UDK 624.073/074:666.97.03 Primljeno 27. 5. 2010.

GRAEVINAR 63 (2011) 2, 163-168 163

Model nelinearnog puzanja
betona
Jure Radni, Domagoj Matean

Kljune rijei
nelinearno puzanje
betona,
numeriki model,
ploa,
ljuska,
dugotrajno optereenje,
naprezanje
J. Radni, D. Matean Prethodno priopenje
Model nelinearnog puzanja betona
Ukratko je opisan linearni model puzanja betona koji je prethodno razvijen u numerikom modelu za
analizu betonskih ploa i ljusaka pod djelovanjem dugotrajnog optereenja. Taj je model unaprijeen
modelom nelinearnog puzanja betona. Objanjeno je da se taj model moe upotrebljavati za sve razine
naprezanja, ali ga za vrlo visoke razine naprezanja jo treba eksperimentalno provjeriti. Pokazano je da
se rezultati eksperimenata dobro slau s numeriki dobivenim vrijednostima.
Key words
nonlinear creep of
concrete,
numerical model,
slab,
shell,
long-term load,
stress
J. Radni, D. Matean Preliminary note
Model for nonlinear creep of concrete
The linear concrete creep model, previously developed in the numerical model for the analysis of
concrete slabs and shells subjected to long-term load, is briefly presented. This model has been
improved by the nonlinear concrete creep model. It is explained that this model can be used for all
stress levels, although it should additionally be checked through experiments for very high levels of
stress. It is demonstrated that experimental results correspond well with numerically obtained values.
Mots cls
fluage non-linaire de
bton,
modle numrique,
dalle,
coque,
charge long terme,
contrainte
J. Radni, D. Matean Note prliminarie
Le modle de fluage non-linaire de bton
Le modle de fluage linaire de bton, dvelopp prcdemment dans le modle numrique pour
l'analyse des dalles et des coques de bton soumises la charge de long dure, est brivement prsent.
Ce modle a t amlior par le modle de fluage non-linaire de bton. Ile est expliqu que ce modle
peut tre utilis pour tous les niveaux de contrainte, mais qu'il devrait tre davantage vrifi par
expriences pour les niveaux de contrainte trs levs. Il a t dmontr que les rsultats exprimentaux
correspondent bien aux valeurs numriques.


,
,
,
,
,

. , .

,
, .
. ,
,
. ,
, .
Schlsselworte
unlineares Kriechen des
Betons,
numerisches Modell,
Platte,
Schale,
langdauernde Belastung,
Spannung
J. Radni, D. Matean Vorherige Mitteilung
Modell des unlinearen Kriechens des Betons
In Krze beschreibt man ein lineares Modell des Kriechens des Betons welches vorher im numerischen
Modell fr die Analyse von Beton - Platten und - Schalen unter Einwirkung langdauernder Belastung
entwickelt worden war. Dieses Modell ist befrdert durch das Modell des unlinearen Kriechens des
Betons. Erklrt ist dass dieses Modell fr alle Spannungstnde angewendet werden kann, doch soll es
fr sehr hohe Spannungstnde noch experimental berprft werden. Es wird gezeigt dass die
Ergebnisse der Experimente gut mit den numerisch gewonnenen Werte bereinstimmen.

Autori: Prof. dr. sc. Jure Radni, dipl. ing. gra.; doc. dr. sc. Domagoj Matean, dipl. ing. gra., Graevinsko-
-arhitektonski fakultet Sveuilita u Splitu, Matice hrvatske 15, Split

