Vous êtes sur la page 1sur 32

Chi Elsholtzia Loi E. ciliata (Thunb.

) Hyland (Cy Kinh Gii)

Tn Tn khc: Khng gii, Gi t, Nh nt hom (Thi), Phjc hom khao (Ty) Kinh gii ra, Bn bin t, Tiu kinh gii, Bi hng tho. Tn khoa hc: Elsholtzia ciliata (Thunb.) Hyland. Tn ng ngha: E. cristata Willd.; Sideritis ciliata Thunb.; Hyssopus ocymifolius Lamk.; Mentha pattrini Lepech.; Perilla polystachya D. Don.

H: Bc h (Lamiaceae). Tn nc ngoi: Sweet marjoram (Anh). Mu thu hi ti: Lc Sn, tnh Lm ng ngy 20 thng 05 nm 2010. S hiu mu: KG 200510; c so ging vi mu lu Vin Sinh hc nhit i Tp. HCM. C [hnh 1] ng, cao 0,5-1 m, ton cy c lng [hnh 2] mu trng, c mi rt thm. Thn non mu xanh, tit din vung hi khuyt bn cnh; thn gi mu nu ta c bn gc li [hnh 3] trn dc thn. L n, mc i [hnh 4] cho ch thp. Phin l [hnh 5] mu xanh m hn mt trn, hnh trng nh nhn, gc hnh nm men mt phn dc theo hai bn cung l, kch thc 3-7 x 2,5-5 cm, ba rng ca nhn khng u 2/3 pha trn, mt di nhiu chm nh (lng tit); gn l hnh lng chim, ni r mt di, 4-7 cp gn ph hi cong ngn. Cung l hnh tr hi phng mt trn, gc cung li thnh u nh, mt trn c lng rm mu trng gia, di 2,5-4 cm. Cm hoa [hnh 6] xim co to thnh gi gi di 5-12 cm ngn cnh, tt v mt pha [hnh 7] dy c hoa. 1-2 xim co nch l bc, mi xim 3-5 hoa. L bc [hnh 8] mu xanh hay xanh tm nhiu gn ni, hnh thoi rng mi nhn, nhiu lng mt ngoi, kch thc 3-5 x 6-7 mm. Cung hoa mu xanh rt ngn hoc gn nh khng c. L i [hnh 9] 5, mu xanh, gn u, dnh nhau thnh mt ng hnh chung di khong 1,5 mm, trn chia 5 phin tam gic nhn khong 1 x 0,5 mm, mt ngoi y lng t trng, nhiu hn ra; tin khai van. Cnh hoa [hnh 10] 5, mu trng hay tm nht m dn pha trn, mt ngoi ph y lng di mu trng v c nhiu im tuyn mu vng, dnh nhau di thnh ng hi tht gn y, di khong 2-3 mm, trn chia mi 2/3: mi trn x cn lm 2 thy ging nhau, hnh hi trn, kch thc nh, khong 0,5 x 0,5 mm; mi di chia 3 thy khng u, hai thy bn ging nhau hnh cung to hn thy mi trn, thy gia to nht hi khum hnh gn trn, ra hi ln, kch thc khong 1,5 x 1,5 mm; tin khai lp. Nh [hnh 11] 4, kiu 2 tri [hnh 12], ch nh dng si mnh mu trng hay tm nht, nhn, nh khong gia ng trng xen k [hnh 13] vi cnh hoa, nh trc di khong 0,6-0,7 cm, nh sau di 0,3-0,4 cm; bao phn [hnh 14] mu tm, 2 bung xp thnh hnh s 8 dc, nt dc, hng trong, nh gia, chung i dng n cn mt ngoi; ht phn [hnh 15] ri mu trng sa, hnh bu dc c rnh, mt ngoi c nhiu vn, kch thc 37,5-45 x 30-32,5 m. L non 2, v tr trc sau, bu trn hnh cu 2 , c vch gi chia lm 4 [hnh 16] ri, mi 1 non nh y; mt vi nhy [hnh 17] mu trng trong m, nhn, dng si nh y bu gia cc , di 0,7-0,8 cm, tn cng hai nhnh u nhy mu hi tm nht di khong 1 mm choi ra hng trc sau; a mt [hnh 18] gc bu dng 4 g nc. Qu [hnh 19] b 4, hnh bu dc c

cnh, mu nu, di khong 0,5 mm, rn hp y, mang trong i tn ti [hnh 20] kh xc mu nu. Hoa thc v Hoa :

