STANBUL NVERSTES

AIK ve UZAKTAN ETM FAKLTES

Tm yayn ve kullanmhaklar stanbul niversitesi Ak ve Uzaktan Eitim Fakltesine
aittir. Hibir ekilde kopya edilemez, oaltlamaz, yaynlanamaz. Ancak kaynak gsterilerek
alnt yaplabilir. Ders notlarnn ieriinden yazarlar sorumludur.

2 / 2












BLM: TARH

DNEM (GZ / BAHAR): GZ

ETM RETM YILI: 2013-2014

DERSN ADI: DOU AVRUPA TRK TARH I

DERS NOTU YAZARININ
ADI-SOYADI:
DO. DR. SMAL MANGALTEPE

CANLI DERS RETM
ELEMANIN ADI-SOYADI:
DO. DR. SMAL MANGALTEPE

3 / 3










4. HAFTA
DERS NOTU























4 / 4
NDEKLER

I. TRKLERN DOU AVRUPA VE BALKANLARA GELMELER VE
HUNLAR
A. Dou Avrupaya Trk Glerinin Sebepleri
1. Doal Afetler
2. Nfus art ve otlak yetersizlii
3. Siyasi anlamazlklar
4. Ar d basklar
5. Cihan Hkimiyeti Dncesi

II. AVRUPA HUNLARI





5 / 5
ZET (TRKE)

4. Haftada Trklerin Trkistandan Dou Avrupaya gleri ayrntl bir biimde incelenecek
ve Dou Avrupada kurulan ilk Trk devleti olan Avrupa Hunlar hakknda bilgi verilecektir.






























6 / 6
I. TRKLERN DOU AVRUPA VE BALKANLARA GELMELER VE
HUNLAR

Trklerin batya gleri Milattan nceki devirlere kadar uzanmaktadr. Ancak belgelerle
tespit edilebilen gler milattan sonraki dnemlere aittir. IV. yzyldan itibaren Trkler
Trkistan blgesinden g etmek durumunda kalmlardr. Doal afetler, nfus art, otlak
yetersizlii, siysi anlamazlklar, ar d basklar ve cihan hkimiyeti dncesi gn
nedenleri olarak sralanabilir. G eden Trk kavimleri uzun bir dnem Hazar Denizi,
Kafkaslar ve Karadenizin kuzeyindeki bozkrlarda hkimiyet kurmulardr.
zellikle Hunlarn blgeye gelmesiyle pek ok kavim yurtlarn terk etmek durumunda
kalarak Byk Kavimler Gne sebep olmulardr. IV.-VII. yzyllar arasnda Karpatlar
ve Tuna Havzasn da iine alan geni corafyada Hunlar, Sabirler, Ogur topluluklar, Avarlar
ve Bulgarlar byk devletler kurmulardr. Trkler Dou Avrupa topraklarndaki
hkimiyetlerini uzun sre devam ettirmiler ve blgenin sosyo-kltrel yapsnn
deimesinde nemli katklarda bulunmulardr.
Tarih ve mekn ilikisi birbirinden ayrlamayacak iki nemli olgudur. Kavimlerin yaadklar
corafyalar ve dier evre faktrleri, toplumun hayatn derinden etkilemekte ve byk
oranda da ekillenmesinde etkin rol oynamaktadr. Trkistan bozkrlarnn usuz bucaksz
dzlk arazilerinin, mekn birey ilikisinin ferdin hayatna mspet veya menfi ynde
istikamet kazandrd gibi, Trk kavimlerinin siyasi, sosyal, iktisadi ve de askeri tarihi
zerindeki tesiri mutlak surette grlebilmektedir. Asya steplerinin zorlu hayat artlar bozkr
insannda mcadele ruhunu, dayankll, fedakrl, dayanmay, hasbilii, bir arada bar
ve huzur iinde yaamay, stratejiyi, tekilatlanmay, temeli insan ve adalet olan devletler
kurabilme yeteneini kazandrmtr.

A. Dou Avrupaya Trk Glerinin Sebepleri
Yaygn kanaat Trklerin bkmadan usanmadan srekli g eden, duraan hayat sevmeyen ve
hareketlilii bir yaam biimi olarak kabul eden bir kavim olduklar eklindedir. Ancak her ne
olursa olsun Trklerin de sonuta tarih sahnesine ktklar, zamanla byyerek ve gelierek
gl bir toplum olarak siyasi arenada varlk gsterdikleri bir corafi meknn olmas gerekir.

