Ateleme Sisteminin Amac

Yksek bir voltaj meydana getirmek ve silindirdeki

yakt hava karmn bu voltajn oluturduu kvlcm
ile tututurmaktr.

Kvlcmn belirli bir zamanda ve ilgili ateleme sras
dahilinde meydana getirilmesi gerekir.

Ateleme sistemi bu uygunluu salayacak ekilde
alr.
Karmn atelenmesi hzl gelien olaylar zincirinin son
elemandr. Aada bu olaylar zinciri ema halinde
gsterilmektedir.

Elektrik Enerjisinin Temini Ve Depo Edilmesi

Yksek Gerilimin Oluturulmas

Uygun Ateleme Srasnda Ve Zamannda
Yksek Gerilimin Bujilere Datlmas

Bujide Kvlcm Atlamas (akmas)

Karmn Atelenmesi

ATELEME SSTEM ELEMANLARI
BUJ:
Bujiler yksek gerilimli
elektrii iki elektrot
arasndan atlatarak
kvlcm olutururlar.
Silindir iinde basn
altnda yanma
noktasna yaklam
yakt bu kvlcm
sayesinde atelenir.
Korozyona kar dayankl olmaldr.

Yksek voltajl akmn gvde zerinden ksa devre
yapmasna musaade etmemelidir.

Yksek voltajl akmn ypratma etkisine dayankl
olmaldr.

Elektrotlar zerinde artk madde toplanmamaldr.

Gaz kaana kar szdrmaz olmaldr.
Kontak anahtar : Birinci devre zerine
konmu olup, ofr yerinde devreyi ap
kapamaya yarayan bir anahtardr.

Endksiyon bobini : endksiyon bobini
(ya da ateleme bobini), benzinli
motorlarda silindir iinde sktrlan
hava yakt karmnn atelenmesi iin
kullanlr. ateleme bobini birer ular
ortak iki sargdan oluur. birincil primer
sarg 0.7 - 1.00 mm bakr telden 100 - 150
tur sarlmtr. yksek gerilim ks
salayan ikincil sekonder sarg ise ok
ince bakr telden 100.000 tur kadar
sarlmtr
Batarya : Elektrik
enerjisini kimyasal
enerjiye
dntrerek
saklayan ve
gerektiinde de bu
enerjiyi veren bir
aratr.

Kondansatr: Birinci
devre akmnn ani
olarak kesilmesini
salar.
Bunun sonucu olarak
ateleme bobininin
verimi ykseltir.
Buji trnaklar
arasnda meydana
gelen kvlcmn
sresini uzatr
Trnak Aral :
Buji trnak aral bydke kvlcmn akmas iin
gerekli olan ateleme gerilimide artar.
Otomobil motorlarnda genel buji trnak aral genel
olarak 1 mm civarndadr.
Buji trnak aral ok kk olursa motorda
tekleme ihtimali artar.
Buji trnak aral ok byk olursa, bujide
kvlcmn akmas iin gerilimin ok byk olmas
gerekir.
Yksek devirlerde ateleme bobini yeterli gerilimi
salamayacandan motorda tekleme grlebilir.
Distribtor : Distribtr
kam,platin takmnn
almasn salar.

Distribtr
kapa,kmr ve tevzi
makaras ile ateleme
bobininden gelen yksek
voltaj,ateleme zaman
gelen silindirin bujisine
gnderir.

