cu H thng nhm mu l mt nhm khng nguyn c m ho bi cc allele nm trn mt hoc nhiu locus lin kt cht ch vi nhau v hu nh khng c phn ng cho. Gen nhm mu: NST thng nh lut Menden ng tri.
Gen Khng nguyn Kiu hnh Khng th H nhm mu KN (+) KN (-) K Jk a
Fy 4
K Jk a
Fy4 K+ Jk(a+) Fy:4 K- Jk (a-) Fy:-4 anti- K anti- Jk a
anti- Fy4 Kell Kidd Duffy
Tnh min dch KN A, B: mnh nht KN D: 80% ngi Rh m nhn 1 n v mu Rh dng s to khng th Tip sau l cc khng nguyn K, c, E, Fy a , Jk a , S, s... Cu trc khng nguyn Carbohydrat: ABO, Lewis, P galactose (Gal), N-acetyl-galactosamine (GalNAc), N-acetyl-glucosamine (GlcNAc), fucose (Fuc), and N-acetyl-neuraminic acid (NeuNAc). Protein: Rh, Kidd L cc protein xuyn mng (1 ln hay nhiu ln) Glycoprotein: MNSs, Kell, Duffy v Lutheran V tr ca khng nguyn Phn ln khng nguyn trn mng hng cu. Mt vi loi khng nguyn tn ti trong huyt thanh v c hp th ln mng hng cu (nh khng nguyn h Lewis). Mt s khng nguyn ch xut hin trn mng hng cu. Mt s khc va xut hin trn hng cu li va xut hin trn bch cu, tiu cu, trong cc t chc, hay ho tan trong huyt thanh, trong cc dch tit (nc bt, sa...). C mt s KN bnh thng b che lp bi mng hng cu v ch c bc l ra di tc dng ca cc men tiu m. H NHM MU ABO S lc lch s H ABO l h nhm mu c pht hin sm nht bi Landsteiner (bc sy ngi Ao, gii Nobel Y hc 1930). Nm 1901, Landsteiner pht hin cc nhm mu A, nhm mu B v nhm mu O Nm 1902, Decastello v Sturli pht hin ra nhm mu AB Nhm mu KN trn mng HC KT trong HT Kiu gen A A Anti-B AA/AO B B Anti-A BB/BO O Khng c Anti-A Anti-B OO AB A, B Khng c AB - 3 allele A, B, O, nm trn NST s 9, di truyn theo nh lut Mendel - allele A v B l tri so vi allele O - 2 allele A v B l ng tri H NHM MU ABO B: A x M: O 1)B AA M: OO Con: AO: mu A 2)B AO M: OO Con: AO: mu A OO: mu O H NHM MU ABO B: O x M: AB Con:mu AB
Khng phi l con ca b B ca con l mu A, B hoc AB
Con mu O Khng phi l con ca m M ca con l mu A, B, hoc O
H NHM MU ABO KN h ABO Cc gen ABO khng to ra khng nguyn trc tip m to ra men glycosyl- transferase tng hp nn KN Gen H: fucosyltransferase Gen A: N-acetylgalactosaminyltransferase Gen B: galactosaminyltransferase Gen O: gen cm H NHM MU ABO Tin cht KN H
KN A
KN B
Gal Gal GlcNac Gal Gal GlcNac GalNac Gal Gal GlcNac Gal Gal Gal GlcNac Glycoprotein /glycolipid Tin cht c 2 type tuy theo lin kt gia Gal cui cung v GlcNAc
