Tajuk 1

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU
TAJUK 1 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

SINOPSIS
Tajuk ini akan memb!e"kan an#a men$e%a"ui &e'ka'a(&e'ka'a be'iku%)
Kn*e& +ne%ik #an +n!$i
Ma%!ama% *ebu%an baku
,e!ak*anaan Sebu%an baku
Fn!$i ia!a" kajian %en%an$ *i*%em bun-i *e*ua%u ba"a*a -an$ %e'"a*i! me!a!ui
mu!u% manu*ia. Fn!$i !a/imn-a #iba"a$ikan ke&a#a #ua bi#an$0 iai%u +ne%ik
#an +nemik. Fne%ik men$kaji bun-i ba"a*a #a'i *e$i 1a'a &en$e!ua'ann-a0
#ae'a" &en$e!ua'ann-a #an *i+a% +i/ika!n-a. Fnemik ia!a" 1aban$ +n!$i
-an$ meni%ikbe'a%kan ana!i*i* *i*%em bun-i *e*ua%u ba"a*a -an$ #ikaji &a#a
ma*a %e'%en%u k"u*u*n-a un%uk men$"a*i!kan *i*%em %u!i*an. ,an#an$an -an$
ini0 #i$amba'kan #a!am 'aja" #i ba2a"0 menja#i &e$an$an ki%a.

