Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
ixhqla; .Ks;h
.=re udf.damfoaY ix.%yh
13 jk fY%aKsh
^2010 jif isg l%shd;aul f&
.Ks ; fomd;fka ; = j
oHd yd ;dlaIK mSGh
cd;s l wOHdmk wdh;kh
uyr.u
Y%S ,xldj
ixhqla; .Ks;h
.=re udf.damfoaY ix.%yh
13 jk fY%aKsh ^2010&
ISBN
.Ks ; fomd;fka ; = j
oHd yd ;dlaIK mSGh
cd;s l wOHdmk wdh;kh
fj wvh : www.nie.lk
uq Kh(
ii
WmfoaYkh
wdpdh Wmd,s t' fiaor
wOHlaI ckrd,a" cd;sl wOHdmk wdh;kh
u,a ishU,df.dv uhd
iyldr wOHlaI ckrd,a" oHd yd ;dlaIK mSGh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
wlaIKh
,d,a' t' fisxy uhd
wOHlaI - .Ks; fomd;fka;=j
oHd yd ;dlaIK mSGh
cd;sl wOHdmk wdh;kh
inkalrKh
fla' .fkaI,sx. uhd
12 - 13 .Ks; jHdmD;s lKavdh kdhl
Ihud,d lgqj
12- 13 fY%aKs .Ks;h jHdmD;s lKavdhu
fla' .fkaI,sx. uhd
' mS' t' c.;a l=udr uhd
t' tka' mS' mSia h
' t,a' lreKdr;ak uhd
v' whs' ' r;akdhl h
tia' rdfkaka uhd
ma;s .=KjOk fuh
Ihud,d ixialrKh
1'
2'
3'
wdpdh v''vjqkaofialr
4'
5'
NdId ixialrKh
' t' .=Kr;ak is,ajd uhd" Wm.=re" fndah uOH uyd oHd,h" lvqfj,
mrs.Kl joka ieliqu
v' t' Old h
tia' mS' ,shkf.a h
vi
mgqk
mfoh
msgqj
01'
m<uqjeks jdrh
01-21
02'
fojeks jdrh
22-41
03'
;=kajeks jdrh
42-65
04'
67-84
05'
85-87
06'
wdY%s; .%ka:
88
vii
m<uqjeks jdrh
ixhqla; .Ks;h I
ksmqK;d
ugu
11.3
bf.kq M,
1'
;d;a;al
ixLHdjl
udmdxlh ^ksrfmalaI w.h&
w: olajhs'
jdrh)
(m<uq
(m<uqjeks jdrh)
ld,fo
.Kk
06
f,i w: olajkak'
2'
my; oelafjk m
fuys
jk m jQ ksh; f'
(i) hj
(ii) m%ia;dlj
my; oelafjk wdldrfha wiudk;dj,
i` l=,l fiug isiqka fhduq lrkak'
fuys
f'
2
jk m jQ ksh;
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
ld,fo
.Kk
ir, fLdj
27.1
1'
iy
fLdf wkql%uKh
f,i w:
olajkak' fuys
ir, fLdjla x wlaIfha Ok Ydj iu.
jdudj;j idok fldaKh k tu ir,
fLdf wkql%uKh
nj myod
fokak' fuys
igyk( y wlaIhg iudka;r ir, fLdjl
wkql%uKh w: fkdoelaf'
2'
wkql%uKh m yd wka;(LKavh c jq
ir, fLdjl ilrKh
yryd hk wkql%uKh m jk
ir, fLdjl ilrKh
iy
,laIH yryd hk
fuys
fLdf ilrKh
jk g ir,
.
idOdrK wdldrh
05
ksmqK;d
ugu
27.2
bf.kq M,
ir, fLd foll fok iudka;r fkdjk ir, fLd foll fok
,laIHh fidhhs'
,laIHh fiu i`oyd wkqrEm ir, fLdj,
ilrK i`h hq;= nj fmkajd fokak'
2'
27.3
1'
02
iy
iudka ; r fkdjk ir,
fLd foll fok ir, fLd foflys fok ,laIHh yryd
,laIHh yryd hk kEu hk ir, fLdjl ilrKh
ir, fLdjl ilrKh
jHq;amkak lr .eg
wdldrfhka jHq;amkak lrkak'
i`ug Nd; lrhs'
fuys
yd
mrd;Ska f'
.eg i`ug isiqka fhduq lrkak'
ir, fLdjla yd
we;s ir, fLdjla
wkq n oa O fhka ,la I H foll iy ( x2 , y2 ) ,laIH folla we;s g tu
,laIH ir, fLdf tlu me;af;a fyda
msysu y`kd .kshs'
fome;af;a u wkqj
>
<
02
nj fmkajd fokak'
1'
ir, fLd folla w;r ir, fLd folla w;r fldaK folla we;s
fldaKh w: olajhs'
nj;a idudkHfhka tlla iq fldaKhla o
wfkl uyd fldaKhla o jk nj;a m%ldY
lrkak'
2'
27.4
wkql%uKh
02
yd
iudka;r jkafka
ku muKla nj;a
k yd
(ii) ,n jkafka
k yd ku
muKla nj;a fmkajd fokak'
27.5
1'
10
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
hkq mrd;shls'
,laIHfha isg
fLdjg ,n r
ir,
nj fmkajd
fokak'
yd
iudka;r ir, fLd fol w;r ,n r
nj wfmdaykh lrkak'
3'
ir,
fLdjla
u;
ir, fLdj u;
,laIHhl
m%;snh
,laIHhl m%;snh
jHq;amkak lrhs'
fmkajkak' fuys
4'
nj
.
nj fmkajkak'
jD;a;h
28.1
1'
2'
nj ,nd .kak'
02
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
3'
jD;a;hl idOdrK
ilrKh jrKh lrhs'
jD;a;hl
idOdrK
ilrKh
wdldrh jk
nj o
lrkak'
4'
28.2
yd
,laIH YalNhl
jD;a;hl
YalNhl
fofl<jr
,laIHj, fofl<jr jk jD;a;fha ilrKh
LKavdxl okakd g jD;a;fha
ilrKh fidhhs'
nj fmkajkak'
01
,laIHh yd
jD;a;h
we;s g ,laIHh jD;a;fhka msg;" u; fyda
we;=<; u wkqj
>
<
nj fmkajd fokak'
28.3
1'
ir, fLdj iy
jD;a;h
i,luq'
(i)
S = 0 yd U = 0 i`f ,efnk x
fyda y ys j.c ilrKfha fplh
ie,lSfuka
03
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
ld,fo
.Kk
jD;a;h
u;
ys iamYlh
nj fmkajd fokak'
28.4
1'
jD;a ; hlg ms g ;s k a ms y s
,laIHhl isg jD;a;hg we`
ms y s
iamYlhl . fidhhs'
iamYlhl .
