Deniz, A. ve zgr, E. M. (2013).

Antalyadaki Rus gelinler: Gten evlilie, evlilikten

ge, Sosyoloji Dergisi, 3. Dizi, 27. Say, 2013/2, 151-175.

Antalyadaki Rus Gelinler: Gten Evlilie, Evlilikten Ge

Ayla Deniz* ve E. Murat zgr**
zet: Evlilik, Rusyadan Trkiyeye ve zellikle turizm kenti Antalyaya glerde nemli
bir nedendir. Rusyadan Antalyaya evlilik gyle, Antalyada Rus kadn gmen saylar
ve grnrlkleri artmakta, bu durum toplumsal yaamda belirgin deiimler yaratmaktadr. Bu almann temel amac, Rus kadnlarla Trk erkeklerin arasndaki evlilik gnn mekanizmasn anlamaktr. almada uluslararas evlilik gyle bir turizm kenti
olan Antalyaya yerlemi Rus kadnlarn Antalyaya g ve yerleim sreleri ile Antalyada
meydana getirdikleri deiimler aratrlmaktadr. alma, kartopu yntemiyle ulalan
25 katlmcyla gerekletirilen anket ve derinlemesine grmelerden salanan bilgilere
dayanmaktadr. Bu bilgilere gre Rus kadnlar, eleriyle genellikle Antalyada tatil iin veya
ksa sreli alma amal geldiinde tanmaktadr. Rus kadnlar evlilik gne motive
eden temel unsur, daha iyi bir yaama ulama isteidir. Yksek eitim seviyesine ve mesleki
becerilere sahip ve ksa srede Trke renen Rus kadnlarn evlilik g; karma yeni
nesillerin ortaya kmasna ve Trk aile yapsndan farkl, yeni bir modelin gelimesine yol
amakta, yerel toplumdaki kadn imajn/imgesini yeniden ekillendirmektedir.
Anahtar Kelimeler: Evlilik G, Ulusar G, Rus Kadnlar, Antalya, Trkiye

The Russian Brides in Antalya:

From Migration to Marriage, from Marriage to Migration
Abstract: Marriage is a major cause of migration from Russia to Turkey, and particularly to
the tourism city of Antalya. These marriage migrations increase the number and visibility of
Russian migrants, which leads to significant changes in social life. The main motivation for
this study is to understand the mechanism of marriage migration between Russian women
and Turkish men. It examines the migration and settlement processes of Russian women
who have settled in the tourism city of Antalya through international marriage migration,
as well as the changes they have brought to the city. The study has been conducted through
surveys and in-depth interviews with 25 participants reached via the snowball method. The
data suggests that Russian women generally meet their husbands when they visit Antalya
on holiday or when they come for short-term work. The main factor that motivates these
Russian women to marriage migration is the desire for a better life. The marriage migration
of these highly educated Russian women, with professional skills and a natural flair for
learning Turkish, leads to a new mixed generation and a new pattern/model of family
structure different to the prevalent one in Turkey, thus reshaping the image of women
among the local public.
Keywords: Marriage Migration, Transnational Migration, Russian Women, Antalya,
Turkey
* Doktora rencisi ve Proje Asistan, Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Corafya
Blm, adeniz@ankara.edu.tr.
** Prof. Dr., Ankara niversitesi Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi Corafya Blm, ozgur@ankara.edu.tr.

152

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

Giri
Aratrmalar, bireylerin oturduu yeri deitirme kararlarnda, eitim ve
allan ie ilikin deiikliklerle birlikte, ailenin oluumu veya dalmas srelerinin de ak ve gl balantlar gsterdiine iaret etmektedir (Clark
ve Withers, 2007; Flowerdew ve Al-Hamad, 2004; Kulu ve Milewski, 2007;
Pardede ve Muhidin, 2006; Simmons, 1968; Speare ve Goldscheider, 1987).
Hareketlilikle balantl yaam deiikliklerinin ou; aile yaam dngs,
zellikle de medeni durum deiikliklerini iermektedir. Medeni duruma
ilikin olarak evlenme, boanma, birlikte veya ayr yaama, yeniden evlenme, dul kalma gibi deiiklikler yer deitirme nedeni olabilmektedir (zgr
ve Aydn, 2010). Evlilik g; evlenen elerden birinin veya her ikisinin
birden, evlilik ncesinde yaad yerden einin yanna veya farkl bir yere
tanmasn (zgr ve Aydn, 2010, s. 21) anlatr. Bu g srecinde meknsal itme-ekme ilikisinden ziyade, evlenecek kiilerin bulunduklar yerden
baka bir yere hareketleri ne kmaktadr (lkkaracan ve lkkaracan, 1999;
User, 1997). Kadnlarn emek piyasasnda marjinallemesi veya gmen kadnlarn gittikleri lkede uzun sreli yaama istekleriyle birlikte evlilik, ekicilik kazanmakta ve ekonomik ilerlemeleri iin bir strateji haline gelerek, bir
g aracna dnmektedir (zgr ve Aydn, 2010).
Uluslararas evlilik gmenlerinin ounluu kadnlardan olumaktadr
ve evlilik nedeniyle g eden kadnlar, emek gne katlan kadnlarla ortak
g kalplarn paylamaktadr (Ehrenreich ve Hochschild, 2002; Piper ve
Roces, 2003). Evlilik yoluyla g (bazen g iin yaplan evlilik), Bat kamuoyunun gndemine daha ok Hindistandan ngiltereye giden kadnlarla
gelmitir. Gnmzde ise Hindistann yan sra Filipinler, Banglade, Tayland ve in gibi Asya lkelerinden Bat Avrupa ve ABD gibi gelimi lkelere
bu tr gler olduka yaygn ekilde gereklemektedir (Palriwala ve Uberoi,
2005ten akt. Ylmaz, 2009, s. 224; Yeh, 2010, s. 201).
Pek ok lkede evlilik g, kadnlar iin aile oluumu ve daha iyi yaam
olanaklarn ifade etmektedir. Belika ve Almanyada yaayan Trk erkeklerle
evlenen Trkiyeli kadnlar iin evlilik g, yakn akrabalarn etkisinden kurtulmay ve daha zgr yaam srme arzusunu iermektedir (Gktuna ve ark.,
2008; Kartal, 2004; Lievens, 1999; Timmerman, 2006). Benzer ekilde uluslararas evlilikler, Kore, Tayland, Filipinler ve Japonyadaki baz kadnlar iin
gvenli yerleme ve yasal oturma stat elde etmenin bir yolu olduu halde (Piper, 1999), Porto Rikolu kadnlar iin, bamsz hareket kabiliyeti salamann
bir aracna ve ekonomik seeneine dnmektedir (Ortiz, 1996). Kresel
neo-liberal eilimlerin etkisiyle saylar son zamanlarda hzla artan uluslararas
evlilik brolar ve patanlk kurumlar da buna hizmet etmektedir (Tosakul,
2010). Uluslararas evlilik gne katlm Gney Asyal kadnlar hakknda


Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

153

yaplm aratrmalarda, ekonomik gvence ve i, refah, vatandalk hakk kazanma, ak, yabanc bir yerde yaama istei ve aile sorunlarndan ka, kadnlarn yabanc erkeklerle yaptklar evlilik nedenleri arasnda yer almaktadr
(Hsia, 2000; Suzuki, 2005; Tseng, 2010). Bangladeli, Hindistanl ve Pakistanllar arasnda gerekleen ve ge dnen evliliklerde, kltrel ve corafi
yaknlk en nemli faktrlerdir. Geleneksel davran kalplarn koruma abas
gsteren topluluklar, evlilikleri de bir kontrol mekanizmasyla denetlemektedir (Chen, 2000; Shaw, 2000). Evlilik, sklkla gmen kabuln zorlatrc
politikalara sahip lkelere girite, snr amak veya bu lkelerde yerleimci/
kalc olmak iin bir strateji olarak da kullanlmaktadr (Piper, 1999).
G literatrnn nemli bir blm, emek ve istihdamla ilikili hareketlere odaklanmtr ve aile oluturma amac nedeniyle zel bir g tr olarak
kabul edilen evlilik g, literatrde daha az ilgi grmtr (Fan ve Li, 2002,
s. 620). Evlilik gnn literatrde az ilgi grmesi, kadn gmenler nedeniyle cinsiyete zel yapsna (Davin, 2007), cinsiyet kimliine (lkkaracan ve lkkaracan, 1999) balanabilmektedir. Dier taraftan baz aratrmalarda, evlilik
gnde kadnlarn pasif konumlarna ve evlilik sonucunda veya iinde baml g ilikisine vurgu yaplmtr (Bonney ve Love, 1991; Fincher, 1993;
Houstourn ve ark., 1984; Watts, 1983). Evliliin, g tetikleyen yaam
olaylarndan biri olarak ilendii (Mulder ve Wagner, 1993) ya da evlilik statsn, hareketlilii tahmin etme veya aklamada demografik bir deiken
olarak gren almalar da (Speare ve Goldscheider, 1987) bulunmaktadr.
Bununla birlikte, Rossinin (1955) Why Families Move isimli almasndan
beri aratrmaclar, evlilii de ierecek ekilde g ile aile bileimindeki deiiklikler arasndaki ilikiyi aratrmlardr (Flowerdew ve Al-Hamad, 2004, s.
339). Kadnlarn, son yllarda uluslararas ge katlmlarnn artmas ve gemi yllara gre daha fazla grnr hale gelmeleri sayesinde gn kadnslamasndan (Castles ve Miller, 2008; Kofman ve ark., 2000; nltrk-Uluta
ve Kalfa, 2009) ve bu grnrlkte uluslararas evliliklerin bir g nedeni
olarak nemli rol olduundan sz edilmektedir. Trkiye gibi Trk soyundan ve Trk kltrne bal olmayanlar yabanc kabul eden bir lkeye gerekleen insan hareketlerinde ve vatandala kabulde evlilik, olduka nemli
ve stratejik bir yol olarak karmza kmaktadr.1 Fasl kadnlarn internet
araclyla tantklar Mardinde yaayan Arap kkenli Trk erkeklerle evliliklerinin neden olduu gler (Doan Haber Ajans-DHA, 2011, 4 Ocak),
Trkiyenin gney snrlarndaki illerde saylarnn arttna tank olunan Suriyeli gelinler (Bismil Haber, 2012, 2 Ocak), Sovyetler Birliinin dalmasndan sonra Karadeniz kylarndaki kentsel yerlemelere (Aydn, 2006) veya
29/5/2009 tarihli ve 5901 sayl Trk Vatandal Kanunu: Madde 16- Trk vatandalnn evlenme
yoluyla kazanlmas.

