3%&+, )(to! * t(+,%*"< )$'
z$z#&+z$' po-t$2 !*$7r$)/#8
odza!e pode!"# metodolo$icznych do TSI:
>8 Stru"tur$5%( ;z#$%( t(3 -tru"tur$5%o?r(5$+&'%&)< : 4or)$5%(@ po5(7$ %$ t#orz(%*u -&-t()/# o
uporz!"o#$%(' -tru"turz( pro+(-/# * !$%&+, or$z z#*z"/# )*6!z& %*)*@ +(+,$ +,$r$"t(r&-t&+z%$ to
o!!z*(5%( )o!(5o#$%*( !$%&+, * pro+(-/#@ !o)*%u'( # pr$"t&+(
A8 O1*("to#( : op*(r$ -*6 %$ #&o!r61%*(%*u o1*("tu )$'+(7o z%$+z(%*( # "o%t("9+*( roz#0 pro15()u :
u)o35*#*$ to *%t(7r$5%( )o!(5o#$%*( !$%&+, * pro+(-/#
B8 Spo.(+z%( : $"+(%tu'( $-p("t& ,u)$%*t$r%( * -po.(+z%(@ '(-t u3&#$%( # 4$z*( p5$%o#$%*$ SI
C8 A!$pt$+&'%( ;$%t&)(to!&"*@ pot8 %$z#&: po!('9+*( z#*%%(0 3#$#(0 5(""*(0 $7*%$5%(< : "r&t&"$ )(to!&"
-tru"tur$5%&+,@ z$".$!$ r($5*z$+'6 !#/+, z$.o3(=: !opu-z+z$5%o92 z)*$% * )o!&4*"$+'* #&)$7$= -&-t()u #
tr$"+*( '(7o r($5*z$+'* or$z t#orz(%*$ opro7r$)o#$%*$ %$ 1*(3+o # +$.&) pro+(-*( TSI8
%ykl &ycia system' to +*7 #&o!r61%*o%&+,0 #z$'()%*( -p/'%&+, (t$p/#0 poz#$5$'+&+, %$ p(.%( * -"ut(+z%(
z$pro'("to#$%*( * u3&t"o#$%*( SI8
(zorce cykl' &ycia system':
I) *iniowy ? )o!&4*"o#$%& z( #z756!u %$ !3(%*( !o u#z756!%*(%*$ +(5/# * z$.o3(= "o%"r(t%(7o -&-t()u 1!D
or7$%*z$+'*8 Poz#$5$ %$ r$+'o%$5%( "*(ro#$%*( z(-po.() #&"o%$#+z&)0 "oor!&%o#$%*( z$!$= z7o!%*( z
prz&'6t&) ,$r)o%o7r$)()0 "o%tro5o#$%*( r($5*z$+'* prz&'6t&+, z$.o3(=8 Ko%*(+z%&)* +(+,$)* CES - '(7o
zup(.%o92 * "o)p5(t%o92 ;"o%*(+z%o92 9+*-.(7o op*-u #-z&-t"*+, (t$p/# %*(z16!%&+, prz& z$pro'("to#$%*u *
u3&t"o#$%*u (5()(%t/# -&-t()u<8
T&p 5*%*o#& !o)*%u'( # )(to!&"$+, -tru"tur$5%&+, * '(-t po!z*(5o%& %$ o! "*5"u !o "*5"u%$-tu (t$p/#8 K$3!&
(t$p po#*%*(% )*(2 9+*95( o"r(95o%( #&'9+*$0 #('9+*$0 -".$!%*"*0 4u%"+'(0 !o"u)(%t&0 -prz63(%*$ z *%%&)*
(t$p$)*8
( kaskadowym %+S wyodr,-nia si, . podstawowych faz:
>8 P5$%o#$%*( -&-t()u : +$.o9+*o#( po!('9+*( !o !*$7%oz& * pro7%oz& !z*$.$= or7$%*z$+'*8 C(5() '(-t
z,$r)o%*zo#$%*( t#orzo%(7o p5$%u SI ;*%4op5$%u< z p5$%() !z*$.$5%o9+* 7o-po!$r+z(' 4*r)& ;*!(%t&4*"$+'$ *
%$!$%*( pr*or&t(t/# t&) t(+,%o5o7*o) * -&-t()o)0 "t/r( %$'1$r!z*(' #-po)$7$' +(5( * )*-'6 4*r)&<8
S&%t(t&+z%&) r(zu5t$t() t(' 4$z& '(-t tz#8 infoplan)
A8 A%$5*z$ -&-t()u : -tu!*u) pro15()/# * -&tu$+'* #&-t6pu'+&+, # or7$%*z$+'* 7o-po!$r+z('0 $ %$-t6p%*(
z!(4*%*o#$%*( potrz(1 *%4or)$t&+z%&+, # o!%*(-*(%*u !o t#orzo%(7o -&-t()u8 Sto-o#$%( )(to!& to )o!(5
z#*z"/# (%+'* * !*$7r$) prz(p.&#u !$%&+,8
B8 Pro'("to#$%*( -8 ? Pro'("t -t$%o#* "o%+(p+'6 "o)put(ro#o #-po)$7$%(' r($5*z$+'* z$.o3(= %o#(7o -8 N$
po!-t$#*( "o%+(p+'* -8 - opr$+o#&#$%( "o5('%( -".$!%*"* pro'("tu: pro'("t o7/5%& * pro'("t -z+z(7/.o#& $51o
t(+,%*+z%&8 F$z$ t$ po5(7$ %$ o+(%*( opr$+o#$%&+, # 4$z*( $%$5*z& $5t(r%$t&#%&+, roz#*z$= pro15()u0
*!(%t&4*"$+'* -tru"tur& 4u%"+'o%$5%(' * z#*z$%&+, z %* -p(+&4*"$+'* *%48
C8 W!r$3$%*( : -"o%-truo#$%*( 5u1 z(-t$#*(%*( t(+,%*+z%&+, -".$!%*"/# %o#(7o -&-t()u %$ po!-t$#*( '(7o
pro'("tu * prz("$z$%*( 7o !o ("-p5o$t$+'*: "o!o#$%*( #&-p(+&4*"o#$%&+, pro7r$)/#0 -"o)p5(to#$%*( p(.%(7o
opro7r$)o#$%*$ -80 z$.o3(%*( 1$z !$%&+,0 prz(t(-to#$%*( -80 prz&78 Do"u)(%t$+'*0 z$*%-t$5o#$%*( -&-t()u %$
-prz6+*(0 prz(-z"o5(%*( u3&t"o#%*"/#8
F8 G3&t"o#$%*(0 )o!&4*"$+'$ * $!$pt$+'$ -&-t()u : -t$.( +z&%%o9+* z#*z$%( z 1*(3+ ("-p5o$t$+' * "o%tro5%
'$"o9+* -8
II) Spiralny %+S ;z$propo%o#$%& prz(z Ho(,)$< : po-z+z(7/5%( 4$z& +&"5u 3&+*$ - r($5*zo#$%( %$ z$-$!z*(
-p*r$5* oz%$+z$'+(' *+, po#t$rz$%*( !ro7 !o-"o%$5(%*$ "o5('%&+, #(r-'* -&-t()u0 16!+&+, r(zu5t$t()
#(r&4*"$+'*0 o+(%& * ("-p(r&)(%t/# # u3&t"o#$%*u '(7o +or$z 1$r!z*(' roz1u!o#$%&+, protot&p/#8 J(7o 4$z&:
>8 Opr$+o#$%*( p5$%u -&-t()u *%4or)$t&+z%(7o ;'$" # 5*%*o#&)<
A8 A%$5*z$ r&z&"$ : o+(%$ 4*%$%-o#&+, * or7$%*z$+&'%&+, "o%-("#(%+'* z$pro'("to#$%*$0 $%$5*z& * #!ro3(%*$
*%4op5$%u : +z$- %$ !(+&z'6 +z& !$5(' 16!z*()& #!r$3$2 pro'("t0 +z& 7o z)*(%*$)&0 +z& z %*(7o r(z&7%u'()&8
B8 Pro'("to#$%*( SI : opr$+o#&#$%*( "o5('%&+, #(r-'* protot&p/#0 -top%*o#o u!o-"o%$5$%&+, * uzup(.%*$%&+,
$3 !o -t#orz(%*$ #(r-'* "o=+o#(' -&-t()u8
C8 W(r&4*"$+'$ protot&p/# : o+(%$ '(7o 4u%"+'o%$5%o9+* # $-p("+*( -4or)u.o#$%&+, prz(z %*(7o z$.o3(= *
#&)$7$= -&-t()u8 R(zu5t$t& #(r&4*"$+'* - po!-t$# rozpo+z6+*$ "o5('%(' rot$+'* # -p*r$5%&) CES8
III) Iteracy!no / przyrostowy %+S : "o%+(p+'$ -top%*o#(7o0 prz&ro-to#(7o roz#o'u -&-t()u ;u%*"%*6+*(
#$!& 5*%*o#(7o: )o35*#o9+* u3&t"o#$%*$ -&-t()u !op*(ro po!
"o%*(+ +&"5u<@ )o35*#o92 #pro#$!z(%*( 1*(3+&+, z)*$% * "or("t8
N$'1$r!z*(' uz%$%& '(-t MIP opr$+o#$%& # r$)$+, )(to!&"* RGP
;po-t$2 )$+*(rzo#$<8 M$ o% C 4$z&:
>8 rozpo+z6+*( : #&pr$+o#$%*( o7/5%(' #*z'*0 zrozu)*(%*( *
$"+(pt$+'$ #-z&-t"*+, +z.o%"/# pro'("tu ;>IJ +z$-u t#orz(%*$ SI<
A8 opr$+o#$%*( : u-t$5(%*( $r+,*t("tur& -&-t()u0 -t#orz(%*( p5$%u
or$z #&(5*)*%o#$%*( (5()%t/# #&-o"*(7o r&z&"$ ;BIJ +z$-u
t#orz(%*$ SI<
B8 1u!o#$ pro'("tu ;FIJ<
C8 prz("$z$%*( : !o-t$r+z(%*( 7oto#(7o -&-t()u u3&t"o#%*"o) +z&
"5*(%to) ;>IJ<
I%t(r$+'$ # )(to!&+( RGP to po'(!&%+z& +&"5 # r$)$+, 4$z&8 W
"$3!(' *%t(r$+'* )$)& !o +z&%*(%*$ z )*%*+&"5() 5*%*o#&)8 W
4$z$+, CES RGP +z&%%o9+* +z6-to #&"o%&#$%( - r/#%o5(75(8
Dyscyplina ;# RGP< -t$%o#* "o5("+'6 po#*z$%&+, +z&%%o9+*0
$rt(4$"t/#0 r/5 or$z prz(p.&#/# pr$+& o!po#*$!$'+&+, t()$t&+z%*( 7./#%&) o1-z$ro) t#orz(%*$ SI8
D&-+&p5*%$ po!-t$#o#$ -t$%o#* r!z(= pro+(-u t#orz(%*$ -&-t()u ;%$5(3 !o %*+,: )o!(5o#$%*( 1*z%(-o#(0
-p(+&4*"$+'$ #&)$7$=0 $%$5*z$ * pro'("to#$%*(0 pro7r$)o#$%*(0 t(-to#$%*(0 #!ro3(%*(<8 D&-+&p5*%&
#-po)$7$'+( r($5*zu' 4u%"+'( z$rz!+z( * "o%4*7ur$+&'%( # pro+(-*( t#orz(%*$ -&-t()u ;z$5*+z$)& !o %*+,
z$rz!z$%*( "o%4*7ur$+' * z)*$%$)*0 z$rz!z$%*( pro'("t()0 prz&7oto#$%*( 9ro!o#*-"$<8
0a!-ardzie! pop'larne metody w przypadk' metodyk:
-tru"tur$5%&+,: !*$7r$)& z#*z"/# (%+'*0 !*$7r$)& prz(p.&#u !$%&+,
o1*("to#&+,: >B ro!z$'/# !*$7r$)/# GML ;%$'*-tot%*('-z( !*$7r$)& prz&p$!"/# u3&+*$<
-po.(+z%&+,: tz#8 #z1o7$+o%( #*z(ru%"*0 !(4*%*+'( po!-t$#o#(0 )o!(5( "o%+(ptu$5%(8
W $!$pt$+&'%&) #*6"-z ro56 o!7r&#$' %$rz6!z*$ opro7r$)o#$%*$0 $ %*( !*$7r$)&8
Dia$ramy przepyw' danych (DPD) / %$'1$r!z*(' z%$%$ )(to!$ $%$5*z& *
pro'("to#$%*( -tru"tur$5%(7o8
Z%$+z(%*$ po'6+*o#( # DPD:
pro+(- : 4u%"+'$0 !z*$.$%*(0 r($5*zo#$%( # -&-t()*(0 prz("-zt$.+$'+( !$%(
#('9+*o#( # #&%*"o#(
prz(p.&# !$%&+, : po#*z$%*( )*6!z& pro+(-$)* * *%%&)* "$t(7or*$)* DPD
-".$!%*$ !$%&+, : "o5("+'$ !$%&+,0 "t/r( )u-z 1&2 prz(+,o#&#$%( # -&-t()*(
prz(z o"r(95o%& +z$-
t(r)*%$tor ;o1*("t z(#%6trz%&< : Dr/!.o 5u1 prz(z%$+z(%*( !$%&+, : z(#%6trz%(
It(r$+&'%o?prz&ro-to#& CES8 L*%*$ poz*o)$ r(pr(z(%tu'(
+z$-0 $ z$t() !&%$)*+z%& $-p("t pro+(-u TSI0 p*o%o#$ :
-t$t&+z%&0 t'8 op*- # "$t(7or*$+, !&-+&p5*% * z#*z$%&+, z
%*)* -z+z(7/.o#&+, +z&%%o9+*0 $rt(4$"t/#0 r/5 * prz(p.&#/#
pr$+&8
o1*("t&0 z "t/r&)* -&-t() "o)u%*"u'( -*60 t'8 o-o1&0
!z*$.&0 '(!%o-t"* or7$%*z$+&'%(8
Dia$ramy przypadkw '&ycia (DP1) #&z%$+z$'
po!-t$#o# p(r-p("t&#6 pozo-t$.&) !*$7r$)o)
'6z&"$ GML8 DPG z$#*(r$' %$-t6pu'+( 7./#%(
"$t(7or*( po'6+*o#(:
prz&p$!(" u3&+*$ : -p(+&4*"$+'$ +*7u $"+'* * *+,
#$r*$%t/#0 "t/r( -&-t() ;5u1 *%%$ '(!%o-t"$< )o3(
#&"o%$2 poprz(z *%t(r$"+'( z $"tor$)* t(7o -&-t()u
$"tor : -p/'%& z1*/r r/5 o!7r&#$%&+, prz(z u3&t"o#%*"/# prz&p$!"u u3&+*$ # +z$-*(
*%t(r$"+'* # +z$-*( *%t(r$"+'* z t&) prz&p$!"*() u3&+*$@ %$'+z69+*(' prz&1*(r$ o%$ po-t$2
$-o+'$+'*
z#*z(" : -()$%t&+z%( po#*z$%*( po)*6!z& (5()(%t$)* )o!(5u8
%2S3 ;+o)put(r?$*!(! -&-t()- (%7*%((r*%7< to %$rz6!z*$ #-po)$7$'+(
z$uto)$t&zo#$%( TSI # tr$"+*( CES8 P$"*(t& CASE -t$%o#* z$-to-o#$%*( t(+,%o5o7**
"o)put(ro#(' # o!%*(-*(%*u !o pro+(-/#0 t(+,%*" * )(to!&" t#orz(%*$ SI8 I%t(7r$5%&)
-".$!%*"*() p$"*(tu CASE '(-t (%+&"5op(!*$ -&-t()u ;r(poz&tor*u) pro'("tu -&-t()u<8
Poz#$5$ o%$ %$ u3&t"o#$%*( pozo-t$.&+, -".$!%*"/# p$"*(tu CASE0 t'8:
(!&tor& !*$7r$)/# r/3%oro!%&+, )(to! * t(+,%*" TSI0 7(%(r$tor "o!u pro7r$)o#(7o0
)o!u. protot&po#$%*$ -&-t()/#0 )o!u. )o!&4*"$+'* * $!$pt$+'*
-&-t()/#0 )o!u. ("-portu K *)portu !$%&+,0 )o!u. "o%tro5*
-p/'%o9+* -&-t()u8
I-t%*('( F "5$- p$"*(t/# CASE: prz(+,o#&#$5%*$ !$%&+,0
#-po)$7$%*$ CES ;>8 p5$%o#$%*$ -tr$t(7*+z%(7o *
)o!(5o#$%*$ 1*z%(-u0 A8 #&-o"*(7o poz*o)u ;upp(r CASE 5u1
4ro%t?(%! too5-<0 B8 %*-"*(7o poz*o)u ;5o#(r CASE 5u1 1$+"?
(%! too5-<<0 $!$pt$+'* * )o!&4*"$+'* -&-t()/#0 "*(ro#$%*$
r($5*z$+' pro'("t/#0 1*(3+(7o !o-"o%$5(%*$ '$"o9+* -&-t()u8
0owe rozwi4zania w TSI
5) Metodyki adaptacy!ne) N$'1$r!z*(' uz%$%&)* *)p5()(%t$+'$)* $!$pt$+&'%(7o po!('9+*$ !o TSI -: LP
;EMtr()( Pro7r$))*%7<0 SCRGM0 DSDM0 A!$pt*N( So4t#$r( D(N(5op)(%t0 Cr&-t$50 F($tur(?Dr*N(%
D(N(5op)(%t0 Pro7)$t*+ Pro7r$))*%7 * *%%(8
W AII> zo-t$.o ut#orzo%( A7*5( A5*$%+(0 "t/r& -4or)u.o#$. po!-t$#o#( z$-$!& po!('9+*$ $!$pt$+&'%(7o0 t'0
-t#*(r!z(%*$ !ot&+z+( prz(#$7*:
o-/1 ;'(!%o-t("< * *%t(r$"+'* %$! pro+(-$)* or$z %$rz6!z*$)*
(4("t&#%*( u3&t"o#$%(7o opro7r$)o#$%*$ %$! o1-z(r% !o"u)(%t$+'
#-p/.pr$+& z "5*(%t$)* %$! %(7o+'o#$%*() "o%tr$"tu
r($"+'* %$ z)*$%& %$! r($5*z$+' p5$%u8
Autorz& A7*5( M$%*4(-to -4or)u.o#$5* >A z$-$!0 "t/r( po#*%%& u)o35*#*2 #!ro3(%*( t&+, z$-$!:
%$'#$3%*('-z( '(-t -p(.%*(%*( #&)$7$= "5*(%t$ poprz(z -z&1"*( !o-t$r+z$%*( opro7r$)o#$%*$
z)*$%$ z$.o3(= * potrz(1 -&-t()u '(-t $"+(pto#$5%$ %$#(t # "o=+o#(' 4$z*( TSI
u3&t(+z%(0 -pr$#%( opro7r$)o#$%*( )u-* 1&2 !o-t$r+z$%( prz(z z(-p/. pro'("to#& +z6-to
prz&-z5* u3&t"o#%*+& SI o!po#*(!z*$5%* z$ pro+(-& 1*z%(-o#( or$z z(-p/. *%4or)$t&"/# )u-z
#-p/.pr$+o#$2 # +o!z*(%%(' r($5*z$+'* pro'("tu
t#/r+& pro'("tu po#*%%* 1&2 z)ot&#o#$%*
%$'-"ut(+z%*('-z )(to! prz("z&#$%*$ *%4or)$+'* '(-t 1(zpo9r(!%*$ "o%#(r-$+'$ ;F$+( to F$+(<
u3&t(+z%( opro7r$)o#$%*( '(-t '(-t po!-t$#o# )*$r po-t6pu pr$+&
zr/#%o#$3o%& roz#/': -po%-orz&0 t#/r+& * u3&t"o#%*+& po#*%%* #-p/.pr$+o#$2 # -po-/1 %*(o7r$%*+zo%&
pro-tot$0 o-z+z6!%o92
%$'5(p-z( pro'("t& #&%*"$' z -$)oor7$%*zu'+&+, -*6 z(-po./#
# r(7u5$r%&+, o!-t6p$+, +z$-u z(-p/. o+(%*$ -#o'( !z*$.$%*$ * o!po#*(!%*o '( z)*(%*$8
A8 MD2 (Model6Dri7en 2rchitect're)/ modelowanie architekt'ry system' / -po-/1 or7$%*zo#$%*$ *
z$rz!z$%*$ $r+,*t("tur prz(!-*6#z*6+*$ pro'("to#(7o0 #-po)$7$%(7o z$to)$t&zo#$%&)* %$rz6!z*$)* *
u-.u7$)* # +(5u z!(4*%*o#$%*$ )o!(5* * u.$t#*(%*$ tr$%-4or)$+'* po)*6!z& r/3%(7o ro!z$'u )o!(5$)*8
MDA o"r(95$ A ro!z$'( )o!(5*0 "t/r( )$' 1&2 u3&t"o#$%(:
? PIM prz(!-t$#*$'+& o"r(95o%& poz*o) %*(z$5(3%o9+* o! p5$t4or)&0 +o u)o35*#*$ '(7o !o-to-o#$%*( 7o !o
r/3%&+, p5$t4or)8 Prz&".$!() )o!(5u PIM '(-t )o!(5 pro+(-/# 1*z%(-o#&+, # 1$%"o#o9+* +z&
t(5("o)u%*"$+'*8
? PSM0 "t/r& .+z& -p(+&4*"$+'( PIM z po-z+z(7/5%&)* t&p$)* p5$t4or) PSM0 "t/r( z$#*(r$' z(-t$# po'62
t(+,%*+z%&+, u)o35*#*$'+&+, 4u%"+'o%o#$%*( p5$t4or)& * '(' u-.u78 Mo3( 1&2 op$rt& %$ W(1 S(rN*+(-0
LML0 8NET0 EJH0 CORHA8
G3&t"o#$%*( MDA po5(7$ %$ #&"o%$%*u "o5('%o:
? opr$+o#$%*( -p(+&4*"$+'* -&-t()u # po-t$+* )o!(5u %*(z$5(3%(7o o! p5$t4or)& PIM0 %$ "t/r(' 16!z*(
u3&t"o#$%&
? -p(+&4*"$+'$ p5$t4or)& PSM
? #&1/r #.$9+*#(' p5$t4or)& !5$ -&-t()u
? prz("-zt$.+(%*( -p(+&4*"$+'* -&-t()u PIM %$ #&1r$% p5$t4or)6 PSM8
8) Pode!"cie S92 (Seri7e69riented 2rchitect're) to !op$-o#$%*( !o pro+(-/# 1*z%(-o#&+, * u3&t"o#%*"/#
-&-t()/# 5uD%o po#*z$%&+, p$"*(t/# opro7r$)o#$%*$0 "t/r( p(.%* 4u%"+'( u-.u7o#( #o1(+ pro+(-/# *
u3&t"o#%*"/#8 Ar+,*t("tur$ -&-t()u '(-t t#orzo%$ poprz(z u!o-t6p%*$%*( t&+, z$-o1/# %$ z$-$!z*( u-.u7 1(z
z%$'o)o9+* p5$t4or)&0 %$ "t/r(' - u3&t"o#$%(8
Rozdzia 10
Inynieria oprogramowania