Di Ba'a%0 kajian %en%an$ +n!$i %e!a" be'mu!a *ejak a2a! %a"un 1800
a&abi!a &a'a a"!i ba"a*a memu!akan kajian %en%an$ &e'uba"an bun-i ba"a*a
#en$an 1a'a memban#in$kan bun-i ba"a*a -an$ 2uju# #a!am &e!ba$ai ba"a*a
-an$ be'kai%an. Namun #emikian0 &enum&uan bi#an$ +n!$i m#en !ebi"
menekankan a*&ek *ebu%an0 #an *e%e'u*n-a mene!i%i a*&ek +i/ika! a'%iku!a*i
*ebu%an -an$ *ebena'n-a.
1
FONETIK
FONEMIK
FONOLOGI
HASIL PEMBELAJARAN
,a#a ak"i' uni% ini0 an#a *e"a'u*n-a #a&a%)
1.menje!a*kan kn*e& +ne%ik #an +n!$i3
4.memban#in$ be/a an%a'a bi#an$ kajian +ne%ik #an +n!$i3
3.mene'an$kan ma%!ama% *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u3
5.mene'an$kan &e!ak*anaan *ebu%an ba"a*a baku ba"a*a Me!a-u.
KERANGKA TAJUK-TAJUK
1.0 KANDUNGAN ISI
Kan#un$an i*i un%uk %&ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ kn*e& +ne%ik #an
+n!$i0 ma%!ama% *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u #an &e!ak*anaan *ebu%an baku
ba"a*a Me!a-u.
1.1 Definisi
A&aka" -an$ #imak*u#kan #en$an +n!$i6 Fonoo!i 7#a'i&a#a G'eek) 89:;0
phn0 <*ua'a0 bun-i< #an =>?@A0 lgos0 <&e'ka%aan0 &e'%u%u'an0 *ubjek
&e'bin1an$an<B ia!a" kajian -an$ #i!akukan men$enai &!a bun-i ba"a*a iai%u
2
%en%an$ bun-i(bun-i -an$ be'+un$*i #a!am *e*ua%u ba"a*a. Men$iku% F'ank
,a'ke' 71CC5B0 +n!$i me'u&akan *ua%u bi#an$ -an$ men$kaji *i*%em bun-i
*e*ua%u ba"a*a) iai%u 'umu*('umu* -an$ menen%ukan a*&ek *ebu%an. Da!am
%'a#i*i ba'a%0 &en$kajian %en%an$ bi#an$ +n!$i ini %e!a" be'mu!a *ejak 400
%a"un -an$ !a!u0 iai%u be'mu!a !ebi" ku'an$ &a#a a2a! %a"un 18000 a&abi!a &a'a
a"!i ba"a*a memu!akan &en$kajian %en%an$ &e'uba"an bun-i ba"a*a #en$an
1a'a memban#in$kan bun-i ba"a*a -an$ 2uju# #a!am &e!ba$ai ba"a*a -an$
be'kai%an. Se"ubun$an i%u #en$an ka%a !ain0 +n!$i ia!a" i!mu %en%an$
&e'ben#a"a'aan +nem *e*ebua" ba"a*a. Da!am &en$kajian +ne%ik0 a"!i
ba"a*a mem&e!aja'i ba$aimana bun-i(bun-i +nem *ebua" ba"a*a
#i'ea!i*a*ikan a%au #i!a+a/kan. Fne%ik ju$a mem&e!aja'i 1a'a ke'ja '$an %u"u"
manu*ia0 %e'u%ama -an$ be'"ubun$an #en$an &en$$unaan ba"a*a.
Fne%ik 7#a'i&a#a &e'ka%aan Yunani 89:; 7phonB <bun-i< a%au <*ua'a<B ia!a"
kajian %e'"a#a& bun-i +i/ika! &e'1aka&an manu*ia. Ia be'kai%an #en$an *i+a%
+i/ika! bun-i 7+nB0 *e'%a &'*e* &en$"a*i!an +i*i!$i0 &ene'imaan au#i%'i0 #an
&e'*e&*i neu'+i/ika!. I!mu +ne%ik mu!a #ikaji *ea2a! 40D00 %a"un !a!u #i In#ia
&u'ba0 be'iku%an 1a%a%an P ini men$enai %em&a% #an ke!akuan &en$"a*i!an
bun-i ba$i bun-i kn*nan #i #a!am buku be'%a'ik" aba# ke(D SM #a!am Ba"a*a
San*k'i%. Si*%em "u'u+ In#ik u%ama "a'i ini men-u*un "u'u+ kn*nan men$iku%
k!a*i+ika*i P ini .
Menu'u% Ea"ima" Haji Sab'an #an Ea"im S"am 71C8DB0 bi#an$ +n!$i
men$kaji *i*%em bun-i( bun-i -an$ %e'%en%u #a!am &e'%u%u'an0 k"u*u* ba$i
*e*ua%u ba"a*a. Ini je!a* #a'i&a#a &en#a&a% Hen#e'*n -an$ men-a%akan the
study of the systematic organization of selected speech sounds in the spoken
form of individual language has variously been called phonology.
Menu'u% Da! b'0 *a!a" *e'an$ a"!i !in$ui*%ik Ba'a%0 phonology is the study
of the function and patterning of speech sounds -an$ be'mak*u# F+n!$i ia!a"
kajian %en%an$ +un$*i #an &en1'akan #a!am bun-i -an$ be'makna -an$
#iu1a&kan !e" manu*iaG.
3
Ba$i A'bak O%"man 71C83B0 +ne%ik a#a!a" kajian %en%an$ bun-i(bun-i uja'.
Seba$ai i!mu0 +ne%ik be'u*a"a menemukan kebena'an(kebena'an umum #an
mem+'mu!a*ikan "ukum("ukum umum %en%an$ bun-i(bun-i i%u #an
&en$u1a&ann-a0 manaka!a *eba$ai kema"i'an0 +ne%ik memakai #a%a #e*k'i&%i+
#a*a' #a'i&a#a +ne%ik i!mia" ba$i membe'i kemun$kinan &en$ena!an #an
&en$u1a&an bun-i(bun-i uja' i%u.
Se!ain i%u0 +ne%ik b!e" #i#e+ini*ikan *eba$ai mem&e!aja'i *e$a!a bun-i -an$
#iu1a&kan me!a!ui mu!u% manu*ia0 baik bun-i manu*ia0 bukan bun-i ba"a*a0
ma"u&un bun-i(bun-i ma'$ina!0 #an membe'ikan *imb! +ne%ik un%uk *e%ia&
bun-i0 -akni menu'u% D'. Lu+%i Aba* 71C8DB.
Menu'u% a"!i !in$ui*%ik Ken*%2i1/ #an Ki**e'be'%" 71CHCB +ne%ik
#i%a+*i'kann-a *eba$ai the study of the sounds human beings employ when
speaking a language is phonetics -an$ be'mak*u# F&en$kajian %en%an$ bun-i(
bun-i !e" manu*ia -an$ ki%a $unakan *ema*a be'%u%u' ia!a" +ne%ikG.
,a'a &en$kaji +n!$i men$$unakan i*%i!a"(i*%i!a" %eknika! ke%ika
menje!a*kan *e*ua%u bun-i. An%a'an-a ia!a"0 bun-i(bun-i i%u #iba"a$ikan ke&a#a
bun-i(bun-i Ika!0 kn*nan #an #i+%n$. Bun-i(bun-i i%u #ibe'i !amban$ -an$
#iik%i'a+ &a#a &e'in$ka% an%a'aban$*a. Sa%u uni% bun-i +ne%ik #inamakan +n #an
#ibe'i !amban$ %e'%en%u #a!am ku'un$an *iku. Jn%"n-a KL. Sa%u uni% bun-i
fonem #ibe'i !amban$ "am&i' *ama #en$an "u'u+ #an #i%u!i* #a!am $a'i* mi'in$.
Jn%"n-a MM. Hu'u+ &u!a0 *e&e'%i -an$ ki%a ke%a"ui0 %i#ak #ia&i% !e" *eba'an$
%an#a ba1a. 7Fnem ia!a" uni% bun-i -an$ !ebi" be*a' #a'i&a#a +n #an
mem&un-ai +un$*i %e'%en%u #a!am *e*ua%u ba"a*a.B La/imn-a +ne%ik #ikaji
*e1a'a be'a*in$an. Ha! ini #emikian ke'ana bi#an$ +ne%ik ama% 'umi% #an
be'*i+a% %eknika!. Fne%ik ia!a" i!mu -an$ men$kaji bun-i ba"a*a0 iai%u uja'an
a%au &e'%u%u'an -an$ #i"a*i!kan !e" manu*ia #en$an men$e1ua!ikan bun-i
*e&e'%i be'#en$ku'0 ba%uk0 be'#e"am0 be'*iu!0 *eba$ain-a. Euan$ !in$ku& +ne%ik
4
me'an$kumi an%a'a !ain &'*e* &e'%u%u'an a%au &en$"a*i!an bun-i #an
&en$e!a*an. Kajian +ne%ik %e'ba"a$i ke&a#a %i$a 1aban$0 iai%u +ne%ik a'%iku!a*i0
+ne%ik aku*%ik #an +ne%ik au#i%'i.
1.1.1 Fone"i# A$"i#%&si
Jaban$ ini men$kaji %en%an$ 1a'a &en$"a*i!an bun-i ba"a*a #an ba"a$ian(
ba"a$ian 7a'%iku!a%'B -an$ %e'!iba% #a!am &en$"a*i!an bun-i. Se!ain i%u0 1aban$
ini ju$a me!akukan &en$e!a*an %e'"a#a& bun-i ba"a*a be'#a*a'kan 1a'a bun-i
i%u #ike!ua'kan !e" a!a% %u%u' 7a'%iku!a%'B0 *e&e'%i !i#a"0 bibi'0 !e!an$i% ke'a*0
!e!an$i% !embu%0 anak %ekak0 #an *eba$ain-a.
1.1.' Fone"i# A#%s"i#
Jaban$ ini men$kaji *i+a%(*i+a% bun-i ba"a*a. Si+a% +i/ika! -an$ #imak*u#kan #i
*ini ia!a" $e!mban$ bun-i uja'an -an$ #i"a*i!kan !e" &i%a *ua'a. Ge!mban$
bun-i ini #a&a% #iuku' #en$an men$$unakan a!a% *e&e'%i *&ek%'$'am #an
*i!*k&. An%a'a *i+a% -an$ #ibe'i &e'"a%ian #a!am kajian +ne%ik aku*%ik
%e'ma*uk!a" na#a0 +'ekuen*i #an am&!i%u#.
1.1.( Fone"i# A%)i"o$i
Jaban$ ini men$kaji %en%an$ 1a'a bun-i ba"a*a #i%an$$a&i !e" &en#en$a'
me!a!ui &en#en$a'an #an #i%e'jema"kan 7&e'*e&*iB !e" %ak. ,'*e* ini a#a!a"
&'*e* -an$ &a!in$ km&!ek* #a!am kajian +ne%ik ke'ana &'*e* ini me!iba%kan
kajian -an$ be'*i+a% muja'a#.Da'i ke%i$a(%i$a 1aban$ ini0 +ne%ik a'%iku!a*i a#a!a"
1aban$ -an$ &a!in$ #ibe'i %um&uan #a!am &en$aja'an #an &embe!aja'an +ne%ik
#i Ma!a-*ia. Dua 1aban$ !a$i0 iai%u +ne%ik aku*%ik #an +ne%ik au#i%'i a$ak
ku'an$ #ibe'i &e'"a%ian ke'ana %ia#an-a &e'a!a%an #an ke&aka'an -an$
men-ebabkan ke*uka'an un%uk &en$aja'an.
5
1.' Pe$*e+&&n Fone"i# )&n Fonoo!i
Fn!$i ia!a" *a%u 1aban$ i!mu -an$ men$kaji %en%an$ *i*%em bun-i -an$
#iu1a&kan !e" manu*ia -an$ be'+un$*i a%au #a!am ba"a*a -an$ !ebi" mu#a"
#i+a"ami ba"a*a -an$ #i+a"ami !e" ke#ua(#ua be!a" &i"ak. Fne%ik &u!a
be'mak*u# bi#an$ -an$ men$kaji *e$a!a bun-i ba"a*a -an$ #i"a*i!kan !e"
a!a%(a!a% a'%iku!a*i manu*ia #an ia membe'i !amban$ ke&a#a bun-i(bun-i
%e'*ebu%. ,e'be/aan an%a'a ke#ua(#ua bi#an$ kajian ini #a&a% #ije!a*kan
mene'u*i ja#ua! be'iku%)
Fone"i# Fonoo!i
Fenmena bun-i a%au &e'%u%u'an
manu*ia *e!u'u"n-a.
Men$kaji *i*%em bun-i(bun-i %e'%en%u
#a!am &e'%u%u'an ba$i *e*ua%u
ba"a*a.
A*a* ke&a#a kajian +n!$i.
In&u% ke&a#a kajian !in$ui*%ik %in$$i0
iai%u m'+!$i #an *in%ak*i*.
Ti#ak #a&a% meme'ikan *e!u'u"
bun-i -an$ #i"a*i!kan !e" manu*ia0
%i#ak #a&a% men$"a!u*i *e$a!a
Ia'ia*i bun-i %e'*ebu% #an %i#ak
#a&a% men$"u'aikan *i*%em bun-i
*emua ba"a*a -an$ #i%u%u'kan !e"
manu*ia #en$an *em&u'na.
Da&a% me'umu*kan0 men$"u'aikan
#an menje!a*kan *e$a!a ben%uk bun-i
#a!am *e*ua%u ba"a*a *e1a'a %e!i%i
#an %e'&e'in1i #en$an %ujuan un%uk
menen%ukan &e'a%u'an #an ben%uk
bun-i *e1a'a *&e*i+ik.
7Si%i Haja' Ab#. A/i/0 4008) C0B
1. Se1a'a in#iIi#u an#a #ike"en#aki me!a-a'i in%e'ne% un%uk
men#a&a% ba"an %en%an$ +ne%ik a'%iku!a*i0 +ne%ik aku*%ik0
#an +ne%ik au#i%'i.
4. Ban#in$ be/a ba"an %e'*ebu%0 kemu#ian ben%an$kan #i
#a!am ke!a* an#a.
1.( M&"&,&" Se*%"&n B&#% B&-&s& Me&.%
6
Ba"a*a Me!a-u *eka'an$ *u#a" be'u*ia !ebi" 4000 %a"un 7A*ma"01CCCB. Nika
#i!i"a% #a'i *u#u% u*ian-a ba"a*a Me!a-u *u#a" b!e" #ike!a*kan *eba$ai
ba"a*a -an$ man%a& #an kuku". Ini b!e" #i!i"a% #a'i&a#a &e'anann-a *eba$ai
ba"a*a 'a*mi ba$i ne$a'a ki%a0 a!a% kmunika*i #a!am u'u*an 'a*mi #an %i#ak
'a*mi. ,e'anan ba"a*a Me!a-u #a!am bi#an$ &en#i#ikan &u!a %i#ak &e'!u
#i&e'%ikaikan !a$i0 ia me'u&akan ba"a*a i!mu #an a*a* ke&a#a &e'&a#uan
ne$a'a. Ke-akinan ne$a'a #a!am me!e%akkan ba"a*a Me!a-u *eba$ai ba"a*a
i!mu a#a!a" ke'ana ba"a*a ini *u#a" a#a *i*%emn-a -an$ %e'*en#i'i *e&e'%i
#i%u!i* !e" E"i/a" Ha!im #an S"a'i+a" Fa/!i-a%n S"aik I*mai!0 4008 ba"a2a)
GBa"a*a Me!a-u a#a!a" ba"a*a -an$ mem&un-ai *%'uk%u' #an be'*i*%em0
#en$an a*a* -an$ &a#u #an kuku" ini0 ba"a*a Me!a-u je!a* *eka!i %e!a"
#i&e'!en$ka&kan *eba$ai ba"a*a in%e!ek #en$an 2iba2a -an$ kuku" G.
Namun *eba$ai ba"a*a -an$ "i#u& #an be'kemban$0 ba"a*a Me!a-u
k"u*u*n-a ba"a*a Me!a-u baku menem&u" ban-ak &'*e* *ejak /aman
ke*u!%anan Me!a-u !a$i *e"in$$a &a#a ma*a ini. Kini0 ba"a*a Me!a-u baku
men$"a#a&i 1aba'an #an %ekanan ek'an a'u* &em#enan #an $!ba!i*a*i.
,en$$ia% ba"a*a 'i*au0 &en#i#ik bimban$ a&a%a" !a$i &ejuan$ ba"a*a -an$
me!i"a% kian "a'i ba"a*a Me!a-u kian %e'*i*i". Ke$a$a!an me!e%akkan ba"a*a
Me!a-u #i%em&a% -an$ *e2aja'n-a membe'i ke*an ke&a#a &e'!ak*anaan ba"a*a
Me!a-u baku #en$an ja-an-a.
Ba"a*a baku ia!a" ba"a*a *%an#a'#0 mem&un-ai *%'uk%u' -an$ !en$ka& #an
*em&u'na #a'i *e$i *i*%em ejaan0 %a%aba"a*a0 #an k*a ka%a. Ba"a*a Me!a-u
baku mem&un-ai ke*e'a$aman #a!am em&a% *i*%em -an$ u%ama iai%u +n!$i0
m'+!$i0 *in%ak*i* #an *eman%ik. Sebu%an baku &u!a men1aku& a*&ek +n!$i
*a"aja. Menu'u% A2an$ Sa'i-an 74005B0 *ebu%an baku #i Ma!a-*ia %e!a"
#i%e%a&kan #a!am Kn$'e* Ba"a*a #an ,e'*u'a%an Me!a-u Ka!i Ke(3 71CDOB
-an$ memu%u*kan ba"a2a *ebu%an baku ia!a" *ebu%an +nemik 7be'#a*a'kan
7
ejaanB bukan be'#a*a'kan ke!a/iman *ebu%an menu'u% #ia!ek Eiau(N"'.
,e!ak*anaan *ebu%an baku #i in*%i%u*i &en#i#ikan k"u*u*n-a *ek!a" be'ja!an
*e'en%ak #en$an KBSM 71C88B. Tujuan &embakuan ba"a*a Me!a-u a#a!a"
*e&e'%i -an$ be'iku%)
i. Un%uk me2uju#kan *a%u Ia'ia*i *ebu%an baku #a!am ba"a*a Me!a-u -an$
#a&a% #i$unakan #a!am *i%ua*i +'ma! a%au *i%ua*i 'a*mi.
ii. Un%uk menin$ka%kan ke1eka&an be'ba"a*a Me!a-u #a!am ka!an$an
&en$$una ba"a*a.
iii. Un%uk meman%a&kan *i*%em #an *%'uk%u' #a!aman ba"a*a Me!a-u0
*u&a-a *i*%em *ebu%ann-a menja#i man%a& #an baku *ejaja' #en$an
&eman%a&an #an &embakuan %a%aba"a*a0 k*a ka%a 7&e'ben#a"a'aan
ka%a umum #an i*%i!a"B0 *i*%em ejaan0 #an !a'a* ba"a*a.
iI. Se1a'a k"u*u*0 un%uk men-e'a$amkan 1a'a be'ba"a*a #an be'%u%u' *e'%a
men$u'an$kan &en$$unaan &e!ba$ai Ia'ia*i #an $a-a *ebu%an *e'%a
men$"in#a'kan &en$$unaan #ia!ek *e%em&a% #i #a!am &en$aja'an #an
&embe!aja'an Ba"a*a Me!a-u #i &e'in$ka% *ek!a"
1./ Pe&#s&n&&n Se*%"&n B&#% B&-&s& Me&.%
Menu'u% A2an$ Sa'i-an 71C88)OB0 a"!i( a"!i ba"a*a %e!a" be'*e&en#a&a% %en%an$
#a*a' *ebu%an baku Ba"a*a Me!a-u iai%u *ebu%an ba$i ka%a ba"a*a Me!a-u
"en#ak!a" be'#a*a'kan *ebu%an +nemik a%au *ebu%an be'#a*a'kan ejaan.
,e'ka'a ini a#a!a" be'%e&a%an #en$an ke%e'an$an K.L &ike #a!am bukun-a
,"nemi1* 71C53)DHB iai%u GKa%a(ka%a #ieja *eba$aimana #iu1a&kan #an
#iu1a&kan *eba$aimana #ieja0 #an %i#ak a#a "u'u+ -an$ *en-a&G.
Ga'i* &an#uan #a*a' umum %en%an$ *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u a#a!a"
*e&e'%i be'iku% )
8
Se*%"&n H%$%f) ,a#a umumn-a0 *e%ia& "u'u+ #a!am ejaan Eumi a%au Na2i
&e'!u!a" #i!a+a/kan #en$an je!a* men$iku% ni!ai bun-i ba"a*a Me!a-u -an$
#i!amban$kan.
Se*%"&n K&"&) Sebu%an ka%a "en#ak!a" be'#a*a'kan ejaan *e1a'a ke*e!u'u"an
#an ju$a be'#a*a'kan ben%uk ka%a 7&!a &a#a *uku ka%aB *ama a#a ka%a #a*a'
a%au ka%a %e'bi%an.
In"on&si) In%na*i ia!a" na#a *ua'a -an$ %u'un naik a%au %in$$i 'en#a" *e2ak%u
be'1aka& #an "en#ak!a" be'#a*a'kan jeni* #an ben%uk a-a% a%au ka!ima% #a!am
Ba"a*a Me!a-u *e'%a ke&e'i"a!an kea#aan -an$ be'kenaan.
H%$%f )&n fone, 0o#& 1&2
Se*%"&n B&#%
Pka! QaR #i!a+a/kan #en$an K a L &a#a ba"a$ian mana &un ia %e'!e%ak *ama a#a
%e'buka0 %e'%u%u&0 #i %en$a" a%au #i ak"i' ka%a.Ini be'makna Ika! QaR #i*ebu%
*e&e'%i mana #ieja #an #ieja *e&e'%i mana #i!a+a/kan.
Jn%")
Hu'u+ Pka! FnemM bun-i Ejaan Sebu%an
a KaL *a-a
be'a&a
a&a
K*a -aL
Kbe 'a &aL
Ka &aL
Fone, 0o#& .&n! )i&,*&n!#&n )en!&n -%$%f 1i2.
Men$iku% *ebu%an baku +nem Ika! QiR &e'!u #ibun-ikan #en$an K i L0 *ama a#a
%e'!e%ak &a#a *uku ka%a ak"i' %e'buka #an *uku ka%a %e'%u%u&. Ini be'mak*u#
Ika! QiR &e'!u #ibun-ikan *e&e'%i mana #ieja. Sebu%an N"'(Eiau ba$i +nem
Ika! QiR &a#a *uku ka%a %e'%u%u& #ibun-ikan #en$an KeL.
Jn%")
9
E3&&n Se*%"&n *&#% Se*%"&n Jo-o$ Ri&%
A!i"
Mukim
Ha*i!
Ka !i"L
Kmu kimL
K"a *i!L
K a !e"L
Kmu kemL
K"a *i!L
Fone, 0o#& .&n! )i&,*&n!#&n )en!&n -%$%f 1%2.
Men$iku% *ebu%an baku +nem Ika! QuR &e'!u #ibun-ikan #en$an K u L0 *ama a#a
%e'!e%ak &a#a *uku ka%a ak"i' %e'buka #an *uku ka%a %e'%u%u&. Ini be'mak*u#
Ika! QuR &e'!u #ibun-ikan *e&e'%i mana #ieja. Sebu%an N"'(Eiau ba$i +nem
Ika! QuR &a#a *uku ka%a %e'%u%u& #ibun-ikan #en$an KL.
Jn%"n-a)
E3&&n Se*%"&n *&#% Se*%"&n Jo-o$-Ri&%
Be%u!
Lanun
%u%u&
Kbe %u!L
K!a nunL
K%u %u&L
K be %!L
K!a nnL
K%u %&B
Pen.e*%"&n K&"& Te$*i"&n
Ka%a %e'bi%an men$iku% $a'i* &an#uan #a*a' umum %en%an$ *ebu%an baku
Ba"a*a Me!a-u "en#ak!a" #i!a+a/kan be'#a*a'kan &!a ejaan KP 0 KP S KP 0
KPK 0 KPK S KPK.
K&"& "e$*i"&n )en!&n i,*%-&n &4&&n
E3&&n Se*%"&n *&#% Se*%"&n Jo-o$-Ri&%
,en$aja'
,en$e#a'
Te'a*a
Be'!a'i
%e'an$ka%
K&e n$a ja'L
K&e n$e #a'L
K%e 'a *aL
Kbe' !a 'iL
K%e' an$ ka%L
K&e n$a jaL
K&e n$e #aL
K%e 'a *TL
Kbe' !a 'iL
K%e' an$ ka%L
K&"& "e$*i"&n *&-&s& A$&*5 In)onesi& )&n In!!e$is
10
Ka%a *e'a&an Ba"a*a A'ab 0 In#ne*ia #an In$$e'i* -an$ *u#a" *eba%i #en$an
ba"a*a Me!a-u #ibun-ikan *e&e'%i *ebu%an baku Ba"a*a Me!a-u.
E3&&n S"&n)&$) Se*%"&n *&#% Se*%"&n Jo-o$-Ri&%
i6 B&-&s& In)onesi&
S&,& *%n.i
An#a
Me'#eka
Be$*e+& *%n.i
Ban$*a
ii6 B&-&s& A$&*
S&,& *%n.i
Fa%2a
Tak2a
Be+& *%n.i
Makna
iii6 B&-&s& In!!e$is
F'a*a
#'ama
Kan #aL
Kme' #e kaL
Kban$ *aL
K+a% 2aL
K%ak 2aL
Kmak naL
K+'a *aL
K#'a maL
Kan #aL
Kme' #e kaL
Kban$ *TL
K+a% 2aL
K%ak 2aL
Kmak nTL
K+'a *aL
K#'a maL
1.7 In"on&si )&&, B&-&s& Me&.%
11
In%na*i ia!a" na#a *ua'a -an$ %u'un naik a%au %in$$i 'en#a" *e2ak%u be'1aka&
#an "en#ak!a" be'#a*a'kan jeni* #an ben%uk a-a% a%au ka!ima% #a!am ba"a*a
Me!a-u0 *ama a#a a-a% &en-a%a bia*a0 a-a% %an-a0 a-a% &e'in%a"0 a-a% %e'ba!ik
a%au *n$*an$ a%au a-a% &a*i+ #an *eum&aman-a. In%na*i ba"a*a Me!a-u
#a&a% #ikena!i #an #i$a-akan #en$an em&a% %in$ka% na#a -an$ bia*a #i%an#ai
#en$an an$ka 10 40 3 #an 5. An$ka 1 menan#ai na#a -an$ &a!in$ 'en#a" #an
an$ka 5 menan#ai na#a -an$ &a!in$ %in$$i. Na#a 4 memu!akan uja'an #an na#a
3 me'u&akan na#a %ekanan. In%na*i ba"a*a Me!a-u mem&un-ai "ubun$an
-an$ 'a&a% #en$an *in%ak*i*0 iai%u #a&a% membe/akan jeni* #an ben%uk a-a%.
In%na*i 2uju# #a!am ba"a*a Me!a-u ba$i menan#ai #an memi*a"kan +'a*a
-an$ &e!ba$ai jeni* #an ben%ukn-a.
A#a bebe'a&a +un$*i in%na*i. An%a'an-a)
i. Fun$*i em*ina!) Un%uk men-a%akan &e!ba$ai makna *ika&0 *e&e'%i
ke$embi'aan0 keb*anan0 kema'a"an0 kekeju%an0 keak'aban0
keke1ua!ian0 ke%aku%an #an 'a%u*an *ika& -an$ !ain.
ii. Fun$*i $'ama%i*) Un%uk menan#akan kn%'a* #a'i *e$i %a%aba"a*a
%e'"a#a& *e*ua%u uja'an0 *ama a#a *e*ebua" k!au*a a%au a-a% i%u be'u&a
&e'%an-aan a%au &e'n-a%aan0 &*i%i+ a%au ne$a%i+ #an *eum&aman-a.
iii. Fun$*i *%'uk%u' in+'ma*i) Un%uk membe'ikan *e*ua%u -an$ ba'u
be'ban#in$ #en$an -an$ %e!a" #imak!umi #a!am makna *e*ebua" uja'an
iai%u #en$an menekankan ka%a -an$ memba2a makna %e'*ebu%.
iI. Fun$*i %ek*%ua!) Un%uk memben%uk na#a #an $a-a *ua'a -an$ %u'un naik
ba$i 2a1ana -an$ !ebi" !ua* *e&e'%i &emba1aan %ek* be'i%a -an$
membe/akan *a%u be'i%a #en$an be'i%a -an$ !ain.
I. Fun$*i &*ik!$i) Un%uk memban%u men$$uba" ba"a*a menja#i uni%(uni%
uja'an -an$ mu#a" #i!i"a% #an #iin$a%0 *e&e'%i be!aja' u'u%an nmb' -an$
&anjan$ a%au un$ka&an #a!am u1a&an.
Ii. Fun$*i Qin#eUi1a!R) Un%uk menan#ai i#en%i%i *e*e'an$0 iai%u memban%u
men$ena!i *e*e'an$ *ama a#a %e'$!n$ #a!am kum&u!an **ia! a%au
&eke'jaan -an$ be'be/a0 *e&e'%i k"a%ib0 &enjua! uba% a%au *a'jan %en%e'a.
12
Se*%"&n *&!i N&,& K-&s
Nama 'an$ #i Ma!a-*ia a%au #i !ua' Ma!a-*ia #i!a+a/kan menu'u% kebia*aan
'an$ -an$ em&un-a nama a%au kebia*aan *e%em&a% a%au kebia*aan
an%a'aban$*a. Jn%"n-a)
E3&&n Se*%"&n
Mu"amma# Ha%%a Kmu."am.ma# "a%.%aL
Name* Bn# KjTm* bVn#L
Ne!*n Man#e!a KnW!.*en man.#T.!aL
Lim Ken$ Yaik K!im kTn$ -TkL
Bu%'* Bu%'*(G"a!i Kbu%.'* bu%.'* $"a.!iL
Nama %em&a% #i Ma!a-*ia a%au #i !ua' Ma!a-*ia #i!a+a/kan menu'u% kebia*aan
*ebu%an *e%em&a% a%au kebia*aan an%a'aban$*a. Jn%"n-a)
E3&&n Se*%"&n
Se!an$' Da'u! E"*an K*e.!a.n$' #a.'u! T".*anL
B*nia(He'/e$Iina Kb*.nia "e'./e.$.Ii.naL
,-n$-an$ K&-n$.-an$L
Ne2 Xea!an# Kniu /i.!Wn#L
Sun2a- La$n K*un.2Ti !e.$unL
13
Nama K"a* -an$ !ain -an$ men$an#un$i a%au %i#ak men$an#un$i nama 'an$
a%au nama %em&a% #i!a+a/kan menu'u% *i*%em *ebu%an baku ba"a*a Me!a-u.
Jn%"n-a)
E3&&n Se*%"&n
Bank Bumi&u%e'a KbaYn$k bu.mi.&u.%e.'aL
Ea#i Te!eIi*-en Ma!a-*ia K'a.#i %T.!T.Ii.*-en me.!T.*iaL
UniIe'*i%i Tekn!$i Ma!a-*ia Ku.ni.Ie'.*i.%i %Tk.n.!.$i me.!T.*iaL
A$en*i ,en$ik!anan Mu!%ime#ia Ka.$Tn.*i &e.n$i.!a.nan mu!.%i.mT.#iaL a%au
Ka.$Tn.*i &en$. Zik.!a.nan mu!.%i.mT.#iaL
Ak'nim a%au *in$ka%an -an$ %e'ben%uk *eba$ai ka%a 7#a!am ba"a*a Me!a-u
a%au bukan ba"a*a Me!a-uB #i!a+a/kan #en$an #ua 1a'a iai%u 7iB 1a'a *ebu%an
ak'nim menu'u% 1a'a &emen$$a!an *uku ka%a ejaan0 a%au 7iiB 1a'a *ebu%an
un$ka&an a%au nama -an$ &enu". Jn%"n-a)
E3&&n Se*%"&n
Fe!#a K+T!.#aL a%au 7ederal !and "evelopment #uthorityB
7Lemba$a Kemajuan Tana" ,e'*eku%uanB
UNESJO K-u.nT*.kL a%au 7$nited %ations &ducational' (cientific and
)ultural *rganizationB
UMNO Kam.nL a%au 7$nited +alays %ational *rganizationB 7,e'%ubu"an
Keban$*aan Me!a-u Be'*a%uB
%a#ika K%a.#i.kaL a%au 7%aman #i#ikan kanak(kanakB
ADUN Ka.#unL a%au 7A"!i De2an Un#an$an Ne$e'iB
,!u* K&!u*L a%au 7,'jek Lebu" Ea-a U%a'a(Se!a%anB
Ak'nim -an$ %i#ak be'ben%uk ka%a #an *in$ka%an jeni* ini*ia!i*me #a!am ejaan
Eumi #i!a+a/kan #en$an #ua 1a'a0 iai%u 7iB 1a'a *ebu%an *in$ka%an menu'u% bun-i
"u'u+ Eumi0 a%au 7iiB 1a'a *ebu%an un$ka&an a%au nama -an$ &enu". Jn%"n-a)
E3&&n Se*%"&n
DB, K#i.bi.&iL a%au 7De2an Ba"a*a #an ,u*%akaB
TLDM K%i.T!.#i.TmL a%au 7Ten%e'a Lau% Di'aja Ma!a-*iaB
NKKK KjT.kT.kT.kTL a%au 7Na2a%ankua*a Ke*e!ama%an #an Kemajuan
14
Kam&un$B
ETM Ka'.%i.TmL a%au 7Ea#i Te!eIi*-en Ma!a-*iaB
,LO K&i.T!.L a%au 7,alestinian !iberation *rganizationB
7,e'%ubu"an ,embeba*an ,a!e*%inB