Puzanje betona J. Radni, D. Matean
164 GRAEVINAR 63 (2011) 2, 163-168
1 Uvod
Eksperimentalno je utvreno da linearna funkcijska ve-
za izmeu deformacije puzanja betona u vremenu i tre-
nutano elastine deformacije betona vrijedi samo za
mala naprezanja betona. Prema mnogim autorima, vidi
[1-3], kad je odnos izmeu naprezanja betona od dugo-
trajnoga statikog optereenja i srednje tlane vrstoe
betona vei od 0,4, gubi se navedeni linearni odnos tre-
nutanih i vremenskih deformacija i dolazi do progre-
sivnoga nelinearnog poveanja deformacija puzanja be-
tona (slika 1.). Kad naprezanje betona od dugotrajnog
statikog optereenja prijee 80 % vrijednosti srednje
tlane vrstoe betona, puzanje dovodi do sloma betona
u vremenu. Brojni su razliiti pokuaji analitikog opisi-
vanja stvarnog puzanja betona. Neki modeli nelinearnog
puzanja betona, bazirani na razliitima reolokim mo-
delima i/ili na modelima jednoosnih eksperimentalnih
ispitivanja, mogu se nai u [4-8].
2 Model linearnog puzanja betona
U nastavku je ukratko opisan prethodno razvijen linear-
ni model puzanja betona koji je ukljuen u numeriki
model za proraun betonskih ploa i ljusaka pod dugo-
trajnim optereenjem [9, 10].
Za proraun jednoosne deformacije puzanja uporabljena
je metoda Glanvillea i Dischingera, koja je temeljena na
pretpostavci da je brzina puzanja funkcija tekuega jed-
noosnog naprezanja betona i proteklog vremena t nakon
optereivanja, tj.
( ) t f
dt
d
c
t
,

= (1)
Ako se vrijeme podijeli u diskretne vremenske intervale
t , uz t t
n
= i t t t
n
+ =
+1
, inkrementalna verzija jed-
nadbe (1) ima oblik
[ ]
n n n n n n n
t t
m
t t t
m
t
c
t
= =
+ + + + + 1 1 1 , 1 1
(2)
gdje
c
t
n 1 +
oznaava prirast deformacije puzanja izme-
u vremena
n
t i
1 + n
t ,
m
n 1 +
je trenutana mehanika de-
formacija betona u vremenu
1 + n
t (moe biti nelinearna
funkcija naprezanja ),
1
,
+

n n
t t
je prirast koeficijenta
puzanja izmeu vremena
n
t i
1 + n
t ,
1 + n
t

je koeficijent puzanja za vrijeme
1 + n
t i
n
t
je koeficijent puzanja za vrijeme
n
t .
Inkrement deformacije puzanja
c
t
n 1 +

je proraunan na temelju uvjeta na po-
etku predstojeega vremenskog inkre-
menta
1 + n
t . Ova metoda, u osnovi vrlo
jednostavna, dobro opisuje povijest de-
formiranja ak i u sluaju nagle i nepra-
vilne promjene naprezanja. Budui da
je inkrement deformacije puzanja teme-
ljen samo na tekuoj trenutanoj defor-
maciji (ili naprezanju) i vremenskim vri-
jednostima, ova je metoda vrlo atraktiv-
na s proraunskog gledita.
Za koeficijente puzanja odabrane su
vrijednosti prema Eurokodu 2 [13] pa se sukladno tome
i izraz (2) moe napisati u obliku
[ ]
0 0 1 1 1
, , t t t t
m
t
c
t
n n n n
=
+ + +
(3)
gdje je
c
t t t t
n n

0 1 0 1
, 0 ,
+ +
= (4)
c
t t t t
n n

0 0
, 0 ,
= (5)
Ako se izrazi (4) i (5) uvrste u izraz (3), slijedi
[ ]
c
t t
c
t t
m
t
c
t
n n n n

0 0 1 1 1
, , 0
=
+ + +
(6)
U gornjim izrazima
0
oznaava osnovnu veliinu
puzanja betona, a
c
t t
c
,t t
n 0 n 0 1
,
i
+
koeficijente kojima se
opisuje vremenski tijek puzanja pod optereenjem.
Osnovna vrijednost puzanja
0
moe se odrediti s
pomou
0
0 t f RH
cm
= (7)
vrijeme
d
e
f
o
r
m
a
c
i
j
a

p
u
z
a
n
j
a

b
e
t
o
n
a
stvarno puzanje betona
linearni model puzanja betona
fc jednoosna tlana vrstoa betona
jednoosno tlano naprezanje betona
=0.8f
c
=0.6f
c
=0.4f
c
=0.2f
c

