1)Teoria e Trektis strategjike?

Teoria e tregtise e ka pranuar prej kohesh qe qeveria munde te luaj nje role te dobishem kur tregjet nuk jane krejtesisht konkurruese.Kjo teori tani eshte shtrire ne rolin e qeveris ne tregtine nderkombetare.Kjo rryme mendimi ne rritje quhet tregti strategjike.Egzistojne rrethana specifike qe lidhen me konkurrencen e paperkryer,ne te cilat mundt te zbatohet tregtia strategjike te cilat ne I paraqesim si qmimi, perseritjadhe faktori I jashtem. 2)Teorite e Tregtise Nderkombetare a) Merkantelizmi eri ne vitet !"## teorite e tregtise ishin krysisht si rezultat I filizofise ekonomike dhe politike me emrin $E%K&'TE(I)E$. *ipas kesaj teorie mbi tregtine nderkombetare fuqia dhe pasuria e nje vendi varet nga thesari +usually gold or silver, qe keto vende jane ne gjendje ta akumulojne, sipas tyre kjo arrihet+akumulimi I pasurise pra te thesarit, kur nje vend eksporton me shume se sa importon. -bjekt I merkantelisteve ishte rritja e suficitit tregtar. .asuria e akumuluar nga keto vende perdorej per ushtri dhe per mbrojtje. &kumulimi I pasurise+suficitit tregtare, vazhdon edhe sot duke u quajtur neomerkantelizem dhe objektiv I tij eshte jo vetem qe ky akumulim I pasurise te perdoret per mbrojtje por eshte me komplekse si rritjen e nivelit te punezenies, akumulimin e investimeve kapitale ET/. b)Teoria klasike e tregtise Kjo teori e tregtise tregon dhe shpjegon shkaqet dhe efektet e tregtise. *hume mallra importohen nga kerkesa per to, ne nje kohe kur ato nuk mund te prodhohen ne vend. *humica e mallrave mund te prodhohen ne qdo vend mirpo qdo vend e ka epersine ne disa prodhime e disavantazh ne disa tjera. Ekonomistet klasik ne krye me &dam *mith dhe %ikardon argumentuan se te gjitha vendet do te fitonin nese secili vendos te prodhoj mallra dhe sherbime duke I shfrytezuar burimet qe I kane ne epersi. . *ipas teorise klasike qdo vend duhet te specializohej per prodhimin e produkteve dhe kryerjen e sherbimeve aty ku ato kane epersi. Ky veprim do ta qoj vendin ne produktivitet dhe efektivite me te madh dhe net e ardhura me te larta me te cilat mund te paguhen importet nga jasht te produkteve dhe sherbimeve te cilat jane te specializuara vendet tjera dhe te cilat I kerkojne qytetaret e vendit baze. 3)Politika dhe ligjet .olitika dhe ligjet luajne nje role shume te rendesishem ne biznesin nderkombetare .'ganjehere edhe planet me te mira shkojne shtrember si rezultat I ndikimeve te papritura politike dhe ligjore, nderkohe qe mungesa e parashikimit te ketyre faktoreve mund te shpjere ne mos realizimin e asaj qe mund te ishte nje sipermarrje e suksesshme biznesi.*igurisht nje ambient I vetem politik dhe ligjore nuk egzistone.0endimmarresi I biznesit duhet te jete I vetedijshem per faktoret politik dhe ligjore ne nivele te ndryshme. &mbienti politik ne shumicen e shteteve synon te ofroje ndime te pergjithshme per perpjekjet nderkombetare te biznesit te firmave qe I kane zyrat qendrore brenda shtetit. Tre fushat kryesore te aktiviteteve qeveritare qe jane shume te rendesishme per mena1himine bizn. 'derkombetare jane 2embargot dhe sanksionet tregtare,kontrrolet e eksporteve dhe rregullimi I aktivitetit te biznesit nderkombetare. 4)Mjedisi politik dhe ligjore? Ne qdo vend ka rreziqe politike por niveli I rrezikut ndryshone nga njeri vend ne tjetrin.'e pergjithsi rreziku politik eshte me I ulet ne vendet qe kane nje te kaluar te gjate stabiliteti politik. %reziku politik eshte me I larte ne vendet qe nuk e kane kete te kaluar. $egjithate nje numer vendesh qe ne pamjen e pare dukeshin se kishin stabilitet politik, shume shpejte jane perfshire nga levizje popullore masive qe ishin shprehje e pakenaqesive ne vite te popullsise. Egzistojne tri +3, lloje kryesore te rrezikut politik2 4%reziku I pronesis qe ka te beje me pasurine dhe jeten ,

