Vous êtes sur la page 1sur 207
4 £661 SUAWALLAAS OSauDOUd 130 OINVE 13G SANOIDIGS L66L-L6hL WOIGUad IS CVOLLNAG! WNN 30 WIUOLSIH SWNad SW1 VOSON Oavunr OGNWNUas LAS PENAS: HISTORIA DE UNA IDENTIDAD CASI PERDIDA Frenando Jurado Noboa Derechos Reservados de acuerdo a La Ley Levantamiento de textos: Produccién Grafica Diagramacin: Produecin Grafica Comreccisn de pruetas Dr. Fernando Jurado Impresin: Produecién Grafica Tells: 593 348 Primera Edicién 1000 ejemplares Septiembre de 1997 Quito Eeuador Guayaquil se proyecta hacia el futuro con Inusitada energia. El dia a dia nos rodea de adelantos tecnolégicos, de una nueva arguitectara, moderna aungue impersonal y anie de la cultura mundial. A veces @ de la influencia glob: nuestra prisa por avanzar es tanta que perdemos de vista qy hacia dénde nos dirigimos. La tnica manera de saber a qy donde se va, es recordar de dénde se viene. Volver a las qy raices. Es entonces que los guayaquilefios regresamos o @) las Pefias, ese lugar del pasado que se extiende afzio en- @) ve el cero y la nia atesorando en sus casas de madera re- @) tazos de la historia de Guayaquily del Guayaquil indepen- @) diente, puerto fluvial, de los balcones y pertales. Guayaquil @) En esta oca: los pases de este vielo barrio de la ciudad, sino quien con su visién menos lugareiia pasea sobre las y comparte sus hallazgos. @ @ El Doctor Fernando Jurado Noboa, di histo- @ riadow, genealogista, hombre de conocimi. /@ 7 h d. e claro espectro humanista, toma la tarea de una perspectiva histérica y costumbrista que nace de las Fi bevia dque raicedmisinas de nuestra ciudad: Las Pefa: todos los guayaquilefies nos sentimos pertenecen, Ernesto Balda Hernandez, Feeeeeoeee L661 AP Bz O1soBe ‘ono: ouoq zado7 o} o ds\c anGiyal ogio7 nzvidsyy jenby SHBqWOU S2]9O¥ MPA ynbeend ap euorsiy 2] 2p SOUISSeW San ap 2UOWAL 2] Y 060000 OO SOC OOOHOOOHOESEHOHHOHOHOHOOO Reconocimiento especial: Dr. Ernesto Balda Dn, Eloy Avilés Alfaro Ledo. Alejandro Guerra Da. Rodolfo Pérez P. Dn, Victor Pino Yerovi Dr, Manuel Sudrez Baguerizo y al Arg. Pablo Lee Tsui, por habemos pe mitido la lect de su Manuscrito en 23 pags. “Las Pefias: el ultimo barrio historico Quito, septiembre, 1997 100000000000 08000000000000000000090 oY BE sl sl! j02) 2} 8p leuy (2 2D2H *g CIA YD ELI ap sued e eucasiy 27:2 O1N. lv) 1x o1BIS [2p SODIU! $07 -9 CNLdv S$ OWNAYD + OMNLdYD irbefeng us eosen eDuaTWu!E1°€ OTN wx OI6Is [ap PeMU epUNBas e| U2 S2Ued SET Ob9 | BAseUL IIAX OBIS Jap epDaIqWOsUE wea jep oyoun ouedsiy weBuo 3 +7 OTNUdyD sauaByo $01 1 OTWEYD Lebl - Lob jean euoIstY 27 aluvd VONNDaS ~ saquang ‘ousan ja B24 UeP an Sesed Se lju0 e| ap SESED SE ouprua ja eed je exed eynB eun) aLuvd WUsWlad nbeAeng sod sowe ap evorsiy ebve| eur, euorenpac SDIGNI e @ e @ e @ @ e eo e@ e e e e e e @ e e CAPITULO 9: Hacia un nuevo amanecer: 1200 a 1840 CAPITULO 10: Revalorizacién del sector: 1844 a 1850 CAPITULO 111: Aquellos Afos Cincuenta CAPTTULO 12: Las Pefias en Epoca Garciana ..... 131 CAPITULO 13: Montalvo y Alfaro iustran el Dario: 1876-1883 osu. M44 yen la Restauracién descent CAPITULO 15: La tragedia del incendio grande seteinastoe AAS CAPTTULO 16: EI nuevo siglo... 17 CAPITULO 17: Aquells aftos diez... 189 CAPITULO 18: Década aif 21 CAPITULO 19: La crisis de los ANOS TRINA enn on WB CAPITULO 20: Los sombrios afi0S 40 50 ..nnennenne 25 CAPITULO 21: De 1960 a 1980 ...... CAPITULO 2: De 1980 en adelante... rina . 253 TERCERA PARTE 6s Persongjes de las Pertas . 257 Fuentes... - 302 3ibliografia general de la obra wail Fuentes inélitas a 311 Suentes publicadas item soon BIB Una Larga Historia de Amor por Guayaquil los serranes y de manera especial a los quitefios, se nes ha acusado de regionalismo... acusacidn no del todo injusta, pues tiene elementos muy ciertos, Lamentablemente cosa igual se podria decir de los quayaquilefios con respecto a los serranos. En realidad nes anuda una misma historia, sin embargo han existido de siempre multiples aspectos totalmente diferencia les, no sélo en el decurso cronoidgico. sino en fs geografia, en las migra clones, en la fabla, en el modo de existencia. en la propia flosofia de la vi da, an asuntos econdmicos, etc. etc Esa diversidad es agradable, ella hace la vida, ella hace de este pak. una cosa tan enormemente singular Pero no todos los quitefios hemos tenido la desagradable enfermedad del regionalismo, en mi caso personal me place hondamente estar y Raber estado “desde siempre” en el lado contrario de la regia, Ese desde siempre anuda una historia familiar de simpatia por la costa, que se remonta alla err tre los afios de 1860 a 1880, cuando iban varios serranos a Guayaquil. obse- sionados casi sélo por dos asuntos: 0 estos eran comerciales o para admk- ristrar propiedades rurales. De esas estancias, quedaba un hondo amor por el viejo puerto del Pacifico. ‘Almargen de las naturales y fragmentarias raices, asunto en el cual fa balanza tira mas para el lado de los guayaqulefios. puss es raro el mono que no tenga antepasados de la Sierra, alin el mas recakcitrante: los quite- fos aquello les pasa en grados inferiores. Por alli soy tambien parte de las excepciones. Si en fa casa hubo simpatia, en las instituciones en las que nos forma- mos los muchachos de los afios 50 y 60. jamds se nos ensevio a odiar a Guayaquil, al revés, los grandes prohombres de la historia guayaquilena, eran para los chicos de entonces, baluartes y ejemplos inolvicables: an ley conaursos historicos y literarios de esa ya vieja época, venian de regalo las biografias de Olmedo por Dario Guevara 0 la de Rocafuerte por Hidrobo 0 ‘acaso por Isaac Barrera. Siempre: guayacos estudiados por serranos. Eso si Garcia Moreno no era -se decia- buen ejemplo para los nifios, acaso porque se pensaba que de la tirania a fa ternura habla todo Un abismo. En la adolescencia, me tocd obsesionarme por Montal Moreno, quienes reemplazaron e! amor patibulario que habia tenido en la y por Garcia 5 ©0060 600O8 080 S000 0000000 00008000000. L -29 auuous eun A eresayy ap Uo!DeD% EUS! JopeBasanul ap sew E A aIDEd ape} ¢ sousisod ugDe1@ua6 eUn € eDauaUad ‘oyloPOY an se OILNSE [3 OL “ino ap redoiunyy ontupiy [ap sesuoIUS JoMauIp “OKSUO OBNH o1uasaud of ayy eaneSns9Aul ZapiBu ap e2IGo|0p) Eau Ns Sp operedas eIqeY as UaIND ‘uad ‘s2igoy o1pag 2p onRdOpe ofly ap aiSads= eUN ‘PIUALLld 72%84 OJOP -0y uo> jouosiad persiule iW £ eDuBpUods=xic> lw ozaduUs [ZB aP 41qTII0 ta “saigoy ucd omuanoua JeWd osoinqe) se ap sandsap soye sod nbexeng ap eouapuadepul &] ap sou OSI SOI 59 onmow uod eucayGNd sajgoy anb ofeqen |e exed ‘euals e| e sopeIMUN © cuciies uabyo ap sassaqud aigos soiep SOscJSLINU oD Je0GEIO> ap 1 “uams £} AMI 04) U3 “OPIAO [@ Ona] O} 35 -CASISU atsed 4oAewL e| o3ad “epnu “aur conopaaue evorsty esa ap Bje epanib sajeuosiad seueD sms US (961 2P BqWANNOU ap Jeuy B42OU es EQUITY e} € Ie AAAI eI 25 ‘ugionjane ap soye 09 ap epnuawy cuorsIy a/Q/@DU! es ‘omuDse Jod osnd e| ‘ou A cuowau ap eiges e] 2s oxpag ‘Je10 BUOISIY ese epor anb se ‘ynbekend, ‘ap euousy @ cved apuciG sow eusd &] “Ore! A OE4) aulUs solatA so) UOIEY “God 0} 88 052 “O16 & OB] ANUB SEPUINDO SeOPIBUE ap A scUOISIY 2p SOIUAID sepuaide ap olBayaud j2 opjuar eaey A s1u36 ns f ynbekend aigos soiay ua soue oF opeBRsanu! ejaeU “eA eipadojaoue Eun eis 58/904 OUD EE weseang apjeore [248A anb exon -nvepeu anb e opeuorIpuo? opoy“pepn e| e eveUaP K oasnuu Ue CURE “loo eased anb “seyag Se] ue ese> Cun eiUa2 anb quye aw seDuCIUe “eu “aj ose etd UORqUIUOD Ns ELAS [end ‘cIpay e sIuNbaid a] "wbe“enD sp eouspuadepul e| 3p oucuauasmbsss je eqeusxcide 2s rosouro ouDay UN ipeons ego] 2p augWIONdSS- cIs\NeNUe Cveud ese UZ “2uanWU ewisIsOURC S Bp SSUES {696} aus “JesuOdseMIOD ONpIsE SEU NS Op ‘aid seauctua apsap & pepe ap SOUT OZ Of duno ap seIue 020d jpoucs o} “svequieup sajqoy ospsq Usd auuuceLIe> © azadiua anb Us eDode 21 ang uojeGnsanul e| ap shay je UoD opednioru! AIUEWIEIO CK “SOV LI 2D oupeuonw un tued sjuciquinysap Bye exe ‘pepnia eidaud ns ap soiges uen sya jnbefend ue anb Jages “eiquios 53 ap { Banu ese ap oIpaul UB je ap aiueweuspyns of opereaiad eiqeu 2 ou saiuy ynbexens ap jespanes e1 ap A euna @] 2p sonysue so} etDUaDed LOD gIprase ‘seuy sim JOU “SsuoW\ ap Eousjonaueg €| e sepeU5 opuerd ‘6.241 3p aiquandss ap seu e epeioduar eun 2214 o| CIUaIUUGraSep jenby soueW oUpNUI anb osuard seoen 2 A cuiand [ap EUOISY E| AP 9Oh FF O1Os LOsDNAI Bs “god e| SEU! 9 A sojpuadut sono sew “9g fap orpusoul j2 anb Jugnosap ue soue | apIeL yerapejaul eA eurary ju ua aust © eq anb ePUELOAW! e| asndns sper 2i/e> e AP OIdDUUG js ous 1A OU oad “aE “TAN @P @] 494 “Seyag Seq Eu! asinb “oUalo/Y eIDeD ap jeyeu ese 2} JENS 8p o6an| anb ua ‘oprajos ep un ary ‘aluaWu|equawi 3A o| anbune “ouled 12 UOD Jeay ONUaNDUA JaLULd ju ary opueNd se a2UeWeDaped ye2Ign e OZUIIC ‘9u anb 07 'soue E¢ opesed Ue} ~ owed jap e:qwiou | 18] Zan exaLULd Jod anb opuanus ‘2ueuineny oluonuy ap efly 9] © exsnanua cun ang -uese|aeu aus anb opuauianb owic> ‘soruauewe soopousd eaesinay apuop ‘seig| UES Ua es ‘CUNO ap UODEN E>a!0HKAIg e| BP efes CUN Ua seIUEIUD ap CUEY Pu! eun -cinbas Koxse- ozaduie seuad Se] ap cgi a159 ap CUERSIYE) soasonu ¢souae oueuny ewe jp eal eouenars @ ue epLe ean -Sn0u e} @p eiaUasaYIp e anb ouad ‘ejanoUOIE Cun UsIGUIE $9 Uo!DeBRsan -4ure| anbiod “aiueurnye opunu un ap sod us sued ered eysay ej auaweld “AUIS 58 S208 UB “UeJALUNE UpIaWEY ‘oUMUELUED UN ap se2e\d Se} ‘pepluNL 22 © pepauap! Je Jod f 23/21 s295nq J0d “opesed |= JeWDNses eed UEIe a1s2 0d soWs2eU 2nb so} eieg “soyoyLI SolaIN opuesONap ‘opUEIeY e| US Aredoiunyy e2arougig ej ua seiou seupnus opnsw +961 3p OUESBA ja Ua Jan JNK 0} “soul 1 So] 3p UABLEU Ie “E96) ap oIpf us cLiand [2 1oUO> inbesend ap sa4opeucr Sil So| 8s0D fue Uegedes BpUgp ap? *_apUEID oIpUEDU, fp OPUUNSUCD eG -2U.0| open Is “Soxsanaxe soxep 5o|& eaveys BZUEyUCDs=p Eun JeyNDO UeIPOd ou sojjanbe anb ‘essidios ej eiuea eva “e1Uasas sou so] ap sofain so} cued fein uoianjonas ap aoadse eun Jas e UatUan ‘ssEqUCU Saigoy Bp Se] oP -01 a1gos & aB/1n52q 9p ‘eDoy Ould BP “SDUely saAEUD ap seUIBEd Set OND Us sugnasep 2nb je 3p "eau souaLY o| od o ese) feluo}OD eUOIsIY EUN ERs “91.0 IMbefen5 ‘ano ap sospnass soy exed une anb swiaNDe ap 53 ‘oyans un ueie Jew j@ A nbexeng, ‘sssuciue ap souaynb so} ap soy Exey coueIg ese ap anRDaTeP Un auuawarduss s2 Jopeyorsy je anb auussuanues & aoine oda ja ua K 1509 &1 2p K euAIS e| ap UoIUNWOD e] opeyesBog [a us PUaIde ‘eaNsal jap Senen © pepiieas U3 “anoaiap ap apuarde rend ‘ep © Ep o1aNGss © Yas “8 au 's0WUD} ap eU=D2p eUN 2p SPU! UB oDeInfzawOD euMssl jap e1 CHEE SOUeW Siu Jed uoJesed ous jap SeYRIBONG se] Fepo], sOrOR J0d DUEL pacidad para recrear a historia con una fantasia que él la estimulaba a su manera. En sintesis, Rodolfo absorné muchisimo de las gentes viejas de Guayaquil entre 1959 y 1970 y todo ese materia, lo trastadd a la imprenta. Eco no era un delto, pues éI habia salvado una nistoria testimonial muy vie Ja. quizas sin quererlo, sin estar consciente, él ha sido el pionero de la sal Vvacion de la historia oral en el pais, junto con los esposos Costales en la Sie tra. A Rodolfo Pérez yo no le debo sino gfatitud, en estos uitimes 26 afios, creo que nadie me ha ensefiado tanto sobre Guayaquil, como él lientras tanto, habla empezaco 2 publicar mis primeros trabajos ge- nealégicos. que mostraban vinculos iniciales entre Costa y Sierra y motivar ban complementaciones de Pedro. En 1971 se publicé el trabajo sobre la fa- mila de los Cepeda y 2 partir de 1972, la sucesion de Maria Delgado Jara- millo, una de las espafiolas madres nutricias de mucha gente en el pais. Desde principios de 1972, tomé contacto -gracias al mismo Robles- can ‘otro guayaquilefo singular. era Pio Lopez Lara, entonces gran estudioso de Jos Valdez det Ingenio, con quien hize un viaje de investigacion a Ibarra en io de dicho afio. Fio era el auténtico Cronista de la ciudad, se conocia a todos y cada uno de los feligreses del Puerto, recuerdo que me dijo que él se lela los partes mortuarios todos los cias en la prensa y que si algun muer- 10, le era desconocido 0 tenia dudas sobre él, amaba a su casa y luego de aries al pésame a los deudos. les preguntaba datos del difunto y su fami- lia, Estoy seguro que a veces se olvidaba del pésame y pasaba directamen- tea Jo otro, Quedeme admirado de a memoria de Plo, pero hasta enton- ces y hasta mucho después, no atiné a comprender todo cuanto vallia esa temtula, al parecer sélo testimenio de lo entretenible. En 1973 durante un viaje a Guayaquil, sesionamos por dos veces y por IS horas seguidas en casa de los Robles, alli conocl a Genaro Cucaién, a Jor- ge Arteaga Molina y a Miguel Aspiazu Carbo. El hecho mas impactante pa- ra mi, era que Cucalén y Aspiazu se conocian también al dedillo alas ger tes vivas y muertas de Guayaquil, Robles era el sablo desde fa fundacion hasta [250, los otros dos le cogian la punta exactamente entre 1850 y 1870. Sin embargo aquello no era una coherencia perfecta, era mas bien de tivo tensional, era una especie de lucha entre la rigide2 y la prueba cocumen- tal, contra fa constancia de la palabra dicha, en suma era la lucha entre la palabra escrita en los viejos infolios y e! testimonio oral Hoy, a 24 afios de aquella experiencia, comprendo que allo Unico que fak taba era un puente entre ambas instancias, Para mi, s6lo la muerte de to- dos ellos. me hizo comprender la enorme pérdida que signiicaron para Guayaquil y para a ciudad, aquellos decesos. ? 7 ero fue Cucaion en 1974, luego Pio Lopez en 1985, Robles en 1986 y finalmente Miguel Aspiazu. Vivi en Pamplona, al norte de Espafia, cursando el postgrado médico en Psiquiatria de 1976 a 1979. En febrero de 1977 tuve Una experiencia casi alucinante: Un laboratorio médica invitd al personal de la Planta a visitar sus instalaciones en fa vecina ciudad de San Sebastian y a un almuerzo en Pa- sajes. Cuando llegué a Pasajes, me parecié la reencamnacién del Cielo, en medio de un paisaje mezcla de montafia y mar, se podia regresar al pasa- do, parecian callejas del 1300, escucos enormes colgados de las casas, que parecian se caian sobre él transetinte, ei mar, los barcos primitivas en des- canso, y sobre todo las casas... esas casas anudadas en las pefias de Pas jes... Me parecié haber estado ahi y al barrio de Las Pefias haber nacido al Pero lo confieso de manera total: se estaba formando el proceso en mi interior, el proyecto de! libro ni siquiera era un embrion Aquellos afios en Esparia me acercaron muchisimo a Miguel Aspiazu, fue sin duda mi mejor corresponsal en el Ecuador en aquellos tres afios: aprendi a través de sus largas cartas mucho sobre los Aspiazu, los Semina- rio y los Palacios. De mi parte pude enviarle amplia documentacién sobre Jos Carbo de Valencia, Pero no se crea que todo esto era un asunto facil, solo en 1976 com- prendi que aquellos sabios y enucitos se sentian una especie de administra dores de su propio pasado, de un pasado muy pero muy guayaquilefo, ellos también eran regionalistas a su manera, tal que en dicho afio Ia publi cacién de Un articulo mio sobre Los ascendientes de Garcia Moreno. muy poca gracia les hizo. Igual cosa podria decir cuando en 1980 ya a mi regre- so de Europa, edité mi primer folleto, justamente sobre un ambaterio que se habla radicado en Guayaquil: el doctor Joaquin Suarez de Villacreses. Parecia que me habia encamotado por las relaciones entre Costa y Sie rma En 1980 aparecié mi articulo “Olmedo y la politica” y poco después otro sobre un serrano que hizo gran obra en Guayaquil: José Abel Castillo, Un afio después y gracias a Rodolfo Pérez, pude empezar a colaborar con la re vista portefia Cuadernos de Historia y Arqueologia, el tema fue “Clases so- 9 u ~aepaw auqos 9su2n BDUaLOM IU ‘OBEN jap BUOISIH a1qOs osa\BUCD 1/2 U2 Koye owsiw j@ synbeXen5 any leyde> ouaa ns anb opuensowap soperoa Je sourjozauan sp uoiseuBiwuy ej aigos ofegen wu oparede 0661 UR ‘cual un epaiaws ojanbe anb aiqos eunje epnp opanb au ou ef s22U01 -ua “seuag 57 U2 Os2sTY satiny AO ap eseD Ua eDOS OE UN ONT 25 “B42 -0U CU “DYS e1 9p Z9 LALUNION fe Ua Z6Al U2 QDIIGNA 2s OSINDSIP fp sIUaLL -esofeiuan “SeNeUD eNUDD sarsed operaeY eIqeY Of anb ap airadse e| UOD ‘ues £ sejipeuny € of aw osypaul Un anb giaiue al sendsap soue sou “nin 02Us SOABYD OISEPOWN € BfeUaWOY OpUOY LN ging and e| Ue e160] -eaua6 ej © a1Uay UoDISOd ns f \inbeXene) Bp SO_YENA SEWED so7, SIGS S@DUOIUS 958A UODELUESTD IWW's@uAIU OpIUaIsOS ONseNU e pa!eW UOIeBDy, viquiojo> A euRuabiy ap seuobebaiap set ‘ouand je Ue UoUENDaFe a5 an jeD05 euoxs|}} ap sayeuoeuarU| SepeUIOT A se} 2p UPIDEIqIAIBD eI e EPID “Dap PUNO} UB SWINgUIUCD ‘OUE aIqajp> OWNS 73 “OUEDIYE ONsB2Ue UCD soperog [ep saiuapisaly £ EURUOIEND’ BIS0D i UP EpeIAsEP eDMPUOD :Ow “srpnbejad opunbes fe “solu sofegen sop uoiamaiede ove OWI [3 ‘ajgoy ospag eset pa “2pssAeA so} a1G0s anb omanUe je seIOU asnd eDINBasus & ELON 501 2p eiBojeauss e] BBE) Ue aupa “SodIOEDeD So] ap ews [2 aUGOs SBUODED!]ANd saquesaraqul Anw & seuen se] od opemnuinsa £ sandsep oye un ‘ourtjaxy Aes -25 sopeBusanul uano! fe aiqos uppeuasaid- oMaqwe UN Bz L861 UR -“sandsap soue soun euorsiH €} ap IeuODeN euapedy e| 3p Una) -0q J8 Us oparede ojjanbe youDY UeIB UN oWOD awlO2 0} O} “eUOISTY NS EP -01 opUeILIOD ‘Ip augos OWNIsod ojnaIUE UN exaIqUOse an oIpId aul EIeT JOP -enjes s6uor ‘98 jap Sa|CUY) E OUNU Saigo opUEND’OID UOVePIE sOpe A eunoi, ZOUnW sea :soBiwe sapuerS sop ejuet apuop ua pepnue “nb -efeND ap PEPISIAAUN e| BP EIsinal B] UOD SODUNTSIY @ SOA SELLE UCD UpPeIOgeIOD lt OpIU! OIp ss2UCIU3 open ua ssuoUg 507, eqewiey, 35 “eIenw eiBojeaues 21gos ouage ofegen Jawiud je OHNO Ua OD -siede ove owsiw [3 UOT olIdWOY PLINY eIsod ues6 jap eWAeW eMLUEY b} augos ofeqen one se2yand soWebo| NODRd CWISKL e| UB 9861 UF PUIIOW ‘aupeyy e| 2p $901e4 $2| 21905 CIPS ato SOWIEpa “UII@PAWN AP NODFd 2 nal | Ua A S86] BP OYE OWUSILL fa "RIGS jg anb oj poy openjes A OpeyD@A aide saqey ou ap opnuadaue Anu “ese 2ado) ig @ afeuawoy jw Pipa! “orgy ows ja UB A PUNO SaParIAW) A jaNBW OUCUUAH, j2 BNUE CDs=IUD1 r oL -ed ja eqeasowiap anb oupend un Oys ers B] Ua JeDyQnd sowesBo| apse sew 020d ‘sandsap oue Un estas Ns ap ov@UuNU Jauiud ja SOWICNPS a} O2 NO apsap ‘oulapour £ aruaypusdapul onB9IesueB odrub un sewLi9, e OAR 394 53] 25 jINbeAend ap sojoud Ue opIqe> OpIUa UEyeY OU aIUAWIeSOU no ‘anb salopeBnsanuy ap odru6 jenou un opaede opuero “Bal ap sued ‘ouand ja Jod ofp as opuoy spul oUpnus SpiBlUl UN atuaLUtea! oFeg eau -ew eno ap 195 BIpod OU ‘of oN!ep eIgep UM_AsDa) ap OSINDSIP [2 “CUOISIH 3p EWapedy e| Ua aILaLUIeUNOy OPIaIDa! ary Zai%d OsloPOY “OUP aIs— ap seu 4) Yond Usd sauotejal seiduinuu se] aunsay and emmuiey eun ap seuIBed 002 8p sew Ua eago euN ‘ofewUED 50) a1g0s 1g i oDaLEdE beél US SBUDWITIOA p Ue A epoUIULiaY ofp e} 32 -uaweampid anb “aiquins e1go ns ap UopIpa epunbas e} sep UPIQUIEL Se soyarinbefenB 50) ap ugpebiad ‘opezualLio? ey seuade Joge} c} a1ad ‘of -2gen oqasdwi asa seiesa) ap opueen ‘ig 10d sounsa sojnonue ap eUaID eun opparede uey ovawoul j2 exseH “opue>and oul a O1@UDY NS AP Uy -o1gju ja seaynp ered uoiveaoane ns g16o)& ese ns ua zen EwunIN Joo PIS 4N 0} 2861 @P Sau ¥ “opipaans ey pepiteas U2 OWIO> ‘soYye 50] UOD aIUBWEL -saige eyeiBeid 0 Souen and ap aluansuod f sauozes sajdaynw) 40d EMEDIA -nd 0} ou anb ap auapsucn ‘saMqoy aupag opeuoIa2ajUOD eIGeY anb sey? 4) 000°6I Sel ap feusIeU ja seRes ap e| oY au! 35 JeuOsiad UOISeSIO ‘06129 fp Ua OLPNW OND OU JoRALIG janOU ja Sand ‘sajaded Ua UOLEpanb 2s ‘ses 09 SPYDNW OWOD arad ‘oylopoy t [eUaIeW |= OPO sIAUa ‘OREATUOD UN sow iy “Se10U K oBojoud asnd 67 “an ap [eUOIDeN ONIUDAY j2 U2 OPEZIED}| EG -2U 0} of anb ‘1981 2p lINbeXen5 ap orajduie> osuad ja seoygNd Ua alUsWeN 4h Qyadula as ‘ynbekend us emus cDueg jap eITMIND A UpDeBESEALI 2P onuaD jap JOBDaIIG Elary oj}opoy OpUEND f ZB6l AP OYE OWI [2 UF oqie ko -2IN unsnBy s0120p j@ opesOUBI ayueusyei Wse> oYOd LN ap eYEIBOIG CL anbyand Za6i ua ofduiafe Jod ‘auou itu ap uoreuede as eaunu ‘saiua6 sn ynbekend “soxBo|o.N0s £ soouoIsY “SomIpEU! SeWA sosoJaUINU ap LOD -eaygnd | @ ugedIpap @ ap A jeuo\sayoid uoDUaIe e| 9p oIpaw UF .seiopeuiaqy soxsipfe Sol ap soDipaus 07. 2P UOPIpE E| Sp CUP "@£6| asap sauopeBnsanuy su Us siuated oUay eIdeU 25 praubau 2} ap wai 3 “_opoued ase aqueinp soufeu A sorpur ‘epuapuadapu C] UB Sele do Angel Siva, cuyas raices y cuya vida fueron totalmente dadas la vuelta, gracias a los modemos descubrimientos que se habian hecho. Paralela a es. ta publicacion, sai otra: Demografia trascendencia del grupo afticano en el Guayaquil de 1738. Desde 1991 empezamos a colaborar con reguiaridad en la revista del Instituto de Histona Martima con sede en Guayaquil. All han aparecido por ejemplo: Apuntes sobre el puerto de Yaguachi Viejo (1991), Apuntes sobre el barrio del Astilero (1994 y 1996), Los marinos de Guayaquil y sus allegados en 1832 (1994), Sin ducta afio vertebral para muchas cosas fue el de 1992, pues fue aquel en el que recibi gran ayuda de los antiques moradores de Las Perias, ue pusieron a mis Ordenes sus recuerdos y sus papeles. Guardo gratitud especiallsima para Francisco Urbina, Manuel Suérez Baquerizo, Eloy AVilés y Victor Pino Yerowi. Enorme ayuda con datos, planes y fotocopias, nos ha brindado Alejandro Guerra Caceres. Y por supuesto, Rodolfo. Desde julio de ese af y durante dos afios, mantuvimos una colum- ‘na semanal los clomingos en diario EXPRESO, de es08 articulos valgan res- catar los temas de Los Mancheno en Guayaquil (de sept. de 1992] ~ Usted se apeliida Romero? (IS de nov. de 1992) ~ Los indios de Guayaquil en 1849 (21 de marzo 1993) = Los Ortiz de Barbacoas y su descendencia en Manabi y en Guaya- guil (30 de mayo de 1993) + Los Ante en Guayaquil (7 de nev. 1993) ~ Ricardo Palma en Guayaquil (28 de nov. de 1993) ~ Las casas del Quite vigjo ora un guayaquileo (5 de dbre.de 1993) San Jose de Minas en Guayaquil de enero de 1994) = El Quito de Vicente Rocafuerte (12 marzo 1994) ~ Homenaje a Miguel Aspiazu Carbo (8 de mayo de 1994) ~ El diccionario de Pérez Pimentel (IS de mayo 1994) Diario EI Universo en sui edicién de 28 de noviembre de 1993 edité Nuestro articulo “Julio Estrada Yeaza: memorias del historiador", rindiendo 12 homenale a otto de los grandes sabios del Guayaquil del siglo de quien penosamente no pudimos estar mas cerca En 1994 y con motivo del Centenario de la muerte de Juan Leon Me- ra, el discurso en la Universidad de Guayaquil, me tocd darselo. Lo hize con enorme complacencia En 1994 aporé al ibro sobre los Jalil de Leonardo Moncayo, varios ca pitulos, entre ellos el de “Los Jalil y su ligadura con el poder politico’. En la obra de Leonardo sobre los Gilbert {1996}, iguaimente varios de los capitu- los me pertenecen. En el libro preximo de la Sag y que esta en la imprenta hay otros dos trabajos mios: la Historia de Balzar y los Catalanes en el Ecua- dor ‘Me pongo la mano en la conciencia y me siento tranquilo.... Quedan en las gavetas del escrtorio varios libros inéditos sobre Guayaquil. que quik 28 un dia vean fa luz: = Quiénes poblaron Guayaquil, en dos volumenes ria de las calles y las gentes de Ctudad Vieja = Vecinos de Ciudad Nueva = Apostilas a las genealogias quayaquilefias = Contribucion para la historia de Daule = EINegro en Guayaquil Dicen que obras son amores y no buenas razones. Quizds -para algu- nos- haya sido enfermizo mi interés en atar a la Costa con la Sierra, yo no me atrevo a decito. En todo caso este libro sobre Las Pefias, resume mi especialisimo amor por Guayaquil y por su gente, por esa gente tan noble que como los ami- os del Banco del Progreso han hecho posible su aparici6n al puiblico. Pa- ra todos mi gratitud etema, Quito, agosto 28 de 1997. Fermando Jurado Neboa. 13 1000000008 0OO8OO00O8O08OO8O08880888 puag 401, & oynf svisy.ty So] ap ele spjaspnay ap ugiasodxy vt RIO GUAYAS [a oases [SZ] Solares vacios EEE] corveceria 000000000000 0066000000008 08eD st ugos ‘opawiig sepaied eyasor CuOg esodsa ns e A enls e722) o}2eUB] UO be epauaied Seg| Jog ‘oye oUpIp ap uguped [> Ua asian apand uNbas “=> “jy Seu0uas se © El EDLY DALIALIBY ‘ZUaRS 50] e-9DaUaUAd and ers1ed 66 21U3 "S61 a1uasaid fp Ua Az as@UINL [> Onn Opesed ots je UB anb es “o> Cun onnase “epeyaueid @| ap auary onBaue |e opebad 4eIOs a1se UZ \VuVAaND 3HD 13G 3rvasdsOH 13 A VWZv21 SO130 YvIOS 131 ‘SqUe|apy “OU JAP ETO e| e oN! UES anb ses “29 se] 10d apap $2 ‘oupaiep ope} onsanu Jod non ja sezadwa e SOWIE), nbefeno ofa aisa ap sajenos sasepp se] sepol ap eDuanse ej e sepeby operss UeY seyad Se] anb eens “ap 21 agi) 2183 “SOIBUUeW! £ sazopeosed “sajeeinsnpU! sp eUTD e| ary UPI “ue “sled jap BuOISTY e| E aNSry OYSNW UOLaIp anb seuqUIOY UOseIOWL A UOL ain nbe ‘euoxsiy edoid ns uen ouieq fap Sese> OF se| ap euN epe>, ‘3su009 Jod upise sese> seUNBIe anb ap oupay [2 A sojpen saso}0s so} ‘oquauiad ap sese> seunBye ap eouasard 8} s2]NUISID Se/aqap OPE} ANC 1g ‘ene fF anb ofeae spw opaui A onaW lun onmisa 22 e} 2p [culBuo osid ja anb ap eouajaucs sawuoy anb eed op -e] un sod ‘up/peuiBeus! e| Uo> o2ad un JeBnf anb oxsandns sod saul, xiK s0/6)s so} ap unbeXeno |2 exary owo> e soppaied Apu uos “ugip3713sU09 2p se|eUATeUI So| OWOD Ise “OWNER [ap EIUEYA e| A aIfe> F]‘Sepinasuod ap SoUe 00! Olos UaUAN sese> sns anb ous! sa UaIg 1s sand inbefend ap ajucuoduu) sew owed jap EPeNU e| Ua seNUATOUE aL aqueysiq OPEWINS OLIGNYs 13 Wawd A WLSINNL 13 Wad VIND YNN mae AplO¢] OVE ia det ilustre poeta e! Or José Joaquin de Olmedo. En wian aqui don Ramon de Ycaza Paredes, hijo de los ant esposa dofia Perpetua A censo de 1871, vie 1UOS duefios y su Ferrusola, Para finales de siglo pasado la ca sa habia sido dada en arrencamiento al médico Emilio Roca Marcos, quien figura en ella en 1890. Mas tarde el Doctor Marcos fue decano de la Fact tad de Medicina del Guayas. La familia Icaza retomé la propiedad a prin. Bios de Siglo, pues heredé a sus abuelos los Icaza Paredes la Sra Genoveva Icaza y Aguie, esposa del Dr. Manuel lgnacio Gémez Tama. En el padron Ge 1919 figura la mencionada seftora como la propietaria, ya vida y con Sus hijos Manuel Ignacio, Luis Femando y Gustavo Géméz Icaza, Vivian Fanny Lince, sus nietos Raul, Fanny, Manuel y asi como 9 sirvientes, procedentes sobre todo de Colimes, Naranjito y Posorja, ta familia Gomez racic all largo tiempo y se caracterizaba porque po selan una canoa con motor para trasladarse por el rio hacia su hacienda 3 tuada al otro lado de la orilla. La famila dejé la casa hacia 1944 y se convir U6 en morada de pensionistas, manejada por una sefiora. Esta recibia so, bre todo a estudiantes de médicina, pues la escuela médica funcionaha Pocos metros donde fué por largo tlempo la Escuela Politécnica El hecho mas trascendente fué que en 1953 fue alll donde alquilé una habitacién por 10 sueres clarios et lustre médico argentino Doctor Emesto Guevara de la Sema, luego mundialmente conacido como el Che. El Che hizo de pediatra gratuito durante los meses que vivid en esta casa. Viste ‘ambien y con mucha frecuencia las casas vecinas donde moraban Enrique Gil Gilbert asi como la del Doctor Fortunato Safadl.En la seccién destinecia 2 les personajes. encontrar el lector datos mas detallados de estos perso- Inajes.Quien llevé al Che a esta pension, fue otro conocido intelectual CRI TOBAL GARCES LARREA, de quien hablaremos en la segunda par La casa se cay6 por vieja all por 1970: los herederos de don Luis Fer: nando Gomez Ycaza. habian vendido la propiedad y fue adquirido por don ose Parra Gi. quien intenté hacer alli un edificio modemo, para converth 2 Las Pefas en un barrio de privegio. La idea fue bien intencionada, pero & Gelaron de tomar en cuenta muchos otros detalles de importancia I.E! Comité pro conservacin y mjora del barrio y del cerro, se opuso ala cons- truccién y la casa abandonada se cayé de puto vieja 16 Dr. Manuel Ignacio Gomez - (1885) Gral. José Gémez - (1881) 10000 000000000000000000000000000000 (Sodapasaf]) DUN], ZAWIYE) JAMMIN OF voy gi La casa que llevaba el nimero 4 8n el te el 193, Es importante aclarar que en este lado a¥t fa sotomgnnecneg io ee 3) on la casa de los Arroyos, le sigue en tamario el 2itas y tiene patios minimos esta la segunda casa, la cuarta de Nuques y la sexta de Pesantes. Sino estamos errados, en I795 parece que sus duetios eran los Vile gas. A principios del siglo pasado y Seguin los informes de la antigua fami- lia Carbo Amador a sus nietas las damas, Castro Tola, esta casa fue prople- dad del castellano don Gabriel Garcia Gémez, padre del Presidente Gabriel Garcia Moreno. En realidad, debi6 haber sido una especie de casa de fin de ulenes tenian su morada principal, 5 cua lecén entre Victor Manuel Rendén y Junin. ras més al sur en el actual La casa pasé a ser propiedad hacia 1830 de dofia Juana Rosa Moran = de Butrén, de quien y hacia 1860 pas6 a la familia Ramos Ponce de Leén ‘que buena parte de su existencia la pasé en Francia.Eran sus duefios, en 1848, Manuel Ramos Alvarado, propietario de haciendas cacacteras en Ba- lao y su mujer dofia Rosa Moran Baquerizo. En 1919 esta casa est sevialada con el numero 129 y aparece como su duefio el ancano de 70 afios Manuel Escala. quien vivia aqui con sus hi Jos Zolla de 35 afios y soltera y Mercedes de 29 afios que se habia casado en 1913 con el celebre heredero Don Manuel Luzarraga. Poseian 2 sirvier- tes, una de ellas procedente de Ambato y su ama de llaves era Aurora Mo- reira, Entendemos que en esta casa también vivid largo tiempo la familia ‘Guzman Zuluaga, en cuya época.era una mansion realmente de tipo sefio- rial La familia Escala y los Escala Avilés, vivieron muy largo tiempo en ésta 17 aL ‘0u>2U Tap epnp Aey ou ‘pepiigesuodsal e “hiosge ap & yenuasaud oG1sai Un ap asopuerell ‘£6 | ap oisoBe ua ojeI6 “2PL 1B CUsuod ove je auewnayy ap ely &| ap sauo;erepap se} souisas od aiad “opeueu o| ap pepronusine e} aigos sepnp Ua axsand eY as 5933 seue, JeYOW! oUNsei anb e>Isnui b| JaUoduIOD UB sass soUNBIe qlOWap 85 onseew [3 ‘OBo}o2!snus jeIUs6 ja apUoP opneUiO. ns UoD any eanbeq Sup0u Busi €7 “OULU OHsanU eyed eaIsnuU e| eyaIqUDse anb e aueWinany © eiapuanuod 3) anb Ua eipad 3] anb e| ua ei=y\ ap apfeliy) OUPSoY cu -euU@Y Baud ns ap eueD PUN oIgjDal apJeuiny| eanbueg OUIpUNDAG jeI=UED | ouIDaA ns ‘998 ep oYe oURIP ap eUeYeW eUN “soUBIepUAE SOLA e es £2 | O1p EME NS “ES8) ApSAp sled jap exary opeLIaap OANIsD [2IaLED ja Ouiod “sajqoy So} © op/snui ye opeuaseid ayaqey Uoaigap sauaInb sowley $0] Uaiary epnp urs “ssuoDuae sajnus6 opiqnal eIqey sojja ap anb K sou! “24 SO) e sug Us Op1DOUND eIqeY eX SueWINaRY anb S30UN9 af’sofiy sns OD A win spyep| ouesdos @ esods= ns UoD inbe OINA UaInb ‘aueUiNany O16} “Uy Uog curt) o2Isnuu [eIUAB fe JaNbIe ua epep opIs eIacY 9981 U3 Uuano! Anw ssouowua ‘sayqoy wiaquinoa] eI) 2uop exopeanpa auBtsu! el efiy ns ap Uo\n us Jaatiad ap epieD saigoy & ‘2 Byop e9 ua opuamn eunby G8} Ua eA “epIeD sayqoy eMuie} e1 J0d epU anbpe ary 08} eeu f ejay ouesoy euop euanp ns oWo> arasede ZB) UB ZaveNg ewe e| © UoNADaUELEd soz) UB anb avaied sese> SO SEIS xej0s un s@ Aoy musuresoUsy ‘681 WEUUNU j> ojbIs aUasaid Js Ua OpEAal| ey Es=DIa bE) 58 A S522 SOp UB UOBUNUOD 2s apie) SEW “9 OIBUUNU [a LoD sepE *GEISS SOP Se} anbiod seqeydwo> apand 3s fend o| ‘9681 ap ap USDUL|2 E154 BIOS CUN UoFeUO} CupEND e| ap ese> EUEND £ e3>I21 C1 ONWIH OLS3NN 3a WIIsMW ¥1 3G UWIOS 13 “S3780¥ SINSaIsaud 130 SYSW> SVT (2) eau2H opeulg ©pN euod € osed ese> e aauog sowey WeBIqy euog ap Japod aq ‘Inbek £n5 @p lespaie) ©] ap a1uay je ese> eun cquaiwepuaue us UOeWOY odwisA 020d |e sauainb “yeB\qy euop- a>u0Y souley sewep se] ap eUN UCD opes © appal ‘oaseue) eiNnas alpuefaly UOP Inbe OInn UgIqWE] OE SOUE S| Og ZaWIPD EIED JOURS 12 ESE ap OUENP ONBaUE ap olalL “SaIMY EDUeD OID 213 Uog oumnbur owo> nbe oiwn 76 | Jod ny Ze eisey oINBes ap “eseD LnLOW ap vpn, 2UDUNENT DSN DUog eo 6:95 00 llegé el Che en 1953 Solar donde estuvo la casa en que Il SOOHCOHSOHHOOESSSOHHOHHESOHSHHHOOO aati nce nce ncn ances eee meal ales “Las Peiias” boeececcccce 0000800060088 00088800 ca 6 eW IC [2 Oubuy owoD Inbe OMA OE 19 ei ap eued A OZ61 ap epeD=D 2] U2 “Sh6 1 eIseY soUAW O| Jod ese> esa Ofasod EzeUIEA EME ET IDWS Inbe EIpISAL Bgl UZ “EZELIAA ap saIqoY PIaeS ues 521404] ODEUB} Lop '96 jap spuesB oper <4 jap Ban] K Ee | Ua 182 Sp auanu e| y “Seiqoy [e12U96 jap ese> UEIB 2] 8p aued ary g@1 |e UoD epeumuou oy ese> eIs@ anb OUDIp sows} 188] @p ued [a ua asian apand un6as ‘Jenne je souaw ‘=1s90-2359 opAUS |e U9 UoIsUSIXe EUN UCD ‘oUaNb: -3d OyPUE) ap UaIg Seu ese GUN Ha exsa “@pUEID OIpUEdUT Jap saIUY AUSSI WD ANDLINA YOUNIS 130 UVIOS 1a “y ‘opueuorsiy soweyss anb owed jap Je}0s ano se hoy aruawesousdezeid OID sIUEPIS “24g f2p Code Us Jopenda jap ayuapisaidaniq ary UaInb “UPI Vad |aqy 3g oysynbeAen6 ooipaws opi20u0. je osed ese> e| Zg61 ap sandsaq “pepaidaid ua ese2 @} uinbpe ¢e6| 10d Uainb ‘eouanD ap epuNUO oj eUISEpAT eI 2] 8] @ OpUSWLE Ua UOJAIP e} 0Z6| BP BPeD—p e| UB o1ad ‘odussn O610} 10d j@ ONAN Salqoy ODeUB] UOP ap soapesay S07 * lel 2D -59p oad |e ue oly ap SbDaigese TaIOUL UoIseD seaUEY O12]U6UI|2 OW -09 ps9 16] ua sopese> “abrinsaq ZaLDURS eUE\ Jelnu Ns UOD “yNeD ZauL “90 red oe “ese E12 US OPUAILIE Bp UPINA B16] BP OSUAD [2 UF ‘eysUOD Za¥pd 50] A eyDuED oKewe] 50] sdlypan sné yoo “uo|oD Eze UBEA e| UB JeBN! uRIOs sofy sofn> “soue| Janaay/ ALLE SO} BSED LISS UD UOIOIAIA ‘ZaIp SOU So} UZ ‘ezeUraA Sp. sa\qoy ejPEIEY CUOP efiy Ms e BUOU Joes js OPUEP ‘saued SOp Ua JE}0S P-OPIPUIP JageY oIgaP oDeUBy UP “94g! BP oIPUADU| [ap OB “277 ‘0681 UB OYaNP Ms owed eINBY usin ‘ueqersMURS sejqoy oDeUB} UOP fly ns © exequa pepaidosd e} ipa ais “9 Ua sjed Je osaiBal ns ap 06 any ‘jeuauaé jap epin Uy “eIUaY |e EIN aNb ‘saqoy ap UPgaIsnues UsUeD euop ap sound 4 souainep ‘sainy ovjsaauam A serey) Zanbiey ejasor sODn yod saqueued sns opuain inbe uesnBy |/8] Ua “eDUeT) Sayqoy Ors‘oUed4 |e “euad |e ODaUaLad eSED EISe anb ayualneyay EXAUeW ap SOWWaI0U0D Miter médico muy conocido- y a fama Meizner Febres Cordera.tn 1224 tuvo aqui su consuttorio el médlco Francisco Andrade Attoce sare después esta casa fue una de las sedes del gran mundo tock 2 ¢l.précer Antonio Morales habia tenido una casa no muy lejos cel sete Gecia que la sta aro, le curaba de sus depresiones. aca 1938 yo uhian 2aui fos Nuques y hacia 1940, moraban aqui de ariendo los There Gren antiguos vecinos del barrio, pues figuran en i919 vviendo en el mismo lado fe la la, en casa de los Gomez Sanchez. Finalmente la casa fu admuirc, Por Alberto Nuques Parra, quien figura como su actual propietario. En la década del 30 y atin en 1953, en esta casa vivieron dos iustres NUESTRO PAN y su esposa la de Gil. En esta casa nacié en 1935 Enrique Gil Calderén, hijo de aquellos y quien se negé -en gesto vit. 105 del ex Presidente Sixto Duran 5. LA CASA DE LOS AVILES ALFARO. sin duda en 1795, esta casa pertenecié a los Avilés, una modesta fami: [2.381 estado llano, pero en 1832 figura como su uefa dofa Clara Baron Ruiz de Coelo, de la élite portera. Nos da la sensacién que por tempers dias form® una sola casa, con la sexta que queda hacia el norte. En Ia) demos asegurar que era un solar vacio, i {2 caka que se quemé en 1896, debio haber sido levantada por 1885, fea yDed sanuainbis Zalp se] uesa saquaisise Se] @b61 UZ 'UOPUEY ap f1uaH UEUHIED e A a12I5B0y Dp e7e>) ZayUaR eUOIDIA € 'EZED] BP JANIURS EMS e SOPe| sn E 4220]09 ep CU Z46| 10d My “OS SO] aP epeDeP &] UP € A EUISIUE| BP FEU FE OI “OF SOI ‘ap eperep &} ap oiduud je | “sandsap 07 ‘oidouud fe o¢ saidurels ap se6 “ue sns cued ed ua Jed ap Leis ns euge saranf'soj ‘ewsiuanbad exrmerse ap K aBau ojad ap “eauera Anus za ap 212 seBauaA eze2, COURS E1 “eiges o} e1/2 anb oIpuodsas a} ee opueNd opemwupe op -anb as alad ‘er@us}4 A opedty ap olsiuoig aiuapisaid [= Uo> eMmuuey ese Ap cosaquaied [2 cuaigrosap eIgeY anb C1OURs | & ORMIAPE a] sa}GOy UOISEIO eno ug PUIOWY sapaIEN AIPEW C7 aidos ofeqen [9 UB Zee! UP ODUGNd se} as £ euosiad iui e sepeBanua uoiary sauoDa1i09 seuss 2p seunBje “sop “2118 UEGEIS® SoJep $05 Bp SOUEA anb gugnasap apie seAY “yINbexeNd ap Jetuojo> pepados e| ap euorsty e| exed UgDNAUUOD. BEI AP o:4N 2142 1s ap soirajde> souen ue eupag ‘Sotep Saxse U0. “snaIeW 50) ap BSED eI ‘ap ofeq oiuawieuedap Un ua ‘auinGy A upaieW fe U8 EIA Ua “Zaejacty esaiey ap sapod us “seyezeno] & opnKe aj OWS es A seq SeAse ap 2D -Alaisix2 21 2p OSINE 3] CSO CUO ‘RIP UN] “SHBqWIEUD SeIaoY OApad eISIGO}e—U -26 ojnes ef K uanof ja “ouanu £ eqeasin e} ese2 e158 ‘SE6l CDE BUCUALL eidaid ns eqep $3] anb sono Uo A soiep sose Uo> seyeaql sns UeGeUay A eq “0g 8p SONIUDIE So} UB saUODeGNSAAUI OUDeY UEIAeY UseTI}Y SO] 'SOUIEIEW! seiuaued sns anb e egap 25 oUDaY 19 “sOjaNge sns ‘UaEAIe|d SeOAUA SO} IA Gun soy anua “opesed oj6js jap Sopiandal sofa eqeruas Je EyOISIY NS ap OUP eIaes eI0\URs e| ‘O59 ap UBBIE TY ‘e009 @] ap tinbeAeno jap sateDos sonuso ssiofews so] ap oun any souad se7 ap ese> e3S9 SoUe OZ aIUEING "aIgMINUI, UeGeIapISUOD O| E> “odg esa ua opuern ‘opelse OnaNU UN e asfeiuayua ap eza/aqUB e] URIQUICL onmn ‘soy jo ‘osodsa ns ap eperniong ‘canedus eie> =| a1uawald -auis anbiod anb ofp ‘epey o| anb Jod anb uasenBaud aj opuen f aid ap fay je opedne eiqey eseouey ugIUNas eun ue anb pepyeuosiad ued ap e10yas any ‘soujslyanbad eva sauned sns anb osa f ojaiy opueuned su “eg ua uoadwes anb eyaunbexen5 eiauuud e} ops eIgey UaInb ‘sebaue\ 72) esoy ajuaued ns e pepaidoud ej uoseipuan eze>) Se] ZE61 EDEH zw ueUnp: 20425 ip K | zaps zajezuon couapag odsgoze jsp ouugos) soe) zipaulD tareauy apespuy seme se ese> ease ap souINbUI Uosary 961 & £26 ro ae uesaiduuiol $9] #5 OU anb e BseD NS ap UeIAOW as OU snb ew S133 fauanb 2 “ex>| 2 e2e> 2p esoy Leas seuEWoy se 3p pod Ue span es €1 SDRIA O>sDUEHY OPER SOE O| ap URNS un HE CAA (acueL Hue 8 2p PovsaY fan auary>0y Cuber soye $2 ap exfau e pas enti Ne ‘ uejasod ‘eze3| ap esoy A opeuby “UBWIED ‘janueyy bs il 9S “£12 GuauiNU | UOD epeubise gise pepaidoid oe K eze>) SOURWHAY $0] Solapalay owlo> Usraiede 16] 9p OSUd> j2 UZ . ‘yWAIUISA ap ETAUEW eUOP ap pers e| ap 206 K 3 ean eve or UD Oke ano we enuensen sepals © aigey OP eke Joustue epeDzp a us czlenbeg “AU Fe 3p Ope 18 Ye epeJow eun eLesduios as ayuauyjeuy anb “OWeg jap QuoWeUa as oF “Ba ua ‘ousiow cauanbeg op2uiy som9p eeod & apeBOge uarol ‘ou Seo [hoes = ‘U2 EIA 0681 UZ XIX OIBIS jap SoUBLOXeND= sap verap ee Sl 3 S0P OP Set Sous ue “ez 220 Sy anb esaUeU eed PP ia1u eugqos ‘sapaueg eze>, ewud eun Uo? op Beene 2D UOQ ‘1281 US lINbexeNS Us a‘ns Onn anb enou ej “ez an P Of ZA ns & K auaryercy auad1A ap o3aIu OUUGOS “eZUIED A 2 OUIGED Uop & epsuaniad 1ns ope} ap ese> B1s9 OBI EDCH PZUIED e2e, 2p OUKLD Uop e uns Jomas -e SeseD Sop opinasuoa saqeY OIqap e722, eMWE) c| 07 0 0981 PDEH “auou |e sequnipe seseo s¢ oar uesB ojos un eqeuuoy ese ers ogg! ved ob sera eal nee foe 8] 8p Ja20u0 jap soliy ‘puaweyay saioUas so} weeuery 10 50212W 1085 > ouanp ns CWOD eINBY Zea) UB “eIU D &| ap sauy e OUNIy Icy &| © ODauUaUad esed eIsa AND araiey “ouesNBase sor Uainbsqns e} & ese> esa anb opeq’sc! a f €11 | “SO!SUINU Sop auaR foy & opesed of6is @ ue zi os@UNU je e1Lay ese9 eIsD “seUag SCT ap ale> e| Ua A ‘nb fey anb e| uo> aprouroo sand ,eruno e} ap, ese> epeuiey &} 52 c1sg ” Sa1g0u OuGad 3a W1aNDsa A O21: anova OGsUsTY 3G GALNSANE W713 O svuZv>I Sv 30 VS¥D VI *L e e e e e e e e e e e e e e e ® e 2 e e e bles de Arosemen: amigas de Paris. S dumbre le ponia a su | x Pepa Rubira de Seminario. Casi todas habian sido sus ‘entarse en una sila alta con almohadones y la servi lado un increible juego de Té en plata en estilo Luis Ella y sus nietos los Uggolott Pi cincuenta. En la década pasada fue ver Ras y alli funciona una Galeria de Art Respecto a la casa del norte, hoy uiente: is Vivieron alli hasta la década de los Ndida a la Asociacién Cultural Las Pe- signada con el 175 debemos decir lo si- Para 1880 ya tenia individualidad propia, pues en la guia de 1890 onsta como que tenia nUmero particular; su duefio era uno de los Yeaza Paredes, pues heredé la propiedad, Don Ignacio lcaza Alarcén un agricul tor solterén que tenia en 1919, 3 sivientes vivia entonces en la casa de al lado, d habria carreteado en las noches a un: 8. LA CASA DEL PRESIDENTE ARROYO. Y DEL HISTORIADOR RAFAEL PINO ROCA TERTULIA DEL CHE GUEVARA Y DEL FAKIR CESAR DAVILA ANDRADE Quizés fue una de las casas mas imporantes del barrio, Estamos en la octava casa de la Cuadra, nominada con el 14 en el sé glo pasado y hoy con el 171 ay-ad Plano case ef Dn. ARRD¥ of Rao OOS OOSSOOOHOSEHHOCOHEOOHSOOOCOHOHOHO8OS aTIvovIV es ollwd WW onuaia 3a + SVNVINIA CASA DEL DR. ARROYO DEL RIO HHA sz 40d Eyl A023), OXoLy UnsNBy JODO [ap pepyerse e} Us 59 SED 27 sayjevep sew @ -ed eigo exs8 ap cuezia] aed e} J2A ‘apespuy eynec sese> ouNIUaND eIS0d uev6 je seaeue apsap A eysin ap saDan SeUEA UaIqUIT: OUIN eseD ers eyes ap ciueweuedap ja ua satu UN ofoje as ‘caui0> jap jeLod |= us’seuape ap ey -Uah €} Ua SISUD oqny sand so>mU9UO22 sounde U2 oir Bs ay> ja puEMD an sBuLoJU! sowaual ‘OXOUY JODO |e SefensuaW $3:2>ns 09) EaRBEd JezeIeS ‘epensa ZaMwey OUDIY K saBi0g aueghy IezeIeS OBNH USD "esL. ap soUAND 50] Uod einai | yD0U Bj UB asopuEP “apse? e| Jo |YED UN “ep oIpaLu [e (05881) un Eyuas 25 UaINb “ExeNENE BUD OsoUIE ja E551 8p BIGNID A o350Be ‘3AUB seIp So] Sopod 'seD eqeBay| owuaLcUedap als y ‘CUSION eNUy eUEL -o1enae eperouUed e} esodse NS UoD USWA IPeyes c22UMLIC J0%0Q 8 EIPIS -2) Ssnoyuad ja Ua “SWeIIN\ 2p UEUIG ZOUNWy eUeIg OUOTERSSUOD [9P E10 -3J01d K exstujon eoyUBew! Gj eIAI oye osid ja UD “TUEWEY JezeIeS OBMY OU -P2uan JOILDs9 Je BSED EISe ep efeg eIUeMd e| US OW 09 IE ESS1 3G ‘ould Jor2IA oBtue oouaNb j= 40d O44 OU eid fe soluonpoiday ‘AavaA, ould 101314 ap OUoMUUIED J2 f E2=NOHIgIG e| “OUP “Wap seueIUaA UCD odany Oned UN eIpA sued e| UE “eIEY UOG 2p O1101 -juuop ja £ejes ej ueaepanb seuiap 405 “sauodjeq Z UOd euaeB cu f oe sauuud ja eqeMu sefend ou j2 eDeH ‘esuadsap @] f eiopesaBuyay e| cued O janbad culeno un f Jopelio> ‘eupoo ‘sauoDeyaet: 9 2p auede “ese> e| 2p Suou ope] j2 Ua soyed € eresod ofeq osid je aluauiesoUnd “asnoutuad UN A sosid sop jus ese) e| se2uoIUe Jod “C20y Ould jFE}EY UO JOPEUOISIY |S je Ue sin @ osed 9€61 UB KO [2p CiBUeD ap ZeCsy UREN EIOURS €I &D od aquauied ns © oja|WepUauE Ua Epep ary est? e| O€ AOZEl ap EPED -3p 2] ug “seluays sop ep UOIUN UB ‘SOUE 07 BP ‘cL [ap HoUNY esoy EUS ‘Oye asa U3 :oleyly samy AOVa ap olLoUiNsal UNBas ‘ese> ese US 3d enssnu ap afeuosiad aigeiou oy jep ofouy soue) 403200) [2 IE EIA “6I51'2P 05U29 |2 UNBES soUaND sns “oR jap OAOY eI! 8} ej Jod epuinbpe any ese e} O16 | Joa 06a! ap osu29 {2 UB esNBY ON, Uppuef Ues6 Un ap dypew ua “ese> UeIB euN seduoIU2 ex ‘OUeDZET seus “at so,e au0u fe ewunipe b| A ese cise uaiejeBar oDa!eD so} LESl UB a yopewly OqueD So] ap Or Pipa! OUSA tia anb ezeus e} SoW!sua) UaINb 2p ‘oNsIeD UNsNBY UOg, OOOO OOOOH OOOOHOOOOOSHOHOHHOOOOOS) medio de un callejon con fa casa de las leazitas, aloja ademas la galeria a : . aloja ademas la galeria de 9. LA CASA DEL MARTIR LIBERA! \L BELISARIO TORR! Y QUE ALOJO A JUAN DE DIOS MARTINEZ MERA. . uae sh Novena casa del lado de lg orila tuvo el nimero 16 en Efile Parade y hoy ene e! 165, Tenemos a pretuncion que a fines de a 132 pared aan de Dos ater Hees rez. Hem: i 40 del silo pasado, formata una sla con fa acura say foe coe ia Galecio viza.os planos de 88 eelan que la casa estaba tetarene imtegrads als del lado sury que Fada sl none haba un calasn oeae En 1887 don Manuel Gatecio alecio y su esposa dofa Jest Pereyra la dleron [ERpate nore como obseaue de bautine au aja Parca Tos INO, or entonces era una magnifica casa, rodeada no. Conocemos su tayectora de manera documentade desue 1880 vr i la de manera cocumentada desde 1887 en que aparece como su dusio el coronel Belkario Tones Otoya, gestor en {P98 con erica Dian de Ass de mejor Ibo que se ha ecllado en for: “El Ecuador en Chicago", Murie tra ragicamente en Quito en en fede 1912. Lugo delincnde Grande de Bite Cone een nis . 52, Pero le sobrd un solar, que en 1902 6 a lo retomé su duefia Panchita, al casarse con Juan de Dios Martinez Mera, este titimo levantd luna casa por !905 con gran sacrificio, pero viendose en apuros econémicos primero la dio en arendamiento y v Pac to y luego la vendié al mejor postor hacia En 1919 moraba aut el comerciante omerciante alemn Adolfo Zohrer, con su es- esa dofia Carmetina Tama, su hijo Adolfo que era estudiante de IS aries ax edad y un sirviente a Ting ee a Sound dada de ste solo era su duefo el ingeniero Alredo inajero boron ambatefio, cuien canstruyé por esa época La Villa Faros que constituyé Una nueva fase arquitéctoni er @ arquitéctonica del barrio junto con la Villa Aurora de los Guzman, la Villa Maria de los Aguime y aM fsa d Alors quire y la Villa Rosa de los En esta casa y hacia 1930 r sta casa y hacia 1930 residio don Juan de Dios Martinez Mera su 26 Antiguo duefio- luego presidente del Ecuador de 1933 al 34/9}. Hoy es su duefia, dofa Lourdes Tinajero Mejia, hija de don Alfredo. 10. LA CASA DE LOS AYALA Y DEL *. CAPITAN DEL PUEBLO: CARLOS GUEVARA MORENO’ Estamos en la décima casa de la cuacra. qué sin duda esta vinculada @ ‘a. una gran simbologia popular, pues aqui vivid uno de tos lideres politicos @ que mayor carisma tuvieron en este pas. @ Si no estamos equivocados, en 1832 pertenecia a Isabel Suarez. Ene 1850 forraba una sola con fa adjunta del norte y pertenecia a Don José Maria Carbo Noboa, en cuya época tenia un enorme terreno. En 1859 Don @ José Maria habitaba en e! piso alto con sus hijos los Carbo Amador y le to- @ cb presenciar la invasion peruana y el bloqueo a cargo de los Generales q CCastila y Pezet. En la planta baja habitaba le familia Avellin segin a plane de 88 se habia converido esta parte en callesin me @ dianero, que separaba la casa de os Torres de los Santisteban. e En 1890 tenia el niimero 18 y consta que su duefio era don Arcadio @ ‘Ayala y Campuzano, un polifacético hombre de Puebloviejo, casado con @ dofia Francisca Gonadlez Gutiérrez, Den Arcadio parece que posey@ la co sa entre 1883 y 115 por lo menos y parece que en su originalidad compren- dia varias casas, pues la casa octava-a dos casas de la suya-la vendié al doc: @ tor Arroyo del Ric hacia (915, segun lo ha escrito Rodolfo Pérez Pimentel en @ la biografia de don Arcadio. Los Ayala vivieron muy largo tiempo en esta Ca- go. eval canso de 99 figura con el ndmeto 207, por ejemplo enire 925 y @ 35 residieron. en el piso alto don Arcadio Ayala Gonadlez, abajo los Nuiiex @ Ayala, vivieron también alll y por entonces los Ayala Nunez y los Ayala Co- @ banilla. Tenemos algun dato de que esta casa estuvo independiente de la asa que fue de Guevara, pero no podemos asegurano Parece que ia casa @ se deshabite hacia I940.Se nos ha informado que entre 1936 y 52 la famiia @ ‘Ayala vivid de arriendo en la casa de al lado, hacia el norte. es decir en la @ Villa Aurora, ya perdida la casa que estamos historiando. e Hacia 1946 fue adquirido como solar pot la familia Descali Galinary ‘a finales de la década la construyeron Carlos Guevara Moreno y su esposa Norma Descalzi. Era Guevara el famoso lider del CFP {Concentracién de @ Fuerzas Populares) 27 peeceee oz evony euop e eyapuan oigap sandsep odwan ood Anus uainb “Spars $84 stubup ©95 unde} fe 069] U2 epaUaUed ‘apreLura] JeADIy eImUNe} P| 2p SOP -enad so1uawnDop So} UNBEs Za/ad UPPUAY EIIUUe) B] @P ESE? EJs UN op -UeUIOJ OWOD ‘jggl AP OURId je UB SUOU jap sesed se] E anboig ojos uN Ua epesBaquy aquawese;> eM6y ‘7210 Unf e epauauied ese> esse ZEB UR ‘651 [9 usd Aoy £ 968! Ua OZ 0) -suunw ja ued epesseu ‘ol! jap ope} ap ese> eWD=pUN e| UB SOWNEIS3 NVSSLSLINVS SOT 30 VUOUNY VTTIA VT ‘ouesoy fap Cue eUE}IqoWwu] e} e a22uaLed BSED e| aUSUITETIIY ‘soyanbe anb souBequ sezofew errey anb sewape UEP ap ‘apog UeID [ep SnSeF 0 JaNbyNy CURLEY [@ Bary Is (end “aIGYe NE Ja “ar tunbeXeng ap sese) seySTUI UB 09 SOU SO} US 1A OK seIndod eUUIE f> US QUEL JeIED 9150} ‘je OWOD SIPEN'SOIIUD $07 SP WIND CUN UB oreUIUOUE ja K sarogep 2 anua soye OZ olwnsuC> as ERIN ONE? SENUAIN “SIUEP “said 9s e pyeBal) anb ap exnyosae pepunBas vigey send wapod je peesy Uop 9p eplans ej sipadwi ap o1a{Go [2 Ona Z/ J@P EANPEDIP &| ‘09 SOUE SO} 3p olaindod Jepll Jofeu 9 U2 QqUIAUOD as 215g "EoNg UOC AP OUIS |p 2p CIP (OU Of dab [2 OsaiBal ns @ 29 If BS61 2P OOMEM UB OnTHsa EIERIND dani aseBay aL. sey eougisly ns opuepunuosd eenanD ‘ap ese c| © uppDaUP Ua SUOU Je Jen & osaiBas ea UO “epeYPuelY eI EP “ey UeqeuIMieD € So| senUAIL f euaNd ej epeHeD eK A UOLBIpIMsEp aS oynbuen sew) ou epue “WeIEINg, ‘9WIE}>*2 ExeKEND ‘WeIeING e OUI ap oN} “OBO “eip cia6, un onrtue 25 evand e U3 “ees &| UB oUgDal o2Nb ou { uods {3p olfes owinjn as3 “Bean 4G le uopIed ev2IpId anb e eng YOR e 961 Sp apse CUN UOIere| 3] OUJORY UEWIOUNY SeIODIN' fF eRPWIN epIawsy O1eZUOD ‘ulad ‘oppital [ap opesindxe opis eIqey weseong peesy UO "sour OE SOUR |g 50] ap soperng [ap eaimjod euaysIy esouO}OP e| ap eyed ‘owed JOd ADP e6jen ‘weveong em e] ap Fe K JJ) [a Ourary fe uaIGuUIE qIsaB 9 eseD a “53 U3. e212 &| P UOIaTY sand f sled jap UOLAIIes SOUeA ‘sopHIauIosCUNCD SO} ‘3p ‘waled e} que6 ezely 9p oWaIgED |g eqenuODUe a5 ou ef exse “elarsid C| 3p exshq Ua epEYOUITE Ns Ud OUEUI e| ONAL 152 OUEND sIUSHIEN alUBLUEP az sa _[FuBpe a1awou deaf ap eulbve UoreU2s 25 sopnawosdue> 50) Peseta jo1d opiuuop ‘oper seu yal Je UOIeID “$pidos a axpou eun o2seue> atlas OBeIOH WME a U9DHUIEND 2 2p 3 aie 3 sOUe 8¢ 9p OUAIequie UN ex9 soPIB3Ia so) ap oun “ynbek ND Ua UODIWENS 2} ap sae SOUR e Os eed Uo!anaWOKdWIOD ‘aL 4691 |9P epIe> | uoIaIPP=p cquAWOW Sp S8UAK9T So] '|S61 U2 eI UN fry aavad|, esor e efuow ap souryy ee|g s1uapisaly je aaIqWaWy S@WED Sp OU2IGND UaIq bia aNb ‘so, “PUBID 721g janueW UO © evan A Jew ‘ae jeuo}sUaWIPIN onASUO/Y, : enopIOD 4 Saypuy 3q Ie “EIWUEIUI eUN IRSA C1od epED Jog ‘anbry &6 -eniy oospuely 22s ou eX ap J0}0p [8K ops sea ap ezuanien eT a saxcyaidut saseyy Uo2 ‘Somos @ SUEZIEUOULY eoran® We 2p59q "eezLy eORON anus SO a Keng euly Wop “oue.ies 20> BEY UOIry seiNse6 Ss Eze aqUEPISElY JOP eNUOD UB ZeUaI eyeUIED eUN oIBUIP OLNSIOW ore : euoreni epaben e| 3p oBan saiapy ue 4990 ap K saab ap pepeset auteur coer On 9 upKodeauta ue ueyore gard ab B paesed anb oseperi> se ap eure eun epored uodet apesed 20d Bre 0834 8453 SIEUOIAPUEDY SNS UP SBUAIND JENAST Ed eerie Deol orate 2 ise eunBy ns opuensow opnusep < uo & faje> | ap euaUE sew! eLied 2] 2 saa sand) sera ep eve eb} a @ ge SferDo=N 5, $20 E182! E| ap UOYDeISa6 eC} OIA SCUaY SC AP eSCD CIS seaseB sns sopor 3 obi aime opEeE AAO cate>eULLEERD BEN Lal meee une oa ee Ts Jod epezipay of eueysianun prausnn[e | 6 | UB ain ws Ob chur sali & saxquoy eued uniuc> aribene Un 9p Kaan ej perirunsed UN ap Jopazsog ‘vjoyeds® WMD exiaN6 e| ua ey “gaeun RSep fun opraoay eeu arb 3p ewe egep 2 OF 3013p epe> $32 61 up euedss ue enews opmprase eIgey eienans ‘se> B 2 salou SOUENP So] 9p CUBA saaLIEIUE SOU GE BP “UBIO EIEAIND SOE) Benites Sanchez de Santisteban Rocafuerte, en honor a quien se le puso el ombre de Villa Aurora, al levantarse la nueva casa luego del Incendio Grande. Rendén debio venderla a Chambers hacia 1885, Esa casa fue heredada por Mercedes Santisteban Benites de Sanchez Bruno, nacida hacia 1875 y quien en su juventud vivia en el barrio del Asti llero con sus padres Vicente Santsteban Rocafuerte y Aurora Benites Sn- chez; fa sefiora entre 1900 y 1925, no vivia all, sino los fines de semana, en ue le gustaba tomar las brisas del io, Eran fama la gran cantidad de ma- Ceteros que tenia y un perro de rabo extremadamente largo, por lo que los vecines le pusieron el mote de “perro rabén" Despuss del Gran Incendio, ella levants la nueva casa con el nombre de VILLA AURORA en honor a su madre dofia Aurora Benites Sanchez, nacida en 1844 En 1919 resicla alii dofia Mercedes con su esposo Bruno, que hablaba 3 idiomas -cosa rarisima entonces-y ella francés y espa- Fol, pues en la época dorada estuvieron en Paris. Tenian 10 empleados pa- ra dos personas, la mayor parte de los cuales residian junto a ellos.En el otro piso, estaban dos carpinterias, Adjunta a la casa, habia una pequerita, don- de moraban dos sirvientes de la fa Por 1944 y 45. vivieron aqui los Drouet Carbo, primos de los Pimentel Carbo, quienes acudian continuamente de visita a esta casa. Entre fines de 1919 y 26 vivid de artiendo en el piso alto don Carlos ‘Guzman Aspiazu con su esposa Maria Rosa Pareja y Pareja, quien levo a vi vir a sus sobrinos los Pareja Rolando. En 1926 la seflora fue a dejar a suis so- brinas en Bélgica a que completaran su educacién, Muchos afios las Pareja Rolando recordarian la vista de rio, desde tas ventanas altas de la casa Desde 1926, al dejar a casa los Guzmén, vivi alll de arriendo en el pi 50 alto, la sefiora Carmen Palacios Portocarrero de Seminario, esmeralderia Y/sus hijos, convirtien.jo a su casa en gran centro social, desde donde se di- fundieron las uitimas modas de la Lima virreynal.Con ella vivieron afios mas tarde sus nietos los Sorg Seminario y los Rhode Seminario. Abajo vivieron do- ffa Ana Baquerizo Robles de Macias -nieta del General Robles- con sus hijos En la década de 1930, los Seminario pasaron a la vecina Plaza Colén. Entre 1936 y 52, vivid aqui la familia Ayala Sus Ultimos propietarios fueron Vicente Santisteban Elizalde (sobrino carnal de dofia Mercedes) y hoy su hija Mercedes Santisteban Arosemena 30 | e| Ue OpIAN eIgeY eK anb ‘saIAY seya!eIsy EINE] pj ofeg osid ja Us EMI ‘OUR Bisa UZ {Z| CIAWINU j> UO? EANBY 6161 U9 "EU log ap A eueW ap asquiou so} aquawennewiaye uoreisndust a} anb e| © ese> eranu eun uaseruena} souainb “2uIqin zs4pURS eUeN\ B45 e| esods9 Ms & aud snBy snbuug UG ovanp Ns any oj6's a1sa ap sodpund y “oper eucun es “oy ap K oie) ZaUDURS CUOBAIO ueNr =p efly 2 egal UE fEspaIeD «| U2 eP “neu "euigin ZeyDURS EEN ap E081 2PS3P OpuEL! ‘BaMIBNO suINBy anbU “U3 ‘oonod oad ns e eNO | £ oqUeD ZSUDUES eSOy UCD f/8} BPSEP ODESED ‘palig PPEZOT [ONUEW OUIAA Ns © gsed e5eD EUN e| anb s2 O58 40d "UOBUOLLD apsep muaparaid “epeu e| apsep eunuo) quUera} jenbe ‘seUOUE OCUED teieyy es0y|Jalnw ns ap £ zauDues ouOB|ID ENF aIULDIeWOD O24 j3P PEP ‘aidaid uasery ‘auou fe e>Dey eunlpe e} owod “ese arse owUe anb sowep “uaiu3 ‘97 O8UINU f2 UOD euNBy 0881 ap eING e] UZ "szB1 Deu eMMLUEY NS ‘Jod eprpuan epnp us any f eanbieq j212Ua6 Jap ese> | ap aued any WHINE TIA A WRI WTA WT “SE ‘sa10D4 ap eBapoq Jofeur 09 soue So] ua ofasod apuop ‘ciususeD ap eUN quuenaj A ese> el ON = «2 ‘eiejd ap sauauiel ap UdIes UeIB ap oUanp ‘ozuanbeg OBIepIH SIM] ee “puaa any ese9 &| OS SOYE SO} UF “seIweY sennradsay sns UO "NED ZWD ‘opuewia4 f otuoauy 9soF SOUPULIAY So] Ne WOIaIN ZS A 9E6L BAUS ‘zawoo ozuanbeg euy f euetn serelu sns ap K 2807 Uugiun ua Zawi5 ap ennauased yneD euy CUO ‘owe Ostd ja U3 ‘euyasor esodsa ns uo> ‘soye €€ sp "INeD ZaUOD OpUEWE, sIUEIIAWO fo eqeiow ofeq osid j2 Ud “E€| OJawUNY fp eIUAI 6161 UF “ezeid prey) CUB “ly oD opeses oBan} “Ned ZaUN95 oluOILY as0F Oxa|UABU! |p ens e} oArD nbe £ zauion so} =p sos Ofer aise Ua sese2 Sop UOIEULIO) 2 016] EDEH 1p) ofsuinu ja auan ‘foy ZanbuuaH ap emn6 e| ua asian 3p “end owod $2 osauinu fe ovrY A ej0s BUN ary ese>e| 0161 KOBBL AUR ugpona, -suoo ue eqerse ese2 nse anb 2A 25 1g@1 2p Oued J9 UNBas A ans ja eDeY “ejos PP OVaNp any “enBaUE ese e] oun UaINb “eWe] ZAWIOD OKNed OIDEd og © epipuan ary ese e| K niag fe ebey quBIure eanbed “OURIO}N e1eD ‘3p auanui ej y ‘anbm eanbseq So} sofy sns ue> inbe owt uainb ‘eanbieq fourpunsas [e1uam Je 9DaUaUad 1/81 ap OsuaD [a UNBAS "eSED Epos EUN aD zw -uawen6nue uosesnnstia> ayou je equnfpe &| & ese> exsa anb analeg VaNDUWO TWYSNAD 13q VSv2 V1 “PL 3 -05 Un s@ foy f eureg eBeIn Uenr e gZ6l ap SAIUe epIpUDA ary ese> 7 ‘2peIpuy ofeyy anbUUa OUEDUEND [8 OWIOD [se “ODSEA -2UD sojenaz X zapuauay SeMUIE se} "eas rs K eum] f Jofeworos opseUuos] UEq oDnyod | “INNA upIquIEL “ozuanbeg zarens enue) e| MDE INA 1E IE 6Z61 2d “ZWD ‘oureuias So] SouUgos shi fea “seqNYley SeUEN © OPUBLIE U2 EPEP ary eseD e} S261 ap awed e o1ed ‘ZeWOD aUHMeW eye e| NDE ENA 6161 UZ “=PEW! @P sue}any opepanb uerqey anb A yneD e10uas e| ap SOIaIU ‘ZALOH OZ -enbeg eyuiey ef inbe own uaiquiey “eImuEY Ns Lod 213A EUR, SOLED OUBP uouoqWies a1UeD:3U09 ja PAA CIUBWENECEp ONO [a UA “SaIUBVUIS 9 S39U01 Ua ujasod "neo ZaIED eYeW euY ap osodsa A seine SoU cE Sued Ua Op “EU eIUeDJeWHOD Un ‘auNeYY anbUUg Log ap pepardaid Jas e osed 21s 8 anb- ns je sew eqepanb anb | ‘sese> Z UAIeUIOY 9s 0161 BDH “Buatuasosy Soj 2p eUD=A ese> e} BP SeANMUDSA se] UD ‘0681 UB OU -enp rs owo> adaiede ain ‘ewe] Zawi9D ofQey oupay UOG e sandsep ood Un opipuan euagey uagap sauainb ‘uppuay so} ap e} UD ese ejos eUN eq -eiBaqul anb an 25 1981 2p souerd so] ug “068 | Ue 7 OFaUINU [2 BILAL, ‘sei sey Une “ouezo7 eytuey ej © omauaLad eseD ese AIUAWEAIILUL inv» ZaWOD SO1 3d 0 AWINVIN VS¥> WT iinbeXend ap e>!snWW ap ouoIeNesuD ja Ue expeie> e| 2218/8 anb sous -odwod £ o2isnuu “uoder us opreu ‘iyseKeqoy Kaye ODP ns We OAT 06 soue oj ua "esoyNs3 ajgeIOU BUN S9 opaljo7 eiak CUO ‘euanp Ns ‘qquauie> ap K sosid » ap uas -2bIY ef saUaIND “Ulan eRe) e| e @2auEuad AoH "eAaNU eUN UOIE ERD} K fot esea e} uasean ayBUn enUENO 50| ap sop ‘edaung ap JesaiBa ty era 01 -4L emwey e} eperoduar eun inbe oinn <6) eDNHY SOM sms Ap OWOD Ise “ez época anteriory en el piso alto, los duefios de casa, con su hijo Enrique de 3 afios y medio y tres sirventes. ‘Numerosas familias vivieron en esta casa, por ejemplo de 1933 al 36 los Suarez Baquerizo, los Gémez Sanchez, los Garcia Baquerizo, los Macias Garcia, los Lozada Garcia, os Guedes Garcia, un sefier chileno apellidado Comite, los Luzarraga Escala, los Menéndez Gilbert, Manzo Escala, Miran- da Escala, Escala Avilés, asi como la Dra Florencia Bravo Malo, los Montes nos Malo y los Malo Gonzalez, estas tres ultimas, procedentes de Cuenca Se podria decir que en esta casa vivieron muchos de los parientes de Gar- ia Moreno y niimerosas familias cuencanas. En los afios 40 vivid aqui una familia Oyague, en 1970 era su duerio el sefior Alex Ashton, hoy Io es la Sra. Martha Aguirre Medina. 16. LA VILLA ROSA DE LOS MONROY Parece que en buena parte del siglo pasado fue solar o acaso callején medianero. En el plano de 1881 figura en este sitio una casa mediana. Pa- ra 1890 era su duefio el rico panamefio Manuel Lozada y Plisé Rosa Sanchez Carbo y quien gustaba de rodearse de jovenes liberales en su tertulia, como Jo recuerda Manuel de Jestis Andrade en su Libro Andanzas de un Colombiano, Después del incendio grande la casa fue vendida al abogado Palemén Monroy Cedillo, quien en 1900 la dié en arrendamiento al andaluz Francis- co Estarelias Bolet y a su esposa Carmen Avilés Coello, habiendo nacido en este afio su hijo Carlos, luego conocido intelectual. | Doctor Monroy en unién de sus hijos los Monroy Garaicoa vivié en esta casa en la década de Jos afios 10y en los afios 13 al 15 la did en arrendamiento al Capitan Alber- to Sudrez Vargas Machuca, quien ocupé el departamento bajo del lado de- recho, alli nacié su tltimo hijo Manuel, quien nos ha dado multiples datos sobre los vecinos.