Assgmnnt Mte3108 Kalkulus Asas

[MTE 3108 KALKULUS ASAS] Mawarni Bt Abdul Rashid MTE B
1

Tugasan 1 (Graf GSP)

Dengan menggunakan perisian GSP atau perisian lain yang sesuai, lukiskan graf
bagi setiap fungsi yang berikut pada sistem koordinat yang berbeza.

(i) y = 3x
4
+ 4x
3

(ii) f (x) =

(iii) f (x) =

(iv) g (x) =

(v) y = x
2
sin x ,

-7 7

Labelkan sebarang titik pusingan atau titik lengkok balas atau
asimptot yang wujud.


2

(i) y = 3x
4
+ 4x
3


3

(ii) f (x) =


4

(iii) f (x) =


5

(iv) g (x) =


6

(v) y = x
2
sin x ,

-7 7
a. (dalam unit darjah)


7


8

b. (dalam unit radian)


9


10

Tugasan 2 (Laporan Bertulis)

Dengan menggunakan pelbagai sumber, tulis satu laporan yang
menghuraikan dua aplikasi pembezaan dalam kehidupan harian, beri
satu contoh yang spesifik bagi setiap aplikasi.


11

Kalkulus Pembezaan
Kalkulus merupakan salah satu bidang matematik yang melibatkan pengiraan
atau perhitungan kuantiti-kuantiti yang tidak diskrit. Ia mengandungi pembezaan
dan pengamiran yang menggunakan algebra dan geometri koordinat. Kalkulus
pembezaan pula melibatkan penentuan kadar perubahan.

Pendahuluan
Pembezaan yang dikenali sebagai differentiation atau derivate adalah pengukuran
bagaimana sebuah fungsi perubahan sebagai perubahan daripada inputnya. Derivatif
boleh dianggap perubahan sesuatu kuantiti sebagai tindak balas kepada perubahan
dalam kuantiti yang lain. Pembezaan merupakan salah satu daripada aplikasi yang
sangat berguna dalam kehidupan kita. Pembezaan membantu kita dalam
menyenangkan kehidupan kita dan membantu dalam pengenalan pelbagai perkara baru
dalam matematik dan juga dalam kehidupan harian.

Pembezaan bukanlah sekadar konsep atau teori semata-mata, bahkan memainkan
peranan yang penting dalam menyelesaikan masalah kehidupan manusia. Pembezaan
dapat diaplikasikan dalam mengetahui had laju kenderaan, terbitan bagi pergerakan
jasad yang melibatkan had laju. Tambahan lagi, reaksi kimia turut melibatkan konsep
terbitan yang terdapat dalam topik pembezaan dan terbitan juga digunakan bagi
mencari titik minima dan maksima bagi sesuatu fungsi graf. Berdasarkan aplikasi-aplikasi
tersebut, jelaslah bahawa pembezaan amat penting dan bermanfaat dalam kehidupan,
bukanlah sekadar ilmu atau teori semata-mata.


12

1) Bidang Ekonomi

Pembezaan dapat diaplikasikan dalam pebagai bidang. Sebagai contohnya adalah dalam
bidang ekonomi. Pembezaan dapat membantu kita mengenali keuntungan yang
dianggarkan dalam penjualan sesuatu barang atau modal yang perlu dikeluarkan dalam
membuat sesuatu barang berdasarkan jumlah kuantitinya. Pembezaan membantu
sesuatu peniaga untuk membuat keputusan dalam perniagaannya berdasarkan
anggaran yang dibuat berdasarkan persamaan yang dibuat menggunakan pembezaan.
Daripada ini juga, kita dapat mencari dan mengelakkan kerugian yang mungkin berlaku
dalam sesuatu perniagaan. Malah kita juga dapat menganggarkan sama ada sesuatu
perniagaan itu akan laris atau tidak berdasarkan pembinaan graf dan menganggarkan
keputusan yang boleh berlaku dalam masa depan. Ini amat membantu dalam ekonomi
terutamanya pada para usahawan. Disamping itu juga, pembezaan digunakan dalam
menganggarkan nilai maksimum dan minimum dalam sesuatu perkara. Sebagai contoh
adalah menganggarkan keuntungan tertinggi dalam sesuatu ataupun juga kuantiti
maksimum dan minimum yang boleh digunakan bagi mengelakkan kerugian. Dalam
pembinaan bangunan, seseorang usahawan perlu tahu kuantiti bahan yang digunakan
dan pembezaan membantu dalam mencari nilai maksimum atau minimum bagi
memastikan kualiti pengeluarannya adalah terjamin dan dalam masa yang sama kita
tidak mengalami kerugian. Bukan itu sahaja, penggunaan tenaga kerja serta bahan juga
boleh dianggarkan menggunakan pembezaan ini. Oleh itu, secara keseluruhannya,
penggunaan pembezaan dalam ekonomi adalah tidak dapat dielakkan dan semestinya
dapat membantu kita dalam meningkatkan kualiti keusahawanan seseorang itu dan
membantu dalam membuat keputusan.


