ut' E \L?

ffiLl tdL ;pr\ro|^7 /w2 u/ \/y2uul

I l;l;ror.t;a1.,-enie P.RAI .l;,, t< lt \''r.\.C}IZIr.t U: SI}()t,n(:Zlis.t'tt.cl tti7,oI.(l7,YC'||

( ) z, y ,qr r r i , : l l l t | ; ;t t a s t r . r l [ r:lt .l: !: ' l .i.1 !; 1 r ,.i.',. . ( r t t lr l,'\{'i.|i1 '.,i,', l r r t l z. l . : i . r r i t : s l t t zt ' za t 'a .7 lc!lt oclt l,.t t t i. !; ; ,1 ': ji: t lt l'i'-r ' : : i t ir : t r it li' i\: , ',r"1 r r "l s i l , l r . t <t ir : r r r v i c c zt t i l t j: 3 ( o lii'.: lle zf i,.'t c zc s r l ) :nl s l l o l c c zc t i s t r t ' i e 1 x'zcn r y'slc\\'i,t ll 1 \'\: !ilki zn 1 : l''lr ir 'r o t l za j k ' i r | : r s t t . o f i r :1 r t z1 ,1 ?r l1 ir .r r 'ir .i; |) .'l; .i.i ' u !ll; ir '.; 1 l'.i,' 1.. p r ,zn : |; ' i; 1 lii..; : i.l'.: . pr l ( : r r c . i a I l r 1 . c I [l) r zy c 7 . \ i l l . P r .z1 'cz1 ''t l11 ( '.o-.il ( Y I i | < r l r r . a l l cr ,r . i c t t j;l l r , l t i ( l t I ct,lic; la l< r ''r : .s!i{.t lt t r .t .atlr F?l^ .'r clria ''l..l!'l1 .,..: !.i'1 . s p< l l ec zt . t i s ( r r . a ,1 l t l l t i t :r r ' a i l I r.a .c4 t l.a z't l; r r : z.e lt il.l T ,.'ll-.!}'l' za sl.,: li,.'r : il.'t l c ' z. y r t . i s t t . gt lz. a gr o c t t i a z zct t 'lr |r r : t hr ze s ( t ' r : nv Vt t s c l r o t hl . \ ' \ I sclr o< llt-zr : s{l'n lr v il: r r : lt r .r r lt t . l { r i r v r r i e o c zy , l f i r l - . i c s t po t l'zclt : r ; ) r 'zvg ot r ''.i'n 'r iit : : ii' .1 .1 l' ',vcia.,llil l'.tzl\1,clzi'',clrl 1lotlic:iir r'r'r'zrr'nrlin.[:rrr.|;.'..11;'.,; -'tili::,..;li;t, rr'a.lli jr'stcrrl1' 1lr:kojorr'ej 1lrocltl|:cji t.r'tl|crjrl. |,; : '.'1 1 1 t : !.'",'.; .'.. .ll" t r . t l !: t l r l t l, t .; 1 'c|'or v: lt i.it t s l . . r a jl r c r r l l t t } l a t . !1 ta rlr'lcrl'rnn.ir.: obr clrir:tiu, ol'ilz t.alri{

(o, cz('.g(t l)r r-.i'in ( Cg 0 ; t i; ..l: .: '" ...'' li G t l r ' 1 . ' l . o l l t t jc t t t r1 i': ' l r l t l ' i za c.|) |"y 7 ,7 : 1 1 }' ' z( ) ll '|lt i...t '..'.; t . s t t l , a zc s 1 r o s t l l ) c t !l ' 1 \ '..ja k i s 1 lolr .czct is|'r r ' r .jr 5 1 t r c i r t ' jzr k i o r ga r r i z. pjc s r vt 'clt c: llt : n !lt ir r : , 1 1 :t:i'1 '!r t t 'i: ': 'i .iis| staiclrry' rt'o|l<,c firktrr. i l.oz,r...ilri{r.. S|irll1;q;11 ' r.' |)l:ll. , lrtysIor,r't: i It .1 r : izcr .. lt t i; .l... .i; l!. s t a jc s i : | . l t l . qa t s z,t,r .i }: sz.: t t t r r v a l a l o ni e l l c zpi c c z, c t i s ir r o. St r t r l'lt t r l': l ( ,1 't ',-,'r \ {''\ i'i .l ?':t ,i,cit:' Itttrvicjsz'vnr r-lla rr'ills;:tj licz!lr. !'l:|:':i .)!-Z f.!?::.., l, |. \\t t .,.t ..!ll ii|.; ..!] : I l r t l zk i e pa t l o r t ' nl r i e t r i l r I 1 .r .7 1 '1 .1 1 r {. '., .1 .' |. .|,: .1 l.t . |. : 'l'...: . i r . r . ' . . | l1 i i. r z' :l :; t zt l l t i r - t ll.ji :: " ' ' . .