£l Capitan Suarez voWvié a vivir ally en el mismo departa- mento de 1927 al 29. Era entonces una casa muy bella de cuatro departa- mentos, dos altos y dos bajos, lo cual permitia multiples arrendamientos, Entendemos que hacia 1917 la casa fue vendida al banquero Don Francisco Urbina Jado, seguin informes de Don Victor Fino En el censo de 1919 figura con el numero 123 y junto ala 127 de 34 Raimundo Yeaza y Don Enrique Aguirre. Por entonces vivia alll ta familia -on dos personas en el otro departamento la sefiora inglesa Sinclair Dor mas. Poco después moré alli la familia Baquerizo German hijos de Manuel Baquerizo Ferrusola. Entre 1925 y 38 vivieron all y en los departamentos altos Don Pedro Pablo Gémez Gault y sus hijos los Gémez Sanchez, Dofta Teresa Navarro Elizondo de Chevasco, asi como sus parientes los Menéndez Elizondo En los departamentos bajos y en esos afios vivieron también los Ave. llan Baquerizo, los Pérez Avellan, ios Gémez Moran, los Castro Avellan, Carbo Macias y los Martens Lopez. También moraron los Drouet Carbo. siempre vecinos del barrio, pues en 1919 figuraban en la casa nimero 229. En 1938 vivid en esta casa la familia Perez de Machala con sus nietos los Franco Perez, lo hicieron hasta 1943 en que se trasladaron a Quito. Es- ta es pues la casa natal de Manolo Franco uno de los mayores comentaris- ta taurinos del pais ‘ En los afios 60 su duefo era el sefior Eduardo Antén, hoy es un solar propiedad de la sefiora Mercedes Cedefio de la Mota. 17. LACASA DE LA POETISA CARMEN FEBRES CORDERO ‘Tenemos la certeza que esta casa y su adjunta hacia el norte formaron hacia el siglo pasado una sola. La historia documentada la podemos seguir ‘a partirde 1871 en que aparecen viviendo en ella la poetisa Carmen Febres Cordero de Ballén, con sus tres hijos, en unién de su cufiada la dama cuen- cana Ana Muoz Cardenas, quien moré aqui con sus hijos Aurelio y Ana, ya separada de su esposo Don Francisco Febres Cordero quien vivia en el Pe 11, Estos titimos fueron los padres del conocido Hermano Miguel. quien pa- ra entonces ya habia ingresado al instituto de los Hermanos Cristianos. En 1890 la casa tenia el rtimero 30 y pertenecia al indigena Juan To- ald, descendiente de antiguos caciques de-la isla Puna. En 1919 parece ‘que via aqui la familia Martens, procedente de Hamburgo, pero ya en 1925 era propiedad del comandante Arquimedes Lamota, quien daba en arrendamiento 2 los Ordefiana Cortés, Molestina Ordefiana y Bossano Or- defiana, 35 100000000000 000000008000 80000000808 vor 9€ ‘O1eW Zagns sol A euOW Z=4RNS Uugasea a1uauuenbl ‘ofeg osid ja Ua gE Fe 9E6! BP ‘eno A cxe osid [9 UB EE Te 161 8p eun ‘seperoduray sop inbe gwin ‘earupeW seBuen Zens OURGY @ Uupde> [2 ‘fanbey efiy ns & zayens even fandew uop jesaqy oueDue 12 “oz -tlanbeg zarens apr esodsa ns & sunduioy Aue} ap efsied uarof e| “orp “2d ofly ns & ofan ap ejosnuay ozuanbes sapaniayy ‘leirwnu seysg scjus @ 9 eppisat eK 66) UB sand) owed Jap oulzan onBaue Zanbie eNsUEpENy sol @ & “sez @IpUND Je aIUEWHIENBY ‘SosapaioY STs “ZoWOQly ZAUIOD So} OWOD Ise ‘|OS | 8 50] 3p epe39p e| UB aN'snpUl “Gz ap SPU!) SOUP SOUP UOFRIAN “OUBLDUE = ZaU9D $0) :o\dwafs sod ‘seyUIEy SesC/aUUNL e cYUAIWePUALIE UD OIP e| Od & “ad “B50 eis@ Ua GINA OU eASUN! OpeUO!IUALL [J “eII4O e AP OPE} OLSLL f2 = us eno ejuai ef uainb ‘oy jap Ofaury soUeD sOBDOP j@ OuINbpE e| ZZ6| 10d 2 an ouap 0} $3 ‘O;D0UD JP Sele ‘ZaNbsgW ENaUPEAYY SOUED “@IPUD fe OYE B [2 Ue K ofeq ond ja ua jupaie7 UPUI2ND eure e| JME eqEIOW 616 UF g “epi tu 9p sex0p39Uy, ss UD BPIRA = 442A fan6IW e1uaTo 0} unBas ‘ouraIgob je EAUCD sauOLL sosovaUUNU LOLA = as anb 2] ua evodg “eliwiaIuian JOpeDIP [2p sauapI9 e |NbeAeND ep Aue | = -Uatul 07 Soye So ua op eINEY K eae AAW! BK eQEDSa NUE UCN "ES & -@9 €AS2 UB UOLEUD as anb ‘oneg OuInall, o[uOILIy asOr “|aUD ja A OAEIG OUIA > 21, Uyjaq “TesD [2 ‘saiuevodus Anu saseamius scarany sop ap ssuped ‘eoqon @ = A using neg uaue> eioyas e| esodsa ns £ gioqieg OuUL jane Jou 2 “35 P oyanp ns ele Ze oveunu fe ee Og6) UB “Buenbad UaIG SPL UD = -Snujsuo> eun ere arb 2h as ‘Iga ap ouerd j@ UNS “OZ! 2 sOUe so} UB eK = -equOWy OapI0) Saige EMULE) e| € JeDaUaUIAG UAIqUIE OIgaP Ans Ope, [ap s ] UOD Se) efos eUN eqeuLy an soulBe1> -oLpIp SOUIBY OF e5ED 253, $s a ozniandwa VIvAvZ 39uOr WisiuNr 140 TWLVN YvIOS e A OAOUY YOLDOG Tad WSW> WONNDAS WT “BL e yejOs Ua opmuanuo> EY e] UaIND “eSUODALS @ © eIUAA Ua OI ef a5 euls e| ap assefodsep e oHEBIITO 01 0B SOUE SOL AP gy sopiuiquode sosaons sanei6 S07 wnbekend ap pepni> ej © eueuop A ese? ED “58 ua asm Un Jean opafaud oipad ‘owed fe sopeby) opease UeIGeY SOP -2| Soquie Jod sopesedaiue sofnd ‘siaquiey salqoy snser & cupeg soueW! -#8Y So} e eIUaA Ua oBanua o} EIOWE eINUEY e| OZ61 BP sandsap 00d E in Cuadro que recoge la vista desde el rio (St. Pefia) reoccccsoevneceeennr eoeeeeeeeeeeeess( a-92 > “e 25 A oqie> uipue7 ‘ujpuey ofauiod ‘o2senayD ofawi0d so| -epexoduuay & “109 BuN- Jap04 aBuUOyy so} *2SeD E159 UD UOVBIAA aIUBULIOUEISOg "BLIND eS -3/a] euaumysoo ej @ K onesg asor OUaWIegoRY UNO! fe souINDU! 1od eK ‘nb e| ua e2odp sauor asino7 aney eualInbeXens ej uoD opeseD A EDO} rep opeajduuia “iaBey opayy ouPsuaWesTOU Ie eDeUELEd 6161 UF “OE O! “lunu je ejuat anb us erode opeuny aIUaWaLD © 0681 UE ODBUELE AaDWad SOT 30 WSW3 WT “OZ -jerpunus f eueouawe eanseid e| @ uova!sanbuue sayen> se] u0d ‘Seago seAanu sms oun epe> opueIsab A op jap SorUIpe! So} opues seloy asueggseg “CIOUas &| ap eLISE [a JepIND od eNquIOYEE Us saIganuy Urs 129 seBny un seauoyua E12 “aNzIneg esodse ns A oueuUias uOpUaY feNU -eyy so1uid uei6 |e cquaureuedap ns ynbe uosainna ‘09 K 05 SOUe So| UR oqualwipouod jap OueBIG 422/23 [3, esru e1go @qa}29 eUN ‘ap uopanpenl e} ozjeas sanbuuay ap e10U9s e} seauIUe Jog “URNeG eB “hg So} INbe UOSIANA “OF-BESI EDEH ‘NeawWoy JOYAS je A EDaNS EU) EUN ap ‘yuai06 ‘2[eBUNBIN) JouRs je-ozanbeg ZaNeNs WYPNTeP LOD OIOWLIEW NS Sp zies © ‘Ope| fe BP eSe9 2 & sed OBan| -cuad}0s OpueNd ‘sun;JUOL AUEH Jouss j9 ‘ofBWEL aMbUUEW eylUIE) e| NE UOWIAA Sz6I ap sed V = pjeqez ap ezieqry euy eyop elange eno 2} EWA UaIqUE? IIhy OzUANbeR EIeqeZ aBsoF eysuNf auauIE jap JeIeU sep e] so esa anb esUeW |e) ap "EZIEGIY eIeTeZ OPIENSO owieA Ns ap A sofiy 9 sns ap ‘ep| 2 jaNUEW SOUBWLEY SMS BP UOIUN Ua ‘oZUaNbeg ap Z9U> “ues eojjaBuy eug aluainBsans osid |= ua A opuaWE ap EMM 6161 UA “equauied ap oziy e| uainb eUy €27 Oana SIM JOUES |e 3 -uawuouaysod opuesed “0/6 1' ap sansiSal So| Ue souaNp OLUO> ‘uean6y une A odwian o6:e) Anu Jod ese eisa Ua OWA Sanbuus}} eNNWey E “Ue EIT eis e| UOD B16] Ua OpeseD eigey as uainb $991 ua oppeu ‘sanbuuaH ol) “ju JO1D|A OUIAWEAUOU SUEDISUIO [2 GudwiOD 2} 2161 CEH E>DHaNd espuere| ap euaNp ZApUELIS} UPDeWIEDUR & eP_AuaLE un UOIEU exrury } © etun o} arb oued un A pe o@WINU [2 e1Ua] aNb ese> eIse 068! UP anb sowaqes ORIVNIWAS NOGN3Y TaNNVW YOLNId 130 SANDRINSH SO7 30 WSvD V7 “él lor John Paget, seguin informes de don Manuel Suarez La casa hoy pertenece a la Cerveceria Nacional 21. LA CASA DE LOS BOLEK Durant odo este siglo se confundla con la casa anterior hacia el sur Después Icendio grande se formé en este solar uno de los primeros chalet de la calle, la compré hada 1916 el cervecero Checoeslovaco Fran- cisco Bolek y su esposa la guayaquilefia julieta Viteri Lopez. Esta familia vi vid en esta Zona hasta los afios 50, hoy es propiedad de la Cerveceria Na- ional 22, Este que es ahora un solar que sirve de zona de carga y descarga de la Cerveceria, tuvo la casa numero 38 a fines del siglo pasado y en los pla- nos de 1881 se ve claramente alli la existencia de una construccién 23. LA CASA DE LA CERVECERIA O DE LOS YODER fines del siglo pasado ya existia aqui una casa, en 1908 al terminar- se la construcccién del Ferrocarril del Sur, la familla Norton vend6 las accio- Tes al gobiemo y compré 4 solares al final de las Pefias y mirando Desde 1915 vivid aqui el gerente de la compafia, que era el comerciante norteamericano Forrest LA Rose Yoder con su esposa la ecuatoriana Campi Quirola. La casa era de madera y enorme, funcionando en ella tan- to las oficinas de fa compariia, como la vivienda de los gerentes. quienes frente a la gente, cesemperiaban el aparente papel de propietarios. Los Yoder vvieron aqui hasta 1930 y ecuparon la casa casi todos los ve- ranos, en que llegaban desde Quito, Posteriormente se quedo aqui la fami- lia Monge Yoder. LAS CASAS QUE DAN HACIA EL CERRO Debemos ahora volver a la entrada del barrio, para tomar nuestro la- do izquierdo: las casas van a tener un numero que corresponda al orden en que las varios mirando y visitando: 38 La cerveceria en 1930 SOHOHSSHSHSOHHSSHHHEHSOSHSEOHOCHCOEEOBOE BEL, be wee + 6 Puyjad Yop eiBans ns Uo> £ soliy sns o> ‘sauo] eyDUDD 42159 esOds= NS o> nbe IAM UaINb “edaung ap osaibai ns ap oBan) ‘uese) oKewe, sin 3s. -oF opeBoge ja quinbpe e| o16I Jog "eHEPUES ap UALUIED BIOY2s e} EIN Nbe £5 osauINU ja e]UM OSB] UB "EOqON ZaWOD OLUMIUY JOYaS |e ZEgl Ua DSU “2uiad souopeBasanur sensanu UnBas anb “ese> e12210) &| Ua sOWEsg WHONOD 3G SSuYOL WNISTSG VNIOUSH V1 3G A OAVWWW1L SINSGISSUd 130 WSVD V1 “E. saqua6 sns e K ynbex -end e opwuas ap A Joe ap sauoPe!euab oDup ef ue/ -PULIO} K eSeD EUIDAA e| UEIEDND SO} e UalaUINpe qaoH SO] ObéI DEH YaqHD HID anbUU JoaUDds9 URLB jo Za\IU NS ap soye SoUeA Qsed INbe anb e1aUCUL Je BP “LagHy 119 so} f aq BUCH 50} Sofeq so) Ua UaHaiNA ‘OBIS ase a p OF KOZ SOUR So] US ‘oj615 ap eA anb o| Us sOUeUID sowunse Ud exswe epep “Re SPU | EPA UIs “qEYOH ap oIgnal ZaIpZUED eZuR07 euOP eUEWaY Ns 01D39 @| sendsap soue so20d uainb ‘opanaay o1gny ZaIe2U05 penny eq -eueW |e oIpUaA e| $961 U2 INbexeNd e oZ1Y anb afe\A UN Ua f suey e sand sap oped ofein uainb ‘ouspez nzeidsy o1eane] op oJai0eIe) aIUeAIaW! -©9 0211 J2 B66! UB O>uIpa e| “eIpaGEN e| ap Ben) asie1UeNa| Ua sesawuNd se] @p eun any “epueso o1puaduI [2 Ue epINnNsag “enanyy e] LOD opUEpUNOD ‘eh “SIA BEPNID ap sos aNO e asiepe|sen tied ‘OF SOUP so] UB O|DUEA E| UaINb “o1803 ZBURIEW eUEW UeNrUop onsaeW OpeUIRye fap EuaUIdIED ap ejanD A esea ary Ze 8] U3 “ovary o| UaIqUIe] Opesed ojbis ja Ua azusUIeSoUND ‘A ojos eun auaujenaze Uos auoU Ja eDeY aquaMNBisgns e} A ese e155 VNSTINDVAYND WIugDING W1 3a _YWIOs OD3N7 ANZWidSv ONWLNYT 30 WSWD V1 “Z JEMIDE ese e| UOJEWEAS| SauaIMb “ouueg jap oUDaA oNBaUe ZapUayy jaqes| EsoUAS e| e A e7e283 eBeuUEZN] OI -oluty fanueW UOP e oIpUaA e| Zpél EDLY Ua ‘sefoy eIOUES oUN ap pep -aidaid ‘eisuinbse epuan A sejos ary odwien fie] | oewnu | e1Ue1 O68 Bieg raARy EWILQJaS ap eLadind e| Z¢g} UA INbe oAMasS sqUaWUAIqISO4 VDVaNVZNT 3G WSvD 1 04499 18 DIY SSDI SP] UO DAIND Dy Ap 401995 15] DOSSSHSSHSHSHSSHOSHSSESHSHSHESHCTEOSCOCOCO 5| Torres de Concha, una verdacera heroina y martir, pues vio morir a 8 de sus 1B hijos y de ellos, cinco por causas politica. En los afios diez, pasaban aqui por temporadas los Pérez Concha, so- brinos de la duefia de casa, quienes hacian sus Juegos en la vecina Plaza Colén, junto a los Manrique Acevedo, que vivian al frente, En 1912 estuvo aqui escondido el Cnel. Carlos Concha Torres, fue en esta casa en donde Ale- Jandro de Jan« feg6 un mensaje de Olmedo Alfaro y de Manuel de Jesis Andrade, inviténdolo a conspirar contra et gobiemo de Plaza, de tal manera que de aqui nacié la famosa revolucion de Esmeraldas, que duré de 1913 a 1916 y que segé la vida a cientos de serranos Un dia por 1915, estuvo aqui doctor Alfredo Espinosa Tamayo, victima de la ele vecindatio. ncia. Esto aterroria En la década de los 20, la casa pasé a poder de Emilo Cucaién Pareja y de Delfina Concha Torres de Cucalén, ron aqui alrededor de 20 afios, sin inquilinos. Fue adquirida por la vecina familia de los Hoeb, sus acuales duefios. 4. LACASA DEL PRESIDENTE FRANCISCO ROBLES ‘Aqui sucede al revés de las dos anteriores, esta casa junto con la vec na que queda al norte, formé una sola y gran casa, por largo tiempo, has- ta que antes incluso del Incendio Grande se formaron dos. Parece que en 1832 pertenecia a dofia Josefa Canales (estos parece los ponemos con toda honradez, pues los documentos no suelen ser lo suft ientemente dlaros, ni cada vasa tenia un nlimero propio, sélo a partir de 1880 aparecié Ia nomenclatura), pero lo que si es ya evidente es que a par- tir de 1859 1 Sus hijos la ex Primera dama dofia Carmen Sal su marido pasaba exilio en el Peru, en el censo de 1871 vive aqui dofia Carmen con su hijo Ignacio, su nuera dofia Rafaela Macias de Robles. su cuflado el Cnel.Toribio Robles y dofia Inés Robles. La dura situacién de los Robles, debe haberles obligado a ivi las ca- 525, pues hacia 1880 ya eran dos propiedades, aunque seguian en poder de la misma familia, pues las hered6 en 1893 don Ignacio Robles Santisteban. En 1890 tenia el numero 7, para I5 a la muerte de don Ignacio, p- 40 4o-a? El barrio de Las Peitas, con sus casas a orillas del rfo Guayas, es uno de los + Si : keee lugares de valor hist6rico con los que cuenta Guayaquil wht lb 1s j@ eeu 385 QIGEP 2152 ‘OULEG JAP UOPIEUOIYOD SUAPHe FI unGas Nvsuv4 VNIGUN SOT 3G Z6I SVD “9 evn ap epnIA OUD eye} E10URS 2] © UOFBIPUAA e| aNb eBeY “SOU OZ soun ap Jopapaiie “ese? €| 8p ‘osid op: nas ja gdroo A edoung ap gINOA sajaoy ZUO emUeY EI OEE! CPH ‘Zbl BP OUIaIGOD ap eIUNT eI BP ouquualwi j2 ary “Soye soBue) eres “ewan £¢zgjue inbe ej eX uain ‘seuede> eo2Keses ojaed uPed OP ejee od k ewanuepuaue us opep eiopuaiged tedasna ue soue S08 <0] QUNA UBInb “2210 @P SEEN SAIGON ‘saiojog evop efiy Ns Si6i US 9P224 a] ease © “UEqaISIUES S8IGOY opeub} ofiy ns E6Bl US PIOPASH ‘sanbUUaH ap eIND ej UNGES “g GISWINY j> e/UEt (068! UZOUDIP SoMa CWO? gzpuadap 2a er uainb ‘ayqey O2sDUe1s (BID [2 OUAND Ns es EX OS SOYE 501 UB ssajeue) e2OURS EUISHL e] any "CD -janday e| ap sordound eyenp ns anb enaied 4 gel souaul o sew 5H Jouatue e] UoD eiunfuod any “ejozune Jod epequilU ese) eUN S2 ESS SWTIINVaW> WODAVUYD A SITGOU ‘SBLNAGISSUd SOT 30 961 VSVI WT “S cofBis axs2 9p 0g SOye So} EISEY UNE UOIBINA UPHAY S07 ‘oueratdoxd rene ns “eyeARD opueRI © OFPUBN | OAUED EIA] CUARID SL6I EPEH ‘eiainbz| and» -quueyy sdeq Uod £ oles Say OUIQIET U9D ss>UOMUB UOIEINOUUS 25 524 “Sind “esrag A es.og sefy sns ap ugiun ua eBoquius ap zanBupow eBoauM> sioig egaquiegou eWeP e| pries ap e2sNq UB INDE OWN 9Z6l EPH ‘auaidey ap 9sor JDP 2 oomjed K Jomnse uex6 ap ary anb euewwsl “esol peu eyueDue ANU Ie qunw uaynb ‘ejosrway auinBy ep epnin ugIeaND auvajdey ap EUEAN eLOP 1a OINA OF A 07 SOUR SOSe 40g -Pfe1ey UOJEIND OMNLUS- OPE! TE ‘3p ese) &] ap OUND [9p SOUUGOS “UDIEDND UPIARY sol € owe Ost. [2 OPUBLIE Us uoieip ssuainb ‘oqeD eal esim eUEW 2p A ouaaly ap ewe) ee OUST “bua e sandsap 20d UBIND "EZCLIDA BP SEDENV SaITOY eIACIEY ef NS € OS | glo pasado parte de la vieja casa de los Robles, pues simula un patio alar- gado 0 callejon de Ia adjunta casa hacia el sur. Para 1890 ya poseia individualidad y tenia el numero I Seguin informes de don Vietor Pino, esta casa la habria adqui ia 1910 el banquero con Francisco Urbina Jado, de quien le heredaron los, Urbina Farfan, que vivieron aui los afios 20 y 30. Desde 1936 mas o me nos, la tienda estuvo ocupada por los Suérez Barona, Cpl DeeoV 7. LACASA 186 DE LOS GRIMALDO Y DE LAS BAQUERIZO Esta ampli casa, séptima antiguamente y sexta desde los afos 40 de este siglo, pertenecié ya en los afios de 1860 a los Grimaldo Alvarez, una fa- mila que hacia magnificas tertulias lterarias, a las que asistia el joven esc tor Miguel Vaherde Letamendi, quien se caso con Carmen Grimaldo. En 1890 tenia el numero 13. En este siglo fue adquirida por la seforta Laura Baquerizo Noboa, que sin duda la hered6 de sus padres Jacinto Baquerizo y Josefa Noboa Carbo Ella ocupaba el piso alto. Hacia 1930 llegé de Pars su hermana Eugenia Ba- Querize de Aspazu, que habia sido la Reina de la Colonia Ecuctoriana en ‘esa ciudad, se encerré ally no quiso salir bajo ninguna circunstancia, pues Gecla que Guerian que la fecordaran como “cuando era bella" y que a los $2 aftos habla dejado de sero. Ya en los artes 20, ocupaban el departamen- to bajo, ia familia Calderon Macias y luego los Gonzélez Calderon, Dofia Laura Baquerizo atifr ¥Vi6 aqui en Tos afios 50, Ia familia Calderon se con- virtio en duefia de casa, Segun informes de don Eloy Avilés. aqui vivo fa familia Wright en los afos treinta. En los afios 40, se consideraba a esta casa, la mas hella del bartio, por “por sus tallas en la madera y la belleza de sus persianas’ segun nos ha es crito don Victor Pino Yerovi. |. LA CASA 180 DE DON EDUARDO AROSEMENA MERINO LA MORADA NATAL DE CARLOS JULIO AROSEMENA TOLA Es hoy la séptima casa, pero curiosamente antes fue la octava y form2- ba una sola con las dos adjuntas hacia e! norte, 42 e Seguin los datos que hemos recabado, en 1832 eran estas las casas de @ Simén Sandoya, a quien le heredd su hija Josefa Sandoya, esposa de Fede- rico Canales [sin dada pariente de Josefa Canales, dueia de c2sa al pinc- @ plo de la calle), quienes figuran come duefios en el censo de 1871 e El panamefio den Eduardo Arosemena Merino, adquiré esta zona ha. @ Ga 1875 0 quizis un poco mas tarde. Es lo cierto que las tres casas “incluida @ ‘otra mas al norte-, eran solar, seguin se ve en el plano de 1861. Don Eduar~ Go debe haber levantado su casa hacia 1885, pues aqui nacié en abril de @ 1888 su hijo Carlos Julio, futuro Presidente del Ecuador, sequin informes de! @ ‘ran historiador Pedro Robles Chambers e Hacia esta misma época, don Eduardo fragmenté su casa en dos. te- @ rnemos esta certeza porque en la Guia de Henriques de 1890, la casa hacia sur tiene el numero, la del medio el num.i7y i del nore, el numero @ I9.La (5 y la 17 eran sin duda las de Arosemena. En laI5, estaba la pulperia @ de Lara, en laI7 el figén o restaurant pobrisimo de Mercedes Set e En documentos de 1890, Arosemena tenia como sus vecinos al norte. alos Chambers Vivero Poco después dejé la casa, pero mantuvo su propie- dad hasta mas 0 menos 1895. e En los afies 20, las dos casas habian formado a ser una sola. vivieron all kas @ familias Orellana Alban, Arosemena Robles y Calderon Macias.En los afios @ 40 y 50, vivid aqui la familia Manzo. En 1970 figuraba como duefia de las dos casas. la sefiora Maria Robles Chambers de Arasemena, posteriormente se la dividi6, la parte sur es de la citada sefiora y la norte de Inmobiliaria Roble y es ya de cemento, 9. LA VIEJA CASA DEL FIGON DE SEVILLA Es la octava casa actual, solar en I88!, propiedad de don Eduardo Aro- semena, figan en 1690 de Mercedes Sevila, en que tenia el ntimero 17. La 0s affos propiedad de la familia Arosemena Robles (que parece dejé la co- sa de 1936 a 1952) en que vivieron alli Abraham y Elena Manzo y hoy Inn bilaria EI Roble. 10. LA CASA DE LOS PORTER, LOS VIGNOLO Y LOS TRIVINO Parece que fue parte de la vieja casa de los Sandoya y de los Canal 43 sb oprenso sa6n4uod So) nbe uovaM sIUE|APE UB SBI aq SEBI AP JOpapaL je Puan Ns oUIoD aaaiede UaInb “apIANIEA ZAWIOD EID FPP Elaly EUROS ‘ueqaIsnUPS 2p ZAWOD aprezig eInr eyop Jod epeparey ary ese> eT ‘SVdOY WAS TEDNY OCYYAIN ouapNbex|nb eyeod uei6 jap Ea1UN efly “UoWIeD enIs seperIE,) euEYY EUIU | ap LOIN lua 2j5e1 ejtwuey e| oDUa|Ue ap Inbe OMA “EZ6I e IZéI BP SOUBL O1 Jog ‘615 2p soidiouud ap sowawino -Op SOUA Ua OYaNp ns olO? aoasede UaInb ‘apsenen ZaUIOD OIUOIUY aS0r yelp [9 OB Ns © UOIaIPUAA B solly sns 0 arse OBan) o1ad ‘eUe] 2aWOD O14 -eg oupaq UOp Oyanp Ns oUlOd xB1ede ‘Ogg| ap soILEUINDOp UNbas epueyul ns ap oye solawiUd so} ese> esa U2 osed Usinb ‘Leddy auL »2er] SAN OIN -OINY 3S0f Busuod exsiuoripen ueI6 jap saiped aI] UDBUIEW\ Saioi0g es -0ds2 iano! ns £ 01/80) sodwe oUaGly OUe asa US OINA INbe ‘esa1al EUOP ‘ap sovepasay ‘o1]0> soduie> So} Uae SoUaND sns ‘1Zg} ap OsuaD j2 UNBas JeEruoy sp ojo esaia] Yop B12 EUAN Ns anb f “aije> ee epuaA BUN ‘Uo ese> eun inbe ens Z¢g) UB anb Jages opesBo) souiay “aUs> ap aid {e apap se “@1se0 ope ns ua seUad Se? ap ajfeD e| ap PeMW e sowersS ZAWOD TWU3N3D 3G WSv> V1 “El ‘Spiers Zu -99 A apjeuinn) sonny semiusey sel ap sapod ue Uandis sese> sequie KOH Iq +2783} apjeuina) sopPIy Uop e oIPUA sei seqUIE OEEI Ua A seSED sop GIUEAS| uainb ‘sepew seigoy oosinuely uop owaX ns e sopipuan UOrEny €7 AIz [2 “21 aly ap SOW! OF ap JeIOs UN opanb ‘apueID o1puadu jep sendseg €Z Aig ‘61 sese se ap eyanp ua olunUOD as siaqwey> eMwe) ET “OpeIEATY [anueW JoUas ja INbe MA A €2 osawinu fe eat ‘siuaipuadapul ei ese> e1s> 068) 2P EMD e} UZ ‘OU eid ep opymue un s1uawejos s8 sezinb alad “Zew9d $0] ap auoU fe CUIDaA 2] Uo> ejos eun opueusio) ese>'ese asaiede Igg| ep OUEId [2 UF'OBEI BP Sel -sded uz ef euenp ns ‘siaqieuD 2p eorfeIeD oianin enUajng CUOD e UO “S1puaA e| sauaINb ‘euIpayy eq e| © CIDaUSTIAG 0/8] @P SOU SO] UB AGTVUUNL SOT A SUISINVHD SOT “yNIGAW SO1 3G YSv2 ¥1 “ZI 1 “uajwiepuane ue opep ei oleq je SenUatUL ‘oX/e O51d ap sowsaWEUEdaP so} uoiednoo ezeig apjeun| ejiag & aupis| soueuay sol “zg A 9€6) 20U3 -9€61 & $Z6| anua SoUmNbUI UeIeY OU ESe> esa us anbsuepiansay souDen sonBnuy’sa/0}0G Eyop ap ouewwiay ‘ZAHA es3 Us opuapeL ‘Inbe sIpisas e eILUEY eL100 Ns 4OD avaiuin anb "2augnn5 ezeiy se10}0q esodss ns e A yeqeze1| apreurn $212 fy © £06 U2 OIPUBA sel K seseD sop oIUeNa| LaIND ‘SeDEWN SaIAOY ODs—DUEIS QUIRK NS © "SUOU jap |e A BIOs ase LOVaIPED SIAqWIEUD SO| 668 UB pianu ns e uoseIpsd e| Ans je eaunt -pe e} upIqWIe UosesdwWO> SIBqWIEYD SOTIZ O1WNU 12 BUA C681 UF ‘auou je ewunipe ese> e} ap eX soyanp ‘eorfe1eD O1aNIA eqwayna c1ouss @) esodsa ns © Asyp015 Siaquieud O36 s9[6ul uraIde> 12 886) tue uoveipuan e| sarspaley soAro ‘Uos" esoulds3 eye &| & soUaL O SUL ‘sei 2p52p ODsUEUad ‘seuay SE] Bp aIeD e} e soNAW GE ap ESE C153 aqTwuunit so ad 0 O41 ‘WAN ws¥> YWIDaG TwRLDV VT ‘Bing apjeunn} so1 inbe uosBIAyA epesodar ‘euod eu aIsuarDeWY OYIAUL SO} OPIGUEY SOUENE sng “eABIOWY OUIAUL OUI 44¥ UOP “=IPUD FF OB) EDLY gIPaD Of aISg “UEReIUD UB OPHeL “o}OUBIA 102 “seg ouvyey siue!2/3U0> [ap pepaidoid sas e osed sandsap soue so20d / i= ap ‘£041 UB OYaNP ns olNOD EANBY UaINb ‘eLIog opauly e OIpUaN eI ZANE luainb ‘suequiey ap eze>, yumoBul eueyy e10ues5 e] Cuan ns e ,enuuied 40d, 2661 U2 OIp=> e| ssaqUIeUD ap OuoNIA ejuiayNg elYAS e| sand "eseD LISS i oyepaje auoU JoDeS PP EUaNP “siequieyD ewe; e| e Jesed QIGEG ‘queraidoud ns owo> opueinBy anbis uueW Og! UB “Edy a seu -i9 50} © offwieser =p feneu a.eqWUOD ja Ua aUaUIED|BeN QUNW UaIN “eReID UuueW ssupuy CUUeUI ansny fe INDE opin eigey JoUAIUE epeD—aP eI U3 “él ouawinu j2 eluay f epininsuc> eqerse ef Q66] Ua orad ‘Ie8l UF JE|OS C3 “ssaquiey so| e -soweren anb eyse- eno f euauiasoly e EPP an ary aed eun ogg] epey a1uawelnbas xix of6s jap o64e| 0} & eXOpUeS Zabala Arbaiza y Ana Cristina Baquerizo German, antiguos moradores del barrio. En esos afios vivieron también aqui las familias Landin Carbo y Ash- ton Arosemena, En el registro de 1970 aparece como su duefio don Vicente Santisteban Elizalde, hoy lo es la Inmobiliaria Recafuerte 14, LA SUBIDA AL CERRO Esto que hoy aparece como una franja libre, fue en 1940 casa de Car- tos A Guerrero. Ei Municipio hizo un contrato con él y la zona quedo abier- taal publico 15. LA CASA DE LOS AROSEMENA CORONEL Tenemos la sensacion que esta casa y su adjunta hacia el norte, inte- graban una sola en 187, afio en que aparece como su duefio el ambatefio Emilio Cobo. Fue solar en 881, segUin se ve claramente en planos de la época.Para 1890 tenia el numero 27. En 1906 eran sus duefios Jerénimo Avilés Aguirre y Esmeralda Alfaro de ‘Avilés, quienes la vendieron a los Arosemena, segtin informes de don Eloy Aviles Alfaro. Hacia 1913 la adquirié don Pablo Arosemena Merino con su seftora do- fia Susana Coronel Elizalde, quienes moraron alrededor de medio siglo en festa casa.En 1936 vivid aqui de arrlendo la familia Lino, aunque la familia era poco amiga de tener arrendatarios, quizis por io extensa que era.En 1970 fra propiedad de la Cerveceria Nacional. Hoy es el edificio Hearing. 16. LA CASA DE DON DIEGO NOBOA Estamos en a casa I42 de la cuadra, la adquirié por 1865 el anciano ex Presidente del Ecuador. don Diego Noboa Arteta, quien venia a pasar aqui Jos fines de semana, hasta su muerte en 1870 en su casa del Malecon. Le hheredé su hija menor Josefa Noboa Carbo de Baquerizo, quien vivié con su 46 ‘marido Jacinto Baquerizo en esta casa por temporadas, por ejemplo en 1869, de 1871 al 74 y de 1880 al 82. En el plano de 188! se la mira, que tenia tuna forma muy diferente a la acta: era una pequeria casa, cuy® frente no llegaba hasta la cae, era alargada en el sentido norte sur y Un poco obi cua, Después de 1886 se instalb aqui de jo, y aqui moré hasta su muerte por 1933 En 1890 vivid aqui la seftora Rosalia Correa La anciana vivié en compatia de su hija Eva, (18854972). de su yerno, 1 doctor Luis Alberto Hidalgo Gamarra y de sus nietos los Hidalgo Baqueri- 20.Hoy y ventajosamente sigue en poder de sus herederos que poseen el solar mas de I30 afi. 17. LA CASA DEL PRESIDENTE POETA: DOCTOR ALFREDO BAQUERIZO MORENO Estamos en la casa numero B86, la posela en |890 el sefior José Eduar- do ilingworth, pero hacia 1893 la compré el joven abogado Alfredo Baque- fizo Moreno, quien se trasiad6 con su esposa dofia Piedad Roca Marcos y con sus hijos. Después del incendio de 1895, levanté casa de tres pisos, vivid en el tercero, en el segundo sus numerosos hijos, los Baquerizo Roca y 2n los bajos, la familia Baquerize Coronel, que siempre le acomparé, Se podria decir que los tiltimos 58 arios de su vida, aqui moro el Pre- sidente poeta, aqui recibia a sus amigos Carlos Arroyo del Rio, Rafael Pino Roca, Pablo Balarezo Moncayo, Luis Comejo Gaete, Wilson Cérdova Masco: J numerosisimas cartas, pues tenia la buena so, Desde su e ta del ex Presidente, la sefiora Maria Eugenia Bayuerizo Coronel 18. LA CASA DEL DOCTOR GAULT Nos hallamos a 4 casas del final del barrio, tenemos la certeza que en al siglo pasado, esta y la adjunta al norte, pertenecieron al quimico francés doctor Jules Gaulty a su esposa la sefiora Caseneuve Duefias. quienes figu- ran como sus duefios en los padrones de 1871. En los planos de 188! efect \vamente se las mira como una sola casa pequefia, casi sin fondo y que mi a7 P0000 00008 0000000000000 00909009009' oe sek bekenD ap osuaD, 109 a5 nb ‘161 U2 ¢ USES 12H d BiarOEE | ap ONDA pp ennai sanbuuaH ojwied 40d imbefenD ap ep, nbeAens "201 011825 soni 130 OayT 130 SYSW> said VaaINRd W130 SSLNaNS muiey ej ap onuaty (1) ‘anBuehy eueigowul e arauaiad fo} "zado7 06 Joop OYEpULIENG onsadUE ap oYarMbexen oBojoujeyo op -ueung ut -pouo> ja quduioa e} sandsap oD0d uN ose2e © OSE] aP ePeDsp e| UZ ‘OULIE]eA 145um OULANINS UOP Inbe OWA BEE! ap sandsaq “saiuag UeWa}0D So} A sayluag eUEWascAY so} "BLID ap INSUCD “Buishe) Guowes UeUD Joyas fe “eseD ese UB UCIAINA SZ6l ap se y ‘eupan es -2> Bun e asopUEpEISEN ‘so;eIed OUEUIMIES seIOUaS Se] 3p eUN LOD Ose> a -suud ja sandsap souy “¢gal U2 pueyLeN U2 opIDeU “uOUBYM Well o2 -s1U25u [2 4 (9661 Ua OpeU) Buos UOYr OUINbioxoBU JopeIUCD je URE apuop ‘evenbad Anw ese eun ei9 “6i6| 3P PepND e} ap 0sUa> fe UZ ‘muse sp -sb1ayy e10Uas e| EUAND Ns OpLAIS “BE OJALUNY |B UCD euNBY OBal BP END eI ua o1ad ‘98g] U2 enspe ou anb soaied ‘expend ej 2p ese EWIRIN e] 53 ODNvUNG NWAr 401900 130 WSWD WT IZ e11eq) Bues e10Yas e| Cyan Ns OUIOD esNBY OLE UA EG Ua jerpunyy etian5 epunBas e} ap oprul ap zied e sied je ofep A O€ SOUP so} ua une inbe oun equey e7'eng e A OUT e Onna UzINb UB ‘eglE euPsted ns {uo opese> ugy>a “9/6! Ua sied te opeBarl emaeY U2Inb ‘oga| Ue OpDEU “UEP -UT uop 612g ONO OdaNs aIUEPDIAWOD [a OYaNP Ns ie 4| OWE jane UZ ‘aquarpuadapul aIuausjero) ese UB ‘S041ND OU oly eye) 2 epuaiNN ns aUaN ‘eseD eIsa ap spuIap Jod aIuaWiENIDE A UNE eb sand Jouaisod aued e| epey operss Jagey oiqap anb ‘eaLi0> so] 3p El UD -Bn0D @} f [sUOU fp eDeY exss sIUaLEINBas) 610s ap go) ese) e| UCD EEN 4 anb ‘wuunu i9euD [2 ei? Bit ap OsuaD P UJ “zE araUINU ja eIUAL A exer “9D euoWS © 046] UB eDeuaLiad ‘eYpend e| ap ese2 ewRNUEd e| $3 5 © SIUBWEDANIP eqeML e| OU LOze end Jod “ajleD e} =p Sonu soun onuap esey epnau ‘eyanbad Anu ese eun eva 198] U3 3QNI NOA S01 30 WS¥> WT “oz ued SanbnNN eqiy e10Yas e| euNBy aquaLouarsod ‘nBeuigduiasy ap solapasey so| ‘Souanp sms owoD ueuNBy OZ61 UZ SOUP SOLURIN So] UB EpeZIWEpOLL “eye ese eUN ary oB3M) “ofa1, J sorowserey sasope2sad 0] 3p J2}0s opuars eins ¢zel ap amused SsOUe £5 ap ‘soOWEIEW as0r A soue Eb ap “SaneUD o1gssng ‘sopDoudD Anu sasopeDsed ere OqUaUIeUedaP Jeu -ud pp U3 “seysunbew sovads era soise ap onIeETD ‘SeBalIA SOLOWEIEWY SO} ‘ono [a Ua K s8n2y> 50 {SaloUEAEW| So] UEINA OU [a Us ‘soIUaWeUedsp sop 8p apuei6 eUDeAa> euN 3 “ea1s09 so] ap A EBIUNZ So] 9P El) CUDBNCD | tuo punt UDENOD &| UOD eANBy ese ISS “6I6| BP OSUD [> UF on -@] ONUDET JOURS js E12 OVaNP Ns K GE OLaUINU esED e| C19 LISD O6EI LF SOYOWWIW S3YOGWISSd SOT 3G WSWI W “6I UUOIUSY K@IY UOP ap es -B0 any ese AIUBIEpe Ua 9E6| 8C] ‘eUaLUASONY LOIUSY So] f sanbUUa} EUSL -aSary $0) ‘SoP) zajezU05 eles e] UPIquIE| “oduiaN ns ap sejag sew saz—f “Nui se} ap eun A 2ua95 exjanueW ap Cuugos ‘eueueN}og SUBISUI ‘eBoCUNUD 22uaR5 EUW eyaiNb e| esods3 Ns J Jayping uoIUsy SOLE} ofly Ns "UOISYY SO} “He nbe uosiWA 526) ap smed e “o}Dis ase Ua 4e|Os ary odie UaNg ee -2uunu je e1U2y ese e| arb Us erode ‘wiaxlaH sepEDv2/y E1OUSS e| INDE eWNIA aanb owos eunBy 956) U3'S¢ clewiNU ese> | ap Ans je seLL ozepad ja Keg es -22 | ap @uou fe sp o7epad ja eqewuoy “eUON aye? ej e aIUWEDaIIP eqei 2 Archivo dal Ledo, Alejandro Guerra Caceres, Guayaquil seca Municipal de Guayaquil, censo de la ciudad en 1832 8 Guzyas, 1871 ‘Archivo e informes del Cr. Redoifo Pérez Pimentel Archivo de la Bi Archivo Nacional de Historia, empadronamies ‘Archivo @ informes de don Manuel Suarez Baquerizo sueyequll Informes de doha Violeta Orrantia, Guayaquil Facultad de Comunieacion Social: £1 Che Guevara en Guayaquil, Edie.de la Univde Guayaqull. 1987. “José Steinsleger: Te prometo en cada atardecer marino, La Liebre llustrada, num.l48, 4 de octubre de 1987. pag 1p0S: la entrada a Las Pefas, Suplemento Semana, dlario Expreso, 6 de mayo de 1985. ‘Archive de don Victor Fino Yerow, Archivo Castro Toa “Jaime Diaz Marmolejo: Las Peas, Romantico y sefioria, El Universo, 18 de fe brero 1996 Censo de Guayaquil en 1919 Informes ce Horacio Sevila Carrasco Informes Familia Sudrez Baquerizo y Pino ero, 1, Francisco Urbina Oniz. Informes del Severo Gémez Jurado: Vida de Garcia Moreno 13 volumenes ia de la Musica en el Ecuador Segundo Luis Moreno: Entrevista a Rosa Neumane de Maruti, Diario El Telégrafo Guayaquil, 14 de agosto de 1930 Archivo de Elias Munoz Vieuria Guia de Guayaquil en 1890 por Camilo Henriques. y Eloy Aulés Afar Inf. fias Suarez Baquerizo, Pino Yer “Archivo de Ia Biblioteca Municipal, censo de 1832 ‘Archive Nacional Quito, empadronamientos 1871 50 (6) (7 (a 91 Informes de dona Carmela Pérez Concha de Mannique, Guayaquil 1997 Pefias Gentileza del Licenciado Alejandro Guerra Informes de las familias Suarez. Pino y Aviles Alfaro Archivo de Alejancro guerra Entrevista al Lic. Cxtstobal Garces en “Che Guevara en Guayaquil” mes de Avis Alraro y de Manuel Suarez Baquerizo Guta de Carrlo Henriques Informes de Pino Yerou, Suarez Baquerizoy Aviles Alero ‘Archivo de la Escuela Politécnica del Litoral Pedro Rebies: Contribucion para el Estuio de la Sociedad Colonial de Guay quil, 1938. Pedro Robles: El coctor Juan Ruiz de Santo Domingo, Guayaquil 1942. Padro Robles: La famila de la Beata Mercedes Molina, Rev.del Ceniga 4, Qut @ to, 1982, Censo de Guayactil en 1919 mes de Rodolfo Pérez Pimentel y de Humberto Ugolot CCrstébal d e Gangotenat La famila de Yeaza, Quito 1924. Archivo de Alejancro Guerra, Guayaquil. Inf.de los Sres Suarez Baquerizo y Pino Yerov. Enrique Garces: Marietta de Veintemila, Quito 1945. Guia de Guayaqul en 1890 por Camilo O Henriques. mes de Hugo Salazar Tamarla, Manuel Suarez y Victor Fino ja Castro Tola jas Castro Tola, Suarez, y Aviles Alfaro Gula de Guayagyuil en 1890. V.ce Augusto Paz Proatio, der del CFR de Enrique Neboa Arzaga y de Rt nné Carrasco Rodoffo Pérez: Bi del Ecuacer, Guaya ia de Carlos Guevara Moreno, en Diccionario Biografico ul 51 Lecce €s 9661 ‘UaqID $07 ‘of=>uOWY opseUCE} 198 ‘seAens somamueuoipeduis ‘ound ‘JeuoDeN Yay eval ep uay seyeg se] e.2uqouul ap" yy > A 228] ua Depna P| ap osua> ‘ynbexend ap jedDIUNA e221 ‘786 ‘OSIBNUN 72 OUP ‘sesarsoday A sexy 2 ‘ould Jonsn f ZaUpns janUeW ‘eBeLIeZT) Bp ZAPUPIN leaes| EyOP ap ssULHOU :0uu3> 13G OAV 13a SvSv> Sv1 3UBOS SVLON ‘Ould JODIA £ ZBIENS [AMUN “OF coypiBorg oueuoinrig ua ‘LOUON Aajsald ap eyeoig :zal0g ZRIENS FaNUEW ap K oud JOA ap sauLoN! (2752) ug 0191, A zaHens januew =P So1.Dse seuuioy 06) ‘sonbuUusH Jod ynbefena ep end (oz) tuzneg eBng even ap & ejopuidss ap ozuarbeg sapeni2y ap souo}U| arene janueW Kouig 215 ap sauUOYL) AL ‘Ie\ opunpsig sopenns jg zaieg oJopoy so ual Jod prabefeno ap end [61] ug 202 f ZaIeNs janUeW ap SeUOU sanbuuay od inbefend ap en seed se) lmbefens 3p eou pow ap ony ene ‘eas zaNens januery ap A srgoy ou9aq ap souLOHU 0681 Ua ynbefenD ap BIND Seog Si eueyaoulUy 3p ony FPUOREN “UDIy UB {281 Ua els” DepNE |p UUPed (LI 6161 UB ynoesend ep osuaD coupiBoig oueuo0ig ua SejaIe:83 soueD sp eyeiBog Zaleg OYOPOY zs avag couedy januey A ZeUeNs jANUEWY “CU JODDIA BP SPULIOW inbefens ap eno (9 ranbuusl 4 7 pjopuds3 ap ozuanbeg sapaaiay ap soUo) auany orpuetayy ap AZaIENS AMUN ap SeuLOIL q SusqWeUD sejG0y alpag ap scuDse sAULIOIL ‘ccue> ap of&6. 101 ‘oaUED nzeidsy JBN ap ONLY ou son, Azazeng ianueyy “Zatad OPEN BP SALOU oat “ZanbuUaH Jod yinbexenp @p ed eet us ynbexenn ap ours Lze| ua ynbefena ap osua | uig sor A za1eng MUEW ap SOULO;LT epensg one sod esUEIsHY eM UP (eB| UE yMbeAeND ap OURS e661 “ZWD TADS CIUOLUY #507 seyag Se BUENGOWLL ap "LOY apreuny A senpry emwey Bap “UY I ‘0681 sod zanbuua} 20d pnbefenn ap BIND pip ozuaJ07 :UppURR jaNUEN JODIA |u8| somaueuoipedug (eUoIZeN “2¥ Zeal ua ynbefeno ap ose) raiag ojf0p04 A sainy AOR "ZRIENS l|NUEW BP BUUOWY ‘py emwey 8) 22 “UDY ‘apres senoty emusey & ap 4ePOd UB SeITULDSS Joruaung zaibd OFOPOY 2P TUL sound o1owies opauy BUI JAP SOLES UL ‘oayanbeg Zauens [aNUeN 3P SOILS UI s2ie0e9 evann eupuelely 89 SOs) “ymbefeng “eja] ome? seueWaL| Se ap SBUOHUI BURY ‘al (3) (9 Rodoffo Pérez: Bicgrafia de Enrique Gil Gilbert, en Diccionario Biogrico Censo de Guayaquil en 1832 Guia de Henriques, 1690 informes ce Manuel Suérez y Victor Pino Informes de dofia Carmela Perez Concha de Manique, Guayaquil 997 Informes ce Rodolfo Pérez Pimentel Censo de Guayaquil en 1832 Censo de Ciudad Viele en 1871, Archivo Nacional, Quite Informes escritos del Dr. Francisco Urbina Ortz. 1992 ‘Acchivo de inmotiiara Las Penas Informes de Marcia de Valdiieso, julio de 1997 Informes de Rodolfo Pérez. Manuel Suarez y Victor Pino 71 Censo de Guayaquil Guia de Henriques 1820 Informes de Francisco urbina Oni, Vitor Pino y Manuel Suarez ‘Arch.de Inmobiliaria Las Pefias Infescrites de Rodolfo Pérez Pimentel ‘estimonio de Carmen Aspiazu Valdez Censo de Guayaquil en 871 Miguel Valverde: Anéccotas de mi vida, 1920. Informes de Manis! Suarez y de Vie ‘Aren.de Pedto Robles, Guayaquil ‘Arch.de ta familia Akivar \turraide, Guayaquil Informes del ing.Rafae! Arroyo Alcivar, 1992 y 1993 Guia de Guayaquil por Arch.de Inmobiliaria Las Pefias Arch.ce Inmobiliaria Las Penas Inf.del ledo Alejandro Guerra Caceres 54 wo} (41 (5) 7) Guia de Guayaqui, 1890 ‘Arch.de la fia Alcivartnsrraide Inde los Sres. Manuel Suarez y Victor Pino Ing Rafael Arroyo Alcivar 1290 int Guia de Henri \iride Loor: Eley Alfaro, tomo |, '947 Plano de Guayaquil en 188! Arch. de la fia Al ‘ech. de la fia Alvar Ieurralce Guia de Guayaquil en 1890 Informes ce don Manuel Suarez Baquerizo CCenso de Guayaquil en [832, Biblioteca Municipal de Guayaquil Censo de 1871, en Archive Nacional, Quito, empadronamientos Archive ae la fla-Alcvar iturralde José Antonio Gomez: Gomez, una familia quayaquileha, 1993 Informes ae Eloy Aviés y Manuel Suarez Pablo Lee: o.ciinédita sobre Las Peas Piano de Guayaquil en 182, lo publica Julio Estrada en Guia Hisrerica de Guar vyequil Informes de Manuel Suarez y Eloy Avilés Alfaro mo Arosemena: Los Arosemena, 1990 nes de don Luis Noboa Yeaza, Guayaquil, septiembre de 1979 Luis Noboa: Genealogia de ia Casa de Noboa en Guayaquil, revel Ceniga, um,5, Quito 1985 Informes de Manuel Suarez Baquerizo Guia de Guayaquil en 1690 Guia de Guayaquil por CO. Informes de dofia Mercedes Saquerizo de Espindcla, Quito 1992 Informes de Victor Pino, Manuel Suarez, Rodolfo Pérez, Pablo Balarezo Gace iques, 1890 Rodotfo Pérez: Diccionario Biografico, ver biograa de Luis Co 55 us qe eno senBe ap ouesujeg un oUlod “@IqUIOU aNI0 UOD sedUOIUR “SeUAg Se] e Uuetuay ‘sourquiojozaud sorpul sol anb einBase ersiuosd [a “05e9 OPO UZ } yo}09 fea CUB Luo anb orsncue jap cuaiwiDa. [2 Ua U9ISOPa Cun ep 2s soye OS epe> and ute ‘aiBues ap ouin as o6e} ja anb any ou “2ede> eufenyy uo> eyo2eNd “24 ue osed anb oj anb 23:9 2s aquaweurepow £ senbe se} ofos 2p Un ei “anbe anb so fs anb o| sand ‘eouauly ua uarquIe? opasixe efeY equ! ea e| ‘nb Jes eupod oBsequia Us ‘cayopns ou10> ‘so1oub} soduian apsep opesn by 3s apuop ua ‘eyedsg Ue unWOD siusWepUTYOID ‘seaDeNWUSe Sel 3p eH -jwey ©] ap oasnqye Un s@ eUe,d fer B| anbiod ‘opunBas eouedsa ayuawer “au s9 exqered @} anbiod osauuid “euamuaiend ua ounbod un oxsand 12s Eup od oep aise edezse2 e] ap ouapeLD Un ela “seuay 5e1 ap jp ‘salopersinbuo> so} ap epebail ei ap se1ue enb .sofrug f soaipay § Us jaluBlLls 2313¢ OJ}OPOY ybek|No Sp eBIUOID jerUDe | al WNOZ YSa 30 WN3DIGNI OGNNW 73 Na AX O1DIS 13 “I ‘0por $9 059 “"o1uns siy ers arb sezeyas aseinb 293 en ap ojuayiu o|pau sousw o| Jod auan ‘anb ‘owssoquils Un oWoD aywaWelduuls “, 6p) U2 eZUaILLOD 039) jinbéxeng, ppury 25 ou seuag seyua “£1 } ws ae LY {seayae3ueny so} UOIBINA @pUgG? “21 ung ef 9p euabppul OpUNUL Te UP AX OFF EL ul ‘oulg s0rin AZaIRNS janUeW “O1ASNA UY APU! {Z) tOUSINd OINLIdv> | sesaoeD ewan oupu (oz! ‘ob@) ynbefenn ap end sar £66rL6bL sehens jap o2ug OniuDy JP’ "UD ua nbefend TWOLLUSA VWINOLSIH V1 31828) exsann opuefary ap & satwiy AO aD ty) aprUDAW 6 i a} ap RINE aldo} vpunba | aren janueyl 2p A puny for aP s2ULO} ct P S ! (966) ua anbefend ap ND DOOSOSSSHOSSSHOHSSHSSHHSOSHOHSEHHHOSHOOCOHEI tivas y que despues de tomar bafios y de ser blos y en botijas esa agua con efectos portentosos. De tal manera que el dato mas viejo del barrio es que fue un BALNEA- RIO CURATIVO antes antes de (535 |!) 1.2. gDONDE VIVIERON EXACTAMENTE LOS HUANCAVILCAS? ‘A pesar de lo exiguas que alin resultan las fuentes arqueolégicas. quie- ro resaltar un dato que lo trae Modesto Chavez Franco en su crénica °C ", donde afrma que al abrirse a partir de 1710, lejones entre las calles Real de Ciudad Vieja y la llamada C2- son se o lamé “del igre”. pues exactamente en ese piedra huancavilea... enterrada ally que repre- sentaba un puma, totem muy generaiizado en Sudamérica’ Para que nuestros lectores se dignen orientarse, les informo que la Ca- lle de Ciudad Vieja era la actual Panama y salia de la Plaza Colon, entonces Plaza de la Concepeién. La Calle Nueva era la ac tual Rocafuerte, que par- tia y atin parte de la plazoleta de Santo Domingo. Mas 0 menos, once cua- ddras al sur de la iglesia de Santo Domingo, estaba el mencionado CALLE- JON DELTIGRE, es decir por las actuales Junin y Victor Manuel Rendon, de tal manera que por ahi, los huancavilcas debieron tener un sitio muy prin- ipal con su totem, enterrado cabalmente en ese sector. Este dato simplemente para decir que los Huancavilcas tuvieron su morada muy cerca de Las Pefias, pero quizas no precisamente alli mismo, ‘como se ha sugerido en varias publicaciones nacional 1.3. EN LAS PENAS NO SE FUNDO GUAYAQUIL se ha dicho y por muy repetidas veces, que en el sitio de Las Pefias se hhabria fundado Guayaquil, pero es penoso decir que esto no es verdad Chaves Franco afirma que el sitio exacto de la fun- jo de la falda del cerro Santa Ana, en su lado sur, es de- jente a la actual ciudad. I citado Modes dacién fue el cir mirando tot Por su parte Julio Estrada, sin duda el mayor de los historiadores por- sa teflos, afrma en su libro péstumo “Guia histérica de Guayaquil” que el pr mer asentamiento de la ciudad, tuvo lugar en el sitio de Amay en octubre (© noviembre de 1535, esto es en un lugar cercano a Babahoyo. Que Fran- ‘disco de Orellana repoblé Santiago en al Likimo trimestre de IS37, pero que fue el CAPITAN DIEGO DE OLMOS. el que en IS47 reasent® definitwamen- te Santiago al pie del Cerrito Verde -iego Santa Ana. De tal manera que 105 deben mucho a Olmos, aunque su nombre esté casi ig- Ese Guayaquil de 1547 fue la ciudad mas original de toda la América de! Sur, esto es que por estar montada en un cerro, no tenia cuadras y ape- nas su plaza principal era tan minuisculla, que parecia la malaguefia de Al moina en Andalucia. Contaba en dicho afio con 150 habitantes que debie- ron estar metidos en apenas |5 a 30 casas, todas de bijao y diseminadas en- tre el cerro y la plaza En 1549 habian 22 casas. En 23 afios. es decir hasta 1570, su poblacion crecié a 600 habitantes, lo cual significaba cerca ya de tun centenar de casas y para entonces, por fo menos 70 debieron estar en el cera y 20 0 30 en la planicie... Entonces si Las Pefias tenian ya una ra- 26n de ser (3). FUENTES: ()Rodotfo Pérez: £1 Ecuador Profundo, tome I, 9.225. Juan de Velasco: Historia del Reyno de Quito, vol ‘Arch.de la fla. Moran Madera, Ibarra, Modesto Chaves: Crénicas del Guayaquil Antiguo, vol. 97. lavicencio: Geografia del Ecuador, New York, 1858, ver plano de 2) a Julio Estrada: Guia Historica de Guayak Arch.de ta Muni tlemore de 1996. icad de Almoina, prov.de Malaga, invpor 2 au 59 9 lopeunsap uexse anb e o1afgo fe sa1qesone] seu seuo!ypuC> ua auinuisuozal uagap anb & sopeppuanut SeleDsy somayipe SOu> ‘nu So} 3p SOUNBIE UaNbIgn as ye aN ap eDUAIUBAYOD e| 4e> idx@ 40d © U9DED jounuwo> ojmwop jap saiqeidosdeuy sous? 210, -05 “SN3¢ S¥1 30 ORS 13 OMY VH 3S ‘O1BINA TAG CONSIN NBDRIO 72 ONO YNOLINY NL Ouls ‘@uauie\os fy fp $2 OU and ‘fal ap sordadaid soxse © ‘sand asopueLENUOD ‘son Su @ 3p UoSsuane eUN Ua UeUN as ej[2 e an soUaLiaT SO} UO? Od “Unf ‘oajiand jap oluWuop fe UaAnyAsUOD £ :eaxeUL | ap O5UB2SEp J osuaase ua sone se} uaignosap X u2igrd @] aquawennewaiie ferb opedsa |e & souauiay $0} UCULIO} B| ‘OM Jap A eu ap exe er, sseuag SE7 2p Oe |2 UOD se} aA1U “sesOD SUNY UO? OqeIE ‘anb olpuscul osoioned jap sendsap seu Un ‘aiuain6}s o| eqeuLYe 014 2nd jap ‘quauod ourerp osowey [2 “968 2P AJAWAINOU 2p $23 ‘sajeunwios soueiar ua U2BHO SOAVAYASNOD SOINOWIISAL SO1"Z"Z (9961 030 ‘eueuoendg ea\PAN eBo}oUN!D -oBaUeWeS BOF LENT ‘096 ‘ix Owed “SED ‘enue epee U2 ‘wnbefens ap uOReRL cesouIdsa ap ZANbse/ 04 1'0 :e9UEI5 SENRUD OPO 192 ‘092 “EUEISH BND ‘epensy oT =SaLNaN4 (0291 4 €gs1 anus epow ap osnd as apued e) sisaIUIs UZ sefeq exed onquadul onanu un uele send Ise ‘ou je ua seasa arb Ue}Ual OU Se2uqe} se] anb @yqepnpul E43 “EUEZEIEIY | ua uegersa anb so1ajinse so ap auiede ‘efnqe> ap eno A upgel ap eun ‘se> “uagy sop A sauanewle fr ‘sa/a20u » eK uelqey cued ‘Iedouud e1s=I61 0 ZINE, 09 2] une eaerse je anbsod “siueuodus opuals emnBas 029) UP ORD 13 ‘aprued e| ua ofeae 001 f 01489 19 ue oo} “oinbas aq “20791 ua seseD 9OZ ap souaW ou sand Uege3s® apUoC? 0791 us 0002 K 509i UE SB ‘SAIUEUAEY OSZ oFOs UEIAeY EBS! UB anb sepixo ou aueuodut 53 ‘oy je eeu auaD jap Jefeq © UAL 2016] eqeanul ‘apiueld e| Ua soIUaAUOD € UO 091 ap IINbeAeND 353 fo jerwpe ej ua soap s2 sew ap casa [ap auou eluo e| ue UaDeygerse as SoUEIs‘DUeL So} “0091 UF ‘opuens ersjdwioo as ospend (3 “@igepnpul €>169] eun 2uan anb orep ‘SPUR Se] ua aIUsWeAMIUUG OATUS® UNSNBY Ues anb euldo oDueL saneuD sebau “3p se] e opaIw OyNU UIs eX “ofeae ap afaUerd e| UP “eyISED Ns A ORJaAYOD rns uasnasuo> £ ojdwafe ongnu Un Uep sounsnBe so} €65| UP OB ‘psi apsep expard ap oypay ‘oBUILIOG 02 ues ap o1uanuod je A seuuly ap ezej¢ esatuud e] ap Sousa So} Opepand Ue! 24 oj9s ‘OBUIUIOg oIUeS ap f UgIOD ezeIY B| AP Jenne 403225 J@ Ua “OfeqE ‘anb “osa sod 53 "eBauap eun ues seUad SET ‘Ofs| antue anb senbase Sowcuped anb eiaueUl jet ap “,eGaIue as eusan e| 3p sewiap o| ope ar, (e eigap 2s “ous j2 Ua CIURIWE}GO ja “SOPENNBSUOD soxep so} UNBAS ‘sajediouud sese> seunb ge f oua> jap esay6i e] gwanb as 06 [2 Teudsoy j@ quiand as €@ 13 8136 se] © SIUAWIEes GISNse OIPUEDUI OpUNGas |=" “99 UN UB olaOdSsAP as ‘ses -€ QO] 2p toss A saiueygey 009 BP spul ap InbefeND ase 18Si EPEH SIDINVId ¥1 aq vaanosna NI :YDIDOTONOUD WIINANDAS WIDOT WT TZ ‘SOpeAIASUOD SO|UOWNS au 21d e| ap epanbsnq ue :ea16giouon eDusroas e101) LZ Olay 13d OTIORID ONWdSIH NADRO 13 OaNNDaSs O1NLIdw> < Fundacién de pescadores: ‘Assu vez en fa Monografia de a provincia del Guayas, editada en 1938 tbajo los auspicios del Municipio leemos lo siguiente “El barrio de Las Pefias se llama asi pefias 0 pefiascos de las estribacion rque surgié al pie de las ales del cerro y que por inte de los habitantes desapa- recer. a la hacienda de la Atar razana y se la LLAMABA DE LOS PESCADORES. porque cuanto fueron pescadores cercanos a lara, los primeros que se ubicaron alll y por esta calle sacaban su producto’. El testimonio de Vasquez de Espinosa en 1605: Este sacerdote afrma textualmente lo que sigue en la pagina 74 de su Relacion sobre Guayaquil “La ciudad esta poblada a la lengua de! lane {se lamaba asi el sector norte de la actual calle Loja) y sube por un cerro (el Santa ‘Ana) algo levantado : y en la cumbre de la toma es Mayor. ¥ baja la poblacién por la otra banda del ce ORIENTE hasta la lengua del agua, donde estan los atilers y se fabran los navios, que son de los mejores que se fabrican en el mundo, por ser las maderas muy fuertes y buenas" Esto revela que las casas del cerro miraban hacia el orient cia este lado, 5 decir justamente hacia Las Peas y que al primer astilero. En muchas casas cercanas a este astilero, debieron vir Vir sus constructores navales 0 carpinteros, casi todos negras, como es conocido. Auin en 1730 y lo certifica el plano de Alcedo, entre la Plan- hada y el Astilero no habian sino 200 a 300 metros, es decir justa- mente la mecida exacta de las Pefias. Los datos de Chaves Franco: Este notable cronista insiste en que todo #! siglo XVI, et ro legaba has- ta la plaza Colon y que poco a poco se sacé material del cerro Santa 62 ccho cascajo, con lo cual se gan {del cerro} fue dada a los dominices, tego conacidos propietarios de todo el Santa Ana. Hay que advertir que los datos documentales dan fa razon en buena parte al sefior Chaves: entre 1622 y 24 se cavaron los primeros tres po- 208 en la planicie. Entre [624 al 32, se destruyeron 80 casas, en 1637 se tal6 el manglar llamado de BARLOVENTO (parte de donde viene el viento}, Para I64l todo el centro administrativo y comercial estaba ya en la planicie, (2) FUENTES: [2) Modesto Chaves Franco: 0.¢.25 y 26. Id. | 8 Modesto Chaves Franco: Historia general del cuerpo de Bomberos de Guaya: 0 rada: Guia histérica de Guayaquil Julio Estrada: Evolucién Urbana de Guayaquil en Rev.del Archivo Histérico det Guayas, | 39 Pablo Lee: Notas acerca de la historia del barrio de Las Pefias. Ms.inédito, en 23 pas Antonio Vasquez de Espinosa: O.¢ ‘Anénimo: Monografia de la ciudad, 1938, publicacien ofical del Jo Municipal 63 ISVA STVeE Ad SVTHAO V -0. T. OOIMIVINVD AYN oper sowesipap anb o} unBuru anb ajewsp “oo 214 sou ‘seuad Se] 3p BUOWAW |e OIeIPSWUI sp UBL yeue opuend “ZSE ‘euedsa ap saseBny K sojgang :sasoid SoD ODSWA Siva 13 NS WUGSId A VUSAVW 3G SANOIDINULSNOD SVT 1 be e€ TE d j2 ua expard A SWN3d SW1 NZ A TINDVAVND NZ WOSWA WIDNANTANI V1 1OUSDAaL OINLIdWD jaPeU ap sauoDONNsUO Se] . VE ppados, estructuras de entramado a la vista y revocos, estos generaiment fen blanco. Hay que aciarar que en Navarra (una de las z0nas vascas) se usa ba la madera sin recubrir, que las casas soian tener dos plantas y que la ba @ Ja, solia ser de mampostera, La madera pura se utize como elemento de construccién en nume- @ 1050s lugares de Esparta: en Najera (la Roja) en zonas de Lerida (CataIuha). @ en las de Orense (Gala) y en algunos pueblos vascos de interior, com: Mareuina, Lecumbem, Goleta, més raramente en costaneros, como en el @ caso de Fuenterrabia.En Cantabria, Asturias y Extremadura, fue tambien @ muy usoda la madera, sobre todo a nivel rural, Pero fue aquela mezcla de piedra y madera, a caracteristca peculiar vasca que ahora quiere interesar- ros {Pere fue slo una coincdencia? JHubo presencia vasca en Guay, @ quil? Esto es lo que queremos ver. 3.2. LOS VASCOS EN LA FUNDACION Y EN LOS REASENTAMIENTOS DE GUAYAQUIL Los vascos fueron la tercera fuerza migratoria en el Ecuador actual de manera general en toda América, sin embargo sus porcentajes fueron @ ppobres en relacisn a fas cuotas de castllanos y andaluces, pues cubren del B al 0 % en el mejor de los casos. Sin embargo en Guayaquil, el caso es ci- @ ferente: no menos de 300 vascos se asentaron definitiwamente en estas te- @ tras hasta finales dela Colonia, fo cual supone alrededor de un 30% deg fuerza migratoria. Es deci los vascas prefrieron el Guayes mucho mas que al resto del pais. e egece Entre los primeros vascos en Guayaquil, hay que citar a los conquista- @ dores Hernando de Zaera, Diego de Urbina (quien dio las armas de suape- @ por armas 0 escudo de a cudad), a Juan Salezar de Vilasante, Aon so Manuel de Anaya, Lorenzo de Alaga, Ordofio de Aguire, Juan Martinez 1 de Ayala, Martin Alonso de Angulo, Her @ obal Vilata, Gabriel de Zia, Juan de Zin ‘Chacon. En est siglo 1 vascos fueron una sexta parte de los migrant | 17 9 pero mucho mas que en el resto de la Audiencia 65 + 64-4 soDsen +b U0> 069| Ua oUDIE:BIM ound ao anbis 27 “soURODzndINB soya ap ‘eno ‘ynbefens e oye asa ue sopeBal| soasen 9 & ensi6al ensanus B] anb Ua E91 UP OIp as “AX OIBIS |= a1UeINP UIDeNBIW JOAEW E] [| ssoueiuaw0 ‘ehe22ip Ua CUOpIN ap “ad “Sy A uainBieql ap o2siouely 9691 eo2znding ap op -unuo red ‘oyadinbaie ‘ejonelin5 A eedaquy ap unr £69) Uupnseqas ues 3p cand jap “ewO}OD f uresra| ap UeNT :€691 eUEAEN, Ua aianBung ap onjeu ‘aues £ inBarsouy ap opseweg £691 210407 ap opeus ues ap suuaued & eaiadzy ap ela e| ap “EZUeZY A ZEUC ap UENT 691 eonznd ND us 4203 2p eA e| ap “ezINBS A ejopUSW\ sp o1ae “£691 eueAeN ap ‘euaWiasory A apreuty ap oluoIuy £69) efenzy, ap ‘eueBian A aqui ap o2saue1y 2691 fez, us ‘OwOIa 8p OANEU ‘eIPUBUUED A eIsanaUER ep zaIay UENT 0691 efeozi, Ue epascusleg ap onleu ‘aneiewNz ep osudIy -0691 euojduieg ap e129 ‘onsE ap ‘opuozI3 UNDZUY @p OIPad :0691 eonending ap ‘eleBian 3p 9507 :0691 efeo2y, ap ‘ebeauepeyy A ez0Z0105 ap UNE :489] oueaszndin6 ‘ozeseay sp seuiol 'sg9} uensegas ues ap couand je e218 ‘uny ap ‘uanBuekg A auein ap uegalsa :€891 eu -PneN us jeuds3 jap ‘UpING Ues A URGaISHURS ap jaUGeD +1891 eUEREN Ua BjaIsg ap "eIeBIe, Kayo eIPUY ap FBI, :0891 99 eonending ap ouand “uenseqas ues ap ‘vauiequll auinBy ap uenr S291 ‘oegiig ap ‘epuey A were oped 8291 opebuossen usb -uo ap ofad “znjepue “eueAY ap ojfa} ODsBUEIY wHO}OUeG +99 uinBioH era ep sexpuY 0991 inauepin ap exsneg uenr 0991 ekeaay, 3p “eZUIRA ap SPIPUY “SEI erpndury ap opepuc> jap a1UaIpueDs2P ‘enary ap opunue iad ‘zryepue ‘euaany f eyehy ap uenr -ZFSI ebeueBasy ap ‘efo5 K aypeusro ap UMN EM euenen 3p “uleAsy ap uluas 'SESI jejpny. ue sees omefed [ap OUaNP oIANgE Ns "EUENEN us ean, ap ‘olauans A orauens ss0f CUAL O seu) OZ ugseup sieiez EEN “009 .o2)Bo)0UO!D UapiO UP saAquOU so1s2 ap ‘euiayduias eugraynbse eivoudua @un Je jad asiepanb e auain anb 250A [2 52 Ol@d soweyeasai seruesBiw 50$ -s0B @ en anb ja “aid io $2) exs09 ensanu eeu e>seA UODELBILY ap ese e| 9DAID OWN0? LEI -onas ‘sapepuioane og auua sesquiou 2} Sotsg “seauawiee A enety ap opeuE| ene fe15 2 Kore} ap zadqn sim wop "TIsIZeD Kura} ap OBULUOG TED jp ‘eyopuebiy ap xijeg sewio] de> [P “eyopuebuy ap sedseo aIUeMUNE |? er ‘ely ua sua 2p seules 9p eumaeu ‘eoques £ ozuebiag ap #50F © “12UOK “05 OWIeAeN fanByw'de [2 ‘euoKdued ap Anse sofLeyY AnziD Ua JeIOs ESE io A evenen ap [eae €52) &| ap auaued uaRqUIEY "wowNesE A UeASY BP tua aIucslue fe INBAzUBIeA ap URIEW TeID Ie RBaNsONY 9P FEaISUD E EN 2p safay So| ap siuauied ‘exeNeN AqUOWNeaG ap OIMOIUY TID IE jeainbin 2p UeW :€ JxD eB[eA “UaBUO ap pergeY Ns ap / seBaUE|os Ses “b> sng 2p oplanbas je seriadiad ap egeres “stuesGqu eped sand “ecuod “uy Anu ouunse ‘Ouand [2p Sapeplucine se| ana soasen soueA UeANBY ‘Seu “24 521 ap oyouesap fe eunByaud as opuend spap $2 ‘0091 #P sed MAX OTDIS 13d SOISWA SOT'E'E 2) La migracién vasca sélo cobré cuerpo realmente importante a partir de 1660. 