Tiu bn:

c im gii phu: Thn: Vi phu [hnh 21] hnh vung lm bn cnh. Cc m [hnh 22] gm: Biu b mt lp t bo hnh ch nht hay a gic gn trn kch thc nh, gn u, lp cutin mng hi rng ca. Trn biu b ri rc c l kh, lng tit a bo, lng che ch a bo. Lng tit ngn vi u hnh trn hay hm gia gm 1, 2 hoc 4 t bo. Lng che ch a bo kch thc to, pha trn l mt dy 4-5 t bo, pha di cng mc hoc hi cao hn mc biu b gm mt vi t bo. M dy [hnh 23] gc 1-5 lp t bo a gic hay gn trn, kch thc khng u ln hn t bo biu b, tp trung nhiu 4 gc li. M mm v khuyt 2-4 lp t bo

hnh bu dc nm ngang hay gn trn, to, khng u, thng b p dp. thn gi tng b sinh xut hin trong lp m mm v sinh bn ngoi lc b trong, t bo hnh ch nht vch hi ln xp xuyn tm. Ni b [hnh 24] khung Caspary. Tr b t t bo ha m cng nm ri rc thng c trn cc m libe g. Libe 1 t, t bo hnh a gic, kch thc nh, vch un ln xp ln xn. Libe 2 t bo hnh ch nht vch ln xp xuyn tm vi t bo g 2. G 2 nhiu; mch g 2 hnh a gic hay gn trn, kch thc ln khng u, xp ln xn; m mm g 2 bao quanh mch, t bo hnh a gic kch thc nh, khng u, tm cht g, mt s vch cellulose. G 1 [hnh 25] thnh cm nm di g 2, cm di mi gc thng c 15-20 b, cm cnh thng 1-3 b, mi b 3-5 mch. M mm g 1 t bo hnh a gic, vch tm cellulose hoc tm cht g. Tia ty hp 1-3 dy t bo v nhiu bn cnh to cc khong gian b, gm nhiu dy t bo hnh ch nht hoc a gic, kch thc ln dn t trong ra ngoi. M mm ty [hnh 26] o, t bo kch thc ln, khng u, hnh gn trn i khi c vi t bo hnh a gic dp xp kht nhau. Tinh bt [hnh 27] nhiu m mm v, ni b, tia ty, libe v m mm quanh vng ty. Ht tinh bt nh, hnh trn dp, t thnh m. L: Cung l [hnh 28]: Mt trn hi lm, mt di li, hai bn c tai [hnh 29]. T bo biu b hnh trn hay a gic, kch thc nh, khng u, lp cutin mng hi rng ca. Trn biu b ri rc c l kh, lng che ch nhiu hn mt trn v lng tit a bo ging thn. M dy gc 3-5 lp di biu b trn, 1-3 lp trn biu b di, thng b gin on bi m mm khuyt c lc lp hai bn eo pha di tai, t bo a gic hoc gn trn, kch thc ln khng u, i khi b tch lp. M mm o t bo trn hay a gic gn trn, kch thc ln, khng u. M dn [hnh 30] vi g trn libe di, xp thnh hnh cung gia v 2-4 b nh hn 2 bn pha trn v 2 tai. b chnh, mch g hnh trn hoc a gic xp thnh 1522 dy, mi dy c 1-6 mch khng u, xen k vi m mm gm 1-4 dy t bo hnh ch nht hay a gic vch cellulose; libe t bo hnh a gic nh, khng u, sp xp ln xn thnh nhiu m khng lin tc xen k vi m mm vch dy cellulose. M mm vch dy cellulose 2-4 lp t bo a gic nh, khng u, bao bn ngoi cung libe g. Tinh bt nm ri rc trong mt vi t bo m mm o di vng libe; ht tinh bt nh, hnh trn dp. Gn gia [hnh 31]: Mt trn hi li, mt di li nhiu v un ln khng u. Biu b c th bong trc khi m dy, t bo hnh trn hay a gic, kch thc nh, khng u, gn ging nhau hai mt, lp cutin mng hi c rng ca cn tch khi lp biu b di. C hai lp biu b c l kh [hnh 32], lng che ch [hnh 33] a bo v lng tit [hnh 34] a bo ging thn. Lng che ch a bo nhiu mt trn, ri rc mt di. M dy [hnh 35] gc 1-5 lp di biu b trn, 1-2 lp trn biu b di, t bo hnh trn hay a gic, kch thc ln hn t bo biu b, khng u, thng b tch to khuyt. M mm o [hnh 36] t bo trn hay a gic gn trn, to, khng u. M dn [hnh 37] vi g trn libe di xp hnh cung gia v 1-3 b nh hn 2 bn pha trn b chnh. b chnh, mch g hnh trn hoc a gic gn trn xp thnh 15-20 dy, mi dy c 1-6 mch khng u, xen k vi 1-3 dy m mm t bo a gic vch cellulose; libe t, t bo nh, hnh a gic, sp xp ln xn thnh nhiu m khng lin tc xen k vi m mm; bao bn ngoi cung libe g c 2-4 lp t bo m mm hnh a gic, khng u, xp kht nhau. Tinh bt ri rc trong mt vi t bo m mm o.

