Wyrok

Sdu Najwyszego
z dnia 2 padziernika 2012 r.
II PK 82/12
Tytu: Zarzut naruszenia art. 217 1 k.p.c. jako podstawa skargi kasacyjnej. Zasada niedyskryminacji (rwnego
traktowania w zatrudnieniu) okrelona w art. 113 k.p. a okrelona w art. 112 k.p. zasada rwnych praw (rwnego
traktowania). Ciar dowodu w sporach, w ktrych pracownik wywodzi swoje roszczenia z faktu naruszenia wobec
niego zakazu dyskryminacji.
Dyskryminacj jest nieusprawiedliwione obiektywnymi powodami gorsze traktowanie pracownika ze wzgldu
na niezwizane z wykonywan prac cechy lub waciwoci dotyczce go osobicie i istotne ze spoecznego punktu
widzenia, przykadowo wymienione w art. 183a 1 k.p., bd ze wzgldu na zatrudnienie na czas okrelony lub
nieokrelony albo w penym lub niepenym wymiarze czasu pracy.
OSNP 2013/17-18/202
1365774
Dz.U.1998.21.94: art. 18(3a) 1
1. Przepis art. 217 1 k.p.c. dotyczy postpowania stron, okrelajc ich uprawnienia i obowizki w
postpowaniu dowodowym. Nakada na nie, midzy innymi, obowizek przytaczania okolicznoci faktycznych i
dowodw w okrelonym czasie i pod okrelonymi rygorami procesowymi. Nie odnosi si do sdu i nie okrela jego
uprawnie ani obowizkw, a zatem nie moe by przez sd naruszony, co sprawia, e zarzut naruszenia art. 217 1
k.p.c. nie moe stanowi skutecznej podstawy skargi kasacyjnej.
2. Wyraona w art. 113 k.p. i rozwinit w art. 183a i nastpnych k.p. zasada niedyskryminacji (rwnego
traktowania w zatrudnieniu) i okrelona w art. 112 k.p. zasada rwnych praw (rwnego traktowania) pracownikw
jednakowo wypeniajcych takie same obowizki to dwie odrbne zasady, a ich naruszenie przez pracodawc rodzi
rne konsekwencje.
3. W sporach, w ktrych pracownik wywodzi swoje roszczenia z faktu naruszenia wobec niego zakazu
dyskryminacji, spoczywa na nim obowizek przytoczenia takich okolicznoci faktycznych, ktre uprawdopodobni
nie tylko to, e jest lub by wynagradzany mniej korzystnie od innych pracownikw wykonujcych prac jednakow
lub jednakowej wartoci (art. 183b 1 w zwizku z art. 183c 1 pkt 2 k.p.), ale i to, e to zrnicowanie
spowodowane jest lub byo niedozwolon przyczyn (art. 183b 1 pkt 2 w zwizku z art. 183a 1 k.p.). Dopiero w
razie uprawdopodobnienia obu tych okolicznoci na pracodawc przechodzi ciar wykazania (udowodnienia), e to
nierwne traktowanie - jeeli faktycznie nastpio - byo obiektywnie usprawiedliwione i nie wynikao z przyczyn
pozwalajcych na przypisanie mu dziaania dyskryminujcego pracownika.
LEX nr 1243029
1243029
Dz.U.2014.121: art. 6
Dz.U.2014.101: art. 217 1
Dz.U.1998.21.94: art. 11(2); art. 11(3); art. 18(3a) 1; art. 18(3b) 1; art. 18(3c) 1
Skad orzekajcy
Przewodniczcy: Sdzia SN Zbigniew Hajn.
Sdziowie SN: Jolanta Strusiska-ukowska, Magorzata Wrbiakowska-Marzec (sprawozdawca).
Sentencja
Sd Najwyszy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 2 padziernika 2012 r. sprawy z powdztwa Piotra A.
przeciwko Zofii S. - Zakad Usug Instalacyjno-Budowlany Z.-B. w G. o wynagrodzenie i odszkodowanie za
naruszenie zasad rwnego traktowania w zatrudnieniu, na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sdu
Okrgowego-Sdu Pracy i Ubezpiecze Spoecznych w Gdasku z dnia 28 padziernika 2011 r. [...]
uchyli zaskarony wyrok i spraw przekaza Sdowi Okrgowemu w Gdasku do ponownego rozpoznania i
orzeczenia o kosztach postpowania kasacyjnego.
Uzasadnienie faktyczne

Wyrokiem z dnia 2 czerwca 2011 r. Sd Rejonowy w Gdyni zasdzi od Zofii S. prowadzcej Zakad Usug
Instalacyjno-Budowlany "Z.-B." w G. na rzecz Piotra A. kwot 21.000 z tytuem odszkodowania za naruszenie
zasad rwnego traktowania w zatrudnieniu. Podstaw rozstrzygnicia stanowiy nastpujce ustalenia. W okresie od
2 listopada 1998 r. do 31 marca 1999 r. powd by zatrudniony w Samodzielnym Publicznym Szpitalu Klinicznym
Akademii Medycznej na stanowisku elektryka utrzymania ruchu z wynagrodzeniem w wysokoci 650 z, co w
przeliczeniu na godzin pracy dawao stawk 3,65 z, a nastpnie 4,49 z. W zwizku z wygranym w 1999 r.
