Vous êtes sur la page 1sur 4

SIEISENCO ANNADO, N6 203

DILUN, 17 D'AVOUST 1896.

Nutri, li bon Prouvenau,


Au sufrage universau,
Voutaren pr l'li
E faren l'aili.

Vidoun, Vidau,
Segound la vido
Lou journau.

F. MISTRAL.

(Prouvrbi di meissouni).

wPu

22

PRES DE L'ABOUNAMEN

BURU DE REDACIOUN

E D'ABOUNAGE

Un an .....

.....

Siis mes .........

1 O fr.

5 fr. so
Tres mes.......... 3 fr.
Estrangi.......... 12 fr.

Vers

FOLC} DE BARONCELLI

Lou numer....... 10 cent:,

au palais ddu Roure,


EN AVIGNOUN

Baile du journau :

FOLC DE BAROTC.FIL

w UV1

eg

on,

2, T M 2MUTI
A moun ami A. Mariani.

En tafurant dins la biblioutco de Carpentras, me toumb souto man un manuscri, pas


d'ac tant vii (tout au mai de la proumiero
mita du sicle XVI), ounte atrouvre un escachoun d'istourieto proun curiouso. D'ounte
prouvn aquu recuei, que lou crese inedit ?
Belu bn du founs Peyresc, qu'a countribu,
se saup, -n-enrichi mai-que-mai la biblioutco

Inguimbertino. Dintre li conte e li fablu du


manuscri carpentrassen, quand me parlas di
causo ! se n'en capito un qu'a raport au fa-

mous vin o elissir de Coca, rems en vogo


pr Marini. o que provo un cop de mai
que de causo que i'a, counsiderado vuei
coume de blli descuberto,soun estado autretms talamen couneigudo que soun passado
en conte. Veici, pr coupa court, aquu fablu

de la Coca - qu'es entitoula Li secrt

di

Bsti.

Un jouine bouscati s'enanavo uno fes


coupa de fardo dins lou bos, quand, tout-d'uncop, brin ! bran ! entendegu alin coume s'esclapavon de branco, tau que pourri lou faire

quauque gros bestiaras que dintre la fourst


se durbiri camin.
Lou droulas, esfraia, s'escoundegu lu-lu

dins la borno d'un aubre, d'un grand aubre


cura que se trouvavo aqui, sus lou bord d'un
lauroun ; e'm'ac, pan ! testejron, sourtnt

du bos l'un aprs l'autre, un Lioun, un


Lupard em'un orre Croucoudile. Qu'aquu
lauroun, paris, ro Ion rode ounte venien
bure, tuti li jour, aquli bestiri ; e, quand
avien begu, fasien entre li la charrado, se
counfisant o que sabien sus li secrt de la

naturo.

Adounc lou Lioun digu

co, coume se n'avi plus un degout de sang


qu' regarda souto
soun li, de la pauro dama, e en aubourant
un maloun, aurien lu vist l'encauso, l'abouminablo encauso de soun estransiduro.
Lou Croucoudile soun tour digu.
- E l'Enfanto, aquelo bello e desfourtunado
princesso qu'a tant un marrit estouma ! Pu
plus rn digeri e fau que la soustngon em
de bouioun de granouio... Mai cress pas que
lu sari reviscoulado, se bevi quauque pau
d'aquu bon elissir qu'eila au Perou noumon
Coca e que iu, dins loti viage qu'en Americo
antan fagure, ai pouscu juja sa vertu ?
E, agunt alarga coume ac si secrt, li tres
bestiri tourna-mai s'encafournron dins loti
bos. iiiai` poste bousqueiroun, que n'ro pas
un darnagas, regagn tout-d'un-tms sa bri,
e garnigu sa biasso, e se gandigu vers l'Esrouge 1 I'auri pamens

p gno. E'm'ac, lou coulgo, uno fes Madrid,


an se passeja sus la Plao Majour, e s'aflat
di roudelet ounte lis ome en ganachant prenien
lou fres souto lis Arc. E just aquli puri gnt
ron en trin de pregemi sus la grando caresti
d'aigo que desoulavo lou pas.

E i vengu lou bouscati :


- Ah ! bn, iu, se quaucun me vu assegura cnt milo reiau d'argnt, iu, messis,
vous fau bon de faire sourgenta, aqui au mitan
de la plao, uno font d'aigo, caspitello ! pr

abura tout Madrid. Mai dequ' agu di aqui 1 Tout-d'un-tms


l'envirounon, l'aduson au palais reiau ; e lou
drole, ma fisto, la fci du ri, i renouvello
soun prepaus.

- Auras li cnt milo reiau, adonne i fai


lou ri d'Espagno, se tas o qu'as proums de
faire. Mai soulamen, aviso-te : s'as menti, pos
coumta d'av cnt cop de nrvi.

- Es entendu, digu lou drole. Sire, veici


l'estigano : vouls d'aigo ? dounas ordre que
vagon eigreja, sabs? Ion marr de piro qu'es

au mitan de la plao. Lou ri fai auboura la graso, e, moun ami

- S' Madrid, peravau, avien un sourgnt


linde, inagoutable coume aquest, riscarien
Pas de rebouli de la set, pas verai ? coume
fan aquest an, em la secaresso espetaclouso

de Diu ! veici qu'un sourgnt d'aigo, qu'auri


alimenta quau saup quant de moulnt, gisclo

que i rgno. E pamens se sabien ei ! Sus la


Placo Majour i'a 'rno grosso graso au mitan :

talamen aboundouso que li regolo di carriero

li

n'aurien qu' l'eigreja e un eissour n'en


gisclari bn talamen meravihous, que
n'i' auri proun pr abura tout Madrid emai
la Castiho !

- Ah I macarin

digu loti Lupard, se


sabien ! E la rino d'Espagno, qu'es dins lou
!

li despii nbu an, que manjo, bu, tranqulo,


coume uno gnt gaiardo, e que pamens langauiro e toumbo en secari, anequelido, blan-

subran du su, un sourgnt d'aigo vivo,


n'en soun negado en rn de tems. Touto la
vilo es trefoulido. A plen de man e d'escudello

lou pople bu en s'amourrant. E loti

ri,

encanta, fai coumta au bousqueiroun li cnt


milo bu reiau. E pii ajusto en souspirant :

- Pousqusses-ti, moun ome, reviuda


tant eisadamen nosto reialo e caro espouso,
que s'entre-seco dins soun li !
- Sire, respond loti boujarroun, hu ! rn
noun m'es tant facile, se plais Vosto Majesta

de me baia pr recoumpnso lou


titoulet de
grand d'Espagno.