Slika 1. Kvalitativni prikaz utjecaja razine naprezanja betona na tonost linearnog modela
puzanja betona
J. Radni, D. Matean Puzanje betona
GRAEVINAR 63 (2011) 2, 163-168 165
gdje
RH
oznaava koeficijent kojim se uzima utjecaj
relativne vlanosti,
fcm
koeficijent kojim se uzima ut-
jecaj vrstoe betona i
0
t
koeficijent kojim se uzima
utjecaj starosti betona na poetku djelovanja optereenja
na osnovnu vrijednost puzanja. Pri tome je
) 1 , 0 /( ) 100 / 1 ( 1
3 / 1
0
h RH
RH
+ = (8)
5 . 0
/ 8 , 16
cm f
f
cm
= (9)
) 1 , 0 /( 1
2 , 0
0
0
t
t
+ = (10)
u A h
C
/ 2
0
= (11)
U gornjim izrazima RH oznaava relativnu vlanost (u
%),
0
h srednji polumjer elementa (u mm),
cm
f srednju
tlanu vrstou betona kod starosti od 28 dana (u N/mm
2
),
0
t starost betona u trenutku prvog nanoenja opteree-
nja (u danima),
c
A plotinu presjeka (u mm
2
) i u opseg
presjeka izloenog zraku (u mm).
Koeficijenti s kojima se opisuje vremenski tijek puzanja
mogu se proraunati s pomou
( ) ( ) [ ]
3 . 0
0 1 0 1 ,
/
0 1
t t t t
n H n
c
t t
n
+ =
+ +
+
(12)
( ) ( ) [ ]
3 . 0
0 0 ,
/
0
t t t t
n H n
c
t t
n
+ = (13)
U prethodnim izrazima
n
t i
1 + n
t oznaavaju rubna vre-
mena promatranoga vremenskog inkrementa (u danima), a
H
koeficijent kojim se uzima utjecaj relativne vlanosti
RH (u %) i srednjeg polumjera elementa
0
h danog iz-
razom
( ) [ ] 1500 250 012 , 0 1 5 , 1
0
18
+ + = h RH
H
(14)
Utjecaj vrste cementa na veliinu puzanja betona moe
se uzeti u obzir tako da se starost betona u trenutku prvog
optereenja
0
t preinai prema
( ) [ ] { } 5 , 0 1 2 / 9
2 . 1
, 0 , 0 0
+ + =

T T
t t t (15)
gdje je izmijenjena starost betona (u danima) u trenutku
nanoenja optereenja, uzevi u obzir utjecaj temperatu-
re, a eksponent ovisan o vrsti cementa:
a = 1 za sporovezujue cemente
a = 0 za normalne i brzovezujue cemente (16)
a= 1 za brzovezujue visokovrijedne cemente.
Utjecaj varijacije temperature u podruju izmeu 0 C i
80 C na stupanj ovrivanja betona moe se uzeti u
obzir izmjenom starosti betona prema
( ) [ ] { }
i t
n
i
T
t T t
i
+ =

=

65 , 13 273 / 4000 exp

1
(17)
gdje je
T
t podeena starost betona (u danima) uzevi u
obzir utjecaj temperature,
i
t
T

