(Hoy es 23 ener 2010) http://74.125.113.132/search? q=cache:T9M0 !"#$%M&:'ranc(sco)"(**a."*o!spot.co+/2009/04/so"re,*a,-('erenc(a, se.)a*,y,e*.ht+*/+o(r/0esse*/(-ent(-a-/se.)a*1c-=$1h*=es1ct=c*n21!

*=pe
17/04/09

SOBRE LA DIFERENCIA SEXUAL Y EL CONCEPTO DE GNERO

%n *a -3ca-a -e *os setenta e* 'e+(n(s+o aca-3+(co -e or(!en an!*osa04n ')e )no -e *os pr(nc(pa*es (+p)*sores -e* ter+(no !enero (!en-er) con *a pretens(4n -e esta"*ecer )na -('erenc(a entre *a "(o*o!5a6 y *as constr)cc(ones soc(a*es y c)*t)ra*es ( a+as6 197$: 173,197)819. :e este co+o6 con e* t3r+(no se.o6 se hace re'erenc(a a *a "ase "(o*4!(ca -e *as -('erenc(as entre ho+"res y +)0eres; es -ec(r6 -('erenc(as hor+ona*es6 !en(ta*es y 'enot5p(cas. <or otra parte6 e* concepto -e !3nero6 se e+p*ea =para re'er(rse a *a constr)cc(4n soc(oc)*t)ra* -e *os co+porta+(entos6 act(t)-es y sent(+(entos -e ho+"res y +)0eres>829. La deter !"a#!$" %!&'$(!#a de' )e*&+ a "(o*o!5a co+o c(enc(a ha -esarro**a-o )n con0)nto -e cate!or5as y conceptos con prop4s(to -e e.p*(car en -eta**e c4+o e* s(ste+a '(s(o*4!(co6 *os c(rc)(tos ne)ro*4!(cos6 e* +apa !en3t(co y *a anato+5a h)+ana -e'(nen no s4*o *a -('erenc(ac(4n )e*,a' s(no ta+"(3n *a !de"t!dad -e !3nero. :(spon(en-o -e )n a+p*(o +arco te4r(co con )na ac)c(osa pr?ct(ca en e* *a"orator(o6 )n n@+ero s(!n('(cat(Ao -e (nAest(!a-ores y espec(a*(stas en e* te+a -e *a -('erenc(a )e*,a' se han prop)esto -escr("(r *as "ases "(o*4!(cas *as c)a*es6 s)"yacer5an a procesos (nAo*)cra-os en *a -e'(n(c(4n -e* car?cter y *as +ot(Aac(ones -e ho+"res y +)0eres839. Be!@n *a "(o*o!5a conte+por?nea6 *a -('erenc(a )e*,a'6 en *a espec(e h)+ana A(ene -eter+(na-a por *a -('erenc(a en e* par -e cro+oso+as Ae(nt(tr3s6 (-ent('(ca-o co+o CC en *as +)0eres y CD en *os Aarones. #o+o ca-a !a+eto t(ene s4*o *a +(ta- -e *a -otac(4n !en3t(ca6 *os esper+atoEo(-es -e )n Aar4n -('(eren entre s5 a* c(nc)enta por c(ento en e* conten(-o !en3t(co -e* cro+oso+a Ae(nt(tr3s. #)an-o e* 4A)*o 'e+en(no es 'ec)n-a-o por )n esper+atoEo(-e con *a -otac(4n C e* E(!oto -esarro**a caracteres 'e+en(nos; s( *a -otac(4n es -e* t(po D6 e* E(!oto -esarro**a caracteres +asc)*(nos849. Fs56 en e* -(sc)rso c(ent5'(co "(o*4!(co6 se atr(")ye a *as -('erenc(as hor+ona*es -e Aarones y +)0eres *as -('erenc(as -e s) co+porta+(ento: G*o q)e nos -a )n cere"ro +acho o he+"ra (...) no es c)est(4n -e !enes6 s(no -e *as hor+onas a *as q)e n)estros cere"ros en esta-o e+"r(onar(o han esta-o e.p)estos en e* A(entre +aternoG859 8 8 8 8 8

