rdm campus 2007 t/m 2009

rdm campus
2007 t/m 2009
fotografie Marijke volkers
 NIEUWE EN OP INNOVATIES GERICHTE
MOGELIJKHEDEN VOOR DE VERLATEN RDM-WERF.
DAARVOOR TEKENDEN IN 2007 HET HAVENBEDRIJF
ROTTERDAM, HOGESCHOOL ROTTERDAM EN
ALBEDA COLLEGE. HET RESULTAAT DAARVAN IS RDM
CAMPUS EN DAAR ZIJN WE BIJZONDER TROTS OP.
DEZE OMGEVING ZAL ZONDER TWIJFEL NIEUWE
PIONIERS AANTREKKEN DIE HET CONCEPT VERDER
ONTWIKKELEN. IN DIT FOTOBOEK TONEN WE U DE
voorwoord TRANSFORMATIE VAN VERLATEN WERF TOT CAMPUS.
LAAT U INSPIREREN EN BOUW SAMEN MET ONS
FOREWORD
VERDER AAN EEN INNOVATIEVE TOEKOMST VOOR
STAD EN HAVEN!
HANS SMITS, president-directeur Havenbedrijf Rotterdam NV
JASPER TUYTEL, voorzitter College van Bestuur Hogeschool Rotterdam
PIET BOEKHOUD, voorzitter College van Bestuur Albeda College

