Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
0gacgif-awmfovif;v 1371
twGJ 2 trSwf 12
avavqifESarmif;a-umifh ðydysufoGm;aomfvnf;
tpdk;&xHrS tultnDr&
uav;tvkyform;rsm;
um;vrf; &xm;vrf;azgufaomfvnf; &ckdifvlxk &cdkifjynfe,fwGif
a&vrf;udk qufvuftm;udk;ae&qJ txl;wdk;yGg;vm
txufArmjynf ausmif;om;or*¾rS
wuúodkvfaumvdyfrsm;wGif or*¾rsm;wdk;csJUzGJUpnf;
ed&Oö&mowif;
17? 08? 09
txufArmjynf ausmif;om;or*¾rS jynfe,fESifhwdkif;(5)ckwGif ausmif;om;o*¾(5)ckk ppftpdk;&udk
qefUusifa&;twGuf wdk;csJUzGJUpnf;vdkufonf/
txufArmjynf ausmif;om;or*¾\ 2009 ckESpf Mo*wfpfv 14&ufaeUjzifhxkwfjyefaom owif;
xkwfjyefcsufwGif rEÅav;wdkif;? rauG;wdkif;? ppfudkif;wdkif;? &Srf;jynfe,fESifhu,m;jynfe,f&Sd wuúodkvf
aumvdyf (5)ckwGif ausmif;om;or*¾(5)ckudk wdk;csJUzGJUpnf;vdkufjyDjzpfaMumif; az:jyxm;onf/
¤if;tjyif ûrdUe,f(15)ckwGifvnf; ppftpdk;&qefUusifa&;tzGJUrsm;udk zGJUpnf;vdkufjyDjzpfaMumif;jzifh
vnf;az:jyonf/
Global Action for Burma wGifyg0ifonfh txufArmjynf ausmif;om;or*¾taejzifh trsdK;om;
15? 08? 09
tar&dueftxufv$w fawmftrwfawG‹qHk
vGefcJhaom ZlvdkifvtwGif;u ukvtwGif;
aumiftxnfaz:aqmif&Gufonfhtaejzifh ,ckuJhodkU ausmif;om;or*¾rsm;ESifh tzGJUtpnf;rsm;udk zGJU
pnf;jcif;jzpfaMumif; az:jyonf/
jrefrmEkdifiHudk ESpf&ufMumvma&mufvnf a&;rª;csKyf rpöwmbefuDrGef; jrefrmEdkifiHudk vm wjcm;vufvSrf;rrSDao;aomûrdUe,frsm;ESifhwuúodkvfaumvdyfrsm;wGif tzGJUtpnf;rsm;udk qufvuf
ywfcJhaom tar&dueftxufvTwfawmftrwf a&mufcJhpOftwGif; a':atmifqef;pkMunfESifh awGU wdk;csJUzGJUpnf;oGm;rnfjzpfaMumif; od&onf/
Jim Webbonf Mo*wfpfv 15 &ufaeUu a': qHk&efawmif;qdkcJhaomfvnf; twGif;a&;rª;csKyf ¤if;tjyif jrefrmEdkifiH&Sd ûrdUe,frsm;toD;oD;wGifvnf; rdbjynfolrsm;? tvkyform;rsm;? awmifol
atmifqef;pkMunfESifh tpdk;&{nfha*[mwGif rdepf awmif;qdkrludk etz ppftpdk;&acgif;aqmif Akdvf v,form;rsm;ESifh ausmif;om;rsm;rS rdrdwdkU,HkMunf&m rdwfaqGtodkif;t0kdif;tvdkuf wEdkifiHvHk;twdkif;
40 MumawGUqHkcJhonf/ csKyfrª;MuD;oef;a&Tu jiif;y,fcJhonf/ twmjzifh tzGJUrsm;udkzGJUpnf;jyD; ppftpdk;&udk awmfvSefwdkufyGJ0ifMu&efvnf; aqmfMoxm;onf/
a':atmifqef;pkMunftay: jypf'gPfcsrSwf tar&dueftxufvTwfawmftrwf Jim Webb etz ppfacgif;aqmifrsm;rS a':pktm; axmifacsmufqiftjypf&SmjyD; xyfrHtusOf;csxm;Ekdifjcif;rSm
vdkufjyD;aemuf etzppftpdk;&udk EdkifiHwumu onf Mo*wfpfv 14 &ufaeUu jrefrmEdkifiHudk jynfwGif;jynfy&Sd EdkifiHa&;orm;rsm;\ tcsdefESifhwajy;nD vkyfaqmifoifhonfrsm;udk rvkyfaqmifíjzpf
0dkif;0ef;jypfwif&IyfcsaeonfhtcsdefwGif tar&duef a&muf&SdcJhjyD;aemuf a':atmifqef;pkMunfaetdrf aMumif;ESifh etz ppftkyfcsKyfa&;,EÅ&m;udk vHk;0&yfqdkif;oGm;ap&ef jynfwGif;tiftm;udk tcdkiftrm
wnfaqmuf&eftwGuf tcsdeftenf;i,fomusef&SdawmhaMumif;az:jyjyD; trsdK;om;vGwfajrmufa&;
txuf v T w f a wmf t rwf u d k etzppf t pd k ; &u jcH0if;xJudk a&;ul;0ifa&mufvmol *Ref,ufaxm
vIyf&Sm;rIMuD;wGif 0efxrf;rsm;? Munf;? a&?av wyfrawmfom;rsm;ESifh jrefrmwEdkifiHvHk;&Sd wdkif;&if;om;
a':pkESifhawGU qHkcGifhay;cJhjcif;jzpfonf/
pmrsufESm 6 aumfvH 2 jynfolw&yfvHk; yl;aygif;yg0ifMu&ef wdkufwGef;EId;aqmfxm;onf/
udk;uefUtzGJUESifhjzpfyGm;aom tar&duefvTwfawmftrwf
wdkufyGJwGif etzbufrS
11 a,mufusqHk;jyD; 39 OD; a':pk vTwfay;a&;awmif;qdk
'Pf&m&&SdaMumif;ausnm
EdkifiHa&;t&
tajzr&SmbJ
jrefrmh oifwdkU cHpm;ae&aom
16? 08? 09
edkifiHa&; tar&dueftxufvTwfawmftrwf EdkifiHjcm;a&;&maumfrwD\ cHpm;rlrsm;ESifh qHk;&ªH;aeaom
tcGifhta&;rsm;tm; trsm;
ta&SUtm&SESifh ypdzdwfa'oqdkif&mwm0efcH rpöwm*sifrf0ufbfu a':
jy\emudk atmifqef;pkMunfudk jyefvnfvTwfay;&ef AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&Tudk olig od&Sdapvdkygovm;/
awmif;qdkcJhonf[k xdkif;EdkifiH befaumufûrdU owif;pm&Sif;vif;yGJ ed&Oö&m owif;Xmeonf
ajz&Sif;edkifrnf wGif ajymMum;cJhonf/ ppftpdk;&aMumifh oifwdkU\
rpöwm*sifrf0ufbfrSm AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&TESifhawGUqHkcJhpOf a':
r[kwf ? atmifqef;pkMunfudk aetdrftus,fcsKyfcsrSwfrIuae vTwfay;&eft
qHk;&ªH;aeaom tcGifhta&;
rsm;tygt0if tEdkifusifhcH
jyif 2010 ckESpfwGif ûyvkyf&efpDpOfxm;onfh a&G;aumufyGJwGif a':
atmifqef;pkMunfudk yg0ifcGifhûy&efvnf; awmif;qdkcJhonf[k rpöwm ae&rlrsm;tm; EdkifiHwumrS
8? 30? 09 ausnmonf/ a&mufodrf;ydkufjyD; &Jom;rsm;udk 0ufbfuajymonf/ urÇmhjynfolrsm; od&Sdatmif
ed&Oö&mowif; udk;uefUzufrS tavmif;16 jyefay;qGJoGm;cJhonf/ tar&duef txuffvTwfawmftrwf *sifrf0ufbfonf Mo*wfpf aeUpOf wifjyay;aeaom
udk;uefU typf&yftzGJUESifh avmif;udk &SmazGawGY&SdjyD; vuf etz &kyfoHrS udk;uefUtypf v 15 &ufaeUu aejynfawmfrSm AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&TESifh awGUqHk t,HkMunf&qHk; wckwnf;
Mo*wfpfv 27 &ufaeUrS 29 euf200ausmf odrf;ydkuf&&Sdonf &yftzGJUESif jzpfyGm;aom wdkufyGJ cJhpOf awmif;qdkcJhjcif;jzpfonf/ aom &cdkiftrsdK;om;owif;
&ufaeUxd jzpfyGm;cJhaom wdkuf [k jrefrmh&kyfoHu ausnmonf rSm Mo*wfpfv29&ufaeU nOfh tvm;wl *sifrf0ufbfrSm AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&TESifhawGUqHkjyD;
yGJrsm;wGif etz ppfwyfbufrS [k aumhbZm;ûrdUcHwOD;u ajym 1em&DwGifjyD;qHk;aMumif; ausnm aemuf &efukefûrdUwGif a':atmifqef;pkMunfESifh rdepf 40cefU awGUqHk
Xmejzpf y gonf / tcsd e f r S D
11 OD;usqHk;jyD; 39 OD; 'Pf&m onf/ oGm;cJhonf/ cGifh&&SdcJh&mwGif olr\ jrefrmEdkifiH 'Drdkua&pD&&Sda&; tepfemcHêud;yrf; qufoG,fyg/
&&SdaMumif; etz &kyfoHMum;rS Mo*wfpfv 8 &ufaeUu zkefMum;&SifESifh acgif;aqmif rIrsm;twGuf txl;av;pm;rI&SdaMumif; ajymqdkcGifh&&SdcJhonf[k od&
Mo*wfpfv 30 &ufaeYwGif aus jrefrmh&JwyfzGJUu udk;uefUtypf&yf 4 OD;udk vHk;0vufcHawmhrnf onf/ zHk; 0088(0)3772006688
nmonf/ tzGJUrSm vufeufrsm;xkwfvkyfae r[kwfawmhaMumif;ESifh t"du ¤if;tjyif txD;usefjzpfaeaomjrefrmvlxktay: zdESdyfrIrsm;vkyf ESifh (0) 4437148825
¤if;jyif udk;uefUtzGJU\ypf aMumif; az:xkwf&&SdjyD;aemuf w&m;cHrsm;tjzpf ausnmonf aeaom ppftpdk;&udk ûyjyifajymif;vJrIrsm;vkyfvmap&eftwGuf tdrf Email: narinjara.news@yahoo.com
cwfrIaMumifh &efaemifwdkif; &Jp ydkif; udk;uefUtypf&yftzGJUESifh [k vnf;od&onf/ eD;csif; w&kwfEdkifiHu ol\MoZmt&Sdeft0gudkoHk;jyD; zdtm;ay;vkyf
cef;rS &Jom; 14 OD;aoqHk;jyD; etz ppftpdk;&tMum; tajct udk;uefUtzGJUonf 1989 ck aqmif&ef wm0ef&Sdonf[k oluajymMum;cJhonf/
11 a,muf'Pf&m&&SdcJhonf[k aewif;rmvmcJhonf/ ESpfwGif etz ppftpdk;&ESifhtypf
owif;wGifaz:jyonf/ usef 25 ¤if;aemufydkif; udk;uefUwyf tcwf &yfpJxm;cJhaomtzGJUjzpf
OD;rSm wpHkw&m'gPf&m&&Sdjcif;
r&SdbJ vGwfajrmufvmaMumif;
zGJUrS Mo*wfpfv 28 &ufaeUwGif
&efaemifwdkif; &Jpcef;udk 0if
onf/ jrefrmEdkifiHwGif 5 ESpftwGif; EsLuvD;,m;vufeufxkwfvkyfEdkifrnfh
tEkjrL"gwfaygif;zdk wnfaqmufae
rGefjynfopfygwD vl‹tcGifhta&;udk,fpm;vS,frsm;u 02? 08? 09 wdkUrS MopaMwvsEdkifiHrS jrefrmht ajrmufudk;&D;,m; oabFmwpD;
qHk;jzwfcsuf ajrmufudk;&D;,m; tultnD aMumifh jrefrmhEsLuvD;,m;xkwf
&ckdifacgif;aqmifrsm;êudqdk a':pktay:pD&ifcsufudk&+wfcs jzifh (5)ESpftwGif; EsLuvD;,m;
vufeuf xkwfvkyfEdkifrnfh tEk
a&; uRrf;usifolrsm;udk jrefrmhEsL
uvD;,m;tpDtpOftm; xkwf
az:ajymMum;jyD;aemuf tqdkyg
vkyfa&;tpDtpOfrSm ydkrdk jzpfEdkif
zG,f&Sdonf[k avhvmoHk;oyfol
ed&Oö&mowif; 12? 08? 09
jrL"gwfaygif;zdkwckESifh yvlwdkeD owwif;udk The Sydney Mom- rsm;u ,HkMunfvufcHxm;Mu
,H owÅKoefUpifa&;puf&Hkwpf&Hk onf/
04? 08/ 09 a':atmifqef;pkMunfudk etz ppftpdk;&u jypf'PfcsrSwfvdkuf ing Heraldowif;pmu a&;om;
udk jrefrmEdkifiHwGif wnfaqmuf ,ck wnfaqmufaeaom
az:jyjcif;jzpfonf/
jrefrmetzppftpdk;&rS typf jcif;ESifhywfoufjyD; ukvor*¾vlUtcGifhta&;udk,fpm;vS,f av;OD;u aeonf[k MopaMwvsrS The "gwfaygif;zdkjyD;pD;ygu 2014 ck
