Wstp

Ponisza referat jest prb skrtowego i schematycznego ujcia zjawiska jakim jest
Islam. Religia ktra w trudny do oszacowania sposb wpyna i wpywa nadal na losy
wiata. We wspczesnym wiecie islam moe wydawa si egzotyczny, a ponad to
ekstremistyczny. By moe przyczyn tego jest fakt, e na Zachodzie religia nie dominuje w
yciu codziennym. Muzumanie natomiast religi zawsze stawiaj na pierwszym miejscu, nie
ustalajc granic midzy yciem wieckim a sakralnym. Wierz oni, e Prawo Boskie Shari'a
powinno by przestrzegane bardzo dokadnie, dlatego sprawy zwizane z religi s tak wane.
Islam nie jest now religi, lecz t sam prawd, ktr Bg objawi wszystkim ludziom
poprzez swoich prorokw. Islam jest zarwno religi jak i sposobem ycia dla jednej pitej
populacji wiata. Muzumanie wyznaj religie pokoju, miosierdzia i przebaczenia, a
wikszo z nich nie ma zwizku z niezmiernie smutnymi wydarzeniami, ktrymi obarcza si
z ich wiar. Niech moje opracowanie pozwoli wyjani cho cz nieporozumie i
przybliy czytelnikom z naszego krgu kulturowego zasady tej wprawdzie odmiennej, lecz
zarazem w wielu aspektach jake podobnej do zasad jakie wyznajemy religii.

I.

Pochodzenie i znaczenie sowa Islam

Arabskie sowo "Islam" znaczy "oddanie si", "posuszestwo", a wywodzi si ze sowa

oznaczajcego "pokj". Islam to nazwa oryginalna, jest to miano religii, ktra zostaa
nazwana (wedug muzumanw) przez samego Boga (Allach), za porednictwem Jego
posaca (Muhammada) i witej ksigi Koran (Al.- Qur`an). "Mahometanizm" (bdcy
innym okreleniem tej religii) jest nazw mylc, poniewa sugeruje, e muzumanin czci
raczej Mahometa (Muhammada) ni Boga. Islam oznacza:
a) cakowite poddanie si (taslim) woli Boga i zaakceptowanie Jego przykaza zawartych w
Koranie i nauczanych przez proroka Muhammada. Nawet krzywd naley przyjmowa jako
decyzj Boga;
b) pokj (salam) i rwnowag - spokj umysw i pokj midzy narodami, prowadzcy do
rwnowagi, postpu o dobrobytu;
c) zdrowy (salim), umiarkowany i zrwnowaony styl ycia, bez zbytku i naduycia.
Islam okrela si jako wsplnot Proroka (ummat al.-nabi). Jest ona wsplnot egalitarn,
nie ma tu duchowiestwa ani- poza Koranem innej wykadni prawd wiary czy liturgii.
Opiera si na prawie (szariat) i nauce prawa (fikh) ich rdem jest Koran i Sunna, a take
na zgodnoci opinii prawnikw (idma) oraz na dedukcji analogicznej (kijas). Rne szkoy
prawnicze rni si w zasadzie przede wszystkim tym, ktremu z dwch ostatnich rde
przyznaj pierwszestwo, zwaszcza za pojciu konsensusu. Wedug jednego z hadisw
Prorok powiedzia:
Moja wsplnota (umma) nigdy zgodnie nie zaakceptuje bdu.
Na tym zasadza si idma.
Najkrtsza definicja Islamu - Islam to religia, ktr Allah objawi prorokowi Muhammadowi
dla caej ludzkoci, koczc tym samym cykl objawie boskich i uzupeniajc religi dla Jego
sug, dopeni przez ni sw ask i wybra j jako religi dla ludzi. Jest ona jednoczenie
prawem i ideologi, obejmujc cao ycia jednostkowego i spoecznego w pastwach
muzumaskich.
1

II. Koran i Sunna

Islam opiera si na dwch uzupeniajcych si rdach: Koranie i Sunnie.
Koran (Al.-Quran) jest wit Ksig muzumanw. Jego nazwa ma swj rdosw w
sowie recytacja. Jest to ostatnia Ksiga Wskazwek, zesana przez Boga i przekazana
Muhammadowi za porednictwem archanioa Gabriela (Dibra`il). Kade sowo Ksigi jest
Sowem Boym. Koran by objawiany Muhammadowi stopniowo w cigu 23 lat w jzyku
arabskim. Pocztki objawienia Koranu datowane s na 17 dzie miesica Ramadan, po
ukoczeniu przez Proroka Muhammada 40 lat, w jaskini Hira. Pierwotny tekst objawienia
zawieraj znaki solidne Ksigi czyli Matka Ksigi, ktra znajduje si u Allacha.
Muhammad by przekonany, e posannictwa i nauki, ktre Bg objawi jemu i jego
poprzednikom (Jezusowi i prorokom Starego Testamentu), pochodziy z jednego rda
zawiatowego, a wic z tej niebieskiej praksigi. W tej doktrynie tkwi korzeniami pniejszy
"dogmat", e Koran jest bezporednim sowem Boga; i podstawa tolerancji dla "ludu Ksigi",
a wic dla ydw i chrzecijan, ktrzy si znajdowali pord spoecznoci muzumaskiej.
Takie stanowisko w kwestii rodowodu Koranu przyjmuj uczeni muzumascy, teologowie i
egzegeci. Autentyczno Koranu jest przyjta zarwno na Wschodzie, jak i na Zachodzie.
Lecz naley zwrci uwag na fundamentaln rnic w studiach koranicznych midzy
uczonymi muzumaskimi a uczonymi niemuzumaskimi, zwaszcza europejskimi. Dla
muzumanw Muhammad jest jedynie "gosicielem" czy te "przekazicielem" sowa
Boskiego; nie stawia si tu kwestii rde Koranu, jak na Zachodzie. Niemniej jednak sam
Muhammad by przekonany, i stwierdza to niejednokrotnie, e otrzyma on jako objawienie
to, co ju przedtem zostao objawione innym prorokom.
Mona bowiem powiedzie, stajc na gruncie obiektywnych bada nowej religii, e Koran
stanowi pewn kontynuacj, cho kroczc po wasnej, "arabskiej" drodze, witych ksig
dwch poprzednich wielkich religii objawionych, a wic Starego i Nowego Testamentu, i z
nich si wywodzi. Jednak Koran zawiera obok tego zasadniczego trzonu religijnego jeszcze
inne dwa rda: dawne podoe wierze religijnych arabskich i ich rytuau, przyjtych i
usankcjonowanych w Koranie (np. pielgrzymka do wityni Ka`by w Mekce i zwizany z ni
cay ceremonia modw), oraz cakiem nowy element islamu wprowadzony przez
Muhammada (np. odnoszcy si do kultu i obowizkw religijnych), co w sumie nadao
cechy charakterystyczne i pewn oryginalno nowej religii. Jeli si przyjrzymy bliej
naukom koranicznym, to atwo stwierdzimy, e gwnym rdem doktryny religijnej i
prawnej Koranu jest judaizm; inaczej mwic, Muhammad pozostawa bardziej pod
wpywem religii ydowskiej anieli chrzecijaskiej. Wynikao to std, jak si wydaje, i
Muhammad styka si bezporednio ze spoecznoci ydowsk w Medynie, kiedy
krystalizowaa si doktryna religijna i prawna Koranu. Nic w tym dziwnego i z tego wzgldu,
e Arabowie i ydzi pochodz z tego samego pnia semickiego i istnieje midzy nimi jakie
powinowactwo duchowe. A wiadomo te, e chrzecijastwo do szybko, a zwaszcza po
wystpieniu witego Pawa, ksztatowao si w nowym rodowisku etnicznym, skadajcym
si gwnie z nawrconych na chrzecijastwo pogan obcych duchowi semickiemu.
Zapoyczone elementy z judaizmu pochodziy gwnie z ustnej tradycji ydowskiej i
Haggady, tj. pobonej legendy pochodzenia talmudycznego. Zapoyczenia te s bardzo
liczne, co mona atwo stwierdzi, czytajc uwanie Koran. Z tradycji judaizmu na czoo
wysuwa si przede wszystkim gwny "dogmat" islamu: rygorysty- czny monoteizm, jeszcze
bardziej absolutny i jednoznaczny w islamie anieli w judaizmie. Wyraa si to wielokrotnie
w stwierdzeniu, wystpujcym w Koranie w rnych wariantach: "Nie ma boga, jak tylko
jeden Bg", lub: "Nie ma boga, jak tylko On." Dochodz do tego wyrane wpywy w
1.