3} De los 29 migrantes registrados, 9 vienen de Guipuzcoa, 7 de Nava- tra, 7 de Vizcaya, uno de Alava y de S se desconoce 3.4. LA INFLUENCIA DEL PUEBLO DE PASAJES Y DE LOS PUEBLOS VASCOS COSTEROS Hacemos hincapié. porque esta arquitectura fue defintha en la con- formacion det bario, si bien hemos hallado s6lo dos personas de este sitio, las colocamos dentro del orden cronolégico. De manera general ia migra. cién de gentes de Pasajes hacia el Ecuador actual fue bastante pobre y er io 1699 a 1753. apate los dos que llegaron a Guaya- jaron: Jacinto Gonzalez Alegre, ya en Quito en (705, que flue mercader y fue padre de los Gonzéle2 Yerovi: en 1732 arribo Agustin Be- rrogain, minero de oro en el Napo y vecino de Quito; en 1753 llegé a la ca- pital. don Pedro de la Barrera y Abadia, tronco de larga familia en la ciudad. Esas dos migraciones a Guayaquil, no sélo representan una influencia Muy puntual, sino que de seguro, la perspectiva de esos dos migrantes, se vinculo a gentes de otros pueblos costeros de la zona vasca, para contribuir a gestar con una piedra y una madera, muy parecidos 3 los de su tierra, una identidad transparente, que les hiciera recordar su lugar natal. Si cogemos la costa vasca viniendo desde oriente a occidente, nos va- ‘mos a topar con la playa de Fuenterrabia, con San Telmo, Juan, Pasajes de San Pedro, Guetaria, Zumaya, Deva, Mo ron ta conformacién arquitecténica de Las Pefias en Guayak Vamos a ver pues esos nombres, por lo menos de manera parcial 1699: Antonio Salavarria y Gaiztarro, de PASAJES EN GUIPUZ- COA, Pero vale la pena resaltar en la migracién de ta pri mera mitad del siglo XVI 1700: Pedro Saenz de Viter, de Villard, en Vizcaya 1700: Juan Antonio de Balanzdtegui 68 1700: 1702: 1703: 1703: 1704: 1706: 1709 1709: 722: 1723: 1723: 1725: 1725: 1728: 1729: Hacia 1729: Juan Bautista Echabarria y Ureta, de nin José de Echabarra Irribarren, de San Sebastian Francisco Avichavaleta, de Guipuzcoa Martin de Santisteban y Océs, de Puente la Reina, en Na+ varra Andrés de Enderica y Lopez de Zabala, de San Pedro de ‘Munguia en Alava Rodrigo de Unzueta y Ayala, de Guipuzcoa mas 9 menos: de Arosemena, panemefio, pero oriundo de Vera en Navarra Bernardo de Goineche [0 Goyeneche) y Goyanto, natu- ral de Tafalla en Navarra José de Gorostiza y Cebericha, de Bilbao Pedro de Arbelaez y Zambrano, de Guipuzcoa Miguel de Lavayen e Iriarte, de Urroz en Navarra Simon de la Cuadra y de la Bodega, de San Julién de Musquez Damian de Larrabeytia Zab: natural de la anteigle- sia de Yurre en Vizcaya I72I: Jos# Zuasti del Barco, quite- flo, pero oriundo de Navarra Gral. Diego Francisco de Echart y Javier José de Olabe y Gamarra, nativo de Viteria en Alava Francisco de Garay y Oro Juan Bautista de Maruri y Gomez, bilbaino José de Isusquiza, de PASAJES en Guipuzcoa Cap José Barroeta Ibarreneche, de Escaray en Navarra, un tiempo en Loja de Indias Francisco de lrazabal ‘Cap uan Antonio del Barco y Ocay, de Bilbao 69 iv yop 1ueSiy Jan'D9'€2 ‘BUD ap (eIAUD BUERIdeD e| ap OUENON :ofsds: ‘9261 ‘PUpeW pee? “eyedsa ap so|gsnd $07 :01e) OMT e161 ‘upaseaes ues pe'ez “e>U9G) eInsUIUag 8] 8p BLIOU [ap soIgand 507 :01e £56] BURN ‘eueUCrseA eforeg O1e> L261 euoidweg serdoy ee e| ap'2Ip9 “eHENEN ap COUOISIH SenY 616i Lue soine jo 0d opeynsucd “eLeReN Ua eosepIG ap ei2p ap JebOUED ONLDAY euRReN UB 2280 3p Fanboued ONLY nbefeng ‘eSeauiy enety ounad 0 jp ONDA! eoauien K e2ue6.8g £0) 3'dxa ‘PUDEWN aP PUCEEN C2UOISHY ONLY $281 nbefend ‘oduian (ap spren e UppuRiGWeS oURMWENY m1 ep -3IN nopaerpere7 ‘SepIeD A eMbonUY ap seBojeaUaD :efe Obuery URGED (E) :QUSDUAL OTNLId¥> 130 SSLNANA ‘ompexe se6n} Ja a20U02sep a5 J ap "enety ap ¢ AeUEA -2N 80 || ‘eo2znding ap ¢j ‘eXeazA ap seuosied 2) aboDa: ensanw Ee) (E ‘9bd| U2 OUusIUL Oo} pUaLND ‘seu -ouad uoiesed anb ue 67/1 ap [2 ‘senep soue sop asigeuas Ueupog IZ iynbexeno & e>sen UoDeIbIW e ep $9 “SOUL 0] 40d 26 @ SOWUIANS “OBIS [2 PO UD anb 4ID9p e ePJenINba anb o| “9+ © 67 ap aqns ensanw exsenu sand souAUe Oj6Is Je UOReIa! Ua OW! “SIUONW OSD "MAX O16'S [AP Pew Iau e| aIUEINP UOReLBW Ee] {| ssoUeyUaWOD eozending ua unul ap opuniso o1 -ad ‘euBsuowy 2p “ZaupanD Azapiaquy ap Jainer ODs!2Ue1s 20S! eAexZIA ap ‘CUOLPNUIN BP Oe :BPL o£ efeaz\q ua oBuesng ap sezeUOD ap Zire B507 eoxend | ap “erainz A eBensou0D ap opuasy no va oZw ap UEABN ap “@PIELY ap edie ceuren -2N ua eosepig ap e13n ap “aprenia A anbiuewp3 2p a50° opuyes f o7eI0 ap oupag eoxend ND ap opunuo “zryepue ‘ousnueW £ euOgeINA ep e0r enety 2p onueU “Enziaay < WpUaIN ap sPLIOL tepsen ZIes ap ‘ound "eIsUale, A ensajny ap e50F opeb -uoosen ua6uo ap ‘ouauu ‘epuebay f aue6n ap sedse> eueneN Ua Zofery ap “euairuad £ apjeuny| ap URIEW ehe2z\, ap “isnsi ap uenseqas 02 -anding ue euaiuay ap “ewenrjes £ ereowieg opUNWICY, ehesr, ua -nueaD ap eM e| ap ‘eseBuey A ebeueza4p3 Sp leagrsuD, eo -anding us eWezs] ap “ALMWRIN A VIBLIY 30 OZNSYCT, efeo2i, ua somsrul ap ‘euaje> A eauey ap UeNr eozznding ua OzepUaIN =p ‘aI A auinBy ap pad eun|duied ap ‘eiqiaig A opanyes ap oped unzieko ap ‘euonsaTN inBarzasy A ennwin ap asor uedersa ‘equa ap ‘opuowegl @ e2UOIA ap emauay, LENE ‘ere 9rd ‘opel ‘9be1 ‘Od! ‘shal Sbul ‘bbl evel ‘opel BEL ELI ELI ELI ‘ved eeu) eu eoeH ezdl ‘62z1 Carlos Flores: Pueblos y lugares de Espana, Espasa-Calpe, Madrid 1991 Femande Jurado: La migraci6n internacional a Quito, 3 vols, coleccion SAG, 1989, 1990 y 1993. Fernando Jurado: :Quiénes poblaron Guayaquil, Msinédito.2 vols. Julio Es Jaime de Querexeta: Diccionario onor Pedro Robles: Pedro Robles: Estudio sobre e! verdadero Escudo de Armas de la cludad de Santiago de Guayaquil, boletin del Centro de invest Histercas, ‘MIN, 1952. Guzyecull 2 CAPITULO CUARTO: LA HISTORIA ENSOMBRECIDA DEL SIGLO XVII HASTA 1640 4. Las Pefias, una de las 5 calles y uno de los 5 barrios de Ciudad Vieja 4.2. San Agustin nace probablemente en Las Pefias en 1593 ¥y por obra de los Castro 4.3. La casa de Toribio de Castro en La Pranchada 4.4. Elfortin de las Pefias nte a los piratas 4.1. LAS PENAS: UNA DE LAS CINCO CALLES Y UNO DE LOS CINCO BARRIOS DE CIUDAD VIEJA Hasta 1650 mas 0 menos, el viejo Guayaquil no tenia sino dos calles la de la Orilla, actual Malecén y fa calle del cerro, que le bordeaba al mismo por su lado sur En la segunda mitad de! siglo, habian § calles: citada de la Orilla real de Ciudad Vieja que salla de la plaza de la parroquia ha- da el sur y que mantuvo su nombre hasta el sigio pasado, La calle de Santa Catalina, que mas al sur de la primitiva iba al cerro en su falda sur, pero La calle de Las Pefias, mucho mas quebrada e irregular que ahora La vieja calle del Cerro, que era una segunda calle en la falda de! mis- mo Hablan ademas cuatro callejones en sentido surnorte. que iban des Ge la planicie hacia la segunda calle de! Cerro: El Ciruelo, el Higuerén, el de Rojas y el del Pozo de Felipe IV 0 callejon de los dominicos. ani lamado callejon de Porras, La pequefia ciudad tenia 5 barrios: el de las Pefias, la Atarazana, mas al norte (como hasta ahora}, e! Cerro, el barrio de la Marina y el del Pozo. 73 2000000008090 0O000HOOH8HO8H088888 04 sL €LZ ‘ODIBoIeBUED a1aLais :AeIeD OE gtuinu ‘sekens ap ¢: Uy BD AAY “WAX OF6Is f@ UB \INbeReND ap jeDiawD A euNeW EUOIEIY 52 jp eied seIpU) ap ONLY j@ UB SOIUBUITDOQ :UoIKeD aDuaIMe] limbexens ‘oqie> januaiute oj 19 f90 onuay ‘01ND Ua O2z01D So} ap seIUEadeD ‘OUND ‘eUND e189 ONLEWY ‘OHNO ‘enuan oaueg jap 21Pa ‘sjon Z ‘OuRForstdsa “eLSTyEDOY aIUBDIA -2REPD 8p [eIUOIeD PeDANS e| ap oIpNAse fa B1ed UI nuoD "sao cupee sez ‘been ap sauoIaIpen ‘sepuaKs) “SELONEIY "e>0y Ould /AUGED'T "YO 162414 SOAELD CISSPON [ol sO1uWND OTNLdv> 130 SSLNaN4 seuuga!no seipaw sop £ sepsequiog sop ‘soseupad sop uo> epeziedwa eun uevey sew, ap © JEqeMIe jap OlaIS8 [@ UP “Gb9| UP O195 S@DUOIUS 858 9p SCUUIE SEDIUN Se} UOLSTY ‘SolsIse $0) sp o1uaIWeYDanoide f soso ap seinuade ‘se1auat “sojed ‘ofease> ‘erode e} ap nb 19 Ouenbad jap jeIpey aNUad ja 485 e BIUEA anb ‘ese? Ns ap eUNbsE v epsap siuawersnf ary esuajep e7-,eaUes URW el ap ja, opode 3) 35 O52 109 se1UEINe 50] P 9DaNBadua aN ‘osouluuny ZY UN EIDeU (soUE s soj e ePD “Pu oueu ej ap MO] @p ourw ej ap “sopesadsasap somuawow ua ano "eo0y Oulg eluan> f salosuayap sapUeA sPUI so| UPWHZND oNse> so} HOIarY ‘anb ewe} 53 “inbefeno e uo.enUe £29] Ue Quad ‘PUNY e) EISeY OjOs UOLeB a}, 285] 8p uolsenuy exetuud e| U3 “pepni> ej ua BiBues ns Uosefep UPIqUE -seniins Jod anb ‘sexed so} e saan seueA siqioas anb ovm: ynbesend, SwWUld SO7 W SLNSUd ‘SVNAd SW1 3d NILOS 13 "bb 79] ua Jeasa1 je exepsp 0} a1s9 UNG 85 sanejeyy anew IOYedSe Je OIDUBA o| anb ‘seYed Se} UB 4BIOs UN oInBas oe ap e1asod (olquol ofain jap offy 2 OF91 Ue OuaMU} UEWZND f anse> #P OFF “uo, 8p epnin ‘eZUeIsaN ap eUY ‘S+91 BIDEY anb U!AWEI SoUaCuOD, auep opienpg uop ap ese e| onras2 Ban SpUOP “aISUEALN OLNEN 50} @P CAD ald ap e5t) e onrase Jins ja EDBY ayUSW!E}O) OPUEUIUH 'ePEUDUEIE ee E2189 ‘Aryouatue 0] o> epsarouo> exmuyap UB anb ‘aUOIO3 269 e| 20 OIL yermpe jap satue o2od ezye201 &| Jopeuorsiy arse A efel & segope ap e4>94 nbefens) ap ese> e21UN e| eye anb soluiages ‘o>ueIy SBACYD 40d UO, FE ‘ouunf, exauinbss eeyIey 2: ose ap cIquol 3p ese> e| an ‘CIMaS ap ScD “| 8p onupAY |e UB QNUOIUA OqUCD |SUaW OHNCIC ‘OPE| a120 40K (seu -eedeo ‘ono ‘eun9 e| ap aniuozy} sosed o$Zz ap JojeA “ewuayjade> opuny A ysipuanc ap eanpuid uossenut e| 022224 “4091 2P OLEW eP ZZ @ SOUE (0/ ap e289 ap o1SaL “Cs9 Ua Sofly Uls “epaUeIse> ap EUEWY UOD OSE “OPN”, ‘opesed oj615 [9P SOpeIPaW EISEY COON eyIWHEY | opalay anb ornsdiad ‘oynouIA Un gpuny BpuoP “eUaIg EUS ap seUIIes Se ap OUaNP any “UNSMOY ues opury g6 [2 ‘OBuNwOg eIUeS ap esai6i e| UB OUSOY [ep eItIde> C1 OP ny “hes| UB o|gand ns us eZUEGOId OZIH ;PEPND e| ap seiopersINdu> sor stud 50} ap oun ap ely ‘SeBeA UPWIZND ap JOUDaT LOD oFe2 EpINBasUB A JopiBa1i0> ood [71 UB YRBeALND e oBay “ar05 jap uaGul/ ©] ap e320 JOD “sour § so} © OUEW e| OAD al nb UaIIC "UODND ap wIpara6 er) Ms OL -ad ‘O7UeIO| [ap OULapUEILUs ayer |2 UB “ZMUl ap cIDaIGaNd | UP OFSI 40d opeu ‘efaye> e] ap ZapuewiaH A ejantuD onse) ep o1quos uewdeD (3 “VAVHONV1d V1 NA OULSYD 3G O1BINOL 3d VSV> WT'EY soye te soa 0] 0d inbe onrase uasnBy ues an © ean atie> e| 9p OzUaIWOD [> B12 anb ‘jeqeuzy opeweY -uanuo® [2 anb 3919 saneuD [Sl eued ‘eIeNd o>yUBow UR 31a Sw ‘oqoney ap ego 10d $29) Ua oIpUSDU 35 ojdw JeWUG [2 anb 2p OUIs ig ‘seyag sel ue onruse anb £ eysai6y e; eze\d ovr au an euye '96) 6d Us 2uesy saReUD EbS| UP OULNIO OS anb ages 25 fe> e| ap K owwaAuo> jap ss#0PeDUNY $0} UPL “ng aise) so| Uasary anb einBese e204 oul ]UGED JOPEHOIY 1B OULSY> WITIWWs W130 VUE YOd A SVNN3d S17 N3 SDN NUSNDY NVS‘Z'> CAPITULO QUINTO: LAS PENAS EN LA SEGUNDA MITAD DEL SIGLO XVII 5.1, El sitio de dofia Yomar en 1649 y la casa del extremefio Mateo Malaver 5.2, De fraguay casas de paje hacia la formacién del barrio 53, El cred de los jento de la ciudad entre 1650 y 1680 y la casa 5.4, El Incendio total de las Pefias en 1678 5.5. La casa del alférez José de Vargas y Haro en 1690 5.6, LA llegada de Salavarria en 1698 5.1. LA CASA DE DONA YOMAR Y LA CASA DEL EXTREMENO MATEO MALAVER Una acta del Cabildo de Guayaquil de 1649, hace conocer que se de- seaba poner el hospital un poco lejos del centro y se determiné entonces como sitio “poner la curacion y capilla en el sitio de dofia Yumar, atras de las Pefias’. El documento no dice mas, pero conocemos de seguro que en esa época y con ese nombre tan peculiar, no habia sino: dofia Guiomar Ra- testo en 1653, esposa del Cap Fran de nombre Guiomar Jaime de Vargas. nacié por 1640 y por tanto no padia cia el cerro” por el un lado y hacia las casas de los dominicos. por el otro a- do, lo cual no nos permite clarficar nada, Lo que si podemos ase da del famoso Toribio de C: cc6n, nativo de Jérez de fos Cat casa nueva y para abril de 1652 ya vivia al nado del todo: alll tenia 2 esclavos y posei rar es que hacia |640 Ana de Mestanza, viu- vendié un solar a Mateo Malaver en lo rural, cuatro estancias. Por su parte, Chaves Franco, afirma que viniendo del sector del Ast 76 luna casa amplia y llena de sombras, conocida como LA CASA DEL USURE@® S 5.2. DE FRAGUA Y CASAS DE PAJA HACIA LA FORMACION DEL BARRIO El acta del Cabildo de 1650 dice textuaimente “que por el bien puiblico y salud del pueblo, habia ordenanza pa- ra que se rozase el manglar, tod les que entrasen en esta repul 9705) los diese antes de venderlos para este efe ha faltado, por no haber quien traiga negros... y que asl conven- dria que este Cabildo dispusiese por el medio mas suave que sea posible, se roce el dicho manglar y se REPARTAN LOS SOLARES que en él hubiere capaces. ya (sea) vendides a censo o dados graciosamente a personas necesitadas, para que lo fabriquen y se aumente la ciudad en su poblacién, POR SER TAN CORTO EL SITIO que tiene. Y se estorbe y QUITE LAS FRAGUAS Y CASAS DE PAIA que hay en la ribera de a barlovento, por el riesgo que co- re la Cludad si alguno de aquellos edifcios se quemase’ Esto nos hace ver claramente que se trata del extremo oriental de pequefia ciudad de entonces y que el barrio de nuesto interés no hab tenido sino la casa de Malaver, el Astilero, quizas la Casa del Usurero, sitio@ de fragua (de seguro a cargo de negro) y casas de paja (sequramente dag, indigenas huancavilcas). Asi que Las Pefias en aquel 1650 eran un sumur de todos los grupos étnicos coloniales. e e 5.3. EL CRECIMIENTO DE LA CIUDAD e ENTRE 1650 y 1680 Y LA CASA DE LOS AVILES e Se ha visto la limitacién auréntica que tenia Guayaquil para crecer, en 1650 no tenia sino 500 y poco despues. 1000 habitantes, contenidos erg unas 100 casas, pero para 1678 el numero de casas hi 0. de tal manera que la expansion debid haberse dado por todo lado. El 5I 5 7 Re OL eIUeRa| pn UIs ‘apuop ‘efSIA PeDNID e COLI Jod epeisey as ouafesed |3 “sebue) f oURyiany ‘ap Zallwey JELIOINS EyoD ‘seed Se seul onIS ap eUarD COWEL e| ep CWE “eu ope} 240d era|uereIe £ oDsen 2p efiy eas safhus ns anb eDuappuio> se ON oluownew ap ene [2 C731 UNGas ‘sIIAUOD Je PEPND e eo opuansise ‘pzueasayy f E2U22U3 3P EUEWTED UOD 6691 BP 012302; BP GZ FP e5e> BPUOP ‘enanN Pepnid Ua adeiaeIse as ‘oueizieD A ewenejes ap o1uoMy uEde> jp ‘vo2znding ue safeseg ep oujqand oye |e apsap EBSI| OYE arse UZ 8691 Na WINNWAVTYS 30 WavDSTI ¥1'9°S pepnp e| ap sequal sej Je1ua ane K seyapuan eve ovigo [a “"BueZEJELy JeNNDe e| UB ITEP 52 ‘SOLANIIDY 50] Ap A seyag se ap senap sod sepennis seuan 2p ugisasod eieip 2] 28 o1pId "pep -np e| ap JopesNd0d [2 ‘0691 AP OPIGED [AP EE UN ua “Ope| ON0 404 sayped sns “Ose 2p e}2021N, euop 2p A seBuen sp cospuedy upyideD jap enuaraY UeIS Ose9 Opa Ua and A soucwuay sns uejuay aued eno anb Jexput ara1ed o1awWnD9p Fe “seu -94 5b] 2p sen~'sa1eI0s $0] ap aed, Jsesod queppap (uopUudIoquES Ue opeu -26 cyan euai anb} eqeg ue 069] U2 seasal Ie “OseH 4 seBie) ap e507 ‘epuevodw euepaw ns auawieianss uejpied seUad 07 jeno 0] Uod ns je SeUL OYINWL JiDSp S2 "enaNNY PeDMD emeY OPEWEN A updepuny e opersaB eiaey as ek 2691 Ua OIE SE.RUBIN “DEPND | 2P 2 ~sed eWIDgp e| BaP sa ‘elaIA PEPNID ap sesE> Of UOIETY a5 “OpUNBas ja Ua ‘Seu sojpuaout sop uoialany €6 4 Zé SOUe So] Ug ‘scdweD so} eDeY UeINY, ‘euoKew ues6 e| sand ‘smUeNgeU 000'z So & 000" so} ap osed pepnD | “ae f @79| anus ‘erUeUorsaicui| E12 oiuaWeIgodsep [3 euowty EnsanU 3p oleg jap sese se200 se] ap seunBye opipiad asiecey opuarqap “seiesid so] od epewanb & epeyese ary pepni e} 4@ 13 “seuad Se] E CoUEUOTUL! 9p -sad euey eiauew eunBje ap fend oj ‘e204 f efo1 sajerm2e se] Joc uegepanb an souaise so] @ oa) ja apsep uOVepeIseN as SOLB|IASY 501 £89) UF 0691 N3 OUWH A SYDUWA Z3uaSTY 130 WSWD VT'S'S ‘S212|05 ap o195 e\acy OUEraIdald UNBIE sandsap soye 2] anbune ‘uoseAnnsuozas 3s sese2 se] anb oxsandins Jo ee ‘epeipuy & €27 2p ZUDUgS CINCY ‘oxBans ns ose2e © sewinoyh se] ap eUN J95 o1Gap “INbexeNd Ua ZL91 APSP yqese “osudyty sargey ap uenr layed |e ojange ns anb © eirepede sezinb yopeinooid jap owilue ja Ua cmedui 2153 ‘IMbefiend 2p SORVUES 50] 2p fay te uoretuasaidai ns ua ‘sandsep soye Uap sajgoy aP UeNT JOP crooid [9 e1uano oj uNBs “seyag Se] ap ovIea J2 opar gqeDe 2s K O6=ry O1P auaid odeuewosid caginus un g79) Ue anb s8 aneu6 seus OU>aU i? Fd sese> uejgey ou UODaIEN [2 U2 He9| Ua CBU og enue ua eqesaquistep Kua fe apsep eqefeq anb ansied “79uRUAr 35 of ap, eqew}) 3s axseuodu seus aje> e| 099) UZ'seUEIUBA anb Seu EPL Seouoiua UEIGeY anb jse “senBey sej Bp Op|fes OBany jap UOIEUIUIEIUO? 35 $3nb e opalu sod ’sopites 0 sopejon seu03(eq 50] uoHaIqIUOAG a5 6b! UB 8291 Na SYNAd S¥1 30 TVL0L OGNSDNI 13 9's ‘sosapauay sms ap pepaxiod 69) Ua Lesa s0uaui8) $07 ‘OIeH @P eIReDIN EYOP Jafri ns & SeGEA ap cosDuely'de> [2 .seuad sel ap Sen, ese> URIUAI 09S] CDH sejos ofay je sowe fe sepiad uss “pizi u2 obtuwog o1ues ue ‘umdas as “eno ‘jeqes] ‘UO'senuI eperD e| UB QUT ‘SPIODIN ‘OMY ONO EPS 3p save ¢9 so} © 01/1 Ue oBulog owes UP oxndas as K 4g fap canvas uors seer ey us ean pepnid vB ese) Ns ofpiad ‘Say BP ZBIEATY very OpeWICL sofiy 50] 2p ONO "SSNN BPD & UPEISEAe| BP 103596 [2 aPy JEWEL 3 avd uenr OpeUIey OUEUMISE fap WEA |p anb seisuOD 4822Y anid AEH “2694 © cat 2p SOUBLL 0} Joc “aIAy JEUIER SO] Say SO| JW UOHeIGED s=n TcunBje esto ie ean6y ou arsd ‘sosed 9909 40d soxepsse A sefof "epsecte} ed quode exsa ‘somnsne K ugBaigo esmrTep uo Sb9l UB azsese> fe send ‘senusy seidoud sns Ue3 opuinbpe saqey o1geq sounsnBe sol ap souRHie) 50) Ueaersa eye sews send “Z59] ua sed 5e1 ap oprur fe sauej0s A esu> @P OL ‘onp sand ei2 “pb9] eeu nnbexens © oplUan f sry’ |p CUHTASE eA El Ue ‘oppeu ‘eupaig f sAPIeA Sabvy ap ZaspNy jaudeD apreate A UNCED 13 fo ayes jerpe e} ap ans j2 emey spenua e ozadLUe OHEPUP “an je €891 bea’ sounsnBe $0} ap afesed [2 Ua ‘ond [9 A STTIAY 30 TARIEVD Sp sai2,0s So] ap A ese> e| ap ad fe eqexe awuand sauuud [= Sued SE) 3 ais oBexe [e Ua JDEp 22a ‘solaNREY sO] © OULD saiuand sop eA UEIIEH, cpussnsspous ajar Un eqeyeu a5 “ewe ap ans je A eperpueld &| oArINsUO? dad Nueva, es Comisario general de la Caballeria y testa en I7H, ain muy joven, Sobrevive, el 5 y et 18 estd de vecino en Ciudad Nueva, vivia aun en 1724. Su hijo mayor Antonio, nacido por 1700, fue duefio de embarcacién, otra, la menor, liamada Leonor, 286 por 1744 con otto vecino de Las Pefias: Ignacio Ramirez de Arellano y Romero FUENTES DEL CAPITULO QUINTO: ‘Actas del Cabildo Colonial de Guayaquil, como 3, '650 a 1657. pau? Pedro Robles: o.c.ver Perez de Veraas. Baio Garay: 0.¢.68 Modesto Chaves Franco: 0¢ Julio Estrada: Gua Fistérca de Guayaquil Pedro Robles: Estudio histrico genealégico de la familia Alvarez de Avis Univ.de Guayaquil, 1952. 80 CAPITULO SEXTO: LOS INICIOS DEL SIGLO XVIII: 61. Lanobleza se toma Las Perias, 6.2. Un barrio marinero por excelencia 63. El desarrollo de ese Guayaquil 64, Elestado llano 6.1. LA NOBLEZA SE TOMA LAS PENAS: 1694 a 1737 LOS CAMUNAS: 1694 El capitan Antonio Nieto de Camufias y Alvarado, nacié en Guayaquil @ por |665, casé el 23 de marzo de 1693 en Ciudad Nueva con Juana de Ur- e danegui y para 1738 tenia una buena casa en Las Pefias, a donde debié trasladarse por 694. Su hijo Femando se establecio desde 1724 en Cudad @ Nueva, pero don Ignacio, seguia el 38 con su padre en Las Peas e e LOS TERRANOVA: 1711 e Hacia 1703 arribé a Guayaquil el madriefio capitan Miguel de Terrano- @ va y Barllote, quien casé en Cludact Nueva en 1704 con Rosa Suarez Cabe- za de Vaca y Ramirez del Campo, el afio 10 atin estan alll afincados, pero ptonto pasen a Cludad Vieja, donde él adquiere casa en Las Peas, su hijo @ Juan. fue prior de Santo Domingo en Guayaquil: otro llamado Juan Miguel, @ nacido por 707 test ancano en 782. posi. deca en Ciudad Viv @ Jay un sla vai, era defo det pueblo din) Chancyy tea ms cchos animales en el pueblo de Santa Elena, tuetasado con da.Tomasa de los Reyes, padres de 6 hijo, siendo los varones: e Santiago Terranova de los Reyes, nacido por 1734 y casado y Vicente @ Terranova de los Reyes, nacido por 1736 e Un tercer hijo del espafiol, fue TOMAS DE TERRANOVA, nacido po I72, test joven en 1756, viva en Las Pefias con su hermano cttado en'738, @ 1737 con dofia Maria del Junco y Osa, hija de Victorino del Jun- @ duefio de casa en LAS PERAS en 1738 y de Maria de la Ossa, los @ a1 ee ‘opesed ojBis (2 US seuay 5°] & soue2ia0 souejaidaid ‘ezuersay ap ey ap A uewizne f onse> ‘3p 3$0F “IED [AP eIBIUSIG sa afnw ns anb s@ uoouate e} Jewell 2p efep ON -oalnel ap aquaUwalduus $2 {27} Jod seuag se] Ua epuinbpe ese> Ns “enINN Pepnip ap OU_DEA oWOD Of/1 UB UNE EINBy ‘aueLIodWU! UOPENEqUIE 3p ‘Oyanp ‘BE [2 Seyad SE Ue BSED ap OUAND sa ‘senEN f ofBLUOD Z>WIOD CUY od enanly PepND ua eseo as €Z [g'2:6UE] ep eIGnWeMIA 2p esanbue 2 -uinb e] Uo> opese> k1s2 epuop “eww ap aprer|e Opis CY cajUEg CURWEY ns nb opeaiedwia uaig uci exse “epaugyany & 1eqo] esaral eUeYY eUEIaS ] ap A ouemmeyy A zanBupoy owner oupofew jap ofiy seqoL é ouesuieaty ‘3p ZanBupoy sespuy upude> ouPynas a jinbexeng e eBay 22/1 ee LZL1:ONVUINWETY SOT ‘jjanw 2 UCD UNe UpDE|eY JOfeW euN UB Jesuad © 3> -NBU! SoU aNb 0} ‘souseq ap soYENP Uosary ‘GssWOY QUEYaNY BP JeqoIsLD A (©as;sUe1y ‘SOUBLUAY sng * seed Se] ap e10Yas ‘ofewuCD eMreqeUE) eUY UCD ‘jauper o7uai07 ofly ns ose) 292) UB BNb SB CUA! O} "EAS DEpNID UB sof JU sns e oznneg soye sono ua sand ‘efayy pepnid Us ofl 3p oINA cpeUB, op “Z€ ASE ‘ZEZI UB anb eraiey owieg onenu jap euPaA ‘eHEpUR A EUs -envIes 4027 Lod $2) Ua OpeSE? ‘IOL| UB OPEL “oReUB) UEydeD [2 Be 13 WIpUoD ap 50r UD “o ity A SOUIEHIA 2p ZIP jod seyag Sel © 9Z£1 ;ONWTISUY 30 ZauINWY SOT sosed (000°01 Ua SepesOFeA “sopinjoul seiqanus so} UoD sese> sop sns apiatd 9/1 2D ‘o1pusDu! [> Ua'SoYe 09 BP SeUI ap 4¢/1 UP EIsal “orMediad JopiBal A PepND | ap resaua® oueysodap se sg Ie 15 [9G “saumy A Enis ap Zalad OWES LOD e1UDET eDIUN ey Ns e eseD BPUOP EAINN PePND UB PIS ZF [2 ‘SEUEd SET Ue ese sasod g¢ js ‘o2Ieq 3p Oyenp UaIqulel $3 "efeIA pepniD UB ania OZ 50] ap eperap e} uZ/ezuErsayy A eaU@pUR eUEW ap / salesed ap onNeU ‘OL -eizeo f eiweneres ap oluoiuvep ayauesnt efiy s2 uainb ‘eouepug & eu “BABIES eseIODIN UOD EpINBasuE ese9 a “OZLI JOd NbeKenD e eBaIt “eIUCD ze “5e/, ©) us Jus "PAI UB 21U27 2p ae j2 Ue opoeU + HBUIED A aqeseg aneig ap asor 1221 3AW10 so1 52U2g 57 © ew) 126 @p opor augos 8141 -vzinDsnsi sor 6021 Ue oppeu aisa 43) S BELI UB anb osand sey; S121 (NVESUSLINYS so7 6d sevtus es TENE £7 19D ‘orswioy & SUE IiaY ap Zam a ae SEE] J0)05 fo a eae che SPREE Bry “odusan obser ogee ene HY aoreslacn aa gE3 ASNU EIUERa) INbexENd & esaiBay swvomes Boye meinen wate ea we 4 enoue, ‘ObdI ap sc soca FF oBeaues Spumante SPDR oun SO1SUID SO} ap oGand IP aued o pala hts 8 9 eu spun, saver oe “UBIS “S0Sad QO) EYER anb A soho seurbye tas oo ‘NOvIWNS 3a sounvunKasa un emo eee 1 DUNT eis EY beeen i LOS LARRABEITIA: 1736 Don Damian de Larrabetia Zabalgoitia, nacié en la casa sol milia en el pueblo vasco de Lemona en 697. pasando a Guayaqui por I7I8, pues el 19 se cas6 con Agustina Aurelia Comejo y Guerrero. Se empadrona varios afios en el Sagrario, excepto en 1721, 25 y 37. El 36 casa en el Sagra- fio a su hija mayor Juana Ignacia, de 16 afios, con otro vasco, Lorenzo de ‘Arteta, el 38 figura con su yerne como vecino de Las Pefias. en I740 (pero fuera del Sagrario}casa a otra de sus hijas con el vasco Martin de lrurralde y muere en i741, En realidad hacia 1736 ha adquirido casa marinera en Las Pe- fias, alli nace el 37 su hija Ana, que luego se casard en i762 y en Ciudad Nueva con otro vecino de las Pefias: Lorenzo Jacinto Ramirez de Arellano y Salavarra, LOS MALO DE MOLINA Don Félix Malo de Molina, aparece de duefio de casa en 738, sélo sa- bemos que era native de Guayaquil y que en 1737 se habia casado en 8 ‘aba con dofia Maria Isabel Franco, babieca, Su hija Maria Jacinta, cas6 con su primo Pedro Jerénimo Franco y Navarrete, OTROS NOBLES Don José Moreira, fue duerio de embarcacién igual, don José Barrox 0 era sin duca hermano de don Raimundo Barroeta y Salava- | pals vasco, quien primero pasd a Cuenca, donde cas6 por 1732 con go a Guayaquil, donde testo en 1738 ante Juan Hipdlito de Ama 6.2. LAS PENAS: UN BARRIO MARINERO POR EXCELENCIA Don Francisco Ventura de Garaycoa, reporté en 1777, que en los ui mos 77 afies, 57 vecinos de Guayaquil habian tenido embarbaciones pro- pias, en las cuales hacian su comercio de cabotaje Entre esos nombres figu- ran el de conocides vecinos de las Pefias, como don Antonio Villamar, don José de Olave, don José Barroeta y don Andrés de Altamirano, a los que ha- bria que afiadir los de don Antonio y don Agustin Salavarria, don Francisco 84 eae y don Cristébal de Arellano, don Antonio Larrabeitia y don Damitin de Arte ta y Larrabeitia, Se habia pues cumplido la previsién: los duerios de barcos @ debian tener su propia casa en el embarcadero, como en los venturosos @ suefios de sus pueblos peninsulares. 6.3. EL DESARROLLO DE ESE GUAYAQUIL COLONIAL: LAS PENAS UN BARRIO DE CASAS PAJIZAS EN 1740 P 702 Guayaquil ya tiene Un barrio de indios en el sitio de “extra: ures’ y que ‘cree que estaba por 9 de Octubre y Roca actua- les. Mientras tanto la cifta poblacional de 2000 habitantes se mantenia, pe- @ 10 entre 170 y 734, el cuerto crecié inmensamente, ano menos de 24.000 @ hhabitantes, pues en ese Uitimo afto, habian 12.000 blancos. presumiendo que sean el 50 % de la poblacién.Gran numero de estos eran migrantes, de @ tal manera que en 1730 empez6 la invasion hacia el sur, es decir hacia los @ Astilleros, e Se poctia suponer que Cludad Vieja habria retrocedico. perono es ash @ pues Alcedo en 1736 afima que sigue siendo un barrio dilatado.Por otra parte, gran parte de esos migrantes, seguramente volian a sus pueblos, @ Pues no se explica cSmo en 1738 hay solo 3000 habitantes, en toda la ci dad, cfra mas légica.€s curioso eso si que CIUDAD VIEJA era un barrio po- bre, pues en 1740 todas sus casas eran de paja, mientras en Ciudad Nueva @ ya eran de tela. e Numéricomente las clases medias y populares eran muy importantes, @ [Us las familas espariolas apenas llegaban a un 17 96, de las cuales no to- @ das eran de la nobleza. El resto eran indios y negros.(3) 6.4. EL ESTADO LLANO EN EL BARRIO a) El lado de la orilla: Gran parte de Las Pefias en I738 eran estado llano o clase media, los nombres mas conacidas en el sector de la orila eran los de Pedro Munguia, Juan de Zufiga, José de la Rosa, Francisco Mendiolaza, Manuel Puebla, @ Francisco Hierro, Sebastian de Silva, Francisco Pacheco, Juan Suarez, Di sio Gomez, José de Aguirre, José Plaza, N. Lamilla, Gabriel Morillo, Marcelo lequierdo, Hermenegildo Bernal e Ignacio Morales. 85 “3 s2fe9 6 xs mo BD . tote a0 tea posue ae #inbekeno ap ewes 39 scusar op ube sau A (0261 InbeKenD ‘eUSUOD ZapIeA anbuUZ ‘TaIEZUCD saReUD OBUDCY WAX Of j@ UB MbefEND :evEWE) es ; we "9961 30 ONOBE ap + ‘ODIBLOD [2 ONeID ‘seoURISIY sSUODEIeY Saray ODE 'IOQUEUD s8,00y O1pad ap ONLY mbexeno ap eau Wy 2nd sepensg omnr eueney esi euew {2} e261 o Buen ap feces) uoIsiH |p eiwapedy e} ap UBiod “eieLty SOT seu! 161 “O>IB9IROURB cusyaLy :AeIeD O13 p61 ‘OND & p eDusIpny jeay ‘ozuanbeg zevens (ney 41 ‘nb SS JB BEd UDIONUIUOD :saIq04 C1DEd -2fen5 ap jeIu9}0D PePaDdS &) BP OF INbekenD ‘sreqweUD sayaey ONLY eS ap PED! WAX Of J9P soUCped RAW &] 3p ONLY LXAS OTNLIdYD 130 SALNANA Ip) 222) ua ezueassew e| 19 de> oss 3g 3u0] e305 os sondsap Sov ob o> eRUEISCW & ap omDEY a EET CDICUEE ‘oueq jap ouDan uaiquies ‘eDeA ap e2: “oom rage) za1eng {EAU “SARL Se sew uc> O56 Jed BEY oun fp Boule PP OUD safnus any efiy eno A 02sen uaBuo ap “e Eo ; ir S50 | ap EUW e10YES is eds "36.11 us 21904 ‘099 40d oppeu "ey Ko2uny ouNoDA ope £891 U2 O3s=1 anb “ely eDUaWa/D UCD OUENd je Ua 95D a159 “2s 98 of ofiy ns uc cunt ‘9+ Jod ynbefens e asopurperse. “ebauo een>sed {uod 95¢9 Spuop ‘oRIeD |e osed UaInb “eUeds3 “OpaINO Ua OpI22U “O>UNE jap ZoUBIeW uenrde} [Bp UETUarO!d 'oue> [2 U2 K owreg je Ue oduian O22] {ueue>}per o2UNF 50} "sepRoU seydule sowapod sorse ap sounSje aq Lugs ap oprewiag / auencin ‘sakoy sor “aIeIsY [aN yA "TaWIOD OlUOILY ‘9pIANEDUE' jaNUEYN “AWOL e} BP SPIOD “Bupa stores) "Zan6upoy s0F ‘eHHaN ap fenveWY “OI ue) obuwog ‘e>eq [ersseg "DIaLIaH ap OUCIUY “OO UENSEGRS 79/%d SoDIeM| ‘ZAUREN 950F “UDIEPICD OINSeR A ODS|URLY ‘SB10|y SFIODIN SOGWED ‘uobaip ‘ounay otis6ng “eoLpO sp awojoUeg ‘eyetiod eppaul axe | ‘3p sounan Sosa ap soUNIe ap seAqUIOL So} SOWSPIODAY “Ope| AIS? UF roma fap opel ia (4 ‘seuag 5e7 Ua seuisn ap sszopaasod sonBmue ap auaipue> -sap ouad ‘obaye5 uaBue ap “seBren 2p auuer & zoupuuir eueNr-ep Uo? Opes -2 egense A 669) Ui ‘wa apuop ‘ynbefeng e sed uanb ‘eIlWN C1 aE ‘upag UERIe> [ap ofl BNP Us "EHWET'N aP [2 $2 seINBUIS O52 ONO oyauiod owsipou -ad je 964125 opesed o's j2 ua “ootuoUOD feos sapod sokEUI 9p SEALE, © OpuRFOUIA any 25 EDUEDUEDS—P Ns Salesed P OIGENG [ap OPIUAA IP “ONL “cnuy Uop 2p anteu ef s{zj 10d epneu “ewerejes ap eUEUEN UO? OPLI Tod ose9 uaInb ‘912) 404 OpICU "7UNN oMYON auded Bp auped ary k $45 ZauNN ealpuy UoD Ose 25 "2B1Q CUEN ap A OMLININ SBUDLIY Z2d9IF [AP Ol cis K og9i Jod oppeu exe seuad se] 10d ouueD ns e2ydx9 anb O} ‘seul se1 seye “OIUOTUY Les CINE jap OVEN e1a 41L) UE eX’eueredeZ eUN ecEP uaue SpUOp Ud 'eS09 ns EWA Oj9s ‘Seay SE" UP asad ‘OANEUOD ap 50526 Ol ‘op spuop ‘aang e| ap OWE j2 Ue ENA arb “PepIpowo> euED ap “UO “end Un ‘ow JON jaUqeD de) Fe 2p |= 52 sIuEseAIUI SPU O58> 12 SEZINO {9€ jap o12yad OUDaN JAP Of OF 258 ‘e2PJoIpUA/A LNbeOr EAs EIS] CHIT E| UB “OUUSIL f2 $2 OSEDE 15 JEDNIP joey sou anb o} “ezuensaeyy e| ap c1=yDeY OULOD [sands=P SOUE OF ISPD) “7Lzcl ua adaiede ‘c3ayre oaspUeLs o|dwele sod “seuusseas9 UOS SPDs) ‘iat se sounbje acraiuawenos sepua2se enuulad s2j ou anb 01 'seus6Ip Thru o senepse ua sajemucu sofiy uese epnp urs a1ed “eyatnibefen’ aus el ‘3p sopiyede sosoquiru ugquar (o2au2ed "ezeld “euuIny) sowse 2P SOUL CAPITULO SEPTIMO: LA HISTORIA A PARTIR DE 1736 7.1. Un tremebundo crimen en Las Pefias 7.2. Los elementos populares 7.3. Los 77 vecinos de 1738 7.4, Las murallas empezadas y el Astilero, seguin e! testimo- no de Alcedo. 7.1. 1736: UN TREMEBUNDO CRIMEN EN LAS PENAS En el tantas veces citado padrén de 1738, figuran timidamente anun- ciados “Ios hijos de Terranova’, como quien no dice nada. El caso es que hacia 1736, el citado madrilefio don Miguel de Terranova, ya de unos 57 afios, entrd en sospechas de que su sefiora le cuerneaba con todo el gus- to del mundo y fue una noche a casa de su rival, con dnimo de sorprender 3 los infieles, Pudo entrar en esa casa -que era no muy lejos de la suya pro- ppia- y alli fue acuchillado por el amante de la sefiora Suérez Cabeza de Va- ca, que tenia ya sus $2 afios, pero atin despertaba verdaderas fiebres pasio- rales. Terranova pudo salir a la calle de Las Pefias, vomitando sangre por la boca y emanando otro tanto por la herida del cuallo. Se fue sujetando a las paredes como pudo y en ellas iba dejando las huelas de sus manos ensan- grentades. Al llegar ala esquina, vio la pulperia, parece que quiso pedir au illic, pero el cuerpo no le dio mas y cayé rendido, en plena agonia, que le ‘condujo a la muerte, poco después. En horas de la madrugada, la ronda ‘descubrid el cadaver y luego de no mucho camino, también a los actores: el caso es que el requero de sanare era tan grande, que siguieron los cor- In con la casa donde los concubi F ef mundo. Los dos fueron a fa carcel, donde pase- ron varias meses, saliendo libres. EI crimen no se olvidé en Guayaquil du- rante casi un siglo. El juicio original Chambers. quien co Banco en Guayaquil 88 7.2. LOS ELEMENTOS POPULARES a} Los indios: encontramos a Paulino y Marcos Bravo, que cada ur aportan con dos pesos, en el donative que como tantas veces S© Pdi po-gy ra el Monarca b) Los negros y mulatos: Manuel de Ledn, mulato, aporté con un pi e 50, Domingo Malema y Nicolas Anacleto, eran insolventes. Gregorio Na-@ anceno, dio 2 pesos, seguramente es el mismo que en I764 se le quem @ su casa en Guayaquil EI mutato Casimiro. dio un peso « Hay otros nombres, sin apelldo, que sequramente corresponden a es-@ clavos 0 descendientes de los mismos: Silvestre, el pailero, un Matas ez patero que vvi en casa de Morilo, Cayetano el pulpero, los pulperos que @ tenian sus negocios en la casa de Olave y en la de Arellano, ete. Yesto que @ estos sont que tenon certa capacidad econémica. Los papeles deben ha- @ berse tragado muchas vidas de personas pobre’ (2) 7.3. EL PADRON DE VECINOS DE 1738: e 400 MORADORES EN LAS PENAS Para el mencionado afio, Guayaquil tiene seis barrios: el de San Fray cisco con 05 vecinos, que es el barrio de los nobles, pues casi la mitad de @ sus vecinos pertenecen a ese estado; el de la Camiceria, mas pequefio. con @ 86 vecines, de los cuales 34 son también nobles, siguiéndoles 29 veci 1, era pues “un barrio a medias’ el do “de la Puente”. por corresponder a casas diserninadas junto al puente de @ y Ciudad Vira, habian ai Figen de la posterior ciase medi seguia el Barrio quemado con 99 sas, con mayorie también de la dase media, a través de 59 vecinos; el quin- @ to era el de Las Pefas, asiento también del estado lano; el sexo, era el de @ San Agustin del Astilero, totalmente al sur de la ciudad, donde moraban & vecinos, siendo su mayoria (47) del estado lano, sequido de una cuota in portante de nobies: 30 vecinos. El lector gustaré saber que San Francisco a pesar de su dominio aris: @ cratic, era también un sitio con abundantes vecinos de las bases popu: @ 5, pues figuraban I indios. [3 pardos © muiatos y 8 mestizos de primer 16 ‘owssiw 0] ‘uos7 ap opsewiag “ewins fen6i ep aueng s0u9s un ‘sosad sop UEP ‘safey asor K OBuIWIOg 06310, ese ‘ono ep anb “aiaisy januen osad un ep anb ‘eaunr ouuony, j1I¢ ‘sosad z ep sand ‘eyadind auen pnp Us ‘OAYAOWODY ODTY OUDAN s2 oUDUEDEN oHOB2D Wese> {6 e509 e} ap SoUNbu! Ueas spo? anb Jas eupod sand “ese? Ese ‘8p Pepnuap! e} aigos epnp sousual “soussugd spot “2awW9D, oluoiuy A @pienepueT januey “SINSAIOSNI OYDSN UPIqWEL “O7 “@peUy SEIODIN ‘eUNUOY JezeUeE “Osad UN ep “eUIpaYY| eS0F UOC 1 eseD BINSNIOSNI 3 OuDaN s2 equisteW) oBuiwuog “s1uarosul s2 ‘21i0] €} ap SEIODIN 36 BSED ‘sed un ep auedind j@p offy ja ‘sosad z ep A auadind s2 eoaoNy ups) ‘aaUanOsUI 52 eUIDAWY SIPTULIaD ap Ofiy j= ‘osad uN ep “oul inbui ns ‘ouee15 un ‘sosad 2 Jep exed oj9s ausad ‘aigod s3 ‘Od +7 4US3 30 FIGON ODINN 7a s2 OpUEWIa, UO ‘soduIe) so] apg BSED ‘osad ono ep “oiauuld sopenes opeweil ‘olseuery ap ofiy un ‘osad un zenBupoy esor ‘sosed € UUgp ‘soueWaY Sop sns { UOJePIED OMISeG (NOYIGND SO1PO LeseD eH gn ap janueyy £ ojuse> oBunwi0g Uo “{soUSUL o| Jod oj61s ap Jeuy je eysey esed ap ese2 ap YAN ap ereINBY “OMOWY £ UO.eP 5 ‘ounay “20u90 nb jen6i Je anb ‘opyjade ono) ereg jenasey 79 ese eiaLI9H ap O1UOIUY gIS2 IE ‘SIUAN|OSUI “OMLOWY UPNSEGES 7g BSED 06 ‘aquanosut ‘Zas9d SO) -sey\ ‘osed ono ZaUIUEW\ a50f ‘osad UN OID “UJapIeD ODsDUeLY zp BSED ‘osad Un o uoay ap jan -2y) ore ja hy ‘oun eped Sosad Z UdIaIP anb ‘ones SOMeW, K oujneg ueve ‘endey uejuay s1uawuein63s “SOIGNI 30 ¥SvD souuistiqad sop 01 “salolg SeIODIN & sodUIeD oNOBaID Ne UaWA “oUNDy OJUaBNa =z BSED eBaLON €| ap oU12K ‘oBuIWIOg "eouDD ap aWiojOUeY = BSED ouuaD 73d O ONYTI Cavisa Taq OGv1 73 [e ese ugiped jap c1uajueuspioas aiuainbis |= soWeIueIY| ‘@€2) ue saquer eu oF sun opiues eugeY ‘soUIDSA 27 K seseD gz UOD OLE 12 sand ISy ‘epesow epe> Ua seuosied {| seun Dap se ‘ese Jod SOUIDaA aN 0 SEINUICY San ‘SPse9 £7 S858 UB UEINN ‘oIpawowd ap arb soap euge> -ugsped opey> 2 UNBas eqwiE! 2p seuped © SOUDaA £/ UDIBNy OWIO A “eID 1 BEL €] A ‘aula J@P opel je Ue Z| cunGas ap ‘sandsap sp Sz sews se} sezInb © sesc> (02 seun ueuiqey g¢z| ua anb Jeu soweupod 'se> Bz UeIaeU S6Zi UB an ‘oinBas s2 1s A SZ SUN UaA 8S OL} AP CUaNbay ap oue|d |e UP IS Oued “2D “Ip 0] OU CRUBLUTDOp fp "28E/ Ua SUEY SE] UB UeIgeY seseD seIueND? (OWSD TED 3 OGIS VGH “M105 83AOd YONAN 30 BIN3D 30 O01 73 “opemnaer sowisy anb soxep unas ° BEL BP 2152 Ua fer eI ‘SOUND SO} Uaparede sourdan sovawwud so] anu apuop ‘061s ap sauy ap OsueD ONC EH -2unyuo> [end 0} ‘oUa) fe DY eqeIse an soussa!D anb “epaiaA Braud C| cya cIUaWINDOp [ap |BITMEU UapIO fap SoUEd If ‘Jouel| ODENSE jap EPaLEA | B42 (ero? “OSeD [el Ua “Joule [ap sepasan se, ap Eun epeD e ejpUOdsaL -09? ‘oongiporsue ono & o1paul oun :sopepuaiayip Anus sa/03D95 SOP UEIOU ‘8s anb sa seyag 5©7 ap uguped ja Us a1uesasatLl squaUseD! e509 CUT) e129 4we) @] Us essBues, Les Ue openusrued eqerse ynbeKeND ap ofeg O14 -and fe saUB U3 9% 01 ONO CUByRSY f@ Ua “oANbod ANU seUed SET UD“ Gl Un opewand owed je Ua '% o| un UeI® atusny [2 U2 “96 £2 UN 2p Jopapa Je Ua eqersa saseindod sourvan ap ovawinu aise eUs2RUCD e| UB'% EE PJD “3p 59 “apjiuny Anw Ug|D>eNxa ap SOURAA SE ap ferorans uN opuep “ope En orden alfabético tenemos los siguientes apelativos: Acurio Anadeto Baca Bravo Calderén Campos Camilo Flores Fortuna Gomez Nacianceno Herrera Noboa Junco Noriega Landaverde Ochoa Leén Pérez Matemba Primero Martinez Rodriguez Medina Torre, de la Morillo Ubilla b) EL 4 LADO DE Los NOBLES Casa 13: Casa 14: Casa IS: Casa 16: Casa 17: Casa 18: Casa 19: Don Félix Malo de Molina, tiene su comodiad, da 6 pesos, vi Vien alli Pedro Munguia y su yerno, Juan de Zuiga y José de la Rosa, cada uno da un peso. Francisco de Mendiolaza es negro 0 mulato libre, da un peso, alli estan Manuel Puebla, Francisco Hierro y ta tte. © DE LOS LARRABEITIA: es la mejor casa del barrio, su duefio el vasco don Damian de Larrabeitia da 30 pesos de donativo; su yerno don Lorenzo Arteta da 6 pesos. © de LOS VILLAMAR: Don Antonio Pérez de Vilamar y Avilés, es €l segundo rico del barrio, da 20 pesos, sin duca ha heredado ieja casa de los Avil stan Sebastién de Sila, Juan Pau- ino y su yerno y Francisco Pacheco. Un Matias, da 2 pesos. Don Juan Ruiz y sus dos hijos adultos, que dan 4 pesos los tes: los Ballesteros, Juan Suarez y Dionisio Gomez, Dos hijos del sefior Terranova, dan dos pesos, José de Aguite, uno, José Plaza, uno y N.Lamilla, que es pulpero, da dos pesos Don Fermin y don Javier de Santisteban, dan dos pesos. No po- demos asegurar si son sus inquiinos, don Femando Sus, que 92 Casa 20: Casa 2k: Casa 22: Casa 23: Casa 24: Casa 25: da 2 pesos y don Antonio de ilescas, que da cuatro, pero es lo mas probable, Gabriel Morillo, tiene all su casa, pero vive en otro lado, en los bajos hay una zapateria, de los Altamirano Cornejo: don Andrés de Altamirano, dio 10 p= 505, tenia un criado pobre, pero no insolvente. de los Olave: su duefio don José de Olave, parece que no vivia all, estaba alli una pulperia en los bajos. de los Ramirez de Arellano: su duefio el Capitan don Ignacio dio 4 pesos de donativo, en los bajos habia una pulperia de don José Moreira, hombre acomadado que da I2 pesos, f- gura alli don José de Barroeta, que es insolvente y dos pulpe- Tas: la de Cayetano y la de Marcelo Izquierdo. de los CAMURIS: Don Antonio Camufias, de mas de 70 afios & insolvente, vive all stu hijo Ignacio; Hermenegildo Bernal, hom- bre de mediana posicién, Ignacio Morales y la tienda del mula- to Casimiro, apodado el Chino. En resumen los apellidos del lado de la Orila, fueron los siguientes en I738: Aguirre Altamirano Arteta Ballesteros Barroeta Bernal Camufias Gomez Hierro IMlescas Izquierdo Lamilla Puebla Larrabettia Ramirez de Arellano Malo de Molina Rosa, de la Mendiciaza Ruiz Morales Sanvisteban Moreira Siva Morillo Suarez Munguia sus Olave Terranova Pacheco Villamar Plaza Zathiga, (3) 93 sé ‘ap sowed 9 Uo seunBje ua" opiBrauins ojars je opor UOD JED -anb e uauan ofnyar ja ua £ eaiew 2} 2p epians e| ayuesNp UeB -Sue as eye equeyd UauaN OU anb sej sepo1 Ola’ sop uauAN seu! asnbod £ opeqeiua £ yINWid VIOS UN UauaR “SepepNP sop sej aun anb Sy gy 30 AINANd OLDsap sazve jp ana opipua.d Wo owen je oper Ua & OFyE 7a OPeWE| OIGINGNS [ap seI SePOI Kou (AP EWI eNO e| ap seseD seuuLPMUY an asAqeS aq—ap, sse eurdo ‘saraiuy onsanu ap owed je opadsey ‘ovauip s25ey A siGans ue -anb anb so uegeisa exanN 2} u2 anb f sareuonipen seque} sei opepand asueigey efSia pepnn e} Ue anb ele>D seulape 3a19'sopul ap oysnbad ‘afewuazied un f soaue|g ‘sajouedsa 40d opeuiios eqerse ayueyses OUeND > Ko S€ un ueugno soquiez A seein anu ‘sejuue) sns UoD sonePse UEIE 9% Ob 2 SaJend SO} ap ‘SaIUEWeY 000'91 SOUN ‘194 UB eIUaL ybeKeNS ‘12 es -eg '$20UAIUB Sp 1OperDg [ap SAPEPND $e] SepOr Ise> ap UPIDeFeL EoyuBew un opefap ey sou ‘sajnze sofo ap A equeg e20d 2p ‘oaue|q era anb 4 1941 © Ev£1 apsap soperng ja Us soUe $Z OMA anb ‘alafern opuadnass aI53, SaYOaWISAd 3d OLS A OSOIDITIaG FyIWoID SuGvd 13 NNDAS 1941 Na OIA 13 8 ‘L641 3P UoIsIA eUN ‘epeypueig e] onrase apuop UP SILBIRIP AnW OWE UN °S'B. ps[es ns us ouey opersa ja °S6L1 ap UoUPed “be ‘ug! -2pJeD So} € e24g So] ap osedsen ‘Igz| ap SeIMNDSA SEU) “€'E 'uoa7 ap ej2se5 UU -2y unBas “seyad S27 U2 onruss e1ONjod ap uaDeWe 9 7'E (zz 1e ogcihourea je anasep ap opipad ja A eyeub @| ‘seyad se] A cuanbay ap orsauels “78 “pje31D aupeg |@ uNBas 194i Ue OWT 18 WINO109 W1 30 TWNId 14 WIDWH s0AVL2I0 OTNLIdYD 6 “96L1 DUDEN "EDURLIY O sp(euap190 serpui se 3p eaueisty coyesBoa6 oveusD21g ‘Opava MCI IP) sefeng jap COvOISIH ONLDIV [BP SI Et «suas “@EL| UB yNbeREND ap oBenUeS ap SOUP ap UOIPg -AUSUIEH PELPIN ie) “0 AuBWeH REDIN yo reuewey eam even (Zl yravauuig Zaipg OOPOY @P OAL siaqueud saigoy oipag 2p ony il SOWLLAAS OTNLdW> 130 SALNSNS [pyofain oanse j2 A eyfeunus e| anu seperan ala ueepanb seuad $e7 ‘PepnD 2} ap owanxa [= Ua ‘Ins jaP 0 OREN SPU ‘A cuezesely e| ap olais2 fe OwUN! OPENS ‘ofaIA SPLL © aYOU! [2p FP :SOFAlL 5y SOP uod EGEIUOD Pepnin ej ZAA Ns WIEWEIYA ap OPEWHI| O OF8IS JAW cud je uod aquaweuparise opuepuy £ uns ja eDey eDUEDIP UIs e| UB Cd “soja} eun Jns j@ BEY SoMBW UBD SOUN SexlO “epeyDUed [ETUDE eI AP OIE jp Us Jofewi e| £ apues6 eun :sepezaduua seyeunus san ueKey anb ensanut “Sp ‘t1go epOUED Ns Ua oparty 10d ope2j|and ynbexend ap oueld 3 Ov£i :OGadTY NNDAS OUSTHLSY 13 A ‘SVGVZ3dWa SYTTVUNW SVT "EL agua, por lo cual fa gente desde el mismo piso de la CANOAS y van de aqui par ra Sus casas que estan VERDADERAMENTE EN EL AIRE, a pesar de estar apoyadas en el suelo, particularmente las construidas en el lug LAS PENIAS, que quiere decir las rocas... Este barrio rocas fracturadas del montecito de Santa Ana, cuyas bases arrancan de la misma playa, donde confluyen los grandes rios de Bodegas y de Daule, sus aguas golpean la roca y la pedregosa base y playa del monticulo, especial mente cuando sube a marea. a sus dligencias y negocios, -MBARCA EN SUS PEQUENAS: donde su necesidad lo requie- Alli todas LAS CASAS ESTAN CONSTRUIDAS A MANERA DE UN ESCENA- Fuera de que el 2. Los camino: DERA, tienen sus pequefias CANOAS ASEGURADAS CON CUERDAS debajo del piso, para poder salir en el momento de la maxima crecida, La subida del agua supera en ese sitio los 8 palmos, pero sus habitan- tes estan al con el mayor gusto y con toda la seguridad posible.Se trata ge- eralmente de PESCADORES, que desde sus mismas casas, tian las redes en lena marea y pescan a gusto. Hay alli alrededor de 50 casas, entre peque- fi grandes, io de Guayar idad, por lo que ese 5 Un sitio verdaderamente sin comparacién, deliciso y alegre” 8.1. FRANCISCO DE REQUENA Y LAS PENAS: LA GRAFIA Y EL PEDIDO DE DESTRUIR AL BARRIO La calle de las Perias debi6 haber sido un sendero absolutamente irregular. 6 oh? woe it O igen a O ee Guayaquil, 1770 2 000000000000 000000 00000000000008 0! Ly 6 (¢] ompenadsa lun op0y 435 9Igap ‘on 2 apSEP Seued Se] ap eISIA e] anb esaueW je} 9p “31 4208 ap aseg e OpeIqUINEE j@ O}DBIGEISE 3s BBL! UP anb 4pap Is eUgED uaapaigoduia 2s uaiq sp ‘UoJaDaD OU Fe) OWIOD seuag se} Oued ‘OIBIIO “sy fp A eueges e} epey sauo|suanxe ap Aope| un Jod- ugpenusaua> Jofews bun ap sesuadse © any oqUalUIDaD ase Osad “sOUe 9¢ Ua 000'Z! SO} B s=ILED +AU b16"t SO} ap sed ‘oUusIyanW oDAD yNbexeNd Oo~l A p9z1 ANUS covanasy fap owed ow 48NOU je Us |g] Seuade 4/2 UeeY ens PepNID Ue anb senuany [sa1Ue. 4124 001 SOUN sap sa} seseD 767 Ile UOIEYEY as ‘oe arsa ap (eraUa6 on -seie> fp Ua sand ‘57 /| Ua ynbexeNd ap opergod seu: owed [2 opuals eB +35 efaiq pepni ‘oBlequia Urs “SoUla90U09 ou anb senueIsuNDND seno e k nanny Pepnip BDeY SoU_aA sns ap UODEIBIUL e| e “+9 [ap OsOUEY oIpUBDUL 1 opejnouy, aquaueinbas ‘Oniv8 730 OYOWSIEA F elena Crep a15g ‘c1afe osos6ijad ue sescwo> eypod opunuu ja oper apuop Ue oA +1 P apap se ‘Inbesend ap ION ap UADEUIE |@ egeISe (epINNsUOD Ua ef saduoiua) epeLpueld e} ap euaieg €| BP SaMaLI OE SOUN e soUALL o SPL “018 [ap eo e| ua anb sa ‘osoun> seul arep [8 epuop Ua aad "esoLi0q ‘fru erauew ap seuag Se Ue as Jeno ja Ua “Z/./1 UB nbeXeng ap edeus stuesaiaiul Un opefap ey sou ouezig ups] Bp emIeD UpWHeY LOG onniva 730 ONORa13¢ 13 *NOST 3a vIDuvD NNDaS “SWN3d S¥1 NS WUOATOd 30 NADVINT 14 °€°8 (zhepey sou euang Zeusnbay ap ovans je eyduuno 3s 15 yey an? BI onniand | K gs OnluDiy JB UB ENEY 85 “ZLZI AP INGE ap Z [2 OPEyDa) OW .Soulnasap [2 pepue> 4064 A pepranw> e2zal -ed anbune ‘euas, ‘ojpid aiuauiyennxa| ojinyy ap aiaisa je A enanny pepnid j@nua eepanb anb ‘oleg jap owed lap sued & seyag se] ap [2 snasep OP 4d uaiquie! “efe1q pepnid ap ugisuaixa eun ue® anb ‘ouegguens jap 19 A jaquang jap fe Uela anb ‘saiuesjewl ap sowed sop ueseéninsap as anb o1pid anb ‘se s3 Ue ‘saiqad sowieq so} e eanb ou euanbay ap o>s>Ue1 8.4. UNOS DOCUMENTOS DE COMPRA VENTA DE 1781 Los sefiores Klein Loffredo conservan gracias a la acusiosidad de don Luis Orrantia Comejo, los documentos de propiedad de su casa, en el lado de la orila, desde 176, Justamente el 2 de abril de 1781, Mariana Baca viuida de Un sefior llamado Hipélito L, vende su casa en Las Pefias a Hipdlito CaF erén, Este documento tan escueto, nos revela varias cosas: a) Mariana Baca puede ser hija de Pascual Baca, vecino del lado de! Ce fro en 1738,De tal manera que ella habia comprado solar al frente. b) Los Calderén eran vieja familia, duefios de casa en el mismo lado del Cerro ya en 1738. Hipdlito Caldern ya no figura entre los propietarios en 795, pero en este afio tienen casas separadas en el lado del rio, Ignacio y José Mart derén, sequramente sus hijos.(4] Hipolito en 1777 trabajaba como oficial del astilero en el puerto. 8.5. EL PADRON DE VECINOS DE LAS PENAS EN 1795 Gustavo Monroy Garaycoa twvo la suerte de encontrar en 1932 en la Secretaria del concejo cantonal de Guayaquil, un muy interesante padrén de vecinos de 1795 y que lo publcé el mismo afo en el boletin del Centro de Investigaciones Historicas, Por el nos enteramos los nombres de los 28 uefios de casa del barrio de Las Pefias, en el siguiente orden: a} Lado seguramente del Cerro: Maria Séenz, Teodoro Viegas José Maria Suarez Juan Leoneio Avilés Pedro Acurio, sin duda hijo de Eugenio Acurio, uerio de la casa num. 2 en I738 en el lado pobre. José Perfecto Enrique Clemente Juan Nisamizo 98 b) Juan de la Cruz Moreno Hermenegilda Ochoa, seguramente hija de Bartolomé de Ochoa, tun vecino Silverio Vargas Francisco Ramirez Jacinto Villarreal Isidro Baca, sin duda hijo de Pascual Baca, que vive en 1738 en la casa num.6 del lado pobre, El ado de la orilla: b) 2) 3) 4) 5) 6) 7 8) 9) 10) lado pobre en I738, también de la primera casa Francisco Tello, éste curiosamente aparece recién en 1808 com- prando la actual casa de jos Klein a i ofila del rio a Juan Berna- be y a Francisco Ortiz, de tal manera que debié ser duerio de otra casa para I795. Algjo 0 Alejandro Alcécer Ignacio Calderén Micaela Polo Fernando Herrera Joaquin Herrera, seguramente hijos de Antonio de Herrera, que Vive en 1738 en la casa § det lado pobre, es decir al frente AWorilo, debe tratarse de un hijo de Gabriel Morilo, duefio de casa en 1738 en el lado de la orilla, a 5 casas de la esquina Esta casa estd hacia la mitad de la calle.En esta época vivia Joaquin. Toribio Morilo y Salavarria, nacido por 1740, quien tuvo en Maria de Vera, a José Murillo Vera, quien dejé familia en Maria del Car- men Pérez de Tolosano. Magdalena Ortiz, sin duda a ella le heredaron Juan Bemabé y Juan Ortiz, que la vendieron en I808 a Francisco Tello, quedaba entonces a mitad de la cuadra de la Orila. Pascual Chaguay. indiigena José Maria Calderén 99 ton ynbeKen5 ap e2upisty end :epeNS ol 01 ‘eu2U0 ZApIRA anbuus -zaezU0D saneu> OBupoy 370 :EUeRE] BHT] BUEN nbekens 9/ € €/'S6d ‘se2ugsy} ssuoDeBsanu) ap onuED jap yu up ‘ynbekend ap [euoIo> e>0dy &| @p sowiatunD9g :AoIUOWN OneIEND) 370 seuRET eI ee -ypruaunid 2a) “Ba OVOP 1G FAP ezaINUA ‘opayorTuIaDY eMue, e| ap pepardaud ap soFML ‘ouez std A upa7 ap emIeD UpUIEY UOP ‘yNbeKEND ap sopeUIEAES |g :ONNSED'Y fey 'PUPEW ‘IIAX OFS [P Ua lInbefen5 ap saiopeuaqoB $07 “oNNseD OBLLOY [acy 30 repes3 oWnr ‘8261 ‘Inbefeno'9z e e's6d ‘sefeno [ap o> O3SIH ONLY f@D bY UB “bz BD IMbeAeND ap enuInaid e| ap UO;DdDs—p 7's A euanibay oosuers 2p oni (eaua6 4 oDuesboIg ofenbsog :ueuNaaE 23 70 :eUEME| es] eUENY ta OAW1L20 OTNLdvD 130 SALNaNS {oF ataeqoid seu 0} s3 282 euod “21 0539 Ja OpuEND? “S61 A Z8Z| arTUs SeseD senanu O49 LOIBI>IY 2S Ug}oIsodsip jenb1 Ueqeqaseid “evenNuo> ejluO e| ap ‘ese Se} ‘eno ©} ap spmnap Jod eun uegeIs9 ‘ey ap £ £9 seseo se} anb 3p OSED [a aASsNpUI asopuep ‘eno e] e UN sepebad euNU ‘seouy seyanb 2] epey efuey &7 oes fe epeY & fe} VavHonvis v1 3c eqewey, 25 oweg Se] ap ajfe> eun Zen e1auud sod Jan ane Us epensa oaand 0} anb £ 187i ue pepo e| ap oumugue ouerd un, “WOWHONWId W1 OANLSS ITT 22841 30 13 Jan uei2 sese> se] anb exUeW je) ap “Jeruze e] anb sofew OUD :SLNSYdIG ANW ORRWa NN“9°S oot {s}uoang 2p ueioyy oprewsee uop & ouez 2p syed Se} ap o2uny OULODIA [BP ofly ose>e] Osun seiner ‘aUINBy eoineg eUe, :ap UE sesuUd aNeND se} ‘sese> 0) UeWqey (u9>a} 21) [9 20) sewetiA ap afaisa fe epewuE|d @ aPsap eq| anb 219 v1 ua ‘SYINEd SY 3d WSN VEVZ3dNA ‘SsouoIUe ase Ua ezayqou v} spp $9 -sa1I01 oDeUb) 2 SPIMY 2p onse) EUUEW eYoP “eraLIa} o1Ged ‘Peqy eIOPOB! ap UEIE sei “SUC aren sei ‘seseD 9] UeGeY ‘JeruDe [aLOLED LEUNG} DBP so “oBuUL “0d ewes exsey eDeLdUE}Y e| 2p aije> b} Ua, anib seIsUOD J33eY EUPIEA sopoBeu sos2 ap UeIGeY apuop ‘osoueds3 ap aye? &| ‘Uaplo Ua eINBas 2) “S64) Ua scuadind g] UeIGeY IIe “UoD2IeWY |2 US JP8P 59 ‘OH |@P ILO &} UB opo? aiqos Uegerse sexsy'oUNBje oDOBIU © euadind me eunBy ou sand ‘teisiauios sopas un UesS OU seyay se] (a oc -S5IN K auaUIaD ‘orayey ap sopijade so) sonnsa6ns Anu Los ‘sau6 3u © ovens ug AenBeyD jenased s@ anb ‘oueraidoid oul un AH (p Pepauap) enBnue ns opipiad ueiqey seuay se7 ‘sepepno seo 2p © soluseq sono ap sepluan saiuab Uos ‘souriaideud ap 9408 [AP Seu anb exauewi fel 3p “S€L| ap sopmjade soj uaiida: as “sose> § seuade ug (2 ‘opparedesap e4 ‘seiuo sod sa1oisas ap ELI 3p UODeDUBIIND eT [a TeDIUI 2 ISB O19 send “ox +85 ja 820U02s9p as OUN ap A sauafnul UeIe g “SaUCIEA URI2 ZZ SO7‘OU “®I] opeise jap souquiaiw Ueva seuag se ap souriaidasd gz 501 'S6ziU3 Ie ssouOIsMI2U0D ueI0KN OUaIeA (ol eve asor e} eueger every (zi LLL Ue onse jap ompeEY “SI21189 JSNUEW UeNr ap OUEUL| 426 BCRP ‘aIEUAD SUES LEN CAPITUL 0 NOVENO La casa de Garcia en Las Pefias, se sabe que estaba en pie en 1859, pe @ HACIA UN NUEVO AMANECER: se verfica este dato a través de fa mortuoria @ N 2 1800 a 1840 de su esposa, pues en septiembre de i871 el perto Juan Miguel Arteta ava- 9. Compra ventas en 14.000 pesos s fue de la difunta Carmen Garcia Moreno, sin duda en herencia al pa- 9.2. Hacia una modesta aristocratizacién 9.3. San Martin es saludado desde Las Pefias en 8 dre] y un solar, que evidentemente fue este de Las Pefias. e zs eras a ere en 1822. La casa de! Malecén de los Garcia, tena en 1632 al nmero 85 y tenia pula Led OF EI Cerro de Ramén Espinosa y Ma: €en Jos bajos la pulperia de Juan Sandoval, ya para entonces Garcia Gomez 2 habia perdido su almacén.Lindaba por un lado con la casa de su suegro y @ 9.5. El padrén de vecinos de 1832 con la gran casa de dofia Teresa Carbo, por el otro los Castro y don Fra @ 9.8. Se vara la fragata Colombia en 1834. a edlaery e 9.7. LAinwasion a fa Por otro lado, el 12 de julio de 1808. Juan Bernabé y Juan Ortiz, due- ® Agustin Franco por Las Pefas en 1834 fos de casa en la Orila, seguramente la 9 y heredada a Magdalena Ortiz. @ 9.8. El testimonio del viajero Orbigny en 1836, | vendieron a Francisco Telo, duefo de la primera casa del mismo tado en @ 1795 Este conservaria fa casa durante 36 afios e En ot bari Ge las Peis en 1827-1 cats son de cana, coma oa Sr ero eaio sin yeso ni argamasa que as cba, can techos 9.2. HACIA UNA MODESTA ARISTOCRATIZACIOI e: fe hola de banano siveste. os tabiques de todas as construc | Hacla 1900 la sera Clara Barn Ruy Bareyo,nacila en 1774 en. gy 3 eS de Guayaquil son de terra sostenidas por cafes" (Gudad Nueva, adquiere casa en Las Pefas, ela sera durante muchos ao er ee (casi 40) una de las pocas sefioras de élite que reside en ese barrio. Defini: @ yaa, 275 tovamente después de la modestia que éste ha vivo entre 760 y 1800, em- pieza una nueva fase. ‘ 9.1. COMPRA VENTAS: GARCIA GOMEZ Y FRANCISCO TELLO La sefiora se habia casado por 1796 con Carlos Félix Costa Boreyro, @ su tio, un hombrén de 50 afios, vecino de Samborondén y quien habia er- @ La nueva pareja ts @ José Patrocini, Ra a. Pedro, Juan, Te @ Es sabido que don Gabrie! Garcia Gémez, de dependiente del alma- viuclado en 1795 de Maria Jacoba Martinez, con 3 hi cto ct apc es a la 'paricio en Cadiz, arribé a Gi I S 71179 y ert comettioprbspero. En 1797 se cate Con de Noreen Tel ao per econ sera odes Coe cya ean hes fel casado por 836 con su sobrna Dolores Coeto Rendén la hdmere 8 del oceans ceased Melauna en el Maectn y tesa nat por Ilo, tambien uefa de casa en Las Peis en 1632, muy @ casas antes de frat ol are Le Sean Co ea Panchad, cinco cerca de su mace, Nara de Jesu. nacca per 2, cue cas) en! con @ dia entre 1805 y 1820, cuando la indenendencly ne 2 tne Gar- José Antonio Campos Barron, Carmen, nacida por i813, mujer de José Aw | Bae tin ca, tanta que dio dinero a f- | Ids Mesa, Rosario y José Coello Barron, una lrguisima famila de solterones @® Teg S82 Poca adquirié por lo menos dos y de solteronas.(2} e | ‘casas en el puerto: una en Malecén y otra en Las Pefias. En la primera que "7 ia orilay lindando con los Ycaza Paredes, q San Martin conodié en julio de 1822 un Guayaquil de 22.000 habitar- @ 102 } 103 <@0ecce sot ne ee -2 85 "289 ns wieyduie aise anb & ‘uopuay ranueW Uop € UolaIpUaN 2] 85 anb K expend ap pri € ed e © ese> UEIUa: Som) UB an sourz07 sen 50) ap auped je se epnp UIs ‘oUEZo} OIENTY 350F 2 €EZ ET ‘QUeIze S840! So] oMyon £ ODaICD ! so} © uauapuan e} 2j6t) a0) 50) aiuawemnBas ‘cpeLsueid 2 2p5aP eusnou e} opuars ‘equa e} epey egepanb { sag] EDLY ODaIeD 59} aD 8569 2] ap UBEUOP 40d OYaND 18S Osed BIND ‘efoIO 52140) OUES “29 OW [@ EWA WIE “OUe aise ap osuad |@ UB UBdEIEde sand ‘1/@) US ese> e358 ap ENePOI soYaNp UELa a/BeL AOL janueyy & s210;0C RYO Uss ‘oye g} ap ‘21BeL aol lanUEW ann we “2}6e1 sBI0I0q Bp ZEZ ET (L £981 BISeY O1aIeD so} SP UaraNy EyUNiUOD eUULO) Ua sand ‘sajera pe eg Key ee sapuodsauo> aqacseurelueyy janueW ‘soue ef 3P JOP -bigo| ja “CIO eseD eIse UR'SELI U2 O1eG sp OYanD A CUPSA ‘ozeIO 3p Sof Uop ap aruaipuarsap Jas aqep anb “022IO PIsNUEWY ap IEZ ET samuesag 50] 2p jentbe ese>"eg e| 8s aqaC'SOUe BE ap ZAUAUAT aNUEWY ‘IIe aNA “BEL! 8p SOUSA So} UB euNBy eK anb o} casnrapoeze1 (S ‘oueyty Selny ap lente eser'es eI 205 agac O.@UIGIED ‘SOUE SZ ap ‘eRIED SpIPUY ‘TYE EIOWV'EIUD €] @D OD -2] )@ Ua /Z ESE e| EINE) Sos UB aMb oMIsIW [2 "DIED BOF ap 6ZZET Ib salgoy 115 jap pepatdo:d & apesed ois j2 ua ejos eun uoleny sop 9) sand ‘sajermbe ese> ep Kee e185 aqaq''Z=WIOD eI=s0r ap Ezz ED IE ‘uot Az] 2507 ‘SOye “9¢ ap aIBUSY JP Ie BNA “OSOUOg BianveW ap LZZeISA (Z sOpesae| ‘SOUe PZ Bp “ZHULIEY 2507 ITE 2A -W A ouaqurdied sa jp ‘sepuan Us ‘euanbad sa ‘Dues; eseWOL ap e| 2P ‘0Ban) ‘92z ese &| sp ayanp ap e2asede BioUy IESLIEIIA Sol A seEIEA So anua “owed ja US Z| WiNU eseD e| S6zi UB CIEL 2vTIYO W130 OAV 31avaoud 73 ZEBl AG SONIDSA 30 NOUGWd 73 °S°6 (p) “suaqwetD ap OBA EIWIAINY & BEB UP CIOS OJOS eX ee EPIDUaA any wseD CT bol auoie] esourdss epei0Hy [> epumA C SE B] JapuaN Bled seUEWaY sns ap A 12 2p aiquIOU U2 88 18 opaedwios anb ‘ecg! sod'u “auore) esourdsy opienp3 ‘9p sauped “auoieT7 PuEW Uo> ose) “escuquIy eYed A jp eed ese e| opuepanb ‘sopeia swiou @UaWIEJaWIUG ‘soreYOs soUEULIaY + sns E soUOsaDNS souDAIIp 50| guduio> uainb ‘gg j@ curup ef ‘gzBI Jod'u ‘UDs) esoUldsS EEL 9 ‘eunqUDs9 epenuaul b] 2224 as opueNd ‘gg [2 Pep? ap Jouauu “0¢81 400'U “S915 ony J0U0s) “ep sauped “s2ueD eu “9IE@> “BBB UP CAUNYP eK “OpB| Jod'U ‘esoUldss OMY aIUEDIA,_(q seyusey esea 2] 2p eIuan &} © gsaedwo> ggg] Ua Ualnb ‘esouIdss onseD PUEW) [e 9p spew ary sey “Wey @5€2 e| 2p O1xeS UN oparay ‘ste Jodu “UpE7 esoUIKs3 erSOUqUAY sul ueynr ua, upa7 esourdsy opsouey +] sofly 9 opuefap se. 58} UIs OUNUI e158 “U9a7 BISNUEW) eLOUAS e| K esouldsg LOWIEY ‘0135 [ap Op Je eqease anb gl winu ese jerude e| ap soyanp uels eods es2 U3 8781 :NO31 VISNNWW 3G A YSONIdSa NOWWY 3a OUND T3q OAT 13 NI VSWD ¥1't'S tel “OPEWIO EpIuEhY e| Ua SOLED URS ap eK siaLiog aye jermDe e} UB SIND 52] @p @| “seve SE] UB epeypuely e} 9p v| EON | ap sezajeUD) san sey ‘P uae e| od opepnies any rad lap soIaIoig fa “Ue ef & eqeUINosde 35 OpUEND ‘OpUNUL jap Ojj3q PUI je Jas ap CUI EU UODBIEL! OAND sad e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e e {a de parte de la actual de fos Klein. Vivian al incisco Sanchez. de el comerciante de 42 Ba 244 de Aiea Since al dos capo: rand Snes: pinata, cea enon Hilo Anes, de 25, zapataro y arte ee 22y José, de I6.En otra parte del censo [ jo Sanchez, de 21, sas Binosa, de 43 afios.Estos Calderén deben ser Parientes de los duefios Manuel Sanchez, de 46, carnicero, Antonio Sand Ge dos casas de su apetido en 1795 en fa ORLLA Guillermo Acosta, de I6 afos. 1a heredero de Fer Freee Brn. La 245 de Vicente Herrera, nacido por 1781, sin duda here ‘9f2.Vive Joaquin AWvarado, de 44 afios, sas- 2 sas hacia la or te, 88 Toes, de 32, calaate y José Manuel Bamero, de 23, carpin- 7 ado de Joaquin iliclermrpenbe sera nea nae ta cuadra, En 1844 un din la, a mitad de Be 60 38 fig 5 'a ofila Recordemos q (0) La 235 de Fermi a fe a mitad del lado de ae S de Fermin Antepara, alli vive Ramon Antepara, barbero de 23 ee E antec io ects 3B. y los hijos del duefio: Tomas. MN) 13 236 de Maria Rosario Junco, sin duda descendiente de Victorino En eta casa aparecen Mateo Barer, de 38. juinco de 1738. En los bajos la chingana de Manuel José Balarezo Ali de 25 afios, Trinidad de 24 y ino, de 20 es carpintero y José Cruz Herrers IS afios A sé Cruz Herrera, tiene IS a tes), Gabino, de 20 es J Seeeecie en 1795,Parece Que alli vi- trera, de 19 y Pex comer Mi? Franco, de 30, canter y lose Micro 24, comerciante 2) La 246 de Mercedes de la Cruz EL CERRO: 8) 2 238 de Juin Pt, incigena, al vivian Luis Martinez, de 36, pesca. EU ROSIELELACOD dor y Eugenio Pita, de 23, carpintero, Cc LA CALLE y 22) a 247 de Jercrima Rare, con UA UNA PULPER DE VA CALE y I 227 dene Fuerte, all van Santago Peta de 32, pater, cn sii de seguro en primera esa Paredes tela 24 afosy er ge jiméner. de 28, caafate, José Vega, de 26, zapaten y Manuel Guz- barrio, de seguro en la pr intero de 48 afios. man, de 22 afics. labrador ‘rero.Alli vive Juan Santilin, carpi . Tope 5d died JUAN MARIA MT 12 240 de Manuel Garcia, vivian all Juan José Paraguay, de 29 afos y Bae ee ee Eons cincana te Venue Orage '6) 1 241 de Ambrosio Garcia, de unos 50 aos donde moraban Bruno ear Rojas, de 48. carpintero, Pedro Rojas, de de 24 affos. 17) La 242 de Simén Sandoya (8) La 243 de Da-Teresa Coeiio inez tenia un a en 1738 en el lado pobre o del Cerro | Maestro Martinez tallerescuela, donde se hacian maestros: ‘Agustin Buelas, de 19 José del Carpio, de 18 Santiago Figueroa, de 17 te de 30. Zenén Sandova casa de los Coello Barrén, Bernardino Flores, de Ie Timoteo Mendoza, de 19 106 601 801 e eundy 507 1ope2sad ‘SoU Ze ap ZaIPNY seneYY URI ZZ 3p “eunay UeNt “+2 BP ‘sefoy gsor UeNr ‘esaNUideD ‘ODIWONOD3 a3 3N}D A sour . Od N¥IOYd SO} A 08 ep ciauie} 9507 eSe9 NS Ua UaNIN “OpeJeATy eDsDUeL BP g9Z ET Leb lepuaUe sajduuis HON eva sofiy so} anb ensanusa; US eNO e| Ua ese> ap OUSNP “oDeUBy jap ofty = fous Uouieg 01203 esaial efly ns ese> ns auaN “sUay fanby yowid ‘soye 9¢ ap z $9 uovepIe) IPP ope] j2 ue enb sourepionay|ayenialuo> f soue $2 ap “ols05 ueNr 1 & olstuiche ‘soue gp ap BNI 8] ap UpIquie ‘o|/90> ap UME eIeD EYOD ap 297 E1 (Ze U2 anb 22a1eg “sco.uuuiop So) ap o curso eM RaOF UA ese tsa 02 I8P EIPEYOD e1 ap O97 eT (s¢ opipiad uelaey e} aed “soc ue *7EZPI°S CUBUBICA c1aueBURD opeID fp 457 e1 { eT Ibe IMO €| Bp ope) (2 UB ese URIUaY sIELIES Sors3 UBIOW O”DeUB| ‘Sz ap SIRIEFED [2 UBIqUIeL “OZ AP “aIeUIS UeNF A soue 9€ 2p ‘ssIUaNy OBI SeqKY Sai010q ap ez e1 (ee -0(] ‘Sa1U2DIUIO9 sop UPI sand ‘aUeYodU! ese eUN cue eIS3'eZ O¥DAN awueweinBas ‘ombuy oucuy Ul “21d pas EOIN ap A ZpURUID, & CIOL Bp sim UOP joueds> 3222185 OUeLAIEA ap eu NF 3p Lgz EY (ze f2p Bly 2 wnbefeno ap aarp e| ap siuaUieinBes ‘01 oUesoy ap 997 1 SUR eI Hy BIO | 2p ope fo UB soz) uD es SIP” SP Pfu seznb “uesoW eureIe> ap 967 e) 22.8 Ouanp ‘uPsoW ou: ‘o2uely UnsnBy 9s0f pew! ie “21191 2p ofy ns uo> ‘couey as0r o1pag ‘SoU OF ap siueDIaLUED fe an seuapied oBenues ap sez e1 (oe 4A MdY'SézI 2p OUBIEA Jap efly arasod “URIOMY esOy eUENY BP <9Z 1 (OF s1u2unouaiue op -P0U02 ou ousuiOUEy ‘salUeIDaWIOD ap eDUasaid e| Jod ensanwiap as SLNVLUIOUWI SYN YOLDaS 73 ‘o1muidie> “gz ap OBulwiog ‘anses “be ap ‘sefoy spypuy ‘0135 J2P Ope] |= Ua ese> epuNBas ej ap souraidad soz) U2 PIU “awiNeUD eYoBaie) =F uuosary eB Soy “Saye | ap “OpeIENy janUeW K eDaLD UENT “soe 9? Ese E1 fez 9€ ap aases ja ZaAeYD OPUDM opewe|| soye i¢ ap ONO ‘seBSWIA OUD OBIEDIH Oupad ap Zsze1 [Uz “15| ‘Soue Ep ap sopersed ja ‘Inbe ueqeioU ‘arsy SCOURS Se] ap F9Z ET (bE BIOW OUOBAID ap jgz eq | aopeased "9€ saw = 2p ‘ejoury ojaed A sopesae} “Zp Bp “UEIOWN IerDsed JOPADaSEGE ‘06/1 NonPsor ab oszer (sz us oppeu ‘anse> szupuiy luapiosap UnbIe ava cauauinoop j2 sand) 9p "ouEW snter K a UUejn ynbe anb aoaiey eyainep ainBas “ejozieg se1ojoq ep E9Z E1 (BE “PIED Soue oes URNA 3 1°52 ap ZaWNoD sezeyeg 1 coumedez Uplquies { p2 2p ‘73I97U05 ospad P11 Ue eI arb 96/1 9p ouoan oa He UegeiOHYaigod op A ouaiedez “£¢ ap ‘Zaumeyy januey UanIA mye e| ap Ope Te "SOL “EL soue Is soun ap K Igy) 10d sugWOU ows ja auad ‘ey> DOM Of@Iy ap Ofiy Epp uls 2159 ‘SOUE SZ 2p 41409 OPDEU ZaWOD OOIUY 3p BHZ ET (bz ‘taredez JeD05ty janueW sp EURBUILD B| UCD “sHN0] LOWS ap 792 €1 (LE a “WO 155 oRouaaea ‘sauopeige| soqwe 8ELI U8 ese crm ‘ezeIO;PUAWY O>souEs4 o;nBos aquaued un ‘Sz @P “ouRpOS janueW £ OF BP ‘CUEUOS oBenUES ‘oseIUIdLe> “soue 05 a lo eUIEAEIES OFFed UaAIA me “OUUOS seul ap 192 ET (9E 02 2p ‘soy opucuie S18 ‘eianbsow ausso>, 45) 48) si nian casa al lado del Cerro, es otro caso d en rast on le DEMOSTRACION DE PER- La 269 de Marcos Ontiz, de 38 afios y carpintero, det ‘Magdalena Ortiz, con casa en 1795 en la Orila. Vive 48 afios, Manuel Palacios, y Juan Medina, de 36, pariente de 1 MUSICO de La 270 de Maria Lozano, alli vive el abasta oe icedor Miguel Mora, de 32 La 271 de Juan de Dios Gutiérrez, de 34 afios y pescador. Viven alli Mae ‘Ruel VERDESOTO, de I6 afios, y Agustin Leon, de 20, carpintero. La 272 de Isabel Sudrez, que debe fho de la labrador, ria de ; cai eel Cero en 795 Al Gregorio Nora de Soy gato Chaves, ce 36, Jos Pacheco de #0, copie 12273 dean Ort, nacido en 78 Ge proeson hasta 1608 haa hacia a Olay Po vendo en ese ano a Franco Tela A lse Gasman at hes dor y Silvestre Mora, de 20, platero.C oor Meralco ‘omo se ve, LOS MORA ESTAN EN, la 46 afios y era abastacedor La 274 de Juan de fa Rosa Morilo, quizds hijo de AMorilo, que en 1795 tenia casa hacia la Orila.Ali constan Jacinto Velisquez, de 36 y labrador, as! como Joaquin Pedrosa, de 34,y zapatero. 12.275 de José Joaguin Lozano, de 42 af, carpnter, all Norberto jas, de 20, igual profesién, Agustin Rojas, de 19, zapatero e lldefon. 50 Paredes, de I6 afios, curtidor : La 276 de Eusebia Vaca, quizas hija de Isidro Baca, que en 1795 era duefio de la ultima 0 décima cuarta casa en el lado del Cerro Comentarios: 4 Las Pefias han crecido notoriamente de 795 a 1832, pue: se han convertido en Sly quizas en 53 casas: 2! hacia la Or 110 2) Las Pefias en un 90% mantiénense como sitio popular, aunque ya fi guran tres prop Coello, asi como los indigenas Ch 3) Es ya un barrio de chinganas: las de Manuel José Balarezo, José Mo- ran, Jacinto Guerrero, Ventura Ortega, Valeriano Salazar y Manuel Al ‘cocer, Existe también una pulperia o tienda al por menor de Leopoldo Paredes. 4) Comparando con os duefios de 1795, s6lo se los encuentra otra vez a Ramirez y a Garcia, asi como a los probables herederos de Herrera, Mo- ran, Ortiz, Suarez, Morillo y Baca, Esta suma de 8 familias, representa en a los 28 propietarios de 1795, apenas el 28 46. 5} El barrio habia legado a su auge popular estaba poblado de carpin- teros, calafates y pescadores, con algunos comerciantes. Matizabalo, alguin musico y algun pintorLas casas de personas de cierto poder so- ial, apenas eran cuatro.