msg;ska
04
.kak'
2'
ndysr ,laIHhl isg jD;a;hlg ndys r ,la I Hhl is g jD;a ; hlg we`
we` ia m Ylj, ilrK iamYlfha ilrKh ,nd .kak'
,nd .kshs'
3'
,laIHfha isg
jD;a;hg
we` iamYlj, iamY cHdfha ilrKh
nj fmkajkak'
u.ska S = 0 jD;a;fha yd
ir, fLdf fok ,laIHh yryd hk
jD;a;hl ilrKh ,efnk nj myod
fokak' fuys
hkq mrd;shls'
03
10
ilrKh jrKh
28.5
lrhs'
28.6
1'
(i)
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
ld,fo
.Kk
3'
28.7
ilrKh
jrKh lrhs'
iy
02
1'
03
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
wp,
fLdj
fla;=lj, ilrK
jHq;amkak lrhs'
jQ
wdldrhg
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
u.ska ,efnk nj
fmkajkak'
fuys
g nyqj,fha iamYfhdakauqL
tlsfklg ,n nj o nyqj,fha ilrKh
nj o fmkajd th
iDcqfldaKdi% nyqj,hla f,i y`kajk nj
o mjikak'
iDcq f lda K di% nyq j ,fha
ia m Yfhda k a u q L wla I f,i f.k tys
ilrKh
fuys
10
hkq mrd;shls'
ld,fo
.Kk
ixhqla; .Ks;h II
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
(m<uq
jdrh)
(m<uqjeks jdrh)
ld,fo
.Kk
ldhh" Yla;sh
31
.0
1'
2'
n,h u.ska
cos
=
nj fmka j ka k ' ldhh wYhla nj
mjikak'
ldhfha udk M L2T-2 nj o tallh cQ,a
nj o mjikak'
1 N n,hla jia;=jla u; fhfuka n,fhaa
la
Wmfhda.S ,laIHh n,fha Ydjg
ia:dmkh f tu n,h u.ska flfrk
ldhh ksgka gr 1 fyj;a cQ,a 1 la
f,i w: olajkak'
1k =10 J
J 00
3'
08
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
4'
5'
nj ,nd
.kak'
jia;jl msyu ksid thg wh;a jk Yla;h
=
s
s
Nj Yla;sh f,i y`kajk nj fmkajkak'
ixia;sl n, lafIa;%hka y`kajd tjeks
lafIa;%hl h msysul we;s jia;=jl Nj
Yla;sh" jia;=j tu msysf isg iu;
msysug f.k taf lrk ldhhg iudk
nj mjikak'
6'
Nj Yla;sh w: olajhs'
7'
%
s
.=re;ajdlIK Nj Yla;h .=re;ajdlIK lafIa;fha iu; msyulg
s
h Wila by<ska we;s ialkaOh m jk jia;jl
=
meye,s lrhs'
Nj Yla;sh mgh nj o iu; msysug h
rla my<ska we;s ialkaOh m jk jia;=jl
Nj Yla;sh -mgh nj o ,nd .kak'
8'
12
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
9'
=
ixia;sl n, meye,s lrhs' n,hla hgf;a hlsis jia;jla tla ia:dkhl
isg ;j;a ia:dkhlg f.k hdf flfrk
ldhh jia;j .uka lrk fmf;ka iajdh;a;
=
k tu n,h ixia;sl n,hls'
^Wod( .=re;ajdlIK n,h&
311
.
1'
cjh
cjh" tys udk iy tall ldhh lsf iS>%;djh cjh f,i w:
w: olajhs'
olajkak'
cjfha udk
07
nj myod fokak'
3'
31
.2
1'
ksh; n,hla
wdf.S l%hdj meye,s lrhs' jia;=jla u;
s
;=< we;s lrk wdf.h
w: olajkak'
13
ld,hla
f,i
08
ksmK;d
q
ugu
bf.kq M,
iQ;h
%
=
fh .uH;d ixia ;s jia;jla fyda moaO;shla u; hlsis Ydjlg
ndysr n, fkdue;s k tu Ydj Tiafia
uQ,Ouh m%ldY lrhs
tys .uH;dj ixia;sl f ^fkdfjkia j
mj;S& fuh fh .uH;d ixia;s uQ,Ouh
f,i y`kajd fokak'
4'
31
.3
1'
2'
14
15
ksmK;d
q
ugu
3'
Wod(
.egqug fudfyd;lg
fmr
.egqug fudfyd;lg
miq
4'
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
1
31
.4
1'
;,hla u; p,kh jk
wxY=jl fldaKsl m%f.h
iy fldaKsl ;ajrKh w:
olajhs'
P
10
15
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
ldiSh LKavdxl iy
O%ejl LKavdxl w;r
inkaOh ,shka ffoYsl
.Ks; lu yiqrejhs'
O
P ys O%ejl LKavdxl
o" ldiSh
LKavdxl
hehs o .;a g
16
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
nj o"
nj o
, l g
,n nj o fmkajkak'
3'
jD;a;hl p,kh
wxY=jl m%f.h
;ajrKh fidhhs'
jk
iy
iy
;a j rKh
hkm% ; s M ,
jrKh lrkak'
<
O
m%f.h
;ajrKh
m%f.h(
iamYlh Tiafia l%shd lrk nj o
;ajrKh(
1
.
2
.
17
nj o
ksmqK;d
ugu
4'
iamYlfha Ydjg
m%f.h
iy ;a j rKh
fla k a h
5'
6'
31
.5
1'
m%f.hla
nj;a
2'
m%f.h
;ajrKh
<
10
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
;j o" tu p,s;hg
1' Yla;s ixia;s kshuh fhfuka m%f.h
fidhd .; yels nj o"
2' flakh Ydjg
a
p,s; ilrKh
fhfuka wNs,N m%;lhdj R fidhd .;
s s%
yels nj o rEm igyka weiqka meye,s
lrkak'
uqjg lsisu gl jD;a;dldr lh w; yer
hd fkdyels neka uqjg imQK jD;a;hla
f.jd hdug wksjdh wjYH;dj lfha by<u
,laIHfha uqf m%f.h Y=kHhg jvd Yd,
u nj o myod fokak'
;j o by; wjia:df m%f.h Y=kH jqjfyd;a
v
uqj by<u ,laIHfha ksi, jk nj o
meye,s lrkak'
u hkq uqf my<u ,laIHfha m%f.h k"
k uqj imQK jD;a;hla
()
a
f.jd hk nj o"
k by<u ,laIHfha ksi,
()
b
jk nj o
()
c
3'
T P
A
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
1
.
fug
ug
jk ksid ;ka;=j yelsf,a'
wjia:df ;ka;j yels,S .shfyd;a
=
v = l%
wlaIh u; 0 shd lrk tlu n,h tys nr
muKla ksid wxY=j m%laIsma;hl m:h f.jd
hk nj o
g
3
.
4'
20
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
()
i
i
21
fojeks jdrh
ixhqla; .Ks;h I
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
(fojeks jdrh)
(fojeks jdrh)
25.1 1'
wjl,kfha m% ; s j ; $
k"
hkq
m%;sjHq;amkak l%shdj,sh
f,i wkq l ,kh w: m%;sjHq;amkakh nj olajkak'
olajhs'
ys
2'
3'
wksYa; wkql,hla
k"
m%;sjHq;amkak ish,af,ys
ixl,khla f,i w: f,i ,shd oelah yels nj m%ldY lrkak'
fuys c hkq wNsu; ksh;hls'
olajhs'
4'
(b)
by; m%;sM, Nd;fhka .eg i`ug isiqka
fhduq lrkak'
23
03
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
5'
ld,fo
Ih lreKq lrf.k hdu i`oyd w;aje,la .Kk
x i`oyd
fhfok
k"
g" wksYa; wkql,hl
iu; wdldrh ia ; r
tg
lrhs'
nj m%ldY lrkak' fuys
f'
03
1.