NEW, INNOVATION-ORIENTED PLANS FOR THE

DESERTED SHIPYARD OF THE ROTTERDAM DRY DOCK
COMPANY (RDM). IN 2007, THE OFFICIAL PAPERS
FOR THIS PROJECT WERE SIGNED BY THE PORT OF
ROTTERDAM AUTHORITY, ROTTERDAM UNIVERSITY
AND ALBEDA COLLEGE. THE RESULT OF THESE
ENDEAVOURS IS RDM CAMPUS, OF WHICH WE ARE
INCREDIBLY PROUD. THE CAMPUS ENVIRONMENT
IS SURE TO ATTRACT NEW PIONEERS WHO WILL
FURTHER DEVELOP THIS CONCEPT. THIS BOOK
ILLUSTRATES HOW A DESERTED SHIPYARD HAS BEEN
TRANSFORMED INTO A CAMPUS. LET YOURSELF BE
INSPIRED AND HELP US TO CREATE AN INNOVATIVE
COLOFON Fotografie: Marijke Volkers | Design: Studio Léon & Loes | Concept: Gabrielle Muris | Tekst: Tineke Overbosch FUTURE FOR THE CITY AS WELL AS THE PORT OF
Vertaling: Lesley J. Langelaar-Thomas | Druk: Drukkerij de Maasstad
Projectbureau RDM Campus Droogdok, Heijplaatstraat 23, 3089 JB Rotterdam, Telefoon: 010 - 794 9229, E-mail: office@rdmcampus.nl, Website: www.rdmcampus.nl ROTTERDAM.
© Copyright RDM Campus, 2009 HANS SMITS, CEO of the Port of Rotterdam Authority
ISBN- 978-90-814812-1-2 JASPER TUYTEL, Chairman of the Board of the Rotterdam University of Applied Sciences
PIET BOEKHOUD, Chairman of the Board of the Albeda College
 gekoppeld een beursvloer voor innovatie. Dat
wil zeggen tijdelijke projectruimte voor inno-
INLEIDING vatieve, duurzame industriële bedrijvigheid.
Tegelijkertijd werd een vleugel van het voor-
JE ZOU KUNNEN malig directiekantoor verbouwd en de bui-
tenruimte opgeknapt en verbeterde de ont-
ZEGGEN DAT DIT sluiting van het gebied dankzij investeringen
door de gemeente Rotterdam in de ‘fast ferry’
FOTOBOEK GEEN Aqualiner.
Het begon allemaal rond 2004, toen Albeda
INLEIDING NODIG College, Hogeschool Rotterdam en de Ont-
wikkelingsmaatschappij Stadshavens elkaar
HEEFT. BLADER ER vonden op de RDM-werf. De bedrijfsschool
in de machinefabriek, die Albeda College al in
DOORHEEN EN DE 2002 had overgenomen uit de failliete RDM-
boedel, was dringend aan vernieuwing toe.
TRANSFORMATIE Hogeschool Rotterdam kampte met ruimte-
problemen en Stadshavens was juist gestart
VAN EEN VERLATEN met de herontwikkeling van de werf en zocht
samen met vertegenwoordigers van Heijplaat
INDUSTRIEEL en woningcorporatie Woonbron naar moge-
lijkheden om het gebied in te zetten voor ver-
ERFGOED IN DE sterking van de economische structuur van
stad en haven door het creëren van hoogwaar-
INSPIRERENDE EN dige woon- of werkruimtes. De partijen had-
den niet veel tijd nodig om tot elkaar te komen.
INNOVATIEVE LEER- Stuk voor stuk waren ze gefascineerd door de
historie van de werf en de gebouwen, en door
EN WERKOMGEVING het feit dat hier, op deze plek, honderd jaar ge-
leden sprake was van een voor die tijd zeer in-
VAN RDM CAMPUS noverende maakindustrie. Hier werden roem-
ruchte schepen gebouwd, hier was gewerkt
KRIJGT VANZELF vanuit een op de toekomst gerichte visie. Dit
was de plek - dit was het moment. Het idee
VORM. voor een Research, Design & Manufacturing
campus was geboren.
Maar wat de foto’s niet kunnen vertellen, is het  meente Rotterdam. Het Havenbedrijf was niet
verhaal van de visionairs, de vooruitstrevende PIONIER Frank Rieck, lector productinno-
pioniers uit haven, stad en onderwijs. Dankzij vatie Hogeschool Rotterdam en voorzitter
hen kreeg het bijzondere industriële erfgoed van het acquisitieteam
van de RDM-werf een nieuwe en waardige Vijf jaar geleden was dit een soort industrieel
bestemming. In twee jaar tijd werd de voor- Pompeii, alsof een vulkaan was uitgebarsten
malige machinehal getransformeerd tot In- en iedereen op de vlucht was geslagen. De ma-
novation Dock: een hotspot voor praktisch en chines stonden er nog, overal lag stof en zelfs
theoretisch technisch onderwijs met daaraan de hamers lagen er nog maar er was geen le-
ven. Het was wel direct een uitdaging om van-
uit het onderwijs te bedenken wat we ermee
konden doen. Eigenlijk is Innovation Dock uit
nood geboren, omdat 23.000 m2 ook voor
de ambities van twee opleidingen veel te veel
was, maar sneller vernieuwen onder één dak
met het onderwijs is een uniek idee. De be-
drijven met wie we het concept testen, zijn ons
dankbaar dat ze hier relatief goedkoop kunnen
werken en gebruik kunnen maken van onze fa-
ciliteiten en kennis. En wij zijn hen dankbaar
omdat zij het technisch onderwijs ineens weer
een smoel geven. Dat levert een prachtige sy-
nergie en symbiose op.
 trokken partijen, werd de ontwikkeling van
Stadshavens zag in de vestiging van de scholen
een belangrijke stimulans voor het verder ont-
wikkelen van het gebied maar de knoop werd
pas echt doorgehakt in september 2005, na de
conferentie ‘Creativity meets business’. Daar
zagen de beide opleidingen en Stadshavens
hoe de samenwerking tussen onderwijs en be-
drijven vorm zou kunnen krijgen. Vier maanden
later werd de intentieovereenkomst onderte-
kend. In 2006 hield de discussie over de ver-
antwoordelijkheid voor het gebied en de nood-
zakelijke investeringen de voortgang van het
vernieuwende concept tegen en aan het eind
van dat jaar leek het wel alsof het enthousias-
me van het eerste uur volledig was verdwenen.
Daarin kwam verandering na een bijeenkomst
met de EDBR, waar met name oud-politicus
Ruud Lubbers het vuur weer deed oplaaien.
Kort daarna veranderde de rol van Stadsha-
vens, waarbij de verantwoordelijkheden wer-
den verdeeld over het Havenbedrijf en de ge-
langer alleen eigenaar van de gebouwen op het
RDM-terrein, maar ook verantwoordelijk voor
de ontwikkeling. Tijd voor actie!
 stad als maakstad en duurzame resultaatstad
PIONIER Cor van Asch, projectontwikke-
laar Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Als we onze internationale concurrentieposi-
tie willen handhaven, hebben we constant veel
technisch geschoold personeel nodig. Het Ha-
venbedrijf heeft dus veel belang bij RDM Cam-
pus. Studenten komen er als vanzelf in contact
met havenbedrijven, waardoor de haven als
werkgever interessanter voor ze wordt. Het
concept staat of valt met de mogelijkheid vol-
doende innovatieve bedrijven in de design en
engineeringsfase te vinden. Ik hoop van harte
dat de opleidingen daarin slagen, maar gezien
de enthousiaste reacties tot nu toe en de con-
tacten die daaruit al zijn voortgekomen, heb ik
daarin echt alle vertrouwen.
 zelfs goed zichtbaar is als leerlingen met een
Naast de inzet van de bestuurders van de be-
het concept RDM Campus begeleid door een
ontwikkelteam. De drie ‘founding fathers’ in-
vesteerden zelf in de campus maar daarnaast
werden ook subsidies verworven, zowel voor
de verbouwingen als voor de ontwikkeling
van een nieuw onderwijsconcept, gericht op
duurzame samenwerking tussen bedrijven
en onderwijs.
 Powering. Duurzaamheid loopt als een rode
PIONIER Bert van Pelt, projectleider RDM
Campus namens het Albeda College:
Dat het Innovation Dock nu een feit is, betekent
dat we een strategisch punt hebben bereikt
voor nieuwe economie en nieuwe loopbanen.
Er komt een dynamiek op gang, maar we zijn
er nog niet. Dit is een totale investering voor de
regio, zowel aan de nieuwe economiekant als
aan de mensenkant. Bedrijven die iets willen
ontwikkelen, mensen die iets echt willen leren,
weten dat ze hier moeten zijn. Hieruit moe-
ten aantrekkelijke loopbanen voortkomen, in
combinatie met een nieuwe economie. En na-
tuurlijk moet ook de bestaande economie ver-
der komen door de innovaties die hier worden
uitgewerkt. Als Rotterdam straks zowel kennis-
is, dan zijn we er. Dan is de cirkel rond.
 bouwd. De studenten lopen stage bij de bouw,
INNOVATION DOCK heeft een oppervlakte
van pakweg 23.000m2. Op het laagste punt
is de volledig open hal altijd nog twaalf meter
hoog. Dat maakte investeringen in duurzame
energievoorzieningen noodzakelijk. De hal is
uitgerust met de grootste vloerverwarming van
Europa en de plannen om het dak te voorzien
van 3000m2 zonnepanelen bevinden zich in
een vergevorderd stadium. Ongeveer de helft
van de hal wordt gebruikt door de opleidingen,
die er voldoende ruimte hebben om te werken
en te testen, kortom, er is ademruimte. Alle
praktijkonderwijs wordt gegeven in glazen
kassen waardoor de dynamiek van de praktijk
theoretische opdracht bezig zijn. Geen muren
dus, en daardoor ook geen grenzen tussen het
hbo van Hogeschool Rotterdam en het mbo
van Albeda College.
Het bedrijvendeel van de hal is ontwikkeld vol-
gens het concept van een beursvloer en biedt
ruimte aan koplopers in innovatie die hun pro-
ducten willen doorontwikkelen en testen. Er
is ruimte voor meer dan twintig bedrijven in
de drie marktsegmenten Building, Moving &
draad door de drie marktsegmenten heen. De
verwachting is dat bedrijven drie tot vijf jaar
gebruik zullen maken van de mogelijkheden
van Innovation Dock. Ze tekenen niet alleen
een huurcontract voor een open, flexibel en
vrij in te vullen ruimte van maximaal 2000m2,
maar ook een kennisovereenkomst die onder
meer beschrijft waaruit de kruisbestuiving
met het onderwijs bestaat. De bedrijven wor-
den met zorg geselecteerd. Er wordt gestreefd
naar een mix van kleine bedrijven en afdelin-
gen van grotere ondernemingen.
Studenten van verschillende opleidingen en
disciplines werken bijvoorbeeld samen aan
het toekomstige hoofdkwartier van het Dutch
Delta Design, een drijvend paviljoen dat straks
een plek krijgt in de Rotterdamse Rijnhaven.
Het paviljoen wordt volledig op de campus ge-
maken deel uit van het innovatieteam en wer-
ken in het bouwteam mee aan het prototype.
Kortom, ze werken mee aan de realisatie van
een innovatief en duurzaam, op de toekomst
gericht project.

