Académique Documents
Professionnel Documents
Culture Documents
fmd
kswOHhk
mqK;d ug
fN!;sl oHdj
Ih ksfoaYh ^miq uiq l<&
2012 jIfha;a" bka bhg;a" meje;afjk w'fmd'i' ^W'fm'& Nd. i|yd
ld,fo
1'0
ye|skau
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
Yajfha mj;sk uQ,sl ix>gl" tajd tlsfkld w;r ls%hd;aul jk n, iy t jeks n,j, m%;sM, ms<sn| .fIK lrkq ,nk oHdj"
fN!;sl oHdj hs' ish u iajNdl ixisoa iy oHdf wfkl=;a iEu fCIa;%hl u uQ,h jkafka o fN!;sl oHdj hs' t fyhska" fN!;sl
oHdj wOHhkh;a" fN!;sl oHd{hska Nd; lrk l%ufo iy w.ehS ms<sn| w;aoelS ,nd .ekSu;a" ljr u fyda oHd fCIa;%hl kshef<k
YsIHhl=g jqj o" w;HjYH fjhs'
w'fmd'i ^Wiia fm<& fN!;sl oHdj Ih ksfoaYh fo jirl mdGud,djls' fN!;sl oHdj inkaO Wiia wOHdmkhg fhduq
jkakkag W; uQ,sl miqula ilid u;a" tfkod ;fha O fCIa;%j, lghq;= lrkakka yg fN!;sl oHd;aul wjYH;d imqrd .ekSug
iqiq ksmqK;d we;s lr ,Su;a" i|yd Wiia fm< fN!;sl oHdj mdGud,dj ie,eiq flf'
miq uiq l< w'fmd'i' ^Wiia fm<& fN!;sl oHdj Ih ksfoaYfha my; oelafjk fjkial lr we;'
ks
mqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
zoa O%ej g%dkaisiagrZ hgf;a npn iy pnp g%dkaisiagr ykajdfuka miqj npn g%dkaisiagr muKla idlPd flf'
ld,fo
ztal O%ej g%dkaisiagr hgf;a n - pek, yd p - pek, lafIa;% wdprK z g%dkaisiagr ykajd fuka miqj n - pek, lafIa;% wdprK
g%dkaisiagr muKla idlPd flf'
ksmqK;dj
2'0
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
Ih ksfoaYfha wruqKq
tfkod ;fha oHd;aul l%ufofha m%fhdackj;a nj iy tys iSud ykd .kakd w;r Nd; w.h lrhs'
tfkod ;fha fN!;sl oHdj wOHhkhg iy Nd;hg wod< yelshdjka yd l=i,;d jOkh lr .kshs'
ksrjoH;dj" iQlaIau nj" jdia;l nj" uYkYsS,s nj" wdrNl yelshdj iy ksudKYS,s nj hk fN!;sl oHdj yd inkaO
wdl,am f.dv k`.d .kshs'
mirhg olajk ie,els,a, iy Wkkaj je oshqKq lr .kshs'
yiqre l=i,;d" kslaIK iy mCIKd;aul l=i,;d iys; j fN!;sl oHd{hska Nd; lrk WmlrK ms<sn| ;udf.a u
w;aoelS ,nd .kshs'
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
tall iy ld,fo
ud;Dldj
ikaOdrh
ld,fo .Kk
01 tallh
kqu
02 tallh
03 tallh
hdka;% oHdj
foda,k yd ;rx.
22
04 tallh
;dm fN!;slh
46
05 tallh
06 tallh
.=re;ajc lafIa;%h
ia;s oHq;a lafIa;%h
12
30
07 tallh
Odrd oHq;h
42
08 tallh
09 tallh
oHq;a pqnl;ajh
bf,lafg%dksl oHdj
34
30
10 tallh
32
11 tallh
mod: yd lsrK
22
102
86
tl;=j
458
ld,fo
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
jdrh
12
fY%aKsh
(ksmqK;d ug 11&
(ksmqK;d ug 08&
olajd
(ksmqK;d ug 15&
(ksmqK;d ug 12&
13
fY%aKsh
ksmqK;d ug
ld,fo
3'0 Ih ksfoaYh
3'1 12 jk fY%aKsh
ksmqK;dj
1' fN!;sl oHdf
mlaIKd;aul iy
.Ks;uh rduqj ms<sn|
ie,els,su;a fjka
.fIK is lrhs'
tallh - 1 kqu
ksmqK;d ug
^ld,fo 22&
ikaOdrh
International dUnits)
uQ,sl tall
mmQrl tall ^fldaK uekSu i|yd&
jHq;amkak fN!;sl rdYs iy jHq;amkak tall
tall fkd ue;s fN!;sl rdYs
tallj, .=Kdldr iy Wm .=Kdldr
ld,fo
04
02
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
1'3 udk weiqka fN!;sl rdYs ms<sn|
uid n,hs'
ikaOdrh
udk
hdka;% oHdf Nd; jk uQ,sl fN!;sl rdYsj,
udk
ialkaOh
.