Inynieria oprogramowania (IO)- zbir metod, technik, narzdzi, modeli procesw wytwrczych
oraz dobrych praktyk stosowanych do wytwarzania oprogramowania o podanych
charakterystykach, takich jak koszt, jakod, niezawodnod czy przenonod.

IO rozpatrujemy w dwch perspektywach:
- dynamicznej- ukierunkowanej na procesowe akpekty tej dyscypliny
- statycznej- ukierunkowanej na wymierne rezultaty tj. produkty wszystkich procesw wytwarzania
oprogramowania, takie jak: koncepcje, specyfikacje, projekty oraz programy

Weryfikacja- proces oceny zgodnoci artefaktw (twr sztuczny bdcy rezultatem pracy ludzkiej)
danej fazy procesu wytwarzania oprogranowania z zaoeniami przyjtymi na jej pocztku.
Walidacja (zatwierdzanie)- proces oceny zgodnoci artefaktw danej fazy cyklu wytwrczego,
zwaszcza gotowego produktu, z wymaganiami klientw.
Weryfikacja i walidacja powinny byd przeprowadzane na kadym etapie tworzenia oprogramowania.

Techniki stosowane do weryfikacji i walidacji (wg Collofello- 1988):
a) statycznej
- przegldy- przegldy nieformalne, kontrole drobiazgowe, inspekcje oraz audyty
- dowody poprawnoci- (weryfikacja formalna), polegaj na dowodzeniu tezy, e program jest
poprawny, za pomoc formalnego aparatu matematycznego
- ledzenie wymagao- sprawdzenie czy wszystkie wymagania klienta s zaspokojone oraz
przetestowane
b) dynamicznej
- testowanie- uruchamianie programu, wprowadzenie danych wejciowych w celu wykrycia
nieprawidowych zachowao programu w okrelonych warunkach
- symulacje oraz prototypowanie- sprawdzenie specyfikacji produktu pod ktem realizacji wymagao
klienta przy zaoeniu poprawnoci prototypu oraz symulacji

Testowanie:
Zasady projektowania dobrych testw:
- od ogu do szczegu
- zgodnod produktu z wymaganiami klienta
- projekt i plan testw powinny byd przygotowane przed przystpieniem do implementacji kodu

W stosunku do testowania prawdziwa jest zasada Pareto- 80% bdw zwizane jest z 20%
dostarczonego oprogramowania.
Testowanie przez osoby z zewntrz daje lepsze rezultaty, pozala wykryd wiksz ilod bdw ni w
przypadku testw prowadzonych przez twrcw.


Metody testowania:

1. metoda biaej skrzynki testowanie struktury
2.metoda czarnej skrzynki- testowanie funkcyjne

ad1. Polega na testowaniu wewntrznej struktury programu analizie kodu rodowego. Metoda ta
pozwala na zaprojektowanie testu aby obj on:
-kad lini kodu rodowego
- kad niezalen ciek w module
- wszystki warianty decyzji logicznych
- wszystkie ptle
- wszystkie wewntrzne struktury danych

Metoda pozwala na wykrycie nieprawidowego uycia:
- operatorw logicznych
- typw danych
- wyraen arytmetycznych
- zagniedeo ptli
- warunktw brzegowych ptli

Wady metody:
- czasochonna

ad2. Suy do kompletnego testowania zgodnoci programu z wymaganiami funkcyjnymi. W tej
metodzie wntrze systemu, tj. wewntrzna struktura programu, jego kod rodowy, jest dla
testujcego nieistotne.

