FluidSim-H User Manual

FluidSIM 3
Hidrolik
Kullanc klavuzu
650747 TR
10/00
FluidSIM 3 Hidrolik lme, kumanda ve kontrol teknigi bilim dal

Gerhard-Mercator-Universitt Duisburg (Prof. Dr. H. Schwarz) ile bilgi
temelli sistemler bilim dalnda Universitt-GH Paderborn (Prof. Dr. H.
Kleine Bning) is birligi sayesinde gereklesmistir.
FluidSIM 3 Hidrolik tasarmnda ve gelistirilmesinde Daniel Curatolo,
Marcus Hoffmann und Benno Stein tarafndan yaplan arastrma
alsmalar temel teskil etmistir;
tarafndan yaplmstr.
Siparis numaras:
Adi :
Tanmlama:
Bask:
Yazar:
Biim:
Tercmeler:
Dzeltme ve kontrol:
650747
El kitab
D:HB-FSH3-TR
10/2000
Art Systems
Art Systems
Mustafa zdemir, Mesut Gr, Selami Battal
Ali Golresan
Festo Didactic GmbH & Co., D-73770 Denkendorf, 1996-2000

Internet: www.festo.com/didactic
e-mail: did@festo.com
Art Systems Software GmbH, D-33102 Paderborn, 1995-2000
Internet: www.art-systems.de, www.fluidsim.de
e-mail: info@art-systems.de
Bu dkmanlarn izinsiz ogaltlmas ve dagtm, baskalarna verilmesi
ve degerlendirilmesi yasaktr. Aksi durumlarda tazminat deme
zorunlulugu dogar. Btn haklar sakl tutulmustur ve zellikle patent
ve telif haklar lisans anlasmalar ile belirlenmistir.
Iindekiler
1.
1.1
1.2
1.3
2.
2.1
2.2
2.3
2.4
3.
3.1
3.2
3.3
4.
4.1
4.2
4.3
4.4
4.5
4.6
4.7
4.8
4.9
4.10
4.11
4.12
5.
5.1
5.2
5.3
5.4
5.5
6.
6.1
6.2
Hosgeldiniz!
FluidSIM hakknda
El kitabnn yaps
Kabuller
Baslangta
Teknik gereksinimler
Ykleme
Verilen dosyalar
Tek kullanm lisansnn geri yklenmesi
Simlasyon ve devre plan olusturmaya giris
Mevcut devrelerin simlasyonu
Farkl simlasyon modlar
Yeni devre planlarnn olusturulmas
Gelistirilmis simlasyon ve devre plan olusturma
Dzen fonksiyonlar
Ek simlasyon fonksiyonlar
Otomatik baglant olusturma
Durum byklklerini gsterme
Durum diyagramlarnn gsterimi
izimlerin kontrol
Hidrolik, Elektrik ve Mekanik baglantlar
Anahtarlarn kumandas
Ayarlanabilir parametreler
Simlasyon iin ayarlar
Diger uygulamalarla DDE iletisimi kurma
DDE Iletisimi iin ayarlar
Hidrolik egitimi, egitim ve grntleme
Elemanlar iin bilgiler
Egitim ierikleri listesinden seim
Sunumlar: Egitim ieriklerini birlestir
Egitim filmlerinin gsterilmesi
Didaktik ayarlar
zel fonksiyonlar
izim dzlemi (dzeyi)
Grafik geleri
Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM
7
8
9
11
13
13
14
18
20
21
24
31
32
48
48
57
59
59
62
65
67
72
76
77
80
82
83
84
91
97
101
104
106
106
108
Iindekiler
6.3
6.4
6.5
6.6
6.7
6.8
6.9
6.10
7.
7.1
7.2
A.
A.1
A.2
A.3
A.4
A.5
A.6
A.7
A.8
A.9
A.10
A.11
B.
B.1
B.2
B.3
B.4
C.
C.1
C.2
C.3
C.4
C.5
C.6
Metin elemanlar ve tanmlar

Para listesi
Pencere ieriginin yazdrlmas
DXF ihra (export)
DXF Ithal (Import)
Elemanlar ktphanesini kullanm ve dzenlemesi
Proje ynetimi
Ayarlarn kaydedilmesi
Yardm ve ileri derecede uyarc bilgiler
Sk karslaslan sorunlar
Deneyimli kullanclar iin uyarlar
FluidSIM menleri
Dosya
Dzen
Uygula
Ktphane
Ekle
Didaktik
Proje
Grnm
Opsiyonlar
Pencere
?
Elemanlar ktphanesi
Hidrolik Elemanlar
Elektrik devre elemanlar
Elektrik elemanlar (Amerikan Normu)
Diger elemanlar
Egitim dkman, genel baks
Uygulamalar
Hidrolik sistemin yap taslar
Devre elemanlar Sembolleri
Fizik temel kurallar
Hidrolik enerji besleme birimi elemanlar
Valfler
112
115
119
120
121
124
132
134
137
137
142
147
147
149
151
152
153
153
155
156
158
160
161
162
163
178
186
190
192
193
194
196
200
203
206
Iindekiler
C.7
C.8
C.9
C.10
C.11
C.12
C.13
C.14
C.15
C.16
D.
D.1
D.2
D.3
D.4
D.5
Basn Kontrol Valfleri

Wegeventile
Sperrventile
Aks kontrol valfleri
Hidrolik silindirler ve hidromotorlar
lme aletleri
Alstrmalar
Tamamlamalar
Egitim filmleri
Standart sunumlar
Mesajlar (uyarlar)
Elektrik baglant hatas
izim hatas
Kullanm hatas
Dosyalarn almas ve kaydedilmesi
Sistem hatas
Dizin
209
217
226
231
235
238
239
251
252
253
254
254
255
257
258
259
261
Iindekiler
1. Hosgeldiniz!
FluidSIM e Hos geldiniz!

Siz hidrolik egitim programn FluidSIM 3 Hidrolik satn aldnz. Bu
kitap hem bir giris kitab, hem de referans kitab olarak size FluidSIM
ile olan alsmalarnzda bu yazlm programn nasl kullanacagnz,
hangi olanaklara sahip oldugunuzu ve yaklasmlar anlatmaktadr. Bu el
kitab akskanlar teknigi bilgilerinin zel olarak aktarldg bir grenme
kitab olarak tasarlanmamstr. Bu ama iin Festo Didactic GmbH & Co.
tarafndan hazrlanms diger greti kitaplar tavsiye edilir.
Her kullancnn E-Posta yolu ile yapacag iyilestirme tekliflerine ve yapc
kritiklere simdiden tesekkr ederiz.
info@fluidsim.com
did@festo.com
Ayrca en yeni versiyonunu asagdaki Internet sayfasnda bulabilirsiniz.

www.fluidsim.com
www.festo.com/didactic
1. Hosgeldiniz!
1.1
FluidSIM hakknda
FluidSIM 3 Hidrolik hidrolik temel bilgilerinin verildigi, Microsoft

Windows isletme sistemi ile alsan bir simlasyon programdr. Bu
program, Festo Didactic GmbH & Co.-okul egitimi donatlar ile kombine
olarak veya yalnz olarak kullanlabilir. FluidSIM Paderborn niversitesiGH, Festo Didactic GmbH & Co. firmas Denkendorf ve Art Systems
Software GmbH, Paderborn, tarafndan gelistirilmistir.
FluidSIM in en nemli zelligi CAD kullanlabilirligi ve simlasyon
yapabilme yetenegidir. FluidSIM bir taraftan DIN uyumlu akskan
devrelerinin izimini gereklestirirken, diger taraftan izimi yaplms
olan devrelerin, devre elemanlarnn fiziksel tanmlar temeline dayanan
bir simlasyonunu yapabilmektedir. Bu sekilde bir sistemin izimi ve
daha sonra simlasyonu yaplabilir.
FluidSIM in CAD Kullanlabilirligi zel olarak akskanlar teknigi iin
uyarlanmstr. rnegin, daha izim srasnda elemanlarn baglantlarnn
geerli olup olmadklar kontrol edilebilir. Diger nemli bir nokta ise FluidSIM in zel olarak hazrlanms olan didaktik egitim yaklasmdr: FluidSIM Pnumatik grenmeye yardm eder ve gretirken de grntlemeyi
saglar. Pnmatik devre elemanlar ksa tarifleri, resim ve alsma
prensiplerinin aklandg sekiller ile tantlmaktadr. Alstrmalar
ve Egitim filmleri nemli devreler hakknda bilgi verirken, devre
elemanlarnn nasl kullanldklarn da greterek gsterirler. FluidSIM
in gelistirilmesi srasnda kolay ve hzl gretme zelligi n planda
tutulmus ve kullanm kolaylgna byk zen gsterilmistir. Bu kolay
kullanlabilirlik felsefesi sayesinde ksa bir grenme sreci sonunda
akskan devreleri kendi kendinize tasarlayabilir ve simlasyonunu
gereklestirebilirsiniz.
1. Hosgeldiniz!
1.2
El kitabnn yaps
Bu el kitab iki ana blmden olusmaktadr. - Bir Kullanc klavuzuBlm ve bir Referanslar-Blm. Kullanc klavuzu-Blmde bir biri
zerine yaplanms olarak FluidSIM in nasl kullanldg ve olanaklar
anlatlmaktadr. Referanslar-Referanslar blm ise FluidSIM de verilen
fonksiyonlar, eleman ktphanesi ve grenim malzemeleri hakknda
detayl bilgi vermektedir.
Kullanc klavuzu-Blm
Blm 2 de; FluidSIM iin gerekli olan bilgisayar donanm, ykleme

islemleri ve verilen dosyalarn kapsam ve anlam hakknda bilgi verir.
Blm 3 de; kk rneklerle FluidSIMde devrelerin nasl olusturulacag
ve nasl simlasyonlarnn yaplacag gsterilir.
Blm 4 de; devre plan olusturulmasndaki ileri yaklasmlar ve
becerileri anlatlr. Ayrca bu blmde elektriksel ve hidrolikdevre
elemanlarnn beraber isleyisleri, simlasyon iin n ayar olanaklar
ve devre izimlerinin kontrollerinin nasl yaplacag anlatlr.
Blm 5; egitim ve gelistirilmis ileri egitim olanaklarn iermektedir.
ncelikli olarak burada FluidSIM ile elemanlarn tanm ve tarifleri,
animasyonlar ve video klipleri grlebilmektedir.
Blm 6 de; FluidSIM in zel fonksiyonlar tantlr. Burada devre
planlarnn baslmas, tasma(export) edilmesi ve elemanlar
ktphanesinin organizasyonu gibi konular ele alnmaktadr.
Blm 7; yardm amal olup, bu blmde FluidSIM ile alsma srasnda
kacak olan sorulara cevaplar verilir ve ileri konular hakknda kullanc
bilgilendirilir.
Referanslar-Blm
Ek A FluidSIM-Menlerinin sralandg bir liste ve bunlarn ksa tariflerini

ierir. Bu blmde btn FluidSIM fonksiyonlarnn ksa referanslarna
yer verilmistir.
1. Hosgeldiniz!
Ek B verilmis olan elemanlar ktphanesinde bulunan btn devre

elemanlarnn tanmlarn iermektedir.
Ek C verilmis olan resimlerin, fonksiyon sekillerinin animasyonlarn,
alstrmalarn ve egitim filmlerinin tantldg bir blmdr.
Ek D FluidSIM tarafndan yaplan ikazlar ve bildiri listelerinin ve ksa
aklamalarnn bulundugu bir blmdr.
10
1. Hosgeldiniz!
1.3
Kabuller
Kullanc talimatlar ieri ekilmis ve ok ile markalanmstr; nemli

metin ksmlarna sembol ile giris yaplmstr.
FluidSIM in sembol cetvelinde bulunan kumanda tuslar bu kitabn
iindeki metinlerde ilgili resimleri ile gsterilmistir. Men girisleri
stir; Fonksiyon tuslar ise bir tus sembol
erevelenmis olarak gsterilmi
ile ifade edilmistir. rnek olarak
simlasyona baslanmas iin
kumanda alann gstermektedir; Dosya A... ise Dosya Mensnde
men girisi A... olarak tanmlanr; F9 ise fonksiyon tusu 9 iin
bulunmaktadr.
Eger bu el kitabnda her hangi bir yerde fare ile tkla denilmis ise her
zaman farenin sol tusu ile tklamak akla gelmelidir. Farenin sag tusu
kullanlmas gerektigi hallerde ise bu mutlaka belirtilmistir.
El kitabnda bulunan klavye tanm Alman klavyesine gredir. Eger
Ingiliz klavyesi kullanyorsanz, ilgili eslesmeleri asagdaki listede
bulabilirsiniz.:
Alman
I ngiliz
Anlam
Shift
Shift
Shift tusu
Entf
Del
Del tusu
Strg
Ctrl
Ctrl tusu
11
1. Hosgeldiniz!
FluidSIM de gsterilen ve hesaplanan durum byklg degerleri

asagdaki birimlerde verilir:
Durum byklkleri
Basn (p)
bar, MPa
Debi (q)
l/dak
Hz (v)
m/s
Kuvvet (F)
12
Birim
Aklk derecesi (%)
Gerilim (U)
Akm (I)
2. Baslangta
Bu blmde FluidSIMi bilgisayarnza nasl ykleyeceginiz anlatlmaktadr.

2.1
Teknik gereksinimler
Bunun iin Microsoft Windows3.x , Microsoft Windows95 , Microsoft

Windows98 , Microsoft WindowsNT veya Microsoft Windows2000
ile alsan ve pentium islemcili bir bilgisayara gereksiniminiz
vardr.Eger ncelikli olarak FluidSIM ile devre planlar olusturacak veya
beraberinde verilmis olan devre planlarnn simlasyonunu yapmak
istiyorsanz, 16 MB ana bellek kapasitesi yeterli olacaktr. Bu yazlm
programnn etkin olarak kullanmn saglamak ve karmask devrelerin
simlasyonunu yapabilmek iin 32 MB ve stnde bir ana bellek
kapasitesi nerilir.
Filmlerin izlenebilmesi iin iki kat hznda ("Double Speed") bir CD-ROM
srcs ve ayrca ses kart gerekmektedir.
13
2. Baslangta
2.2
Ykleme
FluidSIM-tam versiyonu ile size bir CD-ROM, bir lisans fisi ve

muhtemelen de 4 tane disket verildi. CD-ROM zerinde FluidSIM in
tam versiyonu, grenci versiyonu ve egitim filmleri bulunmaktadr.
Disketlerin zerinde de FluidSIM in tam versiyonu bulunmaktadr ancak
bu sizin CD-ROM srcsne sahip olmamanz durumunda ykleme
yapabilmeniz iin verilmistir.
Programn yklenmesi bu blmde anlatlacaktr; FluidSIM sisteminin
yklenmesi islemi birka dakika srmektedir. Ykleme srasnda diger
Festo Didactic GmbH & Co.-rnleri hakknda da bilgi verilecektir. FluidSIM tam versiyonu lisans fisi (dongel) ile birlikte verilmistir. Yapacagnz
ykleme esidine gre: tek kullanm veya bir bilgisayar ag zerinden
kullanm mmkndr. Bu lisans fisi yklemeyi yapmak iin gereklidir
ve ag zerinde merkezi bir yerde, yani lisans sunucusu zerinde
bulunmaldr.
Mavi tek kullanm fisi, FluidSIMi ka defa ykleyebileceginizi belirler.

Eger bir snf iin lisans aldysanz, o zaman sadece satn alnan
say kadar ykleme yapmak mmkndr ve geri ykleme yaplmas
durumunda lisans fisine bu sayda geri ykleme yaplr. Geri ykleme
iin lisans fisinin bilgisayara takl olmas ve ngrlen geri ykleme isi
iin ilgili geri ykleme program alstrlmaldr. (bkz. Blm 2.4).
Yesil lisans fisi ise, es zamanl olarak bilgisayar ag zerinde FluidSIM programn ka defa ap alstrabileceginizi belirler. Izin verilen
saydan daha fazla alstrmay deneyiniz. Bununla ilgili hata ikaz
alacaksnz. Eger lisans fisi etkin degilse veya yok ise, bu durumda FluidSIM den kmadan zerinde alsma yaptgnz bir devre plann belki
kaydedebilirsiniz. Lisans fisi (dongel) tekrar kullanma hazr duruma
geldiginde alsmanza devem edebilirsiniz.
Tam versiyonun CD-ROM
dan yklenmesi
14
Bilgisayarnzn kapatlms oldugundan emin olunuz.
Lisans fisini (dongel) bilgisayarn paralel portuna taknz. (LPT 1).
2. Baslangta
ok sk olarak bu paralel porta bir yazc baglanmstr. Byle durumlarda

yklemenin yaplacag sre boyunca yazc kablosunun ekilmis olmas
gerekecektir.
Bilgisayarnz alstrn ve Microsoft Windows u baslatn.
CD-ROM unuzu srcye yerlestiriniz.
Baslama mensnde veya Program yneticisinde Dosya -Men

snn Yr (basla)... tusuna tklaynz.
Bir diyalog kutusu alacaktr.
Bu diyalog kutusunun Komut satr na d:setup.exe yi giriniz.

Tamam zerine tklayarak onaylatnz.
Eger sizin CD-ROM-srcnzn baska bir harf ile adlandrlmssa
bu harfi d: yerine giriniz.
Ksa bir sre sonra ykleme programnn baslama penceresi alr.

Buraya tklayarak FluidSIM in grenci veya tam versiyonunu yklemek
istediginize karar veriniz. grenci versiyonunun yklenmesi iin lisans
fisine gerek yoktur. Eger tam versiyonu yklemek isterseniz ltfen
beraberinde verilmis olan lisans fisini seiniz.
Ykleme programnda yaplan uyarlar ve emirleri takip ediniz.

Eger baz konularda tam emin degilsenizDevam >> zerine
tklaynz.
Ltfen orada verilen isimlerin programn her defa baslatldgnda

gsterildigine ve firma adnn lisans fisinde de kaytl olduguna dikkat
ediniz.
15
2. Baslangta
Eger FluidSIM yazlm elemanlarnn tmn yklemek istemiyorsanz,

bunun iin su diyalog kutusunda baz modlleri dsarda brakmak iin
olanak saglanmstr:
FluidSIM-Yardm, eleman fotograflar, animasyonlar ve fonksiyon

sekilleri yklenmemisse, ilgili fonksiyonu setiginizde FluidSIM-CD yi
srcye yerlestirmeniz istenecektir.
Windows iin video
Eger FluidSIM i Microsoft Windows3.1 ile kullanyorsanz, Windows iin

video gereklidir.
Eger bilgisayarnzn CD-ROM srcs varsa, FluidSIMin yklenmesinden sonra, Windows iin videonun yklenip yklenmeyecegi sorulur. Windows iin video, bir sistem genisletmesidir. FluidSIM egitim filmlerinin gsterimi iin gereklidir.
16
Windows iin video yklemek istiyorsanz, FluidSIM-CD yi srcye

yerlestiriniz ve ykleme komutlarna uyunuz.
2. Baslangta
Windows iin video yklemesi daha sonraki bir zamanda da yaplabilir.

Burada su asamalar nemlidir:
FluidSIM-CD sini srcye yerlestiriniz.
Baslama mensnde veya Program yneticisinde Dosya -Men

snn Yr (basla)... tusuna tklaynz.
Bir diyalog kutusu alacaktr.
Bu diyalog kutusunun Komut satr na d:setup.exe yi giriniz.

Tamam zerine tklayarak onaylaynz.
Eger CD-ROM srcnzn baska bir harf ile adlandrlmssa bu
harfi d: yerine giriniz.
Tek kullanml lisans fisi

iin nemli bir ikaz (Mavi)
Ykleme programnn komutlarna uyunuz.
Istenmeyen nedenlerden dolay lisans kaybn nlemek iin su uyarlara

dikkat ediniz!!!:
Sistem biimlendirmesinin degistirilmesi
Bilgisayarnzn sistem biimlendirmesinde degisiklik yapmadan
nce, yani baz paralarn degistirilmesi veya alsma sisteminin
yeniden yklenmesi gibi degisikliklerden nce FluidSIMi geici
olarak geri ykleyiniz geri ykleme.
Geici geri ykleme

Geici geri ykleme de yeni olusturdugunuz dosyalar veya
degistirdiginiz dosyalar kaybetmezsiniz. Ardndan yaplacak olan
yeni yklemede bu dosyalarn zerine kayt yaplmaz.
Sabit disk hatas

Herhangi bir sabit disk hatas durumunda eger tam ve gncel veri
kaytlarna sahipseniz lisans kaybetmezsiniz. Festo Didactic GmbH
& Co. yardm ile lisans fisini kullanarak lisans bu bilgisayarda
tekrar etkin hale getirebilirsiniz. (Tel.49-711-3467-0).
17
2. Baslangta
2.3
Verilen dosyalar
FluidSIM klasrnn yaps su sekildedir:
klasr aq FluidSIM temel bilgi konularn iermektedir.

Klasr bin de alsan FluidSIM-Program ve esitli ek ktphaneler
vardr.
zellikle burada geri ykleme iin gerekli olan Program fduninst.
exe ve tescil bilgileri bulunmaktadr.
bin-klasrnde kesinlikle degisiklik yapmaynz.
bmp4 klasr, ktphanede bulunan elemanlarn fotograflarn 4 Gri
basamag ve Microsoft Windows 16 renk iermektedir.
bmp16klasr, ktphanede bulunan elemanlarn fotograflarn 16 Gri
basamag ve Microsoft Windows en az 256 renk iermektedir.
18
2. Baslangta
bmp16c klasr, fonksiyon sekillerinin renkli resimlerini ve didaktik

esaslar iermektedir. ct klasrnde alt klasrler ve bunlarla
verilmis olan FluidSIM devre planlar bulunmaktadr. Bu klasr, ayn
zamanda nceden olusturulmus ve yeni devre planlar dosyalarnn
kaydedilecegi klasr iermektedir. Alt klasrlerde asagdaki devre
planlar bulunmaktadr:
shows: Didaktik mens zerinden resim olarak agrlabilecek
devre planlar (bkz. Blm 5).
tp501: gretim kitab Temel seviye hidrolik gretim kitab: TP
501 den alnms devre planlar.
tp502: gretim kitab Ileri seviye hidrolik gretim kitab: TP 502
den alnms devre planlar.
tp601: gretim kitab Temel seviye elktrohidrolik gretim kitab:
TP 601 den alnms devre planlar.
tp602: gretim kitab Ileri seviye elektrohidrolik gretim kitab:
TP 602 den alnms devre planlar.
lib klasr FluidSIM elemanlar ktphanesinin genel ierigine sahiptir.
lib2 klasrnde FluidSIM-Versiyonlar 2.x. de bulunan elemanlar
ktphanesi vardr.
misc klasr FluidSIM iin yardm ve seenek dosyalarn ierir.
snd klasr FluidSIM Ses dosyalarn ierir.
sym klasr, ncelik srasna gre FluidSIM elemanlar ktphanesini
ierir. Bu klasrn ierigi ve yaps Ekle mensnde de gsterilir.
shw klasr sunum dosyalarn ierir.
tmp klasr FluidSIM tarafndan olusturulmus, geici ve ara bellekte
bulunan devre plan dosyalarn ierir.
19
2. Baslangta
FluidSIM yklenmesi iin toplam olarak 12 MB sabit disk kapasitesine

gerek duyulur.
2.4
Tek kullanm lisansnn
geri yklenmesi
FluidSIM lisansnn bilgisayarnzdan geri yklenmesi iin su admlar

atmanz gereklidir:
Lisans fisini bilgisayarnzn paralel baglant portuna (LPT 1) taknz.
program sembol FluidSIM-H geri ykle yi baslama

mens altnda Programlar/Festo Didactic (veya Program
yneticisi) yardm ile baslatnz. Eger program semboln
sildiyseniz veya bulamyorsanz, FluidSIM-klasrnn binalt klasr zerinden fduninst.exe yi baslatnz.
Lisans fisi tekrar geri yklenir ve size sorulur: Kullancya ait dosyalar
saklamak istiyormusunuz?.
Eger yeni olusturdugunuz veya degistirdiginiz devre plan ve sunum

dosyalarn, kaydedilmis ayarlar ve beraber verilmis olan devre
planlarnn uyumlanms olanlarn sakl tutmak istiyorsanz bu
soruyu evet ile cevaplaynz. FluidSIM tekrar yklenecegi zaman
Ykleme yaplrken ayn klasrlerin kullanlmas tavsiye edilir.
Eger FluidSIM tam olarak geri yklenecekse, o zaman bu soruyu
Hayr ile cevaplaynz.
Eger geri ykleme srasnda bir sorun olusmus ise FluidSIMveya Sistem dosyalarn veya FluidSIM-ykleme ile ilgili dosyalar
degistirmeyi veya kaldrmay denemeyiniz. Sorunu tarif ediniz ve Festo
Didactic GmbH & Co. A.S.yi araynz.
20
3. Simlasyon ve devre plan olusturmaya giris
Bu blmn amac, size ksa kurslar yardm ile FluidSIM in nemli

simlasyon ve devre plan fonksiyonlarn gretmektir.
Baslama mens zerinden Programlar/Festo Didactic

altnda FluidSIM-Programn baslatnz.
Birka saniye sonra ekranda FluidSIM alsma yzeyi grnecektir:
21
Sol tarafta FluidSIM elemanlar ktphanesinin genel ierigi

bulunmaktadr; ve devre plan olusturmak iin sunlar grebilirsiniz:
hidrolikve elektrik elemanlar. Pencerenin st kenarnda bulunan
men ubugu sunum ve devre plan olusturmak iin gerekli btn
fonksiyonlar bulabilirsiniz. Bunun altnda bulunan semboller ubugu
(Kk-sembol-cetveli) sizin sk kullandgnz men fonksiyonlarna
ulasmanz saglar.
Semboller ubugu birka fonksiyon gruplarndan meydana gelmistir:
1.
Yeni devre planlarnn olusturulmas, devre plan ieriginin
gsterilmesi, devre plan dosyalarnn kaydedilmesi ve almas
2.
Eleman fotograflarnn, pencere ieriklerinin yazdrlmas
3.
Devre planlar alsmas
4.
gelerin birbirlerine ynlendirilmesi
5.
Arka planda ag gsterimi
6.
Devre planlarnn yaknlastrlmas/uzaklastrlmas, elemanlar
ktphanesi ve diger pencereler
7.
Devre planlarnn izim kontrol
8.
Devre planlarnn simlasyonu, animasyonlarn kumandas (Temel
fonksiyonlar)
9.
Devre planlarnn simlasyonu, animasyonlarn kumandas (Ek
fonksiyonlar)
22
Pencere ierigine gre, kullanc etkinlikleri ve metin ierikleri

(Devre plan olusturma, animasyonlarn gsterimi, Devre plan
simlasyonu, vs.) gibi burada sralanan fonksiyonlarn sadece bir ksm
kullanlabilmektedir. FluidSIM her kullanm durumuna gre gerekli
olmayan fonksiyonlarn otomatik olarak, sembol ubugunda bulunan
kumanda tuslarn pasif hale getirerek engeller.
Bir ok Microsoft Windows programlarnn fonksiyonlar Iliskili men
zerinden de agrlabilir. Eger pencerenin arka plannda farenin sag
tusuna tklanrsa Iliskili mem grntlenir. FluidSIM de Ilgili menler
pencere ierigine uyarlanmstr, yani karsnza sadece genel men
girislerinin konu ilgili olan bir blm kar.
Pencerenin alt kenarnda bir stat satr bulunmaktadr. Burada, FluidSIM in kullanlmas srasnda gncel hesaplar ve etkinlikler hakknda
bilgi verilir. Dzen modunda fare gstergesi altnda bulunan devre
elemannn sembol gsterilir.
Ekranda bulunan kumanda tuslar, men ubugu ve pancur seklinde
alan (ubuklar) FluidSIM de de diger programlarda oldugu gibi
alsrlar ve kullanlrlar Microsoft Windows .
23
3.1
Mevcut devrelerin
simlasyonu
FluidSIM ile birlikte alsmaya hazr bir dizi devre planlar verilmistir.
Burada verilen devre planlar gretim programnn bir paras olup
Temel seviye hidrolik gretim kitab: TP 501, Ileri seviye hidrolik
gretim kitab: TP 502, Temel seviye elektrohidrolik gretim kitab:
TP 601 ve Ileri seviye elektrohidrolik gretim kitab: TP 602 alsma
kitaplarnda detayl olarak anlatlmstr.
Bu devre planlarn su sekilde FluidSIMe ykleyebilir ve simlasyonunu
yapabilirsiniz:
24
zerine tklaynz veya Dosya mensnde Devre plan genel

mensn seiniz.
Karsnza devre planlar ierikleri penceresi kar:
devre planlar ierikleri penceresi size bir devre planlar klasrnde

bulunan devre planlarnn kltlms rneklerini gsterir. Devre
planlar ierikleri penceresinin baslk ubugunda ilgili klasr ad
bulunmaktadr. Kaydedilmis olan devre planlarnn dosya adlarnda
ct taks bulunmaktadr. Klasr sembol zerine ift tklayarak bir alt
klasre ulasabilirsiniz.
25
Ykleme klasr listesinin alt klasr ct fl_sim_h altnda devre

planlarn kaydetmek iin alt klasrler olusturmak mmkndr. FluidSIM
btn devre planlar klasrlerini ve bunlar iin uygun klasr sembollerini
olusturur.
demo1.ct devre plann, ilgili devre plan sembolne ift tklayarak

seiniz.
Devre planlarn, devre plan ierik listesi yerine dosya seim kutusu
zerine ift tklayarak veya Dosya zerinden de aabilirsiniz:
mensnde A... seimini yaparak dosya seim kutusuna erisebilirsiniz.
Bu dosya seim kutusunda dosyann adn ift tklayarak ilgili dosyay
aabilirsiniz. Her iki durumda da seilen devre plan yklenir ve yeni bir
pencerede gsterilir:
26
zerine veya Uygula Basla zerine tklaynz, veya F9 tusuna

basnz.
FluidSIM Simlasyon modu iinde alstrlr ve devre plannn

simlasyonu baslar. Simlasyon modunda fare gstergesi bir el isaretine
dnsr .
Simlasyon srasnda FluidSIM tarafndan nce elektriksel byklkler
hesaplanr. Bunun ardndan basit bir hidrolik devre modeli olusturulur
ve bunun stne yaplandrlan saysal basn ve debi daglm devre iin
hesaplanr.
Model olusturmak olduka zahmetlidir. Bu islem iin birka saniye
zaman gerekebilir.
Sonu belli olduktan hemen sonra is hatlar renklenir ve silindirler birbiri
ardna hareket eder:
27
nceden ayarlanms olan is hatlarnn renklerinin anlamlar sunlardr:

Renk
Anlam
Koyu krmz
Hidrolik is hatt: Basn
Turuncu
Hidrolik is hatt: Basn
Ak krmz
enerjili elektrik hatt
% Maksimum basn
% Maksimum basn
Renk eslestirmelerini Opsiyonlar Simlasyon... zerinden kendi isteginiz

dogrultusunda seebilirsiniz. Farkl kalnlktaki koyu krmz hidrolik
hatlar gncel olan maksimum basnca yaknlg ifade etmektedir.
farkl hat kalnlg bulunmaktadr:
28
Kalnlk
Anlam
Basn
% ve
Basn
% ve
Basn
% Maksimum basn
% Maksimum basn
% Maksimum basn
Basnlar, debiler, gerilimler ve akmlarn tam saysal degerleri takl

bulunan l aletleri tarafndan gsterilir. 4.4 blmnde tm durum
byklklerinin veya bunlardan seilmis olanlarnn l aleti olmadan
devre plan zerinde nasl gsterilebilecegi anlatlmaktadr.
Simlasyon Festo Didactic GmbH & Co. hidrolik devre elemanlarna
uyarlanms fiziksel modellere dayanmaktadr. Bu yzden hesaplanms
olan degerler llen degerlere yakn degerler olmaldr. Karslastrma
yaparken, pratikte yaplan lmlerde her zaman dalgalanmalar
olabilecegini unutmaynz. Bunun sebepleri eleman toleranslarndan
yag scaklgna kadar genis bir yelpazede olabilir.
Durum byklklerinin hesaplanmas silindirlerin zamana bagl
animasyonu iin temel olusturmaktadr.
Zamana bagl olma su zellikleri iermektedir: rnek olarak bir silindir
gerek ortamda digerine gre iki kat daha hzl hareket ediyorsa,
bu animasyonda da byledir. Diger bir degimle bagl zaman oranlar
simlasyonda da ayn kalr.
El kumandal valfler ve anahtarlar fareye tklayarak konum degistirebilirler:
Fare gstergesini sol anahtar zerine getiriniz.
Fare gstergesi isaret parmagna dnsr ve bu anahtarn hareket

ettirilebilecegini (tetiklenebilecegini) gsterir.
Anahtara tklaynz.
29
Fare ile elle kumandal anahtar zerine tklaynz, anahtarn rle

davrans taklit edilir, yani bu davrans simle edilir. Bizim rnegimizde
tklanan anahtar kapanr ve otomatik olarak yeni hesaplama yaplr.
Hesaplamadan sonra yeni basn ve debi degerleri gsterilir ve silindirler
geri ekilir.
Elemanlarn geri hareketleri sadece bir simlasyon (
bir simlasyon durdurulmus ise yaplabilir ( ).
) srasnda veya
Baska bir devrenin simlasyonunu yapmak isterseniz, yklenmis olan

devre plann kapatmanz gerekmez. Bunun tesinde FluidSIM bir ok
devrenin ayn anda ak olmasn ve simlasyonunu saglayabilmektedir.
Gncel devre plannda simlasyon modundan dzen moduna

veya Uygula Dur mens zerine tklaynz.
gemek iin
Simlasyon modundan dzen moduna geiste btn elemanlar

otomatik olarak Normal konumuna geri dnerler. Yani, bang
konumlarna dnerler ve hesaplanms olan durum byklkleri silinir.
tusuna alternatif olarak: Uygula Ara ver veya F8 ) mensnn zerine

tklayarak simlasyonu baslatmadan dzen modundan simlasyon
moduna geilir. Bunun amac: simlasyona baslamadan nce es zamanl
olarak iki elemann tersindirilmeleri gerektiginde, bunu saglayabilmektir.
rnek olarak bir emniyet devresi olusturularak deneyebilmektir.
30
3.2
Farkl simlasyon modlar
Bir nceki blmde gsterilen devre planlarnn simlasyonu iin ek

olarak su fonksiyonlar bulunmaktadr ( , , ):
Geri al ve simlasyonu yeniden baslat
Tek adml Simlasyon modu
Durum degisikligine kadar simlasyon
Geri al ve yeniden baslat
bzw. Uygula Gerial ile sren veya durdurulmus olan bir simlasyon
baslang durumuna geri dndrlr. Hemen sonra simlasyona
yeniden baslanr.
Tek adm modu
Tek adm modunda simlasyon kk bir admdan sonra durdurulur.

veya Uygula Tek Adm mens zerine tklanarak simlasyon
Yani:
ksa bir sre iin baslatlr ( 0.01 - 0.1 Saniye Simlasyon sresi); sonra
tekrar ara verme moduna ( ) geilir.
Bir simlasyon srasnda simlasyondan klarak dogrudan tek adm
moduna geilebilir ve bu sekilde de nemli simlasyon sreleri daha iyi
izlenebilir.
Durum degisikligine kadar

simlasyon
veya Uygula Durum Degisikligine Kadar Simlasyon zerine tklayarak

simlasyona baslanr ve simlasyon bir durum degismesi oluncaya
kadar devam eder. Bunun akabinde ara verme moduna ( ) geilir. Bir
durum degismesinin olmas iin asagdakilerden birinin gereklesmesi
gerekir:
1. Bir silindir son noktaya ulasmstr
2. Bir valf konum degistirmis veya hareket ettirilmistir
3. Bir rle kumanda edilmistir
4. Bir salter kumanda edilmistir
Devam eden bir simlasyon srasnda dogrudan durum degistirme
moduna geilebilir.
31
3.3
Yeni devre planlarnn
olusturulmas
Bu blm FluidSIM yaklasm ile yeni devre planlar olusturulmas ve

simlasyonu konularnda n bilgiler iermektedir.
Yeni bir izim yzeyi amak iin

pencere anz:
ile veya Dosya Yeni ile yeni bir
Devre planlar sadece Dzen modunda olusturulabilmekte veya

ile gsterilmistir.
degistirilebilmektedir. Dzen modu, fare oku
32
Her yeni alms olan izim yzeyine otomatik olarak kaydedilecegi bir
ad verilir. Bu ad yeni pencerenin baslk ubugunda bulunur.
Pancur kumanda tuslarn saga, sola, yukar ve asag hareket ettirerek
elemanlar ktphanesinde sayfalar aabilirsiniz. Fare ile ekme
ve brakma kullanarak elemanlar ktphaneden izim yzeyine
tasyabilirsiniz:
Fare gstergesini bir eleman zerine rnegin silindir zerine

getiriniz.
Farenin sol tusuna basnz ve bask durumda fareyi izim yzeyine

getiriniz.
Silindir seilir ve fare gstergesi hareket eden bir art isaretine dnsr.
Elemann erevesi ile beraber hareket eder.
33
Silindiri izim yzeyine almak iin, fareyi izim yzeyine getiriniz ve

fare tusunu serbest braknz:
Bu sekilde elemanlar ktphanesinden her eleman izim yzeyine

ekebilir ve istediginiz yerde yerlestirebilirsiniz. Ayn sekilde izim
yzeyinde bulunan her eleman baska bir konuma getirebilirsiniz:
Silindiri sag asagya ekiniz.
Devre planlarnn dzenli bir sekilde olusturulmasn kolaylastrmak iin

elemanlar hareket ettirilirken bir ag zerine ekilir.
Silindiri izin verilmemis bir konum ve alanda konuslandrmak

isterseniz, rnegin devre plan penceresinin dsna.
Geersiz alan zerinde fare gstergesi yasak

Buraya eleman yerlestirmek olanakszdr.
34
isaretine dnsr;
Bir baska silindiri, izim yzeyine tasynz ve gzleyiniz. Bylece

ikinci silindirin de seilmis oldugunu greceksiniz.
Tklayarak birinci silindiri de seiniz.
Seilmis silindiri
basarak siliniz.
Dzen
ile sil (kes) veya Dzen Sil ile veya Sil Tusuna
mensne ait komutlar sadece seilmis elemanlar iin geerlidir.
Ayrca, bir biimlendirilebilir 4/2-yn kontrol valfini, bir is elemann

ve bir tank izim yzeyine ekiniz.
Elemanlar su sekilde dzenleyiniz:
35
Valfin kumanda tipini belirlemek iin valfin stne ift tklaynz:
Diyalog kutusunun tanm:
36
Saga/Sola hareket ettir

Valfi her iki tarafa hareket ettirmek iin kumanda tipini su
esitlerden biri olarak belirleyebilirsiniz: Elle, Mekanik veya
Hidrolik/Elektriksel olarak. Bir valf, birka kumanda tipine
sahip olabilir. Kumanda tipini listenin sag tarafndaki asag
dogru ynlendirilmis olan oka tklayarak ve bir sembol seerek
belirleyebilirsiniz. Eger bu seeneklerden hibirini istemiyorsanz
listedeki bos alana tklaynz. Ayrca her sayfada yay geri getirme
veya n kumanda olup olmadg kontrol edilebilir.
Eleman tanmlar
Bu metin alanna valf iin bir tanm yazabilirsiniz. Bu tanm
Durum diyagramnda ve Para listesi nde gsterilir.
Valf gvdesi
Biimlendirilebilir bir valf en fazla 4 konuma sahip olabilir. Her
konum iin bir valf gvdesi, listeden seilebilir. Valf gvdesini
listenin sag tarafndaki asag dogru ynlendirilmis olan oka
tklayarak ve bir sembol seerek belirleyebilirsiniz. Eger drtten
daha az konum istiyorsanz, diger konumlar iin listede bos alan
seiniz.
Normal konum
Burada valfin kumanda edilmemis durumdayken alacag konumu
belirleyebilirsiniz. Bu seim eger yay geri getirme zelligi ile
aksmyorsa, dikkate alnr.
st ksmda bulunan seim listesinde bir tutmal, elle kumanday

seiniz ve sagdaki alana Yay geri getirmeli tklaynz.
Diyalogu Tamam ile kapatnz.