13

1.1 Fungsi Marginal Hasil dan Kos

Contoh

Sebuah firma mempunyai fungsi kos sebagai
|
|
.
|
\
|
+ = 200
10
Q
Q TC
2
, di mana Q ialah output
bulanan di dalam ribu unit. Fungsi hasil pula adalah diberi sebagai
2
Q
3Q) - (2200 TR = .
i. Jika firma hendak mengeluarkan 10,000 unit sebulan, carikan kos firma dan
kos marginal.

ii. Jika firma hendak mengeluarkan dengan kos marginal 320, kirakan paras
output sebulan dan kos firma.

iii. Carikan fungsi hasil marginal.

iv. Jika keputusan telah dibuat untuk mengeluarkan 10,000 unit sebulan, carikan
jumlah hasil dan hasil marginal untuk firma.

v. Jika firma mengeluarkan dengan hasil marginal 1040, carikan output dan hasil
bulanan firma.

vi. Dapatkan fungsi keuntungan firma dan fungsi keuntungan marginal.

vii. Carikan output sebulan yang diperlukan untuk membuatkan keuntungan
marginal sama dengan sifar dan carikan keuntungan pada paras output ini.

viii. Carikan hasil marginal dan kos marginal pada paras output dan komen hasil
yang diperolehi.

Penyelesaian:

i. Fungsi kos firma
|
|
.
|
\
|
+ = 200
10
Q
Q TC
2

Jika output pada paras 10,000 unit maka Q = 10. Oleh itu

TC = 10(10 + 200)
= 10(210)
= 2100

14

MC =
dQ
dTC
=
(
+ 210Q
10
Q
dQ
d
3

= 200
10
Q 3
2
+
Pada paras Q = 10, maka

MC = 3(10) + 200
= 230

ii. Jika MC = 320, maka

320 = 200
10
Q 3
2
+
1200 = 3Q
2

Q
2
= 400
Q = 400
= 20

Pada paras Q = 20, jumlah kos firma ialah

TC =
|
|
.
|
\
|
+ 200
10
20
20
2

= 4800

iii.
2
Q
3Q) - (2200 TR =
=
2
Q
2
3
- 1100Q
MR =
dQ
dTR
= 1100 3Q

iv. Pada paras Q = 10

MR = 1100 3(10)
= 1100 30
= 1070
TR = | |
(
2
10
3(10) - 2200
= 10850


15

v. Jika MR = 1040, maka

1040 = 1100 3Q
3Q = 60
Q = 20

Oleh itu paras output mestilah 20,000 unit untuk MR = 1040. Pada nilai ini jumlah
hasil firma ialah

TR = | |
(
2
20
3(20) - 2200
= 21,400

vi. t = TR TC

=
(
|
|
.
|
\
|
+
(
200
10
Q
Q -
2
Q
3Q) - (2200
2

= 200Q
10
Q
- Q
2
3
- 1100Q
3
2
+
t = 900Q Q
2
3
-
10
Q
-
2
3
+
Oleh itu keuntungan marginal ialah

900 3Q - Q
10
3
-
dQ
d
MP
2
+ = =
t

vii. Jika MP = 0, maka
0 900 3Q - Q
10
3
-
2
= +
-3Q
2
9Q + 9000 = 0
Q
2
+3Q 3000 = 0
(Q 50)(Q + 60) = 0

Q = 50 dan Q = -60

Oleh itu output di mana MP = 0 ialah Q = 50,000 dan keuntungan yang diperolehi
ialah

t = 900(50)
2
3(50)
-
10
50
2 3
+
= 28,750


16

viii. Pada paras Q = 50, nilai MC dan MR adalah

MC = 200
10
3(50)
2
+ = 950
dan

MR = 100 3(50) = 950

Oleh itu, MR = MC apabila MP = 0. Ini disebabkan

t = TR TC

dQ
dTC

dQ
dTR

dQ
d
= =
t

MP = MR MC
0 = MR MC
MR = MC

1.2 Fungsi Pengeluaran

Contoh

Pengilang kereta telah mengenalpasti perhubungan di antara keuntungan (t) dan output (Q)
yeng berikut bagi firmanya

t = -150 + 120Q 0.2Q
2

Akauntan firma juga telah mendapati terdapat perhubungan di antara output dan saiz
tenaga kerga (L). Perhubungan ini diberi oleh
Q = 8L
1/2

Jika firma sekarang mempunyai 500 pekerja, tentukan sama ada ianya memperolehi
keuntungan jika firma tersebut menambah pekerjanya ? Apakah bilangan pekerja yang
maksimum yang patut diupah?