ld,h
jHq;amkak fN!;sl rdYsj, udk
udkj, Nd;
fN!;sl ilrKhl ksrjoH;dj mlaId lsu
we;s rdYshl tall iy udk fiu
ilrK jHq;amkak lsu
ld,fo
02
08
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
1'5 wjia:djg W; f,i ffoYsl
wdl,kh yd fNaokh fhdod
.kshs'
ikaOdrh
ffoYsl iy wosY rdYs
wY rdYs
ffoYsl rdYs
ffoYslhl cHd;sl ksrEmKh
ffoYsl wdl,kh iy jHdl,kh
tal fh iy iudka;r ffoYsl foll
wdl,kh
ld,fo
04
m%ia;dl Yaf,aIKh
m%ia;dr weu
m%ia;dr Nd;fhka f;dr;=re ,nd .ekSu
m%ia;dr Nd;fhka p,Hj, yeisu ia;r lsu
iy mqfrdal:kh lsu
02
ksmqK;d ug
2'1 jia;=j, ir, fh p,s;h"
m%laIsma; iy idfmalaI p,s;h
Yaf,aIKh lrhs'
^ld,fo 102&
ikaOdrh
m%.;s oHdj
idfmalaI p,s;h
iudka;r ud.j, tl u Ydjg p,kh u
iudka;r ud.j, reoaO Ydjg p,kh u
ksh; ;ajrKhla hgf;a ir, fh p,s;h
p,s; m%ia;dr Nd;h
s-t iy v-t jl%
p,s; ilrK Nd;h
;sria ;,fha p,s;h
.=re;ajh hgf;a isria p,s;h
.=re;ajh hgf;a iqug wdk; ;,hl p,s;h
m%laIsma;
n, im%hqla;h
n, foll im%hqla;h
n, iudka;rdi% m%fhh
tal;, n, moaO;shl im%hqla;h
n, fNaok l%uh
n, nyqwi% l%uh
n, >QKh ^jHdj;h&
,laIHhla jgd n,hl >QKh
n, hq.auhl >QKh
iudka;r n,j, im%hqla;h iy l%shd fLdj
9
ld,fo
10
12
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
im%hqla;h weiqrska&
iudldr jia;=j, .=re;aj flakah
iudldr ixhqla; jia;=j, .=re;aj flakah
ialkaO flakah ^ixl,amh muKs&
n, iudka;rdi% kshuh Nd;fhka jia;=jl nr
fiu
2'3 jia;=jla iu;=,s; j ;eu i|yd
wjYH ;;a;aj yiqrejhs'
iu;=,s;;dj
10
10
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
2'4 jia;=jl p,s; wjia:d md,kh
lsu i|yd p,s;h ms<sn|
ksgkaf.a kshu Nd; lrhs'
ikaOdrh
ld,fo
n,h iy p,s;h
ialkaOh
wjia;s ialkaOh
.=re;ajc ialkaOh
wjia;s iy wjia;s fkd jk rduq
wjia;s ^jHdc& n, ^ye|skau muKs &
yd wjia;s fkd jk n,
p,s;h ms<sn| ksgkaf.a m<uq jk kshuh
.uH;dj
p,s;h ms<sn| ksgkaf.a fo jk kshuh
F = ma ilrKh ,nd .ekSu
ksgkh w: lau
wdf.h yd wdf.S n,
fh .uH;d ixia;s uQ,Ouh
11
16
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
12
ld,fo
16
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
2'6 hdka;%sl Yla;sh mfNdackh iy
mKdukh m,odhS f,i is lrhs'
ikaOdrh
ldhh" Yla;sh iy cjh
ldhh
fh p,s;fha is flfrk ldhh
N%uK p,s;fha is flfrk ldhh
hdka;s%l Yla;sh
pd,l Yla;sh
W;a;drK pd,l Yla;sh
N%uK pd,l Yla;sh
Nj Yla;sh
.=re;ajc Nj Yla;sh
m%;Hdia: Nj Yla;sh
laIu;dj
Yla;s ixia;s uQ,Ouh
hdka;%sl Yla;s ixia;s uQ,Ouh
jia;s oHdj
jia;s mSvkh
jj, idfmalaI >k;aj ieieu
U k<h Nd;h
fyhd WmlrKh Nd;h
mSvk ifm%aIKh
meial,a uQ,Ouh yd tys fh
Wvql=re f;rmqu
wdlsia uQ,Ouh
ffioaOdka;sl j yd mlaIKd;aul j i;H
nj fmkau
13
ld,fo