przepisach prawnych, jak te przejcie przez Koran rnych opowieci "budujcych", ktre ,
s jakby echem wystpujcych w peniejszej formie historii biblijnych Starego Testamentu.
Jeli chodzi o Nowy Testament, to Muhammad zna go przede wszystkim z tradycji ustnej;
Prorok wdrowa przecie wiele lat z karawanami z Mekki w kierunku Syrii, skd
promieniowao chrzecijastwo, gdzie te niektre plemiona arabskie przyjy t religi, a
pustelnicy chrzecijascy zapuszczali si na pustynie Arabii. Niektrzy badacze stwierdzaj,
e Muhammad gosi idee bliskie mnichom syryjsko-nestoriaskim. Wiadomo te, e
Muhammad mia czste kontakty z sektami gnostycznymi i manichejskimi. Wiadomo te o
przenikaniu chrzecijastwa do Arabii z pnocy i z poudnia przed wystpieniem
Muhammada, jak rwnie o pobonych hanifach (tzn. wierzcych w Jedynego Boga jeszcze
przed objawieniem Muhammada). Przypomnijmy te, e z poudnia specjalna delegacja
chrzecijan, z biskupem z Nadran na czele, przybya do Proroka do Medyny na dysput
religijn. Stwierdzi jednak naley, e wiele ustpw koranicznych, stanowicych jakby echo
opowieci z Nowego Testamentu, przypomina raczej Ewangelie apokryficzne, z ktrych
Muhammad mg zaczerpn rne fakty i legendy.
Jedyny ustp Koranu, ktry przywouje wiadectwo Jezusa wobec Muhammada,
zapowiadajc niejako jego misj prorocz, nie pochodzi ani z Nowego Testamentu, ani te z
apokryfw Nowego Testamentu. Jest to sura LXI, w. 6, gdzie czytamy:
O synowie Izraela!
Jestem wysany od Boga do was!
aby potwierdzi prawdziwo tego,
co przede mn byo zesane w Torze,
i zwiastowa posaca,
ktry przyjdzie po mnie,
a ktrego imi - Ahmad.
Zgodnie z egzegez muzumask, miaa to by obietnica Jezusa, e po Nim Bg zele
proroka o imieniu Ahmad, ktre to imi ma podobny sens co Muhammad. Jest to myl czysto
muzumaska, ktra nie ma nic wsplnego ze sowami Ewangelii w. Jana (XV, 26-27), gdzie
Jezus mwi, i Bg zele Ducha witego.
Trzeci rodzaj materiau, jaki pojawi si w Koranie, to dawne arabskie podoe
przedmuzumaskie, zwizane z wierzeniami pogaskich Arabw epoki "niewiedzy". Jest to
wiara w dinny, demony dobre i ze, otaczanie czci sanktuarium Mekki, wityni Ka`by, ze
witym czarnym kamieniem, i zwizany z tym dawny zwyczaj odbywania pielgrzymki do
Mekki wraz z caym ceremoniaem kultowym, legendy o "zaginionych" ludach dawnej Arabii
Ad i Samud - i inne.
Wreszcie ostatni czci skadow treci Koranu jest materia czysto "muzumaski", czyli
ten, ktry nadaje tej religii jej specyficzno i oryginalno: s to ju nowe idee, jakie si tam
pojawiy dziki geniuszowi Muhammada albo, mwic wierniej, zgodnie z egzegez
muzumask, ktre objawi Bg Prorokowi, a on je jasno przedstawi.
Rozpatrujc Koran od strony technicznej mona stwierdzi e skada si ze 114 rozdziaw
(sura) oraz 6236 wersetw (aja). Sury nie s uoone ani tematycznie ani chronologicznie,
lecz od najduszych do najkrtszych. Wyjtek stanowi tu sura pierwsza, Al.-Fatiha
(Otwierajca), ktra jest recytowana przez wiernych przy kadej uroczystej okazji; zawiera
tylko siedem wersw:
1 W imi Boga Miosiernego, Litociwego!
2 Chwaa Bogu, Panu wiatw,
3 Miosiernemu, Litociwemu,
4 Krlowi Dnia Sdu.
3

5 Oto ciebie czcimy i Ciebie prosimy o pomoc.

6 Prowad nas drog prost,
7 drog tych ktrych obdarzye dobrodziejstwami;
nie za tych na ktrych jeste zagniewany,
i nie tych ktrzy bdz.
Wszystkie sury prcz jednej zaczynaj si sowami: W imi Boga Miosiernego,
Litociwego. Jest to formua, ktr wierni wymawiaj przed kadym uczynkiem
wymagajcym zastanowienia si. Koran koczy si sur Annas. Jzyk Koranu jest
niedocignionym wzorem pikna i doskonaoci, urzeka melodyjnoci psalmodii (sposb w
jaki powinno si go recytowa, p-recytacja i p-piew).
Muzumanie zwykle ucz si piknie czyta i recytowa Koran, a wielu zna go nawet w
caoci na pami. Wynikaj z tego dla nich istotne korzyci bowiem Prorok Muhammad
powiedzia:
Najlepszy spord was to ten, ktry nauczy si recytowa Koran i naucza go innych.
(hadis ze zbioru Al.-Buchariego)
Ten, ktry dobrze recytuje Koran bdzie wrd najlepszych, ten kto czyta Koran z trudnoci
jzykow otrzyma podwjne wynagrodzenie. (hadis ze zbioru Muslima)
W kadym razie wierni powinni go rozumie i postpowa zgodnie z jego naukami. Koran
zajmuje si czowiekiem i ostatecznym celem jego ycia. Nauki Koranu odnosz si do
wszystkich aspektw ich ycia doczesnego, jak i przyszego, po mierci. Zawiera zasady,
doktryny i wskazwki dotyczce wszystkich dziedzin ycia i ludzkiego dziaania.
2.

Sunna

Jest to drugie, obok Koranu rdo doktryny, wiary i religijnoci w Islamie.

Termin ten oznacza cao zwyczajw najdawniejszej spoecznoci muzumaskiej.
Waciwie jest to komentarz objawienia. Sunna to praktyczne wzorce zachowania si
zaczerpnite z ycia Proroka Muhammada. Zawarte s one w przypowieciach (hadis), czyli
zbiorach relacji o czynach i wypowiedziach Proroka oraz czynach dokonanych za jego
przyzwoleniem. Wyrnia si wrd nich hadisy profetyczne (nabawi), ktre przekazuj
sowa i postpowanie Proroka, oraz hadisy wite (kudsi), przekazujce Boe objawienie.
Waciwe zrozumienie i interpretacja Koranu wymagaj oczywicie znajomoci hadisw.
Hadisy byy drobiazgowo gromadzone przez Towarzyszy Proroka poczwszy od Jego
mierci. Sze zbiorw hadisw cieszy si najwiksz estym i jest uznawane za najbardziej
autentyczne (as-sahih) ? s to zbiory opracowane przez Al.-Buchariego, Muslima AtTirmiziego, Abu Dauda, An-Nasa`iego oraz Ibn Mad.
Za ycia Muhammad jako Prorok rostrzyga w hadisach nie zawarte w Koranie
kwestie. Po jego mierci pozostawao ju tylko naladownictwo; od tego czasu
najwaniejszym zadaniem rozrastajcej si spoecznoci byo zbieranie i porzdkowanie
sunny. Kada Tradycja powinna zosta potwierdzona przez moliwie najwiksz liczb
wiadkw, co nie wyklucza , rzecz jasna, moliwoci pojawienia si odstpstw
podyktowanych motywami pragmatycznymi, religijnymi czy politycznymi. Autorytet Sunny
uznaj wszyscy muzumanie, rnice s zwizane z jej interpretacj. Wikszo, nazywajca
4

siebie sunnitami, uznaje tylko tradycj Muhammada, szyici doczaj do niej tradycj
wasnych imamw (achbar). Studia nad Sunna s podstaw teologii i prawa Islamu.

III. Pi podstawowych artykuw wiary (imam) Islamu:

Przedstawione w tym rozdziale pi artykuw wiary (zaczerpnitych zarwno z Koranu jak i
Sunny) okrela si niekiedy "podstawami Islamu", ze wzgldu na ich fundamentalne
znaczenie w religii muzumaskiej. Ich gwna tre zawarta jest w krtkim zdaniu zwanym
Kalima-e-tayyibah (dobre i poyteczne sowo). Kiedy owiadczamy La ilaha illallah (nie ma
boga prcz Allaha), odrzucamy wszystkie faszywe bstwa i stwierdzamy, e jestemy
stworzeniami Jedynego Allaha; kiedy za dodajemy do tych sw Muhammad-ur-Rasulullah
(Muhammad jest Wysannikiem Allaha), potwierdzamy i przyjmujemy Proroctwo
Muhammada. Odtd naszym podstawowym obowizkiem jest wiara w Natur Allaha,
Atrybuty Allaha, Jego Aniow i wite Ksigi oraz w ycie po mierci. Tylko poprzez
cakowite posuszestwo i poddanie si Woli Allaha prowadzi droga do szczcia i zbawienia.

1. Wiara w Allaha Jedynego, z Ktrym nikt nie dzieli Jego Boskoci (Tahid).
2. Wiara w Boskich Aniow,
3. Wiara w Ksigi Allaha oraz w wity Koran jako Ostatni Jego Ksig.
4. Wiara w Prorokw Allaha oraz Muhammada, jako Ostatniego Proroka, koczcego cykl
objawie Allaha,
5. Wiara w ycie po mierci.
1.

Tahid: wiara w jedno Allaha

Fundamentaln i najwaniejsz nauk Proroka Muhammada jest wiara w jedno Allaha.

Zdanie LA ILAHA ILLALLAH "Nie ma boga prcz Allaha" jest podstaw Islamu, jego
fundamentem i sensem. Jest potwierdzeniem wiary, ktra odrnia prawdziwego muzumanina
od kafira (niewiernego), mushrika (ten, co czy z Allahem innych w Jego Boskoci
politeisty) i dahrija (ateisty). Allach jest jedyny (std muzumanie odrzucaj chrzecijask
nauk o wcieleniu Syna Boego, czy istnieniu Ducha witego) i nikt jemu nie jest rwny.
Jest On Samowystarczalny i Wiekuisty , Wszechobecny i Wszechogarniajcy, poza nim nie ma
zbawienia. Jest stworzycielem wszystkiego, nic te nie istnieje bez Jego woli. Wszystko jest
Jego dzieem, ktre powtarza si ustawicznie, ustala losy wszystkich istot. Nie ma tu miejsca
na istnienie praw przyrody, a kade zjawisko jest znakiem Boga. Obdarzany jest wieloma
mianami ale dwa powtarzaj si najczciej Miosierny i Litociwy. Wedug tradycji
Bg posiada sto imion, lecz setne znane jest jedynie jemu samemu.
Tak wic podstawowym wyznacznikiem Islamu jest cisy monoteizm. Przestrzega si go,
midzy innymi, zabraniajc upodabniania Boga do ludzi (antropomorfizacja Boga), oraz
zakazujc przedstawiania ludzi i zwierzt w sztuce (ikonoklazm).
2. Wiara w Aniow Allaha