,ckuJhodkU tEkjrL"gwfaygif;
&yftzGJUwzGJUjzpfonfh rGefjynfopf jypfwif&Iwfcsvdkufonf/ tvm;wl a':atmifqef;pkMunfudk cRif; Sydney Moming Herald o ESpfrSpjyD; wESpfudk tEkjrLAHk;
ygwDtm; e,fjcm;apmifhwyfzGJU csufr&Sd tjrefqHk;jyefvTwfay;&eftwGufvnf; awmif;qdkvdkufonf/ zdk wnfaqmufonfhudpöudk jref wvHk;pD jrefrmtaejzifh xkwf
wif;pmMuD;u xkwfaz:a&;om;
pnf;&efzdtm;ay;rItay: rGefjynf tqdkyg udpöESifhywfoufjyD; jrefrmEdkifiHqdkif&m ukvor*¾ vlU rm etzppftpdk;&rS vsdKU0SufpGm vkyfEkdifrnfjzpfonf[k xGufajy;
onf/
vkyfaqmifaejcif;jzpfjyD; ,ckuJh
opfygwDu jywfjywfom;om; tcGifhta&;txl;udk,fpm;vS,f Mr. Tomas Quintana ESifh vGwfvyf tqdkyg EsLuvD;,m;"gwf vmolESpfOD;u ajymqdkaMumif;
y,fcsvdkufonfhtwGuf &ckdif odkU EsLuvD;,m;vufeuf xkwf owif;pmu az:jyonf/
pGmxkwfaz:ajymqdkcGifhESifhumuG,fjrSifhwifa&;qdkif&m txl;udk,fpm; aygif;zdkESifh owÅKoefUpifa&;puf&Hk
vkyf&efpDpOfaejcif; jzpfEdkifajc&Sd
acgif;aqmifrsm;u êudqkdcJhMu vS,f Mr. Frank La Rue tygt0if txl;udk,fpm;vS,fav;OD;u udk jrefrmEdkifiHajrmufydkif; aemif
onf[k etz ppftpdk;&ESifh
¤if;tjyif etz ppftpdk;&
onf/ Mo*wfpfv 11 &ufaeUu aMujimcsufxkwfjyefjyD; &lwfcsvdkufjcif; vdkifa'owGif wnfaqmufae aejzifh ppfausmif;om; 1000 eD;
&ckdif 'Drdkua&pDtzGJUcsKyf ajrmufudk;&D;,m;tpdk;&wdkU\ &if; yg;udk tEkjrL"gwfaygif;zdkrsm;wGif
jzpfonf/ ¤if;xkwfjyefaMujimcsufxJrSm a':atmifqef;pkMunf\ ae onf[k jrefrmppfwyfrS buf
ESD;pGmqufqHaerIrsm;udk MunfhjyD; tvkyfvkyfudkifEdkif&eftwGuf oif
(jynfy)OuúX- vTwfawmftrwf ajymif;vmolrsm;udk udk;um;jyD;
tdrfudk roufqdkifolrsm;r0ifa&mufEdkif&ef wm0efcsxm;onfhMum;rS avhvmoHk;oyfolrsm;u ajymqdk
OD;xGef;0if;u rGefjynfopfygwD\ tqdkygowif;pmwGif Mo*wfpf 1 wef;ay;xm;jyD; tqdkygoifwef;
,ckuJhodkU usL;ausmf0ifa&mufvmonfhtwGuf vHkûcHa&;wyfzGJU0if onf/ udkwufa&mufcJh&mwGif ,ckbuf
qHk;jzwfcsufrSm tzdESdyfcHjrefrm &ufaeUu a&;om;az:jyonf/
rsm;wGifomtjypf&SdaMumif;? ¤if;tjypf&SdaomvHkûcHa&;tapmifhrsm;udk vGefcJhaomvu jrefrmEdkifiH ajymif ; xG u f a jy; vmol E S p f O D ;
wdkif;&if;om; jynfolw&yfvHk;\ jrefrm etzppfwyfrS buf
etzppftpdk;&u tjypfay;vdkufojzifh a':atmifqef;pkMunfrSm wm odkU OD;wnfckwfarmif;vmaom vnf;yg0ifonf[k od&onf/
qE´udk a&mifjyef[yfaom qHk; ajymif;vmjyD; emrnf0SufudktoHk; vuf e uf r sm; wif a qmif v m
jzwfcsufjzpfojzifh êudqdk&jcif; 0ef&Sdonf[k vHk;0rajymqdkEdkifaMumif; aMujimcsufrSma&;om;xm; ûyaeol rdk;*sdK;ESifh wifrif;qdkol jrefrm etz ppftpdk;&tae
onf/ onf [ k oH o ,jzpf c H & aom jzifh &k&Sm;tultnDjzifh tqdkyg
jzpfaMumif; ,ckuJhodkUajymonf/
]e,fjcm;apmifhwyf zGJUpnf; tvm;wl a':atmifqef;pkMunftay: jypf'PfcsrSwfvdkufjcif; "gwfaygif;zdkteD;wGif t&yfoHk;
a&;udkom vufcHvdkuf&if vHk;0 ESifhywfoufjyD; jrefrmppftpdk;&udk EdkifiHwumu jypfwif&Iwfcsae Mu tEkjrL "gwfaygif;zdkwckudkvnf;
qHk;&IH;rIawGeJUom êuHawGU&ifqdkif &mwGif ta&SU'Darmor®w Jose Ramos-Hortauvnf; ,ckjypf wnfaqmufaeonf[k jrefrm
Mu&rSmjzpfygw,f/ rGefjynfopf 'PfrSm w&m;rQwrIr&SdaMumif;? b,fvdktajctae? b,fvdkw&m; EdkifiHuxGufay:vmaom owif;
Oya'pepfrsdK;rSmrS vufcHEdkifp&mr&SdaMumif; ajymMum;vdkufonfhtjyif rsm;t& od&onf/
ygwDu etze,fjcm;apmifhwyf
a':atmifqef;pkMunfESifh EdkifiHa&;tusOf;om;tm;vHk;udk cRif;csufr&Sd jrefrmEdkifiHwGif ,la&eD,rf
zGJUpnf;a&;twGuf zdtm;ay;ae
xGuf&Sdonfhtjyif *wfpfa&mif;
wmudk tckvdk jywfjywfom;om; tjrefqHk;jyefvTwfay;&efvnf; ajymqdkoGm;onf/
csjyD; EdkifiHjcm;aiGrsm;&&Sdae&m
y,fcsvdkufwmudk uRefawmfht ajrmufudk;&D;,m;rS vdktyfae
aeeJU vHk;0 axmufcHêudqdkyg eJ U vk y f r ,f h 2010 wJ h t wG u f j zpf y gw,f / }[k
aom ,la&eD,rfESifh EdkifiHjcm;aiG
w,f/ bmjzpfvdkUvnf;qdkawmh a&G;aumufyGJ udk ajym onf/ udk jrefrmppftpdk;&xHrS &&SdEdkif
1990 ckESpfa&G;aumufyGJ&v'fudk uRef a wmf h t aeeJ U vH k ; 0t,H k &cd k i f 0g&if h a wmf v Se f a &; ojzifh EsLuvD;,m;xkwf vkyfEdkif
azgufzsufjyD; 2008 ckESpfu ûy tMunfr&SdwJhtwGuf ckvdk e,f acgif;aqmifwOD;jzpfol &cdkifjynf atmif ajrmufudk;&D;,m;u ul
vkyfcJhwJh twkta,mif nDvmcH jcm;apmif h w yf z G J U pnf ; jyD ; a&G ; vGwfajrmufa&;ygwD 'k-OuúX nDay;aejcif;jzpfonf[k oHk;oyf
u xGufvmwJh zGJUpnf;tkyfcsKyfyHk aumufyGJ0ifygqdkwJh etz wdkuf olrsm;u ajymonf/
pmrsufESm 8 aumfvH 2
Mo*wfpfv 2009 pmrsufESm 3
q&m}uD; OD;OD;omxGef;ae‹ ppfawGwGif v#dK‹0Sufðyvkyf awmifûrdUawGu jzpfMuygw,f/ ojzifh oabFmay:rSckefcsjyD; pmrsufESm 6 aumfvH 1
OD;Owœrae‹t}uKd
v_yf&Sm;r_ ppfawGwGif ðyvkyf
pdkif;j'm;wD;0dkif;acgif;aqmif q&mausmfZHarmifudk
ac:,lppfaq;r+rsm;ðyvkyf
ed&Oö&mowif;
18? 08? 09
rif;qufcdkif (ed&Oö&m)
pdkif;j'm; &ckdifpnfawmfwD;0dkif;acgif;aqmif q&mausmfZHarmifudk ûrdUe,fr,uu ac:,ljyD; ppfaq;
10? 08? 09
ar;jref;rIrsm;ûyvkyfcJhonf[k owif;&&Sdonf/
&ckdifjynfe,f ûrdUawmfppfawGwGif &[ef;awmfrsm;ESifhvli,frsm;yl;aygif;jyD; pm&Gufpmwef;rsm;? ykdpwm
trnfraz:vdkolwOD;rS ]ûrdUe,fr,u u q&mausmfZHarmifudkac:jyD;awmh EdkifiHa&;vkyfovm;?
a&SUrSmbmawGvkyfzdkUtpDtpOf&SdovJqdkjyD; ac:,lar;jref;wmawGudk ûyvkyfcJhygw,f}[k ajymonf/ rsm;uyfjyD; q&mawmfOD;OwÅraeUtêud vIyf&Sm;rIw&yfudkusif;yûyvkyfcJhonf/ trnfraz:vdkol vli,f
¤if;tjyif q&mausmfZHarmiftm; EdkifiHa&;rvkyfaMumif;ESifh qE´jyyGJrsm;wGifryg0if&ef twif;vuf acgif;aqmifwOD;u ]vmr,fhpufwbFmv 9 &ufaeUrSmusa&mufr,fh ESpf 70 jynfhajrmuf q&mawmf
rSwfa&;xdk;cdkifcJhonf[kvnf; od&onf/ OD;OwÅraeUjzpfygw,f/ ESpf 70 txdrf;trSwfaeUudk vlwdkif;od&SdEdkifatmifeJU yg0ifEdkifatmif&nf&G,fcsufeJU
q&mausmfZHarmiftdrftm; &Jom;rsm;u0ifa&mufjyD; ol\wynfhawmfol udkoef;a&Tudkvnf;zrf;qD; wvwmvIyf&Sm;rIw&yfudk usif;yzdkUpDpOfxm;ygw,f/ 'gaMumifh Mo*wfpfv 9 &ufaeUrSm pm&Gufpmwrf;
ac:aqmifoGm;cJhonf/ awG? ydkpwmawGudk ppfawGrSm pwifuyfjyD;vIyf&Sm;&wmjzpfygw,f}[kajymonf/ ¤if;tjyif olu ]q&m
udkoef;a&TrSm ppfawGaps;MuD;wGif ig;ajcmufqdkifzGifhxm;olwOD;jzpfjyD; ol\qdkifwGif vlrsm;pka0;avh awmfOD;OwÅraeUudk usif;ywmr[kwfygbl;/ Mo*wfpfv 9 &ufaeUupjyD; pufwbFmv 9 &ufaeUxd
&Sdojzifh ac:,lppfaq;ar;jref;rIrsm; ûyvkyfcJhonf[k od&onf/ wpfvwm 70 ESpfjynfhajrmuf OD;OwÅrvIyf&Sm;rIudk pwmyg/ vlawGu pm&Gufpmwef;awGudkjrifawmh OD;
ûrdUe,fr,urS olUtm;vnf; EdkifiHa&;rvkyfaMumif; twif;vufrSwfa&;xdk;cdkif;cJhjyD; at;at;aq; OwÅraeUusif;yw,fqdkjyD; oabmrsdK;jrifoGm;w,fxifygw,f/ pufwbFmv 9 &ufaeUusrS usaemfwdkU
aq;aexdkif&ef jcdrf;ajcmufajymqdkcJhonf[k ol\vkyfaz:udkifbufwOD;rS ajymonf/ &cdkifwjynfvHk;rSm q&mawmft&Sif OD;OwÅr ESpf 70jynfhaeUudk usif;yoGm;rSmjzpfygw,f/}[k ajymonf/
udkoef;a&TrSm ûrdUe,fr,urS ac:,lppfaq;ar;jref;rIrsm;ûyvkyfjyD;aemuf zrf;qD;cH&rnfukd pdk;&drfo tqdkyg Mo*wfpfv 9 &ufaeUu &[ef;awmfrsm;ESifhvli,frsm;u ppfawGûrdU&Sd bkef;awmfMuD;ausmif;
jzifh wdrf;a&SmifaecJhojzifh olaysmufqHk;aeaMumif; ppfawGwGif owif;jzpfay:aeonf[k od&onf/ wcsdKUESifh wjcm;vQdKU0Sufae&mrsm;wGif oHCmrsm;ESifhausmif;om;wdkUyl;aygif;jyD; tpnf;ta0;rsm;vnf;
]&Ju cH0efcsufeJUvufrSwfa&;xdk;cdkif;jyD; jyefvTwfvdkufayr,fh pdwfrcs&wJhtwGuf wdrf;a&Smifae usif;ycJhMuonf/ ppfawGûrdUrS ausmif;olvli,frsm;u wvwmtêudvIyf&Sm;rItjzpf q&mawmfOD;OwÅr
wmjzpfygw,f/ olUudkac:,lppfaq;jyD; &JujyefvGwfay;cJhygw,f}[k olUvkyfaz:udkifbufu ajymonf/ ESifhywfoufjyD; a&;om;xm;aom vufurf;pmapmifrsm;udk jzefUa0cJhMujyD; qDrD;? eHHUomwdkifrsm; xGef;nId
,ckktcg ppfawGwGif vHkûcHa&;udfk ,cifuxuf txl;wif;usyfxm;jyD; EdkifiHa&;vIyf&Sm;olrsm;ESifh jyD; qkawmif;trQa0rIrsm;udk vQdKU0SufûyvkyfcJhMuonf/ tvm;wl wvwmtêudvIyf&Sm;rIudk ajrmufOD;?