Avans dzeni ile motorun
her devrinde gerekli olan
ateleme avansn verir

Ateleme Avans
Benzinli motorda,silindire sktrlan yakt-hava
karmn atelendikten sonra tamamen tutuabilmesi
iin,alevin yakt hava karm iinde ilerleme hz,
dolaysyla bir mddet sonra olacaktr.
Silindir ierisindeki karmn tamamen
yanabilmesi,normal artlardaki bujinin kvlcm
akndan 1/300 ile 1/1000 saniye gibi bir zaman
getikten sonra mmkndr.
Piston st l noktada iken buji kvlcm akacak
olursa,alev karm ierisinde ilerlerken,piston da
hareketine devam edeceinden tam tutuma annda
st l noktadan uzaklam olur.

st l noktadan sonra yanma basncnn
etkisinin grlebilmesi iin buji kvlcmnn st
l noktadan nce atelemesi gerekmektedir.Bu
nedenle ateleme noktas sabit olarak
ayarlanamaz.
Deiik devirlerde motordan azami gc
alabilmek iin derece olarak verilmesi gereken
erken ateleme miktarna ateleme avans denir.
Ateleme avans esas olarak motorun devir
saysyla orantl olmakla birlikte,sktrma
oran,hava-yakt karm yaktn zellii vb. gibi
hususlarn da tesiri altnda kalmaktadr
Ateleme Sisteminin eitleri
Manyetolu Ateleme Sistemi

Akl (klasik) Ateleme Sistemi

Elektronik Ateleme Sistemi

Manyetolu Ateleme Sistemi
Manyetolu ateleme
donanmnda akmlatre
gerek duyulmadndan,
motosiklet motorlarnda ve
tarm kesiminde yaygn olarak
kullanlan kk gl, iten
patlamal motorlarda oka
kullanlmaktadr
Bu durumda genel yapda, doal mknatslarla
donatlm dnen bir rotor, bu rotorun manyetik etki
alan iinde bulunan birinci ve ikinci devre
sarglarndan oluan bobin, devre kesici (platin),
kondansatr, kesici kontaklarn ap kapatan
eksantrik kntl mil ve gerekirse datc
bulunmaktadr
Rotorun dnmesiyle meydana gelen manyetik alan
deiimi, ateleme bobini sarglarnda bir gerilim
domasn salar. Kesici kontaklarnn kapal olduu
durumda, birinci devreden bir elektrik akm
akmaktadr. Bobine etkili olan manyetik alann yn
deitirdii anda, birinci devre akm en yksek
deerine ulamakta ve bu srada kesici birinci devre
akmn kesmektedir. kinci devre sarglar
zerindeki manyetik alan, hem rotor kutuplarnn
deimesi, hem de birinci devre akmnn
kesilmesiyle ok hzl olarak deiir. Bu hzl deiim,
ikinci devre sarglarnda yksek gerilim oluturur.

Akl (Klasik) Ateleme
Ateleme siteminde bataryadan bir primer akm,
anahtardan ateleme bobini ve platin zerinden asiye
akar. Bu akm ateleme bobini ierisinde ateleme
enerjisi olarak depolanr.
Ateleme zamannda platin alr ve bylece primer
akm kesilir
Bu durumda manyetik alan ker ve primer ile
sekonder sargda bir gerilim indklenir.
Sekonder gerilim ateleme iin kullanlr ve bujinin
merkez elektroduna iletilir.
Gerilim yeterince yksek ise hava aral iletken olur ve
ateleme kvlcm atlayabilir.
KLASK ATELEME SSTEMNN
YETERSZLKLER
Primer devre akmnn 4 amperden daha fazla
artrlmamas
Devir arttka bobinin verdii gerilimin azalmas
Platin deerinin fiberinin anarak avans ayarlarnn
bozulmas
Platin kontaklarnn yanmas veya zamanla meme
yapmas
Distribtr kamnn anmas sonucu silindirler aras
ateleme avansnn deimesidir


DAHA GL BR ATELEME KULLANARAK
YAPILABLECEKLER
Primer devre akm artrlr
Primer devre akm gei sresi uzatlarak yksek
devirlerde bobinin verebildii gerilimin azalmas
nlenebilir
Platin gibi birbirine srtnerek alan elemanlar
kullanlmad iin avans ayar deimez
Yine srtnerek alan elemanlar olmad iin
ateleme avans silindirden silindire deiim
gstermez

