Vous êtes sur la page 1sur 8

PL 195

BEATI AELREDI RIEVALLIS ABBATIS OPERUM PARS SECUNDA.


HISTORICA
[0701]
DE BELLO STANDARDII TEMPORE STEPHANI REGIS.
(TWISDEN et SELDEN Rerum Anglic. Scrit. !" L#n$ini" 1%5&" '#l." t#m. I" . ((7.)
Inciit $e*criti# +iri +ener,-ili* Et.elre$i ,--,ti* Rie+,llen*i*" $e -ell# inter regem
Sc#ti,e et -,r#ne* Angli,e ,u$ St,n$,r$um" /u0t, Al+ert#n,m.
[07011] Ann# D#minic,e Inc,rn,ti#ni* 11(2 rege Ste.,n# circ, ,rte* ,u*tr,le*
#ccu,t#" re0 Sc#tt#rum innumer,-ilem [070&1] c#egit e0ercitum" n#n *#lum e#* 3ui
e/u* *u-/,ce-,nt imeri#" *e$ et $e in*ul,ni* et [070(A] 4rc,$en*i-u* n#n ,r+,m
multitu$inem ,ccer*ien*. 5ui cum m,0im, *uer-i, et 'er#cit,te r#gre$ien*" #mnem
-#re,li* Angli,e ,rtem ,ut *u-$ere *i-i" ,ut c,e$e incen$i#3ue $e#ul,ri r##*uit.
N#n l,tuit r#cere* Tr,n*.um-r,n#* e/u* ,$+entu*" 3ui .#rt,tu" et *u-m#niti#ne et T.
,rc.iei*c#i" et W,lteri E*ec" $e 3u# #*te, $icemu*" in unum c#n+eniente*" e/u*
c#n,tui re*i*tere $ecre+erunt. Igitur ,r+um 3ui$em numer#" *e$ ,rmi* et +iri-u*
r#-u*ti**imum e0ercitum ,$un,runt" regium3ue *ignum 3u#$ +ulg# St,n$,r$ $icitur" in
c,m# l,ti**im# /u0t, Al+ert#n,m c#n*tituente*" illic .#*te* e0ciere $ecre+erunt. Se$
et Tur*tinu* ,rc.iei*c#u* er t#t,m $i#ece*im *u,m e$ictum ei*c#,le r##*uit" ut
$e *inguli* ,r#c.ii*" re*-6teri* [070(7] cum cruce et +e0illi* reli3uii*3ue *,nct#rum
r,eeunti-u*" #mne* 3ui #**ent ,$ -ell, r#ce$ere" ,$ r#cere* r#er,**ent"
Eccle*i,m 1.ri*ti c#ntr, -,r-,r#* $e'en*uri. Er,nt it,3ue in ,u*tr,li e0ercitu rimi
rincie* Willielmu* c#me* Al-em,rum /u+eni* tunc *trenui**imu* et in ,rmi* multum
e0ercit,tu*" .,-en* *ecum t,m $e P#ncii* 3u,m $e 8#rini* milite* lurim#* n#n minu*
,*tuti, milit,ri 3u,m ,nimi +irtute r,e*t,nte*. W,lt.eru* 3u#3ue $e 9,nt m#rti /,m
ultim, *enectute +icinu*" +ir m,n*uetu* et iu*" 3ui et i*e +,li$i**im,m m,num $e
:l,n$ren*i-u* et N#rm,nni* ,$$ucen*" t,m *,ienti, 3u,m #n$ere *erm#num reli3u,m
multitu$inem lurimum ,nim,+it. Il-ertu* *,ne $e L,ci n#n *egni*" nec cum ,uci*
,$+#l,+it" [070(1] 3ui tem#re regi* ;enrici e0*ul,n*" 3u,nt# 'uer,t l,-#ri-u*
,erumni*3ue ,**ue',ctu*" t,nt# *t,-,t in .,c nece**it,te *ecuru*. Se$ et R#$-ertu* $e
7ru*" licet regem Sc#ti,e lurimum $ile0i**et" genti-u* t,men *ui* in .,c nece**it,te
n#n $e'uit< 3ui cum #tim# /u+ene 'ili# *u# A$,m t,m +,li$,m m,num ,$$u0it" ut n#n
*#lum +iri-u*" *e$ et $ec#re *imul" ,c /u+entute #mnem multitu$inem lurimum
$ec#r,rent T,ntu* ,utem 'er+#r re*i*ten$i Sc#ti* cunct#* ,rriuit" ut eti,m R#gerum $e
8#l-r,i ,$.uc uerulum e0ercitui intere**e 'eci**ent" t,m $ecenter t,men ut t,li ,et,ti
c#n+enie-,t" inter c,eter#* *,ienti**ime c#ll#c,tum. 1um 3u# uni+er*, terr,e *u,e
militi," 3u,e r#'ect# nec *,ienti," [070(D] nec +irtute" nec numer# c,eteri* +i$e-,tur
in'eri#r" cum t,nt, $e+#ti#ne c#n+enit" ut min#r ,et,* $#mini *ui nullum e0ercitui
+i$eretur ,''erre $i*en$ium.
A$'uit et W,lteru* E*ec" +ir *ene0 et lenu* $ierum" ,cer ingeni#" in c#n*ilii* ru$en*"
in ,ce m#$e*tu*" in -ell# r#+i$u*" ,miciti,m *#cii*" 'i$em *emer regi-u* *er+,n*.
Er,t ei *t,tur, ingen*" mem-r, #mni, t,nt,e m,gnitu$ini*" ut nec m#$um e0ce$erent et
t,nt,e r#cerit,ti c#ngruerent. 1,illi nigri" -,r-, r#li0," 'r#n* ,ten* et li-er," #culi
gr,n$e* et er*ic,ce*" ',cie* ,mli**im," tr,ctiti, t,men" +#0 tu-,e *imili*< ',cun$i,m
3u,e ei ',cili* er,t" 3u,$,m *#ni m,/e*t,te c#m#nen*. Er,t r,etere, n#-ili* c,rne" *e$
1.ri*ti,n, iet,te [070=A] n#-ili#r. Neme cum li-eri* c,reret .,ere$i-u*" licet ei
ne#te* *trenui n#n $ee**ent" $e #timi* t,men 3ui-u*3ue #**e**i#ni-u* *ui* 1.ri*tum
'ecit .,ere$em. N,m in l#c# ,m#eni**im# 7irc.,m n#mine m#n,*terium regul,rium
c#n$i$it cleric#rum" multi* illu$ $#n,rii* #rn,n* et $it,n* #**e**i#ni-u*> in*uer et
,l,ti, *u," t.,l,m#* *u#*" cell,ri, *u," in *er+#rum 1.ri*ti .,-it,cul, c#mmut,n*.