17

Penyelesaian:

Soalan ini berkaitan berapa banyak pekerja mesti diupah untuk menentukan supaya
keuntungan meningkat. Dari pengetahuan pembezaan, kita tahu bahawa adalah
menguntungkan untuk menggunakan lebih buruh selagi pembezan fungsi keuntungan
terhadap buruh masih kekal positif. Oleh itu,

t = -150 + 120Q 0.2Q
2

Q = 8L
1/2

Maka

dL
dt
=
dQ
dt
.
dL
dQ

dQ
dt
= 120 0.4Q
dL
dQ
= 4L
-1/2

oleh itu

dL
dt
= (120 0.4Q)( 4L
-1/2
)
dan Q = 8L
1/2
maka

dL
dt
= (120 3.2L
1/2
)(4L
-1/2
)
= 480L
-1/2
12.8

Persamaan ini memberitahu bagaimana nilai fungsi keuntungan berubah apabila bilangan
buruh diubah. Adalah menguntungkan untuk mengupah lebih buruh selagi
dL
dt
kekal
positif. Oleh kerana firma mempunyai 500 pekerja, oleh itu pada paras buruh tersebut
didapati bahawa

dL
dt
= 480(500
-1/2
12.8)
= 8.666

18

Ini menunjukkan keuntungan masih meningkat pada paras L = 500 dan berkebolehan
untuk mengupah lebih pekerja.

Persamaan
dL
dt
juga memberitahu kita berapa banyak pekerja boleh diupah sebelum
paras keuntungan mula berkurangan. Ia masih boleh menambah pekerja selagi
dL
dt
kekal
positif atau sifar. Oleh itu jika kita menetapkan
dL
dt
= 0, kita berkebolehan untuk mencari
paras bilangan pekerja yang tidak mengubah jumlah keuntungan, iaitu nilai L di mana
pembezaan keuntungan terhadap L adalah sifar. Oleh itu,

480L
-1/2
12.8 = 0
L
-1/2
=
480
12.8
= 0.0267
L
1/2
=
0.0267
1
= 37.5
L = (37.5)
2
= 1406.25

Oleh itu, bilangan pekerja yang maksimum yang boleh diupah ialah 1406 orang.

1.3 Pengoptimuman Fungsi Pengeluaran

Contoh

Fungsi pengeluaran jangka pendek sebuah firma diberi oleh

3 2
0.2L - 6L = Q

Di mana L adalah bilangan buruh

a. Cari saiz buruh yang dapat memaksimumkan output dan lakarkan graf fungsi
pengeluaran ini.
b. Cari bilangan buruh yang dapat memaksimumkan purata keluaran buruh.
Kirakan MPL dan APL pada nilai L tersebut. Apakah yang anda perhatikan.


19

Penyelesaian:

3 2
0.2L - 6L = Q a.

Langkah 1: Pada titik stationary

0 = 0.6L - 12L =
dL
dQ
2

= L (12 - 0.6 L) = 0
L = 0

dan

2 - 0.6L = 0
L = 20

Langkah 2:

2
0.6L - 12L =
dL
dQ

1.2L - 12 =
dL
Q d
2
2

Apabila L = 0

1.2(0) - 12 =
dL
Q d
2
2

= 12 > 0 (titik minimum)
Apabila L = 20

1.2(20) - 12 =
dL
Q d
2
2

= 12 - 24
= -12 < 0 (titik maksimum)

Oleh itu firma patut mengambil 20 pekerja untuk memaksimumkan output sebanyak

unit 800 =
0.2(20) - 6(20) = Q
3 2


20

Graf bagi
3 2
0.2L - 6L = Q adalah sebagaimana Rajah 4.2:

RAJAH 4.2

b. Oleh kerana
L
Q
= APL

maka

2
3 2
L
0.2L - 6 =
L
L 2 . 0 6L
= AP

Langkah 1: Titik stationary

0 = 0.4L - 6 =
dL
dAPL

0.4 L = 6

L = 1

Langkah 2:

0.4L - 6 =
dL
dAPL

maksimum) (titik 0 < 0.4 - =
dL
AP d L
2


21

Oleh itu produktiviti buruh adalah maksimum apabila firma mengambil 15 orang buruh.
Produktiviti buruh, AP
L
, ialah

45 = 0.2(15) - 6(15)
2

dengan lain perkataan, bilangan output optimum yang dikeluarkan per buruh ialah 45
unit.
Nilai MPL ialah