BA8AAN TAMBAHAN
A*ma" Hj Oma'. 71CHHB. -epelbagaian onologi "ialek.dialek +elayu. Kua!a Lum&u')
De2an Ba"a*a #an ,u*%aka.
A2an$ Sa'i-an. 71C88B. (ebutan /aku /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a
#an ,u*%aka.
Eaja Muk"%a'u##in Eaja Dain. 71C84B. 0lmu onetik dan !inguistik. ,e%a!in$ Na-a)
A$en*i ,ene'bi%an Nu*an%a'a.
Men$a&aka" ba"a*a baku #i&e'kena!kan #i #a!am *ebua" ne$a'a
majmuk *e&e'%i Ma!a-*ia6 A&aka" "a!an$an -an$ akan %imbu!
*eki'an-a *e%ia& a"!i #i #a!am ma*-a'aka% men$$unakan #ia!ek a%au
!$"a% ma*in$(ma*in$6
15
TAJUK '
ARTIKULASI DAN ARTIKULATOR
SINOPSIS
Tajuk ini membin1an$kan #e+ini*i #an jeni* a!a%(a!a% a'%iku!a*i -an$ %e'!iba% un%uk
men$"a*i!kan uja'an. Tum&uan k"u*u* #ibe'i ke&a#a a!a%(a!a% a'%iku!a*i Ika!
-an$ #i$unakan un%uk men$"a*i!kan bun-i Ika!.
HASIL PEMBELAJARAN
7iB Men$ena! &a*%i #e+ini*i a'%iku!a*i #an a'%iku!a%'.
7iiB Men$ena! &a*%i a!a%(a!a% a'%iku!a*i #an a'%iku!a*i Ika!
7iiiB Men$"u'aikan jeni*(jeni* a!a%(a!a% a'%iku!a*i #an a'%iku!a*i Ika!
R&3&- '.19 Ke$&n!#& T&3%# 1
16
'.0 KANDUNGAN ISI
Kan#un$an i*i un%uk %&ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ #e+ini*i #an jeni*(jeni*
a!a%(a!a% a'%iku!a*i #an a'%iku!a*i Ika!.
'.1 Definisi A$"i#%&si )&n A$"i#%&"o$
Un%uk &en$e%a"uan an#a0 a'%iku!a*i a%au a!a% &e'%u%u'an me'u&akan a!a%(a!a%
-an$ %e'!iba% #a!am &'*e* &en$e!ua'an bun-i(bun-i ba"a*a. A!a%(a!a% ini
*ebena'n-a mem&un-ai %u$a*(%u$a* a*a*0 iai%u men$un-a" makanan0
mene!an #an men$"embu* na+a*. O!e" i%u0 %u$a* a!a%(a!a% ini *a!in$ be'%in#i"
%e'ma*uk!a" %u$a* men$"a*i!kan bun-i(bun-i ba"a*a.
A!a% a'%iku!a*i %e'ba"a$i ke&a#a #ua ba"a$ian0 iai%u a'%iku!a%' #an #ae'a"
a'%iku!a*i. #rtikulator a#a!a" ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an -an$ b!e" #i$e'ak(
$e'akkan *e&e'%i !i#a"0 bibi' #an $i$i ba2a" -an$ %e'!e%ak #i ba"a$ian ba2a"
'n$$a mu!u%. "aerah artikulasi %e'ma*uk!a" $i$i a%a*0 $u*i0 !e!an$i% ke'a* #an
!e!an$i% !embu%. Ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an ini %e'!e%ak #i a%a* 'n$$a mu!u% -an$
%i#ak b!e" #i$e'ak($e'akkan #an "an-a #a&a% #i#eka%i a%au #i*en%u" #a!am
&'*e* &en$e!ua'an bun-i(bun-i ba"a*a.
'.' A&"-A&" A$"i#%&si
Ta"u!a" an#a ba"a2a0 a!a%(a!a% a'%iku!a*i me!i&u%i a'%iku!a%' #an #ae'a"
a'%iku!a*i6. A'%iku!a%' me'u&akan ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an -an$ b!e" #i$e'ak(
$e'akkan0 iai%u !i#a"0 bibi' #an $i$i ba2a" -an$ %e'!e%ak #i ba"a$ian ba2a"
'n$$a mu!u%0 manaka!a #ae'a" a'%iku!a*i ia!a" $i$i a%a*0 $u*i0 !e!an$i% ke'a* #an
!e!an$i% !embu%. Dae'a" a'%iku!a*i ia!a" ba"a$ian a!a% &e'%u%u'an #i a%a* 'n$$a
mu!u% -an$ %i#ak b!e" #i$e'ak($e'akkan #an "an-a #a&a% #i#eka%i a%au #i*en%u"
#a!am &'*e* &en$e!ua'an bun-i(bun-i ba"a*a. Eaja" 1 menunjukkan
ke#u#ukan a!a%(a!a% a'%iku!a*i manu*ia *e&e'%i bibi' 7a%a* #an ba2a"B0 $i$i0
17
!e!an$i%0 anak %ekak0 !i#a"0 #an 'n$$a "i#un$ 7N' Ha*"ima" Na!a!u##in0
1CC8)1O(1HB