16
14
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
bmsu
bms uQ,Ouh
judkh Nd;fhka jj, >k;aj ieie|Su
ilrKh
nzkQ,s uQ,Ouh ^ilrKh jHq;amkak lsu wjYH
fkd f&
nzkQ,s uQ,Oufha fh
nzkQ,s uQ,Ouh u.ska meye,s l< yels wjia:d
14
08
ksmqK;dj
3' ksidf.a ixf
mrdih je hqKq lr
.ekSu i|yd ;rx. ms<sn|
.fIKfha fhfohs'
ksmqK;d ug
fN!;sl oHd;aul moku
weiqrska foda,kh .%y lrhs'
ikaOdrh
foda,kh
ir, wkqj;Sh p,s;h
ir, wkqj;Sh p,s;hg inkaO fN!;sl rdYs
ia;drh
ixLHd;h
wdj; ld,h
Yla;sh
ir, wkqj;Sh p,s;h i|yd ,dlaIKsl ilrKh
a 2 x
ir, wkqj;Sh p,s;h wkqrEm jD;a; p,s;fha
m%lafIamKhla f,i
lmk l,dj
l,d fjki
ia:dmkh i|yd ilrKh y = A sin t
ir, wkqj;Sh p,s;h i|yd ia:dmk-ld,
m%ia;drh
ir, wj,nhl l=vd foda,k
ir, wj,nh Nd;fhka .=re;ajc ;ajrKh fiu
ieye,a fy,slaiSh kakl t,ajd we;s ialkaOhl
foda,kh
ialkaOh iy foda,k ld,dj;h w;r inkaOh
fiu
ksoyia lmk
mukaos; lmk
15
ld,fo
10
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
lD; lmk
wkqkdoh
ndka wj,n u.ska wdoYkh
3'2 O wdldrfha ;rx. p,s; yd
tajdfha Nd; ms<sn| uid n,hs'
m%.uk ;rx.
hdka;s%l ;rx.
ia,skalsh$lef;dav lsrK foda,fkalaIh Nd;fhka
wdoYkh
;Shla ;rx.
wkajdhdu ;rx.
;rx.hl m%ia;dl ksrEmKh
iu l,dia: iy Iu l,dia: ,laIH
08
;rx.hla yd ne fN!;sl rdYs
;rx. f.h -
;rx. wdhduh -
ixLHd;h - f
ixLHd;h" ;rx. wdhduh iy ;rx. f.h w;r
inkaOh" v = f
;rx.j, .=K
/<s;s gexlsh u.ska ;rx.j, .=K wdoYkh lsu
mrdj;kh
oDV mrdj;kh
uD mrdj;kh
16
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
j;kh
O udOHj, oS ;rx. wdhduh iy ;rx. f.h
j;kh ^.=Kd;aul j&
O%ejkh ^.=Kd;aul j&
;rx. wia:dmk uQ,Ouh ^m%ia;dl ksrEmKh&
ksfrdaOkh
ia:djr ;rx.
kq.eiq
ld,fo
10
uQ,slh f 0 =
m
2l
m%ixjdo iy Wm;dk
jksudkh
17
12
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
RT
M
jd;fha jks ;rx. f.h flfrys n,mdk
idOl
jdhq l|kaj, lmk
ixjD; k<
jD; k<
ixjD; k<hka Nd;fhka jd;fha jks f.h fiu
tla iriq,la Nd;fhka
iriq,a lg,hla Nd;fhka ^m%ia;dl l%uh&
v =
18
10
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
fvdma, wdprKh
oDYH ixLHd;h i|yd m%ldYk
kslaIlhd muKla p,kh u
m%Njh muKla p,kh u
kslaIlhd iy m%Njh tlu ir, fLdjla Tiafia
p,kh u
fvdma, wdprKh u.ska meyeos,s l< yels ixisoa
iy fh
Sonic Boom ^.= Kd;a ulj bm;a ls u- ilrK
wjYH ke;&
jksfha iajNdjh
3'7 jks ,dlaIKsl ms<sn|
jks ,dlaIKsl
ie,els,su;a fjka jksh ksmou
;dr;dj
iy m%pdrKh is lrhs'
yf ier
jks .=Kh
jks ;Sj%;dj iy ;Sj%;d ugu ^fvisfn,a&
ksia lk i|yd ixfoS ;Sj%;d ugu ixLHd;h
iu. p,kh m%ia;dl ksrEmKh
Y%jH;d iSud
Y%jH;d foay,sh
fokd foay,sh
w;sjksh yd wfOdajksh ^.=Kd;aul j&
oHq;a pqnl ;rx.