l'l'f rotmil.r-cnir

|.[pro,::,i.zctti't

itltcrt:stirvj;lko irl'tt:rcsrv \\' trkazyr,vatriu1lar.tyl<trl:rl.tt1,gl1 \Vsz\rstkiclr rozsclrryclr [uclzi. Folit1'czll(: pr:trzeby spostaj si 1lotrzcbarrrii aspiracjarrri inc|ywiclualIt.c,:lc:listlva r.vs1liera iclr za.spakajalrie biznes i clobro po\'szcclltle, lr1.tlti, jako sarno rr,cielcnic Rozrttnu. a calojarvi si A jcclnak to spoleczctistlvo jest irracjorralrre jako calo. |:ocln ellltt roz\,Voj go p ro r.l u ktyrvno zagr aa s'"r'o ow i lu d z J r.: j.go jest zdcllrroci, spok.i i utrzytrry\'any kir:Ir 1lr.ltl.zell j"go rvzrost za|eyod hlokol)ol)rzcz st.al1 grob r.rojtr,v, {. wzrll<i o b1't rvarlia realrryclr rnozlilvoci ''1\'}/[TaszetliA'' _- irlclylviclrtalny, naroclolvy i midz)'trarodor'vy. To blcl. I<or,varrie tak rrre od tego, jal<ic char'a}lter'yzor'r'alo trprzednie, lrrrriej rozlvinite stadia naszcgo spolccz:et,r. sltva * clziaa clzisia.i rrie z por,ycji naturalrlcj i tcclrtticzrr{ nicdojrzaloci, |ccz raczej z pozycji siy. i\,Ioz|.ilvoci (inte|cktualtle i rllaterialne) lvspczestlego .s1roleczeristwa s rriepomiernie wiksze niz kicclykolrviek przccltem - to 7,naczy, e zasig panowania spoleczetist,lva nacl jccllro:;tl< jest bez por wnatria szcrszy ni' przedtenr. Spoeczefistwo nasze 11'yrrinia si tym, ie prze.zrvyciza oclroclkowe siy spoleczlre bardziej za potnoc Teclrnologii ni TerrorLr _.. co clokonuje si na poclrvjnej podstarvie przygniatajccj w1lc|o.i''o,.. i lvzrastajcego standarclu ycia. Sigrricie rlo korzelri tyclr zjarvisk orar, przelradanir: iclr lristor1'cznych altcrnatyw jcst czstkowym. c,elctrl teorii, l<rytyczlrej teorii wsplczcsnego spolccze ristwa ktra analizuje spoleczcristr,vow rvictlejcgo ttyrva.nyc}r,
* Czsto rryrvany przez N{arcusego g as ze n i e , u s p r r k o j e n i e , zla godzen ie z, przyror| i czlowieka Ic c l r n o l o g i a p o r l p o l z dkorva rla ,,llacif;'catiott'., ozn.&cza lvy. rva lki c zlorvieka o byt (rvalki cz. lowie kn termin co jcst molirvc lv rvarutlkaclr, g..ly

i.irj krytyki?

'..'.iyt 'ar r ,vclrc7,y t,eii tratlrl1 ' 1 ' ,' ' .l]t},.!l ,, z.rl,' l1 1 .,j,-.l.!,...| .i . ..tia. I uclu;|<ir :i |:., korrtl,v < :ji'L ccz .iak i s' l tr\,? .|.rr r.r,; rIli,

7, 1rcrr'trtlci;;, clt|gr'1'r,v;rj ttr r ol Si}rll' '.''.:i: ',.::1.. ]' . , . '; * L)fic.in.lr r v sllo s,il- r zorg a.nizotv ar,.in sp i' i,- :.- ,:' i-.i.it:.,;, iii.:' !., |' |,|,i.. 1 si r v r lpo z r 'c.ii clo illlry clr lnoIir..' y ' r:lt i1 :r:s:tl.,' !i' !.' .' ;. r1'clt p:"z}rr}tts7.c'7L si,J, ze tlftl riir' .lc1.'l.ll,': 3Il.'l.r.. .ri;..-i'..1 ',. i : lutlz kicj r ,vaI ki o ll1 ' t; clllrclon' llt.n.!. ii.L i: Iii...:,.l,;..l.., .r. t.l.;i...' .-:i lr tict.z 1' si 'ur '|)l.7 .1 xii1 ' ' 1 2 * 1 1 ' i tl.-' i..,i:1 s1 ,...;.,-]!, .ir:i 1 r.it.t .r.ak r r ycI r a,lter ltat-y.,v . ' ' ,r;ilf,i.li;i. tt' ir: 1 | 1 .' r;nr.;1 i!.i; |' ",.,., ..,.,.... teo r ia spo lccz er ist rv a jcst. k onfi' ontow:,r.n.a z 1 1 1 i' ,i.1 i,;,i:"' .i. lr isto r ycz nej o lliekt 1 ' lv noci, p lo|- llcl)letlt' [1 r- ir;l 1 ..li:rr.il: l:i lV clr ,r 'clt nlitj sca,ch, ta.trt g rJzir: atl.a.li;;r ilrl1 .,!i|' ': i.. -,,.ii w.ar.tocitrjce : l ) si1cl, ii ycic ltrclzkic jest r,varte 1rrz,:i.cill.,.-.],i:. ''.:,.i nroc |;y i 1lorvinlt.o l"ly ttczylti.-.'nc 1y;.'.1t,yirl . i,:.I..',;,.,'..':i. Scl tcr r lcz y r r po dstarr' rt' szt.l}' .icg o\t,' y si|k ' .r irrlelr- .l.{il:rlr..,.' l".' j est o n a pr io r i spolcczlrci tcorii, a od (t.,.1 .^ .jr:g o rz,ucl' ic lo gicznc) jcst oclrzur:c.lL icnr sain::i t. . , i; ; .icst calkicln 2) .sr l, , \\/ datry nl s1 rolcczetist.tt' ieis1 rlir:i rJl t r.1 |t.l"tr. solr1' i r.c'ttkirt:alizacji nr o |iw o ci pr llcps zclria ltrtlzk icg o ,y ci.;.t I:(- ... cI0 -z 5 ' ;:..;i5 |.,.: ty6[1 trro|i."vrr,:i. Kryt1'czlra anilliza nrttsi 1ryyk;rza rr|liC,k!.;.,'''.tl? ir;5..,,'3,. tyc|r scl w, a telt dorvd tna przcllicga ll.t prtll..i:..;3r.,l.r' er npir ycz tr l;611. Of icja.lrre sp nlecze strv o rtra rlr_ r r!i,xg ' l1 - ;".ii ..i)? s1lrairl11,ltlttcpor.l rt'zglrletl: iIr.'cioii'}.trl i .i" !.gj;.li1''I1.
*'. ft:nrritr