PIONIER Bert Hooijer, directeur Instituut
voor Bouw en Bedrijfskunde, Hogeschool
Rotterdam
Hier zijn we in staat onderwijs te bieden dat
voldoet aan de eisen die de 21ste eeuw stelt.
Dat we met onze nieuwe opleiding waterma-
nagement middenin het stadshavensgebied
zitten, heeft voor onze studenten een enorme
toegevoegde waarde. Van meet af aan zijn ze
bezig met authentieke en realistische projec-
ten en werken ze met bedrijven die specialist
zijn op het gebied van bouwen op het water.
Ook in de toekomst liggen er voor onze stu-
denten aardig wat uitdagingen. Zo willen we
bijvoorbeeld ook een drijvend dorp bouwen,
een experimenteerlocatie als een soort ‘free
zone’, met bijvoorbeeld tuinbouw op het water:
een ‘smart district’ dat gebruik maakt van de-
centraal opgewerkte energie.

In oktober 2009 zijn de verbouwingen afge-
rond. Onderwijs en onderzoek zijn gestart,
de eerste bedrijven hebben hun plek in de hal
ingenomen. De Aqualiner vaart af en aan en
vele honderden bezoekers namen al deel aan
rondleidingen en congressen op de campus.
RDM Campus kon tot stand komen dankzij
de inzet, het vertrouwen en het enthousias-
me van velen. Het is onmogelijk om iedereen
hiervoor persoonlijk te bedanken. Dit boek
is een eerbetoon aan iedereen die ons heeft
gesteund en heeft meegewerkt aan het rea-
liseren van RDM Campus. Wij hopen ook de
komende jaren op jullie te kunnen rekenen,
zodat we er met elkaar een duurzaam succes
van kunnen maken.
GABRIELLE MURIS
Projectdirecteur RDM Campus
 chinery hall was transformed into Innovation
INTRODUCTION Dock: a hotspot for practical and theoretical
technical education including a floor for in-
ACTUALLY THIS novative companies. At the same time, the of-
fices of the board of directors were renovated
COFFEE TABLE and the outside area cleaned up. Further, ac-
cess to this area was improved thanks to the
BOOK NEEDS NO City of Rotterdam investing in the fast ferry
Aqualiner.
INTRODUCTION. It all began in 2004 when Albeda College,
Rotterdam University and CityPorts Rotter-
JUST TURN THE dam Development Company met at the RDM
shipyard. The shipyard’s vocational school in
PAGES AND SEE the machinery hall, which Albeda College had
taken over from the bankrupt RDM in 2002,
FOR YOURSELF was in urgent need of renovation. At the time,
Rotterdam University was short of space
HOW A DESERTED and Stadshavens had just started redevelop-
ing the wharf. Together with representatives
INDUSTRIAL from Heijplaat and the housing corporation
Woonbron, they were looking for opportuni-
MONUMENT ties to improve the economical environment
of the city and port by creating high-value liv-
EVOLVES INTO ing and working spaces. The parties involved
did not need much time to reach an agree-
AN INSPIRING ment on what they wanted. They were all fas-
cinated by the history of the shipyard and the
AND INNOVATIVE buildings as well as the fact that this century-
old manufacturing industry was incredibly in-
LEARNING novative for its day. After all, renowned ships
had been built at this location and the under-
AND WORKING lying vision was future-oriented. This was the
spot – this was the moment. The idea of cre-
ENVIRONMENT: ating a Research, Design & Manufacturing
campus originated here.
RDM CAMPUS.  interest for the project. Shortly thereafter the
PIONEER Frank Rieck, lecturer of Product
Firstly, what the photos don’t explain is the Innovation at Rotterdam University and
rich history of the visionaries, these progres- Chairman of the acquisition team
sive pioneers working in the port, the city and Five years ago this area looked like an indus-
the educational system of Rotterdam. Thanks trial Pompeii, as if a volcano had erupted and
to them, RDM shipyard’s unusual industrial everyone had fled the area. The machines
monument has taken on a new and valuable were still in place, there was dust everywhere
function. Within two years the former ma- and even the hammers had been left, but
there was no one to be seen. So the question
arose - what to do with this area? A question
that posed an educational challenge for all in-
volved. In fact, the Innovation Dock was born
out of necessity – since 23,000m2 is far too
large – even for two ambitious institutions.
However, innovating faster under the same
educational roof is a compelling, unique idea.
The companies with whom we are testing this
concept, are thankful that working here is rel-
atively inexpensive and that they have access
to our facilities and knowledge. And we are
thankful for their participation since they give
technical education stature. This results in in-
credible synergy and symbiosis.
 contacts, so I do have faith that it will all work
According to CityPorts Rotterdam, establish-
ing these schools here would act as an impor-
tant stimulus for further development of the
area. But how this would happen didn’t be-
come clear until the conference ‘Creativity
meets business’ in 2005. Then both institu-
tions and CityPorts Rotterdam started to see
how cooperation between education and busi-
ness should be approached. Four months lat-
er an initial agreement was signed. In 2006,
progress in executing this innovative plan was
delayed due to discussions on the responsibil-
ity involved in dealing with this area and the
necessary investments. At the end of this year
it seemed as if all initial enthusiasm had simply
evaporated. After a meeting with the Econom-
ic Development Board Rotterdam (EDBR),
the situation changed, largely due to former
Dutch politician Ruud Lubbers who rekindled
role of CityPorts Rotterdam in the project
changed and responsibilities were shared be-
tween the Port of Rotterdam Authority and the
City of Rotterdam. The Port of Rotterdam Au-
thority was not only the owner of the buildings
at the RDM site but also responsible for devel-
opment of the site. Time for action!
 ing city and a city with continual sustainable re-
PIONEER Cor van Asch, Project Developer
at the Port of Rotterdam Authority
If we want to remain competitive internation-
ally, we need to continually have a lot of edu-
cated technical personnel. This is why RDM
Campus is very important for the Port of Rot-
terdam. It enables students to meet people
from harbour companies, which increases
their interest in the port as a possible employ-
er. One crucial part of this plan is finding a
sufficient number of innovative companies in-
volved in design and engineering that are will-
ing to participate. I sincerely hope that this will
succeed. Up until now, the response has been
enthusiastic and has resulted in a number of
out great.
 ble. There are no walls to separate higher (Rot-
In addition to the efforts made by directors of
the involved parties, a developmental team
was involved in the RDM Campus plan. As well
as investments made by the three founding fa-
thers themselves, subsidies were acquired for
renovation purposes and for the development
of a new educational plan aimed at long-term
cooperation between business and education-
al partners.
 nies will take advantage of the opportunities
PIONEER Bert van Pelt, Project Manager of
RDM Campus on behalf of Albeda College
Now that the Innovation Dock is here means
that we have reached a strategic goal for a new
economy and new careers. The situation is a
dynamic one, but we’re not there yet. This is an
enormous investment for the region, involving
new economies as well as people. Companies
interested in development and people who re-
ally want to learn something, know that they
should be here. The result: dynamic careers in
a new economy. And, of course, the innovations
produced should help the existing economy to
move forward. Once Rotterdam becomes a
city of expertise and knowledge, a manufactur-
sults, our objective will have been reached.
 prototype. In short, they are working on re-
INNOVATION DOCK has a surface area
of approximately 23,000m2. The minimum
height of this hall is 12 meters. Due to its large
size, investments in sustainable energy for
the hall are necessary. The hall has the larg-
est underfloor heating system in Europe and
the plans to add 3,000m2 solar energy pan-
els to the roof are underway. The institutions
involved use about half of the hall’s space and
have sufficient room in which to work and car-
ry out experiments. In short, there is enough
breathing space for all. Practical education
takes place in greenhouses, so that even when
students are working on a theoretical project,
the practical side of this project remains visi-
terdam University) from intermediate (Albeda
College) vocational education.
The business hall resembles a trading floor
and offers leaders in innovation space to fur-
ther develop and test their products. There is
room for more than 20 companies in the three
market sectors Building, Moving & Powering.
What these three market sectors have in com-
mon is sustainability. The idea is that compa-
available at the Innovation Dock for a period
of three to five years. They not only sign a ten-
ancy contract for an open and flexible space
(maximum of 2,000m2) with lots of options,
but also an expertise and knowledge agree-
ment which outlines how education can en-
rich business initiatives. These companies
are carefully selected with an objective to
mix small companies with departments from
larger companies.
Students from various fields of training and
disciplines are collaborating to create the fu-
ture headquarters of the Dutch Delta Design
– a floating pavilion for the Rotterdam Rijn
harbour. The entire pavilion is being built at
the campus. The students are building train-
ees working with the innovation team on the
alizing an innovative and sustainable future-
oriented project.