P)!#&'&(-a e.&',t!.a / (0"er&+ a ps(co*o!5a eAo*)t(Aa ta+"(3n se ha (nteresa-o por -escr("(r *as estr)ct)ras co!n(t(Aas o +enta*es q)e -e'(nen *a !de"t!dad -e !3nero. as (nAest(!ac(ones **eAa-as a ca"o en esta -(sc(p*(na s)!(eren *a e.(stenc(a -e estr)ct)ras +enta*es -e or(!en ant(q)5s(+o q)e s)"yacen a *os -('erentes est(*os co!n(t(Aos y -e con-)cta entre ho+"res y +)0eres. He)r4*o!os s)e*en estar -e ac)er-o acerca -e *a s)per(or(-a- 'e+en(na en *as tareas Aer"a*es y *a s)per(or(-a- +asc)*(na en *as tareas A(s)oespac(a*es6 s(en-o estas -('erenc(as eA(-entes -es-e *a (n'anc(a a)nq)e se acent@an a part(r -e *a p)"erta(Har"ona6 1979)8$9. <or otra parte6 se seIa*a6 q)e *os ho+"res t(enen )n +e0or -ese+peIo en *as +ate+?t(cas y )na po"re e0ec)c(4n en ha"(*(-a- Aer"a*. (Hy-e6 199$). 8 79 Fct)a*+ente6 se est? -esarro**an-o )na ser(e -e *5neas -e (nAest(!ac(4n q)e "asa-as en *as anter(ores s)!(eren q)e *as -('erenc(as en *os +o-e*os co!n(t(Aos entre )no y otro se.o s)r!(eron porq)e res)*taron ser Aenta0osas -es-e e* p)nto -e A(sta eAo*)t(Ao6 y s) s(!n('(ca-o eAo*)t(Ao res(-e pro"a"*e+ente en )n pasa-o +)y *e0ano (J(*,Kerona6 2002)879. F *o *ar!o -e *os +(**ones -e aIos q)e -)r4 *a eAo*)c(4n -e *as caracter5st(cas -e n)estro cere"ro6 e* ho+"re A(A5a en !r)pos -e caEa-ores,reco*ectores. %n )na soc(e-a- as56 *a -(A(s(4n -e* tra"a0o entre *os se.os -e"er5a ser ta0ante6 *a caEa y c(ertas t3cn(cas a!r5co*as6 en part(c)*ar arar6 se atr(")yeron a *os ho+"res -e"(-o a s) +ayor 'orta*eEa y ta+aIo. Ta* espec(a*(Eac(4n ha"r5a (+p)esto -('erentes pres(ones -e se*ecc(4n entre ho+"res y +)0eres; aq)3**os neces(tar5an encontrar ca+(nos a traA3s -e *ar!as -(stanc(as y ha"(*(-a- para acertar a )n "*anco6 *as +)0eres prec(sar5an or(entarse s4*o en cortos recorr(-os6 capac(-a- +otr(E '(na y -(scr(+(nac(4n percept(Aa a ca+"(os en e* a+"(ente (L(sher6 1999) 899 L&) 1r&#e)&) de )&#!a'!2a#!$" a a-scr(pc(4n a )n !3nero6 *a percepc(4n y e* apren-(Ea0e -e co+porta+(entos prop(os -e )n n(Io y -e )na n(Ia6 es )no -e *os aspectos -e *os procesos -e soc(a*(Eac(4n (n'ant(*. D parece ser e* aspecto centra* e (n(c(a*6 en t3r+(nos te+pora*es6 para *a a-q)(s(c(4n -e )na !de"t!dad en *a +ayor5a -e *as soc(e-a-es h)+anas conoc(-as. =%* !3nero cons(ste en *a (nterpretac(4n c)*t)ra* -e* se.o6 es -ec(r6 e* con0)nto -e e.pectat(Aas soc(a*es -epos(ta-as so"re *os ro*es a -ese+peIar por ho+"res y +)0eres: *o q)e se espera -e a+"os> (M)r(**o. 2000)8109. a !de"t!dad )e*,a' -e* n(Io6 -(ce Mo)r-(e)6 es e* =e*e+ento cap(ta* -e s) !de"t!dad soc(a*>6 se constr)ye a* +(s+o t(e+po q)e *a representac(4n -e *a -(A(s(4n )e*,a' -e* tra"a0o y6 -e ac)er-o con *as (nAest(!ac(ones ps(co*4!(cas6 q)e-a ta0ante+ente esta"*ec(-a a*re-e-or -e *os c(nco aIos -e e-a- (Mo)r-(e) 1991:133)8119. <ara a+as esta a-q)(s(c(4n es a@n +?s precoE. Masa-a so"re (nAest(!ac(ones -e ps(co*o!5a +3-(ca6 esta a)tora a'(r+a q)e *a !de"t!dad -e !3nero se (nsta*a entre *os -os y tres aIos -e e-a-6 a* +(s+o t(e+po q)e e* *en!)a0e y =es anter(or a )n conoc(+(ento -e *a -('erenc(a anat4+(ca entre *os se.os> ( a+as.197$:177). 8 8 8 8 8 8