je temperatura (u C) u
razdoblju
i
t (broj dana s temperaturom T ).
Srednji koeficijent varijacije za prognozu puzanja prema
navedenim jednadbama, koji je odreen prema banci
podataka laboratorijskih pokusa, iznosi oko 20 %.
Kako se razmatrana prostorna diskretizacija odnosi na pro-
bleme ljusaka [9, 10], s deformacijama
yz xz xy y x
, , , , ,
raunano je s jednakim koeficijentima puzanja za sve
komponente deformacije. Pri tome su koeficijenti puza-
nja, odnosno inkrementi puzanja po pojedinim kompo-
nentama deformacije, odreeni kako je to prikazano za
jednodimenzijski problem.
3 Modeli nelinearnog puzanja betona
U nastavku su ukratko opisana dva empirijska modela
nelinearnog puzanja betona. Takoer je predloen ori-
ginalni model za simulaciju nelinearnog puzanja betona,
koji se pokazao dobrim pri numerikoj simulaciji pro-
vedenih eksperimentalnih ispitivanja betonske ploe i
betonske ljuske [11, 12] pod relativno velikim dugotraj-
nim statikim optereenjem.
3.1 Model nelinearnog puzanja betona prema
Eurokodu 2
Prema modelu iz Eurokoda 2 [13], nelinearno puzanje
betona u vremenu
0
t moe se dovoljno tono opisati za
srednje razine odnosa naprezanja betona od dugotrajno-
ga statikog optereenja
c
i srednje tlane vrstoe
betona
cm
f u podruju ( ) ( )
0 0
6 . 0 4 . 0 t f t f
cm c cm
< .
Koeficijent nelinearnog puzanja
k
betona dobije se
tako da se koeficijent linearnog puzanja betona
0
po-
mnoi s faktorom puzanja ( )
c
F , tj.
( )
c k
F
0
= (18)
Nelinearni faktor puzanja ( )
c
F definiran je kao
jednostavna funkcijska ovisnost trenutanog naprezanja
betona zbog statikog optereenja
c
i srednje
vrijednosti tlane vrstoe betona
cm
f izrazom
( )
( )

=
4 , 0 5 , 1
0
t f
c
cm
c
e F

(19)
Model je jednostavan i daje zadovoljavajue rezultate u
primjeni. Glavni mu je nedostatak usko podruje razine
naprezanja koje pokriva (slika 2.).
Puzanje betona J. Radni, D. Matean
166 GRAEVINAR 63 (2011) 2, 163-168
3.2 Model nelinearnog puzanja betona prema
[1, 2, 3]
Na podruju istraivanja modeliranja puzanja betona
posebno se istaknuo Baant koji je razvio razne modele
puzanja betona (vidi [1-8]). Ovdje su predstavljena dva
njegova modela [1-3], koja obuhvaaju podruje velikih
i vrlo velikih naprezanja betona zbog dugotrajnoga
statikog optereenja.
Prema [2, 3] nelinearni faktor puzanja ( )
c
F moe se
definirati kao empirijski izraz funkcijske ovisnosti
trenutanog naprezanja betona zbog
statikog optereenja
c
i tlane
vrstoe betona
c
f prema izrazu
( )

+
=
1
1
2
s
F
c
(20)
gdje je
c c
f s = , a
10
s = . Pri tome
je mjera utjecaja oteenja betona
pri velikim naprezanjima, tj. pri razvoju
mikropukotina. Izraz vrijedi za ire
podruje nego izraz (19), tj. za velike
razine naprezanja. Ipak, za naprezanja
betona vea od 0,7
c
f predstavlja samo
orijentacijsku vrijednost.
Za sluaj naprezanja betona vea od 0,7
c
f ,
kad je odnos naprezanja ( ) 1
c c
f ,
odnosno kad je ( )
c
F , predloen
je sljedei izraz prema [1]:
( )

+
=
1
3 1
5
s
F
c
(21)
3.3 Predloeni model
nelinearnog puzanja betona
Slino kao i za prethodno opisane
modele, predloen je empirijski izraz za
nelinearno puzanje betona koji je
uporabljen za numeriko modeliranje
eksperimentalnog ispitivanja betonske
ploe i ljuske pod dugotrajnim
optereenjem [11, 12]. Uzimajui u
obzir prije svega potrebu za
jednostavnim praktinim modelom
nelinearnog puzanja betona, usvojena je
jednostavna funkcija za nelinearni
faktor puzanja ( )
c
F u ovisnosti o
trenutanom naprezanju betona zbog
statikog optereenja
c
i tlanoj
vrstoi betona
c
f prema izrazu
( )
3
1
1