7 / 7
Nitekim vatan dncesi bu kadar gl olan milletin, bir toprak parasn kutsal olarak
grmemesi o meknla duygusal bir ba kurmamas dnlemez. Yaplan son aratrmalar
neticesinde tarihiler Trklerin anavatann Altay ve Sayan dalar evresi, sanat tarihileri
Tanr dalar ve evresi, kltr tarihileri rti-Urallar arasn anayurt olarak kabul etmilerdir.
Sonuta daha da somutlatrmak gerekirse; Issk Gl, Aral Denizi, Baykal ve Balka Glleri,
Altay Dalar ile Tanr Dalar ve son olarak tken ormanlarnn bulunduklar corafyann
kesitii blgeleri Trklerin anayurdu olarak kabul etmek gerekir.
Kavimler sebep olmakszn sonunun nasl bitecei belli olmayan bir g hareketine
kalkmazlar. Zorlayc sebepler yznden Trk kavimleri anayurtlarn terk etmilerdir.
Anavatan Trkistan corafyasnda yaayan Trk kavimlerinin bir ksm be balk altnda
toplayabileceimiz nedenlerden dolay farkl ktalara g etmek durumunda kalmlardr.
1. Doal Afetler:
Anayurdun kuzey kesimlerini Tayga ormanlar oluturmaktadr. Devamnda bozkr kua ve
sonrasnda da kumlu bozkrlar ve l anayurdun fiziki grntsn yanstr. Karasal ve sert
bir iklimin hkim olduu anayurtta yalarn yetersizlii tarm yaplmasn engellemektedir.
evre ve iklim artlarnn hayvancla ve tarma elverisiz olmas, kuraklk ve ekirge
basknlar ve bunlarn ktlklara yol amas hayat zorlatrmaktadr. 627 ylnda Gk Trk
lkesindeki youn kar ya koyun srlerini ve atlar telef etmitir. Bununla beraber
souklar ve salgn hayvan hastalklarnn kitleler halinde hayvan krmlarna sebep olmas ve
bunlarn neticesinde de Trklerin ekonomik varlklarn yitirmeleri, perian olmalar ve g
durumda kalmalar bir mddet sonra g etmelerine sebep olmutur.
2. Nfus art ve otlak yetersizlii:
Bozkrlarda insan says ve gcne olan ihtiya, nfusun hzla artmasna sebep olmutur.
Nfus art ile topraklarn geim bakmndan yetersiz kalmas, otlaklarn artan srlere
yetmemesi, bu yzden boylar arasnda silahl atmalar meydana gelmesi, sonuta da
mcadeleyi kaybeden boyun kendisine yeni yurt ve otlak aramak zer g etmesi
kanlmazd.
3. Siyasi anlamazlklar:
Trk tarihinde sk sk grlen lke iindeki kargaann ve kavgalarn temelini siyasi
anlamazlklar oluturmaktadr. Bir boyun dier boya stnlk salama hevesi, veraset