S imdi valf su sekilde grlmektedir:
Fare gstergesini soldaki silindire hareket ettiriniz.baglant
Dzen modunda fare gstergesi art isaretine

dnsr, Eger
gsterge bir elemannbaglants zerinde bulunursa.
Fare gstergesi bir silindir baglants zerindeyken farenin sol

tusuna basarak hareket ettirirseniz fare gstergesi bir art isaretine
.
dnsr
37
Art isaretini
fareyi bask tutarak sol st valf baglants zerine
hareket ettiriniz. Art isaretinin tekrar dnstgn greceksiniz
.
S imdi farenin tusunu serbest brakabilirsiniz.
Hemen bu iki baglant arasnda bir hat ekilir:
FluidSIM seilmis olan baglantlar arasna otomatik olarak bir hat

eker. Eger bu iki baglant arasna hat ekilmesine izin verilmiyorsa
dnsr.
fare gstergesi yasak isaretine
Fare gstergesini bir hat zerine getiriniz.
Dzen modunda fare gstergesi bir hat zerinde gezdirilirse, fare

gstergesi bir hat yakalama isaretine
dnsr.
38
Fare tusunu bask tutarak hat yakalama isaretini sola dogru ekiniz
ve tusu serbest braknz.
Hemen hat yeniden dzelir:
Dzen modunda her zaman elemanlar ve hatlar seilebilir, kaydrlabilir

veya Dzen Sil zerine tklanarak veya Sil Tusuna baslarak silinebilir.
Diger baglant noktalarn da birlestiriniz.
39
Devre plan su sekilde olmaldr:
Devre plan tam olarak izilmistir. S imdi bu devre plannn simlasyonunu

yapnz.
ile (veya Uygula Basla ile veya F9 ) ile simlasyonu baslatnz.
Bunun zerine btn basn ve debiler hesaplanr, hatlar renklendirilir

ve silindir dsar itilir:
40
Silindir dsar itildikten sonra silindire gelen hatta basn artacaktr.

Bu durum FluidSIM tarafndan fark edilir ve yeniden hesaplama
yaplr; Pompa tarafndaki basn is elemannn emniyeti iin nceden
belirlenmis olan degere kadar kar.
Maksimum basnc daha dsk bir degerde snrlamak iin is elemann

bir basn snrlama valfi ile emniyete almalsnz.
ile (veya Uygula Dur ile veya

keyF5 ile) Dzen moduna geiniz (etkin duruma getiriniz).
izim yzeyi zerine ikinci bir tank ve bir basn snrlama valfi
ekiniz, ayrca silindir ile valf arasna bir hat ekiniz.
41
Bir eleman mevcut olan bir hatta baglamak iin gerekte bir T
baglantsna gerek vardr. Eger bir baglant noktasndan mevcut olan bir
hatta dogrudan bir hat ekilirse FluidSIM byle bir baglanty otomatik
olarak saglar.
basn snrlama valfinin girisinden is

Fare ile art isaretini
eleman ile valf arasndaki hatta kadar ekiniz. Dikkat ederseniz
.
art isaretinin degistigini greceksiniz
S imdi farenin tusunu serbest braknz.
Farenin tusunu serbest braktgnz noktada T-baglantsnn olustugunu

greceksiniz.
42
Ayrca tank ile basn snrlama valfini birlestiriniz.
Eger gerekiyorsa hatt yle ekiniz ki, devre plan dzenli bir
grnse sahip olsun.
Devre plan su sekilde olusmus olmaldr:
Bu devre plann
ile (veya Dosya Kaydet ile) kaydediniz. FluidSIM otomatik olarak dosya seim kutusu aar; Eger dosya nceden
olusturulmamssa burada dosyaya bir ad verebilirsiniz.
ile simlasyonu baslatabilirsiniz.
Silindir dsar itilir. Silindir son noktaya geldiginde yeni bir durum olusur.
Bu yeni durum FluidSIM tarafndan fark edilir ve yeniden hesaplama
yaplr. Basn snrlama valfi alr ve ilgili basn daglm gsterilir:
43
FluidSIM de sadece elle kumanda edilen elemanlarn animasyonu

yaplmaz, ayrca farkl konumlar olan, yaklask btn elemanlarn
animasyonlar yaplabilir.
Asagdaki sekil bir Basn snrlama valfini kapal ve ak konumda
gsteriyor:
Belki hatrlayacaksnz, simlasyon modunda el kumandal valfler ve

anahtarlar, fare ile tklayarak tersindirilebilirler:
44
Fare isaretini yn kontrol valfinin sol tarafna getiriniz.
Fare isareti isaret parmagna dnsr

gsterir.
ve valfin tersindirilebilecegini
Valfin sol tarafna tklaynz ve farenin tusunu bask tutunuz.
Fare ile valf zerine tkladgnzda valfin gerek davrans sanal olarak
grntlenir. Bizim rnegimizde tklanan valf tersinir ve yeni bir
hesaplama yaplr. Bunun sonucu olarak basn snrlama valfi kapanr ve
silindir dsar itilir. Silindir sol son noktaya ulastgnda basn snrlama
valfi tekrar alr.
Sabitlenemeyen elemanlar fare ile basl tutulduklar sre boyunca
etkindirler.
Simlasyonu durdurunuz ve Dzen moduna geiniz. Elemanlar

ktphanesinden durum diyagramn seiniz ve devre plan
penceresine tasynz.
Durum diyagram nemli elemanlarn durum byklklerini protokoller

ve grafik olarak gsterir.
Durum diyagramn devre plan zerinde bir serbest konuma itiniz

ve silindir ek- Ve-Brak diyagram zerine ekiniz. Simlasyonu
baslatnz ve yol/zaman diyagramn gzlemleyiniz.
45
Isterseniz bir pencerede bir ok durum diyagramn bir arada ve bir

ok eleman bir diyagramda gsterebilirsiniz. Bir eleman, diyagrama
ekerek bunu Durum diyagramna dahil edersiniz. Diyagrama,
yeniden ekilmesi ile eleman tekrar diyagramdan uzaklastrlr.
Asagdaki elemanlar ve ilgili durum byklkleri, durum diyagramnda
gsterilebilir:
46
Elemanlar
Durum byklg
Silindir
yol
Yn kontrol valfi
Konum
Basn lme aleti
Basn
Debi ler
Debi
Basn- ve yn kontrol valfleri
Durum
Anahtar
Stat
Ve bylelikle bu blm sona ermistir. Bir sonraki blmde ileri alsma

ve ileri simlasyon yaklasmlar anlatlacaktr.
47
4. Gelistirilmis simlasyon ve devre plan olusturma
Bu blm, FluidSIM ile simlasyon ve devre olusturmak iin gelistirilmis

yaklasmlar ve fonksiyonlar tanmlar.
4.1
Dzen fonksiyonlar
izim byklgn
ayarlama
3.3 blmnde kullanlan komutlarn yan sra, dzen modunda bir dizi
nemli dzen fonksiyonlar mevcuttur:
Dzen modunda, sayfa byklg krmz bir dikdrtgen yardmyla
gsterilir. Standart l iin, yeni sekillerde bu biim DIN A4 dsey
format seklndeki kabul edilmistir. Bu ayar degistirmek istediginiz
zaman, Dosya altndaki Resim byklg... mensn seiniz.
Burada istenilen byklg ve izim ynn seiniz. Yazcnzn basma

alannn izim byklg aslr aslmaz, izimi birden ok sayfaya
dagtabilirsiniz.
48
En iyi grnt iin zel veriler dsnda devre plann verebilirsiniz,

burada Dosya mens altndaki zellikler... mensn seebilirsiniz.
Tanm altnda girdiginiz metin, Grnt penceresinde minyatr olarak
gsterilir.
alsma asamasnn geri

almas
bzw. Dzen Geri al ile ve Dzen Yinele ile alsma asamalar asagda
oldugu gibi geri alnabilir:
stne tklatlarak son alsma asamas geri alnr. 128 asamaya
kadar kaydedilenler geri alnabilir.
mens son geri alma islemini yapmaya yarar. Eger
ile fazla geri alma yaptysanz, devre plan Dzen Yinele tarafndan
tklanmadan nce
stne getirilir. Dzen Yinele mens, sk sk
agrldg zaman geri alma islemi bir daha ileri alnmaz.
Dzen Yinele
sma
Dzen Geri al mens dzen modundaki mmkn olan btn al
asamalar ile ilgilidir.
oklu-seim
Sol fare tusunu tklatarak elemanlar seilir. Eger baska elemanlar sol
fare tusuyla tklamak isterseniz, nceki elemanlarn seimi kaldrlr, yeni
elemanlar seilir. Sol fare tusuna tklatarak daima bir ok eleman seilir.
49
Tklatma esnasnda Ctrl tusunu bask tutarak, seilmis elemanlar

seilmis kalrlar. Eger elemanlar seilmemisse veya mevcut bir seim
kaldrlmssa, o zaman fare gstergesi altnda bulunan elemanlar seilir.
Yani seim durumu tersinir.
Bir ok geyi ayn anda seme imkann, byklg degistirilebilir
dikdrtgen saglamaktadr. Byklg degistirilebilir dikdrtgeni
sabitlemek iin, sol fare tusuna basnz ve fare gstergesini hareket
ettiriniz. Byklg degistirilebilir dikdrtgeni sabitlemeden nce fare
gstergesi bir elemann zerinde bulunmamaldr.
Fare tusu braklnca, sabitlenmis dikdrtgene temas eden btn
elemanlar seilir.
A tu
slarnn) stne tklatarak btn
Dzen Tmn se (yada. Ctrl
elemanlar ve gncel devre plannn hatlar seilir.
50
ekme, itme, kopyalama ve silme gibi hepsi tanml elemanlarla ilgili

alsma fonksiyonlardr.
Sag fareyi tklama
Bir FluidSIM penceresinde, sag fare tusuna tklatarak iliskili men allr.
Fare gstergesi bir elemann veya bir eleman baglantsnn stnde
bulunursa, bu eleman ya da bu baglant seilir. Bu eleman (baglant)
simdiye kadar henz seilmemisse, diger elemanlarn muhtemelen
mevcut bir tanmn kaldrlr.
Bir elemann (baglant) stne sag fareyi tklama, ksaca iki harekette
olur: Elemanlarn (baglant) stne sol fareyi tklayarak art bir meny
aarak.
Fareyi ift tklama
Bir elemann veya bir baglantnn stne fareyi ift (sol) tklama ksaca
iki harekette olur: Elemanlar yada baglanty seerek art Dzen
zellikler... stne tklayarak.
Kopyalama
ile veya Dzen Kopyala ile (Clipboard) ara

Seilmis elemanlar,
yada Dzen Yapstr tarafndan seilmis
dosyaya kopyalanr;
elemanlar devre planna eklenir. Bu durumda ara dosyann ierigini
vektrel grafik yada bitmap olarak karakter- veya metin alsma
programna eklemek mmkndr.
Seilmis elemanlar, devre planndan kopya edildiginde, Shift tusu
basl iken tanml elemanlar kaydrr; Fare gstergesi bylece kopya
degistirir.
semboln
Ara pencerelerde
kopyalama
Elemanlar, basite iki farkl devre plan arasndan kopya edilir, seilir ve
bir baska pencereye kaydrlrlar.
51
gelerin ynlendirilmesi
gelerin arka arkaya ynlenebilmesi iin, geleri seiniz, ve uygun

sembol veya Dzen Ynlendir (hizala) mensn
seiniz. Ynlendirme iin referans noktas olarak, daima bu ynde en
uzak olan ge dikkate alnr. Eger birden fazla eleman rnegin sol hizaya
ynlendirirseniz, solda en uzaktaki geleri kapatana kadar, geler sola
kayarlar. Hidrolik ve elektrik elemanlarn, baglantlar ile daima baglant
kilidi stne ynlendirildigine dikkat ediniz; Ynlendirilme tam sembol
snrlar ile uyusmayabilir.
Dnme
Seilmis elemanlar, Dzen Dndr 90 (90 derece), 180 (180 derece)

veya 270 (270 derece) dndrlr. Sadece bir ok elemanlar
dndrlecekse, Ctrl -tusu baslp elemanlarn stne ift tklatlr.
O zaman elemanlar 90-derece saat ibresi ynnn aksine dner. Shift
tusu baslarak tutulunca, elemanlar da saat ibresi ynnde dner.
Hatlar silme
Sadece baglant elemanlar seilecekse, Dzen Sil ile yada Sil tusuna
baslarak bagl (seilmemis) hat silinir. Bu geici olarak, bir hatt semeyi
ve silmeyi alternatif bir imkan olarak gsteriyor.
Yn kontrol valflerini
sekillendirme
Yn kontrol valflerinin valf gvdesini ve kumanda esitlerini belirlemek

iin, valfin stne ift tklaynz. Bylece Valfin zellikler diyalogu alr:
52
Sola/saga kumanda
Her iki taraf iin, Kol kuvveti, Mekanik ve Hidrolik/Elektrik
listelerinden valfin kumanda esitleri seilir. Bir valf, ayn zamanda
birden fazla kumandaya sahip olabilir. Listenin alt sag tarafndaki
okun stne tklayarak kumandalar set edilir ve bir sembol seilir.
Eger bir listeden kumanda semek istemezseniz, listenin bos bir
alann seiniz. Mafsal makara kumanda edilince, kumanda yn bir
ok yardmyla gsterilir.
Elemanlarn tanm
Valfin tanmn metin alannda yapabilirsiniz, bu durum diyagram
nda ve para liste sinde grnr.
Valf gvdesi
S ekillenebilir bir valfin maksimum drt konumu vardr ve her bir
pozisyon valf gvdesi listesinden seilir. Listenin sag alt tarafnda
ki okun stne tklayarak bir valf gvdesi set edilir ve bir sembol
seilir. Eger drt konumdan daha az konum arzu edilirse, listeden
bos alan artan pozisyon seiniz.
53
Normal konum
Bununla, normal konumdaki valfin hangi konumu aldgn
belirleyiniz. Bu seenek, sadece muhtemel bir yay geri getirme
konumuna aykr olmadg srece dikkate alnr.
Hat tipinin belirlenmesi
Bir hidrolikHat tn tipini belirlemek iin, dzen modundaki hatt ift

tklaynz veya hatt seiniz ve Dzen zellikler... mensn seiniz.
Her iki durumda da bir diyalog kutusunun hat tipi tanm alr. Is
hatt ve Kumanda hatt arasndaki ayarlarn seimi yaplr; Is hatt
n ayar tipidir. Kumanda hatlar kesik izgilerle ve is hatlar srekli
izgilerle gsterilir. Bu tespit sadece bir hatt gstermeye yararken,
hattn davransn gstermez.
Kr tapalar yerlestir
Bir simlasyona baslamadan nce, FluidSIM in ak hatlar aranr ve

istenirse kr tapa ile tkanrlar. Bu kr tapay kendiniz yerlestirebilir
veya silebilirsiniz, bunun iin dzen modundaki uygun bir hidrolik
baglant stne ift tklaynz. Burada bir diyalog kutusu grnr, buraya
tklatlan baglant iin bir tapa yerlestirebilirsiniz veya kaldrabilirsiniz.
Uygun diyalog kutusunu aabilmeniz iin, baglantlar stne ift
tklatma yerine, baglanty seebilirsiniz veya Dzen zellikler...
mensn seebilirsiniz.
Hidrolik baglantlardaki kr tapalar, yatay isaretlerle gsterilirler:
Bytme/Kltme
54
Devre plan penceresi, diyagram penceresi ve elemanlar ktphanesi

ile veya Grnm Byt ile bytlr yada
ile veya Grnm
de
su > ile ya da < ile
Klt ile kltlr. Bunun iin kltme tu
gsterilir.
veya Grnm Blm gster stne tklayp ve bundan sonra

byklg degisebilir dikdrtgen yardmyla bir devre plannn parasn
ile veya Grnm
isaretlediginiz zaman, bu para bytlr.
g arasnda
Son grnm ile devre plannn nceki ve gncel bykl
baglant kurulur.
veya Grnm Tmn gster btn devre plann pencerede gsterir;
veya Grnm Orijinal byklk devre plann bytlmemis yada
kltlmemis olarak gsterir.
Arka plan ag
ile arka plan ag gsterilir. Opsiyonlar Ag... stne tklattgnz zaman,

farkl ag tipleri ve zmleri arasnda seim yapmanz gerekince bir
diyalog kutusu grnr.
Ag me genisligi
Arka plan agnn me genisliginin ne kadar oldugunu ag deligi
boyutu tanmlar. Mmkn olan ayarlar Byk, Orta ve ince.
Gsterme
adet gsterimin Nokta, apraz veya izgi ayar yaplr.
Ag gster
Arka plan ag grnr ya da grnmez.
55
geleri gruplama
geleri bir grupta toplamak istediginiz zaman, geleri Gruplandr Dzen

mensnden seiniz. Gruplanms geler tekrar gruplandg zaman i ie
yerlesirler. Gruplanms geler beraber seilir, kaydrlr, silinir, kopyalanr
vs. Elemanlarn zelliklerini her ge iin tek tek degistirebilirsiniz,
bunun iin uygun ge stne ift tklaynz yada sag tklama ile eleman
zerinden iliskili meny agrabilirsiniz.
Gruplar zme
Bir grubu ayrmak iin grubu seiniz ve Dzen Grup z mensn

seiniz.
56
4.2
Ek simlasyon
fonksiyonlar
Ayn anda birok
elemanlar kumanda etme
Bu blmde, devre planlaryla ilgili ek fonksiyonlarn tanm yaplyor.

Simlasyon modunda bir ok tusu veya yay geri getirmeli valfi ayn
anda kumanda etmek iin, srekli kumandal bir duruma getirmek
mmkndr. Bir tus (yada El kumandal bir valf ) Shift tusuna ayn anda
basl tutup tklatlarak srekli kumanda edilir. Bu srekli kumanda,
elemanlarn stne tklatlarak tekrar kaldrlr.
Dzen modunu
tersindirme
ara vermede dururken, bir eleman, elemanlar

Simlasyon
ktphanesinden bir devre planna tasndg zaman, FluidSIM
otomatikman dzen moduna baglanr.
Paralel alsma ve
simlasyon
FluidSIM de, bir ok devre plan ayn anda alabilir. Her devre plan ya
simle edilir yada alsr. Bu demektir ki, simlasyondan dzen moduna
tersinme daima gncel devre planndaki devre penceresinde olur.
Bu yaklasm, baska devre plan arka simlasyondayken bir devre plann
alstrmay mmkn klmaktadr:
57
Hidrolik devre planlarnn simlasyonunun gereklesmesi ok

zahmetlidir. Bunun iin, gc zayf bir bilgisayarda arka planda yeni
bir devre plan alsmas olabilir.
58
4.3
Otomatik baglant
olusturma
T-Baglantlarnn eklenmesi
4.4
Durum byklklerini
gsterme
Devre plan taslagn verimli baglamak iin, FluidSIM de otomatik

baglant olusturan bir ok fonksiyon vardr.
baglant elemanlarndan bir hat dogrudan mevcut bir hat stne

ekildigi zaman, FluidSIM T-baglantlarn otomatik olarak ekler. Bu
fonksiyonlar hem hidrolik hem de elektrik hatlar ile ilgilidir.
Bir devre plannndaki, durum byklklerinin say degerleri lm
cihazsz da gsterilirler.
Durum byklklerini gstermek istediginizde diyalog kutusunu

amak iin, Grnm mensndeki Durum byklkleri... stne
tklaynz:
Btn durum byklkleri iin (Hz, Basn, ...) gstergelerin sekli

tanmlanr.
59
Basn gstergesinde bar ve MPa arasndaki degerler seilir.

Bu ayar, baglantlar, elemanlar ve durum diyagramlarndaki basn
degerlerinin gsterimini etkiler.
Hibiri
Bu durum byklklerinin gsterge degerleri yoktur.
Seilen
Degerlerin gsterimi sadece kullancnn setigi baglant
konumlarnda gsterilir.
Hepsi
Durum byklklerinin btn degerlerini gsterir.
l birimlerini gsterme
Eger durum byklklerinin degerleri yannda l birimlerinide
gstermek isterseniz, o zaman bu seenegi etkin duruma getiriniz.
Diyalog kutusunun zerine gitmeden, ara ubugu Tus unda

gsterilen, hibiri, seilen ve hepsi gsterge esitleri arasndaki
bir durum byklg seilir.
Her bir durum byklgnn gsterimi iin baglant konumlarnn seimi
asagda oldugu gibidir:
60
Bir devre plann anz.
Dzen modundaki eleman baglants zerine ift tklaynz, veya

Dzen zellikler... mensn seiniz.
Bunun zerine baglantnn ayarlar iin diyalog kutusu alr. Degerler

gsterme alannda, diyalog kutusunda ki durum byklklerinin
gsterimi iin ilgili parametrinin seenegi seilmis etkin duruma
getirildiginiz zaman, hangi durum byklklerini ilgili baglantda
gstertereceginize karar verirsiniz.
Durum byklklerinin gsterimi iin ayarlar, devre planna zeldir;
bu demektir ki, burada sadece gncel devre sz konusudur. Bylece
esitli, ak devre plan iin farkl grns seenekleri ayarlanr. Gncel
devre plannn durum byklklerinin gsterimi iin ayarlar, Opsiyonlar
Gncel ayarlar kaydet stne tklayarak kaydedilir; bunlar o zaman
standart olarak btn yeni alms devre plan iin alsrlar.
Durum byklkleri
zellikleri
Vektrel durum byklkleri degerleri ve ynleri ile belirlenir. Devre

planlar iinde yn gstergesi bir n isaret (+ = bir elemann iinden
dsarya, - = bir elemann dsndan ieriye) ile veya ok ile gsterilir.
Durum byklkleri
Yn gsterimi
Aks
n isaret, Ok
Hz
n isaret
Kuvvet
n isaret
Akm
n isaret
Aks yn gstergesi, Grnm Aks yn gster ile alabilir veya

kapanabilir. Eger aks sfrdan farkl ise, o zaman aks yn gstergesi
iin ok eleman baglant hatlar stnde gsterilir.
Bir durum byklgnn degeri sfra (< 0.0001) yakn ise, bu degerler
tam olarak gsterilmez. Bunun yerine > 0 kk bir pozitif deger
yada kk bir negatif deger gsterilir.
61
4.5
Durum diyagramlarnn
gsterimi
Durum diyagram, nemli elemanlarn durum byklklerinin listesini

yapar ve bunlar grafiksel olarak gsterir.
Hem bir ok durum byklklerini bir pencerede kullanabilirsiniz
hemde bir ok eleman ayn diyagramda gsterebilirsiniz. Bir eleman
diyagramn stne ekerek eleman durum diyagramna ekleyiniz.
Diyagramn stne tekrar ektiginizde, eleman tekrar diyagramdan
uzaklasr.
Dzen modunda ki durum diyagram stne ift tklaynz veya

men noktasn Dzen zellikler... seiniz.
Asagda ki diyalog kutusu alr:
62
Gsterge aralg
Buraya, aralgn baslama- bitme noktasnn sresini giriniz, bunlarn
zerinde durum byklkleri listelenir. Simlasyondan nce,
hangi ilgili durumu gireceginizi tam bilmek zorunda degilsiniz;
gsterge aralg simlasyondan sonra degisebilir, zira FluidSIM
dahili degerleri tm simlasyon sresince listeler.
Eger Otomatik uyum alann seerseniz, girilen snr degerleri yok
saylrlar ve zaman ekseni taranr, bylece tm simlasyon sresi
gsterilir.
Protokol dosyas
Istek zerine, FluidSIM durum byklklerinin degerleri ile bir
protokol dosyas olusturur. Bunun iin giris alanndaki dosyann
tam ynn giriniz ve uygun bir adm genisligini seiniz.
ok kk adm genisligine ok byk veri gruplarnn dstgne
dikkat ediniz. Simlasyon sresini ksaltnz veya adm genisligini
ykseltiniz.
Sadece durum degisikligini kaydetme alann etkin duruma
getirinizde, en az bir durum byklg degistigi zaman, FluidSIM
degerleri listeler. Buradan, hangi konumda durum byklklerini
girdiginizi sonradan daha iyi tanyabilirsiniz.
Renkler
Diyagramn rengini belirlemek ve renkleri yerlestirmek iin, listenin
sag alt tarafndaki oku tklaynz ve bir rengi seiniz.
Alanlar boyama
Tm alann veya sadece diyagramn kenarnn boyanp boyanmayacagn belirleyiniz.
63
izim dzeyi(dzlemi)
Bu seim listesinde, diyagramn izim dzeyini belirleyiniz.
izim dzeyini yerlestirebilmeniz iin, sag alt taraftaki oku tklaynz
ve bir dzeyi seiniz.
izim dzeylerinin ayarna gre, dikdrtgen grnmez veya
alsmaz olabilir. geyi grnr veya ayarlar degistirilebilir
yapmanz iin, izim dzeyini Grnm izim Dzlemleri (dzeyleri)...
mensnde geici olarak etkin duruma getiriniz.
64
Eleman
Durum byklkleri
Silindir
Yn
Yn kontrol valfi
Pozisyon
Manometre
Basn
Debimetre
Debi
Basn ve snr valfleri
Durum
Kontak
Durum
4.6
izimlerin kontrol
Simlasyona baslamadan nce, izim in hatal olup olmadg kontrol

ediniz. Asagdaki hatalarla karslaslabilir:
1. izim alanlarnn dsnda bulunan geler
2. Hatlar elemanlarla kesisiyor
3. Hatlar st ste bulunuyor
4. Elemanlar st ste bulunuyor
5. Baglantlar st ste bulunuyor ve birbirlerine uymuyorlar
6. hidrolik baglantlar ak bulunuyor
7. Elemanlara ayn tanm verilmis bulunuyor
8. Uyumsuz tanmlar bulunuyor (bkz. blm 4.7)
9. Hatlara bagl olmayan baglantlar bulunuyor
Asagda gsterilen devre plan 2, 3, 4 ve 6 nolu hatalar iermektedir:
stne veya Uygula izim Kontrol mensne tklaynz.
65
S imdi arka arkaya diyalog kutusu almakta ve burada izim hatalar

gsterilmektedir.
Bu gsterimden sonra, devre plannn simlasyonuna karar vermelisiniz:
Hidrolik baglantlar ak olmasna ragmen, eger simlasyona

baslamssanz, FluidSIM ak baglantlar otomatik olarak kr tapalarla
kapar.
66
4.7
Hidrolik, Elektrik ve
Mekanik baglantlar
Ayn hidrolikdevre plannda oldugu gibi elektrik devre plann da FluidSIM de olusturmak mmkndr. Bunun iin elemanlar, elemanlar
ktphanesinden alnrlar, izim alanlarna tasnr ve baglanrlar.
Asagdaki sekil kk bir rnegi gsteriyor:
Bu devre plannn tasarmn tekrar yapnz.
hidrolikdevre planlar ile elektrik devre planlarnn baglandg

elektrik elemanlar mevcuttur. Bunun iin, elektrik elemannn salteri
hidrolikolarak kumanda edilmektedir ve burada valflerin kumandas iin
selenoid kumanday saymak mmkndr.
Burada elektrik devre plan hidrolikdevre planlarndan ayr gsterilir,
elektrik elemanlar (rnegin: bir valf selonoidi) ve hidrolikelemanalar
gibi.
67
Bir tanmn belli bir ad vardr ve bir elemanla eslesir. Elemanlar

arasndaki hat grnebilir olarak gsterilmemestir ama baglanms iki
elemann tanm ayn ad tasmaktadr.
Bir tanmlama diyalog kutusu zerinden olur, tanmlama ya elemann
stne ift tklayarak yada eleman seerek ve Dzen zellikler...
mensne tklayarak yaplr. Elektrik kumandal vaflerde tanmlar
solda ve sagda bulunurlar. Elemann ortasna ift tklanmaz ama ilgili
Baglant stne ift tklanabilir.
Asagdaki rnek tanmlarn FluidSIM de nasl kullanlacagn
gstermektedir.
68
ile veya Uygula Dur mens ile dzen modunu etkin duruma
getiriniz.
Devre palnn asagdaki sekle uygun gelistirniz:
Valfin selenoidi tarafndan kumanda edilebilmesi iin, bu elemanlar

tanmlar yardmyla baglamak gerekir.
valfin selenoidi stne ift tklaynz veya selenoidi seiniz ve Dzen
zellikler... mens stne tklaynz.
Asagda ki diyalog kutusu grnr:
tanm
Bu metin alan tanm adlarn vermek iindir. Bir tanm 32 karekter
uzunluguna kadar olabilir ve harflerin yannda saylar ve zel
isaretleri de kullanabilirsiniz.
Bir ad, rnegin Y1 bu tanm iin giriniz.
Diyalog kutusunun tanm adn aabilmek iin, valfin selenoidinin

yanna ift tklayn.
Selenoidde oldugu gibi buraya da ayn ad veriniz (Y1).
S imdi selenoid valfe bagland.

Pratikte valf selenoidi dogrudan anahtar zerinden kumanda edilmez ve
bir rle zerinden kumanda edilir. Basitlestirmek iin bu iliskiye burada
yer verilmedi.
69
Simlasyona baslaynz.
Debi, basn ve akm daglmnda oldugu gibi hesaplanr; sonu olarak
hesaplanan basnlar renkli gsterilirler. Durum bykllerinin tam
degerlerini grmek istediginiz zaman, buna diyalog kutusunun Grnm
sabilirsiniz.
Durum byklkleri... mensn etkin duruma getirerek ula
Etkin durum byklkleri elemanlarn baglant konumlarnda gsterilir.
4.4 blm bunun iin aklayc bilgi iermektedir.
Elektrik anahtarn kumanda ediniz.
Sonuta valf tersinir ve piston hareket eder:
Elektrik kumandal valf, kumanda sinyali olmadg zaman sadece elle

tersinir.
Manuel kumandann veya elektrik kumandann dsnda baz valfler
mekanik olarak da silindirin piston kolu tarafndan veya pistonun
srekli mknats tarafndan tersinir. Silindirin mesafe cetvelinde ve
valfin kumanda baglants nda bir tanm vardr.
70
Bir sekillendirilebilir valfi devre plan penceresine ekiniz ve bir

mekanik kumanday tanmlaynz (rnegin: pimi).
Pimin ucunun stne ift tklaynz.
Bir diyalog kutusu alnca, buraya tanm girebilirsiniz. Ayn tanm

bir silindirin mesafe cetveline veriniz, silindirin piston kolu istenilen
pozisyona geldigi zaman, valf mekanik olarak kumanda edilir.
Tanmlarn gsterilmesi
Tanmlar, eleman tanmlarnda oldugu gibi benzer sekilde izgili bir

dikdrgen ile erevelenirler. Bunun iin Grnm Taknm... meny
seebilirsiniz.
Asagdaki diyalog kutusu grnr:
Burada, tanmlar FluidSIM otomatik olarak erevelemesi iin, aktel

devre plan ayarlanyor.
71
4.8
Anahtarlarn kumandas
Bu blm kontaklarn silindir, rle, basn tarafndan veya baska anahtar

tarafndan nasl kumanda edilecegini tanmlar.
Silindir anahtar
Snr anahtar ve mekanik kumandal valfler silindirin pistonu tarafndan

kumanda edilirler. Burada ilk nce anahtarlarn yerlestirilmesi iin
silindirdeki mesafe cetveline ihtiya vardr:
Bir silindiri ve mesafe cetvelini
Mesafe cetvelini silindirin yanna ekiniz.
izgi alan stne ekiniz.
Bir silindirin yanndaki mesafe cetveli otomatik olarak tam stroku tarar.
Silindiri birazck kaydrdgnzda mesafe cetveli de beraber gelecektir.
Silindiri birka santimetre kaydrdgnz zaman mesafe cetveli ve silindir
arasnda ki baglant ortadan kalkar; bu sefer mesafe cetveli beraber
ekilmez.
Bir mesafe cetvelinin en dogru pozisyonu silindirin tipine bagldr.
Mesafe cetvelleri silindir gvdesi zerinden, nne (Piston kolunun
ksnda) veya her iki konumda ayn anda baglanr:
72
Mesafe cetveli stne ift tklaynz.
Asagdaki diyalog kutusu grnr:
Tanm
Sol stunun metin alan, elektrik devre planndaki alglayclarnn
veya snr anahtarlarnn tanm adlarn girmek iindir, bunlar silindir
kolu tarafndan kumanda edilir.
Pozisyon
Sag stunun metin alan, silindirdeki alglaycnn ve snr
anahtarnn tam pozisyonunu tanmlar.
Tanm olarak Y1 ve pozisyon 35 i birinci satra giriniz ve Tamam

stne tklayarak diyalog kutusunu kapaynz.
73
Mesafe cetveli altnda, uygun pozisyonda bir izgi tanm ad ile grnr:
Bylece, devre plannn elektrik ksmndaki anahtara yada valfin

mekanik Baglant sna ayn tanm girilir girilmez, ve piston 35 mm
hareket ettigi zaman, bu silindir tanml Y1 valfi veya anahtar etkin
duruma getirilir.
Elektrik anahtarlara tanmlar yerlestirmek iin, elemann stne ift
tklaynz; mekanik kumandal valflerin zel Baglant s vardr, rnegin
pimin sonunda veya tanmn ortasnda.
Rle
Bir rle ile bir ok kontak ayn anda baglanabilir. Bunun iin rleyi ait
oldugu devrelere baglamak gereklidir. FluidSIM de bunun iin rle
tanmlar da vardr, kotaklara ait bu tanmlarla tanmlar yaplr. Rle
stne ift tkladgnzda, tanm ad iin diyalog kutusu grnr.
Asagdaki sekil, bir elektrik devre planndaki, rlenin ayn anda iki ama
ve kapama baglantsn gsteriyor:
Basit rlelerin yannda, ama gecikmeli, kapama gecikmeli ve sayc

rleler bulunmaktadr. Bu rleler birlestirilmis olan kontaklarn nceden
belirlenmis bir sre sonra veya belli sayda sinyal alndktan sonra
anahtarlamalarn saglar. Bu rleleri de ift tkladgnz zaman bir diyalog
kutusu alr ve burada ilgili degerler girilebilir.
74
Kontaklarn mekanik
olarak baglanmas
FluidSIM de elle kumandal kontaklarn baglantlar bir tanm verilerek

gereklestirilir. Eger birok mekanik anahtara ayn tanm verilmisse,
bunlardan birinin anahtarlanmas ile digerleri de harekete geer.
Otomatik olarak
kontaklarn tannmas
FluidSIM, zaman gecikmeli rle kontaklarn, snr anahtarlarn, basnl

kontaklar tip ve yap olarak tanmlarndan tanr ve ilgili elemanlarn
sembollerini otomatik olarak elektrik devrelerinde kontaklara ekler.
ile Ama gecikmeli, ile kapama gecikmeli, ile mekanik anahtarlanan
ile gsterilir.
kontaklar ve basn kumandal anahtarlarda
Bunun anlam FluidSIM elemanlar ktphanesinde bu kontaklar iin
zel semboller bulunmamaktadr. Bunun yerine basit kontak sembolleri
kullanlr:
75
4.9
Bir ok elemann dzen modunda ayarlanlabilen parametreleri vardr.