vlrIa&;tzGJUtpnf;rsm;udk teD;uyfapmifhMunhfaeonf[k od&onf/ &aohawmif? ausmufawmf? rif;jym;ûrdUwdkUwGifvnf; pwifûyvkyfcJhMuonf[k owif;&&Sdonf/
tygt0if um;*dwf&Sdaom ae&mrsm;ESifh oabFmqdyfurf;&Sdaom ae&mrsm;wGif uav;i,frsm;udk 0ifrsm;&Sif;jyaom vuf&SdEdkifiHa&;tajctaeESifh trsdK;om;jyefvnfoifhjrwfa&;vrf;pOfudk tav;xm;
xrif;xkwf? yvpwpftdwfjzihfxkwfxm;aom a&aEG;Murf;xkwf? "ed&nfxkwfrsm;ESifh aq;vdyfESifh uGrf; em;axmifjyD; a':atmifqef;pkMunfvGwfajrmufjyD;aemuf awGUqHkaqG;aEG;a&;vrf;ESifhom jrefrmEdkifiHa&;
,mrsm;udka&mif;csí awGU&onf[kvnf; ppfawGûrdUrS t&yfvlMuD;wOD;u ajymonf/ udk ajz&Sif;vdrfhrnfqdkonfhtcsufudk olUtaejzifh em;vnfoabmaygufaMumif; jyefvnfajymqdkcJhonf
¤if;tjyif ppfawGESifh ,cktcg xrif;usef? [if;usefawmif;olta&twGufrSm txl;rsm;jym;vmjyD; [k trsdK;om;'Drdkua&pDtzGJUcsKyf A[dktvkyftrIaqmiftzGJU0if OD;oef;xGef;uajymonf/ naeydkif;wGif
xdktxJwGif av;yHkoHk;yHkrSm uav;rsm;jzpfMuonf[k ppfawG tdk;wef;u trsdK;orD;wOD;uvnf; ajym MuHUcdkifzGHUûzd;a&;tzGJUtwGif;a&;rª; OD;aX;OD;? trsdK;orD;a&;&mtzGJUcsKyfrS a'gufwma':jrihfMunfESifh rdcifESifh
onf/ uav;apmif;a&Smufa&;tzGJU 'k OuúX a'gufwm a':a0a0omwdkESifhvnf;awGUqHkcJhonf/ 'gtjyif tajc
Mo*wfpfv 2009 a'owGif;owif; pmrsufESm 7
b*Fvma'hcsf or®wa[mif;u
jrefrmh'Drdkua&pDa&;udk axmufcH
a':atmifqef;pkMunfESifh EdkifiHa&;
tusOf;om;rsm;vGwfajrmufa&;
qkawmif;yGJ b*Fvm-jrefrme,fpyfwGifusif;y
armifat; (ed&Oö&m) tcrf;tem; ûyvkyf&jcif; vk y f & wmjzpf y gw,f } [k
02? 08? 09 &nf&G,fcsufukd OD;aqmifpDpOfol ajym onf/
jrefrmEdkifiHwGif rw&m; t wOD;jzpfonfh udkEdkifEdkifu ,ck ¤if;tjyif olu ] uRef
usOf;uscHae&onfh EdkifiHa&;t uJhodkU ajymonf/ awmfwdkU aeUvnf 2 em&DrSm
usOf;om;rsm;ESifh a':atmifqef; ]uRefawmfwdkU t"du&nf ig;yg;oDvcH,ljyD; tcrf;tem;udk
rif;qufcdkif (ed&Oö&m)
pkMunf vGwfajrmufa&;twGuf &G , f w mu a':atmif q ef ; pk pwifzGifhvSpfcJhygw,f/ aemufjyD;
10? 08? 09
qD;rD;xGef;qkawmif;jyD; y&dwfw MunfeJU EdkifiHa&;tusOf;om;awG &[ef;awmfawGu arm&okwf
b*Fvma'hcsfEdkifiH or®wa[mif; [lqdefrl[mrwftm&SwfrS jrefrmEdkifiHwGif 'Drdkua&pD&&Sda&;ESifh ppf
&m;awmf &GwfzwfylaZmfyGJwckudk vGwfajrmufvmzdkUeJU jynfxJrSm y&dwfw&m;awmfudk &Gwfzwfyl
tmPm&Sifpepfûywfusa&;udk axmufcHonf[k rsm;rMumrSDu xkwfaz:ajymMum;cJhonf/
b*F v m-jref r me,f p yf w ae&m &SdaewJh 'Drdkua&pDta&;vkyf&Sm; aZmfMuygw,f/ 'Dvdk arm&okwf
tqdkygajymMum;rIudk jrefrmh'Drkdua&pDta&;vIyf&Sm;aeol &ckdiftrsdK;orD;tpnf;t&Hk;OuúX a':apmjr
wGif usif;yûyvkyfcJhMuonf/ olawG tzrf;tqD; rcH&zdkUt udk &GwfzwfylaZmf&wmu bk&m;
&mZmvif;ESifh vGefcJhaomMo*wfpfv 8 &ufaeUu awGUqHk;pOf ajymMum;vdkufjcif;jzpfonf/
tcrf;tem;udk &cdkiftrsdK; wGuf&,f? aemufjyD; wu,fvdkU avmif; a&TOa'gif;rif;jzpfpOfu
olESifhawGUqHkcGifh&cJhol a':apmjr&mZmvif;u or®wa[mif;tm&Swf jrefrmh'Drkdua&pDta&;udk
om; EkdifiHa&;tiftm;pkrsm;u etz&J U zrf ; qD ; rI u d k c H c J h & &if arm&okwfudk &GwfzwfylaZmfcJh
axmufcHonf[k ,ckuJhodfkU ajymonf/
pkaygif;jyD; e,fpyfûrdUjzpfonfh awmifrS jyefvnf vGwfajrmuf wJhtwGuf rkqdk;&JUab;&efu
]or®wtm&Swfajymwmu ol[m ppftmPm&SifwOD;jzpfcJhayr,fh 'Dpepf[m aumif;wJhpepfwck
aumhpfbmZmûrdY (zavmif;csdwf)&Sd vmzdkUtwGuf&nf&G,fjyD; ckvdk vGwfuif;EdkifcJhw,fvdkU Ak'¨pmay
r[kwfygbl;wJh? 'DpepfaMumifh jynfoleJUwdkif;jynfxdcdkufepfemcJh&w,f/ 'gaMumifh tdrfeD;csif; jrefrmEdkifiHrSm
awmausmif;wGif Mo*wfpfv 1 arm&okwf y&dwfw&m;awmfudk
pmrsufESm 8 aumfvH 2 'Drdkua&pD&&SdzdkUvdktyfw,f/ ckvdk 'Drdkua&pD&&Sda&;twGuf êud;yrf;aewJholawGtm;vHk;udk axmufcH
&ufaeU ûyvkyfcJhMujcif;jzpfonf/ &GwfzwfylaZmfyD; qkawmif;yGJ
ygw,f/ vHk;0aemufrqkwfMuygeJU/ jrefrmh'Drkdua&pD ta&;awmfyHk[m atmifjrifudkatmifjrif&r,fvdkU
oluajymygw,f}[k a':apmjr&mZmvif;u ajymonf/
t0uRef;q&mawmfMuD; OD;auvmo b*Fvma'hcsf or®wa[mif;tm&Swfonf b*Fvma'hcsfEdkifiHudk ppftmPm&Siftjzpfjzifh ESpfaygif; rsm;
pGmtkyfcsKyfcJhjyD; 1989 ESpfu b*Fvma'hcsfEdkifiHwGifay:aygufcJhaom jynfolrsm;'Drdkua&pD&&Sda&; tHk<u
awmfvSefrIwGif or®w&mxl;rSqif;ay;cJh&onf/
ysHvGefawmfrl ¤if;aemufydkif; ZmwD,mygwDudkxlaxmifjyD; a&G;aumufyGJwGifyg0if,SOfûydifcJhjyD; vuf&SdtcsdefwGif ol
\ygwDrSm b*Fvma'hcsfEdkifiHwGif wwd,tiftm;tMuD;qHk;ygwDjzpfjyDF; vuf&SdtmPm&&Sdxm;aom tm0grD
ydkqdk;&Gm;vmjyD; Mo*wfpfv vd*fygwD\ t"dur[mrdwfygwDvnf;jzpfonf/
4 &ufaeU eHeuf 10em&D 15 or®wa[mif;tm&SwfrSm ,cktcsdefxd jynfolvlxktay: wpHkw&mMoZmanmif;olwOD;jzpfjyD; ,ck
rd e pf wG i f b0ewf x H uJhodkU jrefrmta&;vIyf&Sm;olacgif;aqmifwOD;ESifhawGUqHkjyD;aemufydkif; ydkrdkjyD; jrefrmhta&;udk tm&Hkpdkufvm
ysHvGefawmfrl oGm;cJhonf/ Edkifonf[k oHk;oyfolrsm;u ajymonf/
q&mawmfbk&m;MuD;rSm t0 awGUqHkyGJtm; or®wa[mif;tdrfwGifûyvkyfjyD; acgif;aqmifESpfOD;rSm jrefrmh'Drdkua&pD ûyjyifajymif;vJ
uRef ; jym;o&uf acsmif ; Zmwd
a&;twGuf Oa&my? tar&duefEkdifiHESifh tmpD,HEdkifiHrsm;\zdtm;ay;rIrsm; vdktyfouJhodkU tdrfeD;csif;EdkifiH
jzpfjyD; i,fpOfuyif rdbESpfyg;rSm
uG,fvGefawmf rloGm;cJhonf[k rsm;rSvnf; zdtm;ay;rIrsm;onf t"duvkdtyfonfhtcsufrsm;udkvnf; aqG;aEG;cJhMuonf[k od&onf/
od&onf/ awGUqHkaqG;aEG;yGJwGif &ckdiftrsdK;orD;tpnf;t&Hk; twGif;a&;rª; a':rmrmausmfaZmvnf; OuúX
q&mawmfbk&m;MuD; &kyft apmjr&mZmvif;ESifhtwl wufa&mufcJhjyD; tpnf;ta0;rSm wem&DcefUMumjrifhonf[k od&onf/
avmif;udk &cdkif&dk;&m ,Ofaus;rI
"avhxHk;wef;pOfvmt& avm
avmq,fwGif umuvyfwif 0ufwkwfauG;aMumifh b*Fvma'hcsfwGif
xm;rnfjzpfjyD; oû*Ø[frnfhtpD
vufeufudkiftzGJUwckeJUqufpyfwmaMumifh zrf;qD;cH&oljzpfygw,f/ tJ'DaeUn 9 em&DrSmbJ ppfawG rdZH wdkusdKtpdk;&wdkU\ vsifjrefpGm axmufvSrf;u,fwifEdkifrIaMumihf aoab;rSuif;vGwfcJh&onf/ tvm;wl
&yfuGuf qefqdyfuae pufwyfoAÁmefwpD;eJU tJ'DvludkrsufESmzHk;pGyfjyD; tzGJU0if 4 OD;ygwJh p&ztzGJUu 1980 ckESpfjynfhwGif awmifudk;&D;,m;cgif;aqmifcsef'l;0rf\ ao'Pfay;rIESifh&ifqdkifcJh&aomfvnf; t
ukvm;wefjrpfxJudk ac:aqmifoGm;cJhw,fvdkU owif;&&Sdygw,f/ trsm;pk jynfolawGuawmh p&z ar&duef\tjyif;txef zdtm;ay;umuG,frIaMumifh jypf'PfrSvGwfajrmufcJhonf/ awmifudk;&D;,m;
azsmufzsufvdkufwJhtavmif;[m olUtavmif;qdkjyD; xifjrif,lqaeMuygw,f/} [kajymonf/ onf ppfwyf\aemufcHûytkyfcsKyfaeaomacwfrS 'Drdkua&pDtjynfht0xGef;um;aomacwfodkU 1987
ppfawG rdZH&yfuGufrS pD;yGg;a&;orm;wOD;uvnf; Mo*wfpfv 9 &ufaeUu tavmif;wavmif;udk ckESpfwGif ajymif;vJcJhaomfvnf; uifrfrSm EdkifiHtmPmudk 1997 ckESpfusrSvGJajymif;&,lEdkifcJhonf/
ppfawG&Ju,laqmifvmjcif;udk twnfûyajymMum;jyD; tqdkygaeUu olUrSm tif;ayguf0qdyfurf;teD;&Sd rpöwmuifrfonf ajrmufudk;&D;,m;ESifh aphpyfnSdEIdif;a&;twGuf rnfonfhtcgurQ vufravsmhcJhovdk
rif;MuD;ausmufwef;wGif xkdifí&Sdaeonf[kajymonf/ odkUaomfvnf; tqdkygtavmif;rSm rnfolUt ¤if;\ Sunshine trnf&Sd ESpfEdkifiHqufqHa&; arQmfrSef;csufrSm atmifjrifrIrsm;&&SdcJhaomfvnf; uGefjrLepf
avmif;jzpfonfudk rod&SdygaMumif;ajymMum;onf/ ajrmufudk;&D;,m;EdkifiH\ EsLuvD;,m;pDrHudef;udk&yfwefU&ef rpGrf;aqmifEdkifcJhay/ odkUaomfvnf; uifrf
&cdkifjynfe,fwGif tajcpdkufaom axmufvSrf;a&;wyfzGJUrsm;onf jynfyvufeufudkiftzGJUtpnf; onf 2000 jynfhESpfwGif ajrmufudk;&D;,m; acgif;aqmifMuD; uifrf*sHKtD;vfESifh ESpfEdkifiHacgif;aqmifcsif;
rsm;ESifhqufpyfolrsm;udk w&m;Oya't&ta&;r,lbJ vljrifuGif;wGif tao&Sif;ypfavh&SdaMumif;od& yxrqHk;tMudrf awGUqHkndSEIdif;&efpGrf;aqmifjycJhjyD; udk;&D;,m;ESpfEdkifiH qufqHa&;aumif;rGefrItwGuf
onf/ arQmfvifhcsufajcvSrf;udk pwifay;EdkifcJholjzpfonf/ rpöwmuifrfuG,fvGefcsdefwGif ZeD;onf vD[D[kdESifh
xkdtxJwGif 7ckdifjynfwyfrawmfESifhqufpyfrIaMumifh ppfawGûrdUaetdrfay:rS axmufvSrf;a&; wyfzGJU\ om;(3)OD;usef&SdaMumif; od&Sd&onf/
zrf;qD;ac:aqmifoGm;jcif;cH&jyD; w&m;pGJqdkrIr&SdbJ ausmufawmfûrdUwGif owfjzwfcH&ol &ckdifjynfe,f
abmvHk;toif;rS emrnfMuD;*dk;orm;a[mif; OD;pHausmfvnf;yg0ifonf/ OD;pHausmfrSm jrefrmhabmvHk;
rGefjynfopfygwD qHk;jzwfcsufrS tquf
toif; yPmrvufa&G;pifa[mif;wOD;vnf; jzpfonf/ OD;pHausmfESifhtwl owfjzwfcH&&mwGif rif;jym; cdkifpdk;Edkifatmifuvnf; olUtjrifudk ,ckuJhodkUajymonf/ ]tckvdk rGefjynfopfygwDu
ûrdUrS OD;Zif;0@omrdvnf; yg0ifoGm;cJhonf/ y,f c svd k u f w mud k rG e f j ynf e ,f e J U rG e f v l r sd K ;awG t wG u f tusd K ;rygwJ h t wG u f
y,f c svd k u f w mjzpf w ,f v d k U ,l q ygw,f / rG e f j ynf opf y gwD e J U rG e f t rsd K ;om;wyf r awmf [ m
ppfawG-&efukefum;vrf;wavsmuf ud k , f y d k i f j yXmef ; cG i f h e J U
pG r f ; pG r f ; wrH w d k u f y G J 0 if a ewJ h
ppf r S e f a omz,f ' &,f j ynf a xmif p k w nf aqmuf a &;twG u f
tzG J U tpnf ; jzpf y gw,f / ol w d k U wk d u f y G J 0 if a ewmeJ U etz
awmif;qdktusyfudkifaewm[m vGJacsmfaewJhtwGuf y,fcsvdkufwmjzpfwJhtwGuf usaemfwdkUêudqdkMu
taumufudwfrsm; txl;wdk;yGg;ae &rSmjzpfygw,f}[k ajymonf/ &ckdif&[ef;ysdKrsm; or*¾OuúX t&SifoD[rSvnf; olUtjrifudk ,ckuJhodkU
ajymonf/ ]tckvdk rGefjynfopfygwDu etz zdtm;ay;wmudk y,fcsvdkufwJhtwGuf twdkuftcH wdkif;
oQifxGD;cdkif (tvGwfowifaxmuf) &if;om;vufeufudkifygwDawGtaeeJU 0rf;omtm;&p&mjzpfygw,f/ etzzGJUpnf;yHkudk vufcHxm;MuwJh
22? 08? 09 tzGJUtpnf;awGuvnf; etz&JU wzufowfvkyf&yftay: odyfauseyfMuwmawmhr[kwfygbl;/ tajct
&efukef-ppfawGta0;ajy;um;vrf;wavsmufwGif taumufaumufcHonfh*dwfrsm; txl;wkd;yGg;ae aewckckt& vufcHxm;Muwmomjzpfygw,f/ wdkif;&if;om;tcGifhta&;qdkwmuvnf; cka&;qGJxm;wJh
onf[k owif;&&Sdonf/ tqdkyg taumuf*dwfrsm;udk trnftrsdK;rsdK;jzifh a'otmPmydkifrsm;u zGifh etz zGJUpnf;tkyfcsKyfyHkxJrSm bmrS ygwmr[kwfygbl;/ ESpfaygif;rsm;pGm wdkufyGJ0ifvmcJhwJh wdkif;&if;om;
vSpfxm;jyD; xdktxJwGif wHwm;toHk;ûyc aumufcHa&;*dwf? ukefwifum;wefydkaumufcHa&;*dwfESifh rSwf awGtaeeJU tcGifhta&;bmrSrygwJh zGJUpnf;tkyfcsKyfyHkudkomvufcHcJhMu&if wkdif;&if;om;awG toufaoG;