4%reziku operativ qe ka te beje me pengesen e punes normale ne nje firme, dhe 4%reziku I transferimit qe hapet kryesishte kur behet perpjekja per te transferuar fonde midis vendeve te ndryshme. 5)Tregjet ne tranzicion dhe integrime? *humica e rritjes se ekonomis globale do te mare vrull nga rritja e tregjeve ne rajonin e paqesorit aziatik. .erfitimet nga tregtia e lir dhe nga stabilizimin i kurseve te kembimit realizohen vetem nese vendet jan te gatshme te leshojn diqka nga pavarssia dhe autonomia.*hume vende si ato te 5E kane arritur ne nje nivel te larte integrimi te ekonomive te tyre megjithat sovranitetit mbeter i forte.'atyra dhe shkalla e lidhjeve ekonomike midis vendeve percaktojn nivelet e integrimit ekonomik. )!ormat e angazhimit ne "iznesin Nderkombetar# Kur nje kompani don te hyj ne 5iznes 'derkombetar ajo duhet te vendos per format e ndryshme te hyrjes ne binznes me vendet e huaja. Kategorite kryesore te biznesit nderkombetare jane2 $%ksporti$importi & mallra'e$Eksporti I mallrave eshte kur mallrat dergohen jasht vendit per tu shitur ndersa imporit I mallrave eshte kur mallra bihen ne vend. Keto +dergimi jasht dhe prurja ne vend e mallrave, quhen edhe eksporte4importe te dukshme pasi qe jaje te mira materiale te prekshme dhe ato shihen gjate hyrjes dhe daljes ne vend ose nga vendi. Kompanite me shume jane te angazhuar me eksporit4import te mallrave se sa me forma te tjera te biznesit nderkombetar, kjo me se shumti ngjan te ndermarrjet e vogla. $%ksport$importi & sherbime'e$Kur mirren te ardhura quhen eksport I sherbimeve nedersa kur paguhen quhet import sherbimesh,vetem ne nivel nderkombetare. $eqe sherbimet nuk jane te premkshme ato quhen edhe Eksport4importe te padukshme. Eksport4importi I sherbimeve ka forma te ndryshme si2 a, 6dhtimet, turizme dhe transporti nderkombetare b, .erformanca e sherbimeve c, .erdorimi I pasurive $&n'estimet e h(aja4investimet e huaja kan formen e investimeve kapitale dhe ndahen ne investime te drejteperdrejte te huaja dhe ne investime portofol. a) &n'estimet e h(aja te drejteperdrjeta+I 7,4jane ato investime qe I japin investitorit kontrollin e kompanise se huaj. 'ese dy ose me shume kompani ndajne pronesine e I 74se kjo quhet ndermarrje e perbashket ndersa nese njeri perj partnereve eshte shteti I 74ja quhet nderrmarrje $I8E. I 74ja eshte angazhimi me I madh qe mund ta bej nje kompani vendase ne biznesin nderkombetare sepse ketu inevstohet jo vetem capital por edhe transferohet personeli dhe teknologjia. b) &n'estimet Porto)ol4/ane investime jasht vendit qe nuk I japin investitorit kontrollin e kompanise. )akonisht keto investime kane te bejne me blerjen e askioneve ne nje kompani ose me blerjen e oblgiacioneve nga investitori. Keto investime jane te rendesishme per kompanite qe nuk kane operacione te gjera nderkombetare. c) *leancat strategjike4/ane marrveshje me rendesi strategjike qe behen midis dy kompanive te marra vesh. d) +orporatat sh(mekombeshe+K*7,4/ane kompani qe marrin iniciativa globale ne tregjet e huaja. .ra ato jane te gatshme te provojne tregjet dhe produktet ne qdo vend te botes. Kategorete si eskport4importi I mallrave, eskport4importi I sherbimeve dhe Investimet I tregojne nsakcionet e t,re nderkombetare-jasht 'endit).

