CURSO DE LICENCIATURA EM HISTRIA ESTGIO SUPERVISIONADO I - ATIVIDADE DE OBSERVAO ELABORAO DE DIAGNSTICO SOBRE AS ESCOLAS: OLHARES E DILOGOS COM A COMUNIDADE ESCOLAR CADERNO DE CAMPO: ORIENTAES E INSTRUMENTOS DE TRABALHO 1 Semes!e"#$1% Orientao !ro"# Dr# E$ia%ar &oo 'a Si$(a ) CACHOEIRA& #1 'e (ULHO 'e #$1%) OB(ETIVO GERAL DA ATIVIDADE I'enti"i*ar a+,e*to+ re$a*iona'o+ *o- a+ 'i(er+a+ 'i-en+.e+ 'a /e+to 'a e+*o$a 0,e'a/1/i*a, "inan*eira, a'-ini+trati(a e 23r4'i*a5, 63e ,o++a- *ontri73ir ,ara *on8e*er a *o-3ni'a'e e+*o$ar e e$a7orar 3- 'ia/n1+ti*o in'i(i'3a$ e *o$eti(o +o7re a rea$i'a'e (i+ita'a# PRESSUPOSTOS DA VISITA O 'ireito 9 e'3*ao : 'ireito 'e to'a+ e 'e *a'a 3-a 'a+ *riana+ e a'o$e+*ente+ 'a e+*o$a (i+ita'a To'a+ a+ *riana+ e a'o$e+*ente+ t;- 'ireito 9 e'3*ao 'e 63a$i'a'e, in'e,en'ente 'e ori/e- :tni*a, ra*ia$, +o*ia$ o3 /eo/r<"i*a# A /e+to e+*o$ar 'e(e +er 'e-o*r<ti*a# A *3$t3ra e+*o$ar : 3-a ,ro'3o 'in=-i*a 'e to'a a *o-3ni'a'e e+*o$ar 0"3n*ion<rio+, ,ai+, a$3no+, ,ro"e++ore+, 'ireo e *oor'enao ,e'a/1/i*a5 e- re$ao ao +i+te-a 'e en+ino 63e "a% ,arte e 9+ nor-a+ $e/ai+ e- (i/or, 7e- *o-o o+ ,ro/ra-a+ e a.e+ /o(erna-entai+ e- *3r+o# PERGUNTA CENTRAL 0e++a ,er/3nta 'e(er< +er "eita a to'o+ o+ +32eito+ entre(i+ta'o+5 O *+e ,-./ .-0s1'e!2 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- Le-7rete> Ante+ 'a i'a 9 e+*o$a : i-,ortante (i+itar o +ite 'o Mini+t:rio 'a E'3*ao 0 ???#-e*#/o(#7r5 ,ara *on8e*er o+ ,rin*i,ai+ ,ro/ra-a+ e a.e+ 63e ,o'e- e+tar e- *3r+o na e+*o$a 63e +er< o7+er(a'a# @ @# Re81s!- '2s 10<-!m2=>es 101.121s s-3!e 2 es.-42 0,reen*8er '3rante a entre(i+ta *o- a 'ireo5 M2!?.+42 "+!0- T+!m2s 7E0s) @+0'2me024 NAme!- 'e P!-<ess-!es " <-!m2=B- NA 'e F3n* M V N En+# M:' Bra' E+, Me+t CDE @FF GGGGG @H GGGGG @I @D J JD M2!?.+42 "+!0- T+!m2s 7E0s) MC'1-: NAme!- 'e P!-<ess-!es " <-!m2=B- NA 'e F3n* M V N En+# M:' Bra' E+, Me+t KEC @EJ GGGGGG CC GGGGGG @I @D J JD O3s) Os D!-<ess-!es e<e1,-s '- .-4C81- 2+2m 20- 0- e0s10- <+0'2me024 *+20- 0- mC'1-& D-! 1ss- -s 0Ame!-s sB- -s mesm-s) A e+*o$a "3n*iona e- 3- ,r:'io e+*o$ar 0L 5Si- 0 5No O ,r:'io : 0 L 5 !r1,rio 0 5 A$3/a'o 0 5 Ce'i'o Sa$a+ 'e a3$a S a $ a
' e ! r o " e + + o r e + D i r e t o r i a S e * r e t a r i a B i 7 $ i o t e * a B r i n 6 3 e ' o t e * a S a $ a
' e L e i t 3 r a La7orat1rio+ M 3 a ' r a
' e e + , o r t e + N r e a
' e
$ a % e r !er- !ro( C i ; n * i a + I n " o r - < t i * a O 3 t r o + CH C @ @ @ GGG @ GGG GGGG GGG @ @ #) O!1e02=B- D2!2 2 -3se!,2=B- 101.124 e D!1me1!- .-02- .-m -"2 e0!e,1s2'-"2 O *ontato *o- o+ 'i(er+o+ atore+ 'a e+*o$a 'e(e +er "eito ,or -eio 'e *on(er+a+ in"or-ai+, re3ni.e+ o3 entre(i+ta+ e o7+er(a.e+# S3/ereG+e 63e a ,1s12 E es.-42 ,r:'io, in+ta$a.e+, e63i,a-ento+, +a$a+ 'e a3$a, $a7orat1rio+, <rea+ $i(re+ e 'e $a%er +e2a "eita ten'o *o-o /3ia+ o ator 63e (o*; (ai *on8e*er -ai+ 'e ,erto 0a$3no, "3n*ion<rio, ,ro"e++or o3 'ireo5# E++a ati(i'a'e : 3-a 7oa o,ort3ni'a'e 'e ,er*e7er *o-o e$e+ (;e- a e+*o$a, *o-o 63a$i"i*a- e+,ao+ e re$a.e+, *o-o +e +ente- no e+,ao e *o-o *on(i(e- *o- a *o-3ni'a'e e+*o$ar# A0-e 2s 1mD!ess>es !e.-451'2s 'ess2 21,1'2'e: O ,ri-eira (i+ta o Co$:/io E+ta'3a$ 'a Ca*8oeira : 3- *o$:/io or/ani%a'o e 7e- $i-,o# In*o-o'a 3- ,o3*o 63e 8a2a- +e-,re tanto+ a$3no+ "ora 'a +a$a 'e a3$a# No t3r-o -at3tino, on'e o+ a$3no+ +o -ai+ (e$8o+, e++a *ara*ter4+ti*a +e a*ent3a# A$/3n+ "3n*ion<rio+ no +o to +i-,<ti*o+ 63an'o ,o'eria- +er, no+ 'an'o C *$ara-ente a i-,re++o 'e 63e e+ta-o+ in*o-o'an'o# A 'ireo, no entanto, "oi eLtre-a-ente e'3*a'a e +o$4*ita e- re$ao 9 no++a at3ao na e+*o$a *o-o e+ta/i<rio+ 'e o7+er(ao# J F) Re81s!- 'e 10<-!m2=>es *+24121,2s s-3!e 2 es.-42 Ca'a 3-a 'a+ 'i-en+.e+, *o- +e3+ re+,e*ti(o+ in'i*a'ore+, +o a,re+enta'o+ e- 3- 63a'ro *o- )J *rit:rio+ 'e a(a$iao 0@, C, J5 e o e+,ao ,ara (o*; a,re+entar +e3+ *o-ent<rio+ a re+,eito 'a atri73io 'o *on*eito ePo3 o3tra in"or-ao 63e 23$/ar re$e(ante# Ateno> No +e trata 'e atri73ir 3-a nota, -a+ 'e rea$i%ar 3- eLer*4*io 'e +4nte+e 'a o7+er(ao e entre(i+ta+ rea$i%a'a+# D1me0sB- 1: Am31e0e E'+.2.1-024 I0'1.2'-!es C!1C!1-s C-0.e1- C-0'1=>es Ge!21s F) M3an'o o a-7iente e'3*a*iona$ : a*o$8e'or, a-i/<(e$, e+ti-3$a'or e ,ro-otor 'a in*$3+o 0+e na+ ,r<ti*a+ 'a e+*o$a e+to ,re+ente+ a+ ,er+,e*ti(a+ 'e e63i'a'e, /;nero, raaPetnia5Q ,er*e7eG+e a ,re+ena 'e a$3no+ 'e o3tro+ t3rno+ 'e+en(o$(en'o a$/3-a ati(i'a'e 'e $a%erQ #)M3an'o o a-7iente e'3*a*iona$ :, e- ,arte, a*o$8e'or, a-i/<(e$, e+ti-3$a'or e ,ro-otor 'a in*$3+o# 1) M3an'o o a-7iente e'3*a*iona$ no eL,re++a a*o$8i-ento, a-i%a'e, e+t4-3$o e ,ro-oo 'a in*$3+o# 1 # F G O a-7iente 'a e+*o$a : e- ,arte a*o$8e'or# R a*o$8e'or 'o ,onto 'e (i+ta 'o re+,eito 'e ,ro"e++ore+ e "3n*ion<rio+ ,ara *o- o+ a$3no+# O a-7iente "a$ta no 63e+ito e+ti-3$a'or ,or63e "a$ta- -3ita+ "erra-enta+ 63e ,o'eria- ,ro-o(er 3-a -aior a,roLi-ao 'o+ a$3no+ *o- a te*no$o/ia# Ta-7:- ,or63e no eLi+te 3- ,ro2eto o3 ,ro/ra-a 63e tra7a$8e- 63e+t.e+ *o-o e63i'a'e, raa, +eL3a$i'a'e, a,ena+ ,ont3a$-ente# Re42=B- e0!e - D!-<ess-! e -s 24+0-s F) M3an'o +e ,er*e7e 63e a re$ao ,ro"e++orPa$3no : a-i/<(e$, re+,eito+a e +o$i'<riaQ #) M3an'o +e ,er*e7e 63e a re$ao ,ro"e++orPa$3no : a-i/<(e$, re+,eito+a, +o$i'<ria, ,or:- *o- a$/3- 'i+tan*ia-ento# 1) M3an'o +e ,er*e7e 63e a re$ao ,ro"e++orPa$3no : ,o3*o a-i/<(e$, ,o3*o re+,eito+aQ ,er*e7eG+e 3-a re$ao a3torit<ria e 'i+tante) G No /era$, o+ ,ro"e++ore+ +o -3ito re*e,ti(o+ *o- o+ a$3no+# E+te+ t;- a $i7er'a'e 'e +e a*8e/ar ao+ ,ro"e++ore+# E- -in8a o7+er(ao no ,re+en*iei 'e+re+,eito 'o+ a$3no+ ,ara *o- o+ ,ro"e++ore+# E-7ora, o*a+iona$-ente ,o++a- o*orrer, no -e ,are*e3 63e +e2a 3-a ,r<ti*a *o-3- 'o+ a$3no+# H Re42=B- e0!e <+0.1-0H!1-s e 24+0-s F) M3an'o +e ,er*e7e re+,eito -St3o entre a$3no+ e "3n*ion<rio+Q a re$ao +e -o+tra a-i/<(e$ e +o$i'<ria# #) M3an'o +e ,er*e7e re+,eito -St3o entre a$3no+ e "3n*ion<rio+, ,or:- a re$ao : 3- ,o3*o 'i+tante e *o- ,o3*a+ 'e-on+tra.e+ 'e a-i%a'e e +o$i'arie'a'e# 1) M3an'o a re$ao no 'e-on+tra re+,eito, a-i%a'e e +o$i'arie'a'eQ *a'a 3- "a% +e3 ,a,e$ 'entro 'a e+*o$a, +e- -aior en(o$(i-ento# I O+ "3n*ion<rio+ +o 7e- +i-,<ti*o+ e *orte%e+ e o+ a$3no+ ,are*e- 7e- 9 (onta'e *o- e$e+# O !e.!e1- F) M3an'o eLi+te- -ai+ 'e )J ati(i'a'e+ 0e+,orti(a+, *3$t3rai+, 'e inte/raoQ###5 -onitora'a+ 0,or ,ro"e++ore+Q -e-7ro+ /r;-io e+t3'anti$ o3 o3tro+5Q #) M3an'o o te-,o 'e re*reio : ,ar*ia$-ente -onitora'oQ +o-ente @ o3 C ati(i'a'e+ 'e inte/rao# 1)M3an'o o te-,o 'e re*reio : $i(re, +e- nen83- -onitora-ento# G Na (er'a'e : 'i"4*i$ enten'er 63an'o : o re*reio# Se-,re 8< a$3no+ "ora 'a+ +a$a+ 'e a3$a# No 8or<rio 'o inter(a$o ,ro,ria-ente 'ito no "oi ,o++4(e$ o7+er(ar nen83- ti,o 'e ati(i'a'e -onitora ,or 63e- 63er 63e +e2a# O3se!,2=>es e .-me0H!1-s: O a-7iente /era$ 'o *o$:/io : 7a+tante a*o$8e'or e a/ra'<(e$, ,rin*i,a$-ente o entorno 'o ,r:'io e+*o$ar# Ta$(e% ,or i++o -e+-o 3- /ran'e nS-ero 'e a$3no+ "i*a "ora 'a+ +a$a+, *on(er+an'o e- /r3,o+ e+,a$8a'o+ ,e$o ,<tio# K D1me0sB- #:P!H1.2 Pe'28981.2 e 2,2412=B- I0'1.2'-!es C!1C!1-s C-0.e1- 1) L-.24 -0'e -.