04/Dec/13

1
Gjeostatistik
Th.Korini, 2013
Fakulteti i Gjeologjis dhe i Minierave
K
u
r
s
i


I

M
a
s
t
e
r

G
j
e
o
i
n
f
o
r
m
a
t
i
k

Leksioni 6
Vlersimi global
Kemi par llogaritjen e variancs s vlersimit si dhe t llogarisim precizionin
e vlersimit t z(V) nprmjet z(v) pr nj numr rastesh tipike:
- Vlersimi i nj segmenti nprmjet piks s mesit;
- Vlersimi i zone drejtkndore (panel) nprmjet piks s mesit etj.
Ne vlersojm z(V) nprmjet:
gabimi q bjm sht:
i cili karakterizohet nga:
dhe:
( )
*
( ) z V z v =
( ) ( ) e z v z V =
| | ( ) ( ) 0 E Z v Z V =
| |
2
( ) ( )
E
Var Z v Z V =
Shembull: Le t jet nj variogram sferike me prag 5(%)
2
dhe kapje 50m.
Krkojm t vlersojm nj panel me prmasa 50m x 50m nprmjet
nj shpimi qndror. Pr kt t llogaritet si dhe intervali i besimit.
2
E

50m
50m
04/Dec/13
2
qendra e katrorit
qendra e segmentit
Pr
50
1
50
L
a
= =
Nga grafiku gjejm
pr nj prag prej 1,
N rastin ton:
2
0.4
E
=
( ) ( )
2 2
2
0.4 5 % 2 %
E
= =
Ndrsa intervali i besimit do t jet: ( ) ( ) ( )
* *
2 2
E E
z v z v z v < < +
( ) ( ) ( )
* *
2.8% 2.8% z v z v z v < < + Pra:
N se do t vlersonim t njejtin panel nprmjet katr kulmeve t tij ather do
t merrnim:
( ) ( ) ( )
* *
2.3% 2.3% z v z v z v < < +
Galeri me rrjet t rregullt
Le t jet nj galeri me gjatsi L e ndar n n segmente t barabart me
gjatsi l
i
t barabart me l.
1
n
i
i
l n l L
=
= =

i
x
i
l
do segment l
i
vlersohet nprmjet mesit t tij x
i
, pr vlera t njohura t z(x
i
).
Duhet vlersuar Z(L) nprmjet z*(L) dhe t prcaktohet precizioni i ktij
vlersimi.
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
1
1 1
1 1 1 1
......
n i
n n
i
i i
L l l l
z L z x dx z x dx z x dx z x dx z l
L L L n
= =
( | |
= = + + = = | (
|
(
\ .

} } } }
( )
i
l z l =
( ) ( )
1
1
n
i
i
z L z l
n
=
=
Pra:
Pr vlersimin e z(L) ne marrim: ( ) ( )
* *
1
1
n
i
i
z L z l
n
=
=

( ) ( )
*
i i
z l z x = ku
( ) ( )
*
1
1
n
i
i
z L z x
n
=
=

04/Dec/13
3
( ) ( )
*
1
1
n
i
i
z L z x
n
=
=
Gabimi sht: ( ) ( ) ( ) ( )
*
1
1
n
i i
i
e z L z L z x z l
n
=
= = (

sht nj realizim i variablit t rastit
pritja matematike e t cilit sht:
( ) ( )
1
1
n
i i
i
Z x Z l
n
=
(

( ) ( ) ( ) ( )
1 1
1 1
0
n n
i i i i
i i
E Z x Z l E Z x E Z l
n n
= =
(
( = = ( ( (
(


m = m =
Pra vlersimi sht pa shmangie.
( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( )
2 2
1 1
1 1 2
,
n n
i i i i i i j j
i i i j
Var Z x Z l Var Z x Z l Cov Z x Z l Z x Z l
n n n
= = =
(
( = ( (
(


Parimi i pavarsis s gabimeve elementare bn q t shkruajm se ( ) ( ) ( ) ( ) , 0
i i j j
Cov Z x Z l Z x Z l ( =

Pra, gabimi n segmentin i sht i pavaruar nga gabimi n segmentin j (pavarsisht i dhe j)
{ } ( ) ( ) ( ) ( )
2 2
2
1 1
,
E i i i E
x L Var Z x Z l x l
n n
= = (

( )
2
,
E i i
x l =
( )
2
,
E
x l
sht varianca e vlersimit t nj segmenti me gjatsi l nprmjet qendrs s tij x
Galeri me rrjet t rregullt
i
x
i
l
Llogaritja e variancs s vlersimit: { } ( ) ( ) ( ) ( )
2
2 2 2 2
2
1 1
1
, ,
n n
i
E i E i i i E i i
i i
l
x L x l l x l
L L

= =
| |
= =
|
\ .