yHkwifppfaq;a&;*dwfrsm;jzpfonf[k trnfraz:vdkol pD;yGg;a&;orm;wOD;uajymonf/ &efukef-ppfawG acR;awGudkay;jyD; wdkufyGJ0ifvmcJhwm[m bmrStusdK;r&Sdygbl;/ rGefjynfopfygwD&JUqHk;jzwfcsufudk etz
um;vrf;wavQmuf&Sd &ckdifjynfe,fbufwGif wHwm;toHk;ûyc aumufcHa&;*dwfESifh ppfaq;a&; *dwf 30 ppftpdk;&uvGJjyD; jrefrmjynfolw&yfvHk;u 0rf;omtm;&jzpfvdrfhr,fvkdU OD;Zif;,HkMunfygw,f/ xdkif;EdkifiH
&SdjyD; *dwfwdkif;wGif *dwfjzwfc? wHwm;toHk;ûycESifh wefydkvQif wefydkcrsm;udk ay;aqmif&onf[k jynf wGiftajcpdkufaom &ckdifjynfvHk;qdkfif&m ausmif;om;ESifhvli,frsm;tpnf;t&Hk;rS taxGaxGtwGif;a&;rª;
wGif;ukefpnfydkUaqmifa&;t&m&SdwOD;uajymonf/ ¤if;tjyif olu &efukef-ppfwG ta0;ajy; udkatmifrif;OD;rS olUtaeESifh axmufcHêudqdkaMumif; ,ckuJhodfkUajymonf/ ]tckvdky,fcsvdkufwmu
um;vrf;wavsmufwGif wefydkaumufcHa&;*dwf 5ck? ûrdU0ifaMu;aumufcHa&;*dwf 12 ckESifh rSwfyHkwif ppf aumif;ygw,f/ jzpfvnf;jzpfxdkfufygw,f/ wjcm;tzGJUtpnf;awGtaeeJUvnf; tckvdkjzpfapcsifygw,f/
aq;a&;pcef; 1 ckwdkUjzpfonf[k oluajymonf/ ppfaq;a&;pcef;rsm;wGif ukefwif,Ofrsm;taejzifh ppf etzu e,fjcm;apmifhwyf zGJUpnf;zdkUurf;vSrf;wmudk vufcHMuwJhtzGJUawGtwGufvnf; bmrStusdK;r&Sdyg
aq;cH&efESifh 0efaqmifcrsm;? tcGefcrsm;ay;aqmif&eftwGuf &yfwefUapmifhqdkif;&jcif;aMumifh c&D;pOf bl;/ ckvdk rGefjynfopfygwDtaeeJU etz&JU tusyfudkifzdtm;ay;rIudky,fcsvdkufwJhtwGuf etz&JU zdtm;
wpfavQmuf tcsdefMuefUMumaESmifhaES;rIrsm;&Sdfaeonf[kvnf;od&onf/ ,ckuJhodkU ppfaq;a&;ESifh aiGaMu; ay;rIawGudk cHvm&Edkifw,f/ 'gayr,fhvnf; EdkifiHa&;t& bmrStusdK;r&Sdwmudk vufrcHbJy,fcsvdkufwJh
aumufcHaom*dwfrsm;aMumifh &cdkifpD;yGg;a&;vkyfief;&Sifrsm;taejzifh txl;tcufêuHae&onfhtjyif jynfol twGuf 'gudk taumif;bufu usaemfwdkU&IUjrifoHk;oyfygw,f/}[k ajymonf/ rGefjynfopfygwDudk
rsm;yg c&D;oGm;vm&mwGif pdfwftaESmifht,SufjzpfaeMu&onf[kod&onf/ etzrS e,fjcm;apmifhwyfzGJUpnf;&ef twif;tusyfudkifzdtm;ay;rItay: rGefjynfopfygwDuy,fcsvdkuf
& vlrsdK;wrsdK;jzpfaeygw,f}[kajymonf/ vkyf&[k od&onf/ vdkufwJhtwGuf jrefrmhppftpdk;&udk jyif;jyif;xefxef &Iwfcsvdkufygw,f/ ckvdk &Iwfcswmudk Mo*wfpf 14
tqdkyg trsdK;orD;\ 7ESpft&G,f orD;zsm;em etz ppftpdk;&rS ArmjynfrS ajymif;a&GUvmol &ufaeU xkwfjyefwJhausnmcsufrSm az:jyxm;ygw,f/ jrefrmppftpdk;u a':atmifqef;pkMunfudk aetdrf
ojzifh armifawmaq;&HkwGif wufa&mufaq;uko pHjyaus;&Gmom;rsm;rSm EdkifiHawmfpDrHudef;t& ajymif; tus,fcsKyfeJU axmif 18 v csrSwfwJhtay: vufcHEdkifp&mr&SdwJhtwGuf ckvdk &Iwfcs&wmjzpfw,fvdkU
&mwGif aq;jym;wjym;utp aq;&Hkur&&SdbJ a&GUvmolrsm;jzpfMuojzifh tpdk;&aq;&Hkrsm;wGif aiG ausnmcsufrSm a&;om;xm;ygw,f/ ckvdk a':atmifqef;pkMunfudk axmif 18 v csrSwfwm[m EdkifiH
tjyifu 0,f,loHk;pGJcJh&onf[k olruajymonf/ aMu;wpHkw&m tukeftusr&SdapbJ aq;0g;uko
wumowfrSwfxm;wJh vlUtcGifhta&;pHcsdefpHnGef;awGeJU udkufnDrlr&SdwJhtjyif vlUtcGifhta&;udk csdK;
]pkpkaygif; oHk;&ufwdwd ukocJhwmrSm ckepf ay;&efnGefMum;xm;ojzifh ewv pHjyaus;&Gmom;
azgufwmjzpfwJhtwGuf qefUusifuefUuGuf&wmjzpfw,fvdkU tzGJU&JU OuúX w&m;olMuD; atautrf; qD'D
aomif;ausmfukefygw,f/ q&m0efprf;oyfcu tp rsm;rS Armrdom;pkrsm;udk tpdk;&aq;&Hkrsm;wGif tcrJh
aq;ukocGifh &&SdMuonf[kod&onf/ uGDuajymqdkygw,f/ 'ghtjyif a':atmifqef;pkMunfudk cRif;csufr&Sd tjrefqHk;jyefvnfvGwfay;zdkU b*Fvm
tukefvHk;ay;&ygw,f/ uRefrwdkUeJUwcef;wnf; t
wlaejyD; aq;ukoaewJU pHjyaus;&Gmom; Armvl a'hcsf vlUtcGifhta&;aumfr&Sifu jrefrmppftpdk;&udk awmif;qdkvdkufw,fvdkU od&Sd&ygw,f/
odkU odkU
pm t,f'Dwm t,f'Dwm
xHay; 2-9-09
m
f'Dw taumuf*dwfawGaMumifh qdkifu,fpD;olawG tcufêuHae&wJht
t, &cdkifjynf taemufbufe,fpyf armifawmûrdU trSwf 4 &yfuGuf&Sd aMumif; txuftmPmydkifrsm;odap&eftwGuf t,f'DwmrSwqifh ajym
,ledkufwufADG'D,kd&HkrSm npOfnwkdif; rzG,fr&mADG'D,dkum;awGtygt0if ay;yg&ef/
abmfvHk;yGJawGudkyg nvHk;aygufjyaewJhtwGuf teD;tem;ujynfolawG
taeeJU aexdkifvdkUr&atmifxdjzpfaeMu&ygw,f/ npOfnwdkif; vmMunfh &cdkifjynfe,f ppfawGûrdUu ykefem;uRef;ûrdUudkoGm;&mvrf;wavSsmuf
wJholu 100 ausmfxd&SdjyD; toHudkvnf; us,favmifpGmzGifhxm;wJh rSm zGifhxm;wJh usm;raomuf&Gmem;rSm&SdwJhaiGaumufcH*dwfeJU tjrifhuRef;
twGuf teD;tem;uaexdkifolrdom;pkawGtaeeJU nDtpfudkarmifESr om; wHwm;rSm&SdwJh aiGtaumuf*dwfawGu &dk;&dk;qdkifu,fwpD;udk usyfaiG
rdom;z raeEdkifatmifxd jzpfaeMu&ygw,f/ 200 pDaumufcHaeygw,f/ yk@muRef;udkoGm;&if toGm;tjyef aiG 800
'ghtjyif ausmif;aewJhcav;awGtaeeJU ckvdk qlqlnHnHtoHawG pD tydkukefaeMu&ygw,f/
aMumifh pmusufpmzwf&wJhae&mrSmvnf; txl;tcufêuHae&jyD; ynma&; taumufaumufwJholawGu ttmPmydkifawGeefU eDpyfw,fqdkjyD;
udkxdcdkufaeygw,f/ oufqdkif&m c,u? r,ueJU &JwyfzGJU0ift&m&SdawG awmh xifwdkif;vkyfaeMuygw,f/ t,ifu &dk;&dk;qdkifu,fwpD;udk usyf
odayr,fhvnf; tJ'DADG'D,dk&Hkydkif&SifqDu aiGaMu;awGeJU wpdk;vufaqmif aiG 50 pDaumuf&muae wjznf;jznf;eJU 200 usyftxd jzpfvmyg
awG yHkrSef&&SdaewmaMumifh wpHkw&mwm;qD;rlawG rvkyfbJxm;ygw,f/ w,f/ oufqdkif&m tmPmydkifawGudk ajz&Sif;ay;zdkU wdkifMum;aomfvnf;
odkUtwGufygaMumifh uRefawmfwdkU&yfuGufaevlxkrSm txl;tcufêuHae ajz&Sif;ay;jcif;r&Sdyg/
&ygojzifh EkdifiHawmftMuD;tuJrsm;odatmif pma&;taMumif;Mum;vdkuf tqdkyg udpöeJUywfoufjyD; atmufi,fom;rsm;\vkyf&yfudk EdkifiH
&ygw,f/ awmftMuD;tuJrsm;odap&ef t,f'Dwmuwqihf wdkifMum;ay;yg&ef
av;pm;pGm awmif;yeftyfygw,f/
&yfuGufae jynfolwOD;
armifawmûrdU armifqdkifu,f
ppfawG
Mo*wfpfv 2009 pmrsufESm 11
e "
‹ f g wfa o;G jzpfy
a&;olwdkU Ak'¨,Ofaus;rIwGifvnf;
"m;vSHvufeuf tumtuG,f
[kqkdygonf/ olajymonfhtcsuf
oHk;csufrSm atmufygtwdkif;jzpfyg
wm;jzpfEdkifonfqdkaom pum;
onf acwfESifhvHk;0 ravsmfnD
AdkvfcsKyfrª;MuD; oef;a&Tonf
jrefrmhordkif;wGif tqdk;0g;qHk;
i
d k a
f & eHe oufa
jzifh rvHkûcH? arwÅmûcHrS vHkygonf
[k toiftjy&Sdygonf/
onf/
2010 a&G;aumufyGJjyD;ygu
aom tawG;tac: tajymtqdk
yifjzpfygonf/ zGJUpnf;yHkwdkif;wGif
aom tmPm&Sifjzpfygonf/ olU
uJhodkU twÅtvGefMuD;rm;cJhaom &c fwdk‹.t
ordkif; tpOftvmMuD;rm;
aomjrefrmEdkifiH? ,Ofaus;odrfarGU
jyD; bmomw&m; txdef;tuGyf
&efukefonf wdkif;a'oMuD;jzpf
vmum a'o0efMuD;csKyfu vGwf
vGwfvyfvyf tkyfcsKyfEdkifap&ef
wdkif;a'oMuD;? jynfe,f?a'oEÅ&
tpdk;&wdkU\vkyfydkifcGifhonf woD;
wjcm;pD&SdMuygonf/ t*FvefEdkifiH
e&oD[yawhrif;onf wdkif;ol
jynfom;rsm;\ arwÅmudkr&&Sd
awmhbJ tajcGt&Hrsm; tvGef
&ckdi cdkif&Gufndk
rsm;jzifh jynfh0aom jrefrmhvlU jzpfaMumif;? olwdkU vlMuD;rsm;jzpf vef'efûrdUawmfwGif c&dkiftvdkuf enf;yg;vmaomtcg om;awmf
abmifonf ,aeU ppftpdk;& onfh or®wMuD;ESifh jynfaxmifpk ûrdUe,ftvdkuf a'oEÅ&tpdk;&rsm; oD[ol\ tqdyfcwfxm;aom obm0 o,HZmwrsm;aygrsm;í tm&SwGifMuD;rm;aom "gwfaiGU
acwfwGif tpm;qif;&J t0wf tpdk;&tzGJU0ifrsm; &Sdaeygu wdkif; &Sdygonf/ A[dkjynfaxmifpktpdk;& yGJawmfudkpm;í aoyGJ0ifcJh&onfh
odkufudk ydkifqdkifxm;onfh ,aeU&cdkifjynfonf zGHûzd;wdk;wufvm&
qif;&JESifh taeqif;&JjyD; udk,fhvl a'oMuD; tpdk;&tzGJU\tkyfcsKyf vnf;&Sdygonf/ tar&duefjynf om"u &Sdygonf/ pma&;ol\
rsdK;tcsif;csif; nSOf;yef;ESdyfpufjyD; a&;wGif t[efUtwm;jzpfaernf axmifpkwGifvnf; ûrdUawmf 0g&Sif wdkawmif;vSaomb0wGifyif ppf rnfhtpm; &ckdifjynfolrsm;\b0rSm qif;&JwGif;eufvmonfomru
w&m;Oya' vHk;0 rpdk;rdk;aom udk rvdkvm;bJ jynfaxmifpktpdk; wef'DpDwGif or®wMuD;&Hk; A[dk tmPm&Sifrsm;\ tazMuD; OD;ae iwfrGwfacgif;yg;rIrsm;ESifh &ifqdkifvm&ygonf/ &ckdifjynf\ûrdUawmf ppf
aMumifh trsm;wumu uJh&Jh &tzGJUtaejzifhvnf; woD;wjcm; tpdk;&&Hk; jynfaxmifpktpdk;&&Hk; 0if ; onf v nf ; jynf o l r sm;\ awGûrdUwGif iwfrGwfjcif;udk &ifrqdkifEdkifí rdom;pkoHk;OD; aoyGJ0ifoGm;
oû*Ø[frIudk cHae&ygonf/ EdkifiH &yfwnftkyfcsKyfvdkí aejynfawmf a'oEÅ&tpdk;&&Hk;rsm; &Sdygonf/ arwÅmysufum tajcGt&Henf;yg; onfh jzpf&yfrsm;yif&Sdygonf/
awmfwGif qmavmifrGwfodyfol udk wnfaqmuf&onf[k qdkyg þtaMumif;jycsufonf usdK; oGm;í AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&Tt odkUaomf tjcm;wzufwGif etz ppfAdkvfcsKyfrsm;onf &ckdif\
rsm; rsm;jym;jyD; vlxktHk<urIqE´ onf/ aMumif;cdkifvHkrIvHk;0 r&Sdyg/ aejzifh tEdkif ydkif;EdkifcJhygonf/
obm0t&if;tjrpfrsm;udk xkwfvkyfa&mif;pm;jcif;rS MuD;yGg;csrf;om
jyrnf u d k pd k ; &d r f a Mumuf & G H U ae 'kwd,tcsuftaejzifh ae odkU&mwGif &efukefûrdUwGif vl AdkvfcsKyfrª;MuD; oef;a&Ttay:wGif
aom AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&Tonf jynfawmf wnfaqmufxm;onfh OD;a&xlwyfjyD; vlxktHk<uayguf vnf; trsm;jynfolomru wpf vsuf&Sdonf/ &cdkifurf;vGefjyifwGifawGU&Sdxm;onfh tm&SwGif tMuD;
tbufbufwGif ûrdUjyt*FgESifh ysOf;rem;ûrdUe,f Muyfajy;t&yf uGJygu AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&TESifh urÇmvHk;u arwÅmysufum ydwf rm;qHk;pm&if;0ifwckjzpfaom a&Tobm0"gwfaiGUudk 2013 ckrSpí w
jynfhpHkaeaom &efukefûrdUawmfudk onf jrefrmEdkifiHajryHkwGif t taygif;yg ppfAdkvfqdk;MuD;rsm;\ qdkUta&;,lrIrsm; jyif;xefvmae &kwfodkUa&mif;csjcif;rSm vmrnfhESpfaygif;ESpfq,fausmftwGif;wGif
ausmcd k i f ; um a0;vH a cgif ; yg; vnfA[kdjzpfí wdkif;a'oMuD; ab;Oyg'ftEÅ&m,fu MuD;rm;vS ygonf/ tar&duefa':vm 24 bDvD,Hausmf &&SdvmtHk;rnfjzpfygonf/ odkU
aom ysOf;rem;ûrdUe,f&Sd Muyfajy; (7)ck jynfe,f(7)e,fESifh jynf ayonf/ 1988 ckESpfwGif OD;ae a&ToD;cJhaom jrefrmhajrMuD; aomf ,dk,Gif;ysufpD;aeaom &cdkifjynf\ ynma&;? usef;rma&;? pD;
t&yfwGif aejynfawmfqdkum ûrdU axmifpke,fajrrsm;udk MuD;Muyf 0if;\ wygwD tmPm&Siftpdk;& uvnf ; pum;ajymvmaeyg
yGg;a&;ESifh vlrIa&;u@rsm;onfum; wdk;wufrIr&Sd qkwf,kwfjrJ
qkwf,kwfvQuf&Sdaeygonf/ &cdkifjynf\toufaoG;aMumjzpfaom
o,HZmwrsm;onfum; ESpfaygif;20ausmftwGif; ukefcef;aysmuf
uG,foGm;Edkifojzifh pdk;xdwfp&mtajctaeodkU a&muf&Sdaeygonf/
24 em&D rD;xdefxdefvif;aeaom w&kwfEdkifiH\ pGrf;tifvHkûcH
a&;twGuf etz ppfAdkvfcsKyfrsm;u &ckdif\"gwfaiGUtm; a&mif;pm;
aeonfudk tarSmifxJrSxdkifMunfhae&onfh &ckdifwdkU\b0 tvGef0rf;
enf;zG,faumif;vSygonf/
¤if;tjyif &cdkifurf;vGefESifh ukef;wGif;ydkif;rsm;wGif w&kwf?