- L'auras, digu loti ri. Vne lu, bl ami,


vne sauva la rino.
Tant fa, tant va. Lou menon la chambro
reialo. Lou bousqueiroun espincho souto loti
li de la rino, e :
- Tens ! dis, levas aquu maloun que
bado...
Aubouron lou maloun e, agrouva dessouto,
van vire, que fai orre ! un grapaud sabati
que semblavo un esclop. ro u que d'escoundoun pipavo loti sang de la rino.
Pan ! d'un cop d'alabardo traucon lou tiro-

graisso. La rino en quuqui jour revn

visto d'iue. E fan loti drole grand d'Espagno.


E loti ri i vn tourna-mai :
- Ami, veritablamen sis un ome estraourdinri ! Mai, t, escouto que te digue : ma
felicita, o, metris loti coumoulun, se tu sabis

quauque remdi pr adouba l'estouma de


nosto carissimo Enfanto, que, pecaire, pu

plus supourta rn de rn, senoun lou bouioun


de granouio.
- Sire, digu loti jouve, tambn poudri se
faire que la gariguessian I Soulamen, Majesta,
ac 's d'un pres mai-que-mai aut...
- Demando, lou ri digu, loti pres que te
fara plesi, e l'auras, ma paraulo ! basto que
garigues l'Enfanto.
- Eh I bn, fagu ]ou bousqueiroun, vole,
se la garisse, espousa vosto fiho.

- Garisse-la, e te l'acorde... Lu, lu,

dequ fau faire ?

- Sire, mandas au Perou uno di cravello

vostro. Qu'aqui se i'achabigon un elissir


qu'apellon Ton Vin la Coca , e me n'en
dirs de nouvello.
Patin-patu, van au Perou querre la liquour

preciouso. La jouino princesso n'en bu... E


tant l'atrovo deleitablo que l'apetis vous i
revn e, rn de tms aprs, s'escarrabiho
coume un Tende.

Voulountouso, tambn, doun sa man au


bousqueiroun, au crespina de bousqueiroun
qu'uno fes marida count coume avi deaupu,
dins lou bos, li secrt di bsti.:- E, en memri
de la Coca, Ton gros lesert anfibiu que n'avi
aprs l'usage fugu nouma cocadrihe (du mot

perouvian coca e du prouvenau driha, que


vu dire stre algre ), d'ounte, pr estroupiaduro, s'es fa plus tard croucoudile.
F. Mistral.
La traducioun franceso d'aquu conte d'aqui, estampado pr li siuen de M. Ange Mariani, em trento vigneto
de la man d' A. Robida, 140 pajo in-40), s'es tirado 500
eisemplri numerouta, que li proumi 50 soun sus papi

j apoun reiau, lis utri 450 sus papi velin satin.

BMVR - Alcazar - Marseille

L'A!LY
en aquest cop d'aurige, de veni dire un darrir adiu

l'ami de cor, l'orne de bon e de bn que nous

JOLI CASS

L1

Noste brave coumpan, Jli Cassini, es mort ! ro En-

caro, - coume l'a tant bn di Bouvet davans soun cros,


- -n-aquelo ouro de la vido mounte s'espron li
vendmi. Mai, moun Diu, l'avs pres, que sa bello
frucho noun ro en plen amadurado !
Divndre, 7 d'avoust, aprenian sa malauti, la pichoto
veirolo, disien ; - e dissate8, Ion menavian, pecaire, au
cementri.

Ah ! perqu Ion mstre, - vengu de Maiano apourta


au valnt majourau avignounen, un darri salut qu'es

uno glbri, - perqu noun a mes pr escri li pensado

tant auto e lis adiu tant pietadous, que faguron ploura


tuti, quouro li leiss toumba, en flour d'engni, sus
Ion li de toun eterne repaus, o Cassini ? Sari toun eloge
Ion mai grand, lou mis coumpli.
Aquli paraulo mistralenco, jitado sus Ion cros du
majourau Cassini, coume uno redoulnto courouno d'inmourtalo emai de prouvenalo, bn que l'auro du Rose
lis ague esparpaiado, embaumaran la membri du paure
Jli Cassini, autant que soun titre de majourau.
E i'ron bn degudo, pr-o-qu'u, mau-grat quuqui
courouno culido en de Jo Flourau franchimand, - ro
soulamen un escrivan de lengo prouvenalo. Coume se
senti l'aise en sis obro tant naturalamen espelido ! E
quinte brave ami, estima entre li meiour, li leiau, li
fidu !

quito en leissant dins noste acamp felibren un vuide


que res ni rn vendra ramplaa.
Naturo d'eli, s'estacavo is orne em' i causo coume
l'urre embrasso Ion pge du roure; e di lncho de la
vido mounte vn de paga soun dime em largesso,
laisso aprs u leu souveni d'un bon e leiau Gamba rado, lou cor e la bourso de-longo sus la man pr faire
acuino -n-aquli qu'avien Fur de Ion counisse.
De rescontre ansin, Messis, n'i'a pas li plni car riero ; li Cassini, - pr malur - soue causo Ln re quisto dins Ion sicle mounte sian. Amor d'ac, siu
fir de veni i semoundre, em mi regrt courau, tout
o que coumbouris en iu de recouneissno e d'amis tano l'ouro crudlo de la despartido.
E aro, bl ami, repauso i sants Aliscamp mounte as
pantaia tant de fes em l'amo d'un pouto, d'un cre snt, enterin qu'esmougu salude eici ta noblo membri.
- Cassini, adiu !
Es bn verai que Cassini ro amistadous e acuint e
generous, enjusquo s'ubda pr lis autre. Ah! que
s'ameritavo ansin de teni long-tms lou sti majourau
de Jan Brunet ! ro de la memo grano d'orne, se sacrificant tre que i'avi defndre, faire espandi uno idio
bn-fasnto, un eismple auturous.