przetargiem na obsug techniczn szpitala pozwana przeja zatrudnionych w nim pracownikw dziau
technicznego, w tym powoda, zawierajc z nimi nowe umowy o prac. Powd zatrudniony by u pozwanej w okresie
od 1 kwietnia 1999 r. do 20 sierpnia 2008 r. na stanowisku elektryka dokonujcego zmianowo technicznej obsugi
szpitala, pocztkowo na peny etat, a od 1 kwietnia 2000 r. na 3/4 etatu. Jego stawka godzinowa w momencie
zawarcia umowy o prac z pozwan wynosia 6,20 z i zostaa podwyszona od 1 stycznia 2008 r. na 7 z. Z kolei
Jerzy Z., posiadajcy z powodem "cechy relewantne" z uwagi na taki sam zakres obowizkw, uprawnie oraz
sposb zatrudnienia, by zatrudniony u pozwanej w okresie od 1 kwietnia 1999 r. do 30 kwietnia 2001 r. na
stanowisku elektryka na peny etat. Jego stawka godzinowa w momencie zawarcia umowy o prac z pozwan
wynosia 7 z i zostaa podwyszona z dniem 1 maja 2000 r. na 8 z.
W tak ustalonym stanie faktycznym Sd Rejonowy podzieli prezentowane przez powoda stanowisko, e by
dyskryminowany przez cay okres zatrudnienia u pozwanej, a dyskryminacja ta polegaa na niszej stawce
godzinowej i braku podwyek wynagrodzenia. W ocenie tego Sdu, uzasadnia to zastosowanie art. 18 3a, 183b i 183d
k.p., gdy opisane zdarzenia i zachowania majce wiadczy o nierwnym traktowaniu miay miejsce zarwno przed
jak i po wprowadzeniu do Kodeksu pracy przepisw Rozdziau IIa. W ocenie Sdu pierwszej instancji, powd
wykaza fakty uprawdopodobniajce zarzut nierwnego traktowania w zatrudnieniu wyjaniajc, e nie otrzymywa
podwyki jak inni pracownicy a jego stawka godzinowa bya nisza w porwnaniu z innym pracownikiem
zatrudnionym na stanowisku elektryka. Na pozwan przeszed zatem ciar dowodu, e przyznajc powodowi nisz
stawk wynagrodzenia kierowaa si obiektywnymi przyczynami. Sd Rejonowy wskaza, e badajc zarzut
dyskryminacji naleao spord pracownikw zatrudnionych przez danego pracodawc wskaza grup pracownikw
posiadajcych cechy relewantne z powodem a nastpnie ustali czy we wskazanej grupie wystpuj rnice w
uksztatowaniu sytuacji konkretnych osb, a cilej w zakresie wysokoci ich wynagrodzenia. Pracodawca moe,
zgodnie z art. 183b 2 k.p., niekorzystnie uksztatowa zasady wynagradzania za prac lub warunki zatrudnienia albo
pominicie przy awansowaniu pod warunkiem wykazania, e kierowa si obiektywnymi przesankami. Tymczasem
pozwana okolicznoci tych nie wykazaa, gdy po pierwsze - powd oraz inni pracownicy przejci ze szpitala w dniu
1 kwietnia 1999 r. znaleli si w tej samej sytuacji prawnej; po drugie - nie ma znaczenia, e stawka godzinowa
przejtych pracownikw ulega podwyszeniu, skoro zawarcie nowych umw o prac zmienio warunki
wynagradzania ze stawki miesicznej na godzinow; po trzecie - zgodnie z art. 18 3c 1 i 2 k.p. pracownicy maj
prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakow prac lub za prac jednakowej wartoci, a analiza wysokoci
stawek godzinowych powoda i Jerzego Z. wskazuje, e wystpowaa midzy nimi istotna rnica wynoszca 12%,
gdy powd mia okrelon stawk 6,20 z za godzin, a Jerzy Z. - 7 z za godzin oraz 22%, gdy Jerzy Z. otrzyma
stawk 8 z za godzin; po czwarte - dla takich zrnicowa wynagrodze brak byo podstaw wynikajcych z
obowizujcego u pozwanej regulaminu wynagradzania; po pite - praca powoda i Jerzego Z. bya prac jednakow i
jednakowej wartoci w rozumieniu art. 18 3c 1 k.p., gdy zarwno nazwy ich stanowisk pracy jak i zakresy
obowizkw byy identyczne; po szste - pomidzy tymi pracownikami nie wystpowaa istotna cecha relewantna,
pozwalajca przyj za udowodnione twierdzenie o usprawiedliwionym i racjonalnym zrnicowaniu; po sidme uzasadnionego usprawiedliwienia dla zrnicowania nie stanowi sytuacja prawna, w jakiej znaleli si pracownicy
szpitala przed przejciem ich przez pozwan, jak rwnie zmniejszenie wymiaru czasu pracy powoda z caego na 3/4
etatu; po sme - podnoszone przez pozwan okolicznoci niesumiennego i niewaciwego wykonywania przez
powoda obowizkw pracowniczych nie znalazy potwierdzenia w ustalonym stanie faktycznym, co byoby tym
bardziej dziwne, i proponujc powodowi w chwili przyjcia do pracy stawk wynagrodzenia nisz od
zaproponowanej Jerzemu Z. pozwana z gry musiaa zakada, e bdzie niewaciwie wykonywa swoje obowizki,
o czym nie moga przecie wiedzie. Te wszystkie okolicznoci uzasadniay zasdzenie na rzecz powoda
odszkodowania przewidzianego w art. 183d k.p. w wysokoci rekompensujcej strat jak ponis w zwizku z
naruszeniem zasady rwnego traktowania w zatrudnieniu.