8 / 8
hukukundan yoksunluk neticesinde kardeler arasndaki taht kavgalar ve ynetim
anlayndaki farkllklar lkenin zayf dmesine hatta paralanmasna kadar uzanyordu.
M.. 58 ylnda Hun Tanhusu Ho-han-yehin inin hkimiyetine girmek istemesine i-i ve
taraftarlar kar kmlar, bunu utan vesilesi olarak grmlerdir. Giritikleri mcadeleyi
kaybeden i-i ve arkadalar mecburen lkeyi terk durumunda kalarak Bat Trkistanda
yeni devlet kurmulardr. Ayn ekilde 558 ylnda Gk Trk hkimiyetini tanmayan Avarlar
20.000 kiilik bir toplulukla Kafkaslara oradan da Dou Avrupaya g etmilerdir. Sonuta
mcadeleyi kaybeden taraf egemenlik altna girmektense yerini terk edip, yeni yerlere g
etmeyi tercih ediyordu.
4. Ar d basklar:
Trklerin henz yaadklar sahalarda gl siyasi devlet kuramamalar, komu devletlerin
basklarna maruz kalmalarna sebep olmutur. Bamszlklar konusunda taviz vermeyen
Trkler, esaret sz konusu olduuna yurtlarn terk etmekten geri durmamlardr. Ksaca
Trkler, istiklallerini deil, yurtlarn feda ediyorlard. Trk kavimleri bazen de birbirlerinin
basklarna maruz kalarak, yurtlarndan g etmilerdir. zellikle Dou Avrupa ve Balkanlara
doru yaplan gler bir Trk boyunun dier Trk boyunu tehdit etmesi ve yerinden
yurdundan kmaya zorlamas sonucu gereklemitir.
5. Cihan Hkimiyeti Dncesi:
Trkler dnya hkimiyetinin kendilerine Tanr tarafndan balandn dnyorlard.
Hakanlar Tanrnn kendilerini Kut ile yani siyasi hkimiyet ile donatarak tahta kartmasn
bir ltuf gibi grerek bunun karlnda yeryznde adaleti, huzuru ve bar salamaya
ynelik teebbslerde bulunuyorlard. Nitekim bu giriimlerin izlerini Abidelerde grmek
mmkndr. yle ki: stte bir gk altta yaz yer yaratlm; gk ile yer arasnda
insanolu yaratlm. Btn insanla ecdat Hakan olmu. Hakan Tanrnn kendine
verdii bu vazifeyi dnerek Bana gre faydal grdm btn insanln yararna
kabul ettiim Trk tresini hkim klmak ifadesiyle cihan hkimiyetine olan inancn
yanstmaktadr. Yine Ouz Kaan Destannda, Ouz Kaann hkmdar ilan edildikten
sonra dile getirdii Gne bayramz, gkyz otamzdr sz bu amacn tezahrdr.
Trklerin at sayesinde ok hzl ve etkili bir biimde fetih ve g hareketlerinde
bulunabilmeleri, yeni lkelerfethetme arzusu ve bunun tabii sonucu olarak yeni vatanlar

9 / 9
kurma dncesi, btn dnyaya hkim olma istei, her yere Trk idaresi, adaleti ve barnn
gtrlmek istenmesi de glerin bir nedeni olarak grlmektedir.
Trk gleri genellikle iki istikamette yani gneye ve batya doru cereyan etmitir ve says
13tr. Gneye inen Trkler Kuzey inde eitli adlar altnda, Tabga Devleti (338-557)
gibi, devletler kurmulardr. Batya g eden Trk kavimleri de balca iki kola ayrlarak
yollarna devam etmilerdir. Bunlardan bir ksm Hazar Denizinin ve Karadenizin stnden
kuzey yolunu takip etmilerdir. Bir ksm ise Orta Avrupa ve Balkanlara doru ilerleyerek
burada gl devletler kurmulardr. Karadeniz kuzeyinden Dou Avrupaya g eden Trk
kavimleri Hunlar, Sabirler, Ogur topluluklar, Avarlar, Peenekler, Kumanlar-Kpaklar ve
Ouzlardr.
Yzyllardr batda Trkleri anavatanlar olan Orta Asyaya gndermek zere plan ve
projeler hazrlanmaktadr. Dnya medeniyetleri ierisinde kkl bir maziye sahip olan
Trklerin g ettikleri her corafyada kalc olmay arzuladklar, bunun iin abaladklar,
imar faaliyetlerinde bulunduklar ve mukim topluluklarla kendi prensipleri dorultusunda
anlaarak birlikte yaadklar kaynaklarda vurgulanmaktadr.
XX. yzyl balarndan itibaren hzla mesafe kat eden arkeolojik almalar, Trklerin g
yollar, g ettikleri corafyalar ve yerleim sahalar konusunda bizlere nemli ipular
sunmaktadrlar. Gl siyasi devletler kuran Hunlarn, Avarlarn ve Bulgarlarn tarihi
yerleim sahalarn arkeoloji malzemeler sayesinde tespit edebiliyor, izini srebiliyoruz.
Trklerin g ettikleri her corafyada kalc olmay arzuladklar, bunun iin abaladklar,
imar faaliyetlerine giritikleri ve yerel topluluklarla kendi prensipleri dorultusunda anlaarak
birlikte yaadklar bilinmektedir.
Bilindii zere bir toprak parasn yurt tutunabilmenin, orada devlet olabilmenin temel
eleri vardr. ncelikle ilenebilir verimli tarm arazileri, bu arazilerde tarm yaparak temel
gda gereksinimlerini karlayacak ve devletin ihtiya duyduu mali destei vergi olarak
verecek bir kitlenin olmas gerekir. Tabii ki btn bunlar muhafaza edecek gl bir ordu da
siyasi iradenin ayakta kalmasn salayacak temel faktrlerdendir. Tarihte kurulan yz on yedi
Trk Devleti, bozkrl kavimlerin devlete, tekilatlanmaya ve hukukun tesis edilmesine ne
kadar ok nem verdiinin bir gstergesidir.
Trk tarihi uzman baz mellifler M.. yzyllarda Dou Avrupa ve Balkanlara gelen baz
Trk gruplarnn olduunu belirtirler. Yaplan almalarda talyada var olduu bilinen