Drugim artykuem wiary Islamu, ktrego naucza prorok Muhammad jest wiara w istnienie
boskich Aniow. Wano tego artykuu polega na tym, e oczyszcza, upraszcza i uwalnia
od groby politeizmu, koncepcj tahid.
Politeici czyli z Allahem dwa rodzaje istot:
a) te, ktre istniej materialnie i mog by poznawalne za pomoc ludzkiego oka, np. soce,
ksiyc, gwiazdy, ogie, woda, zwierzta, wybitni ludzie itp.,
b) te, ktre nie maj ciaa materialnego i s ukryte od ludzkiego wzroku. Porzdkuj one
rzekomo sprawy wszechwiata z ukrycia. Niektre z nich wysyaj wiatr, powietrze,
sprowadzaj chmury i deszcz, inne wysyaj wiato itd.
Istoty pierwszego rodzaju posiadaj materialn posta i s widoczne dla oka ludzkiego. Ich
pretensje do boskoci zostay zaprzeczone przez owiadczenie: la ilaha illallah. To
wystarczy, aby pozby si myli, e maj one jaki udzia w boskoci lub zasuguj na cze.
Istotom drugiego rodzaju (anioom) , ukrytym przed ludzkim wzrokiem, politeici chtniej
oddaj cze. Uwaaj ich za swoich bogw lub dzieci Allaha. Tworz ich wizerunki i
skadaj im ofiary. Aby oddali wiar w Jedno Allaha od drugiego rodzaju niewidzialnych
istot, zosta objaniony ten szczeglny artyku wiary.
Prorok Muhammad poinformowa nas, e te stworzenia, ktre niektrzy uwaaj za
swoich bogw lub dzieci Allaha, stworzone s ze wiata i s sugami Allaha Najwyszego. S
one posuszne Jego rozkazom i nie dziel z Nim Jego Boskoci. Nie posiadaj adnej wadzy,
s bezradne, nie maj nawet prawa wstawi si u Allaha za jakim czowiekiem. Pierwszego
dnia po stworzeniu czowieka, Allah rozkaza im, aby zoyli mu hod. Tylko jeden z nich,
Iblis nie uczyni tego, to on by tym upadym anioem ktry wid pniej Adama i Ew na
pokuszenie. Pierwszemu czowiekowi- Adamowi, Allah da wiksz wiedz ni anioom, a
take uczyni go Swoim namiestnikiem na ziemi. Jaki jest wikszy wstyd dla czowieka ni
wybijanie pokonw tym, ktrzy kiedy korzyli si przed nim. Prorok Muhammad zabroni
nam czci anioy i dodawa ich jaka towarzyszy Allahowi, z drugiej za strony przekaza
nam, e s one istotami wybranymi przez Allaha, wolnymi od bdw i grzechw, i z natury
s posuszne Allahowi, wypeniaj Jego rozkazy i czcz Go. Niektre s bliskimi Boga,
gosz Jego chwa i podtrzymuj Jego tron; inne strzeg niebiaskiego egzemplarza Ksigi
(Koranu). Spord wszystkich Aniow Allah wybra najszlachetniejszego - Gabriela, aby
przekazywa objawienie Allaha prorokom i wysannikom. Gabriel zosta wysany do Proroka
Muhammada, aby objawi mu Koran. Anioowie towarzysz ludziom w kadym czasie,
widz, suchaj, notuj kady nasz czyn. Po mierci, gdy staniemy przed Sdem Ostatecznym,
przedstawiaj one sprawozdanie z caego naszego ycia.
Nie znamy natury Aniow ani sposobu, w jaki zostay stworzone. Rozkazana nam,
eby wierzy w ich istnienie. Nie mamy innej drogi do poznania ich natury, przymiotw i
wartoci oraz do tego, jak zosta stworzone. Nie moemy wyobraa sobie ich wygldu ani
sposobu stworzenia, poniewa popenilibymy kufr (odstpstwo od wiary). Musimy wierzy
w nie dokadnie tak, jak nam to przekazano. Jeli odrzucimy ich istnienie, popenimy kufr,
gdy po pierwsze nie mamy powodu, eby nie wierzy w ich istnienie, a po drugie byoby to
rwnoznaczne z przypisaniem Prorokowi Muhammadowi nieprawdy.
3. Wiara w Ksigi Allaha
Trzecim artykuem wiary, w ktr Muhammad rozkaza nam wierzy, jest wiara w Ksigi
Allaha, ktre Allah zesa ludzkoci poprzez swoich Prorokw. Znamy nazwy tylko
niektrych z tych ksig, np. Ksigi Abrahama, Tora, Mojesza, Psalmy (Zabur) Dawida,
Biblia Jezusa Chrystusa. Nie powiadomiono nas o tytuach innych ksig, ktre zostay
objawione innym Prorokom. Dlatego nie moemy rozstrzyga, czy inne ksigi religijne
6

pochodz czy nie od Allaha. Wierzymy, e wszystkie Ksigi pochodzce od Allaha s

prawdziwe.
Z wymienionych wyej ksig, Ksigi Abrahama zaginy i nie pozosta po nich nawet lad w
literaturze wiatowej. Psalmy Dawida, Tora i Biblia istniej u ydw i Chrzecijan, ale Koran
przekaza nam, e ludzie zmienili je i przeksztacili, a sowa Allaha zmieszali z tekstem
innych ludzi. Nawet powierzchowna analiza pierwszych ksig Starego Testamentu i czwartej
Ewangelii Nowego Testamentu odkrywa, e powstay one za spraw czowieka, zostay do
nich wplecione niektre czci oryginalnych Psalmw Dawida i Ewangelii Chrystusa. Pi
pierwszych ksig Starego Testamentu nie tworzy oryginalnej Tory, jej czci zostay
pomieszane z innymi tekstami napisanymi przez ludzi, a oryginalne przestanie Boga zostao
zagubione w tym baaganie. Podobnie cztery Ewangelie Chrystusa nie s oryginalnymi
Ewangeliami pochodzcymi od Proroka Jezusa. Naprawd s one histori ycia Chrystusa,
napisan przez cztery rne osoby, na podstawie wiedzy i pogosek; wczone s do tego
pewne czci oryginalnych Ewangelii. Ale prawda i fikcja, bosko i czowiek s tak ze sob
pomieszane, e niemoliwoci jest oddzielenie ziarna od plew. Oglne wnioski s takie: ani
ydzi ani Chrzecijanie nie zachowali w oryginalnej formie Sowa Boego, za Koran zosta
zachowany w caoci i w oryginalnej formie w takiej, jakiej Prorok Muhammad objawi
ludzkoci t zbawienn dla niej Prawd. Koran wielokrotnie powraca do wiary w pisma i
wysannikw; bezporednio po dogmacie o Bogu Jedynym.

4. Wiara w Prorokw Allaha

Do wszystkich narodw wysano Prorokw, ktrzy przekazywali t sam religi - Islam.
Wszyscy Wysannicy Allaha s sobie rwni. Jeeli czowiek wierzy w jednego z nich, musi
uwierzy we wszystkich; jeli za wtpi w prawdziwo cho jednego spord nich, to tak,
jakby zaprzecza prawdziwoci wszystkich Wysannikw Allaha. Wemy przykad dziesiciu
osb, z ktrych kada twierdzi to samo; jeeli uwierzymy jednej z nich, to musimy uwierzy
te pozostaym; jeli jednak zarzucimy kamstwo cho jednej z tych osb, to nie uwierzymy
pozostaym. Islam wymaga wic od nas bezwzgldnej wiary we wszystkich Prorokw Allaha.
Zaczynajc od Adama, poprzez Noego (Nuh), Abrahama (Ibrahim), Lota (Lut), Izmaela
(Ismail), Izaaka (Ishaq), Jakuba (Jaqub), Jzefa (Jusuf) , Hioba (Ajjub) , Mojesza (Musa) ,
Aarona (Harun), Dawida (Dawud) , Salomona (Sulajman) , Eliasza (Iljas), Jonasza (Junus),
Jana Chrzciciela (Johja) , a po Jezusa (Isa).
Muzumanie szanuj i czcz Jezusa. Uwaaj go za jednego z najwikszych Prorokw
i wysannikw. Nigdy nie mwi o Nim po prostu Jezus ale zawsze dodaj zwrot pokj z
Nim. Koran potwierdza Jego urodzenie z dziewicy i specjalny werset (surrah) jest
zatytuowany Maria. Wiele innych wersetw opisuje jego ycie i dziaalno. Podstawowa
rnica midzy Islamem a chrzecijastwem tkwi w nieuznawaniu boskoci Jezusa. Byoby to
bowiem zaprzeczeniem jedynobstwa Allacha. Nie uznaj go te za ostatniego z prorokw
jakich objawi nam Bg. Ostatnim jest bowiem Muhammad, nazywany Pieczci wszystkich
prorokw. Ani Muhammad, ani Jezus nie zostali przysani po to by zmienia podstawowe
doktryny wiary w Jednego Boga, przyniesione przez wczeniejszych prorokw ale po to by je
odnowi i potwierdzi. W Koranie napisane jest, ze Jezus przyszed aby:
Ja Przychodz potwierdzi
prawdziwo tego, co byo przede mn w Torze,
i aby uczyni dla was dozwolonym cz tego,
co byo wam zakazane.
Przyszedem do was ze znakiem pochodzcym od waszego Pana.
Bjcie si Boga i suchajcie mnie! (Koran 3:50)
7

Za Prorok Muhammad powiedzia:Ktokolwiek wierzy, e nie ma Boga ponad

Allahem, samego bez wsptowarzyszy, ze Muhammad jest Jego Wysannikiem, e Jezus jest
Sug i Wysannikiem Boga, Jego sowa, ktrymi przemwi do Marii i duch, ktry wypywa
z Niego, i e Raj i Pieko s prawd, bdzie przyjty przez Boga do Nieba. (hadis ze zbioru
al Bukhariego).
5. Wiara w ycie po mierci
Nastpnym artykuem religii muzumaskiej jest wiara w ycie po mierci. Prorok
Muhammad kaza nam wierzy w zmartwychwstanie i Dzie Sdu Ostatecznego.
Podstawowe elementy tej wiary s nastpujce:
-ycie doczesne oraz wszystko, co si dzieje na wiecie, koczy si w wyznaczonym dniu.
Wszystko bdzie w tym dniu unicestwione, nosi on nazw Kijama, co znaczy Dzie
Ostateczny.
-wszystkie istoty, ktre zamieszkiwany wiat od jego zarania, bd przywrcone do ycia
i wezwane przez aniow by si rozliczy z uczynkw, stan wtedy przed Allahem, ktry
bdzie ich Sdzi. Nazywa si to Haszr, czyli Zmartwychwstanie. Koran w licznych
wersetach opisuje zjawiska kosmiczne zapowiadajce koniec wiata:
Tego dnia My zwiniemy niebo (Koran 21:104)
-Allah bdzie way wszystkie dobre i ze czyny czowieka. ten, kto czyni wicej dobra ni
za, otrzyma wybaczenie; jeli za czyni wicej za zostanie ukarany. Ostateczny osd
zdeterminuje jednak wiara w Jedynego Boga:
Jeli dodajesz wsptowarzyszy (tzn. wierzysz w wielu bogw), to z pewnoci twoje
dziaanie bdzie daremne i na pewno znajdziesz si wrd stratnych (Koran 39:65)
- nagrody i kary bd rozdzielane sprawiedliwie. Wszyscy, ktrzy zasuyli na nagrod, pjd
do Raju, zostan przed nimi otwarte drzwi wiecznej szczliwoci; natomiast ci, ktrzy
zasuyli na kar, pjd do Pieka- miejsca ognia i tortur.