154

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

Trkiyenin gneyindeki turistik merkezlere gelen (Ekiz-Gkmen, 2011)

ve evlenerek buralara yerleen kadnlar, bu erevede dnlebilir. Bunun
yannda, Antalya ilinde yabanc uyruklularla Trk vatandalarnn evlenme
saylarnda da byk bir art olduu, sadece Manavgat ilesinde bile 2009 ylnda 275 evlilik gerekletii belirlenmektedir (Turistim.com, 2011, 14 ubat). Nitekim bu balamda Rusyadan Trkiyeye gerekleen glerle melez
evliliklerin saylar ve grnrlkleri gittike artmakta (Deniz, 2012) ve bu
durum toplumsal yaamda belirgin deiimlere yol amaktadr. Bu gerekten
yola karak almamz, g srecindeki Rus kadnlarn ulus-ar evliliklerine odaklanmaktadr.
alma, 2010-2012 yllar arasnda Antalyada Bykehir Belediyesi snrlar iindeki Muratpaa, Konyaalt ve Kepez ilelerinde yrtlm bir
alan aratrmasna dayanmaktadr. Bu alma, kartopu rnekleme yntemiyle ulalan ve Trkiye Cumhuriyeti vatanda erkeklerle evli 25 Rus kadn
gmenle gerekletirilen derinlemesine grmelerin ve anketlerin sonularn ieren nitel bir aratrmadr. Bu grmelerde evlilik g srecini anlamaya ynelik yaplandrlm ve yar yaplandrlm sorular kullanlmtr.
Aratrmann temel motivasyonu, Rus kadnlarn ulus ar evlilik gnn
mekanizmasn anlamaya yneliktir. Bu yzden almann bulgular ana
blm altnda toplanmtr. Bunlardan ilki, katlmclarn demografik ve sosyo-ekonomik zelliklerine ilikin n bilgi blmdr. kincisi, Rus kadn
gmenlerin g ve evlilik srelerinde kullandklar alar ve deneyimlere
odaklanan blmdr. Sonuncusu, Rusyadan Antalyaya gelerek burada Trk
erkekleriyle evlilik gerekletirenlerin Antalyada yarattklar deiimleri ieren blmdr.

(1) Bir Trk vatanda ile evlenme dorudan Trk vatandaln kazandrmaz. Ancak bir Trk vatanda ile
en az yldan beri evli olan ve evlilii devam eden yabanclar Trk vatandaln kazanmak zere bavuruda
bulunabilir. Bavuru sahiplerinde; a) Aile birlii iinde yaama, b) Evlilik birlii ile badamayacak bir faaliyette bulunmama, c) Mill gvenlik ve kamu dzeni bakmndan engel tekil edecek bir hali bulunmama,
artlar aranr. (2) Bavurudan sonra Trk vatanda ein lm nedeniyle evliliin sona ermesi halinde birinci
fkrann (a) bendindeki art aranmaz. (3) Evlenme ile Trk vatandaln kazanan yabanclar evlenmenin
butlanna karar verilmesi halinde evlenmede iyi niyetli iseler Trk vatandaln muhafaza ederler (TrkHukuk Sitesi, 2009, 17 Haziran).
27/2/2003 tarihli ve 4817 sayl Yabanclarn alma zinleri hakknda Kanun Madde 8- Trkiyenin taraf
olduu ikili ya da ok tarafl szlemelerde aksi ngrlmedike; a) Bir Trk vatanda ile evli olan ve eiyle
Trkiyede evlilik birlii iinde yaayan veya evlilik birlii en az yl srdkten sonra sona ermi olmakla birlikte Trkiyede yerlemi olan yabanclar ile bunlarn Trk vatanda einden olan ocuklarna, bu Kanunda
ngrlen srelere tbi olmakszn alma izni verilebilir (Muhasebe Trk (t.y.).


Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

155

Bulgular
Katlmclarn Baz Demografik ve Sosyo-Ekonomik zellikleri
Katlmclarn ya ortalamasnn 31 olduu ve ya bileiminde 25-40 ya
grubundakilerin ounluu (%80i) oluturduu belirlenmektedir. Katlmclarn eitim seviyelerinin ykseklii nemli bir dier zelliktir. Lisans ve lisansst eitim diplomasna sahip evlilik gmeni oran %88dir. Bu oran,
daha dk eitim dzeyine sahip Antalyada yaayan dier yabanclarla (Sda, 2005 ve 2012) bu grup arasnda ok nemli farklarn olduuna iaret
etmektedir. Eitim seviyesiyle balantl beceri ve kapasite ykseklii, Ruslarn
kolay Trke renmelerine ve g ettikleri kente daha kolay uyum salamalarna yardmc olmaktadr. Bu almann yapld dnemde katlmclarn %96snn orta ve st dzeyde Trke bilmesi ve aratrma iin Rusaya
evrilen anketlerin ok az kullanlmas bu konudaki somut bir gstergedir.
Rusyada sosyalist dnemin bir getirisi olarak, kadnlarn eitim seviyelerinin
ykseldii, alma yaamna katlmlarnn artt bilinmektedir. Bu balamda toplumsal cinsiyet eitsizliinin giderilmesi konusunda nemli yol kat
edilmitir. Bu durumun izlerini, genel olarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler
Birlii (SSCB)nin dalmasndan sonra uluslararas glerin aktif katlmcs
olan Rus kadnlarda, zelde ise Antalyadaki (Deniz, 2012) ve Marmaristeki
(Ekiz-Gkmen, 2011) evlilik g araclyla emek piyasasna katlan Rus
kadnlarda grmek mmkndr.
Kadn evlilik gmenlerinin Antalyadaki alma yaamna katlmna
ilikin bulgular, onlarn en fazla turizm sektr ve bununla balantl olarak
emlak ve perakende ticaret gibi ilerde altklarn ortaya koymaktadr. zellikle turizme ynelik ticaret ve konaklama/lokanta gibi iler, Antalyann kent
kimliine de uygun olarak, gmenlere en fazla i frsat sunan sektrlerdir. Bu
grnm ayn zamanda, uluslararas glerde sklkla kadn emeinin piyasadaki konumlann da gstermektedir (Aitken ve Hall, 2000; Anthias, 2000;
Cooper; 2002; Erder ve Kaka, 2003; duygu, 2004; Kaka, 2006; Kofman
ve ark., 2000). Katlmclardan alts (%25i) evlendikten sonra almamay
tercih ederek emek piyasasndan kmtr.
Evlilik gmenlerinin altklar ilerden bireysel aylk kazanlar, ounlukla 1000 TLnin zerindedir (katlmclarn %84 iin). Hatta 1500 TLden
fazla aylk geliri olanlarn oran %63tr. Turistik faaliyetlerin canl olduu yaz
dneminde btn katlmclarn aylk gelirleri daha da artmaktadr. zellikle
turizme ynelik ticari ilerde, rnlerin sat zerinden alnan komisyonlar,
uzun alma saatlerine ramen, gmenleri motive etmektedir. Ayrca gmenlerin arasnda einin iyerinde alanlar da bulunmaktadr. Evlilik, kadnlarn bir yandan i seiminde kstlama getirirken; dier yandan da onlarn

156

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

isiz kalma riskini azaltmaktadr. Ayrca Rus kadn gmenlerin sahip olduklar i disiplini ve ahlk, onlarn bir dier nemli zelliidir. Einin i yerinde
alan Olgann bu zelliini ei Ali yle ifade ediyor:
Benim eim eskiden bankaclk yapyormu. Buraya eitime geldi, benim
dkknn karsndaki otele. Bizim burada ok yerimiz var, yazn i younluu ok oluyor. Ben de para hesab pek bilmem. Eim sa olsun evlendikten sonra bunlara el att. ocuk da var ama dkknlarn btn muhasebesine o bakyor. Geen gn hesap yapyor, 10 TL eksik var. Onu soruyor sen
nereye harcadn, hesap ver diye. Ben yz binlerle urayorum. Byle hesap
yapan hayatmda grmedim. Bizi ok ykten kurtard, kasamz salam (glyor). (Ali, kiisel grme, 2010)