tdE´d,ESifhawmifudk;&D;,m;wdkUrS a&eHESifh"gwfaiGUrsm; qufvuf&SmazG
wl;az:aeqJjzpfjyD; xGuf&Sdvmaoma&eHESifh"gwfaiGUrsm;udk tdE´d,?
b*Fvma'hcsfESifhwjcm;EdkifiHrsm;odkU a&mif;xkwf&ef etz pDrHxm;ao;
ygao;onf/ &cdkifjynfolwdkUrSmum; tusdK;tjrwf wpHkw&mrcHpm;&
onfomru a&eHESifh"gwfaiGU &SmazGrIrsm;aMumifh v,f,majrrsm; t
odrf;cH&jcif;? ysufpD;qHk;&IH;jcif;rsm;ESifh ukrÜPDvkyfom;rsm;ESifh ppfwyf
wdkU\zdESdyfjcif;rsm;? vlUtcGifhta&;csdK;azgufrIrsm;udk cHpm;aeMu&yg
onf/
vuf&SdtajctaewGif &cdkifurf;vGefjyifü a&eHESifh"gwfaiGU wl;
az:a&;vkyfuGuf 17 ckESifh ukef;wGif;vkyfuGuf 2 ck (ppfawGESifh
ausmufjzLûrdUe,f)rSm owfrSwfxm;&Sdonf/ a&T"gwfaiGUvkyfuGuf
*lajymif;IrvHkjcKH/?rlrlaajymif
jymif;rS;rSvvHkjcHHkjcHKKrnf
rnf tygt0if urf;vGefvkyfuGuf 10 ckausmfwGif w&kwf? tdE´d,ESifh
awmifudk;&D;,m;wdkUrS ukrÜPDrsm;onf ppfAdkvfcsKyfrsm;ESifh oabmwl
nDcsuft& 2000 ckESpfaemufydkif;rSpjyD; wl;az:vkyfudkifvQuf&Sd
ta0;a&mufoHwrefwOD; onf/ ukef;wGif;ydkif;vkyfuGufrsm;jzpfaom ppfawGûrdUe,fwGif tdE´d,
rS¤if;? ausmufjzLûrdUe,fwGif w&kwfrS¤if; toD;oD;vkyfudkifvQuf&Sdyg
awmfudk wnfaqmufcJhygonf/ tkyfcsKyf&ef ydkívG,fulrnfjzpf onf &efukefûrdUawmfwGifyif ûywf onf/ ]ighrSm rif;wkdUudkauR;Edkif
vrf;yef;qufoG,fa&; tvGef aomaMumifh aejynfawmfudkwnf usoGm;cJhygonf/ 2007 ckeSpf bk wJh ajrqDajrMoZmr&Sdawmhbl; onf/
cufcJhaomt&yfwGif AdkvfcsKyfrª; axmif&ygonf[k qdkygonf/ &m;om;awmfrsm;\ a&T0ga&mif wJh/} ajrMoZmvnf;crf;? opf 2009 ckESpf pufwbFmvrSpwifjyD; rdkifaygif; 1000ausmf &Snf
MuD;oef;a&Ttaejzifh rvHkûcHao; wwd , tcsuf t aejzif h awmfvSefa&;wGif &efukefûrdUESifh awmrsm;udk vufeuf0,f&efûzef; vsm;aom ukef;wGif; a&T"gwfaiGUydkufvdkif;udk ausmufjzLûrdUe,frS p
[k , l q um yk e f ; atmif ; &ef t &efukefonf yifv,fjyifESifheD;jyD; rEÅav;ûrdUMuD;rsm; jymusoGm; wD;cJhMuí obm0ab;tEÅ&m,f wifum jrefrmjynftv,fydkif;ESifh &Srf;jynfajrmufydkif;wdkUudkjzwfausmf
wGuf vdkPf*lMuD;rsm;udk wdkif;jynf. wdkif;jynf\tpGeftzsm;wGif wnf aomfvnf; AdkvfcsKyfrª;MuD;oef; rsm;uvnf ; xl a jymvmaeyg í w&kwfEdkifiH ulrifjynfe,fxda&mufatmif oG,fwef;azgufvkyf
b@maiGtajrmuftrsm;udk ûzef; &Sdaeí jynfy&efudk umuG,f&ef a&TtaeESifh rrIyg/ ]b,folao onf/ acwfrDaq;0g;rsm; u&d rnfjzpfonf/ urf;vGef{&d,mrSxGuf&Sdaom a&T"gwfaiGUudk a&
wD ; um wnf a qmuf a ejyef y g rvG,fulaMumif;? rvHkûcHaMumif;? ao iawrm&ifjyD;a&m} qdkonfh ,mrsm;vnf; rjynfhpHkí rao
onf/ AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&Ttae tcuftcJrsm; &SdaMumif;? wdkif; rlt& aejynfawmfwnfaqmuf oifhbJaoaMu&aom romrsm; atmufydkufvdkif;jzifh ausmufjzLûrdU&Sd "gwfaiGUoefUpifpuf&HkodkU o,f,l
jzifh &efukefûrdUawmfudkaMumcdkif; jynftv,fA[dk ukef;wGif;ydkif;t jyD; jynfolvlxkESifha0;&mt&yf uvnf; csírukefEdkifatmif jzpf rnfjzpfonf/
um aejynfawmfwnfaxmif& &yfwGifqdkygu jynfaxmifpktpdk; u tkyfcsKyfygu ppftpdk;& rûywf aeygonf/ a&T"gwfaiGUa&mif;csjcif;rS ppfacgif;aqmifrsm;onf ESpfaygif;oHk;
onfh taMumif;jycsufwcsdKUudk &twGuf ydkrdkívHkûcHrI&SdaMumif; usEdkifqdkaomrl0g'onf t"du urÇmhukvor*¾ taxGaxG q,ftwGif; tar&duefa':vm oef;aygif; 24000 ausmf&&Sdrnf
a0zefaqG;aEG; aumufcsufcsjy ajymqdkygonf/ o&kyfjyonfht jzpfygonf/ twG i f ; a&;rª ; csKyf u vnf ; rl jzpfygonf/ odkUaomfvnf; &cdkifjynfolrsm;twGuf rnfodkUtoHk;ûy
ygrnf/ aejzifh pm;yGJay:wGif&Sdaom aumf 'kwd,ESifh wwd,tcsuf ajymif;&ef awmif;qdkcJhygonf/ rnf? rnfrQxd cGJa0ay;rnfudk ,aeUtcsdefxd etz ppftpdk;&rS
aejynfawmf zDyef;uefudk pm;yGJtvnfwGifxm; onfvnf; yxrtaMumif;jy a&G;aumufyGJwGif tEdkif&xm;
wnfaxmif&onfh taMumif;jy jyjyD; usuGJ&efrvG,fulaMumif; csufuJhodkUyif xl;rjcm;em;jzpfyg onfhygwD trsdK;om;'Drdkua&pD wpHkw&m xkwfaz:ajymqdkjcif;r&Sday/ EdkifiHwum vlUtcGifhta&;pHcsdef
csuf (3)csuf onf/
ESifh yef;uefudk pm;yGJa'gifhpGef;udk tzGJUcsKyfuvnf; a&T*HkwdkifaMu pHnTef;rsmt& &cdkifjynfrSxGufaom"gwfaiGUudk &cdkifjynftwGuf rnf
a&TUjyjyD; usuGJ&efvG,fulaMumif; ppftpdk;& rûywfusa&;onf nmcsufxkwfjyefum trsdK;om; rQoHk;pGJ&rnfudk &ckdifjynfolrsm;taejzifh awmif;qdkcGifh&SdjyD; &cdkifvlrsdK;
etz\ aumifpDOuúXjzpf udk vufwkefwkefjzifh o&kyfjyajym om t"du? ppfAdkvfcsKyfMuD;rsm; jyefvnfoifhjrwfa&;buf rsuf wdkU\qE´rygbJ &cdkif"gwfaiGUudk jynfyEdkifiHrsm;odkU a&mif;xkwfcGifhr&Sd
ol AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&Tu tpdk; qdkoGm;onf[k qdkygonf/ \vHkûcHa&;onfom y"ge t&if; ESmrl&ef AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&T ay/
&Xmeqdkif&m tMuD;tuJrsm;tm; cHtaMumif;yifjzpfygonf/ wdkif;
AdkvfcsKyfrª;MuD;\vHkûcHa&; tm; wifjyxm;cJhygonf/ a&T "gwfaiGUydkufvdkif;ESifhtûydif a&eHydkufvdkif;wckudkvnf; puf
wHcg;ydwf tpnf;ta0;wGif ajym onf t"du? jynf \ tcG e f b @maiG r sm;ud k ]*latmif;í rvHkûcHyg? rl
Mum;csuf(3)csufyif jzpfygonf/ vlxk tusdK;ûyudpö&yfrsm;wGif ajymif;rSvHkûcHygrnf} ]*lajymif;r wbFmvrSpwifjyD; wnfaqmufawmhrnfjzpfonf/ ausmufjzLûrdUe,f
wdkif;jynfwdk;wufa&;? zGHUûzd;a&; ya';uRef;wGif w&kwfa&eHwifoabFmMuD;rsm; qdkufuyfEdkif&ef a&
udk,fwdkifem;axmifcJh&ol rdwf roHk;pGJbJ ppftpdk;& rûywfusa&; vm;? rlajymif;rvm;} qdkonfh
aqGwOD;u AdkvfcsKyfrª;MuD;\toH onf omrn twGufom oHk;pGJaejcif;yifjzpfyg ar;cGef;udk AdkvfcsKyfrª;MuD;oef;a&T eufqdyfurf;MuD;wckwnfaqmufrnfjzpfjyD; tmz&duESifh ta&SUt
onf vlyiftdkaomfvnf;toHu onf/ acwfumvESifh rqDavsmf taejzifh ajzqdk&rnfhtcsdeftcg v,fydkif;rS o,f,lvmaoma&eHrsm;udk ¤if;qdyfurf;rSwqifh a&eH
rtdkao;yg/ vl&G,f vlvwfydkif; AdkvfcsKyfrª;MuD; oef;a&T\ t aom *lMuD;rsm;udkvnf; a':vm usa&mufaejyDjzpfygonf/
MuD;rm;qHk;trSm;onf acwfESifhr pmrsufESm 13 aumfvH 1
Mo*wfpfv 2009 aqmif;yg; pmrsufESm 13
(odk‹r[kwf)
&
dk‹.