2.
nj bosm;a lrkak'
25.3 1'
2'
ks Y a ; wkq l ,kh w:
ola j d ^l,kfha uQ , s l
m%fhkays fojeks whr
Nd;fhka&
ksYa;
wkql,k we.hSu i`oyd tys
m%fhdack m%ldY lrhs'
hkq
ys m%;sjHq;amkakhla k"
02
f ( x)
25.4 1'
05
ys jHq;amkakhhs'
24
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
Ns k a k Nd. Nd;fhka
mfh Y%s;hla wkql,kh
lrhs'
fuys
yels ud;%h
ld,fo
.Kk
25.5
03
25.6
04
wdfoaYh
(m hkq T;af;a ks,hls)
(ii)
wdfoaYh
(iii)
''
(iv)
wdfoaYh
wdfoaYh
(v)
wdfoaYh
25
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
ld,fo
.Kk
(vi)
wdfoaYh
(vii)
wdfoaYh
(viii)
wdfoaYh
(ix)
wdfoaYh
iy fjk;a wdfoaY u.ska wkql, we.hSug
isiqka fhduq lrkak'
by; wdfoaY ksoiqka u.ska meye,s lrkak'
25.7
1'
iy
nj fmkajkak'
fldgia jYfhka wkql,kh Nd; jk
.eg i`ug isiqka fhduq lrkak'
2'
26
05
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
ld,fo
.Kk
j.M,h
jk nj is i q k a g
meye,s lr fokak'
fuh
jl%h;a
yd
hkq
iy
jk m jQ Y%s;
8.1
1'
l%udfrdams; w: olajhs'
ixlrK a ixfhdack
x n
m= iy
l%udfrdams; n ys w: oelau bm;a
lrkak'
idudkH wxlkfhka : 0! = 1
n! = 1. 2. 3 ...n
iydkqhd; wdldrh : F(0) = 1
02
8.2
1'
27
06
ksmqK;d
ugu
2'
Pr
w: olajd
nj fmkajkak'
Pr =
jk nj fmkajd fokak'
.Kk
8.3
1'
ixfhdack w: olajhs'
nj
fmkajkak'
nj;a"
nj;a
(i)
nj;a fmkajkak'
(ii)
07
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
ld,fo
.Kk
nj fmkajkak'
21.1 1'
fY%aKs
ixLHd wkqluhla w: olajhs' h kS;shlg wkql+,j mo ,nd .; yels
%
fYaIs; mmdhlg wkqj ieliqk mo
fm<la wkql%uhla f,i w: olajk nj
meye,s lrkak'
hkq wkql%uhl
jk moh k
3'
idOdrK moh
jk nj fmkajkak'
fuys a m<uq moh o d fmd wka;rho
f'
29
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
ld,fo
.Kk
k"
fyda
fyda
nj fmkajkak'
fuys hkq fY%aKsfha wjidk mohhs'
by; jHq;amkak l< iQ;% Nd;fhka .eg
i`ug isiqka fhduq lrkak'
4'
idOdrK
nj
moh
fmkajkak'
fuys a m<uq moh o" r fmd wkqmd;h
o f'
(ii) mo n ys ftlHh
nj;a fmkajkak'
by; jHq;amkak l< iQ;% Nd;fhka .eg
i`ug isiqka fhduq lrkak'
21.2
21.3
wdl,kh ms < s n `o uQ , s l
(i)
m%fhhka olajhs'
02
03
^fuys k hkq
(ii)
ksh;hls'&
nj fmkajkak'
30
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
1'
2'
o hehs .ksuq'
(m;hs) k
f'
31
10
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
nj o fmkajd
fokak'
ksoiqka bm;a lr .eg i`ug isiqka
fhduq lrkak'
32
ixhqla; .Ks;h II
ksmqK;d
ugu
2.11
bf.kq M,
1'
(fojeks jdrh)
(fojeks jdrh)
hehs .ksuq'
.
iy
jk fia jQ
s
;,hl jQ wxY= moaO;shl tla tla wxY=f nr" isriaj my<g l%hd lrk
mr
.= r e;a j fla k a h w: ksid tajd iudka;r n, jk w;r" ta n,
ish,af,ys im%hl;h fyj;a wxY= moaO;sfha
q a
olajhs'
uq nfrys" wxY= msys ;,h u; jQ l%shd
,laIHhg tu wxY= moaO;sfha .=re;aj flakh
a
hehs lshkq ,nk nj m%ldY lrkak'
3'
f,i w: olajkak'
4'
=
fLdjla jgd iu;s l iEu ;ekl u >k;ajh tl u jk jia;jlg
=
taldldr jia;=j, .=re;aj taldldr jia;jla hehs lshkq ,nk nj m%ldY
lrkak'
flaka fidhhs'
33
10
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
3'
4'
5'
34
la jk nj
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
6'
21'2
ld,fo
.Kk
1'
flakafha
fldaKhla wdmd;kh
lrk wrh a jQ taldldr jD;a; pdmhl
.=re;aj flakah iu;sl wlaIh u;"
flakafha isg
rlska msysgk
nj fmkajkak'
2'
fla k a fha
flda K hla wdmd;kh
lrk wrh a jQ taldldr jD;a; LKavhl
.=re;aj flakah iu;sl wlaIh u;"
flakafha isg
rlska msysgk
nj fmkajkak'
3'
35
06
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
rlska msysgk
nj fmkajkak'
5'
6'
2'
2'13
ixhq l a ; >k jia ; = j l" >k jia;=jla .=re;aj flakah yd nr okakd
jia;=jlska b;s jQ fldgil fldgia follska fyda Bg je .Kklska
.=re;aj flakah fidhhs'
iE we;s g" ixhqla; jia;=f nr ta ta
fldgiaj, nfrys im%hqla;fhka ,efnk
nj;a tys .=re;aj flakh fiu i`oyd >QK
a
uQ,Ou Nd; lrk wdldrh;a meye,s
lrkak'
ixhqla; jia;+kaf.a .eg idlPd lrkak'
tf,iu jia;=jl fldgila bj;a l< g
b;s jQ fldgil .=re;aj flakah ,nd .;
yels nj o ksoiqka u.ska fmkajd fokak'
2'14
36
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
A
G
2.
> FB
RA
B
FA
A
>
W
ld,fo
.Kk
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
4'1
1'
iNd;dj
iiNd mlaIK ia;r iiNd mlaIKhla hkq l=ulaoehs idlPd
lrkak'
lrhs'
2'
s
kshe wjldYh w: h mlaIKhl ,eh yels ish u m%;M,
we;=<;a l=,lh kshe wjldYh f,i w:
olajhs'
olajkak'
3'
4'
5'
4'2
hkq
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
kshe wjldYhg
hehs .ksuq'
(i)
i`oyd
(ii)
(iii) A1, A2 wfkHdkH jYfhka nysIaldr
isoaka folla k"
3'
(v)
kshe
wiNdjH iNd;dj A yd B hkq iiNd mlaIKhl
wjldYh yd ix>; iso folla hehs .ksu'
a
q
w: olajhs'
A isoah is we;ehs we;s g B isoah
is f wiNdjH iNd;dj P(B/A)
u.ska wxlkh lrkq ,nk w;r"
f,i w: olajkak'
fuys P(A) > 0 f'
ksoiqka u.ska meye,s lrkak'
.eg i`ug isiqka fhduq lrkak'
39
06
ksmqK;d
ugu
2'
iy P(A) > 0 k
(ii)
(iii)
4'4
06
f,i w:
olajkak'
iajdh;a; isoaka ;=kla i`oyd fuh meye,s
lrkak'
4'5
1'
kshe wjldYhl
Nd.kh w: olajhs'
(ii)
ys Nd.khla
{B1, B2,...Bn } hkq
hehs lshkq ,nk nj m%ldY lrkak'
2'
40
06
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
k tg"
nj
fmkajkak'
fuys
f'
isoa wjldYfha jQ
fiaf.a m%fhh m%ldY lr {B1, B2,...Bn } hkq
.eg i`u i`oyd Nd; Nd.khla hehs .kak' A hkq
isoa
lrhs'
wjldYfha jQ kEu isoahla k tg"
nj fmkajkak'
ksoiqka bm;a lr .eg i`ug isiqka
fhduq lrkak'
41
;=kajk jdrh
42
jdrh)
(;=
ixhqla; .Ks;h I (;=kajk jdrh)
ksmqK;d
ugu
1 . 1'
01
nj;a
oa mo ix.= K lhka yd
m% i drKfha ix.= K lhka
w;r fjki meye,s lrhs'
,
m%idrKfha
oamo ix.=Kl f,i;a
m%idrKfha ix.=Kl
f,i;a y`kajk nj m%ldY lrkak'
(
i
)
m%idrKfha mo
nj;a
.Kklska hql;
a
() idOdrK moh
i
i
olajk nj;a meye,s lrkak'
g" tk"
u.ska
,nd .kak'
ksmqK;d
ugu
4'
1.