Pozwala na wykrycie bdw zwizanych z:
- le zaimplementowan funkcjonalnoci
- niedostarczeniem pewnej funkcjonalnoci
- niewaciwymi zachowaniami systemu
- problemami wydajnociowymi

Warianty metody czarnej skrzynki:
- dzielenie na klasy rwnowanoci
- analiza wartoci brzegowych
- tablice ortogonalne
- testowanie porwnawcze

Proces testowania oprogramowania:
Etapy:
1. Przeprowadzenie testw jednostkowych- przetestowanie pojedynczych jednostek takich jak:
funkcja, klasa, pakiet w celu wykrycia oraz eliminacji bdw.
2. Scalenie jednostek w wiksz caod (podsystem) i sprawdzenie poprawnoci za pomoc
testw integracyjnych.
3. Testy systemowe- sprawdzenie fukncjonowania systemu w kontekcie interakcji z
uytkownikiem i otoczeniem. Jeli testy nie speniaj oczekiwao klienta to cay proces zaczyna
si od pocztku.
4. Testy akceptacyjne- wykonywane w rodowisku docelowym, tam gdzie ma funkcjonowad
produkt, a w ich realizacj s zaangaowani reprezentanci klienta.



Przegldy:- proces podczas ktrego produkt jest prezentowany zespoowi projektowemu,
menederom, uytkownikom i innym interesariuszom w celu zaopiniowania lub zatwierdzenia.

Za wzgldu na stopieo sformalizowania dzielimy na:
- nieformalne- opracowane sytuacyjnie
- sformalizowane- ich przebieg jest opisany przez konkretne reguy zasady i procedury. Do tej
kategorii zalicza si: inspekcj, kontrol drobiazgow, inspekcj Fagana

Cele przeprowadzania inspekcji:
- wykrywanie, identyfikacja i usuwanie defektw w produktach, a wic zapobieganie powstaniu
usterek
- potwierdzenie jakoci produktu procesu wytwrczego
- doskonalenie precesu wytwrczego za pomoc analizy przyczyn zarejestrowanych defektw
- promowanie projakociowych praktyk dziaania

Kady, kto uczestniczy w inspekcji ma przypisan rol: prezenter, moderator, autor, kontroler,
sekretarz

Fazy procesu inspekcji:
1. Planowanie- moderator podejmuje decyzj, ktry artefakt naley poddad inspekcjim dobiera
czonkw zespoum okrela dokumenty niezbedne do przeprowadzenia inspekcji, definiuje
warunki jej zakooczenia
2. Inicjalizacja- wyjanienie czonkom zasad, harmonogramu, celw oraz przydziaw rl
(opcjonalne dla dowiadczonych zespow)
3. Przygotowanie- Kontlorerzy indywidualnie przegldaj analizowany artefakt w celu
znalezienia defektw
4. Kontrola- opracowywanie listy defektw, rezultaty odczytywane przez prezentera.
Moderator i kontlorerzy wskazuj niedogodnoci i sugeruj poprawki, sekretarz to zapisuje
5. Naprawa- Autor wprowadza modyfikacje
6. Sprawdzenie- moderator sprawdza czy poprawki zostay naniesione przez autora. Lider
decyduje o zakooczeniu inspekcji.

Zalenoci midzy pojciami
- testowanie- zapewnienie jakoci kodu
- weryfikacja- zapewnienie jakoci poszczeglnych faz procesu wytwrczego oraz ich produktw
- walidacja- zapewnienie jakoci produktu z perspektywy odbiorcy

Jako oprogramowania
Jakod- zgodnod z jawnie oraz niejawnie okrelonymi wymaganiami

Model jakoci- prba ilociowego zidentyfikowania jakoci za pomoc zestawu niemierzalnych
charakterystyk jakoci- czynnikw, atrybutw wysokiego poziomu, oraz ich charakterystyk, zwanych
take skadowymi lub atrybutami niskiego poziomu, moliwych do wyraenia za pomoc
bezporednio lub porednio kwantyfikowalnych miar.

Niektre oceny mog byd skorelowane ze sob ze wzgldu na wsplne podcharakterystyki.

Modele jakoci
- Model McCalla- czynniki jakoci podzielone na 3 grupy charakterystyk zwizanych z
funkcjonowaniem oprogramowania(efektywnod, integralnod, niezawodnod, uytecznod,
zgodnod) , modyfikowalnoci produktu (elastycznod, pielgnowalnod, testowalnod),
przenonoci produktu (potencja integracyjny, prznonod, moliwod wielokrotnego uycia).
Dla kadej z podcharakterystyk wykonuje si subiektywn ocen w skali od 1 do 10.
-Model Boehma- wyrniamy si trzy charakterystyki- warunki konieczne i wystarczajce niezbdne
do osignicia oglnej jakoci- atwod konserwacji, przenonod, przydatnod
Podcharakterystyki odnosz si gownie do kodu rdowego. Podcharakterystyki zdefiniowane tak,
eby byy zdefiniowane miary ilociowe pozbawione subiektywizmu (ktre cechuj model McCalla)
-Model ISO 9126- jest standardem opisujcym jednolity model jakoci oprogramowania. Opiera si
na poprzednich modelach, mona go stosowad do oceny jakoci dowolnego rodzaju
oprogramowania.







Miary oprogramowania

Proces pomiaru:

Powysze modele su do jakociowej analizy cech produktu programowego. W celu dokonania
ilociowej analizy korzystamy z miar oprogramowania.
Miara oprogramowania- jednostki przydzielone w procesie pomiaru, inaczej jest to wyraenie
wielkoci charakteryzujcej pewn cech tj. atrybut oprogramowania lub procesu wytwrczego.

Proces pomiaru skada si z piciu etapw:
- sformuowanie- zdefiniowanie celw pomiarw
- pomiar- zebrania danych do obliczenia miar
- analiza- obliczenie wartoci miar
- interpretacja- ocena wynikw, wskazanie dziaao naprawczych
- sprzenie zwrotne- wprowadzenie zmian w produkcie

Wyrniamy miary procesu i produktu.

Przegld miar oprogramowania
Wyrniamy kategorie miar:
- oparte na wielkoci kodu rdowego- wielkod oprogramowania liczona w LOC (lines of code), lub
dla wikszych KLOC (1 KLOC= 1000 LOC)
- uwzgldniajce funkcje oprogramowania- podstawow miar jest miara punktw funkcyjnych. W
celu obliczenia jej potrzebne s nam dane:
* liczba wejd i wyjd uytkownika
* liczba zapytao uytkownika
* liczba struktur danych
* liczba interfejsw z innymi systemami oraz aplikacjami
Nastpnie do kadej miary przyporzdkowujemy wagi. Sumujemy to i liczymy punkty funkcyjne za
pomoc wzoru ktrego nie przepisz bo si nie przyda. Pamitajmy, e w nim wystpuje te kolejna
suma odnoszca si do ocen ktre dajemy na 14 pytao dotyczcych systemu.
Miar punktw funkcyjnych mona te wykorzystad jako podstaw do normalizacji wynikw
pomiarw jakoci, wydajnoci pracy konstruujc nastpujce miary
- liczba bdw na punkt funkcyjny
- liczba usterek na punkt funkcyjny
- punkt funkcyjny na osobomiesic pracy
-koszt wytworzenie jednaego PF
- wielkod dokumentacji na 1 PF



11. Zarzdzanie projektami informatycznymi
Cokolwiek czynisz, czyo roztropnie i patrz kooca!
Owidiusz
(cytat akurat nam si wpasowa w tematyk sesyjn :D)
11.2. Istota i problemy zarzdzania projektami informacyjnymi
Przykady projektw:
Przygotowanie konferencji
Wdraanie systemu informacyjnego
Stworzenie serwisu spoecznociowego Web 2.0
Wprowadzenie nowego produktu na rynek
Stworzenie portalu e-learningowego


Przedsiwzicie mona uznad za projekt, jeli:
Ma jednorazowy charakter
Jest innowacyjne
Ma zdefiniowany cel
Ma okrelony budet
Ma harmonogram
Kieruje nim meneder projektu
Ma zapewnione finansowanie
Ma okrelon struktur organizacyjn i zakres odpowiedzialnoci czonkw zespou projektowego

Projekt, to taka organizacja pracy, ktrej celem jest wykonanie pewnej unikalnej pracy w oznaczonym czasie i przy
wykorzystaniu przydzielonych, ograniczonych zasobw.

Zarzdzanie projektami stanowi zastosowanie wiedzy, umiejtnoci, narzdzi oraz technik w odniesieniu do
realizowanych w projekcie dziaao, umoliwiajcych spenienie wymagao danego projektu.

Powodzeniem kooczy si ok. 30% inicjowanych projektw
50% znacznie odbiega od planw i celw
20% kooczy si niepowodzeniem.

Przyczyny niepowodzeo w realizacji projektw:
Zmiany wewntrz organizacji
Sabe wyniki osigane w trakcie projektu
Zmiany w otoczeniu biznesowym
Zmiany technologiczne
Czas (pojawienie si nieplanowanych na pocztku rozwizao technologicznych)

11.3. Cykl ycia projektu

Cykl ycia projektu stanowi sekwencj kolejnych faz projektu, od zainicjowania a po jego zakooczenie, skadajcy
si z procesw: inicjowania, planowania, realizacji, kontrolowania i zamknicia oraz obejmujcy take procesy
pomocnicze, jak zarzdzanie ryzykiem, jakoci, integracj, zaopatrzeniem itd.

Gwne fazy projektu:
Inicjowanie
o Decyzja o rozpoczciu
o Wybr menedera
o Identyfikacja potrzeb
o Identyfikacja moliwoci spenienia wymagao
o Karta projektu
Planowanie
o Zebranie danych
o Jasne okrelenie celw
o Stworzenie struktury i podziau pracy
o Skonstruowanie budetu
o Identyfikacja i ocena ryzyka
o
Realizacja
o Zarzdzanie zespoem
o Motywowanie zespou
o Zarzdzanie komunikacj
o Oddawanie kamieni milowych
o Raportowanie postpu prac
o
Monitorowanie
o Kontrola postpu prac
o Monitorowanie ryzyka
o Kontrola budetu
o Przeprowadzanie przegldw jakoci
o Monitorowanie funkcjonalnoci
Zamykanie
o Odbir wewntrzny (prbny)
o Odbir formalny
o Raport koocowy

Sponsor projektu osoba lub grupa osb zlecajcych projekt, zapewniajcych rodki finansowe niezbdne do jego
realizacji, wzmacniajcych wsparcie dla projektu ze strony najwyszego kierownictwa.

Karta projektu

Podpisanie karty projektu przez sponsora = mianowanie kierownika projektu i uruchomienie niezbdnych rodkw
finansowych.
Przyjmowany bd w szacunkach kosztw: 20-30%

Cykl ycia projektu okrela, jakie dziaania, na jakim etapie i przez kogo maj byd zrealizowane.

11.4. Zesp projektowy
11.4.2. Wybr czonkw zespou

a) okrelenie wymagao (ogoszenie naboru/rekrutacji wewntrznej)
b) zatrudnienie trzonu zespou (osb, ktre bd zaangaowany przez cay czas, a do zamknicia)
c) powiadomienie menederw liniowych, kto zosta przydzielony do jakiego zadania, jakie s deadliny itd.

11.4.3. Karta zakresu odpowiedzialnoci

Jest w niej zdefiniowany zakres obowizkw i odpowiedzialnoci.
Przykad:
KARTA ZAKRESU ODPOWIEDZIALNOCI
Nazwa projektu: Meneder projektu: Data aktualizacji:
Numer wydania: Numer wydania;
Rola Meneder Klient Uytkownik
koocowy
Sponsor Czonek
zespou 1
Czonek
zespou n
Rozpoznanie
potrzeb
klienta
B/O B B B B
Opracowanie
wstpnej
koncepcji
B I A B B

Sporzdzi:
Zatwierdzi:
B - bierze udzia A akceptuje O odpowiada I otrzymuje informacje D doradza

11.4.4. Plan komunikacji
Komunikacja wewntrzna w obrbie zespou projektowego; zaley od wielkoci projektu, liczby zaangaowanych i
ich rozproszenia.
- kiedy kady zesp posiada wasne biuro projektu dzi: globalizacja zespoy wirtualne
- spotkania cykliczne pozwalaj na biec kontrol przebiegu prac

Plan komunikacji zewntrznej obejmuje wymagania informacyjne interesariuszy (sponsora, klientw, ekspertw,
dostawcw itd.)
- identyfikacja potrzeb i wymagao ze strony interesariuszy
- plan jest powizany z kart zakresu odpowiedzialnoci
- lista dostpnych rde pozyskiwania informacji (uaktualniana!)
- okrelenie sposobu chronienia niejawnych danych klienta

11.4.5. Podejmowanie decyzji
- powinni mied na nie wpyw wszyscy czonkowie zespou motywacja, minimalizacja ryzyka nieporozumienia,
ograniczenie ryzyka
- burza mzgw (podstawowe zasady: zaproszenie przynajmniej jednej osoby z zewntrz, moliwod swobodnej
wypowiedzi, zapis i omwienie pomysw
- zesp musi posiadad umiejtnod racjonalnego podejmowania decyzji

11.4.6. Rozwizywanie konfliktw
Gwne obszary konfliktw:
- podzia dbr materialnych i symbolicznych
- sprawowanie kontroli nad innymi osobami
- koordynacja dziaao

Schemat eskalacji konfliktu:
Cykl eskalacji
konfliktu prowadzi
ostatecznie do
destrukcji zespou!!