Wyrokiem z dnia 28 padziernika 2011 r. Sd Okrgowy w Gdasku oddali apelacj pozwanej od powyszego
wyroku, podzielajc argumentacj Sdu pierwszej instancji. Sd Okrgowy wskaza, e niedozwolone kryteria
dyskryminacyjnego traktowania pracownikw wymienione zostay w art. 18 3a 1 k.p. jedynie w sposb
przykadowy. Wobec tego rwnie inne przyczyny rnego traktowania pracownikw w zakresie nawizania i
rozwizania stosunku pracy, warunkw zatrudnienia, awansowania oraz dostpu do szkolenia w celu podnoszenia
kwalifikacji zawodowych, ktre nie zostay wprost wymienione w tym przepisie, mog zosta uznane za

dyskryminacyjne, jeli pracodawca nie wykae, e zrnicowane traktowanie pracownikw byo w danych
okolicznociach merytorycznie uzasadnione. Takim kryterium rnicujcym wynagrodzenie poszczeglnych
pracownikw zatrudnionych na takim samym stanowisku jak powd byo to, w jaki sposb stali si oni
pracownikami pozwanej, a wic czy zostali przejci ze szpitala, czy te byli samodzielnie zatrudniani przez
pozwan. Drugim kryterium, odnoszcym si tylko do pracownikw przejtych z Akademii Medycznej, stanowia
wysoko wynagrodzenia otrzymywanego przez nich jeszcze w trakcie zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy.
Pozwana nie wykazaa jednak, aby ktrekolwiek z tych kryteriw uzasadniao odmienne traktowanie powoda pod
wzgldem wysokoci wynagrodzenia w stosunku do pozostaych elektrykw. W ocenie Sdu drugiej instancji,
moliwe s sytuacje, w ktrych wskazanie zabronionej przesanki rnicowania pracownikw jest w okolicznociach
danej sprawy w ogle niemoliwe bd nader utrudnione, gdy np. pracodawca w sposb dyskryminujcy rnicuje
pracownikw kierujc si osobist niechci do niektrych z nich, bd te tym, e dany pracownik nie upomina si
w toku zatrudnienia o rwne traktowanie (np. o podwyk wynagrodzenia), na co wskaza powd w postpowaniu
apelacyjnym. Z tego wzgldu to na pracodawcy spoczywa ciar wykazania, i kierowa si obiektywnie
uzasadnionymi przesankami (kryteriami) rnicujcymi sytuacj poszczeglnych pracownikw, np. pod wzgldem
wysokoci wynagrodzenia. Pracownik winien jedynie wykaza, i nierwne traktowanie w zatrudnieniu miao
miejsce. Powd wykaza t okoliczno, natomiast pozwana nie podoaa swojemu ciarowi procesowemu. To na
niej ciy bowiem obowizek wykazania, e zrnicowanie wynagrodzenia powoda w stosunku do wynagrodzenia
pozostaych pracownikw posiadajcych cechy relewantne byo uzasadnione. Sd Okrgowy uzna za nieistotn dla
sprawy okoliczno, czy powd by pracownikiem konfliktowym i "problematycznym", na ktrego skadano skargi.
Pozwana bowiem ani nie wykazaa, ani nawet w toku postpowania pierwszoinstancyjnego nie twierdzia, aby te
okolicznoci miay znaczenie przy ustalaniu wysokoci wynagrodzenia powoda. Naley przy tym uwzgldni, e
wynagrodzenie powoda byo nisze od wynagrodzenia pozostaych porwnywanych z nim pracownikw ju od
momentu podjcia pracy u pozwanej, kiedy jeszcze nie posiadaa ona wiedzy o tym, jakim pracownikiem powd
bdzie w przyszoci.
W skardze kasacyjnej od powyszego wyroku pozwana zarzucia: I. naruszenie prawa materialnego, tj.: 1) art.