3'8 oHq;a pqnl ;rx. ms<sn| uid
oHq;a pqnl jKdj,sh
n,hs'
oHq;a pqnl ;rx.j, .=K
ld,fo
19
04
08
04
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
oHq;a pqnl ;rx.j, f.h
oHq;a pqnl ;rx.j, Nd;
f,ai lon ^ksIamdok l%u wjYH fkd f&'
.=K
Nd;
cHd;sl m%ldY oHdj
j;kh
j;k kshu
j;k wxlh
j;k wxl w;r inkaO;dj
i;H .eUqr yd oDYH .eUqr
oDYH ia:dmkh d = t (1 - 1 n)
p, wKaalaIh Nd;fhka j;k wxlh fiu
wj fldaKh
wj fldaKh iy j;kdxlh w;r inkaO;dj
n = 1 sin c
mQK wNHka;r mrdj;kh
m%siauhlska is jk j;kh
m%siauhlska is jk wm.ukh mlaIKd;aul j
wkafIKh lsu
wm.ukh
d - i m%ia;drh
( A + D)
wju wm.ukh
sin
2
wju wm.ukh i|yd n =
sin A
2
ilrKh jHq;amkak lsu
20
ld,fo
12
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
21
04
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
3'11 m%ldY WmlrK ksudKh lsu
i|yd ldpj,ska iEfok m%;sn
ms<sn| kqu W; wkaoka fhdod
.kshs'
ikaOdrh
m%ldY WmlrK
ir, wKalaIh
idudkH iSreudrej
Yd,l n,h ^fldaKsl Yd,kh&
ixhqla; wKaalaIh
idudkH iSreudrej
Yd,l n,h ^fldaKsl Yd,kh&
klaI;% flaIh
idudkH iSreudrej
Yd,l n,h ^fldaKsl Yd,kh&
wKalaI iy flaI i|yd idudkH iSreudrej
fkd jk wjia:d ^lsrK igyk muKs'&
22
ld,fo
04
ksmqK;d ug
^ld,fo 46&
ikaOdrh
ld,fo
WIaK;ajh
;dmc iu;=,s;;dj
;dm .;s oHdf Y=kHd kshuh
WIaK;aj;sl .=K
WIaK;aj;sl jH
wp, ,laIH folla weiqka WIaK;ajh i|yd
x - xL
m%ldYkh = x - X (H - L ) + L
H
L
fi,aishia mudKh
ksrfmalaI ^;dm.;sl& WIaK;ajh mudKh
c,fha ;s%l ,laIHh
c,fha ;s%l ,laIHh weiqrska ksrfmalaI WIaK;ajh
XT
i|yd m%ldYkh T X 273.16
tr
ksrfmalaI Y=kHh
fi,aishia iy ksrfmalaI mudK w;r inkaOh
T = + 273.15
WIaK;ajudk
j - re WIaK;ajudk
riosh -re WIaK;ajudk
;dm oHq;a hq.auh
;'iagrh ^WIaK;aj ixfolhla f,i ykajd
u&
23
04
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
4'2 >kj, yd jj, m%idrKh
Nd;hg .kakd wjia:d ms<sn|
uid n,hs'
ikaOdrh
;dmc m%idrKh
>kj, m%idrKh
fh m%idrKh
j.M, m%idrKh
mud m%idrKh
fh" j.M, yd mud m%idrK;d w;r
inkaOh
j m%idrKh
i;H m%idrKh
oDYH m%idrKh
ld,fo
06
i; H = oDYH + 3
jdhq kshu
fndhs,a kshuh
la,a k<h Nd;fhka jdhqf.da,Sh mSvkh
fiu
pd,aia kshuh
ksh; mSvkfha oS jdhqjl mudj iy
WIaK;ajh w;r inkaOh wkafIKh lsu
mSvk kshuh
ksh; mudf oS jdhqjl mSvkh iy
WIaK;ajh w;r inkaO;dj wkafIKh lsu
24
08
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
1
Nmc 2
3
04
^m%ia;dl ksrEmKh&
jdhq wKqjl uOHkH W;a;drK pd,l Yla;sh
i|yd m%ldYkh E =
4'5 jHj, YsIag ;dm Od;dj
weiqka jia;= w;r yqjudre jk
;dmh m%udKkh lrhs'
3
kT
2
;dm yqjudrej
;dm Od;dj
>k iy jj, YsIag ;dm Od;d
jdhqj, ujq,sl ;dm Od;d
Y%K l%ufhka >k iy jj, YsIag ;dm Od;d
fiu
ksgkaf.a isis,k kshuh
isis,k l%ufhka jj, YsIag ;dm Od;d
ieieu
25
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
4'6 mod:fha wjia:d mhdij, oS