2
L
0.4L - 12L =
dL
dQ
= MP

Apabila L = 15

45 =
0.6(15) - 12(15) = MPL
2

Oleh yang demikian, pada L = 15, nilai L L AP = MP


22

b) Mengkaji Perubahan Saiz Buih Dalam Air

Selain itu juga. Pembezaan juga membolehkan kita mengkaji perubahan saiz buih dalam
air yang semakin membesar apabila naik ke permukaan. Tekanan yang semakin
berkurangan menyebabkan saiznya semakin membesar dan kadar buih itu membesar
bolehlah disukat menggunakan pembezaaan. Selain itu juga, kadar dimana paras air
menaik dalam bekas yang berbentuk V di mana semakin tinggi air menaik semakin lama
untuk paras air itu meningkat disebabkan oleh luas permukaan yang semakin
membesar. Segala-galanya dapat diaplikasikan dalam penciptaan bahan kegunaan
harian yang kita gunakan sekarang. Sebagai contohnya adalah dalam empangan, paras
air boleh disukat dan dikawal dengan menyesuaikan saiz lubang dan ini dapat disukat
menggunakan pembezaan dan ini adalah penting supaya tidak ada tekanan berlebihan
ke atas empangan tersebut ataupun juga air yang mengalir secara berlebihan.

Contoh 1

Rajah di atas menunjukkan sebuah akuarium hemisfera yang dibeli oleh Azmi di sebuah
kedai akuarium dengan keadaan jejari 12cm. Apabila seekor ikan peliharaannya
dimasukkan ke dalam akuarium tersebut didapati bahawa tahap air dalam akuarium h
cm meningkat pada kadar 0.100 . Memandangkan akuarium ini berbentuk hemisfera,
Azmi telah menghitung kadar perubahan kawasan permukaan air yang paling atas pada
ketika h=6.


23

Pertama sekali kita mesti dapatkan luas permukaan air. Jadi
andaikan jejari permukaan air sebagai r cm dan A sebagai luas.
Daripada PQR seperti dalam gambar rajah di atas dengan menggunakan Teorem
Phytagoras.
(12-h)
2
+ r
2
=12
2

144-24h+h
2
+r
2
=144
-24h+h
2
+r
2
=0
r
2
=24h-h
2

A =r
2

=(24h-h
2
)
Sebelum dapatkan kadar perubahan kawasan air, Azmi perlu mencari
pembezaan terhadap luas,A
A =(24h-h
2
)
dA/dh =(24-2h)
kadar perubahan yang dinyatakan oleh Azmi ialah 0.100cms
-1

Jadi pembezaannya ialah:
dh/dt=0.100cms
-

Maka perubahan kawasan permukaan air ialah:
dA/dt = dA/dh x dh/dt
= (24-2h)x(0.100)
gantikan h sebagai 6= *24-2(6)]x(0.100)
= 1.2
Jadi kadar perubahan luas kawasan permukaan air setelah dimasukkan ikan ialah 1.2

24

Contoh 2
Pada suatu petang, Isma dan Amirol telah mandi di sebuah tasik berdekatan rumah
mereka. Isma telah melihat Amirol yang sedang menyelam ke dasar tasik mengeluarkan
gelembung udara. Apa yang peliknya, gelembung udara yang dikeluarkan oleh Amirol
semakin membesar apabila menghampiri permukaan air tasik seperti ditafsirkan dalam
silinder pada rajah di bawah. Untuk membuktikan kebenaran ini Isma telah
menggunakan konsep pembezaan untuk mencari kadar peningkatan isipadu air apabila
jejari gelembung air ialah 1.5cm. Isma telah mengandaikan jejari gelembung air
mengembang pada kadar 0.04cm s
-1
.

Untuk mengira kadar perubahan isipadu kita perlu tahu isipadu sfera
memandangkan gelembung udara berbentuk sfera.
Jadi isipadu sfera ialah 4/3 j
3
di mana j ialah jejari. Kadar perubahan isipadu
sfera diwakili oleh dV/dt dan diwakili dV/dj apabila mengalami perbezaan.

V = 4/3j
3

dV/dj = 4j
2

untuk mendapatkan kadar perubahan isipadu gelembung udara, isipadu sfera
yang telah mengalami proses pembezaan itu tadi mestilah didarabkan dengan
kadar peningkatan jejari gelembung udara.

25

Jadi kadar peningkatan jejari gelembung udara diwakili

oleh. Jadi menggunakan
rumus aturan rantai kita dapat mencari kadar perubahan isipadu gelembung
udara:

dV/dt = dV/dj x dj/dt
= 4j
2
x 0.04
= 4(1.5)
2
x 0.04 (gantikan j=1.5)
= 0.36 cm
3
s
-1

Rumus aturan rantai ialah suatu rumus yang digunakan untuk mengira terbitan
komposisi dua atau lebih fungsi dalam kalkulus. Maka hasil pengiraan di atas
dapatlah diketahui bahawa kadar perubahan isipadu gelembung udara adalah
0.36 cm
3
s
-1
.