Daha nceki blmlerde bu parametrelerin bazlar iin aklamalar
yapld. Asagdaki tabloda bunlarn tmnn dkmn bulabilirsiniz:
Elemanlar
Aks kontrol valfi
Anma debisi
Basn ayar valfi
Anma basnc
Basn dsrme valfi
Anma basnc
Basn snrlama valfi
Aks srasnda anma basnc
Basn salteri
Kumanda basnc
Diyaframl akmlatr
Doluluk durumu,
aks srasnda anma basnc
Enerji besleme birimi
alsma basnc, debi
Hortum
Uzunluk
Ksc
Aklk derecesi
Tek ynl aks kontrol valfi
Aklk derecesi
Sayc rle
Sayc degeri
Silindir
Kuvvet, maksimum strok, Piston konumu,

piston alan, halka alan
Zaman geciktirme rlesi
Geciktirme sresi
ek valf
n gerilme basnc
Bu parametrelerin ayarlanabilecegi diyalog kutusu, ift tklayarak veya

Dzen zellikler... ile alabilir.
76
4.10
Simlasyon iin ayarlar
Opsiyonlar mensnde Simlasyon... ve Ses... seenekleri altnda

simlasyon iin parametreler ve seenekler (opsiyonlar) ayarlanabilir.
Simlasyon parametreleri
Opsiyonlar Simlasyon... zerine tklarsanz, simlasyon iin parametre

ayarlarnn yaplabilecegi bir diyalog kutusu alr:
yavas gsterim faktr

yavas gsterim faktr simlasyonun gerek zamana gre ne
kadar daha yavas gsterilecegini belirler. Bunun anlam 1:1 yavas
gsterim faktr seildiginde gsterimin gerekle ayn hzda
gsterilmesi demektir.
77
Ses parametreleri
78
silindir hareketi
gerek zaman koru ayar ile silindirin gerekteki kadar hzl
hareket ettirilmesi istenir. Burada yavas gsterim faktr dikkate
alnmaz. Fakat bunu gereklestirmek iin bilgisayar kapasitesinin
yeterli olmas gerekir.
akc alsma ayar ile var olan kapasite tam olarak kullanlr.
Burada ama hareketleri duraklamadan gsterebilmektir. Yani
silindirin hareketi gerek duruma gre daha hzl veya yavas olarak
gsterilebilir.
ncelik
Birok Microsoft Windows programn ayn anda alstrnz.
ncelik tanmlamas ile bilgisayarn FluidSIM e digerlerine oranla
ne kadar zaman ayracagn ayarlayabilirsiniz. Yksek bir ncelik
FluidSIM e daha fazla zaman ayrlmas ve ncelikli davranldg
anlamna gelir. Bu ayar eger arka planda baska programlar yoksa
kullanmda yararl olur.
hat renkleri
Simlasyon srasnda elektrik ve hidrolik hatlar duruma gre
renklendirilir. Bunun iin cetvelin sag tarafnda asag ynlendirilmis
olan okun zerine tklamanz ve bir renk semeniz gerekir.
Opsiyonlar Ses... zerine tklarsanz, ses parametrelerinin ayarlarn

yapabileceginiz bir diyalog kutusu alr:
Seslendirmeyi etkinlestir
Kontak, Rle, Valf ve sesli ikaz gibi elemanlar iin bir uyar
sesi aktif ve pasif hale getirilebilir.
Eger ses kart yoksa bu ayarlar sonusuz kalr.
79
4.11
Diger uygulamalarla DDE
iletisimi kurma
FluidSIM diger uygulamalar ile iletisim kurma veri als verisi yapma
yetenegine, rnegin bir PLC ile alsma yetenegine sahiptir. Bunlarn
olabilmesi iin gerekli sart ise bu uygulamalarn DDE alc s olarak
alsabilmeleridir. Iletisim zel elektriksel DDE elemanlar ile yaplr
(sekiz giris ve sekiz ks).
Elemanlar ktphanesinden bir DDE eleman seiniz ve devre plan

penceresine ekerek Dzen zellikler... mens zerinden veya
zerine ift tklayarak zellikler diyalogunu anz.
S u diyalog kutusu alr:
80
Tanm
Buraya zerinden DDE elemanlarna ulasabileceginiz tanmy
koyunuz. DDE giris portundan degerleri girmek veya sormak
isterseniz diger programda FluidSIM de kullanlan tanmlar ilgili
iletisim noktalarna koymanz gerekmektedir. Yani programlarda
verilerin ulasacag adresler tam olarak belli olmaldr.
FPC Adresi
fsn gibi FPC adreslemesini kullanan bir program ile FluidSIM
iliskilendirildiginde burada yap taslar, kelime ve BYT adreslerini
kaydedebilirsiniz. Bu degerler eger FPC Modu seenek diyalogu
etkin duruma getirilmis ise gereklidir.
Fonksiyon seklini tersindir

Bu komut ile DDE elemannn mantksal degerlerini tersindirebilirsiniz. Standart olarak bir akmn anlam, bir Bit yerlestirilmesidir.
81
4.12
DDE I letisimi iin ayarlar
Eger Opsiyonlar DDE Iletisimi kur... zerine tklarsanz, karsnza DDE

iliskileri iin bir diyalog kutusu kar:
82
Sunucu
Buraya FluidSIM in baska programlarda hangi ad altnda isleme
alnacagn yazmalsnz. Bu tanm (ad) FluidSIM ile iliski
kuracagnz programda da sunucu olarak vermeniz gerekebilir.
Baslklar
Bu giris (kayt) yani Baslklar bir ortak konu da veri als verisini
gereklestirmek iin gereklidir. Bu tanm FluidSIM ile iliski
kuracagnz programda da baslk olarak vermeniz gerekebilir.
FPC Adreslemesi
Eger FluidSIM ile baglant kurmak istediginiz uygulamann ayn
adresleme seklini desteklemesini istiyorsanz buraya tklaynz.
DDE kumandasna yol ver

Eger FluidSIM in baska uygulamalarla iletisim kurmasn istiyorsanz
buraya tklaynz. Bu seenek etkin durumda degil ise FluidSIM in
DDE Iletisimi kurmas abalar sonusuz kalacaktr.
5. Hidrolik egitimi, egitim ve grntleme
FluidSIM elektrohidrolikdevrelerin olusturulmasnn ve simlasyonunun

yannda hidroliktemel konular hakknda destekleyici bilgiler verir.
Bu bilgiler metin olarak, resim ve semalarla fonksiyonlarn animasyonlar
seklinde, alstrma ve egitim filmleri olarak dzenlenmistir. Bu egitim program ile ilgili fonksiyonlar, Didaktik mensnde bulunmaktadr.
Bu fonksiyonlarn bir blm sadece belli ve seilmis olan elemanlara
ait zel bilgileri iermektedir. Diger bir blm ise ierik listelerinden
belli bir konunun seimine olanak vermektedir. Bunun yannda baz
egitim gelerinin bir sunum ile birlestirilmesi de saglanabilmektedir.
Ek B, Elemanlar ktphanesi, ve Ek C, Egitim dkmanlarna
genel baks, ksa ve z olarak FluidSIM egitim programnn zetini
olusturmaktadr.
Bir sonraki blmde Didaktik mensndeki fonksiyonlarn aklamalarn
bulacaksnz.
83
5.1
Elemanlar iin bilgiler
s olan elemanlar yani iliskili

Didaktik menlerinin ilk seilmi
konularna ayrlmstr. Bunun anlam: Bir eleman gncel pencerede
seilmisse veya seilmis olan ayn tipteki elemanlar Eleman Tanm
mens kullanlabilir. Eger bu eleman iin bir fotograf veya bir fonksiyon
semas varsa, Eleman Fotograf veya Eleman Fonksiyonu menleri de
kullanlabilir. Eger farkl tipte birden fazla eleman seilmisse eleman
seimi tam belirgin olmadg iin bu menler kullanlamaz.
Elemanlarn aklamalar
Her elemann bir yardm sayfas bulunmaktadr. Bu sayfada elemann

DIN sembol, ksa tanm ve fonksiyonu, baglant sekli ve ayarlanabilir
parametrelerinin listesi ve deger snrlar verilmistir.
84
Tek ynl aks kontrol valfi seiniz ve Didaktik Eleman Tanm

mensne giriniz.
Karsnza su yardm sayfas kacaktr:
Elemanlarn aklamalarnn uygun bir yerinde ve ayrca Benzer

konular kavram altnda ilgili egitim konular ve elemanlar hakknda
yol gstermeler vardr. Bu yol gstericilere tklayarak buralara dogrudan
ulasmanz saglanr.
Eleman fotograflar
Bir ok eleman iin bir fotograf gsterilebilir.
rnek olarak bir silindiri seiniz ve Didaktik Eleman Fotograf

mensne tklaynz.
85
Sonu olarak su fotograf bulacaksnz:
Eger bir eleman esas olarak tek bir ge olarak bulunmuyorsa bu eleman
ieren baglant grubunun fotograf gsterilir. Bu elemanlara rnek
olarak: lamba (skl ikaz), rle, kontak ve akm beslemesi verilebilir.
Elemanlarn gerek karslklar bulunmuyorsa bunlarn fotograflar da
dogal olarak yoktur. rnek: metin eleman veya mesafe cetveli.
Elemanlarn fonksiyon
sekilleri
Elemanlarn fonksiyon sekillerinde kesit resimleri gsterilir. Burada

elemanlarn basit sekillerini ve fonksiyonlarn detayl gsterme olanag
vardr.
86
Seiniz Bir kol kumandal 4/2-yn kontrol valfi ve Didaktik

Eleman Fonksiyonu mensne tklaynz.
Karsnza su diyalog kutusu kar:
Konular
Bu alan elemanlarn fonksiyon sekilleri ile ilgili kesit resimlerinden
ve animasyonlardan olusan bir liste ierir. Listede bulunan satrlara
tklayarak diyalog kutusundan klp seilen fonksiyon seklinin
gsterildigi bir pencere alr; se mens, pancurunun almas
srasnda hareket etmez.
n grnm
Eger n grnm ayar etkinse, konu listesinin altnda seilmis
olan konuya ait fonksiyon sekli grlr.
87
Konusu [74.1] 4/2-yn kontrol valfi, piston

srgl (1) olan satra tklaynz.
Burada karsnza su resim kar:
Eger bir elemann davranslar bir animasyonla gsterilebiliyorsa, bu

elemann alsma sekli ok daha iyi anlaslabilmektedir. Bu yzden
bir dizi elemana ait ve birbiri zerine yaplandrlms kesit resimleri
olusturulmus ve bunlarn bir izgi film gibi animasyonlarnn yaplmas
saglanmstr.
Bir 3-yollu basn ayar valfi seiniz ve Didaktik Eleman Fonksiyonu

mensne tklaynz. Fonksiyon sekillerinin bulundugu bir pencere
alacaktr.
Bu fonksiyon sekillerinin animasyonu yaplabilmektedir.
88
Animasyonu baslatmak iin

basnz.
veya Uygula Basla mensne
ile veya Uygula Ara ver mensne tklayarak animasyonu

( Uygula veya Dur ) bir animasyonu durdurur,
dondurabilirsiniz.
( Uygula veya Gerial ) bir animasyon srasnda animasyonu basa alr.
Bunlara ek olarak animasyonlarda bir srekli tekrarlama modu
tusuna tklalana
bulunmaktadr. Bu mod alstrlrsa, animasyon
kadar srekli tekrarlanr. Srekli tekrarlama modu Opsiyonlar Didaktik
altnda alstrlabilir.
Eger bir eleman iin esitli fonksiyon sekilleri bulunuyorsa, veya
benzer elemanlar iin kesit resimleri ve animasyonlar varsa, o zaman
gnda bu konu ile ilgili bir diyalog
Eleman Fonksiyonu mensne tkland
kutusu alr.
Konu aklamalar
FluidSIM didaktik dkmanlar hakknda metin olarak konu aklamalar

sunmaktadr. Eger gncel pencerede bir didaktik konusunda bulunan
elemanlarla ilgili kesit resimleri veya alstrmalar bulunuyorsa, bu konu
ile ilgili konu aklamalarnn bulundugu bir sayfay Didaktik Konu Tanm
mensne tklayarak aabilirsiniz.
Didaktik
mensnde Fonksiyon Gsterimi... zerinden 32konusunu
anz.
Didaktik
Konu Tanm
mensn seiniz.
89
Burada su sayfa alr:
Metin aklamalarnn yannda ilgili resmin bir minyatr bulunmaktadr.
90
5.2
Egitim ierikleri
listesinden seim
Didaktik mensnn Hidrolik Temel konular... , Fonksiyon Gsterimi...

ve Alstrma... menleri FluidSIM in esitli egitim konularnn konu
baslklarn iermektedir. Burada gncel olan pencereden ve seilmis
olan elemanlardan bagmsz olarak konular seebilirsiniz.
Hidrolik temel konular
Bu men girisinde hidrolikkonularnda temel bilgilerin verilmesine

yardmc olan kk resimler, kesit resimleri ve animasyonlar
derlenmistir. Burada devre sembolleri sekilleri ve bunlarn anlamlarn,
animasyonlar ve basit devrelerde, devre elemanlarnn nasl birlikte
alstklarn anlatan sunumlar bulunmaktadr.
91
Didaktik Hidrolik Temel konular... mensne tklaynz. Konular

listesinde Hidrolik temel konular, gsterilecektir.
92
Konular
Bu alanda hidrolik temel konularhakknda bir liste bulunmaktadr.
Listede bulunan bir satra ift tklayarak diyalog kurusundan kp
istediginiz konunun resminin bulundugu bir pencere aabilirsiniz.
Se mens konu listesi zerine tklanarak veya ok tuslar yardm
ile hareket ettirilebilir; se mens, men pancurunun almas
n grnm
n grnmetkin duruma getirilmisse, konu listesinin altnda
seilmis olan konuya ait bir resim bulunur.
Tamama tklayarak veya ayn etkiyi gsteren satr zerinde

yapacagnz ift tklama ile konu seebildiginiz gibi Iptali tklayarak
diyalog kutusunundan kabilirsiniz.
Eger seilmis olan konu bir animasyon ise, bunu
(bkz. Blm 5.1).
Elemanlarn fonksiyon
gsterimi
ile baslatabilirsiniz
sma sekillerini
Fonksiyon Gsterimi... mens altnda elemanlarn al
gsteren esitli kesit resimleri ve animasyonlar bulabilirsiniz. Ayn
Hidrolik temel konularda oldugu gibi burada da seim yapabileceginiz
ilgili bir diyalog kutusu alr.
93
Alstrmalar
94
Konular
Bu alanda elemanlarn alsma sekillerini anlatan kesit resimlerinin
ve animasyonlarn bir listesi bulunmaktadr. Listede bulunan
bir satra ift tklayarak diyalog kurusundan kar ve istediginiz
konunun resminin bulundugu bir pencere aabilirsiniz. Se mens
konu listesi zerinde tklanarak veya ok tuslar yardm ile hareket
ettirilebilir; se mens, men pancurunun almas srasnda
hareket etmez.
n grnm
n grnm ayar ekin durumda ise, konu listesi altnda seilmis
konuya ait bir fonksiyon sekli bulunur.
FluidSIM Elektrohidrolik.konularnda 11standart devden olusan

alstrmalar ierir. Her alstrma bir ok resimlerden olusturulmustur.
Burada bir problem, bunun zm nerisi veya zm ve sonu olarak
da bir devre plan seklinde problemin zm gsterilir.
Alstrma diyalog kutusunu amak iin Didaktik Alstrma... mensne

tklaynz.
Konular
Bu alanda her biri iin resmin bulundugu bir alstrma listesi
vardr. Listede bulunan bir satra ift tklayarak diyalog kurusundan
kp istediginiz alstrmalarn bulundugu bir pencere aabilirsiniz.
Se mens konu listesi zerinde tklanarak veya ok tuslar yardm
ile hareket ettirilebilir; se mens, men pancurunun almas
n grnm
Eger n grnm ayar etkin durumda ise, konu listesinin altnda
seilmis bir konuya ait alstrma bulunur.
95
Makaral bant (Ak

s direnci) alstrmasn ift tklayarak
baslatnz.
Bunun ardndan su pencere alacaktr:
Sonraki resimlere geis manuel olarak

Blm 5.5) gereklesir.
96
ile veya otomatik olarak (bkz.
5.3
Sunumlar: Egitim
ieriklerini birlestir
Bir konuyu farkl ynlerden ele almak iin veya bir biri zerine
yaplandrlms dersleri olusturmak iin, FluidSIM in egitim konular
birlestirilerek Sunumlar olusturulabilir.
FluidSIM ile birlikte bir dizi hazr sunumlar verilmisitir; bunun tesinde
FluidSIM kolayca yeni sunumlarn yaplabilmesini saglamaktadr. Bunun
ile ilgili Sunum... mens kullanlr.
Didaktik Sunum...
mensne tklaynz.
Karsnza su diyalog kutusu kacaktr:
97
98
Kullanlabilir sunumlar
Bu alanda yaplms olan btn sunumlarn yer aldg bir liste
bulunur.
Yeni sunumlar...
Yeni sunumlar... a tklayarak yeni bir sunum olusturmak iin bir
diyalog kutusu aabilirsiniz.
Sunum dzeni...
Sunum dzeni... ne tklayarak var olan bir sunum zerinde
alsma yapabileceginiz bir diyalog kutusu aabilirsiniz.
n grnm
n grnm ayar etkin durumda ise, konu listesinin altnda
seilmis olan konuya ait sunum gsterilir.
Yeni sunum zerine tklayarak, ilgili diyalog kutusunu

aabilirsiniz.
Tanmlar
Bu metin alanna bir sunum iin ksa tanmlar yazlabilir. Bu
metin en ok 128 karekter uzunlugunda olabilir. Bu tanm metni
sunum diyalog kutusu aldgnda diger tanmlar ile birlikte listede
gsterilir.
99
Mevcut konular
Bu alanda mevcut konularn bulundugu bir liste bulunmaktadr. Bu
konular hidrolik temel konular,Fonksiyon sekilleri ve Alstrma
lar hakkndadr. Ayrca burada kahve ve gle yemegi molas iin iki
resim bulunmaktadr. Listedeki bir satra ift tklayarak se mensnde nceki konumda seilmis konular listesine bir satr eklenir.
Bu sekilde bir sunum olusturulur veya degistirilebilir.
Bunlarn tesinde, Devre planlar, DXF dosyalar, kullancya zel resim dosyalar BMP ve WMF biiminde veya "Multimedia"dosyalar,
rnegin: ses veya film klipleri eklenebilir. Bunun iin kullanc
dosyalar...n seiniz. Burada veri tasycs zerinde bulunan dosyalardan birini seebileceginiz diyalog kutusu alr.
Seilmis konular
Burada bu sunum iin seilmis konularn bulundugu bir liste vardr.
Ekle
Ekle stne yaplan tek tklama Mevcut konular listesi stne
yaplan ift tklamaya es degerdir: Mevcut konular listesinde
seilmis satrlar seilmis konular listesine eklenir.
Sil
Sil stne tklayarak Seilmis konular listesinde seilmis olan
satr silinir.
n grnm
n grnm ayar etkin durumda ise, ilgili listenin altnda
seilmis olan konuya ait resim gsterilir.
Her iki konu listesinde ok tuslar yardm ile de hareket edilebilir. Burada
ilgili listeyi seebilmek iin tklamak gerekebilir.
100
Yeni bir sunumu hazrladktan sonra diyalog kutusundan Tamam

yardm ile klr ve sunumun kaydedilebilmesi iin bir dosya ad
sorulur. Sunum dosyalarnn adlarna shw taks eklenir ve fl_sim_hKlasrnn. shw alt klasrnde bulunur. Sunum dosyalarnn yaps 7.2
blmnde detayl olarak anlatlmstr.
5.4
Egitim filmlerinin
gsterilmesi
FluidSIM bir CD-ROM ile sunulmaktadr. Bu CD-ROM zerinde 15

Video klipleri bulunur. Her klip 1 ile 10 dakika uzunlugunda olup
Elektrohidrolik.konularnn bir blmn islemektedir.
Egitim filmlerinden birini semek amacyla diyalog kutusunu amak

iin Didaktik Egitim filmi... zerine tklaynz.
101
102
Mevcut egitim filmleri

Bu alanda Mevcut egitim filmlerinin bir listesi bulunur. Listenin bir
satrna ift tklayarak seilmis olan filmin gsterimi iin diyalog
kutusundan klr.
n grnm
n grnm ayar etkin durumda ise, listenin altnda bu film iin
bir minyatr resim bulunur.
Egitim filmlerinin gsterimine baslamak iin: Hidrolik enerji

besleme birimi, zerine tklaynz.
Film gsterimlerinin yapldg pencerenin alt kenarnda gsterimin

baslatlabilmesi, durdurulabilmesi, geri veya ileri alnmas iin kumanda
elemanlar bulunmaktadr. Film gsterimleri hakknda detayl bilgi
standart Microsoft Windows yardmnda bulunmaktadr.
Egitim filmlerinin gsterilebilmesi iin Windows iin video yklenmesi
gereklidir. Eger FluidSIM yklemesi yaplrken Windows iin video yu
beraber yklemediyseniz, bunu simdi yapabilirsiniz. Bunun iin FluidSIM
CD nin vfw klasrnde setup.exe uygulamasn yapmalsnz.
103
5.5
Didaktik ayarlar
snza didaktik
Opsiyonlar Didaktik mensne zerine tklarsanz, kar
ayarlarn bulundugu bir diyalog kutusu kar:
104
Animasyon hz
Bu ayar animasyonun gsterim hzn belirler.
Sunumlarn gsterim sekli

Bir sunum bir blok halinde gsterilebilir. Bunun iin Otomatik
olarak ...saniye sonra aktif hale getirilmesi gerekir. Burada
verilmesi gereken zaman dilimi sunumda bir sonraki konuya
mensne
geilmeden nce verilen ara sresini belirtmektedir.
zerine tklayarak bir sonraki konuya geis hemen saglanabilir.
Manuel ayarn yaplmas durumunda ise bir sonrakine geis
otomatik olarak saglanmaz.
Srekli tekrarlama
Bu ayar ile bir sunum bittiginde bunun tekrar otomatik olarak
bastan baslatlmasna karar verilir. Eger bir animasyon bir sunum
dsnda gsteriliyorsa, rnegin Didaktik Eleman Fonksiyonu mens
zerinden bir animasyon baslatmssanz, o zaman bu ayar
animasyon bittiginde tekrar baslatlp baslatlmamasna karar verir.
105
6. zel fonksiyonlar
Bu blm FluidSIM in diger fonksiyonlarn ve yaklasmlarn

tantmaktadr.
6.1
izim dzlemi (dzeyi)
FluidSIM sekiz izim dzeyinde simlasyonu yaplamayan elemanlar

(metin, DXF ithal (Import), dikdrtgen, daire, durum diyagramlar
ve para listesi) destekler. Bu dzeyler grntlenebilirler veya
gizlenebilirler ayrca kapanabilirler veya alabilirler. Grnm
izim Dzlemleri (dzeyleri)... mens zerinden dzeylerin zelliklerini
ayarlayabilir ve bunlar tanmlayabilirsiniz. Simlasyonu yaplabilen
FluidSIM elemanlar 1. izim dzeyinde bulunmaktadr.
106
Baslk (tanm)
Eger siz burada bir izim dzeyine bir tanm verirseniz, Bu tanm ge
zellikleri diyalog kutusu listesinde bulunan numarann yerini alr.
6. zel fonksiyonlar
Gster
izim dzeyleri Gster seeneginin etkin olmadg durumda
gizlidir ve dogal olarak zerinde de alsma yaplamaz.
Dzen
Dzen seeneginin seilmis oldugu, ancak etkin olmayan izim
dzeyleri zerinde bulunan geler grlebilirler fakat seilemezler,
yerleri degistirilemez ve silinemezler. Bu sekilde rnegin; izim
ereveleri sabitlestirilebilir. Bu tr izim dzeylerinde bulunan
geler zerinde alsma yapabilmek iin, ilgili dzeyde dzen
seenegi geici olarak etkin hale getirilmelidir.
Verilmis olan devre planlarnda bulunan ve metin geleri ile

olusturulmus olan eleman tanmlar izim dzeyi 2 de bulunmaktadr.
Eger bu dzey iin Gster seenegi kapatlrsa, ilgili tanmlar da
grnmez hale gelir.
107
6. zel fonksiyonlar
6.2
Grafik geleri
Kare / Dikdrtgen
Eleman sembollerinin yannda kullanlmak zere kare ve dikdrtgenler

bulunmaktadr. Bir dikdrtgen zerine yapacagnz ift tklama ile veya
Dzen zellikler... mens yardm ile dikdrtgenler iin zellikler diyalog
kutusu alr.
108
x
Dikdrtgenin x-ekseni degerlerini belirler. Degerleri girmek yerine,
fare yardm ile de dikdrtgen kaydrlabilir.
y
Dikdrtgenin y-ekseni degerlerini belirler. Degerleri girmek yerine,
fare yardm ile de dikdrtgen kaydrlabilir.
Genislik
Dikdrtgenin genisligini belirler. Degerleri girmek yerine, fare
yardm ile de dikdrtgenin genisligi istenilen degere kaydrlabilir.
Eger fareyi dikdrtgenin ksesine getirirseniz fare gstergesi (ok)
veya
dnsr. Dikdrtgeni
bir bytme sembolne ,
farenin sol tusunu bask tutarak gsterilen ynde fareyi hareket
ettirerek bytp kltebilirsiniz.
6. zel fonksiyonlar
Daire/Elips
Ykseklik
Dikdrtgenin yksekligini belirler. Degerleri girmek yerine, fare
yardm ile de dikdrtgenin yksekligi degistirilebilir. Eger fareyi
dikdrtgenin ksesine getirirseniz fare gstergesi (ok) bir bytme
veya
dnsr. Dikdrtgeni farenin sol
sembolne ,
tusunu bask tutarak gsterilen ynde fareyi hareket ettirerek
bytp klte bilirsiniz.
Renk
Dikdrtgenin kenar rengini degistirir. Listede sag taraftaki asag
ynlendirilmis ok isaretine tklayarak renk seebilirsiniz.
Alan doldur
Dikdrtgenin sadece kenarlarnn veya tm alann renkle
doldurulacagna karar verir.
izgi esidi
Dikdrtgen kenarnn izgi esidini belirler. Listede sag taraftaki
asag ynlendirilmis ok isaretine tklayarak izgi esidini
seebilirsiniz.
izim dzeyi
Bu seim listesinde dikdrtgenin izim dzeyi ni belirleyebilirsiniz.
izim dzeyi listede sag taraftaki asag ynlendirilmis ok isaretine
tklayarak seilebilir.
izim dzeyinin ayarlarna bagl olarak dikdrtgen gsterilmeyebilir
veya zerinde alsma yaplamayabilir. geyi gstermek
iin veya ayarlar degistirmek iin izim dzeyi Grnm
izim Dzlemleri (dzeyleri)... mens geici olarak etkin duruma
getirilmelidir.
Eleman sembollerinin yannda daire ve elipsler kullanma sunulmustur.

Bir elips zerine ift tklayarak veya Dzen zellikler... mens yardm ile
elipslerin zelliklerinin bulundugu diyalog kutusu alr.
109
6. zel fonksiyonlar
110
Merkez noktas x degeri

Merkez noktasnn x-Koordinatn belirler. Degerini girmek yerine,
elips fare ile de kaydrlabilir.
Merkez noktas y degeri

Merkez noktasnn y-Koordinatn belirler. Degerini girmek yerine,
elips fare ile de kaydrlabilir.
Yarap rx degeri
Elipslerin x-yarapn belirler. Degerini girmek yerine, elipsin
byklg fare ile de degistirilebilir. Fare gstergesini elipsin
kenarna getirirseniz, fare gstergesi bir byklk degistirme
,
veya . Elipsi, farenin sol
gstergesine dnsr
tusuna basp, basl tutarak hareket ettirdiginizde, bytp
kltebilirsiniz.
6. zel fonksiyonlar
Yarap ry degeri
Elipslerin y-yarapn belirler. Degerini girmek yerine, elipsin
byklg fare ile de degistirilebilir. Fare gstergesini elipsin
kenarna getirirseniz, fare gstergesi bir byklk degistirme
,
veya . Elipsi, farenin sol
gstergesine dnsr
tusuna basp, basl tutarak hareket ettirdiginizde, bytp
kltebilirsiniz.
Baslama as
Elipsin baslama asn derece olarak belirler. 0 derece saat ibresine
gre saat 3 e karslk gelir.
Bitis as
Elipsin bitis asn derece olarak belirler. 0 derece saat ibresine
gre saat 3 e karslk gelir.
Renk
Elips kenarnn rengini belirler. Listede sag taraftaki asag
ynlendirilmis ok isaretine tklaynz ve renk seimini yapnz.
Alan doldur
Tm elips alann veya sadece elipsin kenarlarnn bu renk ile
doldurulacagn belirler.
izgi esidi
Elips kenarnn izgi esidini belirler. Listede sag taraftaki asag
ynlendirilmis ok isaretine tklayarak, izgi esidini seebilirsiniz.
izim dzlemi (dzeyi)

Bu seim listesinde elipsin izim dzeyini belirleyebilirsiniz.
izim dzeyi listede sag taraftaki asag ynlendirilmis ok isaretine
tklayarak seilebilir.
izim dzeyinin ayarlarna bagl olarak elips gsterilmeyebilir veya
zerinde alsma yaplamayabilir. geyi gstermek iin veya ayarlar
degistirmek iin izim dzeyi Grnm izim Dzlemleri (dzeyleri)...
mensnde geici olarak etkin duruma getirilmelidir.
111
6. zel fonksiyonlar
6.3
Metin elemanlar ve
tanmlar
FluidSIM in metin elemanlar zm kullancya, su olanaklar

saglar: Devre planlarnda elemanlar metinlerle donatmak, elemanlar
tanmlamak (ad vermek) veya devre planlar iin yorum yapmak.
Metinler ve metin elemanlarnn gsterilmesi, istenildigi gibi
degistirilebilir.
Metin elemanlar bir ok konuda FluidSIM in diger zmleri olan
akskanlar teknigi ve elektriksel elemanlar gibi davranrlar. Elemanlar
ktphanesinde rnek Metin elemanlar vardr, ve bunlar ek-ve-Brak
yardm ile bir izim dzeyine ekilebilirler. Metin elemanlarnn baglant
noktalar yoktur.
Ayarlar Opsiyonlar Metin elemanlarn koru kapatlmssa, metin elemanlarnn;
seilmesi, ekilmesi, silinmesi ve dndrlmesi diger devre elemanlarnda
oldugu gibi yaplr. Eger bu ayarlar etkin durumda ise: bir metin eleman
ekilemez, seilemez ve silinemez. Bu zm sayesinde, bir devre plannda
metin elemanlar arka planda sabitlenerek, devre plan zerinde yaplan
esas alsmalar engellemezler.
Bir elemanlar ktphanesinden metin elemanlarn bir izim

dzeyine ekiniz.
Opsiyonlar Metin elemanlarn koru
mensnn kapal oldugundan emin
olunuz.
112
Metin elemanlar zerine ift tklaynz veya Dzen zellikler...

mensne tklaynz. Bylece yeni bir metin olusturabileceginiz
bir diyalog kutusu alr.
6. zel fonksiyonlar
Metin
Bu alan bir metin girisine izin verir. Basl durumda Ctrl tusu ile
Return tu
suna basarak ok satrl metin olusturabilmek iin satr
bas yapabilirsiniz.
Hizala
Metinlerin yatay konumunu belirler.
Yaz tipi
Yaz tipi... ne tklayarak Microsoft Windows Standart diyalog
kutusu aabilir ve metin iin yaz tipini belirleyebilirsiniz.
Metin erevesi
Metinin etrafna bir ereve izer.
izim dzlemi (dzeyi)

Bu seim listesinde metnin izim dzeyi belirlenir. izim dzeyi
listede sag taraftaki asag ynlendirilmis ok isaretine tklayarak
seilir.
113
6. zel fonksiyonlar
Metin elemanlar diyalog kutusu tamam a tklayarak kapatlrsa yeni

olusturulan metin izim dzeyinde seilen zellikleri ile olusur.
Metni korumak iin Opsiyonlar Metin elemanlarn koru mensne

tklaynz.
Korunmus olan metin artk seilemez. Bu sekilde, bu metin zerine

devre elemanlar konuslandrlabilir.
114
6. zel fonksiyonlar
6.4
Para listesi
FluidSIM otomatik olarak para listesi olusturabilir. Bu ama iin bir

para listesi elemanlar vardr. Bunlar siz diger semboller gibi rnegin:
ekleyebilir, kaydrabilir veya silebilirsiniz. Para listesi otomatik olarak
izim yaplrken gncellestirilir. Byk devre planlarnn olusturulmas
srasnda alsma hz dsecegi iin, para listesi elemanlarnn en
sonunda eklenmesi tavsiye edilir.
Para listesi ekle
demo1.ct devre plann anz.
Ekle mensnde veya ktphane penceresinde para listesini

araynz ve devre planna ekleyiniz. Sonunda para listesi yle bir
yere kaydrlmal ki, elemanlar st ste gelmesin.
115
6. zel fonksiyonlar
Para listesi var olan elemanlar arastrr ve bir liste hazrlar. Bu listede
tanm ve eleman adlar stunlara, elemanlar ise satrlara yazlr. Siz
para listesinin snflandrlmasn arzunuza gre yapabilir ve metin
dosyas olarak da ihra (export) edebilirsiniz. FluidSIM tanmlar iin
otomatik olarak rnegin elektrik ve pnmatik baglantlarn veya kontak
ve anahtarlarn tanmn (varsa) veya yaknda bulunan metinleri kullanr.
Bir devre planna birden fazla para listesi eklemek mmkndr.
Para listesinin zellikleri
116
Bir para listesine ift tklaynz veya Para listesini seiniz ve sonra
zellikler... Dzen mens ile kaydediniz.
6. zel fonksiyonlar
Para listesi ihrac (export)
Blm listesi
Ayn elemanlarn tmn bir araya getirmek iin toplam para
listesi seenegini etkin duruma getiriniz. Para listesinin birinci
stununda bu defa satrda bulunan elemanlarn says gsterilir.
Eger elemanlar teker teker gsterilecekse, tekil para listesini
etkin duruma getiriniz. Bu defa birinci stunda sembol tanmlar
(adlar) gsterilecektir.
Satrlar snflandr
Siz Para listesini isteginize gre snflandrma olanagna sahipsiniz.
Satrlar artan veya azalan sekilde tanmlar veya eleman
saylar veya eleman tanmlarn sralayabilirsiniz.
izim dzeyi
Bu seim listesinde Para listesinin izim dzeyini belirleyebilirsiniz.
izim dzeyini, listede sag taraftaki asag ynlendirilmis ok
isaretine tklayarak seebilirsiniz.
Para listelerinin yazdrlmas olanag yannda FluidSIM bunlar metin

dosyas olarak ihra (export) etme imkanna da sahiptir.
Bunun iin para listesini seiniz ve Dosya Pera listesi-Export...

mensn seiniz.
Karsnza bir dosyay seebileceginiz veya yeni bir dosya ad

verebileceginiz bir diyalog kutusu kar. Bir dosyay setikten ve
diyalog kutusundan ktktan sonra hangi isaretin stunlar ayrmada
kullanlacagna karar verebilirsiniz.
117
6. zel fonksiyonlar
118
Ayarl tab
Klavyedeki "Tab"tusuna baslarak aralk braklr.
noktal virgl
Noktal virgl kullanlr.
Diger (Adres)
Metin alannda sizin verdiginiz diger bir isaret kullanlr.
6. zel fonksiyonlar
6.5
Pencere ieriginin
yazdrlmas
FluidSIM dzen ve simlasyon modunda pencere ierigini yazdrabileceg iniz bir yazdrma fonksiyonu bulunmaktadr.
yazdrma islemi baslatmak ve diyalog kutusunu amak iin Dosya

Yazdr... mensne tklaynz:
lt
lt saysal alannda bytme ve kltme oranlar yzde olarak
verilebilir. Bu sekilde, bask n izleme ile yazdrlacak olan devre
plan hakknda bir n grnt elde edilir.
Yazc dzenle...
Yazc dzenle...yi tklayarak Microsoft Windows standart
diyalog kutusunda yazc parametreleri ayarlanabilir.
119
6. zel fonksiyonlar
lek ile seilen oranlar yazcnn bask alannn dsna tasmas

durumunda izim birden fazla kagda baslr. Bask n izlemede
baslacak olan sayfalarn says da grlebilir.
Bask islemi tamam tusuna tklanarak baslatlr.
6.6
DXF ihra (export)
FluidSIM devre planlarnn DXF biiminde ihra (eksport) edilmesi iin

bir filtre kullanr. Bu sekilde FluidSIM devre planlar CAD programlarna
ihra (export) edilebilir ve orada kullanlabilir.
Dosya mensnde DXF Export (ihra)... zerine tklayarak gncel

devre plann ihra (export) edebilirsiniz.
Eger dosyaya baska bir ad verilmemis ise bu dosya isim listesine .dxf
eki ile kaydedilir.
DXF biimi seklinde ihra (export) edilmis dosyalar asagdaki konularda
FluidSIM devre planlarna gre farkllk gsterirler:
1. Eleman baglantlar daire olmadan gsterilirler.
2. Silindirler iin DIN sembolleri kullanlr.
3. Metin elemanlar iin yaz tipi olarak STANDARD kullanlr.
120
6. zel fonksiyonlar
6.7
DXF I thal (Import)
DXF biiminde kaydedilmis olan dosyalar eger eleman sekilendirilmeleri

degistirilmemis ise ithal (import) edilebilirler. Bu sekilde FluidSIM
e ithal edilen sembol ve izimler, dogal olarak fiziksel modelleme
iermedikleri iin simlasyonlar yaplamaz. Ithal fonksiyonu, eger
bir devre plan FluidSIM CAD fonksiyonu ile gereklestirilemeyecek
elemanlar ierdigi durumlarda kullanlmaldr. Bu sekilde rnegin CAD
program ile olusturulmus baglant gruplar bir devre planna eklenebilir.
Bir izimin bir sembolden olusmas veya birden ok semboller iermesi
durumuna gre gruplandrmada belli kurallara uyulmas gerekir. Bir
DXF dosyas Dosya A... zerinden seildiyse o zaman DXF ithal diyalog
kutusu alr.
lt
Dosyann ithal edilecegi lekleme faktrn yzde olarak belirler.
121
6. zel fonksiyonlar
Her grup bir gedir

Eger DXF iziminiz birden fazla sembol ieriyorsa bu seimi yapnz.
Bu sekilde FluidSIM farkl sembollerin elemanlarn bir arada alglar.
Bu durum sizin CAD programnzda btn sembolleri, bir semboln
en dstaki grubu ENTITIES blmnde bulunacak sekilde elde
etmeniz iin gereklidir. Bu, iki semboln ayn gruba ait olamamas
demektir. Bir sembol iinde bulunan gruplandrmalar herhangi bir
sekilde i ie olabilirler. Ayn sekilde farkl semboller ayn bloklar
ierebilirler. Ithal(import) olusturulurken FluidSIM bir st bloga ait
olmayan her blok iin yeni bir ge olusturur.
Tm izim bir gedir

Bu ithal(import) seeneginde izim bir btn olarak tek bir ge
seklinde alglanr. Gruplandrmalardan bagmsz olarak btn
elemanlar bir ge olarak bir araya getirilirler.
Gruplandrlmams elemanlar dikkate alma

Bu seenegi, eger sadece gruplandrlms olan elemanlar gncellestirmek isterseniz kullannz. Bu sekilde ENTITIES blmnde
bulunan tm elemanlar bu islemden etkilenmeyeceklerdir (yok saylacaklar). Bu seenek etkin degilse FluidSIM gruplandrlmams
elemanlarn tmnden olusan yeni bir ge olusturur.
Bu sekilde ithal(import) edilmis elemanlar sekiz izim dzeyinden biri

zerine aktarlr ve Para listesinde grlen bir tanmla adlandrlrlar.
Eger bir izim erevesi ithal(import) edilmisse bunu sekillendirme
seenegi etkin olmayan bir izim dzeyine yerlestirmede fayda vardr.
Bu sekilde ereve arka planda sabitlenerek izim srasnda sorun
karmaz. Ithal(import) edilmis bir DXF sembol zerine ift tklayarak su
konularda bir diyalog kutusu aabilirsiniz:
122
6. zel fonksiyonlar
Elemanlar
para listesinde grnmek zere bu metin alanna sembol iin bir
aklama yazabilirsiniz.
izim dzlemi (dzeyi)