-!!em 2s D!H1.2s De'28981.2s F) M3an'o a+ ,r<ti*a+ ,e'a/1/i*a+ no a*onte*e- eL*$3+i(a-ente na +a$a 'e a3$aQ +o o7+er(a'a+ ati(i'a'e+ 'e $eit3ra, ,e+63i+a, tra7a$8o+ e- /r3,o, *ontato *o- o -eio a-7iente, arte"ato+ art4+ti*o+ e *3$t3rai+Q *onta- *o- a ,arti*i,ao 'e o3tro+ atore+, 63e no eL*$3+i(a-ente a 'o ,ro"e++or 'a 'i+*i,$inaQ en(o$(e- ,a++eio+ e (i+ita+ -onitora'a+# #) M3an'o a+ ,r<ti*a+ ,e'a/1/i*a+ e(ent3a$-ente a*onte*e- "ora 'a +a$a 'e a3$a e eL*$3+i(a-ente *o- a ,re+ena 'o ,ro"e++or e 'o+ a$3no+Q +o rara+ a+ +it3a.e+ e- 63e o+ a$3no+ +ae- 'a e+*o$a ,ara o3tra+ ati(i'a'e+# 1) M3an'o a+ ,r<ti*a+ ,e'a/1/i*a+ a*onte*e- eL*$3+i(a-ente na +a$a 'e a3$a# 1 # F G E-7ora ten8a o*orri'o ,or eLe-,$o, a /in*ana 'o CEC, $e(an'o o+ a$3no+ ,ara "ora 'a +a$a 'e a3$a, ain'a +i- i++o +e re+trin/e ao interior 'o+ -3ro+ 'a e+*o$a# A -aior ,arte 'a ,r<ti*a ,e'a/1/i*a +e ,a++a e- +a$a 'e a3$a# #)A,2412=B- '2 2D!e0'1628em '-s 24+0-s F) M3an'o a$:- 'o+ a+,e*to+ in"or-ati(o+ 0nota+5, o ,ro"e++or 3ti$i%a e$e-ento+ "or-ati(o+ ,ara /erar o *on*eito "ina$Q e+ti-3$a a a3toGa(a$iaoQ e eLi+te- ati(i'a'e+ inter'i+*i,$inare+ *o- re/3$ari'a'e# #) M3an'o a$:- 'o+ a+,e*to+ in"or-ati(o+ 0nota+5, o ,ro"e++or 3ti$i%a e$e-ento+ "or-ati(o+ ,ara /erar o *on*eito "ina$Q 8< ,o3*o e+t4-3$o 9 a3toG a(a$iaoQ e +o rara+ a+ ati(i'a'e+ inter'i+*i,$inare+# 1) M3an'o o ,ro"e++or /era o *on*eito "ina$ *on+i'eran'o a,ena+ o+ e$e-ento+ in"or-ati(o+Q no 8< nen83- e+t4-3$o 9 a3toGa(a$iaoQ no eLi+te- ,r<ti*a+ inter'i+*i,$inare+# G E-7ora ten8a- 'ito 63e -3ito+ ,onto+ +o *on+i'era'o+, a -aioria 'o+ ,ro"e++ore+ +e 3ti$i%a a,ena+ 'o+ e$e-ento+ "or-ati(o+ ,ara a+ nota+# F)TemD- 'e Re.+De!2=B- F#M3an'o a e+*o$a o"ere*e o *8a-a'o Tte-,o 'e re*3,eraoU e in"or-a ao+ a$3no+ e ,ai+ 63e, +e "or ne*e++<rio ao a(ano 'a a,ren'i%a/e-, o a$3no ter< 'ireito, '3rante to'o o ano $eti(o, a 3+3"r3ir 'e -ai+ te-,o ,ara rea$i%ar e+t3'o+ 'e re*3,erao# A*onte*e ,erio'i*a-ente e- 8or<rio+ 'i"erente+ ao+ 'o nor-a$ 'a +a$a 'e a3$a# #) M3an'o o te-,o 'e re*3,erao no : in"or-a'o *o-o 3- 'ireito 63e o a$3no ter<, '3rante to'o o ano $eti(o, e a*onte*e +o-ente a,1+ o t:r-ino 'o 7i-e+treP,er4o'o 'e a(a$iao "ina$# 1)M3an'o a e+*o$a no o"ere*e te-,o 'e re*3,erao# G O ,ro*e++o 'e re*3,erao 'a+ 'i+*i,$ina+ : "eita a,ena+ no t:r-ino 'o 7i-e+tre o3 a,ena+ no "ina$ 'o ano# O3tro ,onto ne/ati(o, : 63e o ,er4o'o 'e 'e,en';n*ia ,ara 63e- re,etir a 'i+*i,$ina : 'e /era$-ente J -e+e+# %) Re+01>es De'28981.2s F) M3an'o eLi+te 3- *a$en'<rio 0(i+4(e$5 'e re3ni.e+ ,eri1'i*a+ (i+an'o or/ani%ar o+ te-,o+ e a+ +it3a.e+ 'e a,ren'i%a/e- na e+*o$aQ o+ I F ,ro"e++ore+ ,arti*i,a- 'o a/en'a-ento e 'a or/ani%ao 'a re3nio# #) M3an'o a+ re3ni.e+ ,e'a/1/i*a+ +o a/en'a'a+ a ,artir 'a i'enti"i*ao 'e ,ro7$e-a+Q no +en'o, ,ortanto, ,eri1'i*a+Q o+ ,ro"e++ore+ ,arti*i,a- 'o a/en'a-ento e or/ani%ao 'a re3nio# 1# M3an'o a+ re3ni.e+ ,e'a/1/i*a+ +o a/en'a+ ,e$a 'ireo 'a e+*o$a, +e- a ,arti*i,ao 'o+ ,ro"e++ore+ o3 'o *on+e$8o e+*o$ar#No 8< 3- *a$en'<rio (i+4(e$ 'e re3ni.e+# ELi+te 3- *a$en'<rio (i+4(e$ 'e reni.e+ ,e'a/1/i*a+ na +a$a 'o+ ,ro"e++ore+# A+ re3ni.e+ a*onte*e- 3-a (e% ,or -;+ *o- a ,re+ena 'o+ ,ro"e++ore+# O3se!,2=>es e .-me0H!1-s: E-7ora a e+*o$a e o+ ,ro"e++ore+ +e2a- or/ani%a'o+ 'o ,onto 'e (i+ta 'a+ re3ni.e+ ,e'a/1/i*a+, -onta/e- 'e *a$en'<rio, et*, a*re'ito 63e a ,r<ti*a ,e'a/1/i*a 'o+ ,ro"e++ore+ no /era$ ,re*i+a no a,ena+ -3'ar, -a+ +e reno(ar# D1me0sB- F: GesB- es.-42! I0'1.2'-!es C!1C!1-s C-0.e1- 1)P!-Je- P-4?1.-- Pe'28981.- F) M3an'o o !!! "oi *on+tr3in'o *o- a ,arti*i,ao 'a *o-3ni'a'e e+*o$ar 0/e+tore+, t:*ni*o+, "3n*ion<rio+ 'a e+*o$a, ,ro"e++ore+, 'i+*ente+, ,ai+ e *o-3ni'a'e $o*a$5 e *on+tit3i a+ 'iretri%e+ 'a+ ati(i'a'e+ *3rri*3$are+ e 'a or/ani%ao 'a e+*o$a e +e eL,re++a na+ ,r<ti*a+ *oti'iana+, tra'3%in'o o+ *o-,ro-i++o+ in+tit3*ionai+# # #M3an'o o !!! "oi *on+tr34'o a,ena+ *o- a ,arti*i,ao 'e /e+tore+ e a$/3n+ ,ro"e++ore+, +e- o3(ir a$3no+ e a *o-3ni'a'e $o*a$Q e : eL,re++o, e- ,arte, na+ ,r<ti*a+ *oti'iana+ 'a e+*o$a# 1) M3an'o o !!! no eLi+teQ o3 no +e re"$ete na+ ,r<ti*a+ *oti'iana+ 'a e+*o$a# 1 # F G O !!! "oi *on+tr34'o +e- a ,arti*i,ao 'e a$3no+ e *o-3ni'a'e# E a$/3n+ ,ro"e++ore+ ta-7:- 'e-on+tra- 'e+*on8e*er o !!!# #) GesB- es.-42! 'em-.!H1.2 F) M3an'o eLi+te 3- *on+e$8o e+*o$ar at3ante e re,re+enta'o ,or to'o+ +e/-ento+ 0/e+tore+, ,ro"e++ore+, "3n*ion<rio+, ,ai+, a$3no+ e re,re+entante 'a *o-3ni'a'e 'o entorno5Q 8< 3- -3ra$ e- $o*a$ (i+4(e$ *onten'o a+ ,rin*i,ai+ in"or-a.e+ re$a*iona'a+ 9+ ati(i'a'e+ 'a e+*o$aQ a 'ireo in"or-a to'a a *o-3ni'a'e e+*o$ar +o7re o+ a*onte*i-ento+ 'a e+*o$a) #) 63an'o eLi+te 3- *on+e$8o e+*o$ar ,o3*o at3ante, e-7ora re,re+enta'o ,or to'o+ o+ +e/-ento+ 0/e+tore+, ,ro"e++ore+, "3n*ion<rio+, ,ai+, a$3no+ e re,re+entante 'a *o-3ni'a'e 'o entorno5Q 1)63an'o no eLi+te 3- *on+e$8o e+*o$ar, o3 e+te *on+ta a,ena+ no ,a,e$Q no eLi+te 3- -3ra$ *onten'o a+ ,rin*i,ai+ in"or-a.e+ re$a*iona'a+ 9+ ati(i'a'e+ 'a e+*o$aQ a 'ireo no in"or-a a *o-3ni'a'e +o7re o+ a*onte*i-ento+ 'a e+*o$a# G O *on+e$8o e+*o$ar eLi+te no CEC, -a+ na+ ,a$a(ra+ 'e 3- -e-7ro 'o *on+e$8o, e$e : -ai+ 3- or/o re,re+entati(o# I O3se!,2=>es e .-me0H!1-s: Ta$(e% e++e *en<rio +e a$tere *o- a entra'a no no(o 'iretor, 63e ,ro-ete3 3-a /e+to 'e-o*r<ti*a e ,arti*i,ati(a# A*re'ito 63e +e o+ -e-7ro+ 'o *on+e$8o+ +e 'e*i'ire- ,or tra7a$8ar +eria-ente, 8a(er< ,or ,arte 'a /e+t. a7ert3ra ,ara +3a at3ao#
D1me0sB- %: I0<!2-es!++!2 I0'1.2'-!es C!1C!1-s C-0.e1- 1) C-0'1=>es 'e 2.ess- D2!2 Dess-2s .-m 'e<1.1/0.12 7P.D: F)M3an'o a -aioria 'a+ in+ta$a.e+ +o a'e63a'a+ 9+ *on'i.e+ 'e a*e++o ,ara !*DQe++a a'e63ao re+3$taPeL,re++a 3-a 'iretri% 'e ao, a*e++4(e$ ao *on8e*i-ento 'a *o-3ni'a'e interna e eLternaQ ,re+ena 'e ra-,a+ *o- in*$inao a'e63a'aQ in+ta$a.e+ +anit<ria+ a,ro,ria'a+ #) M3an'o a$/3-a+ in+ta$a.e+ +o ra%oa(e$-ente a'e63a'a+ 9+ *on'i.e+ 'e a*e++o ,ara !*DQ ,re+ena 'e ra-,a+ *o- in*$inao a'e63a'aQ in+ta$a.e+ +anit<ria+ a,ro,ria'a+# 1) M3an'o a+ in+ta$a.e+ 'a e+*o$a +o ina'e63a'a+ 9+ *on'i.e+ 'e a*e++o ,ara !*D# 1 # F G O ,r:'io ,rin*i,a$ no ,o++3i3 ra-,a ,ara o +e/3n'o an'ar e o+ 7atente+ +o a$to+, 'i"i*3$tan'o a ,a++a/e- 'e *a'eirante+# No ,ri-eiro an'ar 'o ,r:'io, 8< a*e++o ,ara *a'eirante+ e o+ 7an8eiro+ +o a'a,ta'o+, -a+ o+ 7atente+ 'a+ ,orta+ ta-7:- +o a$to+# O ,r:'io aneLo no ,o++3i3 ra-,a ,ara a*e++o 'e *a'eirante+# #) I0s242=>es Ge!21s 7S242 'e A+42: F) M3an'o a+ in+ta$a.e+ ,ara o en+ino +o a'e63a'a+ e aten'e- ao+ re63i+ito+ 'e 'i-en+o ,ara o nS-ero 'e a$3no+, a*S+ti*a, i$3-inao, (enti$ao, -o7i$i<rio, $i-,e%a e 'e*orao# No a-7iente eLi+te a eL,o+io 'e -ateriai+ e$a7ora'o+ ,e$o+ a$3no+# #) M3an'o a+ in+ta$a.e+ ,ara o en+ino aten'e-, e- ,arte a+ 'i-en+.e+ ,ara o nS-ero 'e a$3no+, a*S+ti*a, i$3-inao, (enti$ao, -o7i$i<rio e $i-,e%a# No a-7iente eLi+te a eL,o+io 'e -ateriai+ 63e no "ora- e$a7ora'o+ ,e$o+ a$3no+ 1) M3an'o a+ in+ta$a.e+ /erai+ ,ara o en+ino +o ina,ro,ria'a+ ,ara 3- a-7iente 'e a,ren'i%a/e-# G E- a$/3-a+ +a$a+ 'e a3$a a+ *a'eira+ e *arteira+ +o (e$8a+e ne- to'a+ a TV ,en'ri(e "3n*iona# No ,r:'io aneLo to'a+ a+ +a$a+ ,o++3e- ar *on'iona'o, -a+ ne- to'o+ "3n*iona-# F) I0s242=>es Ge!21s 7Am31e0e <?s1.- '2 F)M3an'o o a-7iente e+*o$ar : or/ani%a'o, $i-,o, are2a'o, 7e- *3i'a'o, ,re+ena 'e 2ar'i-Q G E es.-42 K <-!2 '2 s242 'e 2+42: "a(ore*e a inte/rao 'o+ 'i(er+o+ atore+Q eLi+te- -3rai+ *o- in"or-a.e+ +o7re ati(i'a'e+ *on23nta+ 'e+en(o$(i'a+ 0*on(ite+5Q #) M3an'o o a-7iente e+*o$ar a,re+enta *on'i.e+ -4ni-a+ 'e or/ani%ao, $i-,e%a e *3i'a'oQ -3rai+ *o- ,o3*a+ in"or-a.e+Q 1) M3an'o o a-7iente +e -o+tra 'e+or/ani%a'oQ no eLi+te- -3rai+ *o- in"or-a.e+Q O ,<tio "ora 'a +a$a : a/ra'<(e$ e -3ito ar7ori%a'o, -a+ ne- +e-,re -3ito $i-,o# O+ -3rai+ ,o++3e- na -aior ,arte 'o te-,o in"or-a.e+ ,ara o+ 'o*ente+# %) B1341-e.2 F)M3an'o eLi+te 7i7$iote*<rio0a5 o3 re+,on+<(e$ e- te-,o inte/ra$Q a+ in+ta$a.e+ "4+i*a+ +o a,ro,ria'a+ ,ara e+t3'o+ in'i(i'3ai+ e e- /r3,oQ o a*er(o : a'e63a'o ao+ n4(ei+ 'e en+ino o"erta'o+ ,e$a e+*o$a e aten'e 9+ ne*e++i'a'e+ 'o+ a$3no+Q #) L3an'o eLi+te 7i7$iote*<rio0a5 o3 re+,on+<(e$ e- te-,o inte/ra$Q a+ in+ta$a.e+ "4+i*a+ +o ,o3*o a,ro,ria'a+ ,ara e+t3'o+ in'i(i'3ai+ e e- /r3,oQ o a*er(o : ,ar*ia$-ente a'e63a'o ao+ n4(ei+ 'e en+ino 63e a e+*o$a o"ere*e e aten'e, e- ,arte, a+ ne*e++i'a'e+ 'o+ a$3no+# 1) No eLi+te 7i7$iote*<rio0a5 o3 re+,on+<(e$ e- te-,o inte/ra$Q a+ in+ta$a.e+ "4+i*a+ +o ina,ro,ria'a+ ,ara e+t3'o+Q o a*er(o : ina'e63a'o ,ara @ o3 -ai+ n4(ei+ 'e en+inoQ no aten'e ne*e++i'a'e+ 'o+ a$3no+# G A+ in+ta$a.e+ +o eLtre-anente a'e63a'a+, $i-,a+, are2a'a+ e 7e- i$3-ina'a+# No entanto, o a*er(o : ,e63eno e *onta e- /ran'e ,arte *o- $i(ro+ 'i'<ti*o+# A -enor ,arte : $iterat3ra# M) L23-!29!1-s F# M3an'o eLi+te- $a7orat1rio+ 'e *i;n*ia+, in"or-<ti*a ePo3 arte+, 'e(i'a-ente e63i,a'o+ e e- 63anti'a'e +3"i*iente ,ara aten'er a+ ne*e++i'a'e+ 'o+ ,ro"e++ore+ e a$3no+# #) M3an'o eLi+te- $a7orat1rio+ 'e *i;n*ia+, in"or-<ti*a ePo3 arte+, ,or:- ,o3*o e63i,a'o+ e *o- 63anti'a'e+ in+3"i*iente+ ,ara aten'er a+ ne*e++i'a'e+ 'o+ ,ro"e++ore+ e a$3no+# 1# M3an'o no eLi+te- $a7orat1rio+Q o3 e+to 'e+ati(a'o+ ,or "a$ta 'e e63i,a-ento+ ne*e++<rio+# G ELi+te a,ena+ 3- $a7orat1rio 'e in"or-<ti*a 63e no +e en*ontra e- "3n*iona-ento ,or "a$ta 'e -<63ina+# O3se!,2=>es e .