BATANG KALAKAL (Reporters Notebook ni Maki Pulido) 1.) Pangkaalaman Ano ang paksa at sino-sino ang mga tauhan?

Ilarawan. Ang paksa a tungkol sa (mga) batang nangangalakal ng basura mula sa napakaduming ilog upang magkaroon lamang ng pantustos sa pag-aaral. Ang dokumentar ong ito a umiikot sa mga pangunahing tauhan na sina!

"

#i$a Asnan (%% taong gulang) --& 'lila na si a sa Ama at labandera naman ang kan ang Ina. Ang pamumulot ng basura sa napakaduming ilog ang nakikita ni ang tanging solus on upang ma ma-ipangtustos si a sa kan ang pag-aaral.. (indi ni a na iniinda kung masusugatan si a ng bubog basta ang mahalaga sakan a a ma Ang pangangalakal a ginagawa ni a pagkatapos ng klase ni a sa umaga. )ahit na %* piso lang ang nakukuha ni a dito+ hindi si a nawawalan ng pag-asang makaka-ahon din si a sa hirap ng buha . Pumapasok si a kahit walang laman ang ti an ni a. ,initiis ni a ang gutom+ sirang sapatos+ at sobrang lumang mga kwaderno+ makapagtapos lang ng pag-aaral. -( Pero sa kabila ng lahat+ isa si ang (onor student.

"

Aling .irginia Asnan --& /i udang Ina ni #i$a! Isa si ang labandera! )ahit a aw ni ang nangangalakal ang kan ang anak na si #i$a+ wala din si ang magawa dala na din ng sobrang kahirapan.

"

0a mark Morillo (%1 taong gulang) --& isa sa mga kasamahan ni #i$a sa pangagalakal! pagnabububog si a a nilalag an ni a ng malungga .

"

0ibo

2)alakal3

Rui$ (4

5o) --& ang pinakabata at pinakamasipag sa mga

kasamahan ni #i$a! nakatapak si a ng basag na baso na nagresulta sa pagkamaga at impeks on ng kan ang paa na nagpapahirap sakan a sa pangaraw-araw na buha ! hindi na si a nakapagkalakal mula nito. Malungkot mang sabihin+ harapin natin ang katotohanan- ma roon si ang irresponsableng Ina. " Aling Nat 6umul --& Ina ni Mi7hael! namata an ng anak+ nang dahil sa

pangangalakal. Nakahawak kasi si Mi7hael ng li8e wire habang nangangalakal.

2.) Pangkomprehensyon Ipaliwanag ang mahahalagang konsepto mula rito. (indi hadlang ang estado (ma aman man o mahirap) ng isang tao kung determinado si ang maabot ang kan ang mga pangarap. )ahit na minsa kapalit pa nito ang kanilang kalusugan at kamusmusan.

3.) Pang-aplikasyon /umuo ng mga mungkahing pamanta an upang big ang-solus on ang suliranin. Isa sa mga nakikita ko pong solus on dito a ang pagpuksa sa lumalaking bilang ng mga mahihirap. Pangalawa+ lakihan natin ang pondo para sa edukas on. Pangatlo+ nawa magkaroon ta o ng libreng gamit pang-eskwela+ lalong-lalo na po sa mga batang sobrang nangangailangan+ tulad ni #i$a. At pang-apat+ turuan natin ang ating mamama ang maging wais. 9ahil sa huli po+ nasa tao padin sa buha . an kung ano ang landas na pipiliin ni a. Ang kelangan lang po nating gawin a big an sila ng sapat na kaalaman tungkol