Bu sorunlarn giderilebilmesi iin farkl araylar
ierisine girilmi ve uygun kvlcmn oluturulabilmesi
amacyla elektronik ateleme sistemlerine geilmitir
Elektronik Ateleme Sistemleri
Elektronik Ateleme Sisteminin Grevi
Ve stnlkleri
Ateleme sisteminin grevi; silindir ierisine alnan
yakt/hava karmn sktrma zaman sonuna yakn
(yaklak N dan 10 nce) silindir ierisinde bir
kvlcm oluturarak yanmasn salamaktr.
Normal atmosferik artlarda 0.6mm trnak aralna
sahip bir bujide kvlcmn oluabilmesi iin 2-3kV luk
bir gerilim gereklidir. 8/1 sktrma oranna sahip bir
motor silindirine takl bujide kvlcm oluabilmesi
iinde yaklak olarak 8kV luk bir gerilim gereklidir.
Daha yksek sktrma oranlarnda ve daha fakr
karmlarda bu gerilim 20kV a kadar ykselir.

Ateleme sistemi 12V batarya gerilimini 8-20kV
ykseltir. Bu yksek gerilimi, motorun ateleme
srasna gre silindirdeki bujilere datr. Elektronik
ateleme sistemlerinde yksek gerilim 40kV a kadar
kabilmektedir. Ayrca motorun ykne ve devrine
gre gerekli olan ateleme avans da elektronik
ateleme sistemi ile verilir.
Elektronik ateleme sisteminin, klasik ateleme sistemleri ile
kyaslandnda ortaya kan stnlkleri yledir

Alp kapanan ve srtnen para yoktur. Bu, ant
olmamasn salayarak periyodik bakm ve ayar yaplmas
gereini ortadan kaldrr. stisnai durumlar dnda servis
gerektirmedii iin masrafszdr

Hareketsiz, yekpare bir para olan transistorda (elektronik
devrede) oksidasyon, ya kir gibi verim drc etkiler
meydana gelmez. Bylece primer devre akm her zaman
olabilecek en yksek deerinde akt, temas direnci
olmad iin sekonder verimi de daima en yksek
olmaktadr. Sistem daha gvenli almaktadr.
Yksek devirlerde almada klasik sisteme gre daha
verimlidir. nk kam asnda devirle birlikte azalma
grlmez. Sistemin ierdii Kam As Dzenleme
Devresi devire gre uygun deerde primer devre akm
akma sresi salar.

Transistorun primer devreyi ap kapamas platinle
kyaslanmayacak kadar ksa srede gerekleir. Bu olay
endksiyon bobinin verimini artrmaktadr.

Baz tip elektronik ateleme sistemlerinde Elektronik avans
dzeni ile ateleme zamanlanmas da kusursuzlatrlmtr
Mekanik ve vakum avans dzenekleri kaldrld iin
bu sistemlerin almasnda oluabilen kusurlar
elektronik atelemelerde yoktur.





Elektronik Ateleme Sistemi eitleri

Primer Devre Akmnn Kesilme ekline Gre:


Platin kumandal tip
Manyetik kumandal (platinsiz) tip
Hall - effect (Hall-etkisi) kumandal tip
Foto elektrik kumandal tip,olarak snflandrlmtr

Ateleme Avans ekillerine Gre :

Mekanik avans tertibat
Vakum avans tertibat
Elektronik avans tertibat
Sekonder gerilimi datma ekline gre:
Distribtrl tip
Distribtrsz (statik) tip
Karde silindir (ikiz) ateleme sistemi
Her silindir iin bamsz (direkt) ateleme sistem

Gelime aamasna gre:


Transistrl ateleme sistemi
Hall etkili ateleme sistemi
Entegre ateleme sistemi (ITA)
Tam elektronik ateleme
Digiplex 2 tam elektronik ateleme sistemi

DNLEDNZ
N TEEKKR EDERZ