yqjudre jk ;dmh m,odhs f,i
fhdod .kakd wjia:d uid n,hs'
ikaOdrh
wjia:d mhdi
mod:fha wjia:d
>k" j iy jdhqj, wKql yeis ms<sn|
.=Kd;aul j ieieu
jdIamSlrKh iy ,hkh ms<sn| wKql
ls%hdj,sfhys ir, meye,s lsu
,hkh
wjia:d mhdi jl%h
,hkfha YsIag .=ma; ;dmh
whsiaj, ,hkfha YsIag .=ma; ;dmh fiu
^Y%K l%uh&
jdIamSlrKh
wjia:d mhdi jl%h
jdIamSlrKfha YsIag .=ma; ;dmh
c,fha jdIamSlrKfha YsIag .=ma; ;dmh fiu
^Y%K l%uh&
jdxlh iy ;dmdxlh flfrys mSvkfha n,mEu
jdIam iy wd;dj
jdIamSNjkh
jdIamsNjkh yd jdIamSlrKh ieieu
jdIam mSvkh iy ix;Dma; jdIam mSvkh
jdIam mSvkh WIaK;ajh iu. p,kh ^m%ia;dl
ksrEmKh &
jdIam mSvkh mudj iu. p,kh ^m%ia;dl
ksrEmKh&
26
ld,fo
06
04
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
;dm ixl%duKh
4'9 ;dm ixl%duK l%u iy m%udKh
ikakhkh
ms<sn| ie,els,su;a fjka ffoksl
;dm ikakdhl;dj
iy oHd;aul lghq;= ie,iq lrhs'
;dmh ikakhkh f YS>%;dj i|yd ilrKh
;dm ikakhl;dj fiu
iz,a l%uh ^f,dayhla i|yd&
ixjykh ^.=Kd;aul j&
lsrKh ^.=Kd;aul j&
27
04
04
3'2 - 13 jk fY%aKsh
ksmqK;dj
5' ffoksl wjYH;d yd
oHd;aul lghq;=
imqrd .ekSu i|yd"
.=re;ajc lafIa;%
ms<sn| kshu yd
uQ,Ou m,odhS f,i
Nd; lrhs'
^ld,fo 12&
ikaOdrh
ld,fo
.=re;ajdlIK n, lafIa;%h
.=re;ajc lafIa;%fha ;=< jQ ialkaOhla u; n,hla
ls%hd;aul u
.=re;ajc lafIa;% ;Sj%;dj
ksgkaf.a .=re;ajdlIK kshuh
,laIHdldr ialkaOhl isg wE;ska msys
lafIa;% ;Sj%;dj
lafIa;% ;Sj%;dj p,kh m%ia;dl j ksrEmKh
lsrSu
.=re;ajc Njh
m ialkaOhl isg r rlska jQ ,laIHhl .=re;ajc
Gm
r
^jHq;amkak lsu wjYH fkd f&
.=re;ajc lafIa;%hla ;=< jQ ialkaOhla i;= Nj
Yla;sh
Njh r wkqj p,kh u m%ia;dl ksrEmKh
f.da,dldr M ialkaOhl flakah" flakah
jYfhka f.k r wrhla we;s jD;a;dldr ud.hl
.uka .kakd m ialkaOhl wvx.= Yla;sh i|yd
m%ldYkh
^Yla;s ilrKh&
28
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
5'2 udkj lghq;= imqrd .ekSu i|yd
.=re;ajc lafIa;%h fhdod .kakd
wjia:d uid n,hs'
ikaOdrh
ld,fo
mD .=re;ajdlIK lafIa;%h
mD mDIaGh wdikakfha .=re;ajc lafIa;%
;Sj%;dj
.=re;ajc ;ajrKh yd .=re;ajc lafIa;% ;Sj%;dj
w;r inkaOh
mD pkasld
N+ - ia:djr pkasld
fhda. m%f.h
29
06
ksmqK;d ug
^ld,fo 30&
ikaOdrh
ld,fo
08
30
08
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
oHq;a Njh
ia;s oHq;a lafIa;%hla ;=< jQ ,laIHhl Njh
w: lau
,laIHdldr wdfrdamKhl isg lsish rl jQ
,laIHhl Njh" V =
1 Q
^jHq;amkak lsu
4 r
,laIHhl Njh
,laIH folla w;r Nj wka;rh
oHq;a lafIa;%hla ;=< jQ wdfrdamKhla i;= Nj
Yla;sh
wdfrdamK jHdma;shla iys; moaO;shl Nj Yla;sh
,laIH folla w;r jQ Nj wka;rh yryd
08
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
iu Nj mDIaG
O lafIa;%j, iu Nj mDIaG
,laIHdldr wdfrdamKhla wi, oS
icd;Sh ,laIHdlr wdfrdamK wi, oS
cd;Sh ,laIHdlr wdfrdamK wi, oS
Nj wkql%uKh