02
06
1'
jk m i w;d;a; a l ta l lh
w;d;a ; a l ta l lh yd
w ; d ;a ; a l i x L H d j y`kajkak'
y`kd .kshs'
iy
jk ai wdldrfha ixLHd
yqfola w;a;d;al ixLHd f,i y`kajk nj
m%ldY lrkak'
2'
02
idlPd lrkak'
iy
g"
ixlSK ixLHdjla f,i y`kajk nj m%ldY
lrkak'
a, ixlSK ixLHdf ;d;a;al fldgi
hehs lshkq ,nk w;r th
u.ska
wxlkh lrk nj;a b, ixlSK ixLHdf
w;d;a;al fldgi hehs lshkq ,nk w;r
th
lrkak'
3'
4'
1.
42
f,i .kak'
iy
nj m% l dY
lrkak'
ixlSK
ixLHdjl
k z ixlS K ixLHdf
m%;snoaOh w: olajhs'
m%;snoaOh
u.ska wxlkh lrk w;r th
f,i w: olajk nj m%ldY
lrkak'
,
.kak'
44
iy
f,i
02
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
1'
a
ixlSK
ixLHdjla wd.ka igyk ^ixlSK ;,h& y`kajkak'
wd.ka
igykl ixlSK ixLHdjla wd.ka igyfkys
,laIHhlska ksrEmKh l< yels nj myod
ksrEmKh lrhs'
fokak'
g wd.ka igyfka
,laIHh u.ska z ixlSK ixLHdj ksrEmKh
lrkak'
.P
O
2'
ixlSK
ixLHdjl z ixlSK ixLHdf udmdxlh
wxlkh lrkak'
udmdxlh w: olajhs'
nj m%ldY lrkak'
45
u.ska
03
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
3'
ksYYkH jQ ixlSK
a =
ixLHdjla
wdldrhg olajhs'
fuys
iy
4'
f'
ixlSK
ixLHdjl z hkq ksYaY=kH ixlSK ixLHdjla f,i
;Dma; lrk
.kak'
ia:drh y`kajhs'
ia:drh f,i y`kajkak.
z ixlSK ixLHdf ia:drh ia:d z u.ska
wxlkh lrkak'
ia:d z = ag z
r
z ys m%Odk ia:drh ia:d ( = Arg z u.ska
z)
wxlkh lrkak'
k tg
nj m%ldY
Arg z =
lrkak'
5'
wd.ka
igykl z ixlSK ixLHdj we;s g my; i`oyka
ixlSK ixLHd ksrEmKh ,laIH wd.ka igyfka ksrEmKh lsug
lrk ,la I H ks udKh wdrNl ksudK bm;a lrkak'
lrhs'
(
i
)
()
i
i
;
yd
()
i
i
fuys
(i
i)
i
i`oyd
46
ksmqK;d
ugu
1.
44
bf.kq M,
1'
ixlSK
ixLHdjl
udmdxlh yd ia : drh
fidhhs'
05
yd
k"
nj;a
nj;a fmkajkak'
2'
iy
ixlSK
iy
iy
hehs .kak'
u.ska fokq ,nk z ixlSK
(
i
)
ilrKfhka fokq
,nk z ixlSK ixLHdf m:h x
wlaIfha Ok Ydj iu.
fldaKhla
wO fLdfjka ^fLd
idok
LKavfhka& oelafjk nj fmkajkak'
ilrKfhka we;s
(i
i)
i
47
04
ksmqK;d
ugu
1.
21
bf.kq M,
1'
kHdihla w: olajhs'
kHdij, iudk;dj w:
olajhs'
.
;ru iudk k iy ish
kHdi foflys
i`oyd
k tg A = B nj m%ldY lrkak'
3'
48
ld,fo
.Kk
02
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
4'
ish
i`oyd
nj m%ldY lrkak'
g
=
5'
A T u.ska wxlkh
fuys ish
i`oyd
lrkak'
iy
nj;a m%ldY
(
i
)
()
i
i
nj i;Hdmkh lrkak'
1.
22
49
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
A iup;=ri% kHdihl
k
A iu;s l kHdihla f,i w:
olajkak'
A iup;=ri% kHdihl
k
A l=l iu;sl kHdihla f,i w:
olajkak'
A iup;=ri% kHdihl
g
k A Wv;a ;%fldaKl kHdihla f,i
s
s
w: olajkak'
g
A iup;=ri% kHdihl
k A hg;a ;%fldaKl kHdihla f,i
s
s
y`kajkak'
1'
iy
kHdi fol i,lkak'
g" AB .=Ks;h w: oelafjk nj
m%ldY lrkak'
iy
k
f,i .Kh
jQ AB kHdih w: olajkak'
idOdrK jYfhka"
lrkak'
nj m%ldY
, ,
.eg i`u i`oyd A B C .Kh jQ" iup;=ri% kHdi i`oyd
my; m%;sM, bm;a lrkak'
m%fhhka Nd; lrhs'
(
i
)
(
kHdfoaYh)
()
i
i
50
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
(
>gkh)
(v
i)
(
>gkh)
()
v
( hkq Y=kH kHdihhs)
O
(i AIn = A = InA
v)
(vii)
(viii) AB = O u i`oyd A = O fyda B = O
u wjYH fkdf'
hehs .ksuq' A hkq ;ru n jQ
iup;=ri% kHdihla k"
u.ska fokq ,nk nj fmkajd fokak'
fuys
3'
kHdihl m%;sf,dauh
fidhhs'
f,i we;s g
kHdihl ksYapdhlh fidhkak'
A ksYaphlh =d t A
e
A=
nj meye,s lrkak'
A kHdih we;s g AB = I2 = BA jk m
B kHdihla w: olajkak'
06
we;s g iu.d
ilrK AX = C wdldrhg ,sh yels nj
m%ldY lrkak'
fuys
iy
mj;sk g
nj fmkajd fokak'
51
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
13'1
1'
ksYapdhl
ks Y a p dhlhl w.h w: (
i
)
iy
wdldrfha ksYapdhl
olajhs'
y`kajkak'
()
i
i
ksYapdhlhl w.h
k
ksYapdhlhl w.h
(i
i)
i
k
m<uq ;Srfhka m%idrKh lsfuka
ksYapdhlhl
wjhjhl lKsIaGh w:
olajhs'
k
i jk fma < s f ha j jk
wjhjfhys lKsIaGh M ij
lrk w;r i jk fma<sh
fkdue;sj ,efnk
f,i y`kajkak'
fuys i,j = 1 2 3
,,
;S r hg wkq r Em
u.ska wxlkh
yd j jk ;Srh
ksYapdhlh M ij
52
08
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
3'
ksYapdhlhl
wjhjhl iyidOlh w:
olajhs'
k
aij wjhjfha iyidOlh A ij u.ska wxlkh
lr A ij ys w.h
u.ska ,nd
(
i
)
(ii
vi)
53
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
k tg"
tk
5'
f'
ilrKj, i`u
iy
54
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
fuys
nj m%ldY lr p,H 3la iys; iu.d
ilrK l%euf.a kS;h Nd;fhka i`ug
s
isiqka fhduq lrkak'
55
ixhqla; .Ks;h II
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
3 1 1'
.6
(;=
jdrh)
(;=kajeks jdrh)
s
ir, wkqj;S p,s;h w: ir, wkqj;S p,s;h hkq" jHla;l foda,k
p,s; m%fNaohla nj m%ldY lrkak'
olajhs'
2'
3'
nj i;Hdmkh
ksh; jk w;r"
u.ska
,fuys
,efnk nj fmkajd fokak'
t ld,fha ia:dmkh
i`oyd
()
i
i
56
06
ksmqK;d
ugu
5'
)
)
1'
06
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
3'18
06
ixLHdkh
5'1
1'
01
i
)
ixLHdkfha ia j Ndjh ( ia;rd;aul ixLHdkh
() wkq;sl ixLHdkh
i
i
ia;r lrhs'
hkqfjka ixLHd;h lafIa;% follg fjka
l< yels nj m%ldY lr" tajd my; oelafjk
wdldrhg ia;r lrkak'
(
i
)
1'
o;a; u.ska f;dr;=re ,nd o;a; hkq p,H rdYshla yd inkaO w.h
.kakd whqre ia;r lrhs' iuqodhla nj m%ldY lrkak'
f;dr;= r la hkq o;a ; yeis r fuka yd
ieliSfuka ,efnkakla nj m%ldY lrkak'
58
01
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
2'
3'
01
54
.