.) Anali!ikal Ano ang malalim na pinag-ugatan ng mga is ung nakapaloob mula sa dokumentar o? 'nang una po sa listahan a ang )ahirapan. 9i an po nagsimula ang lahat. 6ung mga batang nasa dokumentar o a nagpapakahirap makapagtapos ng pag-aaral dahil umaasa sila na ito ang makakapag-ahon sa kanila mula sa hirap. Nagpapakahirap naman silang mangalakal dahil ito ang nagbibiga sa kanila ng pangtustos sa pang-araw-araw nilang mga panganagilangan. )amang-mangan5Pagwawalang-bahala ng mamama an . :agasaan na po natin ang is u ng sobrang populas on natin. )ung susumastahin+ ka a naman po nating mabuha ng marang a kung alam lang po natin ang ating mga limitas on. Ang hindi ko po kasi maintindihan sa bansang ito a kung sino pa ang mahirap+ sila pa ung nagpapaligsahan sa padamihan ng anak+ tapos sisisihin nila ang gob erno dahil naghihirap sila. Aba+ pano mo nga naman bibihisan+ o mapapakaen ng masustans ang pagkain ang ; na anak mo sa *11 na kita mo sa isang araw? Irresponsableng (mga) magulang. :iguro napakasama kong tao kung

sasabihin natin na irresponsable sila+ ngunit hindi ko mapigilan ang aking sarili. Ma magulang ako+ at kahit ikamata pa ng nana ko na buha in ako+ hinding-hindi ni a ko pinapaba aan. (9agdag pa po na magiging magulang din ako balang-araw+ at hindi ko haha aang mauwi sa ganun.) )a a hindi ko po maiwasang isipin+ ano nga ba ang ginawagawa ng mga magulang ng mga batang ito?<

)awalang-aks on ng gob erno . Alam ng gob erno na maraming mahihirap sa bansang ito. Pero wala silang ginagawa+ aminin man natin o hindi.

=alang maramdaman ang mamama an kundi ang walang humpa pagtaas ng mga bilihin. )a a lalong naghihirap ang mga mahihirap eh. ".) Pangsin!esis

na

,alaka in kung paano nakakaapekto ang mga is ung binig ang-pansin sa pinanood sa i ong sariling pananaw. Naapektuhan ako sa paraang+ naiinis akong makita ang mga batang i on na sobra kung maghirap para lang makapag-tapos ng pag-aaral+ samantalang ung mga kabarkada ko+ ginagastosan ng libo ng mga magulang+ a aw pang a usin ung pag-aaral nila. Naiinis ako dahil dumaan din ako sa kamusmusan+ pero ni minsan.. hindi ko naranasang maghanap ng ginto sa basurahan. >usto ko sabihing wag silang maligo sa ilog na un dahil+ grabe.. sobrang dumi nung ilog. Maswerte ako+ ngunit wala akong magawa. At the same time, nakaka-touch po ung dokumentar ong ito at

nakakapag-biga inspiras on po ito sakin bilang isang estud ante. :i #i$a+ kahit ganun ung estado ng kan ang buha + na minsa dumadating pa sa puntong pinagtatawanan si a ng kan ang mga kaklase dahil sira-sra ang sapatos+ ni minsan+ hindi si a nagpapa-apekto. 9atapwat+ ito pa ung nagsilbing motibas on ni a para mas lalo ni a pang pag-igiha ang kan ang pag-aaral. Masa ang marinig na isa si ang honor student+ sa kabila ng lahat ng pagsubok sa buha ni a. #.) Pang-e$al%asyon /ig ang-husga ang implikas on nito sa lipunang Pilipino. Nakakalungkot isipin na kahit anung moderno ng ating panahon a hindi natin maikakaila na napakadaming Pilipino ang salat padin sa edukas on at lubog sa kahirapan.

 )ung makikita lang sana ng >ob erno ang kalaga an ng mga batang ito+ at kung mabibig an lamang nila ito ng sapat na attens on+ at kung magiging sensitibo lang ang mga mamama an a siguradong aangat ang estado5ekonomi a ng ating bansa. 'nang-una+ mababawasan ang bilang ng mga mahihirap nating mamama an+ mababawasan nadin ang talamak na krimen+ at higit sa lahat+ hindi na kailangang maranasan pa ng mga batang i on na maghanap ng ginto sa basura+ ka a hindi na manganganib ang kanilang kalusugan at hindi na mananakawan pa ng pagkamusmos ang iba pang kaga a nila. 9apat natin silang big an ng karampatang attens on dahil itong mga batang ito ang pag-asa nitong ating ba an. Anong mala natin+ sila na pala ang susunod na mga lider ng bansang ito?