nie p osiacla sto(ow traJ; f ) o1 l; r1 ; 1 y i. . rlrrill , re . slab lish, : cl" 1 . .j : ' , p<rlskirlr. I )late grr t. e rr. ca| * j p rat: . ; , . . l' rlrlir' : 1 i. . rT ]J: ! ; l- ! i. . . . . i. . i. . ! : , . - '| iir). . , , rtst. anowiol1v''. [. o. ic ia te, j ak
tcr l n ' i l ttt

z czlolviekienl),

i. . rrntlr si r1 . 1 ' 1 | 1 r. t, !' , r. 1 rj t'1 1 ' .

1r o | ' 111 1. ' li. ' 1. .. 1

i aspira<ji. I)o osignicia l eeze r i s twa , l i k wi d a c j a

j est za spokoien iu j c g o 1lott. zcb , pragrlir:li sp()tego ccltr prorvadzi jakociorr'a przemialla cst a blish m e ntu. (Przyp . tlrrrn. ).

,,tsl ah l t' e h e r L,,, r lk r . c la j :1l:c g n ' . . . ! ;f r :ic

ka pit a list yc zn ego

li

i I
6
I l'ltt ott,t rl.:.rnic

I l'protcad;tnic

(rt'lt ilrtcIc:kturlltt: i ltratr:rialrre. Ilt,qlrt' .|ak ll.tozlla rvykojtr i z:rs1rot'<lzrvcl tc llrlgaclwa rl|;r o1lty,ttt:rlttt:go t.z,),Stir l<oicrria irr1Jlr1vi11ualrr1'clr l)otrzclr i trzclohricti prz)- nti..ft:rll.ier tr:rrr.i lristosllolccz.rt;r lrilttttlll tr.trtlui rrclz.y? .jt:sl" a lris(ori:r jcst r1zicclzilr pr.z.v1lirdktl\lv'clzit cll:,irrir: |'\|C7,n4' ntclzIirvycIt i {akkr'tricczlroci./\ za.tcnt, ktril.c spo.l.,5d drtsi rv1'lir.lrzysl-yrr':rttizr sllosoborv clrgzrtrizor.vittria t1'cztry'clr tl1rtt'rrrall}(:g() szrl1S t;lrr1'clr|lrlgactrv c'[cruja r.rajlvi:ksz rrlzu'oiu?

'I 'r 'c,r 'ia sllcr lccz tr ;r z r tir rL ct' cso\\' at)a I jcst. histcri:czi,ly ri 'r lt.l.r tir tyr r 'atr ti, kt r .r :lr icpclk o.i1 1 g oticj:llrrc s1 lolc:zcii.sl.;7ill!l..l tt.r r r it.tr c,j ri. sil1' r r 'yr ,t:t.clttltv c. \,VarIrlci 1 lr.zy 1 :i.s"lrr.: ti lr1 lt||r .l.lt:l|1'r r ,tllll istr l|.ttic stir.i si f.ltk titrrri, k ir:tl1 ' Z,C S{:li:t tlit 1lr .;:r t.{ ltttllaC]z o ltc [.l;.lll]rzcz Irist,r.rt' ,..' i' ;lr: '.z (. C z1 ' rr' is|.ot,; ''I ...r ll.ct),cz ltr : l).l.q.' ? u ? .c. zi:.i;;li.l 1lr li r;i;1 rv 1 ' g asaj:1 .1 \,l

li.;lnlccz r t:1.

sa tltr..i j,ii

Itrribzr oclporvicclzi no te pytania \,v)'rltaga szcl'cgu vr'stprrycIl za|or: , t\e|>y ziderrt,y{ikolva i okreli lrrrlzliwociolltyrlraltlcgrr rozwoju, krytyczrra tcoria nrtrsi ystalri:r si ocl faktyc;zrre,i orgarrizacji i rvyko r.z zcl1'st a ttsor,r,a spoleczn,vclr bogactrv otaz ocl rczultatr5rv orvej organizacji 'I.;rkie za|oicnic, ktrc odmarvia akcep. i rr'1'k<lrz,ystitrria. t:rcii tl:tltcgo rrtriwclstttlt |aktw jako ostzrtcczlrcgo kotrtaka ,,transcendtlj e1ca'' arraliza l.r-:J<str t t|l)l.tt,\'otnocl.tit:rria, icIr zablokovt'anyclr i zancgolvalryclt flr|<tcirr'\\. rr'ictIc: lrrtl|irr'ocj, na|cy clcl sallrcj strtrkttrry tcorii spolcczrrr..j. ll<iej rnctafiz)'ki l'ozosta.it: olra w ctpoz;,-cji rvobcc rv.sze clrat.aktcrrrtrzrnsccrrrlcrrcii'. lristtlr.ycz|rcgo tlit lll()cy cilc tIlt|byc w zasigu s1rolcczctistrnrit; ,,hIozlirvoci''l}1tlSZ alrstl.zr. ct.larrri praktyki. Poclolltri<: sz l;1'{ clcfilriolva[ny111i ltowanic ocl oficjalrrr'c,lr ilrstyttrcji rnusi by \lyraZClll faktyczncj tcndencji --- to z,naczy ich przcksztalcctric nrusi potrzc|l 1lodstaworvyclrlvarstlv ludtroci. llr, t.zeczyr,r'ist
r 'ferrnilty i ,,trrtlscclrdctrcja'' u1,rvirnc s rvsz.:dzie ozrraczaj ot)c tcnclellcjc w tcorii

