ARALIN 31 : IMPORMAL NA SEKTOR

Ang paglaganap ng impormal na sector ay maaaring ituring na manipestasyon ng

pagiging mapamaraan ng mga Pilipino, lalo na sa harap ng krisis ng buhay. Sinasalo ng
impormal na sector ang mga mamamayan na hindi nakapapasok bilang mga regular na
empleyado sa isang kompanya pribado man o publiko. Sa pamamagitan ng impormal na sektor,
nabibigyan ng pagkakataon ang maraming Pilipino na makapaghanapbuhay
Ang pagkakaroon ng laganap na impormal na sektor sa isang bansa ay naglalarawan ng
kabiguan ng pamahalaan na maisulong ang hangarin nitong kaunlarang pang-ekonomiya para sa
lahat ng mamamayan. Sa kabuuan, ang paglaganap ng impormal na sektor ay nagpapakita sa
totoong kalagayang pang-ekonomiya ng bansa.

Gawain I .
Ano ang impormal na sektor? At magbigay ng mga halimbawa ng mga trabaho na
napabilang sa sektor na ito.
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________
Gawain I I . Enumeration
A. Ibigay ang tatlong karaniwang katangian ng impormal na sector.
1. ____________________________________________________________________________
2. ____________________________________________________________________________
3. ____________________________________________________________________________

B. Magbigay ng 3 dahilan kung bakit pumapasok ang mga mamamayan sa impormal na sector.
1.____________________________________________________________________________
2. ____________________________________________________________________________
3. ____________________________________________________________________________


Gawain I I I . Pakahulugan
Ibigay ang kahulugan ng mga sumusunod:
1. Invisible Economy
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

2. Underground Economy
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

3. Small scale sector
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

4. Shadow Economy
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________


5. Black Market
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

6. Hidden Economy
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

7. Parallel Market
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________

8. Submerged Economy
______________________________________________________________________________
______________________________________________________________________________


Gawain I V.A. Ilagay ang kung WASTO ang sinalungguhitang salita. Kung MALI,
ibigay ang tamang salita.
__________1. Ang I ndia ay isa sa mga bansa sa daigdig na may laganap na imporal na sektor sa
ekonomiya.
__________2. Ang labis na panghihimasok ng pamahalaan sa operasyon ng pribadong negosyo
ay maaring magbunga ng pagkawala ng impormal na sektor
__________3. Ang labis na regulasyon na ipinatutupad ng pamahalaan ay dahilan kung bakit
laganap ang mga fixers.
__________4. Ang mga speculator ay mga bayarang ahente na naglalakad ng papeles na
kakailanganin ng mga pribadong mamamayan o negosyante sa pamahalaan.
__________5. Ang mga kawani ng pamahalaan ay mga kasabwat ng impormal na sektor
upang mapadali ang mga papeles na kanilang kailangan.
Gawain I V.B. Pag-aralan ang mga sumusunod na pahayag. Isulat ang T kung tama ang diwa at
kung mali, ay salungguhitan ang salita o mga salita na nagpamali sa pahayag at isulat sa
nakalaang blanko ang tamang sagot.
______________1. Sinasalo ng impormal na sektor ang biktima ng globalisasyon tulad ng mga
manggagawang nawalan ng trabaho dahil sa pagsasara ng mga lokal na kompanya.
______________2. Ang pack phenomenon ay ang paglaganap ng mga produkto sa maliliit na
pakete upang maging abot-kaya sa mga nagtitipid na mamimili.
______________3. Hindi sapat ang ponding inilalaan ng pamahalaan sa kalusugan kaya marami
pa ring mga mamamayan ang umaasa sa mga manghihilot o tradisyonal na manggagamot upang
mapagaling ang kanilang mga karamdaman.
______________4. Pormal na sektor ang gumagawa ng ilan sa mga serbisyong hindi gaanong
naibibigay ng pamahalaan.
______________5. Sa pamamagitan ng impormal na sektor, ang mga murang produkto ay
kayang abutin ng mga mamimili.


Gawain V. Magbigay ng 5 bantang panganib ng kalabisan mula sa impormal na sektor.

a.____________________________________________________________________________

b.____________________________________________________________________________

c.____________________________________________________________________________

d.____________________________________________________________________________

e.____________________________________________________________________________

Gawain VI . Isulat ang tamang sagot. Piliin ang wastong sagot sa loob ng kahon.