1i*tercien*em 3u#3ue #r$inem" cu/u* +i0 ',m,m ,u$ier,t Angli," ',+ente *i-i gl#ri#*#
rege ;enric#" in .,* ,rte* ,$+e0it" *u*ciien* 'r,tre* $e m#n,*teri# n#-ili**im#
1l,re+,lli* er m,num De# $ilecti ,--,ti* 7ern,r$i. 5ui +eniente* in Angli,m ,nn# ,-
Inc,rn,ti#ne D#mini 11(& n,cti l#cum in +,lle r#'un$i**im, *uer ri,m Ri,e
'lumini*" un$e [070=7] i*um m#n,*terium Rie+,lli* n#men ,cceit" mult#* *u,e
religi#ni* ',m, ,$ #tim#rum *tu$i#rum ,emul,ti#nem incit,+erunt" un$e in -re+i
multilic,ti *uer numerum" lurim, in regn# utr#3ue" Angli,e *cilicet et Sc#ti,e"
c#en#-i, c#n$i$erunt. N,m r,e$ictu* W,lteru* nec $um t,nti* *,ti,tu* -ene'icii*" in
territ#ri# W,r$unen*i ',m#*i**imum er e#*$em 'r,tre* 'un$,+it m#n,*terium. P#rr#
e#$em ,nn# ,$+entu* e#rum in Angli,m 3ui$,m m#n,c.i $e eccle*i, -e,t,e 8,ri,e
E-#r,cen*i 1i*tercien*em urit,tem et ,uert,tem ?el,nte*" ,u0ili# 'reti +ener,-ili*
Tur*tini ,rc.iei*c#i" relin3uente* $i+iti,* et $elici,* m#n,*tic,e urit,ti c#ntr,ri,*"
m,0im, ,uert,te" mir# 'er+#re @I A,len$. B,nu,rii :#nt,nen*e c#en#-ium
cre,+erunt. [070=1] Dein$e r,e$ict#rum *e 'r,trum #r$ini leniu* c#n/ungente* lur,
et i*i er in*ul,m 7rit,nnic,m n#-ili, m#n,*teri, 'un$,+erunt. W,+erlen*e* 3u#3ue
'r,tre* 3ui .,ctenu* 3u,*i in ,ngul# l,tuer,nt" c#gnit# 3u#$ e/u*$em e**ent #r$ini*"
1i*tercien*ium m#n,*teri#rum numerum ,u0erunt. It, ,lii ,- i*i* Rie+,llen*i-u*
r#cre,ti" ,lii e#rum e0eml# r#+#c,ti" multi* c#en#-ii* cl,ri#rem in*ul,m
re$$i$erunt. Cn$e n#n immerit# c#en#-ium Rie+,llen*e" c,eteri* 3u,e in Angli, *unt
e/u*$em #r$ini*" ',m, et religi#ne r,ecellit. ;,ec ,utem #mni, -#n, 3ui* $u-itet +ir#
illi *trenui**im# ,*cri-en$," t,nt#rum 'ructuum *emen $er#cul ,$+e0it" et l#cum in
3u# *emin,retur in+enit. ;ic igitur cum ,- uni+er*# [070=D] e0ercitu" tum r#ter
,et,tem" tum r#ter *,ienti,m" ,tri* m#re c#leretur" ,*cen$en* m,c.in,m 3u,m circ,
regium Signum ',-ric,+er,nt" *uereminen* uni+er*# #ul# ,- .umer# et *ur*um" .,c
#r,ti#ne $e/ect#* 3u,$,m '#rmi$ine ere0it ,nim#*" r#mt#* ,criu* in'l,mm,+it.
N#n inutile e*t" in3uit" +iri '#rti**imi" *i *enem /u+ene* ,u$i,ti*< me $ic# 3ui mult#rum
tem#rum +ici**itu$ine" mut,ti#ne regum" et $i+er*i* -ell#rum e+enti-u* $i$ici et
r,eterit, re+#l+ere" et ,e*tim,re r,e*enti," et *ecun$um r,eterit, $e r,e*enti-u*"
*ecun$um r,e*enti, $e 'uturi* c,ere c#n/ectur,m. Et certe *i #mne* 3ui me ,u$iunt"
*,erent et intelligerent" et e, 3u,e n#-i* .#$ie +entur, *unt" r,e+i$erent" *ilerem
li-entiu*" et *#mn# me# re3uie*cerem" [0705A] +el lu$erem ,lei*" ,ut c#n'ligerem
*c,ci*" +el *i e, ,et,ti me,e minu* c#ngruerent" legen$i* .i*t#rii* #er,m $,rem" +el
m#re me# +eterum ge*t, n,rr,nti ,urem ,ttentiu* c#mm#$,rem. Nunc ,utem +i$e#
ler#*3ue $e r,eli# cert#*" incert#* $e +ict#ri, 'luctu,re ,nim#" timere +e.ementer ne
,ucit,tem n#*tr,m immen*,e c#i,e Sc#tt#rum ,-*#r-e,nt> cum n#n e0 multitu$ine
+ict#ri, en$e,t" *e$ +el +iri-u* ,c3uir,tur" +el /u*ti* +#ti*" c,u*,3ue .#ne*t, ,-
4mni#tente imetretur. Eg# *,ne c#n*i$er,n* 3u, r,ti#ne" 3u, c,u*," 3u, nece**it,te"
3ui" ,$+er*u* 3u#* .#$ie $imic,mu*" *t# intrei$u*" t,m *ecuru* $e +ict#ri, 3u,m $e
r,eli# certu*. 1ur enim $e +ict#ri, $e*eremu*" cum +ict#ri, generi n#*tr# 3u,*i in
'eu$um $,t, *it ,- Alti**im#D N#nne r#,+i n#*tri [07057] m,0im,m 9,lli,e
#rti#nem cum ,uci* in+,*ere militi-u*" et ,- e, cum gente eti,m i*um 9,lli,e
n#men er,*eruntD 5u#tie* ,- ei* :r,nc#rum e*t 'u*u* e0ercitu*" 3u#tie* ,
1en#m,nen*i-u*" An$eg,+en*i-u*" A3uit,nen*i-u*" ,uci $e multi* +ict#ri,m
re#rt,runtD 1erte ,tre* n#*tri et n#* .,nc in*ul,m 3u,m 3u#n$,m +ict#ri#*i**imu*
Buliu* n#n *ine mult, *u#rum *tr,ge #*t mult#* ,nn#* +i0 t,n$em #-tinuit" in -re+i
e$#muimu*" in -re+i n#*tri* *u-$i$imu* legi-u*" n#*tri* #-*e3uii* m,nci,+imu*.