LA&AT L'GAL ()*' (I - =itness ni :andra Aguinaldo) 1.) Pangkaalaman Ano ang paksa at sino-sino ang mga tauhan? Ilarawan. Ang paksa a tungkol sa paniniwalang Islam+ partikular sa kanilang tradis on ng pag-aasawa. :a dokumentar ong ito a mapagaalaman natin ang buha ng mga Muslim na ma roong hindi lang isa+ ngunit apat na asawa na katanggap-tanggap sa batas at lipunan nila.. Makikita dito ang buha ng mga babaeng naghihiraman sa puso ng isang lalaki sa loob ng iisang bubong.

Ang dokumentar ong ito a umiikot sa mga buha nina!

a.) +,hamma- .ha/ir a! kanyang mga asa%a0

"

Muhammad :ha?ir --& isang Pakistani na ma

*1 taon nang naninirahan sa

Pilipinas! ma @ na asawa+ (A sa Pilipinas! % sa Pakistan)

"

B nthia :ha?ir --& 'nang asawa ni Muhammad :ha?ir! isa si ang )risti ano ka a magkatuligsa sila ni Muhammad sa bawat opin on sa pagkakaroon ng pamil a. MeCo tibo kung umasta! bihirang kumibo.

"

Aisha :ha?ir --& Pangalawang asawa ni Muhammad! nagmula sa Due$on Bit .

"

=end :ha?ir --& Ikatlong asawa ni Muhammad! sobrang tahimik at laging nasa ikatlong-palapag ng kanilang baha .

$.) Bro. Norsi +in-og a! kanyang mga asa%a0

"

/ro. Norsi Mindog --& isang Imam ( lider ng simbahan)! ma @ na asawa at %@ na anak at pinagmamalaki ni a ito! pinangarap ni a ding magkaroon ng A1 E AF na anak. Upang makapagbigay ng pantay na atensyon sa apat, gumawa

na si Imam Norsi ng schedule ng kanyang pagkain at pagtulog. Pero hindi pa rin maiwasan ang kumpetisyon.

"

(aguiar Mindog (*F taong gulang) --& itinuturing nga ong GHirst =i?eG ng Imam mula nang mamata ang una nitong asawa! madalas na kasama ng Imam sa mga lakad nito! ma sariling tiangge ng mga sapatos at bag! at si a rin ang nangangalaga sa mga anak ng Imam sa orihinal nitong asawa.

"

,ahora Mindog (*@ taong gulang) --& Ikalawang asawa namang kapapanganak pa lang ng bunso! nagsasabing hindi talaga maiiwasan ang selos.

"

Nori Mindog (*% taong gulang) --& ikatlong asawa na buntis ng tatlong buwan.

"

Muslima Mindog --& ikaapat na asawa naman na pinakasalan ng Imam sa edad na %;.

2.) Pangkomprehensyon Ipaliwanag ang mahahalagang konsepto mula rito. Pagmahal mo ang isang tao+ handa kang magsakripis o. )ahit na umabot sa puntong nakikihati ka na lang sa oras ni a. Nagpapakita din ito ng respeto at pakikisama sa bawat asawa na ma roon ang isang lalakeng Muslim. Pang huli+ ipinapakita nito sa atin ang kaibahan ng paniniwala ng mga Islam sa ating mga )rist ano. 3.) Pang-aplikasyon /umuo ng mga mungkahing pamanta an upang big ang-solus on ang suliranin. Nais kong imungkahi na kung maari limitahan lamang ng mga lalaki sa isa ang kanilang asawa+ dahil sa isang pamil a palang.. kulang na kulang na ang oras mo. At bilang isang praktikal na tao+ naniniwala ako na ang kasal binubuo lamang ng isang lalaki at iisang babae. At kung nagkataong ma roon ka ng higit pa sa isang asawa+ dapat panta panta sila ng pribilehi o mula sa lalakeng Muslim. =ala dapat

makakalamang sa mga mater al na gamit+ sa pagmamahal+ attens on at oras.