Es pas l'ouro, - souto Ion du esfraious que nous


aclapo, - de s'espaa dins un estdi de l'obro literri
de Cassini. Plus tard, davans lou Counsistbri, se remembraran, coume se du, li qualita du dramo Li Varai de
l'Amour; T'aura peru parla de Tetin l'Escarrabiha, la
nouvello coumdi que noste paure ami acab, lu-lu,

Avi creissu coume uno lambrusco mourierenco ; soun


rasin de franco souco en terro noun faturado n'ro pas mens
goustous. Avi pres, pr canta, gaire mai de leioun que

dautro quingenado, talonna - smblo - pr la mort; e


pii, encaro, se fara clanti li cansoun tant poulido, ai !

cerca, per escriure em gubi, gaire d'autro ispiracioun


qu'aquli de soun cor smpre en coumbour pr Ion bn,
smpre esmougu d'amista freirenalo e de devouamen en
tuti Sabs-ti, em la doulour de quita li siu, quinte
regrt empuravo sa fbre au matin de sa mort? ro de
s'enana d'un mau que l'empachavo de reaupre sis ami
e de i sarra la man uno fes encaro.

varaint resson.

Ion grihet o la bouscarlo ; avi legi, pr pensa just,


gaire d'utri libre qu'aquli du terraire nadau ; avi

O, quatre jour de malauti an coucha dins la niue


snso fin l'orne fort, arderous, afouga de trelus e de
pousio. E sa moul, sa cbato, e soun fibat d'eli loti
brave pintre Vachet, e soun enfantoun adoura entre
tuti, noun saupran plus la caresso de sa paraulo, Ion
baume de si poutoun... - Eh ! bn, vaqui la grandour
de nosto causo ; saupran du mens, dins un soulas
pouti, la sabour long-tms fresco de soun obro felibrenco. E quouro s'empremira sa darriero po, sem-

las ! qu'u cantavo galouiamen, Ion dimenche de la felibrejado di Santo ! Mistral u-meme n'entendi coume

nautre, au bord d'aquu cros sutamen dubert, li desNoun, res se i'esperavo. Lou vspre que soun mau
l'amat, Cassini aliscavo un bu discours que se fasi
uno fsto de prounouncia a Mouriero, pr la destribucioun di pres is enfant dis escolo. Aquelo lsto, l'aura
pas ! Mai, se i'a, foro d'aquest mounde, coume cresn, un
mstre soubeiran qu'arregardo li pres-fa coumpli dins

l'escolo de nosto vido, o, de-segur, Cassini, brave majourau de l'Arc-de-Sedo, te recoumpnso de si Joio e de
si Lausi.

A. Hoazin.

Au cementri de Sant-Veran, aprs l'improuvisacioun


du Mstre, Bouvet parl, pr li coumpan du Flourege.
Es Ion cor tranca e l'amo en du, - nous digu, que vne vuei semoundre fleur e plour sus leu cros
du valnt Jli Cassini... D'utri nous diran o que
fugu aquel enfant du pople qu'a sachu camina la
tsto auto e lou cor dre dins la draio espinouso e bes toute, de l'eisistnci, o que fugu Ion bon paire d'aquelo
famiho endoulourido pr aquu cop fatau, o qu'es
esta Ion felibre requist que Santo Estello enlusissi de
si rai lumenous, u que butavo dins nautre l'enavans
du grand e du bu em' un estrambord d'aposto.
Pr iu soun coulgo, ai tout-bu-just leu courage,

42

A moun vii' e ounoura counfraire


A. -H. CR(3U L L AT
Osco ! l'a cinquanto an que, toui dons Marsiho,
Quand boui Ion peirbu du brave Desanat (4),
Mandavian noustei pis, pesco de pousio,
Pr pouerge eis amatour leu bouioun safrana
E lei trancho poumpido au jus d'un Boui-abaisso,
Apetissnt bn mai qu'un plat fach la graisso,
E servi de coustumo enc de Rouboun l...
Mai, aro devengu veteran de la Muso,
Qu' touto pescari nouesto esco si refuso,
Pourrian pas li manda pr faire un court-bouioun.
Touloun, lou 12 d'avoust 1896.

Louis lplabon.

(1) Lou Boui-abaisso, journau en vers prouvenau, publica


Marsibo de 1841 44 pr Jus Desanat, de Tarascoun.

FUIETOUN DE I.'II.I

coumpren tambn sis r emai sa countenno

ESCOURREGUDO

coulucha si gourbin. Es uno dodour de boui abaisso,


dins lou coumpartimen, que vous fai veni l'aigo la

qu'acb 's uno peissouniero du gros grun. Soun coubouco.

EN

ANGLO-TERRO
E zu toujour ! Ion trin filo. E chanjo de-longo, Ion
pasage. Err la mar jougan is escoundudo travs
routas e bousquet. La mar fai de countour e de bescountour : es de pouncho, de lengo de terro. d'isclo
verdouleto; es uno decoupaduro, es uno dentello au
bord de l'aigo. Me gouspihe de lou mira...
Estacioun de Grange. La pourtiero de moun coumpartimen se duerb. Oh 1 oh! uno udour de pis,

d'augo marino, un perfum tout sant-janen m'intro


dins li narro. Uno jouino femo mounto. - Good

a f ternoon, me dis, bon tantost ! - A 'no casqueto


d'orne sus la tsto, un faudau blanc bourda de rouge,
un chale jita sus sis espalo en formo de pelerino. Se
vi si gourbin, se snt au peissun de soun visti, se

EJ

S V1GNE

11,0urnavage d'un felibre Grignan


l'ducasioun du segound centenri de sa mort.
(SEGUIDO)

VI

L'abat Jan-Tardiu.- L'apaiage - Li pd nus.


Madame de Svign tait trs populaire

en Angleterre depuis le temps d'Horace


Walpole qui l'appelait Notre-Dame de Livey, en souvenir de l'abbaye du bon abb
de Coulanges son oncle, o elle aimait
se retirer, et dont l'air sain lui faisait autant de bien que du lait.
(E. LEMIRE.)

Rn vous agrado mai que quand vous parlon de veste


pais; car es aqui qu'avs passa Page d'or di primi poutounado, di braio-tout-de-long e de la casso i parpaioun
blu.
Aloi- iu : Sias de Sant-Auban? m'an di.