%n e'ecto6 )no -e *os pr(nc(pa*es apren-(Ea0es -e* n(Io y *a n(Ia en s) re*ac(4n con *os +ayores6 es s) )"(cac(4n en *as -os !ran-es part(c(ones acepta-as en s) soc(e-a-: *o 'e+en(no y *o +asc)*(no. %sta -(st(nc(4n y a-scr(pc(4n es sosten(-a y representa-a +e-(ante s5+"o*os6 e* *en!)a0e6 actos6 pr?ct(cas6 act(t)-es y t(pos -e persona*(-a-. Be ha -e+ostra-o q)e *o 'e+en(no se -(seIa en ')nc(4n -e c(ertos -(sc)rsos soc(a*+ente co+part(-os *os c)a*es en!*o"an c(erta c*ase -e conceptos ta*es co+o a'ect(A(-a-6 (nt)(c(4n6 pas(A(-a-6 (+pro-)ct(A(-a-6 s)"0et(A(-a-6 co+o por caso *as *?!r(+as6 *a procreac(4n6 *a p*?t(ca6 *os a+or5os6 *a +e*anco*5a6 *a a*e!r5a6 *a a+"(c(4n6 *a *("erta- -e conc(enc(a -e e.p*otar o"reros o -(cho -e otro +o-o6 e* sent(+(ento -e c)*pa por ser tan e'(c(ente y o"0et(Ao a *a hora -e hacer q)e *a '?"r(ca pro-)Eca (Lern?n-eE6 1994:23) 8 129. %n otras pa*a"ras6 *as re*ac(ones -e !3nero se -esarro**an a*re-e-or -e *a -(A(s(4n 'e+en(no/ +asc)*(no. %sta -(coto+5a es )n +ecan(s+o c)*t)ra* q)e or!an(Ea y -a sent(-o a *as pr?ct(cas soc(a*es q)e const(t)yen *a !de"t!dad -e !3nero. M(entras q)e *a "(o*o!5a Ae en *a -)a*(-a- ho+"re, +)0er )na +an('estac(4n -e *as *eyes -e *a nat)ra*eEa6 otros (nAest(!a-ores cons(-eran q)e esa -(coto+5a es parte -e )n )n(Aerso (-eo*4!(co q)e (nc*)ye )na re- +?s a+p*(a -e opos(c(ones: raE4n,e+oc(4n6 +ente,+ater(a6 c)*t)ra,nat)ra*eEa6 arr("a,a"a0o6 p@"*(co,pr(Aa-o. ara6 seIa*a q)e *os ho+"res son +?s propensos a representarse (nAar(a"*e+ente con c(erta c*ase -e caracteres asoc(a-os a *o p@"*(co: pra!+?t(cos6 asert(Aos6 rac(ona*es6 or(enta-os hac(a +etas6 con +ayor se!)r(-a- en s5 +(s+os6 etc3tera. %n e* +(s+o art(c)*o6 *as +)0eres6 en opos(c(4n6 t(en-en a -escr("(rse co+o 'e+en(nas6 es -ec(r6 sens("*es a *as neces(-a-es -e *os -e+?s6 t(ernas6 -)*ces6 atr(")tos q)e se cons(-eran co+o parte -e *o pr(Aa-o ( ara. 1995)8139. %n e* +(s+o sent(-o6 :an(e* #aE3s a*)-e q)e *a +asc)*(n(-a- se or!an(Ea a part(r -e *a capac(-a- -e +an-ar6 or!an(Ear e* +)n-o p@"*(co e+p*ean-o *a ')erEa y *a (nte*(!enc(a. (#aEes. 199$) 8149 H)eAa+ente6 *a 'e+(n(-a- se (+a!