i
)
o;a; yd f;dr;=re j.= .; lrhs' ( wiuQys; ixLHd; jHdma;shla
() iuQys; ixLHd; jHdma;shla
i
i
(i iuqps; ixLHd; jHdma;shla
i)
i
i`oyd j.=jla ilia lrk wdldrh idlPd
lrkak'
01
55
.
04
53
.
59
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
w.h) Q1
Q2
Q3 (je;u
w.h)
56
.
o .ksuq'
tg"
o;a;j, uOHkHh
hehs
f,i;a tu
w: olajkq ,ef'
60
01
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
ld,fo
.Kk
N; uOHkHh
fuys
hkq
ys Ndrhhs'
u.ska fokq
,ef'
fuys
= ud; mka;sfha hg;a udhsu
c = mx;s ;ru
iy
= ud; mka;sfha ixLHd;h
57
.
jeks w.h
f'
( n T;af;a jk g
i
)
() n brf jk g
i
i
hk wjia:d idlPd lrkak'
2
.
61
04
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
uOHia:h
f,i w:
olajkq ,ef'
fuys
b = uOHia:h wvx.= mka;sfha my<
udhsu
c = mka;s ;ru
f = uOHia: mka;shg fmr mka;sh
olajd ixLHd;j, ftlHh
= uOHia: mka;sfha ixLHd;h
p;=:l
m<uq p;=:lh (Q1):
wdfrdayK mmdhg ilia l< o;a;j,"
jeks ia:dkfha msy w.hg m<uq jeks
s
p;=:lh hehs lshkq ,nk w;r" th Q 1 f,i
olajkq ,ef'
fojeks p;=:lh (Q2):
wdfrdayK mmdhg ilia l< o;a;j,
jeks ia:dkfha msys w.hg fojeks
p;=:lh hehs lshkq ,ef' th Q 2 f,i
olajkq ,ef'
f;jeks p;=:lh (Q3):
jeks ia:dkfha msys w.hg ;=kajeks
p;=:lh hehs lshkq ,nk w;r" th Q3 f,i
olajkq ,ef'
igyk( fojeks p;= :lh" Q 2 " hkq
uOHia:hhs'
wiuqys; ixLHd; jHdma;shla i`oyd o iuqys;
ixLHd; jHdma;shla i`oyd o idlPd lrkak'
62
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
jeks ia:dkfha
59
.
04
08
mrdih
o;a;j, Yd,;u w.h;a" l=vd;u w.h;a
w;r fjkig mrdih hehs lshkq ,ef'
2'
3'
4'
uOHkH wm.ukh
o;a; l=,lhla i`oyd
uOHkH wm.ukh =
f i xi
uOHkH wm.ukh =
i 1
fi
i 1
63
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
5
.
p,;dj =
p,;dj =
nj fmkajkak'
p,;dj =
.nj fmkajkak'
6
.
iu; wm.ukh
iu; wm.ukh =
uOHkHh iy p,;dj i`oyd fh
mKdukh ^fla ; l l% u h& idlPd
lrkak'
o;a; jHdma;shl uOHkHh
o iu;
wm.ukh
o hehs .ksuq'
wdldrfha fh mKdukhla
i,luq' fuys a yd b ksh; f'
nj o
nj o fmkajkak'
64
ksmqK;d
ugu
bf.kq M,
Z- ,l=K
hk o;a; jHdma;shl
uOHkHh
yd iu; wm.ukh
jk g
,nk
,ef'
8
.