yciz, (i rvIaclzl'), kt,5l.e pclj;rrvillji1 si, tl1l':lz 1'cy'j r tc r r 'o I lcc s1,s teItrtto|

iil-r; Pclst,1rtcclttl.iczlri', 7,.;,ci,s'g',.r 1ltlclst.ztrt'1'. citltlcis\'.stt:lttu1lir tto r t' altilr i |< < lorcl1 ,ll' tjii, 3 t.,ti3;il l ii- .i l,)' llg,ollriti |lrli l)! zcz\\' }' ' iE :i;r

;"11 czcsne sllolcczeristrvojest zclolrtc llowstrz)rrr::r.rj ii:.r!::,, .ils-l ,.;l,;\,.:, ._* z,lrtiaIl ztniatr jal<ociow, r113gla,lli' kt r.a" 1
ilttrtl \\I s''r/(.i istocit: i r r st vt lr cje , llc\i: i,

^z l;!l lr,l:I 1lit.l.lr cir r 'sz cll..i ;r ro tcst \\' ilrri9 |ti:;t< rl:.1 ' l' ' ' .)' 1 '.ci;,1 rto]lroci r.lcl tt r.trJtt i 1lalrrlu'a,ltia. 1',Ji'lla it si?, ii; .;'il

o clr r kcyj ncao , 1.lr

no \vc sp osob y ' lud zl;i,:g o isl nir::ri' . | ,, r nia ny sllclcczirej jr:st, try r! llror.r, r:.r' i. P r r r t'sl.r z 1:t)ly'\\'alrz ic I x r l.r lz ici o 5r -ll;lir v1'tl.t l.ozli' illi.tr:o lii:rlIr,:l' .:ii clsiz1 g rri c.ictlr

l ir : 1 .l; ; 1 1 ; 1 . t r : ,'; ; r 1 !il1

strr;t irrtll.rslr.ia.Ittt:gtl Clr:lrr I\.Ta.r:r-l',:'..ii,llfi, i tlgritrrtr il[r.:1tla,cja, tlr vupar t'y'ir r ,vs1'st.o trllo litl' czn1 ' * , zarrili lrllrra' .li.zi1 ).1 t!l1 r.,i-- * \\.ll]iztrc.str zc tvizrtcrrr I)rttcv rvcrvtr.|.rzsiltlcgrr I..i:,li3t-i.;;i rr'iaclczzl () irrtr.:gl.;rcji 1ll.zcciwicrisl'rvl CC) jcst 73,i1,r'..'i;.'1l (cg l: (::,i' lalli' ,..:ill,. j a'k i r var r t lrk ienr rv st.;}!l\' tIr l.r :z tr ltatcr r .r I ir .tkic 1lo r tt'tr atr ie stacliltrrt [orltlcrv atria' sii tc.ll.ii

,,trattsceltclowa.'

}v cmpir1,cztlyln, i pralrtycr:, ktrc \{e r s l m

kryl,1'cztt1'nr scllsie:

c l 1 ' s k u r s u i d z i a l a n ia

rv dartytn spolec.z,clistlvie rt'ykraczaj 1roza oficjaltlc. r.rniu ' liic ru n ku j ego h ist oryc zn ;'ch alte rtrltyw

* rr; ' . ' ir l; ' irrr- t. : ' 1 1 i.i". . " , , llifot'l. isan ttil. icf' lric tlurna(' z )' nly 1 u j illlo . , , 1 r, . - (. () rltllg I r:lly uzn'a'r:. za(, jak rv sJ: / l ; lracc,li. c. ' ' 1 )i1 lr' li' r 7 lt. . . a: ! : lir i(. r' l, lilri- - . t ltr'r:lr 1rartii. I c|z. ic tu b clwicrrt lr' larric c' iclt rtj lI ' lr. ! ; ' : r' lie, o; : altil. : i. ltr! 1 r' . 1|r r. r, lzlric rniclzy lrilni --. tak, ' : iclr ot| : lllr6 {lj 1 , ii rra , | . ; l. , . " ' ' t| . . : \ ! \ . - , . 1 ; ' . .5 i r)()zorlrir. (l'rz1';r. tlunr. )

( r ea Il l y c l r l l l o l i r v o c i ) .