/)Teoria e ciklit jetsore te prod(ktit Teoria e vilklit jetesor te produktit e %ajmond 0ernonit,ka aplikim te rendesishem edhe per investimet e drejteperdrejta nderkombetare.0ernon thekson se modelet e tregtis dhe te investimeve nderkombetare varen nga staid I cilkit te jetes se produktit te firmes.kjo teori sygjeron qe zhvillimi I produktit te ri te inovuar ka me shum te ngjar te behet ne vendet e industrializuara. 9aza !, produkti i ri4ne kete faze zhvillimi i produktit nuk eshte i standardizuar, per ket arsye kostot jane shune te larta 9aza:, produkti ne maturim4 nderkohe qe produkti zhvillohet produkti zhvillohet, procesi i tij behet gjithnje e me shume i standardizuar.0ermoni argumentonte se firmat ne kete faze perballen me nje vendim kritik ose te humbas pjesen e tregut ndaj prodhuesve te huaj. 9aza 3, produkti i standardizuar4 ne kete finale produki eshte tersisht i standardizuar ne prodhinin e tij. 'ormat e fitimit jane te ulta dhe konkurenca eshte e eger. 0)+artelet dhe llojet Karteli ;sht; nj; asociacion i prodhuesve t; nj; produkti t; caktuar. $arr;veshjet p;r <mimet e mallrave p;rfshijn; shit;sit dhe bler;sit t; cil;t lidhin nj; marr;veshje p;r t; mena1huar <mimet e mallrave t; caktuara. &*E&' + *hoqata e 0endeve t; &zis; /uglindore, 2 Indonezia, malajzia, 9ilipine, *ingapuri, Tajlanda, 5runei. -.E= +-rganizata e 0endeve e1portuese t; 'aft;s,2 &lgjeria, Ekuadori, Indonezia, Irani, Iraku, Katar, Emiratet e 5ashkuara, 0enezuela, >aboni, &rabia *audite. Kartelet dhe marr;veshjet mbi <mimet e mallrave2 p;rcaktojn; <mimet e mallrave ne vendet n; zhvillim dhe n; ato t; zhvilluara. 0endet e zhvilluara eksportojn; produkte finale, nd;rsa ato n; zhvillim eksportojn; produkte par;sore ose gjysm;finale. Kartelet definojn; <mimin p;r t; eliminuar konkurimin n; <mime nga vendet e ndryshme2 psh -.E= tenton t; definoj; <mimin e naft;s. Etj 1)2hpjego rreg(llimin e sjelljes ne "iznesin Nderkombetare? .ercaktimi i asaj qe eshte e pershtatshme eshte e ndryshme nga njeri vend ne tjetrin dhe nga njera qeveri ne tjetren. 'je nga fushat kryesore ne te cilen qeverite mund te perpiqen te kontrollojne aktivitetin e biznesit nderkombetar dhe bojkoti. .er shembull shtetet arabe perpiluan nje liste te zeze te kompanive qe kane marrdenje me Izraelin. 5ojkotet mund te nisin edhe nga konsumatoret ose ligjvenesit e pakenaqur. 9irmat qe ushteojne aktivitetin e tyre jashte vendit preken edhe nga ligjet kunder dhe korrupsionit .ne shume vende pagat app nderet jane pjese e jetes dhe si shperblim per sherbimet qeveritare pritet ?vaisja e rrotave ? . .er kete arsye dhume kompani qe zhvillojnr biznesin jashte vendit vazhdimisht janr te detyruara te paguajne ryshfete ose tu bejne ndere zyrtarve te huaj me qellim qe te perfitojne kontrata 13) Tregjet 2pot 4 !or5ard 4 6ption4 !(t(re Tregjet 2P6T sherbejne per blerjen ose shtijen e valutave pra kembimin e valutave dhe ky kembim me se shumti behet brenda dy diteve afariste+t@o bussines days,. Treg( & 'al(ta'e !or5ard I mundeson pjesmarresve blerjen ose shitjen e valutave ne date dhe kurs te kembimit te specifikuar, pra ky kembim I valutave ne kete treg behet ne te ardhmen brenda 3#, A#, !"# diteve dhe duhet cekur se monedhat kryesore kembehen ne keto tregjje. Treg( 6ption ne tregun e valutave option pjesmarresit I jepet e drejta per ta blere ose shitur monedhen me nje qmim ne afatin e percaktur. Tregu 9uture 'e tregun e valutave 9uture eshte njejt si ne tregun 9or@ard vetem dallon ne sasine minimale te monedhes me te cilen mund te futesh ne kete treg valutore , ne tregun 9uture sasia minimaleme te cilen mund te futesh eshte me e vogel se ne tregun 9or@ard. Ky treg u mundeson edhe firmave te vogla te kyqen ne te.