Nj wkql%uKh yd oHq;a lafIa;% ;Sj%;dj w;r
inkaOh
6'4 oHq;a mm:j, iqiq m
Od;%l Nd; lrhs'
k 0 A
ilrKh jHq;amkak lsu
d
ikakdhl f.da,hl Od;dj ^f.da,Sh Od;%l
we;=<;a fkdf'&
Od;%l ixhqla;
fYa%Ks.; ixhqla;h
iudka;r.; ixhqla;h
wdfrdams; Od;%lhla ;=< .nvd we;s Yla;sh
Yla;sh i|yd m%ldYkh jHq;amkak lsu
O yevj,ska hq;a ikakdhlj, wdfrdamK jHdma;sh
;=vq ickh ^fldfrdakd ickh&
wl=Kq ikakdhlfha ls%hdj ^,s flula yd
inkaOj ;=vqj, ls%hdj muKs'&
32
06
ksmqK;d ug
7'1 W; wjia:dj, Odrd oHq;h
yd inkaO rdYs yiqrejhs'
^ld,fo 42&
ikaOdrh
Odrd oHq;fha uQ,sl ixl,am
Q
oHq;a wdfrdamK iy oHq;a Odrdj I =
t
f,day ikakdhlhla ;=< Odrd ikakhkfha
hdka;%kh
ma,d; m%f.h i|yd m%ldYkh
Odrd >k;ajh
Nj wka;rh
l
m%;sfrdaOh iy m%;sfrdaOl;dj R =
A
ikakdhl;dj
WIaK;ajh iu. m%;sfrdaOfha p,kh
^m%;sfrdaOfha WIaK;aj ix.=Klh&
iqms ikakdhl;dj
iqms ikakdhlj, yeisu
iqms ikakdhl jH
iqms ikakdhlj, .=K
iqms ikakdhlj, m%fhdack
m%;sfrdaO ixhqla;
fYa%Ks.; inkaOh
iudka;r.; inkaOh
ir, cd,j, iul m%;sfrdaOh fiu
Nj fn mm:h
kshuh
kshuh j,x.= jk ;;a;aj
V - I m%ia;dr
l ikakdhl
l fkd jk ikakdhl
33
ld,fo
08
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
7'2 ir, Odrd mrsm:j, Yla;sh yd
cjh m%udKkh lrhs'
ikaOdrh
ld,fo
Yla;sh iy cjh
wdfrdamK .,d hdu ksid jeh jk Yla;sh ms<sn|
m% l dYk W = QV iy W = VIt
Yla;sh jeh f YS>%;dj i|yd m%ldYkh P = VI
P = I2R " P =
V2
iy
R
V2
2
W = I Rt " W = R t
,nd .ekSu
P = VI iy
04
i|yd fhu
V2
V2
2
P = I 2 R " P = R " W = I Rt " iy W = R t
;dmh muKla ksmofjk Wmdx. i|yd fhu
^cQ,a ;dmkh&
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
10
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
04
10
ksmqK;d ug
^ld,fo 34&
ikaOdrh
ld,fo
pqnl n,h
pqnl lafIa;%hl jQ Odrdjla /f.k hk
10
37
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
8'3 oHq;h yd pqnl;ajfha wka;
inkaO;dj fya;=fjka we;s jk
N%uK wdprKh uid n,hs'
ikaOdrh
ld,fo
iDcqfldaKdi% o`.rh
wh pqnl lafIa;%hl ;nd we;s iDcqfldaKdi%
o`.rh
06
i, o`.r .e,ajfkdagrh
W;al%uh i|yd m%ldYkh
Odrd ixf;dj flfrys n,mdk idOl
ir, Odrd fudagrh
8'4
lsu
pqnl lafIa;%hla ;=< p,kh jk iDcq oKavl
12
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
m%;Hdj;l Odrd cklh
ieleiqu
oHq;a.dul n,h ld,h iu. p,kh
m%ia;dl j ksrEmKh
ir, Odrd cklh
ieleiqu
oHq;a.dul n,h ld,h iu. p,kh u
m%ia;dl j ksremKh
iq<s Odrd we;s u iy m%fhdack
ir, Odrd fudagrhl m%;soHq;a.dul n,h
m%;soHq;a.dul n,h" wdfpr Odrdj flfrys
n,mdk whqre
wdrNl Odrdj md,kh lsu - l%shdrNl iah
mKdulh
jHqyh
m%d:lfha iy oa;shslfha fmdg ixLHd iy
fjda,ah;d w;r inkaOh
wjlr iy wlr mKdul
VI .=Ks;h" mKdulhl m%odk$ m%;sodk cjh
f,i
mKdulhl Yla;s ydksh
cQ,a ;dm ydksh
iq<s Odrd ydksh
mKdulj, Nd;
,s n, ifm%aIKh
m%;Hdj;l Odrdf uQ,sldx.