11.5. Planowanie zadao
11.5.2 Struktura podziau pracy
-przyporzdkowanie i doprecyzowanie zakresu projektu
- dekompozycja podzia zadao na mniejsze elementy atwiejsze do szacowania i monitorowania
- kolejnod hierarchiczna (najmniejsze elementy pakiety robocze)
-podzia ze wzgldu na fazy, skutki (np. wytworzone produkty) lub umiejtnoci i funkcje czonkw zespou

11.5.3. Kamienie milowe
Kamieo milowy zdarzenie istotne z punktu widzenia realizacji caego projektu.
Kryteria:
- termin rozpoczcia i zakooczenia
- termin testowania i przekazania odbiorcy
- punkty styczne z innymi projektami
- czas kontroli

11.6. Zarzdzanie budetem
11.6.1. Dane wejciowe
- szacowanie niezbdnych zasobw (w fazie inicjowania)
- np. na podstawie archiwum przeprowadzonych ju projektw
- albo metod parametrycznych (rwnao,
statystyczne/probabilistyczne modele matematyczne)
- dane z przeszoci musz byd bardzo dokadne
- parametry modelu mona skwantyfikowad (sprawdzaj si do projektu kadej wielkoci)

11.6.2. Opracowanie budetu
Gwne czynniki wpywajce na struktur budetu:
- konkurencja
- zysk (co chcemy osignd)
- przepywy pienine (suma wszystkich biecych dziaao powizanych z innymi trwajcymi projektami)
- ryzyko (ryzyko przekroczenia kosztw a ryzyko opnieo)
- moliwoci technologiczne (chcemy zdobyd przewag organizacyjn nad konkurencj)
- zasoby (wartod zasobw alokowanych naley odpowiednio klasyfikowad i monitorowad ich dostpnod)
- potrzeby uwiadomione (cele organizacji)

Sposoby doskonalenia organizacji (do konkurencji):
- konkurencja oparta na czasie wdroenie nowych technologii (najwikszy nacisk na osignicie kamieni milowych i
celw projektu
- konkurencja oparta na kosztach jak najmniej kosztochonny tryb zadao i minimalizacja kosztw staych
- konkurencja oparta na jakoci nacisk na planowanie, zapewnianie i kontrol jakoci.

11.6.3. Monitorowanie kosztw
Pierwotny
pojetyoczy
przedmiot
sporu
narusza
rwnowag

stosunk
w
Prowadzi
do
ujawnieni
a innych,
uprzednio
tajonych
spornych
zagadnieo
Pojawia
si coraz
wicej
racji
drugiej
strony -
pogbieni
e
niezrozum
ienia
druga
strona
wydaje si
z gruntu
za
wysuwa
si
osobiste
zarzuty
konflikt
uniezalen
ia si od
pierwszeg
o
podmiotu
sporu
Dobrze jest okrelid
wag kadego z
kamieni milowych
Projekt moe byd
wstpnie oceniany pod
ktem waroci
zaktualizowanej netto
(NPV), wewntrznej
stopy i okresu zwrotu.
Kontrola budetu wskazanie rnic pomidzy wynikami faktycznymi a budetowymi.
Najczstsze przyczyny rozbienoci:
- nieuwzgldnienie inflacji
- wysze od zaoonych ceny towarw/usug
- dodatkowe koszty pracy 0,23*x=180000 x=180000*100/23
- rnice w kursach walut
- zmiany w prawodawstwie.

Metoda zarzdzania wartoci wypracowan (EVM):
1. Rozbienod harmonogramu rnica kosztw poniesionych i zaplanowanych na dany moment
SV = EV (earned value) PV (planned value)
Na przykad:
DZIAANIE 1 2 3 RAZEM
EV 70 000 90 000 110 000 270 000
PV 75 000 80 000 110 000 265 000
SV -5 000 10 000 - 5 000
Rozbienod wynosi 5 000, czyli 1,85%, co znaczy, eprojekt ma 1,85% opnienia (co mi si tu nie zgadza ale tak
wynika chyba z tego, co jest w ksice, jakby kto rozkmini do kooca, o co im chodzio str. 325, to dajcie znad).

2. Rozbienod kosztw rnica midzy kosztami zaplanowanymi na zrealizowane dziaania a faktycznie
poniesionymi. CV =EV AC (actual cost)

3. Wskanik kosztw pozostaych do poniesienia:
EAC = AC + (B-EV)/PI
B pierwotny budet projektu
PI (performance index) moe mied postad:
- CPI (cost performance index) = EV/AC
- SPI (schedule performance index) = EV/PV
- SCI (schedule cost index) = SPI * CPI

11.7. Zarzdzanie czasem.
11.7.1. Harmonogram Gantta - pozwala na ukazanie czasu trwania poszczeglnych dziaao I zaplanowanie ich w
czasie.
DZIAANIE TYDZIEO
I II III IV V VI VII VIII
Zdefiniowanie
wymagao
klienta

Opracowanie
planu
projektu

Specyfikacja
techniczna

Baza danych
Zarzdzanie
projektem


11.7.2. Sied dziaao.
L.p. DZIAANIE CZAS TRWANIA
1 Zdefiniowanie wymagao klienta 1
2 Opracowanie planu projektu 2
3 Specyfikacja techniczna 4
4 Zaprojektowanie formularzy 1
5 Personalizacja dostpu do serwisu internetowego 1
6 Stworzenie projektu graficznego 5
7 Wdroenie moduu administratora 2
8 Zarzdzanie projektem 16
9 Odbir formalny



11.7.3.Metoda cieki krytycznej

cieka krytyczna czd sieci dziaao, na ktrej le dziaania o czyn, najduszym czasie trwania.
Analiza zadao lecych na ciece krytycznej pozwala na wskazanie zadao cechujcych si najwikszym ryzykiem
niedotrzymania terminu i wskazanie dziaao, ktrych czas trwania mona skrcid.

11.7.4. Kompresja dziaao i czasu trwania.
Przyspieszenie (crashing) - alokacja dodatkowych zasobw do realizacji dziaania.
Szybka cieka (Fast tracking) rwnoczesne realizowanie dziaao zaplanowanych wczeniej, jako zadania
nastpne/poprzedzajce.

11.8. Zarzdzanie jakoci.
11.8.1. Planowanie jakoci
Jakod zbir cech okrelajcych zgodnod systemu z wymaganiami.

Produkt koocowy musi mied jakod, ktra zapewni jego uytecznod i speni oczekiwania klienta (chocia czasami
koszty zwizane z podniesieniem jakoci s nieproporcjonalnie wysokie, trzeba byd na to czujnym).

Poziom jakoci musi byd znany i zaakceptowany przez klienta (naley okrelid bardziej i mniej istotne aspekty
projektu, ustalid ich minimalne poziomy jakoci, przedstawid klientowi kilka wariantw zalenych od ceny).

Dopuszczalny zakres odstpstw musimy ustalid z klientem, ze w zalenoci od budetu pewne rzeczy mog ulec
zmianie.

Zarzdzanie jakoci skoordynowane dziaania dotyczce kierowania projektem i nadzorowania projektu w
odniesieniu do jakoci.

Monitorowanie i pomiar jakoci wg modelu oceny dojrzaoci procesu CMM:
Poziom jakoci procesu Charakterystyka
Pocztkowy Chaotyczne procesy produkcji oprogramowania, brak stabilnego
rodowiska projektowania i wytwarzania oprogramowania, sukces
zaley od pracowitoci i pomysowoci, odejcie osb kluczowych
moe spowodowad niepowodzenie, jakod produktu koocowego
zazwyczaj przypadkowa.
Powtarzalny Podstawowe procesy s planowane, dokumentowane,
monitorowane, kontrolowane, moliwe jest oszacowanie kosztw,
harmonogramu prac, zarzdzanie wymaganiami, wynik prac zaley
od umiejtnoci czonkw zespou
Zdefiniowany Udokumentowane, standaryzowane, zintegrowane na szczeblu
organizacji wytwarzanie oprogramowania zwizanego z
zarzdzaniem i produkcj, stosowanie sprawdzonych i dopasowanych
stardardw.
Zarzdzany Procesy kontrolowane na podstawie pomiarw z wykorzystaniem
metod statystycznych, moliwe jest optymalizowanie miar procesw.
Optymalizowany Organizacja stale doskonali procesy/produkty, optymalizuje
projektowanie i wytwarzanie oprogramowania wg modelu
zarzdzania poprzez procesy.

11.8.2. Przegldy jakoci.
Maj na celu jak najwczeniejsze wykrywanie bdw, ju na etapie realizacji projektu.



Model propagacji bdw wg IBM:


bdy z poprzedniej fazy b. przechodzce do nastpnej fazy
Wskazwki dot. Przegldw:
- nie su wskazaniu winnych, tylko wykryciu bdw
- pracownicy nie powinni robid przegldw tych elementw, za ktrych wykonanie sami byli odpowiedzialni
- przed przegldem naley jasno okrelid jego zakres (dobr praktyk jest okrelenie listy kontrolnej)
11.8.3. Przegldy projektu (minimum 3 w czasie trwania projektu!)
Powinny byd przeprowadzone przez komitet sterujcy (meneder projektu, wybrani czonkowie zespou, sponsor,
przedstawiciele klienta i inne strony zainteresowane).
Prezentacja z postpu prac projektowych omawia harmonogram, ukooczone produktu czstkowe, kamienie
milowe, stan budetu itp
11.9. Zarzdzanie ryzykiem
Ryzyko zdarzenie, ktre jeszcze nie miao miejsca, ale jeli wystpi, bdzie miao pozytywny/negatywny wpyw na
projekt.
Elementy planu zarzdzania ryzykiem:
Metodyka, role i obowizki, budetowanie, wyznaczenie terminw, kategorie ryzyk, definicje, macierz, tolerancja
stron zainteresowanych, formularze.
Identyfikacj ryzyk mona przeprowadzid za pomoc analizy SWOT lub PESTELI. T drug przeprowadza si w
nastpujcych obszarach:
polityczny, ekonomiczny, spoeczny, technologiczny, ekologiczny, prawny, branowy
Metody identyfikacji ryzyk: burza mzgw, wywiady, technika delficka, listy kontrolne poprzednich projektw
Rejestr ryzyk: lista ryzyk, lista reakcji na nie, rda potencjalnych problemw. Kademu z ryzyk naley
przyporzdkowad jego prawdopodobieostwo i ocenid jego skutki.
Prawdopodonbieostwa ryzyk:
0-0,06 nieistotne; 0,07-0,14 istotne; 0,18 0,72 bardzo istotne.
11.10. Dostawa i zamknicie projektu.
- odbir prbny (wstpny) nie zaprasza si klienta, tylko osoby z zewntrz, wstpna ocena wyniku projektu
Bdy
przechodzce
dalej
Efektywnod wykrycia bdw
Bdy
przechodzce
dalej ze
wzmocnieniem
Nowe bdy
- formalny odbir weryfikacja produktu koocowego; podpis sponsora/klienta zwalnia menedera projektu z funkcji
- raport koocowy z projektu (cele, ocena wynikw, protok odbioru, przebieg postpu prac, napotkane problemy i
wgl wszystko, o czym bya mowa w tym rozdziale ;)).

Rozdzia 12 Systemy ERP

1. Geneza systemw ERP

SYSTEM WSPOMAGAJCY ZARZDZANIE (Management Support Systems MSS)
dokonuje wyboru, udostpniania i integracji danych z rnych rde.
Cel: dostarczenie informacji niezbdnych do rozwizywania problemw decyzyjnych.

1) Rnorodnod potrzeb informacyjnych na rnych szczeblach zarzdzania => powstanie kilku generacji
systemw MSS (wszystkie nadal wykorzystywane w biznesie):

I Dziedzinowe systemy transakcyjne wspomagajce poszczeglne obszary zarzdzania (np.
system finansowo-ksigowy, system kadrowo-pacowy).
Skutek: usprawnienie ewidencji procesw gospodarczych.

II Systemy informatyczne, umoliwiajce:
- zarzdzanie dokumentami
- planowanie i monitorowanie obszarw zarzdzania
- wspomaganie decyzji
- analizowanie i prezentowanie informacji
- planowanie zasobw i sterowanie procesami biznesowymi ERP,
- komputerowo zintegrowane wytwarzanie
Skutek: optymalizacja zasobw i procesw.

III Systemy e-biznesowe, czyli wykorzystanie Internetu, hurtowni danych, wyszukiwania informacji
i narzdzi analitycznych (np. Customer Relationship Management CRM, e-commerce, e-banking).
Skutek: optymalizacja relacji organizacji z otoczeniem.

I + II + III = IMIS

ZINTEGROWANY SYSTEM INFORMATYCZNY (Integrated Management Information System IMIS)
wspomaga zarzdzanie, jest zorganizowany moduowo lub komponentowo, zatem dopasowany do
specyfiki organizacji.
Obsuguje wszystkie obszary zarzdzania.
Cecha: zorientowany na procesy logistyczne i finansowe.

Moduy zestawy narzdzi o rnej zoonoci i przeznaczeniu (np. rachunkowod finansowa, gosp.
materiaowa).
Komponenty obiekty oferujce okrelon funkcjonalnod.

INTEGRACJA poczenie elementw systemu informacyjnego.
wewntrzna integracja systemw w ramach danej organizacji, ktre wczeniej funkcjonoway
jako niezalene.
zewntrzna poczenie systemw wewntrznych z otoczeniem.


2) Etapy rozwoju systemw zintegrowanych (cechy modeli):
(70. XX) MRP -
systemy planowania potrzeb materiaowych: obliczanie rzeczywistego zapotrzebowania na materiay, na
podstawie zleceo sprzeday, zestawieo materiaowych i stanw zapasw;
(80. XX) MRP II -
systemy planowania zasobw produkcyjnych: harmonogramowanie produkcji z uwzgldnieniem marszrut
technologicznych i zdolnoci produkcyjnych, obliczanie rzeczywistego zapotrzebowania na materiay i
pprodukty;
(80. XX) dodatkowo systemy zaawansowanego planowania i harmonogramowania oraz systemy
realizacji produkcji;
(1990) ERP -
systemy planowania zasobw przedsibiorstwa: optymalizacja zasobw i procesw biznesowych,
zastosowanie procedur finansowych w zakresie rozliczania zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji,
architektura moduowa;
(2000) ERP II -
systemy planowania zasobw i relacji przedsibiorstwa z otoczeniem: wsppraca z klientami,
dostawcami i partnerami handlowymi, biznes elektroniczny w aocuchu dostaw, architektura
komponentowa.