Katlmclarn neredeyse tamam, yldan daha uzun bir sre evli olduklar iin Trkiye Cumhuriyeti vatandal hakkn kazanmtr. Ancak bu
srete evliliin sahte olup olmad yetkili makamlar tarafndan denetlenmektedir ki evlilik gmenlerinin bu uygulamadan rahatsz olduklarn Ekaterinann szleri zetliyor:
Ben eimle Antalyada tant. Zaten ayn i yerinde alt uzun zaman.
Herkes biliyordu biz gryor. Sonra biz evlendi ama ben Trk vatanda
olamad. Tabii ben Raadan (Rusyadan) ald diplomay. Burada almak
iin beni diploma onaylanmal Ankarada. Ben bekliyor imdi. Benim bebek de var. imdi grevli gelir bazen. Mesele soru soruyor. Diyor ein her
gn saat kata gelir? Senin bebee kim isim verdi? Senin kaynanan ad nedir? Bizi kontrol eder. Ben biliyor ama ben anlamyor. Beni bebek var yani,
ben sevmese neden bebek yapaym? (Ekaterina, kiisel grme, 2010)

Katlmclarn G Sreleri/Deneyimleri ve Kullandklar Alar

G sistemi, birbirine insan aklaryla bal iki veya daha fazla meknn
(ulus-devletin) arasnda gelien dinamik bir sretir (Kritz ve Zlotnik, 1992).
Baka bir deyile g sistemi, g alan, veren ve gmen arasndaki dinamik
ilikiler btnnn bir yansmasdr (Biriz-Karaay, 2012). G sistemi teorisi;
gn sadece ekonomik gerekelerle gereklemediini, farkl aktrlerin, farkl
dzlemlerde, farkl dinamiklerle birbirleriyle etkileim halinde olduunu ve
bu etkileimin sistem yarattn ileri srmektedir (Biriz-Karaay, 2012). Rusyadan Antalyaya gerekleen glerle byle bir sistemin olumaya balad
grlmektedir ve evlilik g de bu sistemin bir parasdr. Uluslararas evlilik
gne katlarak Antalyaya yerleen Rus kadnlarn bu g hareketleri, belirli
bir sistemde ve genellikle aamal olarak gereklemektedir. Bu sistem, btn
evlilik gmenlerini kapsamasa da, geri dnleri ieren aamal mekanizma
ilemektedir: Turistik seyahat, dngsel nitelikli yerel i gcne katlm/partner ilikisi, evlilik yoluyla kalclama (vatandalk hakk kazanm) (ekil 1).


Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

157

ekil 1. Rusya ile Antalya arasndaki evlilik g sistemi (T=Turist, /P=alan/Partner, E=Evli).

Trkiye zellikle de Antalya, SSCBnin zlmesi sreciyle Ruslar iin

nemli bir turistik blgeye dnmtr. Ruslar balangta sadece turist olarak
Antalyaya gelmilerdir. Ruslar Antalyada tatil yapan ve saylar milyonlarla ifade edilen en nemli turist gruplarndan biridir. Rus turistlerin byk bir ksm
lkelerine geri dnmelerine ramen, bu grup evlilik g sisteminde kritik rol
oynar. Antalyaya tekrarlanan turistik amal geli-gidiler Rus kadnlarn, hem
kenti tanmalarna hem de yerel kiilerle/kurumlarla balantlar kurmalarna
olanak tanr. Zamanla Rusa konuan ok saydaki turistin yaratt talepler
sayesinde i bulma olasl artan ve Trke renen Rus kadnlar, daha uzun sreli Antalyada kalmaya balamtr. Bu srete gelitirdikleri partner ilikileriyle (kimi zaman iveren partnere dnr) Rus kadnlar kendilerini ekonomik,
sosyal ve ruhsal olarak daha iyi ve gvende hissetmektedir. Gmenlerin gelitirdii bu ilikilerin altnda Trk erkeklerinin koruyucu/sahiplenici niteliklerle
tannmalar, Rus kadnlarn gzel/eitimli olarak bilinmeleri, insanlarn gnlk
hayatn ekonomik ve sosyal ykn biriyle paylama istekleri gibi durumlar
yatmaktadr. Partner ilikisi sayesinde iki farkl kltrden insann birbirlerini
tanmalar ve evlilik gibi yaamsal kararlar sorgulamalar mmkn olmaktadr.
Sonuta Rus kadnlarn Antalyada kal sreleri uzamakta, uyumlar artmakta
ve onlar g sisteminin belirgin bir aktr haline gelmektedir. Rus kadnlardan
bir ksm iin partner ilikisi deneyimi, evlilikle sonulanmaktadr. Bu da evlilik
yoluyla grece geici gmenlikten kalcla ve vatandala gei anlamna gelmektedir. Evlilikle Trkiye Cumhuriyeti vatandal hakkn kazanan Ruslar,
bugn Antalyada byk bir hz ve yaygn bir etkiyle oluan Rus topluluunu
gelitiren en dinamik ekirdek gruptur.
Bu g sisteminin genel gidii dnda gelien evlilik gleri de vardr. Son
yllarda Rusya ile Trkiye arasndaki karlkl ekonomik ilikilerin younlamas nedeniyle, birok Trk iadam Rusya ile ticaret yapmaktadr. Antalya
ve Rusya arasnda turizme dayal ilikiler ve ticaret, iki yer arasndaki balanty glendirmekte, karlkl gidi-gelileri artrmaktadr. Bu srete Rus-

158

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

yada balayan partner ilikileri, Antalyada evlilikle sonulanabilmektedir. Bu

ekilde evlenerek Antalyaya yerlemi Oksanann ifadelerine bakarsak, ayn
durumdaki kadnlarn deneyimlerini anlamamz kolaylaabilir:
Ben eskiden beri hep ilgi duydu Trklere. Bu yzden Trkoloji okudu. renciyken benim bana firmada i buldu. Trkler bizim blgede ok i yaparlar. Ben Trklerin yannda alt okurken. Orada efti benim e. Bir iki
sene flrt ettik. Sonra sk sk Rusyada baka ehirlerde yaad benim adam,
ben de peinden gittim, hep i yaptk birlikte. Ben Trkiyeye geldi ka kez.
Sonra evlendik eimle. Bizden Trkle evlenen ok, Trkler mert olur. Evlilik derken benim arkadalar ve aile bata ok kar kt yani sonuta baka
bir kltr var. Benden sonra benim kz karde gibi arkadam da eimin
kardeiyle evlendi. imdi ben Rusiyaya gidince diyorlar bize de Trk erkek
bul evlenecek (Oksana, kiisel grme, 2011).

ki lke arasndaki bu ticaret dnda, Rusann Antalyada sklkla konuulmasndan dolay, son dnemde turizmde alanlarn Rusyada dil okullarna eitim almak iin gitmeleri de sz konusudur. Bu srete, Rus kadnlarn Antalyaya evlilik gyle yerlemelerini salayan partner ilikilerinin
kurulabildii sylenebilir. Bu iki grubun bahsedilen sistemden fark, ierisinde Antalyada turist veya alan olarak bulunma deneyimini iermemesidir.
Alan aratrmas srasnda bize evinin kaplarn aarak hayatyla ilgili bilgileri
paylaan Yana, daha nce hi grmedii Trkiyeye g hikyesini u ekilde
anlatmaktadr:
Rus Dili ve Edebiyat okudu ben Kurskta. Kimseyle grmedim o zamana
kadar. Bizim erkekler biraz sar, hep ayn. Benim ei bir arkada beenmi
kendine. Ahmet de tabi esmer, uzun boylu. Herkes fark eder be yz metreden (glyor). Biz arkada ortamnda grtk, arkadala Ahmet grt
ama eim beni beenmi. Biz grt biraz. Eim dil kursu bitti, Antalyaya
dnd. 10 gne yine geldi, dayanamad bana. O yaz evlendik. Ben hi
bilmiyordu Trkiye nedir? Orada ne vardr? (Yana, kiisel grme, 2010)

Ayrca son 10 yl ierisinde internet zerinden Rusya ve Trkiye arasnda,

konut, i, i ortakl, partner ve e aramaya ynelik olarak taraflar bir araya
getiren siteler de yaygnlamtr (rnein www.rusgazete.com). Binlerce kiinin aktif olarak bu siteleri kulland gz nne alnrsa, g sistemi iin bir
ara olarak internetin neminin artt belirlenir. Bu sitelerin gn ynne
nasl etki ettii ve bu site araclyla partner ilikisi gelitirenlerin evlilik gerekletirip gerekletirmediklerine ilikin bir alma yoktur. Ancak bu iletiim teknolojilerinin gelimesiyle, ulam iin finansal kaynaa sahip olmayanlarn bile, g iin kendi alarn gelitirebildikleri de sylenebilir. Grme
yaplan kadnlardan Elena, eiyle internetteki sosyal paylam sitelerinden biri
araclyla tanmtr:

Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

159

Ben interneti ok kullanrdm. Zaten Rusyadan hep ayrlmak istiyordu ve

Trkler ok yakkl. Bir gn Muratla yazmaya baladk. Baktm melek
yzl adam (glyor). Biz bir ay gece gndz konutuk hep. Sonra yazn
benim bileti ald, ben geldim Antalya. Benim kaynana dedi internetten
kz bulmuun, almam bunu (glyor). imdi baylyor bana (Elena, kiisel
grme, 2011)