f,i w: olajkq
g"
nj fmkajkak'
yd
hkq ms<sfj<ska tu kslaIK
ldKav fofla p,;d hehs .ksuq' tg
+ kslaIKj, p,;dj fyj;a lsgq
p,;dj
nj fmkajkak'
65
ksmqK;d
ugu
51
.0
Mean
= Median
= Mode
MM M
o e e
d d a
e i n
a
n
(
Ok l=l)
(
iu;sl)
M
e
a
n
MM
e o
d d
i e
a
n
(iDK l=l)
fuys
Mean
= uOHkHh
Median = uOHia:h
Mode = ud;h
Ok l=l jk g"
ud;h < uOHia:h < uOHkHh
iDK l=l jk g"
uOHkHh < uOHia:h < ud;h
ld,a mshika l=l;d ix.=Klj, w: oela
bm;a lrkak'
fyda
66
67
isiq m%.;sh ms<sn| f;dr;=re ikaksfokh lsug .=rejreka fhduqh hq;= h' f i|yd
fhdod.; yels fyd|u l%uh jkafka ika;;slj isiqka we.hSug md;% lsug bv m%ia:d
i,ik mdi, mok lr.;a we.hS l%uhhs'
hf:dala; wruqK iys;j ls%hd lrk .=rejreka iska ;u b.ekakq ls%hdj,sh;a isiqkaf.a
bf.kq ls%hdj,sh;a jvd;a ldhlaIu lsu msKsi jvd fyd| ldhlaIu;dfjka hqla;
bf.kq" b.ekakq iy we.hS l%u fhdod .; hq;= fjhs' f inkaOfhka isiqkag iy
.=rejrekag fhdod .; yels m%fY ms<sn| m%fNao lsysmhla u;= oelafjhs' fjd fndfyda
l,l isg .=rejreka fj; Nd. fomd;fka;=j iska o cd;sl wOHdmk wdh;kh iska
o f;dr;=re imdokh lrk ,o l%ufo fjhs' tfyhska tajd inkaOfhka mdi,a moaO;sfha
.=rejreka fydka oekqj;a we;ehs wfmalaId flf' tu m%fNao fufiah'
01'
03'
05'
07'
09'
11'
13'
15'
17'
19'
21'
23'
25'
mejre
ilaIK
kslaIK
lafIa;% pdld
jHqy.; rpkd
ksudKd;aul ls%hdldrl
m%dfhda.sl ls%hdldrl
iaj ksudK
ixl,am is;sh
;a;s mqj;am;
m%Yak yd ms<s;=re fmd;a
idlPd uKav,
laIKsl l:d
02'
04'
06'
08'
10'
12'
14'
16'
18'
20'
22'
24'
26'
jHdmD;s
.fIK
m%oYk $bm;a lsu
fl ,s; mlaIK
jD; .%ka: mlaIK
Y%jK mlaIK
l:kh
lKavdh ls%hdldrl
oa;aj igyka ck,
m%Yk pdrd;aul jev igyka
a
jdo
iuka;%K
N+ld rx.k
ykajd we;s fuu bf.kq" b.ekakq iy we.hS l%u iEu tlla u iEu Ihhla
inkaOfhka iEu Ihh tallhlg u fhdod .; hq;= hehs wfmalaId fkdflfrhs' ;u
Ihhg" Ih tallhg .e<fmk m%fNaohla f;dard .ekSug .=rejreka oekqj;a h hq;=h;
j. n,d .; hq;=h'
fuu .=re udf.damfoaY ix.%yj, .=rejrekag ;u isiqkaf.a bf.kq m%.;sh ;lafiare lsu
i|yd fhdod.; yels bf.kq - b.ekakq yd we.hS m%fNao ms<sn| i|ykla ;sf' tajd
.=rejreka iska iqiq m ;u mka;sfha isiqkaf.a m%.;sh ;lafiare lsu msKsi fhdod.;
hq;= fjhs' tajd Nd; fkdfldg u. yeu isiqkag ;u Ydia;S%h yelshd fukau wdfoksl
.;s ,laIK;a ufkdapd,l olaI;d;a ms<sn| jOkhla <.d lr .ekSu;a m%oYkh lsu;a
ms<sn| wvqmdvq we;s lrjhs'
69
01.2
01.3
.= r ejrhdg Wmfoia :
1. fla;=l mdvu b.ekaug i;s 3lg muK fmr fuu jHdmD;s fhdackdj bosm;a lrkak'
2. mdvu b.ekaug i;shlg muK fmr jHdmD;sh ksulr bm;a lsug Wmfoia fokak'
3. jHdmD;s ksudj w.hkak'
4'
01.4
YsIHhska fla;=l ms<sn`o j oek isk ugf isg" ksh; kfha fla;=l mdvu
wrUkak'
ldh m;s % l dj
fla;=l (Conics)
ye`ka u
l1
l wp, fLdjla u; wp, v ,laIHhla yryd hka l iu. ksh; iq`: fldaKhla idoka l jgd
N%uKh jk l1 ir, fLdjla u.ska wjldYfha ckkh jk mN%uK >khg fla;=jla hehs lshkq
,ef'
v g fla;=f YSIh hehs o
hehs o lshkq ,ef'
v YSIfhka fla;=j fjkajk tla tla fldgig is`.=jla (nappe) hehs lshkq ,ef' tla tla
fldgi wm;sh ^m%dfhda.sl jYfhka fla;=j y`kajkafka tla is`.=jl m; fldgila muKs&
wlaIh
(1)
70
(2) (i)
(ii)
(iii)
C wdlD;sfha tla is`.=jla" wlaIhg iudka;r fyda ,n fyda fkdjk fia o" ckl fLdjlg
iudka;r fkdjk fia o jQ ;,hla Tiafia lmkak'
(iv) D wdlD;sfha tla is`.=jla ckl fLdjlg iudka;r ;,hla Tiafia lmkak'
E wdlD;fha is`.= fol u" tlu ;,hla Tiafia lmkak'
(v)
by; tla tla wjia:df lemq fofha odrfha $odrj, yevh lvodishla u; msgm;a lrkak'
(3)
(4)
YSIh Tiafia muKla hk ;,hlska fla;=j lemQ g lemq foh f,i l=ula ,ef o@
(5) (i)
02.2
02.3
.= r ejrhdg Wmfoia :
1. wdf.h iy ir, .uH;djh mdvfuka miq tu ixl,am ;yjqre we;aohs mrSlaId lsu
i`oyd fuu mejreu isiqkg ,nd fokak'
2'
ldh m;% s l dj
1. (i)
fldaKhlska
(ii) ialkaOh M jQ l=vd f.da,hla ieye,a w;kH ;ka;=jlska t,a,d ksi,j we;' u
m%f.fhka isriaj my,g jefgk ialkaOh m jk l=vd f.da,hla M u; joS' .efgk
fudfydf;a f.da,j, flakao% hd lrk fraLdj isrig fldaKhla wdk; f'
M ialkaOh we;s l+[a[hla iqug ;sria fihla u; ksi,j ;nd we;' tys ;srig
fldaKhlska wdk;j we;s iqug uqyqKf;a my, fl,jfrys ialkaOh m jk wxY=jla ;nd u
m%f.fhkA l+[[fha uqyK; f.a by,g m%lfIamKh lrk ,oafoa hdka;ka th l+[[fha
a
q
a
a
YSIh fj; ,`.djk m h'
72
(ii)
O g by,ska we;sjk p,s;fha ;ka;=j fkd we we;s wjia:djla i`oyd rEmigykla we`o
wxY=j u; ls%hdlrk n, ,l=Kq lrkak'
(iii)
(iv)
O g my,ska we;sjk p,s;fha ;ka;=j fkd we we;s wjia:djla i`oyd rEmigykla we`o
wxY=j u; ls%hdlrk n, ,l=Kq lrkak'
(v)
(vi)
;ka;=j Wmu .g m;aj we;s wjia:dj i`oyd rEmigykla we`o wxY=f m%f.h ,l=Kq
lrkak'
(vii)
imQK p,s;h i`oyd wxY=j u; ls%hdlrk n, .ek Tng l=ula lsj yels o@
(viii)
by; p,s;h i`oyd Yla;s ixia;s uQ,Ouh fhh yelafla wehs oehs meye,s lrkak'
(ix)
(x)
by; (i) yd (vi) wjia:d i,ld Yla;s ixia;s uQ,Ouh Nd;fhka ilrKhla
,shkak'
(xi)
73
ir, fLdj
1.(a) P(2,a) yd Q(b+1, 3b-2) ,lIH y = 5x + 1 ir, fLdj u; msysghs'
(i)
(ii)
(b)
a yd b ys w.h
P yd Q w;r r fidhkak'
nj
(-2, 3) f'
3.(a) (-3, 13) yd (6, 10) ,laIH yryd hk ir, fLdj iy (1, 5) ,laIHh yryd hk wkql%uKh
3 jQ ir, Ldj fokh jk ,lIHfha LKavdxl fidhkak'
(b)
iup;=ri%hl flakafha LKavdxl (3, 4) o tys tla YSIhl LKavdxl (7, 1) o f'
iup;=ri%fha b;s YSIj, LKavdxl fidhkak'
tu
4.(a) ;s%fldaKhl YSI foll LKavdxl (5, -1) iy (-2, 3) f' tys mflakah uQ, ,laIHh f
k ;=kafjks YSIfha LKavdxl fidhkak'
(b)
5. (a) iudka;rdi%hl noaO mdo foll ilrK 2x - y = 0 iy x - 2y = 0 f' tys tla lKhl
ilrKh x + y = 6 k wfkla lKfha ilrKh fidhkak'
(b)
1.(a) my; we;s tla tla jD;a;fha flakafha LKavdxl o wrh o fidhkak'
(i)
(b)
x2 + y2 + 6x + 4y - 36 = 0
(ii)
2x2 + 2y2 - 2x - 2y - 1 = 0
2.(a) O
(0, 0), A
(3, 2) iy B
(2, 1) f'
(b)
(ii)
(iii)
(iv)
(c)
;srig sin-1
fgdka 150 (1 tonne = 1000 kg) l ialkaOhlska hq;a hla 1 : 15 wdk;shla iys; lkaola
by<g .uka lrhs' fha tkau u.ska lrk ksh; ldhh 300 kw jk w;r fha
Odjkhg tfrysj ud.fhka fhfok m%;sfrdaOh fgdka 1lg 40 N la f' fha Wmu
f.h fidhkak' bkamiq h" ;sria h ud.hlg wj;SK fjhs' h tkau u.ska
tu ldhh u is lrhs k iy fha Odjkhg ud.fhka we;s lrk m%;sfrdaOh fkdfjkia
k ;sria ud.fha fha wdrNl ;ajrKh fidhkak'
3.