IV. Pi filarw Islamu

Islam nakada na wiernych pi podstawowych obowizkw, zwanych filarami Islamu

(Arkan Al-Islam). Filary islamu to fundamenty, na ktrych islam zosta zbudowany. Jest ich
pi i zostay wymienione w hadisie Wysannika przekazanym przez Ibn Umara. Tre tego
hadisu brzmi:
"Islam zosta zbudowany na 5 filarach: wierze w Jednego Boga (w drugim przekazie
powiedziano: deklaracji wiary w Boga Jednego) i posannictwo Muhammada, sugi i Posaca
Boego, przestrzeganiu modlitwy (Salat), paceniu Zakatu, poszczeniu w Ramadanie (Saum) i
pielgrzymowaniu do Mekki (Hadd )".
1. Wiara

Nie ma bstwa oprcz Boga Najwyszego, a Mahomet jest Wysannikiem Boga. To

wyznanie wiary nazywane Szahada (wiadectwo) jest podstaw Islamu. W jzyku arabskim
pierwsze zdanie brzmi: La ilaha illa Allah - nie ma bstwa prcz Boga; sowo ilah (bstwo)
moe odnosi si do wszystkiego, co moe by czczone zamiast Boga - bogactwa, wadza,
namitnoci, itp. Natomiast illa Allah znaczy oprcz Boga, ktry jest rdem wszelkiego
Stworzenia. Oznacza to e odrzuca si wiar we wszelkie faszywe bstwa, i wierzy si tylko
w Boga Jedynego. Drugie zdanie Szahady brzmi: Muhammadun rusulu Allah - Mahomet
jest Wysannikiem Boga.
Znaczeniem tych sw jest wiara, e jedynym celem ycia jest usugiwanie i
posuszestwo Bogu i mona to osign przez nauki i powtarzanie praktyk Ostatniego
Proroka Muhammada. Przez ulego Bogu urzeczywistnia si wiadectwo wiary w Jednego
Boga, natomiast poprzez stosowanie si do praktyki Muhammada realizuje si wiadectwo
wiary w jego posannictwo i suebno Bogu Miosiernemu. Z tego wielkiego wiadectwa
(deklaracji wiary) wynikaj nastpujce korzyci: uwalnia si serce i dusz spod wpywu
ludzi i zapewnia postpowanie za Posacami Boymi. Objawienie Boe zostao nam
przekazane za porednictwem zwykego czowieka, takiego jak my sami.
Kade dziecko muzumaskie musi w pewnym wieku zoy wyznanie wiary.
Muzumanin powtarza wyznanie wiary do koca swych dni, podnoszc w symbolicznym
gecie kciuk prawej rki. Formu szahady wypowiada muezzin piciokrotnie w cigu dnia, w
godzinach modlitwy, w wezwaniu skierowanym do wiernych: w formie psalmodii recytowana
jest take u grobu zmarego.

2. Modlitwa (Salat)
Salat to nazwa obowizkowych modlitw, odmawianych pi razy dziennie, bdcych
bezporednim poczeniem wiernego z Bogiem. W islamie niema adnego hierarchicznego
autorytetu ani kapanw. Modlitwy prowadzone s przez uczon osob znajc Koran,
zazwyczaj wybieran przez zgromadzenie.
Modlitw odmawia si o wicie, w poudnie, pnym popoudniem, o zachodzie i po
zmroku. Tak wic modlitwy okrelaj rytm caego dnia. Te piec nakazanych modlitw zawiera
wersety z Koranu wypowiadane w jz. arabskim, w jzyku Objawienia. Osobiste proby
mona skada w kadym jzyku i o kadej porze. Mimo, i preferowane jest by modli si
razem z innymi w meczecie (masdid) Muzumanie mog to robi prawie wszdzie np. W
polu, fabryce, biurze czy na uniwersytecie. Trzeba jednak podkreli uwicenie miejsca
modlitwy przez rozoenie na ziemi dywanika czy choby narysowanie koa. Przed modlitw
wierny musi dokona oczyszczenia przez ablucj, musi by zwrcony w stron Mekki i
wypowiedzie formu, poprzez ktr obwieszcza swe pragnienie pozbycia si nieczystoci.
Wymagane jest te uklknicie i padnicie na twarz. Czsto, przybyszw odwiedzajcych
wiat muzumaski uderza centralne znaczenie modlitw w yciu codziennym.
Warto podkreli szczegln funkcj meczetu w wiecie islamskim. Jest on
wielofunkcyjn instytucj majc suy zaspokajaniu najbardziej podstawowych potrzeb
spoecznoci muzumaskiej: religijnych, spoecznych, edukacyjnych i politycznych.
W odrnieniu od chrzecijaskiego kocioa czy ydowskiej synagogi meczet nie
jest zarzdzany ani kontrolowany przez hierarchi religijn. Jego funkcjonowanie zaley
wycznie od spoecznoci wiernych, ktrzy sami ustalaj zasady poprzez wzajemn
konsultacj. Jest wic instytucj demokratyczn. Meczet nie jest siedzib Boga, jak witynia,
lecz miejscem gromadzenia si (dami) wsplnoty wiernych, aby oddawa cze Bogu.
Tumaczenie wezwania do Modlitwy - Azzan:
Allah jest Wielki (x4)
Wyznaj, e nie ma Boga prcz Allaha (x2)
9

Wyznaj, e Muhammad jest wysannikiem Allaha (x2)

Przybywajcie na modlitw! (x2)
Spieszcie ku zbawieniu! (x2)
Allah jest Wielki! (x2)
Nie ma Boga prcz Allaha.

Meczet

3.

Pacenie Jamuny (Zakat)

Trzecim filarem Islamu jest Zakat. Kady muzumanin, ktrego warunki materialne
przekraczaj pewne, okrelone minimum, jest zobowizany przynajmniej raz na rok
przekaza 2,5% ze swoich rocznych dochodw na rzecz: biednych, tych ktrzy o to prosz,
tych o ktrych wiadomo, e potrzebuj pienidzy, podrnym, nawrconym na Islam,
osobom zaduonym oraz w innych zadowalajcych Allaha przypadkach. Wymieniony
procenty Zakat jest wysokoci minimaln; jeeli kto daje wicej, tym wikszy honor i
nagroda spotkaj go w yciu przyszym.
Allah nakazuje nam dzieli si majtkiem z biednymi, On sam nie potrzebuje od nas
niczego, jest ponad wszelkimi potrzebami i pragnieniami. Jeeli jednak wspomagamy
swojego biednego brata, to tak, jakbymy to robili dla samego Allaha, ku Jego zadowoleniu.
Allah przyjmie od nas t ofiar, ale pod warunkiem, e uczynimy to z wasnej woli i chci,
nie robimy faski ze swojej szczodroci, nie poniamy ludzi proszcych o pomoc oraz nie
oczekujemy na podzikowanie i wzajemno, ani nie czynimy tego na pokaz, ku wasnej
chwale. Jeeli dajemy biednym i potrzebujcym to, co jest ich prawem w naszych majtkach,
a robimy to w czystoci i szczeroci serca, to z pewnoci Allah nas za to wynagrodzi.
Islam wymaga od nas Zakat, podobnie jak wczeniej modlitwy i postu. Zakat wyrabia
w czowieku takie cechy, jak: zdolno do bezinteresownej pomocy powicanie si dla
innych, oddala od nas egoizm, skpstwo i umiowanie pienidza. Wychowuje muzumanina w
obojtnoci do lepego gromadzenia majtku, nadmiernego bogacenia si. Miar wartoci
czowieka nie jest wielko jego majtku, ale zdolno do bezinteresownej pomocy innym.

10

4. Poszczenie w Ramadanie (Saum)

Kadego roku w miesicu Ramadan (9 miesic ksiycowego roku muzumaskiego)
wszyscy muzumanie od wschodu do zachodu soca powstrzymuj si od jedzenia, picia i
stosunkw seksualnych. Ci, ktrzy s chorzy, starzy lub podruj, kobiety w czasie
menstruacji, ciy lub karmienia mog zama post i nadrobi go tak sam iloci gdy bd
zdrowe i zdolne do tego. Koczy go noc przeznaczenia (z 26 na 27), upamitniajca
zesanie Koranu i odnowienie aktu stworzenia.
Dzieci zaczynaj poci (oraz odprawia modlitwy) w okresie pokwitania chocia
wiele z nich zaczyna wczeniej.
Mimo tego, i poszczenie jest korzystne dla zdrowia jest to przede wszystkim sposb
samooczyszczenia i prba bogobojnoci. Przez odcicie si od doczesnych wygd, nawet na
krtki czas poszczca osoba skupia si na swych reguach yciowych przez cige strzeenie
si obecnoci Boga. Co jest tego przyczyn, e dobrowolnie poddajemy si takiej prbie? Bez
wtpienia jest to nasza szczera wiara w Allaha, obawa przed Jego gniewem oraz wiara w
Dzie Sdu Ostatecznego. W kadej chwili trwania postu zwycia sita woli, poczucie
obowizku oraz pokorna cierpliwo nad naszymi namitnociami i potrzebami data.
Speniajc ten obowizek, jednoczenie gosimy wyszo Praw Allaha ponad wszystkimi
innymi prawami, umacniamy nasz wiar oraz hartujemy swoj dusz i ciao, aby przez
pozostae miesice roku byy jeszcze bardziej posuszne i jeszcze bardziej ulege ni
poprzednio. Co roku przychodzi miesic Ramadan, eby pomc nam sta si prawdziwymi
muzumanami, aby udoskonala nasz osobowo, tak aby kada chwila naszego ycia bya
wielbieniem Allaha. Bg okrela post w Koranie nastpujco:

...........O wy, ktrzy wierzycie!

...........Jest wam przepisany post,
...........Tak jak zosta przepisany tym,
...........Ktrzy byli przed wam
...........- by moe wy bdziecie bogobojni (Koran 2:183)

5.