Bu seim listesinde semboln izim dzeyini belirleyebilirsiniz.
izim dzeyini listenin sag tarafndaki asagya ynlendirilmis oku
tklayrak seebilirsiniz.
izim dzeyi ayar durumuna gre sembol gsterilmeyebilir veya
zerinde alsma yaplamaz. geyi gstermek iin veya ayarlar
degistirmek iin Grnm izim Dzlemleri (dzeyleri)... geici olarak
etkin hale getir
mensnde izim dzeyini seiniz
123
6. zel fonksiyonlar
6.8
Elemanlar ktphanesini
kullanm ve dzenlemesi
Elemanlar ktphanesini
dzenle
124
Elemanlar ktphanesi penceresinde kullanm sklgna gre veya

kullancnn arzusuna gre dzenlenebilir:
Elemanlar ktphanesi penceresini byt.
S u 12 eleman, ekilerek alabilir tarayc yardm ile seiniz:
Seilmis elemanlar sag st tarafa ekiniz:
6. zel fonksiyonlar
125
6. zel fonksiyonlar
S u sekilde elemanlar ktphanesini birka admda dsey olarak

gsterebilirsiniz:
Standart ktphane sine elemanlarn eklenmesi ve buradan silinmesi

mmkn degildir. Fakat istenilen elemanlarn bulundugu bir kullanc
ktphanesi olusturabilirsiniz.
126
6. zel fonksiyonlar
Kendi elemanlar
ktphanesini olustur
Standart ktphanenin yannda mevcut FluidSIM elemanlarnn

bulundugu Tm ierik, ncelikli gsterim ve FluidSIM Version 2
ierigindeki elemanlardan seilmis bir ktphane olusturabilirsiniz.
Bir rnek ktphane FluidSIM yklenmesi srasnda zaten olusturulur.
Ktphane mensnde sk kullanlan yn kontrol valfleri

ktphanesini seiniz.
Standart ktphanelerin tersine, kullancya zel ktphanelerin

ierigini ve dzenini degistirebilirsiniz.
127
6. zel fonksiyonlar
Mevcut ktphaneyi gstermek, yenisini olusturmak veya adn

degistirmek iin Ktphane mensnden ilgili olann seebilirsiniz.
Bu mende bulunan ilk veri standart ktphanenin ilgili pencerelerini
aar. Bunlarn iinde kullanc ktphanesi iin veriler de bulunmaktadr.
Bu verilerin seilmesi ile ilgili ktphane penceresi alr. Ktphane
mensnn sonunda kullancya zel ( Yeni... ) mensnde yeni bir
ktphane olusturmak iin, ( Ad degistirme... ) mensnde ktphanenin
adn degistirmek iin ve ( Sil ) mensnde silmek iin fonksiyonlar
bulunmaktadr.
Ktphane Yeni... mensnn seilmesi ile yeni ktphanenin
tanmlanabilecegi bir diyalog kutusu alr:
Burada girebileceginiz metin Ktphane mensnde gsterilir. Bu metni

sonradan degistirmek iin ktphane penceresini ap Ad degistirme...
mensn seiniz.
Men zerinden eleman
girisi
128
FluidSIM elemanlarnn kullanlmasn ve bu sekilde devre planlarnn

olusturulmasn kolaylastrmak amacyla ve ogeleri devre planna
eklemek iin bir ok olanak bulunmaktadr. Elemanlarn ktphane
penceresinden devre plan penceresine (ek-ve-Brak) ile ekilmesi
nceki blmlerde sk olarak rneklerde kullanlmst. Ayrca Ekle
mens zerinden de istenilen elemanlar, eleman tanmlar yardm ile
arama geleri vererek veya ynlendirme ncelikli men yapsna bagl
olarak seilebilir. Bu sekilde istenilen eleman sembol bilinmese dahi
bulunabilir. Elemanlarn sembolleri fare isaretinin ilgili tanm zerine
gezdirilirse arama diyalog kutusunda veya FluidSIM ana penceresinin
sol st ksesinde gsterilir
6. zel fonksiyonlar
Devre plan penceresini anz, bir Ekle / Eleman bul... mens seiniz
ve bir veya birka ge veriniz rnegin: valf, elle.
Eleman arama
Belli bir eleman bulmak iin burada bir veya birka ge
girebilirsiniz. gelerin srasnn bir nemi yoktur ve kelime paralar
da kabul edilir. Eger yazls sekli konusunda emin degilseniz
tanmlar kk paralara blerek virgl veya bosluk brakarak
ayrnz.
129
6. zel fonksiyonlar
Uyumluluk
Veri girisleri ile ks listesi hedefleri arasndaki gerekli uyumlulugu
belirler. Bu sekilde siz muhtemel yazm hatalar ve yazlm
sekillerine kars toleranslar ayarlayabilirsiniz.
Cevap listesi
Bu alan sizin verdiginiz arama gesi tanmna uyan elemanlarn
bulundugu bir liste ierir. Sizin aradgnz geye en ok uyum
gsterenler en ste olmak zere sralanrlar. Istediginiz satr zerine
ift tklayarak diyalog kutusundan ikp ilgili eleman devre planna
ekleyebilirsiniz. Se mens tklatlarak yada yn tusu kullanlarak
listede hareket ettirilebilir. Se mens, men pancuru hareket
ettirilirken hareket edemezler.
n grnm
n grnm ayarlarn etkinlestir, Bu sekilde markalanms
elemana ait sembol, bulunanlar listesinin altnda gsterilir.
Bir eleman metin olarak arama yerine ncelikli sralama mens

zerinden de arayabilirsiniz.
130
Bir yeni devre plan penceresi anz ve fare gstergesini ncelikli

sralama mens zerinde Basn snrlama valfine gelinceye
kadar kaydrnz. Bu srada n grnm penceresinin sol st
ksesini gzleyiniz.
6. zel fonksiyonlar
Bir eleman seildikten sonra, bu eleman devre planna eklenir ve

seilmis olarak grlr. Siz bu eleman daha sonra devre plannda
istediginiz konuma kaydrabilirsiniz.
131
6. zel fonksiyonlar
6.9
Proje ynetimi
FluidSIM bir projede bulunan farkl ayarlar ve dosyalar, bir dosya ad

altnda toplayarak ynetimini saglar. Bir proje dosyasnn almas ile
bu projeye ait olan kaydedilmis btn ayarlar yerine getirilir. Ayrca
bu sekilde bir projeye ait dosyalara Proje mens zerinden abuk
ulaslabilmektedir.
Yeni proje olusturmas
Yeni bir projeye baslamadan nce, baz hazrlklar yaparak daha sonraki
alsmalarnz kolaylastrabilirsiniz.
Olusturulacak devre planna ait olan tm dosyalar anz. Buna

dahil olanlar rnek olarak: Devre planlar dosyalar ve sunumlar, sk
kullanlan semboller ve ktphanelerin Ierik penceresidir.
Proje alsmas srasnda ak bulunan btn dosyalar otomatik olarak

projeye eklenir.
Proje mensnde Yeni... yi seiniz ve projeye bir yeni dosya ad

veriniz.
Proje dosyalar, dosya eki olarak prj taksna sahiptir ve kullansl

olmas asndan da ayn klasrn alt klasrlerinde ct projenin devre
plan dosyalar bulunmaldr.
Diyalog kutusundan dosya ad vererek karsanz, proje dosyas
olusturulmustur ve ak olan dosyalar iermektedir.
S imdi zerinde alsma yapmadgnz pencereleri kapatabilirsiniz ve

geri kalanlar istediginiz bir sekilde dzenleyebilirsiniz.
Gncel projeye ait olan kapatlms dosyalar abuk ve kolay olarak her
zaman Dosyalar , Genel grnm veya Sunumlar Proje menleri zerinden
aabilirsiniz.
132
6. zel fonksiyonlar
Ayarlar ve pencere dzenini projeye ait standartlar olarak

Opsiyonlar mens altndaki Gncel ayarlar kaydet mensnde
seebilirsiniz.
Proje zelliklerini kaydet
Proje mensnn zellikler... mensnde proje iin kendi verilerinizi

girebilirsiniz. Ba
slk (Tanm) altnda girdiginiz metinler ana
pencerenin stat satrnda (proje ak durumda ise) gsterilir.
Projeye dosya ekle
Bir proje iin yeni bir ktphane, devre planlar ve sunum dosyalar
eklemek iin ilgili pencereyi anz veya ne alarak Proje mensnden
gine gre dosyalar otomatik
Aktif pencere ekle ile seiniz. Pencerenin niteli
olarak Dosyalar , Genel grnm veya Sunumlar altnda yeniden dzenlenir.
Projeden dosya sil
Projeden ktphane, devre plan veya sunum dosyalarn silmek iin,

ilgili pencereyi seiniz veya ne alnz. Proje mensnde Aktif pencere sil
ile silme islemini gereklestirebilirsiniz.
Proje dosyas a
Bir projeye ait olan dosya ve ierikler Proje mens zerinden alabilir.
Bunun iin ilgili alt klasrde Dosyalar , Genel grnm veya Sunumlar
ile seilebilir. Siz dosyalar dogal olarak dosya mens zerinden
A... ile veya son alan dosyalar listesi ierik penceresi veya ek-veBrak kullanarak program yneticisi veya. Windows gezgini zerinden
aabilirsiniz.
133
6. zel fonksiyonlar
6.10
Ayarlarn kaydedilmesi
FluidSIM genel ve devre planna zel ayarlar arasnda ayrm yapar. Bu

ayarlarn bir ogu hakknda ilgili konularda bilgi verildi. Burada FluidSIM
in ilgili ayarlar konusunda ksa bilgi verilecektir.
Genel ayarlar
Genel ayarlar Opsiyonlar ve Grnm mensnde bulunur ve su sekilde

gruplandrlrlar.
Gsterimler iin genel ayarlar:
1. Grnm Byk Fare imleci gster
Byk fare gstergesinin aktif ve pasif hale getirilmesi.
2.
Grnm Ara ubugu
sembol listesini Gster- veya. gizle.

3.
Grnm Stat ubugu
Stat ubugunu gster- veya gizle.

Diyalog kutusunda genel ayarlar:
1. Opsiyonlar Simlasyon...
2.
Opsiyonlar Ses...
3.
Opsiyonlar Didaktik
4.
Opsiyonlar Ag...
Diger genel ayarlar:

1. Opsiyonlar Metin elemanlarn koru
Metin elemanlar korunmasn aar veya kapatr (aktif/pasif ).
2.
Opsiyonlar Emniyet (yedek) kopyalar olustur
Devre plan yedek dosyalarnn otomatik olarak olusturulmasn

aar veya kapatr. Yedek dosyalarnn isimlerinde bak taks
bulunur. Yedek dosyalar devre planlarnn kaydedilmesi srasnda
olusturulurlar ve son kaydetme islemindeki ierige sahiptir.
3.
134
Opsiyonlar Ag srcsnn klasrleri
6. zel fonksiyonlar
Devre planlar ve sunumlar iin alsma klasrlerini nceden

olusturur. Bu opsiyon ak ise bu dosyalar iin nceden ayarlanms
alsma klasr dosya sunucusu zerindedir. Diger durumlarda
nceden ayarlanms alsma klasr bilgisayar (PC) zerindedir. Bu
men sadece FluidSIM bilgisayar ag srmnde bulunmaktadr.
4.
Opsiyonlar Sonlandrrken (karken) ayarlar kaydet
Bu men FluidSIM den karken ak olan devre planlarnn, devre

planna zel ayarlarn ve genel ayarlarn kaydedilecegine karar verir.
Opsiyonlar Gncel ayarlar kaydet
zerine tklayarak genel ayarlar
kaydedebilirsiniz.
Opsiyonlar Gncel ayarlar kaydet zerine tklayarak devre planna zel
ayarlar ve gncel devre plannn genel ayarlar kaydedilir. Yeni alacak
olan tm devre planlar iin standart ayar olarak kullanlrlar. Devre
planna zel ayarlara sunlar da dahildir: Durum byklg gstergesi,
aks yn gstergesi ve arka plan ag gsterimi. ((bkz. Bir sonraki
blm).)
Devre planna zel ayarlar
Devre planna zel ayarlar sunlardr:

1. Grnm Durum byklkleri...
2.
Grnm Aks yn gster
3.
Grnm Ag gster
Bu ayarlar alan her devre plan iin yaplabilir ancak devre planna
zel ayarlar olarak kaydedilemezler. Bunun yerine bu ayarlar iin
kullancya zel standart ayarlarn kaydedilmesi saglanmstr: Opsiyonlar
Gncel ayarlar kaydet mens tklanarak, gsterge ayarlar standart ayar
olarak tarif edilirler. O halde bu standart ayarlar durum byklklerini,
aks ynn ve arka plan agn belirler.
Gncel devre plan ifadesi seilmis olan devre plan penceresini
tanmlar. Seilmis olam bir pencere her zaman tam olarak grlr ve
baslk ubugu renklendirilmistir.
135
6. zel fonksiyonlar
Pencereye zel ayarlar
S u ayarlar pencereye zel ayarlardr:

1. Yaknlastr/Uzaklastr faktr
2. Pencere byklg
3. Pencere seenekleri
Pencereye zel ayarlar Opsiyonlar Gncel ayarlar kaydet zerine tklanarak
kaydedilir.
136
7. Yardm ve ileri derecede uyarc bilgiler
Bu blmdeki bilgiler size ilk yardm olarak, FluidSIM ile alsmalarnzda

kabilecek sorunlarn zmnde yardmc olacaktr. Ayrca bu blmn
iki paras ileri asamadaki kullanclar iin uyarc bilgiler iermektedir.
7.1
Sk karslaslan sorunlar
Baz alsma etkinliklerinde sizden FluidSIM-CD sini srcye

yerlestirmeniz istenebilir.
FluidSIM ykleme srasnda baz dosyalar sabit diskte ilgili klasrde
bulamayabilirsiniz. Muhtemelen ykleme srasnda btn yazlm
dosyalar yklenmemis olabilir. Bu yzden CD yi srcye yerlestiriniz
veya eksik olan dosyalarn yklenmesini saglaynz.
Elemanlar tasnamyor veya silinemiyor.

nce alsma modunda oldugunuzdan emin olunuz (
sadece alsma modunda tasnabilir veya silinebilir.
); Elemanlar
Elemanlar devre planna tasnamyor.

alsma modunda oldugunuzdan emin olunuz.
Elemanlar alsma modunda tasnamyor veya silinemiyor.

Bir elemann baglantsn degil, bir eleman setiginizden emin olunuz.
Iki baglant noktas arasna hat ekilemiyor.

S u konularda emin olmalsnz:
1. alsma modu ak olmaldr.
2. Baska bir baglant seilmemis olmaldr.
3. Her iki baglant da bir kr tapa ile kapatlms olmamaldr.
4. Her iki baglant ayn tipte olmaldr.
137
Bir elemann parametreleri degistirilemez.

alsma modunda oldugunuzdan veya simlasyonun durduruldugundan
emin olunuz ( ).
Sabit disk srekli alsmasna karsn simlasyon ok yavas.

Ana bellek kapasitesi yetersiz. Diger uygulamalar kapatnz veya
bilgisayar yeniden alstrmay deneyiniz.
Uyarya ragmen, st ste gelmis hatlar bulunamyor.

Uyardan hemen sonra Sil -Tusuna basnz ve hatt yeniden ekiniz.
FluidSIM sizin veri ve emirlerinize alslmsn dsnda cevap veriyor.

Verlassen Sie FluidSIM terk ediniz ve Microsoft Windows u yeniden
baslatnz Microsoft Windows yeniden baslat.
Eksi basn degerleri hesapland.

Fiziksel olarak basn degerlerinin eksi bir deger olarak hesaplanmas
tahrik organnn istenen debiyi saglayamamas demektir. Bunun sk
rastlanan nedeni bir silindirin uyguladg ok yksek ekme kuvvetidir.
Gerekte bu olay, duruma gre olusan kuvvetin byklgne ve tahrik
organna gre farkl davranslara neden olur, bu yzden FluidSIM sadece
eksi degerleri gstermekle yetinir.
Bir basn snrlama valfinde olusan basn dsmesi ayarlanms olan

gerekli degerin stnde.
Gerekte bu bir hata olmayabilir; Basn snrlama valfleri nceden
belirlenmis bir degere ayarlanabilir ancak bu debi ile iliskili oldugu iin,
debi arttgnda basn dsmesi daha byk olacaktr. Ksaca sylemek
gerekirse: Bir basn snrlama valfi dogal olarak her durumda basnc
sabit tutma yetenegine sahip degildir.
138
Metin elemanlar seilemiyor.

Metin elemanlarn koru
seeneginin etkin durumda olmadgndan emin
olunuz.
Valfler tersindirilemiyor.
Elektrik kumandal valfler eger bir kumanda sinyali bulunmuyorsa elle
kumanda edilebilir.
Iliskilendirilmis menlerde ilgili alsma olanaklar kullanm ds.

Iliskilendirilmis men her zaman mantkl alsma fonksiyonlarn seer
ve kullanmna izin verir. Muhtemelen bir ge iin geerli olabilecek bir
islem yapmak istiyorsunuz, ancak birden fazla seilmis gevar.
Bir T baglantsnn ak olan baglant noktas bulunmasna ragmen

basn kayb olmuyor!
Gerek T baglantlarndan farkl olarak burada kullanlan T baglantlar
sadece bir izim gesi olarak kullanlmaktadr. Bu yzden bir kr tapa ile
kapatlmalar gerekmemektedir.
Zamanlama faktr 1:1 olmasna ve Gerek zaman koru etkin

olmasna ragmen simlasyon sresi geride kalyor.
karmask devre planlarnn simlasyonunda veya yavas olan
bilgisayarlarda yaplan simlasyonlarda gerek zaman koruyabilmek
her zaman olanakl degildir.
gi etkin olmasna ragmen baz baglantlarda

Aks yn gster seene
aks yn oklar gsterilmiyor.
Eger baglantlarda bir aks sz konusu ise oklar gsterilir. Bunu bir
baglantda bulunan yksek basn ile karstrmaynz.
139
Srekli tekrar seilmis olmasna ragmen animasyonlarn srekli

tekrar yaplamamakta.
Eger animasyon bir sunumun paras degilse yani animasyon tek ise bu
mmkndr.
Windowsun defalarca sonlandrlp tekrar almasna ragmen FluidSIM gerektigi gibi alsmyor.
Muhtemelen FluidSIM tarafndan olusturulan geici dosyalardan biri
veya bir ka tahrip olmustur. fl_sim_h\tmp -Klasr ierigini
silmeyi deneyiniz.
slemi yaplms olmasna ragmen Yapstr men noktas

Kopyala -i
kullanma ak degil.
Seilmis geler ara bellege kopyalanrlar. Eger geler seilmemisse ara
bellege sadece resim kopyalanr.
Egitim filmlerinin gsterimi srasna film tutukluk yapyor.

Video kliplerinin gsterimi btn bilgisayar donatmn byk lde
kullanmaktadr. En nemlisi, video penceresinin bytlmesi olduka
fazla aba gerektirmektedir. Asagdaki su konulara dikkat etmelisiniz:
1. Donat -Mensnde grntlemenin altnda S ekillendirme...
grntleme byklgn Normal duruma getiriniz.
2. Diger btn uygulamalar, simlasyonlar ve animasyonlar
kapatnz.
3. Renk saysn 256 ya dsrnz.
Egitim filmlerinin gsterimi yaplamyor.

Video gsterimi iin Windows iin video yklenmis olmaldr. Eger siz
FluidSIM in yklenmesi srasnda bunu yapmadysanz, bu islemi simdi
gereklestirebilirsiniz. Bunun iin, FluidSIM-CD sinde vfw klasrnde
bulunan setup.exe yi alstrnz.
140
yle sanlyor ki: Siz tam verziyonu satn alms olmanza ragmen,
grenci verziyonu alstrlyor.
Auf der FluidSIM-CD sinde hem tam verziyon hem de grenci verziyonu
bulunmaktadr. Ykleme srasnda tam verziyonu setiginizden emin
olunuz. Gerekirse ykleme islemini yeniden yapmalsnz.
Fare gstergesi ngrldg gibi dnsmyor, (rnegin baglant

noktalarna getirildigi zaman).
ginin etkin olmadgndan emin olunuz.
Byk Fare imleci gster seene
Byk fare gstergesi projektr kullanm srasnda aklamalar iin
ngrlmstr ve fare gstergesinin dnsm burada istenilmez.
Men noktas DXF Export (ihra)... kullanlamyor.

alsma modunda oldugunuzdan ve pencerenin bos olmadgndan emin
olunuz.
DXF-Filtresi zerinden ihra edilen metin, FluidSIM deki

grnmne benzemiyor.
DXF-Format metin objelerini geregi kadar destekleyemez. Yani, CADUygulamasnda tm yaz tipleri, biim, karakter ve renkler bulunmaya
bilir.
Baz baglant noktalarnda yanls oldugu sanlan basn degerleri

gsteriliyor.
FluidSIM dinamik iliskileri dikkate almaz. Ayrlms sistem blmlerinde
bu yzden basnlar hesaplanamaz. Fakat buna ragmen bir degerin
gsterilebilmesi iin FluidSIM bu degerleri mantksal olarak tahmin eder.
Bu degerler, bir nceki durumdan etkilenebilirler.
141
7.2
Deneyimli kullanclar iin
uyarlar
Ara bellegin veri formatlar
(biimleri)
Bu blm FluidSIM in bir ok yaklasmlar konusunda teknik bilgiler

iermektedir.
Eger siz bir FluidSIM-penceresinin ierigini ara bellege kopyalarsanz bir
Metafile ve bir Bitmap olusturulur. Ekleme (yapstr) islemi yaplacag
zaman program ilgikli uygulama iin en ok bilginin bulundugu
format seer. Buna ragmen bazen Microsoft Word da bir devre plan
Metafile yerine Bitmap formatnda gsterilmek istene bilir. Bu durumda
arabellegin ierigini bir izim (resim yapma) programna rnegin
Paintbrush a aktarnz ve oradan tekrar arabellege kopyalarsanz
isteginize ulasrsnz. Microsoft Word a yapstrdgnzda bir Bitmap
elde edersiniz.
Film gsterimi
FluidSIM-Egitim filmlerinin gsterimi srasnda Media Player

(mplayer.exe) agrlr. Media Player gerekli olan kumanda aletlerini
pencerenin alt kenarna yerlestirir. Eger siz daha fazla kumanda aleti
istiyorsanz pencerenin baslk cetveline ift tklaynz. Bu islen size
normal olarak tam ekran gsterimini saglar. Media Player de ise ikinci
bir pencere alarak ek aletler kullanma sunulur. Daha fazla bilgi iin
Windows-Yardm film gsterimi blmne baknz.
Windows gezgini ve Dosya

yneticisi zerinden
FluidSIM dosyalarnn
almas
FluidSIM den bir dosyay amak iin normal olarak Dosya mensnn
si kullanlr. Bunun dsnda Gezgin zerinden veya dosya
A... giri
yneticisi zerinden de FluidSIM dosyalarn aabilirsiniz. Bunun iin
genel olarak iki seenek vardr:
1. Dosya adlarna istenilen taklarn eklenmesi (ct) FluidSIM ile Dosya
mensnn Birlestirme... girisi zerinden yaplr. Bu taky tasyan
bir dosyaya ift tklanarak bu FluidSIM dosyas alr. Eger o anda
FluidSIM alsmyorsa FluidSIM dosya gezgini zerinden baslatlr.
2. Almas istene dosyalarn seilmesi gezgin veya dosya yneticisi
zerinden bilinen sekilde yaplr. Burada pencereler yle almaldr
ki Dosya yneticisi ve FluidSIM-Penceresi veya FluidSIM-Program
sembol ayn anda grlebilsin. Seilmis dosyann FluidSIM (ekve-Brak) zerine ekilmesi ile dosya alr.
142
Bir ek-ve-Brak ile dosya yneticisinden Program yneticisinde

FluidSIM-Symbol zerine bir aktarma izin verilmez nk bu islem
bir ekle islemi gibi yorumlanr.
FluidSIM-Dosyalarnn emir
satr yardm ile almas
Yukarda anlatlan olaslklarn yannda almasn istediginiz dosyalar

emir (kumanda) satr olarak FluidSIM e verebilirsiniz. Bunun iin
Program yneticisinde Dosya -Mensnde zellikler... zerinden program
adnn ardndan girebilir veya dosya yneticisinde Dosya -Mensnde
Yr (basla)... zerinden emir satrna girebilirsiniz.
Bellegin yeniden
dzenlenmesi
FluidSIM ile alsma srasnda hz arttrmak iin veriler ara bellege

kaydedilir. Baz durumlarda ara bellegin kullanma ak olmas veya
grntnn yenilenmesi istenmeyebilir. Bunun iin Esc e basnz.
Sonu olarak FluidSIM bellegini yeniden dzenler, arabellege alnms
olan verileri atar ve veri dzenlemesini yenileyerek ekran yeniden
dzenler. Eger bu pencere bir devre plan ierik penceresi ise ilgili
klasrden ierik yeniden okunur.
Ses dosyalarnn
degistirilmesi
Eger bilgisayarnz bir ses kart ile donatlms ise rlelerin, salterlerin,
valflerin ve sesli ikazlarn alsmalar srasnda esitli ses tonlar
duyarsnz. Siz n grlenlerin yerine kendi ses dosyalarnz sndklasrnde degistirebilirsiniz. S alter/Tus ve rleler iin ses dosyasnn
ad: switch.wav, valfler iin valve.wav, ve sesli ikaz iin
horn.wav dr.
zet pencerelerinde dosya

seenekleri
Devre plan ierik (zet) pencereleri ama isleminin yannda ift

tklanarak baz basit dosya islemlerinin yaplmasn saglar. Objeler
zerindeki islemlerle zdes sekilde devre planlarnn minyatr
seklindeki zetleri zerinde de seme, silme, kopyalama islemleri
yaplabilir.
Ltfen silme ve kaydrma (tasma) islemlerinin veri tasycs zerinde
yapldgn unutmaynz. Yani siz minyatrleri silerseniz bunlar ver
tasycsndan (sabit diskten) silinmis olur.
143
Sunumlarn yaps
Bu blmde sradan bir editr yardm ile yani FluidSIM i kullanmadan

sunum hazrlayabileceginiz anlatlmaktadr.
Sunum dosyalar .shw eki ile kaydedilir. Bir shw dosyas su yapya
sahiptir:
Birinci satrda sunumun seim kutusunda da bulunan tanm (ad) vardr.
Bundan sonra gelen satrlarda sra numarasna gre sunumun konular
bulunmaktadr. Eger bir FluidSIM shw dosyas yazlacaksa numaralar
kseli parantez iine yazlr.
Altrma sunumlarnn shw dosyas su sekildedir:
bungen
[107.1]
[108.1]
valfi)
[109.1]
[110.1]
[111.1]
[112.1]
[113.1]
[114.1]
[115.1]
[116.1]
[117.1]
Yatay ta
slama makinesi (Pompa debisi)
E
gme makinesi (Do
grudan kumandal basn snrlama
Makaral valf (Ak
s direnci)
Bask presi (Tek etkili bir silindirin kumandas)
Bo
saltma dzene
gi (ift etkili bir silindirin kumandas)
Boya kurutma frn (4/3-yn kontrol valfi)
Tespit dzene
gi (kapama hz)
Hidrolik vin (hz d
srme)
Bir tornada ilerleme hz kontrol (Hz kontrol)
Planya tezgah (evrim devresi)
Matkap tezgah (Basn kontrol valfi)
Parantezler ve konu isimleri dosyalarn elle (manuel) olusturulmasnda

da yaplmadan braklabilir. Yani sunumlarn tanmlar iin asagdaki
ierikler yeterlidir:
Al
strmalar
107.1
108.1
144
109.1
110.1
111.1
112.1
113.1
114.1
115.1
116.1
117.1
Eger dosyalar sunum diyalog kutusu zerinden alsma iin alms ise
ve Taman ile klrsa FluidSIM parantezleri ve konu adlarn otomatik
olarak ekler.
FluidSIM in bilgisayar ag
versiyonunun yklenmesi
Eger bir ok bilgisayar bir ag iinde alstrlyorsa FluidSIM sadece bir

ag srcsne yklenirse yeterli olur. Lokal bilgisayarlara lisanslama ile
baz biimlendirme ve baslatma dosyalar yklenmelidir. Bu sekilde lokal
bilgisayarlarda kapasite tasarrufu saglanr ve bakm isleri, FluidSIM
ykleme isleri kolaylastrlms olur.
Bilgisayar ag iin ykleme yapmak istiyorsanz, su sekilde hareket
ediniz:
Diger bilgisayarlarn okuma hakkna sahip olduklar bir ag srcs

zerinden ykleme islemini tam olarak yapnz.
Diger bilgisayarlarda ag opsiyonunu setup.exe -N agrarak

yklemeyi yapnz
Lokal bilgisayarlarda ykleme islemine baslamadan nce ag

srcsnde ykleme islemi bitmis olmaldr. nk ykleme srasnda
des FluidSIM-bin-klasr sorulur.
145
. Yardm ve ileri derecede uyarc bilgiler
Tam yklemenin yapldg bilgisayar da ag zerinden opsiyon

klasrlerine sahip olur. Yalnz bir nokta unutulmamaldr: Bir geri
ykleme (kaldrma) durumunda diger btn bilgisayarlardan da lisans
kaldrlms olur ve btn FluidSIM-Dosyalar silinir ve kullanlamaz. Eger
bu istenilmez ise yani bu sra ds grev bu bilgisayara verilmeyecekse o
zaman aga ykleme isi manuel olarak su sekilde yaplmaldr:
nce FluidSIM-tam verziyonunu (ag opsiyonsuz)lokal bilgisayarn

sabit diskine ykleyiniz.
FluidSIM-Klasrlerinin tmn ve tm alt klasrlerini ag srcsne

kopyalaynz.
Geri ykleme (kaldrma) islemini lokal bilgisayarda yapnz. Lisans

bu sekilde lisans fisine eklenerek bir lisans kullanm ds kalr ve
dosyalar ag srcsne aktarlms olur.
Lokal kullanm iin yklemeyi bilgisayar ag seenegi ile yukarda

aklandg gibi gereklestiriniz.
Eger lokal (tek) bilgisayarda bir CD-ROM srcs bulunmuyorsa

veya baska bir bilgisayarda olana ulaslamyorsa filmleri ag srcs
zerinden gstermeniz mmkndr: Ag srcs zerinde yeteri kadar
kapasite bulundugu varsaymndan hareket ederek FluidSIM-CD sinin
mov-klasr ag srcsndeki FluidSIM-klasrne kopyalanabilir.
Ykleme islemi bittikten sonra CD yerine ag srcs zerinden egitim
filmleri gsterilebilir.
146
A. FluidSIM menleri
Bu blm FluidSIM menlerinin tam bir listesini ierir ve kullancya ksa

bilgiler verir. Burada sk kullanlan kavram gncel devre plan seilmis
olan devre plan anlamndadr. Seilmis olan bir pencere her zaman tam
olarak gsterilir ve baslk ubugu renklidir.
A.1
Dosya
Yeni
Ctrl +Y
Yeni bir devre plan olusturmak iin bos bir pencere aar. Yeni devrenin
ad noname.ct dir. Eger ayn ad altnda baska bir devre bulunuyorsa
adn arkasna eklenen bir say ile tereddtsz bir yeni ad olusturulur.
A...
Ctrl +A
Dosya seim kutusu alr; kaydedilmis bir devre plan seilip,

yklenebilir.
Kaydet
Ctrl +K
Gncel olan devre plan kaydedilir; devre plan grlebilir sekilde ak

kalr.
Farkl Kaydet...
Dosya seim kutusu alr; gncel devre plan iin yeni bir ad verilebilir
ve devre plan bu ad altnda kaydedilir. Bu ad devre plan iin yeni ad
olarak kabul edilir ve devre plan penceresinin baslk ksmnda gsterilir.
Devre plan genel
Ctrl +D
Devre plan n grnm penceresini aar. Kltlms devre

plan zerine fare ile ift tklayarak devre plan yklenir. Devre
planlar iindekiler penceresinde seilip silinebilir. Devre planlarnn
kaydedilmesinde FluidSIM iindekiler penceresi otomatik olarak
gncellestirilir.
fluidsim iindekiler klasr baska alt klasrler olusturularak devre
planlarnn kaydedilmesi iin genisletilebilir. FluidSIM btn devre
plan klasrlerini tanr ve bunlar iin devre plan Iindekiler penceresini
olusturur.
147
A. FluidSIM menleri
DXF Export (ihra)...
Dosya seim kutusu alr; gncel olan devre planna ait grafik bilgileri
DXF formatna dnstrlr ve kaydedilir. DXF dosyas iin yeni bir ad
verilmemisse Devre plan adna .dxf eklenerek kaydedilir.
DXF Export filtresi, devre plannn grafik bilgilerini baska CAD-Sistemleri
tarafndan kullanlabilir hale getirir.
Pera listesi-Export...
Dosya seim kutusu alr; Seilmis olan para listesi yaz (metin)
dosyas olarak kaydedilir.
Bir dosya ad verildikten sonra, ayrlmas istenen alanlar ayracak isaret
seimi yaplr.
Sil...
Dosya seim kutusu alrsa; Bir dosya seilerek silinebilir.

zellikler...
Devre plan zelliklerini belirleyebileceginiz bir kutu aar.

Resim byklg...
Plan byklgnn verilebilecegi bir kutu aar.

Yazdr...
Ctrl +Z
Bask n izleme kutusunu aar; gncel olan devre plan verilen bir
lekte baslabilir.
Yazc Kurulmas...
Bask seeneklerinin oldugu bir kutu aar.

Son alan dosya
En son alms 8 dosyay gsterir. Buradakilerden biri seildiginde bu

dosya yeniden alr.Dosyalar alma srasna gre, en son alan en
nde olacak sekilde dizilirler.
Sonlandr
Alt+F4
FluidSIM Sonland.
148
A. FluidSIM menleri
A.2
Dzen
Geri al
Alt+Backspace
En son yaplan dzenlemeyi geri alr. 128 adm geri alnabilir.

Yinele
Alt+Shift +Backspace
ile son agr yinelenir. Bu fonksiyon, hibir geri al islemi

kalmayncaya kadar kullanlabilir.
Dzen Geri al
Kes
Shift +Sil
Seilmis blmleri ara bellege kaydrr.

Kopyala
Ctrl +Ins
Seilmis olan blmleri ara bellege kaydeder. Bylece devre planlar

veya devre plan blmleri vektr grafigi olarak bir yazlm (metin)
programna eklenebilir.
Yapstr
Shift +Ins
Ara bellekteki blmleri gncel olan devre planna yapstrr.

Sil
Sil
izimdeki seilmis olan blmleri siler.

Bir blmn Baglants seilmis ise blm silinmez, fakat bir baglant
hatt veya bir kr tapa silinir.
Tmn se
Ctrl +T
Gncel devre plannda bulunan btn blmleri ve hatlar seer.

Gruplandr
Ctrl +G
Seilmis geleri guruplandrr. Gruplar tekrar kendi aralarnda

gruplandrlabilir.
Grup z
Seilmis gruplar zer. Sadece en dstaki grubu zer, bu grubun altnda

baska gruplar varsa bunlara dokunulmaz
Ynlendir (hizala)
Seilmis geleri hizaya getirir.
149
A. FluidSIM menleri
Dndr
Seilmis blmleri (paralar) 90, 180 veya 270 dndrr.

Sadece blm ve paralar birer birer dndrlecekse, baslms Ctrl tusuna ift tklayarak bunu gereklestirebilirsiniz. Ayrca Caps lock-tusuna
da basarsanz saat ibresi ynnde dndrlr.
zellikler...
Bir para seilmis ise bu para iin zelliklerin seilebilecegi bir kutu
alr. Eger paraya bir tanm (ad) verilecekse bunun iin kutuda ikinci bir
alan bulunur.
Eger bir hidrolik hat seilmisse,bunun tanmlanmas iin bir kutu alr.
is hatt ve kumanda hatt seeneklerinden biri seilebilir; is hatt
seenegi her zaman otomatik olarak seilir. Kumanda hatlar kesikli ve
is hatlar devaml izgi ile gsterilir. Bu kural sadece hatlarn gsterme
seklini belirler fakat grevlerine hibir sekilde etki etmez.
Eger bir para baglants seildiyse, seilen baglantnn zelliklerini
ieren bir diyalog kutusu alr. Baglant zellikleri ayarlar, hangi
byklklerin gsterilecegini ve hangi durumlarda hidrolik baglantnn
bir kr tapa ile kapatlacagn belirler.
150
A. FluidSIM menleri
A.3
Uygula
izim Kontrol
F6
Gncel olan devre planndaki izim hatalarn kontrol eder.

Dur
F5
Gncel devre plann dzen moduna geirir.

Basla
F9
Gncel devrenin simlasyonuna baslanr.

Ara ver
F8
Simlasyon modunu terk etmeden gncel devrenin simlasyonuna ara

verilir.
Eger Ara ver komutuna Dzen modu nda tklanrsa, gncel devre
simlasyona baslamadan simlasyon moduna geilir. Bu sekilde
simlasyon baslamadan eleman durumlar ayarlanabilir.
Gerial
Devreyi devam eden veya durdurulmus olan simlasyon srasnda ilk

durumuna getirir. Hemen sonra simlasyon yeniden baslar.
Tek Adm
Kk bir admdan sonra simlasyonu durdurur. Yani simlasyon ksa bir

sre iin yaplr; sonra tekrar ara ver moduna ( ) geilir. Gsterilen bir
simlasyonda dogrudan tek adm moduna geilebilir.
Durum Degisikligine Kadar Simlasyon
Bir durum degisikligi olana kadar simlasyon baslatlr; daha sonra

ara ver moduna ( ) geilir. Eger, bir silindirin pistonu son noktaya
gelmisse, bir valf, bir rle veya bir kontak hareket ederse bir durum
degisikligi olmustur demektir. Gsterilen bir simlasyon srasnda
dogrudan durum degisikligine kadar simlasyon moduna geilebilir.
Sonraki Konu
Sunumun bir sonraki konusuna geer.
151
A. FluidSIM menleri
A.4
Ktphane
ncelikli Gsterim
FluidSIM elemanlarnn ncelikli sraya gre gsterilmesini saglayan bir

pencere aar.
Genel Grnm
FluidSIM elemanlarnn gsterildigi bir genel grnm penceresi aar.

FluidSIM Versiyon 2
FluidSIM versiyon 2 elemanlarnn gsterildigi bir pencere aar.

Eger sadece bu elemanlarn bulundugu bir devre izmek istiyorsanz,
FluidSIM in eski bir versiyonunda bu dosyay ap simlasyonunu
yapabilirsiniz.
Yeni...
Kullancya zel bir ktphane olusturmak iin bir pencere aabilirsiniz.