PIONEER Bert Hooijer, Director of the Insti-
tute for Built Environment and Business Ad-
ministration at Rotterdam University
With these facilities we will be able to offer edu-
cation which meets the demands of the 21st
century. For our students following the educa-
tional program of Water Management, study-
ing in the Rotterdam harbour offers enormous
advantages. From the beginning, they are in-
volved with authentic and realistic projects
and they work with companies that are spe-
cialized in building projects on water. For our
students there are numerous challenges in the
future. For instance, we want to create a float-
ing garden village, a kind of experimental loca-
tion which acts as a free zone holding garden
projects on water: a smart district which uses
decentralized generated energy.

It is now October 2009 and renovations have
been completed. Training and research have
begun and the first companies have moved to
the hall. The fast ferry crosses the river back
and forth and hundreds of visitors have partici-
pated in tours and seminars held on campus.
The realization of RDM Campus was possible
thanks to the initiatives, the confidence and en-
thusiasm of many people. Unfortunately, it is
not possible to thank everyone personally. This
book is a tribute to those who have supported
and worked together with us in creating RDM
Campus. We hope to be able to count on you
in future so that we can join forces in achieving
a sustainable success.
Gabrielle Muris
Project Director RDM Campus
 inno
vation
dockINNOVATION DOCK IS DE VOORMALIGE
MACHINEHAL VAN DE ROTTERDAMSCHE
DROOGDOK MAATSCHAPPIJ. OP 23.000 M2
GRONDOPPERVLAKTE WORDT GRENZELOOS
PRAKTIJKONDERWIJS GEGEVEN EN WERKEN
KOPLOPERS UIT DE CREATIEVE MAAKINDUSTRIE
SAMEN MET STUDENTEN AAN DUURZAME
PRODUCTEN VAN DE TOEKOMST.

INNOVATION DOCK IS THE FORMER MACHINERY

HALL OF THE ROTTERDAM DRY DOCK COMPANY.
ON THIS SITE OF 23,000 M2, COMPREHENSIVE
INSTRUCTION IN VOCATIONAL EDUCATION IS GIVEN
AND LEADERS IN CREATIVE MANUFACTURING
WORK TOGETHER WITH STUDENTS ON SUSTAINABLE
PRODUCTS FOR THE FUTURE.

Ontwerp scholendeel: Van Heerden & Partners Architecten

Ontwerp bedrijvendeel: PLUS architecten
droog
dok
DROOGDOK, HET VOORMALIGE HOOFDKANTOOR
VAN DE ROTTERDAMSCHE DROOGDOK
MAATSCHAPPIJ, IS TEGELIJK UNIEK EN UITDAGEND.
HIER ONTMOETEN MENSEN EN IDEEËN ELKAAR,
HIER WORDEN CONFERENTIES GEORGANISEERD EN
WORDT KENNIS GEDEELD. DROOGDOK HERBERGT
DE ROTTERDAMSE ACADEMIE VAN BOUWKUNST,
KENNISCENTRA VAN HOGESCHOOL ROTTERDAM,
HET CONGRESCENTRUM, HET PROJECTBUREAU
STADSHAVENS EN HET PROJECTBUREAU RDM
CAMPUS.

DROOGDOK, THE FORMER HEADQUARTERS OF

THE ROTTERDAM DRY DOCK COMPANY, IS BOTH
UNIQUE AND CHALLENGING. HERE PEOPLE AND
IDEAS COME TOGETHER, HERE CONFERENCES ARE
ORGANISED AND KNOWLEDGE IS EXCHANGED.
droogdok HOUSES THE ROTTERDAM ACADEMY OF
ARCHITECTURE AND URBAN DESIGN, KNOWLEDGE
CENTRES OF ROTTERDAM UNIVERSITY, THE
CONFERENCE CENTRE, the PROJECT OFFICE
STADSHAVENS rotterdam AND THE PROJECT
OFFICE RDM CAMPUS.