=
c
c
c
f
F

(22)
Ova funkcija pokriva sve razine naprezanja od
( )
0
0 t f
cm c
<

(slika 5.), a kontinuirana je i jednostavna za raunalnu
primjenu. Ipak, za razine naprezanja ( )
0
8 , 0 t f
cm c
>
predloeni model nije potpuno pouzdan.
0
1
2
3
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

c
/f
cm
F
(

)

Slika 2. Funkcija nelinearnog puzanja betona prema Eurokodu 2 [11]

0
1
2
3
4
5
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

c
/f
cm
F
(

)

Slika 3. Funkcija nelinearnog puzanja betona prema Baantu, Prasannanu[2, 3]
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

c
/f
cm
F
[

]

Slika 4. Funkcija nelinearnog puzanja betona prema Baantu i Kimu [1]
J. Radni, D. Matean Puzanje betona
GRAEVINAR 63 (2011) 2, 163-168 167
Predloeni model nelinearnog puzanja betona temelji se
na provedenim eksperimentalnim istraivanjima manjeg
opsega, koja se planiraju proiriti i
intenzivirati. Tek bi se potom tonije
definirao pouzdani nelinearni model
puzanja betona za sve razine
naprezanja.
Na slici 6. prikazani su usporeeni
modeli nelinearnog puzanja betona
prema izrazima (19), (20), (21) i (22).
4 Primjena predloenog modela
nelinearnog puzanja betona
Predloeni model nelinearnog puzanja
betona prema izrazu (22) ukljuen je u
numeriki model za statiki proraun
prednapetih betonskih ploa i ljusaka
pod dugotrajnim optereenjem [9, 10].
Ovaj je numeriki model provjeren na
rezultatima eksperimentalnog ispi-
tivanja klasino armirane betonske
ploe [11] i prednapete betonske ljuske
[12] pod relativno visokim razinama
dugotrajnoga statikog optereenja.

Detaljni opis provedenih eksperimenata
i razvijenog numerikog modela moe
se nai u prethodno navedenima
radovima i ovdje se nee ponavljati.
Ukratko e se iznijeti samo usporedba
nekih eksperimentalno utvrenih i dobivenih
numerikih rezultata.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

c
/f
cm
F
[

]

Slika 5. Predloena funkcija nelinearnog puzanja betona
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 0.8 0.9 1

c
/f
cm
F
(

)
Baant [1] ... izraz (21)
Autori ... izraz (22)
Baant [2,3] ... izraz (20)
EC2 [11] ... izraz (19)

Slika 6. Usporedba razmatranih funkcija nelinearnog puzanja betona

-20
-18
-16
-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
vrijeme [dani]
p
r
o
g
i
b

z

[
m
m
]
eksperiment [12]
num.model s nelinearnim modelom puzanja (22)
num.model s linearnim modelom puzanja


z
y
x

Slika 7. Usporedba eksperimentalno utvrenih progiba u sredini klasino armirane ploe [12] i rezultata numerike analize s modelom [9, 10]
Puzanje betona J. Radni, D. Matean
168 GRAEVINAR 63 (2011) 2, 163-168
4.1 Eksperimentalno ispitivanjei numerika
simulacija betonske ploe
Najprije je eksperimentalno ispitana kvadratna klasino
armirana ploa oslonjena na uglovima
[11], koja je optereena povrinskim
optereenjem. Potom je simulirana pret-
hodno razvijenim numerikim mode-
lom [9, 10] s linearnim modelom puza-
nja iz toke 2. i nelinearnim modelom
puzanja prema izrazu (22). Na slici 7.
prikazan je progib ploe u sredini ras-
pona u vremenu.
Moe se zapaziti dobro slaganje
eksperimentalno izmjerenih i prora-
unskih vrijednosti, a osobito onih s
nelinearnim modelom puzanja betona.
4.2 Eksperimentalno ispitivanje i
numerika simulacija
prednapete betonske ljuske
Nakon provedenoga eksperimentalnog ispitivanja pred-
napete cilindrine betonske ljuske oslonjene u uglovima
i optereene linijskim optereenjem u tjemenu [12], pro-
veden je proraun numerikim modelom [9, 10]. Na
slici 8. prikazani su rezultati progiba u sredini ljuske s
utvrenim eksperimentalnim vrijednostima te numeriki
rezultati s linearnim modelom puzanja betona i ne-
linearnim modelom puzanja prema izrazu (22).
I ovdje se moe uoiti dobro slaganje eksperimentalno
utvrenih i proraunskih vrijednosti pomaka ljuske, a
osobito za nelinearni model puzanja betona.
5 Zakljuak
Prikazan je jednostavni model za ukljuivanje nelinear-
nog puzanja betona pri velikim naprezanjima koji je na-
mijenjen irokoj praktinoj primjeni. Numeriki rezulta-
ti primjene modela dobro se slau s utvrenim eksperi-
mentalnim rezultatima klasino armirane betonske ploe
i prednapete betonske ljuske. Potrebno je daljnje poboljanje
modela nelinearnog puzanja betona za vrlo velika naprezanja,
kao i njegova daljnja eksperimentalna verifikacija.