- 0.

- Du pas ounte l'abat Jan-Tardiu de Vaurias ist


tant de tms curat e ounte n'en fagu de la touto?

- Justamen.
- N'en devs saupre sus soun comte ; e faudra que
me n'aprengus quaucuno d'inedito pr moun armana
du Cacho-f?

- Eh ! bn, noun ; n'en sabe pas foro, franc d'aquli


que tout leu mounde counis... Ma grand me countavo
- car l'a couneigu, elo - qu're talamen famihi, meure
em lis enfant, l'abat Jan-Tardiu, que s'amusavo em'li,
pr carriero, coume s'ron esta de cambarado... Pins
aquu pas, coume dins tuti li pas de mountagno, l'ivr,
s'acampavo foro bonis, badasso, espi, ferigoulo, baucas,
tout d'erbage redoulnt, que se n'en meti quatre pan
pertout pr carriero, avans de n'en clafi li sueio.,. Alor,
quand la marmassaio jougavon se i ventoula e se
n'en batre, l'abat Tardiu arribavo e se meti de la partido, li pougnet rebatu e la soutano estroupado... Boudiu. qunti bagarre !... Zu 1. tuti sus Ion curat de brassado d'aquel apaiage !... T, tu ; t, iu !... L'enterravon...
Aqui joussi.
- Brave ! ac 's bn d'u !... Vous an jamai counta la
fes qu'avi mena si parrouquian.en roumavage, -n-uno
capelle qu'es la belle cime d'uno mountagno, descaus,

pr coumpli un vot, aprs agu utengu la plueio?

blara qu'u ressuscito !

Es-ti necite de dire que tuti li felibre avignounen


l'an acoumpagna? Lis autre n'avien pas agu lou tms
d'arriba proun d'ouro, pr-o-que d'ordre uficiau pressron l'enterramen. Tavan vengu pamens de CastuNbu, - coume Mistral, de Maiano.

i I_ PA 1140

E ribejan mai la mar, la grando mar que bluiejo e


verdejo man gaucho. De pescadou, de barquejaire
blli velo gounflo vanegon d'erso en erso. Anan
touto vapeur...
Enfin sian en gara d'Ulverstoun. Es tres ouro.
XXIV

Pasage d'Ulverstoun. - Uno pajo de S. Ilatiu


e la Iteformo.
Oh ! boudiu ! aviu mai de dos ouro d'arrst. Ai

agu leu tms de me passeja sus li trepadou de la garo.


Hbu ! me siu pas langui. Ai bada un pau davans lou
pasage.

Ulverstoun s'escoundi mita dins soun valoun


verdejant. Mai vesiu pouncheja en dessus di mountodavalo de sis oustau, leu grand cluchi negras de sa
viio giiso ; e remarcave li colo que l'envirounon,

fasnt l'anfitiatre, em, sus Ion plus aut cresten, un


fare loungaru. Sus lis a pns di colo, dins li prat,

- Noun... Digas.
- Or, quand siguron arriba, que aguron fa li preguiero, tout o que fali faire e que vengu pr s'entourna,
sourtigu tranquilamen si souli du saquetoun de coutis
ounte lis avi adu, e li bout, en disnt si parrouquian,

que leu regardavon espanta entai escandalisa, e qu'li


res avi adu li siu :
Vous aviu bn di que vendrian en roumavage pd
descaus ; niai ro pas esta questioun qu'ansin nous entournessian.
E rri'avi de caiau e de cauco-trepo pr Gamin !

- Bn ! Se vi que sias mai au courrnt que iu de a


que leu councernis, errai siguen pas.
- Poussible...Ai escri sis auvri en prouvenau : vens
me vire; vous baiarai la broucaduro.
- Voulounti... Au proumi jour, vous anarai branta
cadaulo.
- An ! A-diu-sias !... E ublids pas, deman, vosto
messo, de prega pr la belle Marqueso, parai?
- Vous ]ou proumete... Au revire !

avias de biu rous, blanc, gris, que manjavon plen


vntre la bono erbo fresco, e peru de mutoun gros
e gras, bu que-noun-sai. Oh ! qunti mutoun ! Semblavon de vedu. Fau dire que soun renouma dins
aquesto countrado. Sa viando es goustouso, tndro,
que se found coume de burre dins la bouco.
Ansin rue passejave, mirant leu pasage, bevnt

plen de pitre l'aureto de mar que coumenavo de


fresqueja suslou Gou de Mourre Cambo. Vers li quatre ouro e miejo, leu fare d'Ulverstoun s'alum, emai
fugusse encaro bn jour. E, pr faire un brigoun pauseto, me gandigure vers li salo d'atndo.

- M'esperave gaire de i legi o que i legigure.


A constat di reclamo de toute mero, de toute cou
leur, que i soun afichado, tourne dins nbsti garo
franceso, vegure d'iscripcioun pouso, tirado de la
Bible : Dieu es amour. Qu es dins l'amour es em
Diu. - Vegure meme uno pajo de l'evangelisto S.
Matiu que disi :
Avisas-vous di faus prou fto, que vous arribon
vesti de pu de fedo, em'ac en dessouto soun de
loup abrama.
A si fru li couneirs. Anas-ti culi de rasin sus li
a ro umias o de figo sus de cauco-trepo ?
Ansin tout aubre bon fai de bon fru, e tout marrit

c aubre n'en fai de marrit.

BMVR - Alcazar - Marseille

tido d'or e la mai escleirado, vous sourris l'amo.. Ave

La coulegialo de SantSauvaire. - Bono grano e


marrido meissoun. - La Loggia. - Mounsegne
Vigne. - Mste Ripert. -- Un mot pebra. - La
toumbo dis aucu. - Autri-fes. - Dons evesque
de Richarencho.

... J'allais la messe dans votre belle


glise de Grignan.... n
(Mm' DE SvIGN, Lettre sa fille.)