Pielgrzymka do Mekki (Hadd)

Coroczna pielgrzymka do Mekki - hadd - jest obowizkowa tylko dla tych, ktrzy s w
stanie j odby pod wzgldem fizycznym i finansowym. Niemniej jednak okoo dwch
milionw ludzi podruje co roku do Mekki ze wszystkich kracw wiata, co daje
moliwo spotkania si pielgrzymom reprezentujcym rne narody i kultury. Chocia
Mekka jest zawsze wypeniona gomi, hadd rozpoczyna si dwunastego miesica w
kalendarzu muzumaskim (ktry jest ksiycowy a nie soneczny, wic bywa, e hadd czy
ramadan czasem przypadaj latem, czasem zim). Pielgrzymi nosz specjaln odzie, proste
biae szaty niwelujce wszelkie rnice spoeczne lub kulturowe, i ktre podkrelaj, e
wszyscy s rwni wobec Boga. Obrzdy hadd, wywodzce si jeszcze z czasw Proroka
Abrahama, obejmuj siedmiokrotne obejcie Al-Kaby i siedmiokrotne przejcie midzy
wzgrzami As-Safa i Al-Marwa, tak jak uczynia to Hagar szukajc wody. Potem pielgrzymi
skupiaj si na rwninie Arafy i odmawiaj modlitw proszc Boga o przebaczenie, uwaan
niekiedy za zapowied Dnia Sdu Ostatecznego.
Kiedy wchodzimy na teren witej Ziemi, Ziemi Hidazu, odbija si w naszej duszy
historia Islamu. W kadej czci tej Bogosawionej Ziemi obecne s lady tych, ktrzy byli
mili Allahowi, ktrzy ofiarowali Mu samych siebie i wszystko co kochali i posiadali. Kade
11

ziarno piasku gosi wielko Islamu. W ten sposb serce muzumanina wypenia si mioci
do Allaha i Jego religii.
W poprzednich stuleciach hadd by bardzo trudnym przedsiwziciem. Wspczenie
Arabia Saudyjska zapewnia milionom ludzi wod, nowoczesny transport i najlepsze warunki
sanitarne. Hadd koczy si witem Ofiary, Id al-Adha, poczonym z modami i wymian
darw w spoecznoci muzumaskiej. To wito oraz Id al-Fitr czyli wito Zakoczenia
Ramadanu s najwaniejszymi w kalendarzu muzumaskim.

Al.- Kaba

V. Prawo islamskie (szariat)

Jest to zesp norm prawnych, obowizujcych wszystkich czonkw wsplnoty
muzumaskiej (umma). Porzdkuj one wierzenia, przekonania, postawy moralne i dziaania
wyznawcw islamu. Normy te s cile zwizane z zasadami religii muzumaskiej i maj
charakter prawa kanonicznego, w odrnieniu jednak od prawa kanonicznego Kocioa
Rzymsko-Katolickiego za rdo ich uwaa si objawienie proroka Mahometa (tym samym
stanowi cz wiary muzumaskiej) i dlatego nie mog by zmienione przez organy
hierarchii duchownej. W Islamie nie ma rozdziau midzy prawem o charakterze wieckim a
zasadami religii, czyli midzy prawem a teologi.
rdami prawa islamu (suszna cieka) w znaczeniu formalnym s: Koran, Sunna
(religijna tradycja muzumaska), zgodna opinia teologw (idma), stosowanie analogii
(kijas) oraz osobista opinia uczonego (raj). W szyimie jest to rwnie tradycja imamw.

Przepisy prawa dzieli si na 2 gwne kategorie:

-

ibadat dotyczace spraw wiary, czyli stosunkw midzy czowiekiem a Bogiem

mualamat dotyczce stosunkw midzyludzkich

Podstawowym kryterium oceny postpowania czowieka w prawie muzumaskim jest

podzia uczynkw na dozwolone (halat) i zakazane (haram).
Na podstawie oglnych zasad objawionych arabska nauka prawa (fikh) opracowuje
szczegowe zasady prawne , wykorzystujc wymienione wyej rda.
W VIII w. powstay 3 podstawowe szkoy prawa islamu (mazhab), zaoona przez
Abu Abd Allaha Malika ibn Anasa (malikici), Abu Hanifg (hanefici), Idrisa asz Szafi
(szafiici), i w IX w. czwarta, zaoona przez Ibn Hanbala (hanbalici). S to szkoy sunnickie,
istnieje jeszcze szkoa szyicka (dafarycka). Rnice midzy nimi s nieznaczne i dotycz
12

szczegw, wynikajcych z odmiennych tradycji, sposobw interpretacji rde prawa i

metodologii bada prawnych.
Od X w., wskutek rozbicia politycznego krajw muzumaskich doktryna prawna
islamu przestaa si rozwija, od XIII w. nastpi takie zastj w rozwoju samego prawa. W
konsekwencji prawo islamu, ktre z zaoenia moe by stosowane jedynie w spoeczestwie
zoonym wycznie z wyznawcw islamu, przestao odpowiada praktycznym potrzebom
ycia spoecznego krajw muzumaskich. Organy pastwowe tych krajw stosoway przede
wszystkim prawo zwyczajowe zamieszkujcych je plemion. Prawo Islamu stosowano jedynie
w dziedzinie prawa osobowego (np. brak rwnouprawnienia kobiet), prawa rodzinnego (np.
prawo posiadania 4 imion) i prawa wasnoci ziemskiej i prawo karne zwaszcza w
odniesieniu do innowiercw (zawsze kara mierci). Rozwj tego prawa nastpowa w drodze
orzecznictwa sdowego, opartego na precedensach (fetwa). Kolonizacja europejska,
modernizacja ycia spoecznego i zmiany ustrojowe w krajach muzumaskich w cigu XIX i
XX w. zapocztkoway przenikanie prawa pastw europejskich. Systemy prawne
wspczesnych pastw muzumaskich, mimo e niekiedy powouj si formalnie na Prawo
Islamu. (np. konstytucja Pakistanu z 1956), w rzeczywistoci s wzorowane bd na prawie
francuskim, bd te na prawie angielskim. Dotyczy to w szczeglnoci Turcji, ktra
przeprowadzia 1924-26 konsekwentnie rozdzia religii od pastwa. Ostatnio, wraz z
powrotem do tradycji islamu, przywraca si gwn rol szariatu (np. Afganistan, Iran,
Sudan).

VI. Krtka historia powstania i rozprzestrzenienia si Islamu

Islam, jedna z trzech wielkich religii monoteistycznych, przyj si na skutek podbojw na
rozlegym obszarze rozcigajcym si od Hiszpanii po Indie. Wystarczyo zaledwie jedno
stulecie, aby zapocztkowa now, wspania cywilizacj. Jego ojczyzna, Pwysep Arabski
by w VII w. n.e. pustynn ziemi zamieszka przez koczownicze plemiona. Jedynie na
wybrzeach Morza Czerwonego i Oceanu Indyjskiego znajdoway si bardziej urodzajne
gleby. Tam te bray swj pocztek szlaki karawan, ktre przecinay pustynie, koczc si w
miastach Syrii i Mezopotamii, wiody one przez oazy, ktrych ludno ya z porednictwa w
handlu, w tych punktach rozwijay si osady. Taki wanie charakter miay dwa miasta lece
na szlaku cigncych si karawan - Mekka i Medyna, ktrym przyszo odegra niepomiernie
wan rol w dziejach islamu. Kiedy wystpi Muhammad, Pwysep Arabski podzielony by
pod wzgldem kulturalnym i religijnym na dwie odrbne czci: na Arabi poudniow z
ludnoci osiad, zajmujc si rolnictwem i handlem, o do wysokiej kulturze, oraz Arabi
pnocn z przewag koczowniczych Beduinw.
Bogom poudniowoarabskim przewodzia astralna triada: bg ksiyca, bogini Soca
i trzecie bstwo, utosamiane z reguy z Wenus. Kultowi przewodniczy ksi (mukarrib).
Skadano ofiary ze zwierzt, napojw i kadzida; obowizywaa dziesicina na wityni.
Widoczny jest tu wpyw judaizmu i chrzecijastwa.
W pnocnej Arabii przewaaa kultura koczowniczych Beduinw, wolnych synw
pustyni, nie uznajcych adnej wadzy. Beduinw uwaano za potomkw biblijnego Izraela,
syna Abrahama i niewolnicy Hagar, o ktrym mwi Pismo w.:
"A bdzie to czowiek dziki jak onager: bdzie on walczy przeciwko wszystkim i wszyscy
przeciwko niemu; bdzie on utrapieniem swych pobratymcw" (Rdz 16,12).
Podstaw organizacji Beduinw by rd. Jednostka znaczya co jedynie jako czonek rodu.
Rd by skarbnic sawnych czynw swych przodkw i oparciem dla jednostki. Czowiek z
zewntrz mg by przyjty za czowieka rodu z wszystkimi jego prawami. Zemsta krwi bya
prawem i witym obowizkiem rodu. Najwaniejszym i powszechnie czczonym bstwem
by Allach: mieszkajcy w niebie i zsyajcy deszcz, wadca ycia i mierci, gwarant przysig
13