Ulus ar glere katlan kiilerin hareketleri boyunca deneyimledikleri

olaylar ve kullandklar alar, g sisteminin oluumunda anahtar unsurlardr.
Eski gmenlerin g edilen yere ve topluma ilikin aktardklar bilgiler ve
orada yeni gmenlere saladklar yerel balantlar yannda, gmenlerin kendileri tarafndan kurulan eitli ilikiler de bu srete kritik nem tamaktadr.
Trk erkekleriyle gerekletirdikleri evlilikler yoluyla Antalya kentinde saylar ve grnrlkleri artan Rus gelinler, buraya yerleme kararn sklkla en
az iki kere gelip gittikten sonra almtr. Dolaysyla btn katlmclarn kentle ilk tanma deneyimlerini salayan evlilik deildir. Katlmclarn yaklak
%60 tatil nedeniyle daha nce geici srelerle Antalyaya gelmitir. Bu adan
Rus kadnlar, uluslararas evlilik gne katlarak snr aan, ancak g edecei
yeri daha nce hi grmemi olan baka evlilik gmenlerinden ayrlmaktadr
(King Baudouin Foundation, 2012).
Evlilik g, dnyann baka blgelerinde ekonomik yoksulluktan veya
ailelerin gen kzlar zerindeki basklarndan bir ka arac olarak veya yurt
dna almaya giden Trklerde olduu gibi lkelerinden evlenerek elerini
yanlarna alma ilevini grrken; Rus kadnlarn genelde gnll olarak tatil
veya alma amal bamsz hareketlerinin ardndan gelien ve bu hareketi
evlilik yoluyla kalcla evirdikleri bir sretir. Baka bir deyile, Rus gelinlerin evlilik g, kan ve zorunluluun deil, duygusall ve ak da ieren
emek gnn dnm bir hali olarak yorumlanabilir.
Katlmclarn kendi lkelerinden ayrlmalarnda, evlilikte genellikle kadnlarn erkein yaad yere g etmelerinden dolay, belirli bir dzeyde bamllk ilikisi etkilidir. Fakat bunun dnda, g ve evliliin arkasnda, kendi
lkesinde yeterince para kazanamama, yeni bir yere yerleme ve yeni yerler/
insanlar tanyarak yaama arzusu ve sosyal baskdan kurtulma istei gibi gerekeler de bulunmaktadr. Bu aamada Trkiyeyi onlar iin cazip hale getiren
zellikler n plana kmaktadr. Bunlardan ilki Rus-Trk evliliklerinin yaygnlamas ve toplumsal kabulnn gittike artyor olmasdr. Dolaysyla evlilik
yoluyla g, Rus kadnlar iin ok yeni bir deneyim deildir. Ayrca Trklerle
evlenen Rus kadnlarn kendi deneyimlerini baka kadnlara aktarmasyla, Rus
kadnlarn Trkiyeye gelme konusunda cesaretleri de artmaktadr. Bunun dnda Trkiyeye hem giri-kn kolay olmas hem de alma izni olmasa
bile bir ite allabilmesi nedeniyle, lkelerinde yeterli gelire eriemeyen Rus

160

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

kadnlar, g rotalarna Trkiyeyi de eklemilerdir. Bu aamada hangi kentin

seileceini ise, Antalyann Ruslar iin zel anlam belirlemitir.
1977 ylnda onaylanarak yrrle giren Gney Antalya Turizm Geliim
Projesi ve Trkiyede turizm sektrn dzenleme, gelitirme, dinamik bir
yap ve ileyie kavuturma amacyla 1982 ylnda karlan Turizmi Tevik
Kanunu ile birlikte, Trkiyenin 1980 sonras darya ak liberal politikalarla ynetilmeye balamas, TLnin konvertibilitesi, lkeye giri-k prosedrlerinin azaltlmas, Trkiyenin uluslararas alanda, zellikle ticari bakmdan
gittike nem kazanmas, 1618 sayl Seyahat Acenteleri Birlii ve Profesyonel Turist Rehberlii Ynetmelii gibi etkili yasal dzenlemelerin yaplmas
(Trkiye Seyahat Acentalar Birlii-TRSAB, Haziran, 2003), lkenin gney
ve bat sahillerinde turizmin hzla gelimesine yol amtr (Deniz ve zgr,
2010). Bu srete SSCBnin dalmas ile seyahat zgrlne kavuan Ruslar iin Trkiye yeni turistik hedef haline gelmitir. Corafi yaknlk, ucuz
seyahat ve tatil olanaklar yannda, i frsatlarnn varl da, Rusya ve Antalya arasndaki ilikileri gelitirmitir. Hatta Antalyada zellikle Kemer ilesi
Kk Moskova olarak anlmaya balanmtr (Gebelek, 2008). Trkiyede
tanmaz satn alan Ruslarn %85inin mlklerini Antalyadan almalar (Deniz
ve zgr, 2010), Ruslarn Antalyadaki balarn glendirmelerine ve kmelenmelerine iaret etmektedir.
Katlmclarn Antalyada yerlemelerinin en nemli nedeni evlilik ve eleridir. Ksa sreli gidi-geli deneyimleri olsa da, elerinin burada yayor olmas
nedeniyle Rus kadnlar, evlilik sonrasnda uzun sreli olarak Antalyada kalmaya balamtr. Bu srete eski gmenlerin olumlu ynlendirmeleri de onlar
etkilemitir. Son olarak Antalyadaki turist kitlesi iinde Rusa konuanlarn
dikkate deer saylara ulam olmas, bu turistlere hizmet sunacak Rusa bilen
igcne talebi de arttrd iin (Deniz, 2012) katlmclar, Antalyada evlenmeleri durumunda i bularak ekonomik kazan salamaktan yoksun kalmayacaklarn dnmlerdir.
Uluslararas gmen aklarnda alar, ok nemli rol oynamakta; gmenlerin kurduu bu alar sayesinde, g srecinin maliyeti ve riskleri azaltlmakta
ve daha gl g kanallarnn olumas salanmaktadr (Massey ve ark., 1999,
s. 24-32). Gmenler, ortak kken veya dostluk balarna dayal ilikiler araclyla g deneyimlerini paylamaktadr. Castles ve Millera (2008, s. 53)
gre; kken kltre bavurmak, yeteneklerin ve deneyimlerin zarar grd
durumlarda insanlara zsayglarnn devam konusunda yardmc olmaktadr.
Antalyada yaayan Rus gelinlerin g srelerinde kullandklar alardan ilki,
erkek arkadalar (partner) ve elerdir. Gmen kadnlar, partnerleri sayesinde
konut ve i bulmada konusunda sorun yaamamlar, bylece g srecinin en
riskli aamalarn daha kolay geirmilerdir. Buna ek olarak evlilik sayesinde, An-

Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

161

talyadaki statlerini yasal bir zemine de oturtmulardr. Gmenler arasnda Antalyaya g ederken hi yardm almayanlar (%12) olduu gibi, arkadalarndan
ve arac kurumlardan yardm alanlar da bulunmaktadr. Hareketi kolaylatran
arac kurumlarn nemi son yllarda bir hayli artmtr. Araclk hizmeti veren
turizm ofisleri dnda, baz internet siteleri de gmenlerin konut, i, i orta,
e, eya, bulmalarnda yardmc olmakta, taraflar bir araya getirmektedir.
Katlmclar evlilik ncesinde, hem mstakbel eleriyle hem de g edecekleri yerle ilgili yeteri kadar bilgi sahibi olmulardr. Bu yzden Rus kadnlar, yalnzca evlilik sonras hangi ehirde yaayacaklarn ve eleriyle ilgili baz
kiisel bilgilerini bilen, hatta bazen evlilik sonras yerleecei yeri bile evlilik
ncesinde bilmeyen Trkiyeden Belikaya evlilik gyle giden kadnlardan
(King Baudouin Foundation, 2012) farkldr.
Katlmclarn Antalyadaki Yaamlar ve Kente Etkileri
Evlilik gne katlan kii, zellikle farkl dilden, dinden ve kltrden biri
ile evleniyorsa, eitli uyum srelerini deneyimlemek zorunda kalmaktadr.
Bu srete sklkla evliliin baml katlmcs olan kadnlarn azami uyum
gstermesi ynnde bir alg mevcuttur. Kadnn evlilik yoluyla katld kltrn ifrelerini zmesi, belirli bir srete mmkndr ve bu srete gidilen lkenin dilinin renilmesi kiiye byk avantaj salar (User, 1996). Antalyadaki evlilik gmeni Rus kadnlarn evlilik ncesi Trkeyi renmeye balamas,
onlarn katldklar gruba uyumlarn hzlandrmaktadr. Farkl bir kltrden
kiiyle evlilik gerekletirmek ve ksa bir srede bu kltr anlayarak o topluma adapte olmak, Rus kadnlara zg bir baardr. Toplumda yaygn olan
olumsuz Rus kadn imajna ramen, son zamanlarda Rus bir kadnla evliliin
bir stat gstergesi haline dnmesi, Rus kadnlarn adaptasyon becerileri ve
kendi kltrel deerlerini korumay da ieren durularndan kaynaklanmaktadr. Bu yzden Ruslar, kentte grnrlklerinin artndan memnun olmaktadr. Sklkla etnik aznlklarn yaadklar mahallelerde yaayan ve bu yzden
Felemenke ve Franszca renme frsat bulamayan Belikadaki Trk kadn
evlilik gmenlerinin, hem bulunduklar topluma uyumlarnn zorlat hem
de i bulamadklar bilinmektedir (King Baudouin Foundation, 2012). Bu
durum bize, devletin herhangi bir ynlendirmesi ve katks olmadan, kendi
abalaryla iyi derecede Trke renen Ruslarn farkl bir gmen grubu olduunu tekrar hatrlatmaktadr.
Ruslar iyi derecede Trke bildikleri iin, yerel kltr, gelenek ve grenekleri ksa srede renerek toplumsal kabullerini hzlandrmaktadr. Grme yaptmz katlmclardan birinin ei Diyarbakrldr ve grme esnasnda einin hazrlad yresel kadayf ikram etmesinden sonra ondan u vg
dolu cmlelerle sz etmektedir:

162

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

Lena Diyarbakrl kzlardan daha becerikli. Yemein nasl yapldn bir
kere grsn, yarn aynsn yapar. Kltrmz neredeyse ayn. Ben eimi
alp Diyarbakra gtryorum, hi de utanmyorum. (Murat, kiisel grme, 2010)

Grme yaplan Rus gelinlerin evleri, kyafetleri ve davranlar incelendiinde de, Trk kzlaryla benzerlikleri kolayca fark edilmektedir. Katlmclar arasnda Trkeyi aksansz konuanlar sokakta szl tacizden korunmak
iin sar salarn kahverengiye boyatanlar bile vardr. Grnm byle olunca,
Ruslar toplum iinde ayrt etmek gittike zorlamaktadr.
Katlmclar genellikle tek ocukludur. Bununla birlikte iki ocuk sahibi
olanlar da vardr. Melez evlilikler sonucu ortaya kan yeni nesil, ikili yaam
biiminin ekillendii ve doutan ok kltrl yaam deneyimleyen gruptur.
Trk-Rus evliliklerinden doan ocuklarn iyi bir eitim almalarnn salanmas iin, zellikle Rus anneler youn aba gstermektedir. Onlar ocuklarnn hem sanatsal ve sportif ynlerini gelitirmek zere kimi zaman cretli
kimi zaman da belediyeler tarafndan dzenlenen cretsiz kurslar kullanmaktadr. Rus annelerin bu abalar, Trk anneleri de ocuk yetitirme konusunda
etkilemektedir. Bu konuda Svetlanann deneyimi anlamldr:
Ben ocuumu hep iyi yetitiririm. Antalyada artk tiyatro, sergi oald.
Hafta sonu bazen eim de gelir. Mutlaka spor yaparz, tiyatroya, bazen sinemaya gideriz. Benim ocuun etde de gidiyor. Baarl bir ocuk olmal.
Trk anneler ocua ok eitim vermiyor genelde. Ama benim arkadalarma ben hep sylerim. cretsiz etkinlikleri haber ederim. Trk anneler de
deiiyor artk. Sonuta ocuklar nemli. (Svetlana, kiisel grme, 2011)

zellikle ocuk sahibi olan katlmclar, ocuklarnn Trk ocuklar gibi

yaamas gerektiine inanmaktadr. Fakat ayn zamanda onlarn Rusay ve
Rus geleneklerini de renmelerini istemektedir. Grme yaplan dnemde,
katlmclarn tamamna yakn, ocuklarnn devlet okulunda eitim almalarn desteklemilerdir. Bunun nedeni ise, Trk okullarnda eitim aldklarnda, buradaki hayata daha iyi uyum salayabileceklerini ve kendilerini farkl hissetmeyeceklerini dnmeleridir. Antalyada Rus Okulunun varlna
ramen bu okulun Antalyaya katks konusunda katlmclarn fikirleri net
deildir. Ancak yine de gmenler, Antalyada daha fazla Rus okulu olmasn
istemektedir. Bylece Trk-Rus evliliklerinin melez ocuklarnn seeneklerinin artaca dnlmektedir.
Rus gelinlerin %96s yedi aydan, %84 on aydan daha uzun sre Antalyada kalmaktadr. Bu son gruptakilerin Antalyaya yerleme tarihi, dier
katlmclara gre daha eskidir. ocuk sahibi olan evlilik gmenleri ise, tatil
dnemlerinde sklkla Rusyaya giderek, ocuklar ile ailelerinin kaynamasn

Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

163

salamaya almaktadr ve ayn sklkla Rusyadan kendi aile yelerinin gelmesini salamaktadr.
Rus kadnlarn Trk kadnlar zerinde ocuk yetitirme yannda nemli baka etkileri de vardr. Bu etkilerden ilki, dzenli olarak spor yapan Rus
kadnlarn, komularn spora tevik etmeleridir. Trkiyede son yllarda yerel
ynetimlerin oluturduklar parklarda Ruslarn etkisiyle spor yapan Trk kadnlarn says gittike artmaktadr. rina, Trk kadnlar spora motive eden bir
katlmcdr ve yle demektir:
Ben almyorum ama sabahlar erken kalkarm. Eim ie gider kahvaltdan
sonra. Ben ocuumu okula gtryorum komularmla. Sonra parka spor
yapmaya gidiyoruz. Eskiden ben yalnz giderdim. Sonra komular da benden grdler. nceler zayflamak iin geldiler spora. imdi salkl yaamak
iin spora geliyorlar, kendilerine bakyorlar. Hem arkadalk da ediyoruz,
ocuklar da arkada oluyorlar. Ben ok ey rendim komularmdan. (rina, kiisel grme, 2011)

Antalyadaki Rus kadnlarn bir dier etkisi, Trk kadnlarnn alma hayatna katlmalarn zendirmeleridir. Trk kadnlar nispeten dk eitim seviyeleri ve yabanc dil bilgileri nedeniyle, alma hayatna katlma konusunda
ekince gstermektedir. Antalyada bu durumun izleri grlmektedir ve bu
nedenle de yabanc kadnlarn zellikle turizm ve bal ilerde almalar yaygndr. Son dnemlerde Trk kadnlarn eitimde eitli frsatlara daha fazla
erimeleriyle almaya ynelik cesaretleri artmaktadr. Bu kiilerin alma cesaretini arttran etmenler arasnda Rus gelinler de bulunmaktadr. Antalyada
Trk eiyle bir sre einin ailesinin evinde yaayan bir katlmcnn, einin kz
kardeini motive etmesini u ekilde ifade etmektedir:
Benim eimin kardei ok ekinik (ekingen). Evden hi kmaz, arkada(lk) kurmaz. Ben ilk evlendim bir yaadm ayn evde. Ben onu kursa yazdm, arya kardm. Rusa da rettim biraz, zaten ayn evdeydik yani.
Kaynanam beni yle sevdi. imdi abisiyle ie gidip geliyor yani. (Olga, kiisel grme, 2011)

Bunlarn dnda, zellikle yabanc uyruklu bekr kadnlarn iyerlerinde

eleman olarak almas, iyeri sahibi erkeklerin elerini rahatsz etmektedir.
Bu rahatszlk, eleri almaya motive etmektedir. Bu durumun rneini Ekaterina vermektedir:
Ben ilk Antalyaya geldim. altm bir yerde patronun kars benim arkadatan holanmad. Aslnda almyor kendisi. Dkkna eleman da lazm
yani o olmasa da bakas olacak. Kz ne yapyor ki? alyorum sade. Sonra
patronun kars gitti geldi, sonra almaya balad. Ben eimle tant o
arada, iyeri yaknd, patron tanrd. Sonra patronun kars beni sevdi ama
kendi alnca arkada da iten kard. (Ekaterina, kiisel grme, 2010)

164

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

Rus kadn gmenlerin kendi i yerlerini amalar da bir baka zelliktir.

Rus kadnlarn Antalyaya yeni i kollar (trnak stdyosu gibi) getirmek, Rusyaya zg rnlerin satld iyerlerini amak (Deniz, 2012), dil kurslarnda
Rusa retmenlii yapmak giriimleri de etkileim asndan nemlidir.
Rus gelinlerin Antalyada sosyal hayatta yarattklar deiimler arasnda
giyim kuam ve aile hayat da bulunmaktadr. Aydnn (2006) Trabzonda
yaayan Post Sosyalist lkelerden gelenler iin belirledii durum Antalyada
Ruslar iin sz konusudur ki onlar bazen Trk kadnlar iin bir rol modeli
olabilmektedir:
Benim Trk arkada ok. Benim gibi giyinmek istiyorlar mesela. Benimle
alverie gel diyorlar bazen. zeniyorlar. (Svetlana, kiisel grme, 2011)

Katlmclar, Antalyada sklkla Trk kadnlarla arkadalk kurmaktadr.