183a 1 i 2 w zwizku z art. 18 3b 1 k.p., przez ich zastosowanie pomimo niestosowania przez pozwan wobec
powoda adnego niezgodnego z prawem kryterium dyskryminujcego, ktre to kryterium pozwany (prawidowo:
powd) obowizany by zgodnie z art. 183b 1 k.p. wskaza, co wyklucza moliwo zakwalifikowania dziaania
pozwanej jako naruszajcego zasad niedyskryminacji w zatrudnieniu wyraon w art. 18 3a 2 w zwizku z art. 18 3a
1 k.p.; 2) art. 183b 1 pkt 2 w zwizku z art. 78 1 k.p., przez jego bdn wykadni i w konsekwencji przyjcie,
e ustalenie przez pozwan wysokoci wynagrodzenia powoda w oparciu o kryterium jakoci wiadczonej przez
niego pracy nie stanowi obiektywnej przyczyny zrnicowania sytuacji powoda oraz pozostaych pracownikw
pozwanej; II. naruszenie przepisw postpowania mogce mie istotny wpyw na wynik sprawy, tj.: 1) art. 378 1 w
zwizku z art. 328 2 w zwizku z art. 391 1 k.p.c., przez nieustalenie przez Sd odwoawczy stanu faktycznego
sprawy i w konsekwencji niewskazanie w uzasadnieniu wyroku podstawy faktycznej rozstrzygnicia, a mianowicie:
ustalenia faktw, ktre sd uzna za udowodnione, dowodw, na ktrych si opar i przyczyn dla ktrych innym
dowodom odmwi wiarygodnoci i mocy dowodowej, co miao istotny wpyw na wynik sprawy z uwagi na
niemoliwo prawidowego zastosowania prawa materialnego; 2) art. 328 2 w zwizku z art. 391 1 k.p.c., przez
brak wskazania i wyjanienia podstawy prawnej wyroku z przytoczeniem przepisw prawa, na ktrych opar si Sd
odwoawczy wydajc zaskarony wyrok, tj. niewskazanie podstawy prawnej dla stwierdzenia, e dziaanie pozwanej
stanowice podstaw dla zasdzenia na rzecz powoda odszkodowania w oparciu o art. 18 3d k.p. stanowio naruszenie
prawa, w szczeglnoci niewskazanie czy dziaanie to stanowio przejaw dyskryminacji bezporedniej w rozumieniu
art. 183a 3 k.p., dyskryminacji poredniej w rozumieniu art. 18 3a 4 k.p., naruszenia zasady rwnego traktowania
pracownikw wyraonej w art. 112 k.p., czy naruszenia zasady niedyskryminacji w zatrudnieniu wyraonej w art. 11 3
k.p.; 3) art. 217 1, art. 382 w zwizku z art. 328 2 w zwizku z art. 391 1 k.p.c., przez niezasadne pominicie
materiau dowodowego powoanego przez pozwan w postpowaniu przed Sdem pierwszej instancji, tj. twierdze i
faktw powoanych w pimie z dnia 17 lutego 2010 r. oraz dowodw z zezna wiadkw Romana M. i Zygmunta S.
na okoliczno istnienia obiektywnych kryteriw bdcych podstaw zrnicowania wynagrodzenia powoda, tj. zej
jakoci wiadczonej przez niego pracy, co miao istotny wpyw na wynik sprawy z uwagi na wynikajce z tego
pominicia niezasadne przyjcie, e pozwana nie kierowaa si obiektywnie uzasadnionymi przesankami
rnicujcymi sytuacj poszczeglnych pracownikw oraz w konsekwencji niewskazanie w uzasadnieniu wyroku
wszystkich prawem wymaganych elementw w postaci przyczyn, dla ktrych odmwi wiarygodnoci i mocy
dowodowej zeznaniom wymienionych wiadkw.
Wskazujc na powysze zarzuty skarca wniosa o uchylenie zaskaronego wyroku w caoci i przekazanie
sprawy do ponownego rozpoznania Sdowi drugiej instancji.
Uzasadnienie prawne

Sd Najwyszy zway, co nastpuje:

Skarga kasacyjna okazaa si usprawiedliwiona, aczkolwiek wikszo z podniesionych w niej zarzutw nie
moe by uznana za zasadne. W pierwszej kolejnoci nietrafny jest zarzut obrazy art. 378 1 w zwizku z art. 328
2 w zwizku z art. 391 1 k.p.c., przez nieustalenie stanu faktycznego sprawy i niewskazanie w uzasadnieniu
wyroku podstawy faktycznej rozstrzygnicia. Taka konstrukcja zarzutu kasacyjnego moe by uzasadniona
uchybieniem sdu drugiej instancji polegajcym na nierozpoznaniu zarzutw apelacji i nieodniesieniu si do nich w
uzasadnieniu orzeczenia. Jednak na tak okoliczno skarca si nie powouje, a jedynie wskazuje, e Sd
Okrgowy ani nie dokona wasnych ustale faktycznych, ani nie zawar w uzasadnieniu wyroku wzmianki o
przyjciu za wasne ustale poczynionych przez Sd pierwszej instancji. W judykaturze Sdu Najwyszego
przyjmuje si, e wymagania uzasadnienia sdu drugiej instancji ulegaj czciowo modyfikacji w stosunku do
wymaga zawartych w art. 328 2 k.p.c., gdy sd drugiej instancji jest obowizany zamieci w uzasadnieniu takie
elementy, ktre ze wzgldu na tre apelacji i zakres rozpoznania s potrzebne do rozstrzygnicia sprawy. W
sytuacji, gdy sd drugiej instancji nie uzupenia postpowania dowodowego ani - po rozwaeniu zarzutw
apelacyjnych - nie znajduje podstaw do zakwestionowania oceny dowodw i ustale faktycznych orzeczenia
pierwszoinstancyjnego, moe te ustalenia przyj za podstaw faktyczn swojego rozstrzygnicia. Wystarczajce jest
wwczas, by stanowisko to znalazo odzwierciedlenie w uzasadnieniu orzeczenia sdu odwoawczego (por. np.
wyrok z dnia 14 lutego 2012 r., III UK 24/11, LEX nr 1130394 i powoane w nim orzeczenia). Wbrew twierdzeniu
skarcej, uzasadnienie zaskaronego wyroku odpowiada tym wymaganiom, gdy niewtpliwie z niego wynika, e
Sd Okrgowy opar swoje rozstrzygnicie na ustaleniach faktycznych poczynionych przez Sd pierwszej instancji,
chocia nie stwierdzi wprost, e przyjmuje je za wasne.