(5} 9.6. SE VARA LA FRAGATA COLOMBIA EN 1834 LB fragata COLOMBIA habia llegado a puerto de Guayaquil 2 8 de fe- brero de 1830 y durante la guerra de Chinuahuas, es decir desde 1833, ha- bia servido mucho al insurrecto don Vicente Rocafuerte. La fragata se varé Justamente frente a Las Pefias el 20 de diciembre de 1834. se hicieron mit tiples esfuerzos para salvarla del atolladero, no se pudo y en gesto maso- quista, se decid incendiaria.Nos cuenta asi, Manuel Gallegos Naranjo en sus Apuntes historicos, redactados en 19146) 9.7. LA INVASION DE AGUSTIN FRANCO POR LAS PENAS: 1834 EI Cmdte. Agustin Franco, fue uno de los héroes de Junin y Ayacucho en l824, empez6 a tener gran relieve en nuestra politica, cuando a fines de 1833 se hizo Chihuahua, para luchar contra Flores, asi peled en Nausa, con tra del fuerzas del Cnel.ignacio Hernandez, gobierista, quien lo tom6 pr- pero luego lo de libre. pensando que Io habia ganado a su caus jembre del 33, Franco mitaba con las fuerzas del venezolano Pe- an peseeeseos 0000000080000 080008080001 eb $861 0:70 “91 awnon ‘O¥s vosc0( "Zea] Ua een peprea ap ennboued e| ap unines TaNeYD BPO (6) veN2Iy Ofouy fae;ey ap eza|NUAB “SpeUTA|JeN>qyeIY e| ap sa~ded Is] ‘ZB6l OUND a¥Ov ‘Iron “SapeUSRI 50] ap SSDON SET !OpesNF epueWies ‘sefenn jap COUOHEIH ONURZY DZ BAMA! UB “IN lepyo eyalnbeAen uoisian E “one oawWOY\aaY (El eel ‘yroeker -ehero 2p exsanus ‘ower iReKenD ap SeOUpISH Susanu ap oss) [ap unaIOg UB YeBNUIOg Bp 0209 $07 52/904 O1Dad ‘OUND ‘RET "| CWO ‘CURLOW BD ed 8p $eUED UB ‘eDED ap OUALOYN SaDEDIeW eyOD e:5Ya5 &} ap eUOMLOW. ‘UIBY ewe, | 3p SepaIKoud ap seiadeg ‘S861 ‘OND ‘D¥S 21 "ZEB UB e1B\A PEDNID BP O8UED |B “CDUeLY SONEUD cISSPOWY 6h ‘ouai0Hy eter ened outecoL 561 EEN "1 own ‘OUBIOW eDIED 9p EDV, “opeANAWOD OBES oped san 100 SepTeBLISS Bp feD9s eUOSIH ;opeInY pUeWeS Bay onse> eI eaPIDN i FON3AON O7NLidv> 130 SSLN3N4 sozejeq sounBie opIa> 21 4aGeU UaIqUIED UoJaIgap “seyag se] ap sese> se] spZINb “aS8!ND @p O| OP -uero 9g] Ua anb sauodns 2224 sou ope} 0110 Jod esui04> oIgap anb enbe [Peper 100 ‘ouas ua opis aqey Uagap soULeINU) 59) anb “Dap sPWAC (¢) .e1paid ap sepinnsuo> opis Jaqey 2p ‘openinsal asaiqny owod ‘aued sofew Ns UB se sainaisap 2p Je6n) ua ‘serder se} Ua sovatne sajduis soun ueyae -saued Jod uah 3s soiBnsen sono- sejeq sns sand “eyeapiequica © any assino a1ueuuie j2 opuend ‘pepni e} © osofeIusA aIueU -2uINs any a] an Jeoupe ap opowi “seueD Jod epIUaIsOS “CLE 3p uos jINbeAend ap ssuoKoNnsuOD sej separ ap sanbiger SO} -ehsanys oueUE ap sefoy ap soypar oD “eiqno se] anb eseul 2612 |u OS@A Us ‘oIpaUL [a Jod sepeLicD EYED ap UOs sesED SET. ISP arayay E81 Vulva ANDIEYO OUSTYIA 134 OINOWLLSSL a8 (dsoue 9¢ 2p ‘oaue1s janByy aueraiewos ff soye oe ap oar OUaIUY Osu j2 Ue; ‘cureG jap feuy fe “prueyy $01 ap Lez es “PELUR ZERI Ua Be ‘seUag Se7 Ua sa, GlaLeH coueLy OWLajIND: 20D RP “@6uyTeUD fp oucuuon -20 0] Ua sopiseu “ouestan por fo PAUSE Uo> 629) ap igs 3p & jo A ouvanidwe esauiey esoy cucp oe YEP @P Of 8 Fe tog) anus pr 9 FP Komouy) 4 ZE 1 O€8I =P Ofeny ues ep enbour S04 “OKI2d & Onna anb e} Us ‘zauCYy rese> C1924 35 “Ebe UB euanul‘nsens e 9I8h Ue Ovanut ‘se_UeA o3UIEL4 Op sau inbefend Us opneu riaey uninéy ueg “OPBUES ‘IenOpUESIaUD Ie olnpEs easy “wala “oULa}INS) oUeULay ns “20> @p uoupenosa un eepueU “+ 8D Seu 9p euwiNjoD eun ofnuassp a, US seuizale9 Se] ap ons fe Ua cialce) ue ‘Ona Ua Opuainn odw: SFeuswoy Ue Uo!ewios 9} ‘senyenyi: 2UO14 BP seziary se} e anbel us op f# OpuepUeW “eanel ap Onis ja UB eUsy € J9P oun U3'saiquioy ap seuaIuaD un AWVANYD =U [e PDUEN ‘peNBE, “euoni ns us eaels9 ou oouely 61e} operss exe anb ‘auanyeooy © : 8p aiquiou ja anb apap eben, -SODEZEUD=1 Ualary senyery; PUP So} anb ua “aineq ou fe uD ego ano ogen a5 sumer op Wy onspan eet SS Bun 2p Sepipsed oany anb ua ‘syequios opmieyp 8p 2ulou owiaaxa fp us f pepnp e) Seziery $2) ep K eQMiO|OD eI, 22Ip auinBy same c2souedy sie6ey © 8p seiquiou so; ap opucw fe 5 ar8UR ap Z 13 aqUE2, i 1\ Uop ap easaraid ue “sD 50 ap satpenau sa euaryale moose rce ee FA sensed alge 8228 euarye>03 ‘SourpepnD sour ap cuionean 8p SIUC UoeILasaid 35 JOpEUOISIY @ OBusar (3 “equiojoy ‘SeU2d Se Jod corequiasap +¢9; 2 4 Julio Estrada: 61 puer= <2 3 ada: £l Puen 23 Svayaquil, crénica portuaria, vohimen |, 192. Francisca Javier Agu Guelo Historico de la Republica del paler publica del Ecuador, Fichero Robles, ver ars = Dieclor Ecuador. Sliecer Enriquez: Guaye:. \05, Quito, 1946, tomo ¥, 47. (CAPITULO DECIMO REVALORIZACION DEL SECTOR WO. Ventas en 1844 10.2. Los Galecio en Las Pefias: 1848. 10.3. Elpadrén de 1849 10.4. El espafio! Rullova: una historia de 1850 10.5. Los Escala: una vieja familia raizal en el barrio. 10.1. VENTAS EN 1844 Caido Flores y en época de Roca, fos comerciantes tienen me} suerte y el sector empieza a moverse, Lo demostraria el hecho -auin antes- de que el 8 de enero de 1844, el anciano Francisco Tello, viejo duefio de ca- sa desde 1795 con dos propiedades en el barrio. vende su casa al lado de la Orila 2 Manuel Herrera, nacido en 1796, un antiguo carpintero y vecino et barrio, que en 1832 moraba de inquilino en ia casa de Juan Comejo, al final del bartio, por la zona de curtiembres de los Vargas Machuca. Herrera se ha hecho rico y ha logrado adquirir la hacienda de Mapasingue Poste- riormente, el 21 de enero de 1848, Herrera solicitara al municipio la medicion ‘exacta de su solar, para evitar problemas con los Lozano, que son sus veci- nos inmediatos, hasta que en febrero de IG60 venderd su casa a don Me- uel Rendén Trevio.(I La familia Tello habia sido duefia de la casa durante 36 afios, su heredero Herrera lo fue durante |6 afios, finalmente los Rendén la poseerian durant 52 affos, es decir hasta |912.Prumedio 34 afios por duefio. 10.2. LOS GALECIO EN LAS PENAS: 185! {Desde cuando se hallaban en el bai ro que lo estaban desde los afios 50 del siglo pasado, pero en estaban ya desde 1602. época en que se casd Ignacio Galecio Ramos con Josefa Ligero y Av lés, de Ciudad Nueva, paces entre otros de Manuel y de Agustin. En 1849 se regjstran dos hermaras de estos ysolteras en el barrio, pero Manuel Ga- 15 | ep rod €| 3pSEP OpueZUALUCD €189121 "EID €| AP OPEL IE sa}90y TID) eee a insert oor anb ese | aD SOS e Az 2p “aroueD eveain p/SQWWNH EY esOw] e| fe Te copia pp Puc Sove OP ap “eDIED #908 eI OA jeupen ep pea € "ENO €1#P oP y2910D SOTEIAYOS ‘05 9p "UAL UpIDUA OS SOYE SO} UB OF ae rey ns Ucs SAA CDESC SOME OF 2P ODD SOMMLED ssuous spp cues pes fo ems ono % ‘ ™ 2p “sp s9 asa ‘souaimnsoo A Sesai0s ‘Sz 9p “uanuy BRBUY & 62 3P : Sout 214 #1 3p “QIN sazojoq A eueNY 161 “BI AP “SPINY 5840}00 re LEZ eS eo ‘eayor #909 96 HrveN URED eno YOUR HP ULE LEZ > en re 0103 UeNr OFTHE and ‘Owe SOD “Len 791 UB LOGUE UTVEW $0 SePESED b Se ocen wer ail “S€ 90 ‘salhy 5910100 62 op ‘tiosruls4 s@s0I00 ‘Ss " evsupen sab ‘ug cue o> Kept UAL 1 jeneuang UoD “ByesruSOD “epese? 2p ‘sipjuog eummuaneuang Pm om ‘ “eonypeyn fanueW ayo ews ‘soue Ze ap “eonty sie Ze oye um 8 on mse 4D OUD sean arte teres -enby Ze |Your € sp “oueues eanunew eeD 52 dk eno ‘sue Lf “OUEUOS EDUEIIN esoy A OesOY Sel SNS UOD ‘ei mee Sex A op @p ‘epueayy epreuseg :Uos OWE [2p eiaUIED K OF a : yuawemnBas ‘Sead uesoy ap sequayed UOs 31U3 ue ese ap eyan ‘eIo1 ouesoy cries ep, UOD #2 ras09 K sesa4jos SOD Set ‘SZ 2P ‘e101 PEP w= 2 ap ‘ounBen easoue4 ey ns uo “@2 ap ‘ou tiene] Sop se)“ ap ‘ouner 27] efiy a 203fese5 Buna > “et ap ‘oft “bo sens 3 ‘9 05 uo? 3P eA EOE ONE epusyt aio? fp Ez > ue eA AL suey sim] ‘soue 9¢ ap Jopersad |e ZEB Ue anb sows on 9 7auRueWN €1092q UOd ‘esaUD0D “epeseD “62 ap ‘rau CUEUEYY '8 8p “uaKENe) ws0y f |) ap “uake ‘euaN}95 “62 3p “uegars -€7 usu sey sns uo> ‘esaimaso3 ZBUIeW\ 2p e>139 ANU ‘a113> jap ope! ja Ui “SW SP S2AE0 8 ZegI UB eINBy ef arb opiiade ‘62 ap ‘abe ouroIe) — [¢ e1BUID02 X eneiasa ‘09 ap ‘vosnbiy eioprs) BROS “yp JO} e| ap 189 OWOD ‘evaims0> ‘epe: i} losvad 9 ap oipawiod e “sese> s+ seun 42Ua1 O1Gap seouoIUe anb uoDe|aod ee anb saiquiou 9/2 50) ap seq & ‘ugponu Stones aluamb}s | 482ey Opipod sowiay ‘opmnB2sv09 opel faq “salquiou Sounble J2162821 soulapod & upads2u0> e} ap embaued seouenue epeuey, 24 "elaV\ PePNID 2 UoUPEG Jap FeUy auied e| operdoDo10) souisu, somoson, Souren’ eed ‘sarslnul 3p seuoien sopesedas urass anb ap osousd o4ssu) [ep sew @ “Ouoi0U uapyes=p Un suey siuaUIesoUad ‘ynbefeno ap fedoiu “TW e>e2019 B| 2P OALIIE > UB eANasUOD as anb cwuawnDOp airy ‘e502 40d seu ua seuosiad 0/7 seun :owseg ewxoice as anb ey “ueinBy 6b81 30 NOwava 13 “¢-01 £98) ue ouesze] sauioy ued epefye ns e ese> ns Up:eUOp o1>9I¢5 507 JPEN @PIEZI SOF e £ sea oyerer so] e ouD9A Ues Jod ese ns auan “soue sp ap X “429 [2 UB anbiod ‘owsinu) ap ojos stu a1UEDI2\UO> ‘OD aIeD fanuOHY 99} 2p OF aiquiel 125 o1aep e5e3 oyanby SiqUIOU Ns exay| anb ofsy je cued eu P ou efaued €) (2) ‘oque’ eueyy asor op ap ese9 e125 anb Be oyun! “eIIUD & ap of £4 apuop ‘elain pepnin e osaiBa ‘ZaIezU05 @PUOP “onUaD |B UB PIdoid ese> &,j2 opuat: Le8) UB ouelbes j2 ue ose> ‘Eo@l 10d efaiA pe, B} Jesus Marmol, de 39, con i Cambaj 4 Luz Coello Barrén, de 26, ANTIGUA DUEKIA DE CASA, ue su madre Clara Barrén poseia el 32 1a casa 287 en el lado del Cerro, Petra Mora, de 29, esclava, Petra Baraona, esclava de 39 a.£1 32 Gregorio Mora alla esciava, '5] Manuela Marine, de 40, costurera, vive con Bernabela Martinez, de 39. su hija Mercedes Lavayen Martinez, de 24, sus nietas: Magdalena, GE. Gabriela, de 5 y Eufemia, de 2. También otra hija: Magdalena Naguno Martinez, de 22, esta madre de Juana Rosa, de 4 y de Car men Lavayen Llaguno, de un afio. Parecen que son antiguas esciavas Ge fos Llaguno-Lavayen.También vive Julia Plaza, de I9 afios, casaca, Costurera (debe ser hija de una de las Martinez] y madre de Aurora Martinez Plaza, de un mes, Cominga Lavayen, de I8 y Dolores Marti rez, de I. afios y casa. tenia casa hacia el Cerro, debié haber dado Maria Angela Pefia, de 40, con sus hijas: Mercedes men Arce, de Io, DEBE SER LA CASA DE LAS ARCE 1832, en el lado del Cerro Ali Josefa Baquerizo Pea, de 8 alice I”) Tetesa Garcia, de 45, duefia de PULPERIA Podria ser la misma casa 229 Ge José Garcia, al inicio del barrio en 1832 Arce, de 20 y Car- que ya figura en LISTADO DE VARONES: Francisco Avis, de 30, comerciante. sokero, debe ser Aviés Casto, cuya madre en 1795 tenia casa cerca de la Planchada, Antonio Gonzéilez, de 10, José, de 9 merciantes, (Nifios trabajadores? Simon Yeaza, de 20, ca sco, comerciante, Juan Jorge Parra, de 10 atios y Toribio, de 8, figuran como co- José y Casimiro Fuentes, niios ie lly 9. Este apelido es conocido en et lugar Natividad Calderén, de 36, carpintero, con Florencio, de 22, casado y ‘igarrero,Cerca esta Benigno, de 30, zapatero, 118 Ignacia Lemus, de 40 (luego sefiora de omerdane Since, de 29, 7 Pe rdino TORRES, de 25, casado, zapatero, con as hijos: uae 07 Maran, de 5, Sepa, de 3 Juan, de 8 me gue Cosvo, de 28, caiado,comerante Jost Soiao, ce 8, carintera, 0 tic aplido loca José Maria Rios. de 30, comerciante, casa Wn Nicanor Rey, d= do, vive con Nican ia Rios, de 30, comerciante, casa ; {0 aos El afio 32, Femando Rios era alumno del taler Martinez Coello en el lado det Cerro Aa severo Poo, de 4, comerct, cons ho Sere, de : ; Francis- > Gates, de 30, asad, coment, cons ho rrancieo Gates eo, ceunafe \VECINOS DE DISTINCION: . El francés Santiago French, de 23. casado, carpintero 4 JOSE MARIA ESCALA. de 50, soltero, comerciante, con su hijo Jose, J , 27, comerciante oneal Manuel Pérez, de 30, casado, comerciante, con Bonifacio, us hijo. jntero y Serapio, de 6, sus , a i MANUEL ACEVEDO, de 40, comerciante, casado, con su hijo Mar de 0. 7 José Comejo. de 30, esclavo, sirviente, soltero, con su hijo José jose ¥ 2 afios. opus WENCESLAO ECHANIGUE, de 28 afios,casaco, profesor. con ri dos sinvient de 3 afios cada unoTienen José Alcivar, de 18, comerciante, con Miguel Serrano, de ciante se FRUTO LOPERA, de SI, casado, comerciante... con sus hijos Ramé 18, Fruto, de I Jace ene 4 sivertes os de 30 DARQUEA, de 39, comerci a: is oe son Exteban Luge, de 32y Fax Luque, de 20 aos Ceemos aut los 119 | iz (ove! oBeues eqeiou anb U2 ese) euIs e| UB OsEDE 0 €> -y20 Anu €s9 “22 eIua1 Bnb '3S0F 212353 05 2P AIURDIAUIOD [2 OWEN | U2 EAA 6pBI UB anb OLDIP soWEH, onnva 13 Na IWzive vrs WPSIA WNN “W1¥2S3 SOT °S"01 ‘euoes ‘3p ssuoneypou se] sepo1 LOD ‘seZINb “{afeuosiad ja aIsa SH? “soUe +9 SO} © 69) Ue WI Us QUNUL f ejuuBUIA eNUOD JeLDN} eled “cUeTuEy eDUSD JauBg ap pepa_I0s e| EB /P 9DUNY ‘seIss0d seuNBIe o>y}and “sg Ie OBsl ep linbeXens ua gin uaInb “Eeg] UB ZeYeN}Y Ua OPDeU ‘UAYEqWIER ap’5 Os|2) ouerusd ompaul j2 opeyesBoIg ns ap soulaqes 2394 OYOPOY Jog Ie"wnu ozesequuIyD are> e| ua 06g] Ua EIA eno|NY OMeD er UN anb USP o} 5g LeUORS 10d oxsandns @rqUOU Un ary 0 “UBJeqWIEg ep EnoUNy euy sIUAWI|e=! ONSIKe O1B¢7 eqjaune> oyqey Uod gfeuiowe as f ese> erdoid ns U2 Os -3]u09 85 096! Jod soW je ‘seUeD auaLUIEIO) seZUAN Sop K a10 ap solo=IuE so} gua ‘sazo1ue> soreled ap cual ese> ns ele ‘PEpIUeDUE Ns Ug sajesu@wod sauanday srs 8p oun ela @Bruxeq sepoly Jopop fa'UeCeNs=28U 0} sauaind ered ez $00 8p uaiquics oz} “saiqod soylu exed ese> Ms Ue eFanose eun oZel eDeY ‘uge ‘UegeEN! & uegezueD ‘ueWIOD anb Ua “saigod soap e e1uiNb ns Ue PUaIE sopeges so7 “oyDeLDNUL jap Obie oziy as K epipad ugzeI Ns Quad ‘anb ‘euy euop ap souew ua seied e ouNn caseliy ja ‘saiopesae 5200 od soun ep souew ua oueyany (e opuefap ‘ounw eIEINW e| Ose {Ben 2267) jap eqefaye as ou eye anb sa cua oy ouesadeu 0529 us ey210005 eied “ewuinb e| ap ugad UN ‘eoue? eo apsap 105 “solo sns esesquinsap exse an sped! eed ow.cd “2n} e} enBe j2 us sefayau e1ed enuas anb ofedss lun ergey opuoy ofno Ua ‘toxRy UN ead Bj uB eqeDOIO2 “$942 -0U 50} J0d ejfes OpUEND “ofly Ns ap JanepeD fe opueDsnq ‘ou.0> ‘o}/98109 UN Ua ejos JeG0q e ‘seIoY seIUNSIP e mNes 3p ejuew e| ohawiode ayeynbueN ein29| eun “eanDo| Ns Ba, P JOLUE ap sey Bo meee w Cees P SUED JeNLODUS P epeiBsap &| Onna ‘exs@ epesey “UoYsasdap UEsB UD exes | £ euanbad Arw peps ua pus nud BEM AN SPEND OB fs O7eIeG Un =p ‘Ensen eu IN ua sendsap a20d Bow UaInb ‘oBuIWUO, > “Uarequieg Jouas Un Uo> senda rue P OLN OU OstD enolITy EUY 24gU Usd sendsap o20¢ o1aIe) f oss (pubs d ap ee sauce arciancid § 030d ap ere 9 “seyan ap usDeI 1uinb un opueidio9 ‘sted ows au lu! 2388 Ua ope160) Ue} ous earn usu unBje eR ‘soue Bp ‘euy ely ef euewusu re ts ope 2048s un euedsa 2p our ogi edey anb sopIaroas ap rou un 4. Elda ns UB oqaay eubes soUeD 1eU eISKiOD js ean SYNAd S¥T Na Sauaod vave Wanzsa wNA OS8I NA WAOTINY TONVasa 13 “+-01 sorequeg, | seiopensag [:sovaiquiauny, | ssovajanasy J saauey £ soruebrp € jeurey sanses sovaredez 44 seuo1en satuainus £2 ssovemudie> S@ ‘sauepiawo> SOO ap sajeI0L SVE € ap ‘eze>) seIODINV Kg $P “oFF#SNa SOU SO] MY“ ‘oImUeD ‘OF 3p ‘exeuiaL4 euEW as0p ‘Ambos eran panamefios y el debia ya estar viudo de una sefiora en Panama, caso primero muy joven en Nervaéz y después, por 1852. con la piurana Luisa Zapata Rivera, fue en 1646 vecino del Sagrario en el puerto, etal manera que muy poco despute febio haber pasado a Ciudad Vieja, Sus tres hijos, aparecen de duefios de casas en 1890: José en Clue (fad Vieja en la calle Aguirre 210, Manuel en la calle Caridad 8 y Miceno, en la calle Sucre, muy cerca del Astillero, Don Manuel Escala Narvaéz, nacido en el Sagrario en 1846, criado en Ciudad Vieja, casé en la Catedral en 1874 con Z: os. teniendo 4 hijos. En 1919 aparece censaco en Las Pefias, en la coca num.129, hacia la orila del Rio, muy cerca a los Gomez Gault y ala vila de sorerague Agulre: se dectar® de 70 aos, viia con sus hijas Mercedes y Zola, poseia dos sirventes nativas de Guayaquil y de Ambato y tenia como ama de llaves a Aurora Moreira: para entonces ya estaba viudo. fueron sus toria Garcia Espi- 3) Eumelia Escala Garcia, nacida por 1875, mujer de Eduardo Miranda Es- trada, primo hermano del Presidente Emilio Estrada Camona, padres a su Vez de: Francisco, Juan, Jorge, Hipatia, Eumelia, Marcela Ge Pas. mito Yeaza, Inés de Fuga Dillon y Eduardo Miranda Escala, nacides o principios de este siglo.Esta familia, as! como sus primos los Mango \ivieron por 1930 en Las Pefias, en la Vila Maria de don Enrique Aguirre. Carmen Isabel Escala Garcia, nacida por 1877. Junio de 1908 con Alberto Manzo Benites, también residentes en la Vi- de don Enrique Aguirre en los afios 30, con sus hijos: Carmen Ma. 46g0 esposa de Enrique Arbaiza), Abraham, luego duerios de ca sa ene lado Gel Cerro, Emesto Vicente, Leopoldina {luego de don Er. Fique Laad Delgado), Manuel, Carolina, Laura y Luis Manzo Escala a Garcia, nacida en 188, viva con su padre en las Pefias en €as6 en fa Catedral en ra <} Zola Es 1919 4) Mercedes Escala Garcia, nacida en 1890, quien caso en Manuel Luzdrraga Wright, nacido en 1876, en Ciudad de una de las mas cu con don sa, heredero losas forunas de Guayaquil, pues era nieto 122 Mb D LS Luis Felipe Carbo Amador Hijo de Don José Maria - (1895) 000000000 0eeseeeenececeeeelelese ft P ez 100; nag sp osod sa ‘oxsnGiny K eueW “uolary ‘saImy e1e2s9 507 ‘eBeueZM ap eouas ej eu ns Ued pepupan Ua ‘OU jap Ope} [9P ‘SeUad SET BP ESC? €18DI=1 €} UB DEBI bey OpUaIAN 1007 sSeIMMY EUOIDIA BYEDUIA EWIEP E| LOD OPESED any “6L8) jod Je2/eq ua opHeU ‘oUrewWeD ee>53 cAsNGMy Olly Ms “euqeUEW “esas “OW OUPeUIED eUIFEIeD UCD g 26} Jod JEZIER Ua OSE> ‘aIB|RSY Jap OURAN ‘ssp -a2u3/\ bIOYaS e} Bp Joule? on “egal Jod opPeU “eedez CIE>5g OURS (0661 epey gunw £ .ebeuezm off 2, owed sobiwe sns 53 eBeL.ezT] JOyas (3 \g) epNWA Ns Basod Koy anb ‘exanu ese> uo Luesein e} ‘sefoy ap epryn uopdssuoD & OUE> j9P Opal |e eDEY f oI epenua g e eyreno> eUN ZapURWY [eqes| EYOP E/OUAS Ns UoD eIeDs3 eBeL “P27 JOURS J@ QuINbpe -soue ZF elua- 956) UB anb aIUELOdUH UeI ary “EP “Wns ap Soye sa1ofew so} “seyag Se] UB OPWA JeqeY ap opsendel 13 ‘OU fap opel aise ap ese2 epUNGaS e| 2 dod uolany “Op SOUE Soj UF/SoUe Bi seuade ap BEEI AP ap bIes3 SApanssy\ CIOUEE EV OIEW WISEP Fa ope] jap se ese0:83 &| UB UEqEIOW ‘SAL 1 ‘0€ 0] BP EPEDP E] UZ Zee 1g tse? 21 Of { soue g| ovr) opuenn exsey ‘UegarsnUes 162109 Ie SeIP $01 SOPO 2 oppeu) ejeas3 eBeueery oluoIUy janueyY COUN of ns Me >P Sap “Ol |e EIS, UOD UarqUIEa “esoy IA EUDEN e| UB OPULIE Bp JAC UOHES ed oye atss ua sand °gZ6) emey seuad SET ap eSED e| orpuAd LUE] ET nbekeng us seluan> 8p [eunqul, [ap sosiiay odwian 061 A 661 U2 opseiduie ary UOD isd epeyu| Anus UB ef eqerse |e opUEND ‘OEE! UP sued UB EYINU "esDuesy EUCUUAY Ns © epUaDeY UN opalay aquauIe|os k —JOP -26nf wie ou anb ose—sueg Ua eUNLOY ns opideyp "2M PRAM eI UP $061 Us auped ns e oipiad ‘edoing e uowelew o2od e A +691 Ue SuPeL WF 1S P orpsed janue ‘eunzayag & PBeuEZT] ap OMY NUE YOO, ‘ound jap osueg sawiud jap oyenp A orsen ouesaidule OsCWEY [PP 1 COO 0 86 COO TSCSCET FUENTES DEL CAPITULO DECIMO: ') Paneles de propiedse de ta fta klein Modesto Chavez: Pact 985, rén de Cuda “dad Vieja en 1832, en coleccién SAG, voli } Pedro Robles: Contribucion, ver aviae, ‘Arch Municipio de Guayaquil: ce CeNSO de la ciudad en 184 ‘Arch de la emia Cas - 8, Guayaquil GI Atch.del Municipio de Guayaqui, Pedro Robles: Contribucién SO de Cludac Vieja en ia49 Lorenzo de Garaycoa: Los Garayeoa, o Atch.de Pio Lépee Lara, Gi 2 la", Guayaquil inormes sore da Rita Robles, atl Saona: Rietande en un mar de recuerdos 166, ccI6N SAG, 1993, (4) CO. Henriques: Guia de Guayaquil 27 1890, Nex 3 -w York Diccionario Biegrafica de Perez: he Ecuador tomo vil, p¢.a8 Sibloteca Municipal de Guayaquil, cens censo de i949, Ach Histrico de Banco Cental, Guayaquil, ¢ ae 19 Enso Ge |919, Informes de Rodolfo Pérez Pimentel, . a "0 de Ciencias informes de don Victor Pino Yer Garay y Rubira: Inmigrantes en Gi (4 pane, rev.Ceniga, 13, Quito, a ons 124 CAPITULO UNDECIMO ‘AQUELLOS ANOS CINCUENTA ILL Don José Maria Carbo compra en 1854 una gran casa en Las Pefias. Sus inquilinos los Avelln y sus vecinos los Yeaza Paredes. IL2. El General Presidente Francisco Robles y sus dos casas en Las Pefias 113. | barrio en el plano de Villavicencio y el fuerte militar de (853 IL4. Las Pefias durante la invasion peruana de 1859 y 60 ILS. Manuel Rendén Trevifio compra casa en 1860: la in- fuencia del cacao. IL-1. DON JOSE MARIA CARBO COMPRA EN 1854 GRAN CASA EN LAS PENAS. LOS AVELLAN ORAMAS Y LOS YCAZA PAREDES. José Maria Carbo Noboa, hermano del famoso repuiblico don Pedro Carbo, nacié en Ciudad Vieja el 30 de marzo de I8I2, en la casa paterna de Malecon y Roca, hacia el Sngulo norte En 1832 vvia al final de Ciudad Vie- |B. Junto a los Piedrat do de la casa del Cénsul peruano Mauricio Vargas Machuca. Se cas6 en 1834 a los 22 afios con da.Carmen Amador So- tomayor, nacida en I8I9 y heredera de casa en el Astilero, del 35 al 38 es- tuvieron avecindados en Ciudad Nueva, el 49 aparece en el Astilero en co- sa de los Amador y como hacendado, el 52 vivia en Daulle, enviucde por es- ta época y hacia 1854 compré casa grande, con amplia playa y en el lado de la Orilla, en pleno barrio de Las Pefias, donde vivi6 6 afios, por lo me- hos hasta 1860.Allé llevé a sus hijos Angeles. de 19 afios, José Maria, de 18 afios, Manuela, de Ié afios, Esteban José, de ily a Carmen, muy pequerita, ues habia nacido en Daule en 1852 £156 casé de nuevo y en Ciudad Nueva con su cufiada Estébana Ama- dor, que tenia 33 afios y fueron padres de Luis Felipe, jefe del ala liberal aris- tocratica en Guayaquil en 1895, junto con don Ignacio Robies. 125 au WW tendsou j= eqepanb euy clues oueD jap eqund e| ua ZaA NS e TEI [BUEN Je equIse {e>1U> -04 0} onnasa Spuop) 3ns [2 EDLY SONAL 0OZ ‘BsOAJOd &| ap OUSOdap ja eq 2452 “OUNBD [ap SesED Se} ap seNaP JOY aje> e| eDeY |] UECEpaNd anb essu -eW [e) ap “CURZEIeNy eC OUIWED [2 UB eX LENS as SeseD b SeUN ‘Ope| asa tua anb serepe anb ey‘ou25 j@ eDeU UedeP ¢| opparade sew sezinb op 2] [2 bie anb epuensouiep ‘eyo e| UEqeP QZ Sa/eNd Se Bp ‘SeSED SE ap sopapaure egg UB UeIUAY “ODUaDINEMIA aNUeW UOP UNBas seyay se] 281 N3 UVLITIW S1N3N4 13 A OIDNADIAVTHA 30 ONW1d 7a NA ORY 13 “€ ‘(z) ‘sapepard 01d sexsa ap sued euang ejuauew sajqoy eMmuuey 2) ‘Sb A yEGI eIseY SoUDLL 9 Jog “sauo[nw sefly sop sns e osed gig] ue opeub) uop ap auanuu ee ‘a -uaulennadsai 6 & 7 sosawinu so 06g] Ue OPUSILES ‘O8Bl EEC EPIDINP OPIS igey “au2D Ap eSE> @} aUed Ns Jog “OE6! Joc epipuan eras ext0 A ezeLH2A 2p sejaoy ejaciey efi ns euapasau eun ‘sauied sop Ua eSED e| CUPIN “96 Jp @pueID ofUedU| jap OGany aluaUeINGas uaInb “uegarsnUs saIqoy OD -2U5| Uop ap Japod ua ef ese eftuG 2 ap ese> ereDIa & O68) EAE ‘sest2 Sop Ua aluauuLoUeIsod eeUORIeN as OM “2D [ep ese @| seMUaIW “‘e1OUES EUUSIUL e} E ESe>D B| UaPZD SaliAy SO} S81 JOD aiuaweinbes zenbjey sauiy ovjsaouam oUeUUaY OWL ns ann “apucs6 se anb ‘Bsc9 cieniat b| UB eIuay [2 SeNUBIUL ‘Soxns So} UOD aA\A BPUOP ‘OH -2D [@P Ope) |e ese? eUN ap eUaNp sa EIOURS Ns {UBIO eRUeD Jod “‘TUEE 2 Ue opeuiarsep eqersa ja opuend) (/g] U2 eX alad “eAaNNy Pepnid ep OUP -2) any Ip IE 6E IP “ seuENUa/ UaID se] Bp ese>, PEW e] e Bua ZaUaLLIC UWS ap ese Ue ‘alalinsy jap oled ja Ua Z[pl UB [e1UBD P QDEN OSWN3d SW1 NA SWSV2 SdUL SNS A S31GOU OISIDNVY TWUND 73 * aBne ns eqezadiua anb epou e| ausicju0> “Ou “yeInus 2p 125 olgap “seuag Se7 ap ese> ej anb “eraUeW Jed aq yenIde veU “95 anbied ja ua ‘oper auinBy so| ap ese> b] € A aiarsy se} ap eIaN>s CI EC 921 ohitensbonie EAsofiy 6 us een, 5 1@P eInboued e us GU Eat pupae Sere Lope ae @P osuad j3 ug PHYO & 8p opel j> eey UY ewsey 4 (satue fAIUE seznb 102 SOweUpOg eUOr esa ap eu, ‘6b8I U2 oppeu ‘eze>,. Pury ZWD ey ut ah 1D uy uD S9fly sns ap ano ‘sspaieg ezea, Sese> san e sopet I UolaAnisa eze: 21 Osel anu eonp urs anb opuanys sro Oe, 18 uPtquier ‘sauce COGN eyag on 18Q eS0y UO> ose> B "eyed sy ap e i ul , muse Iba eno Sead Se7 Ua ese> UBL Iu pepupan e} anb 19 Ferpaie> ©] ua ose> BSED |B ‘SPUay sey ap sey eli, pepnia ua EIU} | UNEES “eIAC e| ap ‘A OURIOW e105 $0} ap aed 2n9 fe “OD3IeD so) K ope un 501 8p sopuanb én sounan ietarmtatse irate O15 bb 13 “efein, ae =H on Veioc a nan rere P opepeisen uegey as ‘b8} epey 7 1,4, LAS PENAS DURANTE LA INVASION PERUANA DE 1859 y 60 Ya sabemos que don José Maria Carbo, compré amplia casa en Las Pe- tor se dedicaba mucho a su hacienda La Carmencita, a orillas de! Daule, fue luego legislador y por fin, Gobermador del Guayas, del gobierno de Robles En julio de 1859, e! Gral, Ramén Castila, recientemente elegido nuevo Presidente del Peru, cispuso el bloqueo de los puertos del Equador, para lo cual envi al almirante Maridtegui en la fragata Amazonas, éste en el rio Guayas hizo la in al gobemador Carbo, que misaba estupefacto desde su casa de Las Pefias, pero luego blandiendo bandera blanca, se retiro a la embocadura del rio, 2 sequir sosteniendd el blo- queo.(4} Por supuesto que en previsiin, Carbo habia mandado dias antes a su mujer y a sus hijas, a casa de la madre de él, dofia Josefa Noboa de Carbo, ala esquina norte de Malecén y Roca, a unos 800 metros de su casa, en prevision de lo que podria ocurti 1.5. MANUEL RENDON TREVINO COMPRA CASA EN 1860: EL PODER DEL CACAO Desde 1844 mas 0 menos, don Manuel Rendén Trevifo, se habia dedicadio a comprar haciendas en Balzar y a convertirlas en grandes pro- ductoras de cacao Habia nacido en Balzar en 1823 y era hijo de un médico cuencano que anduve de aventuras por Guayaquil y Ambato y de Isabel Trevifio Barboteau, balzarefa, que habia heredado algo a sus padres en ese sector. Don Manuel ya rico, se casé en Ciudad Nueva el I de julio de 1855 con Delfina Pérez de Antepara, que tenia 24 aftos. EI 26 de febrero de 1860 compré una casa pequefia al hacendado Manuel Herrera, hacia el lado de la Ori ventilo, de los Lozano, Rojas y Mt simplemente para invernar, pues el mas que se tenia playa propia y se recibia la brisa del rio.En I86i Rendén se empadroné en Ciudad Vieja, como hombre muy rico, tenia 3 sirvientes, un paje. una criandera y una camarera, CASO UNICO EN GUAYAQUILAL vi ima de Las Pefias era mas saludable, a 128 Ya en I861 don Manuel se trasiadé con su mujer y su dos afios 2 su pequefia casa de Las Perias, ali nacleron Delfina el 61, Carios 2162, Eduardo el 63 y Maria babel el 64. En 864 una epicemia termind con 1a vida de Delfina y de Isabel. Juan nacié el 65, pero musié el 66, mi @1 67 moria Eduardo de 4 arios. Regresaron entonces a su casa de la clu- dad Vieja. donde nacieron la segunda Delfina el 69 y Adriana el 70. La muerte de 4 chicos produjo un dolor muy grande a la sefiora P&- rez, por lo que en 1871 se trasladaron a Paris, donde la seftora -que hacia cr sis maniacas- se dedicaba por temporadas a la pintura, mientras su marido velvia al Ecuador, para cuidar las épocas de cosecha.La sefiora muié en Pa- fis en IBB6 a los 55 afios y él murié viudo en la playa de Cannes en mayo de 1889 alos 65 afios Era el poder de la pepa de oro (5). FUENTES DEL CAPITULO UNDECIMO: MN Robero Andrade: Autoblografia de un perseguido, 2 vels, Cuito 1994. Pimentel, Guayaquil Modesto Chaves: Censo de Ciudad Vieja en 1832, en SAG, vol.6, 1985 ‘Archive Muni io de Guayaquil: censo de la Concepcion en 1849 ‘Arch.de fa fia. Castro Tela, Guayaquil Arch Sagratio de Qui bautismos 1644, Fichero Robles Chambers, ver Avelian, 2) Informes de Pedro Robles Pedro Robles: Contbucién ‘Archivo Nacional, Quito, censo dela Concepcién en 187 C.O.Henriques: Guia de Guayaquil en 1890 scritos de! Dr. Francisco Urbina Oniz, Guayaquil, 24 agosto de 1992. ;cendio: Geogratia del Ecuador, New York, 1858 Francisco XAgui 0.442 129 P20 0000060 0000000080080 0000600609 04 tet oft § FIO ‘opese> ‘og 9P "E1503 UOUIEY ‘OZ Bp “oreUOA eUEWY aS0F “6I ap ‘olnerY oDUapTig ‘abniup2 e| aaiede o2odwies ‘opese? f 99 ap ‘uaseney janBiW ‘of “MUL Ns @oaiede OU ‘opese> ‘OE ap “eysy ODsDUEI4 :s=eIUEDISUIOD S07 [g 9 fe103 ‘ewunfpe eun ap euanp ‘suai ~inuo2 Ns apared ‘pepa ews &| 2p "EDeA USUUED ‘bE Bp “UEIOW jane -2W ‘eunfpe euadind eun ap cuanp “Se 2p ‘epueubelin euenr ap opi “BU ‘OE 2P ‘SeI2IOWN UoWIey 2p ‘czuog EUOWIS 3p OpUEUN “62 3p “eno #52) janueW ap ‘ove |Z ap ‘saUan4 casouely ap uela ‘seuadind se] (e a *UaINBIs O| Ue sowenuOSUe sou “so!206au So] opUeDYseID K sand isy SePINDU! UeISe OLED jap ses “£9 se| anb e2a1ed oB1equie urs sese> o¢ SeUN UeLE|nUUIs anb ‘sou spina “Ul “Ietoa us scuosiad 91z UEYSUCD’sO>!UIQUODS [se> “seUia) SUNBIE JeIU0D souuuajeud anb ap ‘opel ow un oj9s soaiede ‘gaz | © Sez SeUIBEd sc 2) -SpIMUL ONSENU ap Os29 [a Us- en anb ‘OsUaD s159 UB SIUBWESOUDg 1981 N3 ON3YOW VIDUvD Od OGYNaGYO OSN3D 13 “TZ 22i9d UppUEY O19 UIpSET Ia “£°zI esl 9 uoiped 13 9°24 ou “29 8P 22405 SofBH 50] AzawiOD ena eYOP ap ese e1 “<-Z1 is 1981 "up2ds2U05 @ 9p osuss edeziez | eqepanb uny oz) EDeY eueIpHOND EPI 2] “p°Z} IND ‘euopeny MO TePUroid Of SUC ‘souersiderd sopueIS f sose ‘086 999) U2 souag se] ua SPue6 f Sostewior eB oui fri id nN @2Y 25 OUWILY OSAMU Sp eUOIsIY E| ‘aN CUNd UN “EZ 2961 “SION 2 “souesuaN5 sauabig sos, Joe xeyy Inbeke5 ‘opatio] uapreN @ ap wary 0621q uop X cog] ua eiunipe ese> e exduio> Uopuay 7-2) oes Ud 72d OYeDOH aD LaRy PAE “HON 2 $380Ip so) ap 1981 ua OUBIOYY ePIeD Jod peUDpIC OsuaD Ig “121 O10 12 SeuaWatOH ouLaNS |5} ” “ODUTYu4 sopENDS uD WNVIDUYD VOda NA SYN3d SW7 Soasep san soy -zaipy ogopoy OwW1DadonG O1NLIdv> PAL Ouse ey 2 ap-uaay a a) A VE CON sus hijos Rosario, F; _ Recorder ee ea a Un lanacio Calderén ena casa enn wan eae intero de 40 afios. que vivia 16. ae 0, lgnaco tat os 6, mans el ya ¢ itado Miguet Lave roe yen, de 60 Sogi: de 50y bradorTaea Gomer de 60 io, ONE Ya taiba de peo, Fn etn espe oe ee 9 en el lado del Cerro, Bitanes, de 28, Sastes Fores Jrain i. 26, He lando, de 26, total 3 he Boyero Jets Teranova Panaderes: Francisco jy Cloarteros: Pedro Po mbar, de 42, alfabeto, c Pombas Joaquin y hana vascuer a naga Carpinteros: Jacinto Santillan, de 26, J es 225, de 25, Narco Postoua, de 3 eee” Zapateros: Juan Cay de 60 Los alfabetos Antonio Monio Escobar de 25, con s (2100 Lecaro, de 28, cc Carolina Magualon ce bar. con Pedro Bermeo; total 6 Wjos José y Carmen, 10s. Total 5 Ruiz de 25, Zoteno Cabe- ez, de 34.luciano Pacheco, de 42, Felipe Moreny 4 0. WO Domingo, de 9: r- de 6; el citado Pedro Pom. Conclusiones: A) 8) Se mantienen fos mismos apelides desde la Cok e lonia Patece que los propietarios anteriores, fueron fiendo sus casas a pietarios anteriores fendi eens mayor poder social y econémico ron rea eon Y 58 fueron retirando 132 RENDON COMPRA LAS CASAS ADJUNTAS A LA SUYA. DIEGO NOBOA SE HACE VECINO DEL SECTOR EI 26 de mayo de 1865, el cacaotero don Manuel Rendén Trev compra a los tres hermanos Lozano (M.. J.¢ lsidora, segun la escritura) ai como a FRojas y a Vicente Mufilo, las casas aduntas a la sua, a orillas de! fio, para ampliarias y convertlas en una enorme casa, consiguiendo asi su objetivo Vale la pena recordar que en 1832, Tornasa, Miguel y José Murillo, tenian una casa al inicio del barrio, seguramente dando a la Planchada, Ane ddrés Rojas tenia en ese aio la casa 284, entre los Reinoso y los Escolar. ya fuera de la calle En todo caso +y esto es lo valioso-, en dicho afio de 1832, la casa 275 era de José Joaquin Lozano y quedaba entre Juan de la Rosa Morillo y Eusebia Vaca, vivian alli Norberto Rojas, de 20 y Agustin Rojas, de 19, dedi cados a la carpinteria y a la zapateria, también el curtidor de I6 afios, lide- fonso Paredes. No cabe duda que es la casa que estamos historiando, en- tendemos que Rendén compré tanto la casa de los herederos de José Joa- guin Lozano, como a los herederos de Juan de la Rosa Marillo (Vicente Mo- }y de las tres casas hizo una sola, Por otro lado, el ex Presidente don Diego Noboa Arteta [cuyo abue- Jo don Lorenzo de Arteta fue vecino del sector en 1736) sanado por el Dr Honorato Chiiboga Najera, de su céncer escirroso en la lengua, decidio por 1866 adquirir una casa hacia el lado del Cerro, signada con el ntimero 29, a fines del siglo pasado y decidio donarla a su hija Chepita, recién casa a con su primo Jacinto Baquerizo Noboa. Por supuesto que, siguiendo la moda de la época, era esta una simple casa de invernar para el ex Presiden te, pase all os uitimos 5 inviernos de su vida, pues murié en 1870 a los 81 afios en su casa de Malecén, entre IO de Agosto y Letamendi, alo cua das del sitio que estamos refiriendo. 12.2. ofa Chepita Noboa de Baquerizo, si pasaba afios enteros en esta casa de Las Pefias, por ejemplo en 1869, 1871, 72 (en que nacié su hija Eur genio), 1873, 1880 al 82, etc.-En los afos inicales de este siglo, decidio ins- talarse definitvamente en esta casa -alld por |906- junto a su hija menor Eva y al esposo de ésta Dr. Alberto Hidalgo Gamarra. Dofia Josefa murié en di Clembre de 1933 a los 85 afos y su hija Eva, en 1972 a los 87 afios.(2) 133 set “81,419 j2 Uorezadwie anb ojeiy ap seougey seuen sey “Z58] aps=p cruel -SuonUN us seuosied 09z| eled anes [3 'ZF8l U2 epepury oMEse ap e> tug Guetuud e| ap sanen e [elasnpUI ojouesep sewud j2 yeApe anb eIgey 1981 ue satueugeu QDO's| eal anb ynbeXend ase us ‘cbrequua us 'uoDa}eW [2 10d K auDoU ap soased so) sigepesBe UeIa ‘seye> 2 { queinesa: us sevadxe uese seiauud sop se) ‘sesuaixe UBs2 “SOUND & sajouedse ‘soueyen! ap se1uojo> se} “a1soBe ns uepey sessuuersaid 50} 0105 £ 26ne ue eqerse ou oisiewo> ja “esiepuayap e1ed sefeneu Ueqeuod sasafnus 52] Sepuoy sej Ua ‘23U222p [e104 O9s LN eIqEY OU 'souaeM so] EXE OPO 21q 05 “epUuNge otuer Un ei@ CUEDIES eDodg us Nbefens us epi E7 soBuoy 8p pepwiaysod e ua eq ~esuad 25 ef saauoius sand ‘opeles |2 ue soueg eqepUsUICDal as ‘ensIsiad leur IS “sewows so) UeqeU)UH2 as JenD O} LoD “cauetp Jep © eqeBay A eq -eandsp eaueid 2] anb epsp as sand ‘ald e| ua souRs5 50) exed -ojwedeziee sow} Ns @p senen e- oIpauial JaWIUG fa “OUeDUIeG OWIOD “opesed ofS lua opusts UeInBas seuay se] ‘sopiunosuen soye 09F 50j ap 1esad y (2€€ 1W “opuryoug Jopend3 [3 -Zatee'y) -Jouedsa soqes o1e36 un sfesjed ye uersud “aula jap sepeuojersa sezoup sey A seuag SE] ap seseD se, wiineiwayzavz v1 vavaand NNY #0281 VIDVH WNVIGLLOND WaIA v1 “b"zI coptiawica ns ap exede> “58 35 OU anb & ‘euland e| Ua ejsuaLaD osnd a] eanbieg ‘e15 J@ anb f ou Je eqep anb uppenqey eun ua czy 0} auewinaNy anb ‘eun| ap aupou eun ue 4 9981p a1grmDo ua osnduioo 2s eD/snu e| anb S2/p z2/24 oVlopoy tuodayew A sen NOG 3D ese eUN Ue 878) US OUNUI ‘aueWnaN Bp epnin e7 {¢) ‘ozuarbeg BOgON IaNUEWY ap eseD e| K OGYe? UBNA 50] anus “Oj20D uNsnBy ap esc) 8] Ua cued (2 Ue ODUaLLE ap eM onsaeUL ja [9g] UTOUNW anb UB ‘LIP 8581 8 epunBas e) 41 fe 1p@] ap epeioduien exeuiud ej soperdg ja Ue SOUT £2 Own anb A ssouey ary auewnany anb sepiosai euad | eBIeA sid @ ojpiad as 1ye as K aBrunseq Omuie) Uop © Uoeaseud 2} 35 “eyUe) e] eYUa) anb cDIsnW e| ap eIdoD e anb- vet SPwape ofigauquunisad ns eva ess sand ‘ued opuaiwos ‘eoisnu ®] grqua “Se alped ns anb ouuyeescy evop ‘uopuaniau ns ap aued ene ug 9359 eBanua “eosnw ap Sajaded Jod ueBuan opuens "es0y :0fip aw ‘sey ssulopueBanua Ataded ap sefoy se) wo} ‘oueId jap euary Ee] PpeuIaL yeu “ODEN OUWIH OUSNU ap erisnUy PSOUuaY e] ap UBUD je aysa ay A tes2 ef “asaqes anb 0} eBjes S@IUE ODED “9201 K OUR [e QIUaS as sper SP SEA04 $0) NeUDs® & osnd a5 sandsap o3ed X anBanua o| 25 eISNu siquosa Pied jaded aweg of out A i © ousey aul “Z se “aLpou eun ‘uy jy “ojoase ja Ue sesnoxe| sey aiuswienanu olsd “epefsuue e: Roma psn 2 eaigu3se anb e ‘eareGau ns ap Jes | aiduiais eenbieg m5 1 -YONSNRaq Nva! 3 NOR v2aqwonea Vivaah 3t vain venNoSe ene 22003 73 YDONODIY INONNY OwBNWaIXa OOD 7a v snb opuetod Fe oad sp atbefeules sexds3e eppaduu 3 eusapousns sand ‘opastsal exe 2s Bp ved euoDeu UpDUe> eun ap eatsnus ej eaiqunsa anb eied seumocre, SEIS? Praninw opiana: eey aiped im ‘ou jap eo e| ap ese9 ciao & Bs NBs 9x7 30 Opava ODUADOLSREW 73 Na suEWINEN $0) soweaene, SH JU0Z 9P a12r Bulwouap 25 foy anb o| ‘inbefend ap seule ap anuen “Vewio s@2uaIue ela eanbie oupunoes "5 Fy “998] OUe ja Ely rersandsay zou P>IsNU e| UaBUO anny oWOD? ua? “Leysoy eyop souebiq, Se UB2ID “62'Bed ‘Og6 sp oYsoBe ~e2iand ‘opante 'y soue> exspouad je “TAN 8p My e} 8p UPDEIEDap e| aIq “sly jeqund ase ain ~euoIeND3 JeUODEN ULI ap A ssuoua uoreyqey ese> snip 8P bl ap oyeiBayay (3 ue sep (04284 [ap jeDuasaid oBnsay “sue ev yeu} Eqerud oWo> sowaua) ‘oDLUI6 SSP OpIpuarad UeY seuosiad seunBye anbuny S318OU Vins W730 Ysv> vuazusL 11 Na 9981 N3 SWN3d SV7.N3 39VH 3S ONWIH OULSANN 3G VINOLSIH ¥1 F3AWI9 OLNNd NA “E"ZI bbrica de gas en el Astitler, aparecio en 1866 y el 70 Sin embargo 1 69 se inc m6 ef Hospital Militar en [ buenas y malas. (4) 12.5. LAS CASAS DE Dow, DONA PETRA Y LOS VIEJOS GOMEZ DEL BARRO Dofia Petra Gomes , 2 Castrilén, Jer de Antonino rhe herencis de are: Seu casa en las Peas hacia 670 a Eun cae rata, Antonio Gomez Nobea, muta eh espe 2 este el padre 2 Goresting, eae padre de Jos Bate ran 902, Pade de los Gomez Castlon do oe ooo Ont, nia casa propia, fi era vecina de los For y rae naci ue es seguro es que en vivia en Ciudad Vieja, en, fel bao deb France, coneciges vecinos de ese bam rt Poet Los Gomez eray 2 eran muy vies en

‘SOUR $e S0|E +06) UB IMbeAeND Us cr ToMWW ‘Ojal UP B;NEQ U2 ePIDeU ‘saiqoy BP sel’ UETAISMUES UaULIED Ouua> Taq OaVT Tw NaGNOdsaa40> SWSW SALNAINDIS Sv7 3ND SOWSauD UUoDeIeNN [aP SeIUEID:aWUOD So} ap JO1Das ja UD “ef “SIA DepNID eussWL e| Ua ‘Z9IeZUOD anbm so} ap ope| fe UEIpISA! 191 UE ‘A musuuoumury ‘soue €| ap ‘olpad A ofeiny ‘soue | 2p “uaUlieD ‘sof sly sns ued Ki9g] ua cuand jap umides “RIN UalieR OlaINY UO €s8i 2052p epeseD ‘EAOMOW o1apIO> saiqa4 UBULIE> esnaod b “epeUnD 1s “IIe BIOWN “eUy K ojainy SOUIL Sofiy sms Lcd ania “eKoUOWY or@pI0D saxg24 O2suely ‘opueW ns ap epesedes wise ‘soUe Op ap e120 auan "E81 J0d EaUaND Ue EpReU “GlapIOD se1qay ap SeUBpIED ZOUNWN PUY! ‘euinbsa e| ap ese2 @1 ap ouane ‘sapzied e224 ap UOWIEY ap efly UN LOD gegl Jod PIBSeD oDsDLELy sequag abr euy eyop £ apjesiny eanbieg ousundes ‘e152 SeIp -ed sns o> epnp Us UaniA ‘soe g ap oulL ‘enibr7 eanbieq orsDUe!4 507 OURUHEY ns A soue Zz ap o1uel 10d £ BF od opneu ‘obuOG (086! UP UBhof gun i2 2DUOD “eKenN PEND Ue UpISE eA IL jap sop 21p2u) Bied ‘eIO | Ap ope} > CIDE ‘OUIAALL UOpUaY jenueW\ opeUTD 1S 8p bse> UB opuEPUALIE EPNP US ‘efeIA PEN UB IL 99 [PP UDI “3INn "euedatuy ap 72194 OUesoy UOD 99g] 40d OSeD ‘eUENpY eI ap al -af any (osen ouueU! UN ap cr2IU) Seg Jod opizeu ‘eIBNbz, opiewieg puswieis) esoy £ ouig ‘cos}puels:UOs “seyag Se] Ua Soft € ns ucd UaNA [28] UB “OUIAALL SEDEWY So} ap E2189 A sofiy ¢ sns UOD ‘ef “2| PepNID UB UEINA 9g] UP ‘SEBl Ue EPIDEU “1S esoy EUOD UCD 9EBI Us 9Se9 ‘{IpuaUiei=7 ap adiiay 2507 s2201d [ap ofy, ejanzauay “UegeISa Ues ua +e] Ua opDeU ‘OLERETy pUEWEID] OMS JoKeW cIUaBLES UO e} 2p ope jap erans=) e E1B ab ‘ooMod ound NE ‘ajG0y JID [ap eS29 e| UB UIA ENP UI saInY OPeINY s210}00 UO) +96) 0d 9se9 UaInb eg] Us OPDEU “Zanbjey sai ORIsaIUANK Olly Ms | BEL U09 ann sor 29 43 wnbexens ua ue, k ‘ EER OF $96 cid OULU O} Jod 3INEQ Ua UoJaiA! (Saqoy jrup ae. e iat oe wn IN OMIA j@ Ud iggy UD ameG Ua epeey /aNW “208) U2 aineg ua z epese> ‘sour SPPRU 'SeDEW Zenbiey Basor (2 40 2 Jod epednoe oBan chee a 259 exon, 3nb "eosnuiss auinby ertedieg stn oe eaRuOR 3 'd JaINW ns uo> Sapavey ex xe 24 UG ‘uinb e} uzyeq ss Fuend ja epnp urs ex £ ast hl : oA seuotied o3¢ eqelIey as ‘evens 1 U3 @Nb OpuPjoUe eee manated ‘Buin e} essiany) sou PNP ees ‘satue soup zayp UP sa1uevaeY 099'0) soun ey s3fen sey ap and sew 006 uerqey anb ua ef31A pepnyp, (8130 Nouava 13 “9-2; {5} z2wWo5 owowy 219 ouanp of 199 nag ap opucw 2 he 212d @P opUeW 2 saui01 ou Ie OUC20) $0) fore sey woes 18 UO OPDEU aie aio rae Gee “Pur Soquue “3/621 sauoy janueyy £ A ‘upIGeIA euene selhui ns tics 2 opyeu! ‘uoHinse> | veld ap sefased S010 Uewse Uatquie) 199) U2 soppouos S310 UoUiey 3p &| {seam ues eueyy Z9WWOD So} ap oueWaY + ee. M “UOILNSED A) zeUBIeWy oDs> dns @P Jousw upy . EDN Us ‘eagony eMng © & per ep op ue! S8U01 MDEUB}e oun sao eee CMU EA Dope SHEN © C12 'S\ UppOas CUS e UD suse stuawesoun 2 ZaUED por sa snr sofew Saupe id Semmes MEN cospuei4souou Ue 5 0) 3 PVA Pepr> SPs uoDoas | us ann zaugn ea AMEND ab oP 8 3 ‘one Uenr Uod epeses ‘gg SP ZAUIOD eueW ‘cneBay f einbos 10 “sz NN 'S2 ap ZaWOD eyanu SOUL So} con Carmen Alvé- lan en la misma Ciudad Vieja, 6s, con sus hermanas Carmen, de 40 y Rita Al arez de 30 afios. Fara el 71 estan en Las Pefias, con sus hijos: Anto. ©. N.por 1641, Micaela, n.en 1843, Francisco, n.en 1844, Carmen, nen 16 y Dolores, nac.en 1849,Para entonces rico Canales y su mujer Lu on Sandoya tenia casa en el Muy cerca a los Tola A Padre ya estaba muerto. a Sandoya Recordemos que en 1832, lado del rio, al final, entre Ambrosio To lado, en el mismo afio, Josefa Canales tenia la CUARTA CASA EN EL LADO DEL CERRC que tratamos, 5 posible que sea la Campos: en 1832. dofa Clara Barrén de Coello, era duefia ela casa 267 en Las Pefias, entre los Tola y los Alvarado, en el mismo lado del CERRO, la casa heredaron sus hijos Rafael, Maria de Jestis y Carmen Coello de Avilés hacia 1850, pero los dos cedieron sus dere. § a la segunda, Jestis Coello Barrén, nacida en I8I0, casé a los 30 aftos | notable abogado Dr. José Antonio Campos Barron, En fran duerios de la casa IIS de Ciudad Vieja, lindando con el pré. lendi, en un sector bastante medio. Para 1871 fa casa materna con sus hijos: Francisco de 30 an 28 aflos (casado con Dolores Maingén lier), Mercedes, de 27 tie 26, Angela, de i afios y su curiado Eustaquio Campos Ba. ‘T6n, de 40 afios, comerctante. JOSE ANTONIO CAMPOS MAINGO \do con gent de Ambato y Rie. ®, Por 1826, fue estudiante de ado de su pals en I85| por Napoledn ill. Arribé £152. slendo atendido por el francés Esteban Ca. de una farmacia en el puerto. Cas6 en 1857 con Elok li@ de su favorecedor, el 61 estuvo en aparece en Ciudad Vieja, aqui en Las Pefia- 10 en una misién francesa estudio de la fiebre 140 Ho-A-p Dr. Emilio Clemente Huerta - (1907) 4 00000060 COS 0 O000 0809990099090 0099 TOY tet ‘UOISUEW B| e EMPUCD anb eupaid @p e19/e9S2 BUN siuaWeNad eIUa end 1 ese epuadnase eun onrauew Sz@t EIseY UOPUAY! lanueNY UO DUNE ZoyOURS muDHy “ops Jopens3 jap senay uo!223|02"pa €p'6d “ep|p ozuai07 :UopUEY W 10194 SOAP SOUD nul Jod oyeg Jap 480010 Je pUNUAL anb o3sns ns jer ary OL -ye6e] UN e osaid je UOJeVeY sIUaINB|s eUeVeW e} e ‘=yDCU un euaige opepenb opuaigey anb spiozaisepadseny 50] @ e128 © pepnp ej e Eqenal| snb FICK |e osed sep eed uae as euand eAno ‘efian eun eupsid e| eaeuieD “auend un epaied anb "yaaGYN ap eiaie2s2 | 10d oj9s eusn ee Pplun “eys! Eun aseqeuuo) Pse3 e| £ umpel ja eIseY eIaNS OU Je ‘auary carew ap sep so} ‘Oued [ap e104 2] Ud eM 3 U9D!eq OAD apsap ‘ojansaaus jap osid jsp enbe jp ‘a1syiadns ej ‘sop somo Jod eperedas ‘sonsu € ap pepipuny “01d eun Uo> ‘oysue 3p o| Jod ofue| 3p souaw ¢z ap CUD 1d PUN eqeULOY f osid Jawud jap eUa|e6 eLdUE ej e auaIp -uodsaui02 ued e| ap ofegsp eqemsusd sefend |p “aIuaD 2.9 P| Ua ‘ajualy ns Us eed ap opedse UBIE Un ap eqezo5 eqeinad as oy 8 opueNd ‘ese> e| ‘salojid aiaos epemLens. ZaUad NOGN3H SO7 30 Niauwr 13 (z} ‘uguie> orapnosg s210 Og UO? 9/8] Us OpUNBas Qsed apuop ‘OUND e oBan) osed oiad ‘181 2 seYag 587 UB anin “950F [ANUEN “SeIGED |p aILGWOD [2 U2 OY TeI9 FP enue opuspequics euaid eun euapied anb opervasuo> JOP -249N| o68n) ‘uInbear asor ofly c3IUN ns eiDeU gZ8I US “210 [9 ap'ADIC | ap JemteU “eranbsoW sera]. UCD e9B) UB OWLS O59 'Z8B) a luge ap Z 18 QUNW “791 Jod efo7 Ua OpDeU ‘osampieA OWoIY janUe LL gsi ap “Sap "NED euy ap OPEL ‘eUIPY ZaLlOD o|Ged Oupay OYaNp Ns e EP -suauad ‘681 U2 $Z win [a Uod epeubIs ese> EWDEPONp e, ‘sandsep soye anb Jepio>al opuaigap ‘ousa) jap ope| je UB ese> QudWOD Z9BI Jod epnp urs oabans ns ap eanoq &| ap oBye> czy as OSs “eyewe VOSOHOSSHOSSHSHOSHSESHSHHHOSCHHOHOOCEOE desde la calle hacia la playa, en el camino o sen \dero estaban muchos jaz- mines esp Rodolfo Pérez: Enfermedades de antafio, en Ecuador Profunde, I, 49, es. en elJardin hablan pechiches, quabos, cerezas. ciuelas y 4) badeas iquaimente se dabar Rodolfo Pérez: Guayaquil hacia 1870, en Ecuador Profundo, i, 332 Primero a su hermana Delfina Pérez d nos que la fueron destruyendo. En 1895 6 don Victor, de regreso de Francia (7) ‘mismo Victor Manuel Rendon: “En ninguna parte experimenté, como en este jardin, a ale- gia de vivir. Fue el paraiso de mi infancia, en el que se me ntojaba que yo era el soberano de un reino, cuyos stibe. GBciles, pajaros y plantas, apresurados por complac: me, goyJeaban sus mas dulces cantos 0 inclinaban sus ra mas con un suave murmullo, saludéndome 2 mi paso y ofrendiandome sus flores y sus frutos” Cuando los Rendén dejaron el Ecuador, la casa estuvo encargada lequieta y luego a suicesivos ingui ya valla muy peco, cuando la vis FUENTES DEL CAPITULO DECIMO SEGUNDO: By ‘Arch.Nacional, Quito, empacronamientos Guayas i86i, ‘Arch.ce la fla.lein Lotredo, Guayaquil ‘Ach cel Muniipio de Guayaquil, censo de la Concepcion en 1832 Severo Gomeziurado: Vide de Garcia Moreno, Luts Noboa Yeaza: Genezlogia de la Casa de Noboa en Guava 6.0 Informes de don Manuel Suérez Baquerizo, Decaraciones de Ma.Eugenia Hidalgo Vernaza de con imagen viva de Guayaquil 1992, Guarderas. en “Un barrio or Racio Venegas, El Universo, 25 de julio de Carlos A. Guayaqul do: Historia de la Musica de ef de agosto de 1930, Himne Nacional, EI Telégrafo, Res fo Pérez: Biografia de Antonio Neumane, 9 Diccionario Biografico, to- 142 si Julio Estrada: Guia de Guayaquil, 195. arch.de Miriam Torres de Chinboca, Quito arch.de Pedro Robles Champers acl Suarez: Linajes de a Real AUciencia de Quito, los Aguiar, 1649 Guayaqul Arch. del Municinio de Guayaquil, padrones 1832, 1649. Arch.Nacional, Quito, empadcronamientos Guayes, 86 y 187 Maria Luisa Lavianas 0. Cuenca, 1993 ‘Agustin Valdvieso: Valdivielso, e apelido, el cu ‘Arch.de dofia Mercedes Clavijo de Endara, Quito. Informes de Maria inés Riofrio de Endara y del Dr. Carios iotrio Andrade, Qui- vo. José Antonio Gomez: Gémez, una familia quayaquilena Arch, Nacional, Quito, censo de la Concepcién #n 1871, seccién Sa. Arch.de Redrige Fiallo Cobos, Quito. n 1861 ‘Arch.Nacional, Quito, empadronamientos, censo de Guayaqul clones in del Centro de Pedro Robles: Los Coello de Portugal, en Boletin de! Centro d Historicas, tomo VI, Guayaguil 194 Pedro Robles: Estudio histérico genealégico de la familia Alerez de Avis, Guayaquil 1959. Max Borrero: Origenes Cuencanes, 2 vols, Cuenca 1962 Pedro Robles: Contribucién. & jumen 35, Quito 1991, Pearo Robles: Los Letamendi, en Coleccién SAG, volumer \Viewor M.Rendén: Lorenzo Cilda, e4.Casa de la Cutura, Guayaquil, 1979. 143 | seh -£> ewiSU! e] UB “e/a\) pepnid Ua opUEpUaUE UeWNA J9gi UZ "EBUT) Bp ZaLL -95 adiia4 ouaynb jap efiy 74g) Us epdeU ‘sguefed UaBUO ap "eliog ean, 3p ZaWOD eIWaIN3 eiOURS e| LOD 95g) ApSEP EYE) OULIO) “RSUDEUOW UE Ize] ue oppeu ‘oneig 4 euany auiojoueg 4g exqeuew opeBoae 13 VLU3NH 3SOF OUGId YOAWINOISIH OUNLNA TS 32VN “f'El (e} -pueing uowiey ap opuoy e ap ests e a ‘ued ows 2182 Ue opeIGryal eueIse UpIGWe: sandsaq'oDsDUEL4 UES @p ezeid b} @ aruauy “cuatiay e| 2p jauienD ja Ua opeuiadus A cusiqnosap any 12d “‘sosed soi opuaiOulp ‘seIp soundie onnisa ify “aiped ns ap oBtwe opis B1geu anb ‘suo oueuoInV) joyedss ofain 9p ese UB “eUY EIUES OLI3> jap aid je ‘ese> eun us ofole ag ‘seuey Se] Ue o21eqUUasap “eUDOU e} e ‘EOUCD Bun ua 4 eBre> ap o21eq Un ue 6eryuoHagal euN ap aluay fe euaIsNd 3s an uppad aj sajeieq sol ‘esods= ns e epezerequua opuefep “pweuey ap “Sap oun f soye 9¢ e1UaI aLeWy “B/8} ap alquiandes ua oyanbe ang ‘eyuBgoul owion £ Sasauu SoD0d 50) © 4aNOA OIPID’P ‘ewWeUeY e PpUEW al A QUANDSaD o} E}I]LI23 “UiaA “@squioy ase aigou ap bia sy ~~ obipuaW UN Jaen eIgap oun epe> and ‘uproIPUDD ap osnd sj ‘sOBILUE sns e JeZIOWIE e ou;nu} ‘oIUeS Senanf ap eID IB anb £ jaroy un ua ofoje as anb speupuy ouagoy muand “epwauis” on “02 seuldsucd eied unbexens e obal| aieyy 'B.8! ap os0Kqa) eDEH 8281 'SVNSd SUT NI OUST “E's! jap ans eqund e} exsey seuay Sey ap ese> eau ude] apsap eq) 2 of:e} ap seupeno 2} eiuay ‘Buel sew ofe j2 sand ‘ynbe/ “END |p Jone & UozeA esa 10d O12:99P UN O|p 8/6) ap Ea|WESY E7 ‘ou ja 4od upipeBaneu ej uemusgo “e/8! @P luge UB ef anb ‘sonueq sepues® opueuuos euase f exon ap sepeDa “UeD sepuei6 opuenseue ‘sefens ole 9peIse as “aineq jap e20q e| UB ea -s@ anb ofeg un “g/-7281 U2 Pepnn e| opaped anb sass g| ap OWUAIAUI = U8 anb e1ed omow Un ary 2353 anb adaxey ‘efO7 alco jenude e) ap J01D95 FP 20d ‘siuand 20/8) @ away eBeup eUn epeapucy EQeIIeU 8 §8l 2P530 SVNBd Sv1.3q Orva 7a “Z'El isoue 9g soy 2 pepieuop ZH “o1BeIWy UB £ ueing ua Wa e A cuegy © ese ns ua " opueN> £ eWua4D9 sou so} Ug 2Ue| CIeIBaLe ‘auapisarg Spepardaud cant ‘osu Jounout Ge an. en IPUOISS ‘our i UIE? 2D UOKMDasiad 50) © seyeyp exay IPE ‘oIequiy ap opiuan alone mbelees °d SE1 2D euy fe eseS ns Ua 91d 948) UB K ower : e - me uouesed epinBasua £ weg opiesy op. OUD SS ie ca 2 #2) e1qeY UBiNb 1¢g) Jod eux E eae ie ea ‘Heuedjen us opeisa SIGEY anb ssouey ouapeued un f ‘SPBI400 "Tuag “om Us oeu ’pueung arsnBry ugwiey uog ee SYN3d SY. Na aNVuna NoWyy Noa A OATWLNOW NYnr “re! PUPIED UNE COMPLY crBIUaBUI I] gg) : @pIENeA jané wl 12 A 23 =P OUEIG 13 -Jag) SIBQUIED 039 OUUELL Jo fo “ENP OUBUHRUed I9 08 soye 50) sp sous AW 101389 Jap oluowneL va ‘usWEsoAY op NB Sonanu soy -g°¢) SUE SEAEUD CS3POWY EDOUGD anb oKend aos SUSPH #891 O1peq JopeuOISK @ aoeN) -p'¢) 8281 ‘seed se] UB oLeyy Eg) S8UAd SE] @p ofeq ig ze) Pucing Uwe uo A oNeUOW une +) ¢) esere ‘ORduve 13 Nvuisnn OUuvsTy A OATVLNOW 0Ug5uaL OWID3G OINLIaY> 9L81 fis Hilos fueron: Rosa, nen 1857, Luis Felipe, n.en 1859, Josefa, kK is ; ‘ibe, nen) So (B60. Emilio Clemente, n.por 1863. graduado de brood mas de 290. auien casb en diciembre de 1906 con Colombia Afare Paredes, hija cel 5. hi General: Bartolomé, n.en 1866, notable méct Por 7S adearean 99 de 683 a famoso bry y mar, don Anacia ae a ome ME Sho Batalome grauoco ce meean30 rey om, 50 ce dro José Huerta (0S pocos de meses de edad, su hermana Mercedes, La fa. rosa pobreza, bajo la égida ce ere afios, pinté el techo de fa sala de su casa, en base oe Peas, 10 que ocasioné que su madre, invitara = oy Ee uieae viv 1616 aflos le quedaron magnificos recuerdos tanto que d t e ¥. Carlos Estarellas Aviles, Huerta murié en 1955 3 tos 75 afios (4) 146 13.5. EL PUEBLO QUE CONOCIO MODESTO CHAVES FRANCO HACIA 1880 “Todas las guayaquileias han aprendido a nadar all (en tos Bafios Salados 0 del Corte} 0 en Las Peflas. y primero, al por la mayor densidad del agua y facil flotamiento, para ir después a hacer sus fligranas de ondinas, ante el curioso atisbo de los balcones y las naves, en los dominios hoy de la Cerveceria y la Witting” Modesto Chaves: Crénicas del Guayaquil Antiguo, 1, 346. Reflere Chaves Franco en su crénica “La colina Santa A este un barrio antiquisimo de pescadores, superior al barrio de rememora un barrio judio, Para él, Las Pefias tienen mas bien remini toledana, El talud del cerro, segun don Modesto, es artificial, pues fue he- cho por el Gral. Veintemilla en 1883, para cafonear a los restauradores, el certo fue vivienda de solterones, que no gustaban del matrimonio, de es- ‘lavos como la vieja Teresa Alvarado, nacida por 1805. Hablan muchos huer- tos y numerosos animales, tenia un desague, que salia a través de un ca- nal, paralelo a la Planchada. Dice ademas que el certo y el Santa Ana, fueron el aslento solarie- go de: Balladares, Casanova, COELLO, Choes, Junco, Maiqueme, Malavé, Miranda, Moncada, Soriano, Tomala, Varele y Viejé. Quizas el apellido mas antiguo es el de Malavé o Malaver, pues vie~ ne desde el siglo XVII En realidad, ya en 1832 se encuentran entre los vecines: Santiago y Manuel Soriano, de 40 y 25 afies, Juan Coello Barron, de 25, Teresa Coello ® Inés Soriano, fueron duerias de casa en dicho afo, etc. Tenemos también un testimonio de primera mano: el censo del ba- ‘Tio hecho en 1871 por el cura José Maria Cabezas y el Jefe Politico Gabriel lian unas 380 personas, es decir unas 50 casas /Anteriormen- Pero hoy pasamos En base a él, en Luque. Se te hemos hablado ya de varias actividades econémi a ver los nombres de los vecinos coma en revista contramos esto en la seccion IS: 147 6b ja ebeY ssouoIus ered eX apjeuimy senpIy eye, e| e SOWIagaD e} 2 eIdoo eno ‘seiraunsa Se] Ua eISuCD UNBas ‘eUIpayy euie} €| © ‘O42 [ap oper > epeY {Ij CvAWUNU el) ese> eUN LavesdWoD staqweUD so] ZZ) eDEH SHOk MAN E BLUE) NS & OSB} UB onal] CULeW! |g “OUANW s2 OU anb ‘sue St 50] © Bay ‘eIueINy OI9s A soYe g] BP aNO “sas_BW! 6 a OUANU OUN at ‘ua2sound “sofiy sns ap € UoV@DeU BpUO '€/6) € 6981 SP EFSIA PepNID US uosaI21y 0} oad ‘onuad ja UB UOlsiNA epH ns sD aed Jofew E1 “Pepa ap soye O¢ b1uai enb ‘eo2Ke1eD avn, eMUaINy UCD [eIPAIeD P| UB OSC K $98} Jod nbefeng © OBI ‘sei6ul “DOL SYIAWYHD O35 ONRIWW 1a IYO ®| AP Ope} [ap S| ese> P| ‘OYSy »SIY aIUSWHIEUIY “EIU e} ap ope] j@ Ua | LUN 2] A aus 1@p ope} jap ZrwiNU g| “eUBWSsoNY UEGATSHUES a1ua21A ‘O11@D [ap Ope| lap'eg ey seseD sey LUAWIASOIY BP SaIqoy EUEWY owas |p ua sese> ¢ Uaasod euaUiasauy so| ‘DeDIIENIDe e] US UNy euaulasaiy UoIUsy so| X sanbuuay euawasoy soy “gy wiNU e| U5 Juo0 euawiascsy sol ‘Zrwnu e| UZ PUBUISSOIY LoLpsy so} ‘ESe2"e} | UZ sajgoy euswasoiy so] “ese>'eg e| US ope} a1 “52 ua UoraINA "@¢ $74) sua anb 4Dep soWlaped ‘ousD Jap ope} jp se5C Se| 400 orDaje Uei6 o/vasucD euaUIEsory EqILUE, | anb s3 osoUn> 6 Uueqaisnues 2p eiouas oan} Jauos0 eusuiascsy BUeS “PS e1aNU ns © soinbasqo epey A o1qed epuop eISIA ap eq) ‘ZaIp SOU $0] UB nb eysucd :ese9 ns anna ojqey ofly ns apuop ‘cured Jo Jod JOM onNasUCD sidwials oad ‘SoIUBWNDOP SOW! SO} Ue EISUED UNBIS JaLOY © OOS! 2 24 OIPUaA ©) “OUIAUL SO} 2p JerNDe e| ‘aMs2> Jap opel jap eSED EUBNOU | CIB ‘uga7 esourds3 50} 3p Je}0S jap uns fe EIN Opsenog Op Z/g| Ua ef anb asay “31 85 spuop “sueqUIeUD so} e esoUIdsS So) UaIeY anb eIUaA ap EITMUDSE CI lua eysu09 UNBas “seuag Se Ua ese? oUINbpe G19) PDE} UOpUaY A JEAIOR ‘anny “oque> cupad “UODBIEW ‘oZeIOGUIIYD SajiED se] UB “SOfy & Ss ap OUN epeD e eSe> Eun ofep anb crue ‘eunwoy UeIB crueRal A 09@] Ua yINbeA ND © oBall ‘obel Ua oPPeU ‘oUNaNY eUaUIaso.y Opjenp3 oUaUICUed [3 0061 v Ze! 30 WINOISIH YN | | Be "SUABWWHD O25 ONIIYW 13 4 YNANASOUY Oauynas *SONID3A SOnaAN S01 -9-¢1 (shug: ua) SINOZEA CL EOI e1U2 SaneUD xsapoyy Lop aonb. 4D Ep o}9s age> SueuOS & OpRIENY “aqewehen soy “ore meBeyy UBUUED “ereWIO] esoy Oso>e re ube SPUOdsa1109 epNp Us ‘seus ctooaee ued on © sy saad I<} & OIDs Pucipedt : lwia “91 sors 13 12283 50) ap somes 13 . . ‘DUN Soy X ey VSRSEY CD E39 Te aunby sou ey ee ES on sath ns K sae rut reer teres ey ues Soucy aa a eNO SEI =P e505 epewey 0} e 5: n Since, epeBad “anne ey ‘ S @P UaAEAET sapaauaW en ns UoD SOUP O} aNb JeIEPe anb clin YOWD NEWAA epic Shur sero Mire ONE Zamuey 4 is6ny -emency: D $2129 50) 3p 1g ‘48D 19 UB eUBpLERE Loan f o Sppeugodtule uergey anb ‘nesey spree SPIRNEA SOTSEBSHIA 501A apsenen soy sowiey 8D soidpuud apsap ousnuy | 20 sauaued epnp uls UEie 501 ‘oppury so) ap 13 aterye0y ony ofeu "O09 eee Bae enusy open eee Hk uy uy ; 1lIpiad sauainb ‘fain, PepIAREN ayaf ns Opuals BueqeY Jod “eID e} ap P59 ns U Sr OWEN UPrs PE S981 Ua OpIDUaA “ouez07 eropIs| 2 oD ‘ofA soy ap |5, “OIMISED ZaUWOD exag 3p ese @ ap 19 “EIOIN 501 td So} ‘oyinbuoy soy ap sosa5 a 1S@COOSHCHSOOEHOHESCSEHOSSEHEHHSHOHOOCO Eduarde MAroseme! hens wes wu Espinosa LEON y mas al sur la casa de don Para amplir su casa, el 31 de enero de 1888 y ante él escribano Francisco Hemandez. la sefiora Vivero compré el solar adjunto a lor here deros de los Espinosa Le6n, en remate puiblico.Tuvo asi, mas de 1050 me. ttos cuadrades en un terreno itegular En octubre de 1897, la sefiora divi dio su solar en tres partes, una se reservé par: lado none, otra parte alsur dio en Permuta a su nuera Maria Yiingworth de Chambers y la par. ntera la vendio a su reciente yero, Francisco Robles Macias, vecino afios después, le vendié su propio solar al mismo Robles, quien se dedic6 a levantar dos casas entre 1900 y 1903 (| ce angen Mint ay ull ey coy Oana "Ne ayy MMB ag i A ua “i [= iy 13.7. EL PLANO DE MILLET Y EL MATRIMONIO DEL ESCRITOR MIGUEL VALVERDE: 1881 En 188! e! Ing Alberto Millet hace un plano de Guayaquil, en e! cual se nota la presencia auin de los grandes esteros de la ciudad, la Aduana mm fando a Ja Plaza de la parroquia fel antiguo cuartel de Garcia Moreno}, y cien metros al sur, e Cok barrio mismo de Las Peas, se y unas 9 hacia el Cerro.Tienen varias sir. rimeras: hacia la mitad de la cuadra, hay una casa enorme, Sin dda la de los Rendon. Comenzando en fa Planchada, las 4 primeres ca, sas ya existen, aunque la 4a.85 minima, no existen la Say la Ga les deci lo Ge Avits y la de Pesantes, estén ta 7a.8ay 9a, como en un sélo bloque, la 10.2 la la.no existian, la 2 es la de los Renn, La casa i (o de Uraga} es taba en construccion y solo se acvierte la presencia de la fachada mirando hacia! rio. Las 4, 15 yl6, estaban separadas entre si. Todas estas, asi como tas siguientes al nore, tenian arboledas y jardines por delante, tapando la calle La 17 esta pegada ata 8, que es muy grande, equivallendo a unay 3 casas, parece que la del Dr Arroyo y la de Henriques, formaban une sola casa, con la adjunta al norte, Seguian finalmente dos casas, donde exta ahora la Cerveceria, Se]L] Le l LAS PENAS En el lado del Cerro, se ven dos casas que miran a la Planchada, la Actual calle Diego Noboa no existe, pero se ven unas 4 casas en ella, resal lado oeste y una al este. El sitio de las dos primeras casas actuales del lado Gel Cerro esta vacio, pero existe totalmente construido, desde el la do norte 150 Guayaquil, 1881 00000 0000000000 00000000000800000! a pe est tnbefeng ‘siecwey saiqoy oust o9'Se70 senouuaHo'D 198) ‘seKeno “solusueuoicedus ‘eucIeN uy {01g oueuors21q Ue “apianien jonBwy ap eYE.50I8 TaiRe CYoPCY “coypsBog oueuo> 8861 01ND N OWOL SP apustizn $07 ‘SoROU O1pad sopruss ua ‘ynbeAeng ap apuan ‘SODIB9IeBUED COUDISIHY soIprISS 'BI6| EPI mu 9p seiop2e uy :eplaNen joni, lnbefeng a> eine :ef 2661 9b Cu2uG) 8D § "BUDWaScIY OWLIQIITD Uop ap ccauenbeg Za1ers lanuew uop aps 7 seauasony OWNS) nbefens ‘eusuwiasory 507 :evauasoN unbefens “apy {2005 &} ap ona dB ‘CUNO "RUCBEN' UDA 9) ‘ugpdanu03 & lweUorpedWie ‘2uND ‘JeUOBEN et 2UOD E} NJON “onBauy NbexEN jap seaus-D “SENEUD OxSEDOIN I uauunjon ‘ondau esd 6 n0p0% {60g OUEUORIIC Ua “eIeky OMPEDIY ap eYesBOIg ‘TaIAY OOPOY 98l ‘UpIEdsDU09 e| ap OsuED “CUNO ‘RUOREN LAY {8261 vopenda jap c2yeiBolg OUBUODDIG TalAY o}neLA {s! AEND 61 YW ower seau0x5 #P IPOD DeDEDOS Bap op ‘aeueyy 26 SE10N :s2}00y oupag 1661 “OND SEO4 D¥5 YO!RDDBI09 Ua IMbekenS ap so: 1019 $07 2aiBy oyopoy, mow 21034 ‘18d OOpoY (4) peIDUY cUBdoy 1A eHeGH2s exanBon BE ORBAN oan befor ap ew ‘sa 1 efaseu opayy ig) eer'98 CUES IS DENSE OMe 2} “weg oper ap Pueing 2p “uy ent 0 JopevoY ap-uony i *OURDU31 OWDaCdy> 13g SALNaNS epueGedaud eidoid ns eg: enBe ered sequiog se) 2281 UBS “eB jo A souoyeng 585316 sopesray 1 SOUE soroUUd 501 1090) bed sayeue so) Cuid> Ise ‘DepND e| ap sajapiq PED 95 “efared vis 102 & eq {Sho2winu us ese eun ue 35 J8UPIeD sandra souy preg? SOWSU anb sexaIUaBuy 50) ap of NEBIEW UOD Opese> eqeiss Wung of 420s Opis egey snb seisBues uos S2waBul S| uod (22 @ wung gINon pero eA Pat UPIGEH 62"uunU axa ap 6 SHP> 1 US 9035 UeD “Sorenbaquieye £ S2.8U0id ‘S@INe:DIL sorUaBUy, ap wig wtsoduwod epewer esiewios pepanes Un uous de sBUBIeD UMeW & uung saipine imberens e UaNGUV NILIWW oonnvadin, snd { sapuew claus ‘UaueB3y sog] uz OUSINDNI 73 -e-¢ 40d auetues evsey Ke | CAPITULO DECIMO CUARTO CON VEINTEMILLA Y EN LA RESTAURACION: 1880 al 95 84: CAMBIOS URBANOS: LA BOMBA, LETRINAS ILADARES cal El imouesto para el aseo: Iga5 ite de Emilio Estrada: finales de 1886 ién de Teodoro Wolf: 1887 14.5. Vargas Tor Zevallos Zambrano: 1887 mena Tola nace e 44.8. Martin Leén y ta infancia del chino Pui 149. La Gulia de Henriques, 1890,Un verge! para los extranje: ros, 14.10. Problemas por callejones medianeros y tuberias '4.ll Las Pefias, predilecto paseo de la juventud. 