Vous êtes sur la page 1sur 2

I MO ET I TSN

LE MULET ET LE CHEN

I scna t'ouna dzoeu. Y a oun banc. Oun payjan arre ch


a scna avo o chio tsn et avo o chio mo.
I payjan: T! oun banc po me repoj! Quinta chansa,
couminchio a in agn! Me faut mouj a pindo chi
courbn plin de vicanda proeu v n qu'i tsn arouche
pas a o t'appy!
(I payjan pindoeue o courbn da vicanda, v n pe ouna
oucha et che met deplan et chobre ndroumey.
I tsn che met drey dej a oucha d courbn et demlle
d'nvey. I mooou che met brot a dreyta et a gotsa.
I payjan ronfle).
Quinta bonna ida a j i mtre a no de charret fran
chilate. Y a rin que de bonna rba. Tot chin que yo chy
mbichionn: de pl bio jeytachon, de fenacha, de trio et
tota chorta de hfloeu d fourtin! Yo ouajo mimpl estouma!
I tsn: A te pleijin. Ma yo crapo de fam. Pou pas brot
j'eytachon coume t, yo! A me, me faut de chin qu'y a dern
o courbn. Ma pindo fra n. Me faudrey pouey
rapachi n. Ma tsn i chon pas coume
ts: i natra no j'ha pas baill de griffes, no j'atro.
Ma quinta fam! T pourrey pas me bay oun coup de man
po rapachi n tant que courbn?
I mou (continoue a brot). E j'eytachon chi chon
ounco tot melloeu que hfloeu di pr!
I tsn: Se t vignche ns chi decoute chi chapn,
yo pourr te rapachi na ch o rat et dinch yo pourr
appiy o courbn et pourr me feyre a pach sta fam
que me tenalle! Dquie t t'en di, mou?
I mou (f chimblan de pas ayre).
Yo te dijo que de bonna trio dinche, oun tre
ni bas pe pra, ni pe man. Fretsa, fina, jousto a poun.
I tsn: Ma n attindin, yo crapo de fam. T t mndze
ouna rebotta et yo bouo d'envey dej chi courbn.
Me vn chaminte b i chon di choucheche et da ts chcca!
Frantsmin, ta pas pitchya de me! Po dquie t vn pas
ns chi, que yo poucho choeut n ch o rat a te?
I mou: (f chimblan de pas ayre). Eh bn, yo m'adonner
de sta placha chi! Oun dzo torner n avo a choma a me.
Quand yey arr got stoeu j'eytachon et sta trio, gadzo
que no pacherin prou ouna ba ouarba no je frequant!
Et chy yo qu'ey choeuter n ch o rat!

Le scna lest una jor. Lat un banc. Un payisan arreve sur


la scna avouc lo si chen et avouc lo si mult.
Le payisan: To! Un banc por m reposar! Quenta chana,
comencivo a venir lagn! M ft musar a pendolar
cl corbelen 1 plen de vicanda 2 prd ht en ht que le chen arrevsse
pas a lo tapelyr 3!
(Le payisan pendle lo corbelen de la vicanda, ht en ht per una
orsa 4 et s mt deplan et sbre endromi 5.
Le chen se mt drt desot la orsa du corbelen et gemelye 6
denvie. I mult s mt a brtar a drta et a gcha.
Le payisan ronfle).
Quenta bna ida at yu le mtre a nos de sarretar franc
clat 7. Lat ren que de bna rba. Tot cen que yo su
ambicion: de ples bis tasons 8, de fnasse, de triola et
tota srta de fllors du frtemps! Yo vso memplar lstomac.
Le chen: A t lest plsent. Ma yo crpo de fam. Pou pas brtar les
tasons coment te, yo! A m, m ft de cen que lat dedens
lo corbelen. Ma est pendol fra en ht. M fdrt povr
rapasir 9 enht. Mas les chens ils sont pas coment
les chats: le natura nos at pas baly de grifes 10, a nos-tros. Ma quenta
fam! Te porrs pas me balyr un cp de man
por rapasir en ht tant que u corbelen?
I mult (continue de brtar). Les tasons c(la) sont
oncor tot melyors que celos des prts!
Le chen: Se te vegnsses enc c de coute cl sapin,
yo porr t rapasir enht sur lo ratl 11 et dense yo porr
apelyr lo corbelen et porr m fre a passar ceta fam
que m tenalye! Deque (Bl que) te ten dis, mult?
Le mult (ft semblant de pas aouire).
Yo t dso que de bna triola dense on trve
ni bas per les prts, ni per les mayens. Frecha, fina, justo a pouent.
Le chen: Mas en atendent, yo crapo de fam. Tu te menges
una rebota et yo bvo denvie desot cl corbelen.
M vent solamente 12 bas le son 13 des socsses et de la chr sca!
Franchement, tas pas pchi de m? Por de que te vens pas
enc c, que yo povsso star en ht sur lo ratl a t?
Le mult: (ft semblant de pas aouire). Eh ben, yo madoner 14
de ceta place c! Un jorn torner en ht avouc la sma a m.
Quand ly arat agot cetos tassons* et ceta trila*, gjo
que nos passerens prd una bla vourba 15 a nos frequentar!
Et su yo que ly ster en hot sur lo ratl!

Patois de Nendaz
Txte: adapt de Narcisse Praz

ORB critura de rfrence

corbelyon
vianda = 'victuailles'
3
atrapir (-ar), arrapar, acrochir
4
una branche
5
s'endrome, s'endorme
6
gemit, gent, gemote, moune
7
/chla/, 'ici'
8
dent-de-lion, tles /itw/ (savs)
9
grimpar, (g)rapelyr
10
grepes
11
l'chena, lo dous
12
mmo
13
l'odor, le gt
14
m sovendr
15
moment
2

pge 1/2

Et o bequilon dern o fanfou da mouey chouma!