13)Ne'oja per biznes nderkombetare? .'je komb I cili nuk behet pjese e e tregut global e ka te garantuar renjen e peshes ekonomike dhe pekeqsimin e standardit te jetes se shtetasve te tij.*hpejtsia kreativiteti dhe inovacioni shume shpeshe jan bere me te rensesishme per suksesin nderkombetar se sa madhsia e kompanise.5iznesi nderkombetar ju ofron kompanive tregje te reja..randaj nje kombinim midis biznesit local dhe ati nderkombetar ofron me teper mundesi zgjerimi,rritjeje dhe te ardhura sa sa duke u mbeshtetur vetem tek nje biznes local.5iznesi nderkombetar lehteson levizjen e faktoreve te prodhimit perveq tokes dhe u siguron mundesi sfiduese punesimi me aftesi proesionale e siermarrese. 11)7idhjet e sotme globale ? 5iznesi nderkombetar ka krijuar nje rrjet lidhjesh perreth botes qe na bashkojne net e gjitheve Bshtetet institucionet dhe individet4me afer se kurre me pare.Keto lidhje bashkojne tregtine , tregjet financiare,teknologjike dhe strandardin e jeteses ne nje menyre te pashembullt.'grica ne brazil dhe efekti I saj mbi prodhimin e kafes ndjehet ne te gjithe boten. 12)8ka eshte 9lobalizimi? >lobalizimi eshte proces ne zhvillim ku shtetet kombet te pavarura jane duke u nderlidhur ndermjet veti ne nje tersi globale. Komponentet kryesore te globalizimit jane2 >lobalizimi I tregeve dhe >lobalizimi I produkteve >lobalizimi EK-'-$IK4eshte process ku ekonomit nderkombetare po shkrihen ne nje system te ndervarur ekonomik global. 1/)+()izimi & importe'e? *humica e vendeve kudo neper bote kane te pakten nje pajtim siperfaqsore me parimet nderkombetare .megjithate shume vende I n1jerrin pengesa te konsiderueshme tregtis se lire me anen e barrierave dhe kontrolllit te importeve .ato gjenden kryesishte ne vendet qe vuajne nga nje deficit I madhe tregtar dhe probleme te medha me infrastrukturen.Kur vendet nuk arrijne nje marrveshje vullnetare per te rregulluar fluksin e tregtise dhe te investimeve ato shpesh vendosin kuota dhe tarifa per produktet e inportuara,qe jane perkatesishte kufizime sasiore te importit dhe taksa mbi qmimin e produktit te importuar. 10)"(rimet e njoh(ri'e k(lt(rore ? Koncepti I dijes mbi kulturat eshte I gjere dhe I shumanshem.njohurit per kulturat mund te percaktohen sipas menyres qe perfitohen,informacioni faktik apo objektiv merret nga te tjeret ndepermjet komunikimit,kerkimit apo edukimit.'johurit nga pervoja nga ana tjeter mund te fitohen vetem duke perfshire ne nje culture te ndryshme nga ajo vetiake. 11)T%6:&* % *;*NT*<=&T +:*=*2>%2? :&+*:?6 vuri re se edhe pse nje vend kishe avantazh krahasues ne prodhimin e njerit nga dy produktet ai duhet te ishte relativisht me efektiv se vendi tjeter ne prodhimin e nje malli sesa te nje tjeter.%ikardo e quajti kete avantazhi krahasues.=do vend keshtu do te kishte avantazh krahasues ne prodhimin e njerit nga dy produktet dhe te dy vendet do te perfitonin duke u specializuar tersishte ne nje product dhe duke treguar per tjetrin. 23)T%6:&* % *;*NT*<=&T *P267>T?$*dam 2mith '(ri re ne disa shtete per shkak te a)tesi'e te p(ntor'e te t,re ose cilesis se b(rime'e te t,re nat,rore.m(nd te prodhonin te nejtat prod(kte me te tjeret me me pak ore p(ne4ai meriton ket lloj rendimenti a'natazh absol(t.