10 / 10
Etrsklerin Trkl meselesi de hala tartlan bir konudur. Bu devlet ierisinde Trk
gruplarn olabilecei dil, yaz, kltr ve iktisadi faaliyetleriyle yaplan mukayeselerden
anlalmaktadr. Ancak Balkanlara veya Avrupaya ilk gelen Trk devleti olarak grmek
doru olmaz. Bu gruplar arasnda en ok dikkat eken skitlerdir. Milattan nceki yzyllarda
Dou Avrupa ve ksmen de Balkan corafyasnda grlen skitlerin Trk olup olmad
konusu da henz netlememitir.
Baz mellifler arkeolojik veriler, dil ve sanat alanndaki benzerliklerden dolay Trk
olduklarn iddia etmektedirler. Dier grteki ilim adamlar ise skitlerin Orta Asya ve bir
bozkr kavmi olduunu kabul etmekle beraber, rki zellikler, davran biimleri ve devletin
siyasi tekilatlanma yapsndaki farkllklar nedeniyle Trk olamayacan belirtmektedirler.
Bununla beraber skit devleti iinde byk bir Trk nfusu olduu muhakkaktr. Yaplan
almalar bu kany glendirmektedir. Bylelikle skit kavmini Trk kabul edersek
zikredilen blgelere ncelikle skitlerin geldiini syleyebiliriz. Ancak skitlerin Trk olduu
konusunda hala yeterli deliller ortaya konulamad dnlecek olursa bunlarn Trk
olmad ve blgeye ilk gelen Trk kkenli kavmin Hunlar olduunu vurgulayabiliriz.

II. AVRUPA HUNLARI
Bahsedilen konu erevesinde Dou Avrupa genelinde kendisini gsteren ilk topluluk
Hunlardr. Trk olan Hunlar, 375 ylndan itibaren Avrupa Hunlar ile Avrupann siyasi
corafyasnda var olmular ve hkimiyetlerini hissettirerek, baty tehdit eder hale
gelmilerdir. Marcellinusun kaytlarnda yer alan Hunlar yabani, vahi, ekilsiz canavar
insanlar olarak tasvir edilmitir. Bizans kaynann verdii bu bilgi, ilk kez karlalan,
korkulan bir dman tasvir etmektedir ki abartl ve kastl olduu aikrdr. Aslnda Hunlarn
blgede bulunduklar sre bir asr dahi deildir. Yaklak olarak 80-90 yl blgenin kudretli
devleti olan Hunlarn, Bizansn hatta Batnn idareci ve aydn kesimi zerindeki derin
tesirlerinin yansmas gnmze kadar gelmitir.
Trk olduklarnda hibir phe olmayan Hunlar, 375 ylndan itibaren Avrupa Hunlar ile
Avrupann siyasi corafyasnda var olmular ve hkimiyetlerini hissettirerek, baty tehdit
eder hale gelmilerdir. Yaklak olarak 80-90 yl blgenin kudretli devleti olan Hunlarn,
Bizansn hatta Batnn idareci ve aydn kesimi zerindeki derin tesirlerinin yansmas
gnmze kadar gelmitir.