I tsn: T t mouje apr o fanfou da toua chouma,
ma yo crapo de fam dejo chi courbn.

Et lo bequelon dedens lo fanfout de la mye 16 sma!


Le chen: Tu te muses aprs lo fanfout de la tavua 17 sma,
mas yo crapo de fam desot cl corbelen.

I mou: Ma t' rin qu' attindre qu'i patron che dessonche,


i te baller bn a mindji! (Oun ay a ou d'oun oeu,
youn...) Ma chpl! Dquie oun ay? Oun derey

Le mult: Mas tas ren qua atendre que le patron s dsonsse 18,
il t balyerat ben a mengir! (on aouit la voux dun lp, luen)
Mas so-vos-plt! Deque on aouit? On dert

I tsn: Cho t'oun oeu! Pas rin qu'oun derey:


chouro que cho t'oun oeu!
I mou, ncharvadjyia:
Oun oeu? Ma adon no chin tchy perd!
I tsn: Tchy perd? Na. Pas tchy. Pas yo! Me, i oeu
me rattrape pas! Ma t, chouro que t te vey appy,
parce que po a corcha t n'en ou rin! T arrey bi
fhaqu ey de coup de pi de dar pe o mouro et pe a
matchyra... Por n frn, i oeu rousser proeu a te
chart choue din pe a dzardzatta.

Le chen: o est un lp! Pas ren quon dert:


est sro 19 que o est un lp!
Le mult, ensarvagi 20:
Un lp? Ma adonc nos sens tus prdus!
Le chen: Tus prdus? Nan. Pas tus. Pas yo! M, le lp
m ratrape pas. Mas tu, sr que te t vs apely,
parce que por la crsa te nens vls ren! Te ars bi
fllancar lui des cps de pids de derrir per lo mro et per la
mchoura Por en fornir, le lp reusserat prd a t
sartir 21 les savues* (suves, sines) dents per la gargata 22.

I mou: Ma t ou pas me achi dinche chi quand oun ay


dji o oeu qu' tot prosso? Te faut me eydji me cho!
T, avo a nta que t'a, t p tro bonne ve po no j'n
chourt! Chpl, tsn! Chpl! Faut pas m'abandonn
dinche quand arre i oeu!

Le mult: Mas te vas pas m lessir dense c quand on aouit


ja lo lp quest tot procho? T ft m dir a m svar!
Tu, avouc la nta 23 que tas, te ps trovar les bnes vies por nos en
sortir! So-vos-plt, chen! So-vos-plt! Ft pas mabandonar
dense quand arreve le lp!

I tsn: Adonne te chin que t m'a dit dan quand yo n


manca de te po appye o courbn. T m'a dit d'inche que yo
n rin qua attindre qu'y mtre a no ouchey j' desson.
Eh ben, yo te djo a meyma tsouja. T attin qu'i mtre a te
ouchey desson. Chouro que yy i charr te defindre
contre o oeu.

Le chen: Adones-te 24 cen que te mas dt dvant quand yo en avvo


manca 25 de t por apelyr lo corbelen. Te mas dt dense que yo
en avvo ren qua atendre que le mtre a nos usse yu dsson.
Eh ben, yo t dso la mma chousa. Te atends que le mtre a t
usse dsson. Sr que lui il sarat t dfendre
contre lo lp.

26
(Oun ay plor o oeu tot prosso. I mo f ouna rechoeute). (On aouit plorar lo lp tot procho. Le mult ft una resstae ).
Mas yo, cl cp fto lo camp! Lat pas ms una sconda a pdre.
Ma yo, chi cou foto o camp!Y'a pa m ouna checonda a
Salut! Bna chana, mult!
pdre. Salut! Bonna chansa, mou!

(I tsn parte n courechin. I oeu arre dern a scna et


choeute ch o mo, o te terrache. I payjan che dessonne).
I payjan: Ora, choco! A choco! Oun oeu!
(I payjan parte n courechin).
Tant pis po ch courbn! Et tant pi po o mou!
(I payjan chourte di a scna. I oeu a f a tseyre o mou que
oule).
I mou, deplan dejo o oeu: A choco! A choco! A choco!
I oeu: Y y rijon, i tsn: i faut ch'ntreidjie d tim qu'oun
vivin. Quand oun m, trou t!

(Le chen parte en coressent* (corent). Le lp arreve dedens la scna et


ste sur lo mult, lo-te trrasse. Le payisan s dssone 27).
Le payisan: Ora, a secrs! A secrs! Un lp!
(Le payisan parte en coressent).
Tant pis por cl corbelen! Et tant pis por lo mult!
(Le payisan srte de la scna. Le lp a ft a chre lo mult que
brlye).
Le mult, de plan desot lo lp: A secrs! A secrs! A secrs!
Le lp: Il avve rson, le chen: il ft sentrdir* du temps quon est
vivent. Quand on est mort, est trp trd!

(Et i oeu che met mindji o mo


que contenoue de querri a choco).

(Et le lp s mt a mengir lo mult


que continue de criar a secrs)

16

mia, mina, mena


tuva, tiene
18
dessongisse, 'se rveille'
19
sr
20
tracassi, rebugi, enquit
21
mrdre
22
garguta
23
ns
24
sovens-te
25
manco, besouen
26
un surst
27
dssongie
17

pge 2/2

Vous aimerez peut-être aussi