lllprou:ad.zcttic

l'l'l.trouadznnic

j"j clbeclr sy(trrrcjnloc: sl)()l()c7,cristwa ilrcttrstrialrre.gcl,, jok znrienila si pcclstalva |;y l),Jlrlocnc !| pr.lkaz,alritr, kl'ytyki. W slvyclr pocztka.clt, lV 1licrrr'szc ;r:llo wic XIX rv., kiccly lvypracrrH'ala picrr,t'szcpojcia al'tcrtratvlr,, kryt1.ka spolcczctisttva przelnyslolvego o.sigrra konkrt'trrow l storyczlrcj nrecliacji rniclz1' teori i 1rrakt1-k, .Ia rvattocialni i faktarni, potrzebarni i cclanli. Iristorycztra mccliacja pojawi|a si rv rviadonloci i polityczlr}.nr rlrr'clt rvielkiclr k[a.s, kt<irc stanly lraprzecilv clzialzrrrir.r sicllic \v spolcczeristlvie: burua.zji oraz prolctar.iattr. W .(wiecic kapitalistyczrrynr s one wci klasami 1loclstawowymi. Jednakze kapitalistyczny rozn'<ij znrienil strtrkttrl.i filnkcj tyclr drvclr klas w taki spos<ib,ze lric wvrla.ji1 si orrc ju by podmiotami lristorycznyr:h przeksztzrlccti. W nzrjllardzicj rozwilritych rcjolrach wspllczcslrcg() sl)o. cczetistrva naclrzdny interes zaclrolvarria i ulepszctria insty'ttrcjonalnego stal.us quo jeclnoczy bylych prrj,(.cir.vlrikqirt'.W.stopniu, rv jakim postp teclrrriczny zal)ctt'ltia tr'zt.ost i sprijrro spolcczctistrva kapitalistycz,ltcgo, iclca z,llriertryjakociolvcj ustpuje przccl realistycznynri pojcialrri rrie grocej wybuclreln cwolucji. \,v tcn sposrib, r,vobcc llrakrr dostrzcgalrrych sil i podmiotw zmiarry sPo. cczrrtj, l<rytyka zostaje odrzucona z porvrotcnl na w1'.sclki poziolrr abstrakcji. Nie istrricjc adna podstawa, lra ktrcj spotykaj si tcoria i praktyka, myl i clzialanie. Natvct rrajlrardzicj crnpiryczna araliza historycznych altcnratyw lvydaje si rrierealistyczn spektrlacj i ur,vik|anicnr iglr vv sprawy osobistych (rry tci gruporvych) prcfcrc,trcji. A jcclnak: czy ta rricobecrro obala tcori? !V oblicz.u jar,t'nie sprzccznych lakt w, analiza krytyczna naclal poctkrcla, ,c potrzcba zmiany jakociowej jest t,ak .sanlo rraglca, .iok przccltelrr. Kontu jest ona potrzcblla? Oclpo.

.,,'',)'" jcst. r.r'ci tirka Satlla.:s1lo!c:ci:t:lis|.r.,r' rr'icr.l .i1|.,.: :,|! r.^ kazdcnlrl z jego cz|trlrkrv.Polczclrie rvzrosl.tr Ijr,-:r'!l'l|:i..i; lr'zt.Ostcttl zltiszczcrriit; stoczc:llic si lla 1,.,a..,,,,,J,i ^ '.:l;ii;:s ,,.,:'z.l7, :1:;!* l:arl.z';.':i trviciria ; \'yrzcczcrrie si lrrylerrirr, 3{; ;li' przccl tlccl'zj61ni jakichkoluvicl: rvla.,-12; utl;;';vt7-.''.'p.:ri; -- -,'::ir,;si!::r rlzv rv obliczu bez.precedctrsor,vcgo [.rogrc!.v'e .icll.ie, -....'g;!. j.'.il ll.:r l ttr starrorvi rrajbarclzi{ bczstt olrrre oslt.n j:1Jr' lric jc.st raisott. d,tre tcgo spolec.z-clij;|.tt,al lt|]z i.;d,;:rir-. ).-. !rr'-i'.. 5i|/. ltboczrr\'tl.t. Posl.1luj:a. l il'.i.,':.: 1rt.ocltl.kt.cllr ccz.ctis[rva,ktra jcst tlrotol.ctrr rvydilr';(ci ! i1;;l...1.i't, sam?r jcst irracjonahrzr akccp't.i...!i: i ,ir.:|,' Fakt, c olbrzyn"ria n'iqk.szo lurlrirr.{i 'znluszona rlo akccptou'ania tcgo s1;oleezetist.,va., .11ii6:.i1,:ii go rrlniej irra.cjotraltr1'mi tnrlicj gl.lillli'n ptr{c1-.1:1ip, Rozr ,lriclric nriclzr' prar,r'dzirv i {il.|37yt..l $1'ui;rqJ...i1;ttr'{c!1, r''ci1 |,7,cc\|wist.1'tn i bczpc'redrrilrr ilttet.c;e.tr: 1.t)'r.'.;sr:l.il.; .r|.il'.. il;l:si' ;l::i|-;.r,l Znaczlcc. salrto Lo tozt.(slril:nil Jccllrak i',|;:'1r}l|, I-trclzic rtruszj: clcstl'zcc i ztta!.:'!11 v,'ollloClriotte." Il f'll r...,,''. tlr:ogocl lirlszylvd tlo 1rrart,rlzi-',l'c.j vi'ia.:-t'.lltlrrci, illtr:rcsciiv l;ezporcclrriclr J'',|.r;g.1 clo r,L.,z}*\\Jist1,xl1. '.'1;ir!:: i:l'i.iii')' tylko :,'i kolra tt.go rr'tc:cly, gcly i'.\i.''i':! l:otr;:eb.} i':-ill s1:osolltr,ycia, za,rcgo\r'alria poz1'tylurl."lri, i.1'. 5r|;r' t.l-ze|s sii t p':lrzcb '.tila.ic. afi".i;..Ii.r...11'1 cldlrrorvy.\Iallic .;l;;i1 s1locczetislrr,u sturrrii rv takiltt stoi:lriu, lv j.!li.irl .i^.{. iJi;]7., zdolnc ,,dcr.stirrc,zy ctol;ra'' lla cola.z r.viliszs|l''.l? t1.,(ii,.: rvi'kcrz1'stywa rraul<orv;'potlt.l'jprz) 1cr.li' tt!a llr,l;l.::.. podltoju czlorvieka. W korrfi.orrtacji z totaltt1'tn cltal.al.ltcrcill osigll.i;ti r l:zr trc'r.ia'!,.'i...; |..'.:':::'l rt'i.;rit.cgo pl.zcm y$.lr^,'cgc spoteczcristr,r,.a
zost.aje p..tzbarviona ::i'rlr-lo t-rt).tti(.4.!1r!'; iv111rii1t-r'.y,n ll!:|.t.ll1:. t.t:r:rc.IVczlr lt:nze.lisl.tt'a.}'rq|lztria rv)'pclllia 3n.l}.' 5|.1 pr;tlier'r,'a lra.tegr:lic kt.'l'l.1'c:llrr:it:tll ii .ni:llici;ll...i ' n1'r.'!.racji