14.1. CAMBIOS URBANOS: LA BOMBA, LETRINAS Y MULADARES En 1880 Guayaqui Sat del agua potable, Para 1884 las 5 del lado del cerro. tenian frecuentes problemas sa- que subian al Cerro, se quedaban en los patios de que ademas los lan convertico en letrinas. Era °- RO tenian esta desventaja, Asi lo dice El Tele. @ AD@ El Tendedero de ‘ee an = a sst ‘ugisud ap SOY sop jse) ap sandsap ‘eupou 8 ap pepunaso ej uo> asvezt2ui 9p UOD -eruis ue 4 osofespur ‘sofoaque urs “auped nw oes soaud 0] anus fad ‘uolaIpapaui: sono A uoses sosaid soun ‘oppajade opeynsad js UaIsID UOISMYUOD e| A cYMWY 1g ‘Opiqnuadesap stjes exed enueveb e f o1aidas ja eu2 coipaw 2) Uls euIDApOd as aNb oynuMn ja U2 SsPUTYUOD eyed ‘sos +310 safe: 2p odru6 auuioua jap ofien as K adeas3 oidaud op es1WaId CWO? SauNWOD sosaid So| ap adedse ja 9zIUEbID ‘asiedeasa eqesuad anb eip je spp e euelnua 3) sand ‘oiuei oepiro us oduian je cusIpiad oly anb ajopue> {PU ‘Eze Id e| ap JEM 242f sai013 (opIeulsy)’i235 Je opeDaL Je;nua ‘ojno|e> Jod anb o\pasey od sew oiquinasose"opeso. 8p e12 [ei “ost2ey |e Opeunsap sers9 Jod “eSry ap ued je ‘ssieBajd & uoiebau as ‘ass1uoyy aupag oulod ‘soya anua ap Saino anbune ‘soonijod sosaid soj sp souen © onswosduc> A sozoqe|e> so} ap sane se} eiuay enb Jopepin> je onawosd “woo “asiedeasa exed saunuioD sosaid soj © cnewosdwW0), soindey> $0) 2p owo> oprouos owalwn OU jap Ose>ey Je sen “OLleweE? aUapISZid jap USpUS Jod “NbeXenD UB ep -1u8] Uo'sud eBve) e| © eroUBIa4a1 OPUIIDEY “TYIId YON A NOISRd 30 O18 NW audese je ofeg “oMwy OIA Op offy aidaid ns 0d ouDse “aIuaINBIS 409 S¥aNOH NN 30 VaMA 2p L¢ eulBed 9 Ue sowenuoDus sou ‘epenss 2p euoweAen e squeueso}onuIW opuesimey ‘DUE OUeNiad [a 40d scuad Se] ap ese ns Ua epiBore esouLieo o1gi>es OWS Op anb opiges 63, 9881 30 SSTWNId :vavusa OMIA 30 3LIGNODs3 73“ (2) ‘sonequas Os ‘sepuan sei £ casand *U] 8p soneqUaD ¢'Z¢ 4eBed URIgap seIqeY Us A sapased Ua sesE> ap 0 S2LLI -0$ 3p SouaNp S| ‘soneIUaD S/ JeBed UeIGap ‘sosid sen © sop ‘oUN ap seIse eas “sese2 ap Souanp So} ‘seus St] ap O52 [9 UP enb JeIsUOD o2IL 25 IY PEDN e| ap saije> se} ap oase Bigos eZUBUBPIO UN oIpidys ‘ojade> sma “EW os4i8pa4 Uop ‘oIdISIUNYN jap aIUapIsaid |e ‘Segl AP A!aU ap Z 12 S881 :OaSY 143 Vavd OLSandWI 1a “Zt! Ana. en la que adquirié 4 hy nocedor de! Cerro i truccion de su c: mana de ella, ct cen See don Pedro Saona, ieta de Juan José Fasaguay, nacido la casa 240 ae los Padre de Jose Pa- , Junta al joven 2a. al lado de la escuela que tenia Wolf hizo en 1887 un pi lle de Las Peftas, mucho lado del Cerro, <2 las lun espacio vacio, al fir Para I871 no quedaba en el Cerro (ver seccion 18 de Ciudad Vieja| si no la sefiora Narcisa Pasaquay, casada con Mattilo, pariente de Nar- lo y padres de Justo y de Gregoria. Jacinta debio hallarse en Ya- 14.5. VARGAS TORRES Y LOS ZEVALLOS ZAMBRANO Dofia Carolina Zambrano Ferrin, fue una connotada sefiora mana- bita, nacida por i641, casada con Simén David Zevallos Mendoza, con quien tuvo numerosos hijos. La familia se radicé en Guayaquil hacia I88, debido aque su primera hija Rosa Orillia, se habla casado con Dario Egas Sanchez estableciéndose en este puerto, Dofta Carolina vivié entonces en la Sa.casa del lado de la Orila, sequin certfica la Guia de Henriques ca, época en la que nacié en Guayaquil su hija Maria, lla enviudé en esta casa en mayo de 1884, su hija Carolina cas6 por 1885, con Francisco Suarez Pareja, el 87 ella y su hijo Carlos Anibal, marcharon de vacaciones a Cuenca, donde éste de apenas Il afios, se hizo intimo amigo de Luis Vargas Torres. que estaba en prisién y estuvo comprometido en el plan para la fuga del héroe. Existe una fotografia en que 2! nifio esta junto a Vargas Torres.Un aro después, Simon murié en Cuenca a los 25 afios.Do- Ra Carolina murié en Guayaqui lio de 1901 a los 60 afos exactos. Esta familia tuvo especial devocién por la figura del Gra. Alfaro: en 1895 Carlos a los 19 affos fue miembro de la Escolta de Honor del General ue fo acompafié en toda la campafia hasta la entrada a Quito; uno de los gas Zevallos fue uno de fos Uitimos hombres en acompafer al General en su caida en agosto de I9I, Orflia Zevallos de Egas, nacida en IG, fue muy amiga de dofia Ana Paredes de Alfaro y se conserva una fotografia de 1914, ue la sefiora Paredes dedica a dofia Orfiia{5) 14.6. LA FABRICA DE HIELO: 1887 CConsta en el plano de Wolf de dicho afo, cuando la ciudad conta- ‘ba con 40.000 habitantes. Recordemos que las primeras fébricas de hielo Gataban de IB6LLa que hace referencia Wolf, debid ser la unica fabrica de cerveza y hielo, que tenia é! puerto en 1890: la de Alberto G.Obartio y que 157 | 6st soyfenaZ @p ouesquiez eujase) tg BSED uegaisnues saigoy opeub) 29 BSED, BISUCD ON th BSED copa ‘semeyy ED0y OPIEIID OM; 3q «+ eSeD, soni 130 oay1 (PiBUEW E158 Bp “OE UB SELEg St] ap owieg j@ sinnsuo3ay ‘eary>aj esofsnuIU ns sea ‘opIped ay ‘senbuUa}Y 0’ @P EIN e| eDYIgNd snb soy!oIWOP ap oUEraIp Jap spAEN Vv “SWSW2 St NVU3 S3DNOLNG “SOUarNVELXS SO1 Wuvd OSIWuvd NA SYNSd SWT "0681 N3 SANORINSH 3a VIND W1 *6"b1 “FeA.Ua INSUOD f OWS}eDS jap sBoPepUN; $0) ap “opeINdip any “aj!a14 2D OU -Jaigo6 j@ enuo? 9uOD8uNSUT e] anb UoIBau ‘seple/auisy Us saseLU QIAN ‘Od “2122 eisyaBueng Lop sp sosejoud :21ueyodua siquioy UN ary Bind (9881 ue'u} yep zawioy ot -ouy 2807 K (+991 Ue'U) oMged olpay UoJany eDUEIU! ap sor|yedwiCD sns'eL) 24NB 12300 X seIUeD e OUD Ise “NED ZaUIOD so} LOD jJorRTY JeBMK e / sep -2u 2 orpuaide Bing inv valu ns X UoaT ‘O68! @psep ‘seUad $e] UB USIeLD 0} ‘oul Tap aupew e] eUanW\ ‘peel aP UGE Ue OpDEU ‘Ging soueD ap sasp -ed ‘eznsaui eun cvayediod ns e { sanBepi9A Bing awier jouedss fe eDeaId -twe ow> opINes eIqeY anb Jafhuu EIsapow UN ‘os@WOY EUORIA US> /86! Jed 95e9 anb ‘uppenpei6 efeq ap sewius UN ary ‘NOS NUAWA Pepe 2p Jofew ‘ups] UsUUeS rise avauUyeU4 “aqewiesend UeNr UCD Je -2ied je epese> sa ‘ersnneg ‘epese> { sofew ‘Zang eune] UOD BAA 30URLL "EUDET eNO :Zanbse/ eid UOD BAIA YOUBLL ‘jaqes| epeseD K soAEUI j9USIOD eUeW UoD esow anb Jousus ‘eAUDET :UEIse “soU_DaA sope| UZ “| ‘aIBeL 2101 50] 0D any "euswi0s & JoKEUI “ejasOr ‘SBAl esala], UOD ANIA OUSLY EIUED 2 "9F1A 50} od ann “es2y0s 1ofews ‘sapaciayy) aqUaueidosd seyed se UF'P *€p2 3p sofew janueW\ :opijade ja epunge ou GUS Pe Ua K Ze) UA est ‘epeu> Bi EL e aual atuaUIeANBes 'seU05 so] ap K eoueLy so] ap ope} je enbou “20 euisiu 8 UB ann “up37 aupag K uNbeor soUanatn “opel exeg ASIA PEPND ap jeuy je ‘jog esea yEUY :ZaLIBRND $0) ap [Zz eseD E f OZ ap ouaIUICLe> “Uos] uRsnBy ‘ouDIp o © SE U2 eqeioW ‘sou 77 ap osaredez ‘os Janu 2 Anu “£61 8529 2] Ua EIA UaINb “sou 9€ ap ‘3s IA BeDND ap fru ei= U9 opijade |3 D1Nd ONIHD 130 VIDNVANI V7 A NOST NILIYW £12) Cuan bia “Up27 es eueW aIUaUy 2 “seuad seuatd Ua eM IS soy 239 “sa}eueD 50} ap gg eseD | OW ‘ono ‘seyag se7 2 en Get (e186 2429 se op ower 2r12nbunc orDoveD ‘any SoHE) Ud Bole see ee seh eae murs omer SOUED £ 9g@i ap oisoBe "OUI eusussany opsergs ook 1 Ub Opetlapo> sucusonee PeUOISY UeIB |e sowageq SWN3d SW1.N3 aDvN W101 VNAWASOUY SINSGISaad 13 “Lb F824 uPIAWE o1GEC “gEB) ap Luge ap 2P 8 [2 “ouBgty SIM] sofiy sns Uolapeu auped ns ap eidoud ese> e} u2 ‘seyag st GED PP ‘saIGCY Cupag OUD|INbekENB oy (Quay 12 ans j2 40d nBuns & ux -epNDUI “seuaY Se] UB £ oper fewsnpur ojod ues6 un e1uay ui ezanbu e} K uoisuedya e| suawe\q I&S ouat59 [@ UB SOD0y saRgEp Uod ‘olatinsy 9 Ua lnbexend 068) us anb asap eupod 35 -euo1enD= ap euN ‘sou! 71 52] ap oHgseD ja US “Bu Jog sepefsueu £ oi +WN IeuoReU jap eno e| {sour JOD0UD ap sa (aVaATY TaN, @P S0p ‘AnpueyD Ue K e>qnen BY [2 Ua EO K a19Ns Bj UB Cun) Gi@peU sevise ap eUN :sesugey SE7 8p jeuy je aluawersn| eqerss sauenquie soured ap sop ‘ouainsy ja ua SI eA ea inbefend sesuo.Ua Jog “seuay €asa 10: No consta Casa 12: _ Dr. Alfredo Baquerizo Moreno €asa 14: No consta €asa 16: Chel Belsario Tores Otoya Casa I: Arcadio Ayala Compuzano Casa 20: No hay Casa 22: José Joaquin Olmedo ¢ Yeaza Casa 24: 25: no hay Casa 28: Manuel Lozada y Pize Casa 30: Juan Temala Casa 32: Manuel Trivifio Bravo Casa 34: Lavanderia de Encarnacién Hernandez Casa 36: Clemente Hurtado, Subtotal: 18 casas hacia el fo En 6 no consta el propietario LADO DEL CERR Casa I: No consta Casa 3: Luis Medina Casa 5: Carmen de Sandalia, costurera Casas 7, 9, Iy 13: No constan Casa 15: Pulperia de Isidro Lara Casa 17: Figén de Mercedes Sevila Casa 19: Ancrés Marin, A Balanz: Casa 2: no consta Casa 23: Manuel Alvarado Casa 25: Pedro Pablo Gémez Tama Agricultor y zapateria de Abel Pérez Sr. Dn. Jacinto Tello 160 MOR ——— —— 194 42;82YN'y 3507 sefoy saiojog, Srequiay >ess) SIAUENENY soy, anor uenr Jaupeo’s umeEW, exeue> asor 'Uos “ouaNp [= e1sUOD OU anb se] ap sese> 21 Se] 2p seun6je e sapuodsauio2 uagap / s0i:> :OWaWAIN NIS S¥SWD ‘USN fey OU FEIOI US {1 Ug enoxgns PzOpUaW cIuOLUy f 72:94" ap eRBUY FES BSED ofeiA pepimnen f e1an euey tg ese> UBPION'N ap A eineg ap ouppan ‘epanndas UINBIOH USMaW 2507 ODaI]EW>IENG [ap ofiy wie ‘Opal 40d aINeg UE opHeU BIqeY UNBjOH}-ofawo> |snBiyy £ opepuarey “UNBjoy UOWs!y 26h BSED ‘OUANP fe EISUOD Ou 1 UT'SESED 1: UeISUOD Ou :2 A Sb ‘Eb ‘Ib BSED ojnse> sapeniey 26E BSED cuerang euoUiSs :2€ BS€2 oval quer ?$€ BSED opayped Sepaniay #8€ BSED UenreIuoyy oprepay ap K eulpayy asor ap :eualuidse> @P sepuan sop A ezanui, apy esoy je "yuomBu) opseNp3 aor HE BSED PaU0> eyesoy 26z BSED eysuoD ON 22z BSED DOOOHHOOSOHHHOHHOHEHHSHCHECHHOSOHOEEE: Comentarios: a) sPonden a personas de la clar 33 % de duefios, eran de la élite. De alll al bartio de Las Pefias P)__ Seis de los 35 propietarios estan entroncados en las clases netamente Populares: elle 9, El resto (50 %) corresponden a las clases medias, los mayores vivientes de la calle ©}. Los Trevifio fueron fami Su hijo Delfin fue General de 1888 del Corone! ba; de Mercedes de Cu ‘nue! Isidro Trevifio Izquierdo. {9} 1:10. PROBLEMAS POR CALLEJONES MEDIANEROS Y TUBERIAS En marzo de 1890, Delfna Amada Rendén Pérez de laquieta, cohe- (enero de la casa de su padre, fimné con don Pecro Paps Gomez, un con- Gomes Tae tease Por el caljén medianero.Esto signe, que los See am? ¥2 Posen en 1890. dos casas en el Bano ne cada lado con su vecino Geo Chambers, respect una tuberia de de: Chambers queria que pasara por ia casa de Se cas6 también Carlos con su prima 391 se hizo la particion d le la casa de Las Peas 3 sague, que los Rendén, al frente: en 1890 ermana Maria Izquieta: en agosto de Bienes de don Manuel Rendén Trevifo, tence Carlos. (el Ratén Pérez, como seo liamaria), en oe. 162 SS ‘ubre del 91 cas6 Victor en Paris con una de las Seminario, ier ie oka familia cacotera, ef mismo afio casé Delfina con el colombiano Jos: zp go Barrera Gomez. £1 95 casaria Adriana en Paris con el Coronel Agi Damis y e! 97. Aurelio, en Paris mismo con Bianca Henry, (10) 14. PREDILECTO PASEO DE LA JUVENTUD Carbo y Belisario Torres Otoya {vecino éste de Las Peta} en su magnifica libro EL ECUADOR EN CHICAGO. dicen que las ae Pefias son biancas, que a la calda de la tarde y 2n las horas de la lu! aise habia convertion paseo peferdo de fo Juventud [ceemos que ee bre todo de Ciudad Vieja), que la calle esta pavimentada y que en admiran a las mujeres mas bellas de la ciudad. | FUENTES DEL CAPITULO DECIMO CUARTO: I] Pablo Lee: 0. Pablo Lee: 0.. Victor & Estrada: Vida de un Hombre, Senefelder. Guayaquil 1942. Rodolfo Pérez: Biografia de Teodoro Wolf, en Diccionario Blografico, tomo Vi Ach.dela ye9 lioteca Municipal de Guayaquil, censo de La Concepcion en 1832 stuvo en Yaguachi en Informes de Mercedes Jurado de Lebeut, que estuvo en Yaguachi en 1890. Julio Estrada: Guia de Guayaquil Juzn Zevallos: Zeval en Portoviejo y Guayaq: ‘Atch.de Fernando Zevallos Ross, Quevedo, C.OHenriques: Guia de Guayaquil, 1890. Arch, de ia Casa de a Cuitura, Esmeralda. Eugenio de Jandn: El Viejo Luchador, tomo ¥. CO. Henriques: Guia de Guayaquil Plano de Teodoro Wolf, 1887, Archivo de Pedro Rebles, Guayaquil 163 vSDI DUN ap sozsaquy ojnd jap VISTA ‘JInbvdvnD —— 6 +7-bor s : : e e e e e e es e e e e e s e e e e e e 986d ‘oBeny5 us pends 9 (i) - 3DK RADI 2 app $ ‘986! OND ‘EZ UBWiNjon 5 IoD = s ‘O6BI WO, Many INDEKeND ap en : © a isi e 2210 HeZENA Bing Sou ap eyesBog : e e CAPITULO DECIMO QUINTO LA TRAGEDIA DEL INCENDIO GRANDE 15.0. Gastén Thoret y Las Pefias I5.._ Antes del Incendio Grande: un lugar para convalecer- Propuestas para embellecer al barrio 15.2. La version de Victor Manuel Rendén en 895, 5.2. La casa recién terminada del General José Antonio Gé- mez IS.4, El escritor Manuel de Jestis Andrade y Manuel Lozada Plisé en Las Perias: 1895 15.5. El Incendio Grande, 1896, el pueblo la vl ado Antich y la Casa de los Ponte I joro- 15.6. Nuevos proyectos en el 96 15.7. Conflictos contra Moran y contra Gémez Tama 15.8. Los planos después del Incendio, reconstruccién i y el relleno: 1897 15.9. Elcarpint 0 Tiburcio Anastasio Flores. 15.10. El ejemplo de Lautaro Aspiazu Zedefio. “De subito, un inmenso silbido soplé sobre la hoguera. Se levan- {6 una troma hirviente: grandes maderos treparon al cielo y ca. yeron después como una lluvia increible de fuego. ib: Las Pefias, con sus residencias sefforiales, fue abatido por el Abandonaran las casas entre la atmésfera abrazada, aunque ni guna ardia aun. Y ahora, el panico crecié: afirmose que el Tin del Santa Ana estaba encendido. Nadie supo que hacer Alfredo ja: La Hoguera Barbara, voll. 56, F lotoa as) 0000000000088 808 888880 HSH8088808 8! | a SOUP Z6 50) e (06) UB QUNMY'efO7 K auaryeDoy s3j ernbe se} ua eIUINb Ns ofasod ‘cau aiquioy ary “souepany opepanb urig “24 an “ewe] Z2UI9D so} sajeWe> soULIqOS sns © OUD 258] aPSEqeNIog 1od SOpeuuy souredsap sns ayes e O63) uainb e ‘oUaIoyy eIIeD UOD SEDI) “00 onrn ‘sefend Jap sopewiag0D ‘scupedsap sns sopeuLy eIUaI UaINb ap Jopeuadi isp Opens ‘eannen ejan2s3 exswuud 2 ap ropepury ouLUNye ary ‘6081 Ua InbeAen5 Us oDeu ‘=pIanIeA ZAWIOD cIUOILY aor ‘ID [a Z3NOD OINOLNY 3sOr TwuaNaD 130 VOYNINUSL N3ID3U WS¥2 WI “E'S! (2) "09 soue so} ua seyay se7 e seouesan e eq) emue) ns opuens ‘sauon $0 Ueqediio> 25 Ne anbiod ‘OYSHONOD J9p oats [2 ary ‘auaty ap euENY 2] eqeteu 25 Qégl UB apUOP JeGN) je Ue ‘epeuDuElY | e aIUay arb UO ay 221 OIBNIA ByASOF JalhWs Ns {Z=}eZUOD OUES|Ig $2 0158 ‘LOPUDY 5 sepualzey se] ap Salopensiuiupe so| ueqeLD o| anb X saj6ul un ap ef “o> embolus 0 nb eucseuend eun ‘evoW eueyy © opeALOSUD eqeH seDUCIUS 10d sojmbiy> souen uergey ‘Sejo1l92 soueueD ‘c10] Un “oUoW UN spUlape feyBau e1e6 eun X sauep owed Un ‘sefno ‘ed eun ua ueqeyed as anb so> ~Ueig S2UsP “Sojle® ‘sored sewape UeIGeY apo “uIpJef OUUISIIEq UN opcUs #9) eFqeY anb ‘saj6ur un e seauoIUe epauaLiad (gy wnU B s1Dap sa) UpUDy, @P e| © Jousiue ese> eT “sepeUDe; sei 1an Uegefsp ou anb ‘sefian ucD seu pref sepoy “OU jap ope} fap se} K s2u02}eq UeUAI ‘O1l3> j9P Ope} jap sesC> 521 anb ‘ooypsBoigoine $2 anb ‘YCTID OZNEYOT ald Ns Ua aiayau K sand “$2 SOUP 07 OWION 126] Us Sied jap OHS ab USpUaY januEYy 011A O1QN39NI 13a saiNv NOGN&Y O1D0NOD 3nd OIavE 13 sauaw Z ap eIUEY eUN OI9S “ajfe> el ap ]EaUO ope] J@ Ua X aysa0 Ja EDeY OYUE ap ¢ Jod obue| ap soNaW OF ap E29 2p ef eun Jerdoudxe eqeusadsu as ojgs anb uoJeUUo!Ur sojjenas) A aUesty se}efe2u03 so] epians e| e ueqe}jey as anb sese> sop opueidaudke ‘epey> “UEld eI JeyJSuUe osinb oidiaIUNW\ j@ 968] ap oVaIGa) Us sIUAWIesOUND ‘enueHO S01 K susineyy So Zew95 so 3p epeiop eDode e exg3epUaN euENb se] “SWRSOHY OUNRIIND) GiOUE o} UNBas eideu 25 ‘2aj2q Ns 3p auede souay 87 o1gea ay jap sauce oae $28 £Sop 2p ssuopeoupa & sepeuey sapued 2 “onan oda ap ‘oy je Uep anb seus, 2 UPd Se =p ses *22PEN23 1, ole fap seyesBooy seun unos ORRIVa Ty wads TAM: “MDSTVANOD vuyd BvD NN ~185G0 Sa|aNS Se] UNBas “15 “SeSILUOD ‘sepeste Uo: BS) Un 25 OBEYS u; INS Wud Svisanuoud *OIGN39NI 130 SSiNy ‘Is (0l396ey 50) ap £ Bren a guUBD Clad ouped ap Pepaidaidioy jap on Ved 521 UB WEIN eitusEy ns A Ja:0UN 616) Ug 50] 8p OUDEA opuats ‘yn PL F@P 602 ese &| UB ‘so Y2EU ‘ouRDM f 0} Neduiv UB SO6I U9 OPeU “aIB4 ‘eIYES Ua U3 epPeU 1259 106) ua inbefens us WweDouay saueld us uaique) “eyes ua 0d ane oot U2 “OIEGUIY UB K cXBeW UB OInn O59 tod 5 1@P luve01424 19 UoDANsUOD e| ap obs 706 2PS=p souaw of 40d An: 4U 5 '628) ua “quay Sequin, us epMeu iy beh “OND Ua 9se3 a5 E59) Ua 73IC IIIA 2) US. cree: i360, nes 2P OWSOBE Ua e2UaND ap eWo} U2 ows jse “oz av YOUED opeyd je seDEIB siuawennoaje 50D SNS © QWIEH OLEH “SEE ap OIL IED U2 JeyUNIA opnd rey SE OWOD saszDuEY sOBIUE A gerUPane 35 anb seuran6 se uo seyUriA exed eusodoud e se Sor 0m aps S8DUeY UOIDeDUAEY 3p wey Sep anb “eueweD OBTePIH EMU, ei ap olSUIp jsp "35 IP Ucuelesuore nb so} sass uosan, 4 ese “osjuP=DoImU feUE> oscUsey fa 84 9D esa0uey UgIsW &} U2 opeBay uu 3 B42 “op WW UOUeD ja seidwic> 124 Fe “S6g) ua [ossu 4 SWeIES MP4 A BOW UdIseD soja IRASUOD eIGap anb sdassay ap opueu DOOSHHSSHSHSHHOSHHOESSSHSHHOSTOOOSCOOCO EI General habia comprado casa en Las Pefias, al norte de ia fami- ta Chambery en lado cel Cem, parece ue orale eg a de ut sobnine Pecro Pablo Gomez Tama, itn see ae Se 1890.Le compra debié haberse efectuaco hacia l878, pues el 60 hue et men timonio de Fecr Pablo, can na Gault Cateneuie ane aoc 187 casa ena cate, a aly enel mime acs dl Cone on ee zoorin, el Dr Monti gnaco Gomes “una, con Gerores hoes ae i. 9c28 ce sp - mii viv en Pr varios de sus membros a parte eo ae Neral s6lo como solar pero en abril de 1903 ya hy C una nuey a der de sus herederos si lL En 1909 se casé en este barrio Pedro Pablo Ga 10 Gomez Gault [hijo de Pe Gro Pablo Gémez Tama) con Maria Sanchez Destruge, luego vecinos del ber jotera de su apellido, Finalmente Ro- sario Gomez Tama de Elizalde murid en Paris en 1924, L2 fame Gémezexara en este ilo muy iad at “ clusivamente en el lado de ta Orilla: ae is Gomez Yeaza y Gomez Lince, eran duefios de la primera casa i ' it La casa H4 era de don Eni ique Mauime, all v wee ee vitian los Seminaric Go- La casa IS era de José Antonio Gemez G: faulty de los Gémez tturrat Se. fue heredada a su padre don Pedro Pablo, ya duefo de casa en Issn £0 que Hizo corwenio con sus vecinos los Rendén Pérez. Al mismo yen los af!os 30. vivid su hermano Femando Gémez Gault, con su tamil, Los Gomez Sanchez vivirian por 1930 en la Mari ‘Que Sanchez y antes en la adjunta Vila Rosa ne ee gen core 168 | : = Los Gémez Moran viveron por 1930 en la citada Villa Rosa Los Gomez Mancheno vivieron en la casa del Dr Arroyo del Rio, co- mo también los Gémez Albomoz.Demoraron largo en el barrio, inclusive hasta los afios 50. 15.4. EL ESCRITOR MANUEL DE JESUS ANDRADE Y MANUEL LOZADA PLISE EN LAS PENAS: 1895 El Vizconde y doctor Manuel de Lozada Piisé, habia nacido en Pa- nama en 1838, hijo de CristSbal Lozada y de Petra Piisé y Zea, fue abogado muy rico, radicado en Paris, cas6 alld en 1874 a los 36 afios con la quaya- quileFia Rosa Maria Sanchez Carbo, nacida en 1854 e hija de un hombre de modesto origen, que acumulé enorme fortuna y prestigio, el sefior Juan Gregorio Sanchez, oriundo del Morro. Se establecieron en Guayaquil, don- e vivian en I895 en una casa del barrio de las Pefias. Producida la recesién de Panamd, don Manuel fue representante de Panama ante el gobierno de Colombia, murid en Guayaquil el 31 de enero de 1900, luego de naber de- rrochado su fortuna en Paris, Su hermana Elvira Lozada Pllsé, también se ra- ict en Guayaquil, donde testd el 21 de agosto de 1904 de mas de 60 afios, habia nacido por 1839 y murié el I7 de febrero de 1908, fue esposa del ban- quero panamefio Ricardo Planas Pérez numero 28, la Rosa Ya en 1894 la casa de don Manuel en Las Pefias tenia es decir era la décima cuama casa del lado de la Orla, luego la de don Palemén Monroy y hoy convertida en solar. El escritor colombiano (de! Guagua) don Manuel de Jestis Andrade, que fundé La Democracia en octubre de 1895 y én favor del ala mas radi al det Liberalismo, cuenta lo siguiente en las pags.i26 y 129 de su autobio- gratia “Entre mis buenos colaboradores descollaba el escritor pa- amefio doctor Manuel de Lozada Pisé... Me habia im- puesto almorzar en su casa de Las Pefias todos los domin- gos". El asunto de los almuerzos quizas no pasd de dos meses, porque para fines de afto, la Policia prohibié salir de su casa a Lozada, por lo que Andrade asumid totalmente las responsabilidades. (4) 169 Terk od Vs a PRAM 20 LOD Oni + ewe] ZWD ODeUB aNUEYY JOO FP “soBI UP “sENds=P soUy ‘ojasie6ed ued eIon> UeYeY S2UDSA so} JeIOS UN ap oy -anp “UpJOW JOYaS UN e ary O}eUaS 2s an ewiND!' EsaLUU eT “saUO!Dedaud x8 SeUeA J822Y UPIAAP a JenD o} eed “a}[e> e} JeIdWWe eIDUBIaid 2s ‘OU ase ua anb 4220002 224 J68) aP UINBeXeNd ap JecaIUNW Bae ET VWYL Z3WOD VULNOD A NVYOW VULNOD SOLMINOD “LSI (g)'@tuauresuorsiy uepauaad uainb e ‘opersa je xed exe>!pUIA 5 ‘anb 0 souaisaa so} exeidoudxe anb aueyry ap owssICo6 je sewiape eipad es -D [PNGSOH A epusayauag 2p soysy “eUeNpy 8] 2p saUsDEWIE ‘eUENpy ‘521 -feN} ‘SeuLly ap EUEPUEWIO e} soUaLIaN Sose U= JeTUera} seWAPE EGENUIS ul a5 Cuauia ep eyesBoder @| e sepeidepe ‘saie> A seueZUeW Senanu Jew -1o wou a epeu uosa|eu ja sede eIpuaiard o13ekoud onan 13 ‘Oe as@ ap aIqUIaNOU sp EZ ap oIGary [9p OD [8201p unas“ nbexeno ap oues seu [2 seGn) o2saiowid A owssiiag 253 lua alwawjentae asopuRUlioy gise enb ‘eunpayncie 3p soUaLL ‘S3UBpPIO SO} sopo} @p so1yips 2p aug! QquaWedrube, UN seuoy e opezedula eICeY 5 “SOUSA soLIauial Sms Ua SeUad Se] Ua BA “oIPUEDUI jap saw UN opeuomusw soway anb jap uns je sew on son 48 ue ‘opmjade owssiwi je UOD sayjanuy } sono URIGeY OBseqUIa UIs ‘SEURd Sel ‘8p souDaA so} Jod opesn sew ja e12 A esueLy EQEWHY as CHBUUU 13 “212 un eigey ‘eypens epe> ua anb spap eupod as ciayinsy jap Olea Ja Ua “se “TD se] ap OHASCD |= eIseY ePELDUELY e| ap ins |e soMaWI OZ BPSaP UG) SOI “$2 ‘sopenud sajjanu /¢ juan ND ‘OIpUsdu} UEID Jap SIUY 96 ONY OWSIW 13 N3 SOLD3A0Ud SOASNN *9°S! a Ja ZaleNS BURY jaNUEW UOP sry epinBasua “osper> japisuod as Uainb anb e ‘esuaid e| UB osiae UN UO! “2085 anb saiqeiouoy ue soise URI “eMluey END ap soUeW Ua seed © any open j@ oWwo> ages aIpeU oIpUaDU| fe Ua “OBaIUeULIeS [anueWY e OpINaUIE sepaaiay ap uabuin e| ap etuojo2 ouaunb aupero osouLay Un zalens @P +521 0] & epanbsng eiewepar oyanp out Ouanbad sonas ano awuauyeuy 4 sese9 4 seun ap snboig ono uorsenu -Au0D & “alleD e} ap Pemu ef e euVEnbad ese CUM 3A 2s Barr ‘Olea [PD ssuofelu Se| 2pnp Us esa A sefene) je ueqaNUI anb sese> § seun sp opeu “92 anborq un oBary { o12ea JoDas Un ean as epeypueig e ap seNIEQ) ‘OU A ease anus apap se ‘epeuoueig e| ap aIuauo [e “sepues6 atuaulenneyar ses © Sop UeyaeY an ona ‘era2e e] snb esuan sew o4sn bie epeLsUELy FI -0S0un> owadse un eqmuaseid ‘opusoul jap saIUe seuag se1 ‘solu 090°09 S01 2p suede ‘uetuan X uegy arb seieygey 0000 ap ‘PepND g| UB syuE1 “ou wopeIGEd uN eqeIna|e> as sandsap onod K ezania> ap eDUqpy CiaLILS Ns EQereIsUI auneyy SIM 66 Oye j= OB:equua UIs “ouP 4od seseD OE] seun 4D “P 59 ‘SUSED HSE asieIeNay LolaIpnd seuade 6% A a6 ‘26 SOU 507 ses “© 009'1 olpiad wnbexens ‘sand oue ase ug “sepinasap sese> oo A ese US seu0si9d 000'8 ofsp anb ‘oxsoBy ap 9} aye> e| ap ans fe ‘ono ogny ‘oIpus> “Ul 289 ap serve sesaw g “auedy ‘saions ap sauiomu gl od uarary sepipisd $e ‘SEUEZUW 68 UOIaIpIad 85 ‘ese Jod seuosiad oz UeeNgeY anb sand ‘seuossad 000'S2 e aje> e| ua opuefeD ‘sese> 997) gutiaNb apueID oIpusD “Ul [B aNb sap eyerseg ‘oyjanbe ary anb ososoned (Oj Je2yue eseg “BLNOd SO1 30 Wsv> W714 HOLINY Oavaouor 13 “VWLLDIA W1 ‘O183Nd 13 “AGNWUD OIGNSDNI73 “S's 108 ejaBuy Uo ose) “eyeds3 Us oUNW ‘egg] sod opreU ‘asnBMy [2 oMWs—Y CIDUBIOLY UOD a>sDUeL ues ua oBan| 95e> ‘epieD oZuanbeg saio|oq Uo? 9041 Jod esau (82 ‘eIWOWIED ap O>sKUeLY UES UB OUNW Iggj Jod OpDeU ‘oDEIOH [p awe fenuew e & eaupury e5oy & Uolaun & 296] Ua epireu “sepeWy ocieD wang es0y epuntbas en ns uod 206) Ua ose9 “68) 40d oppeU ‘anu [> O1a}05 our K oD9) ary anb “2291 Jod opiseu ‘anbuua a eRie9 oyOp A922 "SOY IE S01 © 9061 @D IUge UB Euan “sz@i.ua epDeU ‘eouaLY ie ‘Sofly § ony epezoy janueyy uog DO OSHHSSOSSHSSHHHESSSOSOSHSOOCSSESEHSEOOOCH( duerio del primer solar, al norte de la Planchada, habia levantado una co- vacha “sobre el fortin de la Planchada’, seguramente para ampllar su casa. Su vecino, Geo Chambers Vivero, que era concejal, denuncié el caso, por to que el concejo mandé a suspenderla obra y a expropiarle el terreno, 15.8. LOS PLANOS DESPUES DEL INCENDIO. RECONSTRUCCION INICIAL Y RELLENO- 1897 Incendio Grande fue un golpe terrible para la mayoria de los due fos y vecinos, pues la mayoria huyeron y decidieron vender sus terrenos a terceros.De las gentes del lado de la Orila, decidieron volver a levantar sus casas: los Ramos. Ignacio Robles Santisteban, Belisario Torres, Arcadio Ayala, Manuel Lozada y Manuel Trivifc. El resto se fueron del barrio, acotando ca- 50s curriosos, como el del hijo del poeta Olmedo, que se establecié en la pa- rroquia surefia de San Alejo, donde murié en 1899, pero cuya casa paso a sus parientes los Ycaza, mientras el joven Alfredo Baquerizo Moreno, deci- dié comprar un solar en el lade dei Cerro, quizas porque lo creyé mas se guro. En el lado del Cerro, las reacciones fueron atin mas radicales, tanto que quienes se quedaron fueron apenas las excepciones: la familia Robles Macias y Pedro Pablo Gomez Tama, La reconstruccién de la calle y del barrio se inicié en I897. se relle- raron los terrenos con un metro y medio de maderos quemados. basura, clavos y resto de ceramica vidnada, como lo pudieron comprobar hace no ‘muchos afios, las excavaciones del Instituto de Patrimonio Cultural en la mis- ma Planchada. Se dieron preferencia a las zonas centro y sur de ja calle, ues la norte quedé abandonada hasta cerca de 1920.48) 15.9. EL CARPINTERO TIBURCIO ANASTASIO FLORES ‘Guayaquil fue siempre una ciudad de carpinteres, para barcos 0 pa- ra casas, esa fue a mejor fabrca colonial. Bastaria citar que en i890 habian 220 carpinteros registrados en la ciudad. Algunos apellidos eran tipicos de artesanos, tal como Antepara, Galarza, Gonzalez 0 Guerteto, algunos eran muy conocidos como Manuel Borja, Fidel Espantoso, José Gala, Jose Lava- Lavalle Diaz, Manuel Sumaeta, Adolfo Terranova, Eduardo Tola, José Ma- 174 «SDUAd SVT,, DYIaLap VD] VD OOGT ua pinbokyny sat Tapeh g€6l “oreawiy “621 2 921 ‘OUEIAWOICD UN ap sezuePUY =PEIDUYT ap laNUEW\ ‘¥66| ‘eueunbesent emu; eun 7aKOD -ZaWIPD OMOIUY #5Or eb A Zp “62 “4261 "BPID O2UAIOT :UOPUBYW JODIA (2) yo 857 oes pLK GL 2uawiesony 507 “euaUIasory oWay "peal oBeuD ue sopema =f) jynbeRend ‘suaqweuD saiaoy onlay ERM “YDUO ZAPIEN BNDLUR ‘TAIPZUOD SBNEUD OBUPOA, ap osuan “ynbefend ‘JenueD coueS FP ODUDISH'UDAY (0) © pes6¢ “0x61 FOLNIND OWID3d O1NLIdv> 130 SALNaNS PUOH eMuley e} ap spnen e eu -aunbeken6 eua2inp sofew ej ap apas e| uB epnianuoD oBary eDuspIsal ‘op -anady olgny Zaje2U05 opseDky euqeuEW je ese9 Ns PUA NzeIdsy +06! UB ses91022€2 Sepua|22u sns ap UoBonpaid e; se}onUND eed ‘oUaNd Je souOD safern HOD K epuasne ap soue g sen 'Z94| Us aIUSLeARIUUSp osai63) spUOp 3p s0Ans so} sopor uo ofen 4661 Ua “UODEIGOd BI e ojdWEfe Jep ap OI woo ‘o1pu29uI jap OBany ese> ns saDeUE1 U2 so1auUd so] ap OUN ary foMaD [ap ope] jap ese> epunéas e} guinbpe ‘sepeyy Ogle Ue BUOP UCD ZéEI 9pFEp opeseD ‘GEE! UB NbeXeND sp o1dIUNWY Ap aUEpIsaig A 968) AP leuoReN UpDueAUOD e| ap arLuapisaidasi, any nzeidsy oseANe| Uo ON3032 NZVidsY OUWLNWT 3G O1dW3rS 13 “01'S! 0681 ap opens) ja Ua CINBY OU sand ‘UaAO! AnW aiquioy opis saCeU oI 2p anb ‘sauoj4 oiserseuy o;DINqU, o1aIUICLED j2 Lod ‘eDaIodiy UB/qUIE AesCD e2UgeY Bp euNUds8 O2IY “OU [ap OPE] Ie EWaIed ESeD &] [6B] UE OPED Jeu anb “Zayed UOUBY SOUED “668! ep aIqWERGaS ap Z 13 UPAEUOW oplepaWN A euIpaYY asor LENA seUeY SeUISIM se] UZ 22 “St sanjeDoy 9e> €] U2 quay anb “ofaij oBuIWOg ‘sojensz opfeursy ‘ofesl CU Archivo de N en Archivo uel Aspiazu Carbo: Ger of, enviada a Espat (5) Estrada: Guia de Guayaquil, 1994, F Men a, pgs.e8 ai57, ‘de octubre de 1896, Informe de t Intendencia 8 El Ecuador Profundo, volumen I, f Profundo, volumen il Chaves Franco: Historia g quil, tomo ll, 70, 7ly 89. £1 Grito det Pueblo, 25 de nvoiembre de Cuerpo de Bomberos de Guaya iblioteca Espinosa Pei informes, to de 1997 de don Manuel Suarez Baquerizo, G ‘ Manuel Suarez Baquerizo, Guayaquil, 5 y 7 de agos- (6] Pablo Lee: 0. ’ano de Guayaquil después del Incencio Grande, fo eae Publica J.Estrada en su (7) Pabio Lee: 0. Penddico El Gi to det Pueblo, 25 de noviembre de 1896, al, 606. sesién del 26 de junio de pal de 6 de septiembre de (8) Pablo Lee: 0 Archivo privade cel autor. 9] C.O.Henriques: Guia de Guayaquil en 185 Thulos de p pledad de la familia Kle Jenny Estrada: Reposteras y mibre de (989. ucién, ver Aspiazu, Angela Avelldn Gonzales y Carmen Ayala Gonzalez Vecinas de las Pefias - (1881) 176 29900000080 0080008 880800000800 8800 01 Q oy 22]D2U0D vpky sopaoiayy “Dug ene com | SDIOD Sa1904 man, nfo, SS 1@ O08 OOOO SSE OOSO8SSOOSHOESOOHEOOOC®O CAPITULO DECIMO SEXTO EL NUEVO SIGLO 16. La cOmoda casa del brujo y marino, don Arcadio Ayala 16.2. Robles Macias levanta dos casas entre 1900 y 1903 y las vende a los Iturraice 16.3. Nace en la Villa Rosa, Carlos Estarellas avilés 16.4. El plano del novecientos de 16.5. El plano de Von Buchwald 16.6. Remadelacién e hidrantes: 1906 16.7. Clemente Yerovi en Las Pefias: 1908 a I910 16.8. El plano de Francisco Landin en 1909 16.9. Los Puga, de Paris a las Pefias: once afios de pasion, 16.1, LA COMODA CASA DEL BRUJO Y MARINO DON ARCADIO AYALA. 1888 EN ADELANTE. Arcadio Ayala y Campuzano, nacio en Babahoyo en 1848, fue un hom- bre autoformado, mecdnico desde su juventud, armador de dragas escoce- sas en el segundo gobierno de Garcia Moreno, luego capitin de favor en Ja Compatiia Indaburu . Se casé en 1880. con Francisca Gongélez Barreyro, rnacida en Puebloviejo en I844. Siguieron atin en Puebloviejo, donde les na- cid su hija Francisca el @l. Para el 83 se radicaron de fijo en Guayaquil En 183 sirvid alos restauradores en favor de Atfaro, pero sus afios do- rados fueron de 1884 a 1900, cuando su buena estrella empezé, al recibir en ‘administracion de don Enrique Seminario, la hacienda Elvira en Babahoyo- Pero fue s6lo el comienzo: se dedicd luego y con ahinco a la fotografia, al aledrez y sobre todo a la medicina en la hacienda Juana de inventando férmulas para mil cosas, la mas conocida fue “el Ia" que se us6 largo tiempo como desinfectante Ya para 1883 tenia la casa numero |8 en el lado de a Orila en las Pe fies, comoda casa que luego pas6 al doctor Arroyo del Rio y que era vec 177 tAr-B a vey 968] ap o1puazuy jap sandsap jinbvspny Nad Sv1 Sv ae QD el nn! Wl "y vy S @ ~ > S ~~ | eet 10 [8 JOd f ouasoyy exenan: Ms opueno ‘ge6/ us une “epUy est ‘9l6l ua'u “e>ueg “DN sope> sopenu Ay eueW efiy exto ns eaeious ‘ofeq Osi ja ua ‘< 2p 3 SP 'UBULE “Z| BP “SOUED “bi ap “omBEDNy ‘g) Bp OUR :s SE 9p ‘e153 ‘ge ap jaNge e eK 0: pug “Sues Za42UP§ so] e eUDaA “Z97 C1aWNU fp auaN "sy 8P OSUaD [2 UP ‘SeYad SE] =p Euan aduwen OB ue SL 2p Zaye OU) S01 & A uegan 2P e509 &} 66} z Sovaiu sity A sofiy stu asqos Upsesad and ‘sayaup pnw seyp upup 2424 anb ousisaid enbuod “epunbas 07 ‘ujdiuno anb aiueuod Uy Uoysity eUnBye opera EY sou f Ie) Ess b ua erode Eun OPIN 24 anibiod o1auiud 0} “opeimausAsaD £ 2194 OpIs ap, ‘opuew UN 2} e sandsap WUOD Fe o(dwaIUOD ese9 Ns apsap * oUe OL P OLUBIAOE fe owls “| OY jap NS y "epBUEILI se101g LOWY 4q jap UoUN US ee 20D) 91D OpuEp sEWUEAa] e gIA opeay uog OIPEDWY OP sp oUZAUI UN & eUIEAy EL, owo ZAINOD A VLYINH WO TOLYYE JoRop j2 oun: iy sns UOHaIIeU My OURSoY ef Janey jaDey sey ! tia. Amiba vivia don Arcadio, con los Ayala Nufiez, abajo los Nufiez Ayala, fos Ayala Cabanilla y los Ayala Gonzalez. Aun en 1952 vivian alll los Ayala NU- fez enemos informes -que no hemos podido documentarios- de que an- tes del Incendio, la primitiva casa de don Arcadio. como que hubiefa com- prendido cuatro actuales, de tal manera que mas tarde se habrian hecho 4 lotes: el mds extremo hacia el sur vendido al doctor Arroyo del Rio, el si jente a los Tinajero. y el tercero a los Guevara Descalzi.Conservand la far ia solo el sector mas hacia él norte.En la actualidad la casa de los Ayala es la undécima de la cuadra, si en 1880 era la novena, se ve que de hecho existen dos construcciones mas, luego del Gran Incendio 16.2. ROBLES MACIAS LEVANTA DOS CASAS ENTRE 1900 y 1902 Y LAS VENDE A LOS ITURRALDE Hemos dicho que en octubre de 1897 y ante el netario Santiago Va- lijo, el joven Francisco Robles Macias (antiguo vecino del barrio, pues era nieto del Gral. Francisco Robles) compr6 un solar de 18.70 metros de frente por 25 metros de fondo, a su suegra, dofia Eufemia Vivero de Chambers. En febrero de 1900, Robles adquirié a su misma suegra y a sus cufiados un solar adjunto y por detrds del suyo. que tenia 18.75 de frente y 28 de fon- do hacia el Cerro. En 1901 y 1902 Robles edificd dos casas en es0s dos terre Tos, por lo que el 25 de abril de 1903, el Juez tercero le otorgé titulo legal por la edifcacion de esas dos propiedades Juridicamente a la casa de uit ma adauisicion se la llamaba la Casa primera. Robles no conserv6 sino de tno a dos afios, sus casas, pues el 9 de agosto de 1903 ante el notario Car- los Eduardo Freile las vendié a don Alcides Iturralde irazabal, natural de Am- bato El Coronel iturralde habia nacido en 1853 y se habla casado alos 43 afios en e! pueblo de Bodegas en 1896 con Dolores Plaza Gutiérrez, nacida en Charapoté, Manabi. en 1867, tenfa por tanto 29 afios a la boda. pasar- se a las nuevas casas, levaron consigo a sus 3 hijos: Isidro José, de 6 afios, Alegria, de 4 afios y Blanca, de dos afios. En Las Pefias nacerian Rosario, por 1903, que murié en la infancia y Maria Amelia, El primer hecho importante, ocurrié en septiembre de 1920, cuan- do Alegria se cas6 con su vecino de Las Peflas, el ing José Antonio Gomez FRA 179 | tL ‘6l6l ap sa1ue O1nBas ap ‘epi ns 8p feuy fe eX “equsey ns Uo> odio UNBIE OIA iy “eIOWe] sapawInbay 3p b5e9 0) A Bamiano auinBy anbuug Uop ap evag ent A eueW) CIA e] anue eqepenoesoy eueYY oWo> ozaneg ej £ seUad SE7 UP EIILO BI AP Ope} jap 2,850 &} guINBpe Ko1UOW Je;DOp |= ‘apUELD olpusduU) [ap sendsaq SOUP 9 $0] © 426) 8D luce Us OUNWY “bos! OYE fe "bZ So] e aIuaWEDIBpN oUNW ‘o>sDUELy a1 snury & soue g1 S01 E 206] U2 OUNL CLIAID UEAD ‘SOfiy sns ap Sop e ssuaA -9f Anu Japiad ap emses6sap e| onny epeusueld | 8p 4ns Je somaLL QOS seu ~2dP © alUesip ‘{sousuiar sop Aey A UpIUOY EOqON oLEATY ap SOUPS 50) IIe Uequens| 2s Aoy) euezueU! e| epor |se> opuednoe ‘eweueg A ZaUiLey\ seuI OL “UgDaIeW ap euezueUL 2; Ua ‘efS1A pepNID UB eidoud ese> o”ny Ogg) 2p -S8p anb a2aued "S61 UP OseyIy:IEI5 Fe JOC fe OA3|| anb so} ap any “cuand [ap soauadsunf z9 so] ap oun exe 06 ja ‘opeBoge opeiouuiod and “€99] uD ef 1A PePNID @p einbowed ewssiw e| UB EpDeU ‘22185 eorKeleD OLIeSOy UOD 8281 2D suy e Ie Ose “Szei Ue eyDed ns QUT SpUOp “elaIA pepnID US ol uanof arinpueyD UB ayuawersnt ‘sepepaidoid ouinbpe supew ns ap “op UpIB21 “E3805 o} © soueDuaNS se1UEWBIWIU! ep ofiy exe ‘Ig@l ap ofew UZ ANDUEUD Sp o[gand Je Ua 9DEU “o1IDa> AoLUOW LOWE, JOOP [3 “AOUNOW NOWST¥d ONANG Ns- “SUAY SUTTSUVISS SOTUYD ‘YSOU VTIIA VINA 3DWN “€°91 ([z)-o1duuy ease spare 8p ouauiat j= A upipien® un fey sousrsod euersodwew! ap olnul un Jod BUED ep oquaIUeHa> 8 OpeIquie> ey as ‘sepednaosap UPIse Ao} “oUrIOU OUISLL j2 RUE BBs! BP OZICW ap g Je Bing SpIELITa soUeWHaY 50) spor sod epraynes Euan ‘ness exer BBI0F OUeIOU ja AUC J0d 9/4) 3p UBL ap Zz FP ‘Bing apreuiny sosodse so| ap souctpazay soyse.ap so} uovauinbpe sauainb ‘Spleuiny| ZawoS zug ep soIEpasay So| e A apjeusng} ZaUIOD soy sowud ns © “@pjeuinn) JenDry seueWUaY se] & Uar@UaLIAd ‘sese9 sop se AOL, ‘Opuaiue ap soBed sox1pow ap sanew e ‘soulind “Ul 8p Souew e sesea se] ssUOIU2 UaIesed * £561 9p OLN ap | fe QuNU's AED ues o1uabu ja UB sauoIZ2e se] 2p A ese EPUNBas o| ap EIU! e| ap EAN Uusinb ‘ese> exeumud e| ap euanp ‘ezelg apleuinayeus e|“ejos Anu gpanb 25 nb 01 100 ‘s56) 10 jediouud ese> | ua opare) ‘sazenany ewoYss C7 ! og “UP1y J01>0p ‘21D EWI jon P esoKk “apron a (aly er IPBW A ena oppou0s : ‘ i RP eS0ds9 “ap ueBeyy QYOp “ese> exsuid 213 ofl ap oy 0s a Seine fp 0 53121905 scans save sang ow uy De 21404 0561 ese Se6I sprog “ouad un ua “san sey cee ta 1 UOWBuNW SpUop “a6 rena saan te sn “sI6URS 2p ooueR re oun ese pas seme coan se, 08 & Oba anua sousws 0 seuy ne aan u WY eURWY CU id e335 rasa, cars i 1905 ns Jod e235 ap sepeping “et Sng See MOHD eeu ces ewe DUAN “ery agen Bava ie IPG UBIeFSp anb © axiannm sng oct Ati 2D eva sone goee HE OID anb e onnow 50} 100 eped r inp P J@pod ua ese E204 eioUsr ey SOIEAAN CBE; ope Ct UN ns ejoury eueyy Pose Spedno0 span ses 2 kd SB0]0g ey ‘aud et “OF sou so} ug JRHOd OPBUY gidulos anb ‘oy AMS IEA [apuBAEA zaMI05 ow “SURS ap ZaWOD apreziy WD onsibay 2 eINBoUed O18d ‘seus, 5 E261 40d opersen 3X osofauy o Beg 1? Onan 3p te fA auarye $21 OH fe ope) jap ese> Bune 9 onUa> fap ese> Eun 785 anb exsey ‘soue s '®b StI>e unBas ‘uondas U8 SBN/U09 sors ue i $1 & Opuesei634 “pepni e Francisco Estarelas Bolet, malaguefio, pero de origen catalan, ha- Bia nacido en noviembre de 1860, era comerciante y pasé a Guayaquil, don. de case en 1898 con Carmen Avilés Coello, nacida en 1875, heredera de ioe Coello Barrén, duefios de casa en Las Pefias a principlos del siglo MX. La for nila vive en 1899 en el Sagrario, pero para 1900 tomaron en amriendo la vt. Maria Rosa, propiedad de! Dr. Palemon Monroy, alll nacio el 4 Ge 1900, Carlos Estarellas Avilés, conocido abogado y profesor del Vicente Rocafuerts, gran amigo y disicipulo del doctor Pedro José Huerta, otto de 10s personajes de Las Perias Muro en 1972.Su familia estuvo transitoriamers te en el barrio, pues en 1901 estaban de nuevo en el Sagrario, en 1906 en San Alejo y luego v Meron al Centro. Lo interesante del caso, es que el cen- 50 de las Pefias en 919 fo efectud Eduardo Estarelas Aviles, nacido en I902, En realidad, los Estrellas eran una de las tantas familias, a quienes Las Perias, les habla calado muy hondo, tanto que en I9I9 vivian de nuevo arendando la casa num.l27 de don Enrique Aguirre, por entonces vi. Man al ya todos sus hij: Carlos, Francisco, Eduardo, Carmen y José Esta rellas Avis En el periodo 1925-38, vivieron como diez fami Gomez Sanchez, hijos de Pedro PGOmez Gault, casado shez Destruge, nacida en 1894; en esa casa nacié Xavier Gomez Sanches Gop Alberto Susrez Vargas Machuca y sus hijo, los Suarez Baquertzo lot {xellin Baquetiz, hijos de Jacinto Avellan Rivero, nacido en l@¥6 y de su agunde esposa Rosa Maria Baquerizo Ayluardo, eran ellos Jacinto, n por [81 Francisco, nacido en 1921 y Carlos Julio Aveltin Baqueri2o Los Peres fe otra rama de los mismos Gomez Tama], los Casto Avellin, los Chevasco Navarro. los Carbo Macias, los Drouet Carte y [os Baquerizo German, De tal manera que: de sien I afios viveron Io fam lias en dos Medio dos affos y me- dio, las en esta casa: los ‘con Maria Ester San deparamentos, cada una moraba de pror £2 famifa Carbo Macias estaba compuesta de las hermanas: Raquel Sennen Gh 170, sltera, Rosa Eva, nacida en 1876, Ruth, nacida en 1882 y ®sosa de su sobrino segundo Manuel de Lozada Sanchez. vecino del mic jn Baro, Sara, nacida en 1884 y muerta en 1958. A su vez Eva casé con 2rGe! Drouet Fuentes y tuvo dos hijas: Maria Rosa, esposa de Lauto San sy Angela, mujer de Fausto Gémez Galarza (3) de Manuel José Baquerizo Vera, nacido en 1833, tuvo pre 182 nesDOISUE. 19 US san @P oziew ap sz weITEY arb eqewuojur g0g) 7 UODEN &7 oUeIp 13 eID 5 ELSI apsap Jo Pae206 ten> of ‘eau>9I9 2ny 02Ip sa] 35 anb © sousan 501 8 Sopipad soupy 531012) Uod opuciquy SOUaWH 0} 40d SL eaezeKduaa1 anb) UoIO> tee 21 8p UoDeapoi ®5S2nds3p ove un ‘enBy ap wip” FIUELS 8 OoUIDS as S06) Ug 9061 :SauNvudiy 3 NOIvIaGOWsy 9:9) 'Sloaie5 9p oueid ja ucs SepuaruBuodu Aejy 6061 NIGNVI f OOSIONVUd Od TINOVAVAD FG ONVId wr e e e e e e e e e e e e e e 16.8. EL PLANO DE FRANCISCO LANDIN EN 1909 Este plano, muy obscuro por cierto, revela un gran solar vacio, en el sector correspondiente a la casa anterior a la zona llamada de la Curva- Luego aparecen unas I2 casas, otfo solar y unas 4 casas mas en dos secto- res separados. En total deben haber unas [6 casas en este lado. Enel lado del Cerro, atin mas opaco, parece que las construcciones avangan solamente en sus dos tercios primeros, dejando vaca la zona ms, nortefia, detalle en el cual coincidiria con al plano de Carbo de 1900. (8), 16.9. LOS PUGA: DE PARIS A LAS PENAS: ONCE ANOS DE PASION Don Amaiio Puga Salazar nacié en Puebloviejo por 1837, fue muy pobre en su juventud, perdié a su padre én 1860 y heredé de su madre la sefiora Dolores Salazar Marticorena una porci6n del latifundio de Sanabeta de las Ventanas, que llegaba hasta el rio Vinces. Se preciaba siempre de que su padre habia trabajado con las manos para sostener a st familia, En la dé- cada del 60, lagro adquirr los derechos sucesorios de su abuelo, a su her mano Federico, conviriéndose en duefio de Aguacatal, Pedregal, Playa Grande y Madrid, para adquirir mas tarde La Estrella, Batén, La Chorrera, Corozal y La Magdalena, coincidiendo con la época del auge de la pepa de oro, es decir el cacao. Se cas6 por 1867 con Magdalena Bustamante Portocarrero, nacida en Guayaquil en 1848, quien hered6 un pequefio sector en Palenque a su abuelo patemo.Poco después y dado el gran poder cacaotero de las fami lias Seminario y Aspiazu. logré una concertacién amigable: los Puga se que- darian con las haciendas en las margenes del rio Babahoyo, y los Aspiazu, con las marginales al rio Vinces Mientras tanto habia abierto sus oficinas en Francia, nombrando como su representante a Emilio Bauzin, nacido en la Lorena por 1849, alcalde de El Havre En 1882 envid a sus hijos de 8 y 5 afios |Ambrosio y Maria) a que es- tudiaran en Paris con los ofatorianos, é! marché con su familia hacia 1888, incluida su hija natural Emiiana, a quien logré casaria con el Conde de Lo- zada, En Paris adquirié capilla en el célebre cementerio de Pere Lachaise. su hijo Amalio hizo estragos en Paris y en Cannesyy el ultimo, José, nacido por 185 e e e e e e e e e e e e e s e e e e e e e e e e e e e e e e e « zat ‘SeARND RB Osu IsIH OALDIY UP ‘EI4) ‘INbeAeNg) Bp OsUaD. £661 wnbefeno‘parez ‘saeney sazopelioy ‘onus zayours OUCUEWY nb -ehene “IA owioi “oueuorend3 coypsB01g OUBUOZIIg ‘Zaled OFOPOY |) }O.LX4S OWID3G OTNLUdwd 130 S3LNaNs ustaeu peau el ap sp s8}en> $01 3p "soue 0g 50] =X opueNM yAbefeND Us Oisoigy Uop EHOW €S6| UB ‘sandsap soue ‘sour ce faders aes f ePKODRY ous SUBURBS Sf ( O19 EVE Oh Ns opie ane Sol 3p Bse> © UNDSIEN IE UR & BUAIPALI esoUsK 3 f Ue eo aud ‘oda ns Us cqUEL OpIAIA UeY O} anb oUteg ‘seUay se> URFEP OF OYE 6 £61 Ua source vaiped ns ap sepusiey se} 2p eun orsciquiy & ae ougoo1 "RG 2 UNA 4 ej ered Jemque opne| uN ep oeD zanbuug eID j9 “e20de es9 UZ Sofly § onm Une & ezanuiA el}ang Uo? sepcnu sepunéas us goes ee 04 2p seu ap “oHeuly ORs ‘s22UoNUS Jog "eequire Za}RUOD eerie ;Boansap obsonp is ary obec 5 UL en peste sb Dat JeD A @ Jeuy & 0435 fe egep anb ows jer ej Us ye €1 uso oputiu ‘oe eae orb uccamnuse Senet cn 8UN eped UF OIPSUIOIS ap SOUR sop e 'sese2 San UB sou / ou SPUOP ‘S¥MI3d SV1N3 Z3A VONNDAS YOd NYTeSNI 35 5320103 aveyeducre © optusn a 13 AW sefily sns e soye ZaIp => oged je 42n e1BO| EES! Us A Tobe by op aut pus ata us sora coe ree sensu ovo stove 9 ie Soon ua Pope re 9 Gd ase € Bote su i 89 epmyeanue Sig corre one euetau ee oun Uo> asuejuayus wed jinbeAend & Janjon appap A e:>UeI4 US = peels a © efap oscuquiy Uop “Ez [Z'se40KEW sofiy so) Jeiprasa ueigap A eid ce wat Pu i ag Si ara = ‘sandsap ove upyeuaiuabuy eueipmss oiuod ant “SOUR 4) BP OWL sage Ofiy ns Uod o1souquiy ossuBar 6119 ‘Sofi sms sopo) uo? syueweysng Eu Pl unbekens & osaiBas sesuoqus ‘oe2e® jap asad &| auann as ‘Li6| UZ 981 (Ode @ S@P2DI2N UBINBEs =1'SI6) US cLagn socu ond Sena, aueH FP UB UedeIsa Sopeyn> sre sand “CUDyo by aa epanb as ja Sra ll AReUUOH 9p ouand 12 Us emuse ns epor e E2dIeb on 0 40d “eu Fr ped ©! ete Sendsep oye un ‘uaneg so} sopeure ere, 3p seUDYo Se JefaueU @ aineH '9 Ua E>IpEp as ‘eDUENY © ueLiE €16) U3 O16) 2p ofew see TIR2EU IE “SOLE + AnH © UeA apuop zaUioD ese ory oece ua “ev8d S27 U2 Uae 25 SOUL sop 50} Uo> efaued ego ap sou ed Soe RU NEPA IP Safe | euEU Bios eT'se4 e 2 fo sewiore) exed soue Sn tueINe & 006) UB sopend3 fe UOIaWNOR ‘ef; essuaud re PpeN eBry ons DPEABIULUDE fap ely “steg ueneg zOIy UCD ser ap cuaigay ap | jS Sere SUP ‘eDUEIZ e oseiba1 35 ayped ns ap separ 52 ua wefeqen & SOME SOUNBIe O>IpeD 25 A sousquiog ap oduan> fe ovaitg SPUOP ‘ynbexens 50\e § $0) apsap conpa as ‘P2481 UB Ofamoigang Ua oneu “auuewiersng eBny olsoiquiy ofy ns sapod auuous BAP ubis oursivanbad owen ‘sopeqes ap sessiea sa © euencn eye sap eh Sone od OBUP ouisiLoNW aque: euepideyD “olouIy olla ne car serene 3 22822 Us Jara 2X ojeqe> e asquo4 fa OJonowN Io sustujay ra a RRP 2nb opuew ns epeq opeaisuudns 12 soye 3D eun 599 oti? Seuseted Sop ours sapuaide 0,60) ou “gj exsou ye fy 8p o1nn an ep u3s &1 anb eure eu9s “sof 50] 3p ugDeaNps e opueareS ‘sueg ua ofy op Bish anb -soue Z§ eaeIueD anb- esedsa ns & guuls poe 3 Oe todowT Buen! e109 “oft ns ‘oHewy ose 3s $é 1g soue g} 38 [ossauduty ouewizy ns Jod epey61n ‘esoiprasa ane soue J seuade 9p \WeuUHeD ef 1s © sefap ap eiafgo ja Ue sueg.e sfon ono 2 2613 196 19P OIpus>u) UeID j9 U2 euew [9 U2 epemis “eno yyuinU eyDuLD e128 066] U2 o1feury Uog S1IN0> 3p any ej ua cwuaweyed eg CbuauE Sued UB "SIUD & neg © eyerpeui st anb chow se 3p Seu Bed SO [3M 2p soxedez eqesn anb euosied ciauud oy ens oewy uog penal eugel anb eusspedsiD epi e| sod je sandsap seue eunoae 1281 -3nb 35 “epeupueld &| 2p 2189 ‘upda}eyy “Id 21189 © US ynbexens us ese> 132504 04 Informes de don Manuel Suarez Baquerizo. Papeles y titulos de propik Peles y ttulos de propiedad en poder de la familia Alcivar Iturralde. Carta de 4 de julio de 1996 det ing Rafael Arroyo Alcivar, al autor Informes de don Manuel Suarez Baquerizo, Bolivar Monroy Borja: Apunt Bok y Borja: Apuntes para una genealogia. Washington, Carta de Guillermo Arosemena al ai 5 es mena al autor, Guayaquil, 5 de febrero de Rodolfo Pérez: Biografia del Dr Carlos Estaellas, en fico, temo Xi, pg 133 Arch de Miguel Aspiazu Carbo: Genealogia de los Carbo. Arch. Robles Chambers, Guayaq Diccionario Biogra Ver plano de Carbo, en Guia Histérica de J Estrada, pag,207. Gaceta municipal, primer trimestre de | Pablo Lee: 0.<, Rodolfo Pérez: Diccionario Biografico, tomo 18, pag.333 Informes de dofia Esperanza Mateus de Pefia C.OHenniques: Guia de Guayag 1890, (8) Julio Estrada: Guia de Guayaquil (9) Informes de dofia Maria Teresa Puga Bauzin, Quito 1993. Peco Robles: Los Puga, en Enc 4 Robes: Los Pug opecta Herdica y Genea 1s Garcia Caraffa, Madrid, OE NS Ge! Ing José Maria Baquerizo Puga, Guayaquil 188 CAPITULO DECIMO SEPTIMO AQUELLOS ANOS DIEZ 7A. La Guia Comercial y Agricola, la fébrica de Gallardo 17-2. La nifiez de los Manrique Acevedo: los afios diez 17-3, Hacia 1910 Porter vende su casa a Bartolo Vignolo. 17.4. Intentan llevar a los Alfaro a Las Peflas: enero de 1912 17'5. Carlos Concha prepara su revolucién desde una casa de Las Peflas: septiembre 1912 17.6. La casa de los Rendén Pérez pasa a los Orrantia: 17.7. Don Pablo Arosemena Merino, compra casa én esta co ft 17.8. Historia de la glorieta: 1915 17.9. ElPoder Politico en el barrio: Baquertzo, Tamayo, Garay- coa y Gomez Gaul 17.10. Drama en las Pefias: el incendio del Cerro y la Casa del doctor Tamayo. 17.1. 1919: Nacimiento det Dr. German Abad Valenzuela 17.12. inflyjo francés 17.3, El padron de Estarellas en 1919 17.14. El croquis de Froilén Holguin 17.1. LA GUIA COMERCIAL Y AGRICOLA. LA FABRICA DE GALLARDO Una de las obras mas importantes producida en el Ecuador Junto al Ecuador en Chicago, que vio la luz en 1894- es sin duda la Guia Comercial y Agricola editada por Rodenas en I9Il. Por ejemplo y aunque los datos sc- bre Las Pefias son escasos, valga sefialar que alli constan algunos de sus ve- cinos: el Dr Manuel Ignacio Gémez era profesor de Derecho Romano, el Dr Emilio G.Roca, lo era de Obstetricia y de Distocia. Contador de la Aduana 189 00000000000 OS0O8OHOOOEHHOHOOOOONM | tet {-ugpeuop us ogni “uequieyD ap eze>, NOSUA EUEY £684 US OTONDIA OTOLIWS ¥ WSWD NS 30NaA UELIOd OGIYATY O16! VIDVH “ELI (z}'eq1wway ns uo> oupag oueWiay ns ofege opuainn ‘oiaiNsy Iap oled [2 Ua ‘axeyfy Kolg a]E> &| ap SED eUN ap osid'o? J2 UA LOIN OE SOUE SO} UZ's -2yad Se] U3 EDUgR ap OYaND ea aiped OAND ‘enopi05 OpIEI]ED eFAUNED uod {761 40d opese> “opanaay anbuue J0132H ary oUeULEY O20 ouand jap s@pepisien un Sop se] Ua soUIWIPD & seaUa seYA ap Josajaid { ynbeAend Us son -SU03 Op120U0D UN ary [9 “ZO! 8 OlUN! Ua epDeU ‘2YUDO Zaiag esoY LAL “JED UOD Z6| AP exTWAIIP ap S| 12 OSED “EDK ap BWADIP ap & [2 sere +25 U2 OpjveU “opanady anbULIEW aipad'6u 13 “Zoi UB ePREU ey>DUO Of -2iue]_ ©6/0 UO> 4741 ap OKEU Zp 92 2 INbEAEND Ua gse> ‘sEDeIED UP Z68I god oppeu ‘opanasy anbuueyy jaeyey ‘SeNIDaJe seNUCUOSAL SeYCUE OATH soBanf sojanbe ap opiannas jg opanady anbuLeyy so} £ eusUO OfeWIe| Sot "eyouc) Zalgq SOU So] “UDIOD ezeIg eI UB UEGeUTed K LegeBn! saiNLEyU! seIp 50) ua anb ye @q “eusU} axeutey £ eUDUOD UgIEITD ‘sauiO] eyDU0> seyjuiey se} © ayuay © aIUay ‘OU jap Ope ep ese> crea e| UB ‘SEUAd $E1 ua oj6)s ap so\dpuud e uasaipisal ‘sofiy sns Uo jinbeXen5 Ua sopDsiqesa 628) ua ynbeXend ap enie> opeursase OLINW UaINb ‘oUNseD jap Zed LENT 420940 Jp eIUUR, e| 2p “OMSeD [ap Zeg OPARSDy VAUMIED UOD pepND ese UB (SD ‘SEDENED ap feumMeu ‘sIUEDed anbduuew cosoueL4 oHIUSBUI 13 zald SONY SO1 |AZDV SNDIINVW SO7 3G Z3NIN VT “ZZ aye EDu0ASTY exse e epEMOUIA a1 -Uawepuoy enue) ap uarquier ‘ozuanbeg eleqez e313 UOD 9se 2607 (6 yoID2$ {2 Ua ese> ap oan aslo "eu “2wasony OpIENDS Lop ap OIL ‘ZALIOD CUaUAsary Sole UOD “EL u 722A epeRSg seyg UOD ose ‘anbuUZ |? ‘161 BDeY seYag Se] UB OP “eu K souejozausn sauped ap ‘opanasy anbuueyy 0139} uo ‘ejsue) IP 061 equiedaiy 2p ‘zanBupoy yu 102124 Op: ‘MUM anbry sauj ues UCD ‘wuUeYy [a 9509 ‘ouayND — (g on MIE CUAUUaSOIY OIPED!y LOD ose ‘196 Jad epioeU anbuug epIDRU ‘trae eueW, UBIANY enODIDD OpreYeD soy ypu, IP @i250d “anbuug ues 8/9 E153) soueD Ues ‘elenby Np any oFeIy ap cougey ns upquuea X PUed §©7 2p /eUy Te ofr opseyos) ‘ousted S804 2P uote Us pepnues esperar eun oi - y ABA EUN INA “cu tl EU Ps “otuRMEHA eon ew Um eee ee opens PIIEY HOA MAN UB INSU) “oUESUBULeUEy ooo, 81 A exanbuug eveyy expucy & (euoz e} ap saiokew se) ap cun f exspeuss “Ua EueW ‘oling sepuapey se ap ov. 2zBNI8> ap ELAR Ms 604) UD EK f st 1 “BOUEDIY UREA 103k pues K opieteD 9507 ueny TP!BL5 |3p sonia $9) ap fou omnby ‘inborn AuepueWID 13 ‘OPCUIUITID eK an of 25 “epucy e {puns o ua pm Anus 4 Gs eze>4 ruse oa ‘u Ie Uep anb sese> sersusud ‘ : ld 51 & epeupueis e Ud 1 Ua "619 K EBS SeUBed se} ua sanuescima ind 8p oly opuars “< zg} Jodo; " PIDEU BIGEH aN “109 euaway ry onsouses carro oe Ua £261 ep cxsoBe ap 2) |9 03 ise owed 12 owen 3P 2529 e} opor aiqos IUSUCIED 3A 25 CW Ar soioy sop uassixg usr i euewde> o<¢ oun ZEA IE sououinu so} ua opuer oe -eW) Bug epluary 2} US Sours SEW somaNd soisin lu 8 Us epinbasua A Grey fe eget Bye seu ‘97 & arsumnu (upd, WHEDOUIS (@P UNDE ef ajjanu je :oWeR je #85 SO) JeiOUe atuesai=iu) 19s ap efap oN, 108 vewiNU ex=u5) epruany e| ua “snbned 2p ovane saute, at CRDL EDWENY ue euouryad A oy +un ob ary eucsiad eun | ‘Bid eied opereauod eIqey aj sexed © inbekany eee ra osopanou O¥ep Un 3en $0U eng ef aa/04, aWheD Z9uI00 opuEUaY E18 SO=1I05 op use. ‘SuveD 22>, oprenpa exe eustu & ap sop [2 oUD=A exo aq} aC &} ap aradvatU) oUEIIIag eAOJEEISI)\ ERED, CDUNWUIEY BIS Frente ashen. de su suiegra Eufemia Vivero, un solar de 10 metios de frente por 25 de fondo, hacia el sur del solar de os Chambers.En febrero Ge 1800 seguia siendo de ella, pero para abril de 1903 o ya de Alfredo Por- ter quien 5 duerio de casa reciente Pocos afios después Porter lo vende al partolomé Vignolo, nacido en Rapallo por 1840, vecire de Guayaquil desde 12868. En 1874 funds su propia casa comercial Gedicada a la importacion de Ferretera, loza, crstales y muebies finos, con sucursales en Quito y Amba- {2.61 77 ya rico, se cas6 en Ambato con Elina Quirois Sad, una mujer muy belay segue se maid a Pare, one : . donde naceron sus hos to Oficina en a Rue de Baudin num.32, Vignolo hizo varios viajes de supervisién a Gt 2yaqul a parte de 1883, @1 90 trajo a su Pariente Ricardo Descaizi, “e a Quien conservaba no m BCS eCUeTdos del to, pues era fama su avarica: hacia 1660 uso a fere te de la firma a su hijo Emesto José, Don Bartolo ada) Sequlé una camara de fotos @ su concuado do ‘ual este instalé una fotografia en Latacunga Don Bartolo fallecié en Paris por 1920, , Pero paces afios después - sacs Ge 1925: la casa de Las Peffas fue entregada al Crete Trivifo, en pa- 99 Por Un juicio de empleo, |3} Fico comerciante italiane don 17-4. INTENTAN LLEVAR A LOS ALFARO ALAS PENAS: ENERO DE 1912 En enero de 1912 el Cuartel det batallén Marafén, ronel Alelandro Sierra estaba en Las Pefias Se encerrara a los Alfaro. Esta coy el gran e indudable actor det arr ‘a y fue justamente su batallon tia Plaza salvar al mando del Co- All quiso e! General Plaza el que ncucta es de diagnéstico reservado, pues astre de los Alfaro fue el citado Coronel Sie. rafiones las ha trai 192 17.5. CARLOS CONCHA PREPARA _ SU REVOLUCION DESDE UNA CASA DE LAS PENAS é 5 Manu Refiriéndose a septiembre de 1912, escribe lo siguiente don de Jestis Andrade en la pagina I9| de sus ANDANZAS DE UN COLOMBIA. No: “Conspiraba Carlos Concha en Guayaquil. Preso, a Quito al Pandptico, Libre, seguia conspirando en el Guayas. A la car- el, segunda vez libre con flanza. Refugiado en Las Pefias en el hogar de su hermano politico Dr José Luis Tamayo, cartas van y cartas vienen, cerco a la casa con agentes de policia secreta Olmedo {Alfaro} y yo en un banco, frente a la Catedral: Carlos esta perdiendio el tiempo en Guayaquil, como 4! es: tuvo cistanciado de mi padre, escribale Usted amigo Andra- dey recuérdele la brillante campafia que hizo contra don Lt zardo desde Esmeraldas y por Manabi hasta Guayaquil Le escribi. Entrégole la carta en Las Pefias el doctor Alejan- dro de Jann. ¥ arcié a poco tiempo Esmeraldas” Era la tercera casa del lado del Cerro, donde luego vivieron hacia 1925 los Cucalén Concha, sobrinos de Carlos. Alli vivia por entonce su ma- dre dofia Delfina Torres viuda de Concha, la madre del grande héroe esme- raldefio Luis Vargas Torres. (5) 17.6. LA CASA DE LOS RENDON PEREZ PASA A LUIS ORRANTIA E124 de septiembre de 1912, el escritor Carlos Rendén Pérez, que ha bia poseido una de las mejores casas del lado del ro, desde 1891, en heren- ia a su padre, vendi6 su casa nueva -pues no tenia sino I3 afios- al comer- Giante don Luis Orrantia Cornejo, cuya familia ira a poseer la casa durante 53 afios, es decir hasta 1965. Don Luis habia nacido en Quito en 1873, fue Presidente del pio de Guayaquil, donde cas6 en septiembre de 1900 con Carolina Wright Yeaza, hija de Tomas Wrigth Rico y de Aurora Ycaza Paredes, vecinos del Sa- 193 un 904d inbvkyny) ap spjsaiy sp] ap vulay vp i Oo ion ap aj4oo ns & 19U010) DUaUasoLy DUDSNg vel STI) Visa NA YS¥> vuawo> ONRISW YNEW3SOUY Olave NOG “L-L1 so eouapey sin Buy (6 @p odiand jap ayar soye ¢z sod ary ul UB ONPRIB as “UUW APxy eUHTeg 9P os0Be 2p ZIul‘eI6l ap ovasqe) UB epDeU ‘anbuuZ Zauawir usd ose ‘EG, HEIND MEY UO ‘esoy CUEY fa ZAUBWIT UpIEDN9 janBYy UoD “jaqes| (p 20>, Oueiolag jaejey'>> ‘eapuexay (> 29Rjaqly ZauBLUIr ors!DUELy>9 “esi a) B18H08 1061 Ua eDDeU ‘sapadiaWy eUNOIeD [e uarary 2uBum enueUo S11 (51961 ue “opaiuo Ura Sosodsa soe ‘sod sop ap Opuan ‘aDUaA & Susu & cauanosaq 2p odueg fe ese e| gaaiodiy EQ) 2p oz us Ey 5 (prod ne ese> 8 sjopue>e: “pS6i 2p aiqrmDo UB Gz 25 MNUELIO Jo $5 18D S9u0Kq @P UOISIND €7 “bb4I 2p oVBIGay UB opiMby at anb onary ee 2d 81 ap 2ueg Te g>eiodKy as ENED $0] ap ese ge4i ua ‘0u8D [ep ope| “2A UUM OULA|IND OUUgOS Ns anb e oF ua ese Pun exauinbpe o erouas 81 06) BNE ZEMOD 01 UCD A BIPfy 50] Yoo OpUEpUIOD LasaINA 25 K 9E64 aU buIpon ese2 Uo pe OBany anb “ey AW Cu3feUL) $0} SouNNbUY UOsat ‘UNE aMbuUy Op ap esed B} K ueg IPS $0] ap esouNy ‘UeGeJOW IIe $261 UB aNb oINBas ap sowages alad “o anb sas eu Dod eu A 2 anus jad eeu 2s efay ¢ oad “6161 2p osua9 fe UB enUELIC enUsE } eunBy On yoDas oust fea @P Sauenutesns Jod opejrounn uarquie “awuewng Bry TROUT o> 1681 U9 Ose exounY EUEUUaY Ns “aHED e| ap sexe 3p soverp “UO? Solis Soper ‘ezE2, $0) 3p K eoxy eBeuipzM So] ap atuaued e13 “ouLIS LA PRIMERA REINA DE GUAYAQUIL. Se trata de la décima cuarta casa det lado del Cerro, limitada al nor- te por la familia Baquerizo Noboa y al sur, por los Santisteban, fue una ca- inquilinos, que la adquirié en I9IB, don Pablo Arosemena Merino, cu- 1dre, habia tenido una casa unos metros mas hacia el sur. Don Pablo taba casado 12 afios con dofia Susana Coron y tenia varios he J0S, por lo que compré esa casa en 12.000 sures, hasta la muerte de la sefiora Coro nacieron sus tltimos hijos, con profesores privados en su propia casa. de all salieron en 1916 y afios sk uientes las famosas travesuras dde Pablo y Eduardo, sus hijos, de eron en I917 sus hijas Susana e Inés ae jana harla de jefe “fue quien impuso en palabras de st nieto el Primera Reina de Guayaquil, decia que habia ganado por carambola, que te tocaba a Maruja Roca Carbo, en todo caso, [a levaron en un bate a Du- ran, 2 que entrara solemnemente en e! puerto, donde le recibié el Presiden te cel Concejo, siendo coronada en la Plaza de San Francisco, Fue un acon tecimiento que los porte‘ios no olvidaron por muchisimos afios Don Pablo era hombre sencillo, pero de grandes maximas, una de ellas: VIVIR EN FORMA ORDENADA Y AUSTERA, NO GASTANDO MAS DE LO QUE SE RECIBE Murié en 1941 En 1925 se casé su hija Susana con Vicente Santisteban Elizalde, due- fio de la casa de al lado.£! 