26

c) Mengira Laju, Halaju dan Pecutan

Di samping itu juga, pembezaan digunakan dalam aktiviti harian yang kita giat lakukan
iaitu bergerak dari satu tempat ke tempat yang lain. Pembezaan juga membolehkan kita
mengetahui masa yang kita ambil untuk ke satu tempat sekiranya kita bergerak dalam
kelajuan yang tertentu yang seringkali kita aplikasikan dalam kehidupan harian.
Contohnya, kita dapat mengetahui jumlah masa yang kita ambil untuk kita sampai ke
sesuatu destinasi dengan hanya melihat kelajuan atau kita juga boleh menganggarkan
masa yang akan kita ambil untuk sampai ke sesuatu destinasi.

Apabila sebutir zarah bergerak maka kedudukannya akan berubah. Ini bererti zarah
beranjak dari kedudukan asal dan akan melibatkan jarak dan arah. Arah bagi gerakan di
sepanjang paksi-x positif ditandakan positif, manakala di sepanjang paksi-x negatif
ditandakan negaif. Oleh itu anjakan merupakan suatu kuantiti vektor dengan jarak
diukur dari suatu titik atau asalan. Ketika zarah bergerak di sepanjang paksi-x, jika
anjakan x ditentukan pada setiap ketika bagi masa t, maka anjakan ini dapat dituliskan
sebagai suatu fungsi yang boleh dibezakan terhadap masa,
x = x(t) dengan t = 0
halaju, v bagi sebutir zarah ialah kadar perubahan anjakan x(t) terhadap masa, oleh itu
halaju merupakan terbitan pertama bagi anjakan terhadap masa t, iaitu
v =
dt
dx

halaju seketika ialah halaju zarah pada sebarang ketika bagi masa, dan tanda (positif
atau negatif) bagi halaju ini menunjukkan arah untuk gerakan di sepanjang suatu garis
lurus. Gerakan ke kanan adalah positif dan ke kiri adalah negatif.


27

Apabila halaju bagi sebuah jasad yang bergerak dalam magnitud atau arah atau kedua-
duanya, jasad itu dikatakan memecut. Pecutan bagi sebutir zarah ialah kadar perubahan
halaju v terhadap masa t dan ditulis sebagai
a =
dt
dv

oleh itu pecutan merupakan terbitan kedua bagi anjakan terhadap masa t, iaitu
a =
dt
d
|
.
|
\
|
t
x
d
d
=
dt
x d
2
2

Contoh 1

Mengira Pecutan Objek Bergerak
Katakan Proton Edar (Syarikat Kereta Nasional) membuat sebuah iklan komersil yang
mengakui bahawa produk keluaran terbarunya, Proton Preve dapat memecut dari
keadaan rehat ke kelajuan 42.0 m/s dalam 8.0 saat. Dengan anggapan bahawa
pecutan adalah malar.

(a) Tentukan pecutannya dalam m/s
2

Dari definasi pecutan min ,

Nota: dalam keadaan sebenar, pecutan adalah berubah masa dan 5.25 m/s
2
adalah nilai min
sahaja.

(b) Cari jarak yang dilalui oleh Proton Preve dalam 8.00 saat yang pertama
Pilih asalan sebagai x
i
= 0 dalam persamaan
Dalam kes ini, x
i
dan halaju awal v
xi
dan pecutan a
x
diketahui
Kita ingin tahu kedudukan akhir sebagai fungsi masa

|
|
.
|
\
|

=
t
v v
a
xi xf
x
2
m/s 25 . 5
s 00 . 8
m/s 0 . 42
+ =
|
|
.
|
\
|
=
x
a
2
1
2
f i xi x
x x v t a t = + +

28

Jadi x
f
= 0 + 0t + (5.25 m/s
2
) (8s)
2
= 168 m

(c) Apakah kelajuan Proton Preve 10.0 saat selepas ia memecut pada kadar 5.25 m/s
2

Dalam kes ini, halaju awal v
xi
dan pecutan a
x
diketahui
Kita ingin mengetahui halaju akhir sebagai fungsi masa

Jadi v
xf
= 0 + (5.25 m/s
2
) (10.0 s)
2
= 52.5 m

Contoh 2
Megira Masa yang Diambil Untuk Tiba ke Sesuatu Destinasi
Katakan anda memandu dengan kelajuan 50 m/s di Lebuhraya Utara Selatan.
Polis Trafik bersembunyi di belakang papan tanda. Selepas 1 saat kerata anda
melalui papan tanda, kerata Polis Trafik pun mula memecut dengan pecutan 3.00
m/s
2
untuk mengejar anda. Berapa lamakah masa yang diambil untuk kerata polis
sampai dan seiring dengan kereta anda?