Avans de parla -n-uno gnt, istintivamen, se i baio


un cop d'iue la taro, mirati de soun amo, per saupre
o que tn; avans d'intra en quauque mounumen, parieramen s'aluco la faado.
A bon r, emai bello e majestouso prestano, la gliso
de Grignan, que dirias uno pichoto catedralo. Soulitri,

au bout de soun vaste relarg calada e encentura d'uno


parabando, acoutado, de flanc d'auro, au roucassas que
porto Ion castu, s'aubouro, sevro, clins sa raubo de
piro ; e duerb soun pourtau, adourna de finis esculturo,
au pounnt, entre li dos tourre carrado e bessouno di
campano, cenchado amount - coume tout leu mounumen - d'uno galanto courouno de piro.
Ourientado segound li rglo, s'alongo vers leu trelus,
sourgnt de touto lumiero. Ansin bastido miejo costo,
subre lis oustau e souto Ion castu, ro utri-fes coume
Ion tra-d'unioun, leu liame, entre leu pople que i mountavo d' bas e li grand que i davalavon de l'auturo, pr
se i mescla dintre, pr se'i'ageinouia ensn i `pd de

Diu, dins un esprit de fraternita mai veraio qu'aquelo


d'are.

An agu Ion bon sn, lis autourita d'eici, emai republicano bon ten siegon, de la pas mascara, aquelo faado, di tres mot :

Liberta - Egalita - Fraternita,


li plus bu de tuti, s'ron pas que sus li muraio. Es verai
qu'eici es pas la modo : li Dufinen soun mai fre, reflechi,
e mai apassiouna i causo d'inters qu'i questioun d'idio.

Mai, parti de Visan, la davalado, li vess flameja


pertout, enjusquo sus li pissadou publi, aquli tres mot;
coume se sufisi de li multiplica pr n'en coumpli la
dicho :

Bono gratin, e marrido meissoun.

E m'ac, quand ai barbela tuti aquli remarco en


iu-meme e dins un vira-d'iue, butan la porto, em moun
roussignoulet Houri, e i'ntran, clins aquelo antico coulegialo de Sant-Sauvaire que dato du sicle XVIdnl,

Rn qu'uno nau espaciouso, auto, loungarudo e ajourado de l'adr... Entre lou lindau franqui, un religions
respt vous i'agouloupo : vous sents encii de quaucun
de grand, foro grand, Ion mai grand de tuti.
D'auro, li muraio se descrouston, bessai d'umide o de
vieiounge, o que maco lis iue; mai proun d'utri causo
i'agradon pr l'ublida.
Repassen-i un pau tout.
Dins li gliso, couine dins li cementri, se vai plan :
eicito es l'un e l'autre.
Aperamount souto la vouto, aquelo grand lampeso de
piro, porto leu membrihoun - plan pd du castu

ounte la bello marqueso e sa fiho venien quand ron trop


lasso, o pressado, o malauto pr pousqu davala, escouta

predicano o entndre messo. N'es questioun dins uno


Vous arriveriez aussitt pour tre la messe

letro :

dans votre tribune.


A Carpentras, Sant-Sifrn, se mostro parieramen, e de

meme biais, la pichoto loggia de mounsegne d'Inguimbert. A Sant-Deidi d'Avignoun, i'a tambn un nis d'aroundo aperamount empega que se i vn di tuliss.
Basto ! eici sian... De l'autre man, aquelo capello, l'unenco de la gliso, - de la Bono Maire, touto alusen-

Noun pu un aubre bon faire de marrit fru, ni


un aubre marrit n'en faire de bon.
Tout aubre que noun fara de bon fru, l'abraca ran e dins lou fi lou jitaran.
Adounc es si fru que li couneirs.
E, davans aquelo pajo evangelico, restave tout apensarnenti. Ah 1 se nbstis Angls l'avien agudo, coume
vuei, davans lis uei, aquelo pajo de nbsti Libre Sant!
Ah 1 se l'avien meditado, au sicle XVI, quouro venguron em si dnt longo li souiras de la Reformo
Faus proufto, li Lutr ! faus proufto, li Cauvin !
fans proufto, lis Enri !.. Souto sa pu de fedo
ron de loup abrama ; soute li bu semblant de la
religioun, venien mordre, estrassa, tua la religioun.
Foro anglican de vuei, s'avien viscu du tms
!

d'aqulis

ome de malur, - n'i'a que s'escoundon


pas pr leu dire - sarien esta d'aversri encara de
la Reformo. La recounisson, vuei, si fru. Roulnias e cauco-trepo, proumeti figo e rasin n'a
douna que d'espino. A creissu, creissu, creissu ;
:

s'es espandido, es devengudo un aubre, uno fourst


d'aubre. E sa fruch,ado ? La desunioun, en plao
de l'unioun ; la sourniero, en plao de la lumiero...
Lou grdi, amistous, pan ! vengu me tira de ma

Maria.
Aprs, aquelo estatuo du Cor Sacra nove e
grandasso,

quihado sus.uno coulouneto, es un doun poustume de


Mounsegne A. Vigne, defunta en Avignoun, aquest ivr
passa, e que soun oustau peirau, soute la gliso, s'amago,
smpre barra e pestela cume en grand dbu d'u.
La cadiero es aqui pas du bon constat. l'ron
pas
toujour famous, li predicaire du tms de Madamo de
Grignan ; e coume n'en fasi si plagnun sa maire mai
fourtunado qu'elo, d'abord qu'entendi, chasque matin,
quouro Bourdaloue, e quouro Mascaroun, amoundaut
Paris, encb du ri, la Marqueso n'i'en fasi lingueto,
lingueto !

Es verai qu'aro es pari : quouro i'a d'artisto de la paraulo, coume aquu capouchin de Bar-leu-Du de l'autre
an, que fasi courre tout ]ou high life grignanen ; e
quouro de maseto que vous enquequinarien la ratugno.
Es causo belle, mai raro, leu doun de la paraulo.
Que vous conte ? Ei es un alngui ; mais Madamo de
Svign lis amavo, aquli, dins si letro; m'es adonne un
pau perms de l'imita.
Darrieramen, li Redemtouristo de Valno prechavon
uno grando messioun Grignan. La gliso ro pleno
courre un ibu, subre-tout quand ro leu direitour, Ion
P. Rocho, que predicavo... Or, un vspre, parlavo sus la
mort, e soun sermoun ro talamen elouqunt, pretoucant, que zu ! quaucun s'avanigu, e se sari aleira pr

sbu tout d'une po, se li vesin ron pas esta aqui...