-me0H!1-s: No 63e tan/e ao re"eit1rio, a e+*o$a ,o++3i3 3- 7e- e+,ao+o -a+ 63e no ,o++3i3 *a'eira+ e -e+a+ e- nS-ero *o-,at4(e$ *o- o nS-ero 'e a$3no+# A$/3n+ 7an8eiro+ no ,o++3e- ,orta+ e o+ 7an8eiro+ -a+*3$ino+ e+to +e-,re "e*8a'o+# A 63a'ra : +ati+"at1ria, *o- a$a-7ra'o, no entanto no 8< re'e+ no+ /o$+# Me+-o a++i-, +e-,re 8< a$3no+ ,rati*an'o e+,orte+# O a3'it1rio "oi re"or-a'o e *onta *o- e+,ao a-,$o, *a'eira+, ar *on'i*iona'o, +i+te-a 'e +o-, a*e++o a *a'eirante e 'e"i*iente (i+3a$# D D1me0sB- M: C-m+01.2=B- .-m 2 .-m+01'2'e e e0-!0- '2 es.-42 I0'1.2'-!es C!1C!1-s C-0.e1- P!-m-=B- 'e 21,1'2'es F) M3an'o a e+*o$a : 3ti$i%a'a ,e$a *o-3ni'a'e e- *a+o+ 'e en*ontro+ 'e re$i/io+o+, "e+ta+, 'ata+ *o-e-orati(a+ e *3r+o+Q a *o-3ni'a'e : e+ti-3$a'a a ,arti*i,ar e o*3,ar o e+,ao e+*o$ar ,ara 'e+en(o$(er ati(i'a'e+ 'e inte/rao# ## M3an'o a e+*o$a, rara-ente : 3ti$i%a'a ,e$a *o-3ni'a'e e- *a+o+ 'e en*ontro+ 'e re$i/io+o+, "e+ta+, 'ata+ *o-e-orati(a+ e *3r+o+Q a *o-3ni'a'e rara-ente : e+ti-3$a'a a ,arti*i,ar e o*3,ar o e+,ao e+*o$ar ,ara 'e+en(o$(er ati(i'a'e+ 'e inte/rao# 1# M3an'o a e+*o$a no : 3ti$i%a'a ,e$a *o-3ni'a'e e- nen83-a +it3aoQ a e+*o$a no ,ro*3ra e+ti-3$ar a ,arti*i,ao 'a *o-3ni'a'e, eL*e++o na+ "e+ta+ ,ro-o(i'a+ ,e$a ,r1,ria e+*o$a# 1 # F G A$/3-a+ (e%e+ a e+*o$a : 3ti$i%a'a ,e$a *o-3ni'a'e ,ara e(ento+# A$/3n+ "3n*ion<rio+ 'i++e 63e a*onte*e- e(ento+ no ,r:'io 'o /r;-io e+t3'anti$, ,or eLe-,$o# C2!2.e!?s1.2s <?s1.2s '- e0-!0- F) M3an'o a+ *on'i.e+ 'o entorno "a(ore*e- o a*e++o e *ir*3$ao 'o+ a$3no+ e 'a *o-3ni'a'e e- /era$Q : or/ani%a'o, $i-,o, *o- $iLeira+, a,re+enta ,raa o3 a-7iente 'e $a%er 063a'ra 'e e+,orte+5Q <r(ore+Q ,onto+ 'e Vni73+Q 7oa i$3-inaoQ #) 63an'o a+ *on'i.e+ 'o entorno +o ,ar*ia$-ente "a(or<(ei+ ao re$a*iona-ento e 'e+e-,en8o e+*o$ar 'o+ a$3no+Q ,ar*ia$-ente or/ani%a'o e $i-,oQ no a,re+enta <rea+ 'e $a%er ,ara a *o-3ni'a'eQ 1) M3an'o a+ *on'i.e+ 'o entorno 63e 'i"i*3$ta- o re$a*iona-ento e o 'e+e-,en8o e+*o$ar 'o+ a$3no+Q : 'e+or/ani%a'o e +32oQ 8< ,o3*a i$3-inaoQ a3+;n*ia 'e $iLeira+# 1 # F G H< 3-a ,raa na "rente 'a e+*o$a, on'e ,e++oa+ 'a *o-3ni'a'e +e en*ontra-# O a-7iente : a/ra'<(e$, *o- -3ita+ <r(ore+ e 3- ,e63eno rio *orren'o e- "rente 9 e+*o$a# O3se!,2=>es e .-me0H!1-s: A e+*o$a ,o++3i3 3- a-7iente 63e : -3ito a/ra'<(e$ e, ,or i++o -e+-o, a*re'ito 63e 'e(eria in*enti(ar 63e a *o-3ni'a'e 'o entorno e+ti(e++e -ai+ ,re+ente ne+te e+,ao# No 8< -3ita+ ati(i'a'e+ 63e no en(o$(e- ne*e++aria-ente 63e+t.e+ 'a e+*o$a# @) F) R-e1!-s D2!2 e0!e,1s2s& .-0,e!s2s e"-+ !e+01>es F)1) D1!e=B- '2 es.-42"I'e01<1.2=B- No-e F<7io Santo+ SeLo -a+*3$ino I'a'e a,roLi-a'a H) ano+ For-ao !e'a/o/o Te-,o 'e EL,eri;n*ia na "3no 3- -;+ Con*3r+a'o +i- Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- +a$a 'e a3$a no ,o++3i Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- o3tra+ "3n.e+ @) ano+ *o-o *oor'ena'or ,e'a/1/i*o PERGUNTA CENTRAL 7ess2 De!8+02 'e,e!H se! <e12 2 -'-s -s s+Je1-s e0!e,1s2'-s: O *+e ,-./ .-0s1'e!2 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- 2: Tem2s 8e!21s @# M3a$i'a'e 'a e+*o$a 0re+3$ta'o 'o IDEB, a(a$ia.e+ 63e a e+*o$a "a%, ,er"i$ 'o+ a$3no+, a3$a+ 'o+ 'o*ente+, -eren'a et*5Q C# Be+to De-o*r<ti*a i'enti"i*ar a eLi+t;n*ia 'e in+tr3-ento+ 0re/i-ento e+*o$ar, ,ro2eto ,o$4ti*oG,e'a/1/i*o, /r;-io e+*o$ar, *on+e$8oP*o$e/ia'o e+*o$ar5 e 63e atore+ *o-3-ente ,arti*i,a- 'a+ 'e*i+.e+ e 'e 63e "or-aQ J# !arti*i,ao 'a "a-4$ia e 'a *o-3ni'a'e na (i'a e+*o$ar 0re3ni.e+, (o$3nt<rio+ et*5# H# !arti*i,ao 'e *riana+ e a'o$e+*ente+ na e$a7orao 'e -ateriai+ e'3*ati(o+Q na or/ani%ao 'o e+,ao e+*o$ar 0-3rai+, +a$a 'e a3$a5Q na or/ani%ao 'e ati(i'a'e+ 0/in*ana+, "eira+, "e+ta+, ,a++eio+, ,ro/ra-a+ 'e r<'io5Q e- ati(i'a'e+ 'e *i'a'ania e (o$3ntaria'o K# RaaPetnia, /;nero, ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+ *o-o a e+*o$a tra7a$8a e++a+ 63e+t.e+# F# O re$a*iona-ento entre o+ atore+ 'a e+*o$a 'ireo e a$3no+Q 'ireo e ,ro"e++ore+Q ,ro"e++ore+ e a$3no+Q ,ro"e++ore+ e *oor'enao ,e'a/1/i*aQ I# A 63a$i'a'e e 3ti$i%ao 'o+ 'i(er+o+ e+,ao+ e+*o$are+ 0in*$3in'o o entorno5# E# A*e++o 9 e+*o$a e- 8or<rio 'i"erente 'o e+*o$ar ,or ,arte 'e a$3no+, ,ro"e++ore+, "a-4$ia+ ePo3 *o-3ni'a'e e- /era$# @@ 3: Tem2s EsDe.?<1.-s @# M3ai+ o+ *rit:rio+ eLi/i'o+ ,ara o*3,ar o *ar/oW E- *a+o 'e e$eio, 63ai+ o+ *rit:rio+ ,ara +e *an'i'atarW C# Co-o +o to-a'a+ a+ 'e*i+.e+ re"erente+ 9 /e+to 'a e+*o$aW M3e- ,arti*i,a 'e++a+ 'e*i+.e+W A 63e- +o *o-3ni*a'a+W Se a$/3:- 'i+*or'ar, a 63e- ,o'e re*orrer ,ara -3'arW J# !arti*i,a o3 2< ,arti*i,o3 'e a$/3- *3r+o 'e *a,a*itao ,ara /e+tore+W M3ai+W E+te+ *ontri73e- na +3a ,r<ti*a no *oti'iano 'a e+*o$aW H# A e+*o$a te- 3- Re/i-ento E+*o$arW Co-o : o3 "oi e$a7ora'o e+te Re/i-ento E+*o$arW E$e : e+,e*4"i*o 'a e+*o$a o3 : 'e to'a a re'eW K# A e+*o$a te- 3- !ro2eto !o$4ti*o !e'a/1/i*oW Co-o "oi o3 e+t< +en'o e$a7ora'oW M3e- ,arti*i,a o3 ,arti*i,o3 o3 'e+ta e$a7oraoW F# M3a$ : o ,a,e$ 'e+ta e+*o$a na *o-3ni'a'eW Co-o a+ "a-4$ia+ ,arti*i,a- 'a (i'a 'a e+*o$aW M3e ti,o 'e re$a.e+ a e+*o$a (e- e+ta7e$e*en'o *o- a *o-3ni'a'eW Co-o e 63anta+ (e%e+ a*onte*e- a+ re3ni.e+ 'e !ai+ e Me+tre+ na e+*o$aW Co-o +e '< a ,arti*i,ao 'a+ "a-4$ia+ no+ Con+e$8o+WCo$e/ia'o+W I# A e+*o$a te- a$/3- ,ro2eto (o$ta'o ,ara a in*$3+o e+*o$ar 0'e ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+, /;nero, raa, etnia e 'i(er+i'a'e *3$t3ra$5W M3a$W E *o-o e$e : 'e+en(o$(i'oW E# De 63e "or-a a e+*o$a *o-,reen'e a+ *a3+a+ 'a "re6X;n*ia irre/3$ar, a7an'ono e e(a+o e+*o$arW A e+*o$a a'ota a$/3-a -e'i'a ,ara tra%er 'e (o$ta a$3no+ 63e +e e(a'ira- o3 a7an'onara- a e+*o$aW E++a+ -e'i'a+ t;- /era'o 7on+ re+3$ta'o+W D# Co-o e+t< o 63a'ro 'e "3n*ion<rio+ e ,ro"e++ore+ 'a e+*o$a 0*o-,$eto, in*o-,$eto, *ontrato+ te-,or<rio+, *on*3r+a'o+5W O nS-ero 'e -3'ana+ e +37+tit3i.e+ 'e ,ro"e++ore+ e 'e-ai+ ,ro"i++ionai+ 'a e+*o$a +o ana$i+a'a+ *a'a ano e 'i+*3ti'o+ ,e$a *o-3ni'a'e e+*o$ar 0in*$3in'o ,ai+ e a$3no+5W @)G A e+*o$a 'e+en(o$(e a$/3- ,ro2eto *o- ,ar*eiro+ eLterno+ 0e-,re+a+, or/ani%a.e+ +o*iai+, et*###5 Se +i-, 63e- +o a+ or/ani%a.e+ ,ar*eira+ e *o-o +o 'e+en(o$(i'o+ e+te+ ,ro2eto+W @@ G O+ a$3no+ 'a e+*o$a +o aten'i'o+ ,or ,ro/ra-a+ 'e o3tra+ <rea+, *o-o SaS'e, A++i+t;n*ia So*ia$, entre o3tro+W A+ in"or-a.e+ re"erente+ ao aten'i-ento 'o+ a$3no+ ,or o3tro+ ,ro/ra-a+ *8e/a- at: a e+*o$aW A e+*o$a ,arti*i,a o3 te- a$/3- ti,o 'e arti*3$ao *o- o+ *on+e$8o+ 'e *ontro$e +o*ia$ 'e ,o$4ti*a+ ,37$i*a+ 'ireta o3 in'ireta-ente $i/a'o+ a e'3*ao e a *o-3ni'a'e e+*o$ar 0CMDCA, CMS, CMAS, A$i-entao e+*o$ar, FUNDEF5W Co-o +e '< e+ta ,arti*i,aoW .: S?0ese '-s 2sDe.-s m21s !e4e,20es 23-!'2'-s De42 '1!e=B- '2 es.