Niezasadny jest rwnie zarzut obrazy art. 328 2 w zwizku z art. 391 1 k.p.c., ktrej skarca upatruje w
braku wskazania i wyjanienia podstawy prawnej rozstrzygnicia, co - w jej ocenie - nie pozwala na stwierdzenie
rodzaju naruszenia zaistniaego po stronie pracodawcy. W orzecznictwie Sdu Najwyszego przyjmuje si jednolicie,
e uzasadnienie wyroku wyjania przyczyny, dla jakich orzeczenie zostao wydane i jest sporzdzane ju po wydaniu
wyroku. Zatem wynik sprawy z reguy nie zaley od tego, jak napisane zostao uzasadnienie i czy zawiera ono
wszystkie wymagane elementy. W konsekwencji zarzut naruszenia art. 328 2 w zwizku z art. 391 1 k.p.c. moe
by usprawiedliwiony tylko w tych wyjtkowych okolicznociach, w ktrych tre uzasadnienia orzeczenia Sdu
drugiej instancji uniemoliwia cakowicie dokonanie oceny toku wywodu, ktry doprowadzi do wydania orzeczenia
lub w przypadku zastosowania prawa materialnego do niedostatecznie jasno ustalonego stanu faktycznego, a wic w
przypadku, gdy race naruszenie zasad sporzdzenia uzasadnienia przez sd drugiej instancji powoduje niemono
kontroli kasacyjnej orzeczenia (por. np. wyrok z dnia 18 padziernika 2011 r., II UK 51/11, LEX nr 1110977 i
przywoane w nim orzeczenia). Takich wadliwoci uzasadnienie zaskaronego wyroku nie zawiera, gdy jasno z
niego wynika, e Sd drugiej instancji podzieli argumentacj prawn Sdu Rejonowego, ktry swoje rozstrzygnicie
opar na przepisach art. 183a i nast. k.p. w zakresie odnoszcym si do dyskryminacji bezporedniej.
Nieusprawiedliwiony jest zarzut naruszenia art. 217 1 i art. 382 w zwizku z art. 328 2 w zwizku z art. 391
1 k.p.c., przez pominicie materiau dowodowego powoanego przez pozwan w postpowaniu
pierwszoinstancyjnym. Przepis art. 217 1 k.p.c. dotyczy postpowania stron, okrelajc ich uprawnienia i
obowizki w postpowaniu dowodowym. Nakada na nie, midzy innymi, obowizek przytaczania okolicznoci
faktycznych i dowodw w okrelonym czasie i pod okrelonymi rygorami procesowymi. Nie odnosi si do sdu i nie
okrela jego uprawnie ani obowizkw, a zatem nie moe by przez sd naruszony, co sprawia, e zarzut naruszenia
art. 217 1 k.p.c. nie moe stanowi skutecznej podstawy skargi kasacyjnej (por. wyroki Sdu Najwyszego z dnia 3
marca 2006 r., II CSK 147/05, LEX nr 398435 i z dnia 13 stycznia 2009 r., II PK 101/08, LEX nr 738345). Z kolei
zarzut naruszenia art. 382 k.p.c. moe stanowi usprawiedliwion podstaw skargi kasacyjnej tylko wwczas, kiedy
skarcy wykae, e sd drugiej instancji bezpodstawnie nie uzupeni postpowania dowodowego lub pomin cz
zebranego materiau, albo kiedy mimo przeprowadzenia postpowania dowodowego orzek wycznie na podstawie
materiau zgromadzonego przez sd pierwszej instancji lub opar swoje rozstrzygnicie na wasnym materiale,
pomijajc wyniki postpowania dowodowego przeprowadzonego przez sd pierwszej instancji. W orzecznictwie
Sdu Najwyszego za "materia", o ktrym stanowi art. 382 k.p.c., uznaje si "materia procesowy", a wic - poza
przeprowadzonymi dowodami (materiaem dowodowym) - take pozostay materia procesowy, na ktry skadaj si
twierdzenia i owiadczenia stron, zarzuty przez nie podnoszone i skadane wnioski. Przez pominicie zebranego
materiau naley zatem rozumie niezajcie co do niego stanowiska przez sd (pominicie przy dokonywaniu ustale
oraz nieuwzgldnienie w ramach dokonywanych rozwaa). Nie jest jednak pominiciem zebranego materiau
niepodzielenie przez sd twierdze strony lub nieuwzgldnienie zgoszonych przez ni wnioskw, jeeli sd obojtnie z jakich powodw i czy pogld ten jest merytorycznie trafny - uzasadni swoje stanowisko w tym
wzgldzie (por. np. wyrok z dnia 2 lutego 2012 r., II UK 144/11, Monitor Prawa Pracy 2012 nr 5, s. 265-270 i
powoane w nim orzeczenia). Sd drugiej instancji nie pomin tak rozumianego materiau sprawy zwizanego z

tym, e powd by pracownikiem konfliktowym i "problematycznym" ani nie zanegowa istnienia tej okolicznoci, a
jedynie uzna j za nieistotn w sprawie z tego wzgldu, e - w jego ocenie - po pierwsze - skarca nie wykazaa, a
w postpowaniu pierwszoinstancyjnym nawet nie twierdzia, aby kwestia ta miaa znaczenie przy ustalaniu
wysokoci wynagrodzenia powoda, powoujc si w tym zakresie na sposb jego zatrudnienia (przejcie z Akademii
Medycznej) oraz wysoko wynagrodzenia u poprzedniego pracodawcy, a po drugie wynagrodzenie powoda byo
nisze od wynagrodzenia porwnywalnych z nim pracownikw od pocztku zatrudnienia u skarcej, chocia nie
wiedziaa ona jeszcze wwczas, jakim pracownikiem bdzie powd w przyszoci.