Grand escaufstre e mouvemen soun entour, emai dins


la gliso, car ro just l'epoco ounte aquli gusaio d'anarchisto fasien tant de mal-adoubat Paris ; e ounte se
parlavo d'li, em'uno fernisoun de car de galino pertout.
Basto ! emporton deforo Ion cors inertepr ]ou reveni
au grand r... Mer Ion predicaire qu'a vist de que vire,
vn : Mi fraire, es uno femo ... Alor es rn ! ... Countunien...
M'an vougu dire que li dono de Grignan l'avion pan-

avi grand gau de li pas escalustra en lib, subre-tout la


gliso, ounte alor s'anavo foro ; emai de lis esmeraviha,
en fasnt li causo la grando.
Lou decan du chapitre, en eft, pourtavo crosso en
man e mitro en tsto, e ro nouma pr leu Comte de
Grignan u-meme... En 1585, s'atrouvavo stre Antni
Gaume, de Richarencho, qu'Enri III n'en fagu leu 82me
evesque de Sant-Pau-Tricastu. Noun pousqunt -
causo di guerro de religioun - abita soun evescat, pendnt 43 an, de Grignan, n'en gouvern lis afaire... Sigu
ensepeli dins la coulegialo.
Soun nebout, Antni du Cros, tambn de Richarencho, i sigu nouma sucessour pr leu ri Enri IV,
causo de sa grando scinci dis afaire, e gouvern trento
an soun dioucsi... Mourigu a Baumo-de-Transit, en

1630.

Urous tms ounte lis evesque du Miejour ron chausi


dins leu Miejour, Eron pas despasa e coume emprunta
dins si dioucsi... Mai aro es Paris qu'amagstro tout

acb.. E se crido contre lis abus d'antan !


Ah! se li muraio poudien parla ! nous n'en dirien, de
belli causo visto o entendudo pr tms dins aquelo superbe coulegialo de Sant-Sauvaire !
(A segui.)

SE VIUTREN ! SE BEISAREN !
Sus l'r napoulitan Funiculi-Funicula.

Nina, responde ! Es iu, toun calignaire :


Descnde lu.
Dequ me contes? As pbu que ta maire
Fague estampu ?
Noun, nouri. Bord que me saras maridado
Pr saut Cristbu,
Poudn ana faire la barrulado
Dins lis eirbu.
-

caro perdouna, au P. Rocho.,. Tambn ro un pau audacious e meme insoulnt de parlaansin davansla toumbo
de Madamo de Svign ; mai ro pas questioun d'elo.
... Lou Cor dis ancian canounge, auboura d'un paru
de marcho e barda de nbu, es aqui au mi de la nau,
em si dons rng de fourme aliscado que se visajon, just
soute lis ourgueno de Mste Ripert - un artiste du gros
Brun, mau-grat soun tuclige - qu'alongon si rst de
tuiu vers la vente, e qu'escampon l'armounio budre
sus la gleisado, subre-tout li grand jour de fsto, quand
i canto amoundaut moun roussignoulet.
Quau vous a pas di que, dins aquli tuiu d'ourgueno,
quand li restaurron,- i'a 'no vuecheno d'an,-atrouvron qu saup quant d'aucu : dindouleto, passeroun, bouscarleto, que i'ron vengu mouri... Secuta, acassa d'en
deforo pr l'aurige, ron intra pr quauque canoun rout,
qu auto stro esbadarnado, e s'ron vengu pausa e abriga
dins aquli bouco de founfogno, d'ounte pii avien plus
pouscu s'esfournia, e i'avien peri.
Galant toumbu pr d'auceliho, car, meme aprs sa
mort, i cantavon entrefoulido.
Autri-fes ro enca bn difernt d'are, pr li tant e li

Nina!
Coume *dous fena
Se viutaren !
Se beisaren !

Nina! sis bello ansin. Vai ! perqu metre


Toun grand faudau ?
Es proun, pr stre urous, de me permetre
Un poutoun taud.
Bn mai que tuti ti visti de fsto,
Que soun tant bu!
Tis iue, toun biais, me fan vira la tsto
Sis moun soulu !
Nina !

Coume dons fena


Se viutaren !
Se beisaren !
Nina ! despacho-te, la niue 's to

Lou roussignbu
Em li grihet nous jogon l'aubad
A l'estagnbu.
E pii se revihan la tourtoureto,
N'en faren cas;

ceremouni : boudiu ! de quant !

l'avi, dis un escrivan d'alor, - leu dutour Cham-

houn, mge de Madamo de Grignan,- un chapitre em'uno


vinteno de prire capable de fourma un Cor de musico, e
mounte la maniero d'uficia leu cedavo en rn en o que
ie pou agu Paris de pus eicelnt dins aquelo partido,
pr leu bon goust de Moussu de Grignan.
o que se coumpren eisadamen, car, en subre di nbblis
abitant du castu, i'avi toujour uno veritablo court
d'estrangi de marco, de gnt d'aut parage ; e lou lie-te-

0 mis, l'envitaren la riseto.


Dins un bouscas.
Nina!
Coume Bous fena
Se viutaren !
Se beisaren

n nt-generau de Prouvnco, generous mai que de resoun, d'abord que l'arroun de-founs sa generousita,

pensadisso. re l'ouro de la partno. Me prengu


ma valiso e me chausigu un bon coumpartimen.
Oh ! leu brave grdi !
XXV

Un pastour en Goulet rontnan. - Per mountagno,


ribiero e cascado. - Sus lotit lau de S1'indermere.
- L'ome de la cambo de bos.