-42 ResD-s2 E *+esB- .e0!24 No *on+i'era o tra7a$8o 'a e+*o$a *o-o a'e63a'o# H< -3ita+ 63e+t.e+ 63e ,re*i+a- +er *o$o*a'a+ e- ,r<ti*a, 'e+'e a re*e,o 'o a$3no at: 3-a -aior *o-3ni*ao *o- o+ ,ai+ e -e$8or ,re,arao ,ara o "3t3ro, ,ara 63e o tra7a$8o 'a e+*o$a ,o++a +er 63a$i"i*a'o *o-o -3ito 7o-# Tem2s 8e!21s 1 # F % M N O P @C Fa$an'o no a,ena+ *o-o 'iretor -a+ *o-o 63e tra7a$8a na Dire*, -3ita+ *oi+a+ ,re*i+a- -3'ar# A "re63;n*ia 'o+ a$3no+ : ,:++i-a, a a++i'3i'a'e 'o+ ,ro"e++ore+ 'eiLa a 'e+e2ar e i++o +e re"$ete no IDEB# !reten'e ter 3-a /e+to ,arti*i,ati( a, 2< 63e+ e+t< a++3-in'o a/ora# Bo+ta 'e "a$ar *o- o+ a$3no+ e +a7er 'e$e+ 63ai+ o+ ,ro7$e-a+ 'a e+*o$a# Tentar< tra7a$8ar e- e63i,e *o- o+ ,ro"e++ore+ e 'ia$o/ar -3ito *o- e$e+# H< -3ito ,o3*a ,arti*i,a o 'a "a-4$ia# O+ 63e a,are*e- : ,or63e +o *8a-a'o+, o3 +e2a, o "i$8o 2< e+t< 'an'o ,ro7$e-a+# No : -3ito *o-3-, -a+ e++e ano 8a(er< a /in*ana 'o+ F) ano+ 'o CEC e o+ a$3no+ e+to en/a2a'o+ na rea$i%ao 'e+ta# A+ 63e+t.e+ +o tra7a$8a'a+ e- +a$a 'e a3$a ,e$o+ ,ro"e++ore+# Boa ,arte te- 7o- re$a*iona -ento *o- o+ a$3no+# Ma+ no +o to'o+# A63i ,re*i+a 'e 'e+en(o$(er a *3$t3ra 'o o3(ir# O3(ir a$3no, "3n*ion<rio e ,ro"e++or# A e+*o$a te- 7oa e+tr3t3ra "4+i*a, -a+ : ta-7:- -3ito anti/a# A$/3n+ ,onto+ ,re*i+a- 'e re"or-a# O entorno no entanto, : 7e- a,ro(eita'o ,e$o+ a$3no+# E-7ora o a*e++o +e2a ,er-iti'o no : -3ito *o-3- 63e e$e a*ontea# A *o-3ni'a' e +e intere++a ,o3*o, o+ ,ai+ ta-7:- no e -3ito+ a$3no+ +o 'a %ona r3ra$# Tem2s esDe.?<1.-s 1 # F % M N O P E-7ora e- a$/3n+ $3/are+ o 'iretor +e2a e+*o$8i'o ,or e$eio, a63i : atra(:+ 'e no-eao# O *rit:rio : !reten'o *riar 3-a /e+to ,arti*i,ati(a, o3(in'o a to'o+ e *o-,arti$8an' o o+ ,ro7$e-a+ e to'o+ ,o'ero (ir 'ireta-ente a -i-# Ma+ Ain'a no# A e+*o$a ,o++3i3 3- re/i-ent o e+*o$ar 63e : 'e to'a a re'e e+ta'3a$ 'o e+ta'o 'a Ba8ia# No ten8o i':ia# Ain'a no ti(e te-,o ,ara tra7a$8ar ne$e# Ento no +ei 'i%er +e e$e eLi+te, e A e+*o$a e+t< 3- ,o3*o i+o$a'a 'a *o-3ni'a'e# A*onte*e- ,o3*a+ re3ni.e+ 'e ,ai+ e -e+tre+, -a+ ,reten'o a3-entar a No ,o++3i3 3- ,ro2eto e+,e*4"i*o # ELi+te- "atore+ 63e +e 3ne- e *ontri73e- ,ara a e(a+o# O 'e+intere++e 'o+ a$3no+, ,o3*a ,arti*i,a o "a-i$ar, @J ter "or-ao a*a';-i*a# ta-7:- eLi+te o *o$e/ia'o, a+ (i*e 'iretora+ e a *oor'ena'ora ,e'a/1/i*a# Ta-7:- o3(e a e$eio 'o+ $4'ere+ 'e t3r-a e e$e+ +ero in*$3+o+ e- -in8a /e+to# +e e+t< at3a$i%a'o # "re63en*ia# ELi+te re,re+enta o 'o+ ,ai+ no *o$e/ia'o -a+ a ,arti*i,ao : ,o3*a# ,ro"e++ore+ 63e "a$ta- -3ito 9+ a3$a+# No 8< 3- ,ro2eto ain'a ,ara tra%er 'e (o$ta o+ e(a'i'o+# Q 1$ 11 O+!2s -3se!,2=>es O+ "3n*ion<rio+ +o ter*eiri%a'o + e o 63a'ro e+t< *o-,$eto# No 63e tan/e ao+ ,ro"e++ore+, ain'a tra7a$8a-o+ a$:- 'o+ e"eti(o+ *o- IEL e !ST# I++o /era 3-a rotati(i'a'e -3ito /ran'e 'e ,ro"e++ore+ e *o-,ro-ete a 63a$i'a'e 'o en+ino# Si-# H< a+ e-,re+a+ on'e no++o+ a$3no+ 'o *3r+o t:*ni*o 'e+en(o$(e- +e3+ e+t</io+# H< ta-7:- o !IBID e- ,ar*eria *o- a UFRB 63e te- 'e+en(o$(i'o inter(en.e+ na <rea 'e 8i+t1ria# Si-# U- /ran'e nS-ero 'e a$3no+ : 7ene"i*i<ri o 'o 7o$+a "a-i$4a, -a+ a e+*o$a no te- ,a++a'o a+ in"or-a oe+ +o7re a "re63;n*ia e 'e+e-,e n8o 'o+ a$3no+ ,ara o ,ro/ra-a# A entre(i+ta *o- a 'ireo ta$(e+ no ten8a +i'o to e$3*i'ati(a 63anto e3 e+,era(a, -a+ i++o +e 'e3 ,e$a "a$ta 'e *on8e*i-ento 'o 'iretor 'e a$/3n+ a+,e*to+ re$a*iona'o+ 9 e+*o$a# R i-,ortante "ri+ar 63e e++a "a$ta 'e *on8e*i-ento no e+t< $i/a'a 9 'e+*a+o *o- o tra7a$8o, -a+ ,e$o ,o3*o te-,o 63e o 'iretor eLer*e a "3no# Ain'a no $8e "oi ,o++4(e$ +e inteirar 'e to'o+ o+ a+,e*to+ re"erente+ 9 e+*o$a# Pe!.eD=B- s-3!e 2s !e42=>es '2 '1!e=B- .-m -s '1,e!s-s 2-!es '2 es.-42 P!-<ess-!es e 24+0-s P!-<ess-!es e D1!e=B- A4+0-s e A4+0-s A4+0-s e '1!e=B- A4+0-s e @+0.1-0H!1-s @H A$/3n+ t;- 7o- re$a*iona-ento, -a+ a -aioria ,re*i+a a,ren'er a o3(ir o a$3no# O+ ,ro"e++ore+ +e +ente- 9 (onta'e *o-i/o# !ro*3ro +e-,re +a7er 63ai+ +o +3a+ o,ini.e+# Con+i'ero 63e o re$a*iona-ento entre a$3no+ : 7o-# Sa$(o a$/3-a+ eL*e.e+ no eLite- -3ita+ 7ri/a+ e ri*8a+ na e+*o$a# Ten8o tentan'o +e-,re e+tar atento ao+ a$3no+# M3an'o an'o ,e$o+ *orre'ore+ +e-,re ,er/3nto ao+ a$3no+ +e e+t< t3'o 7e- e +e e$e+ t;- re*$a-a.e+# O+ "3n*ion<rio+ trata- o+ a$3no+ 7e-, at: on'e ,3'e o7+er(ar# O+ a$3no+, no entanto, <+ (e%e+ +o 'e+re+,eito+o+ *o- o+ "3n*ion<rio+# @K F)#) C--!'e02=B- Pe'28981.2 No-e Maria 'o Ro+<rio Leite Brito SeLo Fe-inino I'a'e a,roLi-a'a HH ano+ For-ao !e'a/o/ia E+,e*ia$i+ta *oor'enao Te-,o 'e EL,eri;n*ia na "3no @F ano+ Con*3r+a'o +i- Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- +a$a 'e a3$a C) ano+ Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- o3tra+ "3n.e+GGGGGGG PERGUNTA CENTRAL 7ess2 De!8+02 'e,e!H se! <e12 2 -'-s -s s+Je1-s e0!e,1s2'-s: O *+e ,-./ .-0s1'e!2 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- 2: Tem2s Ge!21s @# M3a$i'a'e 'a e+*o$a 0re+3$ta'o 'o IDEB, a(a$ia.e+ 63e a e+*o$a "a%, ,er"i$ 'o+ a$3no+, a3$a+ 'o+ 'o*ente+, -eren'a et*5Q C# Be+to De-o*r<ti*a i'enti"i*ar a eLi+t;n*ia 'e in+tr3-ento+ 0re/i-ento e+*o$ar, ,ro2eto ,o$4ti*oG,e'a/1/i*o, /r;-io e+*o$ar, *on+e$8oP*o$e/ia'o e+*o$ar5 e 63e atore+ *o-3-ente ,arti*i,a- 'a+ 'e*i+.e+ e 'e 63e "or-aQ J# !arti*i,ao 'a "a-4$ia e 'a *o-3ni'a'e na (i'a e+*o$ar 0re3ni.e+, (o$3nt<rio+ et*5# H# !arti*i,ao 'e *riana+ e a'o$e+*ente+ na e$a7orao 'e -ateriai+ e'3*ati(o+Q na or/ani%ao 'o e+,ao e+*o$ar 0-3rai+, +a$a 'e a3$a5Q na or/ani%ao 'e ati(i'a'e+ 0/in*ana+, "eira+, "e+ta+, ,a++eio+, ,ro/ra-a+ 'e r<'io5Q e- ati(i'a'e+ 'e *i'a'ania e (o$3ntaria'o K# RaaPetnia, /;nero, ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+ *o-o a e+*o$a tra7a$8a e++a+ 63e+t.e+# F# O re$a*iona-ento entre o+ atore+ 'a e+*o$a 'ireo e a$3no+Q 'ireo e ,ro"e++ore+Q ,ro"e++ore+ e a$3no+Q ,ro"e++ore+ e *oor'enao ,e'a/1/i*aQ I# A 63a$i'a'e e 3ti$i%ao 'o+ 'i(er+o+ e+,ao+ e+*o$are+ 0in*$3in'o o entorno5# E# A*e++o 9 e+*o$a e- 8or<rio 'i"erente 'o e+*o$ar ,or ,arte 'e a$3no+, ,ro"e++ore+, "a-4$ia+ ePo3 *o-3ni'a'e e- /era$# 3: Tem2s esDe.?<1.-s: @# Co-o +e '< o ,ro*e++o 'e ,$ane2a-ento e 63a$ o /ra3 'e a3tono-ia ,e'a/1/i*a 'a e+*o$aW @F C# M3a$ a *on*e,o 'e a(a$iao 63e a e+*o$a a'otaW Co-o a e+*o$a a(a$ia a a,ren'i%a/e- 'o a$3noW E- 63e -o-ento+ +e '< a a(a$iaoW De+*re(a o ,ro*e++o 'e a(a$iao# J# M3ai+ o+ a+,e*to+ ,o+iti(o+ 63e (o*; ,o'e a,ontar e- re$ao ao+ tra7a$8o+ 'e+en(o$(i'o+ e- +3a e+*o$a no+ S$ti-o+ ano+W M3e ino(a.e+ e'3*a*ionai+ "ora- i-,$anta'a+ e- +3a e+*o$a re*ente-enteW En*ontro3 a$/3-a+ 'i"i*3$'a'e+ ,ara a i-,$e-entaoW M3ai+ o+ i-,a*to+ 'e+ta+ ino(a.e+ e'3*a*ionai+ no ,ro*e++o en+ino e a,ren'i%a/e-W H#M3ai+ +o a+ -aiore+ 'i"i*3$'a'e+ 'a e+*o$a ,ara a e$a7orao e rea$i%ao 'e ,ro2eto+ 'e en+inoW Co-o a e+*o$a te- en"renta'o e++e+ ,ro7$e-a+W K# A e+*o$a te- 3- Re/i-ento E+*o$arW Co-o : o3 "oi e$a7ora'o e+te Re/i-ento E+*o$arWE$e : e+,e*4"i*o 'a e+*o$a o3 : 'e to'a a re'eW F# ELi+te !ro2eto ,e'a/1/i*o na e+*o$aW Co-o "oi o3 e+t< +en'o e$a7ora'oW M3e- ,arti*i,a o3 ,arti*i,o3 'a e$a7oraoW I# Co-o +e '< o tra7a$8o 'a Coor'enao 23nto ao+ ,ro"e++ore+W O+ ,ro"e++ore+ t;- a$/3- -o-ento na e+*o$a on'e ,o'e- "a%er o +e3 ,$ane2a-ento 08ora ati(i'a'e5W O+ ,ro"e++ore+ ,arti*i,a- 'e ati(i'a'e+ eLtraG*$a++e na e+*o$aW M3ai+W E 'e 63e -aneiraW O+ ,ro"e++ore+ ,arti*i,a- 'e ati(i'a'e+ re$a*iona'a+ a *a,a*itao ePo3 at3a$i%aoW M3ai+W E 'e -aneira e+ta+ a*onte*e-W M3ai+ o+ i-,a*to+ 'e+ta+ ati(i'a'e+ no ,ro*e++o en+ino e a,ren'i%a/e-W Co-o : ,en+a'a e *o-o : tra7a$8a'a a "or-ao *ontin3a'a 'o+ ,ro"e++ore+W E# Co-o : ,$ane2a'o e *o-o a*onte*e o 3+o 'e -ateria$ 'i'<ti*o e $i(ro+ 'i'<ti*o+ na e+*o$aW M3a$ a +3a a(a$iao e- re$ao ao+ $i(ro+ 'i'<ti*o+W O+ a$3no+ t;- a*e++o ao $i(ro 'i'<ti*oW H< o3tro+ $i(ro+ e o3tro+ -ateriai+ 'i+,on4(ei+ na e+*o$a, a$:- 'o+ 63e inte/ra- o !NLDW D# A e+*o$a te- a*e++o 9+ in"or-a.e+ re"erente+ +e o+ a$3no+ ,arti*i,a- 'e ati(i'a'e+ eP o3 ,ro2eto+ no 8or<rio o,o+to 'a e+*o$a, tai+ *o-o A/ente &o(e-W !ETTIW S1*io E'3*ati(o+W Entre o3tro+W Se +i-, *o-o *8e/a- e+ta+ in"or-a.e+ a (o*;W E++a+ ati(i'a'e+ *o-,$e-entare+ o*orre- na e+*o$a o3 e- o3tro+ e+,ao+W O+ ,ro"e++ore+ +o in"or-a'o+ 'a+ ati(i'a'e+ *o-,$e-entare+ 'e+en(o$(i'a+ ,e$o+ a$3no+ ne++e+ ,ro2eto+W H< inte/rao entre o 63e o+ a$3no+ "a%e- na e+*o$a e a+ a.e+ *o-,$e-entare+W E+ta+ ati(i'a'e+ *o-,$e-entare+ *o$a7ora- no ,ro*e++o 'e a,ren'i%a/e- 'o+ a$3no+W .: S?0ese '-s 2sDe.-s m21s !e4e,20es 23-!'2'-s De42 '1!e=B- '2 es.