Sizin olusturdugunuz ktphane standart ktphane gibi dzenlenmez,
burada geleri silebilir veya baska ktphanelerden aldklarnz
ekleyebilirsiniz.
Ad degistirme...
Kisiye zel bir ktphanenin adn degistirebileceginiz bir pencere aar.

Sil
Penceresi ak ve aktif olan, kisiye zel ktphaneyi siler.
152
A. FluidSIM menleri
A.5
Ekle
ncelikli menden bir geyi, bir devre plan penceresine ekler.

Eleman bul...
F3
Elemanlarn metinsel aranmas iin bir pencere aar.
A.6
Didaktik
Eleman Tanm
Seilmis elemanlar iin bir yardm sayfas aar. Sayfada elemanlarn

DIN sembolleri, ksa aklamalar, baglant sembolleri ve ayarlanabilir
parametrelerinin bir listesi ve son olarak da degerleri bulunur.
Eleman Fotograf
Seilmis elemanlarn fotograflarnn bulundugu bir pencere aar. Eger

bir para gerek yapda tek eleman olarak bulunmuyorsa, bu paray
ieren eleman gurubu gsterilir. Gerek olmayan elemanlarn fotograf
da yoktur.
Eleman Fonksiyonu
Seilmis elemanlarn fonksiyon seklini gsteren bir pencere aar.

Fonksiyon sekilleri elemanlarn kesitlerini gstererek nasl alstklarn
anlamaya yarar. Bir ok elemanlarn bir birleri ile baglantlarn kesit
resimler olarak gstermek ve izgi film gibi animasyonlarn yapmak
mmkndr.
Konu Tanm
Resimli bir pencerede, rnegin bir elemannn kesit resmi veya bir
alstrmann konusunu metin ile anlatan bir pencere alr.
Hidrolik Temel konular...
Hidrolik temel konular ieren bir konu listesi bulunan bir diyalog kutusu
aar. Burada hidrolik temel konularn anlaslmas iin yardmc olacak:
kesit resimleri, genel resimler, animasyonlar vardr. Listedeki bir satrn
zerine ift tklayarak seilen konu hakknda resimli bir sayfa alarak
listeden klr.
153
A. FluidSIM menleri
Fonksiyon Gsterimi...
Burada elemanlarn fonksiyonlarnn anlaslmas iin yardmc olacak:

kesit resimleri, genel resimler, animasyonlarn bulundugu bir diyalog
kutusu alr. Listedeki bir satrn zerine ift tklayarak seilen konu
hakknda resimli bir sayfa alarak listeden klr.
Alstrma...
Elektro hidrolik konularnda alstrmalar ieren bir diyalog kutusu

alr. Listedeki bir satrn zerine ift tklayarak seilen konu hakknda
alstrmalarn oldugu bir sayfa alarak liste terk edilir. Her alstrma
manuel yada otomatik olarak harekete geebilen bir ok resimlerden
olusmustur.
Sunum...
Var olan veya olusturulacak olan bir sunum iin bir diyalog kutusu alr.
Sunumlar ayr elemanlardan olusan egitim birimlerinin bir birleri ile
iliskili olanlarn birlestirilerek bir btn seklinde egitim birimlerinin
olusturulmasn saglarlar.
Egitim filmi...
Elektro hidrolik egitim filimlerini ieren bir diyalog kutusu aar. Bir filmin
seiminden sonra filmin gsterilmesine baslanr.
154
A. FluidSIM menleri
A.7
Proje
Yeni...
Dosya seim kutusu alr; yeni bir proje olusturulabilir. Proje

dosyalarna prj taks eklenir.
A...
Dosya seim kutusu alr; Bir proje dosyas seilip yklenebilir.

Kapa
Gncel olan proje kapatlp standart ayarlar yklenir.

Aktif pencere ekle
Projeye ait olan dosya listesine eklenir.

Aktif pencere sil
Projeye ait olan dosya listesinden aktif olan dosya silinir.

zellikler...
Proje zelliklerinin ayarlanabildigi bir diyalog kutusu aar.

Dosyalar
Gncel projeye ait dosyalarn bulundugu bir liste ierir.

Genel grnm
Gncel projeye ait genel grnmlerin bulundugu bir liste gsterir.

Sunumlar
Gncel projeye ait sunumlarn bulundugu bir liste aar.
155
A. FluidSIM menleri
A.8
Grnm
Grnm Mensnn fonksiyonlar devre planna zeldir ; yani sadece

gncel olan devreye bagldr. Bu sekilde yklenmis devrelere farkl
grns seenekleri ayarlanabilir.
Sembolleri alfabetik olarak srala
Aktif olan genel grnm penceresinde, sembolleri tanmlara gre veya

dosyalara gre dzenler.
Orijinal byklk
Devreyi bytme veya kltme olmadan gsterir.
Son grnm
Gncel olan ile bir nceki grnm arasnda gidip gelir.
Tmn gster
Gncel pencerede btn devre plan grnecek sekilde bir bytme

derecesi seer. Devre eninin devre boyuna oran sabit kalr.
Blm gster
Bir pencerede fare ile olusturulacak bir dikdrtgenin iinde bulunanlar

byterek gsterir.
Byt
>
S ekilleri 1,4 ( ) kat bytr. Iki defa bytldgnde bu faktrn iki

kat kadar bytme elde edilir.
S ekilleri 1,4 ( ) kat kltr. Iki defa kltldgnde bu faktrn iki

Klt
<
kat kadar klme elde edilir.
156
A. FluidSIM menleri
Durum byklkleri...
Durum byklklerinin gsterildigi bir diyalog kutusu aar. Sralanan

durum byklklerinin: (Hz, Basn, ...) nasl gsterilecegi yani:
(Hibiri, seilen, Tm) seklinde belirlenir.
Aks yn gster
Ok seklindeki aks ynnn gsterilmesini aar veya kapar. Oklar aksn

sfrdan farkl oldugu durumlarda elemanlara yakn bir yerde gsterilir.
Baglant Tanmlama gster
Eleman baglantlarnda tanmlamalar gsterir veya gstermez.
Taknm...
Tanm biiminin gsterilmesi iin bir diyalog kutusu aar. Burada hangi
FluidSIM tanm biiminin otomatik olarak ereveye alnacagna karar
verilir.
Ag gster
nceden ayarlanms ag tipi ile arka plan agn aktif hale getirir. Ag sekli
Opsiyonlar Ag... ile seilebilir.
izim Dzlemleri (dzeyleri)...
izim dzeylerinin aktif/pasif hale getirilmesi ve adlandrlmas iin

bir diyalog kutusu aar. FluidSIM sekiz adet simlasyonsuz gelerin
bulundugu dzeyini destekler. Bunlar (Metin, DXF-Ihra (Import), Drt
kse, Daire, Durum diyagramlar ve Para listesidir). Simlasyonlu FluidSIM-Elemanlar her zaman 1. izim dzeyinde bulunurlar.
Byk Fare imleci gster
Byk fare imlecini aktif veya pasif hale getirir.
157
A. FluidSIM menleri
Ara ubugu
Bir ara ubugu gsterir veya gstermez.
Stat ubugu
Stat ubugu gsterir veya gstermez.
A.9
Opsiyonlar
Simlasyon...
Simlasyon ayarlar iin bir diyalog kutusu aar. Burada gsterim sresi,
yavas gsterim faktr ve ncelikler ayarlanabilir.
DDE Iletisimi kur...
DDE iletisimi ayarlar iin bir diyalog kutusu aar. Burada FluidSIM ile
diger programlar arasnda iletisim kurulabilir.
Ses...
Alan bir diyalog kutusunda, elemanlarn: Kontak, Rle, Valf ve

Sesli ikaz iin ses karmasn saglar.
Didaktik
Didaktik ayarlar iin bir diyalog kutusu aar. Burada animasyon hz ve

tekrarlama modu bulunur.
Ag...
Arka planda alacak bir ag iin tipi (nokta, apraz, izgi) ve

zm (byk, orta, ince) olacak sekilde karar verilebilecek
bir diyalog kutusu aar.
Metin elemanlarn koru
Metin elemanlarnn korunmasn saglar veya engeller. Korunmus metin

elemanlar seilemez ve hareket ettirilemez.
158
A. FluidSIM menleri
Emniyet (yedek) kopyalar olustur
Yedek dosyalarnn otomatik olarak olusturulmasn aktif ve pasif hale

getirir. Yedekleri olan dosyalar bak ekini alrlar. Yedek dosyalar devre
planlarnn kaydedilmesi srasnda olusturulur ve devre plan dosyasnn
en son kayt ierigine sahiptir.
Ag srcsnn klasrleri
Devre planlar ve sunumlar iin klasrlerini belirler. Eger bu seenek

seilmis ise ilgili dosya iin nceden seilmis olan klasr sunucuda
hizmete hazrdr. Diger durumda nceden ayarlanms klasr
bilgisayarda bulunur. Bu men sadece bilgisayar ag seenegi ile FluidSIM kurulmas durumunda vardr.
Gncel ayarlar kaydet
Gncel olan: pencereye zel ve genel ayarlarla devre planna zel

ayarlar standart ayar olarak kaydeder.
Genel ayarlar: sembol ubugu, stat ubugu, simlasyon, ses,
didaktik ve ag ayarlar ile yedek dosyalar iin FluidSIM den karken
kaydedilir. Pencere seenekleri ayarlar ise: Yaklastr/Uzaklastr faktr,
pencere byklg ve pencere seenekleridir. Durum byklklerinin
gsterilmesi, aks yn ve arka plan ag ise devre plan ayarlardr.
Sonlandrrken (karken) ayarlar kaydet
FluidSIM den karken gncel, genel ve pencereye zel ayarlarn

kaydedilecegini belirler.
159
A. FluidSIM menleri
A.10
Pencere
st ste srala
Shift +F5
Pencereleri st ste dzenler.

Alt alta srala
Pencereleri alt alta sralar.

Yan yana srala
Shift +F4
Pencereleri yan yana sralar.

Sembol dzenle
Pencere ikonlarn sralar.
160
A. FluidSIM menleri
A.11
?
Yardm Ierigi...
F1
FluidSIM iin yardm mens ierigini agrr.

Yardm kullanm
Nasl yardm alnacagn tarif eder.

El kitab iin tamamlamalar
FluidSIM el kitabnda yaplan tamamlamalarn tarif ediligi yardm

blmn aar. Bu men her yerde olmayabilir.
FluidSIM hakknda...
FluidSIM hakknda program bilgilerini gsterir. Burada hangi FluidSIM

versiyonu oldugunu ve sizin sahip oldugunuz "Dongel"yani lisans fisi
numarasn da bulabilirsiniz.
161
B. Elemanlar ktphanesi
FluidSIM elemanlar ktphanesinde her eleman bir fiziksel modelle

eslestirilmistir. FluidSIM, simlasyon yaparken verilen kapal devre
sekline gre bu tek modellerden bir genel model konuslandrr. Bu genel
modelle daha sonra alslr ve simlasyon yaplr.
Bu blm, FluidSIM elemanlar ktphanesindeki elemanlarn ksa
bir tanmn iermektedir. Bir elemann ayarlanabilir parametresi
oldugu zaman, parametrenin degerler snr girilir; bir degerler snrnn
arkasndaki parantezli say elemanlar ktphanesindeki tanml n ayara
uygundur.
162
B.1
Hidrolik Elemanlar
elemanlar

Bu enerji besleme birimi, sabit debilidir. alsma
basncnn aslmas durumunda basn emniyet valfi
tarafndan engellenir. Bu enerji besleme biriminin iki
tank baglants vardr.
Degistirilebilir parametreler:
aks (debi): 0 ... 16 l/dak (2 l/dak)
alsma basnc: 0 ... 200 Bar (60 Bar)
Enerji besleme birimi, basitlestirilmis gsterimi
Detayl enerji besleme biriminin basitlestirilmis
gsterimidir. Elemannn devre plannda Tank baglantlar yoktur.
aks (debi): 0 ... 16 l/dak (2 l/dak)
alsma basnc: 0 ... 200 Bar (60 Bar)
Tank
Bu tank enerji besleme birimine entegre edilmistir ve
0 barlk basnc vardr. Tank, devre plannda bagmsz
eleman olarak konuslandrlr.
abuk birlestirme elemanl hortum baglants
Bu hortum 3 farkl uzunluktadr: 600 mm, 1500 mm
ve 3000 mm gibi.
Uzunluk: 0 ... 3000 mm (600 mm)
Emniyet bloklu diyaframl hidrolik akmlatr
Basn depolannca, kars asr basn bir Basn
snrlama valfi ile emniyet altna alnr. FluidSIM
dinamik sreleri ihmal eder. Bu ak, srekli degil
ama ara sra doldurulup bosaltlr.
S arj durumu: 0 ... 200 Bar (0 Bar)
Nominal basn: 0 ... 200 Bar (60 Bar)
aksta: 0 ... 16 l/dak (2 l/dak)
163
Filtre
Bir filtrenin grevi, yekpare tasarm elemanlarn
asnmadan nlemek iin, hidrolik akskann kirliligini
msaade edilen bir degerde tutmaktr.
Baglant (hidrolik)
Baglantlar, hatlar yardmyla elemanlar birbirine
baglamaya yararlar. Dzen modunda, kapal devre
olusturmay kolaylastrmak iin, baglantlar kk
bir daire ile gsterilirler. Hidrolik baglantlar bir
kr tapa ile tkanrlar. Bir hidrolik baglantya hat
baglanmamssa ve bu baglant da kr tapa ile
tkanmamssa, o zaman FluidSIM 3 Hidrolik bu
baglanty otomatik olarak kapar; ayrca bir uyar
verir. Hidrolik eleman baglantlarndaki basn ve debi
durum byklklerini gstermek mmkndr.
Hat (hidrolik)
Hidrolik bir hat ile iki eleman birbirine baglanr.
Burada hem bir tekli baglant eleman hem de bir
T-baglant eleman sz konusudur. Bu sekildeki
simlasyon hattnda basn kayb yoktur. Iki farkl hat
tipi vardr: Birisi is hatt digeride kumanda hattdr.
Kumanda hatlar kesik izgilerle, is hat lar ise srekli
izgilerle gsterilirler.
izgi tipi: n biri {Is hatt veya Kumanda hatt} (Is
hatt )
T-baglant eleman (hidrolik)
Bu T-baglants hidrolik hattan fazla olmamak
sartyla bir basn kaynagna baglanr. Bu T-baglants
FluidSIM den hat ekiminde otomatik olarak yaplr.
164
zel sekillendirilebilir Yn
kontrol valfleri
zel sekillendirilebilir 2/n-Yn kontrol valfi

zel sekillendirilebilir 2/n-Yn kontrol valfi iki
baglantl bir yn kontrol valfidir ve bu baglant yn
kontrol vafinin Valf gvdesi ve kumanda tipleri ne
uygun olmaldr.
Ayrca hidrolik baglantlar Kr tapalar ile tkanmaldr.
zel sekillendirilebilir 3/n-Yn kontrol valfi,
uygun olmaldr.
Ayrca, hidrolik baglantlar Kr tapalar ile tkanmaldr.
zel sekillendirilebilir 4/n-Yn kontrol valfi, drt
uygun olmaldr.
zel sekillendirilebilir 5/n-Yn kontrol valfi, bes
uygun olmaldr.
165
Mekanik kumandal yn
kontrol valfleri
2/2-Pim kumandal yn kontrol valfi (i)

Silindir pistonu, pimi kumanda edince P den A ya
serbest aks olur.
Bu valfin temelini, zel sekillendirilebilir bir
2/n-Yn kontrol valfi olusturur. Bu valfi, Ktphane
sk kullanlan yn kontrol valfleri blmnde
bulabilirsiniz.
2/2-Pim kumandal yn kontrol valfi (ii)
Silindir pistonu, pimi kumanda edince P den A ya
aks olmaz.
bulabilirsiniz.
3/2-Kol kumandal yn kontrol valfi
Normal konumda, P baglants kapaldr ve A
baglants T baglantsna alr. Manuel kumanda
da T baglants kapaldr ve P baglants A baglantsna
alr. Bu valfin temelini, zel sekillendirilebilir bir
bulabilirsiniz.
4/2-Kol kumandal yn kontrol valfi (i)
Normal konumda, P baglants B baglantsna ve A
baglants T baglantsna alr. Manuel kumanda da,
bu valf paralel konuma gelir.
bulabilirsiniz.
166
4/2-Kol kumandal yn kontrol valfi (ii)

Normal konumda, P baglants A baglantsna ve B
baglants T baglantsna alr. Manuel kumanda da,
bu valf kesismeli apraz konuma gelir.
bulabilirsiniz.
4/3-Kapal orta konumlu kol kumandal yn kontrol
valfi (i)
Normal konumda, btn baglantlar kapaldr.
Manuel kumanda da, bu valf paralel veya apraz
konuma gelir.
bulabilirsiniz.
4/3-Kapal orta konumlu kol kumandal yn kontrol
valfi (ii)
Normal konumda, btn baglantlar kapaldr.
Manuel kumanda da, bu valf paralel veya apraz
konuma gelir.
bulabilirsiniz.
4/3-is hatlar basnsz orta konumlu kol kumandal
yn kontrol valfi (i)
Normal konumda, A baglants ve B baglants T
baglantsna alr. Manuel kumanda da, bu valf
paralel veya apraz konuma gelir.
bulabilirsiniz.
167
4/3-is hatlar basnsz orta konumlu kol kumandal

yn kontrol valfi (ii)
baglantsna alr. Manuel kumanda da, bu valf
paralel veya apraz konuma gelir.
bulabilirsiniz.
4/3-pompa dnsl orta konumlu kol kumandal yn
kontrol valfi (i)
Normal konumda, A baglants ve B baglantlar
kapaldr ve P baglants T baglantsna alr. Manuel
kumanda da, bu valf paralel veya apraz konuma
gelir.
bulabilirsiniz.
4/3-pompa dnsl orta konumlu kol kumandal yn
kontrol valfi(ii)
Normal konumda, A baglants ve B baglantlar
kapaldr ve P baglants T baglantsna alr. Manuel
kumanda da, bu valf paralel veya apraz konuma
gelir.
bulabilirsiniz.
168
Selenoid kumandal yn
kontrol valfleri
4/2-Selenoid kumandal yn kontrol valfi (i)

Normal konumda, P baglants B baglantsna
ve A baglants T baglantsna alr. Bu valf,
kumanda manyeti tarafndan kumanda edildiginde
paralel konuma gelir. Bu valfin, manuel kumanda
edilebilmesi iin kumanda manyetin de akm
olmamaldr.
bulabilirsiniz.
4/2-Selenoid kumandal yn kontrol valfi (ii)
Normal konumda, P baglants A baglantsna
ve B baglants T baglantsna alr. Bu valf,
kumanda selenoidi tarafndan kumanda edildiginde
apraz konuma gelir. Bu valfin, manuel kumanda
edilebilmesi iin kumanda selenoidin de akm
olmamaldr.
bulabilirsiniz.
4/3-Kapal orta konumlu selenoid kumandal yn
kontrol valfi (i)
Normal konumda, btn baglantlar kapaldr. Bu valf,
paralel veya apraz konuma gelir. Bu valfin, manuel
kumanda edilebilmesi iin kumanda selenoidin de
akm olmamaldr.
bulabilirsiniz.
169
4/3- Kapal orta konumlu selenoid kumandal yn

kontrol valfi(ii)
Normal konumda, btn baglantlar kapaldr. Bu valf,
paralel veya apraz konuma gelir. Bu valfin, manuel
kumanda edilebilmesi iin kumanda selenoidin de
akm olmamaldr.
bulabilirsiniz.
4/3-I s hatlar basnsz orta konumlu selenoid
kumandal yn kontrol valfi (i)
baglantsna alr. Bu valf, kumanda selenoidi
tarafndan kumanda edildiginde paralel veya
olmamaldr.
bulabilirsiniz.
4/3-I s hatlar basnsz orta konumlu selenoid
kumandal yn kontrol valfi (ii)
baglantsna alr. Bu valf, kumanda selenoidi
tarafndan kumanda edildiginde paralel veya
olmamaldr.
bulabilirsiniz.
170
4/3-Pompa dnsl orta konumlu selenoid

kumandal yn kontrol valfi (i)
Normal konumda, A ve B baglantlar kapaldr. P
baglants T baglantsna alr. Bu valf, kumanda
selenoidi tarafndan kumanda edildiginde paralel
veya apraz konuma gelir. Bu valfin, manuel kumanda
edilebilmesi iin kumanda selenoidlerin de akm
olmamaldr.
bulabilirsiniz.
4/3- Pompa dnsl orta konumlu selenoid
kumandal yn kontrol valfi (ii)
Normal konumda, A ve B baglantlar kapaldr. P
baglants T baglantsna alr. Bu valf, kumanda
selenoidleri tarafndan kumanda edildiginde paralel
veya apraz konuma gelir. Bu valfin, manuel kumanda
edilebilmesi iin kumanda selenoidlerin de akm
olmamaldr.
bulabilirsiniz.
171
Geri dnsmsz (ek)

valfler
Kapama valfi
Bu kapama valfi, manuel alabilir veya kapanabilir.
Ama seviyesi: 0 ... 100 % (100 %)
ek valf
Giris basnc ks basncndan yksekse, o zaman
ek valf debiyi serbest brakr. Giris basnc ks
basncnda dskse, o zaman ek valf debiyi
geirmez.
: n biri {1,5} (1 )
Alabilir ek valf
Giris basnc ks basncndan yksekse, o zaman
ek valf aks serbest brakr. Giris basnc ks
basncndan dskse, o zaman ek valf aks
geirmez. Ayrca, bu ek valf kumanda hatt zerinden
alabilir, bylece iki yne aks saglanabilir.
VEYA valfi
Bu VEYA valfi, girislerden birine basnl akskann
verilmesiyle ks yolunu aar (VEYA-Fonksiyonu). Her
iki girise ayn anda akskan gelince, yksek basnl
akskan dsar kar.
VE valfi
VE valfi, girislerden birine basnl akskann
verilmesiyle ks yolunu aar (VE-Fonksiyonu).
Girislere farkl basnlar uygulanrsa, dsk basnl
akskan dsar kar.
172
Basn kontrol valfleri
Basn snrlama valfi

Bu valf, normal konumda kapaldr. Ama basnc P
baglantsna ulastg zaman, T baglants zerinden
sv akar. Basn, ayarlanms degerin altna indiginde,
valf tekrar kapanr. Basite, kumanda basnc giris
basnc tarafndan retilir. Sv aks yn ok ile
gsterilmistir.
Anma basncndaki dss, sadece belli bir debi
garanti edebilir. Dolaysyla giris davransnn tam
zelligini yanstabilmek iin hem bir basn hem de
bir debi gerekmektedir: Her iki veri ile beraber tam bir
karakteristik egri belirlenir.
n kumandal basn snrlama valfi
Bu valf, normal konumda kapaldr. Ama basnc P
baglantsna ulastg zaman, T baglants zerinden
sv akar. Basn, ayarlanms degerin altna indiginde,
valf tekrar kapanr. Basite, kumanda basnc giris
basnc tarafndan retilir. Sv aks yn ok ile
gsterilmistir.
Anma basncndaki dss sadece belli bir debi
garanti edebilir. Dolaysyla giris davransnn tam
zelligini yanstabilmek iin hem bir basn hem de
bir debi gerekmektedir: Her iki veri ile beraber tam bir
karakteristik egri belirlenir.
Dsardan kontroll basn snrlama valfi
Kumanda hattndaki ama basnc X baglantsna
ulastg zaman, bu valf P baglantsn T baglantsna
aar.
173
3-Yollu basn ayar valfi

Bu basn ayar valfi, degisken girisli basnc ksta
sabit tutmaya yarar. ks basnc, giris basncndan
daha dsk olmaldr.
Basn kumandal salter
Basn salteri
Bu basn salteri, ayarlanms basn degeri asldg
zaman, kontag kapatarak sinyal verir.
Anahtarlama basnc: 0.001 ... 200 Bar (30 Bar)
I ki ynl aks kontrol valfi

Iki ynl aks kontrol valfi, bir ayarlanabilir ksc
yardmyla ayarlanr. Ksc ile, mutlak diren
degerinin ayar yaplamaz. Bu demektirki, esitli
aks kontrol valflerinde ayn ksc konumu olmasna
ragmen esitli diren degerleri vardr.
Ama seviyesi: 0 ... 100 % (100 %)
Tek ynl aks kontrol valfinin ama derecesi, bir
ayarlanabilir ksc yardmyla ayarlanr. Tek ynl aks
kontrol valfine paralel bir ek valf konuslandrlmstr
(ek valf blmne bakabilirsiniz). Ksc ile, mutlak
diren degerinin ayar yaplamaz. Bu demektirki,
esitli tek ynl aks kontrol valflerinde ayn ksc
konumu olmasna ragmen farkl diren degerleri
vardr.
Ama seviyesi: 0 ... 100 % (100 %)
174
2-Yollu aks ayar valfi

Yeterli basn olmas durumunda, ayarlanms aks
miktar ok ynnde sabit tutulur.
Nominal debi: 0.01 ... 16 l/dak (1 l/dak)
Aks blc valf
Aks blc valf, P deki aks miktarn esit olarak A ve
B ye bler.
Is elemanlar
ift etkili silindir

ift etkili silindirin piston kolu, basn farkna gre
tersinir. Silindir pistonunda bir kalc mknats
bulunur, silindir pistonu bu mknats sayesinde
temassz alglayc tarafndan alglanr.
Kuvvet: -1000 ... 1000 Newton (0 Newton)
Maksimum strok: 10 ... 6000 mm (200 mm)
Piston konumu: 0 ... Maksimum strok mm (0 mm)
Piston alan: 1 ... 805 qcm (2,01 qcm)
Piston halka alan: 0,5 ... 425 qcm (1,23 qcm)
Son konum yastklamal ift etkili silindir
ift etkili silindirin piston kolu, basn farkna gre
tersinir. Son konum yastklama elemanlar, iki
ayar vidasyla ayarlanabilir. Silindir pistonunda bir
kalc mknats bulunur, silindir pistonu bu mknats
sayesinde temassz alglayc tarafndan alglanr.
175
ift tarafl piston kollu son konum yastklamal ift

etkili silindir
ift etkili silindirin iki ulu piston kolu, basn farkna
gre tersinir. Son konum yastklama elemanlar, iki
ayar vidasyla ayarlanabilir. Silindir pistonunda bir
kalc mknats bulunur, silindir pistonu bu mknats
sayesinde temassz alglayc tarafndan alglanr.
Tek etkili silindir
Tek etkili silindirin piston kolu, bir ds kuvvet etkisi ile
geri dner.
Hidrolik motor
Hidrolik motor, hidrolik enerjiyi mekanik enerjiye
evirir.
176
lme aletleri
Basn lme aleti

Bu alet, basn farkn ler.
Debi metre
Bu debi metre, bir devir says lme aletine bagl bir
hidrolik motordan ibarettir.
177
B.2
Elektrik devre elemanlar
Gerilim kaynag (0V)

0V-Elektrik baglants.
Gerilim beslemesi
Gerilim kaynag (24V)

24V- Elektrik baglants.
Elektrik baglants
Bu baglantlar, elemanlar birbirine baglamaya yarar.
alsma modunda baglantlar kk bir daire ile
gsterilir. Bu gsterim devre plan olusturmay
basitlestirir.
Elektrik eleman baglantlarnda gerilimin durum
byklg ve akm siddeti gsterilir.
Elektrik hatt
Bir elektrik hattnda iki elektrik baglants birbirine
baglanr. Burada hem bir tek baglant eleman hem
de bir T- Baglant (dagtc) eleman sz konusudur.
Simlasyonda bu esit hatlarda gerilim dsmesi
olmaz.
Elektrik T-Baglant (dagtc) eleman
T-Baglants elektrik hatt ile ortak gerilim
kaynagna baglanr. Bu T-baglants FluidSIM de hat
ekilirken otomatik olarak yaplr.
178
Ikaz Elemanlar
Iskl ikaz
Iskl ikaz yannca, bir optik sinyal aktif hale gelir. FluidSIM deki skl ikaz ayarlanms renk ile renklendirilir.
Renk: n biri {16 farkl standart renk vardr} (Sar )
Sesli ikaz
Sesli ikaz olunca, bir akustik sinyal aktif hale gelir.
FluidSIM de Opsiyonlar Ses... mensnde Sesli
ikaz aktif oldugu ve Sound-Hardware (ses kart)
konuslandg zaman, yanp snnen sk elengi
iindeki sesli ikaz ses verir.
Kontaklar
Normalde kapal kontak

Kumanda edildigi elemana zellestirilmis normalde
kapal kontak.
rnek olarak: Normalde kapal kontak
kapama gecikmeli rle zerinden baglanrsa, o zaman kapal devrede Normalde kapal kontak bir
kapama gecikmeli normalde kapal kontaga dnsr.
Normalde ak kontak
ak kontak.
rnek olarak: Normalde ak kontak
ama gecikmeli rle zerinden baglanrsa, o zaman kapal devrede normalde ak kontak bir
ama gecikmeli normalde ak kontaga dnsr.
Degistirici kontak
Kumanda edildigi elemana zellestirilmis degistirici
kontak.
rnek olarak: Degistirici kontak
ama gecikmeli rle zerinden baglanrsa, o
zaman kapal devrede degistirici kontak bir
179
Zaman gecikmeli kontaklar
Ama gecikmeli normalde ak kontak

Bu kontak, bir rle ektiginde gecikmeli alr. Ama
gecikmeli Normalde kapal kontak kumandal devrede
Normalde kapal kontak ve bir durum gstergesi
isaretinden olusur.
Ama gecikmeli normalde ak kontak
Bu kontak, bir rle ektiginde gecikmeli kapanr.
Ama gecikmeli normalde ak kontak kumandal
devrede Normalde kapal kontak ve bir durum
gstergesi isaretinden olusur.
Ama gecikmeli degistirici kontak
Degistirici kontak, bir rle ektiginde gecikmeli
tersinir. Ama gecikmeli degistirici kontak, kumandal
devrede degistirici kontak ve bir durum gstergesi
isaretinden olusur.
Kapama gecikmeli normalde ak kontak
Bu kontak, bir rlenin dsmesinde gecikmeli alr.
Kapama gecikmeli Normalde kapal kontak kumandal
Kapama gecikmeli normalde ak kontak
Bu kontak, bir rlenin dsmesinde gecikmeli
kapanr. Kapama gecikmeli normalde ak kontak
kumandal devrede normalde ak kontak ve bir
durum gstergesi isaretinden olusur.
Kapama gecikmeli degistirici kontak
Degistirici kontak, bir rlenin dsmesinde gecikmeli
tersinir. Kapama gecikmeli degistirici kontak,
kumandal devrede degistirici kontak ve bir durum
180
Snr anahtar
Snr anahtar (Normalde kapal kontak)

Kontaktaki piston kolu son konuma geldigi zaman,
bir silindir pistonunun kumandasyla kontak alr.
Silindir tekrar hareket edince, kontak derhal kapanr.
Snr anahtar (Normalde kapal kontak) kumandal
Snr anahtar (Normalde ak kontak)
Kontaktaki piston kolu sona geldigi zaman, bir silindir
pistonunun kumandasyla kontak kapanr. Silindir
tekrar hareket edince, kontak derhal alr. Snr
anahtar (Normalde ak kontak) kumandal devrede
normalde ak kontak ve bir durum gstergesi
isaretinden olusur.
Snr anahtar (Degistirici kontak)
Kontaktaki piston kolu sona geldigi zaman, bir silindir
pistonunun kumandasyla kontak tersinir. Silindir
tekrar hareket edince, kontak derhal geri kontaklanr.
Snr anahtar (Degistirici kontak) kumandal devrede
degistirici kontak ve bir durum gstergesi isaretinden
olusur.
El kumandal kontaklar
Normalde kapal kontakl anahtar

Kontak kumanda edilince alr. Kontak brakldg
zaman tekrar kapanr. FluidSIM deki anahtar, ayn
anda Shift-Tusuna baslp tklatlarak devaml
kumanda edilir. Bu devaml kumanda, elemann
stne bir kez tklatma ile tekrar kaldrlr.
Normalde ak kontakl anahtar
Kontak kumanda edilince kapanr. Kontak brakldg
zaman tekrar alr. FluidSIM deki tus, ayn anda ShiftTusuna baslp tklatlarak devaml kumanda edilir. Bu
devaml kumanda, elemann stne bir kez tklatma
ile tekrar kaldrlr.
181
Tus (Degistirici kontak)

Kontak kumanda edilince kapanr. Kontak brakldg
zaman tekrar alr. FluidSIM deki tus, ayn anda ShiftTusuna baslp tklatlarak devaml kumanda edilir. Bu
devaml kumanda, elemann stne bir kez tklatma
ile tekrar kaldrlr.
Tutmal normalde kapal kontak
Kontak kumanda edilince aalr ve kilitlenir.
Tutmal normalde ak kontak

Kontak kumanda edilince kapanr ve kilitlenir.
Tutmal degistirici kontak

Kontak kumanda edilince tersinir ve kilitlenir.
182
Basn anahtarlar
Basn anahtar (Normalde kapal kontak)

ve Hidrolik Basn anahtarndaki ayarl cevap
basnc asldg zaman, kontak alr. Basn anahtar
(Normalde kapal kontak) kumandal devrede
Normalde kapal kontak ve bir durum gstergesi
isaretinden olusur.
Basn anahtar (Normalde ak kontak)
ve Hidrolik basn anahtarndaki ayarl cevap
basnc asldg zaman, kontak kapanr. Basn
anahtar (Normalde ak kontak) kumandal devrede
isaretinden olusur.
Basn anahtar (Deg istirici kontak)
ve Hidrolik basn anahtarndaki ayarl cevap
basnc asldg zaman, kontak tersinir. Basn
anahtar (Degistirici kontk) kumandal devrede
degistirici kontak ve bir durum gstergesi isaretinden
olusur.
Temassz alglayc
Manyetik temassz alglayc

Kontak, alglaycya bir mknats yaklasnca kapanr.
Simlasyon modunda elemann stne tklayarak da
temassz alglayc kumanda edilir.
I ndktif temassz alglayc
Kontak, alglaycya bir metal paras yaklasnca
kapanr.
Kapasitif temassz alglayc
Kontak, alglaycya bir nesne yaklasnca kapanr.
183
Optik temassz alglayc

Kontak, alglaycya bir nesne yaklasp skl kontrol
dzenegindeki sk hzmesi kesildiginde kapanr.
Rle
Rle
Bu rleye akm geldigi zaman, hemen eker ve
kesilince, hemen dser.
Ama gecikmeli rle

Bu rle, akm geldigi zaman, ayar sresi bitince eker
ve akm kesilince derhal dser.
Gecikme sresi: 0 ... 100 s (5 s)
Kapama gecikmeli rle
Rle, akm geldigi zaman derhal eker ve akm
kesilince, ayar sresi bitince dser.
Sayc rle
Bu rle, A1 ve A2 baglantlar arasna belli sayda
sinyaller geldiginde eker. R1 ve R2 baglantlar
arasna bir gerilim uygulannca da, nceden ayarl
degerlere geri set edilir.
Simlasyon modundaki saycnn geri set edilebilmesi
iin elemann stne tklamak gerekir.
Sayc: 0 ... 9999 (5 )
184
DDE-Elemanlar
DDE-ks
DDE-ksndan diger kullanclarla iletisim saglanr.
DDE-Girisi
DDE-Girisinden diger kullanclarla iletisim saglanr.
185
B.3
Elektrik elemanlar
(Amerikan Normu)
Gerilim kaynag (0V)

0V-Gerilim kaynag kutubu.
Gerilim beslemesi
24V-Gerilim kaynag kutubu.
Kontaklar

Kumanda edildigi elemana zellestirilmis Normalde
kapal kontak.
rnek olarak: Nornalde kapal kontak bir
kapama gecikmeli rle ile baglanrsa, o zaman
Normalde kapal kontak kumandal devrede bir
kapama gecikmeli normalde kapal kontaga dnsr.
Normalde ak kontak
ak kontak.
rnek olarak: Normalde ak kontak bir
ama gecikmeli rle ile baglanrsa, o zaman normalde kapal kontak kumandal devredeki bir
186
Ama gecikmeli
Bu kontak, bir rle ektiginde gecikmeli alr. Ama
gecikmeli normalde kapal kontak, kumandal
Ama gecikmeli
Bu kontak, bir rle ektiginde gecikmeli kapanr.
Ama gecikmeli normalde ak kontak, kumandal
devrede Normalde ak kontak ve bir durum
Kapama gecikmeli
Bu kontak, bir rlenin dsmesinde gecikmeli kapanr.
Dsme gecikmeli normalde kapal kontak, kumandal
devrede normalde kapal kontak ve bir durum
Kapama gecikmeli
Bu kontak, bir rlenin dsmesinde gecikmeli
kapanr. Dsme gecikmeli normalde ak kontak,
kumandal devrede normalde ak kontak ve bir
durum gstergesi isaretinden olusur.
187
Snr anahtar
Snr anahtar (Normalde kapal kontak )

Piston kolu sona geldigi zaman, bir silindir
pistonunun kumandasyla kontak alr. Silindir tekrar
hareket edince, kontak derhal kapanr. Snr anahtar
normalde kapal kontak ve bir durum gstergesi
isaretinden olusur.
Snr anahtar (Normalde ak kontak)
Piston kolu sona geldigi zaman, bir silindir
pistonunun kumandasyla kontak kapanr. Silindir
tekrar hareket edince, kontak derhal alr. Snr
anahtar (normalde ak kontak) kumandal devrede
isaretinden olusur.
El kumandal kontak
Tus (Normalde kapal kontak)

Kontak kumanda edilince alr ve kontak brakldg
zaman hemen tekrar kapanr.
FluidSIM deki tus, ayni anda Shift-Tusuna baslp
tklatlarak devaml kumanda edilir. Bu devaml
kumanda, elemann stne bir kez tklatma ile tekrar
kaldrlr.
Tus (Normalde ak kontak)
Kontak kumanda edilince kapanr ve kontak
brakldg zaman hemen tekrar alr.
FluidSIM deki tus, ayn anda Shift-Tusuna baslp
kaldrlr.
Tus (Degistirici kontak)
Kontak kumanda edilince tersinir ve kontak brakldg
zaman hemen tekrar geri gelir.
FluidSIM deki tus, ayn anda Shift-Tusuna baslp
kaldrlr.
188
Basn anahtarlar
Basn anahtar (Normalde kapal kontak)

ve Hidrolik Basn anahtarndaki ayarl cevap
basnc asldg zaman, kontak alr. Basn anahtar
normalde kapal kontak ve bir durum gstergesi
isaretinden olusur.
Basn anahtar (Normalde ak kontak)
ve hidrolik Basn anahtar ndaki ayarl cevap
basnc asldg zaman, kontak kapanr. Basn
anahtar (normalde ak kontak) kumandal devrede
isaretinden olusur.
Rle
Rle
Akm geldigi zaman rle derhal eker ve akm
kesilince hemen dser.
Ama gecikmeli rle