ialkaOh 200 kg jQ ldrhla ialkaOh 400 kg jQ lerjEkhla iu;, ud.hla f.a weof.k
hhs' ldrfha p,s;hg m%;sfrdaOh1000 N la o lerjEkfha p,s;hg m%;sfrdaOh 100 N la o f'
tkaf cjh 100 kW k f.h 40 kmh-1 jk ksfIfha ldrfha iy lerjEkfha ;ajrKh
fidhkak' fuu fudfydf;a ldrfha iy lerjEkfha wE`f wd;;sh fidhkak'
75
wdf.h iy .uH;dj
1.
8 ms-1 f.fhka p,kh jk 1 kg ialkaOhlska hq;a f.da,hla iudk wrhla we;s ialkaOh 2
kg la jQ ksYap,j we;s f.da,hl ir, f,i .ef' m%;Hd.;s ix.=Klh (e) =
(i)
k"
V f.fhka iqug" ;sria fihla u; p,kh jk ialkaOh m jQ f.da,hla iudk wrhlska hq;a
ialkaOh 2m jQ ksYap,;djfha we;s f.da,hla yd ir, f,i .ef' f.da, w;r m%;Hd.;s
ix.=Klh e f'
(i)
4.
ialkaOh m yd 2m jQ l=vd f.da, folla . 2a jQ ieye,a w;kH ;ka;=jlska .eg .id we;'
;ka;=j uOH ,laIHfhka wp,j ilr ;ka;=j ;sriaj we mj;sk wjia:df .=re;ajh
hgf;a p,s;hg ksoyiaj f.da, ksYap,;djfha isg uqody' f.da, w;r m%;Hd.;s ix.=Klh
k"
(i) m<uq .egqfuka miq ialkaOh 2m jQ f.da,h ksYap,;djhg m;ajk nj fmkajkak'
(ii) fojk .egqfuka miq jvd ieye,a f.da,h ksYap,;djhg m;ajk nj fmkajkak'
(iii) ;=kajk .egqug fudfyd;lg miq tla tla f.da,fha m%f. fidhkak'
76
mejre wxl 2
04.1 ksmqK;d ugu :
04.2
04.3
.= r ejrhdg Wmfoia :
1. iNd;dj mdvu b.ekaug i;s 2lg muK fmr 6-11 olajd .Ks;h fm<fmd;aj,
l=,l iy iNd;dj mdv wOHhkh lug Wmfoia fokak' we;s mejreu isiqkg
bm;a lrkak'
2. iNd;dj mdvu b.ekaug i;shlg muK fmr ms<;re bm;a lsug Wmfoia fokak'
s =
4'
isiqka we;s ms<s;=re we.hSfuka miq isiqkg wjYH m%;sfmdaIK ,ndfoka iNd;dj
mdvu b.ekau wrUkak'
ldh m;s % l dj
(1) (i) A = {1, 2, 3, 4, 5 }.l=,lfha Wml=,l ish,a,u ,shkak' tys Wml=,l lShla ;sfo ?
f;darkak'
P = { 1, 4, 9, 16}
Q = { 2, 3, 5, 7 }
T = { 2, 4, 6, 8 }
U = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
A = {1, 2, 3, 4, 5 } , B = { 1, 3, 5, 7, 9 } k yd
= { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}, k
(i)
(ii)
(iii)
(iv)
(v)
(vi)
(vii)
(viii)
(ix)
(x)
l=,l h ms<sn`o my; we;s kshu m%ldY lr fjka igyka u.ska meye,s lrkak'
(i) kHdhfoaYH kshuh
(ii)
>gk kshuh
80
(4)
(ii)
(iv)
(iii)
(v)
(i)
(ii)
(5)
fyg br mdhhs'
(b)
(c)
me;sj, 1-6 olajd wxl fh odleghla Wvoud u;=msgg jefgk
me;a; mlaId lsu'
(d)
(e)
(6)
(f)
(iii)
mdi,a ld,h ;=, wikSm f.or hjk isiqka .Kk mlaId lsu'
r;=mdg fnda, ;=kla yd ks,mdg fnda,hla we;s u,a,lska wyUq f,i fnda;,hla
a
bj;g .ekSu
ldis folla tljr Wvoud u;=mgg jefgk me;a; kslaIKh lsu hk iiNd mlaIKfha
s
(i)
(ii)
(iii)
(7)
wfkHdkH jYfhka nysIaldr isoa hkq l=ula o@ WodyrKhla u.ska mye,s lrkak'
(8)
ldishla 50 jrla Wvoud jfgk me;a; kslaIKh lr my; j.=j imQK lrkak'
jdrh
1
2
3
.
.
.