27 se casé Inés con Alex Ashton Fulcher. quien acababa de terminar una casa en Las Pefias, en el mismo lado del Cerro, pero una crisis del cacao, le obligé précticamente 2 rifarta. Personaijes singuilares fueron los hermanos Eduardo, Guillermo y José ‘Arosemena Coronel el primero vivi6 en Las Perias de 1928 a 1933 con su no- Vel esposa, dofia Josefina Benites Noboa; funds una linea de buses con 29 Unidades, que atendia la ruta: Las Pefias, Cristobal Colén, Malecén, 9 de Octubre y American Park, donde curiosamente sus hermanos menores Gu llermo y José, hicieron de mecinicos. Luis Arosemena Coronel, ingresé en 1936 a trabajar en la hacienda San Mi- 195 POSSOONHSCOHO HOH HSHOHSHOOCOEHOOHEOCOOEOOE 461 IUBpIsaid ¥ (2 EIN IE “sou -SIMOP S82 SOMO LeIGeY 0120.81 [2 U3 “aYOD OIMF OUaIUIEED jap epudIn 2 fou K ope>upow Anus opis ey osid alsg'sOUONLUNOP san $0.20 K sot 20 Sofedse sau uo> sopawio> ja “epuel6 ugles (2 eqeise OpUNBas fe U3 -e) DeIUI CIAUELY 2p oduran ob: Anu oArMUEW as O5Id ais9 ‘opeEidWO fap o1 END [a & souoaUUop san ‘oUeIP ap opawo> js “eUeLIpIO etes e| ueqeISs os 19 Jewiud jo ua -re1ea Ua soueMLuiOp & e1aS0d ‘sosid sat E]UaI e509 &7 ‘uped ns e seuedwoze fred FE CUI | Ua OPUBINN gpaNb as & EsoUIESS j2uCI0> s9p2/914 Wo +261 10d 9se> 2s omen aueoid zadoy opsenpy UoD esaial ), yuoMBui] OuegoY Ue> Pepe ig] UB QUesED as esED ess US ze61 p asquiandas us se1q onend soBexe so} ap aban] sapog ja oBseaue 3) 2s ‘epueno 123 ‘sa1oAew soanow Jod ours se/Sp e oWjon e| OU 026i 2D58q coyped 401 0p | A oueaung oust je UoseBreaue as fount £ o2se Ze aueinp £ 0261 U2 “auinBy ouecung our uop e 9B:eDUS 0} ‘sep 1 s0d f BI) UB “er “0P10D olezu0D & opuew je OpUEBIEDUa ‘exarye sep 2} onTUsa “elgl ap 2g swarrou & 2iqmizo anus “ouculWias \anGIN Uop e Japod je opuebiesue ‘or IMD 9p suasne oATISS ‘Z\6| 9p Unt ap saw j2 Opor Ise>)ese9 Epuarb ne Us egefore 25 eypod anb zen epco ovad 916) ua Japog je osusnse ns apsap seul f ound ue sepesoduvar sebie) gsed ‘opeuss jap aquapisald A 13][0Ue5 on “37 ap cuquiou aj as anb us ‘21g ap sted “aiuspIsaidaa1, owuOD Zan Wuto “LO6l Us 4 o2yany oup=D ap BUNT ej ap auaprsaig £ Opersy ap Of%sU0> JP atuaprseid owo2 9061 ue ares wed ‘pO UB ENE OINOA'DIa 'ZOBl COAL U8 sted jap atuaprsexdey, ‘ean f eIqWio|OD Ua OAS ary € 19 Za1IDUe> OuI0> 706) UB OUND e 41 eed “ese> e| of—C) wAaNU eUN owUeAa} Olad “9461 8P 2ugntDo Ua gIpYBDUE as “2UOD e} ap aNSIUIW ap sauO}DUTY sns e Oye Ou! “SW IB apsep ‘eveuod pepisianun ef us sesef> Jep e OYaND Ms $6el AP JA EC b eyes E19 BP “ScouONSY souD=y soUpMW ap oBnSaI any eseD E23 soulu uosauNW sop $059 "Il6| UB “eUeW B50F A eIUaBNG EUW ‘gOEl UD esaiay 96g) UB CIAO ‘681 Ua j2Buy renbyN Uosa>oeu aula jap eseD ease Ug “elaIA pepniy UD sop Pzaneq SoD01 ‘SIM & qyopy ‘pepayd ‘01saWU9 ‘anbuUS ‘opauy © opeaDoud ueidey fsoue €¢ eu some) e204 pepaig eSodsa ns sasuoqua exey Jedt3IU “MUI apIe>ye f euorueD of25u0> jap C2IPUIS S@DUOIU €13-01/9% Jap Ope] PP 961 Pigey « Bub owsep ese erase 9 " opuNbpe ®813B oper fp ese: et SION ctinbes opeatyepeome cone el oP TE INV ZaWOD 4 VooAWUYD ‘ony i WL ‘OzIUaNDVE ‘SYNAd SW 30530 ODUNOG ¥3d0d 13 -6-Z1 - {8) “.uapio sofew ja NepeiBe oluatuiow un sesed exed eysosou oe SUP "82ISNU “SeuaD ‘SEpIWIOD ‘sozianiuny 8? Se soBunwiop oj e1ed uossionp sp ser U2 A eHuHEy of Ud ay e1uen oper f 3) easay 8 sobaid © ems ezanies ap 3Iun “ames & Sovayeqes eued sareoedse sauojes ‘uopedonue 3p e104 eun UoD sop SOAGES UO sa¥snbUeg sowuainone, jobads te epueGedaud ensa as yo WOWA¥ND olan fe UpEIpS epunBos ey on “UNI PBUOID e|afRNsUCD 25 “sepenud gem 0261 Ua opeupavisiA yy ‘Ou Te Opuep f evsdania> e} & 4 lu 400 “02 £ 261 anug S161 WAAINOTD W1 3a vUOLSIH ea IND offy odor “WOU 1D K oursaidus ONABTIING ary eywiey Ns.4od epezen opis ey ey P odnoiad |9 any usin’ BIS8 8p oiquisiWs opeiouL EBON NS UoIDDe 3p aug TENOYOD YVIWaSOUy 100 SPW pNP UIs (21 1€61 © 8261 ap :ese exdo 2 sunt te 2 edad ns ess us weulud e| 3p sued oIprusa tauoo> PuaUssay exe ‘ofy own opese'salopefeq IP FP Jeaned © eussna5 2} © eqelen eu PGEIONUOD ‘sea se} ap 2POK UOUON 50] 2p pepardoud (aiBen es) pre EI Dr Baquerizo era muy nia un temperamento irénico, dola Pino, nos ha dicho amable y carifioso.con los suyos, aunque te- ‘nieta, dofia Mercedes Baquentzo de Espin- Xo era la engreida, mi abuelo tenia en sus ultimes afios sélo e! ‘argo de abogado de! Banco de Préstamos, lela y escribia mu- cho, Se sentaba a mirar lara, a ver el paisaje,rocaba bien el pin Co, tos familiares también hacian musica. EI 2 de agosto era Santo de nuestra abuela, entonces nos reuniamos todos. La abuela Piedad era diabética y muy fuerte de cardeter, 10s abuelos S® Querian muchisimo, Recuerdo mucho que las noches no solla- imos salir A un lado de nosotros vivian Alberto Hidalgo Gamarra ¥ dofia Susana Coronel de Arosemena, al frente: José Antonio Gomez Gaui a sefiorta Henriques. la famila Hidalgo Baquert 29, UE tenia un salén de cosas antiguas, sobre todo de jartones de plata, un gringo y Oyaque, esta casa ha sido botada” A pantr de 19 hermanos, fue admis funcionario del Mun) jubliacion. Vive do Adolfo Baqueriz Lopez. Sulhijo Octavio compré los derechos hereditarios a sus instracor de la Planta Proveedora de Agua, antes fue icipio y tenia agencias de comercio, Mis tarde tenia su {a sefiora Maruja Baquerizo Coronel de Zevallos. Cuan © Roca enviud6, se fue a vivir con su hermana Teresa de En 1920, otro vecino de! barrio y del mismo lade del Cerro, subié a la Fresienca del pas, era el doctor José Luis Tamayo, quien erwiudo en toa 2 vendo su casa a Sus curfados los Cucalan Concha. El Presidente sucesor Gonzalo Cordova se alojara en Las Pefias en 1925, A su cada, ascenclo ig Primera Junta de Gobierno. que gobemé del 0 de julio de 1925 al 9 de ene. cee inZ®, Miembro de ella fue PEDRO PABLO GARAYCOA CABANILIAS ta care ga Suimismo lado del Cero, en un desartamento bajo de la quin. comm UE Pertenecia a dofia Dolores Robles Macias de Ortiz. que sc ere Robles p man nutOPa. €58 casa habia pertenecido al ex Presidente Frances Robles y parece que tenia su embruje Al caer esa Junta, as ‘endl el 10 de enero de 1926, otra Junta de Go- 198 ee jo Gomez Gaur que mo de cuyos integrates er el Ing José Antonio i irs 209 dela Orla algo agonal al cocor Baquero Morene, eso en ee ' de marzo e925 : gus fans 3 ae AS PUES DE SEPTENERE DE 4 A MARZO DE 2S, LAS FERS RON CENTRO INNEGABLE DEL PODER POLITICO EN EL E¢ (‘ 10. DRAMA EN LAS PENAS: EL INCENDIO DEL CERRO we VILA CASA DEL DOCTOR TAMAYO a a eros cleo queen notable abogado Jost Ls Tamayo Tn, esposa Ester Concha, sus 4 hij y su suegra Tado de Cerro, casa que en 925 estaba ye en poder de sus sobre es ucalén Concha. 313 Pm clon. dear 94 ss cel acon, an ae umnales los Espinosa Tamayo. uno de ellos era Alfrec ae se stor sacogoyPombrevrcactament so que Maia endo ce gra ceconoct ete sas dee Por earn Pal pany anos le habian construido una casita posterior en el pat aah Teact ial pues estaba también ciego y postrado, de tal mane- tu ane cl pr det wecnda,ceblron lev avn aa = te. donde paso un da ener, (0 os veanos jas pucleron oda a sta, Muni en B18 DEL DOCTOR en GERMAN ABAD VALENZUELA E110 de agosto de 119 naclo uno de los més notables eo ha producio el Ecuador se rata de German Abad Valenavela, que vine 3 mundo en una antigua casa de madera, stuada en la cecania de as Pe fas, hijo del Ingeniero y marino Benigno Abad Lara y Garaycoa. | EL INFLUJO FRANCES. bien es certo que ¢! influjo de Francia fue muy grande en la cult 199 \@CCCCHCLEOHOLCOEEHHOCEH OOOOH OOEEED mposnisay ozjsanbog januvjy, pjosniday OZanbpg opsuoaT ooz “0 Z A sajeuyp + ‘se8e> €z euodas Japod onsanu us ego anb exdo> C7 “ay 29 2uustUY e| ap OUIDAN ‘seliny Sejase153 OpslNp3 UaAO! fap oBue> e UOsaOD ‘SeU@q SE) ‘Ose2 2152 U3 JOpeUoUPedua UN guqUIOU as sajeno se} ap cun ep -@9 eed ‘seuezuell ap ewiarsts [2 U2 oseq as “PEpND e| epor sp o>IDo1aLL Os “Ua Un gzteas inbeXens ap pepiedoiunyy e| ‘6161 ap siquiainou Ua 6161 ‘SvTISUVISa 3G OSNSD 73 “Er'Zt 261K 928] anus s1uese@puod 2:0 ary esaouey eouaNYUI e| snb asyniouo> eupod ‘BueueW tIs9 aq (zi) ‘eseauey spwiape ei euisrew euapusrse ef 7H TINE ZALLIOD O1Ged O1ped OIDUaAde 0} emoda eUISIW Bj Joc “Seba UB ENB “Ua | 58 U0 sted fe o6a}|anb sejaiers3 oastouel4 znjepue jap ja “salue sezInb © 9881 e=eY oIpuaide 0} anb & enue14 ua opeanpa ‘~YBun EBeLIEZM |anu “2 2P [9 ‘S061 eDRY UoreIpUaide o} arb 1422327 UEWIAND seuano! sol sofly SNS 8 [2 “86! 8958p e850 0} anb ‘y>aI87 |BUY ap Ose [2 ‘eULIOS NB} Ua ‘souag ueqasnues sepaniey salhw ns “gz apsap orpuside | anb ‘ounig za\oues ovsqobiy ceuusew enBula) owo> Usasod 0} soUDaA sonD ‘228 “Lig! UB 962i] anb yp9I0g oasDUEIJ |p fe “pleUOC sIEPUIS ap [2 “SI6l Ua seuag 5©7 e bay] anb ‘susueyy UB ap jp “s|6I ue ouleg je eBa)| ab 3904 9p idwe> EIN AP pe “biel UB o1MeG Je eB9q| and ‘se>Uuey Iau, UO $5) 8D sose> so] 58/2} “eanMjos Uod ‘sg2UeY |B UBBSOd “soUDaN soULA, SSWINEW 2p ese ua aUaWEIsNt "sigl apsap oWed [2 Ue AAA ‘SueuoIensa sayped 2p “bagi Ua sued Ua OpDeU ‘oUCUIMIAS januCW 01615 ap soidouud & ‘ope Je ese2 Ns 29ey ‘seseauey seuped ap ‘ously ‘awjneyy anbuUZ wrep ‘2bueL4 a sepewor seyeiborgy seuen Ueivestiod 2s une UaINd ap ‘ewe, zaWu9D ODeUB| januEW\ Ep IDBP sOWIEP 0d eppaved e503'se2uey Uabuo ap “UAnOr Uenr £ Cuorsiy jen6}| UCD “oyaLs ~2ued ‘asi epe707 ap FanueW “sued Ua SOU souen opypyso1 ey anb “CULL ZAWOD O}Ced OAPEd ‘OWEN Jap SOUDIA UOs Ogg ap epeDap e| UD Eh a “uainBs 0} seyesai anb fey “eousnyul ersa sepuaiduiod ecg sopeseoueye sofnyul seiuapia ‘seuay se] ap seseo se] UB opemuoaua uey elnaunbie #1 8p ( sue [ep seiopeuoasy souen ‘atuel@pe ua ace apsap cuCuoIEMDa e1 Manuel Baquerizo Vera Enriqueta Baquerizo Ferrusola de Diaz 200-8 10z ‘810535 UoUr oUINbiofoaU JoperuE> jap EYaNbad AW esed ‘Zor Why Uuguped je U> eISUOD OU "Zor WN (OF6I eD2y YDa}0g so] UEged “M0 e UNE K BuBd—/VeD e| e E2499 ANU ‘OU Jap CDE} fe egEIse ese e1 “Sa/S0Ye |Z 8p eyarequie ZaLpUPS EUR Buy Se)= 3p euN ‘seonsawiOp 2 ueIuaL “816! ap soidiouud e oppeu ‘o2spues4 Len¢ ap seiped ‘oo6) us eppeu ‘cumequie usbuo ap ‘zado7 ay, e12inr ea|inbexené ey Uo? {Hol U2 OPeSED “seWIOIPI p EqeIgeY ‘soUe Ze =p “eMbEAO|SaODaUD, Us “BIuia4og "Uas)| Ue opPeL »;9I0g cDsBUELY CI5zaNNE9 [3 “SOL LUNN ‘ON “BWTIWA LHORIM OMRETIND ¥ 981 VIDYH OS¥2 OD3NT V1 $3 ZINY 30 ViS3 INO S7EISOd ANW 58 “BDUN so} ap e} e ciunf exsa anb opeg SSE) senmadsa1 $2] ap [esSWNU UapLO fe SOWIINEs so.t0soU Olad ‘ap “UN UoA ap eB anb ‘I e| e sesed exed “40) A 20120) e| oes 8s JopeU ~aupeduue ig ‘oui8> j2 e224 Jease oMgaCreIUCUED soL!e> ‘euy]ne> ‘es -04 9p seuped Ay esai84 eyalInbeAenB e| ap osod:= ‘souk Z¢ ap “ofeD UD UB OpPRU ‘sa1ase> zINy OUEUEWY OUENiad C3iNe>eWN f2 “EO! LUNN “0ul8D jap ope| je epauauad end sowsay> UoWEY A eis “ewiug ap saiped ‘soue oF ap ejaqjey epewey euerequie eun P O50d5a “SOLE Zp 8p “SOMORY BS0F OYaLIND a1UE=usWD |g “OWN fonse5 euew ‘soue 2z =p eustequie e e9 220 K {soue Ze ap f ebundeIr7 ap} exauaUEYeY SPIODIN cia so} 9D un ‘saiuaius > A zauD09 uN ‘soue OF ap aUCI05 sapaaiayy CUED ~uana e} ‘epeaud exos2youd b © Le|ual esto €] UZ'2.Dy zruD e} © epeb Anus ejoun due) eai3 eueW eysnBuNdeIe] Ewe e| LOD EOE) U2 O1 NO us opeses eiqey es sau send ‘sgl apsap jNo2KenD us oper/per agqey as ‘euaDanie5 €| ap JopenstuUpe ja E12 ‘“ewolp) sen eqeracu “@uemauo> ‘igal ua Bungie} Ua opDeU v=pO} 504 £7 389104 ap IF tt #SLETWHD SO1 30 YOLDaS 13 'seu02035 San UP oIprase Ns exed o|soWIpWC] “O25 jap auled OU [ap OD 1/8 Se} atUAWE|OS CUS “Sope} SOP So} ap sese> se, UEYs= OU anb Jesuad E SoNpUI SOU ‘uoUped jap opIUaTED OIPMISS |g'ese> Jod seuosiad z) ap O1pau “oid upep sa ‘seuosiad 9€ ap A SepUBINA 62 Sp JeIO1 UN OpUEp ‘seUDEA de 29 afhos, sotero, viva allel ingeniero de Maryland, Wm.D Wright fon. de 36 aos, casado, pero que estaba sin su sefiora, Sin duda eran incionarios de la Cerveceria.£l empacranadar la colocd entre las ca. $28 de Eduardo Yeaza Comejo y de don Manuel Maria Arroyo, hac el 7) Numi, era el ultimo chalet, colocade luego del peruano Ruiz Cése- fes, pertenecla al comerciante sueco Otto Berg von Linde, hablaba 3 idiomas tenia 39 afios, su mujer era Elba, sueca de 29 afios. Hasta el affo pasado habia estado en Huigra, donde nacié su hijo Jhon. El 19 le habia nacido Eva, en Guayaquil Esta familia tenia su casa entre 1936 y 52 en el lado del Cerro, la segunda Tenia una cocinera peruana, en esta casa moraban 3 inquilines. dos jilines, dos de ellas eran Se fa Moran. mujeres jovenes, seutensyaols EL SECTOR DE LAS COVACHAS: 8] Num, junto alos Linde, pertenecia al empleado de 39 aos, Aejan- fo Correa, marido de Marla Larrea, de 28 afios los dos de Guayaquil padres de: Blanca, Santiago, Alejandro y José. Tenian una cocinera e Naranjito. Debe ser la 4a.casa de! LADO DEL CERRO. Viven alll de arriendo los Zuitiga Medina, una familia de pescadores (Felipe, Jests, Rodolfo y José } con su madre Antonia Medina, i 9) Numil7, esta covacha era la casa arrendada a los maquinistas, duets ean los pescadores Jost Matamores de 53 aes) Borzons CChaves, de 43. El primero vivia con Cristina Herrera, de 48 afios y eran padres de Victoria. Venecia y Florencia (se ve que amaban a los italia- Ros), el segundo, vivia con Isabel Herrera, de 23 affos [sin cuida hija de Cina] y eran paces de Leonor Emitoy Felipe. Ain en 938 fe mors tenian su casa al fina amos ferian sca al al de ado del CERRO, ene ls Ashton i vivian también Daniel Matamoros, de 47 aitos, carpintero, marido Ge la lavandera Marieta Villegas, padres de 10 hijos, que iban de los 27 2 los 8 afios, de estos cuatro eran maquinistas: Tomas, Domingo, José inistas: T y Marceling, " 202 EL SECTOR DE LAS CASAS TIPICAS: empadronada después de los Matamoros, era del contador ‘Aurelio Guzman, de 50 afios, marido de Angela Letechi, de 45 arios, quien hablaba francés y espafiol, tenian & hijos, de los cuales fos dos primeros, poseian 3 idiomas (cosa rara entonces), se llamaban Angel ‘Arturo, Angelica, Adriana, Adelina, Amelia, Alicia ¥ Amada.Su cocinera era la cuencana Maria Vanegas.La sefiora era nieta del francés de ori gen austriaco Santiago Letechi, quien pasé a Guayaquil por 1645 y de Julienne Gaillardo Esta familia aun en 1938, seguia en el barrio, en una casa del lado det rio, vecinos a los Gomez Moran (que vivian en la Villa Rosa de Mon roy) y a los Zabala Baquerizo, que vivian en casa de Santisteban, en la orila del Cerro, bastante diagonal a la anterior. ‘Arrendaba all en el departamento ALTO el periocista y militar alfarista don CARLOS RIVADENEIRA MARQUEZ, nacido en 1865 y Ministro del Tribunal de Cuentas, casado desde 1906 con la quitefia Judhit Escobar Viteri, vivian con su suegra Cristina Viteri y can sus hijos: Carios Ernes- to, José, Laura Elvira y Graciela Juchit, a mas de un sirviente y una co- cdinera. En la década de los 30, esta familia vivid al lado del rio, en co- sa del Dr Arroyo del Rio y junto a los Vallejo Baquerizo. {Seria la misma casa que Guzman Letechi ta vendia a Arroyo? Num.i2l, del comerciante aleman Egon Martens, nacido en Hambur- go en 1883, estuvo primero en Piura, donde casd en 1908 con Luisa Lopez y en Paita nacieron entre 1909 y 1913 sus hijos ona, Yuttae Irma, ‘en Guayaquil nacieron lisetlott y Luis Egon. Tenian un cocinero perua- no y alli vivia el sastre ricbambefio de I9 aries, HUMBERTO NOBOA Esta familia aun en 1938 seguia en el barrio, en [a Vila Rosa de Mor roy, junto a los Chevasco Navarro. Advertimos que al parecer en 1919 eran duefios de casa, pero vivian solos en una casa, para 20 afios des- pués son una de las numerosas familias que ocuparon a Villa Rosa. Se tratard de la misma casa? Num.23, casa de dos departamentos, entre la de Martens y la de Hen- riques. Creemos que es la futura casa del Dr. Arroyo, que siempre fue Junto a la de Henriques. En 1919 moraba aqui Raimundo Ycaza, em- pleado de 40 afios. esposo de Mercedes, de 22 afios y padres de Mer 203 soz 449 SMS UCD UWA anb “eueruad ‘jbny mos eulesoy sein ns ap A 592U) Y2J0UL UorseD Gul lap €} 13 “esED e| 9p Onis OMNI fo UE “ZaUL -99 0} souMbur sns & ‘je> e| ap feu e osnd 50} 34/0U $01 e “S8101 225 SOP US OIPINIP SO} SUDAN SO] & “OLUIEG Jap [PUY |e soIse “JaBey Soj A Lusaeastues 5o| antua 2509 o> goofe> e| opeUoiPedwia fe “602 WINN Soue £7 ep ‘crouloy ejaejey Euan esBau e; sey ap Cun ‘soUaIANS $9 A sof sn ‘aun sove> Jopeaue> je opueU! ns ZatezUED eTeKy ueiy ue ofeq c1vauieuedsp fe U3 °D eIBhy gor A onbey au) SUED ‘OpeDy JOUDS ‘soIIU sns A UBUUED A esIg “ers!DUEL4 sely Shs Uod “Blefy Bp ZaqeZUOD Eds!9UELY EUOP eFeNge e] EWA eqUIE ap | Ue “soiuawievedap sop ejuai 6i61 Ug “egarsMUes 50} ap ese Ua LOs3IA + 2s fe 9¢61 apsep anf eppasedesap fou ese "uedISMUS 50] 9p cin 1 euekans so} anus ‘sosid sop =p e509 UB LOHAN 96 A 5261 aau2 anb sowages sauainb ap ‘ejeAy so] ap ese> e| $9 “97 WINN ‘uegaisiues Soj @p ope] je IOs 49s OIGSP "eISUOD OU “GOZ'WNN, “sorsiurdue> sop 01 ‘SPINY ouRosY K sayy 50} UBIGWIE ‘ely eUN A es0ds= Ns UOD “erHUIE) 2] 3D SONR|DS2 ap alUaIPUaISAP ‘sou OS ap aLaryer0y esor QiauIpeh J WA clUaWeLedap cno ja UJ “onvueS ns eyed sopeajdwa / Uegey ‘sajpsoy eunesoy eyanbonue e} & e/auID09 Jod UPTURL'seWIOIp! san ep ~2u09 anb ‘uorsayoud ap ousiuas ‘OS ap ‘unig ZayDUPS CLagoBIy op: “uew ns Uod ‘jouedsa 4 suey egeIqey ‘sour OF ep ‘samuag < ayery -Sooy-UEqaIsNUPS S3pEDIeIN| URN Ns HE RIN “OReIvE TAC TRIONSS ‘SW | 228 616] eed ‘Ou jap ope} jap jeryve ewIDspUN e| 5a ‘EZ WINN e ED, SO] Sp SaIUAIAUS UEJe SEZIND “ezEr, soy £ e/PAy So] anUa ‘sandsap ‘o\snw 920109 e| Jopeuaipeduue 13 eNGeUeW! 3 eueW ap OpLIEUI ‘SOE OF 8p "ens |@Buy oyaquiegele> ayuavurs jap “eyanbad Anw ‘joZWNN ‘uyay f enUEUG 0} ap ope} Ie “erupe ese> eyania1 eulDap e) s3's@IUaYUIS sop ap sew! e ‘opueUie, oliy ns & ouneyen euyasor esodse ns ‘soue EE ap aUEMaWOD "yNeD Z5wI9D opueuiss ofiy ns eqeisa oluaweNedep ono ja Ug 'ssIUIA wis Z Uo> K 2295 ozanbeg euy f euEYY soyaIU sns UOD ‘OlUOIUY asor ‘cua|uaBu) [9 ofiy ms Uo> cquaweuedap uN ua EMA anb “epnin A sour 8S 8p "eW| ZaWOD ap epnin yNeD CUY EUOP & E;auaLAd ‘CEN tie oz gi voz ‘Upuped 18 Ua exsu09 ou ‘gy wuny erase ewidspon sed o} sa eIse “I0959 so} © OPepuaUE 1aGeY UouaIpNd Sau (Z—WIOD so] e orn! bie tana] “ULO 50] 8p ese> 2} 2p exen as anb sowlsary-yneD zoUI95 one “OC BUI aD e589 | U9 Opuaiie ap LotaInn stiy e>sy sO A ecoed oe SEWN 01 ‘e253 o2ueW S01 eBeUeZM s9\ ‘DE soUe 50] UR IMbeMeND 2 F SOue Zp ap “exBIOWY EXAM Sancy =p EWE Jp eI Closed RP ono UF-OSED Soy euaIeGW e| sel 3p Cun ‘sUALAIS sop ‘ores 1s ANSuaN eBeuezm farueH oU2k ns sey sop ud> EIA anb “ees Fanuen Uop auepue jap “eIe>53 50] ap eyanbad esto e1 $3 “zl wing ‘SuitnGy So) ap UorrenuRUED e ig) e] A £218 CDRA: elceY as anb e1uarD Ud Ofe> OU clad "yes z=ULNN 50, OP £E1 2 © oseiBa OBany‘seuay Se7 ap [euy re oIMOA K (sonst) so} E gun 22106 50] © opeies exqey 2s anb opio3e as seznb sopeloip “eduua [3 SeIUB}UB Uejesod OU anb ‘sgyny sejaters so) je ueqepuaiy Sun 2p saiuaued Zaupues epe207 501 e opeuauied ogg] ue pee? 1 58 anb soutsai>'soue <9 ap ‘opebjes saiojoq exBau esas 32 Gun Salus € ueieso4 ‘oIpaus & soye s ap anbuug ofy nsf soue SE 9p "eulaun) 2342UeS eveyy Jafhwi ns Lcd “oye osid jo Ua eA anb SOUE LE ap opeadura ‘Bamiang auinby anbuug Uop ap “zr uNN anb sok “DESO UO? EIN IP SPUOD ‘euag eA £ esoy eIIA BUD Oued {ns jo eo “24 SESE € Guts 25 sopeUaipedwia fa soulaDOUEDs=p anb saUoze! Jog SenbuusHi ewe e| 3p Japod us oduian ofe ‘ou jap op 9 een assopesed uaDal Uegerse 02 janes ®egeZ 50) ‘oreUD00 un UeIes04 “SOUR <5 ap “seBleA sp Zou “B85 AA ByOP OU je “ozuanbeg eIeGe7 so} K UeWHaD czuanbeR So, ZR DUS UPUIED SO} UEINA IY (SOU IZ ap “analy ebUY euaquedoL 2 evauD09 Bun { satuayus Sop etal sasow scDod ap ‘atopy op S2iped ‘sted ous fp A soue £2 3p “epA ap cpueus‘¢gey ve optew “SenbuUSH oMwa JOYA oURsyeUIE=LOU sIUERIAUIOD fap “sel LINN ‘OvsiBemw op un X soye L¢ ap eyaunb ~youe> Sonbunr ‘or@yos ‘soue Sp 3p s915u) jeuod seu EWA oweurcned “9 ond [9 UF'SOUR F2 & ZE ap saUanOM ‘Uodid anbuug & januoyy soyueD ~#euved So} UeKeIOWI Sola LOD & sayuaiMIs sop UeHUAl ‘oUe| ap ‘sape> tn 23) 24) 25) 26) 27) 28) Josy su sirvienta Petra Reyes. Quizds se trata de una casa desaperecica ara 1936 y que estuvo entre los Henriques y los Paget, pues desde 1936 en adelante los Thoret vivieron de arriendo en casa de los Verna- 2a al principio del barrio, en ia tercera casa de la quadra,.)Se tratara acaso de la misma tercera casa de la cuadra? vivian los recién casados Pedro Pablo Gémez Gault, agricultor, con su mujer Maria Sanchez Destruge y su hija Maria, con 4 sirvientes, una de ellas Dolores Marillo, de |4 afios Num.21l, de! empleado del Ferrocarni Alitedo N.Paget. nacido en Ha- ‘isburg y de 38 afos, marido de Katie Louise Jonesk, quayaquilefa de 28 afios, con dos empleados. En la década de los 30, tuvieron la an- tepentitima casa en el rio, entre los Henriques y los Boleck, sin duda era la misma Num.213, sin duda es la 8a.actual del rio, pues pertenecia a don Ma- uel Maria Arroyo, de 58 afios, payanés, empleacio, casado con Auro: ra del Rio Veray padres del Dr. Carlos Alberto Arroyo del Rio, que apa- rece en el censo de 26 afios, con su prima Rosa Aurora del Rio, de 20 afios. Tenian dos sivientes de I4 y [2 afios. Nuestra seguridad provie- ne de! hecho de que las dos casas contiguas eran de Ia familia Ycaza, duefia efectivamente de la actual casa séptima, Num 215, es parte de la casa 7a.actual, su dueo era Ignacio Yeaza ‘Alarc6n, agricultor solterén de 52 afios, poseia 4 sirvientes. Num.217. es la parte més importante de la 7a.casa actual, propiedad de los hermanos Ycaza-Yeaza (Manuel, Ignacio. Josefa y Rosa), con 4 sirvientes, una de ellas la negra Jacinta Rocafuerte, descendiente de esclavos de la familia Gainza Rocafuerte, abuelos de los duefios. Num.2I9, no consta, debié ser solar Num.221, sin duda es la décimo tercera casa y del lado de! rio, prosie: dad de don Enrique Mauime, donde vivieron los Seminario Gomez de 1925 en adelante. En 1919 era la mas habitada del barrio y de tipo se. frorial, habian dos departamentos, en ef alto vivia don Manuel Semi- nario. nacido en Paris en 1884, casado desde 1915 con Rosario Gomez Gault, padtes de dos hijos al momento del censo Seminario hablaba 4 man, francés, inglés y espafiol), poseian 5 sirvientes y una 206 a GA Rosa Aurora del Rio - (Abril 1902) s ‘ 3 ; } : : ; DOSCHOHSHSSOSHSHSSHHSSHOSOCHHCOHOSOOOHOEOOCE En el departamento bajo viva el sefior Carlos Maria Vera, de 63 afos, nacido en Samborondén y comerciante, con sus 10 hijos, entre los 28 ¥ 105 9 afios, la mayor, Adela, tenia 3 idiomas en su haber. Poseian 3 sirvientes, all vivia también el joven alausefio Roberto Andrade & que tenia 20 afios 29) 30) Nums.223 y 225, no aparecen en el censo, quizds eran solares, cree: ‘mos que correspondian a las casas acwuales Sa.y 6a.del lado del rio, 3i) La num.227, vivia idiomas, casado con 1 Ing.inglés Wiliam Smick. de 40 afios. tenia 3 ie Stamfrei, inglesa de 40 afios, vivian alli 4 em- pleados ingleses de apeliidos Colemar, Husuvick, Mason y Thomasen y 3 sirvientes. Creemos que es la 4a.casa del rio. e e e e e e e e e e e 32) Num.229, es al parecer la 3a.casa del lado cello. tenia dos depana. | @ ‘mentos, en el uno moraba Filomena Cartlo de Ycaza, de unos 84 afios, aunque ella declard que eran 69, su hijo Eduardo Ycaza Carr- llo, de 63, la esposa de éste, Rita Comejo, de 48, con sus hijos: Rodri- go, Fanny, Consuelo y Gonzalo Ycaza Comejo, luego prominentes anqueros. Tenian 3 sinventes, uno de ellos el quitefio Julio Madrid, de Il afios Ali arrendaba el ofcinista Tomas Drouet, de 38 afios. con su mujer Susana Carbo, de 32 y sus hijos Carlos, Fanny y Clara. Posterior- ‘mente los Drouet Carbo vivieron en los afios 30 en fa Villa Rosa de don Palemén Monroy. 33) Num.231, de los Guzman Zuluaga, nos parece que es la 2a.casa de! ‘fo, vivia all la anciana Isabel R.de Guzman con sus hijos Rafael, Rosa- rio Maria, isabel, Enrique (marido este de Marla Zuluaga) y Rosa Maria, U5 nietos, Rafael, Luis, Eloisa y Fernando Guzman Zuluaga departamento estaban la andana ama de llaves, Dolores Carn vientes y un aprendiz de mecénico. 34) Num.233, es con seguridad la primera casa del lado del rio, pertene- cla a dofia Genoveva Yeaza Aguirre viuda de Gémez Tama. de 50 afios, vivia con sus hijes Manuel ignacio, Luis Fernando y Gustavo Gé- ‘mez Ycaza, con su nuera Fanny Lince Sotomayor y con sus nietos Rat Fanny, Manuel y Luis Fernando Gomez Lince. Poseian 8 sirvientes 35} Casa sin numero, numerada entre el Dr. Arroyo y les Seminario Gomez 207 #206-8 60z pA "09 -weiborg ouevonaG ue ‘ofewel esouces opal ap eyeiBo1g :2am4 ajopoy (IUaLUd 73:54 OROPOY ap SALE; ‘czuanbeg zavens janueyy uop ap sauuoy “fend 8p feIvOIeD Pepames &| ap oipruse = B1ed UpronquIueS 88 1D £661 ‘eIOpUIESS ap C2usNbeE sap=DIayy eyoP ap saULO,L| ORD O86) "RIBDUOHED ap ODeeg (9 UE :cH24OR zoUNW CBLENDS 21 ynbefene “ey 20'8 uent O81 © £91 64 © 236d ‘euaUaseny 507 ceusUH SOY OUI Mola) ug 101349 fz feanuew ap seu ‘ooyy opwiade A ugEAquIUED (90 01 2] ua ofewes $09 :0 ny opuay 12} | 8p sapod ua sajadey SE6I SreAuY ‘oURIRUOIeS Un ap sezuEpUY :epeIDUY Tap janLEWy 'SBIEDRD URNS Olpuefary ap ssuUojU "e1equee exerB0H &7 sefeveg opasyy ind? ‘2i5ues :apeipuy euscoy 168} OUND Beez ‘CUE ap EDI, apeIpUY ousdoy YENDIY Ofcuy BEIZY aD sOULIOWLY {2261 ‘oveeuy 2p soluowutew ‘enyeInBuny 3p UTS e| ap onion BAHN zaUUeW sim ap sauLO;Y p'Sed pnbesenn ap sot 466) o1nt wnbefend “enbuueW ap euaueD Zaipe jauweD Byop ap soULO}U tnbeend ‘cavenbes zayens januey uop ap sauuoy GWELD SeIgoy Lay 269 "EBL ‘619 “Ees'S5d ‘elOaUBy A repiaWoD BMD :seuapoH 80z 5261 OIF 2002703 9p eoandon | ap eoypsbog /EUODIIG zZalRe OMnevg "8618? DWANOU ap EI some Fe saiGoy cipay ap eve i ‘OWLS OWID3G OTNLew> 13a SALNaNd BPeY sopug, sowie gay OlAWED Us :opuay aD0¢ oy jonas 8489 [ap opt "Ob £02 saioas so} e eiedas anb 2905 UN 3p oIpoui UB ‘eUDeNOD aruourainber O emuanbed ese eun [9 ‘6161 30 sandsaq svar IMUSNOD NOwNS SIAL *®P Opuaipnd “sese> san seun P82 OE seUN ap JoDas un iq Dw al hi W SSW Swi sezinb anb asi SP BIOS Un Jod LoWsiUe j3p opeiedas dun fe 58401385 o1eND UB sepesian, A13590 @pand as Oued 213 ug 6161 -NINSTOH NYTIONS aq sinoou> 13 2 % Of Un eqedinoe anb ‘ous) apand 85 66) eaed opinstico s6cscubaees pueneensanwawenmid |W) Rodotto Perez: Bi sof Pérez; Blograia de Geran Abad, en Diccionario Biogrifico, temo 7 ando en Guay, Des dolfo Pérez Pimentel, i a de Autores Nae 18 Copiaa la cortesia de Ro- Ver tambien el padrén de ‘Archivo Histérico del Guayas, censo de i ene linea deberos copia dee ste documen Informes de don Manus rez Baquerizo para el periodo 1925-36 Informs de Vieleta urate de 0 fe Oana y de Vi 36-52. ate ino Yerovi, para los afios 4) Jul Fc Ge Guayaquil, nina 13 210 CAPITULO DECIMO OCTAVO DECADA DIFICIL 1B. Un convento privado en Las Pefias 18.2. Los Cedefio de Balzar en Las Pefias 18.3. La familia Seminario Palacios y el influjo de Lima: 1920 18.4. 1922: Nace el Vicepresidente y jurista Zavala Baquerizo 18.5. Raul Andrade y Pancho Andrade Arbaiza 18.6. El Ingeniero Nufiez en el barrio: 1923 18.7. La rehabilitacién médica nace en Las Pefias: 1924 18.8, Ei Presidente Gonzalo Cérdova se recupera en Las Pe- fas 18.9. Las primeras casas tipo vila y algunos vecinos curiosos de la década 18. 10. La radioaficién en casa de don Luis Vernaza 18. Il 1925: Llegan los Avilés Alfaro 1B. 2. La crisis del cacao en 1926 y los hermanos Ashton Ful cher. 18.13. Masones valiosos en el barrio 18.14. La obra de White: 1928 1815. La hija de Medardo Angel Sitva en Las Pefias: 1928 18.16. Vida social en casa de don Luis Vernaza crecia sino al final de la tarde, cuando los jomaleros de los mue- Iles se bafiaban en el ro e iban a refrescarse en los bares vecinos, ruidosos de los pianos mecsnicos y de las vitrolas con cometa’. R. Andrade: El Guayaquil de nuestros veinte afios, 1960 au €1z (+) ‘auewaqod j@ U0 ero cxstunpun -sip ns ofmpaud as anb exsey “061 © 8961 ap“ cigs 2° anos an ouensian any owisinbsejan own j= U3 sopersibal aqUaX ; : “chanel “CSompy usb Gate OpeEaD Ho EaROA ou Te ObeCUO® Sb (2 “OAEW ap 82 [BP ZRL RUEISIONUN epIENS e|2P aah ‘rb6| Ua aiueIprasa ap ef opis eyqeU eregez ‘opeBoae ap openpess) uegaisn “ > bun ue gopper EMLUEy sues 2:u219 30 jep pepardosd ‘oua5 fap oper ap ese: a chun Se sed Rested ab AY sO Or 2z6l ap ofew ap €z 3 29 B UB SaleqUe Sou eu Ily'Seuad Se? 3p euy fe sanbuuay so} ep ese> ‘en 3p Uplun Ub opuaute Sp URNA ‘eeUlnD onlin Cons eu ns ap K ezequy efecez oplemsc ap efaied uarol e|“6l6l ap seuy Y OzIUaNOVE VIVAVZ 3DUOr 3VN “b'el {e] ‘uoioD ezeig eunan e| ap ese> eun © 9€61 e1DeU esopuEpE|seN ‘OE Sou so] sopeZUEAE SCY “OU Jap OPE! [9p [503 es2 UB UOLAIAIA “@PYOY $0} A B10 So} SopINUT ‘seNIWUEY sou SE] -Puay “oUUeY eA IUBUA eNef035 USD oe has eae saarican 2] uinbeor ouaunb j@ uod 176) ap olf ua pariayy ena el ues ees OQ ‘aIpew ns © oun! opuaini Ueyepanb es sous eB} anb jer bk ue S@] ap oupsn ef { gag] Ue 440, MBN Us OPDeU “Bxos, Asus = oe IO} US OPPCU ‘SPYOY JeNeM 19}4 USD 774) US Ose as SAPaDIAN, ssandsap sepe2gp sop 1502 osebay “exia)s e| e A pepnn a] ap sorpaus so} sopor ua ssireonu ue soe ucvepiex SOU 0152 ap SOue/ 5882 so] UeIB OLaNd Je Ue Eat pais 3 o2tun 0] senvatus inBnaanbna f2 A uensapetp je ‘dans au fe cuneeho 3p SOUGIUAWeStIOU soUNY so) aqUaLUEDayed UeqeIEq giteal aes I Aafeiinbew j= zapebjep e| ap epow e| zan exeuud Jod uosalen s: SOUE So] ap jinbexeno ja UoseUOIIN|onay oUeUIWIES SPUELIIAL) SCT zz SeuSICE SPLY Sa}e105 seiaueW ap K opUo}OD fre ap HP. 9P e10U Pun osnd ‘oueuwias seuewioy se) ap eure ean B58 Uae at SPU any 00s oyuRsED fe “souiaaE f sopemciog smu 2658 uot saab sns anb & sound ues jnbefens ontos Pema Ou SBUBUM SoInd sns evtepen eqeNIaSLOD X oadeure Peplbe 4eu uo etna) ab pepavos eun sa2uoiUs Jod to cuss re cbun6=s 8 0001 uoreirbje spuop ‘uegaisaues $0) ap eiosny ey Boag som, eHed #7 UB Ose eUn UoiaIGIsUGD epMBSnege oN sous it A 1 2p eusa ‘1 99 saiowog "zz ap vou ‘ep a opuewe | ar Ge 2P SSPRDIRN sof sn 3p ugtun ua epuRausa ‘oueuies opueu sos 122 FP ebnin uaa: soye gy ap euapreiauss cuep ‘O1aL1230U6g SOP Rd UBUED EuEE “ewr ap uasebaI| anb Ua oye ease ue ang wir] clue! nb yur j= 0261 *WWIT 3a OFNT4NI 73 A SODWTvd ORIVNINAS YTS V1 “Ea! ‘RE’ OUFI3eD oUeeN a cura Oredsoid 12 uss eye, seuNDy e evesed erquuoje> seuey se] 3g Soper EPR I=NBWN ap exw { onse> sepew UaUltED ap ofa net aor & {seeW seiGoa BeIey 2p osodsa) euezey EzeUlsn sit non oe on ns ap See duvea Unie opexss eiqeu anb ‘seneWy elalowy PIquiojo> epuné Be URES Ns OBSU eM cupag A eiosajoud ‘tUOID sons Uese 3ezIEB =P SOA “BRU ONSED OY—ED SoUEUUEY So} seYed Se] UB UBINA Oze] Coe SWN3d SWT NA UVZTVE 3G ONSGED Sor ‘z'g) eNO et eoey 42 oIgap aUawembas pod sowiay ou a1uauiesouay ‘ou Ouvuatul ‘uepad nb sofew of “se 2d 52} 25 sefuowl seasandins ses U2 operepnese ns ap op UegeIuOD oI e1ed “openud nb ‘ese> e] e01Gn op IES 0] 40d Quo> K inbefend ap odsigg ja ‘yO? Se] es0puP|Gaue £ ssopupquid ueges *S0lU SOP OUls canp ou OWanUOD [3 “=t10s pay PIMeY CUNU=Wa!> euop anb a/auIp [2 UoD OUBAUOD UN “seusy se] ap ese> eye cun @ ePeAUS Ns Jef8153) UOsaIpIDap f (4/6) UD ep sre DERI 73PRGIY esa. eUOUDS | & lovel Ua epDedl ugh usd ap DIET #04 BURUEWE EDN | Lata 3s anb Us ‘Gea 10d fae ore SWN3d SY7N3 OGYARId OLNSANOD NN‘Ial 18.5, RAUL ANDRADE Y PANCHO ANDRADE ARBAIZA “Para quien descendia de las montafias por la primera vez el encuentro con el vasto herizonte de un Guayaquil que se alargaba rio abajo, al otro lado del estuario, quedaba como Un recuerdo inolvidable. La proa de la lancha enfllaba rum. bbo a las casas lacustres del barrio de Las Pefias, que emer- Glan del agua sobre sus zanjas de pajaros acuticos. El Montafiés nostalgico de su ladera verde, comentaba: Qul 5 ps, sas casas Se estén augando” Raul Andrade: El Guayaquil de nuestros 20 afios, Vistazo 41, Guayaquil, octubre 1960. En efecto, asi era el puerto en 1920, una ciudad cosmopolita, con enorme infiujo sobre todo de Pars, de los pafios ingleses y de los ajenjos de Veriain. El poeta de moda era Emesto Noboa que acostumbraba sentarse todas las mafianas en el Fortich. La cocaina y el tango estaban a la Ultima ‘moda, asi como las damiseas generalmente impontadas de Chile. Los pune. tes mas bravios eran Carlos Bayona Terranova, Francisco Marchan, Juan Avelin y el negro Pino. La Quinta Pareja, muy cerca de Las Peftas, era el sito obligado pa- fa los noctémbulos, all estaban las tabermas de Mencayo, la del chino Pe. fez y la de Zarapico. Capitulo apante los fumaderos de opio, gracias a la co- tenia China, all pontficaban y quemaban sus vidas. Eduardo Whiley, Fran. cisco Falquez Ampuero, Adolfo Simmons Guerrero, Adolfo Hidalgo Nevares, Emesto Noboa, Francisco Andrade Arbaiza y Vicente Barriga (5) 18.6. EL INGENIERO NUNEZ EN LAS PENAS: 1926-28 El conocido profesional Luis R.Nufiez Sanchez, nacido en Machachi en 1898 y criado en el barrio de la Loma Grande en Quito, fue un connota- do Ingeniero, caso en 1923 con Blanca Lasso Chiriboga, trasiadindose en. seguida a Guayaquil y ocupando una casa en Las Pefias, en union de sus «dos hhijas. era funcionario de una Compara constructora, con sueldo de 600 sucres mensuales. entonces muy apreciable. Hacia 1928 pasaron a Ba hia y en 1930 regresaron 3 Quito, (6) 214 1g.7.. LA REHABILITACION MEDICA NACE EN LAS PENAS De 1923 21924, vivid en Francia durante un affo, el médico Francis- coAndrade Arbaiza, alias Cucaracha Eléctrica, de 39 affos entonces. Al mar- gen de la medicina, alla se decicd con énfasis ala telefon sin hos, a fa fo tografiay al estudio de las ondas electromagneéticas. El aro 24, regreso a su ctudad y publicé el siguiente anuncio Dr. Francisco Andrade A- Graduado en Francia, Ofrece rehabilitacién médica en su gabinete ya domiciio con los novisimos aparatos eléctricos de total aceptacion de los fisioterapeutas de Europa, Calle de las Peflas num.8 Teléfono 914, Esa 4a, casa del lado del Desde 1925 en adelante el doctor Andrade y sus hermanos vivian en la 7a.casa del rio, residendia del Dr. Santisteban.(7) es pues un sitio histérico, 18.8. EL PRESIDENTE GONZALO CORDOVA SE RECUPERA EN LAS PENAS 1 period Mare! de Jats Ancradey como testgo presencia fae que en 925 el Prescente Cordova, ya muy enfermo del corazon. des cansaba en una casa de Las Pefias. en efecto, Cérdova dejé encargado el Poder del 23 de octuibre al 25 de noviembre de 1924 al Dr. Alberto Guerre- 10 Martinez, volvid a hacerlo del |7 de febrero al 5 de junio de 1924, es ce- Cir durarte 4 meses. al mismo Dr. Guerrero Regresé a Quito, para caer es- trepitosamente un mes después, bajo las fuerzas militares del Gral. Francis: co Gomez de la Torre. {Quien hacia de su alter ego en Quito era don Leonardo Sotomayor y Luna, quien justamente por es0s afios, arendaba un departamento en Las Pefias, en ia casa de don Enrique Mauime, al lado de la Orila Segura mente se trata de esta casa, donde moré cuatro meses el Presidente Cérco- va (8) 215 Liz (geodon atuapisass ap aqwamnnaigos efiy ewan ‘ozuanbeg ap ogie eogon eydauD eyo om -W gy uinu e} Ug “eo2Ae1eD oWged cupad OWOD ‘saIqOY "TEID [2 CLUE OIA Ite sand ‘saquapisalg 50] 9p ese e| eia'es &7 “aulaide] ap asor sowDsa UELB Jap eueuuay ‘auinBy ap UpIeanD auaide] euey eYOP OIA Bse>D'ep B] UB "Uaq HD ID anbuug 1011952 12 OBI 40d OWN ‘ALIOH So} ap eseDreZ e1 UR sous [PP Oper |2 U3 oquanuidou0> jap oue6 10 12018) 1g, prsadsny osnu jap exq0 EPPOUCD e] $9i6uI jap OfMPeN OBI EP -24 ‘SanbUUaH ap sefy sel ap BUN) “oKeWEL SIM] aSor aIUApIsald ¥= [SP St -a1u ‘ofewrey anbuuey emusey e} OWN ‘sanbUUaH S01 ap 6| BSED e| UR EISLeYe JEIIILY x2 OID -ouon ‘zanbigyy eu@uapeny soe) Uop X zalens eueW\ [anUeW UOP ap sat -uarpuansep So} opo1 aigos Uose10U uP sand ‘jje OINA OU ‘BE Ie Sz [BP SOUe sosa sopor ue anb ‘ojy jap ofoLly 119 fap UBIqUIE) ela gywinU ese e7 ‘eUnsaIOWN { eUeYaPIO odnub je ofore eIoWeT so) ap {ruin eseD ET SaINY eRIED CUBGOY ap SOI? SOPO? 581 -ualpuansep ‘epuen saqano so} £ emse5 epeZ07 50} “eIDNeD SeDEW SO} ‘OZ -anbeg e7ie5 $0] uosesou ie sand ‘oUBIOWN ePUeD ap se1uaued so} 2p ese> 2} any anb asiDap eupod “auinBy so} ap eueWY EIA © stwiNU ese? 7 “Oe soUrsaruOW 50] f ZaIezUOD OFeWV eINLe) e} ‘OEM! ONeIG eDUEIOLY EIOTOP e| $2)e ‘SOU -E0UET9 S| & SOUE S052 UB OfOIe "YNHED ZALLIPD SO} ap prUUNL ese? e7 ‘o28eN3UD Somfenaz so} K ZapURL -9/y soyenaz So} ow10> jse ‘esourdsg Ney Uep so} K esourdsy ezeI SO} :s21UeS -avaiuy Anu See) SOP UaraINA Imy'eUM K JoAEUIOOS OpIeLOgT A OUeUILL -25 janueW ‘sauosew souen © eaeloFe auNeW So] ap E/winu eseD E7 sied jap senenbisd sapues6 so) ap oun “ejmuede> ejehy sovie> 3g js e43 aUeuOdu| sew UDA ja “ESeD EWIDEPUN e| ‘soxaquiog ap odiand jap ajar euary uainb ‘séei od OpIDeU ‘onNeD eiaueD o1jauny ap esodsa ‘eYILEGeD ONY jap BuOINY ESO LOU 95 2 ewiud ns e epepuane eiual e| anb ouIs ‘OfUNY 3 [2 EIA ou a1U3INE nz 7821 U9 ‘eueUUeY ns K eaeaiy apespuy o2souely iq oraianise soxsa opuend ‘eze>,, Ssofiy saa orn anb ej us “efeyDeyy us ggg] US EDIE! sopunisrtiop wit FEYIEN Us O48] US EpIeU eupunpig £ apjezn3 3 Bu O2Ip 9 OPPOUO> UN BUIEYY KEY IC] |B EINA PZELIZA 50] ap Ese>'e} E} U9 “QUBIOW e)>4eD) aluaps2i4 Pp OUUgOs OUeIDUE LIN “SalRyY ERED OIDEIg UOP OWN, "EO e| BP SED EpUNBaS e} Ud ‘BE e $26 ap SOUP soss Ug ‘SONY SOSA 5a SaryNOSUad SOT {21 ‘ompa Kazuo uouisieg uop ap ary ‘ysoy WTIIA eaunipe £7 ‘Bamuang. Avra eI, & ‘ezuanb “2a SePeW 50] opuE;CY efaieg 50] ‘UPWizN9 Sol ‘OUeUIWaS 50) © opuaUIE US pep anj Zatues seUag eloiny eyop alpew! ns e soucY Ud ZaUDURS ap seyupg Uegaisnues sapaniayy euop Jod epeluena} ‘ciosny PIA InBy anbuug Uop ollanp ns Jod ‘se epewey “yinge ns sti A XINa4 sauoBINASuCD 9p esaiduia @| opury ‘edoung ue operpnise eigey anb ‘6gal us oIquiy 2 pneu Zowodry o1afeuL, opaiyy aNaIUaBUT FSP “SOYvHS CHA C1 Sen seus 1 Ua] as ne ane ‘siueuoduy sew je cpus enbot eieworm ans f2 eeu Baun | 2p ooUesep f= opep ‘sip aIuaWEUINS Ua opmieALCD BiqeY 2s oueg ja anb eqensowap end o} ‘ansadiues oda 2p e1uinb © ese ow? ‘S¥TIA SeleUud Se} ‘oUIeG [2 UB UaDaiede O7e ap smied © anb 59 osouno oj oj8q ‘o2ns oda evapewi ap seaUSpISa1 Map sa “seueg 5c] Ua rareup oda sese> 80021 “6161 ap UoUped ja anb oLpIp sowaHy avd W1 3d SOsoIun> SONIDaA SONNDTW A WTIIA OdlL SvS¥> SVUAWRd Sv1 *6'e1 18.10. LA RADIODIFUSION Y LA CASA DE DON LUIS VERNAZA El Dr Andrade Arbaiza durante su estancia en Paris de 1923 a 24, hrabia conocido a la familia Pllois Ycaza, por o cual a su regreso tomd en al- &7 % OF UN Ua a1uEWles -ouad oydWn9 25 0195 A sauoi>dnwaqUl senunUC? UO? ‘sue Z| ap Sew QIN 8261 Ue cde2e 25 eisandoid 7 “eueGn ea j2 OpOI JEZIRUED & JeIUAWIA sed ‘jINbeAend ap odin je 976) Ue Osndosd amy eIyedwoD €7 8761 ‘AUHM 30 VUSO VI “bI'8t (ei) ‘sopnuas sou “eh ua ayia Eun ap aluaUiaiqepnpur eXe anb “owleg fap souDaA soj s93U02 ua sod ueuar enb ouewiny £ jesmund sapod j2 eaylubys o1s@ po, ‘ozuanbeg ueteny 26107 zipuasde exe ewssiw B| Ua “TWnu sefend [9p 277 81607 e} ap anNseeN B12 OK -ewiey esouidsa sin] ‘sam ouewnu oueuoIeNDS aIUaLO e160] e| ap O:qUialL b2 opseyeD'y SoUeD ‘jeDUINOd opeIndip eID OWIOD OYMalL'Y B50 SOYE SOW So] U3 EqEINBY ews | UB < JopeNds jap e160] WEIS e| ap sIUE|E (ued Jauud $2-£761 Ua B19 Of@LOD €72>4 OBuPoY "761 apseP ope! bia EzIeGAY EFENEZ OPIEMSO ‘PeUaGr B16OT &| $76) UB ODUEPUTYLOD “EZEl @ps9p opetoiuy eqerse ZAWOD oIUOIUy asor'Bul j= “EZEI Ua IMbEAeNS) Ua oil “ye as K e1uenifsuag Ua B06! apsap UOseUL exe JapOA ssOY ET 3581105-OY Aa Uyjaq 1D [9 OUENUe o4>!p UB UEINBY aILewsEND) “eze\d apIeLiTY} OPIS) uoiysy 361035 / sayey> Yepuexely UPIse SaILEDIaUOD so} 2nug "eUISLL E| ap apuaide ela eaquing 22/¢2U05 o1sn “E'UINU OUBUOIENDg aIUBUE e607 2) ap onsaeyy exe || cueUueS janueW “eUaUOsey\ e| ap ssoucTUB sosqUIaIL f sgumut oasenu 2p uexnsas anb ouleg jap SUDA ap seIquioU soUeR ‘L681 U2 opeajand Jopends jap 1507 ueID | ap oenuy ja alayay OlwuWa 7a Na SOSOMVA SANOSWIN “ers! (2i/-2961 42 ounws soynauBe 4 sosajoid opuars “gsai6a1 anb Ua ‘sied jap evary 096 €152U ODUaINA ‘eDeWO!dDp e; UB o.AUa oBaN| K OEE! eysey eusdaniad &] ap opealdua any aly “sczapalay srs ap oWOD eILDSUI oy “eWwO e| ap opel jap sy wNu ese> ej UplaWer opuauINbpe (eyaDsNeD 21 ap eloye) 25 X 9¢6| anUe OYaNP OWED aresede and e| ap ‘eulared ese> | yesduio> o6nd apie: sew anb sowepusiug ‘opoBau ns ap sepipied set Jod “epin6asua eueyy anb oxm anb ‘seuag se] ua enanu Anu ese> Eun 9Zél ue oluenal xefy “OeDe2 sp UpDeUOds e| Bied ‘eID UoIYsy esaida C541 18.15. LA HUA DEL POETA MEDARDO ANGEL SILVA EN LAS PENIS El 24 de septiembre de 1918 nacié en Guayaquil Maria Mercedes, hi- Ja del gran poeta Medardo Angel ‘Siva y de Angela Carrién Vallejo, nativa de Aus En 1921, su madre por imposibiidad econémica de criarla, a en. trego a la sefiora Maria Tibaud de Tagle, que vivia en casa de los Santiste. ban Elizalde, muy cerca al Cerro. En el Cerro y conviviendo con lavanderas Vivid muchos afies y en forma penosa la sefiora Carrion, quien durante § afios trato de hablar con su hija. Al fin pudo hacerfo en 1933 y le propuso que viviese con ella, pero la adolescente habla vivido toda su vida con los Tagle y decidié quedarse con ellos. (5) 18.16. VIDA SOCIAL EN CASA DE DON LUIS VERNAZA. Esa la 4a.casa del lado del rio, hemos dicho que fue muy importan- {= no s6lo porque fue casa del Presidente Robles y luego de su hijo Ignacio, sino porque ahi fue el consuttorio mixto de! Dr: Andrade Arbaiza desde 1924 en adelante, Pero también esa casa se convini6 en centro social, desde que Su duefio don Luis Vernaza Lazarte (poeta y bohemio en su juventud y ue go hombre de enorme extrictez), permitié que se bailara en'su casa, no s6- lo valses y boleros, sino el nombradisimo ritmo de Valencia, Sucedia esto en 1928 Quienes incudablemente hablan dado ejemplo de modemidad eran sus vecinas las hermanas Seminario. Don Luis contaba entonces con SS u segunda hija Maria Luisa, casé en 1929 a los 22 afios con Francis. raworth, su primera hija Rafaela cas6 en 1931 a los 26 afios con Nico. {8s Baquerizo Avellin, vecino del mismo barrio, Carmen, se casaria en 1934 Cor Shfique Mérquez de la Plata, Maria en 1937 con Luis Pino Yeaza y Rosa, con Luis Orrantia Gonzalez, de la rama Orrantia Gémez Tama,(6] FUENTES DEL CAPITULO DECIMO OCTAVO: Rodelfo Pérez, septiembre de 1992, Les Ota, en Estudios Histérico Sociales, SAG, septiembre 220 Informes de la familia Suescum Orta, 1996, Acch.de Miguel Aspiazu Carbo, Guayaquil Informes de Manuel Suarez Baquerizo y de Victor Pine Yerou. \4) Rodolfo Pérez: Biografia de Jorge Zabala, en Diccionario Blografico, vol. 376- ta a Jorge Zavala, en revista Dinners, Quito 1995. Informes de Manuel Suarez Baquerizo. (5) Revista Vistazo, Guayaquil, octubre de 1960. (6) Informes de Magdalena Nunez Las50 Cegan: 8 libro de la (7) Rodoto Perez: Blografia de Francisco Ancrace, en Diccionario Biografico, 1o- mo 2 Inf.de Manuel Suarez Baguerizo. Manuel de J Andrade: Andanzas de un colombiano, pag.28. Eduardo Mufloz: En e! Palacio de Carondelet, 29.682 Informes de don Manuel Suarez 8. Informes de don Manuel Suarez By de dofia Mercedes Baquerizo de Espindo- co ‘Guillermo Rubira: Los Vela de Guayaquil y Banla, 18241991, rimeografiado. Rodolfo Pérez: Biografia de Francisco Andrade. en Diccionario Biogréfico, to- pag.2l Informes de Manuel Suarez 8 Infide Eloy Avis Alfaro, 1989 Inf.de Maria Sderz de Ashton, Victor Pino y de Manue! Suarez B. Guillermo Arosemena: Los Arosemena ‘Alberto Mac Lean: Los Ashton:mimeografiado, Lima 1992 ‘Anuario de la Gran Lagia del Ecuador sex Pgn28, 129, 133, 138 en adel 221 tz -24 sewiape anb- 06029 (ap seiva se} ued sug Ue UeIpel an semmusey ey ap seuen ab ozy “Q¢ Saye so) ap jerpuNW E>)WOUOD sisuD UEIB E7 OUuvsTy VINA A NZvids 3a OZINANOVE WINZDNS ‘S3180u ZLLIO S01 WéOUNa 3G NVD3TI N3d SW1 ‘Sid 3G Sandsaq ‘161 ouss0WN cauanbeg opayy Zapnin e} A pepayos e| ap sosien soy “Ziel sre 41h SOY 9) SPyeg S77 UD RDOY OUly j9EIEY JOPEUOISIY 13 IVa sepa se52> seuaULd Se] “OTE aqUEjepE U2 9¢€4) ap sopIaMDSY “E'6h apjeunay Zawugy oluoIuy sor ‘alUsDSajOpe UN ap CIUOWINSS] | “BEL sepeqe6 sey ‘uguepIED IID @nbuuZ owed je UB areN :SE6I BP OAL “LAL ove! © PEEI :ERUZUO Bp ese> e| Ud OMIPMASY cHIOPY OLEDIA | 9°61 UOLON Aajsa1g O60) ‘ganbue je o1aIU ns Je Seu 'seUay SET Ua IdwWeD EUAN “S*6l seyag Se] Us souauand “+°4l sese srs uapusn exize>, sej £ saiqoy sol ‘SE A ZE61 UB SODOBEN “EF 4t oust “PULL 50] 2p Bse> P| US BIBYY ZDUIOW Soiq ap UeN-UOg -Z'6l ‘oueyty eouauy A nzeidsy ap o2uendeg e1ua6n3 ‘sajqoy 2010 so] edoing ap ueb “Il “OE 50] ap soidmuud y :seusg se} ‘sued ep sendseg 1 WLNIZUL SONY SOT 3a SISID V7 ON3AON OWIDAG O1NLIdv> zz [Plusuig z2i9 oyopoy sauuoyy 2RWAN J@A “UopAQUNUOD ‘saIQoy OuDIy 26 | souszapesty inbetene, ‘s961 9p ousica IBBuy opsepey ap efy 2 serene eile esp) “3d89 opeSiag ofny ap era Suns seyans3 exya ‘on Dera oes {pi Bia entrado en otra cris anterior- decidieran volver asus hugares de origen. Una de ellas era dofa Dolores Robl Fae SO SheS ¥ ea ita dal Presidente Robles, voWiG con sus hos Ran feel de 23, Esteban. de 23, Manuel y Francisco, de IS artos Retond o> casa or os BSE la quinta desde fa entrada) ocupande el piso ato, pues £1 los bajos viia don Pedro Pablo Garaycaa.Alll vvleron muchos afer Dofia Eugenia Baquerizo Noboa, la misma calle de Las Pefas, era nieta de don Diego Noboa fac oe su jue pent a mas bella mujer de Guayaquil una de las que en los afios howe, Gio mninic® esa graca increlble a su barrio. Menuidita de cuerpo, cosd on Fernmat® Oe 1892 con ulsn Aspiazu Zedefio, nacido en Palenoyie en 86) Men? Ge Prominente familia cacaotera, teniendo dos hija en 1693 y 9%. Muerto su suegro en 1899, la fama decidié radicarse en Park a donde via- les Macias de Ortiz, que contaba nacida en Ciudad Vieja en 1872 en Esto trajo seversima crisis en los cényuges, Jefes de la Colonia Ecuatoriana en Pars, sobre SUS cufiados Lautaro y Efrén en 1908. Enviudl affos, pues Aspiazu muri de ts que de 1904 a todo después det regreso de 16 la seffora en 1912 a los 40 gracia de perder a sus dos hijas en Paris ¥ Gn Burdeos de 23 y 19 aos respectvamente.R egresd en condiciones pe Pen c ctyadtlSealejé en la casa séptima del lado del Cemo, dena Ion, Trae ate Baduerizo Noboa, en el piso alto, decidiendo no salt runes mas, ni siquiera al entierto de su madre en 1933 edi Cordaran como cuando era bellay que a los 5] af {6 que ni siquiera su queriaa sobrina Carmen cido en Pars, la vistara. Murio en 1945 a los Aspiazui Valdez, que habia na- 23 aiios, ‘América Alfaro Paredes habia vivido la década de los 20 en Paris, arri- BO a Guayaquil y tambien buscd Las Pefias,arrendando ary deparamento alto en la casa 6a.del lado de i, al lado de su hermarne Esmeralda, 224 E! rio atraia a la Colonia, sin duda les recordada el viejo Sena. La familia Pilois Yeaza también llegé de la Cludad Luz. 19.2. DON JUAN DE DIOS MARTINEZ MERA EN LA CASA DE LOS TINAJERO Hacia 1902, este ilustre ecuatoriano, ya de 27 afios, vivid en Las Pe- fas, en la casa que su reciente cényuge la habia elaeride coma vga, ie sus padrinos Manuel Galecio y Jestis Pereyra. Alli vivieron hasta m. ep ‘nos unos 5 afios, vivendo después en casas arrendadas, hasta a au por tomé en arriendo un departamento en casa de la calle Rocafuerte, donde mor mas de 20 afios, Tenemos el dato de que hacia 1930 tom6 en aay do un departamento en casa de Ios Tinajero, hacia e! lado eo, peo tamos seguros que sélo fue por una corta época de invierno. Poco tiempo después ascenderia en 1933 a la Presidencia de la Repu de los inicios del velasquismo, (2) .3. NEGOCIOS EN 32 y 35: ° LOS ROBLES Y LAS YCAZITAS VENDEN SUS CASAS Las hermanas Rosa y Josefa de Ycaza Yeaza, hijas de Gavino de — za Gainza y de Rosa Ycaza Paredes, duefias de la 7a.casa al ae es os imo segundo don Ignacio de Yeaza Alar- fedaron la 6a,casa contigua a su primo segundo don x - én, hacia 1925 [nieto de Ignacio de Ycaza Siva}, haciendo una sola | las dos casas. También heredaron las acciones de sus hermanos Manuel, Car- os e Ignacio, queddndose de tinicas duefas. Les apodaban “las Yeazitas” porque era fama que no se movian pa- ‘a evitar que se les quebraran las piernas, esto no obstante que en 1932 Jo- sefa solo tenia 69 y Rosa, 58 afios.Decidieron vender la casa a su prima = gunda dofia Rosa Yeaza Venegas, recién venida de Paris, con sus hijos los lois Yeaza. Caso similar ocurié hacia 1935, cuando los hermanos Robles Ma- das, vendieron la casa heredada a su padre don Ignacio Robles a la familia Ledesma Mato, de Cuenca, (3) 225 120000000000 0000000000000 OHCCCOHMME ee -euedap un ua ordoid oiuounsal undas oipeu UosEp! S¥dvTIV9 S¥1 30 NOIDvW4OS VT *NOUSCTWD ID ANORINA SVN “L°6I 1S anbuuz ‘SOYE EZ SO} © £56] U2 SUN °(9) ‘se}oPUE;dWeqUG> “apue3 e| Epoy eqesed as A OU Je EQ, 2p anb evaleb e] apsap “sane sey e ued ap se6u eyuod se “enUeO ODUaD “24.517 Uop OBIE ns ap S09 © seUey SE7 k sapsel se 40d eal ‘s=Aa SONS “Bidap sopeiss equa opuend “23]np Anw e100 “498 UB EDUIND UP OpDeU SOJRIOWN ONPTUSY OPIOPY OUEDIA (2 ‘ipl A EAI ANB SOUBLL O SEV VLLNVUNO 3a YS¥> V1 Na OTTIANLSY O-F1OGY OIYDIA 13 °9°6! {(s| “bos! ua “une UaAof gun 2¥2 ‘enyeINBUNy * sepjessuisy U2 jeuODIpeN eUDIPaW ‘2iqos solje 8p OUN ‘sofegen sosouauunU ap Jone JopeNdg jap euas SPL EP -enuid eniB9joanbse U9D2a}0> e] OULOS “sed jap saIueuodu! sew soBojoanb ~4e so] ap OUN any/o1ND Ua opesb owes ja A A 33 So] Ua eEueWUd e| oz -1y uainb Aajsaug ofly ns opeU ZEB AP O1AIgAY Ua INE “eUEDAAIED e} ap ESED | Ua OPUaIA Uo!epanb ag ‘aiped Ns ap ajaf jap ofly 2 OA MIN UB OPD -2U JaIAn0g UOLON Aatseig U0 I€6| U2 Ose “Ide JapoA BUDUEIS p61 U2 02 -RqUy ap o1owavial fe OpUeND LuMO!De} j2 any ‘sey UIs pepiscusuab eEUN Uo ewye un ap eyanp ‘efoy zru5 &] 2p eulIe 2 ary Iduwe> eOUas C7 obue) -ng o#asnw eauy “efey 2749 e} Ua eUDaIaP OUEUL NS e SALOISEDO F SeUN OUIA ur apuop & “ese 8 UB saUO_DEDEN se] UeNESEd If-eE SOUR So] Ue UNW ed -cung eo seumes X seuag se} URG! sauODereN se] sepay aiad ‘agnI2O 8P ZI &] 8p sed EUN Ua OND Ue Oly ap UOUEDIPEs as |E6| DEH ezaIIag AP IeuopeN osIrDu0) fe Ua sefeng seyouas oneND se ap Eun ary auouerE ef “Ns O61 U2 UDIOD sapediayy EUEDUITO epeAud IOs=}O4d e| Ie EIN 6 Fe “equegory Ua eqesed ejpiuey @ ‘epeD9D EAse ap SOUIENNU So) UB ezueyuo> 2p 20 Woy CWO Japa, oURsIeEd ns e Ofep JOPENd jap JIIES fy BOG) eDeY eUeraA 922 48D @| Guduloo ai@uIp asa ues K owaIgo6 je (opinasuc> erqey oj anb) jue> “0234 {2 U9 S2UODIE sns CIDUBA UaIND "06 UA XIOA MAN ap OUDaA “OULU “SWENOU UN ‘YOON ado} 1oWang E12 CUazariad e| ap OUaNp [3 ‘ofegap sod eqepunur 8 enBe j@ 4 ostd un sp ‘oj6is 2p sordouud e epmasuod “erapew ap ese> 8 ‘SeuByo f epueinn e12 apuop ‘OU!eg jap [EUY FE EUEDBAISS e| 2p Ese eI ua “‘inbefens ua uose>rpe1 35 e] us UeURIe} Ey jap supe OUIOD sted Je opeBIl eigeu Uaind ‘eUENSUaY Ua OPEL apo) 2550 C7 3581104 UOD BOKl UP 1 27D Ue OS€9 25 ‘g8] US C6uNdeIE] UB opeU “BIONO KduieD ENN NOAUON A31Saud ODOIOTNOUY 73 OLJIN NS IH SDVN- “SUNSd SU1 NG IdWY> WUIATa *! ( TP Uo sofiy uss ‘epinBasus uarevedas 3s TOL “2053 o1@4G0 eISIeDOS oped fe OIUN opuIoge} “soy Z UOIBINA SPUOP ‘suey © uoiefen epmbasu3 “ee anb souaw oUpnU “sIoqly ZIpUEIS oospuely joueds= Joqu3sa ja UoD -Soue 7+ ap- ZE6) UB INbexeND US Ose Bi ‘sopenionig ‘inbefeno ua ¢| j2 apsap asopupsipes ‘Z7el ua eUEWaly U2 opineu sesneyuay>ym oun eo4nd9i@°Bu) fa UO> Z| UB Euan UE 9se9 esnaod & esuuap any seg] U2 epneu eouaioiy ‘edelidir Ua gg) UB EqENSS SOLED :€350 &| 40d opeypuesue UEIGEY as UPIqWIEA OIeW ONeIG S07 'PEPND Ns © Janjon © objao a anb ‘Eg jap sIsuD ancub EY eYSeY “oUANd IP ua sour | andi opuapaueWiad ‘eweig & ap Zanbipyy so A UeaeAsIUeS sopewy so} saiuaued sns Jod beens e sopewey uarary 23/¢2U05 OFeVI S01 026 Ua ojdwale Jod ‘ea1wgUCDa SsuD euaD UB eqeise eDUaND ‘uegarsnues s2}qoy 0122U6} ap sasapaiay So} & EIUO €) ap 529 usdu8) &| UeUeICUICD OIEWY EWISSPAT SO} ‘Seg eDRY ‘SEU UNY aie ‘Ore zal “ENS So} “ofoury JODOP jap SED UZ "ZAIEZUOD OfeW soy { oJeyY SOUISEILOVY S| ‘OIF onelg eDUaIO|Y EIOIDOP e| ULGepUALIE “aUINBY ap CUEWY CIA es 29 eunipe &) ua ‘eye ns & apeipuy ojeyy anbuug UeqepUaLe ‘swine So} ap ese e| ua anb ap oupa4 je euejanal oJ ‘seUag se} 4od seUCDUaTD Se 2] 81 2p epuaajaid P| 1eriasqo eIpod as “02 J8p epersp e| U2 EA SWN3d SV1.N3 SONYDNAND “+°6! mento alquilado por sus padres en la 4a.casa del lado del ro, es decir en la misma de los Vernaza Robles. Anteriormente su familia habia vivido en la se. gundia casa del lado del Cerro, casa de los Hoheb Aquel nacié el 14 de ma, 20 de 835, especializaco como musica en Rusia, ha sido Director del cons ee Universidad de Guayaquil, es arector desde los 28 afios de edad, ne irigico 17 Festivalesintemacionales, 7) LAS GALLADAS: Tuvieron su auge en Las Pefias ent varias las generaciones que cubrieran esa Pelota de trapo, rayuela o trompos en af semana avanzaban haci 1930 y 1955, fueron por supuesto vitalidad de 25 afios, solian jugar (gun lugar de la calle.Los fines de Una de las primeras galladas, que actud de 1934 en adelante estuvo Conformada por Rafael Arosemena Coronel, los miembros de unas $5 familias del barrio, integraron esas Rc que cada 6 affos, iquraban unas 10 familas contribuyeny do a esas labores solidarias. Rescatamos sus apellidos: Arosemena Coronet Ashton Arosemena Avilés Alfaro Avllés Aguilar Ayala Nufiez Baquerizo Vera Boleck Viteri Caamario Aifazco Caamones 228 Campozano Gilbert castro Game Comejo Langin Cornejo Carvajal ‘Cucalén Vidaurre Dominguez rada Valle pie Delgado Gomez Iturralde Gomez Mancheno Gomez Lince Gonzalez Murioz (cuencanos, hijos de la sefiora Muficz Whil Gonzembach Henriquez Hoheb Gilbert Inurralde Puig Inurraide Mufioz Jimenez Jurado Game {con casa a la Plaza Colén) Leén Gémez Loor Marin Lopez Mata Madinya Manzo 229 lez sequaynons 3p soi6 b uege|gey anb “seupoo se} e!poipaus Je uegeuewia anb soinya soj uos opsanoas seul anb se>nsy “2DEIED ns 8p euN ‘eIUoIO> euela} e ap oldoud “sese9 sns ap onuatueffiaide je 40d uaique) uss ‘prude ap eyey ns 40d 0195 ou ‘owe je opis ey aidwas ow euransa efajie> SAuODUNy se] € a1UaUeyTNELB Jes -20 epey ew ‘sefeno au ep aiajinber owo> anb ‘ouew. “JU, Ns uoD UIA "eIURA g| exed UePDEY anb s39;Np 50) Leg -2puUg aw! sIUaua]GeWe anb seyIDUEs seUosied “euay sel -vOUR5 Se] e ODISND=I PIQUE] “sruaNEUsy lap UOBELIEDUA rapepyaA GUN eIMaAsuOD ‘eueUaHLUL LOSI fend K axqod ANU ¥RIZONE Jainbjend ap awuawn aresede>s3 ‘ses0y sei) eq -efegen apuop anbunk je asqos opeyqop ‘oDe| f oes o11aq © ‘2UaINBe ZueU Ns Uod ‘orBAol j2 our Up JeBN jap aued ea OWSUISy ‘eqeadsur anb saowar so} & aps0D" B12;50UN ae eun ueqea aj snb sajoqie ap upysryoud ues6 Bun Jod 1 -amoo|was “epe|euersap ese eun U2 EWA snb ‘O/SI/ opePI 3de ouepue un uo> sezepuy seno & owisnins0 fap eondexd 9% SeUOISY UEge|nOID UaINb aigos ‘eso\Dadsos Anu UED 24 @} anb ‘saleyrowed Anus ‘asauquos X sedou ap epewere e10yas eUN owlo> ‘saunWcD seuosIad UePEY o} UaIquLEL eineg e|e ebanus Ms & 4 epi ap odwian ns e afeuawoy ansanu e12 -o1010q EIB eqesed & oBanf ja eipuadsns as ‘o‘ualis eriodut sou eDuasaid Bios ns ‘epezuobeicid soy sod opesed jap e> uo. eunBye ap saseyran so} opueypaas owo> ‘ope| ansenu © siuawiauencay Ueqesed ‘areyty ap saiaucUoW xe eIsey f seasunt £ soojpau ‘opers ap sonst A saquapisad xa Soupnu “eLneg e| & sopeBanua soye ap sandsap alansod 0) opuainn ‘euadse ap sedwio> ap ‘e\uefal ap enusuede ‘sou +22 Sojjaqe> ‘o1Ua| Osed snsen oUlqos’ajje> Ns 10d uegeusueN A ueceugey 0} sosayas safeuosiay ‘sonusene suODUL & $31 ~veB ap ouai) ‘onneuiew souaw jap aus e} seareae es +20 4e6n| sofa j2 “9Z61 ua seyad Se] ap ose ja U2 Den, vrizanr v1 A ONM ‘sorain soT #LLN32Sa10qv NN 3d OINOWUSaL 13 “8°61 ogz sefeg zanbseq sau0Ug ZBUCDseA, oun, ey orafeuy, (e>uan9 ap) zaien 209124 souNE zeuens 5220 IpHyds Jequiog saxBsues fefenie> saisues uuawiuis) zanBupoy ola, oulg Zleg (upio3 ezeig e) © Uegep) assay zeq Porke1eD efaseg seuor yaBeq 246uy eaUELO upaly euei310, PZOpUaNY 53219 PIeAy zaunny euey sanonyy Zounw Punssioyy eyoyy aM, 2p zuaes sayeioy asus Buoy sassuay e e e e e e e e e e e e e e e e e e e viandas, revelando Ios secretos del diario ment de las fami. lias det vecindario’ José A.Gémez: Gémez, una familia guayaquilena, peg.I2.(8} 19.9. RECUERDOS DE 1936 EN ADELANTE En el lado del rio, habian unos 4 solares vacios, entre la Villa Rosa y la casa del Dr Arroyo del Rio, Muchos de los duefios tenian dadas sus casas en arrendamiento, por ejemplo los Vernaza arrendaban a los Thoret, {os Chambers ilingworth la tenian dada a los Orcés, el Doctor Arroyo la daba a don Rafael Pino Roca, la Villa Rosa era dada a los Suérez Baquerizo, el doc- tor Arroyo daba su casa del fondo alos Gémez Mancheno, de tal manera que una tercera 0 cuarta de las casas, parte tenian esta particularidad, En el lado del Cerro, las cas eran mas modestas, quizas valdrla se- falar el caso de los Urvina, que arrendaban a los Suérez 0 el del Dr Santis teban que la tenia dada a los Cornejo Landin, {9} 19.10. LAS PRIMERAS CASAS MIXTAS Parece que la primera casa mixta del barrio, se hizo hacia 1920, de hormigon y madera y fue la Vila Maria de con Enrique Aguire Overweq, Para la década del 30 aparecieron otras dos: la Villa Pharos de los Tinajero yla casa de Alicia Riofrio. Por entonces en 1937 se construia la nueva iglesia Ge Santo Domingo, aunque respetando un muro colacial 10) 19.11, EL HISTORIADOR RAFAEL PINO ROCA EN LAS PENAS: 16 ANOS VITALES Entre 1936 y 1952. don Rafael Fine Roca y sus hi vivieron en el lado del, rio, en la casa de su cufia Rio. Don Rafael tenia 58 afios, era historiador de Estado y Encargado de Ne afios, ijos los Fino Yerovi do el Dr. Carlos Arroyo det Y genealogista, fue Ministro sgocies en Alemania. Murid en 1964 a los 86 Le acompafiaba s6lo su hijo menor Victor, pues el resto se hailaban 1a establecidos con sus respectivas familias 232 19.12. LOS VERSOS DE LA SOLEDAD Y LA VIUDEZ: ALFREDO BAQUERIZO MORENO En 1937 murié a los 77 atios dofia Piedad Roca Marcos, la esposa del doctor Alfredo Baquerizo Moreno. Este hecho le llené de pena y escri- bid entonces los célebres versos, haciendo alusin al gentio que lené su ca- say la calle: “Cuanta gente a mi rededor y cuanta Soledad en mit En diciembre de 1942 el ex mandatario estuvo en cama, cuando re- cibié la chusca obra de Moisés Castarieda “El medio americano y la unidad de la especie humane’, pidiéndole ademas un juicio critic. Ei 10 de enero de 1943, escribia Baquerizo al autor, entre otras cosas “quien como yo vive por Fe en lo que nos dice la historia y por esperanza, en que. aun ignorado el principio cierto de las cosas, legard el hombre a ser verdaderamente UNO en ‘el bien, la verdad y la betleza. Mientras tanto, sefior Castafieda, que...la unidad por crear cién o por evolucién. por Moisés, Darwin o cualquier otro, quede a su tiempo coronada con su armonioso canto de Victoria, victoria sobre el pecado original comiin o victoria sobre el pecado en que cada uno de nosotros es mas o me nos pecador Emancipados, acaso un tanto tarde, de supersticiones y t= mores, podamos ser al fin unos en el amor universal, divino ono*. (2) FUENTES DEL CAPITULO DECIMO NOVENO: li) Informes esertos de Rodolfo Pérez ‘Arch .de Miguel Aspiazu Carbo Inf.esertos de Francisco Urbina Ort Inf. de Eloy Avis Alfaro Robles: Contribucién, ver Aspiazu 2) Rab y Héctor Martinez Torres: Maninez Mera, 50 afios después, tomo I pag.99 233 ©0000 08 0000000880808 88 ” VASE ofaiin, ap Oxsanbyg sapaosayy ms 4 S2ld @p eyesBorg feWoneg UX owor “oBeUOIIDIg Ua ‘oreW) an JPDuasaId Bus “oxeyly sayy Kola ap" CAPITULO VIGESIMO LOS SOMBRIOS ANOS CUARENTA Y CINCUENTA 20.0. Nace en 1938 en las Pefias el critico taurine Manolo Franco 20.1. Las casas de la Planchada y de la calle Noboa en los afios 30 y 40 follo del fondo de Las Pefias 20.3. La sede de la mejor dulceria quayaquilefia: la casa de los Hohe 20.4. El solar de Guerrero y la salida al Cerro: 1943 | 20.5. Fundacién del Cub Nautico en Las Pefia! 6 Wn del Comandante Cast y el joven Corajo Gaete: 1948 casa de Guevara Moreno 1953: Fortunato Safad a de Rosita Yeaza Venegas Jaime Diaz: Las Pefias El Universo, 0 y seforial febrero 1996. 