Cht nn c th l chui glycolipid, glycoprotein hay glycosphinglipid Gal GlcNac Gal GlcNac 1-> 3 1-> 4 type 1 type 2 H NHM MU ABO KN A KN B KN H KN A,B KN H AA/AO OO AB acetylgalactosaminyltransferase BB/BO galactosaminyltransferase acetylgalactosaminyltransferase galactosaminyltransferase
Tin cht fucosyltransferase HH/Hh H NHM MU ABO KN h ABO (ABH) bt u hnh thnh t ngy th 37 ca phi v pht trin hon ton khi 3 tui Ngoi hng cu, khng nguyn ABH cn c th tm thy trn cc t bo khc (t bo biu m, tu xng, thn, tinh trung, sa, t bo nc i, lymphocyte v tiu cu) v trong dch tit. Khng c khng nguyn ABH trn bch cu ht . Tn sut: O > B > A > AB V mt sinh hc phn t, Gen A v B khc nhau 7 nucleotid do enzyme do gen A v gen to ra B khc nhau 4 acid amine, Gen O b mt mt nucleotid so vi gen A lm dch chuyn b 3 m ho (codon) to ra O-transferase khng c kh nng thm phn t ng vo cht H. Khng nguyn trong dch tit KN ABH ho tan c th c tit ra bi cc t bo m (tissue cells) c th tm thy chng trong tt c dch tit (ng tiu ha, tit niu, h hp) ca c th tuy thuc vo gen ABO v gen Se (secretor). Gen Se (kiu gen SeSe, Sese) kim sot s hnh thnh KN H trn tin cht type 1 (v gin tip l KN ABO) trong t bo tit. Gen Se khng nh hng n s hnh thnh KN ABH trn hng cu. (C khong 80% dn s My c gen Se). S di truyn ca gen Se l c lp vi gen ABO Khng nguyn trong huyt tng Khng nguyn A, B, H c trong huyt tng ngi c gen Se v khng c gen Se i vi ngi c gen Se: type 1 v type 2 i vi ngi khng c gen Se: ch c type 2 Khng nguyn ABO C 4 khng nguyn chnh Khng th Khng th t nhin Khng th min dch T khng th Khng th t nhin Gm anti-A ngi mu B, anti-B ngi mu A, anti-A v B ngi mu O, anti-A1 ngi mu A2, A2B, anti-H ngi mu A1, A1B v Bombay. y l nhng khng th xut hin khng thng qua mt qu trnh min dch ro rng. C th c hnh thnh do tip xc vi cc cht polysaccaride c cu trc gn ging vi cc cht ABH hin din ph bin vi khun, ht cy. Cc khng th thng xut hin sau khi sinh vi thng, trong khong 3 n 6 thng u cc khng th ny c chun rt thp khng th pht hin c. i khi c th tm thy khng th tr s sinh, nhng phn ln cc trng hp ny l do khng th ca m truyn qua nhau thai. S sn sut khng th cao nht 5-10 tui, sau th gim dn theo thi gian. Ngi trn 65 tui thng c chun khng th thp nn cung c th khng pht hin c. S vng mt anti-A, anti-B ngi bnh thng (tr nhm mu AB) l rt him, tn sut <0,01%. Ngoi s hin din trong huyt tng, cn tm thy cc khng th trong sa, dch mng bng, nc bt, nc mt.