Bu srete ikili ilikileri gelitii iin birbirlerinin yaam tarzlarndan da haberdar olmaktadrlar. Baz katlmclarn nyargl komuluk deneyimleri olsa
da, belirli bir dzeyde karlkl etkileim mevcuttur:
Ben davet ettim komular evime. Mesela bizde yemek masada yenir. Komular geldi ardlar. Zaten koltukta da oturmak istemediler bata. Komularm arkadam, samimi tabi. imdi ok arkadam masada yemek yiyor,
eleri de seviyormu byle. Eleri sen Rus komunla gr diyormu. Trk
kadnlar ocuklarma ne yapyorum bakyorlar. Evime ne alyorum bakyorlar. (Nadya, kiisel grme, 2011)

Rus kadnlar Antalyada yerel halkn sklkla alveri yapt, gezdii ve zaman geirdii meknlar kullanmaktadr. Kentte gitmekten korktuklar alanlar bile, yerel halkla ayndr ve bu kanlar deneyimlere dayanmamaktadr. Rus
gelinler arasnda ounlukla dier Ruslar tarafndan tercih edilen mahallelerde
oturma eilimi yksektir. Bunun altnda konut piyasasnn bu gmenlere
zel konut retiminin son dnemde artm olmas etkin rol oynamaktadr.
Katlmclardan Antalyada oturduu evin sahibi olanlarn oran %68dir.
Bununla birlikte kirada oturan katlmclar ise, ev satn alabilecek paralar olduunda mutlaka Antalyadan ev satn alacaklarn ifade etmektedir. Bu grup
ierisinde Rusyada konut yatrmlar olanlar da vardr. Ruslar, oturduklar mahalleye tandktan sonra, bu alanda eitli deiimlerin olduunu belirtmilerdir. Bunlar arasnda ilk srada evre dzenlemesinin yaplmas, ocuk oyun
alanlarnn dzenlenmesi ve iyerlerinde Rusa konuan eleman saysndaki
art yer almaktadr. Bununla birlikte ayn mahallelerde hem Ruslarn hem de
dier yabanclarn saysnda art olduu da belirlenmektedir.
Bilindii gibi gmen dayanma alarnn en nemli unsurlarndan birisi
derneklerdir. Antalyada Ruslar tarafndan kurulan ve aktif ekilde alan iki
dernek bulunmaktadr. Bu dernekler Antalya Bykehir Belediyesinin de

Deniz ve zgr / Antalyadaki Rus Gelinler

165

desteiyle Rus Kltr Gnleri dzenlemekte, Trk Hukuku hakknda Rus

kadnlara seminerler vermekte, evrensel olarak kabul edilen gnlerde (Dnya
Kadnlar Gn gibi) yaplan etkinliklerin paras olmaktadr. zellikle Trk
Hukuku hakknda bilgi sahibi olan Ruslar, bu bilgiden yoksun olduklar iin
sorun yaayan ve haklarn kullanmakta ekingen davranan dier gmenlerden (Ekiz-Gkmen, 2011) daha avantajl durumdadr. Bu dernein dier sosyal katklar ise, gmenlere Antalyada karlatklar sorunlarn zmnde
yardmc olmalar ve Rusa kurslar dzenlemeleridir. Bylece Antalyadaki Rus
Bakonsolosluuna da bir bakma yardmc olmaktadr.
Ruslarn Antalyada yaadklar sorunlara bakldnda, vatandala geite
karlatklar glkler ile diploma denklii iin bekledikleri srenin uzunluunun ilk srada yer aldklar grlmektedir. Bununla birlikte katlmclar
sklkla sigortasz almak zorunda kaldklar iin sosyal gvenceden e zerinden faydalanmaktadrlar ve bundan rahatszlk duymaktadrlar. Rusyadaki aileye ve yaama zlem, Antalyada sosyo-kltrel uyumsuzluk, ayrmclk,
tacize ve sosyal baskya uramak da belirtilen baka sorunlardr. Katlmclar
sosyal hizmetlerin yetersizliinden ve gmen sorunlaryla ilgili kolay temas
kurabilecekleri bir merkezin olmamasndan yaknmakta; ocuk sahibi katlmclar ise kendi ocuklarnn zellikle dini inan eitimleri konusunda yaplan mdahalelerden duyduklar endieyi paylamaktadrlar. Bununla birlikte
genel olarak son yllarda Rus kadnlarla zdeleen kt imajn silinmeye baladn dnmektedirler. eitli olumsuzluklara ramen katlmclar iinde
hayatlarnn tamamn Antalyada geirmek isteyenler ounluktadr.
Rus kadnlarn sosyal hayatta bu kadar etkili olmalarnda, Antalyada rahat hareket edebiliyor olmalarnn etkisi vardr. Evliliin getirdii bamllk,
Trkiyenin baka yerlerinde yaayan Rus gelinler iin daha yksek grlmektedir ve sosyal hayata katlmlarn snrlamaktadr (Aydn, 2006). Bu etkinin
Antalyadaki Rus gelinler iin ok baskn olmamasndan dolay kentsel sosyal
etkilerinin artmas muhtemeldir.
Sonu
Rusyadan Antalyada evlilik yoluyla g etmi veya farkl sebeplerle Antalyaya g ettikten sonra evlenerek buraya yerlemi olan Rus kadnlarn incelendii bu almada, yksek nitelikli ve iyi derecede Trke bilen gmenlerin
belirli bir g ve yerleim sisteminin paras olduklar anlalmaktadr. Ruslar
dnyadaki genel eilimin aksine, Kuzeyden Gneye bir g sistemi kurmulardr. eitli alar ve arac yaplarla sistemi srekli besleme eilimindedirler.
Rusya ve Trkiye arasnda kolonyal, kltrel ve belirleyici-tarihsel bir ba sz
konusu deildir. Sadece temelleri yaklak yirmi be yla dayanan ve turizmle
kurulan bir ba ile Ruslar, bugn Antalyann en nemli gmen grubudur.

166

Sosyoloji Dergisi, 2013/2, 3. Dizi, 27. Say

Turist olarak baladklar bu yolculukta Rus kadnlar, emek piyasasnda kendilerine yer bularak alan durumuna gemilerdir. Bu kiilerin bir ksm
kimi zaman turist kimi zaman alan olduklar bu srete, Trk erkeklerle
partner ilikileri nemlidir. Bu ilikilerin bir ksm da evlilikle ve buna bal
vatandalk kazanmyla sonulanmtr. Bu sistemi kullanarak Antalyada yaamaya balayan kadnlarn kentteki sosyal hayata aktif katlmlaryla, onlarn
kentte ve ev sahibi toplumda meydana getirdikleri deiimler belirgin olarak
izlenebilmektedir.
Kimi zaman Antalyada olmayan ileri buraya getirerek giriimcilik gsteren, kimi zaman da aile yaamlaryla Trk kadnlar etkileyen bu kitlenin
talepleri ve sorunlar hzla bymektedir. Kendileri bu sorunlarla ba etmek
iin dernek kurmak, Trke ve Trk Hukukunu renmek gibi stratejiler
gelitirseler de, taleplerini gerekletirme ve sorunlarn zme noktasndan
henz uzaktrlar. zellikle Trk-Rus evliliklerinden doan ocuklardan oluan ikinci nesil gmenlerin kendilerine zg taleplerinin gndeme gelecei
dnldnde, evlilik yoluyla Trk vatandaln kazanm olan Ruslara
ynelik politikalarn gelitirilmesinin nemi ortaya kmaktadr.

Deniz, A. and zgr, E. M. (2013). [Extended Abstract] The Russian brides in Antalya:
From migration to marriage, from marriage to migration, Turkish Journal of Sociology,
2013/2, 3/27, 167-175.

EXTENDED ABSTRACT
The Russian Brides in Antalya:
From Migration to Marriage, from Marriage to Migration
Ayla Deniz* and E. Murat zgr**
Women have become increasingly more visible in the international
migration process in recent years (Castles and Miller, 2008; Ehrenreich and
Hochschild, 2002; Kofman et al., 2000; Piper and Roces, 2003) which is
contributed to by marriage. It emerges as a strategic method in countries like
Turkey that have migration restrictions. With the migrations from Russia to
Turkey, the number and visibility of mixed marriages is on the rise (Deniz,
2012) resulting in significant social change. This study focuses on the
transnational marriages of Russian women in the migration process and is
based on the field study conducted in the Muratpaa, Konyaalt and Kepez
districts of Antalya metropolitan municipality between 2010 and 2012. The
main motivation of the study was to understand the mechanism behind the
international marriage migration of Russian women. The study includes survey
and in-depth interview results from 25 female Russian migrants who were
married to male Turkish nationals and were reached by the snowball method.
The mean age of participants was 31; the biggest age group was 2540 years (80%); and 88% had university and graduate degrees. Findings
regarding the involvement of young and qualified female Russian marriage
migrants in work life in Antalya show that they mostly work in the tourism
sector and in relevant jobs such as real estate and retail. In line with the nature
of Antalya, most migrants work in tourism-related work such as trade and
hotels/restaurants. This also reveals the market positioning of female labor
in international migration (Aitken and Hall, 2000; Anthias, 2000; Cooper;
2002; Erder and Kaka, 2003; duygu, 2004; Kofman et al., 2000).
Other findings of the study involve the migration processes of the participants
and the networks they use. The events experienced by international migrants
and the networks they use are criticalto the formation of the migration system.
It can be seen that the migration from Russia to Antalya initiated such a system
* PhD Candidate and Project Assistant, Ankara University Faculty of Languages, History and Geography
Department of Geography, adeniz@ankara.edu.tr.
** Prof. Dr., Ankara University Faculty of Languages, History and Geography Department of Geography,
ozgur@ankara.edu.tr.