11 / 11
Hunlar IV. yzylda Volga kylarna geldiklerinde blgede bir Germen kavmi olan Gotlar
bulunuyordu. Don-Dnyeper nehirleri arasnda Dou Gotlar (Ostrogot) ve onun batsnda da
Bat Gotlar (Vizigotlar) bulunuyordu. Daha batda Transilvanya ve Galiyada Gepidler,
bugnk Macaristan corafyasnda ise Vandallar yerleik bir hayat srdrmekteydiler. Hunlar
ncelikle Alanlar sonrasnda srayla Dou Gotlarn ve Bat Gotlarn malup ederek
Karadenizin kuzeyini oluturan geni sahalarn tek hkimi olmay baarmlardr.
Bu baarlar, Hunlarn batya doru hzla ilerlemelerine vesile olmu ve asl rakipleri olan
Roma mparatorluuna ait Tunadaki eyaletlere saldrmlardr. Hunlarn nnden kaan
Gotlar Trakya ve Balkanlarda bir sre savrulmular, topraklarn yamaladklar Bizansn
dmanln kazanmlar ve 377 ylnda btn Trakyay tahrip etmilerdir. 378 ylna
gelindiinde Hunlarn da katk yapt Edirne muhasaras sonrasnda Balkanlarda bir yllna
Hun-Got-Alan lsnn hkimiyeti sz konusudur. 379da Roma imparatoru seilen I.
Thedosios bir yl boyunca bu kavimlerle mcadele ederek dalmalarn salamtr.
Bu olaylarn cereyan ettii dnemde Hunlarn bir ksm Panonya blgesine
yerletirilmilerdir. 400l yllarda Hunlar Karpat havzasn ele geirmek suretiyle varlklarn
Tuna ile Tisa Nehirleri arasnda hissettirmilerdir. Fakat bu dnemde Hun Devletinin merkezi
hala Hazar Denizi dolaylarnda bulunuyordu. Perslerle 420 ylndaki mcadelelerinde
baarsz olan Hunlar, Bizans-Pers mcadelesinden istifade ederek Trakyaya girdiler Orta
Tuna ve Bat Karpatlarda hkimiyet kurdular. 425 ylnda Hun devlet merkezi Krs ve
Maros rmaklarnn yer ald blgede bulunuyordu. Bu tarihten sonra Attilann amcas Rua
hakan olmutur. 430 ylnda ise Hunlarn byk karargh Aa Tuna civarnda
konumlanmtr.
433 ylnda Ruann Aethiusa yapt yardmlar ve kurulan iyi ilikilere karlk olarak
Aethius, Hunlara Panonyann Panonya Secunda olarak anlan ksmn vermitir. Bu Hunlar
asndan nemli bir diplomatik zafer idi. nk buras gebe olarak yaayan Hunlara kalc
bir ev olmutur. Ayn zamanda kltrlerine ve yaam tarzlarna da nemli etkilerde bulunan
bir yer idi. Grld gibi geni sahalara yaylan topluluklar sayesinde Hun Devletinin Bat
kanadn oluturan topraklarn snrlar gneyde Tuna rmana, batda ise Transilvanyaya
kadar ulamtr. Hun Devleti en geni snrlarna Oktar (l.434) ve Rua (l.435) zamannda
erimi, Attila ve kardei Bleda ise bu miras devralmlardr. Daha Uldn dneminde yani V.
asrn ilk yllarndan itibaren genileyen Hun sahasnn ana merkezi bugnk Ukrayna
topraklar olarak gsterilmektedir.