t a v v
x xi xf
+ =

29

Penyelesaian : menggunakan kaedah graf

t=1s
v
Kereta anda v
u
= 50m/s
Kelajuan polis sebagai
fungsi masa
t v v
xi xf
2
m/s 3 + = t
2
m/s 3 m/s 3 + =
Masukkan initial condition bahawa v
xf
(t=1)=0,
kita tentukan penggalan pada paksi-v,
iaitu v
xf
dengan 0 = v
xf
+ 3m/s
2
(1s) v
xf
= -3m/s
t, masa polis menangkap anda
t
Syarat/keadaan polis untuk menangkap anda kamu = jarak dilalui oleh anda dan polis adalah sama

30

Luas di bawah graf v-t sama dengan jarak yang dilalui

Penutup
Walaupun ramai daripada kita tidak sedar atau tidak tahu, pembezaan ini memang
terdapat di sekeliling kita dan memang digunakan dalam kegiatan harian. Ini jelas
menunjukan bahawa kegunaan pembezaan adalah tidak dapat dinafikan dan adalah
memang penting dalam kehidupan kita.

t=1s
t=0
Luas segiempat = jarak kamu lalui dari t = 0 t = t
t v
xf
2
m/s 3 m/s 3 + =
50m/s
Luas segitiga = jarak polis lalui dari t = 1s t = t
Luas segiempat = luast segitiga
(50 m/s) x t = (t 1s)[-3 m/s + 3(m/s
2)
t]/2
(t)
2
- 32t + 1 = 0 t = 32.0 s
t, masa polis menangkap anda

t
v

31


32

Kerja Kursus Kalkulus Asas( (MTE 3108) ini merupakan salah satu cabaran
kepada saya sebagai salah seorang pelajar jarak jauh. Memandangkan saya harus melakukan 2
perkara dalam satu masa yang sama iaitu mengajar dan belajar, saya merasakan tugasan kerja
kursus yang diberikan ini benar-benar menuntut kesabaran dan pengorbanan saya dari pelbagai
aspek. Walaupun ada di antara kandungan (content) subjek ini pernah saya pelajari sewaktu
belajar di maktab perguruan, namun itu belum cukup untuk membantu saya menguasai
kerangka konsep setiap topik ini dengan baik.

Bersyukur mendapat pensyarah pembimbing, Encik Teo Chuen Teik yang begitu
komited terhadap tugasnya serta memahami masalah dan kehendak pelajar di samping
mendapat rakan-rakan sekelas amnya yang begitu setia membantu saya sehingga terhasilnya
kerja kursus ini. Sepanjang mengikuti beberapa interaksi kuliah bersama pensyarah subjek ini,
apa yang diperlihatkan oleh beliau adalah kesungguhan dalam menyampaikan kerangka konsep
serta isi kandungan sesuatu topik yang diajar mahupun yang dibincangkan bersama-sama seisi
kelas. Tambahan pula, dengan adanya kemudahan interactive white board sebagai medium
untuk menyampaikan isi pelajaran dalam bentuk visualisasi, suasana pembelajaran mahupun
perbincangan di dalam kelas menjadi lebih menarik, mudah dan berkesan.

Kesemua tugasan yang diberikan merupakan tugasan individu. Dalam melaksanakan
tugasan pertama, saya perlu melukiskan graf bagi setiap fungsi yang diberikan pada sistem
koordinat yang berbeza dengan menggunakan perisian Geometer Sketchpad (GSP) atau
perisian lain yang sesuai. Pada mulanya, agak sukar untuk saya menyiapkan tugasan ini
memandangkan saya tidak tahu menggunakan perisian GSP tersebut, malahan saya tidak
mempunyai software GSP. Namun, setelah pensyarah pembimbing memberikan perisian
tersebut kepada setiap pelajar, saya mulai mempelajari cara untuk melukis graf fungsi pada
sistem koordinat. Saya turut membuat rujukan dari internet, terutamanya menerusi You Tube
untuk melihat contoh/cara menggunakan GSP untuk melukis graf fungsi. Selain itu, saya juga
turut merujuk nota dari Modul PPG bagi matapelajaran ini. Banyak pengetahuan dan

33

pengalaman baharu yang telah saya perolehi sepanjang proses menyiapkan tugasan pertama
ini. Jika sebelum ini saya kurang pengetahuan dan pendedahan tentang penggunaan GSP alam
menghasilkan graf fungsi namun setelah menyiapkan tugasan pertama ini, saya semakin
mendapat pendedahan mengenainya.