@i$imu*" +i$imu* #culi* n#*tri*" regem :r,nci,e cum uni+er*# *u# e0ercitu n#-i* terg,
+ertentem" #tim#* 3u#*3ue regni e/u* r#cere* , n#-i* c,t#*" ,li#* re$imi" ,li#*
m,nci,ri +inculi*" ,li#* c,rcere c#n$emn,ri. 5ui* Auli,m" Sicili,m" 1,l,-ri,m" ni*i
n#*ter N#rm,nnu* [07051] e$#muitD N#nne uter3ue imer,t#r e,$em $ie e,$em 'ere
.#r, terg, +ertit N#rm,nni*" cum ,lter ,$+er*u* ,trem" ,lter ,$+er*u* 'ilium $imic,retD
5ui* igitur n#n ri$e,t" #tiu* 3u,m time,t" 3u#$ ,$+er*u* t,le* +ili* Sc#ttu* *eminu$i*
n,ti-u* ugn,turu* #ccurritD I*ti *unt" i*ti *unt uti3ue 3ui n#-i* 3u#n$,m n#n
re*i*ten$um" *e$ ce$en$um ut,runt" cum Angli,e +ict#r Willielmu* L,#$#m,m"
1,l,tri,m" Sc#ti,m" u*3ue ,$ A-ernit. enetr,ret" u-i -ellic#*u* ille 8,lc#lmu*
$e$iti#ne ',ctu* e*t n#*ter" et nunc +ict#re* *u#*" $#min#* -ell# r#+#c,nt< l,ncei*
n#*tri*" gl,$ii* n#*tri*" teli* n#*tri* nu$um #-/iciunt c#rium< elle +itulin, r# *cut#
utente*> irr,ti#n,-ili m#rti* c#ntemtu" m,gi* 3u,m +iri-u* ,nim,ti. [0705D] 5ui$ erg#
.,*t,rum ill,rum 3u,* eminu* intuemur nimi, l#ngitu$# n#* terretD Se$ lignum 'r,gile
e*t" 'errum #-tu*um" $um 'erit" erit" $um imingitur" 'r,ngitur" +i0 ,$ unum ictum
*u''icien*. E0cie illu$ *,ltem -,cul#" et inermi* Sc#ttu* ,*t,-it. An multitu$inem
e0,+e*cimu*D Se$ 3u,nt# +incen$#rum m,/#r numeru*" t,nt# +incenti-u* gl#ri, m,/#r.
T,ce# 3ui$ $e i*# numer# *enti,m" ne 'utur,e gl#ri,e n#*tr,e $etr,.ere ,li3ui$ +i$e,r.
An r# c,u*, $i''i$imu*D Se$ n#n in/u*tum -ellum r# rege n#*tr# *u*ciimu*" 3ui
regnum n#n ut .#*te* c,lumni,ntur in+,*it $e-itum" *e$ *u*ceit #-l,tum" 3uem
#ulu* etiit" 3uem cleru* elegit" 3uem un0it #nti'e0" 3uem in regnum ,#*t#lic,
c#n'irm,+it ,uct#rit,*. Se$ ut interim $e rege t,ce,mu*" nullu* certe /u*tum neg,-it
[070%A] 3u#$ r# ,tri, ,rm, *u*ciimu*" 3u#$ r# u0#ri-u* n#*tri*" r# li-eri* n#*tri*"
r# eccle*ii* n#*tri* $imic,nte* imminen* ericulum r#ul*,mu*. Crget enim
nece**it,*. Rec#lite 3ui$ in Tr,n*tin,ni* ,rti-u* egerint" nec miti#r, *er,te *i +icerint
Sc#tti. T,ce# c,e$e*" r,in,*" incen$i," 3u,e .um,n# 3u#$,mm#$# m#re e0ercentur ,-
.#*ti-u*" t,li, $ic,m" 3u,li, nec ',-ul,e 'erunt" nec n,rr,nt .i*t#ri,e , cru$eli**imi* ,ct,
t6r,nni*. Dic,m" in3u,m" *i n#n r,e nimi# .#rr#re *erm# $e'ecerit" ,ut ,u$it#r
,u'ugerit. Nulli ,et,ti" nulli #r$ini" nulli #mnin# *e0ui eercerunt. N#-ile* t,m ueri
3u,m uell,e $ucti *unt in c,ti+it,tem. Pu$ic, m,trim#ni, incre$i-ili li-i$ine +e0,t,
*unt. P,r+uli /,ct,ti in ,er," et ,culei* l,nce,rum e0ceti $elect,-ile *ect,culum
9,lEen*i-u* r,e-uerunt< [070%7] r,egn,n* mulier er me$ium *ec,-,tur" tener 'etu*
e0tr,ctu* ,- uter#" imi, m,nu ,$ *,0um ,lli$e-,tur. L,**,ti inn#centium c,e$e" ill#ti*
cultelli* 3ui-u* mi*er#rum e''u$er,nt +i*cer," c,rne* 3u,* +#r,rent inci$e-,nt"
.um,num3ue *,nguinem mi*cente* ,3u," cru$eli #cul# *itim *e$,-,nt" $icente* *e
'elici**im#* 3u#* in illu$ temu* '#rtun, *er+,+er,t 3u# 9,ll#rum *,nguinem -i-ere
#tui**ent. 1,*u in+enti *unt in e,$em $#m# lure* ,r+uli. St,-,t 9,lEen*i*" et unum
#*t unum utr#3ue e$e ,rriien*" c,ut ,lli$e-,t ,$ #*tem. 5u#* cum in unum
c#egi**et ,cer+um" ri$en* +er*u* *#cium> FEcce" in3uit" 3u#t .#$ie 9,ll#* *#lu* #cci$i.G
;#rre# $icere 3u#m#$# ingre**i *unt temlum Dei" 3u#m#$# #lluerunt *,nctu,rium
e/u*" 3u#m#$# *,luti* 1.ri*ti,n,e *,cr,ment, e$i-u* [070%1] c#nculc,+erunt. 5ui$
,giti*" # +iri '#rti**imiD N#n ,$+er*u* .#mine* $imic,ti*" *e$ ,$+er*u* -e*ti,*" 3ui-u*
ni.il .um,nit,ti*" ni.il ine*t iet,ti*< 3u#$ c#elum .#rret" 3u#* ,-#min,tur terr," 3u#*
e0*ecr,ntur m,ri," 3u#* i*, mun$i lumin, $ete*t,ntur< 3u#* n#n #- ,liu$ terr, n#n
,-*#r-uit" nec 'ulmin,+it c#elum" nec m,ri, *u-mer*erunt" ni*i ut +e*tri* +ict#rii*
*er+,rentur" +e*tri* m,ni-u* interirent. 1#n*ecr,te m,nu* +e*tr,* in *,nguine
ecc,t#rum> 'elice* 3u#rum .#$ie m,nu* ,$ *u,* ulci*cen$,* in/uri,* 1.ri*tu* elegit.