25
(i) ldishla 25 jrla Wv oef ysi ,ef id:l Nd.h fidhkak'
(ii) by; mlaIKfha 50 jrla" 100 jrla islf<a k ysi ,ef id:l Nd. fidhkak'
(iii) id:l Nd.h" iNd;dj fiu i`oyd Kqula f,i .ekSug k mlaIKh islrk jdr
.Kk flfia h hq;= o@
81
(9)
iNjH isoahla hkq l=ula o@ my; i`oyka iiNd mrSlaIKj,ska iNjH iso ,efnk
mlaIK f;darkak'
ldishla Wvoud u;=msg jefgk me;a; kslaIKh lsu'
(i)
(ii) 1-6 olajd wxl fh idOdrK od leghla Wvoud u;=msgg jefgk me;a; kslaIKh
lsu'
(iii) ks,a fnda, folla yd r;= fnda, 3la we;s u,a,lska wyUq f,i fnda,hla f.k mdg
kslaIKh lsu'
(iv) 1-9 olajd wxl ,shd we;s ldm;a w;ka 1la wyUq f,i f;dard wxlh igyka lsu'
(10) (i) by; .egf (ii) yd iiNd mlaIKh i`oyd kshe wjldYh ,shkak'
A = { brf ixLHdjla ,eu}
B = { m%:ul ixLHdjla ,eu }
C = {y;/ia ixLHdjla ,eu }
D = { T;af;a ixLHdjla ,eu} f,i f.k
(ii) (a) P (A)
(f) P(A
(b) P (B)
C) (g) P(C
(c) P(C)
A)
(h) P(A
(d) P(D)
B) (i) P(A
(e) P(A
B
C) (j) P(A
fidhkak'
(iii) (a) P(A
(b) P(A
B)
A) + P(A
B) - P(B
C)
nj o idOkh lrkak'
(iv) (a) wfkHdkH jYfhka nysIaldr isoa folla f;darkak'
(b)
P(A
D) fidhkak'
we.hS ksKdhl
1. wjYH okqu ,nd .ekSu i`oyd fmd;am;a mYS,kh'
2. l=,l h ms<sn`o wjfndaOh'
3. iNd;dj uQ,sl ixl,am ms<sn`o wjfndaOh'
4. we;s Wmfoia ksjerj ms<smeu'
5. ksrjq,a j woyia m%ldY lsu'
82
C)
B)
B
C)
,s; mlaIK i`oyd .=rejreka yg my; i`oyka wdldrfha .eg fhdod.; yels h'
wkql,kh
Nskak Nd.j,g fjkalrkak'
1. (a)
tkhska
nj fmkajkak'
fidhkak'
w.hkak'
nj fmkajkak'
(d)
w.hkak'
2. (a)
nj fmkajkak'
tkhska
nj fmkajkak'
3. (a)
iy
83
w.hkak'
k"
(b)
jk A, B, C ksh; fidhkak'
nj fmkajkak'
(c)
w.hkak'
nj fmkajkak'
(d)
nj fmkajkak'
ys w.h fidhkak'
jD;a; p,s;h
1. . 14a jQ ieye,a w;kH ;ka;=jl fofl<jr A yd B wp, ,laIH follg .eg.id we;'
AB = 10a jk w;r A , B g isria j by<ska msysghs' AP = 8a jk m ;ka;=f msys P ,laIHhg
ialkaOh m jQ wxY=jla wE`od we;' ;ka;=j we isk m m wxY=j w fldaKsl m%f.hlska ;sria
jD;a;hl p,kh f'
(i) AP ;ka;=f wd;;sh
nj fmkajkak'
nj fmkajkak'
2. wrh r jQ jD;a;hl wdldrhg kjd we;s iqug lhla isria ;,hl ilr we;' tys flakah
O o my<u ,laIHh B o hehs .ksuq' lhg wuqKd we;s ialkaOh m jQ P mn`:jla B ,laIHfha
isg u f.fhka lh Tiafia m%lafIamKh lrkq ,ef'
(i) mn`:j m<uqjrg ksYap,;djhg m;a jkafka OP ;sria jk g k" u ys w.h fidhkak'
(ii) P mn`:j imQK jD;a;hla f.jd hdu i`oyd u ys h hq;= wju w.h fidhkak'
84
(iii)
m%;sls%hdj Y=kHh nj fmkajd mn`:j m%:u jrg ksYap,;djhg m;a jk g OP isri iu`.
idok fldaKh fidhkak'
3. wrh a jQ wp, iqug f.da,hl by< u ,laIHfha ksYap,;djfha we;s wxY=jlg l=vd ia:dmkhla
fokq ,ef'
(i) wxY=j yryd hk wrh;a isri;a w;r fldaKh cos-1
fmkajkak'
(ii) f.da,h msys ;,hg my<ska we;s ;sria ;,hl f.da,fha flakah yryd hk isria fLdf
isg
rlska" wxY=j m;s; f k" f.da,fha my<u ,laIHfha isg wxY=j m;s; jk
4. wrh a o flakah O o jQ jD;a;dlr isyska iqug ;,hla isriaj ilr we;' ialkaO ms<sfj,ska
4m yd m jQ A yd B wxY= folla ieye,a w;kH ;ka;=jlska tlsfkl .eg .id we;' wdrNfha
A, B iy O tl u ;sria u=gul msysghs' oeka moaO;sh ksYap,;djfha isg uqod ykq ,efnhs'
t ld,hlg miq AOB fldaKh fldaKhlska yef'
nj fmkajkak'
(i)
weiqfrka
weiqfrka fidhkak'
fidhkak'
85
27'1
27'2
fok ,o ir, fLd foll fok ,laIHh yryd hk kE u ir, fLdjl ilrKh
jHq;amkak lrhs'
27'3
27'4
27'5
fok ,o ,laIHhl isg fok ,o ir, fLdjlg we;s ,n r weiqfrka ir, fLdjl yd
inkaO jfYaIs; m%;sM, jHq;mkak lrhs'
28'1
28'2
28'3
28'4
ndysr ,lIHhl isg jD;a;hlg we` iamYlj, iamY cHdh jrKh lrhs'
28'5
28'6
28'7
29
ixhqla; .Ks;h II
3'10
3'11
3'12
3'13
ir, m%;Hia: .egq jrKh lug ksgkaf.a m%;Hd.;s kshuh Nd; lrhs'
3'14
;sria jD;a;hl p,s; wjia:dj M,odhSj fhdod .ekSug wod, uQ,Ou uYkh lrhs'
3'15
isria jD;a; p,s;hl yeisu flfrys n,mdk idOlhla f,i wdrNl f.h ie,ls,a,g
.kS'
86
fojk jdrh
ixhqla; .Ks;h I
25'1 Y%s;hl jHq;amkakh ms<sn`o woyi weiqrska wkql,k m%;sM, wfmdaykh lrhs'
25'2 .eg,q i`oSu i`oyd wkql,kh ms<sn`o kS;s Nd; lrhs'
25'3 l,kfha uQ,sl m%fhh Nd;fhka ksYa; wkql,khl uQ,sl ,laIK uYkh lrhs'
25'4 W; l%u f;dard .kska mfh Y%s; wkql,kh lrhs'
25'5 ;s%fldaK;sl ijiduH Nd;fhka iu; wdldrj,g W!kkh lr ;s%fldaK;sl m%ldYk
wkql,kh lrhs'
25'6 wkql,kh i`oyd p,H mj;k l%uh Nd; lrhs'
25'7 fldgia jYfhka wkql,kh l%uh Nd;fhka .eg i`ohs'
25'8 wkql,kh Nd;fhka jl% u.ska udhs jQ m%foaYhl j.M,h ksKh lrhs'
8'1
8'2
.Ks; .eg i`u i`oyd Ys,amSh l%uhla f,i ixlrK Nd; lrhs'
8'3
.Ks; .eg i`u i`oyd Ys,amSh l%uhla f,i ixfhdack Nd; lrhs'
ixhqla; .Ks;h II
2'11 w: oelau Nd;fhka iu;sl taldldr jia;=j, ialkaO flakah ksKh lsu i`oyd O
Ys,amSh l%u fhdod .kshs'
2'12 w: oelau iy wkql,kh Nd;fhka ir, cHd;sl jia;=j, ialkaO flakah fidhhs'
2'13 ialkaO flakah yd .=re;aj flakah iumd; u hkak Wml,amkh lr ixhqla; jia;=j, iy
fYaI jia;=j, ialkaO flaka ^.=re;aj flaka& fidhhs'
2'14 jia;=jl iu;=,s;;djfha ia:dhs;djh ia;SrKh lrhs'
4'1
4'2
wyUq is ms<sn`o .eg i`u i`oyd iNd;dj ms<sn`o wdlD;s fhdod .kshs'
4'3
fok ,o ;;a;jj,g hg;a j wyUq isohl iNd;dj ksKh lsu i`oyd wiNjH iNd;d
a
a
ixl,am Wmfhda.S lr .kshs'
4'4
wyUq isoa foll fyda je .Kkl iajdh;a;;dj ksKh lsu i`oyd iNd;d wdlD;sh
fhdod .kshs'
4'5
87
;= k a j k jdrh
ixhqla; .Ks;h I
ixhqla; .Ks;h II
5'2
5'3
5'4
5'5
5'6
5'7
5'8
ixLHd; jHdma;shla ms<sn`o ;SrKj,g t<u i`oyd W; flakasl m%jK;d kq Nd; lrhs'
5'9
88
wdY%s; .%ka:
89