i ukadw, sdzia najwyszy. Czczono rwnie innych bogw. Zazwyczaj praktykowano

okranie symbolu bstwa (kamie, drzewo) i go caowano. Ttumy pielgrzymw gromadziy
si w miejscach witych, zwaszcza w Mekce. Znajdowao si tam sanktuarium Kaaba
(szecian): czworoktny budynek, w ktrym w jednej ze cian wmurowany by czczony
kamie meteorytu; bya rwnie wita studnia. Istniay te przenone sanktuaria w ksztacie
maych namiotw. Mona je byo przewozi na wielbdzie i zabiera do walki.
Przyrwnywano je do arki przymierza lzraelitw. Naczelnik rodu sprawowa kult religijny.
Str sanktuarium zajmowa si wreniem. Take poeta by osob natchnion, nawizujc
kontakt z jakim duchem (dinnem).
Przed wystpieniem Muhammada stara religia w Arabii ulegaa rozkadowi. Mocne
byy obce wpywy. Chrzecijastwo z Syrii przenikao do Arabii pnocnej. Wielu poetw
byo chrzecijanami. W wielu miejscach (Mekka, Medyna) mieszkali ydzi. Znany by
gnostycyzm i manicheizm. By to okres przemian spoecznych. Ogldano si za czym
nowym w miejsce starego pogastwa.
Wtedy wanie w Mekce, okoo 570 r n.e. narodzi si Mahomet. W dziecistwie
utraci oboje rodzicw, jego wychowaniem zaj si wuj. Zacz jedzi z karawanami, a do
czasu, gdy w wieku lat 24 polubi swoj pracodawczyni, bogat wdow Chadid.
Pozbawiony kopotw finansowych, mg teraz cakowicie powici si religijnym
medytacjom.
W wieku okoo 40 lat dozna pierwszego z cigu objawie, w czasie ktrych
rozmawia z anioem Gabrielem. Peen obaw, czy nie sta si ofiar demonw, zwierzy si
onie, ktra dodaa mu otuchy i zaprowadzia do swego kuzyna, uczonego hanifa, Waraka ibn
Naufala. w rozpozna w Mahomecie Proroka, zapowiadanego w tradycji przez Mojesza i
Jezusa. Sowa tajemniczego anioa ukaday si w wit dzi ksige islamu - Koran. Od
rozpoczcia si objawie w 610 r. Przez 23 lata objawie proroka Koran rozrs si do 114
objawie. Wwczas Mahomet pocz konsekwentnie gosi monoteistyczn doktryn
jednoosobowoci i wszechmocnoci Allaha, uznajc podporzdkowanie si czowieka jego
woli.
W Mekce Mahomet gromadzi wok siebie niewielkie grono zwolennikw (gwnie
grono najbliszych: ona Chadida, crka Fatima, jej m, a kuzyn Muhammada Ali [odegra
on pniej niepoledni rol w Islamie], Zajd mody niewolnik, uwolniony i zaadaptowany
przez Proroka oraz Abu Bakr, ktrego crka Aisza po mierci Chadidy zostaa drug on
Muhammada), ale te ostro potpia bstwa czczone w wityni Al-Kaab, co nie przysparzao
mu popularnoci. Jednak przez ponad dziesi lat kontynuowa sw misj w tym
niesprzyjajcym rodowisku.
Wanie w ostatnich latach pobytu w Mekce, jak gosi tradycja oparta na kilku
wersetach z Koranu (17:1, 53:1-188), mia miejsce epizod nocnej podry (isra) Proroka,
odbytej cudem z Mekki do Jerozolimy (podczas ktrej spotka si z Jezusem i Mojeszem),
a take cud jego Wniebowstpienia (mirad) ze wityni Jerozolimskiej do tronu Boga, po
przebyciu krgw pieka i siedmiu krgw nieba. W trakcie owej podry otrzyma
przykazania dla wyznawcw swej wiary.
Kupcy mekkascy ze szczepu Kurajszytw postanowili zgadzi Mahometa. W 622 r.
czujcy ju zagroenie prorok wyemigrowa do Medyny (dawniej Jatrib). T ucieczk
nazwano Hidr, a ta data staa si dla muzumanw pocztkiem nowej ery chronologicznej.
Mieszkacy Medyny okazali si dla Mahometa serdeczniejsi, uznali go za znakomitego
mediatora. Taki status pozwala mu sukcesywnie zwiksza grono wyznawcw. Wkrtce
stworzy w Medynie gmin muzumask. W 630 roku Mekka zoya Medynie kapitulacj, a
witynia Al-Kaab zostaa powicona jedynemu Bogu - Allahowi. W chwili mierci proroka
w 632 r. wszystkie plemiona zamieszkujce Pwysep Arabski nawrciy si na islam.
Mahomet nie pozostawi dokadnych wskazwek co do wyboru swoich nastpcw. Stao si
to przyczyn pniejszych wojen i konfliktw spoecznych. Gmina muzumaska uzgodnia
zasady wyboru przywdcy religijnego i politycznego, ktremu nadano tytu kalifa.
Arabowie pod wodz pierwszego kalifa Abu-Bakra (by to ojciec umiowanej ony
Proroka, Aiszy) i nastpnych rozpoczli okres wielkich podbojw. Czterej pierwsi kalifowie
zwani byli raszidun (prawowierni). Nastpca Abu-Bakra (rzdzcego w latach 632-34) by
14

Umar, dokona on nowych podbojw, zosta jednak zamordowany w 644 przez

chrzecijanina. Wtedy rada starszych wyznaczya na kalifa Usmana, rywala Alego, bdcego
kuzynem, ziciem i towarzyszem Proroka. Usmana zamordowa w 656 zwolennik Alego. Ten
ostatni obj panowanie, lecz nie znalaz powszechnego uznania. Jego przeciwnikami byli:
Aisza, wdowa po Muhammadzie, oraz Muawija, krewny Usmana i namiestnik Syrii. W 657
oddziay Alego i Muawiji stoczyy bitw na rwninie Siffin. Ali bybliski zwycistwa, gdy
niespodziewanie , w imi Koranu i zw yroku Boga podpisa rozejm. Pewien odam jego
zwolennikw nie mg si z tym pogodzi i utworzy wasne ugrupowanie charydytw.
Ci, ktrzy pozostali wierni Alemu, nawet wtedy, gdy by zmuszony zrzec si kalifatu na rzecz
Muawiji, nazywani s szyitami, jego stronnikami. Ali zosta zamordowany w 661 w Al.Kufa, przez charydytw. Do 669 na czele szyitw sta jego najstarszy syn Al.-Hasan, a po
nim Al.-Husajn, zamordowany wraz ze wspwyznawcami w 680 w Karbali. Szyizm
przetrwa jednak do naszych czasw, a jednym z gwnych jego skupisk sta si Iran.
Wrmy jednake do historii rozprzestrzeniania si Islamu. Niegdy skcone ze
sob, sabe militarnie plemiona beduiskie pod sztandarem Islamu okazay si si zdoln to
unicestwienia dwojga, najpotniejszych mocarstw w tym regionie, chrzecijaskiego
Bizancjum i zoroastrycznej Persji. Wnet Islam opanowa Syri, Palestyn, Irak, Presj i Egipt.
W nastpnym stuleciu kalifowie z Damaszku kontynuowa podboje. Caa pnocna
Afryka i cz Hiszpanii dostay si pod panowanie islamu. Dopiero zwycistwo Karola
Mota pod Poitiers w 732 r. wstrzymao zwyciski pochd muzumanw.
W 750 r. na tron kalifw dosta si rd Abbasydw, potomkw wuja Proroka. Bagdad
(Irak) sta si stolic islamu. Rozpocza si zota era teologii i nauki.

W poowie XIII w. lrak podbijaj Mongoowie, a Egipt Turcy, mamelucy, ktrzy

podtrzymali cigo kalifatu abbasydzkiego. Mamelukw obalili Turcy ottomascy w
1517 r., ktrzy ju wczeniej (1453) zdobyli Konstantynopol, a potem ruszyli na podbj
Europy. Zatrzyma ich dopiero Jan III Sobieski pod Wiedniem (1683). Sutani tureccy byli
kalifami a do 1924 r. Wwczas rewolucja modoturkw zdetronizowaa sutana i obalia
kalifat. Z teokratycznego pastwa stao si wieckie: zakazano nauczania religii w
szkoach, zamknito instytuty teologiczne, rozwizano zakony derwiszw, uchylono prawo
15

muzumaskie, wprowadzono ustawodawstwo wieckie, nakazano stroje europejskie i

taki alfabet. By to pierwszy przypadek zaistnienia procesu laicyzacji w pastwie
islamskim.
Pod koniec XX wieku w Islamie pojawiy si tendencje przeciwstawiajce si
powszechnej modernizacji i uniformizacji ycia, czego symbolem jest kultura Zachodu.
Prd ten zwany jest fundamentalizmem islamskim. Cechuje go uznawanie prymatu czynnika
religijnego nad yciem wieckim, denie do utworzenia pastwa islamskiego, oparcia prawa
na Koranie, eliminacji wpyww nieislamskich, zwalczanie prb modernizacji islamu przez
wspwyznawcw. Fundamentalizm islamski, jaki dzi znamy, ma swoje korzenie na
pocztku dwudziestego stulecia: W 1928 r. Hasan al-Banna zaoy w miecie Isma'ilijja
pierwsze znaczce ugrupowanie fundamentalistyczne - Bractwo Muzumaskie. Pierwszym
pastwem fundamentalistycznym sta si Iran ajatollaha Chomeiniego u schyku lat 70.
Doszo do tego w wyniku rewolucji, ktrej podstawy stworzyli muzumascy ideolodzy o
zachodnim wyksztaceniu, tacy jak: Ali Szariati, czy Dalal Ale Ahmad. Znali oni doskonale
realia zarwno wiata zachodniego, jak rwnie arabskiego. Zarysowali rnice midzy tymi
dwoma wiatami, ktre day ostry kontrast. Naley przy tym pamita, i wspczesne
pastwa islamskie przez dugi okres czasu znajdoway si w sferze wpyww pastw
nalecych do kultury Zachodu. Traktowane byy w sposb, ktry mona okreli jako
gospodark rabunkow, czyli przede wszystkim jako zaplecze Zachodu. Doprowadzio to
do zuboenia terenw muzumaskich i wytworzenia ogromnych przepaci cywilizacyjnych.
Taki stan rzeczy sta si doskona okazj do wybuchu i rozprzestrzenienia si rewolucji
islamskiej, zapocztkowanej w Iranie. Takie wanie ekstremalne sytuacje s doskona
poywk do ksztatowania si postaw fundamentalistycznych. Rewolucja miaa uwolni od
obcej dominacji oraz oczyci kultur muzumask ze wszystkich obcych naleciaoci i
przewrci jej pierwotny ksztat oraz czysto. Wszelkie obce elementy, czy przejawy kultury
musiay zatem by zwalczane i eliminowane. Dlatego te wykreowany zosta wizerunek
muzumanina wojujcego, ktry musia cakowicie podporzdkowa si zasadom religijnym.
Taki muzumaski wojownik musi chroni islamu, jak rwnie przeciwstawia si elementom
obcych kultur, co wymaga nieprzejednanej postawy wobec tego, co obce. Wszystko to - ch
do samodzielnego ksztatowania wasnego bytu z jednej strony, a obawa przed utrat
wpyww z drugiej - doprowadzio do oboplnej niechci. Takie uwarunkowanie sprzyjaj
ksztatowaniu si wzajemnie wrogich postaw, co powoduje rozprzestrzenianie i wzmacnianie
fundamentalizmu. Naley przy tym pamita, i system polityczno - religijny wspczesnych
pastw islamskich budowany by jako opozycja wobec Europy, kojarzonej przez
muzumanw jako ciemiyciel i sprawca wszelkiego za. Nic dziwnego wic, i wspczesny
muzumanin okrelany jest wrogiem cywilizowanego wiata zachodniego, a przez to
identyfikowany jest z terroryzmem. Bunt i sprzeciw wobec wiata zachodniego miay
spowodowa popraw sytuacji w krajach muzumaskich oraz rozwiza wszelkie problemy
je nkajce. Lekarstwem na te problemy miay by rzdy oparte na zasadzie szriatu.
Jednak ide nadrzdn fundamentalistw jest opanowanie wszystkich krajw muzumaskich,
a dodatkowym problemem jest podzia na szyitw i sunnitw. Na tym tle dochodzi do
konfliktw wewntrznych i midzypastwowych, jak krwawe zamieszki i akty terroru w
Algierii czy wojna IranIrak, zaostrzajca bliskowschodni konflikt. Fundamentalizm islamski
odgrywa te istotn rol w eskalacji napicia na Bakanach czy w byych republikach ZSRR,
w tym w konflikcie czeczeskim. Ta muzumaska ekspansja postrzegana jest w wiecie
zachodnim jako zagroenie dla porzdku w nim panujcego. Europa, jak rwnie Stany
Zjednoczone obawiaj si rzdw muzumaskich rwnie z innych powodw, a mianowicie
gospodarczych. Trzeba bowiem pamita, i Bliski Wschd to tereny bogate w zoa ropy.
Obawy zwizane z fundamentalizmem islamskim wypywaj te z faktu, e nie
dopuszcza on z natury rzeczy dialogu z odmiennymi koncepcjami, a wyjtkowo ostro
zwraca si przeciw innowiercom w oglnoci i krajom bogatego Zachodu. Zagraa to
ludziom o umiarkowanych pogldach i cudzoziemcom w pastwach, gdzie dziaaj
fundamentalici, np. Algieria, Egipt, wzmacnia terroryzm midzynarodowy, determinuje
polityk midzynarodow, moe destabilizowa regiony i modyfikowa dotychczasowe
16