________________1. Ito ay isang uri ng pagnanakaw kung saan ibinebenta ang mga illegal na
produktong DVD, VCD, at software package.
________________2. Sila ang may karapatan o ang may ari sa mga illegal na DVD at VCD na
ibinibenta sa pamilihan.
________________3. Ang ahensiya ng pamahalaang nangangasiwa sa pagpapatupad ng
Intellectual Property Code.
________________4. Ito ay isa sa mga intellectual property rights na nasa ilalim ng Intellectual
Property Code na tinatawag na topographies.
________________5. Ilang intellectual property rights ang nasa ilalim ng Intellectual Property
Code.
________________6. Ilang kawani nahahati ang ahensiyang Intellectual Property Office.
________________7. Pilipinong dalubhasa na nagsabing ang mga kabilang sa impormal na
sector ay maaring suriin sa pamamagitan ng dalawang pananaw.
________________8. Isa sa mga layunin nito ay ang pagkilos o paglipat ng mga produkto.
________________9. Ang hindi magandang epekto nito ay ang paglaki ng agwat ng mga
mayayaman at mahihirap sa bansa.
________________10. Isang uri ng sugal na nabibilang sa underground economy.


Jueteng Intellectual Property Office Copyright holder
Retailer 7 Intellectual Property System
Wholesaler 6 Layout designs
Pamimirata 8 Antonio Yuzon
Mark Yu Globalisasyon Impormal na sektor

Gawain VI I . Sariling Opinyon

Ano ang masasabi mo ukol sa kawalan ng sapat na regulasyon mula sa pamahalaan.
Nakakatulong ba ang mga trabahong ilalim sa impormal na sektor sa pag-unlad ng ating bansa?
May mabuting naidudulot ba ito sa atin? Ipaliwanag ng maayos ang iyong opinyon.












Sa iyong sariling pananaw, bakit maraming Pilipino ang napabilang sa impormal na
sektor? Bakit maraming mamamayan ang hindi nakapapasok bilang isang regular na empleyado
sa isang kompanya? Bakit patuloy na tumataas ang antas ng Pilipinong hindi makahanap ng
trabaho? Ipaliwanag ng maayos ang iyong opinyon.












ARALIN 31 : IMPORMAL NA SEKTOR
(ANSWER KEY)

Gawain I



Gawain II
A.
Hindi nakarehistro sa pamahalaan
Hindi nagbabayad ng buwis mula sa kinikita sa operasyon ng negosyo
Hindi nakapaloob sa legal at pormal na balangkas na inilatag ng pamahalaan para sa
pagnenegosyo

B.
Upang makaligtas sa pagbabayad ng buwis sa pamahalaan
Upang makaiwas sa masyadong mahaba at masalimuot na proseso ng
pakikipagtransaksiyon sa pamahalaan o ang tinatawang na bureaucratic red tape
Upang makapaghanapbuhay na hindi kinakailanganin ang masyadong malaking capital o
puhunan
Upang mapangibabawan ang matinding kahirapan









Gawain III
9. Invisible Economy
10. Underground Economy
11. Small scale sector
12. Shadow Economy
13. Black Market
14. Hidden Economy
15. Parallel Market
16. Submerged Econom
Gawain IV. A
1. Bolivia
2. Paglaganap
3.
4. Fixer
5.

Gawain IV. B
1. T
2. Sachet
3. T
4. Impormal
5. T

Gawain V
Mababang pasahod
Kawalan ng proteksiyon sa pagawaan
Kawalan ng benepisyo
Maari ring maabuso ang mga karapatan ng kabataan at kababaihan sa pagawaan
Mapanganib sa mga naglalako (ambulant vendors) ang kalsada dahil sa mga
rumaragasang sasakyan.
Kalimitan ay hindi sila sakop ng insurance
Dahil sa kawalan ng nasusulat na kontrata ay maaring lumaganap ang mga kaso ng
paglabag sa kasunduan

Gawain VI
1. Pamimirata
2. Copyright Holder
3. Intellectual Property Office
4. Layout Designs
5. 7
6. 6
7. Antonio Yuzon
8. Globalisasyon
9. Globalisasyon
10. Jueteng

Gawain VII.
(Base sa sagot ng mag-aaral)