At upang maiwasan ang matinding ilangan ng bawat asawa+ mas maganda kung hiwa-hiwala sila ng tahanan+ imbis na sa iisang bubong sila nakatira. )ung hindi man ka ang tustusan ang ganitong a os+ nawa magkaroon na lang ng magandang samahan ang bawat asawa. Magtulungan ka sa magpa abangan. .) Anali!ikal Ano ang malalim na pinag-ugatan ng mga is ung nakapaloob mula sa dokumentar o? (indi ko po alam ang eksaktong dahilan. Pero naniniwala akong nagmula ang is ung ito sa kung anong nakasaad sa :urra Nursa @-A+ /anal na )oran (/ibli a ng mga Muslim). ".) Pangsin!esis ,alaka in kung paano nakakaapekto ang mga is ung binig ang-pansin sa pinanood sa i ong sariling pananaw. Nakaapekto ito sa sarili kong pananaw+ sa paraang natapakan ang pagkababae ko. Nirerespeto ko po ang kanilang relihi on+ tradis on+ kultura at paniniwala+ subalit bilang isang ?eminista+ hindi ko po maintindihan kung saang parte nila nagagawang maging masa a sa piling ng kanilang asawa. At bilang isang normal na tao+ hindi ko po lubos maisip kung paano nila nasisikmura na ma kahati sila sa asawa nila. 9ahil kung tutuusin nga po e+ kahit nob o palang natin si a+ a aw natin ng ma asawa mo na. kahati+ un pa ka ang

 9agdag nadin po natin ung ilangan sa parte ng mga babaeng asawa. >usto mong ipagdamot ung lalakeng sinisinta ng i ong puso+ subalit kailangan mong makisama sa mga kahati mo. Ang hirap po nun< At naniniwala po ako sa kasabihang 2ang ka 0uan+ a ka 0uan3+ ka a sang-a on po ako na ag kasal a para lamang sa dalawang taong nagmamahalan. -5

)ung bibig an po ko ng pagkakataon ng #ord na mamili+ hindi ko po sana gugustuhing malaga sa gan ang sitwas on.. mas gugustuhin ko na lang pong mag-isa+ ka sa araw-araw akong mamamata sa selos.

Pero+ hindi ko po maikakaila na hanga po ako sa mga babaeng.. parte ng ganitong buha . Ang tatag po nila. )inaka a nila ang buha na ma kahati sa lahat. #.) Pang-e$al%asyon /ig ang-husga ang implikas on nito sa lipunang Pilipino. :a tingin ko po+ bilang isang )risti ano+ hindi ko kailanman lubusang maiintindihan ang kanilang kulturang pag-aasawa ng hanggang @. (indi ko po maintindihan kung ano po ung kahalagahan nito+ at kung bakit ma mga babaeng pumapa ag sa ganitong uri ng buha . At ang Pilipinas+ bilang isang )risti ano at konserbatibong bansa a hindi kailanman papabor ang :aligang /atas o kahit /atas ng :imbahan sa gan ang kaugalian. Nakasaad sa aklat ng >enesis sa /ibli a (ng )risti ano) na ang pag-aasawa isang sagradong baga na para lamang sa iisang lalaki para sa iisang babae. :ubalit+ sa kasamaang palad a ma mga kapatid ta ong hindi natin

kapareho ng paniniwala+ ka a nararapat lamang na panatilihin na lang po natin ang matinding pagrerespeto ng kan a-kan ang kultura.

TAKDANG ARALIN
SA

FILI101
Ipinasa ni: Michiko A. Ito BSA 13 Ipinasa kay: Bb. May Mojica