:e*tin,te" et ne',n$um .#c *,nguinum .#minum genu* terri* #-ruite" in'eri* *eelite" ne
*i $iutiu* +i0erint" *#l lumen ,-*c#n$,t" c#elum neget lu+i,*" 'ruge* 3u,$,m ,ri$it,te
m,rce*c,nt. 1#git,te [070%D] regem ,-*entem" 3u,ntum3ue +e*tr,e ,cce$,t gl#ri,e"
cum re#rt,+eriti* $e rege *ine rege trium.um< +e*tr, erit curi," +e*trum erit regnum"
+e*tri* c#n*ilii* #mni, tr,ct,-untur" er 3u#* .#$ie regi regnum" regn# ,0" ,ci gl#ri,
er3uiretur" ',te-itur re0 *e .#$ie m,ni-u* +e*tri* iterum c#r#n,tum. Secure igitur
c#ngre$i,mur" cum n#-i* *it c,u*, /u*ti#r" m,nu* '#rti#r" 3u#* urget nece**it,*" 3u#*
gl#ri, r#+#c,t" 3ui-u* $i+inum ,u0ilium r,e*t# e*t" cum 3ui-u* t#t, c#ele*ti* curi,
$imic,-it. A$erit 8ic.,el cum ,ngeli* *u,m ulturu* in/uri,m" cu/u* eccle*i,m .um,n#
*,nguine '#e$,+erunt" cu/u* ,lt,re *uer#*it# c,ite .um,n# #lluerunt. Petru* cum
,#*t#li* ugn,-it r# +#-i*" 3u#rum -,*ilic,* nunc in *t,-ulum" nunc in r#*ti-ulum
c#n+erterunt. S,ncti m,rt6re* +e*tr, [0707A] r,ece$ent ,gmin," 3u#rum incen$erunt
mem#ri,*" 3u#rum ,ll, c,e$i-u* imle+erunt. @irgine* *,nct,e licet ugn,e $u-itent
intere**e" r# n#-i* t,men #r,ti#ne ugn,-unt. Amliu* $ic#" i*e 1.ri*tu* ,re.en$et
,rm, et *cutum" et e0*urget in ,$/ut#rium n#-i*. I*i enim +eniunt ,$ n#* in *uer-i,"
n#* cum .umilit,te r#ce$imu*. Illi c,rne* r,t,* 3u,* +#r,+erunt eruct,nt" n#* #*t
*,cr, /e/uni, 1.ri*ti c,rne et *,nguine *,gin,mur. Ill#* .i*tri#ne*" *,lt,t#re* et
*,lt,trice*" n#* cru0 1.ri*ti et reli3ui,e *,nct#rum ,ntece$unt. Se$ 3ui$ m#r#rD 1erte
,ut +incen$um n#-i* e*t" ,ut m#rien$um. 5ui* enim +ict#ri,e Sc#tt#rum *e +elit e**e
*uer*titem" ut +i$e,t u0#rem *u,m Sc#tt#rum *u-/,cere li-i$ini" ,r+ul#* *u#* l,ncei*
er'#r,riD
[07077] ;,ec $icen*" +ertit *e ,$ c#mitem Al-em,rum" $,t,3ue $e0ter,> D#" in3uit"
'i$em" 3ui, .#$ie ,ut +inc,m Sc#tt#*" ,ut #cci$,r , Sc#tti*. 5u# *imiliter +#t# cuncti *e
r#cere* c#n*trin0erunt. Et ut *e* 'ug,e cuncti* enitu* t#lleretur" e3u#* #mne* l#ngiu*
,m#+ente*" e$e*tri m#re c#ngre$i $ecre+erunt" ,ut m#ri ,ut +incere cuiente*. Re0
interim" c#,cti* in unum c#miti-u*" #timi*3ue regni *ui r#ceri-u*" c#eit cum ei* $e
-elli r,ti#ne tr,ct,re" l,cuit3ue lurimi*" ut 3u#t3u#t ,$er,nt ,rm,ti milite* et *,gitt,rii
cunctum r,eirent e0ercitum" 3u,tenu* ,rm,ti ,rm,t#* imeterent" milite*
c#ngre$erentur militi-u*" *,gitt,e *,gitti* #-+i,rent. Re*titere 9,lEen*e*" $icente* *ui
e**e /uri* rim,m [07071] c#n*truere ,ciem" rimum in .#*te* imetum $,re" *u,
r#-it,te reli3uum ,nim,re e0ercitum. Pericul#*um $ice-,nt ,lii" *i in rim# ,ggre**u
inerme* ,rm,ti* #ccurrerent" 3u#ni,m *i -elli +im n#n *u*tinen*" rimu* cuneu*
l,-eretur in 'ug,m" eti,m '#rtium c#r$, ',cile *#l+erentur. 9,lEen*e* ni.il#minu*
in*i*te-,nt" /u* *uum c#nce$i #*tul,nte*.