(na co+o e* po*o contrar(o -e *a +asc)*(n(-a-: *o 'e+en(no es *a (nt)(c(4n6 *os a'ectos6 *a pas(A(-a-. #o+o "(en N. #onne** ha +enc(ona-o6 *a teor5a -e* ro* ter+(na propon(en-o q)e *o +asc)*(no y *o 'e+en(no es )na espec(e -e t(po*o!5a s(+(*ar a *a t(po*o!5a persona*(-aF y persona*(-a- M: )na *(sta (nter+(na"*e -e ras!os o atr(")tos q)e 'or+an parte -e *a persona*(-a- -e *os actores q)e han s(-o soc(a*(Ea-os en c(ertas estr)ct)ras asoc(a-os con *o +asc)*(no y 'e+en(no (#onne**.1995)8159. L&) r!e)(&) de' deter !"!) & )&#!a'+ %n *a teor5a -e* Oro*P e* actor q)e-a ec*(psa-o c)an-o se s)"raya *a enor+e (+portanc(a -e *a estr)ct)ra soc(a*. #on e* o"0et(Ao -e -e0ar espac(o para *a (-ea -e actor es re*eAante a"an-onar e* p*ano -)a*(sta e.ter(or,(nter(or en e* q)e se +)eAe *a teor5a -e* Oro*P y as)+(r q)e *a constr)cc(4n -e* +)n-o ((nc*)(-os6 o"A(a+ente6 ho+"res y +)0eres) es e* res)*ta-o -e procesos re*ac(ona*es6 -e *a (nteracc(4n entre personas6 y entre *as personas y e* +)n-o +ater(a* (Jer!en6 Q. 2001) 81$9. 8 8 8 8 8

Ho es e.traIo entonces q)e a")n-en en *a *(terat)ra so"re e* te+a -e soc(a*(Eac(4n e O(nter(or(Eac(4nP -e re!*as y Aa*ores conceptos ta*es co+o pape* (ro*) -e !3nero q)e -enota 'or+as coherentes y -)ra"*es -e con-)cta o acc(4n (+p)estas soc(a*+ente. %* +ayor r(es!o -e se+e0ante post)ra te4r(ca cons(ste en s)st(t)(r e* -eter+(n(s+o "(o*4!(co y ps(co*4!(co por )n =-eter+(n(s+o soc(a*>. Ma0o esta perspect(Aa te4r(ca se -e'(ne a *os (n-(A(-)os co+o s(+p*es rec(p(entes q)e est?n en -(spos(c(4n -e aco!er *as (n'*)enc(as soc(a*es y c)*t)ra*es q)e prop(c(an *os a!entes soc(a*(Ea-ores ta*es co+o *a esc)e*a6 *a 'a+(*(a6 *a re*(!(4n o *os +e-(os -e co+)n(cac(4n.. %* p3n-)*o6 se ha -esp*aEa as56 a* otro e.tre+o. %* en'oq)e "(o*4!(co,co!n(t(Ao -esaparece -e* -(sc)rso te4r(co -e *as (nst(t)c(ones y *a c)*t)ra a* +o+ento -e '(0ar s) atenc(4n so"re e* (n-(A(-)o. Re'a#!&"e) )&#!a'e) / 1ra#t!#a) #,'t,ra'e) #)an-o se a"or-a e* te+a -e esa re*ac(4n entre '(s(o*o!5a6 co!n(c(4n e !de"t!dad -e !3nero6 s(+p*e+ente se to+a co+o eA(-ente *a -eter+(nac(4n q)e e0erce ya *a "(o*o!5a6 ya *a +ente so"re *a acc(4n soc(a*6 s(n "r(n-ar )na e.p*(cac(4n te4r(ca a* respecto (%-*ey y Rethere**6 1995)8179. %n e* conte.to q)e pro-)0o e* +oA(+(ento 'e+(n(sta se ha Aen(-o conso*(-an-o )n en'oq)e re*ac(ona*6 )na A(s(4n soc(o*4!(ca c)yo ar!)+ento centra* p*antea q)e *a rea*(-a- se (ntro-)ce a *as pr?ct(cas h)+anas por +e-(o -e *a cate!or(Eac(4n y *a -escr(pc(4n q)e 'or+an parte -e esas +(s+as pr?ct(cas (<otter6 199$)8179. %ste +o-e*o re*ac(ona* pone en e* centro *a (-ea -e q)e *a !de"t!dad -e !3nero es e* res)*ta-o -e pr?ct(cas c)*t)ra*es6 -e 'or+as -e act)ar q)e *a !ente -esp*(e!a en conte.tos o en escenar(os soc(a*es. Fs56 *a !de"t!dad y *as re*ac(ones -e !3nero no se cons(-eran co+o *a e.pres(4n -e ent(-a-es Opro')n-asP o s)"yacentes6 )n ep('en4+eno -e *a '(s(o*o!5a h)+ana o -e procesos ps(co*4!