Konsekwencj powyszego jest bezzasadno zarzutu naruszenia prawa materialnego w postaci obrazy art. 18 3b
1 pkt 2 w zwizku z art. 78 1 k.p. Sd drugiej instancji nie uzna bowiem, e kryterium jakoci wiadczonej pracy
nie stanowi obiektywnej przyczyny zrnicowania wynagrodze pracownikw, ale podstaw jego rozstrzygnicia
stanowia ocena, i skarca nie wykazaa, aby przy ustalaniu wynagrodzenia powoda kierowaa si takim wanie
kryterium.
Zasadny jest natomiast podniesiony w ramach podstawy naruszenia prawa materialnego zarzut obrazy art. 18 3a
1 i 2 w zwizku z art. 183b 1 k.p., upatrywanej przez skarc w zastosowaniu tych przepisw pomimo braku
jakiegokolwiek kryterium dyskryminujcego, z uwagi na ktre miaoby doj do zrnicowania sytuacji prawnej
powoda.
Sd drugiej instancji - przyjmujc, e dyskryminacj jest kade nierwne traktowanie pracownikw
znajdujcych si w tej samej sytuacji z racji wykonywania pracy na takich samych stanowiskach, niezalenie od tego
czy przyczyny tego zrnicowania s wymienione w art. 18 3a 1 k.p. - utosami wyraon w art. 113 k.p. i
rozwinit w art. 183a i nast. k.p. zasad niedyskryminacji (rwnego traktowania w zatrudnieniu) z okrelon w art.
112 k.p. zasad rwnych praw (rwnego traktowania) pracownikw jednakowo wypeniajcych takie same
obowizki. Tymczasem te dwie zasady, aczkolwiek pozostaj ze sob w cisym zwizku, to niewtpliwie s
odrbnymi zasadami, a ich naruszenie przez pracodawc rodzi rne konsekwencje.
Przepis art. 112 k.p. wyraa zasad rwnych praw pracownikw z tytuu jednakowego wypeniania takich
samych obowizkw, w tym prawa do rwnej pacy za rwn prac, ze szczeglnym podkreleniem rwnych praw
pracownikw bez wzgldu na pe. Do kategorii podmiotw objtych tym przepisem nale wic pracownicy
charakteryzujcy si wspln cech istotn (relewantn), jak jest jednakowe penienie takich samych obowizkw.
Wynika z tego, po pierwsze - e dopuszczalne jest rnicowanie praw pracownikw, ktrzy bd peni inne
obowizki, bd takie same, ale niejednakowo oraz po drugie - i sytuacja prawna pracownikw moe by
rnicowana ze wzgldu na odmiennoci wynikajce z ich cech osobistych (predyspozycji) i rnic w wykonywaniu
pracy (dyferencjacja).
Z zasad t nie jest tosama zasada niedyskryminacji okrelona w art. 113 k.p. Zgodnie z tym przepisem,
jakakolwiek dyskryminacja w zatrudnieniu, bezporednia lub porednia, w szczeglnoci ze wzgldu na pe, wiek,
niepenosprawno, ras, religi, narodowo, przekonania polityczne, przynaleno zwizkow, pochodzenie
etniczne, wyznanie, orientacj seksualn, a take ze wzgldu na zatrudnienie na czas okrelony lub nieokrelony albo
w penym lub w niepenym wymiarze czasu pracy - jest niedopuszczalna. W rozumieniu tego przepisu
dyskryminacj nie jest wic kade nierwne traktowanie danej osoby lub grupy w porwnaniu z innymi, ale takie,
ktre wystpuje ze wzgldu na ich "inno" (odrbno, odmienno) i nie jest uzasadnione z punktu widzenia
sprawiedliwoci opartej na rwnym traktowaniu wszystkich, ktrzy znajduj si w takiej samej sytuacji faktycznej
lub prawnej. Inaczej mwic, dyskryminacj w rozumieniu art. 11 3 k.p. nie jest nierwne traktowanie pracownikw z
jakiejkolwiek przyczyny, ale ich zrnicowanie ze wzgldu na odrbnoci, o ktrych przepis ten stanowi. Zasada
niedyskryminacji oznacza zatem zakaz gorszego traktowania pewnych osb lub grup z powodw uznanych za
dyskryminujce.