&ckdifa
ydkufvdkif;jzifh
w&k w f o d k U a&muf atmif
ydkUaqmifrnfjzpfonf/
o,f,lvmaom a&eHpdrf;rsm;
udkodkavSmif&ef ya';uRef;wGif
yif a&eH o d k a vS m if & H k M uD ; wck
wnfaqmuf&eftwGuf wdkif;
xGmrIrsm;udk ûyvkyfcJhjyDjzpfjyD;
ya';uRef;wGif&Sdaom &GmoHk;&Gm
bkef;pnfol
rSm ajymif;a&êTUcH&rnfh taet
xm;od k U a&muf & S d a eonf [ k
vnf; od&onf/
¤if ; tjyif w&k w f a &eH
ukrÜPD (CNOOC) onf 2004ck
ESpfaESmif;ydkif;rSpwifí ,aeUt
ajctaexd ausmufjzLûrdUe,f
wGif a&eHpdrf;prf;oyf&SmazG wl;
az:rIrsm;udk vkkyfudkifvQuf&Sd
onf/ rdkif;cGJí a&eHprf;oyf&Sm
azGwl;az:rIaMumifh a'ocHrsm;\
v,fajrrsm;ESifh ykZGefuefrsm;
ysufpD;jcif;ESifh &ifqdkifae&jyD;
uRefawmfwdkU wdkif;jynfudk ppftm MunfhyD; vlwdkif;em;vnf oabmayguf xm;wJhvlwOD;udk wywfawmif axmif atmufusdKUcHvkduf&eJU wcgrSvnf;txuf
v,f,majrrsm;vnf; avsmf
Pm&SifpepfeJU tkyfcsKyfaewJh etzppf Edkifygw,f/ etz ppftpdk;&u tar&d rcsvdkufbJ vGwfay;vdkufwJhtay: Munfh pD;u qufqHwmudkrjrifawGU&yg/ et
aMu;r&bJ tod r f ; cH a eMu&
tkyfpk[m ajymcgwrsdK; vkyfcgwzHk ? a&SU ueftpkd;&udk qJomqJaewmyg/ pdwf jcif;tm;jzifh etz ppftpkd;&[m tar zppftpdk;&&JU vGJrSm;aewJhvkyfyHk udkifyHkawG
onf/ ¤if;tjyif &cdkifbk&if
aemufrnDwJh uÇmay:u wckwnf;aom xJrSmawmh b,ftwdkif;twmxd tar&d &dueftpdk;&eJUqufqHa&;udk b,favmuf aMumifh 'DuaeU jrefrmEkdifiH[m AdkvfcsKyf
vufxufuwnf;uyif vkyf
tpdk;&w&yfjzpfw,fqdkwmudk a':atmif ueftpdk;udk aemufydk;usaeovJqdkwm xd vdkvm;aeovJqdkwmudk od&SdEdkifyg atmifqef;ajymovdk [kdvlUvnf;rsufESm
udkifvmaom vufwGif;a&eH
qef;pkMunf trlrSmyg0ifwJh t"duw tck vkyf&yfudkMunfhjyD; jrifawGUEkdifyg w,f/ rdrdEdkifiHu jynfolw&yfvHk; av; csdKaoG;&? 'Dvlvnf; rsufESmcsdKaoG;&eJU
wGif;rsm; todrf;cHae&jyD; w
&m;cH *Ref,ufawmudk vTwfay;vdkuf w,f/ etz ppftpdk;& ajymwdkif;ajym pm;cspfcifwJh 'Drkdua&pDacgif;aqmif a': ]zgonfvdkekdifiHjzpfaevdrfhr,f}vdkU qdkwJh
&kwfwdkU\ acwfopfpufu&d,m
wmudkMunfhyD; odEdkifygw,f/ t"du wdkif;rSm tar&dueftpdk;& raumif; atmifqef;pk<unfudkusawmh tjypfr&Sd pum;eJUtwlwlbJ jzpfaeygw,f/ udk,fh
rsm;jzifh a&eHwl;az:aejcif;rsm;u
w&m;cH *Ref,ufawmudk vGwfyD;vdkufjyD; aMumif;? jynfwGif;a&;udk 0ifa&mufpGuf tjypf&Smum zrf;qD;csKyfaESmifxm;jyD; wdkif;oljynfom;awG&JU a&SUrSmusawmh
a'ocHrsm;\ ESpfaygif;rsm;pGm rSDS
awmh *Ref,ufawmaMumifh rw&m; zufwJh e,fcsJUvufopfqdkyD;awmh tr awmh trlrSm udk,fwdkifusL;vGefwJhvludk aoewfufdk cg;rSmcsdwfvdkU wedkfifiHvHk;u
cdktm;xm;vmcJhMuaom vuf
aetdrftus,fcsKyf 18 v uscHxm;&wJh emy qJqdkaecJhwmawGudkawmif trSwf usawmh jyefvnfvGwfay;vdkufwm[m jynfoltm;vHk;udk olwdkU auR;xm;&wJht
wGif;wl;vkyfief;rsm;rSm ysufpD;
a':atmifqef;pkMunfudkusawmh rvGwf r&awmhbJ tar&dueftpdk;&eJUom t b,ftwdkif;twmxd jynfytm;udk arQmf wdkif; rsufESmxm;wif;wif;eJU zdESdyfquf
rnfhtaetxm;odkUê a&muf&Sd
ay;bJ qufvufzrf;qD;xm;ygw,f/ *Ref qifajyr,fqdk&if bmbJvkyf&vkyf& vkyf ukd;aeovJqdkwmudk ay:vGifapygw,f/ qH j yD ; awmh Ed k i f i H j cm;om;awG e J U us&if
vQuf&Sdaeayonf/
,ufawm[m urÇmrSm tiftm;tMuD;qHk; r,fqdkwJh taetxm;rSm &Sdaeygw,f/ udk,fhvlrsdK;tcsif;csif;us&if wa,muf rsufESmeJUyg;pyfudk jzJxm;&wmu aps;rSm
ausmufjzLûrdUe,f&Sd a'ocH
edkifiHom;jzpfwmaMumifh axmif(7)ESpf cs 'gaMumifhvnf; tar&duefu qD;edwf rsufESmwa,mufraxmuf &uf&uffpuf a&mif;wJh tmjyJajcmuftwdkif;ygbJ/ ppf
rsm;enf;wl tdE´d, tufqm
rswfcHxm;&wmudk ckESpf&ufawmifrcsKyf vTwfawmftrwf txufvGwfawmf EdkifiH puf zdESdyf tEdkifusifhyD;awmh EdkifiHjcm;om; rSefwJh rsdK;cspfpdwf"gwfqdkwm tck etz
(Essar) a&eHukrÜPDonf 2005
bJeJU vGwfay;vdkufygw,f/ etz ppf jcm;a&;&m qufqHa&;aumfrwD (ta&SU usawmh axmifcsxm;wJhvludkyif vGwfyD; ûyrlusifhMuHaewmawGeJU wjcm;pDygbJ/
ckESpf aESmif;ydkif;rSpwifí ,aeU
tpdk;&[m b,ftwdkif;twmxd rsufem tm&SESifh ypödzdwfa&;&m) OuúX *sifrf0uf vdkufwJhtûytrl[m Armpum;yHkeJU etz ppftpdk;& cH,lxm;wJh ppfrSefwJhrsdK;
tcsdefxd ppfawGûrdUe,fwGif a&eH
MuD;&m [if;zwfygaeovJqdkwmudk jrif (bf) jrefrmEdkifiHudk (2)&ufwm vm EIdif;,SOfajym&r,fqdk&if ]tarausmfjyD; cspfpdwf"gwfqdkwm aoewftm;udk;eJU
prf;owf&SmazGrIrsm;udk ûyvkyf
awGUEdkifygw,f/ etz ppftpdk;&[m a&mufvnfywfwmeJU axmif(7) ESpfcs a'G;awmfudkvGrf;aewm}eJU twlwlbJ ukd,fhvlrsdK; udk,fhbmomtcsif;csif; Edkif
aejcif;aMumifh ppfawGûrdUe,f&Sd
tar&dueftpdk;&tay: b,ftwdkif;t rSwfcHxm;&wJh *Ref,ufawmudk a&SU jzpfygw,f/ etz acgif;aqmifawG oGm; xufpD;ESif;ûyvkyfwJh tawG;tac: t,l
a'ocHrsm;rSmvnf; v,fajrrsm;
wmxd csOf;jcif;wyfpGJrufaejyD; rsufESmvdk aemuf bmwckudkrS rpOf;pm;bJ jyefvnf wJh jynfyc&D;pOfawGudk Munfhyg? [kdEdkif tqawGbJ jzpfygw,f/ 'gaMumifhvnf;
todrf;cH&jcif;? pdkufysdK;ajrrsm;
rsufESm& vkufcsifaeovJqdkwm *Ref vGwfay;vdkufygw,f/ Oya't& jypfrl iHuacgif;aqmifawGUvnf; &,fjyvdkuf& jrefrmjynfolvlxkw&yfvHk;udk enf;rsdK;
ESifhykZGefuefrsm; ysufpD;jcif;rsm;
,ufawmudk vTwfyD;vdkufay;vdkufwmudk usL;vGefvdkU axmif(7)ESpf tvkyfMurf;cs 'DEdkifiHuacgif;aqmifawGeJU awGU&ifvnf; pHkeJU tEdkifusifh AdkvfustkyfcsKyfaewm jzpf
udk &ifqdkifaeMu&onf/ a&eH&Sm
ygw,f/ jrefrmEkdifiHrSmaewJh aoG;&if;
azGawGU&Sdygu aus;&Gmom;rsm;
om;&if; wdkif;&if;om;vlrsdK;awGqdk&if
ajymif;a&TUcH&rnfudk pdk;&drfruif; vnf; wef;wl&nfwloabmrxm;wJht
jzpfaeMu&onf/ jyif aus;uRefvdk oabmxm;wJhtwGuf
ArmtkyfcsKyfol ppftmPm b,fwdkif;&if;om;acgif;aqmifrS tpdk;&
&Sifrsm;onf &cdkifjynftm; ESpf xdyfydkif; tkyfcsKyfa&;ae&mawGudk &&Sdwm
aygif;rsm;pGm acgif;yHkjzwftjrwf r&Sdygbl;/ 'ghtjyif olwdkU ppftmPm&Sif
xk w f zd E S d y f t k y f c sKyf x m;jcif ; awGvkyf&if bmrqdkw&m;w,fqdkyD;vnf;
aMumifh zdk;zD;pOfvmt& <u,f0 etzppftmPm&SifawGu cH,lxm;Muyg
csrf;omvmcJhaom &cdkifjynfe,f w,f/ okdUtwGufvnf; vlrsdK;jcm; jypfrl
rSm ,cktcg ukef;aumufp&m usL;vGefoludk axmifxJuvGwfay;vkduf
r&Sdatmifxd qif;&JrGJwnfrIt jyD;awmh tjypfr&SdwJh ukd,fEkdifiHom;t
qifhodkU a&muf&SdvmcJhayonf/ csif;csif;jzpfMuwJh a':atmifqef;pkMunf
,cktcsdefwGif ,dk,Gif;ysufpD;qHk; ESifh a':cifcif0if;? a':0if;rrwdkUudk quf
&IH;aeonfh &cdkifjynftm; jyef vufzrf;qD;xm;ygw,f? b,favmufxd
vnfwnfaxmif&ef &cdkif o,H w&m;vufvGwfvkyfovJqdkwmudk vl
Zmwrsm;rSm &cdkifvlrsdK;\touf wdkif; od&SdEdkifygw,f? 'gaMumifhvJ etz
aoG;yifjzpfygonf/ odkUtwGuf ppftpdk;&[m tajymeJUtvkyfwckrSrnD
&cdkifjynfe,frS o,HZmwrsm; ovdk wdkif;jynfrsufESm jynfolUrsufemudk
udk &cdkiftrsdK; om;b0wdk;wuf rMunfhbJ udk,fxif&mudk,fpdkif;aewJh
a&;twGufESifh vGwfvyfpGmtoHk; urÇmay:u tqdk;&Gm;qHk;? vlrqefqHk; t
ûyEdkifa&;twGuf &cdkiftrsdK;om; pkd;&w&yfomjzpfw,fqdkwm jrefrmjynfol
rsm;taejzifh êud;pm;aqmif&Guf awGu em;vnfoabmaygufvsuf &Sdae
&ef vdktyfygaMumif; wifjyvdkuf Muwm jzpfygw,fcifAsm;?