(cos. Be cons(-era ante to-o )n *o!ro soc(a* y c)*t)ra*. :e este +o-o6 as5 co+o Qenneth Jer!en e.p*(ca q)e *as e+oc(ones -e"en enten-erse co+o )na 'or+a -e act)ar o -e re*ac(onarse y ha"*ar (Jer!en. 199$)81996 se p)e-e p*antea =e* !3nero es )na espec(e -e '(*tro c)*t)ra* con e* q)e (nterpreta+os e* +)n-o6 y ta+"(3n )na espec(e -e ar+a-)ra con *a q)e constreI(+os n)estra A(-a> ( a+as6 2000)8209. %* !3nero... no res(-e en *a persona pero e.(ste en aq)e**as (nteracc(ones q)e son constr)(-as co+o parte -e* !3nero. :es-e esta perspect(Aa6 *a capac(-a- -e A(nc)*arse con *os otros o *a +ora*(-a- es )na c)a*(-a- -e *as (nteracc(ones no -e *as personas6 y esas c)a*(-a-es no est?n esenc(a*+ente conecta-as con e* se.o (Mohan6 1994:33)8219. %ste p)nto -e A(sta co*oca )n +ayor 3n'as(s y ra-(ca*(Ear *a (-ea -e q)e *a !de"t!dad -e !3nero es )n pro-)cto -e *a act(A(-a- h)+ana6 q)e es )n e'ecto6 por -e+?s6 'r?!(* e (nesta"*e6 -e re*ac(ones soc(a*es *as c)a*es son coor-(na-as +e-(ante c(ertos +ecan(s+os c)*t)ra*es6 entre e**os e* *en!)a0e. %s pos("*e (n-a!ar *as re*ac(ones -e !3nero en *as +aneras en co+o se or!an(Ean6 por e0e+p*o6 *a -(A(s(4n -e* tra"a0o6 e* parentesco6 *as re*ac(ones er4t(co,se.)a*es6 etc3tera. %n este sent(-o6 *as re*ac(ones -e !3nero se pro-)cen y repro-)cen en otros espac(os 8 8 8 8 8

(nst(t)c(ona*es y a* hacer*o (n'*)yen en *a -(n?+(ca -e esos espac(os. Fs56 en *a +e-(-a en q)e se s)pr(+e *a (-ea6 -e *a !de"t!dad -e !3nero se -e'(ne caracter5st(cas (nherentes a *a persona*(-a- -e *os (n-(A(-)os6 por estr)ct)ras "(o*4!(cas; o por )n con0)nto -e re!*as q)e se (+ponen soc(a*+ente. Be hace pos("*e p*antear q)e *a !de"t!dad -e !3nero se Aa e-('(can-o 0)sto -)rante e* proceso acc(4n6 +(entras se -esarro**an *as pr?ct(cas soc(a*es6 q)e a s) AeE6 y +e-(ante *as c)a*es se proce-e a cate!or(Ear a *as personas ya co+o ho+"res o ya co+o +)0eres. %n t3r+(nos "reAes6 -es-e esta pos(c(4n te4r(ca6 e* !3nero se conc("e co+o )na 'or+a -e act)ar6 -e re*ac(onarse )nos con otros a* t(e+po q)e se )t(*(Ean c(ertos rec)rsos c)*t)ra*es q)e est?n -(spon("*es en e* seno -e* !r)po soc(a*. %n *a +e-(-a q)e no se ha**a esta"*ec(-o por estr)ct)ra o esenc(a a*!)na6 e* !3nero p)e-e conce"(rse co+o )na acc(4n en s5 +(s+a6 y no co+o )na acc(4n a *a q)e s)"yace Oa*!o +?sP. #o+o en)nc(a H(!e* %-*ey en re'erenc(a con *a +asc)*(n(-a-: %n -on-e e* an?