jny si rv okresie, rv kt rynt 1lott z|sa.f.)r-lr i1.'',"'' i a l!,:t it;l i.j.iv

IO

ll'1'r ,ttt'ttt[lltir

| |.roulad ztnic

lr

sil sl)ol(:cztr1'clr. \v clz.iirl;tltit: .sktttccz.lr)'clt lry'l:r rr;cir:lllrra istocic katcgorir: tt: lryly ncsnt)/\vrlyrllii opozi'c1'j\\1 .srvr',i l.zcczyu,istc:s|)l.7]ccztrtlr:i o|ir.cl:ricyrrri lrylrri 1lrl.i:cizrrrri .<.[zict'r'i It:czt.list t. S:rs1ltl vvit ctrt.rl1ltjs|<it..gr tll.a stclwir..czlr(:g() r,r,yrazaIit korrf.likt rlliostt.y lrrir katc$rol.ia. ,,spolccz(:listlr,o'' tislrvo clzy slbr s1lolccztt i po li t.yczll - okrclala sllolc:czt: jako arrtagolristycz,rrc Poclo|llrir:okl.t:|<:lrilt wobcc 1raristr,r'a. <tzttitc.za.ly .,t'oLtzi tt:r" ,,jcclttr,''.stkit",,,klasA"r,,1)l'/!v:ttlIy", jcsz,cz,c. z ofic.ilrlrlyrlri warltllllic zilrtegrowttlc i sily s[i:l')' Wr.az zc \,Vzr()stctll kallri -_ slcry nal)icia i sprzeczlroci. irrdustrialncgc.r l<atcgorir: tc Ll'zrc11 integracji spolcczeris[r,va trci zllriet.zaj clo tcgtl, by sta si tcr. si\/ kr1't,r'6211 i. lric Zy nli ltr b cl1lerac1j lryrrr i' z rr'ocl ln il ra rlri o piso\|yltl Prl|la-przyrvl.cctria tvrlr katc.gol.iorrrkrytyczrrcj tr.cci, jak trcta zrrstala ztricsir.lna|)rZ(:Z s1ltllccz. z.rozutrtit;rria, stlll(:qo si tlcl lr rzCCzylvisto, .jirko 1loczz1(ktr 1lrzcjawia cofiricic si oct tcorii ztvizalrt:i Z 1lrakt1'k ltistor.1'6711;1 cko. lrryli--_ od kl.1'11'1.1 s1lc:kulrt1'wllci drl abstrakc.1'jrrc.j, rlorr)ii politycznej clo filozofii. l't:n iclt:ologiczny clraraktcr kryt,yl<i H'ytlika z faktrr, iz ana|iza z konicczrloci clokollr,rj: zztt.wlro wobcc kotrstl'trksi z pozy'cji ''zc\,vlltrztryc|t'' lv spolt:cz.t'lisl-rt'it:. tt:ltrlr:trcji tyw'nyclr.izrki r-tt'stl'rrktyrvltyclt przclrryslowc .it:st vvszt'chprz,cNowocz.csnc spolt:czct'tstlt,o tycIr 1lrzcciwicristrv -- i jirktl cr|rl lrikajc tosalll<rcii1 jcst oncl kvvc.stiollo\\'anc.Ptrnkt u'iclzcnia tcorii nic ltloz(: |:y jcdnak purrktcrrr u.iclzcrria czystcj spckulacji. I\,{tr.si b1' spojrzc,tlietlt lristoryczrlynl w tynr settsie, c ugrtrtrt'o. ctzr\'allylll \\' rrie, wykorzystatr)'ch .ieszczc trrozlirr'ociaclr ncgo spolt-cze strva. T.a drvtrz\aczna sytuacja pociga zzt sob jeszc'zc lr'iqkszi, fttrrclantctrtahr ctwuznaczllo. Cz,owick jednous,mia'row-1, lripolldzic osc,ylorr'al rnidzy dwoma prz,ecirvst.ar,r'rrynri tczallri : l ) ,e roz,rvinitc s1loeczcristwoprzcl}lyslor,t'cjcst

ja}lc' ci< lr,r'\,V d aj;1 r' cj si z ,tl.lllr t:1lr tr vstl.z } 'llr r r z,tlriirtr: 2 ) zc islrricja sily i tclrrlt:lrcjt.,lrtlitc |)l.,,l(.\\'idz ir1r :t.z ,r 'sz lr lci, Icr 1ltlr.lstt.zylIIy1\'rllic i t.<lzsadzj,'s1roIclll( )q} 1lr.zet.rva't,; ll1 ' 1 .' rlc[zic:lit:.iaslrtj rltl. Il1 , tlt.< ltllt t.z .t.tis( t't,r l.Nit. s;1tI z .1.. ()itit: tctr ctt.llc.icsi1 tl|lcc,lrc cllloJi sici;ic - _ . it Il:"1lo r t,it'dz i. tt tlcliitrjrr jrsl rl:rr r .r 't .iccln:r r ,l'ctvr ti! ti'zr lrug it' i. Itit' l' rt' szi' t