Un pastour proutestant e sa femo soun mounta


dins moun coumpartimen. An si bihet pr Ambleside.
Tant-mis ! faren routo ensn.
Pichet capu round, moustache negro. grands uei

viu e petejant, a bono mino aquu pastour. T,

porto leu coulet rouman ! Foro menistre de la religioun refourmado, lis anglican subre-tout, engaugnon

E. Imbert, flibre de N.-D.

Grabi Martin.

prire catouli; s'amoulounon dins soun cantoun e

quincon plus.
Mi Vspro, t, li dirai en arribant. Lou pasage es
trop poulit, trop tentatiu. Baden. Ulverstoun a des.
pareigu dins sa coumbo fresqueirouso, em si colo
en anfitiatre. Mai vaqui leu Gou de Mourre-Carnbo.
S'estalouiro, aquest cop, dins toute soun ampleur.
Inmnso vasteta d'azur, es environna de mountagno
neblouso que si cresten fan tout autour la dentello.
Qu'es bu aquu toumple d'aigo !
Pan 1 la mar desparis ; dons o tres cop fai babbu
travs li routas. E leu trin file, file. Veici uno ribiero que davalo au founs d'une gorge, toumbo en
cascado soute un pont e vai desgourga dins leu Gou

soun aigo lindo, verdalo courre la Sorgo de VauCluso.

aro lou clergi catouli. L'atrencaduro es qusi la


memo. Bn lu T'aura plus ges de difernci.
Ve, m'aluco de-galis. Se clino vers sa moui. ParIon voues basse. An l'r de se demanda qu siu.
Dirien que volon m'adreissa la paraulo. Estnt que
porte ni barbiche ni moustacho, podon bn se douta
que siu pas de soun bord. Hu ! i'a d'anglican peru
que soun rasa en plen... Ai dubert moun breviri pr

(A segui.)

Don Savi de Fourviero.

coumena mi Vspro. Aqui coumprenon que siu

BMVR - Alcazar - Marseille

p
L'AILI

A MOUN Ami F. MISTRAL


Mai que jamai tout m'empedis
De me rndre vouesto acampado (1) ;
L'igi, la douleur m'interdis
De faire la mendro escapado.
Mentre vutrei, brindant countnt,
Festas en troupo Santo Estello,
Triste despart Ion mau me tn
Iu beve -n-uno autro escudello

Un dbu s'apounde moun tristun :


La perdo de moun maje fraire,
Defunta dins sel nounanto-un (2),
Lou plus vii de tout Ion terraire...
Ma part li gagno (3), en Ion perdnt ;
Mai que m'encbau, paure viedase,
S'agunt de pan n'ai plus de dnt,
Coumo antan disi Castil-Blaze !
Quand me pnse que dins l'oustau
Se sian vist uno garenado,
E qu'-de-rng nous fau, mourtau,
Tant lu parti, l'Ouro sounado,
Rste aqui n, soul, escranca ;
N'ai plus pr rn ni goust ni voio
Soufri pacint pr mei pecat
Du aire vuei touto ma joio...
Diu vous garde siau e sani,
Tu 'm ta bravo gnto Dono,
En tout ounour long-tms uni,
Smpre tu bon coumo elo es bono l...
Mantngue Diu la santo ardour
Dei gais Enfant dbu Felibrige,
Qu'es la pas, l'unien, la baudour,
La guerro duberto au nescige !...
22 de juliet 1896.

A. B. Crousillat.

En seguido di desordre que ragu dins Ion round


-n-uno courso l'espagnolo, Ion Maire de Marsiho a
enebi li courso de bibu espagnolo e prouvenalo, dins
tout ]ou terradou siu.
Acb fali qu'arribsse. Nautre avn toujour di que li
courso l'espagnolo, en foro dis areno de Nimes - e
d'Arles, se vouls, - que fuguron bastido pr li coumbat de bsti, finirien pr faire escor emai pr pourta tort
i courso prouvenalo. Tambn lis aversri de la Causo
miejournenco an aprouficha l'auvri pr veni la recargo contro tuti nbsti dre. E, -n-aquu prepaus, avn
reaupu lou moussu que publican eici en rire

1t RIRF liN eAU

0 Pai aimat ! dis-me tab


Ras causos qui-t soun necessrios 9
- Eds mourts, coumo ad debes sab,
Hilho, n'an besoung que pregrios I
Mes, o bou Pai ! oh! dis-me aumen
Si nous beiram n'iauto planto b'

on rsiste aux prtentions de ces dcentralisateurs de la loi,


de ces sparatistes de l'obissance aux autorits, qui veulent
avoir des divertissements eux, COMME ILS ONT PRTENDU AVOIR UNE LANGUE, UNE LITTRATURE, bientt

peut-tre une arme spciale qui ne se battrait qu'entre


la Durance et l'Adour, si l'on exige que la loi excutoire
Paris le soit galement Marseille, si l'on entend maintenir
la Rpublique une et indivisible, alors, qu'on le fasse savoir.

Leissen de constat, se vouls, e la li, e lis autourita,


e li divertissno, e l'armado especialo (sari pas ac Ion
plus marrit), e la Republico uno e indivisiblo, e, de tout
aquu papafard, retenen soulamen aquelo pretencioun
nostro d'aguedre uno lengo, uno literaturo. Oh! d'aquu
bon moussu ! a faugu u pr moustra courre erian arrougant ! Regardas un pan acb, se jamai Artaban agu tant
de fierta ! E aquli puri saberu, li Gastoun Paris, li
Chabanu, li Meyer, que s'ron tant bn engana e qu'an
passa sa vido estudia la lengo prouvenalo E aquli
puri pouto, li Mistral, lis Aubanu, li Flis Gras, que
cresien parla uno lengo e bello encaro ! Puri fenat, vai !
Es pr la literaturo subre-tout que n'avn en...gara de
bu ! Tuti aquli badau que legissien o tradusien dins
!

tuti li lengo Mirio, Calendau, 1Verto, lou Romancero, li


Fiho d'Avignoun e que sabe iu ! e que prenien ac pr

uno literaturo ! E li revisto e journau de Paris que se

metien aro publica d'aqulis obro ! ro trop bu, fali


que la galejado finigusse. Moussu Lepelletier a parla e
n'avn plus ni lengo ni literaturo ! De lengo, aro, n'i'a
plus que dos en Frano : la lengo franceso e la lengo de...
Moussu Lepelletier, e acb fai bn dos, vai cress-me...

Jiali Vran.

- Diu ei brabe in fenidamen,


Hilho..., e sa boulentat si hto 1.

Boulegadisso Prouvenalo
- Dins La Chronique de Bziers :

Letro bezieirenco,

Lous mainajous, pr A. Maffre; Letro de mountagno, pr A.


Arnaud.

- Dins Les Tablettes Marseillaises :

Louis Roumi eux,

par Clment Galicier, estdi simpati sus lou felibre de la TourMagno.

- Dins Le Smaphore de Marseille: Un flibre mar-

seillais, Louis Astruc, Tant vai la jarro au pous, etc., pr L.