formy wsppracy, np. sukcesy partii fundamentalistw islamskich w wyborach tureckich w

1996.
Obecnie okoo 20% wiatowej populacji wyznaje Islam, co stanowi okoo miliarda
ludzi najrniejszych ras i narodowoci, rozsianych od Maroka po Filipiny i od Boni po
poudniow Afryk. Tylko 18% muzumanw to Arabowie, 20% z nich na terytoriach
subsaharyjskiej Afryki. Najwiksza spoeczno muzumaska znajduje si w Indonezji.
Duymi krajami muzumaskimi s te Pakistan, Bangladesz, Iran, Malezja i Turcja.
Znaczce skupiska muzumanw spotyka si te w Azji rodkowej, Indiach i zachodnich
Chinach. Mniej liczne skupiska wystpuj na Filipinach, Kaukazie, Albanii, Boni i
Hercegowinie, Bugarii, krajach Europy Zachodniej (emigranci przybywajcy tu od koca lat
pidziesitych) oraz w USA.

VII. Tendencje i odamy w Islamie

Sunnizm i szyizm to dwie tendencje w Islamie, ktre nie podwaaj fundamentalnych
zasad religii, uznawanych przez wszystkich wspwyznawcw, a mianowicie, jedynego
Boga i posannictwa Muhammada.
1.

Sunnizm

17

Okrelenie sunnicki pochodzi od wyraenia ahl as-sunna wa-al.-damaa (ludzie tradycji i

wsplnoty). Takie miano nadaa sobie wiksza cz wsplnoty,od ktrej odczyli si
szyici. Wielcy uczeni sunniccy (alimowie), w pierwszych wiekach islamu w miar jak islam
si rozprzestrzenia si na nowych terenach pracowali nad przystosowaniem Koranu do
nowych potrzeb. Powstay cztery szkoy prawne, ktrych nazwy pochodziy od imion ich
zaoycieli: hanficka, malikicka, szaficka i hanbalicka. Sunnizm uznawa prawomocno
wiedzy pierwszych kalifw i podporzdkowanie przywdcy politycznemu pod warunkiem,
e nie odstpuje on od Prawa Boego. Nie uznaje sekt, opiera si na zgodnoi wsplnoty.
2. Szyizm
Szyci, zwolennicy Alego, uwaaj, e nastpcy Proroka musz wywodzi si spord jego
rodziny. Dlatego te nie uznaj trzech pierwszych kalifw i akceptuj jedynie tradycje
gwarantowane przez ludzi domu, czyli Alego, Fatim oraz ich synw: Al.-Hasana i Al.Husajna. Pojcie imamatu ma w szyimie szczeglne znaczenie. Imam (odpowiednik kalifa)
jest potomkiem Alego, posiadajcym szczeglne namaszczenie boskie czynice go
bezgrzesznym. Jest nieomylny, przeto tylko on ma przywilej objaninia i kierowania
wsplnot. Rne odamy szyizmu w odmienny sposb traktuj list imamw.
a.
Imamici (isna aszarija) - Zwolennicy dwunastu imamw, zwani te
dwunastowcami, ktrych jest wikszo, uznaj, e linia imamw koczy si na dwunastym
(Muhammad Al.-Mahdi), ktry nie zmar, lecz znikn okoo 874 w tajemniczy sposb i
powrci kiedy, aby zaprowadzi sprawiedliwo. Owo oczekiwanie na jego powrt nadaje
imamitom charakter mesjaski. Wyodrbnili si w IX wieku. W 1502 ich doktryn
ogoszono w Persji religi pastwow. W XVII i XVIII wieku podzielili si na achbarytw i
usulitw. Pierwsi uznaj za jedyny autorytet tradycj szyick (achbar), czyli hadisy
Muhammada i imamw, nie dopuszczajc do interpretacji teologw. Za usulici kadli
nacisk na racjonaln interpretacj doktryny szyickiej przy tworzeniu zasad (usul) prawa,
przyznawali te uczonym muzumaskim swobod interpretacji prawa. Pogldy usulitw
przyja wikszo iraskich imamitw, co doprowadzio do powstania zhierarchizowanej
grupy uczonych (mudtahid). Imamici przewaaj w Iranie, wrd irackich szyitw, rwnie
sptyka si ich w Pakistanie, Libanie i Syrii
b.
Ismailici inaczej siedmiowcy, bowiem uznaj tylko siedmiu imamw.
Powstali w IX wieku. Nazwa ich powstaa od imienia Ismaila ktrego uznaj za ostatniego,
sidmego imama. Nie umar on, wedug nich, lecz znikn. Doktryna opiera si na
reguach ortodoksyjnego islamu sunnickiego, miaa jednak charakter ezoteryczny. Z kolei
filozoficzne podstawy ismailizmu to neoplatonizm. Zwizane z jego ide byo Bractwo
Czystoci (Ichwan as-Safa). W wiekach IX-XI ismailici podzielili si na sekty karmatw,
druzw, nusajrytw i nizarytw. Aktualnie najwicej zwolennikw teje doktryny
spotykamy w Syrii, Iranie, Afganistanie, Indiach, Omanie, wschodniej Afryce.
Niektre odamy ismailitw:
karmaci radykalny ruch spoeczno-religijny goszcy hasa rwnoci i
sprawiedliwoci, ktry zyska zwolennikw wrd biedoty islamskiej. Jego twrc by
Hamdan Karmat (w IX wieku). Stracili na znaczeniu wraz z upadkiem kalifatu Fatymidw
ktry ich popiera. Doktryna bya zlepkiem neoplatonizmu, gnozy i mesjanizmu w ujciu
ismailickim.
druzowie twrcami doktryny byli Hamza i Ad-Darazi. Dziaali on w XI
wieku w Egipcie za dynasti Fatymidw. Uznali oni za wcielenie Boga szstego kalifa
fatymidzkiego Al.-Hakima, ktry znikn i ma powrci jako mahdi. Wyznaje ich zasady
18

gwnie ludno trudno dostpnych, grskich okolic Syrii i Libanu. S spoecznoci

zamknit dla obcych, nie przyjmuj nowych wyznawcw, maestwa zawieraj w obrbie
wasnej grupy. S cisymi monoteistami (unitarianami), wierz w wdrwk dusz. Ich
doktryna zawiera elementy chrzecijastwa, judaizmu, gnostycyzmu, neoplatonizmu,
wierze iraskich. Tym samym nie s muzumanami w cisym znaczeniu tego sowa. yj
gwnie w Libanie i Syrii, gdzie pomimo niewielkiej liczby odgrywaj znaczc rol
polityczn.

VIII. Jak islam traktuje ludzkie prawa?

1.

Bezpieczestwo ycia i stanu posiadania.

W przemwieniu wygoszonym z okazji Haddu Poegnalnego Prorok powiedzia:

ycie wasze i wasza wasno s nietykalne dla innych, a spotkacie Pana Waszego
w Dniu Zmartwychwstania.
Prorok wypowiedzia si te na temat zimmich (niemuzumaskich obywateli
pastwa muzumaskiego):
Kto zabije czowieka objtego umow (tj. zimmiego), nigdy nawet nie poczuje
zapachu Raju.
2. Ochrona honoru.
Swity Koran stanowi:
O wy, ktrzy uwierzycie! Niech jedni ludzie nie szydz z drugich...
-

I nie zniesawiajcie siebie samych

I nie obrzucajcie si wyzwiskami...

Nie obmawiajcie jedni drugich w ich nieobecnoci (Sura: Komnaty, 11-12)

3. wito i nietykalno ycia prywatnego

Koran ustanawia nakaz:
Nie szpiegujcie si wzajemnie (Sura: Komnaty, 12)
Nie wchodcie do adnych domw, poza swoimi wasnymi, dopki nie
uzyskacie pozwolenia (Sura: wiato, 27)
4. Zabezpieczenie wolnoci osobistej.
Islam ustanowi zasad, e aden obywatel nie moe by uwiziony, dopki jego
wina nie ostanie udowodniona na publicznej rozprawie. Aresztowanie czowieka tylko na
podstawie podejrzenia i zamknicie go w wizieniu bez odpowiedniego przewodu sdowego
oraz stworzenie podejrzanemu warunkw do zorganizowania wasnej rzetelnej obrony jest
niedozwolone przez Islam.
5. Prawo protestowania przeciwko tyranii.
19

Wrd praw, ktre Islam przyznaje istotom ludzkim jest prawo do protestowania
przeciwko tyranii wadzy:
Allahowi nie podoba si rozgaszanie zych sw, chyba e kto? dozna
niesprawiedliwoci(Sura: Kobiety, 148).