Kady z powyszych systemw jest poszerzeniem poprzedniego o dodatkowe funkcjonalnoci.

2. System ERP jako zintegrowany system informatyczny

System ERP (Enterprise Resource Planning) to zestaw narzdzi informatycznych, umoliwiajcych
sterowanie procesami biznesowymi oraz monitorowanie i analizowanie funkcjonowania organizacji.

1) Zadania systemu ERP:

- czy dostawcw i klientw w aocuchu dostaw;
- koordynuje cztery obszary funkcjonalne (patrz schemat);
- tworzy symulacje na wypadek rnych scenariuszy procesw biznesowych.

2) Struktura systemu ERP:

Centralna
baza
danych
Zarzdzanie finansami
(podstawa systemu)
Zarzdzanie aocuchem
dostaw (logistyka)
Zarzdzanie zasobami
ludzkimi
Marketing i sprzeda
3) Waciwoci systemu ERP:
- kompleksowod funkcjonalna
- zaawansowanie technologiczne i merytoryczne
- integracja danych w centralnej bazie oraz integracja procesw
- otwartod (moliwod integracji z otoczeniem)
- elastycznod
- innowacyjnod.

4) Korzyci z wykorzystywania systemw ERP:
- integracja informacji ze wszystkich dziaw przedsibiorstwa
- poprawa poziomu obsugi klienta
- redukcja poziomu utrzymywanych zapasw
- obnika kosztw produkcji
- synchronizacja wielu procesw
- poprawa pynnoci finansowej.

5) Dostawcy systemw ERP:
Na rynku midzynarodowym:
- SAP (niem.): SAP ERP, SAP All-in-One, SAP BusinessOne
- Oracle (am.): gwnie Oracle ERP
- Sage (bryt.): Symfonia Forte
- Microsoft (am.): Microsoft Dynamics
- Infor (am.): Infor ERP LN
(Rynek nieustannie si konsoliduje, dochodzi do wielu fuzji i przejd, zarwno midzy duymi firmami, jak
i z lokalnymi producentami.)

Na rynku polskim:
- SAP
- Oracle
- Comarch (pol.)
- IFS (szw.)
Te cztery firmy uzyskuj cznie 60% przychodw z rynku polskiego.

3. System ERP a zarzdzanie acuchem dostaw

aocuch dostaw to grupa przedsibiorstw realizujcych wsplnie procesy przepywu produktw,
informacji i rodkw finansowych od miejsc pozyskania surowcw do miejsc konsumpcji.

Zarzdzanie aocuchem dostaw SCM (Supply Chain Management) to planowanie, organizowanie i
kontrolowanie dziaao w ramach aocucha.

Korzyci biznesowe z zastosowania SCM:
- integracja procesw wewntrznych i zewntrznych
-moliwod globalnego planowania i przeprowadzania symulacji w czasie rzeczywistym
- szybsze dostarczanie nowych produktw na rynek
- minimalizacja cakowitych kosztw przepywu produktw i informacji
- optymalizacja poziomu zapasw w aocuch dostaw.
obsuguj mae i rednie przedsibiorstwa orazrodzimych producentw
obsuguj najwikszych klientw, czsto oddziay firm midzynarodowych w Polsce

*aocuch wartoci to cig powizanych czynnoci, realizowanych w ramach procesu wytwarzania
finalnego produktu lub usugi, ktre umoliwiaj uzyskiwanie wartoci dodanej.

4. Wdraanie i uytkowanie systemu ERP

1) Cykl ycia systemu ERP:

Analiza przedwdroeniowa Pozyskanie systemu Wdroenie systemu Uywanie systemu

2) Struktura kosztw posiadania systemw ERP:
- licencje oprogramowania uytkowego
- usugi wdroeniowe
- wsparcie techniczne
- administrowanie
- infrastruktura techniczna

3) SAP Solution Manager jako platforma wdraania i utrzymania:
SAP Solution Manager, czyli meneder rozwizao, to platforma zawierajca zestaw narzdzi do
scentralizowanego i efektywnego zarzdzania rozwizaniami: projektami wdroeniowymi, testami,
narzdziami szkoleniowymi, raportami i pomoc techniczn.

Fazy wdraania wg. metodyki SAP Solution Manager:

Przygotowanie projektu Koncepcja biznesowa Realizacja Ostateczne przygotowania
Uruchomienie i obsuga systemu


5. Kierunki rozwoju systemw ERP
1) Przesanki rozwoju:
- system ERP jest podstaw nowoczesnych rozwizao IT w przedsibiorstwach i instytucjach,
- z systemem ERP mona integrowad inne systemy,
- producenci systemw ERP cigle udostpniaj nowe rozszerzenia funkcjonalne i technologiczne,
- w systemach ERP mona stosowad rne architektury oprogramowania,
- konsolidacja producentw doprowadzi do rozszerzenia oferty tych systemw.

2) W ostatnich latach mona wyrnid tendencje do budowy systemw branowych i komponentowych.

Systemy branowe s tworzone w celu ograniczenia zoonoci systemw uniwersalnych oraz
uzupenienia ich o specyficzne funkcje branowe.
Zalety: atwod obsugi, atwiejsza adaptacja systemu branowego do warunkw panujcych w firmach
danej brany, ni systemw uniwersalnych.

Systemy komponentowe powstaj poprzez przyjcie wsplnego standardu komunikacyjnego w ramach
systemu zintegrowanego, ktry skada si z wielu komponentw.
Zalety: moliwod wykorzystania komponentw przez wielu uytkownikw oraz stosowani akomponentw
pochodzcych od rnych producentw.

3) Kierunki rozwoju systemw ERP:
- powszechne stosowanie technologii internetowych i mobilnych,
- doskonalenie narzdzi analityki biznesowej (np. hurtownie danych) oraz narzdzi korporacyjnego
wyszukiwania informacji,
- przechodzenie na architektur zorientowan na usugi,
- stosowanie systemw branowych w celu automatycznego konfigurowania systemu i skrcenia czasu
wdroenia,
- otwartod na inne rozwizania informatyczne,
- integracja systemw ERP z pakietami biurowymi,
- stosowanie oprogramowania open source,
- udostpnianie oprogramowania jako usugi Software-as-a-Service (SaaS).


Systemy ERP stanowi obecnie rdzeo rozwizao wspomagajcych zarzdzanie.
Systemy CRM autor: Adam Marszaek
Wprowadzenie:
CRM Customer Relationship Management strategia biznesowa + technologia informacyjna
nakierowana na zarzdzanie zwizkami midzy firm a klientami w celu maksymalizacji korzyci.
Wsza definicja CRM: grupa systemw informatycznych wspierajca obszar zarzdzania relacjami z
klientami.
Podstawy strategii CRM:
Kluczowe zaoenia, na ktrych opiera si CRM (czyli dlaczego opaca si go wprowadzad):
maa grupa klientw przynosi najwiksze zyski zwizane z tym prawo Pareto 20%
klientw przynosi 80% zyskw firmy
podstawowym rdem zysku firmy s klienci lojalni utrata klienta jest boleniejsza ni
pozyskanie nowego ludka
Kluczowe hasa kojarzce si z CRM: lojalnod klienta, partnerski charakter zwizku midzy firm a
klientem, zrozumienie potrzeb klienta oraz segmentacja klientw (na jednorodne grupy, dziki czemu
atwiej zarzdzad kontaktami z nimi)
Budowa systemu CRM
CRM skada si z trzech elementw:
CRM operacyjny
CRM analityczny
CRM komunikacyjny/interakcyjny
Elementy te cz si wzajemnymi powizaniami, dane z jednego systemu wykorzystywane s w
pozostaych
CRM operacyjny
Celem CRM operacyjnego jest gromadzenie danych o potencjalnych i biecych klientach
firmy. Celem firmy jest wykreowanie w bazie danych holistycznego (penego) obrazu klienta.
CRM operacyjny zbiera zatem dane osobowe, rejestruj histori kontaktw, dane
marketingowe.
rdem danych dla CRM s: pracownicy, badania, rda zewntrzne (np. GUS), zbiory
danych firmy (np ERP, SCM)
CRM analityczny
CRM analityczny to zbir narzdzi do analizy danych sucych do budowania wiedzy
umoliwiajcej stworzenie dugoterminowej relacji z klientami.
Narzdzia wykorzystywane w CRM analitycznym okrela si mianem Business Intelligence.
Podstawowe narzdzia BI to:
Hurtownie danych
Systemy pytajco-raportujce
Systemy przetwarzania analitycznego OLAP
Eksploracja danych
Systemy CRM s w stanie samodzielnie tworzyd raporty i analizy do wykorzystania przez ludzi.
CRM komunikacyjny
CRM komunikacyjny zestaw narzdzi sucy do uatwienia kontaktu pomidzy organizacj
a klientem.
Celem CRM komunikacyjnego jest uzyskanie jednolitego obrazu klienta i sprawienie, eby on
rwnie postrzega firm jako jedn caod. Std te potrzeba integracji informacji
docierajcych rnymi kanaami do klienta.
W tym celu powstay wielokanaowe centra obsugi klienta, ktrego podstawowym
elementem jest call center. Centra te wykorzystuj technologie typu: ACD automatyczna
dystrybucja poczeo, IVR interaktywne odpowiedzi sowne (jeli chcesz skontaktowad si
z dziaem X, wcinij przycisk 1 itp.), VR rozpoznawanie mowy, CTI integracja komputera z
telefonem.
Nowsze funkcje call center zwizane z Internetem to chat-bot i automatyczna analiza treci
mailowych.
Korzyci z call center:
Zmniejszenie kosztw nawet o 70% przez automatyzacj zadao i zwikszenie
wydajnoci
Poprawa obsugi klienta przez umiejtne wykorystanie bazy danych, scenariuszy
rozmw i innych informacji o kliencie.
Zastosowanie CRM
CRM znajduje swoje zastosowanie w:
Marketingu (TEM technology-enabled marketing)
Sprzeday (TES technology-enabled selling)
Obsudze klienta i serwisie (CSS customer services and support)
Marketing:
Automatyzacja dziaao zwizanych z kampaniami promocyjnymi, zasobami marketingowymi,
badaniami marketingowymi, telemarketingiem i personalizacj (bd te kaleczc jzyk polski
kastomizacj) produktu.
Sprzeda:
Zarzdzanie kontem klienta
Zarzdzanie kontaktami z klientami
Konfiguracja sprzeday (dostosowanie oferty/usugi do potrzeby klienta)
Zarzdzanie prac handlowcw
Internetowa sprzeda
Obsuga klienta:
Zarzdzanie reklamacjami
Organizacja czasu pracy
Call center
Samoobsuga w Internecie e-service
Kierunki rozwoju CRM
CRM ewoluuje, poniewa ewoluuje znaczenie sowa klient. Systemy CRM s wzbogacane, by
sprostad wymaganiom partnerw handlowych, pracownikw, dostawcw.
Wraz z rozwojem Internetu rosn kolejne strategie np. CRM 2.0 zakadajca zaangaowanie
klienta w ksztatowanie relacji z firm.
Powstaj systemy PRM Partner Relationship Management, SRM suppliers..., VRM visitors...,
eCRM electronic CRM, mCRM mobile CRM, ERM Employee... Ich cele s podobne, nakierowane
s jednak na inn grup ludzi.
Etapy wprowadzania systemu CRM (podejrzewam, e nie bdzie)
Analiza przedwdroeniowa (planowanie, wybr architektury/projektu) -> wybr systemu CRM ->
rozwj -> wdroenie -> ocena i optymalizacja dziaania.
Koszty i korzyci z wdroenia CRM:
Koszt wdroenia zwizany z iloci funkcji, wielkoci i struktur przedsibiorstwa, zmianami
w strukturze teleinformatycznej
Koszty dzieli si na porednie i bezporednie, czsto ciko jest precyzyjnie okrelid koszty
porednie
Korzyci dziel si na mierzalne oraz niemierzalne
W krtkim okresie ciko jest zauwayd kwantyfikowalne efekty, w dugim okresie te zmiany
s bardziej widoczne zwiksza si wiedza o klientach, wyklarowuje si obraz klienta,
zwiksza si lojalnod klienta.