lttilr tr ica, r r t'sz clkie tr' arttltl.li rr' st p ll.c, k tre trl|llji} z1 1 ^ ji lr' y k clt.z\' s|1 li1 litllC is(r r ir '11 tllir .j ir |tit:a()|.l() lrr,it.k 1 lt.z,< :tr' t.otrt, (lr ll, l,)' c[i.l tr ir :g.r tlit: tlll1 lrrcit..|}v ltl.(lr.. 1 lt' ;:i' 1 ll:rl..l;. ttir' l ctTcl, co $ i rt.:' l:i z lltit:tti st'tua r .j r .:,a ! i-l.j ' (|[ ; t r:' |ll.)7 lI;t

rr,izt..tr,.lllU..:i. i cz r .tttr r si z ll1lcl|;i<'ea , ,,i.. ,,,t],ul.r..i ' i'zn.,:|v s. r ur r ilt cz ,lo r ,r 'icka. to lralv ct k atastt' cfir lli,: sltov ' r-tc[ttjr,: z .llriir r r y. s1 lolcczetisli^ /it: r laliz a ko tr cctr (r uj c si rra t.ozrv ilti t1 .nr. .-\ r ..' .:|61,1'ytlt, \I kt l.y nr tecluriczlr,v ap arat p l.otltlk tji |)l.7',t i tl.r:;tr y|:ucii (z c,o l lZ wik szy lll st:k torcllt atttorrlat1 * za.r' :ii) . ltl'.x. jt: ttir: ja kcl sttirla.calclc1 1O,CZ(:gl!lll1,.-;!t lirlrlic.j<llrtl clz .t.r i,l<t r c tllo g }llt' oclizo[owatrc oc[ s.,v )' clrs1 ' 9 l6 6 ztl1 ' r-|l 1lclI itycz lr yc.lr sktltklv , |ccz raczcj jalro s):stcl)l, I.t.' 1 ry t'lkl.cla'a, llri.ori' zat.rt'lto rczuItaty furlkcjnllo.,r'attia. t.cgl.l i l. r t.tt, |< i r lpcr a,cj c , k t rc :l1'l:t .j lr . lI)u slrr1i g n rc' zin' iia.i;l stltiL l)' trat 1 lr.ocltlk cji zd zir c[l' \\. tir killl. s1ltlI t.cz r :flst lt,ir: !V ja|.it.i ok r' t:ialrit: \ \/ t.:i lttit:|.z.t:, tti;r sit..tr lt:r I it:tl.t11'111

zirj ciet, trlrlitjtlttlcii p tlsIa' rt' 1 ' , tr 'I kr ; sllclI t:cz ltic 1lo tl.z c:Illrc W tcn sl)(). lt.t-z tak c ilr r l),r viclt|alllc p ott.zt:l:y i :rs1 lil.irc,jc. sr j ll z acicr a Spr z (:c7,lro nri ctzv p ry u,atlr i p ttb liczrt;1

po. i spolccztl1'rni lrrictzyilrdyrvictualrryrni cgZ)'st('llcj'

.I'cclrlrclltlgia' 116.'11'r'q.t1' lre,t.sltrv usta'llolVir:rr.i'-r trzcbatni. h..rt'l-lli sl:tlll.:ztrcj fc..rtrr i 1lr.ryjcl}1lr1lg|1 clzir:j skr.tl.ccztl.1'c:!r tclr.-i:rrt:'i't i s1lolt:czncj s'ptijrroci. lVyclaje si, ii, iot.alit.a.r.lrzt j,.:szcze sensic *tqj kotrtroli potu'icrclza siebie lv itruyrn 1.| l}a''.,l1;I si na nrttitj l.ez...'it'ir;lr, Pr7.C7l.{)zl)rz(:strzclriatrie

l2

ll;proutadzutic

I l'ttton,ai:,'ttic

I:l

ialrre oIlszary rviirta, przez tlvorz.t:ltir: Plz.cdirrtlrrstr 1lot|o. bi131i51rv \v rozvvoju kapitalizmu i konrtrnizrnu. VV oblicz,u totalititrnych ccclr tcgo spolcczcristu,a tr':rrly'c1'jlrc pojcic,,nelttralttoci'' teclrnologii nic nrr-le|,y jtlz trtrzytl1al].e. T.echrrologiajako taka nie tnozc by csIizrs. Iolvana ocl zastosowania, do jakiego jcst skicro\'alla.; sl)o. cczeristrvotcchnologiczne jcst systelncm pano\'Ania' ktrjr.c clziala ju r,r'pojEciu i korr.strukcji tecluriki. Sposb, r,v jaki spoeczerlstwo orgarriztrje ycie srvyclr czlorrk1y, za.klacta picrwotny w2hr rrridzy lri.storyczlr,vrni altel.lratywatrti, kt re s4 okrelone Przez oc|zicdziczolry poziom kultury nrateriahrej i intclcktualncj. Sarrr u,vltor jest rezrtltatcm gr.y donrirrujc1'clr ilrtcrcsw. Anj:c-1,1114, u,., o}<relolrc sposoby przcl,.sztaca,tria, Ora.z lr,}'kol.zySt'1'1y^1'.. i innc. a czlolvieka przyrocly, odrzuca Jcst to jcclcn spor d rviclu ,,projekttv'' urzeczywistrriarria 2. .le gcly tylko projckt z,aczyna dzia|a !V sferzc podstawowyclr irrstyttrcji i stosuirkrin', znlierza on do starria si projt.ktclrr rr'y. lcznyln i detcrrnitrowania rozrvoju spolcczc/lstrvir jako caloci. Jako urtiwcrsum teclrrrologiczne, rozrvirrite spolc. czetistrvo l)l.zcmysowc jcst rttrir,vcrsumpoliQc1n1nt, o.stirLnim e(apcrn w realizacji okrclolregoprojektu lristoryczt}c. go - nrianorvicie dowiadczania, przeksztacania i organizolr'ania przyrody lld4ccj t)'lko tvt'orzylvcnr clla I)a. n.ow'ania. w lniar, jok projckt si rozwija, ksztatrrje ol} calc ttltir,r'er.suln dy5|iurslr i dzialania, iIlt.elektualn i rrraterial. lI kultur. \,/rodolvisku tcc.lrnologii kulttlra, 1lolit'yka i ekonornia zlervaj si we rvszeclrolrccny systcnr, ktry
,,projekt'' kadz.ie rracisk na elenlent rvollroci i otlp orvicd zial. noci w llistorycznyln zdcterminolvaniu: wie orl autonomi z przypa<|kowoci. \' takim Co do dalszej sensie termin d1'skusji patrz ten jest uyrvany rv dzie le . J . P. S artre ':r. roz.dz. B, z Termin