Wyraona w art. 113 k.p. zasada niedyskryminacji znalaza rozwinicie w przepisach rozdziau IIa dziau I
Kodeksu pracy, regulujcego zagadnienie rwnego traktowania w zatrudnieniu. Zgodnie z art. 18 3a 1 k.p.
pracownicy powinni by rwno traktowani w zakresie nawizania i rozwizania stosunku pracy, warunkw
zatrudnienia, awansowania oraz dostpu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, w
szczeglnoci bez wzgldu na pe, wiek, niepenosprawno, ras, religi, narodowo, przekonania polityczne,
przynaleno zwizkow, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientacj seksualn, a take bez wzgldu na
zatrudnienie na czas okrelony lub nieokrelony albo w penym lub w niepenym wymiarze czasu pracy. Przepis art.
183a 2 k.p. zawiera definicj rwnego traktowania w zatrudnieniu, stanowic, e oznacza ono niedyskryminowanie
w jakikolwiek sposb, bezporednio lub porednio z przyczyn okrelonych w 1 tego artykuu, a wic uznanych
przez ustawodawc za dyskryminujce. W myl art. 183a 3 k.p. dyskryminowanie bezporednie istnieje wtedy, gdy
pracownik z jednej lub kilku przyczyn okrelonych w art. 18 3a 1 k.p. by, jest lub mgby by traktowany - w
porwnywalnej sytuacji mniej korzystnie ni inni pracownicy. Stosownie do art. 18 3b 1 pkt 2 k.p., naruszeniem
zakazu dyskryminacji jest rnicowanie przez pracodawc sytuacji pracownika z jednej lub kilku przyczyn

okrelonych w art. 183a 1 k.p. (a wic z powodw uwaanych za dyskryminujce), jeeli jego skutkiem jest, midzy
innymi, niekorzystne ksztatowanie wynagrodzenia za prac lub innych warunkw zatrudnienia albo pominicie przy
awansowaniu lub przyznawaniu innych wiadcze zwizanych z prac, chyba e pracodawca udowodni, e kierowa
si obiektywnymi powodami.
Wszystkie przytoczone wyej przepisy odwouj si do zakazanych przyczyn rnicowania, wskazanych w art.
183a 1 k.p. Trudno polega na tym, e przepis ten (podobnie jak art. 113 k.p.) nie zawiera zamknitego katalogu
powodw dyskryminacji, ale - posugujc si okreleniem "w szczeglnoci" - wymienia je przykadowo.
Prezentowane wic moe by stanowisko, e skoro art. 18 3a 1 k.p. wymienia przykadowo wrd zakazanych
kryteriw rwnie zatrudnienie na czas okrelony lub nieokrelony oraz w penym lub w niepenym wymiarze czasu
pracy, a 2 tego artykuu zakazuje dyskryminowania w jakikolwiek sposb, to kade zrnicowanie pracownikw
ze wzgldu na wszelkie (jakiekolwiek) kryteria moe by uznane za dyskryminacj, jeeli pracodawca nie
udowodni, i kierowa si obiektywnymi powodami (tak np. Sd Najwyszy w wyrokach z dnia 12 wrzenia 2006 r.,
I PK 87/06, OSNP 2007 nr 17-18, poz. 246; z dnia 12 wrzenia 2006, I PK 89/06, Monitor Prawa Pracy 2007 nr 2, s.
88 i z dnia 22 lutego 2007 r., I PK 242/06, Monitor Prawa Pracy 2007 nr 7, s. 336). Jednak cise odczytanie art. 18 3a
k.p. prowadzi do wniosku, e ustanowiony w 2 tego artykuu zakaz dyskryminowania w jakikolwiek sposb
oznacza zakaz wszelkich zachowa stanowicych przejaw dyskryminowania z przyczyn okrelonych w jego 1, a
ten ostatni przepis wyodrbnia dwie grupy zakazanych kryteriw. Nakazuje on bowiem rwne traktowanie
pracownikw, po pierwsze - bez wzgldu na ich cechy lub waciwoci osobiste i te zostay wymienione
przykadowo ("w szczeglnoci"), a po drugie ("a take") - bez wzgldu na zatrudnienie na czas okrelony lub
nieokrelony albo w penym lub w niepenym wymiarze czasu pracy. Rozdzielenie tych dwch grup kryteriw
dyskryminacji zwrotem "a take bez wzgldu na" pozwala na przyjcie, e przykadowe wymienienie przyczyn
dyskryminacji ("w szczeglnoci") odnosi si tylko do pierwszej z tych grup. Przykadowe wyliczenie objtych ni
kryteriw wskazuje, e niewtpliwie chodzi tu o cechy i waciwoci osobiste czowieka niezwizane z wykonywan
prac i to o tak doniosym znaczeniu spoecznym, e zostay przez ustawodawc uznane za zakazane kryteria
rnicowania w dziedzinie zatrudnienia. Otwarty katalog tych przyczyn pozwala zatem na jego uzupenienie
wycznie o inne cechy (waciwoci, przymioty) osobiste o spoecznie doniosym znaczeniu, takie jak np.
wiatopogld, nosicielstwo wirusa HIV, a nawet wygld, jeeli w okrelonych okolicznociach moe by uznany za
przyczyn rnicowania pracownikw stanowicego przejaw dyskryminacji w postaci molestowania (art. 18 3a 5
pkt 2 k.p. - tak Sd Najwyszy w wyroku z dnia 4 padziernika 2007 r., I PK 24/07, OSNP 2008 nr 23-24, poz. 347).