5ui$ enim" in3uiunt" # re0" '#rmi$,*" et tunic,* ill,* 'erre,* 3u,* eminu* cerni* nimium
e0,+e*ci*D N#-i* certe *unt l,ter, 'erre," ectu* ,ereum" men* tim#ri* +,cu," 3u#rum
nec e$e* 'ug,m" nec un3u,m +ulnu* terg, *en*ere. 5ui$ 9,lli* ,u$ 1li$er.#u
r#'uere l#ric,eD Nun3ui$ n#n inerme* i*ti ut $icunt" ill#* et l#ric,* r#/icere" et
negligere g,le,* et *cut, relin3uere c#egeruntD @i$e,t igitur ru$enti, +e*tr," [0707D]
# re0" 3u,le *it in .i* .,-ere 'i$uci,m< 3u,e in nece**it,te m,gi* *unt #neri 3u,m
c#n*#l,ti#ni. N#* ,u$ 1li$er.#u $e l#ric,ti* +ict#ri,m re#rt,+imu*< n#* .#$ie et i*t#*
,nimi +irtute r# *cut# utente* l,ncei* r#*ternemu*.
;i* $icti*" cum re0 militum m,gi* c#n*ilii* ,c3uie*cere +i$eretur" 8,li**e c#me*
Str,$,rni,e lurimum in$ign,tu*> 5ui$ e*t" in3uit" # re0" 3u#$ 9,ll#rum te m,gi*
c#mmitti* +#lunt,ti" cum nullu* e#rum cum ,rmi* *ui* me inermem *it .#$ie
r,ece**uru* in -ell#D 5u,e +er-, Al,nu* $e Perci m,gni Al,ni 'iliu* n#t.u*" mile*
*trenui**imu* et in milit,ri-u* neg#tii* r#-,ti**imu*" ,egre 'eren*" c#n+er*u* ,$
c#mitem> 9r,n$e" in3uit" +er-um l#cutu* e*" et 3u#$ .#$ie r# +it, tu, e''icere n#n
+,le-i*. [0702A] Tunc re0 utr#*3ue c#me*cen*" ne tumultu* .,c ,lterc,ti#ne *u-it#
n,*ceretur" 9,lEen*ium ce**it +#lunt,ti. Alter,m ,ciem 'iliu* regi* et milite*
*,gitt,rii3ue cum e#" ,$/uncti* *i-i 1um-ren*i-u* et Te+i$,len*i-u* cum m,gn,
*,g,cit,te c#n*tituit. Er,t ,utem ,$#le*cen* ulc.r, ',cie et $ec#ru* ,*ectu" t,nt,e
.umilit,ti* ut #mni-u* in'eri#r +i$eretur" t,nt,e ,uct#rit,ti* ut ,- #mni-u* timeretur<
t,m $ulci*" t,m ,m,-ili*" t,m ,'',-ili*" ut ,- #mni-u* $iligeretur. T,m c,*tu* c#r#re"
in *erm#ne t,m *#-riu*" in cuncti* m#ri-u* t,m .#ne*tu*" t,m ,**i$uu* in eccle*i,"
#r,ti#ni t,m intentu*" t,m -ene+#lu* circ, ,uere*" c#ntr, m,le',ct#re* t,m erectu*"
*,cer$#ti-u* et m#n,c.i* *ic r#*tr,tu*" ut et in rege m#n,c.um et in m#n,c.# regem
[07027] r,eten$ere +i$eretur. Er,t r,etere, t,nt,e r#-it,ti*" ut in ill# e0ercitu nullu*
'uerit *imili* ei *i+e .#*te* imeten$#" *i+e imetente* m,gn,nimiter *u*tinen$#"
c,eteri* ,$ in*e3uen$um '#rti#r" ,$ reellen$um ,cri#r" ,$ 'ug,m t,r$i#r. 1#n/un0er,t
*e ei e/u*3ue inter'uit ,ciei Eu*t,ciu* 'iliu* B#,nni* $e m,gni* r#ceri-u* Angli,e" regi
3u#n$,m ;enric# ',mili,ri**imu*" +ir *umm,e ru$enti,e et in *,ecul,ri-u* neg#tii*
m,gni c#n*ilii" 3ui , rege Angl#rum i$e# rece**er,t" 3u#$ ,- e# in curi, c#ntr, ,trium
m#rem c,tu*" c,*tr, 3u,e ei re0 ;enricu* c#mmi*er,t" re$$ere c#mul*u* e*t< #- 3u,m
c,u*,m #''en*u*" ut ill,t,m *i-i ulci*ceretur in/uri,m" ,$ .#*te* e/u* *e*e c#ntuler,t.
Tertium cuneum L,#$#nen*e* cum In*ul,ni* et L,+ern,ni* 'ecerunt. [07021] Re0 in
*u, ,cie Sc#t#* et 8ur,nen*e* retinuit" n#n null#* eti,m $e militi-u* Angli* et :r,nci*
,$ *ui c#r#ri* cu*t#$i,m $eut,+it. Et *ic 3ui$em ,3uil#n,li* #r$in,tur e0ercitu*.