-42 ResD-s2 E *+esB- .e0!24 A e+*o$a te- 63a$i'a'e -a+ o tra7a$8o no te- +i'o +3"i*iente ,ara a$*an+ar o+ a$3no+# Tem2s 8e!21s 1 # F % M N O P O IDEB e+t< a7aiLo 'a -:'ia# O+ a$3no+ +o e- +3a -aioria ori3n'o+ 'a O re/i-ento : 3ni"i*a'o ,ara to'a a re'e e+ta'3a$# ELi+te o !!! e A "a-4$ia *o-,are*e a,ena+ 63an'o *on(i'a'a e a$/3-a+ (e%e+ ne- a++i-# O+ a$3no+ +o 7e- a,<ti*o+ ne++e +enti'o e no +e en(o$(e- -3ito# H< ini*iati(a+ ,ont3ai+ -a+ no 8< 3- ,ro2eto 'a e+*o$a ne++e +enti'o# O re$a*iona -ento entre *oor'ena o e 'o*ente+ ,e 7o-# E ta-7:- : 7o- entre Te-o+ 3- ,r:'io 'e 7oa 63a$i'a'e# Ma+ ain'a 8< e+,ao +373ti$i%a 'o+# O+ a$3no+ te- 'i"i*3$'a'e + ,or *a3+a 'o tran+,orte e+*o$ar# A *o-3ni'a' @I %ona r3ra$ e "a$ta- -3ito 9+ a3$a+# O+ 'o*ente+ to'o+ t;- "or-ao e+,e*4"i*a na <rea on'e at3a-# ta-7:- o *o$e/ia'o# O /r;-io e+t3'anti$ 2< "oi at3ante, no -o-ento e+t< ,ara'o# 'ireo e 'o*ente+# e +o$i*ita a$/3-a+ (e%e+ o a3'it1rio e e+te : *e'i'o# Tem2s esDe.?<1.-s 1 # F % M N O P H< 3- ,$ane2a-ento an3a$ 'e a3$a# A e+*o$a +e/3e o+ *rit:rio+ 'o MEC e 'a SEC BA# A a(a$iao : ,ro*e++3a$# So-at1rio 'e @) J a(a$ia.e+ na 3ni'a'e a *rit:rio 'o ,ro"e++or# E+ta-o+ 3+an'o -ai+ o+ Ti*+, a* na e+*o$a, re3nio 'e ,ai+# A*re'ito 63e te- 'a'o re+3$ta'o# No++a e+*o$a : 3-a 7oa e+*o$a# Te-,o : 3- "ator i-,ortante# O+ ,ro"e++ore+ t;- -3ita+ a3$a+ e 8< a63e$e+ ,ro"e++ore+ 63e no a*re'ita- 63e +e2a ,o++4(e$ -e$8orar# E$e : 3ni"i*a'o ,ara to'a a re'e e+ta'3a$# ELi+te# Foi e$a7ora'o *o- o+ ,ro"e++ore+ e : re(i+a'o an3a$-ente# O+ ,ro"e++ore+ te- 8or<rio 'e AC *o- a *oor'enao e arti*3$a'ore+,or <rea# H< ta-7:- o ,a*to ,e$o "orta$e*i-ento 'o En+ino M:'io# A e+*o$a e+*o$8e o+ $i(ro+ 'i'<ti*o+ 'o !NLD e tenta-o+ e+*o$8er +e-,re o+ -e$8ore+# In"e$i%-ente n3n*a 8< $i(ro+ +3"i*iente+ ,ara to'o+ o+ a$3no+# Ta-7:- tra7a$8a-o+ *o- ,ro2etor 'e (4'eo, t(, $i(ro+ 'a 7i7$iote*a# Q O+!2s -3se!,2=>es A$/3n+ a$3no+ ,arti*i,a- 'o CIEE, -a+ no re*e7e-o+ -3ita+ in"or-a.e+ +o7re i++o# @E H< ta-7:- o !IBID 63e at3a 'entro 'a e+*o$a# O *3r+o t:*ni*o rea$i%a +e3+ e+t</io+ e- 8ot:i+ e ,o3+'a+ 63e no+ 'o retorno 'e *o-o te- +e ,a++a'o a ati(i'a'e# Pe!.eD=B- s-3!e 2s !e42=>es '2 '1!e=B- .-m -s '1,e!s-s 2-!es '2 es.-42 P!-<ess-!es e 24+0-s P!-<ess-!es e D1!e=B- A4+0-s e A4+0-s A4+0-s e '1!e=B- A4+0-s e @+0.1-0H!1-s !ro"e++ore+ e a$3no+ +e 'o 7e- e- no++a e+*o$a# O+ ,ro"e++ore+ +o 7e- a*e++4(ei+# Ha(ia 3-a 7oa *o-3ni*ao entre ,ro"e++ore+ e 'ireo ante+ 'a tro*a'e 'iretor# A*re'ito 63e i++o +e -anter<# E$e+ te- 3- 7o- re$a*iona-ento# So -3ito ent3r-a'o+ e ,a++a- -3ito te-,o no entorno e- /r3,o+ *on(er+an'o# O+ a$3no+ t;- "<*i$ a*e++o ao 'iretor# !rin*i,a$-ente o no(o 63e /o+ta -3ito 'e o3(ir o+ a$3no+# O+ "3n*ion<rio+ +o aten*io+o+ *o- o+ a$3no+# A$/3n+ a$3no+ -ai+ 'i"i*ei+ 'e+re,eita- "3n*ion<rio+, -a+ e$e+ +o a'(erti'o+# @D F)F) P!-<ess-!es No-e I+aa* Tito 'o+ Santo+ Fi$8o SeLo -a+*3$ino I'a'e a,roLi-a'a H) ano+ For-ao Li*en*iat3ra e- Hi+t1ria Te-,o 'e EL,eri;n*ia na "3no @H ano+ Con*3r+a'o o3 Contrata'o *on*3r+a'o Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- +a$a 'e a3$a @F ano+ Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- o3tra+ "3n.e+ GGGGGGG PERGUNTA CENTRAL 7ess2 De!8+02 'e,e!H se! <e12 2 -'-s -s s+Je1-s e0!e,1s2'-s: O *+e ,-./ .-0s1'e!2 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- 2: Tem2s Ge!21s @# M3a$i'a'e 'a e+*o$a 0re+3$ta'o 'o IDEB, a(a$ia.e+ 63e a e+*o$a "a%, ,er"i$ 'o+ a$3no+, a3$a+ 'o+ 'o*ente+, -eren'a et*5Q C# Be+to De-o*r<ti*a i'enti"i*ar a eLi+t;n*ia 'e in+tr3-ento+ 0re/i-ento e+*o$ar, ,ro2eto ,o$4ti*oG,e'a/1/i*o, /r;-io e+*o$ar, *on+e$8oP*o$e/ia'o e+*o$ar5 e 63e atore+ *o-3-ente ,arti*i,a- 'a+ 'e*i+.e+ e 'e 63e "or-aQ J# !arti*i,ao 'a "a-4$ia e 'a *o-3ni'a'e na (i'a e+*o$ar 0re3ni.e+, (o$3nt<rio+ et*5# H# !arti*i,ao 'e *riana+ e a'o$e+*ente+ na e$a7orao 'e -ateriai+ e'3*ati(o+Q na or/ani%ao 'o e+,ao e+*o$ar 0-3rai+, +a$a 'e a3$a5Q na or/ani%ao 'e ati(i'a'e+ 0/in*ana+, "eira+, "e+ta+, ,a++eio+, ,ro/ra-a+ 'e r<'io5Q e- ati(i'a'e+ 'e *i'a'ania e (o$3ntaria'o K# RaaPetnia, /;nero, ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+ *o-o a e+*o$a tra7a$8a e++a+ 63e+t.e+# F# O re$a*iona-ento entre o+ atore+ 'a e+*o$a 'ireo e a$3no+Q 'ireo e ,ro"e++ore+Q ,ro"e++ore+ e a$3no+Q ,ro"e++ore+ e *oor'enao ,e'a/1/i*aQ I# A 63a$i'a'e e 3ti$i%ao 'o+ 'i(er+o+ e+,ao+ e+*o$are+ 0in*$3in'o o entorno5# E# A*e++o 9 e+*o$a e- 8or<rio 'i"erente 'o e+*o$ar ,or ,arte 'e a$3no+, ,ro"e++ore+, "a-4$ia+ ePo3 *o-3ni'a'e e- /era$# 3: Tem2s esDe.?<1.-s: C) @# Co-o +o e+ta7e$e*i'o+ o+ *onteS'o+ e a -eto'o$o/ia a +ere- 'e+en(o$(i'o+ e- +a$a 'e a3$aW Vo*; ,arti*i,a 'e++e tra7a$8oW C# O+ -ateriai+ 'i'<ti*o+ eLi+tente+ na e+*o$a +o 3ti$i%a'o+ *o- "re6X;n*ia ,e$o+ ,ro"e++ore+W Li+te o+ -at:ria+ eLi+tente+ e o+ -ateriai+ 63e 'e(eria- eLi+tirW J# Co-o te- +i'o a ,arti*i,ao 'o+ ,ro"e++ore+ na+ ati(i'a'e+ 'a *oor'enao ,e'a/1/i*aW H# Co-o te- +i'o a ,arti*i,ao 'o+ ,ro"e++ore+ na+ ati(i'a'e+ 'a 'ireo 'a e+*o$aP /e+to 'a e+*o$aW K# M3ai+ o+ in+tr3-ento+ 3ti$i%a'o+ na a(a$iao 'o+ a$3no+, ,e$a e+*o$aW Co-o o ,ro"e++or tra7a$8a *o- o+ re+3$ta'o+ 'a+ a(a$ia.e+ 'o+ a$3no+W Co-o : "eita a re*3,erao 'a a,ren'i%a/e- 'o+ a$3no+ 63e 'e-on+tra- 7aiLo 'e+e-,en8o na+ a(a$ia.e+W F# Na +3a ,r<ti*a 'e +a$a 'e a3$a (o*; "a% a$/3-a re$ao entre teoria e ,r<ti*aW !or 63eW Cite a$/3- eLe-,$o 'e+ta ,r<ti*a# Co-o : 3ti$i%a'o o $i(ro 'i'<ti*o e- +a$a 'e a3$aW I# M3ai+ a+ -aiore+ 'i"i*3$'a'e+ en*ontra'a+ ,or (o*; na +a$a 'e a3$a e na e+*o$aW O 63e (o*; 23$/a +er i-,re+*in'4(e$ 63e o a$3no a,ren'aW M3ai+ o+ a+,e*to+ ,o+iti(o+ 63e (o*; ,o'e a,ontar e- re$ao ao+ tra7a$8o+ 'e+en(o$(i'o+ e- +3a +a$a 'e a3$a no+ S$ti-o+ ano+W E# M3e ino(a.e+ e'3*a*ionai+ "ora- i-,$anta'a+ e- +3a +a$a 'e a3$a re*ente-enteW En*ontro3 a$/3-a+ 'i"i*3$'a'e+ ,ara a i-,$e-entaoW M3ai+ o+ i-,a*to+ 'e+ta+ ino(a.e+ e'3*a*ionai+ no ,ro*e++o en+ino e a,ren'i%a/e-W D# Co-o (o*; 'e"ine a re$ao entre ,ro"e++ore+ e a 'ireo 'a e+*o$aW E a re$ao entre o+ (<rio+ inte/rante+ 'a *o-3ni'a'e e+*o$arW @)# Co-o e 63an'o (o*; te- *ontato *o- a+ "a-4$ia+ 'e +e3+ a$3no+W Con8e*e a *o-3ni'a'e 'a 63a$ e$e+ "a%e- ,arteW @@# ELi+te !ro2eto ,e'a/1/i*o e re/i-ento na e+*o$aW Vo*; ,arti*i,o3 'a e$a7oraoW Con+i'era a e$a7orao 'o -e+-o 'e-o*r<ti*a, ,arti*i,ati(a e *o$eti(aW @C# Vo*; ,arti*i,a 'e ati(i'a'e+ 'e *a,a*itao ePo3 at3a$i%ao ,ro"i++ionai+W M3ai+W E 'e 63e -aneira e+ta+ a*onte*e-W M3ai+ o+ i-,a*to+ 'e+ta+ ati(i'a'e+ no+ ,ro*e++o 'e en+ino e a,ren'i%a/e-W Co-o : ,en+a'a e *o-o : tra7a$8a'a a "or-ao *ontin3a'a 'o+ ,ro"e++ore+W @J# Vo*; te- a$/3- -o-ento na e+*o$a on'e ,o'e "a%er o +e3 ,$ane2a-ento 08ora ati(i'a'e5W Vo*; ,arti*i,a 'e ati(i'a'e+ eLtraG*$a++e na e+*o$aW M3ai+W E 'e 63e -aneiraW E++e -o-ento : re-3nera'oW .: S?0ese '-s 2sDe.-s m21s !e4e,20es 23-!'2'-s De4-s D!-<ess-!es ResD-s2 E *+esB- .e0!24 O tra7a$8o rea$i%a'o ,e$a e+*o$a : re/3$ar# A$/3n+ ,onto+ *o-o 3-a -aior ,roLi-i'a'e *o- a "a-4$ia o3 a ,r1r,ia i-,$antao 'a+ TICY+ te- "a$8a'o#!o3*a+ re3ni.e+ entre ,ai+ e -e+tre+ a*onte*e-, e o -ateria$ 'e te*no$o/ia 'a in"or-ao : ,o3*o, ineLi+tente o3 no "3n*iona# C@ CC Tem2s 8e!21s 1 # F % M N O P No ten8o in"or-ao 'eta$8a'a -a+ +ei 63e o IDEB : 7aiLo# Te-o+ -3ito+ a$3no+ 'a %ona r3ra$, 63e *8e/a- tar'e e +ae- -ai+ *e'o# A /e+to : 7e- 'e-o*r<ti* a# O+ ,ro"e++ore+ ,o'e- o,iniar eta-7:- o+ a$3no+# So rea$i%a'a+ ,o3*a+ re3ni.e+ e a -aioria 'a+ "a-4$ia+ no *o-,are*e# O+ a$3no+ +o a,<ti*o+ ne++e +enti'o# No ,arti*i,a- -3ito 'o+ ,ro2eto+# R tra7a$8a'o 'e -aneira ,ont3a$ ,e$o ,ro"e++ore+# Ra%oa(e$- ente te-o+ 3-a e+*o$a 8ar-onio+a # No entanto, o re$a*iona- ento entre "3n*ion<rio + e ,ro"e++ore+ : 3- ,o3*o 'i+tante# No++a e+tr3t3ra : 7oa e a-,$a, e-7ora anti/a# A$/3-a+ ,arte+ ,re*i+a- 'e re"or-a# No noto e++e a*e++o a*onte*en' o# Tem2s esDe.?<1.-s 1 # F % M N O P CJ Atra(:+ 'a 2orna'a ,e'a/1/i*a on'e a*onte*e o ,$ane2a-ent o an3a$# Se-,re ,arti*i,o 'o ,$ane2a-ent o# Si-, +o 7a+tante 3ti$i%a'o+# ELi+te- $i(ro+ 'i'<ti*o+, 'ata+8o?