Mo*wfpfv 2009 aqmif;yg; pmrsufESm 14
EdkiEdfikiHafi&;oabmw&m;rsm;
Ha&;oabmw&m;rsm;
rdwrdfqwuffq(Ed
uf ki(Ed
fiHaki&;oabmw&m;qd
fiHa&;oabmw&m;qd
konfrkoSm nf
tydrSmki=f; 1)
1)
cdkifatmif0if;
ed'gef; pOf;pm;awG;ac:yHk enf;vrf;wck oabmw&m;udkrQ oabmwlí EdkifiHa&; oabmw&m;tm;vHk; MoZmvTrf;rdk;&ef pGrf;&nfrsm;&Sd EdkifiHa&;orm; tmPm&vdkjcif;
vlom;wdkif;onf EdkifiHa&; jzpfonf/ pOf;pm;awG;ac:&mwGif vnf ; aumif ; ? rnf o nh f 0 g'D udk oHo,jzifhMunfh&rnf/ EdkifiH ygonf/ EdkifiHa&;tawG;tac: rS m ol \ tusd K ;ouf o uf t
awG;ac:olrsm;jzpfMuonf/ rdrd a0zefpDppfaomtjrifjzifh tEk tkyfpkvIyf&Sm;rI? tpdk;&wdkU\ t a&;oabmw&m; tm;vHk;udk rsm;onf av[me,f (vacuum) wGufr[kwf? tmPm&vQif tm
udk,fudkrdrd EdkifiHa&;awG;ac:ol vHk? y#dvHk pOf;pm;awG;ac:onf/ usdK;pD;yGg;udk axmufcHíaomf rouFmrIjzifh ppfaq;&rnf[k xJrS xGufay:vmjcif; r[kwf PmudktoHk;ûyjyD; rnfonfudk
[k odíjzpfap? rodbJjzpfap odkU&mwGif EdkifiHa&;oD0&Donf ¤if;? vkyfaqmifjcif;rsdK;r[kwf olwdkUuqdkygonf/ tpOftvm ouJhodkU rdk;pufrdk;aygufrsm;vdk vkyfrnf? rvkyf[laom rl0g'
olwdkU\ EdkfifiHa&;xifjrifcsufrsm; EdkifiHa&;\trSefw&m;udk &SmazG acs/ odkU&mwGif EdkifiHa&;oabm uGefqmaA; wpfwa,muft aumif;uifxufu usvmjcif;
oabmw&m;pHEIef;ESifh cdkifrm
udk ajymqdkMuonfhtcgwdkif; Edkif az:xkwfaom enf;vrf;r[kwf w&m;rsm;onf wpHkwOD;udk ¤if; wGuf OmPfynmtarQmftjrif vnf;r[kwfacs/ jzpfay:wdk;
aomcH,lcsufrsm; EdkifiHa&;orm;
iHa&;tawG;tac:rsm;ESifh ,lq ouJhodkU EdkifiHa&;wGif rnfol wdkU\ MoZmvTrf;rdk;rIrS &kef;xGuf ESifhjynfhpHkaom EdkifiHa&;qHk;jzwf wuf ûyjyifajymif;vJaeaom
rSefjyD; rnfolrSm;aMumif; qHk; &efcufcJ (odkU) rjzpfEdkifavmuf csufwckcsrSwfEdkif&ef tawG;t ordkif;qdkif&m tajctaersm;ESifh wGif &Sdaponf/
csufrsm;udk toHk;ûyMuonf/ vl
jzwf a om enf ; vrf ; vnf ; r atmif acwfopf,Ofaus;rIrsm; ac: oabmw&m;ESifh ,HkMunf &nfrSef;csufrsm;u EdkifiHa&;t vufiif;tusdK;udk tajccH
om;wdkU\ aeUpOfoHk;pum;wGif
vGwfvyfrI (Freedom)? wef;wl [kwfacs/ xJwGif eufeuf&Idif;&Idif; tjrpf csufwdkUudk tajcrcHbJ tawGU awG;tac:tm;vHk;udk yHkoGif; aom pOf;pm;jcif;ESifh 0g'o
a&;(Equality)? tcGifhta&;rsm; EdkifiHa&;oD0&Donf EdkifiH wG,faewwfonf/ têuH(Experience)ESifh tpOft xm;jcif; jzpfygonf/ abmw&m;udktajccHaom pOf;
(Rights) paom EdkifiHa&;toHk; a&;pHEIef; jyXmef;ay;rIESifh ouf vm (Tradition) wdkUudkomtajc EdkifiHa&;oD0&DESifh EdkifiHa&; pm;jcif;ESpfcktMum; csdefcGifvQm
tEIef;rsm;udk azgazgoDoD toHk; qdkifonf/ 'óeqdkif&m,HkMunf tawG;tac:rsm;\tcef;u@ cHygonf/ vufawGU aqmif&GufrIrsm;onf onf EdkifiHa&;orm;wOD;ESifh
ûyMuonf/ tvm;wlyif uGef csufrsm; (Philospphical beliefs) *Refare'fudef; (John May- wckESifhwck oD;jcm;uif;vGwf wOD;uGmjcm;ygonf/ EdkifiHa&;
qmaA;wpf? vpfb&,fqdk&S,f ES i f h p m&d w Å q d k i f & m pH E I e f ; rsm; oabmw&m;rsm; (Ideolo- nerd kyenes) \tjrifrSm uGefrsL orm;wOD;wnf;rSmyif ol\ Edkif
jcif;r&SdMuyg/ xdkUaMumifh wnf
vpf? uGefrsLepf? zufqpfpaom (Moral values) wdkUudktajccHum gies)onf vlUtzGJUtpnf;ü t epfrsm;? uGefqmaA;wpfrsm;\ iHa&;b0oufwrf;ü tcsdefum
jidrfjyD; aoG;aqmifpnf;&Hk;Edkif
EkdifiHa&;pum;vHk;rsm;udk udk,f urÇmavmuMuD; taMumif;udk vGefta&;ygonf[k EdkifiHa&; tjrifrsm;ESifh qefUusifzufjzpf vtydkif;tjcm;tvdkuf uGmjcm;
aom rnfonfhEdkifiHa&;b0 t
ydkifxifjrifcsufudkjzpfap ajymqdk cGJjcrf;pdwfjzmpDppf&efESifh &Sif;vif; awG;ac:&Sifrsm;tm;vHk;u r,l ygonf/ olu urÇmavmuMuD; ygao;onf/ wcsdKUaomEdkifiHa&;
a&;ygrIrqdk wzufrS tawG;t
&mwGifvnf; a0a0qmqm t ajymjyaom tvkyfwdkUudk EdkifiH qMuay/ wcgw&H tcsdKUu Ekdif udk pD;yGg;a&;ynm&Sifrsm;ESifh Edkif ac:ESifh oabmw&m;tMum; orm;rsm; Oyrm [pfw vmuJh
oHk;ûyMuonf/ a&;oD0&Du vkyf&onf/ iHa&; (Politicals)udk tmPm iHa&; tawG;tac:ynm&Sifrsm; od k U aom Ed k i f i H a &;orm;rsm;
EdkifiHa&; oD0&Dxkwfolrsm; pOfqufrjywf tjyeftvSef t
odkU&mwGif vlom;rsm;onf &&ef ajAmifusus êud;yrf;vkyf \ tawG;tac:rsm;om pdk;rdk;
onf aumif;rGefaom vlUtzGJU usdK;oufa&mufaerIudk todt onf cufxefjyD; w,loef
xdkEdkifiHa&; pum;vHk;rsm;ESifh &if; aqmifjcif;xufrydk[k xifjrif onf/ ynm&Sifrsm;\ MoZm
tpnf; (Good society)\ o rSwfûy&rnfjzpfouJhodkU tjcm; aom oabmw&m;a&; &nfrSef;
ESD;uRrf;0ifaeMuaomfvnf; xdk ,lqMuonf/ tu,fí þ avmif;&dyfatmufrS vGwfuif;
pum;vHk;\t"dyÜg,fudk &Sif;&Sif; bm0udk xkwfaz:jy&ef tpOft xifjrif,lqcsufom rSefcJhvQif wzufrS ordkif;qdkif&mESifh &kyf csuf u d k u wd û yonf / [pf w
vmtm;jzifh êud;yrf;tm;xkwfMu onf[k rdrdudk,frdrd ,HkMunf ydkif;qdkif&mwdkU\ pGrf;tm;wdkUudk vm\ awG;ac:a&;om;csufrsm;
vif;vif; wdwdusus odíajym EdkifiHa&; tawG;tac:rsm;qdk
onf/ aumif;rGefaom vlUtzGJU xm;aom vufawGUorm;qdkol todtrSwfûy&rnf jzpfygonf/ onf *sL;0g'qefUusifa&;ESifh
qdkoHk;pGJaeMujcif;um; r[kwf onfrSmvnf; 0g'jzefUcsDa&;ouf
ay/ Oyrm wef;wla&;(Equality) tpnf ; qd k o nf r S m vl t rsm; ouf wenf;tm;jzifh trsm; rsm;yif uG,fvGefoGm;jyDjzpfonfh tawG;tac:rsm;ESifh o Oa&mywGif *smrefvlrsdK;MuD;pdk;
qdkonfrSm rnfonfht"dyÜg,f&Sd tusifhpm&dwÅ aumif;rGefjyD; w jynfolaxmufcHrI&&ef(odkU) a&G; pD;yGg;a&;ynm&Sif (odkU) EdkifiHa&; abmw&m;rsm;onf EdkifiHa&; aom vl r sd K ;a&;tif y g,mxl
oenf;/ vlwdkif; tcGifhta&; &m;rQwrI&Sdaom (odkU) w&m; aumufyGJ tEdkif&&eftwGuf w awG;ac:&SifwOD;OD;\ aus;uRef b0udk enf;vrf;aygif;rsdK;pHkjzifh axmifa&;jzpfonf/ ruf(pf)0g'
wlnD&rnf[k qdkvdkygovm;/ Oya'pdk;rdk;rI&Sdaom vlUtzGJUt rifpDpOfMuHqxm;aom pum; jzpfaeaMumif; awGU&onf[k MoZmvTrf;rdk;onf/ urÇmavm udkifqGJaom awmfvSefa&;orm;
odkUr[kwf vlwdkif;vkyfc vpm pnf;jzpfonf/ vHk;rsm; (odkU) aqmifyk'frsm;[lí qdkygonf/ EdkifiHa&;ygwD acgif; rsm; Oyrm vDeifonf vlwef;
uMuD;udk rnfodkU em;vnf&Sif;
nDwlnDrQ&&rnf[k qdkvdkygo EdkifiHa&; oD0&Dxkwfolrsm; om qdk&rnfjzpfonf/ aqmifqdkolrsm;? tpdk;&tzGJU pm;rJhuGefrsLepf vlUabmifwnf
vif;az:jy&rnfudk tawG;t
vm;/ rnfonfudk qdkvdkygo taejzif h ol w d k U aexd k i f a om xdkodkUqdkvQif tawG;tac: acgif;aqmifqdkolrsm;onf ol ac:rsm;ESifh oabmw&m;rsm;u aqmufa&; oabmw&m; &nf
enf;[kar;vQif wdwdusus &Sif; vlUtzGJUtpnf; taMumif;udk rsm; (Ideas) ESifh oabmw&m; wdkUodíjzpfap? rodbJjzpfap? rSef;csufudk uwdûyonf/
&IUaxmifhtjrif wnfaqmuf
&Sif;vif;vif; ajzqdkEdkifMurnf aumif;pGmodem;vnfjyD; trsm; (Ideologies)onf EdkifiHa&;b0\ trSefwu,fwGifrl ynm&Sif ok
odatmifaz:xkwfwifjy&ef wm ay;onf/ vlom;onf urÇm [pfwvm OyrmwGif [pf
r[kwfyg/ eufeJaom tppftrSefw&m;udk crdefMuD;rsm;\ pdwful;,Oftdyf
tvm;wlyif uGefrsLepf? 0ef&SdouJhodkU olwdkUjzpfapcsif zHk;uG,fxm;&eftwGuf tdrfjy avmuMuD; trSefwu,fjzpf wvmonf *sL;0g'qefUusifa&;
rufrsm;udk vufawGUtaumif ysufaeonfudk trSefwu,f
zufqpfpaom EkdifiHa&;pum; aom (odkU) jzpfoihfaom (odkU) wif;aygufrsm;rSm wyfqifxm; wdkufcdkufa&;om;rIrsm;udk ol
jzpf&rnfh vlUtzGJUtpnf;rsdK;udk txnf az:aqmifaeolrsm;om jzpfysufaeonfhtwdkif; jrifEdkif
vHk;rsm;udkvnf; wvGJtoHk;ûyae aom ]jywif;vIdufum} rsm; EdkifiHtMuD;tuJ jzpfvmonfh
o&kyfaz: a&;om;cs,frIef;&ef jzpf o nf [ k v nf ; ol u qd k y g pGrf;r&SdMuyg/ olwdkU\pdwfxJ
Muonfudkvnf; awGU&ygonf/ omjzpfonf[k uifyGef;wwf 1933 ckESpfaemufydkif;wGif t&Sdef
tb,faMumifh vlwa,mufudk wm0efvnf;&Sdonf/ Mu&ayvdrfhrnf/ Oyrmtm;jzifh onf/ wGifjzpfaponfhtwdkif;om jrif
wcsd K Uaom ol r sm;onf t[kefjrifhvmcJhonfrSm oHo,
uGefrsLepf[k ac:&oenf;/ uGef (3) tpOftvm ruf(pf)0g'Drsm;u Muonf/ wenf;tm;jzifh ,Hk
urÇmavmuMuD;udk trSefw &Sdp&mrvdkaomfvnf; ol\ 'kwd
rsLepfwa,mufonf rnfodkU EdkifiHa&; oabmw&m;rsm; EdkifiHa&; tawG;tac:rsm;udk MunfpGJvrf;rIrsm;? pdwful;rsm;?
aom EdkifiHa&;pHEIef;rsm;(political (Political Ideologies)onf 19 tqdkyg EdkifiHa&;tawG;tac: u,f pdk;rdk;aeolrsm;rSm tawG; , urÇmppfumvtwGif; pwif
txiftjrif ponfhrsufESmzHk;
values)ES i f h ,H k M unf c suf r sm; &mpktapmydkif;umvxd ray: xk w f v k y f o l r sm;\ pD ; yG g ;a&; tac:rsm; xkwfvkyfa&;om;ae usifhoHk;vmaom *sL;vlrsdK; tp
rsm;udkjzwfjyD; wqifhcHom jrif
(belisfs) udkpGJudkifxm;ygoenf;/ ayguf a o;yg/ oabmw&m; (odkU) vlwef;pm;tusdK;pD;yGg;t aom ynm&Sifokcrdefrsm;om wHk; azsmufzsufa&;ay:vpD rp
Muonf/ vlwdkif;onf odíjzpf
tb,faMumifh xdkpHEIef;rsm;ESifh (Ideology)qdkonfrSm urÇmavm &om em;vnfEkdifonf[k ,lq jzpfonfqdkaom udef;&UJ,lq wifrSDtxd jzpfvmonf/ vDeif
ap? rodbJjzpfap? olwdkU\tûy
,HkMunfcsufrsm;udk pGJudkifxm; uMuD;taMumif;udk odem;vnf Muonf/ csuf rSefuefaMumif;udk acwf OyrmwGif vDeifonf t&if;&Sif
trludkvrf;nTefjyD; olwdkU\vkyf
&ygoenf ; / uG e f r sLepf w &efESifh trsm;odatmif&Sif;vif; xdkUaMumifh ruf(pf)0g'Drsm; opf t&if;&Sif0g'onf t'rf 0g'udk tvGefrkef;wD;aomfvnf;
a,muf\ EdkifiHa&;tjrifonf ajymjy&ef zGJUpnf;pkpnf;wnf onf EdkifiHa&;udk vlwef;pm;t aqmifcsufudk MoZmay;aom
prpf (Adam Smit)ESifh a';Apf&D EdkifiHa&;,HkMunfrIwckckudk wdrf; 1920 ckESpfü pD;yGg;a&;0g't
vpfb&,f? uGefqmaA;wpf? aqmuf r nf h taqmuf t tH k &om cJGjcrf;pdwfjzmavhvmMuyg um'dk (David Ricardo) paom
qdk&S,fvpfqdkolwdkU\ EdkifiHa&; wnfaqmufa&;udk taxmuf onf/ wcsdKU ruf(pf)0g'Drsm; nTefU oabmwlvkdMuonf/ opfudk a&;qGJjyD; tuefUtowf
pD;yGg;a&;ynm&Sifrsm;\ pD;yGg;a&; tusdK;&v'ftm;jzifh EdkifiH &Sdaom yk*¾vdupD;yGg;a&;vkyfief;
tjrifrsm;ESifh rnfodkUjcm;em;yg tulûyaom ,HkMunfrIpepf jzpf onf EdkifiHa&;oabmw&m;rsm;
qdkif&m a&;om;csufrsm;aMumifh
oenf;/ ponfjzifh ar;cGef; onf/ (Political Ideologies)udk ]oD;oefU a&;tawG;tac:rsm;ESifh oabm rsm;udk &k&Sm;wGif cGifhûycJhonf/