m%;Hdj;l Odrd m%Njhl Njh iy
Odrdf ihskdldr ;rx. wdldr
Wp w.h iy j. uOHkH uQ, w.h
m%;sfrda mm:hl uOHkH cjh fjdj,ska
39
ld,fo
ksmqK;d ug
9'1 wO ikakdhl vfhdavhl ls%hdj
iy uQ,Ouh uid n,hs'
^ld,fo 30&
ikaOdrh
ika vfhdavh
ksi. wO ikakdhl
ndyH wO ikakdhl
n - j.h
p - j.h
p-n ikah
ydhs; fmfoi
b keUqrej
miq keUqrej
vfhdavhl ,dlaIKsl jl%
mmQK vfhdavh i|yd I - V jl%h
m%dfhda.sl vfhdavhla i|yd I - V jl%h
vfhdavh iDcqldrlhla f,i Nd;h
wO ;rx. iDcqlrKh
mQK ;rx. iDcqlrKh
iqugkh
lef;dav lsrK foda,fkalaIh Nd;fhka
40
ld,fo
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
41
12
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
9'3 ldrld;aul jOlfha Nd;
ms<sn| uid n,hs'
ikaOdrh
ldrld;aul jOlh
ldrld;aul jOlh ix.Dys; mm:hla (IC)f,i
w.% ykd .ekSu
ldrld;aul jOlfha ls%hdj
jD; mq`vq wjia:dj i|yd ,dlaIKsl
ldrld;aul jOlh fjda,ah;d jOlhla f,i
Nd;h
ixjD; mq`vq wjia:dj ^iDK m%;sfmdaIKh&
iajKuh kS;s I iy II
wmj;k jOlh
wmj;k fkd jk jOlh
ldrld;aul jOlh fjda,ah;d ixikaolhla
f,i Nd;h
9'4 ixLHdxl mm:j, ls%hdldrs;ajh
yeisru i|yd ;dlsl oajdr
fhdod .kshs'
ld,fo
06
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ir, ixLHdxl mm: i|yd ;dlsl m%ldYk
mm:hlg ye/u
i;H;d j.=jla ;l m%ldYkhla u.ska lau
ir, ;d;sl mm: ie,eiq lsu
bf,lafg%dksl u;lh (Electronic memory)
NAND/NOR oa jdr iys ; uQ , s l u;l mm:h
uQ,sl ms<s-fmd< mm:h (Basic SR flip-flop
/Bistable)
43
ld,fo
ksmqK;d ug
10'1 m%;Hdia:;dj ms<sn| kqu fhdod
.kska tfkod ; wjYH;d
i|yd W; jH f;dard .kshs'
^ld,fo 32&
ikaOdrh
>kj, m%;Hdia:;dj
wd;;sh iy ;;sh
Ndr-;;s jl%h
yQlaf.a kshuh
wd;kH m%;Hdn,h
wd;;H l%shdj
hx udmdxlh
f,day lhla Nd;fhka hx udmdxlh fiu
m%;Hdn, - l%shd jl%h
wd;;shlg ,la j we;s ;ka;=jl .nvd we;s
ld,fo
10
Yla;sh
10'2 oHd;aul yd ffoksl lghq;=j, iai%d;dj
iai%d;dj ms<sn| kqu Nd;
iai%d;d n,h
lrhs'
iai%d;d n,h flfrys n,mdk idOl
m%f. wkql%uKh
iamYSh m%;Hdn,h ^F/A&
iai%d;d ix.=Klh
;r, m%jdyhla i|yd fmdhsfi,a iQ;%h
j,x.= jk ;;a;aj
udk Nd;fhka iQ;%h ksjer nj fmkau
iai%d;d ix.=Klh fiu i|yd fmdhsfi,a
iQ;%h Nd; lsu
44
10
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
ix.=Kl ieie|Su
WIaK;ajh wkqj iai%d;dj fjkia jk wkaou
iai%d;df Nd;
mDIal wd;;sh
jhl ksoyia mDIaGfha iajNdjh WodyrK u.ska
wdoYkh lsu
jhl ksoyia mDIaGfha yeisu wka; wKql n,
inkaOh
ksoyia mDIal Yla;sh
45
12