# De(eria- eLi+tir *o-,3ta'or e+, $o3+a 'i/ita$, t( ,en'ri(e 63e "3n*ione-# Te- +i'o *on+tante +o7ret3'o no+ A*+ 0ati(i'a'e *o-,$e-e ntar5# Se-,re ,arti*i,a-o + 'a re3io /era$ entre ,ro"e++ore+ e 'ireo ao "ina$ 'e *a'a 3ni'a'e# So 'i(er+o+ o+ in+tr3-ento + e "or-a+ 'e a(a$iar o a$3no# A re*3,erao : "eita *o- a3$a+ 'e re"oro e *3r+o 'e 'e,en';n*i a ,ara o+ re,ro(a'o+# Ne- +e-,re a teoria 'e(e +er a,$i*a'a *o- ri/or na ,r<ti*a# H< +it3a.e+ 'i(er+a+ e *o-,$eLa+# O $i(ro 'i'<ti*o : 3t$i%a'o na+ ati(i'a'e+# A 'i"i*3$'a' e -aior +o a$3no+ -a$ a$"a7eti%a' o+ e +e3 /o+to ,e$a $eit3ra# Ao -eno+ o a$3no ,o'er< 'e+en(o$( er 3- ,o3*o 'e +en+o *r4ti*o# No 8,a -3ita+ ino(a.e+ na e+*o$a# Ho3(e a tentati(a 'e i-,$e-enta o 'e a3$a+ *o- ten*o$o/ia 'e in"or-ao# No entanto, "oi "r3+tra'a ,or63e a+ t(+ e+to 63e7ra'a+# Q 1$ 11 1# 1F O+!2s -3se!,2=>es Ve2o 3-a re$aao 'e ,roLi-i'a' e *o- a 'ireo# No 8< -3ito entro+a-ent o *o- o+ "3n*ion<rio+ # In"e$i%-ent e no ten8o *ontato a$/3- *o- a+ "a-4$ia+ 'o+ a$3no+ o3 +3a rea$i'a'e# !arti*i,ei +i-# A *on+tr3o "oi 7e- 'e-o*r<ti *a# Si-# ELi+te- *3r+o+ 'e a,er"eioa- ento o"ere*i'o+ ,e$a SEC e no IAT 0In+tit3to Ani+io TeiLeira5# Si-# ELi+te 63in%ena$- ente a re3nio 'e AC ,or <rea 'e at3ao# E++e -o-ento *o-,$eta a *ar/a 8or<ria 'o ,ro"e++or# Pe!.eD=B- s-3!e 2s !e42=>es '2 '1!e=B- .-m -s '1,e!s-s 2-!es '2 es.-42 P!-<ess-!es e 24+0-s P!-<ess-!es e D1!e=B- A4+0-s e A4+0-s A4+0-s e '1!e=B- A4+0-s e @+0.1-0H!1-s R 3- re$a*iona-ento at: re+,eito+o, -a+ 'i+tante# No +a7e-o+ -3ito +o7re o+ a$3no+# H< -3ita *o-3ni*ao entre ,ro"e++ore+ e 'ireo# No entanto entre ,ro"e++ore+ e "3n*ion<rio+ no : -3ito ,r1Li-o# M3a$i"i*o *o-o ra%o<(e$# Se-,re 8< a$/3-a+ *on"3+.e+ -a+ no /era$ : 7e- ,r1Li-o e a-i+to+o# A 'ireo : 7e- a7erta a 'i<$o/o e o+ a$3no+ te- $i7er'a'e 'e +e eL,re++ar# O+ "3n*ion<rio+ +o *orte+e+, -a+ <+ (e%e+ 'i"i*3$ta- a*e++o a in"or-ao ,ara o+ a$3no+# CH CK F)% @+0.1-0H!1-s No-e no 63i+ +e i'enti"i*ar SeLo -a+*3$ino I'a'e a,roLi-a'a FC ano+ For-ao E'3*ao 7<+i*a F3no na e+*o$a $i-,e%a e -onitoria 'o+ *orre'ore+ Te-,o 'e EL,eri;n*ia na "3no I ano+ Con*3r+a'o o3 *ontrata'o *ontrata'o Te-,o 'e eL,eri;n*ia e- o3tra+ "3n.e+ ,ortaria C ano+ PERGUNTA CENTRAL 7ess2 De!8+02 'e,e!H se! <e12 2 -'-s -s s+Je1-s e0!e,1s2'-s: O *+e ,-./ 2.52 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- 2: Tem2s Ge!21s @# M3a$i'a'e 'a e+*o$a 0re+3$ta'o 'o IDEB, a(a$ia.e+ 63e a e+*o$a "a%, ,er"i$ 'o+ a$3no+, a3$a+ 'o+ 'o*ente+, -eren'a et*5Q C# Be+to De-o*r<ti*a i'enti"i*ar a eLi+t;n*ia 'e in+tr3-ento+ 0re/i-ento e+*o$ar, ,ro2eto ,o$4ti*oG,e'a/1/i*o, /r;-io e+*o$ar, *on+e$8oP*o$e/ia'o e+*o$ar5 e 63e atore+ *o-3-ente ,arti*i,a- 'a+ 'e*i+.e+ e 'e 63e "or-aQ J# !arti*i,ao 'a "a-4$ia e 'a *o-3ni'a'e na (i'a e+*o$ar 0re3ni.e+, (o$3nt<rio+ et*5# H# !arti*i,ao 'e *riana+ e a'o$e+*ente+ na e$a7orao 'e -ateriai+ e'3*ati(o+Q na or/ani%ao 'o e+,ao e+*o$ar 0-3rai+, +a$a 'e a3$a5Q na or/ani%ao 'e ati(i'a'e+ 0/in*ana+, "eira+, "e+ta+, ,a++eio+, ,ro/ra-a+ 'e r<'io5Q e- ati(i'a'e+ 'e *i'a'ania e (o$3ntaria'o K# RaaPetnia, /;nero, ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+ *o-o a e+*o$a tra7a$8a e++a+ 63e+t.e+# F# O re$a*iona-ento entre o+ atore+ 'a e+*o$a 'ireo e a$3no+Q 'ireo e ,ro"e++ore+Q ,ro"e++ore+ e a$3no+Q ,ro"e++ore+ e *oor'enao ,e'a/1/i*aQ I# A 63a$i'a'e e 3ti$i%ao 'o+ 'i(er+o+ e+,ao+ e+*o$are+ 0in*$3in'o o entorno5# E# A*e++o 9 e+*o$a e- 8or<rio 'i"erente 'o e+*o$ar ,or ,arte 'e a$3no+, ,ro"e++ore+, "a-4$ia+ ePo3 *o-3ni'a'e e- /era$# 3: Tem2s esDe.?<1.-s: @# Co-o (o*; *ara*teri%a a Be+to 'a +3a e+*o$aW !or 63eW C# A +3a e+*o$a te- 3- Re/i-ento E+*o$arW Co-o "oi e$a7ora'o e+te Re/i-ento E+*o$arW CF J# A e+*o$a te- 3- !ro2eto !e'a/1/i*oW Vo*; *on8e*e o ,ro2etoW !arti*i,o3 'a e$a7orao 'o !ro2eto !e'a/1/i*oW Co-o "oi a +3a ,arti*i,aoW Vo*; ,arti*i,a 'e a$/3-a re3nio na e+*o$aW H# Vo*; ,arti*i,a 'e a$/3- ,ro2eto 'e+en(o$(i'o ,e$a e+*o$a na *o-3ni'a'eW Co-o a*onte*e3 a +3a ,arti*i,aoW M3e- ,arti*i,a 'e+te+ ,ro2eto+W M3ai+ a+ *ontri73i.e+ e re$e(=n*ia 'e+te+ ,ro2eto+ ,ara a e+*o$a e ,ara a *o-3ni'a'eW K# Vo*; to-o3 a$/3- *3r+o 'e+'e 63e tra7a$8a ne+ta e+*o$aW Co-ente### F# Co-o (o*; a(a$ia o tra7a$8o 'e+en(o$(i'o e- +a$a 'e a3$a ,e$o+ ,ro"e++ore+W I# M3a$ o ,er"i$ 'o+ a$3no+ e 'o+ ,ro"e++ore+ 'a e+*o$a 0+e "or 3- "3n*ion<rio anti/o o3 3- "3n*ion<rio 63e te- eL,eri;n*ia e- o3tra+ e+*o$a+, tente *a,tar a+ -3'ana+ ,er*e7i'a+ ,e$o entre(i+ta'o5 E# A "a-4$ia ,arti*i,a 'o *oti'iano 'a e+*o$aW H< re3ni.e+ 'e ,ai+W Co- 63e "re6X;n*iaW Cite eLe-,$o+# .: S?0ese '-s 2sDe.-s m21s !e4e,20es 23-!'2'-s De4-s D!-<ess-!es ResD-s2 E *+esB- .e0!24 A e+*o$a : 7oa, te- 7on+ ,ro"e++ore+# O+ a$3no+ : 63e no a23'a- e no +e intere++a- -3ito, no a,ro(eita- o 63e a e+*o$a o"ere*e# Tem2s 8e!21s 1 # F % M N O P O+ a$3no+ +o *o-,$i*a'o + 'e *ontro$ar, re+,eita- ,o3*o, 'o tra7a$8o# &< o+ ,ro"e++ore+ +o 7on+ 'e re$a*iona- ento# A -eren'a : 'e 7oa 63a$i'a'e# A63i a+ 'e*i+.e+ (;- 'e *i-a ,ara 7aiLo# O+ (e%e+ (o*; te- 3-a o,inio -a+ a 'e*i+o "ina$ : 'a 'ireo# A "a-4$ia ,o3*o ,arti*i,a# A$/3n+ ,ai+ n3n*a (iera- 9 e+*o$a# No ten8o *on8e*i-e nto# No ten8o *on8e*i-e nto# O+ a$3no+ +o 'e+re+,eito +o+ 9+ (e%e+, tanto *o- 'ireo, ,ro"e++ore+ e "3n*ion<rio +# A 'ireo e ,ro"e++ore+ +o 'e "<*i$ re$a*iona- ento# A e+*o$a te- 7oa e+tr3t3ra, -3ito a-,$a e are2a'a# A *o-3ni'a' e <+ (e%e+ 3+a o e+,ao 'a e+*o$a ,ara e(ento+# CI Tem2s esDe.?<1.-s 1 # F % M N O P No ten8o na'a ,ara re*$a-ar, +o 7on+ 'iretore+ 63e ,a++ara- ,or a63i# No *on8eo# No +ei -3ita *oi+a +o7re i++o# Ma+ e$e+ +e-,re "a%e- re3ni.e+ entre o+ ,ro"e++ore+ e 'ireo# N3n*a ,arti*i,ei 'e nen83- ,ro2eto 'e+en(o$(i'o "ora 'a e+*o$a# M3an'o 8< a+ ,ro(a+ 'o ENEM +o3 *on(i'a'o a tra7a$8ar o3 no+ *3r+o+ 63e te- a noite, <+ (e%e+ +o3 *on(i'a'o a to-ar *onta 'a+ +a$a+# No to-ei nen83- *3r+o# R 7o-# O+ ,ro"e++ore+ +e e+"ora- e "a%e- 3- 7o- tra7a$8o# O+ a$3no+ : 63e no 63ere- -3ita *oi+a# O+ a$3no+ +o e- /ran'e ,arte 'a %ona r3ra$# C8e/a- -ai+ tar'e e +ae- -ai+ *e'o# Ta-7:- +o 3- ,o3*o 'e+re+,eito+o+ *o-i/o# O+ ,ro"e++ore+ +o 7on+ ,ro"e++ore+# H< re3ni.e+, -a+ o+ ,ai+ ,arti*,a- ,o3*o# O+!2s -3se!,2=>es U-a *oi+a 63e in*o-o'a : 63e <+ (e%e+ en*a-in8a-o+ o+ a$3no+ ,ara 'ireo, ,or *a3+a 'e +e3 *o-,orta-ento, ,ro-eten'o ,3nio e *oi+a+ a++i-# Ma+ 63an'o *8e/a $<, o a$3no : $i7era'o +e- a*onte*er na'a e e$e ain'a (o$ta ,ara tri,3'iar 'o "3n*ion<rio -o+tran'o a e$e 63e no "oi ,3ni'o# Pe!.eD=B- s-3!e 2s !e42=>es e0!e -s <+0.1-0H!1-s e '1,e!s-s 2-!es '2 es.-42 P!-<ess-!es e 24+0-s P!-<ess-!es e D1!e=B- A4+0-s e A4+0-s A4+0-s e '1!e=B- A4+0-s e @+0.1-0H!1-s O+ ,ro"e++ore+ +o re+,eito+o+ e e'3*a'o+ *o- o+ a$3no+ A 'ireo /o+ta -3ito 'e o3(iG$o+# T;- 3- 7o- re$a*iona-ento# No : -3ito *o-3- 8a(er 7ri/a+# O no(o 'iretor /o+ta 'e re$a*ionar 7a+tante *o- o+ a$3no+# O3(iG$o+ e +a7er 63ai+ +3a+ ne*e++i'a'e+# O+ a$3no+ +o 3- ,o3*o 'e+re+,eito+o+ *o- a$/3n+ "3n*ion<rio+# O+ 'a +e*retaria no, -a+ *o- ,orteiro+ e *oi+a+ a++i-# CE CD F)M) Mem3!-s '- C-0se45- Es.-42! No-e no 63i+ +e i'enti"i*ar I'a'e a,roLi-a'a H) ano+ For-ao Li*en*iat3ra e- "4+i*a Te-,o 'e eL,eri;n*ia *o-o -e-7ro 'o *on+e$8o e+*o$ar K ano+ Se/-ento 63e re,re+enta ,ro"e++ore+ Ae0=B-R NB- e0!e,1s2! 2 '1!e=B- '2 es.-42& D-1s 2 mesm2 JH D2!1.1D-+ 'e +m2 e0!e,1s2) PERGUNTA CENTRAL 7ess2 De!8+02 'e,e!H se! <e12 2 -'-s -s s+Je1-s e0!e,1s2'-s: O *+e ,-./ .