6. Wolno sowa.
Islam nadaje wolno myli i wypowiedzi wszystkim obywatelom pastwa
muzumaskiego pod warunkiem, e wolno ta bdzie uywana dla propagowania cnoty i
prawdy, a nie szerzenia za i niegodziwoci. Muzumaska koncepcja wolnoci sowa
znacznie przewysza koncepcj rozpowszechnion na Zachodzie. Nie istniej okolicznoci
w jakich Islam mgby pozwoli na propagowanie zych i niegodziwych czynw.
Nie daje te nikomu prawa do uywania obelywego i obraliwego jzyka pod
pozorem krytycyzmu. Muzumanie mieli zwyczaj dowiadywa si od Proroka, czy w
jakiej kwestii zostao Mu objawione boe polecenie. Jeeli stwierdzi, e nie otrzyma
objawienia od Boga, wtedy ju sami mogli swobodnie si wypowiada w danej sprawie.
7. Wolno zrzeszania si.
Islam przyznaje swobod zrzeszania si oraz formowania partii i organizacji. To
prawo jest rwnie przedmiotem pewnych oglnych przepisw.
8. Wolno sumienia i pogldw.
Islam ustanowi nakaz:
Nie ma przymusu w religii (Sura: Krowa, 256).
9. Ochrona uczu religijnych.
Wraz z wolnoci przekona i wolnoci sumienia Islam przyznaje jednostkom
prawo do szacunku dla ich uczu religijnych; ani w mowie, ani w uczynkach nie wolno
narusza tego prawa.
10. Ochrona przed samowolnym uwizieniem i odpowiedzialnoci
zbiorow.
Islam przyznaje jednostce prawo do tego, aby nie bya ona wiziona za przestpstwa
innych. wity Koran ustanowi tu jasn zasad:
Cokolwiek kady uczyni, sam tylko za to odpowiada, i nikt nie bdzie obciony
za drugiego (Sura: Trzody, 164).
11. Prawo do zaspokojenie podstawowych potrzeb yciowych.
Islam przyzna ludziom w potrzebie prawo do wsparcia i pomocy ze strony lepiej
sytuowanych czonkw spoeczestwa:
W ich majtku jest udzia dla proszcych o wsparcie i tych, ktrzy s w ndzy
(Sura: Rozpraszajce, 19).
20

12. Rwno wobec prawa.

Islam nadaje swoim obywatelom prawo do absolutnej i cakowitej rwnoci wobec
wymiaru sprawiedliwoci.
13. Rzadzcy nie pozostaj ponad prawem.
Pewna kobieta naleaca do znanej i szlachetnej rodziny zostaa zatrzymana w
zwizku z kradzie.
Spraw przedstawiono Prorokowi wraz z prob, aby kobiecie oszczdzi kary.
Prorok powiedzia:
Allah zniszczy narody yjce przed wami, poniewa karay one zwykych ludzi za
ich przestpstwa, a dostojnikom pozwalay na bezkarne dokonywanie zbrodni. Kln si na
Tego, ktry trzyma moje ycie w Swoim rku, e nawet gdyby Fatima crka Muhammada
popenia przestpstwo kradziey, obcibym jej rk.
14. Prawo do uczestnictwa w sprawach pastwa.
Poprzez t szur, wzajemn narad, czyli zgromadzenie ustawodawcze wiernych
naley rwnie rozumie co nastpuje: ot wykonawcze prezydium rzdu jak i czonkowie
tego zgromadzenia powinni by przez nard wybierani w sposb wolny i niezaleny.
15. ycie i wasno wszystkich obywateli pastwa muzumaskiego s wite bez
wzgldu na wiar. Rasizm jest niezrozumiay dla muzumanw, gdy Koran tak mwi
o ludzkiej rwnoci:
13 O ludzie!
Oto stworzylimy was z mczyzny i kobiety
i uczynilimy was ludami i plemionami,
abycie si wzajemnie znali.
Zaprawd, najbardziej szlachetny spord was,
w obliczu Boga,
to najbardziej bogobojny spord was!
Zaprawd, Bg jest wszechwiedzcy,
dobrze wiadomy! Komnaty (49;13
16. Co islam twierdzi o wojnie?
Podobnie jak chrzecijastwo, islam pozwala walczy w samoobronie, w obronie
wiary lub w obronie wyrzuconych si ze swych siedzib. Okrela wyrane zasady walki, m.
in. zakaz ranienia cywilw, niszczenia zbiorw, drzew i trzody. Muzumanie twierdz, e
niesprawiedliwo zapanuje na wiecie, jeli dobrzy ludzie nie bd przygotowani na
powicenie swego ycia w susznej sprawie.
Koran mwi:
190 Zwalczajcie na drodze Boga tych,
ktrzy was zwalczaj,
lecz nie bdcie najedcami." Krowa (2:190)
61 A jeli oni skoni si do pokoju,
to i ty si ku niemu sko
21

i zaufaj Bogu!
Zaprawd, On jest Syszcy, Wszechwiedzcy! upy (8:61)
Wojna zatem jest rozwizaniem ostatecznym i podlega cisym warunkom
obwarowanym wietym prawem. Termin dihad dosownie znaczy "wysiek, walka" a
muzumanie wierz, e s dwa rodzaje dihadu. Oprcz wojny jest to przede wszystkim
wewntrzny bj, jaki kady toczy ze swoimi egoistycznymi potrzebami, aby uzyska spokj
ducha".
17. Co muzumanie myl o mierci?
Muzumanie, podobnie jak ydzi i chrzecijanie, wierz, e ycie na ziemi jest tylko
przygotowaniem do ycia po mierci. Wierz w Dzie Sdu Ostatecznego,
zmartwychwstanie, Niebo i Pieko. Po mierci ciao muzumanina myje si - zwykle czyni to
czonek rodziny - owija si w czysty materia i grzebie po zmwieniu modlitwy, najlepiej
jeszcze tego samego dnia. Pogrzeb uwaa si za ostatni posug , jak muzumanin moe
odda swym krewnym i okazj do refleksji nad przemijalnoci ycia. Prorok naucza, e
tylko trzy rzeczy mog pomc zmaremu w zawiatach: jamuny, ktrych udziela, wiedza,
ktrej naucza i modlitwy odmawiane za niego przez niewinne dzieci
18. Czy islam jest tolerancyjny?
Koran mwi: Bg nie zabrania wam, abycie byli dobrzy i sprawiedliwi wzgldem
tych, ktrzy was nie zwalczali z powodu religii ani nie wypdzali was z waszych domostw.
Zaprawd, Bg miuje ludzi sprawiedliwych.
Jednym z praw islamu jest ochrona statusu mniejszoci, dlatego w caym wiecie
muzumanskim mona znale miejsca kultu innych religii. Historia obfituje w wydarzenia
potwierdzajce tolerancj islamu: kiedy w 634 roku kalif Umar zdoby Jerozolim, wyda
edykt o wolnoci religijnej dla wszystkich wyzna w miecie. Prawo islamu pozwala
rwnie mniejszociom ustanawia wasne sdy i respektuje ich prawa rodzinne.
19. Pozycja kobiety w islamie
islam traktuje kobiet, pann czy zamn, jako osob posiadajc peno praw,
cznie z prawem posiadania i rozporzdzania majtkiem i zarobkami. Wiano pana modego
dla panny modej naley wycznie do niej, poza tym zwykle pozostaje ona przy wasnym
nazwisku rodowym. Zarwno mczyni jak i kobiety powinni ubiera si skromnie i z
godnoci; tradycyjne stroje kobiece w niektrych krajach s czsto wyrazem lokalnych
obyczajw.
20. Czy muzumanin moe mie wiele on?
islam zosta objawiony wielu spoecznociom i na przestrzeni dziejw zaakceptowa
wiele rnych obyczajw. Okolicznoci posiadania drugiej ony mog by uzasadnione ale
prawo do tego, wedug Koranu, posiada tylko ten, ktry jest wiernym i sprawiedliwym
mem.
21. Jak muzumanie traktuj starszych?
W wiecie islamu nie ma domw staroci. Wysiek opieki nad rodzicami w ich
najtrudniejszym okresie ycia uwaa si za zaszczyt i bogosawiestwo sprzyjajce
rozwojowi duchowemu. Bg nie tylko nakazuje modli si za rodzicw, lecz postpowa z
nieograniczonym wspczuciem, pamitajc jak opiekowali sie nami, gdy bylimy
22

bezbronnymi dziemi. Szczeglnie szanuje si matk: Prorok naucza, e "Raj ley u stp
matki." Muzumascy rodzice po osigniciu staroci traktowani s z mioci, dobroci i
bezinteresownoci. Suenie rodzicom jest, zaraz po modlitwie, najwaniejszym
obowizkiem, a rodzice maj prawo tego oczekiwa. Wyraanie gniewu czy
zniecierpliwienia wobec rodzicieli, ktrzy nie z wasnej winy sprawiaj kopoty, uwaa si
za czyn nikczemny.
Koran mwi:
23 I postanowi twj Pan,
abycie nie czcili nikogo innego,
jak tylko Jego;
i dla rodzicw - dobro!
A jeli jedno z nich lub oboje
osign przy tobie staro,
to nie mw im: "precz!"
i nie popychaj ich,
lecz mw do nich sowami penymi szacunku!
24 Pochylaj ku nim skrzydo agodnoci,
przez miosierdzie,
i mw:
"Panie mj, bd dla nich miosierny,
tak jak oni byli, wychowujc mnie,
kiedy byem may." Podr Nocna (17:23-24)

IX. Podsumowanie
Mam nadziej e powyszy referat przyczyni si cho w maym stopniu do zrozumienia
istoty tej jake ciekawej i obcej dla nas religii jak jest Islam. Szczeglnie ostatni rozdzia,
dajcy wykadni praw czowieka zwartych w religii muzumaskiej, rozwia wiele mitw
narosych wok jej rzekomej nietolerancyjnoci i okruciestwa. Chciabym, aby
przedstawiciele naszej europejskiej cywilizacji wykazali si tolerancj i zrozumieniem dla
muzumanw, w ich drodze ku Allachowi.

X. Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.

Bielawski J., Islam, religia pastwa i prawa. Warszawa, 1975.

Cinal S., Religie Wschodu i Zachodu. Islam.
Gaudefroy-Demombynes M., Narodziny islamu. Warszawa, 1988.
Mez. A, Renesans islamu, Warszawa, 1981.
Sourdel D. i J., Cywilizacja islamu. Warszawa, 1980.
Szymaski E., Zarys dziejw religii. Islam pierwotny. Warszawa,

1982.

23