235 iz -21 fo eaReY 25 YOUaSIY SezB/Ua9 ap eaUge) e| ap Ob=NI ‘ObéI Ed Bioyes A Bumyy opsenpg Uop ap ese> e} / saleneN sosetasy so Ueq -epanb 4epo) so] ap euEd—NIeD &| ap sandsap ‘OE%) ap SOU So| 104 Olwuva 130 OGNOs 130 OTIONUWSAG 13 “z'0z efnqny Braue} 16/eW) Jainw ns A ueNeuOW G1@apOG OWUAIIND Log ‘ado fy IZ zadorso1 (9 ugjean5 emwey (g e222, 8 opeuny Ip jeje UeIe anb ‘ueUn}>aq So} A epad=> e2ue| UO? eUag eODKes -P5 Sojs2 ‘souynbu) ap Uegeiow apuop ‘e225 esouldsg soj ap ese} |e Byolog se Ig, jap epuan Kesey EIEUI}EDSE | Bp OLDBEP ope} FP ua sandsap 4 ob6l ap epergp e| ua UeWA ‘eogoN oB3iq atie> ej ua ‘8u08) asor ous suryduwoy ue £ oque> je 0 EWSIW e} UB IS SOWIE yes e| ofoje as epuop ese) (g YeN0Ig 50} “seDeW OLED 50) UOsAIANN “o} -P5 ON ‘OND ap ‘eBoquiu> eBoqUID souau o| 40d 961 apsap “soAns so] ue> oINI BpUOp ‘1a/eUD jap seHap seseD sop savers] uy Bing oBupoy ‘oulek nis apuer seyy “ENWIE} NS UOD opreNDS INA ‘spndsap £ Sze! UaeIIg ap ese eUN JoUEdns [> UB op “ue20109 "sosid Sop ap £ eiapeU! ap osonnsey 32IeUD UN OUeIUE ©} 216 “98 o2y ‘ozaigIeg aueD opienpa ‘oly ns 12105 SweD o152pOW O2s1> ~ue1y ouuew jap pepatdaud “exapew ap KenBuue gy Eun onnasa inby (Z ‘QUeUIUeS Bios so] “oUeUIWaS B2L1E] So) UOJBIANA INbe ‘OE6I Opesed ese> exse ouduiod ‘uegarsues so] Sp EsoINY EIA e| U2 ‘Cul “SW Sued S27 La OpIAIA eIqey same anb ‘sopeIey cuEUIUaS emuiey ey (9 Seqiy #aLIANS So] Inbe uorsiwn “se-szel eDeY anb soulapuaruz‘oueuoends UseWy or 9€z FUN 2p oUeWUaY ary ‘OMe Os1d Ln ap 8x9 "HaNA osouloy seve ap e1 UEP OpreauOD eRey UaInb ofewe] esourdsa Opauly Ojosoyy UeJB je oueWUEY ns eed epuaINA un Jade Uoweigap al9sen oned [= U3 “261 J0d edatjos qunW Land “uy JaI1 eianzua}en 3p seiojoq uauLie> ‘SM soueuuay so] UEINA SIUEIPPY “SIT OUCUUBY NS 8p pepadoud “ofeWIE esouNdsg EMULE] Ee] (p SOUanp so| ap sotalL ‘sa, “BlUPOAY Zed So] UOI2IAN Hy'UOIOD eed e| e aIUBUIEAND eqem arb es€ erauud | E13 “SOU [6 SO] © ZEB Ue CUANWL ‘soliuLny exOKy sad 10 BioUas e| esodse Ns Uo> S¢ Ie 6981 ap OpeBoge oWCD eINIY UD SW ‘WBI UB OPDeU ‘oUe!o| opeboge aIgeIOU ‘UOWIE) 04 AUBDIA IQ IE PAY OUM2H SOI “OS © OF So} 4od UosBIpISaN UAIqueL “suCR eWey (2 22UNN SBIEIOWY So] Jod sopypaons opis ueYy 0B FFT owiaied oueii9s Uabuo 3p olsd ‘s20uIA ap YOLNe sajeIOW eNLeS 2634 'N ap euadind e| ovsid Seasid saauain6is se sInBes sowapod Sz6| 2p “SP “0UBD fap aid fe gas@ ese> eAn> ‘eBewiPeT) eNnwey e| ap Bam 0» A Of SONY SO1 Na VOSON 3TIV) WIA VOVHONY1d W130 SvSv> SvT “r0z (6961 UB OpDeU ‘ojoUeW ap A epuewiey eve ap aip 00 58 £ equiegoyy ap jeumneu ‘yriapoyj OUSeUWIe OUeSoy Lod opese> cise OloUeW “eHeD Zalzg EDUEIG EUOD ciaFeUDeW el ap K uOmENe | 2p JOEInD “ud ‘ZapuaN couel4 open soue> ap offy s3(|‘ese> e139 ofeqap iod eq “enue 2fenBe [a opuend ap epiannai ojoueyy ‘seuag se7 Ua SOUe 9 sola $n sojanbe aq ‘soduian so} sopos ap souune: soaqjn SaiaKew so) 2p oun {oP0l 2x05 J0d 4 znjepue 0} oper e f cauauley je opeuopye Uei6 ‘soauER 9 ebuapUlUUadNs e} 3p oUeLOIIUNY ‘soUe f alueinp 2eI2) jap somDaupanS “opeboqy “ound e opeyseat as anb ua “pr6y exsey ite GINA UaINb “Zasaq 09 MEH Oluoluy PPNUEW ODeU “BeLPEWY Us ejaGuy epuaReY e| 3p eUanD “ED RD eeBuy f reuse 2p feumeu ‘ouluized Zaiaq janueyy soUlaIeW so|ange nS Jed opednoo ‘esey eI, e| ap ciuaueuedsp un us gF61 UZ OONWus OTONYW ONRINVL ODD 13 SWNS3d SV1 NA 3DVN 861 NA “0°0Z SCOOHHSHSHOSSOOSHSOHSHSHSHSCESE OOOOH EOOOD ler de construcciones navales de Simon Cafiarte Barbero y luego, la fabrica de mosaicos LA ROCA. del italiano Alceo Chiocca. Por detras del Cerro Sam ta Ana. se hallaba ya et Colegio José Domingo Santisteban Todo esto reve, "8 que se habia corwertide en un moderado polo industrial y equeative En estos afios eran vecinos por ejemp ue alquilaba un departamento hacia la Or Valdez Ballén e Isabel Comejo Cana} bés (2) | doctor Malina Pefafiel, Y los recién casados Ramon seguin testimonio de Jaime Dousde- 20.3. LA SEDE DE LA MEJOR DULCERIA GUAYAQUILENA: LA CASA DE LOS HOHEB Hemos dicho que en 1904, don Lautaro Aspiazu Zedefio, vendié la Segunda casa del laco del Cerro al manabita Ricardo Gonzalez Rubio Ace. vedo, nacido por 1876, hijo del carta. Dofia Lorenza solla acompartar a su marido a retirar las mercaderias G5, Darcos fondeados en el puerto, de esos cocineros extranjeros aprery 4i6 la fabricacién de alfajores, retimpagos y milhojas para el café con a imo de halagar a stu marido. Modificaba y anotaba las recetas, que en los aos 10 y 20 las trasmitié asus hijas, a que se defendieran en la Vida Lasefiora enviuds, quedé con 9 Tido, por to que decidié comerc apellido Salazar, que era criado de! ocido pediatra de la ciudad y gra 22,ASi con sus hijas Ana Maria, Elen: resantisima tradicion cul ciones hijes y perdié el negocio de su ma- ar sus duces, a través de un chico de Or. Francisco de Ycaza Bustamante, co- In amigo de los dulces de dofia Loren- 2, Rosa Esther y Lola, mantuvo una inte- ia, que hoy ha sido heredada ya por 4 genera. Hacia 1923 tomaron en arrendamiento un departamento de su ca- $2. [2 joven vidda Aljandrina Gilbert Pontén viuda de Gil desde 1922 con is Hijos Enrique (futuro gran escrtor] y Antonio, de lly 5 afios respective. mente. Le acompafiaba su hermana menor Angela Maria, nacida en 1901 Unafio despues. en 924, se casaba Angelita con Horacio Félix Hohe Gon 238 sls Rubi, ho dea due de aa endo ego paces ce: Angela Ma nna, nacica en 1925, esposa de Cristobal Escala Enriquez, Rosa Gia, rac, {a en 1927, cas6 con su vecino Manuel Morales Sdenz de Vite nsec en Moro, Cals Horado as con Rosa Infant Santo, Gace. rata en $23 actial meradora de a misma cosa de Las Fetisespos desde 6 de Palate Aus Agua ambin su vec, Gro crguge de Sx ai Mena, Ebi con el cuencano fuben Atul Crespo, Ali. con Garzon, Abel, con Natacha Racha y Homero, casado dos vec A joven Dofa Mary de Escala desde muy j 2 c su hermana Gladys es una maestra en comidas de sal y dulce y su hija Lour. des Escala de Verdesoto, es experta en comidas de sal Dojia Lorenza era artista completa, pues tocaba en union de su hi- Ja Rosa Esther el piano a cuatro manos Para los que somos golosos, va el mejor listado de las especialida- des de las Hoheb’ Affajores de manjar ‘Yernas acarameladas Relimpagos de crema pastelera Milhojas Nevados de chocolate y vainilla Suspiros Miftones de coco Frutas de mazapan Huevos mollos o huevitos de faltriquera (3) 1943, 20.4. EL SOLAR DE GUERRERO Y LA SALIDA AL CERR« En 943 fos vecnos se ron cea que Slr nimero 42.2 mk ta de a call, se halaba desocupaco,rabieno sido ares cel sfer Car los AGuerer,entancesaprovecharon para ped al Muncie que se he ga una calle hacia el Cerro que en caso de siniesto, sina de via de esca 239 bez @uod BSt2 Ns UB onnIse aIuAWeRaNU ‘oN e gsed ‘INbexeNd us oduion cue Anus 19 (2 “OONRN UB OATUSS 19 fe 09 [2p ‘9S6l ap umed e DIED Ns K Buenand ap euoi6 ej om as ‘sled je cued eoucasty ese> Cun any es3 8561 © 6psi ape INSUOD ap aqWOY Ns A opeAUd oUPaID~S Ns any ofSLED ODaJe UZ pasne 2ezue| © Aon a ee eREY A sajje> se] Ue a2eU 25 olgand j2 Jod eypN| &7 s01q “1ISTS Ua f ouOWDs@ ns UB opipUNY opeIse BU HOUR EISEY 1053}01g ‘ofip 21 £ ouas Anus opualn opanb oj e1enan ‘awe9 ofStU05 SIM] oUkDUA ‘SuCWIOD NS © Q;DOUD BIEAAND “ese esa UD A Sy4| BP PUEYEW UN, ‘seJoUaIU! Bp UODEODSp ef A s3jCI0y So|Gauie so] Uegewueoue a| sand ‘sied jap seisuincud se] sepon 1seD ap seiuetd opusten -osnb uei6 en sewape anb- euenand Jod aiusujeuosed apelé Sue ary UIpseT 3 “OU fe EIsA & euDsid A ulpuel UD “omuaUla> ap ‘sosid sop ap st2 epowicd eUN QuInbpe EWION ‘gyél UB SEZIND o OUP ase EDEL ‘opeuOpIeyY K axes Kola Ua 128358q So} 2p ese Us sauOILNaY seYaLLd se opUEIUaN “a> OpAIES On “SnU ns QauHap exeRaND “4b| US Ksied je ossJEay Ns “atluD Ua Ue JaLuud I INA WaInb UoD seUlNeD rZjE2s=q ENON UO> “9h4) UB ‘pepe ap soUE <¢ SO] © opese> eRReU as “OUaIOYY e1enaND sopeD oIgend jap UPUE 3 ONSYOW VaWASND SOTA? 3a WSv> WI “8"oz (2) ‘persue ns opuug aj £ ese ns e ounut of “Oz6I UB eq, wedory Us opizeu “e1@eg ofaLUOD sin] UaNo! Jap .soues=N Salieg, CULIM|O ‘1U2I221 &] EIB} ‘SOUE 0 $0] pUeStE eX oZUENbeg 40320P fF BeGI UZ -Pulua ap osad un opeynb ey aw paisn, ‘oasayiueus 91 oyareque uarol Jap soiueuinBue so) Uo> opiouanud opanb ozuanb Pa “auranw e} e wiqpay exed o1B2u ap opnsea evaiany as uenr uop anb =p Pepiigisoduy e} opuesayuew o|nsne UN openiiand eiqey oz=ueIeg ‘seis “evuOw saubysul Uels Sop so oSseAUN Ia ap sIUaMDay JopeIOgeIOD K Kusa {WADST ea FeP Josejoud opuals “Ebel e OFS! BP CUaNd Ja UB OIpISAI Uzi “OREUOWN ozaVEIeg CIAed OPI] OUBIEQUIE EIBEd LAO [BOIS o| eYp UN ove “St 2neF $01 40d e1ua cxvanbeg 1020p fe anb opaide js opqes 3 S43VD OFANUOD A OZaUV TWA SENZAOF SOTA ONSUOW OzIUSNOVE “Z:0z ‘sooreg srs e soBen Sop & euqered e uavewor iy easoy P eueuauiNpUl e| UOD Gayo} © UCNSHSIA $31 BDUaPPUIOD €7 yoUOY Ns Ua JeAjOg o1 ovaIAjon & sew opnd opaius je : 81 © Uaiebajl se £ aquepueWIO> af anb exauew 122 ap ‘eres omared +48Nd 9P 0163105 12 EqeZUUE60 ar fefy OP|eMso ‘OuDeA ano oISe30 eUN U3 £261 UB OLIOW 13 epeu- epundas inbexeng e uBINg We OPPD2U “UBIA 2p 2UaRS sBIPIOWN anUEHY OULD eI -sh6) Z2UN Brey opsenpa “seuay se] ap ouldan je QUED &] @P opeu e etsanen exewud e} “oe ap UaBseU! fy NW oupn Ue snlnuevanus 30] ase ne oe te 2 sopeuenU 3 sreuRGty soaan se Us yateaa oe oe “PP arb omneN cD wap owe op Soe oN oe ODLLAWN an1D 13a NOIDvaNNd ‘s-oz ‘opipad j2 oqaide of “*PUCD IB SANS E6W'6I UR OnIenE 25K sopeipens sauioul Noe Cust A}95 13 SCOOHSOOHSSHOHSSHSSOSHESHHSSHSSEOSHHSEOOCE fia de 1968 al 70, 1974 a los 63 afios, ue decidio radicarse cerca de Quito, donde murié en 20.9. VECINOS ILUSTRES EN 1953 Para este afio, Las Peflas se han constituido ya en un barrio en de- terioro, lo habitan e: ctuales pobres, pareceria que las semi- s Ideolagicas sembradas desde 1925 por los Gil Gilbert habian dade fre fos en pleno barrio, pues all moraban varias de las vaces mas altas de la iz quierda ecuatoriana La guayaquilefia Ana Moreno Franco de Safa sido uno de los le rae nada en 93, na ares soils en bisqueda def iualdoc aro Ferrocarl desde 1943, ingress en exe ane al Pade Connie ce Alba Calderon de Gil en LAS PENAS, Gran luchadora contra el regimen de Arey, sn embargo tomé en arrendamiento el tieerone os a oe i.e ual ue afenaco por a potcia de Veeco en te ees archivo completo dels sinccatos.casada desde 953 co yea ato Safad, viié con él en Londres de 1956 al 59.Luego se radicé en Urde. sa &| Doctor Fortunato Safadi Emén, fue combatiente armado el 28 de mayo de 1944, se especializ6 en psiquiatia en Londres ya alos 50 afics tue Profesor universtario, Rector de la Casona en 1970, murié en |972 en Las Pefias en casa de sus primos los Hoheb mas CimeNOS entre 119 y 1930, en que tuvo que pasar a esticar en Rrobamioa Sado en 1934 con la pintora Alba Calderén, alquilaron un departaneres tra 282 de os Vernaza en Las Peasy all su primer hijo Enrique en i935 luego gran musicblogo,De 1936 al 46, volvieron a casa de su nadie oe a 242 La esmeraldefia ALBA CALDERON ZATIZABAI, nacida en 1908, profe- sora de dibujo y gran artista, se vinculé a Las Pefias en 1932 cuando daba clases a domiciio y se hizo amiga de Lily Avilés ALfaro.Tuvo a su primer hijo 21 35 en Las Perias, pero enseguida se pasaron a la calle Mendiburu y des- de 1937 de nuevo a la casa de los Gill 37 se hizo amiga de Paulette de Rendén y en 1938, participé en una Exposicidn, junto con Manuel Rendén Seminario.En marzo de! 46, luego de la dictadura velasquista, fueron con, ‘Ana Moreno, portando el maniffesto de protesta a diario El Universo, don- de fueron tomadas presas, estando dos dias en prisi6n. En la alcaldia de Guevara Moreno, este mandaba a sus garroteros a los mitines obreros de idaridad que organizaba la sefiora Calderon. CRISTOBAL GARCES LARREA, nacié en Guayaquil en 1924, miembro del Grupo Madrugada, hizo estudios en Chile y Puerto Rico, poeta y crtico excelente.Incentivador de la Casa de la Cultura del Guayas y redactor de la revista “La Semana’. En 1953 vivia arrendando en la casa esquinera de Las Pefias y alli consiguié alojamiento al Che.Un dia estando con los Rendon, anuncioles viaje, Patina le dijo a su esposo: Manolo, ayuda al poeta, dale uno de tus cuadros para que lo ven- dda y pueda conseguir algo de dinero Garcés lo vendié con faclidad, al regreso trajo un recuerdo a Pau- lette que lo recibié con gran contentamiento, (9) 20.10. EL CHE GUEVARA EN LAS PENAS: HISTORIA DE UN PROBABLE AMOR Emesto Guevara de la Sema, nacié en Rosatio, Argentina en 1928 en una familia de la clase alta local.Hizo estudios de medicina y hacia 195I, sin concluir su carrera y ya victima del asma, saié en tren de su ciudad, en lunién de Carlos Ferrer, en animo de recorrer el Continente.Estuvo aiguin tiempo en Potosi, donde se admiré de cémo los abreros viajaban largas ho- ras para poder dormir con una mujer por una sola noche y luego regresa- ban exhaustos a sus trabajos; pasé a La Paz, donde pafticipé en experien- clas de movimientos revolucionarios populistas,visié el templo del Sol en Tr ticaca y avanzé a Macchupicchu que le impresioné mucho, tanto que em- pez6 a escribir la crénica: Machupicchu, enigma de piedra en América. 243 soz SeDeW UorSPIED soUBWaY so] LEIA alUay fy'eeNaND SYD fe UOD UEIUNa! 9s 2p “op osid aise Us anJ‘o2/pawi ‘pares creunwo, 4q j= 018910) fo “su eu ZoUNWY eUaI3 PYOD ‘oUCIeNIasUOD Jap E1OSBJaud A ESI D 25 sezeres eqednao sew ja ‘sosid san ap eoucrsiy ese> ‘Oly jap ofc 12 '8P ese erewud ‘porn seuag se] Ue JIN @ opersen as Es |g S0DUe153 9p [e195 Uo!D auld ej ue ofegen opuainB suo £ oluislunwe> fa UB alueWeNmDe opusiy “ut “41 UB ENBeKeND © QINoA ‘eauaN9 OUND UB oBany onrasy-EqelLians SY BSED AMD "aq IID anbuU3 2 oBiwe o2y 9s cwuaid Anus ksEzeIes OD TTT aIUaDIA URED [9 OF Ns ap e8eD UB OF 6! UB MbeXeND UB O>Ipel 2s "34 14 NS @psap se3D3] UesH “€Z6) ap siquiandas Us eoUaND us oppeN ‘9561 ‘InbeXens ‘seyag se OpeZDUSUY aTUEYAeH (3 ZUeWE JeZEIes .eyeiBod0) ours “sas85 exp sou aipeu soley ap “anb ez ~@uod eiadse e| © opebad ueI ‘sefoy sere se} OOD “CuqUos ©] Owe> ‘aI e} OWO> ofeiA ‘onBnUE o|gand UN sows. Olduwa 13 NI SONY Z *2RIWWYL UVZWIWS ODNH YOLRIDSS 13 “107 (o1)soueuoanjon Sy s2ueid ue ‘oye ase ap oziew apsap enas ns us operse Jeqey ap oB3n) £961 Ue Ewtlog UB auanu e21ben ns esey $96) ua eBjaq OBUOD [2 U2 o1 “HenD “eqn Ue UepUaKiaIU Ns aiqos clue) ‘OpIges AnW 59 O3s91 13 eau SWE se6aI| eIseY COKRIN ap Ns [2 OPO Jod ard e onUNUCD Oban} eebiuisua 0&6 {uwe? (010 2a So) ap ex2sgo asep 7K ‘ejewaren5 ap ewayp (9 sojnonIe sop Srause & ePeDUOW\ jauiero jap arUEyeSe exary UaIb ‘Zadoy oLUOIUY Ue> Bersiule en2youd oi ‘sexsindod seouauadxa senanu ua odoned ‘pepnio Scuslul 81 ug ‘asieBry euanb anb o29) un uasaar> o} anbsad ‘sounde us o1n 5 ues Fe anb X emenbsd e1 eqessn6 aj sand ‘owwosiueyy un e onus arb SPusues ‘inbefene e seue> sop onus ‘oduion UnBIe oFpisa -peg) ereus “REND US aOpeNeS 13 & seuDUOHY ap auied ‘enBeve>IN open aid © ouuosea) bz Se SOPPHKE UOD or>eIU0> ssuUd Ja ousos as HED 18 UB BpU0p “eaIy eIs09 e ose. FL OMue te asap ‘serswial Ua soin: ‘OF UPS Sp yeuoPEUIDIU| 9 “opeuopiewy oGue ns © eues exDuud DUE SoUNBje goyand eweUeY U3 {8 fou) ¢ ajanu sap se a Ue UovAIpds=p o} ee e ap zenbieyy ezreqly anbuug X opeuop aon tue UEdeNssoau ou anb -uojku ap secu Suen o|eBa1 3} ou Seo BIW “2100 20 OE Ie BUD J2 oBaN apuap c "PUIeURY eed sne6 af “Ped un UeWaIOD suzy ap eeduoD By us oInBisuo> opeuopeyy ‘C8105 [9P [euod j= ua saiddiy cued se © 8P uolun Us 24D ja atuaweauioU9s3 -0dh 001 ap uots93u03 sod uaiayios ay so6 Ae sn anb seisuofeq sey e sepes6 auanucus oe sendoduy) SESUMEIO) OWBIGOE UN apuop ‘tueg fap aIURRYSE |= UOD “isealdod nb reuossed peusqy ap opuy eusy> urs ‘fey inby, ‘aiped ns e ~>ipnhiad Uo ja anb optus e 2/08 K B19 ap & UB exs0: 4UBPED UePU_N “OBE on Bgl3s2 a] @1TI30 ap + Z’eUKE Ns © ey "wal sand ‘sosaujas eqewioa au ja apuop ‘eo 9 UOIeS I@ UB asiUNal Vaiquie; UE}os 85 UOD uarqwier ‘eupipaus “#81 Se} © “SayD0U Se} UB { sap) UswUIeV9U96 Ip fe seman s ®P UoIUN UB -IUDeNBEA f ou 50} e022) euewias WN “ofoUegeR Oper agos- soueDIa9 solGend 9 Sauy 50 anbeens us sasaui sop opanb ar een, arp on {Pt S14B@P 59 ‘Depa ap soue o» equay sosucius ano ‘o>uely ou “BOW enUY ap quoWeUD as 310 [9 anb 39D anb operepap ey opeuopreyy seg pagult2 & Sosanb 0D 2909 Un asinios © opie cay 21 2509 nse ay 2 Aiperes areunuos oxpaw jp oucynsuos IP Onal| 0} UzInb ‘opeuopIEN, Ser oP 30H 2b1e1 SeWY 2159 eA anb o| uD uoKUse usw | US G6) seusy emt? B1U2 a8: sea:65 feqgasuD e sepel6 ‘oped Apepisianun 2 od coe nat “218UU2Y opeLopIEyy 26i0F ered apus Il 4opeAeS OUBILY> SER BP woBepUaWiODal 2p Ue Cun opueriod ‘€S61 8p o1s06e us nb “PAeND © OBI) sopend3 jap ans ja 100 S2ueNY ‘ZS61 Ua OGeg Ues ap euas 15 SoIPMasa Opua!rey oAMIss K sounbj & onaued ‘bus De | 95 Mad Jap ans j= Ug En 1954 fue Presidente de los ¥ Juegos Florales Universtarios, en 1955 Jorge Maldonado Renella hizo su tesis sobre la penetracion nortesme, ricana que habia sido denunciada por Pedro ‘Saad y Salazar compuso en Las Pefias stu poemario “El habitante amenazado”. Viajé el 56 a Varsovie, et 57 fue atropellado por Un vehiculo en el puerto y estuvo en cama durante un aio, el 60 dejé la casa de Arroyo, donde habla pagado 160 sucres mens. les de arriendo, 20.12. LA TERTULIA DE ROSITA YCAZA VENEGAS Desde 1930 en que volo de Paris, hasta mas de 30 afios después, dona Rosa Ycaza de Pillois, mantuvo todos los jueves una célebre tertulia en Su casa de las Pefias. la 7a.al lado det rio. En los affos 30, se reunian 30 per- sonas, en la siguiente década s6lo 20, hacia 1960 una decena y luego que- daron solamente tres. Tuvo preferencia por sus parientes los Ycaza, de alll ue asistian de fijo Emila Saniter de Ycaza. Victoria Benites Ycaza de Rog- glero y Pacifica Aspiazu de Yeaza Gomez. (12) Dofia Rosa se vestia a la francesa “con muchos vuelos y encajes" y hablaba una extrafia mezcla de francés y castellano, pues habla vvico la mi tad de su vida en Paris. Ya en 1969 su casa estaba de alquiler 20.13. EN LA OLIMPIADA UNIVERSITARIA DE CUENCA: 1957 En mayo de (957, el equipo de baloncesto de la Univer Guayaquil cayo frente a Quito, esto acicalé los animos de la delegacion Portefia a Cuenca y en la prueba de SO metros lores, fue designaco Carlos Hoheb que ya era famoso, Habio entonces este con un delegaco quitenio. ye dijo: 1d de yO atu Nadador le gano con las piernas amarradas. Efectivamente se las hizo amarrar con una cuerda y a fuerza de bra- zadas muy poderosas obtuvo el primer jugar, (13) En 1951 Eduardo Madinya, Carlos Hoheb, Ecuador Dominguez, Car- los Martinez y Antonio Caamones eran miembros del Club Emelec y repre- sentaron a éste en una regata de yolas, 246 20.14. PERDIDAS SEVERAS glo de antiguedad y se levantan edificaciones que nada tienen que ver con FUENTES DEL CAPITULO VIGESIMO: a 9 5) (6) a 8) A partir de los afios 50 y mas en los 60, se tiran casas con medio sk ral es el caso de la casa de los Hidalgo. de la In- fe la planta de la Cervecetia o de la casa de los Luzé- cde Manolo Franco Pérez, Quito 1993. formes ce: Manuel Suarez Baquetizo, Victor Pino y José Maria Cucalén cuca Inf.de Jaime Dousdebés Carvajal, Manuel Suarez Baquerizo y José len, Pedro Robles: Fichero, SAG, 2, 1986.pa9.9 spindola Gonzalez Rubio, Fasto Arch.de Vi Jenny Estrada: Reposteras y artistas, en Revista Paratodos, diario Ei Universo, Guayaquil 7 diciembre 1989 Pablo Leer 0.<. Jaime Diaz Marmolejo: trabajo ct. Leonarclo Moncayo: Los Gilbert, 1997 me Diaz: Las Pefias, romantica oral, El Universo, 18 de febrero de 1996. f.del Leda Pablo Balarezo Moncayo y de Eduardo Balarezo Vargas, Quito 1988. ; Rodolfo Pérez: Biogratia de Luis Cornejo Gaete en Diccionario Biografico, to- mo X. : Rodoifo Pérez: Biografia de Carlos Guevara, en Diccionario Biografico, tomo I jo torno X. R Perez: Biografia de Luis Conejo Gaete, en Dicci cio v Rodolfo Pérez: Biografia de Hugo Salazar, en Diccionario, tomo 10 de Safad, en Id, tomo Id, biografia de Ana Mor Gi en tome Il Id, biografia de Enrique Gi ent Id, biografia de Alba Caldero |, tomo vi 247 6bz ‘oduian un asopuepanb “soBedereo se} uosewsin & sopenda ye LE | UOaIU -w fajaly auayned UOd Ze |e OPeSE>'OsseDIY UOD saUODIsode UB gdinsed A sued & osaiBai ‘soye 9 ap 062m ‘oduian of:e) 10d ese> onry ojange ns Spuop ‘seyag se) UoseypUoU 27 3eTIeG Ua aiped ns ap sepuaIIeY se] UB sasew SOUNBye opuajraueULied ‘sou 9Z Sol e OZ6i UB JopeNDa fe 9DU0y -soueuoieroa saiped ap b4gl ap aqWa;IP UB suey Ua oDeU UOPLaY 0961 :SwN3d S¥7 N3 ORIVNINAS NOGN3Y TANNVIN YOLNId 73 “112 2661 8P AOU ap } ‘OSIaNIUN 3 “oad oINDsNd “31 Un ‘oWWeg Iw ap sopiandey “o1afeuy efeieg anbuUy _eunzed euinyp e| seudse ap oben) ‘orepauau {ayer ns en “ap owseg fap aiquejur maid ‘ekOw ciareder 3 ‘euale EPMA e| Jeniasao ap epesued ‘eferere ns s1ua2}0sIp 03536 ue CUOP -uege OZUeW) BIN exseY “UBIaInbe as senBuaj sel "UELa!> 235 sauoD|eq $07 ‘epeiBuErdy e| eDeY soscunsaid opuefea ‘osed [= ueyeude soraza/ved SoJzqo 50} 'CSONUIS a/e> e| UZ ‘njaBuy fap ofhyul fe seynpUEWED sns eseday BUIjore> 2UOP onuape ‘sou souay sns uesesus seUUpUOIOB se} ENUELO Ugsuew e} aiqos “ages UaIn™ eueveW! aiad “saueg (© seupayy ‘seianbioy uco sepeso2e uarery OU EIp aise ‘SOP 4u sns Ua seinbuen uoiBryar 2s mojobr) ap sewojed se7, savopjsodve seiauud 80] “912 coueisyy oluouneg opeiepap s@ ouieg f® ELBIUT “S12 sajgoy o1pad ap eonotied UOISNH ET “FIZ ea 5961 :2RUEUO 50] ap eseD e| UaLAIMbpe UIE SOT TIE 1D ap ose> |p ‘OUIeG Je Ua OIISAMDaS :OL61 “EZ 0961 ‘seuag se7 Ua oVeUNLaS UOPUEY janUeW ows 11 0861 B 0961 3d 1OUSINIUd OWISADIA OANLIdYD Bez 966| c151G9) griD ue 721g sur ZZ IN Owiol ‘opunyoig soperag w UB “sesOWE) SESPD ZaxDera jatvaung ape oyopoY 9D saUNOHL (2 ‘oui: ‘ooypsb0~@ oper i yewawls z3%0y I Ze6| BaWaNdes ianuaulg Z=i9g OFOPOY e JezBES ONY ap saLUIO4L) £661 8P ount ap | ‘ouBMUN IB ‘INbeAEND Us ouyA 34 fa ‘@peIPUY SOLED (0661 “eseNEND BUD 0: $9U:3 senmas A ooyeiBoig “ooupisty Seay :newD owualIND) K esourdsa OpIeUIy TalPd OHOPOY & SHIED EQQISUD ap A Je7eIes oBNH BP SaULNOYL) - pee "eueuowenoa eimel@in e| ap oueuoosig :zedo7 eBuseg onseu03) A uInLeLs en Guayaquil, para residir casi to fons (asi toda la década del 40 en Cuenca, con visitas dos, | 1° "E50. exponer en Europa y luego estuvo en los Estados Uni hacia 1960- empez6 a gestar- Mens ec tame la época de “los origenes" con unas pinturas prokine FTancn tO condones umbicales, als. manos mplorantes, te que ap €l fondo no son erdticas, sina misticas 73 aan oie? wieron en Vila Vieosay en Chiciana de fa Frontera, alos afi en 1967 decicio racicarse en e! Ecuador aqui vivo I2 sree parte 196975 Fable Y parte en Las Perias. Su sobrino Rodolfo Perer ecioares 2 Proposito de los largos aos que habian morado en ese barrio. Se Jsomaban Manuel y Paulette a ver el lento paso de los ja- Cintos de! rio y las canoas y lanchas que iban a Dugan ideon nah tema de vegetarianos especiales, que les encantaba la sopa de fas maces ela leche, ls legumbves, los hongos, las aleaparras, el vee Se eres is Pasa. las crus, fos camarones la saa de soya el ey (ce sSche Como poste y también el vino Alguna vez se servian Cea tentos, en otras se devoraban jamones prensados y vulgarsines Rafael Diaz Yeaza lo visits una ve 2 €N SU casa de San Pablo, ail ‘a arena, Paulette ahumé unas sas y Rafael le pregunto a Manuel: Lusted es un pintor religioso, como dicen algunos? ¥ él le respondis: Aunque no soy religiaso en el sentido n de una creencia especifica di luna Iglesia, mi pintura se mueve Ci (Gaerne uy {odo el tiempo en el terrtorio de lo sagra- 21.2. LOS KLEIN ADQUIEREN LA CASA DE LOS ORRANTIA: 1965 En 1965 la sefiora Cc: arena Wight de Or Las Pefias y con hipoteca at . Gentes ee Banco de Descuento a los cényuges Paul Klein 250 y Angela Loffredo de Klein, quienes derrocaran la casa de dos pisos, la hi cieron de cuatro y cancelaron la hipoteca en 1970. La sefiora de Klein ha sido una de las mayores propulsoras de la de- fensa del barrio (2) 21.3. SECUESTRO EN EL BARRIO: EL CASO DE ENRIQUE GIL GILBERT: 1970 Enrique Gil Gilbert luego de salir de ta prision impuesta por la dicta. dura, leg6 a Guayaquil en 1964 y poco después se instald en Las Pefias, llegaron una noche los agentes de policia det gobierno de Velasco, lo pur sleron esparadrapos en Ios ojos y lo maniataron con unas sogas de plas co. Se lo creia complicado en el secuestro del General César Rohon Sando- val. En esas penosas cuanto ridiculas condiciones, lo tuvieron en el Batallén Taura y unos dias en el batallon Quinto Guayas. Luego aparecié el General yy se supo de alguna manera las razones de su seudo-secuestro, pero quien realmente estuvo secuestrado fue el gran escritor quayaquilefio.|3} 21.4. LA ILUSION PATRIOTICA DE PEDRO ROBLES £n 1969 con motivo de estar cercana la fecha octubre de 1970, en ue se conmemorarian los 150 afios de la Independencia de Guayaquil, los hermanos Pedro y Jestis Robles Chambers. (nietos ce con Ignacio Robles, duefio de tres casas en Las Pefias y herman de otra de las propietarias do- fla Maruja Robles de Arosemena) planearon amoblar su casa de Las Pefias, convertiria en museo y donarla a la ciuclad de Guayaquil, La tinica con. cién que ponia Robles es que no se haria ninguna negociacion con el de Assad Bucaram. Para los hermanos Robles habian adquirido el solar de la casa que fue de los Lamota y ahi hecho su casa Penosamente este proyecto no Puldo llevarse a cabo, quedando solo el ejemplo, 21.5. 1973: EL BARRIO ES DECLARADO PATRIMONIO HISTORICO. El diario El Tetégrafo de 25 de julio de 1973, refiere como en sesién 251 _————______ g 266! ap IED esz ont ap sz SHONUN B'SBIBBYEND ap OBepIH BUaENa YW ap souOL 140) enue &| 3p Jepod ua sojedey uses ‘ooy “PEO OveUORG uD ‘ous Uppusy janueN ap eyesBow 2196 oYop0y ImUauiid zarR4 ojopoy ap « DSS souNO}uy PIU ‘UPpUBY 2p amaneY £ Uppuay janueyy (ON oPunveld opera ue sean sese> zai Copy i SOUSWA OWISSDIA OTNLdY> 13a SALNANS vay (9) (ese ns us ‘SIPUUG UN egep A013 fend oO} ap Ban} ‘ayzou ey Fen ote 58 BRIS YeuEy © pueMURy Dissent | Keune bros oop tapers reas Puen Oy Sans ody3 sezyea us SouauOId sop UCJary Pay SaUny A0j3 FPUY e1seY 1961 sezinb apsaq, SANOIDISOuxa SvuaWd Sv “9:12 {SI "8461 Ue seuuosa se Uovainpanu) as < ezueuap +O eun epmBasus o2y 6 Pd 521 9P Oued Fe ODRIOLSIH OLNSWANON op “SIEDEP RU 95 ‘OuUBany eiopuay Lene bay aplenye js sod epipisasd jedionunw ssz P SOWIANIES, O;MOWIE Ja eqerugNd ‘osaicyg OUEIp esqUISIROU Ap 0 [3 261 UB ary 0] wo? eaensowap A oe jap JON -8) UB ojnDINe UN eqeDes zaqUUeY O1DeUB| a1GTNI” Bp SSW OUST |3 seu 02] Ua UopEuNERseL Ns OInD|eD as ‘operulg so} ap eseD e| E1ey Siolid $0) ap ary anb e7 eulain sol aq OWL Sol ag opaiuig se] 2g 201” WUeW oBNH ag. MBq GeYOH So} ap se] 084 [2p OfowY JO1DOP [2 GUY spuoD eUEWE ese> e7 ‘UBIO anb oBsay sncib ja sasucaue ee: -0D8 ag SaUMIOH ZeIEZUOD opayty £ JeINBY salny OJo4 “UOApIED eng e sau -OmEIE}2ap UEGeUIOI as ‘OYE OWSIUL jap axqMIDO UZ e6e}| e] Ue OPaP [> OP -ualuod “,uopeINeysai Ns UoD esed2nb7 “seuag SE7, OI1303 ews ap oINDN ue j2 eqeouand as f sajueWe}e Uese SeIDNOU se; “E661 2p JUDE eit 'E7EDA 721 |ak}ey Bp ONDINE UN ap sanen e seUEd SE] 2p SED Ns Ua Opesona Bie UOpUaY JaNUEW\ 21GWA!AOU ap $7 op -Pluid eIpT] ap ese e} a1gos soIpmise so] sopinjaUC> eqeise ssndsap salu uN 'PPEUDUEIA B] 21q0s SoIpMisa SO] EIN|IUO OJLOWWLNEY BP |EUODEN CANNSU j= ‘ope1s3 [BP Odue JAP OUPsID UN e SeeIB f oye 252 ap a1GT90 UZ .ov2yad ojnosndai> Un ‘olueg Iwi ap sopsaroay, ojnaMe Ns eUpe A 09 05 soue so| ap seund sms sey ouDaA oNBAUE UN “aIqUIS!OU US, ‘ou “08 ePIlY 8p & ozuanbeg objepIHy sapaniey) ap ‘sanbnny 1G jap ‘opel seu “Buel S21 9p Uos senBaue sew sese> sej anb e EIsUaIBja1 SDeY as IY ZAIEZ “HOD ap uguapie> eng K ezewian oBjepiy e1uabng eueyy ‘opalyioy ejaA e Se Sanus Uo>,!nbeAend ap enn uaBEUH UOD O|WeG UN, ONDINE Ns eqD? 2661 8P O1Nf ap <7 Ja “Zanns e seBaUan o1oy “o21UED=YNbIe-O2UOISIY JOFeN las Pefias del crucial despefiadero" a cargo del periodista Victor Hugo Oleas. 194 fue affo poco precuctivo, en junio el PROHA entregé los estu- dios para salvar las casas de Eva Calderon, de Lidia Pintado y de la Asocia én Cultural Las Pefias. E1 Banco del Estado habia exigido que as tres ca. s25 pasaran a ser propiedad del Estado, antes de dar 10s 800 millones. Los luefios aceptaron la propuesta, el Presidente Durén Ballén dio 100 millones, pero la guerra con el Pert dejé sin dinero E13 de septiembre de 1995 la prensa de Guayaquil retomaba el te- ‘ma “Salvernos casas de Las Perias” cuya autora era Rocio Venegas En febrero de 1996 se reunen los antiguos vecinos de Las Peas, son 35 personas, que rememoran su pasado, alld por los afios 30, 40 y 50. En julio de 1996 no se ha avanzado nada, el Instituto Nacional de Patrimonio ofrece 65 millones por su casa a Eva Calderén, dice que la res- tauraci6n de las tres casas costard IS00 millones, que el dinero esta listo, pe- Fo que primero necesitan las casas.Se entrevista a Julio Cofré, Eva Calderén, Albino Trivifio La prensa de julio de 1997 ha sido mas parca, como que se va per- diendo la ilusién, apenas el articulo “Los cambios de Guayaquil trae una I gera referencia sobre el viejo bartio. Como tantos, este es un problema mas del Ecuador idstima que en este caso, se refiera a su estética, a su historia, a su arquitectura, en suma a su identidaa Quite, agosto 3 de 1997, 22: 09 256 i Esmeralda Alfaro - (1907) B 2 20000000000 OCOOOOOHOOCOC OOOOH LOO® est eee Ebel ap [Ue Ua aulenU Ns EweY SZéI AP ENO EI 2P eidaid ese) ua oBany f o1uowneW ns ap oldouud fe ‘5239 Sop seuey SET soue 2z seuade ap Ain efly ns ap suanwi e| £6) Ua QuOdes “olID ‘pepleuosiad A ajduiay uesb ap ialnyy “ynbeA -end) & OINOA anib ua QZ6I EISEY ‘SOUL Sofie] Jod £ EweURY UB ZI6l apsAp ‘sopoBen ap opeBiesuia owo> opuew ns e opUEYEdWIOIe SaspUDT Ue O -W ALIe 0161 2c “Sof sos@wiud sop sns e Oana epuOP ‘INbeAeNd e epinBas -ue opueraiBa ‘auinBy sajiny OwIUDIar UOD OLUaIGOD ep ODeIed f2 UB LOBl ap oZew ap 9 P OND Ua Ose7'so4I E [OBI BP IINbexeND ua ouedwODe 0} A aise ap euapisaly exauiud e aquesnp “aiped ns e oun! sin e OWN UU OUI, ‘UpDEIMeNsey e| ap CUEdWIED e| UB sNUBAIBIUI e JOpEND| |e 95 -ed ‘aiped ns-17 ep p- 20d © £ EB—l ap aiaua Ue eureUEY U2 ODEN Saqauvd OUWSIY VaTVUaWSS “Z ‘puieuey ap jeumieu “euawasouy sapaiey eu eUOp Uo? opese> any Zi6l 8p arBue ap 2Z IP OWN UP opeuIsase oL!NWY NS jaP WeDOLeS [pp uopeuiua e| aqap 2) 25 jg e “esopeuUojai f jeuareW e1qo UIE Qzleal Jl © 9061 ap £ (061 © SAI ap ‘Sedan SOP JOPEND’ [ep aIuapIsald “eMEUIED oB}epIH so] ap ese & “ans je osed Barons ja ua eSED eIesod UBIqUICA ‘OUNaN CuaLasaiY OpieNpy CoMijod ayUaLied ns seauaUa wieg “aiped ns ap oBjwe opis eigey uain ‘s31103 OURLIONN A jouedss e1LE;DIaLIO> OURDUE 18 ese eUN Ua B76] Ua SeUa 57 UB ofore as A eweUeY apsap InbekenD @ aluawenuiny ozuere ‘opunbes je enUo> eLpNi ap opouad ns ua “CULL! 22) A pyluraruan ‘oua!oWV DIED ap seIUEAN Se) ENUOD QUO ‘seAUELOdU Sei soueuoLende so] ap OUN “Zp Ue IGEUEYY “NSLDAIUOW U2 ODEN Oavo7aG OlWsTy AOTa 11 SWN3d SW1 43d SAPYNOSUAd SOT oO Od iene DISIUdapo OLponD up 3. AMERICA ALFARO PAREDES Nace ef Panam en abril de 188i, llegé a Guayaquil 12 de novembre ce 895, para acompater a su pads cane ae oe Ee do y 3 Quito, el 21 de agosto de 1897. Se hablé de un romance suyo en Po- masqui con él joven Leonidas Plaza, asunté que no prosperé y que parece ue originé pasiones totalmente negativas. De 1901 al 5 vivo en Guayaquil y desde 1906 al Il en la Casa Presidencial de la Chile, siendo junto a su mar dre, las manos ejecutoras de esa casa, E117 de junio de 1908 puso el uitime ciavo al conciuir la abra del Fe- tTocartl del Sur, de agosto a septiembre de I9I estuvo aslada con los suyos en a Legacién de Chile, marchando a Panama, de donde regresé a Guaya- Guil para velar por la vida de su padre, pero se quedaron a boro, conoce- A WIvAY O1GYDuv “oO! SvEqUICUD s2/q0y Gupad ap sola ap apadse eun ary ‘eIboleauaé e} e opeuoDye uEID saleseql| sowsaiqo6 sousnw 3p 2 ~any sugwoY f epuesyeuag ap Elune e} ap aiquialu ‘sefend jap sopeulaq “05 "ZE6| Ua SeaNaNY SeAGO 2p OASTUIN| ‘sorequiog ap oduaND [ap eiqUIaIU TeAPIUNW o19fe9U09 sa>aA seUIeA ‘ounBer] salesoy ap JeRVALIOD ese> e| 2p 12125 ny ‘Ep6] UB SUINW NS & SBI BP SeUad Se] UD “OZ6) eIseY EUICU “Bq UP OWN ‘SaIny ap seas=IOId $e] LOD ‘O1aUE ap Zz ep J@ Sosaid sopewiOr Uouary @puop “ozeoquily> a|fe> &| ap aupuodsa ns UB oNBIUOWN K Z2ee'sa} #9 50) © A ouBans ns e oyedwioze epinBasua ‘sied jap uesayes ‘C203 ue UR -snBy { zapueuis s2ua6oIq seisined sopenayans so} anb e ouerpauuierut ap iAus £ ousand ja UB Zig] 2p os=Ua UB OAMYS® OsalBai Ns e 'salpUC) UB SOD -062n 3p opebieau3 any Ie 0161 8G “ollipne> jap ezajqou &) cia ese O1ed S0P So} 8p oBluaue ‘oussoyy ozuanbeg anbuu3 © snes eigap anb eu Ue} e| a1uaUl/euosiad Jen 2p jes9UED [ap UOISLLIOD e| 9131 £061 BP cl] nue epuop ‘nbexeno e epinBasua opuefeN ‘ezueyUCD ap alquiOU Ns US QRUIAUCD as “oNeYY "1235 fe ely e} LOD {06 Bps=p opese> ‘ouDUER K JED ~sauuo> opesiduia any Uarol ap “6/8] 3p ouaua Ue ynbexend Us sey} SUYINDY SITIAV OWINOUSr “6 'S82UIA ap sovaquiog =p oduan5 |e sopus2Ul enuos sequiog sesoulUd se] o}eBay'soUe 6g S01 € OZ6I 8p O1aUe a opuaunus “02 Je gig) ap epuadysueg ap eUunr e| ap JODaUIG any ‘sled [9p S0Du Sew sorsi0eDe> f saueDsawoD ‘sovanbueq so] 3p oun oUio> en INR "2061 Ue Sofns $0) Uod sueg ap osaiBar ‘seuay se) 3p eSe9 ns OIDUBA 061 U3 “OF6%s opew |se> ‘soue soupnw gnsiuad JeDadse A osoquiny 2G “WOU 3p OpsaNDAI Ns apUOp ‘suey Ue sIpIsaL e eyUsey { soUULIaY sns UOD Ep ~anBesue opueuniews ‘aiped ns ap eunuoy esonuers e| ap aed euend c| oP “B24 66 12 ‘OIdIUNWY 1ap auapIsax any B6 2 “SpUEID oIpuadUt jap OBan| ‘seed 5E7 Ua ese> UoIEUENs anb so.eWud So] 3p OUN '966) ap ]EUODEN | o9z BO QUEAUOD B] ap aluaprsexdso1A an4 ‘ouND ap exssalBoud 0 sopeniesuoD SAII0D @ OD Zed e} JeDsNG eled O1RITy Jod opeBaap ary SE—l Us “seh $79 18B Jopeuraqon ary uanof Anu ‘seDeW oque> eueyy UCD Zeal Us ose> 35 ave alpad 4 aiaru30 2p & ap euiaied wse> &| ue oun as “soye g s01e SHOM\ FB s1PeUI 3p OUE}ENY I981 2p o1506e Us enbuBIed UD =3eN, ONSGaZ Azviesy OUWLNYI “2 SOUP 92 $01 © 6961 ap aianus0 ap |¢ |e pepnis ns UB gun Puopewiaiu! euoajaioipes e| ounBneuI as “eq SECON Us SeuOURS Bp eUDREN (2 KaIND Ua seaUOYY so1B=IO> so f efor 9P PepIsiantun e| oulo3 Be “seIBNDSD OE UOKeaLD 95 Z} CUE je Ua O10$ timun9 e] ap ese> e| ap aseq ‘ou i 98D 95 X sauy sejag ap oamny ja eed “eu 4 3P SOUAISIUIN so] ered sonyips UorUNpe 0 uoL|Baue 3 "Poigind epuapey 2} ojGaue 2s “euioUora Jod feneNy ejanas3 e) glue ‘soiauIgeIe5 ap ejanosg &| Ue oMAMUDD e| 8s OBany f eDaog &) € OZIey “lu! 85 “ssuopeanand se} exed jaauod j@ partes as oWaIgOB ns U3 epeasyuod ary SBIOIRIG NS A OpeINKS OnnUsa “bi g) ap OfeW Ua OPIED “UNE OpeIeIE oper [8p Ou olunse ‘rg! 3p euerued UoysEnU ee siUay 39304 O01 BI “Fy IE Oval 2p J0PENDS |BP SIUEPISAd SEB! UB OPeURS fe OMPISaN!sIEU |2 US 30% OI [9p suctioduu spus js sez epesapsuo> yope10 K o4nsuo>sunf uel PepIssanlUn e| 2p sosajoid aig {wel ‘sopeindip ap e1ewe> & ap aiuaprsaig any O¢ Sol © €Z4| UB ‘pepno re 8 o1dpIUniY jap eusprsaid e|‘soue gz 50) e (26 UB gdndo “seyeraibas sou er euaduiesap ap sandsaq weiny esoy euud ns f opy lap fonUeW Lop on Ds "SuP2U NS UCD ee UB OPUBINA “9/6| EY EIey OIE UOD B OU jap op se BP Pse> 26 EI GuduioD souloUe ss Uo> f eupaiag ap exBLIED Ns OULD “SHE 02 Sol v ‘EquIegowy Us euepUrDas &} & inbeAeNd us eueWUd e osInD “siPed 3p oueyiany “E681 ap aiquiainou ap 17 jp ynbefens Ua gen OR! 130 OAOUUY OLZETY SOTUYD a *Z oDAev2= Aosuoyy eine uod sie UB Ose vent numef0sos férmacos antisépticos, entre ellos el conocido Listerol de Ayala, que fuera premiado en la Exposicién de Paris en 1900, fue diputado, senacior en 1894, estuvo en Europa en 1904. Su casa de Las Peflas adquit da en los afios 70, sus herederos la mantuvieron hasta por lo menos los afios 50 de este siglo. Il, Dr. CARLOS AYALA CABANILLA De 1925 en adelante vivid con sus primos Ayala Gonzalez y Ayala NU- fez, en la casa fe undécima entrando desde la Plan- chada.Nacié en 1908, fue en su época el mejor psiquiatra del pais, su tesis médica en 1934 versé sobre “Investigaciones de! tono vegetative en psiquiae Iria”. Estudié fa terapia siquidtrica moderna,, fue profesor universitario, fun- clonario de las Clinicas Guayaquil y Alcivar, diputado, Ministro de Previsin Social, autor de varios trabajos, uno sobre trastomos sicograficos en los ali hades, otro sobre Psiquiatria Forense, etc. 12. Dr, ALFREDO BAQUERIZO MORENO Nacié en Guayaquil en septiembre de 1859, huérfano de padre a los Il fies, abogado desde los 25 y poeta. Muy joven -hacia 1887- adquirié casa en Las Peflas, en el lado del rio, y hacia 1893 otra hacia e! Cerro, que se que mé el 96. Vivid en esa calle alrededor de 64 afios, excepto los intervalos que debié estar fuera del pais Desde 1903 muy ligado a la politica, cuando Plaza le nombré su Vice presidente, cargo en el que estuvo con él y con Garcia hasta 1906, Fue Pre- sidente del Senado de 1912 al I6, Encargado del Poder en ISI2y 4, Presiden: te del pais de 916 al 20, Presidente otra vez del Senado en 1930.y Encarga- do por diez meses del ejecutivo en 1931, Su obra material fue importante: et 6 compré fa casa en Latacunga pa- ra cuartel de caballeria, dio luz a numerosos pueblos del pais, en 1917 inau- gurd et Teatro Maldonado en Riobamba, la nueva planta de Teléfonos de Quito y se conciuyé ef Monumento a los Proceres en Guayaquil, obra de la casa White. En 1918, cre6 el edfcio para e! Municipio de Latacunga y el Asi- lo de Huerfanos alli mismo, dio luz a San Bartolomé y Tisaleo. En 1919 se inauguré el Hospital Militar en Qi luseo Miltar en la misma ciudad. 262 22 > 000000000000 0000000900000 8899,9,0,0.%, £9% vee 212 arped ns axa110s opueN 'oq0} olla ap e| A eAopues seIeUED soj anua qua) [PP ope} fap Peru B| eDeY eperuis eqeAse ‘UoUIEE 0120) 50} sojaNG -e81g srs © e1aIpaUEUad ab USD [=P Ope] jap ese eUN UB aI) UOBLIEW, sai0l0q & 01303 sodwe5 cuaqly saiped sns uod ‘sevad SE] Ua 78] UB aA -W OULU ap “uoiada2UC5 e| us Opezaneg ‘a9g} UB nbexeND Ua ODEN NODNIVW SOdWY> OINOLNY aSOF “SI ‘6b6I @P xequry ap cjowauiay (2 U2 A jp6| Sp eueruad UgISeAU! Bj U2 PepAUA Ns ap sa10geI se] OIBUIG “souk O€ SP sew zIUeINP eANDaNIp eye seLI NS ary and e| ap ‘el -0Y zru} | © saueye sns spor opue>!pap ‘OUND Ua ODIped 2 |E6I UF “PPI NS ap arsed [2 40d sajeuo‘e> 2h sepeioduia) se} ap eusede “Soye ¢} ofl ap QA spuop “seUag Se ap JeUL, Je ‘UOUON $0) ap eyars/uad e| opuefeueW ‘|NbeAeND Ua OLeUIOdY as0F jau 0103 [a ayped ns opuend ‘gggl sp olun ap ol je eunoeIe] us ODEN RIAGOA 3G WIOUIND Idd VaIATS vRIVW te02K21e5 ap 0713107 Us &SE9 Ns UolaIpsd opuerD “b961 ap sandsap tle upIsa e cmon A seuad Se] UB EZEUIEA So] 3p USED UD Of ay Jewid ns e ge ja nm ‘YeqUD ID snbuug exsyanCU fe UOD $€61 apsap ep 8509 ‘OUEUOIEND, eVIUNWCD oILtuNOU! jap eYswIDe LEAD ‘ersHEsIL A eer -uid tynbexend Kean us epeanpa ‘ig| U2 epDeU ‘evEpIeIALUse Asn Wo 30 IwaVziilvz NousaTy> vaTy soue 26 $01 ® IS61 Ua oUNWyLpMaND je aiqos ayUaNd |= oWOD Jse “YaIIA ONEAL F A euiniez ap jeudsoy je ‘aesequilyD ua jwier0Uey Jap UODEs | ‘02 1B comerciante y vivia en Ciudad Vieja, cerca a la casa de Bemardo Yzquieta, En 1889 a les 21 afios publica su primera novela “Dos amores", en 1890 vive en fa calle Luque 198, en 1904 edita “Los crimenes de Galdpagos” acerca del truculento €2s0 de Manuel J.Cobos, en 1920 y en asocio con Carlos Manuel Noboa, funda América Libre, una publicacién de primera. Compone en 5 tomes inéditos la Historia de Guayaquil. donde revela datos de gran interés, Por ejemplo que en 1916 Carlos Matamoros Jara visits en Quito al arzobispo Gonzalez Suarez y le pregunto su criterio sobre las fundaciones del puerto, asunto vertido en la obra aludida, se habla también de la documentacion hallada en Espafa por José Heleodoro Avilés, quien también rescato el re- trato de Benalcézar de las Décadas de Herrera, lo hizo hacer un dleo y lo fegalé a la Biblioteca Municipal. Se hace también referencia a los trabajos. en Espafia de Francisco Aguirre Overweg, para hallar el Escudo de armas de Guayaquil Muere en 1939 16. JOSE MARIA CARBO NOBOA Nace en Guayaquil en marzo de I8I2 en Ciudad Vieja, en las calles Ma- lecén y Roca, hijo del CnelJosé Carbo Unzueta, quien asistié en marzo de 1821 al baile dado en honor de Sucre y de Josefa Noboa Arteta, vecina de la Concepcién.Por 1825 queda huérfano de padre. e! 32 estd viviendo al final de la Concepcién con su cufiado el CnelJosé Maria Piedrahita En 1834 ca- sa primero con Carmen Amador Sotomayor, por 1840 se radica en el Asti. 10 en la gran casa de la Tahona que era de los Amador, el 52 esta en Daur le manejando sus dos haciendas, enviuda y casa segunda vez en 1856 con sui cufiada Estébana Amador. Robles le nombra Gobernador del Gucyas. ara entonces vive en su casa de Las Peflas. del lado del rio, desde donde contempla los ataques de Pezet y de Castila al mando de la Escuadra Pe- ruana en 1859. '. CAPITAN GEO CHAMBERS STOCKS Nace en Margatte, Inglaterra en 1827, hijo del médico Frederick Cham- bers. marino, se radica primero en Barbacoas por 1860. donde contribuye y rea con Pedro y José del Castilo un puerto en relacién con todos los mer. 264 cados del mundo. Por 1864 para en Guayaquil, donde es comerciante, en Junio como Cénsul de Inglaterra tiene graves problemas con el Presidente Garcia Moreno, que se ha tomado a la fuerza un buque inglés. En octubre se casa con Eufemia Vivero Garaycoa, de 30 afios, vecina del Astillero en con su madre. Viven en Ciudad Nueva, pero en 1869, 73 y 75 estan en Ciudad Vieja, pues ha adquirido casa en Las Peflas en el lado del Cerro, al lado de los Arosemena. Esta propiedad. comprendia 3 solares, los dos fue- ron vendides a su yerno Francisco Robles Macias y el tercero cedido en per- muta a su nuera Maria ilingworth de Chambers Cuéntase la anécdota que le encantaban las negras, que su esposa iba a misa de madrugada y que un dla hacia 1884 ella regresé de improviso y le encontré con una morena, pero el se moria de risa y la lamaba “Eufem- ta, Eufemita’ con lo cual desbaraté a su sefiora Fue banquero, propietario y agente general de la Pacific Steam Nave- gation Company. Murié en julio de 1899 a los 62 aos. Su hijo George poseyé casa en el lado del rio, que sus herederos la vendieron hacia 1935 a los Ledesma, era la Za.casa desde la Planchada, Gral. SECUNDINO DARQUEA ITURRALDE. Nace en la quinta Quillén en Pilaro en enero de 1821, hijo del espaol Pedro de Alcdntara Darquea y de Leonor iturralde Suarez, hermana del Obispo Antonio Toms. Sigue Una larga carrera militar, con inmensa hoja de vida, dirigid fa toma de Guayaquil en 1860 contra las tropas de Franco, fue Comandante General de la ciudad en 1866 y como tal consiguid -a pedido de Garcia Moreno- que Neumane pusiera la musica a la letra de nuestro Himno Nacional. Fue diputado y Ministro de Guerra. Cas6 en Ciudad Vieja en junio de 1848 con Ana Luque Benites que te- nla 22 afos.esidiendo toda su vida en esa parroquia, alli nacié Clemencia en I875. E1 71 vivia en el final de Las Pefias, hacia el lado del rio. con sus hk Jos Domingo y José Francisco. Eran sus vecinos los Yzquieta y los Febres Cor- idero Fallecido Garcia Moreno, se desterré a Lima, donde hacia I876 casé su segundo hijo. Murié en Piura en mayo de 1889. 265 ZaUulgy sojivy ppapg saz U8 -2PeIpUy seBUe) X eIpaioy oUak “OUIdS3 axapi05 so) 209 sauiud ns ourssayy 13 oer SIEW NS Jed Jowe UeIB un 402 ‘epuaDe ul UopenWisUEN ap ousduie 294) 8] U2 atuawalLaueUtod 9) 39 F Bx0pI0 ewe FeeIeY JOPEAIaSUCD ep of “OIDs 2252 Sp sostaaxs seus so) ap | 997 Sues RteUnbly sojenDeI Sone LeBexsy ogo anbuu3 e cunt ‘eu 40g atuewnysex eun us ofc IG09 25 me “WUEWY ef exe 105 @peu [ap eyeiBoIg eun uD Fedtunui osinau0> un 9ue6 1p6) ua ‘ONSeeU 38133eY 3p oxsodold ja UCD TRUWON Bj3NDs3 e} U2 oIprAsS spuop OW “oqo ever seNBY OMEN ‘es Tar JBzeIeS- PepNID Ns Us soBiule Sod0d oar wa, 1P UB O>NGNd soue 5} so} © $E6) UB seuade / sie ns uoo somyuos saranas onary u2257 Uenr opeteuas ey o} aig owo> 'd Mey 2) -uopefanaL EY -Pepiuaias & uoisonp ®P "S0ueN 13 epiog Ie axdwials soy Lun 40d opesoe eidwas ‘osuay. aiquinpa Nt Coons A apieqay ‘eo apepuy es it ‘8161 2p axgmaz0 Ua oie. UN Epnp Us “ouesuEND eed LEIS) EIBION 3p opinbsey> opeBjap un S01G®! $0] uod seranpaid ‘sepssnoay PuOUIaW 2} ajanp aU anb cquats Bueonze 3p souas saqueidiouud sm sail “eflexeu ap esniq m oan ‘Opluos jap & enBe jap SUILPUN Zapnusap e} seieyonosa IU8IUOD | Us opuezoHiOS sesed Bie @P BUDaSOD kun “oIUad ap spieUONose SH ansanu eiseY efeg ‘eueD esa 19) exe 3qvuany wiinva uvsa> ‘61 eco POCO SHOHCHSHSOHSOCHOHSHHESSSOEOCHESCOCOCOESE a enojé con la duefa de casa, le devolvié esta unas cartas y algtin retrato, mientras ella le decia que se lievara sus pertenencias y que no eran mas que unos periddicos y unos zapatos viejos, pues hasta ia Unica cobija la habia empefiado: | DK Lrthiof ae Caran fa eo ‘Aqui estudio algtin tiempo en la Universidad Central y fue muy amigo de! Dr. Cristobal Cornejo Sanchez, a quien alguna vez le escribié una dra- matica carta que reproducimos. bifiesces pormaner€, on ealeZag,| | ra edewctear Fey @ feenaci a. atomep witcher be Ls ne. arta, Voz, amp stone ‘bseslonado por Ia muerte, ya en 1947 habia escrito ce of ee Y que cualquiera tarde, f pueda ime de mi mismo las ae, jad tf, e ee at Y = al través de mis poros, en of fatqer dean an, ,, ae ge a p LOLS: repr eit, ate Sianct; er gue werta alaller Ae wn ta dere Paccay hf Megechevio, poo? ta devferracion ere fe th be gee av baee £ diet —leja! be bo debris eset fami lrera, a. e hocer P - ee ee Bee eae dite 10.debfave Exy c DE ee Casa de la Cultura en Quito, como empacador, come una que tenia en Las Pefias, Hugo Salazar Tamariz, este lo refiere asi textualmen- te: “Cuando venia a Guayaquil, se hospedaba en mi casa, mi mujer le atendia, el desayuno que no lo tomaba. Habia que echo profundo por todo lo que fuera 267 69% (oz) ‘sassw onero yod guadwasap 2nb 6:29 ‘i U2 eayanday e} ap alUapisaid & e621 2064 ua gulenb 2s anb euaryea0y oBste> otanu ja gfnasuo> ‘Sefer fp Jopey -1aq08 ang pueung unica oUEnVad Ap ese e Ue Seyed SUP 29 GUE +e c1no ‘puleuey ue oper ‘Sadan seven opInbasiad “OVELIEED ap OWNER, -06 j9enueo sordeu> 50 2p exon a ua geowey cvequod f siveDseul -09 an uRuin c2ewisn e own inne ap URDEUIE fe Ue OpueTeCen z=Hd +3 '2urye esB1u @ opebydo 2425 alped ns abe obiaep ‘098! 2p -ouad Anu uoDems ua jinbefend UB CUD as “SgBI U2 GUND Ue aN WNOWUYD VOVULSS OFS “IZ ‘eueiale “UUeUILIaH{ Bsoy UO> saIUE cood opese opuaiaey ‘eUuoUINd UO 46! AP aGNIDO sp 9) |9 OEI]OINI0), ua alanplepninus ‘osuanse o1us| UB "DEPIURS ap jauaoD Jes © e62r] ‘oagiafa ap a1uepuewioD spwape Opuals “aUoU Ope} jap ips -2¢ 2 anzauan ( opewio saje> se us eveqieg eIUes Us est> ea50d VEAL ue 2puop “OUND & esaBayPUISIW e| ap o1doUUd [2 A C1125, fp pe UB [Epp U's ‘OJaUUNU US ese CUN La ‘S2UBY Se] UB eYNsUOD Ns f ODIWOP pyuai 06 ue je anb opueinBy ‘ynbefend ua erajqease 25 08s! CCH sew oByjod 2a fe od oxunseferen a]epuR>O: YendsoH |e Ue 8 -uejd ap so2ipaus 9 $0 ap oun owoD pan Jewius eDUBs=UIe e| Jod K asa, -nwp0 Ua ‘OYE fe sosed OBE BP OPIeNs UO> PEPE ap [eIIASOL jap seIeS se} ap cuunipe oue[ru eiquiou oj laLiog aquapisalg fe 91 ep o1s06e Uy saeppnf somustupouc2a1 exed aquajdns oarpeus‘sez2q°> tuo> cnunf eubisap 02s p28) U3 "veaeS eIueS ap eInbowsed | us SOA SO} os enpes as 2181 2p seu EMIS euoly ey zader ouUsSed ate) ou sezaqe opleuse soe enue seu solayeduie> 21 © ew 2¢61 UB enpel6 as RD ue sen sr ofeCe © Aen OpUAIGEP ofl JPUd Ns 24 “sn anb us ‘Z9i exsey ofgend asa Ue apis & cauejod sezace) s21010 Us 028] 2p alaxqaj Us OE}02010 Ua ese> as “eUIPaLL ap soIprUse B2eH opal Ue equegoy Us sopese> ‘2UIOW apuoweued savojog euareque e} ap £ unUeS UOING o|Geg OYaqUIEGOM jap ofiy “zb8! ap o1aus ap 92 8 OpeZANEG “Lbel Jod eqwieqoR) Us 22eN S3QNOWWHW8 NOTHG "H NOSIOdWN 4a “OZ 292 se1je ap efoy Eun UO soUe GF 501 © 196) Ua QUIUIjSoAne 2s OID @P ezeqeD, sereIe) ua OUD 9961 UA “UOs 0| ou UoeIal UB anbune “Joe ap sewiB04, ojrUA J@ LOD eI 26d sopeojignd oBan) ‘esodsa ns e uoniad ap sewieod eiquase “sist epe> ap fey fe “souk sorss Uoseuotef owsoYor|e ap sist seue) * euian e| ap ssuoKx “SUOD, OUeWEOC Ns se2EIE UB +96) UB { operyNUEp! OU JPEN) UN UZ. ns PpUBIN Ua o:ra4ede O94) UZ "e>usIU epanbsng ap o euNds0 od ap ‘eansod edexe eransai e| oycusesep 25 ‘0961 ap umied e X owswi ejanzouan Ug os “SAUN 3 UEP Bp OsINdUOD [@ UE NUaId OpUNBas J2 gSél Us oUEB jerD E| luo? sey se] ap eiBaIs X unalog, X .2fenes jeupare>, uapuodsauio> jens | © "eouinjay epewiey eangod edewe epunbas | QUIULal 4¢6) Ua /eLian e| US Sopeuopuedy. OGY) NS 2p UO!Ipe e| UND Ua ONS 9¢6| UP ‘OND U2 oYes anb “saiejey 1, enneueu ap uaLunion opunBas ns oparede ¢s61 ug sendsap soue 2p euao 2P 2Un auND Ua aiusweSaxe ona |e epeRal ‘SEIN 52 21905 EIAO Ns sap +fv Soueng Ue ope 35 ‘O\e OW/SILI 2353 “bs OYe (@ Sead sop onugnd exsin 31 b59 ua Aenzy fap BIND e| 2p ese> e UB OWUale ap eIOU eUUSIAg UN S2Ipap 21 zveweL enanD uBsNBy O>IpEU [2 ESéi UB |.afENS IeIDaIe>, pep Wp es@ Ua SeUlape OpUEpa ‘JeuoDeN Is 10d opezueBIo ‘seIUaN} ap (CU “OPEN os3NDUND j= Ua oIWHeid opuNBas je sereIe> UB ULB aUE OW/SHW 2a 8 "EIANZBUI) Ua “SepUY 50] 2p Pepisianlun e| Jed operanUOD enNewIEU ap Ouwaud sowud “ewan e} ue sopeuopuegy, oppouo3sap ise auqy un oup> S61 Ua enopi9D jaaes| esodsa ns uod seDeIe> UB ODIpeN as 1G6) DEH, 661 2p a1aU8 OF “ostanUN 1g “zueWeL Je7e\es ony sp eoUa6A e7 :olneW aBl0r 215800 ap odp ananu un s322y e 9zuaWOD anb ja any ‘eoUaNsHe easenu quay] anb axwoY [2 ary eineg 40595 ~eqesoub) SON -058 wed 52 ou eIsa0d o|, eRap au ‘eqeUNG as 4a2ey eqeIuaIU! © epeY of anb o| 8q “acg 0} © OD0d UN “zapipios eu UE an seunues se Ueqersn6 aj “eypasap 0 epizinbzi ap eas “em}0d 22. CARMEN FEBRES CORDERO DE BALLEN Nace en Guayaquil el Ié de julio de 1830, bautizada en la Matriz el dia 30, hija del militar venezolano Joaquin Febres Cordero Oberto y de Jesus Montoya Tejo.Notable poetisa, casa en 1853 con Aurello Ballén Millan, co. merciante préspero, con quien tiene algunos hijos.En I86l radica en Ciudad Viejo, se dectara de 20 afios. quitandose i, cuando su marido era Captian del Puerto, vivian entre Gabriel Luque Benites y los Frias, en casa de dofa Mercedes Darquea, siendo otros de sus vecinos los Ycaza Paredes y los Gar. cla Mateus. En 1871 vive en Las Peas, en una casa hacia el ro, en union de su cuflada Ana Mufioz de Febres Cordero, muere en Valparaiso el 22 de fe. brero de 1893 a los 63 afios 23. ANA FEBRES CORDERO MUNOZ Sobrina carnal de ta anterior y hermana del Santo Hermano Miguel Nace en Cuenca el! de enero de 1857, el 67 y 68 su padre resicia en Lima, or lo que ella con su madre y hermano Aurelio van a residir en Guayaquil donde ela gure 2 los 13 afios en 1871 en una casa alfial de Las Paha, jun. 0.2 su tia Carmen.Son vecinos del Gral. Darquea y de los Izquieta Péror Su padre muere en Guayaquil en 1882, pocas veces recibe en su casa @ su hermano el Santo, cuando los Viajes de este a Europa, pero se mantic. bs cn Bermanente correspondencia con este; su hermano Aurelio trabajo. ba en 1886 como contador de un Banco fundado por su padre. pero mae. re en 1897 alos 41 afios su madre en 1898, Se queda muy sola y pasa a vivir en casa de los Huerta Gomez de trea y Huerta Rendén, donde es considerada un familar propio. siente on febrero de 1910, mediante una premonicién -e le riega un tintero la mcr te de su hermano el Santo. Da ejemplo con sus vitudes su gran afecto, muere en abril de 1938 a los 8! afios en casa de los Huerta 270 24. MANUEL GALECIO LIGERO Nace en Guayaquil por 1823, hijo de Ignacio Galecio Ramos, nacido en 1793, administrador de correos de Guayaquil en 1849 y de Josefa Ligero Aviles, hermana de las Zubiaga Avilés, personas de suposicion, quienes po- seian 3 sirvientes en su casa. Se casa en abril de 1847 con Manuela de Jestis Pereyra Barreiro, hija de lun précer venezolano. En los afios 50 tenian su casa en Las Pefias, hacia la orilla,inéando con don.José Maria Carbo por el norte Alli criaron a sus so- brinos nacidos en 1848 y 1850.Con su mujer, legan la mitad de toda su for- tuna para el Asilo que lleva su nombre. El resto dejaron para sus tres sobri- nos José Horacio y Agustin Ignacio Galecio Aviza.La sefiora murié el 19 de junio de 1888. Sus Unicos hermanos eran: Carmen, nac.por I8I7, murié joven Gertrudis, nacida en 1619, vivia el 49 con varios familiares y debié mo- ir pronto Santiago, n.por 1821, m,joven Raman, nacido en 1825, parece que perdié la razén después de 1850, cchusco personaje, vendedor de calendarios en las calles de Guayaquil, decia muy a menudo: Las galletas de mi mama, hasta en Lima, tienen fama, porque llevan Un letrero que dice: Josefa Ligero Agustin, nacido en 1826, estos varones vi- vian el 49 con su padre en Ciudad Vieja, vecinos a los Camba Lemus y a os Coello, asi como a los Rico y a los Caamafio Comejo y eran comerciantes: ‘Agustin formé familia desde 1847 con la sefiora Josefa Ariza y por esa razon fueron sus sobrinos los herederos. Don Manuel la sefiora Pereyra regalaron el dla de su bautizo en 1887, Ja casa de las Pefias, a su ahijada Panchita Torres Lazcano. 25. PEDRO PABLO GARAYCOA CABANILLAS 74, nieto del procer José de Garay- Nacié en Babahoyo en abril de 1874, ; coa Llaguno. Fue comerciante, desde los 20 afios en 1894 colabord en el 2m ) © 000000006 Elz ‘oatsnuu u2a6 fou ‘arb 4gug offy ns eoeu ye A ezeusan So} ap ese2 U2 ‘Seuad SE] UB IA e anjanh GE 13 "2IC) SoBayjes) uinbeor “epog e} ap OuUPeC opus ‘ugIAPIED ERY & “SUE &} USD pE6 UB SoJerdoseg Ua USED ‘EISIUMWOD OpmUed 12} ‘}2D05 e:> -nsnf 2} Jod owiLug5e JopeYN| ‘Ue OSEAN. BP JOINE ‘eysaAOU ULID soye soun6je ssaueuLied apuop ‘ous jap ese'ez e] UB eq ID qauOH So} sowd sns © Unf ‘oUeUNaY £ SADE Ns UOD JIRA e eA A 31D -ed ap oueyiany epan soye 0} S01 @ “equiedory Us A pepnin ns ua eanpe as “que, oieg Jap ese> Eun ua Zi6l 8P O1NNF 2p @ FF yNbeKENS UB a2eN AUASUD WD SNDRIN “BZ ‘sandsap ooo gunwi K ggg} ap clue U2 BINA Uy cque3 esaial euop eIAIA en189 ‘onse> so] ope] ano [2 Jod f olBans ns ap ope} ie e4e ‘leAopues UENy ‘ap euadind e od ‘ela, pepnd UB 9g'uINU eI E12 ese NS ZEBl LIE ‘auped jus @ asinb anb 0 ap sew oiainb uainb e “ors, 8p cues, Jap said so] 2es8q Bp Opluar sey anb eWDIp e] Jod oPMUE al, 20)p a} ‘ewoy U2 OBIWE UN e euIe> eUN UB aise anb cxsand ‘opusyaid ns ary anaied anb ‘jauaeo ofly ns Uo> aanp o21pes An iunbek -eng ap soupnj=ioy so] ap seuend se] ua soDeqe? sIpad e opeBIIgo asopuRIN ‘eigo ap oUeU! UIs opanb as ‘saaUIA U2 ODsDUELY URS ap EpUa!reY Ns ‘seh “246 Anu sonimquoe sewiajqoid U2 OJ, 25 e!auapuadsput e| ap 053m ‘nod quadsoid anb e} ua evaie> ‘ouueui ap asor offy ns © onaW Izel eDeH sososewunu ueia anb K cqualwinoUs |e opingunuo> ueyqey and sajoyedsa so} ap east) Eun o2Iy osnpUI 2 UOPNIOr: @ exed oAeUOP ap Sos -ad 059 o1p ‘eouapuadepul ap eMpe jap siueUuy f sopIbas any Oze| US ‘opaled So} UCD opUEpUI| ‘ou! Jap ope} 9 erDey A oldouNA Je ANUE “seyed 5&7 ue ese? quinbpe pepusdsoid ns ap coode ese Ua “OZE! lua alUepIIgeD onanu ap ‘Bua! exed januePY Of ns © OnaUL pIB] Jog ‘ua1ow opeub} jane Wop ‘o1@Bns ns © cwunt A uosajeWy (2 Ue ExeUINbs= seiquany sam & oule UN 2P zz se ejasod Zig] Ug’ efei, pepniD ap enbowed esa us aoavede sosuOIUS ap ~s8p sand ‘Uunr { uodareW UB eidaid ese seidwod giqap 642) 104 O124'seK 270 /9P prauannr oj e1ed sopprasa ap Ueyd fe arUaWia;qesOney o1BODe [21 OU 00 “oye 23 je18U26 Jopesnnoid Uaiquiey oueIBes jap ouldan f ound ja ua aUepIeD ef se 6 [2 “UEIOWY OUBLOWY SepeI—/\ UOD {671 UA ese> 35 ‘OpI@WO> |e soqWie asopuPrIpap 'EBL| US ‘san IN SP] ap BloUES ensaN, oeU [2 Ua jINbexeND e sop so] UOLeQUIe “eID 8D sers8}6) oBunWOg owud ns e opiun ‘opuedy ap zune so} sa1UauEd SMS ap UPDEWE [9D ZIPED Ua Opesidiia any ‘SCJaUOIAMED soIsspOW ap EY, ule} UN UD “99z] UB BUOS ap D129 ‘=IUO [ap apIANeyA UB OPEN, ZAWOD VIDUYD TaINaVD “Zz ‘uate, ues ‘ounuab.e UeIB j= ‘sas "E1509 [a 289 [@ U2 ODOUOD UaINd e ‘BueAAND BUD IE OD “yo e| A eupipaus 2p selueipnisa cued ugsuad eun us lepenue e| E BIaL “ud el) seuad Se7 ep S61 e5e9 B Ua EIA ESB) Ua “OUesaY) COMUD ‘Je99) cum IND 2] 8p eSeD 8 ap sopesinduut p26) ua yNbexeng ua opiseu eiaog AUT SIIUVD TWHOASIUD “OGD “9z “2 sop oI ‘9E6I ap augraz0 Ue QUNW sUOW ap saque o20d seituey oIprasa un goygnd £ eIGo}e=UaB e} eaeIUEIU 37 "04189 12P Ope [9 BDRY SaIqoY 2140 so] ap ese> e| ap ofeg caw seuedap un ua ey ef saouoiUa sod '97 je 5261 3p OUUBIGOD ap Jey C2 “UNF e} ap ouquiattu f ope3s3 ap onsIUWY saDan san ary 1z A ¢Zél ANUZ BONBO ap 6 ol@pOWY ejarDsg e| LD SIN] of UNS © oInoueW 61 13 “Z| A OIG) anua Sofiy E sns UONBDeU apuoP ‘oUaNd ja {ua opuaini oInBis‘o1 [ap ope je ese> exauuud ej ap eyanpoD ‘auiINBy e229), eruadieg esoy ‘seuad $7 3p EUSA eUN UOD 696) 3p olUNf UB O5e> ‘soayand soB1e> opueyaduiesep ‘okoyeaes K eieL> “EW Ua sepeioduie) Jod gjpisay “eusuapeqyy sodwe> janueyy UC) ODUSUL “BY TINOWAYND exe @| GpUNY O06) UF seo OUES!ag ap sostAy ap OUD Volvid al barrio en 1953, cuando ta Permanencia del Che Guevara y de revo desPués de 964, cuando ped su casa De al Osos neo oe Velasco ef 1970, acusandolo del secuestro del Ge eneral Re rid en fi brero de 1973 de sdlo 61 aries, rae y) 29. Dr. ABEL GILBERT PONTON En el registro de la propiedad, la actual 3a.casa del lado del ro, est feabtrada con el nombre de este connotado mecico guayaqulee, san at TARNS, Que llegé a ser Vicepresidente de Galo Paza Lasso La compra devo efectuarse después de 1952, en que eran sus duefios os Ledesira hole os Det YM 76 afos, de 1889 21965, se oracud de mécieo a los 28 afios, antes y alos 21 acomparé ala frontera al Gra Allan, his atone Fanama y en varios pales de Europa, apenas graduado tund® crake Guayaquil, fatcic IS de noviembre de 922 sind ia cuced coro Zno fue profesor Jefe de sal del hosptal Vera, fue concen ID, Guizas uno de los prmeros crwjanos de corazon. Defendis la vito aes deel momento de ia concepcisn y fue enemigo dela pers de on 30. GENERAL JOSE ANTONIO GOMEZ VALVERDE Nacié en Guayaquil en julio de 1809 r . primer hijo de! marino espariol dos gnacioGimez de Francia Vavece Casas pomedang err uefa parcela en el Cerro Santa Ana. Huerfano de padre alos 9 anos fre ba be. Al woh Guay combates contra el Per y Gulen disparéy mato al aimirante Guise Bolvarlo lame 2 Bul, con a dnimo de conocerio y felicitarto . Entre 1837 y 45, se dedicd a la marina mercante con gran éxito eco- 7 una, Ge all que compré Mapasingue y Tomero, esta a oils del Dale yuna casa grand vu ‘rande © quinta en las actuales Rocafuerte y Loja, al ple del Ce. Gobermador del Guayas, cas6 en 1839 con Mariana Tama Ponce de 274 Le6n. Muerto su Unico hermano José Fernando en e! Morro en 1857, crié a 'a larga familia que este dejo. En 1865 tuvo severos confictos con Garcia Moreno, acudié al despa: cho de este y le anz6 al suelo su sable y todos los despachos militares, pues e! Presidente le habia amenazado no ascenderle a General En 1889 compro 60 reses traidas de la Bretafia francesa y con ellas for- mé la ganaderia de Mapansingue. Su quinta se perdié en el incendio Gran- de, tomé con sus sobrinos un bote en la playa de Las Peftas y pasé dos arios en Mapasingue, hasta que regres6 al puerto Aqui habia construido una ca- sa ala mitad del lado del Cerro, la cual heredaron sus sobrinos nietos los zalde Gémez, Murié en 1901 a los 92 afios. 