Ke#u#ukan A'%iku!a%' Dae'a" A'%iku!a*i
1. Bibi' a%a* 4. Bibi' ba2a" 3. Gi$i a%a*
5. Gi$i ba2a" D. Gu*i O. Le!an$i% ke'a*
H. Le!an$i% !embu% 8. Anak %ekak C. Li#a"
10. E&i$!%i* 11. ,i%a *ua'a 14. En$$a %ekak
13. En$$a "i#un$ 15. En$$a mu!u% 1D. Ten$$'k
R&3&- '.'9 A&"-A&" A$"i#%&si
'.( A&"-A&" A$"i#%&si :o#&
An#a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a0 Si*%em Ejaan Eumi mem&un-ai !ima "u'u+
Ika! -an$ #i$unakan un%uk me!amban$kan enam +nem Ika! a%au bun-i Ika!
baku. Hu'u+("u'u+ %e'*ebu% ia!a" a' e' i' o' #an u. A!a%(a!a% a'%iku!a*i Ika!
me!i&u%i 'n$$a mu!u%0 iai%u ba"a$ian !i#a" #an kea#aan bibi'.
Bun-i Ika! %e'"a*i! a&abi!a u#a'a -an$ #ike!ua'kan #a'i &a'u(&a'u me!a!ui
'n$$a mu!u% %an&a men$a!ami *eba'an$ *eka%an. Neni*(jeni* bun-i Ika! #a&a%
#i%en%ukan be'#a*a'kan ke#u#ukan ba"a$ian !i#a"0 'uan$ u#a'a an%a'a
ba"a$ian !i#a" -an$ be'kenaan #an kea#aan bibi'. Ke#u#ukan !i#a" #a&a%
#iba"a$ikan ke&a#a em&a% &e'in$ka%0 iai%u tinggi0 separuh tinggi0 separuh
18
rendah #an rendah. Se!a'a* #en$an ke#u#ukan ba"a$ian !i#a" i%u0 'uan$ u#a'a
#a&a% #iba"a$ikan ke&a#a em&a% ju$a0 iai%u sempit0 separuh sempit0 separuh
luas #an luas. Ba"a$ian !i#a" -an$ %e'!iba% &u!a %e'ba"a$i ke&a#a %i$a ba"a$ian0
iai%u depan0 tengah #an belakang !i#a" *e&e'%i -an$ #i%unjukkan #a!am
linguagram 7$amba' !i#a"B -an$ be'iku%)
u i
Depan
hampar
Tengah
neutral
e
Belakang
bundar
Tinggi (sempit)
Separuh tinggi
(separuh sempit)
en!ah (luas)
Separuh ren!ah
(separuh luas)
R&3&- '.(9 B&-&!i&n Li)&-
Se%e'u*n-a0 kea#aan bibi' %e'ba"a$i ke&a#a %i$a ba"a$ian0 iai%u neutral0
hampar #an bundar. Da!am Ba"a*a Me!a-u *%an#a'# %e'#a&a% enam jeni* Ika!
-an$ #a&a% #i"a*i!kan0 iai%u Ki0 e0 a0 0 u0 L #an #ua Ika! %amba"an #a!am #ia!ek
Me!a-u0 iai%u K[L #an KL. Bun-i(bun-i K[L #an KL me'u&akan ben%uk *ebu%an
"a'ian #an ju$a &e'ka%aan -an$ #i&injam #a'i&a#a ba"a*a In$$e'i*0 *e&e'%i beg
dan bos. La-a'i in%e'ne% un%uk me!i"a% &e'$e'akan bibi' ke%ika men-ebu% bun-i
Ika! Ba"a*a Me!a-u.
Kea#aan Bibi' *ema*a Kea#aan bibi' *ema*a
men$"a*i!kan Ika! men$"a*i!kan Ika!
"a#a&an0 bibi' %e'"am&a'. be!akan$0 bibi' bun#a'
19
R&3&- './9 Ke&)&&n Bi*i$
AKTI:ITI
Se1a'a be'&a*an$an0 be'#a*a'kan 'aja" #i ba2a"0 !abe!kan a!a%(a!a% a'%iku!a*i
-an$ #i$unakan un%uk men$"a*i!kan bun-i ba"a*a.