168

Turkish Journal of Sociology, 2013/2, 3/27

and that marriage migration is an important part of it. Even though the system
does not cover all marriage migrants, it operates in a three-tier mechanism
which also includes returns: Touristic travel, participation in cyclical local
workforce/partner relations, becoming permanent through marriage (gaining
citizenship). Certain factors are important in the emergence of this migration
system as can be seen in Turkey, and particularly Antalya becoming a major
destination for Russians after the fall of the USSR. Initially, they came to
Antalya as mere tourists. Approximately 60% of participants reported having
visited Antalya previously for short holidays. Repeated touristic trips to
Antalya allowed Russian women to get to know the city and make contacts
with local people and institutions. Having job opportunities owing to the
demand created by the many Russian speaking tourists and having learned
Turkish over time, Russian women started to stay for extended periods in
Antalya. The partner relations they developed in this process made them feel
better and safer economically, socially and psychologically. Through partner
relations, people from two different cultures are able to get to know each other
and question life decisions such as marriage. This experience eventually results
in marriage for some of the Russian women. This entails the transition from
being relatively irregular migrants to permanence and citizenship through
marriage. Russians who gain Turkish citizenship through marriage are the
most dynamic core group which develops the Russian community that is fast
appearing in Antalya today.
There are marriage migrations that occur outside this migration system
as well. Owing to the emerging mutual economic relations between Russia
and Turkey in recent years, many Turkish businessmen have started to trade
with Russia. Mutual tourism relations and trade between Antalya and Russia
strengthen the links between the two and increase travels between them. Some
partner relations that start in Russia during this process may result in marriage
in Antalya. Similarly, as Russian has become a prevalent language in Antalya,
males in the tourism sector sometimes go to language schools in Russia to
learn their language and establish partner relations with Russian women,
which then result in marriage migration to Antalya. The difference between
these two groups and afore mentioned system is that they do not involve the
experience of being in Antalya as a tourist or employee. In addition, the last
decade has witnessed the emergence of websites that bring together Turks and
Russians looking for housing, work, work partnership, or relationships and
spouses (e.g. www.rusgazete.com). Considering that these sites have thousands
of active users, the internet has become an important tool in the migration
system. No study has been conducted about how these websites influence
migration and whether those that develop relationships over this website


Deniz and zgr / Russian Brides in Antalya

169

eventually get married. However, the advancement of these communication

technologies shows that even people who do not have the financial means for
travel can develop networks for migration.
Another finding of the study has been that Russian brides in Turkey are not
the result of an escape or necessity, but a transformed state of labor migration
that includes emotions and love. Certain qualities stand out in making Turkey
attractive for Russian marriage migrants. The first one is the prevalence of
Russian-Turkish marriages and the increasing social acceptance for them. Also,
Russian women share the positive changes in their lives caused by marrying
Turks with their fellow citizens, which encourages more Russian women to
go to Turkey. The concept that includes the sharing of these experiences,
among others, is known as migrant networks. Networks play a crucial role
in international migrant flow and decrease the costs and risks of the migration
process and thus lead to stronger migration channels (Massey et al., 1999).
The very first network that Russian brides in Antalya use in the migration
process is through boyfriends (partners) and spouses. Thanks to their partners,
they have no difficulty finding accommodation and work, and thus overcome
the hardest stages of the process more easily. There are migrants that receive
no assistance as they migrate to Antalya, and also those that receive assistance
from friends and companies. Certain associations are also used as a support
mechanism by migrants before and after migrating, and Russian women also
use these actively. There are two active associations in Antalya established by
Russians. With the cooperation of Antalya Metropolitan Municipality, they
organize Russian Culture Days, offer seminars to Russian females about
Turkish law, and take part in activities held during universal celebrations
(such as the World Womens Day). Other than these,they help migrants solve
their problems in Antalya and organize Russian courses.
Among the Russian brides settled in Antalya, the trend is to live in
neighborhoods mainly preferred by other Russians. This is mainly caused
by the construction of houses for Russian migrants. The fact that 85% of
Russians who own property in Turkey do so in Antalya (Deniz and zgr,
2010), makes their ties in the city stronger and encourages them to cluster.
Of the participants, 68% owned property in Antalya. Those who were renting
said that they would buy property if they could afford it. There are people in
this group who also own property in Russia.
Participants of marriage migration need to experience various adaptation
processes, particularly if they are marrying someone who speaks a different
language and has a different culture. Such experiences are more common
among women.The fact that female Russian marriage migrants in Antalya
start to learn Turkish prior to getting married facilitates their adaptation.

170

Turkish Journal of Sociology, 2013/2, 3/27

Marrying someone from a different culture, getting to know this new culture
and adapting to a new community is a success for Russian women. Their high
educational level, skills and capacity enable them to learn Turkish easily and
adapt to their new city. At the time of the study, 96% could speak intermediate
to advanced Turkish.
An important aspect of integration in Turkish male-Russian female
marriages is having children. The new generation that results from interrelated
marriages is the group where a dual lifestyle is shaped and that starts to
experience a multicultural life at birth. Russian mothers make a great effort
to ensure that their children from Turkish-Russian marriages receive a good
education.
Russian mothers develop their childrens artistic and sports abilities by
sending them to paid or unpaid courses offered by the municipality. Their
efforts encourage Turkish mothers to engage in similar efforts in child
upbringing. Those participants who had children believed that their children
should live like other Turkish children. However, they also wanted them to
learn the Russian language and traditions. Russian women also encourage
their Turkish counterparts to participate in worklife. They start their own
businesses and bring new areas of work to Antalya (such as the nail studio),
sell Russian products (Deniz, 2012), or teach Russian at language schools.
In sum, it can be seen that highly-qualified and Turkish speaking Russian
women in Antalya are a part of a migration and settlement system. Contrary
to the general global tendency, Russians established a migration system with
a country with lower economic and human development, of which they had
noties in the past (from North to South). With a 25-year-old link that was
established with tourism, Russians have turned into the most important
migrant group in Antalya today. They keep the system alive by networks and
intermediary structures. The active participation of women who have come
to live in Antalya through this system into social life, and the changes they
created in the city and the host society can be seen significantly. Even though
they may have developed various adaptation strategies, they are still far from
actualizing their demands and solving their problems. Particularly considering
that second-generation migrants born of Turkish-Russian marriages will have
their own demands in the near future, policies for Russians who assume
Turkish citizenship through marriage should be developed urgently.
Keywords: Marriage Migration, Transnational Migration, Russian
Women, Antalya, Turkey

Deniz and zgr / Russian Brides in Antalya

171

Kaynaka | References
Aitken C. ve Hall, C. M. (2000). Migrant and foreign skills and their
relevance to the tourism ndustry. Tourism Geographies, 2(1), 66-86.
Anthias, F. (2000). Metaphors of home: Gendering new migrations to
Southern Europe. F. Anthias ve G. Lazaridis (Ed.), Gender and migration in
Southern Europe: Women on the move iinde (s. 15-49), Oxford: Berg.
Aydn, S. (2006). Post-sosyalist lkelerde aa kan igc ve Trabzonda
yabanc uyruklu kadn olgusu. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Mula
niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.
Biriz-Karaay, A. (2011). Bir g sisteminin anatomisi: Trkiye-Rusya
rnei. Yaymlanmam Doktora Tezi, Marmara niversitesi Sosyal Bilimler
Enstits.
Bismil Haber (2012, 2 Ocak). Suriyeli gelinler endieli. 25.03.2012.
http://www.bismilhaber.com/suriyeli-gelinler-endiseli-1997h.htm
Bonney, N. ve Love, J. (1991). Gender and migration: Geographical
mobility and the wifes sacrifice. Sociological Review 39, 335-348.
Castles, S. ve Miller, M. J. (2008). Gler a: Modern dnyada uluslararas
g hareketleri. Blent Uur Bal ve brahim Akbulut (ev.), stanbul: stanbul
Bilgi niversitesi.
Chen, N. (2000). Marriage migration across the Taiwan Strait (in
Mandarin). Asian Studies 34, 35-68.
Clark, W. A. V. ve Withers, S. D. (2007). Family formation and mobility
sequences in United States: Spatial mobility in the context of life course.
Demographic Research 17, 591-622.
Cooper, M. (2002). Flexible labour markets, ethnicity and tourism related
migration in Australia and New Zealand. C.M. Hall ve A.M. Williams, (Ed.).
Tourism and migration: New relations between production and consumption
iinde (s.73-87), Dordrecht: Kluwer Academic Publishers.
Davin, D. (2007). Marriage migration in China and East Asia. Journal of
Contemporary China 16(50), 83-95.
Deniz, A. ve zgr, E. M. (2010). Rusyadan Trkiyeye ulusar g:
Antalyadaki Rus gmenler. Ege Corafya Dergisi 19 (1), 13-30.
Deniz, A. (2012). Rusyadan Antalyaya ulusar g ve bu gn sosyomeknsal sonular. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Ankara niversitesi
Sosyal Bilimler Enstits.
Doan Haber Ajans-DHA (2011, 4 Ocak). Mardine internetten Fasl
kuma.
15.12.2011.
http://www.dha.com.tr/mardine-internetten-faslikuma_133677.html
Ehrenreich, B. ve Hochschild, A. R. (2002). Global women: Nannies,
maids and sex workers in the new economy. New York: Henry Holt and Co.