Systemy Business Intelligence
14.1. Wprowadzenie
Wykorzystanie systemw Business Intelligence pozwala:
Ograniczad koszty
Maksymalizowad zyski
Optymalizowad dziaania
Zwikszad efektywnod
Ograniczad ryzyko organizacji
Kady system BI obejmuje procesy pozyskiwania (adowania) danych z systemw rdowych, przetwarzania,
skadowania oraz prezentowania ich w postaci analiz i raportw. Struktura systemu BI moe uwzgldniad dane
w postaci tabeli paskich oraz w postaci wielowymiarowych struktur danych zwanych kostkami OLAP.
Def. Business Intelligence BI to system dostarczania waciwych informacji, waciwym osobom we waciwym
czasie, aby wspomagad procesy podejmowania decyzji przez analiz danych i w efekcie uzyskad przewag
konkurencyjn.
14.2. Znaczenie i uytecznod BI
Wczeniej podejmowano decyzje na podstawie intuicji i wasnego dowiadczenia, a teraz podejmuje je si na
podstawie informacji uzyskanych z posiadanych zasobw danych. Dziki zautomatyzowaniu procesw
pozyskiwanie danych stao si duo atwiejsze i szybsze. Jednak pojawi si problem, jak te dane uporzdkowad,
stworzyd dla nich odpowiedni infrastruktur, analizowad je i tworzyd raporty uatwiajce podejmowanie
dugoterminowych decyzji strategicznych opartych na faktach. To doprowadzio do powstania systemw BI.
Cztery etapy rozwoju tych systemw:
1) Akademickie pocztki
2) Tworzenie i doskonalenie narzdzi BI i ich elementw skadowych
3) Tworzenie rozwizao w odpowiedzi na konkretne potrzeby biznesowe
4) Tworzenie rozwizao dedykowanych dla poszczeglnych bran z uwzgldnieniem ich specyfiki.
Ad.1.) Koniec lat 60. XX w to wynalezienie w dwch orodkach uniwersyteckich dwch niezalenych systemw
do analiz statystycznych SAS Institute i SPSS.
Ad.2.) Tworzenie firm specjalizujcych si w oprogramowaniu: SAP, Microsoft i SAS Institute, Oracle, Hyperion
czy Cognos. Kada z nich rozwija relacyjne bazy danych, ERP oraz informatyczne systemy zarzdzania.
Zwikszenie znaczenia po 1989 roku, gdy H. Dresner (Gartner Group) uywa po raz pierwszy nazwy Business
Intelligence, jako metod i koncepcj wspomagania decyzji biznesowych poprzez systemy analizy danych. Inne
rozumiane podobnie polskie nazwy Business Intelligence to analityka biznesowa, informacja zarzdcza, systemy
informacyjne, systemy analityczne oraz inteligencja biznesowa. Systemy BI zalicza si do SWD (Systemw
Wspomagania Decyzji, DSS). Nastpnie w 1990 W. Inmon wprowadza pojcie hurtowni danych. Powstaj tez
kolejne firmy dostarczajce rozwizao BI: Microstrategy i Business Objects.
Def. Hurtownia Danych (ang. Data Warehouse) to zbir danych, w ktrym niezalene, zorientowane
tematycznie dane s przechowywane z oznaczeniem czasu ich wprowadzenia, a dane wprowadzone wczeniej
nei mog podlegad adnym modyfikacjom. Dane w hurtowni sa przechowywane w postaci przetworzonej i
przygotowanej na potrzeby raportw i analiz.
Ad.3.) Pojawia si zapotrzebowanie na systemt z dziaw finansw, sprzeday, marketingu i kadr. Pod koniec lat
90.XX wieku wyrniono (czasopismo Software Magazine) na rynku oprogramowania cztery obszary wraz z
ich liderami:
Aplikacje biurowe Microsoft
Bazy danych Oracle
Aplikacje biznesowe SAP
Systemy analityczno-raportowe SAS Institute
Ad.4.) Zaczto tworzyd narzdzia dedykowane dla poszczeglnych bran ze wzgldu na ich specyfik. Jako
producent trzeba byo sprostad wymogom polityki jakoci SixSigma, a bankowiec wymogom Nowej Umowy
Kapitaowej. Wnioso to wartod w postaci oprogramowania uwzgldniajc specyfik danej brany.
4.3. Rynek oprogramowania BI
Rynek jest badany przez firmy analityczne, w tym Gartner i Datamonitor.
Analiza Gartnera:
Oparta na pogbionych wywiadach z uytkownikami rozwizao
Wynik w postaci magicznego kwadrantu (ukazuje miejsce na rynku rozwizao poszczeglnych
dostawcw w okrelonym czasie)
Bierze si pod uwag dwa kryteria: kompletnod wizji (synteza zaawansowania systemu BI) i zdolnod
do dostarczenia rozwizania (dotyczy liczby wdroeo wic ukazuje na ile proponowane rozwizanie
jest wykorzystywane w praktyce)
Kady dostawca zostaje przyporzdkowany do jednej dwiartki kwadrantu: graczy niszowych,
wizjonerw, pretendentw lub liderw.
Coroczne publikacje raportw. W 2009 roku jako liderw rynku BI wyrnia: IBM (z przejtym
Cognos)(najbardziej kompletna oferta), Information Builders, Microsoft, Microstrategy, Oracle, SAP (z
przejtym Business Objects) i SAS Institute (najwicej wdroeo).
Analiza Datamonitor (wszystkie objanienia w nawiasie odnosz si do sposobu przedstawiania danych na
wykresie):
Bierze pod uwag trzy kryteria: zaawansowanie technologiczne (o pozioma), opinie uytkowanikw
(o pionowa)(na podstawie ponad 700 pogbionych wywiadw) oraz wpyw na rynek (przedstawiony
za pomoc wielkoci kul)
Wszystkie mierzone w skali od 0 do 10 (im wiksza kula tym wikszy wpyw rynkowy). Powstaje 12
dostawcw rozwizao BI, ktrych mona podzielid na trzy grupy: krtk list najlepszych dostawcw
(najciemniejszekule), dostawcy warci rozwaenia (ciemne kule), pozostali, ktrym warto si
przypatrywad (jasne kule).
Rynek BI w Polsce
Dorwnuje standardom wiatowym
Pierwsze hurtownie danych w latach 90.XX wieku w sektorze bankowym (potrzeba raportowania
bankw do NB)
Potem rozwizania inf. zaczli oferowad wszyscy dostawcy, a przedmioty z zakresu hurtowni danych
wczono do programw studiw. W raportach za rok 2006 IDC wymienia si 41 dostawcw rozwizao
BI w Polsce

14.4. Hurtownia danych
14.4.1. Rola hurtowni danych w przedsibiorstwie
W przedsibiorstwie istniej rne systemy informatyczne. Firmy korzystaj z systemu transakcyjnego (systemu
obsugi dziaalnoci biecej), ktry wykonuje operacje powodujce zmiany danych przechowywanych,
bdcymi jednak danymi nietrwaymi. Oprcz tego firmy posuguj si systemami analitycznymi (maja
dostarczad danych do analizy problemu). Najczciej wykonywane operacje to porwnania w czasie w celu
znalezienia rnic i odpowiedzi czemu ta rnica wystpia (czasem potrzebne s te dane zewntrzne).
Systemy analityczne nie przechowuj informacji o wszystkich zdarzeniach, ale zawieraj migawki danych
(informacje co do konkretnych punktw w czasie, jak ostatni dzieo miesica zawsze o 23:00). Istotna jest
czstotliwod przenoszenia danych z systemw transakcyjnych do systemu analitycznego. Dane w systemie
analitycznym s stae (nie s aktualizowane w czasie pracy).
Systemy transakcyjne umoliwiaj: przyjmowanie duej iloci danych, wprowadzanie poprawek, wyszukiwanie
ich oraz generowanie prostych zestawieo i raportw.
Systemy analityczne su do obliczania nowych wskanikw i zmiennych, symulacji, wykrywanai relacji,
struktur i charakterystyk danych.
Waciwoci hurtowni danych:
Zorientowanie tematycznie wzgldem rnych kryteriw np. klienta, produktu itp.
Zintegrowanie konsekwencja nazewnictwa, miar i wielkoci oraz sposobu kodowania
Niezmiennod dane s stae, tylko adowane i odczytywane
Wielowersyjnod czasowa dane nie s modyfikowane, lecz tworzona jest ich historia
14.4.2. Architektura hurtowni danych
Hurtownie si buduje, a nie projektuje. Wystpuj trzy obszary dziaania:
Zasilanie
Przechowywanie i zarzdzanie danymi.
Eksploatacja hurtowni danych
Trzy gwne obszary hurtowni danych:
Wejcie (obszar zasilania danymi) dane operacyjne znajdujce si w rnych systemach
transakcyjnych. Obszar zasilania danymi z danych rdowych to oprcz mechanizmw pozyskiwania
danych, take ich przetwarzanie, kontrola poprawnoci, czyszczenie oraz adowanie. Narzdziem
zasilania jest proces ETL (Extraction, Transformation, Loading). Czd danych z systemw rdowych
trafia do bazy danych operacyjnych, wszystkie za do hurtowni danych tworzc jej repozytorium.
Punkt centralny metabaza zawierajca struktury danych przechowywanych w hurtowni
Wyjcie metody oraz narzdzia prezentacji i publikowania raportw (dostp przez przegldark
internetow, dedykowane aplikacje klienckie na stacjach roboczych, urzdzenia typu PDA czy sieciowo
przez WAP)
Mog wystpowad te hurtownie tematyczne (dla konkretnych dziaw lub grup uytkownikw) zlokalizowane
miedzy repozytorium a obszarem eksploatacji danych. Architektura moe tez obejmowad obszary skadnicy
danych (ODS) midzy transakcyjnymi systemami rdowymi a repozytorium. Ten zbir moe byd
modyfikowany, a dane w nim powinny byd biece. Suy do podejmowania operacyjnych decyzji.
Zasilanie hurtowni danych proces przenoszenia danych z systemw transakcyjnych do hurtowni
(przeksztacenie ich do wymaganej postaci poprzez integracje, denormalizacj (czenie danych z rnych
tabel), wzbogacanie o dane zewntrzne, kontrol ich poprawnoci oraz czyszczenie).
Przechowywanie danych i zarzdzanie nimi. Dane mona rozrnid ze wzgldu na rne stopnie zagregowania
danych, ich ziarnistod oraz modele hurtowni. Stopieo zintegrowania: dane biece, szczegowe i dane silnie
zagregowane (znajduj si w hurtowniach tematycznych, najczciej uywane).Szczeglny typ danych to
metadane czyli dane o danych.
Def. Metadane opisuj dane zawarte w hurtowni danych w zakresie: ich przeksztaceo, agregacji, opisu
znaczenia i ich wykorzystania, struktury i formatu, znaczenia, regu opisujcych sposb tworzenia i korzystania z
danych, waciciela danych oraz innych atrybutw.
Bardzo istotny jest przepyw danych w hurtowni danych. Dane mog byd z czasem usunite, zagregowane lub
zarchiwizowane (zwykle nie s usuwane tylko archiwizowane, dziki obnieniu kosztw przechowywania).
Def. Ziarnistod danych stopieo szczegowoci przechowywanych danych, np. dane tylko dla poszczeglnych
miesicy (niska ziarnistod) lub dni, czy godzi (wysoka ziarnistod). Zaley on od przeznaczenia hurtowni danych
(najczciej rne ziarnistoci dla rnych okresw).
Modelowanie danych w hurtowni. Modele mona podzielid ze wzgldu na wiele kryteriw. Najwaniejsze to
zakres danych, ich struktura oraz powizania miedzy nimi.
Ze wzgldu na zakres danych mamy modele:
Korporacyjny. Zakada istnienie centralnej kontroli nad wszystkimi danymi w hurtowni. Oparty jest na
ju istniejcych systemach transakcyjnych. Ma zapewnid realizacje potrzeb informacyjnych organizacji
jako caoci. Szczegowy, lecz czasochonny i kosztowny.
Tematyczny. Opis poszczeglnych obszarw dziaalnoci organizacji. Od ogu do szczegu (podejcie
zstpujce). Uatwia zrozumienie prowadzonej dziaalnoci, pojd biznesowych, zwizkw pomidzy
nimi. Podstawa innych tematycznych modeli w hurtowni.
Ze wzgldu na wewntrzn struktur danych i powizao miedzy nimi:
Modele relacyjne. Szybkie generowanie raportw ,lecz duy rozmiar danych i zajtod przestrzeni
danych (redundacja danych). Najbardziej popularny jest schemat gwiazdy.
Schemat gwiazdy - dane s rozdzielone na dwie grupy fakty (dane numeryczne) i wymiary (dane
opisowe dotyczce faktw), w rodku znajduje si tabela faktw zawierajca dane numeryczne i
klucze obce do tabel wymiarw (tabel referencyjnych), ktra nie powinna jednak zawierad innych
danych nienumerycznych ni klucze oraz danych numerycznych, ktre s nieaddytywne, gdy nie
bdzie moliwe generowanie agregatw.
Modele wymiarowe. Tabele wymiarw zawieraj dane opisujce fakty i ich atrybuty. Zazwyczaj w
postacie zdenormalizowanej z du liczb kolumn.
Poczenie obu sposobw.
Modyfikacje schematu gwiazdy to:
patek niegu - normalizacja danych tabel wymiarw w hurtowni w celu stworzenia nowych wymiarw
w postaci osobnych tabel poczonych relacjami z oryginaln tabel wymiarw
konstelacja - zawiera wicej ni jedn tabel faktw, ktre s poczone przez wsplne tabele
wymiarw
Eksploatacja, czyli dostp do danych. Zazwyczaj najwikszy i najbardziej zrnicowany. Zaley od sposobu
wykorzystania danych. Mona wyrnid wiele sposobw korzystania z hurtowni:
raporty statyczne predefiniowane raporty, ktrych definicje zostay okrelone przez uytkownikw
koocowych z podaniem cyklu odwieania tych raportw
raporty dynamiczne umoliwiaj uytkownikom parametryzacj raportw standardowych
udostpnienie narzdzi do zapytao i raportowania uytkownik ma dostp do zestawu danych i moe
z nimi pracowad w sposb interaktywny
analizy wielowymiarowe wykonywane na podstawie danych z wielowymiarowych modeli hurtowni
wraz z narzdziem, ktre uatwia poruszanie si po tych danych, ukrywaj ich struktur, np. poprzez
drenie danych (ustalenie ich wzorcw na podstawie struktur danych z przeszoci)
systemy EIS (Executive Information Systems) systemy informowania kierownictwa pozwalajce
monitorowad stan przedsibiorstwa
14.5 Funkcjonalnod rozwizao BI
Dwie wersje funkcjonalnoci: tradycyjna (BI jako system zapytao i raportowania) i nowoczesna.
Platforma BI okrelenie funkcjonalnoci systemu BI (integracja, skadowanie, zaawansowane analizy,
odpowiedzi na zapytania i generowanie raportw)
Funkcjonalnoci rozwizao Enterprise BI wedug Oxford/HEC jakimi posuguj si analitycy rynku i dostawcy
rozwizao: (w kolejnoci: obszar funkcjonalnod)
Narzdzia hurtowni danych dostp do rda danych, zarzdzanie procesami ETL, Point
&clickinterface (przyjazny interfejs)
Raportowanie raportowanie operacyjne, raportowanie OLAP, raportowanie oparte na przegldarce
internetowej, powizane raporty, analizy w raportowaniu, wsparcie dla portali
Analityka analizy opisowe, eksploracja danych, prognozowanie
Zarzdzanie efektywnoci pozafinansowe KPI (Key Performance Indicator ledzenie
pozafinansowych wskanikw efektywnoci), finansowe KPI i branowe KPI
Platforma BI zintegrowane metadane, dwukierunkowy wpyw (wpyw zmian na proces ETL), wsplne
reguy bezpieczeostwa
14.5.1. Raportowanie
Raporty standardowe:
statyczne - poszczeglne wartoci naliczane jednokrotnie i udostpniane wielu odbiorcom, dziki
czemu raport jest przeliczany raz -> minimalizacja obcienia systemu, raporty te mog byd
automatycznie cyklicznie odwieane, co zmniejsza ryzyko bdu czowieka
dynamiczne dziki dostpowi przez przegldark internetow, daj moliwod modyfikacji
pierwotnego projektu (filtrowanie i drenie danych czy przegldanie ich w innych wymiarach).
Moliwe s funkcje: dodania wyrnienia warunkowego, podsumowania danych czy wywietlania
udziaw procentowych. Dziki dynamicznemu rodowisku raportowemu atwo tworzyd nowe
zestawienia , raporty o analizy co umoliwia prac w trybie ad hoc.
Def. Filtrowanie danych wybr podzbioru danych z ogu dostpnych danych na podstawie warunku
okrelonego przez uytkownika.