i.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Iii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
ii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Iiii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
iii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ iU.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
iI.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ U.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
I.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Ui.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
Ii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\ Uii.\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\\
20
LATIHAN
1. N-a%akan &e'be/aan an%a'a a'%iku!a*i #an a'%iku!a%'.
4. N-a%akan a!a%(a!a% a'%iku!a*i -an$ %e'#a&a% un%uk ke#u#ukan a'%iku!a%' #an
#ae'a" a'%iku!a*i.
BAHAN BA8AAN
Ab#u!!a" Ha**an. 71C80B. !inguistik #m untuk 1uru /ahasa +alaysia.
,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i.
Ab#u!!a" Ha**an0 In#i'a2a%i Xa"i#0 Ma'#ian S"a" Oma' 7400OB. onetik dan
onologi (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u')
,ene'bi%an ,TS
Ab#u!!a" Ha**an 7&en-un%in$B 71C83B. 3encana !inguistik. Kua!a Lum&u') De2an
Ba"a*a #an ,u*%aka.
N' Ha*"ima" Na!a!u##in 71CC8B. #sas onetik. Kua!a Lum&u' ) De2an Ba"a*a
#an ,u*%aka.
TAJUK (
ARTIKULASI DAN ARTIKULATOR
21
SINOPSIS
Tajuk ini membin1an$kan a'%iku!a*i #i+%n$ #an kn*nan -an$ be'+un$*i un%uk
men$"a*i!kan bun-i #i+%n$ #an kn*nan. ,e'bin1an$an %u'u% #i%um&ukan
ke&a#a #e+ini*i #an jeni* #i+%n$ *e'%a kn*nan #a!am Ba"a*a Me!a-u.
HASIL PEMBELAJARAN
7iB Men$ena! &a*%i #e+ini*i #i+%n$ #an kn*nan
7iiB Men$ena! &a*%i jeni*(jeni* #i+%n$ #an kn*nan Ba"a*a Me!a-u
7iiiB Men$"u'aikan a'%iku!a*i #i+%n$ #an kn*nan Ba"a*a Me!a-u
R&3&- (.19 Ke$&n!#& T&3%# (
(.0 KANDUNGAN ISI
22
Kan#un$an i*i un%uk %&ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ #e+ini*i0 jeni*(jeni* #i+%n$
#an kn*nan *e'%a a'%iku!a*i #i+%n$ #an kn*nan Ba"a*a Me!a-u.
(.1 Definisi Dif"on! )&n Konson&n
Ta"uka" an#a0 menu'u% Kamu* Ta%aba"a*a Ba"a*a Me!a-u 7Ma'/uk"i N-ak
Ab#u!!a"01CCH)O3B0 )if"on! 4diphthong5 ia!a" $abun$an )%& *%n.i 0o#& -an$
#i*ebu% *eba$ai s&"% s%#% #&"& akiba% &e'uba"an ke#u#ukan !i#a" 1n%"n-a0
KaiL #a!am K&an#aiL pandai0 #an KauL #a!am K&u!auL pulau6. Kn*nan &u!a ia!a"
*emua bun-i *e!ain Ika! -an$ #i"a*i!kan #en$an me!akukan *eka%an %e'"a#a&
a'u* u#a'a -an$ #i!e&a*kan me!a!ui &a'u(&a'u. Seka%an i%u #a&a% #i!akukan
#a!am ben%uk "en%ian *e&enu"n-a0 "en%ian *eba"a$ian a%au "en%ian *ekeja&(
*ekeja& 7Ab#u!!a" Ha**an0400O)55B.
(.' Jenis-Jenis Dif"on! )&n Konson&n B&-&s& Me&.%
An#a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a0 Ba"a*a Me!a-u mem&un-ai %i$a bun-i #i+%n$0
iai%u KaiL0 KauL #an KiL. Di+%n$ b!e" memben%uk *uku ka%a *e&e'%i #a!am
&e'ka%aan K] %u&ai ]L0 K] &anau ]L #an K] ambi ]L. Kea#aan *ebe$ini
membe/akan #i+%n$ #a'i&a#a #e'e%an Ika! 1n%"n-a0 mengenai 7Ab#u!!a"
Ha**an0 400O)54B.
Bun-i kn*nan &u!a #a&a% #i"u'aikan be'#a*a'kan cara penghasilannya0
*ama a#a !e%u&an0 !e%u*an0 *en$auan0 $e*e'an #an *eba$ain-a0 *e'%a titik
artikulasi a%au daerah sebutannya0 *e&e'%i #ua bibi'0 $i$i($u*i0 !e!an$i% ke'a*0
!e!an$i% !embu%0 anak %ekak #an !ain(!ain.
(.( A$"i#%&si Dif"on! )&n Konson&n B&-&s& Me&.%
23
Ta"uka" an#a ba"a2a0 bun-i #i+%n$ be'*i+a% *a%u *uku ka%a -an$ me!iba%kan
a!a% a'%iku!a*i !i#a"6. Di+%n$ Ba"a*a Me!a-u %e'#i'i 7iB )if"on! *i&s&0 iai%u
$abun$an #ua bun-i Ika! -an$ #i*ebu% #a!am *a%u *uku ka%a akiba% &e'uba"an
ke#u#ukan !i#a" 1n%"n-a0 KaiL #a!am K&an#aiL pandai0 #an KaL #a!am K&u!aL
pulau' 7iiB )if"on! e*&$ -an$ me!iba%kan &e'uba"an -an$ !ua* &a#a ke#u#ukan
!i#a" 1n%"n-a0 KaiL #a!am K&an%aiL0 7iiiB )if"on! ,en%$%n0 iai%u #i+%n$ -an$
&un1ak ken-a'in$ann-a ja%u" &a#a Ika! &e'%ama 1n%"n-a0 KaiL #a!am K&an#aiL
pandai #an 7iIB )if"on! se,;i"0 iai%u #i+%n$ -an$ me!iba%kan &e'uba"an -an$
*em&i% &a#a ke#u#ukan !i#a" 1n%"n-a0 KiL #a!am K*e&iL sepoi. Ke#u#ukan
a!a% a'%iku!a*i !i#a" ke%ika men-ebu% bun-i #i+%n$ a#a!a" *e&e'%i be'iku%)
R&3&- (.'9 Ke)%)%#&n Li)&- Un"%# B%n.i Dif"on!
Se%e'u*n-a0 an#a ju$a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a0 kn*nan Ba"a*a
Me!a-u me!i&u%i bun-i !e%u&an0 !e%u*an0 *en$auan0 *i*ian0 $e*e'an0 ma!a'an #an
$e%a'an. Hen%ian *e&enu"n-a #a&a% men$"a*i!kan bun-i !e%u&an 7&!*i+B. U#a'a
-an$ #i!e&a*kan #a'i&a#a &a'u(&a'u akan men$a!ami *eka%an *e&enu"n-a
*ama a#a #i ba"a$ian bibi'0 !e!an$i% ke'a*0 !e!an$i% !embu% a%au &i%a *ua'a.
Kemu#ian u#a'a akan #i!e&a*kan *e'%a(me'%a #an akan %e'"a*i!!a" bun-i
!e%u&an.
B%n.i Le"%;&n
24
Fon A4& A#-i$
K&L K;u!auL Ka%a;L
KbL K*umiL K'^ba*L
K%L K"a!amL K!ia"L
K#L K)a%u?L Kka)L
KkL K#a%aL _
K$L K!a'auL Kb!L
K?L __ Kana?L
_bun-i KkL %i#ak #a&a% "a#i' &a#a ak"i' *uku ka%a #a!am ba"a*a Me!a-u.
__bun-i K?L a#a!a" Ia'ia*i ke&a#a bun-i KkL #an "a#i' &a#a ak"i' *uku ka%a #a!am Ba"a*a Me!a-u.
Seka%an *e&enu"n-a #a&a% men$"a*i!kan bun-i !e%u*an 7a+'ika%B. Bun-i ini
#i"a*i!kan #en$an 1a'a men-eka% a'u* u#a'a *e&enu"n-a -an$ #i!e&a*kan !e"
&a'u(&a'u. Kemu#ian a'u* u#a'a i%u #i!e&a*kan &e'!a"an(!a"an. A#a ju$a
&en#a&a% -an$ men-a%akan bun-i a+'ika% ini a#a!a" "a*i! $abun$an #ua bun-i0
iai%u bun-i K%L #i$abun$kan #en$an bun-i K`L un%uk men$"a*i!kan bun-i KaL0
manaka!a bun-i K#L &u!a #i$abun$kan #en$an bun-i KbL un%uk men#a&a%kan
bun-i KjL.
Sa%u !a$i ben%uk *eka%an -an$ #i!akukan *e&enu"n-a akan men$e!ua'kan
bun-i *en$auan 7na*a!B -an$ #i"a*i!kan #en$an 1a'a menu'unkan anak %ekak
7uIu!aB un%uk menu%u& 'n$$a mu!u% 7'a!B. Ini men-ebabkan u#a'a -an$
#i!e&a*kan #a'i &a'u(&a'u akan me!a!ui 'n$$a "i#un$ #an %e'"a*i!!a" bun-i
na*a! KmL0 KnL0 KL0 #an KL.
Hen%ian *eba"a$ian &u!a akan men$"a*i!kan bun-i *i*ian0 $e*e'an
7+'ika%i+B #an ma!a'an. Bun-i *i*ian #a!am ba"a*a Me!a-u #i"a*i!kan #en$an
me!akukan &en-eka%an %e'"a#a& a'u* u#a'a -an$ #i!e&a*kan !e" &a'u(&a'u #i
ba"a$ian !e!an$i% ke'a* !e" "ujun$ !i#a" men-ebabkan u#a'a "an-a me!a!ui
ka2a*an *i*i #i ki'i #an kanan 'n$$a mu!u%. Ini men$"a*i!kan bun-i K!L.
25
Bun-i $e*e'an #i"a*i!kan #en$an men-em&i%kan *a!u'an u#a'a *u&a-a
u#a'a -an$ me!a!uin-a be'$e*e' #an ke#en$a'an bun-i be'#e*i*. Bun-i $e*e'an
#a!am ba"a*a Me!a-u ia!a" K+L0 KIL0 K*L0 K/L0 K`L0 #an K"L.
Un%uk men$"a*i!kan bun-i ma!a'an0 ke#u#ukan a'%iku!a%' a#a!a" *e&e'%i
men$"a*i!kan bun-i $e*e'an %e%a&i $e*e'an -an$ #i"a*i!kan a#a!a" %e'!a!u
!ema". Bun-i ma!a'an ju$a *ama *e&e'%i un%uk men$"a*i!kan bun-i Ika!0 #an
*e*e%en$a" a"!i +ne%ik menamakann-a bun-i *e&a'u" Ika!. Bun-i ma!a'an
#a!am ba"a*a Me!a-u ia!a" K2L #an K-L.
Ben%uk *eka%an u#a'a -an$ ke%i$a ia!a" "en%ian *ekeja&(*ekeja&. Ben%uk ini
men$"a*i!kan bun-i $e%a'an. U#a'a -an$ #i!e&a*kan !e" &a'u(&a'u #i*eka%
#en$an men$$e%a'kan "ujun$ !i#a" #i !e!an$i% ke'a*. Da!am ba"a*a Me!a-u
"an-a %e'#a&a% *a%u bun-i $e%a'an0 iai%u K'L.