Ontwerp: PLUS architecten

 rdm
campus
partners
Albeda College 
Albeda College werkt nauw samen met be-
drijven en instellingen en biedt naast mbo-
beroepsopleidingen ook bedrijfsopleidingen,
cursussen en trainingen. In 2002 heeft Al-
beda College de voormalige bedrijfsschool
van de RDM overgenomen. Hiermee is uniek
technisch onderwijs en vakkennis behouden
gebleven voor jonge generaties studenten.
Met de start van RDM Campus heeft histo-
risch vakmanschap een nieuwe impuls en een
moderne huisvesting gekregen. De opleidin-
gen die Albeda College op RDM Campus aan-
biedt zijn Metaaltechniek en het Maintenance
College en leiden op tot bijvoorbeeld monteur,
lasser, verspaner, bank- of plaatwerker. Albeda
College heeft op RDM Campus de modernste
techniek in huis: computergestuurde water-
snijder, computergestuurd draaien en frezen,
hypermoderne lasboxen; alles zo opgesteld
dat het zoveel mogelijk lijkt op een echte be-
drijfswerkplaats.
Hogeschool Rotterdam 
Hogeschool Rotterdam leidt op voor vrijwel
alle beroepsgroepen, waarmee zij Rotterdam
nu en in de toekomst voorziet van hoger op-
geleiden. Samenwerken met bedrijven en in-
stellingen in de stad staat hoog in het vaandel,
evenals het uitwisselen van kennis, het stimu-
leren van ondernemerschap en onderzoek in
kenniskringen en lectoraten. De opleidingen
ademen de Rotterdamse mentaliteit: pragma-
tisch, oplossingsgericht en initiatiefrijk. Van-
uit Hogeschool Rotterdam zijn er een aan-
tal technische opleidingen op RDM Campus
gevestigd: Industrieel Product Ontwerpen,
Watermanagement, Autotechniek, Bouwkun-
de, Civiele Techniek en ook de Rotterdamse
Academie van Bouwkunst. Op RDM Campus
hebben zij de modernste apparatuur tot hun
beschikking en is er alle ruimte voor hun inno-
verend vermogen en creativiteit.
bouw
&
inrichting
Havenbedrijf Rotterdam 
Het Havenbedrijf Rotterdam is beheerder, ex-
ploitant en ontwikkelaar van het Rotterdamse
haven- en industriegebied en heeft als doel de
versterking van de concurrentiepositie van de
Rotterdamse haven als logistiek knooppunt
én industriecomplex van wereldniveau. Kern-
taken zijn de duurzame ontwikkeling, beheer
en exploitatie van de haven en het handha-
ven van de vlotte en veilige afhandeling van de
scheepvaart. In 2007 is het Havenbedrijf Rot-
terdam begonnen met de herontwikkeling van
het RDM-terrein. Onderwijs en innovatie zijn
kernbegrippen voor dit gebied, waarbij RDM
Campus als ‘first mover’ in de totale heront-
wikkeling van het RDM-terrein belangrijk is
voor de verdere herontwikkeling van het ge-
bied en -breder- ook potentieel biedt voor het
hele havenindustrieel complex.
DE ONTWIKKELING VAN RDM CAMPUS IS MEDE
MOGELIJK GEMAAKT DOOR FINANCIËLE BIJDRAGEN VAN:
GEMEENTE ROTTERDAM | MINISTERIE VAN
ONDERWIJS, CULTUUR EN WETENSCHAPPEN |
MINISTERIE VAN ECONOMISCHE ZAKEN, PIEKEN
IN DE DELTA | DE EUROPESE UNIE | HET PLATFORM
BEROEPSONDERWIJS | PLATFORM BÈTA TECHNIEK
Abstract Management & Advies BV
Abstract Management & Advies BV te Rotter-
dam is het managementbureau dat adviseert
en bijstaat op het gebied van bouwmanage-
ment, techniek, interim-management en recht.
Met name laatstgenoemde kent een steeds
groter aandeel binnen bouwprocessen, mede
als gevolg van toenemende (Europese) wet- en
regelgeving. Te denken valt aan begeleiding
van aanbestedingsprocedures, maar bijvoor-
beeld ook aan advisering op het gebied van de
toenemende brandveiligheidseisen, het maken
van directiebegrotingen met betrekking tot de
percelen bouwkunde, elektrotechniek en werk-
tuigbouwkunde, alsmede het controleren van
de begrotingen van de aannemers.
Eveneens verzorgt Abstract Management toe-
zichthouding en controle op de uitvoering tij-
dens bouwprocessen, alsmede het opstellen
van meerjaren onderhoudsplannen van vast-
goed, al dan niet onderbouwd door middel
van inspecties. De medewerkers van Abstract
Management benaderen alle genoemde pro-
cessen pragmatisch vanuit technisch, bedrijfs-
kundig en juridisch oogpunt. De omvang van
de projecten loopt uiteen van een verbouwing
van een kantoorverdieping, scholengemeen-
schappen en GGZ-instellingen tot de grootste
ziekenhuizen in Nederland.
Voor RDM Campus heeft Abstract Manage-
ment in opdracht van Hogeschool Rotterdam
het complete traject van projectmanagement
voor het Innovation Dock en het Droogdok
voor z’n rekening genomen, wat inhoudt het
managen en budgetteren van de projecten
van ontwerp tot en met oplevering, alsmede
het controleren van meer- en minderwerk als
budgetverantwoordelijke.
ABSTRACT MANAGEMENT & ADVIES BV
Lodewijk Pincoffsweg 438
3071 AS Rotterdam
Telefoon: 010 - 4794762
Fax: 010 - 4797690
info@abstractmanagement.nl
www.abstractmanagement.nl
Alewijnse 
Alewijnse is in 1901 opgericht te Nijmegen
en uitgegroeid tot een groep onafhankelijke
elektrotechnische dienstverlenende bedrijven
met een jaaromzet van 125 miljoen euro. Ale-
wijnse beschikt over ruim 1100 medewerkers,
verspreid over verschillende business units in
zowel binnen- als buitenland. Alewijnse heeft
de markt in segmenten geclusterd, name-
lijk maritiem en industrie/utiliteit, waardoor
zij in staat is om specialistische kennis op te
bouwen van de marktspecifieke processen en
technieken.
Alewijnse Waalwijk is gespecialiseerd in ad-
viseren, ontwerpen, installeren, beheren en
verlenen van service en onderhoud aan ge-
bouwgebonden, gebruikers- en productie-in-
stallaties zoals: gebouwgebonden installaties
(utiliteitsprojecten/activiteiten) en niet ge-
bouwgebonden installaties (industriële instal-
laties). Daarnaast beschikt Alewijnse over een
24-uurs storingsdienst.
In januari 2008 is Alewijnse gestart om de
voormalige RDM-fabriekshal om te bouwen
naar een onderwijslocatie voor Hogeschool
Rotterdam en Albeda College. In een prettige
werksfeer en in goed overleg heeft Alewijnse
naar haar klant en medeaannemers geluisterd
en waar nodig advies gegeven. Eind 2008 is