Z tego wzgldu w judykaturze Sdu Najwyszego aktualnie przewaa pogld, e zasada niedyskryminacji jest
kwalifikowan postaci nierwnego traktowania pracownikw i oznacza nieusprawiedliwione obiektywnymi
powodami gorsze traktowanie pracownika ze wzgldu na niezwizane z wykonywan prac cechy lub waciwoci
dotyczce go osobicie i istotne ze spoecznego punktu widzenia, a przykadowo wymienione w art. 18 3a 1 k.p.,
bd ze wzgldu na zatrudnienie na czas okrelony lub nieokrelony albo w penym lub w niepenym wymiarze
czasu pracy. Za dyskryminacj w zatrudnieniu uwaa naley niedopuszczalne rnicowanie sytuacji prawnej
pracownikw wedug tych negatywnych i zakazanych kryteriw. Nie stanowi natomiast dyskryminacji nierwno
niepodyktowana przyczynami uznanymi za dyskryminujce, nawet jeeli pracodawcy mona przypisa naruszenie
zasady rwnego traktowania (rwnych praw) pracownikw, okrelonej w art. 11 2 k.p. Dlatego w sporach, w ktrych
pracownik wywodzi swoje roszczenia z faktu naruszenia wobec niego zakazu dyskryminacji, spoczywa na nim
obowizek przytoczenia takich okolicznoci faktycznych, ktre uprawdopodobni nie tylko to, e jest lub by
wynagradzany mniej korzystnie od innych pracownikw wykonujcych prac jednakow lub jednakowej wartoci
(art. 183b 1 w zwizku z art. 18 3c 1 pkt 2 k.p.), ale i to, e to zrnicowanie spowodowane jest lub byo
niedozwolon przyczyn (art. 183b 1 pkt 2 w zwizku z art. 18 3a 1 k.p.). Dopiero w razie uprawdopodobnienia
obu tych okolicznoci na pracodawc przechodzi ciar wykazania (udowodnienia), e to nierwne traktowanie jeeli faktycznie nastpio - byo obiektywnie usprawiedliwione i nie wynikao z przyczyn pozwalajcych na
przypisanie mu dziaania dyskryminujcego pracownika (por. midzy innymi wyroki z dnia 4 czerwca 2008 r., II PK
292/07, OSNP 2009 nr 19-20, poz. 259; z dnia 7 grudnia 2011 r., II PK 77/11, Monitor Prawa Pracy 2012 nr 3, s.
149-152; z dnia 18 kwietnia 2012 r., II PK 196/11, LEX nr 1212811; z dnia 10 maja 2012 r., II PK 227/11, LEX nr
212057 i powoane w nich orzeczenia).
cisy zwizek pomidzy zasadami wyraonymi w art. 112 i art. 113 k.p. polega na tym, e jeli pracownicy,
mimo e wypeniaj tak samo jednakowe obowizki, traktowani s nierwno ze wzgldu na przyczyny okrelone w
art. 113 (art. 183a 1) k.p., wwczas mamy do czynienia z dyskryminacj. Jeeli jednak nierwno nie jest
podyktowana zakazanymi przez ten przepis kryteriami, wwczas mona mwi tylko o naruszeniu zasady rwnych
praw (rwnego traktowania) pracownikw, o ktrej stanowi art. 112 k.p., a nie o naruszeniu zakazu dyskryminacji
wyraonym w art. 113 k.p. Rodzi to istotne konsekwencje, gdy przepisy Kodeksu pracy odnoszce si do
dyskryminacji nie maj zastosowania w przypadkach nierwnego traktowania niespowodowanego przyczyn uznan

za podstaw dyskryminacji (por. np. wyroki Sdu Najwyszego z dnia 18 sierpnia 2009 r., I PK 28/09, Monitor
Prawa Pracy 2010 nr 3, s. 148-151 oraz z dnia 18 kwietnia 2012 r., II PK 196/11, LEX nr 1212811 i przywoane w
nich orzeczenia).
Z motyww zaskaronego rozstrzygnicia wynika, e Sd drugiej instancji uzna za kryteria
dyskryminacyjnego traktowania powoda - w porwnaniu do innych pracownikw zatrudnionych na takich samych
stanowiskach - sposb podjcia zatrudnienia u pozwanej i wysoko wynagrodzenia u poprzedniego pracodawcy.
Takie przyczyny nie mog by uznane za dyskryminujce kryteria zrnicowania w rozumieniu art. 18 3a 3 w
zwizku z art. 183a 1 k.p., gdy nie odnosz si ani do istotnych ze spoecznego punktu widzenia cech lub
waciwoci osobistych powoda, ani do zakazanego kryterium rnicowania ze wzgldu na zatrudnienie na czas
okrelony lub nieokrelony albo w penym lub w niepenym wymiarze czasu pracy.
Z tych wzgldw orzeczono jak w sentencji wyroku na podstawie art. 398 15 1 zdanie pierwsze k.p.c.
Orzeczenie o kosztach postpowania kasacyjnego oparto na odpowiednio stosowanym art. 98 1 i art. 108 2 k.p.c.