B%n.i Le"%s&n
KaL K<a2anL Kma=L
KjL K3amL K1a3L
B%n.i Sen!&%&n
KmL K,u#aL K1iu,L
KnL Knia%L Kja!anL
KL KaaL KbujaL
KL KaiL _
_Bun-i KL %i#ak #a&a% "a#i' &a#a ak"i' *uku ka%a
B%n.i Sisi&n
K!L Ka!uL Ka2aL
26
B%n.i Gese$&n
K+L Kfa*e"L Ka!afL
KIL K0nL _
K*L Ksa'a%L Ka2asL
K/L K+a%L K!a+a+L
K`L K>a'a%L K*kua>L
K"L K-a'%aL K*a-L
B%n.i Ge"&$&n
K'L K$a*aL K*ia$L
Bun-i kn*nan %e'ba"a$i ke&a#a bun-i be'*ua'a #an bun-i %i#ak
be'*ua'a. Bun-i be'*ua'a #i"a*i!kan #en$an men$$e%a'kan &i%a *ua'a0 *e&e'%i
bun-i KbL0 K#L0 K$L0 KmL0 KnL0 K'L0 K!L0 K2L0 #an K-L. Seba!ikn-a &i%a *ua'a %i#ak
#i$e%a'kan un%uk men$"a*i!kan bun-i %i#ak be'*ua'a0 *e&e'%i bun-i K&L0 K%L0 KkL0 K+L0
K*L0 #an K"L.
Kn*nan &injaman Ba"a*a Me!a-u %e'#i'i #a'i&a#a 7iB Gese$&n *i*i$-
!i!i "&# *e$s%&$&0 7iiB Gese$&n *i*i$-!%si *e$s%&$&0 7iiiB Gese$&n !i!i "&#
*e$s%&$&0 7iIB Gese$&n !i!i *e$s%&$&5 7IB Gese$&n e&n!i" e,*%" "&#
*e$s%&$& #an 7IiB Gese$&n e&n!i" e,*%" *e$s%&$&.
Ke%ika men$e!ua'kan $e*e'an bibi'($i$i %ak be'*ua'a0 bibi' ba2a"
#i'a&a%kan ke&a#a $i$i a%a* *u&a-a membua% *em&i%an un%uk u#a'a ke!ua'.
Le!an$i% !embu% #inaikkan 'a&a% ke&a#a be!akan$ 'n$$a %ekak. U#a'a
#ike!ua'kan #a'i &a'u(&a'u me!a!ui 'n$$a mu!u% #an #ibia'kan be'$e*e' ke!ua' #i
#ae'a" 'a&a%an bibi' ba2a" #an $i$i a%a* i%u %an&a men$$e%a'kan &i%a *ua'a.
Jn%" *ebu%an) K+ike'L Q+iki'R0 K"a+a!L Q"a+a!R0 #an Kma
?
a+L Qmaa+R. Ja'a
men$e!ua'kan $e*e'an bibi'($u*i be'*ua'a &u!a *ama #en$an 1a'a
men$e!ua'kan $e*e'an K+L. ,e'be/aann-a ia!a"0 &i%a *ua'a %i#ak #i$e%a'kan.
Jn%" *ebu%an) KIka!L QIka!R0 KI^'*iL QIe'*iR0 #an KuniI^'*i%iL QuniIe'*i%iR.
27
,en$"a*i!an $e*e'an $i$i %ak be'*ua'a ini menunjukkan #aun !i#a" be'a#a
#i an%a'a $i$i a%a* #en$an $i$i ba2a". Le!an$i% !embu% #inaikkan 'a&a% ke&a#a
be!akan$ 'n$$a %ekak. U#a'a #ike!ua'kan #a'i &a'u(&a'u me!a!ui 'n$$a mu!u%
#an #ibia'kan be'$e*e' ke!ua' #i #ae'a" $i$i i%u %an&a men$$e%a'kan &i%a *ua'a.
Jn%" *ebu%an) Ka!aaL QSe!a*aR 7"-a!a"-aB0 KinenL QI*ninR 7I"-ninB0 #an K"a#eL
Q"a#i*R 7"a#i"-B. Ja'a men$e!ua'kan $e*e'an $i$i be'*ua'a &u!a0 *ama #en$an
1a'a men$e!ua'kan $e*e'an $i$i %ak be'*ua'a. ,e'be/aann-a ia!a"0 ke%ika
men$e!ua'kan bun-i KcL &i%a *ua'a #i$e%a'kan. Jn%" *ebu%an) Kca!emL Q/a!imR
7)+a!imB0 #an K"ace'L Q"a#i'R 7"a#/i'B.
Ke%ika men$"a*i!kan $e*e'an !e!an$i% !embu% %ak be'*ua'a0 be!akan$ !i#a"
#i'a&a%kan ke !e!an$i% !embu% *u&a-a membua% *a%u *em&i%an. Le!an$i% i%u *en#i'i
#inaikkan 'a&a% ke&a#a be!akan$ 'n$$a %ekak. U#a'a #ike!ua'kan #a'i &a'u(
&a'u #an #ibia'kan be'$e*e' &a#a *em&i%an #i #ae'a" !e!an$i% i%u %an&a
men$$e%a'kan &i%a *ua'a. Jn%" *ebu%an) KUaba'L Qk"aba'R0 KaUba'L Qak"ba'R0 #an
KaUe'L Qak"i'R.
Ak"i'n-a0 &en$"a*i!an $e*e'an !e!an$i% !embu% be'*ua'a menunjukkan
&e'*amaan #en$an 1a'a men$"a*i!kan $e*e'an !e!an$i% !embu% %ak be'*ua'a.
,e'be/aann-a ia!a"0 ke%ika men$e!ua'kan bun-i K7L &i%a *ua'a #i$e%a'kan.
Jn%" *ebu%an) K7aebL Q$"aibR0 K!7a%L Q!$"a%R0 #an Kba!e7L Qba!i$"R. Menu'u% Eaja
Muk"%a'u##in 71COD)55B0 bun-i ini *ebena'n-a %e'#a&a% #a!am &e'%u%u'an 'an$
Me!a-u ke%ika men-ebu% &e'ka%aan(&e'ka%aan Me!a-u *e&e'%i 'an$ K7aL #an
Kba7aL *eba$ai ke!ainan ke&a#a $e%a'an $u*i K'L.
28
AKTI:ITI
Se1a'a be'kum&u!an0 be'ikan i,& <on"o- ;e$#&"&&n -an$ men$an#un$i *e%ia&
jeni* #i+%n$ Ba"a*a Me!a-u *e&e'%i -an$ %e!a" an#a &e!aja'i. ,a*%ikan 1n%"
&e'ka%aan %e'*ebu% be'a#a &a#a &*i*i -an$ be'be/a. Be'ikan ju$a se;%%-
<on"o- ;e$#&"&&n -an$ men$an#un$i #i+%n$ #ia!ek Me!a-u -an$ be'be/a. 7Be'i
1n%" #a'i&a#a bebe'a&a #ia!ek -an$ be'be/a.
LATIHAN
1. N-a%akan jeni* bun-i kn*nan #an #i+%n$ un%uk &e'ka%aan -an$ be'$a'i*
be'iku%)