Tugasan ke dua pula adalah penulisan laporan tentang aplikasi pembezaan
dalam kehidupan harian dengan memberikan contoh yang spesifik. Kebanyakan sumber
rujukan saya ialah dari laman-laman sesawang dan juga blog-blog dari internet, selain dari buku
rujukan tentang aplikasi pembezaan.

Berdasarkan tugasan pertama dan tugasan kedua yang telah dijalankan, dapat
saya simpulkan bahawa kedua-dua tugasan tersebut telah memberikan satu persepsi yang
berbeza dalam diri saya terhadap topik kalkulus asas ini, terutamanya dalam topik Fungsi dan
Graf serta Terbitan. Tugasan tersebut juga telah memberi gambaran yang jelas kepada saya
mengenai aplikasi pembezaan dalam menyelesaikan masalah dalam kehidupan kita. Bahkan
tugasan ini turut memberikan inovasi kepada saya dalam menghasilkan taksiran yang jelas
mengenai aplikasi pembezaan dalam kehidupan seharian. Tugasan ini juga menyedarkan saya
hakikat sebenar kepentingan pembezaan dalam menyelesaikan masalah yang dihadapi oleh
manusia. Penggunaan prinsip pembezaan ini sebenarnya telah digunakan dengan meluas dalam
pelbagai bidang seperti ekonomi, kejuruteraan mahupun bidang sains dan banyak lagi. Ilmu
Matematik bukanlah sekadar ilmu yang melibatkan teori atau pengiraan semata-mata, malahan
Matematik mempunyai kepentingan yang besar dalam kehidupan seharian kita. Melalui ilmu
Matematik, banyak masalah yang dihadapi oleh manusia dapat diselesaikan.

34

Setelah terhasilnya kedua-dua tugasan ini, pelbagai pengalaman dan pengetahuan
baharu yang telah saya perolehi, antaranya ialah kaedah melukis graf fungsi menggunakan
perisian GSP yang ternyata tidaklah sesukar yang dijangka pada awalnya. Selain itu, saya mulai
melihat betapa besar dan pentingnya sumbangan kalkulus pembezaan dalam kehidupan dapat
ditingkatkan berbanding sebelum ini, pengetahuan saya tentang perkara-perkara tersebut
amatlah terhad.

Namun, saya akui terdapat juga kekangan-kekangan yang saya lalui sepanjang
tempoh menyiapkan tugasan ini, antaranya keterbatasan masa untuk berbincang dengan rakan
serta tugasan yang bertimpa-timpa dari pensyarah bagi mata pelajaran lain, selain dari tugas
sebagai seorang pendidik di sekolah. Dengan melengkapkan tugasan kerja kursus ini, ianya
memberikan saya suatu dimensi baru tentang mata pelajaran Kalkulus Asas.

Harapan saya agar tugasan ini mampu memberikan natijah yang baik kepada
diri saya dan mudah-mudahan kerja kursus seperti ini dapat meningkatkan kualiti seorang guru
di samping memberikan pengetahuan dan pengalaman yang akan dapat membantu saya dalam
peperiksaan menjelang akhir semester kelak.

Disediakan oleh:

MAWARNI BINTI ABDUL RASHID
MTE B AMBILAN FEB 2012 (SEM 4)


35


36

a) Bidang Kejuruteraan

Selain itu juga, pembezaan banyak digunakan dalam bidang kejuruteraan dan juga sains.
Semasa zaman Isaac Newton lagi, pelayaran kapal adalah memang berbahaya kerana
kita tidak kenal akan arah membawa kapal dengan betul dan satu-satunya garis
panduan yang digunakan adalah melalui bintang dan cara itu juga adalah susah
melihatkan cuaca yang tidak menentu. Dengan adanya kalkulus ini, maka adalah lebih
senang untuk pelayaran dilakukan dan arah dapat dibaca dan dikenali dengan lebih
senang. Selain daripada itu juga, dalam bidang kejuruteraan, pembezaan membantu
dengan banyak dimana dalam aplikasi piston, yang banyak digunakan bukan sahaja
dalam perkapalan tetapi juga kenderaan. Pembezaan membolehkan kita menemui dan
mengaplikasikan piston yang digunakan dalam semua kenderaan. Penemuan ini adalah
amat penting dan berguna kepada kita hasil daripada perkembangan pembezaan ini.

a) Bidang Kimia

Disamping itu juga, dalam bidang sains, pembezaan dapat digunakan untuk mencari
kadar perubahan atau rate of change tidak kira dalam tindak balas kimia mahupun
benda lain. Pembezaan membantu seorang untuk mencari kadar tindak balas sesuatu
bahan kimia terhadap bahan lain dan ini membantu kita untuk menciptaan pelbagai
peralatan atau bahan kegunaan harian. Perubahan dari segi keadaan, suhu dan
sebagainya boleh disukat dan dikaji menggunakan pembezaan ini dan ini amatlah
berguna dalam penemuan bahan-bahan baru.