Rle, akm geldigi zaman, ayar sresi bitince eker ve
akm kesilince derhal dser.
Kapama gecikmeli rle
Rle, akm geldigi zaman derhal eker ve akm
kesilince, ayar sresi bitiminde dser .
189
B.4
Diger elemanlar
Baglant (mekanik)
Mekanik baglantlar valf selenoidlerinin tanmlarnn
isaretlenmesi iin kullanlr. Devre planlarnn kolay
olusturulmas iin baglantlar dzen modunda bir
kk daire ile gsterilirler.
Valf selenoidi
Valf selenoidi valfi tersindirir.
FluidSIM de valf selenoidi tanm kullanlarak,
selenoid ve kumanda edilecek valf birlestirilir.
Valf selenoidi (Amerikan Normu)
Valf selenoidi valfi tersindirir.
FluidSIM de valf selenoidi tanm kullanlarak,
selenoid ve kumanda edilecek valf birlestirilir.
Mesafe cetveli
Mesafe cetveli silindirde bulunan alglayclarn
taklmasna yardmc olan bir elemandr. Bu sekilde
mesafe cetveli zerinde bulunan tanmlar, elektrik
devrelerinde alglayc ve snr anahtarlar iliskilerini
belirlerler.
Durum gstergesi
Durum gstergesi otomatik olarak, baslang
konumunda bir eleman kumanda edilmis olarak
tanmlar.
Kontak kam
Tetikleme kam otomatik olarak normal konumda
kumandal bir eleman kumanda edilmis olarak
tanmlar.
190
Metin (yaz)
Metin elemanlar (yaz) ile devre planlar donatlabilir,
elemanlar isimlendirilebilir veya devre planlarna
yorumlar yazlabilir. Metinler ve metin elemanlarnn
grnsleri istenildigi gibi degistirilebilir.
Durum diyagram
Durum diyagramlar nemli olan durum byklklerini grafik olarak gsterir.
Para listesi
Para listesi var olan elemanlar inceler ve bir liste
hazrlar. Bu listede elemanlarn tanmlar ve isimleri
stunlarda ve elemanlar satrlarda yer alr.
Kare/dik drtgen
Kare veya dik drtgen devre planlarnda kullanlan
diger grafik elemanlardr.
Daire/Elips
Daire veya elips devre planlarnda kullanlabilecek
diger grafik elemanlardr.
191
C. Egitim dkman, genel baks
Bu blm didaktik egitim dkmanlar FluidSIM formatnda ve

B,Elemanlar Ktphanesi, blmnde bulunmayan ksmlarn
iermektedir. Genel olarak burada ana baslklar seklinde ksa
aklamalar, alsma sekilleri, animasyonlar, resimler ve Didaktik Mens ile kullanlabilen egitim filimleri bulunmaktadr.
Bu blm konularna gre sralanmstr. Eger konu ile ilgili animasyonlar
varsa baslklarn yannda - isaretleri vardr. Son blmde egitim
filimleri hakknda aklamalar bulunmaktadr.
192
C.1
Uygulamalar
1 Torna
Hidroligin uygulandg tipik bir alsma alan
takm tezgahlardr. Modern nmerik kontrll
CNC takm tezgahlarnda para ve takm tezgaha
hidrolik yardm ile sabitlenir. Ilerleme ve ana mil
hareketleri de hidrolik olarak gereklestirilebilir.
Bu iki farkl basn aralgnda alsan bir

hidrolik devreye rnek olabilir, rnek olarak
alsma basnc 30 bar ve skstrma basnc 90
bar olsun
2 Yksek depolu pres
Bu ok byk kuvvetlerin gerek duyuldugu bir
uygulama alandr. Asl silindir ve ekme yapan
yklemeden dolay n kaldrma islemi iin olagan
st nlemler alnmak zorundadr. Bunun iin zel
tasarlanms pres tahrikleri gereklidir.
Basnl akskanda bulunan statik basncn

kullanlmasna yarayan basnl kap zel bir durum
arzetmektedir.
3 Hareketli hidrolik: Dozer
A 1.2
Bu hidrolik dozerde hem alsma hareketleri (dogrusal tahrikler) hemde srs hareketleri
(dnme tahrikleri) hidrolik olarak gereklestirilmektedir. Esas tahrik olarak bir dizel motor
kullanlmaktadr.
193
C.2
Hidrolik sistemin yap
taslar
4.1 Bir hidrolik sistemin yaps

Bu basit temel sema hidrolik sistemlerin
sinyal kumanda ve hidrolik g birimlerinin
sralandrlmasn gstermektedir. Sinyal kumanda
birimi tarafndan enerji besleme biriminde bulunan
valfler kumanda edilir.
Bu dkmanlarda bulunan resimler ana hatlar

ile hidrolik g biriminin gsterilen dzeyi iin
verilmstir.
4.2 Hidrolik g birimi
Farkl fonksiyon gruplarn yerlestirebilmek iin
hidrolik g birimi burada bir hidrolik devre plan
ile dontlmstr: Enerji besleme birimi motorlu bir
hidrolik pompas ve basn svsnn hazrlanmas
iin gerekli donatlar iermektedir. Kumanda
birimi basn svsnn miktarn, basncn ve
aks ynlerini kontrol ve kumanda eden valfler ile
gsterilmistir. Tahrik birimi ise uygulama alanna
gre silindirler veya hidrolik motorlardr.
4.3 Bir kontrol devre plan
Bir kumanda devinin analizi ve projelendirilmesi,
makinede tekrar tannp grlebilecek gerek
dzeylere ayrlms blok resimlerle yaplmas ok
yararl olmaktadr.
Ak renkli oklar sinyal aksn ve koyu siyah

renkli oklar da enerji aksn gstermektedir.
194
5.. Paralarn beraber alsmalar

Animasyonlar basitlestirilmis sekilde temel
hidrolik devrelerin alsma seklini gsterirler:
Bir kontrol elemannn ynlendirilmesi ve yay ile
geri getirilmesi (4/2-yn kontrol valfi), bir tahrik
elemannn itilip ekilmesi (ift etkili silindir) ve bir
basn snrlama valfinin alp kapanmas.
Is elemannn ve kumanda elemanlarnn
gsterilmesinde devre baglant eleman
sembollerine sadk kalnr. Bu devre eleman
sembollerine giris iin bir n hazrlk olarak
degerlendirilebilir.
6.1 Kontrol zinciri
Bu yntemde nce kumanda zincirleri numaralanr.
Ilgili alsma eleman sora ki hane iin .0 ve ilgili
kumanda eleman .1. ve diger elemanlar eger ileri
itilmeyi etkiliyorlarsa ift sayl, eger geri ekilmeyi
etkiliyorlarsa tek sayl rakamlar alrlar
Sistemli bir hata aramada numaralama hem

devre plannda hem de makinede bulunmaldr.
6.2 Alman endstri normlarna (DIN) ISO 1219-2 gre numaralama
DIN ISO 1219-2 normunda paralarn sembol
anahtarlar su drt blmden olusmakatadr:
Sistem numaras, devre numaras, Para
tanmlama isareti, para numaras. Eger bir sistem
sadece bir devreden olusuyorsa, o zaman sistem
numaras verilmeyebilir.
6.3 Para listesine gre numaralama
Bir hidrolik sistemin elemanlarnn artan
sra numaralar ile numaralmas da pratikte
karslaslan bir durumdur. Numaralama para
listesi numaralamasna endekslenmistir.
Pratikte karslaslan baz karmask kumanda

sistemlerinde, eger kumanda zincirine
gre bir numaralama kesismelerden dolay
kullanlamyorsa bu zme gidilir.
195
C.3
Devre elemanlar
Sembolleri
7 Enerji iletim devre elemanlar sembolleri (1)

Enerji iletimi ve basn malzemesi hazrlanmas
iin devre planlarnda su semboller kullanlr.
Devre plannda iletim hatlar kolay grlebilir

olmas iin mmkn oldugu kadar birbirleri ile
kesismeyecek sekilde izilmelidirler.
8 Enerji iletim devre elemanlar sembolleri (2)
Istc ve sogutucularn devre sembollerinde
kullanlan oklarn ynleri s akmnn ynlerini
belirler.
9 Enerji dnstrcleri devre elemanlar sembolleri

Hidrolik pompalar bir daire iinde tahrik milini
ifade eden bir sembol ile gsterilirler. Akm
yn hakknda bir daire iinde bulunan genler
bilgi vermektedir. Hidrolikte basn akskan ile
alsldgndan genlerin ii doludur.
Pnmatikte oldugu gibi basn akskan olarak

gazlar kullanlyorsa genler bostur.
10 Hidrolik motorlarn devre elemanlar sembolleri
Hidrolik motorlarn sembolleri, hidrolik pompalarn
sembollerinden sadece ters gsterilen aks yn
oklar ile ayrt edilirler.
196
11 Tek etkili silindirlerin devre elemanlar sembolleri

Tek etkili silindirlerin bir baglant noktas bulunur,
yani sadece piston alan basnl sv ile doldurulur.
Geri dns burada ya bir ds kuvvetin etkisi ile,
ki bu sembolde ak olan bir yatak kapag ile
gsterilmistir, ya da bir yay ile saglanmaktadr.
Yay semboln iine izilir.
12 ift etkili silindirlerin devre elemanlar sembolleri
ift etkili silindirlerin basn svsnn silindirin
iki blmesine gnderilebilmesi iin iki baglant
noktas bulunur. Diferansiyel silindir, ift etkili
silindirden sembolnde bulunan piston koluna
konulan iki izgi ile ayrt edilirler. Burada alan
oranlar 2:1 dir. ift piston kollu silindirin
iki esit alana sahip oldugu sembolnden
anlaslabilmektedir.
13 Yn kontrol valfi devre elemanlar sembolleri (1)
Yn kontrol valflerinin gsterilmesinde nce
baglant noktalarnn says ve sonra da
anahtarlama konumlarnn says belirtilir. Yn
kontrol valflarinin en az ikiser tane baglants ve
anahtarlama konumu bulunur. Drt kse kutularn
says bir valfte mmkn olan anahtarlama
konumu saysn verir. Drt kse kutular iindeki
oklarda aks ynn belirtir. izgiler ise baglant
noktalarnn farkl anahtarlama durumlarnda nasl
birlestirildigini gstermektedir. S ekiller her zaman
valfin baslang (normal) pozisyonunu gsterir.
Bu sekil bir 4/2 ve bir 5/2 yn kontrol valfinin
devre eleman olarak semboln gsteriyor.
Baglant noktalarnn gsterilmesi iin genel

olarak iki seenek vardr: Ya P,T,R,A,B ve L harfleri
ile veya sradan A,B,C,D,.. harfleri ile, fakat ilk
sralama sekli ncelikli olarak kullanlr.
197

Bu sekil bir 4/3 yn kontrol valfinin devre
elemanlar semboln farkl orta konumlarda
gstermektedir.
16 Elle kumanda
Bir yn kontrol valfinin anahtarlama konumu farkl
yntemler ile degistirilebilir. Bu yzden kullanlan
sembole bu anahtarlama ynteminin sembol
de eklenir. Tus ve pedal gibi birok anahtarlama
yntemlerinde bir geri getirme yay kullanlr.
Geri getirme bazen tekrar geri anahtarlama ile
gereklestigi gibi bazen de bir kol veya makara ile
yaplr.
Mmkn olan anahtarlama yntemleri DIN ISO

1219 da verilmistir.
17 Mekanik kumanda
Bu sekil ubuk, tus, makaral sembollerini
gstermektedir
18 Basn kontrol valfleri devre elemanlar sembolleri

Basn kontrol valfleri bir kare ile gsterilir. Bir
ok ile aks yn belirtilir. Baglantlar P (basn
baglants) ve T (tank baglants) veya A ve B
seklinde gsterilirler. Karenin iinde bulunan
okun konumu valfin normal konumda ak veya
kapal oldugunu gsterir. Ayarlanabilir basn
kontrol valfleri yay zerinde izilmis bir apraz ok
ile gsterilirler. Basn kontrol valfleri basn ayar
ve basn snrlama valfleri olarak ikiye ayrlrlar.
198
19 Aks kontrol valfleri devre elemanlar sembolleri

Aks kontrol valfleri arasnda viskozite bagml
ve viskosite kararl olmak zere farkllk vardr.
Viskozite kararl olanlar orifis (delikli plaka) olarak
tanmlanr. 2-yn-aks kontrol valfleri iki kontrol
organna sahiptir ve bunlardan biri viskozite
kararl kontrol eleman (orifis) digeri ise bir aks
reglasyon (kontrol) elemandr. Bu valfler bir
kare ile sembollestirilirler ve iinde degisken
ayar iin bir sembol ile basn denge sembol
bulunmakatadr. Kare iinde bulunan apraz ok ise
valfin kontrol edilebilir oldugunu gsterir.
20 ek valf devre elemanlar sembolleri
ek valfler sembol iinde bir tabana oturan bir
kre ile gsterilirler, alabilir ek valfler bir
kare iine ek valf sembolnm yerlestrilmesi
ile gsterilir. Valfin alabilirligi kesikli izgili
bir kumanda baglants ile belirlenir. Kumanda
baglants X harfi ile gsterilir.
21 l aletleri devre elemanlar sembolleri
B sekil hidrolik iin l aletlerinin sembollerini
gsteriyor.
199
C.4
Fizik temel kurallar
22 Hidrostatik basn
Hidro statik basn denince: bir svnn iinde
sv ktlesinin agrlg ile yksekliginin etkisiyle
olusan basn anlaslr. Hidro ststik basn svnn
bulundugu kabn sekline degil, sadece svnn
yksekligine ve yogunluguna gre degisir.
Genelde hidrolikte hidrostatik basn ihmal

edilir. ( Bir istisna: S ekil 2 ye baknz.).
23 Basn yaylm
Bir F kuvveti bir A alan zerinden kapal bir kapta
bulunan bir svya etki ederse bir P basnc olusur.
Bu basn svnn her yerinde esit olarak hissedilir (
Paskal kanunu).
Hidrostatik basn burada ihmal edilir. Svlarda

basn yaylm ise itme (impuls) yaylma hz
olarak kabul edilir ( yaklask 1000m/s).
24 Kuvvet degistirme
Bir kuvveti svnn alanna etki ettiginde
Bir P basnc olusur. Bu basn burada oldugu gibi
daha byk bir alanna etki ederse burada
daha byk olan bir kuvveti ile dengelenebilir.
Eger alan alannn kat ise kuvvetide
kuvvetinin kat kadardr.
Hidrolik kuvvet degistirme mekanikten bilinen

kaldra kanunun benzeridir.
25.1 Yol degistirme (1)
Eger hidrolik presin giris pistonu bir yolu
giderse bir hacim skstrms olur. Ayn hacim ks
pistonunu kadar itecektir. Eger ks pistonunun
alan giris pistonunun alanndan byk ise yolu
yolundan daha ksa olacaktr.
Hidrolik strok oran yine mekanik kaldra

kanununa benzemektedir. Yani byk kuvvet ksa
yol alrken, kk kuvvet uzun yol almaktadr.
200
25.2 Strok degistirme (2)

(bkz. Konu 25.1)
26.1 Basn degistirme (1)

Sv basnc , alanna etki ederek bir
kuvveti olusturmaktadr. Bu kuvvet piston kolu
yardm ile daha kk bir pistona iletilmekte.
Bu sekilde kuvveti alanna etki eder ve
sv basncn olu
sturur. piston alan
piston alanndan kk oldugu iin basnc
basncndan byktr.
Basn degistirmenin yararl uygulamalarn

pnmatik-hidrolik basn ykselticilerinde veya
sadece hidrolik sistemlerde grmek mmkndr.
Eger bir pompa ile retilemeyecek kadar byk
basnlar isteniyorsa, o zaman basn ykselticiler
kullanlrlar.
26.2 Basn degistirme (2)
Basn oran ift etkili bir silindirde de meydana
gelmektedir.
Bu olay hidrolikte problemlere neden olabilir.

rnek olarak: Bir diferansiyel silindirin dsar ks
iin bir aks daralmas olursa o zaman piston kolu
blmnde bir basn ykselmesi meydana gelir.
201
27 Aks sekilleri
akslar laminer ve trblansl olarak ikiye ayrlr.
Laminer aksta basn akskan boru iinde dzgn
ve silindirik katmanlar seklinde akarken, aks hz
arttrldgnda belli bir hzdan sonra sv tanecikleri
artk dzgn akslarn terk ederek ortada bulunan
sv tanecikleri kenarlara dogru hareket ederek
girdaplar olustururlar.
Trblansl akslar hidrolik sistemlerin

tasarmnda yeterli bir boyutlandrma ile
nlenmelidirler.
28a Dizel etkisi
Baz dar geitlerde meydana gelen basn dsmesi
sonucu alak basn degerlerine ulaslarak yagn
iinde zlms olan hava aga kar. Basncn
tekrar ykselmesi ile yag meydana gelmis olan
gaz kabarcgn aniden skstrarak yag-hava
karsmnn kendi kendine tutusmasna neden
olabilir.
29 Kavitasyon
Eger bir dar geitte yagn aks hz artarsa, bunun
iin hareket enerjisi gereklidir ve bu basn
enerjisinden alnr.
bar dan daha dsk
bir basnca dsldgnde yag iin de zlms
olan hava aga kar. Eger basn tekrar aks
hznn klmesiyle ykselirse yag hava kabarcg
zerine hcum eder.
Kavitasyon hidrolik aletlerde ve baglantlarda

meydana gelen ypranmalarn en nemli nedenidir.
29a Kavitasyon
Kavitasyonda yer yer basn sramalar olusur. Bu
sekilde kesit daralmas olan yerlerde boru hatlarn
cdarlarndan kk paracklar koparak ayrlr.
Bu malzemenin yorulmasna ve sk sk da tahrip
olmasna neden olur. Bu olay olduka yksek bir
grltye de neden olur.
202
30 Giris ve ks gleri
Bir hidrolik kumanda zinciri boyunca bulunan
elemanlarda kaaklar olusur. Bunlar genel olarak
mekanik, elektriksel ve hacimsel kayplardr.
Sistemin alsma mrne bagl olarak zaman

iinde pompann hacimsel debi veriminde dsme
olur, rnegin kavitasyon ve hareket nedenli olarak.
C.5
Hidrolik enerji besleme
birimi elemanlar
31.1 Hidrolik enerji eleman

Hidrolik enerji organ (enerji besleme birimi)
hidrolik sistem iin gerekli olan enerjiyi hazr
bulundurur. Bu birimin nemli paralar: Tanklar,
tahrik organ (elektrik motoru), hidrolikpompa,
basn snrlama valfi (emniyet valfi), flitre ve
sogutucudur. Ayrca Hidrolik enerji organ zerinde
gsterge ve yn kontrol valfleri gibi diger devre
elemanlar bulunabilir.
31.2 Hidrolik enerji eleman: Tank
Tankta hava, su ve kat paracklar hidrolik
akskandan arndrrlar.
tankn byklg kullanm alan ve

uygulamaya bagldr: sabit hidrolik sistemlerde bu
hacim, pompann 3 ila 5 dakikada basms oldugu
hacime esittir. Hareketli hidrolik sistemlerde ise
bu sadece sistemin ihtiyac olan miktar alacak
kadardr, nk sogutma islemi bir sogutucu
tarafndan stlenilmektedir.
32 Dstan disli pompa
Emme tarafnda bir dis aralktan dsar ktgnda
meydana gelen hacim bymesiyle bir alak
basn olusur. Basn svs basn blmne
gnderilir. Burada dislerin bir biri iine gemesi
ile disli odasndan dsar itilir ve st basn hattna
baslr.
203
33 Iten disli pompa

I disli ark bir elektrik motoru ile dndrlr.
Disler yardm ile dstaki disliyi dndrr. Dnme
hareketinin etkisi ile dis aralklarnda bir alak
basn olusur ve hidrolik yag emilir. Diger tarafta
disler tekrar bir birine geer ve yag disliler
arasndan tekrar dsar itilir.
33a Iten disli pompa
Bir nceki resme baknz
Bu yntemde yaklask 175 bara kadar olan

basnlar retilebilir. Bu alsma prensibinin tersi
ise hidrolik motorlarn alsma prensibidir.
34 Geri dns flitresi devre plan

Yag filitresinin geri dns hatt zerine monte
edilmesinin avantaj: flitre bakmnn kolay
yaplabilmesidir. Yalnz yagda bulunan kirlilikler
yagn hidrolik elemanlar terk etmesinden sonra
flitrelenerek temizlenir.
Bu dzen olduka sk kullanlmaktadr.

35 Emme flitresi devre plan
Bu dzende pompa kirleticilerden korunur. Fakat
flitreye ulasmak olcuka zordur.
Ince gzenekli flitrelerde emme problemleri ve
kavitasyon olusabilir. zm iin daha byk
gzenekli bir ilave flitrenin pompann nne
konmas tavsiye edilir.
36 Basn flitresi devre plan
Basn flitreleri hassas valflerin nne
kirleticilerden korumak iin konulabilir ve basn
flitrelerinde ince gzenekli flitreler uygulanabilir.
Bunun iin basnca dayankl bir flitre gvdesi

gereklidir ve bu yzden daha pahaldrlar.
204
37 Kirlilik derecesi gsterme devre plan

Kirlilik derecesinin bir gsterge zerinden denetimi
nemlidir. Bir flitrenin kirlilik derecesi, flitrenin
olusturdugu basn kayb ile llr: Artan kirlilik
derecesi ile filitrenin nndeki basn ykselir. Bu
basn yay yklemeli bir silindire etki eder. Artan
basncn etkisiyle piston yaya dogru hareket eder.
Gsterge iin farkl seenekler vardr. Ya

piston grlebilirdir veya pistonun hareketi bir
elektrik kontag zerinden elektriksel veya grsel
gstergeye dnstrlr.
38 Su sogutmal sogutucu
Bu yntemde yag sevk edildigi hatlarn etrafnda
akan sogutma suyu tarafndan sogutulur. Verilen
s tekrar kullanlabilir.
Hidrolik sistemlerde alsma scaklg 50 60C yi asmamaldr. Aksi halde viskozite istenilen
degerlerin altna dser. Hava sogutmal sistemle
karslastrldgnda sogutma suyu iin gerekli
daha yksek isletme masraflar ve korozyon
tehlikesi olusur. 35C ye kadar scaklk farklarna
erisebilinir.
39 Hava sogutmal sogutucu
Yag geri dns hatt zerinde bulunan ve hava
ile sogutulan bir spiral boru iinden geerek
sogutulur.
Bunun avantajlar basit olan yaps ve dsk

olan isletme masraflardr. Havalandrma grlts
rahatsz edici olabilir ( konu 38 e baknz).
40 Istma modl
Yagn optimal viskoziteye hzl bir sekilde
ulasabilmesi iin sksk bir stcya gereksinim
duyulur. Istma ve n stma iin stma modlleri
veya dolasml n stclar kullanlr.
Yksek viskozitelerde fazla srtnme ve

kavitasyondan dolay asr asnma olur.
205
41 Hidrolik enerji besleme birimi devre plan

Bu sekil hidrolik enerji besleme biriminin detayl
devre semboln gstermektedir.
Burada bir elemanlar grubu sz konusu

oldugundan devre sembollerinin evresine kesik
izgili bir kutu izilir.
C.6
Valfler
42 Kumanda kuvveti
Gerekli kumanda kuvvetinin kk tutulmas
iin oturmal valflerde genel olarak basn
dengelemesi yaplr.
43 Oturma valfinin alsma prensibi

Valfler oturmal ve srgl olarak retilirler.
Oturmal valflerde bir kre, koni veya bir disk
bir yay yardm ile tabana bastrlrlar. Byk
yzey basks nedeniyle bu valfler szdrmasz
olarak aks durdururlar. Gsterilen rnekte bir
koni kapatma nesnesi olarak kullanlmstr.
44 Srgl valfin alsma prensibi
Burada eksenel srg prensibi sekillendirilmistir.
Pistonun hareket ettirilebilmesi iin biraz bosluklu
olarak yaplmstr ve hidrolik akskan iinde yzer
konumdadr. Halka seklindeki sekman yataklar
dzenli bir akskan filminin olusmasn ve bu
sekilde de bir basn dengelemesini saglarlar.
Bu sekilde piston minimum srtnme kayplar ile
hareket ettirilebilir.
Bu valf tipi hibir zaman tam kapama yapamaz

ve sonu olarakta srekli bir yag kaagna neden
olur.
206
45 Oturmal valfler
Oturmal valflerde bir kre, bir koni ve bazen de bir
disk kapayc eleman olarak tabana bastrlr. Bu
tip valfler szntsz olarak alsrlar.
46 Piston aksmas
Bir valfin anahtarlama(a-kapa) davranslar
onun piston aksma sekli ile yakndan iliskilidir.
Pozitif piston aksmal valflerde baglant geisleri
piston tarafndan tam olarak kapatlrken, negatif
piston aksmal olanlarda bu gereklesmez. Sfr
aksmallarda ise pistonun kumanda kenarlar ile
baglant noktasnn kenarlar esit uzaklktadr.
Bir pistonun kontrol kenarlar farkl aksmaya

da sahip olabilir.
47.1 Negatif piston aksmas
Negatif piston aksmalarnda, eger P girisi alrsa
A dan B ye olan aks tam olarak durdurulmaz. Bu
sekilde A ks noktasnda basn yavasa artar ve
piston yumusak olarak geri ekilir.
retici firmalarn kataloglarnda geis

konumlar kesik izgili ile birlestirilmis farkl
anahtar pozisyonlar arasnda gsterilir veya geis
konumlar renkli veya taranms olarak belirtilmistir.
47.2 Pozitif piston aksmas
Pozitif piston aksmasnda sol piston, P den A ya
olan geisi eger tank ile olan baglant diger piston
ile tam olarak kapatlms ise, nce aar. Kullanc
(Silindir veya hidrolik motor) hemen basn etkisi
altna girer ve aniden harekete geer.
207
48 Kontrol kenarlar
Pistonlarn kontrol kenarlar (burada anlatlmak
istenen ynlendirme isinde etkin olan kenardr)
ya keskin veya pah krlms olarak retilirler. Bu
tr kumanda kenar sekillendirilmeleri sayesinde
konum degistirme srasnda darbesiz, yavas bir
hacim debisi degisimi (kslmas) saglanms olur.
rnek olarak Konu 94 e baknz.

49 Ykseklik zincirleme sistemi
Ykseklik zincirleme sistemi (Modler-Hidrolik)
ok daha az yer kaplar ve boru baglantlar
gerektirmez. Ksa yag stunlar sistemin
devamllgn da artrms olur. Yani sistemin ataleti
azalr.
208
C.7
Basn Kontrol Valfleri
50.1 Basn snrlama valfleri

Oturmal valfin bu tipinde bir szdrmazlk eleman
yksz durumda bir yay yardm ile giris baglants
P ye bastrlr.
Bu durumda, rnek olarak normal konumda

olan piston kolu ileridedir ve pompann sevk ettigi
toplam miktar silindire dogru akar.
50.2 Basn snrlama valfleri
Giris basncnn A da olusturdugu kuvvet, yayn
uyguladg kuvveti asar asmaz valf almaya baslar.
Buradaki durumda rnek olarak piston kolu

tamamen dsar kmstr; pompann sevk ettigi
btn miktar kontrol edilen sistem basnc altnda
tanka gitmektedir.
51.1 BSV Sistem basnc snrlama
Bu resim bir basn snrlama valfini, hidrolik temel
baglant ile beraber gstermektedir (ift etkili
silindirin hareketi).
Basn snrlama valfinin yay kuvveti iin ksta

bulunan direnler de hesaba katlmaldr (tanka
giden hat ve filtre). Bunun iin animasyona baknz
Elemanlarn beraber alsmalar (Konu 5).
51.2
Devre plan: Sistem basnc snrlanmas iin Basn snrlama

valfi
Bu resim de bir ncekinin ayns olan baglanty
gsteriyor, ancak Basn snrlama valfi kesit
grnmndeki ilgili sembol ile ifade edilmistir.
209
52.. Frenleme valfi olmayan bir devre plan

Basn snrlama valflerinin kullanm alanlarndan
biride frenleme valfi olarak kullanlmalardr:
Basn snrlama valfleri yn kontrol valflerinin ani
kapanmalarnda meydana gelen ktlesel kuvvetin
bir sonucu olarak olusan basn sramalarn
nlerler. Bu animasyon, sematik olarak bir
frenleme valfi olmadg iin hatal tasarlanms
bir devrede, ks ynnde bulunan bir hattn nasl
paralandgn gstermektedir.
53 Devre plan: Frenleme valfi olarak bir BSV
Bu sekil 52. de meydana gelen problemin dogru
zmn gstermektedir. Piston kolu tarafnda
frenleme valfine ek olarak akm ynnde bir ek
valf kullanlmstr ki, bu ek valf zerinden yn
kontrol valfinin kapatlmasndan sonra olusacak
olan alak basnn etkisiyle bir tanktan yag
emilebilsin.
53.. Frenleme valfli devresi
53.1a animasyonu sematik olarak basn snrlama
valfinin frenleme srasndaki, 53.2a ise gelis hatt
zerindeki ek vafin ve 53a da bu iki olayn ayn
anda olan davranslarn gstermektedir.
Frenleme valfinin gerekliligini bir nceki

animasyon (konu 52) daha ak olarak
gstermektedir.
54
Devre plan: Basn snrlama valfinin tutma valfi olarak

kullanm
Tutma valfleri: etki eden ktle atalet kuvvetlerine
ekilen ykler ile kars koyarlar. Bu sekil
piston kolu tarafnda bulunan bir tutma valfini
gstermektedir. Geri hareket srasnda basn
snrlama valfi bir ek valf tarafndan devre ds
braklmaktadr.
Basn snrlama valfi basnc dengelemelidir ve

tank baglants yk tasyabilir olmaldr.
210
55 Basn snrlama valfi, iten kontroll, yastklanms

Basn snrlama valflerinin iine sk olarak
yastklama pistonu veya oturmal bir valf konur.
Gsterilen yastklama dzenegi hzl alma ve
yavas kapanma etkisi gsterir. Bu sekilde basn
darbelerinin meydana getirebilecegi hasarlar
nlenecektir (Valfin yavasa hareketi).
Basn darbeleri rnegin hidrolik yagn

neredeyse basnsz bir aks srasnda bir kullanc
girisinde bulunan bir yn kontrol valfinin aniden
kapanmas srasnda olusur.
56.1 Basn snrlama valfi (Dsardan kumandal) (1)
Bu basn snrlama valfi aks, dsardan verilen
bir basn degerine gre ynlendirir. Bu basn
ayarlanabilir bir yay kuvvetine kars etki eder. P
basn baglantsndan T tank baglantsna olan
aks, kontrol pistonuna bir kuvvet etki etmedigi
srece kapal kalr.
56.2 Basn snrlama valfi (Dsardan kumandal) (2)
Kumanda silindiri ynlendirme baglants X
zerinden basn yklenir. Pistondaki basn
kuvveti nceden ayarlanms olan yay gerilme
kuvvetini asar asmaz kontrol pistonu hareket eder
ve aks baslar.
57.1 Basn snrlama valfinin seri baglanmas (1)

Bu rnek, bir devrede basn snrlama valfinin,
basn anahtar valfi olarak kullanlmasn
gstermektedir. Yn kontrol valfinin etkisi ile
basn kontrol valfinin kumanda pistonunda
basn artar. Bu valfi aar ve pompa dogrudan
tanka pompalar. 2/2 yn kontrol valfi aar amaz,
basn dser. Basn snrlama valfi kapar ve
pompa sisteme dahil olarak devreye girer.
211
57.2 Basn snrlama valfinin seri baglanmas (2)

Bu resim yukardaki sekilde verilen devrenin
aynsdr ancak, kesit seklinde gsterilen valf
bu sefer baska bir sembol ile gsterilmistir.
58 Basn snrlama valfi

Bir gerek basn snrlama valfi resmi (marka :
Hydronorma).
Eger bir gerek eleman bulunmuyorsa bu sekil

kullanlabilir.
59.1 2-Yollu basn ayar valfi (1)

Valf normalde aktr. (A) ks basnc kontrol
hatt zerinden kontrol valfinin sol yzeyine ve
ayarlanabilir yay kuvvetine kars etki eder.
Basn kontrol valfi giris basncn nceden

belirlenmis bir ks basncna dsrr. Byle bir
kullanm sadece farkl basnlarn gerekli oldugu
sistemlerde akll bir zmdr.
A ksnda basncn ykselmesi ile kontrol
pistonunun sol yzeyine etki eden kuvvet byr ve
onu saga dogru iter. Bu srada geit daralr ve bu
bir basn dssne neden olur.
Srgl valflerin kontrol kenarlarnn zel

tasarm geit aralgnn yavas almas ile
saglanabilir. Bu sekilde valf daha hassas olarak
ayar yapar (regle eder).
212

Ayarlanan maksimum basnca ulaslnca geit
tamamen kapatlms olur: P girisinde basn
snrlama valfinin ayarlanms oldugu basn
degerine ulaslr.

S ekilde gsterilmis olan devrede piston kolu
ne hareket etmektedir. Basn kontrol valfinin
A ksndaki basn, P sistem basnc ile
karslastrldgnda daha dsk ve sabittir.

Silindirin piston kolu simdi n tarafta ve son
konumdadr. Bu sekilde A ksndaki basn
artmaya devam eder ve geit tamamen kapatlr.
60 2-Yollu basn ayar valfi devre plan

Bu resim bir nceki seklin aynsdr. Sadece 2Yollu basn ayar valfi devre eleman sembol ile
gsterilmistir.
213
61 2-Yollu basn ayar valfi devre plan

Eger bir sisteme iki farkl basn degerleri
gerekiyorsa: o zaman basn ayar valfleri
kullanmak aklc bir zm olur. Basn ayar
valflerinin alsma prensipleri burada iki kontrol
devresinin bulundugu bir rnekle gsterilmektedir.
Birinci devre bir aks ayar valfi zerinden bir
haddeyi (tamburu) dndren bir hidromotora
etki etmektedir. Bu hadde ile ok katl tabakalar
yapstrlmaktadr. Ikinci blmde ise azaltlms
bir basn ile tabakalar presleyen bir silindire etki
etmektedir.
Bu rnek 3-Yollu basn ayar valflerinin

anlatm iin iyi bir giris olusturmaktadr.
Ayarlanms olan maksimum degere ulasldgnda
2-yollu basn ayar valfi kapanr, eger tabakalarn
kalnlklar biraz artarsa basn ayar valfinin
ksnda basn, izin verilen degerin ok stne
kar. Bunun iin 62. konunun animasyonuna da
baknz.
3-Yollu- Basn ayar valfi bir 2-yollu basn ayar
valfi ile bir basn snrlama valfinin birlesmesi
olarak grlebilir. Basn ayar valfi burada yksz
(normal) durumdadr ve A ksnda sadece kk
bir basn olusmustur.

Eger ds etkilerden dolay A da basn artarsa, bu
basn kontrol hatt zerinden kontrol pistonunun
sol tarafndaki yzeyine, ayarlanabilir bir yay
kuvvetine kars koyarak etki eder. Bu basn arts
ile geit aralg daralr ve basn dsmesine neden
olur.
214

Ayarlanms olan maksimum basnca ulasldgnda
geit tamamen kapanr. P girisinde sistem basnc
ksc tarafndan belirlenen basntr.