Phin l [hnh 38]: T bo biu b trn hnh bu dc hoc a gic di, kch thc khng u. T bo biu b di nh hn biu b trn. C hai biu b ri rc c lng tit a bo ging thn, lng che ch a bo thng c vng gn ph, l kh nhiu hn mt di. Nhiu ch biu b lm xung nh lng tit. M mm giu mt lp t bo hnh ch nht, 2-4 t bo xp thng gc di mi t bo biu b trn. M mm khuyt ni t m mm giu n biu b di, gm 4-6 lp t bo a gic vch hi ln, kch thc khng u, cha lc lp, xp cha khuyt to khng u. Nhiu b gn ph g trn libe di ri rc trong tht l. R: Vi phu [hnh 39] hnh gn trn. Cc m [hnh 40] gm: Bn, lc b, m mm v khuyt t bo hnh bu dc, khng u, vch ang phn chia r, bong trc. Tng b sinh thng xut hin trong m mm v hoc ngay st ngoi ni b sinh bn ngoi nhu b trong. Bn vi lp t bo hnh ch nht, vch hi ln, xp xuyn tm. Lc b vi lp t bo hnh ch nht, vch ln xp xuyn tm vi bn, b p dp. Ni b [hnh 41] khung Caspary. Tr b 1-2 lp t bo di ni b, p dp, vch cellulose. Libe 2 [hnh 42] t bo hnh a gic, vch mng, xp xuyn tm. G 2 [hnh 43] nhiu, mch g 2 hnh a gic hoc gn trn, khng u; m mm g 2 vch dy tm cht g, mt s tm cellulose. G 1 khng phn bit c. Tia ty 2-4 dy t bo hnh a gic. M mm ty [hnh 44] t bo a gic kch thc ln hn t bo m mm g 2, vch ha m cng. c im bt dc liu: Bt ton cy c mu xanh nu, mi thm, v cay. Thnh phn gm: Mnh biu b [hnh 45] t bo vch un ln c l kh kiu trc bo. Mnh gn l [hnh 46] t bo a gic di, nh lng tit [hnh 47]. Lng tit [hnh 48] a bo. Mnh m mm. Mnh m dy [hnh 49]. Mnh mch [hnh 50]. Lng che ch [hnh 51] b gy. Ht phn [hnh 52] hnh gn bu dc c rnh, b mt c vn mng. Mnh cnh hoa. Mnh m mm giu [hnh 53]. Phn b, sinh hc v sinh thi: Vit Nam, Kinh gii c trng ch yu cc tnh pha bc v mt s t tnh pha nam nh Lm ng, thnh ph H Ch Minh,... Kinh gii thuc loi cy sng mt nm, a sng v a m, c th hi chu bng, thch nghi vi t ph sa v t tht. Ma hoa thng 7-10, ma qu thng 10-12. B phn dng: Phn trn mt t (Herba Elsholtziae ciliatae) c phi sy nh n kh. Dng dng thuc sc hoc tn bt hoc c th dng ti. Thnh phn ha hc: Kinh gii cha tinh du 2% (tnh theo dc liu kh), flavonoid v mt s thnh phn khc. Tc dng dc l - Cng dng:

Kinh gii c v cay, ng, mi thm, tnh m, vo 2 kinh: ph v can, c tc dng lm ra m hi, thanh nhit, tn hn, khu phong, ch nga, tn , ph kt. Sao en th ch huyt. Kinh gii c dng cha cm mo, st, cm, nhc u, hoa mt, phong thp, au xng, au mnh, vim hng, nn ma, si, l nga, mn nht; sao en cha bng huyt, rong huyt, th huyt, chy mu cam, i tiu tin ra mu. Cn dng cha ph n sau khi sinh b trng phong, hm rng cn cht chn tay cng . Hnh nh km Hnh 1:

Hnh 2:

Hnh 3:

Hnh 4:

Hnh 5:

Hnh 6:

Hnh 7:

Hnh 8:

Hnh 9:

Hnh 10:

Hnh 11:

Hnh 12:

Hnh 13:

Hnh 14:

Hnh 15:

Hnh 16:

Hnh 17:

Hnh 18:

Hnh 19:

Hnh 20:

Hnh 21:

Hnh 22:

Hnh 23:

Hnh 24:

Hnh 25:

Hnh 26:

Hnh 27:

Hnh 28:

Hnh 29:

Hnh 30:

Hnh 31:

Hnh 32:

Hnh 33:

Hnh 34:

Hnh 35:

Hnh 36:

Hnh 37:

Hnh 38:

Hnh 39:

Hnh 40:

Hnh 41:

Hnh 42:

Hnh 43:

Hnh 44:

Hnh 45:

Hnh 46:

Hnh 47:

Hnh 48:

Hnh 49:

Hnh 50:

Hnh 51:

Hnh 52:

Hnh 53:

Vous aimerez peut-être aussi