31. PEDRO PABLO GOMEZ TAMA Sobrino camal del anterior, nacié en Jipijapa en 1849, se crié en casa de su padre en Malecon y Gral. Elizalde, quedd huerfano de padre a los 8 afios. para 186! vivia en el Centro, siendo vecinos de los Ycaza Gainza y del nel Francisco de Paula Lavayen. Posteriormente vivid junto a su tio el Ge- eral ‘Muy joven fue concejal y gobernador de! Guayas, casé en la Catedral a los 3l afios con Ana Gault. cuyo padre habia tenido casa en Las Pefias, al final del lado del Cerro. Quizas por ello y hacia I885 compré casa hacia e! rio y en mitad de ta calle, Fue Consul del Brasil Presidente del Municipio en 1890, entonces t= nia otra casa en la calle 6 de Marzo;por 1893 levanté nueva casa en Las Pe Ras tirando la anterior y también quinta en 9 de Octubre y Machala, rodes- da de esiablos y mangiares, a fa cual se llegaba desde un puente de made- Fa de 100 metros, que partia del actual Parque del Centenario.La familia se trasladé a esta quinta -eran 8 hijos- y la de las Pefias. debe haber sido solo de fines de semana. En el Incendio Grande del 96 se quemé ia casa de Las Pefias y pasaron 2 afios en la hacienda Tormero, regresando el 98 a vivir de fijo en Las Pefias. Fue miembro fundador de fa Junta de Beneficencia e! 98, presidente el Club de la Unién, Alfaro le nombré el 99 Gobernador de Manabi y via J6 a Paris, donde murié el mismo afio a los 50 de edad. 275 Lit ua ais2 ap euNpeDmp ej a1usujeio ofode “pp6l U2 olIpNeD Jap auary ax -woy [= ary ‘owssinbsejan je operyysendod Anu Jap us gMuIAUOD af £ 30 34 SP eUIe} LOD [b6| UD OUND e osaiBey “opuiay ary JedaIed Je £ ejouedsa IWD evans e| ua odimued apuop ‘eyeds3 U2 e>IWIND JeIPMsa e IAL O| sosajoid ie anb aiped ns “inbeAeng ue sorpnise os1n> ‘o1D11 ap sepURVO SeyIWHeY 2p “el UB EquIegoRY Ua ODEL ‘o;gand [ap UENdED [@ Opepady ONSUOW VavARND SOTUYD HO1D0G “SE ‘oBenu eurmuaneuang era Uuod sendsap ose) ‘soye <7 Jod semnsuco owes jap GuGWAIW! ‘eDIDY ap aiuepuewio> ‘ledoIunWy Pog e| 3p ajar ‘yNbefeND 2p sIuapUu=LUl any ‘OF sOUe So] U2 Seuad Se7 ap eseD CWISIL | UD SOUR soUEn OpuaIpIsal “aIUCUL -e18Ng ZoLUOgIY 52U] UO? 9€6) JOd OUND UB OSE ‘SeIC + SO} ap eLIAND e| us oUIAIaIU} “oly jap ofouny J0130Q fap Bse> UB {seq ap [euL Ie “seUad $7 tua uoiaipsal gs {92 Souk so} agua anb ‘Zajezuo ousyDUCIY eulfaUIeD ap & ele) Zew9D o1uolUy asor ap ofy ‘Isl Ue gnbexenD Us ODEN, ONSHONYW ZSWOD SOTUYD NVLdv> “be ‘ZaUIU Ns ap soue sounbye sew -cIN 4 nin 33 & sepes sns ones- soye os seuag se7 ua send OMIA “Bb6I U2 OL sAWVoparano e & eua/3 ewes e seiaiaueD sel ozeN ‘yhbefend e enBe sep es -ed eonensegns eveqma e| o1pual ‘eaua64y) sp peyroe, e| ap Jopepury “ep K-26) Ua Ofouty Jox>0p [> OUIDaA NS ap O”SIUIN ‘oINBas Jap efe> e} oA -Su0> “be j@ sefend jop sopewiaqob any “Z€6| Ue aIpeui ns e oIpiad “EZ6I ua opninua “Zz fe 9261 ap eIOKy ap ELAND ap aasUIN “SZ IE SZEl ap sled Je ouiaqo6 anb owsiqo5 ap eiunr e} ap olquisiui A onsiuiy ‘Inberens ua SRIS9 Op JOTaNIp “SAIEUODEN SEDIGMY FIO BP JOIDBAP ary OBI 40d ez (26| anue sofiy ¢ sns uasa!2eu apuop ‘sea ap eun jp BsopuPpe|sEA f sese> Sop ua eydwe ewiated ese> e| opuaIpIND ‘ezeid epreuira) EUBaIY UCD OZél ua 9529 25 ‘UpIUN e| SP GND j= 0 sopeaidwig ap UODEDOSY e| ‘eUDIDAN aD ‘janos3 e} OwloD safer SoIayIpe 3p uoIDonUMsUOD e| @ QDIp~D asf Wl JOd IND -efend e osai6ay ‘uxpjoo1g Uo UeNeYLEW eIUN anb o:npeN jap UDI -SU09 @| 3p aauapisas ary ef asienpelb ap saque Ay0) mony BP C3189 "JUIOD mz ® euslua6u) serprusa e onus 2] aupewi ns SOU £150 atped ep oueyin ‘SPYSq Se] Ue auped ns ap eranu es ace SED 2] UB JIAN © UolesaiBas @6 13 ‘OVIEQED & SeIP So sopo) ejanosa 2] © opualres “anBursedeyy epuapey ej US SOUP ZI Sol e 0} S01 ap OWN “eM ue) epUADEY e) easey f aide souaw eu “SiURA nS s0zeI9 Us gra ‘2pue.D o1pusDu Fe opUeND ‘ouBUaNGS> lop ot $20 Ie “S14 @P 6 BP eiuinb ej ud UD9§ alped Ne eIaS0d ek anb ‘seuag 557 SP &589 &} UB siuaweinbes ‘998) ap ont ua IMbexeND Ua DEN 41NV® Z3WOD OINOLNY asor OUSINSDNI “ce -3y05 4 Uanof ovanw ‘opeBoge “segi ua oppeu “oaeasnd £ aaun expla sod TE Uo> OpueWUe4 SIT] "EpNIA @ UCD OpUBINA UaLepanb of exe 42 161 U2 oun spuep ‘sued eaiped ns opuewaizus ‘enue 2p opirpe 374 4 Petunjon ns 8 ose ‘op euby anu osauud ja sofy san srs se, ‘epeusueyy e| eA ou jee 1en31 “DUNUaP 9} anb “1 opuaiuay ‘epeysueig e| ap i30U) UPSD) Fa o20d y “SW\ Uod ‘eUcz & ap sese9 salofew se| ap eun guU “BNA SHBqWEYD 085 Jef32U09 je UOD sewagad Puo? BI 2p aued "5 eed sewior oipustasd ‘orp: ‘SOUDaA ap sauped srs Ua2eiede 1961 ue He sand “fan pepn> ued opuepus “laity auobam oe BLE OuUN! “elosnuie 4 aLunBy sol sjanae sns ap annus> lap ese> e] ua opoeu {SaeU OFdaP eZL>4 bioYRs ET so2sey\ e204 OMNIS 1Q JB EqECNDO e] oye ayee U2 sand “O66! ap sandsep sovanp us esopustunicd ‘aumBy e203, crondu 5 819 SeU2d 52] 9p e5e> Piauiud e| ap euanpOD B| LOD HR] Us OSC Ty ‘opeboge ap openpess ‘apyeaig A uoDsIeW beKend us ODEN WWW Z3IN09 O1DYNDI TANNYW “Ze 66 IP B68] 8p OBan| K cua SOUE S 9P SPU OU SP 527 US sin O1Gap BUI Z=UIOD anb $9 O59 40d 0OOCOOOCHOHOHSHEHOHEHHSESEOHHHHOOHECOOOCE 1946, pasando luego a Chile, recién casado con Norma Descalzi Gallinar. Hacia 1948 su esposa adquirié casa en Las Pefias en el lado del rio, de- corada totalmente por Guevara, que habia fundacio el movimiento CFR con gran influjo en la vida del pais. Fue alcalde de Guayaquil y poseedor de vas: ta cultura y carisma. Con miras altisimas, dirigié. un movimiento contra e! Presidente Plaza, empezd a opacarse en 1956 y al final de su vida, se radico en Quito, donde murié oscuramente, 36. DOCTOR ERNESTO CHE GUEVARA “Tenia una sonrisa tiema y amistosa hasta conmovemos; o iréni: cay socarrona, cuando algin criterio o hecho no lo convencia, Con sus brillantes ojos inquisidores, siempre en acecho. Te prometo escribir me dijo, te prometo dedicarme en cada atar- decer marino a escribir a mis querencias. Y se fue como llegd, con esa llama interior que llevan todos jos inmortales” José Steinsleger: Te prometo en cada atardecer marino, La Lebre lustrada, 148, Guayaquil, 4 de octubre de 1987 Naci6 en Rosario-Argentina en 1928, casi médico, revolucionario puro, lleg6 a So.afo de medicina, pero huyd de la dictacura de Perén hacia 195i estuvo en el Paraguay y el Matogroso, luego estuvo en Guayaquil de agos. toa octubre de 1953. en unién de un paisano, con quien vendian cadenas en el portal del Correo.No tenia sino un pantalén, una camisa, la sorta, las | gates, el lapicero de su graco de bachiler, una cémara de fotes y el innala. dor para el asma, Asistiendo al Cafe El Costa, conocié al estudiante Cristo bal Garcés. quien les indico para su aiojamiento la pension de Las Paras ‘um.195, donde Guevara pasaba consuita médica gratuita a los nirios del barrio, Las noches asistia a la casa veci X. Fortunato Safadi, quien Ocupaba el tercer piso de la residencia del Dr Arroyo y luego por las noches lela sobre sociologia, historia y iteratura del Ecuador obras que le prestaba } Garcés Larrea, Era hombre experto en ajedrez, muy cauto én sus palabras yy Jamas decia obscenidades. Seguin testimonios de Victor Hugo Herreria, que hablaba todos os dias 278 El Che hacia 1953 (©00eeeoeeeee Srta. Rita Lecumberri con Guevara, este era entonces un roméntico y sentimentalista que defen- dia a Freud, mientras Safadi era pavioviano, aunque conocia en detalle ef marxismo.Se cree que Safadi ayuidé a completar su formacién materialist. En el puerto tuvo que vender sus gafas, el lapicero, la cdmara de fo- tos y su sortila y aprovechar unos pantalones y camisa regalados por Safa- di, con quien salié al campo unos ocho fines de semana, .a mas que desa- yunaba y almorzaba con ellos, pues sui mesada no le alcanzaba sino para ‘ubrir los (0 sucres dlarios que costaba la residencial.En Milagro conocié a os dirigentes comunistas importantes: Neptali Pacheco Leén y al peluque- ‘0 Antonio Ruiz Flores. Estuvo también en Babahoyo, Samborondén, Naran- Jito, Ventanas y Yaguachi Ana Moreno de Safadi recuerda que el Che se sentaba en la poltrona de cretona floreada de su marido, que trataba de leer todos los libros de! doctor Safadi y que contempiaba el rio, desde el balcén de la casa. Hoy no existen ni ta casa en que se alojé, ni la de los Safadis. ES UNA, SIMPLE COINCIDENCIA? No podia consumir alcohol ni aguacate, en cambio la naraniila le maba mucho la atencién Fue varias veces al Nosocomio de Guayaquil, caminé de largo a largo las calles de fa ciudad, queria ir al Tibet y hacerse misionero, hablaba tam- bién de su deseo de ir a la China y ver la revolucién de Mao. 37. RITA LECUMBERRI ROBLES Nacié en Guayaquil en noviembre de 1829, hija junto con su herme- no Manuel, de Ignacio Lecumberri y de Rita Robles Garcia, hermana mayor el Gral. Francisco Robles. Maestra desde 1849, en casa de las sefioritas Fuentes, este aito vivia Junto a su madre en Las Pefias, junto a Urbana Cafiote de 24 afios, a la se- flora Jess Marmol y a dofia Ignacia Lemus, madre de los Camba, Muy cer- a Vivian las sefioras Antich y las sefioras Gretrudis y Carmen Galecio Lige- ro. Desde muy joven fue poetisa, fue profesora 8 afios en Yaguachi, al regresé a Guayaquil, drigié su Escuela particular por 6 afios y colaboro en +238-8 279 (II61) - sid ap uonp uog ap viz ‘saad], ZaUNID 4oU0TT ary ova “hun ary “9 W2VIOIGNAW 4 071302 ZANILIWW WNW NWA “Ge (e ofouie 0) A senepe> jo sour seidaid sns us ow 58 @ puWEDUS sw cold 3p OWanKs FR Ua eqeise exequeg e1ues 2] owe> “oBiWSU: 2 3) SAlUE ‘S24 $0] od JejOn K sowleqereney js execueR eIUeS oB2ny sepuzid ap osworduio> 13 opsoral aw) ULNEYY “@IpULD F Psi & Bumisqoy ‘spjno> “ouemuNKeW ‘sofly $ onna.f efeseg Puy 409 p28 8p alamo Ua ose> ‘salUOW) e>eID eBUIWOG ELEY) ap k oBup "04 UNEWN S24PUY 8D Ofly “9¢@1 Ua IINbexenD Ua opreu ‘eDeID ULEN, soup “UY B soulas0uc5 “066} ua seuad se] UB ese ap ouanp ap avaledy NRIWW s3uaNy “2 1 O16! 2P aquIaDIp Ua gun EUOW fe6uy janBI f Brequiapueyy, ‘9105 2p) sodwe> cosauesy ‘sows onersne UoisinTise jeu ats 2nue "eipaie) @| 2p sobiuqUe} soja ap sop ‘saios2yo1d ZaIp sat “UBIERE 2 [aued Un U0> “Zig a1oNs aye e| ap eldoid ese> ns UB OUepUTO 5 o6aj00 Jawud 3p apadss 0 ewiapery eun opuny -soue +/ S01 & E06! 2 A oses6u0) fe Quant a1 96 | “ozesoquiyD eo e} Ud EWI 066) UF 219DO ap 6 eIanDsg e| ap aruay Je OATISS SoUe £1400 4 ob8ny ‘ofaty ues ap eranass eol6uip Z@ Fe 0g jac)'S0ueEI0 soUeN | aprendiz y desde l830 o antes gran constructor. Cas6 en 1829 con Dolores Avalos, en la que tuvo numerosos hijos. En 1832 era duefic de la casa num.248 de Ciudad Vieja, en Las Pefias, donde estaba la chingane de Ventura Ortega. Era seguramente la primera de! lado del Cerro, sienco sus vecinos Mercedes de la Cruz y Jerémima Rive "a, por un lado y por el otro: Antonio Gémez Noboa y Josefa Canzie: supuesto era el vecino més importante del barrio.£n 1838 construyé casi to- das las casas de la calle Real o Panama, destruidas por el incendio de ese afio.£! 47 designado constructor del Colegio San Vicente, en pujz con el carpintero José Plaza Araujo. En [849 sigue en Cludad Vieja, pero ya no en las Pefias, sino vecino a Pedro Morids y a los sez y Cortés, an el sector de la Merced. En ese aio y en su casa se reurieron varios artesanos y fundaron la Sociedad Filan trépica del Guayas, nombrando primer Presidente a Martinez. Luego 2bri- rian escuela de primeras letras y talleres de ofcios. A terminar en 185! biendo 10.000 pesos, p: para sus hijos y nietos. gio San Vicente, #l gobierno le qued6 de lo que propuso que ese valor se le diera en becas casa de Gregorio Paree y 2 la del Cnel-Torbio Robles. Justa, nacida en 1€20 Leonardo, por 63+ famoso pedagogo Tomés, nacido en en 1839, que entendemos que luego firmé Carmen. =as6 en ‘ian Esteban, 2n Bat SOCCOSOCOCSCOCOCCAEAAAE ieee zez $1022) 50] 3p oun any'9961 39 0 3p aivepUeWIOD URIQUIED an $281 U2 equeqoRy Ue eppeu ‘ewoje> z2n63 Sepe219/4 409 6g] 40d sn “2 92D “@€1 NU UOD2IeW\ [ep ayeD aI Us eUa/OIeI £ 2uafof epeupane ns les2i SOUELIAY SOP 50) OBI U3 .2UeDaINED €1 9P UOIeS. ODeUICH 8 Ua omny ‘sin oueWLy ns oD oxLnf [gg 40d tMbeAeND e osed “103 Ucd sted ase us eure oui o12uN ey sziped 9p "ya ap 34 FDO @P 21/2 IMD 3p oberUeS Us OReU soMES aWINEN Pauly STUY SWINVW 3NORINS “Ip SOYE 08 So| e $561 U2 OUNWW "Tuad A exquiojo> anus opeBuy ‘ene ap opadely lap ouunse Fe Us siuawenne opedomed Jaqey cu ap A eanenstuwpe eDuapy eye ap ese> tua opueipisal ‘EE6) ap auqrbo e Zee ap axqwarap zap ‘sed je ouiego5 "epuapeH ap onswiny sopendig =p stuspsaig opuats ‘anyed Ua 9181 SOYe 0 50, sopeseg “SOOUEIS ap s1UR195 ‘sUsnyeDdy 21U9 3193 [AP so;aver1A “epuaieH ap cisi0say “jediaIuNW ofe2U0> [ap oueres> “35 &jefe2u0> any jinbefeno Us ciegy z1Usprsaig fap feuosiad eipiens e| ap ‘OxQUISIL! ay £06) Ue “esienpesE U's oUDaI9Q 3p soIpNua ers QUILL 5051 e224 opaid ofeg ua oipuan ey oxsiiavdu! un od ‘oad ‘soiuaua> f soqupe| ‘sev@pew Uo> eno qiuena A ese e] gun SOI ap tent uop anb saaieg empueg enelye ns e 186] U2 esKalaq OD3IeD 50) 10d ‘opejeBss Je]05 [2 ua oidans ows je sod 10D ese BI © SeYed Sel E uovepesen 25 § © €06l 0g ‘s2U0) oUestag TaUD fe. auBans ns ap pepadoxd “OpeIeS [2D OUiase es=> 2] Ue “OUE2ZE] SaLIO] eMLaLey atUaLIEd ns UCD ZO6l ue opese> soUaIUe jap ciaIU “Sel ap ozIeU! Ua nbeenD UB ODEN ‘ua ZANLIVW Sold aq Nynr NOG ‘ob bg U2 “fages| ‘ba ua ‘epuawia> Epa ue “oospueL Su hijo ENRIQUE MAULME BARRATT, nacido en Santiago de Chile ef IS de octubre de I8E0, pas6 nifio a Guayaquil, donde casé el 23 ce abril de [p10 con Maria Antonieza del Carmen Gomez Gaulk. duefia de casa en Las Peflas. Murié el 23 de noviembre de 1947, tuvieror jos: Enrique y Ana Maria, el primero cas6 por 1936 con Isabel Pino Yeroui, tambien vec nna de Las Pefias, la segunda lo hizo con Francisco Pino Yeaza, Don Enrique fue duefio largo tlempo de la décima tercera casa del lar do del rio en Las Perias, que la dio en arriendo a numerosas far Suarez Baquerizo, don Leonardo So- Chevasco, ete, tomayor y Luna, Enrique Malo, los Ze 42, PEDRO MENENDEZ GILBERT Nacié en Guayaquil en enero de 1923, hijo de Pedro Menénd=2 Nev: Tro y de Rosario Gilbert Fontan. De nifio vi en Las Pefias, con los Comi tre y los Escala, en la Vila Maria de los Aguire. Caso en 1943 a los 20 afios con ia norteamericana Melba Rowh, en la que tuvo es hijos. En 1953 fue electo concejal y luego #! propio concejo lo nominé como alcalde en I954 Fue Director del Comité de Vitidad del Guayas, Ministro de Defensa de Ve- lasco en 1955, diputade, Ministro ce Agricutura y de Gobierno ce Velasco 2111960, Gobemador cel Guayas del mismo mandatario en |970, cargo en el que muni ei 7 de abril de 1971 ra la defensa de la republ 6139 casd segunca vez con © OOOOH SSL OS OOOO SOHO OOSO OOH OOCOEHOCOD 1ue> ofz2u09 (ep aiquiat sry f eruiGuy, 2uEWeY EU opebiy le pepauuajus eun ap ew fu colun ns e sapied ap 010 IF onru A oueiSes Us eIpIse! S/S US ‘POPS 71 EpUaKIU e} QPSIS a] Usinb e ‘=ipeW Ns e OIpled 99BI UE ONAL! 03 je ODeDIpap eqesss K-seiuauls sop ejasod “exes afb 50} ap A HOW so] 2p CUDSA opuas ‘eF\A PepniD ap oiduud je ‘=speUW Ns ap esED UB Op in 225/2Ce 96] 2p O5u=9 | UZ'olly 010s UN Onre K sapaied ezEIA BP Sad “ojog eueuuay ewud ns Ud O98] 2P [Ae US 9se #5 YoRUId HaPY and Iv V1 30 Save 501 ‘2p oun 3p ofy ssiages.ap arquser o2ugisty osed ase souqUiOY sms 21qos Jen 1) 319202 ‘SOUE | $0} © auped ep oUeUENH “Uopd=2UOD A UB oUNS “op [0 2190s Solpnasg sns UB E7294 ROGON zeUes sULIOIUCD) pa21a/ e] Ue OP “ezaneg any oN'oUe oUpIP ap efa1A PePNID ap OsUED [9 UB g [2 LOD EDEIAL! shu ‘eze34 3 eLDUIUDIg Se[erMDe se] 3p atsains eumnbss e| UB eperns “suped 1's ap ese ua ZeQ] 2p OAewL ap EZ [2 ORL “ofl OP=wIO fT, oPeweN YZW2A OGIO 3G NINOVOr asOr “9% 1e 8/ [ep osaiBai ns yaopendg [2 aigos sadumyym, 3p u9P2—I09 e| EAUCDUS UEaUG O8SnW f2 US Opuefeden ‘seIpUST Ua OWN ZZ TE EL PA op -uanut un ue opipiad ‘sey ap sued asopusigey ‘ozuded fap ODUER Ie 961 Us sepipuan Uoary A (es2Li0UD eunuind e| ap sefise. uexe 005] sez=id ODL ap ueqesuoa ‘oyewee) A uolir 3p e} @ K epens3 oidaid jap e| © uaseied -fis seysney @ Bay) anb SBUODI3}09 Sey “SOUR OE 2P SeUL O2}D=p a} anb e|e ‘e@ojosnibie e] ap qlOWELA as ‘uoIsed eIueI LOD JeAeoKe as aUaqeU sod sandsap soye sop A een), epeiisg OMwlg UCD PeIsWe 91902 BSEl WLS me ‘eaupodwarues eyosoy f es2uey LODE 3p euoasty “sued ap euodios e| U2 QsITD $5 fe ZE6I aC “OUND K abet i 297 34 50) Us epuayu ns osed sand ‘odwian coed Aw outs je OM ou “ZE6h 9 craic) ua seyag SE7 8p [EU fe EUaDSAIBD ep ESED e] UB ODEN UEGOA NOLION AaTSaud “Sb _ ‘OUIaIgOS ap o1DeIeg [sp JoUsrsod 21 -yed e|@ aiuay e529 eun Us ‘sour 19 so] e.g 8p o2seW 2p £ fe gUMW INbE x ‘uorensasu09 fap Joxbauig owlo) ond e uBIOVY EPIED 69 13 c PUODEN OULLIY onsenu ap ets “ius e| osnduse> 999} ap axgraze ap ausou un My saIqoy ‘120 fap pepaid “01d f 01 jap opal jap ese> eve2s2) @|e ‘seyza 57 © Opersel 35 anb Ue ‘sou “SU © SPU ogi ESEY UODBIEWY K seMIOg 2p euITbsa e Ua [94901 K : i981 f 25-951) linbefen ua onenu ap Oban) & ss fe ES FP aIUD us CIN osaiBal je ‘ed ~2ing e soue sop 1od oqued fp senuanus ‘eur Ua eiwie ns e OIBP 1¢ 13 “ewyeduto> 1S ap ofeq 12 €48 anb masey uo> f soy seuewusy se} Uo> oUIoD |se ‘oUeIG “05 e12 anb ‘uiny auay| epeuns ns K esadsa ns uo3 ‘ynbeAena ue glesul as 1p I EIS ap OLIOIe/USsUOD [ap JODaII OWWOD ‘Ip fe GE JeP OIA OBeNUES U9 "BEI Ue e2URLIY eDeY gmued anb e| LoD ‘uRLaIIeW, “elsdo ap eweduioa 2 © OpuesaiGul 3 wnt aurep| uo> 22 eno opuese> “epinGasue opninus f 98@9 @puop *Z¢ je eualA e OseiBal ‘euaUOseYy 2} ap auquiaiw ary A asa) -TWUBAE S22U0IU8 JOd e:2 “UE Ue eIuapeDe BUN 2p sosayoud any LE Ie +E "PUSIA Ud BDISNUL JeIprusa e OfeIA OEl Ue Guad ‘eUIDIPaW ap oBje SND 1uD52 24 a5 5298N seIUEr OWCD gjB] Ou) ‘OIg| UB eB32195 UB ODEN ONUVIN SNVWNN OINOLNY “b> seth @| ap peprenbi e| 1od exopey> ‘71 UelB ef OPIS EH ZL6l UB OpriAUs ‘6S Ie 956i ap SaIDUO] UD OINA BeNEND AUD Ie Eg61 UA A 5=> = 3DUOP "252 Cus! e| UB CPUBINBIS ‘UALS IPEIES [8 Uo Zaq eianua1 9529 7561 Jog “soue san atueinp OpeZ j2 anb ‘So1e>:pUs so] ap omuupIe f= UaLeWioI 3s BPLOP ap 2522 ns opuars ‘essinbsejan esnperip e| © oye axsa osndo as ‘OL 18P ope} e “ofauny 4c Jap ese> ej ua “seyay SE7 UP INA ef QE) EIS la construccién de la iglesia de la Merced, Seren de ue fue la ce su infancia y que £m 1890 figura de propietario en Las Pefas, de una casa al lado del rio, Lego del incendie Grand veal rande se tas a San Aj, a un (cata, nie mu del corazan a4 de demons ce obey ea oe 47. RAFAEL PINO ROCA Fue Mt way Caste sad, Eeagio de Neocon Aan po 1927 esto en Genoa, a donde lev au hip Gecee ae ee, snes dudad. Vis en Las Peas de Bas aloo eh epee lo y en la mitad izquierda de la casa, es ee ee os pevene risa staba su buena biblioteca, Era asi- ae Periente politico el ex Presidente Alfredo Baquerizo Mc- Escrbié un pequei i familia de Garcia Moreno, que no 2 el Mandatario.Munié en 1964 3 los tepatades yun estudio sobre la in a Robatno Oavla para su biogrei 86 afios. - 48. VICTOR MANUEL RENDON perez Nacio en dclemore 859, den Gfan cata denver ct paces 2 Francia, donde cursé todos sus es if estides 80 exo 6 ‘tl Fue amigo ce Menavo en Patsy a uno ce eno Sune S520 de mécico a1 89 y eno 2 anos en Gogo ee Ie anes 138 grabé en su libro “Lorenzo Cie. pues vite ects amente 1 las casas y haciendas de M Y Madrid, en funciones Pas6 muchas temporadas en ta n Las Pefias. Viajé en su infancia Estuvo del 20 al 22 en Guayaquil, rearesé a Niza para plantarse de fijo en su cludad a partir de 932. Fue miembro de la Academia Ecuatoriana de la Lengua. 49. CARLOS RENDON PEREZ Hermano de don Victor Manuel, nacié en Guayaquil en 1865, a los cine 0 afios lo levaron a Pars, donde figuré como dandy, librepensador, bohe- mio y poeta Empez6 a estudiar derecho que lo cond por un accidente, via- Jando 2 Niza, donde se dedicé a la poesia. £1 90 volvi6 a Guayaquil, al ca- bo de 20 afios, donde en marzo hizo un convenio con su hermana Delfina ‘Amada y con Pedro Pablo Gomez respecto a un callejon medianero y me ses después, otfo con los Chambers, por una tuberia. En agosto del 91 le to- 6 la casa de su padre en Las Pefias, se cas6 por entonces 1890- con su pri- ma Amada Yequieta Pérez, personaje enteramente mistico, a quien su corr fesor un mercedario le habla recomendado que en la kuna de miel, no se ‘despojara de la ropa y que sélo le hiciera hacer Un ojal a su ropa de cama, fen el silo correspondiente. El rnacié en Guayacuil en 1891, pero luego viajaron a Ver segunda el 92. A su regreso, Carlos se dedicé al cultivo del arroz en su ha- ‘Gienda E! Porvenit, en Babahoyo, perdio su casa en el Incendio del % y la hizo hacer de nuevo en septiembre de 1899. De 1903 al 6 vivio en Lima con su familia, etomé a Guayaquil, dedicado siempre 2 la poesia, Tercid en po- litica en 1910 a favor del estradismo y fue Ministro de Estrada y de Freile Zale umbide. Jugé tistsimo papel en el aciago 28 de enero.én septiembre de 1912 venaio su casa de Las Pefias a Luis Orrantia. Murid con fiebres detiran- tes el 5 de octubre de 1921, de sélo 53 afios. 50. MANUEL RENDON SEMINARIO Nacié en Paris en diciembre de (894, hijo de don Victor Manuel, de adolescente ya hacia escultura, desde los Ié se dedicé a Ia pintura con gran disgusto de su familia, el I pintaba desnudos sobre todo. Vii en Guaye- aqui y Balzar entre 1920 y 26. pintando 2 gentes ce Balzar y a sus paisajes. De nuevo en Paris, la Galeria Rosemberg, la mas elegante de Francia, tuvo la exclusiva de Rend6n del 26 al 30, junto a Pic 287 682 2 9¢6) ap axwialcu Us our ‘pepiyea: sounsy sas jeje “pepnp ns e eueuop A oBsnyN UB eunaAuOD eed enéaue 2] quinbpe 09 soue so] UZ uouaipn¢ ou an ‘seyRg SE] UB CROW) 50] UOISH @p EUODeN eMuEp “coy 8] Sp OIBUINN ap o1qUIaIL QUIWUOU 2] 25 1Z6 UZ “SeeNbeUe sepURIE S us o62n] epruatuo> "pat 1s ap eDa1ojigig eun seuoy e ozadiue A WW Un 9819 OS SOUe So} U3 PeDIeDads= 07 2 CIUISI Be SOUP EE SOL ‘eueyoienss e(Bojeauaé e sp 5212) 3d sepu2u6 50} ap oun ".ynbeAend 2p [2lU0I0> PePaDOS &| ap cIprusa |e et engyiuod, ego euBeu ns cups ‘Oe OUISIUL J@ A se=uONSIH ssuore5 ‘3p oud) [e OssJ6U! sOYe 97 SO] ¥ ‘O;MDRIE Jaw Ns cD1IaNd OZ A “SOUP @| so| sduino 2p se1ue { yinbefena ap semboued se| ue JeGasan sul e ozecuue Sout e “enue, ‘@psap epenaiap ‘ugpebnsanu! aus ‘ious 35 1opaasod ‘or2|IRsy [ap Olued |? UP Zig) Ua InbeAend UB ODEN SUBBIWVHD S31OU OUGId “ES ie) 2D onunf ua oun A piél 2 luce Us o1sa1 ODNGN 3 INSUAD end ynbeKens us sey oafosniew |= UB quae 2} uainb e ‘BuoUas ns @ JeAlasU0D Ie exed ‘oxUeq fap OM ap 263 “oq €} 2701 ouduic> o'3eu6) uop sew je Ueleun e| anb seyre wey “auNeH =P ‘ouand jap ses ap sendsap 0200 ‘ose:5ai ap afey j@ Us gunw o1ed “oues ‘9p 42099 Un ap eperen © edaing e esodss ns e Aa 906] UB "EZEUARA SIT od ‘sey sns ap sous} © oue Owis [2 opuese> “gudare ou osed *2DU: “alg © e1ed ganepipueD 9] 35 +06) UB ‘SOpeYsED2U $0] UOD Os0121/96 frit ‘3p Sew! e ,opesalsusep & JeIndod ‘osor=Us6 ‘oauey. aiqUOY and seyag Se] ap eupan ‘si80 10> cosioueiy & 9562 96 [F'SDEIDUY CUBAOY UNGS “0 iP evauud e| oB1suc> ofen ciad Bed 9 aiqised uaisbiy ciauip ns uo> seuanb “oqueD v0 cunt ‘opiued jap eane!20IsUe e[e j9P apf any ouRgy 426A) zed e} sapiad euanb ou sand ‘sofo ua seuiube| uo> oidape fen> WW A WD ajar “ey exoWUd ns e OSE sé [ap OzseU UB ‘seeng jap JOPEU aez 78909 any ‘Sofiy € Onna anb e Ua ‘OrAWOY opseNyiy Ny BOYES e| uD ‘ue 288 20599“ epeu Sevag Se} us em nood coeet oe ‘DEW NS ap ese ua seyay se] UD I FF QIN 2 UOD “S314033y aUqH NS UB SBREUD o1gilog !SBUY 4G 2 OIQUD 58 0] Uns ‘jendeo uss “evasezjeq ‘oUMH SeDEN eI2eIey LOD “O78} UA ‘ 50] © 0509 35 A aiped ns 2p offnyur je us opanb 3s “soue OZ so] apsaq de & aquepisuio2 o63n) A prouann{ ns us ouuew sry ‘aiped ns ap epuap “824d &| B1UeNP GUND US OWN “E81 ap ciaLa Ua INbexeND U2 ODEN NV@ISLINYS S310 OIDWNDI “zs “Saigo sul evop 4 saiqoy o1quoy1aU> ja cueWiau ns seDeN eIaejey efaNL hs “oeus ofiy ns “esodsa ns ein ‘seuad S27 3p 252) ns Ud [781 UB ‘oze1oquilud £ ugoaeW ap axsai0u euinbsa & ua “seteW [3n5 i) Uop olGnasuo> ns ap ese9 Ua ‘E4gl ap ozIEWL U2 suanui ns esey “ane os seouy seuenbad srs eayo e g2Ipap as & 91 QINOA ‘OURDIeB owsIGO5 je sanbere soue’ ue odoued apuop apsep “Pw Ua g21ped 85 Z9 18 @PsaP Kz9 Ie GSBI ap OSEIEGIEA Ua OpelINe OIA “@S Ie 9S81 2p sopend3 jap auapisesd any “copied ue oypnw odonied unbefen5 e op ~uesaibal ‘Zpg] e1sey ofeen apuop ‘ajneg ua ‘sepny ues A jenBas Jewed 8p SepUBIDeY se| ap Ovanp Jas e Osed A eyainep uo> +g] Ue 9se3 a5 ‘prauzanf ns Ue cUUEU! ary -UBA UaID Se] ap ese> e; UB “Z1g] ap OfEUI ap s | ynbefend us oDeN VIDUYD S31G0U ODSIINVUS TwUaNaD “IS ‘0861 US e5021A IIA UB OLNWL A edaung e oseuBay'saiganlu UNS Is 2 oluaweuedap un ua ‘senbUUaH S01 ap pepaidoud “seyag se] ap ese> e| K ‘ged ues Bp ez0U9 Ns anus JOpeENd3 Ud ORaNU ap GINA 67 |e L9 [>P ‘SU -o1sed sns ueie anb ‘seiBojeaus6 opuaiey f opuewid ‘es031q eH US EDEL p59p f jeBruiog us ‘ewainaly Ua avn 08 Fe 1S [20 “SenIGo{esua6 sepanb IPP @ UopUay BpLiOD ‘'soye ap eUBIaP eUN ‘eouaND us K soBede| “25 $e} ‘unbefend us uaszamasa X sopendg |e UOIaINO /¢ j@ A euIsadLIED lupppemxe ap esaouey eweD 4ajafy pieiang auieineg UOD O5e9 98 ZE [3 54. Dr. EMILIO GERARDO ROCA MARCOS E; Nace en Guayaquil en octubre de 185i. hi Roca Andrade. periodista y abot era nisto de los proceres Vicente Ram: Crespo, En 1861 ya huérfano ce madi. slendo vecinos de los Luque Pata, ios Francisco Garcia Le gustaba mucho la gen: &rbol de fami , gradusdo de médico, casé en 1878-2 los 27 ai Prima Carmen Bolofia Ferruscla, en ia que tuvo 8 hijos Las Pefias numero 2, notable médico Dr. Francisco J erdié al uitimo de sus hijo. nla dos cétedras en ia Facultad jo primero det doctor Juan }gado y de Virginia Marcos Aguirre, Non Roca y del Dr, Francisco Marcos vivia al principio de Ciudad Vieja, Olmedo Yeaza y del comerciante jealogia y era poseedor de un En 1903 cas6 a su primera hija fartine2 Aguirre, en 1905 de Medicina, una de ellas fa 55. MARIA SAENZ DE ASHTON Nacié en Quito en abril de situeda en la calle Garcia Moreno fia Saenz Femandez Salvador y de Matilde Chiris, tefios. Fue una de las mujeres mas siond la defensa de su tia bisabuela clenda de Cataguan lar que se guardaba con des-uj ca, nan 1918 varias damas cole Raul 4 1925 con ¢: ‘con quien, os vig ice decia que era una mujer, dig 190, en una Dela casa de Santa Bérbara, entre Manabi y Olmedo, hija de José Ma 85, siempre le intrigd el ido en una habitacién de dedian que = obiigatorio aiza ‘9 calle Garis ba =) ian frer 10 de Sus dos Unicas he; tacia 934 regreso a Quito y se instal en una cata dela Avia 0 de soos y Forme y que fe Rada fealado on 9 ifancia Gal an aad Navarro. Alli tenia su museo particular, devota del cine =n todos ovaries he ienbto wake del dieerio de te BoRfana co wee a fas a la prensa, sobre todo a Vistazo en sus primeros afios ce funcio- res Aun a los 69 afios lucia hermosa, salictando versos a sus acmirade! y a todos quienes vistaban su casa 56. HUGO SALAZAR TAMARIZ ia nia tal vee... cesperdicia El Universo, 30 de enero de ex pore clencanel peo eras aecemty ven en ee ee ee ee es Sees eee eee ere bes Slee a eget ees SS ie Be as tn el tari ns SO crc ct ea Bera oo atin es ante emt pode escea. a donge acudia el Che Guevara, Recibié también ahi y en numerssas con “Caballo en desnudo". En La llaga’. Data de 1978 su obra de oricos del Cerca de eco 0200S OOHOHOOEHOCOHOOEOOECOOCOEOCE Ps Zaapng Dlunyy januvjy * z6z NN PEDND ap feuiBsew 40335 in Us sop uo: 2d ns ap siqwenins &| 3p aivaipuadap e12 199) zgns nb “augnw29 ap 6 K A "EZURLIED f anbuuey zaiens epeu Y “9€BI Ue uNbefenD Us gIDeN, ZSUWNS ZaUWAS vINWW TanNYW “2s Ped sn Uod of 61 9p AzaunueW za¥ens asor ap ofiy 30d ‘sed jap epuspisaiy e ‘SUINEW\ So} ap ese> fap10 anbm eBezuy INU SZ IE ZBI AP ary of K encpIO>, AD Sp OHSTUWY ary osalBad ns y ‘sey e1us LUS ‘SEU8d SE] U2 OA s2oUMIUD Jog “ouMRsap ns OU: ‘e2siuely “eUeIN! Uoranyonay e) ap aIUaPISSLE FP LODEVYY K eUUEYy “es ce cope 2 BRU 9S anb “ouau Luisa onsLAN fp seuapIG e Sue 12 uehe6S1 @| ap oueainas opunas €26) Ua opiBaje ary opsovcey seg 42 ocluian 0612! Au UeYIAA moUe> £ JoUceyoveHYy 2p UsuHba jo exind SNButesorople eLPN| janueNy OUBIaY Ns cUND UB & 9oe1 2p52q “AHOu2S eaxeBseyy eSOUaW | UD euasny Us pLE4 0} OpIEUOST Seed ue wePeEST ensenu sp suene ‘ser=piend) m1 UoD eveyy eucul #8U NS reseo as sued UB ey “Ofelag A 75; 350F ‘ot & P01 0061 ua sore, P “ePIEUA &7 K eusaqos “euened ap seus2UIA Sued euang opuesed ‘ynbefend us uassice S881 404 ‘01ND Ud eyewnd 2} ap sued os: Aunbefens ap ‘uosapie> ejanfaig esoy ap f ouyy Geum) Jofeolos BnueM 9p claws ofy ‘cueGes fe 2p ena Gus lat 9 a18u2 ap 4) 169 95 £ OUND Ua en ‘aIUsULOId E19 anuaIA re anbiod Kole eis pepicas us anb sod soAeulor0s odes je, opesoch WIANIEYO A YNI' YOAVWOLOS OGUWNOS NOG “Zs 28289 tua) auped ns apuoy SepusDey se} Us odwian jot +8 25 Kono efep aquawiennsadsay no de los comerciantes Juan Malta y José Plaza, asi como del periocista six to Juan Bernal, lo que consta en e! censo mandado a hacer por Garcia Mo- reno y que se custodia en el Archivo Nacional de Quito. Hacia 1865 facilité Ja fuga de su hermano Ruperto, revolucionario contra Garcia Mereno y quien fuera perdonado por el Presidente en el templo de la Merced, gracias 23 la intersecion de su mare ante el mandatario. Casado con su sobrina Dolores \ igual que de Jests, por lo cual sus nombres constan en una slaca, 2 la entrada del templo foas Machuica Suarez, ambes contre En tlempos de Caamafo, integré la Sociedad Liberal Democratica =: por don Pedra Carbo, fue un tiempo jefe de la Compatiia de Bom>: lamandra. Hizo fortuna en el comercio y desempefé varios cargos 2: endo buena parte de la primera.Tuvo casa propia én el barrio el lero, actual calle Eloy Alfaro, donde vivié con sus hijos En su casa de Chile y 9 de Octubre, se firmé el acta del 5 de junio de 1895 y su nombre es e! primero en ser registrado. luego lo hicieron Aparicio Plaza iglesias y José Toribio Noboa: contaba a sus descendientes ue don Ignacio Robles se negaba con lagrimas en los ojos a desempefiar Is jefatur 12, tanto por modestia, cuanto porque es aresponsabilidad, signific=ba per- der la paz domestica, idia en el parque Montalvo, diagon: lecid de bub6nica. En los afios finaies de te de los 30, ral de Las Ps y acompafiado de su hie Raquel, en Colony 6 de Marzo, en un depar- de don Menuel Maria, 2 <1 en al mo Capitan 22! vanor ura, cuya dusfia era su Sarier- Ie 0261 2p Jopendg jap sIUSPISald a P euemue o| enuaprsaid e] eqeues 1s seed Se =P Ofolty SOUL) opeBOge UaAO! > “las ery “es ns 2 seusg 5e7 99 GFE) NE Ue gIgDAL “EP UN aIUEAND f 9161 BCH us} 000'081 SourDsed Jeno ap sanen e “ZaLenNs-2ZeUIEA 5 opere jap eHUDD UB esuEId ef od gusAIOId 9161 a OUN UB zou ‘Oper eulaun o2s12Ues Jod $061 SPSSP OpeDU! 36 “eicouBy jepiawio3 coueg jap opeBoge ef eia eperap eIse UZ “apespuly snsar ap fanuen eiuer2 oj unBas ‘ugDnIonau e| eqesedaid eX 11205 SOUED Opeyno Ns e ofoje atquiandas Ue apuop ‘seuaY 527 UE Us cued ‘eiGans ns uo> UOIsIeW [2P ese NS UB OIA ZI E SOL 31s y “e2uedd @ Xn 3a e osed OBan| ‘soomjod sonnow 4od pique: ueqe6ay| anb ‘ourewe) efe2s3 SoURULAL So} e CIUDIWIGIDA! 1e1P -seD ginqun cxso6e Us spuop ‘eUiN e CHAU ofein K epeuere ary ese> rs 2 ugpjsode e Us odomed 16) Uz ozuanbeg anbuug oUeUUEY ns iw ‘oXeweL @ epuapIsaid eI CED Sanu Us eIsaUrY sIUSUIIEDL expo ‘cuusyesipes jap suanul e| { oFeyty ap ePIeD e| anta!go Jod ejual anb ‘ouaioyy ozuanbeg opayty & anbuus sod opera A s2s0peniasucd A ses 21d Jod opeunoy "exsueyenue orsinas awi0D [ap a:qUIB|U ary 9061 US ‘ep1eD opsezn] uop e ugIsasod OIF tuanb 2ny f oveupioein ossiGue) lap aluepsaiy O19 any SOel U3 estuodap uang Jas ap ee6 eDey “seed se] e eq) opuen> “quo 2p empeynduis ucd ugiseq A ulquiog uo? ensan auduia)s anb ‘eu! -s0 Anu s1quioy 213 opipied exqeu a} 25 anb eo] 2un se9sNq e aU ap ofed “22 J2 01D 5 zan euNBje anb owed ‘oUSNWN QUURSS UaIND e "eiE=ns Ns UO? Oz sendsep soue opuesed ‘sauioy Pu2U0> Jatns3 UOD 26 S8U21q sns SopO? oipiad o1puaduy ja eee U2 4 &FaIA pean us enn 96 3 eugejed e} owior anb 'S6 FeP o1unt ug ‘OnAEIOWSWUDD OM Jap UES e| Us 109 “OBED1UD ap lesianlun UpAIsodry 591 8P oun ofewel ary ‘inbeXen5 e o1esy Je69q fe Sodwe> o1uoiy 307 uo> opueiog B12 Ofen '46 fe Sendsap soue sooo igi] Un Jep2 exed jesyewioo pepapos eun uoleus SINT A auaice) ap asor sarauedusoa sns uos A oduia aay foe ROezuy euey exe 3c fo anb ese eussi e us Opnisa oss IA OWES Je UB O68] Us EWA ‘opeBady seu! seBveA ap onuelu sy i 400 operseroud saqey 10d 29g] ua ound & opeUyUOD sous cue, IPURH penne cpus spy 0] sapolaS oP or ano apes unjold Jopends 13) eUYeIDalY a1Ua21/ ap euOWAU oPueatend “eiz0d owa> ginBy oyseiaq ap azuepra 881 u3earuso> uepuaide anb ‘saqod seuioyes uanb “2101 3p sim] odsigg ja ouuped ns ap exes eAEND Us 910 35 ‘BSB) UB ANPURUD UB gIDeNy NVwaL OAV SINT asor 41a ‘09 sopewy ogie> adios LL I3 OUED ap sopexoqay 50] @P eUEW eM) &] Ue sUSWUOLIZsOd “OWE FP JeUY Je “oR jap ofc 8P @| 8p osid opunBas ja us oBan {NEW @nbuug Uep ap ese> ua an “enssons ofan) opusiin “ese> eUISU e| “SEYEd Sel © GINA Z26) Ug 1 3P S04 A 21 ap eLpatap f efeq sued e| Ua IN “SPU2d SET Ua O24pei 3¢ fend | J0d JEUODEN eu A ans fap juueD0u84 jap eMedwio> e| o6aqu1 oBsm fp uarquies & je105 cueDr usD edwal, oUeIp RP srusb O2uanbeg eDy96uy es0y LOD Z06I UB Ose '$06| PDey aspeduos ns eueY o| ust ©? etyediwo ued6 e} Ua ofegen e13qy ‘ROsUOW 50) eperodwiay euo> eun opus eyanana: jesB2}9L 13 oueip ‘ueworury any ‘eo © "ZaIp2UOD suaDIA Uop ap jeniowL od ue eX X saustusouarsog BZEDA SOUED UNIEW A aprezia ow “*BIIMD “efaved B01 soye? ‘osoas0yy sOURDIN ‘suo sS0r Ueny:seaUoIUS ua + meme gf de la derecha al goblemio; en esa épaca se construyé el ecifico de bemacién del Guayas, nacié fe aviacién ecuatoriana, envio a Fes 8 especialzarse en tala y ajo a lal Mision Alemana, que forme mag. nificos profesores, tal a Cesar Nebil Estupifan y otros, esos de 1922, desterré a Lima a su compact el esertor Francisco Falquer ‘Ampuefo, por haber terciado en la oposicién, No tuvo nts con rae de, frente 2 las protestas de diario El Telégrafo, sacé del pale a José Abe! Casio, Enrique Baquerizo Moreno, Carlos Puig Viazat José Vicente Tullo y a Secundino Séenz de Tejada, no obstante 2! gran apoyo que este le ha- bia brindaco en la campafia durante 1920. Hay que advert que esa matanza parece que estwvo protagonizaca Por los liberales rojos, enojacios por fa postura blanca de Tamayo y por los Concha, cuados del Presidente, que odiatan a Alberto Muroz Vernaza, acuséndolo del asesinato de su hermanastro Luis Vargas Torres. Mufioz aca. baba de ser eleguido Ministro de la Corte del Azuay. EB affo 22, Arroyo lo presenté al joven diputado Andrés ECérdova y el Presidente le nombro Rector del Benigno Malo en Cuenca El mismo af celebro contrato privado por et cual se le daba.a Sergio Pérez Conto (colembiano y pariente de su mujer] el control de ios alcoho. les y estancos de la Siera y el tabaco de todo e! pais, esto provocd graves fesistencias en los miles de procuctores libres de parelas, abacos y aguar- Gientes, 1923, Lus Napoleén Dillon, dictd una Teatro Sucre, cenunciando la equivocada p: de Tamayo, fue asi como empezb a gestae a! golpe de y <2ldo Tamayo.En novieribre de 1923 y con motWo de que el aro Hume. sacara la edicién en rojo, orcené ia prision de sus redacto- poeta Jorge Carrera Andrade, En 1924 lanzo la teorla ce fusion de todos los partidos, tesis duramente atacada po 52 por Flo 4zramilo Avarado.En este ao condecord a su antiguo compafers, José Antonio Campos. En 1925 su casa de Las Petias era ya ce la familia Cucalén Concha, sus cufados, aunque no sabemos si el Dr Tamayo la arrend en los afios anteriores 0 la vendié 2 los Cucalén 30 fue muy amigo del en Las Pefas, aris Adolfo Astudilo, oto cor Murié en 1947, ue también vivid En los affos 20 y 30, su hija Olga Tamayo de Manrique tam 20 Las Pefias, en la casa I9 de los Henriques, Gl. Cnel. BELISARIO TORRES OTOYA sr enya iguayaiende nt cen Soro en 8, pro en Ty fe iene nas cetan ania seion an ogra Toes en sa deat Pe reat Cason y ato ai Che Prancsco Marines Caution, que Rare Ee Thar care horn ambien 536, =n I667 sus compares anu! Gales Je Perea regairsn ce sa en tas Pes, con gran soar au le arabe cas en Las Peas, hale fo, aad ae con En 1890 deciaré p Arcadio Ayala 5191 cuando Manuel J.Calle anibara indigente a Guayag id Torres, quien lo hizo ingresar al Diario de Avisos. hasta qu rar 40 suCfes por mes, suma importante entonces En 1893 llew a su amigo José Abe! Castile a que digs b cortnlicad sdminisracion del ludido diario y al ao siguiente fo hizo agente co- de la empresa editora de! Ecuador en Chicago, lo prote- lege age 24 fue junto con Luis Felipe Carbo, editor d pros mas belos producido: fanto del Coronel $5, lame * oyenug 2: Sp e20Ce Us 9pUI j9P3d SP LOIN Us .213 ENSNN £7, O2POUad fe OUBIOW epIeD P alquiscip ue opjdeu ‘oustnbefen6 ueID, IGNSWV1S7 3GUSATWA TANDIN “9 Pepe ap SOUR 68 50 © SZ6I UB SRASD UOD QUNN 59501 900°0E A sepuameY al “SSIEIOP ap seuOMN + Opuad “91 IE 161 @p oun anb A soue) offy ns sod epemuoBeiaid enoné ef s1ueing (OZ6l® 216! 2p souaUs.o| od “ofewel JOOP [@ OUIBANS ap eSED UB SeUEY SE US SOY SOURN INA sepjesous3 =p feudsoH (= £ oueuoxenoa 3a ‘seomiod sau sns aq “egeaira sopeweye seus ‘sefeiuew Jafel e 2s0p -UeIpsp “osBuye| 20Ue> sp owtisjUa ‘@Buor ofly ns exed pryes e| opuesng “EWN Ue onmse apier Seyy' UODEIBUEN LoD OpleND se) aidurals ‘seyesBCX -0} K sejepauu sefno ‘e2uan> Ua SIT] Bp cwUaIENSTY > UOD fg UB OBaNy & SepressUuss Ue eu2U0D a1U2W9|D oft ns 3p eD/Ben euanwi e} UOD zeal 3P shied e expeBen eun Ue oRINLICD 35 epIA ns “URION Se| ap jEUOd Je Ua “ynbesend Ue WENA OUleG |@ Ue 8/6) APSE OFESUI a5 “eIUEIPEIg USD Jair ns any apuop “aan Ue eouEpMoly ee saiafhul sel @ X ecioing & seuoien sofly sns ap Souen e OPUENUD ‘SOUP If SOI e £71 UB OpNIAUR £981 U2 eUDUOD Ud Ose 2s A sayey UBIaIaIY as anb e OND, 3p OWZUILUS [e SsUOIeN Sofly Sop sns e ova ‘i Jd epexsul “Ife arb eur 40) SPU SED + BjasOd Nb ‘OU Anu! OUaNBNG alueRIeWOD “ENYeIpAId CUD “uo ogjsIpein & ojun 3s A ugisajoud ap .esoipmuse, queap 25 1981 Ua (oe “| ‘opuryorg sop -er03 |g) esodse ns ap atuejap A ooewnl sp sexsod see aay seBuen qunU ‘cuunfuc> sfen un ua sand ‘soliy + Uo2 A soue 02 ap seul cDod ap opnin +U3 "EIN 2p OWO| e OUND apsep sepeRal SeUEdUIED sop UCD eIsaIE e| OP -ueays0> £ ezeKd e| ap 235310U eunbss e} ua Je6ny jap elapew ap ese e1aLL ud e} opyew ns oBan) opuasnnsuc> ‘ug>areW jap ese) euN Ud “sepjesaL £3 BASNU e| Ue UOIeDIDe: a5 ZBI apsAC'=sePD JOUB;UI ap ‘oIMOU Je eqeIaP 8400 ©} anb “aipeui ns ap UOPISEdO LOD Seren SIT OURKQUIO|OD sIUED a6z 2PWI09 [8 Ud sour gy $0} © otswwUd O22 2 seq 2 ones ab eden NS ap seioyas serod $e} 2p eur ost rape a 988] Ua sepresawisg efain & Us ODEN WHONOD 30 S3uu04 WNITSG “79 ZI6l 8P Ou8Ua ap gz j@ ‘somnyo £ oneupese gurus pucies ss : “206 ey Sean so:sod softs Ie oIpusa e s1uaWeUY X opusie Us OP 2} eye a eae caver Zauven ‘woes usin 51 Ub ous.og pes: eran SeUY 2p ejanosg e| © e189 Anus ‘ono Us 120 &| ats9 clad ‘seusy Wousny saui0) ZoURIeYY 50} $04) 10g ‘ “HOne] 359 ap sasopnap oer aoe 2PPH03a! Bey Sou anb ciuaiuiuas ja sUaUIDIduLIe Sus “opIaDeI Jone] UN =P UODesuaduoD e| 59 OU praReLB e| 4 nt a 1P | anb ue “saui0) jaucI0> f@P eue> eun aqnad sandsap sesoy $230g : "BR\C | Jod anus f axquioy ase e ayans | sapenbje fe eandas a te8ni0® Bp eisendsal e eno Kesnea e| eunGaid a 188 olan i epeusa 1 Wop. SOUEGHN sOIeD 2p euDyo Ns ue opeuas eqeIse euOHY $0) sp eser Ce PRNINNG [2 od iDen6re fap option sesed ye “ua fied oWwa> soaignd uele sone ap oda aise Exod, 12 58 Ua ‘osaid ope, 2nU SPE ODE 2p Bpnap eun tod f ose Un onma E06) ap ouainay Us eupueg 2p epog e| czas a5 ye {ope 8 oweg maven nie Kura Stee oer ee oe anb -elcionasue> V1, opewey ‘ouiase Un 3p ousnp ele oye aise Us 6 [EOP 2p B5ED UP “opaqoos3 A aun sapen se ua odusay ov0d Jod un eae ver eet Cu opiped aiqey a ‘el@ ap aupew e| £ jv) axnsay ps genus sivainBis ep je sand ‘seus epeu eso1 WOH? U2 EINDUEY Ef NS soue S| S0| e Ose> a5 206] Bp OTSIA OUY nls Ba0 g1uenal ciad "ese9 ns olpuad “agra ee Cree usu 2 Ua “186 " “opuryaus sopendg (3) couel4 SOHN ad #501 “OSSINDIEA MIB3 #S0r UCD clunf ciaLOKsud opeUion ary eee siendo desterrades al Oriente y Liego al Per. Vivi una temporada en Las Fefias, barrio que a mas lo visit6 muchisimo, porque era all la casa de su novia Carmen Grimaido Alvarez. Luchador contra Vet y contra Case Fee einige de Montaivo y de Alfaro, Peso en Guayaquil en 1882, lego hasta el martiio, pues le cieron 500 palos en las espalcas. Vivo el 78 on Costa Rica dedicado Fue Ministro de ¥ 20 indiscrecion “Anécdotas de mi vida" con prologo de Gonzalo Zalcumbide 64, LUIS VERNAZA LazaARTE Nacié en Chile en junio de 1873, mienzas su padre se hallaba deste: trade Por Garcia Moreno, fue hijo del Gra. Camelio Vernaza Carboy de Re. uel Lazare, imefia Regresaron el 75 al Ecuador y el 78 viieron en Amine, to, en su juventd fue Bohemio y poets: el $8 percio a su padie, se caro £7 1904 a los 3 aos con Rafaela Robles Macias, belisima mujer quien he. Fed en 115 a su padre casa en Las Pefias, hacia el lado del sos Fue Presidente de Diputades, Presidente de Presidente del Municipio y de la So me, era considerado uno de los pi la Junta de Beneficencia, repica, Hombre austero y fir portefia, deo 65. CLEMENTE YEROVI INDABURU Carlos Zevallos y Pablo Neruda en Isla Negra - (1946) @OSSHHOHSHHOHHHOSHHHHHHOEHHOHHOOOEHEES 4 1 Iza US sand rn ea Ls ppt “of opunbas fo “ZBONGNGW SOTIVNSZ SOND uz soye sounbje us sopese> ef A uaiqu 29 27 Bua -ed ns cd [9¥6| U2 e1WOWO>3 =P yep oue ‘261 Ua Syed Se7 Ua equase ef ZepURL 2] ua & auinBy = 2uyasor UOD $06 UB 9FeD 25 “SS das 9p €1 $0) “SEUBILP Sessay Se} @ OUCY 3 UO @| 2p eseD UN UB “seyag $7 UB ZAL Ts us EDINIA eIgeY *Z/G) UE OPEL ‘CUBIAUIEZ SOF2NaZ jeqIuy SOND seupay ‘2 &| ap sereB ‘pio e} 22eY opuep sIe> ej JezIeuy fF 773!OR SO] ap WIELD IF lus oosenauD ofSuue> $0) ‘esewd | ap sese> sop @ speD $8 “AOAIOWN 50] 2p [efoy VINA BUDAA e| Ud OMBAEN O2senSUD SO] :0352"2UD SO} HE UOIBIAM Ua fo) e20d9 PUISIL &| JOJ'OU BP SeIIUO e aUIIMeW $0] 9 BSED eI UP OEE! 2P Jopapaaje UOJaIA ‘C2seABUD SONENSZ A ZaPUBLAIN SO|ENSZ SEMNEY Se ZSGN3NAW SOTIWASZ SOTIYD “L ‘soye €8 So] © 996) UB QUNW ‘OND UF 8 Osea sopens3 [ep e607 uaI9 e| ap onseeyy UEID ‘any 62 fe £261 3C'eplaag ise ap Jopeuodya ue sled ye gnyUoD send OMe eu ‘Seza/N2D ap elyedioD &} 2p aIUal9D OWOD ‘soUaL OIA UOLN 50) “souanp sns ep opipad Jod sensIWIDE © sed Snb ‘eys22425 ©] 2p ese> euIsIW gj Ua ‘Seuag Se] ap OLIEG [2p [UY Je “wneexeng us sigi 2ps2p A jende> ej ua axswd OIA uaINb UO> “ejO4ND idwie> exg eueyy Uo> g06I UB C1IND Ua asOpURsED ans Jap [WEDOUIe FFP opeaidwe owlo> 1opendg fe OUY\ “pw 2yDed &] ap cIqUIAIWN OLUCD “ey -Suosew e} © sjed ns ua gseiBuy Usnof Anu ‘E9al US eUPPeILA UB ODEN, ¥AGOA aSOU V1 3d ASSUOS “99 So rh fesor del Vicente, Presidente de los ntes en 1935. Director del Museo Muni fa Casa de la Cultura del Guayes, creo af €o] y construyé el edificio d Puerto Franco.Sus mayores + tas y Escrtores inde. idente por IS afios Oro [hoy roba- cleo. Fue casado con la prof.Ana Maria Art. 905 arqueolécicos fueron: 1936, en Cemo Narrio, Cafiar gia en América mas antiguos de la metalur. 1962, en Valdivia, a través de ta 's antiguedad de la agricutura en Pronta cel maiz en el tiesto, prueba Costa 1964: Halla el primer craneo trepat nado, datado 860 afios antes de Cristo 1968: descubre una necrépolis huancavica en Chanduy FUENTES DE LA TERCERA PARTE: 1) Jose Aneaga: I mar ce 5 Sco, om | cleeson sh Roberto Andrade: Vida Alfredo Pareja 5, enero de 1996, a | idio de la Sociedad Colonial a2 Gueyer Pearo Rebies: Controucion para el qui, 1938 ‘Archive Rebles, Guayaquil lero Arosemera: Los Arosemens, 1990. Pearo Rot Arch.de Miguel Assiezu Carbo Rodenas: Guia comercial y Pearo Robles: Los ico de la Repubice del Ecuador Ee OE zune sees 2 apand ybeFenD-Us eseNAN 31D (sz) 2€86) 9p akqwondss ap 21 caro Yesruno oxawordne 21 p 205 ueoeunwes ances 2 spend been ~tiue> U2 spespuy antag & é musta “09 zs) s2.ang "®u01D 29 fs ZaNb IN IER PRIPUY EMEC ID Bp EN Kou) zanbsen Nea Cooe bal afin so oshereD oueioy (52) “ton runs omnis wenwyeneg ee 11 2259 9p BYOUIW saBi0e oLlariy ‘9261 3 cuBUB ap ZZ ‘SeIIOY cUDBE BP: UO} ore lnbefena ‘regi ap epicines emus earn U2 9 OF oSRNUN TUE Jere Eni ap emuae, ME) OMEN 25:0 2210 ZedO7 eB (g) MbeAend ‘saigoy OnLaay 491A 121 U3 mbefenn sp sauoiDed ‘euno YeuspeN onaay 08 191 ap osuaD ‘OID ‘eUODEN ONLY £461 03ND ‘euevowenD3 e:mnesain e ap cousitog ouever gnbefeng =p jedoiun onuaty somy sax2'0 atqo ompad (eZ) “seucpiuowaid se sig0s ozs) UB ofrome :uppUay euaNH c2saueLS eAEND BP BYODIA E} 31007 ODL MIA T Set ou9.09) 22125 2p ep “opemtraweg a1anas Ibekens "epee 2p 2uses ezopuay omsenps apiowy "2961 pe “OUNUOUE “NSN OUEULDH 19P DIA nbefeng “saqoyuay '5€6) ‘CUBquIOIOD Un 3p SEZLEpUYY ‘@peIDUY STSaF BP FAMUEW ‘Po zaRg ome (gi) 296) EOUERT ‘SOA Z “SOUEDLAND SOUBBUD careLOg Xe (EZ) ‘we CUM eo BP BON mraniouns ene L81 BP OsURD ‘OUND ‘}eUODEN RAY inbeeno “sagoy uy 026! "SDURIN “019200 salced BIE e| ap CAB pIeaUsE jevossiH ZHIENS'G UpLIEY (ZZ) oro "puna Ya Zrel irbeseno vapajauas =sAWOH UN ap enIAepenses IODA (il 681 01ND 3p ent sauRUAr OYODY £06) S2USDUNIE ‘cIND "HD oASIEaY DN urbefenn ap an senbuuayo'> SPRELN JeNpyvey & apt "81908 Opa ap sauioyUy ‘7681 ‘OB=21UD us soperng 1s PO seIGCY Oped (4) 69814 ZE81 3p osuao ainbefens ap jedoruryy onyany Po saqoy orpag FOL ouse> ewes e ap'yary (pj) Wal inbefens 2p uoiped ‘oun tevosen onuary (0681 Inbexeno ap eng ‘senbuuaH'o'> ‘inbehen® “9461 0) IM Ns A sodwie5 0 0 “BrequeG UES ap jernboued oNLDY ‘sejo129 9 rbd enawy ‘befend 99 epewauroop evo euevoienss EpaN eBqoUN!D oSaUEUES zr Uenr Sy eaeo sas F257 euy 2p sounoyuy 696 mc jap eva :efeNeD so euosoyy “equieqony us oospueiy ues ap sousstneg ‘ynbefend ‘saKGoy ONLDY 0c81 9461 sesuadsp ‘oun “eun> onupsy (02) eBemty Boon snbuu ap seuusOHy nbefeno “exan9 cipuetely ap yay Univice Guayaquil 987, pos.76 en adel Bamiga Lopez: Diccionario de la Literatura Eauatoriana (27), Severe Gemezjurade: Vida ae Garcia Moreno, tomo Y Milrice Loor: Canas de Garcia Moreno, 4 voi Roberto Agramonte: Bicara Roberto Ancrade: Mentalve y Garcia Moreno, ede Cajea Pearo Reb Pearo Robles: bre de 1870 Proceres del 9 de ocnibre de 1820, El Teégra Modesto Chavez: ronieas cel Guayaquil Antiguo, 2 vals (28) Leonardo Moncayo: Los Gitbert Rodolto Pérez: o.c. ‘Arch Alejandro Guerra (29) Leonardo Moncayo: Los Gitber, 1996, Arch Abjancro Guera, Guayaquil (30) Jose Antonio Gémez: Gomes, 1984, 3) Archive Quito, censes de Guayaquil an C.0. Henriques: Guia de Guayaquil, 1890 '© Gomez: Gemez. una feria gua (36) Jose fia del diciader Garcia Moreno, La Habana, 1935, (37) Rodotfo Pérez: 0.< Fo, 9 de oct Modesto Chaver: Censo de la Cancepcién en 1832. evita SAG num, 1985, yaquil, 524-26, 1994, sleger: Entrevieta a Ana Moreno ce Safad, LA Libre ltusrada, 4 tubre 1987, a 21 Che Guevera en Guayaquil, Univde Guayaquil 1987, Informes de Hugo Sstazar Tamarie 2 Rodolfo Pérez, septiembre 1962. Censo de Guayaquil en 1849 COHenriques: 0. Wiride Loor: Eloy AUfaro, vol, 177, 209, 222 y 225 Pearo Robles: 0. (39) Hnos.Mantnez Torres: Cincuente afies después: Martinez Mera, 2 vo's.Guayer guil 1984 [Aschivo de a Biblioteca Municipal de Guayaquil, censos de 1632 y 159 ‘Archive Nacional, Cuito, padrones de Il (#0) Rauly Hecor Martnez Torres: 0.<. jo Tencoso: Odio y Sangre, Quit 1958. formes de Viewris Paez Frelle, Ach.Robles Chambers, Guayaquil {42}, Leonarde Moncaye Jal: Los Gi 000008 OOOOH OSOHOOEOOOCOHOOHHOEOS ood, 10 epunas ap seunojul auisg ap UCI Ta‘Rd (=DIEN no2ken) Tad OHOPOR ap OMIA [25] sOWOH UN 2p PIA *2PERSS OG JOIN ‘Oley fois 1007 opUIIM, gar seker5 uaspedWi8 JBUODEN ONLY 260GuUD Bp S8L0L WIN ap SSULO}LI spn ¢)‘cueuoxerag cxypBeg eveuopa zaeu o100ce sh ine opop0y films anUeN 9p SSULON| oueiquojea Un a SERLEDUY-opeIDUY ss ap fan ‘A owes “qUeUopeIG Ua ‘oxeweL SIT aSor 3d fap eueiBorg Zarpe oNoPOH {09} ‘ezyanbeg Zalens janueN A ousaNy 2PyU) (es) sefeng siuaqievomedu TEUCDEN ONDA coaarbeg Zoens run f ouaaly 3234 (25) 72IRNS BUEN Lop ap sew £61 sousineg ‘o1ro ‘oHeIBes fap OMI eel 99 agro 2p ey “Oc Ig Sued 3p ein 81 "2Um K ohewiies exsoy zepenss Raver = sofewioros Jan ‘uppnainued ‘saIgey ped (Zs) ie ea ‘0 aden eb wee oe. < O61 £20 albus 3p Of ‘ouanun (3 cup vets Bru so eoURBIA ‘oie a6.er (Gola oevopaic ue “Tuewel sezees oBnH ap eyeiBong saipg o}OPOY (95) yea OUR saNer #507 ‘fir ope 9507 “opeBies sapas.ain Lousy ap 2uBR5 BUEN ap SoULOWU {Ss} a&a1 wbefenn gp ang serbwaH'O p e>vandey 2 2p aoatbe K enreuc> aro seUapCY 808 4D SaI90U oupag ap souuiopy E0y san>'0 saiqey cuped Ips) PO "9861 2D OUe avers P RUODEN ewapey UnaIeg us "UD SaIg0Y Oup8g Ope Opus 1D $8190 Oupad :OpBINr opueWiag “aque ‘oUios oMRUOR=IC 4h “SoKGoy aupad Bp eyesBon zareE oHopON e5) eet Sefer ‘scwaweucipedus ‘ouna ‘euodeN onary $6 A ¥661 08ND ‘son 2 ‘opméssied un ap exeonoiny epeipuy cu2doy O66 “oreculy “ssu023y -seAeUD oIghog jeSuY SBQUED S8Igoy OupSe 2p seuLoyy) 581904 J3A ‘uppnqunUCD ‘saI90y cupad (ze) “3 EI “OUIOW BDIeD 3p EDI) copeinfeswi0D esanas Bp Eoiard @1 2p o2upssy efonbsog “auinBy x oasouels 21 oWwor “eoypsSo1e oueuocoig ua f sos teun capo gargs iu nue spemton ‘ANA tt Sowios ‘opuryoug sopensg ig ‘Zered Cyopoy (os) conus tm top modu ronan er fut ape cjecy ep on iinunos wen fo crvoraen SOUBWIDW STS K cueity fog “eyeiay gsr “Ewer usp) (6p! Imbeteno p28 ID enu310) ppuEEJcLIA -2'6 cHevoR=IG 9p z ower Us “uppuR, ‘os 6 090 Z owol Ue “uppuRE'WJOIIA ap eye ZaRY opeoe (eH) ‘Oud e1gute; e| arcs expe e1g0 ‘oulg Jory, SSQWELD saiqoy orpad ap suo}, WOIRA Ours JOYA 9p seuO,Uy Foy J2n “uppnquaues ‘seIgoy oupad {¢4) ‘onGnuy inbexens l3p seatupi5 -saneuD owsapoHy 198 so1wanweuoipedurs ‘ourD teUODeN enuay £461 TRBeen9 2p nD ewunr ‘opaiuo arco: serprasg :20qeN SIM {94 le BIBLIOGRAFIA GENERAL DE LA OBRAS (64) Pear Robles: Contnbucion, ver Vemaza EUENTSS INSDITES! , Informes de Rodolfo Parez, {65} Rodoto Pérez: Siografia de Le Archivo privado de Pero Robles Chambers, Guayaqul, 2+ Archive dela | de Guayaquil CCenso de a partoquia de ls Concepcin en 1849 AVE Ataro y Vetor Ping Clem Informes de Clemente Yerovi y at jeteca Muni ent Yeo, en Dicionari aiograteo Esperanza Mateus de (66) Braulio Pérez: oc i 3 Archive dela Catedral de Guayanull (97) Sabre! Pine Roca: Anuario def Gran Logia del Ecvador, 1927 4o Archive oe la Cura ce Guayaquil Ke ) Femando Zevalos Ross: Los Zevaos, Eusios Hisar ganas coetcnaeene als, Emudos Hiserco Sociales, vol.2, Quit, Se tive dela Cua de Out, section capetanag® Redioto Perea: > Archivo privaco del Ing Miguel Asp Carber Guayaail Rodolfo Perez: Bografi de Caries Zevalos Mend - 3 0 en tomo VI, pag,339 wndez. en Diccionario Blogré- 7 chive Nacional de Hstoa, Quito. secion erpacronamientos: Tf Informes de d.Manuel Suarez Saquerzo, Censo de Cludsd Vieja en 186! % Ss CCenso de la parroquia de la Concepeién en 18 4 @- Archivo de a Curia, Quito, seccion Olspensas metrimoniales 92 Archive parrequial de La iglesia de Santa Barbara, Quito 1O- Archivo de a iglesia de Cotocolz0, Quito Archivo de la pamoquia de 8 Sagrario, Quito Archivo dei Regis Ci, Quito Archivo de a Casa Museo de ficerdo Paima, Lima rones det sigte XVI parroquial de Ostz. en Neverra, Expat lb Archivo parroquial ce Vere de Bicasaa, en Na\ 17> Archivo de lg Junta de Beneficencia, Guayaquit regisre de endieos cel Ce menterio General oe Guayet nz de Tejada, Guayacut IB Archivo privado de Eduarao Mend Baquerzo Fuga. Guayeauil «Ross, Quevedo, provincis d= Los Rios cares, Guayequi caray Welano, Guayaoul nbefend a OWA SUD saDEDUY' 95 L661 32 SUPT 90) ‘ou {a ser ep 2qWy ‘ouRrquio|C® Un Bp seZepuy :9peH - 381 BUDEIN ‘S| ofenbsog aunéy sever o: ~DekeND ap [BUOICD APITED AP SEDW ssvavoriend S3iNan3 ‘oun a “Sevag Sey PRL pT OIE “49 gai inbetenD WHORE aig envely OILOAUY janueN 30 aD SAR SBWWOWUL ~€9 ofeauoWy ozaiejeg agey 3p seo ULE} “79 eSoqUILD ap ouang sauoL WEIN ap See EULOIL 19 e1pu09 ofewe! SIM #80F 10 BP SIO BUOY) “OP cong "wonysy 3p eBoquiuD 2u995 EEN ap SIEIO SOUOIL “2S £66) 027 “UNG eBne ee} e| 3p sje SBUNOYLI ~BS IND ‘oue) A souod Srbuug 2G ja S980 SU ‘ounp "eBetuy e2goN arbuua 0 jap sea saULO 9661 imbexens ‘un2sens 2p HEAD eWOICD ap saeIO FUL} “SS opemnruoiue> opueuy Yop ap 5320 SAUL) conse) fap meseaa opseoy 9d fp SEO sWHOWL! “eS ano ‘puEma UIA Lene 20 BP se} SOMO 2S une ‘oBueIng o|psNN euy eyon ap sae UL IE ng ‘eBoquius ap ore) Z3UNN eLaIeDBEN ap smeI seULO} “Os . esl ap ciseGe cunc “eRosg eSeEZ ap ZEpUpMYjages EOP 3p SOEIO oud “tr 9p exes C8ND ‘ory ZaIFZUOD EUNSRIOW Eada BvOD ap sapO SOWIE! “BP ze Inbefend Ad 99 Sra EmeAts: eyop 2p saei0 seuno, 1D ‘oUuBsOW eanbveq coxsue14 ap sa}eo sou “TPO ONG "lepuIdss 8p euCIeD cavanbes sap snbaKend ‘ove seiny Fors ap sajeI0 sauoyyy ~¢, InbeFeNS "M6 eucsn oosauer nbekeng ‘ozvanbes 14 10300 [ap so 1 NUE Lop 3p soy linbefens ‘oscueg orowues cpaury Bu op "IA UOP &P sounss sauoyy) ~ee Iewaits 234 o1cbey ap sounse sauuowuy ag TPL woeInD BURN 350° wep ap souDse sauwoHy) ~ Ze tnberens 3 SOULE <9 2 SBULOWL) ~ 5 8 SOU) ~ ye SOL OS522 GT OVEN A BUY Eyer seueeL, sa 2p sone S468 LL6I Guorcusecanberens ‘ome ready inGyn 9p sous. 9861 9 ARE 20 ¥ ONG sera ofauy ejey uy 2p sou BURSON BloURrOHY OWNBIND 3p soxDeD SaUUOWY) eg nbekene “=preuny sexy exe5:en even 2p openid ony OPAWOT UFEY EMRE; ap opeNd ONLY ~Ie 6161 UB BeDND @ ap oF185 seers FP OsusIsH OMY ~o¢ TEND OMOUeS aD UeEDaS TeION BP ENopYO eren263 e) ap Ona ~Ez Umbefend ‘Sevag sry evewqowu! 2p omvaiy ~az ‘Gioky Uusleusg Sours 30 fp openud caumy zz SIEPUE 3D Ole SepaaIEW @y0 ap openud oNUMY ~ % lnbesens ‘eBesuy Bnew orpag 2c ap opened onupay ~3z WnBeAens "eped=> epebiaq oGnu vep 30 openid onunay ~92 Wnb2Aen9 “ocie> fauauie ounronmy ep opened onuniy ez IGP Soups Souperuew fe2uan9 “ekany m9 andy Vewrewoooeoeooe '6 Anénime: Guayaquil agetante en | 7- Gabriel Arango: Genesiogas ce > Roberto Ancrade: Sly Aero, primera ea, New York, Is 72 Roberto Andrade: Autobi 94 y 195 jograia 08 Un perseguido, 2 vols, edic SAG, Quito > Anénimo: He alec el Cap. canes G k Séme,conacidopenorae gunyaau fo, diario El Universo, Guayaquil, ogubre de 1963. Sear eet 9+ _Anénime: Altes Bequeten Moreno he Glen Elunvere, Gane. Me Pensador de pensamiento hance, 0 de marzo de 1959, uopendg fap ented eu 150} 3p saupON se1 :opeInr opueWies EL £36 01NO "Os ac> ‘son € “UpIeD ap Sandisap Asiue exsuapegi 507 opeIny epuRWIeY ~Ze ie. 66 © Le'sBedzoei x 4 sone ns “=uew i wou ozesy esne! “BIQePAIOLI JOH : op watben oan Bp svoeN Py uapimy nH OIE (0661 2U0A MAN ‘InbeKeND ap eno sanbWUaHO'D ~OL 9661 ‘Oued rbekens ap pepno &7 ey SOD ~69 ‘sefero 54 ONWOIY ap yun nbeAere ‘sefens (ap ooue3E : lesvai “3EL ap o12u9 jnbeKenD 2p soupaA 2p uniPed LAUSUIEH RELDIN ~39 wes bata ‘ipa “ound un ows cou sais2—9 eulanD auDUetaNY ~c FO @ ap BD e Bp'APe “OUNd UN oLHOD oo -runo & 3p oY £56| “ounQ-uand ‘Jon €] ‘oUuRIOWY eDIeD ap enIA ‘ope;nfiouiND o1BNaS 99 Fa £661 imbexers,‘eysynbefen6 eyes eun Z0WOD ‘ePIEUTa! ZUI'D OUeIUY HOT ~9 Zee nbeAens ‘ovs Lgpseie> “epuapuadspu! e ap sp2uR6 “e02Ke1eD 501 eo2KBIeD 3p O7UBIC] yg ‘Bua Seas 7 O13 KWAK muy xray uUeNIND & AeseD OFA ~Ey 2esi ouro evowrai ‘sansa 1 "ekt ois jeD seuy anus ynbekens e 521 (66 Inbefen5 jen: 79 0ueDD “auapeyadsap 2 Bedsa¢i 30 ofew ap 97 ‘Inbekeng ‘osaid *ZOWRDP "BURUIDS O1:@UaRINS ‘seyeq se] @ EEA FPMOIED PepaDIS Bap opm ja s2a1‘on SH SP IEUOpeN eMuapedy e1 ap una) : ‘661 21 90218 ‘Inbekene uD exenann, "HON € TIRBefere ap ouand gs epenss one = Indexer, ‘sexen9 jap oo) FH OME aD ruinu eigras UP ‘Inbefens ap ne 96 & S66) wnbexen5 ‘osaiBo, FP o2UeR 1821p ‘slon z “Inbekeny ap 7 Inbefena ‘ousanun, up ean 5K 3603 e896 we AWAEIP 8p 4) UNbexenD ‘Sopeibity eisinay ‘sersiue A st sts 6st +6 nbefens “meas “acwols un ap Boy zepensg mus seEy ~sy ee SORES “2IUD 2p Je10185 eURde> B ap ouenaon fads ¢61 01ND ‘sates so tb2ter5 264190 amuan “SU SP $2 “OsaNIUN i oUeD “uopuay = lnbeAeno ps erewud ‘oueyose ole 9D OES RP IPS “COI5QIBLED Om Hexen O23 25 £2660 "€661 20 asquawou ap @ beens ‘osad PON iap Seuag 5e7 e SoUianes “seaI9 PUPEN “BUedES ap s8:26™ K sorgang ‘sao. souey feKD DIA ~ig Soduan sojerbyry5 ~g5 #261 Cun ‘axauy 50) ‘oIND &p ouray Bled Uoonquni0 :eusieBu|9 29 pe 108 U8 “CIR 507 eumcGueD ap eggia ~9g a 8UD 1 YeD05 Up REND 2p pepsianun PDIUMWOD BP peYOLS ~9g eueCun Upimons epens3 oBnr ~ ps SOURIS BID ere, eDensg onne eg “v68 21Gnwo ap g| Mu "2UTT]& sofewsoi0s Boy repenss Aner 25 esaIsOday :eneNES Auer Ig WbeAend us souziey 07 zepen3 Auuar = sim uenr ey 1 9P spre @ inbefen :zenbuus say ~ BNUeW 8p cpveroay “e2eD, 280 jee op PO OoyeIBOIG Wing ‘3Bnatag OWED ~py L- Wilrido Loor: Canas de Garcia Moreno, 4 vols, Quito 82.- Wiltido Loor: La Victoria de Guayaquil, Quito 1960 63. Jorge Mantlo Monserrate: La vigencia de Hugo Satazar Tamariz, €l Univers, 30 de enero de 1994 84- Raul Héctor Matin Torres: Martinez Mera, las verdades que no quiso cecit 2 vols. 50 afios despues, Guayaquil, 1963 85 Leonardo Moncayo Jail: Los Gilbert, coleccién SAG, Quito 1996 86 Gusave Monrey Garaycoa: Documentes de la énoca colonial de Guayaquil, edrones de is Ciucad Antigua, Doletin num.2 gel Centro de Invesigaciones Histercas, Guayaquil 932 87. Bolivar Monroy Borja: Genealogia de la Casa de Montoy, Washington 1967 ‘88 José Antonio Montero Carrién: Maestros de Ayer y de Hoy, Valores de a Me: dicina Ecuatorlana, 3 vols. Quito 1962 en adel, 89 Hermano Eduardo Mufloz Borrero: En el Palacio de Carondelet, primera edi ‘ion, Quito 980 '90.- Luis Noboa Yeaza: Estucios sobre Olmedo, pub.del Archive Histérco del Gua ‘yas, Guayaquil 973 31 luis Noboa Yoazz: Genealogia de la Casa de Noboa en Guayaquil, revisa um 5 del Ceniga, Quito 1986 52 Armando Onati los Ota, en Estudios Histérca Sociales, coleccién SAG; Que 01994 ‘73 Enrique Pareja Tinajero: Recuerdos de mi barrio: un crepuisculo pefiero, £I Unk verso, 4 de nov. de 1992, Guayaquil 94> Alfredo Pareja Diezcanseco: La Hoguer ‘55- César Parra Contreras: La hija de Mecardo Ange! Siva, revista Esrelias num 8, Guayaqul, febrero de 1965, ra Barbara, Quito, edic.ge 1970 36+ José Peratta: Afaro y sus vctimaries, primera ed.Panama 1912 57. Brauile Pérez Merchant: Diccionario Biogrica £ 8. custeriano, Quito 1928 Rodotto Pérez Pimentel: Ecuador Profundo, 4 vols, Universidad de Guayaquil 99 Rodolfo Pérez: José Antonio Campos 2 de Guayaquil, evita Semana, G. yu historia documentaca de la provin- uayaduil, 25 de jlo de 197% Pimentet: Diccionario Biografico iano. (3 vols, Unizde 13862997, “José Gapriel Pino Roce. Evolucién histérca de la Masoneria en el Ecuador, Bur ‘bien Anuario de la Gran Leia, Guayaquil 927 i 102+ Jaime de Querexeta: Diccionario Onomastica y Heraidico Vasco, 4 vols, Sit. Gran Enciclopedia Vasca, Bilbao 1970 al 94. o ico hasta lo tadlcioral, evita 103. Ignacio Ramirez T: Lat Pafas, sce fo 2 Semana, Guayaquil 24 de oculre de t 9 Io4 Victor Manuel Rendén: Lorenzo Clida, edicion cela Univde Guayaqul 1975 10s= Ls Reblno Davi: Gare Moreno, Que 949 .. Pe Ne Suancetanes rica, vi Cac 4 tor Pero Reber: Conus para el Esulo cea Seed Calorie Game Gt morenc La efoma, Gunyaqul 28 fe to. pet Rober: Aceracones Mater. Sao Teegao, Gunacu 4 ct deere de 66, cxcuo de Ames dea cuca de pec toes Ex rol vaca co de Ae cs al Santiago de Guayaq! Boletin dei Centro de Investigaci rm “Guayaquil 952 lo Pedro Robles: Los Leremendi Pedro Robies: Los Coallo de Portugal, en Dol Historias, Guayeut fen coleccion SAG, volumen 35, Quito 1F91 Centro de Invesicaciones he ia movie tan rot ala ve in G. sn 23, Quite (985 res Genezlogicas, Lima i970 Vicente Rocafuere: Epistar, 2 vols, edie.ce! Banc Rodenas: Guia comer 1991, ec.rieoge de Guayaquil y Bahia, 82 + Juan José Sar i ure 1 se] © Lesi ap asqwandss ap y sanan 2 “Uy OM Oia 3253 oze : 3861 0170 {25189 BP 28 ‘ofaroudg K ynbefens us soqeNa7 scosEWUD Sota? UE « We essa es eet ‘01mg ‘saeDe§ eaves soprasa ue “chodeuay Zagora senulph ale 8581 340A MAN Yopere3 eo eongnday BrabzeyRIBcaD :ooyeSirerA UE = ‘ 5661 9p sscuandes 2p € ‘OSvaNUN “seuay se] ap sese> SOUIBNES ‘seBaUan ODoy © sed ‘Zo6i ap omnt ap gz ‘os BNL TIMbEAEND ep ein abe! uco owed UN seIDAUCD seEELAA GOON ~ 8461 IND “BIMYD & {9 GFE B| 8°21 ‘S]ON € OUND ap OUfay jap EpoIRH reDKeIan DUNN apeG ~ 0961 anbefenp ‘se2voisiy seuopebaseny| sp onuaD jap ZI wnu UnaIoG fe UB ZaEe ceusaoy eayand e|inbefend ap uoseiey :esoudss ap ZanbseA oIUOIUY Aely ~ 8961 CMD ‘oBuuog cwuesiipe Zalens zajEZUCD OD UEDEY SEVEN BUEN #EOF - 026) uoisaieg ‘epu Wu ap seroZsaUY 90H {£86} 8p a1anie ap + ynbekenn ‘eeruinu “ee: 2 UB osswiaid ay pe

Vous aimerez peut-être aussi