Bir ds etki ile A ksndaki basn ayarlanms olan
degerin zerine karsa, A valfi ile T tank baglants
arasndaki hatt aar.
3-Yollu- Basn ayar valfi hem pozitif hem de

negatif aksmal olarak vardr. Eger 3-yollu basn
ayarlamas bir 2-yollu basn kontrol valfi ve bir
basn snrlama valfi ile gereklestirilmis ise o
zaman aksma ayarlanabilirdir.
62.. 3-Yollu basn ayar valfi
Bu animasyon bir 3-yollu basn ayar valfinin
basn ayar fonksiyonunu ve basn snrlama
fonksiyonunu bir hadde rneginde gstermektedir.
Bu hadde zerinden geen ve farkl kalnlklarda
olan malzemenin zerine sabit bir basn
uygulamaktadr.
Normal olarak araya entegre edilmis olan

ayar eleman, basitlestirilmis olan bu sekilde
gsterilmemistir.
Bu sekil bir rnek plana takl olarak, bir 3-yollu
basn ayar valfinin alsma seklini gstermektedir.
Silindirin piston kolu dsardan bir kuvvet ile
yklenir ve basn ayar valfi bir basn snrlama
grevi stlenir.
215

Bu resim daha nceki sekilli devrenin aynsn
gstermektedir. Farkl olarak: sadece 3-Yollu
basn kontrol valfinin fonksiyon sekli yerine onun
devre eleman sembol konulmustur.
3-Yollu basn ayar valfi pozitif ve negatif

aksmal olarak retilir. Eger 3-yollu basn
ayarlamas bir 2-yollu basn ayar valfi ve bir
basn snrlama valfi ile gereklestirilmis ise o
zaman aksma ayarlanabilirdir.
63.3 3-Yollu basn ayar valfi devre plan
Bu resim bir nceki devrenin aynsn gstermektedir ancak, 3-Yollu basn ayar valfinin standart
devre eleman sembol kullanlmstr.
216
C.8
Wegeventile
64.1 2/2-Yn kontrol valfi (1)

2/2-Yn kontrol valfinin bir A alsma baglants,
bir P basn baglants ve bir L sznt baglants
vardr. Gsterilen srgl tip valfte P den A ya olan
geis normal konumda kapaldr.
Bu sekilde yay zerinde ve pistonun

bulundugu hacimde basn olusmamas iin bir
tahliye hatt ile kaaklar, sznt baglantsna iletilir.
64.2 2/2-Yn kontrol valfi (2)
2/2-Yn kontrol valfi alr ve P den A ya bir aks
olusur.
2/2-Yn kontrol valflerinin normal konumda P

den A ya aks olusturdugu tipleri de vardr.
65.1 2/2-Yn kontrol valfinin By-Pass devresinde kullanm

Bu sekil bir 2/2-Yn kontrol valfinin by-pass
devresinde kullanlmasna rnektir: OV3 aks
kontrol valfi 2/2-Yn kontrol valfinin devreye
alnmas ile devre ds kalr, yani by-pass olur.
Sonu olarak silindirin piston kolu maksimum hzla
dsar itilir.
65.2 By-pass devre plan
Bu resim bir nceki devre plannn aynsn
gstermektedir ancak, 2/2-Yn kontrol valfinin
fonksiyonu, onun devre eleman sembol ile ifade
edilmistir.
217
66
2/2-Yn kontrol valfinin kumanda eleman olarak kullanldg

devre plan
Baslang konumunda silindir dsar kms
durumdadr. OV1 valfi devreye girerse yani
anahtarlanrsa: Btn hacim debisi tanka akar
ve m ds yknn etkisi ile silindirin piston kolu
geri itilir. OV1 anahtarlanmazsa yani devre ds
ise OV2 basn snrlaycsnda sistem basncna
ulaslr ve piston kolu dsar itilir.
Pompa baslang konumunda ayarlanms olan

sistem basncna kars alsmaktadr ve bu durum
devre performansn kt etkilemektedir.
66.. 2/2-yn kontrol valfinin kumanda eleman olarak kullanm
Animasyonlar 2/2-Yn kontrol valfinin devreye
giris ve kslarn ve bu sekilde de Silindirin gidip
gelmesini gsteriyorlar.
67 Basnsz pompa dolasm devresi

Bu devre plan bir 2/2-Yn kontrol valfinin bir bypass valfi olarak basnsz bir pompa dolasmn
nasl gereklestirdigini gsteriyor: Valf devreye
girdiginde artk pompa ayarlanms olan sistem
basncna kars alsmak zorunda degildir.
Bu devre baglants eger alsmaya hazr

durumda olan sistemte pompann dolasma yani
devri-daime alnmas sz konusu ise, 4/3 yn
kontrol valflerinin kapamal orta konunmunda
uygulanr (bunun iin 78 nolu konuya da baknz).
68 Basamakl basn devre plan
Bu devre plan paras bir 2/2-Yn kontrol valfinin
iki basn arasnda salter olarak kullanlmasn
gstermektedir (basn basamaklar): 2/2Yn kontrol valfi devreye girdiginde ikinci sistem
basnc snrlayacsna giden hat alms olur.
218
69.1 3/2 yn kontrol valfi, kapama yntemi (1)

3/2-Yn kontrol valfinin bir A alsma baglants,
bir P basn baglants ve bir T tank baglants
vardr. Hacim debisi basn baglantsndan alsma
baglantsna veya alsma baglantsndan tank
baglantsna ynlendirilir. Her defasnda 3.
baglant kapaldr ve A dan T ye olan hacim debisi
aks serbesttir.
Konu 71 e de baknz (srgl kapama

yntemi)
69.2 3/2 yn kontrol valfi, kapama yntemi (2)
3/2 yn kontrol valfi kumanda edildigi zaman: P
den A ya aks serbesttir, T ks ise kapaldr.
3/2 yn kontrol valfi normal konumda oldugu

zaman, P den A ya olan aksn serbest, T ksnn
ise kapal oldugu tipi de vardr.
70.1 Kumanda eleman olarak 3/2-yn kontrol valfi
Bu devre bir 3/2-yn kontrol valfinin bir tek etkili
silindirin kumanda eleman olarak fonksiyonunu
gstermektedir.
Buradaki ek valf 3/2-yn kontrol valfinin

devreye alnp piston kolunun ds kuvvetin
etkisi ile yk altna girdigi durumda, pompann
korunmas grevini stlenmistir.
70.2
Devre plan: 3/2-yn kontrol valfinin kumanda eleman olarak

kullanlmas
Bu resim daha nceki devrenin aynsn
gstermektedir ancak, bu sefer 3/2-yn kontrol
valfinin devre eleman sembol kullanlmstr.
219
70.. 3/2-yn kontrol valfi

Bu animasyonlar bir 3/2-yn kontrol valfinin
tusuna baslp brakldgnda, silindirin piston
kolunun nasl girip ktgn gsteriyor.
71.1 3/2-yn kontrol valfi, srg yntemi (1)

3/2-yn kontrol valfinin bir A alsma baglants,
bir P basn baglants ve bir T tank baglants
vardr. Hacim debisi basn baglantsndan tank
baglantsna iletilebilir. nc baglant her
defasnda kapaldr. Gsterilmis olan normal
konumda P kapal ve A dan T ye olan baglant
aktr.
3/2-yn kontrol valfinin bu kapama yntemi

iin (konu 69) a da baknz.
71.2 3/2-yn kontrol valfi, srg yntemi (2)
3/2-yn kontrol valfi ynlendirilir: P den A ya aks
serbesttir. T ks kapaldr.
3/2 yn kontrol valfi normal konumda oldugu

zaman, P den A ya olan aksn serbest, T ksnn
ise kapal oldugu tipi de vardr.
72 3/2 yn kontrol valfinin blc valf olarak kullanm
3/2 yn kontrol valfi kumanda eleman olarak
kullanlmas yannda bir blc eleman olarak
da kullanlabilir. Bu durumda T baglants bir
baska devre elemanna baglanmstr ve onun ile
baglant kurulabilir. Bu devre plan blmnde,
farkl degerlere ayarlanms olan esitli aks
kontrol elemanlar ile stc ve sogutucu arasnda
ynlendirme olanaklar gsterilmistir.
Devre plann basitlestirmek iin devre eleman

sembol simetrik olarak gsterilmistir.
220
73.1 4/2-yn kontrol valfi, ift pistonlu (1)

4/2-yn kontrol valfinin A ve B olmak zere iki
alsma baglants, bir P basn baglants ve bir
tank baglants vardr. Basn baglants her zaman
alsma baglantlarndan birine bagldr ve ikinci
alsma baglants tanka bagldr. Normal konumda
P den B ye ve A dan T ye aks vardr.
ift pistonlu 4/2-yn kontrol valfi pistonlu

tiplerinin aksine bir kaak yag baglantsna sahip
degildir (konu 74 e baknz).
73.2 4/2-yn kontrol valfi, ift pistonlu (2)
4/2-yn kontrol valfi ynlendirilir, P den A ya ve B
den T ye aks vardr.
4/2-yn kontrol valflerinin, normal konumda

P den A ya ve B den T ye aks saglayan tipleri de
vardr.
74.1 4/2-yn kontrol valfi, pistonlu (1)
4/2-yn kontrol valfinin A ve B olmak zere iki
alsma baglants, bir P basn baglants ve bir
tank baglants vardr. Basn baglants her zaman
alsma baglantlarndan birine bagldr ve ikinci
alsma baglants tanka bagldr. Normal konumda
P den B ye ve A dan T ye aks vardr.
pistonlu 4/2-yn kontrol valfi bir kaak

yag baglantsna gereksinim duyar, aksi halade
basnl yag hapsedilmis olur.
4/2-yn kontrol valfi ynlendirilir, P den A ya ve B
den T ye aks vardr.
221

Bu resim, 4/2-yn kontrol valfinin bir ift etkili
silindirdeki kumanda eleman gibi alstgn
gstermektedir.
ek valf ise durusa geildiginde elektrik

motorunun geri dnmesine kars pompay koruma
grevini stlenmistir.
75.2 Devre plan: 4/2-yn kontrol valfi
Bu resim bir nceki devrenin aynsdr ancak,
4/2-yn kontrol valfi devre eleman sembol ile
gsterilmistir.
76.1 Tank dolasml 4/3-yn kontrol valfi (1)

4/3-yn kontrol valfleri 4/2-yn kontrol valflerinin
ilave orta konumlu olanlardr. Bu orta konum
bir ok farkl tipte olmaktadr. Bu gsterilen
tipinde orta konumda P basn baglants ile T
tank birlestirilmistir (bir sonraki resme baknz).
Gsterilen ynlendirme konumunda aks P den B
ye ve A dan T ye olmaktadr.
4/3-yn kontrol valfi srgl ve olduka

zahmetli olmakla birlikte oturmal olarak retilirler.
4/3-yn kontrol valfi orta konumda bulunmaktadr: P den T ye aks vardr, A ve B kapaldr. Giris
aks pompadan tanka dogru oldugu iin bu tr
devrelere tank dolasml veya pompa dnsl ad
verilir.
Tank dolasml devrede pompa sadece valfin

direncine kars alsr ve bu yzden performans
iin faydaldr.
222

Valf sol ynlendirme konumunda bulunmaktadr: P
den A ya ve B den T ye aks vardr.

Bu devre bir 4/3-yn kontrol valfinin ift etkili bir
silindir iin ayar eleman olarak alsma seklini
gstermektedir. Valf orta konumda bulunmaktadr:
sevk edilen akm dolasm hatt zerinden kumanda
pistonunun iinden tanka gnderilir.
ek valf Pompay elektrik motorunun geri

dnmesine kars korur.
77.2 Devre plan: tank dolasml 4/3-yn kontrol valfi
Bu resim bir nceki devrenin aynsdr ancak,
4/3-yn kontrol valfi devre eleman sembol ile
gsterilmistir.
77.. Tank dolasml 4/3-yn kontrol valfi

Animasyonlar 4/3-yn kontrol valflerinin ayr
ynlendirme konumlarna geislerini ve ilgili
silindir hareketlerini gsteriyorlar. Ileri hareket
srasnda valf orta konuma getirilirse ileri hareket
durdurulur.
Uygulama alanna bagl olarak valfin orta

konuma getirilmesi srasnda sistemte olabilecek
hasarlar nlemek iin, byle bir devre bir frenleme
valfi ile donatlmaldr (konu 53 e de baknz).
223
78.1 Kapal orta konumlu 4/3-yn kontrol valfi (1)

4/3-yn kontrol valfleri lojik ynlendirme
fonksiyonlar olarak, ayr bir orta konumu olan
4/2-yn kontrol valflerinin aynsdr. Bu orta
konum bir ok tiplerde karsmza kar. (Gsterilen
tipteki orta konumda btn geisler kapaldr,
bunun iin resim 78.2 ye baknz.) Grdgnz
ynlendirme konumunda P den B ye ve A dan T ye
aks meydana gelmektedir.
Bu 4/3-yn kontrol valfi orta konumda
bulunmaktadr: L sznt baglants dsndaki btn
baglantlar kapaldr.
Valfin bu orta konumunda, pompa basn

snrlama valfinin ayarlanms oldugu sistem
basncna kars alsmaktadr.
Valf sol ynlendirme konumundadr: P den A ya ve
B den T ye aks vardr.

Bu resim bir 4/3-yn kontrol valfinin bir ift
etkili silindir iin kumanda eleman olarak
kullanlmasn, alsma sekli ile gstermektedir.
Valf orta konumda bulunmaktadr: Pompa basn
snrlama valfinin ayarlanms oldugu sistem
basncna kars alsmaktadr.
Eger isletmeye hazr sistem pompa dnsl

moda geirilmek istenirse bu yn kontrol valfi gibi
grev yapacak olan, ek bir 2/2-yn kontrol valfi ile
gereklestirilebilir (bunun iin konu 67 nin devre
planna baknz).
224
79.2 Kapal orta konumlu 4/3-yn kontrol valfi devre plan

Bu resim nceki baglantnn aynsn gsteriyor
ancak, 4/3-yn kontrol valfi devre eleman
sembol ile ifade edilmistir.
80.1 4/3-yn kontrol valfi: Geis konumlar (1)

Burada pozitif aksmal ve orta konumda
bulunan bir 4/3-yn kontrol valfinin sol
geis konumunu gsterilmektedir. Bu geis
konumu bir pozitif aksma ile negatif aksmann
karsm seklindedir: P ile A bir birine bagl, B ve T
kapaldrlar.
4/3-yn kontrol valflerinin geis konumlarnn

tipi, bilgi kataloglarnda ayrca belirtilir.
80.2 4/3-yn kontrol valfi: Geis konumlar (2)
Burada pozitif aksmal ve orta konumda bulunan
bir 4/3-yn kontrol valfinin sag geis konumunu
gsterilmektedir. Burada da geis konumu pozitif
ve negatif aksmann bir karsm seklindedir: P ile
B bagldr, A ve T kapaldrlar.
81 Yn kontrol valfi
Kol hareketli bir yn kontrol valfinin gerek resmi
Firma Denison.
Eger baska bir reel eleman yoksa bu sekil de

kullanlabilir
225
82 4/3-yn kontrol-Modl
Bu kol kumandal 4/3-yn kontrol-Modl bir
ykseklik zincirleme sistemi erevesinde kullanlr
(Modler-Hidrolik).
Bunun iin konu 49 da bulunan sekillerede

baknz.
C.9
Sperrventile
83.1 ek valf (1)

ek valf yagn bir ynde aksna izin verirken, diger
ynde akmasn nler. Gsterilen aks ynnde
szdrmazlk eleman bir yay ve akskan ile oturma
yzeyine bastrlr.
Bu valflerin yaysz olanlar da vardr. Burada

tam szdrmazlk istendigi iin bu valfler sadece
oturmal valf olarak imal edilirler.
83.2 ek valf (2)
Gsterilen aks ynnde valf akskan tarafndan
szdrmazlk elemannn oturdugu yzeyden
kaldrlmas ile alr.
84 Devre plan: Pompa emniyeti

Bu devrede bir ek valf pompa emniyeti iin
kullanlmstr. Bu sekilde elektrik motorunun
kapatlmas durumunda bir ykn sebep olacag
basncn etkisi ile pompa geri dnmek iin
zorlanmayacaktr. Basn sramalar pompaya etki
etmez ve bunlar basn snrlama valfi tarafndan
giderilir.
226
85.1 Graetz kprs (1)

Adn mucidinden alan bu baglantda (Graetzkprs) drt ek valf bir fonksiyon eleman olarak
bir birine baglanr. Devre baglant plan bunlarn
bir aks kontrol eleman ile beraber alsmasn
gstermektedir: Silidirin ileri ve geri hareketinde
aks kontrol elemanndan soldan saga bir aks olur.
Burada ileri hareket gsterilmektedir.
Aks kontrol burada gsterilen ileri harekette

giris tarafnda yaplmaktadr.
85.2 Graetz-kprs (2)
Silindir geri hareket etmektedir. Dogrultucu devre
baglants yardm ile aks kontrol valfinden soldan
saga dogru bir geis olur.
Burada gsterilmis olan geri harekette, aks

kontrol ksta yaplmaktadr.
85.. Graetz-kprs
Burada 4/2-yn kontrol valfinin hareketi ve yayla
geri getirilmesi ile, geri ve ileri harekette Graetzkprsndeki akslar gsterilmistir.
Benzer dogrultucu devreler, hatlar zerinde

bulunan filtreler veya frenleme valfleri ile beraber
alstrlrlar.
86.1 Hidrolik alabilir ek valf (1)
Alabilir ek valfler bir (X) kumanda baglants
ile ters ynde aksa izin verebilirler. Bu sekil, valfi
normal konumda gstermektedir: B den A ya olan
aks yn kapaldr.
227

X kumanda baglants zerinden ama pistonuna
basn etki eder. Bu etki ile szdrmazlk eleman
oturdugu yzeyden kaldrlr ve B den A ya aks
saglanr.
Valfin kesin olarak almasn saglamak iin

basn tarafndaki etkin yzeyin szdrmazlk
eleman tarafndaki etkin yzeyden byk olmas
gerekir. Alabilir ek valfler n kumandal olarak
ta retilirler.
Bu rnek devre plan: Dikey silindirlerde bir
ykn alabilir ek valfler yardm ile nasl
konuslandrldklarn gstermektedir. Valf geri
harekette, piston tarafndaki ksn kapal veya
bir 3/2-yn kontrol valfi ile almas ile etkin hale
gelir.
Bu konu iin su animasyona da baknz.

87.2 Devre plan: Hidrolik alabilir ek valf
Bu resim bir nceki devrenin aynsn gstermektedir ancak, burada hidrolik alabilir ek valf devre
eleman sembol ile gsterilmistir.
228
87.. ek valf, hidrolik alabilir

4/2-yn kontrol valfi kumanda edilir, Basn svs
alabilir ek valften geerek geri getirme yaynn
kuvvetine kars koyar ve piston dsar kar. 4/2yn kontrol valfi geri kumanda edilirse piston
tarafndaki ks ek valf tarafndan kapatlmstr,
bu durumda silindir dsar kms konumda kalr.
Bu sefer 3/2-yn kontrol valfi kumanda edilir ve
ama pistonu hareket ederek geri dns hatt
alms olur: Piston kolu ieri ekilmeye baslar.
Geri dnste 3/2-yn kontrol valfi geici olarak
normal konuma getirilirse geri dns yolu tekrar
kapanr ve bylece piston kolu ve yk gncel
konumunda kalr. 3/2-yn kontrol valfinin tekrar
kumandas ile piston kolu arka son konumuna
gelir.
88.1 Alabilir ift ek valf (1)
Alabilir ift ek valf ile dikey konumda olan bir
silindirde, piston kolu zerinden i szntlara
ragmen bir yk istenilen konuma emin bir
sekilde getirilebilir. Burada oldugu gibi A1 ve
A2 girislerinden hi birine basn etki etmezse B1
ve B2 kapaldr
A1 e basn etki ederse, szdrmazlk eleman
oturdugu yzeyden kaldrlr ve B1 e olan aks yolu
alr.
Giris A2 ye basn etki ettiginde valf ilgili

sekilde alsr.
229

Bu rnek devre plan: alabilir ift ek valf
ile beraber alsan bir 4/3-yn kontrol valfi
sayesinde bir ykn dikey konuslandrlmasn
gstermektedir. Gsterilmis olan kumanda
elemannn orta konumunda A ve B tank ile
baglantldr. Bu yzden ift ek valfinin A1 ve
A2 girisleri basnsz durumdadr ve her iki is hatt
kapaldr.
89.2 Devre plan: Alabilir ift ek valf
Bu resim nceki sekildeki devre baglantsnn
aynsdr ancak, alabilir ift ek valf devre
eleman sembol ile gsterilmistir.
230
C.10
90 Ig neli ksc
Ksmalar ve orifisler belli bir basn dss
meydana getirir. Bu aks hatt zerinde bir diren
olusturularak elde edilir. Gsterilen igneli ksc
sahip oldugu uzun ve dar ksm ile byk bir
srtnme blmne sahiptir. Bu yksek bir
viskozite duyarllg gsterir. Ayarlanabilirligi ise,
ksa yer degistirmelerde meydana gelen byk
kesit degismelerinden dolay pek iyi degildir. Kolay
ve ucuz olmalar bir avantajdr.
Ig neli ksclar, eger sz edilen dezavantajlar
kullanlacaklar kumanda probleminde ihmal
edilebilirse, kullanma uygundurlar.
91 Dner srgl ksc valf
Ksa olan ksc blm ile bu dner srgl ksc
valf hemen hemen viskoziteden bagmsz alsr.
Sipral halkalar olduka hassas bir ayar yapmay
saglar, nk btn kesit alan daralmas 360lik
bir ayar legine yaylmstr. Fakat siprallerin
yaplmas olduka zahmetlidir.
92 Ksc valflerle aks blnmesi devre plan
Ksc ve orifis valfler bir basn snrlama valfi ile
hacim debisini ayarlarlar. Eger ksc valfteki diren
basn snrlama valfinde ayarlanms olan alma
basncndan daha byk ise basn snrlama valfi
alr. Bu sekilde aksta blnme olusur.
Yklenme durumunda kullancya giden hacim

debisi degisir, yani ksc valfler yke bagml
alsr.
93 Aks kontrol valfi
Bir aks kontrol valfinin gerek resmi.
Bu sekil, eger gerek bir devre eleman yoksa

kulllanlabilir.
231
94.1 Tek ynl aks kontrol valfi (1)

Tek ynl aks kontrol valfi bir ksc ve bir
ek valfin konbinasyonundan meydana gelir.
Hacim debisi ek valfin gsterilen kapatma
ynnde degistirilebilir bir ayar aralg zerinden
akmaktadr ve bu yzden byk bir diren
olusmaktadr.
Bir tek ynl aks kontrol valfi ile hzn

azaltlmas, bir basn snrlama valfi veya bir
ayarlanabilir debili pompa ile mmkn olmaktadr
ve bu her zaman yke bagmldr. Ksmadan nce
basn artmaya baslar ve basn snrlama valfi
aldktan sonra aksn bir blm tanka geri ner.
94.2 Tek ynl aks kontrol valfi (2)
Ters ynde B den A ya olan aksta hacim debisi
azaltlmaz nk, tek ynl aks kontrol valfinin
iinde bulunan bilye hatt ak tutar.
Tek ynl aks kontrol valfleri sabit ksma

elemanl ve ayarlanabilir olarak da yaplrlar.
95.1 2-yollu aks ayar valfi (1)
Aks ayar valflerinin grevi: Valfin giris ve
ksnda degisen basnlara ragmen geen hacim
debisini sabit tutmaktr. Bunun iin nce aks
istenilen dzeyde tutacak bir ksc valfe gerek
duyulur. Ksma noktasndaki basn farkn sabit
tutacak ikinci bir elemanna (basn terazisine)
gerek vardr. S ekilde valf normal konumunda
bulunmaktadr.
2-yollu aks ayar valfleri her zaman bir basn

snrlama valfi ile beraber alsrlar. Kullanlmayan
aks fazlas basn snrlama valfi zerinden tanka
gnderilir.
232

Valf zerinden aks oldugunda, basn terazisi
ksma noktasndaki yk durumuna gre valfin
giris ve ksnda olusan direnci sabit tutar ve
ayarlanabilir ksma noktasnda meydana gelen
basn fark sabit tutulmus olur.
Bu konu iin 96a animasyonuna da baknz.

aks ayar valflerinde ksma noktasndaki basn
fark, yani ve arasndaki basn fark sabit
tutulur. Eger basnc bir ds etki ile ykselirse, o
zaman valfin toplam direnci kontrol valfi alarak
dsrlr.
96.2 2-yollu aks ayar valfi devre plan

Bu rnek devre plan: 2-yollu aks ayar valfinin,
Farkl yklere ragmen srekli ve sabit bir itme hz
elde etmek iin silindirin piston giris hatt zerinde
nasl konuslandrldgn gstermektedir. By-pas
hatt zerinde bir ek valf konuslandrlmstr ki,
aks ayar valfi geri harekete devre ds kalabilsin.
233
96.. 2-yollu aks ayar valfi

Dsar kan piston kolu, yolun yarsnda bir
yke raslamaktadr. Aks ayar valfi buna ragmen
ilerleme hznn sabit kalmasn saglar. 0 ile 2,5
saniyeleri arasnda (sol asagda gsterilmistir)
piston kolu ykszdr ve basn oranlar sabit
kalmaktadr. Piston kolunun yke dokunmas ile
aks ayar valfinin ksndaki basnc ykselir.
( bu hzl gelismeyi gstermek iin simdi zaman
sreci 1/100 saniyelik zaman dilimlerinde yavas
ekimde gsteriliyor). Bu ksa bir sre iin kscnn
arkasndaki basncnn ykselmesine neden
olur. Bu sekilde basn dengeleme eleman sola
hareket eder ve basnc tekrar baslang
degerine dser, yani ve arasndaki basn
fark sabit kalr. Ayar olay bu sekilde ok defa
tekrarlanarak basnc basamakl olarak 25
bara kadar ykseltilir ve ayar valfi her defasnda
alarak aks kontroln gereklestirmis olur. (25
bara ulasldktan sonra zaman dilimi tekrar 0,25
saniyeye kar). Piston kolu bu kez yk altnda,
fakat yksz durumundaki hzla dsar itilir.
234
C.11
Hidrolik silindirler ve
hidromotorlar
97 Tek etkili silindirler

Tek etkili silindirde sadece piston taraf akskan ile
doldurulur. Bu sekilde silindir sadece bir ynde
is yapar. Piston blmne akan hacim debisi
piston yzeyinde bir basn olusturur. Piston n
son nokta konumuna gelir. Geri hareket bir yay
yardm, pistonun kendi agrlg veya dstan bir
kuvvet etkisi ile olur.
98 Plunger silindiri
Plunger silindirlerinde piston ve piston kolu tek bir
eleman olustururlar. Yapsal zelligi nedeniyle geri
getirilmeleri bir ds etki ile olmaktadr. Bu yzden
genel olarak dikey konumda yerlestirilirler.
99 ift etkili silindir

ift etkili silindirlerde her iki piston yzeyi akskan
ile doldurulur. Bu yzden her iki ynde de is
yaplabilir.
ift etkili silindirlerin tek tarafl piston

kollu olanlar: Piston yzeylerinin farkl etkin
alanlarndan dolay giris ve kslarnda farkl hz ve
kuvvetlere sahiptirler.
100 Yastklamal ift etkili silindir
Yastklamal silindirler yksek hareket hzlarnn
yavasa frenlenmesi ve son noktaya gelindiginde
sert arpmalar engellemek iin kullanlrlar. Bu
silindirlerde bulunan yastklama eleman yardm
ile son noktaya gelmeden biraz nce dsar akan
hacim debisinin getigi kesit daraltlr ve hacim
debisi azaltlarak tamamen kesilir. Akskan bir
ksma valfi zerinden dsar akar.
235
101.1 Son nokta yastklamas (1)

Piston son noktann biraz nnde bulunmaktadr:
Akskan piston kolu tarafnda ayarlanabilir bir
ksma zerinden piston kolu tarafna akar.
Bu tr son nokta yastklamas 6 m/dak ile

20 m/dak kaldrma hzlar arasnda kullanlr.
Daha yksek hzlarda ise ek yastklama ve fren
tedbirlerine gereksinme duyulur.
101.2 Son nokta yastklamas (2)
Piston kolu geri dnstedir: Bu aks ynnde
piston kolunun altnda bulunan ek valf aktr ve
bu sekilde ksma valfi devre ds kalmstr. Piston
kolu maksimum hzla ekilmektedir.
101.. Son nokta yastklamas

nce piston kolunun bir orta konumdan n
son noktaya hareketi srasnda son noktaya
yaklasldgnda frenlelen ks hareketi gsteriliyor.
Geri ekilirken ek valf alr.
101a Animasyonu ayrca, piston karken

yastklama elemannn etkisi ile ks tarafnda
bir basn olusmas durumunda basn snrlama
valfinin nasl aldgn da gstermektedir.
102 ift etkili silindir
ift etkili bir silindirin gerek resmi.
Bu sekil eger gerek bir eleman yoksa yedek

olarak kullanlabilir
236
103.. Otomatik hava bosaltma valfi

Silindir geri ekildiginde hava bosaltma valfinin
pistonu kapaldr.Piston kolu dsar itildiginde
hava bosaltma valfinin pistonu kaldrlr. Hava
bu sekilde akskann pistona gelip onu kaldrana
kadar bosaltma deliginden dsar kar. Piston
n taraftaki son noktaya geldiginde tam yukar
kaldrlarak dsar ile iliski kesilir.
Hava bosaltma valfleri bir sistemin en yksek

noktasnda konuslandrlmaldrlar, nk dogal
olarak buras hava kaaklarnn biriktigi yerdir.
237
C.12
lme aletleri
104 Pistonlu basn lme aleti

Basn lme aletleri: Bir yzeye etki eden
basncn bir kuvvet olusturmas prensibine gre
alsrlar. Pistonlu basn lme aletlerinde
basn piston zerinde bulunan bir yay kuvvetine
kars etki eder. Piston bu basn degerini kendi
gstergesi ile dogrudan veya manyetik olarak
dsarda bulunan bir gstergeye tasyarak gsterir.
105 Bourdon boru yayl basn lme aleti
Basn lme aletleri sk olarak Bourdon-boru
yay prensibine gre alsrlar: Eger yarm ay
seklinde bklms bir boruya basnl akskan
girerse, her yerde ayn basn oldugundan ve
yay seklinde bklms olan bu borunun i ve ds
yzey alanlar arasnda bir fark bulundugundan,
bu boru yay alarak dzelmek ister. Bu hareket bir
gstergeye aktarlr.
Bu aletler asr yklemeye dayankl degildirler.

Basn sramalarnn borudan yaplms bu yay
asr yk altna sokmamas iin bir snmleme
eleman kullanlr.
106 Debi lme aleti
llecek olan yag debisi hareketli bir orifis
zerinden akar. Alet sabit duran bir konik eleman
ve bir yaya sabitlenmis uzun bir pistondan
ibarettir. Geen debiye bagl olarak piston
yay bastrr. Bu debi lme aletinin gsterge
hassasiyeti %4 civarndadr. Daha hasas lmler
iin lme trbilleri, oval kanatl sayalar veya disli
arkl lme aletleri kullanlr.
238
C.13
Alstrmalar
107.. Alstrma: Yatay taslama makinesi (Pompa debisi)

Sorun: Bir yatay taslama makinesi kzag hidrolik
olarak hareket etmektedir. Makinenin kullancs
kzagn salnm hareketlerinin arzu edilen hza
ulasmadgn tespit etmistir. Bunun sebebi
pompada bir g dsmesi olabilir. Bunun iin
pompa karakteristik egrisine baklmal ve ilk
isletmeye alma degerleri ile karslastrlmaldr.
Gerekli test dzenegi iin devre plan ve para
listesi alstrma alsmas olarak dzenlenmelidir.
zm: Pompa karakteristik egrisini olusturmak
iin, ulaslan alsma basnc (p) zerinden elde
edilen aksnn (Q) hacimsel debisi izilir. retici
firmann karakteristik egrisi hafif alalan egriyi
gsteriyor, yeni bir pompa bile yapsndan dolay,
retim toleranslarnn geregi olarak ykselen
alsma basnlarnda artan i kaak kayplarna
sebep olmaktadr. Bu yaglama iin gerekli bir
nlemdir. Son lmlerle elde edilmis pompa
karakteristik egrisi orijinal egriden belirgin bir
sapma gsteriyor: Kaak yag kayb yksek alsma
basnlarnda byyor, bu verimliligi azaltyor. Bu
her seyden nce pompay asndracaktr. Deney
dzeneginin devre plan iin: Ayarlanabilir basn
snrlama valfi 1V3 her defasnda yle ayarlanmal
ki, manometre 1Z1 arzu edilen sistem basncn
gstersin. Bylece 1Z2 lme kab kullanlarak
hacim debisi hesaplanabilir. 1V2 Basn snrlama
valfi sistem basncnn snrlanmas iin alsr, 1V1
pompann emniyet valfi olarak grev yapar.
l degerlerinin esas alnmasnda elektrik

motorunun karakteristik egrisi dikkate alnmad.
Motor karakteristik egrisindeki sapmalar burada
lm hatas olarak kabul edilmektedir.
239
108..
Alstrma: Bir egme makinesi (dogrudan kontrol edilen basn

snrlama valfi)
Sorun: Bir egme dzenegi ile elik levhalar
bklyor. Egme kalplar hidrolik silindir yardm
ile hareket ettirilir. Bu dzenekte gelecekte
olduka kaln elik levhalar islenecektir. Bunun
iin simdiye kadar olan 30 bar yerine 45 bar basn
hidrolik sistem iin gereklidir. retici firmann
verilerine gre yksek alsma basnc iin, mevcut
pompa uygundur. Deneme alsmasnda her
seyden nce, egme isleminin olduka yavas
oldugu tespit edilmistir. Bu durumda hatlarda ve
zellikle yn kontrol valfindeki sznt kayplar
sorunun nedeni olarak ortaya kmaktadr.
Basn emniyet valfi yerine bir dogrudan kontrol
edilen basn snrlama valfi (BSV) kullanld.
Bu valf iin hacim debisinin (Q) basnca (p) gre
llms degerleri vardr. BSV karakteristik egrisi
diyagramnda uygun lek kullanlarak yaplr. Bu
karakteristik egri ile BSV nin neden oldugu egme
hznn azalmas belirlenir.
zm: BSV aldktan sonra tanka giden hacim
debisi degeri x-ekseni zerinde isaretlenir. 50 bara
ayarlanmasna ragmen, BSV nin alma noktasnn
44 barda oldugu karakteristik egriden ortaya kar,
bu demektir ki pompa debisi basnc 44 bardan
itibaren blnyor. Egme islemi srasnda basn
44 barn stne kar. Burada 44 bardan itibaren
bir akm blnmesi olur, bu basntan itibaren
silindire giren hacim debisi azalr ve bylece egme
islemi yavaslar. nlem: Eger tm sistem bu yksek
basn iin tasarlanmssa, o zaman BSV 60 bara
ayarlanr. Bu sekilde aks blnmesi 54 bardan
itibaren olur.
Alma basnc farkl olan baska bir valf

kullanmak baska bir zm yoludur.
240
109.. Alstrma: Makaral bant (Aks direnci)

Sorun: Bir makaral bant zerinden elik bloklar
tasnyor. Burada bulunan bir hidrolik kaydrma
istasyonu yardmyla bir banttan baska bir banda
kaydrma yaplyor. Hidrolik silindir yardmyla
bloklarn kaydrlmas iin en az 30 bar basn
gereklidir. Akskann getigi her devre eleman bir
diren olusturuyor ve kalc basn kaybna neden
oluyor. Buradaki soru: basn snrlama valfi hangi
degere ayarlanmaldr.
zm: Toplam diren btn ksmi direnlerinden
olusur. Toplam diren ileri ve geri harekette
ayr ayr bulunur. Tabloda 4/2 yn kontrol
valfi iin basn kayplarnn verileri eksiktir.
8 l/dak lk pommpa debisi esas alndgnda,
bunu 4/2 yn kontrol valfinin debi-basn
karakteristik egrisinden bulabilirsiniz. Direnlerin
hesaplanmasnda yn kontrol valfinin giris ve ks
taraf ayr ayr dikkate alnmaldr. Ayrca basn
degisimi sz konusu oldugunda, diferansiyel
silindirde 2:1in hesaplara katlmas gerekir.
Sonra bunlar zm blm semalarnda islenmis
degerleri gsterir. Ileri harekete 42,5 bara 6 bar
BSVnn (alstrma 108e bak) histerezisi (geri
dns sapams) iin ilave edilmelidir, bylece
gerekli alsma basncndan ama basnc daha
yksek hesaplanr. Sonunda 50 bar seilir, nk
silindirde bilinmeyen direnler, rnegin dirsek ve
statik srtnme dikkate alnmamstr.
Basn kayplarn byk sistemlerde dsk

tutmak iin debi karakteristik egrisinin yardmyla
valfi semeniz tavsiye edilir. Byk basn
kayplarnda valf numarasn byk semeniz
daha iyidir. Bununla beraber valflerde kavitasyon
kkenli asnma arzalarn nlenmis olursunuz.
241
110.. Alstrma: Bask presi (Bir tek etkili silindirin kumandas)

Sorun: Bir bask presi islenmis paralarn atlmas
iin hidrolik olarak desteklenmek isteniyor. Bunun
iin tek etkili silindir (1A) kullanlr. 2/2-Yn
kontrol valfli zmn, devre plannn kumanda
probleminine uygunlugu denenir. Bundan
sonra bir devre plan da 3/2-yn kontrol valfi
ile gelistirilir. Bir de para listesi yaplr. Ileri ve
geri hareketlerde her iki devre plan davranslar
karslastrlmaldr.
zm: 2/2-yn kontrol valfi ile kumandada
piston kolunun hareketi iin kumanda eleman
geri anahtarlanacak ve birim kapanacaktr.
Piston kolundaki yk, yn kontrol valfinin
direncinden byk olmaldr. Bu zm mevcut
ikinci kontrol devresinden (bask silindiri devresi)
dolay kullanlamaz. 3/2-yn kontrol valfi birimi
kapatmakszn ileri hareketten sonra dogrudan
geri harekete anahtarlanr. Ara konumlarda
durmak iin mutlaka sistemin alsmas
durdurulmaldr (burada talep edilmiyor).
Ayr ayr yerlestirilmis tek ynl kapama valfi

pompay geri baslan yagdan korur. Bu durum,
ykl ksn bulundugu silindirde sistemin
durdurulmas iin gereklidir.
242
111..
Alstrma: Kepe mekanizmas (Bir ift etkili silindirin

kumandas)
Sorun: Bir tav frnndan alnan sv alminyum,
bir basnl dkm makinesine aktlmak zere
bir bosaltma kanalna gnderilir. Bunun iin bir
aktarma kepesi gerekir. Aktarma kepesinin
strok hareketi iin ift etkili silindir kullanlyor.
Silindirin ynlendirilmesi iin 4/2-yn kontrol
valfli devre plannda kontrol eleman olarak
nceden belirlenmistir. Burada bu kontrol islevinin
uygunlugu da deneniyor. Eger valf kumanda
edilmemisse, kepenin daldrlmamasna dikkat
edilmelidir. Aktarma kepesinin ok agr olmas
halinde, (basn) tutma valfli bir devre plan
gelistirilir.
zm: Eger aktarma kepesinde sadece dsk
yk varsa, ilk devre plan kullanlabilir. Yk agr
ise piston kolu karken (aktarma kepesi ak
ynde) ks hz istenmeyen bir sekilde ykseltilir
ve aktarma kepesi ok abuk sv metalin iine
daldrlr. Bu bir tutma valfinin, valf ve silindir
arasndaki hatta yerlestirilmesiyle engellenir
(ekme ykl).
Bu alstrmada istenildigi gibi, sistemin

hareketsiz konumunda is elemannn zoraki belli
bir son konumlamas yaplacaksa, o zaman buraya
yay geri getirmeli valf yerlestirilir. Burada yay geri
getirmeli 4/2-yn kontrol valfi yerlestiriliyor, nk
hidrolik sistem yetkisiz biri tarafndan alrsa
silindirin istenilen konumda kalmas saglanr. Bu
kontrol probleminde gerekli silindir ap seilerek
piston kolunun geri hareket hz da hesaplanr.
gretim kitabndaki rnek hesaplamalara baknz.
243
112.. Alstrma: Boya kurutma frn (4/3-Yn kontrol valfi)

Sorun: Bir askl tasma band ile paralar srekli
olarak boya kurutma frnndan geirilmektedir.
Frn kapagnn almasyla meydana gelecek s
kaybn dsk tutmak iin parann yksekligi
kadar ak tutulmas gerekmektedir. Hidrolik
kumanda yle tasarlanmaldr ki, asag inmeksizin
kapak uzun zaman emniyetli konumunu korusun.
Ilk nce uygun orta konumlu bir 4/3-Yn kontrol
valfi kontrol eleman olarak seilir. Yk altndaki
kapagn inme sresince ( kendi agrlg) yn
kontrol valfinin sznt kayplarn nlemek iin
ikinci bir hidrolik emniyet olarak bir alabilen
tek ynl kapama valfi devre planna konulur.
Burada nemli olan hangi 4/3-yn kontrol valfinin
orta konum konusunda bu is iin gerekli oldugu
sorusudur.
zm: Kapal orta konumlu bir 4/3-Yn kontrol
valfi seilir ve bir oturmal valf kullanlrsa o
zaman problem zlr. Srgl valf ise i sznt
kayplardan dolay frn kapsn yavas yavas indirir.
Ikinci zm olarak besleme hattndaki
silindirin piston kolu taraf iin yn kontrol valfine
bir alabilen tek ynl kapama valfi yerlestirilir.
Bylece tek ynl kapama valfi, kap dururken hzl
bir sekilde kapanr, bunun iin yn kontrol valfinin
iki A ve B ks tank tarafnda yksz olmaldr (A,
B, T bagl, P kapal).
244
113.. Alstrma: Tutma dzenegi (Kapama hz)