de locatie opgeleverd, met daarin de volgende
installaties:
• verlichtingsinstallatie
• machineaansluitingen
• brandmeld- en ontruimingsinstallaties
• verdeelkasten en spanningsrailen
• data-installaties
• beveiligingsinstallaties
• camera-installaties
• garantie en onderhoud
Na deze periode heeft Alewijnse met hetzelf-
de bouwteam Droogdok gerenoveerd en is
momenteel bezig met het realiseren van de
bedrijvenhal in Innovation Dock.
Empowering your business
ALEWIJNSE WAALWIJK
Professor Asserweg 12-B
5144 NC Waalwijk
Telefoon: 0416 - 675170
Fax: 0416 - 675180
aww@alewijnse.nl
www.alewijnse.nl
AMTC BV 
All-round Machinery and Tool Company
(AMTC) opereert sinds 1977 als importeur
en leverancier van metaalbewerkingmachines,
werkplaats- en schoolinrichtingen en techni-
sche artikelen. Voor de Nederlandse techni-
sche scholen beschikt AMTC over een totaal-
pakket aan didactische leermiddelen voor de
VMBO’s en ROC’s, waarbij nauw wordt sa-
mengewerkt met Buro Top en Platform Metaal
& Metalektro. Het machineprogramma omvat
o.a. persen, draai-, boor-, frees-, slijp-, en zaag-
machines, kantbanken, plaatscharen, pons-
knipmachines, compressoren en lasappara-
tuur. Voorbeelden uit hun programma zijn:
• Machineservice, zowel conventioneel als
CNC
• Jaarlijkse machinekeuringen volgens Arbo-
wet en NEN 3140
• Levering van instructie- en veiligheidsbladen
• Levering van alle technische leermiddelen
• Advies inrichting van werkplaats of techniek-
lokaal
• Veiligheidsmodificaties aan bestaande ma-
chines
• Machineverhuizingen
• Inruilregeling overtollige machines en appa-
ratuur
• Machinelease
• CNC-kantbank inclusief simulatiesoftware
• Pneumatic trainers
AMTC BV
Herelsestraat 175B
4726 SR Heerle
Telefoon: 0165 - 304188
Fax: 0165 - 304758
info@amtc.eu
www.amtc.eu
Dura Vermeer Bouw Rotterdam BV
Dura Vermeer Bouw Rotterdam is een innova-
tieve ontwikkelende bouwer, all-round actief
in de woning- en utiliteitsbouw. Van Hoek van
Holland tot de Drechtsteden. Van binnenstad
tot dorpskern. Naast hun eigen activiteiten kun-
nen zij ook bouwen op de kracht en kennis van
een groot landelijk concern. Samen met de ove-
rige specialismen binnen Dura Vermeer Groep
bieden zij zo totaaloplossingen voor wonen,
werken, mobiliteit en duurzaamheid.
Dura Vermeer Bouw Heyma BV is actief in
nieuwbouw, renovatie en groot onderhoud
van (sociale) woningbouw, kantoorbouw en
bedrijfsruimtes. Gedreven door ambacht en
vakmanschap werken zij voor uiteenlopende
opdrachtgevers in Zuid-Holland en het weste-
lijk deel van Noord-Brabant. Daarnaast zorgt
een goede samenwerking met vaste onder-
aannemers en installateurs voor een vakkun-
dige aanvulling op het totale bouwproces.
Al meer dan 150 jaar is Rotterdam de thuisha-
ven van Dura Vermeer. Niet voor niets voelen
zij zich zo verbonden met deze stad, haar ver-
leden én haar toekomst. En met de mensen die
er wonen, leren, werken en leven. Daarom zijn
zij actief betrokken bij uiteenlopende projec-
ten en initiatieven die de stad een nieuwe im-
puls geven. Een prachtig voorbeeld daarvan
is de herontwikkeling van de Rotterdamsche
Droogdok Maatschappij (RDM). Samen heb-
ben zij de totale bouwkundige renovatie én
herinrichting van de voormalige machinehal
tot Innovation Dock gerealiseerd, inclusief het
voormalige directiekantoor Droogdok.
DURA VERMEER BOUW ROTTERDAM BV
Blaak 333
Postbus 1986
3000 BZ Rotterdam
Telefoon: 010 - 2808500
Fax: 010 - 2808585
info@duravermeer.nl
www.duravermeer.nl
Hevo BV
Hevo heeft in de totstandkoming van het In-
novation Dock het projectmanagement in-
clusief de directievoering en het toezicht in de
realisatiefase verzorgd. Hevo is een landelijk
opererende organisatie die adviseert, coör-
dineert en realiseert bij huisvestingsgerela-
teerde vraagstukken in het onderwijs, de ge-
zondheidszorg, het onderwijs en de (semi-)
overheid. Ze doen dat zowel op strategisch als
operationeel niveau.
Doelstelling van Hevo is om optimale leef-
omgevingen te creëren met zowel maximaal
gebruiksgenot als een effectieve exploitatie.
Dat doen ze efficiënt en kostenbewust. De op-
drachtgever houdt daarbij altijd de eindregie
in handen. Hij of zij moet zich immers – ook
op langere termijn – ‘thuis’ kunnen voelen in
het eigen vastgoed. Hevo staat voor duurzaam
presteren en de kwaliteit van haar werk en kan
haar opdrachtgevers 100% garantie voor
prijs en kwaliteit van hun huisvesting bieden.
HEVO BV
Reitscheweg 1
Postbus 70501
5201 CB ’s-Hertogenbosch
Telefoon: 073 - 6409409
Fax: 073 - 6410118
info@hevo.nl
www.hevo.nl
Hoogland-Mennens BV
Technische groothandel Hoogland-Mennens
is de ijzersterke verbinding van twee begrip-
pen in techniek. Eén organisatie, gevormd
door Hoogland & Massee (Dordrecht, sinds
1876) en Mennens & Co (Rotterdam, sinds
1892). Een unieke combinatie van staal/bui-
zenhandel en industrieel toeleverancier van
onder andere gereedschappen en machines,
constructiematerialen, bevestigingen, per-
soonlijke bescherming en aandrijftechniek.
De H&M groep is in 2008 overgenomen door
houdstermaatschappij Gerimex, waar ook de
bekende elektrotechnische groothandel Ehr-
becker Schiefelbusch onder valt.
De 90 medewerkers beschikken over een pa-
rate kennis van het omstreeks 500.000 arti-
kelen tellende programma. Kortom: een ster-
ke partner in techniek en veiligheid, met totaal
meer dan 300 jaren de belangrijkste markt-
positie als allround leverancier van ‘industrial
supplies’ in de wijde regio Drechtsteden en
Rijnmond.
Aan het te vernieuwen machinepark op RDM
Campus voor met name de afdeling Construc-
tie werden de hoogste eisen gesteld. Naast
een hoge kwaliteit van de leermiddelen, advi-
seerde Hoogland-Mennens bij de keuze van
aanschaf. De plaatsing, installatie en het tech-
nisch onderhoud en after-sales zijn gegaran-
deerd. Als importeur voor Nederland plaatste
zij bijvoorbeeld een aantal CARIF lintzaag-
machines met rollenbanen. Tevens bestaat