12 / 12
438 ylnda Vizigotlara kar savaan Gallial Litoriusu destekleyen Hunlar bu ordu ile
beraber Toulouse kentini kuatmlardr fakat alamadan ordu dalmtr. 441 ylnda Attila,
balkanlarda gneydou Avrupay Trakyaya kadar ele geirmi, devletin snrlarn Ren ve
Vistl Nehrine kadar geniletmitir. 445 ylnda Attila, kardei Bledann lm zerine tek
bana hkmdar olmutur.
I. Balkan Seferi (441) srasnda Singidunum (Belgrad), Sirmium (Sermska Mitrovica),
Panonya Secunda ve Naissus (Ni)u hkimiyetine almtr. Attilann Panoniay aldktan
sonra Tuna blgesinde kendine gl surlar olan bir ikamet yaptrd ve bu yere Macarcada
Budavr ve Almancada da Etzelburg dendii kaynaklarda gemektedir. II. Balkan Seferinde
(447) ise Ratiaria, gnmzdeki Bulgaristan snrlar iinde yaplan mcadeleler sonrasnda
Serdica (Sofya), Philippopolis (Filibe), Durostorum (Silistre), Marcianapolis (Preslav),
Arcadiapolis (Lleburgaz), Kallipolis (Gelibolu) ve Sestos (Akbas Liman) ehirlerini ele
geirmitir.
Attila kt Roma Seferi (451) srasnda da nemli kale ve ehirleri hkimiyeti altna
almtr. Bunlar arasnda Aquileia Altinum kentlerini zikredebiliriz. Ayrca Padua yahut
Concordia gibi ehirleri de harabeye evirmitir. Akabinde Vicentia (Vicenza), Verona,
Brexia (Brescia), Pergamo ve Mediolanum (Milona) zerinden Ticinum (Pavia)a kadar
uzanmtr. Hun ordusunun bu ilerleyii Galyay korkutmu, hatta mparator Valentinianus
areyi Ravennadaki sarayndan kamakta bulmutur. Fakat Po ve Mincio rmaklarnn
kesitii yerde bulunan Attila belki de byk bir zaferin ve gcn arifesinde kendisine gelen
Romal elilerle grmtr. Bu toplant da eliler, byk bir baar elde ederek Attilann
geri dnmesini salamlardr.
Attilann Galya blgesindeki fetihlerinden sadece Paris ve Troyes kentleri etkilenmemitir.
Bir rivayete gre gen bir kzn dualar zerine Paris kurtulmutur. Galya blgesinde gl bir
kaleye sahip Metz kalesini kuatan Attila, 7 Nisan 451 gn Ren Nehrini geerek kenti
fethetmitir. Grgoire de Tours kroniinde Metze gelen Hunlarn Panonyay terk ettikten
sonra, Paskalya bayramndan bir akam nce Metze gelerek, ehri tahrip ettikleri ifade
edilmektedir.
Ordusuyla yryne hz veren Attila Reimse geldiinde, burada yaayanlarn korkudan
evlerini terk ederek katklarn anlam bylece hibir kar koyma olmadan ehri zabt
etmitir. Akabinde gneybatda Loire Irma kenarndaki Orleans muhasara etmi, fakat

13 / 13
mstahkem bir kale ve stratejik neme haiz bu ehri alamamtr. 14 Nisan 451de kuatmay
kaldrarak Catalaunum ovasna doru hareket ederek bir meydan muharebesi iin zemin
oluturmaya almtr. Bu blge Seine nehrinin kysnda, Champagne ovasnn yaknlarnda
ve Troyes kentine ksa bir mesafede bulunmaktadr. Burada yaplan savata ne Roma-Vizigot
ittifak ne de Attilann ordusu galip gelememitir.
Attila 452 ylnda talyann Venetia eyaletine taarruz ederek surlarla evrili Aquileia ehrine
ele geirmi ve yamalamtr. Sonrasnda Altinum, Padova, Brescia, Pergamon ve Milanoya
kadar ilerlemitir. Fakat Bizans, Hunlarn Macaristan ovasndaki merkezini tehdit etmeye
balaynca geri dnmek zorunda kalmtr. Attila Sasanilere kar byk bir sefer hazrl
yapt srada, zifaf gecesinde adrnda, azndan ve burnundan kan boalmas ile 453 yl
ilkbaharnda hayatn kaybetmitir.
Attiladan sonra devletin dier yabanc unsurlar isyan ederek Hun birliinden ayrlmlar ve
Hun devleti ar basklar ve saldrlar sonrasnda dalmtr. Attilann byk olu Dengizik
bu mcadelelerde katledilmi, bunun zerine geriye kalan Hun bakiyeleri Attilann kk
olu rnekin komutasnda 80 yl nce geldikleri blgelere ekilmek zorunda kalmlardr.
Attila zamannda Bizans ile ticari mnasebetler ok gelimi, Silezyann Morava vadisi ile
Tuna havzasndaki Viminakion kenti nemli ticari merkezleri olmutur. Ruann lmnden
sonra Hakan her ne kadar Bleda olsa da Hun devletini fiili olarak idare eden Attilann
ordugh, gnmzde Romanya snrlar iinde yer alan Bkre ile Ploesti arasndaki bu
mevkide bulunuyordu.
lkenin snrlar batda Alp Dalarna, kuzeyde Baltk Denizine kadar uzanyordu. 433471
yllarn kapsayan dnem Attilann hkmdarlnn ve Hun Devletinin en parlak adr. Bu
yllar iinde devletin snrlar en geni halini almtr.
Hunlarn blgeye hkim olmaya balamalar ile beraber dier topluluklarn ve bal
kavimlerin Panonyaya yerlemeleri ivme kazanmtr. ncelikle Tisann sa sahiline
sonrasnda da Banata yerlemilerdir. Hunlarn tarihi ile ilgili kaynaklarn ve yaplan
almalarn yetersizlii nedeniyle Attilann bandaki Hun Devletinin bakentinin neresi
olduu tam olarak tespit edilememektedir.
Yukarda da ksmen deinildii gibi, melliflerin ortak gr merkezin Macaristan snrlar
ierisinde yer alan Tisa ile Krs Nehirleri arasnda yer alan sahada konumlandrlmas
gerektiidir. Arkeolojik veriler nda Rua, Bleda veya Attilann kararghnn Orta Tisa