14.5.2. Dostp do danych i ich integracja.
Integracja danych zbieranie danych, z rnych rde, czyszczenie ich i wzbogacanie (tekstowe dane
niestrukturyzowane, a nawet dane graficzne).
Migracje danych przy wymianie starego systemu na nowszy lub innego dostawcy, czsto si nie tylko
przenosi, ale wanie wzbogaca i czyci.
Czyszczenie danych usuwanie danych nieprawidowych i zbdnych w procesie adowania. Czst uywa si
okrelenia higiena danych, czyli czyszczenie i porzdkowanie danych.
14.5.3. Przetwarzanie i analizowanie danych.
Statystyka opisowa porzdkowanie danych w postaci list czy rankingw i uzyskiwanie informacji z raportw,
umoliwiajcych znalezienie odpowiedzi na pytanie co si zdarzyo. S to raporty paskie (gdy s
przedstawiane w postaci paskich tabel).
Analizy OLAP(On-Line Analytical Processing), czyli analizy oparte na wielowymiarowych strukturach danych,
umoliwiajce obserwowanie trendw I statystyk nieosigalnych w raportach paskich, tabelarycznych,
wykonywanych bezporednio na hurtowni danych.
Def.OLAP to og analiz i procesw przetwarzania danych w krtkim czasie (on-line), tzn. w czasie
pozwalajcym na realn interakcj z systemem.
Do realizacji zaoeo OLAP stworzono wiele technologii, midzy innymi Kostk OLAP.
Kostka OLAP stanowi wielowymiarow struktur danych podanych w postaci:
Poziomw ( hierarchia w organizacji, poziom szczegowoci)
Wymiarw ( dane opisowe, zmienne klasyfikujce)
Miar (wskaniki numeryczne)
Umoliwia szybki, wydajny i bezpieczny dostp do danych z rnych punktw widzenia dziki wielowymiarowej
strukturze oraz przechowywaniu agregatw danych. Jest podstawow jednostk w systemie OLAP. Z
technologi OLAP wie si pojcie drenia danych. Kostka OLAP udostpniana jest za pomoc serweru OLAP.
Podobny do serwera baz danych, lecz zwraca fragmenty kostki OLAP. Najczciej stosowane to model relacyjny
ROLAP (zawiera agregaty danych zdefiniowane poprzez relacyjne modele danych, jednolity jzyk zapytao SQL),
wielowymiarowy MOLAP (agregaty w postawi wielowymiarowej, struktura wydajniejsza ni ROLAP, ale
redundantna, brak jednolitego jzyka zapytao) i hybrydowy HOLAP( poczenie ROLAP i MOLAP).
Korzyci to moliwod zaawansowanych analiz modelowania predykcyjnego, prognozowania i optymalizacji.
Redukcja domysw, intuicji i spekulacji.
14.5.4.Publikacja wynikw i inne sposoby dystrybucji informacji.
Dystrybucja informacji przygotowanie i dostarczenie raportu dla zarzdu w formacie PDF, RTF, HTML, czy te
wysanie emaila. atwo mona aktualizowad raporty poprzez odwieenie danych. Dlatego czsto uywa si
arkuszy kalkulacyjnych.
14.6. Uytkownicy systemw BI
System BI integruje ludzi, procesy i technologi. W cyklu BI bior udzia trzy grupy uytkownikw: specjalici IT
(przygotowanie danych), analitycy biznesowi (tworz raporty, analizy, modele i je oceniaj) i kadra zarzdzajca
(okrela problem i ocenia czy wynik jest wystarczajcy).
14.7. Uwarunkowania skutecznego wdroenia rozwizao BI
O sukcesie wdroenia decyduje jego zgodnod z oczekiwaniami. Coraz wicej firm tworzy BI Competency Center
(BICC), by w peni wykorzystad wdroony system. BICC wedug Gartnera to zesp z okrelonymi zadaniami,
rolami, wspierajcy efektywne wykorzystanie BI w organizacji. To bardziej holistyczne podejcie wyrnia cztery
wymiary: kapita ludzki, procesy wiedzy, kultur oraz infrastruktur.
14.8. Trendy i przyszod BI
Mona wyrnid kilka istotnych trendw:
Poprawienie dokadnoci analiz i szybkoci ich uzyskiwania
Rozwj rozwizao korporacyjnych
Dalszy rozwj rozwizao branowych
Integracja rozwizao BI
Zwikszenie efektywnoci
Rozwj interfejsu uytkownika

Rozdzia 15.

System zarzdzania przepywem pracy ( system workflow) to system zapewniajcy automatyzacj
procesu biznesowego, w czci lub w caoci, podczas ktrej dokumenty, informacje lub zadania s
przekazywane midzy uczestnikami do wykonania zgodnie z ustalonym zestawem regu.
Proces biznesowy stanowi zbir powizanych ze sob czynnoci ukierunkowanych na realizacj
okrelonego celu biznesowego w oparciu o wykorzystywane zasoby. Proces biznesowy jest sterowany
poprzez strategi organizacji definiujc cele oraz produkty tworzone przez procesy.
W ramach procesw biznesowych mona wyrnid:
- czynnoci automatyczne elementy, ktre mog zostad wykonane w ramach systemu przepywu
pracy
- czynnoci manualne elementy, ktre nie mog zostad wsparte przez system
- definicja procesu opis procesu zawierajcy m.in. informacje o czynnociach skadowych i ich
rodzajach
- system przepywu pracy na podstawie definicji procesu decyduje o tym, ktre elementy powinny
zostad wsparte
- instancja procesu indywidualny przebieg procesu biznesowego, skada si z instancji czynnoci,
takich jak wsparcie pracy uczestnika procesu lub wykonanie pewnego kroku automatycznie

Model referencyjny opisuje struktur systemw przepywu pracy oraz ich powizania z
otoczeniem:
Silnik przepywu pracy oprogramowanie zapewniajce tworzenie, zarzdzanie i wykonywanie
procesw.
Narzdzia definiowania procesw opisuj przebieg procesu biznesowego w taki sposb, aby byo
moliwe wykonanie instancji procesw.
Narzdzia administrowania i monitorowania umoliwiaj zarzdzanie i badanie wykonywanych
procesw.
Wywoane aplikacje wspieraj wykonywanie konkretnych czynnoci.
Funkcjonalnod mona wyodrbnid jako:
Sterowanie przepywem zadao, informacji i dokumentw po zakooczeniu kadego kroku
potrzebne informacje i informacje zostan automatycznie przekazane, system utrzymuje list
zadao dla uytkownikw i przypomina o zalegych zadaniach do wykonania
Przydzia pracy
Monitorowanie i kontrol
Korzyci pynce ze stosowania systemw zarzdzania przepywem pracy:
Efektywne wykorzystanie czasu pracownikw
Poprawa konkurencyjnoci
Zapewnienie penego obrazu sytuacji w zakresie wykonywanych procesw
Poprawa jakoci
Dostawcy rozwizao z zakresu przepyww pracy: Oracle, SAP, IBM, Microsoft.
System zarzdzania dokumentami jest to oprogramowanie zapewniajce pozyskiwanie,
przetwarzanie oraz przechowywanie dokumentw istniejcych w postaci cyfrowej w sposb
uwzgldniajcy strategi organizacji dotyczc zarzdzania treci.
Systemy te wspieraj prac z dokumentami przez:
Pozyskiwanie postaci elektronicznej dokumentw
Zarzdzanie tymi dokumentami i prac nad nimi
Przechowywanie dokumentw, z zachowaniem zdefiniowanych zasad poufnoci
Dostawcy rozwizao z zakresu zarzdzania dokumentami: IBM (po przejciu FileNet), EMC, Open Text
Typy procesw przepywu pracy:
Produkcyjne charakteryzuj si znacznym stopniem powtarzalnoci przy duej zoonoci.
Pozwala to na zastosowanie automatyzacji.
Administracyjne wyrniaj si niszym stopniem skomplikowania, przy podobnej
powtarzalnoci jak procesy produkcyjne, znaczna zalenod od dokumentw, uczestnicy
procesu odgrywaj wan rol, procesy nakierowane na ludzi, mniej zautomatyzowane
Ad hoc saba powtarzalnod przy skomplikowaniu podobnym do administracyjnych,
przebieg zdefiniowany jest w jasny sposb zaley od decyzji uczestnikw i jest negocjowany
na bieco. Procesy zale od informacji i dokumentw
Zespoowe saba powtarzalnod, wysoki poziom skomplikowania, wykonywane przez grup
osb
Systemy zarzdzania treci (CMS)
Intranet wewntrzna sied komputerowa organizacji o ograniczonym dostpie z zewntrz,
korzystajca z technologii (standardw, protokow i narzdzi) wykorzystywanych w Internecie.
Ekstranet rozszerzenie Intranetu pozwalajce na korzystanie z wybranej czci jego zasobw
okrelonym grupom osb spoza organizacji.

System zarzdzania treci oprogramowanie umoliwiajce zarzdzanie treci dynamicznych
stron WWW, ktre pozwala na rozdzielenie treci, warstwy logiki biznesowej i prezentacji, oferuje
funkcjonalnoci:
Moliwod atwej zmiany sposobu prezentacji treci dostpnych w ramach witryny bez
koniecznoci edytowania kadej strony
Umoliwienie publikacji treci osobom niepotraficym tworzyd stron WWW bez obarczania
ich decyzjami dotyczcymi funkcjonalnoci i wygldu strony
Uatwienie komunikacji za pomoc witryny poprzez skrcenie czasu aktualizacji
Przypisywanie uytkownikom okrelonych uprawnieo edycyjnych
Dostawcy rozwizao z zakresu zarzdzania treci: IBM, Vignette, Open Text, Interwoven.
EDI elektroniczna wymiana dokumentw
Elektroniczna wymiana dokumentw to proces wymiany danych biznesowych midzy
wsppracujcymi organizacjami, dane te s automatycznie przesyane midzy aplikacjami w postaci
dokumentw elektronicznych z zachowaniem okrelonych standardw.
Pierwsze implementacje EDI system LACES (1971) uywany na Heathrow oraz wewntrzna
implementacj firmy MAN (lata 60.)
Podstawowe standardy EDI
UN/EDIFACT midzynarodowy
ANSI X12 uniwersalny, gwnie USA
TRADACOMS popularny w sektorze handlu w UK
ODETTE motoryzacyjny
SWIFT obsuga transakcji bankowych
EDIFICE telekomunikacja i informatyka
UN/EDIFACT wystpuje jako model referencyjny, w ktrym powizane ze sob s elementy:
Elementy danych
Segmenty
Komunikaty
Grupy funkcjonalne
Wymiany
Dokument elektroniczny stanowicy odrbn caod znaczeniow zbir danych uporzdkowanych
w okrelonej strukturze wewntrznej i zapisany na informatycznym noniku danych.
Podstawowe cechy:
Zawartod
Logiczna struktura
Kontekst

DCMES schemat meta danych, jego elementami s:
Tytu
Twrca
Opis
Data
Format
Identyfikator
rdo
Relacja