7iB $"ai'a" 7IiB ba!ai
7iiB 1aba' 7IiiB !au%
7iiiB ma*-"u' 7IiiiB *e&i
7iIB #eka# 7iUB %ekuku'
7IB &u!au 7UB *a'a%
4. Be'i s&"% <on"o- ;e$#&"&&n un%uk keenam(enam jeni* kn*nan &injaman
-an$ %e!a" an#a &e!aja'i.
BAHAN BA8AAN
29
onologi (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu. Kua!a
Lum&u') ,ene'bi%an ,TS
Ab#u!!a" Ha**an. 7400OB. !inguistik #m (iri ,enga2aran dan ,embela2aran
/ahasa +elayu. Kua!a Lum&u'),TS ,'+e**ina! ,ub!i*"in$ S#n.B"#.
A*ma" Hj Oma'. 71CHHB. -epelbagaian onologi "ialek.dialek +elayu. Kua!a
Lum&u') De2an Ba"a*a #an ,u*%aka.
Lu%+i Aba*. 71CHDB. !inguistik "eskriptif dan %ahu /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u')
Ma'/uk"i N-ak Ab#u!!a". 71CCHB. -amus 6atabahasa /ahasa +elayu. S"a"
A!am),ene'bi% Faja' Bak%i S#n.B"#.
Eamina" Sab'an #an Ea"im S-am. 71C8DB. -a2ian /ahasa untuk ,elatih +aktab
,erguruan. ,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i.
TAJUK /
HURUF-HURUF DALAM BAHASA MELAYU
30
SINOPSIS
Tajuk ini membin1an$kan #e+ini*i #an jeni*(jeni* "u'u+ -an$ %e'#a&a% #a!am
Ba"a*a Me!a-u. Hu'u+("u'u+ %e'*ebu% me!i&u%i "u'u+ Ika!0 kn*nan #an #i+%n$.
Hu'u+ kn*nan &u!a #i&e'in1ikan ke&a#a kn*nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an
#an 'an$ka&.
HASIL PEMBELAJARAN
7iB Men$ena! &a*%i #e+ini*i #an jeni* "u'u+ #a!am Ba"a*a Me!a-u
7iiB Men$"u'aikan jeni*(jeni* "u'u+ Ika!0 kn*nan #an #i+%n$ #a!am
Ba"a*a Me!a-u
7iiiB Memban#in$kan jeni*(jeni* "u'u+ kn*nan #a!am ba"a*a Me!a-u0 iai%u
kn*nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an #an 'an$ka&.
R&3&- /.19 Ke$&n!#& T&3%# /
/.0 KANDUNGAN ISI
31
Kan#un$an i*i un%uk %&ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ #e+ini*i0 jeni*(jeni* "u'u+
Ika!0 kn*nan #an #i+%n$ #a!am Ba"a*a Me!a-u. ,e'bin1an$an ju$a %u'u%
#i%um&ukan ke&a#a jeni*(jeni* kn*nan #a!am Ba"a*a Me!a-u0 iai%u kn*nan
a*a!0 &injaman0 $an#in$an #an 'an$ka& *e'%a a'%iku!a*i #i+%n$ #an kn*nan
Ba"a*a Me!a-u.
/.1 Definisi H%$%f :o#&5 Konson&n )&n Dif"on! B&-&s& Me&.%
Ta"uka" an#a ba"a2a "u'u+ ia!a" !amban$ #a!am *i*%em bun-i ba"a*a -an$
#a'i&a#an-a *e*ua%u &e'ka%aan #a!am %u!i*an #iben%uk6 7Ma'/uk"i N-ak
Ab#u!!a"0 1CHH)54B.
Se&e'%i -an$ %e!a" #i&e!aja'i0 bun-i Ika! %e'"a*i! a&abi!a u#a'a ke!ua'
#a'i&a#a 'n$$a mu!u% %i#ak men$a!ami *eka%an a%au "im&i%an. Bun-i Ika! ju$a
#i&en$a'u"i !e" &en$a'u" !i#a"0 kea#aan 'n$$a mu!u% #an ben%uk bibi'.
Kn*nan &u!a ia!a" bun-i -an$ #i"a*i!kan #en$an me!akukan *eka%an
%e'"a#a& a'u* u#a'a -an$ #i!e&a*kan me!a!ui &a'u(&a'u. Seka%an i%u #a&a%
#i!akukan #a!am ben%uk "en%ian *e&enu"n-a0 "en%ian *eba"a$ian a%au "en%ian
*ekeja&(*ekeja&. Di+%n$ &u!a %e'"a*i! #a'i&a#a $abun$an bun-i Ika!. Den$an
&e'ka%aan !ain0 #i+%n$ %e'ben%uk a&abi!a be'!aku &en$e!un1u'an bun-i(bun-i
Ika!0 iai%u *a%u Ika! men$e!un1u' #a'i *a%u Ika! ke&a#a Ika! -an$ !ain
7Ab#u!!a" Ha**an0400O)55B.
/.' Jenis-Jenis H%$%f :o#&5 Konson&n )&n Dif"on! B&-&s& Me&.%
An#a &e'!u men$e%a"ui ba"a2a #a!am Ba"a*a Me!a-u %e'#a&a% enam "u'u+
Ika!0 iai%u "u'u+ a0 i0 u0 e &e&e%0 e %a!in$ #an . Eaja" 5.4 #i ba2a" menunjukkan
"u'u+ #an +nem 7bun-i ba"a*aB #a!am Ba"a*a Me!a-u.
H%$%f :o#& Fone, ? B%n.i E3&&n Se*%"&n
32
a
e %a!in$
e &e&e%
i
u
KaL
KTL
KeL
KiL
KL
KuL
a#a
*emak
*e!ak
bi!ik
b%!
#u#uk
Ka.#aL
K*T.makL
K*e.!akL
Kbi.!ikL
Kb.%!L
K#u.#ukL
R&3&- /.'9 H%$%f )&n Fone, :o#& B&-&s& Me&.%
Se%e'u*n-a #a!am Ba"a*a Me!a-u ju$a0 %e'#a&a% 4H +nem a%au bun-i
kn*nan -an$ #i%unjukkan #a!am 'aja" 5.3 #i ba2a".
H%$%f Konson&n Fone, ? B%n.i E3&&n Se*%"&n
b
1
#
+
$
$"
"
j
k
k"
!
m
n
n$
n-
&
d
'
*
*-
%
I
2
U
-
KbL
K1L
K#L
K+L
K$L
K$"L
K"L
KjL
71BKkL
74B 6
73B e
75BKdL
Kk"L
K!L
KmL
KnL
Kn$L
Kn-L
K&L
KdL
K'L
K*L
K*-L
K%L
KIL
K2L
K/L
K-L
b!a
1a%a%
#a#a
+aki'
$abu*
$"a/a!
"a'$a
ja$a
ka!a
ka&ak
nikma%
ka#i
k"ai'a%
!a!ai
ma#a"
na+ka"
n$e'i
n-a!a
&a&a'
da'i
'a&a%
*a"am
*-i'ik
%ajam
Ii'u*
2aja"
U-!em
-u'an
Kb.!aL
K1a.%a%L
K#a.#aL
K+a.ki'L
K$a.bu*L
K$"a./a!L
K"a'.$aL
Kja.$aL
Kka.!aL
Kka.&a6L
Kniema%L
Kda.#iL
Kk"ai.'a%L
K!a.!aiL
Kma.#a"L
Kna+.ka"L
Kn$e.'iL
Kn-a.!aL
K&a.&a'L
Kda.'iL
K'a.&a%L
K*a."amL
K*-i.'ikL
K%a.jamL
KIi.'u*L
K2a.ja"L
K/i..!emL
K-u.'anL
33
/ K/L /a&in K/a.&inL
R&3&- /.(9 H%$%f )&n Fone, Konson&n B&-&s& Me&.%
Ba"a*a Me!a-u ju$a menunjukkan %i$a bun-i #i+%n$0 iai%u ai' au #an oi
-an$ #i%unjukkan #a!am Eaja" 5.5 #i ba2a".
H%$%f Dif"on! Fone, ? B%n.i E3&&n Se*%"&n
ai
au
i
KaiL
KauL
KiL
&an%ai
&u!au
*e&i
K&an.%aiL
K&u.!auL
K*e.&iL
R&3&- /./9 H%$%f )&n Fone, Dif"on! B&-&s& Me&.%
/.( Konson&n As&5 Pin3&,&n5 G&n)in!&n )&n R&n!#&; B&-&s& Me&.%
Ta"uka" an#a ba"a2a %e'#a&a% %i$a jeni* kn*nan -an$ be'be/a #a!am
Ba"a*a Me!a-u6 Kn*nan %e'*ebu% ia!a" kn*nan a*a!0 &injaman0 $an#in$an
#an 'an$ka&. Kn*nan $an#in$an #an 'an$ka& %u'u% #ikena!i *eba$ai "u'u+
$abun$ #an kn*nan $abun$an 7Nik Sa+ia" Ka'im e%.a!. 400OB. Ba1a!a" m#u!
ini *e%e'u*n-a un%uk mema"ami ke%i$a(%i$a jeni* kn*nan %e'*ebu%.
Te'#a&a% 18 +nem kn*nan a*a! Ba"a*a Me!a-u. Sebena'n-a %e'#a&a%
1C bun-i 7+nB %e%a&i bun-i K6L #ian$$a& Ia'ia*i ke&a#a bun-i KkL #i ak"i' *uku
ka%a. Da'i&a#a *e$i 1a'a *ebu%an0 *e&e'%i -an$ #i%unjukkan #a!am Eaja" 5.D #i
ba2a"0 kn*nan a*a! Ba"a*a Me!a-u %e'ba"a$i ke&a#a %uju"0 iai%u !e%u&an0
!e%u*an0 $e*e'an0 $e%a'an0 *i*ian0 *en$auan #an *e&a'u" Ika!.
34
Ja'a
Sebu%an
Dae'a" Sebu%an
B
i
b
i
'
G
u
*
i
G
u
*
i
(
L