14 / 14
blgesinde, Krs Irmann dou kysnn gneyi ile Marosun kuzeyinde bulunmas
gerektii iddia edilmitir. Ancak uras kesindir ki Hunlarn ana karargh merkezi Orta Tuna
blgesindedir. Bu dnemde Tunann batsnda yer alan Panonya da Ostrogotlar, Tunann
dousunda ise Gepidler bulunmaktayd. mparatorluun bat kanadnda yer alan Thring ve
Saksonlar ile Frank olarak bilinen Alaman, Burgund ve Ripuarlar Hun hkimiyetine alnm,
bylece devletin siyasi hkimiyet alan Ren Nehrine kadar uzanmtr. 454-464 tarihleri
arasnda Hun ordusunun bugnk Bkre-Ploieti arasnda kalan sahalarda ve Buzau Nehri
boyunca yerletii bilinmektedir.
Hunlarn Avrupa ktas iindeki ilk yurtlar muhtemelen z Nehri boylarnda yer almaktadr.
Hunlarn Dou Avrupada yerletikleri ilk blge M.S. 270 ylndan beri Vizigotlarn
yaadklar gnmzdeki Romanya, Moldavya ve Erdel (Transilvanya) olmutur. Bu blgenin
bu tarihten sonra yzyllar boyunca farkl Trk topluluklarna ev sahiplii yapt
grlmektedir.
Blgenin Trklemesinde ve de bu izlerin devam etmesinde Karpatlar-Transilvanya-Tuna
havzasnn nemli etken olduu vurgulanabilir. nk bu blgeler ncelikle g yollar
zerinde bulunmaktadrlar. Ayrca verimli ve geni ovalarla sslenmi sahalar ile geni ve
uzun rmaklar bulunmaktadr. Bu zellikleri nedeniyle Trk kavimlerinin ilgisine mazhar
olmu, bir beik gibi yzyllarca Trklerin blgede, Avrupa ile Kafkaslar arasnda mekik
dokumasna sebep olmutur.


15 / 15

ALIMA SORULARI
1- Trklerin Dou Avrupaya g etme sebepleri nelerdir?
2- Cihan hkimiyeti dncesi hakknda bilgi veriniz.
3- Avrupa Hunlarnn tarih sahnesine klar nasl olmutur?
4- Attilann hkimiyeti ve faaliyetleri hakknda bilgi veriniz.
5- Hangisi I. Balkan Seferinin tarihidir?
a- 445
b- 441
c- 446
d- 444
e- 447




16 / 16
KAYNAKA
A.A. Vasiliev; Histoire De LEmpireByzantin, Trad: P.Brodin-A.Bourguina, Tome I,
A.Picard, Paris, 1932.
Ahmetbeyolu A. , Grek Seyyah Priskos (V.Asr)a Gre Avrupa Hunlar, TDAV, stanbul
1995.
Ahmetbeyolu, A. , Avrupa Hun mparatorluu, TTK, Ankara 2001.
AugusteBailly; Bizans Tarihi, ev:H. aman, Tercman 1001 Temel Eser 46, Bas. T. ve y.
yok.
Chavannes, E.,in Kaynaklarna Gre Bat Trkleri, ev. M. Ko, Selenge Yaynlar, stanbul
2007.
GrardChaliand; Les Empires Nomades De La MongolieAuDanube, Librairie Perin, France,
1998.
Gyula Moravcsk; Byzantinoturcica I, Die Byzantinischen Quellen Der Geschichte Der
Trkvlker, Akademie-Verlag, Berlin, 1958.
Gyula Moravcsk; Trk Tarihinin Bizans Kaynaklar, ev.: H.N. Orkun, Smer Basmevi,
Ankara, 1938.
Kafesolu, brahim, Trk Mill Kltr, tken Yaynlar, 24. Basm, stanbul 2004.
gel, Bahaeddin, slamiyetten nce Trk Kltr Tarihi, TTK Yay., Ankara 1991.