\V1.t!:ri'l.l. 1.locIrlaniiri oclr.ztrca r,r'szystkiea[|,c:l.rratyrr'1'. j tcgtl s1:r.lleczcti;;l.:vtl stal-ljliz,tl S)'Stetttu lrrozlirvoci i rt'zl.ost tcclrniczlty rv obrqbic stl.ttlttttr}' postt.:ir i u trzyllr.uj1 |:.r'l.... 'I.cchntllogiczlrir l.acjorllrlrro sta.it: si, l.l..'i':.1i;1.I rvalria. trclc..i 1.lolit1'czl:l. zltlrtt\.clt t'.:ltr.lt:tt'. w rozwattniaclr d<ltyczc),cltcl.-ll.lt.zc c1'rvilizacji pr.zern1l5|..'t^.'tj l.zar-ll;r.l cji r.ozrr.irritcj 1i'l.|'t,i',.alrjlll ,rclirotvietlnic oclsylacze. N'Iatcl'iarlj,,tt. zcl-;rani i 1-''1.ri:;':ri' \\' olbrzlrlrlilj litcl'aturzc socjologiczlrtj i psycliolqsil;i.r".i, 11111k1;'"r'cgc ctotyczcej tcchrlologii i zmialry s1rolt:cztrej., 't il'zeclzania, inicja tyrv nkcy'jnyclt, zrtrian \r' cllal'a lrt.;r ;c r.rboczcj i ctc. sily -[.strrir:jr: |)l.irc1l pl.zcnl)lslolvcj ',i.it:l -* t:rliiclr.!:tl:l]rac(: nicictcologicznl'ch analiz tych to[1r*ir.t' .].he l[odern Colporat,ion nd l,lit'o,!el,rt;ljcrlc'a i l\{.canszr 'J.clnliot'ary Natiotutl iir-.:l(ongtcsu raporty 76-9o !tct"t),, ' qf licononic l'ctl:e.r', rrr;rnic Corunlit.tcc: Con.central.iott n:rl-;li a;id iltaior 7.crill:n,c:]ii.,,,! ./lttt,onmtiolt klrcjc /\F"[.,.CIO t: Change, lccz takze News and Lct,t,ersoraz ()orrc:i:et,r{r':;, (: 1i';1,,11r1if, ,1'lt'l.rtlt;1 cli \\' I)ctl.oit. Pl.a.grr poct|rr l];.l (j. \Irighta lv.Iillsa ora7 sttrtlirv s1rr:|;'ll;lj:l.r:yc.lr si.r.',::|1 ..t;li:lrtii. lll)t.oszczcti,1ri.z,csal1', z dczrrprol;at z l)o\^/odlI karskiego splycclrirr -* clo t.j liategclr.ii rra|cz; !'x.ttct.:,i'l, Itackarcla 'The Iliddett Persuaders, Tlte ,Status Seclccrsi I lw Orgoni.lai.itli llraste IIakers; Williarna I-I. Whvtc'a'I"ln State. fl11r,','rrc, br:rk JIan; Fl'ccla .I. C.]ooka The l4'o'tfa.re sprar,i'itl., ,r'. l<r.l;i.'.11i1.; rr. t'ycll 1lracacIt arlalizy teorct1'czrrc.i ltiCttia'"t'ttitlllt'. <.l1lisy'ur'alr1lg|' lr'al.ulrk rr 1lozo.st'n-i;1 .i'.t|;i;'|:..: ....1lr; |-:r!:1, \\:a.l.l1rt.l.;onI za rlr<irvit. sic[:'i';,. t1'rlr si pozrt'oli .jt:li |}1'<i lrlot: rrajl.la-r'rleir.'i wyI}}o''\Jlle. ri'ysta.rcza..ico ;'.l:l''licl. t.r;lt:ivizjq: i slrllryrvrrjcy cloivct otr.zynlarlr1'clg|r!aj;1c r.\' ,.i:iil;"l przct g;ot!zir; clrajc l.aclia AI\,I llit:1rr.zcrrvattic: kilkrr dn.i bez lr,ylczallia progl'a.tllrv t'r'l'.llll1.iir4.):..;ll.