*(s(s -e *a ps(co*o!5a tra-(c(ona* ha A(sto ho+"res reparan-o s)s a)to+4A(*es y s)s repet(-as conAersac(ones so"re '@t"o* y cerAeEa co+o h)e**as6 y e+peEaron a (n-a!ar so"re e* an(+a* q)e *as pro-)0o6 *a ps(co*o!5a -(sc)rs(Aa (ns(ste q)e esas pa*a"ras y acc(ones son *a "est(a en s5 +(s+a (%-*ey 2001)8229. a +asc)*(n(-a- se cons(-era co+o )na consec)enc(a antes q)e *a ca)sa -e esas act(A(-a-es. <or e0e+p*o6 Mohan (1997: 39) c(tan-o -('erentes est)-(os aseAera q)e se ha -e+ostra-o q)e a*!)nas +)0eres se co+portan -e 'or+a +?s tra-(c(ona* c)an-o e**as (nteract@an con )n ho+"re c)yas act(t)-es hac(a *as re*ac(ones -e !3nero son conserAa-oras q)e c)an-o e**as se re*ac(onan con ho+"res con post)ras +?s *("era*es (Moha+ 1997)8239. :es-e esta perspect(Aa6 se p*antea ana*(Ear y -escr("(r *as re*ac(ones -e !3nero re)n(en-o *a atenc(4n en *os rec)rsos c)*t)ra*es (por e0e+p*o6 *os +ecan(s+os -(sc)rs(Aos q)e se e+p*ean) y procesos re*ac(ona*es q)e se co*ocan en +archa en conte.tos soc(a*es +?s o +enos -e'(n(-os. D en t3r+(nos -e +eto-o*o!5a6 )na s)"stanc(a* sec)e*a es q)e e* s)0eto es re+oA(-o co+o e* centro -e* an?*(s(s6 oc)pan-o s) *)!ar6 co+o )na n)eAa )n(-a- -e an?*(s(s6 *a acc(4n soc(a* y *os rec)rsos c)*t)ra*es6 *as q)e se )t(*(Ean -)rante e* -esarro**o para cate!or(Ear y -ar sent(-o 0)sta+ente a esas pr?ct(cas soc(a*es. #o+o seIa*a M. Rethere** = a )n(-a- -e an?*(s(s no es *a persona pero s5 e* repertor(o *(n!S5st(co o e* s(ste+a -e cate!or(Eac(4n y s)s (+p*(cac(ones (-eo*4!(cas>. #o+o se ha -eta**a-o aq)56 ahora *a !de"t!dad -e !3nero se re'(ere a )n con0)nto trascen-ente -e re*ac(ones o (nterca+"(os -e car?cter soc(a*6 a *a pro-)cc(4n y repro-)cc(4n -e s(!n('(ca-os q)e proporc(onan sent(-o a *as acc(ones -esp*e!a-as en -eter+(na-os escenar(os y a *a or!an(Eac(4n -e *a e.per(enc(a y e* sent(-o -e s5 -e *os actores (+p*(ca-os (Rethere**. 1997: 1$4)8249 D en *a +e-(-a q)e esta co+p)esta -e +@*t(p*es y a Aeces contra-(ctor(os +ecan(s+os -(sc)rs(Aos q)e re!)*an )n con0)nto -e acc(ones o re*ac(ones soc(a*es6 y con *os c)a*es se -a 'or+a Oa *a rea*(-a-P y se esta"*ecen eAa*)ac(ones -e car?cter +ora*6 *a !de"t!dad -e !3nero -epen-e 5nte!ra+ente -e *a s(t)ac(4n6 -e *a +anera en c4+o se ne!oc(e6 -e* *)!ar q)e *os (n-(A(-)os oc)pen en *as re*ac(ones soc(a*es q)e se ponen en +archa y -e *os +o-e*os -(sc)rs(Aos q)e se )t(*(cen para -ar sent(-o a *a acc(4n. <or )*t(+o6 y a)n c)an-o e.(sten6 tra-(c(ones c)*t)ra*es y -esarro**os h(st4r(cos q)e 8 8 8

ap*(can c(ertos *5+(tes a *os procesos -e acc(4n6 s(e+pre es A(a"*e q)e -entro -e esos +?r!enes se proAoq)en ro+p(+(entos e (nnoAac(ones q)e a+p*5en o -(s+(n)yan *os *5+(tes -entro -e *os c)a*es *as re*ac(ones -e !3nero se -esenA)e*Aen.