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
j mg,hl ifudaIaK f,i mDIal j.M,h
inkaOh
f.da,Sh udjlhla yryd mSvk wka;rh i|yd
m%ldYkh
flaYsl Woa.ukh
by< ke.s j lfoa Wi i|yd m%ldYkh
mDIal wd;;sh ksKh lsu
wKalaI lodjla Nd;h
l rduqjl inka mg,hla Nd;h
flaYsl Woa.ukh Nd;h
f. l%uh
46
ld,fo
ksmqK;d ug
^ld,fo 22&
ikaOdrh
47
ld,fo
04
04
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
48
02
02
06
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
ld,fo
hk lafIa;%j,
lsrKfha fi!LH wjodku yd wdrlaIs mQfjdamdh
lsrK m%udKh uekSu
lsrK ud;%dj (Gy)
RBE ^Relative Bialogical Effectiveness) $Q (Quality
fi!LH wjodku
lsrKfha iajNdjh
lsrKhg ksrdjrKh jQ Yr m%foaYh
iM, ud;%dj
wdrlaIl mQfjdamdh
mrudKql kHIah
kHIal ia:dhS;dj
talSlD; mrudKql ialkaO tallh
ialkaO ydksh
whsiaghskaf.a ialkaO-Yla;s ilrKh
49
04
ksmqK;dj
ksmqK;d ug
ikaOdrh
n|k Yla;sh
ialkaO l%udxlh iy kshqla,sfhdakhl n|k
50
ld,fo
yels iEu wjia:djl u 5E wdlD;sfha ls%hdldrl fhdod .kska ikaOdrh wdjrKh lsug Wmfoia oSu'
tala tla ud;Dldjg wod< ;dlaIKsl fh .=rejrhd iska i|yka lsu'
iajhx fm,Uula iys; ls%hdldrlj, fhfoka yels ;dla iDcq w;aoelS ,nd .ekSug isiqkg wjia:dj ie,iSu'
wjYH;dj wkqj YajdikSh m%Nj,ska oekqu iy f;dr;=re Wlyd .ekSug isiqka fhduq lsu'
wod< bf.kq M, idlaId;a lr .ekSu i|yd iqiq bf.kq - b.eka ls%hdj,shla wkq.ukh lsf ksoyi .=re Nj;d i;= h'
Ih ksfoaYfha ikaOdrh hgf;a u ;o l wl=ka uqKh lr we;s m%dfhda.sl ls%hdldlr" wod< ffioaOdka;sl Ih lreKq iu. u
ls%hd;aul lsu wfmalaIs; h'
3'
isiq YlH;d jOkh i|yd m.Kl wdYs%; bf.kq uDldx. jeks bf.kq-b.eka wdOdrl" w;sfl lsh jH iy Ih ndysr
ls%hdldr wdh fhdod .; hq;= h'
mka;s ldur bf.kqu > lsug iy isiqkaf.a iqfYaI olaI;d Tma kxjkq jia my; oelafjk Ih iu.d ls%hdldrl ykajd u
wfmaCIs; h'
4'
51
51
5.
6.
7.
8.
mdi,a ;=<ska yd bka neyer" im;a yd WmlrK ,nd u jeks fiajd iemhSu mdi,a l<ukdlrKfha j.lSuls'
fN!;sl oHdjg wod< jev igyka ixjOkh lsu i|yd iqiq .=re Nj;=ka iy isiqka f.ka ie ,;a lgqjla msysgqjd .ekSu
fhda.H h'
mdi," isiqkag mrudoYS u b;d jeo.;a h'
m%;sm;a;suh b,lal imqrd .ekSu i|yd mdi, u.ska O ls%hdldrl we;=<;a jdIsl jev igykla ilia l< hq;= h' fuys ksYa;
jirla ;=< l< yels ls%hdldrl ksKh lsuWfoid mdif,ys m%uqL;d ykd .ekSu;a" ld,h iy im;aj, iSud i,ld n,ka
m%dfhda.sl nj ms<sn| ie,els,su;a u;a" b;d wjYH h'
52
52