( ) ( ) ( )
*
1
1
n
i i
i
z L l z x
L
=
=

Rasti i prgjithshm
( ) ( )
*
i i
z v z v =
dhe ( ) ( )
*
1
n
i
i
i
V
z V z v
V
=
| |
=
|
\ .

{ } ( ) ( )
2
2 2
1
, ,
n
i
E i E i i
i
V
v V v V
V

=
| |
| |
= |
|
|
\ .
\ .

si dhe
04/Dec/13
4
Shembull
Le t jen dy rastet n vijim t vlersimit t nj galerie:
1)
2)
Zgjedhim nj variogram
sferike me kapje 50m dhe
prag 5(%)
2
.
{ } ( ) ( ) ( )
2
2 2
1 1
, ,40 0.21 5 %
3 3
E i E
x L x = = { } ( ) ( )
2
2
, 0.35 %
E i
x L = 1)
{ } ( ) ( )
2
2
2 2
1 1
, 2 0.16 0.32 5 %
4 2
E i
x L
| |
= +
|
\ .
{ } ( ) ( )
2
2
, 0.50 %
E i
x L = 2)
Prafrimi i gabimit t vlersimit global
Vija, nivele, shtresa
Le t jet nj vendburim me tri prmasor i zbuluar
nprmjet tre niveleve. do nivel sht zbuluar
nprmjet nj apo disa vijave, ndrsa pr do vij
kemi zbulimin nprmjet shpimeve x
i
(vlerave
piksore t parametrit).
Procedura e ndjekur konsiston n sa vijon:
-Vlersimi i prmbajtjes s vijave nprmjet prmbajtjes s pikave nprmjet
variancs: , kemi t bjm me gabimin e rreshtit;
-Vlersimi i paneleve (q prafrojn sa m mir q t jet e mundur nivelet)
nprmjet vijave: , kemi t bjm me gabimin e nivelit;
-Vlersimi i volumeve (shtresave) (q prafrojn sa m mir q t jet e
mundur vendburimin) nprmjet paneleve q kalojn nga mesi i do volumi:
, kemi t bjm me gabimin e shtress.
{ } { } ( )
2
,
E ij j
x L
{ } { } ( )
2
,
E j j
L S
{ } { } ( )
2
,
E j j
S V
04/Dec/13
5
Prafrimi i gabimit t vlersimit global krkon q t pranohet q gabimet
e vijave, niveleve dhe shtresave jan t pavarur nga njeri-tjetri.
( ) ( ) ( ) ( )
2 2 2 2
global vij nivel shtres
E E E E
= + +
Optimizimi i punimeve t zbulimit
Formula e msiprme na lejon t llogarisim vlersimin global si dhe t
optimizojm numrin e punimeve t zbulimit duke br t mundur q t arrihet
nj gabim global q fiksohet paraprakisht.
Shprndarja e punimeve t zbulimit
Rasti i shprndarjes preferenciale:
Shpimet jan vendosur n zonat me
mineralizim m t madh.
N kt rast gjeostatistika sht e
paprdorshme.
Rrjet i rregullt:
( ) ( ) ( ) ( )
2 2
1 1
2 0, ,
E E
s s s
n n
= =
L
l
04/Dec/13
6
Rrjet i rastit i shtreszuar:
Shpimet jan vendosur n mnyr t rastit
brenda do kuadrati t rrjetit
( )
2
1
,
E
s s
n
=
Rrjet i krejtsisht i rastit:
( )
2
1
,
E
S S
n
=
2 2 2
i rastit i k re sh jts tres isht i r zuar rrjet i rregull a t stit
E E E
>> >
qendra e katrorit
qendra e segmentit
F
a
k
t
o
r
i

E
04/Dec/13
7