37

Kuantiti Terbitan

1. Kuantiti fizik yang bukan kuantiti asas dikenali sebagai kuantiti terbitan.
2.
Satu kuantiti terbitan boleh diungkapkan dalam sebutan kuanti-kuanti asas.
Contoh:
Laju ialah kuantiti terbitan. Ungkapan yang menghubungkan laju kepada
kuantiti-kuantiti panjang dan masa ialah;
Laju = jarak / masa (jarak ialah panjang lintasan bergerak)

3. Unit untuk kuantiti terbitan dikenali sebagai unit terbitan.
4. Unit bagi suatu kuantiti terbitan boleh diterbitkan daripada ungkapan yang
menghubungkan kuantiti terbitan itu dengan kuantiti-kuantiti asas.
Contoh unit bagi laju boleh diterbitkan daripada ungkapan
Laju = jarak / masa
Unit bagi laju = unit bagi jarak / unit bagi masa
= m / s
= m s
-1
(Dibaca sebagai meter per saat)

38

Contoh unit bagi daya boleh diterbitkan daripada ungkapan
Daya = Jisim Pecutan
Unit bagi jisim = kg
Unit bagi pecutan = m s
-2

Maka unit bagi daya = (unit bagi jisim) (unit bagi pecutan)
= kg m s
-2

Unit bagi daya diberi nama Newton(N), maka
N = kg m s
-2

5. Jadual 1.3 menunjukkan beberapa kuantiti terbitan, ungkapan yang
menghubungkan kuantiti terbitan dengan kuantiti-kuantiti asas,dan unit
terbitan.

Kuantiti
terbitan
Ungkapan Unit terbitan
Luas luas = panjang lebar m m = m
2

Isipadu isipadu = panjang lebar tinggi m m m = m
3

Ketumpatan ketumpatan = jisim isipadu kg m = kg m
-1

Laju laju = jarak masa m s = m s
-1

Halaju halaju = sesaran masa m s = m s
-1

Pecutan
pecutan = perubahan halaju
masa
m s
-1
s = m s
-2

Daya daya = jisim pecutan kg m s
-2
= kg m s
-2
atau newton (N)
Momentum momentum = jisim halaju kg m s
-1
= kg m s
-1

Tekanan tekanan = daya luas
kg m s
-2
m
2
= kg m
-1
s
-2
atau pascal
(Pa)
Kerja atau
Tenaga
kerja = daya sesaran joule (J)

39

Kuasa kuasa = kerja masa J s =J s
-1
atau watt (W)
Frekuensi frekuensi = 1 tempoh 1 s = s
-1
atau hertz (Hz)
Cas elektrik cas = arus masa As atau coulomb (C)
Voltan voltan = tenaga arus J C = J C
-1
atau volt (V)
Rintangan rintangan = voltan arus V A = V A
-
1 atau ohm ()
Impuls impuls = daya masa N s

Kuantiti Fizik Terbitan

Kuantiti Fizik terbitan ialah Kuantiti fizik yang boleh diterbitkan daripada kuantiti-kuantiti asas melalui operasi darab
atau bahagi atau kedua-duanya.

Di antara contoh-contoh kuantiti fizik terbitan adalahseperti berikut:-

Kuantiti
Terbitan
Simbol Dalam
sebutan
Kuantiti
Asas
Unit
terbitan
Simbol
Unit
Terbitan
Luas

Halaju

Ketumpatan

Contoh 1:
Nyatakan kuantiti terbitan berikut dalam sebutan kuantiti asas.
(a) Pecutan
(Panduan: Pecutan = perubahan halaju)
masa
(b) Momentum
(Panduan : Mometum = jisim x halaju )
Penyelesaian:

40

Contoh 2

Nyatakan unit asas bagi kuantiti-kuantiti terbitan berikut:

(a) Daya

(Panduan : Daya = jisim x pecutan )

(b) Impuls

( Panduan : Impuls = perubahan momentum)

(c) Kerja

(Panduan : Kerja = daya x sesaran

Assgmnnt Mte3108 Kalkulus Asas

Transféré par

Informations du document

Copyright

Formats disponibles

Partager ce document

Partager ou intégrer le document

Options de partage

Avez-vous trouvé ce document utile ?

Ce contenu est-il inapproprié ?

Droits d'auteur :

Formats disponibles

Assgmnnt Mte3108 Kalkulus Asas

Transféré par

Droits d'auteur :

Formats disponibles

[MTE 3108 KALKULUS ASAS] Mawarni Bt Abdul Rashid MTE B

Vous aimerez peut-être aussi