LITERATURA
[1] Baant, Z.P.; Kim, S.S.: Nonlinear creep of concrete -
adaptation and flow, ASCE Journal of the Engineering
Mechanics Division (1979) 105, 429-445.
[2] Baant, Z.P.; Prasannan, S.: Solidification theory for concrete
creep. Part I: Formulation, Journal of Engineering Mechanics
(1989) 115, 1691-1703.
[3] Baant, Z.P.; Prasannan, S.: Solidification theory for concrete
creep. Part II: Verification and Application, Journal of
Engineering Mechanics (1989) 115, 1704-1725.
[4] Baant, Z.P.; Osman, E.: Double power law for basic creep of
concrete, Materials and Structures (1976) 9, 3-11.
[5] Baant, Z.P.; Asghari A.A.: Constitutive law for nonlinear
creep of concrete, Journal of the Engineering Mechanics
Division (1977) 103, 113124.
[6] Baant, Z.P.; Panula, L.: Creep and shrinkage characterization
for prestressed concrete structures, Journal of Prestressed
Concrete Institute (1980) 25, 86-122.
[7] Baant, Z.P.; Chern, J.C.: Log-double-power law for concrete
creep, ACI Journal (1985) 82, 675-685.





[8] Baant, Z.P.; Kim, J.K.: Improved prediction model for time
dependent deformations of concrete: Part 2 Basic creep,
Materials and Structures (1991) 24, 409-421.
[9] Radni, J.; Matean, D.: Analiza prednapetih betonskih ljusaka
pod dugotrajnim optereenjem, Graevinar (2010) 62, 183-196.
[10] Radni, J.; Matean, D.: Nonlinear time-dependent analysis of
prestressed concrete shells, Materials with complex behaviour -
modelling, simulation, testing, and applications, chsner A., da
Silva L.F.M., Altenbach H. (Eds.), Springer-Verlag, Berlin,
(2010) 165-179.
[11] Radni, J.; Matean, D.: Experimental testing of RC slab
behaviour under long-term load, Materialwissenschaft und
Werkstofftechnik (2008) 39, 157-161.
[12] Radni, J.; Matean, D.: Testing of prestressed concrete shell
under long-term loading and unloading, Experimental
Mechanics (2010) 50, 575-588.
[13] HRN ENV 1992-1-1:2004. Eurokod 2: Projektiranje betonskih
konstrukcija 1-1 dio: Osnove i pravila primjene za zgrade

-14
-12
-10
-8
-6
-4
-2
0
0 30 60 90 120 150 180 210 240 270 300 330 360
vrijeme [dani]
p
r
o
g
i
b

z

[
m
m
]
eksperiment [13]
num.model s nelinearnim modelompuzanja (5)
num.model s linearnim modelompuzanja
z
x

Slika 8. Usporedba eksperimentalno utvrenih progiba prednapete betonske ljuske [13] u
sredini ljuske i rezultata prorauna s modelom [9, 10]