xkwfvQifvnf; wdwdusus &Sif; Ed k i f i H a &; oabmw&m; jzpfaom vlwef;pm;rsm;\ t zGHUûzd;vmjcif; jzpfonfqdkaomt w&m;rsm;onf EdkifiHa&;vIyf&Sm; wjcm;aom EdkifiHa&;orm;
&S i f ; vif ; vif ; ajzqd k E d k i f r nf (Political Ideology)onf EdkifiH usdK;pD;yGg;az:jycsuf} qdkonf csufESifh um;(vf)ruf(pf)ESifh vD rIûyvkyf&ef vIHUaqmfaom&nfrSef; rsm; txl;ojzifh tar&duef
r[kwfyg/ a&;ûyrlaqmif&GufrI (Political xuf ydkjyD;vufrcHMuyg/ eifwdkU\ a&;om;csufrsm;aMumifh csufyef;wdkifudk jyXmef;ay;onf/ EdkifiHrS EdkifiHa&;orm;rsm;udk ]Edkif
(2) Action) trsdK;tpm;wckudk ûyrl uGefqmaA;wpfrsm;url Edkif uGefrsLepf0g' wdk;wufjzpfay: þ taMumif;aMumifhyif
aqmif&Guf&eftajccH (odkU) a&cH iHa&; tawG;tac:rsm;udk t vmonfqdkaom tcsufwdkUu iHa&;ukefpnf}tjzpf oabm
EdkifiHa&;wGif EdkifiHa&;oD0&D EdkifiHa&orm;rsm;onf rwlaom
xkwfolrsm; (Political theorists) ajrcHudkay;aom EdkifiHa&;tawG; av;ay;pOf;pm;&ef qE´r&SdMu ouf a ojyaeaMumif ; t xm;Muonf/ xdkodkUoabmxm;
MoZmoufa&mufrIESpfck\ ouf
&Sdygonf/ olwdkUonf EdkifiHa&;jy tac:rsm; tpktpnf; (Set of acs/ odkUaomf acwfopfuGefqm aMumif;jyM uygonf/ Mujcif;rSm tar&duef EdkifiHa&;
a&mufrIudkcH&&ef tvm;tvm
óemrsm;udk pepfwus pHkprf; Political Ideas) jzpf o nf / xd k U aA;wpf0g'onf pD;yGg;a&;rl0g' trSefwu,fwGif þt orm;rsm;onf EdkifiHa&;tawG;
jzpfaponf/ (1) EdkifiHa&;orm;
ppfaq;&ef tm;xkwfMuygonf/ aMumifh EdkifiHa&;oD0&DESifh EdkifiH ESifh EdkifiHa&;rlrsm;udk eufeufeJeJ aMumif;jycsufonf wzufowf tac: (odkU) ay:vpDrsm;udk *&k
a&;oabmw&m;wdkUonf wck tm&k H p d k u f v monf u d k awG U & wdkif; tmPmvdkMuonf/ þt
xdkUtjyif EdkifiHa&;a0g[m& t us&Hkomru rjynfhpHk[kvnf; rpdkufbJ olwdkU\vltxiftjrif
oHk;tEIef;rsm;ESifh t,ltqrsm; ESifhwck rwlMuacs/ onf/ uGefqmaA;wpfrsm;u csufudk vHk;0oHo,&Sdp&mrvdk
qdk&ygrnf/ EdkifiHa&;tawG;t ay/ tmPm&vdkjcif;u EdkifiH aumif;rI (Image) ESifh yifudk,f
udkvnf; cGJjcrf;pdwfjzmjyD; ¤if;wdkU EdkifiHa&; oD0&Dxkwfol urÇmavmuMuD;onf vlom;
rsm;onf EdkifiHa&;jyóemrsm;udk rsm; jynfYjynfhpHkpHk em;rvnfEdkif
ac:rsm;onf yk*¾vdutusdK;cH a&;orm;udk vufjiif; tusdK; t&nftaoG; (Personality) wdkU
rnfonfhae&mrS jrpfzsm;cHum pm;cGifh (odkU) yk*¾dKvfa&;&nfrSef;
jzpfay:vmonfudk az:xkwf&ef pHk prf;ppfaq;jyD; tawG;tac: avmufatmif &IyfaxG;eufeJ udkMunfhum a&G;aumufyGJwGif udk tajccHjyD; olwdkUudk,folwdkU
t,ltqrsm;\ t"dyÜg,f ydkrdk onf[k tpOftvmtm;jzifh ,Hk csuf\ vlyf&Sm;rIrJh xif[yfrIjzpf trsm;jynfolwdkU\ axmufcHrI a&mif ; pm;&ef qE´ & S d M uaom
êud;yrf;Muygonf/
&Hkomru ¤if;wdkUwGif EdkifiHa&;
EdkifiHa&;oD0&D (Political wdk;wuf aumif;rGefatmifvnf; MunfMuygonf/ pdwfcs,HkMunf &aprnfh ay:vpDrsm;ESifh tawG; aMumifh jzpfonf/
theorists)qd k o nf r S m EdkifiHa&; vkyfaqmifMuygonf/ xdkodkU avmufjyD; pepfusaom vlrI ûyrlaqmif&GufrIwckudk vIHIUaqmf tac:rsm;udk csrSwfaponf/ (2)
taMumif; awG;ac:pOf;pm;aom vkyfaqmif&mü rnfonfh0g' b0cGJjcrf;pDppfrIonf rjzpfEdkif/ &efESifh vrf;nTef&ef &kyfb0udk aemufv qufzwfyg/
Mo*wfpfv 2009 EdkifiHwum owif; pmrsufESm 15
tEÅ&m,ftMuD;rm;qHk;rD;awmifaygufuGJrnfudkpdk;&drf
a0;onfh MopaMwvsEdkifiH yghof
ûrdUESifh rdkifaygif; 4500 ausmfa0;
onfh oD&dvuFmEdkifiH udkvHbdkûrdU
wdkUrS Mum;cJh&onf/
19 &mpk\ tqdk;&Gm;qHk;
aygufuGJcJhaom rD;awmifwckjzpf
onfh u&mumwdk0gonf &mpk
ESpf 2 ckudk ausmfvGefcJhjyD;aemuf
,cktcg jyefvnftouf0ifum
acsmf & nf r sm; pD ; xG u f v Quf & S d c&D;onfwifoabFmaMumifh &Sm;yg;
onf[k od&onf/
¤if;rD;awmifrSm 2007ckESpf
uwpfMudrf vIyf&Sm;cJhaomfvnf;
a0vig;wpfaumifaoqHk;
tifwmeuf
aemufydkif;wGif jyefvnfjidrfouf 31? 07? 09
oGm;cJhojzifh tqdkyg uRef;wGif uae'gEdkifiHodkU a&muf&Sdvmonfh c&D;onfwifoabFmMuD;
aexdkifolrsm;u pdk;&drfpdwfavsmh Princess rS ckwfarmif;aepOf rawmfwq0ifwdkufrdjyD; &Sm;yg; a0
enf;aejyD;aemuf ,cktcg jyef vig;MuD;wpfaumif aoqHk;oGm;aMumif;od&Sd&onf/ tqdkygoabFm
tifwmeuf onfh csdefudkufAHk;[k wifpm;ac: awGUcJh&onf[k od&Sd&onf/
vnf touf 0 if v monf h t rSm Aeful;Am;qdyfurf;wGif qdkufuyfcsdefwGif &Sm;yg;rsdK;pdwf a0v
31? 07? 09 a0:Muonfh ay1200 ausmft uRrf;usifol ynm&Sifrsm;u ig;MuD;wpfaumif oabFmOD;wGifaoqHk;vQuf jidygvmonfudk od&Sd&
wGuf pdk;&drfpdwfrsm;wdk;yGg;vm
urÇmay:wGif tEÅ&m,ft jrifh&Sd tqdkygrD;awmifrSm wpf xdktcsdefu aygufuGJcJhonfh jyif; jcif;jzpfonf/ a0vig;aoqHk;rIrSm oabFmckwfarmif;aepOf rawmf
aeonf[k od&onf/
MuD;qHk;rD;awmifwcktjzpf wnf ausmhjyefvIyf&Sm;vmjyD; vdar®mf tm;rSm 'kwd,urÇmppftwGif; wq0ifwdkufrdjyD; csdwfygvmjcif;jzpfEdkifaMumif; uRrf;usifolrsm;u
tqdkygrD;awmifrSm rlvu
&Sdaeaom tif'dkeD;&Sm;EkdifiHrS u a&mif rD;acsmf&nfrsm; pD;usae *syefEdkifiH [D&dk&SD;rm;ûrdUay:odkU t
2667 aytjrifh&SdcJhaomfvnf; ajymqdkonf/ Princess oabFmrS trIxrf;wOD;u ] jrifjrifcsif;
&mumwdk0grD;awmifrSm wausmh onhftwGuf ynm&Sifrsm; t ar&duefwdkUMuJcscJhonfh EsLuvD; uRefawmfwdkUvefUoGm;ygw,f/ aemufjyD;awmh ckvdkrsdK;rqDrqdkif ao
rD;awmifaygufuGJpOf yifv,f
jyefvnf vIyf&Sm;vmonfht xl; pdk;&drfaeMujcif;jzpfonf/ ,m;AHk;xuf tqaygif;(13000) oGm;&SmwJha0vig;MuD;udk t&rf;vnf;oem;rdygw,f}[k owif;
a&rsufESmjyifatmufodkU ay axmufrsm;udkajymonf/ ¤if;tjyif olu ] Aeful;Am;udkvmwJhvrf;
wGuf vGefcJhaomESpfaygif; 126 ¤if;rD;awmifrSm 1883 ckESpf xd ydkjyif;onf[k wGufcsufaz:
aygif; 820 uRH0ifoGm;onfht wavQmuf a0vig;wpfaumifwpfavrSrawGUcJhygbl;/ uRefawmfwdkU
ESpfuuJhodkU urÇmwckvHk; wkef arv (20)&ufaeUu aemufqHk; jyMuonf/
jyif rD;awmifaygufuGJrIaMumifh [m a0vig;awGudk oabFmab;rSmawGUrdvdkU&Sd&if owdxm;&r,fh
vIyfapcJhonfh aygufuGJrIMuD;rsdK; tMudrfaygufuGJcJh&m ûrdU&Gm 165 ¤if;rD;awmif aygufuGJcJhpOf
ayaygif; 130 tjrifh&Sdonfh ql tcsufawGudk aumif;aumif;odygw,f/ vdktyf&if t&SdefEIef;udkyg
aemufxyfwMudrf jzpfvmrnfudk &GmysufpD;jyD; vlaygif; 36000 u acsmf & nf E S i f h j ymrsm;onf
emrDa&vIdif;MuD;rsm;vnf; ay: avsmhypf&ygw,f/ 'gayr,fh 'Dig;MuD;udkawmh vHk;0rawGUcJhwm trSef
ynm&Sifrsm; txl;pdk;&drfaeMu ausmf toufqHk;&IH;cJhonfhtjyif aumif;uifodkU 2rdkiftxd jrifh
aygufcJhonf[k rSwfwrf;rsm;t& ygyJ/ bmyJjzpfjzpf olaooGm;wm uRefawmfwdkUrSm wm0efruif;
onf[k od&Sd&onf/ rD;awmifaygufuGJrIaMumifh &moD rm;xdk;wufoGm;onfh tjyif
od&dS&onf/ bl;vdkUxifygw,f}[kajymonf/ ,ck aoqHk;oGm;aom ql;awmif
,cktcg rD;cdk;tlxGufae OwkazgufjyefrIudk 5 ESpfrQ êuH aygufuGJoHudk rdkifaygif; (1900) a0vig;onf urÇmay:wGif a0vig;jymrsm;aemuf 'kwd,tMuD;rm;
qHk; ouf&Sdrsm;tjzpf owfrSwfcHxm;&aom ig;trsdK;tpm;jzpfonf/
a':atmifqef;pk-unfudk
aetdrftus,fcsKyfjzifh axmif'g%f 1ESpfcGJcsrSwf
oHCmhtzGJ‹csKyf jrefrmEdkifiHu ausnmcsufxkwfjyef rif;qufcdkif (ed&Oö&m)
11? 08? 09
07? 08? 09
tif;pdefaxmifw&m;&Hk;wGif trI&ifqdkifae&aom jrefrmh'Drkdua&pD
oHCmhtzGJUcsKyf jrefrmekdifiHu 2009 ckESpf Mo*wfpfv 5 &ufaeU aeUpGJjzifh ausnmcsuf trSwf(453^2009) udkxkwfjyefcJhonf/
acgif;aqmif a':atmifqef;pkMunfudk Mo*wfpfv 11 &ufaeUu ae
oHCmhtzGJUcsKyf jrefrmEkdifiHuxkwfjyefxm;aomm ausnmcsufxJwGif wcsdKUtcsuftvufrsm;udk atmufygtwdkif;a&;om;az:jyxm;onf/
tdrftus,fcsKyfjzifh jypf'Pf 1 ESpfcGJ csrSwfvdkufonf/
2007 ckESpfu pufwbFmvuay:aygufcJhaom a&T0ga&mifawmfvSefa&;MuD;onf jrefrmhordkif;? urÇmhordkif;wGifr&Sdbl;onfh ordkif;0if
tif;pdefaxmifw&m;&Hk;teD;w0dkufwGif tqdkygaeU eHeufrSpjyD; vHk
rSwfwdkifwckjzpfonf/ 1990 ckESpfuvnf; usqHk;oGm;aomoHCmhawmfrsm;udk&nfpl;í vª'gef;aom oHCmh'geqGrf;avmif;yGJudk etzu ao
ûcHa&;rsm;udk wif;usyfpGmcsxm;cJhaomfvnf; ygwD0ifrsm;? tzGJU0ifrsm;
ewfESifh ûzdcGif;ypfcwfcJhí oHCmhawmfrsm;usqHk;cJhMu&ojzifh q&mawmfMuD;rsm;ukd,fwdkif yxrtMudrf uHaqmifoydwfwdkufyGJudk qifEGJcJhMuyg
ESifh jynfolrsm; pkpkaygif;wpfaxmifcefU pka0;a&muf&SdcJhMuonf[k
onf/
tif;pdefaxmifa&SUodkU oGm;a&mufcJhol &ckdifvli,fwOD;u ajymonf/
odkUaomfvnf; jrefrmEdkifiHudk tkyfcsKyfaeaom etzppftpdk;&onf 1990 ESifh 2007 ckESpfu ûyvkyfcJhaom uHaqmifoydwfwdkufyGJrsm;
a':atmifqef;pkMunfudk AdkvfcsKyfatmifqef;\orD;jzpfí axmif
tm; tMurf;zufûzdcGJcJhojzifh &[ef;awmfrsm;ESifh wumwumrrsm; aoqHk; zrf;qD;cHjzpfcJhMu&onfrSm etzppftpdk;&\ vlrqefaom &uf
jypf'Pfudk wESpfcGJavsmhcsrSwfcJhaomfvnf; a':pkESifhtwlaexdkifol
puf,kwfrmaomvkyf&yfudk az:jyaejcif;jzpfonf/
a':cifcif0if;ESifh r0if;rrwdkUukd axmif'PfoHk;ESpfpDcsrSwfcJhonf/
,ck zrf;qD;cHae&aom t&Sif*rÇD&tygt0if oHCmawmft&Sifoljrwfrsm;onf bk&m;0denf;awmfESifhtnD ûyrlaexdkifusifhMucJholrsm; jzpf
jypf'PfcsrSwfaMumif;udk jynfxJa&;0efMuD; AdkvfcsKyfarmifOD;u
ojzifh tqdkygoHCmawmfrsm;wGif tjypfwpHkw&mr&Sday/ tjypf&SdolrSm &[ef;awmfrsm;ESifhjynfolvlxkudk &ufpufpGmowfjzwf zrf;qD;xm;ol
tif;pdefaxmifw&m;&Hk; w&m;cGifodkU vma&mufzwfMum;cJhonf/
etz ppftpdk;&wGifom wm0ef&Sdonf/
a':cifcif0if;ESifhr0if;rrwdkUrSm a':atmifqef;pkMunfESifh wwGJ
xdkUaMumif; ppftpdk;&zrf;qD;xm;&aom t&Sif*rÇD&tygt0if a':atmifqef;pkMunff? rif;udkedkifESifh EdkifiHa&;tusOf;om;rsm;udk tjref
wnf;jypf'PfcsrSwfcH&jyD; a':atmifqef;pkMunfaetdrfodkU 0ifa&muf
qHk;vGwfay;&ef awmif;qdkvdkufonf/
ol rpöwm*Ref0DvD,H,ufawmudkrl axmif'Pf 7 ESpfcsrSwfvdkuf
tu,fí awmif;qdkrludk rvdkufemygu wwd,tMudrfajrmuf ywÅeduúKZeuHaqmifoydwfarSmufrIudk ûyvkyfoGm;rnfjzpfjyD; jynfolvlxk
aMumif; od&onf/
w&yfvHk;ESifhvufwGJum pkaygif;trsdK;om;a&; vGwfajrmufa&;vIyf&Sm;rIMuD;toGifjzifh ppftpdk;&\ ppftkyfcsKyfrI,EÅ&m; yHkrSefvnfywfaejcif;udk
,aeYw&m;cGifodkU EdkifiHjcm;oHwrefrsm;ESifh owif;axmifrsm;udk
vHk;0 ûydysuf&yfqdkif;oGm;atmif vkyfaqmifoGm;rnfjzpfaMumif; xkwfjyefausnmtyfonf/
0ifa&mufcGifhûycJhonf[k od&Sd&onf/