Et ,u*tr,le* 3u#ni,m ,uci er,nt in unum cuneum *,ienti**ime gl#mer,ntur. N,m
*trenui**imi milite* in rim, 'r#nte l#c,ti l,nce,ri#* et *,gitt,ri#* it, *i-i in*eruerunt" ut
milit,ri-u* ,rmi* r#tecti t,nt# ,criu* 3u,nt# *ecuriu* +el in .#*te* irruerent" +el
e0cierent irruente*. At r#cere* 3ui m,turi#ri* ,et,ti* 'uerunt" ut c,eteri* r,e*i$i#
'#rent" circ, *ignum regium c#n*tituuntur" 3ui-u*$,m ,ltiu* c,eteri* in i*, m,c.in,
c#ll,ti*. Scuti* *cut, /unguntur" l,teri-u* l,ter, c#n*eruntur" l,0,ti* +e0illi* [0702D]
eriguntur l,nce,e" ,$ *#li* *len$#rem l#ric,e c,n$e*cunt" *,cer$#te* *,cri* +e*ti-u*
c,n$i$,ti" cum cruci-u* reli3uii*3ue *,nct#rum e0ercitum ,m-ie-,nt" et *erm#ne *imul
et #r,ti#ne #ulum $ecenti**ime r#-#r,-,nt. Tunc R#$-ertu* $e 7ru*" +ir gr,n$,e+u*
et m,gn,rum #um" m#ri-u* gr,+i*" *erm#ne r,ru*" 3ui cum $ignit,te 3u,$,m et
#n$ere l#3ue-,tur" 3ui cum e**et $e /ure regi* Angl#rum" , /u+entute t,men regi
Sc#ti,e ,$.,eren*" ,$ m,0im,m e/u* ',mili,rit,tem r#'ecer,t. I*e igitur" ut +ir
+eter,n,e militi,e" et t,lium neg#ti#rum *,ti* gn,ru*" n,tur,li *,g,cit,te ericulum 3u#$
regi immine-,t r#*icien*" ,nti3u,e ,miciti,e intuitu ,ccet, , *#cii* licenti, regem
,$iit" ,ut -ellum $i**u,*uru*" ,ut ,- e# m#re ,tri# legitime rece**uru*. [0709A] Er,t
enim #-lig,tu* ei n#n *#lum ,miciti," *e$ et 'i$ei nece**it,te. 1um igitur regem
c#minu* ,*e0i**et>
A$*um" in3uit" # re0" 'i$eli* tuu*" $,turu* nunc c#n*ilium .#n#r,-ile ti-i" regn# tu#
utile" li-eri* tui* in#*terum r#'uturum. N#n enim *,ienti* e*t" # re0" rerum t,ntum
initi," n#n eti,m e0itu* 'ine*3ue r#*icere" et r# *#li* r,e*enti-u* r,eterit#rum
mem#ri,m +el 'utur#rum r#+i$enti,m ,-#lere. A$+er*um 3u#* .#$ie le+,* ,rm," et
.unc innumerum $uci* e0ercitumD A$+er*um Angl#* certe et N#rm,nn#*. 4 re0" n#nne
i*ti *unt 3u#rum *emer et c#n*ilium utile" et ,u0ilium r#mtum" gr,tum in*uer
#-*e3uium in+eni*tiD e0 3u# r#g# te" $#mine mi" t,nt,m 'i$em in+eni*ti in Sc#tti*" ut
t,m *ecure ti-i tui*3ue Angl#rum [07097] $em,* c#n*ilium" ,u0ilium ,-r#ge*
N#rm,nn#rum" 3u,*i *#li ti-i *u''ici,nt Sc#tti eti,m c#ntr, Sc#tt#*. N#+, ti-i e*t in
W,len*i-u* i*t, *ecurit,*" 3ui e#* .#$ie ,rmi* eti* er 3u#* .,ctenu* ,m,-ili* Sc#tti*"
terri-ili* 9,lEen*i-u* imer,*ti. Put,*ne igitur" # re0" 3u#$ ,e3ui* #culi* ,*iciet
c#ele*ti* ill, m,/e*t,*" 3u#$ ill#* in*i*ti* ,-*umere er 3u#* ti-i tui*3ue regnum
r#cur,tur" et *ecurit,* in regn#D 5ui-u* c#ii* 3ui-u*+e ,u0ilii* 'r,ter tuu* Dunec,nu*
D#nen,l$i r#*tr,+it e0ercitum" et regnum 3u#$ in+,*er,t t6r,nnu*" receitD 5ui*
E,$g,rum 'r,trem tuum" im# lu* 3u,m 'r,trem" ni*i n#*ter e0ercitu*" regn# re*tituitD
Tu i*e re0" cum #rti#nem regni 3u,m i$em ti-i 'r,ter m#rien* $eleg,+it" , 'r,tre
Ale0,n$r# re#*cere*" n#*tr# certe terr#re" 3ui$3ui$ [07091] +#luer,* *ine *,nguine
imetr,*ti. Rec#le r,eterit# ,nn# cum ,$+er*u* 8,lc#lmum ,terni #$ii et
er*ecuti#ni* .,ere$em Angl#rum ,u0ilium 'l,git,re*" 3u,m l,eti" 3u,m ,l,cre*" 3u,m
,$ ,u0ilium r#mti" 3u,m r#ni ,$ ericulum W,lteru* E*ec ,lii3ue 3u,mlure*
Angl#rum r#cere* ti-i ,u$ 1,rle#lum #ccurrerint" 3u#t ,r,+erint n,+e*" 3u,e ,rm,
intulerint" 3u, /u+entute munierint" 3u#m#$# #mne* tu#* terruerint .#*te*" $#nec i*um
8,lc#lmum r#$itum c,erent" c,tum +incirent" +inctum tr,$erent. It, terr#r n#*ter
i*iu* 3ui$em mem-r, *e$ m,gi* Sc#tt#rum ,nim#* +in0it" #mni3ue *e r,e'icien$i
'ru*tr,t, ,u$,ci,m ,-*tulit re-ell,n$i. 5ui$3ui$ igitur #$ii" 3ui$3ui$ inimiciti,rum
,$+er*um n#* .,-ent [0709D] Sc#tti" tui tu#rum3ue e*t c,u*," r# 3ui-u* c#ntr, e#*
t#tie* $imic,+imu*" 3ui-u* ,$emimu* *em re-ell,n$i" ti-i et tu,e er #mni,
*u-$i$imu* +#lunt,ti. Ri$e,nt r#in$e Sc#tti" 3u#$ tu ei* $e n#-i* ulti#nem r#cur,*"
cum ni.il ,liu$ .,-e,nt 3u#$ ulci*c,ntur in n#-i*" ni*i 3u#$ te tu#*3ue $ile0imu*" ti-i
tui*3ue 'i$em *er+,+imu*" 3u#$ ,rmi* n#*tri* tu, r#te0imu* +i*cer," ti-i regnum
*er+,+imu*. P,rce it,3ue" # re0" ,rce ti-i" ,rce regn# tu#" ,rce r,e #mni-u*
/u+enum *len$i$i**im# 'ili# tu#" cui .#$ie nu$,tum c#n*ili# et cuncti* ,u0ilii*
*#li,tum r#$iti#ni Sc#tt#rum e0#ni* et #-/ici* 'ur#ri. 1,+e r,etere, ne in+#l+,ri*
ecc,ti* .#minum imi#rum" $e 3u#rum m,ni-u* c,e$e* ,r+ul#rum" r,egn,ntium
luctu*" *,cer$#tum in/uri," i*iu* eti,m $i+init,ti* [0710A] c#ntemtu* e03uiritur.