-0s1'e!2 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- 2: Tem2s Ge!21s @# M3a$i'a'e 'a e+*o$a 0re+3$ta'o 'o IDEB, a(a$ia.e+ 63e a e+*o$a "a%, ,er"i$ 'o+ a$3no+, a3$a+ 'o+ 'o*ente+, -eren'a, et*5Q C# Be+to De-o*r<ti*a i'enti"i*ar a eLi+t;n*ia 'e in+tr3-ento+ 0re/i-ento e+*o$ar, ,ro2eto ,o$4ti*oG,e'a/1/i*o, /r;-io e+*o$ar, *on+e$8oP*o$e/ia'o e+*o$ar5 e 63e atore+ *o-3-ente ,arti*i,a- 'a+ 'e*i+.e+ e 'e 63e "or-aQ J# !arti*i,ao 'a "a-4$ia e 'a *o-3ni'a'e na (i'a e+*o$ar 0re3ni.e+, (o$3nt<rio+ et*5# H# !arti*i,ao 'e *riana+ e a'o$e+*ente+ na e$a7orao 'e -ateriai+ e'3*ati(o+Q na or/ani%ao 'o e+,ao e+*o$ar 0-3rai+, +a$a 'e a3$a5Q na or/ani%ao 'e ati(i'a'e+ 0/in*ana+, "eira+, "e+ta+, ,a++eio+, ,ro/ra-a+ 'e r<'io5Q e- ati(i'a'e+ 'e *i'a'ania e (o$3ntaria'o K# RaaPetnia, /;nero, ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+ *o-o a e+*o$a tra7a$8a e++a+ 63e+t.e+# F# O re$a*iona-ento entre o+ atore+ 'a e+*o$a 'ireo e a$3no+Q 'ireo e ,ro"e++ore+Q ,ro"e++ore+ e a$3no+Q ,ro"e++ore+ e *oor'enao ,e'a/1/i*aQ I# A 63a$i'a'e e 3ti$i%ao 'o+ 'i(er+o+ e+,ao+ e+*o$are+ 0in*$3in'o o entorno5# E# A*e++o 9 e+*o$a e- 8or<rio 'i"erente 'o e+*o$ar ,or ,arte 'e a$3no+, ,ro"e++ore+, "a-4$ia+ ePo3 *o-3ni'a'e e- /era$# 3: Tem2s esDe.?<1.-s: @# M3a$ a ,erio'i*i'a'e 'a+ re3ni.e+ 'o Con+e$8oW C# M3e- *o-,.e o *on+e$8oW ELi+te- nor-a+ 'e "3n*iona-ento 'e"ini'a+ e *on8e*i'a+ ,or to'o+W J) J# O *on+e$8o e+*o$ar te- 9 +3a 'i+,o+io in"or-a.e+ +o7re a e+*o$a e- 63anti'a'e e 63a$i'a'e +3"i*iente+ ,ara 63e ,o++a to-ar a+ 'e*i+.e+ ne*e++<ria+W H# D; eLe-,$o+ 'e 'e*i+.e+ 63e "ora- to-a'a+ ,e$o *on+e$8o e+*o$ar 0"inan*eira+, ,e'a/1/i*a+, a'-ini+trati(a+ e 23r4'i*a+5# O *on+e$8o e+*o$ar : 63e- 'e*i'e o 63e 'e(e +er *o-,ra'o *o- o+ re*3r+o+ 'a ,r1,ria e+*o$aW K# Vo*; ,arti*i,o3 'e a$/3- *3r+o ,ara at3ar no *on+e$8oW Vo*; 2< ,arti*i,o3 'e o3tro+ *on+e$8o+ o3 eL,eri;n*ia+ 'e -o7i$i%ao *o-3nit<ria o3 e+t3'anti$W F# Co-o (o*; a(a$ia a at3ao 'o *on+e$8o 'e+ta e+*o$aW I# Co-ente +o7re a at3ao 'o /r;-io e+t3'anti$ 0eLi+te o3 no5WM3a$ a re$ao 'o Con+e$8o e+*o$ar *o- o /r;-io e+t3'anti$ e *o- o+ +e/-ento+ 63e re,re+entaW E# H< a$/3-a -3'ana na e+*o$a 63e ,o'e +er atri734'a ao Con+e$8o e+*o$arW ELe-,$i"i63e .: S?0ese '-s 2sDe.-s m21s !e4e,20es 23-!'2'-s De4-s mem3!-s '- C-0se45- Es.-42! ResD-s2 E *+esB- .e0!24 M3a$i"i*o o tra7a$8o *o-o re/3$ar# H< -3ita+ 63e+t.e+ 63e ,re*i+a- +er -e$8ora'a+# No++o IDEB : 7aiLo e a "re63en*ia 'o+ a$3no+ ta-7:-# O nS-ero 'e a$3no+ 63e ,er'e- ,or "a$ta -e+-o e+tan'o 'entro 'o+ -3ro+ 'a e+*o$a : a$to# Te-o+ ,o3*o re$a*iona-ento *o- o entorno 'a e+*o$a e o+ ,ai+ ,arti*i,a- -3ito ,o3*o 'a (i'a a*a';-i*a 'o+ a$3no+# Tem2s 8e!21s 1 # F % M N O P No ten8o *erte%a 'o (a$or 'o IDEB -a+ +ei 63e : 7aiLo# A+ 'e*i+.e+ +o to-a'a+ entre 'ireo, *oor'enao e ,ro"e++ore+# So ,o3*o+ o+ 63e ,arti*i,a- na (i'a e+*o$ar# M3an'o o*orre- /in*ana+ e o$i-,ia'a+ e$e+ ,arti*i,a-, -a+ no arti*3$a- *oi+a+ +o%in8o+# De+en(o$(e-o+ Tra7a$8o+ e ,ro2eto+ e- /r3,o+ na +a$a 'e a3$a# R 3-a 7oa re$ao# No++o e+,ao e e+tr3t3ra+ +o 7on+# No ten8o *on8e*i-ento# Tem2s esDe.?<1.-s 1 # F % M N O P J@ U-a (e% ao -;+ !ro"e++ore+, a$3no+, ,ai+ e "3n*ion<rio+# Si- a+ nor-a+ +o 'e"ini'a+ e *on8e*i'a+ ,or to'o+# No# !or eLe-,$o, a 63e+to 'o IDEB, +ei 63e : 7aiLo, -a+ no +ei 63a$ o (a$or# O *on+e$8o e+*o$ar no to-a 'e*i+.e+ +o%in8o# A 'e*i+o : to-a'a 23nto ao *or,o 'o*ente e a 'ireo# N3n*a ,arti*i,ei# O *on+e$8o at3a ,o3*o e no : re+,on+<(e$ ,or n3n83-a 'e*i+o i-,ortante# O /r;-io 2< eLi+ti3 e era -3ito ati(o#At3a$-ente e+t< 'e+ati(a'o ,or no 8a(er entre o+ ,r1,rio+ a$3no+ 63e- +e intere++e e- $i'erar o /r;-io# No# O+!2s -3se!,2=>es O *on+e$8o a63i "3n*iona -ai+ *o-o 3- 1r/o re,re+entati(o 'o 63e 3- e"eti(o to-a'or 'e 'e*i+.e+# Pe!.eD=B- s-3!e 2s !e42=>es e0!e - C-0se45- e -s '1,e!s-s 2-!es '2 es.-42 P!-<ess-!es e 24+0-s P!-<ess-!es e D1!e=B- A4+0-s e A4+0-s A4+0-s e '1!e=B- A4+0-s e @+0.1-0H!1-s Re$a*iona-ento : 7o-# !re*i+a-o+ i-,or re+,eito no entanto# Se no+ a7ri-o+ -3ito o+ a$3no+ a,ro(eita-# A 'ireo : -3ito a7erta a n1+ ,ro"e++ore+# No+ o3(e -3ito# Diria 63e : re%o<(e$# No 8< -3ita+ 7ri/a+ e 'e+enten'i-ento+# A 'ireo : -3ito a7erta 9 *o-3ni*ao *o- o+ a$3no+# O+ "3n*ion<rio+ trata- o+ $a3no+ 7e-# A$/3n+ a$3no+ +o 'e+re+,eito+o+ *o- o+ "3n*ion<rio+# JC F)N) A4+0-s e 8!/m1- es+'2014 7se es1,e! em <+0.1-02me0-: No-e+ I'a'e a,roLi-a'a S:rie+ Lem3!eeR A .-4e2 'e 10<-!m2=>es .-m -s 24+0-s D-'e!H se! <e12 D-! me1- 'e .-0,e!s2 10<-!m24) O em2 *+e 'e,e!H se! m21s 2D!-<+0'2'- .-m -s 24+0-s C *+20- E s+2 D2!1.1D2=B- 02 ,1'2 '2 es.-42) Ae0=B-R Se 2 es.-42 1,e! +m 8!/m1- es+'2014& D!-.+!2! e! .-02- .-m 2 '1!e=B- '2 e01'2'e e se 10<-!m2! s-3!e - emD- 'e <+0.1-02me0-& s+2s me2s& 2=>es& '1<1.+4'2'es e.) Se 2 es.-42 0B- 1,e! 8!/m1- es+'2014 e02! De!.e3e! - m-1,- De4- *+24 -s 24+0-s 210'2 0B- .-0se8+1!2m -!820162! +m) PERGUNTA CENTRAL 7ess2 De!8+02 'e,e!H se! <e12 2 -'-s -s s+Je1-s e0!e,1s2'-s: O *+e ,-./ .-0s1'e!2 '- !23245- *+e 2 es.-42 !e24162 7!+1m& !e8+42!& 3-m -+ 91m-:; Des.!e,2 esse !23245- 2: Tem2s Ge!21s @# M3a$i'a'e 'a e+*o$a 0re+3$ta'o 'o IDEB, a(a$ia.e+ 63e a e+*o$a "a%, ,er"i$ 'o+ a$3no+, a3$a+ 'o+ 'o*ente+, -eren'a, et*5Q C# Be+to De-o*r<ti*a i'enti"i*ar a eLi+t;n*ia 'e in+tr3-ento+ 0re/i-ento e+*o$ar, ,ro2eto ,o$4ti*oG,e'a/1/i*o, /r;-io e+*o$ar, *on+e$8oP*o$e/ia'o e+*o$ar5 e 63e atore+ *o-3-ente ,arti*i,a- 'a+ 'e*i+.e+ e 'e 63e "or-aQ J# !arti*i,ao 'a "a-4$ia e 'a *o-3ni'a'e na (i'a e+*o$ar 0re3ni.e+, (o$3nt<rio+ et*5# H# !arti*i,ao 'e *riana+ e a'o$e+*ente+ na e$a7orao 'e -ateriai+ e'3*ati(o+Q na or/ani%ao 'o e+,ao e+*o$ar 0-3rai+, +a$a 'e a3$a5Q na or/ani%ao 'e ati(i'a'e+ 0/in*ana+, "eira+, "e+ta+, ,a++eio+, ,ro/ra-a+ 'e r<'io5Q e- ati(i'a'e+ 'e *i'a'ania e (o$3ntaria'o K# RaaPetnia, /;nero, ,e++oa+ *o- 'e"i*i;n*ia+ *o-o a e+*o$a tra7a$8a e++a+ 63e+t.e+# F# O re$a*iona-ento entre o+ atore+ 'a e+*o$a 'ireo e a$3no+Q 'ireo e ,ro"e++ore+Q ,ro"e++ore+ e a$3no+Q ,ro"e++ore+ e *oor'enao ,e'a/1/i*aQ I# A 63a$i'a'e e 3ti$i%ao 'o+ 'i(er+o+ e+,ao+ e+*o$are+ 0in*$3in'o o entorno5# E# A*e++o 9 e+*o$a e- 8or<rio 'i"erente 'o e+*o$ar ,or ,arte 'e a$3no+, ,ro"e++ore+, "a-4$ia+ ePo3 *o-3ni'a'e e- /era$# 3: Tem2s esDe.?<1.-s: JJ @# O 63e (o*; inter,reta 'o+ *onteS'o+ tra7a$8a'o+ ,e$o+ ,ro"e++ore+ e- +a$a 'e a3$a 0'i+*i,$ina+ e- /era$ e 'i+*i,$ina Hi+t1ria5W C# O 63e (o*; inter,reta 'a -eto'o$o/ia 'e+en(o$(i'a ,e$o+ ,ro"e++ore+ e- +a$a 'e a3$aW Vo*; ,arti*i,a 'e++e tra7a$8o 0tente ,er*e7er +e 8< 'i"erena *o- a 'i+*i,$ina Hi+t1riaW J# O+ -ateriai+ 'i'<ti*o+ eLi+tente+ na e+*o$a +o 3ti$i%a'o+ *o- "re6X;n*ia ,e$o+ ,ro"e++ore+W Li+te o+ -at:ria+ eLi+tente+ e o+ -ateriai+ 63e 'e(eria- eLi+tirW H# Co-o te- +i'o a ,arti*i,ao 'o+ a$3no+ na+ ati(i'a'e+ 'a 'ireo 'a e+*o$aP /e+to 'a e+*o$aW K# Co-o (o*; *o+t3-a +er a(a$ia'o 0,ro"e++ore+ e- /era$ e ,ro"e++ore+ 'e 8i+t1ria5W F# Co-o o+ ,ro"e++ore+ tra7a$8a- o+ re+3$ta'o+ 'a+ a(a$ia.e+ 'o+ a$3no+ 0,ro"e++ore+ e- /era$ e ,ro"e++ore+ 'e 8i+t1ria5W I# Co-o : "eita a re*3,erao 'a a,ren'i%a/e- 'o+ a$3no+ 63e 'e-on+tra- 7aiLo 'e+e-,en8o na+ a(a$ia.e+ 0,ro"e++ore+ e- /era$ e ,ro"e++ore+ 'e 8i+t1ria5W E# Co-o : 3ti$i%a'o o $i(ro 'i'<ti*o e- +a$a 'e a3$a 0,ro"e++ore+ e- /era$ e ,ro"e++ore+ 'e 8i+t1ria5W D# Na +3a ,r<ti*a 'e +a$a 'e a3$a (o*; "a% a$/3-a re$ao entre teoria e ,r<ti*aW !or 63eW Cite a$/3- eLe-,$o 'e+ta ,r<ti*a# @)# M3ai+ a+ -aiore+ 'i"i*3$'a'e+ en*ontra'a+ ,or (o*; na +a$a 'e a3$a e na e+*o$aW O 63e (o*; 23$/a +er i-,re+*in'4(e$ 63e o a$3no a,ren'aW M3ai+ o+ a+,e*to+ ,o+iti(o+ 63e (o*; ,o'e a,ontar e- re$ao ao+ tra7a$8o+ 'e+en(o$(i'o+ e- +3a +a$a 'e a3$aW @C# Co-o (o*; 'e"ine a re$ao 'o+ a$3no+ *o- o+ ,ro"e++ore+, *oor'enao e 'ireo 'a e+*o$aW @H# ELi+te !ro2eto ,e'a/1/i*o e re/i-ento na e+*o$aW Vo*; ,arti*i,o3 'a e$a7oraoW Con+i'era a e$a7orao 'o -e+-o 'e-o*r<ti*a, ,arti*i,ati(a e *o$eti(aW @K# Co-o (o*; 'e+*re(eria o+ ,ro"e++ore+ 'a e+*o$aW Co-o (o*; 'e+*re(eria o+ ,ro"e++ore+ 'e Hi+t1riaW @F# M3a$0i+5 a0+5 'i+*i,$ina0+5 63e m21s /o+ta e me0-s /o+ta e o -oti(o# .: S?0ese '-s 2sDe.-s m21s !e4e,20es 23-!'2'-s De4-s 24+0-s ResD-s2 E *+esB- .e0!24 Tem2s 8e!21s 1 # F % M N O P JH Tem2s esDe.?<1.-s 1 # F % M N O P Q 1$ 11 1# 1F 1% 1M 1N O+!2s -3se!,2=>es JK Pe!.eD=B- s-3!e 2s !e42=>es '-s 24+0-s e 8!/m1- es+'2014 e -s '1,e!s-s 2-!es '2 es.-42 P!-<ess-!es e 24+0-s P!