Sorun: Paralar bir hidrolik silindir yardmyla
sabitleniyor. Paraya hasar vermemek iin
kapama hz yavaslatlmaldr. Ama hz ise sabit
kalmaldr. Esas olan, aks kontrol valfinin devreye
nasl yerlestirildigi sorusudur. zm seenekleri
bu esas alnarak karslastrlmaldr. rnegin: hangi
termik yan etki (sl genlesme) olusur ve kullanlan
elemann basn yk ne kadar yksektir? gibi.
zm: ks hareketinin yavaslamas esasen
hem besleme (giris) aksnn kslmasyla hem de
bosaltma (ks) aksnn kslmasyla mmkndr.
Bu kumandaya her iki zmde yerlestirilir: Giris
aksnn kslmasnn ks aksnn kslmasnn
aksine avantaj vardr, bu da basn degisimini
dikkate almadan hesaplayabilmektir. Ksma
sonucu snan yag alsma elemanna gider.
Buradan kan genlesmis akskan ise bu sabitleme
enesinde nemsizdir. ks aks ksmal zm
seilirse, diferansiyel silindirde 2:1 alan oran
dolaysyla ilgili basn degisimine dikkat
edilmelidir. Basn snrlama valfinin nce cevap
verebilmesi iin, ki burada hacim debisi nce
blnyor, piston kolu tarafnda basn olmas
gerekir. Basn BSV de ayarlanms olan sistem
basn degerinin iki katna ykselir. Burada silindir,
kumanda valfi ve baglant eleman nedeniyle bu
basn degisimine uygun olmaldr.
Takm Tezgahlarnn hassas is eleman buna iyi

bir rnektir. Is elemannda ki malzeme genlesmesi
giris aksnda snan yagdan dolay olduguna
dikkat edilmelidir.
245
114.. Alstrma: Hidrolik vin (Hz azaltmas)

Sorun: Farkl agrlkl zmba takm hidrolik vin
ile prese yerlestirilir. Ayn zamanda bir ift etkili
silindir yk kaldrr veya indirir. Hidrolik vincin
alsmas gstermistir ki, piston kolundaki hz
yksektir. Hz indirimi iin iki yol nerilir: Birincisi
ksc tek ynl aks kontrol valfi, digeri ise basn
tutma valfi ile ulaslacak zmdr. Uygun bir
zm seilmeli ve seim esas olusturmaldr.
Burada ikinci zm islevsel degilse devre plannn
dzeltilmesi ile sonuca ulaslmaldr.
zm: Ksc tek ynl aks kontrol valfli zm
seilirse, o zaman silindir, ksma valfi ve baglant
eleman bu degisen (ykselen) basn iin uygun
olmaldr. Tutma valfi seilirse, burada yk hidrolik
yardmyla sklr ve basn degismesi (ykselmesi)
etkilemez, nk basn yk basn snrlama
valfi ile istenilen dzeyde tutulur. Geri harekette
ise baypas iin bir de tek ynl kapama valfi (ek
valf ) yerlestirilir.
ksmal bir zmle ekme ykne

hkmedilemez: Yk, yag ok abuk piston kolu
odasndan piston odasna aktr. Vakum olusur ve
hava kar.
246
115.. Alstrma: Bir torna tezgahnn srme hz ayar (Hz ayarlamas)

Sorun: Bir torna tezgahnda ilerleme hareketi
(srme) simdiye kadar elle yapld. Bundan sonra
srme hidrolik kumanda yardmyla otomatik
yaplacaktr. Srme hareketi ayarlanabilir olmal
ve takma gelen degisken yklere ragmen ayn
kalmaldr. Burada bir aks kontrol valfi sabit bir
srme hz ayar iin degisen ykte uygun degildir,
dolaysyla bir 2-yollu aks ayar valfi yerlestirilir. Bu
devre plan zellikleri, bosta alsma durumunda
verilmistir. Yk altnda basnlar, basn farkllklar
ve srme hz degistirilerek uyumlanacaktr. Aks
ayar valfinin geri harekette etkisiz olmas iin ,
devre plan uyumlanr. Sonunda BSV ve srme
hz arasnda birde ve kullanc hacim debisi
arasndaki iliski ortaya kar.
zm: Aks ayar valfi geri harekette diren olarak

etki etmemesi iin, bir tek ynl kapama valfi
baypas olarak yerlestirilir. BSV de basn, yk
etkisine ragmen sabit kalr. Bunun iin orada 7
l/dak hacim debisi akar. Sabit hacim debisi BSV
kullancya giden sabit hacim debisi demektir
ve bylece sabit srme hzna ulaslr. Son soru:
Ykl veya yksz hareket etme durumunda
basn dss ayarlanabilir ksma valfinde
degismez. Sabit basn dss ise sabit hacim
debisini gerektirir.
Baypasta ki tek ynl kapama valfinin

gerekliligi: 2-yollu aks ayar valfinden aks
ters ynde olursa, aks kontrol valfi, ya ksma
noktas gibi etki eder (bu esnada aks kontrol valfi
tamamen aktr), yada aks kontrol valfi tek ynl
kapama valfi gibi etki eder. Bu esnada ayar valfi
kapaldr.
247
116.. Alstrma: Planya makinesi (Baypas veya diferansiyel devre)

Sorun: Planya makinesinde kzak hareketi hidrolik
kontrol yardmyla gereklestiriliyor. Hidrolik
kontrol sisteminin g blm ift etkili silindir
olarak bir diferansiyel silindiri iermektedir. Piston
kolu taraf alan ile piston alan oran bu silindirde
2:1 dir. Piston kolu odas burada piston odasnn
yar byklgndedir. Bu yzden geri hareket
ileri hareketin iki misli hzla olmaktadr. S imdiye
kadar alsma ileri hareket srasnda oluyordu.
Ileride alsma hareketleri her iki ynlerde olmas
istenmektedir. Bunun iin hidrolik kumanda
degistirilecektir, bylece ileri ve geri hareket ayn
hzla olmak zorundadr. Bunun yannda hzlarn
ayarlanabilir olmas istenmektedir. Bunun iin
verilen devre plannda bulunan iletim hatlar
genisletilir. Devrenin alsma yntemi anahtar
konumunda tanmlanr ve her defasnda piston
hzlar ve kuvvetleri beraber karslastrlr.
zm: Giris ve ks hareketlerinde ayn hza
erisebilmek iin, diferansiyel silindirlerde 2:1 alan
orani ile alsabilecek bir diferansiyel baglant
gereklestirilir. S ekil 116.2 3/2-yn kontrol
valfindeki bir baypas devre yntemini gsteriyor.
Planya makinesinde gerekli diferansiyel devre
bir 4/3-Yn kontrol valfinin Orta konumunda
gereklesir (A, B ve P bagl, T kapal). Bu devrede,
ileri hareket srasnda piston hz ve kuvvet, geri
hareket srasndakilerle ayndr. Ileri harekette
hz yarya dser ve kuvvet iki katna kar. Ileri ve
geri hareket iin hz seri baglanms aks ayar valfi
zerinden ayarlanr.
248
116.. Alstrmann devam
Dikkate deger olan, orta konumdan karken

sadece yarm kuvvetin olmasdr. ekme yk
altnda baypas devresinin bir avantaj vardr,
oda pistonun hidrolik sabitlenmesidir. rnek
olarak, eger bir hareket ynnde sabit pompa
debisinde farkl hzlar istenirse, es hareketli
devrenin yannda, diferansiyel devre hzl hareket
olarak ta kullanlr. Kuvvetler ve piston hzlar tam
saylarla hesaplanr ve buna ek olarak TP 501
kitabndaki rnek degerler kullanlr.
117.. Alstrma: Matkap tezgah (Basn ayar valfi)
Sorun: Bir matkap tezgahnda matkap ilerlemesi
ve sabitleme hidrolik olarak yaplr. Hidrolik
kontrol sisteminde, bir skstrma silindiri
1A ve bir ileri hareket silindiri 2A vardr. 1A
Silindirindeki sabitleme basnc farkl basnlara
ayarlanabilmelidir, zira farkl sabitleme kuvveti
gereklidir. Bunu elde etmek iin bir basn ayar
vafi yerlestirilir. Skstrma silindirinin geri hareketi
maksimum hz ile yerine getirilir. Matkap ilerlemesi
farkl ilerleme hzna ayarlanabilir olmaldr,
ancak bu degisen ykte degismemelidir. Matkap
silindirinin piston koluna tahrik mili takldr ve
bu ekme yk olarak etki eder, buna dikkat
edilmelidir. Matkap silindirinde de geri hareket
maksimum hzla olur. Ad geen zelliklerle bir
devre tasarlanabilir.
249
117.. Alstrmann devam

zm: Esasen basn ayar valfi, bir hidrolik
sistemin bir blmnde genel sistem basncn
dsrmek iin alsr. Matkap tezgahnn iki
kumanda zinciri henz taklmams olarak, yani
basn kontrolsz incelenirse, su istek ds olaya
dikkat etmek gerekir: 1V1 kumanda edilirse,
para nce tam sistem basnc ile sksr. Bu sefer
2V1 kumanda edilirse, sistem basnc matkap
silindirinin hareket basnc degerine dser. Bu
skstrma silindirindeki basn iinde geerlidir.
Devre, basn ayar valfi 1V3 ile donatlrsa, sabit
basnca ayarlanabilir. 2A ileri hareketteyken
sistem basnc BAV den nce dser. Bylece BAV
nn ksndaki A ayarl sabit basnca ulaslmas
iin girisindeki P basnc daha byk olmaldr.
Bunun iin ayar eleman 2V1 nne ilave diren
0V2 taklmaldr. Skstrma silindirinin maksimum
geri hareket hz 1V2 ile ulaslr, 1V3 ile baypas
yaplr. Aks ayar valfi 2V3 nedeniyle matkap
silindirinin ileri hareket hz ykten bagmszdr ve
ayarlanabilir. ekmeli yk nedeniyle bagl milden
ilave bir BSV tutma valfi olarak taklr. ek valf 2V2
ve 2V5 baypas iin geri harekette gereklidir ve
maksimum hza imkan verir.
Bu devrenin tasarmnda, para listesi nceden

verilerek bir yardmda bulunulabilir.
250
C.14
Tamamlamalar
118a Ksa kahve molas

Kahve molasnn aklanmas.
Bir ksa arann bildirilmesi.
119 gle yemegi

Bir uzun arann bildirilmesi.
Bu glende grettiklerinizi zetleyiniz ve

gleden sonrakilere bir gz atnz. O zaman bu
ara resmi gsteriniz.
251
C.15
Egitim filmleri
No:
Sre
Giris
3:20
Temel bilgiler: Basn debileri
2:02
2:41
Temel bilgiler: Basn ve Hacim debisi
Temel bilgiler: Kuvvet ve Yol oran
1:35
Temel bilgiler: Basn orani
0:53
Temel bilgiler: Aks esitleri
2:10
Bir hidrolik sistemin yaps
1:13
Hidrolik-Birim
3:26
Hidrolik is eleman
6:58
252
Baslk
10
Valfler
11
Valfler: Yn kontrol valfi
3:12
12
Valfler: ek valf
1:59
13
Valfler: Basn kontrol valfleri
4:24
14
Vafler: Aks kontrol valfleri
4:23
15
Hidrolik sistemin devre plannda gsterilmesi
2:58
10:39
C.16
Standart sunumlar
Baz konular iin FluidSIM de nceden tanmlanms sunus mevcuttur.

Asagda ki tabloya baknz.
Sunum baslklar
Tm hidrolik konular
Alstrmalar
Kahve ve gle yemegi molas
Uygulamalar
Bir hidrolik sistemin elemanlar
Devre elman sembolleri fiziksel esaslar
Enerji besleme biriminin elemanlar
Genel olarak valfler
Yn kontrol valfleri
Kapama valfleri (ek valfler)
Hidrolik silindirler ve hidromotorlar
l aletleri
253
D. Mesajlar (uyarlar)
Bu blmde: alsma, simlasyon ve devre planlarnn kaydedilmesi

srasnda karslasacagnz FluidSIM mesajlar hakknda bilgi elde
edebilirsiniz.
D.1
Elektrik baglant hatas
Simlasyon durduruldu. Bir elektrik devresinde bir ksa devreye

rastland.
Gerilim kaynagnn art ve eksi kutuplar arasna bir diren (Ikaz
sg, sesli ikaz, rle, selenoid valf ) baglanmadan devre birlestirildi.
Simlasyonu baslatmak iin ksa devre giderilmelidir.
254
D.2
izim hatas
izim alan dsnda geler bulunuyor.

En az bir ge izim alannn dsnda bulunuyor. Diyalog kutusunun onaylanmasndan sonra ilgili elemanlar tanmlanacaktr. izim byklgn
degistiriniz veya ilgili geleri ereve iine tasynz.
Birlestirilmemis baglantlar var.

En az bir devre elemannn birlestirilmemis hidrolik baglants var.
Diyalog kutusunun kabul edilmesinden sonra btn ak hidrolik
baglantlar seilir. Buna ragmen simlasyona baslanrsa, FluidSIM tm
ak hidrolik baglantlar kr tapa ile kapatr.
Baglantlar st ste gelmis durumda.

Eger baglantlar st ste gelirse FluidSIM bunlar otomatik olarak baglar.
Eger baglantlar uyumsuz olurlarsa bir ikaz verilir.
Iletim hattlar st ste bulunuyor.

En az iki tane iletim hatt blm st ste gelmis durumda. Diyalog
kutusunun kabul edilmesinden sonra ilgili btn elemanlar seilir.
Devre elemanlar ile iletim hatlar kesisiyor.

En az bir eleman, bir iletim hatt ile kesisiyor. Diyalog kutusunun kabul
edilmesinden sonra ilgili btn iletim hatt blmleri seilir.
Baglantlar iletim hatlar tarafndan kesilmektedir.

En az bir baglant, birlestirilmemis oldugu bir iletim hatt tarafndan
kesilmektedir. Diyalog kutusunu onayladgnzda ilgili hat blmleri
seilecektir.
255
Devre elemanlar st ste bulunuyor.

En az iki devre eleman st ste gelmis durumda. Diyalog kutusunun
kabul edilmesinden sonra ilgili btn elemanlar seilir.
ift veya uyumsuz tanmlar var.

Bir tanm yanls olarak birka defa kullanld. Diyalog kutusunu
onayladktan sonra ilgili elemanlar seilir. Devrenin simlasyonunu
baslatabilmek iin baska tanmlar kullanlmaldr.
Ayn adl elemanlar bulunuyor.

Bir anma ad bir ok elemana birka kere verilmistir. Diyalog kutusunu
onayladktan sonra ilgili elemanlar seilir. Ilgili metinleri yle degistiriniz
veya kaydrnz ki, eslestirmeler kolaylkla anlaslabilsin.
Ikazlar verilmistir. Buna ragmen simlasyonu baslatmak

istiyormusunuz?
Eger yukarda tanmlanan izim hatalarndan biri olusmussa bu soru
karsnza kacaktr. Ak bulunan baglantlara ragmen simlasyon
baslatlrsa FluidSIM bu baglantlar kr tapa ile kapatr.
Mesafe cetvelinin yaknnda bir silindir yok.

Eger bir silindir seilmisse, o zaman mesafe etveli tanmlar
verebilirsiniz. Cetvelin taklabilmesi iin silindire yaklastrnz. Ardndan
etiketleri yerlestirmek iin cetvel stne ift tklaynz.
izim hatas bulunamad.

Devre plan yukarda tarif edilen izim hatalarndan hi birini iermiyor.
256
D.3
Kullanm hatas
Hibir ge yok.
Devre plannda izim hatalarn taramak veya simlasyona baslamak
istediniz, ancak gncel pencerede hibir ge bulunmuyor.
Standart ktphanede bulunan geler silinemez. Eger zel

sembolleri bir araya getirmek istiyorsanz, yeni bir ktphane
olusturunuz.
Standart ktphane ye eleman eklemek veya olanlar silmek mmkn

degildir. Fakat kullancya zel bir ktphane olusturarak istediginiz
elemanlar burada bir araya getirebilirsiniz (bkz. Blm 6.8).
Alann deger snr abc x ... x .

Alann deger snr asld. Gsterilen snrlara dikkat ediniz.
257
D.4
Dosyalarn almas ve
kaydedilmesi
Devre plan degistirildi. Degisiklikleri kaydetmek istiyormusunuz?

Bir devre plan penceresini kapatmak veya FluidSIM i sonlandrmak
istiyorsunuz. Son kaydetme isleminden sonra baz degisiklikler yapld.
Dosya abc zaten var. Bunun zerine kaydetmek istiyormusunuz?

name.ct ad altnda bir devre plan zaten sabit diskte var. Eger bu
devre plan kaydedilecekse, ya yeni bir ad verilmeli ya da var olan
dosyann stne kaydedilmelidir. (dosya ierigi yenisi ile degistirilir).
DXF-Dosyas kaydedilemedi.
Dosya, rnegin gncel olan devre plan veya elemanlar ktphanesi
kaydedilemedi. Nedeni: Sabit diskte veya diskette yeteri kadar bos alan
bulunmamasdr, veya srcdeki disket yazma korumal olabilir.
Bilinmeyen dosya biimi.

Bu dosyay aamzsnz nk, FluidSIM bu biimi desteklemiyor.
Dosya abc alamyor.

FluidSIM dosyay aamyor nk, Microsoft Windows ulasma izin
vermiyor. Muhtemelen bu dosya yok veya baska bir uygulama tarafndan
kullanm engelleniyor.
Dosya abc yok. Bu dosyay yeni olusturmak istermisiniz?

Olmayan bir dosyay amaya alstnz. Eger isterseniz bu dosyay
yeniden olusturabilirsiniz.
Dosya abc silinemiyor.

Yazma korumal veya olmayan bir dosyay silmek istiyorsunuz.
258
Zaten simdi abc dosyas bulunan bir pencere ak. Bu pencereyi

nce kapatmak istiyormusunuz?
Bir devre plann baska bir ad altnda kaydetmek istiyorsunuz, ancak bu
ad altnda baska bir pencere ak bulunmaktadr. Eger pencereyi simdi
kapatrsanz bu dosyann stne kaydedilecektir.
D.5
Sistem hatas
Simlasyon durduruldu. Devre plan simlasyon iin ok byk.

ok byk devre planlarnn simlasyonu gereklestirilemiyor.
Elemanlarn saysn azaltnz.
i alsma kapasitesi bu operasyonu gereklestirmek iin yeterli

degil.
Kullanc alsmas i bellegin tasmasna neden oldu. Bu aksiyon
gereklestirilemiyor.
Baska bir pencere kullanma hazr degil.

Sistem kaynaklar yetersiz oldugu iin Windows bir baska pencere
aamyor.
Durum hesaplamas yaplamyor, nk yeterli alsma kapasitesi

bulunmamaktadr. diger uygulamalar kapatnz veya sanal bellegin
ayarn ykseltiniz.
Durum hesaplamas yapabilmek iin alsma kapasitesi yetersiz.
Yeteri kadar alsma kapasitesi olusturmak iin diger devre planlar
kapatlabilir veya Microsoft Windows -Programlar kapatlabilir.
Bundan sonra simlasyonu baslatmay tekrar deneyiniz. Eger bu
problemle sk karslasrsanz bilgisayarnzn n bellek kapasitesini
(RAM) genisletmeniz gerekir.
259
Bu FluidSIM-Versiyonu lisansldr. Ltfen yklemeyi tekrarlaynz.

Siz FluidSIM in lisanssz bir versiyonunu baslatmak istediniz.
Muhtemelen sistem biimini degistirdiniz veya nemli sistem dosyalar
hasarl durumda. Ykleme islemini ayn klasrde yeniden baslatmay
deneyiniz. Eger yklemede sorun karsa konu ile ilgili uyarlar
verilecektir. Eger ykleme srasnda ayn sorunlar ortaya karsa hatay
Festo Didactic GmbH & Co. ya bildiriniz.
Kaydetmek iin yeterli kapasite bulunmuyor. Muhtemelen

yedeksiz devre planlarn kaydetmek istiyorsunuz. ve FluidSIM i
sonlandrnz.
Bir operasyonu gereklestirirken rnegin devre plan yklerken, eleman
fotgraf gsterirken, ekran olustururken bellek yetersizligi olustu. FluidSIM olusumu kurala uygun olarak kapatamad. alsma gvenligi
olmadg iin FluidSIM i sonlandrmanz nerilir. Fakat daha nce
kaydedilmemis devre planlarn kaydedebilirsiniz.
Dzeltilemeyen bir hata olustu. Kaydedilmemis devre planlarn

kaydediniz ve FluidSIM i sonlandrnz.
Bir program hatas olustu. Kaydedilmemis devre planlarn kaydediniz,
FluidSIM sonlandrnz, Microsoft Windows dan knz ve tekrar
baslaynz.
Devre plan Dateiname.ct zerinde alslrken FluidSIM kural

ds olarak kapatld. Bunu tekrar elde etmek istiyormusunuz?
FluidSIM beklenmedik bir sekilde sonlandrld, ancak tekrar geri getirme
dosyas olusturulamadg iin devre plan bulunamyor. Eger bu soruyu
evet ile cevaplarsanz, FluidSIM devre plannn ierigine sahip yeni
bir pencere aacaktr. Veri tasycsnn zerine kaytl dosya hibir
degisiklige ugramayacaktr. Geri getirme islemini kontrol ettikten sonra
bu dosyay eski ad altnda kaydetme seimine sahipsiniz.
260
Dizin
Semboller
Is eleman
devrede
ek-Ve-Brak
41
33
32
33
51
34
37
37
38
38
27
29
32, 147
24, 147
147
43, 147
119, 148
49, 149
35, 149
149
149
55
54, 156
54, 156
54, 156
54, 156
54, 156
54, 156
65, 151
30, 151
27, 151
30, 151
151
151
261
Dizin
zeltuslar
2/2-Pim kumandal
Yn kontrol valfi
2/2-Yn kontrol valfi
Pim kumandal
2/n-Yn kontrol valfi
zel sekillendirilebilir
el kumandal
el kumandal
kol kumandal
selenoid
4/3-Selenoid kumandal yn kontrol valfi
elektromanyetik
selenoid
kol kumandal
262
Ag opsiyonu
lstrma
Bask presi
Boya kurutmas frn
Egme makinesi
Hidrolik vin
151
151
52, 149
192
11
166
166
165
166
165
166
167
169
170, 171
169, 170
167, 168
165
165
145
242
244
240
246
Dizin
Kepe mekanizmas
Makaral bant
Matkap tezgah
Planya makinesi
Srme hz ayar
Tutma dzenegi
Yatay taslama makinesi
lstrmalar
Aks
Yn gstregesi
Aks ayar valfi
Akm blme valfi
Ana bellek
Anahtar
Normalde ak kontakl
Animasyon
devre sembolleri
elemanlarn fonksiyonu
srekli tekrar
Animasyonlarn
srekli tekrar
Ara bellek
veri format
Ara dosya
Arka plan ag
ayarlama
Ayarlar
devre planna zel
Didaktik
genel
pencereye zel
Simlasyon
Ayarlar
ksta kaydet
kaydet
243
241
249
248
247
245
239
94
61
175
175
58
181
44
88
89
89
142
51
55
134
104
134
134
77
135
134
263
Dizin
264
Byk fare gstergesini

134
gster/gizle
49, 54
Byklg degistirilebilir dik drtgen
Bytme
Kltme
54
Byklg degistirilebilir dikdrtgenli
Zaman-Yol-Diyagram
54
Baska pencere
259
alamyor
Baglant
60
zellikleri
54, 65, 255, 256
ak
Durum byklkleri
60
178
elektrik
37
genel
164
hidrolik
kapama
60
190
mekanik
Baglantlar
255
st ste
255
uyumsuz
174
Basn salteri
Basn lme cihaz
177
189
Basn anahtar
183
Basn anahtarlar
Basn ayar valfi
174
173
Basn snrlama valfi
173
n kumandal
n kumandasz
173
138
hatal davrans
Bask
119
n izleme
Beklenmedik
260
sonlandrma
Bilgisayar ag
Dizin
alsma klasr
Bilgisayar ag iin ykleme
Bilgisayar ag opsiyonu
Bilgisayarn gc
C
Cizim alan
ge dsarda
Calsma kapasitesi yetersiz.
Cek valf
alabilir
Cizimsel
hata
Calsma
bir ok devre plani
geri al
ileri al
modu aktifleme
modunu sonlandr
sabitlenmeden
Calsma klasr
Cift
tkla
Cift tkla
Cini dizin
kt listesi
Cizim
yeni
Cizim byklg
Cizim byklg ls
Cizim dzeyi
dzlemi
Dsardan kontroll basn snrlama valfi
Dzeltilemez
Hata
134
145
134
58
255
259
172
172
256
57
49
49
57
27
45
134
26
112
48
48
48
48
106
173
260
265
Dizin
Daire
DDE
Iletisimi
ks
Giris
Deger snr
asld
Debi metre
Devre elemanlar
st ste
Devre plan
alsma klasr
ok byk
gncel
kaydet
olustur
simlasyon
ykle
yazdr
yedek dosyalar
Devre planlarnn yazdrlmas
Diger elemanlar
Dialog kutusu
Valf
Didaktik
lme aletleri
lstrmalar
Alstrmalar
Animasyon hz
Ayarlar
Egitim filmi
Egitim filmleri
Energieversorgung
266
109, 191
80, 82
185
185
257
177
256
134
259
135, 147
258
32
27
24
119
134
119
190
36
238
94
231
239
104
104
209
101
252
203
Dizin
Fizik kurallar
Fonksiyon sekilleri
Geri dnsmsz valfler
Hidrolik - Uygulamalar
Hidrolik silindirler
Hidrolik sistem
Hidromotoren
konu aklamalar
Schaltsymbole
sunumlar
Sunumlar
Tamamlamalar
Valfler
Yn kontrol valfleri
Dik drtgen
Dikdrtgen
Diyaframl depo
Diyagram
Diyalog kutusu
izim byklg
izim dzeyi
Devre plan
Dikdrtgen
DXF dosyas ithal (import)
DXF semboll
Elipsler
Para listesi
para listesi ihrac
Proje
Tanmlar
Valf
Dosya
a
Farkl kaydet...
200
93
226
193
235
194
91
235
89
196
97
253
251
206
217
191
108
163
62
48
106
49
108
121
123
110
116
118
133
71
53
142, 143, 258
259
267
Dizin
format bilinmiyor
olustur
Dosya yneticisi
Dosyann stne
kaydet
Dosyay
kaydet
sil
Drag-and-Drop
Durum byklg
gster
Standart ayarlar
Durum byklkleri
gsterme
Sfra yakn
Durum diyagram
Durum gstergesi
DXF Ihra (export)
DXF Ithal (Import)
268
Egitim filmi
Windows iin video
genel
Egitim filmi ana baslklar
Ekle
ara
Para listesi
elektrik devre elemanlar
elektrik Elemanlar
amerikan Normu
Kontak-Sembol
Elektriksel
ksa devre
Elektrohidrolik
Eleman
258
258
142
258
258
258
142
135
135
59
61
62, 191
190
120
121
16
101
252
129
115
178
186
186
254
67
Dizin
zellikler
Fotograflar
silmek
tanm
Eleman parametreleri
genel
Eleman parametresi
ayarlanabilir
Elemanlar
zellikler
ara dosyada
Ayarlar
dnme
dnme seenegi
Devre plannda animasyon
Fonksiyon sekilleri
Fonksiyonlarn animasyonu
kesit resimleri
kopyalama
Kumanda
Srekli kumanda
Seenegi
Yardm sayfas
Elemanlar ktphanesi
dzenle
kullan
olustur
Elemanlar
birlestir
ekleme(araya sokma)
karakteri ift
kaydrmak
kopyalama
Semek
sil
68
85
35
69
76
76
112
51
76
52
52
44
86
88
86
51
57
57
49
84
124
124
127
37
51
256
34
51
35
257
269
Dizin
Elemanlarn
aklamalar
Elips
Emir (kumanda) satr
basitlestirilmis
Enerji besleme birimi elemanlar
F
270
Fare ile tklama

ift
Farenin sag tusuna tkla
fareyi tkla
ift
Fareyi tkla
ift
Ctrl -Tu
su ile
sol
Fareyi tklama
ift
Ctrl -Tu
s ile ift tlama
Shift -Tu
su ile
sag
Film gsterimi
Filtre
FluidSIM klasr
FluidSIM sembol ubugu
FluidSIM stat satr
Fonksiyon sekilleri
Genel
Fonksiyon sekli
Animasyon hz
gecikmeli kontaklar
Geri dnsmsz valfler
ek valfler
84
109, 191
143
163
163
163
68
23
76
54, 69, 74
49
11
51, 54, 60, 72, 74
52
57
51
103, 142
164
18
22
23
93
104
180
172
Dizin
Geri getir
Devre plan
Gerilim beslemesi
Gerilim kaynag (0V)
Gezgin
Grafik geleri
Grafik gesi
dikdrtgen
kare
Grafik eleman
Daire
Elips
Grup
ayrma
olusturma
260
178, 186
178, 186
142
108
108
108
109
109
56
56
56
Hat
ek
bir ogu st ste
elektrik
hidrolik
kalnlg
kaydrma
Renk
silme
tipinin belirlenmesi
Hat renkleri
Hata mesajlar
Hatt
otomatik olusturma
Hidrolik motor
Hintergrundgitter
ein/ausblenden
37
65
178
164
29
38
28
52
54
78
254
59
176
91
135
271
Dizin
Hortum
272
163
.
Ikaz organlar
Lamba(Iskl ikaz)
Sesli ikaz
.
Iki ynl aks kontrol valfi
.
Iletim hatlar
st ste
.
Iliskili men
iliskili men
Kr tapa
ikaz
Kr tapalar
manuel yerlestir
Kr tapalar
otomatik olarak yerlestirme
silme
Kapama valfi
Kare
Kayt alan
yetersiz
Kesit resim
Kontak
Baglant
otomatik. tanmak
kontextsensitiv
Konu aklamalar
Kumanda
sabitlemeden
Valflerin
179
179
174
255
51
23
256
54
66
54
172
108, 191
259
93
75
179
75
84
89
57
70
Dizin
Lisans
fisi (dongel)
geri yklenmesi
14
20
Men
kontextsensitiv
mesafe cetveli
Mesafe cetveli
Mesajlar
Metin elemanlar
koruma
yaz
Model olusturma
84
72
190
254
112
112
191
27
Normalde kapal kontakl anahtar
181
geleri
gruplama
gelerin
ynlendirilmesi
l birimleri
lme cihazlar
n ayarlar
Men
Opsiyon
DDE
Seenek
Pancur ubugu
Para listesi
Ihra (export)
Pencere
dzenle
Pencere ierigi
56
52
12
177
158
82
23
115, 116, 191
117
160
273
Dizin
yazdr
Proje
a
ekle
sil
R
Rle
ama gecikmeli
genel
kapama gecikmeli
sayc
tek
Rleler
gecikme sresi
Sinyal sayc
274
119
132
133
133
133
Salter
ama gecikmeli
Ama gecikmeli
Degistirici kontak
Normalde ak kontak
ama gecilmeli
Normalde ak kontak
basn kumandal
Degistirici kontak
hyd. Sembol
Normalde ak kontak
Degistirici kontak
el kumandal
Degistirici kontak
normalde ak kontak
Normalde ak kontak
184, 189
74
184, 189
184
184, 189
74
74
187
180
180
180
187
183
174
183, 189
183, 189
179
182, 188
188
181, 182
Dizin

indktif
kapama gecikmeli
Normalde ak kontak
Kapama gecikmeli
Degistirici kontak
Normalde ak kontak
kapasitif
manyetik
Normalde ak kontak
optik
Snr anahtar
Snr anahtar olarak
Degistirici kontak
Normalde ak kontak
Salter eksantrigi
Salt devresi
izim hatas
izim kontrul
Salter
Baglant
Silindirde ki
Salterlerin
hareketi (tetiklemesi)
Snr anahtar
Degistirici kontak
Normalde ak kontak
Sayc
elektrik
181, 182, 188

183
187
187
180
180
180
183
183
179, 186
186
184
181
181
181, 188
188
190
65
65
74
72
29
181, 188
181
181, 188
181, 188
184
275
Dizin
Seenekler
Selenoid kumandal yn kontrol valfi
elektromanyetik
4/3
selenoid
4/3
Selenoid kumandal yn kontrol valfleri
elektromanyetik
4/3
Sembol
DXF
Ses
etkin duruma getir
Ses dosyas
degistir
silindir
akc hareket
Silindir
Simlasyon
ncelik
ayarlar
DDE
gerek zaman
Hassasiyet
hat rengi
Mevcut devreler
modu sona erdirme
paralel
silindir
yavas gsterim faktr
Simlasyon modu
Ara verme
Parametreleri geri dndr
Simlasyon modunu
etkin duruma getir
276
158
170, 171
169
171
123
77
143
78
175, 176
78
77
80
78
29
78
24
57
57
78
77
31
30
30
27
Dizin
Simlasyonu
baslat
Simlasyonu kapat
Sorunlarnzda
Yardm
Stckliste
Stat cetveli
gster/gizle
Sunum
Dzeni
olusturmak
srekli tekrarlama
Sunumlar
Dosya format
Genel baks
Sunumlar
gster
Sunumlarn
gsterim sekli
Symbol listesi
gster/gizle
T-Baglant (dagtc) eleman

elektrik
T-baglant eleman
hidrolik
T-baglants
T-Baglants
Tanm
ift
Mesafe cetveli
uyumsuz
Tanmlar
ereve iine al
Gster
256
30
137
115
134
98
98
105
144
253
97
104
134
178
164
42
59
112
256
73
256
71
71
277
Dizin
Tank
Temassz alglayc
Tus
Degistirici kontak
Normalde ak kontak
Tutmal
Degistirici kontak
Normalde ak kontak
Undo
Uyarlar
Valf
278
182, 188
188
188
182
182
182
49
254
sekillendirme
biimlendirmek
Valf selenoidi
Amerikan Normu
kontak sembol
Valfler
Yn kontrol valfleri
Valflerin alstrlmas
VE valfi
VEYA valfi
163
174
183
Yn kontrol
el kumandal
3/2
165
53
36
190
190
190
165
174
173
165, 166
45
172
172
166
Dizin
Yn kontrol valfi
el kumandal
4/2
kol kumandal
4/3
kol kumandal valfi
4/2
Pim kumandal
2/2
selenoid
4/2
Yn kontrol valfleri
selenoid
4/2
Ynlendirme
geler
Ykle
Windows iin video
Ykleme
Windows iin video
FluidSIM
FluidSIM bilgisayar agnda
Yaknda silindir yok
Yardm
yavas gsterim faktr
Yazc
dzenle
Yazdr
pencere ierigi
Yeni dzenleme
Bellek
Yetersiz
bellek kapasitesi
165
165
166
167, 168
167
166
169
169
52
52
103
16
14
145
256
161
77
119
119
143
260
279
Dizin
280

Zamana orantl olma
Zumlama
Devre plan
Elemanlar ktphanesi
187
29
54
54

FluidSim-H User Manual

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

FluidSim-H User Manual

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

FluidSIM 3

FluidSIM 3 Hidrolik lme, kumanda ve kontrol teknigi bilim dal

Festo Didactic GmbH & Co., D-73770 Denkendorf, 1996-2000

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Metin elemanlar ve tanmlar

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Basn Kontrol Valfleri

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

FluidSIM e Hos geldiniz!

Ayrca en yeni versiyonunu asagdaki Internet sayfasnda bulabilirsiniz.

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

FluidSIM 3 Hidrolik hidrolik temel bilgilerinin verildigi, Microsoft

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Blm 2 de; FluidSIM iin gerekli olan bilgisayar donanm, ykleme

Ek A FluidSIM-Menlerinin sralandg bir liste ve bunlarn ksa tariflerini

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Ek B verilmis olan elemanlar ktphanesinde bulunan btn devre

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Kullanc talimatlar ieri ekilmis ve ok ile markalanmstr; nemli

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

FluidSIM de gsterilen ve hesaplanan durum byklg degerleri

Aklk derecesi (%)

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Bu blmde FluidSIMi bilgisayarnza nasl ykleyeceginiz anlatlmaktadr.

Bunun iin Microsoft Windows3.x , Microsoft Windows95 , Microsoft

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

FluidSIM-tam versiyonu ile size bir CD-ROM, bir lisans fisi ve

Mavi tek kullanm fisi, FluidSIMi ka defa ykleyebileceginizi belirler.

Bilgisayarnzn kapatlms oldugundan emin olunuz.

Lisans fisini (dongel) bilgisayarn paralel portuna taknz. (LPT 1).

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

ok sk olarak bu paralel porta bir yazc baglanmstr. Byle durumlarda

Bilgisayarnz alstrn ve Microsoft Windows u baslatn.

CD-ROM unuzu srcye yerlestiriniz.

Baslama mensnde veya Program yneticisinde Dosya -Men

Bir diyalog kutusu alacaktr.

Bu diyalog kutusunun Komut satr na d:setup.exe yi giriniz.

Ksa bir sre sonra ykleme programnn baslama penceresi alr.

Ykleme programnda yaplan uyarlar ve emirleri takip ediniz.

Ltfen orada verilen isimlerin programn her defa baslatldgnda

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Eger FluidSIM yazlm elemanlarnn tmn yklemek istemiyorsanz,

FluidSIM-Yardm, eleman fotograflar, animasyonlar ve fonksiyon

Eger FluidSIM i Microsoft Windows3.1 ile kullanyorsanz, Windows iin

Windows iin video yklemek istiyorsanz, FluidSIM-CD yi srcye

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

Windows iin video yklemesi daha sonraki bir zamanda da yaplabilir.

FluidSIM-CD sini srcye yerlestiriniz.

Baslama mensnde veya Program yneticisinde Dosya -Men

Bir diyalog kutusu alacaktr.

Bu diyalog kutusunun Komut satr na d:setup.exe yi giriniz.

Tek kullanml lisans fisi

Ykleme programnn komutlarna uyunuz.

Istenmeyen nedenlerden dolay lisans kaybn nlemek iin su uyarlara

Geici geri ykleme

Sabit disk hatas

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

FluidSIM klasrnn yaps su sekildedir:

klasr aq FluidSIM temel bilgi konularn iermektedir.

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

bmp16c klasr, fonksiyon sekillerinin renkli resimlerini ve didaktik

Festo Didactic GmbH & Co. ve Art Systems FluidSIM

FluidSIM yklenmesi iin toplam olarak 12 MB sabit disk kapasitesine