Cc khng th t nhin thng l IgM, Hot ng ti u 4-20 0 C (nhng vn c th hot ng 37 0 C) v mi trng NaCl 0,9% B hu 70 0 C trong 10 pht, Khng truyn qua nhau thai Kt hp vi b th mnh. a s anti-A v anti-B l IgM, mt phn nho l IgG v IgA Trong nhm mu O khng ch c anti-A, anti- B m cn c anti-A,B. Khng th anti-A,B thng l hn hp IgM, IgG hoc IgM, IgG v IgA. Khng th anti-A1 thng khng hot ng 37 0 C nn ch gy tiu hu mt phn nho hng cu A1 Khng th anti-H (nu c) th thng hin din vi nng thp. Anti-H hot ng nhit thp, c bn cht thng l IgM. Do n khng c vai tr quan trng trong truyn mu. ngha v mt lm sng Khng th t nhin h ABO la nhng khng th ngng kt mnh, lm tan hng cu mang khng nguyn tng ng, hu qua la gy nn nhng tai bin tiu huyt trm trong trong long mch, co th a n t vong. Trong thc hanh truyn mu, phai tuyt i trnh khng xay ra nhng phan ng loi nay. KT ABO co th gy bnh l tan mu tr s sinh do bt ng nhom mu nhng thng biu hin nh do KN ABO cha pht trin y khi sinh. Khng th min dch l nhng khng th thng qua s min dch ro rng Ch yu l do mang thai bt thun hp (m mu O, con mu A hay B). Ngoi ra vic truyn huyt tng hay kt ta lnh c cha cht A hay B c th gy min dch to khng th tng ng. Bn cht ca khng th min dch thng l IgG, chng qua c nhau thai v khng b hu dit 70 0 C trong 10 pht. Biu hin chng to c anti-A hoc anti-B min dch: Tng hiu gi khng th Tng nhy Kh trung ha khng th vi cht A hay B C tan mu v hot ng ca khng th 37 o C mnh hn 4 o C (ngc so vi bnh thng). Ngi nhm mu O va c khng th t nhin va c khng th min dch gi l ngi c nhm mu O "nguy him". T khng th ABO Tng i him gp Trong 1 nghin cu: ch c 6 BN c t KT ABO trong s 4668 bnh nhn c t khng th
H NHM MU Rh H NHM MU Rh H Rhesus (Rh) l h thng nhm mu c kiu hnh a dng nht Khong 50 khng nguyn khc nhau. 5 KN chnh: D, C, c, E, e 3 cp alen D-d, C-c, E-e ng tri Gen d l len cm H NHM MU Rh Khng nguyn h Rh L Protein Tham gia vo cu trc mng hng cu Khng biu hin trn cc m khc Sau khi sinh pht trin hon thin KN D to min dch mnh nht C KN D: D (+) hay Rh dng (VN: >99,9%) Khng c KN D: D (-) hay Rh m H NHM MU Rh Khng nguyn h Rh KN D u : (D yu) L bin th yu ca KN D t bin gen to ra gen m ho khng th D yu Allele D v C 2 haplotype khc nhau, v d nh Dce/dCe Khng nguyn D dng khm (mosaic): trong trng hp ny, mt hay nhiu phn ca khng nguyn D b thiu ht Pht hin bng test coombs gin tip C kh nng to min dch nhng ngi Rh m Lu khi truyn mu Phi coi ngi Du l nhm mu D(-) khi nhn mu v l nhm mu D(+) khi cho mu H NHM MU Rh Khng nguyn h Rh Di truyn: c 2 gen lin kt cht ch (trn NST s 1) Gen 1: m ha KN D (khng c KN d) Gen 2: m ha cc KN C, c, E, e C 8 haplotype: Dce, DcE, dce, Dce, dCE, dCe, DCe, dcE D D CE ce H NHM MU Rh Khng th Ch c khng th min dch Do truyn mu Mang thai IgG: qua c nhau thai Khng kt hp b th: tan mu ngoi mch Gy nn bnh l tan mu tr s sinh do bt ng nhm mu m con ngha lm sang ca h nhm mu Rh Phan ng do truyn mu ngi nhm mu D(-), khi pht hin trong c th c anti- D, tc l trong tin s tip xc vi hng cu D(+) do mang thai hay truyn mu. Khng th xut hin khong 120 ngy sau ln tip xc u tin v 2- 7 ngy khi tip xc ln hai. xy ra ngoi lng mch, nn bnh nhn thng c biu hin st, bilirubin mu tng nh, hemoglobin v haptoglobin gim, nghim php Coomb trc tip dng tnh. Bnh thiu mu tan mu tr s sinh Bnh thiu mu tan mu tr s sinh do khng th Rh thng nng n, khng nguyn D chim 50% trng hp. D phng nguy c tan mu do bt ng Rh: s dng globulin min dch khng Rh.