-<ess-!es e D1!e=B- A4+0-s e A4+0-s A4+0-s e '1!e=B- A4+0-s e @+0.1-0H!1-s JF %) L+2'!-s .-m 2 1'e01<1.2=B- 'e S3-2s D!H1.2sT e 2sDe.-s *+e D!e.1s2m se! 2De!<e1=-2'-s De42 es.-42 ,1s12'2: B-2s P!H1.2s K Des.!1=B- (+s1<1.21,2 e '-.+me0-s 20eG2'-s O 2+'19!1- !e.em !e<-!m2'- C emD!es2'- D2!2 2s Dess-2s '2 .-m+01'2'e) N- emD- *+e es1,e es28120'- 0B- 5-+,e!2m De'1'-s 'e emD!Cs1m-& m2s 20- D!-<ess-!es *+20- 24+0-s& <+0.1-0H!1-s e '1!e=B- .-0<1!m2!2m *+e *+20'- s-41.12'- - esD2=- '- 2+'19!1- C emD!es2'- D2!2 2 .-m+01'2'e) O *+e D!e.1s2 me45-!2! (+s1<1.21,2 A !e.eD=B- 2-s ,1s120es 02 es.-42) As se.!eH!12s '2 es.-42 0- 8e!24 !e.e3em -s ,1s120es m+1- m24) Es281H!1-s& D21s& e0<1m) Us ,e6es 2 Dess-2 <1.2 D2!2'2 D-! +m 4-08- emD- 02 se.!e2!12 '2 es.-42 sem 0108+em De!8+02! - *+e e42 D!e.1s2) B-2 ,-02'e D2!2 .-m -s es281H!1-s) Se 2 es.-42 'e.1'1+ 23!1! s+2s D-!2s D2!2 esH81-s& -s <+0.1-0H!1-s 0- 8e!24 D-'e!12m !22m -s es281H!1-s .-m +m D-+.- m21s 'e e'+.2=B-) SemD!e 0-s se01m-s De!'1'-s *+20'- 2'e0!2m-s em +m esD2=- 0-,-& e se! !22'- .-m- se <-sse +m 10.Vm-'- -'2 2 ,e6 *+e se D!e.1s2 'e 10<-!m2=B- C <!+s!20e) D1s!13+1=B- '-s 41,!-s 02 es.-42) P-+.2s sB- 2s s242s e 2s '1s.1D4102s *+e D-ss+em 41,!-s '1'H1.-s D2!2 -'2s 2s '1s.1D4102s) C-m 2 S'es.+4D2T 'e *+em eG1se 41,!- D2!2 -'-s& 2 es.-42 0B- -s '1s!13+em& 'e1G20'---s !20.2'-s em +m2 s242 -0'e esB- se 'ee!1-!20'- .-m - emD- e 2 +m1'2'e) JI M) Re.eD=B- '- es+'20e 02 es.-42 Re42- 'e .-m- <-1 !e.e31'- 72: 02 es.-42 Bo+taria 'e 'i(i'ir -e3 re$ato e- '3a+ ,arte+# !ri-eira-ente, "a$arei +o7re *o-o "3i re*e7i'a na e+*o$a ,e$a 'ireo# !or o*a+io 'o -e3 ,ri-eiro *ontato, o 'iretor 'o CEC era o ,ro"e++or F$<(i3+ A$-ei'a 'o+ An2o+# O 'iretor re*e7e3 o /r3,o 'e "or-a *orte% e e'3*a'a e "oi -3ito +o$4*ito e- no+ re*e7er *o-o e+ta/i<rio+ 'e o7+er(ao# A$/3n+ 'ia+ 'e,oi+, o ,ro"e++or F$<(i3+ "oi +37+tit34'o ,e$o ,ro"e++or F<7io Santo+# E- *on(er+a ,o+terior *o- o no(o 'iretor, e+te reitero3 a 7oa (onta'e 'e no+ re*e7er *o-o e+ta/i<rio+ e +e 'i+,V+ a no+ a3Li$iar no ,o++4(e$# E- +e/3n'o $3/ar, /o+taria 'e "a$ar +o7re a re*e,o 63e re*e7i ,or ,arte 'o+ "3n*ion<rio+ 'a e+*o$a, e- e+,e*ia$ o+ "3n*ion<rio+ 63e tra7a$8a- na +e*retaria# O+ "3n*ion<rio+ no ,are*era- -3ito "e$i%e+ e- re*e7er o+ e+ta/i<rio+ 'e o7+er(ao e e- /ran'e ,arte 'o te-,o ,are*ia- -3ito in*o-o'a'o+ *o- no++a ,re+ena, no++a+ ,er/3nta+# Me +enti *o-o +e e+ti(e++e atra,a$8an'o o te-,o to'o# To'a+ a+ in"or-a.e+ 63e :ra-o+ orienta'o+ a *on+e/3ir *o- e++e+ "3n*ion<rio+ "ora- 'i"4*ei+ 'e *on+e/3ir# A -< (onta'e 'e a$/3n+ era (i+4(e$# &< o+ o3tro+ "3n*ion<rio+ 0,orteiro, *o,eira, $i-,e%a5 e o+ a$3no+ "ora- 7e- re*e,ti(o+ *o-i/o# Se-,re +o$4*ito+ e *orte%e+# JE E0!e,1s2 .-m D!-<ess-! e .-m 24+0- PERGUNTAS AO ALUNO REGISTRO DAS RESPOSTAS O 63e (o*; a*8a 'o+ *onteS'o+ tra7a$8a'o+ ,e$o ,ro"e++or W A*8o intere++ante o *onteS'o e a *re'i7i$i'a'e *o- 63e a ,ro"e++ora ,a++a ,ara o+ a$3no+# E++e+ *onteS'o+ 'i"ere- 'o 63e (o*; a,ren'e3 e- *a+a W M3ai+ a+ 'i"erena+ W No# No 8o3(e 'i"erena nen83-a entre a e'3*ao 'e *a+a e 'a e+*o$a# O ,ro"e++or 3ti$i%a $i(ro+ e o3tro+ -ateriai+ ,ara a,oiar a a3$aW No# Vo*; ,arti*i,a 'a+ a3$a+W !or 63;W Si-# !or63e i++o '< 3-a 'in=-i*a entre o a$3no e o ,ro"e++or# Vo*; /o+ta 'e 8i+t1riaW !or 63;W Si-# !or63e e3 a*8o 63e a 8i+t1ria "a% ,arte 'a no++a +o*ie'a'e e 'e(e +er -e+tra'a ,ara to'o+# Co-o (o*; a*8a 63e a 8i+t1ria 'e(eria +er en+ina'a ,ara a+ ,e++oa+ /o+tare- 'e a,ren';G$aW !or 63;W Co- 3-a $in/3a/e- -o'erna e inte$i/ente# !or63e e3 a*8o 63e a 8i+t1ria : Sni*a, -a+ -ere*e +er *onta'a 'e a*or'o *o- a+ $in/3a/en+ at3ai+# Vo*; te- *ontato *o- *on8e*i-ento 'e 8i+t1ria a$:- 'a e+*o$aW On'eW Vo*; /o+taW Si-> Na 7i7$iote*a -3ni*i,a$ Dr# &S$io Ra-o+ 'e A$-ei'a# Si-> O3tra+ *on+i'era.e+ 'o a$3no !ara7eni%o a ,ro"e++ora Lari++a ,e$a a3tenti*i'a'e *o- 63e e$a *ontro$a a+ a3$a+ 'e 8i+t1ria# !ara7:n+>>> I'a'e @K ano+ SeLo Ma+*3$ino PERGUNTAS AO PRO@ESSOR REGISTRO DAS RESPOSTAS !or 63e eLer*e a ,ro"i++o 'e ,ro"e++orW !or (o*ao e o,ort3ni'a'e# M3a$ o ,a,e$ 'a e'3*ao na +o*ie'a'eW De(e "or-ar *i'a'o+ *on+*iente+ 'o ,a,e$ +o*ia$ 'e tran+"or-ar# !ara (o*;, o 63e : Hi+t1riaW A 8i+t1ria : 3-a *i;n*ia 63e no+ ,er-ite atra(:+ 'o e+t3'o 'o ,a++a'o *on8e*ere a rea$i'a'e ,re+ente# O 63e (o*; +ente 63an'o e+*3ta a ,a$a(ra T8i+t1riaU W Sinto 63e e+to3 in+eri'o no ,ro*e++o 'e ao e tran+"or-ao# M3an'o e+*3ta a ,a$a(ra 8i+t1ria e- 63ai+ o3tra+ *oi+a+ (o*; ,en+a 0,e$o -eno+ tr;+5 W So*io$o/ia, e*ono-ia, ,o$4ti*a# JD M3ai+ a+ "3n.e+ 'a Hi+t1ria na +o*ie'a'eW Con8e*er a i'enti'a'e *3$t3ra$Q ana$i+ar o+ ,ro7$e-a+ ,re+ente+Q *on+tr3o 'a *i'a'aniaQ ,er*e7erG+e *o-o a/ente 'e tran+"or-ao# M3a$ a i-,ort=n*ia 'a 8i+t1ria ,ara o+ a$3no+W !ri-eira-ente *on8e*er o ,a++a'o e *o-,arar *o- a rea$i'a'e ,re+enteQ ,arti*i,ar ati(a-ente 'a +o*ie'a'e *o-,reen'en'oGa -e$8or# M3ai+ *on*e,.e+ 'e 8i+t1ria (o*; a*8a 63e +e3+ a$3no+ tra%e- 'a "a-4$iaW In"e$i%-ente a -aioria 'o+ a$3no+ tra% a i':ia 'e *oi+a (e$8a e *3rio+i'a'e+# Vo*; te- 'i"i*3$'a'e+ e- en+inar 8i+t1riaW M3ai+W A 'i"i*3$'a'e ,arte 'a "a$ta 'o 8<7ito 'e $eit3ra 'o+ a$3no+ e 'e "a$ta 'e -ateria$# O+ a$3no+ ta-7:- +o ,o3*o intere++a'o+# Vo*; o7+er(a 'i"i*3$'a'e+ 'e a,ren'i%a/e- 'e Hi+t1ria no+ a$3no+W M3ai+W Di"i*3$'a'e 'e ana$i+e, +en+o *r4ti*o e (i+o 'a rea$i'a'e at3a$# O3tra+ *on+i'era.e+ "eita+ ,e$o ,ro"e++or# A e+*o$a ,S7$i*a : 3- 'e+a"io ,ara o ,ro"e++or, ten'oG+e e- (i+ta o n4(e$ 'e a,re'i%a/e- 'o+ a$3no+, o a"a+ta-ento 'a "a-4$ia no ,ro*e++o e'3*a*iona$, a 'e+(a$ori%ao 'o -a/i+t:rio e o atra+o te*no$1/i*o 'a in+tit3io# I'a'e H) SeLo Fe-inino For-ao Ma/i+t:rio e ,1+G/ra'3ao e- Hi+t1ria !UBLICA 0L 5 !RIVADA 0 5 Uni(er+i'a'e UFBA Ano 'e t:r-ino A3$a+ ,or +e-ana H) Hora+ T3rno+ MANHZ 0L5 TARDE 0L5 NOITE 0 5 ELer*e o3tra ati(i'a'e a$:- 'a 'o*;n*ia[ SIM 0 5 NZO 0L5 H) O3se!,2=B- 'e 2,1'2'es 'e !e8/0.12 De4- es281H!1- E+ta/i<rio Lari++a Re/ina 'a Si$(a T3r-aPS:rie o7+er(a'a CA Ano 'o En+ino M:'io Data @KP)E e CCP)E Hor<rio @)@) @@J) Te-a 'a A3$a In(a+.e+ 8o$an'e+a+ O3se!,2=B- '2 A+42 Re81s!- 'e A1,1'2'es @# Mo'o 'e a7or'a/e- ini*ia$# O ,ro"e++or "e% 3-a r<,i'a re(i+o, $e-7ran'o ao+ a$3no+ o 63e 8a(ia- tra7a$8a'o na a3$a anterior e in"or-an'o 63e 8o2e 'aria- *ontin3i'a'e ao a++3nto# A ,artir 'a4, o ,ro"e++or ,a++o3 a rea$i%ar 3-a eL,o+io ora$ 'o *onteS'o# C# Or/ani%a o *onteLto 'e en+ino# No "3i *a,a% 'e ,er'e7er e++a *ara*ter4+ti*a no ,ro"e++or# J# Arti*3$a o *onteS'o *o- a+ a3$a+ o7+er(a'a+# No "3i *a,a% 'e o7+er(ar e++a *ara*ter4+ti*a no ,ro"e++or# H# Arti*3$a o *onteS'o *o- o3tra+ 'i+*i,$ina+# O ,ro"e++or +e at:- a tra7a$8ar o+ *onteS'o+ 'e +3a 'i+*i,$ina +e- "a%er re$ao *o- o3tra+# K# Re$a*iona o *onteS'o *o- o *oti'iano 'o a$3no# O ,ro"e++or +e 3+a 7a+tante 'e++a "erra-ente, a*re'ito ,ara "a*i$itar o enten'i-ento e ,ara tentar 'e+,ertar o intere++e 'o+ a$3no+ F# U+a $in/3a/e- *$ara e ,re*i+a na a,re+entao 'o *onteS'o e 'a+ 'e-ai+ ati(i'a'e+# A $in/3a/e- 'o ,ro"e++or : *$ara e +i-,$e+# S3a i':ia+ ta-7:- +o *$ara+ e o72eti(a+# I# Uti$i%a -eto'o$o/ia, t:*ni*a+ e re*3r+o+ ino(a'ore+# A a3$a 'o ,ro"e++or +e re+3-i3 a "a$ar '3rante -ai+ 'e 3-a 8ora# E# E+ti-3$a a in(e+ti/ao e a ,e+63i+a# Foi ,e'i'o 3-a ,e+63i+a na internet ao+ a$3no+# D# E+ti-3$a a *riati(i'a'e e a *riti*i'a'e, e+ti-3$an'o o+ a$3no+ a -aior ,arti*i,ao# O ,ro"e++or no "a% 63e+to nen83-a 'a ,arti*i,ao 'o+ a$3no+ e- +3a a3$a# @)# At3a *o-o -e'ia'or entre o *on8e*i-ento e o a$3no# O ,ro"e++or at3a -ai+ *o-o 3- 'e,o+itor 'e *on8e*i-ento e +e3+ a$3no+ *o-o *aiLa+# @@# Te- 7oa -o(i-entao e ,o+t3ra no e+,ao 'e en+ino# O ,ro"e++or +e -o(i-enta 7e- ,o3*o '3rante a a3$a# E+*o$8e 3- *anto 'a +a$a e ,a++a a a3$a to'a $<# @C# Di+tri73i 7e- o te-,o# O te-,o "oi 3+a'o 3ni*a-ente na eL,o+io ora$ 'o *onteS'o# O3tra+ o7+er(a.e+ Fora- o7+er(a'a+ 'oi+ 'ia+ 'e a3$a 'e+te ,ro"e++or# E- *a'a 'ia o ,ro"e++or 3+o3 a -e+-a -eto'o$o/ia ne+ta t3r-a# H@