8

19 a+as6 M. (197$)6 = a antropo*o!5a 'e+(n(sta y *a cate!or5a !enero>6 en )-2a -e Jortar( (coor-.)6 %st)-(os so"re *a +)0er: pro"*e+as te4r(cos6 H)eAa Fntropo*o!5a6 HT 306 #onse0o Hac(ona* -e #(enc(a y Tecno*o!5a / Un(Aers(-a- F)t4no+a Metropo*(tana V WEtapa*apa. 8 29 K. Maq)(e(ra (2001). GJ3nero6 -('erenc(a y -es(!)a*-a-G6 en %. Me*tr?n6 K. Maq)(e(ra6 B. X*AareE y #. B?ncheE. Le+(n(s+os. :e"ates te4r(cos conte+por?neos. Ma-r(-: F*(anEa. <?!s. 127,190. <?!. 159. 8 39 Ba@* J)t(3rreE oEano (200$) =J3nero y +asc)*(n(-a-: re*ac(ones y pr?ct(cas c)*t)ra*es>6 NeA(sta -e #(enc(as Boc(a*es (#r)6 aIo/Ao*. W,WW6 n@+ero 111,1126 Un(Aers(-a- -e #osta N(ca6 Ban &os36 #osta N(ca. pp. 155,175. 8 49 Ma-(nter6 57; R. #ro+(e6 GMa2(n! Bense Y)t o' Be. Nat(osG6 HarAar- JaEette6 23 0)n(o 19936 10. 8 59 F. 3&!r y :. 4e))e'6 (1992) Mra(n Be.: The Nea* :(''erence MetZeen Men an- Ro+en6 #aro*6 Beca)c)s6 H&6 pp. 3$. 8 $9 Har"ona6 &. (1979)G atera*(Eac(4n ')nc(ona* cere"ra*: He)ro"(o*o!5a y c*5n(ca en *a (n'anc(aG6 NeA(sta -e Me-(c(na -e *a Un(Aers(-a- -e HaAarra6 %spaIa6 pp. 33,34. 8 79 Hy-e6 B. &. (199$) =Rhere are the Jen-er :(''erences? Rhere are the Jen-er B(+(*ar(t(es?> Wn: Be.6 <oZer6 #on'*(ct. %-s.: M)ss6 :.M. 1 Ma*a+)th6 H.M.6 HeZ Dor2: Y.'or-. 8 79 J(*,Kerona (2002)6 =:('erenc(as se.)a*es en e* s(ste+a nerA(oso h)+ano , Una reA(s(4n -es-e e* p)nto -e A(sta ps(cone)ro"(o*4!(co>6 NeA(sta Wnternac(ona* -e <s(co*o!5a #*5n(ca y -e *a Ba*)-6 Ko*. 36 HT 26 pp. 351,3$1. Ka**a-o*(- (%spaIa) 8 99 L(sher6 H. (1999). The '(srt se.. H)eAa Dor2: Nan-o+ Ho)se. 8 109 B. M)r(**o (2000). Ne*ac(ones -e po-er entre ho+"res y +)0eres. os e'ectos -e* apren-(Ea0e -e ro* en *os con'*(ctos y en *a A(o*enc(a -e !3nero. Ma-r(-. Le-erac(4n -e M)0eres <ro!res(stas. <?!. 14. 8 119 Mo)r-(e)6 <. (1991) %* sent(-o pr?ct(co. M3.(co. Ta)r)s. 8 129 Lern?n-eE6 #. <. (1994) a <s(co*o!5a co*ect(Aa )n '(n -e s(!*o +?s tar-e. M3.(co: Fnthropos, #o*e!