de geleverde inrichting uit QUANTUM en
OPTIMUM boor- en kolomboormachines,
OMA atelierpersen, TARZAN buigappara-
ten, METALKRAFT vingerzetbanken en KEF
bandslijpmachines. Ook verzorgde Hoog-
land-Mennens de plaatsing van een aantal
DURMA en EUROMAC hydraulische scha-
ren, een DURMA CNC gestuurde kantbank
en een waterstraalmachine van het fabrikaat
GLOBAL.
HOOGLAND-MENNENS BV
Postbus 114
3300 AC Dordrecht
Telefoon: 0900 - 4664636
Fax: 078 - 6181616
info@hooglandmennens.nl
www.hooglandmennens.nl
PELO Industrietechniek BV
PELO Industrietechniek BV is opgericht in
1991 en sinds 1994 gevestigd in Giesbeek,
bij Arnhem. Na een aantal jaren werkzaam ge-
weest te zijn in de voedingsmiddelenindustrie
hebben zij zich gespecialiseerd in montage en
leidingwerk van afzuiginstallaties en techni-
sche gassen in geheel Nederland. Zij bieden
maatoplossingen voor de afzuiging van alle las-
of slijpwerkzaamheden in de metaalindustrie.
Naast het monteren en onderhouden van af-
zuiginstallaties in de industrie, heeft PELO
Industrietechniek zich gespecialiseerd in het
inrichten van scholen. Zij bouwen complete
las- en installatielokalen en beschikken over
een zeer geoutilleerde werkplaats, waar ze
zelf kunnen knippen, zetten, kanten etc. en zijn
daardoor zeer flexibel. Hier vervaardigen zij
o.a. lastafels, soldeertafels, autogeencarrous-
sels, snij- en slijptafels, koelbakken, afzuigkap-
pen enz. In de spuitcabine kunnen zij alles in
elke gewenste RAL-kleur spuiten.
Ook vervaardigen zij complete gassenopslag-
ruimten en leveren en installeren de benodig-
de gascomponenten, zoals batterijbalken, ci-
linderhouders, reduceerventielen etc. Eén van
de specialiteiten van PELO Industrietechniek
is ook het inrichten van lascontainers t.b.v. de
offshore.
Bij het Albeda College heeft PELO Industrie-
techniek in samenwerking met Multiweld BV
55 stuks compleet ingerichte lasboxen geïn-
stalleerd, inclusief totaal gassennet met 175
afnamepunten.
PELO INDUSTRIETECHNIEK BV
Nijverheidsstraat 20
6987 EM Giesbeek
Telefoon: 0313 - 632773
Fax: 0313 - 632133
info@peloindustrietechniek.nl
www.peloindustrietechniek.nl
Plus Architecten
PLUS architecten houdt zich bezig met het rea-
liseren van heldere, vernieuwende en maakba-
re projecten met een duidelijke meerwaarde.
In het bedrijvendeel van Innovation Dock is
een stedenbouwkundig grid ontworpen met
verschillende infrastructuren en kavelgroottes,
met een maximale flexibiliteit, optimale veilig-
heid en sterke identiteit. De verschillende ont-
sluitingsprincipes met paden in verschillende
breedtes t.b.v. voetgangers, vorkheftrucks en
vrachtwagens, vormen de drager van het plan.
Door een integraal vormgegeven signingplan
op de vloer met bewegwijzering, verkeersre-
gels, kavelgrenzen en vluchtroutes, worden het
gebruik en het organisatieprincipe duidelijk
verankerd. De kleurstelling van het basisplan is
terughoudend zodat juist de innovaties van de
afzonderlijke bedrijven op de voorgrond tre-
den. De signing wordt uitgevoerd in een ‘glow-
in-the-dark’ coating, die de hal zowel overdag
als ‘s avonds leesbaar maakt. Tevens zorgt deze
coating voor energiebesparing en veiligheid,
waarmee het innovatieve karakter van Innova-
tion Dock wordt weerspiegeld.
Droogdok omvat een integraal ontwerp voor
de interne verbouwing van het casco met een
nieuw interieur. De kleurstelling en het mate-
riaalgebruik met subtiele verschillen in glans-
graad, textuur en kleur zorgen voor eenheid
en herkenbaarheid van de aaneengeschakelde
nieuwe ruimten. De generieke programma’s
zoals onderwijs- en kantoorruimten zijn uit-
gevoerd in parelwit en worden opgespannen
tussen de twee specifieke publieke ruimten
die in chocoladebruin zijn uitgevoerd; de ten-
toonstellingshal en het auditorium, die daar-
mee een voelbare kop en staart vormen van het
plan. Door het gebruik van vernieuwende ma-
terialen, zoals akoestische Vectogramm-pane-
len, steenfineerdeuren, polyurethaan-meubels
en een palmhouten vloer, wordt het innovatieve
karakter van RDM Campus fysiek voelbaar.
PLUS ARCHITECTEN (Ewoud Netten en Bart Spee)
Vijverhofstraat 47
3032 SB Rotterdam
Telefoon: 010 - 2449111
Fax: 010 - 2449115
info@plusarchitecten.nl
www.plusarchitecten.nl
Ingenieursbureau Wolter & Dros BV
Wolter & Dros is een creatieve en innovatieve
partner die integraal en complementair in-
stallaties ontwerpt, installeert, onderhoudt en
beheert. Verspreid over veertien vestigingen
vormen vijftienhonderd gemotiveerde men-
sen de toegevoegde waarde van hun product.
Techniek met karakter.
Wolter & Dros is vanaf het prille begin betrok-
ken geweest bij de ontwikkelingen van de kli-
maatinstallaties voor de scholen en bedrijven
in Innovation Dock. Samen met de scholen
is een eenvoudig, flexibel en zeer duurzaam
concept ontwikkeld om de hal te verwarmen
en mogelijk in de toekomst ook te koelen. De
gehele hal is voorzien van lage temperatuur
vloerverwarming (temperatuurstraject 35-
27 graden Celsius). Deze lage temperatu-
ren zorgen er voor dat het rendement van de
warmteopwekking sterk verbetert. In de hal
van 23.000 m is één van de grootste vloerver-
warmingen van Europa gerealiseerd. Waar ex-
tra comfort gewenst is, wordt de hal extra ver-
warmd door gasgestookte infraroodstralers.
Omdat de bezetting van de hal zeer variabel
is, wordt de lucht in de hal alleen ververst als
de luchtkwaliteit onder de gewenste waarde
komt. Een uitgebreid meetnet van luchtkwa-
liteitmeters zorgt er voor dat de kwaliteit van
de lucht overal in de hal goed is. De hal is ook
zeer brandveilig door een dubbel sprinklernet:
één aan het dak en één in de kassen en afge-
sloten ruimten in de hal.
INGENIEURSBUREAU WOLTER & DROS BV
Innsbruckweg 130
3047 AH Rotterdam
Telefoon: 010 - 2454222
Fax: 010 - 4378311
rotterdam@wolterendros.nl
www.wolterendros.nl
beelden
/ image
index
02-06-2009 20-03-2008 14-04-2009 24-09-2009 01-12-2008 28-08-2009