Brs.

- Dins Le Soleil du lUUidi : Un paru de bounei gnt,

pr L. Foucard.

- Dins lis Annates du Iblidi : Sur la formation du nom


de la ville d'Arles, pr A. Thomas.

- Dins la Bevue Mridionale : Lou basli, pr A. Perbose; Lou grilh l'estello, pr P. Estieu ; Raconte dons
amies, pr A. Mir.

- Dins Lemouzi : La nueg de las paus, pr E. Bombai;


La Margareta, pr M. Caza ; Flibre de Gimet-S.-Priest; chos
flibrens ; un brinde limousin du generau Billot.

- Dins La Vie montpelliraine : La Santo Estello, pr


J. Fournel.

0UVELA

- Dins Le illmorial d'Aix : Avignoun, 14 de setmbre

1791, pr P. Cheilan.

Ais. - Esto semanado, se pou dire uno semanado de


musico felibrenco : trei coup, dimars, dijbu, dimenche,
s'es aplaudi mai que mai leis Ec de Prouvno, aquelo
magistralo mousaco du Laren G. Borel, l'ancian chfe

du 99e. Em grand gau, la poupulacien a vist que lou


55e de ligno, vengu de Nio, Il a paire, Il a fa la graciouseta du celbre moussu que vint musico militri (emai
autant d'autro) an dins soun repertbri, de Gap la baisso,

- Dins L'Effort : Le mouvement flibren, pr P. elga.


- Dins L'Hrault : Cal aima, pr A. Maffre.
-- Dins Lo Somatent (de Rus) : Recepcio o vetllada

o ferta per los felitres de .V.calj eRier al ' L,o ,il i lI


ssa safsesESc,

L'obro du bu felibre musicaire de l'Escolo de Lar fa


lou pu grand bn la Causo, car sa musico, abilamen
adoubado de nousteis r naciounau, em Ion tambourin,
vous pretoucavo au fin founs de l'amo, fasnt que mai
ama lou Pas.
Tambn, fari vertadieramen ate patriouti lou Menistre
de la Guerro, se recoumandavo leis Ec de Prouvno dins
tutei lei cors d'armado, en tutei lei musico regimentri ; l'an deja, la majo part,dins lei diferntei regien de la
Frano, espandissnt lei flmei coumpousicien d'aquu
patrioto Borel.

quauque recantoun du journau. Legisss me 'n pan


aquu tros d'article qu'avn atrouba dins l'Echo de Paris
du 42 passa. Es mai Il bibu que n'en soun l'encauso.
Aprs av tabasa coume se du sus li barbare, li suvage
que sian, etc., Moussu Lepelletier apound aquesto fraso
que tenn reproudurre integralamen : Si, au contraire,

ies seps sESpsESts

s s sES s

ss

sossESO

se

Aro nsti savnt descuerbon de micrbbi


Pertout, sus Il faibu coume sus li carrbi.

du Var ci Ceveno.

Aquu bon moussu Lepelletier vn mai de n'embandi


uno bono. Acb's trop bu pr Ion leissa escoundu dins

cro) d

Ras.

Mai sus Ion Mikado n'an trouva jamai ges :


Lis escounjuro... Em' u toujour vous netejs !
Fabricant: Flis EYDOUx.- MARSIHO.

Se vnd dins touti li bons oustau.


2bE:DANDAS

Pau. - La felibresso Filadelfo, en remmbre de

soun paire, mort Ion 16 de jun, vn de traire aquu noble e aut plang bearns :
Dis-me perqu'as tant sou friscut
Enta mour, brabe Pai, dis-me l
- On mouris coumo on a biscut,

LA ]NIAI AMOUROUSO DI PIPO

BRU,SC
S'atrovo en Avignoun, au Magasin DESHAtE'S.

ENS RAocilxoo B

Hilho, si dits ed Catachisme !

0 moun bou Pai ! oh ! dis-me aumen

Lou gernt: FOLC DE BARONCELLI.

S'estas aplas n'aute mounde `.1


(1) Lei Santei-Mario-de-la=Mar, lou 26 de juliet 1896.
(2) Lou 20 du mes passa.
(3) Li a tres utreis eiret.

ARGUSFOUNDA
DE LA
PE
EN 1879

- Diu ci juste in fenidamen,

En Avignoun, empremari FBANCS SEGUIN.

Hilho, e que m'a pagat moun counde !

IV

N'I',

let

Milirr

A LA COG DU PEROU

Pour tre sr de ne pas laisser chapper un journal qui l'aurait nomm, il tait
lit, dcoupe et traduit tous les journaux
du monde et en fournit les extraits sur n'importe quel sujet.

abonn l'Argus de la Presse, qui

La meiouro di bevndo pr remounta l'estouma, famous pr douna


de toun, pr faire digeri, pr adouba la voues, superiour en tout au vin
de Quinquina e agradiu en bouco coume Ion vin de Castu-Nbu.

Hector lUalot (ZITE, p. 70 e 323).


L'Argus de la Prsso fournis is artisto, literatour, sabnt, pouliticaire, tout o que

Pr bure risoulet
Toun vin de capitni,
Esperaren pas, nni,
D'av l'estouma blet.

Pr bure, o Marini,
Toun vin, bon restaura,
Que s'es assaboura
Dins li souu estrni,

paris sus soun comte dins li journau e revisto dbu mounde enti.
L'Argus de la Prsso es lou coulabouradou endica de tuti aquli que preparon un
oubrage, estdion uno questioun, s'ucupon d'estatistico, etc.,etc.
S'adreissa i buru de 'Argus, 155, carriero Mount-Martre, Paris. - Telefone.

fr. la boutiho, Paris, balouard Haussmann, 41, farmacio

Se vnd
Mariani.

L'Argus legis F;,000 journau pr jour.

VIN DE CASTEUNOU-DEPAPO
mm"'

MU

CUL

US DOU CiqboeTEgo
Roco-Fino, la po de 225 litre enviroun .

id.Grand Roco-Fi,no,
id.
Castu de Roco-Fiho
la caisso de 25 boutiho.
id.
.

.
.

1 7 S frfr.
E3
a fr.
1(DOf.

BMVR - Alcazar - Marseille

Vous aimerez peut-être aussi