XML najpowszechniej wykorzystywany format zapisu danych, jego cechy:
atwod wykorzystania
Uniwersalnod
Due moliwoci zastosowania
ebXML standard UNCEFACT oraz OASIS, ma zapewnid moliwod wymiany danych midzy
partnerami handlowymi z wykorzystaniem XML, przewaga nad EDI: niskie koszty zastosowania
XPDL (XML Process Definition Language) standard przechowywania i wymiany danych o procesach
biznesowych.
BPEL (Business Process Execution Language) jzyk sucy do specyfikacji procesw, ktre maj byd
wykorzystane przez usugi sieciowe.
Parydygmat BPMS (Business Process Management Suite)
Proces decyzji strategicznych
Proces ksztatowania
Proces wdroenia
Proces wykonywania
Proces oceny i kontroli
Zarzdzanie procesami biznesowymi jest syntez reprezentacji procesw oraz technologii
wsppracy, ktre eliminuj przeszkody wobec realizacji planw zarzdczych.
BPR (Business Process Reingineering)
Technika benchmarkingu:
Wewntrznego: porwnanie procesw obecnych z procesami z innego dziau
Zewntrznego: porwnanie procesw z procesami pochodzcymi z innych organizacji
UML (Unified Model Language) standard w dziedzinie modelowania obiektowego
wykorzystywany na potrzeby rozwoju oprogramowania
EPC (Event-driven Process Chain) stworzony przez prof. Scheera, pozwala na modelowanie
procesw biznesowych w powizaniu ze rodowiskiem ich wykonywania
LOVEM (Line of Visibility Enterprise Modeling) metoda modelowania procesw biznesowych
ukierunkowana na uwzgldnienie interakcji w klientem, stworzona przez IBM, wykorzystywana w
procesach reinynierii procesw biznesowych
BPMN (Business Processing Modeling Notation) ma na celu wykonywanie procesw biznesowych,
ktry bdzie jednoczenie atwy do zrozumienia i wystarczajco rozbudowany, aby pozwolid na
dokadne zdefiniowanie wszystkich istotnych aspektw procesu biznesowego.
Narzdzia optymalizacji procesw biznesowych wspieraj modelowanie, optymalizacj i analiz
procesw. Nie zapewniaj moliwoci wykonywania modelowanych procesw, niekiedy pozwalaj na
generacj kodw z opisami procesw.
Pakiety zarzdzania procesami biznesowymi oferuj wsparcie dla wszystkich elementw zarzdzania
procesami biznesowymi. S one rozwizaniami szerszymi funkcjonalnie od systemw przepywu
pracy czy te systemw zarzdzania dokumentami, gdy oferuj dodatkowo funkcjonalnoci
obejmujce:
Koordynacj interakcji midzy ludmi oraz systemami
Zarzdzanie caoci oprogramowania wspierajcego wykonywane procesy
Zarzdzanie reguami biznesowymi
Optymalizacj i symulacj procesw
Mechanizmy analityczne i monitorujce jak BI (Business Inteligence) czy BAM (Business
Activity Monitoring)

CSCW ( Computer Supported Cooperative Work)

16. Zarzdzanie wiedz
16.1 Zasoby wiedzy w przedsibiorstwie
Podzia wiedzy:
Wiedza formalna (jawna) udokumentowana w postaci baz danych, dokumentw itp. atwo
formuowana, przechowywana i przekazywana
Wiedza ukryta (cicha) umiejtnoci i dowiadczenie pracownikw, praktyczna, trudna do
sformuowania, przechowywania i przekazywania, ok 80% caej wiedzy
Piramida wiedzy
Dane zawieraj znaki, obrazy, dwiki lub fakty wyrwane z kontekstu
Informacjedane usystematyzowane, przedstawione w kontekcie, odpowiednio wyselekcjonowane i
zinterpretowane
Wiedza wykorzystywanie informacji w praktyce w wyniku poczenia dowiadczenia, kwalifikacji i
kompetencji specjalistw w dziaaniu
Mdrod efektywne wyciganie wnioskw, uczenie si na bdach i wykorzystywanie w praktyce
informacji i wiedzy
16.3 Definicje i cele zarzdzania wiedz
Knowledge Management KM
Jest to nowoczesna, systemowa koncepcja polegajca na efektywnym wykorzystaniu zasobw wiedzy
przedsibiorstwa i przeksztaceniu ich w trwa wartod dodan dla klientw i pracownikw. Zajmuje
si wykorzystaniem zasobw intelektualnych. Polega na deniu do maksymalnego wykorzystania
wiedzy.
Koncepcja Ernst & Young system zaprojektowany tak, aby pomc przedsibiorstwom w
zdobywaniu, analizowaniu i wykorzystywaniu wiedzy w celu podejmowania szybszych, mdrzejszych i
lepszych decyzji, by osignd przewag konkurencyjn.
Kapita intelektualny poczone: wiedza, umiejtnoci zawodowe, zdolnoci i innowacyjnod
pracownikw firmy, wartoci, kultura i strategie firmy. Tylko ta wiedza ktra jest uyteczna

16.4 Procesy i metody zarzdzania wiedz
Procesy:
- Lokalizowanie wiedzy
- Pozyskiwanie wiedzy
- Przechowywanie wiedzy
- Rozwijanie wiedzy
- Dzielenie si wiedz i jej rozpowszechnianie
- Wykorzystywanie wiedzy
Metody:
- Zarzdzanie informacjami
- Komunikacja wewntrzna w przedsibiorstwie
- Zarzdzanie kompetencjami
Metody generowania wiedzy (wybrane):
- Benchmarking - zrzynanie rozwizao od liderw w brany i adaptowanie oraz ulepszanie ich
- Mindmapping wykorzystywanie rnorodnych pomocy wizualnych, tworzenie schematw
skojarzeo i pomysw (mapy myli)
- Burza mzgw zbiorowe poszukiwanie nowych rozwizao, eksperci i laicy zgaszaj jak najwicej
pomysw, poniewa dua ich liczba z zaoenia zawiera kilka dobrych
- Metoda Kaizen cige doskonalenie procesw na wszystkich szczeblach, w celu zmniejszania
kosztw, podnoszenia jakoci, wydajnoci itp., kady pracownik proponuje ulepszenia
- Wideokonferencje spotkania wirtualne umoliwiaj kontakt i wymian wiedzy wikszej liczby osb
16.5 Strategie i architektura systemu zarzdzania wiedz
Strategie - rnorodne, ukierunkowane technologicznie (nacisk na techniki komputerowe) lub
humanistyczne (organizacyjne i midzyludzkie sieci powizao)
Strategia kodyfikacji gromadzenie informacji w rozbudowanych bazach wiedzy i bazach danych,
udostpnianych korzystajcym z nich konsultantom, pracownikom i klientom na ustalonych
odpowiednio prawach do zasobw, due znaczenie maj elektroniczne i informatyczne narzdzia
zarzdzania.
Strategia personalizacji wspieranie procesu bezporedniego przekazywania wiedzy przez
pracownikw przedsibiorstwa, tworzeniu sieci czcych ludzi i pozwalajcych na wymian
pogldw, dowiadczeo wiedzy ukrytej, rola systemw informatycznych niewielka.
Sprawny system zarzdzania wiedz powinien czyd te strategie w proporcjach odpowiednich dla
danego przedsibiorstwa

Architektura zarzdzania wiedz
Uporzdkowane elementy indywidualne systemu zarzdzania wiedz oraz ich poczenia.
Przykadowe podsystemy systemu zarzdzania wiedz: integracja zasobw informacji, wyszukiwanie,
reprezentacja wiedzy, bezpieczeostwo, wsppraca, repozytorium (miejsce przechowywania zasobw
cyfrowych)
16.6 Narzdzia zarzdzania wiedz
- Internet umoliwia powszechny dostp do wiedzy, zanikaj granice blokujce do niej dostp
- Portale korporacyjne platformy efektywnej komunikacji i wsppracy w przedsibiorstwie,
zbierajce w jednym miejscu wiedz z szeroko dostpnych rde
- E-learning zdalne nauczanie i wspomaganie szkoleo
- Inteligentni agenci programy komputerowe kojarzce ludzi z wiedz dostpn w Internecie lub
intranetach, udzielaj wskazwek na podstawie analizy wiadomoci, dokumentw, wyszukao
- intranet
- bazy i hurtownie danych
- systemy przepywu pracy i zarzdzania dokumentami WFM oraz systemy klasy BPM
- systemy wspomagania pracy grupowej
- systemy wspomagania decyzji, systemy ekspertowe
- systemy klasy ERP
- systemy klasy CRM
- systemy Business Intelligence
16.7 Technologie zarzdzania wiedz, rynek KMS
Dobr rozwizao technologicznych zarzdzania wiedz powinien zaleed od wszystkich cech
przedsibiorstwa: specyfiki dziaalnoci, profilu i wielkoci przedsibiorstwa, kondycji ekonomicznej,
obranej strategii, podejcia do zarzdzania wiedz, kultury organizacji, motywacji kadr, celw
Wymiary zarzdzania wiedz:
Twardy technologiczny
Mikki opiera si na kreatywnoci, wiedzy, kapitale intelektualnym i umiejtnociach

Rozdzia XX
Rozdzia ten mwi o metodach i narzdziach oceny inwestycji w technologie informatyczne (IT).
Co mierzyd?
Bada si 3 rzeczy: efektywnod (stosunek korzyci do kosztw), skutecznod ( stopieo realizacji celu)
oraz korzystnod (?).
Skutecznod mona badad jako stopieo realizacji celw gospodarczych przedsibiorstwa. Mwi o celu
inwestycji.
Przy ocenie efektywnoci jako koszty rozumie si negatywne aspekty inwestycji, korzyciami s
wszystkie pozytywy dla firmy (zamierzone + niezamierzone). Mwi o strumieniu $ inwestycji
Warto zwrcid uwag na ryzyko przedsiwzicia. Jako ryzyko rozumie si prawdopodobieostwo
odchylenia rzeczywistoci od zaoonych planw. Mierzy niepewnod inwestycji.
Jak mierzyd?
podzia metod na:
fundamentalne (oceniaj przedsiwzicie za pomoc jednego wskanika)
znw podzia:
>finansowe metody deterministyczne -"(...) wyraaj korzyci i koszty za pomoc
pojedynczych wartoci(...)"(cokolwiek to znaczy?)
>metody probabilistyczne - wyraaj korzyci i koszty jako zmienne losowe np. stopa zwrotu,
okres zwrotu, bieca wartod netto, wewntrzna stopa zwrotu, cakowity koszt utrzymania
Cakowity koszt utrzymania (TCO - Total Cost of Ownership ) jest metod, ktra identyfikuje
wszystkie koszta zwizane z uytkowaniem danego elementu w caym okresie jej
uytkowania. Wlicza tam si koszt nabycia, administrowania jak i porednie np. wzajemna
pomoc midzy pracownikami, czy czas nauki wasnej. TCO to nowy rewolucyjny sposb
analizowania kosztw i korzyci z informatyki!!
Metody probabilistyczne pomagaj przy wycenie niepewnoci. Warto zwrcid uwag na
metody opcji rzeczywistych (Real Options Method), ktra mwi o tym, e nowe inwestycje w
IT otwieraj drog do nowych, zyskownych inwestycji w przyszoci.
Oczekiwana wartod informacji (Expected Value of Information - EVI)- jest to rnica midzy
wartociami oczekiwanymi zysku w przypadku gdy informacj mamy i wtedy, gdy jej nie
mamy.
kompozytowe (kilka wskanikw fundamentalnych) podzia na:
>metody multikryterialne - takie, ktre sprowadza si do wsplnego mianownika za pomoc
rangowania.
Najbardziej popularna ekonomika informacji - wartoci od 0 - bezwartociowa do 100-
najlepiej. daje si oceny od 0 do 5 za pojedyncze rzeczy w rozwizaniu i potem z wagami si
mnoy, eby dao 100punktasw do zdobycia.
>metody analizy strategicznej - koncentruj si na tym, czy przedsiwzicie informatyczne
jest zbiene ze strategi organizacji.
Najbardziej popularna to strategiczna karta wynikw i analiza portfelowa.
Analiza portfelowa - ocenia si pod rnymi kryteriami rne rozwizania i w efekcie wybiera
najlepsze.
Strategiczna karta wynikw - daje si oceny dla poszczeglnych pl (klient, rozwj, procesy
wewntrzne , finanse) od 1 do 6 (6-potrzeba innowacji).
dedykowane (wybiera si metod w zalenoci od specyfiki inwestycji)
Trzeba wybrad miary odpowiednie miary fundamentalne. Gwne ma badad wpyw na firm
oraz efektywnod.
Sposb wyboru metod powinien byd taki:
1.opracowanie strategii oceny (w jaki sposb ta inwestycja w IT nam pomoe? Co jest dla nas
priorytetem z tych wdroeo?)
2.Budowa modelu do pomiarw (pomoc przedsiwzicia IT w deniu do celw organizacji +
ocena efektywnoci - korzysci, kosztw, ryzyka)

Ocena Ryzyka
wymione s 4 metody oceny ryzyka projektw inwestycyjnych:
metoody korygowania efektywnoci projektu inwestycyjnego
polega na korygowaniu stopy stopy dyskontowej, stosowanej do obliczania biecej wartoci netto
przepyww finansowych projektu.
rachunek wraliwoci projektu
mwi o tym, jak bardzo elastyczny na parametry wejciowe jest nasz projekt. Raczej do
nieskomplikowanych projektw.
metody symulacyjne
losuj niewiadome do modelu na zasadzie symulacji i sprawdzam jakie wyniki. Raczej do
nieskomplikowanych projektw
metody probabilistyczno - statystyczne
nadaj niewiadomym cechy zmiennej losowej i badaj zjawisko jako zmienne losowe o danym
rozkadzie. Dobre dla skomplikowanych projektw.

Audyt systemw informatycznych
Celem audytu jest weryfikacja, powiadczenie przez niezalen jednostk z wymaganymi
procedurami, standardami.
Tutaj wyjtkowo te do nauki jaki podzia;)
audyt bezpieczeostwa - ma na celu sprawdzid jak system odporny jest na zawieszanie, utrat danych i
wamania.
audyt legalnoci - sprawdza, czy system nie narusza prawa ( gwnie ustawa o rachunkowoci, ustawa
o ochronie danych osobowych, ustawa o ochronie informacji niejawnych)
audyt jakoci - sprawdza, czy wszystko idzie zgodnie z budetem, harmonogramem
audyt efektywnoci - tyczy si gwnie oceny ekonomicznej projektu, a gdy juz gotowe to analizuj
koszty i jak mog ujednolicid struktur