A$+er*u* 3u#* n#n uniu* A-el" *e$ innumer,-ilium inn#centium *,ngui* cl,m,t $e
terr,. @i$i*ti" # re0" ,-#min,ti#ne* e**im,* 3u,* 'ecerunt .i. @i$i*ti" in3u,m" +i$i*ti"
.#rrui*ti" 'le+i*ti" ectu* tutu$i*ti" cl,m,*ti c#ntr, tuum i$ 'ieri r,ecetum" c#ntr, tu,m
+#lunt,tem" c#ntr, tuum $ecretum. 4*ten$e nunc +er, te $i0i**e ut e#* , *imili re+#ce*
ini3uit,te" ut re+er*i *ine te uni,ntur *i *ine te t,li, c#mmi*erint. Et .,ec *,ti* e**ent" *i
c#n,tui tu# nullu* #-*i*teret" +el $e +ict#ri, certitu$# c#n*t,ret. Nunc ,utem *t,t c#ntr,
te n#n c#ntemnen$u* e0ercitu*" 3u,nt# tu# numer# min#r" t,nt# ,rmi* +iri-u*3ue
r#-u*ti#r. Ne*ci*" # re0" 3u,m *it ericul#*, $e*er,ti#" 3u,n$# et m#r* cert, e*t" *e$
*t,t ,$.uc $e genere m#rti* electi#. 1erte *i +iceri* m#riemur. [07107] 8#riemur"
in3u,m" n#*" m#rientur ,r+uli n#*tri< *,cer$#te* n#*tri in ,lt,ri-u* /ugul,-untur<
u0#re* n#*tr,e turi li-i$ine '#e$,-untur. Elegimu* r#in$e +el +incere +el m#ri
gl#ri#*e" 3u,m+i* null, n#-i* *it $e +ict#ri, $u-it,ti#. ;inc $#l#r meu*" .inc l,cr6m,e"
3u#$ $ulci**imum $#minum meum" ,m,nti**imum ,micum meum" ,nti3uum *#cium
meum" in cu/u* ,miciti, *enui" cu/u* muni'icenti,m in munerum multim#$#rum
l,rgiti#ne" in r,e$i#rum 3u#3ue et mult,rum #**e**i#num c#ll,ti#ne e0ertu* *um"
#*t /u+enile* lu$#* 3ui-u* *imul e0ercit,ti *umu*" #*t ,rm#rum neg#ti, 3ui-u* n#-i*
in multi* ericuli* *emer ,$'uimu*" #*t *len$i$, c#n+i+i, 3u,e utri3ue uniu* regnum
mini*tr,+it" #*t $elici,* 3u,* utri*3ue ,+ium 'er,rum3ue +en,ti# c#ntulit" [07101] ,ut
m#ri ericul#*e ,ut in$ecenter 'ugere c#nteml,-#r.
;i* $icti*" l,cr6mi* et *ingulti-u* intercetu* e*t *erm# l#3uenti*. Et re0 n,tur,li iet,te
c#mm#tu* in l,cr6m,* *#l+e-,tur" /,m /,m3ue i-,t in ,ctum. Se$ 9uillelmu* regi*
ne#*" +ir m,gni ,nimi" et -elli r,eciuu* incent#r *uer+enien*" i*um R#$-ertum
cum m,0im# 'ur#re ,rguit r#$iti#ni*" regem3ue , *ententi, 'le0it. At ille ni.il m#r,tu*"
+inculum 'i$ei 3u# e,tenu* regi ,*trictu* 'uer,t" ,tri# m#re $i**#l+en*" ,$ *u#* n#n
*ine $#l#re re+ertitur< et *t,tim *#lut, *t,ti#ne erecti* l,ncei* ,3uil#n,li* r#ce$it
e0ercitu*. Se3uitur lituum *tri$#r" tu-,rum creitu*" 'r,g#r l,nce,rum ercutientium
[0710D] ,lter,m ,$ ,lter,m< tremit terr," 'remit c#elum" ec.# +icini m#nte* c#lle*3ue
re*ult,nt> intere, R,$ul'u* ei*c#u* 4rc,$en*i*" 3uem ill# mi*er,t ,rc.iei*c#u*
Tur*tinu*" *t,n* in eminenti#ri l#c#" cum #ul# r,eli,n$i nece**it,tem in remi**i#nem
ecc,t#rum in$i0i**et" tun$ente* ect#r," erecti* m,ni-u* $i+inum ,u0ilium
rec,-,ntur. :,ct,3ue *uer e#* ,-*#luti#ne" ei*c#u* -ene$icti#nem *#lemni +#ce
,$/ecit" cuncti* ,lt, +#ce re*#n$enti-u*> Amen" ,men. At 9,lEen*ium cuneu* m#re
*u# ter ulul,tum $ir,e +#ci* emitten*" t,nt# imetu irruunt in ,u*tr,le*" ut rim#*
l,nce,ri#* *t,ti#nem $e*erere c#mellerent" *e$ +i militum iterum reul*i" in .#*te*
,nimum +ire*3ue reciiunt. C-i +er# 'erri ligni3ue *#li$it,te [0711A] Sc#tic,rum
l,nce,rum e*t $elu*, 'r,gilit,*" e$ucti* gl,$ii* c#minu* $ecert,re tent,-,nt. Se$
,u*tr,le* mu*c,e $e c,+erni* .,retr,rum e-ulliente*" et in*t,r $en*i**im,e lu+i,e
c#n+#l,nte*" et in #-*t,ntium ect#r," +ultum" #cul#* 3u#3ue im#rtuniu* irruente*"
c#n,tum ill#rum lurimum ret,r$,-,nt. @i$ere* ut .ericium *ini* it, 9,lEen*em
*,gitti* un$i3ue circum*etum" ni.il#minu* +i-r,re gl,$ium" et c,ec, 3u,$,m ,menti,
r#ruentem nunc .#*tem c,e$ere" nunc in,nem ,erem c,**i* icti-u* +er-er,re. Et
/,m/,m ercu**i ,+#re e0tremi 3ui3ue $i**#l+e-,ntur in 'ug,m" cum incl6tu*