INNO
VatION
dOcK INNOVatION dOcK Is dE VOOrmaLIGE
macHINEHaL VaN dE rOttErdamscHE
drOOGdOK maatscHappIJ. Op 23.000 m
GrONdOppErVLaKtE WOrdt GrENZELOOs
praKtIJKONdErWIJs GEGEVEN EN WErKEN
KOpLOpErs uIt dE crEatIEVE maaKINdustrIE
samEN mEt studENtEN aaN duurZamE
prOductEN VaN dE tOEKOmst.

INNOVatION dOcK Is tHE FOrmEr macHINErY

HaLL OF tHE rOttErdam drY dOcK cOmpaNY.
ON tHIs sItE OF 23,000 m , cOmprEHENsIVE
INstructION IN VOcatIONaL EducatION Is GIVEN
aNd LEadErs IN crEatIVE maNuFacturING
WOrK tOGEtHEr WItH studENts ON sustaINaBLE
prOducts FOr tHE FuturE.

oNtWerP sCHoleNDeel: van Heerden & Partners architecten

oNtWerP BeDrijveNDeel: PlUs architecten

18-12-2007 20-03-2008 20-03-2008 29-10-2008 16-03-2009 16-03-2009 07-07-2009 01-10-2009

11-12-2007 24-06-2008 01-12-2008 14-02-2009 28-08-2009 24-09-2009

drOOG
dOK drOOGdOK, HEt VOOrmaLIGE HOOFdKaNtOOr
VaN dE rOttErdamscHE drOOGdOK
maatscHappIJ, Is tEGELIJK uNIEK EN uItdaGENd.
HIEr ONtmOEtEN mENsEN EN IdEEËN ELKaar,
HIEr WOrdEN cONFErENtIEs GEOrGaNIsEErd EN
WOrdt KENNIs GEdEELd. drOOGdOK HErBErGt
dE rOttErdamsE acadEmIE VaN BOuWKuNst,
KENNIscENtra VaN HOGEscHOOL rOttErdam,
HEt cONGrEscENtrum, HEt prOJEctBurEau
stadsHaVENs EN HEt prOJEctBurEau rdm
campus.

drOOGdOK, tHE FOrmEr HEadQuartErs OF

tHE rOttErdam drY dOcK cOmpaNY, Is BOtH
uNIQuE aNd cHaLLENGING. HErE pEOpLE aNd
IdEas cOmE tOGEtHEr, HErE cONFErENcEs arE
OrGaNIsEd aNd KNOWLEdGE Is EXcHaNGEd.
drOOGdOK HOusEs tHE rOttErdam acadEmY
OF arcHItEcturE aNd urBaN dEsIGN,
KNOWLEdGE cENtrEs OF rOttErdam uNIVErsItY,
tHE cONFErENcE cENtrE, prOJEct OFFIcE
stadsHaVENs rOttErdam aNd tHE prOJEct
OFFIcE rdm campus.

oNtWerP: PlUs architecten

11-12-2007  17-01-2008 11-04-2008 11-04-2008 16-03-2009 07-10-2009 14-04-2009

17-01-2008 29-08-2008 07-10-2009 14-02-2009 24-09-2009 14-04-2009 14-02-2009

03-01-2009 14-04-2009 07-10-2009 24-09-2009

14-02-2009 24-09-2009 01-10-2009

02-06-2009 07-07-2009 01-10-2009

28-08-2009 07-10-2009

28-08-2009