(o -e M(choac?n. 8 139 ara6 F. Ma. (199$) =Masc)*(n(-a- y 'e+(n(-a->. %n: Fnto*o!5a -e *a se.)a*(-a- h)+ana. Ko*. W. M3.(co6 :(str(to Le-era*. #onse0o Hac(ona* -e <o"*ac(4n. 8 149 #aE3s6 :. (199$) = a -(+ens(4n soc(a* -e* !3nero: pos("(*(-a-es -e *a A(-a para +)0eres y ho+"res en e* patr(arca-o>. %n: Fnto*o!5a -e *a se.)a*(-a- h)+ana. Ko*. W. #onse0o Hac(ona* -e <o"*ac(4n. M3.(co6 :L. 8 159 #onne**6 N. R. (1995) Masc)*(n(t(es. UBF. Un(Aers(ty o' #a*('orn(a <ress. 8 1$9 Jer!en6 M. (2001) Le+(n(st Neconstr)ct(ons (n <sycho*o!y. UBF: BFJ%,<)"*(cat(ons. 8 179 %-*ey6 H. 1 Rethere**6 M. (1995) Men (n <erspect(Ae. on-on. <rent(ce Ha**.

8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8 8

8 8

179 <otter6 &. (199$) a representac(4n -e *a rea*(-a-. Marce*ona: <a(-4s. 199 Jer!en6 &. Q. (199$) Nea*(-a-es y re*ac(ones. %spaIa. <(a-4s. 8 209 a+as6 Martha ,co+p(*a-ora,. %* !3nero. a constr)cc(4n c)*t)ra* -e *a -('erenc(a )e*,a'. <ro!ra+a Un(Aers(tar(o -e %st)-(os -e J3nero (<U%J)6%-(tor(a* <orr@a62000.M3.(co6 :.L. 8 219 Mohan6 B. &. (1997) =Ne!ar-(n! Jen-er. %ssent(a*(s+6 #onstr)ct(on(s+6 an- Le+(n(st <sycho*o!y>. %n: ToZar- a HeZ <sycho*o!y o' Jen-er. %-s.: Jer!en Mary y Bara H. :aA(s. HeZ Dor2: No)t*e-!e. 8 229 %-*ey6 H. (2001) =Fna*yE(n! Masc)*(n(ty: Wnterpretat(Ae Neperto(res6 W-eo*o!(ca* :(*e++as anB)"0ect <os(t(ons>. Wn: :(sco)rse as :ata. %-s.: Mar!aret Rethere**6 Btephan(e Tay*or 1 B(+eon Dates. on-on: Ba!e,The Ypen Un(Aers(ty. 8 239 Mohan6 B. &. (1997) =Ne!ar-(n! Jen-er. %ssent(a*(s+6 #onstr)ct(on(s+6 an- Le+(n(st <sycho*o!y>. %n: ToZar- a HeZ <sycho*o!y o' Jen-er. %-s.: Jer!en Mary y Bara H. :aA(s. HeZ Dor2: No)t*e-!e. 8 249 Rethere**6 M. (1997) = (n!)(st(c Neperto(res an- (terary #r(t(c(s+: HeZ :(rect(ons 'or a Boc(a* <sycho*o!y o' Jen-er>. Wn: ToZar- a HeZ <sycho*o!y o' Jen-er. %-.: Jer!en6 M. y :aA(s6 B. HeZ Dor2: No)t*e-!e.

a (-ea es or(!(na* -e Lranc(sco U"(**a e* -(a A(ernes6 a"r(* 176 2009

8 8 8 8 8 8 8