,$#le*cen* 'iliu* regi* cum *u, *uer+enien* ,cie in ,$+er*um *i-i c#rnu le#nin, *e
'er#cit,te r#riuit" i*,3ue gl#-i ,u*tr,li* ,rte in*t,r c,**i* ,r,ne,e [07117] $i**i,t,"
#-*t,nte* 3u#*3ue c,e$en$# ultr, regium *ignum r#gre**u* e*t" r,tu*3ue reli3uum
e0ercitum *ecutum iri" ut .#*ti-u* 'ug,e r,e*i$ium t#lleret" e3u#rum *t,ti#nem in+,*it"
$i*er*it" ,c retr# u*3ue ,$ $u# *t,$i, re$ire c#egit. ;u/u* igitur ,$mir,-ili imetu le-*
inermi* erterrit, l,-e-,ntur. Se$ cu/u*$,m ru$enti* +iri 'igment#" 3ui c,ut uniu*
#cci*i in ,ltum erigen* regem cl,m,-,t #cci*um" re+#c,ti" +e.ementiu* *#lit# irruunt in
#-*t,nte*. Tunc 9,lEen*e* im-rem *,gitt,rum" gl,$i#* militum ulteriu* n#n *u*tinente*"
'ug,m ineunt" #cci*i* riu* $u#-u* e#rum $uci-u* Wlgric# et Dunen,l$#. P#rr#
L,#$en*ium cuneu* rimum +i0 imetum e0*ect,n* *t,tim $i**#lutu* e*t. Tunc re0
$i**ilien* e3u#" et r#cere* 3ui cum e# [07111] er,nt" ,$+er*u* .#*te* r#ce**erunt.
Se$ Sc#tti #- c,eter#rum 'ug,m ,+i$i e0 #mni l,*i ,rte reg,li ,ciei 'ugere c#eerunt"
it, ut in -re+i l,*i* c,eteri* ,uci circ, regem er*i*terent. Pr#ce$it c#ntr, e#*
Angl#rum e0ercitu*" i*um cert# regem cum #mni-u* *ui* +el #cci*uru* +el c,turu*"
ni*i milite* regem 'ug,m #mnim#$i* ,-/ur,ntem" +i *u-l,tum e3u# regre$i
c#muli**ent. Tunc .i 3ui 'uger,nt +i$ente* reg,le +e0illum" 3u#$ ,$ *imilitu$inem
$r,c#ni* 'igur,tum ',cile ,gn#*ce-,tur" re+erti" *ciente* regem n#n ceci$i**e *e$ re$ire"
,$ i*um [071&A] re+er*i terri-ilem in*e3uenti-u* cuneum cre,+erunt. Intere, ille
,$#le*centum $ecu*" militum gl#ri," *enum $elici,e" 'iliu* regi* re*icien* retr#" +i$it *e
cum ,uci* in me$ii* relictum .#*ti-u*" +erten*3ue *e ,$ unum $e *#cii* et *u-ri$en*>
:ecimu*" in3uit" 3u#$ #tuimu*" et certe 3u,ntum in n#-i* e*t +icimu*. Nunc c#n*ili#
n#n minu* #u* e*t 3u,m +irtute. Nec e*t ,liu$ m,/u* ,nimi c#n*t,nti* in$icium 3u,m
in ,$+er*, '#rtun, n#n 'r,ngi" et 3u,n$# n#n #te* +iri-u*" c#n*ili# *uere* inimicum.
Pr#/ecti* it,3ue *igni* 3ui-u* , c,eteri* $i+i$imur" i*i* n#* .#*ti-u* in*er,mu* 3u,*i
in*e3uente* cum i*i*" $#nec r,etergre**i cunct#* ,$ ,ternum cuneum 3uem eminu*
+i$e# in *u# +ig#re m,nentem ce$ere nece**it,ti" 3u,nt#ciu* +eni,mu*. ;i* $icti*"
[071&7] c,lc,ri-u* *#nie$em urgen* me$i#* inter*ec,t .#*te*" $#nec ,nteri#re*
tr,n*gre**u*" miti#ri ince**u e3uum ,lle+,t. Et ut n#+eri* 3u,m *ecurum in ,$+er*i* et
r#+i$um ge**it ,nimum" c,eteri* militi-u* ,rm#rum #ner, u-iu-i r#/icienti-u*"
#timu* /u+eni* l,-#ri* ,tien* *u*tinuit" $#nec ,$ ,ueri* cu/u*$,m tugurium +enien*"
e+#c,t# ,uercul#" e0uit *e t.#r,ce" r#/icien*3ue ,$ e$e* .#mini*> Accie" in3uit"
+ir" 3u#$ mi.i e*t #neri" tu,e c#n*ul,t nece**it,ti. At re0 /,m l#nge r#ce**er,t" /,m
#r$in,te terri-iliter ince$en* ut 3u#*$,m $e in*e3uenti-u* c,ien*" c,eter#* 3ui
in*t,-,nt lurimum $eterreret< *ic3ue ,$ 1,rle#lum u*3ue er+enien*" i-i $e *e /,m
*ecuru*" *e$ $e 'ili# ,+i$u* er -i$uum nil ,liu$ ,gen* e0*ect,-,t. Terti, t,n$em
[071&1] $ie $iu $e*i$er,tum *,num et inc#lumem 'ilium receit. Angl#rum *,ne
r#cere* $iu in*e3uente*" innumer,-ile* t,m Sc#tt#* 3u,m 9,lEen*e* inter'ecerunt" $e
militi-u* +er# mult#* ceerunt. De *inguli* ,utem ,rti-u* *inguli milite* c#rruerunt.
S,ne Angl#rum $uce* #mne* *,ni inc#lume*3ue re+er*i" et circ, W,lterum E*ec" 3uem
$uci* et ,tri* l#c# +ener,-,ntur c#ngl#-,ti" immen*,* gr,ti,* De# #mni#tenti r#
in*er,t, +ict#ri, retulerunt.

Vous aimerez peut-être aussi