172

Turkish Journal of Sociology, 2013/2, 3/27

Ekiz-Gkmen, . (2011). Trk turizminin yabanc gelinleri: Marmaris

yresinde turizm sektrnde alan gmen kadnlar. alma ve Toplum,
2011/1, 201-232.
Erder, S. ve Kaka, S. (2003). Dzensiz g ve kadn ticareti: Trkiye rnei.
International Organization for Migration, Cenevre.
Fan, C.C. ve Li, L. (2002). Marriage and migration in transitional China:
A field study of Gaozhou, Western Guangdong. Environment and Planning
(A) 34, 619-638.
Fincher, R. (1993). Gender relations and the geography of migration.
Environment and Planning (A) 25, 1703-1705.
Flowerdew, R. ve Al-Hamad, A. (2004). The relationship between
marriage, divorce and migration in a British data set. Journal of Ethnic and
Migration Studies 30(2), 339351.
Gebelek, G. (2008). The new international migration from a gender
perspective: A case study of Post-Soviet servants of tourism in Antalya.
Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Ko niversitesi.
Gktuna F., Kartal, B. ve Uygun, B. (2008). Trk d g srecinin kltrel
boyutu: Kadn kltrel kimlik devingenlikleri. . Aydoan ve F. Yaylac, (Ed),
I. Uluslararas Avrupal Trkler Kongresi: Eitim ve Kltr, 22-23 ubat 2008
Bildiriler Kitab (Cilt II) iinde (s. 292-309), Kayseri: Erciyes niversitesi.
Hsia, H. C. (2002). Drifty shores: the foreign brides phenomenon in
capitalist globalization. Taipei: A Radical Quarterly in Social Studies Research
Series, 09. (in Chinese).
Houstourn, M.F., Kramer, R.G. ve Barrett, J.M. (1984). Female
predominance of immigration to the United States since 1930: A first look.
International Migration Review 18, 908-963.
duygu, A. (2004). Trkiyede kaak g. stanbul: stanbul Ticaret Odas
Yaynlar.
lkkaracan, . ve lkkaracan, P. (1999). 1990lar Trkiyesinde kadn ve g.
O. Baydar (Ed.), 75 Ylda Kylerden ehirlere iinde, (s. 305-322), stanbul:
Tarih Vakf Yaynlar.
Kartal, B. (2004). D g srecinde Trk kadnlarn durumu: Almanyadaki
Trk kadn gmenler. Kadn almalarnda disiplinleraras buluma iinde
(1. Cilt) 1-4 Mart 2004 Sempozyum Bildiri Metinleri, stanbul: Yedi Tepe
niversitesi Gzel Sanatlar Fakltesi.
Kaka, S. (2006). The new international migration and migrant women in
Turkey: The case of Moldovan domestic workers, Mireko Research Projects.
http://portal.ku.edu.tr/~mirekoc/reports/2005_2006_selmin_kaska.pdf
King Baudouin Foundation (2012). Marriage migration from Emirda
to Brussels, http://www.kbs-frb.be/uploadedFiles/2012-KBS- FRB/05)_

Deniz and zgr / Russian Brides in Antalya

173

Pictures,_documents_and_external_sites/14)_Summary_publications/
SUM_T_2012_Emirdag.pdf
Kofman E. ve ark. (2000). Gender and international migration in Europe:
Employment, welfare and politics, New York: Routledge.
Kritz, M. M. ve H. Zlotnik. (1992). Global interactions: Migration systems,
process and policies, Kritz, M., Lim L. L., Zlotnik H. (Ed.), International
migration systems: A global approach iinde (s. 1-18), Oxford: Clarendon Press.
Kulu, H. ve Milewski, N. (2007). Family change and migration in the life
course: An introduction. Demographic Research, 17, 567-590.
Lievens, J. (1999). Family-forming migration from Turkey and Morocco
to Belgium: The demand for marriage partners from the countries of origin.
International Migration Review 33(3), 717744.
Massey, D. S. (1999). Why does immigration occur? A theorical synthesis.
C. Hirschman, P. Kasinitz ve J. DeWind (Ed.), The handbook of international
migration: The American experience, New York: Russell Sage Foundation.
Muhasebe Trk (t.y.) Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanun.
11.06.2012
http://www.muhasebeturk.org/kanunlar/261-yabancilarincalisma-izinleri-hakkinda-kanun-4817-sayili-numarali-nolu-yasasi.html
Mulder, C.H. ve Wagner, M. (1993). Migration and marriage in the life
course: A method for studying synchronized events. European Journal of
Population 9(1), 55-76.
Ortiz, V. (1996). Migration and marriage among Puerto Rican women.
International Migration Review 30(2), 460-484.
zgr, M. ve Aydn, O. (2010). Trkiyede kadn evlilik g. e-Journal of
New World Sciences Academy Nature Sciences, 4A0018, 5(1), 18-31.
Palriwala, R. ve Uberio, P. (2005). Marriage and migration in Asia: Gender
issues. Indian Journal of Gender Studies 12(2-3), 5-29. http://ijg.sage.pub.
com/content/12/2-3/5 18.10.2011
Pardede, E. ve Muhidin, S. (2006). Life course stages and migration
behavior of Indonesian population: Evidence from the IFLS data. Population
Association of American (PAA), Los Angeles, 30 March-1 April 2006.
Piper, N. (1999). Labor migration, trafficking and international marriage:
Female cross-border movements into Japan. Asian Journal of Womens Studies
5, 69-99.
Piper, N. ve Roces, M. (2003). Introduction: Marriage and migration in
an age of globalization. N. Piper and M. Roces (Ed.), Wife or worker? Asian
women and migration iinde (s. 1-22), Boulder: Rowman and Littlefield.
Rossi, P. H. (1955). Why families move: A study in the social psychology of
urban residential mobility. Free Press. Glencoe III.

174

Turkish Journal of Sociology, 2013/2, 3/27

Shaw, A. (2000). Kinship and continuity: Pakistani families in Britain.

Amsterdam: Harwood Academic Publishers.
Simmons, J. W. (1968). Changing residence in the city: A review of
intraurban mobility. Geographical Review 58(4), 622-651.
Speare, A. Jr. ve Goldscheider, F. K. (1987). Effects of marital status change
on residential mobility. Journal of Marriage and the Family 49, 455-464.
Suzuki, N. (2005). Tripartite desires: Filipina-Japanese marriages and
fantasies of transnational traversal. Nicole Constable (Ed.), Cross-border
marriages: Gender and mobility in transnational Asia iinde 124-144.
Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
Sda, . (2005). Trkiyeye ynelik gler ve Trkiyede yaayan yabanclar:
Alanya rnei. Yaymlanmam Yksek Lisans Tezi, Ege niversitesi Sosyal
Bilimler Enstits.
Sda, . (2012). Avrupa lkelerinden Trkiyenin bat kylarna ynelik
gler: Marmaris, Kuadas ve Ayvalk ilelerinde karlatrmal bir aratrma,
Yaymlanmam Doktora Tezi, Ege niversitesi Sosyal Bilimler Enstits.
Timmerman, C. (2006). Gender dynamics in the context of Turkish
marriage migration: The case of Belgium. Turkish Studies 7(1), 125143.
Tosakul, R. (2010). Cross-border marriages: Experiences of village women
from Northeastern Thailand with western men. Yang, W. S. ve Lu, M. C. W.
(Ed.), Asian cross-border marriage migration: Demographic patterns and social
issues iinde (s. 179-200), Amsterdam: University Press. http://dare.uva.nl/
document/174579, 19.11.2011
Tseng, Y. F. (2010). Marriage migration to East Asia: Current issues and
propositions in making comparisons. Yang, W.S. ve Lu, M. C.W. (Ed.), Asian
cross-border marriage migration: Demographic patterns and social issues iinde (s.
31-45), Amsterdam: University Press. http://dare.uva.nl/document/174579
9.11. 11
Turistim.com (2011, 14 ubat). Manavgatta Trk ve Yabanc evlilii rekor
krd! Ruslar ilk srada. 30.03.2012. http://www.turistim.com/manavgattaturk-ve-yabanci-evliligi-rekor-kirdi-ruslar-ilk-sirada.html.
Trk Hukuk Sitesi (2009, 17 Haziran). Trk Vatandal Kanunu.
12.02.2011. http://www.turkhukuksitesi.com/showthread.php?t=39776
Trkiye Seyahat Acenteleri Birlii-TRSAB (Haziran, 2003).
Turizmi eitlendirmek. 5 Nisan 2013. http://www.tursab.org.tr/
dosya/973/22_973_6328719.pdf
User, . (1997). Evlilik g. Toplum ve g iinde (s. 556-563), Ankara:
Devlet statistik Enstits Yayn.


Deniz and zgr / Russian Brides in Antalya

175

nltrk-Uluta, . (2009). Ev hizmetlerinin kresellemesi: Trkiyede

ev hizmetlerinde alan gmen kadnlar, Sosyal Politikada Gncel Sorunlar
(Ankara niversitesi Siyasal Bilgiler Fakltesi), 596, 499-512.
Watts, S. J. (1983). Marriage migration, a neglected form of long-term
mobility: A case study from Ilorin, Nigeria. International Migration Review,
17, 682-698.
Yeh, Y. C. (2010). Foreign spouses acculturation in Taiwan: A comparison
of their countries of origin, gender, and education degrees, Yang, W. S. ve Lu,
M. C. W. (Ed.), Asian cross-border marriage migration Demographic patterns
and social issues iinde (s. 201-220), Amsterdam University Press.
Ylmaz, C. (2009). Trkiyede krdan kente g srecinde etkili olan faktrlerden biri: Evlilik yoluyla g. Dou Corafya Dergisi, 21, 221-232.