K
e
'
a
*
L
e
!
a
n
$
i
%

K
e
'
a
*
L
e
!
a
n
$
i
%

L
e
m
b
u
%
,
i
%
a

S
u
a
'
a
1 4 3 5 D O
Le%u&an
%
b
& % k
?
b b # $
Le%u*an
%
b
a
b j
Sen$auan
b m n
Ge*e'an
%
b
+ * f U
"
b I /
Ge%a'an
b '
Si*ian
b !
Se&a'u"
Pka!
b 2 -
R&3&- /.79 Konson&n As& B&-&s& Me&.% Be$)&s&$#&n Se*%"&n
Te'#a&a% *e&u!u" kn*nan &injaman #a!am Ba"a*a Me!a-u -an$
be'a*a! #a'i&a#a Ba"a*a A'ab me!ainkan kn*nan v. Kn*nan v #i&injam
#a'i&a#a Ba"a*a In$$e'i*. Kn*nan *- &u!a -an$ #i&injam !ebi" a2a! #a'i&a#a
Ba"a*a A'ab0 #i$unakan un%uk men$eja &e'ka%aan &injaman #a'i&a#a Ba"a*a
In$$e'i* 1n%"n-a0 skuasy. Hu'u+ ain *e&e'%i #a!am &e'ka%aan ma7na'
#i$an%ikan #en$an "u'u+ k menja#i makna. ,a#a %em&a% !ain0 "u'u+ 8i 48ilmu5' 8a
48alam5' 8u 48umur5 #i$u$u'kan. Ejaan nama *e&e'%i QAb#u!!a"0 SaR#a"0 N' QAini
*u#a" #i%ia#akan. Se!ain i%u0 "u'u+ hamzah #i$u$u'kan %e%a&i ma*i" %e'#a&a%
#a!am &e'ka%aan *e&e'%i "ato7' *eba$ai #a'ja" kebe*a'an -an$ #iku'niakan !e"
Su!%an a%au Yan$ Di&e'%uan Ne$e'i.
35
Se%e'u*n-a0 #a!am *i*%em ejaan !ama Ba"a*a Me!a-u0 %e'#a&a% *embi!an
kn*nan $an#in$an #an 'an$ka& -an$ #i$unakan0 iai%u kh' gh' ny' ng' sh' ch'
dz' dh #an th. Em&a% #a'i&a#an-a #ikeka!kan &en$$unaann-a "in$$a kini0 iai%u
kh' gh' ny #an ng. Akan %e%a&i0 kn*nan $an#in$an #an 'an$ka& sh #iuba" *uai
menja#i sy. Se!ain i%u0 em&a% kn*nan $an#in$an #an 'an$ka& #i%uka' menja#i
kn*nan %un$$a!0 iai%u ch menja#i c0 dz menja#i z' dh menja#i d #an th menja#i
s. 7Ab#u!!a" Ha**an0 400O)CD(COB.
Sebena'n-a jika an#a &eka0 %i#ak ban-ak "u'u+ #i&in#a #a!am Si*%em
Ejaan Eumi Ba"a'u. Han-a kn*nan $an#in$an #an 'an$ka& #iku'an$kan
#a'i&a#a *embi!an ke&a#a !ima0 iai%u em&a% keka!0 manaka!a *a%u be'uba" *a%u
"u'u+. Em&a% !a$i kn*nan $an#in$an #an 'an$ka& #ija#ikan kn*nan %un$$a!
un%uk memu#a"kan ejaan. Namun0 2a!au&un "u'u+ be'uba"0 bun-i *ebu%ann-a
%e%a& *ama.
AKTI:ITI
Se1a'a be'&a*an$an0 %e!i%i ke#u#ukan Ika! #a!am Ba"a*a Me!a-u be'#a*a'kan
'aja" #i ba2a". Kemu#ian *ena'aikan !ima &e'ka%aan un%uk *e%ia& jeni* Ika!
-an$ #i%unjukkan.
36

LATIHAN
1. Te!i%i ke#u#ukan kn*nan Ba"a*a Me!a-u be'#a*a'kan 'aja" #i ba2a".
Kemu#ian i*ikan kn*nan -an$ #ik*n$kan un%uk me!en$ka&kan 'aja"
%e'*ebu%.
Ja'a
Sebu%an
Dae'a" Sebu%an
B
i
b
i
'
G
u
*
i
G
u
*
i
(
L

K
e
'
a
*
L
e
!
a
n
$
i
%

K
e
'
a
*
L
e
!
a
n
$
i
%

L
e
m
b
u
%
,
i
%
a

S
u
a
'
a
1 4 3 5 D O
Le%u&an
%
?
# G
Le%u*an
a
b j
Sen$auan
b
Ge*e'an
"
Ge%a'an
Si*ian
!
37
Se&a'u"
Pka!
b 2
BAHAN BA8AAN
onologi (iri ,enga2aran dan ,embela2aran /ahasa +elayu. Kua!a
Lum&u') ,ene'bi%an ,TS
Ab#u!!a" Ha**an. 7400OB. !inguistik #m (iri ,enga2aran dan ,embela2aran
/ahasa +elayu. Kua!a Lum&u'),TS ,'+e**ina! ,ub!i*"in$ S#n.B"#.
Lu%+i Aba*. 71CHDB. !inguistik "eskriptif dan %ahu /ahasa +elayu. Kua!a Lum&u')
Ma'/uk"i N-ak Ab#u!!a". 71CCHB. -amus 6atabahasa /ahasa +elayu. S"a"
A!am),ene'bi% Faja' Bak%i S#n.B"#.
Nik Sa+ia" Ka'im e%.a!. 7400OB. 6atabahasa "ewan. Kua!a Lum&u') De2an Ba"a*a
#an ,u*%aka.
Eamina" Sab'an #an Ea"im S-am. 71C8DB. -a2ian /ahasa untuk ,elatih +aktab
,erguruan. ,e%a!in$ Na-a) ,ene'bi% Faja' Bak%i.
38
TAJUK 7 SIMBOL FONETIK DALAM BAHASA MELAYU
SINOPSIS
Tajuk ini akan memb!e"kan an#a men$e%a"ui *imb! +n!$i #a!am ba"a*a
Me!a-u. Simb!(*imb! -an$ #imak*u#kan ia!a" *imb! Ika!0 *imb! kn*nan0
*imb! kn*nan 'an$ka& #an *imb! #i+%n$.
HASIL PEMBELAJARAN
,a#a ak"i' uni% ini0 an#a *e"a'u*n-a #a&a%)
1. Men$ena! *imb!(*imb! +n!$i ba"a*a Me!a-u.
4. Men$$unakan *imb!(*imb! +n!$i un%uk men%'an*k'i&*ikan ba"an -an$
#i&e'#en$a'kan !e" 'akan ma"u&un &en*-a'a".
39
7.0 KANDUNGAN ISI
Kan#un$an i*i un%uk %&ik ini me!i&u%i "u'aian %en%an$ *imb! +n!$i -an$
me!i&u%i *imb! Ika!0 *imb! kn*nan0 *imb! kn*nan 'an$ka&0 #an *imb!
#i+%n$.
7.1 Si,*o :o#& B&-&s& Me&.%
Si*%em ejaan be'%ujuan un%uk me2aki!i bun-i -an$ #i$unakan !e" &enu%u'
*e*ua%u ba"a*a. Un%uk men1a&ai %ujuan %e'*ebu%0 be'iku% #i*ena'aikan bun-i #a!am
ba"a*a ba"a*a Me!a-u un%uk #i&a#ankan #en$an *imb! ejaan 7"u'u+B. Da!am "a! ini
%um&ukan "an-a ke&a#a ejaan Eumi *a"aja.
H%$%f Si,*o *%n.i
a KaL
e 7&e&e%B KeL
e %a!in$ K^L
i KiL
KiL
u KuL
J&)%& 7.19 Si,*o :o#& B&-&s& Me&.%
40
7.' Si,*o Konson&n
H%$%f Si,*o *%n.i
b KbL
1 KaL
# K#L
$ K$L
" K"L
j KjL
k KkL0 KML0 KgL
! K!L
m KmL
n KnL
& K,L
d KdL
' K'L
* K*L K`L
% K%L
I KIL
2 K2L
U K/L
- KYL
/ K/L
J&)%& 7.'9 Si,*o Konson&n
H%$%f G&*%n!&n :o#& Si,*o *%n.i
ai KaiL
au KauL
i KiL
J&)%& 7.(9 Si,*o Dif"on!
Be'#a*a'kan *ena'ai #a!am ja#ua! 10 40 #an 30 ki%a #a&a%i a#a *imb!(*imb!
bun-i -an$ #i2aki!i !e" *a%u "u'u+ #an a#a ju$a -an$ me2aki!i #ua "u'u+
#a!am ba"a*a Me!a-u.
41
7./ Si,*o Konson&n G&n)in!&n )&n R&n!#&;
Konson&n R&n!#&; Si,*o *%n.i
$" K 7 L
n- K L
n$ K h L
*- K i L
%" K L
#/ K c L
ak" K U L
R&3&- 7. /9 Konson&n G&n)in!&n )&n R&n!#&;
42
BA8AAN TAMBAHAN
Ea#ia" Yu**++ #an N' QAini I*mai!. 400D. !inguistik ,engenalan. Se!an$') ,'en%i1e
Ha!! ,ea'*n Ma!a-*ia S#n B"#.
Se1a'a in#iIi#u0 an#a #ike"en#aki men1a'i *ebua" &e%ikan &en#ek
-an$ &anjan$n-a an%a'a 30 &e'ka%aan "in$$a D0 &a%a" &e'ka%aan0
kemu#ian %'an*k'i&*ikan &e%ikan %e'*ebu% #en$an men$$unakan
*imb!(*imb! +n!$i -an$ %e!a" an#a &e!aja'i6
43

Tajuk 1

Transféré par

Informations du document

Titre original

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Tajuk 1

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

BMM3108 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

TAJUK 1 FONETIK DAN FONOLOGI BAHASA MELAYU

Vous aimerez peut-être aussi